Scribd Logo
Importer

Bienvenue sur Scribd !

  • Migne. Patrologia Latina Tomus CXLVIII.

    Transféré par

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    637 vues737 pages
    Grégoire 07 (pape ; 1020?-1085). S. Gregorii VII,... Epistolae et diplomata pontificia. Accedunt prolegomena et appendices amplissimae, veterum et recentiorum monumenta perplurima Gregorii VII apologetica, vel aetatem ejus illustrantia, complectentes. Acc.... 1853. Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Titre original

    148. Migne. Patrologia Latina Tomus CXLVIII.

    Copyright

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Formats disponibles

    PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd

    Avez-vous trouvé ce document utile ?

    Ce contenu est-il inapproprié ?

    Signaler ce document
    Grégoire 07 (pape ; 1020?-1085). S. Gregorii VII,... Epistolae et diplomata pontificia. Accedunt prolegomena et appendices amplissimae, veterum et recentiorum monumenta perplurima Gregorii VII apologetica, vel aetatem ejus illustrantia, complectentes. Acc.... 1853. Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Droits d'auteur :

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Téléchargez comme PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    637 vues737 pages

    Migne. Patrologia Latina Tomus CXLVIII.

    Transféré par

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    Grégoire 07 (pape ; 1020?-1085). S. Gregorii VII,... Epistolae et diplomata pontificia. Accedunt prolegomena et appendices amplissimae, veterum et recentiorum monumenta perplurima Gregorii VII apologetica, vel aetatem ejus illustrantia, complectentes. Acc.... 1853. Migne. Patrologia Series Latina. Digitalized by BNF/Gallica service. List with all the links of BNF/Gallica available here: http://plgo.info/resources/migne_pl.htm

    Droits d'auteur :

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Téléchargez comme PDF, TXT ou lisez en ligne sur Scribd
    Signaler comme contenu inapproprié
    sur 737

    Grégoire 07 (pape ; 1020?-1085). S. Gregorii VII,... Epistolae et diplomata pontificia.

    Accedunt prolegomena et appendices amplissimae, veterum et recentiorum monumenta


    perplurima Gregorii VII apologetica, vel aetatem ejus illustrantia, complectentes. Acc.... 1853.

    1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
    BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
    *La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
    *La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
    élaborés ou de fourniture de service.

    Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

    2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

    3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

    *des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
    l'autorisation préalable du titulaire des droits.
    *des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
    municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

    4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

    5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
    de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

    6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
    respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

    7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.


    PATROLOGLE

    CURSUS COMPLETUS
    SIVE
    BIBLIOTHEGA UNIVERSALIS, INTEGRA, DNIFORMIS, COMMODA, OEGONOMICA,
    OMNIUM SS. PATRUM, DOGTORUM SGRIPTORUMQUE ECCLESIASTICOOT

    AB MYO APOSTOUCO AD INNOCENTII III TEMPORA


    ' .?'
    FLORUERUNT;
    RECUSIO CHRONOLOGICA
    OMNIUMQ\JM EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICE TRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
    ECCLESI.E SiECULA,
    JUXTAEDITIONES ACCUIUTISSIMAS,INTERSE CUMQUE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRirTlSCOLLATAS,
    PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
    DISSERTATIONIBUS,COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER ILLUSTRATA ;
    OMNIBUS OPERIBUSPOSTAMPLISSIMAS EDITIONES QVMTRIBUS -NOVISSIMIS S.UCULIS DEBENTUR ABSOLUTA»
    DETECTIS, AUCTAJ
    INDICIBUSPARTICULARIBUSANAL1TICIS, SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUSMOMENTI
    SUBSEQUENTIBUS, DONATA;
    CAPITULISINTRA1PSUM TEXTUM RITEDISPOSITIS, NECNON ET TITULISSIXGULARUM PAGIXARUM MAUGINESJ
    SUPEBIOREM DISTINGUENTIBUS SUBJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA;
    OPEIIIBUSCUMDUBIISTUMAPOCRYPHIS, ALIQUA VEB.0AUCTORlTATE 1NORDINE ADTRADITIONEM
    ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA ;
    DUOBUS INDICIBUSGENEBALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SCILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUIDQUID
    UNUSQUISQUEPATRUM INQUODLIBET TIIEMA SCRIPSERIT UNOINTUITU CONSPICIATUR; ALTERO
    SCRIPTURJE SACR^E, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT OBVIUM QUINAM PATRES'
    ET IN QUIBUS OPERUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM
    SCRIPTU1M3 TEXTUS COMMENTATI SINT.
    EDITIOACCURATISSIMA,C/ETERISQUEOMNIBUS FACILE ANTEPONENDA, SI PEBPENDANTUR : CHARACTERUM NITIDITAS
    CHARTJ! QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIONIS, OPERUM BECUSORUM TUMVAIUETAS
    TUSINUMERUS,FORMA VOLUMINUM TEBQUAM COMMODA SIBIQUEINTOTOOPERIS DECURSU
    PRETH CONSTANJJA^^
    SIMILIS, EXIGUITAS.PR^ESERTIMQUE ISTACOLLECTIO, UNA,METIIODICA ET CHRONOLOCU!<7 {//fo\
    SEXCENTORUM FRAGMENTORUM OPUSCULORUMQUE IIACTENUS IIIC ILLICSPARSORUi*/T~-<^c\
    PRIMUM AUTEMIN NOSTRA BIBLIOTHECA , EX OrERIBUS AD OMNES ^ETATES,/ « p^pXS^A
    LOCOS,LINGUAS EORMASQUE PERTINENTIBUS, COADUNATORUM. I -<j \y\
    SERIES SECUNDA, \^\ C- V""
    IN QUA PRODUUNTPATRES, DOCTOKES SCIUPTORESQUE ECCLESLELATIN/E\X»-M ^ \Q
    A GltEGOUIO MAGNOAD INNOCENTIIJM I II. "*$ , V*
    \^'\
    Slccuvanie g.»y. SRigne, 'V\
    " £>' \c
    BIBLIOTHECS CLEXI DHITiniS, V>\ &\
    SIVB -^y^ ^
    CURSUUM COMPLETORUM IN SINGULOS SCIENTIJEECCLESIASTICJE RAMOSEDITOHK. .*

    PATRQLOGLA EST, ALIA NEMPE LATINA, ALIAGR^CO-LATINA.—


    BINA EDITIONETYPIS MANDATA
    VENEUNTMILLE FRANCISDUCENTATOLUMINA ET
    EDITIONISLATIN.E; OCTINGENTIS
    GR^CO-LATIN^. — MERELATINAUNIVERSOS
    J1II.LE TRECENTA AUCTORES TUMOCCIDENTALES,TCM
    ORIENTALESEQUIDEMAMPLECTITUR;HI AUTEMIN EA, SOLAVERSIONELATINADONANTUR.

    PATROLOGIJE TOMUS CXLVIII.

    SANCTI GREGORII VII EPISTOL^ ET DIPLOMATA PONTIFICIA. - TOMUS UNICUi

    EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,


    iN VIADICTAWAMBOISE,PROPEPORTAMLUTETLE PARISIORUMVULGODENFERNOMINATAM,
    SEU PETIT-MONTROUGE.
    1853
    SJECULUM XI.

    S. GREG0RII VII

    ROMANI PONTIFICIS

    IPISTOLIIT OIPLOIATA POMFHM,

    1CCEDUNT

    PROLEGOMENA ET APPENDICES AMPLISSDLE

    VETERUM ET RECENTIORUM MONUMENTA PERPLURIMA GREGORII VII APOLO-


    GETICA, VEL JETATEM EJUS ILLUSTRANTIA, COMPLECTENTES. ^-^.

    ACCURANTE J.-P. MIGNE, Q,


    BIBLIOTHECEE CLERI BNIVERSJE -^
    SIVE
    CURSUUMCOMPLETORUM RAMOSEDITORK.
    IN SINGULOSSCIENTI.EECCLESIASTlCjE

    TOMUS UNICUS.

    VENIT7 FRANCISGALLICIS.

    EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MIGNE EDITOREM,


    NVIADIGTAWAMBOISE, PROPE PORTAMLUTETI^EPARISIORUMVULGOPENFER NOMINATAM,
    EU PETIT-MONTROUGE.
    1853
    ELENCHUS

    AUCT0RU2H ET OFEHUM QUI IN HOC TOMO CXLVIII CONTINENTUR.

    S. GREGORIUS VII PAPA

    Operum pars prima. — Registrum. Col. 283


    Operum pars secunda. — Epistolse extra Registrum vagantes. 643
    Operum pars tertia. — Concilia Romana. , 749
    Appendix prima. — Opera a nonnullis Gregorio VII ascripta. Commen-
    tarius in YII psalmos pcenitentiales, fragmentum expositionis in
    Matthaeum. 823
    Appendix secunda. — Wiberti antipapaj epistolae. 825
    Appendix tertia, — .Monumenla Gregoriana. 843

    Ex lypis MIGNE,au Pelil-Monlrouge.,


    ANNODOMINIMLXXXV.

    S. GREGORIUS VII

    PONTIFEX ROMANUS

    PROLEGOMENA.

    ELOGIUM EX MARTYROLOGIO ROMANO.


    Salerni depositio beati Gregorii septimi, Ecclesice libertatis propugnatori ac defen-
    soris acerrimi.

    LEGENDA EX BREVIARIO ROMANO.


    A
    LECTIO IV.Gregorius Papa Septimus, antea Hilde- lendas Maii, anno Christi millesimo septuagesimo
    brandus, Suansein Hetruna natus, doctrina, sancti- tertio, Summus Pontifex electus, sicut sol effulsit in
    tale, omnique virlutum genere cumprimis nobilis, domo Dei : nam potens opere et sermone, Ecclesia-
    mirifiee uuiversam Dei illustravit Ecclesiam. Cum sticse disciplinaereparandse, fldei propagandse, liber-
    parvulus ad fabri ligna edolantis pedes, jam littera- tati Ecclesiaj reslituendse, exstirpandis erroribus et
    rum inscius Iuderet, exrejeetis tamen segmentis corruptelis tanto studio incubuit, ut ex Aposlolorum
    illa Davidici elementa oraculi, Dominabitur a mari setatc nullus Pontiflcum fuisse tradatur qui majores
    '
    usque ad mare, casu formasse narratur, manum pro Ecclesia Dei labores molestiasque pertulerit, aut
    pueri ductante Numine: quo signiflcarelur ejus fore qui pro ejus libertate acrius pugnaverit. Aliquot
    amplissimam in mundo auctoritalem. Romam deinde provincias a Simoniaca labe expurgavit. Contra Hen-
    profeclus, sub protectione sancli Petri educatus est. rici imperaloris impios conatus, fortis per omnia
    Juvenis Eeclesiaj libertatem a laicis oppressam, ac alhleta, impavidus permansit, seque pro muro do-
    depravatos Ecclesiasticorum mores veliementius do- muilsrael ponere non timuit, ac eumdem Henricum,
    Iens, in Cluniacensi monasterio, ubi sub regula san- in profundum malorum prolapsum, fldelium commu-
    cli Benedicti austerioris vitseobservantia eo lempore B nioue regnoque privavit, atque subditos populos flde
    maximc vigebat, monaclii habitum indueBs, .tanlo ei data liberavit.
    pielalis ardore divina? majeslati deserviebat, ut a LECTIOVI. Dum Missarum solemnia perageret,
    sanclis ejusdem ccenobii palribus Prior sit electus. visa est viris piis columba e coelo, delapsa, humero
    Sed, divina providenlia majora de eo disponente in ejus dextro insidens, alisextensis caput ejus velare:
    salutem plurimorum, Cluniaco eductus Hildebran- quo signiflcalum esl, Spiritus sancti afflatu, non
    dus, Abbas primum monasterii sancti Pauli extra humanse prudentiae rationibus ipsum duci in Eccle-
    muros Urbis electus, ac postmodum Romanse Ecclc- sise regimine. Cum ab iniqui Henrici exercitu Roma
    siae Cardinalis creatus, sub summis Pontiflcibus gravi obsidione premeretur, excitatum ab hostibus
    LeoneNono, Victore Secundo, Stepliano Nono, Ni- incendium signo crucis exstinxit. De ejus manu tan-
    colao Secundo, ef. Alexandro Secundo, prsecipuis dem a Roberto Guiscardo duce Northmanno ere-
    muneribus et legationibus perfunclus est, sanclis- ptus, Cassinum se contulit, atque inde Salernum ad
    simi etpurissimi consilii vira beatoPetro Damiano dedicandam Ecclesiam sancti Mattlm Apostoli con-
    nunciipatus. A Victore Papa Secundo legatus a la- tendit. Cum aliquando in ea civitate sermonem
    tere in Galliam missus, Lugduni episcopum Simo- r< habuisset ad populum , serumnis confectus in mor-
    niaca labe infectum ad sui criminis confessionem bum incidit, quo se interiturum prsescivit. Postrema
    miraculo adegit, Berengai ium in Conciiio Turonensi morientis Gregorii verba fuere : Dilexi justitiam, et
    ad iteratam hseresis abjurationem compulit : Ca- odivi iniquitatem, propterea morior in exsilio. Innu-
    dolai quoque schisma sua virtute compressit. merabilia sunt quaevel fortiter sustinuit, ve!, multis
    LECTIOv. Mortuo Alexandro Secundo, invitus et coactis in urbe Synodis, sapienter constituit vir vere
    nioerens unanimi omnium consensu, decimo Ka- sanctus, criminum vindex, et acerrimus Ecclesia."
    PATROL. CXLVIII. 1
    U S. GREGORIUS VII PAPA. 12
    -tleler.sor. Exactis itaque in Pontificatu annis duo- x{ miraculis clarus, ejusque sacrum"corpus in Cathe-
    decim, migravit in ccelum anno salutis millesimo drali Basilica Salernitana est honorifice conditum.
    -octogesimo quinlo, pluribus in vita el oost mortem
    *=—" —

    SANCTI GREGOIUI VII

    ACTA.

    Maii tom. V, die 23, pag. 568.)


    (Apud BOLLAND,

    COMMENTARIUS PR^EVIUS.

    •§ I. Laiidalovcs ct defensorcs dcftmcti,Yila aPaulo B f fcus Magdeburgensibus et Chronicis Turingensifou»:


