Grégoire 07 (pape ; 1020?-1085). S. Gregorii VII,... Epistolae et diplomata pontificia.

Accedunt prolegomena et appendices amplissimae, veterum et recentiorum monumenta

perplurima Gregorii VII apologetica, vel aetatem ejus illustrantia, complectentes. Acc.... 1853.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVE
BIBLIOTHEGA UNIVERSALIS, INTEGRA, DNIFORMIS, COMMODA, OEGONOMICA,
OMNIUM SS. PATRUM, DOGTORUM SGRIPTORUMQUE ECCLESIASTICOOT

AB MYO APOSTOUCO AD INNOCENTII III TEMPORA

' .?'
FLORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQ\JM EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICE TRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
ECCLESI.E SiECULA,
JUXTAEDITIONES ACCUIUTISSIMAS,INTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRirTlSCOLLATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
DISSERTATIONIBUS,COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
OMNIBUS OPERIBUSPOSTAMPLISSIMAS EDITIONES QVMTRIBUS -NOVISSIMIS S.UCULIS DEBENTUR ABSOLUTA»
DETECTIS, AUCTAJ
INDICIBUSPARTICULARIBUSANAL1TICIS, SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUSMOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA;
CAPITULISINTRA1PSUM TEXTUM RITEDISPOSITIS, NECNON ET TITULISSIXGULARUM PAGIXARUM MAUGINESJ
SUPEBIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA;
OPEIIIBUSCUMDUBIISTUMAPOCRYPHIS, ALIQUA VEB.0AUCTORlTATE 1NORDINE ADTRADITIONEM
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;
DUOBUS INDICIBUSGENEBALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUID
UNUSQUISQUEPATRUM INQUODLIBET TIIEMA SCRIPSERIT UNOINTUITU CONSPICIATUR; ALTERO
SCRIPTURJE SACR^E, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES'
ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM
SCRIPTU1M3 TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIOACCURATISSIMA,C/ETERISQUEOMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PEBPENDANTUR : CHARACTERUM NITIDITAS
CHARTJ! QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM BECUSORUM TUMVAIUETAS
TUSINUMERUS,FORMA VOLUMINUM TEBQUAM COMMODA SIBIQUEINTOTOOPERIS DECURSU
PRETH CONSTANJJA^^
SIMILIS, EXIGUITAS.PR^ESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA,METIIODICA ET CHRONOLOCU!<7 {//fo\
SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE IIACTENUS IIIC ILLICSPARSORUi*/T~-<^c\
PRIMUM AUTEMIN NOSTRA BIBLIOTHECA , EX OrERIBUS AD OMNES ^ETATES,/ « p^pXS^A
LOCOS,LINGUAS EORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. I -<j \y\
SERIES SECUNDA, \^\ C- V""
IN QUA PRODUUNTPATRES, DOCTOKES SCIUPTORESQUE ECCLESLELATIN/E\X»-M ^ \Q
A GltEGOUIO MAGNOAD INNOCENTIIJM I II. "*$ , V*
\^'\
Slccuvanie g.»y. SRigne, 'V\
" £>' \c
BIBLIOTHECS CLEXI DHITiniS, V>\ &\
SIVB -^y^ ^
CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIJEECCLESIASTICJE RAMOSEDITOHK. .*

PATRQLOGLA EST, ALIA NEMPE LATINA, ALIAGR^CO-LATINA.—

BINA EDITIONETYPIS MANDATA
VENEUNTMILLE FRANCISDUCENTATOLUMINA ET
EDITIONISLATIN.E; OCTINGENTIS
GR^CO-LATIN^. — MERELATINAUNIVERSOS
J1II.LE TRECENTA AUCTORES TUMOCCIDENTALES,TCM
ORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR;HI AUTEMIN EA, SOLAVERSIONELATINADONANTUR.

PATROLOGIJE TOMUS CXLVIII.

SANCTI GREGORII VII EPISTOL^ ET DIPLOMATA PONTIFICIA. - TOMUS UNICUi

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

iN VIADICTAWAMBOISE,PROPEPORTAMLUTETLE PARISIORUMVULGODENFERNOMINATAM,
SEU PETIT-MONTROUGE.
1853
 SJECULUM XI.

S. GREG0RII VII

ROMANI PONTIFICIS

IPISTOLIIT OIPLOIATA POMFHM,

1CCEDUNT

PROLEGOMENA ET APPENDICES AMPLISSDLE

VETERUM ET RECENTIORUM MONUMENTA PERPLURIMA GREGORII VII APOLO-

GETICA, VEL JETATEM EJUS ILLUSTRANTIA, COMPLECTENTES. ^-^.

ACCURANTE J.-P. MIGNE, Q,

BIBLIOTHECEE CLERI BNIVERSJE -^
SIVE
CURSUUMCOMPLETORUM RAMOSEDITORK.
IN SINGULOSSCIENTI.EECCLESIASTlCjE

TOMUS UNICUS.

VENIT7 FRANCISGALLICIS.

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,

NVIADIGTAWAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETI^EPARISIORUMVULGOPENFER NOMINATAM,
EU PETIT-MONTROUGE.
1853
 ELENCHUS

AUCT0RU2H ET OFEHUM QUI IN HOC TOMO CXLVIII CONTINENTUR.

S. GREGORIUS VII PAPA

Operum pars prima. — Registrum. Col. 283

Operum pars secunda. — Epistolse extra Registrum vagantes. 643
Operum pars tertia. — Concilia Romana. , 749
Appendix prima. — Opera a nonnullis Gregorio VII ascripta. Commen-
tarius in YII psalmos pcenitentiales, fragmentum expositionis in
Matthaeum. 823
Appendix secunda. — Wiberti antipapaj epistolae. 825
Appendix tertia, — .Monumenla Gregoriana. 843

Ex lypis MIGNE,au Pelil-Monlrouge.,

 ANNODOMINIMLXXXV.

S. GREGORIUS VII

PONTIFEX ROMANUS

PROLEGOMENA.

ELOGIUM EX MARTYROLOGIO ROMANO.

Salerni depositio beati Gregorii septimi, Ecclesice libertatis propugnatori ac defen-
soris acerrimi.

LEGENDA EX BREVIARIO ROMANO.

A
LECTIO IV.Gregorius Papa Septimus, antea Hilde- lendas Maii, anno Christi millesimo septuagesimo
brandus, Suansein Hetruna natus, doctrina, sancti- tertio, Summus Pontifex electus, sicut sol effulsit in
tale, omnique virlutum genere cumprimis nobilis, domo Dei : nam potens opere et sermone, Ecclesia-
mirifiee uuiversam Dei illustravit Ecclesiam. Cum sticse disciplinaereparandse, fldei propagandse, liber-
parvulus ad fabri ligna edolantis pedes, jam littera- tati Ecclesiaj reslituendse, exstirpandis erroribus et
rum inscius Iuderet, exrejeetis tamen segmentis corruptelis tanto studio incubuit, ut ex Aposlolorum
illa Davidici elementa oraculi, Dominabitur a mari setatc nullus Pontiflcum fuisse tradatur qui majores
'
usque ad mare, casu formasse narratur, manum pro Ecclesia Dei labores molestiasque pertulerit, aut
pueri ductante Numine: quo signiflcarelur ejus fore qui pro ejus libertate acrius pugnaverit. Aliquot
amplissimam in mundo auctoritalem. Romam deinde provincias a Simoniaca labe expurgavit. Contra Hen-
profeclus, sub protectione sancli Petri educatus est. rici imperaloris impios conatus, fortis per omnia
Juvenis Eeclesiaj libertatem a laicis oppressam, ac alhleta, impavidus permansit, seque pro muro do-
depravatos Ecclesiasticorum mores veliementius do- muilsrael ponere non timuit, ac eumdem Henricum,
Iens, in Cluniacensi monasterio, ubi sub regula san- in profundum malorum prolapsum, fldelium commu-
cli Benedicti austerioris vitseobservantia eo lempore B nioue regnoque privavit, atque subditos populos flde
maximc vigebat, monaclii habitum indueBs, .tanlo ei data liberavit.
pielalis ardore divina? majeslati deserviebat, ut a LECTIOVI. Dum Missarum solemnia perageret,
sanclis ejusdem ccenobii palribus Prior sit electus. visa est viris piis columba e coelo, delapsa, humero
Sed, divina providenlia majora de eo disponente in ejus dextro insidens, alisextensis caput ejus velare:
salutem plurimorum, Cluniaco eductus Hildebran- quo signiflcalum esl, Spiritus sancti afflatu, non
dus, Abbas primum monasterii sancti Pauli extra humanse prudentiae rationibus ipsum duci in Eccle-
muros Urbis electus, ac postmodum Romanse Ecclc- sise regimine. Cum ab iniqui Henrici exercitu Roma
siae Cardinalis creatus, sub summis Pontiflcibus gravi obsidione premeretur, excitatum ab hostibus
LeoneNono, Victore Secundo, Stepliano Nono, Ni- incendium signo crucis exstinxit. De ejus manu tan-
colao Secundo, ef. Alexandro Secundo, prsecipuis dem a Roberto Guiscardo duce Northmanno ere-
muneribus et legationibus perfunclus est, sanclis- ptus, Cassinum se contulit, atque inde Salernum ad
simi etpurissimi consilii vira beatoPetro Damiano dedicandam Ecclesiam sancti Mattlm Apostoli con-
nunciipatus. A Victore Papa Secundo legatus a la- tendit. Cum aliquando in ea civitate sermonem
tere in Galliam missus, Lugduni episcopum Simo- r< habuisset ad populum , serumnis confectus in mor-
niaca labe infectum ad sui criminis confessionem bum incidit, quo se interiturum prsescivit. Postrema
miraculo adegit, Berengai ium in Conciiio Turonensi morientis Gregorii verba fuere : Dilexi justitiam, et
ad iteratam hseresis abjurationem compulit : Ca- odivi iniquitatem, propterea morior in exsilio. Innu-
dolai quoque schisma sua virtute compressit. merabilia sunt quaevel fortiter sustinuit, ve!, multis
LECTIOv. Mortuo Alexandro Secundo, invitus et coactis in urbe Synodis, sapienter constituit vir vere
nioerens unanimi omnium consensu, decimo Ka- sanctus, criminum vindex, et acerrimus Ecclesia."
PATROL. CXLVIII. 1
 U S. GREGORIUS VII PAPA. 12
-tleler.sor. Exactis itaque in Pontificatu annis duo- x{ miraculis clarus, ejusque sacrum"corpus in Cathe-
decim, migravit in ccelum anno salutis millesimo drali Basilica Salernitana est honorifice conditum.
-octogesimo quinlo, pluribus in vita el oost mortem
*=—" —

SANCTI GREGOIUI VII

ACTA.

Maii tom. V, die 23, pag. 568.)

(Apud BOLLAND,

COMMENTARIUS PR^EVIUS.

•§ I. Laiidalovcs ct defensorcs dcftmcti,Yila aPaulo B f fcus Magdeburgensibus et Chronicis Turingensifou»:

Bernriedensi scripla, Acta ponlificalia trivlicia. Maiianus etiainScolus, ejusque Continuator-Dode-
Sanctissimus et generosissimus Ponlifex Roma- chinus, et ab hoc productus Stephanus Episcopus
nus Gregorius seplimus, antea dictus Hildebrandus, Halberstatensis, qui causam Gregorii fortissime
defunctus 25 Maii ann. 1085. prsefuit universse Ec- contra Heinricum Regem egit: deinde S. Ansel-
clesiae annos duodecim, mensem unum, et dies qua- mus Archiepiscopus Cantuariensis, cujus Acta de-
iuor; scilicel inchoandos a die 22. Aprilis anni 1073. dimiis 21. Aprilis : Bertoldus Constantiensis et
-iiti evidenter Iiquet ex decrelo electionis infra pro- Paulus Bernriedensis, de quibus mox agimus:
-ponendo. Erraverunt enim, qui solum 25 die dicti Domnizo Presbyter, in Vita Comitissas Mathildis,
mensis electum volunt, sumpla errandi occasione libris duobus carmine conscripta; Leo Ostiensis, in
a Catalogis, in quibus decessoris, triduo ante istam Chronico C-asinensi, ad annum 1086. deduclo;
olectionerr defuucti, obitus cum depositione cou- Bruno in Historia belli Saxonici; S. Gebehardus
"fiiiicJituiVHicplurimas in vita passus est persccu- Archiepiscopus Salisburgensis, et S. Gebehardus
tioues, ct adhuc post mortem calumnias. Sed non Episcopus Constantiensis, et qui eorum Vitas scri-
defuerunl ejus innocentise, et pro Ecclesia.Dei pro- pserunt, quas suo tempore dabimus 16. Junii et 27.
^ Augusti; denique, aliis omissis, Bernaldus Pre-
pugnanda fortitudinis ac justitise acerrimi deienso-
res : inter quos censeri possunt Cardinalis Coasar sbyter Constantiensis, cujus opuscula ex Ms. Ra-
Baronius et Jacobus Grelserus : ille quideni iii An- tisbonensi edita sunt a dicto Gretsero, el fere spe-
nalibus suis Ecclesiasticis, in quibus res ejus gestas ctant ad defensionem rerum a S. Gregorio gestarum;
j>er singulos aimos deducil ex scriptoribus maxime eXmaxime Apologeticus et Epistolos ejus pro Decre-
(Coaevis,et Conciliis sub eo habitis, atque Registro . lis S. Gregorii, quas etiam erudite exposuit Chri-
-.cpistolanim ejus in undecim libros distincto : Gre- stianus Lupus.inter Synodorum generalium ac pro-
.tserus vero Tomo 2. Defensionis Controversiarum vincialum Decrela et Canones, integro libro seu
Cardinalis Bellarminl, propugnans eum conlra va- parte quinla. Subjunxit illis omnibus prselaudntus
rios hujus lemporis sectarios, polissimum libro i. Gretserus Gregorii VH. Vitam, electionem et res
•«. 13. ac dcin illustri Apologia, inqua quinquaginta gestas, ex libro quarto Onuphrii Panvinii De varia
.lestes adducit, qui suis scriptis res gestas hujus S. creatione Summi Pontiflcis, et ex Bibliotheca Bava-
Gregorii proponunt, et contra adversarios defen- rica. Istoec omnia apud illum videri possunt, edita
'AinnX. Ingolstadii anno 1609. ubi isnnno sequenti vulgavit
2. HOIUIBprinius est S. Anselmus Episcopus Lu- j)Ap:logiam pro Cardinale Baronio, in qua aliquot
censis, proximo posl obilum sancli Pontiflcis anno capita spectant controversiam in causa S. Gregorii
vita functus; qui contra Guiberlum Antipapam, pro molam; uti euriosus Iector ibidem reperiet. Dignus
defensionc Gregorii legitimi Pontiflcis Romani, li- otiam est qui legatur Franciscus d'Enghien, Ordmis
brum scripsit. Secundus teslis est auctor Vitaedicli Prosdicatorum S. Theologise Licenliatus, eaito no-
S. Anselmi, domeslicus Presbyter Poenitentiarius : vissime libro cui lilulum fecit, t Aucloritas Sedis
quam Vitam nos ad diem ejus natalem 18. Martii Apostolicee pro Gregorio Papa VII. vindicata adver-
jllustravimus. Succedunt Acta Vaticana apud Baro- sus Natalem Alexandrum ejusdem Ordinis Doctorem
.riium ad annum 1073, et Acta publica electionis, Thcologum, » inter selecta Historise Ecclesiasticse
<tiua;infra proferuntur. Dein allegantur antiqui Hi- Capita, seculi n parle 3, usque adeo suse profes-
storici seu Chronologi, inter quos est Lamberlus : sionjs,obIitum, ubi de Gregorio agit, ut vel ea sola
Schafnaburgeiisis, De rebus gestis Germanorum, causa potuerit commeruisse gravissimam, qua libri
sed solum deductis ad anuum 1077. et Ponliflcalus: ejus omnes fulminati sunt, censuram Innocentii Pa-
.S. Gregorii quartum : tum Paulus Langius in Chro- pseXI.
nico Citizensi, cum adductis ieslimoniis ex Annali- 3. Nos, omnibus aliis omissis, damus hic primo
 13 PROLEGOMENA. — ACTA S. GREGOBII. U
loco Yitaai S. Gregoiii a Paulo Bernriedensi scri- A lcmporis gesta annotavit, subjunxitque pro Appeu-
ptam. Fuerat liic Paulus Canonicus Ecclesise Rati- dice ad Chronicon Hermanni Contracti usque adan-
sponensis, sed, ab Henrico IV. in exilium actus, in num 1100. Eodem tempore, nec minus certa, si nou
c-cenobioBernried recens fundato habilum Ordinis et certiori scientia, scripta sunt Acla quas Centius
Canonieorum Regularium suscepit; circa annum Cameiarius (idem, ut putat Ciacconius, qui an. 1218.
1120. ab Udalrico Episcopo Passaviensi (qui rexit creatus Pontifex, sumpsit nomen Honorii III.) re-
dictamEcclesiamabannol091. usqueadann. 1124) tulit in Codicem censuum Romanoe Ecclesiie, prse-
Presbyter consecratus, el elapsis ab hujus Episcopi grandi volumine asservatum in secreto Archivio
obitu septem annis, absolvit hanc Yitam, circa. an- Vaticano; cujus copiam favore D. Saraigse, Archi-
nam 1151. Gretserus, qui eamdem una cum Apolo- vium illud custodientis, nacti Patres nostri Joannes
gia pro Cardinale Baronio edidit, arbitratur t Pau- Franciscus Vannius et Conradus Janningus, cum eo
lum, cum Romse esset, familiarem fuisse Callisto II centulerunt ipsa, jain antea ex BibliothecseVaticanoe
Papae, » qui sedit a die 4. Februarii an. 1119. usque Codice descripta. Codicem istum, ssepe laudatum a
ad 12. Decembris anni 1124, et conflrmavit funda- Baronio, et Poutificum gesta a Leone IX. auspican-
tionem ercnobii Bernriedensis an. 1122, quando po- tem, «ordinavit et scribi fecit (sicut praifert titulus)
tui» hac de causa Paulus Romam profeclus fuisse: Bexdiversis registris et libris Cameise Apostolicse
qui infra n. 11. adducit « Caliistum Papam narrare Fr. Nicolaus Cardinalis Arragonise, » adeoque intra
consuetum quod Episcopus simoniace electus non annum 1352, quo creatus, et 1562, quo mortuus
valuerit recitare Gloria Palris et Filii et Spiritus est: Fuit is Ordinis Prscdicatorum insigne deciis,
sancti. » Ita deinde, n. 16, ait « Joannem, Camera- sub nomine Nicolai Rosselli notus Ciaconio ejusque
rium olim Alexandri H Pontificis, narrare solilum » interpolatoribus; dictus autem de Aragonia a Patria,
quod precibus S. Alexandri febris ardens depulsa et quiaProvincialis Aragoniseexistens Regique Pelro
sit: atqup ita hinc inde inserit varia miracula, tem- carissimus promolus ad Purpuram est. Tertia deni-
pore vitae patrata : sed n. 104. « quse ad sepulcrum que Acta, in mullis eliam ampliora distinctioraque,
ejus cselilus facta, vel quse fieri dicunt religiosiores nec multo recentiora aut forte etiam antiquiora se-
quique Romani, illis qui viciniores sunt perCensenda cundis, transcribere placet ex nostro Ms. de Vitis
reservat. » Sub finem tamen n. 114. addit« superla- Pontificum, usque ad Martinum V. deductis : licet
tam narratlonem duorum miraculorum, Salerni cse- pro majori parte accepta sint ex registro Epi-
litus patratorum. » Ex quibus Colligimus summam stolarum, continente Summaria singularum fere
ab Auctore adhibitam diligentiam, ut accurate om- „ quas Gregorius Romae celebravit Synodorum :
nia traderel: quod unusquisque etiam poterit colli- quse Summaria primus inde extraxit Baronius,
gere, si quse addimus Annotata perspexerit, contu- Binius aulem a Baronio accepit, et retulit in
Leritquecum reliquis Aucloribus, item epistolis Gre- corpus Consiliorum. Erit forlassis post hoec ali-
gorii ef Synodis tunc habitis. Etenim plane conve- quis, qui ex ipsis (epistolis hujus S. Gregorii,
niunt omnia; maxime ubi de Simoniacis etNicolailis sicut in Registio babentur plures quam trecenUe
seu Clericis fornicariis agendum fuit. B. Petrus Da- quinquaginta, minutius prosequatur et colligat sin-
mianus passim etiam illos Nicolaitas appellat, quo- gula hujus sancti Pontificis gesta; quemadniodum
rum facta se odisse ait Christus in S. Joannis App- olira ex Epistolis S. Gregorii Magni fecit Joanncs
calypsi c. 2; et de quibus epistola S. Ignalii ad Trul- Diaeonus, ad 12. Martii ab Henschenio nostro illu-
lenses, sed a posteris interpolata, hsec leguntur: stratus : seu potius qualiter habemus S. Leonis reque
« Fugite immundissimos falsi nominis Nicolaitas, MagniAcla, similiter exEpistolis ejus collecta dige-
amatores Hbiiinis, malos calumniatores. « staque ab «ruditissimo viro Paschasio Quencl: nam
4. Ceterum in hisee Actis deest Prsefatio, quam nobis ad ejusmodi laborem otium modo uon est.
adfuisse innuunt prima verba. Omissa etiam a Paulo Fecil aliquid in eo genere Natalis Alexander, se-
sunt quse in Berengarii damnatione a S. Gregorio D culi 11. parte 1, melius istic quam alibi de Gregorio
peracta fuerunt; et paucioribus explicantur quse in meritus : fecit et Teulonica lingua, in suo Romano-
obsidione Romana, abHenrico ssepius resumpta, re- rum Pontificum Triuropho, noster Cornelius Hazar-
Iatu et scitu digna acciderunt. Ad hsec historiam, tius, perpetuus iu Belgio bcreticorum malleus, quo-
non Chronicon texere intendens Auctor, non curavit rum circa hunc ceterosque Pontifices monstrosas
temporum ordincm scrupulose servare; nec etiam calumnias dilucida confutatione redarguit.
quid quoque Poutificatus sui anno in celebralis Sy- 5. Paragrapho hu-ic de Scriptoribus, Gregorii
nodis egerit ex-plicare. Congruum itaque duxi Aela Acta colligentibus, defendentibus, laudantibus, ti-
Pontificalia triplicia subjungere; quorum prima col- nem faciat bisignis Epistola Wilhelmi Abbatis, in
ligemus ex Berthoido Constanliensi, qui, ut infra monasterio S. Arnulphi Metis post Warinum, jam
habelur n. 18, ab Ottone EpiscopoOstiensi et Legato quidcm in primo Aualectorum Mabilionis Tomo pu-
Sedis Apostolicse, ac postmodum Summo Ponlifice blici juris facta, digna tamen quse hic recudatur;
et Urbano II. dicto, Presbyter creatus est anno 1084 utpote manifestius explicans quantas spes de eo
in festo S. ThomseAposloli, id est quinque mensibus conceperint boni omnes audito-electionis talis nun^
aute obitum S, Gregorii; qui et ipse singula sui tio, Hla sic habet: < Domino venerabili et unive.r-»
Si S. GREGORTUSVII PAPA, 16
sali Papse G. W. peccator, devotse orationis affe- jA ut tot monstra et bestise possint vel jugulari vel sub-
ctum, et humilis servitutis effectum. Licet sapientia jugari. NuT.ius ergo melu, nullius.minis ab hoc spi-
Dei, universa quae per ipsam facta sunt, dispositione rituali conflictu sanctoque certamine relarderis, ct
mirabili, etordine imperturbabili moderetur; nun- Gedeonis illius in morem ad prselium processuruSj
quam tamen commodius consulit rebus humanis, lagunculsene timeas fractionem. Eccete in sublimi
quam cum eligens virum [an unum] de plebe, in et in specula positum oculi oninium vultusque su-
popiili eum sui caput constituit, in cujus nimirum spiciunt; singuli magna de te audire desiderant; ex
vita et moribus, quo nitendum sit, plebs inferior prseleritis colligentes quid nunc in majori officiosis
valeat intueri. Quod quidem beneficium nostris Do- acturus, qui quondam positus in minori non sine
minum concessisse temporibus, quisqnis non invi- gloria militasti. At ineptus ego, qui te admonere
det, videt; dum te, jam olim disciplinis ecclesiasti- prsesumam, currentemque nitar impellere : cum tu
cis eruditum, illius nunc Cathedroe fecit esse sesso- fervore mirabili majora moliaris quam nostra su*
rem, a qua per orbem terrarum omnia virtutum spicetur infirmitas; et, aquilino moreomnia inferiora
lumina diffunduntur; et ad quam, velut in circulo transvolitans, in ipsius solis ardorem tuos infigere
lineoe, ad illud medium, quod Centrum Geometrici coneris obtutus.»
'
B
vocant, universa convergunt. Tantus autem, ut no- § II. De Translatione corporis, et.cttllu B. Gre-
bis relatum est, totius populi in tua eleclione con- gorii VII.
spiravit assensus, ut nullus omnino cx tanta multi- 7. MarcusAntoniusMarsiliusColumna,annol574.
tudine vis.us fuerit dissenlire. Et unde, quaeso, tanta Salernitanus Archiepiscopus salutatus, praeter alia
unanimilas, lanta potuit esse concordia? nisi ex Episcopalis sollicitudinis opera quibus Praelaturae
Spiritus illius inslinctu, cujus olim aspiratione suoeannos quatuordecim reddidit posteris memora-
plebs primitiva credentium unum cor et unam ani- biles, librum conscripsit de vita et gestis ac transla-
mam habuisse describitur. licne B. Matthsei ApostoH et Evangelistae; necdum
6. « Gratias ergo Deo, prsecellentissime Pater, quidem nobis visum, cognitum tamen ex descriptio-
gratias Deo, qui sic tuoe favit eleclioni, ut non pa- ne elegantissima Metropolitanoe ipsius ecclesise,
leret Ecclesia schismati. Quisquis jam igilur tuo quam inde deprompsit Ferdinandus Ughellus, prae-
Sacerdotio adversalur, cujuslibet esse meriti vel mittitque Catalogo Salernitanorum Archiepiscopo-
scienli» videatur, ad illud coeleste aediflcium non rum, lom. 7. Italiae sacrse. Hic cum tribunam sive
aspirat, quia, per tumoris vilium atque discordiae, absidem templi descripsisset, ita loquitur: « Qui a
omnium pace membrorum se privat. Quod quidem C , dextris conficitur angulus in imo templi illustris
neminem ausurum esse confidimus, nisi qui, respe- plane factus est, ob praeclaram capellam vermiculati
clu miserse conscientiae, pondus tuse sibi formidat operis, quam Joannes de Procida Salernitanus ere-
imminere sentenlioe. Unde ct ille diabolus Vercel- xit atque dotavit; tum ob plurium Prselatorum
lensis cum suis complicibus elaborat ut tu in Sede splendidissimas urnas, tum vero proecipueob marmo-
non debeas confirmari, metuens miser ne illo zelo reum tumulum, in quo Robertus Guiscardus Gre-
tuo, quo in hostes Ecclesiaeexardescere soles, nunc gorii VII. summi optimique Pontificis corpus collo-
ejus flagitia, ejus dedecora, ejus debeant probra cavit, quem ul Henrici IV. Romanorumque perfidios
damnari. Yerum omnibus bonis eo ipso plus places, subtraheret, quasi perfugum hospitio receperat:
quo pessimis displices : quia non leve vel minimum cujus nos ipsi reliquias, nulla ex parte labefactatas
testimonium est probitatis, displicuisse filiis iniqui- Pontificiisque indumentis ornatas, hoc anno, qui
tatis. » HaecWillelmus Abbas, graphice depingens est a tumulatione fere quingentesimus, propriis
VercellensemGregorium, eo nomine indighum, Hen- oculis inspeximus, propriisque manibus contrecta-
rici lmperatoris in Ilalia Cancellarium; qui jam inde vimus ; locumque ipsum, vetustate pene collapsum,
ab anno 141. per Nicolaum Pontificem fuerat ex- restiluimus; et in sanctissimi ac generosi Pontificis
communicatus, una cum Mediolanensi, Taurinensi, D honorem, pene delitescentem, hujusmodi monumen-
Novariensi, Brixiensi, et Laudensi Episeopis : quia tum ereximus, » (quale scilicet in marmorea tabula
duobus ante annis conventum habuerant Fontaneti, etiamnum spectalur, et a Ludovico Jacob in Biblio-
in quo communi sententia statuerant quod Clericis theca Pontificiaetiam recitatur) « Gregorio YII Soa-
uxores habere liceret; qui tamen, jussu Henrici Im- nensi,Pont. Opt. Max., ecclesiasticse libertatis vindici
peratoris, Gregorii electionem approbavit, calamo acerrimo,assertoriconstantissimo: qui.dumRomani
potius quam animo, uti vel ex hac Epistola liquet, Pontificis auctoritatem adversus Henrici perfidiam
quam Willelmus sic prosequitur. « Nunc ergo ac- strenue tuetur, Salerni sancte tdecubuit A. D. CID,
cingere gladio tuo super femur tuum, potentissime; cxx. v. vn Kal. Junii. M. Ant. Columna Marsilius,
Jllo, inquam, gladio, qucm non prohibendum esse a Bononiensis, Arcliiepiscopus Salernitanus, cum
sanguine Prophela proclamat, quemque devoratu- illius corpus, post quingentos circiter annos, sacris
rum carnes Hominus salubriter pollicetur. Yides amictum et fere integrum, reperisset; ne tanti Pon-
certe in Israelitica castra Anialecitas et Madianitas, tificis sepulcrum memoria diutius careret, Grego-
caeterasquepestestfariter conspirasse. Magna sollici- rio XIII. Bononiensi sedente, M. P. pridie Kal.
fudine, grandi consilio,.continuoque studio opus est, Quinliles A. D. cio. io: 77. » -
 17 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 18
8. Robertus Guiscardus, Normannici in Calabria A verit titulo Cardinalitio, concessentque mantello
atque Sicilia Ducatus, postea Regni, conditor, eodem rubro ac mitra Damascena uti, privilegio per Lu-
quo Gregorius aut saltem altero post anno, mense cium III. postea confirmato. Manebat interim sa-
Julio obiit; eique filius Rogerius successit, usque crum corpus, vel in ipso ubi illud Archiepiscopus
ad 1101 superstes. Et hic forte melius adscribere- Marsilius invenerat monumento, vel inde exem-
tur marmorei sepulcri erectio : namOrdericusVitalis ptum servabatur in sacrario, quousque Romanus
seculi 12. scriptor Historise Eccl. Hb. 8. indicare Pontifex annuisset sub altari condi. Id vero primum
videtur, alio loco prius conditum Sanctum fuisse : anno 1595. esse factum asserit auctor recentissimi
sic enini loquitur: t Defuncti Papae corpus iu Con- marmoris, quod anno 1685. sub manu sculptoris
fessione B. Bartholomaei Apostoli tumulatum est, versabatur, finem huic Paragrapho facturum. Erat
ubi meritis ejus fidei petentium, miraculorum copia tunc Romanus Pontifex Clemens VIII, cujus rescri-
divinitus ostensa. Nam leproside aqua unde corpus plum aliquod proferri optarem ; erat etiam Saler-
ejus ablutum fuerat, petierunt; qua consecuta fide- nitanus Archiepiscopus Marius Bologninus ; qui, si
liter lotisunt, et opitulante Deo protinus mundati:» prsedictam Translationem fccit, potuit etiam a re-
ilque fortassis in translatione corporis exloco pri- liquo Corpore separasse sacrum Caput, argentco
mae sepulturoe in ipsa Confessione, ad locum in quo capiti includendum, pretiosa-que ex aere iuaurato
ducentis fere post mortem Gregorii annis tumulum gemmisque etlapidibus ornatse slatuaeimponendum ;
ejus reperit Joannes Prochita, celebratissimus ilie idque die 4. Maii, quo die Translationem pracmc-
Vesperarum Sicularum auctor. Hic VP-O nescio moratam, annuacelebrilate colendam, exinde susce-»
quam aliam potuerit habere causam ejus sacelli, pit Saiernitana Ecclesia, solila ipso die 4. Maii ;
ipso sepulcri loco, tam magnifice extruendi, quam atque etiam die 25. deferre ex sacrario .prsedictum
paculiarem affectum erga ibi sepultum Pontificem, Caput ad istud altare, cum pompa proccssionali
innixum vulgari de ejusdem sanctitate et miraculis magnoque luminarium apparalu et popnli concursu.
opinioni, quamvis ipsum sacellum S. Michaeli Sunt tamen qui Translatiohis istius auctorem fa-r
Archangcio, non autem Gregorio fuerit dedicatum. ciunt ipsum Archiepiscopum Marsilium; hic vero
Nec nihil ad probandum ejusdem autiquum cultnm dicitur obiisse anno 1582; adeoquc Marlyrologij
facit, quod Anastasius Papa IY, annis haud multo Gregoriani edillonem prsemcmoratam ipsa Transla-
pluribus quam sexaginta post Gregorium, picturis lio praecessisset-duobus annis : sed et istam prse-
exornans absidem et allare Oratorii S. Nicolai in cesserant editiones Marlyrologii duse, quarum anno.s
Urbe, prout ipsum oenea tabula expressum dedi in C | nobis indicare non curavit Baronius ; utraque au- .
Appendice ad prirnam partem Chronicohistorici Co- tem vel alterutraearum potuit Gregorii VII. nomine
natus de Romanis Pontificibus, Gregor. VII, aeque aucta fuisse, priusquam Translationem faceret, si
ac Sanctos alios ipsamqueDeiparam, depingi fecerit eam forte fecit, Marsilius.
cum titulo Sancli et diademate circum caput ducto. 10. His veluli gradibus paulalim provectus B.
Sed ista Marsilio vel ignorata penitus vel duhia cum Gregorii VII. cultus, denique ad celebritatem Olficii
essent, prudenter litulq isliusmodi abstinuit, et Ro- Duplicis, proprie de ipso agendi, erectus est, sub
manae Sedis arbitiium sibi credidit expectandum. Joanne Bellarminio Bolognini successore. Ab hoe
Hujus autem sententia, an et quomodo ei fuerit de- siquidem impetratum et ad notitiam usumque tolius
clarata, ignoro : unum video, quod praefatus Grego- Cleri Salernitani imprinii jussuni est Breve, aniio
rius XIII, elapso jam sexennio a memorata inven- 1610, cujus exemplum, cum aliis nonnullis instru-
tione, mortuoque Marsilio, cum « emendato Kalen- clionlbus huc spectantibus,utmanu et fide Notariali
dario, Romanum quoque Martyrologium corrigi per acciperem; fecit B. D. Nicolaus Lavianus, Salerni-
viros cruditos curaret anno 1584, correctumque et tani Collegii nostri Rector anno 1685. Ipsum tale
multis locis auctum imprimi, » quale penes nos ha- est:
bemus exemplar ; eidem post S. Bonifacium IY. E5 PAOLUSpapa quintus ad perpetuam rei memoriam :
permiserit inseri etiam Gregorium YII. cum hoc t Domini nostri Jesu Christi, qui servos suos
elogio. « Salerni depositio B. Gregorii Papse septi- Kternse glorise praemio donat in ccelis, vices quam-
mi, qui, Alexandro secundo succedens, Ecclesiasli- quani immeriti in terris gcrentes ; ex injuncti nobis
cam libertatem a superbia Principum suo tempore officii debito omni.no tenemur procurare lit e rum-
vindicavit, et viriliter Pontific!a auctoritate de- dem servorum Christi honos et veneratio in terris'
fendit. » Pro quibus, in ejusdem Marlyrologii edi- quoque promoveatur ; idcoque fidelium votis, quse
tione nova, Csesaris Card. Baronii Annotationibus peculiarem erga illos cultum i'espiciunt, libenter
mox aucta, Sixto V probante scriptum fuit: « Sa- annuimus, prout in Domiho conspicimus expedire.
lerni depositio B. Gregorii Papae septimi, Ecclesia- Sane nobis nuper fuit expositum, nomine Fratris
sticae Iibertatis propugnatoris ac defensoris acerri- Joannis Archiepiscopi Salernitani, ac dilectorum
mi: > cademque hactenus sic leguntur. liliorum Decani et Capituli ecclesise, necnon tolius
9. Ex hinc coepit festum B. Gregorii a Canonicis Cleri Civitatis Salernitanae, quod ipsi ex peculiari,
Salernitatis celebrari, ipsius Sancti Pontificis me- quam erga Beatum Gregorium Papam VII, cujus in^
nioriac haud mediocriter obligatis, quod eos orna- dignum successorem divina dignatio nos esse voluit.
19 S. GREGORIUS VII PAPA 20
devolionis gcrunt affeclum, peeuliari qu-.-.que-ritu Ltertiam, cujus donuni Episcopatum pecuniis coeme-
die Natali ipsius, ct illius Translationi sacro, de rat, proferre imllo modo valuisset. Tu autem.
codem Beato Gregorio sacrosanctum Missaj etalia 13. « LECTIOVI.Denique a Nicolao secundo Ponti-
divina Officia tenoris subscquentis rccitare deside- ffceArchidiaconus Cardinalis, et ab Alexandro ilem
rant. > G.Ticisimduplex recitandum per Capitulum srciindo CancellariiLSS. Romanaj Ecclesiae creatus,
ct Clerum Civitatis Salemi qnotannis in die feslo, et e.rjem in summum Pomificatum snccedere meruit.
in die Translationis B. GregoriiPapaeVII. Omniade A>Jtanti vero Iionoris apicem assumptus, jam for-
Communi Confessoiis Pontificis praeter illa quae ma gregis faetus, quod verbo docuit, etiam exemplo
ponuntur propria. « ORATIO.Deus qui Bcatum Gre- demonstravit ; ac fortis per omnia athleta, se pro
gorium Confessorem luum alque Pontificcm, San- rnuro domui Israel ponere non timuit. Henricum
ctorum luorum gloria sublimasti; concede propitius Germaniae Regem qcartum,EccIesise infestuni, Fide-
ut, qui peccatorum nostrorum pondere premimur, Iium communione regnoqtte privans; subditos popu-
ejus apud te precibus sublevemur. Pcr Dominum, > Ios fide ei data Hberavit. Cum poslea ab iniqui Re-
ctc. Sit Commemoratio S. U:bani Papae et Mar- gis exercitu Romae gravi obsidione premeretur; ex-
t.yris in priniis Vespcris, et in Laudibus (dum oc- citatumabhoslibiisineendium signo Crucis extinxit;
ctirrit) el in Matutino IX. Lectio. Similiter in se- aliis quoque, tam vivus- quam mortuus, miraculis
c.undis Vcsperis S. Eleutherii P. et M. clarus. Ex Apostolorum aelate nullus Pontificum
11. Ad Matstttnum in primo Nocturno Lectiones ftiisse traditur, qui majores pro Ecclesia Dei labo-
«l'einilio secundoe Episloloe B. Petri Aposloli, prout res molestiasque pertulerit ; aut qni pro ejus liber-
liabef Breviarium Romanum iti fcria scxla infra tate acrius pugnaverit. lnnumerabilia sunt quse vel
Octavam Ascensionis. In sccundo Nocturno « LE- forliter sustinuit, vel muttis coactis in Urbe Syno-
CTIOiv. Gregorins Papa VII, Soanse in Eti'uria na- dis sapienter constituit. De manu Henrici tandcm a
lus, doctrina, sanclitate omnique virlulum genere Roberlo Guiscardo Ducc Northnianno ereptus, Saler-
ciimprimis nobilis, mirifico univcrsam Dei illustra- inira veniens, ibidem octavo Katendas Junii, cum
vil Ecclesiam ; supremam vero Sacerdotis sui in proefuissel Ecclesieeannos duodecim, menscm unumr
t;;rris dignitatem admirafcililer, qui csl admirabilis dics tres, creatis compluribus Romse atque alibi
in Sanctis suis Dominns, pracmonslrarcdignalusest. Cardinalibus ef Episcopis, die Dominico migravit
Nam cu:n parvulus, ad. fabri ligna cdolantis pedes, ad Dominum ; ejusque sacrum Corpus in Cathedrali
jain litterarum inscins Inderet; cx rcjeclis tamen Basilica Salernilana est honorifice conditnm. Tii
KCgmenlisilla Davidici clementa Graculi «Domina- ; aulem, t etc. In terlio Nocturno Lectiones de Ho-
liitur a mari usque ad mare,» divinitus conformasse miliaS. Leonis Papoe in Evangelium, « YenitJesus
narratur. Is ab ineunle sclate Romse honestis ani- in partes Caesareae Philippi, » quas habet Brevia-
imiin disciplinis excolcns, in domo S. Petri esl enu- rium Romanum die 22. Febr. in festo Cathedrae
Irittis, tali nutritore dignus alumnus : nt cujus altis- Antiochense S. Petri.
simam, Deo largiente, auctorilalcm suscepturus 1.4. Missa dicitur, quae ponitur in Missali Romano
aliquando erat, ipsius Apostolico in gremio educatus^ die 11 Aprilis, in festo Sanct. Lconis Papai, prae-
Apostolicis illis, quaspostea in gerendosummoPon- ler Oraliones.OrtATioprtiMA.« Deus quiB.Gregorium
lificatti exhibuit, virtulibus plenius imbueretur. Tii clc. » ut supra. « SECRETA.B.Gregorii Confessoris
juitem, Domine, clc. tiii atque Ponlifteis, quaesumus, Domine, annua so-
12. « LECTIOv. Juvenis Ecclesiae libertatem, a lcnmitas nos [tibi] reddat acceptos; ut per haec piae
Laicis oppressam, ac depravalos Ecclesiasticorum placationis officia,etillum beata retributio comitetur
mores vehementius dolens, in Cluniacensi Moiiasle- ct nobis gratise tuae dona conciliet. Per Dominuro.
rio, ubi sub Regula S. Benedicli austerioris vilse POSTCOM. Da, quaesunius, Doniine, fidelibus populis
observantia eo tempore maxime vigebat, Monachi B. Confessoris tui atque Pontiflcis Gregorii semper
babilum induens, lanlo pietalis ardore Divinai Ma- * venerationc laetari, ct ejus perpetua supnricatione
jestati deserviebat, ul a sanctis ejusdem Coenobii muniri. Per Dominum, clc.
Patnbus Prior sit electus. Inde mox a S. Lcone 15. « Cumqtte tam Joannes Archicpiscopus quam
Papa nono, quia lueerna lucens et ardens in clau- Decanus et Capilulum ac Clerus prsedicti nobis hu-
strorum angustiis latere non debebat, sed in Eccle- militcr supplicari fecerint ut de opportuna sibi in
siaealtissimo verlice Dei jussu locanda erat, Ro- prasmissis licentia providere benignitate Apostoliea
jnam adductus, et sanctse Romanse Ecclesiae Subdia- dignaremur; Nos, eorum laudabile desiderium in
conus ordinatus, eidem S. Leoni ac successoribus Domino plurimum commendantes, et eorum singu-
tisque adeo carus fuit, ut nihil sine ipsius consilio los a quibusvis excommunicationis, suspensionis et
gererent. A Yictore Papa secundo legatus a lalere in interdicti, aliisque ecclesiasticis sententiis, censuris
Galliam missus, Episcopum publice Simoniaca labe etpnenis, ajure vel ab homine quavis occasione vel
infectum, quia hunianilus convinci non poterat, di- cattsa latis, si quibus quomodolibet iunodati exi-
vinitus convicit; cum jussus Antistes, Gloria Patri, stunt; adeffectum praesentium dmitaxatconsequen-
ct Filio, et Spiritui sancto palam pronunliare, dua- dum, harum serie absolventes, et absolulos fore
bus quidem Divinis Personis facile pronuntialis, censentes, hujusmodi supplicalionibus inclinaii. de
2) PROLEGOMENA.- ACTA S. GREGORH 22
venerabilium Fratrum nostrorum S. R. EcclesioeA pie et fideliter cxequi, auctoritate qua fungimur
Cardinalium, sacris Ritibus praefectorum, quihus mandamus atque preecipimus dileclis in Christo
rem cxaminandam et rnature discutiendam commi- filiis, Capitulo et Clero civitatis noslrse Salernilanse,-
simus consilio, eisdem et pro tempore exister.tibtis, ut quotannis, juxla commcmorati diplamjHis. scr
Archiepiscopo Salernitano, ac Decano et Capitulo riem, tam in Natalitiis S. Gregorii Papse celebrandis
Ecclesise, et Clero Givitatis Salernitanse, ut Officium die 25 mensis Maii quam in festo Tfanslationis
praedictum cum Missa de communi unius Pontificis, ejusdem celebrando die 4 mensis Maii, Missam ct
cum Orationibus, et Lectionibus secundi Nocturni Officium proprium sub duplici ritu, nostro jussu
propriis, Annis singulis, tam ejusdem B. Gregorii typis excusa-, p.ost hac ad ipsius gloriosi P.ontificis
quam ejus Translationis diebus festis, sub ritu du- honorem canlare vel recitare leneantux. Si quis au-
plici rccitare Hbere et licite valeant, Aposlolica au- tem huic nostrae semper valiturae constitutioni pa-
ctoritate tenore proesentium, perpetuam licentiam et rere eontempserit, is. quidem gravioris culpae vin-
facultatem concedimus et impertimur: non obstan- culo apud tremendum Dci omnipoter.tis Tribunal
tibus constitutionibus et ordinalionibus Apostolicis sesc.ROverit iUigaium, Datum Salerni, 11 Kal. Se-
nec non D. Ecclesise, eliam juramenli, confirma- ptembris, 1610. »
lione Apostolica, vel quavis firmitate olia roboratis, 17. His non contcntus Beltraminius, egregiam ex
statutis, et cor.suetudinibus,. celerisque cor.trariis marmore statuam, quae hodiequeextat, sculpendaia.
quibuscumque. Datum Romaeapud S. Mareum, sub curavit, ipsoque in saccllo collocandam, usus peritb
Annulo Piscatoris, die 18. Julii, 1609. Pontificatus sculploris manu, nescio an etiam vera efligie viven-
nostri anno 5. » S. Cobetlulius. tisGregovii, qualis Salerni potuitfuisse conservata.
16. « Joannes Beltranus de Guevara, Miseratione Talis certe digna esset quam hic vellemus aeri in-
DivinaetAposlolicae Sedis gratia Salernitanus Ar- cisam repraesentare, potius quam invenlum I. B. de
chiepiscpp-s, Rcgius Consiliarius, et in praesenti Cavalleriis, qui Gregorium proximosque decessores,
Neapolitano regno per sacram Rcgiam Majestatem ac successores repraesentavit barba rasa, couira tem-
Generalis Visitator, inter alios cselestes ac pene in- poris illius morem, ex Anastasiana S. Nicolai in
numeros thesauros quibus divinae benignitati Sa- Urbe tabula, cujus alibi exhibitsesupra meminimus,
lernitanam Ecclesiam ditare atque illustrare placuit, cognoscendum. Bellraminio, adPacenscm inllispa-
haud postremo loco numerandum profecto videtur nia Ecclesiam translato, succcssit anno,1612 Lucius
sancti Gregorii YII sacrum ac venerandum corpus; Cardinalis Sanseverinus : qui t.Ttio-sra Archiepi- -
qui post tot labores, tot serumnas atque persecutio- C scopatus anno, suam quoque religioneni erga.B.
nes, pro Dei Ecclesia fortissime et constantissime Gregorium testatam facit, .hujusmodi titulo, sub-ar.^
invictissimo animo loleratas, tandem (divina sic flis- tiquiori Marsilii tabula. in alia siniiliter marmorea ;
ponente Providentia) in Salernitana civitate obdor- i.Ego Lucius Sanseverinus, Arcbiepiscopus Salcr-
mivit in Domino ; ut quam in corpore mortali, sua nitanus,. altare hoc in honorem B. Grcgorii Papaj
venerabili praesentia, ad tempus laetificaverat ,etiam VII consecravi; ejusquc sacnim corpus ineo, iiir>
pretiosa morte, ad ccenam nuptiarum Agni vccatus, clusi; prsesentibus,. annum unum ; anniversaria
in perpetuum illustraret. Nos autem, quamvis in- deinceps consecralionis die, ipsum pie visitanlibus,
digni, in Saiernitanae Ecclesise regimine constituti, quadraginta dies veroe Indulgenliae deEcclesiae morc
cum, loca DivinseMajestati dicata visilantes, in ipsa concessi. A. D. 1614. die 4 mensis Maii. » Novum
Catlicdrali noslra Basilica monumentum memorati hoc altare fuerit, quod iterandse Translationis occa-
gloriosi Pontificis accurate psrspiceremus, et debito sionem dedit: ea aulcm prudenter fuit in eumdcm
Caelitibus honore ac veneratione illum carere haud diern indicta quo prior, ne festa multiplicare opus
sequo pati animo possemus; ex Apostolica Sededi- foret. Eadem occasione credcrent fuisse a Soanen-
ploma nobis haud segniter impetrandum esse cen- sibus impetratum Brachium; nisi missae mihi in-
suimus, ut et congruus sancto Pontifici exhiberetur D structiones dicerent Cardinalem Soanensem, Pauli
honos ab omnibus, et Salernitana civitas ex hoc V creatione sacro Collegio adscriplum, pio erga
in dies singulos magis magisqueDei promeretur cle- concivem Ponlificem affectu molum, cum Sede va-
mentiam, lam praeclari Confessoris atque Pontificis cante Salerni. resideret, ab eodem Paulo V impe-
Deoque cum primis accepli adjula suffragiis. Ne trasse Pontificium Breve ad Capitulum Salernita-
illam quidem causam silentio praetereundam arbir num, quo jubentur Canonici, ad solalium civitatis
tramur, quam nulla unquam apud vos velustas, Soanensis, ipsiusqueB. Gregoriihonorem, insignem
nulla unquam delere debebit oblivio : quod„cum Sa- aliquam ejus Reliquiam largiri. Hoc Breve, una
lernitanum Capitulum (quemadmodum a Prsedeccs- cum commendatitiis Magni Hetruriae Ducis litteris,
sore nostro fel. memor. Marsilio litteris proditum aliisque ipsius Cardinalis, per duos Soanensium Le-
est)abeodem Beato Pontifice magnos consecutum gatos oblatum Capitulo, persuasisse dicitur ut dex-
sithonores, alacriter atque omni studio ad illius trum brachium iis donaretur, scriptumque esse de
ita bene de vobis meriti cultum atque venerationem ea re instrumentum Notariale, et in archivioCathe-
debetis incumbere. Hoc igitur tempore volentes dralisservalum. Hseccum vacante Salernitana Sedes
impelraium jam nupor a Sede Apostolica diplpma Paulo aulem quinto sedcnte, sic scribanlur facta ^
23 S. GREGORIUS VII PAPA, 24
oportet ut facta sint dig-resso in Hispaniam Beltra- 1A et molestia peregrinationis et instantia cruditionis;
ininio, Lucio autem necdum suffeclo, id est anno inde post aliquot annos Romam rediturus, moram
1612. Sed quis tum fuerit inter Cardinales, cui Soa- fecit aliquantum temporis in aula Henrici HL...
na fuerit patria, discere non potui ex novo Ciacco- Post hsec Romam reversus : cum studio perfectionis
nio01doini,nullumejusmodi nominantis, inter sexa- insisteret... ingredi statuit ',in partes Germaniae et
ginta quos Paulus creavit : quare oplarem ipsum Galliae; cumque venisset ad Aquas-pendentes, »
instrumentumvidere, ex eoque dubiihujus solulio- triplici visione prohibitus ultra pergere, « sicque in
nem petere. Romanae Ecclesiae solatium revocatus,... Subdia-
18. Quseporro ipsius Sacelli jam tolies memorali conus a Leone Papa IX. ordinatus, monasterio S.
forluna fuerit, ibidem post hac legitur in marmore, Pauli miserabiliter desolato praslalus est. > Haecle-
sequentibusverbis, per D. Fabrilium Pintum dicta- gens, Abbatem factum vides; scd Regularis, an Se-
tis exarato. « Sacellum hoc Divo Michaeli Archan- cularis seu Commendatarius, merilo dubilabis, dum
gelo, Duci invictissimo, a strenuo MiHteJoanne de in praegressis nihil invenis unde intelligas Mona-
Procida, Salernitano Palricio, ac patriae ornamento, chum revera fuisse. Monachum tamen expressevo-
olim dicatum; anno 1595. sacra Beatissimi Grego- . cat, qui scire oplime potuit, duni ait : «In illis die-
rii, non Magni, sed Ponlificis plusquam Maximi, bus erat» ibi, scilicet Wormatise et anno 1047.cum
translata sub aram accepit ossa; ut in Archangeli Leo Pontifex coram Imperatore designaretur, « M6-
lulela jaceret mortuus, qui Romse dum viveret arce nachus quidam Romanus, nobilis indolis adole-
S. Angeli a schismaticoImperatoreHenricose lutum scens, Hildebrandus nomine, clari ingenii sanctse-
reddidit; ct Propugnatoris ecclesiasticse Hbertatis que religionis. Hunc igitur beatus Episcopus »
reliquise defensorem haberent illum per quem a Bruno Tullensis, postea Leo dictus, «vocavit ad se,
rebellantibus Deo spiritibus liberum se agnoscit coe- rogavit ut simul Romam rediret. »
lum ipsum. Tandem Eminentissimi Cardinalis Fa- 20. Monachus ergo Hildebrandus fuit, et quidem
britii Sabelli munilicentia, Salernitano Reverendis- Monachus Romanus; utique ejusdcm monasterii in
simo Capitulo SaceUi jure donato, auctori Yesperi quo fuerat puer ediicatus; nec nisi Monachus tran-
Siculi possessores successere Canonici; qui Cardi- siit in Francianvnee aliter est in aula Henrici Im-
nalitiis et nomine et insigniis ab eodem ornati Pon- peratoris conversatus : proinde monasticorum Fa-
tifice; GregoriiSeptimi glorias perpetuo canent, non storum A.uctores,Dorganius, Menardus, Bucelinus,
gloriosamde Gallis reportatama Joannevictoriam. > merito illum adscripsere suis. Maxime cum Ottho
Hsec Pintus; quse, sic intellecta quasi, usque ad iC Frisingensis dicat eum « Cluniaci Prioratus obe-
Translationem prsedictam, alibi quam ipso in Sa- dientiam administrasse, » quando Leo Pontifex de-
cello'jacuerit Gregorii corpus;non satis consona es- signabatur. Sed dubium est quando id verum esse
sent praelaudalo cerlissimoque Marsilii lestimonio; potuerit si verum est, quod solum anno 1046 trans-
proindc accipienda sunt citra ejusmodi restrictio- gressus est Alpes cum Gregorio VI; et adhuc erat
nem. Miror porro nullam hicfierimentionem nuper adolescens, quando eum Wormatise secundo post
defuncli Archiepiscopi Gregorii Caraffae,cujus atque anno invenit Bruno. Quid? An venerandi illi Patres,
memorabili munilicentia idem Sacellum, ut mihi in tam grandiabbatissui S. Odilonis selate, quantam
scribitur, nova undique pictura aureoque splendore habuit moriensannol048.exeunte,peregriuum ado-
exornatum resplendel: picturis autem illis praecipue lescentem, paucisapudsemensibus versatum, Prio-
repraesenlatur honorifica Ponlificis in Urbem exce- rem sibi constituerint, et mox ad aulam Imperato-
ptio, una cum Roberto Duce ipsam subventus (sic), ris miserint? Atqui et in aula aliquantum temporis
inter fidelis populi acclamationes festivas, Christi aclum scribit Paulus praecitatus, et aliquot annos
Yicarium suppliciter venerantis. in Francia traductos, priusquam Romam revertere-
§ 111.De monachatu S. Gregorii VII, et lempore D tur. Difficilisnodus : sed qui videtur solvi posse,
Prioratus Cluniacensis ab eo gesli. paulolaxiusaccipiendonomen«Adolescentis;> etdu-
19. Quse de hoc argumento conlinent Lectiones plicem Hildebrandi profectionem trans Alpes distin-
supra memoralae, suis mendis non carenl : nam et guendo. sicut circa annum 1020. natus, postea ae-
habitum Cluniaci susceplum a Gregorio asserunt, ct ivdis 16. Chris:i 1036. quando Romana Ecclesia
Priorem inibi eleclum videntur dicere, priusquam fosdissimis agilabalur procellis, sub tyrannide potius
Romano Clero adscriberetur, quorum neutrum pu- quam Pontificatu Benedicli IX, migraverit Clunia-
tamus cum ventate subsislere : quapropter digna cum adhuc tlro; el fortassis ex consilio avunculi
videtur causa quse hic accuratius examinctur. Yitae sui, ne Romanse urbis corruptissimis tunc moribus
auctor Paulus, Sancli hujus Pontificis primordia de- (ubi omnis pene Clerus aut Simoniacus erat aut
scrioens, num. 6. asserit quod « in pueritia avun- concubinarius, aut etiam vitio litroque sordebat)
culo suo, Abbati monasterii S. Marise in Avcntino inquinaretur setas tenera, et primum accensi igiii-
monte, adinstructionem liberalis scientiae et com- culi pietatis tam mali cxempli suffocarentur. Ibi
positionem moralis disciplinae, a parenlibus com- ergo sex annos vel septem egerit sub optima S.
mendatus... adolescentiam veroingressus, profectus Odilonis disciplina, doncc jam satis nolus atquc
est in Franciam, domiturus ibi carnis pelulantiam probatus permissus est redirc Romam, addiscijiii-
25 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 26
nam Cluniacensem in avunculi mohasterium mdu-j A sic etiam verti laudi debet quod, videns suam pro-
cendam; prius tamen occasione aliqua dederitsein motionem displicere Principi Synodoque Episcopor
aulam Imperatoris, ac tandem Romam venerit circa rum, licetde causa informatis, renuntiare maluetit,
aunum setatis 24. Christi 1044. Hic vero cum pejori quam a se constitutam oacem obtinendo dissob-
omnia in statu reperisset quam antea, duobus simul vere.
Papatum gerentibus, eo scilicet quem dixi Benedi- 22. Hac autem in tota re maximi faeiendum est
cto IX. et recens contra hunc a Romanis electo Sil- Hildebrandi, licet adhuc juvenis, judicium; quod
vestro III; iterum deseruerit Babylonicam istam senior postea summae auctoritatis suffragio confir-
confusionem, in GaUiam velGermaniam se rece- mavit, proiavitque quanta etiam juvenis constantia
pturus : sed iis quas dixi visionibus ex itinere revo- fuerit. Sic enim scribit Oltho prselaudatus : « Hunc
catus, et in Clerum Romanum"sit adscriptus a Gre- Gratianum, Alpes trascendentem, secutum fuisse
gorio VI: qui sub idem tempus utrique Pseudopon- tradunt Hildebrandum, qui poslea summus Pontifex
lifici persuaserat male invaso loco cedere, eoque factus, obejusamorem.quiadeCatalogo Pontificum
commeritus fuerat ut ipse in eumdem eveheretur semotus fuerat, se Gregorium septimum vocari vo-
libera electione. luit; et, sicut in Lucano habes,
21. Certe Hildebrandus ipse, factus postea Gre- « Yictrix causa diis placuit, sed victa Catoni:
gorius YH, in Concilio Romano protestatur, dicens : ita et huic Hildebrando, qui semper in ecclesiastico
« Vos scitis quia non libenter ad sacrum Ordinem rigore constantissimus fuit, causa ista, in qua sen-
accessi, et invilus ultra montes cum Domino meo t?nlia Principis et episcoporum praevaluit, semper
Papa Gregorio abii :» quibus verbis satis aperte displicuit. » Ms. nostrum de Gratiano praedicto
iignilicat se, priusquam secunda ac passim notiori agens, dicit quod post abdicationem ductus extitit
vice Roma abiret, extractiim e monasterio fuisse, i»liCisalpis partibus; utique ab imperalore, novan-
ad ipsius Gregorii VI famulatum, et Romanse Ec- darum rerum occasionem sic auferente iis quibus
clesiaeClero donatum. Quomodo autem cum ipso inlelligebat non plane probari factum. Hic si men-
Gregorio rursum Alpes transierit, paucis hicvidetur dum nullum latet, dicendum erit Gratianum et Hil-
explicandum. Fuerat Gregorius VI in tam prsesenti debrandum ad aliquod Longobardicorum monaste-
necessitate Ecclesiae, justoque melu, ne Benedictus riorum se recepisse, puta S. Salvatoris juxla Pa-
mutata voluntate cessionem retractaret, non prseha- piam; quippe quod ante annos circiter sexaginta,
bito cpnsensuRegis Henrici, hocnomine Regis Ger- ex Cluniacensis institutionis forma per S. Majolum
maniaj Terlii, Imperatoris Secundi, ordinatus Pon- Q reformatum , ubique celebrabatur fama severioris
tifex. Cumquemaximam reformandse Ecclesise spem disciplinse. In eo tamen diuturna mora eisdem
bonis faceret, malis vero metum; ii qui sibi con- fuisse non potuit : quia non placuit discedenti ex
scii erant Ecclesiarum dignitates Simoniace possi- Italia imperatori, cis Alpes relinqui Gratianum.
dere, vel formcarie inquinare, facile animum Hen- 23. Quo autem eum deduxit Hildebrandus ? « In
rici, se praeteritum dolentis, eo flexerunt ut, quando Gallia, » inquit ad an. 1049 Baronius, « profectus
Romana Ecclesia.jam dicebatur tres simul habere cum Gregorio VI apud Cluniacenses, penes quos
Pontifices, in Italiam ipse se conferret, tantum sciebat monasticam vigere observantiam, habitavit,
scandalum amolitttrus in legitima Synodo Episco- monachus inter monachos degens. » Addo ego,
porum. Non displicuit ea res Gregorio YI nihil du- «et pridem notus hospes, atque omnibus pro merito
bitanti quin suam causam facile probaturus esset eximioevirtutis sapientiaequecharissimus : »Ad quas
Regi, confirmandusque in Papatu. Sed longe opi- ejus prserogativas cum accederet gratia auctoritas-
nione falsus est. Etenim, convocata Sutrii Synodo, que Gregorii, licet jam depositi, apud Cluniacenses
accusatus est ipse pecuniam dedisse Benedicto, monachos pro merito ingens; mirum non fuerit, si
adeoque incapax fuisse obtinendi Papatus. Hoc ino- eum S. Odilo priorem constituerit, sustentaturum
pinato successu perculsus Gregorius, vidensque D vigore adolescentise (qua tamen jam attigerat aetalis
Episcopos ad Regis votum in sui damnationem de- annum 27) senectutem suam ipsique Gregorio ma-
pdsitionemque propensos; ultro cedcns, eorum ar- jori cum potestate ministraturum necessaria. In-.
Litrio se permisit; quamvis eo quod accusabatur terim contigit Romse mori, non solum suflectuni
facto, non commisisse Simoniam, sed solum inju- Gregorio Clementem scd etiam Damasum, ambo
riam avertisse ab Ecclesia; neque emisse a Benedi- ejus nominis secundos, omniaque misceri a Bene-
cto dignitatem, sed eamdem ex merito a Clero diclo, iterum in Sedem Apostolicam regredi mo-
Romano obtinuisse plusquam verosimiliter susti- Hente : quare Romani optimum censuere, legatione
neantalii; unde et a S. Petro Damiani laudalur, et, missa, rogare regem, designaret ipse quem eligi a
Ecclesiastici status reformationem ab eo habuisse se Pontificem vellct. Httjus autem rei fama Clunia-
principium agnoscunt Rudolfus Glaber, Ottho Fri- cum perlata, existimo Hildebrandum excurrisse ad
singensis, aliique. Quo posito, sicut Joanni Gra-• regem, cui jam pridem carus fucrat, si forte ei per-
tiano (ita enim antea vocabatur) honori fuit Eccle- suadere posset restituere Gregorium, quem non
siaiu redemisse ab ea cui mancipata injuste crat; credebat Citra injuriam aliqtiam loco motum, scie-
scrvitute, et susttilisse schisjna qito affligebatur;; batque codem qtio flagrabat' ipsc refOrmanda: Eccle-
E'< S. GREGORIUS VII PAPA. 28
s:ae zelo aestaare. Sed alium huic itineri exilum ALAmalfitani
1 arehiepiscopi; quos ambos lum Romae
destinaverat Deus; quia per lalem occasionem venit esse i sciebat, et pro egregiaesanclitatis merito uiaxi-
iti noliliam novi Pontificis, exeunte anno 1047 desi- ma ibidem pollere auclpritate ac gratia. Utruntque
gnali; qui, hominem nactus Romanaeurbis vitia et .ex S. Odilonis Yita scimus : quia cum hic Silviniaci
corruptelas non scientem minus quam odientem, in Gallia obiit, ultima die anni 1048 sub noctem,
crediderit cum sibi consilio ct auxilio utilissimum . necdum integer annus effluxerat quod Roma redie-
essCposse, si secum venire persuasisset. rat; Laiirenlius aulem (ut in eadem Vita habetur)
24. Ottho Frisingensis paulo aliter rem narrat, eidem ibi aegrolanli per menses quinque maximo
quasi per Gallias ilcr Romam tenens noviter desi- solatio fucrat, vir, S. Petro Damiani leste, « qui
gnatus Pontifex, et Cluniaco transiens, ibi invenerit potens in litteris ac bigiossus, Graece noverat ct
Hildebrandum priorem : addilque quod hic illum Laline; el, quod longo prseslaniius est, laudabilis
« adiens, semulalione Dei plenus, constanter de in- vitae claritale pdllebat, » mortuus ibidem Romae
coepto redarguit; illicitum esse inquiens per ma- proxmia post motiem S_ Odilonis Quadraaesima :
num laicam Summum Pontificem ad gubernalior in cujus altcra et antiqulori Yita per Liziardum,
ncm Ecclesise violenler introire : verum , si suis idem Laurentius appellalur « vir per omnia sanclis-
"
credere velit consiliis, ulrumque, ct quod majeslas " simus in Scripluris ulriusque linguse facundissi-
ivnperialis in ipso non exacerbelur, quodque Hbertas niKS,istiusque Patris familiarissimus ; quorum uler-
Ecclesiosin erectione canonica renovetur, se polli- qtte animus conglutinabatur iiidividui amoris spi-
cetur cffecturum. Inclinatus ille , ad monitus ejus ritu. » Si interrogas ubi ct quando masistrnrn Lau-
purpuram deponil; peregrinique habitum assumens, rentitim habuerit Hildebrandus ; ex mendacissiino
cl ducens seeum Ilildebrandum, iter carpit. Igitur Bennonis ore discc certissimam verilatem. Accusat
ad Urbem usque vcnicntes, consilio Hildehrandi a bic Grcgorium sextum ' quod « Laurenlium Roma;
dero et populo in Summum Ponlificem Bruno, > agenlem domi scmper relinuit,. ih stto archipresby-
itiox Leo dictus, « eligitur. » Niliil quidem de as- terio S. Joannis, ante portam Latinam ; » nec du-
sumpta purpura habel Yita Leonis; et quoad habi- biitm qain etiam in Lalerancnsi palriarchio,cum es-
lum peregrini, eum susceptum ait, post natalem set Pontifex domeslieumque clericum vel secrela-
domini Tulli celebratum. Nolim tamen proplerea rium haberet Hildebrandum. Hunc aulem nescirc-
rejicere totaro narralionem aucloris lam anliqui, ct mus fuisse Laurenlii discipulum, nisi idem Benno,
non solum seculo post rem gestam scribentis ; modo satanico furore contra illum aclus, nos id docuis-
permittat excusare el corrigere leve erratum in.loco, Q set; dum Baronio teste (ncque cnim ipsum dignor
ct quod ille Cluniaci factum ait, aetum Wormatise inspicere) in illum declamat, ul «insignem magttm,
credcre. Profitelur in Romana synodo supra cilata inalortiin oninium Benedicti IX complicem, docto-
« Gregorius VII. » quod qui « invitus ultra montes reiu el principem nialeficiorum, qtti et aruspicinam
cum domino suo papa Gregorio VI abiit, magis in- publice exerceret, magiamque et alia id gentts ve-
vitus cnm domino suo papa Leone ad specialem > tita Romaepalam cunclis discere volentibus prolite-
Romani cleri < ecclesiam rediit. » Credo autem non batur; a quo el Hildebrandus ejus discipiskts eas-
alia conditione consensisse-in reditum,quam si Leo,. dem magicas artes, Iegibus divinis el huinanis im'-
consilio isti suo obsequens,.Romam privatus ingredii probalas, didicerit. » Honim igitur duorum et alio-
decerncret, clcri consensum libcrtim in sui elcctio- rum forsitan eximiorum vironnn, Romaetunc pari-
nem requisilurus; quamvis id forlassis non crat ler commorantium, operam sibi in tanti niomenti
oiiinino necessarium, si per compromissum Roma- negotio procurando niinime deftilurum sperans Hil-
norum ipsoriim arbitrium eligendi Pontificis fuiti debrandus, poluit quod pollioitus est, cum fiducia
imperalori dclatum , uli existimant aliqui contrai oplimi successus, spomlere Leoni. An autem Ro-
mentem Baronii. Ms. noslrum de Yitis Pontificuia,, mam advcnientes ibi adhuc S. Odilonem repererint,
de Leone agens : « Hie a Deo, inquit, eleetus Pon- D ! incertum mihi est; Laurcntium planc debuerunt in-
tifex, ad urbem devenil Romanam, secum deducens> venisse.
Hildebrandum, qtti cum papa Gregorio ad partes il- 26. Porro ad excusationem Otlonis Frisingensis
las ierat... el ejusdem Hildebrandi consilio otnnia inl perperam Cluniaco atlribuentis quod factum Wor-
itinere cl iu hac civitate fecit. » matise erat, hoc eliamfacit, quod minime dubitari
25. Sad quicrat hic fortassis aliquis qua fiduciai possit quin ex ilinere, per Lotharingiam Burgun-
Hildebrandus, scsquianno dunlaxat in curia Ro- dtamque insliluto , Cluniacum deflcxerint Leo et
mana versatus cum Gregorio, indcque jam alteruma Hildebrandus. Secundo enim Arari commodissima
sesquiannum absens, potuerit lam eflicax auxilium[i Lugdunum viaest: in cujus medio ad dexleram ri-
Leoni polliccri ad oblinendum cleri ac populi Ro- pam cst Cabillonensis chilaSj et duabus^inde ad oc-
niani consensum, nedum reipsa exhibere. Si liceatt cidcntem leucis Cluniacum; quo Leonem quidcm
aliquid divinare, dixerim id pollicilum Hildebran-- invitare poterat tum sanclitas celeberrima loci, tuih
dum, non fiducia propriae auctoritalis, quam sciree Gregorii Expontificis ibi alloqucndi commoditas, a
dcbebat Romsefore exiguam ; sed alicnne,S, Odilo- qr.o posset oppoituiiissimis consiliis informaii;
nis videlicct sui abbatis, el magistri sui Laurcnliiii ipsum vcro Ilildebrandum eodcm trahcre debebat
 29 PROLEGOMENA.— APOLOGIAPRO GREGORIOVII. 50
uecessitas abdicandi Pnoratus, et statum monastc- A sui ordinis scnptores anliquiores prse oculis habens
rii constituendi, necdum ex Italia reverso Odilone Locatellum praefatus, isto vel alio ubi res ferebat
abbate. Quanto deinde Leonis pontificis anno Hil- loco dixerunt uspiam, ordinis Vallumbrosani mona-
debrandus prsefectus sit monasterio S. Pauli regendo chum fuisse Hildebrandum. Solum cap. 67, invenio ,
rcformandoque, nullus explicat. Visionem ipsimet cumdem Locatellum narrare , quomodo idcm Hil-
ea de re factam Paulus Bernriedensis refert num. 8, debrandus, Florentiam veniens cum prasdiclo papa
similem aliam Leoni oblatam sic describit Ms. no- Aiexandro, ad componendam discordiam inter n:o-
strum : «Postea, ad regendum, ccclesiam S. Pauli > nachos et episcopum anno circiter 1063, tentandum
Leo «tradidit» Hildebrando, « pro quadam visione sibi proposuerit S. Joannis Gualberti patientiam, ad
quam viderat'; videlicet quia B. Petrum in praedicta capiendum experrmentum solidse fucatoevesanctila-
visione hilarem videbat, B. Paulum tristem et lur- tis, compositis ad injurise speciem verbis r« Quortim
bulentum erga se prospiciebat. » tamen omnium (sicut ipsemet postca retulit) me-
§ IV. Quomodo ordini Vallumbrosano nuper ascrt.- moria ei exciderit, mox atque in sancti conspeclum
plus Sanclus Iric sil. venit. Quam adeo sibij alioquin eloquenti, insolitam
27. Prsemissa, collatis undique auctorum testi- obmutescentiam pro miraculo accipiens cardinaKs, »
moniis, solum habere vcl per conjccturam potui de inquitLocatellus, «pro indicio eam habuil Dei, san-
Gregorii VII monachatti; donec, ante non mullos ctilatenr viri comprobantis; eumque deinceps di-
annos, amicus noster Tiberius Petraccius, sui Val- lexit ut fratrem, et ex hora annumerari voluit filiis
lumbrosani ordinis tunc prOcurator generalis, nunc nostraereligionisVallumbrosanse. > Ul vera hascesse
abbas S. Michaelis Pistorii, obtinuit a sacra rituum probarentur omnia, spiritaalis tamen filiationis no-
Congregalione Decretum, signatum 21 Januarii men, quo nonnullis religiosis ordinibus ascribi
1695. Quo tum nonnulli ordinis istius sancti jube- se faciunt cujuscunque conditionis ac scxus fidcles
bantur Martyrologio Romano inscfibi, tum ad elo- pii, adeo late se extendit, etiam ad laicos et conju-
gium Gregorii nostri supra relatum expresse addit, gatos, ut ea sola ratio aegre videatur sufficere ad.
qtiod fuit « ordinis Arallumbrosae.» Postea 4 Mar- aliquem sanctum uni particulari ordini ascribeudtiiu
tii ejusdcm anni, alterum emanavit decretum, ad utproprium; sic enim una eademque persona IU
ejusdem procuraloris instantiam; quo approbantur multos posset ordines distrahi, et contentionum fa-
concedunlurquelecliones propriae decisdem sanctis, tuarum ansam prsebere, certanlibus partibus, utri
ac nominatim de t S. Gregorio papa VII, » ubi dici- plus juris in ipsam competat. Ad manum exempla
Isir quod, « cum a soeculoalienus soli Deo servire ^ sunt, sed nihil atlinet ea nunc adducere; solum
cuperet, monasticam vitam professus, ceenobium dico quod, si Petraccius aliud nullum habuit fun-
S. Benedicti in patria sua exstruxit, sub instituto damentum suoepraetentionis quam dictum Locatelli
Yallumbrosano, quod pridem amplexus. fuerat. » testimonium, infirmum illud omnino habuit. Sed
HisloriaeYallumbrosanse parens ct eriideralor dili- prius quam id demonstrem, exhibenda est quaedam
gentissimus AmbrOsius Locatellus, centum ab hinc ipsius Hildebrandi jam papae Epislola post mortcm
snnis, « Gregorii VII > ssepe meminit cum laude, sancti fundaioris scripta hoc tenore :
tanquam suo ordini optime affecti; ac nominatim 29. « Gregorius episcopus, servus servorum Dei.
cap. 65, eadem Italice referens, quse in Vita mox al- clericis, monacliis ac religiosis laicis ,' disciplinam
leganda cxprimuntur latine, de gestis in synodo Ro- sanctae recordationis Joannis Gualberti abbalis imi-
mana sub Alexandro II, ubi plerique praelati ipse- tantibus, salutem et apostolicam bencdictioneni.
qt:e etiam S. Petrus Damiani obsistebant monachis Licet venerandacmemoriseeumdcii) Joanncm Patrcni
a S. Joanne missis ad Petrum episcopum Florenti- vestrum corporeis oculis non vidcrimus, quia lamen
num Simoniseaccusandum : exprimuntur autem his fidei ejus puritas in Tusciae partibus mirabiliter rc-
verbis : « Interea insurrexil in concilio quidam vir splenduit, multo eum amore dileximus. Cujus san-
cgregius et excellentissimus, alter quasi Gamaliel D ciaeconversationis quamvis vos imitatores esse stu-
nomine scilicet Hildebrandus, monachus et archi- diosos non ambigimus; ut vigor rcctitudinis vestroe
diacpuus EcclesiaeRomanseel cardinalis : qui prius ad exstirpandam de agro Dominico zizaniam sollici-
fuit prior monasterii Cluniacensis ordinis S. Bene- tius invigilet atlentiusque ferveat paternae vobis
dicti, et qui post decessum Alexandri II Apostolica cxhortationis verba impendimus. Yos itaque, dile-
est dignitate prayjitus. Et quia placuit Sibi ut fierel clissimi, in quantum possibililas permittet, vitam il-
defensor causse Chrisli, factus est postea Yicarius lius sequentes , et vcre lilios cjus et hseredes siniili
ejusdem Chrisli, hoc est Papa, et vocatus est Gre- vos conversatione probanles, viriliter agite et confor-
gorius VII. Qui, dum esset cardinalis, hanc contro- tamini in Domino et in potentia virlutis ejus. Docu-
versiam prudenter audiens, et auctoiitatem cano- menta sanctarum Scripturarmn, quibus hoeretico-
num sapienterperpendens, monachorum in-universis rum argumenta deslruuntur et fides sanctse Eccle-
adjutor ct defensor uobiliter exslitil; quos non pe- sise defenditur contra membra diaboli, mens vestra
detentim ratiocinando, sed aperte atque fortissime quotidie meditetur, et ea qua solet libertate in ma-
defendit, contra omnium opinionem. » lorum confusione erigatur. Eos autem qui in vobis
9,8. Sed neque hic auclor, nequo insum aliosque confidtint, el consilium religionis vcstroe scqui dis-
51 S. GREGORIUSVII PAPA, 52
ponunt, more praedicti Patris vestri suscipite, et A J Sancto Fundatore florebat, in expugnandis Simo-
de iis quse ad salutem eorum pertinere videntur niacis, B. Arialdi Martyris apud Mediolanensesad-
sanclis exhortationibus instruile; ut non solum jutor fidelis, anno 1060. S. Acto, siculijam vidi-
vestra, sed et vos sequentium circumpositi populi mus ad ejus Natalem 22. hujus mensis Maii, mor-
considerantes sancla opera, glorificent Palrem ve- tuus aniio 1155. et circa 1070. primum natus, nulla,
slrum qui in ccelis est. Nos autem ipsum amorem ralione poluit viventis sancli discipulis adnumerari;
quem Patri vestro et vobis olim impendimus, donec sed sua accepit ex illis, ac nominatim ex B. Theu-
nostros spiritus rexerit artus , exhibere desidera- zone uno ex primis qui usque ad annum 1095. di-
mus ; et lanto quidem deinceps majori vos charilate cilur vitam propagasse, ac nonnulla de Yita Sancli
fovebiraus, quauto vos in divinis negotiis ferven- palris mandasse litteris. Hic vero TheMO,prout ejus
liores csse probabimus; quibus non solum spiri- verba allegantur ex veleri traductione italica an-
tuale, sed et sseculare, si necesse fuerit, auxilium, ni 1250. existente in archivio YaUumbrosano, non
Deo adjuvante, ministrabimus. Yos igitur omnipo- Hildebrandum, sed Gregorium Cardinalem nominat,
tentem Dominum exorate ut ipse vires et facultates cui res superius narrata usuvenerit : pro quo si
nobis tribuat, quatenus suscepti regiminis importa- Hildebrandum S. Atlo constituit, ratusper anticipa-
bile pondus possimus tolerare, et sanclam ecclesiam lionem vocari Grcgorium, cx propria id fecit con-
in statum antiquaereligionis reducere. Yalete. » jeetura, eaque minime solida; cum Gregorius Papa
30. Obiit S. Joannes Gualberti 12 Julii, ipso quo profiteatur quod sanctum « corporeis oculis non vi-
ponlifex Gregorius fuerat anno 1072, paucis diebus derit» umquam. Alphonsus quidem Ciacconius, iu
post episcopalem seu pontificalem ejus consecratio- VitisPontificum et Cardinalium, ejusque recognito-
nem, factam, sicut infra ostendemus, die 30 Junii; res amplificatoresque Yiclorellus, Ughellus, Oldoi-
adeo ut haccfuerit una ex primis Gregorii, jam epi- nus, pro anno 1063, in quem incidisscl congressus
scoptim se scribentis, epistolis. Hanc autem nobis iste cum S. Joanne, nullum nobis exhilsent Cardina-
suggcssit sancti Fundatoris Yita, quam ex ms. ec- lemGregorium. Sedcum cerlumsitmultos ab iis me-
grapho Ripolensis prope Florentiam Abbatise, apud dio isto sevo praetermissos, quorum notitiam ncn
Reverendiss. Abbatem Ascanium Tamburinum Flo- fuerunt assecuti, quod vel sola supplementorum
rentise asservalo, habemus beneficio illustriss. D. ideutidem adjunctorum copia probat; nihil obest
Francisci Redii. Yitseillius Auctor ita de seipso in quo minus cogitemus, sub Alexandro Papa II. inter
Prologo Ioquilur : « Roganle Reverendo in Christo Cardinalesrevera fuisse Gregorium aliquem, necdum
Tatre D. Barlholomaeo Abbate monasterii S. Bar- £< aliunde uolum : quod centum post anuis non discer-
tholomseide Fossalo, Ordiuis YaUumbrosseet dice- nens S. Atto male supposuerit Hildebrandum Car-
cesis Januensis ; ego D. Andrseas de S. Ambrosio, dinalem, dictum in Pontificatu Gregorium.
nalione civis Januensis, et humilis Prior monasterii
S. Matthsei dioecesis Januensis, Ordinis S. Bene- 52. Interim manifeslam contradictionem verborum
dicti. . . novissimus et tanlillus inter tantos ejus- Attonis et Locatelli cum ipsiusmet Gregorii asser-
dem B. Joannis discipulos, qui ejus gesta, virtutes tione agnoscens DidacusdeFranchis, Ripolensis Ab-
ct signa descripscre, aggrediar in nomine Do- bas, in Historia S. Joannis Gualberli sub an-
mini,.... fabricare unicum opus de scriplisi num 1638. libris duodecim Italice vulgata; alibi
dictorum discipulorum, ac etiamde aliis geslis; quidem, notatis ad utrumque marginem accurate
cjusdem B. Joannis habilis ex archiviis majoris mo- locis verbisqueAuctorum, fidem suamliberat; in li-
nasterii Yallisumbrosse, mihi traditis Florentioes bro autem undecimo, tractans prascitalumargumen-
anno Domini 1419 de mense Septembris; ac eliami tum, et in extimo margine adnumerans Ilalica verba
cx aliis gestis, l.abitis ex scriniis dicti. monasleriii Theuzonis, ubi Gregorii meminit; in altero, La-
S. Bartholomseide Fossato. . . . Sed ut dubitalio-- lina verba Lectionum propriarum anno 1624.edita-
nis occasionem subtraham, per singula quse de • D rum in quibus Hildebrandi nomen exprimitur;
scribo, quibus mihi hscc auctoribus sint compertai omittit omnia ex quibus intelligi posset in conspe-
superius manifestavi et iterum manifesto, quia ex; ctum Sancti revera objurgatorem praemeditaturave-
scriptis discipu.lorumsuorum, quorum nomina suntt nisse. Imaginatur autem sibi Auctor iste, quod car
haec : D. Aclo, qui fuit Pistoriensis Episcopiss; elt dinali prseordinata verba recolenti privatim apud se,
D. Andrcas, qui fuil Abbas monasterii S. Fidclisi eorum exciderit memoria; poslea vero eumdem pe:
Strumensis ejusdem Ordinis Yailisumbrosae. » lito alloquio frustratum esse, eo quod Sanctus
51. Egimus de B. Andrca jam nominalo die 10) nemini se conspiciendum tunc temporis praeberet,
Marlii, et num. 13 doluimus praeclarumejus opus de3 sed omnia per internuntios et Htteras ageret. Quod
Sancti Joannis vita modo nuspiam reperiri. Sicut la- sane pro eo rerum articulo, quo geri personaliter
meii S. Arialdi Marlyris Vita, ab eodcm conscripla,, lam difficilia negotia debuissent, incredibile videtur,
et a nobis danda 28 Junii, feliciter hoc seculo emer- nullo id velerum asserente. Tum Auctor interrtipta
sit in lucem, ita speramus illam quoque alicunde pro- quaedixi S. Atlonis verba Latina resumens, in mar-
dituram e tenebris, prius quam sub manus nostras5 ginepagina3429,illocilalo, hsechabet: «Deincepslan-
vcuiai Julius. Iste autem Andreas, vivente adhuc; tus inler utrumque firmatus eslamor, quanfus inter
 33 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII.
amlcos carissimos et -uterinossolet esse germanos. > A absque ejusmodi titulo appellare malunt, propter
- 53. Habes fontem
filiationis, a Locatello primum periculum ambiguse significatiouis in vulgo, tiluluni
excogitalse gratis, a Petraccio magis etiam gratis ejusniodi accepturo secundum magis obviam
sic acceptae, et in Leetiones Martyrologii matuti- strictioremque notionem. Interim per illam sin-
nique officii inductse, quasi « Vallumbrosanum in- ceram Didaci confessionem, non solum intelligimus
stitutum pridem amplexus » tenuisset Hildebrandus. quo sensu praecitata verba appohi Martyrologio et
Quamautenupridem?» Audiiterum Lectiones: «Mo- in Lectionibus recitari petierit Petraccius; et sacra
nasticam vitam professus, coenobium S. Benedicti Rituum Congregatio approbarit; sed habemus viam
in patria sua extruxit sub instituto Yallumbrosano, expeditam et commodam ad explicandas innumeras
quod pridem amplexus fuerat, deinde profectus in tricas, nobis objectas saepius saepiusque ohjiciendas
Galliam in monasterio Cluniacensi permansit. » ab iis qui dolent quod, inhssrentes communiori vo-
Romae ergo, adhuc totus juvenis ac pene puer, curn in vulgo usurpatarum acceptioni, eos omnes
Vallumbrosanum institutum amplexus est Hildebran- Sanctos non proferamus sub titulo sui Ordinis, quos
dus, ante annum 1046 , si amplexus est unquam. illi quacumque ratione adseribendos ipsorum majo-
Atqui nullum Yallumbrosani inslituti monaslerium res sestimaverunt; quosque in propriis cuique Or-
eo seculo Rorna habuit: quod autem nunc habet sub B dini Officiis privatim sic tribui, indulget potius
titulo S. Praxedis, primum Yallumbrosanum essecoe- quam mandat Ecclesia. Si quidautem neque amicis—
pitcircaannum 1170, sirectetempusquadringintorum simus nobis Petraccius, neque Yallumbrosani Mo-
annorum subduxit OnuphriusPanvinius, inlibello de nachi, quorum hospitio liberali nos illum nsos
prsecipuis Urbis ecclesiis edilo sub annum 1570. charitateque mirabili adjutos gratanter monuimus,
De monasterio Soanensi (quod a tam juvenefumla- non succensebunt mihi quia suam mentem hic ex-
tum fuisse nemo prudenter crediderit) agens prselau- plicui : sic opto ut alii quicumque Religiosi nos ha-
datus Didacus de Franchis lib. 8. pag. 254. ad ex- beant excusatos, quoties absque sui Ordinis titulo
tremam Joannis setatem refert acquisitionem loci agimus de aliquibus Sanclis, de quibus ipsi, vel ex
suburbani de Calvello dicti, quem eremitse pauci antiquo usu, vel ex recentiori Corrgregationis sacraa
tunc habitabant; et ubi sedificata paulatim Abbatia indulto, Officium recitant tanquam de suo, quando
prsedicta, anno denique 1496. intra civitatem trans- titulus iste nobis minus certus exploratusque est.
lataest, reductis eodem Eremitis. Cum autem hujus Quoniam vero non est ab omnibus speranda ea mo-
loci meminitDidacus, non obliviscitur annotare quod deratio qua Yallumbrosanos Patres hsec lecturos-
« Soanas sit >patria famosimonachiHildebrandi: » Q confidimus, conveniet ut talis omissionis causas
addit et traditionem incolarum esse (nam scripturas, subinde reticeamus, neque ad eas proferendas invi-
sub annum 1550. incendio dicit periisse) quod su& los velit cogere quisquam: ne, postea quam eas pro-
praesentialocum aliquando dignatus sit ipse S. Joan- tulerimus, sero poeniteat importunitatis male con-
nes : et credemus de fundatore Hildebrando nil di- sultae, velitque eam quaestionem nunquam mo-
cturum fuisse, si vel eminus quidpiam subolfecissel ? tamcontranosfuisse. Unum addiderim, quod, hisce
54. Cniversim vero, quod ad Gregorium Pa- jam ad prselum postulatis, venerit epistola Dom. Pla-
pam VII. Vallumbrosanis Sanctis adnumerandum, cidi Poltri Vallumbrosani, nescio quid novse proba-
attinet, prsefatus Didacus lib. 9. pag. 293. aliam cau- tionis pollicens, quod libenter in Appendice postTo-
sam non assignat quam « obsequii et gratitudinis, mum 7 danda expendam, et quatenus potero etiam
quia S. Joannem Gualbertum canonizavit, et pri- sequar : proinde dicta hactenus accipiantur citra
mum Ordini Cardinalem dedit S. Petrum Igneum : prsejudicium sententise, aliquando forte melius
eodem plane modo quo Ordo Vallumbrosanus con- quam nunc usque sit factum, comprobandae.
servat honoratam memoriam Yictoris Papae II, si- § (V- Stemma Sancti Geneatogicum, ejusque ordi-
milem ei quam retinet Beatorum suorum; non pro natio Episcopatis.
cultu sanctitatis, sed pro obsequio gratitudinis; D 35. Superiori Paragrapho soepemihi memoratus
proptereaquod primus ille fuerit qui noviter natam Reverendiss. AbbasPetraccius, de suo Ordinesimul
Congegationem Apostolicis Privilegiis commanivit.. ac S. Gregorio non solum mereri bene studuit, quod
Sed hanc piam, inquit ille, et honestam consuetudi- explicato jam sensu ipsum huic innexuerit per addi-
dinem non satis cognitam habentes extraneorum ati- tiones factas ad Romanse Ecclesiae Martyrol. et suae
qui, vitio nobis inconsiderate vertunt; attribuentes Congregat. Breviar. favente sibi in his omnibus, et
ipsam desiderio immodico augendi numerum illu- difficultates magnas superare faciente Gardinali
strium ipud nos personarum. » Bene sit animae Bona , cujus judicio rem commiseral sacra Riluuro,
Scriptoris, candidissimi simul et discretissimi; qui Congregatio; sed dmnes etiam ingenii atque studii
citra praejudicium veritatis, scivit mentem Ordinis, sui nervosintendit, ut sanctorum, novis Officiis ad
Gregorium et Victorem appellantis suos, sic expli- ipsius instantiam donatorum, genus quaiu" clarissi-
care, ut eam nec ulterius extendiper ignorantiam pa- mum fuisse ostenderet; ipsosque inter se nou spi-
tiatuf, nec aliis obligationem inducat Yallumbrpsani rituali magis profectu similes, quam prosapia car-
Ordinis titujum attribuendi iis quos, quia consuetae nali conjunctos. Scrutatus ergo latebras archi-
Professionis vinculo ipsi non fuisse adstrictos sciunt^ viorum. stemma eorumdem genealogicum texuit -
« . S. GREGORIUS VII PAPA. 56
quod ut huic.loco inscrerem obnixis a me precibus A men in baplismo intulit. Sed novum non est ea no~
rogavit, Floreulinse uobilitatis judicia explorare cu- mina, quae Principibus familiaria sunt, intereorum-
piens in nostro opere , interim dum suum Iuci. dem subditos, quantumvis ignobiles, frequentari in-
paral traclalum, in quo productis veterum instru- tuitu suorum Dominorum, aut alia ex causa.
mentorum tabulis comprobetur veritas graduum 57. Cardinalis Baronius, ad annum 1073. n. 15.
singulorum, quoad affinitatum nexus et consangui- de Hildebrando jam electo Pontifice acturus, cum
nitatis progressus. Non erat nobis tam propinqua dixisset quod « alii Soanensem, alii Senenscm fuisse
praelo dies 25 Maii, quam sibi persuadebat ista tradunt» (quorum sententia facile conciliabit curh
scribens Petraccius, vixdum inchoata annis ab hinc auctore Faslorum Senensium, qui Senensi ditione
10. impressione primi Tomi; sed, priusquam huc Soanam contineri intelliget), « humili loco natum »
veniretur abunde fuit temporis, ut ille suum interim asserit, parente fabro : quod ignominiae, inquit,
tractatum ederet. Hoc aulem cum non fecerit; el causa adversarios ei objecisse comperimus; cum
cruditi Florentiae viri, quibuscum schema praedictum cxhac partemagis laudandus esset, quod evidentiora
comniunicavi, responderent, plus eo sibi videri pol- in eo ex his elucescerent veri Apostolatus signa; si-
licitum Auctorem quani solide possit comprobare; v quidemApostolusdicat: «Yideleenimvocationemve-
nec ego consultum puto, locum ei dare in opere nc- stram, Fratres, quoniam nonmulti potentes, non
Blro, et sumptus facere in cselaturam genealogicse multi nobiles; sedquoe stulta sunt mundi elegitDeus,
arboris, parum firmis forsan radicibus nixae. ut confundat fortia, etignobiliamundi etcontemptibi-
56. Liceat lamen verbo indicare praetensaea Pe- liaelegit Deuset ea quoenon sunt, ut ea quaesunt de-
traccio Genealogioe seriem. Praesumit ille Aldo- strueret, utnonglorieturomniscaroinconpsectuejus
brandeseam gentem, in Hetruria nobilem, quae nunc (/ Cor. xxvi, 27,28). » HaecApostolus; cum aliquot
nominari desiit, deficientibus masculis, mulieribus superbe nimis respuat humanus fastus illum natalis
autem in Ursinam et Sforziam familias innubenli- titulum, quo Deus Filium suum omnem hominem
btts, ex Carolingico Francorum Regum sfemmate factum voluit insignire, ut fabri filius diceretur. Ad-
fluxisse; in eademque Domo frequens nomen Hilde- dunt vero ista de fabri filio, quod, cum puer luderet
brandorum, indeque eo seculo quo cognomenta fir- ad pedes patris, Hgna dolantis; ex rejectaneis se-
mari iu familiis nobilioribus coeperunt, « Aldobran- gmentis, cumnesciret Hlteras, casuelementa illa for-
descorum» cognomen nalum : pro anno autem 948. marit quibus simul conjunctis illud Davidicum ex-
producit quemdam Hildebrandum, Theuzonis filium, primeretur oraculum: Dcminabitur a mari usque ad
qui Comes Soanensis simul et Tusciae Marchio, ge- C ( mare (Ps. LXXII,8); quo significaretur, manum
nuerit Yillam, matrem S. Joannis Gualberti Yallum- pueri ductante Numine, ejus fore amplissimam m
brosanorum Fundatoris; et Bonizonem, anno 979. mundo auctoritatem, » Ita Baronius, sed nulluin
Comitem Pilaliciensem ac Soanensem, patrem S. nominatim Auctorem vel in margine laudans : ea-
Gregorii Papae VII, adeo ut consobrini inter fuerint dem vero in lectionibus Officii proprii sic narrantur,
sancli illius duo, Abbas et Pontifex. Exeodem porro ut generis ejus ignobilitati non suffragenlur, dicun-
Bonizone Petraccius facit nasci Desiderium, Comi- lur.enim evenisse,« cum parvulus ad pedes fabri,
tem Soanensem, a quo genitus sit Petrus Igneus ex ligna edolenlis, jam litterarum inscius, luderet, »
Ordine Vallumbrosano Cardinalis, defunctus an- non « ad pedes patris fabri; » quin potius nobilitati
no 1078. die 8 Februarii; et Aldobranda, mater S. minime vulgari favet, quod, in Mss. nostris Vitis
Bernardi, ex eodem Ordine Episcopi Parmensis et Ponlificum, «Nepos Gregorii» Ruslicus, « Prsefeclus
Cardinalis, defuncti anno 1133. die 4. Decembris. Septem soliis, » adinstar ariis munitae domui, eam-
Ila ille. Alia deiude schematis ejusdem parte, S. dem tenuisse dicatur contra obsidentem eam nia-
Gualberli patemum genus ducit a quodam Schiava chinisque admotis quatientem Henncum imperato-
Comite Vallis-Pescise, ex Longobardorum Regibus rem : cujusmodi officium non videtur plebeio ho-
"
orto; Bernardi vero Sancti, ex Ubertis; familia (ut, mini committendum fuisse. Taceode cAvuncuIoAb-
Ricordanus aliique volunt) ab antiquis Romanisi bate monasterii S- Mariaein Ayentino, » de quo Yita
propagala, licet recentius nomen sit, traclum ab> n. 5; licet enim generis clarioris ratio non parvse
Uberto aliquo nominis ejus primo, qui seculo 10. considerationis semper ftteritetiam in monasticarum
vixerit. Penes assertores probatio sit istarum tami Prsefectufarum collatione, minus tamen inusita-
antiquarum originum : Petraccius incumbit docu- tum est ad eas provehi etiam infimo loco natos,
menta proferre, quibus Sanctorum Joannis Gual- quam stirps non dederit claritatem, moribus, meri-
berli et Gregorii VII. processio a ComitibusSoanen- lis, aut Utteris conferentibus.
sibus, et cognatio lam propinqtia, probentur. Nami 58. A primo Gregorii in terris Natali, transeo ad
quidquid sit de sanclo Abbate, quem nobili generes alterum sanctiorem in Cathedra, quem more insti-
natum extra conlroversiam est; de Pontifice vereor" tuloque majorem annue eum celebrasse dubitandum
ut Petraccius aliud fundamentum habuerit, ipsumi non est. Dubitari tamen potest, quo die eum celebra-
ad Aldobrandescos trahendi, quam quia hi genus5 verit, eo quod Lambertus Sehalhaburgensis iUius
suum referunt ad Hildebrandos Soanse Comiles,, ipsius temporis scriptor, ad annura 193, quo ele-
Soanae autem ille hatus dicitur, et Hildebrandi no- ctits Pontifex Gregorius est, dic (ut ex decreto habe-
3r PllOLEGOMENA. — ACTA S. GREGORII. 58
iur) 10 Kalendas Maii, dicit quod Regis consensum A circa Pontifices chronologiam, ubi neutra regi.la tc-
proestolaris, primum ordinatus fuit « anno sequenti netur, identidem perturbant implicantque.
in purificatione S. Marioe; » cum Acta Pontificalia 40. Dilatse usque eo Ordinationis causam, non
apud Centium Camerarium asserant quod «Rex,mox absque aliqua veri similitudine, videtur praememora-
ut clectionis veritatem cognovit, assensum prse- tus Oltho Schafnaburgensis salis idonearii propo-
buit, et Gregorium Vercellensem Episcopum, Italise nere, dum scribit, quod intellecta Gregorii electione,
regni Cancellarium, ad urbem transmisit, quatenus et « quo modo zelo Dei ferventissimus erat, Epi-
auctoritate regia electionem ipsam confirmaret, e£ SCopiGalliarum protinus grandi scrupulo nermoveri
consecrationi ejus interesse sluderet: quod sine di- cceperunt, ne vir vehementis ingenii et acris erga
latione factum est. Nam iufra octavam Pentecostes Deum fidci, districtius eos pro negligentiis suis
in Presbyterum Hildebrandus ordinatus est, c-t in quandoque dijcuteret: atque ideo communibus om-
Natali Aposlolorum in Romanum Poiitificem conse- nes consiliis Regem adorti, orabant ut eletftionem ,
cratus. »Pentecoste illius anni, qui Pascha habuit quse ejus injussu facta esset, irritam esse decernc-
51 Marlii, et litteram Dominicalem F, celebratum ret; assercntes quod nisi impetum hominis prsc-
fuit 14 Maii: Natalis vero Apostolorum ceciditin venire maluraret, malum hoc non in alium mag.s
Sabbalum. Videri autem posset ex peculiari electionc quam in ipsum Regem redundaturum esset. Statim-
ipsius sancti Pontificis assumptus is dics, cum alio- que Rex a latere suo Eberhardum Comitem misit,
qui solerct in Dominicis Pontificum consecratio qui Romauos Proceres conveniens, causam ab cis
fieri, quia nieminerat quod ipsum Apostolorum sciscitaretur quare, praeter consuetudiaem rnajorum,
Princeps Petrus i ab infantia sub alis suis singulari Rege inconsulto, Romanae EcclesieePontiflcem ordi-
quadam pietate nutrivit, etin gremio suse clementiaa nassent; ipsumque, si.non idonee satisfecisset, illi-
fovit, » uti antea ad Saxonia Principes scripserat. cite accepla dignitate abdicare se praeciperet, Is ve-
Dominicam tamen expeclatam ex more fuisse, qua niens Romam benigne a praedictp viro susceptus
Commemoratio specialis S. Pauli agenda erat, coh- est: cumque illi mandata Regis exposuisset, re-
tinuato quodammodo festo Natalis Apostolorum, sponditse, Deo teste, honoris hitjus apiceni num-
persuadet Epistota ejus 12 in Registro, per quam quam per anibitionem affcctasse : sed electum se a
« Gregorius, iu Ponlificem Romanum eleclus, Gui- Romanis, et violenter sibi impositam fuisse Eccle-
liclmo Papienst Episcopo salutem in Domino Jesu siastici regiminis necessitatem : cogi tamen nullo
Ghrislo » scripsit, ipsomet die 3: « Kalendas Julii, modo potuisse ut ordinari se -permitleret, donec in
Indictione undecima. » Quod autem nec uno quidem „ electionem suam tam Regem quam Principes Teu-
die serius'facta sit Consecratio, quaniTSOJuni, pro- tonici Regni consensisse certa legatione cogncsce-
bat sequens episiola,'qua « data secundo Kalend. ret: hac ratione distulisse adhuc Ordinationem suam
Julii, Indictione» simililer « undecima, Cregorius, » et sine dubio dilaturum, doncc sibi-v-oluntatem Re-
jani non aniplius « in Romaiium T>ontificemEle- gis certus inde veniens nuulius inlimaret. Hoc ubi
clus, » sed (mutato de niore slylo) « Episcopus, ser- Regi cst nuntiatum, libenter suscepit satisfactionem;
vus servorum Dei, Manassi Remensi Archiepiscopo et, lsetissimo suffragio, ut ordinaretur mandavit.»
saliilem et Apostolicam benedictionem impeiiivit. » 41. Nescio quam procul aut prope Roma tunc
"59. Non habuit hicPontifex iu usu id , quod Cle- Rex abfuerit, adeoque nec definire possuni utrum
nientem Papam III, coepisse, et Cselestinum Papam intra decem illas hebdomades, quaa inter Elcctionem
siiniliter Hl, constanter videmus observasse, centuai Ordinationemque fluxerunt, toties potuerint com-
post hsec annis,, ut sui Ponlificatus annos adnume- meare nuntii, quotics opus estut Gregorius expccla-
raret subscribcndis epistolis , saltem in Registro; verit donec post reditum prasdicti Comitis novos a
nec Sliarum extant exempla, quibus pleniori forma Rege nuntios acciperet. Sed neque id opus fuisse
subscribentes S. R. E. Scriniarii sive Cancellarii, video : siquidem prselaudata ex Yaticano Archivio
illum ct alios temporis characteres apposuere: D Acta habent quod t altera die » ab Electione,« apud
proindc non possumus ex iis demonstrare, quod se ipsum sollicita mente pertractaus ad qtiam grave
idem Gregorius annorum suorum Ponlificalium ini- periculum sit adductus, sestuare ccepit ex nimio
tium ducere sit solitus a 50 Junii. Credere tames . dolore. Sed cum excusationem de relinqueudo Pa-
possumus eum in hoe quoque secutum niorem de- patu non invenisset, nuntios ad Regem Henricum
cessorum suorum; adeoque Pontificatui ejus, tunc celeriter destinavil, per quos et electionem super se
primum inchoalo cum coepitesse Eptscopus, solum factam aperuit, et ne assensum praeberet attenlius
adscribehdosesse annosll, meuscslO, dies26. Hoc exoravil, quod si non faceret. certum sibi esset
auiem riiodo prsecedentium omnium Pontificum spa- quod graviores et manifestos ejus excessus nullate-
tia numeramus , in nostra de Ponlittcum Romano- nus impunitos toleraret. » Rem ergo sic gestam
rum Chronologia tractatu , tandem nunc edito ; si- existimo, ut Gregorii nuntios praecurrerit (ut fit) fama
mulque observamus Dominicam diem, ut Ordina- Electionis, eamque secutoe vel mox secuturoe Ordi-
tionibus faciendis antiquitus prsescriptam: et hac nationis, eo quod Romanus populus dilationem nul-
duplici regula expediendas speramus infinitas hi- lam videretur pali velle (sictit ex respouso Gregorii,
storiae ecelesiaslicse difficultates, quse Baronianam ad Comitem satis intelligitur) et Episcopis Gallicanis
39. S. GREGORIUS VII PAPA. 40
. ma post Electionem hebdomade, citius forte quam
q.ui tum forte ex Burgundia et Lotharingia in Regis A
Curia aderant, regiae auctorilatis neglectum pro Comes ad Regem potuil rediisse. Alque hoc modo ,
ccrto exaggeranlibus missus Comes sit; quo digresso etiamsi Rex fuisset in intima Germania , potuerunt
supervenerint nuntii cum epistolis, falsi arguente. esse facta omnia quae utrimque narrantur. Unde
famam praediclam; ideoque, non expectato Comitis autem Lambertus diem Purificationis acceperit,
rcditu, missum mandatum ad Vercellensem Episco- ignoro errasse, leiils documenlis convici, quod
pum ut Ordinationi Pontificise curaret interesse, satis est.
quod hic sine mora faciens, advenerit Romam deci-

S. GREGORII VII

VITA

Auclorc PAULOBernriedensi, Canonico regulari.

CAPUT PRIMUM. B Prophetoe assimUavirnus , cum forte Isidorum de

NomcnHildcbrandi, et huicconformia ignis miracula- . ortuet obitu Prophetarum Iegeremus. Ibi enim, si
circa ipsum oslensa. Acla usque ad annum 1052. memoria non fallit, caput Elise recens nali globo
Igitur Gregorius septimus, super quem vere primi ignis traditur dlustratum; ad praesignandum videli-
Gregorii requievit spirilus, natione Teuscus, patrem cet divinaesemulationis ardorem, quo tandem inflani-
habuit nomine Bonicum (1), et ipse Hiltebrandi mandus erat contra prsevaricationes pessiinoruni
sortitus est in baptismo vocabulum, non sine grandi Regum, atque seductiPnes pseudoprophetarum. Si-
prtesagio futurorum. Hiltebrandus (2) enim, Teuto- mili rhodo ex Gregorii sive Hiltebrandi parvuli vesti-
nicae linguae vernacula nuncupatione, Perustionem bus scintillae ignisvisse sunt emicuisse, ad prseno-
significat cupiditatis tarrenae, qualem Psalmista sibi tandum sine dubio sancti zeli fervorem quo et ipse
divinilus impertiri precalur, dicensPsal. xxv: Proba igniendus erat contra gravissimas insolentias Henri-
me , Domine , et tenta me; ure renes meoset cor cianaovesanise, et contra intolerabiles.effraenationes
meum.... Apteveroinbaptismodatumesthocnomen, Sacerdotalis inconlinentise.Hanc autem scintillarum
dicente Joanne Baptista, Marci i: Ego quidem vos visionem ssepius ostensam, primitus in eo Clunia-
baptizo in aqua in poenitentiaro; qui autem venturus _ censis monasterii Pater S. Majolus (5) fertur adno-
estpostme, fortior est me, cujusnon sum dignus lassc , atque illud B. Joannis Baptislse adaptasse :
calceamenta portare : ipsc baptizabit in Spiritu Iste puer magnus erit coram Domino. Denique ut
sancto el igne. De hoc igne ipse Salvator ait, Lucee cunclas visiones ignis, quas de eo comperimus, sine
12; Ignem veni mittere in terram, et quid volo, nisi intermissione commemoremus; visa est etiam de
ut ardeat? Quoniam ergo vir iste ignilo eloquio Do- ipsius capite quodam tempore flamma procedere,
mini repulsurus erat a domo Dei ignita jacula ini- ad expressiorem similitudinem Eliae, si aelatumful-
mici,.non incongrue"prselulit incendium appella- ciremur cooperatione. Verum, sicul illud propheti-
tione, quod exhibiturus erat ferventissima caritatis cse increpationis prodigium contigit in infantia , ita
ct veritatis atteslalione. istud Apostolicoeexaniinalioriis ostentum accidit in
2. Habemus adhuc firmiores in eo divini fervoris setate perfecta.
praemonstrationes, ex quibus eum quondam Eliae 5. Fuit et in hoc aliqua simililudo Elise, quod

(1) Ms. hostrum nomen patris rectius expressit,
Bonizonem scribens ,• qui hic saltem Boniz-us vet
Bonitus non Bonicus, scribendus erat.
(2) Pro varia dialeclo varie nomen hoc scribitur, 0
Ililtebrant, Hildebrand , Hcldebranl, et (suavioris
pronuntiationis causa) eliam Hetlebrand : quod po-
stremum , quia varie accipi potest, inimicis Gre-
gorii et maledicis occasionem dedit, ut infra num. 4
dicilur. Infernalem tilionem: quarnvis Helle, non
solum substantive infernum , ab llellen in declive
vergere, sed adjective etiam Clarum significet. No-
ster auctor, omissa prioris partls elymologia , in
posteriori a Brznden , urere , ardere sumpia , hic
stetit, Peruslionem reddens : est autem Brand, ar-
dor, incendium, tilio. Hill vero vel Ilcld, significat
Hcroem; atque adeo Hildebrandus est Ardor heroum
seu hcroicus : vix autem in usu antiquo distingui-
tur a Childebrando, sicut nec Childcberlus ab Hilde-
• berto : est tamen notionis differentia , quatenus
Ghilde antiquis Francis Saxonibusque, et hodie ad-
huc Anglis, significetinfantem, fdium, etc. Itali fere
sine aspirationel/rfcfcruiid«m dicunt, quod recentior
usus in Aldobrandum vertit. Porro quae, occasione
ignei ardoris ipso nomine significati, mox dicunt.ur,
de Elia, ex apocryphis sumpta , poterunt ad jus fe-
stum 20. Julii accuralius [referri].
(3) Majoli Yitam damus 11. Maii, ubi ostendimus
obiisse illum anno 994 : atqui anno 1048. Hilde^
brandus adhuc erat adolescens : itaque quod hic S.
Majolo tribuitur, sub aliquo ejus discipulo vel suc-
cessore S. Odilone dictuni fuerit.
41 PROLEGOMENA.— ACTAS. GREGORII.
eonicmptus a quodam ealumniatore, terribiliter vin- A celebralurus, adiit Abbaliam, vocabulo Nonautu-
dicatus est ccelesii igne. Nam cum esset Archidiaco- lam(4), sanctorum praedecessorum ejus Silvestri et
nas, antecessoris sui Alexandri; pauper quidam in- Adriani patrociniis gloriosam. Ibi nempe sacrosan-
tolerabilem sustinens slbi hereditatis ablatse inju- ctis insistens ministeriis, cuni jam consummaret
riam , ab iniquissimo et metuendae potentise viro , sanctificationem Chrismalis, subito ccelitus inflam-
flebilemquerimoniam detulit Pontifici Romano. Ye- mante benedicluni liquorem clara specie ignis, con-
rum hic, cum propterea sibi quoque damnum ab glorilicatus est antiquis Patribus signo divinse ac-
animOirrevercnti et infrunito subeundum formida- ceptionis.
ret, et justa sententia misericordiam sublevare tre- 5.(5) Sed jam congrutim videtur miracula deigne
pidaret; justus Hiltebrandus, quasi lco coufidcus, in mirabili exlinctione ignis finire, quse in Chronicis
cum primum Ponlificeni ad cxerendum ul.ionem venerabilium virorum hac occasione legitur acci-
cxcitare et confortare tentasset, sed euni a pu- disse. Cum praedictus Henricus Romanse civitatis
giUanimitate spirilus nequaquam Hberare prae- moenibus hostili manu assedisset, et ob hoc igncm
valuisset; sibi vicem illam misericordise et veritalis quodam loco injecisset, ut, populo a tutandis pro-
commiili postulavit. Qua protinus accepta, senten- pugnaculis ad avertenda combustionis pericula con-
tiam anathematis in proedonem dedit. Atille, vel non verso, sine prohibitione irrumperet; intelligens
habens, vel erubescens habere videri timorem tantl hanc vcrsuliam foiiissimus in fide Chrisli Grego-
judicii; cum exinde tertia die solito (more) exultan- rius, signum Crucis appinxit, et, velutTiberis inun-
tis vel insullantis equestrem militiam inter comnii- dantiam efnmderet, incendium prolinus extinxit,
Ktones ventilasset; subito fulminis ictu percussus, plebemque ad propugnacula defensanda redire
veluti durus' Pharao, in stagno ignis ardentis sub- prsecepit.
mersus est. 6. Nobis etiam redire placet ad commemorandam
4. Interea vidit iUud famosum somnium, Pontifi- pueritiam ejus , in qua avunculo suo Abbali mona-
calis excellentise et efficaciaavaticinium, quod scili- sterii sanctse Dei Genelricis Mariae in Aventino
cct ex ore ejus ignis exiret, qui totum mundum monte, ad instructionem liberalis scienliaeet com-
igniret; haud dubium quin ille ignis, quem Domi- posilionem moralis disciplinae, a parentibus com-
nus Jesus Christus misit in terram, et voluit vehe- mendatus, in brevi ostendit spectabiles flores utrius-
mentcr accendi. Yerum non sic impii interpretati que nutrimenti. Jam vcro adolcscentiam ingressus,
sunt, neque sic malignantes experli sunt. Nam quia profeclus est in Franciam , domilurus inibi carnis
Spiritum sanctum blasphemaverunt, eumque in (Q petulantiam et moleslia peregrinationis et instantia
servo suo arguentem de peccato, Infernalem titionem eruditionis. Inde posl aliquot annos Romam reditu-
vocaverunt: jttsli Dei ultione , irremissibili delicto rus, occulta Dei praeparatione, moram fecit aliquan-
obligati, perpeluam miseriam malignae appeilationis tam temporis in aula Henrici III, ut, qtiia subliman-
inciderunt, et mirum in modum, quod piis eratsa- dus erat in culmine Sacerdotii , profectus ejus
lutiferum, impiis factum est niortiferum. Hic succe- manifestus fierci omnibus ex alta specula regni.
dit miraculum, non solum Eliae, sed eiiam jusli Ilinc ipse Imperaior aiebat ntinquam se audisse
Abel, et sapientissimi Salomonis, necnon ct aliorum hominem cum tanta fiducia Yerbum Dei proedican-
Patrum exemplis gloriosum, quorum videlicet Iiba- tem. Probatissimi quoque Episcoporum, rei publieoe
minibus iUapsa cst per speciem iguis gratia sancti Consulcntium, admirabantur in verbis graliae quse
Spiritus. Domino namque auctore sublimatus in procedebaut de ore ejus.
specula Apostolorum Petri et Pauli, cum in univer- 7. Post hsec Romam reversus , cum studio per-
sani terram prodttccret sonum eorum, et in fines or- fectionis insisteret, ct accepta divinitus talenta in-
bis terrse disseminaret verba eorum; moderniNero- tellectus atquc operationis dtiplicare satageret, lor-
nis, scilicet quarti Henrici Regis, cujus ffagitiis et pcntes domeslicos sensit inimicos, et illtid veritatis
facinoribus omnis prsedicatio veritaiis, velul ignis D elogium probavit: Nemo propheta acceptus esl in
urens , intolerabilis erat, gravissimam contra se palria sua (Luc. iv). Proinde parcere volens invi-
persecutionem commovit: ideoque neccssitate com- dise, ct majorem caritatis fructum quserere, ingredi
pulsus fagere de civitate in civitatem, Chrisiianissi- statuit in partes Germaniae et Galliae. Cumque ve-
mseComitissaeMathildis tutelam ad tempus expelitt. nisset ad Aquas pendentes (6), appareus ei in vi-
Cuinque apuJ eam in pace factus esset locus ejus, sione B. Petrus, qui jam ascensiones ejus in Cathe-
et habilatio ejus in Sion, hoc ost in specula divinse dram suam disponebat, prodire eum ulterius prohi-
cor.templationis; recttrrente lemporum rota, forte bebat.Ipse autem, fallaccm existimans imaginem , a
imminebat dies maxime dedita Pontificalibus ofli- proposito itinere non refiexit. Item secundae noctis
ciis, quocnuncupari solet Cccna Domini. Hanc ergo similem visioncm praeterivit. Tum vero tertia nocie
(4) Nonantula in confiniis agri Mutinensis et Bo- Chronologia Pontificia.
noniensis fundata S. Ansehno primo Abbate, qtii di- (5) Mcminit sequentis historiae Bcrtholdus Con-
tavit illam reliquiis S. Silveslri, ut dictum est ad S. stantiensis ad ar.num 1082.
Anselmi Yitam die 5. Martii. Ibidom ciiam haberi (6) Aqua-pendens oppidum ditionis Ponlificias-'^
corpus Hadriani Papce non I. sed III. ostendi'.-in territorio Urbevctano.
PATROL.CXLVIil. 2
43 . GREGORiUS VII PAPA 44
"cum maximo lerrore ingcrens se facies Aposlolica, ^. CAPUT II.
graviter eum luiturum, si non reverteretur, intenta- Miracula et gesta atile Papatum.
Vit; sicque eum in Romanae Ecclesiae solatium re- 10. Interea spiritualis agricola, sanctus videlicet
vocavit. Leo FS. Papa (10), considerans et admirans multum
8. In diebus illis, mortuo Damaso (7) secundo, fructum palmitis hujus , eo quod ipse maneret in
successit nouus Leo (8); qui, laudabilis viri pruden- Christo, et Christus in ipso; dilatavit in eo mansio-
tiam et sanctiiatem ex corde veneratus et amplexa- nem Christi per impositionem Ordinis Levitici, et ut
Archidia-
tus, ejus per omnia consilia suscepit; et hsec eorum fructum plus afferret, Romanae Ecclesiee
concordia plurimum in agro Dominico spinis erutis conum instituit. Post hsec in partes Galliarum di-
fructificavit. Interea Subdiaconus ab eodem Papa rectus, ita creditum siLi Apostolicse vicis cxhibuit
ordinatus, monasterio S. Pauli, miserabililer deso- oflicium, ut merito cum Apostolo dicere posset
lato, praelatus est, tali primitus visione confortatus. « Deo gratias, qui semper triumphat nos in Cltri-
Apparens ei B. Paulus in basilica sua stabat, ac pa- sto Jesu, et odorem notitise suoe manifestat per
lam manibus tenens stercora boum, de pavimento nos in omni loco, quia Chrisli bonus odor sumus
levabat, ac foras jactabat. Cumque speclalor oiio- Deo, in iis qui salvi fiunt, et in iis qui pereunt; aliis
sus assisteret, increpabat eum Apostolus, quare non quidem odor morlis in mortem, aliis autem odor
se adjuvaret : jussitque eum palam apprehenderc, vitse in vitam (// Cor. n :) . »
et fimum (sicut ipse facevet) ejicere. Latrunculis 11. Primam sane odoris hujus fragrautiam Lug
enim Campaniae diripientibus subsidia alimoniae, in dunum, quae prima sedes est Galliarum, synodali
tantum languorem inciderat observantia sancsilatis discussione suscepit. Nam, sicut Papa Kalistus nar-
el regulse, ut et armenla, licenter ingredientia, do- rare consuevit, prima Concilii die, proclamalus est
inuni orationis foedarent; et mulieres, in refeciorio quidam Pseudo-episcopus de Simoniaca Pontificalis
uecessaria ministrantes, iamam paucissimorum, qui culminis aseensione; sed quia ad finem perduci non
remanserant, monachorum dchonestarent. Elimi- potuit probatio, in scquentem di.m prolata est. In-
nata igitur omni spurcilia, et recuperata victualium terim quid faceret sibi male conscius? Quo se verte-
sufficientia, congregavit lionestam multitudinem ret? Adamante duriorem judicis mentem nullo mu-
Regularium monachorum : quorum religione et nere ausus est attentare, non dubitans se per hoc
disciplina venerabiliter usque hodie pollet locus iste. ardentissimum veritatis amatorem magis exaspe-
9. Denique tam singularcm coepit habere fidu- rare quam placare. Daia igitur pccunia , oppilavit
ciam super opitulationibus precum illorum, ut, si C ora tam accusatorum quam testium, et cooperante
quando non liberarelur ab adversitalibus, certissi- securitatis insolentia, tumidus crastinae sessionis
mtim ei signum fieret, alicujus delicti impedimentum cognitori insultavit, dicens : Ubi sunt, qui me accu-.
csse mter eos : quo praesenli ipsius examinatione sabant? nemo me condemnavit. Ail hsec zelotes Dei
correcto, solito curstt liberationem ejus acceleratam alto gemitu siispirans, et frixorium cordis sui super
ferebat oratio (Gal. vi). Beatus planePater, beati illis qui corrupti erant dedignativo gestu significans,
filii, quos inter ignoranlia et impunilas culpse mo- ait ad corruptorem : Credis, o episcope , Spiritum
ram non potuit habere, sed, exemplo quidemJosue sanctum unius cum Patre et Filio esse substaniiae et
prodita, in spiritu lenitatis, secundum Apostoli prse- deitatis? Quo respondente, Credo; Dic, inquit, Glo-
ceptum, casttgata est ! Si qui tamen, cujuslibet pro- ria Patri, et Filio, et Spi itui sancto. Cumquehunc
fessionis fuerint, majorcs culpas, et maxime ad irn- Ycrsiculum , ad commendartdam sanctae Trinitatis
mundiliam vel sacrilegium pertinentes, apud S. Pau- fidem a Nicsenis Patrihus hymnizando prolatum, et
lum committere prsesumpserunt, mox in Apostoli- B. Hicronymo pro succentu (il) singulorum Psal-
cae reverenliac (honorem) ab exterminatore perie- morum Damaso Papoe commendatum, fiducialiter
runt. Sicut eiiim, (9) pritni Gregorii tempore, B. adorsus fuisset; Gloria Patri et Filio, dicebat; sed,
Andreas Apostolusullor exstitisse legitur sui sanctua- u Spiritum sauctum nominare minime valebat. Se-
rii; ita et in diebus Hiltebrandi ejusdemque Grego- cundo tentare admonitus, defecit in Filio. Tertio re-
rii VII. B.Paulus Apostolus vitidexenituil sui sanctifi petere permissus, obticuit in Patre. Tunc.demum
cii, utroque scilicet Apostolo eooperante suo opera- pedibus Apocrisiarii provolutus, Simoniacum se
rio. essc professus est. Qui mox ut ab Episcopatu depo-

<7) Damasus II. creatus est die 17. Julii anno
1048. et, euin sedisset dies 25. exlinctus est, ut
creditur, veneno.
(8) Yitaw S. Lconis IX. dedimus 19. Aprilis. An-
nus aulem tunc erat 1084.
(9) Hoschahentur in Viia S. Gregorii, a nobis 12.
Martii illustrala, atictore Joanne Diacono lib. 4.
num. 96.
(10) Cum S. Leoni IX. successisset Victor II.
creatus 13. Aprilis anno 1055. missuni se in Gallias
testatur ipse Hildebraudus apud Desiderium Abba-
tein Casinensem, dein Yictorem II. Paparo lib. 5.
Dialogorum, et apud Petrum Damiani Opusculo 19.
cap 6. apud quos sequens narratur historia, sed
Subdiaconus appellatur. Yerum infra apud Berthol-
dum num. 1. et aoud Grutmundum Archiepiscopum
Aversanum lib. 5. de Yeritate Corporis Christi in
Eucharistia, Archidiaconus dicilur
(11) De hoc succentu, a S. Hieronymo commen-
dalo, egimus in Annotalis ad Epistolas praevias
utrique adscripias, aute Calalogos veleres anliquo-
rum Pontificum, editos ante tomum i. Aprilis p. iv.
45 PROLEGOMENA.— ACTAS. GREGORII. 64
situs esl, Gloria Patri, el Filio, ct Spiritui sancto, A properalionem indixisset; et, quod prsedictum est,
clara voce personuil. Et his divinse cognitionis audivit.
indiciis feruntur nonnulli Pseudoepiscoporum com- 15. Inter hsec, Romam proficiscens, cum audis-
puncii, malas eonscienlias sponlanea confessione set morluo Slephano Papa (15) Benedictum quem-
prodidisse, et injuste acquisitas dignitales jusie de- dam ab iniquis et importunis hominibus conlra
misisse. Canones in Apostolica Sede subslitutum, magis ac-
12. Llem venerabilis Arcliidiaconus Synodum te- ccleravit iter suum : collectaque Synodo Episco-
nuit, cui Hugo (12) Cluniacensis Abbas interfuil: in porum in Tuscia , Benedictum quidem sancli Spi-
qua Episcopum quemdam ordinejudiciariodeposuit. ritus judicio condemnavit, Gerhardum vero, Flo-
Inde simul ambo profecti, ad flumcn quoddam per- rentinae eivitatis venerabilem Episcopum, com-
venientes transvadabant : Archidiaconus vcro pree- muni bonorum consensu etectum ApostolocaeSedi
cessil Abbatem. Transmisso igitur flumine, conver- inthronizavit, atque Nicolaum II (14) nominavit.
sus relro respexit, et dixit: Cur lalia de me cogita- Ifoc autem post biennium defuncto, successit
sti? Abbas vero respondit: Tune es Deus , qui co- Alexander II.
gitaliones hominum tc scire asseveras? Deus. in- 16. Hujus camerarius, nomine Joannes, narrare
quit, non sum : sed tamen, quse in animo volvebas solebat factum in semelipso divinse curationis mi-
audivi. Dixisti enim in corde Itto, me magis Episco- raculum, per venerabilem Hildebrandum adhuc Ar-
pum illum causa jaclanlioe, quain zelo Dei depo- chidiaconum. Nam cum idem Joannes apud Tuscu-
suisse. Perculstis Abbas conscientia : Rogo le, in- lanum nimis acri febrium dolore fatigaretur, raisso
qttit, per carilalem Dei, ut edicas mihi quomodo nunlio beatum virum rogavit obnixe ne pigritaretur
hoc senlire poluisti? Quia vcnienlem te, inquit, per venire usque ad se. Nec mora, quia boni nuntii ho-
alvetim fiuniinis respexi; ct, quasi filum tensum [fo- minem esse cognovit, venire non renuit. At ille
Tet] ab ore tuo usque ad aures mcas, inde hoc per- nimio gaudio repletus in adveniu ejus, tradilis ci
pendisse le sensi omnibus suis, commendavit etiam , humililer im-
15. Altera item die, cum ambo , Archidiaconus plorans, ut communem Dominum pro se deprecari,
videlicei et prsedictus Abbas Cluniacensis, ecclesiam ac religiosos homines in idipsum curaret adhortari.
ejuamdam ingressi fttissent; Camerarius Abbalis Tunc vir Dei, domestica pietate ab intimis visceri-
stans ad oralionem, clam aliquos nummos e marsu- bus commolus, ejectis omnibus, se diuiissime in
pio protulit, atque pro cxpensis tribuendos de masu oraiionem cum lacrymis absque verborum strepitu
in manttm calculavit. Interrumpens autem oralio- r( dedit. Complela oratione, Comitissam, cum qua
nem Archidiaconus vociferando : Exi, diabole; eccle- idcm Joannes morabatur, vocavit; eamque ut re-
siain eum relinquere coegit. Tum Abbas : Inhu- fectionem, pullum videlicet gallinae,infirmo praepa-
rnane, inquil, agis, qttod neqtte oralioncm nos COKI- rarel hortalur. Cui renitenti, eo quod longa debi-
plere permitlis. Oralionem, ait, monachi tui scisci- lilate stomachum adeo infirmatum esse non igno-
lare, el Cur id feccrim , poteris cognosccre. Re- ravit, ut etiam ante aliquot hebdomadas cibum
quirens igitur Abbas , invenit qttod nummos com- percipere fasiidierit, vir Dei respondet: Sine niodo.
pulassct. Conseqtienlcr Archidiacontis intulit : Et Scias enim quod tam festinanter non praeparabi-
ego teterrimum spiritum ante ipsum hoc idem si- tur quomodo ipse desiderabit. Hoc ita res prcba-
muiare vidi vit. Nam sufficientcr refectus , obdormivit sopora-
14. Eodem itinere venerunl ad quamdam civita- tus , ac de omni illa validissima invaletudine sine
tein, multa mortalitate laborantem; in qua vidit An- mora convaluit.
gelttm Dei erecio gladio paratum ad occisionem. 17. Iie.rumvir beatus ad Ecclesiarum directionem
Unde, cum irent ad oratortum secundum consuetu- a Domino Papa deslinatus, cum inter muita bona
dinem, rogabat Abbalem ut breviaret oralionem opera quaeoperatus est, Antistilem quemdam, falsis
et quantocitis rclinqueret civitatem, alioquin omnes D1 crimiuibus impetilum , a malignantittm calumniis
perituri essent. Dicto parcns Abbas \elociter rever- duce Spirilu veritatis eripuisset; Romam reversus,
sus est ad hospilium, et ecce reperit duos vise BasilicamPelri Apostoli, causa orationis et gratia-
socios repcntina morte prostratos. Cumque fesli- rum actionis, ingressus est. Erat ei familiare diver-
naniissime descruissent locum pestilentiee, Abbas liculum, ut ad B. Marise Dei Genitricis iconem,
jam potilus sciscitandi liberlate, percunctalus est consislentem intra eamdem Basilicam, ante cam
venerabilem Levitam quid vidisset, quod lanlam orando procideret, et plorando cor suum effunderct.

(12) Acta varia S. Hugonis dedimus 29. Aprilis. adesset Hildebrandus,

(15) Mortuoanno 1054. S. Leone IX. substitutus
\anno sequente Viclor II. et huic anno 1057. vita
functo successerat Stephanus IX. qui post octo cir-
ciler menses decessit e vivis. Hic, leste Leone
Ostiensilib. 2. Chronici Casinensis cap. 100. man-
davit ut nullus a suo obitu eligeretur Papa, nisi
(14) Nicolaus II sedit a Januario anni 1059. fere
usque ad Junium anni 1061. cui tunc successit
Alexander 11,%.quo HildebrandumCancellis Aposlo-
lorum prwfeclum ait Malmcsburiensis, lib. 3. de
Geslis Regum Anglorum, pag. 107. ex editione
Francofurtensi.
47 S. GREGORIUS VII PAPA. 48
Igitur cum hac vice secundum hanc consueludinem A I dens : Sancta Domina, Dei Genitrix, quouiam viam
facturus accessisset; vidit, quod diclu mirabile est, habeo longam ad amliulandum, multorum dierum
ipsam imagincm lacrymas stillare, et quasi dolorem spatium habentem, de candela tua curam habeto,
suum pro aliqua dUeclisui molestia significare. Ipse et inextinguibilem eam secundum meum propo-
autcm repletus slupore et ecstasi, postquam satis in situm custodi : ego enim adjutorium tuum co-
sdmiraliouem defixus est, lacrymis Iacrynias uber- mitem habens vadam. Et his ad imaginem dictis,
tim reddidit: et supplicalione completa , Latera- abibat : ct proposito ilinere completo revertebatur,
ncnse Palatium, salutaturus Domnum Papam, revi- aliquando quidem mense uno, aliquando verd duo-
sit Qui mox perlati ad eum falsi rumoris excipiens bus vel tribus, nonnunquam quinque aut sex mo-
indicium; quod videlicet pro muneribus praenotalum ratus : et sic inveniebat candelam ordinatam et ar-
justificasselEpiscopum, patenter dedil intelligi quid dentem, uteam ad iter agendum egrcssurus sinebat
in sacra imagine significasset similitudo condolendi. numquam illani aliquando a semetipsa extinctam vi-
Verum cum sapientia, quse lucebat in vultu ejus, ra- dit, ueque a somno surgens, neque ab eremo rediens
tionem coepisset reddere; erubescebant omnes, qui in speluncam.
in prsesenlia erant, adversarii ejus : et juxta B. Hie- 19. Item ex eisdem Actionibus ex Yita (19) S.
ronymum, falsus rumor cito opprimebatur, et mor- Theodori Archimandritae, cum esset annorum quasi
dax lingua cito confodiebalur : quippe vita ipsius xn, facta est mortalilas ex bubone in illa villa, ita.ut
voce et exemplo commendabatur. Iude cum prae- etipse infirmaretur pene ad mortem. Porro detule-
dicto more solitorepcteret imaginem, converso mira- runt eum in oratoriam domurn S. Joanuis Baptistse,
cuio, vidit eam arridere sibi tanquam triumphatori. quae eratjuxta villam, et straverunt eum ad intro-
18. Ne autem hsec miracula, quamvis de sanctis, itum altaris. Porro supra illum in receptaculo Cru-
tamen de insensatis rebus, incredibilia videantur : cis stabat imago Salvatoris Jesu Christi; cumque
cx probabilioribus orthodoxorum Patrum scriplis fi-' ex dolore bubonis cruciaretur, rcpente dt imagine
dem dare volumus, qusedam ex his mutuantes ceciderunt super eum roris guttse; et statim, gratia
exempla quse contra hujusmodi incredulitatem non Dei, a dolore convaluit, et sanus effeclus est, et
putamus invaUda. Sic enim legitur in Actionibus ivit domum suam. His exemplis, ad adstruendam
sepliini universalis Concilii, auctoritate primi fidem suflicere valentibus, ad nostrae narrationis
Adriani Papse collecti (15): Narravit nobis Dionysius ordinem redeamus.
presbyter Ecclesise Ascalonis, de abbale Joanne 20.1gitur venerabilis Hiltebrandus viditvisionem,
anachorela, dicens : Quia hic magnus in prsesenti C < Apostolicaepietatis in proximo suscipiendse praesi-
generalione fuit homo, et ad statum suum Deo pla- gnalionem. Apparuit ei Simon Magus, tripudians et
centem hoc de eo miraculum asserebat: In specu, exultans in navi: et ipse sibi videbalur illum insi-
inquiens, senex sedebal in partibus Sochus, posses- lire, et colluctando pedibus subactum insolubilibus
sionis ab Hierosolymis milliariis ix (16) ferme nexibus vincire. Quod novis Ecclesiam signifieet,
distantis. Imaginem autem habebat senex iu specu rarus esl qui ignoret : in qua nimirum Simon Ma-
sanctae et intemeralse Dominse nostrse, Dei Genitri- gus, ante beati viri hujus Apostolatum, longe late-
cis et semper Yirginis Mariae, liabenlem in ulnis que per suos sequaces sacrilega venalitate luserat,
Christum Dominum noslrum. Quotiescumque igitur libere scilicet et impudcnter emens ac vendens ec-
volebat quoquam pergere, aut ad eremos longin- clesiasticas dignitates. Quomodo autem per hunc
quas, aut Hierosolymam ad adorandam sanctam alhletam Dei prostratus et alligatus sit, suo loco
Crucein et sancta loca, vcl etiam in Sina monte dicemus. Per idem tempus quidam Pisani pernocta-
oraturus, aut ad martyres qui ab Hierosoiymis bant in Basilica B. Petri gratia orandi : cum ecce
roultis spaliis aberant (eral enim amicus Martyrum vident ipsum Principem Apostolorum in eadem do-
oppido senex; nam, nunc quideni ad S. Joannem mo sua, cum hoc praedestinato herede suo deambu-
Ephesum, nunc vero ad S. Theodorum [17] Eu- D 1 lantem, eique praecipienlem ut stercora diversoruni
chailam, aut ad S. Theclam Seleuciam pergebat, jumentorum, quse sparsim inibi jacere videbanlur,
vel adS. SergiumArapliani[18]),praestruebat can- in saccum, qui cominus haberi cernebatur, congere-
dclam et succendebat, sicuti habebat consuetudi- ret, et dorso imposita egereret. Et quidem per hsec
nem : et ad deprecationem stans, ut iter sibi dirige- stercora, luxurias et spurcitias divcrsorum homi-
retur, dieebat ad Domiuam, in imaginem ejus atten- num, maxime autem Nicolaitarum,et quarii Henrici

(1.5)Habenlur hsec in Prato Spirituali seu Hb. 10.
de Yitis Patrum, auctore Joanne Moscho cap. 180.
(16) Ibidem milliaribus fere viginli. Scriptitra
variis locis Socho nominat, resque inter ipsum et
Azecha faclas narrat, est autem ad Euronotum ver-
sus jEgyplum.
(17) Perperam impressum Eucharetam. Consule
quae dc S. Thcodoro diximus ad Yilam ejus die 7.
Februarii § 2.
(18) Imo Saraphas, uli dicetur ad ejus cl S. Bac-
chi Yitam 7. Octobris. Consule notas Baronii ad
dictum diem.
(19) Ex actione 4. constat hunc esse S. Theodo-
rum Siceorum Abbatem; cujus Acia valde illustria
dedimus22. Aprilis; sex ex sola versione Latina,
curata per Lipomanum : in qua cum hoc miraciv-
lum desit, apparet nec ipsum Lipomanum, iu^.-
grum Grsccum textum habuisse, quem vel ideo »i;a-
gis oplamus inveniri.
£9 PROLEGOMENA.— ACTAS. GREGORU. 50
patroni eorum significari, in promptu est. Sed quo- A , tionem, eleemosynis conditam, divino fulti auxilio
modo et porfata et exportata sint, suo tempore, statueremus quod nielius de electione Romani POE-
Deo aspirante, demonstrabimus tificis videretur. Sed subito, cum praedictus Domi-
CAPUT III. nus noster Papa in Ecclesia Salvaloris sepulluras
Electio ad Papalum ct hanc secuta visio columbai: traderetur, ortus est magnus tumultus popuU et
morbi divinitus Gregorio immissi el ablati, wgri fremilus, et in me quasi vesani insurrexerunt; ita
sanali. ut cum Propheta possim dicere : Veni in altitudi-
21. Nunc electionis ejus, post mortem Alexandri nem maris, et tempestas demersit me; Laboravi
Papae, legitimum ordincm , prout ipsi electores ejus clamans, raucse factaesunt fauces meee; et: Timor
conscripserunt, proponamus, regnante Domino el tremor venerunt super me, et contexerunt me
nostro Jesu Christo, anno clementissimse Incarna- tenebras. Sed quia in lecto jacens valde fatigatus
lionis ejus 183, Indictione et Luna xi, decimo Ka- satis dictare nequeo, angustias meas enarrare su-
lend. Maii feria secunda, die sepulturse Domini persedeo. Te igitur per omnipotenlem Dominum.
Alexandri bonse memorise secundi Papse. Ne sedes rogo, ut suffraganeos Fratres et Filios, quos in
Apostolica diu lugeat proprio destituta Paslore, Christos nutris, ad exorandum Deum pro me pro-
congregali in Basilica B. Petri ad Vincula, nos B voces, et ex veia carilate invites : quatenus oratio,,
sanclae Romanse Catholicae et ApostolicaeEcclesiae quae me liberare debuit, ne incurrerem periculum,
Cardinales, Clerici, Acolylhi, Subdiaconi, Diaconi, saltem tueatur in periculo posilum. Tu autem ipse
Presbyteri; praesentibus venerabilibus Episcopis; quantocius ad nos venire non prselermiltas, qui
Abbatibus, Clericis et Monachis cousentientibus; quantum Romana Ecclesia te indigeat, et in pru-
plurimis turbis utriusque sexus diversique ordinis dentia tua fiduciam habeat, non ignoras. Domi-
acclamantibus; elegimus uobis in Pastorem et Sum- namAgnetem Imperatricem (20), etRainaldum (21)
mum Pontificem, virum religiosum, geminae scien- venerabilem Cumanum episcopum ex nostra parie-
tiae prudentia pollentem, aequitalis et justitiae prse- saluta : et quantum erga nos dilectionis habuerint,
stantissimum amatorera, in adversis fortem, in nunc ut ostendant, nostra vice fideliter obsecra.
prosperis temperatum,ct, juxtaApostoIi dictum, bo- Data Romse, ix Kal. Maii, Indictione undecima.
nis moribus ornatum, pudicum, modestum, so- 23. Gregorius, in Romanum Ponlificem eleclus,
brium, castum, hospilalem, domum suam bene Gottifredo (22) Duci salutem in Domino Jesu
regentem, in gremio hujus Matris Ecclesiaea pue- Christo. Grala nobis esllsetitia tua, qttam in Htteris.
ritia satis iiobilitcr edueatum et doctum, atque pro „ tuis de pronrotione nostra te habere cognovimus;
vitaemerito in Archidiaconatus honorem usquehodie non ut hoc aliqua causee nostrse delcctatio faciat,
sublimatum, Hildebrandum videlicet Archidiaco- sed quod eam ex fonte sinceras dileclionis et fideli
num; quem amodo usque in sempiternum et esse mente derivatam esse, non dubitamus. Nostra enim
et dici Gregorium Papam et Apostolicum volumus promotio, quse tibi ceterisque fidelibus piam de no-
et approbamus. Placet vobis? Placet. Vultis eum? bis existimationem et gaudium administral, nobis
Volumus. Laudatis eum ? Laudamus. Acta Romaex interni doloris amaritudinem et nimiae anxietatis
Kalend. Maii, Indictione xi. angustias generat. Videmus enim quanta nos soli-
22. Ipse quoque Jregorius de electione sua conti- citudo circumstat: sentimus quam nos suscepti
nuo has misit epistolas. Gregorius, in Romanum oneris sarcina gravat : sub quibus, dum nostrae
Pontificem electus, Desiderio Abbati Monasterii infirmitatis conscientia tremit, anima noslra in
S. Benedicti montisCasini, salutem inChristo Jesu. Christo potius dissolutionis requiem, quem in lan-
Dominus Papa Alexander mortuus est : cujus mors lis periculisvitam cupit. In lantum quippe commissi
super me cecidit, et omnia viscera mea concutiens, nobis oflicii consideratio nos sollicitat, ut, nisi in
penitus jonturbavit. Nam in morte quidera ejus Ro- orationibus spiritualium hominum, post Deum,
manus populus contra morem ita quievit, et in D aliqua fiducia nos sustentaret, curarum immensitate
manu nostra consilii frena dimisit, ut evidenter mens nosira succumberet. Peccatis enim facienti-
appareret ex Dei misericordia hoc provenisse. bus, ita pene tolus mundus in maligno est positus,
Unde accepto consilio hoc statuimus, ut post tri- ut omnes (<Upraecipue qui in Ecclesia Prselati
duanum jejunium, post Litanias et multorum ora- sunt) eam notius conturbare, quam fideli devotiono

(20) Henrici quarti mater Agnes Imperalrix, eo
parvulo postviri mortem gubernacula regni pacifice
est moderata : sed poslea, Principum invidia videns
filij animum a se aversum discessit in Italiam : et
per medium fere anni spalium, ut loquitur Leo
Osliensis 1. 3. Chronici Casinensis c. 32. Casini
commorata est, ac proinde eam tunc ibi existeutem
salutat S. Gregorius.
(21) Videtur Rainaldus tunc exul, Casini fuisse.
Euni S. Gregorius consolaturepistola 20. Hbri priini,
anuo sequcnti data, in qua mcininit diche Agnclis
Imperatricis. Eidem epislolam libro 6 etiam scripsit
Indictione 2. anno 1079.
(22) Gottifrcdus seu Godefridus,cognomento Bar-
batus seu Senior, Lolharingice et Tuscice Dux, duas
habuit uxores; primo Dodam, ex qua genuil Gode-
fridum Gibbosum, el B. ldam viduam, Comitissam
Boloniae, cujus Yitam dedimus 15. Aprilis. Dein
duxit anno 1054.' Beatricem, viduam Bonijacii
Tusciw Marchionis, quoe eidem Bonifacio ante ge-
nuerat Malhildem Murchionissam, seu Comilissam.
51 S GP.EGORIUSVII PAP.4. 32
defendere vel celebrare contendant, et, dum suis A \. undc venerat, illico rcversa *.sl. Slupefactus igitur
aut Iucris aut prcesentis gloriae desideriis inhiant, novo miraculo rusticus, atque posl paulum ad se
oninibus, quse ad religionem et justitiam Dei peiii- reversus. ad propria remeavit
nent, se velul hosles opponant. Quo magis nobis 25. Sequenti nocte tres viri, habi.tu decoro vul-
dolendum est, qui susceptum universalis Ecclesiae tuqtte spleiidido, ei apparuerunt : quorum unus,
regimen rn tanta diflicultate, nec rite administrare, veslitu succincto canicieque decenli, Dguram Petri,
nec tuto deserere possumus. Ceterum, quia fidei et (ut in piciuris videre solebat) sibi expressit: alius
constantiaevirtutem (donante Deo) in le sitam esse vultu splendidus, statura procerus, in admirationem
cognovimus; omnem, qiiam oportet in carissimo simul et timorem convertit inspectorem; terlium,
S. Petti filio, in te fiduciam habenles, animum cujus qualitatis esset, non adeo curiose quoesivit.
luum de nostra itidem conslantissima dilectione, el Proinde affabiliorliorum trium, quis esset diu hoesi-
erga honores tuos promptissiina voluntate, nequa- tans, tandcni canum illum sermone aggressus, quis
quam dubitare volumus. De rege vero mentcm no- illemajoresset, vel quocensereturnomine, sciscilatus
stram et desiderium plene cognoscere poies; qupd, est: a quo responsttm,quod Sol vocarelur, accipietis,
quantum in Domino sapimus, neminem de ejus pras- _ insuper ita increpatus est: Quarc non annuntiasti
senliacfuluragloria autsoliiciliorem, autcopiosiori Gregorio, quod beri vidisii' IUe vero perterritus,
desiderio nobis prseferri crcdimus. Est etiam haec niiiil sevtdissetestatur.Oblitusnees, inquit,quodco-
voluntas noslra, ut, primum oblata nobis opportu- lumbam heri inter Missarum solemnia requievisse
nitale, per nuntios noslros, super his qttsead pro- super humerum ejus videris ? toiaraque visionem, ut
feclum Ecclesiseet honorem Regise dignitatis suae viderat, sibi retexuit. Dcindc prsccepit ci ut quanto-
pertinere arbitramtir, patcrna eum dilcclione et cks ad Gregorium iret, qttia eadein die inde erat
admonilione conveniamus. Quod si nos audierit, transiturus, atque ex ordine ei visionem recitaret.
non aliter de ejus quam de nostra salute gau- Mane facto rusticus, quid ageret dubiians, atque
debimus; quam tunc cerlissime sibi lucrari po- visionem illusionem esse secum peiiractans, quem-
terit, si, in tenenda justitia, nostris monitis etconsi- dam ejusdem loci religiosum virum adit, et quid
liis acquieverit. Sin vero (quod non optaraus) nobis sibi visum fuisset intimavit. Id autem cbnsilii acce-
odium pro dileclionc; omnipotenti autem Deo, pro ptt, quatenus Dominum olnrixe deprecarelur ut,
tanto honore sibi collato, dissimulando justiliam si ex illo haec visio fuisset, sccundo ac tertio ei re-
ejus, contemplum non ex sequo reddidertt; inler- velare dignaretur : quod ita rusticus devote peregil.
minatio, qtta dicitur: «Malcdictus homo, qtti prohi- C i Secunda igitur ndcte ilem commonitus, obnixius
bet gladium suum a sanguine,» super nos, Deo pro- precibus inslilit. Tertia vero nocte, cum iidem viri
vidente, non vcniel. Neque enim liberum nobis est, terribiliits solito se ingessissent : prsecepit ei unus
alicujus personali gratia legem Dei posiponere, aut Kt, si vitam aliquandiu vellet differre, ne dubitaret,
a tramite rcctitudinis pro humano favore rccedere, quod jussus fuerat, Domino Aposlolico denuntiare;
dicente Apostolo : Si hominibus placere vellem, ac s-iibintulit: Situ,ciim prope fuerat, jussis nostris
servus Dei non esscra. Dala Romos u Non. Maii, -minimc obtcmperasti, necesse est le post eum lon-
Indictione xi. gitis eundo laborare. Sed ille. certius adhuc aliquid
24. Poslhasc, Ponlificalibenediclioneconfirmalus, ab iiis eliccre gestiens, dixil : Ego quidem rusticus
qttam acceptus sibi fuerit, ad exemplum Evangelii sum et indoctus, quid mihi in signum dabitur, ut a
Pater ccelestis oslendit, quouiam mysleria, quae tali persona credatur? Uuu3 eorusn, qui tantuhi so-
abscondit a sapienlibus et prudentibus, revelavit lebat pro ceteris loqui, dicebat: llsec dices Gregorio,
parvulis. Nam duo rustici, non improbabili curiosi- quod etiam ipse verum esse cognoscit : quoniam
late ducti, cum adventttm novi Pontificis in Latera- accedens ad altare, quod eodern die cogitavit, apud
naiii dioecesim comperissent, ad videndum cum emnipolenlem Dominum impetrare meruit. Rusticus
mutuis coltortationibus instigali, ad ecclesiam " ad Gregorium perveniens, secretum ab eo peliit; et
'
properant. Quo cum pervenissent, invenerunt eum quae iiineris ct laboris ejus causa extitisset, fideliter
juxta altare Missarum solernnia celebrantcm. Quem insinuavit. Ille vero benigne subridens,ac signum
curiose inspicientes, omnesmotus corporis ct gestus prsecognoscens,rusticura, tantoelegationisnunliuni,
ejus diligenli animadversione notaiiuil. Sed alter ad sua regredicum Apostolica benediclione permisit.
eorum velut in ccstasin raptus,vidit columbam (25) 26. Alioquoque tempore (24),cum maxiraadciine-
de coelo descendere, humeroque Gregorii dextero retur corporis infirmilate, quaedam neptis sua ad
insidentem alis cxtensis caput ejus velare. Completo eum visitandi gralia venerat, et qualiter se conti-
vero Canone, coluniba collum proleiidcns, calici neret, inquirebat. Tum ille ut nepli super aegritudine
rostrum, ut sibi visum esl, immisit: quo retracto, sua animum levigaret. monilia ejusdem manu tenens,
(25) Aliquid similc eidcm Gregorio postea Casini Mathildi, epislola 9. libri. 2. scripla 18. Kalendas
contigisse narrat Leo Ostiensis, 1.5. Chronici Casi- Novembris : qua dolet se cx periculosomorbo cmer-
nensis c. 54. sisxe, ac se-rvatumad solicitudinem pene naufragan-
(24) Anno scilicet sequenti 1074. acgrolavit, ac se tis Ecclesia:.
a morbo convaluisse indtcat Bealrici ejttsqiie liiia
 55 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. U
an nubere vellet, requisivit. Post, recepta sanitate, A
1 28. Inter hsec, quanta obedientia tanto viro exhi-
dum solitis ralionibus incumberet, nec recordatione benda foret, Hermanno tunc temporis Cardinali, sed
proeteritorummalorum,nec spefuturorum bonorum, postmodum BrixiensisEcclesiseproesuli(25), diviiiitus
aut desiderio, et, ut breviter concludamus. nullo ostensum cst. Nam cum ab eo ad mensam quadam
niodo ad hoc, ut saltem unam lacrymulam expri- die vocatus nonvenisset, nocte insequenti, terribi-
mere valeret, pertingere potuit. Diu igitur moeslo lis ei qusedamspecies apparuit, eumque vehementer
animo revolvens quid egisset, quo delicto Deum increpavit, dicens : Ul quid, miscr, imitatus es coii-
oilendisset, qua denique culpa datam sibi compun- tumaciam Dathan et Abiron, siipersedendo Gregorii
ctionis gratiam perdidisset; landem, temperato moe- ad*convivium invitatione, sicut illi stiperbe respue-
rore, id consilii accepit ut religiosos viros secum in runt Moysi ad concilium vocationem? An excidit
jejuniis et oralionibus*supplicare Doinino deposce- tibi, quanta millia millium in inferno demersa sint
ret; quatenus ei revelare dignaretur pro qua noxa propter unius Protoplasti inobedientiam ? Festina
donuni illi, qtiod pridem habuerit, sublatum sit. ergo ad satisfactionem, si evadere cupis debitam,
Quod congrua dcvotione peractum est. Completis rebellibus damnationem. Itaquemox.utoppoiiunitas
itaque duarum hcbdomadarum vigiliis, jejunio, et , data est, provoltittts estpedibus clementissinii Papse:
corporali disciplina, piusetvelox auditor desiderium nec mora, veniatn impetravit lacrymosa supplica-
cordis tribuit ei. Nam cuidam innocenti et siraplici lione. '
viro Beata Dei Genitrix in visione apparuit, eique 29. Nunc libet duo miracula sanctitatis pcr
prsecepit dicens : Vade, et dic Gregorio, qttod cum B. Gregorium divinitus facta breviter assignare : ne
ego illum in chorum (non dubiuni quin Yirginum) forte ingressis nobis silvam densioris historioe, exci-
elegerim, ipse e conlrario aliter quam deberet egit. dant memorise. Qtiodam namque tempore, ciirn de
Novo auteni permotus elogio Gregorius, magis hsesi- more sacras manus ablueret, ipsa ablutionis aqua
tare coepit; intentiusque orare, ut apertitis sibi Dei instar lactis facta, segrum quemdam, cum fide recu-
misericordia, quid esset, ostenderet. Iterum eidem, perandae sanitatis eani in usum sumentem, confe-
cui supra, sanctissima Virgo Maria mater Dominiin siim ab aegritudine liberavit. Item, cum in comitalu
soranis apparens, inquit : Hsecdices Gregorio ; quo- gloriosse Mathildis delitesceret, ct rabiem persecu-
niam ipse contra gravitatem institutionis nostrse tionis, de qua posthac plenius dicturi sumus, de-
monilia tractavit neptis SUOB : idcirco gratiam, quam clinaret; quadam die venerabilis Hubaldu? (26)
habuit, amisit. Sed nunc, quia poenitentiam de pec- Mantuanus Episcopus indicavit ei quod coquus ejus,
cato suo peregit, donum Iacrymarum recipiet. Hinc C ( nimia infirmitate preegravatus, de lcctulo surgere
admonemur illius dicti: « Bonum est homini mulie- non valeret. At ille, neccssarii commutationem non
rem non tangere (/ Cor. vn). » habens officii, cum fide grano sinapis comparanda,
27. Quadam sestate, quee Romss humanis corpori- transtulit montem infirmitatis, et crevit in validum
bus valde contraria est, dum idcm vir Dei maximis gratia sospitatis. Eadem quippe hora, qua jubentis
per integram hebdoinadam sestuaret fcbribus ; appa- vocem audivit, surrexit, ac necessaria prcparavit.
ruil ei B. Dei Genitrix semper Virgo Maria; atque,
ut indignationem ostenderet, venlrem ejus manu CAPUT IV.
versa perculiens, reccssit. Deinde per alteram sepli- Gregorii Decrelales Epistolai contra Sintoniacos cl
manam adeo debililattis est, ut respirarc eum, qui fomicarios.
exitum ejus proestolabantur, vix scntire possent. 50. Jam tempus exigit, aliquot Decretales beati
Finita hebdomada illa, rursus ad eum Beata Dei Prsesulis Epistolas, contra Simoniacos et Nicolaitas
Genitrix, hora diei quasi soxta, accessit; qualis se (27) in Galliam alque Germaniam transmissas po-
haberet, et si adhuc satis poenarum luisse sibi vide- nere : et subinde, quid sibi velit saccus ille ster-
retur, ab eo sciscitatur. Cui ille respondii: Domina coribus rcfeiius, quem supra Pisanis visum com-
piissima, ut libi videtur. Tum leni manu, quasi cor- D I memoravimus, aliquam, ut promisimus, conjectu-
pus ejus perungens, ab oculis ejus evanuit. Moxillo ram facere. Denuntiatio quippe regularis judicii,-
vestimenta sua, quasi ad ecclesiam processurus praedictorum hoereticorum eisque faventium concu-
esset, requirente; hi, qui aderant, prse nimia infir- tiens el coercens ignominiam, non absurde videtur
mitale minus sanum sentire aestimabant. At ille, nil comparari sacco stercora conlinenti; quem videlicet
rnali se habere affirmans, exlorquet ut vestibus se vir sanctus quodammodo portavit, dum, Epistolas
induant, atque ad ecclesiam perducant. Quo facto, mittcndo, conversionem eorum, quos notavit, diu
in tantum sanitate recepta convaluit, ut eliam sacra patienter expectavit: exportavit autem, quando per-
Missarum solemnia publice in ecclesia Salvaloris tinaces in errore, synodali eonsensu ab Ecclesia.
sequenti die celebraret. separavit. Harum igitur Epistolarum prima nobia

(25) Hermannus, siva Arimaunus, aut Armanus,
favore Comilissae Mathildis electus est Episcopus
Brixieusis anno 1096.
(26) Hubaldus sive Ubaldus, creatus Episcopus
Mantuanus an. 1082. sed ab Heiirico Rege pttlsiis,
ctiam exul degebat cum S. Gregorio.
(27) Extat haec epistola inserta Concilio irimo,
Romaesub S. Gregorio haljito anno 1074, in A.polQ.^
getico, capitulo 1.
b'S S. GREGORIUSVII PAPA. 56
occurrit, ad Ollonem Constantiensem Episcopum A guendo, obsecrando, increpahdo cum omni patien-
directa, quos ita se habet. lia et doctrina poiialus,; sed ex lunc justa ultione
51. « Gregorius Episcopus, servus scrvorum Dei, divini zeli exportatus, secundum ordinem qucm suis
dilecto in Christo fratri Ottoni, Constanliensi Epi- ultoribus ipse Dominus per Ezechielem Prophclam
scopo, salulem et Apostolicam benedictionem. In- ostendit, dicens : A sanclhario meo incipite. Cla-
stantia nuniiortnn tuortim, » ctc. Vide infra inier mor namque Sodomorum ct Gomorrheorum usque
cpislolas S. Grcgorii. ad ipsius Pontificalum multiplicatus fuerat nimis
32. Qua vero conlumacia proenominatus Episco- (Isa. i, 9) : in eo scilicet quod pracdicli haerclici eo-
pus decretis salularibus rcsultaverit, vel potius in- runlque fautores, nimia peccandi libertate effrsenati,
sultaverit, sequens Epistola prodit. « Gregorius, peccalum suum sicut Sodoma prsedicaverunt nec
servus servorum Dei, (28) Ottoni Constantiensi absconderunt: ideoque, nisi Dominus exercituum
Episcopo, salutem et Apostolicam benedictionem. rcliquisset nobis semen incorruptionis, quasi Soao-
Pcrlatum est ad Nos, >etc. Vide inler epistolas. ma fuissemus, ct quasi Gomorrha similes essemus.
53. Ilic Clero et populo demandat ne inobedienti 38. Hac fama juslificationis instigati Babenber-
Episcopo obedianl. « Grcgorius Episcopus, scrvus genses Clerici (50), detulerunt ad aures ejus Simo-
servorum Dei, Clericis et Laicis majoribus et mi- " niacum introitum Pseudo-episcopi sui, nomine Her-
noribus in Constanliensi Episcopatu consistentibus, manni. At ille, contracta non minima pecunia pre-
Christianam legem diligenlibus, salutem et Aposto- tiosi melalli et vestimenti copia, speravit Apostoli-
licam benedictionem. Misimus Fralri nostro, Epi- cum rigorem muneribus emolliri posse : et approxi-
scopo vestro, Ottoni, » etc. Vide inter epistolas S. ntans Romee, exoravit venerabilem (31) Herman-
Gregorii. isum, Melensis Ecelesise Episcopum et Aposlolicsc
54. Ad Laicos, pro excquendis superioribus insti- Sedis Lcgatum, qui luncforte[in]societatem itineris
tutis. « Gregorius Episcopus, servus servorum Dci, inciderat, uti se ad Dominum Papam preeiret, et in-
Rodulfo Duci Sueviae, atque Bertholdo Duci Caren- tercederet. Quod cum attentasset, et humanse pla-
tano, salutem et Apostolicam benedictionem (29). cationis non parvam materiam affore designasset;
Scimus quoniam prudentia vestra miserabilem vir justus, excutere rnanus suas ab omni munere
Chrislianae religionis desolalionem perspicaci mente solilus, ut erat in conclavi suo positus, Spiritu san-
pcrpendit, » etc. Vide inler epistolas. cto se inflammante, respondit: Fac cum, si aliquam
35. ltein ad Laicos pro iisdem inslitulis. « Grcgo- fideUum communionem velit obtinere, iu partes
rius Episcopus, servus servorum Dei, dilecto in , suas redire, et mmiaslicse regulse districtum jugum
Chrislo ftlio et nobilissimo Comili Adelberto, ct ejus poenilendosubire : quoniam, propitius sitmihi D.eus,
uxori, salutcm ct Apostolicam benedictionem. Gra- si domtim istam mihi implerel auro et argento,
tias Dco referiinus, » elc. Vide ubi supra. nunquam, me consentiente, Episcopali fungetur
58. Ut nullus obsdiat Episcopis prsefata statuta officio. Hoc ilaque modo et iste Simoniacus submo-
contemneniibus vel negligcntibus. « Gregorius, ser- lus est a Sacerdolio.
vus servorum Dei, omiiibus Clericis et Laicis ini CAPUT Y.
regno Teutonicorum conslilutis, salulem cl Aposto- Conjuratio in Vitam S. Gregoni. Comprehenno
licam bcnediclionein. Audivimus quod quidam Epi- el liberatio.
scoporum apuJ vos coinmorantium, »clc. Vide ubiI 59. Jam vero qualitcr inimicorum fraudcs, ten-
supra. lationes, pericula, dctractiones irrisiones, captiones
57. Has Epistolas prosecuta csl, ipso prossidentes custodias propter nomen Domini; postrcmo, quali-
gcncralis Synodus; inqua, sicul gesia ipsius conli- ter, Domini juvamine el sustentatione Apostolorum-
ncnt, sententia anatlicniatis dala cst in omnes Si- que comitante suffragio, Reges, Tyrannos. Duces,
moniacos et Nicolailas boerelicos,qui in crroris suii Piincipes , animaruraque liominum caplivatores,
secla indurati, synodalibus Sanctorum Patrum de-- D voratores; insuper lupos, Antichristi videlicel mini-
linitionibus el Decrclalibus eorum slattttis scienterr stros, Arcbiepiscopos, Episcopos, cl reliquos Eccle-
inobedientes, aposlatarumque peiiinacia eis recal- siaslicospervasores fortissimusathlelaDei superavit,
citrantes, sludio el voluntate refragantur. Ecce sac- nequaquam silentio praeterire dignum ducimus :
cus stercoribus plenus (Ezech. I, 9), eatenus ar- qualcims lam prosscntibus quam subsecuturis sit in.
(28) Parlcs Ilcnrici Regis fovel Oilo, quapropteri- Moguntinum, ct Henricum Regeni, et sunt Epislola
excommunicalus, in cxiium missus anno 1074, ett prima, sccunda, ct teriia libri tertii. Fruschius ait
posl duos annos in cxcommunicalione morluus, ell quod landem rnonasterium Swartzachianum in
Basilem sepv.ltus. Ita Chronicon Conslantiense ai Francia Orientali, id est Franconia, intraverit.
Piclorio edilum. (31) Hermanno Episcopo Metensi commiserat
Est cpistola 45 libri 2.
(29) Uermanno S. Gregorius viccs suas in cattsa Episcopi Bamber-
(50) Bamberqensiscripta est epistola 84l gcnsis, utdicitur citata cpist. 84 I. 1. Eidcm scripsit
libri 1 qua monuit cum. Vcrum, quia judiftio Sediss cpist. 55, 1. 1, epist. 2 ct 21, 1. 2, cpist. 5 I. C, et
Aposlolicoese sublraxit, el Simoniace ecclesiam in- epist. 21, I. 8,in quibusvaria illi coinraiilil,etindi-
vasil ejusque bona dilapidavit, etttn Gregorius cx- cat auctoritaieni Sedis Apostolicoe in excoiniiiuni-
conimunicavit, clsacerdotali olflcioprivavit, ut scri- cando Hcnrico Rrgc.
bit ad Bambergeimes, Segcfi-itUiinArclirpiscopunii
57 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. -58
exenipluiii,etpopulussancts3Ecclesia3 olim nostrum iA Iioarcticum, Romam conductum, (34) hospitfo rece-
sseculum fuisse cognoscat sub tanto talique Pastore pit; ct preelia mulla, illius ob adjutorium, inurbe.
prolapsum. Indecens enim et inconvcniens esse vi- conunisit: cui solatium omnes haeretici Simoniaci
detur tradere oblivioni Patris hujus laborcm, cum pro posse impendebant, ct per ipsum sanctam Ec-.„
etiam profanarum causarum memoria penes secu- clesiam confundere dispouebant. Sed, heeresiarcha
lares pro fortitudinis exemplo fiat. Hujus quidem landem illo morluo (55), confusus iste pactum se
exemplum si tenaci memorioe tradatur, fit sanctse cum Domino Papa facere, et fidelitatem jurarc spo-
Ecclesiae supplementum, Christi fidelium ornamen- pondit. Quod et fecit: sed quee fides ei esse potttit,
tum; et in haerescon profanarum veniet detri- cui veritas nuriquam adhecsil? Stabat quidem, Dro-
mentum. Hinc enim justorum (pugnoa)iterum prima pter summi Sacerdotis potenliam, ut prsedo Ugatus:
sumpsere principia : hinc Ecclesiastica victoria et sed.quas poterat fraudes animo tenus perpetrarc
perpetuee felicitatis quodammodo per filium hoeredi- non desinebat tarlareus heercs. Si quando eum vc-
tas (propagatur). nerabilis Pater Gregorius ut a talibus pedem re-
40. Fuit itaque quidam vir in Urbe, perditionis fi- traheret lioiiabatur, in pejus qttotidie suum vcrre-
Iius, omnium hominum sceleratissimus et iniquissi- . bat pectus : sicque factttm esl ut in ipsa turri,
'
mus; cujus quidem memoria aerem ipsum comma- quam mirse magniiudinis supra pontem S. Pctri
culat? cui pro dulcedine perjuria, fallacise, luxurise, construxerat,virossicariosponeret; qui, ab omuibus
traditio, homicidia, machinaliones, susurrationes, introeuntibus et exeuntibus, ex rebus quee fercban-
conspirationes, fraudes, deceptiones, conventicula tur praedam caperent.
fuerant; et quidquid virtuti esse potest inimicum, 40'. Qua de causa Proefectus Urbis, Ciucius (56)
sibi per omnia (Iicere) credebat; paler.furum et so- nomine, vir utique prudcns, carus Deo et homini-
cius periuriorum. clypeus fallacis et hasta mcechi, bus (qui non ut laicus, sed veluti fidelis monachus,
galea homicidarum et scutum traditionis, tegumen- Deo serviens justitiam excolebatin omuibus), qua-
tum machinationis, custos susurrationis, anxietas dani die eum cepit, et in carceris squalloribus tan-
conspiralionis, coloratio fraudis, risusque deccptio- tum latroiiem, ut dignuni fuerat, tradidit. Tandem
nis, et erypta malse conveutionis : ad cujus confu- interventu quorunidam Nobilium Romanorum, per-
gium omnis haereticus omnisque scelestus propera- miltente lioc clemenlia Domini Papse, peractis supra
bant: cujus ala velabat scandala, sub cujus umbra sancti Pctri corpus sacramentis suse melioralionis,
Leviathan ipse tortuosus coluber dulciter et suaviter datisque obsidibus et reddiia turri de qua confide-
quiescebat. Qui ad augmentum tanti commercii lur- Q bat, dimissus est. Tunc allalis ariclibus, et macbi-
res quamplures in Urbeconstruxerat;ei, posthabitis nis, ferrcisque mallcis, funditus est eversa, et sic
tam Dei quam hominis inimiciliis, quidquid ante Urbs aliquanlispcr quicvit; et iniquorum faclio,
suae perversee menlis oculos incentor maliiioe. dia- timore magno concussa, conticuit. Sed quid miser
bolus videlicet, adduxsrat, peragere satagebat. Le- faceret ? Quousque poluit, iniquos, Hcet longe po-
via quidem sibi et dulcia verba, sed in fine jacula et sitos, tam pcr se quam per suos nuntios adiit.
absynthium fuerant : qui ad sui deatructionem Ipse lusiravit Apuliam, Lucaniam, Ducem Guiscar-
quemdam suumcompatrem occidil: in cujusdomum, dum(57)etcelerosexcommunicatos visitans; statuit-
re noudum plene cognita, perrupit, quam etiam de- que cum ipsis temptts opportunum, quomodo Domi-
struxit : et peracto tanto scelere, in turrim, quain, num Papam caperet et occiderct: filium vero suum
vivente patre suo Stephano Urbis Praefeclo, con- ad Guibertum haereticum Ravcnnatem (58) direxit,
struxerat, se recepit. (52) Ad cujus facinus vindi- idem pactum compositurum: sicque ac Regem ctiam
candum vir Dei accensus, una cum adhuc vivente suaefallacioedestinavit litteras, promittcns eumdciu
Papa Alexandro, maledictionis et anathematis eum Patrcm regio conspectui rcprsesentandum. Compo-
vinculis alligavit. Ille, ad augmentum suse confusio- sitis itaque hujusniodi molilionibus, ad tcmpus
nis, cum quibusdam quos sibi asciverat, Nicolao Dquievit; exspectans nimiruin opportunilalem ut
vide-Tcetct Berthramo, ad perditionis filium, scilicet cum caperet, ct iniquorum populo ad necandum Ira-
Henricum Regern properavit; et, communicato raa- deret. Sed Dominus omnipolens, qui caplione sua
gnoeimpiciaiis consilio, Cadaloum Parmensem (55); mundum liberans diabolum caplivavit, Patris isiius
(52) In Gestis Mss. Pontiftcum usque ad Martimim Idem (55) Ibidem num. 59. idem Nicolatis Aragonensis :
Papam V. deductis, appellatur Centius Slephani; dicio quoque Cadalous posl paucos dies ex divino ju-
Bertoldo Cincius. Nomen hic videtur silentio tecium, pessimam mortem incurrit.
propter familiam, et Cincium Praefecluiii Urbis vi- 1. (56) Cinlliius D. Pelro Damiano, qui lib. 8. epist.
rum sanctissimum, uli infra patebit. et 2. eum laudat.
(57) Rober'us Guiscardus Northmannorum Dux,
(55) Cadalous Episcopus Parmensis, novo schi- excommunica„us
smateformato Pseudopapa conslilutusest, assumpto fuit a S. Grcgorio anno 1074, scd
Honorii II. nomine, 28. Octobris anno 1061. Ecciesiae obediens anno 1080. absolutus : uti plttri-
(54) In Gestis Romanorum Pontificum a Nicolao bus deducit Baronius, ad dictos annos.
Aragonensicollectis apud Baronium an. 1064. num. (58)GuiberlusArcliiepiscopusRavennanensis,])0$,lca
34. Cencius, Prwfecti filius, vir nequam et pessimus. Antipapa, S. Gregorio semper mfestus, adversarios
eidem Cadaloo astilil; eumquc in caslelto S. Angeli fovit, ci excominunicalas fuit.
recipieus, juramentum ipsi ct dcfeiiiiop.eniprceslilit.
59 S. GREGORIUS VII PAPA. 60
captionp el sanguine, Ecclcsise siatum in melius pro- A j pusque Dominicum tam ipse quam Clerus ejus su-
vexit; et filium iniquilatis non solum.puero suo no- sceperat; reliqui vero qui aderant, eadem adhuc
cere prohibuit, sed etiam propriis rebus privavit. Sacramenta percipiebant; cum magnus subito cla-
41. Prolapso itaque fere anno, minislri diaboli mor, magnus et ululatus ex improviso intonuit, et
tempus advenit. Nam, instante festivitate Dominicoe ecclesiam ipsam implevit. Tunc undique lustrantes
Nativitalis, couspiralores suos, cum quibus conju- ecclesiam, evaginatis mucronihus percutientes quos
raverat, hortari coepit ut ad tanium ilagiiium mente potcrant, ad locum Proesepii,quo Papa eximius rc-
prompti conciirierent, aniniutnque aptarent; pro- sidebat, convenerunt : percussisque ibidem aliquan-
mitlens eis ineffabilia, libertatem fiituram,queesti!m tis, ruptisque ostiolis illis, angulum brevem Prse-
sine mensura, imitator per oninia fratris ct magistri sepii oeterni Regis et Matris truculentis mauibus
sui diaboli; qui solius morte Domini mundum sibi intraveiunt. Tunc injecerunt in eum manus, et te-
totum possidendum promittebat. Sed, sicut scri- nuerunt. Quorum unus educto gladio caput ejus
ptum est, duin capit, capitur; dum praedari incipit, abscindere voluit, sed tamen Domino volentc nou
praeda fit; et dum ambit illicita quee nondum pos- poluit. Percussum tamen iu fronte, graviterque
sederat, perdidit acquisita quse retinebat. Sic etiam . vulnerattim, de Missa nondum finita violentis ma-
iste, minister utique illius, si corde deprehendisset nibus abstraxerunt, csedentes et percutientes. Hle
se tanlis rebus expoliandum, fortasse quoquo
pacto vero, ut agnus innocens et mansuelus, ad coelum
a tanti sceleris perpetratione, amore suarum reruin ocidos
crigens, nullum eis dedit responsum, non
magis quam Dei, manum retraheret. Sed quoniam reclamavit, rion rcluctatus est, neque ut sibi in ali-
obceecavit eum malitia sua, qua suffarcinatus ince- quo miserentur rogavit. Tandem, exutum Pallio et
debat, rem ad effeclum perducere conatus est; uon Casula seu Dalmatica et Tunica cum Carnisia, reli-
timens, imo postponcns animas sueepcriculum ; al- ctis ei tantum amictu et stola, ut furem tractum,
ter Judas, mauus in Dominum suum ct Chrisium post dorsum cujusdam sacrilegi positeruEt. IUevero,
Domini injecit. Prasente ilaque iantse festivitalis qui fr;,nlcm gladio percusserat, arreptus adeemonio,
die ad peragendum Yigiliarum obsequia
Pontifex, ante ejusdem ecclesise atriumdiu volutatus est-spu-
ut mos est, ad B. Mariseecclesiam, quae, ODtanta- mans, equusque ejus fugiens nequaquam ullerius
ruin devotionum merita, Major vocata cst, cum anventuscst.
parvo Clericorum et Laicorum nuinero properavit. 45. Tanli fama mali totam cito perculit Urbem.
Nam mos Urbis fuerat semper, in lantae solemnita- Quis unquam tanta flentium tantaque funebria nar-
tis excellentia, omnes ad camdein ecclesiam conflue- C rare lamenta poterit? Sicut euim de Domini nostri
re. totamque noctem illam hymnis et lattdibus in- Naliviiate Urbs ceteris civilatibus altius congratu-
lentos pervigilem ducere. Sed, Domino disponente, lari solita fuerat; sic modo commota, tristitiam sibi
ad evitandam tanlara ecclesiara tanti PasiGsds san- noniHoiicamadvenisse proclamabat. Expavil pariter
guine perfundi, ut ministri diakoli animus, inhians hoc factuiii coelum et terra, et ad tanturn facinus
sui ad destructhmem, quoe male voluei'at perficerc vindicandum corda prseparantur omnium. Tuuc
possii, pnpulus lunc convenire prohibitus est. Dici impletum est quod dictum est per Prophetam :
namque ipso Vigiliarum tantain setlier aquarum « Dies festi vestri convertentur in lamenta:ionem et
inundationem profuderat, ut ipsum primi temporis luctum, et gaudium vestrum inplanctum » (Tob. n.)
imrainere diluvium omnibus videretur. Yix cnim Et illud: «Ploransploravit in nocte, et lacrymoeejus
aliquis domus suee limen linquere, vicinique sibi in maxillis ejus : non est qui consoleiur eam ex
juncti casam, si necessitas aliqua exigerct, intrare, amnibus caris ejus »(Thren. i.) Tunc sancta Eccle-
ne dum ecclesiam tam longe sitam penelrare va- sia Dei dicebat: « Quis dabit capiti meo aquam, et
lebat. Loquebantur enim quodammodo mundi ele- oculis meis fontem lacrymarum, et plorabo die ac
liicnta futurum scelus, et inaudilum facinus prsesa- nocte? » (Hier. ix.) Et illud : Audite, obsecro, uni-
giebant. D versi populi, et videte dolorem meum. Tunc, oninis
42. Sed quid plura ? Adesl nox, in qua tenebra- maritus sumpsit lamenlum; et quse sedebant in
rnni filius lucis aggreditur ministruni. Missis itaque loro maritali, lugebant. Omnis itaque Clerus, Pa-
cxploratoribus ad alios exquisitores venerunt: nam store percusso, httc illucque discurrebat, et cuncta
qtiamdam societatem, j.ttxta eamdem ecclesiam, ex pene allaria exeuntes denudabant. Nihil alicubi,
ipsius vici habitalorjbus sibi asciverant: et, notantes prajter quod ante dictum fueral, in ecclesiis divini
omnia, ad notiliam scelesti illius miserant quse Officiiillo die factum fuit. Elementa tamen, ad tein-
scrutali fuerant. Tunc ille legionem suam, loricis pus usque illud turbata, ne populum zelantem Do-
indutam, cum festinalione conduxit; ponens ita, mini zelum preepedirent, pacata monstrabantur.
ut post peractam sive de nece victoriam, seu de Terra vero aquam pene eunctam, quam nimia in -
vivo portato triumplmm, quemcumque equum quis undatione sustinuerat, absprbens, iterum quodam-
habere posset, ascenderet : ne quis contra ipsos modo siccum ad hoc omnibus ulciscendum ostendit.
Kieditaretur insurgere. Venlumtaadem adecclesiam Tota itaque nocte signis tubisque sonantibus, mili»
cst: Papa vero gloriosus in Prsesepiposittts Missam libusque omnes aditus lustrantibus, ne aUquo por-
noctis priniam, sicut docct rcligio, decantabai; cor- larctur extra Urbem ingenio, nulluiii usquani vesti-
 61 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. C2
'cium patuit: s"anere dubia omnibusque ignoranti- A ad lerram morientem palpitantemque prostpavit,-
bus utrum vivus an ftiortuus esset, populo congre- sicque ad tartarum misit.
gato in Capitolio, referentibus quibusdam innotuit 46. Traditor autem, jam jamque videns capiendam
quod in quadam turri captusteneretur. Tunc onnies esse turrim, et sibi periculum mortis imminere,
gentes tulere voces ad sidera. coaclus procidit ad pedes bcalissimi Papee, dicens:
44. Yerum, ubi priinum dies terris est redtlila, Semper misericordiam, Pater, docuisti, docens per-
omnes inter se hortantes populi innumerabiles ad fecisti; errantesque convertens, conversos in fide
domum Antichristi venerunt. Incepta itaque pugna solidasti, suscipe errantem, et ab iniquilalibus se
est: sed primo congressu pars hoslilis fugam arri- convertentem; conversum solida, ne me des-
puit, omnisque faclio in eadem se turri conclusit. perationis profundilas absorbeat. Peccavi, erravi,
Tunc omni parte vallatse ignis appositus est, allalis- tradidi, inlerfeci, sacrilegium perpetravi. Matris
que machinis et arietibus, rumpitur murus, cuncta- Regis cnim thalamum corrupi, violentisque ma-
q:te inibi conclusa lit Domini populo prseda. Nemo nibus (59) tugurium ct parvum secretarium Dei
suum periculum vitabat, sed sui oblitus pro posse Filii violavi. Te Patrem, et meum Dominum, ut
pugnabal. Porro quidam vir, cum quadam nobili „ parricida, perjuriis, sacrilegiis, manibus pollutis ex
matrona, Patrem Gregorium scculus est, qui ci so- illius gremio altraxi. Suscipe, libera, tuere, miseri-
latium aliquantisper fuerunt. Yir namque ille, tssdio cordiam fer; da remedium, consilium, suffragium :
detractionis, et algore hibernalis noctis afHictum, injunge poenam,pone poeniteiiliamearceris, cxilium,
allatis calefecit pellibus, psdesqueejus in sinu suo patrise difftigium; et Dei judicio in me justissime
composuit. Matrona vero ipsa, fomento medicami- commotum, ex more, placa populum. Tuis me pol-
nis sui, Patris nostri plagam, nimio sanguinis rosei lutum sanctis suscipe manibus : ot huius diei mihi
profluvio tabidam, deplorando mulcebat; omnesque poenitcnti concede spalium. Furcas mihi'iire paratas
illos Dei inimicos, homicidas sacrilcgos acclamabat, corde conspicio, dignam poenam intueor: et idcirco
altera nimirum Maria effecia. Nam quemadmodum corpore prostrato, corde demisso me potenliee tuee
illa, flens sua delicta, Domini vesligia lacrymando trado. TuncPapa clementissimus, pio ut erat pe-
perfuderat: sicista, omnium crimina perferens, la- ctore, lanta supplicantem adorsus esl: Yideo tc felle
crymis suis tantum Pastorem proluebat. Osculaba- amariiudinis obligatum, et tuse mentis oculos tene-
tur illa pedes Domini Salvatoris, quo deinde lota broso squalore conleclos; qui Iumen verse lucis,
caput ad usque perveniret: hsec autem Dei et Do- nobis tanto tempore laborantibus, cognoscere ne-
mini famuli primo baptismate munda, postremo *J quiverunt. Tu ipse nosti quanlis rcligiosis viris le
pecloris ardore adusta, caput pectusque deosculans cominoiiuenm, quanlisque per memetipsum palien-
lacrymis rigabat. 0 memorabile pcclus! 0 devolis- tissimis admonitionibus sollicilaverim, quibus non
simse feminse laudabile jecur! quantus tibi tunc ca- solum non acquievisti, verum etiam in deteriora
ritatis ardor iuhoeserat? cum ante oculos tuos aeterni prorupisti: sed tamen adhuc janua libi vilse patet,
Regis ministrum, iniquorum manibus male tracta- tantum ut convertaris corde. Qui mox ad terram
tum vulneratumque prospiceres ; nec salanoe mini- corruens, verum se reum miserumque confessus
stris ex ore pudico, sanctisque osculis quse pedibus est, promiltens omnia sibi injuncta incunctanter
manibusque etcapiti lanti Patris feceras jani purga- perficere. Tandem vir mitissimus, solita sibi pietale
to, convicia digna et maledictionis jacula subtrahe- commotus, respondil : Quid mihi ex ipsa injuria
bas. Vere credibile est, animam tuam te pro Patris irrogasti, paterne indulgeo. Quod auiem in Deum c-t
vita ponere velle, et tormenta polius inexistimabilia Matrem ejus, Apostolosque seu orancm Ecclesiam
percurrere, quam Dominum captum et tam male contraxisti, lucndum fore pronuntio : ita ut primo
tractatum videre. Pugnabat manibus omnium gene- Hierosolymam tendas; et postmodum, si vivus inde
nerosa virago, et immodicsemercedis omnium par- .. reversus fueris, noslris te manibus et consilio re-
ticeps, quantum sibi accumulabat. preesentes, ut sic saltem modo aliquo graliam tiiri
45. Verum, quanto istius aniraosa fides, tanto conciliare omnipotenlis Dei valeas. Et quemadmo-
allerius mulieris linguosa perfidia. Nam sicut olim, dum cunctis filiis Ecclesiee, subversionis hactenus
DominicsePassionis tcmpore, ancilla ostiaria Petrum exemplar fuisti, ita de cetero conversionis fias. Hsec
terruerat; sic ista Vicarium ejus mordacibus oppro- itaque cuncta, prout jussum est. ut videbatur, ex-
briis conturbabat: quaequidemillius traditoris soror plere libentissime spopondit: et sic, diei illius libe-
fuerat, et idcirco tanto Patri maledicere non formi- rationem promerutt.
dabat. Altervero, ejusdem traditoris ministeret se- 47. Tandem Papa pius ad fenestram erectus,
quipeda, evaginatum gladium relinens, tanti viri turbae furenti expansis manibus, ut componcretur,
caput ipso die se abscissurum, blasphemando asse- et aliquanti majorum turrim asccnderent, innuit.
rebat. Cujus impietatis vindictam velocissimum Nonnulli vero , putantes quod cos ad opus
Domini judicium non distulit. Nam lancea, a foris quod inceperant, hortaretur, fortissimo impe-
vibrata, gulttir ejus diraa vocis venam obtruncans, tu turrim scandunt. Et sic foras adduclus est,

(59) Prwsepe Domini. a quo S. Grcgoritis abstracu s fuerat, intelligitur.

65 S. GREGORiUS VII PAPA. 64
turbis omnibus flentibus proe gaudio, ct proe pietate A i s.itsosakttis periculum, Patrem. communcm repre-
clamanlibus; cernebatur enim totus cruoris magni- hendere, infamare, ci, quod omnino inspectanteDeo
tudinc respersus; et ideo niniio horrore perculsi malum est incxistimabile, maledictiones ingemmare
voces ad sidera proferebant. Facta igitur victoria nequaquam timeant. Qui si forte, divina inspiratioue
omnes una cum papa Gregorio ad Dei Genitricis commoti, magis amore cognoscendae veritatis quain
ccclesiam, de qua nocte ipsa abstraclus fuerat, gau- superbae procacitatis instinctu hoe agerent; vc-
dio non niodico repleti conveniunt. Ttmc Pater ridicis et approbatis rcligiosisque viris interrogatis
communis Missam, quam nocte, ministris diaboli crcderent. Habent enim religione pollentes Episco-
proepedientibus, finire non poluerat, hora ipsa com- pos infiiiitos, et, ut e multis paucos enunliemus Ge-
plevit; et cum lanta vicloria rcvertentibus bene- raldumOstienscm(40),qui, ob vitaemeritum abApo-
dicttosis Dominicsegratlam dedit. stolica Sede Gallicanis ex partibus assumptus, sepli-
48. Deinde,cibis summo tenus degustatis, rursum mum inter Cardinales Episcopos thronum prome-
conveniunt, adhuc plcnlus pcrscrutari omiies, qui ruit, qui ad ejusdem Regis causam investigandam
inimico Dei se conjunxcrant. Invenlis autem illis ab Apostolica Sede est transmissus, et ad confir-
oninia bona ipsorum perdunt et exterminio tradunt, manuum suo proiatum ore testimonium, plurimos
nihil omnino Unquenles praelcr personas, quac fugse cst Iabores, pericula, vincula, carceresque ipsa pro
praesidium ceperant. Verum duni apud praefatam veritate expertus. Habent Prsenestinum (41), qui ad
ccclesiam populus pro Pastoris liberatione grates cumdem suffercndutn laborem ab Urbo Roma missus
Deo redderct, iniquus ille Judas ftigam cum uxore, est. Habetur insuper et Petrus Albanensis (42), qui
filiis et fratribus arripuit, et,_ sic dimissis rebus ad confirraandum contra Simoniacos veritatis tesli-
suis, nudus evasit. Quidquid vero sui juris olim monium,immanem rogum pertransiens nudisplan-
esse poteral, populus posiea adveniens distraxit; tis, sicut in Registro Domini Alexandri II. Papae
turribus ac domibus subversis, praediis vcro fisci scriptum reperitur, iilassus exivit. Habentur etiam
titulo sociatis. Perditionis vero filius et Antichristi complures ex ultramontanis partibus, UdoTreviren-
minister, ante mundi constitutionem damnatus, sis (45), et Hermannus Metensis, Altmanus Patla-
post suam evasionem, quidquid promiserat non viensis vel Lauriacensis, Adelbero Wirzeburgen-
solum minime pcrsolvit; sed etiam quibusdam sui sis (44), HugoDiensis(45),in cujus electione taulum
similibus profanis associatus, consilia malignitatis lunicn fertur cuclitus descendisse, ul diem vincerct,
contra liberatorem suum dare, quoad vixit, non ctcorda omnium qtii aderant, advenissft Spiritum
abhorruit. rC sanctum, non dubilarent. Ad satisfaciendum etiam
CAPUT VI. incrodulis celerorum ordinum viri convcniantur;.
Ilenrici IV identidem ad vomitum redeunlis perver- abbas videlicet Cluniacensis (46), ejusdem Regis
sitas contrajura Ecclesice. Pater in baptismate; et Berinhardus Massilien-
49. Ilis ilaque prsemissis, ad ea quoe cum Rege sis (47), qui, ob inslantissimum fidei calorem, Ms
Henrico peracta sunt, veniamus; et innocentiam confessor factus, propter Dominum exilia compe-
Gregorii Papoeostendendo, mala, quse pro bonis re- des:jue est perpessus, Rapoto (48), qui nimirum,
ceperai', tam prseseulibus quam etiam subsecuturis, proptcr sanguinis nobilitatem et morum honestatem,
prout possumus, indiccmus. Nonnullos enim fore in regcm a populo expeiitus asseritur : Adelber-
eredimus qui, partim rci gestse, partim auctorita- tus et Odalscalchus (49); quibus tam a Rege quam
tum SS. Patrum ac Dccretalium ignorantia, contra etiam a papa, res commissa fuerat

(40) Geraldus, seu Gerardus Ratisponensis, ex
majori Priore Cluniacensi Episcopus Osliensis factus
an. 1072 Ciaconio dicitur oclavo loco Cardinalis
crealtis. Hic anno 1074 ad Heniiciini IV. Legatus
est missus. Extant ad eum S. Gregorii epistola 6. P
et 16. libri primi.
(41) Huberlus, infra Ilumbertus, Episcopus Pros-
nestinus, cum dicto Geraldo creatus Cardinalis, et
ad Henricum IY ntissus.
(42) B. Petru.slgn.eus, MonachusYalltimbrosanus,
S. Joannis Gualberli alumnus, a S. Gregorio anno
1074. Cardiualis Albanensis crealus, sancte obiit
die 8. Jauuarii: quod autem hic dicitttr contigtt
tempore Alexandri II. in causa Petri Simoniaci Epi-
scopi Florentini, et legitur ctiam in vita S. Joannis
Gttalberti.
(43) Da Udone infra agitur : De Hermanno supra
actum. S. Altmanni Vita danda est 8. Augusti. Ad
huncvero est episloia 10. Hbri 9.
(44) Adelbero cuvn S. Altmanno constanlissime
schistnaticis restilit, et sospiusest in cxiiium pulsus,
atquc anno 1090. moiiuus in Lambaccnsi coenobio,
a parcntibus condito.
(45) Hugonis, Diensis in Delphinatu Episcop.,
Acta ct legationes per Gallias, a S. Gregorio illi
conunissas, describit perS. paginas Joannes Colum-
bus in Episcopis Diensibus. Ad eumdem extant epi-
1 stolse S. Gregorii septem.
(46) Is est S. Iiugo Abbas, cujus Acta dedimus
29. Aprilis : et supra de eo agitur num. 12,-15 et
14. Extant quinque S. Gregorii ad illum epistolae.
(47) Bernhardus Abbas S. Victoris Massilim, crea-
tus an. 1066. defunctus an. 1080. a S. Gregorio
cum Bernardo Patavino legatus ad Principes Impe-
rii, et in Hispaniam propter dissidium Berengarii
Comitis Barcinonensis. Extant epistolae illius ad
istum, etad monachosMassiliensesde eo in quamm
altera lib. 6. epist. 15. illos hortalur ut absentiam
sui Abbatis aequo ferant animo; in altera lib. 7. ep.
8. dolet de obitu ejusdem Abbatis.
(48) Rapoto videtur esse Comes Palalinus, cujus
obitum refert Urspergensis ad an. 1099.
. (49) Adelbertus sive Albertus Comes, ad qucm
ejusque uxorem extat epistola 11. lib. 2. et huie
similisComes Imperii videtur ftiisse Odalscalcus, De
his tribus agil cnistola 10. lib. 5. sub finem.
 65 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 66
50. Et, ut nuilus sexus pertranseat, veniamus A num exspectavit, quo Romanam Ecclesiam, ut ce-
cliam ad honestas, et tam religione quam etiam teras, sibi subjicere posset: ad quod postea, ut
secularium rerum potentatibus locupletes mulieres, reipsa patuit, annisu quo valuil ereclus est. Nam
Reginam videlicet Agnetem, ejusdem iniquissimi mortuo Nicolao II Papa, subintroductoque sanctsc
Regis matrem, et vereReginam; quae, regali diade- memorise Alexandro, vesania suee mentis arreptus,
mate dimisso, secuium istud deserens, Dei ejusque heereticum Cadaloum, Parmensem male riominatum
Matris Apostoldrumque ejus Petri et Pauli vestigiis Episcopum, data per manum suam investitura, in
inremissibiliter adhaesit; Beatricem.insuper, ejusque Papam erigere non formidavit. Yerum, cedentibus
nobilissimam prolem Mathildem; quae, licet mun- omnibus, controversus Deo, quod deliberaverat,
dana cura Ducum officium, Italiam gubernando, nequaquam ad effeclum perducere potuit. Quo tem-
gesserunt (ut Debbora nimirum effectoe, quse judi- pore quantis sit paternis litleris commonitus, ejus-
cans Israel, Jabin cum suis omnibus in torrentem dem Palris Alcxandri lihri-(51) leslautur.
Cison dispersit) iniquos multoties confusibiles con- 52. Cui Pater Gregorius, postquam Domini vohm-
triverunt: quse quidem inter Dominum Papam et tale, fugiens et renitens, succedere coactus est, ut
Regem mediatrices fuerunt, et regni statum com- decebat, paterna illum visitavit commonilione;
ponere et confirmare desideranti desiderio cupie- orans et postulans ut pro amore omnium Regis,
bant. Horum omnium aliorumqueprobabilium lotius etiam pro sui status salute, pro animse suse reme-
conditionis testimoniis non acquiescere, nihil est dio, ab actis, quibus oportebat tantum sanctae Eccle-
aliud quam Dei iram promereri, perpetussque dam- sisefilium et membrum abstinere, pedem retraherct;
nationis subire sententiam. His itaque ad tanti agnosccretque Regem Regum super se inspectorem,
Patris innocentiam ostendendam commemoralis, qui, cordium consilia et tenebrarum abscondita co-
illius Rcgis fraudes, machinalioncs, et interdum gnoscens, unicuique secur.dum opera sua reddit;
etiam in S. Petrum contumelias, nostrse schedulae rogans etiam ut consiliarios pessimos, qui magis
conjungentes, ne in erroris tenebrosi ignorantia sua quam eum diligebant, dimitteret: quoniam ta-
scire volentes jacere permittamus, pro viribus coepta lium consiliis consentire, nihil aliud esse quam
sequamiir. mortem acquirere, regnumque subvertere, et in fa-
51. Teiiio igitur Henrico mortuo (50), quartus bulam cunctis gentibus fieri velle, significabat. Ad
ille Henricus Rex, permittente Romano Pontifice hoc Rex ipse parumper commotus litteras supplices
Yictore, qui tunc morienti prsesens erat, hereditario (52), et magis (ut postea claruit) subdolas, emen-
jure, nimirum puer, successit. Sed (Salomone at- C dationem promittentes, misit. Allatis itaque littcris,
tcslantc, et dicente : Yaatibi terra, cujus Rex puer tota Ecclesia lmtata est; sperans Sacerdotium et
est, et cujus principes mane; comedunt!) ad dcstru- Regnuin, Dei gratia coadunandum, adpurgandum
ctionem sui et totius regni, quidquid usquam sceleris omnequodin ipsa sparsim incumbebal sordidum.
esse polest patravit. Csecocorde petulans Patrem Tunc communi consilio definitum est ut pro tanta
non timuit, sed reddentibus cunctis testimonium causa, tamque Deo digna ratione, Agnes mater ejus
pueritiseimperfectsequesetati, lasciviam ejus Romani Augusta, una cum vc-nerabilibus Episcopis, Osticnsi
Pontifices supporlarunt; existimantcs illum virile videlicet et Prssneslino, a latereDominiPapse missis,
scandere tempus, quo corrigi posset per se; non (53)Regem cum Apostolicis litteris adiret, ut, ianta
attendentes quod scriptum est : Qui parcit virgee, promissionepcrcogiiita, certum finemmalaereihacte-
oiit filium suum. Nutritur namque vitium: et dum nus commissae imponere vellct. Quam Rex ipse
ramus tener non mundatur aut evellitur, in malu- cum mcmoratis Apostolicis nuniiis honorifice susce-
ritatem veniens, manu vix aut ferro proacidilur. Sic pit: reversusque adcor, ut juslum fuit, in omnibus
nimirum ille, majorum ascendens currum, omnem Deo et S. Petro salisfecit. Quidquid ctiam Legati
Ecclesiam superbieiiti calcaneo supponere, calcan- sibi superpostterunt, humillima mente portare pro-
damque prsebere, vilem ut ancillam, pro viribus D misit in manibus eorum, de cetero se custodire,
conabatur. Quod scelus Romana Ecclesia ROIQfe- omnesque Simoniacos malosque consiliarios et ex-
rens, quse caput tolius Religionis et magistra est; communicatos a se procul repellere, et Dei Ecclc-
et cui cunctos seculi potentes pree ceteris corrigere, siam, secundum Cauonicam institutionem, per con-
vacillantesque consolidare proprium est, ipso Domino sUiurn Papse ordinandam componendamque dimil-
prsecipienteApostolo Petro : Et tu aliquando con- tere. His aliisque causis determinatis, ad Apostolicuro
versus. confirma fratres tuos; litteris eum conve- reversi sunt.
mre, et commoiiefacere et preedicare coepit. Cujus 53. Rex quoque reversus est ad eadem volutabra
collum Christi jugum ferre nescium, libertaiis suse quibus involvi consuerat; Credens nimirum magis
arbitrio induratum, hac illacque avertendo diffugit; suse blandieriti voluntati malisque consiliariis, quam
novo peclore nova versans consilia, tempus opportu- sanee religioni. Ad quod corrigendum mater ejus

(50) Die 5. Octohrjs-anno 1056. Borfeldise prope (52) Extant hee litterae apud Baronium an. 1075.
Herciniam silvam. num. 49.
(51) Potissiiuum lib. 2. ep. 30, ct 51 ; lib. 5. cp. (53) Lambertus Scafnaburg. asseri! Regem, cele-
5, 7 ct 10. brata in Bamberga Paschaii s>olcmnitat-jKurcnbertj
f/J S. GREGORiUS VU PAPA. 68
Augusla iterum a Sede ivomana nussa est: cum quo A i quam infandae permistionis lolium proiulit. Monuit
lempore aliquo conversata, sanctse Matris Ecclesiae equidem Regem, interim se ab armis suspenderet,
orga illum affectum omnem aperuit. Ille vero jactum donec e Saxonum partibus nuntios haberet: Rex
vorbi semen cordis agro recepit; sed, secundum vero, non acquiescens litteris et commonitionibus
Evangelicam parabolam, dum mater serit, aliud ce- Patris, terras Saxoniae intravit; ubi ex utraque
cidit secus viam, quod tam humanis grcssibus con- parte, hominum peccatis exigentibus, multus hu-
culcatum, quam a volucribusestraptum; aliudvero manus sanguis effusus est. Regis tamen in mani-
inler spinas,etab exoiiis stiffocatum, fruclum ferre bus, justo Dei judicio, victoria data (56), proqua,
non valtiit; aliud vcro super iapidei cordis duritiam sub manibus Domini humiliari debuit, tanquam
jactum, adustum solis ardore, radices habere non ignitus et spiritu elalionis inffatus, contra ipsum
poluit. Per humanos quidem gressus , malorura iiitumuit. Nam cuncta quae pridem perMatrem, per
honiiiium, quibus utcbatur, consilia; per volucres Episcopos, per Clericos, per communes nuntios et
vero, immundorum spiriluum suggesliones; per spi- privatos antea promiserat :postmodum, quia se-
nas vero, divilias regiasque voluptales, per petram curus, in irritum duxit. Siquidem Ecclesias, quas
vero, duritiam cordis significari, intelligere quilibet in manibus Domini Papsecorrigendas sub juramento
sensatus polerit. Moram autem faciente Regina, g posuerat, non solum non
dimisit; verum etiam ,
suas ilerum litleras Papa misit, ut instaret verbo et contra decretales Patrum
institutiones, quibusdam
liberationi filii; ipsumquerogavit til, quemadmodum adulteris et Simoniacis sub investitura-contradidit.
in litleris sibi oliin missis (54) continebatur, Lega- .Intcr quos etiam Gotefridum Ecclesise
(57), propter
lorumque in manibus promissio et fides data osten- Mediolanensis invasionem excommunicatum, ejus-
dcrat, sic se custodirct; et maxime a Simoniaca dem invasionis adulterio investivit; Altono (58) cum
haeresi, qua insudabat, spiritum suum cohiberet; Papa morante, quem archiepiscopum melior pars
excommiinicatos consiliarios, quos pro salute sua
clcri, et populi suum Dominum elegerant. Dedit
regniqtic statu Apostolica Sedes et Synodus juste etiam Firmanam, et Spoletanam (59).....
damnaverat, procul abjiceret, ne in eamdem male-
diclionem incideret. Regina Romam revertens, fi- CAPUT VII.
lium ad Dei juslitiam et bonorem inclinatum fore Synodus Romcea Gregorio celebrala conlra Henri-
cianum conventiculum Moguntia; actum.
asseruit: cui uon multo post vacillanti blandientes
ct idonese Htteroe bis. missoe sunt (55). 55. His autem ad Apostolicam Sedempeiiatis, Papa
54. Illo quidem tempore Saxones, quoniam vide- | Gregorius non modicum conturbatus est. Coepit
bant ab eo senimium crudelitcr tractari, unanimiter interea agitari mullis sollicitudinibus : quoniam
cuncta quoe ad pacem provenire speraverat, verti
conspiraverunl ut pro Rege illuin amplius non
habereiit. Tunc coactus supplices ad ApostoUcum in contraria perspiciebat. Tandem causas aliquas,
litleras direxit, orans ut suis oralionibus commen- sibi per quosdam Legatos secrete missas, quibusdam
datum susciperet quatenus eum de tam horrendo pa J personis honestisque viris patefecit; ut perpende-
vendoque judicio jam immincnli, suis merilis excelsi rent quid super his statuendum foret. Tantis itaque
Regisdextrseeriperet; iterum iterumque promittens promissionibus, imo simulationibus inspectis, omnes
nil uiiquam amplius de ecclesiis Dei facere quod mirari cceperunt. Verum, ne Romana Sedes vide-
sancti Canones reprehenderepossent. Cujusprecibus retur aliquid injuste seuproscipitanter agere, defini-
motus Papa eisdem Saxonibus litteras et nuntios tumest ut eidem Regi acrioreslitteree scriberentur,
luisit; et circa ejusdem Regis radices fodiens, prse- in quibus plene cognosceret nullo timore amoreve
dicationis suse cophinos misit, exspectans scilicet juslitiam dimittere posse Romanum Pastorem.
ul grossos ex ficu colligcre posset. Sed, unde sumere Scripsit autem ad Beatricem ejusque filiam Malhil-
humoris boni plenitudinem debuit, inde post mar- dcm, quas tunc temporis Italiam totam prae caeteris
cidus aruit: et exspectala vitis ad pingues botros D gubernabant, ad eumdem regem, ad invasorem
ferendum, labruscas viles et exiles porlavit; et seges Mediolanensem, ad Suffraganeos omnes.
foliis pulchrioribus ornata, messis tempore nil aliud 56. Tunc Rex, gravi mosrore et timore correptus,

perrexisse obviamLegatis Apotolica; Sedis, et duobus diolanensem occupaverit.

hic indicatis adduntur Episcopus Curiensis el Episco-
pus Cumensis.
(54) Est ea epistola 85. lib. 1.
Suiit eae 50. el 51. lib. 1.
(55) Monaclnis
(56) Herfeldensis, in Chronico hislorico
Germanise, late hoc bcllum describit, a pag. 744.
lomo I. Scriplorum illustrium Germaniee excuso
Basilese anno 1574. Item Bruno monachus de Bello
Saxonico, lomo I. Scriptorum Germanicarum Rerum
per Frelierum cdito.
(57) S. Gregoritis, epistola 15 lib. 1. ad omncs
Christi lideles in Lombardia, ntintiat se excoinmtt-
nicasse Gotefrcdum, quod Siinoniace Ecclcsiam Me-
(58) Altonus, Ughello Alho, Clericus Ambresiani
Collegii, electus 1076, de quo et perturbalione Ec-
clesiae Mediolanensis legi ootest Ughellus in Archi-
cpisc. Mediolan. col. 156.
(59) S. Gregorius cpist. 15. lib. 3. ad Henricum
Regem : Contra staluta, inquit, ApostolicceSedis tra-
didisli' Firmanam et Spoletanam Ecclesiam... quibus-
dam personis nobis cliam ignolis. Firmanan Sedem
accepit Grifforanus, Spoietanam quidam nalione
Teutonns, quos ambos S. Gregonys excommunicavit
el de Sede deposuit. Consttle Ughellum in diciis
Episcopis, tomo. 1el II. Italis sacroe.
 69 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORH. 0
hac illacque mente fuiibunda transcurrens , omnes A cst ut fact;> analliemali subscriberent. Congregatis
suos nequam consiliarios advocavit : deduclis in ergo omnibus Papias ex praecepto Regis, et magis
niedium nonnullis seductoribus ante perversse mentis ex propria malevolentia et odio, ut res paluit, ana-
occulos, qui plura, quibus humana mens falli solet, themati subscripserunt. Nam ad ostendendum malae
proposuerunt; regni honorem a Patre dimissum, voluntatis cumulum, positis sacrosanctis Evangeliis,
liberum arbitrium, opes infinitas, militum abundan- juramento firmaverunt nullo modo se deinceps
tiam et fortitudinem, Episcopos, Duces, Tyrannos, Gregorium pro Papa habituros, vel obedientiam
el sub fidelitate Principes constrictos, superborum exhibtturos, missisque nuntiis, idem ut alii facerent
eliam colla suo jugo contrita, qusestum insuper cffecerunt.
Ecclesiarum suis manibus tradiiarum, et multa alia 57. Scripsit autem idem Rex Romam litteras,
qttse, ut diximus, secularium mentes illiciunl: inter omni injuria iiihonestas, falsilaleque repietas, prse-
quos (60) Moguntinus fuit Archiepiscopus, et reli- cipiens Doraino Papseut de Sede surgeret Ecclesiam-
qui oui sub ipso degebant Suffraganei. Facta vero qtte dimitteret : vocans eum perjurum, invasorem,
lali e nventione, statuerunt utlmperialis constitutio et Regieedignitatisdiminutorem, maxime Simoniacis
cunctos in suo regno manentes Episcopos, cursori- Longobardise elaborantibus. Statuerunt etiam ut
btis ubique missis, ante suam prassentiam juberet B non ante Htterse darentur et verba, quam Synodus
assistere (61); et, coadunatis omnibus anathemati quae congregata in Romana fuerat Ecclesia plenius
quod Moguntinus heereticus conlra B. Pelri Yica- hoc audire posset, quod etiam factum est. Nam et
ritiin, inio in Dominum et Apostolum ejus compo- Papa Synodum faciente, quidam Parmensis Clericus,
neret, subscriberent. Quod si forte motus aliqua Domini Apostolici ad injuriam, cum eisdem Iitteris
reverentia quis eorum so subtrahere vellet, rcbus prossentare se non abhorruil; et easdemblasphemias
omnibus el dignitate privatus, ut Regalis majestatis in facie totius Ecclesise et conventus proferre- non
obnoxius, capitalem subiret sententiam. Interea, formidavit. Per idem tempus prodigium, ad illius
Legatis undique missis (62), ab Urbe quidam Hugo, iniquitatis indicium et confirmationem futurse rei,
olim Cardinalis, tunc autem inter Episcopos hsere- in Urbe juxta B. Petri Ecclesiam ortum est, quod
licos prsecipuumcapul (qui jam tertio ab Aposiolica omnium corda nimium in stuporem converterat:
Sede damnatus fuerat, quia quosdam Sirnoniacos nemo enim aliquam significalionem super ipsum
reconciliare prsesumpserat), fictitiis suis lilteris dare et proferre digne convenienterque poterat.
Archiepiscoporum et Episcoporum personas re- Siquidem gallina ovummiriflco ccelatum operepepe-
prsesentans, advenit; Iaudans omnia quae super C rit (64), in quo dtio mira insignita fuerant: serpentis
Dominum Papam composuerant; projectis in me- scilicet et scuti similitudo, nimio horrore tenebrosa.
dium aliis epistolis sub omnium Cardinalium Seua- Serpens vero qui in triplicem ex eodem ovi cortice
tusque ac populi nomine titulatis, quibus significa- se sinuationem erexerat, vertice se sursum erigere
bantiir quaedam proclamationes ad praesentiain velle ad summitatem ovi conabatur : caudam vero
regiam delatae; ubi eliam contincbantur postulatio in partem tenebrarum illius extenderat. Sed dum ad
novi Pontificis, et abjectio Iegilimi Pastoris . subin- ovi dignitatem tenderet, quodam ictu repercussus,
tulit etiam mulias inimicitias, qtias patiebatur a ventre tenus caput reflexerat. Scupea vero ejus (65)
Nortmannis a circumjacentibus Comitibus ab iDsis non depicta , sed extra corticis ordinem posita,
etiam traditoribus in Urbe manentibus. Quibus manu deprehendi, et tractari, velut alia materialis
visisRexnon modiceleetatus, ad opus componcndum res, poterat. Considerantibiss autem omnibus et
fomentum desideratum accepit. Adductis itaque mirantibus Episcopis ceterisque qui in Synodo con-
in medium diabolicis Pontificibus, anathema super sederant, nuntius ille Antichristi advenit.
Dominum Papam, imo super seipsos protulerunt. 58. Postquam vero, flcito Hymno, facturus ser-
(63) Missis etiam in Longobardiam et Marchiam a mones exhortalionis omnibus, Papa consederat;
Iatere Regis lam nunliis quam apicibus, visum ille prsecursor Antichristi, non tribuens honorem
(60) Ul feria secunda secundmhebdomadmin Qua- OfiertIiicmullisKomansePresbyter Lhbis:
dragesima ad Sijnodum Rommoccurreret, de crimi- Ter damuaiuserat, pretio quia re lituebat
nibus qum objicerentur causam diclurus, alioquin Kinptores(.liristileniploiuni.juncius et ipsis
sciret, absque omni procrastinationc, eodemdiedc cor- AdversusPapi.m,lingerisniala, laitilic.ibat
pore Ecclesim sanctm Apostolico analhemate abscin- Cordainalignoruni,Regissimulet sociorum.
dendnm esse. Ita Lambertus ad an. 1076, econtra (65) Idem Domnizo ita prosequitur:
Pseudo-synodus Wormatiensis, de qua mox, indicia AudaxAnlislesMogun<iuus nimisille,
fuit in Dominicam Sepluagesimoe. NonCbrislumtimuit, Papamquandomatedixit,
(61) Hic est Sigefridus, qui preefuit Ecclesise Mo- Cunctisuhscribuut: magisipsi se rnaledicunt.
guiitinse ab anno i()59. ad 1084. Ejus res gestas la- (64) Idem Domnizo insinual ovumquasi sculptum
lissime deducil Serarius lib. 5. Rerum Moguntiaca- fuisse. Dum hsec imprimuntur , audimus ejus figu-
rum, a pag. 742 ad pag. 788. Infra nomen cxpri- ram cxstare,qitam si acceperimus, Lector invei.iet
mitur, quando trausivit ad partes RuUoIphi Regis. post tonium VII, in Appendicibus. Ita ego, etc. Yide
(62) Hugo cognomentoBlancus , inquit Lamber- pag. 1144, col. i.
berlus, qui similia habet : et Domnizo in Yita Ma (65) Per Scupeosintelligit Gretserus pellemsquam -
ihiljis lib i, sic canit: mosain : Gcrmanis enim Schuppensquarama?dicun-
Huc Hugolunc lalsusvenii, qui dicitur Aib..s; tur.
71 - S. GREGORiUSVIIPAPA.' 72

Deo, magisque diiigens lerrenum quam coslesle im- Acens . « Qui vsiltvenire postinc, abnegetsemetip-
sic eumdem Papam alloquitur : « Domraus « sum, (Matth. xvi) et reliqua. >
perium,
meusRex, ctEpiscopi omnes Ullramontani etltalici, 60«Ad viam ergo vitoenos Domirjum vocantem sequi
prascipiendo mandant ut invasam Sedem B. Petri et oportet, si hsereditatis asternse fructum desideramus
Romanam Ecclesiam amodo dimittas. Nou est enini carpere, «Permultas tribulationes,» utDoctornoster
diguum sine prasceplo illorum et Imperiali dono docuit, «oportet nos intrarein regnum Dei (Act. xiv).»
tantuni honorem scandere.» Etconversus, CleroRo- Satis est quod huc usque in pace viximus Ecclesiae:
mauo dixit: «Yobis dicitur, Fratres, utad fuluram nunc vero diu aridam messem Sanctorum iterum
Pentecostes solemnilalem Regio conspectui vos sanguine convenil irrorari, ut fructus illius , longo
repraesenleiis, suscepturi de mauibus Regis Papam tcmpore tabidus senio , recenti rore perfusus , in
ct Palrem : quia hic non Papa, sedlupus essedi- pristinum redeat decoris aspectum. Yidemus pu-
gnoscitur rapax. » Ad cujus verba mox (66) Joannes gtiam diaboli in apertum prosilire campum , hacie-
Poiitiensis Episcopus, morum honeslate et religione nus fuscis squalloribus adopertam: ideo nunc tiro-
vir prseclarus, facto impetu surgens, immensa voce nes Christi, doctas manus ad preelia.gestantes, con-
clamavit: «Capiatur.» Tunc Prosfectus, facto impetu venit obviare : quatenus Christi fides , quse , eodem
cum judicibus, mililibus, ct Romanis nobilibus, inflciente diabolo , toto pene terrarum orbe dispersa
tantum impostorem, evaginalis in ipsa Ecclesia relictaque cernitur, cuncta, Domino Deo per nos
Salvatoris gladiis, ante Domini Papae praesentiam pugnante, instauretur. Ad delrimentum nempe no-
interimere voluit: et fecisset, nisi pius Pater tolo strae salutis soeeulares quotidie propugnare con-
corpore se super eum projecissel, oinnibus de ejus spicimus , qui nihil aliud quam gebennam aecqui-
morte clamantibus. runt: sic nos, quibus vivere Christus esse debet, et
59. Tandem, vix impetrato silentio, Dominus ejus etiam amoremori lucrum; quibus in retribu-
Papa dixit : < Nolite, filii, Ecclesieesanctas Do- lionc, post istam miseram et imaginariam vitam ,
niini Dei nostri quietem in seditionem aliquam felicitas praeparatur seterna ; a Dei legibus et fide
commovere. Opoiiet enim iristare tempora, secun- nostra orthodoxa, pedem, hosti cedendo, non retra-
dtim divinarum Scripturarum seriem (// Tim. hamus. Commoveat nos saltem vox Dominica , quss
in), periculosa : in quibus homines se ipsos dicit: « Qui me erueberit et sermones meos, hunc
amantes, cupidos, superbos, elatos, parentibus « Eilius hominis erubescet, cum venerit in majestate
inobodientes esse necesse est: ,ut, patientia filio- « sua,etPatris, et sanctorum Angelormn (Luc. vs). >
rum Dei,: exhibitio fidei nostroe multo pretiosior sit C Terribile nobis videri debet,-sitempore illo, a lanto tri-
auro quodper ignem probatur. Clamatnobis divinus bunalisententiamnostrisnegligentiisdiraeverecundiae
sermo, dicens : « Necesse est, ut veniant scaudala: capiamus; quorum laboribus Judex omnium alios re-^
* vas autem homini illi, per quem scandalum venit munerare vult (Num. vm). Ideo enim domus suae
t(Math. xvni).» Etiteruin, ad ostendendum noslrss speculatores nos seterna Sapientia esse voluit, ut
qaalitatis moduni, qualiter ad inimicos nostros con- ipsepostmodum venturus inhabitalor mundam do-
versari debeamus, subjunctuni est:«Ecce, cgo niitto mum nostro studio habere possit. Ad quod scilicet
«vos sicutagnos inter lupos. Eslote ergo prudentes opus egregium instareDomini Sacerdotes hortantur,
c sicut serpeutes, et simpUces sicut columboe (Luc, cum in maturo tempore legibus Domini, senescen-
t et Mallh. x).»Nunc vero,licct Antichristiprsecursor tes post quinquagesimum annum, cuslodesvasorum
in Ecclesiam surrexit, nos tamen, multis a tempori- Dominipraecipiuntur fieri. Vasa quippe, ut B. Gre-
bus tam a Dominoquam a sanctis Patribus edocti, gorius ait, nostra sunt corda, quibus ferimus cun-
sic geminss scientise munere gressus incedamus per cta quas cogitamiis. Cord-aetiam Dei vivi templum
pristinos, ut, quemadmodum pii Patres, serpentis esse, sacra testantur eloquia (I Cor. m): quse qui-
prudentiam simplicilati columbaejungentes, heere- dem tanto mundari convenit diligentius et ornari,
ticos serpentina utentes astutia fugaverunt (67) ; D quanto illorum inhabitatorem ceeteris mundiorem
ita et nos mansuetudinem felle carenlis alitis tenea- esse dignoscimus. Scriptum quippe est : « Mundtss
inus, et prudentiam serpenlis non relinquamus. .«habitator mundam quserit domum (/ Cor. xvl. »
Utramque enim mente gestare non estvitium, sed Etiterum:«Evigiiatejusti, et nolitepeccare. (Ibid.)»
dignse discretionis arcanum. Nonenim aliquem oaio Et ilerum: « Ecce sto ad ostium, et pulso. Si qui.s
prosequidebemus, sed, imprudentiafatuitateve legem taudieiitvocemmeam, et aperuerit mihi, intrabo ad
Bomini volentes infringere, subportare. Ecce enim «illuin, et ccenabo cumillo, etipsemecum (Apoc.m).»
acceptabile tempus adest; ecce iterum Dominus Yidemus jam, Fratres, si corda nostra exigere co-
«piritualiter intcr homines ambulat, clamans, et di_ nemur intente, Auctorem nostrum pulsare , nosque

(66) Joannes alteri Joanni successit circa annum
i086, et S. Gregorio fidelissime adhassit, ut nec Im-
peratoris minaj potenliaque illum4.avertere potue-
rint. Laudatur a Petro Ostiensi.lib. Chronici Ca-
sinensiscap. 2, et aliis.
(07) Huuc locum de serpeniina prudcntia ct co-
ltimbina simplicitate; mutilum in mss. ct, etiam
cum editoris Bollandiani supplemento, intricatissi-
inum, nos hac illius conjectura innixi, textum au-
tem ad Matthaei (x, 16) verba fidelius afiingentes,
ita reslituimus (EDIT.PATROL.)
75 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORil. 74
cGmmonefacere-, ut aperiamus illi, et claudamus A commonuistis, nunc vero cauteiiatam conscicntiam
ostium diabolo; et ejus sateliitibus ^et complicibus se habuisse cognoscat.
pro viribus resislamus , in promptu liabetftes ulci- 62. His atque aliis nonnulHs peroratis., sancta et
sci, seeundum Aposlolum (II Cor. x), omncm in- magna Synodus dixit: Tua, sanctissime Pater, cen-
obedieritiam.Neque timendum est,etiamsi praevalere sura , quem ad regendum nostri temporissasculum
possint adversum nos ; quoniam ideo illis potestas divina peperit clementia, contra blasphemum , in-
a justo traditur Judice , ut flantnostrae probalionis vasorem, tyrannum , desertorem j talem isententiam
caminus , cito in cinerem et favillas consumendus , proferat, quae hunc conterat, ct futaris soeculis
nosque vasa explorata perpeluo in Domini ministe- transgressionis cautelam conferat. Dignum quippe
rium assumcnda. Speramus sane., riec dubitamus, est jussis tuis obedireetobsecundare,iitpossumus
quod nulla tribulatio, persecutio, gladiusve , vincu- neque facere cupimus animas nostras pretiosiores
la, carceres, exsilia, instantia, futura, poterunt nos nobis. Libenter enim, si necesse est, mortem am-
separare a caritate, quse est in Christo Jesu, ct plectemur, ut Patrum nostrorum vestigia reUnquere
sanctis ejus legibus. Melius est enim mori pro legi- nonvideamur. Cur enim non demus pro Dei nostri
bus Domini, quam eorumdem persuasoribus et de- sanctis legibus iilud, quod a nolentibus nobis aufer-
structoribus terga vertendo Ecclcsiae(juraprodere),- B ' tur? Gladium exerce, judicium exeree ,: ut Isetetur
quoniam non obviare talibus, Christi planissiine cst quilibet justus, cum wderit vindietaaai, manus suas
iidem negare. lavet in sanguine peccatoris. Tandem omnibus ac-
61. Yidemns prae oeulis et manibus signum anti- clamantibus defiiiitum est, ut honore regio privare-
qui serpentis; quod Omnipotens Deus ideo vobis tur., et anathemalis vinculis.., tam praenominatui
uslendit, utcautos sollicitosque redderet, et quid su- rex, quam oranes assenlanei sui colHgarentur.
per filium superbiae, extellenteia se adversus kanc CAPUT VIII.
sanctam Ecelcsiam Catholicam facere debeamus Rex Ilehricus excommiinicalur. Liltene S~
Gregorii
insinuaret. Sancta quippe Scriptura , Fidem , saii- ea de re, el ullionis nwx seculm cxempla.
'CtsequeEcdesise figuram ovi homine designat; in 63. Accepta Ltaque fiducia, dominus Papa, ex to-
<jua quidem malos cum boriis permistos esse usque tius Synodi eonsensu et judicio protullt anathema in
-ad mundi lerminum nullus iidelium dubitat. - Sed hunc modum. Beale Petre Apostolorum Princeps ,
licetfraudibusdeceptionibusque aliquandiu se oc- inclina, qusesumus , pias aures tuas nobis , ct audi
culere studeant, non semper latere , Domino reve- me servum tuum ; quem ab infantia nutristi, et us-
iante, possunt; ut, cum in apertum venientes emi- /,., que ad liunc diem de manu iniquorum liberasti, qui
carint, eunetis appareat fraus quoe lalebat, etin.co- me pro tua fidelitate oderunt et odiunt. Tu mihi te-
gnitos sancta Dei Ecclesia ultionis gladium exerat. stis es, et Dornina mea mater Dei, et Beatus Paulus
Rex iste, cujus figuram Deus mihi demonstrari et Fralertuus inter omnes Sanctos, quod tua sancta
-cognosci per serpentis similitudinem voluit, hacte- Roinana Ecclesia me invitunr ad sua gubcmacula
nns timens, suis subdolis verbis et nuntiis , velutin traxit, ct ego non rapinam arbitratus sum ad Sedem
tenebrosse noctis caligine latuit: qui modo foras tuam ascendere; potiusque volui vitam meam iu
saliens, quod corde gestabat, ostendit sufficienter ad peregrinatione finire, quam loeum tuum pro gloria
condemuationem quam passiia per Dei Ecclesias mundi, saeculari ingenio arriperc. Et ideo ex tua
^ommiserat. Nunc vero., ut cernitis, caput ad fidei gratia, non ex meis operibuscredo, quod fibi pbicuit
nostrse fundamentum erigere coeperat, sicut scri- ,et placet, ut populus Christianus, tibi speciaLter
ptuni est: Posuerunt in ccelum os suum , et lingua «ommissus, mihi obediat specialiter, pro vice tua
ieorum transivit in terra. De quo Joannes Apostolus mihi commissa: et mihi tua gratia est potestas da-
dicit* « Et dalum est ei os loquens magna , et blas- ta a Deo Ugandiatque solvendi, in ccelo et in terra.
phcmias%Apoc.xm). > Et illud^ « Et cauda ejus Hac itaque fiducia fretus, pro Ecclesioetuse honore
(draconis) tertiam partem stellarum traxit (Apoc. D et defensktne, ex parte omnipotentis Dei Patris,
18). > Non attendit miser quid Veritas ipsa dixit et Filii, et Spiritus sancti, per iuam potestatem ct
Magistro nostro et Prineipi Ecclesise: « Super hanc, -fluctoritatem, Renrico Regi, fllio Henrici Imperato-
inquit, petram sedificabo Ecclesiam meam: ct portae ris, qui conlra tuam Ecclesiam inaudita superbia
inferi non praevalebunt adversus eam (Math. xvf, insuiTexit, tolius Regni Teutonicorum et ItaHse gu-
xvui). » Nunc igitur, Fratres, convenit gladium ul- bernacula contradico, et omnes Christianos a vin-
tionis exerere , et inimicum Dei et EcclesiaeaUigan- culo juramenti, quod sibi fecere vel facient, absol-
do percutere , ut percussum caput, quod ad Fidei vo ; et, ut nullus ei sicut Regi serviat, interdico.
fundamentum et omniiim Ecclesiaium creclum Dignurii est enim, ut qui studet honorem Ecclesiae
esse dignoscitur, corruat: ut, quemadmodum in tuos imminuere, ipse honorem amitlat quem videtur
primo superbiae suss tempore ei dictum est, pectore habere. Et quia sicut Chrislianus contempsitobedire,
etventre repat. « NoUte timere, ut ait Dominus, nec ad Dominum rediit, quem dimisit, parlicipando
pusillus grex ; quia complacuit Patri vestro dare: excommunicatis, et multas iniquitates- faciendo,
vobis regnum (Luc. xn, 52). » Satis est, quodhuc- meaque monita, quae pro sua salute sibi misit, le
usque sustinuistis, bene convenienterque illum tesle, spernendo ; sequc ab Ecclesia tua, tentaris
PATSOL. CXLVIIL 3
75 S. GREGOIUUSVII PAPA . 7«
eam scindere, scparando ; vinculo euni anathema- ik catione quam in-Regem fecimus.duiulare,» etc. Vi-
tis vice tua alligo : et sic eum ex fiducia tua alligo , de inter episte[as S. Gregorii.
ut sciant gentcs et comprobent quia tu es Petrus, 69. Igitur post excommunicationem et deposi-
-et super tuam petram Filius Dei vivi sedificavit Ec- tionem Regis, Doniini praeeuntegratia, multi nobiles
desiam suam, et portse inferi non praevalebuni ad- et mediocres, ad Deum toto corde conversi, prsefa-
versus eam (Maltlt. xvi). tum Regem reliquerunt. Ipsi etiam, qui prius partim
64. Post hsec misit ad diversos Epistolas, idem regalibus blanditiis, partim terroribus et minis
anathema et causas ejus manifestanles , ex quibus contra Apostolicam Sedem conjuraverant, conversi
has duas interponere praesenli opusculo curavimtis. postmodum, digno in Regem anathemati conscri-
t Gregorius Episcopus, servus servorum Dei, omni- pserunt, mittentes supplices ad Apostolicam Sedem
bus qui cupiunt annumerari inter oves quas Chri- nuntios, epithcmium (69) posnitentiae poslulanteSi
stus B. Pctro commisit, salutem el Apostolicam be- Qutbus misericordiae discipulus, non quaerens satu-
nedictionera. Audistis, Fratres carissimi, novam el rari pcenis rcorum, gremium sanctse Ecclesiae apo
inauditam praesumplionem, audistis sceleratam ruit; et ul in fide Domini solidarenlur, consolato-
schismalicorum , et nomen Domini -in B. Petro bla- .R rias eis litteras misit.'Nonnulli vero Episcoporum,
sphemanlium, garrulitatem et -audaciam : audistis gementes lanlum facinus, ad ApostoUcam Sedein
superbiara, adinjuriam et conlumeliam sanctse Apo- discalceatis pedibus venerunt, lam diu inibi.perdir-
stolicse Sedi illatam, qualem vestri Patres nec vide- rantes quo usque Dominus Papa misericordise nia-
runt, nec audierunt umquam-, nec scripturarum se- num et.pietatis viscera,' eis compatiens, aperiret.
ries aliquando a paganis vel hsereticis docet emer- 70. Interea Dominus magnum miraculum in
saro.: cujus mali, etsi aliquod umquam, post fun- Regis et omnium oculis fecit: quo cognito, mulli
datam et propagatam fidem Chrisli, praecessisset eum reliquerunt. Nam post excoromunicationis
cxemplum, omnibus lamen fidelibus, pro tanto diem (70), Paschalis diei soleinnitate, cum regio
coutemptu et conculcatione Apostolicse, imo divinse apparatu et comitatu pompalicoe multitudinis, ad
aucloritatis, dolendum foret et gemendum. Quapro- Ecclesiam, divinitus sibi clausam, venire nequaquara
pter, si'B. Petro claves regni coelorum a Domino abhorruit. Jussu itaque Regis quidam (71) Episco-
Deo nostro Jesu Clnisto traditas esse creditis , et pus, si fas est, imo hsereticus et Simoniacus, ad
vobis per manus ipsius ad aetemae vitse gaudia in- Missoese.prosparavitofficiuni.Tandemperlecto Evan-
troitum patere cupitis; cogitandum vobis est, quan- gelio, ex more lacturus popularem sermonem Pon-
tum nunc de irrogata sibi injuria dolere debeatis. < C lifex idem, ptilpitum conscendit. Parum autem de
Nisi enim hic, ubi per discrimina tentationum ve- tractatu locutus Evangelico, statim se ad blasphe-
btra fideset corda probantur , socii passionum eHi- miam Papae Gregorii casco corde menteque vesana
ciamini, proculdubio non estis digni, ut participes prorupit, quaepro nimio sui horrore silentio prseter-
futurae consolationis , et filii regni, cceleslemcoro- ire complacuit. Difficileest enim ut bene sibi con-
nam et gloriam sorliamini (II Cor. i). Rogamus scientium probitatem, obtrectantium lingua non
igilur caritatem vestram , ut instanter divinam mi- mordeat^ et iniquorum evadat opprobria, cui est
sericordiam implorare studeatis ; quatenus aut cor- amica justitia. Yerunitamen eadem blasphemia, qua-
da impiorum ad poenitentiam vertat, aut reprimendo lis in oculis Domini fuerit, continuo sequens ultio,
eorum nefanda consilia, quam insipientes et stulti si perpendatur, •innoiescit. Nam Paschalis diei gau-
sint, qui petrama Christo fundatarii evertere et di- dio nondum finito, subito coelum fragore intonuit,
vina privilegia violare conanlur , ostendat. Qualiter in quoignis descenderecoelitusvisus est; qui omnem
autem, autpro quibus causis B. Petrus analhemalis illam ecclesiam, omnesque domos regali receplui
vinculo Regem alligaverit, in (68) chartula,qusehuic prseparatas, repente consumpsit, et lastitiam profa-
. inclusa est, plene potestis cognoscere; > norum in moerorem commutavil: Episcopum vero
65-68. •«GregoriusEpiscopusservusscrvorum Dei D illum blasphemum, subito (72) percussum, divina
omnibusEpiscopis,Ducibus,Comitibus caelerisquefl- ultio interemit. Sed anlcquam vitam penitus exha-
. delibus in Regno Teutonicorum Christianam fidem ,laret, ministros suo exitio praeparatos,quales essent,
defendentibus, salutem et Apostolicam benedictio- compulsus est dicere : Yideo me, inquit, igneis loris
nem. Audivimus quosdam inter vos de excommuni- , astrictum, telris trahentibus imaginibus ex hac vita
'(68) Hanc Chartulam fuisse credo, vel ipsam ex- - partium Regis multa in injuriam Romani Ponlificis,
communicalionis sentenliam supra positam, vel omnibus pene diebus solennibus, inter Missarum so-
eorum qiiaein sequenti Epistola leguntur exemplar. , lennia, rabido qre declamabat, perjurum eum, adul-
(69) Epitimium, GraeceIntT-uiov, mulcta, pcena, ' lerum, et pseudo-Apostolumappellans, etc. Ita Lam-
casiigatio : sed fortassis Epithemium a rifln^ipono, bertus Scafnaburgensis, et ante citatus Bruno. A*.
impositionem hic significat. Langius in Chronico Citicensi. Cum Rex, inquit,
' el (70) Pascha anno 1076 celebratum luit 27 Martii, esset Trajecli, et excommunicatio Regis, a Romano
quidem ab Henrico Rege Ultrajecti, quem, exaclis ' Pontificefacta,prmsenlata fuissel Episcopus inter
Paschalibus feriis inde discessisse, tradit Bruno in Missas sermonemfaciens ad populum, derisorie, quod
, Chronico pag. 795. Rex excommuniCatusesset, indicavit.
(71) Wilhclmus Ullrajcclinus, causam Reqis con- (72) Hascdicti Lambeiius et Monachus Hervel-
trj bonum el wquum vbstinatc tucbatuv, et studio deiisis ila referunt. Rcpenie gravissima mgritudiue
77 PROLEGOMENA.— ACTA S. CREGORII. 78
convelli : sed tamen ite, et dicite (75) Regi ut flagi-.A ad se Romam venire pcrniitteret; ea utique interi-
lium, qtiod in Deum, et B. Petrum, ejusque Vica- lione, ut tanto facilius Papam fallere possct, quanto
rium commisit, emendet; ne me prseeuntem ad inferi pauciores Regni Principes, jam ssepius astutias ejus
loca sequatur; et haec diceus, exspiravit. Hoc exem- perpessi, discutiendse ejus causas interessent. Unde
plo commonili, hortamur et obs-jcramus omnem et Papa votis ejus non annuit, sed ut Principes roga-
hominem qui haec scripta legerit, ut decliuet delra- veraut, adcondictum diem venire disposuit; et sub-
hentium linguis, si mavult consortium habere cum sequentes Epistolas Principibus Regni, pro dispo-
Gregorio in resurrectione vitse, <juam cura delrahen- nendo itinere suo, transmisit,
libus supplicium subire. Nunc hic ad memoriam 72.« Gregorius Episcopus, servus servorum Dei,
redit non minus terribilis damnatio Spirensis (74) Arehiepiscopis, Episcopis, Ducibus, Comitibus, nec
Episcopi, <iui eadem die, id est vi Katendas Martii, non majoribus atque minoribus in Regno Teutoni-
imo eadem hora, subito quasi quodam invisibili telo corum constilutis, salutem et Apostolicam benedi-
percussus, apud Spiram infirraari ccepit, qua hora Clionem. Nos, indigni et inutiles Principis Aposto-
et causam ejus in Romana Synodo noster Gregorius lorum servi, » elc. Vide infra inter epistolas.
Papa ventilare incepit. Idehi quoque tertio die, id 75. « Gregorius, servus servorum Dei omnibus
est iv Kalendas Martii, miserabiliter exspiravit, non B Archiepiscopis, et Episcopis, Abbaiibus, Ducibus,
imparem expertus efticaciam illius sententioe qua Marchionibus, omnibusque Christianam et B. Pelri
Petrus Apostolus Ananiam et Sapphiram damnavit. fidem et doctrinam defendentibus et observantibus,
CAPUT IX. salutem et Beatorum Apostolorum • Petri et Paul.i
Henrici simntata pmnilentia. Piinciputn conventus benedictionem : omniumque peccatorum absolutio-
Vlmas. Gregerii ad eos Legalio. nem. Ego, qualiscunque Sacerdos , Apostolorum
71. Cum igitur prssdicti Regis conversionem Principis servus, > etc. Vide infruinler epistolas.
jam diu et frustra Principes exspectarent, et statum 74. IntereaRex, proprise causse diffidens, ctidcirco
Regni periculosius in dies disturbandum, imo sine audientiam istius Regni subterfugiens, furtive ltaliam
capite jam penitus destituendum viderent; tandem cum excommunicatis, contra praeceptmmPapse et
zelo Dei armati, cum Legatis Apostolicae Sedis (75) consilia Principum, intravit; et Appstolico ad prav
convenerunt, et eumdem, ut eorum consilio ac- dictum diem Augustam tendepti, ante Purificatio-
quiesceret et resipisceret, satis fideliter rogaverunt; nem S. Mariae apud Canusium obviavit; ibique ante
alioquin, se non ulterius communicare vel obedire, portam castri per triduum, deposito omni regio
protestati sunt. Hac ille necessitate, simulate qui- cultu, miserabililer, utpote discalceatus et laneis
dem, ut postmodum apparuit, se per omnia, et con- ^ vestibus indutus, persislens, non prius cum multo
siliis Principum et praeceptis Apostolici Domini, fletu Apostolicae miserationis auxilium et ccnsola-
obediturum promisit. Erat autem eorum consilium, tionem implorare destitit, quam omnes qui aderant,
ut Dominus Apostolicus ad generale colloquium et ad quos illerumor pervcnit, ad tantara pietatem
Augustam in Purificatione S. Marise lunc proxima et compassionis misericor.diam movit, ut pro eo
veniret: quatenus ibidem causa ejus in audientia multis precibus et lacrymis intercedentes, omnes
totius Regni legitime determinari possel. Ipsi quoque quidem insolitam domini Papae duritiam miraren-
Principes, missa Iegatione, Domirium Papam ad tur; nonnulli vero in eo, npn Apostolicae serenitatis
prsedictum diem venire suppliciter rogaverunt; ad .gravitatem, sed quasi tyrannicas severitatis, crude-
quod iter agendum, illum promptissimum, ut sub- litatem esse clamarent: denique instantia compan-
scriptae ejus litterse testantur, invenerunt. Rex aii- ctionis ejus, ettanla omnium qui ibi aderanl sup-
tem, contra promissionem suam, contra consilium -plicalione Papa deviclus, landem eum, relaxato
Principum, hoc ab Aposlolico per Legatos suos vo- anathematis vinCulo, in communionis graliam et
luit extorquere, ne Augustam veniret, sed ut eum ,s'iunn sanclse Malris Ecclesicerecepit: acccptis ab
D
correplus miserabili ejulatu cofam omnibus, qui corrumperelur, Apostclico jussu sine commendatio-
aderant, vociferabatur : Juslo Dei judicio se et prm- nibus sepelitur. Haec Langius ex Chronicis Magde
sentem vilam amisisse el mternam, quod Regi ad burgensis Ecclesise.
omnia, qum perperam intendisset , operam suttm (74) Henricus Episcopus Spirensis, a puero cum
summo annisu tribuisset; atqne in spem gratim ejus -Henrico Rege educatus, ab illo ad Sedem illam pro-
Romano Pontifici, sanclissimo ct Apostolicarum vir- motus, cum Thesauros Ecclesim pueriti levildte tiila-
tutum viro, graves conlumelias, sciens et prudens, pidassel, et prmdia mitilibus iri bemficium erogas-
innocenti irrogasset. In hanc vocem, ut asserunt, sins set sensit repente parvnlam sibi pustulam in
communione,sine ulla satisfactione, exspiravil. collo excrescere; qua iniumescenle ante mediam no-
(•75)Langius ita exponit: Hoc mitto Regi manda- ctem defunclus est. Ita Lambertus, et priora Bru-
tum : qued ipse, et ego, et omnes iniquitati ejus fd- schius.
ventes, sumus damnati in perpeluum Ecce de- (75) Convenerunt Oppenhemii,urbe tunc Imperia-
mones lectum meum circumstant, quatenus inox, ut li, postea Palatino Rheni oppignorata, inter Mogun-
expiravero, capiant. Itaque cum fuero e corpore edu- tiam et Wormatiam, anno 1077, vel, ut alii volunt,
clus, rogo vos et omnes fideles, ne se faiigent pro me. convenerunt Triburim, e regione Oppenhemii, urbe
faciendo suppHcdiiones. Hic igitur in desperatione olim celebri: riiinc yilis cst vicus -sed adhuc nomcii
defunctus, diu jacebal insepultus; donec Romam vetinens.
mittitur, et inde quaisito consilio, ne populus fgetore
 79 S. GREGORIUS VII PAPA. SC
eo securitalibus, quarum etiam confirmationcm per A j 77. Non multo post tamen Rex ab Apostoiicojarc-
manus Abbatis Cluniacensis, et nobilium Comitissa- Regni concessionem caUide, ut communionem, eli
rum Mathildis et Adalaidoe^(756is),etaliorumPrinci- cere volcbat. Missa enim legatione, humiliter (i
pum, Episcoporum ct Laicorum, qui sibi ad haec supplicabat, ut vel eum semel apud S. Joannein
utiles visi sunt, in hunc modum susccpit. in (76) Moytia, per Episcopos Papiensem et Mcdio-
75. « Ego Henrictis Rex, de murmuratione et dis- lahensem, more priorum Regum, coronari perniit-
sensione, quam nunc habenl contra me Archiepi- teret: vel, si hoc nollet tteri per hujusmodi Episco-
scopi, Episcopi, Duces et Comites, ceterique Prin- pos, utpote excommunicatos, saltcm hoc privilegium
cipes Regni Teutonicorum et alii, qui eos in eadem Apostolica auctoritate cuilibet Episcopo concederet
dissensionis causa sequuntur, infra terminum quem exsequendum; ob hoc maxime appetcns coronari,
dominus Papaconstituerit, aul justitiam secundum ut communione etiam Regnum a Romano Pontifice
judicium ejus, aut concordiam sccundum consilium videretur recepisse; Sed Papa, calliditatem ejusjam
ejus faciam, nisi certum impedimenlum mihi vel satis expertus, nullo modo votis ejus voluit ac-
sibi obstiterit: quo transacto, ad idem peragendum quiescere : diligenter secum ipse reputans se qui-
paratus ero. Item, si idem dominus Papa Gregorius dem eum pro multis criminibus, et maxime pro
ultra montes vel alias partes terrarum ire voltierit, B
' iiiobedientiaetcontumaciaApostolicosSedis irrogata,
securus erit ex mea parte, et eorum quos constrin- a Regno deposuisse, omnesque ei juratos ab ejus
gere potero, ab omni lossione vitse et membrorum dominio liberos reddidisse : et ob hoc, nullatenus
ejus seu captione, tam ipse quam qui in ejus con- eum, sicut nec aHum, in Regem Principibus, utpote
ductu sive comilalu fuerint, in eundo, sive ibi mo- liberis hominibus, superponi debere, absque eorum
rando, seu inde redeundo; neque aliud aliquod im- electione. Nam et a toto Regno de tot ac tantis inju-
psdimentum habebit ex meo consensu, quod conlra riis ac perfidiis erat inculpatus, ut de his eum ne-
honorem suum sit; et si quis ei fecerit, cum bona cesse esset primitus expurgari (si tamen hoc aliqua-
fide, secundum possemeum, illum adjuvabo. » tenus posset fieri) et sic demum cum consensu
76. Rex, postquam communione rCcepta, sed totius Regni legitime coronari. Rex igitur ea vice
qusestione Regni dilatata, solutus ab Apostolico quoque simulata obedientia apud (77) Moytiam Re-
discessit; parum atlendens quod ei iri reconciliatione galia insignia non usurpavit: quse tamen non multo
suajuramento promiserit, ad solilam nequitiamre- post contra bannum domini Papee resumere, et in-
dire, et Simoriiacorum suorum consiliis contra Pa- lerdicta Regni gubernacula. usurpare non timuit.
pam assentire non expavit. OmnCs enim Simoniaci, „ 78. Interim transibat terminus, quem rex coram
eorumque socii, quorum tyrannidi ipse sanCtam Legatis ApostoliceeSedis cum Principibus Regni ad
Malrem Ecclesiam siibjugaveral, quorum etiam fa- Augustam in Puriiicatione S. Marise condixerat, ad
ctions jam pridem Apostolicam Sedem deaucto- quem jam Papa venire conceperat : et jam illuc
rizare tentaverat; ipsi, inquam, omnes ad eum pervenisset, si non idem Rex, contra commune de-
reconcUiatum recurrentes, non lerrorem scd auda- cretum oronium ingressus Italiam, conducturos
ciam ab eo, pro perpetrata iniquitate, acceperunt; ApostoUcuma conductu deterruisset : terminus, in-
quin etiam in damnatione ApOslolici apud eum con- quam, ubi coram Apostolico in audientia totius
jurandi locum invenerunt. Ipse vero ejusque com- Regni canonice de criminibus illalis expurgari, si
plices, communionem utcunque idcirco festinave- inculpabilis esset, expurgatus legitime in Regnum,
i'ant recipere; quia, jttxta legem Teutonicorum, se cum consensu omnium, restitui posset: ad quem
prsediis et beneficiis privandos esse non dubitabant, ipse venire contempsil, imo suas causae diffisus, non
si sub excommunicatione integrum annum perma- prassumpsit; elPapam, nevelillnc veniret, fraudu-
nerent: cujus adhuc unus mensis superfuit, dum ad lenter in Langobardia preeoccupavit.
reconciliationem redirent. Communionem ilaque, 79. Cum igitur Principes Regni terminum gene-
non ut se corrigerent, repetebant; sed, ut plurimos "'. rali decreto slatutura Regem
subterfugisse, et se
jam dudum ab UUs anathemate separatos sibi reso- etiam hac vice, solita.ejus perfidia, delusos esse
ciarent; sicque lanto audacius, tanto crudeUus, animadvertissent; cumque ejus versuliam nec in
quanto pum pluribus, solita tyrannide sanctam Ec- ipsa rcconciliatione vel postea eessasse, certissima
clesiam opprimere possent. Nam statim post recon- relatione didicissent; mox in Suevia apud Ulmam,
ciliationem, ut proediclum est, adpristinum voluta- conventu faclo, deliberaverunt; ne se deinceps. ab
brum redire, sed et Simoniacis, utpote sui similibus, illo ludificari, vel potius
pristina ejus calliditate peri
contra Aposlolicam Sedem assentire non dubita- clitari permitterent; sed suse in lcgitimi
saluti,
riint.
Principis electione, providerent. In eodem autem
(~$bis)Adalaia sive Adelasia aut Adalais, Olrici Augusta Taurinorum.
Maguifredi Marchionis Secusise fiUa, nupla anno (76) Additur in nostro Ms. Aclum 5. KaL Fe-
1014, Hnmberto Saxoni, in Marchioni Secusiae et bruarii, indictione 15.
Comili Sabaudiae Maurianaeque, ob plurima Sedi (77) Modoetia, 10 mUliaiibtts Mediolano distat;
Aptstolices beneficia prcstita, filia S. Pelri dicta, e ttbi ctiam Imoeratores solebant Coror.am ferreani
vita exccssii anno 1080, uti indicat Pignonius in accipere.
81 PROLEGOMENA.—ACTAS, GREGORII. 82.
Conventu apud Ulmam, generalius Colloquium 1A Romanse Ecclesios CardinaUs Diacouus; ilcm aller
ad (78) Forecheim 4 Idus Marlii, ad novi Regis ele- Bernhardus'(80), Abbas religiosus deMassilia, fere
ctionem condixerunt:. ad quod eliam Domini Apo- sexcentorum monachorum Pater, qui etiam securr.
stoUciconsiilurn etauxilium sibivenire, missa lega- duxit egregium Doctorcm quemdam, nomine (81)
lione, postulaverunt. Quoaudito, Papa ad id collo- Christianum, postmodum.Aversansecivitatis Episco-
quium Legatos direxit, qui Principes rogarent, .ut pum. Cujus opus extat eximium contra Turonensem
dispositionem Regni usque in adventum ejus differ- Berengarium.
rent, si hoc sine periculo fieri posse sperarent. 81. Non indignum videlur hoc.in loco pauHsper
No.Iuitsane cis hoc ex definito praecipere, ne sibi orationis cursum relentare, et quam fldelem Apo-
jure imputariposset, si quod periculum stalus Regni stolicae institutionis sectatorem et propagsvtoremin
ex illa dUaiione incurrisset, Altera autem die ppst Comite
Manegoldo non semel commemorato"Gre-
dimissionem legalortim, ManegoldusComes, magntts
gorius noster habuerit, declarare. Hic enim ex ge-
aoiator veritatis, advenit; cujus relalione Papa de nerosa et
reHgiosa (82) B. Udalrici Augustensis Epi-
novo Rege constituendo certior factus, alitim Lega- scopi genealogia procreatus, et a sapientissimo fralre
tum, Gregorium sciliect Romanee Ecclesiae Diaco- _ suo, Herimanno videlicet Contracto, in omni obser-
num, adPrincipes Regni deslinavit: qui, ensApo- vantia Christianse religionis ad unguem inforroalus,
stolica auctorilate adventum ejus praestolari com- virgo virginem sortitus est uxorem; duosque filios
pelleret: eo tamen primitus explorato, si Rex,,qui ex ea generalos in tanta disciplina usque ad juveni-
adhuc in Longobardia morabatur, ab eodcm Legatp lem eetatem educavit, ut alterum eorum ad similem
eonventus, securitatem faeere vellet, ut domino monogamiam perducens heredem sui relinquerel •,
Papae transitum ad Teulonicas partes, pro ipsius alterum, in cuelibatu occisum, inio ipsius occisionis
causa determinanda,concederet. Quod si Rex nollet ejus.(diem) longo locorum inlervallo remotus, per
concedere, praecepitPapa ut Legatus ad se redirct, spiritura mirabiliter agnoscens, fleret et gauderet;
nec Principes cuni aliqua dilatione a providenda flevit enim propter acerbitatem inopinatse morlis,
Regni necessitate suspenderet. Item eidem Legato et gavisus est propter impuuitatem incontaminatse
preefatam Iegationem impanens Papa,. dixit inter juventulis. Hoc autem maxime castiflcabat Hberos,
alia : se quasi pro indicio. hujtismodi securitatem quod verax pater coniminabalar cis exhercditatio-
cxegisse, cujus, inquam, securitatis exhibitio illufli nem, si quam, praeterlegitimaro copulam, cum mu-
in Regnum restitui posse preesagiret: sicuti, ejus- lieribus perpetrasse detegerentur coinquinationem.
dem securitatis denegalio, hoc eum non posse, ex r, Yir igitur Christianissimus,„cum B. Gregorium Pa-
divino indicio denotaret. pam nimio affectu piopter justilicaliones ejus diii-
80. Inter haec verba Papse tres digili ejus dextrae, geret, eumque saepiuspropter alternas morum simi-
usque ad. medium, repente sanguinei apparuere; litudines inviseret; quadam vice, in tantam Romse
quos sanguine ex naribus profluente maculatos positus inlirmitatem incidil, ut qui praesentcserant,
exislimans, detergere coepit: sedeos sanguineisnotis vitam ejus desperarent. Cumque tristis nuntius Do •
nullatenus emaeulare poluit. IJinc ipse et reliqui mino Papae venisset, valde condolens, festinus ad
sapientes, qui hoc miraculum conspexerunt, ali- eurn venit; et pauxillum panis in scyphum confrin-
quid magni per haecsigna portendi non dubitarunt. gens, meroque perfundens, aegrp pro benedictione
Erant aulem ibi tuncpraesentes prasnominatus Comes porrcxit. At ille, prolinus ut gustavit, recepit non
Manegoldus, et venerabilis Presbyter Erkinbertus, solum delectationem comedendi, sed et virtutem
cum aliis quam pluribus in oppido Canusii in capite cuni incolumitate de lecto surgendi. Qui, cum ad
Jejunii, quod eo anno contigit (79) in Kal. Martii. propria remearet, et Apostolica statuta, maxime de
Percepla igilur legatione, statim Legatus ad Regem vitandis Offlciis incontinenlium Sacerdotuin, non
properavit, cum prsediclo Comite : sed Rex securi- segniter ubique divulgaret, et in Clericis atque Ec-
^tatem, quam Papa postulabat, facere contempsit: D clesiis ad se specialiter pertinentibus hujusmodi
fiinde et UleLegatus ad Apostolicum redire non tar- abominationes minime loleraret; uxor cujusdam
[davit. At Comes ad proximunv Forecheimense Col- Presbyteri sub ejus ditione positi, maUgnausprcpter
loquium venire aceeleravit; quo et. priores Legati separationem mariti, hoc familianbus suis audien-
jam pervenerant, qui una tantum die, priusquam tibus se minabatur effecturam,.ut qualem molesliam
prsefalus (discederel) Comes, ab. Apostolico missi ipsa sustineretin separatione corijugis sui, talem et
fueraut. Hi.autemerant Legati: Bernhardus, sanctse Comes sustinerct in disjunctione conjugis suas.