    Bernriedensi scripla, Acta ponlificalia trivlicia. Maiianus etiainScolus, ejusque Continuator-Dode-
    Sanctissimus et generosissimus Ponlifex Roma- chinus, et ab hoc productus Stephanus Episcopus
    nus Gregorius seplimus, antea dictus Hildebrandus, Halberstatensis, qui causam Gregorii fortissime
    defunctus 25 Maii ann. 1085. prsefuit universse Ec- contra Heinricum Regem egit: deinde S. Ansel-
    clesiae annos duodecim, mensem unum, et dies qua- mus Archiepiscopus Cantuariensis, cujus Acta de-
    iuor; scilicel inchoandos a die 22. Aprilis anni 1073. dimiis 21. Aprilis : Bertoldus Constantiensis et
    -iiti evidenter Iiquet ex decrelo electionis infra pro- Paulus Bernriedensis, de quibus mox agimus:
    -ponendo. Erraverunt enim, qui solum 25 die dicti Domnizo Presbyter, in Vita Comitissas Mathildis,
    mensis electum volunt, sumpla errandi occasione libris duobus carmine conscripta; Leo Ostiensis, in
    a Catalogis, in quibus decessoris, triduo ante istam Chronico C-asinensi, ad annum 1086. deduclo;
    olectionerr defuucti, obitus cum depositione cou- Bruno in Historia belli Saxonici; S. Gebehardus
    "fiiiicJituiVHicplurimas in vita passus est persccu- Archiepiscopus Salisburgensis, et S. Gebehardus
    tioues, ct adhuc post mortem calumnias. Sed non Episcopus Constantiensis, et qui eorum Vitas scri-
    defuerunl ejus innocentise, et pro Ecclesia.Dei pro- pserunt, quas suo tempore dabimus 16. Junii et 27.
    ^ Augusti; denique, aliis omissis, Bernaldus Pre-
    pugnanda fortitudinis ac justitise acerrimi deienso-
    res : inter quos censeri possunt Cardinalis Coasar sbyter Constantiensis, cujus opuscula ex Ms. Ra-
    Baronius et Jacobus Grelserus : ille quideni iii An- tisbonensi edita sunt a dicto Gretsero, el fere spe-
    nalibus suis Ecclesiasticis, in quibus res ejus gestas ctant ad defensionem rerum a S. Gregorio gestarum;
    j>er singulos aimos deducil ex scriptoribus maxime eXmaxime Apologeticus et Epistolos ejus pro Decre-
    (Coaevis,et Conciliis sub eo habitis, atque Registro . lis S. Gregorii, quas etiam erudite exposuit Chri-
    -.cpistolanim ejus in undecim libros distincto : Gre- stianus Lupus.inter Synodorum generalium ac pro-
    .tserus vero Tomo 2. Defensionis Controversiarum vincialum Decrela et Canones, integro libro seu
    Cardinalis Bellarminl, propugnans eum conlra va- parte quinla. Subjunxit illis omnibus prselaudntus
    rios hujus lemporis sectarios, polissimum libro i. Gretserus Gregorii VH. Vitam, electionem et res
    •«. 13. ac dcin illustri Apologia, inqua quinquaginta gestas, ex libro quarto Onuphrii Panvinii De varia
    .lestes adducit, qui suis scriptis res gestas hujus S. creatione Summi Pontiflcis, et ex Bibliotheca Bava-
    Gregorii proponunt, et contra adversarios defen- rica. Istoec omnia apud illum videri possunt, edita
    'AinnX. Ingolstadii anno 1609. ubi isnnno sequenti vulgavit
    2. HOIUIBprinius est S. Anselmus Episcopus Lu- j)Ap:logiam pro Cardinale Baronio, in qua aliquot
    censis, proximo posl obilum sancli Pontiflcis anno capita spectant controversiam in causa S. Gregorii
    vita functus; qui contra Guiberlum Antipapam, pro molam; uti euriosus Iector ibidem reperiet. Dignus
    defensionc Gregorii legitimi Pontiflcis Romani, li- otiam est qui legatur Franciscus d'Enghien, Ordmis
    brum scripsit. Secundus teslis est auctor Vitaedicli Prosdicatorum S. Theologise Licenliatus, eaito no-
    S. Anselmi, domeslicus Presbyter Poenitentiarius : vissime libro cui lilulum fecit, t Aucloritas Sedis
    quam Vitam nos ad diem ejus natalem 18. Martii Apostolicee pro Gregorio Papa VII. vindicata adver-
    jllustravimus. Succedunt Acta Vaticana apud Baro- sus Natalem Alexandrum ejusdem Ordinis Doctorem
    .riium ad annum 1073, et Acta publica electionis, Thcologum, » inter selecta Historise Ecclesiasticse
    <tiua;infra proferuntur. Dein allegantur antiqui Hi- Capita, seculi n parle 3, usque adeo suse profes-
    storici seu Chronologi, inter quos est Lamberlus : sionjs,obIitum, ubi de Gregorio agit, ut vel ea sola
    Schafnaburgeiisis, De rebus gestis Germanorum, causa potuerit commeruisse gravissimam, qua libri
    sed solum deductis ad anuum 1077. et Ponliflcalus: ejus omnes fulminati sunt, censuram Innocentii Pa-
    .S. Gregorii quartum : tum Paulus Langius in Chro- pseXI.
    nico Citizensi, cum adductis ieslimoniis ex Annali- 3. Nos, omnibus aliis omissis, damus hic primo
    13 PROLEGOMENA. — ACTA S. GREGOBII. U
    loco Yitaai S. Gregoiii a Paulo Bernriedensi scri- A lcmporis gesta annotavit, subjunxitque pro Appeu-
    ptam. Fuerat liic Paulus Canonicus Ecclesise Rati- dice ad Chronicon Hermanni Contracti usque adan-
    sponensis, sed, ab Henrico IV. in exilium actus, in num 1100. Eodem tempore, nec minus certa, si nou
    c-cenobioBernried recens fundato habilum Ordinis et certiori scientia, scripta sunt Acla quas Centius
    Canonieorum Regularium suscepit; circa annum Cameiarius (idem, ut putat Ciacconius, qui an. 1218.
    1120. ab Udalrico Episcopo Passaviensi (qui rexit creatus Pontifex, sumpsit nomen Honorii III.) re-
    dictamEcclesiamabannol091. usqueadann. 1124) tulit in Codicem censuum Romanoe Ecclesiie, prse-
    Presbyter consecratus, el elapsis ab hujus Episcopi grandi volumine asservatum in secreto Archivio
    obitu septem annis, absolvit hanc Yitam, circa. an- Vaticano; cujus copiam favore D. Saraigse, Archi-
    nam 1151. Gretserus, qui eamdem una cum Apolo- vium illud custodientis, nacti Patres nostri Joannes
    gia pro Cardinale Baronio edidit, arbitratur t Pau- Franciscus Vannius et Conradus Janningus, cum eo
    lum, cum Romse esset, familiarem fuisse Callisto II centulerunt ipsa, jain antea ex BibliothecseVaticanoe
    Papae, » qui sedit a die 4. Februarii an. 1119. usque Codice descripta. Codicem istum, ssepe laudatum a
    ad 12. Decembris anni 1124, et conflrmavit funda- Baronio, et Poutificum gesta a Leone IX. auspican-
    tionem ercnobii Bernriedensis an. 1122, quando po- tem, «ordinavit et scribi fecit (sicut praifert titulus)
    tui» hac de causa Paulus Romam profeclus fuisse: Bexdiversis registris et libris Cameise Apostolicse
    qui infra n. 11. adducit « Caliistum Papam narrare Fr. Nicolaus Cardinalis Arragonise, » adeoque intra
    consuetum quod Episcopus simoniace electus non annum 1352, quo creatus, et 1562, quo mortuus
    valuerit recitare Gloria Palris et Filii et Spiritus est: Fuit is Ordinis Prscdicatorum insigne deciis,
    sancti. » Ita deinde, n. 16, ait « Joannem, Camera- sub nomine Nicolai Rosselli notus Ciaconio ejusque
    rium olim Alexandri H Pontificis, narrare solilum » interpolatoribus; dictus autem de Aragonia a Patria,
    quod precibus S. Alexandri febris ardens depulsa et quiaProvincialis Aragoniseexistens Regique Pelro
    sit: atqup ita hinc inde inserit varia miracula, tem- carissimus promolus ad Purpuram est. Tertia deni-
    pore vitae patrata : sed n. 104. « quse ad sepulcrum que Acta, in mullis eliam ampliora distinctioraque,
    ejus cselilus facta, vel quse fieri dicunt religiosiores nec multo recentiora aut forte etiam antiquiora se-
    quique Romani, illis qui viciniores sunt perCensenda cundis, transcribere placet ex nostro Ms. de Vitis
    reservat. » Sub finem tamen n. 114. addit« superla- Pontificum, usque ad Martinum V. deductis : licet
    tam narratlonem duorum miraculorum, Salerni cse- pro majori parte accepta sint ex registro Epi-
    litus patratorum. » Ex quibus Colligimus summam stolarum, continente Summaria singularum fere
    ab Auctore adhibitam diligentiam, ut accurate om- „ quas Gregorius Romae celebravit Synodorum :
    nia traderel: quod unusquisque etiam poterit colli- quse Summaria primus inde extraxit Baronius,
    gere, si quse addimus Annotata perspexerit, contu- Binius aulem a Baronio accepit, et retulit in
    Leritquecum reliquis Aucloribus, item epistolis Gre- corpus Consiliorum. Erit forlassis post hoec ali-
    gorii ef Synodis tunc habitis. Etenim plane conve- quis, qui ex ipsis (epistolis hujus S. Gregorii,
    niunt omnia; maxime ubi de Simoniacis etNicolailis sicut in Registio babentur plures quam trecenUe
    seu Clericis fornicariis agendum fuit. B. Petrus Da- quinquaginta, minutius prosequatur et colligat sin-
    mianus passim etiam illos Nicolaitas appellat, quo- gula hujus sancti Pontificis gesta; quemadniodum
    rum facta se odisse ait Christus in S. Joannis App- olira ex Epistolis S. Gregorii Magni fecit Joanncs
    calypsi c. 2; et de quibus epistola S. Ignalii ad Trul- Diaeonus, ad 12. Martii ab Henschenio nostro illu-
    lenses, sed a posteris interpolata, hsec leguntur: stratus : seu potius qualiter habemus S. Leonis reque
    « Fugite immundissimos falsi nominis Nicolaitas, MagniAcla, similiter exEpistolis ejus collecta dige-
    amatores Hbiiinis, malos calumniatores. « staque ab «ruditissimo viro Paschasio Quencl: nam
    4. Ceterum in hisee Actis deest Prsefatio, quam nobis ad ejusmodi laborem otium modo uon est.
    adfuisse innuunt prima verba. Omissa etiam a Paulo Fecil aliquid in eo genere Natalis Alexander, se-
    sunt quse in Berengarii damnatione a S. Gregorio D culi 11. parte 1, melius istic quam alibi de Gregorio
    peracta fuerunt; et paucioribus explicantur quse in meritus : fecit et Teulonica lingua, in suo Romano-
    obsidione Romana, abHenrico ssepius resumpta, re- rum Pontificum Triuropho, noster Cornelius Hazar-
    Iatu et scitu digna acciderunt. Ad hsec historiam, tius, perpetuus iu Belgio bcreticorum malleus, quo-
    non Chronicon texere intendens Auctor, non curavit rum circa hunc ceterosque Pontifices monstrosas
    temporum ordincm scrupulose servare; nec etiam calumnias dilucida confutatione redarguit.
    quid quoque Poutificatus sui anno in celebralis Sy- 5. Paragrapho hu-ic de Scriptoribus, Gregorii
    nodis egerit ex-plicare. Congruum itaque duxi Aela Acta colligentibus, defendentibus, laudantibus, ti-
    Pontificalia triplicia subjungere; quorum prima col- nem faciat bisignis Epistola Wilhelmi Abbatis, in
    ligemus ex Berthoido Constanliensi, qui, ut infra monasterio S. Arnulphi Metis post Warinum, jam
    habelur n. 18, ab Ottone EpiscopoOstiensi et Legato quidcm in primo Aualectorum Mabilionis Tomo pu-
    Sedis Apostolicse, ac postmodum Summo Ponlifice blici juris facta, digna tamen quse hic recudatur;
    et Urbano II. dicto, Presbyter creatus est anno 1084 utpote manifestius explicans quantas spes de eo
    in festo S. ThomseAposloli, id est quinque mensibus conceperint boni omnes audito-electionis talis nun^
    aute obitum S, Gregorii; qui et ipse singula sui tio, Hla sic habet: < Domino venerabili et unive.r-»
    Si S. GREGORTUSVII PAPA, 16
    sali Papse G. W. peccator, devotse orationis affe- jA ut tot monstra et bestise possint vel jugulari vel sub-
    ctum, et humilis servitutis effectum. Licet sapientia jugari. NuT.ius ergo melu, nullius.minis ab hoc spi-
    Dei, universa quae per ipsam facta sunt, dispositione rituali conflictu sanctoque certamine relarderis, ct
    mirabili, etordine imperturbabili moderetur; nun- Gedeonis illius in morem ad prselium processuruSj
    quam tamen commodius consulit rebus humanis, lagunculsene timeas fractionem. Eccete in sublimi
    quam cum eligens virum [an unum] de plebe, in et in specula positum oculi oninium vultusque su-
    popiili eum sui caput constituit, in cujus nimirum spiciunt; singuli magna de te audire desiderant; ex
    vita et moribus, quo nitendum sit, plebs inferior prseleritis colligentes quid nunc in majori officiosis
    valeat intueri. Quod quidem beneficium nostris Do- acturus, qui quondam positus in minori non sine
    minum concessisse temporibus, quisqnis non invi- gloria militasti. At ineptus ego, qui te admonere
    det, videt; dum te, jam olim disciplinis ecclesiasti- prsesumam, currentemque nitar impellere : cum tu
    cis eruditum, illius nunc Cathedroe fecit esse sesso- fervore mirabili majora moliaris quam nostra su*
    rem, a qua per orbem terrarum omnia virtutum spicetur infirmitas; et, aquilino moreomnia inferiora
    lumina diffunduntur; et ad quam, velut in circulo transvolitans, in ipsius solis ardorem tuos infigere
    lineoe, ad illud medium, quod Centrum Geometrici coneris obtutus.»
    '
    B
    vocant, universa convergunt. Tantus autem, ut no- § II. De Translatione corporis, et.cttllu B. Gre-
    bis relatum est, totius populi in tua eleclione con- gorii VII.
    spiravit assensus, ut nullus omnino cx tanta multi- 7. MarcusAntoniusMarsiliusColumna,annol574.
    tudine vis.us fuerit dissenlire. Et unde, quaeso, tanta Salernitanus Archiepiscopus salutatus, praeter alia
    unanimilas, lanta potuit esse concordia? nisi ex Episcopalis sollicitudinis opera quibus Praelaturae
    Spiritus illius inslinctu, cujus olim aspiratione suoeannos quatuordecim reddidit posteris memora-
    plebs primitiva credentium unum cor et unam ani- biles, librum conscripsit de vita et gestis ac transla-
    mam habuisse describitur. licne B. Matthsei ApostoH et Evangelistae; necdum
    6. « Gratias ergo Deo, prsecellentissime Pater, quidem nobis visum, cognitum tamen ex descriptio-
    gratias Deo, qui sic tuoe favit eleclioni, ut non pa- ne elegantissima Metropolitanoe ipsius ecclesise,
    leret Ecclesia schismati. Quisquis jam igilur tuo quam inde deprompsit Ferdinandus Ughellus, prae-
    Sacerdotio adversalur, cujuslibet esse meriti vel mittitque Catalogo Salernitanorum Archiepiscopo-
    scienli» videatur, ad illud coeleste aediflcium non rum, lom. 7. Italiae sacrse. Hic cum tribunam sive
    aspirat, quia, per tumoris vilium atque discordiae, absidem templi descripsisset, ita loquitur: « Qui a
    omnium pace membrorum se privat. Quod quidem C , dextris conficitur angulus in imo templi illustris
    neminem ausurum esse confidimus, nisi qui, respe- plane factus est, ob praeclaram capellam vermiculati
    clu miserse conscientiae, pondus tuse sibi formidat operis, quam Joannes de Procida Salernitanus ere-
    imminere sentenlioe. Unde ct ille diabolus Vercel- xit atque dotavit; tum ob plurium Prselatorum
    lensis cum suis complicibus elaborat ut tu in Sede splendidissimas urnas, tum vero proecipueob marmo-
    non debeas confirmari, metuens miser ne illo zelo reum tumulum, in quo Robertus Guiscardus Gre-
    tuo, quo in hostes Ecclesiaeexardescere soles, nunc gorii VII. summi optimique Pontificis corpus collo-
    ejus flagitia, ejus dedecora, ejus debeant probra cavit, quem ul Henrici IV. Romanorumque perfidios
    damnari. Yerum omnibus bonis eo ipso plus places, subtraheret, quasi perfugum hospitio receperat:
    quo pessimis displices : quia non leve vel minimum cujus nos ipsi reliquias, nulla ex parte labefactatas
    testimonium est probitatis, displicuisse filiis iniqui- Pontificiisque indumentis ornatas, hoc anno, qui
    tatis. » HaecWillelmus Abbas, graphice depingens est a tumulatione fere quingentesimus, propriis
    VercellensemGregorium, eo nomine indighum, Hen- oculis inspeximus, propriisque manibus contrecta-
    rici lmperatoris in Ilalia Cancellarium; qui jam inde vimus ; locumque ipsum, vetustate pene collapsum,
    ab anno 141. per Nicolaum Pontificem fuerat ex- restiluimus; et in sanctissimi ac generosi Pontificis
    communicatus, una cum Mediolanensi, Taurinensi, D honorem, pene delitescentem, hujusmodi monumen-
    Novariensi, Brixiensi, et Laudensi Episeopis : quia tum ereximus, » (quale scilicet in marmorea tabula
    duobus ante annis conventum habuerant Fontaneti, etiamnum spectalur, et a Ludovico Jacob in Biblio-
    in quo communi sententia statuerant quod Clericis theca Pontificiaetiam recitatur) « Gregorio YII Soa-
    uxores habere liceret; qui tamen, jussu Henrici Im- nensi,Pont. Opt. Max., ecclesiasticse libertatis vindici
    peratoris, Gregorii electionem approbavit, calamo acerrimo,assertoriconstantissimo: qui.dumRomani
    potius quam animo, uti vel ex hac Epistola liquet, Pontificis auctoritatem adversus Henrici perfidiam
    quam Willelmus sic prosequitur. « Nunc ergo ac- strenue tuetur, Salerni sancte tdecubuit A. D. CID,
    cingere gladio tuo super femur tuum, potentissime; cxx. v. vn Kal. Junii. M. Ant. Columna Marsilius,
    Jllo, inquam, gladio, qucm non prohibendum esse a Bononiensis, Arcliiepiscopus Salernitanus, cum
    sanguine Prophela proclamat, quemque devoratu- illius corpus, post quingentos circiter annos, sacris
    rum carnes Hominus salubriter pollicetur. Yides amictum et fere integrum, reperisset; ne tanti Pon-
    certe in Israelitica castra Anialecitas et Madianitas, tificis sepulcrum memoria diutius careret, Grego-
    caeterasquepestestfariter conspirasse. Magna sollici- rio XIII. Bononiensi sedente, M. P. pridie Kal.
    fudine, grandi consilio,.continuoque studio opus est, Quinliles A. D. cio. io: 77. » -
    17 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 18
    8. Robertus Guiscardus, Normannici in Calabria A verit titulo Cardinalitio, concessentque mantello
    atque Sicilia Ducatus, postea Regni, conditor, eodem rubro ac mitra Damascena uti, privilegio per Lu-
    quo Gregorius aut saltem altero post anno, mense cium III. postea confirmato. Manebat interim sa-
    Julio obiit; eique filius Rogerius successit, usque crum corpus, vel in ipso ubi illud Archiepiscopus
    ad 1101 superstes. Et hic forte melius adscribere- Marsilius invenerat monumento, vel inde exem-
    tur marmorei sepulcri erectio : namOrdericusVitalis ptum servabatur in sacrario, quousque Romanus
    seculi 12. scriptor Historise Eccl. Hb. 8. indicare Pontifex annuisset sub altari condi. Id vero primum
    videtur, alio loco prius conditum Sanctum fuisse : anno 1595. esse factum asserit auctor recentissimi
    sic enini loquitur: t Defuncti Papae corpus iu Con- marmoris, quod anno 1685. sub manu sculptoris
    fessione B. Bartholomaei Apostoli tumulatum est, versabatur, finem huic Paragrapho facturum. Erat
    ubi meritis ejus fidei petentium, miraculorum copia tunc Romanus Pontifex Clemens VIII, cujus rescri-
    divinitus ostensa. Nam leproside aqua unde corpus plum aliquod proferri optarem ; erat etiam Saler-
    ejus ablutum fuerat, petierunt; qua consecuta fide- nitanus Archiepiscopus Marius Bologninus ; qui, si
    liter lotisunt, et opitulante Deo protinus mundati:» prsedictam Translationem fccit, potuit etiam a re-
    ilque fortassis in translatione corporis exloco pri- liquo Corpore separasse sacrum Caput, argentco
    mae sepulturoe in ipsa Confessione, ad locum in quo capiti includendum, pretiosa-que ex aere iuaurato
    ducentis fere post mortem Gregorii annis tumulum gemmisque etlapidibus ornatse slatuaeimponendum ;
    ejus reperit Joannes Prochita, celebratissimus ilie idque die 4. Maii, quo die Translationem pracmc-
    Vesperarum Sicularum auctor. Hic VP-O nescio moratam, annuacelebrilate colendam, exinde susce-»
    quam aliam potuerit habere causam ejus sacelli, pit Saiernitana Ecclesia, solila ipso die 4. Maii ;
    ipso sepulcri loco, tam magnifice extruendi, quam atque etiam die 25. deferre ex sacrario .prsedictum
    paculiarem affectum erga ibi sepultum Pontificem, Caput ad istud altare, cum pompa proccssionali
    innixum vulgari de ejusdem sanctitate et miraculis magnoque luminarium apparalu et popnli concursu.
    opinioni, quamvis ipsum sacellum S. Michaeli Sunt tamen qui Translatiohis istius auctorem fa-r
    Archangcio, non autem Gregorio fuerit dedicatum. ciunt ipsum Archiepiscopum Marsilium; hic vero
    Nec nihil ad probandum ejusdem autiquum cultnm dicitur obiisse anno 1582; adeoquc Marlyrologij
    facit, quod Anastasius Papa IY, annis haud multo Gregoriani edillonem prsemcmoratam ipsa Transla-
    pluribus quam sexaginta post Gregorium, picturis lio praecessisset-duobus annis : sed et istam prse-
    exornans absidem et allare Oratorii S. Nicolai in cesserant editiones Marlyrologii duse, quarum anno.s
    Urbe, prout ipsum oenea tabula expressum dedi in C | nobis indicare non curavit Baronius ; utraque au- .
    Appendice ad prirnam partem Chronicohistorici Co- tem vel alterutraearum potuit Gregorii VII. nomine
    natus de Romanis Pontificibus, Gregor. VII, aeque aucta fuisse, priusquam Translationem faceret, si
    ac Sanctos alios ipsamqueDeiparam, depingi fecerit eam forte fecit, Marsilius.
    cum titulo Sancli et diademate circum caput ducto. 10. His veluli gradibus paulalim provectus B.
    Sed ista Marsilio vel ignorata penitus vel duhia cum Gregorii VII. cultus, denique ad celebritatem Olficii
    essent, prudenter litulq isliusmodi abstinuit, et Ro- Duplicis, proprie de ipso agendi, erectus est, sub
    manae Sedis arbitiium sibi credidit expectandum. Joanne Bellarminio Bolognini successore. Ab hoe
    Hujus autem sententia, an et quomodo ei fuerit de- siquidem impetratum et ad notitiam usumque tolius
    clarata, ignoro : unum video, quod praefatus Grego- Cleri Salernitani imprinii jussuni est Breve, aniio
    rius XIII, elapso jam sexennio a memorata inven- 1610, cujus exemplum, cum aliis nonnullis instru-
    tione, mortuoque Marsilio, cum « emendato Kalen- clionlbus huc spectantibus,utmanu et fide Notariali
    dario, Romanum quoque Martyrologium corrigi per acciperem; fecit B. D. Nicolaus Lavianus, Salerni-
    viros cruditos curaret anno 1584, correctumque et tani Collegii nostri Rector anno 1685. Ipsum tale
    multis locis auctum imprimi, » quale penes nos ha- est:
    bemus exemplar ; eidem post S. Bonifacium IY. E5 PAOLUSpapa quintus ad perpetuam rei memoriam :
    permiserit inseri etiam Gregorium YII. cum hoc t Domini nostri Jesu Christi, qui servos suos
    elogio. « Salerni depositio B. Gregorii Papse septi- Kternse glorise praemio donat in ccelis, vices quam-
    mi, qui, Alexandro secundo succedens, Ecclesiasli- quani immeriti in terris gcrentes ; ex injuncti nobis
    cam libertatem a superbia Principum suo tempore officii debito omni.no tenemur procurare lit e rum-
    vindicavit, et viriliter Pontific!a auctoritate de- dem servorum Christi honos et veneratio in terris'
    fendit. » Pro quibus, in ejusdem Marlyrologii edi- quoque promoveatur ; idcoque fidelium votis, quse
    tione nova, Csesaris Card. Baronii Annotationibus peculiarem erga illos cultum i'espiciunt, libenter
    mox aucta, Sixto V probante scriptum fuit: « Sa- annuimus, prout in Domiho conspicimus expedire.
    lerni depositio B. Gregorii Papae septimi, Ecclesia- Sane nobis nuper fuit expositum, nomine Fratris
    sticae Iibertatis propugnatoris ac defensoris acerri- Joannis Archiepiscopi Salernitani, ac dilectorum
    mi: > cademque hactenus sic leguntur. liliorum Decani et Capituli ecclesise, necnon tolius
    9. Ex hinc coepit festum B. Gregorii a Canonicis Cleri Civitatis Salernitanae, quod ipsi ex peculiari,
    Salernitatis celebrari, ipsius Sancti Pontificis me- quam erga Beatum Gregorium Papam VII, cujus in^
    nioriac haud mediocriter obligatis, quod eos orna- dignum successorem divina dignatio nos esse voluit.
    19 S. GREGORIUS VII PAPA 20
    devolionis gcrunt affeclum, peeuliari qu-.-.que-ritu Ltertiam, cujus donuni Episcopatum pecuniis coeme-
    die Natali ipsius, ct illius Translationi sacro, de rat, proferre imllo modo valuisset. Tu autem.
    codem Beato Gregorio sacrosanctum Missaj etalia 13. « LECTIOVI.Denique a Nicolao secundo Ponti-
    divina Officia tenoris subscquentis rccitare deside- ffceArchidiaconus Cardinalis, et ab Alexandro ilem
    rant. > G.Ticisimduplex recitandum per Capitulum srciindo CancellariiLSS. Romanaj Ecclesiae creatus,
    ct Clerum Civitatis Salemi qnotannis in die feslo, et e.rjem in summum Pomificatum snccedere meruit.
    in die Translationis B. GregoriiPapaeVII. Omniade A>Jtanti vero Iionoris apicem assumptus, jam for-
    Communi Confessoiis Pontificis praeter illa quae ma gregis faetus, quod verbo docuit, etiam exemplo
    ponuntur propria. « ORATIO.Deus qui Bcatum Gre- demonstravit ; ac fortis per omnia athleta, se pro
    gorium Confessorem luum alque Pontificcm, San- rnuro domui Israel ponere non timuit. Henricum
    ctorum luorum gloria sublimasti; concede propitius Germaniae Regem qcartum,EccIesise infestuni, Fide-
    ut, qui peccatorum nostrorum pondere premimur, Iium communione regnoqtte privans; subditos popu-
    ejus apud te precibus sublevemur. Pcr Dominum, > Ios fide ei data Hberavit. Cum poslea ab iniqui Re-
    ctc. Sit Commemoratio S. U:bani Papae et Mar- gis exercitu Romae gravi obsidione premeretur; ex-
    t.yris in priniis Vespcris, et in Laudibus (dum oc- citatumabhoslibiisineendium signo Crucis extinxit;
    ctirrit) el in Matutino IX. Lectio. Similiter in se- aliis quoque, tam vivus- quam mortuus, miraculis
    c.undis Vcsperis S. Eleutherii P. et M. clarus. Ex Apostolorum aelate nullus Pontificum
    11. Ad Matstttnum in primo Nocturno Lectiones ftiisse traditur, qui majores pro Ecclesia Dei labo-
    «l'einilio secundoe Episloloe B. Petri Aposloli, prout res molestiasque pertulerit ; aut qni pro ejus liber-
    liabef Breviarium Romanum iti fcria scxla infra tate acrius pugnaverit. lnnumerabilia sunt quse vel
    Octavam Ascensionis. In sccundo Nocturno « LE- forliter sustinuit, vel muttis coactis in Urbe Syno-
    CTIOiv. Gregorins Papa VII, Soanse in Eti'uria na- dis sapienter constituit. De manu Henrici tandcm a
    lus, doctrina, sanclitate omnique virlulum genere Roberlo Guiscardo Ducc Northnianno ereptus, Saler-
    ciimprimis nobilis, mirifico univcrsam Dei illustra- inira veniens, ibidem octavo Katendas Junii, cum
    vil Ecclesiam ; supremam vero Sacerdotis sui in proefuissel Ecclesieeannos duodecim, menscm unumr
    t;;rris dignitatem admirafcililer, qui csl admirabilis dics tres, creatis compluribus Romse atque alibi
    in Sanctis suis Dominns, pracmonslrarcdignalusest. Cardinalibus ef Episcopis, die Dominico migravit
    Nam cu:n parvulus, ad. fabri ligna cdolantis pedes, ad Dominum ; ejusque sacrum Corpus in Cathedrali
    jain litterarum inscins Inderet; cx rcjeclis tamen Basilica Salernilana est honorifice conditnm. Tii
    KCgmenlisilla Davidici clementa Graculi «Domina- ; aulem, t etc. In terlio Nocturno Lectiones de Ho-
    liitur a mari usque ad mare,» divinitus conformasse miliaS. Leonis Papoe in Evangelium, « YenitJesus
    narratur. Is ab ineunle sclate Romse honestis ani- in partes Caesareae Philippi, » quas habet Brevia-
    imiin disciplinis excolcns, in domo S. Petri esl enu- rium Romanum die 22. Febr. in festo Cathedrae
    Irittis, tali nutritore dignus alumnus : nt cujus altis- Antiochense S. Petri.
    simam, Deo largiente, auctorilalcm suscepturus 1.4. Missa dicitur, quae ponitur in Missali Romano
    aliquando erat, ipsius Apostolico in gremio educatus^ die 11 Aprilis, in festo Sanct. Lconis Papai, prae-
    Apostolicis illis, quaspostea in gerendosummoPon- ler Oraliones.OrtATioprtiMA.« Deus quiB.Gregorium
    lificatti exhibuit, virtulibus plenius imbueretur. Tii clc. » ut supra. « SECRETA.B.Gregorii Confessoris
    juitem, Domine, clc. tiii atque Ponlifteis, quaesumus, Domine, annua so-
    12. « LECTIOv. Juvenis Ecclesiae libertatem, a lcnmitas nos [tibi] reddat acceptos; ut per haec piae
    Laicis oppressam, ac depravalos Ecclesiasticorum placationis officia,etillum beata retributio comitetur
    mores vehementius dolens, in Cluniacensi Moiiasle- ct nobis gratise tuae dona conciliet. Per Dominuro.
    rio, ubi sub Regula S. Benedicli austerioris vilse POSTCOM. Da, quaesunius, Doniine, fidelibus populis
    observantia eo tempore maxime vigebat, Monachi B. Confessoris tui atque Pontiflcis Gregorii semper
    babilum induens, lanlo pietalis ardore Divinai Ma- * venerationc laetari, ct ejus perpetua supnricatione
    jestati deserviebat, ul a sanctis ejusdem Coenobii muniri. Per Dominum, clc.
    Patnbus Prior sit electus. Inde mox a S. Lcone 15. « Cumqtte tam Joannes Archicpiscopus quam
    Papa nono, quia lueerna lucens et ardens in clau- Decanus et Capilulum ac Clerus prsedicti nobis hu-
    strorum angustiis latere non debebat, sed in Eccle- militcr supplicari fecerint ut de opportuna sibi in
    siaealtissimo verlice Dei jussu locanda erat, Ro- prasmissis licentia providere benignitate Apostoliea
    jnam adductus, et sanctse Romanse Ecclesiae Subdia- dignaremur; Nos, eorum laudabile desiderium in
    conus ordinatus, eidem S. Leoni ac successoribus Domino plurimum commendantes, et eorum singu-
    tisque adeo carus fuit, ut nihil sine ipsius consilio los a quibusvis excommunicationis, suspensionis et
    gererent. A Yictore Papa secundo legatus a lalere in interdicti, aliisque ecclesiasticis sententiis, censuris
    Galliam missus, Episcopum publice Simoniaca labe etpnenis, ajure vel ab homine quavis occasione vel
    infectum, quia hunianilus convinci non poterat, di- cattsa latis, si quibus quomodolibet iunodati exi-
    vinitus convicit; cum jussus Antistes, Gloria Patri, stunt; adeffectum praesentium dmitaxatconsequen-
    ct Filio, et Spiritui sancto palam pronunliare, dua- dum, harum serie absolventes, et absolulos fore
    bus quidem Divinis Personis facile pronuntialis, censentes, hujusmodi supplicalionibus inclinaii. de
    2) PROLEGOMENA.- ACTA S. GREGORH 22
    venerabilium Fratrum nostrorum S. R. EcclesioeA pie et fideliter cxequi, auctoritate qua fungimur
    Cardinalium, sacris Ritibus praefectorum, quihus mandamus atque preecipimus dileclis in Christo
    rem cxaminandam et rnature discutiendam commi- filiis, Capitulo et Clero civitatis noslrse Salernilanse,-
    simus consilio, eisdem et pro tempore exister.tibtis, ut quotannis, juxla commcmorati diplamjHis. scr
    Archiepiscopo Salernitano, ac Decano et Capitulo riem, tam in Natalitiis S. Gregorii Papse celebrandis
    Ecclesise, et Clero Givitatis Salernitanse, ut Officium die 25 mensis Maii quam in festo Tfanslationis
    praedictum cum Missa de communi unius Pontificis, ejusdem celebrando die 4 mensis Maii, Missam ct
    cum Orationibus, et Lectionibus secundi Nocturni Officium proprium sub duplici ritu, nostro jussu
    propriis, Annis singulis, tam ejusdem B. Gregorii typis excusa-, p.ost hac ad ipsius gloriosi P.ontificis
    quam ejus Translationis diebus festis, sub ritu du- honorem canlare vel recitare leneantux. Si quis au-
    plici rccitare Hbere et licite valeant, Aposlolica au- tem huic nostrae semper valiturae constitutioni pa-
    ctoritate tenore proesentium, perpetuam licentiam et rere eontempserit, is. quidem gravioris culpae vin-
    facultatem concedimus et impertimur: non obstan- culo apud tremendum Dci omnipoter.tis Tribunal
    tibus constitutionibus et ordinalionibus Apostolicis sesc.ROverit iUigaium, Datum Salerni, 11 Kal. Se-
    nec non D. Ecclesise, eliam juramenli, confirma- ptembris, 1610. »
    lione Apostolica, vel quavis firmitate olia roboratis, 17. His non contcntus Beltraminius, egregiam ex
    statutis, et cor.suetudinibus,. celerisque cor.trariis marmore statuam, quae hodiequeextat, sculpendaia.
    quibuscumque. Datum Romaeapud S. Mareum, sub curavit, ipsoque in saccllo collocandam, usus peritb
    Annulo Piscatoris, die 18. Julii, 1609. Pontificatus sculploris manu, nescio an etiam vera efligie viven-
    nostri anno 5. » S. Cobetlulius. tisGregovii, qualis Salerni potuitfuisse conservata.
    16. « Joannes Beltranus de Guevara, Miseratione Talis certe digna esset quam hic vellemus aeri in-
    DivinaetAposlolicae Sedis gratia Salernitanus Ar- cisam repraesentare, potius quam invenlum I. B. de
    chiepiscpp-s, Rcgius Consiliarius, et in praesenti Cavalleriis, qui Gregorium proximosque decessores,
    Neapolitano regno per sacram Rcgiam Majestatem ac successores repraesentavit barba rasa, couira tem-
    Generalis Visitator, inter alios cselestes ac pene in- poris illius morem, ex Anastasiana S. Nicolai in
    numeros thesauros quibus divinae benignitati Sa- Urbe tabula, cujus alibi exhibitsesupra meminimus,
    lernitanam Ecclesiam ditare atque illustrare placuit, cognoscendum. Bellraminio, adPacenscm inllispa-
    haud postremo loco numerandum profecto videtur nia Ecclesiam translato, succcssit anno,1612 Lucius
    sancti Gregorii YII sacrum ac venerandum corpus; Cardinalis Sanseverinus : qui t.Ttio-sra Archiepi- -
    qui post tot labores, tot serumnas atque persecutio- C scopatus anno, suam quoque religioneni erga.B.
    nes, pro Dei Ecclesia fortissime et constantissime Gregorium testatam facit, .hujusmodi titulo, sub-ar.^
    invictissimo animo loleratas, tandem (divina sic flis- tiquiori Marsilii tabula. in alia siniiliter marmorea ;
    ponente Providentia) in Salernitana civitate obdor- i.Ego Lucius Sanseverinus, Arcbiepiscopus Salcr-
    mivit in Domino ; ut quam in corpore mortali, sua nitanus,. altare hoc in honorem B. Grcgorii Papaj
    venerabili praesentia, ad tempus laetificaverat ,etiam VII consecravi; ejusquc sacnim corpus ineo, iiir>
    pretiosa morte, ad ccenam nuptiarum Agni vccatus, clusi; prsesentibus,. annum unum ; anniversaria
    in perpetuum illustraret. Nos autem, quamvis in- deinceps consecralionis die, ipsum pie visitanlibus,
    digni, in Saiernitanae Ecclesise regimine constituti, quadraginta dies veroe Indulgenliae deEcclesiae morc
    cum, loca DivinseMajestati dicata visilantes, in ipsa concessi. A. D. 1614. die 4 mensis Maii. » Novum
    Catlicdrali noslra Basilica monumentum memorati hoc altare fuerit, quod iterandse Translationis occa-
    gloriosi Pontificis accurate psrspiceremus, et debito sionem dedit: ea aulcm prudenter fuit in eumdcm
    Caelitibus honore ac veneratione illum carere haud diern indicta quo prior, ne festa multiplicare opus
    sequo pati animo possemus; ex Apostolica Sededi- foret. Eadem occasione credcrent fuisse a Soanen-
    ploma nobis haud segniter impetrandum esse cen- sibus impetratum Brachium; nisi missae mihi in-
    suimus, ut et congruus sancto Pontifici exhiberetur D structiones dicerent Cardinalem Soanensem, Pauli
    honos ab omnibus, et Salernitana civitas ex hoc V creatione sacro Collegio adscriplum, pio erga
    in dies singulos magis magisqueDei promeretur cle- concivem Ponlificem affectu molum, cum Sede va-
    mentiam, lam praeclari Confessoris atque Pontificis cante Salerni. resideret, ab eodem Paulo V impe-
    Deoque cum primis accepli adjula suffragiis. Ne trasse Pontificium Breve ad Capitulum Salernita-
    illam quidem causam silentio praetereundam arbir num, quo jubentur Canonici, ad solalium civitatis
    tramur, quam nulla unquam apud vos velustas, Soanensis, ipsiusqueB. Gregoriihonorem, insignem
    nulla unquam delere debebit oblivio : quod„cum Sa- aliquam ejus Reliquiam largiri. Hoc Breve, una
    lernitanum Capitulum (quemadmodum a Prsedeccs- cum commendatitiis Magni Hetruriae Ducis litteris,
    sore nostro fel. memor. Marsilio litteris proditum aliisque ipsius Cardinalis, per duos Soanensium Le-
    est)abeodem Beato Pontifice magnos consecutum gatos oblatum Capitulo, persuasisse dicitur ut dex-
    sithonores, alacriter atque omni studio ad illius trum brachium iis donaretur, scriptumque esse de
    ita bene de vobis meriti cultum atque venerationem ea re instrumentum Notariale, et in archivioCathe-
    debetis incumbere. Hoc igitur tempore volentes dralisservalum. Hseccum vacante Salernitana Sedes
    impelraium jam nupor a Sede Apostolica diplpma Paulo aulem quinto sedcnte, sic scribanlur facta ^
    23 S. GREGORIUS VII PAPA, 24
    oportet ut facta sint dig-resso in Hispaniam Beltra- 1A et molestia peregrinationis et instantia cruditionis;
    ininio, Lucio autem necdum suffeclo, id est anno inde post aliquot annos Romam rediturus, moram
    1612. Sed quis tum fuerit inter Cardinales, cui Soa- fecit aliquantum temporis in aula Henrici HL...
    na fuerit patria, discere non potui ex novo Ciacco- Post hsec Romam reversus : cum studio perfectionis
    nio01doini,nullumejusmodi nominantis, inter sexa- insisteret... ingredi statuit ',in partes Germaniae et
    ginta quos Paulus creavit : quare oplarem ipsum Galliae; cumque venisset ad Aquas-pendentes, »
    instrumentumvidere, ex eoque dubiihujus solulio- triplici visione prohibitus ultra pergere, « sicque in
    nem petere. Romanae Ecclesiae solatium revocatus,... Subdia-
    18. Quseporro ipsius Sacelli jam tolies memorali conus a Leone Papa IX. ordinatus, monasterio S.
    forluna fuerit, ibidem post hac legitur in marmore, Pauli miserabiliter desolato praslalus est. > Haecle-
    sequentibusverbis, per D. Fabrilium Pintum dicta- gens, Abbatem factum vides; scd Regularis, an Se-
    tis exarato. « Sacellum hoc Divo Michaeli Archan- cularis seu Commendatarius, merilo dubilabis, dum
    gelo, Duci invictissimo, a strenuo MiHteJoanne de in praegressis nihil invenis unde intelligas Mona-
    Procida, Salernitano Palricio, ac patriae ornamento, chum revera fuisse. Monachum tamen expressevo-
    olim dicatum; anno 1595. sacra Beatissimi Grego- . cat, qui scire oplime potuit, duni ait : «In illis die-
    rii, non Magni, sed Ponlificis plusquam Maximi, bus erat» ibi, scilicet Wormatise et anno 1047.cum
    translata sub aram accepit ossa; ut in Archangeli Leo Pontifex coram Imperatore designaretur, « M6-
    lulela jaceret mortuus, qui Romse dum viveret arce nachus quidam Romanus, nobilis indolis adole-
    S. Angeli a schismaticoImperatoreHenricose lutum scens, Hildebrandus nomine, clari ingenii sanctse-
    reddidit; ct Propugnatoris ecclesiasticse Hbertatis que religionis. Hunc igitur beatus Episcopus »
    reliquise defensorem haberent illum per quem a Bruno Tullensis, postea Leo dictus, «vocavit ad se,
    rebellantibus Deo spiritibus liberum se agnoscit coe- rogavit ut simul Romam rediret. »
    lum ipsum. Tandem Eminentissimi Cardinalis Fa- 20. Monachus ergo Hildebrandus fuit, et quidem
    britii Sabelli munilicentia, Salernitano Reverendis- Monachus Romanus; utique ejusdcm monasterii in
    simo Capitulo SaceUi jure donato, auctori Yesperi quo fuerat puer ediicatus; nec nisi Monachus tran-
    Siculi possessores successere Canonici; qui Cardi- siit in Francianvnee aliter est in aula Henrici Im-
    nalitiis et nomine et insigniis ab eodem ornati Pon- peratoris conversatus : proinde monasticorum Fa-
    tifice; GregoriiSeptimi glorias perpetuo canent, non storum A.uctores,Dorganius, Menardus, Bucelinus,
    gloriosamde Gallis reportatama Joannevictoriam. > merito illum adscripsere suis. Maxime cum Ottho
    Hsec Pintus; quse, sic intellecta quasi, usque ad iC Frisingensis dicat eum « Cluniaci Prioratus obe-
    Translationem prsedictam, alibi quam ipso in Sa- dientiam administrasse, » quando Leo Pontifex de-
    cello'jacuerit Gregorii corpus;non satis consona es- signabatur. Sed dubium est quando id verum esse
    sent praelaudalo cerlissimoque Marsilii lestimonio; potuerit si verum est, quod solum anno 1046 trans-
    proindc accipienda sunt citra ejusmodi restrictio- gressus est Alpes cum Gregorio VI; et adhuc erat
    nem. Miror porro nullam hicfierimentionem nuper adolescens, quando eum Wormatise secundo post
    defuncli Archiepiscopi Gregorii Caraffae,cujus atque anno invenit Bruno. Quid? An venerandi illi Patres,
    memorabili munilicentia idem Sacellum, ut mihi in tam grandiabbatissui S. Odilonis selate, quantam
    scribitur, nova undique pictura aureoque splendore habuit moriensannol048.exeunte,peregriuum ado-
    exornatum resplendel: picturis autem illis praecipue lescentem, paucisapudsemensibus versatum, Prio-
    repraesenlatur honorifica Ponlificis in Urbem exce- rem sibi constituerint, et mox ad aulam Imperato-
    ptio, una cum Roberto Duce ipsam subventus (sic), ris miserint? Atqui et in aula aliquantum temporis
    inter fidelis populi acclamationes festivas, Christi aclum scribit Paulus praecitatus, et aliquot annos
    Yicarium suppliciter venerantis. in Francia traductos, priusquam Romam revertere-
    § 111.De monachatu S. Gregorii VII, et lempore D tur. Difficilisnodus : sed qui videtur solvi posse,
    Prioratus Cluniacensis ab eo gesli. paulolaxiusaccipiendonomen«Adolescentis;> etdu-
    19. Quse de hoc argumento conlinent Lectiones plicem Hildebrandi profectionem trans Alpes distin-
    supra memoralae, suis mendis non carenl : nam et guendo. sicut circa annum 1020. natus, postea ae-
    habitum Cluniaci susceplum a Gregorio asserunt, ct ivdis 16. Chris:i 1036. quando Romana Ecclesia
    Priorem inibi eleclum videntur dicere, priusquam fosdissimis agilabalur procellis, sub tyrannide potius
    Romano Clero adscriberetur, quorum neutrum pu- quam Pontificatu Benedicli IX, migraverit Clunia-
    tamus cum ventate subsislere : quapropter digna cum adhuc tlro; el fortassis ex consilio avunculi
    videtur causa quse hic accuratius examinctur. Yitae sui, ne Romanse urbis corruptissimis tunc moribus
    auctor Paulus, Sancli hujus Pontificis primordia de- (ubi omnis pene Clerus aut Simoniacus erat aut
    scrioens, num. 6. asserit quod « in pueritia avun- concubinarius, aut etiam vitio litroque sordebat)
    culo suo, Abbati monasterii S. Marise in Avcntino inquinaretur setas tenera, et primum accensi igiii-
    monte, adinstructionem liberalis scientiae et com- culi pietatis tam mali cxempli suffocarentur. Ibi
    positionem moralis disciplinae, a parenlibus com- ergo sex annos vel septem egerit sub optima S.
    mendatus... adolescentiam veroingressus, profectus Odilonis disciplina, doncc jam satis nolus atquc
    est in Franciam, domiturus ibi carnis pelulantiam probatus permissus est redirc Romam, addiscijiii-
    25 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 26
    nam Cluniacensem in avunculi mohasterium mdu-j A sic etiam verti laudi debet quod, videns suam pro-
    cendam; prius tamen occasione aliqua dederitsein motionem displicere Principi Synodoque Episcopor
    aulam Imperatoris, ac tandem Romam venerit circa rum, licetde causa informatis, renuntiare maluetit,
    aunum setatis 24. Christi 1044. Hic vero cum pejori quam a se constitutam oacem obtinendo dissob-
    omnia in statu reperisset quam antea, duobus simul vere.
    Papatum gerentibus, eo scilicet quem dixi Benedi- 22. Hac autem in tota re maximi faeiendum est
    cto IX. et recens contra hunc a Romanis electo Sil- Hildebrandi, licet adhuc juvenis, judicium; quod
    vestro III; iterum deseruerit Babylonicam istam senior postea summae auctoritatis suffragio confir-
    confusionem, in GaUiam velGermaniam se rece- mavit, proiavitque quanta etiam juvenis constantia
    pturus : sed iis quas dixi visionibus ex itinere revo- fuerit. Sic enim scribit Oltho prselaudatus : « Hunc
    catus, et in Clerum Romanum"sit adscriptus a Gre- Gratianum, Alpes trascendentem, secutum fuisse
    gorio VI: qui sub idem tempus utrique Pseudopon- tradunt Hildebrandum, qui poslea summus Pontifex