(78) Forecheim, munitissimum oppidum Episco-
pi Bambergensis ,- inter Bambergam et Norim-
tergam.
(79) Ita fuisse conflrmat Pascha, dein celebratum
16 Aprilis, cyclo Lunae 14, Solis 22, littera Domi-
nicali A.
(80) De utroque Bernardo supra acitim cap. 6.
lh nostro Ms. dicitur Udo TrevircnJs una inis-
sus^
(81) Imo nomine Guismunaum seu Guitmundum,
qui etiam Gallus, et raonaclius Lofrediin Norman-
nia fuerat. Ejus opera exstanl in Bibliolheca Pa-
trtim. Consr.le Bellarminum de Scviptoribus Eccle-
siasticis.
. (82) S. Udalricus colitur 4 Julii, quando liasc-
poterunt discuti. Interim inspicialur genealogia ,
quam ad calcem Vitas adjecit Velferus, in editiOKe
Au^uslana anni 1595. !
83 S. CREGOR.TS VII PAPA. 84
Dixit, el elieu! pennitlcnte Deo, tani pessiiniim faci- A 84. In craslinum vero rterum ad hospitia Legato-
nus in dominam percgit. Nam delectabiles cibos rum convenientes, pro sua necessitate sublevanda",
veneno infeclos obtulit, camque nihil mali suspi- eos consuluerunt; suggerentes eis periculosissimum
cantem simulaia benignitate decepit. Igitur Comes et irrevocabile schisma in toto Regno futurum, nisi
rcligiosus, adltuc in robusta aetate vidualus, nullis in eodem Conventu, ut deliberaverant, in alicnjus
suorum adhortationihus ad secundam copulam per- novi capitis sublevatione confoederati, illud anticir
moveri potuit; dicens, sibi pudendum et horrendum pare fvslinaret. Legati autem legationis suas non:
videri, si cum dyabus uxoribus processurus esset immemores, salis compendiose ad haec responde-
ante tribunal Christi in die judicii. In tantum autem runt, sibi quidem optimum videri, si' Regis constr-
profecit per devotam obedientiam Papse nostri Gre- tutione, juxta eorttm legationem, in adventum Do-
gorii, ut ante finem suum, quem senex et plenus rnini Papae sine periculo differre possent: ceterum
dierum attigit, quibusdam virtutum signis effulserit, provisione Regni non tam in eorum consilio, quam
et prophetias, quemadmodum in occisionefilii paluit, in Principum arbitrio sitam esse dixerunt, qui rem
(dono) venerabiliter claruerit (83). publicam in manibus tenerent; ac totius Begni dam-
82. Huic beatae recordalioiiis Comiti non incon- num sive proficuum optime praenossent. Itaque
grue adjungitur memoria pretiosse mortis B. Cincii, 1*Principes Regni, de adventu Papoe incerti, sed de
Urbis Romse Prsefecli, cujus et superius virtutes maxiina dissensione eventura et periculo, si differ-
breviter descripsimus. Hunc etenim, propter fidem rent, certissimi; accepta licentia a Legatis, apud
ssepedicloet saepedicendo PapeeGregorioexhibitam, Magontinum Archiepiscopum convenerunt, et quid
Dominus noster Jesus Christus martyrio coronavit, eis agendum esset singulari diligeEtia invicem tra-
ejusque sepulchrum continuo- viginti miraculis, in ctaverunt: considerantes quidem se ad ntillam di-
Synodo numcratis et probatis, illustravit (84). Nam lationem ab ApostoHcocoactos, sed hoc in eorum
cum zelum Domini- haberet, et exhiberet fidem arbitrio positum esse ; ncc alicui nisi sibi ipsis dein-
secundum sanctaro. Apostolicse institutionis for- eeps imputandum fore, si; diiatio noceret, lnsup; r
mam, occisus est ab appariloribus Henricianae per- se nullius subjectionis exhibendee Henrico Regi
secutionis. obnoxios, imo per Apostolici banni transgressionem
CAPUT X. damnandos , si aliquam subjectionem Regi dein-
Coavenlus Forchemiensis, Rudolphi Regis electio, se- ceps exhiberent. Nam Papa , priusquam eum
ditio a Simoniacis el Concubiliariis excilata. anathematizaret, ex parte omnipotentis Dei et S;
83. Facto igitur conventu apud Forecheim, prae- .„ Petri et sua, illi Rcgnum interdixit; et omncs
fati Legati litteras Apostolicas in medium protule- Christianos juramento, quod sibi fecissent vel fa-
runt: Quam parum dominus Papa de promissione cturi essent, absolvit; et, ut nullusei, ul Regi ser-
Regis lsetatus fuerit, cum adversarii Ecclesiae plus viret, interdixit: qui postea ab eo Communionem
audacias, quam terroris ex praesentia Regis accipe- tantiira, non Regnum, falsa correctionis promis.-
rent. Ad hoc, aiebant, eum pelere, ut novi Regis sione recuperavit.
electioncm de qua audierat, in advenlum ejus dif- 85. Hoc igitur Prmcipes Regni diligentissime
ferrent, si hoc sine periculo fieri posse perpende- perscrutati, se quidem a Regis Henrici poteslate
rent. Peracta igitur legatione, Archiepiscopi, Epi- penitus, ut praedietiim est, emancipalos, nec se illi
scopi; Duces, Marchiones, Comites majores atque plus, quam illum illis alicujus fidelilatis vel sub-
minores, debitam revercnliam Legatis impendentes, jeclionis (juramento) obnoxios ; ut Kberi homines,
per consessuni singuli surrexerunt; et, quot contu- Rudolphum Ducem Suevorum, frustra mullum rc--
meliis et quot periculis jam ab Henrico Rege affecti nitentem, frustraque vel unius horae inducias ad
essent; vel se afliciendos fore non dubitarent, consulendum petentcm, Regia dignitate sublimave-
Legalis Iamentari coeperunt; seque toties insidias runt: virum sane in humililate proecipuum, regio
ejus inter ipsa pacis oscula vix evasisse, ut nec ju- 0 honori setate el moiibus idoneum ; eique se de-
ramcnto ejus deinceps aliquam fidem exhibere pos- bito fidelitalis sacramento subdiderunt. Qui utique
sent. Hoc quoque addenies, se tamdiu eum post de- Regnum, non ut proprium, sed pro disposilione
positioncm tolerasse, non utique ut correctionem sibi creditum repulans, omne hereditarium jus in
cjus, utpote penitus desperatam, exspectarent; scd eo repudiavit, et vel filio suo se hoc adoptaturum
ut quibusdam occasionem calumniandi auferrent, fore penitus abnegavit : jttstissime in arbitrio
qui fortasse ei, si non tamdiu expectaretur, corre- Principum esse decernens, ut post niortem ejus
clionem interclusam fore conquererentur; lotaque Hbere non magis fllium ejus quam alium eligerent,
illa die cum hujusmodi querinioniis transacta, nec nisi quem ad id culminis setate et morum gravitale
medietatem injuriarum sibi illatarum enumerare dignum invenissent. Hunc igitur Rudolplium, legi-
potuerunt. timc electuni, Archiepiscopi Mogonlinus et Mag-

(83) Mirum est hunc nusquam inter Auguslanos cationis tam decreto,. itaque dies sui cultus viro restitui
Sanclos nominaium inveniri, ac neque de loco SL'- posset, digno inter Martyres honorari; aut
•pulturocvel die roortis quidquam legi. sallcm sciretur ubi sepultus sit.
(84* Utinam miracula illa exstarcnt cuin bcatifl-
 85 PROLEGOMENA.—ACTAS. GREGQRII. 8<T
deburgensis, cum corum suffi'aganeis, Legatis Sedis A . ageret. Quod pactumille postea praevaiicari et con-
Apostolicseprsesentibus'et Regni Principibus, regali temnere non cessavit; videlicet, quoslibet.innoxios
inunctione consecrarunt. Electus est autem ab lyrannica crudelitate oppriiriendo, et omnes quos
Archiepiscopis, Episcopis, Ducibus, Comitibus ma- potuit Christianae religioni repugnare constringen-
joribus atque minoribus, in Conventu apud For- do. Ergo et absque Sedis Apostolicasjudicio, Prin-
cheim, anno Dominicse incarnationis 1077, anrio 4 cipes eum pro Rege merito refutare possent, cum...
venerabilis Papae Gregorii in hoc nomine seplimi,' pactum adimplere contempserit quod eis„ pro, elcc^
indictioue 15, Idibus Martii. Postea die duodeciino tione sua.promiserat; quo non adimpleto, nec Rex
apud Mogoniiam consecratus est, id est 7 Kal. esse poterat. Nam Rex nullatenus esse potest, qu;i
Aprilis, ubi tunc medium Qaadragesiro.se occurrit.' - subditos suos non regere, sed in errorem miltere •'.
Die autem prsedictse electionis nix ac gelu resolvf studueiit. Quid plura ? Nonne quilibet miles Domino.
cosperunt, quae eo anuoa festivitate omniurii Siiii- stto fidelitatis juramento subjicitur eo pacto, ut et.
et :rum usque in illum diem terram Teutonicorum et itle sibi non deneget, quod Dominus militi debebat ?
Longobardise oecupaverat; quoi quidam sapientum Si ergo Dominus militi debitum reddere contemnit,v
ita interpretati sunt : Deum in legitimi Principis «umqiiid non libere miles eum pro Domino deinceps,
electione suam adstipulationem niundo denotasse, B recusat habere ? Liberrime, inquam. Nec hujusmodi.
per insolili frigoris depulsio-nem et per clementio- militem iufidelitatis vel perjurii merilo quis accusa-
ris aeris reparatiouem : proecipue, cum nullis liujus- bit, cum totum adimpleveiit quod promisit; Do-:
modo promotio displicuerit, nisi illis taiitum qui mioo suo, inquani; tam din miUtando, quam diu_.
se, sub legitimo Principe, Simoniacse hseresi aliis- ille fecit sibi quod Dominus militi debebat......
que criminibus abrenuntiaturos fore non dubita- 87. Igitur Rudolphus Piex,_ubi in Regem subleva-
bant: qui superiori Rege, non dico permittente, tus est, statim Apostolico, missa legatione, de sua.
sed cooperante, sanctam Ecclesiam fosdare non ces- promotione innotuit, eique debitum obsequium in
saverant. Nulli sahe Clerico, monacho, sive laicq Ecclesiasticis administrationibus promisit : multo-
hujus Principis promotio displicuit, nisi qni seipsum' que se promptiorem ad obediendum Sedi Apostoli-
sub ejus auctoritate coriagendum fore timuit ; nisi cae quam antecessor ejus exhibuit. Ipsa enim suae
qui sanctam Ecclesiamjirxta Canoiaicas sanctiones consecrationis die , obediensbanno Domini Papse,
inslituendam fore contabuit; nisi qui, intercluso offlcium cujusdam Diaconi Simoniaci recipere no-
Simoniacos heresis rnercimonio, divitias suas atte- luit, qui ea die ad legendum in, Missa ante. Regcm
nuari non dubitavit.
g( jam sacris^vestibus indutus processit: unde Sige-.
86. Nullus autem Rudolpho Regi ejusque Princi- fridiis Mogontinus Arcliiepiscopus, amoto eo ab al-:
pibus perjurium poterit jure objicere, licet jam du- taris. ministerio, alium iu ejus locum. surrogavit.^
dum deposito Regi juramentum fidelitatis fecissent. Hoc autem maximam invidiam Simoniacorum et in--
Illud enim jaramentum taro diu^observandumeral, continentium altaris jninistrorum Regi conflavit;
qttamdiu ipse Regno praeerati Postquam vero omnes qui in ipsa sui promotione banno Apostolico obe-r
Cliristiani eo sacramento a Papa soluti sunt, eo diens, se offlciatalium respuere per prasfati Subdia-,
quidem deposito ct anathematizato , non.magis illi coni repulsam monstravit. Nullateuus enim dubita-u
aliqua subjeetio pr-ohujusmodi juramento debeba- bant, se, sub tam legitimo Principe, aut offiGiunot
tur, quam cuilibet Episcopo a subditis-suis obedi- deposituros, aut coricubinis et Ecclesiis Simoniace
tur, postquam ille, etiam retenta communione, acquisitis abrenuntiaturos. Quapropter illius civita-
deponitur. Nemo autem, Roinanum Pontiflcem Re- tis Cierici, eadem ipsa regiae consecrationis . die,.
ges a Regno deponere posse denegabit, quicumque post prandium concives suos, vino et insania furen-
decreta sanctissimi papaeGregorii non proscribenda tes in.Episcopum suum, et Regem, et rcliquos Prin-
judicabit. Ipse enim vir Apostolicus, cni Spiritus eipes concitaverunt. Quidara er.im puer ex ciyitate,
sahctus in aurem decernenda dictavit, in Apostolica D ] nescimus sipropria voluntate duclus, an ab aliquo
Sede constitutus, irrefragabiliter decrevit Reges a persuasus, cuidam militi Arcbiepiscopi partem pre-
^suis dignitatibus cadere, et participatione Dorainici tiossevestis furtive voluit detruncare : qui statim ca-
corporis et sanguinis carere, si proesumerent Sedis ptus est a milite. Quoaudito,Procuratorcivitatis eum-
ApostolicsEjussa conlemnere. Si enim ccelestia et dem per manus exceptum, liberum abire fecit, nulla,
spiritualia Sedes B. Petri solvit et judicat, quantq tamen seditione commota. Clerici autem, audito.hu-
magis terrena <t ssecularia-, juxta illud ApostolL: jusmodi rmnore, captam fuisse puerum quem tamen
Nescitis, inquit, quoniam et Angelos judicabimus, jam dimissum scirent, caropanas compulsare, cives
quanto magis ssecularia ? Sic utique auctoritate nutibus et probrosis adhortationibus ad seditior.em
Stephani Papse Hildericus Rex Francorum pro ig-na- excitare, vel polius compellere non timuerunt. Sed
via sua deponitur : eique deposito insuper et de- Rexjam finito prandio ad ecclesiam de-palalio de •
tonso, et in monasteriura misso, Pipinus in Regnuro scendit, et Yesperas audire cospit. Interiih plebs
surrogatur. Prseterea, liberi homines Henricum eo furens, sanguinen};Regis et reliquprum,sitiens.,
pacts sibi proposuerunt in Regem, ut clectores suos ipsam ecclesiam et palatium irrumpere nititur: sed
;'ustc judicare, ct rcgali providenlia gubcrnarc sat- a Militibus Regis coiipesciiur, licct iuermibus : riat»
87 , S. GREGORIUS VII PAPA.. 88
in diebus Quadrages-imseconsueludo eral sine armis A scopus, Dux, Marchio, Comes, siye Miles, aliqua
procedere; sedet ipsa,siqueehabebanlper civitatem prsesumptione temerariove ausu,.fraude dolove,seu
in hospitiis dimissa, prse seditione civium acquiiere aliqua perturbalibne, Legatis nestris obsistere et.
non poteranl. Finitis autem Yesperis, Rex cum Ar- contraire, ne justitiam efcfinem componant,
pertfen-
chiepiscopo.et' reliquis-Principibus, in palatium de tet. Quicumque autem temerario ausu (quod non
ccclesiss regressus, eum populum fureniem al in- optamus) hujus nostrse constitutionis violator exti-
cepto nollc desistere, sed eos ipsam Quadragesimam tcrit, Legatisque nostris praenominatis, ad hanc pa.-,
diem Dominicam, ccemeterium ecclesiae, imo ipsam cem compenendam euntibus,, fraudem
opponerc
eorum matricem ecclesiam furibunda seditione pro- tcntaverit, vinculo eum anathematis
alligamus, et
fanare r sicque cum multigliei saerilegio in mortem non solum in
spiritu, verum etiam et in corpore, et
suam, Episeoporum,.suorumque omninm, nihil ab omne prosperitate liujus vitse, Apostolica potestate
ipsis injuriatos, conspirasse vidisset,. gladio accin- innodamus, et victoriam ejus in armis auferimus -r
€tus, eorum. insaniam compescere deliberavit. Sed ul sic saltem confundatur, el duplici confusione et
Principes ejus, eum centra regium morem proce- conlritione conteralur. Actum Rorase in Ecclesia
dcre non permiscrunt. Ipsi autem ex praecepto ejus,, Domini Salvatoris,. 5 N»nas» Indictione
Martii.,
inutuatis undecumque poterant armis, primum qui- E prima.»
dcm ad supplicandum Deo ecclesiam ingressi, deinde 89. (85) « Gregorius Episcopus, servus servorum
Kyrieeleison in altum coneincntes, per portam, quoe Dei, Archiepiscopis, Episcopis, Clericis, Ducibus,.
m?gis impiignabarur, exsiliuntde eeclesia. Qiti sta- Marchionibus, Comitibus, omnibusque majoribus
linv liccf paucissimi,. maximam multitudinem ho- atque minoribus in Teutonico Regno constilutis,.
slirm adeo in fugam verterunt, ut quidam eorum
exceptis his qui Canonica excommunicatione lenen-
eii3m se in Rhenum morituri praecipitarent; licet lur, salulem et
Apostolicam benedictionem. Notum
rcgii Milites parum eos ultra ccemetcrium ecclesise vobis fleri, volumus, Fralres carissimi, quod in ea?
inscqnerenttir. Synodo,quam nuper RomaecerebravHnus;» etc. Vide
inter epislolas S. Gregorii, infra.
CAPUT XL 90. (86) «•Gregorius Episcopus, servus- servorunr
Gregorius Legalos, ad sclrisma iir.pcrii cx compro- Dei; Udoni (87)rTrevircnsi.Archiepiscopo, salutem et
misso tollendum,in Germaniam dirigit. Apostolicam benedictionem. Quanta nobis sollici-
88. Anno ab Incarnatione Doniini. 1078. Indictie- tudo quantaque tristitia sit de perturbatione, imo
nc prima, cum uterque Rex, Henricus videlicetetCf, de dissidio regni vestri, olim clarissimi et polenlis-
» etc. Videtibi supra,
Rudolphus,. ab Apostolica.Sede adjutorium require- simi,
ret; Gregorius Papa scptimus,,geaerali Synodo prse- 91-Anno ab Incarnatione Domini 1078,.Pontifica-
sidens, decrevit: « Quoniam iis et perturbatio Rc- tus vero Domini Gregorii septimi Papas sexto, deci-
gni; in maximum sanctae Ecclesise periculum et de- mo tertio Kalendas Decembris, Indictione secunda,.
trimentum quotidie redundare cernitur, placet nobis congregata est Synodus Rbmae in ecelesia S. Salva-
ehiborare pro viribusrquatenus idouei tam religione toris, in qua juraverunt tegati Henrici et RudolphL,,
tjuam eliam scientia pollentes Nunlii, e latere Sedis quisque pro Domino suo, quod nullis dolis collo-
Apostolicse ad partes. illas miltahtur, qui omnes re- qjiium Legatorum Sedis Aposlolicee, in Teutonico*
Egiosos et justitiae amalores, in Teutonici Regni Regno habendum,. impedient.
partibus commorantes, Clericalis et Laicalis ordinis 92. Anno ab Incarnatione Domini 1079. Mense
viros, et ad hoc opus idoneos, convoccnt; cum qui- Februario, Indictione 2, Pontificatus, vero Domini,
bus (Domirii gralia proseiMile):aut finem et paeem Gregorii septimii Papee VII, Legati Regis Rudolphi
juste componant; aul veritafe percognita,, cui parti super Henricum proclamaverunt, quod nulli loco
justitia magis faveat, ad plenum addiscere valeant; ^*nullique personse parcens, regionem transalpinam
quatenus pars injusta desistat',et Apostolica attcto- contereret et coneulcaretj neminem debitus honor
toritate munita juslilia, vigoris et auctorilatis robur vel revercntia tueretur,et ceu vilia mancipia non
oblineat. Verum quoniam nonnullos, diabolico in-- modo- Sacerdotes, sed etiam Episcopi et, Archiepi-
stinctu collectos,"tyrannidis suse facibus accensos,, scopi caperentur, vinculisque manciparentur, par^
turpis lucri avaritiae mancipatos, discordiam potius; timque jam trucidarentur. Decreverunt ergo quam'
in iHum lyrannidem gladium.Apo-
quam pacem fieri et videre desiderantes, fore noni plures. Concilii,
:
ignoramus; statuimus ul nulla unquam persona ali- stolicum debere evaginari sed distulit Apostolica
- et illud attendens,. quod (88) Pe-
cujus potenlue, sive Rex aut Arcliiepiscopiis^Epi- mansuetudo, simul

(85) Est haec EpistoTa-15 llbri 5. (87) Estlisec E'pistola-16 lib. v. Adeteiiwidem quo-
an. 1068$
(86) Udo Trevirensi Ecclesim pi.-fuilab refert que sunt Epistola-81 libri primi, simul Epistola U-
Bro-- libri 2, tum 12, libri m. ad Udonem et Theo-
«isque ad annum 1077. Ejus res gc<tas ubfc docet
werus lib. xn Annalium Trevirensium, t doricum Virdunensem, et Hermannum Metensem ,
ipsum a Schismate Henrici IV dciecisse, et alioss deinum alia 7. libri 5. ad ipsum et Suffraganeos.
Schismaticos Episcopos ad sanioia consilia re- (88) De B. Petro Igncocl S. Altmanto supra fuit
traxisse. actiiin..
89 PROLEGOMENA.-ACTA S. GREGORII. 90
tro Albanensi el Altmanno Battavicnsi Episcopis de 1A noribus, qui non sunl exeoinmunicati eiobedire vo^
eodem negolio scribeus, intcr celera dicit: Sic vos luerunt, salutem et Apostolicam behedictioiiem'.
ulrique paiii communes, et ab oiiini suspicionis Quoniam ex Hte et dissensione, quae tanidiu intcr
naevo,quanlum inyobisest, cum divinaegratiaead- vosest,»ete. Vide inler episiolas, infra.
jutorio exhibete irnmunes, ut justitiee semper, et CAPUT XII.
nullo modo partibus favcatis, sicut habetis formam Promulgala deposilionc Henrici el
cieclioneRudolji,
nostram : qui videlicet, poslquam judicium tanti pie morilur Grcgorius.
hujus uegotii in manu B. Petri connnissum est, nihil 95. Anno ab Incarnatione Domini 1080, Pontifi-
aliud testibus vobis intcndimus, nisi ulper jusliliee catus vero Domini Gregorii Papas septimi aiino 7,
semitam incedamus. Ad nullam partenrsinceritatem Indictione tertia, Celebravit ipse Papa Synoduin Ro-
Apostoliese discretionis infleximus, nullis promis- mae, ubi interfuerunt Archiepiscopi et Episcopi di-
sio.-iibusaut terroribuscessimus, ncc aliud umquam, versarum Urbiiim, nec non Abbalum, ac diversorurii
Deo protegente, acturos nos esse confidimus. Ordinum Clericorum et Laieorum innumerabilis
.95. Porro legati Henrici Regis, qui preedictaeque- multitudo. Supervenerunt autem et Legati Rudolplii
relae super eumdem prolalse preestofuerunt, seCun- Regis et Principum Regni Teutonici, Ct hujusmodi
dum hunctenorem juraverunt:«Legati Domini mei querimoniam protulerunt super tyrannidem Henrici:
Ilenrici Regis ad vos venient infra terminum Ascen- «Nos, ex legatione Doinininostri Regis Rudolphi et
sfonis Domini, exceplis legitimis (89) sonnis, id est Principum ejus, conqueriraur Deo et S. Petro, VC-
moiie velgravi infirmitate, vel captione absquedolo, strseque Paternitati et cuncto huic sauctissimo Cori-
qui legatos Romanse Sedis secure dueent et redu- cilio, quod ille Henricus, quem vos Aposfoiica au-
cent; et Dominus Rex obediens illiserit inoninibus ctoritate deposuistis a Regno, id ipsuni Regiium
secundum justiliam et judicium illorum : et hsec contra vestrum interdictum tyrannice invasit, bmiiia
omnia servabit absque dolo, nisi quantum ex vestra circumquaque ferro, prseda, incendiO devastavit :
jussione remanserit. Et hoc juramus ex prsecepto Archiepiscopos, Episcopos de Episcopatibus suis
Domini nostri Regis Henrici. Itidem legati Rudolphi impia crudelitate expulit, eteorum Episcopatus suis
Regis juraverunt, quod sequitur : Sicolloquium ex fautoribus in beneficia distribuit. Per cujus etiam
praeceptovestro conslitutum fuerit in partibus Teu- tyrannidem piae memorias (91) Weinharius Magde-
tonicis, loco et tempore a vobis definito, ante prae- burgensis Arehiepiscopus occisus est : Adalbertus
senliam vestram vel Legalorum vcslrorum, Doini- YVormatiensisEpiscopus adhuc ab eo contra Sedis
nus noster Rex Rudolphus vel ipse veniet, vel Epi- < C Apostolicaeprasceptum in captione cruoiatur (92) ;
scopos et fideles suos mittet; paratusque erit judr- multa hominum millia ejus factione sunt occisa;
cium, quod sancta Romana Ecclesia decreverit, de quam plures ecclesiae, ablatis Reljquiis, inCensaeac
causa Regni subire; nuUoque malo ingenio Gon- penitus destructse. Innumerabilia quidem facinora
ventum, a vobis sive a vestris Legalis constitutum sunt, quae idem JJenricus in Principes nostros per-
impediret: et poslquam certum inde vestrum Nun- petravit : eo quod sibi conlra Sedis ApostoliCasde-
tium videbit, de pace statuenda in Regno et confir- cretum ut Regi obedire noluerunt: et colloquium,
nianda studcbit, ut legatio veslra pervenire ad Regni quod vos pro inquirenda jusiiiia etpace componen-
pacein et concordiam possit. Hssc omnia observa- da fieri decrevistis, ex culpa Henrici et fautorum ejus.
huntur, in quantum ex vestra licentia remanserit, remansit. Quapropler vestram humiliter implora-
vel ex impedimento legitimo, scilicel morte vel gravi mus clementiam, ut nobis, imo sanctoeDei Ecclesise,.
infiimitate vel captioue, sine dolo. » decretam sacrilegio pervasori Ecclesiarum justitiam,
94. Posthaec rursus exiit edictum Apostolicae be- facialis. » His et talibus excitatus viri Dei spiritus,.
nignitatis, quod idcirco ex abundanti ponimus, ut sentiens et imminere diem quem sibi in visione
elarescat et sapientibus et insipienlibus, principem Beata Dei Genitrix, ad proferendam damnationis
fuisse' Gregorium nostrum in illa beatitudine, de D sententiam in etimdem adversarium Ecclesiaedesi-
qua Dominus dicit: Beati pacifici, quoniam filii Dei gnaverat, et, ne ultra differret, praicipiendo inler-
vocabuntur(Jl/aM/i.v,9) (90).« Gregorius Episcopus, minaverat, gravi cum dolore et gemitu parturivit,,
sei-vus servorum Dei, omnibus Archiepiscopis et et auscultante atque aspirante Concilio, taiidem in
Episcopis, in Teutonico atque in Saxonico Regno hascverba prorupit.
eommanentibus, cunctis etiam majoribus atque mi- 96. (93) « B. Petre Princeps Apostolorum, et tit B.

(89) In nostro Ms. excepta matrice vi. Est aulem prope ftuvium Unstrow, dum parics Romani Ponlifi •
Sonna, Sunnis, Sunnia apud Cangium in Glossario, cis lueretur. Ila Strenesdorfius inPrimateMagdebur-
Causa, quam quis praHendit, quo minus juri au- sensi, juxla Annales Mss. Ast in nostrisAnnalibus
diendo' se sistat : de cujus vocis ambigua etymo- Mss. Anonymi Saxonis dicitur, in fugaa vulgaribus
logia, multa virille eruditissimus, quse apud eum hominibus occisus.
legi possunt. (92) Adelbertus, post longuin exsilium reslitulus,
(90) Extal etiam apud Brunonem de Bello Saxo- obiit anno 1108, die 6 Julii. Ita Bruschius. De rc-
nico tomo I Collectionis Freheriaiiae pag. 147. slitutione sub sequenti Papa factainfra agilur. ,
(91) Werinharius, sive Wcmerus; aut Weccl, (95) Hoechabcntur in Actis Concilji Ronum.
ewsus anno 1078. dic 7. Augusli ab Ilcnrico IV.
Sl S. GREGORIUSVII PAPA 92
PauleDoclorgcnlium, dignaininiqiiaesoaures vestras A ^ qui Rex Ruuolphtis, feslinar.tei' ad mc misso nun-
ad meinclinare, mequeclemenlcr exaudire; quia veri- tio, indicavit se coactum Regni gubernaeula susce-
tatis estis discipuli el amatores; adjuvare, ut verita- pisse, lamen se paralum mihi Omnibus modis obe-
tafem vobis dicam, omni rcmota 'falsitale, quam dire. Et ut hoc verius credatur, semper ex eo tem-
omnino deteslamini; ut Fralres mei melius niihi porceumdemsermonemmihimisit: adjiciens etiam,
acquiescant, et sciaut el intelligant, quia ex veslra filio meo obside et fidelis-sui Berlholdi filio, quod
fiducia, post Dominumet inatrem ejus semper Vir- promittebat flrmare. Interea Henricus ccepit me pra?-
ginera Mariam, pravis et iniquis resisto, veslris au- cari, ut illum contra prsedictum Rudolphurnadju-
tem fidelibus auxilium preeslo. Vos autem scitis, varem. Cui respondi me Iibonler facere, atidita
quia non libenter ad sacrum Ordinem accessi, et utriusqiie partis ratione, ut scirem cui juslitia ma-
inviltis ultra monles cura dominiiPapa (94) Grego- gis faveret. Ille aulem putans suis viribus Cum posse
rio abii : sed magis invitus cum domino meo Papa devincere, meam contempsit responsiouem. Posb-
Leone ad vestram specialem Ecclesiam redii, in qua quam autem persensit se non posse, sicut speravit,
utcumque voLis deservivi : deinde, valde invilus, agere, dtio Episcopi (95), Yirdunensis vitlelieet
cum magno.dolore et gemilu etplanctu, in throno et (96) Ofenburgensis, de eonsentaneis suis Romam
veslrovalde indignus sum collocatus. Hescideo dico, * vcnerunt; et i-;i Synodo ex paiie Henrici, me ut ei
quia ego non vos elegi, sed vos me elegisiis, et gra- juslitiam facerem, rogaverunt; quod et nuntii Iic-
vissimum pondus veslraeEcclesise super mc posui- dolphi fieri laudaverunt. Tandem aspirante Deo,sic-
stis. Et quia super montem excelsum mc jussistis ut credo, stalui in eadcm Synodo, in psrtibus UI-
ascendere, et clamarc, et annuntiare populo Dei tramonlanis fieri colloquium, ut illi', aut pax sta-
scclera eorum, ct filiis Ecclesise peccata eorutn; tuerelur, aut cui plus justilia favtret, cognoscere-
membra diaboli cceperunt contra ine insurgere, ct tnr. Ego enim, sicutvos mihitc&ies eslis, Palrcs et
usqiie ad sanguinem preesumpserunt in me mantts Doniini mei, usque hodie nullani partem dispostii
suas injicere. Astiterunt Rcges terrse, el Principes a Ijttvare, nisi eam, cui plus justitia faveret. Et q-.iia
convenerunt; soeculares et ecclesiastici, aulici ct putabam quia injuslior pars colloquium nollet fieri,
vulgares conveneriinl in unum, adversus Dominum, ubi justitia suum locum servaret; excommunicavi,
ctadversus vos Ghristos ejus, dieentes : Dirumpa- cl anatheraati alligavi omnes persouas, sive Regis
mus vincula eorum, et projiciamus a nobis jugum sive Ducis aut Episcopi aut alicujus hominis, qi.L
ipsorum; et, ut me omnino morte vel exsilio con- colloqitium aUquoingenio impcdirel ut non lierei.
fuiiderent, multis inodis conali sunt in me insur- g( 98. « Prsediclus autem Henricus eum suis fauto-
gere. ribus, non liinens periculum inobedientias, quod est
97. « Inter qtios specialiter Henricus, quem di- scelus idololatriae, colloquium inipediendo excom-
cunl Regem, Ilcnrici Imperatoris filius, contra ve- municationeni incurrit, etsoipsum aniUhematis vin-
stram caleaneum erexit Ecclesiam, facta cum citlo alligavit, magnamque mullitudinem Chrisiia-
mullis Ullramontanis et Italicis conspiralione, an- norum morti tradidit, ct ecclesias fecit dissipari, ct
nitens, me dejiciendo, eam sibi subjugare. Cujusi totum pene Teutonicorum Rcgiuim desolationi de-
superbioe vestra resislil aucloritas, eamque veslra dit. Quapropter confidens de judicio et misericordia
destruxit potestas : qui confusus el huroiliatus, adl Dei, ejusque piissimas Matris semper Yirginis Ma-
me in Longobardiam veniens, absolulionem abi rise, fultus vestra auctoritate, praidictum Ilenricum,
excommunicatione qusesivit. Quem ego videns hu- quem dicunt Regcfti,omnesque fautoresejus excom-
miliatum, mullis ab eo promissionibus acceptis de. mmiicationi subjicio et ar.athematis vinculo alligo ,
vitsesuaeemendalione, solam ei communionem red- ct ilertim Regnum Teulonicorum et Italise, ex parte
didi; non tamen in Regno, a quo eum in Romana( omnipolentis Dei el vestra, interdicens ei, omnem
Synodo deposueram, insiaiiravi; nec lidelitaiera ho- dignitalem et potestalem regiam illi lollo; ct ut
minum, qui sibi juraverant velcrant jiiraturi, a quat D nullus ei Chrisiianus sicut Regi obediat, interdico,
omne absolvi in cadcm Synodo, ut sibi servaretur, ovnnesquequi ei juravcrunt vel jurabunt de Regni
prsscepi. Et hasc ideo delinui, ul inler eum et Epi- domiuatione, a juramenli promissione absolvo : ipse
scopos vel Principes ullramontanos, qui ei causai autem Henricus cum suis fautoribusin onini con-
jussionis veslras Ecclesioerestilerant, jusliliam faee- gressione belli nullas vires nullamque in vila sua
>em, vel pacem componerem, sicut ipse Henricus5 victoriam obtineat. Ut autem Rudolphtis Regnum
juramento per duos Episcopos mihi promisit. Prse- Teutonicorum regal el defendat, quem Teutonici
dicti autem Episcopi et Principes Ultramoutani, au- elegerunt sibi in Regem, ad vestram fidelitatem ex
dienles illum iion servare quod mibi promiserat, veslra parte dono, largior et concedo, o.mmbusquo
quasi desperali ab eo, sine meo eonsilio, vobis lesti-. sibi fideliter adliserentibus absolutionem omnium
bus, elegeruut sibi Rudolpluim Ritcem in Regem : peccalorum, veram benediclionem inhac vita et in
(94) Iste est Greqorius VI. Cujus itcr rcfert Baro- ab(96) Rernardus Osnabrugensis Ecclesim prasfuil
nitis ad an. 1047. an. 1068 ad an. 1086. a Cralepolio plurimum
(95) TheodoricusYirduncnsisprasfuii ab an. 1017 7 laudaius.
ai an. 1090.
»5 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 94
Aitura, veslra fretus fiducia, largior. Sicut cnim A . plorarent; elevatis pius Paler m ccelum oculis , et
Henricus, pro sua superbia et inobedientia et falsi- eodem porrectis inslar ascensionis palmis : Illuc,
tate, a Regni dignitate juste abjicitur; ita Rudolpho inquit, ascendam, et obhixis precibus, Deo propitio
pro sua humilitate, obedientia, veritate, potestas et vos committam.
dignitas Regni eonceditur. 101. Prseterea rogalus ut in tanla fidelium per-
99.« Agite nunc, qussso, PatresetPrincipes sanctis- turbatione, sibi successorem et Ecclesiae contra
simi, ut oinnis mundus intelligat et cognoscat quia, si prsenominatum adulterum designaret ultorem, trium
potestisin cceloligare et solvere, potestis in terraim- dedit optionem : videlicet Desiderii, Cardinalis et
peria,regna, ducatus, principatus, marchias, comita- Abbatis ccenobii Cassinensis; atque reverendissi-
tus, et omnium hominum possessiones pro meritis morum Episcoporum, Ottonis Osliensis, et Hugonis
tollereunicuiqueet concedere. Yosenim Patriarcha- Lugdunensis. Verum quia Otto nondum aGermanise
tus, Primatus, Archiepiscopatus, Episcopatus fre- et Galliaepartibus redierat, ubi Apostolica lcgatione
quenter tulistis pravis et indignis, et religiosis viris functus , venerabilem Gebehardum (98) Constan-
dedistis. Si enim spiritualia judicatis,quid de ssecu- tiensibus EcclesiaePrsesulem se prsesenle et favente
Iaribus vos posse credendum est? Addiscant nunc consecraverat, et alia nonnulla ad stabiUmentum
B
Reges et omnes S3sculiPrincipes quanti Vos estis, Ecclesiaepertinentia prudentcr (99) ordinaverat (100);
quid potestis, et timeant parvipendere jussionem Hugo quoque sua lustrans gubernacula procul ab-
Ecclesise vestrae; et in prsedicto Henrico tam cito erat; interim suasiteligi vicinum Desiderium, licet
judicium vestrum exercete, ut omnes sciant quia brevissime viclurum, non tamen absque typo victo-
non fortuilo, sed vestra poteslate cadet et confun- rem esse appellandum. Nam in diebus ejus, qui
detur, utinam ad poenitentiam, ut spiritus sit salvus quatuor aptati sunt mensibus, famosam victoriam
in die Domini. Acta Romae, Nonis Martii, Indictio- dedit Dominus Apostolicee Sedis propugnaloribus
ne5. » de adversariis ipsius; per quam etiam Cathedram
100. Igitur Satanse traditus infelix Hen: icus rabi- suam diu ab invasoribus detentam recepil Wirze-
doque dsemonum furori, magis ac magis ad sunl- burgensis Episcopus nomine Adalbero, vir specta-
mum iniquitatis conscendit; et legitimum Papam bilis natu, honorabilis vultu, ct actu, reduces ha-
destituere cupiens, auream statuam Simoniacis et bens vencrandos Coepiscopos praedictum Gebehar-
Nicolaitis in Romana civitate, quam Babylonem dum Constaiitiensem, et Hermannum Metensem,
Petrus et Joannes appellant, novus Nabuchodono- qui et ipsi pro fldelitate Gregorii nostri Sedes suas
sor, erexit (97); Guibertum scilicet Ravennatem Q , amiserar.t. Preedixcrat eidem Desiderio Pater san-
Episcopum, jam pridem a Gregorio nostro, propter ctus quod non interfuturus esset migrationi ipsius,
incestum et alia flagitia sua, Synodali seritentia quamvis ob hcc infirmitatem invisisset, et cum eo
damnalum. Proinde gravissima persecutione contra usque in finem perseveraret, et sanctas exequias
virum Dei commota, Salernum recessit : ibique cum cetcris fidelibus celebraret, multumque euni
superuoe medicationis absynthio per corporales attonitum tristemque reddiderat. Cumque hsereret in
aegritudinesefficacissime purgatus, divinse consola- admiratione, quidnam impedimenti futurum esset,
tionis dulci responso meruit exhilarari, vidclicet subito nuntiaturei aNormannis facta circumvallatio
purgationes istas ei in perpetuum proiicere et suffi- cujusdam castelli suo monasterio subjecli : etcom-
cere; nec ullam castigationem oportere post obitum pulsus necessitate succurrendi suis, abeundi licen-
timere : denique, in signum sempiternse sospitat.s, tiam accepit : sicque, licet invitus, explendse Pro-
temporalem incolumitatem recepit, et, quod valde phetiae locum dedit.
gloriosum videri potest, circa Kalendas Januarii 102. Interea Pontifex beatus Gregorius super his,
praenosse ccapit dissolutionem corporis sui futu- quos excommunicarat, requisitus, si quam dispen-
ram circa Kalendas Junii. Quibus cum -appropin- sationem facere vellet, respondit: Prseterea Henri-
quasset, et ultimi dororis luctam inchoasset, astan- D '. curo Regem diclum, et Guibertum Apostolicse Sedis
tibus ei Episcopis et Cardinatibus, eumque pro ta- invasorem, et omnes illas principales personas quse
boribus sanctae conversationis et doctrin-e beatifi- aut consilio aut auxiUo favent nequitiae vel impietati
cantibus, respondit: Ego, Fratres mei dileetissimi, illorum, omnes absolvo et benedico, qiiicumque me.
nullos labores meos alicujus' momenli facio; in hoc hanc habere specialem potestatem in vice Apostolo-
uno solummodo confidens, quod semper dilexi ju- rum Petri et Pauli credunt indubitanler: praster
stitiam, et odio habui iniquitatem. Item, cum anxie- hsec admonens eos de multis, et hoc dedit illis prse-
tatem suam de statu suo post discessum eius de- ceptum : Ex parte Dei omnipotentis, atque auctori-
(97) Guibertus, ab Henrico Rege creatus Archi- patuni miserat: sed iis a Clero non aeceptis, Gebe-
episcopus anno 1072 fuit excommunicatus anno hardus assumptus fuit.
1078, in Concilio Roraano vi, centum fere Episco- (99) Oilo postea creatus est Papa annoT088,et
porum et aliis, et iterum anno 1080, in Concilio Urbanus II appellalus.
Romano vn. (100) Hic est supra memoratus Hugo celebris
(98) Fucrat Constantim summa perturbatio pcr Episcopus Diensis, et Legatus Gregorii VII per Gal-
annos sex, quod Henricus Rex suos Sacellanos Ru- lias : qui ut majorem haberet auctoritatem, factus
peiium, dein Bertholdum ad gubernandum Episco- estj.anno 1080,Archicpiscopus Lugdunensis.
95 S. GREGOP.ILSVII PAPA. 96
tate Beatorum Pelri et Pauli Aposlolorum, prsecipio A ^. cruribus, sic ut vix quomodolibet stare posset, vix
vobis, tit neminem habealis Romanum Pontificem, eliamjacere vel sedere: qui et mulla in medicos
nisi canonice elecium, et sanclorum Patrum aucto- erogaverat, nihilque profccerat; apposita eadem
ritate electum ct ordinatum. Ubi vero in cxtrenio mitra ubi major ingrucrat dolor, pristinse redditus
posilus erat, ultima verba ejus hsec fuerunt : Dilexj cst sanitati. Liber ejusdem Anselmi de Psalmorum
juitiliam, et odivi iniquitatem, propterea morior in tractatibiis paucas sentenlias excipere; et quam
exsilio. Quo conlra quidam venerabilis Episcopus pium affectum erga sanclitalem magislri sui Grego-
respondisse narratur : Non potes, Domine, mori in rii habtierit, evidenlius ostendere. Sic ergo loquitur
exsilio, qui in vice Chrisli ct Aposlolorum ejus di- in tractatu secundi Psalmi:«Astiterunt Reges terrae,
vinitus accepisti gentes hoereditalem, et possessio- et Principes convenerunt in unum, adversus Domi-
nem lcrminos terrse. Itaque scptiformi gralia plcnus num, et adversus Christum cjus. » Rcges terroe,
septimi Gregorii spiritus, qui mundum et principcs membra videlicet ejus qui regna stiper omnes filios .
cjus arguerat de peccato ct de justilia et de judicio, superbise, non solum venerunt, sed et astiterunt, et
in fortitudine cosleslis cibi nuper accepli coelestem exercitu suo Romanam Ecclesiam obsederunt; et
viam arripiens, mcritoque divini zeli, velut igneo principes Sacerdotum conspirantem conveneruni.
curiu, instar Eliae subvectus, (101) Urbani praede- inunum, conlra sanclum Petrum, et contra Yica -
cessoris sui, ctijtis cadie festivitas exstitit, omnium- ritim ejus Gregorium, imo ipsum qui dixit: « Qui
que beatorum leetitiam in ccelesli gloria cum Chri- vos tangit me tangit; qui vos spernit, me spernil
sto gautlenlium excellenter ampliavit; in terris vero (Luc. x); crucifigunt iterum Filium Dei. > Constat
peregrinantem Ecclesiam discessu suo non parvo etenim, quia caput nostrum in membris suis pati-
moerore cousternavit. Corpus ejus sepulturee tradi- tur, in membris infirmalur; sicut ipse Beato Petra
tum cst apud beatum Matthseum Evangelistam, de dixit: « Yado iterum Romam crucifigi. »Nonne libi
cujus nova invcntione leetabundus scripserat anle videntar Principes Sacerdotum in domo Pilati col-
paucos annos Epistolam (102). ligcre concilium ut Christum moiii tradant, cum
CAPUT XIII. tot falsos tesles contra summum Ponlificem Henri-
Exempla eorum qui Gregorii decrelis obcdienles vel cus adornavit, cum omnes clamant: Rcus estmor-
inobedicnies fuere, dioinilus probata vel impro- tis? Nonne iterum Barrabas eligilur, ctChristus sub
bata. Pilalo morti addicitur, cum Ravennas Guiberlus
105. Consequcntcr hic introduccndus videttir eligitur et Papa Gregorius reprobatur? Sic vivcre
prsecipuus viiiutum cjus sectator et hcres, bea- C ( lalronem petunt, qui lege damnalur , et juslum
tus (105) Anselmus, EcclesiaeLucensis Anlistes, qui damnant, per quem omnes salvantur. Nonne libi
anle omnia id sludii semper habuit, ut imitarelur videtur iterum Pilatus manus suas lavisse, et dixis-
eum in omnibus, adeo, ut discrepare ab illo pror- se : Mundus ego sum a sanguine hujus, nullam in eo
sus nollet in aliquo : deinde, quid in ipso fuit, illius causam invenio; quando simulala poenitenlia Hen-
semper meritis attribuil. Grcgorius namque, veluti rictts aioravit summum Pontificem, dcinde falsis
fons erat; Anselmus quasi rivus fluebat, et arkla Episcopis suis dixit: Scctindurn legem vestramjudi-
irrigabat: illc, quasi caput loiuni corpus gulicrna- cale eum? Amplius : Dirumpamus vincula co-
bal: iste, ceu manus studiosa, quod injunctuin ope- rum, etc. Opprimamus , inquiunt, virum justuna,
rabalur : ille, sicut sol illuminavit omnia; iste, velut quoniam contrarius est operibus noslris. Si enim
splendor, declaravit singula. Oliin Elias, ex morta- dimiserimus eum sic, venienl Romani, et tollent
litim cohabitatione transiturus, dimisit Elisseo pal- nostrum locum et gentem. Item : SiPapa Gregorius
lium suum, Prophetici muneris instrumenlum : si- vixerit, mittel contra nos praedicalores veritatis, qui
militer et Gregorius, ex hac moiiali vila migraturus, discutientes vitam et actus nostros, eripienl oves
transmisit Anselmo Pontificalis insigne polestatis, Christi de manibus nostris; et justi diripient spolia
vidclicet mitram capitis sui; hoc nimirum Deo co- D nostra, et dimittent Ecclesiam facientibus fructum
operanlc, ut, sicut ille Prophetiseper pallium hssre- in ea. Quando vero sanctitatis traclator iste fuerit,
ditavit prserogalivam, ila et iste Sacerdotalem pei partim ex lectione sanclorum gestorum ejus anim-
roitram obtineret eminentiam. Nempe eo, usquei advertimus, partim ex relatione religiosorum Fra-
processit simililudo, ut, sicut Elisseus psr paltiumi trum, quisede longinquo ad sepulchrum ejus per
Eliasper virtulum signa demonstravcrat, ita el An- rcvelationem invilalos venisse, el a gravibus atque
selmus per mitram Gregorii qusedam magnaliai diutinis languoribus absque mora liberatos fuisse
exhibuerit. Nam, ut ne pluribus unum magis divul-- lestati sunt, perpendimus.
galum proferamus, reverendus Mantuanas Prsesul1 104. Nunc opsroe pretium arbitramur paucis
EcclesiaeUbaldus (104), rnullis jam annis gravissimei demonslrare qualilervcl gratia vel ira Dei, nostris,
Bplenelicus, el tolo corpore ulceralus prsesertim ini hoc est in Gcrmanicis partibus commendaverit de-
(101) S. Urbani I, Papm el Marlyris, cujus Actai (105) S. Anselmi episcopi Luccnsis Viiam dedi-
jam dedimus. mtisTS Marlii.
(102) Est liasc Epislola 8 libri vui, ad Alphaniuni (104) Udaldus crcatus anno 1082 Episcopus, ab
Episcopum Salcrnilanum. Hcnrico rcgc dc sede pulsus.
 S7 PROLEGOUIENA. —ACTAS. GREGORIt. 88
creta Gregorii nostil conlra avarit.am et luxuriam A ulterius non videre? Respondit: Yolo. Noli, inquit,
Simonis et Nicolai; quatenus, et justi vigilantiores ergoamodo Richardi Presbyleri Missas audire, qui
fiant, ad cavendum interdictoe jommunionis piacu- debitam tanto officiocaslimoniam nonvult custodire.
lum; etoperarii iniqiiitatis formidolosiores effecti, Sic enim vocabatur Presbyter, qui illi ecclesiaeindi •
summis poenitentiaeconatibus onitantur ad evaden- gnus prseerat, juxta quam Yirgo Deo dedita maue-
dum susepraevaricalionis supplicium. Nam ad sepul- bat. Et ex tunc eum publica visitalione confuta-
crum ejus ceelitus facta, vel quse fleridicunt,religio- lum, et exemplo suo plebem, ut idem faceret, ani-
siores quique Romani; nos illis, qui viciniores suut, mavit.
percensenda reservamus; quibus et personse facilius 106. Illa quoque (107) visio non indigna comme-
innotescunt, in quibus vel facta vel fiunt. Ut ergo moratione videtur; qua dilectus Dco et hominibus,
conlra primam in Ecclesia Simonis pestem primum benedictae memoriae Adalberlus monachus, et ipse
-
ponamus exemplum, reverendissimus Hirsaugiensis contumelias et lerrores ab adversariis Gregorii no-
eoenobii Pater (105) Willelmus, cujus religioiiem stri propter obedienliam decretorum ejus passus,
scripta quoque Gregorii nostri venerabiliter acce- eamdem Herlucam vidisse referebat de quodam Ni-
ptant, inter multos, qui specialem ejus niedicinam cOlaita, qui carnalibus desideriis inserviens ecclesiam
"
expetebant, recCpit quemdam Presbyterum, Simo- illam contaminaverat, quseestinlocoqui dicilurRola.
niacas pravitatis lepramaculosum, humilitatis anti- Inilla namque confinia,hocest in coufinioNoricortim
dotocurandum. Sed eheu! vimfaciente monachorum et Alamannorum quos Lycus fluvius disterminat, non
importunitate, quorum pessima consueludocst de sa- procul destinabat mansiones ejusdem venerandi senis
cris Canonibus aut parum aut nihil ciirare, non com- et beateeYirginis, multumque se invicem in Christo
pescuiteiim ab illiclta immaculati Agni immolatione. diligebarit, quia excellentemDei gratiam in se mutuo
Unde contigit ut ipse Salvator horrenda eum vi- fecognoscebant. Ita ergo dileclus de dilecta narrabal.
sione deterreret, cum forte post inchoatam Missam Beata Herluca inter socias virgines et viduas qua-
catechumenorum iu proprio (stallo) resideret. Op- dam die ex more sedebat, et operi manuum juxia
presso namque sopore apparuit, scissis vestibus, consueludinem suam diligenter incumbcbat; cum
aspectu quasi leprosus ; eique stupenti et admiranti, ecce subito per feneslram prospiciens, miserabiiiler
quem respiceret causa hujuscemodi apparitionis: lamentari coepit et vociferari, dicens: Voe, vee•
Taliter, inquit, lu me traclasti: qui, cum te Simo- Melius bomini ilti 'erat, si natus non fuisset. Cum-
niacum non nescires, ad conficienda Sacramenta que nimis attonita quosdam illustris fcinina, nomine
Corporis et Sanguinis mei nihilominus accedere Q Hadewlga,interrogasset eam quidnamvidisset, unde
prsesumpsisti. Inter hoec, urgente hora surgendi ad tantum commota fuissct? Mortuus est, inquit, in-
leclionem Evangelii, multi Fratrum innuerunt ut felix Prcsbyter illud de Rota, ct anima ejus ab an-
cxcitaretur; sed prsedictus Abbas alliori considera- gelis Sathanse sublata portaturad inferna : vidi cnim
tione renuit, ne revelatio, si qua esset, impedire- eos preetereuntes cum insultalione, et animam co-
tur: animadverlit enim non otiosum esse tam pro- mitantem cum ejulatione. Illa optante hoc verum
fundum illius temporis et loci soporem. Itaque ven- non esse, Miltatur, inquit, qui veritatem inquirat.
tum est ad Missam Sacramentorum, et tunc neccs- Missus nuntius faniiliam ltigentem invenit; eteadeni
sario expergefactus, celebrandi causa mysterii, ma- hora comperit mortuum, qua beata Virgo spiritinn
nifestavit gravedinem et impossibilitatem suam, ac- ejus vidcrat a malignis spirilibus asportatum.
ceptoque protinus ejusdem Missse vicario, ex tunc 107. Interea super ipsas quoque uxores seu con-
in reliquum penitus cessavit a Sacerdotali oificio. cubinas Nicolaitarum terribilitcr desseviit divina
105. Abhinc proferenda sunt exempla contra Ni- ullio. Nam qussdam.illarum, in reprobiiro sensum
colaitas, et eoram eommunicatores valentia. Felicis traditse, semelipsas iucendio tradiderunt: aliquse
namque memorias Yirgo Herluca, cui familiares dum sanaccubitum issent, moiiuse repeitse sunt in
crant visiones et revelationes Domini cum infirmita- D malutino, absque ullo prseeunlis inflrmilatis in-
tibus Apostoli, fideli relatu nobis insinuavit quod dicio : aliquarutn etiam corpora, post evulsas ani-
ipsa vice quadam, duni solitaria resedisset in cel- mas , maligni spiritus rapientes, et in sua latibula
lula sua, subito viderat Dominum Jesum ad se in • reponentes, humana sepultura privarentur. Porro
troire, comitante beato Wicterpo (106) Auguslensis incestuosis Missarum celebraloribus ita se manifc-
Ecclesise quondam Prossule ; habitoque paulisper stavit aliquoties ira Dei; quod, dum jam jamque
sileutio subsistere, et vulncra tantum sua cruore communicare veUent, turbo vehemens irruit, ca-
manantia offendere. Curoque horripilasset a timore licemque subvertens Sanguinem effudit, Panera
visionis insolitae,affatus est eam Episcopus ita di- vero sanctum humanas inventionis mirabiliter ab-
cens: Abhorresne, Soror, a cruenta specie Salva- ripuit. Qualis vero Presbyler ille fuerit, qui saepo
toris? Ait: Etiam, Doniine. Yis eum, inquit, taliter dicti semperque dicendi Gregorii nostri casulam,
(105) Wilhelmusanno 1091, die 5 Jufii mortuus, virginis dedimus 18 Aprilis, et postremam quidem
plurimum laudatur a Bertoldo Constanliensi, et a auctore eodemPaulo Bemriedensi: ubi n. 22 memi-
Trithemio in Chronico Ilirsaugicnsi. nis hujus historise, a se in hac Vita descriplse.
'100) Vitas S. Wiclerpi epUcopi et B. Uerlucm (107) Hoscvisio ibidem repetitur n. 24.
 09 S. GREGORIUS VII PAPA-. 100
sibi in pignore posilam, tempore II (108) Gelasii A tulo prsesidenti assedisset, sublevatus spiritu videre
Papse ad Missam semel induerc prsesumpsit, non coepit medium Jesum, modo se placide acclinantem
satis investigavimus: sed hoc pro certo, Romano- cidem Abbati, recte judicanti; modo indignanter
rum relatu, didicimus, quod illico scabiosus effe- avertentem, cum forte minus invigilaret rectitudini:
clus, vix per dignos poenitemUsefructus evasit. qui, postquam finito Capitulo eidem Patri secreto
108. Quanta vero gratia Dei subsecuta sit obe- referebat, non parum caulionis in reliquum sugge-
dientes Gregorianse inslilulioni, ostendit Religio rebat. Item, cum divina revelatione prseinonitus ex
quadnata , per Apostolicam Gregorii nostri.(109) be- apostoliea auctoritate praecepisset utomnes qui ibi-
nedictionem venerabiliter in his regionibus inchoata dem vel homicidae, vel adulteri, vel quolibet modo
et feliciler multiplicata, videlicet altonsorum Christi criminosi exstitissent, ab altaris officio secundum
servorum, eisque fideliter servienlium Fratrum (110) scila canonum cessare deberent, et iidem protinus
barbatorum; Virginum singulari devotione jugi- pavida confessione declarati fuissent, narrabat prse-
ler inclusarum, ilemque Yirginum regulari mode- diclus abbas, se in somnis eosdem vclut ab angelo
ratione introitus et exitussuos cusiodientium. Sane decollatos vidisse.
quadraturse hujus sive quadrigas quatuor praecipui r> 110. In calce libri commemorare delectat plenae r
rectores fuere; videlicet Canonicae vitee renovaior dilectionis bigam, martyrii cruore perfusam : Bur-
eximitts Altmannus Episcopus de Patavia, ct beatoe cliarduui videlicet Halberstatensem, et Theodoma-
recordationis (111) OJalricus Prior de Cluniaco, rum Juvavensem episcopos, Gregoriani dogmatis
venerandi Patres Wilhclmus de Hirsaugia, et Sige- assertores efficacissimos. Horum namque Burchar-
fridusde Sar.cti Salvatoris Cella (112). dus, Annoni Coloniensi et Werenhario Magdebur-
109. Vertim, quia Cluniaci mcnlionem modo re- gensi reverendissimis archiepiscopis sangtiine et re-
petivimus, ad commonilioncm cosnobiis Prsesiden- Hgioneproximus, postquam gravissimum Henriciame
tium, libet ad memoriam revocare duas visiones, persecutionis pondus laudabili constanlia diu sustcn-
inibi Gregorio r.ostro faclas; ut qui verbo et excm- taverat, landem appropinquante supernae retributio-
plo ejus hacienus profecerunl, amodo nihilominus nis dic, videt sibi in visu noctis beattim Blaskim
et harum visionuni contemplatione proficiant. Igi- marlyrem ac pontificem assistcre, el bealas passionis
tur cum adhuc Legattis apostolicus quadam vice socialem gloriam repromittere. Itaque furiosai schi-
Cluniacum venicset, et (113) Abbati Fratrum Capi- sniaticorum plebis (114) lioriib.li cireumdatione
(108) Getasius IJ., creatus autio 1118, prsefuil uno ccllulis, regularibus disciplinis institula, egregie pol-
solum anno. Q lebant: qiiippe cmnobinm S. Blasii in Nigra-sitva;
(109) Confirmatttr hoc ex epistola ejus 24 nbri el S. Aurclii, quod Hirsangia diciiur; et S. Sulvalo-
vn, ad dicttim Wilhelmum abbalem Hirsaugiensem, ris, quod Schafhusen dicilur, id esl, navium. domus.
in qua approbat quod curam monasterii S. Salva- Ad qum monasteria mirabilis multitudo nobilium et
loris susceperit: et Trilhemius de dicto Wilhelmo prudenlium virorum hac tempestale in brevi confugit,
ait: Ipse namque esl, qui Ordinem nostrum in omni- et deposilis armis, evangelicam perfeclionem sub rc-
bus pene Teuthoniciregni Prouinciis reformare studuil. gulari disciplina exequi proposuit; tanlo inquam nu-
Yocatur aulcm Religio quadrata, Ordo ex qualuor mero, ut ipsa monasteriorum mdificia necessario am-
gc-neribus, id est duplici utriusque sexus gradti, con- pliarinl: eo quod non aliter in eis locum commanendi
stilutus. Plura vide apud jam cilatum Trithe- haberent. In his itaque monasteriis nec ipsa exte-
mitim. riora officiaper seculares, sed per rcligiosos Fratrcs
(110) Id est Convcrsorum, quoriim usum idem administranlur; el quanto nobiliores erant in secuto,
Wilhelmus vel inslituisse, vel abolilum renovasse lanto sc coniemptibiiioribus officiisoccupari deside-
dicittir a Trithemio : nam clericis barbas radentibus, ranl; ul, qui quondam eranl comileset marchiones in
ipsi illas alebant causa distinctionis. Hos porro secnlo, nnnc in coquina et pristino Fralribus servire,
Germanus quidain Poiasler in ChronicoL.vuishei- el porcos corum in campo pascere, pio summis com-
inensi toino I 111.sciiptor. Germ. in Salyra quailam pulcnl deliciis. Ibi nempeet porcarii, el bubulci, prm-
aJ Henricum V, sic explodit: ter habilum, iidem sunl qui monachi. Tanto aulem
Nuncquoque Rarbmi,qui suiii, allenliiisaudi. carilalis ardore omnes fervent, ul quilibet eorum, non
Sunt ergo LaiciMili n-ibus ttim.suum, quam alienum desideret profectum; et in
j)
(ita moiiachos Hirsaugienses scnrrse iste appellare cxhibenda liospitalilale iiisudanl tam mirabiliter, ac
viJetur, proplerea quod pane ex milio commiiniier si sc pcrdidisse mstimenl quidquid paupcribus Chrisli
vescerentiir.) et hospiiibus non eroqaverint.
in
Snnl, init, I.aici MilicnsilmsassnciaH, (111) In Vita B. Herhtcse n. 42, appellatur Utlol-
Quos risus |iopiilidedil hoc agominefu.igi,' ricus, Cluniacensis atlinenlim apud Suevos prmpo-
Sunt quia prolixis barhis ad peclora|.evis siins.
D«l'ormcs...facieauslera etluusi capuialie.
Cautiusancisiscurloqne lenore capillis: (112) In villa Scaphusen ei dicecesiConslanliensi:
id est non prolixis, haud tamen a 1 ctitem tonsis, sic- ut dicitur in citala Gregorii epistola 24 libri vn.
ut illis quos ex re nosler Paultis Attonsos vocat, (113) Is est S. Hugo abbas, in cujus Vita auctore
quosque idem Poetasier sic siibsannal, tenui dun- Raynaldo abbate idem refertur, 29 Aprilis, pag.
laxat capillorum brevitnn Hnca caput in modum co- 049, liii. 4, et in alia Vita pag. 6S0, n. 3.
ronne cinctos. .(114) Bertoldus Fista habet ad annura 1088 : In
Hi per lonsnrasg^andes, granrle^qtiecucullos, Saxonia pim memorim Burchardus Ilalverstatensis
l'er caputalirasi, lurra lunus el manicati. episcopus, in causa S. Petri firmissimus, lieu ! occi-
Caelerum insignem utrorumque in monasteriis prse- dilur Migravil aulem ad' Dominum 8 Idus Apri-
laudatis virtutem, dignior audiri Bertholdus, in lis; uti ttinc inter praetermissos diximus, et ad Iiunc
Chronico ad annura 1083, sic describit: Eodem tem- diem rejecimus, si forte de ejtis vencratione eccte
pore in regno Teutonicorum tria monasteria cum suis siastica posserniis aliquid intelligere.
 m PROLEGOMENA.— ACTA S. GRECORII. 102
apud Goslariam coarctatus, et letaliter vulncratus, A nonice signa eum ipso faciente. Verum post exces-
quamdiu supervixit cum admirabili alacrilate prae- sum divini Prsesulis, cum, peccatis exigentibus, po-
senles admonuit ut sibi et ab hoereticorum contagio suisset Deus tenebras insipientise, et facta esset nox
caverent, et in obedientia Catholici p",ntificis perma- insoleritiae,in ipsa pertransierunt omnes bestiae silvae,
nerent. Denique inter verba s'auct;e exhortationis et catuli leonuin rugientes ut raperent et qusererent
et orationis spiritum emittens, sepultus est in Memo- a Deo escam sibi, videlicetspiritus maligni: et, quod
ria apostolorum Petri et Pauli, quam ipse a funda- miserabile dictu est, sacerdotem istum, eatenus in-
menlo construxerat et dedicaverat. tegrum, morsu luxuriae corruperunt: quod praefatae
111. Porro (115) Theodomarus, naturse praestan- Virgini sic assignatum est. Visus esl ei denuo sa-
tia et totius humilitatis et honestatis artificio praecla- cris mysteriis insistere, dextera quidem Domini ni-
rus, crebra fugiendi necesstiate a Guibertinis et Hen- Iiildminus apparente; sed veluti languida depen-
ricianis tribulatus, et longa deraum captione mace- dente, ac nihil penitus conficicnte. Et haec quidem
ratus; postquam se vidit in suis terminis non posse divinitus ostensa sunt Virgini.
fructiflcare, staluit Hierosolymam transmeare; atque 113. Caeterum aliquoties, cum incontinentium
inter Cundum a paganis interceptus, et pro inexpu- sacerdotum officia, juxla Gregoriaiiam prohibitio-
gnabili confessione nominis Christi membratim in- nem, corporaliter declinaret; ac per fidem et ora-
tercisus, supernam Hierusalem victor gloriosus in- tionem illis intenderet, quibus corporalem praesen-
travit. Hic ordinaverat nostrae humilitatis ordinato- tiam exhibere non potuit; mira Salvatjris largitate
rem, reverendissimum scilicet Udalricum Lauriacen- ejusdem suavitatis gustum sentire ccepit in ore,
sem sive Pataviensemepiscopum(116), atque aposto- quem interdum, realiter communicando Calholicis,
licae sedis legalum, qui ante hoe (117) septenniuin, so gratulabatur sensisse ex manifesta sacramento-
post multos agones, pro asseiiione Gregoriani do- rum perceptione. Diligebat autem hanc Virginem
gmatis, cujus ad normam et eleclus et promotus prse cseteris virginibus beatae recordationis antistcs
fuerat, legitime decertatos, obdormivit in, Domino, Odalricus,.non magis propter suam indolem bonam,
anno setatis suae centesimo quinto, neminem, proh quam propter honorabilem sanctae matris viduita-
dolor ! sui similem relinquens inter omnes Germa- tem, et materterarum ejus (quaeomnes illam maxime
niarum prsesules. Nullum etenim videmus ita com- erudiebant) laudabilem virginitatem. De malre, cui
positum moribus, honorabilem vultu, modestum nomen Helis«a, (119) breviter adjicicndum, quod in
habitu, auctoritatereverendum, semper habentera in fervente obedientia Gregorii nostri multis viiiiitibus
gratia sale conditum sermonem, et opportunis undi- C et prophetiae spiiitu praepollens, cum ad raomentum
que responsis expeditum, et alias possidentem proe- transitus sui de hoc mundo, benignis spiritibus se
rogativas, quas maluimus dissimulare quam conci- invisentibus, opportunam solitudinem, procurasset,
tare inanem invidiam illum exsequare non valentium. et in eorum glorioso praesidio ad Christum migras-
Hoc tamen cum pace cunctorum putamus dicendum, set; e vestigio revertentes, quae discesserant sorores,
quod nihil illius scveritate jucundius, nihil erat ju- invenerunt eam, ad similitudinem Pauli primi ere-
cunditate severius; et quod mirae abstinentise cum mitae, manibus ad Dominum expansis, .inslar sitp-
tanla alacritate moderabatur virtutem, ut nullam plicantis; quo nimirum pitis Conditor in defuncta
penitns redoleret ostentationem. ostenderet, quam devote sibi dum viveret suppli-
112. Cujus specialis alumna, (118) virgo Deo de- casset.
vota, vidit coelestesvisiones, et accepit donationes, 114. Hsec nobis scribentibus forte superlata est
ad commendationem Gregorianae obedientise non narratio duorum miraculorum Salemi coelitus pa-
ineptas, ideoque silentio minime prsetereundas. Di- tratorum, unum mox ut eOdem bealus Gregorius re-
lexerat enim quemdam presbyterum, eo quod caste censisset. Nam cum primitus illic proedicare ccepis-
visisset, et a tam legitimo ppntifice, videlicet Odal- set, astans quidam rusticus maligna (mente) ccepit
rico, sacros Ordines accepisset; ejusque in divinis 0 intra se taliter dicere : En, auctor praeliorum et se-
Officiis, etiam ipso tenore vocis, delectabilcm sute ditionum, postquani totum commovit orbem, hanc
caritatis simililudinem altigisset. Unde contigit ut inquietare venit urbem. His ita cogitatis, cum etiam
quadam vice videretur ei sacra mysteria celebrarc, proloqui voluit, mutum se faclum doluit. Cum
dextera divinoe majestatis desuper apparente, et ca- vero necessitate compulsus accessit ad homhiem
(115) S. Theodomarus sive Diethmarus, et potius 1091, in dicta Metropoli dicitur obisse anno 1124.
Thiemo, archiepiscopus 29 Salisburgensis, seu Jti- (117) Ergo circa annum 1131, haec scripsit an-
vavensis, factus circa 1088, et cum Bavarorum ctor.
duce Welfone profectusin subsidiumChristianorum, (118) Gretserus opinatur intelligi B. Herlucam.
in Palestina rem Christianam, recepta Hierosolyma, sed malim intelligere aliam aliquam, dum hsec scri \
restaurantium, incidit in manus Saracenorum; a berentur adhuc viventem, ideoquenon nominalam :
quibus martyrio affeclus est anno 1101, die 28 Se- alioqui non prsetermisisset postea auctor in Vita
ptembris, quando ejus Acta erunt illustranda, quse Herlucae meminisse matris et materterarum, de qui-
extant tomo IV Antiquarum lectionum Canisii, et bus infra, tanta sanctitate spectabilium.
. in metropoli Salisburgensi Hundii a Gewoldo edila (119) Idem Gretserus, non illius virginis, sed
. pag. 58, et seq. ipsius episcopi matrem hanc fuisse credidit: ia quo
(116) Udalricus, successor S. Altmanni anno putamus hallucinatum.
103 S. GREGORIUS Vin PAPA. IWi
Dei, provolutusque pedibus ipsius, quibus signis po- A induvias pontificales. Verum tantse vehemcnfiseven-
tuit, peccasse se poenitere innotuit; ipso inisereiile tus obvius eis fuil, ut Cunctselampades, quse lncfy^
et benedicente recepit loquelam, omnipotenti Deo pta B. Matthaei ardebant, cxstinguerenlur; et ipsi
famuloque ejus gratias relaturus. Poslquam vero cadenles in amehtiam tam diu jacerfiiit, quousqiie
defunctus et sepultus est,' nocturno' silentio subin- cleri populique spectaciiliim fiercnt.
troierunt fures, aperire sepulcrum volentes propler

ACTA PONTIFICALIA.

I.

EX CHRONICO BERTOLDI CQNSTANTIENSIS,

CAPUT PRIMUM, I
B 4. Anno 1074. Legati Sedis Aposlolicsc in Ale-
Acta sancti Gregorii usque ad annum 1083. manniam ad Regem venere,pro ipsius Regis morl-
Anno 1056. Victor papa, roisso Hildebrando tunc bus corrigendis : in quorum manus se Rex ipse
archidiacono, sed postea apostolicO, (120) synodum correctionis sponsicne commisit, suumque auxIU^ik
Turonis generalem collegit : in qua Berengarius, Domino Apostolieo ad deponendos Siiaoniacos
Andegavensis ecclesiae canonicus, a quo Beringa- firmissime proniisit. Ipsi etiam Regis Consiliarii
riana haeresis denoroinatur, synodaliter et praesen- omnes res Ecclesiarum injuste acquisitas se reddl-
lialiter pro eadem haeresi examinatur. Qui cum se turos, cOram ejusdem Legatis sub sacramento pro-
defendere non posset, haeresin suam coram om- misere, quippe qui easdem res a Simoniacis emeriht,
r.ibus anathematizavit et abjuravit, secundum for- concilio suo cisdem indignos ad Ecclesiasticum ho-
mam, quam sancta et universalis synodus Ephesina norem adjuvando. Ilis ila dispositis, Legali Sedis
praescripsit. Apostolicoeredierunt.
2. Anno 1061. Anselmus episcopus Lucensis papa 5. Anno 1075. Hermannus Babenbergensis-Epi^
ordinatus, et Alexander vocatus, (121) satis strenue scopus, a Clericis suis pro Simoniaca haeresiaccu-
SiniOniaeam li32resim destruxit, et mihistris allaris satus, a Papa deponitur: cui Rudbertus substituitiir.
cum conjugibus coire juxta canonum staluta cum '^ Gregorius Papa in prima hebdomade Quadragesimas
excommunicatioue iuterdixit, ipsosquelaicosclerico- Synodum Romae collegit: in qua causam Episcopi
rdm inconlinentium officia audire per bannum pro- Spirensis, sed Simoniaci, examinavit: qui ipsa die
hibttit • sicque clericorura incontinentiam salis pru- cum examinaretur causa Romse, idest, 6 Kaleiidas
denter refrenavit. Iltijiis autem constitutionis ma- Maiiii, infirmatus est Spirae; sed deinde 4 Kalenda;
xime fuit auctor Hildebrandus, tunc Romanae eccle- Martii, miserabiliter expiravit, quando et a Grego-
siae archidiaconus, haerelicis inaxime infestus. rio Papa definitam suse damnationis sentenliara iu
5. Anno 1073. Romoe Alexander Papa decessit: Roniana Synodo excepit. In eadehi Synodo dccre-
pro quo venerahilis Hildebrandus, Rdiiianse Ecclesiae tum est a Gregorio Papa, ut Clerici, aliqucm
Archidiaconus, commuui omnium consilio expe- sacrorum Ordinum gradum et oflicium pretio
tilur Papa constituendus. Quo audito ipse Archi- adepti, deinceps in Ecclesia non ministrect, nec
diaconus, se virihus esse iroparem tanlo honori, Ecclesiam prelio acquisitam aliquis relineat, nec
inio oneri, reputans, inducias respondendi petiit: deinceps alicui Ecclesiara vendere et emere liceat.
etsic fuga elapsiis, aliqiiot dies ad Vincula S. Petri Deinde ut a ClericaU oflicio cessent, qiiicumque se
occultatus latuit. Sed tandem vix inventus, et ad j) per incontinentiam reprehensibiles exhibent. Itein
ApdstoUcahi Sedem vi perductus, Papa centeslriius ut populus Clericorum officia nUllatenus recspiat,
quinquagesimus nonus septimo Kalendas Maii quos- prasdictas Apostolicas institutioues Contehihere
ordiiiafui', et Gregorius VII appellatur: cujus pru- pereipiat,
dentia non solum in Iialia, sed etiam in Teutonicis 6. Anno 10.78. Henricus Rex, per Simoniacam
partibus, rcfraenata est Sacerdotum incontinenlia ; Iioeresim, sanctam Ecdesiam fcedare non cessavil:
scilicel quod prsedecessor ejus in Italia prohi- seilicet pro pretio Episcopatus, Abbalias et alia
buit, hoc ipse in tola Ecclesia Catholica prohibere hujusmodi investiendo, et inter' alia ciimiiia c-tiaiii
sltiJuit. excommunicalis communieando. Cincius qtii.iarh,
. (120) Hujiis Synodi meminerunt B. Lanfranciis fuisse ait.
libro contra Berengarium c. 4. et Guitiiiundus (121) In Conciliis Romse Labitis anno 1063 et
lib. lii, qui ctiam Gregorium lunc Archidiaconuni T0S5.
 103 PftGLEGOMENA.- ACTA S. GREGOIffl. 101"
Romanus civis, Gregorium Papam, die Nativitatis A j! Anselmo Lucensi. Unde et Papa, missis LegatLj,
Domini missarum solennia celebrantem, compre- Prineipibus Regni declaravit se parum profecissa
hendit; quem ita comprehensum quidam ex mili- in eo quod illum in communionem rcceperit, cum
libus ejusdem Cincii qccidere destinavit: ssd cum Simoniaci et excoinmunicati non minus tunc fove-
gladium supra caput ejus vibraret, nimio terrore rentur ab eo qsiaul primum. His ergo auditis, Prin--
correptus corruit, nec inceptum ictum explere potuit. cipes Regni, generali Colloqiuo apud Forcheim ter-
Cincius autem Papatn in turrirn suam capUsm de- tio Idus Martii habilo, e.j-regium Rudolphum Ducem
duxit: quse postea statim a Romanis penitus sibi in Regeni sublimaruut: quem sepiimo Kalendas
ddapidatur, et Papa prudenter eripitur, qui el suo Aprilis, ubi eo anno mc-Jium Quadragesiinse occur-
caplori vix a Romanis vitam impetravit. Cum autem ril, coronarunt. Maxima autem nis, quse eo anno
Rex, jamdudum saepe a Papa praemonitus, se corri- tamdiu totam tsrram obtexit, in eleclione novi Regis
gere nollet, et Papa in admonendo nihil proficeret, resolvi tandem coepit. In die autcm c.nsecrationis
ad ultimum mandavit ei quod in Romana Synodo ejus, per suggesiionem Simoniacorum Clericorum,
proxima eum excommunicattirus esset, nisi resipi- maxima seditio Moguntise orta est: ita ut etiani
sceret; qua legatio in Octava Nalivitatis Domini ad palatitim irrumpere velient, et reiigiosissimos Cle-
Regem pervenit. Unde Rex, in Septuagesima apud ricos et Monachos occidcre. Sed dextra Dei Milites
Wormatiam coiloquio facto, et alio in Lombardia novi Principis, licct inermes, ita protexit, ut ne
apud Placentiam, onmes quos potuit obedientiam unuin quidcmex suis perJerent; ex advcrsariis aulem
prsediclo Papoe exiiibendam abjurare fecit: et missa plus quani cenlum, partim ferro, partim aqua
iegatione ad Romanam Synodum, quse in proxima necarentur. Quibus etiam pro homicidiis hujusinodi
Quadragcsima celebrata est, ipsum Apostolicum ab a Legatis Aposlolicse Sedis talis puenitcntia impo-
^ApostolicaSede contumaciter Jussit desccndere. Sed sita est; ut singuli aut quadraginta dies jejun&rent,
tnissi ejus turpissimc in Synodo tractati , vix a atit quadraginta pauperes semel pascerent, nec
Romanis adjuvante Papa evaserunt. Ipsum autem taraen Ecclesiasticam communionem quasi h.omicidas
Regem, Synodojudicante, fidelitale hominum, Re- vitarcnl.
gno et communione privavit, et omnes ei ad regnum S. Rudo'phus Rex, post consecralionem in Sue-
juratos juramento absolvit. Omnes Episcopos, qui viam secedcns, Regnum sibi subjugavit. IiHerinv
Regi sponte contra Papam faverant, oflicioet com- Henricus Longobardh» moraiiatur ad quem Cincius,
munione privavii: reliquis autem, qui inviti eidem civis Roniantis, secum ducens captura veneiabilem
conspirationi intererant. usque ad festivitatem S. Q ( Cumarum Episcopum, nomine Reginaldum, Papias;:
Petri inducias dedit.... Wilhelmus Trajectensisi venit: quippe remunerari volens ab Henrico, co
Episcopus, multa in Apostolicum conviciatus, sub- quod in serviiium ejus moiio hunc Episcopum, ct
iianea nioiie absquc Ecclesiastica communione, postt in praeterilo anno Dominum Apostolicum captivavo
Pascha mulctattir. Jarn orones pene Principes Regnij rat. Sed ibi subitanea morte praeventus, debilam
a communione Henrici se sequestrarant. Mense» remunerationem accepit, quam tot sacrilegiis pro-
igitur Octobri coUoquium apud Oppenheim a Prin- mereri non timuit. Henricus, audita prcmotione
eipibus Regni coUigitur, cui Legatio Sedis Aposto- Rudolphi, auxilium Papae contra illum imploravit,
licae interfuil. Ibi Henricus, in Ptirificatioae S. licet supradictum Osliensem Episcopum in captione
Mariaetunc proxima se prsesentandum Domino Papaej adhuc teneri permiserit. Unde el Papa illi respondit,
apud Augustam finnissime promisit: nam et iiiuc; se non posse ejus interpellationi satisfaoere, quaro-
Dominum Apostoiicum ipse cum Principibus Regnii diu apud illum S. Petrus in Legato suo ligatus
invitavit. teneretur. Friistrata ergo supplrcatione sua, animurn
7, Anno 1.077, Henricus Rex, propria causse dif- in tyrannidem conyeiiit: nec jam Regnum per j.ua-
fidens, et idcirco generalem auctoritatem suhter- titiam, sed per violentiam obtinere cogitavit. Rex
fugiens furtive Italiam contra Papae praeceptum ett D au.tem Rudolphtis apud Augustam gloriosiss*niutji
consilia Principum intravit: et Apostolico, ad con-. Pascha celebravit cum Legatis ApostolicoeSedis : ex
dictum diem Augustam tendenti, ante Purifieationem! quibus unus, religiosissimus Abbas Bernhardus,
S. MariseCanusii ohviavit: ubi et ab eo per inaudittce Roniam dirigilur : sed ab Udalrico Comite de
hamiliationis simulationem, utcumque potuit, nonj Lentzburg, Henrici <:ompliee, captus et prsedatisn,
Regni, sed communionis tanlum concessionem vixt annum pene dimidium in captivitate mansit: quem
deinnm extorsit: dato tamen prius sacramento, utt Cluniacensis Abbas de manibus Henrici vixdemurii
de objectis criminibus ad judicium Papaesatisfaceret; eripuit.... Vercetlensis Episcopus (J22), deposifi
nec Papos aut aUcui ejus fideli usquam eunti. ctt Regis Cancallarius, cum omnibus suis seqttacibu»
redeunli aliquam inferre molestiam consentiret. Hoc c colloquium generale circa Kalendas Maii in Run-
aulem juramentum nec quindecim dies observavit, calibus condixit, ut, si aliquo modo posset, Gregorium
captis venerabilibus Episcopis Geraldo Ostiensi etst Papam deponeret: sed ipse ad eumdem ter-minum,
(122) Gregorius, anno 1046 iactus Vercellensiss gustinum ab Ecclesia in Episcopis Pedemontaaia
episcopus, mbdo saiius, modo vecors, ipsis Kaleu- regionis.
dis Maii periit. Consule Ughellum, el Franc. Au-
PATROL. CXLYIil 'li
107 S. GREGORIUS VR PAPA. 108
fcbsque Ecclesiastica eommiinione, vitam simul et A voluit fieri. Henrictis autem, utcumque potuil, inv-
Episcopatum, heu ! miserabiliter deposiiit, quo ille pedire non cessavit. Nam contra Apostolicum prae-
Papam nefaria prsesumptione statuit deponere. Non ceptum, maxima mtillitudine flagitiosorHm aduriata,
multo post interitum (122*) Praefectus RomanaeUr- procinctum in Saxoniam paravit: cui Rex RlidoiT
Bis, indefessus miles S. Petri contra schismaticos, phus apud Struvam cum exereitu obviavit,' et illo
a quodam fautore Henrici crudeliter occiditur: ad fugato ipse campum victoriae obtinuit 7. Idus Au-
cujus corpus in parvo tempore plusquam viginti gusti. Occubuit famen ibi ex parte Rudolphi (124)
miracula contigerunt, ut fidelium virorum relatione Wccel venerabilis Magdeburgensis Episcopus, et
tiidicimus. Imbrico (125) Augustensis Episcopus, Wormatiens-is Episcopus (124') captus est. Infinita
qui in praeterito Pascha Rudolpho Regi fidelilatem autem multitudo utrimquc occubuit, piures tamen
juravit, nil de peijurio curans, Henrico advenienti et excellentiores ex parte Henrici. Facto autem alio
adhaesil: et apud illam quadam die Missam faciens, Concilio Romoe 10 Katendas DecembriSj utriusqiie
hanc sibi condilionem miser imposuit, ut sacroeObla- Regis Legati, licet nori eadem verilate, in Synedo
tionis perceptio in judicium ei proveniret, si Domi- juravere quod Domini eorum non impedirerit
mis ejus Henricus Reguum sibi injuste usurparet. _ colloquium pro causa Regni staluendum. Uride et
Post lianc temerariam perceptionem, parvo quod Papaeavice inter eosjudicare non potuit, quamvis
supravixit tempore usque ad mortem, nunquam se bene sciret cui parti magis justitia faveret. Irt
sanum de lecto levavit. Nam circa Kalendas Julii, Synodo ista Berengarius Andegavensis Canonicus,
absque Ecclesiastica communione defunctus est. ul ab haeresi stia resipisceret, synodaliter, converii-
Item Sigehardus (123'), Aquileiensis Patriarcha, in tur, eique inducise usque ad proxime futiiram Syno-
auxilium llenrico contra liannum Apostolici armata dum danlur
manu venions in amcnliam vertitur apud Ratispo- 11; Anno 1070. Gregorius Papa Synodum Romae
nam, et ex ipso itinere repentiua morte intercipitur: mense Februario collegit : in qua Berengarius, jain
sicquc donitim, non absque aliquibus suorum fu- terlio convicttis, hseresini suam abjuravit et ans-
neribus, in corpore et anima mortuus, repor- thematizavit. In eadem Synodo Henricus Aqtiileier.-
tabatur. sis Patriarcha Papaejuravit nulii se deinceps eom-
9. Papa utrique Regi ex parte S. Petri praecepii, monicaturum quem sciret a Papa excommunica-
ut treugas ad invicem facerent, et adventum ejiis tum. In hac Synodo Papa Presbyteros, deincep.', in
ad Teutonicas partes pro dirimenda lite non impe- fornicationem lapsos, absque spe reeuperationis
dirent, sed debitum consilium et auxilium ad hoc C deposuit. .. . Legati Regis Rudolphi super Henri-
iter ei prseberent. Legatis autem suls, qui adhuc in cum proclamaverunl, eo quod totum Regnum ern-
Teutonicis partibus morabantur, praecepit, ut ex fundere, et sanctam Ecclesiam conculcare non ces-
duobiis Regibus illum excommunicarent, qui prae- saret. Iterum ergo Papa Legatos suos, pro causa
ciictaa legalioni non obediret; obedienteni vero ex Regni determinanda, ad Teutonicas partes destina-
parte S. Petri in Regno confirmareht: quod et non vil, videlicel venerabilem Petrum Albanensem Epi-
mtilto post factum est, scilicel in die seqtienti post scopum .... cum quo Udalricus Paduanus Episeo-
festivitatem S. Martini Goslare, Henrico pro inobe- pus in legationem destinalur. Legatus autem Hen-
dientia iterurn excommunicato, Rudolpho pro obe- rici Legatos Papae, priusquam abirent, iri eadem
dientia iu Regnum sublimato. Nam Ilenricus prae- Synodo jhrejurandb securos fecit de conductu
dictam legationem Papae nec suscipere dignatus est, et obedientia Domini siii. Item Legafus Rudolphi
nec aninium ad treugoecoinpositionem, sed ad tyrari- de obedientia Domini sui juravii in Synodo. Le-
nidis crudelitatem iiitendit. gati ergo Sedis Aposlolicso in Teuionicam terram
"'"40. Anno 1078. Henricus iterum AposlolicacSedi pervenierites, obedientiam Rudoiphi et inobe-
de sua, quasi injusta, damnalione coriqueritur : dienliam Henrici indubitariter probaverunt : quod
unde Gregorius Papa, facto Cohcilio mense Martio D et postea, cum redirent, Papse viva voee prolestafi
(in qiio Concilio facta est exceptio quarumdam per- sunt.
sonarum de HenriCiana excbmmunicatione, et hoc 12. Anno 1080, Gregorius Papa Synodum Romoe
utique ad tempus; id est, uxorum, fiUoruro, servo- mense Martio collegit, ad quam Teutonicis partibus
rum, et reliquorum, qui non scienter, saltem non praedictae Sedis Apostolicae Legati redieruht, et
libenter excommunicatis sociantur), idoneos Eegatos omnimodam Rudolphi obedientiam et Henrici in-
iterum destinavit.qui, faeio generali Colloquio, cau- obedientiam Domino Apostolico renuntiaverunt:
sain Reghi juste determinarenl: et omnes synodali undeipse iri fine Synodi Henricum deposuit, ipsum-
senteutia damnavit, qnicumque impedirent ne que cum omnibus suis fautoribus anathematiEavit,
Colloquium fieret. Quod Rudolplius Hbentissime et Rudolphum Apostolica auctoritate in rcgia

(122') Paulo numer. 40 Cincius; Petro Damiani,
Cinlhius.
(125) Imbrico Augttstae Yindelicorum creatus
Episcopus ab Henrico IV, anno 1084, morttius 3
Aug>i-,tianno 1077 a Bruschio satis laudatus.
(123*)Siglieardus, Ughello Sigiardus seu Singifre-
dus, Germanus, prasfuit ab anno 1068 ad 1077.
(121) Wecel, in priore Yita Werinharius capit. '*
12, not. 91
(124') Adelbertus, de quo ibidem actura.
Jtftf PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORJI. 11«
iignitaie confirmavit. Uade amiulus ejus, co.ngrega-1A sicque Guibertttm Ravennalem, perjuruni, deposi-
ia multiludine schismaticorum sive cxcommunica- tum et anathematizatum, apud S. Petrum inthro-
iorum, apud Brixinam legitimum Papam abjura- nizavit; non per Ostiensem, et Albanensem, et
vit; et Guibertum Ravennatem quondam Episco- Portuensem (125*) Episcopos, qui hoc privilegium
pum, sedjam triennid a Papa Gregorio irrecupe- habent utet Papam consccrent, sed per Mutinensem
rabiliter dcpositum et anathematizatura, sibi non et Ariniinensem Episcopos (126), ulpotc jam mul-
in Paparii, seclin hoeresiarcham elegit. Deinde apud tis annis depositos et anathematizatos. Stalim ergo
Soguntiam Coiiveniu facto, eamdem ipsam elec- juxta S. Petrum quemdam monticulum, nomine Pa-
lionem a quibuscumque potuit confirmari fc.cit. latiolum, in castellum (erexit); eique milites mul-
Jatn autem mediante Octobri, Henricus expeditionem tos, ut impugnarent Romanos, imposuit, qui eum
in Saxoi.iam iterum parans, a militibus Rudolphi Transtiberinas urbis regiones nullo pacto intrare-
itinere unius diei fugatur, quamvis in eadem con-r permittcbant. Multi tamen ex Romanis consense-
grcssione Rudolphus Rex piae memorise occubuerit. rant, parlim pretio inducti, partim multis promis-
His temporibus Hcnricus tam Italiam adeo contur- sionibus seducti, omnes autem aequaliter jai»
bavit, ut nullus secure ad Limina Apostolorum posset triennii impugnatione nimium fatigati. Quid plura?
ire, qui non prius abjuraret quod ad Papam Grego- Omnes pene Romani, prseter Principem Salernita-
rium diversurus nou esset. num, hoc laudaverunt, ul Papa Gregorius Synoduni
13. Anno 1081. Henricus, post obitum Regis Ru- in medio Novembri colligerel Romse, cujus Synodi
dolphi, Veronam in Pascha venit : et inde ad inva- statuta de causa Regni, nec Henrico nec Romanis,
dendani Romam, cum suo non Apostolico sed imo nulli penitus lieeret praevaiicari. Henricus
apostata Guiberto, utpote Domini Apostolici non se- quoquc ituris ad illam Synodum et redituris securi
mel perjuro el anathematizato , profectus, sed mox tatem jurejurando fecit: unde et Papa omnes reli-
regressus est. Eodem tempore Principes Regni Teu- giosos Episcopos el Abbales ad Synodum Htteris
tonicorum, scilieet Archiepiscopi, Episcopi, Duces, suis vocavit. Rcveiso ergo Henrico Longobardiam ,
Marchiones et Comites, Conventu facto, Herman- milites cjus, quos in castello prope S. Petrum di-
num nobilem virum sibi in Regcm elegerunt. misil, repentina mors fere omnes invasit. Inter quos
14. Anno 1082. Henricus in Italiam, assumpio et Udalricus Goscezehim absque Ecclesiaslica com-
apostata suo Guiberto, itcrum Romam iirrasurus munione, heu miser! interiit, auctor hujus schis-
proficiscilur, advocata multitudine schismaticortun: matis et incensor conspirationis. Ex quadringcntis
ibique ea aestate moratus, penc incassum laboravit, Q < autem militibus, qui in illo castello pro custodia di-
([ttia eum nec hac vice Romani intrare permiserunt. missi sunt, vix triginta gladium S. Petri, ut aiuut,
Ignemquoquein domum S. Petri per quemdam tra- concessa vila evaserunt : ipsum autem castellum a
(iitorem immitlcre voluit, sed Dei misericordia pro- Romanis penitus solo adaequatum est. Heuricus ergi»
tegente non potuit: cogitavit enim ut de improviso (Ravennate suo interim Ravennam transmisso) ad
portas irrumperet, si. Romani, derelictis propugna- praedictam Synodum profecttis est, quo et Legati
culis, ad incendium reslinguendum concurrerent: Teutonicorum Principum ire debuerant; sed abHen-
sed DorninusApostolicus huic versutioeobviavit. Nam rico in via apud Forum Cassii (127) capti suntcirca
primum viso incendio omnes milites Roinanos ad festum S. Martini, licel omnibus Synodum illam
gubernacula defenderida transmisit, ipseque splus, petehtibus securitatem juramento promiserit: unde
iiducia S. Petri frctus, facto signo Crucis contra et Romani multa contra Henricuin murmurare cce-
incendium, ignem ulterius progredi non permisit. perunt. Erant auteni religiosissimi Monachi et Cle-
Igitur Henricus, capto venerabili Episcopo (125) de rici, quos in caplivitate fecit cruciari: cum quibus
Sntria aliis jue nonnulUs, suoque apostata Guiberto et Ottonem venerandum Ostiensem Episcopum cap-
iu Tiburtina urbe ad infestandos Romanos derelicto, tivatum , videlicet ad ipsum ab Apostolica Sede
ipse Longobardiam revertitur. D transmissum : rnalti tamen ex Francigenis ad illam
CAPUT II. Synodum lam Episcopi quara Abbates pervenerunu
Res gestmultimis duobus annis. Obitus, seputlura. Meliores autem Episcopi et Domino Ajiostohco ma-
15. Auno 1083. Iterum Henricus, cum multitu- gis necessarii, id est Hugo Lugdunensis, Ansel-
fline schismaticorum sive excommunicatorum, ante musLucensis,ReginaldusCumanus(128), specialiter
Pentecosten, Romam impugnaturus aggreditur; ab Henrico ad Synodum pervenire prohibiti suni.
(125) Bonizonem alibi appellat ipse Bertholdus, tificibus, ct qtii potissimum Urbanum II prouiovit:
ait autem de eo Ughellus tomo II Italioe sacrse, uti testatur Leo Ostiensis lib. IVChronici Casinen-
quod ftoruit unno 1078, etpostvaria duraque exilia, sis cap. 2.
a Catholicis Insubribus Placcnlinm civitatis Prmsul (126) Isti erant Herebertus Mutinensis, creatus
adlectus est; demumque ab hmreticis captus, utroque anno 1051, fatofunctus anno 1091, et Obizzus, ele-
orbatus oculo, ac celeris membris per exquisita tor- ctus anno 1071.
tnenta truncatus , nobilem martyrii palmam adeptus (127) Foruin Cassii. Urbs olim Episcopalis, nune
est anno 1089. vicus in Patrimonio S. Petri, 7 milliaribus ViterLo
(125*) Hi erant Olto II
dein Urbanus Papa, R. in Austrum riistat.
Petrus Igneus et Joannes anno ,1006 factus Por- (128) De liis autem in priori Vita num. 101, 103,
tuensis Episcopus, semper fidelissimtis suinmis Pon- 122, ubi nostra Annotata inspicienda.
Hi S. GREGORIUSVII PAPA. U2
Dominus tamen Papa Synodum tribus diebus solen- A bello 1 appeteret... Sed Henricus-aceeptam pecuniam,
niter celebravit; et, ne Henricum iterum specialiler non i in procinclum contra Ruodbertum, quod jura-
anathematizaret, vix a Synodo est exoratus : omnes mento prornisit, sed ad conciliandum sibi vulgus
tamen excommunicavit, quicumque aliquem ad S. Romanum expendit: cujus adjutorio Lateranense
PetrumetPapamvenientemimpedirenlqtioquomodo. palatium feria quinta ante Palmas , cum S.JORa-
16. Sed jam advenit lcrminus ad quem Romani, vennateGuiberto, intravit. Nobiles autemRomani,
nesciente Papa, hoc Henrico se cffecturos jurave- proeleradmodum paucos, cuni Doroino Papa Grego- -.
rant, ut eum Gregorius Papa incoronaret, aut alius rio tenuerunt, qui et quadraginta obsides ei dede-
quem ipsi illo expulso eligerent. Quod juramenlum, runt, Papa aulem in castellum S. Angeli se recepit,
licet in prseterita sesiale factum fuerit, omnes tamen omnesque Tiberinos pontes et firmiores Romanorum
intimos papaeusque ad terminum pene latuit. Adve- munitiones in sua obtinuit poteslate. In die Resur-
niente ergo termino, Romani Papae de juramento reclionis Dominicse Henricus, ab hseresiarcha suo
manifestaverunt, dicentes se hoc jurasse, non ut Ravennate , Coronam non gloriae, sed confusionis
Ravennas Archiepiscopus,
Papa solenniter regali unctione incoronaret, sed tan- accepit... Erat enim ipse
tum simpliciter ut ei Coronam daret. Annuit ergo el omnimodam obedientiam Romano Pontifici ju-
^ ravit, quamet nullo tempore fideliler executus est;
Papa eorum votis , ut eos a juramento absolveret,
viJelicet Henrico , si vellet curn justilia, sin autem sed non multo post, spreto juramento, singulari con-
cUm malediclione, Coronam daret. Unde Romam tumelia contra Apostolicam Sedem erigitur : unde
mandaverunl ut veniret ad accipiendam Coronam ab Apostolica Sede et ab Episcopis totius Ecclesiae
cum juslitia si vellet; sin autem, de castello S. An- in Romana Synodo, post canonicas inducias, irre-
el anathematizatur : nec hoc
geli pervirgam sibi demissam a Papa reciperel. Sed cuperabiliter deponitur
Henrico utrumque recusante, alium Legalura illi semel, nec in una Synodo, sed in omnibus Syuodis,
Romae celebralse sunt... Qua-
direxere, quod juraverinl, nec se eojitramento deti- quotquot in sexennio
neri obnoxios : igitur Domino Papae multo firmitis, propter et Henricus ab eodem incoronatus damna-
tionem ejus hereditasse non dubitatur, similiter et
quam priJem, consilio et auxilio adhaesere. Hen-
ricus autem multo instantius, pro eis suae parti ap- omnes , quicumque aliquid , quod a Domino Papa
plicandis, nunc minando, nunc promittendo labora- suscipiendum esset, a praedicto hseresiarcha quasi
vit; multumque tempus circa Romam moratus, susceptum usurpaverunt. Morabatur autem Henri-
huic negolio invigilavit. Sed jam septennio totum cus in Lateranensi palatio cum Ravennate suo, nec
Romanum imperium civili bello, nimio schismatis rC a ttdelibus Papse per civiiatem ad S. Pelruro trans-
ire permittebalur : sed in ipsa Paschali hebdomada
dissidiolaboravit, aliis quidem Domino Apostolico,
aliis autem Hcnrico faventibus, et ob hoc utrimque fideles aggreditur, in qua eongressione quadraginta
lotum Regnum praeda,ferro et igne miserabiliter de- pene inter mortuos et vulneratos perdidit (nam re-
vastantibus. Paucissimi Catholici Episcopi ex parte liqui fugerunt), ex parte autem Domini Papae nec
unus cecidit.
AposloHci remanserunt: qui et propriis Sedibus 18. Roberlus Wiscardus, Dux Normannorura, in
expulsi, suis gregibus providere non permitlebantur.
servitium S. Pet: i, post Kalendas Maii Romara ar-
Quapropler Oiiutes pene religiosi, sive Clerici sive
mala manu invasit, fugatoque Henrico totamUr-
laici, in aliqua monasleriorum latibula hujusmodi
mala declinaverunt : ne videlicet devastationem bem, Gregorio Papse rebellem,penitus exspoliavit, ct
sanctae Ecclesiae cernerenl, cui in nullo adminicu- majorem ejus partem igni consumpsit (150), co
lari possenl -. satitis enim illis videbalur, ut saltem quod Romani quemdam ejua militem vulneraverunl.
Deinde acceptis obsidibus a Romanis, et in castello.
seipsos delitescendo salvarenl quafn pro aliis in- S.
cassum lahorando, cum eisdem perirent. Angeli, quod domum Theodorici dicunl",-reserva-
ad recuperandam terram S. Petri reversu-
17. Anno 1084. Henricus in Romanorum iiribus 1 tis, ipse
p rus, in brevi plurima castella et civitates Domino
hiemavit, ibique Guibertum Ravennatem suum Ro- Papse recuperavit. Henricus autem Ruodberto resi-
mam venturum expeclavit, ut ab eo apud S. Pe- stere non
valens, ad partes Teutonicorum satis fe-
trum incoronaretur, eo quod Gregorium Papam' stinanterrevertitur... Dominus
autem Papa, collecta
ad hoc fleelere non posset, et etim, nisi legitimei
Synodo , iterum sententiam auathematis in Guiber-
reconciliatum , incoronare vellet. His temporibus5 lum baeresiarcham et Henrieum et omnes eorum
Conslaniinopolilanus maximam pecuniam Henrico) fautores promulgavit: quod et in festo S. Joannia
quondam Regi transmisit, ut Ruodbertum Wi- Baplistse praeterito jam dudum Romse
fecit, cum
scardum(i29)DuceinCa]abri3j;etApulije,conjuratuml IIe:ricu& adhuc ibi moraretur. Hanc sententiam Le-
u.ililem Doniin",Papoe, in ultionem e;usdem Regis,,
gati Sedis Apostolicae, videlicet Petrus Albanensis
(I29J Robertus Guiscardus anno 1080 reconcilia- essenl mtenti, Dux confeslimcum exercitu ad arccin
lus Papse. S. Angeli properans, Ponlificemque inde abstrahens
(150) Leo Ostiensis lib. m cap. 55 hanc incendii ii Romam sine mora egressus, Papam Gregorium ad
c.iusam affiii : Ex consilio, inquit, Cencii Romano- hoc monasterium usque deduxit: quem Aposiolicum
minilonsidis igriem m Urbemimmisit. Romani igi- usque ad ip<iiusexilum cum et Cardinaii
tur re inopinata pt rcuki, ac in igne exslinguendodum Episcopis
n bus, qui eum scculi fuerunt, suslentavit.
 1!S PROLEGOMENA.— ACTAS. GREGORII. |U
Episeopus in Francia, Otto Ostiensis Episcopus in A.sione justiiiae usque ad morlem firmissimus, Sa-
terra Teutonicorum usquequaque divulgarunt. Os- lernidiem clausit extremum. De cujus obitu omnes
tiensis quoque cum in Alemannia moraretur, sanctaj religiosi utriusque sexus, et maxime pauperes, do-
Constantiensi Ecclesiaejam dudum viduataeCatholi- luerunt : erat enim Catholicae religionis ferventis-
cum Pastorem ordinavit, scilicet Gebehardum, Ber- simus institutor, et Ecclesiasticselibertatis strenuis-
tholdi Ducis filium...undecimo Kalendas Januarii simus defensor. Noluit sane ut Ecclesiasticus ordo
Episcopum consecravit, quem pridie, id est in festo manibus laicorura subjaceret, sed eisdem et morum
S. Thomse, ctim aliis Clericis Presbyterum fecit: sanctitate, et ordinis dignilate prseemineret. Quod
inter quos et horum Chronicorum scriplorem in illtim latere non poterit, quicumque ejusdem Apo-
eadem solennitate iu Presbyterum ordinavit, eique slolici Registrum diligenter perlegerit. Postquam
potestatem ad suscipiendos poenitentes ex Aposto- autem in gubernatioue Sedis Apostolicae,imo totius
lica auctoritate concessit... Ecclesiae, duodecim annos et unum mensem legiti-
19. Anno 1085. Jam Deus omnipotens famulum me decertavit, tandem ex hac luce anno Incarna-
suum Gregorium Papam nolens diutius laborare, tionis Dominicae 1085, indictione 8, 8 Kalendas
imo pro laboribus suis digne remunerare volens , Junii subtractus, supernae vocationis PpuStiovacce-
de hujus vitaeergastulo eum vocavit. Nam aliquanto pisse non dubitalur, sepultus Salerni in ecclesia S.
tempore graviter corpore infirmatus, sed in defen- Matthsei, quam ipse eodem anno dedicavit.

II.

EX LIBRO MS. CENSUALI CENTII CAMERARII^

POSTEA HOJNORIIIII,

Cullaio cum ms. Nicolai Cardinalis de Arragonia (131).

CAPUT PRIMUM. B scitis et indubitanter coguoscitis quod a diebus

Eleclio Gregorii; Ceniii Romani et GmbertiRavenna- B. Leonis Papae hic Archidiaconus, tainquam vir
tis macliinalionespunitm; Henrici ad depositionem prudens et probalus; hanc sacrosanctam Romanam
Pontificis progressainsoienlia castigata. Ecclesiam plurimum exaltavit, et civitatem istaro ab
•I.GregoriusYII, nationeTuscus,patriaSuanensis, imminentibus pericuHsliberavit: unde, quia idonio-
oppido Ronaco (152), ex patre Bonito, sedit aunis rem ad Ecclesiaeregimen et Urbis defensionem iu-
12, mense uno, diebus quatuor. DefunctoAlexandro venire nequimus,Nos, Episcopi et Cardinales, in no-
Papa, et in Lateranensi ecclesia honorifice tumulato, mine Domini, unanimiter ipsum nobis et vobis in
dum Hildebrandus Archidiaconus adhuc esset in Pastorem et Episcopum animarum vestrarum eligi-
ejus obsequiis occupatus, repente factus est in ipsa mus. Etcontinuo (15i) universitate Populi et Cleri
ecclesia maximus Clerici et Populi Romani concur- acclamante, Dominum Gregorium Papam sanctus
sus, clamantium etdicentium, Hiidebrandum Arcbi- Petrus elegit, indutus rubea chlamyde (sicut moris
diaconum Beatus Petrus elegit. Quo audito idem esl) et Papali mitra insignitus (155), invitus etmcs-
Arcliidiaconus expavit, et quasi extra . se raplus rens in Beati Petri cathedra fuit inthronizatus.
cucurrit ad pulpilum, cupieiis populum ipsum fre- 2. Altera autem die apud semetipsum solicita
u
nientem (135) sedare et a sua intenlione retrahere. mente pertractans, ad quam grave periculuin de\-e-
Sed Hugo Candidus Cardinalis, ubi omnium vota nisset, sestuarc ccepit, et nimis dolere: sed ctim aHain
in eunviem Archidiaconjm convenisse indubitanter excusationem derelinquendoPapatu non invenisset,
cognovit, citius percucurrit ad populum; et in hunc nuntios ad regem Henricurn celeriter destinavit, per
modumalloquitur, dicens : Ecce, charissimi fratres, qttos et electionem de se factam ei aperuit, et ne
(151) Nicoluus Rosellus, ex Ordine Praedicatorum Petilianensibus et Suanensibus accersilae : non ta-
assumptus, de Aragonia dictus, quia patria Tarra- men eam peremptone excludit : et infra ex Ms.
coriensis perpettio fere mansit apud Arragonise Re- nostro adducemus alquid, quod e converso eain
gem Pelrum : is hunc praemitlit titulum : De Gre- affirmare possit.
gorio Papa VII,qui ccepitan. Domini 1705, regnanle (155) Nicolaus, frequenier.
Henrico Imperalore hujus nominis III. (154) Hoc, Coniinuo, restringendum eritadsolara
(152) Nicolaus, Ronaco; Ms. nostrum, Raonaco; acclamationem populi; si verum est quod diebns
lgnobile id oppidum fuisse oportet in dicecesi Sua- aliquot occultalus laluil, ut habet Bcrtholdus.
nensi, cnjus hodie ncc nomen quidem in tabulis (155) Aliunde sciebam, elecio mox Purpuram.in-
topographicis reperitur : quod ipsuni haud modicum jici solitam : de Mitra invenies in Actis S. Petr
oraejudicium affeii a;eneris noMUtati, a Couiitibus Ccelestini, dewriptis a Card. S. Gcorgii 1. m v. 165
113 S. GREGOIUUSVII PAPA. I ?{?
assensum praebcret ipsum atteutius exoravit: quod A Papse Capitulo "cbutinetur (159), Romanus Pontifex
si non faceret, certum sibi esset quod graviores et ita Episcopis vices suas committitj ut in partem
inanifestos ipsius excessus impunitos nullatcnus to- sollicitudinis sint vocati, non in plenitudinem pote-
leraret. Rex vero, ubi electionis verilalem cogno- statis. Sed utbreviter ad finem hujus controverslai
vit, electioni ejus assensttm prsebuit : et stalim veniamus, Synodo hac sagacitate disturbata, et
Gregorium Vercclleiisem Episcopum, Italici Regni eodcm Bremensi pro iriohedientia et rebellione ab
Cancellarium, ad Urbem transmisit, quatenus au- officioSacerdotali suspenso, Legali a Rege amplis
ctoritate Regia electionem ipsam confirmaret, et muneribus honorati, cum ejus gratia et benigno
consecrationi ejus interesse sttideret. Quod sine responso, incolumes ad urbem redierunl Roma
dilatione facttim est: nam et infra octavas Pente- nam.
oiostesin Presbyterum est ordinalus, et in Natali 3. Evolutis aulem paucis diebus, Hermannus
Aposlolorum in Romanum Pontificem consecratus. Rambergensis Episcopus, qui pro susceptione (140):
^ercepta igitur Apostolicse dignitalis plenitudine, Pallii Romam vcnerat, convictus de Simonia in con-
eumdem Regem benignc acpaterne commonuit ut spectu Gregorii Papsc, Episcopalis ct Saccrdolalis
Matri suse sanctse Romanse Ecclesia; se devotum et offiCii depositionem incuri it, el in locum ejus per
subjectum filium cxhiberet, atque ab Episcopatuum mandatum ejusdcm Ponlificis alius est subrogatiis:
et Ecclesiarum venditione omnino quiesceret : ad de Constantiensi quoque (141) Antistite idem fa-
quod pium opus efficaciter prosequendiim trans- ctum est. Interea nihil mali de Rege Henrico siispi-
miltere studuit matrem ipsius Agiictem Irapera- caus Gregorius Papa Romanus, generale Concilium
tricem (156), una cum Gherardo Ostiensi, Uberto convocavit, in quo Guibertus Ravennatensis, eum
Prsenestino, el R. (137) Cuinano Episcopis : qui Episcoporum diversarum Provinciarum immensa
ejusdem Pontificis legatione sttscepta usque inBa- multiitidinc, sedit. Praeterea et egregia Comitissa Ma-
variam transeuntes, ad Regis praesentiam pariter tildis, Aczo Marcliio (142), et Gisulfus Salernitanus
acoesserunt. Receptis igitur affectuose Legatis ipsis, Princeps eidem non defuere Concilio : sed inler ce
el digno cum honore tsaclatis, cuni per dies pluri- tera ipsius Concilii acta Normaiini et Robertus
mos Rexde sua emendatione sanctae commonilionis Guiscardus excommunicati fuerunt. Soluto itaqi:'^
verba mansuete ac palienter audiret, quinque no- Concilio, et redeuntibus ad propria caeteris, qi:i
biles viros familiares suos, ab Alexandro Papa fuerantconvocati, Guibertus RavennatcnsiscumPapa
excommunicatos, vix a consortio et socieiate sua Gregorio, in dolo, utpole qui ad Papatum jam an-
removit, Synodum vero in regione ipsa celebrare C ( helabat, remansit. Et quoniam uniuscujusque pro-
Legalis nequaquam permisit; allegans per Lema- prium solet esse, ut qualis ipse fuerit, lales sibi ct
rtira (158) Bromensem Episcopura, vices Romani alios conjungi velit, quoscumque in Roma faciuo-
Pontificis Moguntino Arcluepiscopo in Germania, rosos el adversarios Pontifici reperit, muneribus vcl
sicut in anliquisEcclesiae suosprivjlegiis continetur, promissis favorabiles sibi ei, juratos facere studuit:
lisse concessas. Cui Legati Sedis Apostolicaesic inter quos illura sceleratissimum virum Cenlium,
responderunt : De Legalionis officio Yenerabilis Praefecti Stephani filium, de quo supra (145) feci-
Fratris certmn tibi esse debet, quod neque aucto- mus mentionem amicum et secretarium acquisivit,
rilas canonica neque mos ecclesiasticus habet, ut ct cum eo contra Patrem suum nequiter se armavit.
ultra obitum ejus qui dederat Romani Pontificis Hic inler alia, quse impune fecerat niala, excelsam
protendatur. Praeterea sicut in quodampriini Leonis turriin supra pontem S. Petri construxerat, et a

i,136) De hac Saxonicum Ms. Ghronicon, usque
ad fincm fere saeculixii pertingeus, ita habet: Anno
Domini1609 AgnesImperalrix, Mater Recjis II. 'tm-
dio affecta, vel potius aivinilus compuncla, Ducatum
Bavarim deposuit; et Regni gubernacula pcniius ^
spernens pro Chrislo, Romam se conlidil : ibique
dignis pociileniimfruciibus mira inservienshumilitaie,
post aliquol annos in Domino migravit, scilicel an.
1077, ut constat cx Epitaphio apud Baronium. Ex
labore aulera hujus legationis pro Sede Apostolica
susceptaeinicllige, quam ejus fuerit studiosa. Res
ipsa adscribitur ait. 1074.
(157) CumansREcclesiae, ante finem seculi 15 e,x-
fincta;, vix sex Episcopos potuit nominarc Ughellus
t. VI Italise sacrse : habes hic quem iis addas pro
an 1074. R. puto Rogerium, Robertnm, Rolandum,
vel quid simile : aliorum nomiiium, siroililer per
initialem lilteram scriptorum a Centio, facile fuit
htippleredefeclum.
(138) Lcimarum Buvarum vocat Albeiius Sladen-*
sis, docelque Alberto suffectum an. 1077 annis 30
gedisse, oliiisse 1101, 17KaI. Junii, cui Hurabertusi
gltceesseril, Ejtis excomrnunicationcm confirmatami
deinde legimus In Synodo Romam an. 1075.
(159) Capitulum istud necdum inveni.
(140) Bullam Leonis IX Hartwico Bambergensi
Pallium concedentis, intuitu Clementis II et S. Hen-
rici imperatoris ibidem quiescentium, dedimus in
Chronologia Pontificia agentes de Clemente isto :
quam tamen in Appendice ad ipsum Leonem fate-
mur non esse usquequaque sinceram. Yeritas ta-
men facti ex hoc Centii loco confirmatur.
(141) Otlo hic fuit, de quo Chronicon Constan-
tiense cdiium a Pislorio ad ann. 1070, quod Hent-
ricus, dum praeciperet eum ordinari, riixerit: Noluit
Collegium Constantiense Prwsulem idoneum, capianl
igitur hunc stultum Olionem in Episcopum.
(142) Nicolao praeteritus Azo Marchio, adfuisse
videliir occasione incesti sui matrinionii cum Ma-
tliilde, non illa famosa Comitissa hic nominata, qua;
tunc habebat maritum Godefridum Lotharingiai
Ducem, licet llioro ejus nunquam usa; sed sororc
Guiliclmi Episcopi Papiensis, in quarlo gradu ipsuni
contingente.
(145) Hinc apparel eliam Alexahdri prreccdenlig
Acta ab eodem Auctove scripta ftiisse,
i'1'7 PROLEGOMENA.—ACTA S. GREGORH. HS
traiseuntibus de novo Pedatiam (144) jugiter extor- A . nes sibi non potuit subjugare, Rex tamquam viclo-
quebat Hic, Deo et hominibus odiosus, in saera- riosus in Franciam (145) remeavil. Slalim immensa
lissima nocte Nalivitatis Domini, ipsum Christi Vi- Episcoporum multitudine convocata, non egit grn-
carium Dominum Gregorium Papam, Missarum lias Deo pro adepta victoria, sed elevatum esl cor
solennia celebrantem, abaltari sanctae Dei Genitri- ejus, et se super se niniis extollens, in tanlam auda-
<:is,quod dicitur ad Praesepe, ausu sacrilego rapuit! ciaro vesaniamque prorupit, ut Patrein suum Gi-e-
ct cuiri suis coraplicibtis ad proedictam turrim vio- goriuni Papam, qui sedem Apostolicam per trien-
lenler asportare prcsumpsil. Unde univcrsitas Ro- nium in pace tenuerat, impiorum consilio abdicare
inaiiorurain ira pro itivasione sui Pontificis vehe- praesumpsit, et ab Ecclesia quantum in eo ftiit ex-
raenter exarsit, el in eadem nocte ipsum in eadem pellere operam et studium pro viribus (146) dedit.
turri districte obsedit. Mane autera facto Rotnani, et Decrevit etiam firmiterque conslittiit, ut nullus
turrim fuiidilus destruxeruut, el ipsum sacrilegura deinceps Episcopus, vel Abbas, seu Dux, aut alia
atrociter trucidassent, nisi eum boni Magistri disci- principalis persona, eidem Gregorio tamquam Papsi
ptilus Beatus Pontifex ex mortis periculo liberasset. aiiqualenus obedire deberet.
Quo facto, celebraturus cum Fratribus, et aliis Ec- 5. Ut autem hanc perniciosam dispositionem pos-
clesisefidelibus de more convivium, ad Lateranense set eflicaciter adimplerc, quemdam Roiandum Par-
palaXiumremeavit. In secunda vero die post-Pascha mensem, delestabilem Clericum, et alios execrabiles
populus Romanus eumdem Ceutium cum omnibus viros, cum lilteris suis Romam transmisit, quale-
stiis complicibus in rebus propriis condemnavit, et uus causam ipsam vivaciter et intrepide proseque-
in perpeluum ab urbe Roriiana exclusit. rer.lur. Qui, nefaria legatione suscepla, processcri:i:«
4. Post hsec autem supradiclus Guibertus licen- usque ad Urbem : et venientes ad Pontificem tunr
tiam revertendi Ravennam a Domino Gregorio do- in Synodo resKeiitem, in primis Regis lilteras pra>
lose petivit, quatenus eum lsedere opportunius sentartint, et consequenter per os ipsius Rolandi
posset, quem fraudulenler se diligere ostendebat. cum nimio fastu ct contumacia, locuti sunt in liunr
Nam ubi Ravennam devenit, postposito juramento modum : Misit nos Dominus noster Henricus Rex,
quod in consecratione sua Alexandro Papse ejusque de consilio Episcoporum suorum el Principum, ut
successoribus feccrat, cum Thcobaklo Medtolanensi, ea quoe noviter de slatu Ecclesieecensuit el irrevo-
et aliis cervicosis Episcopis 'Lombardiaeconspiravit, cabiiiter statuit vobis publice demonsiremus, et
atque adversus Pastoreui sttuni occulte sedilionem efficaciter prosequamur. Inde est quod prsecipimus,
exercuit. Unde factum cst quoJ espedilio, quam Q et ex auctorilate Regis praecipiendo mandamus tibi
Pontifex per Ducem Gotifredum ejusque uxorern Gregorio, ut de Apostolica Sede sine niora descen-
illustrem Coniitissam Matildam atque alios Nobiles, das, et amodo de Papatu, sicut vitam luam diligis,
contra Normannos et coeleros Ecclesiae hostes, de te nullatenus intromittas. Vobis aulem Episcopis et
Lomhardia excitaverat, in detrimentum Ecclesioe Cardinalibus eoaem modo injungimus, ut recepturi
disturbata est atque dirupta. Per Hugonem quoque Pontificem ad ejusdem Regis praesentiam festinetis.
Candidum, Regem Henricum et Robertum Guiscar- Quibus blasphemiis auditis, contra eumdem Pontifi-
dam contra eumdern Pontificem omnimodo sluduit cis conviciatorem tota Synodus ita vehementer exar-
instigare, sicut vir apostaticus omni dolo el malitia sit, quod nisi pia niansuetudo beati Papae Gregorii
plenus, qui jam secundo ad apostasiam redire ne- se objecisset, ipsum fideles Ecclesiae cum lapidibus
quaquam erubuit. Eodem tempore Dominus Grego- trucidassent. Dic vcro attera litterae ab Episcopis
rius circa mediam Quadragesimam Concilium ceie- Ultramontanis Ponlifici sunt delatae, in quibus con-
bravit, in quo saepedictumGuibertum, quia vocalus fitebantur se errasse, et nimium deliquisse: postu-
venire contempsit, ab Episcopali officio lamqiiam labant quoque veniam, et omnem de caetero sibi
perjurum suspendit, eteumdem HiigoiiemCandidum, obedieniiam observare firmiter spoponderunt. Vix
secundum Apostoli dictum (Tit. m, 10), Haereticum D itaque sedato tumultu, Synodalis tractatus in tran-
hominem post primam el secundam commonitionem quillitate processit: sed cum tempus jam instaret
devita, perpetuo al>Ecclesia sequestravit. Sed cum absolvendi Synodum, Pontifex, habito cum centum
ista in Italia fierent, Saxones contraRegemHenricum et decem Episcopis utiliori consilio, in eumdem
fortiter rebellarunt, ea videlicet occasione, quia eis Regcm, qui Ecclesise unitalem scindere altentavit,
onus importabile satagebat imponere: unde accidit excommunicalionis.sententiam prolulit, et usquc <>d
quod Rex, in manu valida et multitudine gravi, Sa- condignam satisfactionem sententiam ipsam firmi-
xoniam. ex improviso intravit: sed quoniam eos ter observari prsecepit. Quod neque reprehensibile,
imparatos invasit, victoriam quamvis cruentissi- nec novum ab aliquo sestimari debet : cum a san-
mam habuit. Quippe, sicut a prudentibus dicebatbir, elorum Patrum sanctionibus miiiime discreparet, et
quinque raiilia virorum ex parte Regis in eodem a pluribus Romanis Ponlificibus hoc ipsum etiam
bello ceeiderunt: verumlamen quia eosdem Saxo- pro minoribus causis reperiatur factum.
(144)Nicolao Pcdagium : de ulraque vocc vide nia, latius nomen hoc sumendo, sicut etiam yici-
Cangium. r.iam complectatur.
(145) Francia hic idenlidem dicitur pro Fraiico- (140) Nicolaus minus recte, pro victoribus.
119 S. GREGORIUS VII PAPA 120
6. In Chalcedonensi namque Concilio, proesenli-jA inanorum Ponliticum, etiam pro minoribus cau-
bus sexcenlis (147) Episcopis, de Dioscoro Alexan- sis, nonnullos Imperatores el Reges, non solummodo
(Irino sic legitur ; Quoniam secundum exccssum excommunicaverunt sed a Regno deposuerunt, et in
priorem iniquitaleni valJe transcendit (prsesumpse- corum locis aiios subrogaveruilt. Innocentius siqui-
rat enim excommunicationis sententiam supra san- dem Papa Imperatorem Arcadium, magni Theodosi
ctissimum Papam Leonein dictare) Anatolius Con- filium, pro eo quod Joannis Chrysostomi deposi-
f.tantinopolicus Episcopus dixit, Propter fidem non tioni interfuit, qtiam Theophilus Alexandrinus una
est damnaiidus Dioscorus, sed quia excommunica- cum allis Orientalibus Patriarchis consensu aliorum
fionemfecit Domino Archiepiscopo Leoni. Numquid Episcoporum sine assensu Romani Pontificis dicta-
ibi legitur inquisitionem factam fuisse ulrum juste, vcrat, excommunicavjt, eorumque depositionem
an injtiste, Dioscorus excommunicatus fuisset ? Non cassavit; mitissimus vero Imperator, mox ut factuin
ulique : sed ideo, quia cum esset inferior conatus cognovil, non rebellis extitit, sed veniam humilitsr
estmajorem quibuslibet injuriis Iacescere. In octava petiit et impetravit. Constantinus Papa Justinianum
itaque Synodo inter csstera ita legitur : Definivimus Imperalorem Coustantini filium (149), proptcr tion
neminem prorsus raundi portentum, queniquam eo- decentem legatorum suorum susceptionem, excom-
fura qui Patriarchalibus Sedibus proesunt inhono- municavit: qui post modum in Constantinopolilanse
rare, aut a proprio throno expellere, sed orani ho- urbis platea pedibus ejus cum regno prostratus,
nore ac reverentia dignos judicare; proecipue san- tamdiu petiit veniam donec impetravit. Anastasius.
ctissimum Papam sanioris Romse ; sed nec quicum- (150) Papa Anastasium Imperatorem excommuni-
que contra Romanum Pontiiicem circumscriptiones cavit, qui proterve loquens de Papa, in ipso Palaiio
ac verba complicare vel componere, quasi diffama- fulmine percussus interiit. Gregorius III Lcoiiem
torum quorumdem criminum, quod nuper Photius, Imperatorem, non solum excommunicavit sed etiain
et multo ante Dioscorum fecit. Quisquis vero tanta Rcgno privavit (151). Stephanus Papa Carolum (152)
jactantia, el audaeia usus fuerit, ut secundum Pho- Pipini Regis fratrem a Regno deposuit, tt Pipinum in
tium et Dioscorum, in scriplis, vcl sine scriptis, iu- ejus loco substittiit. Nicolaus quoque Romanus Pon-
juriasquasdam contra Scdem primam S. Petri Princi- tifex duos Imperatores uno eodemque tempore ex-
pis Apostolorum moveal, ajqualem et eamdem quam communicavit; Michaelem videlicet Orientalem ,
illi condemnationem accipial (148): si vero quis aliqua propter Ignaliuin Cons(.aiitiiiopolitanuii) Episcopuni
Dci poteslate fruens vel potens, pellere lentaverit sine judicio Papaa a Sede sua dejectum; et Loiha-
pratfatum Apostolica; Cathedrca Papam vel aliorssm C j rium (152')0ccidentalem, propter Gualdradaepellicis
Patriarcliarum quemquam, analheina sit. Prseterea suse societateni. Beatus quoque ;\mbrosius, non
notissimum et indubilatum est quod nntlli Ro- Romanus scd Mediolanensis Pontifex, Maximum
(147) In prima Actione nominanlur 560 circiter, perversam ejus opinionem.Cum ergo Otbo Frisingcn-
nec plures deinde csl reperira : habita est autem sis ait, Lego el relego Romanorum Regum et Impera-
Synodus illa anno 451, et damnati Dioscori causam ratorum gesta, et nusquam invcnio quemquam eorum
subscribens Anatolius, por.il,, quod omnibus sancto- anle hunc (Henricum) a Romano Poiitifice vcl ex-
rum Pairum regulis exiilit inobediens, et tertio ca- communicdtum vel Regnoprivatum, ostendit se loqui
nonice vocatus noluil obtemperare. de iis qui in Occidente regnarunt, non autem de Im-
(148) In Chalcedonensi an. 870, Act. 10, Can. 15, peraloribus Grsecis, quorum plures anathemale per-
sic legilur: Si quis tanla ejferatur audaciq., quem- culsos fuisse ob haeresimcertum est.
admodutn Pholius et Dioscorus, sive scripto sive sine (152) Sciens Nicolaus quod Pipini frater Carolus,
scripto, insanias quasdam conlra Calhedram Cory- seii potius Carlomannus, multo prius quam Stepha-
phmiApostolorumPelri audeal jaclare,eamdem atque nus Papa fuerit, factus sit Monachus Cassini, Za-
illi senlcnliam damnationi subeat. Caetera quae hic ckarim Pap» nomen hic substituit et Regem Childe-
allegantur, ut sequentia vel praxedentia, ubi inve- rinum; volens, credo, C/iiVpcncutnintelligi,Merovin-
niantur nescio. gorum Reguni ultimum, in cujus depositionem
(149) Ita recte Nicolaus; ubi in Centii libro per- Zacharias consensisse ab aliquibus dicitur. Ad
peram legilur, Juslinus Imperator Constanlini filius, D Carlomannum quod attinet, ex Anastasio Bibliothe-
qui nullus luit, nedum terapore Conslaniini Papae; cario scimus, quod jam monachum, atque ab Aystulfo
Ininc vero scimus an. 710 a Jusiiniano Rhinotmeta Longobardorum Rege missum in.Franciara, ad fra-
Constantmopolim evocatum, eteaquoc hic describi- trem ab auxilio Papaa ferendo alienandum, idque
tur humilitate receplum; causam vero evocationis serio agenlem, sicut male persuasus fuerat; de
hujus non aliam putat fuissc Baronius, quam ut finis communi consilio Rex Pipinus et Papa Slephanus
poneretur conlroversim ob Canoncs ad quintam el in monasterio illic in Francia collocaverunt, pixta
ssxtam Synodumsuperaddilos. . id quod se devoveratmonachicam agere vitam : atque
(150) Anaslasius II. Hic scripsit qtii-Jem Anasta- hoc occasionem eare potuit Cenlio allucinandi, quasi
sio Imperatori epistolam commoniloriain,quam vide aliquid de Carlomanni depositione per Regem iacta
apud Baronium an. 497,' sed qui eum exconimuni- ibi legisset.
cavil Symmachus Papa fuil, ut habes apud cumdcm (152") Hic confunditur Lotharius Rex (unde Lo-
Baronium ad an. 502, n. 29, tharii regnum, postoa Lotharingia) cum parte suo
(151) Gregarius III Leonem lsauricum et omnes Imperatore FjOthario; et illi quidem excommuhica-
iconomachos analhemale obstrinxii, inquit Zonaras, tio saepe intentata fuit, in Waldradam etiam perso-
*-ivecligalia qum nsque ad id temptts Imperio inde naliter Iata.; ipse tamen cam simuiata poenitcntia
iid est ex Itatia) peniebanlur inkitnnt, inito cum declinavit. Similiter contra Michaciem Balbum ultra
* raucis fmdere (tit videre est apud Baronium ad minas non processit Nicolaus anno 867
Papa.qui
gji. 7t'.h n. 24) descrta Imperaioris obcdienlta, ob vivere desiit.
121 I ROLEGOMLNA.— ACTA S. GREGORil. 122
Tyrannum et Theodosiurii Imperatorem ab Ecclesia A iificem usque ad civilaiein Augiistam secure condu-
pulso excommunicavit. ul non ambiguum est. Quis ceret. Sed quod fraudulenter Archiepiscopus (153)
ergo, nisi mente captus, ignorat Regiam potestatem ipse, per velatam Regis astutiain; captus fuerit apud
pontificibus esse subjeciam? et quis credata subje- Placentiam, et postmodum vix liberatus, propter
ctione Romani Pontificis se alienum esse, nisi qui historiae longitudinem prsetermillimus scribere.
cxigentibus peecalis suis inter oves Christi non me- 8. Venerabilis itaque Papa Gregoritis, audita Iega-
raitnuraerari? Sed jam rei ordinem, quem incepi- tione iantorura Principum, licet-gravissima hicms
nms, prosequamur. . instaret, ne tantum bonura, quod de pace speraba-
CAPUT II tur, per ipsius negligcnliam remaneret, cum eodcm
Ilenrici pervicacia, Rudolphi eleclio, irrili conalus Archiepiscopo ipsius ilineris difficultat:m assumpsit,
Gregorii pro pace. et usque ad Vercellas processit. Eo autem nihil
7. Interca ubi de Regis bannoad aures vulgiperso- sinistre suspicante de Regis promissione, repente
luiit, tcttis orbis Roinanus nimio timore perterritus insonuit, quol ipse rex velocissimo cursu jam trans-
non mediocriter vacillavit: Italici namque Antisli- ierat Alpes, et in occursu Pontificis hostiliter fesli-
tes ctEpiscopi Teulonici Regni super tanta dissen- nabat. Quod facinus inopinalum postquam Episco-
tione in partes se diviserunt, et auctore Guiberto ." pus Verccllensis cognovit, licet Regis Cancellarius
apud Papiam contumaces Episcopi Lombardise post haberetur, Pontifici lamen rei veritatem fideliter
Paseha convencrunt in unum : ibique, imitanles intimavit. Quo audito el in vcritate coniperto, Pon-
Photium el Dioscorum, Dominum Papam senioris tifex statim avertit habenas, et ad lulissimum ca-
Romaeore sacrilego excomtnunicare instinctu dia- strum Comitissse Malildis, Beati Petri devolissimas
bolico praesumpserunt. Quod factum attendcntes filiae,quod dicitur Canusium,non segniter fesfinavit,
Principes Regni, non medioeriter dubitai'e coapcrunt, et se in tuto cum Fratribus suis recepit. Rcx vero,
an excommunicalionem ipsam contemnere, an eam perpetrati perjuru conscius, ubi realum suum in-
reverentcr observare (deberent) : maxime cum in dubitanter putlicatum cognovil, deposita ferocitate,
i-oruin lege conlineatur, ut si quis infra annum et tamquam vulpes catlLia, simpliciiatem columbinam
fliem ab excoirimunicationis vinculo non fuerit ab- induit, elusquead ipsum castrttin, ut mereretur
solutus, omni careat dignitatis honore. Unde ad absolvi, Pontificem sequi non destitit : in quo loco
corum consolatiouem prudentes Episcopi hujusmoiii super nivem cl glaciem nudis pedibus per dies ali-
(icderunt responsum, quod, secundum slatuta el quot sletit, et absoltitionis gratiam inslantissime
exempla sanctorum Patrum, Romanus Pontifex a ,. postulavit. Post multas itaque disccptationes et
nemine judicari seu excommunicari ullatenus potest. varia consilia, post salisfactioncm et absolutior.is
lcleo Principes ipsi (quoniara secundum maliliani gratiam, idem Ponlifex inter Missarura solennia
instantis temporis mclius nihil invenerunl) cumllu- Regi, Hostiam Christi porrigens, dixit : Si corde
dolpbo, GueUbne, ac Tueodei ico Ducibus, cl aHis bonoaccedis, etqitodoi-eprofiteris mihi observaie
niajoribus Regni juramcnlo firmarunt, ut si Rex disponis, hoc sacrum Corpus sit tibi, sicut Aposlolis,
consilio eorum acquicscere vcllet, operam suam ad salutem; alioquin indigne percipies illud sicut
efficaciter adhiberent, ul Gregorius Papa ultra mon- Judas, et judicium tibi absque dubio manducabis.
tes veniret, ct a vinculo excommunicationis cum Et stalim ad osculum cum rccepit, et post Missam
absolveret. Quo facto Rcx ore proprio juramentum cum ipso paterria charitate comedit: prseterea ex-*
prsestitit, quod in adventu ipsius Pontificis absque commtmicatos qui cum Rege veuerant fecit absolvi,
malo ingenio ejus slaret mandato : et consequenter et in pace omnes dimisit.
Principes iterum juraveruut in hunc modum, ut si 9. Decurso itaque instanlis anni circulo, quam-
rcx quod juraverat observaret, ipsi cum eo in manu quamin facie Pontifici Rex devotus et obediens vi-
valida proficiscerenttir ad urbem Romam; et recepia deretur, corde et opere, sicut reieffcclus postmodum
Imperiaiis Coronoedignitate a DominoGregorio Papa, D indicavit, contrarius sibi, et semper in insidiis effi-
descenderent cuin exercitu in Apuliam et Calabriam caciter cxtilit. Nocturnis enim temporibus, cum
contra Normannos, qui tunc adversabantur Aposto- Guiberto etCentio Romano viro nequissimo,de quo
lica?Sedi; et terram ipsam, expulsis Nonnaiiuis, mentionem fecimus superius, et aliis Ecclesiae ini-
Beato Pelro et EcclcsioeRomanaereslituerent. Quod micis familiariler loquebatur, et nefariis eorum
si Rex hoc facere denegaret, ex tunc ipsi Pi-incipes consiliis favorem prseslabat. Sed cum videret Papam
eum neqtie pro Rege neque pro Domino habere de- Gregorium a Castro Canusii nullo modo posse di-
berent. Quibus rite eoinplelis et juramento firma- velli, Papiam morattirus perrexit, ubi eumdem Cen-
tis, Archiepiscopum Treverenscm miserunt Romani, tium pessima morte defunctum invenit; cujus ex-
quatenus ea quae de sedanda discordia intcr Eccle- secrabile funus idem Guibertus cum caeteris excoin-
siam et Imperium constittierant, Episcopis et Cardi- raunicatis pompalice et Iamentabililer celebravil.
nalibus innotesceret, ct propter hoc Romanum Pon- Eodem temporc, cum Rex Henricus in parlibus Ita-
(155) Udo, quibusdam Ado, Trevirensis Arcl.-i- num. 57; sed ignoravil iiijuriam Udoni oa occasione
cmscopus aban. 1067. ad 1078. meminit liujtis le- factam.
g.-Uionl»Bro\yerus. in Aimal. Trevir. ad an. 1077
m S. GREGORIUS VII PAPA. 124
liae moraretur, Principes Regni apud Yillam For- A i ad Regerii iri Bavariam, et ei consilium et volunla- '
chem in urium pariter convenerimt, et Rodulphurn tem Patris sui Poillificis oslenderurit :sed apudV
cgregium Ducem sibi in Regem unanimiler elege- ipsum efficere nullalenus potuefunt, quod iri Regno:.
rurit, virum siquidem magni consilii, et in armis suo pateretur Synodum celebrari, nisi Rodulphum
frcqucnter expertum, ac riimis illusirem. Quod ubi Regem absque cilatione, non confessum vel con-
Rex Henricus audivit, non medioeriter conimotus victum, excommuiiicatioiiis vinculo iunodarentv
est, et in iracundiaiii vehcmeriter exarsit. Yerum- Qttod qtiia Legati facere ribii prsesumpseruut, do-
tamen, sicut vir callidus et sagax, Dominum Papam lentes quod absque fructu eorum fatigatio remane^
Gregorium per nuntios suos blande et humiliter ex- bat, infecto negotio remearunt ad urbem Romam.
oravit quatenus eumdem Rodulphum mox excommu- Iterum autem inter eosdem Reges acriter est pugna-
nicationi subjiceret. Pontifex autem, corisilio habito,' ' tum, et multa millia h.ominum, maxime Bohemo-
respondit se hoc libenter facturum, si Rodulphus a rum, caesa sunt. Interea venerabilis Ponlifex, re-
se vocatus rationem sui facli reddere nollet : nori ceptis Nuntiis Roberti Guiscardi, egregii Norman-
enim justum aut ralionabile videbatur, ut prius- norurii Ducis, versus Apuliam post octavas Pente-
quam converiiretur excommunicationis gladio puniii costes itcr arripuit, et cum ipso apud Aquinum
deberct. Hujus itaquc responsionis occasione ad- B colloquium habuit. Congrua itaque ab eo salisfa-
versus Pontificem maximam indignalionem conce- ctione suscepta, prius a vinculo exconiinunicationis
pit; sed quia gravissima sibi negotia incumbebant, eum absolvit, el consequenfer fidelilatem et homa-
hoc praelermissos, in Franeiam cl Bavariam contra gitim ejus recepit. Postmodum vero jam assumpiuni
Rodulphum in manu valida festinavit: econtra Ro- in specialem Beali Petri MiHlein, de totius Apiiliae
dulphus, dc justitia sua confidetis, ad conflictum cer- et CalabriaeDucattt, per vexillum Scdis Apostolieoej'
taminis animositate maxima properavit. Quid pliira? investivit.
Horribili bello acriier utrimque commisso, coesa CAPUTIH.
suiit multa niillia hominum hinc inde : sed quis Guiberli : Ilemici fuga ab Urbe :
Aniipapm promotio
corum proevaluerit iion habetur certum. mors Gregorii.
10. Posthoc autem Doiuinus Gregoriusregressus 11. Eodem quoqtie tempore Rex Henricus, in magna
est cum lionore ad urbem Romam : illico Synodum superbia elevatus, antedictum Leimarum Bremen-
convocavit, in qua interftieruiil Nuntii ambonini semet Hermannurii Bambergensem Anlistitem, cervi-
regum, quibus Pontifex districte prsecepit, ne ipsi cosos viros, destinavit ad urbem Romanam per quos
Reges ante advenlum Legatorum suorum pugnaro nimis proterve maridavitPapse Gregorio, ac sipotes-
prsesunierent, scd congruus locus ab cpiscopis tatem super eum haberet, quatenus Rodulphiim sibi
ulriusquc partis inveniretur, in quo ante ipsos Le- adversantem excommunicare nullatenus protelaret'-.
galos ratioiies suas qtiaeque pars secure valeat de- quod si non faceret, ipse Papam (157) sibi acquire^
monslrare. Quod verbum licet Nunliis ipsis plaCue- ret, qui ecclesiastica censura sui hostis insoleiitiam
rit, impediente tamen humani generis inimico, fcoerceret. Yenerabilis papa, qui pro juslitia sari^-
disturbatum fuit; et ilerum peccatis exigentibus in- gitinem proprium fundere paratus erat, non ad pro-
ter eosdem Reges horribiliter est pugnatura, ubi cacitatem (158) verborurii superbi Regis, sed ad
inaxima virorum fortium multitudo cecidit. Qtioe mandata Judicis seterui respieienS, ssepe fatum Ro-
causa dtnn devenil ad aures summf Pontificis, pro dulphum, rationem juslam praeienderitein, anathe-
ianta occisione vehcmerilcr ingemuii: sed a pio matizai-e, sieut non debuit, minime voluil, sed
quod tanta coepei-at opere nOlens desistei'e, Syno- eumdem Regem frequenter commonitum, et a suis
dum in proxima Quadragesima iterum convocavil: cxcessibus non resipiscentem, quoniam legatos Sedis
in qiia utrimque partis Niintii venientes, juraverunt Apostolicse Concilium in terra dominationis suse
ore proprio quod statutum ab Aposlolica Sede col- liequaquam eeiebrare permisit, tamquam inobe-
loquiura per ctilpam ipsorum Regum millatenus esl, D dientem et i-ebellemiterato excommunicationi sub-
disturlialum. I leoque, deliberatoConsilio, Pontifex jecit, quibus ita peractis, Legati cum indignatiohe
ad partcs illas venerabiles viros Pelrum Alba-• ad Regis prsesenliam redierunt, ipsius animum ad
num(154), atque Odalricum (155) Paduanum epi deteriora, sicut viri Deo odibiles, instantius commo-
scopos, et Aquilegicum Patriarchain (156), pro se- ventes. Rex vero ubi se cognovit per sententiam
dando tantae discordise malo, transmiltere studuit : Romani Pontificis a consorlio fideliiim segregatum,
quibus in mandatis dedit, ut eosdem Reges a bello- trislis effectus est: sed cum a diversis diversa da-
rum congressibus prohiberent, et convocata Synodoi rentur sibi consilia, in anxietatis dubio posi us,
Episcopos et religiosos viros ad suam prsesentiami quid potius eligeret ignorabat. Tandem perverso-
juberent accedere. Qui accepto mandato transierunt t rum Antistitum et impiorum Principum sententia
(154) Hic est S. Petrus Igneus, ex Ordine Vallis- (156) Henricus, mor.uo rtiiseiabiliter schismatico
umbrosse, an. 1074 crcatus Cardinalis Episcoptis; SigefridOsuffeclus, hoc "pso anno 1077, alii Sige-
Albanensis. liardum appellant: Ughellus Sigefridum a Sigehardo
(155) Uldaricum appellat Ughellus, qtii ecclesiami non distinguit.
Palavinam rexit usquC ad an. 1090, haud diu ante (157> Ceneius, Papalum.
hanc Lcgationem creafus Episcoptts. '
(158) Idem, Proeacilatis verba. .„^,f.
m PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. I2G
proevabnte, apud Brixiam gineralem Curiam dispo- A "cjus cum exercitu illustris Comitissoe Matildis
sttit celebrare. Convenerurit itaque in loco ipso pugnavit: et quia, sicut fieri solet^varius est even-'
plurimi seditiosi et infames Episcopi, cum multitu- tus belli, victoriam habuit. His igitur siiccessibiis
dine Clericoriim et Principum, quatenus iu jactu- provocatus derepente intfavit Italiam, et post-
ram Domini Gregorii Papae possent aliquid inali Pasclia cum idolo quod efexerat Romam veniens,
ordinare vel -statuere, ut inter Romanam- Eeelesiam circa Pentecosten castrametaliis est in prato Ne-
ellmperium discordia fttturis temporibus fulciretuiv ronig.Sed quis tantoriim prudcntiura virorum ad-
Csmmutiicato itaque execrabili et detestandq con- mirai-i non poterat Regis et Gtiiberti hseresiarchie
sflio, de consensu ipsius Regis, elegerunt in Roma- apertam insaniain, et impudentera stultitiam?
nura Ponlificem, immo Antipapam, Giiibertum Ra- Quamvis enim menlis oculos perdidciint, visum ta-
vennateiiseiri, virinn manifesle perjtsrum, atque men corporis non amiserant. An non videbant il-
omni raalitia et dolositate plenuln. Et qiioniam ple- lam bestiam, quse ab eis ducebatur, qtiam honori-
rumque cohtigit, ut peccatuin sit poetia peccati, de fice a Romanis suscipiebatur et verierabatur?
superbise radice processit ad perjurium, de perjurio Quippe pro faudibus exhibebant convicia; pro can-
a<linobedientiam, de inobedientia ad excommunica- ticis ululatus , pro cereis lanceas , pro coetibus
tionem cecidit, et de excommunicatiohe pefvenit ad B Clericorum armatos. Ut autem in paucis plurima
idololatriam. Hunc lalem, sieut dixinms, RexHenri- perstringamus, post agrorum vastationem et roullas
cus adoravit pronus interram; qui etiam, suadente csedcs suorum civiuni, post varias clades atque mi-
Dionysio Placenlino Episcopo, jurasse asserilur serias, quas perpessi sunt Romaui, quia Pseudo-
ut ab eo Imperii coronam acciperet. Quid plura? papam recipere contempserunt; Rex, concepta spe
Iia peccatis exigentibus, omnes qtii prsesentes ad- ac desiderio suo fraudatus, et in sua erubesccntia
efaht iriente excaecali stsnt, non ut respicerent cse- confusus, in Lomfcardiam cum suoidolo remeavit,
lum, sed ad ejus vestigia osculanda, heu! proh et Dominus Gregorius Papa in Aposiolica Sede ie-
dolor! se pariter incurvarunt. Et his ita peraciis, mansit intrepidus.
Rex in apertam hoeresimlapsus, ad proprfa inOcla- 15. Anno quoque secundo per Spolelanupi Duca^
vis Apostoloiiim regresstis est; Guibertus vero hse- liiin ad Urbem iterum redit, et per totum Quadra-
resiarcha, insignitus Papaiibus insigniis, cum com- gesimale tempus ipsam Romam cum multa hostili-
plicibiis suis pompose intravit Italiam. tate obsedit. Adveniente vero tempore Paschali, ut
12. Eodem tenipbre idem Rex, in maxima potenta sestivum cauma vitaret, dispersit per circumpositas
et manu robusta, 'commissurus prselium cum Rege civitates exercitum, et ipse in Lombardiam cum
(*
Rodulpho, contuniaciter intravit Saxoniam; cui ex paucis reverti studuit; Guibertum vero apud Tibur-
adverso Rodulphus potenter occurrit; et atrocis- tuni dimisit, et exercitui suo proefecit, qui, posl-
simo hinc inde facto congressu, Henricus contu- posito Sacerdo.tio, per incumbentem sestatem igros
meliose terga vertit; atque in longum accerrime ab et segetes Romanorum vastayit, et alia mala' tam-
hostibus persecutus, jam de vita diifideiis, in quo- qtiam vir sanguinum eisdem Romanis hostiliter in-
dam se castro recepit, ubi per septem dierum spa- tulit. Sic tertio quoque anno idem Rex ad obsiden-
ticm latitavil. Rodulphus autem, sicut virfortissi- dam Romam reversus est : sed quia seipsum
mus et famosus, et in armorum exercitatione pro- excommunicatum a Cluniacensi Abbate (160) alqtse
hatus, nequaqtiam fugit, sed viclor et triumphator aliis religiosis Deum timentibus pro certo habeii
oceubuit, quia eum sui non eognoscentes exitia- cognovit, ut eorum simplicitatem melius circumvc-
liter vulneraverant (159). Cum atitem diutius requi- nire posset, ad callida se argumenta convertit. Post
reretur a sociis suis, tandem super stragem et ca- captionem itaque Ostiensis Episcopi et aliorum mul-
davera inimicoruni, non sine planctu maximo, re- torum, quos prsecepit absolutos dimitti, universis
pertus est, cnjtis mors postquam Henrico, lalitanti Romam visilare volenlibus firmam securitatcm de-
ct de fuga cogitanti nuntiata fuit, mox in altuin dit, qtiam juramento publice corifirmavit; et ct
cornu suum erexit, et adversus Dominum Grego- popularem favorem omnino consequeretur et gra-
ritim Papaip contumelias et terrores procaciter tiam, in publico dixit quod a Domino Gregorio
loqui ccepit, credens deteslahilia facta sua in mor- Papa imperialis coronse dignitatem vellet accipere.
tem Rudolphi Domino placuisse. Post ubi vero bsec Quod postquam poptilus Roiranus cum religiosis
gesta suiit, evolutis paucis diebus, Heiiricus filius viris audivit, non mediocritcr laetati sunt oniues;

(159) Longe aliler alii de morte Rodidphi : quem
ab Aquilifero Caesareo(Godefridum Bullionium cre-
dunt fuisse nonnuUi) transfixum, et ab alio super-
veniente dextera mutilatum volunt. Et de dextera
quidam expresse Abbas Uspergensis et Auctor Vitoe
Ilenrici sic meminerunt, ut hanc dicant ultionem
ftiissefidei Henrico non scrvatae : quin etiam Usper-
g«nsis ait, ipsttmmet in morte sua id agnovissc :
qiiaean fideni niereanttir scripta ab Hcnrici partia-
fiis, merilo dubitcs : uti et ea, qiire ronlra ipsum
scripta sunt a paftis melioris defensoribus, haud
qiiaquam in omnibus cerla sunt.
(160) S. l.ugo Cluniacensis hic fuit, cujus gra-
liam quam supplicibus litteris ambiverit simulate
prenitens Henricus, maxime cum coepit filium sibi
opposituin experiri, oslendimus § 2, ante S.in Hugo-
nisActa29 Aprilis. Erat autem ille tunc Italia
visitqnc Cassinense monasterium, uti ad an. 1083,
iiuin. 16, Baronius docet,
127 S. GREGORIUSVII PAP '. ISS
et ad vestigia Pontificis lacrymabititar accedentes, iA cepit : atque beatissimum Patrem et Dominum
ipsum cum magna instantia exoraverunt, ut patriae nostrum Papam, suffragantibus sibi sanctorum
jam fere perditse miseraretur, et paterna clementia Aposlolorum Petri et Pauli meritis, ab obsidione
condoleret. Pontifex auteni, qui pro justitia et ec- qua tenebatur potentissime liberavit. Sic itaque
clesiaslica libertate tuenda, si rationabilis causa ipsam venerabilem civitatem velociter expugna-
exigeret, mortem subire paratissimus existebat, tam, sicut gloriosus triumphalor, per plurimos dies
conslanler in hunc modum respondit: Ego versutias possedit, vendens plurimos ex ipsis perfidis civi -
ct calliditates Regis frequenter expertus sum : sed, bus, qui Dominum et Pastorem suum perdide-
si vult in iis in quibus manifeste peccavit Deo et rant : quosdam vero mulilavit, et quosdam se-
Ecclesise satisfacere, ipsum libenter absolvam, et cum usque ad Calabriam captivos duxit? sed in
Imperialem sibi coronam cum benedictione impo- ingressu ipsius Civilatis regionem Lateranen-
nam; alioquin nec debeo, nec possum vos in hac sem ad Colosseum (165) ferro et flamma coinbussil.
parte ullatenus exaudire. His igitur ita peractis Dux ad p "opria rediit, et Pa-
14.Quod verbum cum Rex remordente conscientia trem suum Gregorium Pontificem, in Lateranensi
denegaret facere, et populus Ponlifici per plures _ palaiio sedentem cum Fratribus suis Episcopis .el.
dies vehementer instaret, ut absque satisfactione Cardinalibus, in pace dimisit, pertraclantem Eccle-
Regem susciperet; et Pontifex ad eorum csecas sioenegotia pro sui officii debito, de diversis mundi
preces omnino permaneret immobilis, Rex paula- partibus emergentia.
tim coepit popularem favorem pccunia et terrore 15 Hic liberavit ab illicita occupalione sexaginla
sibi acquirere. Quod ut Pontifex manifeste cogno- Mansionariorum B. Petri ecclesiam, qui universa
vit, de conslantia populi prorsus diffidens, in Castro Oratoria seu miiiisteria ipsius ecclesiae,prseter ma-
Crescentii se cum Fratribus suis recepit. Rex ita- ius allare, quadam violentia detinebant, cuncta
que, quoniam populum Romanum ad voluntatem oralorum advenientium oblationes in usus proprios
siiam indubitanter altraxerat, Guibertum in Sede redigebant. Erant autem Cives Romani, uxorati
Apostolica violenter intrusit. Sed cum de Romana seu concubinarii, barba rasi et mitrati, menlientes
Ecclesia nullum Episcopum vel Cardinalem posset oratoribus et prsecipue mullitudini rusticanse Lom-
habere, a Bononiensi, et Mulinensi, atque Cer- bardorum, asserentes se Cardinales Prsesbyteros
viensi (161) Pseudoepiscopis fecit eum, secundum esse; quorum utique oblationibus receptis, indul-
consuetudinem Romanorum Pontificum, execrabi- gentiam eis et remissionem peccatorum ausu nefario
liter benedici: et in festo Paschatis ab eoJem Hu- (C impudenter prseslabant. Hi, occasione custodiendai
berto Imperii co: onam impudenter assumpsit: post ecclesi3e, consurgentes intempeslae noctis silentio,
modicum vero ad obsidionem Castri (162)Crescentii infraet circa eamdem ecclesiam mulla impune homi-
universos Romanos conduxit. Pontifex autem, sicut cidia, rapinas, varia stupra, et diversa latrocinia
vircautus etprovidus, jam diti Robertum Guiscardi, exercebant: quos, sicut diximus, Beatus Pontifex
egregium Normannorum Ducein, sollicitare studue- ab eadem ecclesia non sine multa difficultateremo-
rat, ut in manu valida contra illatam sibi violen- vit, et custodiae curam honeslis Clericis et Saccr-
liam,et potenter succurreret; quem ad ipsius libe- dotibus commisit et tradidil. Hic ter quaterqtie
rationem cum maximo excrcitu celebriter venient-m vere beatus Pontifex, post diutinam in Urbe mo-
audivit. Quod ubi Rex Henricus in veritate cogno- ram, descendit in Apuliam; et, occurrente sibi jam
vil, vehementer expavit, et illici ad ecclesiam S. dicto Duce Roberto Guiscardi, Salerni famosam
Petri rediens, domo Capitolina ei Leonina civilate civitatem gloriose intravit. Ibique, dum salutis mo-
destructa, vale faciens Romanis, cum eodem Gui- nita concurrenli popislo daret, repente in lectum
berto, non siue multo rubore, aufugit. In sequenti segritudinis decidens, in fceala confessione, post
<lie, antequam Senam Rex pervenisset, memoratus liiodicuni, diem feliciler clausit exlremum. Ad cu-
Roberlus Dux, tamquam leo foiiissimus Romam B jtis ulique corpus, in B. Mattbsei basilica honorifice
violenter intravit, quam non per triennium sicut tumulatum, mirabilis Deus multa miracula operari
Rex Henricus, sed una et eadem die in manu valida dignatus est.

(161) Erant hi Sigefridus Bononiensis, Hcriber- tionibus Castrum; et anno 985, ab ,co qui postea
tus Mutinensis : Cerviensis r.oraen ignoralur, defi- ipsum novis operibus communivit, Cresceniio Nu-
ciente Episcoporum serie ab anno 1069, quando menlano, nomcn diu tenuit, et ut apparet eliam hac
scitur qucmdam Ronum vixisse (qui forte usque tiuc selate tenebat. Ospergensis nominat Castelium Cre-
superfuit) ad annum 1101. Blondus autem pro Cer- scenlii, quod vutgo domus Theodorici diciiur.
viensi Tarvisinum substituit, qui posset fuisse Ac- (165) Nicolao Coliseum, quod nomen Iiodieque
celinus, anno 1082 Ecclesise isti prsesidens : ab his in usu est, cl erat cum scriberet Anastasius Biblio-
autem execrationem suam potiusquam consecratio- thecarius : ita atitem dictum volunt Amphitheatrum
nem accepit Guibertus, in Dominica Palmarum an- illud maximum, quod a Vespasiano et Tito extru-
uo 1084, adeoque 24 Martii: nam Pascha celebra- ctum essejuxta viam sacram, eo loei, qui jam a
tum fuit 51 ejusdem. Neronis tempore nomen habebat ab immani 120 pe-
j(l62) Moles Adriani antiqtiitus, deinde S. Angeli dum Coiosso, qiiem ille sibi erexerai.
stib Gregorio I dxi coepla, adjectisque postea muni-
m PROLEG6ME1NA.- ACTA S. GREGORII. 130

III.

EX MS. NOSTRO DE VITIS PONTIFICUM

USQUE AD MARTINUMV DEDUCTIS.

CAPUT PRIMUM. A rediit, operatus est, dicere pro posse studeam.

Acla primohujnsPontificalus qninquennio (184). 2.. Secundo anno sui Pontificalus, antequam is-
Hic praeclarus et almificus Pontifex, 5 anno sui lud faclum fuissct, unde praefatus (166) malevolus
Pontificatus, in Nocte Nativitatis Domini, apud S. occasionem acceperat, in Concilio, quod ipse Romae
Mariam Majorem ad Praesepe, dum Missam celebra- a vi Kal. Maiiii usque ad n Kal. praedicti mensis
bat, in confractione DominiciCorporis super altari, celebravit; quinque de familia RegisTeutonicorum,
a quodam Cenlio Stephani captus fuit et perductus qtiorum consiliis ecclesiae veudebantur, a Iiminibus
in domum dicti Centii: quse domus posila erat in Ecelesise separavit. (167) Ita ut, si abinde usque ad
loco, qui voeatur Parrioni (165). Sed quia dies erat Kalendas Junii Romariinon venirer.t et satisfacerent,
celeberrimus, omnes Romani in unum cohvenerunt, cxcommunicati haberenlur. Philippus (168) Rex
ad prsedictam domum capiendam perrexerunt, et Francorum, si Nuntiis Papse ad Gallias ituris, de
Domiuum Papam de lanta injuria liberaverunt. Li- satisfactione et emendatione securitatemnon fecerit,
beratus itaque D. Papa, ad ecclesiam in qua captus habeatur excomnntiiicatiis. Liemarum Bremensem
fuit, indutis solemnibusvestimentis ut mos eratre- Archiepiscopum, pro inobedicnlia superbise stise, ab
versus, Missam quam incrpperat perfinivit: ad pala- Episcopali officio suspendit, et a Corpore et sangui-
iium denique coronatus, et cumomni laude Episco- ne Domini interdixit. Guarnerium Strazburgenseiri
porum atque Cardinalium et Procerum reversus, ab episcopali et sacerdotali officio suspendit. Henri-
quidquid consueludinis est eelebravit. Romani, tan- cum Spirenseni suspendit: Herimannum Bamber-
tam injuriam ferre non valentes, domum Centii cum genscra, si ante Pascha non venerit satisfacturtis,
omnibus bonis devastarunt, et in terram contra D. simiiiter suspendit. ltem in Longobardia Guiielmi;ra
Papsevoluntatemprostraverunt.Ipse vero quimalum Papiensem et Cunibeiiuin Taurinensem suspenclit.
et pr*dictum scelus commiserat, aufugit a manibus Dionysium Placentinum deposuit. Robertum Du-
eorum, et Curiam Teutonici Regis requisivit. Quid ccm Apulise jain anathematizatuiii, et Roberlum
vero mali commiserit, quas falsitates composuerit, de Loritello, invasores bonorum S. Petri excom-
quam discordiam inler Regriura et Sacerd<*tiumfe- municavit.
cerit, et ad ultimum suo instinctu usque >n iinem 5. Tertio vero anno idem Papa Romaein Basilica
perduxerit, in sequentibus (proutmelius potero) ex- Salvatoris Synodum (169) celebravit, in qua Sige-
plicare curabo. Nunc pauco intervallo, quod prae- fridum Magisntinum Archiepiscopura, qui conatus
iictas Pontifex, interea dum ipse ivit, stetit, et est Episcopos et Abbates Regni Teutonicorum a
C.
(164) Praemittitur decretum electionis, iisdemver- 15, ipsumque summarium ponitur statim post Epi-
bis quibus in Yita num. 21 euro hac dumtaxat va- stolam 2, dalam in Synodo, sccunda Kalendas Mar-
rietate quod ibi sinipliciter electio facta dicatur die tii. Cum ergo sequens Pascha, ad qtiod infra citatur
sepulturm Domini Alexandri;; hic vero die 3 Sepul- Hermannus Bambergensis, celebrandum fuerit 5
turm. Quia autem facilius fuit originali textui aliquid Aprilis, sequitur Synodum hanc coepissc fer. 3 pri-
decedere per incuriam transcribentium, quam acce- moe HebdomadaeQuadragesirnalisiofesto S. Matthise,
dere, ideo non videtur id otiose praatermittendum ; Notatus autemin eodemRegistro annus Christi 1074
sed suspicor originaliler scripttnn fuisse, die 5, indicat usque ad proximum Annuntiationis festum
mortis el die sepulturm. tunc adhuc Romanis cucurrisse snum annum, er
(165) Ecgraphum quidein nostrum Parriam : sed usu Florentinorum, quod etBaronius nolavit.
hujusmodi mendis ipsum scatet, elegantia majori (167) Quse sequuntur visum cst cx registro juxta
quamaccurationetrariscripttim. Estautem Parrione Baronium hic tanquam ex fonte, uade
nomen Regionis unius ex 14, in qtias Urbs tota di- partem delibavitadjungere,auctor horum Actorum.
viditur, simulque plateae ab illaducentis versusPon- (168) Philippum Francim regem,de Simonia apud se-
tem S. Angeli: atqueita facileconciliabuntur textus, accusalum a clero Malisconensi, jusseiat Gregorius.
in quibus vocatur turris ad ponlem S. Petri, quia a Ruderico Cafcallonensi cpiscopo moneri perepisto-
per hunc itur ad Burgum S. Petri, seu urbem quam lam, datam Piperni n Nonas Decembris, indicl. xn,.
cocantLconinam. adeoque tribus fere meiisibus ante hanc synodum..
(168) Mss. VitaePontificum apud nos habent qui- D (169) Hanc quoque synodum esse in Quadrage--
dem Maii; sed Summarium Actorum, descriptum siraa celebratam, cujus r Dominica incidit in 15 Fe«-
in Registro libri seu anni secundi, uti testatur Baro- bruarii, persuadet nota anni 1075, adhuc usque ad
nius, haces Martii et raerito. Nam summarium is- Annuntiationero currcntis , addita apud Baroniiim
tudin quo notatur Dionysii deposilio, continetur in ex eodem (utputamus) registro; ubi non dubli»
euistola 54, data Romm v Nonas Mariii, Indictione qsiin in summariis aliarum seqiientium sub Grego-
131 S. GREGORlliS VII PAPA. iH
sancla Romaua Ecclesiaspeciali Maiie suascindere, A i nuit, el quanta?. ruinse quantseque calamitatis ipso
judicio sancti Spiritus et aucloritale Beatorum Apo- aiidore, hoste antiquo prsecedenle, (janua) patuit:
stolorum Petri et Pauli ab omni Episcopali officio ctii nos paterna dilectione, et amore patris ac ma-
suspendit, ct a comnmnione Corporis et Sauguinis tris ejus ducti, adhuc in Diaconatu positi, admoni-
Domini separavit, nisi forte mortis periculum ei tionis verba suayissima transmisimus, atque suui-
superveniret, ita tamen ut poenitentia ductus resi- mopere el frequenter eum per viros revocare procu-
pisceret: caeteros vero qui ejus schismali conseh- ravimus. Illis autem qui dicebant Regem non posse
tiendo subscribcrent,- ab omni Episcopali offieio excoinmunicari, sic respondebat: Quando Deus Ec-
suspeudit. (170) IIlos vero quinon sua spontecon- clesiam suam ter Bealo Pelro commisit, dicens,
senserunt usque ad festivitatem S. Petri toleravit, Pasce ove meas, Reges excepit? Ubi Deus princi-
eo quidem respectu, ut si infra istum terminum ido- paliter B. Petro dedil polestaf.m ligandi et solvendi
neam, aut per se aut per nuntios suos, satisfaclio- incoelo el in lerra, nullum excepit, nihil ab ejus po-
nem prsesenliaesuse non obtulerint, Episcopali dein- lestale subtraxit: nam qui senegat Eeclesisevinculo
ceps officio priventur. Episcopos Longobardise, qui, non posse alligari, restal utneget se non posse ab
spreta Canonica ct Aposlolica auctoritate conlra B. ejus potestale absolvi: etqui hoc iinpudenler negal,
Petrum Apostolorum Principem (eique praestitum) ' se omnino a Christo sequeslrat. Nunc qualiler est
sacramentum conspiraverunt, auctoritale ejusdem reversus prsedictus Rex post excommunicationem
B. Petri ab ornni Episcopali oflicio suspendit, et a ad D. Papse obedientiam, et quid fecerit, dicamus.
commiinione Sanctsc Ecclesiao separavit. Agathen- 5. Ad oppidum Canusii apud Longobardiam, in
sem Episcopum Berengarium, quia Nai'bonensi Epi- quo D. Papa erat cum paucis, Rex adyenit: ibique
copo excommunicato, Gommunicavil, et vices Epi- per triduum ante portam caslri... persistens... om-
scopates pro illo fecit.cxcommunicavit. Viennensein nes adcompassionismisericordiam movit... Denique
Episcopum Herimanuum, justedepositum pro Simo- instanlia compunctionis ejtts cl lanla oninium qui
nia, perjuriis, sacrilegiis, aposlasia, qtiia Yienneii- ibi aderant supplicalione devicltis D. Papa, landem
sem Ecclesiam infestare non desistebat, cxcammu- eum, relaxato anathemalis vinculo, iu communic-
nicavit: et Ecclesiis Romanensi el S. Isidori Lugdu- nis gratiam et siuum Matris Ecclesise recepit, acce-
nensi, quousque eas occupaverit, divinum interdixit ptis ab eo securitatibus quse inferius scriptae sunt...
Officium.Desiderium et Romanensis EcclesiaeCleri- Hoc est jusjurandum Henrici Regis Teutonicorum:
cos, qui Regtilares ab ea expulerunt ct excommuni- Ego Henricus Rex, ele. ut supra in Viia num. 75.
catis cominuiiicavcruiit, inde donec salisfacercnt Actum Canusii v Kal. Februarii, Indictione 15 (174).
csconHBunicavit. Abbalem S. iEgidii simililcr et ( Dum vero in excommunicatione manebat, divortium
Comilem S. ./EgiJii, propter consanguineam; el Co- quoddam inter Henricum Regem et Rodulfum de
initem Forensem, ct Umbeiium de Bello Joco, pio- dignitate ortum est: quod videlicel divortium multi
pter infcstaliones Lugdunensis Ecclesioe; Podirs:- a D. Papa factum esse clamabant: sed nullo morio
sem Simoniacum (171) (et) homicidam Stephauum, se illos oJTentiisse(175) praediclus Pontifex profitc-
scilicet a Legalis suis excommunicatura,etPontium hatur, imo utrique misit ut viain sibi praepararenl,
Gratianopolitanum quousque resipisceret excommu- qualenus pro diffiniendo tanlo negotio secure possci
nicavit, et ea quae Diensis episcopus in Episcopatu proccdere : quia mallet miUies, si posset, m.ori,
Diensi de dccimis, ctprimitiis, et ecclesiis fecit, et quam sua occasione tot millia hominum morti tra-
csetera quic inLegatione(t72)Aposlolica statuit, eon- derentur.
firmavit. 6. Quinlo anno (176) sui Pontificatus celebravit
4. Itera Henricum, filium Henrici Imperatoris, in Romae Synodum, ubi interfuerunt Archiepiscopi
eadem Synodo in luinc modum excommunicavit: el Episcopi diversarum urbiiim fere numero centum,
BeatePetre(Apostolorum Princeps, etc. (175)... Post nec nori ct Abbatum ac diversorum Ordiiuim Cleii-
excommunicalionem vero multum rogatus a quibus- D corum el laicorum innumerabilis multitudo : in qua
<lamfuit ut pacem cum eo faccret. Responsio (au- Aposlolica aucloritate (multa qttre corrigenda erant
lem) illius talis erat: Cum eo nos pacem velle ha- correxit et quaecorroboranda firmavit. Inter caeleia
bere, si ipse cum Deo pacem (habere) sluduerit: atitem in fine Synodalis absolutionis Tedaldum.
nam veslra fraternitas minime ignorat, quanto tem- dictum Arcbiepiscopum Mediolanensem, et) Guiber-
pore sancla Ecclesia inauditas pravitates et diversas tiira Ravennatem, inaudita superbia et hseresi ad-
iniquitates Regis (et utinam Chrisliani veri !) susli- verstis sanctam EcclesiamCatholicam se extollentes,
rio synodorum anni uniformiter incipianttir; liccl d,iu anle ccopta fuisse.
Baronius, abhinc stylum mutans, annos notet velut; (175) Eamdem ipsam formulam jam legisti in YUa
a Kal. Januarii coeplos. num. 65, quare hic omittitur.
Exeodem fonterursus addo sequentia.
(170) Deerat (174) Adeoque anno!077. Dalam omiserat Pau-
(171) conjunclio, quam supplemus; agi- lus, quem apparet hinc verbotenus descripsisse to-
tur enim (ut apparel) de Podiensi episcopo , qttii tum istum locum; quare eadem hic iterare nolenles,
tunc crat Stephanus, adeoque de eodem. punclis signalis lectorem i-llucremittimus,
(172) Legationis, Hugoni Diensi per Galliam com- (175) Offendisse, id est in muluam offensionem
missae, multa esl menlio in epislolis Gregorii, sed concilasse.
maes lioc anuo posteriores sunl, utvideatur non (17C.)AKniiin 1078 nolanl Acla Synodi, apud Ba-
K$ . PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 154
abEpiscppali et Saeerdotali oificio suspendit: et A vembri die 18, indictionc xi, Marro, Guilleri filius,
olim jain factuin anathema super ipsps renovavit, habitatcir in ducatu Spoletano ,,; pro redemptione
eo quod vocali ad Synodum venire (177) contem- animse suae et parentum suorum, obtulit B. Petro et
pserunt. (Arnulphum Cremonensem, publiee coram super altare ejus omnia quae ei pertinebant de castro
D. Papa convictum et confilcntem se Simoniacum, quod vocatur Moricida, posito inter Muricem et Cla-
ab omni Episcopali officioabsque spe recuperationis rignanum, quod conquisitum habebatper concam-
deposuit, et usque ad condignam satisfactionem biationem a Liraldo et Hugone,nepotibus Ugonis filii
anathemate pejcussit). Rplanduro quoque Tarvisien- Ascari, in plebe de Luzano (180 bis), reservato usu
sem, qui pro adipiscendo Episcopatus honore sub- fructu dicbus vitaesuos et Brutuli sui filii et filiorum
dolus factus Legatus, inter Regnum et Sacerdotium Brutuli, si maseiili fuerint de legitimo matrimonio
sehisma faeere non abhoiTiiit, (ut amodo et usque procreati. Eodcm vero anno (m Kal. Decembris,
in saeculum Episcopali careat dignitate, Apostolica synodus) celebrala est ab eodem pontiflce, in qua in-
eensura censuit; et ut nullus successorum suaecon- ter csetera excommunicatus est Constantinopolila-
secrationi aliquo modo consentiat, modis omnibus nus imperator (181). Juraverunt quoque in eadem
prohibuit; et) perpetuo anathemate eum alligavit, synodo legati Heiirici et Rodulfi, quisque pro do-
nisi resipuerit et digne Deo satisfecerit. Ugonem B mino suo, quod nullis dolis colloquium legatorum
Cardinalem tit. S, Clementis, tertio ab Apostolica Sedis Apostolicae in Teutonico rcgno habendum im-
Sede damnatum, eo quoJ aspirator et socius factus pedient. Multa etiam alia sunt ab eodem in eadem
hoeresis Caduli Parmensis Episcopi; (e.t iterum con- synodo conslitula (182), quse longum est enarrare.
siitutus Legatus Apostolica Sede damnatis se con- Renovavit autem et analhcma factum super Guiber-
>"unxit;et tertio facttis apostata et hseresiarcha, schi- tum Ravenuatem, et civibus majoribus omnibus at-
sniata etdivisiones atque scissuras in Ecclesia Dei, que minoribus nuntiavit, eum esse excommunica
tentans eam scindere, fecit; ab omni Sacerdotali of- tum et destructorem EcclesieeRavennatis.
ficio privavit, et tam ab ingressu et honore prsedicfse 8. Altero quidem anno (183) pontificatus ejus-
Ecclesiae,quam omnium Ecclesiarum sub perpelua dem 6 mense Februario, indictione n, celebrala es'
et irrevocabili sententia submovit, et) usque ad sa- synodus Romae, ad honorem Dei et sedificalionem
tisfactionem anathemate percussit. (Renoyavit etiam Ecclesise, in basilica Sancti Salvatoris; in qua omnes
excommunicationem a prsedecessoribus factam super arehiepiscopi, religiosae personoe, congregatae sunt,
GaufredumArchiepiscopumNarbonensem, et absque ut sanctam synodum celebrarent. Omnibus igitur
ulla recuperationis spe ab Episcopali Officioeum su- congregalis, habitus est sermo de corpore et sau-
bmovit.)... (178) ExpletoConcilio misitnuntios suos, C guine Domini nostri Jesu Christi, multishsec, non-
videlicet Bernardum (179) Diaconum et Bernardtim iiullis illa, prius sentientibus. Maxima siquidem
Massiliensem Abbatem (180), cum Udone Treveren- pa s, panem et vinura, per sacrse orationis verba
si Archiepiscopo, adcomponendampacemcumRege et sacerdotis consecralionem, Spiritu sancto invi-
HenricoetRodulpho, quem Teutonici sibiRegem ele- sibiliter operante, converti substantialiler in corpus
gerant; praecepitqueeis ut stricte discernerent, quis Dominicum, de Virgine natum, quod et in cruce
ex duobus majorem haberet justitiam; et cuicumque pependit, et in sanguinem, qui de ejus latere n ili-
justitia competeret, illiRegnigubernacula traderent: tis effusus est lancea, asserebat, atque auctoritati-
nuia justior pars amplius de Deo confidere potest, bus orthodoxorum Patrum, tam Grsecorum quam
et potestale B. Pelri omnino erit adjula. Latinorum , modis omnibus defcndebat; quidam
CAPUT II. vero, nimia caecitate perculsi, figuram tantum (et
Plures 'synodi retiquo Gregorii pontificatu ab co stibstantiale illud corpus in dextera Patris sedens
habiim essc); se et alios decipientes, quibusdam cavillalio-
7. Anno sexto ponlittcatus Gregorii, mense No- nibus conabaniur astruerc. Verum ubi ccepit res
ronium, et ex lib. v, epist. 15, constat indictam p Iunt esse proraolum.
fuisse, pro proxime venturm Quadragesimm hebdo- (180) Ilunc quoque abbatem S. Victoris Grego-
i,'Hzd«priina,cujusDominicaeo aniio,Pasehahabenle rius cardinalem creaverat; qui a Beiiholdo Constan-
ad 8 Aprilis, incidere debebat in 25 Februarii. tiensi laudatur ut vir omni charilate plenus, et obiit
(177) Ms. nostrum prsecitalum not. 166 quia de anno 1079.
Thedaldo tacuerat, omnia posuit in singulari; sed - (180bis) Luigianum SpoletoversusMarchiam distat
epistolam Guiberto nominatim scriptam, ad ornnes -,-5 p. m. et hinc intervallo 2 aut 5 milliarium, se-
-
etiam Lombardise episcopos, etc., directam: esse^ cmidum tabulam topographicam Umbrise, C.
habet titulus; et verosimiliter Thedaldo nominatim idest, Castellum Mauri; et Can-Moroid est, Moro, Cam-
exemplar missum fuit, tanquam capiti episcoporum pus-Mauri, quae videntur huc facere, licet nomina
Lombardiae, sicut Guibertus erat ./Emiliee. Muricis et Clarignani modo non reperiantur.
(178) Ssquebantur hic quae habct Pauius de mit- (181) Nicephorus Boloniales, tyrannice sibi Impe-
tendisadpacemlegatisnum. 90 etanteconclusionem, rium vendicant, Michaelem cum eonjuge et filio in
quadicituridtotum AclumRomm in ecclesia Domini Blachernis captos in monasterium relegarat: erat
Salvaioris, yNonas Martii, indictione i, alia qusedam autem Michael Ducas Romanse Ecclesite commu-
decreta leguntur apud Baronium, indeque in Colle- nioni adhaerens.
ctione conciliorum, quae satis est ibi posse inveniri. (182) Inveniuntur adhuc Titnii 53 Capitulorum,
(179) Bernardtim diaconum Papiensem, a Nico- decreta vero iis respondentia 12 duntaxat supersunt.
lao II creatum cardinalem, ait Lambertus Schaffna- (185) Anno 1079, nam prior Svnodns pertinet ad
biH-Rpnsis,aliqui ab ipsomet Grcgorio primum vo - an. 1078.
.155 S. GRKGORIUSVIIPAPA. IT.fi.
agi, prius etiam quani lertia die ventum fuerit in jA in paiiibus Teutontcis, loco el tenipore a vobis do-
synodum, defecit contra verilatem niti pars altera. fuiilo, ante proesentiam vestram vel legatorum ve-
Nempe Spiritus sancti ignis, emolumenta palearum stiorum , dominus noster rex Rodulpbus vel ipse
sonsuniens, et fulgore suo falsam lucem divcrbe- veniel, vel episcopos etfideles suos mittet; paratus-
rando obtenebrans, noctis caliginem vertit in lucem. que erit judicium de causa regni subire, nulloque
Denique Berengarius, hujus erroris magister, post malo ingenio conventum a vobis sive legatis vestris
longo tcmpore dogmatizaiam impielatem, errasse constitutum iinpediel; etpostquam inde certum ve-
se coram concilio frequ?nli confessus, veniamque strum nunlium videbit, de pace in regno statuenda
postulans ct orans, eam ex aposlolica clementia me- et confirmanda, studebil ut legatio vesti a provenire
ruil, juravilque sieut in consequenlihus continetur: ad pacem regni et concordiam possit. Haec omnia
9. Ego Berengarius , cordc credo et orc co:ifi- observabunlur, nisi quantum ex vesira licentia re~
leor, panem el vinum, quse pontmlur in altari, per manserii, vel ex impedimento legitimo , scilicet
myslerium sacrse oraiionis et verba nostri Redeni- inorle vel gravi infirmitale vcl captione sine
ptoris, subslantialiter converti in veram el propriam dolo. (185)
ac vivificatricein carnem el sanguinem Domini no- 11. Seplimo quoque anno sui poniificatus idem
stri J^su Christi; et post consecralionem esse verum "' Pontifex Romse celebravit synoduni, in qua inter-
Chrisli eorpus, quod natum est de Yirgine, et qtiod fucrunt archiepiscopi et episcopi divcrsarum ur-
pro salute inundi oblatum in cruce pependit, el quod bium, nec non et abbatum ac diversorum ordinum
sedet ad dexteram Patris; et verum sanguinem cleiicoiiim ct laicorum innumerabilis muilitudo; in
Christi, qui de latere ejus effusus est; non tantum qua aposlolica constituta corroborans, multa quse
persignum et virtulem sacramenti, sed in proprie- corrigenda erant correxit, ct quse corroboranda fir-
late nalurse et verilale substanlise, sicut in boc brevi niavil. Ihter caetera namque in fine synodalis abso-
continelu;', et ego legi, et vos intelligitis. Siccredo, Iutionis liaec annexuit, et perpetuae memoriaa poste-
nec contra hanc fidem ulterius docebo : sic mc Deus ris scribenda mandavit, ita dicendo : Patrum san-
adjuvet, el hsec sancta Dci Evangelia. Tunc D. papa clorum statuta sequentes, sicut in prioribus con-
proecepil Berengaiio, ex auctoritate Dei omnipolen- ciliis, quae Deo miserante celebravimus, de ordina-
tis et sanclorum apostolorum Petri et Pauli, ul de tione ecclesiasticarum dignitatum statuimus, ita et
corpore et sanguine Domini nunquam ulterius cum nunc aposlolica auctorilate decernimus ac confirma-
aliquo dispulare, vel aliquem docere prsesuincret; mus, ut si quis deinccps episcopatum vel abbatiam
excepto causa reducendi ad hanc fidem cos, qr.i per f de manu alicujus laicae personae susceperit, nulla-
ejus doctrinam ab ea recesserant. tenus interepiscoposvel abbales habeatur, necullaei
10. His itaque pie ct feliciler actis, inicr niullas ut episcopo seu abbati audientia concedatur; insu-
proclamationes coiiquesti sunt legati regis Rodulphi per ei gratiam S. Petri ct introilum ecclesiaeinterdi-
super Henrico, quod, nulli loco, nulli personse par- cimus, quousque locum quem sub crimine tam
cens religionemffoiie, regioncm] transalpinam con- ambitionis quam inobedientise, quod est scelus ido-
tererct et conculcarct; ncminem debitus ordo, ho- lolatriae, csedit, resipiscendo non deserit. Similiter
nor aut rcvereiitia iuereiur; et uli vilia mancipia, etiam de inferioribus ecclesiasticis dignitatibus cori-
non modo sacerdotes et clerici, verum etiam arclii- stituimus. llem si quis imperatorum , regum , du-
episcopi cl cpiscopi caperenlur, vinculisque manci- cum, marcliionum, comitum, vel quarumlibet sae-
parcntur, partimque irucidarentur. Decrevernnt ergo cularimn potestatum aut personarum investituram
quam plurcs concilii, in illius tyrannidcm gladium episcopatus vel alicujus ecclesiasticse dignitatis dare
apostolicum debere evaginari; sed distulit aposto- prsesumpserit, ejusdem senlentise vincnlo se obstfi-
lica mansuetudo. Juraverunt igitur legati Hcnrici cttim esse sentiat. Insuper etiam nisi resipiscat, et
rcgis illud, quod in sequentibus scriptumreperitur; Ecclesiaeprcpriam libertatem dimitlat, divinaeanim-
Legaii Domini mei ad vos venient infra lermi- D adversionis ultionem in hac praesenti vita, tam in
nura ascensionis Domini (184), excepta majori vi, id corpore quam in caeleris rcbus suis sentiat, ut in
esl morte vel gravi infirmitate vel captione absque adventu Domini Spiritus salvus fiat.
dolo, qui legalos Romanse Ecclesisj secure ducent 12. Item sententiam depositionis et exconimuni-
et reducent; et Dominus Rex erit obediens Ulis, se- catlonis.jamplerumquedataminTheodaldumMedio-
cundum juslitiam ct judicium illorum; et hsecomnia Ianensem dictum archiepiscopum, et GuibertumTia-
absque dolo, r.isi quantum ex jussione vestra re- vennatem,etRolandumTarvisiensem confirmamuset
manserit. El hsec juro ex proecepto domini mei re- corroboramus; etPetrum olim Rodonensem [Ruthe
gis Ilenrici. Itidemque Rodulphi quod sequilur : Si nen] episcopum, nunc autem Narbonensis Ecclesioa
colloquium ex vestro prsccepto constiiutum ftterit invasorem, pari sentcntia damiiamus. Ilem si.quis
(181) Ascensio Domini, co anno quo celebratum soyteris deliberalum sil, Utrum bona ecclestarvm
€6i Paschas 24 Maiiii, iiicidil in diem 2 Maii. possint poni in pignorc pro pecunia colligenda, cd re-
(185) Addit Labbeus, eodem anno iv Nonas Maii, sistendum Guiberto ArchiepiscopoRuvennaU, Roma-
aiterum Concilhim; in quo coram quatuor Episco- nam Sedeminvadere concnii.
pis, pturibus Carriinatibiis, Abbalibtts, et Archipre-
 157 PROLEGOMENA.— ACTA & GREGORII. - 138
Normannorum terras S. Petri, videlicet illam par- A est ab eodem'Pontiflce (189) synodus; in qua inter
tem Firmanae Marchiaequae nondum pervasa est, et csetera (sententiam deposilionis archiepiscoporuin
ducatum Spoletanum et Campaniam, nec non mari- Arelatensis et Narbonensis, atque excommunicatic-
limas atque Sabinum et comitatum Tiburtinum, nec nis per legatos apostolicse Sedis promulgatam D.
non monasterium S. Benedicti Montis Cassini ct papa, his qui aderant collaudantibus, firmavil).
terras sibi pertinentes, insuper et Beneventum in- Henricum quoque dictum rcgem et omnes fautores
vadere vel deprsedari praesumpserit, gratiam S. Pe- ejus, qui in prsedicta excommunicatione animum
tri et introiturii ecclesiaeei usque ad satisfactionem induraverant, iterum excommunicavit et anathema-
interdicinius. Yerumtamen si quis illorum adver- tizavit; iteni Ildimundufn et Landum Campaninos
sas habitatores hafum terrarum aliquam justam tyrannos, omnesque adjutores eoruni. Prseterea sus-
causam habuerit, prius a nobis, vel recloribus seu pendit ab officio quosdam episcopos, qui ad conci-
ministris inibi constitutis, justitiam requirat; quse lium invitali, neque ipsi neque nuntii eoium pro
si ei denegata fuerit, concedimus ut pro recupera- ipsis venerunt.
tione suarum rerum de terra illa accipiat; non t.a- 14. Anno duodecimo pontificatus ejusdem D.
men ultra modum neque more praedonum, sed ut decet Gregorii, ab Incarnatione Domini 194, xn Kalendas
Cliristianum, et eum qui sua magis quaerit recipere B decembris , praesidente eodem apostolico, celebrata
quam aliena diripere, et qui timet graliam Dei'amit- est tribus diebus in Lateranensi Lasilica synodus, in
tere et maledietionem beatiPetri incurrere (186) qua fuerunt archiepiscopi, episcopi et abbates Cam-
15. In octavo sui Pontificatus anno, episcopis per panise, et de principatibus Calabrise atque Apulise,
priucipatus Apuliaeet Calabriae constitutis, inter cse- paucique Gallicani; nam plurimos perfidia Henrici
tera verba, in quadam epistola (187), malignilates tyranni iter reverlere compulit; qui Ostiensem (190)
regis Henrici et Guilberti Ravennatis archiepiscopi, episcopum, de legalione apostolica redeuntem, con-
« in jam dicta synodo excommunicalorum » denun- tra fas.et juramenti fidem, capi jussit sive permisit.
tiavit. Primum namque malitiam, quam super Tres autem synodos Quadragesimales (iQi) ejiis-
ipsum D. papam Alexandrum per Cadulum Parmen- dem Henrici persecutio praepedivit; qui semel B.
sem facere conatus est, innotuit; et quod Deus, qui Paulum, bis B. Petrum aggressus, demum postmul-
superbis resistit, humilibus dat graliam, superbiam tum fusum sanguinem, non tam suorum fortitudine
eorum in foveam, quam aliis paraverant,caderepro quam negligentia civium, portas et muros surripuit.
suissceleribusjuste permiserit, nuntiavit. Guibertum Romanum siquidem vulgus, pars videlicet copiosior
vero, Romanie Eeclesiae perjurum, Ravennalis Ec- „ civitatis, biennali bello fallgatum, acri inedia labo-
clesisedevastatorem, autechrislum et hseresiarcham, 01rabat; cum nec ipsis ad vicina oppida vel castra
pro nefandissimis suis sceleribus, designavit. Om- liceret, nec jurali Henrici ad urbem vellent negotia-
nibus vero episcopis et Ravennatis Ecclesiae suffra- tum venire; mulli autem fame adacti urbem reli-
ganeis, et omnibus majoribus et minoribus ejusdem queranl; proinde ceteri, bello remissius altenli rem
civitalis, ac per totam Marchiam nec non toluia du- ex animo minus gerebant, et a cuslodiis prout cui-
catum, sine spe recuperationis damnatum alque que libebat sine timore negligenlius aberant.
depositum nolificavit; quorum almificus praesul 15. Heec super Henrici tyrannide, quia se occa-
auxiUo fretus, sicut B. Petrus B. A.pollinarem trans- sio praebuit, perstrinxisse sufficiat. (Ceterum Domi-
misit ad praedicandum; sic ipse, qui licet indignus nus Apostolicus in eadem Synodo, de fidei forma et
vicem ejus gerebat, archiepiscopum (188) ibi ad ho- Christianse religionis conversatione, sed et de ro-
minum animas Deo lucrifaciendas, et hseresim prse- bore animique constanlia, ad prassentem pressuram
dicli Guiberti destruendam, mittere curavit. Eod;ita necessaria, ore non lmmano sed Angelico patenter
veroanno Romaein basilica S. Salvaloris celebrata edisserens. die terlia totum ferc Conventum in ge-

(186) Sequebatur in Ms. nostro ex Vitis Poiitifi- D Marchia Firmana el in Ducatu Spoletino, commo-
cum excommuniculio Regis Henrici Acta ranlibus; illis videlicet qui B. Petrum diligunl, neque
RommNonis Mariii Indiclione m, plane sicut eam vinculis excommunicalionis tenentur. Et his solis sa-
impressam habes in Yita num. 96 et seqq. et omnia lutemetAposlolicam benediclionemimpertiens, data n
simul cum duobus Capitulis hic omissis, de falsa Jdus Decembris, commendat iis Ravennatem Archi-
poenitentia et de electione Pontificum reperiuntur episcopumR. quem post longas et innumeras pervaso-
irapressa apud Baronium ad an. 1080, nam quod in rum occupationes, nuperrime, sicut olim a B. Petro
Registro unde acceptasunt notelur annus 1079, ori- Appolliiiarem ila hunc Ravennas ab Ecclesia Romana
tur a ratione prsenotata anni Florentini usque ad meruit accipere. Baronius Richardum legit, et magnas
Annuntiationem protrahendi: cumque Pascha anni mstimalionis virum appellat: neque minus possumus
1080 bissextilis celebratum sit 12 Aprilis, intelli- de eo credere, etsi nih.il uspiam ab eo actum inve-
gilur eliam haec Synodus prima hebdomade Quadra- niamus.
gesimae convenisse, post Dominicam quse cadebat (189) Si hsec aeque ac aliae Quadragesimalis fuit,
in 29 Februarii. quod praesumere licet, coacta fuerit post primam
(187) Hsscest Hb.vm Epist. 5, data Cicani xu Ka- Dominicam, cadentem anno 1081 in diem 21 Fe-
lendas Augusti. :-- bruarii, quando Pascha fuit 4 Aprilis.
(188) Ejusde.m libri Epist. 14, scripta omnibus (190) Otho Castillionmus Mc fuit, postea Papa
Episcopis, Abbalibus, Comitibus alque Miliiibus, in Urbanus.JI.
vurochia Ravennali aique Pentapoli, nec non et in (191) Annorum scilicct 1082, 1085, 1084.
PATROL.CXLVIIl. • 5
159 S. GREGORIUS VII PAPA. 140
mitus et lacrymas compulit: sicque Concilium, Ii. vestram curam trado. Quoniam mihi operae pretium
Apostolicabenodictione lselificatum, inpace dimisit.) in Longobardiam vertere iter, promitto vobis quod,
Tres autem vices Henricus, ut dictum est, Romam si unquam redicro, totum meipsum et omnia quae
venerat. Sed unum est quod cum silentio prseterire habeo et habere potero modis omnibus tradam. Sed
non oporlet: in ultima namque secum Guibertum pius et clemens Dominus, qui novit omnium cogi-
Raventinatem, jam multoties damnalum et deposi- tationes, diu per eum non estpapsus Ecclesiam suam
tum, deduxit; et invasorem super D. Gregorium vexari: qui ad hanc civitatem ultra non esl rever-
Papam praeposuit. Sed quid diabolus et Antichristus sus. Robertus Guichardi, Romse appropinquans die-
Romae et in omnibus ejus finibus est operatus, lon- bus his ad liberandum D. Papam, primitus non in-
gum est narrare. In caslro namque S. Angeli, se travit: sed diu non stetit, donec intravil: aditum
cum paucis Dominus Papa reclusit, quouiam atiter namque per portam Flamineam habuit. Romani, au-
Romoeremanerenon poleral: Romani vero malam, dito eum intrasse, bellum erexeruntc: sed nihil ci
quam habuerunt a principio, consuetudinem per- facere poluerunt, imo ipse cum suis totam Regionem
licere ut prius coeperunt: castrum undique muris illam, in qua ecclesiae S. Silvestri et S. Laurenlii in
obseraverunt, ita quod nulli fas esset introeundi vel Lucina sitse sunt, penitus destruxit et fere ad nihi-
redeundi. Rex Capitolium ascendit, domos omncs B lum redegit. Dehinc ivit ad castrum S. Angeli,
Corsorum evertit, Romam ut propriam domum coe- D. Papam ab eo abstraxit, secumque Lateranum
pit habere. Dehinc (192) Septem-solia, in quibus deduxit: omnesque Romanos depraedari ccepit cl
Rusticus (195),nepos prsedicti Praesulis, considebat, exspoliare, atque(quod injuriosum est nuntiare)mu-
obsidens, cum multis machinalionibus attentavit, lieres dehonestare, regionesque illas circa Lalera-
quibus quani plurimas columnas subvertit. Cui nun- uum etColisseum positas igne comburere (194).
lius advenit, si non de obsidione exsurgerct, a Ro- 17. Eodcm anno per totum orbern magna fames
berto Guichardi Duce Apuliae expulsus esset, et de fuit, quod exinde multi horaines nortui sunt, e",
ejus manibus nemo eum iiberare posset: quoniam sol (195) eclipsim passus esf: terra mo*a est, ca-
proeJietus Dux fidelis el devotus erat B. Petri et strum S. AngeU(196) captum est. Dux ve^ Apulise
pijjefali Pontificis, el dignum erat ut filius patrem secum D. Papam deducens, apud Salernuj Jimisit;
de tanta captione eriperet. ibique amabilis Deovir Catholicus, et conlra haere-
16. Rex vero, accepto cum suis consilio, Roma- ticorum arma defensor Eeclesiae, liberator paupe-
nos omnes sic alloculus est: Patres et filii, vobis rum, captivorum consolator, orphanorum niise-
coronam Impe.ii et regni gubernacula manibus rator, vitam finivit, atque Deo animam reddidit
vestris et poteslali commilto, animamque meam in octavo Kalendas Junii.
in Vita Gregorii IX, creatum ait ait Paulus num. 100, circa Kalendas Januarii prm-
(192) Ciacconius, in
prope Seplizonium, Diaconia S. Lucim in Sepli- nosse cmpil dissolutionem corporis sui. Pbluit tamen
solio. Alexander Donatus eam esse censet quse nunc etiam initio sequentis Quadragesimae habila Syno-
dicituf S. Lucim in Silice, et ih Esquiliis sitam fuisse dus fuisse post 9 Martii, cum Pascha agendum es-
ait: est autem verosimile Seplisolium, corrupte di- set20 Aprilis. Cum autem Bertholdus priorem ana-
ctum a plebe, pro Seplizonio. themalismi renovationem tam expresse dicil factam
(195) Praefeclura haec fuil, ut apparet, mililaris; Romae, videtur indicare Synodum hanc ibi factam
proinde a nobilitate muneris quod gessit nepos, ar- non esse, sed alibi, puta in Monte Cassino, prius
gumentum duci posset ad nobilitatem ipsiusmet quam Salernum deduceretur Pontifex.
Gregorii patrui vel avunculi, in favorem Petraccii (195) Hanc eclipsim nemo alius bistoricus adno-
eamdem adstruentis. tavit, unde ejus accuratius definienda occasio de-
(194) Hic ex Berthotdo ponendum esset, quo- fuit Calvisio in Opere chronologico, omnium quas
modo Romre in feslo S. Joannis Baplistae, puta 24 reperit eclipseon calculos subducere solilo, ex astro-
Junii, cum ibi Henricus adhuc moraretur, Gregorius nomicis prseceplis.
anathema in eum et Guibertum renovavit: quod (196) An a Romanis seditiosis, post Gregorii dis-
itcrum post Regis discessum fecil in Synodo, col- cessum vel decessum, Guiberto faventibus? Ita su-
lecta mense Decembri, ut credimus; siquidem, ut D spicor : residebat enim tunc RomseGuiberlus.

PRO(EMIUM MABILLONII

Ad Vilam sancti Gregorii VII, scriptam a Paulo Bemriedensi, submquali.

(Acta SS. Rened., parte n Saeculi VI, p. 405.)

1. Magnis controversiis oecasionem prsebuit in-
gens illa sacerdotium inler et imperium discordia,
quse sub Gregorio septimo papa et Henrico quarto
imperatore exarsit. De his alii aliter scripsere au-
ctores historiarum, lum veteres eum rcceiHiorcs,
prout scilicet partibus addicti fuerunt. Nec animus
est ejusmodi quaestiones refricare, quae nihil ad
nostrum inslitutum pertinent, et ex aliis auctoribus
facile haberi possunt. Satis erit nobis Yitam hujus
pontificis proferre, quam a Paulo Bernriedensi,
lit PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 142
.-equaliauclorc, paulo post ipsius Gregorii morlem A domo Brtmswicensi oriundoruni, ubi in Vila. llcn-
liltcris mandalam ex Gretsero et Bollando muluali rici III impcraloris, cognomcnto Nigri, narrat Hilde-
siimus. PorroPaulus, Vitsehujus auclor,fuitprinuim brandum, qui liinc Henrici (ilii ejuspeedagoguscrat,
Ralisponensis Ecclesiae canonicus, qui cum cx ca visum fuisse in somnis ipsi imperalori cuiri suo ip-
urbc ab Henrico IV, quod ejus partibus non faverel, sius lilio ad mcnsam assidcrc, cornua habfcntemad
fuisset ejeclus, in coenobium Bernried, recenscon- cceluin usque sublimia, quibus euindem Henricum
slructtim, sesc recepit, ubi, suscepto canonicorum filiuin in Itiluni dejicicbal, quam visionem cum Au
regularium inslilulo, aliquol annis degit. Indc Bo- gttsta de Henrico filio per Hildcbranduin ex Imperiali
mam profectus pontificibus familiaris fuil. Proelei- sede cxturbando interprctala fuisset. ImperalGr
Grcgorii Vitam alia ilcin opuscula conscripsil, e qui- eumdeni Hildebranduin in vincula conjeeisse fame
bus ipsemel bcaloeHeiiucse Vitara infra lattdal, quam enecandum narralur, qucm postca lamen, uxoris
ab eodem Grelsero cditani Bollandiani die 18 Apri- inlercessione, liberum abire pcrmisit, ne lemere
lis cdideiiint. somniis fitlem adhibendo, innocttum perlre jubefet,
2. Receiiliorcs noniniUi Gregoritini ex praeuobili sed hoecincerta sunt, sicul et alia mulla a recenlio-
Aldobrandinoruin farailia otitini fuisse scribuiil, ad ribus conficla, quaeproinde omitlere visum est,
quod probandum vix alitid quidquam profene va- " 4. Cerltim est omnino Gregorium ab ipsa pucri-
lcnl, proetcr nomimim siniilitiidinem. ilildebrandiis tia monaslicte profcssioni nomen dedisse, quam re-
quippe vocabalur priusquam evelierelur ad ponli- liquo vitoe lempore ct dilexit, et ejus cxcrciliis,
ficatiiin, ul oninibus noliini est. Sed quainsit ffivola quantum paliebalur rerum gerciidarum ncccssilas,
cjiismodi ratio, nerao non videl. Baronius e conlra- incubuil. Eum a puero monachum fuisse discrtis ver-
rio Gregorium liumili loco, patrescilicel fabro ligna- bis tradit Ordericus Vilalis, auctor illormn tempo-
rio, nalum fuisse ait, quod Grcgorio probro verii rum accuratissimus, libro iv Hisloriae ecclcsiasticae.
non posse, Jesu Cbrisli pomini nostri cxemplo, ldeni repetit libro vn, ubi fuse ejus hisloriam pro-
evincit. Qni cumVerbuni Patriset verus Dci Filius sequilur. Eumdem professione monachum appellat
esset, ex pauperc Virgine nasci, cl fabruin palrcm, Clironograplius nosler Saxonicusms. Adotescentiam,
ut puiabalur, liabere non est dcdignatus. Papebro- inquilllugo Flaviniacensis in Chronico Virdunensi,
cliius vero liccl pi-imam opinioncm rcjiciat, altcri assumplo sanctilatis proposilo, inler mundi con-
laraen non asseittiiur in procrinssisad Vitam Grego- lemptores, non sinemagms perfectionis indiciis perdo-
rii VI!, d:c 25 Maii Bollandiani, ubi Grcgorium e muit. His accedit Donmizo in Yila Malhildis, ubi
nobili familia prodiissc.probari possc exindc censcl, Q Gregorii mortem monachos prae cseteris, quod ipse
quod in Aclis pontificum manuscriplis, quic pcnes nionacliiis fuisset, dellevisse observat. Et qtiidem
se asservari dicit, tegatur Grcgorii nepoiem fuisse Petrus Dainiaui in opusculo 52, quod adhuc mona-
Ruslicum prwfeclum Seplem-soliis, seu domui qnairi chus i]isi llildebrando nuncupavit, eum seniper fra-
iiislar arcis munitam fruslra iiiachinis bellicis cx- trem suum aiijiellat, tum in prsefalione, tum in lo-
pugnare conalus fuit Ilcnricus iniperalor. Quod tius operis decursu. Omitlimus Thcodoricum supra,
quidem officium, inquit ille, plebeio homini cominis- num. 5, laudaluiu, Trithemium et alios ejusmodi
sum niinime fttisset. Eamdem sentcntiam suam con- auctores. Locum yero in quo monaslicam profcs-
firmat Pauli ipsius auctoritale, qui in Grcgorii Yita, sionem vovit, indicasse videlur ipse Paulus, ntim. 9,
observat eumdem pontificem habtiissc avunculum ubi scribit Hildebranduin a pucrilia avimculo suo
abbatcm inonaslerii sancloe Marise in Aventino. Ve- abbati sancta: Mariae in monte Aventino commen-
rum cum in antiquis monumentis uihil certi ad di- riatum fttisse, ad lilteras simul et moruni discipli-
rimendas ejusmodi controvcrsias, auctoribus mi- nam addisccndas, quod brevi ab eo factum fuisse
iiime sibi coiisenlienlibus, invenialur, frustra iis conimemoral.
fusitis agitandis vacare non licet. Eumdem in Tus- 5. Eumdeni in percelebri monasterio Cluniacensi
cia nalum diserle asserit Paulus, quod alii Senis, 0 monaslicam viiam egissc sentiunt plerique scripto-
alii apud Soanam conligisse volunt. Ilis adversatur res, polissimum rccentiores, qui eum leslantur ibi-
llugo Flaviniacensis in Chronico Virdunensi, ubi dcm prioris officio fuisse donatum. Id diseiie tradit
Gregorium Romm natum ex parenlibus civibus Ro- Otto Frisingensis episcopus, scriptor haad ignobi-
manis, diserlis v.erbisaflirmavit. lis, qiii rcfert Leonem IX ab imperatore pontificem
3. Aliquot fulura cjus sanctitatis proesagk pro- designatiim in Italiam properantem Cluniacum di-
fert Paulus : al silet quod ei adhuc infantulo conli- vertisse, ubi tunc Hildcbrandus prior erat, cujus
gisse aiunt in fabri, quem quidam volunt, ut mox consilio eumdem, abdicalisponlificalibus insignibus,
dicebamus, ipsius patrem fuisse, officina; ubi cx sub peregrini habitu Romam perrexisse ait, comi-
segmentis rejectaneis cum adhuc nescirct litleras, lante eum eodem Hildebrando, qui Romands ad
lamen ludendo eas ita composuisse mcmoratur, ul eligendum ipsum jam ab imperalore eleclum indu-
Davidicum illud exprimerent oraculum: Dominabitur ceret. Certe Gregorium erga Cliiniacenscs optime.
a mari usque ad' mare. Aliud ejus fulurae potentia: affectum fuisse nemo in dubium revocare potcst.
priori adjicit praesagiuiii Theodoricus Engelhusius Ipse eliam sanclo Ilugone familiariter utebatur.ut
canonicus Ilildesheimeiisis in Vilis imperalorum ex ex ejus Yita patet. Sub sancli Maioli, seu potius,
145 S. GREGORIUS MI PAPA. 144
nain ibi memoria lapsum fuisse Paulum censemus, J* A dium adversus sacerdotes concubinarios, et Simo-
sub sancti Odilonis disciplina in rebus spiritualibus niacos , quae duo vitia tunc temporis Ecclesiam
eum eruditum fuisse colligi potest ex Vitae initio, pessumdabant in Germania potissimum et in Lon-
ubi lcgitur, scintillarum visionem ssepius oslensam gobardia. Ii cum Henricum Germanorum regem,
primilus in Hildebrando Cluniacensis monaslerii occasione investilurarum jam in pontificem male
patrem sanctum Maiolum adnotasse, eique illud affectum suas in parles traxissent, nec id ferre pos-
Joannis Baptistse adaplasse : Ister puer niagnus set Gregorius, magnum in Ecclesia catholica inccn-
erit coram Domino. Observat idem auctor Hilde- dium excitarunt; cum alii pontifici, alii regi fave-
brandum adolescentiam ingressum in Franciam pro- rent. Ponlifex regem tanquam multorum criminum
fectum fuisse, domilurum ibi carnis pelulantiam et reum, et frustra saepius per litteras et legatos ad-
moleslia peregrinationis et inslantia eruditionis. Quae monitum communione, tum regno privavit. Quaeres
fortasse in monasterio Cluniacensi, tunc temporis adeo Ilenricum ejusque sectatores eommovit, ut <-t
celeberrimo, perfecit. Romam reversus, indeque ipse pontificem e sede disturbare conatus fuerit,
cum Gregorio VI, exsulare coactus, rediit procul du- procurata per episcopos sibi adhaerentes adversus
bio Cluniacum, ubi prioris officio donatus fuit, si Gregorium Guiberti Ravennatis electione, qui Cle-
taraen hac unquam dignilate politus fuil. Cerle B ' menlis III nomen usurpavit. Hinc natum gravissi-
eumdem in monasticis disciplinis eruditum fuisse mum schisma; et episcoporum procerumque con-
inde colligi potest, quod a Leone IX, post reditum ventus frequentes tunc temporis fuere.
in Urbem, monasterio sancti Pauli praefeclus fuerit, 7. Placet omnino Gregorii cautio, quam in con-
ut eo in loco regularem disciplinam, quse ibi te- cilio Romano anno 1078 habito adhibuit in feren-
puerat, restilueret. Is cst ipse qui eo nomine Vin- da excommunicatione. Utenim simpliciorum homi-
docinensibus ecclesiam sanctse Priscse in monte num qui ad ejusmodi dissensionum eausas apprime
Aventiuo Romae sitam eo pacto cessit, ut ibi sem- discernendas non erant sufficientes, conscientise
per duodecim monachi Vindocinenses, nec unquam quieli provideret, declaravit tales homines excom-
minus quam octo regulariler vivant. Id discimus ex municationis vinculo innodatos non esse; sicut ne-
litteris Alexandri papse, quinto pontificatus sui anno que illos quibus pro conditione, setate, aut natttra
dalis, quibus convenienliam confirmat ea de re fa- excommunicaloruni consuetudinem vitare non lice-
ctam inter Hitdebrandum archidiaconum alque cceno- bat. Gregorii verba proferenda sunt ex Hugonis
hii sancti Pauli mconomum seu rectorem, et Oderi- Flaviniacensis Chronico Virdunensi ad annuml078.
cum Vindoeinensem abbatem. Qua ratione nonnulli _ Et quoniam multos, peccatis noslris exigentibus, pro
eum Yallumbrosano ordini' uuper ascripserint, fuse causa excommunicaiionis quolidie perire cernimus,
exponit et confulat Papebrochius, paragrapho 4, scd pariim ignoranlia, parlim etiam nimia simplicilate,
nulla ea de re apud erudilos auctores potest csse parlim timore, parlim eiiam nimia necessitate, de-
diflicultas. Distinguendus est tamen noster Hilde- vicli misericordia, analhentalis senlenliam, prout
brandus ab alio ejusdem nominisCluniacensipriore possumus, ad tempus opportune temperamus. Apo-
sive praeposito, qui in Vita sancti Odonis laudalur. stolica itaque auctoritate ab anathematis vincido sub-
Quanta vero fuerit noslri erga professionem mo- trahimus. videlicet uxores, liberos, servos, ancillas,
nasticam, cum ad pontificalum eveclus fuit,propen- sen mancipia, nec non ruslicos et servientes, el omnes
sio, ex variis ejus epistolis liquet, in quibus passim alios qui non adeo curiales sunt, ut eorum consilio
monachorum sanctimoniam laudat eorumque quieli, scelera perpetrentur, et illos qui ignoranler excommu-
adversus quoslibet eis ihfensos, paterne providet. nicalis communicant, seu illos qui communicant cum
Legenda est ea de re ejus epistola 13, lib. i, ubi eis qui communicdnt excommunicalis. Quicunqueau-
Manassem Remorum archiepiscopum raonachos tem oralor, sive peregrinus aulviaior in terraexcom-
sancti Remigii vexantem comprimit; plures adLan- municatorum venerit, ubi non possit emere, aut non
francum scripsit in gratiam mouaehorum Angliae. f) habet unde emat, ab excommunicalis accipiendi li-
Eorum plerosque in cardinalium collegium adlegit; centiam damus. Et si quis excommunicalisnon sus-
statim atque pontifex fuit renuntiatus, Casinensem tentatione superbim, sed humanitatis causa aliquid
abbatem sibi adesse- voluit, ac morli proximus Hu- dare voluerit, non prolribemus, Idem testatur Ber-
gonem Diensem, Ottonem ex Remensi canonico mo- tholdus Constantiensis presbyter in Chronico ad
nachum, tunc cardinalem Ostiensem, ac Desideriumi annum 1078. Haec procul diibio didicerat Grego-
Casinensem, solos ut sibi substituantur dignos de- rius ex beati Patris Benedicti regula, qui semel et
signavit, ex quibus duo ultimi Benedictini pontifi- iterumvetat, ne illi, qui quanta sit excommunica-
ces fuerc. Denique, ut ait Ordericus Vitalis, libro iv,, tionis poena ignorant, ea feriantur. Et quidem cum
alios quoque mqnachos, prout ratio ducebat promo- ejusmodi censurae nonnisi ad aedificationem adhi-
vit, el diversarum ecclesiarum lutelm digniter prm- bendse sint, aliter agendo, in destruclionem eas
fecit. frequentius usurpari conlingit. Plura habentur va-
6. Auctoritatis et disciplinoe ecclesiasticae acerri- riis in conciliis,quse abeo ponlifice congregata sunt,
mus vindex fuil Gregorius, tam ante quam postt ad disciplinse ecclesiaslic33 restitulionem, viliorum-
initum ponliricattim. Fervebat polissimum ejus stu- que exstirpationem praeclare sancita, quse hic fu>-
145 PROLEGOMENA,— ACTA S. GREGORH. 146
sius describere non est nostn instiluti, et quidem A Roderici, non servaretur. Typis tandem editus est,
habentur in vulgatis conciliorum collectionibus. jubente cardinale Ximenio, qui In capella quadani
8. Idem reformandae Ecclesise, virtutisque pro- Ecclesiae Toletanse, nonnuUisque in ecclesiis pafo-
movendaa ardens studium, plerisque in ejiisdem chialibus hodieque observari dicitur. Caetel-umeo-
beati pontificis epistolis elucet. Inter quas complu- dem flagrabat desiderio Gregorius cum F. Sueouum
res sunt ad varios totius orbis Christiani reges et regi graiulatus est, quod Gallicanos quosdam verbi
principes, quibus bonos laudibus et gratulationibus Deiadministros suscepisset, a quibus ritus Romanae
ad majora pro Ecclesise utilitate suscipienda adhor- Ecclesiseacceperat; ipsum vero interpellat epistola
tatur; vitiosos vero nititur minis et ecclesiasticis 11 lib. VHI,ut noiinullos e suis clericos aut episco-
censuris ad meliorem frugem revocare. Alfonsum pos Romam mittat, qui, sedi aposloliese gentis mo-
Castellaeregem, qui uxoris suae consanguineam in ribus et terrm habitudinibus expositis:, inde mandata
conjugem assumpserat ab incestuoso connubio de- in patriam referrent, queis tota gens imbueretur.
terruit; Robertum Guischardum Nortmannorum int Ad idem pertinet epistola 13 libri vni, in qua Olaum
Italia principem, qui Ecclesiae lerras devastabat^ Norvegiaeregem monet (quod se jam Danorum regi
communione privavit, ac postea facti poenitentenf scripsisse dicit) ut de junioribus etnobilioribus regni
restituit communioni ecclesiasticse.Econtra oplimos B sui aliquot ad aulam Romanam mittat, qui sub alis
principes modis omnibus quibus valebat, sibi sat- apostolorum Pelri et Pauli eruditi, postea in patriam
agebat devincire. Hinc mitrae usum Bohemiae duci, red-"ies, tolam regionem in Romanse Ecclesiae con-
ab Alexandro II jam permissum, confirmavit. Suei- suetudinibus erudire possent. Nonnulla ab eo circa
no Danorurn regi litteras non semel scripsit, quibus ritus ecclesiasticos instituta refert auctor Micrologi,
ipsi, ob propensissimam in sedem apostolicam vo- quse a Baronio laudantur ad annum 1085.
luntatem gralulatus est, atque ab eo expetiit ut 11. Berengarium haerelicuro post iteratas con-
unum e suis filiis in Italiam mitteret, qui dux, prin- demnationes saepius ad vomitum redeuntem com-
ceps ac defensor Christianitatis esset. Ad ejusdem pressit vigilantissimus pontifex, et quem anno 1055,
regis Sueini filium, jam patri defuncto suffectum, sub Victore II tunc sedis apostolicaelegatus in con-
scripsit, ut eum patris suijvirtutis aemulum ad Ec- cilio Ttironensi, ad ejurandam suam hseresim jam
clesiarum defensionem mvitaret. compulerat, pontifex factus eumdem Romam accer-
9. Ingens etiam illi desiderium inerat omnes Ec- situm semel et iterum in duobus conciliis, post
clesias in unam fidei concordia revocandi; quantum editas duas fidei confessiones Ecclesise reslituit.
vero effiagitaverit unionem Ecclesiae Grecae cum r Sed de liac re actum est in praefalione huic tomo
Romana, discere licet ex ejus epistola decima octava praefixa.
libri i, quae est ad MichaelemOrientis imperatorem 12. At hic omittere non licet, summam ejus in
data. Quin et in Orientem proficisci meditabalur, sacrosancti eucharislise sacramenti frequentatione
quod Henrico Romanorum regi epistola 50 libri n devotionem, ac pietatem in bealissimam virginem
testatus est, non solum ut Groecos, Armenos alios- Mariam, quae duo tanquam firmissima in humani
que haereticos Ecclesiae reconciliaret, sed etiam ut generis hostem propugnacuta, Mathildi comitissse
Christianos eriperet, qui sub Saracenorum servitute ita commendavit, ut simul ea cum peccati odio, hu-
gemebant. milique cordis contritione conjuncfa esse voluerit.
10. Omnes ita Romanae Ecclesise communionem Legenda est ea de re ejus epistola 47 libri primi.
ambire volebat, ut etiam rituum discrepantiam aegre Inter cmlera, inquit, qum tibi conlra principem mun-
ferret; hinc tantopere desudavit, ut ritum Mozara- di arma, Deo favenle, conluli, quod potissimum est,
bicum, quo a compluribus saeculisHispaniarum Ec- ut corpus Dominicum frequenler acciperes indicavi, et
clesiae utebantur, penitus auferret. Exstant ea de ul certm fiducim Malris Domini le omninocommitte-
re ejus epistolae 63 et 64 libri i ad Alfonsum Ca- res prmcepi. Tum profert selecta ex sanctis Ambro-
stellae, et Sancium Arragoniae reges. Miraculo hac D sio, Gregorio, et Joanne Chrysostomo teslimonia,
occasione Mozarabicum rituin divinitus approbatura quibus illi sanctissimi viri ad frequentanda sacra-
fuisse aiunt'vulgati auctores Hispanici, ita ut pro- rnenta-, sui sevi fideles invitabant; tandem laudata
jecto in ignem libro Mozarabico simul cum eo qui beatissimse Virginis erga peccatores conversos cle-
ritum Romanum complectebalur, isto Jn faviUas mentia, sic concludit : Pone ilaque finem in volun-
statim redacto, prior iUsesusservatus fuerit. At ne- taie peccandif et proslrata coram illa, ex corde con-
mo hoc scripsit ante Rodericum archiepiscopum Irito et humiliato lacrymas effunde, invenie* illam
Toletanum, ut observat piissimus cardinaUs Bona, indubitanter prompliorem, etc..
qui Rodericus circa saeculi decimi tertii medium 13. Gregorium etiam ante mortem miraculis ela-
vivebat. Nec verisimile est ritum hune ab Hispanis ruisse innuit Lambertus Scafnaburgensis monachus
fuisse dimissum eo ipso tempore quo tam aperto ad annum 1077, ubi ait signa et prodigia, quse per
miraculo ab ipso Deo comprobatus fuisset. Quamvis ejus orationes frequentius fiebant, simul cum zelo
non ita in Hispaniarum Ecclesiis ejus usus abolitus ferventissimo, quo pro Deo et ecclesiasticis legibcs
fuerit, ut in plerisque monasteriis, imo etiarn in exaestuabat, sufficienlia fuisse ad explodendas ejus
Bonnullis ecclesiis cathedralibus, adhuc lempore inimicorum venenalas detractioiies. Obiit Salcrni.
 '
147 S. GREGORIUS VII PAPA. 148
qtio, ut Henrici insidias~evilarcf, coufugerat. Nulla A gularem pro ejus defensione librum edrdit coniia
esl circa ejus mortis tempus dissensio apud auclo- Guiberlum antipapam. Ceeteros omitto, quorum vel
res vulgatos, qui omnes falenlur eum anno 1085, nomina solummodo recensere ob multitudinem
die 25 Maii, e vivis excessisse. Ibidem sepultus est in facile non esset. Eum confessoremelmarlyrem obiis-
ecclesia metropolilana. At memoria lapsus esl Or- se dicil Hugo Flaviniacensis in Chronico, ubi plura
dericus Vitalis lib. vm, ubi scribit Gregoriura Be- de ejus gestis etobitu referuntur. '
neventi exccssisse e vivis, ibique fuisse sepultum 14. Grcgorii lamen festum ante saeculi hujus ini-
in confessione beali Bartholomwi aposloli. Miraculo- liiim publico cultu, celebratum husq.uam fuit, quod
rum copiam ad ejusdem ponlificis tumulum factam prinium fieri permisit Paulus V summus pontifex, ut
fuisse lestatur idem aiiclor. Ubi, inquil, meritis ex ejus bulla palet, data anno 1609, quam integram
ejus fidei petenlium miraculomm copia divinitus os- refert Papebrochius in prsemissis ad <jusdem beali
tensa est. Tum subjungit : Nam leprosi de aqua viri Vitam paragrapho 2, ubi et habet litteras Joan-
unie corpus ejus ablulum fueral pelierunl. Qua con- nis Beltram de Guevara archiepiscopi Salernitani,
secula fideliter loli sunt, el opitulanle Deo prolinus qui ejusdem beali pontificis oflicium solemni ritu in
mundati sunl. Laudes ejtis auclores plerique, re- tota sua dicecesi recitari prsecepit. Gregorii lamen
centiorcs simul et antiqui, fusius prosequunlur. " inemoria jam anlea in Martyrologio Romano consi-
Gretserus in ejus apologia quinquaginla omnino gnala fuerai, anno scilicet 1584, quo Gregorii de-
rccensetejus laudalores. Petrtts Daraiani eu-msan- cimi ieiiii auclorilate illud fucrat emendalum. In
ctissimi ac purissimi consilii virum appellal. Desi nova ejusdem edilione a Baronio procuraia aucto-
deriiis abbas Casinensis, qui ei sub Victoris III no- ritate Sixli Y, idem beatus pontifex laudatur his
niiine successit, libro lertio Dialogorum eumdera verbis die 25 Maii : Salerni deposilio beali Grcgorii
Chrisli Ecclcsiam verbissimut et cxeinplis illuslrassc papm seplimi, ecctesiaslicm libertalis propugnatoris
scribit. Sanclus Anselmus Luccnsis cpiscopus sin- ac defensoris acerrimi."

VITA SANGTI GREGORU VII

Auctore Paulo Bernriedensi.

(Vide supra in Aclis jam edilis hujus voluminis, col. 39.)

DE GESTIS GREGORII VII

Conlra inveslituras et Simoniam, et pro cwlibatu dericdrum.

(MABILL.,Acla SS. Bened.%Prsef. ad parl. n Saic. III, p. 41.)

Gregoriuni VII magnuni virum fuissc, el magnos iC
ni exiguo corpore gessisse spirittis , etsi non con-
seutirent onines, certc salis superque contestaren-
tur prseclara facta qusa pro iiislauratione ecclcsia-
stic;e discipliuse aggrcsstis csl et maxiina ex parte
perfecit. Qtiod si in quibusdani vidctur excessisse
inodtiin, ut diflicile est euni in rebus arduis ct diflt-
cillimis semper lenere, cxcusare ipsuni debent lan-
torum factorum merita; quae in rem publicam Cliri-
slianam rcdtindarunt, a iieinine jure improbanda.
Quid cnim probabilius, quid vcro difliciHus qtiam
ecclesiasticarum invcstittirartini abttsits, tanto lein-
porum decursii, tanla saecularium principttni aucto-
ritale obfirmatos, penitus evellere, Sinioniara fcrc
uhique giassantem exstirpare , c;elibatum clerico-
rttm pene ab intcrilu revocarc? Et tamen (quod
Leo IX caeterique post eum Romaiii pontifices nullo.
propemoJum fructu tentaverant) iiaec omnia prse-
siilit strcnuissimus poutifcx , renitentibus passim
sseculi priiicipibus, obstrepenlibus undique insultan-
tibtisqtie adversariis, id esl Nicolailis et Simonia-
cis, qui principum animos in eum accendebant, in
primis Henrici imperatoris cujus partibus acEiaire-
bant, ut ipsos adversus Gregorium ejusque decrcla
tularctur. Sane Gregorium suopte genio potius ad
indulgenliam quain ad immoderatum fervorera pro-
pensum fuisse probant tum ea qiiai pro restitulione
niuliorum episcoporum gcssit ( GREG.VII, lib. v,
ep. 17), tum Iitteree quas principio ad Henficum
inipcratorem scripsit (Hb. m, epist. 7 et 10,etc).
Verum pontificis animum exasperavit illius per-
vicacia siniul et inconslantia : pervicacia qui-
dem in resistendo Gregorii piissimis ac neces-
sariis studiis pro reformandis clericis; inconstantia
vero , quippc qui toties datam fidem fefellit. His
accessit quod ponlificem ipsum Romae in custodiam
retrusit, Guiberto anlipapa in loeum ejus iutruso.
In his iiorro aliisque ita niodum semper leuere, ut
 Ii 9 PROLEGOMENA.- ACTA S. GREGORH. 15(
in aliquo npn excedatur, impossibile est. Al Grego- A purius vivereiit. Quae omnia fuse prpsequitur Pe-
rium , si qui conviciis lacessiverunt ejas adversarii, trus Damiani in epistola ad Hildebrandum, tunc Ro-
satis superque vendicarunt illius temporis haud manae Ecclesise archidiaconum , cujus sine dubio
ignobiles auctores, ad quos lectorem remittere prae- instinctu et consilio id factum est. Verum ubi is
stat quam de re trita et lubrica plura dieere. summus pontifex evasit, rem utcunque eoeptam ubi-
Jam anni amplius centum eiuuxerant ex quo cle- que proinovit, ac demum perfecit, frendentibus in .,
ricorum caelibatus sacer, ad id tempus intaminatus, eum impudicis clericis , et calumnias in ejus pudi-
lot sseculorum usu, tot tantorumque virorum pudi- citiam jactantibus, sed tam vano conatu ut nec mi-
citia et auctoritate cOnsecratus, ab incontinentibus nimam sinislri rumoris maculum conversalionis ejus
quibusdam et corruptis Ecclesiaeministris attentatus sublimilas admitteret, inquit Lambertus Scafnabur-
fuerat, cum nimirum indigni Romanam sedem pon- gensis. Certe adeo portentosa et extra omnem fidem
tifices occuparent; eoque res devenerat ut quosdam visa est etiam Bennoni, schismatico cardinali et
presbyterospubliceuxores ducere non puderet. Ejus Gregorii hosti infensissimo, bsec calumnia ut, licet
rei unum e primis exemplum habemus in quodam multa in eum confinxerit, hoc crimen nunquam illi
presbytero (Anulect. t. III, p. 458) parochiae Cata- objecerit. De his plura dicere supersedemus, cum
launensis in Gallia, nomine Angelrico, qui feminam B omnibus.obvia sint.
quamdam coram parcecianis suis. desponsaverat. Ad investituras quod attinet, diu cum imperatori-
Hanc autem cum ducere domum pergeret, reslite- bus luctandum fuit, ut tandem utrique imperio, sa-
runt nequissimo conatui ejus boni et pii fidelesque cro et profano, sua jura servarentur. Sed tandeni
homines, qui eum apud Mantionem episcopum ac- post multas altercationes , in quibus ad extrema,
cusarunt. Citatus ille ad episcopi praesentiam in non sine utriusque partis culpa ventum est, tandem
synodo Nonis Maii, Catalaunis habita, culparn con- sub Callisto II res ita composita fuit ut imperato-
fessus est, missusque ab episcopo ad Fulconem res loco annuli et baculi, quos novis episcopis dare
metropolitam, incerto ac dubitante qua correptione consueverant, eos sceptro tantum tradito investi-
et poena novam illam ac malam prwsumplionem rent; quo significaretur eos temporalia jura acci-
multaret. Quid hac de re Fulco rescripserit, non pere ab imperatore, quod ille per investituras sibi
liquet; sed tamen ex Mantionis epistola intelligimus vindicare contendebat; et spiritualia non recipere,
novum illud facinus fuisse et ad id temporis inau- quod pontifices merito ipsi denegabant. Quse hujus
ditum. Verum sensim eo processit abnormis hsec litis componendse ratio si ab ipse principio inita
Heentia ut saeculo undeCimo publicae infamiae me- P fuisset, multis et maximis scandalis, bellis ac coe-
ritum dedecus pene exuisset. Tanto ecclesiaeprobro dibus obviam ituin esset. Breve , sed eruditum ac
Nicolaus II occurrendum censuit constiluto edito solidum hac de re opusculum edidit Goffridus abbas
in concubinarios clericos ; et quia in clero Mediola- Yindocinensis, in quo recte jura Ecclesise ac regni
nensi maxime vigebat haecpeslis, eo direxit Petrum distinguit. Morti proximus Gregorius , rogantibus
Damiani cardinalem et episcopum Ostiensem cum cardinalibus consilium dedit ut, si veUent hominem
Anselmo Lucensi episcopo , ut eam emendare, si- in sseculo potentem, eligerent Desiderium abbatem
mulque Simoniacam labem, quae illius Ecclesiae mi- Cassinensem qui volentiam Wiberti antipapsRinfrin-
nistros infecerat, tollere conniterentur. Convenere geret; sin ecclesiasticum et eloquentem acciperer.t
ad synodum clerici coram legatis tanto tumultu ut episcopum Ostiensem Odonem. Ita obiil vir apud
vix manus ab eis abstinuerint; sed tandem Petri Deum felicis graiim, apud homines austeritatis
Damiani oratione ac prudentia composita seditio fortassis nimim , inquit Willelmus Malmesburiensis
est, juratumque a clericis ut deinceps castius ac (WILLELSI. Hb. ni, de Reg. AngL).

SANCTI GEEGOEII VII

PONTIFICIS MAXIMI

VITA, ELEGTIO, RES GESTJE.

- AUCTORE ONUPHRIO PANVINO.

(Lib iv De varia creatione Rom. Pont.)

Edidil GKETSEROS,Operum tomo II, pag. 97, ex bibliothecaBavarica.

LECTORI.
Paucis te, Christiane lector, monitum volo, Onuphrrum, dura Sigeberti, Urspergensis et Aventini vesti-
gia nimis propere sequilur, a recta linea aliquando excidisse, ul contingere solet iis qui duces schismati-
cos, qualis fuit Sigebertus, vel alioqui parum sanoa ttdei et doctriiise scriptores, qualis Aventinus, absque
accurato singulorum quse affcrunt examinc sibi deligunt. Sed habes, ctijus filo duclus, a vero nunauaiB.
151 S. GREGORIUSVII PAPA. 152
avius habeas, illustrissimum cardinalem Bafonium, Annali undecimo, qiii abanno 1075 usque ad siiniun
1085 Yitam et res gestas Gregorii VII copiose et fideliter persequitur. Ex quo etiam notulas ad hanc Ouu-
phrianam commentalionem attexuimus.
Divinitus autem accidisse reor ut dum sectarii turmatim hujus pontificis nomen et decus oppressum
eunt, confictis et congestis in eum immensis calumniarum struicibus partim noviSi parliih antiquis, alii
e contra ex oiihodoxis existerent, qui perditis conatibus sese opponerent, et m.agnanimi poniificis glo-
riom a nebulis tenebrionum vindicarent; quorum pro optimo pontifice studium nos itidem iroitari vo-
Inimus.
Porro ad reliquos Gregorii Vn criminatores accessit his diebus liber posthumus Witackeri $ qui in Con-
troversia de summo pontifice, quaest. 6, sibi temperare non potuit quominus ipse eliam virulenti sui
styli et calami spicula in hunc ponlificem vibraret. Sed qualia? ut trivialia, sie et obtusa; quippe ex
Bennonis et Sigeberti pharetris deprompta; quorum alter juratus, alter juratissimus Gregorii hostis fuit.
Risi cum Witaekerus Bennonem virum doctum nominat. Qui doctus ille, cujus totus commeiitarius nil aliud
est quam inscilia et mania? cujus styius est unus quidam perennis barbarismus etsoloecismus?Nimirum
judicio sectariorum doclus est, quisquis projecte oalumnias in papam fundit, licet id faciat insulsissime et
inscitissime; ut fecit ille Benno : cui lantum ingenu non suppetebat,iit apte et astute calumniaTi posset.
Ejusdem farinae sunt reliqui Witackeriani testes, ut conciliabulum Brixiense, Avenlinus et elerici apud
Lambertum et Nauclerum : qui cum scortationi et Simonise suae, aliisque sceleribus a Gregorio fibulam
imponi segre ferrent, conviciis in eum debacchari institerunt, ut plerumque fieri assolet, cum quis alicui
illud quod efflictim deperit, eripere tentat. Illud concoquere nequit Wilackerus, quod papa, Henricum
absolutionem ab excommunicatione suppliciter posfulahtem, depositis ad papae palatium imperatoriis in-
signibus, nudis pedibus, cum omnia gelu rigescerent, nonnisi post tridui spatium admisit et exaudivit.
Quw hmc Luciferiana superbia erat, vociferatur Witackerus. Hiccine vir bonus? Diabolum cerle ipsum hac
in re malitia et superbia vicit. Minime vero, o Calvinisla. Pertinax morbus acrem desiderabat medicinam;
et piaculum schismatis tanto cum dispendio imperii commissum, duriore poena expiandum fuit, et versa-
lilis ac inconstans Henrici animus explorandus, num serio de meliore fruge cogitaret. Nudis pedibus et
deposito omni corporis cultu, vestibusque ad luctum et moerorem idoneis, poenitentiam agere, offensique
gratiam et amicitiam postulare, in ecclesiaslico foro perquam usitalum fuit, est cum et in civili.
Audi, Calvinista, quidipse Henricus non erga unum, sed plurimos Saxoniae principes egerit, cnmin
gratiam Henrici recipi vellent; nec mea hic adhibebo verba, sed Lulherani Fabricii lib. III Originum Saxo-
nicarum : Planities ibi laie patens fuit, quam Spiraugiam nominanl, in qua rex in solio suo, auro purpu-
raque fulgens, solemniter assedit: quem exercitus ad spectaculum dispositus circumstetit, reliclo per medium
spatio, quo prwlereuntes Saxonum duces atque anlisiites omnibus conspicui essent. Incedebant habitu lugubri
prmsules, UvezeloMagdeburgius, Bucco Halberstadius, Benno Misnensis,UveriierusMerspurgius. Inter duces
crant Otho Golingensis,Bavarim exsul, Magnus Eleclor Saxonim, Hermannus pairuus ejus Saxonim <;omes,
Fridericns Saxonim palalinus, Dilericus comes Catelnburgi, Albertus Turingiw; comites ilem, Rudigerus,
Sizzo, Beringarius, Berno, el ulii quinqup, ut Siffridus, sed eorum cognomenla expressa non sunt. Eos lio-
minum generosorum, ingenuorum, nobilium magna sequebantur agmina. In conspectumregis venientes, dd
cjus pedes sordidati provolvunlur; qui eos jacere tam diu passus esl, donec ipsorum miseria animum- atque
vultum suum explevisset.
HaecLutheranus Fabricius de Henrico, qui contra fidem datam omnes istos sibi supplices principes con-
jeeit in vincula, et a se muiuo disjunctos, in varias provincias sedulo custodiendos ablegavit. Nec forte
unquam evasissent, si Henrico omniaex animi sententia successissent. Quaero, quls durior fuerit in sup-
plices, Henricus an^Gregorius? Hic, Henricum post tridui, qualem qualem, submissionem; nec eerte
spernendam, si seria; aut si tum seria fuit, si constans fuisset, absolvit. At Henricus tot principes, oui
yltro se dediderant, eo solum consilio ne Christianus sanguis amplius effunderetur, contra pacta conventa
in carceremcompegit, et indigne prorsus habuit; et nisimetus majoris mali obstitisset, neci dedisset, pfos-
scrlim Burchardum Halberstatenscm proesulcm, quem pessimis modis oderat. Sed nunc, niisso Wilackero,
Oiiuphriuni audiamus.

GREGORII PAPJl VII VITA, ELECTIO, RES GESTTE

ET

CONSTITUTIONESCIRCA NOVAMROMANIPONTIFICIS ELECTIONEM.