    lifici persuaserat male invaso loco cedere, eoque factus, obejusamorem.quiadeCatalogo Pontificum
    commeritus fuerat ut ipse in eumdem eveheretur semotus fuerat, se Gregorium septimum vocari vo-
    libera electione. luit; et, sicut in Lucano habes,
    21. Certe Hildebrandus ipse, factus postea Gre- « Yictrix causa diis placuit, sed victa Catoni:
    gorius YH, in Concilio Romano protestatur, dicens : ita et huic Hildebrando, qui semper in ecclesiastico
    « Vos scitis quia non libenter ad sacrum Ordinem rigore constantissimus fuit, causa ista, in qua sen-
    accessi, et invilus ultra montes cum Domino meo t?nlia Principis et episcoporum praevaluit, semper
    Papa Gregorio abii :» quibus verbis satis aperte displicuit. » Ms. nostrum de Gratiano praedicto
    iignilicat se, priusquam secunda ac passim notiori agens, dicit quod post abdicationem ductus extitit
    vice Roma abiret, extractiim e monasterio fuisse, i»liCisalpis partibus; utique ab imperalore, novan-
    ad ipsius Gregorii VI famulatum, et Romanse Ec- darum rerum occasionem sic auferente iis quibus
    clesiaeClero donatum. Quomodo autem cum ipso inlelligebat non plane probari factum. Hic si men-
    Gregorio rursum Alpes transierit, paucis hicvidetur dum nullum latet, dicendum erit Gratianum et Hil-
    explicandum. Fuerat Gregorius VI in tam prsesenti debrandum ad aliquod Longobardicorum monaste-
    necessitate Ecclesiae, justoque melu, ne Benedictus riorum se recepisse, puta S. Salvatoris juxla Pa-
    mutata voluntate cessionem retractaret, non prseha- piam; quippe quod ante annos circiter sexaginta,
    bito cpnsensuRegis Henrici, hocnomine Regis Ger- ex Cluniacensis institutionis forma per S. Majolum
    maniaj Terlii, Imperatoris Secundi, ordinatus Pon- Q reformatum , ubique celebrabatur fama severioris
    tifex. Cumquemaximam reformandse Ecclesise spem disciplinse. In eo tamen diuturna mora eisdem
    bonis faceret, malis vero metum; ii qui sibi con- fuisse non potuit : quia non placuit discedenti ex
    scii erant Ecclesiarum dignitates Simoniace possi- Italia imperatori, cis Alpes relinqui Gratianum.
    dere, vel formcarie inquinare, facile animum Hen- 23. Quo autem eum deduxit Hildebrandus ? « In
    rici, se praeteritum dolentis, eo flexerunt ut, quando Gallia, » inquit ad an. 1049 Baronius, « profectus
    Romana Ecclesia.jam dicebatur tres simul habere cum Gregorio VI apud Cluniacenses, penes quos
    Pontifices, in Italiam ipse se conferret, tantum sciebat monasticam vigere observantiam, habitavit,
    scandalum amolitttrus in legitima Synodo Episco- monachus inter monachos degens. » Addo ego,
    porum. Non displicuit ea res Gregorio YI nihil du- «et pridem notus hospes, atque omnibus pro merito
    bitanti quin suam causam facile probaturus esset eximioevirtutis sapientiaequecharissimus : »Ad quas
    Regi, confirmandusque in Papatu. Sed longe opi- ejus prserogativas cum accederet gratia auctoritas-
    nione falsus est. Etenim, convocata Sutrii Synodo, que Gregorii, licet jam depositi, apud Cluniacenses
    accusatus est ipse pecuniam dedisse Benedicto, monachos pro merito ingens; mirum non fuerit, si
    adeoque incapax fuisse obtinendi Papatus. Hoc ino- eum S. Odilo priorem constituerit, sustentaturum
    pinato successu perculsus Gregorius, vidensque D vigore adolescentise (qua tamen jam attigerat aetalis
    Episcopos ad Regis votum in sui damnationem de- annum 27) senectutem suam ipsique Gregorio ma-
    pdsitionemque propensos; ultro cedcns, eorum ar- jori cum potestate ministraturum necessaria. In-.
    Litrio se permisit; quamvis eo quod accusabatur terim contigit Romse mori, non solum suflectuni
    facto, non commisisse Simoniam, sed solum inju- Gregorio Clementem scd etiam Damasum, ambo
    riam avertisse ab Ecclesia; neque emisse a Benedi- ejus nominis secundos, omniaque misceri a Bene-
    cto dignitatem, sed eamdem ex merito a Clero diclo, iterum in Sedem Apostolicam regredi mo-
    Romano obtinuisse plusquam verosimiliter susti- Hente : quare Romani optimum censuere, legatione
    neantalii; unde et a S. Petro Damiani laudalur, et, missa, rogare regem, designaret ipse quem eligi a
    Ecclesiastici status reformationem ab eo habuisse se Pontificem vellct. Httjus autem rei fama Clunia-
    principium agnoscunt Rudolfus Glaber, Ottho Fri- cum perlata, existimo Hildebrandum excurrisse ad
    singensis, aliique. Quo posito, sicut Joanni Gra-• regem, cui jam pridem carus fucrat, si forte ei per-
    tiano (ita enim antea vocabatur) honori fuit Eccle- suadere posset restituere Gregorium, quem non
    siaiu redemisse ab ea cui mancipata injuste crat; credebat Citra injuriam aliqtiam loco motum, scie-
    scrvitute, et susttilisse schisjna qito affligebatur;; batque codem qtio flagrabat' ipsc refOrmanda: Eccle-
    E'< S. GREGORIUS VII PAPA. 28
    s:ae zelo aestaare. Sed alium huic itineri exilum ALAmalfitani
    1 arehiepiscopi; quos ambos lum Romae
    destinaverat Deus; quia per lalem occasionem venit esse i sciebat, et pro egregiaesanclitatis merito uiaxi-
    iti noliliam novi Pontificis, exeunte anno 1047 desi- ma ibidem pollere auclpritate ac gratia. Utruntque
    gnali; qui, hominem nactus Romanaeurbis vitia et .ex S. Odilonis Yita scimus : quia cum hic Silviniaci
    corruptelas non scientem minus quam odientem, in Gallia obiit, ultima die anni 1048 sub noctem,
    crediderit cum sibi consilio ct auxilio utilissimum . necdum integer annus effluxerat quod Roma redie-
    essCposse, si secum venire persuasisset. rat; Laiirenlius aulem (ut in eadem Vita habetur)
    24. Ottho Frisingensis paulo aliter rem narrat, eidem ibi aegrolanli per menses quinque maximo
    quasi per Gallias ilcr Romam tenens noviter desi- solatio fucrat, vir, S. Petro Damiani leste, « qui
    gnatus Pontifex, et Cluniaco transiens, ibi invenerit potens in litteris ac bigiossus, Graece noverat ct
    Hildebrandum priorem : addilque quod hic illum Laline; el, quod longo prseslaniius est, laudabilis
    « adiens, semulalione Dei plenus, constanter de in- vitae claritale pdllebat, » mortuus ibidem Romae
    coepto redarguit; illicitum esse inquiens per ma- proxmia post motiem S_ Odilonis Quadraaesima :
    num laicam Summum Pontificem ad gubernalior in cujus altcra et antiqulori Yita per Liziardum,
    ncm Ecclesise violenler introire : verum , si suis idem Laurentius appellalur « vir per omnia sanclis-
    "
    credere velit consiliis, ulrumque, ct quod majeslas " simus in Scripluris ulriusque linguse facundissi-
    ivnperialis in ipso non exacerbelur, quodque Hbertas niKS,istiusque Patris familiarissimus ; quorum uler-
    Ecclesiosin erectione canonica renovetur, se polli- qtte animus conglutinabatur iiidividui amoris spi-
    cetur cffecturum. Inclinatus ille , ad monitus ejus ritu. » Si interrogas ubi ct quando masistrnrn Lau-
    purpuram deponil; peregrinique habitum assumens, rentitim habuerit Hildebrandus ; ex mendacissiino
    cl ducens seeum Ilildebrandum, iter carpit. Igitur Bennonis ore discc certissimam verilatem. Accusat
    ad Urbem usque vcnicntes, consilio Hildehrandi a bic Grcgorium sextum ' quod « Laurenlium Roma;
    dero et populo in Summum Ponlificem Bruno, > agenlem domi scmper relinuit,. ih stto archipresby-
    itiox Leo dictus, « eligitur. » Niliil quidem de as- terio S. Joannis, ante portam Latinam ; » nec du-
    sumpta purpura habel Yita Leonis; et quoad habi- biitm qain etiam in Lalerancnsi palriarchio,cum es-
    lum peregrini, eum susceptum ait, post natalem set Pontifex domeslieumque clericum vel secrela-
    domini Tulli celebratum. Nolim tamen proplerea rium haberet Hildebrandum. Hunc aulem nescirc-
    rejicere totaro narralionem aucloris lam anliqui, ct mus fuisse Laurenlii discipulum, nisi idem Benno,
    non solum seculo post rem gestam scribentis ; modo satanico furore contra illum aclus, nos id docuis-
    permittat excusare el corrigere leve erratum in.loco, Q set; dum Baronio teste (ncque cnim ipsum dignor
    ct quod ille Cluniaci factum ait, aetum Wormatise inspicere) in illum declamat, ul «insignem magttm,
    credcre. Profitelur in Romana synodo supra cilata inalortiin oninium Benedicti IX complicem, docto-
    « Gregorius VII. » quod qui « invitus ultra montes reiu el principem nialeficiorum, qtti et aruspicinam
    cum domino suo papa Gregorio VI abiit, magis in- publice exerceret, magiamque et alia id gentts ve-
    vitus cnm domino suo papa Leone ad specialem > tita Romaepalam cunclis discere volentibus prolite-
    Romani cleri < ecclesiam rediit. » Credo autem non batur; a quo el Hildebrandus ejus discipiskts eas-
    alia conditione consensisse-in reditum,quam si Leo,. dem magicas artes, Iegibus divinis el huinanis im'-
    consilio isti suo obsequens,.Romam privatus ingredii probalas, didicerit. » Honim igitur duorum et alio-
    decerncret, clcri consensum libcrtim in sui elcctio- rum forsitan eximiorum vironnn, Romaetunc pari-
    nem requisilurus; quamvis id forlassis non crat ler commorantium, operam sibi in tanti niomenti
    oiiinino necessarium, si per compromissum Roma- negotio procurando niinime deftilurum sperans Hil-
    norum ipsoriim arbitrium eligendi Pontificis fuiti debrandus, poluit quod pollioitus est, cum fiducia
    imperalori dclatum , uli existimant aliqui contrai oplimi successus, spomlere Leoni. An autem Ro-
    mentem Baronii. Ms. noslrum de Yitis Pontificuia,, mam advcnientes ibi adhuc S. Odilonem repererint,
    de Leone agens : « Hie a Deo, inquit, eleetus Pon- D ! incertum mihi est; Laurcntium planc debuerunt in-
    tifex, ad urbem devenil Romanam, secum deducens> venisse.
    Hildebrandum, qtti cum papa Gregorio ad partes il- 26. Porro ad excusationem Otlonis Frisingensis
    las ierat... el ejusdem Hildebrandi consilio otnnia inl perperam Cluniaco atlribuentis quod factum Wor-
    itinere cl iu hac civitate fecit. » matise erat, hoc eliamfacit, quod minime dubitari
    25. Sad quicrat hic fortassis aliquis qua fiduciai possit quin ex ilinere, per Lotharingiam Burgun-
    Hildebrandus, scsquianno dunlaxat in curia Ro- dtamque insliluto , Cluniacum deflcxerint Leo et
    mana versatus cum Gregorio, indcque jam alteruma Hildebrandus. Secundo enim Arari commodissima
    sesquiannum absens, potuerit lam eflicax auxilium[i Lugdunum viaest: in cujus medio ad dexleram ri-
    Leoni polliccri ad oblinendum cleri ac populi Ro- pam cst Cabillonensis chilaSj et duabus^inde ad oc-
    niani consensum, nedum reipsa exhibere. Si liceatt cidcntem leucis Cluniacum; quo Leonem quidcm
    aliquid divinare, dixerim id pollicilum Hildebran-- invitare poterat tum sanclitas celeberrima loci, tuih
    dum, non fiducia propriae auctoritalis, quam sciree Gregorii Expontificis ibi alloqucndi commoditas, a
    dcbebat Romsefore exiguam ; sed alicnne,S, Odilo- qr.o posset oppoituiiissimis consiliis informaii;
    nis videlicct sui abbatis, el magistri sui Laurcnliiii ipsum vcro Ilildebrandum eodcm trahcre debebat
    29 PROLEGOMENA.— APOLOGIAPRO GREGORIOVII. 50
    uecessitas abdicandi Pnoratus, et statum monastc- A sui ordinis scnptores anliquiores prse oculis habens
    rii constituendi, necdum ex Italia reverso Odilone Locatellum praefatus, isto vel alio ubi res ferebat
    abbate. Quanto deinde Leonis pontificis anno Hil- loco dixerunt uspiam, ordinis Vallumbrosani mona-
    debrandus prsefectus sit monasterio S. Pauli regendo chum fuisse Hildebrandum. Solum cap. 67, invenio ,
    rcformandoque, nullus explicat. Visionem ipsimet cumdem Locatellum narrare , quomodo idcm Hil-
    ea de re factam Paulus Bernriedensis refert num. 8, debrandus, Florentiam veniens cum prasdiclo papa
    similem aliam Leoni oblatam sic describit Ms. no- Aiexandro, ad componendam discordiam inter n:o-
    strum : «Postea, ad regendum, ccclesiam S. Pauli > nachos et episcopum anno circiter 1063, tentandum
    Leo «tradidit» Hildebrando, « pro quadam visione sibi proposuerit S. Joannis Gualberti patientiam, ad
    quam viderat'; videlicet quia B. Petrum in praedicta capiendum experrmentum solidse fucatoevesanctila-
    visione hilarem videbat, B. Paulum tristem et lur- tis, compositis ad injurise speciem verbis r« Quortim
    bulentum erga se prospiciebat. » tamen omnium (sicut ipsemet postca retulit) me-
    § IV. Quomodo ordini Vallumbrosano nuper ascrt.- moria ei exciderit, mox atque in sancti conspeclum
    plus Sanclus Iric sil. venit. Quam adeo sibij alioquin eloquenti, insolitam
    27. Prsemissa, collatis undique auctorum testi- obmutescentiam pro miraculo accipiens cardinaKs, »
    moniis, solum habere vcl per conjccturam potui de inquitLocatellus, «pro indicio eam habuil Dei, san-
    Gregorii VII monachatti; donec, ante non mullos ctilatenr viri comprobantis; eumque deinceps di-
    annos, amicus noster Tiberius Petraccius, sui Val- lexit ut fratrem, et ex hora annumerari voluit filiis
    lumbrosani ordinis tunc prOcurator generalis, nunc nostraereligionisVallumbrosanse. > Ul vera hascesse
    abbas S. Michaelis Pistorii, obtinuit a sacra rituum probarentur omnia, spiritaalis tamen filiationis no-
    Congregalione Decretum, signatum 21 Januarii men, quo nonnullis religiosis ordinibus ascribi
    1695. Quo tum nonnulli ordinis istius sancti jube- se faciunt cujuscunque conditionis ac scxus fidcles
    bantur Martyrologio Romano inscfibi, tum ad elo- pii, adeo late se extendit, etiam ad laicos et conju-
    gium Gregorii nostri supra relatum expresse addit, gatos, ut ea sola ratio aegre videatur sufficere ad.
    qtiod fuit « ordinis Arallumbrosae.» Postea 4 Mar- aliquem sanctum uni particulari ordini ascribeudtiiu
    tii ejusdcm anni, alterum emanavit decretum, ad utproprium; sic enim una eademque persona IU
    ejusdem procuraloris instantiam; quo approbantur multos posset ordines distrahi, et contentionum fa-
    concedunlurquelecliones propriae decisdem sanctis, tuarum ansam prsebere, certanlibus partibus, utri
    ac nominatim de t S. Gregorio papa VII, » ubi dici- plus juris in ipsam competat. Ad manum exempla
    Isir quod, « cum a soeculoalienus soli Deo servire ^ sunt, sed nihil atlinet ea nunc adducere; solum
    cuperet, monasticam vitam professus, ceenobium dico quod, si Petraccius aliud nullum habuit fun-
    S. Benedicti in patria sua exstruxit, sub instituto damentum suoepraetentionis quam dictum Locatelli
    Yallumbrosano, quod pridem amplexus. fuerat. » testimonium, infirmum illud omnino habuit. Sed
    HisloriaeYallumbrosanse parens ct eriideralor dili- prius quam id demonstrem, exhibenda est quaedam
    gentissimus AmbrOsius Locatellus, centum ab hinc ipsius Hildebrandi jam papae Epislola post mortcm
    snnis, « Gregorii VII > ssepe meminit cum laude, sancti fundaioris scripta hoc tenore :
    tanquam suo ordini optime affecti; ac nominatim 29. « Gregorius episcopus, servus servorum Dei.
    cap. 65, eadem Italice referens, quse in Vita mox al- clericis, monacliis ac religiosis laicis ,' disciplinam
    leganda cxprimuntur latine, de gestis in synodo Ro- sanctae recordationis Joannis Gualberti abbalis imi-
    mana sub Alexandro II, ubi plerique praelati ipse- tantibus, salutem et apostolicam bencdictioneni.
    qt:e etiam S. Petrus Damiani obsistebant monachis Licet venerandacmemoriseeumdcii) Joanncm Patrcni
    a S. Joanne missis ad Petrum episcopum Florenti- vestrum corporeis oculis non vidcrimus, quia lamen
    num Simoniseaccusandum : exprimuntur autem his fidei ejus puritas in Tusciae partibus mirabiliter rc-
    verbis : « Interea insurrexil in concilio quidam vir splenduit, multo eum amore dileximus. Cujus san-
    cgregius et excellentissimus, alter quasi Gamaliel D ciaeconversationis quamvis vos imitatores esse stu-
    nomine scilicet Hildebrandus, monachus et archi- diosos non ambigimus; ut vigor rcctitudinis vestroe
    diacpuus EcclesiaeRomanseel cardinalis : qui prius ad exstirpandam de agro Dominico zizaniam sollici-
    fuit prior monasterii Cluniacensis ordinis S. Bene- tius invigilet atlentiusque ferveat paternae vobis
    dicti, et qui post decessum Alexandri II Apostolica cxhortationis verba impendimus. Yos itaque, dile-
    est dignitate prayjitus. Et quia placuit Sibi ut fierel clissimi, in quantum possibililas permittet, vitam il-
    defensor causse Chrisli, factus est postea Yicarius lius sequentes , et vcre lilios cjus et hseredes siniili
    ejusdem Chrisli, hoc est Papa, et vocatus est Gre- vos conversatione probanles, viriliter agite et confor-
    gorius VII. Qui, dum esset cardinalis, hanc contro- tamini in Domino et in potentia virlutis ejus. Docu-
    versiam prudenter audiens, et auctoiitatem cano- menta sanctarum Scripturarmn, quibus hoeretico-
    num sapienterperpendens, monachorum in-universis rum argumenta deslruuntur et fides sanctse Eccle-
    adjutor ct defensor uobiliter exslitil; quos non pe- sise defenditur contra membra diaboli, mens vestra
    detentim ratiocinando, sed aperte atque fortissime quotidie meditetur, et ea qua solet libertate in ma-
    defendit, contra omnium opinionem. » lorum confusione erigatur. Eos autem qui in vobis
    9,8. Sed neque hic auclor, nequo insum aliosque confidtint, el consilium religionis vcstroe scqui dis-
    51 S. GREGORIUSVII PAPA, 52
    ponunt, more praedicti Patris vestri suscipite, et A J Sancto Fundatore florebat, in expugnandis Simo-
    de iis quse ad salutem eorum pertinere videntur niacis, B. Arialdi Martyris apud Mediolanensesad-
    sanclis exhortationibus instruile; ut non solum jutor fidelis, anno 1060. S. Acto, siculijam vidi-
    vestra, sed et vos sequentium circumpositi populi mus ad ejus Natalem 22. hujus mensis Maii, mor-
    considerantes sancla opera, glorificent Palrem ve- tuus aniio 1155. et circa 1070. primum natus, nulla,
    slrum qui in ccelis est. Nos autem ipsum amorem ralione poluit viventis sancli discipulis adnumerari;
    quem Patri vestro et vobis olim impendimus, donec sed sua accepit ex illis, ac nominatim ex B. Theu-
    nostros spiritus rexerit artus , exhibere desidera- zone uno ex primis qui usque ad annum 1095. di-
    mus ; et lanto quidem deinceps majori vos charilate cilur vitam propagasse, ac nonnulla de Yita Sancli
    fovebiraus, quauto vos in divinis negotiis ferven- palris mandasse litteris. Hic vero TheMO,prout ejus
    liores csse probabimus; quibus non solum spiri- verba allegantur ex veleri traductione italica an-
    tuale, sed et sseculare, si necesse fuerit, auxilium, ni 1250. existente in archivio YaUumbrosano, non
    Deo adjuvante, ministrabimus. Yos igitur omnipo- Hildebrandum, sed Gregorium Cardinalem nominat,
    tentem Dominum exorate ut ipse vires et facultates cui res superius narrata usuvenerit : pro quo si
    nobis tribuat, quatenus suscepti regiminis importa- Hildebrandum S. Atlo constituit, ratusper anticipa-
    bile pondus possimus tolerare, et sanclam ecclesiam lionem vocari Grcgorium, cx propria id fecit con-
    in statum antiquaereligionis reducere. Yalete. » jeetura, eaque minime solida; cum Gregorius Papa
    30. Obiit S. Joannes Gualberti 12 Julii, ipso quo profiteatur quod sanctum « corporeis oculis non vi-
    ponlifex Gregorius fuerat anno 1072, paucis diebus derit» umquam. Alphonsus quidem Ciacconius, iu
    post episcopalem seu pontificalem ejus consecratio- VitisPontificum et Cardinalium, ejusque recognito-
    nem, factam, sicut infra ostendemus, die 30 Junii; res amplificatoresque Yiclorellus, Ughellus, Oldoi-
    adeo ut haccfuerit una ex primis Gregorii, jam epi- nus, pro anno 1063, in quem incidisscl congressus
    scoptim se scribentis, epistolis. Hanc autem nobis iste cum S. Joanne, nullum nobis exhilsent Cardina-
    suggcssit sancti Fundatoris Yita, quam ex ms. ec- lemGregorium. Sedcum cerlumsitmultos ab iis me-
    grapho Ripolensis prope Florentiam Abbatise, apud dio isto sevo praetermissos, quorum notitiam ncn
    Reverendiss. Abbatem Ascanium Tamburinum Flo- fuerunt assecuti, quod vel sola supplementorum
    rentise asservalo, habemus beneficio illustriss. D. ideutidem adjunctorum copia probat; nihil obest
    Francisci Redii. Yitseillius Auctor ita de seipso in quo minus cogitemus, sub Alexandro Papa II. inter
    Prologo Ioquilur : « Roganle Reverendo in Christo Cardinalesrevera fuisse Gregorium aliquem, necdum
    Tatre D. Barlholomaeo Abbate monasterii S. Bar- £< aliunde uolum : quod centum post anuis non discer-
    tholomseide Fossalo, Ordiuis YaUumbrosseet dice- nens S. Atto male supposuerit Hildebrandum Car-
    cesis Januensis ; ego D. Andrseas de S. Ambrosio, dinalem, dictum in Pontificatu Gregorium.
    nalione civis Januensis, et humilis Prior monasterii
    S. Matthsei dioecesis Januensis, Ordinis S. Bene- 52. Interim manifeslam contradictionem verborum
    dicti. . . novissimus et tanlillus inter tantos ejus- Attonis et Locatelli cum ipsiusmet Gregorii asser-
    dem B. Joannis discipulos, qui ejus gesta, virtutes tione agnoscens DidacusdeFranchis, Ripolensis Ab-
    ct signa descripscre, aggrediar in nomine Do- bas, in Historia S. Joannis Gualberli sub an-
    mini,.... fabricare unicum opus de scriplisi num 1638. libris duodecim Italice vulgata; alibi
    dictorum discipulorum, ac etiamde aliis geslis; quidem, notatis ad utrumque marginem accurate
    cjusdem B. Joannis habilis ex archiviis majoris mo- locis verbisqueAuctorum, fidem suamliberat; in li-
    nasterii Yallisumbrosse, mihi traditis Florentioes bro autem undecimo, tractans prascitalumargumen-
    anno Domini 1419 de mense Septembris; ac eliami tum, et in extimo margine adnumerans Ilalica verba
    cx aliis gestis, l.abitis ex scriniis dicti. monasleriii Theuzonis, ubi Gregorii meminit; in altero, La-
    S. Bartholomseide Fossato. . . . Sed ut dubitalio-- lina verba Lectionum propriarum anno 1624.edita-
    nis occasionem subtraham, per singula quse de • D rum in quibus Hildebrandi nomen exprimitur;
    scribo, quibus mihi hscc auctoribus sint compertai omittit omnia ex quibus intelligi posset in conspe-
    superius manifestavi et iterum manifesto, quia ex; ctum Sancti revera objurgatorem praemeditaturave-
    scriptis discipu.lorumsuorum, quorum nomina suntt nisse. Imaginatur autem sibi Auctor iste, quod car
    haec : D. Aclo, qui fuit Pistoriensis Episcopiss; elt dinali prseordinata verba recolenti privatim apud se,
    D. Andrcas, qui fuil Abbas monasterii S. Fidclisi eorum exciderit memoria; poslea vero eumdem pe:
    Strumensis ejusdem Ordinis Yailisumbrosae. » lito alloquio frustratum esse, eo quod Sanctus
    51. Egimus de B. Andrca jam nominalo die 10) nemini se conspiciendum tunc temporis praeberet,
    Marlii, et num. 13 doluimus praeclarumejus opus de3 sed omnia per internuntios et Htteras ageret. Quod
    Sancti Joannis vita modo nuspiam reperiri. Sicut la- sane pro eo rerum articulo, quo geri personaliter
    meii S. Arialdi Marlyris Vita, ab eodcm conscripla,, lam difficilia negotia debuissent, incredibile videtur,
    et a nobis danda 28 Junii, feliciter hoc seculo emer- nullo id velerum asserente. Tum Auctor interrtipta
    sit in lucem, ita speramus illam quoque alicunde pro- quaedixi S. Atlonis verba Latina resumens, in mar-
    dituram e tenebris, prius quam sub manus nostras5 ginepagina3429,illocilalo, hsechabet: «Deincepslan-
    vcuiai Julius. Iste autem Andreas, vivente adhuc; tus inler utrumque firmatus eslamor, quanfus inter
    33 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII.
    amlcos carissimos et -uterinossolet esse germanos. > A absque ejusmodi titulo appellare malunt, propter
    - 53. Habes fontem
    filiationis, a Locatello primum periculum ambiguse significatiouis in vulgo, tiluluni
    excogitalse gratis, a Petraccio magis etiam gratis ejusniodi accepturo secundum magis obviam
    sic acceptae, et in Leetiones Martyrologii matuti- strictioremque notionem. Interim per illam sin-
    nique officii inductse, quasi « Vallumbrosanum in- ceram Didaci confessionem, non solum intelligimus
    stitutum pridem amplexus » tenuisset Hildebrandus. quo sensu praecitata verba appohi Martyrologio et
    Quamautenupridem?» Audiiterum Lectiones: «Mo- in Lectionibus recitari petierit Petraccius; et sacra
    nasticam vitam professus, coenobium S. Benedicti Rituum Congregatio approbarit; sed habemus viam
    in patria sua extruxit sub instituto Yallumbrosano, expeditam et commodam ad explicandas innumeras
    quod pridem amplexus fuerat, deinde profectus in tricas, nobis objectas saepius saepiusque ohjiciendas
    Galliam in monasterio Cluniacensi permansit. » ab iis qui dolent quod, inhssrentes communiori vo-
    Romae ergo, adhuc totus juvenis ac pene puer, curn in vulgo usurpatarum acceptioni, eos omnes
    Vallumbrosanum institutum amplexus est Hildebran- Sanctos non proferamus sub titulo sui Ordinis, quos
    dus, ante annum 1046 , si amplexus est unquam. illi quacumque ratione adseribendos ipsorum majo-
    Atqui nullum Yallumbrosani inslituti monaslerium res sestimaverunt; quosque in propriis cuique Or-
    eo seculo Rorna habuit: quod autem nunc habet sub B dini Officiis privatim sic tribui, indulget potius
    titulo S. Praxedis, primum Yallumbrosanum essecoe- quam mandat Ecclesia. Si quidautem neque amicis—
    pitcircaannum 1170, sirectetempusquadringintorum simus nobis Petraccius, neque Yallumbrosani Mo-
    annorum subduxit OnuphriusPanvinius, inlibello de nachi, quorum hospitio liberali nos illum nsos
    prsecipuis Urbis ecclesiis edilo sub annum 1570. charitateque mirabili adjutos gratanter monuimus,
    De monasterio Soanensi (quod a tam juvenefumla- non succensebunt mihi quia suam mentem hic ex-
    tum fuisse nemo prudenter crediderit) agens prselau- plicui : sic opto ut alii quicumque Religiosi nos ha-
    datus Didacus de Franchis lib. 8. pag. 254. ad ex- beant excusatos, quoties absque sui Ordinis titulo
    tremam Joannis setatem refert acquisitionem loci agimus de aliquibus Sanclis, de quibus ipsi, vel ex
    suburbani de Calvello dicti, quem eremitse pauci antiquo usu, vel ex recentiori Corrgregationis sacraa
    tunc habitabant; et ubi sedificata paulatim Abbatia indulto, Officium recitant tanquam de suo, quando
    prsedicta, anno denique 1496. intra civitatem trans- titulus iste nobis minus certus exploratusque est.
    lataest, reductis eodem Eremitis. Cum autem hujus Quoniam vero non est ab omnibus speranda ea mo-
    loci meminitDidacus, non obliviscitur annotare quod deratio qua Yallumbrosanos Patres hsec lecturos-
    « Soanas sit >patria famosimonachiHildebrandi: » Q confidimus, conveniet ut talis omissionis causas
    addit et traditionem incolarum esse (nam scripturas, subinde reticeamus, neque ad eas proferendas invi-
    sub annum 1550. incendio dicit periisse) quod su& los velit cogere quisquam: ne, postea quam eas pro-
    praesentialocum aliquando dignatus sit ipse S. Joan- tulerimus, sero poeniteat importunitatis male con-
    nes : et credemus de fundatore Hildebrando nil di- sultae, velitque eam quaestionem nunquam mo-
    cturum fuisse, si vel eminus quidpiam subolfecissel ? tamcontranosfuisse. Unum addiderim, quod, hisce
    54. Cniversim vero, quod ad Gregorium Pa- jam ad prselum postulatis, venerit epistola Dom. Pla-
    pam VII. Vallumbrosanis Sanctis adnumerandum, cidi Poltri Vallumbrosani, nescio quid novse proba-
    attinet, prsefatus Didacus lib. 9. pag. 293. aliam cau- tionis pollicens, quod libenter in Appendice postTo-
    sam non assignat quam « obsequii et gratitudinis, mum 7 danda expendam, et quatenus potero etiam
    quia S. Joannem Gualbertum canonizavit, et pri- sequar : proinde dicta hactenus accipiantur citra
    mum Ordini Cardinalem dedit S. Petrum Igneum : prsejudicium sententise, aliquando forte melius
    eodem plane modo quo Ordo Vallumbrosanus con- quam nunc usque sit factum, comprobandae.
    servat honoratam memoriam Yictoris Papae II, si- § (V- Stemma Sancti Geneatogicum, ejusque ordi-
    milem ei quam retinet Beatorum suorum; non pro natio Episcopatis.
    cultu sanctitatis, sed pro obsequio gratitudinis; D 35. Superiori Paragrapho soepemihi memoratus
    proptereaquod primus ille fuerit qui noviter natam Reverendiss. AbbasPetraccius, de suo Ordinesimul
    Congegationem Apostolicis Privilegiis commanivit.. ac S. Gregorio non solum mereri bene studuit, quod
    Sed hanc piam, inquit ille, et honestam consuetudi- explicato jam sensu ipsum huic innexuerit per addi-
    dinem non satis cognitam habentes extraneorum ati- tiones factas ad Romanse Ecclesiae Martyrol. et suae
    qui, vitio nobis inconsiderate vertunt; attribuentes Congregat. Breviar. favente sibi in his omnibus, et
    ipsam desiderio immodico augendi numerum illu- difficultates magnas superare faciente Gardinali
    strium ipud nos personarum. » Bene sit animae Bona , cujus judicio rem commiseral sacra Riluuro,
    Scriptoris, candidissimi simul et discretissimi; qui Congregatio; sed dmnes etiam ingenii atque studii
    citra praejudicium veritatis, scivit mentem Ordinis, sui nervosintendit, ut sanctorum, novis Officiis ad
    Gregorium et Victorem appellantis suos, sic expli- ipsius instantiam donatorum, genus quaiu" clarissi-
    care, ut eam nec ulterius extendiper ignorantiam pa- mum fuisse ostenderet; ipsosque inter se nou spi-
    tiatuf, nec aliis obligationem inducat Yallumbrpsani rituali magis profectu similes, quam prosapia car-
    Ordinis titujum attribuendi iis quos, quia consuetae nali conjunctos. Scrutatus ergo latebras archi-
    Professionis vinculo ipsi non fuisse adstrictos sciunt^ viorum. stemma eorumdem genealogicum texuit -
    « . S. GREGORIUS VII PAPA. 56
    quod ut huic.loco inscrerem obnixis a me precibus A men in baplismo intulit. Sed novum non est ea no~
    rogavit, Floreulinse uobilitatis judicia explorare cu- mina, quae Principibus familiaria sunt, intereorum-
    piens in nostro opere , interim dum suum Iuci. dem subditos, quantumvis ignobiles, frequentari in-
    paral traclalum, in quo productis veterum instru- tuitu suorum Dominorum, aut alia ex causa.
    mentorum tabulis comprobetur veritas graduum 57. Cardinalis Baronius, ad annum 1073. n. 15.
    singulorum, quoad affinitatum nexus et consangui- de Hildebrando jam electo Pontifice acturus, cum
    nitatis progressus. Non erat nobis tam propinqua dixisset quod « alii Soanensem, alii Senenscm fuisse
    praelo dies 25 Maii, quam sibi persuadebat ista tradunt» (quorum sententia facile conciliabit curh
    scribens Petraccius, vixdum inchoata annis ab hinc auctore Faslorum Senensium, qui Senensi ditione
    10. impressione primi Tomi; sed, priusquam huc Soanam contineri intelliget), « humili loco natum »
    veniretur abunde fuit temporis, ut ille suum interim asserit, parente fabro : quod ignominiae, inquit,
    tractatum ederet. Hoc aulem cum non fecerit; el causa adversarios ei objecisse comperimus; cum
    cruditi Florentiae viri, quibuscum schema praedictum cxhac partemagis laudandus esset, quod evidentiora
    comniunicavi, responderent, plus eo sibi videri pol- in eo ex his elucescerent veri Apostolatus signa; si-
    licitum Auctorem quani solide possit comprobare; v quidemApostolusdicat: «Yideleenimvocationemve-
    nec ego consultum puto, locum ei dare in opere nc- stram, Fratres, quoniam nonmulti potentes, non
    Blro, et sumptus facere in cselaturam genealogicse multi nobiles; sedquoe stulta sunt mundi elegitDeus,
    arboris, parum firmis forsan radicibus nixae. ut confundat fortia, etignobiliamundi etcontemptibi-
    56. Liceat lamen verbo indicare praetensaea Pe- liaelegit Deuset ea quoenon sunt, ut ea quaesunt de-
    traccio Genealogioe seriem. Praesumit ille Aldo- strueret, utnonglorieturomniscaroinconpsectuejus
    brandeseam gentem, in Hetruria nobilem, quae nunc (/ Cor. xxvi, 27,28). » HaecApostolus; cum aliquot
    nominari desiit, deficientibus masculis, mulieribus superbe nimis respuat humanus fastus illum natalis
    autem in Ursinam et Sforziam familias innubenli- titulum, quo Deus Filium suum omnem hominem
    btts, ex Carolingico Francorum Regum sfemmate factum voluit insignire, ut fabri filius diceretur. Ad-
    fluxisse; in eademque Domo frequens nomen Hilde- dunt vero ista de fabri filio, quod, cum puer luderet
    brandorum, indeque eo seculo quo cognomenta fir- ad pedes patris, Hgna dolantis; ex rejectaneis se-
    mari iu familiis nobilioribus coeperunt, « Aldobran- gmentis, cumnesciret Hlteras, casuelementa illa for-
    descorum» cognomen nalum : pro anno autem 948. marit quibus simul conjunctis illud Davidicum ex-
    producit quemdam Hildebrandum, Theuzonis filium, primeretur oraculum: Dcminabitur a mari usque ad
    qui Comes Soanensis simul et Tusciae Marchio, ge- C ( mare (Ps. LXXII,8); quo significaretur, manum
    nuerit Yillam, matrem S. Joannis Gualberti Yallum- pueri ductante Numine, ejus fore amplissimam m
    brosanorum Fundatoris; et Bonizonem, anno 979. mundo auctoritatem, » Ita Baronius, sed nulluin
    Comitem Pilaliciensem ac Soanensem, patrem S. nominatim Auctorem vel in margine laudans : ea-
    Gregorii Papae VII, adeo ut consobrini inter fuerint dem vero in lectionibus Officii proprii sic narrantur,
    sancli illius duo, Abbas et Pontifex. Exeodem porro ut generis ejus ignobilitati non suffragenlur, dicun-
    Bonizone Petraccius facit nasci Desiderium, Comi- lur.enim evenisse,« cum parvulus ad pedes fabri,
    tem Soanensem, a quo genitus sit Petrus Igneus ex ligna edolenlis, jam litterarum inscius, luderet, »
    Ordine Vallumbrosano Cardinalis, defunctus an- non « ad pedes patris fabri; » quin potius nobilitati
    no 1078. die 8 Februarii; et Aldobranda, mater S. minime vulgari favet, quod, in Mss. nostris Vitis
    Bernardi, ex eodem Ordine Episcopi Parmensis et Ponlificum, «Nepos Gregorii» Ruslicus, « Prsefeclus
    Cardinalis, defuncti anno 1133. die 4. Decembris. Septem soliis, » adinstar ariis munitae domui, eam-
    Ila ille. Alia deiude schematis ejusdem parte, S. dem tenuisse dicatur contra obsidentem eam nia-
    Gualberli patemum genus ducit a quodam Schiava chinisque admotis quatientem Henncum imperato-
    Comite Vallis-Pescise, ex Longobardorum Regibus rem : cujusmodi officium non videtur plebeio ho-
    "
    orto; Bernardi vero Sancti, ex Ubertis; familia (ut, mini committendum fuisse. Taceode cAvuncuIoAb-
    Ricordanus aliique volunt) ab antiquis Romanisi bate monasterii S- Mariaein Ayentino, » de quo Yita
    propagala, licet recentius nomen sit, traclum ab> n. 5; licet enim generis clarioris ratio non parvse
    Uberto aliquo nominis ejus primo, qui seculo 10. considerationis semper ftteritetiam in monasticarum
    vixerit. Penes assertores probatio sit istarum tami Prsefectufarum collatione, minus tamen inusita-
    antiquarum originum : Petraccius incumbit docu- tum est ad eas provehi etiam infimo loco natos,
    menta proferre, quibus Sanctorum Joannis Gual- quam stirps non dederit claritatem, moribus, meri-
    berli et Gregorii VII. processio a ComitibusSoanen- lis, aut Utteris conferentibus.
    sibus, et cognatio lam propinqtia, probentur. Nami 58. A primo Gregorii in terris Natali, transeo ad
    quidquid sit de sanclo Abbate, quem nobili generes alterum sanctiorem in Cathedra, quem more insti-
    natum extra conlroversiam est; de Pontifice vereor" tuloque majorem annue eum celebrasse dubitandum
    ut Petraccius aliud fundamentum habuerit, ipsumi non est. Dubitari tamen potest, quo die eum celebra-
    ad Aldobrandescos trahendi, quam quia hi genus5 verit, eo quod Lambertus Sehalhaburgensis iUius
    suum referunt ad Hildebrandos Soanse Comiles,, ipsius temporis scriptor, ad annura 193, quo ele-
    Soanae autem ille hatus dicitur, et Hildebrandi no- ctits Pontifex Gregorius est, dic (ut ex decreto habe-
    3r PllOLEGOMENA. — ACTA S. GREGORII. 58
    iur) 10 Kalendas Maii, dicit quod Regis consensum A circa Pontifices chronologiam, ubi neutra regi.la tc-
    proestolaris, primum ordinatus fuit « anno sequenti netur, identidem perturbant implicantque.
    in purificatione S. Marioe; » cum Acta Pontificalia 40. Dilatse usque eo Ordinationis causam, non
    apud Centium Camerarium asserant quod «Rex,mox absque aliqua veri similitudine, videtur praememora-
    ut clectionis veritatem cognovit, assensum prse- tus Oltho Schafnaburgensis salis idonearii propo-
    buit, et Gregorium Vercellensem Episcopum, Italise nere, dum scribit, quod intellecta Gregorii electione,
    regni Cancellarium, ad urbem transmisit, quatenus et « quo modo zelo Dei ferventissimus erat, Epi-
    auctoritate regia electionem ipsam confirmaret, e£ SCopiGalliarum protinus grandi scrupulo nermoveri
    consecrationi ejus interesse sluderet: quod sine di- cceperunt, ne vir vehementis ingenii et acris erga
    latione factum est. Nam iufra octavam Pentecostes Deum fidci, districtius eos pro negligentiis suis
    in Presbyterum Hildebrandus ordinatus est, c-t in quandoque dijcuteret: atque ideo communibus om-
    Natali Aposlolorum in Romanum Poiitificem conse- nes consiliis Regem adorti, orabant ut eletftionem ,
    cratus. »Pentecoste illius anni, qui Pascha habuit quse ejus injussu facta esset, irritam esse decernc-
    51 Marlii, et litteram Dominicalem F, celebratum ret; assercntes quod nisi impetum hominis prsc-
    fuit 14 Maii: Natalis vero Apostolorum ceciditin venire maluraret, malum hoc non in alium mag.s
    Sabbalum. Videri autem posset ex peculiari electionc quam in ipsum Regem redundaturum esset. Statim-
    ipsius sancti Pontificis assumptus is dics, cum alio- que Rex a latere suo Eberhardum Comitem misit,
    qui solerct in Dominicis Pontificum consecratio qui Romauos Proceres conveniens, causam ab cis
    fieri, quia nieminerat quod ipsum Apostolorum sciscitaretur quare, praeter consuetudiaem rnajorum,
    Princeps Petrus i ab infantia sub alis suis singulari Rege inconsulto, Romanae EcclesieePontiflcem ordi-
    quadam pietate nutrivit, etin gremio suse clementiaa nassent; ipsumque, si.non idonee satisfecisset, illi-
    fovit, » uti antea ad Saxonia Principes scripserat. cite accepla dignitate abdicare se praeciperet, Is ve-
    Dominicam tamen expeclatam ex more fuisse, qua niens Romam benigne a praedictp viro susceptus
    Commemoratio specialis S. Pauli agenda erat, coh- est: cumque illi mandata Regis exposuisset, re-
    tinuato quodammodo festo Natalis Apostolorum, sponditse, Deo teste, honoris hitjus apiceni num-
    persuadet Epistota ejus 12 in Registro, per quam quam per anibitionem affcctasse : sed electum se a
    « Gregorius, iu Ponlificem Romanum eleclus, Gui- Romanis, et violenter sibi impositam fuisse Eccle-
    liclmo Papienst Episcopo salutem in Domino Jesu siastici regiminis necessitatem : cogi tamen nullo
    Ghrislo » scripsit, ipsomet die 3: « Kalendas Julii, modo potuisse ut ordinari se -permitleret, donec in
    Indictione undecima. » Quod autem nec uno quidem „ electionem suam tam Regem quam Principes Teu-
    die serius'facta sit Consecratio, quaniTSOJuni, pro- tonici Regni consensisse certa legatione cogncsce-
    bat sequens episiola,'qua « data secundo Kalend. ret: hac ratione distulisse adhuc Ordinationem suam
    Julii, Indictione» simililer « undecima, Cregorius, » et sine dubio dilaturum, doncc sibi-v-oluntatem Re-
    jani non aniplius « in Romaiium T>ontificemEle- gis certus inde veniens nuulius inlimaret. Hoc ubi
    clus, » sed (mutato de niore slylo) « Episcopus, ser- Regi cst nuntiatum, libenter suscepit satisfactionem;
    vus servorum Dei, Manassi Remensi Archiepiscopo et, lsetissimo suffragio, ut ordinaretur mandavit.»
    saliilem et Apostolicam benedictionem impeiiivit. » 41. Nescio quam procul aut prope Roma tunc
    "59. Non habuit hicPontifex iu usu id , quod Cle- Rex abfuerit, adeoque nec definire possuni utrum
    nientem Papam III, coepisse, et Cselestinum Papam intra decem illas hebdomades, quaa inter Elcctionem
    siiniliter Hl, constanter videmus observasse, centuai Ordinationemque fluxerunt, toties potuerint com-
    post hsec annis,, ut sui Ponlificatus annos adnume- meare nuntii, quotics opus estut Gregorius expccla-
    raret subscribcndis epistolis , saltem in Registro; verit donec post reditum prasdicti Comitis novos a
    nec Sliarum extant exempla, quibus pleniori forma Rege nuntios acciperet. Sed neque id opus fuisse
    subscribentes S. R. E. Scriniarii sive Cancellarii, video : siquidem prselaudata ex Yaticano Archivio
    illum ct alios temporis characteres apposuere: D Acta habent quod t altera die » ab Electione,« apud
    proindc non possumus ex iis demonstrare, quod se ipsum sollicita mente pertractaus ad qtiam grave
    idem Gregorius annorum suorum Ponlificalium ini- periculum sit adductus, sestuare ccepit ex nimio
    tium ducere sit solitus a 50 Junii. Credere tames . dolore. Sed cum excusationem de relinqueudo Pa-
    possumus eum in hoe quoque secutum niorem de- patu non invenisset, nuntios ad Regem Henricum
    cessorum suorum; adeoque Pontificatui ejus, tunc celeriter destinavil, per quos et electionem super se
    primum inchoalo cum coepitesse Eptscopus, solum factam aperuit, et ne assensum praeberet attenlius
    adscribehdosesse annosll, meuscslO, dies26. Hoc exoravil, quod si non faceret. certum sibi esset
    auiem riiodo prsecedentium omnium Pontificum spa- quod graviores et manifestos ejus excessus nullate-
    tia numeramus , in nostra de Ponlittcum Romano- nus impunitos toleraret. » Rem ergo sic gestam
    rum Chronologia tractatu , tandem nunc edito ; si- existimo, ut Gregorii nuntios praecurrerit (ut fit) fama
    mulque observamus Dominicam diem, ut Ordina- Electionis, eamque secutoe vel mox secuturoe Ordi-
    tionibus faciendis antiquitus prsescriptam: et hac nationis, eo quod Romanus populus dilationem nul-
    duplici regula expediendas speramus infinitas hi- lam videretur pali velle (sictit ex respouso Gregorii,
    storiae ecelesiaslicse difficultates, quse Baronianam ad Comitem satis intelligitur) et Episcopis Gallicanis
    39. S. GREGORIUS VII PAPA. 40
    . ma post Electionem hebdomade, citius forte quam
    q.ui tum forte ex Burgundia et Lotharingia in Regis A
    Curia aderant, regiae auctorilatis neglectum pro Comes ad Regem potuil rediisse. Alque hoc modo ,
    ccrto exaggeranlibus missus Comes sit; quo digresso etiamsi Rex fuisset in intima Germania , potuerunt
    supervenerint nuntii cum epistolis, falsi arguente. esse facta omnia quae utrimque narrantur. Unde
    famam praediclam; ideoque, non expectato Comitis autem Lambertus diem Purificationis acceperit,
    rcditu, missum mandatum ad Vercellensem Episco- ignoro errasse, leiils documenlis convici, quod
    pum ut Ordinationi Pontificise curaret interesse, satis est.
    quod hic sine mora faciens, advenerit Romam deci-