Comitia quibus Gregorius papa VII rcnuntiatus ^ Gregorius igitur VII, Hildebrandus antea vocatus,
est, et, quae circa eleclionem constituerit, descri- fuit natione Tuscus, patria Soanensis et nobili ge-
pturo, quam vir maxime memorabilis et Romanae nere ortus, ex ea scilicet familia, qusepostea abeo
Ecclesiae pernecessarius fuerit, non alienum ab in- Hildebraiidina, sive de Pitiliano (cujus oppidi prin-
stiluto nostro erit pauca qusedam repetere quae de ceps aliquando fuit) appellata est. Patrem ipse ha-
co in Leonis papae IX renuntiatione dixi, et alia buit nomine Bonitium, virum strenuum. Adole-
postmodum addere, quibus quisnam vir ille ante scens altae indolis factus, ad imperatoris curiam,
pontificatum fuerit, et qua occasione tot tantaque iibi valde profecit, se contulit. Inde invidia ob vir-
memoratu digna contra imperatorem Henricum IV •• • tutem contracta, cessit mullorum furori, se in re-
pro libetiate ecclesiastica gesserit, inlelligatur. ligionem recludens. Monasticam enim vitam in coe-
 153 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 154
nobio Cluniacensi, viris sanctissimis per ea tem- X moreretur. Quare statiro ab abbate, et monachorum
pora refertissimo, sub Odilone abbate professus consensu, magistratus ille, Hildebrando demandatus
est. est. (202) Quo tempore Brunonem, Romanumpon-
Sunt qui dicant (197), eum infimo ac penesor- tificem electum Cluniaco, vel per Bisuntium trans-
dido loco natum, fabrique lignarii filium fuisse, at- ire contigit : quem, clam conventum, zelo hpno-
que adhuc puerum ad aulam imperialem profectum ris Dei plenus Hildebrandus constantissime de ipsa
in Csesaris Chunradi, el ejus filii Henrici III curia novitate redarguit, inconveniens omnino esse dicens,
adolevisse. De qtio comminiscitur nescio quis fabu- et contra sanctorum Patrum instituta, a manu laica
lator inconcinnas fabeUas : quod cum filius esset maximum Christiani orbis pontificem ad totius Ec-
fabri lignarii, ex sarmentis ordine compositis in- clesiae regimen vi immitti: verum, si suis consiliis
scium ipsum has litteras ordine conseruisse, qui- acquiescere vellet, se utrumque pollicetur effectu-
bus astans homo litteratus legerif, ex ea composi- rum, etquod Imperatoris indignalionem propterea
lione scandularum, Dominabor a mari usque ad non incurreret, quodque libertas ecclesiastica in le-
mare; vel, ut alii dicunt, spiritu prophetico magis gitima, justaque pontificis ordinatione illsesa con-
ductus quam instructus, monstravefit se futurum -' servataque maneret. Cujus monitis vir pius, et san-
dominum a mari usque ad mare. Inde conjectans B ctus humiliter parens, purpuream vestem statim, et
vir ille litteratus divinum aliquid in puero, suasit alia Pontificalia indumenta deppsuit; peregrinique
patri ut eum Iitteris traderet : traditus, ita profe- habitu suscepto, secum ipsum Hildebrandum mo-
cit ut in cancellariam imperatoris pervenerit: (198) nachum, qui salubre consilium sibi dederat, comi-
ubi somnio admoriitus imperator de eodem tum tem assumpsit, et coeptum iter Romam versus cum
scriniario suo, quod cornua videretur habere qui- legatis Romanis, et aliis comitibus episcopis arri-
bus filium ejus eontereret, hominem in vincula puit. Romae honorificentissime susceptiis, altefo
conjecisse, sed ab imperatrice Hagnete vinculis li- post adventum suum die, congregatis in basiUca
beratum, Cluniacense monasterium petiisse, inde- S. Petri cardinalibus, clero, senatu, populoque Ro-
que profecisse primum in subdiaconum, deinde in mano, eos his verbis ab Hildebrando insti-iictus al-
.'.-.•
cardinalem, novissime in Gregoriuiri papam VII. locutus est.
Sed ego levissimum hominem ridendum dico. Salis Fratres, et amici in Christo mihi charissimi, lega-
tamen constat eum ex aula imperiali ad ccenobium tione vestra cognita, ad imperatorem' profectus sum,
Cluniacense profectum : in quo, cum vir evasisset, ut votuntatem et proposilum suum requirerem.';'non,
rebus gerendis maxime idoneus, atque admodum ut ab eo Romanus pontifex eligerer (205): quem scio
^
sagax, et prudens ab omnibus existimaretur : Ro- nihil juris in hujusmodi electione habere : sed eain
mam ab eodem abbate suo missus est, ut monaste- ad vos libere pertinere. Huc autem nonob aliam cau-
rii et congregationis Cluniacensis negotia apud sam veni, quam utapostolorum limina visitarem. Et
apostolicam sedem percurarct. Diu autem in mo- quoniam hmc aposlolica sedes, jam diu pastore va-
nasterio ejusdem congregationis sanctorum Lau- cavit, eam amplius sic maUere non expedit. Quapro-
rentii et Stephani extra muros Urbis Iaudabililer pter vos omnes horlor, et moneo, ut, nulla interposita
Vitam transegit Benedicto (199) IX Rom. pontifice, mora, idoneum vobis quamprimum eligatis paslorem,
quo tempore maxima familiaritate usus est Joannis et episcopum. Slatim autem Hildebrandi cdnsilio ab
Graliani S. R. E. cardinalis, et archipresbyteri omnibus episcopis cardinalibus, cseterisque nobili'
S. Joannis ante portam Latinam, qui postea Ro- bus ei responsum est: te unuro, et non alium vo-
manus pontifex, tribus schismalicis abdicantibus, lumus, atque in Romanum pontificem eligimus.
factus, (200) Gregorius VI appellatus est. Hie Hil- Tuncque archidiaconus S. R. E. mOre majorum
debrandum jam monachum, propter ejus suavissi- clamavit : Brunonem eplscopum B. Pelrus elegit.
mos mores, prudentiam, atque admirabilem doctri • Dumque omnis clerus, et populus hoc ipsum con-
nam, maxime diligebat. Eo autem in concilio (201) clamaret, statim ab omnibus raptus in Pontificali
Sutrii congregato, ex auc^oritate Henrici Imperato- solio collocatus est; consecratus est autem Pontifex
fis III pontificatu privato, ejus non immemor ami- ab episcopis cardinalibus, et diademate S. R. E.
citiae, et beneficiorum, ipsum secutus est usque ad redimitus Romse in basilica S. Petri in Vaticano,
suum Cluniacense monaslerium, quodab Imperatore astantibus clero et poputo, die Dominica prima
Henrico, vitandi schismatis causa, relegatus fuerat, Quadragesimse pridie idus Februaru, anno Dornini
ubi non longe post, Gregorius ipse animi dolore 1059, Leoque IX appellatus est. Sedit autem in
confectus diem clausit extremum. apostolica sede annos v, menses n, dies VIII.
Contigit vero ut eodem anno prior coenobii Clu- Consecratus igitur pontifex, ipsum Hildebrandum
niacensis, quae secunda post abbatem dignitas est, monachum, cujus sano consilio hsec omnia facta

/1971 ItaBaron., ann. 1075, num. 16. (201) Vide Baron., 1046.
(198) De hoc somnio nil Baronius; fabulam re- Lege Baron., anno 1049.
(202) Nihil
sipit, ut recte judicat Onuphrius. (205) juris habet imperator in electione
(199) Iniit Benedictus Pontificatum anno 1040. ponlificis.
(200) Electus anno 1044.
lf.y S. GREGORIUS VII PAPA. 150
fuerant, subdiaconum cardinalem, cuslodem altaris A c-xhis se Siiuoniacos fuisse confessi sint et episco-
S. Petri apostoli S. R. E. oeconomum, atque abba- patibus, quos emerant, abdicaverint.
lem monaslerii S. Pauli evira muros Urbis via Celebrata synodo, et ecclesiaslicis negotiis nragna
Osliensi creavit: cujus postea consiliis, et auclo- cum providentia ordinatis, ad Urbem reversus est.
ritale in omnibus tolum fere pontificatus sui tempus Tunc a papa (207) Stephano IX post splemne sacra-
transegit. Ab eo enim admonitus, beatus pontifex, mentum, de quo in ejus Yita mentionem fecimus,
inter alia multa, quae fecit, synodum quoque cele- ci ab omnibus episcopis et cardinalibus praestilum,
bravit, in.quapleraque contra uxoratos sacerdotes, dejion eligendo Romano pontifice, si se mori con-
el Simoniacos episcopos decrela statuta sunt. tigisset, donec Hildebrandus, qui lunc ad impera-
Eo vero mortuo, Hildebrandus subdiaconus a torem super hoc negotio millebatur, rediisset, apo-
cleio, senalu, populoque riomano legatus, ad impera- stolicse sedis legatus ad imperatorem, et ejus lUium
torem missus est, ut novum ab ipso pontificem adolescentem Henricum IV missus est.
Cum autem audita Stephani IX morte rediissct,
postularet: a quo cum (204) Gebehardus episcopus
Aichstatensis eleclus, Yictorque II appellatus es- Benedicto X, qui post eum apostoUcam sedem in-
auctoritate abrogato, (208) Nicolaus II
set, eum Romam consecrandum adduxit : apud vaserat, ejus maximus renuntiatus est : qui beneficii
quem etiam plurimum, ut et apud -Leonein IX, iu g pontifex
omnibus valuit, erat enim vir rerum gerendarum memor, quod enim pontifex Romanus esset, illi
clarus : cui etiam maximam acceptum referebat, ipsum postMincium, S. R. E.
peritia valde religionem,
archidiaconum creavit. Apud Nicolaum ipsum tanta
vitseque observantiam adjunxerat. ut nihil eo inconsulio
Post obitum Victoris II dignus Romano pontificatu gratia, et auctoritate valuit,
decreverit.
adluic subdiaconus existimatus est. Yerum cum ei unquam pontifex
Quo mortuo, ecclesiasticae libeiiatis anxius, Ro-
Slephanus papa IX (205) prselatus, Romanus pon- mani pOntificis electionem, ex manu imperatorum
tifex creatus esset, apud eum quoque in maxima
maximus auctor fuit, ut in
auctorilate fuit; a quo, Simoniaca Iabe Italiam et eripere jam aspirans,
electione Romani pontificis Ecclesia Romana liber-
Galliam pervagante, (206) apostolicse sedis legatus tatem suam
missus est in GaUias cum quibusdam episcopis, ut amissam jam diu in electione suorum pontificum
contra Simoniacos recuperare inceperit. Cadolo enim Par-
synodo, quam prselatos Lugduni mensi
vice In episcopo, qui ab imperatore electus fuerat,
congregare jusserat, apostolica prsesideret. abrogato, (209) Anselmum episcopum Luccnsem
qua synodo maxime Hildebrandi virtus enituit et Romae liberis cardinalium
suffragiis eligi procura-
religio. Residentibus enim omnibus archiepiscppis; C vit: ejusque jam electi et consecrati partes quam
episcopis, abbatibus in concUio : archiepiscopus maxime tutatus est. Et ipsius taridem opera effectum
quidam vir litteratus et eloquens, quod episcopatum est, ut (210) Cadolus ipse, qui armata maiiu bis
emisset accusatus est. Qui, oninibus accusatoribus Romam venerat, sedem B. Pelri occupaturus, bis
suisprofusalargitione corruptis, in synodumalia die armis auxilio ducis Gotefridi repressus sit, atque
reversus, magna cum audacia dixit: Ubinam sunt Urbe fugatus : et demum in concilio Mantuse, ob
accusatores mei? Surgant in publicum contra mc: eam causam congregato, pontificalus ei ex synodi
uiodo prodeant. Cunctis autem tacentibus, Hilde- sententia abrogatus fuerit, ordinatione Alexandri II
brandus surgeus, et se ad illum convertens; Credis, papae approbata, tanquam quae legilimis suffragiis
inquit, archiepiscope, Spirilum sanctum ejusdem esse facta fuissel; Alexandro vero II, patrimonium B.
cum Patre, Filioque subslanlim, et divinitatis? Cui, Pctri in Campania, quod Nortmanni occupaverant,
se crederc respondenti, dixit; Dic: Gloria Patri, et accito duce Gotefrido, cum cjusdem, et MalhUdis
Filio, et Spiritui sancto. Cuinque archiepiscopus comilissse exercilibus, fugalis Nortmannis, recupe-
versiculum inchoasset, Gloria et Patri el Filio ex- ravit.
pedite dicebat: sed, Spiritus sancti vocem nulla ra- (211) Alexandro demum Laterani vita functo,
tione proferrc unquam potuit. Cumque frequenter D die obitus ejus, cum esset in sacris litteris eruditis-
repeteret el nihil proficeret, cognoscens se divino ju- simus, et in Romana Ecclesia, tol pontificum supe-
dicio convictum, ad legati pedes se projiciens, erro- rioruni tempore, omni virtutum genere celeberri-
reni suum per ordinem confessus est; cum vero mus, omnium cardinalium, et cleri, populiqiie
oiunium judicio slalim episcopali muncre multatus Romani suffragiis ingenli gatsdio, et surama, con-
esset, Gloria Patri, cl Filio, et Spiritui sancto, H- cordique omnium voluntale pontifex maximus re-
bera voce, et expedita decantavit. Quod factum re- nuntiatus est, nullo imperaloris consensu aut
liquos prselatos Simoniacos adeo perterruit, ut xvn voluntate exspectatis. (212) Ex qua. re schisma

- (204) Lege Baron. Anno 1054 et 1055. anno 1061.

/209) Bar.
205) X. Yide Baron. Anno 1058. (210) AHisCadalous.
(206) Haec acciderunl sub Yictore II. Bar. annci (211) Bar. Anno 1073.
1055, num. 15 et seqq. (212) Haec non fuit vera causa selusniaiis, sed
(207) Bar. Anno 1058, qui rem aliler ex Leont; obstiuatio Henrici, qui inilio electionem Gregorii
Ostiensi refert. ratam habuit.
(208) Bar. anno 1058 ct 1059.
137 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 158
poslea giavissiinum exortum est: occasione accepta A autera fuerit creatus, et quautae virtunc in Romana
quod absque imperatoris consensu per electionem Ecclesia existimationis fuerit, subjicere placet, ex
tantum cleri Romani constitulus fuerit. Ipse autem, ejus electionis forma, quse in libro Registri ejus
qui multo tempore ad libertatem ecclesiasticam annotata est in hunc modum :
obtinendam, jam inde a Gregorii papse VI abroga- Regnante Domino nostro Jesu Chrislo.... Reliqua
tione privatus laboraverat, jam ad pontiticatum vide in Regislro.
promotus, a ccepto desistere indignum ducens, tam Tunc Hugo Candidus presbyter cardinalis tituli
ob hanc rem quam pro Simonia exstirpanda, et Sancti Clementis, cum prseter sententiam ejus Gre-
clerieorum incontinentia reprimenda, plurimum de- gorius ipse a cardinalibus papa renuntiatus esset,
sudabat. Denique, non solum imperatorem pro deposita simultate, et amicitia ad tempus (214) simu.
ejusmodi rebus ad synodalia responsa crebro voca- lata, quod esset S. R. E. archipresbyter, vice omnium
vit : sedetiam, editis decrelis, clericorum a subdia- cardinalium ejus creationem honorifico elogio, quo
conatu ad episcopatum- connubia, in toto orbc ei gratificaretur, his verbis more majorum fecit:
Romano prohibuit; formaque gregis factus, quoil Nobilissimi, inquit, cives, nemini vestrum dubinm
verbo docuit, exemplo deraonstravit: ac fortis per unquam fuil, quin Hildebrandus nostrw Ecclesim
omnia athleta murum se pro domo Domini ponere archidiaconus, vir prudenlissimus, et spectalw inter
non expavit. omnes fidei, et probitatis, eam.jaminde a Lconis IX
Igitur anno Domini 1073, mortuo papa Alexan- tempore mirum in modum suis viriulibus exornaverit,
dro H, eOque in Lateranensi Basilica honorifice se- laboribus auxerit, sludio, et industria tutatussit,
pulto, eodem ejus obitus et sepulturae die, videlicet atque a mullis periculis eripuerit. Quamobrem cum
x Kal. Maii, dum adhuc esset in ejus obsequiis Palres neminem eo apliorem judicaverint ad urbis
[/. exsequiis] Hildebrandus archidiaconus occupatus, nostrw, et Romanw ecclesiw regimen obeundurn, ego
repente factus est in ipsa ecclesia maximus cleri et ipsum oimiium episcoporum, presbylerorum, et dia-
populi Romani concursus clamantium et dicentium : conorum S. R. E. cardinalium nomine, omhibus
Hildebrandum archidiaconum S. Petrus elegit. Quod eleclioni consentienlibus, nobis, vobisque cpisco-
audiens ipse archidiaconiis, quam maxime timuit; pum Romanum, el animarum nostrarum paslorem
multa veritus (erat enim vir prudentissimus) quse pronunlio.
in hujusmodi tumultuariis electionibus incommoda Quo facto, statim arreptus, et more majorum
evenire solent. Ad pulpitum igituf, quod erat in media veste purpurea indutus, Pontificalique diademate
ecclesia Lateranensi, currens, populum ipsum alloqui redimitus, invitus, et reluctans in apostolica sede
et sedare volebat: et, ut ab hac desisterent novi- magnifice, summo cum gaudio et lsetitia fuit col-
tate, monere atque adhortari: quippe, quse contra localus; quippe, qui eum unum tantum essc cre-
canones, qui jubenl ne ante diem tertium ab obitu debant, qui rem ecclesiasticam restiluere, atque
pastoris novus pontifex eligeretur, et contra con- Romanam Ecclesiam diu servam, in pristinam
suetudinem, quse per ea tempora usurpabatur, in- libertatem cx imperatoris nianu erucfe, et viridicare
consulto videlicet imperatore, in novi Romani auderet, et posset. Elcctus aulem Romanus Pon-
pontificis electione, erat: quod, cum prse tumultu, tifex more majoruin abbati Cassinensi, et ar-
ct populi furentis celeritate facere non posset (sua-
chiepiscopo Ravennati scripsit cpislolas (215), qui-
dente maxime (215) Ilugone Blanco Tridentino tituli bus eos de eleclionis suae forma et modo certio-
S. Clemenlis cardinale, archipresbytero S. R. E., res lacil.
qui, ubi omnium vota in eiimdem Hildebranuum Electus igitur Hildebrandus archidiaconus in
directa esse cognovit, ab incepto destilit, ut archi- Romanum pontificem, tempus opportunum venisse
diaconi eleclionem impediret, et pontificatum Ro- ratus est, quo ecclesiasticam liberlalem tam Roma-
manum, quem maxime ambierat, peteret) vi raptus, nse Ecclesise, quam aliarum, pro qua tanlopere
atque ad Titulum S. Petri ad Vinciila, qui dicitur Q privalus laboraverat, jam pontifex maximus renun-
Eudoxiae, deductus, ibidem ipso die, ex monacho, tiatus, assercre posset, omniaque in pristinam ven-
et S. RomanaeEcclesiaearchidiacono, acardinalibus, dicarc libertatem. Verum maxime apud semetipsum
clero,senatii, populoque Romano, in papseAlexandri contristari, et sestuare ccepit, atque considerare, in
locum summo omnium consensu Romanus pontifex,
quot gravia schismatis el aliarum calamitatum
contra illius temporis consuetudinem, imperatore
pericula, si pontificatum semel assumptum retinere
inconsullo, nullaque ejus, aut Germaniaj episcopo- vellet, se, et Romanam Ecclesiam conjecisset:
rum, et principum interposita aut cxspectata aucto- quippe qui absque iinperatoris, et Gerinaniae prin-
ritate, renuntiatus est. Sedit autem in apostolica cipum conscnsu, Romanus ponlifex contra consue-
sede imperalore Csesare Henrico IV Augusto, annos tudinem cfeatus esset. Recordabatur enim malorum,
duodecim, mensem unum, et dies tres. Qua ratione seditionum, et schismatis, quae in creatione Alexan-
(215) Qui postea a Gregorio ad schismaticos (215) Recitat Onuphrius has epistolas. Nos omisi-
descivit. mus brevitatis causa. Habentur tom. III Epistolar.
(214) Ut nullum violentum perpetuum ; sic nil decretalium summor. pontif. edit. Rom., pag. 550 el
siraulatuni, diuturnum. Quocirca paulo posl depo- 551, et lom. IH Concil. novx edit. Colon., et apud
sun iste Hugo larvaro. Bar. lom, XI, anno 1075.
 159 S. GHEGORIUS Vll PAPA. lfiO
dri II per imperatorem, et Cadolum [ Cadaloum "]A tos suos causam ct modum electionis de se per
facla fuerant. Timebat imperatorem potentissimum, violcntiaui Romanorum factae renuntiavit, asserens,
juveneiri, audacem, maxime ferocem Henricum IV, et si electus esset, quia populi furentis voluntati
quem haud passurum, ut imperii (216) jura deper- resistere non potuisset, se tamen nunquam corise-
deret, arbitrabalur. Angebat prseterea hominem, crari voluisse, nec velle, nec pontificatus admini-
quem iuvisum se (217) multis Gcrmaniaeprincipibus, strationem se unquam aceepturum, nisi prius ipsius,
et magni nominis episcopis se essc cognoscebat. Germaniaeque episcoporum et principum adesset
Saepeenim sub praedecessoribus suis ad imperatoris consensus. Atque ob eam causam, quamprimum a
aulam legatus missus, maximam Episcoporum con- populo, post electionem suam, liber dimissus fuit,
traxerat inimicitiam, eorumque in se odia concita- statiin Albanum exlra Urbem concessisse, ne contra.
verat, qui nimis asper, durus, et ecclesiaslici rigoris morem ab eodem populo consecrationis munus.
valde tenax esse crederetur : atque eo magis con- accipere cogcretur.
tristabatur, quod si occasio in pristinam libertatem Litteris autem suis ab imperatore acccptis, epi-
reducendi Ecclesiam hoc tempore sublata csset, scoporumque conventu congregato, diligenter Gre-
nequaquam amplius postea teinpus sic opportunum gorii VII electio examinata fuit (221). Cum vero
venire posse arbitrabatur. Nam tunc imperator imperator eam legitimam esse, omniumque tam
adolescens erat, etnondum plane in imperio confir- cleri quam populi Romani liberis suffragiis factam
niatus : maximis quoque bellorum turbinibus in fuisse cognovisset, tam ipse quam cseteri principes
Saxonia vexabatur : quae, ut ad alia animum in- ratam esse voluerunt, eique consenserunt, Fuere
tenderet, eum maxime prohibebant (218). Plures aulem in illo conventu multi Germanise prselati,
enim primi ordinis viri Saxones ab eo defecerant, episcopi et abbates, qui, gravi scrupulo commoti,
rebelliones maximas moliti; sibi vero nec animum eamdem ele<;tionemoppugnabant: qui ipsius Hilde-
nec vires defuturas existimabat ad hsecomnia per- brandi mores, res gestas, inflexibilem constantiaro,,
ficienda. Et quidem optime noverat quantam rem ferventissimum divini honoris zelum, et tenacem
moliretur, quam difficilem, arduam, et periculosam. propositi sui voluntatem per multos retro annos,,
Diflicile quoque in posterum fore existimabat, ut quibus in aula imperiati versatus, tara privatus
Romanus pontifex quispiam esset, qui haec tentare quam in publicis S. R. E. legationibus fuerat,
auderet, idqueisuperiorum suorum exemplo. Cum optime noverant. Timebant.enim ne vir vehementis
enim multoties Stephano IX, Nicolao II et Alexan- ingenii, et acris erga Deum fidei, strictius eos pro,
dro II persuasisset ut haec molirentur, nunquam negligentiis suis quandoque diseuteret, rationemque
haec ipsa tentare ausisint, impefatoris omnia pos- c ab eis de gregibus sibi commissis arctiorem exqui-
sidentis potentiam veriti. Si enim se-in Romanuin reret.
Pontilicem confirmari non contigisset, de Ecclesias-
Hi, communi consilio Gaesaremadorti, ipsi Hilde-
tiea libertate, ad quany tolis viribus anhelabat, brandum maxime cavendum esse
suggerebant :.
actum esse arbitrabatur ; nam sc unum tanto nego-
persuadereque ei conabantur, ut nuUaratione homi-
tio idoueum esse putabat. nis sibi infensissimi futuri in tam summa et
Ne igitur aliquando controversia aliqua oriri pos- maxima potestate electioni assenliret, eamque tan-
set, quod minus legitimis suffragiis electus et con- quam injussu suo factam, irritaro esse,. decerneret.
secratus pontifex esset, et hanc ob causam de pon- Futurum enim vaticinabantur, quod nisi impetum
tificatu cum imperatore, quem graviter passurum hominis praevenire maturaret, ut ab ipso Romanum,
esse non ignorabat, quod eo inconsulto, contra imperium maximam esset jacturam passurum ,
consuetudinem majorumque suorum privilegia (219) ip^eque imperator, multis calamitatibus et incom-
imperatoribus ab apostolica sede concessa, ipse modis ab eo iiivolveretur : atque hoe malum, non
Romanus ponlifex renuntiatus esset, aliquando in alium postremo gravius quam inipsumCaesarem.
t ontenderet: et, ut ab omnibus legitima ejusdem D redundaturum. Id quoque pro certo affirmabant,.
ordinatio haberi posset, nec in dubium aliquando quod postea usuvenit, ipsum nihilmagis curaturum,
vertenda : (nam, si id evenisset, nihil eorum, quse quam ut episcoporum abbatumque collationes ex
cogitaverat, perficere potuisset) nulla unquam ra- imperaloris manibus et potestate eriperet, impe-
tione adduci potuit, ut consecrari vellet etcoronari, riumque ipsum omnino pessundaret.
donec imperatoris, et principum supcr electione His auditis, rex paulisper commotus, a latere suo
sua exquireret voluntates (220). Primum igitur sta- Eberhardum comitem ire jiissit, qui Romanos pro-
tim post electionem suam Praesidi Csesareo in Italia ceres conveniens causam ab eis sciscitaretur, quare
de sua creatione scripsit. Eadem ratione impera- praeter consuetudinem majorum, rege saltem non
lori Henrico IV, tum in Germania agenti per lega- consullo, Romanae Ecclesiae pontfficem elegissent,

/216) Sed iura non Jura.
Sed Simoniacis et concubiuariis.
(2171 Vide
(218) Brunonem de bello Saxonico.
(219) Nulla exstant hujus generis privilegia : eit
quac exstare videnlur, fictitia sunt.
(220) Vide Baron. 1073 et 1074.
(221) Rex et principes approbant electionemW.
Gregorii. Vide Epist. Henrici lib. i, epist.
Baron. 1075.
161 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORIL 162
lpsumque, si non idonee satisfaceret, ab accepla A magni ponderis erant, et haud ita facile successura
illicite dignitate abdicare praeciperet. Is veniens sibi sperabat, slaluit rem paulatim, etisensim inci-
Romam, benigne a papa Gregorio susceptus esl: pere, lotumque fere annum sui ponlificatus, in ejus-
cumque ille mandato regis exposuisset, eadem, modi consiliis, usque ad mediam Quadragesimam
quae regi scripserat, respondit se, Deo teste, hono- tempus congregandse synodi a suis prsedecessoribus
ris hujus apicem liunquam per ambitionem affe- prseseriptum cOnsumpsit.
ctasse, sed electum se a Romanis, et violenter sibi Anno igitur Domini 1074, qui adliuc primus erat
impositam fuisse ecclesiastici regiminis hecessitatem. sui pontificatus, stato tempore hac ratione principia
Cogi tamen nullo modo potuisse, ut ordinari se recuperandse ecclesiasticse libertatis jecit. In media
peimitteret, donec in electionem suam tam regera enim Quadragesima Romae in basilica Lateranensi,
quam principes Teutonici regni consensisse certa quseConstantiniana appellatur, primo synodura ge-
legatione cognoscerel. Hac ratione dislulisse adhue neralem multorumepiscoporum abbalum,etalioruin
ordinationem suam, et sine dubio dilaturum, donec Prselatorum congregavit; in qua, circa xxx edidit
sibi regis voluntatem cerlus inde veniens iiuiitius capituta (224), seu canones, quos dictatus appella-
aperiret. Hoc ubi est regi renuntiatum, diviua volun- vit: quorum major pars antea parum in usu fuerat,
lale res humanas ita disponenle, cum imperium B et a nemine prsedecessorum suorum unquam atten-
Romanum a sacerdotali potestate minuenaum esset, tata : verum ad firmissimum Ecclesise statum ja-
et ad nUiilum fere redigendum, ipse libenter hanc cienduin, et ad omnia tentanda, quae animo agita-
salisfactionem suscepit; iisdemque episcopis, qui bat, idonea, Ex quibus illud intelligebatur quse tum
vera preedicare videbantur, fuluraque, ut praeterita Romani pontificis auctoritas fuerit: inter quse, hsee
cognoscehant, minime acquiescendum duxit: Gre- praecipue capitula fuere.
gorium asserens esse virum sanctum, et tanto sa- (Omiltimus brevitalis causa. Vide infra in conc.
cerdolio dignissimum, atque nunquam beneficii Rom. anni 1076.)
abs se accepli obliturum ; slatimque, ut consecra- Quibus (225) decrelis gradum sibi fecit, et viam,
reiur, Isetissimo suffragio rescripsit, et Gregorium ad ea omnia, quae animo conceperat, peragenda :
episcopum Vercellensem Italici regni cancellarium quihus jactis, etiactis fundamentis in synodo, ten-
ad Urbem transmisit, qui imperatoris auctoritate landi, quod disposuerat, gratia, benigne primum,
electionem ipsam ratarn faceret, et ejus consecra- et hunianiter Henricum regem per lilteras suas
tioni interesset. deprecatus est, ut subjectionem sanctae Romanai
Gregorius igitur praeter spem quod tantopere c Ecclesiaenon abnueret, lanquam bonus et catholicus
desiderabat assecutus, ut in ejus eleclione impera- princeps, atque se eidem Ecclesiae devolum filium
loris esset consensus, nihil differendum ratus, in exhiberct; hortatusque est ut a Simoniaca haeresi,
proximo Pentecostcs festo, presbylerum se ordinari id est, ab episcopatuum et abbatiarum venditione,
fecit; et natali die apostolorum Petri et Pauli in sive mercalu, quas largitione correptus conferebat.
Romanum pontificem eonsccratus, suse coronatio- omnino se temperaret: et a reliquis vitiis, de qui-
nis insignia suscepit. Confifmalus igitur in Romana bus apud sedem apostolicam, tam sub prsedeces-
sede, quasi nulla amplius hsesilatio in animis ho- sore suo Alexmdro papallquam se ponlifice renun-
minum obrepere posset de lcgitima ejus creatione : liato, infamatus et accusatus fuerat, se contineret;
quippe, quod a cardinalibus, clero, senatu, populo- alioqui se usurura in ipsum et delinquentes cen-
que Romano, consensu, el volunlate.imperatoris, et suris ecclesiasticis.
principum aceedente, jam electus, et consecratus QiiEeomnia, ut accuralius intelligantur, et unde
erat, atque tunc pro legitimo, vero, et indubilato tot malorum et schismatum origo inchoaveril, co-
pontifice habebatur : non longe post ejus consecra- gnoscatur, eorum tcmporum consuetudinem refe-
tionem, quod diu ante anlmo conceperat, exseculioni ram, ejusquoprimordia paulo altius repetam.
mandare disponit. Nam nori solum imperatorem (222) D Erat lum consueludo, a temporibus (226) Caroli
eleclione Romani pontificis, quod et AdrianuslII Magni imperatoris, primum ex auctoritale Romani
aliquando fecerat, sed et omni (225) autoritate, qua p.mtificisAdriani Tintroducta, ut alicujus urbis, vel
reliquos prselatos, episcopos scilicet, et abbales abbatiae episcopo, aulabbate mortuis, slatim clerus,
consliluebat, primus oinnium Romanorum ponlifi- vel monachi in unum congrcgati, lcgalos ad impe-
cum privare tenlavit : et, si opus esset, eum non ratorem, qui tunc crat, dirigerent, ad quem defun-
obleniperantem excommunicare, atque imperio de- cli prselati pedum ponlificale et annulum deferen-
ponere; recipientesque ab eo prselaturas, simititer tes, eum pro novo anlistite deligendo, nomine sui
gtadio anathemalis percutere. Sed, quoniam hsec collegii interpellabanl. Qui slatim senatu suo con-

(222) Quia non competebat illi.
(225) Nulla id auctoritate legilima faciebat.
(224) Baron. vult haec capitula fuisse conscripta
et edita in synodo 1076.
(225) Hsec omnia decrela ex jure divino dedu-
ciinlur, partim direcle, partini indirecte. Ncc quid-
quam novi sanxit ponlifex, sed quas apud multos in
oblivionem venerant.
(226) Non est ita. Decepil Onuphrium Sigebertus,
quemegregieconfutat Bar. tom.lX, an. Christi 774,
num. 10 et seqq.
105 S. GREQOR'tU&VII PAPA. 104
gregato, ex ipsius plerumquc senlenlia, ununi vel A. 1 papae II ssecula. Qtio temporum tractu, Longobardi
ex ipsis collegiis, vcl ex amicis, et capellanis, cae- stib juniore Juslino Auguslo in Italia ex Pannoniis
terisque domesticis, et familiaribus suis, juxta loci ingressi, ejus primum potiorem paiiem, deinde
dignitalem, ut ei libitum erat, pro arbitrio a se eie- paulalim fere pmnem, praeter unam tanlum Romam
clum, annulo, elvirga pastoralipraelati defuncli adse (quam in ejus genlis potestalem, eam acriter Ro-
transmissis donabat, eumque de illo sacerdotio di- manis pontificibus imperatorum Orieiilalium auxilio,
plomate suo imperiali (ut tum dicebatur) investitum, ct praesidio fullis defendenlibus, nunquam venisse
lioc est, illa dignitate donalum, in episcopum vcl conslat) oblinuere. Graeci porro, imperatoris prse-
abbalero consecrari mandabat, absque alia cleri ct sidiis vel pulsis, vel caesis, cum Ravenna, et Exar-
monachorum leclione. Hoe autem per Galliam, Ger- chatu, quae sola in imperatoris Constantinopolitani
maniara, et Italiam, quae tunc Latinus orbis cense- ditione provincia supererat, captis, Romse quoque
batur, usurpari mos erat. sub regc Aistulpho Longobardi inhiarcnt, multas
Cujus exemplo caeleri quoque reges, ut Hispanioe, Romanis, qui deditionem facere suasu Ponlificum
Francorum, Hungarise, et ejusmodi imilati sunt. recusabant, calamitates, et incommodo inlulerunt.
Hanc autem consueludinem; cum omnes, ut dixi, Yerebantur enim Romani pontificcs Longobardorum
Latini orbis Ecclesise, lum ssepe, el diu in muUis B 1 feritatem et barbariem; simulque. ne urbem Romam
suorum ponlificum leclionibus scrvavil Romana Ec- suaeditionis, eam negligentibus Grseeis imperalori-
clesia, et praesertim in Joannis XIII, Gregorii V, bus, faclam, ct cujus tanquam domini erant, sibi
Silvestri, Clemenlis, Damasi, Yictoris Nicolaique II eriperent. Quo tempore cum imperii Romani ma-
ct Leonis IX Romanorum pontificum lectionibus : jeslas in Qriente, omnia sibi barbaris vindicantibus,
qui omnes, ut supra vidimus, imperalorum Olho- obsolesceret, ac sensim. laberetur, imperatoresque
nis' l et III, Henrici quoque III et IV sententia, Ro- Constantinopolitani in haeresim lapsi orthodbxam
mani pontifices sine cleri Romani suffragiis lecti, fidem, catholicamque Romanam Ecclesiam, quae eis
et ab eisdemimperatoribusper annulum et virgam assenlire nolebat, supef imaginum depositione, op-
de papatu Romano investiti fucrant. Hanc rem ante pugnarent (nunquam enim adduci potuerunt Ro-
quadringentos annos tradit Guillelmus Tyrius li- mani pontjfices, ut impiis abolendarum imagihum
bro i, cap. 15, De bello sacro, ita" (227) : Henricus decretis subscriberent, imo eas contra imperaiorum
Teutonicus rex, et i.deni Romanorum imperalor a orienlalium furorem tuendas susceperant) Romana
Gregorio papa VII passus fuerat quwslionem, et con- Ecclesia ob eas causas orienlalibus destituta auxi-
troversiam non modicam super annulo defunctorum liis, quibus usque ad ea tempora in tuenda contra
episcoporum et baculo. Incleverat enim consueludo, Longobardos sua libertate usa fuerat, ab eisdem ad
prmserlim dc imperid, quod decedenlibus ecclesiarum Francorum polentiam et virtutem tum maxime in
prwtalis, annnlus el virga pastoralis ad D. imperalo- Occidenle ftorentes respicere, et se convertcre coe-
rem dirigebanlur'; unde poslmodum unum de fami- pit, atque ab eis auxilia contra Longobardorum su-
liaribus et capellanis suis investitum ad ecclesiam perbiam postulare.
vacantem dirigebat, ut ibi pastoris fungerelur officio, Primus enim Slephanus II, cum ab Aislulfo Lon-
non exspeclata cleri eleclione. Quod papa Grcgorius gobardorum rege opprimerelur, a Pippino Franco-
conlra omnem fieri honeslalem considerans, et jura in rum rege, et Caroli, postea imperatoris, palre auxi-
eo facto conculcari ecclesiaslica perpendens, semel, se- Iia conlra Longobardos impelravit. Qui in Italiam
£undo, ac tertio eutndcm itnperaiorem commonuit, ut veniens urbem Romam sedemque apostolicam egre-
a tam deleslabiti desisteret prmsumptione : quem gie tutatus est, Aistulfumque acie victtim et pacis
prwceptis salutaribus commonitum cum revocare non condiliones aecipere coactum, diu, dum vixit, in of-
posset, vinculo anathematis innodavit, qtiod fa- ficio continuit, et exarchatum Ravennae, quem paulo
etum nimis imperator indigne tutit, etc. Ilsec autem ante Aislulfusde Graccisvi abstulerat, eis ademptum,
omnia ut accuratius intelligi queant, quia sunt Romanse tum primum Ecclesise donavit.
cognilu non indigna, nunc brevissime ab origiiae Aistulfo Longobardorum, ct Pippino Francorum
-repetam, brevique sermone percufram, quae duobus rcgibus vila functis, Carolus Francis, et Desiderius
iibris supra scripsi. Longobardis praefuere. Quorum ille obsequii erga
Post Justiniani imperatoris tempora Gothosquev Romanam Ecclesiam, hic vero odii liaeredes fue-
Italia, qua per LXXVII annos politi fuerant, ab cjus runt. Desiderius, Adriano papa, adeo Romanos
ducibus Belisario, et Narse, beUo xvin annorum vexareet oppugnare coepit, ut pontifex, qui longe
postremo exactos, Vigilius, qui tunc pontifex Ro- impar Longobardorum viribus erat, orientalibus
manus erat, cseterique, qui post eum fuerant, sum- auxiliis destitutus, coactus sit exemplo Stephani H
mi Ponlifices, Roma, et ea Italiae pars, quae a Lon Cavolum Magnuro Pippini filium Francorum regeni,
gobardis occupari non potuit, diu sub Imperii Con Saxonico bello tunc implicitum, in Italiam Ecclesiae
stantinopolilani potestate et proteclione fuerunt, Romanae auxilio evocare. Qui,pontifici obtemperans,
scilicet usque ad Leonis lconomacbi, et Gregorii in Italiam ingenti eum exercitu, Alpibus- superatis,
(227) Tradidit quidem hoc Tyrius, sed noii approbavit, 4mo expresse improbavit, et pro detesta-
bili consuetudine habuil.
m PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 1G6
veuit. Ubi Desidcrio acie victo, atque paulo post A ejusmodi privilegium lueri nollent, sed nec ulla
capto, Longobardorum regnum in Francorum jus imperii jura curarent,eam occasionem naclus (250)
transtulit. Qui, ut se gratum Roroanae Ecclesise ex- Adrianus papa III sub imperatore Carolo terlio
hiberet, cujus tuendsecausa opulentissimum regnum anno salutis 884 illud quidem quod sub prioribus
obtinuerat, tres ex regno Longobardico partes fecit: pontificibus sensim exoleverat, congregata synodo,
quarum unam, ipsius scilicet regni Longobardici omnino antiquavit et abrogavit, instituens ut in
isedem Ticinum, et omnia, quae Longobardi in Italia papae electione imperator se non intromitteret.
antiquitus acquisieranl, sibi retinuit; alteram vero, Privilegium Adriani primi, imperatori ab Adriano III
quae ea comprehendebat, quae paulo ante Longo- ereptum, (251) Leo papa VIII Othoni primo impe-
bardi in Ualia orientalibus ademerant Romanorum ratori de Romana Ecclesia optime merito, cum eam
imperatoribus, id est,exarchatum,Umbriae etPiceni ex tyrannoruin Berengarii et Adalberti manibus
partem Romanae Ecclesiaeconfirmavit, vcl de novo erutam, in libertatem, quam amiserat, vindicasset,
largitus est. Tertiam porro, qua ca Italise parte anno Domini 962 in synodo Lalcrani congregala,
continetur, quse Siciliam versus, in qua Beneven- exemplo ejusdem Adriani primi, qui illod rcgi Carolo
tum erat, respicit, et hodie regni Neapolitani nomine concesserat, restituit, renovavit, et de novo confir-
appellatur, duci Beneventano, qui unus ex regio ^ mavit,ut patetexeademdistinctioneapudGratianurn.
Longobardorum sanguine supererat, et imperatori Porro' autem contra hoc Leonis VIII decretum
Constantinopolitanocum Sicilse insuladimisit. Qui- nullus deinceps Romanorum ponlificum reclamavit
bus ita dispositis, primus omnium principum, Ro- vel aperte contradixit (252),usquead Gregorium VII.
manam quam maxime et dignitate, et profana di- Hicpfimus fuit, qui imperatorum Simonia offensus,
tione, maximisque opibus auxit Ecclesiam. in contrarium edilis decretis, haec duo Adriani pri-
Tot igitur, tantorumque beneficiorum non imme- mi, et LeOnis YHI, privilegia omnino abrogavit ct
mor papa Adrianus, sub quo tam magnifice de induxit. Satis aulenv constat Joannem XIII qui
Romana Ecclesia Carolus benemeritus fuerat,syno- Leoni VIII immediate successit, Gregorium V et
dtim 153 episcoporum, abbatum, aliorumque plu- Sylvestrum II apostolicse sedi sola imperatorum
rium prselatorum anno salutis 785 (228) Laterani auctoritale impositos fuisse, nullis clori vel populi
in basilica S. Salvatoris, quse Conslanliniana voca- Romani suffragiis expetitis. Caeteri vero Romani
tnr, congregavit; in qua, ex totius synodi consensu, pontifices, qui inter Joannem XIII et Sylvestrum II
dedit ei jus et polestatem pontificem eligendi et fuerunt, etsi eos clectos fuisse ab imperatorifous
ordinandi apostolicam sedem, cum eo tempore non legatur, sed a clero, senatu, populoque Romano,
Hberis Romani cleri, et populi suftragiis Romanum id accidit,quod eleclionis lempore imperalores urbe
ponlificem creari mos esset. Insuper episcopos, ar- absentcs, adeo maximis in Germania et alibi bellis
chiepiscopos et abbates omnium provinciarum ei impliciti essent, ut de novo pontifice Romanae sedi
subditarum ab eo investiluram accipere definivit, providere non possent. Illud lamen conslat, dum
corum, quibus praeerant, sacerdotiorum; ita ut nisi imperatores, tres Othones loquor, in Urbe vel prope,
a rege laudarehtur, et investirentur, episcopus vel aul certe in Italia fuerunt, ct Romanam forte Ec-
abbas, a nemine consecrari possel : et omnes, qui clesiam pastore vacarc tum coiitigissel, eos novum
contra hoc decretum egissent, anathemate notavit, et summum pontificem dedisse. Si vero lempore novae
bona ejus proscripsit. Cujus rei meminit Anastasius electionis, eos ab Italia procul esse coiifgissel, cer-
bibliothecarius in historia ecclesiastica (229) quem tum est, tum Romanos pontifices a clero, senatti
iocum Gratianus canonum collector 65 distinctione populoque Romano electos non absque imperalo-
notavit. rum consensu consecralos fuisse. Fuerunt autem
Imperatoribus autem, qui Carolo Magno succes- Benedicti duo VI et VII, Bonifacius VII apostolicae
scrunt,- ad eam ignaviam delapsis, ut non solum sedis invasor, qui cliam exactus fuit, et Joannes
(228) Niliil de hac synodo hoc anno celebrata D (252) Quid opus erat contradicere, cum utrumque
inlegitimis et genuinis ecclesiaslicis monumentis privilegium sit fictitium? Nulli imperatori, regi vel
occurrit. Totum hoc commentum refellit Bar. principi juseligendi pontificem Romanum competit.
anno 774. Primus, qui hoc jus sibi tyrannice arrogavit fuit
(229) Gratianus in errorem inductus est a Sige- Theodoricus rex Arianus. Quem Dcus in poenain
berto, cujus verba verbatim exscfipsit. Sigebertus facti, mox e medio sustulit. Vide Baron., tomo VII,
hanc fictitiam synodum refert ad annum 775, cur anno 526, num. 22 et seqq. Quem postea secutus est
Onuphrius adannum 785? In Vita Adriani nil hac de Justinianus, et alii orientales imperatores, qui sal-
re habet Anastasius. Nec in ejus historia ecclesia- tem confirmandi pontificis jus sibi vendicabant, nec
stica, quam legi manuscriptam, vel vestigium, vel sine nummorum exaclione, quod non semel dete-
volam de privilegio pontificis Romani eligendi per statur et amarissime deplorat Gregorius, praesertim
Adrianum primum Carolo Magno concesso, reperire super iv psal. pcenit. Vide Bar. tom VIII, anno 590,
pptui. num. 5 et seqq. Pecuniam pro confinnatione pen-
Recte et legitime fecit Adrianus.
(250)Leo dendam remisit Constantinus Pogonatus anno Chri-
(251) non fuit papa, sed antipapa, Quod mirum sti 681, retento tamen confirmationis jure, quo
ab Onuphrio non fuisse animadversum. Fictitium tamen paulo post tienipe anno 684 penitus se abdi-
Leonis privilegium solide refellit Baron. anno Chri- cavit. Yide Bar., dicto anno. De concessione qua-
sti 964 et Gratiani hallucinationem d. 65, cap. 25 dam a.Nicolao II facta Henrico infra dicemus.
macifeste dcmonslral.
167 S. GREGORIUS VII PAPA. 168
XIV, XV, (255) XYI. Quorura novissimns, ut qni- A Victorem II, suo arbitrio Romanos pontifices desi-
dam scribunt, quod sine imperatoris Othonis III gnavit. Quomodo autem, et qua ratione., ab ele-
consensu electus et consecratas esset, urbe fugatus, Ctione Clementis II usque ad Gregorii VII pontifica-
saccrdolio multaltis est, Gregorio Y subrogalo. tum Romana Eeclesia in hujusmodi electionibus se
Huic igitur privilcgio a Leone VIII, usque ad gesserit, et causarum initia, quae Gregorium YU
Gregorium Yll, a nemine unquam papa reclama- papam commoverint adlibertatem ecclesiasticain in
tum esl, quanquam non omnino fuerit negligentia ponlificuscomitiis asserendam,salissupra explicavi:
imperatorum observaltim. Yerum Othone III irope- nuiic factum exponam.
ralore sub Sylvcslro II circa annum Domini 1000 Gregorius VII jam inde a Gregorii VI depo-
mortuo, qui ei successit Henricus II, vir sanctissi- sitione (258) male adversus imperatores ani-
mus, ac inler divos relalus, et post eum Cunradus II matiis, pontifex factus nullam occasionem prae-
ejusmodi privilegium curare visi non sunt. Nam lermittebat qua imperatores auctoritate creandi
post Sylvestrum secundum, qui sub Henrici secundi ponlificem Romanum spoliaret. Cui rei maximum
imperio obiit, Romani omnes ponlifices usque ad incendium obtulit comitissa Mathildis,quo jure quo-
Clementem II sine imperatorum auctoritate renun- dam contra imperalorcm ipsum procedere poterat.
tiati sunt. An autem eorum consensum, antequam B MiHliildis enim illustris illa, et tota Italia eelebra-
consecrarentur, requisierint, etsi mihi verisimile tissima feraina, Bonifacii maxirai per Itaiiam prin-
sit, nunquam tamen inveni. (254) Hoc aulem acci- cipis filia et haeres, impcratoris Hen.ici IV vim
disse credendum, tum propter Henrici II eximiam timens, (259) Longobardioe, Tusciae et Liguriae ali-
sanctilatem, qui liberam voluerit csse Romani pon- quot urbes jure liaereditario ad- se pertinentes Gre-
tificis electionem, cujus in superiori libro HI vetus gorio papse et S, R. E. donavit. (24(1)Hincodii inter
etiam documentum retulil, tum etiam propter Cun- imperatorem ct pontificem semi.iarium primo ex-
radi II occupationes, quibus et maximis bellis, dum ortum, clini imperator donation'im iUam in imperii
vixit, detentus est, longe ab Urbe absens. Neque (cujus Mathildis beneficiaria erat) praejudicium ap-
etiam unquam contigisse legitur,ut uhus exhis duo- probare nulla ratione voluisset; imo ea omnia occu-
bus imperatoribus Romae, -vel in Italia vacantis pare, tanquam ad se devoluta tentaret. Tunc enim
sedis tempore fuerit. Nam forte trium Olhonum ponlifex opportunitatcm nactus, quod imperator
prsedecessorum suorum cxemplo Romanum ponti- sibi jura vindicaret Ecclesise,postea eum excommu-
ficem dedissent. Cseterum cum ob eorum (255) ne- nicavit, alia demum accedente, quse periculosissima
gligentiam in imperii jure tuendo, privilegium erat, causa. Henricus enim 1Y imperator, cum mul-
Leonis YIII forte obsolevisset, octo vel novem Ro- C lis et maximis bellorum occupatiPnibus implicitus
manis pontificibus sine eorum lectione a clero, ingenti pecttnise vi indigeret, episcopatus et abba-
senalu populoque Romano creatis, occasione maximi tias, plerumque his (241), qui plus ei offerebant,
inter tres pontific.es schismatis accepta, Cunradi II largiebatur, personarum conditionis nulla habita
filius (256) Henricus III in Italiam venit, imperiique ratione. Quod factum hseresis Simoniacae labera fu-
hoc privilegium magnifice vindicavit (ut supra in gere non poterat. De hac igitur re, et aliis multis
Clementis HVita docui) et, juxta privilegia Adriani 1 criminibus apud sedem apostolicam tam sub Alexana
cl Lconis VlIIforniam,abrogatis tribus pontificibus, dro II quam sub Gregorio VII accusatus, soepe a
Benedicto VIII, Sylvestro III et Joanne XX, Grego-
Gregorio VII admonitus est et acriter reprehensus.
rio quoque VI privato, novum ponlificem Romanss
Quem cum sibi recte admonenti obtemperare nolle
sedi dedit Suidegerum Saxonem capellanum stium, eum litteris minaruni plenis
pontifex cognovisset,
episcopum tunc Bambergensem, quem Clementeni 11 Animum papas suapte natura contra
cardinalesque, clerum, ac senatum po- urgere coepit.
appellavit,
commotum excitabant aliquot Germa-
pulumque Romanura sacramento adegit in verba sua imperatorem
jurare cogens, se Romanum pontificem nisi suo niae et Saxonise principes, Henrico rebelles-, quo-
jussu creatum non susccpluros. Qui, dum vixit, hoc D rum et Nortniannorura praesidiis, comitissse quoque
(257) prsestanlissimum imperii jus mordicus reti- Mathildis auxilio.fretus, multa contra imperatorem,
nuit, et Clemenlem II, Damasum II, Leonem IX et cum primum potuit, (242) ausus est.
Isle Joannes fuit antipapa.
/255) S. jufe scivit. Saltem catholicis non objecit, nec ulltim
(234) Henrieus id. quod sibi non debebalur, no- argumentum pro suo Henrico inde duxit. Nec ca-
luit itidem sibi temere afrogare. Eadem mens fuisse tholici, qui omiies schismaticorum objectioiies sol-
videlur Conrado SaUco. vunt, hanc unquam attingunt.
(255) Non fuit ulla negligentia. Obsecro cur vix (258) Non male, nisi qua male jus alienum sibi
quisquam Adriani et Leonis privilegia contra Gre- arrogabant.
gorium VII et alios protulit, praeter Sigebeiiura et (259) Lege Bar., anno 1077, mnn. 24 et seqq.
Walraraum in tractat. de investitufis apud JHyr. (240) Hascnon fiiit prima causa dissidii,sed" Si-
catal. test.; qui Walramus scripsit huhc tractatum monia, et scclera Henrici, et alieni juris tyrannica
suum anno Christi m. 1109. usurpatio.
(256) Idem jus Henrico fuhyquod Theodorico regi (241) Eamdem rationem tenent hodie Turcae in
Gothorum, hoc est, nullum. Lege Bar. anno 1046. Grseciaet alibi, ubisub se Christianos habent.
(237) Praestantissimum jus luisset, riisi injuria (242) Sed jure, qtiia pro ecclesiasticaliberlatecon-
fuisset. Auclor apologiaepro Henrico nihil de hoc tra Uirpissimam Simonioelabem. Lege Bar. 1078.
{69 PROLEGOMENA.- ACTA S. GREGORII. 17*
Igitur anno Domirii 1075 rebus, non verbis am- A . tot minis coactus in Italiam, superalis Alpibus, ri-
plius transigendum esse ratus, legalos suos ad im- gidissimo anni tempore venit, et cum Gregorio papa
peratorem misit, ipsi mandans ut secunda feria se- (quem Canusii invenerat) post multas preces, maxi-
cundse hebdomadoein Quadragesima anni proximi mamque prseteritorum poenitentiam ostensam , pa-
1076 Romam ad synodum veuiret, de criminibus , cem quibusdani duris conditionibus , praeter Italiae
quae ei objecla fuerant, causam dicturus : alioqui principum voluntatem, fecit, alque ab eo se anathe-
sciret se absque omni mora eodem die anathemate mate solvi procttravit. Sicque principum Germaniae
notatum iri. Quae legatio adeo Henricum permovit, vim , et inflexibile conlra etim propositum fregit.
ut, rejectis statim gravi cum contumelia legatis, Hoc factum est v Kalend. Februarii, pontificatus
duo tum primum agitaret: unum , ut clam Grego- Gregorii VI! anno quarlo, salutis vero 1077.
rium capere vel interficere faceret; aliud , ut nisi Caeterum Caesar ingenti melu liberattts, Ilalico-
ejusmodi res successisset, ipsum pontificatu priva- rumque principum promissis incitattis, Grcgorio
ret. Quare occulte per nuntios suosegit, ut nocte pontifici denuo rebellis, et manifestus hostis (248)
Natalis Domini, dum papa missam celebraret, a factus, ipsum r.lam capere Canusio Romam redeun-
(243) Cencio proefecti Urbis filio, satetlite suo, ipse tem tentavit. Quod ubi alienatum ab se CaEsarisani-
caperetur, quod etiam factum est. Verum a populo " mum papa cognovil, slatim in Germaniam ad im-
Romano Cencio proscripto, liberatus impium cona- peratoris hosles Saxones , et alios principes legatos
tum imperatoris elusit. misit, qui regis temeritatem, scelera et perjuria re-
Coesar,ubi insidieenon processerant, ad vim con- ferrent, hortarenturque eos ut novum ipsi regeni,
versus, (214) congregato Wormatiae in proxima Do- Henrico abrogato, crearent, quem ipse postea impe-
minica Septuagesimae 24 episcoporum abbatumque ratorem inungerel. Germaniae principes, papse lega-
multorum, quos Gregorius variis excommunicatio- lione audita, illico convenlu in Forcheim congre-
nibus ante (245) vexaverat, conventu; occasione ac- gato , Rodulfum Suevorum ducem in Romanorum
cepta, quod (246) absque consensu suo, solis tamen regem elegere, hac conditione, ut sacerdotiorum in-
Romanis faventibus , apostolicam sedem consedis- vestituras dimitteret, et, ne velut haereditario jure ,
set, eum papatu privarunt. Cujus privationis for- filios suos successores declararet. Quod ubi Henri-
mula ejusmodi fuisse dicitur : Quia ergo et introilus cus imperator audivit, vehementi indignatione in-
tuus tantis perjuriis est initiatus, et Ecclesia Dei flammatus , in Germaniam ingenti exercilu compa-
tam gravi tempeslate per abusionem novitatum tua- rato regressus, bellum rebellibus principibus in-
rum periclitalur, et vitam per conversationem tuam islixit: quod '
vario eventu prope in triennium protra-
tam multiplici infamia dehonestasti, obedientiam, C ctum est.
qwm tibi nullam promisimus, nec de cmtero ullam Anno vero 1080 (249). Pontificatus Gregorii VII.
servaturos esse renuntiamus; et quianemo nostrum, Pontifex, Laterani concilio multorum episcoporum
ut lu publice declamabas, libi haclenus fuit episcopus, et abbatura in Quadragesima congregato, Henrico
tu quoque nulli nostrum amodo eris apostolicus. Cui rege bellis Germanicis implicilo , cum ipsum nulla
decreto non solum Ger-manieeet Galliae multi epi- ratione ex hostium Germanorum manu evasurum
scopr, sed et Italiaeplerique conventu Papiae impera- sibi persuaderi posset, quod diu anle agitaverat, ali-
toris jussu habito, subscripsere. quotque decrelis ante sensim prsenotaverat, tunc
Quo ad Gregorium papam Laterani in concilio primum (250) aperte evomuit. Constitutionem illam
quadragesimali ab se coacto tam hostili decreto enim tunc primum edidit, qua imperatorem non so-
perlato, pontifex statim nullas interponendas esse lum auctoritate inslituendi Romanum pontificem
moras ratus, ex omnium episcoporum et abbatum, (251), quam trecentis prope annis ante praedecesso-
qui in synodo aderant, sententia, imperatorem , et res sui habuerant, sed et omnibus etiam caeterorum
omnes ejus fautores et adhaerentes, gravissimo ana- sacerdotiorum investituris privare conatus est, om-
fhemate notalum, imperio privavit, omnesque sub- nemque episcoporum et abbalum instituendorum
ditos ab onini ei praestito juramento absolvit. rationem ad electionis capilulorum et monacho-
Cujus rei occasione, cum universi fere Germanise rum formam reduxit. Cujus decreti exemplum se-
saeculares principes ab eo defecissent (247), alium quens est:
imperatorem creare constituerunt, nisi Caesar Hen- « Patrum sanctorum statula scquentes, > etc. Edi-
ricus ante anni tempus excommunicatione a ponti- tum exstat infra in concilio Romano.
Dcesolveretur : quem per nunlios suos clam depre- Simoniacos vero appellal, quotquot a manu laica
cati fuerunt, ne ea imperatorera exsolveret. Csesar alicujus beneficii investituram acciperent. Hoc vero

(243) Cincio; Bar. anno 1075. (248) Imo et subdolus insidiator. Baron., 1077,
(244) 1076. num. 56.
(245) Sed ideo, ut vexatio daret intellectum. (249) Vide Baron., anno 1080.
(246) Consenserat Henricus, sed ut erat variabilis. (250) Schismaticum haecloctttio decel, non catho -
consensum postea in dissensum vertit. lieum.
(247) Imo et episcopi , qui decreto conciliabuli (251) Nunquam habuitjure. Agnum faucibus lupi
subscripserant, teste Sigeberto, quamvis schisma- eripere, cur non liceat?
lico. anno 1077.
PATROI.. CXLVIH 0
171 S. GREGORIUS VII PAPA. 173
decreto procul dubio imperator Hcnricus, et omnes A A a tct divcrsarum natwnnm illuslribus doctrina
reges Latini , et occidentates petebantur (252); ct nobilitate viris frequeiitari contigisset aula im-
deinde episcopi el universus clerus Galliarum, Ger- pcrialis.
manise et Italise pulsabantur. (257) Altera vero causa, qua impcrator valde ur-
De cpiscoporum vero electione ita definivii : gebatur, quas multo majoris momenti existimabatur,
Quoties defunclo paslore alicujus Ecclesim alius crat: quod si Csesar prasiatorum investitiiras (ita
est ei caaonice snbrogandus , inslantia visilatoris enim collationem appellabant) amitteret, majorem
episcopi, qui ei ab aposlolica scde, vel a metropoli- imperii sui, meliorem foitioremque partem deper-
tano directus cst, clerus et populus, remota omni deret, ct maximarurn calamitatum seminarium im-
smculari ambilione, limore aique gratia aposiolicm perio faceret. Nam , quando privilegia (258) Carolo
sedis vet metropolitani sui consensu , pastorem sibi Magno et Otlioni I Augustis ab apostolica sede de
secundum Deum cligant. Quod si corruptus atiquo proelatorum investituris conccssa fuere, Ecclesiaeet
vitio (255) aliter agere 'prmsumpserit, eleclionis per- cpiscopatus tunc (259) paupcres, lenues et sine tot
peram facim omni frueiu carebit, ct de cmtero nullatn rcdditibus erant. Postquam vcro juris imperii facta
elecltenis poteslaiem liabebil; elcciionis vero poteslas est eorumdem proelato:".;m elcclio, quemadmodum
omnis in deliberalione sedis apostoticm, sive metropo- "*-el eoctcri principes soccularos imperii, tum Csesares,
lilani sui consistal. Si enim is, ad quein consecralio qtii dc reiigione bene mereri volebant, sine imperii
speclal, non rile consecrando, ieste B. Leone, tjraiiam tamen prcejudieio, cceperunt cpiscopos et abbates ob
benediclionis amiliit, consequenter is, qui ad vanam religionem, tanquam potiora imperii membra, prse
electionem declinuverit, cligendi polesiale privalur. cseteris laicis principibus honorare; profana ditione.
His autem decretis, in duobus potissimum, maje- ct ingentibus opibiis honestare ; arces, oppida, ur-
stas et Romani imperii dignitas cveiiebalur; et bcs, marchias, ducatus, provincias, pedagia, telo-
quod longe pejus crat, ea fundamenU jacieban- p.ea, vectigalia, portoria et multa aiia, quse imperii
tur, quibus Romani imperii potestas omnino labe- propria erant, episcopatibusconcedere; quoe vel ex
factaretur. suis propriis bonis, quoc ad impcrium pertinebant.
De primo autem dicam : Erat tunc (254) consue- vel ex alienis feudis eranl (260). Nam iaicis princi-
ludo, ut ex omnibus orbis Latini partibus infinita pibus sine legitimo hserede rnortuis, eorum provin
prope hominum diversarum conditionttm millia au- cias, qtiaebeneficiario jure ad imperium pertinebant,
1'a.mimperialera frequentarent. In his adcrant diver- non aliis amplius laicis regulis, sed episcopis con-
sarum congrcgationum monachi, doctores, viri lit- cedebant; atque hac raiior.e omnes episcopatus et
terati, nobiles et ignobiles, qui omnes co conSue- abbatias Ilaliae, Galiiarum et Germacise, imo lotius
bant spe ducfi, ut ab imperatore saccrdotia conse- orbis Latini, et denique ipsum pontificemRomanum,
qtii possent, quemadmodum nunc usus cst in Ro- ex pauperibus ditissimos et maximos principes fece-
mana curia. Impcrator ciiim non solum cpiscopatus rant; cx cis scilicet opibus, qtise ar.te imperii juris
omncs et abbatias, minoraque omnia saeerdotia, erant, in nulla re imperiaiia propterea jura minui
ijt praabenJas , canonicalus , prasposituras et de- exisiitnantes: quippe quod cerli essent cos omnes
canatus, et liujusmodi (255) conferebat, sed ctiam, proelatos a se designandos fore , et non nisi jussu
ut jam visum est, Romanum ipsum pontificcmi suo et voluntate sacerdotia ipsa obtenturos. Gre-
designabat. gorius igitur suis decretis dimidium (261) impcrii
Si igitur Gregorii decretis loctts esset, iliico con- Coesaritollcbat. Nani episcopi nulla ratione adduci
sequebatur ut omnis hsec (256) aiilseimperialis ma- poterant, ut, quas ab imperatoribus antiquis obti-
jestas obsolcscerct, spe consequendi a Caesaresacer- nucrant, dimittcre et imperatori rcstitucre vcllent,
dotia sublata, quoejam pcr elcctioncm tradebantur, ctiin ex sua ernendi essent potcslate (id enim Csesar
nullo amplitis impcratoris intervcntu , nec prseterca^ ipse quoercbat) nec imperator id agere potcrat, ut
(252) Narao petebatur hoc decreto , nisi Simo--D (258) Videtur totus iste de investituris discursus
niaci, et qui alienum-jus invaserant; et ab invaso- eflictus ct expressiis ex tract. Walrami, de eodem
ribus jus sibi reddi postulabaat. Oinncs Iinjus ge- argumento, apud lUyricum in catalogo testium, qui
neris fuisse aperte faismn est. totns inaedificatur privilegiis nunquam concessis,
(253) Qu:e sequuntur plane indigna sunt homines sed supposititiis et commenlitiis.
docto, nedum Onuphrio, qui tamcn hsec ex Ilenricii (259) Non est universim verum, nam Carolus
potius sensu quam ex suo scribcre videtur. Refertt Magnus araplissimis opibus auxit cum aliasEccle-
c&im, quis Henrici et schismaticorum sensus fueritt sias, tum maxime Romanam , ut de antiquioribus
stiper Gregorii decretis. impp. niliil dicam.
(254) Pessimus et perniciosus hic abusus fuit, etit (260) Plurima quidem ecclesiis donata sunt ab
ferro excommunicationis recidendtis, ut factum a imperatoribus, etiam immediate, sed non omnia ;
Greg. VII, qui nundinationem istam sustulit. neque ullus catliolicsc pietatis amans imperator aut
(255) Ei nimirtim qui plus dabat, sive aptus, sivee princeps eo corisilio Romanam Ecclesiam vel alias
ineptus esset : quia in aula perpctuoe nundinse B ditavit, ut jus cligendi ct investiendi antistites sibi
erant. raperet, quia hoc jus non laicis, sed Ecclesise com-
(256) An aula imperialis florere nequibat sine be- >- petit.
neficiorum ecclesiaslicorum nunriinalione? (361) Falsum ; nam quse Gregorius Csesari eri-
(257) Cura pecunise emungendse potissimtim co-i- pere lentabat, nunqiiam fuerunt impcrii de jnrc, scd
quebat et torquebat Henricum. per vim et illegitimam usurpationem.
175 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORiI. 17 i
episcopi ea imperio restituererit, quae ab imperatori- A Fieri ergo non poterat ut, si quis cpiscopaluin
bus non ut (262) cpiscopi, sed ut imperalia.membra vel abbatiam adipisci volebat, eam aliter quam ab
obtinuerant. Si igitur proclatorum designatio ab im- imperatore acciperet, et praesortim in, provinciis
peratore auferrctur, et prselati retinercnt beneficia, imperio subjectis: E contra, si quis ita ab impera-
et alia, quse impsrii ante fuerant, (235) dimidium lore sacerdotium suscepisset, statim ab episcopo
imperii oiiiniiio ab imperatore tollebatiir. Romano excommunicatione notabalur ; quam ho-
' Accedit
quod maxiriie Cacsarem angcbat, quod si mines hac tempcstate in lantum timebant, utea
episcopi Germanise et Italiae, cum ab imperatore una proecipuc Romani poniifices omnia, quse desi-
eiecti ct inveslili essent, vix in olficio contineri po- derabant, se tandem conscqui posse non dubita-
terant, ns contra ipsum varias et frequentes rcbel- rint. Quod etiam illis ex voto, quanquam non sine.
liones molircntur, quid deinceps facturi essent, si pcricuiis et difficullatibus, postremo cessit. Vix
oriinino cx impcratoris poieslale eruti et liberati enim ab iis dcvotus, alicubi diutino lampore con-
essent, et in cujusvis Ecclesisc, capituli vel collegii sisterc potcrat, omnibus eum, tanquam pcsiem
potcslate cssct nobilissimi, et potentissimi episco- pubticam, cvitautibus, cxislimantibusquc, si cum
patus antislitem quempiam imperatori hostem excommur.icato agerent, se statim vivos terrse hiatu
acerrimnm ciigere, qui maximooimperii ruinae causa ^ absorbendos.
deinde essct (264) ? In maxirnis ergo angr.stiis cl calamitatibus, ni-
Tiaeigitur causae sunt, quoe Cacsarem et coetcros miisquc prcssuris proclati Ecclesise tunc constituti
laieor, pfincipes qnam maxirnc adversus pontificcm erant, adeo, ut multi potius elegerint dignilatibus
cdmmoverunt, imperii enim vel omnino tollendi, vel cedcrc, quam vet in imperatoris indignalioncm, si
in perpetnum stabiliendi causa tunc maxinie tracta- ab eo investituras, quod alia ratione fieri non po-
baiur. Csesar enim imperii jrira, et ca quidcm sum- terat, non suscipercnt, vct in cxcommunicationcm,
ma omnino tucri, papa vero Ecclesioe libertalcm, si acceplasscnt, incurrcre, ab omnibusque ludibrio
nuila impsrialis excidii ratiorse habita, asscrere Iiaberi, et pro impiis et facinorosis reputari. Cac-
volebat, indignum csse clamitans a manu laica sa- sar qnoque ipse, multiquc alii principes, et praelati
cerdotes crcari, quanquam id per trecentos fere fuerurit, qui Romani pontificis anathcma, tanquam
annos a Cavoii Magni tempore (255) sub sexaginta iniquum ct injustum, et proeter lages faclum, con-
cteo amplius Romatiisponlificibususurpatum esset. temnebant, aliosquc contcmnerc pcrsuadebant ct
Maxime igitur imperatori laborandum erat, ne hoec cogebant. PopulOrum tamen multitudo, el maxima
decrcta starent, si imperii jura, inio imperium P principum tam laicorum quam ecclcsiaslicorum.
ipsum salvum esse vellet, quod ejssmodi papalibus pars, excommunicalioncm papoa maxime vereban-
edictis procul dubio dissipandum esse existima- ttir ; vel, quod re ipsa scntirent; vel, in imperato-
bai(2S6). . ris odium, qtii a multis Gcrmanioc principibus, ct
Pontifex etiam episcrpos (267), abbates cscle- prsesertim Saxonibus, quos ut rebelles Cocsar ipse
rosque proelatos prima hac frontc his constilutioni- frequentibus bellis aitriverat, ingcnti oclio habeba-
bus r.on minus sibi infestos rcddidit, quam impe- tur. Ita enim sunt Germanorum principnm animi
fatorcm ipsum: quibus necesse erat, autepiscopa- (269), ut non nisi coacli, imperatori a sc elccto pa-
tibus carere et abbatiis, aut excommunicationi rcre velint, avitectuendse libertatis avidissimi.
subjaccre : ant cpiscopatus et abbatias de manu Hoc igitur papae decreto quam maxime incitati
imperatoris suscipere. Quod enim tunc collegium sunt episcoporum Germanise et Italioe animi; cui
vel capitulum auderet contra tam veterem con- cum imperator nulia raiione obtemperare vellet,
suctudinem (268),- tot sscculis coalilam, et semper papa Gregorius tam ob hanc causam, quam ob
usurpatam in loeum demortui pontificis, vel abbalis eam rebellionem, quam post primam pacem, et
novum constituere prsesulem, imperatore poten- absolutionem impctratam fecerat, et alia multa
tissimo inconsulto ? Nam et eligentes, et electus D crimina, de quibus a Saxonibus apud pcntificcm
anlistcs non solum votis suis potiri non potuisscnt, delatus fuerat, ipsum Csesarem dcnuo gravissimo
sed et temerarii ausus statim pocnas imperatori anathemate notatum imperio privavit; Rodulfum-
luissent. Aut quis episcopus vel abbas, quanquam quc, qui contra eum Augustus ab aliquot Germanis
lute eligi a suoeEcclesi;e coilegio poiuisset, et prsc- principibus creatus in schismate fuerat, confirma-
ter imperatoris sententiam, sacerdotium assumere vit, et omncs ab Henrici sacramento absolvit: Gui-
posset, vel auderet, qui statim a sua sede, alio ab nerlumque arcliiepiscopum Ravcnnatem prasci-
miperatore subrogato, armata manuejiciendusesset? puum imperatoris amicum, sacerdotio mullatuni,

(262) Imo, ut episcopi ea oblinuerant.
(265) Nihil penitus impcrio dcbitum auferebatur;
quia cpiscopimanebant imperii membra, tametsi, ut
episcopi, non iuvcstirentur ab imperalore.
(284) Hiiic incomrnoJo occurri potest, salvo Ec-
clcsiacjure, et absque ulla, qure tunc vigebat, Si-
moniaca beneficionim nundinatione.
(265) Haccsttnt Sigcberli, non veritatis.
(266) Sed male : nam imperium non dissipatur
conscrvationc juris ccclesiastici.
(267) Simoniacos, qui beneficia ecclesiastica emc-
rant.
(268) Quam vero vefus !
(269) Imperatori sponle sua 'jarcnt Germani; ty-
- ranno non ni;-,icoacii.
 175 S. GREGORIUS VII PAPA. 170
ac plcrosque alios episcopos , archiepiscopos et A l manifestum necromanlicum, pylhonico spiritu labo-
abbates, qui Henrici causam luelanlur, passim ex- rantem, et idcirco a vera fide exorbitanlem, judica-
communicavit. Quae omnia, cum ad imperatoris mus canonice deponendumel expellendum; et nisi ab
anrem pervenissent, valde limuit, pontificisque auda- ipsa sede, his audilis, descenderil, in perpetuum con-
ciam (270)veritus,statuithominempraevenire, quem dcmnandum. Aclum vn Kalend. Julii, feria v, indi-
videbat totas vires suas eo dirigere, ul se imperio ctione rr.
privatum, in ordincm cogeret (271), imperiique (275) Csesar quoque Henricus hanc illi epistolam
majestatem, et jura omnino everterel. Pro ccrto scripsit: Henricus Dei gratia rex, etc. Hildebrando,
etiam sciebat papam ipsum hosti suo Rodulfo con- ctc. Cum hactenus ex le ca quwsunt Patris exspecta-
stantissime adhaerere ; se quoque ob frivotas, ut rem, tibique in omnibus tnagna cutn fidclium nostro-
ipse'dicebat, causas excommunicatum qucrebatur. rum indignalione obedirem, recepi abs te vicissitudi-
Ipsum itaque pontificatu, alio suffccto, privare nem, qualenroporlebat ab eo qui vitw regnique no-
omnino constitttit. slri perniciosissimus hoslis esset. Nam cum pritnum
Igitur codem anno, qui salutis crat 1080 , duo omnem hmreditariam dignilalem, quw mihi ab illa
contra Gregorium papam concilia in Germania ce- apostolica sede debebatur, superbo ausu rapuisscs,
lebravit. Primum Moguntiaein Pentecoste xix, alte- R longius inde progressus, regnum Italim pessimis ar-
rum vero in Italiam veniens Brixinac (272) in Nori- tibus alienare tentasti, neque hoc conlentus, in reve-
cis, xxx episcoporum. In quo etiam adfuerant prin- rendissimos episcopos, qui nobis veluii dulcissima
cipcs laici omnes, qui imperatoris causam tucban- membra uniti sunt, manum tnittere non timuisii,
lur, non solum Germaniac, sed etiam Italiae. Ubi eosquesuperbissimis injuriis, acerbissimisque conlu-
ox imperatoris aucloritate factus est omnium con- meliis conlra divina cl humana jura, ul ipsi aiunt,
sensus adversus papam Hildebrandum ; quem pseu- cxagitasti. Qum otnnia, cum ego quadata palieniia
domonachum toliusque vesanimpesliferum principcm, dissimularem, tu, hoc non palientiam, sea ignaviam
et prwcipue sanctw sedis invasorem esse afflrmantes, existimans, in ipsum caput insurgere ausus es, man-
ab apostolica sede depellendum, quanquam inaudi- dans, qum nosti, videlicel, ut tuis verbis utar, quod
ttim et absentem, judicavcrunt; et ex imperatoris aut tu morereris, aut tu mi/ii animam regnumque
voluntate Guibertum archiepiscopum Ravennatem lolleres, etc.
ipsi subrogandum elegerunt. Iloc decreto et epistola ad se perlatis, Gregorius
Maximum hinc discordiarum initium exortuisa, nihil timens, ut animos snorum confirmaret provi-
quem electum tam rex Henricus, quam omnes prin- ^ dit, Saxonibusque imperatoris hostibus, ut bono
cipes, etepiscopi proni in terram adoraverunt (275). animo essent, persuasit. (276) Falsum enim regem
Ejus porro decreti, quo in concilio Brixinen- eo anno moriturum, constantissime, quemadmodum
si episcopi factionis Henricianac pontificatum Gre- sibi divinitus revelatum fucrat, affirmabat. Et ve-
gorio VII abrogarunt, conclusio haccfuit: (274) Quia, rum quidem pracdixit : ssd, fefellit eum de falso
inquiunt, illum constal non a Deo electum, sed a se rcge conjectura, secundum suum desideriura de
ipso in fraude, et pecunia imprudenlissime objeclum, Henrico rcge interpretala. Nam, cum post concilium
qui ecclcsiaslicum subvertil ordinem, qui Chrisliani Brixinense antipapa Guibertus cum insignibus pon-
imperii perlurbavil regnum, qui regi catholico ac pa- tificalibus in Italiam venisset, imperatoris adven-
cifico corporis el animi intentat morlem, qui perjurum tum exspectans, a quo armata manu Romam dedu-
defendit regem, qui ititer concordes seminavil discor- cerctur; imperator vero in Germaniam contra Ro-
diam, inier pacificos liies, inter fratres scandala, in- dulfum profectus esset, prselio inter utrosque reges
tcr conjuges discordiam, et quidquid quiete inter pie ad iv idus Octob. inito, Rodulfus rex gravi vulnere
vivcntes slarevidebalur, concussit: nos, auctoreDeo, saucius,non longe post mortuus est. Rodulfo occiso,
congregali in unum, legatis et lilteris freti xix epi- ct rebus Germanioa compositis, Henricus ingenti
scoporum, die sancto prmlerilm Penlecostes Mogun- p cxercitu comparato, in Italiam venit ut antipapam
tim congrcgalorum, contra eumdem Hildebrandum• Guibertum apostolicse sedi, fugalo Gregorio, per
procacissimum, sacrilegia et incendia prwdicantem,, vim imponeret.
perjuria el Iwmicidia defendentem, catholicam ett Quapropter anno Domini 1081 (277), festis pascha-
apostolicam fidem de corpore et sanguine Domini ini libus celebratis, imperator Henricus in Italiam cum
quwstionem ponenlem, hwrelici Rerengarii antiquumi cxercitu vcniens, assumpto secum antipapa Gui-
discipuluin, divinaiionutn ac somniorum culloretn,, berto, ad urbem in vigilia Pentecostes pervcnit,
(270) Imo magnanimitatem. (274) Hscc sententia ex Urspergcnsi desumpta
(271) Hoc non fuit propositum Gregorio : sedl est: de qua lege Bar. 1080, num. 18 ct seqq.
ecclesiac jus suUm recuperare, Simoniam tollere, (275) Vide aBar. 1080, num. 26.
ti niensas iiummularioriim evertcre studuit. Nec; (276) Haec schismaticis conficta sunt, occasione
-mperium evertiiur si Eeclesiocjussuum relinquatur cujusdam epistolac a Gregorio scriptse, de qua Ba-
integrum. ron. 1090 , num 49 et seq. Intulit ca, ut plera-
(272) Tirolensis ditionis. que alia hujus farinse Sigebertus in suam Chrono-
(273) Notent haccseclarii. llenricus cum suis nonl logiam. Unde descripsit Onuphrius.
negavit auctoritatem sedis apostolicae, sed quse ges- (277) Baron. 1081, num. 15 ct seq.
sit, odio Gregorii, uon sedis aut throni gessit.
|' 7 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 17S
quam rcsistentibus sibi Romanis et Gregorio papa, li sem arcliicpiscopura Ilugonem aut Ottonem Ostien-
fere per bicnnium obsedit; donec postremo anno sem, sive Anselmum Lucensem episcopos eligere,
Domini 1085 Nonis Junii, tradentibus se Romanis, quam ipsc primum defunctus esset, studerent.
ingressus est. Pontifex Gregorius, Urbe partim vi,. His ordinalis, cum tempus obitus sui jamjam ap-
partim proditione ab Henrico occupata, in arcem propinquarc cognosceret, clamavit : « Dilexi justi-
Sancti Angeli, quam egregie munierat, cum suis se tiam, et iniquilaiem odio liabui, et propterea exsul
recepit. At cum nulla inter imperatorem et pontifi- morior. t His dictis, et omnibus ecclesiasticis sacra-
cem concordise via relicta esset, imperator anno mcntis procmunitus,gloriosus et B. pontifex VIHKal.
sequenli 1094, Gregorio adhuc in arce S. Angcli Junii, die Dominico, indictione 8, anno 1085, ani-
existeute, de aliquot procerum et cardinaliura Ro- mam cocloreddidit: ibidemque in ecclesia Sancti Mat-
mauorum consensu, quos partim vi etmetu, partim thoci,quaeSalerni cathedralis est, honorificentissime
donis et pollicitationibus in sententiam suam traxe- est sepultus. Vacavit eo mortuo propter temporis
rat, Guibertum archiepiscopum Ravennatem, cxejus rerumque difficultatemRomana sedes annum unum.
aiictoritateBrixinsetrieniiioantcRomanumpontificem Cum igitur in principe Romano imperium ab
designatttm , in anlipapam Dominico die Palmarum Ecclesia prsecisum graviter percussum fuisset, Ec-
ClernentisIII illi nomine imposito, inaugurari fecit: B clesia quoquc Romana tanto pastore, qui inter
a quo proximo paschali fcsto cum uxore sua Berta omnes principes prwcipui zcli ac auclorilqlis erat,
imperator et Augustus coronalus est. Deindead arceni orbata, dolorem non modico.nisensit. Fuit enim hic
S. Angeli oppugnandam, in qua Gregorius VII perma- pontifex vir conslantissimus, recli propositi tenax,
nebat, conversus cum eam acriler urgeret, effccit ut et qui a recta via nec minis, nec precibus unquam ne
poniifex coactus Robertum Cuiscardum cum ma- tatum quidem, ut dicilur, ungucm discessil. Homo
ximo Nortmannorum exercitu in auxilium suum antiqui exempli, et priscis illis Romanis pontificibus,
evocaril, cujus adventu imperator perterritus, qui diversa pro Christo cruciatuum generaperlulere,
Urbe cum antipapa aufugit. Robertus porro in Urbem comparandus, audax, prudens, cauius, et maximus
veniens, Gregorium arce eductum suoesedi Laterani ecctesiaslica;libertatis asserlor.Umc uni, cum omnes
restituit; sed audiens imperatorem, quem Urbe effu- Latinae Ecclesiac, tum prsecipue Romana acceptum
gaverat, reparatis ex Tuscia ct Lombardia viribus referre debet, quod libera sit et ab imperatorum
cum anlipapa Romam reverti,simulqueRomanorum manu eruta, quod tot divitiis, opibus et profana
inconslantiam veritus, pontilicem ex Urbe eductum ditione lbcupletata; quod regibus, imperatoribus, et
secum Salernum urbem munitissimam perduxit, ut omnibus Christianis principibus sit praefecta; a quo
ibidem, quousque paxdarctur Ecclesiac,permaneret. C i pcstremo, ut omnia verbo uno complectar, maxi-
Ubi, toto anno 1084 et parte anni 1085 usque ad mus iste eximiusque status, in quo Ecclesia Romana
diem mortis suse commoralus est, cum impcrator est omnium Christianorum domina; cum antea ,
et antipapa Romam, eo interim lempore, et omne tanquam vilis ancilla, non ab imperatoribus modo,
Ecclesiocpatrimoiiium occupassent. sed a quovis principe Romani imperatoris preesidiis
Quibus faclis imperalor in Germaniam reversus fullo, prcmerelur, ab hoc maxime illius, et omni
antipapam magna cum militum copia, et Romanis sseculc-tremendsc venerandaeque Romani pontificis,
commendatuni iu Urbe rcliquii. et infinitse pene potestatis jus manavit. Nam etsi
Anno deinde, qui secutus est 1085, vir vita ve- ante Romani pontifices tanquam religionis Chri-
nerabilis, prudentissimus, catholicus, Deo amabilis, stianae capila Christique vicarii et Petri successores
hwreticorum mtilleus indefessus, ecclesiaslici juris colercntur, non tamen eorum auctoritas ultra pro-
redemptor ac conservator soleriissimus, perpeluaque tcndebatur quam in fidei dogmatibus vel asserendis
memoria dignus Gregorius papa VII, cum per ali- vel tuendis. Cacterum imperatoribus suberant (278);
quot menses Salerni fuisset, magna morbi vi premi ad corum nutum omnia fiebant : ab eis creaban-
cocpit, exitusque dc hoc mundo tempus sibi adesse lur : de eis judicare, vel quidquam decernere non
^
cognoscens, ante tertium sui obitus diem rogatus audebat papa Romanus (279). Primus omnium Ro-
ab episcopis et cardinalibus, qui foite tunc cum manorum pontificum Gregorius VII, armis Nort-
abbate Cassinensi Desiderio aderant, quid de Ro- mannoruni fretus, opibus comitissse Mathildis, mu-
mansc sedis post obitum suum ordinatione juberet, lieris per Italiam potentissimacconfisus, discordia-
omnes hortatus est ut procul dubio novum in sui que Germanorum principum bello ciyili laborantium
locum ponlificem crearent, oranibusque abbalem inflammatus, praeter majorum morem, contempta
Desiderium proposuit tanlo muneri parem. Prsetcr imperatoris auctorilate et potestate, cum summum
\i enim, quod is S. R. E. presbytcr cardinalis esset, pontilicatum obtinuisset, Csesarem ipsum, a quo si
prudentia quoque stinima et religione prsecipua , non cleclus, saltcm confirmatus fuerat, non dico
singulari prir.cipum benevolentia amicitiaque polle- excommunicarc, sed etiam regno imperioque pri-
lebat. Quod si liuuc flectere nullatenus possent, ut vare ausus est. Res ante ea ssecula inaudita. Nam
poniiftcaiuin Romanuin acciperet, aut Lugdunen- fabulas, quac de Arcadio, Anastasio, et Leone Ico-
"f2*78JNon omnibus, sed nonntillis, idque de facto, (279) Non est vertim.
non de jurc; vi cl tyrannide, non lcge ct ocquitate.
179 S. GREGORIUS VII PAPA. 180
noinaeho circumferuntur, nihil moror (280). Unde iijtim non secundus ille, sed nullus est, etc. ldem et alii
Otho Frisingensis, horum temporum scriptor: multi scriptores prodidere.
Lego, inquit, et relego Romanorutu ponlificutn gesla, Cocterum, ut lianc rem semel finiam, hujusmodi
el nusquam invenio aliquem eorum ante hunc Ilenri- rerum occasione perniciosissima seditio, et hseresis
cum a Romano poniificc ezconununicatum vel regno omnium pestilentissima Christianum populum hoc
privaktm, elc. tempore maxime pervagata est, et orbis terrarum,
Caitcniiii ca qiuehoruni tempomm cardinalis qui- si unquam, hac tempestate a cardine bellorum pro-
<'.amOcnno, Germanus, iiigrairamimpevatoriscontra cellis jactatus est; et genus humanum undique
GregoriHmYIIscripjitjanimusnoncstmodofefcIlcrc, arinorum turbine involutum fuit, ita ut nuUius
eumres ipsse quashiiicpontifici objicit.partimfalsoe, schisroatis tempore graviora Ecclesiam pericula. et
partim ridiculse sint, ct iH-.lliusmonicnti : cui tum, calamitates passam fuisse legamus.
qi:od hostis accrrimits Gregoviipapsefuerit, tum ex Gregorio VII expedito, nunc quis Clemens III an-
his quae dixi nullaleiiiis fidein adliibendam censeo. tipapa fuerit, ct res ab eo gestas aperiam.
Meam hanc scntentiam confirmare possmit horum CLEMENTIS III ANTIPAPJE ELECTIO.
temporum scriplorcs, tam Gcrmani quam Ilali, qui Clemens III, qui in schismate contra Gregorium
de hiijusniodi perniciosa discordia tum ex institulo, papam VII ab imperatore Henrico IY ut (285) im-
tum obiler libros conscripsere ; inter quos prsecipui pcriijura.tueretur, antipapa crealus est. Fuit natione
fuerc PaiiltisBcrnriedensis(281), presbyter Rcgino- Italus, patria Parm.ensis, summo loco natus, ex fa-
burgi; Gerochus Reicherspergensis episcopus (282), miliaCorrigia, quscejus urbis aliquhndoprincipalum
Lambertus Schaffnaburgensis Hirsenfcldensis mo- tenuit, Guibertus antea vocatns. Hic ab ineunie
nachus, Chunradus de Licchtenaw, omnes Ger- octale ad curiam imperatoris (quse sacerdotiorum
mani. Ex Italis item Leo Marsicanus, episcopus consequendorum causa (284), ut nostro t.?i»pore
Ostiensis; incertus auctor BibliothecaePaiatinsc, qui Romacmos est, tunc ex toto orbe terrarum frequen,-
Imjus pontificis Vitam conscripsit, et novissime An- tabatur), ut fortunam suam experiretur, accessit,
selmus episcopus Lucerisis, Gregorii ipsius coope- Chunrado Henrici III palre rerum potiente. Cum
rator indefcssus; qui hymnos et alia quse de Salva- autem adolescens evasisset ingenio, facundia et
loris nostri cruciatibusperscripta sunt, de Gregorio prudentia clarus et uobilitate proecipuus haberctur,
ipso interpretalus est, ejusque doctrinam eleganti paulatim in gratiara llenrici III pervenit; a quo
libro scriptam confirmavit : vir littcris cruditus, permagnifice semper tractatus est. Apud uxorein
ingenio acutissimus, facundia prcscipuus, et quod P vero ejus Agnetem lantum gratia et aucloritate va-
omnihus majus est, in Dei timore et sancta co.nver- luit, ut ipsuni Italici regni cancellarium creari pro-
salione celebcrrimus, ita ut (am in vita quam post curarit. Eum enim providum, strenuum et pruden--
mortem miraculis claruisse memoretur.. tem virum in multis arduis negotiis experta fuerat.
Is seribens ad antipapam Guibertum epistolam in Quo tempore ad ejus nutum, et voluiiiatem totum
q::a illum procvaricatorem ac superbum vocat, atque imperii pondus vertebatur; in quo munere Ilen-
inter atia : Ut ergo, inquit, de beato Patre nostro rico III Cacsare Cadolum Pallavicinum in schismate
Gregorio dicam, quod de Cornelio scripsit beatus contra Alexandrum II pontificem creatum maxime
Cyprianus : Faclus est Gregorius episcopus de Dei fovit, et, dum potuit, in pontificia dignitate protexit.
et Christi ejus judicie, de clericorum pene om- Cseteriim Agnete imperatrice a rerum cura sub-
nium, et, ut verius dicam, omnium leslimonio, de mota, quibus diu post Henrici III mariti sui mor-
plebis, qum tunc aderat, suffragio, de sacerdolum bo- tem, quod puer erat adhuc f lius cjus Csesar Oen-
norum virorum et aniiqitorum collegio, cum ncmo ricus, praefuerat; cum nej.otiorum imperiaiium
cnte se faclus esset; cum Alexandri locus, id esi Petri morem tractandum pro rege puero Anno Colonien-
locus, ct gradus cathedrw sacerdotalis vacaret; quo sis archiepiscopus ex princpttm consensu susce-
cccupato in Dei voluniate, atque omniiun nostrum D pisset, Guibertus officio suo privatus est; Verccl-
consensu ordinato, quisquis jam episcopus voluerit lensi illi episcopo subrogato, cum multorum imperii
fieri, foras fieri necesse est; non habeat ecclesiasii- procerum invidiam ob virtutem contraxisset.Verum,
cam ordinationem, qui Ecclcsim non tenet unitatem, cum Henricus Csesar adolescens e tutorum pote-
qnisquis iile fuerit, licet tnulium de se jaclans, sibi stale exiisset, cognita Guiberii industria et virtute,
plurimum vindicans, profanus est, atienus est, foris eum inter intimos amicos, et consiliarios suos ac-
cst; ct cum post primum secundus esse non possit, civit ; et non longe post archiepiscopum Ravenna-
quisquis post unum, qui solus debel esse, factus esl, tem designavit. Mortuo Alexandro II per aliquod
(280) Non stint fabulae. Lege Bell. iib. n De btinal, inaulaillegitimum,praesertimcum ineaomnia
pontif., cap. 19, et lib. ni cap. 2. Vide qtise ad essent venalia, prseterque Simonem et Giezi nemo
iib. II, cap. 19, diximus. jus diceret. Domnizo de Guiberto: Major erat- cun^
(28S) Monachus ord. Canon. Regul. S. Augustini. clis Guibertus episcopus urbis Ravennm, doctus, sa-
(282) Non episcopus, sed praepositus. seu
piens, et nobiiis orlus, exslileral Parmm civisGui-
(285) Imo ut libidinem.suam expleret, et jus di- ctericus: ante dum fuil electus Gregorius iste
virium evei tcret. bertus ipsi juravit.
(284) Dispar ratio, t>amRomselegitimum est tri-
 £81 PROLECOMENA.— ACTA S. GREGORII. 182
tempus in officio permansit, et Gregorio VII, qui ei A ut ipse dicebat, coactus, ascendit, ct tribus sibiinvi-
successerat, fparuit. Cum vero ejus ab imperatore cem succedentibus,supervixit: exlorris diu utraque
animi alienalioncm eognovisset, ponlittce, cui obe- sede, et Romana et Ravennate, malens, utsscpe di-
dieniiam praestilerat, prodito, ad impcralorem se cere solilus erat, se apostolici nomen nunquam
contulit, eumque vchcmenter ambilione inflamma- suscepisse. Cujus cadaver postmodum , pace inter
tus, contra papam Gregorium concitavit. Quo post- IJenricum V ct Paschalcm II lacla, de sepulcro,
remo Brixinac ex imperatoris auctoritate pontifi- ubi quinquennio jacuerat, absliactum , crematum
caiu privato, anno 1084, pontificatus ejusdcm Grc- cst jussu PascUalisII, omniaque cjus acta in sy-
gorii YII, Guibertus ipse imperatoris jussu vn Kal. nodo Lalerani congrcgata irrita facta sunt.
Julii, indictione 5, ab cpiscopis qui in eo conveutu De eo ita quidam horum temporum auctor scri-
aJerant, eidem ponlifici subrogatus est, et CIs- bit : Guibertus, qui posl prmstita domino suo bealm
mens III appallalus; qui in schismate contra. Gre- memorim Gregorio VII fidelilatis juramenta, et obe-
gorium VII, Victorcm III, Urbanum II et Pasciia- dientiam septem annis cxliibitam, invasil aposloli-
km II, sedit annos plus minus xxi, anno deinde cam sedein, Henricumque imperutorem absolvit ab
108';, Romas xi Kal. Aprilis, die Dominico Palma- observationejurisjurandi, quod apud Canusium Lom-
rum ab episcopisBononicnsi, Mutinensi ct PSacen- B bardim oppidum olim Gregorio papm prwsiilerat,
tino, cum cardinales deesscnt, inauguratus, proxi- eum llomam atlraxit, et cum eo pugnare Ecclesiam
mo Pasdiaii festo imperatorcm Henricum cum Romanam cwpit. li vero qui ex parte Gregorii
uxore Bsria coronavit. Audito vero Roberti Gui- ultra montes crant, cuin imperalorein in Italia com-
scardi Nortmannorum-ducis adventu, qui in auxi- morari cognovisscnl, adversus eum rebellare dispo-
lium Gregorii VII in arcc Sancti Angeli conclusi ve- nunt. Conira hos imperator accedens , vario belii
niebat, imperaior et aniipapa Urbe excesserunt : eveniu, plurimis prmliis swpe pugnavil, mcigiimutrin-
Guiberlus quidem in Lombardiam , impsrator vero quecwdes,incendia plurima direptionesque contigerc.
in Germaniam , ubi anno scqtienti 1085 Moguntise Relictis tundem in Germania copiis ad obsistcndum
episcoporum Germaniae synodo congregata, ordina- sv.mplu tum suo , tum conduclitio miliie,. Romam el
tioncm Clemcntis III et abrogalionem Gregorii VII suburbana omnia rapinis, incendiisque et cwdibus,
confirmari jussit. Quo tempore Ilerimanno primum, quanta poluil, acerbilate vexavil: tandem Simone
deinde, eo mortuo, Egberto alio regibus a Saxonibus suo , pretio tnagis quam viriute, in apostolica sede
contra se creatis, ita novis beliis civilibus implicari locaio , imperii ab co accepit coronam ,'tnm non fa-
cocpit, ut rebus ltalicis amplius sic vacarc non pos- ventibus sibi suisque complicibusBomcms, quam non
set. Porro autem Robcrto Guiscardo ex Urbe cum contradicenlibus, alrocissimam movit perscculionem.
Gregorio VII discedente, Guibcrtus ad eam reversus Hujus veigratia, lo.lius fcre imperii Romcni Ecclesias
cum imperaloris pracfecto arcem S. Angeli et orania desolatw, ei religio Christiana dissipata, et plus quatn
fere cjus loca obtinuit. - viginli millia hominum , agenie Guiberlo , plerisque
Audita interim Gregorii YII ctqui illi successe- ;; locis sunt cmsa. Qui cliam, pulsis catholicis episco-
rat, Victoris III, morte, cum Urbanum II suffe- pis et abbalibus, alitsque Ecclesiarum prwpositis,
clum esse cognovisset, lum primum intcllcxit adver- doctrina et religioneprwsiantibus, sccleratos et illitte-
sariorum suoruni odium in se perpetuum esse , se- ralos singulis urbibus, monasteriis ecclesiisqueprm-
que nunquam ponlifiealum Romanum pacifice ob- fecit; swpe singulos, plerumque binos, annis singulis
leniurum. Quare tot .,•Urbani II ponlificatu vario (285) magislri sui Simonis mercimonio exsecrando substi-
cuin Hildebrandina factione Marte conflixit, modo tuens in dcprwdandis locis sanctis sibique non faven-
Urbe cxtorris, modo ea poiius scilicet, prout sibi libus Christianis , imo ipsis quoque favenlibus, dum
secunda vcl adversa Romanorum et imperatoris stu- non.esscnl qid armato resisterent, longe lateque smvi-
dia erant, eam tamen majore Urbani II ponlificalus lia Neronis el Dccii perdita voluntale grassatus est.
parte obiinuit Urbano ipso Urbe fugato. j) Idetn vero, qui mulio reclius demens papa , quam
Paschali porro II creaio, cum adversus eum se- Clemcns dictus esset, in oppido suo, quod argenteum
diiionem ct bellum civile astruerct, tandem in arce dicitur, cxcelsa fabricata turre prwstolatus Simonia-
S. Angeli, qisoesui juris adhuc erat, mortuus est, cos angelos, cum quibus volando in palv.demSlygiam
et ad ecclesiam Ravennatcm , in qua sepultuscst, rueret, Deo, per oinnia, Grcgorio papmfavenle, cru-
translatus pontiiicatus anno xxi, Christi vero 1101. ribus suis confraclis, cum illi nemo apostolicam obe-
Fuit hic Clemens vir utique litteratus, ingenio, elo- dienliam exliibuerit vel revereniiam , prmter impera-
quio, nobilitale caeterisqiie animict corporis doiibus torem ejusque compiices, vcl qui se illi propter avari-
inslructissimus , ct personse reverentia admodum tiam , quw est idolorum servitus , vcl perpeluo , vcl
clarus; et,qui forsitan Deoplacuisset, nisi viet am- ad tempus sub jurisjurandi sacramento crediderunt:
bitioneinflammatus, ea quoesibi non licebant, tenias- quorum piurimi, quibus ejus perfidia claruerat, dum
set; necRoma turic, nec Ravenna bene usus; etqui exsecrabilis divina immolaret sacr.ificia, non adesse
supra unum papam Gregorium viventem, quanquam, toler.abant, scientes eum nullo Romano successisse
(-285)Inio curn orthodoxis,.
183 S. GREGORIUS YU PAPA. 184
voniifici; sed perfidum, perjurum, invasorem, et Si- A dientia sedes aliquot dies. Nam in schismate con-
moniacum Gregorio papw superadditum fuisse. Ca- tra Paschalem papam II aliquot habuit successcres
lliolici vero, qui zelo Dei fidem ac religionem tueban- studio imperatoris Henrici in Italia ab ejus prsefe-
tur, Gregorio papw, sanclitale ac religione prmstanti ctis, ducibus et fautoribus infelici satis ipsis exitu
adhwrebant. Ita Leo episcopus Ostiensis libro iu creatos; quorum primus fuit Albertus quidam Al-
(cap. 69) Historise Cassinensis. teilamus, dein Theodoricus et Maginulfus (527*).
Cseterum mortuo Clemente III vacavit in sua obe-

(327*) De quibus omnibus agit postea Onuphrius.

NOTITIA EX CONCILIIS MANSI.

(Tom. XX, col. 56.)

Gregorius, hujus nominis septimus, antea Hilde- B est Nicolaus II, consentire non gravaretur. Quod'
brandus appellatus, omnium consensu legitime crea- cum feliciter impetrasset, opera Godefredi ducis
tus est ponlifex anno Christi 1075. Hic patria Soa- schismaticum expujit, ct legitimum pontificem in
nensis natus est in Tuscia, humili loco, parente fa- posscssionem quietam introduxit. Ejusdem consilio
bro; sub proteclione sancli Petri educatus. Adole- optimo post obitum Nicolai electus est Alexanderll,
scens nactus est magistrum Laurentium, Anialphi- expulsusque est Cadalous Parmensis episcopus et
tanum archiepiscopum. quem non maleficiorum, sed pseadopontifex , quem regii ministri et fautores
sanctorum principeni ejus temporis fuisse testatur adversus Alexandrum in throiium apostolicum,
irrefragabilis lestis Petrus Damiani. Proeter Lauren- evexerant. Etquanquam statura pusillus esset, tamen
tium habuit quoque mqgistrum Joannem Gratianum gralia miraculoruin et prophetise erat omnibus ad-
archipresbyterum, postea papam Gregorium sextum mirabilis. Nam ad miraculum supra recensitum hoc
nominatum,. quem secutus est in Germaniam cum addidit longe mirabilius, quod, cum ab Hugone
se pontificalu abdicasset, eaque occasione apud Clu- Cluuiacensis monasterii abbate Iongius abesset, co-
niacenses permansit. Cum Leone nono, quem pur- gnoverit cogitationes mentis illius, quibus intra se
pura pontificali indutum , et per manum laicalem sibi loquens dicebat: Homuncionem exilis staturac ,
munus episcopale assumentem increpavit, profectus C despicabilis parentelae, tumere et metiri altiora ,
est Romam, suoque consilio Brunonem poslea Leo- quod tot mundanae potestates nutum illius prsesto-
nem nominatum eligi praecepit; factus RomanaeEc- larenlur. Cuni eodem abbate orans Christum sibi
clesiae subdiaconus. Post obitum pracdicti Leonis astantem , angelumque vibrantem gladium vidil, et
ablegatus est a clero Romano ad imperatorem, pe- futuram mortalitatem prsedixit. Petro Damiani, qui
tens ab eo ut, cum rebus Ecclesise perturbatis sibi per somnium oculorum lumen sibi amisisse visus
id non licebat, Romanum ponlificem non suo sed eral, somnium ejusdem exponens dixisse scribitur :
cleri nomine eligeret, electumque contra invasores Nequaquam, ut times, propinquae est mortis indi-
defenderet. A Victore , quem cligi postulaverat, in cium, sed familiaris tibi aliquis exstinguelur, qui
Galliam ablegatus, Lugduni Simoniacum qucmdam tibi charus sit sicut oculus. Vere sibi illud per obi-
archiepiscopum ad confessionem criminis miracu- tum Dominici Loricati contigisse fatetur Petrus Da-
lose adegit: qui cum in bymno glorificationis, quem miani in epistola ad Alexandrum papam. Sanctum
Hitdebrandus eum recitare mandaverat, Spiritum Annonem Coloniensem archiepiscopum, de jure re-
sanctum eflbrre non potuisset, proprio ore confcssus gio in electione Romani pontificis violato conque-
est se Simoniae crimine pollutum esse. Ibidem S. rentem ita informavit, ut in synodo Manluana de-
p.
Hugoni monasterii Cluniacensis abbati Christum as- super celebrata ipse consesserit atque definierit,
sidere, quidque agendum vel dicendum foret eidem Alexandri justam , Cadaloi injustam et illegitimam
suggererc vidit. Berengarium etiam Andegavensis electionem ftiisse. His de causis, Alexandri ponti-
Ecclesiae archidiaconum in concilio Turonensi ad ficis totiusque cleri Romani judicio dignus est ha-
hacreseos suae iteratam abjuralioncm et catltolicse bilus qui, dum viveret Atexander, cancellarius Ro-
fidei professionem adegit: tanlum abest ut, quod manse Ecclesise constitueretur, eique defuncto in
caiumnialur Benno, Berengarianam hseresim defen- sede pontificia subrogaretur.
deril aut seclatus fucrit. Ctimque post obilum Sle- Eodem die quo Alexander obierat, nimirum x
phani IX Benedictus , ejus noininis X, pseudopapa Kalendas Maii ,.,pninium cardinalium consensu et
schismaticus, sedem apostolicam invasisset, missus subscriptione , totiusque populi et cleri approbatio-
est ad Agnctem imperatricem, petens ab ea ut futurae ne in pontificcm electus est invitus, cum pracconio
electioni Gerardi Ftorenlini episcopi, qui appellatus virtutum earum quaj in decrelo clcctionis, iniiio
185 PROLEGOMENA.— NOTITIA EX CONCIL. 186
epistolarum Gregorii collocato , reccnsentur. Ob A tatibus , jura, tribulum et ccnsum sedi apostolicae
amorem et cultum erga suum cducatorem, gratitu- dari solila exigerct. Cumque Michael Constantino-
dinis ergo, voluit nominari Gregorius; et ad con- politanus imperator per litteras Gregorio de susce-
lirmandam illius legitimam sedem, atque ad redar- pto pontificatu grattilatus esset, ea occasione capla •
guendam nonnullorum sentenliam de spurio ejusdem ta Dominicum patriarcham Yenetum causa compo-
pontificalu, ut supra dixi in Gregorio sexto , voluit nendi schismatis ad eum ablegavit. Qttartam lega-
dici septimus; ut scilicet sextum intermedium ve- tionem misit ad Wratislaum ducem Bohemiae, ut
rum et legitimum sedis apostolicse pastorem fuisse censum solveret pro ducatu Bohemiae,ut, post usum
indicaret. Hunc Lambertus Schaffnaburgensis nonii- mitrse concessione Alexandri papae acceptum, se
nat virum sacris litteris eruditissimum, et in tota facturum volo nuncupato Deo pollicitus fuerat.
Ecclesia tempore quoque priorum pontificum vir- Anselmum episcopum electum monet ne a rege
talum genere celebcrrimum. Marianus Scotus his Henrico investitttram accipiat, antcquam rex Ro-
diebus in Germania scribens eumdem Gregorium manas Ecclesiae de communione cum excommuni-
venerabilem pracdicat, atque ab co statuta decreta calis habita salisfecerit. Saxones in regem ob ne-
recitat et laudat. Sigebertus, et si Henricianas par- fanda ejus crimina concitatos, aliumque regem eli-
tes contra Romanos pontifices foverit, Gregoriique gere conalos, scripto suo cohibuit. Quintam lega-
nimiam severitatem incusarit, tamen nunquam au- tionem misit in Germaniam ad Ecclesias ejusdem
sus est dicereillegitimum fuisse creatum pontificem. Germaniae et Galliaea labe Simoniae expurgandas.
Otto Frisingensis episcopus, eruditissimus scriplor Rex ob crimcn allegatum debita poenitentia peracta
hsecde Gregorio \II : t Forma gregis faetas, quod eosdcm honorifice suscepit: ne vero concilitim in
verbo docuit, exemplo demonstravit, ac fortis per Gerraania ca de causa per legatos haberetur, per-
oniiiia athlcta se pro muro domui Israel poncre suasione Liemari Bremensis archiepiscopi obstilit;
non timuit. s Unus Ursergensis abbas, idemque quasi bac de causa non ab aliis quam a Bremensi
schismaticorum patronus, Bennoni schismatico ear- vcl Moguntino sedis apostolicae vicariis synodum
dinali inhserens, ejus scriploriim qusedam capita conTegari oporleret. Legali Romam reversi rem
recitat, ncn tamen ut ille spuriam omnino fuisse gestam pontifici exposuerunt. Liemarus secundo ad
electionem Gregorii ausus est aflirmare, sed ista sedem apostolicam citatus factus est inobediens,
tantum : i Cum absque regis conscnsu solis tantum rebellis et sehismalicus, resistensquc jussibus le-
Romanis faventibus huuc apicem conscendissct, gatorum ct ipsius ponlificis regem adversus ponli-
sunl qui illum non canonice constitutum , sed ty- Q ficem commovit, idque boni quod mente concepe-
rannice papatum sibimet asseverent usurpasse, rat infelix princeps hujus instigatione aruit. Sed ac-
pro qua re et a nonnullis episcopis abdicatus est. » eidit Dei singulari beneficio ut, cum adversus Ro-
Sed quam ista de non adhibito consensu regis manam Ecclesiam principes saeculi ct potenliores
Henrici falsa sint, patet ex actis vitse hujus Gre- cpiscopi conspirarent, pro defensione ejusdem se-
goi-ii, in qtiibus rcfertur quod, cum ille ad regem dis Agnctem regis Henrici malrem , Beatricem , et
scripsisset ne vigore concessi privilegii factsc ele- Mathildcm, ejus filiam adhuc puellam et virginem,
ciioni assensum pracberet, rex non modo non dis- quanquam Godefrido nupla fuisset, affines excita-
senserit, sed missa legatione faclam eleclioncm rit. Unde haud dubie originem sumpsit illa multo-
confirmarit, ejusque consecrationi per legatum in- rum calumnia, quam ad sui expurgationem vulga-
terfueril. Idem affirmat Lambertus Schaffnaburgen- bant concubinarii, quod post factum divortium in-
sis loco supra allegato. Videant ergo novatores, ter Matliildem cl Godefridnm, pontifex Mathildis
qua veritate subsistant illoe calumnioc quas prin- amplexibus furtivis fruereiur : quam calumniam
ceps schismaticorum cardinalium Benno hujas non tantum suo tempore Lambertus, vcrum etiam
optimi maximi pontificis mcribus, electioni et fidei hac nostra actale ex rcgesto epistolarum Gregorii
opponit. Videantquo duce ctauctore cathedram Pe yj Baronius tam erudile ct solide refulavit ac dclexit.
tri impugnent, quamque graviter impingant, qui atque a mendaciorura involucris vindicavit, ut nemo
uno, duobus, vel tribus ad summum schismalico- post hac nisi calumniator et haerelicus fabellai men-
rum fautoribus adhaerescerites, et a triginta duorum daci anres proebere possit. Ut magno Chrislianse
probatissimorum scriptorum , quos pro Grcgorii religionis bono non solum Saracenos exercilu expu-
defensione reverendissimus et iltustrissimus cardi- gnaret, sed etiam Orientalem Ecclesiam scbismate
nalis Bellarminus in controversia de Rom. pontif. ab Occidentali divisam unirct, Armenos a lide ca-
libro iv, capite 15 nominatim recenset, sententia et tholica penitus aberrantos ad rectac fidei tramitem
auctoritate temerarie recedunt. Tempore pontifica- reslitueret, plusquam quinquaginta millia militum
tus, prseter illam vigilantiam quam omnibus prope conscripsit et collegit. Ab Hcnrico , post Saxones
regibus et episcopis totius orbis diligenter custodien- subjugatos, postque eam vicloriam insolenliore fa-
dis impendit, post primam illam lcgalionem ad cto coepit contemni, Gurberli antiqui schismatici,
Henricum regem destinatam, Hugonem Candidum postea vero Bavennalis episcopi, dolo et fraude a
sanctse Romanae Ecclesiaecardinalem in Hispaniara Cincio Romano prsefeclo invasus, captus, et in
ablegavit, ut, rccuperatis a Mauris Hispaniac civi- carcere dctcntus cst, quousque per populum tumul-
187 S. GREGORIUS VII PAPA. m
tuantan., et tain iinuianc sceius ulcisci paratum , A i cocpit, quem, sibi suoque regno timens, haclenus se
eriperetur, atquepristince liberlati reslituerctur. Sed colere el obsequiis frequentare simulavit. Qua de
cum Romano populo viridice tantum scclus irritum causa ilerum Romae synodali consensu excommuni-
redditum essct, idem Guiberius accepta a papa li- catus, regno, quod Rudolpho collalum fuit, digne
centia Ravennam se contulit, ibiqtte conspirationcm privari promeruit. Ille vero, habito cum schismati-
rebellium episcoporum Longobardorum machinatus cis conciliabulo Brixiensi [Brixinensi] , in absen-
fuit. Henricus timore Saxonum solutus contempsit tem dcposilionis sententiam ferri, eique Guibertam
implere ca qtue apostolicoe sedis, legatis anle pro- sciiismatis auciorem, saepe excommunicatum et
miserat, aiqae cxcommunicatos a pontifice recepit deposilum, in pontificatu subrogari mandavit. Cum-
ct fovit. Quem contemptnm cum ponlifex non diu- que interca Rudoiphus rex obiisset, ejusque nece
lius tolcran.lura csse putasset, cumdcin rcgem ad res Germanise in tutiore slatu coUocatae esscnt, in
dicendam catisam per legaios Romam citavit ad sy- Italiam paravit adventum , ut Gregoriuin papam ,
nolnin proxima qaaJrageshna congregandam. Ex- quem sibi infensissimum pulabat, e sede Petri de-
cepit illc legatioacm, scd magna cum contumclia ponaret, ejusque advcrsaiium Guiberlum anlipapam
pontificis cosdem poslca abjecil, indictoque Wor- in ea collocaret. Cumque urbem Leoninam binis
maiiensi conventiculo poalifieem absentcm de crimi- ^' vicibus frustra tentatam et obsessampost biennium
nibus objectis condemnatum per sentenliam deponi, stisc persecutionis expugnasset, Guibcrtum Ravcn-
eainque ipsi insinuari curavit. Legatis Romam re- natem perjurum, deposiium et analhemalizalum ,
versis, habila est po.3t-.iJie syno.ius, in qua dum apud sanctum Petrum per Mutinensem et Ariminen-
ilii injiirias sibi irrogatas retulissent, litleracqiie a soni episcopos jam multis ante annis dcpositos et
rege missae recitatx fuissent, una cum rcge Henri- cxcommunicalos inthrosiizavii, eique Clemenlis III
co Sigefridus Moguntinoc, Wiltielmus Trajectensis, nomcn imposuit. Ipsam vero Romam ejiisve cives
et Robertus Bambergensis Ecclesise archiepiscopi non nisi par triennalcm obsidionem asiro landem
excommunicati faar.ual. Latam scntenliam ponlifex et pecunia expugnavit, quam armis vincere 11011 po-
oninibns subililis a jarancnio fiJclitalis absolutis terat. Gregorius papa cuci paucis nobilihus in ca-
inlimavit, camque Deus contra excommunicatos stsllum Sancii Angeli se recepit: intcrea- corouam
Hanrici fautorcs episcopos interventu mortis pessi- impcrii, quam Gregorius schisiualico et excoinmu-
inse exseculus fuit. Saxones a rege defecerunt, et nicato impcratori solemni ritu conferre usque ad
aJverstis eum forrnidando apparatu proeiio insurre- sanguinem recusaverat, Clemens aalipapa regi sclii-
xerunt. Siniiliter etiam principes Gcrmanise majo- , smalico imponit, ct pseudoimpcratorem pscudopon-
res episcopi, omnesque iideles, quos, dum pontifex tifex coustiluit. Cumque in Avenlino monte se con-
rogatu Ilermanni Mctensis episcopi commonuisset tincret, urbisque obsidionem inJefesso studio pro-
ut regcm aJ pcenitsnliam hortarentur, Triburiae sequcretur, Gregorias a Roberto Noiihmatinorum
conventum indixorunt; in qao, dtim de alio rege duce subsidium , quod Romanoe Ecclesiac per jtira-
Germaniae cligendo agerelur, Henricus par Iegatos menlum promiserat, imploravit. Qui statim novis
pacem rogavit et cmsndationem morum promisit: copiis congregaiis in Italiam advolans Heniicum fa-
aliquoties repulsam passus, hac tandem lege rece- gavit, ipsumqae pontilicem felicissiinc liberavit, om-
ptuscst, ut, dimissis excommunicatis qaosfovebat, nesque pseudocardinalcs, quos Guibertus pseudo-
Romano ponti.lci se submittcret, seque per Roma- pontifex creaverat, vel sallem a vero pontifice abs-
num pontijicem a vinculo cxcommunicationis ab- traxerat, urbe expulit. Qaibus expulsis , Gregorius
solviprocuraret. Paruit rex, veniensque in Italiam concilium Romocccngregavit, quo pscudopontificcm
a pintifice absolutionamobtinuit. Yerum schisma- cum pseudoimperatore Henrico iterum cxcommuiii-
iicorum et concuhinariorum episcoporum cavit. Postea ab urbe recedens Cassinum advenit,
instiga-
tior.e acciJit ut vix in Germaniam reversus, iterum atque indc ad dcdicandam basilicam sancti Matthaci
in prbtina rclaberetur. Nani cum Guiberto n apostoli Salernum sc contulit , ihique permansit
aliisque
qnibusdam rcbellibus novam conjurationem adver- usque ad ouitam, qui contigit vigesimo quarto Maii,
sas poiitificem fuelissiinam contraxit. QuoJ dum anno Christi redcmptoris 1085, cum sedisset annos
principes Germanise cognovissent, inconsullo Gre- daodecira, mensem unum etdies tres. Sanctitateet
gorio Rudolphum, Suevia- ducem, in regcni eloge- miraculis post mortem clarissimus, sepultus est
runt, ductamquc Mogunliam a Sigefrido consecrari intra basilicam sancti aposloli et evangelistee Mat-
CHi-arunt. Re bellica contra Rudolphum suscepla et thaei, quam paulo ante obitum divino cultui conse-
feliciter gesta faclus elatior, Gregorium contemnere craverat.
189 PROLEGCMENA. — APOLOGIAPKQ CRECORIO Vli. m

APOLOGIA PRO GEEGORIO YII

CONTBA SECTARIOS
In qua insunthactenus inedita qu-xdam pro eodempontifice opuscula BERNALDIConstantiensis
presbyteri,
Auctore et editore Jacobo GRETSERO,Societatis Jesu theologo.

(Opp. tom. VI, pag. G.)

Incredibile prorsus et incxplicabile est, quanto A Verum enim vero fremant isli, frendeant, insa-
odio hodierni novatorcs in pontifices Romanos, pri- niant, inanus, pedes, calces et capita demum sua in
scos jtixta ac reeenti;res ardeant; ct qaot moJis pctram, saper qaam sedes apostolica fundala est,
hoc suum non humanum , sed plane Tartareum illidant;'qvi hubilat in ccclis,irridebit eos, et Domi-
odium testc-niur, palamquc faeiant ; in quibus pri- nus subsannabil cos (Psal. n). Conviciis lonent, ful-
mum locum obtinent mendacia,malcdicla, convicia, minent, fulgurcnt, niillenis maledictis et mcncacis-
figmenta, coramenia innumcrabilia, quibus omnes simis figmentis apostolicac sedis aniistites lacerent
propemodum libros suos complent ac infcrciunt; ac lancincul; nos cum D. Augustino Hb. n Contra "
tam immodica et impotenter, ut inulti ex liorum of- Pelilianuin, cap. 51, palam ct intrepiae illis recini-
ficina profecti Iibri nil videantur aliud esse quam mus : Cathcdra qv.id libi fecit Ecclesiw Romav.w, in
iHium qv.oddam perenni et nusquam interruplo fi- qua Pcirus scdit, el in qua hodie Anaslasius (Paulus
lo conlextum mcndaciiim et convicium. Ncc ullius V ) scdel: vcl Ecclesim Hieiosolyiniianw, in qua Ja-
supari vel inferi reverentia moveri se sinuni,'ut mo- cobus sedii, el in qua hodie Joannes sedel : quibus
deralius agant, ct sobrii hominis cogitationem vel r.os in calholica uniiate connectimur, ct u quibns vos
ad punctum temporis suscipiant ; et quamvis aper- nsfario furore scparaslis ? Quare appellas cathedram
tissimoefalsitatis convincanlur, ct in manifcstariis B peslikntim, calhedram aposioUcam? si propler ho-
pseudologiis el loedoriisdeprehcndantur, nullum la- raines, qv.os pulas legem loqui, el non facere, nun-
raen ruboris signam edunt, sed caltimnias, etsi ab quid Dominus Jesus Christus propter Pharismos, de
omni vero alienissimas, ingerunt, oggerunt, occi- qv.ibusait: t Dicunt enim, et non faciunt; > catlie-
nunt, recinant, privatimque et pnblice ingeniinant, drm in qua sedcbant ullam fecil injuriam ? Nonne il-
ut poniifices Romanos onmibcs cxosos invisosque lam calhcdram Moysi commendavit, et itl.os, scrvaio
efliciant, mamores illius Dolus an virtus, falsiias an honore calhcdrw, redarguil? Ail enim: « Super ca-
veritas, qnis in hosle rcquirat ? Ihedram Moysi sedent: qumdicunt faciic; qnm aulem
Quauquam autem vix inveniatnr haircticus, prse- faciunt, facere v.oliic:dicunt enim, ct non faciunt. i
sertim verbi proeco, ei sectae suae pcr scriptorum Ha'c si cogilarelis, non propier homines quos infama-
monumenia propugnator, qjii in hac aiie non cx- tis blasphemarelis cathedram apostolicam, cui non.
cellat, omhibus tamen, tit oni::iani prirnus, palmani commur.icatis, sed quid est aliud quam nescire quid
praeripait Lulherus, cujus cha.tae usquc aJeo male- dicere, et tamen non posse nisi maledicere?
diceiilia in summos por.tificcs rcfeii-.c sunt, ut vix Porro ut aliqiii vita et moribus' minus laudabiles
me capiam prse admiraliane, quomodo fiat, ut ullus et commendahiles calhedram Petri obtinuissent,
mortalium maledicentissimo et funosissiino huic C vel lenuissent, quid inde? Qaandoquidem de prm-
conviciatori fidem habeat? QuiJ, fiuem Iiabeat? imo positis tna'i, ut ait S. Augnstinus, epist. 166, secu-
el locum inter prophelas et propemodum inter ip- ram fecit plebem suam, ne propler illos doclrinm
sos evangetistas ct aposiolos conccdcndum suflYa- salutaris calhedra deseraiur, in qua cogunlur etiam
gio sao decernai. Nonlonge abierim, Velultimum Lu- mali bona dicere. Nequeenim sua sunt, qum dicunl;
theri librum De papatu pcr diabolum fundato et erecto sed Dei, qui in cathedra uniiatis doctrinam posuit
inspice ; quem vicinus jam et nialuriis Stygi com- verilaiis. Eiiamsi in illum ordinem episcoporum,
posuil cl in publicum dedit; qui nihil aliud est nisi inqait idcm- S. Augustinus, epist. 1G5, qui duciiuf
continuus quidam in papain furor, isque nec huma- ab ipso Petro usque ad Anastasiuni (Paulttm V),
nus, ncc bclluinus, sed plane diabolicus, ita ut nulla qui nunc eamdem calhedram sedet, quispiam tradi-
dubitatio me teneat, ipsum salatis nostrse capitalem tor (improbus) per illa tempora subrepsisset, nihil
liostem, el omnium calumuiatorum archistrategum prwjudicarel Ecclesim, et innocentibus Chrislianis,
ei progeneratorem, libri hujus parentem esse : et quibus Dominus providens ait, de prmposilis tnatis :
qiiaccunqtiein eo continentur, Luthcrum, dictante t Quw dic-Mt faeiie, quw autem faciunt nolite fa-
d.abolo, in chartam rctulisse. cere.
 191 S. CREGORiUS VII PAPA. 192
Memcnlo, inquit S. Augustinus lib. n Conlra A («»n orbem inveniremus exempla, si otnnia scribi; et
Pclilianum, cap. 47 et Cl, sacramentis nil obesse in auctoritatem redigi potuissent: latntn hmc ipsu,
mores malorum hominum, quo illa vel omnino non qum habemus, adverlite. Toleral ipse Dotninus Ju-
sinl, vel minus sancta sint, scd ipsis malis homi- dam, diabolum, furetn et vendilorem suum : sinit ac-
nibus, ulhwc habeant ad teslimoniutn damnalionis, cipere inter innocentes discipulos, quod fideles no-
non ad adjulorium sanitalis. Hinc propter Pharismos verunt, prelium noslrum. Tolerant apostoli pseudo-
facinorosos ct improbos, non prmcepit Dominusde- aposlolos, et inter sua qumrentes non qumJesu Chri-
seri calhedram Moysi, in qua ulique figurabat suam; sli; Pa^.lus, non sua qumrens, sed qum Jesu Chrisli,
dicens- quippe illos super calhedram Moysi sedentes cum gloriosissima toleranlia conversatur. Haecpul-
dicere el non facere; monet lamen populos facere cherrime S. Augustinus.
qum dicunt et non facere qum faciunt: ne cathedrm Si ergo unitatis et concordiae gralia, ut schisma
sanctitas deseratur, el propter paslores malos, gregis vitetur, malae oves tolerari debent, quanlo magis
unilas dividatur. Proesertim cum ex tot pontificibus eum ob finem ferre oportebit malum pastorcm, si
paucissimos seciarii designent, quibus nominatim quando obtingat?
scelera cl flagitia objectent, idque non ex certis pro- Nec verbis et libris solum injuriosissimis cl con-
batisque teslibus et auctoribus, sed ex illis, quibus R tumeliosissimis in pontifices Romanos haerelici
veritas in postremis erat; qualis nostra setate se- desseviunt, sed et sculpturis, caelaturis, statuis,
ctarii ilti potissimum, qui rcsgcstas ponlificum sese imaginibus, picturis turpissimis, et quarum aliquas
lilteris coinmendare professi sunt, inter quos Balseus nullus honeslus oculus absquerubore vultus inlueri
Laline, et Nigrinus Germanice suis in operibus plu- queat. Nimirum seclarii nuttuantur ab ethnicis,
res niendacissinias fabulas de pontificibus confin- hacreticiset schismaticis non tantum perversas opi-
xerunt, vcl a sui similibus ardelionibus conlictas niones ct perniciosa dogmata sed etiam criminandi,
chartis intexuerunl, et ad posteros suos transmi- ct tam profana quam sacra subsannandi libidinem,
serunt, quam nocttt, cum sudum cst, slellse in cojlo piaeserlim illam, quse Ecclesiae prsesules el ordines
luceant; quibus contumcliis cl criminationibus im- picturis et imaginibus incessit; idque, ut demon-
pulsoe et ventilaloe leves palcse extra aream Domi- strem, non repetam veterem illum in frustrandis
nicam evolant et avolanl; non item ii, quorum bestiis mercenarium noxium, qui, ut est apud Ter-
pedes sitpra peiram staluli ct firmati sunt, quae cri- ttiilianum in Apologelico : Picluram proposuit cum
niina et scelcra, si ctiam vera et prmsentia videremus, ejusmodi inscriptione : Deus Christianorum onony-
inquit S. Augustinus, cpist. 102, ad cpiscopos Dona- chiles. Is erat auribus asininis, allero pede ungula-
listarum, el zizaniis propler frumenta parcenles, C lus , librum gestans, et togatus : dicere enim possent
pro unilale tolerareinus, non solum nulla reprehen- novatores, factum hoc cessisse in ignominiam ipsius
sione, sed etiam non parva laude nos dignos dicerct, Chrisli; quasi, quse ipsi, pari propemodum ludifica-
quicunque Scripiuras sanctas non corde surdus au- tione commiserunt iu vicarium et servos Chrisli,
direl. Toleral Aaron mulliludinem idolum exigen- non redundent in contcmptum Christi. Sed prseler-
tem, et fabricanlem, el adoranletn. Tolcral Moyses ibo, ut dicebam, mercenarii hujus nequitiam, ut
adversus Deum tol tnillia murmuranlia, el lolies of- cx Niceta vitam Ignatii patriarchse Constantinopoli-
fendenlia sanctum notnen ejus. Toleral David Sau- tani conscribente planum faciam, istos verissimos
lem perseculorem suum, sceleraiis moribus cmleslia ct plane germanos imilatores esse Photii el Pho-
desercnlem, magicis arlibus inferna qumrentem occi- tianorum schismaticorum, in primis Gregorii Syra-
suin vindical. Christum eliam Domini propter sacra- cusani, qui, ut sanctum Ignatium, verum et
mcntum venerandm unctionis appetlat. Tolerat Sa- legitimumpalriarcham, oninibus exosum invisumquc
mtiel ncfandos filios Heli pervcrsosque fdios sitos, redderent et de sede dcturbarent, infinitas advcrsus
quos populus, quia tolerare noluit, divina aucioritale iltum criminationes commenti sunt, composito etiam
accusalus, divina sevcrilate corruplus esl. Tolerat libro, non sine contumeliosis imaginibus, opera
denique ipsum populum snperbum, conlemptoremDei. D Gregorii Syracusani pictoris et fictoris egregii con-
Tolerat Isaias, in quos lam multa vera crimina ja- cinnatis, de quibus hsec, quoesequuntur, jam jam
culatur. Toteral Jeremias, a quibus tanla perpetitur. nominatus Nicetas :
Toleral Zacliarias Phdrismos et Scribas, quales illo Ul vero omnis iniquitas, quw conlra sanclum il-
tempore fuisse Scriptura lcslalur. Scio, tne multos lum Ignalium fuerat perpelrata, manifestior fiertt,.
prmtermisisse : lcgant, qui volunl; leganl, qui pos- Deus, « qui comprehendit sapientes in aslutia eo-
sunt cloquia cmleslia; invenienl omnes sancios Dei rum, el consilia pravorum dissipat (Job v, 13), » in
et amicos semper habuisse, quos in suo populo Basilii imperaloris animum consilium ingeril, ut mit-
' servos,
lolerarenl, cum quibus iaincn, illius tcmporis sacra- tat ad Photium, el omnia scripta, quw a patriarchio
menta communicanles, non solum non inquinabanlur. disccdens acceperat, absque uila temporis mora, ut
sed eliam laudabiliter suslinebant, sludentes, sicul milteret, ei prwciperct. Ille verojurejurando affirma-
ait Apostolus, t servare unilatcm spirilus ia vinculo bat, licet falso, nihil late se inde accepisse propter
pacis (Ephcs. iv). » Allendant eliam post Domini feslinationem rccedendi. Dum vero hwc a Photio
ideenltim, ubi inidto plura hujits tokranlim per lo- prwposile Bahctnw dicerentur, ipsius Plwtii famuli
 195 PROLEGOMENA. APOLOGIA PRO GREGORIO VII. 194
magna cum feslinatione septem saccos scriplurarum A Quid dicam de Passionali Lulheri, quod exstat,
plenos, plumbeo sigillo signatos ad Calamonem illi tom. I novorum operum German. Lulheri, quae
propinquum locum translulerunt, occultandi causa. Aurifaber collegit? Ejusdem farinse est Passio illa
Quod cum famuti prmpositi vidissent, et ab eorum Christi, ubi Pontifex, cardinales, episcopi, monachi
manibus illos abstulissenl, ad imperatorem altule- Caiphae, Annse, Pilati, Herodis, lictorum et carni-
runt. Quibus apertis, inveniunt duos libros auro et ficum Christi personas gerunt.
urgento deforis bracteatos, et serico leclos, intus Anno 1527 evulgavit impius ParaCelsus triginta
vero litteris valde pulchris et ornalis descriptos; quo- imagines dedecoris et probri in pontificem Romanum
rum alter conlinebat septem actiones synodicas, qum plenissimas. Exstant in Appendice ad tomum X
nunquam exslilerunt nec actm sunt, adversus Igng- Operum Paracelsi. Quarum ne ipse auctor videretur,
lium; sed tantumdiabolico consilio frustra suntexco- commentus est, se eas nescio quibus in antiquis
gitaim, et singularum actionum hmc, qumsequunlur, monumentis vel parietibus invenisse, quas hoc ipso
initio depicta habebanlur, opera videlicet, Syracu- anno 1608 fanaticus quidam sectarius JoannesRud-
sani illius Gregorii cognomenlo Asbeslw. Eral enim rauff in commentitio illo suo de cometa anni
bonus ille vir pingendi perilus, puto pro additamenlo superioris commentario (quem jure omnis slullilise
suorum malorum. Et depictus ibi erat Ignatius. B et vesanise promptuarium appellaveris) rursus in
In prima quidem actione Ignalium depinxit, qui lucem protulit, et vanissimis exegesibus illustratum
trahebatur et vapulabat. Supra vero illius capul ita scilicet ivit.
scripsit : DIABOLUS. Non horruisli blasphcwim Retulit easdem cum Paracelsi adnotationibus ,
excessum? Si enim patremfamilias Beelzebub voca- notisque marginalibus Adami Durischii, et exegesi-
vit, quid facere debebat familiaribus ejus ? (Matth. bus Joannis Adrasderi, terrac filii, ignobilis seclarii,
x, 25.) in suum duodecimum Centenarium Joannes Wol-
In secunda iterum actione Ignatium depinxerat fius, qui id unicum curae studioque habuit ut quid-
sputis conspurcatum, magna vi tractum, cujus in- quid usquam in pontifices, episcopos, monachos,
scriptio talis erat : PRINCEPS PECCATI. moniales, totumque ecclesiasticorum et religiosoram
In lertia vero aclione Ignalium exauctoratum statum et ordinem probrosum ac contumeliosum
pinxerat, et ejus inscripiio hwc eral : FILIUS INI- legerat, audierat vel ab aliis acceperat, id in unum
QUITATIS. fascem comportaret ac colligaret, ut scurris et san-
In quarta itidem actione, eutndem Ignatium ana- nionibus semper esset in promptu copiosa materia,
themate atque exsilio damnalutn posuit, et inscriptio quotiescunque linguam vel stylum in pontificem et
srat: SIMONMAGUS. cC alios slringere lubet;
quando autem non lubet ? Nec
In principio deinde quinlm aclionis vinculis Igna- refert quod Paracelsus, Wolfius et hujus tribus alii
lium circumdalum pinxeral et vinctum, cujus erat nomen Joachimi abbatis practexerunt, quia nemo
inscriptio : EXTOLLENS SE SUPER OMNE QUOD ignorat istos sic esse fictos et factos ut sub aliorum
DICITURDEUS. nominibus, quasi velamenlis, suam nequitiam et
In sexta vero aclione depintcit Ignatium damna- improbitatem, quantum fieri potest, operiant. Nec
tioni tradilum; ejus est inscriplio : ABOMINATIO dissident ab his vaticinia triginta Joachimi abbalis,
DESOLATIONIS. ut vocat Wolfius, cenlenario mendaciorum duode-
ln septima tandetn el extrema actione depinxit cimo, contumeliosis imaginibus, haerelicorum stu-
Ignalium protractum, ut illi caput ampularetur; et dio, expressa.
inscriptio talis erat : ANTICHRISTUS. Ejusdem generis est ejusdem Paracclsi Prognosti-
An non vides, amice lector, prodromos sectario- catio triginta duabusfiguris scu imaginibus constans,
rum nostrorum, imo doctores et magistros? An quam a Schiamo, praedieante Ncoburgico, ex Ger-
non sicut illi olim Ignatium, ita hodierni novatores; manico in Latinum sermonem translatam idem AVol-
Ecclesioc catholicse pracsules, proesertim summum fius decimo sexto mendaciorum ct calumniarum sua-
pontificem, ignominiose et probrose depingunt? rum centenario intexuit, ut ct anlilheses Chrisli et
Picturisque probrosissima quaeque scommata adjun- Anlichristi, a nescio quo sectario, Simone Rosario ma-
gunt. Videsis, oro, imaginem illam papae, quse lediceiitissimis versibus compositas, additis nefariis
frontispicio ejus libri, qui Apiarium inscribitur, et flagitiosis iconismis, ul odiuin papae, queni fana-
proefixaest. Vide illam, quam prseposuit Spannen- ticus poetaster semper Anlichrislum et Ptutonem
bergerus, praedicans Luthcranus famoso libello, appcllitat, per ipsos oculos profundiiis in Iectorum
cui titulum fecit: Wider die bosen Sitten ins Teuffels- etspectalorum mentes delabattir. Quo ctiam perti-
Kahmoffelspihl. Ilcm illam, quae apparct in vestibulo net gemina efligies Julii II pontificis, anno 1512 et
libri, cui nomen, das Wolffgesang. In tomis Latinis 1513, et duplex illa quani Wolfius cxhibct anno
et Germanicis Lutheri invenies Papasellum, com- Chrisli 1580, nimirum, in decinio sexto impudentiae
mentariis Philippi illustratum, quem Illyricus pro lisercticaecenlenario, utramque eflinxit Wolfius, ex
cognationeet affinitale sua cum illo, denuo sepaia- epistolis Bezse, testis fide dignissimi, scilicet qui, ut
tim cvtilgandum, ct novis glossis, vel potius omnem suspicionem novi plasmatis dcvilet, antiqui-
caluniniis et mendaciis illuslranduni ccnsuit. tatem coniminiscilur, qu;c forsan ailatein noslram
193 S- GREGORICS VII PAPA. £96
non transcendit; aut si transcendil, ab aliquo Wi- A sacerdotes, monachos et moniales exspuit? An leclio
clevista, vel Hussita descendit. recondita, colligere et in unum curaulum conglo-
Mirum dictu ! novatores nostros, quando sculptu- bare, quidquid infamium chartarum ab ullo unquam
rani, piclitrara, vel cselaturam qnampiam inveniunt, propemodum scurra foras protriisum et in vulgcs
oculos nunqtiam ad se et suos reflcctere, sed e ve- datumfuit? Recondita sanc lectio evolvere talium
stigio ad pontificem et pontifici addictos, pncsertim tcnebrionum fimcta, oleta, cloacas, et quidquid sor-
sacerdotes et monachos rccarrere, totumquc illud dium contincnt; id stadiose egcrere, inque faciern
symbolum de his, non de se ct suis interpretari. et os lcclorum et spectatorum ingerere.
fales sunl illaeimagines, quas in decimo scxto men- At misso nunc aliquandiu immani isto Lupo, sea
daciorum saorum centenavio, ct Lutlierano Iler- Wolfio, de imagine Babylonicsemerctricis bestioa se-
branrto rcfert et cxplicat Woifius, inventas, si non ptcm capilibus, ct decern cornfhus preeditseinsi;'en-
mentiuntur novatores, Argenlorali in primario tem- tis, et poculum. aureum manu tenentis, riiora mera
plo. Cur cnim asinus slans ad aram catholicum fuerit dicere. Nil cerlius est apud sectarios quam
sacerdotem, divini sacrificii mysteria peragentem, liac efiigic papam Romanum ad vivum reprsesentari.
significet, cl non patius pracuicantem mcnsoc suae Quaproptcr nusquam non cst obvia, procumbenlibus
astantem, ct Lutheranae vel Calvinianse coensefer- B ante eam, venerationis ct adoralionis gratia, ipsis
cula coqtienlem, mo.rime talem qui, ut ortlioJoxo- terrarum rcgibuset imperaloribus, nec absterret eos,
rum sacerdotura simius, vestibus ccrris indutus, quamvis in impcrio degcntes, ab hac sacrilega te-
missam Germanicam celcbral, ut in nonniiUis ubi mcritale catholici imperatoris metus et reverentia,
Lutheranismus regnal, urbibus fieri soiet. Tu dicis qaia jam pridem omncm metum ex pectore omnem-
esse sacrificum. Ego praiJicanlem esse contendo, et que rcverentiam ex vultu abstcrserunt.
evincam cum cvictionis teinpus vencrit. Q-o snimo Latheras in papam, cardinales, episco-
Pari modo asinum cx libio, qacm catas tenet, pos totiimque eeclcsiasticum ordinem fuerit, planum
mystcria, qiiae non ego, sed prse-.licanles norunt, teslatamque facit cum alias ssepissime, tum in libro
lectilantem, aio csse procdicantem, seu Lutheranum iilo diabolico conira Papatum, de quo supra ; ubi ila
scu Calvinianum. Ncc alios quam istos reprossentat fiirit Islcbius Furippus, interprete ex Germanico
illa imago, in qaa porcus ct hircas gestant funus, Matlhsso Judice, clamosissimo et scditiosissimo prae-
vulpem scilicet dormienlam. Eodem spcctat ilia dicanle : Nunc agile, o Cmsar, reges, principes, et
qaoc ursum aquoe consccratsa urceum gcslanlem ; et magnales, et quicunque prehendere poteslis, appre-
lupum crucis bajulum, ac leporem daduchum, et ut liendiie. Maledicla sit tnunns oliosa el ianava. Et
voce ecclcsiastica ular, ceroferarium nobis exhibet. u primum eripile ponlifici Romam, Romandiolam, Ur-
Omnia haec aptissime in praadicantes quadrar.t, ut binum, Bononiam, et omnia qum tenet et possidet eo
facili labore oslendi posset, si res ct occasio fer- nomine quod poniifex sil; nam ille est possessor pes-
ret. simm fidei; mendaciis ac frandibus acquisivil omnia-
Eosiem ad vivum reprscsentat eftigies, quam ibi- Al, quid dico meiulaciis et cwdibus? Imo blasphemiis
dem Wolfius, seu Lupus, notnini sao consenianeis suis, et idololatriis imperio Romano subtraxil, et eri-
moribus prae-Jitusfabulator, ex Herbrando Ieclorurn puii, ct sibi subjecit, el mcrcedis loco sua supersti-
oculis contemplandam proposuit. Lupus indutus cu- lione innumeras animas ad inferos deduxil, sicul ipse
culla monaslica (in cujus cappulio a.bhumeris depen- jacliial, d. 40, cap. si papa, etc. Deinde, tnagistra-
denle anser prominet) in suggestu slal, prioribus pe- lus debcbat pontificesn, et cardimdes, et retiquos ejus
dibus, quasi manibus libnv.n tenens, cx qv.o nonmdla ordinis, el sv.persiiiionis, ct impurw sanctiiatis con-
recitare videtur, mfbi equidem ignola, sed Wolfio et sortes capere, eisque, ul blasphemi solcnl puniri, lin-
Herbrando, aliisqaoe lupinsc Ungusegnaris notissima. guas per cerviccmexirahere el prwcidere, ac palibulo
Infra cathedram vulpecula adest, quasi in insidiis. eas cx ordine redigcrc, ad eum plane modum, quo
E regione anseres complures, singuii rosiris suis ro- ipsi bullis suis signa appendere solent, licel hmc pwna
saria lenentes, el Lupo concionanli auscuttanles. longe inferior ei milior essel ipsorum blasphemiis ei
Aslat et juxla anseres quasi custos, fatuus in suo itlololatriis. Ilis rite peraclis, possel eis sane concedi
habilu. Elegans profecto Lulheranorum et Calvi- ut in paiibulo inler corvos, aul in inferno inter diabo-
nianorum prseJicantiuni inconismus ct deliuealio. los, unum aut quot, pro arbitratu suo, vellent, cele-
Qui volet, commenlarium adjungat, reperiet ube- brarent concilia.
rem commentandi materiem. tn codem libro sic insanit vesanus apostata : Ego
Quam bene Wolfius saam operani locasset, si vero, si Cmsaris essem loco, hoc actutuni agerem :
haee talia T,J-W.V.SCT«
cl EV.TUTTOS,
co q:;o spactant, hoc cv.nciosnebulones illos nefarios, pontificem, cardina-
est ad suos praedicantcs, retuliss^t. Nunc quid aliud les, et reliquos cjus farinw homines, una quasi ca-
egit quam quoj se incrcdibili calumniandi pruritu tena counexos el succincios, haud longius quam ad
arsisse palam ostendit ? Et taman tomos suos Le- tria milliaria, Ostiam nimirum, abigerem, soluti eiiim
ctionum memorabilium et recondilarum titulo vendi- et discincti, vix tam procul abirent eo quo nollent.
tat? Arine lectio memorabilis, legere et coacervare Est aulem in eo ioco piscina quwdam, quam Lalini
ea, quae quivis ex infimae plebis caemento in papas, mare Ttjrrlienum vocanl , salubrc balneum conlra
 jt)7 PROLEGOMENA. — APOLOGIA PRO GREGORSOVII. 198
oniiies lues, languores, et morbos immundw sanctita- A In colloquiis symposiacis Lutheri, titulo de Anfi-
lis ponlificiw,et omnium cardinalium et totius catlie- christo, mentio fit imaginis Luthero oblatna; in qua
drw pestilentiw. Inid vero istosmollissime collocatos, papa Romanus cum Juda ex loculis et clavibus suis
lavarem strenue. Quod si contingeret ut aquam ferre suspensus visebatur. Mirifice placuit Luthero hsac
abhorrerent, quemadmodum male feriali et obsessi effigies ; inque eum sensum accepit qaasi divini nu-
sulent ad aquam trepidare, aliquid iliis adjicerem minis justa vindicta adversus papam fuerit; ut qui.
de pelra, supra quam ipsi el Ecclesia eorum fundula Lutherimi cum suo Evangelio damnare non formi-
esl; imo clavibus iilis aliquid annecterem, quibus om- dasset, taqueo dignus per hanc picturam dectararc-
nia possent solvere, qum in cwlo, cl in terra sunt, ut tur.
aquw imperarent qum vellent. Paslorale eiiatn pe- At de conviciis et contumeliis verborum, etpictu-
dum ac clavam illis oporleret in procinctu esse, qv.i- rariim, quibus adversarii Romanos pontifices petu-
bus aqum impingerent alapas, adeo graves ut sibi ex lantissime ei flagitiosissime traducunt, et ludibrio
ore et naribus sanguis exundarel. Postremoeiiam exponerc student, copiosissime a nobis dictum est
cum illis vaderent oascua sua, quibus in bulneo se in quatuor apologiis contra Misenum, et in responso
recrearent ac reficerent, nimirum universa decreia, ad theses Iluiinianas. Non pauca ilidem atligimus
decrelalia, sexti, Clementinw, exlravagantes, bullw, tib. rn Depontifice, ubi de Antichristo acttim, cujus
indulgentim, lillerw butyrales, caseales, lacleates, de occasione isiiusmodi malcdicta et mendacia, quso
collis ipsorum suspensm, propter omnimodamsecuri- sectarii infiatis faucibus ercpai:t,quantuni satis eraf,
talem. Ausim quidvis deponere, si non ad dimidiam castigavimus et profligavimus.
liorum ineo batneo in fundum submersi, ab omni sua Tametsi autem haaretici, hae tempestate, in Ro-
cegriiudine, languore, et tue liberenlur. Heec Lu- manos prsesules summo furore incurrunt et debac-
thcrus. chantur, niiiilomiiius quosdam ex eorum censu et
Qui, ut inquit Matthseus Judex prsedicans, eam- ordine delegcrunt, quos impotentius ct impudentius
dem sentenliam paucis annis ante obiium suum pinxit insectarentur et conviciis cilacerarent. Ex horuin
imaginibus illis, qum Witebergm impressm sani, ct numero pvoecipuusesse videlur Gregorius VII, prius
postca Jenm recusm, in quibus ponlifex et cardinaies Ilildebrandus dictus, qtii poiiiificaium iniit anno Re-
palibulo, seu cruce suspenduntur, circumvolilantibus demptorisl073, mortuusanno 1085, utquidem cardi-
cacodwmonibtts, qui animas eorum excipiunl, ci in nalisBaroniustomoIIiemporaputat. Iltincpoiitificem
infernum deferunl, hoc inscripto tilulo : Digna merces iia passim venenato suoore, stylo, calamo flageilaiit
papm Sathanismi, ei cardiualium suorum, his subje- if_jsectarii, ut eum vix sinant esse hominem ; sed pro-
clis rhylhmis Germanicis : cul infra naturam et socictatem humanam ablegent;
Wie zeitlich gestraSt solt werden ducem et auspicem secuti partim insltam sibi mcn-
Bapst und Cardiual auf Erden, tiendi, et omnes pontifices Romanos criminandi
Ihr Lasterung verdienet het, pruriginem; partim Bennonem pscudocardinalem,
Wie ihr Recht hie gemalet steht. qui ue Gregorio VII commentarium menuaciis et in-
Quod si pana corporali scitia refertissimum posteritati raliqtiit, quem, ut
Nunc essent afficiendi genimam pretiosissimam, catalogo testium Lulhera-
Et cardinales el papa, nse veritatis Illyricus intexuit; ex quo centuriatores
Vere eorum blasphemia quoque undecimam suam centuriam muliarum pseu-
Islam tnerita mercedem dologTarumet criminationum accessione locupletio-
Quam sic cernis hic depictam. rera reddiderunt; quoinsuper Wolfius lncndaciorum
Ilacc ncfarius Judex de sacriiogo Luthero. Quoeet suorura centcnarium undecimum insignitar exorna-
Schlusselburgius libro de Adiaphoristis repet.it, ne vit. Quem item Reinerns Reineccius Lutheaiius vcl
saditionum scintillaeolim accensae exstlnguantur. Calviriianusl!Eereticus,annosalutisl081,Francofuiii
Neque solum Luthcrus coloribus suppiicium, quod 1D cum Helmoldo ct Arnoldo Lubecensi iterum typis
papoe, cardinalibus, episcopis et omuibus ccctesia- excudendum curavit; quod pauca, ut ait, Bennonis
sticis infiigendum censebat, efiormandum curavit, snperessenl cxemplaria, grandi scilicet reipublica;
ssd alia non pauca, quse spurcissime et foedissime Christianoa jacttira; cujus multum interest, uthujus-
contra papam eo in libroeructaverat depingi voluit; modi calumniarum centones durent ac perennent,
quse picturse adeo sunt foedse,spurcaeetabominandoe ut qui calumniandi et mentiendiartem discere et fa-
ut, testeipso Illyrico, in libello contra Inlerimislas ctitarecogitant,exemplar, etqwlem perfectissimum
et Adiaphoristas, multi ex Lutheranis earum con- in quod intueantur et cum quo se conforment, ha-
spectugravissime oflensi fuerint, totumque hoccon- bcant.
tumeliarum infandura genus ex potu vel senio deti- Ante hos omnes anno Domini 1535 publicavil
rantijaniLutheroasSignandumexistimaverint,quam- Bcnnonem Orthuinus Gratius cum aliis quibusdam
vis Illyrieas, ut erat crassse Minervse filius, longe male sanis chartis, quas se, nescio, in quo manu
aliter statuat, et istas Lutheri imagines in hara et scripto codice reperisse dicit. Bcltarminus probabile
doaca pictas, tantum non adoret, contra proprium arbitratuf hunc librura, titulo Bennonis, ab aliquo
suum de imaginibus non adorandis decreltim. hsorctico Lutherano fuisse confictum etjpublicatum.
 199 S. GREGORIUS VII PAPA. 200
Vociferatur Sullivius : Mendacium el impudentiam ,A vulgo quartum appellitant, Gregorio legitimo pastori
Bellarmini redarguil Orlhuinus Gralius in Fasciculo opposuerat, In primo itaque lib. sic compellat. An-
rerum expetendarum el fugiendarum, qui librum selmus Guibcrtum pseudopontificem : Noli itaque
hunc,licel atioqui pontifici amicissimus,edidil. Quam dicere, quia universatis Ecclesiw curam suscepitnus.
Gratius Romano pontifici amicus fuerit, satis super- Quomodo enim tibi commissa est Ecclesia: quem
que indicat Fasciculus, vel potius fascis ille calum- constat non intrasse per oslium, quod Christus est, sed
niarum et criminationum, quem exiguo sane bono aliunde ascendisse, utfurem? (Joan. xx, 1.) Aposio-
Ecclesise, et nullo cum honore suo in lucem dedit. lica enim, et universalis Ecclesia suum habebat pasto-
Quam bonum factum fecisset, si codicem illum ti- rem. Ul enim de B. Gregorio, palre nostro, dicatn,
r.eis et blattis depascendum reliquisset. qum'de Cornelio scripsil Cyprianus : factus est episco-
Nec bona est hsec consecutio; nec Bellarmini su- pus de Dei el Christi ejus judicio, de clericorum pene
spicionem cnervat: Orlhuinus edidit Bennonem: er- omnium, et, ut verum dicatn, omnino cmnium tesli-
go non est ab aliquo Lulheraao conficlus; nam ab monio, de plebis, quw tunc adfuil, suffragio, de sa-
anno Domini 1517 usquc ad annum 1535varia a Lti- cerdolum antiquorum et virorum bonorum collegio,
theranis confingi potuerunt, et reipsa itidem conficla cmn nemoanle se faclus esset, cum Alexandri locus,
sunt. Nec ea solum, quse Lutherum antecesserunt, B Pelri, vel gradus calhedrw sacerdotalis vacaret. Quo
conjecit Gratius in suum Fasciculum, sed el alia Lu- occupato, et dc Dei voluntate, atque omnium nostrum
thero synchrona; ut tcstantur Gravamina Gertnaniw consensu ordinalo, quisquis jam episcopusfieri volue
in comiliis Norimbergensibus oblala; cpistola Adria- ril, foras fiat necesseesl, nec habeat ecclesiaslicani
ni VI ad principes Germanos, declamatio Hutteni ordinalionem, qui Ecclesim nen lenet unitatem. Qttis-
contra donationem ConstaiHini. Constilutio ad remo- quis ille fucrit, licel de se multumjaclans, et sibi plu-
vendosabusus, el ordinatio ad vilam cleri reforman- rimum vendicans, profanus^est, alienus est, foris est;
dam, Laurentii cardinalis, ct aliahujus gcncris. Nam et cum post primum secundus esse non possit, quis-
quod Sutlivius dicit, similia Bcnnoniauis de Gres;o- quis posl unum, qui solus esse debel, faclus est, non
rio scribi ab Urspergensi, el Sigeberlo, et auctore Vi- secundus ille, sed nullus est.
tw Ilenricianw, impudens commentum est. Licet Citat et recitat hsec verba abbas Urspergensis in
enim Urspergensis Gregorio partim bcnevolus fae- Chronico, ex epistola, ut ait, Anselmi ad Guiberlum:
rit, multoque minus Sigcbertus, neutcr tamen illo- quse videtur fuisse diversa ab his duobtis libris, ut
rum horribilium criminum de quibus a Bennone etiam arbitratur Baronius in Appendice ad tomum
accusatur, eum insimulavit; imo nec auctor Vitae XII Annalium. Nec improbabile est Anselmum ad
Ilenricianoa neque etiam is qui pro Ilenrico IV apolo- ^ eam alludere verbis illis in ipso primi libri veslibulo
-
giam conscripsit, ut infra suis locis monebo. Ncc occurrentibus • Scripsi tibi pauca cum multo dotore
nisi perfricta fronte Sutlivius Schaffnaburgensem et sincerw charitatis affectu, ut cognoscens errorem
opponit: nihil enim in eo Bennonianum apparet, ut tuum redires ad cor, ctc.; sed quia verba tua iniqui-
nec in Helmoldo, qitorum de Gregorio VII testimo- las et dolus, et noluisli intelligere, ut bene ageres
nia paulo post produceiitur. (Psal. xxxv, &), audi interea, etc. Qui sic eliam Gui-
Licet autem cardinalis Bellarminus lib. vi De bertum alloquitur : Tu vero aliunde ascendisti, et
pontifice, cap. 15, Gregorium nostrum copiosissimc non vocalus a Deo accessisli, noli usurpare iibi lanli
et doctissime ab haereticorum criminationibus asse- curam regiminis. Sicut enitn jam dictum est: Si
ruerit, allatis plurimis iisque gravissimis scriptori- Gregorius in Ecclesia fuit, qid apud le eliatn consti-
bus, quorum multi eo ipso sseculo vixcrunt, quo tit, judex a nullo condemnari potuit, manifeslum est,
Gregorius apostolicam sedem rexit, el partim qao- le ab Ecclesiw radice prwcisum aruisse, nihilque ha-
que non tantum erudilione, sed et vitaesanctimonia bere poteslatis acjuris.
ac miraculis claruerunl; qui Ionge alia et aliter scri- Quis vero iste Anselmus Lucensis? an unus ex
bunt et testantur, quam mendaciorum Hle faber el trivio, cujus testimonium primo stalim auditu dif-
architectus Benno; quia tamen pauci sunt, quibus fiasrietdissipari queat? Minime vero. Audi Ursper-
eopia suppetit omnium eorum auctorum, quos Bel- gensem in schismaticorum, quam in Gregori VII
larrainus pro Gregorii VII innocentia hsereticss iin- partes cseteroquiproniorem : Anselmus episcopus, vir
padenliae opponit, visum est non abs re fore, si ip- lilteris apprime erudilus, ingenioaculissiinus, facun-
sorum testimonia verbatim exscriberentur, ct lccto- dia prwcipuus, et quod omnibus majus est, in Dei ti-
rum oculis subjicerentur, et postea brcviter mcnda- more et sancta conversatione nominatissimus, adeo ut
cia et probra Bennonica refellerentur, si tamen opus tam in vila, quam post morlem referalur miraculis
refellere, quse tot tantisque testibus adductis et au- clarus.
ditis sponte sua corruuut. Agmen igitur ducat. De eodem Anselmo auclor, qui Yitam ejus litteris
I. Anselmus, episcopus Lucensis, cujus exstant mandavit apud Baronium, tomo II, anno Christi
tomo VI antiquae leclionis cl. viri D. Henrici Canisii 1086 : Anno Incamalionis Domini nostri Jesu Chri-
libri duo apologetici pro Gregorio VII contra Guiber- sti miliesimo oclogesitnosexto, episcop-atusvero sui
tum archiepiscopum Ravennatem, antipapam, sub decimo tertio, indiclione nona, finitis jam annis se--
Clementis III nomine, quem iiiiperalor Ilenricus III, ptem excommunicationis Henrici quondam rcgis, vost
 M PROLEGOMENA.— APOLOGIAPRO GREGORlO YH. m
transilum aulem felicissimi papw GregoriiVII tnense A. . cepit, ul in fide et doctrina beaiissimi papw Gregorii
iiono, die vero vigesimo lertio, obdormivit in Domino permaneremus. Haecauctor ille
venerabilis dominus et Pater nosier Anseimus Lu~ Testatur et Berchtoldus Coiistantiensis, in suo
censis episcopus, decimo quinlo Kal. Aprilis, in ci- Chronico, S. Anselmum, etvivum et vita functum,
vitate Manluana, prwsidenle reverentissimo episcopo plurimos incitasse et confirmasse, ne ad schisma-
Ubaldo, atque dominante ibidem nobilissima duce et ticorum castra transitionem facerent. Yerba Bercli-
marchipnissa d-ominaMalliiida. .oldi sunthaec : Bealus Anselmus quondam Lucensis
Subdit ideni auctor •:Terlia nocie post sanctissimi episcopus, ipso eodem suw depositionis anno, innu-
Patris (Aiiselmi) veiierandam dormilionem, quwdam merabilibus cmpit miraculis corvssr-c; qui post
contracta personq, quw una semper manu et posterio- obiium venerabilis papw Gregorii Vil fideles S. Pe-
ribus serpebai polius, quam gradiebalur; quw eliam tri contra lyrannidem Henrici, adhnc in carne vi-
in domo nepolis episcopi annum unum, el duos tnen- vens, mulium incitavit; sed rnullo ptus post obitum
ses, ac dimidium tnanserat apud prmdicti Patris lutn- suum tniraculis coruscans, eosdem conlra eumdein
bam, merilis ipsius sana erecla est in prima noctis , persislere confortavit, unde et pars Ilenrici de die iu
vigilia : scquenli vero die circa lerliam (ut visum est) diem cwpit deficere, catholici autem in fidelitate S.
horam, ferlur, quod quwdam a.nalivilate cmcq ibidem g1 Petri non cessaverunl proficere.
fiterit iltuminata, quam Brixiensis comilalus incolam Idem auctor Yitse S. Ansclmi : Anle omnia id stti-
lunc audivimus, dii semper habuil, quatcnus sanclissimum magl-
Breyitatis causa describere prsetermittimus, in- strum suum papam Gregorium imitarelur in omhi-
quit Baronius, octoginta insignia miracula, quse ibi- bus, adeo ul discrepare ab illo prorsus nollet, etiam
dem a sanelo edita ftierunt usquc ad quinqtiagesi- in aliquo. Illius semper meritis tribuit quidquid in
mum diem ab ejus obitu, quo idem auctor ille scri- ipso fuit, dumvilam rememoravil monasticam, elso-
bebat. Hic igitur lantus vir, doctrina et miraculis litariam, quam se crcbro fievit atnisisse, etc.
celebratissimus, an non vel solus sufljcerel oppilan- Idem scriptor Yilae S. Anselmi: Defunclo papa
dis impuris faucibus Bennonis et similium Gregorii Alexandro, dum sanciissimus Gregorius in Romanum
VII calumniatorum, licetnullus alius exstitisset, qui ponlificein,-Spiritus sancti instigatione, ac volo cOtn-
contra mendaciloquum Bennonem pro Gregorio VII muni clericoriimet laicorum diu renitens essel ehclus^
slaret? ut sequereiur eutn ipse in otnnibus, in Lucanam Ec-
II. Auctor, qui Vitam S. Anselmi Lucensis scri- clesiam est et ipse electus cpiscopus, atque ab ill
psit, Grcgorio et Anselmo synchronus, imo hujus postmodum consecratus. Igitur, dum aliqttanlo tC4ip&-
< pore non semel, aut bis, scd smpius cum eodem rjei&f
etiam discipulus : Ille (Gregorius) mitratn capilis stti C
transmisil isli, Anselmov.ideiicet,tanquam polestalem giosissimo ordinatore suo morarclur, vitam ejus cflS,- »
suam ligandi, etsolvcndi, sedet miracula, credo, fa- sidcravit ineffabiliter mirabiiem, et mirabiliter intffe-
ciendi, Nam non tnullo posl, cognosceniibus nob.is fabilem; quia, cum de otnnibus et singuiis fiiiibtk>J
omnibus, peripsius consilium, el fidem magnam, prw- swcidi fieret ad eum concursus, omnibus salisface-
clara quwdam fecit Deus per eamdem mitram mtra- ret; veritas vera, ac justitia nunquam ori ejus de-
bilia. Jnier alia enim reverentissimus dominus Ubal- fuit. Primo (quod magis est mirandum) in ipsis sw-
dus, Mantuanus scilicct episcopus, multis jatn annis cularibus ncgoliis smpius excessit mente, exhilarato
gravissime splenelicus, toto corpore ulceralus, prw- spiritu suo cwlesli conlemplatione : at si privalus in-
serlim in cruribus, sic, ul vix quomodqlibet slare pos- lerdum exsiiierit, rcvelationibus eliam divinis ju-
scl,vix ctiam jacere vel sedere; qui et tnulla in me- cundalus el couforlalus. Hujus, inquattt, vesligia
dicos erogaverat, nihilque profecerat, apposita ead-em dtim exsequi fcrvenler desideral, incipit oblivisci
mitra, ubi major ingrueret delor, pristinw reddilus muadutn, elc
,est sanilati. III. Acta Vaticana dc rebus gestis Gregorii VII
<Beatus itaque talis, et tantus magister
Gregorius, apud Baronium, lonio XI, aano 1075 : Defunclo
miracula fecit mulia vivus, et mortuiis : fecit qui- Alexandro papa, ei in Lateranensi Ecclesia honori-
detn etbonus discipulus ejus Anselmus; magister qui- fice tumulato, dum Hildebrundus archidiaconus es-
dem in Deo, discipulus in Deo, et inbeatissimo mu- set in ejus cxsequiis occupatus, repcnte faclus est iti
gistro, etc. In extremis suis, sicut ab ipsius capella- ipsa Ecclesia maximus cleri ct popult Romani con
nis suis didicimus religiosis : Post omnia, inquit, di- cursus, clamaniium et dicenlium : llildebrandnm
iexijusliiiam, et odio habui imquitalem (Pscd, cxvin, archidiaconum B. Petrus elegit. Quo audilo, idem
163); idcirco tnorior in exsilio. El cjuidem in vita arcliidiqconus nimis expavit, et. quusi exlra se ra-
sua, quod niagister ac disciputus- docnerunt, liocet ptus, cucurril ad pulpitum, cupicns populum ipsttm
in mortequusileslamento.confirtnaverunt. ltle, nempe frequenlem. sedare, el a sua intentione recedere et
- Gregorius, quos obedienies tibi vivens adhuc betic- retrahere: scd Ilugo Candidus cardinahs, ubi om-
dixit, moriens quoqve. commendsvit. Henricianos nium vdta in archidiaconum convenissc indubitanter
vero penitus penilusque, nisi post magnam detnum cognovil,, cilius prmcucurrit, ei populum ipstim in
conversionemet pmnitentiam rcprobav.it: hic, nem.pe Intnc modum allocutus est dicens : Ecce, cliarissinii
Anselmus, prmsentibiisnobis, et in verbo Domini prce- fratres, scitis etindubitanter cognoscilisquod a diebtis
PATBOI.. GXLVIII. 7
 205 S. GREGORIUS VH PAPA. 204
beali Leonis pqpm hic archidiaconus, tanquam vir A £ tere suo Eberhardum comitem misit, qui Roiridnos
prudens atque probaius, hanc sacrosanctam Roma- proceres conveniens, causam ab eis" sciscilaretur,
nam Ecclesiam plurhnum exaltavit, ct civilatem quare prwtcr corisueludinem majorum, rege incon-
ipsam ab immincnlibus periculis liberavit. Unde, sulto, Romanw Ecclesiw ponlificein ordinassent,
quia idoniorem ad Ecclesim reghnen invenire nequi- ipstimque si non idonCesatisfaceret, illicile accepta
tnus, nos, episcopi cardinales, unanimiter ipsum dignilale, abdicare se prmciperet. ls veniensRomam,
nobis, el vobis in paslorem, et episcopum animarum benigne a prwdicio viro susceptus est. Cumqiie illi
nostrarutn eligimus. El conlinuo univcrsitate popu- mandata regis exposuisset, respondil se, tesle-Deo,
li et cleri acclumanle : Dominum Gregorium papam honoris hujus apicem nunquam pcr ambitidncm af--
S. Petr.us clcgit; indulus rubea chlamyde (sicut est feclasse, scd electum se a Romanis, et viplenicr sibi
mos) et papali mitra insignilus, invilus el mwrens in itnpositam fuisse ecclcsiasiici rcgiminis iiecessitatem;
B. Petri cathcdra fuil inlhronizalus. cogi lamen nullo modo potttisse, iM ordinari seper-
IV. Acta publica electionis Gregorii VII proul mitterel, donec in electionemsuam tam regem quam
exstant in Regcsto epistolarum ipsius Gregorii, principes Teulonici regni consensisse, certa legatione
fomoIII episi. decretalium Rom. pontif., et tomo III cognosceret; hac ratione disitilisse adhuc ordinatio-
conciliorura novae edit. Colon. : Regnante Domino R ' nem suam, et sine dubio dilalurum, donec sibi vo-
nostro Jesu Chrislo anno clementissimw Incarna- lunlatem regis certus inde veniens nuntius ititimarct,
lionis ejus miltesimo septuagesimo terlio, indiclione Hoc ubi regi esl renunliatum, libenter suscepit sa-
el luna undecima, decim. Kal. Maii, feria secunda, lisfactionem, et lalisstmo suffragio, ut ordinaretur,
dic sepullurw domini Alexandri, bonw memoriw, se- mandavit; quod el factum est anno sequenti in Pu-
cundi papw : ne sedes apostolica diu lugeal proprio rificatione sanctw Mariw.
desliiula pastore, congregati in basilica B. Petri ad Idem Lambertus non procul a fine sui Chronici,
Vincula, nos sanclw Romanw calliolicw el aposlolicw ubi agit de absolutione Henrici imp. abexcommu-
Ecclesiw cardinales, clerici, acolythi, subdiaconi, nicatione : Ita absolulo eo ab excommunicatione,
diaconi, prcsbyteri, prmsentibus venerabilibus epi- papa missarum solemnia celebravit, confeclaque sa-
scopis et abbatibus, clericis el monachis, consenticn- cra oblatione, regem cum cmtera, quw frequens
tibus pturimis lurbis ulriusque sexus, diversique or- aderat, multiludine ad allare evocavit, prwferens-
dinis acclamantibus, eligimus nobis in pastorem et que manu corpus Dominicum : «Ego, inquil, jatn pri-
summum pontiftcem , virum rcligiosum , gemim; dem a le, tuisque fauloribus litteras accepi, quibus
scienlim prudentia pollenlem, wquitalis et justiliw me insimulabas sedem apostolicatn per Simoniacam
**
prwslantissimum amatorem, in adversis forlem, in hwresim occupasse, et aliis quibusdam, tam ante epi-
prospcris lemperatutn, el juxla Apostoli dictutn, bo- scopatum quam post accepium episcopatum crimini-
nis moribus ornalum, pudicum, modestum, sobrium, bus vilatn macuiasse, quw mihi secundum scita cano-
caslutn, hospilalem, domutn suam bene regenlem (I num, otnnem ad sacros ordines accessum obstruxe-
Tim. III,2), in gremio hujus malris Ecctesiw apue- riut. Et ticei tnultorum idoneorum certeteslium asti-
rilia salis nobiliter educatum et doclum, alque pro pulalione crimen refellere queam, eorum scilicel, qui
vilw merilo in archidiaconatus honorem usque hodic omnem vitw tnew ab ineunle wtate institulionem in-
sublimalum,. Hildebrandum videlicet archidiaconum, legerrhne noverunt, ct eorum, qui mew adepiscopa-
quem amodo usque in sempiternum et esse, et dici tum promotionis auctores fuerunt; ego tamen, ne hu-
Gregorium papam, ei aposlolicum volumus, et appro- mano polius quam tlivino nili vidcar testimonio, ul
bamus. Placet vobis? Placet. Vullis eum? Volu- salisfactionis compcndio omnem omnibus seandali
mus. Laudalis eum? Laudamus. Acta Romwx Kal. scrupulum de medio uuferatn, ecce corpus Domini-
Maii, indiclione undecima. cutn, quod sumplurus ero, in experimentum mihi ho-
V. Larabertus Schaffnaburgensis in Chronico, an- die fial innocentiw mem, ul omnipotens Deus suo
no 1075 : Alexander papa, qui et Anselmus, deces- me hodie judicio vel absolvat objecli criminis suspi-
sit : cui Romani protinus, inconsullo rege, successo- cione, si inriocenssum; velsubitanea interimat morte,
rem etegerunt Hildebrandum, virum sacris litteris sireus. > Hmc. et alia (ut solemne est) prmfatus verba
eruditissimum, et tn lota Ecclesia, tempore quoqtte terribilia, quibus Deum causm sum mquissimum ju-
priorum pontificum, omni virlulum gencre celeberri- dicem, et innocentiw asserlorem adesse precabatur,
mum. Is quomodo zelo Dei ferventissimuseral, epi- parlem Dominici corporis accepil el comedil. Qua li-
scopi Galliarum protinus grandi scrupulo permoveri berritne absutnpta, cum populus in laudes Dei inno-
ewperunt, ne vir vehementis ingenii, et acris erga cenliw ejus congratulalus, aliquandiu acclumasset,
Deum fidei, districlius eos pro negligentiis suis quan landetn impetralo sileniio conversusad regcm : <Fac
doque disculerel; alque ideo commnnibusotnnescon- ergo, inquit, fdi, si placet, quod me facere vidi-
siliis regcm ddorli, orabant ul clectionem, titiw ejtts sli, etc. Si te hmoccniem nosli, et existimalionem
injussu facta fuerat, irrilam fore decerrieret; asse- luam ab wmulis tuisper caiwnniam falsis crimtna-
nisi- iriipetumhominis prwvenire viatu- tiontbus impeti, Hbera compendioseel Ecclesiam Dei
' rentes quod,
raret,'malum hoc non in alium gravinsfquam in icandaio, et teipsum tongm coricertationis ambiguo,
c rciiein redundalurum cssct.' Siatim rex a la-
t/iMCni et sume hanc residuam partem Domini corporis, ttt,
905. PROLEGOMENA.— APOLOGIAPRO GREGORIOVII. M6
comprobata, Dco tesie, innocentia lua, obstrualur A spiravit. Sic et Godefridusdux, hosiis Saxomce, pcr~
omne os adversumte iniqua garrienlium, et me dein- cussus, sine confessioneperiit. Ita cl Eppo episcopv.s
cepscausm tuw advocalo, et innocenliw tuw vehemen- nosler, magnus Henrici fautor et asscntalor, morlc
lissimo asserlore, principes tibi reconcilieniur,' re- mala conclusil, de qua in prmdiciis Chronicis Macj-
gnum resliluatur, ">elc. Ad hmc ilie inopinata re al- deburgensis Ecclesimila ad verbumscribiiur: Eppo,
tonitus msluarc, tergiversari, consilia cum suis fa- Ciiizcnsis episcopus, dum in episcopio S. Chiliaui
miliaribus segregalus a multiiudine conferre, et, quemdam rivum forti sedens in equo transiret, qucm
qtiid facto opus csset, quutitcr tam horrendi examinis quilibet pedes sine periculo transire posset, ubi ucc
necessitatem evaderet, trepidus consulerc, etc. timorullus fuit;equo cadentemorienssic inleriit, sancio
Refert idem Lambertus horribilcm exiium Wil- Chiliano sic disponenle, ut, qui ejus rebus violenlus
helmi episcopi Trajectensis, qui hostili prorsus incubueiat, vinumque illius swpe injusle biberat,
odio Gregorium VIIpersequebalur : Wilhelmus Tra- aquam quoque suam jusle bibendoullra merum non
jeclensis episcopus causam regis conlia bouum et quwrat. Et, quia nobis inconciliabilis permansit, Dco
wqnum obstinate tuebatur, et studio partium recjis, irreconciliatus, ab hac vita migravil. Hmc ad verbutn
muita in injurimn Romani poniificis, omnibus pene in prwnarraiis Magdeburgensis Ecclesiw Annaiibus
diebus solemnibus, inter missarum solemnia rabido B leguntur.
ore declamabat : perjurum eum, adulterum cl pscu- YHI.Ciironica Thuringensia apud cumdcm Lan-
doaposlolumappellans, et tain a se, quam a cwteris gium . Anno Domini 1075, Ilildebrandus professione
episcopis swpenumero excommunicalumpronuntians. tnonachus et Roinanw Ecclcsiw archidiaconus, na-
Is brevi posieaquam rcx, exaciis paschalibus feriis, tione Tuscus, omniutn cardinalium consensu solem-
Trajecto discesserat, repente gravissima mgritudine niler aique canonice' eleclus fil papa, in numero 147
correplus est. -Cumque per acerrimos cruciatus ani- ct vocatus est Grcgorius scptimus. Sedit annis 12,
mw ac corporis urgeretitr, miserabili ejulatu coram metise uno, diebus i. Islius prudentia non modo in
omnibiis, qui aderanl, vociferabalur, justo Dei judi- ipsa Italia, sed etiain in Teulonicis provinciis, sacer-
cio se el prwsentem vilam ainisisse etwternum : quod dotum refrenata est incoiilinenlia. Hic, ut Martinus
regi ad omnia, qum perperam intendisset, operam ait, concilio 110 cpiscoporum habilo, Henricum im-
suam, summo adnisu prmbuisset,alque in spemgratiw peralorem cxcommunicavit, quasi Ecclesiw Romana'.
ejits Romano pontifici sanciissimo, el apostolica- scissorem; sed landem absolvtt, et post, ilerum ex-
rum virlulum viro graves conlumelias sciens, et pru- communicavil; quia dissidium in Ecclesia procura-
dens innocenti irrogasset. In hanc vocem,ut asserunt^ vit, 'pueritia ct inexperientia sua existentc in causa.
sine communione,sine ulla satisfaciione exspiravil. C IX. Marianus Scotus lib. III Chronici • Interea do-
VI. Idem de hoc Wilhelmo tradunt Annales Mag- tnino Alexandro apostoiico de tnediosubiato, su cepit
deburgenscs, apud Paulum Langium in Chronico sedem aposlolicam Gregorius septimus, qui et Hilde-
Citizensi : In ipso loco, inquit, in quo Roinano pon- brandus, profcssionemonachus. Iste, querimoniis et
tifici derogabal, ipse mcda valeludine corripilur, in clamoribus catholicorum juslis adversum Ilenricum
qua usque ad miserandum vitw terminum delinelur. et scclerumejus immanitatem uudilis, zclo Dei ac •
Itaque morbo magis ac magis ingravescenle, cum eo, ccnsus,jam dictum rcgem cxcommunicatum pronun-
dum quidam homo rcgis eum rogaret, ul se cum suo liavit, maxime propter Simoniam. Quod faclum ca-
mandato remitteret ad recjem: « Hoc,inquit, milto ei tholicis qtiidem viris bene placttit; Simoniacis vern
mandaium, quod ipse, et ego, el omnes iniquilati ac fauloribus rcgis nimitim displicuit : qtd dicebanl,
ejus [aventes, sumus damnati in perpeluum. Cumque nunquqm fuissc audittim, recjemaliquando excommu
a suis qui aderanl clericis, ne talia loqueretur, esset nicalioni subdilum. Facta est igiiur tnaxima diviiio
admonitus : Quid aiiud, inquit, loquor, nisi quod ve- in Ecclcsia Dei; caiholicis domino apostolico stu-
rum esse visibiliter inltteor? Ecce cnim dwmones diose faventibus ac prwceptisejus, schismaticis Hen-
leclum meum circumstant, qualenus tnc mox, ut rico cl cooperatoribus ejus ex corde obedientiav.i
eXspiravero, rapianl. Itaque cum fuero e corpore " exhibeniibtts.Iuler quos erat princeps el signiferju-
eductus, rocjo vos cl omnes fideles ne se fatigci\t pro sliiim, dileclus Deo el Itoininibus, beatus Anno Co-
tne faciendo supplicaliones. » Hic icjitur in despcra- lonicnsis arcbiepiscopus (cnjtis tnetnoria in benedi-
tionedefuiictus, diujacebat insepultus, donecRoinain ctione est) cum reverendissimis Ecclesiarum reclori-
miilitur. E' inde qumsitoconsilio, ne populus fmtore bus, Sigefrido Mocjunlino, Vezetino Magdeburgensi,
corruinperelnr,aposlolicojussu, sine coinmendationi- RucherioHalverstadensi aiiisque episcopis et abliali-
bus sepelitur. ' bns, moriachis el clericis, assentienlibus quoqueprin-
VII. Subdit Langius.et iste seplimus sit testis pro cipibus toiius Saxoniw, Otlone duce, Magno tluce,
lnnocenlia Gregorii VII. Quera sectafii co libenlius Udonc marchione, Ludovico comiie, cum alits innu-
ainiittent, quo nasCaiitiLatheranse sectaesub finem merabilibus tam nobilium qnam infimorum miliiai i-
sui Ciironici se benigniorem et oequioremexhibuit: bus viris. Quorum ficlei devolionem ac jervorcm
El ila alii complur.esHenrici fauiores maie inlcmre. justilim venerabilis papaGregorius audiens, et confra
Udo, Trevirensis arcltiprwsul, repeniina moric obiil. eos swviiiam Ilemici, fautorumqneejus, quemndmc-
Bunihardns, Misnensisprmfecttts, ex enuo catkns ex- dum.cl contra seineiinsuin insurqere videns ne defi-
«f}7 S. GREGORIUS VII PAPA. IM
eereiil in tribulalionibus, quas suslinebant ab iniquis, ALxerint, beaios wstimas. Qua opinione quid insanius
sed fortiores, imo conslantim virtule solidiores effi- aul infclicius dici polesl?
cerentur; missis ad eos litleris, paucis, hmreticornm XII. S. Anselmus Canluariensis, in praefatione ad
audaciam, garrulitalem el superbiam, auclorc Hen- librum De fermenlato el azymo, nullam salutem dieere
^ricoac defcnsore, ad injuriam et conlumeliam sanclce vult Waleramo vel Walramo Nuvenburgensi epi-
seclis apostolicmperslrinxil elalam. Quamobremquod scopo, quod partes Henrici sequeretur, et excom-
regem anathematis vinculo atligavcrit, lilieris insinua- municatus esset. Si certus essem, inquit, prudentiam
rit, quibus catlwlici ad resistendum iniqtds hwrcticis veslram non favere successori Julii Cmsaris, el Ne-
conslantiores effecti sunt. ronis, el Juliani, el potestaii contra successorem ef
libenlisshne vos, el amicissi-
Idem Marianus ibidem : Gregonus xgilur prwsul vicarium Petri apostoli,
mutn et reverendum episcopum sulutarem;quoniav.i
venerabilis, hwreiicorum insaniam, catliolicorum quo-
constanliam, autemad defensionem veritalis contra Grmcos, qniad
que, aslipulante veritate, cognoscens
missis mandavit vos venerunt, qumriiis; secundum posse nulli deesse
Rodolpho rccji lilleris, aposlolicam
benediclionem : in quibtts eliam omnibus Christi fide- debemtts: opusculum vobis misi, quod de processioue
sancii edidi contra itlos.
libus, becttoPelro, ac sibi vicario ejus, obedientiam ," Spirilus
El epistola octava ad Wilhelmum abbatem docet
profilenlibus, universaliler insinuavit, Henrico pro-
inobedientiam ac regni idem Anselmus sententiam excommunicationis con-
pter superbiam, falsitalem,
tra Simoniacos et clericos inconlinen-
dignitatem ablatam, Rodolpho vero regi pro sua hu- tes Henricianos,lalam essejustam, ac proinde tales, ut ecclesia-
mililale, obedientia et vcritate, auctorilate S. Pelri
coltatam* slicacommunioneprivatos, dcclinari debere. Utrius-
que cpistolae, videlicet ejus quse estad Walramum,
X. Dodechinus conlinualor Mariani : Ipse Urba-
et dicta contra episcopum Naumburgensem, et ejus quseest ad Wil-
nus venerabilis papw Gregorii scripta lielmum abbatem, magna cum comniendalione
sthismalicos habita confirtnavit. Et anno 1090 beatse
menlionem facit Dodechinus in Appendice ad Ma-
memoriae papam Gregorium nominat. rianum annoDomini 1094.
XI. Stephanus cpiscopus Halberstalensis causam XIII. Compilalio chronologica incerti auctoris,
Gregorii VII forlissime conlra Ilenricum regem egit tomo I script. Germaniae quos claris. vir D. Joan-
in ea epistola quam scripsit ad Waltramum Eccle- nes Pistorius olim cdidit: Anno Domini 1076 (error
siae Magdeburgensis (sic habet Pisloriana editio cst in tempore), Gregorius pgpa hujus nominis VII
Dodcchini) episcopum, sub nomine Ludovici comi- p. o B. Pelro 167 ordinalur, etc. Isle vocabatur Hilde-
lis, quem Waltramus ad partes Henrici pellicere brandus, et fuit in Scripluris valde eruditus, etc.
sluduerat. Exslat apud Dodechinum armo Christi Isle papa etiam stricle sub pwna auguria inhibuit, ei
1080. Inter eaitera sic loquitur : Audivera, non fu- sorlilegia,.el incaniationes, cl magicas arlcs.
cata: Audi forlia, nonfaceta. Omnis qiti digniiates XIV. Godcfridus Viterbiensis : Ipse Gregoriuspapa
spirituales vendil, hwreiicus est. Doininus autem ad Simoniam exslirpandam et dericorum inconti-
Uenricus, quem recjcmdicunt, episcopatus el abbatias ncnliam reprimendam inlendcns, imperalorem ipsum
vendit. ElenimConslanliensem, Babeubergciiscin,Mo- ad synodalia pro hujusmodi frequenter vocavit. Con-
gunlinensem et plures alios,pro pecunia; Ratisponen- nubia clericorum, a subdiaconalu et supra, per lotum
sem, Augtistensem, Slrasburgensem, pro gladio; ab- orbem Romanuin, ediclo decretali, in wternumpro-
baliam Fuldensetn, pro adulterio; Monaslericnsem liibuil, ac seipsum alhhlam Dei pro dotno Domini
cpiscopatitm(quoddicere et audire nefas esl!) pro So- murtim conslilnil..
domitica immundilia vendidit. Qttw, si impudenter XV. Fasciculus temporum, seu Wernerus Role-
negare voluerisr teste cmlo, tesle lerra, omnes eliam winck: Isle Gregorius fuit vir sanctus, et multasper-
a furno redeunles scioli conciudenl: Ergo, dominus secutiones
pro juslitia perpessus esl. Hic anlea dice-
Henricus hwreiicus esl. Pro quibus nefandis matis ^ibaiur Hildebrandus,
prior Cluniacensis; et fuit le-
ub apostolica sede excommunicalus, necregnumnec
gatus in Galtia, el dure processit conlra Simoniacos.
potestatem aliquam suver nos, quia catholici sutnus,. Quemdatn elfam episcopum miractdose vicit de Si-
poleril oblinere. monia; quia nonpoluit conlradiccre Spirilui sancto.
Infra idem Stephanus : Quod vero papamGrego- Factus autem papa, synodum ceiebravil, in qua con-
rium, regem Rodolphumt marchionem Eggebertum tra eos simili zelo processil, etconlra presbyteros uxo-
pessimi inleritus damnas, et dominum tuum, quia ralos, amovendo eos a divino officio. Fuerunt enim
illis superstes est, boniftcas; liquet profecto ab omni lempora satis arida. Et quia justiliw rigorem visus
spiriluali te cognilione manere vacuum. Nonne bea- est tenere sotito more, contra eum mulli insurrexe-
, iius est bene mori, quum male vivere? « Beati : rtint. Et prhno Cinlhius,. prwfecti filius, eum cwpit,.
enim, qui perseculionem paiiuntur propterjusliliam cum primain tnissam in nocle Nalivitalis celebrarct,
(Mallli, v) > Jam el Neronem, quia aposlolis Petro et in turrisua posuit; sed Romanilurrim destruunt,
el Paulo; jarii et Herodem, quia Jacobo apostolo; el papam liberant, et Cinthium exlra urbcm ejiciunt.
jpsnet Pit.itum, qnia Demino Jesu Cltristo supervi- Dcinde impcratorcm cxcontmunicavit propter disti
209 PROLLGOMENA.— APOLOGIA PRO GREGORIO VII. 210
dium. Qiu posl veniens ad ipsum, et pluribus diebus A , De eodem pontifice idem Bertoldus anno Chrisli
nudis pedibus super gtaciem stuns, tix absolutionem 1076 : Cincius quidam Romanus civis Gregorium
impetravit. Sed imperalor non perseveravil in humili papam, dic Naiivilatis Doinini, tnissarum solcmnia.
obedientia, quam cmpit. celebranlem comprehcndil; quem ita comprehensum
XVI. Paulus Bernriedensis. qttidam ex miliiibus ejusdetn Cincii occidere deslina-
XVII. Gerochus Reicherspergensis, de ulroque vit. Sed cum cjtadium supra caput ejus vibrarel, ni-
ista Avenlinus libro v Annalium Bojorum : Legi mio terwre correplus, corniil, nec incwptum ictum
muttos, prmserlim Paulum Bernriedensem, Gerochum explere potuit.
Reiclierspergensemantisiitem, Auguslinianos mystas, Recenset idem Bertoldus nonnulla d'rvina>.vin-
in Bojaria orlos. Uterque de liujusceinodi discordia dictae exempla in adversarios Gregorii VII et Hen-
perniciosa libros ediciil; uterque pars hujus ttimultus rici regis asseclas. Quse ascribere lubet : Verccl-
fitil: ille, Reginoburcjii; hic, Augustw priinariw wdis lensis episcopus, depositi regis cancellarius, cum om-
sacerdos. Atnbo rebus Ilildebrandi sluduere, etc. nibus suis sequacibus colloquium generale circa Ka-
Heinricum slupris, amoribus, impudiciliw el adulte- lcndas Maiiin Rumalibus condixil, ut, si aliquo modo
rii ftagrasse infamia, ne amici quidem neganl, etc. possel, Gregorium papam deponeret; sed ipse, ad
Grecjoriumvirum sanctissimum pervicaciorem exsti- B eumdem terminum absque ecclesiaslica communione,
tisse Paulus Bernriedensis, qui ejus Vitam libris viiam simut et episcopatum, heu miserabiliter! de-
duobus complexusest, el reliqui ejus parlium acer- posuit, quo ille papam nefaria prwsumptione staluil
rimi propugnaiores produnl. deponere. Non mullo post ejus interitum, prwfectns
Quxsivi duos hosce auctores iii Bavaria et extra Piomanwurbis, indefessus miles S. Pelri contra schi-
diiigenter, partim mea, partim amicorum opera, nec smalicos, aquodam fautore Henrici crudeliter occi-
repcri; cuni tamen certum sit ulriusque monuraenta dilur; acl cujus corpus inparvo lempore, plus quam
Vtsaet lecta, forsan et expilata esse ab Aventino, qui viginii miracula conticjerunt, ul fidelium v'rorum re-
coJem Iibro quinto hsec, quae de Wilhelmo Traje- lalione didicimus. Imbrico Auyitstensisepiscopus, qtti
ctensi accipienda videntur : Paulus Bernriedensis in prwlerilo Pascha Rudolpho recji fideiitalein jura-
narrat eniscopum quemdam, dum pro concione Hil- vil, nil de perjurio curans, Henrico advenienli adhw-
debrandum viluperaret, fidmine tactum esse, dumque sil, el apud illum quadam die missam faciens, hauc
^gerct animam, dixisse : « Ignea catena constrictus sibi conditionem tniser imposuit ul sacra oblalionis
trahor ad inferos; ite, nuntiate Cmsari, ut resipiscal, perceptio in judicium ei pioveniret, si Dominus ejus
el flagitium in Deum, divum Petrutn, ejus vicarium llenricus regnum sibi injuste usurparet. Post hanc
^
commissum, officiiscompenset, nisi tne antecedenlem temerariam perceplionem, parvo quod supervixit tem-
ad mterna suppiicia subsequi tnalil. i Eodem quoque pore usque ad morlem nunquam se sanum de lecto
die, nempe paschalibus quarto Kal. Marlii, ut idetn levavit. Nam circa Kal. Jutii absque ecclesiaslica
Paulus recitat, episcoptts Spireusis, Gregorioseplimo communione defunclus esl. Itein Sigehardus Aqui-
iniqutis, ab eodemKalendis Martiis devotus, animam teiensis patriarcha in auxitium ilenrico contra ban-
efjlavit. Gregorio Salernum profugo inlranle, civis num aposlolici, armata manti veniens, in amentiam
quidain dixerat : Aucior dissensionis, qui totum or- vcrtitur apud Ratisponam, el ex ipso itinere repen-
bein terrarum artnis el bellis involvil, hujus urbis tina morte intercipitur, sicque domum, non sine ali-
quoquequietem conturbaturus advenit. Mox ille, his quibus suorum funeribus, in corpore et anima mor-
dictis, obmutescit; deduclus ad Gregorium, errorem tuus, reporlabatur.
suitm confitetur, ad eodemsanilati reslitttiiur. Idem Bertoldus, anno 1085 •: Sed jain Deus om-
XVIII. Bertholdus Constantiensis, in Chronico, nipotens famulum suum Gregorium papam nolens
si tamen diversus est a Bernaldo Constantiensi, diutius laborare, itno pro laboribtis sids digne remu-
cajiis nova pro Gregorjo VII testimonia jam primum nerare volens, de hujus vitw ergastulo eum vocavit.
in lucem promimus : RommAlexander papa deces- Nam aliquanto tempore graviter corpore infirmatus,
sit; pro quo venerabilis Hildebrandus, Romanm Ec- sed in defensione justitiw usque ad tnorlem firmissi-
clesiw archidiaconus, communi omnium consilio tnus, Salerni dietn clausil extremum. De cujus obitu
expetitur papa consliluendus. Quo audito, ipse ar- omnes religiosi utriusque sexus, et maxime pauperes
clddiaconus se viribus esse imparem tanio honori, doluerunt. Eral cnim catholicw religionis ferventissi-
imo oneri, repulans, inducias respondendi peliit, et mus inslilutor, el ecclesiasticw liberlatis strenuissi-
iic. fuga elapsus, aliquol dies ad Vincula S. Petri inus defensor. Noluil sane ut ecclesiasticus ordo ma-
occultatus laluil. Sed landem vix inventus, et ad apo- nibus laicorum subjaceret, sed eisdem, et morum san-
sloticam sedem vi perductus, papa CLIX seplimo clilale, et ordinis dignitate prwemineret; quod illum
Kalena. Maii ordinalur, et Gregorius VII appella- latere non poterit, quicunque ejusdem apostolici re-
tur. Cujus prudentia, non solum in Italia, sed etiam gcstum diligenler perlegeril. Postqnam antem in gu-
vt Teutonicis parlibus, refrenala esl sacerdotum in- bernatione sedis apostolicw, imo lolius^Ecclesiw duo-
continentia : scilicet, quod prwdecessorejus in Ilatia, decim annos et unum mensem lecjilime deccrtavit,
l>o.pipse in tota Ecclesia calholica prohibere siu- tandem ex hac luce, anno Incarnattonis Dotninicw
ditil. 1085, indiclione oclava, vin Kal. Junii. stibtrdclus,
211 S. GREGORIUS VII PAPA. 212
fuperz loculiouis ppv.%umctccepisse non dubitalur, ,*i episcopi siiiguti, tr.issisa papa Gregorio epistolis:pne-
tepnltus Salerni in ccclesia Sancli Matihwi, quam tnoniti sunl, eliam obsecrati pro observanda S. Petro et
ipse eodem anno dedicavit. Sed Guiberlus hwresiar- ejus vicario obedieniia, inbanniti quoqueet sub obtentu
cha miiltum de obitu ejus Iwlabatur, licel parum siiioffwiisunlastriclincregianathemalizatoelejuscon-
prosperitalis sum parli in eo lucrarelur. Nam omnes sitiariis nominatis communicarent. Hoc novum, sive
calliolici post mortcm domini aposlolici non minus rarum inregemanathema, utrumcxvendiiione episco-
tjv.anianlc, eidem hmresiarchw resliterunt, ipsumque piorum et abbaiiarum, an cx alia infamia causas sum-
de Roma Ravennam repcdare compKlerunl. pseril pencsearutn consciossui el judices. Nobisscnlen-
XIX. Beriiardus, primum Coristatitieiisium scho- tia pastoris thnenda esl,sivejusla, sive hijusta. Prwdi-
laruin magister, postea roonachus Corbeiensis in ctus enim piw memoriw papa Gregorius, vclul aiter
Saxor.ia, pro Grc-gorio VII apologiam scripsil, de Elias, spiritu Dci plentts, et zelo jusliliw el veritalis.
([uo Bertoldtis Constantiensis in Chronico ad an- accenstts, sacerdotes Baal, non quadringenios, sed
miiii 1088 : Rernardus Constantiensium mctcjisier infinita millia trucidaverat, quia, vel eos qui per Si-
scholarum, vir erudilissimus, in causa S, Petri fer- moniam episcopalus, abbatias, prmposituras, prw-
venlissimus, in Saxonia sub monastica professione bcndas vel ecclcsias ob.inuercml, vel, qui iu sacer-
viigravit ad Dominum. ii>dotio r.u-tdiaconatu uxores habuerant, vel, qui a Si-
De eodeni, ad annum 1091, idem Berloldus : Ber- moniacis vel scldsmaiicis ordinali fuerant, qladio
iiardus quoque Conslitnliensiinn scholarum magister, Pctri oinncssimul iruncaverat. Proinde islorum in-
'inxdtanobis sui ingenii monumenta reliquit, multa- slinctu, Henricus imperalor Guibertum Ravennaietn
tjite pro catholicis conira schismalicos sui temporis htsresiarchum, cxpulso prwfato papa Gregorio, Romce
eli.jantissime scripsit, el primitm qiiidem acl quosdam inlhronizavit. Vidercs nunc naviculam beali Petri,
suos amicos, de judicio Gregorii papw VII sttper qtiasi dormienle intcrim Je&u, propemodum mergi et
schismaiicis, et de sacramenlis cxira Ecclcsiatn usur- icmpcslalum procella vexar.i, dum omnes verilalem et
pcitis. Posiea cliain ad venerabitem Huriungum Mag- fidcni bealo Pelro ei ejus vicario servanics, aut in
deburgensem episcopttm de eadem cattsa macjnutn undas mortis clirum fremcns uc fervens salum irahe-.
librum liiculeniissimuin composuit, ex persona san- bal, aut in longum cxsilium, patria, honoribtts, rebus
clm Ecclcsim; in quo testimoniis sanctorunl Pairum extorres jactabat. Tetnpora uimirum tune valde peri-
omnes insidiosas cavillaliones eorumdem schismati- culosa instabant, cum, prwler Chrisli alhletam no-
coruin prudcnler annulasse videtur. Sed in eisdcm striim dominum Gebehardum archiepiscopum Salz-
scriplis nimio zelo duclus, alicnbi modumexcessisse burgensem, Altmannum Pataviensem, Adalberonetn
noialur, vidclicclubi agit de sacramenlis schismaii- XVirzburgen&em,Ilennanmiin Meiensem, Meginwar-
corum. Negat etiim omnino ab eis et ab eorum com- dum Frisingensem, prwter hos solos quinque, in lolo
municatoribus sacramenta possc confici, ita ulab illis regno Teuionico episcopus catholicus inveniri non po-
ordinatos, si resipiscanl, iierutn ordinandos censeat. lerat. Ea igiiur tempeslaie isle noster dominus, sw-
Cwlcrum si quis hwc plenius nosse desiderat, scri- pefatus arcliiepiscopus fidclis Romanm Ecctesiw, et
ptttm cujusdam ad eutndem Bemardum, de eadcm vcritalis catholicw propugnalor eminebal, qui, velut
quwstione direclum, diligenlissime perlegal; in quo alter Machabwuslorica fidei se succinxerat, et gladio
testimoniis sanctorum Patrum evidenlisshne docebi- vcrbi sui casira Ecclesim in toto regno Teutonko
iur quid SS. Palres de illu quwslione ccnsuerint sen- proiecjebat.
liendum. Verum, idem venerabiits Bernardus in ista, XXII. Micrologsis, seu Guido, Aretinus cap. 14,
sictil el B. Cyprianus in rebaplizalionis senteritia, lib. Dc ofiiciis ecclesiasticis : Sedi Romanm, nostro
non perttnaciter conlra Ecclesiam egerunt, sed ttt- tempore lalem Deus gubernalorem, reverendmtnemo-
cunque, nimium contra schismalicos zclantes, ali- riw Gregorium papam imposuit; qid sub decetn suis
quanlulttm regulam ecclesiasticatn excesserunt. antecessoribus a puero Roinm nutrilus el erudilus,
Bernardum hunc ita sensisse satis liquet ex epi- _ omnes aposlolicas tradiliones diligentisshne investi-
stola ejus ad Bernaldum Constantiensem, quam in- gavit, el invesiigalas studiosissiine iti aclutn referre
fra inter opuscula Bernaldi reperies, et ex primo curavil. liunc ergo doclorem, religione et auctorilate
tractatu Bernaldi De sacramentis exconimunicato- prmcipuutn, imo apostolicam traditionem per ipsum
runi, quem rogatuBernardi, Corbeiensis postea mo - in consecrandis mysteriis potisshntim hnitari dccre-
nachi, composuisse videtur, de quo plura infcrius. vimus, elc. Rcverendw memoriw Greaorius papa
XX. Gebehardus archiepiscopus Salisburgensis, fecit, ctc.
de quo Bertoldus, anno 1088 : Gebehardusvenerandw XXIII. Domnizo presbyter qui Vitam Mathildis
memorimJuvaviensis archiepiscopus, in causa S. Pe- versibus descripsit. In qua luctibralione exstant
tri prmcipuus, qui schismaticos pubtice dictis cl scri- varia Gregorii VII et Anselmi Lucensis elogia. Multa
piis confulare consuevit, de hac luce sublractus xvm cx ejus libro describit Baronius, tomo XI, passim
Kalend., — mugnum mwrorem catholicis dereliquit. in annis pontifieatus Gregorii VII.
XXI. Auctor, qui Vitam S. Gebehardi scripslt, XXIV. Leo Ostiensis in Chronico Cassinensi
(omo VI Antiquae Lectionis : Post aliquot annos lib. in, cap. 04 : Anno Dominicw Incarnationis 1085,
fzcommunicaiur rex Hcnricus in synodo Romana, et! indiclione oclava, cum vsnerubiUs semperque reco-.
 213 PROLEGOMENA. — Al'01-OGIA PIIO GHEGOIUO VJ,. SU
tendw memoriw Grecjoriuspapa VII Salerni magnd A dignitatis virum non decebal ire solum ad infermuii,
vi morbi premereiur, ante tertium sui obilus diem, quinquaginla (sicul audivhnus) de suis habuit socios,
in
rogatus ab episcopis et cardinalibus, qui forte lunc eadcm morte repentina corrcptos, ne quos habebat
aderant una cum Desiderio, qttid de Romanw sedis iniquitaie consortes, in retributione non haberet par-
posl obiium suum ordinatione juberet, hortatus est ticipes.
ul, si quo pacto possenl, ipsum Desiderium ponlifi- Udo Trevirensis archiepiscopus, omni pietate ple-
cem (acerent, etc. nus, dum nimis mansuelus tyrannidi non resistens,
Narrat idem Leo eodem lib. m, cap. 5J, visum ilenrico plus quam decebat obsequitur, ejus flammeo
quoddam coeleste columbse niveae, super Gregorio furori suw consensionis oleutn mmistral, el ut eccle-
residentis, cum sacra missarum solemnia celebra- sim deprmdentur licentiam donat, mox in eraslino
retjquod visum, cum, qui vidit, evulgare cuncla- tnane morluus invenilur, iti omnibus aperte constaret
retur, his verbis divinitus patefacere jussus est: ideo tali eum morle obiisse quod in ecclesiarum prce-
Vade celeriler, et hoc ipsum auribus papw intimato, datione non timuil assensum prmbere.
ut constanler vigore sancli Spirilus quod cwpil exse- De Eppone Citizensi episcopo, de qtio hic etiam
qualur. Bruno, supra jam diximus : Godefridus dux, qui fuit.
XXV. Otho Frisingensis, lib. vi : Anno scquenti B maxitnus hostis Saxonim, periit in secreliori corporis
Alexander vita et sacerdotio perfunclus decessit, se- parte perfossus swvo mucrone, nec purgalus ultima
deinque Ilillprando archidiacono suo, qui Gregorius confessione, nec tnttnilus sacra communione.
VII dictus est, reliquit. Exhinc schisma gravissimum, Gcdebaldus, dum equo suo noviler ferralo pcdem
eo quod absque consensu rcgis per eleclionem con- posteriorem levaret, ul an apte ferrum esset imposiiuni
slitulus fueral, orilur. Ipse aulem, qui per mul- perspiceret, ab ipso pede in fronle percutiiur et sic
lum temporis ad liberlatem Ecclesim oblinendatn ab hac vita abslrahilur.
privatus laboraverat, jam ad sacerdolalem dignita- Burchardus Misnensis prmfectus, dum in quadam
lem provectus, « cwpto desislere indignum ducens, sua, cui prmerat, urbe ab urbanis invaditur, cquo ciii
tam ob hoc quam pro Simonia exslirpanda ac incon- insidebal frustra ccdcaribus vulnerato, fugere moti-
lineniia clericorum reprimenda, plurhnum desuda- tur; qui equussmpepritis clevelocilate laudatus, modo
bat. Denique non solum regem pro ejusmodi ad sy- cum tnaxime maximo cursu opus eral, fil slaliona-
uodalia responsa crebro vocavit, sed et dalis decre- rius, quasi dicerel: Mihi non licet eum nunc a vobis
tis, clericorum, a subdiaconalu el supra, conmbia in eripere qui, dum sibi licuit, nolebal se corrigerc. Mo-
toio orbe Romano cohibuit, formaque gregis factus, rilur ergo cum magno aniinm stiw periculo, quod
quod verbo docuit exemplo demonslravit, uc fortis ^ scepe consensum prwbuil periculoso swvissimi recjis
per omnia athlela, murum se pro dotnoDomini ponere consilio.
non timuit, etc. Ltiipoldus frater Berllialtli, recjis consiliarii, qtu
Idem Otho : Prwdictus pontifex Gregorius a rccje et ipse ejus consiliarius erat, dum quadam die juxta
urbe pellitur, Guiberlusque Ravennalensis episcsptis regem equitans cum co quoslibel sermones conferret,
in locum ejus sublruditur. Porro Gregorius, Salerni dccipiler, quem sinislra portabal, volilare cmpit,
manens, appropinquante vocalionis suw tempore, quasi capturam peterel; ille vero posl avem parmn-
dixisse ferlur : Dilexi juUitiam, et odivi iniquilalem, per se inclixans, ab equo gravis cecidil; el ensem,
proplerea morior in exsitio. Quia ergo in principe suo quo cinctus erat, e vatjna lapsum capulo ierrw defixo,
regnum, ab Ecclesia prmcisum, graviier percussum in pectore medio recepil, et qui swpe pravi consilii
fait, Eeclesia quoque tunto pastore, qui inter omnes consors vel auclor fuit, sine consilio peipetum salutis
sacerdoles et Romanos pontificesprcecipui zeli ac uu- ab hac vita recessit.
ctorilalis erat, orbata, dolorem non modicumhabttil. XXVII. Helmoldus, lib. i Chronic. Slavoruni,
Idem lib. vn, cap. 1: Defuncto Salerni beatw me- cap. 28 : Post paucos auletn dies, principes Saxonuw,
moriw summo pontifice Gretjorio,etc. prcelcr volunlatem regis captivitate a,bsoluli, in pro-
XXVI. Bruno in Historia nclli Saxonici. Exstat pria reversi sttnl, ncc unquam de cwlero promissioni-
tomo I Scriptorum illustrium Germaniae, quos Cal- bus regis fidem prmbuerunt. Missa ergo relatione
vinianus Freherus evulgavit. Tota haec Historia est Saxonum principes ad apostolicam sedem conquesti
contra Henricum et Henricianos pro Gregorio Yll sunt reverendissimo papw Gregorio;-V11qucdiler rex,
et iliis qui causam S. Petri tuebantur. Enumerat divinw legis contemptor, Ecclesiis Dei in staluendis
ipse quoque tragicos interilus quorumdam schisma- episcopis omnem canonicw eleciionis libertatem adi-
licorum; de quibus supra ex Schafnaburgensi et meret, ponens per violenliam.episcoposquos volitisset.
Chronico Citizensi aliquid dictum : Patriarcha, in- Insuper quod, morc Nicolaitarum, clettxore sua pu-
quit Bruno, qui legatus aposlolici, maximus auclor blicum fecisset proslibtdum, subjiciens eam per vim
abjuralionis exstilerat Henrici, el novi regis insli- {tHorum libidini; aliaqne perpltnima, quw inconve-
luench, poslquam, exregi quasi regi socialus, retro- nienlia visa sunt et auditu difficiUa. Quamobrem do-
qradus efficilur, repenlina morte prwventus, quod tnintis apostolicus, zelo jusliliw permolus, missis lc-
ominunicabat excommuniculis, iiicommunicatus et tjalis, vocavit recjemad apostolicw sedis audientiam,
inconfessus huic vilcesubtrahitur. Verum, quod lanlw Qui secundam cl lcrtium vocalionemdissiimdans, ad
215 S. GREGORIUS VII PAPA. 2iS
ultimum familiarium consiliis asirictus, timenlium A a Gregorio gestas eopiose cum ejusdem laude exse-
ne regnojuste deponeretur, ivit Romam, etc. quitur.
XXVIII. Albertus abbas Stadensis in Chronico XXXVI. Epitomator Blondi jEneas Sylvius in
eadem fere seribit quae Helmoldus. Hoecitem anno compendio Blondi.
1085 : Hildebrandus papa, qui et Gregorius, apud XXXVII. Joannes Yillanus Iib. IV Ilist. Floreu-
Salernum moritur; cui Desiderius cardinalis Roma- tinse,
nus, et abbas Cassinensis, verus Christi famulus, ti- XXXVIII. Martinus Polonus in Chronico : Hte
cet multum renitens, subsiituilur assensu Nordman- propier luuclabilem vitam cst in papam electus a
norum, et Malhildis potentissimceper Italiam feminw, cardinalibus, etc. Scderni morluus esl miraculis co-
cunctorumque ejusmodi sectam mmulanlium. El hi ruscando.
quidem, qui videbantur perfectiores elcolumnmindomo XXXIX. Sabellicus Ennead. 9, lib. m.
Dei, adhwserunl sicut Gregorio, ila et Desiderio; cw- XL. Volaterranus lib. xxn Anthropologise: Hie
teri vero, quos aut limor aul favor Cmsareus agebat, (Gregorius VII) prwter omncs, quod vir pius el Chri-
sicuti sunt Guibertum, qui el Clemens, etc. stianm religionis acerrimus defensor fuerit, labores
Certe cum successorem Gregorii, quem Gregorio pertulit magnos.
addictissimum fuisse probe noral, tantis laudibus XLI. Trithemius in Chronico Hirsaugiensi, anno
afficiat, non potuit de Gregorio sinislre sentire, vel Domini 1073 : Mortuo papa Alexandro succcssit Hil-
ex suo sensu scribere, cum eadeni prorsus fuerit debrandus abbas Sattcli Pauli ordinis nostri, et Ro-
causa successoris, quae Gregorii antecessoris. tnanw Ecclesim archidiaconus, et prmfuit annis duo-
XXIX. Alphanus archiepiscopus Salurnitanus in deeim, diclusque est Gregorius hujus nominis sepli-
Oratione metrica apud Baronium, lomo XI: timus, vir cerle mutlw doclrinw, mucjtiwquepietatis,
Archiaposlolici qui culmine fulget hohoris prudenlim, justitiw, constaniiw et reltgionis , qui
Proiege Gregorium, scis quem amare Petrum multa pro defensione liberialis ecclesiasticm ct fecit
Septimus in numero vigilanium munera septem bona, et sustinuit adversa. Hic primum fuit mona-
Possideal semper flaminis ilte tui. chus Cluniacensis, et a Leone papa IX S. R. E. ar-
XXX. Deusdedit presbyter cardinalis in com- chidiaconus acl monasterium S. Pauli ordinalns, hoc
mentario De privilegiis Romanae Ecclesiae apud Ba- anno post Alexundrum omnium consensu summus
roniurn, tomo XI, anno 1080 : Post, prwstiia domino pontifex creatus est,
suo beatw memoriw septimo Gregorio papw fidelilatis XLII. Nauclerus in Chronico Generat. 36 et 57.
sacramenla, et obedienliam vm attnis exldbitam, apo- P XLHI. AlberttisCrantziustib. v. Metropolis, cap. i:
stolicutn thronum invasit, Loquitur de Guiberto an- Gregorius VII, Hildebrandus anle vocaius, natione
tipapa. Etruscus, cum multa pro Romanis poniificibus egis-
XXXI. Magnum Chronicon Belgicum, editum nu- sct, acctamante clcro et populo, Hildebrandum a
per a clarissimaaet laudatissimse memoriae D. Joanne B. Pelro eleclum successorem, magnis volis el con-
Pistorio : Gregorius VII nalione Tuscus, etc, Hil- cordibus evtm designavere Paires. Mullus illi labor
debrandus prius vocatus, etc, posltnoduni vero car- erat cum Henrico IV, mulliplex colluclalio, sed supe-
dinalis, propter laudabilcm ejus vilam in papam a ravit veritas, el justilia, ohlinuilque ponlifex ut ad
cardinalibus.est electus, etc Infra : Defuncto Salemi annum decimumterlium perveniret.
beatw memoriw summo ponlifice Gregorio, elc, XLIV. Philippus Bergomensis in supplemento
XXXH. Willielinus Tyrius, lib. i Belli sacri, Cbronicorum : Gregorius VII papa, nalione Etru-
cap. 15, ubi lcquens de Inveslituris episcopatuum scus, etc Vtr cerle Deo el hominibus gralisshnus,
ab Henrico conferri solitis, sie scribit: Quod domi- prudens, justus, clemens, pauperum pupitlorumque
uus papa conlra omnem fieri honestatem considerans, o.cviduarum patronus et pater, nec non et ..Eccletiw
etjura in eo facto conculcari ecclesiaslica perpendens, Homanm contra hmrelicorum improbitatem et malo-.
semel, secunda, ac lertio eumdem impe-ratoremcom- Q rum principum polentiam, res ecclesiasticas per vim
tnonuit, ut a tam detestabili desisleret prwsumplione. occupare conanlium unicus el acerrimus defensor.
Quem prmceplis salularibus commonitum, cum re- Paulo infra de capto pontifice eodem.
vocare non posset, vinculo anathemaiis innodavit, etc. Sed die sequenti, Romani cogniio facinore, ipsum
XXXIII. Vinceiitius in speculo lib. xxv, cap. 44, Cincium prosequunlur et pontificemsanclum liberant,
Cregorium miraculis et charismate arcana pectorum turrhnque.evertunt, etc,
cognoscendi claruisse scribit. Post pauca de Mathilde : MathUdis comilissa no-
XXXIV. S. Antoninus, parte secunda Summ.. bilissima et oplima aique illustris fetnina, virtute ei
Ilist., tit. 16, cap. 1, § 21 : Erat vir iste (Grego- rcbus optime gestis clara el inclyia ubique prmdica~
rius VII) religiosus ac limens Deum, justitiw et wqui- tur. Guibertiim. autem illura (Clementem dictum)
latis atnalor, in adversis constans, in prosperis mo- anlipapam vocat. Hic, subdit post paululum, mato-
deratus, fuit et valde cordalus, Ecclesiw jurium de- rum omnium capui, morte subitanea correptus scete
fensor acerrimus, et qui prwler Deum, in his quw ad rum suorum pwnas dedit.
jusiitiam perlinebanl, nil limuisset effwere, XLV. Andreas Ratisbonensis in Chronico manu-
XXXV. Blondus Decadis secundae lib. ui ubi res scripto Bibliotheceaad S. Emmeramum Ratisbdhae',
217 PROLEGOMENA.— APCLOGIA PRO GREGORSOVII. 2S8
Gregorius VII, natione Tuscus, quondam Hittprandus A errore jam olim in priscis hserelicis, nominatlm in
prior Cluniacensis, propter laudabilem vitam a cardina- Donatistis, damnato. Nonnulii etiam, quamvis Gre-
libus in papatn eleclus, Wichperlum Ravennensemar- gorio addictissimi, non malo animo, sed hinlirum.
chiepiscopum,quidictusestClemens,habuitanltpapam. nimio adversus schismaticos, Simoniacos et con-
Et paulo infra: Qui post in Apuliam descendens cubinarios zelo provecti, defendere hoc ipsum in-
Salerni mortuus est miracuiis coruscans. Infra refert stiterunt, quasi rectoe et sanae doctrinse, alque
miraculum quod legatus Lugdunum fecil circa ar- adeo ipsi etiam sedi apostolicse consentaneum; ex
chiepiscopum Eberudunensem Simoniacum, qui non quorum numero unus fuit Bernardus ille Corbeien-
potuit ante depositionem dicere : Gloria Patri et sis, ut apparet ex epistola ejus quam infra habes, et
Filio et Spiritui sancto; post expedite dixit: et Spi- supra id etiam ex Bcrtoldi Cpnstantiensis Chionico
rilui sancto. Eamdem historiam refert Gobelinus in adnotavimtis.
suo Cosmodromid, aetate vi, cap. 57. Erant prsete;ea non pauci qui Gregorii decreta
XLVI. Platina in Vita Gregorii VII. vellicarent, traducerent et repudiarent, quod carni
XLYII. Onuphrius, in lib. De summis ponlifici- et sanguini, et corruptissimis cleri moribus parum
bus, et in Annotationibus ad Platinam, ubi dicit se grata et amica accidererit. Quocirca ubicurique
Vitam hujus pontificis quinque Hbris conscripsisse. ^ pramulgabantur, clerici propemodum in rabiem
XLVIII. Sigonius, libro IX De regno Italise, ubi versi qiiidvis potius ferre volebant, quam licentise
in hujus pontificis laudem plura eleganter ex anii- suoe imponi fibulam. Audi Larabertum : Hilde-
quioribus moiiumentis depromit. bratidus papa cum episcopis Italiw conveniens jam
XLIX. Joannes archiepiscopus Lugduncnsis epist. frequcnlibus synodis decrcverat ul secundum in-
ad Ivonem Carnotensem (est epist. 239 inter Ivo- stitula anliquorum canonum, presbyteri uxores non
jiianas) : Nunquid incusas Gregorium VII qui regcm habeant; habcntes, aut ditnitianl, ant deponaniur;
Ilenricum ob sua scclera damnavit ? nec quisquam omnino ad sacerdotlum admitlaiur qv.i
Qtiinquagesimus ergo testis pro innoeentia Gre- non in perpeluum contincniiain viiainque cwlibem
gorii VU sint haecopuscula Bernaldi Coiistantiensis, profiteatur. Hoc decrelo per totam Ilaliam promid-
nunc primum in lucem deprompta; cum enim hoe- gaio, crebras lilterds ad episcopos Galliarutn trans-
retici tam diligentes sint in evulgando mendacissimo millebat, prmcipiens ul ipsi qttoque iri suis Ecclesiis
suo Bennone, summo Gregorii hoste et criminatore, shniliier facercnt, aique a contubernio sacerdotuin
haud decet ut orthodoxi a conquirendis Gregorii omnes omtdno feminas perpetuo anatliernate reseca-
defensoribus et advocatis cessent. rent. Adversus hoc decrelum protinits velieinenierin-
P
Est autem observandum haec opuscula faisse com- freinv.it tota faclio clerieorum; hominetn platie limre-
posita a Bernaldo, occasione decretoruin, quaeGrc- ticum, et vesani dogmatis esse clamitans ; qui obtilus
gorius poutifex contra Simoniacos, concubinarios, sermonis Domini, quo ait : « Non otnnes capiunt
et clericos conjugatos diversis temporibus sub.poana verbum hoc; qui potest capere, capiat (Mutth. xix) >:
excommunicationis promulgaverat, addito inter- et Apostolus;tL Qui se npn cvntinet, nubat; melius
dicto ne quis hujusmodi sacerdotum missis ihter- est enim nubere 'quam uri (I Cor. vn); » violenta
esset. Hujus sanctionis plerique ex supra dictis exaciione homines vivere cogerel riiu angelorum; et
auctoribus mentionem faciunt, quoe et a Gra- dum consuetum cursum nalurm negarel, fornicalioid
tiano in voluman Decretorum relata est dislinct. 81: el immunditiei frena laxaret. Quod si pergeret sen-
Si qui sunt presbyleri, diaconi vel subdiaconi qui in tentiam confirmare, riialle se sacerdoiium quarii con
crvntne fornicalionis jaceant, inlerdicimus eis, ex jugiuni deserere, et tunc visurum eum, cui homincs
varte Dei omnipotentis et S. Petri auctoritate, eccie- sorderent, unde gubernandis per Ecclesiam Dei ple-
siw introitum, usque dum pwnileanl et emendent. Si bibus angelos comparalurus esset.
qui veroin suo peccato perseverare maluerhit, nullus Nihitominus ille instabat, et assiduis legalionibus
vestrum officiutneorum audire prwsumat, quia bene- n episcopos omnes socordim ac desidim arguebat; et
dctio eorum vertitur in malediciionem, et oratio in nisi ocius injunclum sibi negoiium exsequerentur,
peccalum, lestante Domino per prophetam : « Male- apostolica se censura in eos anhnadversurum com-
dicam, inquil, benedictionibusvesiris (Mal. n). > Qui tninabatur. Archiepiscopus Moguntinus sciens nen
vero huic saluberrimo prwcepio obedire nolucrit, ido- parvo constare operam hanc, ut ianio temporc inoli-
lolalriw peccatumincurrit,Satnuele testante : « Pec- tam coiistieludinem revelleret atqtse ad rudimenta<
catum ariolandi est, non obedire, et quasi scelus ido- nascenlis Ecclesimsenesceniemjatn mundtun refor-
lolatrim, tion acquicscere (I Reg. xv); » et bealo Gre- maret, moderalius agebat cum eis; el prhno eis iu
cjorio aslruenle: Peccaliim igitur paganitatis incurrit dimidiutn annutn inducias et delibcraiidi copiamdedii,
quisquis, dum Christianuin se asserit, sedi apostolicm horlans eos, ut quod necessario faciendum sit, sponte
obedire contemnit. facidnl; el tain sibi quam Romano pontifici necessi-
Iiinc nonnulli, quorum hatid posfremus Sigebertus tatem adimant aliquid in eos quod secus sil decer-
in Chronico, ansam arripuerunt calumniam struendi nendi. Ad idtimum, concjregatasynodo. in Erfordia
Gr^gorio, quasi crederet sacramenta ab improbis et tnense Ociobri, pressius jam immincbal, ut, relegata
ezcommunicatis valide adrninistrari non posse, onmi tergirersftiione iu.pMsenliarum, mit conjugium
219 S. GREGOIUUS VII PAPA, '
220
abjurarent, aut sacri altaris minisierio se abdica- A tractatu et In aliquol epistolis denionstravit. De
renl. Mutta.i econlra ilti rationes afferebanl, quibus coniinentia itidem
cpistolarem velitationem cum
iiistantis pemrgeniisque improbilatem eludere sen- Alboino iniil;
qui initio pro conjugiis clericorum
tmliamque cassare niterenlur. Cumqtte adversus apo- dimicans, iis propemodum hastis rem gessit quibus
steficw sedis aucloritalem, qua se ille ad hanc exa- hodie hoerelici contineniiam universim
oppugnant.
ciimem, prwlcr vc~!untctiem propriam, compulsum Integram quoque pro synodalibus Gregorii decretis
eblendebat, niliil arguticenta, nihil supplicationes pre- apologiam conlexuit, oculalus teslis eorum quse
eesqueproficerent, egressi^lanquam ad consullandum, ttinc a schismaticis in imperio lurbulenter et fla-
eonsilium ineurit, ul in synodum non redeant, sed gitiose gerebantur. Nec Gregorius VII
uiiquam ea
injussi omnes in domos safts discedant. Nonnutli causa fidelibus interdixll,ne concubinariorum missas
eliam confusis vocibus clamilabant tnelius sibi videri adirent, quasi arbiirareiur, sacramenttim corporis
ut, in synodum regressi, ipsum ephiopum, priusquam et sanguinis Christi valide ab illis non confici et
exsecrabilem adversum eos sentenliai:: oromulgaret, iminolari; setl quia inveieratus et nuUa facili me-
calhedra episcopali deltirbarent, et meritu tnortemul- dicina expugnabilis morbtts, lioc tam durum reme-
ctato, insigne moiiumcnttim ad posteros transmilte- dium eo tempore exposcebat, nempe nnllatenus con-
rent, ne quis deinceps successorttin ejus, lalent sacer- venil, ait S. Anselmus in Epislola ad Wilhelmum
dotali nomhii calumiii/tm struere lenlaret, etc. Ifec abbalem Hirsaugensem, ul ibi reverenlcr astelur, ubi
Lamijertas de clericis, eoJeni argumenlaiidi gencn? pertinaciter, aperta et impudenti libidine fetentes;
usis, quo hoJie Lntheraiii ct Calviniani praedicantes Uei et sanctorum prohibitionein contemnendo, sacris
contra coalibaliiin iilunltii'. altaribns deserviunl; hno non deserviunt, sed quan-
Rex quoque et aulici invitissimi lain laulos et ium ad
ipscs, commaculant. Non, quo quis ea qum
opimos bolos ecclesiaslicoruin bonorum, quos jam tracianl conlemnenda, sed, tractanles, exsecrandos
avidis faucibus apprelienderant, eripi sibi palicl.an- exislhnel, ut, qui Dei ei angelorum prwsenliam non
ttir, nec libeiiatem ecclesiaslicam regio et regiorum reverenlur, vel hominuM deiestatione repulsi, sacra
dominalu miserabiliter opprassam in libeiialem pri- conlaminare desistant. Nec ullatenus oportel ut illi
stiiiam revocari volebant. Ilinc in Gregorium com- sint consortesde altari pariicipanliiim, qui per im-
inune omnium ordinum otlium, et ex odio, ul fit, muuditiam se faciunl exsorles aliari desertkntium.
inaledicta, figmenla, mendacia et quidqttid splendida Yerum enimvero anteqttam ipsum Bernaldum au-
bilis suggerit. dimus, non abs re erit disquirere quis iste Bernal-
. Ut igiiur his et id genus aliis Bernaldus nostcr C dus fuerit. Sic igitur habeio.
oliviam i.et, haslucubratioiies edidit, et sacramenta
ab cxcommunicatis valide administrari in primo (Viiie infru in Monumcntis Gregormnis.)

AD PAULI BERNRIEDENSIS

LIBRUM

DE REBUS GESTIS GREGORII VII PONTIFICIS MAXIMI

PROGEMIUM JACOBI GRETSERI

Societatis Jesu presbyteri,

(Jacobi Gretseri Operum tomo VI, pag. 120.)

Reverendissimo ct illuslrissinio principi ac do- D ! teris ex toto pontificum numero haerelici nostrse
niino, domino JOAN.NI GODEFRIDO, Ecclesiac Bamber- aetalis, et schismatici superioris memoriae, pessiinis
gensis episeopo, elc., JACOBUS GitETSEttcs. modis oderint, et infiuitis maledictis et conviciis
Cuni superiore aiino, reverendissirne et illustris- laccrcnt, omniaque venenalae suae linguoespicula in
sime p:inceps, tomuni secundum Defcnsionis Bel- hunc, velut in primarium scopum, suum deslinenl,
larminianae, in qua de Clirislo ejusque in terris su- el destinata emittant, idque non aliam ob causam,
prcmo vicario disputalur, evulgarem, addidi ad ope- si rem ad vivura resecare et penitius introspicere
ris calcem apol giam (285*) peculiarem pro Grego- vclimus, nisi quia Grcgqrius ecclesiasticae Uberlatis
rio YII pontif. max., co quod hunc unum proecai- et disciplinse constantissimus et imperterritus asser-

. (V28S")
Hanc habcs supra.
 2->i PROLEGOMENA.— PROOEM. GRETS. 1N PAUL. BERNRIED. 2-22
to,' ac viniex fuit; nullis minis nullisque periculis A approbalione et laetilia evectus esset, mrsit ad eum
iquie plurima subiit) de recto tramite sese abduci S. Gregorius Nazianzenus gratulatoriam epistolam
yassus . ctijiis inlegritati, innocentiaeet sanclimoniae, (epist. 21) , quam hunc in modum auspicatur :
cum vaia alia lucnlenlum testimonium prsebent, Posteaquam le in sublhni throno collocatum, ac lu-
tuvn hoe prsecipue qtiod viri iis temporibus et paulo cernatn ne illatn quidem , prius obscure iucentcm, a
. post su; sectitis doctissimi, el viiiutis Iaude celebra- spirilu victore, supra candelabrum oculis omnium
lissimi, in schismate excitato ad Gregorii partes in- exposilanvesse intellexi, Imlaius sum, fateor. Quidtn
trrpide se adjunxerunt; quorum nonnulli maluerunt enim ? cum Ecclesiw corpus male affectum esse, at-
oninium rerum suarum jacturam facere et in exsi- que hujusmodi ductu cl auxilio opus habere conspi-
Iium abiro, quam fidem, reverentiam et obedientiam cerem.
erga sedem aposloUcam perdere. Liceat, illustrissime prsesul, aperte et ingenue,
Qnos inter familiam ducunt: Anselmus Lucensis, bona cum celsitudinis vestrae venia, id quod res est,
Anseluius Cautuariensis, Hermannus Metensis, Alt- proloqui. Siraul atque fama, alioqui tam pravi quarti
mannus et Udalricus Passavienses, Gebhardus Con recti tenax, et tam falsi quam veri riuntia, ad nos
staiitiensis, Gebhardus et Thiemo Salisburgenses, electionem C. V. detulit, et quidem verissime ;
Anno Coloniensis, Burckhardus Halberstateiisis, " omnium catholicorum , quotquot vidi , idem, qui
orones archiepiscopi et episcopi; itemque Withelmus oUm Nazianzeni, Basilio episcopali liara insignito,
abbas Hirsaugiensis , vir religionis opinione apud animus et animi index, oratio fuit : multis cum
omp.es decantatus, ut alios sileam. Gregorio , Gregorii Nazianzeni parente, in has vo-
Necd fuerunt cx eruditorum ccetu, qui Htterarum ces erumpenlibtis (epist. 25, inter epist. Nazianzeni):
monumentis posterilati testatum facerent, quam Aiii quidem alios eligent, atque in medium proponent,
S2duluset indefessus Ecclesiae pastor Gregorius VII nhnirum pro suis quisque moribus, aul commodis,
fueril, quauta cura et vigilanlia ovile Christi quemadmodum hitjusmodi rebus accidere consuevit.
rexerit, et quam mendaciter et calumniose a schi- Nos vero neminem; neque enhn fas est, non jara Ba-
smatum saloiibus traducatur, quasi in ipso omnis silio, sed JOANNIGODEFIUDO ab Ascliaasen,.prwferre
omnium turbarum et turbalionum causa et culpa possuinus. Ecquem cnitn ex otnnibus, quos novimus,
haeserit, aut etiamnum baereat. vel vita probutiorem, vel sermone ac doctrina vaten-
Ex his Gregorii VII apologeticis defensoribus duo tiorem, magisque ad virlutis elegantiani undique per-
^laruerunt olim in Bavaria sub Henrico IV et Hen- politutn reperiemus ?
rico V regibus et imperaloribus , Paulus Bernrie- P Nec sane immeiito commune gaudium exoritur,
densis, et Gerochus Reicherspergensis; sed, quod cum alicui Ecclesise gubernator sedulus et in omnes
dolendum, eorum pro Gregorio YII monumenta ita partes intentus prseficitur. Nam, ut idem Gregorius
fuere nata, quasi nala non fuissent; longa oblivione ait (episl. 22) : Lucerna corporis est oculus non hic
tenebrisque obruta : quse aliquando exstitisse for- lantum qui corporeo tnodo cernit ac cernitur, sed is
san igno;assemus, nisi Aventinus, qui vidit et legit, eliam qui spiritualiter spectat et Spectatur. Lucerna
indicium fecisset in Annalibus Boicis. Nec vidit tan- auletn Ecclesiw esl episcopus. Ilaque quemadmodum
tum Avenlinus, sed, ut videtur, posteris quoquein- cum ille pure el integre se habet, corpus quoque recte
vidit, ne haberent quos Pseudobeniiouis in Grego- ducitur; cutn aulem impurus est, non recte : consi-
lium VII furiosissimis criminationibus opponerent. tnili quoque ratione, utrolibet tnodo sese Ecclesiw an-
Utcunque sil, numinc bcne amico, tandem in Pau- listes habuerit, omnino velpericuli vel salulis parli-
lum Bernriedensem variis in bibliothecis studiose, ceps esse necesse est. Heec verissime sanctissimus
imo et anxie quaesitum , iiicidi. Nec de Gerocho, simul et doctissimus episcopus Gregorius Nazian-
socio scriptoris et calamitatum quas Paulus a zenus.
schismaticis pertulerat, spem oninem penitus posui. Porro cum hoc tempore in supellectile mea litte-
Interea, dum iste investigatur, et ex caUgine in D raria et libraria, nihil quo c Isit. Y. partam digni-
lucem vindicatur, Paulttm nolis illustratum foras tatera gratularer, proeter PAULUM , reperirem ; non
prodire jussi; et quidem sub tuo patrocinio, reve- dubitavi hunc ad celsit. Y. internuntii vice functu-
rcndissime"et illustrissime princeps. Decebat enim rum, ablegare. Si enim tertio abhinc anno Prwdi-
ut in hac publica et solemni bonorum omnium Jseti- canlem Vapulantem a me oblatum tam benevole ex-
tia, -partim sibi, partim, et vero potissimum, nobi- cepit; quid sibi Paulus non poterit polliceri; qui
I ssima; Bambergeiisi Ecclesise et dioecesi gratulan- pontifice maximo, et quidem tali ac lanto, comitatus
tium ob celsitudinem V. ad thronum S, Othonis venit; nec pontitice tantum, sed-et cardinale, eoque
evectam : partim qu que, pia vota pio celsitud. V. clarissimo et eruditissimo Csesare Baronio ; celsii.
diuturna incol niiitate, et auspicata episcopatus et vestrse, nil arabigo, propter aureos Annaliura to-
principatus administratione siiscipienlium,. ego iti- mos, in amore et pretio : a qtio Calvinianas asper-
dem ex Bavaria concepti passim gaudii significatio- gines apologetica, ut sic loquar, spongia abstersi,
nem palam darcm. quemadmodum olim Paulus a Gregorio VII schisma-
Cum S. Basilius ad archiepiscopatum Csesarien- ticas. Et hoc tottim, quidquid est lucubrationis,
eem communi omnium orthodoxae fidei amantium cclsit. V. ut libcntcr, sic ct reverent-er dico ct ofTero,
223 S. GREGORIUSVII PAPA. 224
cioaec aliquid dignitate et fastigio.celsit. V. dignius oc- A nevolenlem Msecenatemquam diutissime incoluinem
cv.rrerit: Deosubmisse supplicans ttt EcclesioeBam- et superstitem, sempcrque donis et subsidiis coele-
bergensi moderatorem vigiiantissimum; societati no- stibus florentem prsestet.
slisepatronum siiigular.cm; et omnibus lilteratis be- IngolstaJii, 19 Martii, anno Redemptoris 1610.

PROLEGOMENA IN VITAM GREGORII VII PONTJFICIS MAXIMI.

Rogo le, amice Lector, ut prius hmc prmloquia legas, quam ad commentatium hunc lectilandum accedas.
Quis {uerit Paidus Bernriedensis. B Sed ex iis qusc de Geroclio narrat ipse Aventinus,
Id noliis explicatum dabit Aventinus lib. v Anna- ct cx Aveiitini ingenio, exque illis itidem quse Paulo
lium Bojorum : < Legi niultos, prseserlim Paulum Bernriedeiisi aflingit, asslimare licet qua fide hsec
Bernriedensem, Gerochum Reicherspergensem an- de Gerocho prodiderit. Credam lalia a Gerocho ef-
listitem, Augustinianos Mystas, in Bojaria ortos. fusa, cum meis oculis ea in Gerocho legero.
Idem Aventinus : « Paulus Bernriedensis narrat,
Ulerque de hujuscemodi discordia perniciosa li-
bros edidit, uterque pars hujus tumultus fuit. Ille, episcopum quemdam, dum pro concione Hildebran-
dum vituperat, fulmine tactuin esse; dumque age-
Reginoburgii; hic, Augustse primarise sedis sacer-
t
dos, ambo rebus Hildebrandi studuere. Quamobrem ret animam, dixisse : Ignea catena constrictus
sedibus pulsi, in exsilium acti sunt. > Ita Avenli- trahor ad inferos : ite, nuntiale Cgjsari ut resipi-
nus. scat,et flagitium in Deum, divum Petrurn, ejus vi-
Paulum fuisse sacerdotem seu canonicum Ratis- carium, commissum, ofliciis compenset, nisi roe an-
bonensem planum fit ex Vita virginis Herlucae, tecedenlem seterha supplicia subsequi malit. > Eo-
dcm quoquc die, nempe Paschalibus, quarto Ka-
cap. 45 et M. Ralisbona pulsus Bernriedi seu Be-
ronicse institutum Canonicorum Begulanum am- lendas Martii, ut idem Paulus recitat, episcopus
C Spirensis, Gregorio septimo iniquus, ab eodem
plexus videtur, non prius : etsi prius etiam" decli-
nandae Henricianae persecutionis causa Ratisbona Kalendis Martii devotus, animam efflavit. Gregorio
subinde se subduxit, ut ex eadem Historia de beata Salernum profugo intrante, civis quidam dixerat :
«Auctor dissensionis, qui lotum orbem terrarum ar-
virgine Herluca liquet.
Idem Aventiuus ibid. : « Gregorium, virum san- mis et bellis involvit, hujus urbis quoque quielem
ctissimum pervicaciorem exstitisse, Paulus Bern- coaturbaturus advenit. > Mox ille, his dictis. obmu-
tcscit : deductus ad Gregorium , errorem suuro con-
riedensis, qui ejus Yilam Iibris duobus complexus
est, et.reliqui ejus partium acerrimi propugnatores, fitetur, ab eotlem sanitati restituitur. Benried collc-
est flaminum Auguslalium superioris Yinde-
produnt. t Nescio quibus oculis Aventinus Bern- gium
riedensem legerit.' In meo certe Paulo nullum ve- licise, propter Yerrem lacum, supra Monachium
millia passuum, ibi Herlucse sacratae fe-
stigium vel accusationis vel notoe hujus de pervica- quindecim
cia apparet. Et adeo Gregorius in hac causa pervi- minse sepulcrum ostenditur. Ea illa tempestale
cax non ftiit, ut quoties Henricus rex; vel mini- vixit, et nocturnis superum, et inferum congressi-
mam emendationis significationcm daret; eum in bus, secretisque colloqiiiis interesse consueta, nar-
rare solila fuit; exsccralos flamma omnium arden-
gratiam et conimunionem sedis apostolicae recipere tissima excruciari. >
paratus fuerit. Certe tantum abest, ut Saxones Ilaec omnia, ut ab Aventino conimemorantur,
Gregoriura pervicaciae arguerint, ut eum propemo- exstant in hac, quam nuuc evulgamus, Gregorii
dum niinise lentitudinis in Henrico damnando insi-
datis ad eum Vita, ut et illa qua; de Rulando, Parmensi clerico,
mularint, epistolis, quas suaeHistorise et de ovo
de bello Saxonico Bruno intexuit. Et ipsa oratio vix prodigioso commemorat. Ille (Rulandus)
ope Gregorii (ita Paulus refert) evasit. Et quid-
C.regorii ad sanctos. apostolos Petrum et Paulum, Aventinus illic scribit, id ferme ex Paulo
cum ultimo Henricum excommunicavit, recitata a quid
Bernriedensi decerptum esso, perspicue docebit
Paulo, satis ostendit quam nihil Gregorius hoc in Aventinianae narrationis cum hac Vita cbllatio. Ex-
negotio pertinaciter egerit. cipio tamen calumnias quas Aventinus suse historiae
Pergit Aventiuus : « Gerochus quoque (quo nerao snbinde aspergit; nam has aut ipse ex suo capite
acrius scriptis libris Hildebrandum tulatus est, ut- cxtudit; aut ex Apologia innominati auctoris pro
pote qui crimina Csesari objecta, quae apud nullum Henrico IV accepit; et valde suspicor indidera de-
alium legerim, explicat) tandem suse paiiis. perti- promptam hanc Aventino assertionem : « Opes
naciam, ne dicam lyrannidem hisce verbis, coactus quoque ecclesiaslicas, quibus hactenus pauperes
veritate, notat. « Romani, inquit, sibi divinum alebantur, militibus et rei beilicse peritis largitus est
f usurpant honorem, rationem actorum rcdderc: (Gregorius VII). Quod et Hildebrandini Gerochus et
« nolunt, nec sibi dici acquo anirno ferunt: Cur itai Paulus liosi inficias eunl, et hic , tanquam bene-
t agis? » etc. factum excusat, et id licere defendit. > Non invenio
' Cerochum non
vidi; ulinam aliquando vidcam ! hanc cxcusationcm ct dcfensioncm in nostro Paulo.
22S PBOLEGOMENA.— PROOEM.GRETS. IN PAUL. BERNRIED. 2SG
An Avenlinus non copiosiorem, sed obsequentiorem A Exstat porro apud Baron. anno salutis 1106 epi*
Paulum habuit, ita ut quidqilid ipse male in Gre- stola Paschalis secundi ad .Udalricum seu Oderi-
gorium affectus, vcltet, dicerct? cum Passaviensem, et ad Gebhardum Constantien-
Unde constct Paidum Bernricdensem esse hujus com- sem episcopos.
menlarii auctorein. De eodem Berlholdus in Chronico anno 1092 :
Codex ex quo hujus Yilse exemplar desiiinptum « In Bavariam venit
Saltzburgensis episcopus
cst, non praeferebat nomen Pauli Bernriedensis. Dimo (Thicmo) qui Palaviensi Ecclcsiae jam dudum
Unde ergo liquet hunc fetum Paulo ascribi debere ?
viduatae ordinavit episcopum nomine Udalricum,
Respondeo id manifeslum fieri ex Aventino, Cujus sanctoe Ecclesiae praepositum, eumquc
Augustensis
Codex Pauli Bernriedensis nonien prsesciiptum ge- in die Pentecostes cum ipso Conslantiensi et
Aventinus ex Paulo suo ipso
rebat; omnia aulem quse Wormaciensi solcmniter consecravit; hocque ma-
recitat, in hoc nostro reperiunlur, ut antea dixi- gnam fidueiam dedit calholicis ut in fidelitate S.
mus. Nec refcrt quod in nostro exemplari non sit Petri el schismaticorum vesanioe inde-
duobus enim persisterent
dislinctio operis in duos libros; Hbris, fessius obsisterent. »
Paulum Gregorii Vilam complexum esse teslatur
Aventinus, quia collector Vitarum Wolliiardus, de 3 Quis qualisque fuerit codex, ex quo hasc Histo-
quo paulo post, qui Yitam Gregorii cum cseteris in ria descrinia est, malo cognoscas verbis clarissimi
liiium volumen conjecit, hanc forte distinctionem et doctissimi viri, Sebasliani Tengnagelii, absque
sustulit, ut non raro in onini geiiere librorum ac- cujsis ope et opera foret Paulus adhuc in lene-
cid.it. Saiie historia quam nunc evulganms prolixa bris cum situ et squalore, cumque blattis ac lineis
est, et commodissime in duos libros secari potest. decertaret; 'foiiassis sine ulla spe missionis. Ita
II. Paulus Bernriedensis scripsit Yitam Heiiucse ergo ille ad me Vienna : « Paulum illum luum,
virginis, cujus bonam partem translulit iii Vitam S. diu multumque perquisilum, nisi me conjeclurae.
Wiclerpi, episcopi Augustani, reverendus et per- fallanl, feliciter eruissc videor. Exstant enim apud
doctus Pater, Carolus Stengelius. ord. D. Bencdicli me Vitse Sanctorum, mensium Aprilis, Maii et Ju-
ad S. Udairicum Auguslae Vindelicorum, quam tibi nii unico tomo in grandi vastoque volumine com-
nunc integram infra exhibeo. In eo libello testatur prehensae, auctore Wolfhardo quondam (ut e praefa-
Paulus se itidem Vitam Gregorii litteris mandasse; tione in Junium liquet) collectse, et in membranas
el quoe de coelesli quadam visione Herlacse oblala redactas, notae satis probae, ct anle quadringento&
in Aetis Herlucse scribebat, jam in commenlario ^J praeler propter annos conscriptae. Hisce extremo
De rebus gestis Gregorii VII explicasse. At quidquid Maio Vita Gregorii ATIIpapse adjecla est; cujus ini-
Paulus in Vita virginis Herlucse scribit de Chrislo tium sic se habet : « Igitur Gregorius VII, supra
qui, clara die, vulneralus a mullo sangtiine stillans, « quem vere primi Gregorii requievit spiritus, na-
sese ei conspicuum prsebuerat, id exslat in hac Vita i tione Tuscus, patrem habuit Bonicum, et ipse
non procul a fine, ut ibidem adnotavimus, queia- « Hildebrandi sortilus est in baptismo vocabu-
admodum et iUa quse "de Adalberti presbyteri de « luro, > etc Hinc in laudes ejus excurrit, ct non-
Rota interilu in Vita Herlucse virginis commemo- nulla miracula memorat. Deinde ubi ad Rulandum
rantur. Ex quibus perspicue elucescit Paulum Parmensem ventum est, quod ex Paulo Avenlinus
Bernriedenscm utriusque lucubrationis auctorem affert, Noster piiim patrem, id est Gregorium, tolfr
esse. corpore se super eum (Rulandum, ne obtrunca-
Scripsit Paultis Vitam Gregorii VII anno D:mini retur) projecisse, omnibus de ejus morte claman-
1151. Id inde planum efficitur quia ad calcem hujus tibus,, narrat. Hsec oralio Gregorii, quam et Avcn-
commenlarii ita loquilui; de Udalrico episcopo Pas- tinus leviter perstringit, excipit. Addit et de gallina
saviensi, Allmanni successore. « Hic (Thiemo seu ovum mirifico cselatum opere pariente. Quare, in
Theodcmanus archiepiscopus Salisburgensis) ordi- [>eam adducor seiitentiam, ut Aventinum hunc au-
naverat nostrae humilitatis ordinatorem reverendis- ctorem et habuisse, et nonntillis in locis qua verba,
simum scilicet Udalricum Laurcacensem sive Pata- qua sensum sublegisse, non vane existimem. Quod
vienscm episcopum atque apostolicaa sedis legatum, vero Aventinus Paulum hunc duobus libris vitam
qui ante hoc septcnnium, post niullos agones, pro Gregorii complexum esse testatur, cum noster ire
asserlione Gregoriani dogmatis, etc, obdormivit in Hbros distinctus haud sit, censeo Pauli opusculum
Dornino, > ctc Obiit autem Udalricus vu Idus Au- in Epitomen hanc a Wolfharto esse contraclum,
gusti anno 1124 (lametsi Chronica Australis obi- Ut ut sit, Auctor proximus setati Gregorianse liaudl
tumejusponit anno 1121). A quo anno si septen- longo intervallo fuisse videtur. In extrema siquidem'
nium numeres, aimum Redemptoris 1151 inve- pagina, ubi obitum Theodomari Juvaviensis episcopr
nies. commemorat, haec subjicit: Hic (videlicet Theodo-
Meininit eiiam Paulus in hac sua Historia Calli- marus) ordinaverat nostrse humililatis ordinalorem,,
sti secundi et Gelasii secundi, pontificum Romano- revcrendiss. scilicet Udalricum Pataviensem epi-
rum, quoruni hic pontificatum iniil anno 1118, Cal- scopum, qui anle hoc septennium post multos ago-
li£tus anno 1119.. nes pro assertione Gregoriani dogmatis, cujus &>S
 '
227 S. GREGORIIS \ll PAPA. 225
normaiii et cleclus, et promotus fuerat, obdormivit iA brandus fuit Gregorius Vll. Hero-mi cnim, dticem cl
in Dominoanno setatis suse cv, » etc anlesignanum se praebuit illi cxercitui, ad q;:em
Hsec vir ille doctissiraus et humanissiniiis. A quo hsec apostoli Ephes. vi exhorlatio exsial: « Slale
tamen de epitome vix persuadeor. Nam in hac crgo succincti lumbos veslros in veritate, el indtiti
nostra Historia adeo fuse Gregorii VII res geslse loricam justitise, etc., ct galcam salutis assti-
dcscribuntur (excepla Berengarii damnatione, quae mite, > etc Quanla enim bella berns iste, tt, iit
a Paulo prseteritur) ut nemo majorem copiam me- Germani appellant, Helde (a quo Lutheitis Hille-
rito desiderare p:issit. brandi nomcn deducit) susceperil, el feliciter lain
In hac ilidem Gregoriana Historia ex vetere cxem- contra aspcctabiles quam inaspeelabiles hostes con-
plari exscribenda, et ciim autographo conferenda, fecerit, abunde docent cum alii, tum Pauius nobt r;
egregiam plane et frucluosam catholicserei operam ita ut non nisi nutu divino Hiltebrandi nomen ei
ccpit R. P. Gcorgius Slurnus socielatis nostrse, in primitus obtigerit, pro cujus lam lionesla elymolo-
collegio Vicnriensi philoscphise professor, cui pro- gia, esl quod Luthero, alioqui immeranlissiiiio,
inde, ut et clariss. Tengnagelio, Paulus Bernrie- gratias agamus : si tamen Lutherus est auctor li-
densis salulem vitamque suam; et omnes veri ama- belli, de quo antea.
tores, et Schismaticorum atque Hsereticorum osores B A prsedicta originalione non multtim abit alia
grandes gratias debcnt. Ulinam allerum exemplar Goldasti Calviniani, qui in nolis ad ParsCneses Ty7
nancisci licuisset. Ego cerle ut nanciscerer, nullis rolis Scotorum regis putat eos qui noniinaiitur
laboribus peperci. Sed frustra feci; hactenusquidem; Celtw, veteribus fuisse Cheld, aut nspiratione' du-
sed non despero. Erit, qui a nobis inchoata perficiat, plicata Hheld, qui nobis nunc Reld. Sic Ililtehran-
eliam Gerocho in lucem extracto. Fiat, fiat; ncque dutn dictum, quasi Chelle Bren, hoc est Cellam
eiiira aliud occurrit quo dcsiderium meum expli- Brennum; et ab eadem origine descenderc itidem
cem. ista : Hilieboll, Hilliman, Hiltiwin. Et mulierum
7)e elyinonoininis Hildebrandi. nomina Hiltigart, Hillrut, Hillegunt, Adilhili, Re-
Placet audire quid originationum investigalores ginldlt. Ubi iteiii.in vides, in IIildebrandi vocabulo
de etymo hujus vocabuli Hildebranclus tradiderint; nihil esse infernale seu Tariareum, ut hseretici cri-
cum enim sectarii.hoc nomen semper in ore c.rcuni- minantur, sed omniaheroica, ab Cella seu Heroe ei
ferant, el Gregorium VII papam vix unquara Gre- galea.
goriutn, sed fere semper Hildebrandum appellitent, Aventkius in Nomenclaturapropriorum nominum.
dispicere oportet, ntim sit cjusmodi nomen, quod "Heti, Reroo. Hyld, Huld, amor est. Liytdeprand,
Gregorio probri loco oggerijurc queat, et num salis ainpris tiiio. Idcm habet, Luitprand, popultliAo cl
causse habeant, curllildebrandum in Hellebrandum, amor. Sed prand sive brand in istiusmodi compo-
veteres schismaticos imilati, transforment. positis pro iilione accipi mullis parum fit verisi-
Anonynms de propriis nominibus Germanorum, mile : licet ita etiam sentiat Paulus nosler iu ipso
quem quidain Lulherum existimant. Exslat tomo Historise suse vestibulo. Utcunque tanicn sil, nequc
primo operis hislorici editi Basileae, anuo 1574. Et Aventiuo i.i menteni venit, etymon liiidebrandi ex
separatim quoque Ursellis auno 1569 expresse sub Orco pelere, sed ab Heroe vel amore sumpsil; cujus-
Lutheri nomine libellus iste evulgatus est. « Est modi niiilta propria nomina Germani habent, ut
Brynn seu Brenn (ut antiqua carmina heroum [Hel- Huldreich, Huldenreich, Anwr Regni, sive anr?ris
denbuecli] ind.canl) galea, praesertim crislata seu dives el plenus. Vulgo, Ulricus. Priscis, Hildevlcus.
cornuta; ergo Brennus est Galeatiua, et Brennburg Celtis, Cltyl ericus. Hijldeprecht, amari dignus. Hyl-
vel ducis Brenni casteltum vel Brennorum, ccu prse- deberius, Celtis, Childekertus. Hyldegarl, atnoris
sidium Galeatorum et armalorum ad.tulandam rc- horltis. Htijus generis plurima itrveiiics vocabula
gionem. Et scarabeus iste majusculus, qui galeatus .tam virorum, quam mulierum in Calalogo nominiim
rubris cornibus et alis testaceis annatus, Husbren- Q propriorum, quibtis Alemanni quondam appellati
ner dicitur in nostra regione. Hiltebrand pro Helt- fuerunt, tom. IlScript. Alemannicorum.
brenn, id est gigas et heros Brennorum, ceu caput Fuit quoque majoribus nostris Rrand gladius.
et dux eorum, hodie Hauplinann uber den reisigen Quo sensu vocc illa poelaj Itali etianinum utuntur.
Zeug; Hclt enim heroem, velut Achillem vel Hecto- Quid si igitur Iliiiebrand seu Hildebrand, sit Herois,
rem significat. Luitprand rex Longobardiaepro Lut- vel amoris gladius? Nam ridictilus mihi ille videtur,
brenn, id est h;iminum galeatus, qui homines armis qui in libello, quem inscripsit, Etyma variorum no-
tutatur, diximus enim Luit, Lyt, seu Suevice Leute, mintiin,etc, nobis bane originaiionem procudit. Hil-
hignificare homines numcro plurali. > Licet vero in lebrant, Hitlebrandus, Hillam ardens, ainans, pro-
liac etymol igia nimis violenta videalur mutatio cans : Saitem dixisset. Hilt, seu Eiltatn araans;
Vrand in Breun, inde tamen elucet Hildebrandum nam haec duo sunt mulierum nomina, ut ex proxiino
Luthero non esse Hellebrandum, hoc est infetni li- citato catalogo constat. Hactenus de nomine tlilde-
lioiicm, ut Lutherani et Caiviniani nunc calumnian- brandi.
t:r, sc;; ttrennorum, lioc est, galealorum ducem, Gregorium Grsecisidem essequod Latinis, Vigitium
cupui, pnciidium et tutumen. Et vere talis Hildc- el Vicjiianihim(jam tamen probrosum ct inauspira-
229 PROLEGOMENA.— DE CONC. WORMAT 250
tum noineu, ob 'Vigilantium haerelicum) notius est, A.chiri, Vuacho, Vuahcho. Porro Gregorium VII Gre-
non frustra tulisse', norunl cum gaudio
quam ut multis demonstrandum sit. Veteribus Ale- gorii nomen
mannis erat Gregorius Vuachar, Vuachere, Vua- calholici; schismatici et haeretici non sine gemitu.