    S. GREGORII VII

    VITA

    Auclorc PAULOBernriedensi, Canonico regulari.

    CAPUT PRIMUM. B Prophetoe assimUavirnus , cum forte Isidorum de


    NomcnHildcbrandi, et huicconformia ignis miracula- . ortuet obitu Prophetarum Iegeremus. Ibi enim, si
    circa ipsum oslensa. Acla usque ad annum 1052. memoria non fallit, caput Elise recens nali globo
    Igitur Gregorius septimus, super quem vere primi ignis traditur dlustratum; ad praesignandum videli-
    Gregorii requievit spirilus, natione Teuscus, patrem cet divinaesemulationis ardorem, quo tandem inflani-
    habuit nomine Bonicum (1), et ipse Hiltebrandi mandus erat contra prsevaricationes pessiinoruni
    sortitus est in baptismo vocabulum, non sine grandi Regum, atque seductiPnes pseudoprophetarum. Si-
    prtesagio futurorum. Hiltebrandus (2) enim, Teuto- mili rhodo ex Gregorii sive Hiltebrandi parvuli vesti-
    nicae linguae vernacula nuncupatione, Perustionem bus scintillae ignisvisse sunt emicuisse, ad prseno-
    significat cupiditatis tarrenae, qualem Psalmista sibi tandum sine dubio sancti zeli fervorem quo et ipse
    divinilus impertiri precalur, dicensPsal. xxv: Proba igniendus erat contra gravissimas insolentias Henri-
    me , Domine , et tenta me; ure renes meoset cor cianaovesanise, et contra intolerabiles.effraenationes
    meum.... Apteveroinbaptismodatumesthocnomen, Sacerdotalis inconlinentise.Hanc autem scintillarum
    dicente Joanne Baptista, Marci i: Ego quidem vos visionem ssepius ostensam, primitus in eo Clunia-
    baptizo in aqua in poenitentiaro; qui autem venturus _ censis monasterii Pater S. Majolus (5) fertur adno-
    estpostme, fortior est me, cujusnon sum dignus lassc , atque illud B. Joannis Baptislse adaptasse :
    calceamenta portare : ipsc baptizabit in Spiritu Iste puer magnus erit coram Domino. Denique ut
    sancto el igne. De hoc igne ipse Salvator ait, Lucee cunclas visiones ignis, quas de eo comperimus, sine
    12; Ignem veni mittere in terram, et quid volo, nisi intermissione commemoremus; visa est etiam de
    ut ardeat? Quoniam ergo vir iste ignilo eloquio Do- ipsius capite quodam tempore flamma procedere,
    mini repulsurus erat a domo Dei ignita jacula ini- ad expressiorem similitudinem Eliae, si aelatumful-
    mici,.non incongrue"prselulit incendium appella- ciremur cooperatione. Verum, sicul illud propheti-
    tione, quod exhibiturus erat ferventissima caritatis cse increpationis prodigium contigit in infantia , ita
    ct veritatis atteslalione. istud Apostolicoeexaniinalioriis ostentum accidit in
    2. Habemus adhuc firmiores in eo divini fervoris setate perfecta.
    praemonstrationes, ex quibus eum quondam Eliae 5. Fuit et in hoc aliqua simililudo Elise, quod

    (1) Ms. hostrum nomen patris rectius expressit, seu hcroicus : vix autem in usu antiquo distingui-
    Bonizonem scribens ,• qui hic saltem Boniz-us vet tur a Childebrando, sicut nec Childcberlus ab Hilde-
    Bonitus non Bonicus, scribendus erat. • berto : est tamen notionis differentia , quatenus
    (2) Pro varia dialeclo varie nomen hoc scribitur, 0 Ghilde antiquis Francis Saxonibusque, et hodie ad-
    Ililtebrant, Hildebrand , Hcldebranl, et (suavioris huc Anglis, significetinfantem, fdium, etc. Itali fere
    pronuntiationis causa) eliam Hetlebrand : quod po- sine aspirationel/rfcfcruiid«m dicunt, quod recentior
    stremum , quia varie accipi potest, inimicis Gre- usus in Aldobrandum vertit. Porro quae, occasione
    gorii et maledicis occasionem dedit, ut infra num. 4 ignei ardoris ipso nomine significati, mox dicunt.ur,
    dicilur. Infernalem tilionem: quarnvis Helle, non de Elia, ex apocryphis sumpta , poterunt ad jus fe-
    solum substantive infernum , ab llellen in declive stum 20. Julii accuralius [referri].
    vergere, sed adjective etiam Clarum significet. No- (3) Majoli Yitam damus 11. Maii, ubi ostendimus
    ster auctor, omissa prioris partls elymologia , in obiisse illum anno 994 : atqui anno 1048. Hilde^
    posteriori a Brznden , urere , ardere sumpia , hic brandus adhuc erat adolescens : itaque quod hic S.
    stetit, Peruslionem reddens : est autem Brand, ar- Majolo tribuitur, sub aliquo ejus discipulo vel suc-
    dor, incendium, tilio. Hill vero vel Ilcld, significat cessore S. Odilone dictuni fuerit.
    Hcroem; atque adeo Hildebrandus est Ardor heroum
    41 PROLEGOMENA.— ACTAS. GREGORII.
    eonicmptus a quodam ealumniatore, terribiliter vin- A celebralurus, adiit Abbaliam, vocabulo Nonautu-
    dicatus est ccelesii igne. Nam cum esset Archidiaco- lam(4), sanctorum praedecessorum ejus Silvestri et
    nas, antecessoris sui Alexandri; pauper quidam in- Adriani patrociniis gloriosam. Ibi nempe sacrosan-
    tolerabilem sustinens slbi hereditatis ablatse inju- ctis insistens ministeriis, cuni jam consummaret
    riam , ab iniquissimo et metuendae potentise viro , sanctificationem Chrismalis, subito ccelitus inflam-
    flebilemquerimoniam detulit Pontifici Romano. Ye- mante benedicluni liquorem clara specie ignis, con-
    rum hic, cum propterea sibi quoque damnum ab glorilicatus est antiquis Patribus signo divinse ac-
    animOirrevercnti et infrunito subeundum formida- ceptionis.
    ret, et justa sententia misericordiam sublevare tre- 5.(5) Sed jam congrutim videtur miracula deigne
    pidaret; justus Hiltebrandus, quasi lco coufidcus, in mirabili exlinctione ignis finire, quse in Chronicis
    cum primum Ponlificeni ad cxerendum ul.ionem venerabilium virorum hac occasione legitur acci-
    cxcitare et confortare tentasset, sed euni a pu- disse. Cum praedictus Henricus Romanse civitatis
    giUanimitate spirilus nequaquam Hberare prae- moenibus hostili manu assedisset, et ob hoc igncm
    valuisset; sibi vicem illam misericordise et veritalis quodam loco injecisset, ut, populo a tutandis pro-
    commiili postulavit. Qua protinus accepta, senten- pugnaculis ad avertenda combustionis pericula con-
    tiam anathematis in proedonem dedit. Atille, vel non verso, sine prohibitione irrumperet; intelligens
    habens, vel erubescens habere videri timorem tantl hanc vcrsuliam foiiissimus in fide Chrisli Grego-
    judicii; cum exinde tertia die solito (more) exultan- rius, signum Crucis appinxit, et, velutTiberis inun-
    tis vel insullantis equestrem militiam inter comnii- dantiam efnmderet, incendium prolinus extinxit,
    Ktones ventilasset; subito fulminis ictu percussus, plebemque ad propugnacula defensanda redire
    veluti durus' Pharao, in stagno ignis ardentis sub- prsecepit.
    mersus est. 6. Nobis etiam redire placet ad commemorandam
    4. Interea vidit iUud famosum somnium, Pontifi- pueritiam ejus , in qua avunculo suo Abbali mona-
    calis excellentise et efficaciaavaticinium, quod scili- sterii sanctse Dei Genelricis Mariae in Aventino
    cct ex ore ejus ignis exiret, qui totum mundum monte, ad instructionem liberalis scienliaeet com-
    igniret; haud dubium quin ille ignis, quem Domi- posilionem moralis disciplinae, a parentibus com-
    nus Jesus Christus misit in terram, et voluit vehe- mendatus, in brevi ostendit spectabiles flores utrius-
    mentcr accendi. Yerum non sic impii interpretati que nutrimenti. Jam vcro adolcscentiam ingressus,
    sunt, neque sic malignantes experli sunt. Nam quia profeclus est in Franciam , domilurus inibi carnis
    Spiritum sanctum blasphemaverunt, eumque in (Q petulantiam et moleslia peregrinationis et instantia
    servo suo arguentem de peccato, Infernalem titionem eruditionis. Inde posl aliquot annos Romam reditu-
    vocaverunt: jttsli Dei ultione , irremissibili delicto rus, occulta Dei praeparatione, moram fecit aliquan-
    obligati, perpeluam miseriam malignae appeilationis tam temporis in aula Henrici III, ut, qtiia subliman-
    inciderunt, et mirum in modum, quod piis eratsa- dus erat in culmine Sacerdotii , profectus ejus
    lutiferum, impiis factum est niortiferum. Hic succe- manifestus fierci omnibus ex alta specula regni.
    dit miraculum, non solum Eliae, sed eiiam jusli Ilinc ipse Imperaior aiebat ntinquam se audisse
    Abel, et sapientissimi Salomonis, necnon ct aliorum hominem cum tanta fiducia Yerbum Dei proedican-
    Patrum exemplis gloriosum, quorum videlicet Iiba- tem. Probatissimi quoque Episcoporum, rei publieoe
    minibus iUapsa cst per speciem iguis gratia sancti Consulcntium, admirabantur in verbis graliae quse
    Spiritus. Domino namque auctore sublimatus in procedebaut de ore ejus.
    specula Apostolorum Petri et Pauli, cum in univer- 7. Post hsec Romam reversus , cum studio per-
    sani terram prodttccret sonum eorum, et in fines or- fectionis insisteret, ct accepta divinitus talenta in-
    bis terrse disseminaret verba eorum; moderniNero- tellectus atquc operationis dtiplicare satageret, lor-
    nis, scilicet quarti Henrici Regis, cujus ffagitiis et pcntes domeslicos sensit inimicos, et illtid veritatis
    facinoribus omnis prsedicatio veritaiis, velul ignis D elogium probavit: Nemo propheta acceptus esl in
    urens , intolerabilis erat, gravissimam contra se palria sua (Luc. iv). Proinde parcere volens invi-
    persecutionem commovit: ideoque neccssitate com- dise, ct majorem caritatis fructum quserere, ingredi
    pulsus fagere de civitate in civitatem, Chrisiianissi- statuit in partes Germaniae et Galliae. Cumque ve-
    mseComitissaeMathildis tutelam ad tempus expelitt. nisset ad Aquas pendentes (6), appareus ei in vi-
    Cuinque apuJ eam in pace factus esset locus ejus, sione B. Petrus, qui jam ascensiones ejus in Cathe-
    et habilatio ejus in Sion, hoc ost in specula divinse dram suam disponebat, prodire eum ulterius prohi-
    cor.templationis; recttrrente lemporum rota, forte bebat.Ipse autem, fallaccm existimans imaginem , a
    imminebat dies maxime dedita Pontificalibus ofli- proposito itinere non refiexit. Item secundae noctis
    ciis, quocnuncupari solet Cccna Domini. Hanc ergo similem visioncm praeterivit. Tum vero tertia nocie
    (4) Nonantula in confiniis agri Mutinensis et Bo- Chronologia Pontificia.
    noniensis fundata S. Ansehno primo Abbate, qtii di- (5) Mcminit sequentis historiae Bcrtholdus Con-
    tavit illam reliquiis S. Silveslri, ut dictum est ad S. stantiensis ad ar.num 1082.
    Anselmi Yitam die 5. Martii. Ibidom ciiam haberi (6) Aqua-pendens oppidum ditionis Ponlificias-'^
    corpus Hadriani Papce non I. sed III. ostendi'.-in territorio Urbevctano.
    PATROL.CXLVIil. 2
    43 . GREGORiUS VII PAPA 44
    "cum maximo lerrore ingcrens se facies Aposlolica, ^. CAPUT II.
    graviter eum luiturum, si non reverteretur, intenta- Miracula et gesta atile Papatum.
    Vit; sicque eum in Romanae Ecclesiae solatium re- 10. Interea spiritualis agricola, sanctus videlicet
    vocavit. Leo FS. Papa (10), considerans et admirans multum
    8. In diebus illis, mortuo Damaso (7) secundo, fructum palmitis hujus , eo quod ipse maneret in
    successit nouus Leo (8); qui, laudabilis viri pruden- Christo, et Christus in ipso; dilatavit in eo mansio-
    tiam et sanctiiatem ex corde veneratus et amplexa- nem Christi per impositionem Ordinis Levitici, et ut
    Archidia-
    tus, ejus per omnia consilia suscepit; et hsec eorum fructum plus afferret, Romanae Ecclesiee
    concordia plurimum in agro Dominico spinis erutis conum instituit. Post hsec in partes Galliarum di-
    fructificavit. Interea Subdiaconus ab eodem Papa rectus, ita creditum siLi Apostolicse vicis cxhibuit
    ordinatus, monasterio S. Pauli, miserabililer deso- oflicium, ut merito cum Apostolo dicere posset
    lato, praelatus est, tali primitus visione confortatus. « Deo gratias, qui semper triumphat nos in Cltri-
    Apparens ei B. Paulus in basilica sua stabat, ac pa- sto Jesu, et odorem notitise suoe manifestat per
    lam manibus tenens stercora boum, de pavimento nos in omni loco, quia Chrisli bonus odor sumus
    levabat, ac foras jactabat. Cumque speclalor oiio- Deo, in iis qui salvi fiunt, et in iis qui pereunt; aliis
    sus assisteret, increpabat eum Apostolus, quare non quidem odor morlis in mortem, aliis autem odor
    se adjuvaret : jussitque eum palam apprehenderc, vitse in vitam (// Cor. n :) . »
    et fimum (sicut ipse facevet) ejicere. Latrunculis 11. Primam sane odoris hujus fragrautiam Lug
    enim Campaniae diripientibus subsidia alimoniae, in dunum, quae prima sedes est Galliarum, synodali
    tantum languorem inciderat observantia sancsilatis discussione suscepit. Nam, sicut Papa Kalistus nar-
    el regulse, ut et armenla, licenter ingredientia, do- rare consuevit, prima Concilii die, proclamalus est
    inuni orationis foedarent; et mulieres, in refeciorio quidam Pseudo-episcopus de Simoniaca Pontificalis
    uecessaria ministrantes, iamam paucissimorum, qui culminis aseensione; sed quia ad finem perduci non
    remanserant, monachorum dchonestarent. Elimi- potuit probatio, in scquentem di.m prolata est. In-
    nata igitur omni spurcilia, et recuperata victualium terim quid faceret sibi male conscius? Quo se verte-
    sufficientia, congregavit lionestam multitudinem ret? Adamante duriorem judicis mentem nullo mu-
    Regularium monachorum : quorum religione et nere ausus est attentare, non dubitans se per hoc
    disciplina venerabiliter usque hodie pollet locus iste. ardentissimum veritatis amatorem magis exaspe-
    9. Denique tam singularcm coepit habere fidu- rare quam placare. Daia igitur pccunia , oppilavit
    ciam super opitulationibus precum illorum, ut, si C ora tam accusatorum quam testium, et cooperante
    quando non liberarelur ab adversitalibus, certissi- securitatis insolentia, tumidus crastinae sessionis
    mtim ei signum fieret, alicujus delicti impedimentum cognitori insultavit, dicens : Ubi sunt, qui me accu-.
    csse mter eos : quo praesenli ipsius examinatione sabant? nemo me condemnavit. Ail hsec zelotes Dei
    correcto, solito curstt liberationem ejus acceleratam alto gemitu siispirans, et frixorium cordis sui super
    ferebat oratio (Gal. vi). Beatus planePater, beati illis qui corrupti erant dedignativo gestu significans,
    filii, quos inter ignoranlia et impunilas culpse mo- ait ad corruptorem : Credis, o episcope , Spiritum
    ram non potuit habere, sed, exemplo quidemJosue sanctum unius cum Patre et Filio esse substaniiae et
    prodita, in spiritu lenitatis, secundum Apostoli prse- deitatis? Quo respondente, Credo; Dic, inquit, Glo-
    ceptum, casttgata est ! Si qui tamen, cujuslibet pro- ria Patri, et Filio, et Spi itui sancto. Cumquehunc
    fessionis fuerint, majorcs culpas, et maxime ad irn- Ycrsiculum , ad commendartdam sanctae Trinitatis
    mundiliam vel sacrilegium pertinentes, apud S. Pau- fidem a Nicsenis Patrihus hymnizando prolatum, et
    lum committere prsesumpserunt, mox in Apostoli- B. Hicronymo pro succentu (il) singulorum Psal-
    cae reverenliac (honorem) ab exterminatore perie- morum Damaso Papoe commendatum, fiducialiter
    runt. Sicut eiiim, (9) pritni Gregorii tempore, B. adorsus fuisset; Gloria Patri et Filio, dicebat; sed,
    Andreas Apostolusullor exstitisse legitur sui sanctua- u Spiritum sauctum nominare minime valebat. Se-
    rii; ita et in diebus Hiltebrandi ejusdemque Grego- cundo tentare admonitus, defecit in Filio. Tertio re-
    rii VII. B.Paulus Apostolus vitidexenituil sui sanctifi petere permissus, obticuit in Patre. Tunc.demum
    cii, utroque scilicet Apostolo eooperante suo opera- pedibus Apocrisiarii provolutus, Simoniacum se
    rio. essc professus est. Qui mox ut ab Episcopatu depo-

    <7) Damasus II. creatus est die 17. Julii anno tein Casinensem, dein Yictorem II. Paparo lib. 5.
    1048. et, euin sedisset dies 25. exlinctus est, ut Dialogorum, et apud Petrum Damiani Opusculo 19.
    creditur, veneno. cap 6. apud quos sequens narratur historia, sed
    (8) Yitaw S. Lconis IX. dedimus 19. Aprilis. An- Subdiaconus appellatur. Yerum infra apud Berthol-
    nus aulem tunc erat 1084. dum num. 1. et aoud Grutmundum Archiepiscopum
    (9) Hoschahentur in Viia S. Gregorii, a nobis 12. Aversanum lib. 5. de Yeritate Corporis Christi in
    Martii illustrala, atictore Joanne Diacono lib. 4. Eucharistia, Archidiaconus dicilur
    num. 96. (11) De hoc succentu, a S. Hieronymo commen-
    (10) Cum S. Leoni IX. successisset Victor II. dalo, egimus in Annotalis ad Epistolas praevias
    creatus 13. Aprilis anno 1055. missuni se in Gallias utrique adscripias, aute Calalogos veleres anliquo-
    testatur ipse Hildebraudus apud Desiderium Abba- rum Pontificum, editos ante tomum i. Aprilis p. iv.
    45 PROLEGOMENA.— ACTAS. GREGORII. 64
    situs esl, Gloria Patri, el Filio, ct Spiritui sancto, A properalionem indixisset; et, quod prsedictum est,
    clara voce personuil. Et his divinse cognitionis audivit.
    indiciis feruntur nonnulli Pseudoepiscoporum com- 15. Inter hsec, Romam proficiscens, cum audis-
    puncii, malas eonscienlias sponlanea confessione set morluo Slephano Papa (15) Benedictum quem-
    prodidisse, et injuste acquisitas dignitales jusie de- dam ab iniquis et importunis hominibus conlra
    misisse. Canones in Apostolica Sede subslitutum, magis ac-
    12. Llem venerabilis Arcliidiaconus Synodum te- ccleravit iter suum : collectaque Synodo Episco-
    nuit, cui Hugo (12) Cluniacensis Abbas interfuil: in porum in Tuscia , Benedictum quidem sancli Spi-
    qua Episcopum quemdam ordinejudiciariodeposuit. ritus judicio condemnavit, Gerhardum vero, Flo-
    Inde simul ambo profecti, ad flumcn quoddam per- rentinae eivitatis venerabilem Episcopum, com-
    venientes transvadabant : Archidiaconus vcro pree- muni bonorum consensu etectum ApostolocaeSedi
    cessil Abbatem. Transmisso igitur flumine, conver- inthronizavit, atque Nicolaum II (14) nominavit.
    sus relro respexit, et dixit: Cur lalia de me cogita- Ifoc autem post biennium defuncto, successit
    sti? Abbas vero respondit: Tune es Deus , qui co- Alexander II.
    gitaliones hominum tc scire asseveras? Deus. in- 16. Hujus camerarius, nomine Joannes, narrare
    quit, non sum : sed tamen, quse in animo volvebas solebat factum in semelipso divinse curationis mi-
    audivi. Dixisti enim in corde Itto, me magis Episco- raculum, per venerabilem Hildebrandum adhuc Ar-
    pum illum causa jaclanlioe, quain zelo Dei depo- chidiaconum. Nam cum idem Joannes apud Tuscu-
    suisse. Perculstis Abbas conscientia : Rogo le, in- lanum nimis acri febrium dolore fatigaretur, raisso
    qttit, per carilalem Dei, ut edicas mihi quomodo nunlio beatum virum rogavit obnixe ne pigritaretur
    hoc senlire poluisti? Quia vcnienlem te, inquit, per venire usque ad se. Nec mora, quia boni nuntii ho-
    alvetim fiuniinis respexi; ct, quasi filum tensum [fo- minem esse cognovit, venire non renuit. At ille
    Tet] ab ore tuo usque ad aures mcas, inde hoc per- nimio gaudio repletus in adveniu ejus, tradilis ci
    pendisse le sensi omnibus suis, commendavit etiam , humililer im-
    15. Altera item die, cum ambo , Archidiaconus plorans, ut communem Dominum pro se deprecari,
    videlicei et prsedictus Abbas Cluniacensis, ecclesiam ac religiosos homines in idipsum curaret adhortari.
    ejuamdam ingressi fttissent; Camerarius Abbalis Tunc vir Dei, domestica pietate ab intimis visceri-
    stans ad oralionem, clam aliquos nummos e marsu- bus commolus, ejectis omnibus, se diuiissime in
    pio protulit, atque pro cxpensis tribuendos de masu oraiionem cum lacrymis absque verborum strepitu
    in manttm calculavit. Interrumpens autem oralio- r( dedit. Complela oratione, Comitissam, cum qua
    nem Archidiaconus vociferando : Exi, diabole; eccle- idcm Joannes morabatur, vocavit; eamque ut re-
    siain eum relinquere coegit. Tum Abbas : Inhu- fectionem, pullum videlicet gallinae,infirmo praepa-
    rnane, inquil, agis, qttod neqtte oralioncm nos COKI- rarel hortalur. Cui renitenti, eo quod longa debi-
    plere permitlis. Oralionem, ait, monachi tui scisci- lilate stomachum adeo infirmatum esse non igno-
    lare, el Cur id feccrim , poteris cognosccre. Re- ravit, ut etiam ante aliquot hebdomadas cibum
    quirens igitur Abbas , invenit qttod nummos com- percipere fasiidierit, vir Dei respondet: Sine niodo.
    pulassct. Conseqtienlcr Archidiacontis intulit : Et Scias enim quod tam festinanter non praeparabi-
    ego teterrimum spiritum ante ipsum hoc idem si- tur quomodo ipse desiderabit. Hoc ita res prcba-
    muiare vidi vit. Nam sufficientcr refectus , obdormivit sopora-
    14. Eodem itinere venerunl ad quamdam civita- tus , ac de omni illa validissima invaletudine sine
    tein, multa mortalitate laborantem; in qua vidit An- mora convaluit.
    gelttm Dei erecio gladio paratum ad occisionem. 17. Iie.rumvir beatus ad Ecclesiarum directionem
    Unde, cum irent ad oratortum secundum consuetu- a Domino Papa deslinatus, cum inter muita bona
    dinem, rogabat Abbalem ut breviaret oralionem opera quaeoperatus est, Antistilem quemdam, falsis
    et quantocitis rclinqueret civitatem, alioquin omnes D1 crimiuibus impetilum , a malignantittm calumniis
    perituri essent. Dicto parcns Abbas \elociter rever- duce Spirilu veritatis eripuisset; Romam reversus,
    sus est ad hospilium, et ecce reperit duos vise BasilicamPelri Apostoli, causa orationis et gratia-
    socios repcntina morte prostratos. Cumque fesli- rum actionis, ingressus est. Erat ei familiare diver-
    naniissime descruissent locum pestilentiee, Abbas liculum, ut ad B. Marise Dei Genitricis iconem,
    jam potilus sciscitandi liberlate, percunctalus est consislentem intra eamdem Basilicam, ante cam
    venerabilem Levitam quid vidisset, quod lanlam orando procideret, et plorando cor suum effunderct.

    (12) Acta varia S. Hugonis dedimus 29. Aprilis. adesset Hildebrandus,


    (15) Mortuoanno 1054. S. Leone IX. substitutus (14) Nicolaus II sedit a Januario anni 1059. fere
    \anno sequente Viclor II. et huic anno 1057. vita usque ad Junium anni 1061. cui tunc successit
    functo successerat Stephanus IX. qui post octo cir- Alexander 11,%.quo HildebrandumCancellis Aposlo-
    ciler menses decessit e vivis. Hic, leste Leone lorum prwfeclum ait Malmcsburiensis, lib. 3. de
    Ostiensilib. 2. Chronici Casinensis cap. 100. man- Geslis Regum Anglorum, pag. 107. ex editione
    davit ut nullus a suo obitu eligeretur Papa, nisi Francofurtensi.
    47 S. GREGORIUS VII PAPA. 48
    Igitur cum hac vice secundum hanc consueludinem A I dens : Sancta Domina, Dei Genitrix, quouiam viam
    facturus accessisset; vidit, quod diclu mirabile est, habeo longam ad amliulandum, multorum dierum
    ipsam imagincm lacrymas stillare, et quasi dolorem spatium habentem, de candela tua curam habeto,
    suum pro aliqua dUeclisui molestia significare. Ipse et inextinguibilem eam secundum meum propo-
    autcm repletus slupore et ecstasi, postquam satis in situm custodi : ego enim adjutorium tuum co-
    sdmiraliouem defixus est, lacrymis Iacrynias uber- mitem habens vadam. Et his ad imaginem dictis,
    tim reddidit: et supplicalione completa , Latera- abibat : ct proposito ilinere completo revertebatur,
    ncnse Palatium, salutaturus Domnum Papam, revi- aliquando quidem mense uno, aliquando verd duo-
    sit Qui mox perlati ad eum falsi rumoris excipiens bus vel tribus, nonnunquam quinque aut sex mo-
    indicium; quod videlicet pro muneribus praenotalum ratus : et sic inveniebat candelam ordinatam et ar-
    justificasselEpiscopum, patenter dedil intelligi quid dentem, uteam ad iter agendum egrcssurus sinebat
    in sacra imagine significasset similitudo condolendi. numquam illani aliquando a semetipsa extinctam vi-
    Verum cum sapientia, quse lucebat in vultu ejus, ra- dit, ueque a somno surgens, neque ab eremo rediens
    tionem coepisset reddere; erubescebant omnes, qui in speluncam.
    in prsesenlia erant, adversarii ejus : et juxta B. Hie- 19. Item ex eisdem Actionibus ex Yita (19) S.
    ronymum, falsus rumor cito opprimebatur, et mor- Theodori Archimandritae, cum esset annorum quasi
    dax lingua cito confodiebalur : quippe vita ipsius xn, facta est mortalilas ex bubone in illa villa, ita.ut
    voce et exemplo commendabatur. Iude cum prae- etipse infirmaretur pene ad mortem. Porro detule-
    dicto more solitorepcteret imaginem, converso mira- runt eum in oratoriam domurn S. Joanuis Baptistse,
    cuio, vidit eam arridere sibi tanquam triumphatori. quae eratjuxta villam, et straverunt eum ad intro-
    18. Ne autem hsec miracula, quamvis de sanctis, itum altaris. Porro supra illum in receptaculo Cru-
    tamen de insensatis rebus, incredibilia videantur : cis stabat imago Salvatoris Jesu Christi; cumque
    cx probabilioribus orthodoxorum Patrum scriplis fi-' ex dolore bubonis cruciaretur, rcpente dt imagine
    dem dare volumus, qusedam ex his mutuantes ceciderunt super eum roris guttse; et statim, gratia
    exempla quse contra hujusmodi incredulitatem non Dei, a dolore convaluit, et sanus effeclus est, et
    putamus invaUda. Sic enim legitur in Actionibus ivit domum suam. His exemplis, ad adstruendam
    sepliini universalis Concilii, auctoritate primi fidem suflicere valentibus, ad nostrae narrationis
    Adriani Papse collecti (15): Narravit nobis Dionysius ordinem redeamus.
    presbyter Ecclesise Ascalonis, de abbale Joanne 20.1gitur venerabilis Hiltebrandus viditvisionem,
    anachorela, dicens : Quia hic magnus in prsesenti C < Apostolicaepietatis in proximo suscipiendse praesi-
    generalione fuit homo, et ad statum suum Deo pla- gnalionem. Apparuit ei Simon Magus, tripudians et
    centem hoc de eo miraculum asserebat: In specu, exultans in navi: et ipse sibi videbalur illum insi-
    inquiens, senex sedebal in partibus Sochus, posses- lire, et colluctando pedibus subactum insolubilibus
    sionis ab Hierosolymis milliariis ix (16) ferme nexibus vincire. Quod novis Ecclesiam signifieet,
    distantis. Imaginem autem habebat senex iu specu rarus esl qui ignoret : in qua nimirum Simon Ma-
    sanctae et intemeralse Dominse nostrse, Dei Genitri- gus, ante beati viri hujus Apostolatum, longe late-
    cis et semper Yirginis Mariae, liabenlem in ulnis que per suos sequaces sacrilega venalitate luserat,
    Christum Dominum noslrum. Quotiescumque igitur libere scilicet et impudcnter emens ac vendens ec-
    volebat quoquam pergere, aut ad eremos longin- clesiasticas dignitates. Quomodo autem per hunc
    quas, aut Hierosolymam ad adorandam sanctam alhletam Dei prostratus et alligatus sit, suo loco
    Crucein et sancta loca, vcl etiam in Sina monte dicemus. Per idem tempus quidam Pisani pernocta-
    oraturus, aut ad martyres qui ab Hierosoiymis bant in Basilica B. Petri gratia orandi : cum ecce
    roultis spaliis aberant (eral enim amicus Martyrum vident ipsum Principem Apostolorum in eadem do-
    oppido senex; nam, nunc quideni ad S. Joannem mo sua, cum hoc praedestinato herede suo deambu-
    Ephesum, nunc vero ad S. Theodorum [17] Eu- D 1 lantem, eique praecipienlem ut stercora diversoruni
    chailam, aut ad S. Theclam Seleuciam pergebat, jumentorum, quse sparsim inibi jacere videbanlur,
    vel adS. SergiumArapliani[18]),praestruebat can- in saccum, qui cominus haberi cernebatur, congere-
    dclam et succendebat, sicuti habebat consuetudi- ret, et dorso imposita egereret. Et quidem per hsec
    nem : et ad deprecationem stans, ut iter sibi dirige- stercora, luxurias et spurcitias divcrsorum homi-
    retur, dieebat ad Domiuam, in imaginem ejus atten- num, maxime autem Nicolaitarum,et quarii Henrici

    (1.5)Habenlur hsec in Prato Spirituali seu Hb. 10. chi Yitam 7. Octobris. Consule notas Baronii ad
    de Yitis Patrum, auctore Joanne Moscho cap. 180. dictum diem.
    (16) Ibidem milliaribus fere viginli. Scriptitra (19) Ex actione 4. constat hunc esse S. Theodo-
    variis locis Socho nominat, resque inter ipsum et rum Siceorum Abbatem; cujus Acia valde illustria
    Azecha faclas narrat, est autem ad Euronotum ver- dedimus22. Aprilis; sex ex sola versione Latina,
    sus jEgyplum. curata per Lipomanum : in qua cum hoc miraciv-
    (17) Perperam impressum Eucharetam. Consule lum desit, apparet nec ipsum Lipomanum, iu^.-
    quae dc S. Thcodoro diximus ad Yilam ejus die 7. grum Grsccum textum habuisse, quem vel ideo »i;a-
    Februarii § 2. gis oplamus inveniri.
    (18) Imo Saraphas, uli dicetur ad ejus cl S. Bac-
    £9 PROLEGOMENA.— ACTAS. GREGORU. 50
    patroni eorum significari, in promptu est. Sed quo- A , tionem, eleemosynis conditam, divino fulti auxilio
    modo et porfata et exportata sint, suo tempore, statueremus quod nielius de electione Romani POE-
    Deo aspirante, demonstrabimus tificis videretur. Sed subito, cum praedictus Domi-
    CAPUT III. nus noster Papa in Ecclesia Salvaloris sepulluras
    Electio ad Papalum ct hanc secuta visio columbai: traderetur, ortus est magnus tumultus popuU et
    morbi divinitus Gregorio immissi el ablati, wgri fremilus, et in me quasi vesani insurrexerunt; ita
    sanali. ut cum Propheta possim dicere : Veni in altitudi-
    21. Nunc electionis ejus, post mortem Alexandri nem maris, et tempestas demersit me; Laboravi
    Papae, legitimum ordincm , prout ipsi electores ejus clamans, raucse factaesunt fauces meee; et: Timor
    conscripserunt, proponamus, regnante Domino el tremor venerunt super me, et contexerunt me
    nostro Jesu Christo, anno clementissimse Incarna- tenebras. Sed quia in lecto jacens valde fatigatus
    lionis ejus 183, Indictione et Luna xi, decimo Ka- satis dictare nequeo, angustias meas enarrare su-
    lend. Maii feria secunda, die sepulturse Domini persedeo. Te igitur per omnipotenlem Dominum.
    Alexandri bonse memorise secundi Papse. Ne sedes rogo, ut suffraganeos Fratres et Filios, quos in
    Apostolica diu lugeat proprio destituta Paslore, Christos nutris, ad exorandum Deum pro me pro-
    congregali in Basilica B. Petri ad Vincula, nos B voces, et ex veia carilate invites : quatenus oratio,,
    sanclae Romanse Catholicae et ApostolicaeEcclesiae quae me liberare debuit, ne incurrerem periculum,
    Cardinales, Clerici, Acolylhi, Subdiaconi, Diaconi, saltem tueatur in periculo posilum. Tu autem ipse
    Presbyteri; praesentibus venerabilibus Episcopis; quantocius ad nos venire non prselermiltas, qui
    Abbatibus, Clericis et Monachis cousentientibus; quantum Romana Ecclesia te indigeat, et in pru-
    plurimis turbis utriusque sexus diversique ordinis dentia tua fiduciam habeat, non ignoras. Domi-
    acclamantibus; elegimus uobis in Pastorem et Sum- namAgnetem Imperatricem (20), etRainaldum (21)
    mum Pontificem, virum religiosum, geminae scien- venerabilem Cumanum episcopum ex nostra parie-
    tiae prudentia pollentem, aequitalis et justitiae prse- saluta : et quantum erga nos dilectionis habuerint,
    stantissimum amatorera, in adversis fortem, in nunc ut ostendant, nostra vice fideliter obsecra.
    prosperis temperatum,ct, juxtaApostoIi dictum, bo- Data Romse, ix Kal. Maii, Indictione undecima.
    nis moribus ornatum, pudicum, modestum, so- 23. Gregorius, in Romanum Ponlificem eleclus,
    brium, castum, hospilalem, domum suam bene Gottifredo (22) Duci salutem in Domino Jesu
    regentem, in gremio hujus Matris Ecclesiaea pue- Christo. Grala nobis esllsetitia tua, qttam in Htteris.
    ritia satis iiobilitcr edueatum et doctum, atque pro „ tuis de pronrotione nostra te habere cognovimus;
    vitaemerito in Archidiaconatus honorem usquehodie non ut hoc aliqua causee nostrse delcctatio faciat,
    sublimatum, Hildebrandum videlicet Archidiaco- sed quod eam ex fonte sinceras dileclionis et fideli
    num; quem amodo usque in sempiternum et esse mente derivatam esse, non dubitamus. Nostra enim
    et dici Gregorium Papam et Apostolicum volumus promotio, quse tibi ceterisque fidelibus piam de no-
    et approbamus. Placet vobis? Placet. Vultis eum? bis existimationem et gaudium administral, nobis
    Volumus. Laudatis eum ? Laudamus. Acta Romaex interni doloris amaritudinem et nimiae anxietatis
    Kalend. Maii, Indictione xi. angustias generat. Videmus enim quanta nos soli-
    22. Ipse quoque Jregorius de electione sua conti- citudo circumstat: sentimus quam nos suscepti
    nuo has misit epistolas. Gregorius, in Romanum oneris sarcina gravat : sub quibus, dum nostrae
    Pontificem electus, Desiderio Abbati Monasterii infirmitatis conscientia tremit, anima noslra in
    S. Benedicti montisCasini, salutem inChristo Jesu. Christo potius dissolutionis requiem, quem in lan-
    Dominus Papa Alexander mortuus est : cujus mors lis periculisvitam cupit. In lantum quippe commissi
    super me cecidit, et omnia viscera mea concutiens, nobis oflicii consideratio nos sollicitat, ut, nisi in
    penitus jonturbavit. Nam in morte quidera ejus Ro- orationibus spiritualium hominum, post Deum,
    manus populus contra morem ita quievit, et in D aliqua fiducia nos sustentaret, curarum immensitate
    manu nostra consilii frena dimisit, ut evidenter mens nosira succumberet. Peccatis enim facienti-
    appareret ex Dei misericordia hoc provenisse. bus, ita pene tolus mundus in maligno est positus,
    Unde accepto consilio hoc statuimus, ut post tri- ut omnes (<Upraecipue qui in Ecclesia Prselati
    duanum jejunium, post Litanias et multorum ora- sunt) eam notius conturbare, quam fideli devotiono

    (20) Henrici quarti mater Agnes Imperalrix, eo Imperatricis. Eidem epislolam libro 6 etiam scripsit
    parvulo postviri mortem gubernacula regni pacifice Indictione 2. anno 1079.
    est moderata : sed poslea, Principum invidia videns (22) Gottifrcdus seu Godefridus,cognomento Bar-
    filij animum a se aversum discessit in Italiam : et batus seu Senior, Lolharingice et Tuscice Dux, duas
    per medium fere anni spalium, ut loquitur Leo habuit uxores; primo Dodam, ex qua genuil Gode-
    Osliensis 1. 3. Chronici Casinensis c. 32. Casini fridum Gibbosum, el B. ldam viduam, Comitissam
    commorata est, ac proinde eam tunc ibi existeutem Boloniae, cujus Yitam dedimus 15. Aprilis. Dein
    salutat S. Gregorius. duxit anno 1054.' Beatricem, viduam Bonijacii
    (21) Videtur Rainaldus tunc exul, Casini fuisse. Tusciw Marchionis, quoe eidem Bonifacio ante ge-
    Euni S. Gregorius consolaturepistola 20. Hbri priini, nuerat Malhildem Murchionissam, seu Comilissam.
    anuo sequcnti data, in qua mcininit diche Agnclis
    51 S GP.EGORIUSVII PAP.4. 32
    defendere vel celebrare contendant, et, dum suis A \. undc venerat, illico rcversa *.sl. Slupefactus igitur
    aut Iucris aut prcesentis gloriae desideriis inhiant, novo miraculo rusticus, atque posl paulum ad se
    oninibus, quse ad religionem et justitiam Dei peiii- reversus. ad propria remeavit
    nent, se velul hosles opponant. Quo magis nobis 25. Sequenti nocte tres viri, habi.tu decoro vul-
    dolendum est, qui susceptum universalis Ecclesiae tuqtte spleiidido, ei apparuerunt : quorum unus,
    regimen rn tanta diflicultate, nec rite administrare, veslitu succincto canicieque decenli, Dguram Petri,
    nec tuto deserere possumus. Ceterum, quia fidei et (ut in piciuris videre solebat) sibi expressit: alius
    constantiaevirtutem (donante Deo) in le sitam esse vultu splendidus, statura procerus, in admirationem
    cognovimus; omnem, qiiam oportet in carissimo simul et timorem convertit inspectorem; terlium,
    S. Petti filio, in te fiduciam habenles, animum cujus qualitatis esset, non adeo curiose quoesivit.
    luum de nostra itidem conslantissima dilectione, el Proinde affabiliorliorum trium, quis esset diu hoesi-
    erga honores tuos promptissiina voluntate, nequa- tans, tandcni canum illum sermone aggressus, quis
    quam dubitare volumus. De rege vero mentcm no- illemajoresset, vel quocensereturnomine, sciscilatus
    stram et desiderium plene cognoscere poies; qupd, est: a quo responsttm,quod Sol vocarelur, accipietis,
    quantum in Domino sapimus, neminem de ejus pras- _ insuper ita increpatus est: Quarc non annuntiasti
    senliacfuluragloria autsoliiciliorem, autcopiosiori Gregorio, quod beri vidisii' IUe vero perterritus,
    desiderio nobis prseferri crcdimus. Est etiam haec niiiil sevtdissetestatur.Oblitusnees, inquit,quodco-
    voluntas noslra, ut, primum oblata nobis opportu- lumbam heri inter Missarum solemnia requievisse
    nitale, per nuntios noslros, super his qttsead pro- super humerum ejus videris ? toiaraque visionem, ut
    feclum Ecclesiseet honorem Regise dignitatis suae viderat, sibi retexuit. Dcindc prsccepit ci ut quanto-
    pertinere arbitramtir, patcrna eum dilcclione et cks ad Gregorium iret, qttia eadein die inde erat
    admonilione conveniamus. Quod si nos audierit, transiturus, atque ex ordine ei visionem recitaret.
    non aliter de ejus quam de nostra salute gau- Mane facto rusticus, quid ageret dubiians, atque
    debimus; quam tunc cerlissime sibi lucrari po- visionem illusionem esse secum peiiractans, quem-
    terit, si, in tenenda justitia, nostris monitis etconsi- dam ejusdem loci religiosum virum adit, et quid
    liis acquieverit. Sin vero (quod non optaraus) nobis sibi visum fuisset intimavit. Id autem cbnsilii acce-
    odium pro dileclionc; omnipotenti autem Deo, pro ptt, quatenus Dominum olnrixe deprecarelur ut,
    tanto honore sibi collato, dissimulando justiliam si ex illo haec visio fuisset, sccundo ac tertio ei re-
    ejus, contemplum non ex sequo reddidertt; inler- velare dignaretur : quod ita rusticus devote peregil.
    minatio, qtta dicitur: «Malcdictus homo, qtti prohi- C i Secunda igitur ndcte ilem commonitus, obnixius
    bet gladium suum a sanguine,» super nos, Deo pro- precibus inslilit. Tertia vero nocte, cum iidem viri
    vidente, non vcniel. Neque enim liberum nobis est, terribiliits solito se ingessissent : prsecepit ei unus
    alicujus personali gratia legem Dei posiponere, aut Kt, si vitam aliquandiu vellet differre, ne dubitaret,
    a tramite rcctitudinis pro humano favore rccedere, quod jussus fuerat, Domino Aposlolico denuntiare;
    dicente Apostolo : Si hominibus placere vellem, ac s-iibintulit: Situ,ciim prope fuerat, jussis nostris
    servus Dei non esscra. Dala Romos u Non. Maii, -minimc obtcmperasti, necesse est le post eum lon-
    Indictione xi. gitis eundo laborare. Sed ille. certius adhuc aliquid
    24. Poslhasc, Ponlificalibenediclioneconfirmalus, ab iiis eliccre gestiens, dixil : Ego quidem rusticus
    qttam acceptus sibi fuerit, ad exemplum Evangelii sum et indoctus, quid mihi in signum dabitur, ut a
    Pater ccelestis oslendit, quouiam mysleria, quae tali persona credatur? Uuu3 eorusn, qui tantuhi so-
    abscondit a sapienlibus et prudentibus, revelavit lebat pro ceteris loqui, dicebat: llsec dices Gregorio,
    parvulis. Nam duo rustici, non improbabili curiosi- quod etiam ipse verum esse cognoscit : quoniam
    late ducti, cum adventttm novi Pontificis in Latera- accedens ad altare, quod eodern die cogitavit, apud
    naiii dioecesim comperissent, ad videndum cum emnipolenlem Dominum impetrare meruit. Rusticus
    mutuis coltortationibus instigali, ad ecclesiam " ad Gregorium perveniens, secretum ab eo peliit; et
    '
    properant. Quo cum pervenissent, invenerunt eum quae iiineris ct laboris ejus causa extitisset, fideliter
    juxta altare Missarum solernnia celebrantcm. Quem insinuavit. Ille vero benigne subridens,ac signum
    curiose inspicientes, omnesmotus corporis ct gestus prsecognoscens,rusticura, tantoelegationisnunliuni,
    ejus diligenli animadversione notaiiuil. Sed alter ad sua regredicum Apostolica benediclione permisit.
    eorum velut in ccstasin raptus,vidit columbam (25) 26. Alioquoque tempore (24),cum maxiraadciine-
    de coelo descendere, humeroque Gregorii dextero retur corporis infirmilate, quaedam neptis sua ad
    insidentem alis cxtensis caput ejus velare. Completo eum visitandi gralia venerat, et qualiter se conti-
    vero Canone, coluniba collum proleiidcns, calici neret, inquirebat. Tum ille ut nepli super aegritudine
    rostrum, ut sibi visum esl, immisit: quo retracto, sua animum levigaret. monilia ejusdem manu tenens,
    (25) Aliquid similc eidcm Gregorio postea Casini Mathildi, epislola 9. libri. 2. scripla 18. Kalendas
    contigisse narrat Leo Ostiensis, 1.5. Chronici Casi- Novembris : qua dolet se cx periculosomorbo cmer-
    nensis c. 54. sisxe, ac se-rvatumad solicitudinem pene naufragan-
    (24) Anno scilicet sequenti 1074. acgrolavit, ac se tis Ecclesia:.
    a morbo convaluisse indtcat Bealrici ejttsqiie liiia
    55 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. U
    an nubere vellet, requisivit. Post, recepta sanitate, A
    1 28. Inter hsec, quanta obedientia tanto viro exhi-
    dum solitis ralionibus incumberet, nec recordatione benda foret, Hermanno tunc temporis Cardinali, sed
    proeteritorummalorum,nec spefuturorum bonorum, postmodum BrixiensisEcclesiseproesuli(25), diviiiitus
    aut desiderio, et, ut breviter concludamus. nullo ostensum cst. Nam cum ab eo ad mensam quadam
    niodo ad hoc, ut saltem unam lacrymulam expri- die vocatus nonvenisset, nocte insequenti, terribi-
    mere valeret, pertingere potuit. Diu igitur moeslo lis ei qusedamspecies apparuit, eumque vehementer
    animo revolvens quid egisset, quo delicto Deum increpavit, dicens : Ul quid, miscr, imitatus es coii-
    oilendisset, qua denique culpa datam sibi compun- tumaciam Dathan et Abiron, siipersedendo Gregorii
    ctionis gratiam perdidisset; landem, temperato moe- ad*convivium invitatione, sicut illi stiperbe respue-
    rore, id consilii accepit ut religiosos viros secum in runt Moysi ad concilium vocationem? An excidit
    jejuniis et oralionibus*supplicare Doinino deposce- tibi, quanta millia millium in inferno demersa sint
    ret; quatenus ei revelare dignaretur pro qua noxa propter unius Protoplasti inobedientiam ? Festina
    donuni illi, qtiod pridem habuerit, sublatum sit. ergo ad satisfactionem, si evadere cupis debitam,
    Quod congrua dcvotione peractum est. Completis rebellibus damnationem. Itaquemox.utoppoiiunitas
    itaque duarum hcbdomadarum vigiliis, jejunio, et , data est, provoltittts estpedibus clementissinii Papse:
    corporali disciplina, piusetvelox auditor desiderium nec mora, veniatn impetravit lacrymosa supplica-
    cordis tribuit ei. Nam cuidam innocenti et siraplici lione. '
    viro Beata Dei Genitrix in visione apparuit, eique 29. Nunc libet duo miracula sanctitatis pcr
    prsecepit dicens : Vade, et dic Gregorio, qttod cum B. Gregorium divinitus facta breviter assignare : ne
    ego illum in chorum (non dubiuni quin Yirginum) forte ingressis nobis silvam densioris historioe, exci-
    elegerim, ipse e conlrario aliter quam deberet egit. dant memorise. Qtiodam namque tempore, ciirn de
    Novo auteni permotus elogio Gregorius, magis hsesi- more sacras manus ablueret, ipsa ablutionis aqua
    tare coepit; intentiusque orare, ut apertitis sibi Dei instar lactis facta, segrum quemdam, cum fide recu-
    misericordia, quid esset, ostenderet. Iterum eidem, perandae sanitatis eani in usum sumentem, confe-
    cui supra, sanctissima Virgo Maria mater Dominiin siim ab aegritudine liberavit. Item, cum in comitalu
    soranis apparens, inquit : Hsecdices Gregorio ; quo- gloriosse Mathildis delitesceret, ct rabiem persecu-
    niam ipse contra gravitatem institutionis nostrse tionis, de qua posthac plenius dicturi sumus, de-
    monilia tractavit neptis SUOB : idcirco gratiam, quam clinaret; quadam die venerabilis Hubaldu? (26)
    habuit, amisit. Sed nunc, quia poenitentiam de pec- Mantuanus Episcopus indicavit ei quod coquus ejus,
    cato suo peregit, donum Iacrymarum recipiet. Hinc C ( nimia infirmitate preegravatus, de lcctulo surgere
    admonemur illius dicti: « Bonum est homini mulie- non valeret. At ille, neccssarii commutationem non
    rem non tangere (/ Cor. vn). » habens officii, cum fide grano sinapis comparanda,
    27. Quadam sestate, quee Romss humanis corpori- transtulit montem infirmitatis, et crevit in validum
    bus valde contraria est, dum idcm vir Dei maximis gratia sospitatis. Eadem quippe hora, qua jubentis
    per integram hebdoinadam sestuaret fcbribus ; appa- vocem audivit, surrexit, ac necessaria prcparavit.
    ruil ei B. Dei Genitrix semper Virgo Maria; atque,
    ut indignationem ostenderet, venlrem ejus manu CAPUT IV.
    versa perculiens, reccssit. Deinde per alteram sepli- Gregorii Decrelales Epistolai contra Sintoniacos cl
    manam adeo debililattis est, ut respirarc eum, qui fomicarios.
    exitum ejus proestolabantur, vix scntire possent. 50. Jam tempus exigit, aliquot Decretales beati
    Finita hebdomada illa, rursus ad eum Beata Dei Prsesulis Epistolas, contra Simoniacos et Nicolaitas
    Genitrix, hora diei quasi soxta, accessit; qualis se (27) in Galliam alque Germaniam transmissas po-
    haberet, et si adhuc satis poenarum luisse sibi vide- nere : et subinde, quid sibi velit saccus ille ster-
    retur, ab eo sciscitatur. Cui ille respondii: Domina coribus rcfeiius, quem supra Pisanis visum com-
    piissima, ut libi videtur. Tum leni manu, quasi cor- D I memoravimus, aliquam, ut promisimus, conjectu-
    pus ejus perungens, ab oculis ejus evanuit. Moxillo ram facere. Denuntiatio quippe regularis judicii,-
    vestimenta sua, quasi ad ecclesiam processurus praedictorum hoereticorum eisque faventium concu-
    esset, requirente; hi, qui aderant, prse nimia infir- tiens el coercens ignominiam, non absurde videtur
    mitale minus sanum sentire aestimabant. At ille, nil comparari sacco stercora conlinenti; quem videlicet
    rnali se habere affirmans, exlorquet ut vestibus se vir sanctus quodammodo portavit, dum, Epistolas
    induant, atque ad ecclesiam perducant. Quo facto, mittcndo, conversionem eorum, quos notavit, diu
    in tantum sanitate recepta convaluit, ut eliam sacra patienter expectavit: exportavit autem, quando per-
    Missarum solemnia publice in ecclesia Salvaloris tinaces in errore, synodali eonsensu ab Ecclesia.
    sequenti die celebraret. separavit. Harum igitur Epistolarum prima nobia