PAULI BERNRIEDENSIS

VITA S. GREGORII VII PONTIFICIS MAXLMI.

(Vide supra col. 59.)

EXCERPTUM EX GRETSERI DISSERTATIONE

CUI TITULUS :

Cwsar Baronius, S. R. E. cardinalis amplissimtis, a tationalis Calviniani crhninattonibus vindicalus etin

eo cum alii ponlificesRomani, Hm Gregorius VII, per Jacobum. Gretserum, societatis Jesu llieologam

(Opp. Jacobi Gretseri, VI, 224.)

DE CONCILIOWrORMATIENSICONTRA GREGORIUMVII.

De hoc videndus Baronius tom. XI, anno salutis B ten, quae ad calcem epistolae Henricianae apparet,
1076, qui ex Alberto Stadensi refert Saxonicos epi- in Heplecostenseu Heptacosten; novam et in Latina
scopos nequaquam in depositionem Gregorii VII con- Ecclesia inauditam vocem pro Septuagesima. Hanc
sensisse. Obstrepit Calvinisia, « sibi Albertum non critices rationem si sequi velimus, vix ullus crror
esse ad manum, itaque se non posse decernere. > tam manifestus erit, cui ex apotheca critices non sis
At Baronio ad manum erat Audi ipsa Alberti verba. facturus modicinam, si hoc est medicinam facere,
« Anno Domini 1076 habitum esl concilium apu4 et non potius omnia susque deque verlere. Ipso
Wormatiam; prsesente Henrico rege, in quo uni- epistolse exordio satis figmentum Calvinisticum re-
versi fere Teutonici episcopi, prseter Saxonicos, darguitur; nam auctor illum ad quem sciiLit non
Gregorium papam abdicarunt. > tanquam nuper factum, sed ut veteranura et inuito-
Furiosissime incurrit Calvinista in Baronium, et, rum meritorum principem laudat; quod de Hiirfol-
ut eo uberiorem insectandi materiam liabeat, ex suo pho dici nequit, qui rccenlissimus in cpiscopatu
cerebro affmgit Baronio, eum dicere, « Reinerum erat tempore concliabuli Wormatiensis; i;am ul
Reineccium primum fuisse, qui Vitam Henrici IV Bertoldus Constantiensis in Chronico lestatur.« Ai-
et Rennonem de Gregorio VII evulgarit. » Osten- mo seu Anno venerabilis archiepiscopus Colo-
dit hoc falsum esse. Bene facit, quia non Baronii, C niensis, mirae sanctilatis requievit in pace xi No-
sed suam falsitatem patefacit: nam Baronius dixit nas decembris 1075, cui Hiltolfus, impar genere ei
Reineccium fuisse cditorem; primum fuisse, noa moribus, successit. > Et statim post in Septuage-
dixit. sima anni 1076 initittm est Wormatiense syne-
Refellit Baronius epistolam Henrici ad Annonem drion.
archiepiscopttm Cotoniensem tanquam suppositi- Ait Baronius a nemine unquam memorise pron-
liam, quia Anno archiepiscopus anno praeter.t >,hoc tuin, legatos Henrici ila acceplos esse a Gregorio
est!085, jam obierat; et tamen anno 1086 invita- VII, prout architectus hujus epistolse comminiscilur.
tur ad synodum Wormatiensem. Calvinista, ut hinc Calvinista non sine immanibus conviciis Baronio
se expediat, transmutat Annonem in Hildolphum, et Avenlinum obtrudit. Hoc scilicet restabat; quasi
huic epistolam ab Ilenrico inscriptam dicit. Quod vero Baronius non de antiquis, sed de recentibus
comnienlum neque Reineccio, neqtie Urstisio, neque istis, ethseresi infectis scriptitatoribus hoc pronun-
Reubero, neque ulli alteri m menlem venit. Omnes tiarit. Piofer, si potes, priscum canumque testem ;
eniinisti ediderunt hanc epistolam cum Annonisnon nam hunc novitium, oris et styli tam mali, nihil
Hildolphi nomine. Id fecundaesuaecriticae Calvinista ~ pendimtis. Ne in bennone quidem fabulam hanc dc
debet, qua instructas nodos etiam indissolubilcs legatis invenies.
dissolvit. In Yita S. Anselnii Lucensis vocatur deposilio
Ejuodem critices beneficio transformat Pentccos* Gregorii VII « (acimis a soeculis inauditmn. » Ita
 '
251 S. GREGORIUS VII PAPA. 252
cliani ipsc Gregorius in quadam epistoia. Objicit i_.usque fojilavciat, aliqr.o modo eos qui Joanhcni
Calvinista : « Papas soepeesse depasitos ab impera- deponere tentarunt, excusare poterat, quse in Cre-
toribus ct synodis. » Et mox recitat cx suo Illy- gcrio VII, vilse inculpatissimse viro, locum nullum
rico epistolam episcoporum Galliae et Germaniss babebat,
« ad Anastasium II poiitificem Romanum, qua papam Scd ut aliquid dicam de epistola ad Anastasium,
et Italicos episcopos nionent ut se missos faciant, niilla ejus apud illum probalum scriptorcm mentio
nec deinceps tyrannidem super eos exercere per- exstat. Exscripsileam -Illyricus in CataSogocx sche-
gant. > Aliani item affert episcopormn Germanise dis ctadversariis manuscriptis Aventini, nec novit
et Belgii ad Nicolaum I, ex synodo Coloniensi anno unde cam Aventinus acceperit. Et ego epistolse cn-
865. Sed nec illi qni ad^Anastasium scripsisse di- jus origo et natale solum nesciatur fidem habeam?
cuntur, nec qui ad Nicolaum, vel htinc vel illum a Dubitat quoqiielllyricus num ad Anastasium primum
sede dejecerunt et excommunicarunt, ut Worma- an ad secundum missa fuerit. Omnium rectissimc
tiensis cdnciliabuli praesules fecerunt; qui adacti sentiet, qui ad neutrum missam credet. Calvinisla
siint uon quomodocunque, sed jurejurando interpo- noster doctior Aventino refert eam ad Anastasium
silo, cerla in id praesoripta formula (quse exstat II, anno 497. Quo nullius penitus concilii in Galiia
apud Bi'tihoncm De bello Saxonico) Gregorium VII " celcbrati ullum vesligiiim in Annalibus Francicis vel
exsecrari et descrcre. Gujus pseudosynodi si omnes aliis rcperitur. Et tamen Calviriista noster titulo
circumslaiitias perpendamus, jure oplimo id quod appingit hsec verba. Ex Concilio : Nomina, quaeso,
ab iliis factum esl «_a SOQCIIHS inaudiliun facinus, » utopicum lioc concilium. Prseposuit et titulum,
et cujus riullum simile exemplum produci queat, quasi sit ab episcopis, cum sit ab Ulyrico.
noininari poiesl. Nam csetera omnia quoealiquando De altera epistola Guntharii et Theutgaudi lcge
conlra jiis et fas adversus pontifices acta suni,'eliam Baronitim tom. X, anno Christi 865, num. 18 ct
deposilio Joannis XII in pseudosynodo Romana, mi- seqq. Et videbis sectarios nostros dignissimos esse
noreni turpitudinem anncxam habent : quia turpi- qtii hisce tam perditis patronis ct defensoribus rem
tudo vitoe qua Joannes sese a calce ad verticem contra Romanos ponlifices agant.

. EXCERPTA EX DISSERTATIONE

CUI TITULCS:

Gemina adversns MctchioremGuidiniislum Calviniannm.replicalorem vel polins quadruplicaiorem defensio :

prior pro S. R. orihodoxi et catholici imperii avita majeslate, replicalioncm Calvinianatn, imperii hv.jus
vastalricem, accurale examinat el refulat; auclore Grelsero, societaiis Jestt theologo; poslerior complura
mouiimenta hactenur, inedita pro Gregorio VII aliisque pontificibus Romcnis Leclori exhibet, cditore C. V.
SebcistianoTENGNAGEI.. /. U. D. el CwsarcwbiblioihecmViennensisprwfccto.
(Opp. Gretsei-i, VI, 299.)

I. ( Sed, nisi fallor, optimum factum faceret Calvinisia

C
De Juramcnio quod Ilcnricus IV Gregorio VII prw- si Pragam se conferret, ipsumquc sacratissimum im-
siilit peratorem ejusque consiliarios doceret qui titulus
usurpandus sit. Intelligercnt enim hunc usur-
Hie vebemenlissime furit Calvinisla quod Henri-
pandum esse. « Rudolphus Romanorum impera-
« *
cum IV regem Germanioe nominavi: fuisse1 «
' tor, etc. Rcx Francorum, Longobardorum, Hun-
enim multoruin aliorum regnoruin regem. > Cur
garorum. > Et dubitamus adhuc, hunclatronis fra-
baccharis, o Calvinisfa? An ideo negavi HenriciJ trem, tolius imperii, ipsius itidem imperatoris, et
potentiam ultra Germanioefines sese exlendisse? Si1 consiliariorum ejus rcformatorcm, coronare rpsis ex
Philippum III noniincm t rcgem Hispaniarum, t Calvini fimeto deccrptis, praesertim cum cap. 20
an hac appellatione mea illum de ulriusque Indiae,1 Tartareac suae
Replicalionis, pag. 267, in haecverba
Sicilise, Neapolis et lot aliorum regnorum posses- erunipere non erubuerit : « Quin scilo, Gailiam et
sione delurbo? An injuriam ei faeio, si a notissimo} Germaniam non esse Romani sed
ei nomcn imperii regna,
etprimario regno indam? iibera et immediata , et suo jure utenlia, imperato-
Mgre fert Calvinisla quod imperatores Romani,, rique Romanorum, quatenus cst imperator, non
se « reges Germanise » indigilant, aitque Maximilia- magis t bstricta, quam Persiam, ^Ethiopiam, Jappo-
num I « primum fuisse qui bunc tit'jluni,usurparit, ,, niam. » Dc Gallia non laboro. De Germania tum
et hoc accidisse ex hnprudcntia consiliariorum. > tibi fidem habebo, cuni roiiii testimonio ipsius C;e-
 233 PROLEGOMENA.— DE OFFICIO S. GREGORII. 234-
saris ' et Caesareas curise probaveiis, imperatorem /Xstolidus Calviriista per undecim fenne folia fatua- 1
alio litulo scregem Germanise scribere quam titulo tur, ne dicam bacchatur. Neque in seternum ullum
imperatoris, hoc est quia imperator est, diploma vetus, a priscis imperatoribus, aut litteras
II. ab ipsis imperatoribus posteriori sevo scriptas pro-
De epistola principum hnperii ad Innocentium III feret: in quibus ipsi sese aliter quam rcges vel im-
de eleclione Othonis IV in imperatorem. peratores electos nominent: licet usus hodiernus,
Caput hoc , ut verbosissimum et loquacissiraum , et quidem optimus, ita ferat; ut qui de illis loquun-
sic etinendacissimum, et,-ut ita loquar , impeni- tur, autetiam illos seu coram seu per litteras allo-
nentissimum est; cum mea nec petat, nec tangat, quuntur, imperatores vocent, sine ulla adjunctione,
ncc feriat, sed nil nisi Calvinistica phasmata et quod jure optimo fit; interim ipsis imperatoribus
plasmata persequatur ; cujus exordium et finis, et non est ignotum quis"majorum et antecessorum suo-
„quidquid inter haec duo interjacet, nihil aliud sunt rum fuerit de potestate summi pontificis in Roma-
quam aut pseudologia, aut luedoria, aut atopia, aut num imperium sensus. Ut enim folia in silvis, sic
inanissima phlyaria. Pseudologiam vel in hoc unico temporis progressioni tituli cadunt, aliisquealii suc-
exemplo vide. cedunt, salvo interim uniuscujusque jure. Et si qui,
Mentitur hanc consecutionem esse meam, vel ex R historicorum quondam nomen imperatoris regibus
mente mea. « Papa Romanus habet jus inungendi, non coronatis tribuerunt, id aut lala quadam no-
consecrandi et eoronandi electum imperatorem tione fecerunt, aut nomen imperatoris pro designa-
Romariorum ; ergo sine papae Romani confinna- to et electo imperatore usurparunt, ut jam ssepc di-
tione nullus potest esse legitimus imperator Ro- ctum est. Neque in alio numero poni debent insanis-
mauorum. Et consequenter, quem nolit papa con- simi et furiosissimi Calvinistaa hujus logi (Germani-
firmare, is nec debeat, nec possit esse vel nomi- cae Lugen) quam in teterrimarum criminationum
nari imperator. > Hasc latronis frater ex suo ce- Catalogo, quando vociferatur, nos negare, « impe-
rebro mihi affingit et admetitur. Nam ex sola inun- ratoreni hoc ipso quod electus est, plena potesta-
ctioce et consecratione nuriquam hujusmodi argu- te res imperii- administrandi potiri, nec impeiato-
mcntumduxi, certus summo pontifici in imperium rem, nec Augustum esse aut nominari debere. »
Romanum plus potestatis esse quam sit sola et mc- Quae omnia deputes hujus Calvinista. magistro, a
ra consecratio et inunctio electi imperatoris; idque quo omnis calumnia et sycophantia, tanquam prima
ex ipsorum regum ac imperatorum testificationibus, ab origine manat; cujus spiritu et halitu spirat et
ex historiis tam sacris quam profanis, ex vetustis _ halat rabula iste, quidquid spirat et halat, qui vix
litteris et diplomatibus, et ex communi omnium potis tria verba proferre quin quatuor aut quinque
sensu compfobaveram. Quocirca ruunt qusecunque mendacia contineant.,

DISSERTATIO

DE OFFICIO SANGTI GREGORII VII

Institulions liturgiques, t. II, p. 450.)
(Dom Gu£RANGEit,

Un des noms les plus glorieux de fhistoire est, JJ des saints et proposait a la ventSration universelle
sans contredit aujourdTiui, le nom du grand pontile ce pontife veritablement apostolique. II est bon que.
sainl Gregoire VII. Une justice lardive, mais ecla- certains faits caracterisliques d'une epoque, et pro-
tanle, a ete rendue a ce heros de TEglise et de 1'hu- pres a montrer en action certains principes, soient
manite, et l'on peut meme dire que sa gloire croit impartialement enregistres et publies, dans la crainto
encore tous les jours. Pour aider a mettre dans que, ces memes faits venant a se perdre, les lecons
toute son evidence ce pheuomene providentiel, nous iinportantes qu'on en peut tirer rie soient en meme
avons voulu, dans le present chapitre, raconter une teinps perdues. Que si quelque defaveur devait, de
faible partie des outrages que ce grand homme, que nos jours encore, poursuivre celui qui ose plaider
eetadmlrable saint a essuyes, non de la part des une pareiUe cause, nous facceptons d'office, tout
et nous nous levons
protestants et des phfiosophes du dernier siecle (ceci indigne que nous en sommes,
serait moins instructif), mais de la part de plusieurs sans cfainte pour venger celui qui, avec son auguste
qui, pretendant appartenir toujours a 1'EgHse ro- predecesseur saint Gregoire I", est et demeurera le
maine, n'ont pas craint de recuser, comme interesse, plus grand des papes queTordre Benedictin ait four-
Pauguste jugement par lequel elle inscrivait au rang nis a 1'Eglise (286).
(286) Nousoserons dire ici quelque chose desmo- Saint-Pierre de Cluny, est une des gtoires de ra
tifs personnels qui nous obligent a defendre et a ho- Fraiice benedictine, et ilqu'avant lede monter sur la
occupa siege abbatial de
nofer la memoire de saint Gregoire VII. Si nos lec- chaire de saint Pierre, Saint-Paul
teurs se souvicnnenl que ce grand pontife, moine de Vinsigne monastere de extra mcenia Ur-,
PATROL. CXLVIII 8
255 S. GREGORIUS VII PAPA. 236
Nous nc donnerons poinl ici l'histoire de sainl iAconlre Fantipape Guibert (288). Saint Pierre Damien.
Gregoire VII. EUe est ecrite partout: dans ses ad- qui 1'avait connu durant de longues annees, le qua-
mirables lettres, conservees en si grandnombre par lifie «n homme tres-pur et tres-saint dans scs con-
les soins d'une providence toute particuliere; dans seils (289). Sainl Alphane, archeveque de Salerne,
ses ceuvres genereuses qui ont sauve 1'EgIise, el sur dans une ode remplie de la plus male poesie, le com-
lesquelles elle s'appuie encoreaitjourd'hui; dans les pare aux sainls apoires (290), Le B. Yictor III qui,
recits plcins d'admiration et, certes, aussi dedesinte- apres avoir professe comme lui la regle de Saint-
ressemcnt que luiconsacrent aujourd'iiui lantd'ecri- Benoit, fut son succcsseur sur la chaire de saint
vains non suspects. Tout le monde la sait aujour- Pierre, atteste qu'i/ illustra iEglise du Christ autant
d'hui cette histoire. Nous nous proposons donc par ses exemples que par ses vertus (291). Saint An-
seulement ici de traiter la question liturgique de sclme, archevcque de Cantorbery; saint Gebehard,
saint Gregoire VII, c'est-a-dire, le culto decernepar archeveque de Sallzbourg, et un autre saint Gebe-
l'Eglise a cet illustre pontife, et les divers incidents hard, eveque de Consiance, tous personnages con-
qui se sont reneonlres dans son etablissement et temporains, s'unissent a ceux que nous veiions de
dans son progrcs. nommer avec un accord admirable; en sorte que
L'idee de la haute saintete de Gregoire VII etait " l'on trouverait diflicilement un saint dont la sain-
deja repandue de son vivant et ne fit que s'accroitre tete soit attestee par un si grarid nombre de saints
apres sa mort. En vain les scbismatiques fauteurs contemporains (292). II semble que la sagesse divine,
de 1'empereur Henri IV, ayant a leur tetc le fougue.ux prevoyant les oulrages dont il devait etre 1'objet,
Bennon, archiprelre cardinal de 1'antipape Guibert, se soit plu a entourer son nom des plus augustes
s^efforcerenl de ilelrir sa memoire : en vain, pour temoignag. s, preparant ainsi a l'avance la meilleure
expliquer la superiorite de son gcnie, ils faccuse- de toutes les reponses aux blasphemes qui devaient
rent d'avoir commerce avec Satan, au point, di- pliis tard etre profeies.
saient-ils, que, lorsqu'il agitait ses manches, des Consultons niaintenant les hlstoriens conlempo-
etincelles dc feu en tombaient avec abondance; en rains de Gregoire VII, et recueillons les expressions
vain, ils le traiterent de fauxproptiete et 1'accuserent par lesquelles i-ls terminent le recit de ses travaux
de n'avoir point assez menage rempereur; le silence et de ses tribulations. Le premier que nous citc-
qu'ils gardcnt sur ses moeurs lfen atteste queplus rons est Paul, chanoine de Bernried , qui ecrivit.,
energiquement, suivant la remarque de Fleury lui- vers 1151 , la Vie du saint pape. « Ainsi, dit-il,
ineme (287),1'integritemorale dusaintpapeetlahaute f. i rempli de la grace septiforme, 1'esprit du sep-
estime qu'on faisait de sa vertu. « tieme Gregoire qui avait repris le monde et ses
Dii resle, le lemoignage des hommes pieux qui « princes sur le peche, l'injuslice et le jugement,
1'avaient connu ne manqua point a sa defensc. Le « foiiifie de la nourriture divine <ju'il venait de re-
courageux saint Anselme dc Lucques, son ami fi- « cevoir, s'elancant dans la voie celeste, el porte,
dele, vengea sa memoire dans le livre qu'il a dirige « comme Elie, sur le char de feu a cause de son
bis, ils comprendront Ia nature des sentiments que Sed ut invidearis, et Usque sentiat ullimura.
nous dumes eprouver lorsqu'en 1857, appele, mal- Non ut inv deas , clecet. Quanta yis anathematis?
gre notrc indignite, par le souverain ponlife Gregoire Te perilia quam probi Quidquid et Marius prius
XVI, successeur de Gregoire VII et enfant de saint Et boni fecit unice Quodque Julius egerant
Benoit, ii recueillir la succession des abbes de Cluny, Comp ,tem menti sui. Maxima nece milftum
nous emettions notre profession solennelle entre le Voce tu modica facis.
mains de 1'abbe de Saint-Paul, successcur, lui Omne judicio tuo
aussi, de 1'hero'ique Hildebrand. Puisse le glorieux Jus favet, sine quo mihi Roma quid Scipionibus
pontife, devenu si particulicrement notre pere, allu- Nemo Vel
propositi mei
favoris inediam
Caelerisque Quirilibus
mer dans notre faible coeur quelques etincelles de Debuit mage, quam tibi
son ardenl amour pour l'Eglise de Jesus-Christ,'et dare. Cujus est studiis suae
Praemiumvejiotest
nous donner quelque part ii cette complete abnega- D Cordis eximhis vigor, Nactam viam potentiae.
tion avec laquelle il la servit toujours ! Yita nobilis optimas Qui probe quoniam satis
(287) Hist. EccUs., livre LXIH. 26. Res secuta, probant qui-Mulla contulerant bona
(288) Roccaberti.Blbliotheca pontificia,tom.IV.— [dem Patrise, prohibentur et
Margarin de la Bigne, Bibliotheca maxima Patrum, Juris ingenium modo Pace perpetua frui
tom. XVIII. Cujus artibus uleris. Lucis el regionibus.
(289) Sanctissimi ac purissimi consilii virum. S.
Petri Datnian., Epist. 7, lib. i. Ex quibus caput urbium Te quidem potioribus
Romajustior, et prope Praeditum meritis manet
(290) Quantagloria publi- Sed quid istius ardtii Totus orbiseas timet, Gloriosa perenniter
[cam Te laboris, et invidise Saeva barbaries adhuc civibus ut tuis
Rem luentibus indita Fraudis aul piget, aut Vita,
pu- Clara stemmate regio. Compareris apostolis.
Ssepejam fuerit, tuam, [det? Hic el
liildebrande, scientiam Id bonis etenini viris archiapostoli (S. Alphani carmina
Necla.tere putavimus, Plus pesle subila nocet. Fervido gladio Petri [Ital. sacr. Anecd.
Et putamus. Idem sacra Virus invidiaelatens Frange robur, el impetus Ughet., t.X,ed. 1722,
Et Latina refert via, Rebus in miseris suam Illius, vetus ut jugum p. 77].).
Illud et Capitolii Ponil invaletudinem, (291) Yerbis simul et exeroplis illustrasse. Mabil-
Culmen eximium, ihroiius Hisque non aliis necem lon., Acta SS. ord. S. Renedicti., swc. IV, part.u.
Pollens imperii docet. Et pericula confert. (292) Vid. Papebroch. Acta SS. Maii, die 25.
 257 PROLEGOMENA.— DE OFFICIO S. GREGORII. 23S
c zele pourles interels divins, dans le jour meme A dant sa vie, avaient rchausse la grandeur ds ses
< consacre a la memoire d'Urbain, son predeces- actions, eclataient encore a son tombeau. Paul'}e
e seur, augmenta d'une maniere excellente l'al- Bemried les rapporte avec toute 1'aiitorile et aussi
« Iegres.se de ce saint ponlife et celle de tous les la simplicite d'un temoin oculaire (297). Lambert de
« bienhcureux qui, avec le Christ, se rejouissent Schafnabourg, qui ne conduit sa Chronique que
« dans la gloire du ciel; en meme temps qu'illais- jusqu'a la quatrieme annee dc Gregoire, atteste
«-saitabimee dans une douleur profonde l'Eglise, 1'existencede faits rniraculeux qui servaient, dit-il,
« qui poursuit sur la terrc son pelerinage (295). t puissamment a confondre Ies ennemis du saint pon-
-«A la mort de Gregoire, dit Bertold , egalement tife (298). Orderic Viial, dans son Ilistoire ccclesias-
« contemporain, dans sa Chronique, les fideles des tique, paile, comme d'un fait avere, de la guerison
« deux sexes furent dans le deuil, mais priucipale- de plusieurs lepreux au moyen de 1'eau qui avait
« menl les pativrcs; car il elait le tres-zele doc- tuuche le corps deGrcgoire(299). Enfin, onpeutvoir
« lcur de la rcligion calholique, ct Ie defenseur le sur cct article la discussion assez breve, mais lu-
« plus intrepide de la liberte ecclesiastique. II ne mineuse, de Bcnoit XIV, en son traite de la Cano
« voulut pas que 1'ordre du clerge restat avili aux nisation des saints (500).
« mains des laiques, mais qu'il occupat, au con- " Mais croirait-on que des ecrivains catholiques
« traire, le premier rang, par la saintete des moeurs aient pu se rencontrer, dans ce siecle meme, qui
« coaime par sa dignite sacree (294). > ont lire scandale des epreuvcs par lesquelles la di-
• « Cependant, dit le poeic Doniriizone, temoin de vine justice purifia l'4me de son servilcur, et dor.t
«Tevenement, des cris de douleur se font enten- la foi vacillante n'a pas vu toute la porlee de ces
« dre; ils sont causes par le trepas du pontife adversites precieuses qui, en sauvant la sainte
« Gregoire, que le Seigncur Christ vient d'en!ever cause de la liberte de 1'Eglise, assuraient au pontife
« aux cieux, sept jours avant la fin de mai. Les expirant Ia recompense et la gloire des martyrs ?
« moines le pleurent, parce qtt'il etait moine lui- J'ai aime la justice elfai hai tiniquit&; c'est pour-
« memc; Ies clercs sonl dans les larmes, ct plon- quoi je tneitrs dans iexil! disait Gregoire sur son
« ges dans le deuil sont aussi les laiques dont la lit de mort. Mais le Sauveur lui-mcmc, qui avai'.
« foi est pure de tout contact avec lcs schismati- passe en faisant le bien et guerissant toute lan
« ques (293). t gueur et toute infirmite, ne s'est-il pas scnti aban
Hugues de Flavigny, dans sa precicuse Chroni- donne de son Pere, au point qu'il criait: Mon Dieu!
qtie, termine ainsi l'histoire de notre grand pontife, r<mon Dieu ! pourquoi niavcz-vous delaisse ? Cepen-
qui 1'avait honore de son amitie : « Ainsi, martyr dant ses enneinis, temoins de son agome, disaient,
« et confesseur, l'an de 1'incarnation du Seigneur en branlant la tete : S'il est le Fils de Dieu , qu'il
« mil quatre-vingt-einq, il rendit son ame au Crea- descende de la croix. Ils croyaicnt peut-etre que le
« teur (296). » salut du monde pouvait s'operer sans l'immolatiou
Tel apparait le jugement oes contemporains de de la victime. Ceux dont nous parlons ne savaient
Gregoirc dans les diverses relations qu'il nous ont pas non plus apparemraent que la liberle ecclesias-
laissees de sa vie et de scs actes. II est clair, d'a- tiquene pouvait etre sauvee sans qu'il en coutat'la
pres cela, qtie la veneiation publique ne devait pas vie et 1'honneur de son defenseur. Gregoire devait
larder a se nianifester envers lui, et a preparer les succomber pour le salut de plusieurs : son nom de-
bases de ce culte immemorial qtie pius tard le vait donc etre maudit, ear le disciple liest point av.
Siegeapostslique devait reconiiaitre et sanctionner. dessus du maitrc (501).
Au reste, les prodiges qui, plus d'unefois pen- Qu'on ne nous dise donc plus : La cause de Gre-
(295) Itaque septiformi gratiaplenus scptimi Grc- Ante diesseptem Madiiqnamfiuis adesset.
gorii spiritus, qui mundum et principes ejus argue- liunc monachirieflent,mouacliusquianosciluresse,
bat de peccato, et de injustilia, et de judicio, in foi-li- ,'j Huni'.clericiQebant,valilelaich[uedolebaut,
tudine coelestis cibi nuper accepti coeleslem viam 1'ura Udesquoruiuproculcsl a schisinalicorum.
arripiens, mcritoque divini zeli, velut igneo curru , Domitizon., Vila Malhildis.
instar Elise subveclus, Urbani praedecess ris sui, (298) Sic spirilum Crealoii t:adens, anno ab In-
cujus ea die festivitas exstitit, omniumque beato- carnatione Domini 1085 obiit, masiyr et confessor.
rum Isetitiamin coelesti gloria cum Christo gauden- Chronicon Virdunense Hugonis Flaviniacensis, in
tium excellenter ampliavit; in terris vero peregri- Biblioth. twva mss. Lubbei, iom. 1.
nantem Ecclesiam discessu suo non parvo moerore (297) Vila Gregorii VII, cap. 1, 2, 5, 15.
consternavit.Pa«/ii?ei-nnfid«n. S. Gregorii VII Vita, (298) Signa etiam ei prodigia, quse per orationes
cap. 12, 102. papsefrequentius fiebant, et zelus ejus ferventissi-
(294) De cujus obilu omnes religiosi utriusque mus pro Deo et pro ecclesiasticis legibus, satis eum
sexus, et maxime pauperes, doluerunt: erat enim contra venenatas detractorum linguas communie-
calliolicse religionis ferventissimus institutor, et banl. Ad annum 1077, scrivlores rerttm Gertnanica-
ecclesiasticae liberlatis slrenuissimus defensor. No- rum, tom. I.
luit sane ut ecclesiasticus ordo manibus laicorum (299) Leprosi de aqua unde corpus ejus ablutum
subjaceret, sed eisdem et morum sanciitate, et or- fuerat petierunt; qua consecuta fideliter loti sunt,
dinis dignitate prseemineret. Bertholdi Chronic. ad et, opitulante Deo, protinus rnundati sunt. Part. it,
annum 1Q8S. lib. vin, pug. 677.
,'293)Iiiierea planclus>'epraesulenasciiurallusad seilira (500) Lib. i, cap. 41 , '§ x, 1G.
Gregorio,geslalDominusqneuiClirisiiis '50D Matth. x, 2-iV
259 S. GREGORIUS VII PAPA. 240
goire VII n'dtaittpas celle deDieu; car ses entre-J S. Soixante ans s'dtaienl a peine ecoules depuis le
prises hardies ne recurent poinl la consecralion du jour oii le glorieux alhlete de 1'Eglise expirail dans
succes. N us , nous repondrons par ces paroles du 1'exil, (jue deja un de ses successeurs, qui a laisse
grand Baronius, qui terminent le recit de la mort une memoire vencrable, Anastase IV, plac.ait son
sublime de nolrc heros : <tAinsi, c'est par des per- image parmi celles des saints, sur la mosaique de la
« secutions sans fin, des angoisses de toutgenre, chapelle de Saint-Nicolas, au palais patriarchal de
< souvent meine par le meurtre de ses pretres, que Latran (504). Le corps de Gregoire avait eteenseveli
« 1'EgIise recoit une heurcuse paix, que la liberte par les soins de Robert Guiscart, ou de Roger, son
« ecclesiastique s'acquiert et se consolide, que le lils (505), dans un tombeau demarbre, et place dans
« salut des ames est opere. Ainsi, le Christ a ins- la cathcdrale de Salerne, deja eelebre comme posse-
« truit ses pontifes a combattre et a vaincre, lui dant les reliques de 1'apdtre et evangeliste saint
« dont les souffrances et les inlirmites font la force Matlhieu. Orderic Yital, historieu du xic siecle,
« et le courage des fideles, lui dont Ia mort est leur que nous avons cite plus haut, parle de l'affluence
« vie. Je me trompe, ou 1'experience des sieeles a des pelerins au tombeau du saint pape, et des gra-
« demontre jusqu'au temps preseiit que c'est aux ces de sante que l'on y recevait (506). Une chroni-
« travaux de Gregoire qu'il faut rapporter el les que, redigee par ordre de Cencius Savelli, camerier
« inveslitures des Eglises arrachecs aux mains des apostolique, qui fut pape, en 1220, sous le nom
« princes, et la libre election des pontifes romains d'Honorius III, atteste pour son tcmps la continua-
« reslituee, et la disciplinc ecclesiastique relevee de tion du culte de saint Gregoire VII et des prodiges
« ses ruineSj et tant d'autres avantages innombra- operes par son intercession (507); et lorsque, vers la
« bles assures a 1'Eglise(502). > fin du meTmesiecle, Jean de Procida dota et fit deco-
Oui, certes, Gregoire aele vaincu suivantla chair; rer avec magnificence la chapelle dite de Saint-Mi-
comme le Fils de 1'homme, il s'est vu n'ayant pas chel, dans la cathedrale de Salerne, il est naturel de
oii reposer sa tete; il s'est etcint dans rhumiliation, penser, avec Papebrock, qu'il avait en vue de mani-
tellement que les hommes \'ont rdpuld frappe de la fester sa devotion envers le pontife qui repo^ait
main de Dieu (505); mais pour lui aussi, la mort, dans cette rnenie chapelle, oii il etaitl'objet du culte
d'abord victorieuse, esl demeuree ensevelie dans des peuples atlires par le bruit des meiveillej qui
son triompfie. Son nom, sa gloire, ses meriles ont s'y operaient (508).
inspire, ont soutenu, dans la defense laborieuse des Le corps de saint Gregoire VII continuait tou-
libertes ecclesiastiqucs, non s'eulement 1'incompa- (E jours d'etre 1'objel de la veueration des liabitants
rable Thomas de Cantorbery, dans sa lutte contre de Salerne , sans pourtant que cctte veneralion se
un roi d'Angleterre, mais tant d'illustres papes qui repandit beaucoup au dehors de la proviuce du
ont su se poser comme un rempart pour la maison royaume de Naples ou est siluee cette ville, lorsqu'en
dTsrael; Pascal II contre 1'cmpereur Henri V; Inno- 1574, le cardinal Marc-Antoine Marsile Colonna
cenl IV contre Frederic II; Boniface VIII contre mnnta sur le tiege qu'avait occupe saint Alphane,
Philippe le Bel; Gregoire XIII, Sixte-Quint, Gre- 1'ami de nolre saint pontife. La providence avait
goire XIV el Clement VIII, conlre Henri de Bour- dessein de se servir de lui pour accroitre encore le
hon ; Innocent XI conlre Louis XIV; Clement XIII cultejusque-la decerue au serviteur de Dieu, et pour
contre les cours de Madrid , c!eLisbonne, de Naples, en preparer les developpements. Le prelat fit l'ou-
de Parme; Pie VII contrc Napoleon; Gregoire XVI verture du tombeau, et il y trouva les precieux
contre Frederic-Guillaunie. resles du sainl pontife, conserves presque en enlier,
Nous venons d'entendre le lemoignage des histo- avec les ornements pontificaux dont on 1'avait re-
riens conteraporains, sur 1'opinion de saintete' qui vetu lors de sa sepullure. Cest ce qu'il atteste par
cnvironnait Gregoire VII durant sa vie et apres sa une inscription qui se lit encore dans la cathe-
mort; suivons mainlenaiil a travers les siecles les D drale de Salerne, et qui est concue en ces termes :
differenles manifeslalions de cette persuasion qui, Gregorio VII Soanensi P. O. M. ecclcsiasticm
plus tard, devaient motiver le jugement infaillible libertaiis vindici acerrimo, asserlori constantissimo :
du saint-siege. qui dum Rotn. Pontificis auctoritatem, adversus
(502) Ita plane persecutionibus indesinentibus, di- el alia innumera bona parta. Ad unnum 1085, n. 15.
versi generis serumnis alque saepe csedibussacerdo- (505) Isai. LIII.
tum niulto felicius paritur Ecclesise pax,liberlas (504)Papebrok., Acta SS. Maii, tom. VI. Conatus
acquirituralque confirmalur ecclesiastica, et salus histor. de Rom. pont., part. i, Appendix, pag. 208,-
quseritur animarum. Sic sacerdotes suos pugnare et Bened. XIV De cauonizat., lib. i, cap. 41.
vincere Christus docuit, cujus passionibus et infir- (505) Papebrok., ibidetn.
mitatibus robur ac fortitudo, ac morte denique vita (506) Meritis ejus, fideipetentium miraculoruin eo-
est fidelibus comparala. Menliar nisi ista jam ex- pia divinitus ostensa est. Hisl. eccles.,p. n, /. vni, ib.
perimento rerum prsesentium monstrari possint, (507)Ad cujusulique corpus, inB. Malthseibasilica
per Gregorium neinpe vindicatas e manibus princi- honorifioe tumulatum, mirabilis Deus multa mira-
pum Ecclesiarum inveslituras, Hberam electionem cula operari dignatus est. Ex libro mss. anstiali
Roroanorum pontificum poslliminio restitutam, dis- cenlii camer. in Gregorium VII, ad fmem.
ciplinam ecclesiasticam collapsam penilusreparatam, (508) Papebrok., ibidem.
 241 PROLECOMENA.— DE OFFIGIO S. GREGORIL 242
He:irici perfidiam slrcmie tueturr Salerni sancle de- A Salerne, dans un moment oii Gregoire XIII s'occu-
cubuit,anno Domini MLXXXV, VIII Kal..Junii. pait de 1'edition du Martyrologe, etait suffisante, avec
Marcus Anlonius Columna Marsilius, Bononiensis, la possession du culte anterieut-, pour engager ce
archiepiscopus Salernilanus, cum illius corpus, post dernier pape a definir enfin la saintete du glorieux
quingenlos circiter annos, sacris amiclum et fere in- confesseur de Salerne.
tegrum reperisset, ne tanti Ponlifcis sepuicrum me- Sixte-Quint, successeur de Gregorre XIII, flt quel-
moria diutius careret. Gregorio XIII Bononiense se- que changement a la formule consacree par son
dente. Anno Domini MDLXXVIII. Pridie Kalen- predecesseur a notre saint pape, dans le Martyro-
das Quinlilis (509).. loge; il adopta cette phrase, qui est r.esteedans fedi-
Le pieux cardinal mourut en 1582, el n'eut pas tion de Benoit XIV et les suivantes : Salerni, depo-
Ia consolation de voir consommee 1'oeuvre de la ca- sitio B. Gregorii papmseptimi, ecclesiaslicw liberta-
nonisation du saint-pontife. Elle eut Heu deux ans tis propugnatoris ac defensoris acerrimi.
apres, par l'autorite de Gregoire XIII, qui insera le Bientotapres, sous Clement VIII, en 1595, le corps
nom de Gregoire VII au Mariyrologe romain, avec de saint Gregoire VII fut tire du sepulcre que lui
eet eloge : Salerni, deposiiio B. Gregorii papw avait consacre le cardinal Coloiana, et place sous uu
septimi, qui, Alexandro secundo\succedens,ecclesiasli- " autel, toujours dans Ia meme chapelle de Saint-Mi-
cam libertatem a superbia principum suo lempore chel. II parait meme qtie ce fut alors, Mario Bolo-
vindicavit, et viriliier pontificia aucto. itaie defendtt. gnini etant archeveque, que le chef fut separe du
Cette sorte de canonisation, sans proces preaiable, reste du corps pour etre renferme dans un reliquaire
est distincte de la canonisation appclee formelle, et special (510).
est designee sous le nom A'equipolknte. Elle a lieu Sous le pontificat dti meme Clement VIII, Earo-
lorsque le souverain pontife decerne le culte public nius fit paraitre le otizieme tome de ses Annales, ou.
a un personnage deja en possession d"nonneurs re- il celebra et vengea tout a la fois, avec son elo-
ligieux que lui rend la piete des fideles, en m^me quenie erudition, la memoire de saint Gregoire VII.
temps que l'heroisme de ses vertus et ta vcrite de ses Unpeuavantlui, Bellarmin, dansses Coirlroverses.et
oeuvresmiraculeuses sontcertifies par le temoignage specialement au livrequatrieine, deRomano ponlifice,
d'historiens dignes de foi. Cette canonisation a la avait eu pareillement 1'occasion de faire cette grande
nierne autorite que la canonisation formelle, et outre justice. Ainsi, les deux plus illustres ecrivains du
qae. le culle de presque tous lcs saints qui ont vecu cathoUcisme, a celte epoque de geants, semontraient
dans 1'Eglise avant 1'institution des procedures au- P preoccupes de la gloire du saint pontife: mais jusque-
jourd'hui en usage ne repose que sur un jugement la les heretiques seuls s'elaient leves pour la ffetrir.
du meme genre, il est un grand nombre de saints, Du moment oa le nom de saint Gregoire VII fut
parmi ceux qui on' fleuri dans fEglise, depuis que le insere au Martyloge, le chapitre de la cathedrale de
siege apostolique s'est reserve les causes de canoni- Salerne, que le saint pape avait autrefois comble de
sation, qui n'ont cependant ete inscrits au catalogue privileges , accordant a ses mcmbres la chape
dessaintsquedecetteraaniere equipollente; tels soat, rouge et la mitre, fut auiorise a celebrer solcnnelte-
par exemple, saint Romuald, saint Norbert, saint ment son office. Mais cfabord il ne fut recite que sui-
Bruno, saint Pierre Nolasque, saint Raymond Non- vant le rite commun des confesseurs pontifes, jus-
nat, saint Ferdinand III, saint Jean de Matha, sainte qu'a ce qu'en 1609, a la priere du meme chapitre et
Marguerite d'Ecosse, saint Etienne de Hongrie, etc. de 1'archevcque Jean Beltramini, Paul V, par un
L'ignorance des regles de 1'Eglise romaine a donc bref qui commence ainsi: Domini Jesu Chrisli, ac-
pu seule faire dire a certains auteurs jansenistes, et corda un office propre, dont les lecons se retrouvent
non jansenisteSj.que saint Gregoire VII ctait honore en grande partie dans celles qui furent publiees, en
par 1'EgIise sans avoir ete canonise, quisque l'on en 1728, par BenoitX III,etdpnt nous allons bientotparler.
devrait dire autant des illustres saints que nous ve- D L'archeveque Beltramini fit, vers le meme temps,
nons dc nomraer: consequence a laquelle, sans doute, eriger une slatue remarquable du saint pape dans
ces auteurs se refuseraient. Ia cathedrale de Salerne, et, ayant ete transfere a
QiiaiH a ce que 1'on a pretendu, que Gregoire XIII un autre siege, il eut pour successeur le cardinal
avait voulu diriger 1'cffetde cette canonisatiou contre Lucius San Severino, non moins zele que. lui po.ur
Henri de Bourbon, qui poursuivait alors la couronne la garde du saint depot coniie a son Eglise. II en
de France, recommandant ainsi la memoire d'un donna une preuve solennelle cn 1614, faisant con-
et y
pontife qui avait foale sous ses pieds uii autre Henri, struire un nouvel autel a saint Gregoire VII,
aussi quatrieme du nom, il semble qu'il n'est pas placant solennellement son corps ; ce que l'on doit
besoin de recourir a cette explication. La translation compter pour la troisieroe translation de ces pre-
du corps de saint Gregoire VII, par rarcheveque de cieuses reliques (511). Ce fulpeut-etre a cette occa-

(509) Ciacconi, Vitaeet res gestae poiitificum Ro- (511) La premicre par le cardinal MarsileColonna;
manorum, tom. I, pag. 855. la scconde par Mario Bolognini; enlin, ceUe dor.t
(510) Papebrok.,.i6idem.. nous parlons ici, accomplie par le cardinal San &u-
243 S. GREGORIUS VII PAPA.. 244
sion, ou uu moins pau auparavant (512), qu'un bras i\. avait daigne lai faire parvenir le lemoignage le plus
du saint pnpe fut distrait pour etre donne a la ville flatteur de sa- satisfaction pour 1'erudilion et l'or-
de Soana, en Toscane, patriede saint Gregoire VII, thodoxie qui, jusqifalors, avaient preside a cefte
laquelle avait depute dcux ambassadeurs vcrs le cha- ceuvre (515). Arrive aux evenements du xie sie-
pitre de Ia cathedrale de Salerne, avec Ics lettres de cle, Noel Alexandre consacra deux dissertatious a
recommandation du grand duc, qui joignait ses faire ressonir les torts qu'avait eus, selon lui, im
instances a celles de la ville. pontife deja place snr les autels. Innocent XI, celui
Vers la^meine epoque, le savant Jesuite Jacques qui n'avait pas flechi devant le grand roi, erut dc-
>
Gretser, donl les immenses travaux ne sont point voir manifcster encrgiquement 1'indignation que lui
assez apprecies aujeurdliui, publia une docte apo- inspirait une semblable conduitede Ia part d'un reli-
logie des aclions et dc la personne de saint Gregoire gieux. Ilrendit un decret, en date du 15 juilletl684,
VII. Dans cette importante discussion, il n'aliegue par lequel il condamnait le volume qui renfermait
pas moins de cinquante ecrivains a 1'appui des elo- cesdissertations, et, afin de temoigner plus energi-
<gesqa'il donne au pontife, et le venge d'une ma- quement encore le deplaisir que le saint-siege avait
niere victorieuse des imputations qu'avaient lancees resscnti, tous les ecrits du meme auteur furent pros-
contre lui et les schismatiques du xie siecle, et B crits, avec defense de les lire, retenir ou iroprimer,
les heretiques du xvic. sous peine d'excoinmunication (510). Ce ful ainsi
Vers le milieu du xvne siecle, Alexandre YII qu'un ponlife, declare vendrablepar la congregatien
etablit 1'officcde saint Gregoire YII dans les ba- dcs Rites, a cause de ses grandes vertus, se montra
siliques de Rome, sans cependant 1'inserer encore jaloux de 1'honneur de son saint predecesseur, dor.t
au breviaire de 1'Egliseromaine (515). Maisce siecle la memoire allait bientot etre en butte a de nouveaux
devail etre fameux par les attaques portees au saint outrages, en attendant les honneurs que lui reser-
pontifc, non plus seulement de Ia part des prote- vait le xixc siecle.
slants, mais de la part des jtiristes, et surtout des Au reste, Noel Alexandren'altendilpas longtemps
Iheologiens et canonistcs gallicans. Nous nous con- la refutation de ses theses gaHicanes; un religieux,
tenterons de rappeler Ie trop fameux Edmond Ri- dominieain comme lui, Francois d'Enghiel, publia
cher, dans son livre De ecclesiastica et poliiica po- peu apres un livre tres-solide, au jugement de Be-
leslale; EUiesDupin, dans son Traite dela puissance noit XIY(517),etintitule: Auciorilas sedis apostolicW'
ecclesiastique; et Bossuet, dans sa Ddfensede la De- pro Grcgoriopapa VII vindicata,. adversus Nataletn
claraiion de 1682, ouvrage dont le grave et imparlial r Alexandrum ordinis Prwdicatorum doctorem Iheo-
Benoit XIV a dit: «II serait impossible de trouvcr logum.
« un livre qtd soil plus opposea la doctrine recue en Dom Mabillon,dansla publicalion ies.Acta sancio-
« totis lieux, excepte en France, sur rinfaillibilite du rum ordinis sancti Benedicli, eut aussi a prcdairc
« souverain ponlife definissant ex cathedra, sur sa la Yie et les acles de notre saint pape. Le deuxieme
« superiorite a 1'egard de tout concile cecumenique, tome du vi" siecle benedictin parut en 1701; mais
« sur le domaine indirect qn'il a sur les droits tem- 1'illuslre editcur sut franchir ce pas deventt cifikile,
« porels des souverains, quand 1'avantage de la re- sans manquer ni a la prudence ni a Ia fidelite de
« ligion et de 1'Eglise le demande (514). i 1'historien catholique.
Cependant, de tous Ies auteurs gallicans du dix- Cependatit Clement XI, a la priere du eardii-ial
septieme siecle qui ecrivirent conlre saiut Gre- Gabrielii, dont la conduite avait ete si ferme dans
goire VII, celui dont la hardiesse fit le plus d'eclat, faffaire de la Regale, accorda, en 1705, a 1'ordre de
ii raison du chatiment qui lui fut inffigepar le saint- Citeaux le privilege de faire rofiice de saint Gre-
siege, esl lc.P. Noei Alexandre. II avait publie les goire VII, et, cinq ans apres, le mcme pontife con-
dix premiers siecles de son Histoire ecclcsiastique, ceda la meme grace a 1'ordre de Saint-Benoit, sur
et merite jusque-la les eioges du pape InnocentXI, D Ics instances du procureur general de la congrega-
qui occupait alors la chaire de saint Pierre, el qui lion du Mont-Cassin. Ces differentes concessions

verino, laquelle est attestee par une inscription con-
cue en ces termes, (ju'il fit placcr dans la cathedrale
tle Salerne :
Ego Lucius Sanseverinus, archicpiscopus S„lerni-
lanus, altare hoc i>ihonorem B. Grcgorii papw VII
consecravi, ejusque sacrum corpus in eo inclusi; prw-
senlibus, annum unum, anniversaria deinceps conse-
cralionis die, ipsum pie visilanlibus, quadraginta
dies verm ing\dgcnlim, de Ecclesiw mcre, consensi.
A. D MDCXl V, die IVmensis Maii.
(5121 Papebrok., ibidem.
t515i Gretseri Opera, tom. VI.
(514) Difficileprofectoestaliud optis reperirequod 1
a'que adversettir doctrinoe cxtra Galliam ubique re-
ccptae de summi ponlilicis ex cathedra definientis
infallibilitate, de ejus excellenlia supra quodcunque
concilium cecumenicum, de ejus jure indirecto, si
polissimum religionis et Ecclesiae coriimodum id
exigat, super juribus lcmporalibus principum su-
premorum. Epist. pro card. H. Norisio, apologet. ad
supretn. Hispan. inquisilorem, inler opusc. Bened.
XIV, pag. 117.
(515) Touron, Hist. des hommes illustres de l'or-
dre de Sainl-Dominique, tom. V,pag. 814.
(516) Touron, ibidem. Benoit XIV, De canonizat.
sanclorum, lib. i, cap. 41; Papebrock,. ad diem 25.
Maii.
(517) Bencd. XIV, ibidenK
215 PROLEGOMENA.— DE OFFIGIO S. GREGORH. 245
d'oliice nv nrent aucun bruit; mais lorsque, par un 1 contre les entrcprises lemeiaircs qu'on a osees sur
decret du 25 septembre 1728, Benoit XIII eul or- sa doclrine ou contre son honneur. Ce qu'elle con-
donne d'inserer la fete de saint Gregoire VII' au fesse dans la priere universelle devient reglepour
missel et au breviairc, et enjoiiit a toutes les Eglises ses enfants, et, comme nous 1'avons fait voir dans
du mondedeta celebrer, un grand orage s'eleva dans celte histoire, si quelques-uns ont cherche a s'iso-
plusieurs Etats de 1'Europe, et particulierement en ler des formules qu'elle consacre, c'est qtfils sen-
France. taient avec quelle irrefragable autorite elle impose,
II est evident, sans doute, quc dans Tetablisse- dans ce breviairc, dans ce missel si odieux, ses ju-
ment de cette fete et la promulgation universclle de gements sur les doctrines, sur les personnes et sur
la legende si remarquable qui devait se lire dans les inslitutions. Benoit XIII cut donc intention, en
1'offlce, Rome se proposait un but; nous n'avons etendanl a 1'Eglise universelle l'office de saint Gre-
garde d'en disconvenir. Mais nous dirons, en prc- goire VII,defaire uncontrepoids aux envahissements
mier lieu, que c'est un assez beau spectacle pour du gallicanisme qui, de jour en jour, augmentaient
nous, hommes de ce siecle, de voir, au moment ou de danger et d'importance, a raison surtout des ef-
d'absurdes prejuges commeneaient a eclipser toute forts d'une secle puissante et opiniatre qui menacait
verite hislorique sur le moyen.age, ou une philoso- dc plus en plus fexistence de la foi catholique au
phie menteuse et sans intelligence foulait aux pieds sein du royaume de France. Si Rome laissait fletrir
les plus salutaires enseignements du passe; de plus longtemps la memoire des plus saints pontifes
voir, disons-nous, Rome arracher, par un acte cou- des siecles passes, elle donnait gain de cause a ces
rageux,a ce naufrage universel le nom venerable hommes audacicux qui criaient sur les toits qu'elle
d'un heros de l'luimanite, en qui le siecle suivant avait renouvele ses vieilles prevarications, et qu'In-
devait saluer avec enthousiasme le vcngeur de la nocent X, Alexandre VII, Clement XI, n'etaient ni
civilisation et le conseryateur des libertes publi- plus ni moins coupables que Gregoire VII, Inno-
ques, aussi bien que des libertes ecclesiastlques. cent lil et tant d'autres. Ecoutez plut6t un des fi-
C'etait la, certes, un progres, et d'auiant plus me- deles organes de la secte :
ritoire que le ponlife qui s'en portait fauteur ne « Au premier coup d'ceil, on saisit la connexite
pouvait ignorer que 1'autorite du saint-siege, deja si « de doctrine entre les brcfs d'Innocent XI et d'A-
affaiblie, allait encore devenir a celte occasion nieme « Iexandre VIII, contre 1'assemblee de 1682; la
1'objet de nouvelles attaques. « proposition quatre-vingt-onze, conccrnant l'ex-
Nous dirons en second lieu, et sans detour, que „ « communication, censuree par la bulle Unigenitus,
Rome avait bien, par cet acte, quelque inleiition « et cette legende contraire aux verilds rdvdlees
de pourvoir a son honneur outrage dans la fameuse t qui enjoignent aux papes comme aux autres
declaralion de rassemblee du clerge de 1682, et « individus de la societe la soumission a 1'autorite
dans tout ce qtti s'en etait suivi en France, de Ia < civile (518). »
part des deux autorites. Le roi Louis XIV avait, il Maisil est temps de reveler au lecteur cette mons-
est vrai, promis de revqquer son edit pour 1'ensei- trueuse legende qui mettait ainsi en peril les vdrilds
gnement des qualre articles, et, tant qu'il avait rdvetdes. Les pages que l'on va lire sont belles sans
vecu, on avait tenu a l'execution dc cet engagement, doute, pleines de noblesse et d'une eloquente sim-
qtii, joint a la leltre de reparaiion des eveques de plicite: ellessont pourtantmoinsenergiquesdansles
Fassemblee au pape, avait ete la condition neces- eloges qu'elles donnent au pontife que cerlaines
saire de l'institution canonique des prelats nommes pages qu'on peutlire tous les jours dans les ecrits
depuis plus de dix ans aux sieges vacants. Mais de plusieurs historiens ou publicistes protestants.
les Voici la legende en son entier : -
deja les promesses n'eiaient plus executees; *
Universites faisaient chaque jour soutenir dans INFESTOS. GitEGORII VIII, PAPJEET CONFESSORIS.
leur sein des theses dans Iesquelles les doctrines FJ INSECUNDO NOCTUBNO.
romaines etaient allaquees, 1'autorite apostolique LECTIOIV. « Gregorius papa septimus, antea'Hil-
circonscrite dans des bornes arbitvaires, la conduite « debrandus, Soansein Etruria natus, doctrina, san-
des plus saints papes laxee de violence aveugle, et « clitate omnique virtutum genere cum primis no-
signalee comme conlraire au droit naturel et divin. « bilis, mirifice universam Dei illustravit Ecclesiam.
II etait temps que la grande voix du siege aposto- « Cum parvulus ad fabri ligna edolantis pedes, jam
lique se fit entendre, et qu'elle protestat du moins « litterarum inscius, luderet, ex rejectis tamen seg-
contre 1'audace sans cesse croissante de ces doc- « nientis illa Davidici elemeuta oraculi: Dominabi-
teurs toujours prets a restreindre les limites du « lur a mari usquead mare, casu formasse narratur,
pouvoir spirituel, en meme tsmps qu'ils enseignaient « manum pueri ductante Numine, quo significare-
avec tant de complaisance rinadmissibilite du pou- «lur ejus fore amplissimam in mundo auctoritatem.
voir royal. Heureusement PEglise a eu de toiit « Romam deinde^profectus, sub protectione sahcti
temps dans sa liturgie, un moyen de repression «Petri educatus est. Juvenis Ecclesise libertatem a

(518) Gregoire, Essai hislorique sur les libertes de 1,'Egliscgallicane, pag. 98.
247 S. GREGORIUSVIIPAPA. .. 24*
c laicis oppressam ac depravatos ecclesiasticorum /A « in Urbe synodis sapienler constituit, vir vere san-
« mores vehemenlius doleus, in Cluniacensi mona- « clus, criminum vindex, et aeerrimus Eeclesisede-
« sterio, ubi sub regula sancti Benedicti austerioris « fensor. Exactis itaque in pontificatu annis duo-
« vitse observantia co tempore maximc vigebat, « decim, migravit in ooelum, anno salutis miUe-
« monachi habitum induens, tanto pietatis ardore « simo octogesimo quinto, pluribus in vita, et post
« divinaemajestati deserviebat, ut a sanctis ejusdem « mortem miraculis clarus, ejusque sacrum corpus
« coenobii Palribus prior sit electus. Sed divina «in catliedrali basilica Salernita est honorifice con-
« Providentia majora de eo disponente in salutem « ditum.. >
« pluriniorum, Cluniaco eductus Hildebrandus, ab- Coraison qui complete et resume Poffiee de saint
« bas primum monaslerii sancli PauU extra muros Gregoire VII, au missel et au breviaire, est ainsi
« Ufbis electus, ac postmodum Romanse Ecciesise eoncue :
« cardinalis creatus, subsummis pontificibus, Leone Deus, in le sperantium forlitudo, qui beatumGrego-
« nono, Victore secundo, Stephano nono, Nicolao rium confcssoremluum alque ponlificem,pro tuenda
« secundo et Alexandro secundo, prsecipuis mune- Ecclesiw libertale virtute conslantiw roborasti; da
« ribus et legationibus perfunctus esl, sanctissimi, nobis,.ejusexetnploel inte.cessione, otnnia ad.versan.-
« et purissimi consilii vir a bealo Petro Damiano " iia forliter superare.
« nuncupatus. A Victore papa secundo legatus a la- Maintenant que nous avons mis sous les yeux du.
« tere in Galliam missus, Lugduni episcopum Simo- lecleur cette piece si fameuse, avant d'entrer daris le
« niaca labe infeclum ad sui criminis confessionem recit des evenements
qui suivirent sa promulgation,
« miraculo adegit. Berengarium in concilio Turo- nous nous perroettrons quelques reflexions sur la
« nensi ad iteratam hseresis abjuralionem compulit. portee de ce manifeste pontifical:
« Cadolai quoque schisma sua virtute compressit. » Que suit-il du recit que nous veuons de lire des
LECTIO v. « Morltio Alexandro secundo, invitus et actes et des vertus d'un pape du xic siecle? Gela
« moerens unaniffii omnium consensu, dccimo Ka- veut-il dire
que Rome se prepare ii fondre, commc
« lendas Maii, anuo Chrisli millesiino septuagesimo
1'aigle, sur les Eiats europeens, a disposer arbitrai-
« tertio, summus pontifex electus, sicut sol effulslt rement de Ia couronne cles princes qui les
gouver-
« in donio Dei; nam potens opere et sermone, ec- nent, en un mot, a ebranler le monde entier du bruit
< ciesiaslicsedisciplinsercparandae,fideipropagandse, de ses foudres? Nous
qui vivons un siecle apres
« libertati Ecclesise resliluendte, exstirpandis erro-
1'apparilion de celte redoutable l&gende,trouvons-
« ribus el corruptelis, tanto sludio incubuit, ut ex < C nous beaucoupd'exemples depuis lors decette omni-
« apostolorum astate nullus pontificum fuisse trada- potence temporelle des ponlifes du moyen age, exer-
« tur qui majores pro Ecclesia Dei labores, mole- cee par Benoit XIII ou ses successeurs? Nous sem-
« stiasque perluleril, aut quipro ejus libertate acriiss ble-t-il que la couronne de France, pays ou la le-
« pugnaverit. Aliquot provincias a Simoniaca labc
gettdea ele proscrite, ait ete 1'objet de nioins d'atta-
« expurgavit. Contra Henrici imperatoris impios co- qucs que celledes souverains dans les Etats desquels
« nalus fortis per omnia alhlela impavidus perman- eile a ete adniise par le clerge? Et sipar hasard,
« sit, seque pro muro domui Israel ponere non li- chez nous, depuis cette epoque, les rois ont souffert
« muit, ac eumdem Henricum in profundum malo- la mort, Fexil ou rhumiliation, est-ce Rome ,qui
« rum prolapsum, fidclium communione, regnoque s'est montree envers eux si impitoyable? Ne perdons
« privavit, atque subditos populos fide ei data lihe- pas ce point de vue dans les diverses parlies du re-
« lavit. » cit qui va commencer. Beaucoup de gens vonl jeter
LECTIOVI. « Dum missaruni solemnia perageret, les hauls cris, comme si la puissance royale etait au
« visa est viris piis coluroba e eoelo delapsa, hu- moment d'expirer dans 1'univers enlier, par le seul
< mero ejus dcxtro insidens, alis extensis caput fait de la legende. La haine de Rome les aveugle:
« ejus velare, quo significatum est, Spiritus sancti > rj et Dieu les a donnes en speclacle a notre siecle, qui
« afliatu, non humanse prudentise rationibus ipsum sait enfin que Rome n'en veut pas a la puissance des
« duci in Ecclesiseregimine. Cum ab iniqui Henrici monarques, qui semble nieme comprendre que si,
« exercitu Romse gravi obsidione premeretur, exci- dans les agcs calholiques, elle exerga eflectivement
« tatum ab hostibus incendium signo crucis. ex- une influence temporelle sur la societe, elle ful alors
« stinxit. De ejus manu tandem a Roberto Guiscardo 1'uniquesauvegardede la liberte des peuples, comme
« duce Northamno ereptus, Casinum se contulit; at- le plus solide appui de l'autorite dont elle reprimait
« que inde Salernum ad dedicandam Ecclesiara lcs exces. La legende est donc tout simplement le
« sancti Mallhseiapostoli contendit. Cum aliquando bouclier sous lequel Rome met a couvert son hon-,
« in ea civitate sermonem babuissct ad populum, neur compromis par tant de sophismes et de decla-
« serumnis confectus, in morbum inciditquo se in- mations. Par ce manifeste solcnnel, elle neutralise le
« teriturum prsescivit. Postrema morientis Grego- mouvement aveugle qui entraine certaines ecoles sur
« rii verba fuere : Dilexi justiliam, el odivi iniquita- les pas de ces auteurs heterodoxcs qui n'ont souci
< tem : propterea morior in exsilio. Innumerabilia dcl'honneiir despontifes romains, maisont, au con-
« sunl quae vel foiiiter sustinuit, vc-Imullis coactis traire, tout a gagncr, s'ils les peuvcnl faire conside-
 PROLEGOMENA.-DE OFFICIO S. GREGORII. 250
249
rer comnie des violateurs des lois divines et de l'or- A « longs trouules.ctallumerentdesgucrrcs si cruellcs
dre naturel de la societe. « de son lemps.
L'office de saint Gregoire Yll parvint en France, « Mais, qu'il soit permis de le dire, ajoute-t-il, on
de voir entrer dans
peu apres sa publicalion a Rome, comme il arrive « n'avait pas lieu de s'altendre
encore aujourd'hui, quand Ie souverain pontife im- « son eloge, et,cdlebrer dans un officeeccldsiastique,
si
pose de nouveaux otfices; seulement a celte epoque, « 1'exces oir le conduisirenl enfin des principes
ou 1'usagede la liturgie romaine elait encore pres- « dangereux. Est-ce donc le chef-d'osuvre de son
que universel en France, les decrets de ce genre « zele d'avoir entrepris de priver un roi de sa cou-
devaient occuper davaiitage et les ecclesiastiques et « ronne et de delier ses sujets du serment de fidc-
les fideles qu'il n'arrive maintenant. Comme aujour- « lite? Et pouvons-nous voir sans douleur'qu'on
d'hui, 1'ofliceetait imprime sur une feuille volante « appuie sur un fait si digne d'etre enscveli dans
destinee a etre joinle au breviaire, en attendanl son « 1'oubli les titres qu'on lui donne de ddfenseur de
inserlion en sa place dans la prochaine edilion de i 1'Eglise, de restauraleur de sa libertd, de rempart
celui-ci. Les Nouvelles eccldsiasliques, journat du « de la maisoncilsrael?
jansenisme, signalent le libraire Coignard fils, a < Pourquoi faut-il que les vestiges d'une ciilreprise,
1'enseigne du Livre d'or, comme ayant eu 1'audace B « dont le lemps semblait affaiblir Ia memoire, repa-
de tenir en vente, a Paris, le feuillet in-8° qui rece- « raissent aujourd'hui jusque sous nos y.eux, qifils
lait la legende. « vienncnt encore exciter notre dcvoir et notre zele?
« Des que pariit cette Iegende, dit le republicain « Souffririons-nous qu'a la faveur dcce pretendu sup-
« Gregoire, eUeexcita 1'horreur de tous les hommes « plemcnt du brcviaire romain, on mitdaiislesmains
« attaches aux libertes gallicanes (519).» « des (ideles, dans la bouche des ministrcs de la re-
A peine le parlement de Paris, juge souverain en « Hgion, jusqifau milieu de nos sair.ls templss ct do
matieres liturgiques, eul-il eu connaissance de cctte « la solennite du culte divin, ce qui tend a ebranler
seditieuse manifeslation des pretentions romaines, « les prir.cipcs inviolables et sacres de rattachcment
qu'il se reunit pour rendre, le 20 juillel 1729, sur « des sujets a leur souverain (520)? »
les conclusions de 1'avocat general Gilbert de Voi- Le 24 du meme mois de juillet, Daniel-Charles-
sins, le nieme qui devait, septans plus tard, prendre Gabiiel de Caylus, evcque d'Auxerrc, qui venait de
sous sa proteclion le breviaire parisicnde Vigier ct donner, en 1726, le nouvcau breviaire dont nous
Mesenguy, un arret portant suppression de la fettiile avons parle, fidele a l'impulsion dc la magistrature,
contenant 1'oflice de saint Gregoire VII, avec de- signala son zele contre la tdgendedans un mandc-
fense d'en faife aucun usage public, sous psine de ^ ment episcopal adresse au clerge ct aux fidelesde
saisie du temporel. Nous citerons seulemcnt qucl- son diocese. Appelant dela conslituiion Unigeniius,
ques phrases du requisitoire; elles suffirout pour il s'eiait deja essaye dans la resistanceau sainl-siege :
constater 1'esprit de la premiere magislraiure du il saisit donc avec empressement 1'occasiond'outra-
royaume, dans cette circonstance memorable. L'a- ger cetle Rome, dont il ne porlait le joug qu'en fie-
vocat general, deguisant mal Ia haine dont lui et son missant. Du resle, aussi zele pour le pouvoir absolu
corps etaient animes contre Rome, veut faire croirc et inamissible du prince temporel, que haineux en-
que, par leseulfaitdeIapubIicationdei'oflice de sa'nt vers 1'autorite apostolique, il donna, commc tous
Gregoire VII, la nalion francaise est ii la veille de ceux de ses confreres dont nous citerons ci-des-
secouer le joug dc ses anciens rois. II est vrai que sous des cxtraits de manclement, le plus solennel
jceciest arrive avant mfimela fin du siecle dans le- dementi a certains ecrivains de nolre tcmps, qui
quel parlait 1'honorable magistrat; mais il est fort s'obstincnt a voir dans la secte de Port-Royal la
douleux que la lecjende y ait ete pour quelque premiere manifestation des idees soi-disant /i-
chose. berales.
« On savait assez, dit 1'avocat general, que Gre- « Ce n'est qu'avec peine, dit le prelat, que nous
« goire VII, si ceiebre par ses differends avec i'em- « rappelons ici le souvenir des entreprises de Gre-
< pereur Henri, est celui qu'on a vu porler le plus « goire VII. II scraita souhaiter que sessuccesseurs
« loin ses pretentions arabitieuses, inouies dans les < eussent fait connaitre, par leur conduite, qifiis
« premiers siecles de 1'Eglise, qui causercnt de si « etaient trcs-eloignes de les approuver, et encore

(519) Essai sur les Uberles de 1'Eglise gallicane,
page 99.
(520) Nous avons ptiise une partie des pieces que
nous devons citer en ce chapitre dans un recueil
publie en 1745 sur loute cette affaire. II est inti-
tule : VAvocatdu Diable, ou Memoireshisloriques el
critiques sur la viect suf la tdgende du pape Grd-
cjoire VII, avec des Mdmoiresde meme goui sur la
bulle de canonisalion de Vincenide Paui, iiutiiuteur
dcs Peres de la mission ei des Fillcs dc la chariie
(trois volumes in-12). L'autcur csl Adam, cure de
Sainl-Barthelemy de Paris, appelant fameux. II cst
remarquable que les jansenistcs poursuivaient de la
meme haine saint Yincent de Paul et saint Grc-
goire VII; comme pour faire mieux comprendre aux
gens distraits qucla meme Eglise romaine, qui pro-
duit des Viucent de Paul pour le soulagement des
miseres corporelles rie niumanite, cst aussi celle
qui produit, suivanl le besoin, des Gregoire VII
pour renieltre la societe chretienne sur ses verita-
bl.es bascs.
251 S. GREGORIUS VII PAPA. 2S2
» plus de les renouveler Nous serions dispenses A Grfyoire VII trouvaienl crdance dans les esprits, il
« par la de prendre de nouvellss precaulions potir defend a loutes les communautes et personnes se-
« nous y opposer et en demontrer rinjustice. Nous cuiieres et regiilieres de l'un et de 1'autre sexe de son
« les regarderions comme une tache cffacee, et nous diocese, se disanl exemptes ou non exemplcs, qui se
« n'aurions garde d'aller rechercher dans 1'histoire servent du breviaire romain, ou qui recoivent les
« ecclesiaslique des faits qui ne sont proprcs qu'a offices des nouveaux saints qu'on insere dans ce
« deshonorer leurs auleurs, et que la sainte Eglise breviaire, de reciter soit en public, soit. en particu»
« desavouera loujours (521). lier, roffice imprime, elc.
« Mais nous ne po:svons nous taire, conlinue Ainsi, le pape enjoint a toute l'Eglise de reciter
« M. d'Auxerre; ce que nous devons a TEglise uni roffice de saint Gregoire VII, et il se trouve un ev6- .
« verselle, au roi Tres-Chrelien, a 1'Etat, aux fidelet que qui defend a ses diocesains de se soumetlre a
« de notre diocese et a nous-meme, nous force de cette injonction. Evidemment, 1'un des deuxestdans
« parler ii 1'occasion de roffice de Gregoire VII. son torl; car aulrement que deviendrait une societe
« Ne nous arrelons pas a remarqucr ici que la qui renfermerait dans son sein des pouvoirs contra-
« sainl-Hdde Gregoire VII rfesl point reconnue dans dictoires, et neaumoins toujours legitimes, dans tous
« fEglise; qu'il ne parait pas qu'on ait fait pour " les cas?
« lui, a ftome, ce qui s'observe dans la canonisa- Le mandement de 1'eveque d'Auxerre fut inconli-1
« tion des saints, et que 1'hisloire de son ponlificat nent suivi d'un aulre, publie le 31 juillet, par
« est difficile a accorder avec 1'idee d'une saintete Cliarles-Joachim. Colbert, eveque de Montpellier, si
< forniee sur 1'csprit et sur les regles de 1'Evan- fameux par le catechisme auquel il a donne son .
« gile, et dignc de la veaeration ct du culte public nom , et par son obstination dans les principes des
« dcs fideles. appelants. On se rappelle, sans doute, son zele a
« Tenons-nous donc, poursuit le prelat, inviola- faire adopter dans son diocese le nouveau breviaire
« biemenl allaches a la doclrine de la sainle anli- de Paris, et la courageuse opposition du chapitre a
« quile, qui apprend aux sujels que personne ne cette' mesure. Nous ne faligiierons point le lecteur
« peut los dispcnscr de la fidciite qu'ils doivent a de toutes les declamations que ce mandement ren-
« leurs legitimes souverains, et qu'il n'y a ni crainte, ferme contre les pretentions romaines; nous extrai-
« ni mcnace qui doive les empecher de remplir ce rons seulement les qualiiications qu'il applique a •
« devoir que la loi de Dieu leur impose; et aux un acle du souverain pontife. La legende de saint
t papes comme aux eveques, qu'ils n'ont pas le Gregoire VII est condamnee comme i rcnferniant
r
« pouvoir de donner ni d'6ter les royaumes, et « une doctrine seditieuse, contraire a la parole dt
« que, quant au temporel, les rois ne lcur sont ( Dieu, lendant uu scltisme, derogeant a faulorile'
< point soumis et ne dependenl pas d'eux, mais de « souveraine des rois, et capable d'empccher la con*
« Dieu seul. » ( version des princes infideles et herctiques (522). >
Assurement, c'est un grand avantage pour les II en defend 1'usage, sous les peines de droit; or-
souverains -de ne denendre ni du pape, ni des eve- donne, sous les memes peines, qu'on en porte les
qucs ; mais quand 1'eveque d'Auxerre leur garantit exemplaires a son secretariat, et il exhorte son
qu'ils ne dependent ici-bas que dc Dieu, il exprime clerge a demeurer inviolablement attache a la doc-
son desir, sans doute, mais non ce qui existe reel- trine des quatre articles de 1'assemblee de 1682.
lement; car il n'est point d'homme ici-bas qui ne se Ce n'etait pas assez encore. Le 16 aoiit, parut le
soit renconlre, et souvent meme face a face avec mandemeut publie sur la meme maliere par Henri-
son supeiieur. Si les rois d^ujourdUiui n'ont plus Charles de Coislin, eveque de Metz, connu aussi
a craindre la puissance du pape (et cependant voyez pour son attachement aux principes de la secte qui
comme plusieurs la redoutenl eneore, cette Rome troublait alors 1'Eglise de France, et qui avait mis
desarmee!), ils ont, en revanche, de dures que- r» sa plus chere esperance dans les doctrinesde la de-
relles et conlesv.uions a vider avec les peuples, claration de 1682.
q li, a coup sur, sont moins justes et plus interes- Apres un sombre tableau des malheurs qui ne
ses dans 1'affaire que ne le seraient les pontifes ro- manquerent pas d'ensanglanler le monde, chaque
mains. fois qu'il arriva a un souverain pontife de faire
Quoi qu'il en soit, M. d'Auxerre termine son man- usage de 1'autorite spirituelle, pour venger certains
dement cn declarant que, pour reniplir toule jus- grands crimes soeiaux, tableau qu'on pourrait com-
lice, en donnanl au roi de nouvellespreuves de sa parer, avec assez d'avantage, a ceux qu'on ren-
ftdelite el de son zele pour la s&rete de sa personne contre de temps en temps dans YEssai sur les
sacree, el pour la tranquillite de son royaumc, qui mceursde Voltaire; meme intelligence de f bisloire,
pourraient elre encore exposis aux demiers mal- menie equite envers 1'Eglise ; 1'eveque de Metz
heurs, si les maximes autorisees par foffice du pape ajoute, avec une gravite solennelle :.

(521) Admirez cette profonde intelligence de l'liis- heretique pour la propagation de la foi chez les infl-
toire des instilulions du moyen age! deles elles heretiques. II est evident quele papect
(522) Ricn n'est beau comme ce zele d'un eveque sa propagande n'y entendent-rien .
235 PROLEGOMENA.— DE OFFICIO S. GREGORII. 254
« L'experience de tant d evenements iunestes , A auxquels etait adresse le mandenient; quant a Be-
< qui avaienl pris leur source dans les entreprises noil XIII lui-meme, que M. de Metz appelle un saint
< de Gregoire VII, scmblait avoir depuis longlemps pontife, jugement que Thistoire a du moins con-
< arrete le cours de cet embrasemeut: mais il en a firme, il ne parut pas fort dispose a laisser croire
« paru depuis une etincelle qui serait capable de que les actes les plus importanls de son gouverne-
« Ie rallumer, si chacun de ceux que le Pere ce- ment s'accomplissaient a son insu. Nous verrons
« leste a mis a la garde de sa maison n'accourait, bientot 1'energique reponse qu'il fit a ces insolentes
« pour en prevenir la communication dans la por- provocations.
< tion du troupeau qui lui a ete confiee. J En attendant, le prelat declare que, voulanl, dant
Ainsi, il est bien demontre que c'est le pape qui une occusion aussi importanle, donner au roi dis
met le feu a rEglise, tandis que messieurs d'Auxerre, preuvesde la fidelite quHl lui a voude; a fempciur,
de Montpellier, de Metz, ct plus tard messicurs de a S. A. R. deLorraine et aux aulres souverainsqui ont
Verdun, de Troyes, de Castres, et d'autrcs encore, quclque portion de leurs Etats dans son dijcese, de
font tout ce qu'ils peuvent pour feleindre. fattenlion qu'il aura toujours pour ce qui Us inldres-
< 11vient de se repandre, dit encore feveque de sera, et pour preserver les ames connnises a sa
< Metz, une feuille imprimee pour servir de sup- B charge des illusions que le pretexle d'hne piete mal
t plement au Breviaire romain, etdans cette feuille entendue pourrait leur faire, il a defendu et defend
< qui conlient un office consacre a la memoire de a toutes les communautes et a toutes les personnes
« Gregoire VII, les prelats et !es premiers magis- de fun et fautre sexe de son diocese , de reci-
« trats du royaume ont apercu ce qu'il y a de plus ter, soit en public, soit en particulier, 1'offiee de
« capable d'inspirer fexces des pretentions ultra- Gregoire VII. II defend pareillement a tous impri-
« montaincs. On lit, dans la cinquieme lecon meurs, etc, de publier le meme office. II ordonne,
« de cet office, que ce pape resista courageuse- de plus, que les exemplaires en seront rapportes au
< ment, etc. greffe de sa chambre episcopale ; le tout, sous les
« La connaissance que nous avons, nos tres- peines de droit.
< chers freres, de votre zele pour la personne du Les reflexions seraient ici superfiues : nous con-
* roi, et de volre ftdele attachemenl au service de linuerons donc notre recit. Encourage par le zele
< Sa Majeste, ct a 1'obeissance que vous devcz a des trois prelats, le parlement de Bretagne s'em-
< vos souverains, ne nous laisse aucim lieu de pressa de suivre les traces de celui de Paris. Le 17
« douter que vous ne soyez touches. aussi sensible- aout, il rendit un arret pour supprimer la legende.
« ment que nous 1'avons ete, en voyant dans ce peu On remarquail les phrases suivantes dans le requi-
« dc paroles un dessein forme de proposer au clerge sitoire du procureur general:
« et aux peuples, comme un eloge destine a rendre « Permettez-moi de vous rappeler, Messieurs, que
« croyable la saintete d'un pape, ce qui, suivantles «Gregoire VII est le premier de tous les papes qui ait
< principes de la foi et les lumieres de la raison, « ose faire eclater ses prelentions sur le temporel des
< ne devrait servir qu'a la condamnation de son gou- < rois, en s'at(ribuant ouvertement le droit imagi-
< vernement. Volre^piete, sans doute, s'est sentie « naire de pouvoir les deposer, et delier leurs sujets
< d'autant plus blessee que cet eionnant office a <du serment de fidelite. Imagination fatale, qui ne
< ete rendu public, sous les apparences d'une auto- « s'est que trop perpetuee au dela des monts, parmi
« rite empruntee de celle du saint-siege. Mais cette « des esprits a qui fignorance et une soumission
« vue ne doit point alarmer votre veneration pour « aveugle tiennent presque toujours lieu de savoir.
« ce premier siege de 1'Eglise. Le saint pontife, que « Cest cetle chimere contre Iaquelle on ne peut
« la providence a place sur la chaire de saint Pierre, « etre trop en garde dans ce royaume, qu'on veut
« n'a eu nulle part a la composition, encore moins t realiser aujourd'hui, en insinuant aux peuples
« a la puhlication de cet artificieux ouvrage. II a j) < qu'elle a servi de degre a ce pape pour parvenir a
< appris, dans fecole de ce chef des apotres, le <la saiiitete : moyen inconnu avant lui. Et vous ne
« respect el f obeissance qui est due aux souve- « verrez, sans doute, qu'avec indignation, que ces
< rains. II prefere a cet egard les instructions et « paroles seditieuses : Contra Henrici imperato-
« 1'exemple de saint Gregoire le Grand a la con • ( ris, etc, marchent sur la meme ligne que les pa-
« duite et aux cntreprises de Gregoire Vll. L'hu- « roles de vie et de paix qui sont sorties de la bou-
« milite du serviteur des serviteurs de Dieu eloigne « che de Jesus-Christ meme.
< de son coeur les pensees de maitre des sceptrcs i Quel assemblage, et que peut-on penser de cet
« et des couronnes, et sa sagesse est trop eclairee, « eloge monstrueux? si ce n'est qu'on a cru, en f in-
J pour ne pas voir qu'une pretention si mal fondee < serant dans un livre de prieres, qu'il aurait plus
< n'est capable que d'aigrir les princes et d'indispo- « d'effet, et ferait respecter, eomme permises, ces
« ser les peuples. > « foudres que les papes se croient en droit de lancer
On ne disconviendra pas que ces lecons donnees « contre les monarques; puisque, dira-t-on, si e'e-
au chef de 1'Eglise,par un simple eveque, ne dus- «tait un crime, ou que cela passat leur pouvoir,
sent produire un tres-grand effet sur Ies peuples < on n'cut pas releve une pa?8iile action dont lcs
253 S. GREGORIUSVII PAPA. cgg-.
< minislres.de nos autels ne peuventque trop abu- ii Bretagne. Celui de Bordeaux ne tarda pas nois plus-
< ser dans leurs instruclions. i * se declarcr par un arret, sous la date du 12 du;
Comme f on voit, les magistrats, fideles d'ailleurs iueme mois, et on entendit nieme favocat general
a leur omnipotence lilurgique, ne se dissimulaient Oudon demandcr a la cour, dans son requisitoire, "
pas plus que les eveques d'Auxerre, de Montpellier qull lui plCu de prendre certaines prdcautions qui
et de Metz, !a valeur et faut«ritc d'une piece inse- pourvoient a favenir a ce qu'il ne se glisse rien dans '
ree au Breviaire romain. II ciait aise de prcvoir que- les livres deslines au serviccdivin, el autres livres de
le jour 11'etaitpas loin ou f on chercherait a rompre piete, qui puisse blesscr les droits du roi et troublcr
le lien lilurgique avec Rome pour s'affranchir, ainsi la tranquUlitd dc fEtat.
qu'on fa vu precedemmcnl, de plusieurs clwses con-
traires aux maximes de nolre Eglise gallicaue. Le L'affaire etait bien loin d'etre terminee par ces
scandaleux arrets : de nouveaux troubles se mani-
jansenisme, sans doule, efait pour beaucoup dans
les scandales que nous racontons; mais le simple festerent encore en plusieurs lieux. A Paris, un eer-
tain nombre de cures de la ville, faubourgs et ban—
gallicanisme y avait bicn aussi sa part. On le vit
af
clairement, lorsque le 21 aout parut le mandement lieue, presenlerent requete archeveque Vintimille,
de Charles-Francois d'Haliencourt, eveque de Ver- 'B le 14 septembre, et lui denoncerenl la legende. Nous
dun. Ce prelat avait adhere a la bulle Vnigenitus, et ne citerons rien de cette piece, analogue pour le
dans le mandement meme que nous citons, il disait fond et les termes aux mandements et arrc-ts que
expressement que Yobdissanceau pape et aux eve- nous avons cites. Les cures concluenl a supplier
de joindre son autorite spirituelle a-.
ques, dans ce qui concerne la religion, esl la seule farcheveque
voiesure pour le salut. Ecoutons maintenant ce que celle du parlement, pour ordonner « ce que la reli-
la doclrine de 1682 lui inspirait au sujet dc la le- « gion, la justice, la fidelite au roi et Vatnour de la
( patrie ne peuvent manquer d'inspirer a feveque
gende :
< Non, nos trcs-chers freres, quelles que puissent « de la capitale du royaume, en pareilles occasions,
< etre les. fautes de fempereur Henri qualrieme, le t et singulierement de prescrire que la declaration
« pape 11'elaitpas en droit de lui enlever sa cou- < du clerge de Fj-ance, de 1682, soit inviolablement
< ronne, ni de delier les noeuds sacres qui alta- « maintenue et exactement observee dans les com-
< chaient ses sujets a son service. Ce fait dans lc- < munaules seculieres et regulieres, et dans toute
« quel ce pape a si injustemeivtexceue son pouvoir, « fetendue de ce diocese, conformement aux lois si
« ce fait qiCil csl a presumer qiCilcxpia parla pdni• « necessaires qu'a etablies le feu roi: que, par une
( tence, ne peut etre un des molifs de sa canonisa- 'C « action si glorieuse, il rendra un service essenticl
« tion; el, si fon ne le regarde que comme un fait < a 1'Egliseel a fEtat. »
« historique, ce n'esl pas dans une legende de saint, L'archeveque, qui sentait que les jansenistes
« ni au milieu d'un offiicedivin, qu'il doit etre cite. > n'excitaient tout ce bruit que pour deconsideier,
Voila bien la naivcte de ccrtains honnctes galii- s'il eut ete possible, le siege apostolique, dont les
cans, qui seraient lout aussi eloignes d'admeltre les prerogatives leur etaient d'autant plus odieuses
consequences du systenie a la maniere des Parle- qu'ils en avaienl eprouve les effets, eut Ia prudence
inents, que de menager les prdientions ultramon- de ne faire aucune demonstration publique contre
taines. L'eveque de Verdun, plus catholique que la legende, et affecta de la passer sous silence dans
cclui de Monlpellier, consent donc a reconnaitre une instruction paslorale qu'il publia, le 29 du
Gregoire VII pour sainl; mais, pour se rendre meme mois de septembre, sur les querelles reli-
compte a lui-meme de la valeur de sa canonisation, gieuses du temps. Les cures signataires de la re-
il suppose ingcnument que ce grand pape a fait quete dont nous avons parle presenterent a f ar-
penilence dc la dcposition de Henri IV. Toutefois, cheveque un npuveau memoire, dans lequel ils se
cclte dislinction ne fempeche pas de conclure son p, plaignaient amerement de la rigueur du prelat en-
mandement par la mcme prohibition que scs trois vers le parti, et revenaient encore sur la legende.
collegues : «Dans la craintc, dit-il, que cctte le Ce fut alors que farcheveque, si fon en croit lcs
« gende ne fasse illusion a quelques esprits faibles, Nouvellesecclesiastiques,leur dit avec severile : « Je
t et les eveques ne pouvant veiller de trop pres a « condamne ce qu'on a fait a Rome, et je suis aussi
« la surete des rois; pour ensevelir autanl qidl esl « bon serviteur du roi que vous; mais puisque le
< en nous, duns un elernel oubli, cetle entreprise du « roi l'a fait condamner par son parlement, il etait
« pape GreqoiveVII, nous avons defendu et defen- « inutile d'en parler. Si quelqu'un remue sur cela,
« dons par ces presentes de reciter, soit en public, « M. fofficial fera son devoir, et, s'il le faut, on
« soit en parliculier, foffice contenu dans ladite < abregera les procedures en envoyant a la Greve. 1
« feuille, le lout sous les peines de droit. s ce que le prelat repeta deux fois. MM. les cures se
Apres cela, on ne dut pas ctre etonne d'entendre leverent, disant « qu'ils n'avaient point dessein de
publier un arret du paiiement de Mctz, en date du «lui faire de la peine, mais de lui representer fe-
1" scptcmbrc, qui condamuait la legende comme < tat de lcurs paroisses, et le scandale que cause la
1'avaient condamnce les parlements de Paris et de < legende qui est entrc les mains deplus dcla jnoitie
 257 PROLEGOMENA.— DE OFFICIO S. GREGORII. 258
« dcs prctres du diocese, qui recitent le Breviaire ro- A « la sacree theologie, lesquels, aprcs unc mure dis-
« main (525). t « cussion, nous ont rapporle ce qu'il leur semblait
Pendant que ces choses se passaient eh France, « sur celte affaire. Ayant donc entendu les avis
Rome, outragee dans ce qu'elle a de plus cher, « desdits cardinaux et docteurs, Nous declarons, de
fhonneur des saints qu'elle invoque, et sa propre « la plenitude de fautorite apostolique, les injonc-
dignite qui, n'etar.t pas de ce nionde (non est de Itoc « tions contenues dans les susdits feuiliets, nulles,
mundo), ne doit pas etre sacrifiee aux considera- < vaines, invalides, sans eflet, attentatoires, et de
tions humaines et personnelles, Rome se mit cn de- « nulle force pour le present et pour favenir.
voir de se defendre par les armes que le Roi des rois «Et neanmoins, pour plus grande precaulion cl
a mises entre ses mains. En vain, les mandements « en tant que besoin est, nous les revoquons, cas-
que nous avons cites, les arrels des parlements cux- « sons, irritoos, annulons, destituons enticrcment
memes, en condamnant Ia legende, avaient fait leurs « de toutes forces et effet, voulant et ordonnant
reserves sur la complicite de Benoit XIII, preten- « qu'elles soient a jamais regardees comme revo-
dant qu'il avait ignore cet attentat, qu'il etait trop « quees, cassees, irritees, nulles, invalides et abo-
vertueux, trop anime de fespril apostolique des prs- «lies. Defendons en oulre, par Ia teneur des pre-
miers siecles de fEglise, pour s'etre permis de con- B « sentes, de lire ou retenir lesdis feuillets, tant im-
trarier si vioiemment les maximes francaises, le « prinies que manuscrits, et en interdisons fimpres-
saint ponlife eut a coeur de donner un solennel de- « sion, transcription, lecture, retention ct usage, a
nienli a ces reserves infamantes. Des le 17 scplem- «tous et chacun dcs fideles chreliens meme dignes
bre, on affichait dans la ville sainte un bref energi- « d'une mention spcciale ct individucile, sous peine
•que qui comrnencait par ces mots : j d'excommunication enccurue ipso facto par les
« Comme il est parvenu a la connaissanCe de « contrevenants, et de laquelle nul d'entre cuxne
< notre apostolat qu'il s'eiait repandu dans le vul- « pourra etre absous que par Nous, ou par le pon-
« gairc certains feuillets, en langue francaise, avec « tife romain pour lors existant, si ce n'est a f article
« ce titre : Mandement de Monseigneur fevcque < de la mort. Voulant ct mandant d'autorite apo-
« cfAuxerre, qui defend de rcciter fofftceimprime sur « stolique que ceux qui auraient ces feuillels en leur
« unc feuille volante qui commence par ces mots : t possessiou, aussitot que les presentes lettres par-
t Die 25 Maii. In Feslo sancti Gregorii VII, papae et « viendront a leur connaissance, les livrent et con-
« confessoris. Donnd a Auxerre, le vingl-quaire du « signcnt aux ordinaircs des lieux, ou aux inquisi-
< tnois dejuillel tnil scpt cenl vingl-neuf; Nous avons « teurs de fheretique pcrversile, lesquels auront
« choisi pour faire 1'examen de ces feuillets plu- ^ « soin de les livrer incoutinent aux flammes (524). »
« sieurs de nos venerables freres les cardinaux de Telle futla premiere sentencc du sicge apostolique
« la sainle Eglise romaine, et d'autres docteurs dans contre les oppositions francaises a Ia legende de

(523) 7 octobre 1729. . omnibus, et singulis Christifidelibus, etiam speci-

(32i) Denediclus pupa XIII, ad perpetuam rei fica, et individua mentione, et expressione dignis,
memoriam. sub poena excommunicationis per contrafacientes
Cum ad apostolatus nostri nolitiam pervenerint ipso facto absque alia declaralione incurrenda , a
qusedam folia Galiico idiomate lypis impressa sub quo nemo a quoquam, praetcrquam a Nobis, seu
t;lulo: Mandementde Mo?iseigneurfeveque d'Auxerre, Romano pontiiice pro tempore existente, nisi in
qui defend de reciter fofp.ceimprimd sur une feuille mortis articulo conslitutus, absolutionis benelicium
volunie, qui commencepar ces mols : Die 25 Maii, in valeat obtinere, omnino quoque interdicimu.>. Vo-
festo sancti Gregorii VII papoe et confess.... Donne lentes, el aucloritate apostolica maniantes, utqui-
h Auxerre, le vingl-qualrieme dejuillet mil sepl cent cunque folia hujusmodi penes se babucrint, illo
vingl-neuf.— Nos quamplures ex venerabilibus fra- statim, aique praesentes litterse eis iniiotuerint, loco-
tribus nostris sanctae Romance Eccleske cardinali- ruin ordinariis, vel hoereticse pravitalis inquisilo-
bus, aliosque in sacra theologia magislros ad illorum ribus tradere, atque consignare teneantur; lii vcro
cxamen delegimus , qui post maturam eorumdem D ea sibi sic tradila illico fiammis aboleri curent: in
foliorum discussionem, quid sibi ca super re vide- contrarium facientibus non obstantibus quibus-
retur, Nobis retulerunt. Auditis itaque memorato- cunquc.
rum cardinalium, et in sacra theologia magistrorum Ut autcm eaedem praasentes litlerse ad omnium
senlentiis, de apostolicae potestatis plcnitutiine, or- notitiam facilius perveniant, nec quisquam illarum
cinationes in prsefatis foliis contenlas,nullas, inanes, ignorantiam allegare possit, vplumus ctiam, et au-
invalidas, irritas, attentaias, nuliiusque omnino cloritate proefata decernimus, ut illaj ad valvas ba-
loboris et momenti esse, et perpetuo fore, tenore silicse principis apostolorum, ac cancellarhe aposto-
prsesentium declaramus. licae, curiaeque gencralis in monto Ciiatorio, et in
Et uihilominus aJ majorem caulelam, et quatenus acie Campi Florse de Urbe per aliquem ex cursoribus
opus sit harum serie revocamus, cassamus, irrita- nostris, ut moris est, publicentur, iUarumque exem-
mus, annulamus, viribusque, et effectu penitus , et pla ibidcm affixa relinquantur, et sic publicafee
omnino vacuamus, ac pro revocatis, cassatis, irri- omnes, ct singulos quos concernunt perinde affi-
lis, nullis, invalidis, et abolitis, viribusque et effectu ciant, ac si unicuique illorum personaliter notificalee
penitus omnino vacuis semper haberi volumus, et et intimalDefuisseut.
mandamus; folia vero pradicla tam impressa, quam Utque ipsarum. prasentium lilierarum Irausuin
efiam manuscripta legi, seu retmeri tenore pariter ptis, seu exemplis etiam impressis, manu alicujus
pra'.sentium prohibemus, illorumque impressionem, nolarii publici subscriplis, et sigillo personas m
descriptionem, -lectiohem, retentionem , et usum Ecclesia dignitate conslitatse muniiis, cadem prorsus
 259 S. GREGORIUS VII PAPA. 260
saint Gregoire VII. Rome faisait voir assez, sans A ne le suivrons pas dans le cours de ses banales de-
doute, qu'elle ifavait pas lance a la Iegere cel eioge clamations, au milieu desquelles il cherche a iusi-
d'un si illustre pontife, et qu'elle ne reculerait pas nuer que des motifs humains pourraient bien avoir
dans la ligne qu'elle avait adoptce. Le gallicanisme dicte seuls la canonisation de Gregoire VII, et nous
11'avait cependanl pas encore atteiut la mesure de nous hatons d'arriver a la conclusion, dans laquelle
son audace, en France. Le 50 septembre vit pa- le prelat declare que, poiM'prevenir aulanl qu'il dd-
raitre un mandenient colossal de Jacques-Benigne pend de lui les impressions qu'une fausse maxime
Bossuet, eveque de Troyes, qui venait se joindre a pourrail faire sur les esprils de loules les personnes
ses collegues d'Auxerre; de Montpellier et de Metz, qui, avec beaucoupde piite, manquenl de lutnieres, it
et affronter les redoulables hasards d'une lutte avec defend de reciter le nouvel office,soit en public, soil
f Eglise romaine. Ce mandement, qui eiait tout un cn parliculier, ordonnanlque les exemplairesensoient
gros livre, avait eie facilc a rediger. L'auteur s'y rapportds augreffe de son officialite: le loul sous les
eiail lout simplement propose d'elablir la doctrine peines de droil.
du premierarticle de la Declaration de 1682, et pour Quelques semaines apres, le 6 decembre, Rome,
cela, il avait cru suffisant de traduire en francais pour Ia troisicme fois, repondait a ces grossieres-
assez lourd plusieurs des pages que son cncle a B insultes par un bref qui fieirissait avec energie le
consacrees a cette matiere, dans la Ddfense, encore mandement de f eveque de Montpellier, el ce bref ne
inedite, de la Declaration du clerge de France. Nous tarda pas d'etre suivi d'un quatrieme, par lequel
ne citerons quc quelques lignes de cet enorme fa- Benoit XIH, sous la date du 19 du meme mois, in-
ctum, lout rempli d'injures brutales contre les sou- fligeaii enfin, par son autorite apostolique, aux par-
verains pontifes : lements de Paris et deBardeaux, le chatiment qu'ils
« Vous senlez, mes chersfreres, a ce simple ex- avaient merite par leurs arrets altentatoires a 1'auto-
/ pose, dit le preiat, toutle poison dont cetle feuiile rite du saint-siege et a fbonneur d'un glorieux ser-
< est remplie ; vous en comprenez tout le danger, viteur de D.eu. Dans ce bref remarquable, le pape
,< vous apercevcz sans peine lcs maximes qu'on ne se contenlait pas de declarer abusifs et nuls pour
< voudrait vous inspirer, en vous proposanl de cc- la conscience les arrets et injonclions de ces par-
< lcbrer dans vos jours de feies des aclions qui au- lements, niais il les cassait et annulait de sa propre
« ruient dv. demeurcr enseveliesdans un dternel oubli, autorite, en la maniere que, dans les jours mcnie ou
« el qui ne peuvent que ddshonorer leurs auleurs; de nous ecrivons ces lignes, Gregoire XVI vient de
« consacrer par un culte public ia memoire d'une casser et d'annuler tous les actes de la regence
« sanglante tragedie, et de canoniser dans les offices 'C d'Espagne qui sont contraires aux droits et a la
< de 1'Eglise, comme inspiree par Ie Saint-Esprit, liberle de 1'Eglise.
< iinc conduite enlierement opposee a f Evangile, a « Comme il est parvenu a ncs oreilles, disait Be-
< fesprit de Jesus-Christ et de la sainte Eglise. » « noit XIII, que plusieurs magislrats, officiers ct
L'eveque de Troyes finissait par defendre, dans « ministres scculiers, se sont eleves, dans des edits,
loul son diocese, f usage de la legende, pour donner « arrets, resolutions, ordonnances, mandals et autrcs
auroi de nouvelles preuves de son attacliemenl a sa « reglemenls et provisions, sous quelque nom que
personne sacrde, de son zeie pour la ddfense des droils « ce soit, contre le decret recemmcnt publie par
de sa couronneel pour le mainlien de la tranquillile « nous pour f extension de f office de sainl Gre-
de son rotjaume; enfin, pour prdserver le troupeau de < goire VII a toute 1'Eglise ; officequi, en vertu des
Jdsus-Chrisl des illusions dhine fausse pidle. « iudults de Paul V, Clement X, Alexandre VIII et
Rome ne pouvail demeurer impassiblc a ces nou- « Clement XI, uos predecesseurs d'heureuse me-
veaux oulrages. Un second bref, porlant condamna- « moire, se celebrait deja publiquement et solen-
lion du mandement de f eveque de Metz, el concu « nellement dans beaucoup d'cglises du monde chre-
dans les memes termes que celui qui avaiteie Iance « tien, et que nous avons rendu obligatoire pour
conlre 1'eveque d'Auxerre, fut solennellemenl publie D « tous ceux qui sont lenus aux heures canoniales,
et affiche dans Rome, le 8 octobre. « a feffet d'accroitre le culte de ce saint pontife et
En Francc, ces actes ap.;stjliquesne ralentissaicnt « confesseur qui a travaille avec un courage si infa-
pas le zele des cnnemis de Rome. Le scandale d'u» « ligable au reiablissement et au renouvellement de
nouveau mandement contre la legende eclatait a «la discipline ecclesiastique, et a la reforme des
grand bruit. Voici en quels termes Honorat de Qui- < moeurs ;
qneranddeBeaujeUj.evequede Castres, s'exprimait i Youlant, conformement au devoir de la charge
sur Ia legende, dans une lettre pastorale du 11 no- « pastorale que la divine misericorde a confiee a
vembrel729: « Je ne puis me resoudre de traduire « nolre basscsse, et qui est si forl au-dessus de nos
«ici des paroles plus propres a scandaliser les bons < merites et de nos forces, defendre et conserver
< Frangais qu'a edifier les bons catholiques. » Nous .<sans diminution et sans tache nolre autor-ite ct

fides tam in judicio, quam extra illud ubique loco- Datum Romaa apud Sanclum Petrum, sub annu/o
rum habeatur, quaj eisdem prasenlibus haberetur, piscaloris, d;e 17 Septemb. 1729, pontificatus nostri
si forent exhibitie, vel ostensaj. anno sexto.
261 PROLEGOMENA.— DL OFFICIO S. GREGORII. 262
« celle de 1'Eglise, attaquees dans les pernicieuses .A La nouvelle de ce bref arriva bientot en Franee et
« entreprises deces laiques,et ayanlpresente a nolre ne tarda pas a exciter la fureur des suppdts du galli-
< esprit toute la suite de toutes et chacunes des canisme. Le parlement de Paris rendit, cn date du
« choses qui se sont passees ; duconseilde 25 fevrier 1750,un arretcontrela publication, distri-
« plusieurs de nos venerables freres les cardinaux bulion et execulion de ce bref, ainsi que de ceux
« de la sainte Eglise romaino, par fautorite aposto- qui avaient ete lances contre les evcques. Cette
«lique, dela teneur des presentes, nous declarons cour 'exhalait son indignation par le ministere de
«les eilits, arrets, resolutions,decrets, ordonnanccs, son fijele organe, Gilbert de Voisins, qui s'expii-
t promulgues par les magistrats meme supremes, mait ainsi dans Ie debut de son requisitoire :
•<et tous officiers ou ministres seculiers de quelque « Apres f arrct soiennel que la cour rendit, au
« puissance laique que ce soit, contre notre susdit < mois de juillet dernier, sur nos ccnclusions, a
«decret d'exlension de f office de saint Gre- « 1'occasionde foffice dc Gregoire VII, nous avions
« goire VII , nuls, vains, invalides, depourvus a «lieu de croire que nous n'aurions plus d'autre
< perpeiuite de toule forcc, ni valeur, ainsi que « dcvoir a remplir sur cct objet, et que la cour
< toutes les choscs qui cn sont suivies ou sui- < de Rome nous en laisserait insensiblement perdre
t vraient; B «la memoire.
« Et de plus, pour plus grande surcte, et en tant « Mais nous reconnaissons, avec douleur, combien
< que besoin est, par les presentes, nous les revo- « nos csperances ont eie trompees, a !a vue ifun
< quons, cassons, irritons, annulons e* abolissons « bref de Rome, que nous avons entre les mains,
V a perpeiuitc, les privaut de toute force et effet, et « el dont on peut dire qtCil rcdutl en pratique la
<voulons qu'ils soieut a jamais tenus pour revo- ( doclrine repandue dans foffice de Grdgoire VII, en
« ques, casses, irrites, annules, invalides, abolis, i cassant, par f autorile pontificale, tous edits,
< et prives entierement de toute force et effet, t arrets, ordonnances, ct autres actes emanes a ce
« etc. (525). i « sujet des puissances seculieres, meme souveraines.