    (25) Hermannus, siva Arimaunus, aut Armanus, ctiam exul degebat cum S. Gregorio.
    favore Comilissae Mathildis electus est Episcopus (27) Extat haec epistola inserta Concilio irimo,
    Brixieusis anno 1096. Romaesub S. Gregorio haljito anno 1074, in A.polQ.^
    (26) Hubaldus sive Ubaldus, creatus Episcopus getico, capitulo 1.
    Mantuanus an. 1082. sed ab Heiirico Rege pttlsiis,
    b'S S. GREGORIUSVII PAPA. 56
    occurrit, ad Ollonem Constantiensem Episcopum A guendo, obsecrando, increpahdo cum omni patien-
    directa, quos ita se habet. lia et doctrina poiialus,; sed ex lunc justa ultione
    51. « Gregorius Episcopus, servus scrvorum Dei, divini zeli exportatus, secundum ordinem qucm suis
    dilecto in Christo fratri Ottoni, Constanliensi Epi- ultoribus ipse Dominus per Ezechielem Prophclam
    scopo, salulem et Apostolicam benedictionem. In- ostendit, dicens : A sanclhario meo incipite. Cla-
    stantia nuniiortnn tuortim, » ctc. Vide infra inier mor namque Sodomorum ct Gomorrheorum usque
    cpislolas S. Grcgorii. ad ipsius Pontificalum multiplicatus fuerat nimis
    32. Qua vero conlumacia proenominatus Episco- (Isa. i, 9) : in eo scilicet quod pracdicli haerclici eo-
    pus decretis salularibus rcsultaverit, vel potius in- runlque fautores, nimia peccandi libertate effrsenati,
    sultaverit, sequens Epistola prodit. « Gregorius, peccalum suum sicut Sodoma prsedicaverunt nec
    servus servorum Dei, (28) Ottoni Constantiensi absconderunt: ideoque, nisi Dominus exercituum
    Episcopo, salutem et Apostolicam benedictionem. rcliquisset nobis semen incorruptionis, quasi Soao-
    Pcrlatum est ad Nos, >etc. Vide inler epistolas. ma fuissemus, ct quasi Gomorrha similes essemus.
    53. Ilic Clero et populo demandat ne inobedienti 38. Hac fama juslificationis instigati Babenber-
    Episcopo obedianl. « Grcgorius Episcopus, scrvus genses Clerici (50), detulerunt ad aures ejus Simo-
    servorum Dei, Clericis et Laicis majoribus et mi- " niacum introitum Pseudo-episcopi sui, nomine Her-
    noribus in Constanliensi Episcopatu consistentibus, manni. At ille, contracta non minima pecunia pre-
    Christianam legem diligenlibus, salutem et Aposto- tiosi melalli et vestimenti copia, speravit Apostoli-
    licam benedictionem. Misimus Fralri nostro, Epi- cum rigorem muneribus emolliri posse : et approxi-
    scopo vestro, Ottoni, » etc. Vide inter epistolas S. ntans Romee, exoravit venerabilem (31) Herman-
    Gregorii. isum, Melensis Ecelesise Episcopum et Aposlolicsc
    54. Ad Laicos, pro excquendis superioribus insti- Sedis Lcgatum, qui luncforte[in]societatem itineris
    tutis. « Gregorius Episcopus, servus servorum Dci, inciderat, uti se ad Dominum Papam preeiret, et in-
    Rodulfo Duci Sueviae, atque Bertholdo Duci Caren- tercederet. Quod cum attentasset, et humanse pla-
    tano, salutem et Apostolicam benedictionem (29). cationis non parvam materiam affore designasset;
    Scimus quoniam prudentia vestra miserabilem vir justus, excutere rnanus suas ab omni munere
    Chrislianae religionis desolalionem perspicaci mente solilus, ut erat in conclavi suo positus, Spiritu san-
    pcrpendit, » etc. Vide inler epistolas. cto se inflammante, respondit: Fac cum, si aliquam
    35. ltein ad Laicos pro iisdem inslitulis. « Grcgo- fideUum communionem velit obtinere, iu partes
    rius Episcopus, servus servorum Dei, dilecto in , suas redire, et mmiaslicse regulse districtum jugum
    Chrislo ftlio et nobilissimo Comili Adelberto, ct ejus poenilendosubire : quoniam, propitius sitmihi D.eus,
    uxori, salutcm ct Apostolicam benedictionem. Gra- si domtim istam mihi implerel auro et argento,
    tias Dco referiinus, » elc. Vide ubi supra. nunquam, me consentiente, Episcopali fungetur
    58. Ut nullus obsdiat Episcopis prsefata statuta officio. Hoc ilaque modo et iste Simoniacus submo-
    contemneniibus vel negligcntibus. « Gregorius, ser- lus est a Sacerdolio.
    vus servorum Dei, omiiibus Clericis et Laicis ini CAPUT Y.
    regno Teutonicorum conslilutis, salulem cl Aposto- Conjuratio in Vitam S. Gregoni. Comprehenno
    licam bcnediclionein. Audivimus quod quidam Epi- el liberatio.
    scoporum apuJ vos coinmorantium, »clc. Vide ubiI 59. Jam vero qualitcr inimicorum fraudcs, ten-
    supra. lationes, pericula, dctractiones irrisiones, captiones
    57. Has Epistolas prosecuta csl, ipso prossidentes custodias propter nomen Domini; postrcmo, quali-
    gcncralis Synodus; inqua, sicul gesia ipsius conli- ter, Domini juvamine el sustentatione Apostolorum-
    ncnt, sententia anatlicniatis dala cst in omnes Si- que comitante suffragio, Reges, Tyrannos. Duces,
    moniacos et Nicolailas boerelicos,qui in crroris suii Piincipes , animaruraque liominum caplivatores,
    secla indurati, synodalibus Sanctorum Patrum de-- D voratores; insuper lupos, Antichristi videlicel mini-
    linitionibus el Decrclalibus eorum slattttis scienterr stros, Arcbiepiscopos, Episcopos, cl reliquos Eccle-
    inobedientes, aposlatarumque peiiinacia eis recal- siaslicospervasores fortissimusathlelaDei superavit,
    citrantes, sludio el voluntate refragantur. Ecce sac- nequaquam silentio praeterire dignum ducimus :
    cus stercoribus plenus (Ezech. I, 9), eatenus ar- qualcims lam prosscntibus quam subsecuturis sit in.
    (28) Parlcs Ilcnrici Regis fovel Oilo, quapropteri- Moguntinum, ct Henricum Regeni, et sunt Epislola
    excommunicalus, in cxiium missus anno 1074, ett prima, sccunda, ct teriia libri tertii. Fruschius ait
    posl duos annos in cxcommunicalione morluus, ell quod landem rnonasterium Swartzachianum in
    Basilem sepv.ltus. Ita Chronicon Conslantiense ai Francia Orientali, id est Franconia, intraverit.
    Piclorio edilum. (31) Hermanno Episcopo Metensi commiserat
    Est cpistola 45 libri 2.
    (29) Uermanno S. Gregorius viccs suas in cattsa Episcopi Bamber-
    (50) Bamberqensiscripta est epistola 84l gcnsis, utdicitur citata cpist. 84 I. 1. Eidcm scripsit
    libri 1 qua monuit cum. Vcrum, quia judiftio Sediss cpist. 55, 1. 1, epist. 2 ct 21, 1. 2, cpist. 5 I. C, et
    Aposlolicoese sublraxit, el Simoniace ecclesiam in- epist. 21, I. 8,in quibusvaria illi coinraiilil,etindi-
    vasil ejusque bona dilapidavit, etttn Gregorius cx- cat auctoritaieni Sedis Apostolicoe in excoiniiiuni-
    conimunicavit, clsacerdotali olflcioprivavit, ut scri- cando Hcnrico Rrgc.
    bit ad Bambergeimes, Segcfi-itUiinArclirpiscopunii
    57 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. -58
    exenipluiii,etpopulussancts3Ecclesia3 olim nostrum iA Iioarcticum, Romam conductum, (34) hospitfo rece-
    sseculum fuisse cognoscat sub tanto talique Pastore pit; ct preelia mulla, illius ob adjutorium, inurbe.
    prolapsum. Indecens enim et inconvcniens esse vi- conunisit: cui solatium omnes haeretici Simoniaci
    detur tradere oblivioni Patris hujus laborcm, cum pro posse impendebant, ct per ipsum sanctam Ec-.„
    etiam profanarum causarum memoria penes secu- clesiam confundere dispouebant. Sed, heeresiarcha
    lares pro fortitudinis exemplo fiat. Hujus quidem landem illo morluo (55), confusus iste pactum se
    exemplum si tenaci memorioe tradatur, fit sanctse cum Domino Papa facere, et fidelitatem jurarc spo-
    Ecclesiae supplementum, Christi fidelium ornamen- pondit. Quod et fecit: sed quee fides ei esse potttit,
    tum; et in haerescon profanarum veniet detri- cui veritas nuriquam adhecsil? Stabat quidem, Dro-
    mentum. Hinc enim justorum (pugnoa)iterum prima pter summi Sacerdotis potenliam, ut prsedo Ugatus:
    sumpsere principia : hinc Ecclesiastica victoria et sed.quas poterat fraudes animo tenus perpetrarc
    perpetuee felicitatis quodammodo per filium hoeredi- non desinebat tarlareus heercs. Si quando eum vc-
    tas (propagatur). nerabilis Pater Gregorius ut a talibus pedem re-
    40. Fuit itaque quidam vir in Urbe, perditionis fi- traheret lioiiabatur, in pejus qttotidie suum vcrre-
    Iius, omnium hominum sceleratissimus et iniquissi- . bat pectus : sicque factttm esl ut in ipsa turri,
    '
    mus; cujus quidem memoria aerem ipsum comma- quam mirse magniiudinis supra pontem S. Pctri
    culat? cui pro dulcedine perjuria, fallacise, luxurise, construxerat,virossicariosponeret; qui, ab omuibus
    traditio, homicidia, machinaliones, susurrationes, introeuntibus et exeuntibus, ex rebus quee fercban-
    conspirationes, fraudes, deceptiones, conventicula tur praedam caperent.
    fuerant; et quidquid virtuti esse potest inimicum, 40'. Qua de causa Proefectus Urbis, Ciucius (56)
    sibi per omnia (Iicere) credebat; paler.furum et so- nomine, vir utique prudcns, carus Deo et homini-
    cius periuriorum. clypeus fallacis et hasta mcechi, bus (qui non ut laicus, sed veluti fidelis monachus,
    galea homicidarum et scutum traditionis, tegumen- Deo serviens justitiam excolebatin omuibus), qua-
    tum machinationis, custos susurrationis, anxietas dani die eum cepit, et in carceris squalloribus tan-
    conspiralionis, coloratio fraudis, risusque deccptio- tum latroiiem, ut dignuni fuerat, tradidit. Tandem
    nis, et erypta malse conveutionis : ad cujus confu- interventu quorunidam Nobilium Romanorum, per-
    gium omnis haereticus omnisque scelestus propera- miltente lioc clemenlia Domini Papse, peractis supra
    bant: cujus ala velabat scandala, sub cujus umbra sancti Pctri corpus sacramentis suse melioralionis,
    Leviathan ipse tortuosus coluber dulciter et suaviter datisque obsidibus et reddiia turri de qua confide-
    quiescebat. Qui ad augmentum tanti commercii lur- Q bat, dimissus est. Tunc allalis ariclibus, et macbi-
    res quamplures in Urbeconstruxerat;ei, posthabitis nis, ferrcisque mallcis, funditus est eversa, et sic
    tam Dei quam hominis inimiciliis, quidquid ante Urbs aliquanlispcr quicvit; et iniquorum faclio,
    suae perversee menlis oculos incentor maliiioe. dia- timore magno concussa, conticuit. Sed quid miser
    bolus videlicet, adduxsrat, peragere satagebat. Le- faceret ? Quousque poluit, iniquos, Hcet longe po-
    via quidem sibi et dulcia verba, sed in fine jacula et sitos, tam pcr se quam per suos nuntios adiit.
    absynthium fuerant : qui ad sui deatructionem Ipse lusiravit Apuliam, Lucaniam, Ducem Guiscar-
    quemdam suumcompatrem occidil: in cujusdomum, dum(57)etcelerosexcommunicatos visitans; statuit-
    re noudum plene cognita, perrupit, quam etiam de- que cum ipsis temptts opportunum, quomodo Domi-
    struxit : et peracto tanto scelere, in turrim, quain, num Papam caperet et occiderct: filium vero suum
    vivente patre suo Stephano Urbis Praefeclo, con- ad Guibertum haereticum Ravcnnatem (58) direxit,
    struxerat, se recepit. (52) Ad cujus facinus vindi- idem pactum compositurum: sicque ac Regem ctiam
    candum vir Dei accensus, una cum adhuc vivente suaefallacioedestinavit litteras, promittcns eumdciu
    Papa Alexandro, maledictionis et anathematis eum Patrcm regio conspectui rcprsesentandum. Compo-
    vinculis alligavit. Ille, ad augmentum suse confusio- sitis itaque hujusniodi molilionibus, ad tcmpus
    nis, cum quibusdam quos sibi asciverat, Nicolao Dquievit; exspectans nimiruin opportunilalem ut
    vide-Tcetct Berthramo, ad perditionis filium, scilicet cum caperet, ct iniquorum populo ad necandum Ira-
    Henricum Regern properavit; et, communicato raa- deret. Sed Dominus omnipolens, qui caplione sua
    gnoeimpiciaiis consilio, Cadaloum Parmensem (55); mundum liberans diabolum caplivavit, Patris isiius
    (52) In Gestis Mss. Pontiftcum usque ad Martimim Idem (55) Ibidem num. 59. idem Nicolatis Aragonensis :
    Papam V. deductis, appellatur Centius Slephani; dicio quoque Cadalous posl paucos dies ex divino ju-
    Bertoldo Cincius. Nomen hic videtur silentio tecium, pessimam mortem incurrit.
    propter familiam, et Cincium Praefecluiii Urbis vi- 1. (56) Cinlliius D. Pelro Damiano, qui lib. 8. epist.
    rum sanctissimum, uli infra patebit. et 2. eum laudat.
    (57) Rober'us Guiscardus Northmannorum Dux,
    (55) Cadalous Episcopus Parmensis, novo schi- excommunica„us
    smateformato Pseudopapa conslilutusest, assumpto fuit a S. Grcgorio anno 1074, scd
    Honorii II. nomine, 28. Octobris anno 1061. Ecciesiae obediens anno 1080. absolutus : uti plttri-
    (54) In Gestis Romanorum Pontificum a Nicolao bus deducit Baronius, ad dictos annos.
    Aragonensicollectis apud Baronium an. 1064. num. (58)GuiberlusArcliiepiscopusRavennanensis,])0$,lca
    34. Cencius, Prwfecti filius, vir nequam et pessimus. Antipapa, S. Gregorio semper mfestus, adversarios
    eidem Cadaloo astilil; eumquc in caslelto S. Angeli fovit, ci excominunicalas fuit.
    recipieus, juramentum ipsi ct dcfeiiiiop.eniprceslilit.
    59 S. GREGORIUS VII PAPA. 60
    captionp el sanguine, Ecclcsise siatum in melius pro- A j pusque Dominicum tam ipse quam Clerus ejus su-
    vexit; et filium iniquilatis non solum.puero suo no- sceperat; reliqui vero qui aderant, eadem adhuc
    cere prohibuit, sed etiam propriis rebus privavit. Sacramenta percipiebant; cum magnus subito cla-
    41. Prolapso itaque fere anno, minislri diaboli mor, magnus et ululatus ex improviso intonuit, et
    tempus advenit. Nam, instante festivitate Dominicoe ecclesiam ipsam implevit. Tunc undique lustrantes
    Nativitalis, couspiralores suos, cum quibus conju- ecclesiam, evaginatis mucronihus percutientes quos
    raverat, hortari coepit ut ad tanium ilagiiium mente potcrant, ad locum Proesepii,quo Papa eximius rc-
    prompti conciirierent, aniniutnque aptarent; pro- sidebat, convenerunt : percussisque ibidem aliquan-
    mitlens eis ineffabilia, libertatem fiituram,queesti!m tis, ruptisque ostiolis illis, angulum brevem Prse-
    sine mensura, imitator per oninia fratris ct magistri sepii oeterni Regis et Matris truculentis mauibus
    sui diaboli; qui solius morte Domini mundum sibi intraveiunt. Tunc injecerunt in eum manus, et te-
    totum possidendum promittebat. Sed, sicut scri- nuerunt. Quorum unus educto gladio caput ejus
    ptum est, duin capit, capitur; dum praedari incipit, abscindere voluit, sed tamen Domino volentc nou
    praeda fit; et dum ambit illicita quee nondum pos- poluit. Percussum tamen iu fronte, graviterque
    sederat, perdidit acquisita quse retinebat. Sic etiam . vulnerattim, de Missa nondum finita violentis ma-
    iste, minister utique illius, si corde deprehendisset nibus abstraxerunt, csedentes et percutientes. Hle
    se tanlis rebus expoliandum, fortasse quoquo
    pacto vero, ut agnus innocens et mansuelus, ad coelum
    a tanti sceleris perpetratione, amore suarum reruin ocidos
    crigens, nullum eis dedit responsum, non
    magis quam Dei, manum retraheret. Sed quoniam reclamavit, rion rcluctatus est, neque ut sibi in ali-
    obceecavit eum malitia sua, qua suffarcinatus ince- quo miserentur rogavit. Tandem, exutum Pallio et
    debat, rem ad effeclum perducere conatus est; uon Casula seu Dalmatica et Tunica cum Carnisia, reli-
    timens, imo postponcns animas sueepcriculum ; al- ctis ei tantum amictu et stola, ut furem tractum,
    ter Judas, mauus in Dominum suum ct Chrisium post dorsum cujusdam sacrilegi positeruEt. IUevero,
    Domini injecit. Prasente ilaque iantse festivitalis qui fr;,nlcm gladio percusserat, arreptus adeemonio,
    die ad peragendum Yigiliarum obsequia
    Pontifex, ante ejusdem ecclesise atriumdiu volutatus est-spu-
    ut mos est, ad B. Mariseecclesiam, quae, ODtanta- mans, equusque ejus fugiens nequaquam ullerius
    ruin devotionum merita, Major vocata cst, cum anventuscst.
    parvo Clericorum et Laicorum nuinero properavit. 45. Tanli fama mali totam cito perculit Urbem.
    Nam mos Urbis fuerat semper, in lantae solemnita- Quis unquam tanta flentium tantaque funebria nar-
    tis excellentia, omnes ad camdein ecclesiam conflue- C rare lamenta poterit? Sicut euim de Domini nostri
    re. totamque noctem illam hymnis et lattdibus in- Naliviiate Urbs ceteris civilatibus altius congratu-
    lentos pervigilem ducere. Sed, Domino disponente, lari solita fuerat; sic modo commota, tristitiam sibi
    ad evitandam tanlara ecclesiara tanti PasiGsds san- noniHoiicamadvenisse proclamabat. Expavil pariter
    guine perfundi, ut ministri diakoli animus, inhians hoc factuiii coelum et terra, et ad tanturn facinus
    sui ad destructhmem, quoe male voluei'at perficerc vindicandum corda prseparantur omnium. Tuuc
    possii, pnpulus lunc convenire prohibitus est. Dici impletum est quod dictum est per Prophetam :
    namque ipso Vigiliarum tantain setlier aquarum « Dies festi vestri convertentur in lamenta:ionem et
    inundationem profuderat, ut ipsum primi temporis luctum, et gaudium vestrum inplanctum » (Tob. n.)
    imrainere diluvium omnibus videretur. Yix cnim Et illud: «Ploransploravit in nocte, et lacrymoeejus
    aliquis domus suee limen linquere, vicinique sibi in maxillis ejus : non est qui consoleiur eam ex
    juncti casam, si necessitas aliqua exigerct, intrare, amnibus caris ejus »(Thren. i.) Tunc sancta Eccle-
    ne dum ecclesiam tam longe sitam penelrare va- sia Dei dicebat: « Quis dabit capiti meo aquam, et
    lebat. Loquebantur enim quodammodo mundi ele- oculis meis fontem lacrymarum, et plorabo die ac
    liicnta futurum scelus, et inaudilum facinus prsesa- nocte? » (Hier. ix.) Et illud : Audite, obsecro, uni-
    giebant. D versi populi, et videte dolorem meum. Tunc, oninis
    42. Sed quid plura ? Adesl nox, in qua tenebra- maritus sumpsit lamenlum; et quse sedebant in
    rnni filius lucis aggreditur ministruni. Missis itaque loro maritali, lugebant. Omnis itaque Clerus, Pa-
    cxploratoribus ad alios exquisitores venerunt: nam store percusso, httc illucque discurrebat, et cuncta
    qtiamdam societatem, j.ttxta eamdem ecclesiam, ex pene allaria exeuntes denudabant. Nihil alicubi,
    ipsius vici habitalorjbus sibi asciverant: et, notantes prajter quod ante dictum fueral, in ecclesiis divini
    omnia, ad notiliam scelesti illius miserant quse Officiiillo die factum fuit. Elementa tamen, ad tein-
    scrutali fuerant. Tunc ille legionem suam, loricis pus usque illud turbata, ne populum zelantem Do-
    indutam, cum festinalione conduxit; ponens ita, mini zelum preepedirent, pacata monstrabantur.
    ut post peractam sive de nece victoriam, seu de Terra vero aquam pene eunctam, quam nimia in -
    vivo portato triumplmm, quemcumque equum quis undatione sustinuerat, absprbens, iterum quodam-
    habere posset, ascenderet : ne quis contra ipsos modo siccum ad hoc omnibus ulciscendum ostendit.
    Kieditaretur insurgere. Venlumtaadem adecclesiam Tota itaque nocte signis tubisque sonantibus, mili»
    cst: Papa vero gloriosus in Prsesepiposittts Missam libusque omnes aditus lustrantibus, ne aUquo por-
    noctis priniam, sicut docct rcligio, decantabai; cor- larctur extra Urbem ingenio, nulluiii usquani vesti-
    61 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. C2
    'cium patuit: s"anere dubia omnibusque ignoranti- A ad lerram morientem palpitantemque prostpavit,-
    bus utrum vivus an ftiortuus esset, populo congre- sicque ad tartarum misit.
    gato in Capitolio, referentibus quibusdam innotuit 46. Traditor autem, jam jamque videns capiendam
    quod in quadam turri captusteneretur. Tunc onnies esse turrim, et sibi periculum mortis imminere,
    gentes tulere voces ad sidera. coaclus procidit ad pedes bcalissimi Papee, dicens:
    44. Yerum, ubi priinum dies terris est redtlila, Semper misericordiam, Pater, docuisti, docens per-
    omnes inter se hortantes populi innumerabiles ad fecisti; errantesque convertens, conversos in fide
    domum Antichristi venerunt. Incepta itaque pugna solidasti, suscipe errantem, et ab iniquilalibus se
    est: sed primo congressu pars hoslilis fugam arri- convertentem; conversum solida, ne me des-
    puit, omnisque faclio in eadem se turri conclusit. perationis profundilas absorbeat. Peccavi, erravi,
    Tunc omni parte vallatse ignis appositus est, allalis- tradidi, inlerfeci, sacrilegium perpetravi. Matris
    que machinis et arietibus, rumpitur murus, cuncta- Regis cnim thalamum corrupi, violentisque ma-
    q:te inibi conclusa lit Domini populo prseda. Nemo nibus (59) tugurium ct parvum secretarium Dei
    suum periculum vitabat, sed sui oblitus pro posse Filii violavi. Te Patrem, et meum Dominum, ut
    pugnabal. Porro quidam vir, cum quadam nobili „ parricida, perjuriis, sacrilegiis, manibus pollutis ex
    matrona, Patrem Gregorium scculus est, qui ci so- illius gremio altraxi. Suscipe, libera, tuere, miseri-
    latium aliquantisper fuerunt. Yir namque ille, tssdio cordiam fer; da remedium, consilium, suffragium :
    detractionis, et algore hibernalis noctis afHictum, injunge poenam,pone poeniteiiliamearceris, cxilium,
    allatis calefecit pellibus, psdesqueejus in sinu suo patrise difftigium; et Dei judicio in me justissime
    composuit. Matrona vero ipsa, fomento medicami- commotum, ex more, placa populum. Tuis me pol-
    nis sui, Patris nostri plagam, nimio sanguinis rosei lutum sanctis suscipe manibus : ot huius diei mihi
    profluvio tabidam, deplorando mulcebat; omnesque poenitcnti concede spalium. Furcas mihi'iire paratas
    illos Dei inimicos, homicidas sacrilcgos acclamabat, corde conspicio, dignam poenam intueor: et idcirco
    altera nimirum Maria effecia. Nam quemadmodum corpore prostrato, corde demisso me potenliee tuee
    illa, flens sua delicta, Domini vesligia lacrymando trado. TuncPapa clementissimus, pio ut erat pe-
    perfuderat: sicista, omnium crimina perferens, la- ctore, lanta supplicantem adorsus esl: Yideo tc felle
    crymis suis tantum Pastorem proluebat. Osculaba- amariiudinis obligatum, et tuse mentis oculos tene-
    tur illa pedes Domini Salvatoris, quo deinde lota broso squalore conleclos; qui Iumen verse lucis,
    caput ad usque perveniret: hsec autem Dei et Do- nobis tanto tempore laborantibus, cognoscere ne-
    mini famuli primo baptismate munda, postremo *J quiverunt. Tu ipse nosti quanlis rcligiosis viris le
    pecloris ardore adusta, caput pectusque deosculans cominoiiuenm, quanlisque per memetipsum palien-
    lacrymis rigabat. 0 memorabile pcclus! 0 devolis- tissimis admonitionibus sollicilaverim, quibus non
    simse feminse laudabile jecur! quantus tibi tunc ca- solum non acquievisti, verum etiam in deteriora
    ritatis ardor iuhoeserat? cum ante oculos tuos aeterni prorupisti: sed tamen adhuc janua libi vilse patet,
    Regis ministrum, iniquorum manibus male tracta- tantum ut convertaris corde. Qui mox ad terram
    tum vulneratumque prospiceres ; nec salanoe mini- corruens, verum se reum miserumque confessus
    stris ex ore pudico, sanctisque osculis quse pedibus est, promiltens omnia sibi injuncta incunctanter
    manibusque etcapiti lanti Patris feceras jani purga- perficere. Tandem vir mitissimus, solita sibi pietale
    to, convicia digna et maledictionis jacula subtrahe- commotus, respondil : Quid mihi ex ipsa injuria
    bas. Vere credibile est, animam tuam te pro Patris irrogasti, paterne indulgeo. Quod auiem in Deum c-t
    vita ponere velle, et tormenta polius inexistimabilia Matrem ejus, Apostolosque seu orancm Ecclesiam
    percurrere, quam Dominum captum et tam male contraxisti, lucndum fore pronuntio : ita ut primo
    tractatum videre. Pugnabat manibus omnium gene- Hierosolymam tendas; et postmodum, si vivus inde
    nerosa virago, et immodicsemercedis omnium par- .. reversus fueris, noslris te manibus et consilio re-
    ticeps, quantum sibi accumulabat. preesentes, ut sic saltem modo aliquo graliam tiiri
    45. Verum, quanto istius aniraosa fides, tanto conciliare omnipotenlis Dei valeas. Et quemadmo-
    allerius mulieris linguosa perfidia. Nam sicut olim, dum cunctis filiis Ecclesiee, subversionis hactenus
    DominicsePassionis tcmpore, ancilla ostiaria Petrum exemplar fuisti, ita de cetero conversionis fias. Hsec
    terruerat; sic ista Vicarium ejus mordacibus oppro- itaque cuncta, prout jussum est. ut videbatur, ex-
    briis conturbabat: quaequidemillius traditoris soror plere libentissime spopondit: et sic, diei illius libe-
    fuerat, et idcirco tanto Patri maledicere non formi- rationem promerutt.
    dabat. Altervero, ejusdem traditoris ministeret se- 47. Tandem Papa pius ad fenestram erectus,
    quipeda, evaginatum gladium relinens, tanti viri turbae furenti expansis manibus, ut componcretur,
    caput ipso die se abscissurum, blasphemando asse- et aliquanti majorum turrim asccnderent, innuit.
    rebat. Cujus impietatis vindictam velocissimum Nonnulli vero , putantes quod cos ad opus
    Domini judicium non distulit. Nam lancea, a foris quod inceperant, hortaretur, fortissimo impe-
    vibrata, gulttir ejus diraa vocis venam obtruncans, tu turrim scandunt. Et sic foras adduclus est,

    (59) Prwsepe Domini. a quo S. Grcgoritis abstracu s fuerat, intelligitur.