(525) Benediclus papa XIII, ad perpetuam rei me- invalida, irrita ct de facto prsesumpta, nulliusque
tr.otiam. prorsus roboris et momenli esse, et perpeiuo fore,
Cum ad aures nostras pervenerit nonnullos ma- apostolica auct;rilale tenore prsesentium decla-
jgistratus, seu officialeset ministros saeculares, qui- ramus.
-busdam edictis, decretis, senatusconsultis, prssce- Et nihilominus ad majorem cautelam, et qualenus
ptis, mandatis, aut id genus, aliisve quocunque no- ^r opus sit, illa omnia, et singula harum serie itidem
mine nuncupalis ordinationibus, seu provisionibus perpetuo revocamus, cassamus, irritamus, annula-
•adversus decretum extensionis ad universos Chrisli mus, et abolemus, viribusque et effectu penitus, el
fideles, qui ad horas canonicas leneiitur, officii S. omnino vacuamus, acpro revocatis, cassatis, irrilis,'
Gregorii papaeVII, quod prius ex indultis fel. rcc nullis, invalidis, et abolitis, viribusque et effectu
Pauli V, Clementis X, Alexandri VIII, et Clemen- penitus, et omnino vacuis semper haberi volumus :
tis XI, Romanorum ponlificum praedecessorum no- sicque et non aliter in praemissis per quoscunque
strorum, in pluribus jam Christiani orbis Ecclesiis judices ordinarios, et delegatos, etiam causarum
passim recitabatur, atque publice et solemniter ce- palatii apostolici auditores, ac S. R. E. praefalsecar-
lebrabatur, a Nobisad augendum cultum S. pontificis dinales, eliam de latere legatos, aliosve quoslibet
et confessoris, qui in exstirpandis erroribus, eccle- quacunque praeeminentia, et potestate fungentes, ei
-siaslica disciplina restiluenda, et instauranda, cor- functuros, sublata eis, et eorum cuilibet quavis
ruplisque moribus rcformandis strenue ac indefesse
•
aliter judicandi et interprelandi facultate et auctori-
elaborayit, novissime cdilum, insurrexisse tate, judicari et definiri debere; ac irritum, et inane
Hinc est, quod nos ex debito pastoralis olficii, si secus super his a quoquam xjuavis auctoritate
quod humilitati nostroa, meritis licet et viribus scienter, vel ignoranter contigerit attentari, decer-
Jonge impari, commisit divina dignatio, nostram, nimus, in conlrarium facieulibus non obstanlibus
et ccclesiasticam auctoritatem a perniciosis hujus- quibuscunque.
modi laicorum conatibus illaesam, et illibatam tucri, Ut autem eaedem prsesentes litterse ad omnium
et conservare volentes, nec non omnium, et singu- notitiam facilins deveniant, nec qujsquam illarum
lorum, quae in praemissis, seu eorum occasione D ignorantiam allegare possit, volumus, ac pariter
quovis modo, acta, et gesta fuerunt, seriem, aliave decernimus, ut illae ad valvas basilicse principis
quaecunque etiam specificam, et individuam mentio- apostolorum, ac cancellariae apostolicse, curiaeque
nem, et expressionem requirenlia, prsesentibus pro gengralis in monteCitatorio, et in acie Campi Florae
plene, et sufficienter expressis, et exacte specificatis de llrbe per aliquem ex cursoribus nostris, ut moris
habentes, de quamplurium venerabilium fratrum est, publicentur, illarumque exempla ibidem aflixa
nostrorum, S. R. E. cardinalium consilio, edicta, relinquantur, et sic publieatse omnes, et singulos
decreta, senatusconsulta, praecepta, mandata, et quod concernunt perinde afficiant, ac si unicuique
quasvis alias quocunque nomine nuncupatas ordina- illorum personaliter notificatse et intimatae fuissent.
tiones, Sive provisiones per magistratus, etiam su- Utque ipsarum praesentium litterarum transum-
premos, seu ofiiciales et ministros sseculares aut ptis, seu exemplis, etiam impressis manu alicujus
alias a quacunque laicali polestate, ejusque nomine notarii publici subscriptis, et sigillo personse in ec-
adversus decretum extensionis officii ejusdem S. clesiastipa dignitate constitutse munitis, eadem prOr-
Gregorii papseVU,perNos,sicut praomittitur, editum sus fides tam in judicib, quam extra illud, ubique
quomodoeunque, et ubicunque promulgata et pro- locorum habeatur, quae eisdem praasentibus habe-
mulganda, ac qusevisalia in prsemissis, seu eorum retur, si forent exhibitse, vel ostensae.
occasione quomodolibet acta, gesta et ordinata, Dalum Ro!B33apud S, Petrum, sub annulo pisca-
cum omnibus et singulis inde secutis, et quando- toris, die 19 Decemb. 1729 pontificalus nostr anno
cunque secuturis, penitus et omnino nulla, inania, sexto.
£65 S GRECORiUS VII PAPA. 2(14
«Ce bref enlreprend dc soumeilre au sacerdoce A k.de la double cause gallicane et j'ansenisie , sentant :
t f empire temporel des souverains; il exerce une aussi Ia fausse position de la eour et de fepisco-
« autorite. supreme sur des aetes revetus du ca- pal dans leur resolution d'ensevelir la legende sans
« ractere de leur pouvoir. II attaque leur indepen- eclat, s'agitait en desespere pour accroitre le bruit. H
« dancc jusquedans ses fondements, et tend a leur presentait requete au parlement de Paris conlre le
t oter la voie de la defendre. » bref qui avait fleiri son mandement, ayant preala-
Toulefois, farret du 22 fevrier 1750, quoique blement pris favis d'un conseil auquei ne siegeaient
rendu dans les formes et imprime, ne fut pas publie: pas moins de cenl avocats. Peu de jours apres, le 11
defense exprcsse en fut intimee au parlement de la fevrier 1750, il adressait ses doleances au roi, dans
part du cardinal de Fleury. Deja, desies premiers une longue Ieltre, ou il chcrche a exciter le zele dn
joars du ruois de decembre 1729, le chancelier moisarque contre les entreprises de la cour de
avait ecrit aux gens du roi de tous les parlements Rome (527). II n'obtint cependant pas feclat qu'il de-
de ne faire aucun requisitoire coiicernant les liber- sirait; car, le 18 fevrier, le cardinal de Fleury ecri-
tes de f Eglise gallicane sans avoir auparavanl con- vil aux gcns du roi la leltre suivante, qui montra
sulte la cour; il avait meme declare en termes que la politique du moment eiait de s'en tenir a la
expres, a f avocat-geneial du conseil superieur de B 1 paix :
Roussillon, qu'il fallaii allcr doucemcnlet qu'on iCd- « Je n'ai rien a ajouter, Messieurs, a ce que
lail pas cn position de soulenir celte affaire. < j'ecris a M. le premier president; et j'e m'en remels
Celte conduile du gouvcrnement, opposee au voeu « aussi aux ordres du roi, que M. le chancelier yous
de la magistralure, s'expliquera facilement si fon « communiquera. U suffit, dans les conjectures pre-
serappelle la siluation du pouvoir royal a ceite « sentes, que f essentiel, c'est-a-dire les maxi-
epoque. Sans doute, les maximes qui avaient pre- « mes du royaume, soient a couvert: et la prudence
valu depuis longlemps a la Cour de Versailles ne « demande qu'on ne cherche pas a irriter le mal,
permcltaient pas qu'on loleiai daus- les .Eglises du « plutot que dele guerir. Le roi veujt, surtout qu'il
royaume f usage de la legende de saint Gregoire VII; < ne soit fait aucune menlion de la requete, ni du
mais, d'autre part, un eclat contre Rome eiit ameu- « mandement de M. feveque d'Auxerre. II devait
te le parti janseniste, qui ne demandait qu'a se « savoir qu'avanl de le publier, il convenait qu'ii sut
ruer contre cette autorite sacree que la couronne «les intentions de S. M. sur une matiere aussi delU
de France trouvait encore bonne a conserver. Lcs « cate, et concerler la maniere dont il s'expliquerait;
pamphlets jansenistcs du temps retentissent des «et il est cncore plus indecent qu'il fasse signer
acccnts de jubilalion du parti qui se eroyait a la « sa requete par une foule d'avocats. Ce procede
veille de voir rapporter, par le fait de la suppression «lient beaucoup plus d'uue cabale que d'un verita-
de la legende, 1'odieuse condamnation de la propo- « ble zele. »
sition XCI de Quesnel ; mais la cour avaitbesoin de Or, fannee 1750 devait voir reunie fasscmblee
la bulle Vnigenilus pour contenir la seditieuse pha- generale du clerge , et chacun pensait en soi-meme
1'angedes nouveaux calvinistes, tandis que, d'autre combien alors serait embarrassante la situation des
part, lcs qualre articles de 1682, en vain revoques prelats dans celte conjoncturedelicate. S'eieveraient-
par Louis XIV, lui semblaient le palladium de f au- ils contre la legende ? la passeraient-ils entierement
torite royale. Ce n'etait donc ni des mandements sous silence? Tel etait le probleme difficile qui res-
declamaloires, ni dcs arrets fanatiques qu'il lui tait a resoudre. En attendanl, soit hasard, soit in-
fallait: mais tout simplement une resoiution prise tention, f assemblee s'ouvrit a Paris le 25 mai, jour
a f amiable par le clerge de supprimer sans bruit meme de la fete de saint Gregoire VII. Le £2 juin
la legende (526). Ainsi la cour fentendit; ainsi fut- suivant, le cardinal de Fleiiry s'etant presente a
elle docilement comprise dans loute 1'Eglise de fassemblee, et ayant pris la place du president, Son
France; en sorte que jusqu'a la deslruction de Eminence, dans un discours sur la situation des af-
fancienne socieie, en 1789, pas uneEglise seculiere faires ecclesiasliques, dit, entre autres choses, « que
ou reguliere n'avait pu inaugurer le culte du grand « personne n'ignorait avec quel artifice et quelle
pontifc Gregoire VII. Donnons encore quelques « mauvaise foi les novateurs clierchaient a repandrc
trails de cette deplorable hisloire. < d'injustes soupcons contre le clerge de France,
L'eveque d'Auxerrc, toujours ardent a la defense < comme si, en se declarant aussi solenneliement

(326) L'archeveque deVintimilleetait trop prudent Leur reserve dans une occasion si delicate ne tarda
pour s'etre mis en avant d'une maniere eclatante pas a leur attirer le reproche de contradiclion, dc la
dans cette affaire. Le 6 fevrierl750, ilecrivait au part des jansenistes.
pape pour le prier de fermer les ijeux sur ce qiCil (527) Des le 51 decemlire precedent, feveque de
croirail eire son affaire dans la questionde lu legende, Montpellier avait ecrit une premiere epitre au roi,
et le priail de considerer combienil lui avait fallu de pour lui denoncer le danger que courait sa personne,
conragc pour ne la pas proliiber, cqtnme d'aulres, et pour le supplier de faire faire, a la prochaine as-
par un mandement. (Nouvellesecclesiastiques,1" tnai semblee du clerge, une nouvelle declaralion des
1751.) Dans le fait, pour les prilats attaches a la quatre articlcs de 1682, et de pourvoiracequ'elle fui
doctrine de 16S9., la position etaii bien difficile. lue desormais fous les ans dans fe^lise.
265 PROLEGOMENA.- DE OFFICIO S. GREGORU 268
< qu'il a fait en faveur de la bulle Vnigenitus, il eut A « se trouvait par la reiractaire aux ordres du roi,
« eu intention secrete de favoriser des opinions aussi < qui, comme protecteur de f Eglise , employait son
< injurieuses a findependance du pouvoir temporel < autorite a en faire executer les lois.
t de nos rois qu'opposees aux anciennes maximes < Que f assemblee comprenait sans peine que le
t que les eveques de France avaienl, dans tous Ies < motif qui avait porte Monseigneur f eveque
« siecles, si conslamment defendues ; quo, quoique « d'Auxerre a lui ecrire n'etait que pour se don-
« celte indigne accusation ne fut pas revetue de la < ner la liberte de s'elever contre la constilution
t plus legere ombre de vraisemblance. il lui parais- « Vnigenilus; mais que ce n'etait pas sans indigna-
t sait cependant que, pour dter a leurs ennemis .e « tion que fassemblee voyait a quels exces il s'etait
t dernier retranchement qu'ils avaient imagine pour « ci-devant porte contre un jugement dogmatique
t atfaiblir f autorite des jugements prononces con- < de 1'Egliseuniverselle/auquel tout eveque, comme
t tre eux, il eiait de fhonneur du clerge de « tout fidele, doit adherer de cceur et d'esprit.
t s'expliquer sur cette calomnie de maniere a leur « Que fassemblee, au surplus , eiait justement
f fermer la bouche et a decouvrir toute leur mali- t scandalisee de ce que ce preiat pretend qu'il y a
« gnite (528). » < une liaison entre la constitution Vnigenilus et f o-
L'archeveque de Paris, Gharles de Vintimille, B « pinion qui combat findependance de nos rois
dans sa replique au cardinal, repondit en ces termes «et de leur couronne en ce qui conceime le
sur f article en question : < temporel : enlin que, par toutes ces raisons,
< Afegard.de nos maximes sur le temporel de < fassemblee ne devait point permettre qu'on lut la
<nos rois et la fideiite que nous Ieur devohs, qui < lettre que Monseigneur f eveque d'Auxerre lui avait
< est-ce qui Ies a plus a coeur et qui les annonce < adressfe (550). »
< avec plus de zele que le clerge de France? Vous Peu de jours apres, 1'assemblee eut a s'occuper de
< savez, Monseigneur, et j'avais eu fhonneur de la lettre que f eveque de Montpellieravait ecrite au
< vous le dire en particulier, ce que pensent tous roi, le 31 decembre 1729, au sujet ae la legende, et
< ceux qui composerit celte illustre assemblee, <_ui dans laquelle il cherchait a jeter des nuages sur les
< avait resolu de ne point se separer sans s'expli- intentions des preiats qui n'avaient pas j'uge a propos
i quer a'une maniere a fermer Ia bouche a un parti de prohiber, par mandements, le culte de saint
< opiniatre qui, dans le terops qu'il meconnait Gregoire VII. Jalouse de se justifier du soupcon d'in-
< fautorite de 1'EgIise et celle du roi, ose se difference pour Ies droits de Sa Majeste, fassemblee
< couvrir d'un pretendu zele pour ces memes maxi- arrcta le plan d'une adresse a Louis XV, qui fut re-
< mes (529). t : ^ digee et signee sous la date du 11 septembre. Les
Nous ne tarderons pas a voir comment f assemblee prelats s'y plaignaient amerement des insinuations
se tira de ce pas difficile ; mais, en attendant la deci- de feveque de Montpellier cdntre leur fidelite, et di-
sion, un incident remarquanle la forca de prendre saient entre autres ces paroles remarquables :
position sur le fait meme de la Iegende. L'eveque « Cest par de vaines declamations et par des im-
d'Auxerre avait imagine d'adresser une lettre a « putations calomnieuses, que M. feveque de Monl-
rassemblee, poiir lui remontrer fobligation oii elle « pellier croit pouvoir faire oublier ses exces, et
eiait de sevir contre la scandaleuse entreprise de « couvrir, a 1'ombre d'un zele amer et deplace, les
Rome, et ramenait dans f affaire la condamnaliori « erreurs qu'il debite et le scandale qu'il cause dans
de la proposition XCI de Quesnel. L'assemblee, «1'Eglise. Cet artifice n'est pas nouveau; tous les
ayant refuse d'entendre Ia leclure de la lettre, prit les « sectaires fontmis en usage; les ennemis de funitd
resolutions suivantes que nous empruntons a son « s'en servent aujourd'hui, et leur dessein est aise a
proces-verbal: t p^netrer. Occupes depuis seize ans a soulever les
< La compagnie a unanimement lemoigne qu'elle < magistrals et les peuples contre fautorit^ de Ia
<avait un juste sujet de se-plaindre de la conduile j) < constitution, et a rendre nieprisables ceux qui
« de monseigneur feveque d'Auxerre, qui croyait <font recue, ils ont saisi foccasion de la legende da
« devoir exciter le zele de f assemblee pour Ie main- < Gregoire VII, legendequi n'a dle adoptde dans votre
« tien des droits sacres attaches a fautorite royale , ( royaume par aucutx dveque, el dont 1'usage rCa it&
« comme si elle meritait d'etre soupconnee d'en <et ne sera permis dans aucun de nos diodses ; ils
« manquer. < ont cru pouvoir, par des reflexions malignes et
«Que cette conduite de monseigneur 1'eveque « captieuses, rompre funion et le concert qui re-
« d'Auxerre eiait d'autant moins convenable, que ce « gnent entre les deux puissances, et, a la faveur dfes
« preiat s'ingerait a faire des observations a une as- < divisions qu'ils tentent d'exciter, se inettre a
« semblee qui n'en avait pas besoin, et dont il ne < couvert de 1'une et de f autre; ils ont voulu, par
« pouvait ignorer les sentiments; tandis qu'il eiait < une diversion sur les contestations qu'ils s'effbr-
«lui-meme dans une desobeissance ouverte a f au- < cent de reveiller, faire perdre de vue f interet com-
* torite de f Eglise, dont il rejetait les decisions; qu'il < mun de f Eglise et de ffcitat, qui consiste a conser-
(52S) Proces-verbaux du clerge, tome Vll, page ^529) Proces-verbaux du clerg^, ibid.', page 894,
892. (550) Proces-verbaux, ibial., page 1062.
PATROL.CXLVIII.
aoj ,, - . GREGQRMiS VII PAPA, Sg8
« ver funite de la.foi, et a ramener qu a soumeltre Ai ceux rqui, oserent mainlenir le, breviaire romain
t ceux qui la violent. dans leurs Eglises au milieu de finnoyatiou litur-
< Ori affecte, Sire, de mettre une difftrence eritre gique. Dans f assemblee de 1750, il vit de bonne
<la puissance de Louis XIV et la vdtre : c'est un heure tout ce que la conduite de ses collegues.con-
<irait egalemenl injurieux a Votre Majesle et a tre la legendede saint Gregoire VH renfermait de
« votre auguste bisaieul: herilier de son trdne et de contraire a f honneur du Siege apostolique, et, mal-
< ses vertus, devenu f amour de vos peuples en nais- gre tout f eloignement qu'il professait pour la per-
< sant, sans avoir jamais eprouve aucune eontradicr sonne et Ies doctrines de f eveque de Montpellier,
< tion, ni domestique, ni etrangere, que pourrait-il il osa refuser de prendre part a la deliberalion qu'on
< manquer a Votrc Majesld, pour soulenir ses droits, tint au sujet de la lettre de ce prelat au roi, et dans
< comme il soulenail les siens ? Mais, en les soute- laquelle on concerta fadresse dont nous venons de
< nant, ce grand roi n'oublia jamais les sages mena- paiier. Son isolement a fegard de tout ce qui se
< gements que la religion inspire (551). » passa dans celte affaire est expres^ement atteste
Voila sans doule quelque chose de positif. Point dans le proces-verbal de f assemblee (555)
de mandements contre la legende de saint Gregoire Nous ignorons comment il se put faire que ce
VII, que 1'Eglise gallicane appelle ici simplement' 8 prelat, qui avait refuse de parlager avec ses colle-
Grigoire VII, dans une oceasionou il s'agitprdci- gues la responsabilite de f adresse qu'ils presente-
sdmentdu culle ddcerne acesaint. pontife, protestant rent a Louis XV, pour fassurer de la fideiite qu'ils
ainsi contre le Martyrologe et contre fautorite qui lui garderaient aux depens meme de fobeissance
promulgue le calendrier catholique; pointde man- juree au saint-siege, fut neanmoins choisi pour rer
dements individuels et passionnes; mais la resolu- diger et prononcer la harangue au roi , par laquelle
lion prise, en corps, froidement et d'autorite, par se terminaient d'ordinaire les. assembiees du clerge,
1'assemblee, d'eiouffer ce culte, d'arreter 1'effetdes Quoi qu'il en soit, cette harangue courageuse et in^
volontes apostoliques; de se mettre, par une deso - dipendante roulait uniquement sur les maiix. de
beissance (Iagrante au saint-siege, dans une silua- 1'Eglise. L'eveque de Nimes y signalait avec une
tioii analogue a celle de feveque d'Auxerre, dont on eloquence apostolique Ies entreprises des magistrats
signalait f esprit de revolte. Sans doute, cette des- conlre la Hberte ecclesiastique et finsolence de la
obeissance de f assemblee aux ordres du pape, n'a- secle janseniste, enhardie par une telle protection;
vait lieu que sur un point de simple discipline; et, rappelant fobligalion pour un roi chretien do
mais croyait-on pouvoir conserver longtemps dans defendre le clerge, il disait ces belles paroles;
le clerge les liens de la subordination, quand on les < Cest pour cela, Sire, que votre trone, qui,
brisait si aisement a 1'egard du pontife qui, d'apres < depuis qu'un saint pontife le consacra, en arra-
la doctrine meme de 1682, rend des decrets qui < chant le grand Clovis au paganisme, n'a jamais
obligent toutes les Eglises? Rome dissimula fou- « eie profane par ferreur, estune ressource si sure
trage; mais elle maintint courageusement la legende. < et si necessaire pour nous, et que Ie droit qu*il
Un siecle s'est ecoule depuis, et voila qu'une au- < vous a donne de nous proteger est le plus au-
reole de gloire environne le nom de ce Gregoire VH < guste de tous vos titres. Nous venons a vous pour
que fassemblee refusa d'appeler saihi, et la voix < maintenir fouvrage de Jesus-Christ meme, ct
publique salue avec acclamation celui dont les pre- < pour nous conserver la liberte d'un ministere
lats de 1750 se faisaient honneur d'avoir banni la < dont fusurpation et la violence peuvent bien ar-
memoirede leurs dioceses (552).Certes, silapalience < reter fexercice, mais qu'on ne saurait essentiel-
de Dieu est d'autant plus imposante qu'il.en puise « lement nous ravir.
le motif dans son eternite, combien est sublitne < Tout ce qui n'est qu humain peut etre a la
celle de sa noble epouse, notre mere, la sainte < merci des hommes; mais, pour le
depot de Ia
Eglise romaine, dont le temps vengea toujours D « foi, et notre juridiction qui en est une suite ne-
finjure! « cessaire, c'est notre tresor, notre gloire, notre
Cette adresse deplorable etait signee de qualorze < engagement: nous.ne pouvons j'amais consentir
archeveques et eveques de f assemblee, et de dix- < qu'on nous fenleve; nousen sommes redevables
neuf deputes du second ordre. Un seul nom y man- < a Dieu, a
1'Eglise, aux peuples, a Votre Majeste,
quait. Ceiait celui de Jean-Cesar de La Parisiere, < dont le regne est fond^ sur la catholicite, et
cveque de Nimes. Ce preiat, zele conlre le ''anse- < doit toujours se soutenir sur les memes prin-
nisme et honore de Ia haine de la secle, fut un de < cipes (554). »
f551) Proees-verbaux duclerge, «6irf.,page 1074: arret contre fadresse, et fon vit paraitre peu apres
(552) Et remarquezqifencondamnantsimplement une brochure intitulee %-Lacause dePEtat
a f oubli la memoire de saint Gregoire VII, f assem- abandonndeparsanglante le clergede France, ou, rdflexionssur
blee pretait le flanc a ses adversaires les jansenistes, la lettre de fassemblde du clerge au roi, du 11 sev-
quietaientendroit delui reprocher de neprendre tembre 1750. In-4", de6§ pages.
que des mesures negativesafegardd'uneentreprise
romaine contre laquelle elle croyait pourlant devoir 7555) Page 1073.
reclamer. Le paiiement de Paris prepara donc un (554)Proces-verbaux, page 1220.
 ""
269 PROLEGOMENA.-DE OFFICIO S. GREGORII. §70
Cetait le dernier soupir dc f antique liberte qui A j < Ie deposer, et lespeuples seraient dispenses delui
s'exhalait dans ces fortes paroles: Votre Majesle, < obeir! » D'un autre cdte, Ie parlement de Paris,
dorille regne est fonde sur la catliolicite. Jamais plus souleve d'indignation, preparait une procedure
un seul mot dans les actes du clerge francais ne contre la harangue, et faisait faire par son presi-
rappela cet axiome de fancien droit de la chreiien- dent des remontrances au roi sur Ies principcs
te, qu'«ne nalion catholique ne pouvait etre gouvernde attentatoires a la majeste royale que f orateur y
que par un prince calholique. avait professes : tout faisait presager un oragc.
Ce mot ,i court. si simple, mais si profond que L'esprit pacifique du cardinal de Fleury parvint,
feveque de Nimes avait jetedans sa harangue, etait celte fois encore, a f apaiser, et le roi s'en tint a
«"ailleurs la seule allusion qu'elle renfermat a f af- declarer au parlement qu'il evoquait faffaire a son
faire de la legende de saint Gregoire VII; mais on conseil. Tout se termina Ia (555); les vagues tom
ne pouvait desavouer avec pius de deiicatesse tout berent peu a peu, mais la France demeura en de-
ce qui s'eiait fait contre fheroique pontife qu'en hors de la catholicite, quant au culte d'un saint
rappelant, en presence du roi meme, qu'il y avait pape. On put voir alors tout le chemin qu'on avail
encore quelque chose au-dessus de sa couronne : fait depuis 1682.
1'interel de la calholicitd. Certes, la haraugue ferait B' Si nous recherchons mainlenant ce qui se passa
oublier fadresse, si on n'eiait contraint de voir dans plusieurs autres contrees de f Europe, au sujet
dans la harangue le fait d'un seul eveque, et dans de la legende, nous rencontrons des faits singnlic-
f adresse la resolution prise et observee, j'usqu'a Ia rement humiliants pour nous autres Francais; il
fin, par les representants du clerge d'alors, d'a- est triste. en effet, de voir les advcrsaires de l'E-
neantir le culte de saint Gregoire VII. Or, ceci se glise et lcs hereiiques eux-memes s'unir a nous
passait en 1730; el avantla fin du meme siecle, pour aneantir le culte d'un saint.
cette royaute, qui avait voulu etrc inamissible, etait Naples avait eu la gloire de porter lc premicr
deelaree abolie a jamais. Le successeurde LouisXV, coup au siege apostolique dans cette deploralile cir-
atteint du vertige dont Dieu semblait avoir frappe constance. Cette ville et son Etat appartenaient alors
ceux de sa race, apres s'etre vuentraine a sanctionner a f empereur, qui y entretenait un vice-roi. Ce per-
des actesqui aneantissaient fEglise, montait sur un sonnage, nomme le comte de Harrach, ayant eu
echafaud, sans que sa loyaute, sa vertu ni son re- connaissance de fentree de la legende dans ce
pentir fussent capables de sauver les prineipes royaume, s'empressa d'en denoncer la publication
monarchiques eclipses pour de longues annees en- au tribunal napolitain dit du collateral, oii on ne
corc, tandis que, rainene en triomphe, saint Gre- " manqua pas de la traiter comme un deiit, ct le
goire VII reparait avec une majeste inouie et par- vice-roi, le 5 mars 1729, adressait a son souve-
tagera desormais avec Charlemagne le titre sublime rain un long rappart, dans lequel, apres avoir dis-
de fondateur de la societe europeenne. cute longuement Ies gr.aves dangers qui s'ensui-
ll nous tarde de finir le honteux recit des outra- vaient lout naturellment pour la cou; onne impe-
gcs qu'eut a subir en France, au xviuc siecie, riale du seul fait de la legende, il s'exprimait en ces
la memoire de finconiparable pontife. Halons- lermes :
nous donc de dire que feveque de Montpellier, < De tous ces grands et insupporlables prdjudices,
dans son courroux contre fassemblee qui avait « qui naissent en general de la publication des sus-
refuse de s'associer a ses fureurs, allaqua violem- « diles lecons contre f independance de la souve-
ment son collegue feveque de Nimes, dans une « rainele, et en particulier contre lcs droits royaux
lettre pastorale, en date du 50 novembre 1750, oii < de Volre Majeste, comme empereur, il nous pa-
il s'efforce de montrer la contradiction, evidenle en « raissait s'ensuivre naturellement qu'il etait du
effet, entre la harangue du preiat el fadresse de < devoir de notre charge, qu'imitant la coutume et
fassemblee au roi. < Dans la harangue, dit-il, on „ < f adresse de Ia cour romaine, nous eussions de-
< donne pour maxime que le regnedeSa Majeste est < fendu ces lecons, ordonnant aux eveques de ne
< fondd sur la culholicitd, et qu'?7 doit toujours se: < Ies point inserer dans les breviaires. Mais ayant
< soutenir sur les memes principes; d'oii il est aisej < fait reflexion que nonobstant celte defense, les
< de conclure que si un prince avait le malheur de. < eccldsiasliques auraienl conlinud de les reciler. ct
< tomber dans fheresie, le pape serait en droit de. < que la prohibition d'un office aurait causd du
(555) Nous ne pensons pas devoir ennuyer le lcc- , et dans cet empereur Henri IV. On ne saurait s'i-
teur du recit des clameurs que pousserent les jan- maginer toutes les extravagances que cette idee lui
senistes au sujet d'un tableau que le cardinal des fait dire, et que le parti repeia sur tous les tons,
Bissy avait place dans sa cathedrale de Meaux, re- Quand enfin ils eurent reconnu que ces clameurs
presentant un pape assis sur son trdne, revetu\ etaient ridicules, attendu qu'il n'est dans toute ia
pontificalement et remcttant un globe auri empercur vie de saint Gregoire VII aucune circonstance a
decouvert et incline. Ce pape etait BenoitVIII, ett Iaquelle le tableau put faire allusion, on se relran-
cet empereur saint Henri II, patron du cardinal de: cha dans f accusation de mauvais citoyen, contre le
Bissy. L'eveque de Montpellier, qui revient sans> prelat qui osait mettre sous les yeux du peuple un
cessesur ce sujet dans sa volumineuse correspon- tableau ou ia majeste royale etait awsi abaissee
dauce, voulait voir dans ce pape saint Gregoire VII,, devant un pape.
27i S. GREGORIUIS VII PAPA, 272
« scandule a ce pcnple trop superstilieux, et que la ALtestant ne voulut pas demeurer en relard et se ruat
« cour de Romc, profitant de co mecontentement, avec.violence contrela memoire du saint pape. Ce
« aurait suscitc d'autrcs inconvenients qui nous au- n'est donc pas la ce qui doit nous surprendre ; mais
« raienl apres obliges a prendre de plus grands en- ce qui est humiliant, c'est d'etre lorce de reconnai-
« gagements, le tribunal du collateral fut d'avis de tre que ce gouvernement protestant, dans ses me-'
« ne point deiendre de rcciler les lecons, ct qu'il sures hostiles a notre foi et aux objets de notre vd-
« eiait meme plus a propos de ne faire paraitre au- neration, ne se montre pas plus hostile que diverses
« cun ressenlimenl, pour ne pas faire connaitre aux puissances de la communion rotnaine. Yoici farret
« simplesetaux ignoranls le venin cache qu'elles que les Etats generaux des provinces unies firent
« renferment, et qu'i/ suffiraii d'ordonner que lcs publier et afficher, dans toutes les villes de la confe-
« imprimeurs fussent emprisonnds et tous les exem- deration. II est date du 20 seplembre 1750.
« plaires fussent supprimes ; ct cela, sur le seul « Les Etats de Hollande et de West-Frise, a tous
« molif qu'on avait introduit, reimprime, vendu ces « ceux qui ces presentes verront, salut.
« lecons sans ma permission. et cclle du collateial « Comme nous avons appris qu'on abuse de notre
« contre Ia pragmatique de ce royaume, d'autant t indulgencc a conniver fexercice du service divin
< plus qu'elles eiaient imprimees avec la permission '^ « des catholiques romains, sans faire executer a
t des supeiieurs ccclesiastiques, quoiqu'oa n'eut « divcrs egards les placards emanes ci-dcvant con-
t pas permis de la donner. » t tre cet exercice, jusqtfau point qu'on imprime
Apres la prohibition de la legende de saint Gre- « publiquement, dans notre pays de Hollande et de
goire VII, par le vice-roi de Naples, vient celle < West-Frise, pour f usage^ des eglises romaines,
que fit, peu dejours apres, fhereiique archeveque « soit separement, soit avec ou a la fin de ce
d'Ulrech, Corncillc-Jean Barchman, par un mande- « qu'on appelle Directorium ou breviaire , foffice
ment en date du 12 mai 1730. II lient dans cette « ainsi nomme du pape Gregoire VII, arrete a Rome
piece scandalcuse le meme langage que nous avons i par fautorite papale, le .25 septembre 1728;
reniarque dans les mandements des eveques d'Au- < quoique ledit office exalte eomme une action
xerre, de Montpellier, de Troyes. Ce sont les memes « louable fentreprise de ce pape, pour avoir ex-
injures grossieres contro le chef de 1'Eglise, le « communie un empereur des Romains, prive ce
mcme mepris de ses ordonnances. « Si la loi de la « prince de son royaume et absous ses sujets de
< pncre, dit Barchman, doil dlablir cclle de la foi, « la fidelite qu'ils lui avaient promise, et qu'on ne
« les eveques sont obliges de veiller pour empecher « puisse ignorer que diverses puissances de la com-
« que rien ne se glisse dans les prieres pubtiques t munion romaine regardent cette entreprise de
« qui puisse corrompre insensiblement la loi de la « Gregoire VII comme si seditieuse, si coutraire a
< foi. Si on lit dans 1'Egiise fhistoire des saints, < la tranquillite publique, et d'une suite si dange-
t afin qu'en considei ant la fin de la vie de ceux « reuse, qu'elles ne permettent pas qu'on en fasse
t qui nous ont annonce la parole de Dieu, nous « aucun usage dans leurs roj^aumes et Etats ,•
t imitions leur foi et nous suivions leurs exemples, « A ces causes, apres une mure deliberation,
« d'autant plus dignes d'ctre imites, que la pieie y « nous avous j'uge a propos, pour la conservation
« parait d'uue maniere plus excellente, il faut « de la tranquillite commune, et pour Ia surete de
« prendre garde de ne rien louer dans les divins « la regence et de la veritable religion reformee,
< offices, que nous ne devions approuver et imi- « de statuer et d'ordonner contre les entreprises et
« ler menie, lorsque foccasion s'en presentera. » < les machinations des adheients du siege de
Le mandement se termine par ces paroles: « A < Rome, comme nous statuons et ordonnons par
< cescauses,pourdefendreladoctrine defEglise ca- « la presenfe :
< tholique par rapport a la distinction des deux « Premierement, qu'on ne pourra faire le moin-
< puissances ; pour conserver, autant qu'il est en jj < dre usage dans notre pays de Hollande et de
« nous, a la puissance civile son independance « West-Frise, soit en public, soit en parliculier,
t de la puissance spirituelle; pour donner a « dudit officedu pape Gregoire VII, sous peine que
« Nosseigneurs les etats generaux, supremes mo- « les pretres catholiques romains qui y contrevien-
< derateurs de notre republique, des preuves « dront seront punis sans aucune remission comme
« de la fideiite que nous leur devons, sans affaiblir « perturbateurs du repos public, et que les eglises
< en rien le respect que nous devons au saint-siege « de la religion romaine, chapelles ou autres as-
<raposlolique, nous defendons de reciter f office de ' « semblees dans
lesquelles on fera a favenir usage
< saint Gregoire VII, tant publiquement dans les t dudit oflice, seront fermees
pendant six mois.
< eglises qu'en particulier, a tous ceux qui sont « En second lieu, qu'on ne pourra reimprimer
< obliges aux heures canoniales. La grace de Dieu « dans notre dit
pays, ou y appOrter du dehors le-
t soit avec vous lous. Ainsi soit-il.'» « dit office, pour y etre debite ou vendu, soit se-
Lorsqu'un prelat qui se pretendait catholique, « parement, ou tel qu'il est imprime a la fin dudit
malgre 1'Eglise, se livrait a de pareils exces, il n'y « Directorium de la messe et autres oerenionies de
a plus lieu de s'eionner qu'un gouvernement pro- t 1'Eglise romaine, et qu'on ne poiirra faire aucune
 273 PROLEGOMENA.—DEOFFICIO S. GREGORII 274
« mention dudit ofiicc dans les editions suivantesi A Enfin, la censure imperiale, franchissant loutes
< dudit Direclorium; le tout sous peine d'une: mesures, non contente d'avoir a jamais assure la
< amende de mille fforins contre celui qui y con- couronne des Cesars conlre les entreprises de la
« treviendra, dont la moitie appartiendra a f offi- papaute, et garanti ainsi finamissibilite du trdne de
« cier, et f autre au denonciateur, et d'etre prive dei tout envahissement de la liturgio; la censure,
< 3on trafic. disons-nous, adecreteen memetemps fitnpeccabitite
< Chargeanl et ordonnant a tous officiers, juges impdriale ; ce qui a bien aussi son merite pour ce
« et justiciers de notre dit pays, d'executer et de monde et surtout pour fautre. La sixieme lecon
« faire executer notre present placard et comman- est donc maintenue dans son entier, sauf un scul
< dement, et de proceder et de faire proceder sans mot: f epithete iniqui appliquee a Henri de Germa-
< aucune grace, faveur ou dissimulation , contre nie. Rome et toutes les Eglises qui obeissent a ses
« ceux qui y contreviendront; nous voulons qu'il decrets sur ia liturgie, lisent cum ab iniqui Henrici
« soit publie et affiche partout ou besoin sera. Fait exercilu Romee gravi obsidione premeretur; dans les
« a la Haye, Ie 20 septembre 1730 (536). » Etats d'Autriche, il faut imprimer et lire simple-
Nous trouvons, en 1750, une circulaire partie du ment: Cumab Henrici exercitu Romai, elc. Ccci ne
oabinet imperial et adressee aux eveques des Pays- B
rappelle-t-il pas tout naturellement ce qui se passa
Bas, leur enjoignant de supprimer au breviaire fof- a Milan, il y a quelques annees, quand on vit un
fice de saint Gregoire VII. Le clerge de Belgique, mandement du cardinal-archeveque, a foccasion
deja mecontent du joug autrichien, ne parait pas de la mort de fempereur Francois II, repris par la
ayoir mis une grande importance a celte prohibi- censure, parce que le preiat y exhortait les fideles
tion, puisque, suivant f abbe Gregoire(557), le gouver- a prier pour un souverain bien-aimc qui, malgre
nement de Vienne fut oblige de renouveler la pros- toutes ses vertus, pouvait neanmoins avoir con-
cription de lalegeude en 1774. I! est inutile, sans tracte quelques taches de fhumaine.faiblesse ?
dbule, de faire observer que Joseph II se montra Nous voyons encore, a.u xvme siecle, la me-
impitoyable contre le culte du fougueux Hildcbrand ; moire de saint Gregoire VII outragee dans un
au reste, saint Gregoire VII ne fut pas le seul saint Etat catholique', en Portugal. II ne parait pas ce-
pontife qu'il poursuivit au breviaire. On cite, sous pendant qu'on y ait proscrit Ia legende ; mais un
la date de 1787, une ordonnance de la regence de la homme plus que temeraire, Antoine Pereira de
Basse-Autriche, supprimant, au breviaire des cha- Figueiredo, entre les nombreux ccrits qu'il publia
, noines reguliers divers passages de 1'officede plu- contre les droits de f Egiise et du saint-siege, con-
sieurs saints papes, entre autres celui-ci dans la "• sacra une dissertation speciale a combattre la per-
einquieme leeon de saint Zacharie, au 15 mars : sonne et les eerits de notre grand pontife, sous ce
Consullus a-Francis, regnutn illud a Chilperico viro titre : De gestis et scriplis Gregoni VII. Ceiait
stupido et ignavo, ad Pippinum pielale et fortiludine assurement un outrage parti de bien bas, que cclui
prceslantem auctoritate apostolica transtulit. Cet qui provenait d'un homme auquel son attachement
officede saint Zacharie n'est pas au Breviaire romain a la cause du saint-siege avait d'abord valu la dis-
proprement dit, mais fait simplement partie des grace de Pombal, et qui, devenu, sans transition,
ofliccs propres du clerge de la ville de Rome. f enthousiaste prdneur de ce mihistre, f un des plus
Pour en revenir a la legende de saint, Gregoire infames persecuteurs de 1'Eglise, se montra fignoble
VII, elle a neanmoins fini pa-r triomplier en Autri- ffatteur d'un aussi pauvre souverain que le fut Jo-
che du mauvais vouloir des gouveruanls, a la con- seph I". Non , le caraclere apostolique de saint
dilion toulefois de subir de par la police une ridi- Giegoire VII n'avait rien de commun avec f ex-ora-
cule formalite. Nous ignorons a quelle epoque pre- torien qui applaudit afairoce supplice de Malagri-
cise a ete statuee cstte condition; mais lous les da, et dont la-plume venale ecrivit les fades pam-
breviaires romains imprimes dans les Etats de l'Au- phleis intitules : Purallele d'Auguste Cdsar et de Don
triche depuis le commencement de ce siecle, qui Josep!i,ToimagnaniinedePorlugal,et Veeuxdelanation
nous sont tomlies entre les mains, sont remarqua- portugaise a fange gardien dumarquis dePoin6«/(538)!
' Le xix* siecle a bicn fourni aussi
bles par une mutilation tres-curieuse. Ellc consiste quelques
d'abord dans la suppression de ces paroles qui ter- insultes a Ia memoire du saint pontife. Sans par-
minent la cinquieme legon : Contra Henrici impera- ler des blasphemes qui plus d'une fois, au parle-
toris impios conatus, forlis per omnia athleta impa- ment anglais, sont partis du bane des pairs ec-
cidus permansit, seque pro muro domui Israel po- clesiastiques, contre la personne du fougaeux
lere non iimuit,. ac eumdsm Henricum in profundum Hildebrand, il enest-dont les payscatholiques ont
•nalorum prolapsum, fidelium communione, regno-. ete le theatre. Commencons par fltalie. . *'
jue privavit, aique subdilos populos fide.ei data Jusqu'en 1810,' f office . de saint Gregoire VII
'iberavit. n'avait cesse d'etre celebre dans les eglises des di- '

(SaS) Garette <feSpllande, 5 octobre 1750. page 110.

(357)-Essai sur les libcrjes de 1'Eglise gallicane, (558) Lisbonne. 1773.
275 S. GREGORIUS Yil PAPA.. 276
vers dioceses dont se composait le royaume d'1'ta- Lpouvoir y inserer foffice de sainl Gregoire VII: en-
lie. L'excommunicalion encourue parNapoleon, en core ne favait-il place qu"a h\ lin dii volume, ne se
1809 le rendit inquiet a fexces, el fon sait en sentant pas pleinemenl rassure par la promcsse de
geiieral combien de mesures perseculrices peserent cclte liberte religicuse garanlie a touspar la charte
sur le clcrge a cetle epoque. Mais ce que fon sait de 18)5. Peu de jours apres la publication du bre-
moins, c'esl que Ie grand empereur, en mcmc viaire, cerlaines fcuilles, se disant libdrales, et fra-
temps qu'il eicvait sa main contre Pic VII, osa de- ternisanl en toules clioses avcc les Corles espa-
fier aussi la majesle diin pontife aulrefois, ccmme gnoles de 1822, se prirenl a crier a f ullramonla-
Pie VII, assiege et caplif, mais dcpuis el a jamais nisme qui debordait chcz nous, jnsque-la, disaienl-
couronne par cclui qui le premier a bu feau du ils, qu'on osait, en 1828, imprimer el mettre en
torrenl avantd*elever,la tele (559). Unc leltredu mi- vente la legende de Gregoire VII. Leurs clameurs
nislre des cultes, Bigot dc Preamimeu, ecrile cn furent entendues, el on vit, a Paris, cn 1828, la le-
fevrier 1810, enjoignait aux evequcs d'Italic d'imi- gende de sainlGregoireVIIsoumise,parordre def ar-
ter le silcnce de PEglise gallicane sur Ie nom el les chcveche, aux mulilalions que lui infiige l'Autric!ie
actes dTIildebrand. Nous ne saurions dire les noms dans scs Etals, sans oublier la suppression chari-
des preiats italiens (il y cn cul plusieurs) qui pre- 3 table de f epilhele iniqui, si juslement assignee a
fererenl obeir a Cesar pluldt qu'a 1'Eglise; niais Henri IV par 1'Eglise(541)! Depuis dix ans, plusieurs.
nous avons entre les mains, et nous gardons comme edilions du Breviaire romain ont ete donniJes, tant
un monument, la icltre aulographe dans laquelle a Lyon qu'a Paris; foffice de saint Gregoire VII s'y
Hyacinthe de La Tour, archcveque de Turin, en- lil a sa place et dans son cntier, el f edition pari-
voie au ministre le mandemenl qtCit s'est fail un sienne de 1828 va s'epuisant dejour en jour, gar-
devoir de' donnei pour interdire foffice de saint dant jusqu'ici la trace de cclle derniere faiblcsse
Gregoire VII, et donl il declare que copie est affwhee que nous n'aurions pu taire sans partialile.
dans loutcs les sacrislies des dglises de son diocese. Hatons-nous de francliir quelques annees difli-
La lellre esl du 1" mars 1810. ciles; f heurc dc la reliabilitation a sonne. Le Diea
A peine echappe aux violences de f aiglc redou- qui est admirable dans ses sainls a resolu enfin de
table qui eireignail 1'Europe, mais loujours debnut venger son serviteur Grcgoire. Ce n'est plus la
a la meme place, fheroique Hildebrand lomba cn voix dcs Leibnilz, des Jean de Muller,des Yoigt,elc^
proie a ces anarchistes dout les desirs sonl aussi qui va retentir; ce n'esl plus mcme celle de Joseph
des desirs de tyrannie.. En France, on vit le regi- de Maislre, prophele du passe. annoncanl a I'Eu-
cide Gregoire, dans son Essai hhtorique sur ks li- G rope que lemomcniest venu d'adorer ce qifclle a
berids de fEglise gallicane, publie en 1818 accu- brule, de briiler ce qu'clle avait adore. Toules les
muier contre le saint pape et sa legende tous les barricrcs sont lombees; c'esl inainlcnaul 1'Eglisc de
blasphemes des prolestints et des jansenistes. En Iranccqui proclamera saini Gregoire VII sauveuv
Espagne, au mois de -niars 1822, on faisail aux de la societe, reslauraleur de la scicnce, de la vertu
Corles la proposition de supprimer une parlic de et de la justice; et 1'oi'gane de 1'Eglise de Francc,
foffice de Grdgoire Vlli COMME ATTENTATOIRE AUX dans faccomplissenienl de ce dcvoir sacre, sera ce
DUOIT.S DESNATIONS (340)! Cerles,.c'eiail la unebicn pieux el savani cvequc, fils, par fiiiteHigcncc au-
amere derision de ces rois ct de ces evcques cour- lanl que par le sang, du grand phiSosoplie catho-
lisans, occupes depuis si longtemps a poursuivre lique ii qui Dieu donna d'approfondir la lcgislation
le culle du saint ponlife, et qui favaicnt note primitive des societes, et de compreiidre daus loiile
coinme coupable de lese-majeste royale! Elle fut son etcndue le rdle sublirne du lcgislalcur pontife.
donc bien droile, bien pure, la polilique de ce Or, ce fui \c 4 mars 1858 que fut donnee au Puy,
grand homme; Dieu avait donc place cn lui une par Monscigneur L.ouis-Jacqucs-Maurice de Bonald,
notion bicn haute du droit public, si tous lcs hom- aujourdiiui cardinal dc la sainte Eglise romaine,
mes a exces se sont donne le mot pour faire de son D arclievcque de Lyon, primai dcs Gaules, cetle ma-
nom el de sa memoire 1'objct de leurs altaques. gnifique et courageuse lellre pastorale sur le chef.
Jouissez de ccttc gloire, saint ponlife : jusqu'ici visiblede fEglise, qui rcstera dans lcs annales de
uul mortel nefa partagee avee vous.. f Eglise de France comnic un des cvencmeuls lcs
Encore un outrage : ce sera le dernier. Au coni- plus graves qu'ail vus nolre sieclc qui cn a vu un si
mencement de f annee 1828, une nouvelle edition grand nombre. Cest cn ce jour memorablc qu'on
du Breviaire romain paraissait a Paris chez le li- enlcndit professcr, avec non moins d'cloquence quc
braire Poussielgue-Rusand. L'editeur avait cru de doctrine, du haut de la chaire episcopale, la foi
(559) Psa!. cix. a seulcment au'orise la reiinpression avant quVUe
(340) VAmide la Reliqion, 15 avrll 1822, tome nc se lil, qu'il n'a ni dirige, ui surveille fcxeuution
XXXI. de celte cntreprise, et qifetanl avtn-ti (pfil s'etait
(541) c Certains journaux rcprochenl a un prclal glisse dans la legcnde de Gregoire Vll u.ne phiasc eu
illustre une edilion du Brevjaiinronialn, oii se trouvc opposition avcc nos niaximes, il a cxigc qu'ou fii en
une legende de Gregoirc VII; niais faccusaleur ret endroit un caijton; cc qui a cti lieu. > L'Ami d#
ifajoute pas qne ce n'csl poiiil Mgr 1'archcveque qui la Rcligion, lome LYt, page 87, 51 mai 1828.
a fail falrc celle eilitiun du lircviaire romain, qifil
27? PROLEGOMEiNA.-v-DE OFFICIO' S. GREGORH. 2781
danu f inlailiibilite du pontife romain parlanl aux A i < un exircme remede a leurs maux, rexercice se-
Eglises, etprqclamer la haule mission imposec par » vere de Sa juridiction el les foudres de ses senten-
la Providcnce a saint Gregoire VII, et si dignement < ces spiritiielles ? Ce qui nous etonne et presque
accomplie par sa grande anie. i nous scanda!ise,.n'eiait aux yeux du moyen age
. < 1,'irruption des barbares, disait le prelat, n'eiait < que fexercice d'un justc droit et faccomplisse-
« que fimaged'une invasion plus dangereusc pour < mcnt neeessaire d'une missiondivine. Or, com-
« 1'EgIiseet pour le mondc civilise; cc n'eiait que « battre pour etablir partoulle regne de la juslice,
< la figure de cetle triple coalition dc fignorance, « de la science et de la verlu, qu'est-ce autre chose
« du vice et de ia cupidite, ligues pour eieindre, < que de *combattre pour civiliser le monde? Ce
< toute lumiere, fleirir toute vcrtu et etouffer toute < furent la les combats de Gregoire YTI, et le sujet
< juslice. Le moyen iige vit cct abime dilater ses « pour lui d'une gloire immortelle. »
< entrailles pour engloulir la societe lout entiere. - En lisant ces lignes si calmes, si episcopales,
< Et la sociele, oii ira-t-elle se refugier dans sa de- daus lesquelles est beni avec tant d'amour le nom
< tressc? Encorc aux pieds de la chaire de saint de ce Gregoire que nous avons vu poursuivi avec
< Pierre. La, elle trouveua soii appui et son salut, tant d'acharnement dahs les pages qui precedenl,
< dans un pauvre moine eieve au souverain ponti- B I ne semble-t-il pas au lccteur catholquc q.u'i-1se
« ficat, mais qui cachalt, sous le vetemeni grossier repose avecsuavile dans unepaix qui ne sera plus
< du cloilre, une ame dont feievalion n'a pas eie troublee? Apres ce mandement, on peut le dire, la
< coniprise, et qni le serait difficilementdans nos bataille est gagnee; il n'y a plus dCAipes;Rome et
< jours de speculation et dindifference. Hildebrand la France sont unanimes a cciebrer la gloire et les
< niosure la profondeur de la plaie du corps social. verlus de Gregoire, perc de la chreiienle. Tout cst
< A lout autre, les obstacles pour Ia gueiir parai- oublie, renouvele; le Christ est glorifie dans son
< traienf insurmonlableS; pour Gregoire VII, c'est; serviteur. Mais esperons quo bientot la louange de
<-dans ces obslacles memes qu'il puise un nouveau Gregoire ne retenlira plus seulement daris des disr
< courage, et va ranimer f eiiergie de son caractere. Cours et des inslructions pastorales ; que bicntdt des
< Arme d'une force inebranlable et d'une rectitude aulels s'eleveront a sa gloirc dans celte France qu'il
< inflexible de volonte; cedant aussi aux maximes skna et qui le meconnut trop longtenips; qu'cnfin,
< de ses contemporains et a fesprit de son lenips, le jour viendra oii nous chanterons tous a fhonncur
< il cntreprend une lulte lerrible contre son siecle de Gregoire ce bel eloge que Rome ct toutes les
< ct toutes les puissances de son siccle. La science autres Egliscs latines entonnent dans la solennite
» adeserte le sancluaire; il fy ramenera. La vertu ^ de ces saints pontifcs qui, pour leur fidelite, ont
<-semble 6tre bannie de tous les coeurs; il-Ia reta- merite d'eclianger la tiare contre la couronne de
< blira dans ses droils. La juslice est foulee aux 1'kntrnortalile : Dum esset summus pontifex lerrena
< pieds; il la fera triompher. II se croit envoye non metuit; sed ad cwlestia regna gloriosus migravit.
< pour opposer un flront-'d'airain au vice, Si maintenant, selon notre usage, nous en venons
qu'il le
< trouve a fautel ou sur le trdne. Toujours inac- a lirer les consequences des faits consignes au pre-
< cessible a la crainle, toujours au-dessus des eon- sent chapitre, elles se presentent en telle abondance,
< siderations mondaines, Gregoire ne donnera point qu'il nous faudrait consacrer un chapitre entier a
< de rcpos a son zele, j'usqu'a ce qu'il ait reforme Ies recueillir; mais nous nous bornerons a celles
< Ie palais des grands, le sanctuaire de la juslice, qui rentrent directement dans notre suj'et.
< le cloitre des cenobites, et Ia maison de Dieu; La premicre, que nous offrons a ceux de nos lec-
« j'usqu'a ce qu'il ait rallume le flambeau du sa-" teurs qui ne comprendraient _pas encore toute 1'im-
<-voir, les flammes celestes de la piete; fait passer portance de la science liturgique, est que neanmoins,
< dans les cceurs des souverains et des pretres cet ainsi qu'ils ont pu le voir, un seul fait
liturgique a
< amour de la justice, celte haine de finiquite qui, suffi pour mettre en mouvement Iaplus grande par-
< de son ame, oii ces vertus surabondent, se re- tie de 1'Europe et pour occuper la plupart des
< pandent avee une sainte profusion dans ses gouvernements au xvnr 5 siecle; en sorte que,
< ecrits, dans ses actions, dans ses paroles, dans pour raconter, de la maniere. la plus suecincte,
< tout son ponlilicat. Peu lui imporlent lcs calom- fhistoire d'une page du breviaire romain, ii nous a
< nies, les persecutions et la mort, pourvu qu'il fallu ajouter soixante"pages a celte liistOire deja si
t ahaisse toute hauleur et fasse flechir le genoU abregee de la liturgie. .
< devant les lois .«5terncllcs.dela"justice ct dc Ia.> En second lieu, on a pu remarquer avec quel soin
« veri.le. Dans ses demeies avec les princcs dc laL la divine jprovidenceVest servie de la liiurgie-comme
< lerre, on n'a vouJu. voir que des empieieuients; du seul moyeh qui restat au saint-siege de sauver
f^injustes; on a appele comme d"abus des saintes fhonrieur d'un de ses plus grands pontifes, a iine
< entreprises de ce grand pape. Que pouvait-il epoque oii tout autre moyen que la redaction ofli-
t, faire, quand les.peuples, broyes sous le pressoir; cielle de sa legende eut ete iilipiiissant a pi-evenir Ia
»•du despotisme insense de leurs maitres, venaient: prescription contre sa gloire.^
»•reclanier.fl genoux, commeuii derniersecourset ; En troisieme lieu, on a ete a meme de voir cora-
 "
279 S. GREGORIUS VII PAPA. 280
•ttient un clerge, isole de Rome, meme dans des cho- A lement, sur les choses de la liturgie, Ie pouvoir
•ses d'une iriiportance secondaire, pdrte toujours la quils refusent a Rome sur ce point, et raisonner
peine de cet isolement par les contradictions en les- d'ailleurs avec juslesse sur fautorite que donne im-
quelles il se precipite, victime de la pbsition fausse manquablement a un fait et a une maxime son
ou il s'est place. kisertion dans les livres lilurgiques de fEglise ro-
En quatrieme lieu, c'est un spectacle instructif de maine..
voir les magistrats seculiers s'arroger tout nalurel-

NOTITIA MPLOMATICA.

(Philippus JAEFIS,
Regcsta ponlificum RomanorumJ

ln adornandis Gregorii VII regestis milii contigit, B W. Giesebrechti autem commentalio, de qua. su^
ut optatissimo uti prsesidio licerel, quod quidem si- pra dixi, scripta his verbis est:
tum in veterrimo regislri codice Vaticano est « GregoriiVII. Registrum, quod usque ad nostra
omnium qui exstant et manu scriptorum codicum lempora pervenit,;non idem esse ac verum illud et
et edilionum fonte. Willelmus enim Giesebrccht V. genuinum, quod publica auctoritate olim recepto
cl., cum thesauris bibliothecaruni et tabulariorum ihcuria Romanamore composilum erat, cummultas
Italicorum ante aliquot annos fruenti adilus ad' epistolffi,quas aliunde nolas irustra quajsiveris, satis
prsestantissimum illuni codicem palcret, genuinas ostendunt, tum.ex eo intelligitur, quod quas ipse
ejus lectiones„a quibus haud raro ediliones male Gregorius in illo scripta esse apertis verbis referl,
recedunt, dillgenler perscripsit, posleaque, ul locu- nusquam reperiuntui' (lib. vn, ep. 16). Persuasum
pletarem nicum librum, benigne ae liberalitcr me- igitur habemus, id quod voeant Registrum nihil
cum communicavitw Auxit etiam targilalem mune- essc aliud, nisi collectionem epistolarum a scriptore
ris, quod cum ab co peliissem, de proprielale co- nescio quo confectam atque in luceni prolalam, ut
ditis virtuteque ut in meum usum persequerelur. rerum geslarum curiosis pro virili parle consuleret,
scriplura, qua est comitate non dubitavit, quin uti- magnumque Gregorii nomen posterilati comnienda-
lem gratiamque, quse habeiur infra, ad me mitteret c rct. Quam collectionem jam paulo post obitum hu-
commeiitalionem. Equidem codicem Valicanum-, ut jiis papse conscriplam, moxque et in Italia et in
par fuit, nusquam non secutus, ubi editiones in Germania innotuisse, Deusdedit cardinalis Romanus
chronicis signis menda continent, utramque leclio- in collect. can. (S.teph. Borgia del dominia tempo^
rtem inter uncos apposui; neque quam Mansi rale. App. p. 15 sequ.) et Bernoldus Constantien-
affert codicis Mulinensis varietatem, ne deesset sis in Chron. ad annum 1085 testes sunt.
lectori, praelermittendam putavi. f In undecim libros, quorum decimus inj'uria
Gregorii bulte nomina testium non prsebent. temporum interierit, opus dispositum fuisse editores
Sentenlia in iis legilur ha;c : MISERATIONES TVJE, uno ore confirmant, neque dubilare videntur, quin
DOMINE, SUr-EROMNUOPERA TCA(10, 29, 52, 40, 60, conservato justo ordine temporum epistolse suo
62, 71, 74). quseque loco positse sint. Attamen, si paulo accu-
Scriplse per cujus manum bulte sint, non plus ratius perlustraveris, facile animadvertes, inde ab
quam semel indicatur : initio libri vu omnes fere lilteras indictione, pluri-
p. m. Benjamin notarii sacri palatii (5987). mas vel die, quo datae sint, carere; quanquam in
Date sunt prioribus septem libris indictio et dies fere semper
p m Petri S. R. E. prcsbyteri cardinalis ac " diligenler diffiniuntur. Fieri certe nequit, quin ea re
bibliothecarii (5, 6, 9, 10, 18, 20, 21, scrupulum nobis injiciatur, et critica arte adhibita
22, 25, 24, 29, 52 56, 57, 40, 54, inveniemus, nequaquam eo, quo nurc leguntur or-
61,62) dine, sed diversis temporibus eas lilteras scnpias
t t Petri cancellarti alque cardinalis (59) csse et ssepe inferiorem nunc loeum obtinere, quse
t « COMOHJS cardinalis presbyteri (55) antepositis niulto priores exstiterint. Neglexit igi-
» » Joannis R. E. diaconi cardinali (58) tur, qui Registrum composult, in extrema operis
» » Benjamin fungentis vice Petri S. R. E. parte temporum ordinem, quem per septem priores
presbyteri cardinalis el bibliothccarii libros diligenter tuitus erat. Quod sane non sine
(60). gravi causa admisit, quamvis, quse fuerit, conje-
) > Gregorii S. R. E. diaconi (65), ctura modo augurari possimus. Ex mea sententia
281 PROLEGOMENA—NOTITIA DIPI.OMATICA. 282
usque ad finem septiml libri vero et genuino Gre- A hunc dicm omnes Registii editiones plurimis gra-
gorii VII Registro usus ca, quse notatu digna vide- vissimisque vitiis scaterent. Quse cum ita sint,
bantur, inde decerpsit : ipsius papae litteras, acta facile arlis erilicse perilissimus quisque concedet,
conciliorum, epistolas ad papam datas, notas de omnes quaestiones, quoede indole ac conditione Re-
ordinatione episcoporum, etc, quse omnia eodem, gistri proponanlur, totas in hoc ipso codice yersari,
quo in Registro erant, ordine in suum libruin de- neque dirimi posse, nisi accurate exaniinatus fue-
scribenda curavit. Deinde vero ab initio libri vni rit.
hoc valido prsesidiodestitulus, sive Registrum papse «Estveromembranaceusin4°min., lilierisl.atinis,
gravissimis illis lemporibus (1080-1085) omriino quo genere sub fine ssec. xi in usu crant, exaratus;
non confectum, sive Gregorio mortuo Salerni reli- 258 folia continet. In primo quaiernione post prse-
ctum erat, sine ordine, quascunque fors et fortuna fixo manu soec. xiv scripta invehiuntur et privile-
e diversis locis ei obtulerat, epistolas compegit. Ita gium quoddam monasterii apud Bantium et docu-
accidisse videtur, ut cum in priore parte singulis menta, die 10 mensis Octobr. an. 1369, dala quse ad
pontificatus annis singuli libri responderent, et epi- Joannem Palaeologum ad Ecclesiam Romanam re-
stoloe eodem anuo datse eodem quoque libro con- versumperlinenl. TumRegistrum excipithis verbis :
jungerentur, in posteriore parte hic ordo plane ne- B Iti Dei nomine. Incipit liber primus Rcgistri septimi
gligeretur. Gregorii papce. Anno dominicce incarnalionis mille-
« Vehementer vero dubitandum est, num ea li- simo LXXIH, indiclione xi, Regnanle domino no-
brorum descriptio, quam nunc editiones exhibent, stro, etc Diversis manibus exaralum est, cosevis
auctoritatem habeat vetustatis. Jam id suspicionem tamen et lanta similitudine, ut cas subtiliter discerhi
movet, quod Deusdedit cardinalis ex septimo libro, haud parvi negolii 'sit; nec non ssepius eadem ma-
qui apud nos omnino 28 epistolas conlinet 70am et nus, quam j'am in priore operis parte deprehende-
75am, et ex octavo quamquam in editionibus non ris, postea iteruni iterumque recurrit. Litieroe, quse
supra 25am progreditur, 29am et 50am laudat. nunc pnmse "ponuntur in libro undecimo, alia
Quod ad septimum quidem librum, aut aliquis er- manu scriptse sunt ac prsecedenles, rursusque
ror in numeris latet, aut Deusdedit exemplari no- manu plane ab illa diversa ese, quse sequuntur et
stris locupletiore utebatur ; nam quse laudantur finem Registro imponunt. Mulla deleta, mutata,
epistolse in nostris 19a et 24a ejusdem libri sunt. correcta invenies, ut facile in eam sentcntiamadduci
Aliter de octavo libro sentiendum est, ese euim epi- possis codicem.ipsius fuisse, qui colleetionem insti-
stolse, quas ex hoc commemorat nunc in nono li- tuerit. Quod ego non enixe contenderim, iterum
bro reperiuntur, ubi 6a et 7a numerantur. Unde ^ monens fieri potuisse, ut Deusdedit cardirialis lo-
in exemplo ejus octavum et nonum librum conjun- cupletiore exemplo uteretur. Quidad descriptionem
etum fuisse, probabile et verisimile videatur. lihrorum, suus cuique titulus i-ubro colore praj-
« Scd ut certi aliquid de hac re statiiamus, ad co- scriptus est, ac qiiidem iisdem manibus, quseipsas
dices Registri manu scriptos nos vertamus necesse epistolas exararunt, usque ad librum sextum, neque
est. Haud raro in bibliothecis Italicis inveniuntur. memoratu indignum videatur, codicem Venetum
Ipse iter per Italiam faciens, Romseduos in archi- hos tantummodo sex priorum librorum agnoscere
vio Vaticano, quinque in bibliolheca Vaticana titulos. Liber vn et vin in codice Yraticano eosdem
(Codd. 5797, 4579, 4907, 5658), unum Vallicellia- quidem, quos in editionibus, titulos ferunt, eosque
num (Cod. C. 17) revolvi; Venetiis unum in biblio- rubro colore insignitos, sed relictis lacunis manus
tlieca sancli Marci inspexi, Mutinensem laudat et in paulo recentior, ni fallor ssec xn exeuntis eos in-
usum suum vertit Joannes Dominicus Mansi. Sed scripsit. Denique librarius quidam, qui multo post
omnes hi libri recentioris sunt setatis, non ante confectum librum manuni imposuit, post epistolam
ssec. xvi vel xvn confecti prseter unum illum, qui 25 libri vm, ubi nullum sane indicium vel signum
antiquior in archivio Vaticano exstat, quemque re- n novi libri exstitit, hsec verba atramento interposuit:
liquorum omnium tanquam fontem et originem ha- Ex libro vm Registri ejusdemGregorii-paprn septimi.
bendum esse, facile probari potest. Ex eodem quo- Idemque post epistolam ad Flandrenses (Mansi, Coll.
que Antonius CaraflS primus Registrum typis ex- conc. xx, p. 570) novam inscriptionem adjecit: In-
scribendum curavit, et omnes, qui post eum novam cipil liber x, tum vero correxit xi. Singulis epistolis
editionem instituendam susceperant, nihil aliud scribse,cum ipsum Registrum conficerent, neque in-
egcrant, quam ut Caraffselectionem, licet plurimis scriptiones neque numeros adj'unxerunt. Ille vero,
locis valde mendosam, inconsiilte ad litteram repe- qui tilulos vn et vm supplevit, etiam inscriptiones
terent, nisi forte lenior sententia ferenda est et de epistolis usque ad finem Registri et numeros Lati-
Harduino, nonnulla deconjectura haud niale emen- nos usque ad ep. 47 libri secundi rubro colore ad-
dante, et de DominicoMansi, quem codice Mutinensi jecit. Post atramento numeros Latinos prosecutus
usum esse jam supra retuli. Antiquissimum vero esi usque ad ep. 9 libri tcrtiilibrarius illc, qui novos
Valicanuiu librum, qui summa cum cura adiri dc- titulos libri vin et xi commentus erat. Quse sequun-
bebat, cum nulius esset fide dignior, post Caraffam tur episiolas decimo quarto demun. sseculoArabicis
nemo non ueglexit. Unde factum est, ut usque ad noiis signata; sunt haud dubie ab eodem scriptore,
283 S. GREGORII VII PAIVE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 28£
qui indicemRegistr-i composuil. Epistolis enini Gre- .k. Vttdecimushabct epistolas duds.
gorianis, f. 257 ad finem perductis, in iis, quse re- (In quolibel libro esl Registrum celebralionis con-
stant foliis ssec. xiv index additus est, hoc niodo cilii, quod in quolibel istorum annorum legitur cele-
initium sumens : brasse. Sunt multa eliam principum juratnenta,
«Incipit Registrum epislolarum et conciliorum do- uliqua decreta et hujusmodi, quce in ipsa labula
mini Greaorii seplimi sanclissimi el gloriosissimi Ro- patefiunt.
manorum ponlificis, qui eleclus fuit post mortemdo- (Ex iis, qusehactenus de codice Vaticano dispu-
mini Alexandri II inecclesia Sancti Salvatoris, anno tavi, manifesto nisi fallor, patet, Gregorii epistolas
Dominicw incarnulionis MLXXIII. antiquitus in oclo, non in undecim libros dislributas
«Habeturautem »i hoc libro ejus memoria per xi an- fuisse, et ita quidem, ut priores septem libri ex or-
nos tantnm, secundum quos volumen hoc in xi libros dine veri Registri ad singulos annos ponlificatus
parlitus est, gestis ejus singulis illorum annorum in responderent, in octavum vero reliquas epistolas
uno libro contentis. annorum ratione non habita scriptor rejiceret. Tan-
Ilabel pri.r.us liber epistolas numero 84. lum ergo abest, ut decimus liber injuria temporum:
Secundus vcro habet epistolas numero 76. interierit, utvere nunquam exstiterit. Prima since-
Tertius vero habet epistolas nutnero 21. " raque Registri dispositio postea jam in ipso codice
Quartus habel epistolas numero28. Valicano a Iibrario quodam mutata est, qui ratione
Quintus kabet epistolas numero 23. operis minime perspecta, omnes ejus libros in
Sextus habel epistotas numero 40. singulos ponlilicalus annos convenire voluit et hanc
Seplimus quidem habct epistolas 27. ob causam octavum librum in plures dividit. Quam
Octavus axilemliabel epistolas 25. novani librorum distributionem deinde plerique co-
Nonut verohabel epislolas 35. dices et omnes ediliones ex codice Vaticano 'ece-
Decimus veroliber non esl, vel est crror in libro perunt.
et particione librorum.

SANGTI GREGORII VII

PONTIFICIS ROMANI

OPERUM PARS FRIMA.—BEGISTRTIliif3"'

(MANSI,Concilia, tom. XX, col. 60.)

Anno Dominicaslncarnalionis millesimo septuagesimo terlio, indictione undecima.

Regnante Doniino Jesu Christo, anno clemenlissimse incarnationis ejus millesimo sepluagesimo tertio,
indictione eiluna undecima, x Kalcndas Maii, feria secunda, die sepulturse domini Alexandri bonaememo-
rise seeundi papae, nc sedes apostolica diu lugeat proprio destitula pastore, congregati in basilica Beati
Petri ad Vincula, nos sanclse Romanse catholicae et apostolicse Ecclesise cardinales, clerici, acolythi, sub-
diaconi, diaconi, presbyteri, prsescntibus venerabilibus episcopis et abbatibus, clericis et monachis consen-
tientibus, plurimis turbis utriusque sexus diversique ordinis acclamantibus, eligimus nobis in pastorem et
summum ponlificem virum religiosum, geminse scientise prudentia pollentem, sequitatis et justilise prae-
stantissimum amatorem, in adversis fortem, in prosperis temperatum, et, juxta Apostoli dictum, bonis
moribus ornatum, pudicum, modestum, sobrium, castum, hospilalem, domum suam bene regentem (545),
iu gremio hujus matris Ecclesisea puerilia satis nobiliter educatum et doetum, atque pro vitse merilo in ar-
chidiaconalus honorem usque hodie sublimatum, Hildebrandum videlicet archidiaconum, quem a modo
[e modo] usque in sempiternum et esse et dici Gregorium papam et apostolicum volumus et approbamus
[approbafe eum ? approbamus]. Placet vobis ? placet. Vultis eum ? volumus. Laudatis eum ? lau-
damus.
Acta Romse, decimo Kalendas Maii, indictione undecima.
(542) Exstat Gregorii VII Registrum in Vaticana C sanctitate et ordinis dignitale proeemineret, quoi"
bibliolbeca, de quo Bertholdus Constantiensis, qui illum latere non poterit quicunque ejusdem apo-:
eo vixit tempore, anno 1085, loquens de Gregorio stolici Registrum diligentur perlegerit. »
VII, ait: < Erat enim catholicse religionis ferventis- (343) Dantur variantes quos ex Mutinensi cod.
simus instilutor, et ecclesiasticoeliberlatis strenuis- ms. sseculi quidem xvi, sed ex antiquiori bonoefru-
simus defensor. Noluit sane ut ecclesiasticus ordo gis descripto eruit, et ad me transmisit P. Franc.
manibus. laicorum subjaccrct, scd eisdcm et morum. Anton. Zacharia S. J..MAN§I.
285 LIBER PRLYIUS. EPIST. II). 286

REGISTRI LIBER PRIMUS.

EPISTOLA PRIMA. A coeterosreligiosos viros in partibus illiscommorantes,
AD DESIDEMUM ADDATEM. ad exorandum Deum pro me ex vera chaiitate in-
(Anno 1073.) vites, ut oratio qux- me liberare debuit, ne incurre-
Nuntiat se invilum in demortui Alexundri pontificis reni periculum, sallem lueatur in periculo positum.
locum suffeclum. Rogal ut Deum pro se deprece- Tu autem ipse quanloeitis ad uos venire non prsc-
lur, et ad se quanlocius veniat. tcrmilias qui quanlum Romana Eeclesia tc indigeat
GRECOMUS in Romanum pontificem eleclus DESI- et in priidenlia tua fiduciam habcat non ignoras.
DERIO (544) abbati monasterii Sancti Benedicli Montis Data Romse xi [vui] Kalendas Maii, indictione
Cassini salutem in Chrislo Jesii. undccima.
Doniinus noster papa Alexander mortuus est, EPISTOLA Ifl.
cnjiis mors supcr me cecidit, el omnia viscera ADCUIBERTUM RATCSNATEM AIlCIIIEPISCOPUM.
mea concutiens, penitus coniurbavit. Nam in morle (Anno 1C75.)
qiiidemejus Romanus populus, contra morem, ita Ejusdem argumenti; rogal etiam ui legatos mitial.
qiuevit, in ir.anu nostra consilii frena dimisit ui GREGORIUS in Romamim pontificem eleclus Gui-
evider.tor apparerel ex Dei niisericordia hoc prove- nfmo Ravennali archiepiscopo salutem in Christo
nisse. Unde accepto consilio hoc slatuimus ut, post BJ-2SU.
iridiiauiim jcjttnium, post l'lanias, et muliorum Non dubitamus famam litleras noslras anievo-
oratioueni cleemosynis condil.am, divino fultiauxilio lasse, ct lam vobis quam multis aiiis, domini nosiri
slaiiicrenins ,quodmelius deeleclioncRomani ponlifi- Alcxandri papse obituni nuntiasse. Quod autem
fis viilcrcltii".Sed subilo euniproedictus dominus no- mihi valde gemeudum cst ; mors ejus super me
sterpapa in ecclesia, [Ad. Sancti,sicubique) Salvato;is cccidil, el omnia visccra mea concutiens penitus
sepiilmraMradorclur, orlus est magnus tumultus coiiturbavit. Nam in morte ejus primo quidcm Ro-
populi cl frcmitus, et in mc quasi vesani insur- manus populus contra morem ita quievit ci in manu
rexcrmil, ita i;t cuni Propheta possim dieere : Veni nostra consilii frena dimisilui cvidenler apparerel ex
in aliilndiiiein maris , et tempeslas demersil mc. Dei jnisericordia hoc p.'ovenissc. Unde acccpto con-
I.aboravi clamans, rauca: faclce sunt fauces mece silio hoc slatuimus ulpost triduanum jejiiniiiin, post
(Psal. LXVIII) ; cl: Timor el tremor venerunl super lilanias, et multorum oralionem clceiiiosynis condi-
ine, et icnicxerunt me lencbrai (Psal. LIV). Sed quia lam, divino fulti auxilio stalueremtis quod de ele-
in ieclo jacens, valde fatigatus, salis diclare ne- ctioneRomaniponlificisvideretur melius. Sedsubilo,
quec, angusiias meas enarrare supersedeo. Te _ cum praedictus dominus noster papa in ecclesia
iiaque per omnipoienlem Dominum rogo, ut suf- Sancli Salvaloris sepulturae traderetur, ortus est
fraganeos fralrcs et filios, quos in Christo nutris, magitiis lumultus populi et fremilus, el in me quasi
ad c:-'oi\iii<!u!i> Deum pro me provoces, et ex vera vesani insurrexerunt, nil dicendi, nil consulendi
cliaritato invites quatenus oralio, quse me liberare facultalis aut spatii rolinqiientes. Violentis manibus
debiiit ne incuirerem periculum, saltem tuealur in me-in locum apostolicl regiminis, cui longc impv;r
pcriculo positum. Tu autem ipse quanlocius ad sum, rapueruul. Ita rectc ego cum propheta possuin
nos venire non prsetermiltas, qui quanlum Romana dicere : Veniin alliludinem maris cl tempeslas de-
Ecclesia te indigeat et in prudenlia tua liduciam mersil me ; laboravi clamans , raucw facix sunt
babeat non ignoras. Dominam Agnetem imperairi- fauces mcai (Psal. LXVIU).Deniqtie litnor et trcmor
cem et Rainaldum venerabilem Ciiinanum episco- venerunl super me, et conlexerunt me lenebrm (Psul.
pum ex nostra parle saluta ct quanUim crga nos LIV). Sed quia mullis et niagnis curis fatigalus
dileclionis habucrinl nunc nl ostcndanl noslra vicc satis dictare nequeo, miserias meas enumerare su-
fidcliler obsecra. persedeo. Rogo itaque vos per omnipolcntem Dcum,
Dala [Dalum, el sic scmper'' Romse xi [ix]. Ka- ut chaiilalem , quam erga Romanam. Ecclesiaui
lemias Maii, indiclione xi. n maxime !ioc lempore, et, ut meminisse debclis, crga
EPISTOLA II. me specialiter vos gerere promisislis, qiion.iam qui-
41)GISULfUSI PUINCIPEMSALEUXITAXUM. dem lempus, ct rerum qualitas ejus [cam] probari
(Anno 1075). postulat nunc quidem in me, ct si non mcis mcriiis,
Ejusdem argumenli saltem amorc apostolorum ostcnderc curclis; cl
GREGORPJS in Romanum pontificem eleclus Gi- suffragancos ac filios Ecclesioeveslroe ad exorandtms
SULFO Salernitano principi, salulem iu Chrislo Jesu. Deum pro me invitetis, ac cominonealis, quatem;s
Doininus nosler Alexander papa mortuus est, cu- ad fercndum onus, quod mihi invito et v.ilde nin-
jus mors super me cecidit. (Omnia ul supra usque clanli impositum est, vircs tribuat, nianuni porrigat,
ad id quod ait) : Te ilaqne per omnipotentem Do- utsime totum [forle, tulum. IIARD.Ila et Mi-n-
ininum rogo, ut venerabilem Palrem Leonem et NI:.\.]in porlu starc noluit, saUeni in tam alta peri-
(544) De Desidcrio abialc Leo Osliensis libro m Chroriici Cassin.
287 S. GREGORH VII PAP/E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 288
cula projectum non relinquat; ego enim sicut in ea A EPISTOLAVI
charitate non ficta vos diligo, ita eamdem, et quse- ADGIRALDUM OSTIENSEM EPISCOPUM, ET RAIMBALDUM
cunque ejus officia suut, a vobis indubitanter exigo. SUBDIACONUM.
Neque vero dilectioni vestrse dubitandum est, quin (Anno 1075.)
Romanam Ecclesiam, et eam, cui Deo auclore prse- Legatum mitlit, qui eis Alexandri obiium et suam
eleclionetn narrct. Monetul monachos el abbalem
sidetis, ea concordia, et quaiitum cum communi Chmiaceiisemud po.cemflectant. El si comes de
utriusque honore poterimus, omnimoda charitate Boctjo[Roceio], sicul ipse jusserat, in Hispaniam
copulare desideremus, ut in noslris eliam animis non fueril conlra paganos profectus, vel si alii
semper conj'uncta pax et plena dilectio connectatur. principes Ulvc contra eosdem proficisci velinl, le-
Sicut igitur prudenliam yeslram hortati sumus, ita galus a se missus illuc lendat. Tandem monel ut
quamprimum redeant.
ictiam per elementa nostra nos velle ac desiderare GREGORIUS in Roinanum pontificem electus Gi-
cognoscite, videlicet ut frequenter inter nos legatis RALDOOstieni episcopo et RAIMBALDO subdiacono,.
discurrentibus collsetari, et mutua consolatione gau- iri legatione Gallise constilutis, salutem in DominO'
dere possimus. " Jesu Christo.
Data Romse vi Kalendas Maii, indictione un- r. Rumorem, obitus domini nostri Alexandri papse,
decima. qui xi Kalendas Maii spiritum Deo reddidit, et no-
EPISTOLAIV. strse promolionis famam jam ad vos pervenisse cre-
ADBEATRICEM DUCISS.UI, UGONEM, etC dimus, sed eadem plene vos cognoscerc cupientes
(Anno 1075). ad certissima eoruni indicia aptiorcm hoc dilecto.
GREGORIUS in Romanum pontificem electus BEA- filio et cardinali sanctse Romanse Ecclesise presby--
TRICIducissoe [duci], UGONIabbali Cluniacensi, tero, qui ambobus mterfuit, in parles illas mit-
MANASS-E archiepiscopo Remensi [Ad. SUENONI] regi tendum nostrorum nomine [neminem. Ita et in
Danorum, abbati Massiliensi. MUTIN.]judicavimus. Itaque quid et qualiler de.
Incoeptis [in cseteris] quidem a paribus, sed circa ufroque factum sit per hunc mera veritate perco—
finem singulis epistolis j'uxta locorum et personarum gnita, ut orationes ad Deum fieri sollicite procuretis
competentiam discrepantibus. charitatem vestram valde rogamus, quatenus et-
Data Romoe iv Kalendas Maii, indictione un- illius animam ad gaudia seterna beatitudinis traus-
decima. ferat et nobis ad fcrendum onus impositum auxi-
EPISTOLA V. lium suse miserationis impendat.- Quia vero hunc
ADRAINERIUM FLORENTINUM EPISCOPUM. C confratrem nostrum, videlicet Ugonem [Hugonem]
'
(Anno 1073.) Candidum, in partes illas dirigi tempus et ,rerum-.
Prwcipil ut vidua, quai consanguineo suo nupseral, competentia postulasse videbatur, prudentiam ve—
donis el dole ab eo reliclis privelur. slram omnino exoratam esse volumus, qualenus
GREGORHS in Romanum pontificem electus RAI- Ugonem [Hugonem] Cluniacensem abbatem et totam^
MIRIOFlorentino episcopo, salutem in Chnsto congregationem fratrum ita ad pacem et integram-
Jesu. hujus dilectionem flectere et conjungere studeatis.
Prsesentiuui portitor apicum nostris insinuavit ut auxiliante Deo nilnl in eorum mentibus quod
auribus fratrem suum, contra divinum j'us, contra invisum, aut dissensionis nube sit obtectura re-
sanctorum Patrum inslitutum, consanguinese suse linquatis. Nam et hic, abjecto omni arbitrio suo, ad.
thalamis adhassisse, canonicis Florentinse Ecclcsise cor nostrum nostraque consilia rediens, in eodem=:
ne hoc facinus perpelraret prohibentibus eum ca- sensu eademque voluntate ac studio nohis est con-
nonice. Quo viam universoe carnis ingresso. relicla nexus; et ea quee antehac sibi imposila sunt,- viyente
illius consanguinea scilicet cum dono atque dote, adhuc doimno nostro papa, ex aliorum magis, quam
quam injuria divinarum necnon et humanarum le- ex [deest ex in Rom. edit] ejus culpa prodiisse co-
gum non est verita suscipere, ad alterius.viri torum p gnovimus. Praeterea hsec meminisse debetis quod in
disponit transmigrare, eum potius scelus quod litteris domini nostri beatse memorise Alexandri, et
commisit perpetuo oporteret eam flere. Tua itaque nostra quoque legatione orati et commoniti fuistis,,
fraternitas consanguinitatis lineam a majoribus natii quatenus causse Evuli [Eboli. MUTIN.Evoli] comitis
ejusdem loci diligentcr inquirat; quam si inter de- de Roccio per vos, et per antedictum abbatem favo-
functum virum camJemque vivam mulierem inve- rem addere insisleretis ; et cognita pactione quam:
uerit, ad aliarum exemplum ita studeat canonica nobiscum de terra Hispanise pepigit in sv.riptoquod
auctoritate omtiia dotalia instiumenla cassare et ad sibi dedimus, una cum consilio abbatis, tales illuc
uihilum redigere, ne de illicito quod contraxit con- personas dirigi procurarelis qui et errorem Chri-
jiigio aliquam mercedem recipiat, qua lsetan pos- stianorum qui ibi reperiuntur in spiritualibus cor-
sit in posterum. Sicut nos diligis, ita nostroe jus- rigere saperent, et in exquirendis causis Sancti
sionis primitias aJ effectum perducere tua ne Pelri juxta tenorem pactionis, si res hene procede-
insistat charitas. ret, sat idonei forent. Quod si ita faclum est, nobis
Data Romse m Kalendas Maii, indictionc un- multum placef ; sin vero adhuc aliqua occasione
decima. projitermissuraest, aut etiam si cadem conventio ab
 2S9 LIBER PRIMUS. — EPIST. VIII. 290
aliis quibusdam principibus quos in eamdem partem A strum sibi adhserere voluerit, omni charitatis affeotu
seorsum ab Evulo suis copiis ituros intelleximus commonitus erga honorem sancti Petri talem ani-
nondum exquislta est, volumus ut cum vestro con- mum gerat, ut ab eo et munitionis auxilia in peri-
silio et abbatis Hugo cardirialis illuc tendat, et culis et merita fidelitatis prsemia securus accipiat.
sefluam ab omnibus ex parte Sancti Petri pactionem Si autem aliqui ex vobis seorsum ab illo propriis
et debitum exigat. Vos autem ex nostra parte ro- copiis eamdem terram aliqua in parte intrare para-
gate abbatem ut tales sibi adjimgat qui eum comi- verint, decet ut militia; causam ex animi devotione
•tentur, quorum csmsilio et adjulorio iter et Iaborem quam justissimam sibi proponant, jam nunc omni
iilum fiducialiter aggredi possit, legatione tamen in voto concipientes et ex corde statuentes ne, capta
eo principaliter posita. Extra Hispaniam vCro nul- terra, easdem quas illi qui nunc Deum ignorantes
lius unquam publici rerum ecclesiasticarum negotii eam occupant injurias sancto Petro faciaut. Hoc
sine vestro consensu, quandiu vos in Gallia fueritis, enim neminem vestrum ignorare volumus quo-
liceuliam sibi dedimus faciendi. Cseterum de mora niam , nisi sequa pactione persolvendi juris Sancti
vestroe reversionis valde miramur proesertim cum Petri in regnum illud animadvertere statueritis, po-
jam redire commoniti, in tanta vestri reditus ex- tius vobis apostolica auctoritate , ne illuc tendatis
spectalione ne morarum quidem nobis causas indi- B interdicendo, contraferemur quam sancta et uni-
castis. Unde dilectionem vestram admonemus ut versalis mater Ecclesia, idem a filiis suis quod ab
sed fi-
quantocius possitis ad nos revertamini, quatenus et hostibus patiendo, non jam proprietatis suae,
hunc di-
quid egeritis cognoscamus, et de csetero consultius, liorum detrimento saucietur. Quamobrem
adjuvante Deo staluere valeamus. Proeter hsec jam lectum filium Hugonem et cardinalem sanctse Ro-
in partes illas misi-
ssepe memoratum abbatem specialiter commoneri manse Ecclesise presbyterum
et plurimum a vobis vice noslra exorari cupimus mus, in cujus ore nostra ad vos consilia et decreta
quaienus cnantatem quam hactenus in nos habuit plenius apertiusque clissereiida ac vice nostra dis-
hunc, eum maxime opus est, indefessa exhibitione ponenda posuimus.
Data Romse n Kalendas Maii, indictione unde-
conferat, et infirmitatem nostram suis et sanctissi-
mse congregationis suaa orationibus tanto subnixius cima.
EPISTOLA VIII
adjuvare studeat quanto imbecillitatem nostram sub
aecumulato pondere gravius premi non ignorat. ADUBERTUM CLEBICUM ET ALBERTUM DIACONUM.
Data Romse secundo Kalendas Maii, indictione (Anno 1073.)
aindecima. Eorum leqalionem confirmat, hortalur ut orationes
C pro se fieri curent.
EPISTOLA VII GREGORIUS in Romanum pontificem electus.UBERTO
ADPRINCIPES HISPANIJE, clerico, et ALBERTO diacono, salutem in Domino
(Anno 1073.) Jesu Christo.
Significat comili de Roceio sub quadam condilione • Obitiim domini Alexandri papsejam vos accepisse
eam Hispanice partem conccssisse , quam a Sara- fama nuntiante credimus, et quam repente, quanta-
cenorum tnanibus eriperet. Prohibet atios prineipes
in eamdemrcgionem cum copiis ingredi, parlemque que populi violentia nos indigui et reluctantes ad
ullatn illius provincitBsibi vindicare, nisi inlerve- regimen apostolicoe sedis lati [forte elati. HARD.ei
" niat
wqua pactio persolvendi jura Saticli Petri; MCTIN.sublati] sumus. Sed ne eventus harum re-
qua de re legalos mitlit. rusn animos vestros in exsequenda vobis commissa
GREGomusinRomanum ponlificem electus, omni- legatione aut timore seu aliqua ambiguitate perten-
bus prineipibus in terram Hispanioeproficisci volen- tet, ad confortandam charitatem vestram hoec suc-
tibus, perjieluam salutem in Domino Jesu Christo. cincte vobis scripsimus, ut omnem in Deo et sancto
Non latere vos credimus regnum Hispanise ab Petro, cujus filii et Iegati estis, fiduciam habentes,
antiquo proprii juris Sancti Petri fuisse, et adliuc ad quse missi estis, viriliter et incunctanter aposto-
(Iicet diu a paganis sit occupatum) Iege tamen ju- D lica Vice fulciamini, et in facienda justitia fideli
sfitiOBnon evacuata , nulli mortalium, sed soli apo- constantia 'accingamini. Nam et ea quse a beatos
stolicoe sedi ex sequo pertinere. Quod enim auctore memorise domino nostro Alexandro papa inj'uncta
Deo semel in proprietatis ecclesiaruni juste perve- vobis et commissa sunt, nos quoque prsesenti au-
"
nerit, manente eo , ab usu quidem, sed) ab earum ctoritate injungimus, fiimiterque committimus, in
jure, occasione transeuntis temporis, sine.Jegitima quibus peragendis ut monita damus, ita auxiliante
concessione divelli non poterit. Itaque comes-Evu- Deo, apostolicse consolationis et auctoritatis subsi-
lus [Evolus] de Roceio, cujus famam apud vos haud dia vigilanti studio conferre procurabimus. De ca>
obscuram esse putamus , terram illam ad honorem tero vos monemus ut in locis venerabilibus, ad
sancti Petri ingredi et paganorum manibus eripere quos veneritis, orationes pro me fieri obsecretis,
• cupiens",hanc concessionem ab apostolica sede ob- quatenus omnipotens Deus, qui desiderium meum
tinuit ut partem illam unde paganos suo studio et nunquam ad honorem istum anhelasse cognoscit,
adjuncto sibi aiiorum auxilio expellere posset, sub ad ferendum tam grave onus, quod impositum ejus
conditione inter nos factse pactionis cx parte Sancti timore recusare non audebam omnes facultates in-
Petri possideret. Qua in re et labore quicunque ve- firmitati mex lius imoendat.
S9l S. GREGORII VII PAP/E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 292
Daia Roriise 11Kalendas Maii, indiclione unda-A Ldileclione, omnipolenli autcni Dco pro tanto lior.orc
cima. sibi collalo dissimulando j'usliliam ejus conlempiuni
EPISTOLA IX non ex sequo reddiderit, inlermiiialio qua dicitur :
DUCEM, Malediclus homo, qui prohibel gtadium suum a saiv-
ADC.OTTIFREDUM
1075.) guine (Jer. xi-vm), super nos, Dco providcnte non
(Anno vcnict. Nequc ciiimlibcrum noliis esl alicujusperso-
Gratum sibi fuisse scribil quod lilleris fueril de sua
promotionc gratulatus; signiftcal lamen se dolcre iiali gralia lcgcm Dci poslponere, aul a tramiie
de suscepto pontificali munere, ostendil suatn erga rcctiiudinis pro hiimano favore receilere, diccute
eum et regem dilectionem, oplat ut rex suis moni- Aposlolo : Si hominibus placere vellem, serrns Dei
lis acqnicscat. nonessctn (Gal. i).
GREGORIUS in Rornanum ponlificem electus GOT- Data Romsen Nonas Maii, indiclione undecima.
TIFREDO [GOTEFREDO] duci, salulcm in Domino Jesu
Chrislo. EPISTOLA X.
Grala nobis est lselitia tua.quam inlitleris tuis d ADGIUDONEM IMOLENSEM
promoiione nosira" te habere cognovimus, non_ ut
hoc aliqua. caussc nostrse dclectaiio faciat, sed . (Anno 1075.)
• discordium inter archiepiscopum Ravennalem et
quod eam ex fonte sincerse dilectionis etfideli mente ) Vlcives Imolenses sedet. El si archiepiscopuscos a
derivatam esse non dubilamus.- Nostra cnim pro- sedis apostoliccs dilione conulur aveltcre, iUitis
molio qua; tibi cseterisque fidelibus piam de nobis auxilium pmbeat,donec legati illuc proficiscanlur.
exislimalionem et gaudiuin administrat, nobis in-
terni doloris amantudinem et nimise anxietatis an~ GREGORIUS in Romanum poiitificcm eleclus' Gui-
guslias generat. Videmus enim quanla nos sollici- iiONi Imolensi comili, salutem in Domino Jcsu
tudo circumslat, senlimus quaiilum nos suseepti Cliristo.
oncris sarcina gravat; sub quibus dum noslrse in- Quidam Imolenses noslram adeuntes prsesentiam
firmitatis conscientia tremit, anima nostra in.Chri- conquerendo nobis indicavere quod cqnfraler nostcr
slo potius dissolutionis requiem quam in lantis pe- Guibertus [ Gibertus, et sic semper] archie^iscopus
riculis vilam cupil. In lantum quippe commissi Ravennas eos contra honorem sancti Pelri, cui fi-
nobis efficii consideralio nos sollicital, ut nisi in delitatem juravere, suaeomnino ditioni subigerc, et
oralionibus spirilualium hominuni post Deuin ali- ad j'uranda sibi fidelitalis altenlet sacramenta cora-
gua fiducia nos suslenlaret, curarurn immensitate pellere, Verum hsec relatio tanto plus admiralipnis
nicns noslra succumbcrel. Peccalis enim facienti- ,Q nobis altulit quanto perspecta dudum in. eo et fra-
bus ila pene totus mundus in maligno esl positus lenia charitas, et sacerdotalis honestas suspicionis
ul omnes, etprsecipuequiin Ecclesia praelati sunt, in illum indubilantius causas excludit. Neque enim
eam polius conturbare quam fideli devolione de- credere possumus lam prudentem virum ita aut na-
fendcrevel celebrare contendanl, ct dum suis aut lurse aut dignilatis SUSE loci oblitum csse ut qui apo-
lucris autprsesenlis glorise desideriis inhianl, omni- tolorum principi fidelilatem ipse jurejurando pro-
bus qtuc ad religionem et justiliam Dei pertinenl se, misit, negleclo periculo suo, alios qui idem fecerunt
vclul hosles, opponant. Quo magis nobis dolendum ad perjurium nilatur per exquisita ab eis sacra-
cst, qui susceplum universalis ecclesioe regimen in menta pertrahere. Allamen qusecunque inter eos
tanla diuicullalc nec rile adminislrare, nec liilo de- discordia aul molestiarum sit occasio, qualenus eam
sererc possinrius. Cselerum quia fidei el coiislantise sedare, el si possis, salvo honore sancli Pelri, firma
virlulem, donanteDeo, in le sitam essecognovi- sludeas pace-decidere, prudentiam tuam vaidc 10-
nius, omncm quam oportet in charissimo sancli gamus. Quod si aliquibus malis impedienlibus non
Pelri filio in (c fiduciam habentcs, animum lum de possis eflicere, et proedictus confraler noster arcbi-
noslra idem conslaiilissima dileetione, et crga ho- cpiscopus aut alia quselibet persona pncfalos civcs
norcs tuos prompiissima voluntate nequaquam du- D a fidelitate scdis apostolicse non dcsinal obslinaia
liitare volumus. De rege vero menlem nostram ct coercitaliorie.[forte coorcilione. II.] divcllere, si-
desiderium pleno cognoscere poles, quod, quanium cut apostolorum tibi proesidia apud omnipotcnlcm
in Doniino sapimus, ncminem de ejus prsesenti ac Deum prudesse, et in hac vita non sinc meriloriim
fulura gloria aut solliciliorcin, autcopiosiori deside- conipendio prsesiderc cupis ila eis [cupias, ita siij
rio iiobis proeferri credimus. Est enim hscc volun- prsesenli aucloritale rogatus, cl comiuoniliis, dc^
tas noslra ut primum oblala nobis opporlunitatc fensionis auxilia, donec legali uoslri in parlcs illas
per nuntios nostros super liis qua; ad profecluni vcniaut, conferre non desinas. Nos cquidcin cuiii
Ecelesia;, et honoreni regiaedignilatis suiKpertinere omnibus, si ficri potcst, pacem haberc ardcnlcr cu-
arbiiraniiir,-palerna (.uin dilectioue.cl adinoniiione pimus, sed corum conalibus qui ad injuriam sancti
conveniamus. Quod si nos audierii, non aliter de Pelri, cujns servi sunius, exlendcrc sc ir.oliuntur,
ejus quam \add. de] n.osira saruie gaudcbimus; iliviiia adjuti lam virtulc quam justitia obviareiidn
quam tu.nc certissime sibi lucrari poterit, si in te- rclugiimis.
nenda justilin noslris moniiis e.t consiliis acquievc- Data Ronia: Kalendis Junii, indicijonc unde
ril; sin vcro /quod noij oplanius) lioiis odium pro cinsa.
:#95 IIBER PRTMUS. — EPIST. XII '294
EPISTOLA XI. A hsec est voluntas nostra, ut ad eum religiosos viros
A3 BEATMCEM ET MATHILDEM EJUSFILIAM. mittamus, quorum admonitionibus, inspirante Deo,
(Anno 1075.) ad amorem.sanctse Romanseet suse matris Ecclesioe
Hortatur ut Simoniacos evitent. De Lucensi elecio eum revocare, et ad condignam formam suscipiendi
aliqua commemorat. Significal. se mitlereEccle- viros
ad Romanam imperii instruere et expolire valeamus. Quod si nos,
religiosos ad regem, qui illum
siam revocent. quod non optamus, audire comtempserit, nos ta-
GREGORIUS in Romanum pontificem electus"BEA- men a matre nostra Romana Eccn-biu, >iu;i;tios nu-
TRICI, et ejus filiee MATHILDI , salutem in Domino trivit, et ssepe filiorum suorum sangume aiios ge-
.Jesu Christo. -neravit filios, custodiciite Deo, exorbitare nec pos-
Sicut beatus Gregorius in quodam super moralia sumus nec debemus. Et certe tutius nobis est defen-
Job explanationum libro ait: Statutum est apud su- dendo veritatem pro sui ipsius salute adusquc san-
pernum judicem qtianta unumquemque aut ferire guinem nostrum sibi resistere, quam ad explen-
adversitas, aut debeat mulcere prosperitas. Quicun- dam ejus voluntatem iniquitati consentiendo secum,
que ergo sive spe hujus, vel timore illiusin tempore quod absit ad interitum ruere. Valete inChristo,cha-
tentationis ab his quse recta sunt deviat, nec spe- rissimas, el in nostro dilectione corde tenus vos an-
rare in Deum, nec divinarum eloquiis Scriptura- B nexas esse scitote.
rum se adhsereremanifestat. Hoc auiem ideo dicimus Data Romse vin Kalend. Junii [Julii], indictione
quia nobis et vobis, imo omnibus qui confortes undecima.
adoptionis filiorum Dei esse cupimus , non tam oc- EPISTOLA XII.
casiones nostrse existimationis, videlicet quid hinc ADGULIELMUM PAPIENSEM EPISCOPUM.
prosit, inde noceat, intuendse sunt, quam illud.ut (Anno 1075.)
justitiam Dei, quse nunquam bealitudinis fine care- Ostendit se ipstus litteris commotumoene jam de ipsq
bit, fortiter teneamus, sollicite pensandum et eni.en- existimare; ut autem hunc opinionetnde eo reti-
neat, rogat ipsum ut ecclesiw Romanai statuta
dum cst. Scriptum est enim Sed : et si quid pati- ainptectens conlra ejus adversarios pro viribus
minipropter juslitiam, beati (II Pelr. m). Nostis, cerlet.
dilectissimse sancti Petri filioe quam aperte Longo- GREGORIUS m Romanum pontificem e.ectus Gu-
bardorum episcopi Simoniacam hoeresim defendere LIELMO Papiensi episcopo salutem in Domino Jesu
ac fovere prsesumpserint, cum Gotefredum [Goti- Christo.
'
freduin] Simoniacum, et ob hoc excommunicalum, Nonnulla nobis frater de te antehac relata suut,
atque damnatum sub specie benedictionis male- G e quibus animus noster non immerito turbari de-
dixerint, et sub unibra ordinationis exsecratum buit; sed in epistola tua longe alia cognoscentes,
hsereticum constituerint. Nempe qui haclenus lapi- ad meliorem opinionem,et spem gaudii adducti sur
des et sagittas latenter contra Dominum jactarunt, mus, cupientes et illa vana fuisse, et fidem eorum
jam nunc ad subvertendam religionem , et immobi- quse tua dilectio spondet operum attestatione perci-
lem sanctse Romanse Ecclesise petram concutien- pere; cujus rei prsesens ct copiosa tibi materia sup-
dam, non dubie preecursores Antichrisli, et antiqui petit, ut et his quse de te credenda suades, exclusa
hostis satellites in apertum furoris sui campum pro- dubitatione credamus, et fraternitatem tuam integra
siluerunt. Quibus favere vel consentire quam peri- char;tate nobis, imo sanctoe Romanse Ecclesise ad-
culosum sit, prudentia vestra inde perpendat; strictam fore comprobemus. Fiat itaque nobis
'ijuod beafiis Gregorius dicit: « Talibus non sum- indicium, quam unanimi studio eadem nobiscum
hiopere obviare, quid aliud est, nisi fidem negare? » velle, et pro libertate sanctse Ecclesise quibus nos
Unde riobilitatem vestram hortamur et valde roga- repugnamus tolo nisu resistere paratus existas, vi-
mus ut cmmunionem illorum evitare et declinare delicet ut his qui catholicam fidem et ecclesiastlcoe
studeat, ne factionibus eorum consilia vel adju- religionis regulas coaaiitur evertere, non solum
menta proebeat. Neque vero in hac re aliqua hujus D non consentire, sed ea parte, quse pro reverenlia
mundi ratio , quse quideui vana , transitoria, et de- hujus sanctse sedis et debito perceptae fidci cultu illis
ceptiva est, vos commoveat; quoniam per riiiseri- contraire decrevit, tuis consiliis adjutorioque suf-
cordiam Dei, et sancti Petri, nulla vos inimicorum fulta, pro tuis viribus te quoque repugnarc ostendas.
versutia lsedere poterit, si mentem vestram libera Hoc autem indubitanter scias, quoniam, si Mediola-
conscientia defendit. De electo vero Lucensi, non nenses catholici hujus rei testimoniuni de te nobis
aliud vobis respondendum esse pervidimus [pro- dederint, ut Gotefredo excommunicato, et episcopis
vidimus], nisi quod in eo tantam divinarum littera- qui ejus causa excommunicationis periculum in-
rum scientiam, et rationem discretionis esse per- currerunt, prudenier obsistas, et eis q^U in certa-
cepimus, ut quse sinislra, quse sit dextra ipse non msne Christi sunt fideliter solatium prsebeas, hon
ignoreti Quod si ad dexteram inclinaverit, valde auram vel argentum, nec aliqua fraternitatis"lu»
gaudemus; sin vero, quod absit ad sinistram, studiavel obsequia nostree et totius Romanse Ec-
utique dolemus : sed nullius personoe gratia vel clesise charitati oequeu. et causas luas couiiiiendare
favore impietati assensum dabimus. De rege et indissolubili cura annectere poterunl. I.n hoceie-
auteui, ut antea in litteris nostris accepistis, nim charissiriium fihum, ct fidum ..'oopcyatorem
295 S. GREGORil VII PAP.E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. ,206
sanctoeiRontanoeEcclesisepolissimum te demonstrare A ter dilectissime, et miti oratione animum fleclere
poteris, si ejus statuta, quse a tramite sanctorum destinavimus, rogantes et ex parte beatorum apo-
Palruin non recedit, amplexando fortiler el defen- stolorum Petri et Pauli, et nostra, per eos aposto-
dcndo tenueris. Quod quidem prse caleris Longo- lica auctoritate commonentes, ut, si deinceps spem
bardorum episcopis te oportet agere, ut sicut apo- in nostra fratcrnitate et dilectione habere volueris,
slolica et universalis Ecclesia eam cui Deo volentc sine omni dilatione lalem personam regulanter lbi
prseesse dignosceris, speciali graiia et honore subli- ordinari in abbatem procures, quaj huic ordini et
mavit; ita.cum necessitas et causarum labor exe- offieiodecenter congruat, et caetera, quse necessitas
gerit, in sodicitudine malris desudetacrius, quse"cha- et justilia monasterii exigit, ita corrigas etemendes,
ritatis ejus et vicarise dispeusationis munus sorlitur ne fralrum ulterius ad nos referri querela debeat.
opimius. Quod si denuo inhac reverentiam sancti Petri et
Data Romse ni [iv] Kal. Julii, indiclione unde- nostram qualemcunque charitatem 'amicitiamque
cima. confempseris procul dubio (quod nos inviti dicimus)
EPISTOLA XIII aposlolicam in te severilatem et iracundiam provo-
cabis.
ADMANASSEM REMENSEM ARCHIEPISCOPUM. "
Data Romoe secundo Kalendas Julii, indictioae
(Anno 1075.) undeciina.
Ne monachos Sancii Reniigii amplius vexet, el juxia
canonicas sancliones abbatem ibi ordinundum EPISTOLA XIV.
curet. AD BUGONEM ABBATEM CLILNIACENSEH.
GREGORIUS episcopus servus servorum Dei MA- (Anno 1075.)
NASSJE Remensi archiepiscopo salutem et apostoli- Vt liilerus suas ad Remensem arcniepiscopum
cam benediclionem. admitlat, et monachos^Sancli Remigii tuealur.
Si loci tui, fraler dilectissime, dignitatem, si of- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Hu-"
licii debilum, si staiuta divinarum legum, denique GONIabbati Cluniacensi, salutem et apostolicam be-'
si eam quam sanclae Romansc Ecclesioereverenliam nedictionem.
el charitatem debes diligenler allenderes, profeclo Noverit sanctitas vestra hos fralres monachos
rogatus et moniia sedis apostolicse rion tolies apud monasterii Sancti B-emigiiesse, quibus apud sedem
tc frustrari permitteres; praaserlim cum gravis culpa apostolicam pro consolatione loci sui, quem Manas-
sii in hujusmodi causa te monitoris vocem provo- ses Remensis archiepiscopus quotidie aissipat ac
casse vel exspectasse. Nam qusecunque nobis e C confundit, diu commorantibus, non aliud ad prae-
commissa dispensatione imminent, negligere quidem sens solatiumOpportunius exhibere potuimus, quam
ea absque periculo noslro non possumus, nedum quod eidem archiepiscopo litleras pariter cum Istis
voiuntate et sludio confundere securum nobis esse vobis redditas destinavimus ; in quibUs eum, si cum
piiiemus : siquidem nieminisse dcbet prudentia tua, beato Pel.ro et Romana Ecclesia pacem sperare ve-
quoiies domirius et prsedecessor noster Alexander lit, prsefatum monasterium regulariter ordi-
venerandse memorise papa, et nos, tum per episto- nare, et in quiete dimittere multum rogamus et
las tum per legatos, de causa monasterii Sancti admonemus; quas ut vestra charitasilli per ido-
Remigii rogando et hOrlando te admonuimus, ne neum nuntium mittat, et nobis quidquid pro his
loties apostolicam audieritiam fratrum clamoribus fecerit oblata primuni opportunitate resCribat, no-
fatigari urgenle necessilate sineres, ne quemquam stra sollicitudo desiderat. Interim vero fratres istos
ibi, cui sacri canones contradiceretit, in loco abba- desolationem loci sui videre fugientes benignitati
tis apponeres, neu, bona monasterii ab usu congre- vestrse commendamus, quatenus de his tandiu cu-
gationis auferendo, locum inopia dissipares; sed ram habere non pigeat, donec, miserante Deo, op-
lalem ibi ad regimen abbalioe constitui regulariter tatam quietem in mouasterio suo eos habere posse
procurares, cui nec in exterioribus providendi dili- " contingal.
gentia, nec in spirituali moderamine religio deesset Data Romse n Kalend. Julii, indictione unde-
aut scienlia. Quod cum ssepe lc facturum nobis per cima.
legatos tuos promiseiis, necdum tamen adimplere EPISTOLA XV.
curasti; sed, ut multorum relatione comperimus,
de die in diem venerabilcm locum illum asperius ac ADOMNES CHRISTIFIDELESIN I.OMBARDIA.
miserabilius traclas, et, ut detrimenta bonorum (Anno 1075.)
lemporalium laceamiis, religiosas quoque fratrum Nunliat se excommunicasse Gotefredum, quod Si-
moniace Mediolanensem ecdesiatn occupaverit.
personas crudeli ac contumeliosa captione coarctas. Monet neei consenliant, el fidem defendunt.
Undetui ipsius solertia perpendere potest quam gra-
vis super hac re et te culpa et nos molestia mor- GREGORIUS episcopus servus servorum Dei. om-
deat, quod apostolicsesedis aucloritas loco et fratri- nibus fidelibus sancti Petri apostolorum priricipis
hus, quibus te jamdudum paternis affectibus consu- in Lohgobardia .toiii;iiOT"3titib"s, salutem et apostp-
luisse decuerat, necdum erga' ter ad pacem et iicam benedictionem.
quietem-prodessepotuit. Tentare tamen adliuc, fra- Scire vos -\'olo, fratrcs charissiuii, quoi & ",u-'*
997 LiBEK PRIMUS. - EPIST. XVI. 298
vestrum sciunt, quia in co loco positi sumus, ut, A i mereamini inimicos Domini conip:imere, et corda
velimus nolimus, omnibus gentibus, maxime Chri- illorum ad posnitentiam provocare.
stianis, veritatem et justitiam annuntiare compella- Data Romse Kalendis Julii, indictione undecima.
mur, dicente Domino : Clama, ne cesses : quasi EPISTOLA XVI.
tuba-exalta vocemiuam, et annunlia populo meo sce- AD GIRALDUM OSTIENSEM EPISCOPUM.
lera eorum (Isai. LVIII); et alibi: Si non annunliave- (Auno 1075.)
Miralur quod se certioremnon reddideril de synodo
ris iniquo iniquitatem suam, animam ejus de manu ab eo coacta. Significul se episcopis, qui quere-
lua requiram (Ezech. xxxm). Item propheta : Maie- buntur ab eo se deposilos, respondere modo non
posse,et Ausciensemepiscopumte ubsolvisse.Jubet
dictus, inquit, liomo qui prohibel gladium suum a Bigorritanum episcopumrcslitui, nisi alia crimina
id
sanguine (Jer. XLVIII), est, verbum prsediealiouis a in eo invenial.
carnalium increpatioue. Hsecideoprselibavimus,quia, GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Gi-
inter multa mala, quseubique terrarumfiunt,quidam IIALDO Ostiensi episcopo salutem et apostolicam bc-
ministri Satanse, et preecones anlichristi, in Longo- nediclionem.
bardiaetiamfidem Christiananiconanlur confundere, Miramur, et multum anxii sumus quod, cum
et iram Dei super se provocare. Nam, sicut scitis, B semper consuetum et valde necessarium fue-
Gotefredus [Gotifredus et sic infra] vivente Guidoue rit, ut, si quando legatus apostolicsesedis conciiium
dicto archiepiscopo Mediolanensi, eamdem Eccle- in remotis partibus celebraverit, sine mora ad sui-
siam, qusequoudam meritis gloriosissimsevirginis et nuntiandum omnia quoe egisset reverteretur, tua
genitricis Dei Marise,nec non auctoritate clarissimi fraternitas post peractam synodum, in qua tot ne-
doctoris beati Ambrosii inter cseteras Longobardo- gotia emerserunt, nec ad nos rediit, nec eum qui se-
rum Ecclesias, religione, libertate, ac speciali [spi- cum est, considerata vel necessitate vcl nostra ex-
rituali] gloria enituit, nuncquasi vilemancillam praj- spectalione, remisil.Nobis equidem gralum est quod
sumpsit emere, sponsam videlicet Christi diabolo pro negotiis sanctse RomanoeEcclesioein Hispanias
prostituere : et a catholica fide tentans eam scpa- profectuses; sed debuerat prudentia tua aut illum
rare, nisus est Simoniacse haeresis scelere [eam] quem tibi adjunximus, aut aliquem qui synodo in
maculare. Quod audiens sancta Romana Ecclesia terfuisset, quique omnia vice tua nobis rationabi-
mater vestra, et totius Christianitatis, sicut scitis, liler expedire sciret, ad nos direxisse : quatenus,
magistra, congregalo e diversis partibus concilio perspectis omnibus, confirmanda confirmaremus,
multorum sacerdotum, ct diversorum ordinum con- (n et, si qiia mutanda vidcreutur, discreta ratione mu-
sensu, fulta beati Petri apostolorum principis au- taremus. Licetenim in lilteris tuisaliqua nobis ges-
cloritate, Golefredum fidei catholicee et legis Chri- lorum tuorum notitia apparuerit; vobis tamen ab-
slianse inimicum excommuuicavit, et anathematis sentibus, nec aliquo qui pro vobis certa eorum quse
jaculo una cum omnibus sibi consentientibus viderit et audierit assertione respondeat imprsesen-
transfixit. Quam excommunicationem, quod etiam tiarum posito, plerisque, quorum alii injusie se ex-
inimici Ecclesisenegare non possunt, sancti Patres . communicatos, alii inordinate depositos, alii imme-
anliquitus censuere, et per omnes sanctas ecclesias rito interdictos conqueruntur, respondere causarum
lotius orbis catholici viri confirmanl et confirmave- ambiguitate et respectu conservandse auctorilatis
runt. Quapropter ex parte Dei omnipoteniis Patris, luse prohibemur. Non respondere vero, aut in lon-
et Filii, et Spiritus sancti, et beatorum Petri etPauli gum tempus responsa differre, despectioni, ct, pro-
apostolorum principum, monemus vos, fratres cha- pter prolongata pericula eorum qui sub ccnsura
rissimi, hortamur atque prsecipimus ut nullo sunt, crudelitati imputatur. De causa eiiam Gui-
modo prsedicto hseretico Gotefredo consentiatis, lielmi dicti Ausciensis [Ausiensis, Mulin. Auxiten-
quia illi in hoc scelere consentire, fidem Christi est, sis] archiepiscopi, pro cujus restilutione nos postu-
negare; sed quibus modis potestis, ut filii Dei, ei D lasti, tu ipse anxietatem quamdam nobis intulisli;
resislite, et fidem Christianam, qua saivandi estis, cum ob id solum quia excommunicato scienier
omnino defendite. Neque vos deterreat humana communicaverat, eum esse depositum, et tamen, in
superbia; quia qui nobiscum est major estt examinatioiie ej'us de obj'ectis criminibus, prseter
omnibus, et semper invictus; qui vult nos pro se. quod domnum et prsedecessorem noslrum Alexan-
laborare, et coronam legitime cerlantibus, ut Apo- drum papam sibi ignovisse fatebatur, non eum ca-
stolus promittit, tribuere. Solet enim dux noster. nonice se expurgasse, sedexpurgare voluisse dixisti.
paucis et humilibus multos et superbos conterere,' Non parvam itaque super his omnibus sollicitudinem
ct per ea quse sunt infirma miindi forlia quoeque habentes, tam tibi ipsi quam cseteris magna respon-
confundere. Sic enim placuit, et sic decet coelestem dendi difficultate tenemur. Hoc tamen consulen-
tibus fratribus et coepiscopis nostris et cardinalibus,
et invictum principem. Omnipotens Deus, qui beato'
inter cseteranos decrevisse cognoscas, ut prsefatus
Petro oves suas specialiter commisit, et totius Ec-
Ausciensis archiepiscopus, propter hoc solum quia
clesise regimen dedit, vos in ejus dilectione corro- communicavit
excommunicato, dejectioni subj'acere
a
boret, ut, ejusauctoritate peccatis vestris absoluti,, non debeat: ita tamen si de objectis aliis crimini-
PATROL.CXLVIII. 10
 299 S. GREGORII VHPAIVE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 509
bus ita se expurgare poferit, ut ncque in te suspi- A principem
] imitalus fuisse videatttr. Qttapropter ro-
cio prodeat, nec infamia ad nos usuque perlingat: gamiis nobililatis vestreeprudentiam utet noslrosle-
alioquin hujus rei diffinitionem ad noslram audien- gatos el fratrem nostrum prsedictum episcopum
. liam serva. Pontium vero Bigorritanum dictum conveniatis, el per vos et ex parte noslra fratrem
cpiscopum, quem simili de causa depositum esse vestrum altentius hortemini quatenus legatorum
muntiasli, ad nos venisse cognoscas : sed honori nostrorum monitis debitse obedientise aurem incli-
Huo providentes nulla querelis ejus responsa de- . net, et, quidquid juslitise sibi suggesserint, vel ex
dimus. Attamen quia in paribus causis paria jura eis prsejudicio pergravari, nulla sibi ab liae Eecie-
tenenda sunt, fraternitati tuse scribimus, ut, habila sia audieritia denegabitur. Si vero neutrum horum
super his quse sibi intenduntur diligenti investiga- facere acquieverrt, et seritentram legatorum nostro-
lione, si [lege nisi, HARD.]aliud quod canonica seve- rum de suspensione sui officii in eum promulgatam
rilate puniendum sit, in eo crimen legali approba- firmabimus (545) (et durius contra eum, scilicet
tione inveniri possit, officii sui restilutione non ca- usque ad interniciem [/"., internecionem], gladiurii
reat. De csetero, quid nobis de cursu faligalioni tuee apostolicse indignationis evaginabimus), sicque fiet
credendum sit, fraternitatem tuam, reperla primum ut ipse ct per eum plures alii expcriantur quaiftum
opportunitale, per scripla nobis indicare non pi- hujus sedis auctoritas valeat. Inviii Cnirii ad lio&
geat. compellimur, neque audemus hujusmodi prsesuni-
Dala Romse Kalendis Junii, indietione undecima. ptionem dissimulare. Per Ezechielem nanique pro-
EPISTOLA XVII. phetam sub interminatione nostri interitus impelli-
mur dicentem : Si non annunliaveris iniquo iniqui-
AD WRATISLAUM B0HEMLE DUCEM.
taiem suam, ipsehtiquus in iniquitale sua morielur,
(Anno 1073.) aulemejus de manu tua rcquiram (Ezeel:
sanguinem
Agit gratias quod legatos aposlolicm sedis benigne XXXIII); et alibi : Vte illi qui prohibet [forte dcest
tractnverinl: eosdemautem a Rragensi [Pragensi]
cpiscopo non liberaliter exceplos querilur. P.ogalnt gladium? sedest-locusignotus,HARD.]«6eoqui peccat,
eum hortenlur obedire legalorum monitis. et incorrigibilis perseverat. Vos aiitem etdeliisetde
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, WRA- aliis sic agite ut temporalis vobis gloria a Domino
TISLAO Bohemise duci, et fratribus suis, salutem et augeatur, et perpeluee beatitudinis abundantiani pfir
apostolicam benedictionem. intervenlum apostolorum perenniter possidere pos-
Quia ob devolionem et reverentiam beatorum apo- silis.
stolorum Pelri et Pauli principum aposlolorum le- £r, Data Laurentii vm Idus -Julii, indictibne linde^
galos noslros, Bernardum videlicet et Gregorium, cima. EPISTOLA XVm.
qui ab hac sancta el apostolica sede ad vestraspar- ADMICHAELEM
tes directi sunt, debitse charitatis benevolentia sus- IMPERATOREM.
et ut vestram condecet : (Anno 1073.)
cepistis, eos, magnificen-
Dominicum falriarcham Venetimtid ettm ftsitiilut
tiam, honorifice tractatis, omnipotenti Deo gratias cum eo agat deiis Jjum a monachis ejus.nomine
agimus; proinde nostrse benevolentise vobis vicem acceperat. Cupidutn se ineundm pacis cum Ecclesia
rependimus. Quoniam enim antecessorum nostro- Goiistanliriopolilana osteriAit.
rum negligentia, et patrum vestrorum,'qui hoc GREGORIUS episcopus, serviis servorum Dei, Mi-
fieri poslulasse debuissent, agenle incuria, aposlo- CHAELI Constaniinopolitano imperalori salutem ct
licee sedis nuntii ad partes vestras raro missi sunt, aposloiicam benedictionem.
quidam veslrorum, hoc quasi novum aliquid exisli- Quidam a veslris partibus monaclii venieiites ;
mantes, et non considerantes sententiam Domini quorum unus Thomas, alter, Nicolaus vocabatur,
dicenlis : Qtti vos recipil, me recipil: et qui vos sper- excellentise vestrse ad rios litteras detulere plenas
nil, me spernil (Luc. x) : legatos nostros contemplui vestrse dilcclionis dtilcedine, et ea quam sanclse Ro-
habent, ac proinde, cum nullam debitam reveren- JJ , manse Ecclesiseexhibelis non pai-va devolione. Quss
tiam exhfbenl, non eos, sed ipsam veritatis scnien- nimirum, inter csetera nobilitalis veslrse verba,
tiam sperniiiit. Unde, ut clarius luce patet, ejus eisdem monachis, de his quoeipsi viva voce in aure
verilatis sentehtiam ad Cumulum suoe damnalio- nobis ex parte vestra relaturi essent, posse nos cre-
nis adeo in sc exaggerant, ut merito, dum pusillos dere asserebant. Verum, quia personse non vide-
Domirii scandalizarit, molas asinarias collo suspen- bantur tales quibus secure fidem possemus accorn-
sas [deest habentes] in profundum perdilionis, nisi modare, vel per eos de tanlis rebus magnitudini
resipuerint, prolabantur. Quorum fraler vester Lar- vestrse respondere, confrairem nostrum Dominicum
mir Bragensis [Joramir, Mutin. Jarmirus Pragensis] patriarcham Venetise, Romanse Eeclesiseet imperio
episcopus, olim noster amicus, his noslris legatis, vestro fidelissimum, ad vos studuimus mitlere, qua-
Bernardo scilicet et Gregorio, ut auditu percepimus tenus ipse diligenier a vobis intelligat si in ea,,
in lantum rebellis exslitit, ut (si ita est sicut dici- qiiam litteris vestriset viva eorumdem monacho-
tur) Simonis magi vesligia conlra apostolorum rum secretius voce significastis, adhuc voluntato

(34S) Uncis inclusa desunt in Mutin.

501 LIBER PRIMUS.— EPIST. XX. 302
perseveratis, et legatiOnis vestrse verba ad effectum ,A mode fiat cxpcdirc, ail ul colloquaittur una non sc-
lum ipse et imperalor, sed eliam imperatoris uxor,
perducere velilis. Nos autem non solum inter Ro- et alii. Rogat ut se fidelem prmbeat Romanm Ee~
manam, cui licet indigni deservimus, Ecclesiam, et clesim, et ad limina aposlolorum veniat.
filiam ejus Conslanlinopolitanam, antiquam, Deo GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei; RODUI.-
ordinante, coucordiam cupimus innovare; sed, si FOSueviseducisalutemetapostolicam benedictionem.
fieri potest, quod ex nobis est, cum Omnibus homi- Licet ex preeteritis nobilitatis tueestudiis clareat
nibus pacem habere. Scitis enim quia quanlum an- te sanctse Romanse Ecclesise honorem
diligere,
tecessorum nostrOrum et vestrorum sanclse aposlo- nunc tamen quanto ipsius amore ferveas* quantum-
licaasedi el imperio patrocinium concordia profuit; que cseterosillarum partium principes ejusdem amo-
tantum deinceps nocuit quod utrinque eorumdem ris magnitudine transcendas, litterse tuoa nobis
charitas friguit. Cselera igitur, quse preesentium la- transmissse evidenter exponunt. Quse nimirum inter
tori secretius referenda commisimus, indubitanter cselera dulcedinis suse verba illud nobis videbantur
poteslis credere, et per eum quidquid majestati ve- consulere, per quod et status imperii gloriosius re-
stra3 placuerit secure nobis significare. gitur, et sanctse Ecclesise vigor solidatur, videlicet
Data Albani septimo Idus Julii, indictione un- R ut sacerdotium et imperium in unitate concordise
decima. conjungantur. Unde nobilitatem tuam scire volu-
(540) Consiitutio qum facta est inter dominum Gre- mus, quia non solum circa regem Henricum, cui
gorium papam septinmm, el Landulphum Rcncven- debiiores exislimus ex eo quod ipsum in regem ele-
lanum principem.
Heecest constitutio quam domiuuspapaGregorius gimus, et pater ejus laudandse memorise Henricus
inter omnes Italicos in curia sua speciali
conslituit cum Landulpho Berieventano principe, ct imperalor
Beneventanus sibi firmiter honore me tractavit, quodque etiam ipse moriens
quam pririceps ipse pro-
misit in sacro Beneventano palatio, anno primo Romanse Ecclesise per venerandee niemoriee papam
duodecima intrante mcnse Victorem prsedictum filium suum commendavit,
ponlificatus ejus, die,
indictione undecima. Si ab hora ipsa in- aliquam malevolentiam non observamus, sed neque
Augusto, Christianum hominem, Deo auxiliante, odio
antea princeps ipse fuisset infldeiis sanctse Romanse aiiquem
vel habere voiumiis: cum Apostolus dicat: Si tradidero
et
ecclesise, papae ipsi, suisque suCcessoribus; tneum ita ul ardeam, et si dedero otnnes fe-
si in aliquo queesisset minuere publicam rem Bene- corpus cullates tneas in cibos pauperum, charitatem non ha-
Ventanam, aut aliquam iride absque nutu papse, vel
alicui fecisset bens, nihil sum (I Cor. xm). Sed quia concordiam
absque ordinatis [ordinationisj ejus^
vel si invenerit studio, cum C istam, scilicet sacerdolii et imperii nihil fictum,
inyeslitionem: aliquo nihil nisi purum decet habere, videtur nobis omni-
aliquo homine intus aut foris civitatem Beneventa-
no ulile ul prius tecum, atquecum Agnete impera-
nam, faciendi aut recipiendi sacramenlum, aut in-
vel si se aut trice, et cum comitissa Beatrice, et Rainaldo epi-
veniendi divisiones; per per supposi-
aut foris civitatem Benevcnla- scopo Cumano, et cum aliis Deum timentibus[su6-
lam personam intus audi colloquar]. Nam sicut duobus oculis humanum
riam studuerit qualicumque modo aut ingenio red-
corpus temporali lumine regitur, ita his duabus di-
dendi malum meritum, aut faciendi damnitatem in pura religione concordantibus corpus
Romanse Ecclesisede gnitatibus
cuilibet de fidelibus sanctse Ecclesise spirituali lumine regi et illuminari proba-
ea quse ad fidelitaiem ejusdem sanctse Romanse ec- tur. De liis diligentius tractemus; quatenus, volun-
ciesise egere usque modo; si se juxta domni apo- late nosira benc a vobis si rationes nostras
inde cum coguita,
stolici judicium non potuerit defendere, justas esse probaveritis, nobiscum consentiatis : si
a
fuerit appellatus, praBsenti amittat suum honorem. vero raliohi nostrse aiiquid addendum vcl subtra-
Subscriptiones. hendum esse vobis visum fueritj consiliis vestris,
Ego Joannes Portuensis episcopus recognosecns Deo consentiente, parati erimus assensum prsebere.
subscripsi. ^ Quapropler prudentiam tuam rogamus ut in fideli-
Ego Joannes Tusculanensis episcopus interfiii et tate beati Petri semper studeas crescere, et ad li-
subscripsi. mina ej'us^ tum causa orationis, tuin consideratione
Ego Ubertus Prsenestinus episcopus subscripsi. tantse utilitatis, non pigeat te venire, quatenus sic
Ego Desiderius presbyter RomaneeEcclesiseinter- te in ulroque beaio Petro debitorem facias ut et in
fui et subscripsi.
praesenti et in futura vita ejus semper intercessione
Ego Petrus cardinalis presbyter et bibliolhecarius
gaudeas.
sacrseRomanseEcclesiseinterfui et subscripsii Data Capuse Kalendis Seplembris, indictione in-
EPISTOLA XIX. cipiente duodecima.
ADRODULFUM SUEVLE DUCEM. EPISTOLA XX.
(Anno 1075.) ADRAINAl.DUM EPISCOPUM CUMANUM.
Ostendit se Henricum regetn odio non habere, auin (Anno 1075.)
polius cuperepacetn cum eo inire; quod ul com- Dolet de ejus calamilatibus. Paralum se osienait ul-
(346) Haec constitutio deest in cod. Mutinensi, sed ejus
' loco ponit jusj'urandum fidelitaiis quod esi
infra post epistolam 21.
505 S. GREGORII VII PAP^E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 504
cisci injurias ipsi illatas. Hortatur ut Rotnam ve- A^.pro apostolorum servitio, secundario vero hac eliam
causa conciliandm pacis cum Henrico, pro re, ut sibi et tibi Romam non «it pigrum ve-
' niat, tumcausa
tumpro cpiscoporutn Longobardorum. nire, ul)i de concordia Romanse Eeclesiaj et regis
GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, R.u- Yobiscum et cum imperatrice filia nosira dilectis-
NALDOCumano episcopo salutem et apostolicam be- sima, cum Reatrice etiam, quse niultum et soepe in
nedictionem. hoc eodem laboravit, sic loqui, sic inde tr-actaTe
Leclis fraternitatis tuse litteris de adversitate et poterimus, ut ex parte nostra Omnia secura et
contumelia quse tibi accidit, imo nobis el universoe quiela regi nuntietis, ut, si ltaliam eum intrare
eliam sanctse Ecclesise, ex corde tibi compassi, ex contigerit, universa in pace invenerit. Te vero cum
corde mcerore gravi sumus contristati: quo quippe episcopis Longobardise loqui mihi Tion displicet:
etiam audito de nobis incognito, audilo de sacerdote, ne aliter vero cum illis communices, penitus provi-
et [lioc est etiam, HARD.]iEgyptio graviter compate- deat prudenlia tua. Quid vero de illis disponendum
remur, officii ctiam nostri debito condolere cdgere- sit, cum ad nos veneris determinabimus.
mur; quid igilur de csetero, quam sanctse Romanoe Data Capuse [Romse], Kalehdis Septembris, indi-
Ecclesise primum membrorum collocavimus ? quem ctione duodecima.
ut fratrem dilectissimum dilectionis sinu fovemus? IB EPISTOLAXXI.
Viscera compassionis, viscera doloris eximii, ut pro AltANSELMUM LUCENSEM EPISCOPUM.
fratre charissimo aperimus. Cujus inauditi delicti
(Annol075,)
vindiclam, cujus novi sceleris poenam, pro tui et Ne investituram episcopatus ab Henrico accipiat.
multorum -commodo, consilio-tuo facere disposui- GREGeRiusepiseopus,servusservorum Dei,ANSELMS
mus; quia quanto melius tui sanguinis effusionis Dei gralia Lucensium electo episcopo, salulem et
[fort., effusoris], lotiusque sui generis et patriee mo- apostolicam benediclionem.
res et vitam novisli, lanto melius, quibus modis et Quoniam fralernitatemtuam sincersecharitatisaffe-
quibus [forle, pmnis] facilius eogalur, consulere no- ctu et dileximus ct diligimus, quae tibi seu yerbis, seu
bis poteris, ut tui et aliorum episcoporum infideles litteris super utiiilatevitse tuse scribere curamus, ut
liujus exemplo deprimantur, et boni spe non dila- indubitanter accipias oporlet. Ulenim viam quaambu-
tandi tanli et inauditi sceleris laetentur. Quod fa- les poslulasti libi notificaremus, nullam noyani, nul-
cere, et nobis scribere, et an publice vel privatim lamexpediliorerii scimus ea quamnuperdilectionituse
nos lisec velis exercere, usque ad feslivitatem sancli significavimus, videiicet te ab investitura episcopa-
Martini ex obedientia volumus nullius Causa dimit- tus demanu regis abstinere, donec, decommunione
Q
tas. Ad ea quse de rege scripsisli, hsec acoipias. Tu cum excommunicalis Deo satisfaciens, rebus bene
et diiectissima nostra