    65 S. GREGORiUS VII PAPA. 64
    turbis omnibus flentibus proe gaudio, ct proe pietate A i s.itsosakttis periculum, Patrem. communcm repre-
    clamanlibus; cernebatur enim totus cruoris magni- hendere, infamare, ci, quod omnino inspectanteDeo
    tudinc respersus; et ideo niniio horrore perculsi malum est incxistimabile, maledictiones ingemmare
    voces ad sidera proferebant. Facta igitur victoria nequaquam timeant. Qui si forte, divina inspiratioue
    omnes una cum papa Gregorio ad Dei Genitricis commoti, magis amore cognoscendae veritatis quain
    ccclesiam, de qua nocte ipsa abstraclus fuerat, gau- superbae procacitatis instinctu hoe agerent; vc-
    dio non niodico repleti conveniunt. Ttmc Pater ridicis et approbatis rcligiosisque viris interrogatis
    communis Missam, quam nocte, ministris diaboli crcderent. Habent enim religione pollentes Episco-
    proepedientibus, finire non poluerat, hora ipsa com- pos infiiiitos, et, ut e multis paucos enunliemus Ge-
    plevit; et cum lanta vicloria rcvertentibus bene- raldumOstienscm(40),qui, ob vitaemeritum abApo-
    dicttosis Dominicsegratlam dedit. stolica Sede Gallicanis ex partibus assumptus, sepli-
    48. Deinde,cibis summo tenus degustatis, rursum mum inter Cardinales Episcopos thronum prome-
    conveniunt, adhuc plcnlus pcrscrutari omiies, qui ruit, qui ad ejusdem Regis causam investigandam
    inimico Dei se conjunxcrant. Invenlis autem illis ab Apostolica Sede est transmissus, et ad confir-
    oninia bona ipsorum perdunt et exterminio tradunt, manuum suo proiatum ore testimonium, plurimos
    nihil omnino Unquenles praelcr personas, quac fugse cst Iabores, pericula, vincula, carceresque ipsa pro
    praesidium ceperant. Verum duni apud praefatam veritate expertus. Habent Prsenestinum (41), qui ad
    ccclesiam populus pro Pastoris liberatione grates cumdem suffercndutn laborem ab Urbo Roma missus
    Deo redderct, iniquus ille Judas ftigam cum uxore, est. Habetur insuper et Petrus Albanensis (42), qui
    filiis et fratribus arripuit, et,_ sic dimissis rebus ad confirraandum contra Simoniacos veritatis tesli-
    suis, nudus evasit. Quidquid vero sui juris olim monium,immanem rogum pertransiens nudisplan-
    esse poteral, populus posiea adveniens distraxit; tis, sicut in Registro Domini Alexandri II. Papae
    turribus ac domibus subversis, praediis vcro fisci scriptum reperitur, iilassus exivit. Habentur etiam
    titulo sociatis. Perditionis vero filius et Antichristi complures ex ultramontanis partibus, UdoTreviren-
    minister, ante mundi constitutionem damnatus, sis (45), et Hermannus Metensis, Altmanus Patla-
    post suam evasionem, quidquid promiserat non viensis vel Lauriacensis, Adelbero Wirzeburgen-
    solum minime pcrsolvit; sed etiam quibusdam sui sis (44), HugoDiensis(45),in cujus electione taulum
    similibus profanis associatus, consilia malignitatis lunicn fertur cuclitus descendisse, ul diem vincerct,
    contra liberatorem suum dare, quoad vixit, non ctcorda omnium qtii aderant, advenissft Spiritum
    abhorruit. rC sanctum, non dubilarent. Ad satisfaciendum etiam
    CAPUT VI. incrodulis celerorum ordinum viri convcniantur;.
    Ilenrici IV identidem ad vomitum redeunlis perver- abbas videlicet Cluniacensis (46), ejusdem Regis
    sitas contrajura Ecclesice. Pater in baptismate; et Berinhardus Massilien-
    49. Ilis ilaque prsemissis, ad ea quoe cum Rege sis (47), qui, ob inslantissimum fidei calorem, Ms
    Henrico peracta sunt, veniamus; et innocentiam confessor factus, propter Dominum exilia compe-
    Gregorii Papoeostendendo, mala, quse pro bonis re- des:jue est perpessus, Rapoto (48), qui nimirum,
    ceperai', tam prseseulibus quam etiam subsecuturis, proptcr sanguinis nobilitatem et morum honestatem,
    prout possumus, indiccmus. Nonnullos enim fore in regcm a populo expeiitus asseritur : Adelber-
    eredimus qui, partim rci gestse, partim auctorita- tus et Odalscalchus (49); quibus tam a Rege quam
    tum SS. Patrum ac Dccretalium ignorantia, contra etiam a papa, res commissa fuerat

    (40) Geraldus, seu Gerardus Ratisponensis, ex (45) Hugonis, Diensis in Delphinatu Episcop.,
    majori Priore Cluniacensi Episcopus Osliensis factus Acta ct legationes per Gallias, a S. Gregorio illi
    an. 1072 Ciaconio dicitur oclavo loco Cardinalis conunissas, describit perS. paginas Joannes Colum-
    crealtis. Hic anno 1074 ad Heniiciini IV. Legatus bus in Episcopis Diensibus. Ad eumdem extant epi-
    est missus. Extant ad eum S. Gregorii epistola 6. P 1 stolse S. Gregorii septem.
    et 16. libri primi. (46) Is est S. Iiugo Abbas, cujus Acta dedimus
    (41) Huberlus, infra Ilumbertus, Episcopus Pros- 29. Aprilis : et supra de eo agitur num. 12,-15 et
    nestinus, cum dicto Geraldo creatus Cardinalis, et 14. Extant quinque S. Gregorii ad illum epistolae.
    ad Henricum IY ntissus. (47) Bernhardus Abbas S. Victoris Massilim, crea-
    (42) B. Petru.slgn.eus, MonachusYalltimbrosanus, tus an. 1066. defunctus an. 1080. a S. Gregorio
    S. Joannis Gualberli alumnus, a S. Gregorio anno cum Bernardo Patavino legatus ad Principes Impe-
    1074. Cardiualis Albanensis crealus, sancte obiit rii, et in Hispaniam propter dissidium Berengarii
    die 8. Jauuarii: quod autem hic dicitttr contigtt Comitis Barcinonensis. Extant epistolae illius ad
    tempore Alexandri II. in causa Petri Simoniaci Epi- istum, etad monachosMassiliensesde eo in quamm
    scopi Florentini, et legitur ctiam in vita S. Joannis altera lib. 6. epist. 15. illos hortalur ut absentiam
    Gttalberti. sui Abbatis aequo ferant animo; in altera lib. 7. ep.
    (43) Da Udone infra agitur : De Hermanno supra 8. dolet de obitu ejusdem Abbatis.
    actum. S. Altmanni Vita danda est 8. Augusti. Ad (48) Rapoto videtur esse Comes Palalinus, cujus
    huncvero est episloia 10. Hbri 9. obitum refert Urspergensis ad an. 1099.
    (44) Adelbero cuvn S. Altmanno constanlissime . (49) Adelbertus sive Albertus Comes, ad qucm
    schistnaticis restilit, et sospiusest in cxiiium pulsus, ejusque uxorem extat epistola 11. lib. 2. et huie
    atquc anno 1090. moiiuus in Lambaccnsi coenobio, similisComes Imperii videtur ftiisse Odalscalcus, De
    a parcntibus condito. his tribus agil cnistola 10. lib. 5. sub finem.
    65 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 66
    50. Et, ut nuilus sexus pertranseat, veniamus A num exspectavit, quo Romanam Ecclesiam, ut ce-
    cliam ad honestas, et tam religione quam etiam teras, sibi subjicere posset: ad quod postea, ut
    secularium rerum potentatibus locupletes mulieres, reipsa patuit, annisu quo valuil ereclus est. Nam
    Reginam videlicet Agnetem, ejusdem iniquissimi mortuo Nicolao II Papa, subintroductoque sanctsc
    Regis matrem, et vereReginam; quae, regali diade- memorise Alexandro, vesania suee mentis arreptus,
    mate dimisso, secuium istud deserens, Dei ejusque heereticum Cadaloum, Parmensem male riominatum
    Matris Apostoldrumque ejus Petri et Pauli vestigiis Episcopum, data per manum suam investitura, in
    inremissibiliter adhaesit; Beatricem.insuper, ejusque Papam erigere non formidavit. Yerum, cedentibus
    nobilissimam prolem Mathildem; quae, licet mun- omnibus, controversus Deo, quod deliberaverat,
    dana cura Ducum officium, Italiam gubernando, nequaquam ad effeclum perducere potuit. Quo tem-
    gesserunt (ut Debbora nimirum effectoe, quse judi- pore quantis sit paternis litleris commonitus, ejus-
    cans Israel, Jabin cum suis omnibus in torrentem dem Palris Alcxandri lihri-(51) leslautur.
    Cison dispersit) iniquos multoties confusibiles con- 52. Cui Pater Gregorius, postquam Domini vohm-
    triverunt: quse quidem inter Dominum Papam et tale, fugiens et renitens, succedere coactus est, ut
    Regem mediatrices fuerunt, et regni statum com- decebat, paterna illum visitavit commonilione;
    ponere et confirmare desideranti desiderio cupie- orans et postulans ut pro amore omnium Regis,
    bant. Horum omnium aliorumqueprobabilium lotius etiam pro sui status salute, pro animse suse reme-
    conditionis testimoniis non acquiescere, nihil est dio, ab actis, quibus oportebat tantum sanctae Eccle-
    aliud quam Dei iram promereri, perpetussque dam- sisefilium et membrum abstinere, pedem retraherct;
    nationis subire sententiam. His itaque ad tanti agnosccretque Regem Regum super se inspectorem,
    Patris innocentiam ostendendam commemoralis, qui, cordium consilia et tenebrarum abscondita co-
    illius Rcgis fraudes, machinalioncs, et interdum gnoscens, unicuique secur.dum opera sua reddit;
    etiam in S. Petrum contumelias, nostrse schedulae rogans etiam ut consiliarios pessimos, qui magis
    conjungentes, ne in erroris tenebrosi ignorantia sua quam eum diligebant, dimitteret: quoniam ta-
    scire volentes jacere permittamus, pro viribus coepta lium consiliis consentire, nihil aliud esse quam
    sequamiir. mortem acquirere, regnumque subvertere, et in fa-
    51. Teiiio igitur Henrico mortuo (50), quartus bulam cunctis gentibus fieri velle, significabat. Ad
    ille Henricus Rex, permittente Romano Pontifice hoc Rex ipse parumper commotus litteras supplices
    Yictore, qui tunc morienti prsesens erat, hereditario (52), et magis (ut postea claruit) subdolas, emen-
    jure, nimirum puer, successit. Sed (Salomone at- C dationem promittentes, misit. Allatis itaque littcris,
    tcslantc, et dicente : Yaatibi terra, cujus Rex puer tota Ecclesia lmtata est; sperans Sacerdotium et
    est, et cujus principes mane; comedunt!) ad dcstru- Regnuin, Dei gratia coadunandum, adpurgandum
    ctionem sui et totius regni, quidquid usquam sceleris omnequodin ipsa sparsim incumbebal sordidum.
    esse polest patravit. Csecocorde petulans Patrem Tunc communi consilio definitum est ut pro tanta
    non timuit, sed reddentibus cunctis testimonium causa, tamque Deo digna ratione, Agnes mater ejus
    pueritiseimperfectsequesetati, lasciviam ejus Romani Augusta, una cum vc-nerabilibus Episcopis, Osticnsi
    Pontifices supporlarunt; existimantcs illum virile videlicet et Prssneslino, a latereDominiPapse missis,
    scandere tempus, quo corrigi posset per se; non (53)Regem cum Apostolicis litteris adiret, ut, ianta
    attendentes quod scriptum est : Qui parcit virgee, promissionepcrcogiiita, certum finemmalaereihacte-
    oiit filium suum. Nutritur namque vitium: et dum nus commissae imponere vellct. Quam Rex ipse
    ramus tener non mundatur aut evellitur, in malu- cum mcmoratis Apostolicis nuniiis honorifice susce-
    ritatem veniens, manu vix aut ferro proacidilur. Sic pit: reversusque adcor, ut juslum fuit, in omnibus
    nimirum ille, majorum ascendens currum, omnem Deo et S. Petro salisfecit. Quidquid ctiam Legati
    Ecclesiam superbieiiti calcaneo supponere, calcan- sibi superpostterunt, humillima mente portare pro-
    damque prsebere, vilem ut ancillam, pro viribus D misit in manibus eorum, de cetero se custodire,
    conabatur. Quod scelus Romana Ecclesia ROIQfe- omnesque Simoniacos malosque consiliarios et ex-
    rens, quse caput tolius Religionis et magistra est; communicatos a se procul repellere, et Dei Ecclc-
    et cui cunctos seculi potentes pree ceteris corrigere, siam, secundum Cauonicam institutionem, per con-
    vacillantesque consolidare proprium est, ipso Domino sUiurn Papse ordinandam componendamque dimil-
    prsecipienteApostolo Petro : Et tu aliquando con- tere. His aliisque causis determinatis, ad Apostolicuro
    versus. confirma fratres tuos; litteris eum conve- reversi sunt.
    mre, et commoiiefacere et preedicare coepit. Cujus 53. Rex quoque reversus est ad eadem volutabra
    collum Christi jugum ferre nescium, libertaiis suse quibus involvi consuerat; Credens nimirum magis
    arbitrio induratum, hac illacque avertendo diffugit; suse blandieriti voluntati malisque consiliariis, quam
    novo peclore nova versans consilia, tempus opportu- sanee religioni. Ad quod corrigendum mater ejus

    (50) Die 5. Octohrjs-anno 1056. Borfeldise prope (52) Extant hee litterae apud Baronium an. 1075.
    Herciniam silvam. num. 49.
    (51) Potissiiuum lib. 2. ep. 30, ct 51 ; lib. 5. cp. (53) Lambertus Scafnaburg. asseri! Regem, cele-
    5, 7 ct 10. brata in Bamberga Paschaii s>olcmnitat-jKurcnbertj
    f/J S. GREGORiUS VU PAPA. 68
    Augusla iterum a Sede ivomana nussa est: cum quo A i quam infandae permistionis lolium proiulit. Monuit
    lempore aliquo conversata, sanctse Matris Ecclesiae equidem Regem, interim se ab armis suspenderet,
    orga illum affectum omnem aperuit. Ille vero jactum donec e Saxonum partibus nuntios haberet: Rex
    vorbi semen cordis agro recepit; sed, secundum vero, non acquiescens litteris et commonitionibus
    Evangelicam parabolam, dum mater serit, aliud ce- Patris, terras Saxoniae intravit; ubi ex utraque
    cidit secus viam, quod tam humanis grcssibus con- parte, hominum peccatis exigentibus, multus hu-
    culcatum, quam a volucribusestraptum; aliudvero manus sanguis effusus est. Regis tamen in mani-
    inler spinas,etab exoiiis stiffocatum, fruclum ferre bus, justo Dei judicio, victoria data (56), proqua,
    non valtiit; aliud vcro super iapidei cordis duritiam sub manibus Domini humiliari debuit, tanquam
    jactum, adustum solis ardore, radices habere non ignitus et spiritu elalionis inffatus, contra ipsum
    poluit. Per humanos quidem gressus , malorura iiitumuit. Nam cuncta quae pridem perMatrem, per
    honiiiium, quibus utcbatur, consilia; per volucres Episcopos, per Clericos, per communes nuntios et
    vero, immundorum spiriluum suggesliones; per spi- privatos antea promiserat :postmodum, quia se-
    nas vero, divilias regiasque voluptales, per petram curus, in irritum duxit. Siquidem Ecclesias, quas
    vero, duritiam cordis significari, intelligere quilibet in manibus Domini Papsecorrigendas sub juramento
    sensatus polerit. Moram autem faciente Regina, g posuerat, non solum non
    dimisit; verum etiam ,
    suas ilerum litleras Papa misit, ut instaret verbo et contra decretales Patrum
    institutiones, quibusdam
    liberationi filii; ipsumquerogavit til, quemadmodum adulteris et Simoniacis sub investitura-contradidit.
    in litleris sibi oliin missis (54) continebatur, Lega- .Intcr quos etiam Gotefridum Ecclesise
    (57), propter
    lorumque in manibus promissio et fides data osten- Mediolanensis invasionem excommunicatum, ejus-
    dcrat, sic se custodirct; et maxime a Simoniaca dem invasionis adulterio investivit; Altono (58) cum
    haeresi, qua insudabat, spiritum suum cohiberet; Papa morante, quem archiepiscopum melior pars
    excommiinicatos consiliarios, quos pro salute sua
    clcri, et populi suum Dominum elegerant. Dedit
    regniqtic statu Apostolica Sedes et Synodus juste etiam Firmanam, et Spoletanam (59).....
    damnaverat, procul abjiceret, ne in eamdem male-
    diclionem incideret. Regina Romam revertens, fi- CAPUT VII.
    lium ad Dei juslitiam et bonorem inclinatum fore Synodus Romcea Gregorio celebrala conlra Henri-
    cianum conventiculum Moguntia; actum.
    asseruit: cui uon multo post vacillanti blandientes
    ct idonese Htteroe bis. missoe sunt (55). 55. His autem ad Apostolicam Sedempeiiatis, Papa
    54. Illo quidem tempore Saxones, quoniam vide- | Gregorius non modicum conturbatus est. Coepit
    bant ab eo senimium crudelitcr tractari, unanimiter interea agitari mullis sollicitudinibus : quoniam
    cuncta quoe ad pacem provenire speraverat, verti
    conspiraverunl ut pro Rege illuin amplius non
    habereiit. Tunc coactus supplices ad ApostoUcum in contraria perspiciebat. Tandem causas aliquas,
    litleras direxit, orans ut suis oralionibus commen- sibi per quosdam Legatos secrete missas, quibusdam
    datum susciperet quatenus eum de tam horrendo pa J personis honestisque viris patefecit; ut perpende-
    vendoque judicio jam immincnli, suis merilis excelsi rent quid super his statuendum foret. Tantis itaque
    Regisdextrseeriperet; iterum iterumque promittens promissionibus, imo simulationibus inspectis, omnes
    nil uiiquam amplius de ecclesiis Dei facere quod mirari cceperunt. Verum, ne Romana Sedes vide-
    sancti Canones reprehenderepossent. Cujusprecibus retur aliquid injuste seuproscipitanter agere, defini-
    motus Papa eisdem Saxonibus litteras et nuntios tumest ut eidem Regi acrioreslitteree scriberentur,
    luisit; et circa ejusdem Regis radices fodiens, prse- in quibus plene cognosceret nullo timore amoreve
    dicationis suse cophinos misit, exspectans scilicet juslitiam dimittere posse Romanum Pastorem.
    ul grossos ex ficu colligcre posset. Sed, unde sumere Scripsit autem ad Beatricem ejusque filiam Malhil-
    humoris boni plenitudinem debuit, inde post mar- dcm, quas tunc temporis Italiam totam prae caeteris
    cidus aruit: et exspectala vitis ad pingues botros D gubernabant, ad eumdem regem, ad invasorem
    ferendum, labruscas viles et exiles porlavit; et seges Mediolanensem, ad Suffraganeos omnes.
    foliis pulchrioribus ornata, messis tempore nil aliud 56. Tunc Rex, gravi mosrore et timore correptus,

    perrexisse obviamLegatis Apotolica; Sedis, et duobus diolanensem occupaverit.


    hic indicatis adduntur Episcopus Curiensis el Episco- (58) Altonus, Ughello Alho, Clericus Ambresiani
    pus Cumensis. Collegii, electus 1076, de quo et perturbalione Ec-
    (54) Est ea epistola 85. lib. 1. clesiae Mediolanensis legi ootest Ughellus in Archi-
    Suiit eae 50. el 51. lib. 1.
    (55) Monaclnis cpisc. Mediolan. col. 156.
    (56) Herfeldensis, in Chronico hislorico (59) S. Gregorius cpist. 15. lib. 3. ad Henricum
    Germanise, late hoc bcllum describit, a pag. 744. Regem : Contra staluta, inquit, ApostolicceSedis tra-
    lomo I. Scriplorum illustrium Germaniee excuso didisli' Firmanam et Spoletanam Ecclesiam... quibus-
    Basilese anno 1574. Item Bruno monachus de Bello dam personis nobis cliam ignolis. Firmanan Sedem
    Saxonico, lomo I. Scriptorum Germanicarum Rerum accepit Grifforanus, Spoietanam quidam nalione
    per Frelierum cdito. Teutonns, quos ambos S. Gregonys excommunicavit
    (57) S. Gregoritis, epistola 15 lib. 1. ad omncs el de Sede deposuit. Consttle Ughellum in diciis
    Christi lideles in Lombardia, ntintiat se excoinmtt- Episcopis, tomo. 1el II. Italis sacroe.
    nicasse Gotefrcdum, quod Siinoniace Ecclcsiam Me-
    69 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORH. 0
    hac illacque mente fuiibunda transcurrens , omnes A cst ut fact;> analliemali subscriberent. Congregatis
    suos nequam consiliarios advocavit : deduclis in ergo omnibus Papias ex praecepto Regis, et magis
    niedium nonnullis seductoribus ante perversse mentis ex propria malevolentia et odio, ut res paluit, ana-
    occulos, qui plura, quibus humana mens falli solet, themati subscripserunt. Nam ad ostendendum malae
    proposuerunt; regni honorem a Patre dimissum, voluntatis cumulum, positis sacrosanctis Evangeliis,
    liberum arbitrium, opes infinitas, militum abundan- juramento firmaverunt nullo modo se deinceps
    tiam et fortitudinem, Episcopos, Duces, Tyrannos, Gregorium pro Papa habituros, vel obedientiam
    el sub fidelitate Principes constrictos, superborum exhibtturos, missisque nuntiis, idem ut alii facerent
    eliam colla suo jugo contrita, qusestum insuper cffecerunt.
    Ecclesiarum suis manibus tradiiarum, et multa alia 57. Scripsit autem idem Rex Romam litteras,
    qttse, ut diximus, secularium mentes illiciunl: inter omni injuria iiihonestas, falsilaleque repietas, prse-
    quos (60) Moguntinus fuit Archiepiscopus, et reli- cipiens Doraino Papseut de Sede surgeret Ecclesiam-
    qui oui sub ipso degebant Suffraganei. Facta vero qtte dimitteret : vocans eum perjurum, invasorem,
    lali e nventione, statuerunt utlmperialis constitutio et Regieedignitatisdiminutorem, maxime Simoniacis
    cunctos in suo regno manentes Episcopos, cursori- Longobardise elaborantibus. Statuerunt etiam ut
    btis ubique missis, ante suam prassentiam juberet B non ante Htterse darentur et verba, quam Synodus
    assistere (61); et, coadunatis omnibus anathemati quae congregata in Romana fuerat Ecclesia plenius
    quod Moguntinus heereticus conlra B. Pelri Yica- hoc audire posset, quod etiam factum est. Nam et
    ritiin, inio in Dominum et Apostolum ejus compo- Papa Synodum faciente, quidam Parmensis Clericus,
    neret, subscriberent. Quod si forte motus aliqua Domini Apostolici ad injuriam, cum eisdem Iitteris
    reverentia quis eorum so subtrahere vellet, rcbus prossentare se non abhorruil; et easdemblasphemias
    omnibus el dignitate privatus, ut Regalis majestatis in facie totius Ecclesise et conventus proferre- non
    obnoxius, capitalem subiret sententiam. Interea, formidavit. Per idem tempus prodigium, ad illius
    Legatis undique missis (62), ab Urbe quidam Hugo, iniquitatis indicium et confirmationem futurse rei,
    olim Cardinalis, tunc autem inter Episcopos hsere- in Urbe juxta B. Petri Ecclesiam ortum est, quod
    licos prsecipuumcapul (qui jam tertio ab Aposiolica omnium corda nimium in stuporem converterat:
    Sede damnatus fuerat, quia quosdam Sirnoniacos nemo enim aliquam significalionem super ipsum
    reconciliare prsesumpserat), fictitiis suis lilteris dare et proferre digne convenienterque poterat.
    Archiepiscoporum et Episcoporum personas re- Siquidem gallina ovummiriflco ccelatum operepepe-
    prsesentans, advenit; Iaudans omnia quae super C rit (64), in quo dtio mira insignita fuerant: serpentis
    Dominum Papam composuerant; projectis in me- scilicet et scuti similitudo, nimio horrore tenebrosa.
    dium aliis epistolis sub omnium Cardinalium Seua- Serpens vero qui in triplicem ex eodem ovi cortice
    tusque ac populi nomine titulatis, quibus significa- se sinuationem erexerat, vertice se sursum erigere
    bantiir quaedam proclamationes ad praesentiain velle ad summitatem ovi conabatur : caudam vero
    regiam delatae; ubi eliam contincbantur postulatio in partem tenebrarum illius extenderat. Sed dum ad
    novi Pontificis, et abjectio Iegilimi Pastoris . subin- ovi dignitatem tenderet, quodam ictu repercussus,
    tulit etiam mulias inimicitias, qtias patiebatur a ventre tenus caput reflexerat. Scupea vero ejus (65)
    Nortmannis a circumjacentibus Comitibus ab iDsis non depicta , sed extra corticis ordinem posita,
    etiam traditoribus in Urbe manentibus. Quibus manu deprehendi, et tractari, velut alia materialis
    visisRexnon modiceleetatus, ad opus componcndum res, poterat. Considerantibiss autem omnibus et
    fomentum desideratum accepit. Adductis itaque mirantibus Episcopis ceterisque qui in Synodo con-
    in medium diabolicis Pontificibus, anathema super sederant, nuntius ille Antichristi advenit.
    Dominum Papam, imo super seipsos protulerunt. 58. Postquam vero, flcito Hymno, facturus ser-
    (63) Missis etiam in Longobardiam et Marchiam a mones exhortalionis omnibus, Papa consederat;
    Iatere Regis lam nunliis quam apicibus, visum ille prsecursor Antichristi, non tribuens honorem
    (60) Ul feria secunda secundmhebdomadmin Qua- OfiertIiicmullisKomansePresbyter Lhbis:
    dragesima ad Sijnodum Rommoccurreret, de crimi- Ter damuaiuserat, pretio quia re lituebat
    nibus qum objicerentur causam diclurus, alioquin Kinptores(.liristileniploiuni.juncius et ipsis
    sciret, absque omni procrastinationc, eodemdiedc cor- AdversusPapi.m,lingerisniala, laitilic.ibat
    pore Ecclesim sanctm Apostolico analhemate abscin- Cordainalignoruni,Regissimulet sociorum.
    dendnm esse. Ita Lambertus ad an. 1076, econtra (65) Idem Domnizo ita prosequitur:
    Pseudo-synodus Wormatiensis, de qua mox, indicia AudaxAnlislesMogun<iuus nimisille,
    fuit in Dominicam Sepluagesimoe. NonCbrislumtimuit, Papamquandomatedixit,
    (61) Hic est Sigefridus, qui preefuit Ecclesise Mo- Cunctisuhscribuut: magisipsi se rnaledicunt.
    guiitinse ab anno i()59. ad 1084. Ejus res gestas la- (64) Idem Domnizo insinual ovumquasi sculptum
    lissime deducil Serarius lib. 5. Rerum Moguntiaca- fuisse. Dum hsec imprimuntur , audimus ejus figu-
    rum, a pag. 742 ad pag. 788. Infra nomen cxpri- ram cxstare,qitam si acceperimus, Lector invei.iet
    mitur, quando trausivit ad partes RuUoIphi Regis. post tonium VII, in Appendicibus. Ita ego, etc. Yide
    (62) Hugo cognomentoBlancus , inquit Lamber- pag. 1144, col. i.
    berlus, qui similia habet : et Domnizo in Yita Ma (65) Per Scupeosintelligit Gretserus pellemsquam -
    ihiljis lib i, sic canit: mosain : Gcrmanis enim Schuppensquarama?dicun-
    Huc Hugolunc lalsusvenii, qui dicitur Aib..s; tur.
    71 - S. GREGORiUSVIIPAPA.' 72

    Deo, magisque diiigens lerrenum quam coslesle im- Acens . « Qui vsiltvenire postinc, abnegetsemetip-
    sic eumdem Papam alloquitur : « Domraus « sum, (Matth. xvi) et reliqua. >
    perium,
    meusRex, ctEpiscopi omnes Ullramontani etltalici, 60«Ad viam ergo vitoenos Domirjum vocantem sequi
    prascipiendo mandant ut invasam Sedem B. Petri et oportet, si hsereditatis asternse fructum desideramus
    Romanam Ecclesiam amodo dimittas. Nou est enini carpere, «Permultas tribulationes,» utDoctornoster
    diguum sine prasceplo illorum et Imperiali dono docuit, «oportet nos intrarein regnum Dei (Act. xiv).»
    tantuni honorem scandere.» Etconversus, CleroRo- Satis est quod huc usque in pace viximus Ecclesiae:
    mauo dixit: «Yobis dicitur, Fratres, utad fuluram nunc vero diu aridam messem Sanctorum iterum
    Pentecostes solemnilalem Regio conspectui vos sanguine convenil irrorari, ut fructus illius , longo
    repraesenleiis, suscepturi de mauibus Regis Papam tcmpore tabidus senio , recenti rore perfusus , in
    ct Palrem : quia hic non Papa, sedlupus essedi- pristinum redeat decoris aspectum. Yidemus pu-
    gnoscitur rapax. » Ad cujus verba mox (66) Joannes gtiam diaboli in apertum prosilire campum , hacie-
    Poiitiensis Episcopus, morum honeslate et religione nus fuscis squalloribus adopertam: ideo nunc tiro-
    vir prseclarus, facto impetu surgens, immensa voce nes Christi, doctas manus ad preelia.gestantes, con-
    clamavit: «Capiatur.» Tunc Prosfectus, facto impetu venit obviare : quatenus Christi fides , quse , eodem
    cum judicibus, mililibus, ct Romanis nobilibus, inflciente diabolo , toto pene terrarum orbe dispersa
    tantum impostorem, evaginalis in ipsa Ecclesia relictaque cernitur, cuncta, Domino Deo per nos
    Salvatoris gladiis, ante Domini Papae praesentiam pugnante, instauretur. Ad delrimentum nempe no-
    interimere voluit: et fecisset, nisi pius Pater tolo strae salutis soeeulares quotidie propugnare con-
    corpore se super eum projecissel, oinnibus de ejus spicimus , qui nihil aliud quam gebennam aecqui-
    morte clamantibus. runt: sic nos, quibus vivere Christus esse debet, et
    59. Tandem, vix impetrato silentio, Dominus ejus etiam amoremori lucrum; quibus in retribu-
    Papa dixit : < Nolite, filii, Ecclesieesanctas Do- lionc, post istam miseram et imaginariam vitam ,
    niini Dei nostri quietem in seditionem aliquam felicitas praeparatur seterna ; a Dei legibus et fide
    commovere. Opoiiet enim iristare tempora, secun- nostra orthodoxa, pedem, hosti cedendo, non retra-
    dtim divinarum Scripturarum seriem (// Tim. hamus. Commoveat nos saltem vox Dominica , quss
    in), periculosa : in quibus homines se ipsos dicit: « Qui me erueberit et sermones meos, hunc
    amantes, cupidos, superbos, elatos, parentibus « Eilius hominis erubescet, cum venerit in majestate
    inobodientes esse necesse est: ,ut, patientia filio- « sua,etPatris, et sanctorum Angelormn (Luc. vs). >
    rum Dei,: exhibitio fidei nostroe multo pretiosior sit C Terribile nobis videri debet,-sitempore illo, a lanto tri-
    auro quodper ignem probatur. Clamatnobis divinus bunalisententiamnostrisnegligentiisdiraeverecundiae
    sermo, dicens : « Necesse est, ut veniant scaudala: capiamus; quorum laboribus Judex omnium alios re-^
    * vas autem homini illi, per quem scandalum venit munerare vult (Num. vm). Ideo enim domus suae
    t(Math. xvni).» Etiteruin, ad ostendendum noslrss speculatores nos seterna Sapientia esse voluit, ut
    qaalitatis moduni, qualiter ad inimicos nostros con- ipsepostmodum venturus inhabitalor mundam do-
    versari debeamus, subjunctuni est:«Ecce, cgo niitto mum nostro studio habere possit. Ad quod scilicet
    «vos sicutagnos inter lupos. Eslote ergo prudentes opus egregium instareDomini Sacerdotes hortantur,
    c sicut serpeutes, et simpUces sicut columboe (Luc, cum in maturo tempore legibus Domini, senescen-
    t et Mallh. x).»Nunc vero,licct Antichristiprsecursor tes post quinquagesimum annum, cuslodesvasorum
    in Ecclesiam surrexit, nos tamen, multis a tempori- Dominipraecipiuntur fieri. Vasa quippe, ut B. Gre-
    bus tam a Dominoquam a sanctis Patribus edocti, gorius ait, nostra sunt corda, quibus ferimus cun-
    sic geminss scientise munere gressus incedamus per cta quas cogitamiis. Cord-aetiam Dei vivi templum
    pristinos, ut, quemadmodum pii Patres, serpentis esse, sacra testantur eloquia (I Cor. m): quse qui-
    prudentiam simplicilati columbaejungentes, heere- dem tanto mundari convenit diligentius et ornari,
    ticos serpentina utentes astutia fugaverunt (67) ; D quanto illorum inhabitatorem ceeteris mundiorem
    ita et nos mansuetudinem felle carenlis alitis tenea- esse dignoscimus. Scriptum quippe est : « Mundtss
    inus, et prudentiam serpenlis non relinquamus. .«habitator mundam quserit domum (/ Cor. xvl. »
    Utramque enim mente gestare non estvitium, sed Etiterum:«Evigiiatejusti, et nolitepeccare. (Ibid.)»
    dignse discretionis arcanum. Nonenim aliquem oaio Et ilerum: « Ecce sto ad ostium, et pulso. Si qui.s
    prosequidebemus, sed, imprudentiafatuitateve legem taudieiitvocemmeam, et aperuerit mihi, intrabo ad
    Bomini volentes infringere, subportare. Ecce enim «illuin, et ccenabo cumillo, etipsemecum (Apoc.m).»
    acceptabile tempus adest; ecce iterum Dominus Yidemus jam, Fratres, si corda nostra exigere co-
    «piritualiter intcr homines ambulat, clamans, et di_ nemur intente, Auctorem nostrum pulsare , nosque

    (66) Joannes alteri Joanni successit circa annum ltimbina simplicitate; mutilum in mss. ct, etiam
    i086, et S. Gregorio fidelissime adhassit, ut nec Im- cum editoris Bollandiani supplemento, intricatissi-
    peratoris minaj potenliaque illum4.avertere potue- inum, nos hac illius conjectura innixi, textum au-
    rint. Laudatur a Petro Ostiensi.lib. Chronici Ca- tem ad Matthaei (x, 16) verba fidelius afiingentes,
    sinensiscap. 2, et aliis. ita reslituimus (EDIT.PATROL.)
    (07) Huuc locum de serpeniina prudcntia ct co-
    75 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORil. 74
    cGmmonefacere-, ut aperiamus illi, et claudamus A commonuistis, nunc vero cauteiiatam conscicntiam
    ostium diabolo; et ejus sateliitibus ^et complicibus se habuisse cognoscat.
    pro viribus resislamus , in promptu liabetftes ulci- 62. His atque aliis nonnulHs peroratis., sancta et
    sci, seeundum Aposlolum (II Cor. x), omncm in- magna Synodus dixit: Tua, sanctissime Pater, cen-
    obedieritiam.Neque timendum est,etiamsi praevalere sura , quem ad regendum nostri temporissasculum
    possint adversum nos ; quoniam ideo illis potestas divina peperit clementia, contra blasphemum , in-
    a justo traditur Judice , ut flantnostrae probalionis vasorem, tyrannum , desertorem j talem isententiam
    caminus , cito in cinerem et favillas consumendus , proferat, quae hunc conterat, ct futaris soeculis
    nosque vasa explorata perpeluo in Domini ministe- transgressionis cautelam conferat. Dignum quippe
    rium assumcnda. Speramus sane., riec dubitamus, est jussis tuis obedireetobsecundare,iitpossumus
    quod nulla tribulatio, persecutio, gladiusve , vincu- neque facere cupimus animas nostras pretiosiores
    la, carceres, exsilia, instantia, futura, poterunt nos nobis. Libenter enim, si necesse est, mortem am-
    separare a caritate, quse est in Christo Jesu, ct plectemur, ut Patrum nostrorum vestigia reUnquere
    sanctis ejus legibus. Melius est enim mori pro legi- nonvideamur. Cur enim non demus pro Dei nostri
    bus Domini, quam eorumdem persuasoribus et de- sanctis legibus iilud, quod a nolentibus nobis aufer-
    structoribus terga vertendo Ecclcsiae(juraprodere),- B ' tur? Gladium exerce, judicium exeree ,: ut Isetetur
    quoniam non obviare talibus, Christi planissiine cst quilibet justus, cum wderit vindietaaai, manus suas
    iidem negare. lavet in sanguine peccatoris. Tandem omnibus ac-
    61. Yidemns prae oeulis et manibus signum anti- clamantibus defiiiitum est, ut honore regio privare-
    qui serpentis; quod Omnipotens Deus ideo vobis tur., et anathemalis vinculis.., tam praenominatui
    uslendit, utcautos sollicitosque redderet, et quid su- rex, quam oranes assenlanei sui colHgarentur.
    per filium superbiae, extellenteia se adversus kanc CAPUT VIII.
    sanctam Ecelcsiam Catholicam facere debeamus Rex Ilehricus excommiinicalur. Liltene S~
    Gregorii
    insinuaret. Sancta quippe Scriptura , Fidem , saii- ea de re, el ullionis nwx seculm cxempla.
    'CtsequeEcdesise figuram ovi homine designat; in 63. Accepta Ltaque fiducia, dominus Papa, ex to-
    <jua quidem malos cum boriis permistos esse usque tius Synodi eonsensu et judicio protullt anathema in
    -ad mundi lerminum nullus iidelium dubitat. - Sed hunc modum. Beale Petre Apostolorum Princeps ,
    licetfraudibusdeceptionibusque aliquandiu se oc- inclina, qusesumus , pias aures tuas nobis , ct audi
    culere studeant, non semper latere , Domino reve- me servum tuum ; quem ab infantia nutristi, et us-
    iante, possunt; ut, cum in apertum venientes emi- /,., que ad liunc diem de manu iniquorum liberasti, qui
    carint, eunetis appareat fraus quoe lalebat, etin.co- me pro tua fidelitate oderunt et odiunt. Tu mihi te-
    gnitos sancta Dei Ecclesia ultionis gladium exerat. stis es, et Dornina mea mater Dei, et Beatus Paulus
    Rex iste, cujus figuram Deus mihi demonstrari et Fralertuus inter omnes Sanctos, quod tua sancta
    -cognosci per serpentis similitudinem voluit, hacte- Roinana Ecclesia me invitunr ad sua gubcmacula
    nns timens, suis subdolis verbis et nuntiis , velutin traxit, ct ego non rapinam arbitratus sum ad Sedem
    tenebrosse noctis caligine latuit: qui modo foras tuam ascendere; potiusque volui vitam meam iu
    saliens, quod corde gestabat, ostendit sufficienter ad peregrinatione finire, quam loeum tuum pro gloria
    condemuationem quam passiia per Dei Ecclesias mundi, saeculari ingenio arriperc. Et ideo ex tua
    ^ommiserat. Nunc vero., ut cernitis, caput ad fidei gratia, non ex meis operibuscredo, quod fibi pbicuit
    nostrse fundamentum erigere coeperat, sicut scri- ,et placet, ut populus Christianus, tibi speciaLter
    ptuni est: Posuerunt in ccelum os suum , et lingua «ommissus, mihi obediat specialiter, pro vice tua
    ieorum transivit in terra. De quo Joannes Apostolus mihi commissa: et mihi tua gratia est potestas da-
    dicit* « Et dalum est ei os loquens magna , et blas- ta a Deo Ugandiatque solvendi, in ccelo et in terra.
    phcmias%Apoc.xm). > Et illud^ « Et cauda ejus Hac itaque fiducia fretus, pro Ecclesioetuse honore
    (draconis) tertiam partem stellarum traxit (Apoc. D et defensktne, ex parte omnipotentis Dei Patris,
    18). > Non attendit miser quid Veritas ipsa dixit et Filii, et Spiritus sancti, per iuam potestatem ct
    Magistro nostro et Prineipi Ecclesise: « Super hanc, -fluctoritatem, Renrico Regi, fllio Henrici Imperato-
    inquit, petram sedificabo Ecclesiam meam: ct portae ris, qui conlra tuam Ecclesiam inaudita superbia
    inferi non praevalebunt adversus eam (Math. xvf, insuiTexit, tolius Regni Teutonicorum et ItaHse gu-
    xvui). » Nunc igitur, Fratres, convenit gladium ul- bernacula contradico, et omnes Christianos a vin-
    tionis exerere , et inimicum Dei et EcclesiaeaUigan- culo juramenti, quod sibi fecere vel facient, absol-
    do percutere , ut percussum caput, quod ad Fidei vo ; et, ut nullus ei sicut Regi serviat, interdico.
    fundamentum et omniiim Ecclesiaium creclum Dignurii est enim, ut qui studet honorem Ecclesiae
    esse dignoscitur, corruat: ut, quemadmodum in tuos imminuere, ipse honorem amitlat quem videtur
    primo superbiae suss tempore ei dictum est, pectore habere. Et quia sicut Chrislianus contempsitobedire,
    etventre repat. « NoUte timere, ut ait Dominus, nec ad Dominum rediit, quem dimisit, parlicipando
    pusillus grex ; quia complacuit Patri vestro dare: excommunicatis, et multas iniquitates- faciendo,
    vobis regnum (Luc. xn, 52). » Satis est, quodhuc- meaque monita, quae pro sua salute sibi misit, le
    usque sustinuistis, bene convenienterque illum tesle, spernendo ; sequc ab Ecclesia tua, tentaris
    PATSOL. CXLVIIL 3
    75 S. GREGOIUUSVII PAPA . 7«
    eam scindere, scparando ; vinculo euni anathema- ik catione quam in-Regem fecimus.duiulare,» etc. Vi-
    tis vice tua alligo : et sic eum ex fiducia tua alligo , de inter episte[as S. Gregorii.
    ut sciant gentcs et comprobent quia tu es Petrus, 69. Igitur post excommunicationem et deposi-
    -et super tuam petram Filius Dei vivi sedificavit Ec- tionem Regis, Doniini praeeuntegratia, multi nobiles
    desiam suam, et portse inferi non praevalebuni ad- et mediocres, ad Deum toto corde conversi, prsefa-
    versus eam (Maltlt. xvi). tum Regem reliquerunt. Ipsi etiam, qui prius partim
    64. Post hsec misit ad diversos Epistolas, idem regalibus blanditiis, partim terroribus et minis
    anathema et causas ejus manifestanles , ex quibus contra Apostolicam Sedem conjuraverant, conversi
    has duas interponere praesenli opusculo curavimtis. postmodum, digno in Regem anathemati conscri-
    t Gregorius Episcopus, servus servorum Dei, omni- pserunt, mittentes supplices ad Apostolicam Sedem
    bus qui cupiunt annumerari inter oves quas Chri- nuntios, epithcmium (69) posnitentiae poslulanteSi
    stus B. Pctro commisit, salutem el Apostolicam be- Qutbus misericordiae discipulus, non quaerens satu-
    nedictionera. Audistis, Fratres carissimi, novam el rari pcenis rcorum, gremium sanctse Ecclesiae apo
    inauditam praesumplionem, audistis sceleratam ruit; et ul in fide Domini solidarenlur, consolato-
    schismalicorum , et nomen Domini -in B. Petro bla- .R rias eis litteras misit.'Nonnulli vero Episcoporum,
    sphemanlium, garrulitatem et -audaciam : audistis gementes lanlum facinus, ad ApostoUcam Sedein
    superbiara, adinjuriam et conlumeliam sanctse Apo- discalceatis pedibus venerunt, lam diu inibi.perdir-
    stolicse Sedi illatam, qualem vestri Patres nec vide- rantes quo usque Dominus Papa misericordise nia-
    runt, nec audierunt umquam-, nec scripturarum se- num et.pietatis viscera,' eis compatiens, aperiret.
    ries aliquando a paganis vel hsereticis docet emer- 70. Interea Dominus magnum miraculum in
    saro.: cujus mali, etsi aliquod umquam, post fun- Regis et omnium oculis fecit: quo cognito, mulli
    datam et propagatam fidem Chrisli, praecessisset eum reliquerunt. Nam post excoromunicationis
    cxemplum, omnibus lamen fidelibus, pro tanto diem (70), Paschalis diei soleinnitate, cum regio
    coutemptu et conculcatione Apostolicse, imo divinse apparatu et comitatu pompalicoe multitudinis, ad
    aucloritatis, dolendum foret et gemendum. Quapro- Ecclesiam, divinitus sibi clausam, venire nequaquara
    pter, si'B. Petro claves regni coelorum a Domino abhorruit. Jussu itaque Regis quidam (71) Episco-
    Deo nostro Jesu Clnisto traditas esse creditis , et pus, si fas est, imo hsereticus et Simoniacus, ad
    vobis per manus ipsius ad aetemae vitse gaudia in- Missoese.prosparavitofficiuni.Tandemperlecto Evan-
    troitum patere cupitis; cogitandum vobis est, quan- gelio, ex more lacturus popularem sermonem Pon-
    tum nunc de irrogata sibi injuria dolere debeatis. < C lifex idem, ptilpitum conscendit. Parum autem de
    Nisi enim hic, ubi per discrimina tentationum ve- tractatu locutus Evangelico, statim se ad blasphe-
    btra fideset corda probantur , socii passionum eHi- miam Papae Gregorii casco corde menteque vesana
    ciamini, proculdubio non estis digni, ut participes prorupit, quaepro nimio sui horrore silentio prseter-
    futurae consolationis , et filii regni, cceleslemcoro- ire complacuit. Difficileest enim ut bene sibi con-
    nam et gloriam sorliamini (II Cor. i). Rogamus scientium probitatem, obtrectantium lingua non
    igilur caritatem vestram , ut instanter divinam mi- mordeat^ et iniquorum evadat opprobria, cui est
    sericordiam implorare studeatis ; quatenus aut cor- amica justitia. Yerunitamen eadem blasphemia, qua-
    da impiorum ad poenitentiam vertat, aut reprimendo lis in oculis Domini fuerit, continuo sequens ultio,
    eorum nefanda consilia, quam insipientes et stulti si perpendatur, •innoiescit. Nam Paschalis diei gau-
    sint, qui petrama Christo fundatarii evertere et di- dio nondum finito, subito coelum fragore intonuit,
    vina privilegia violare conanlur , ostendat. Qualiter in quoignis descenderecoelitusvisus est; qui omnem
    autem, autpro quibus causis B. Petrus analhemalis illam ecclesiam, omnesque domos regali receplui
    vinculo Regem alligaverit, in (68) chartula,qusehuic prseparatas, repente consumpsit, et lastitiam profa-
    . inclusa est, plene potestis cognoscere; > norum in moerorem commutavil: Episcopum vero
    65-68. •«GregoriusEpiscopusservusscrvorum Dei D illum blasphemum, subito (72) percussum, divina
    omnibusEpiscopis,Ducibus,Comitibus caelerisquefl- ultio interemit. Sed anlcquam vitam penitus exha-
    . delibus in Regno Teutonicorum Christianam fidem ,laret, ministros suo exitio praeparatos,quales essent,
    defendentibus, salutem et Apostolicam benedictio- compulsus est dicere : Yideo me, inquit, igneis loris
    nem. Audivimus quosdam inter vos de excommuni- , astrictum, telris trahentibus imaginibus ex hac vita
    '(68) Hanc Chartulam fuisse credo, vel ipsam ex- - partium Regis multa in injuriam Romani Ponlificis,
    communicalionis sentenliam supra positam, vel omnibus pene diebus solennibus, inter Missarum so-
    eorum qiiaein sequenti Epistola leguntur exemplar. , lennia, rabido qre declamabat, perjurum eum, adul-
    (69) Epitimium, GraeceIntT-uiov, mulcta, pcena, ' lerum, et pseudo-Apostolumappellans, etc. Ita Lam-
    casiigatio : sed fortassis Epithemium a rifln^ipono, bertus Scafnaburgensis, et ante citatus Bruno. A*.
    impositionem hic significat. Langius in Chronico Citicensi. Cum Rex, inquit,
    ' el (70) Pascha anno 1076 celebratum luit 27 Martii, esset Trajecli, et excommunicatio Regis, a Romano
    quidem ab Henrico Rege Ultrajecti, quem, exaclis ' Pontificefacta,prmsenlata fuissel Episcopus inter
    Paschalibus feriis inde discessisse, tradit Bruno in Missas sermonemfaciens ad populum, derisorie, quod
    , Chronico pag. 795. Rex excommuniCatusesset, indicavit.
    (71) Wilhclmus Ullrajcclinus, causam Reqis con- (72) Hascdicti Lambeiius et Monachus Hervel-
    trj bonum el wquum vbstinatc tucbatuv, et studio deiisis ila referunt. Rcpenie gravissima mgritudiue
    77 PROLEGOMENA.— ACTA S. CREGORII. 78
    convelli : sed tamen ite, et dicite (75) Regi ut flagi-.A ad se Romam venire pcrniitteret; ea utique interi-
    lium, qtiod in Deum, et B. Petrum, ejusque Vica- lione, ut tanto facilius Papam fallere possct, quanto
    rium commisit, emendet; ne me prseeuntem ad inferi pauciores Regni Principes, jam ssepius astutias ejus
    loca sequatur; et haec diceus, exspiravit. Hoc exem- perpessi, discutiendse ejus causas interessent. Unde
    plo commonili, hortamur et obs-jcramus omnem et Papa votis ejus non annuit, sed ut Principes roga-
    hominem qui haec scripta legerit, ut decliuet delra- veraut, adcondictum diem venire disposuit; et sub-
    hentium linguis, si mavult consortium habere cum sequentes Epistolas Principibus Regni, pro dispo-
    Gregorio in resurrectione vitse, <juam cura delrahen- nendo itinere suo, transmisit,
    libus supplicium subire. Nunc hic ad memoriam 72.« Gregorius Episcopus, servus servorum Dei,
    redit non minus terribilis damnatio Spirensis (74) Arehiepiscopis, Episcopis, Ducibus, Comitibus, nec
    Episcopi, <iui eadem die, id est vi Katendas Martii, non majoribus atque minoribus in Regno Teutoni-
    imo eadem hora, subito quasi quodam invisibili telo corum constilutis, salutem et Apostolicam benedi-
    percussus, apud Spiram infirraari ccepit, qua hora Clionem. Nos, indigni et inutiles Principis Aposto-
    et causam ejus in Romana Synodo noster Gregorius lorum servi, » elc. Vide infra inter epistolas.
    Papa ventilare incepit. Idehi quoque tertio die, id 75. « Gregorius, servus servorum Dei omnibus
    est iv Kalendas Martii, miserabiliter exspiravit, non B Archiepiscopis, et Episcopis, Abbaiibus, Ducibus,
    imparem expertus efticaciam illius sententioe qua Marchionibus, omnibusque Christianam et B. Pelri
    Petrus Apostolus Ananiam et Sapphiram damnavit. fidem et doctrinam defendentibus et observantibus,
    CAPUT IX. salutem et Beatorum Apostolorum • Petri et Paul.i
    Henrici simntata pmnilentia. Piinciputn conventus benedictionem : omniumque peccatorum absolutio-
    Vlmas. Gregerii ad eos Legalio. nem. Ego, qualiscunque Sacerdos , Apostolorum
    71. Cum igitur prssdicti Regis conversionem Principis servus, > etc. Vide infruinler epistolas.
    jam diu et frustra Principes exspectarent, et statum 74. IntereaRex, proprise causse diffidens, ctidcirco
    Regni periculosius in dies disturbandum, imo sine audientiam istius Regni subterfugiens, furtive ltaliam
    capite jam penitus destituendum viderent; tandem cum excommunicatis, contra praeceptmmPapse et
    zelo Dei armati, cum Legatis Apostolicae Sedis (75) consilia Principum, intravit; et Appstolico ad prav
    convenerunt, et eumdem, ut eorum consilio ac- dictum diem Augustam tendepti, ante Purificatio-
    quiesceret et resipisceret, satis fideliter rogaverunt; nem S. Mariae apud Canusium obviavit; ibique ante
    alioquin, se non ulterius communicare vel obedire, portam castri per triduum, deposito omni regio
    protestati sunt. Hac ille necessitate, simulate qui- cultu, miserabililer, utpote discalceatus et laneis
    dem, ut postmodum apparuit, se per omnia, et con- ^ vestibus indutus, persislens, non prius cum multo
    siliis Principum et praeceptis Apostolici Domini, fletu Apostolicae miserationis auxilium et ccnsola-
    obediturum promisit. Erat autem eorum consilium, tionem implorare destitit, quam omnes qui aderant,
    ut Dominus Apostolicus ad generale colloquium et ad quos illerumor pervcnit, ad tantara pietatem
    Augustam in Purificatione S. Marise lunc proxima et compassionis misericor.diam movit, ut pro eo
    veniret: quatenus ibidem causa ejus in audientia multis precibus et lacrymis intercedentes, omnes
    totius Regni legitime determinari possel. Ipsi quoque quidem insolitam domini Papae duritiam miraren-
    Principes, missa Iegatione, Domirium Papam ad tur; nonnulli vero in eo, npn Apostolicae serenitatis
    prsedictum diem venire suppliciter rogaverunt; ad .gravitatem, sed quasi tyrannicas severitatis, crude-
    quod iter agendum, illum promptissimum, ut sub- litatem esse clamarent: denique instantia compan-
    scriptae ejus litterse testantur, invenerunt. Rex aii- ctionis ejus, ettanla omnium qui ibi aderanl sup-
    tem, contra promissionem suam, contra consilium -plicalione Papa deviclus, landem eum, relaxato
    Principum, hoc ab Aposlolico per Legatos suos vo- anathematis vinCulo, in communionis graliam et
    luit extorquere, ne Augustam veniret, sed ut eum ,s'iunn sanclse Malris Ecclesicerecepit: acccptis ab
    D
    correplus miserabili ejulatu cofam omnibus, qui corrumperelur, Apostclico jussu sine commendatio-
    aderant, vociferabatur : Juslo Dei judicio se et prm- nibus sepelitur. Haec Langius ex Chronicis Magde
    sentem vilam amisisse el mternam, quod Regi ad burgensis Ecclesise.
    omnia, qum perperam intendisset , operam suttm (74) Henricus Episcopus Spirensis, a puero cum
    summo annisu tribuisset; atqne in spem gratim ejus -Henrico Rege educatus, ab illo ad Sedem illam pro-
    Romano Pontifici, sanclissimo ct Apostolicarum vir- motus, cum Thesauros Ecclesim pueriti levildte tiila-
    tutum viro, graves conlumelias, sciens et prudens, pidassel, et prmdia mitilibus iri bemficium erogas-
    innocenti irrogasset. In hanc vocem, ut asserunt, sins set sensit repente parvnlam sibi pustulam in
    communione,sine ulla satisfactione, exspiravil. collo excrescere; qua iniumescenle ante mediam no-
    (•75)Langius ita exponit: Hoc mitto Regi manda- ctem defunclus est. Ita Lambertus, et priora Bru-
    tum : qued ipse, et ego, et omnes iniquitati ejus fd- schius.
    ventes, sumus damnati in perpeluum Ecce de- (75) Convenerunt Oppenhemii,urbe tunc Imperia-
    mones lectum meum circumstant, quatenus inox, ut li, postea Palatino Rheni oppignorata, inter Mogun-
    expiravero, capiant. Itaque cum fuero e corpore edu- tiam et Wormatiam, anno 1077, vel, ut alii volunt,
    clus, rogo vos et omnes fideles, ne se faiigent pro me. convenerunt Triburim, e regione Oppenhemii, urbe
    faciendo suppHcdiiones. Hic igitur in desperatione olim celebri: riiinc yilis cst vicus -sed adhuc nomcii
    defunctus, diu jacebal insepultus; donec Romam vetinens.
    mittitur, et inde quaisito consilio, ne populus fgetore
    79 S. GREGORIUS VII PAPA. SC
    eo securitalibus, quarum etiam confirmationcm per A j 77. Non multo post tamen Rex ab Apostoiicojarc-
    manus Abbatis Cluniacensis, et nobilium Comitissa- Regni concessionem caUide, ut communionem, eli
    rum Mathildis et Adalaidoe^(756is),etaliorumPrinci- cere volcbat. Missa enim legatione, humiliter (i
    pum, Episcoporum ct Laicorum, qui sibi ad haec supplicabat, ut vel eum semel apud S. Joannein
    utiles visi sunt, in hunc modum susccpit. in (76) Moytia, per Episcopos Papiensem et Mcdio-
    75. « Ego Henrictis Rex, de murmuratione et dis- lahensem, more priorum Regum, coronari perniit-
    sensione, quam nunc habenl contra me Archiepi- teret: vel, si hoc nollet tteri per hujusmodi Episco-
    scopi, Episcopi, Duces et Comites, ceterique Prin- pos, utpote excommunicatos, saltcm hoc privilegium
    cipes Regni Teutonicorum et alii, qui eos in eadem Apostolica auctoritate cuilibet Episcopo concederet
    dissensionis causa sequuntur, infra terminum quem exsequendum; ob hoc maxime appetcns coronari,
    dominus Papaconstituerit, aul justitiam secundum ut communione etiam Regnum a Romano Pontifice
    judicium ejus, aut concordiam sccundum consilium videretur recepisse; Sed Papa, calliditatem ejusjam
    ejus faciam, nisi certum impedimenlum mihi vel satis expertus, nullo modo votis ejus voluit ac-
    sibi obstiterit: quo transacto, ad idem peragendum quiescere : diligenter secum ipse reputans se qui-
    paratus ero. Item, si idem dominus Papa Gregorius dem eum pro multis criminibus, et maxime pro
    ultra montes vel alias partes terrarum ire voltierit, B
    ' iiiobedientiaetcontumaciaApostolicosSedis irrogata,
    securus erit ex mea parte, et eorum quos constrin- a Regno deposuisse, omnesque ei juratos ab ejus
    gere potero, ab omni lossione vitse et membrorum dominio liberos reddidisse : et ob hoc, nullatenus
    ejus seu captione, tam ipse quam qui in ejus con- eum, sicut nec aHum, in Regem Principibus, utpote
    ductu sive comilalu fuerint, in eundo, sive ibi mo- liberis hominibus, superponi debere, absque eorum
    rando, seu inde redeundo; neque aliud aliquod im- electione. Nam et a toto Regno de tot ac tantis inju-
    psdimentum habebit ex meo consensu, quod conlra riis ac perfidiis erat inculpatus, ut de his eum ne-
    honorem suum sit; et si quis ei fecerit, cum bona cesse esset primitus expurgari (si tamen hoc aliqua-
    fide, secundum possemeum, illum adjuvabo. » tenus posset fieri) et sic demum cum consensu
    76. Rex, postquam communione rCcepta, sed totius Regni legitime coronari. Rex igitur ea vice
    qusestione Regni dilatata, solutus ab Apostolico quoque simulata obedientia apud (77) Moytiam Re-
    discessit; parum atlendens quod ei iri reconciliatione galia insignia non usurpavit: quse tamen non multo
    suajuramento promiserit, ad solilam nequitiamre- post contra bannum domini Papee resumere, et in-
    dire, et Simoriiacorum suorum consiliis contra Pa- lerdicta Regni gubernacula. usurpare non timuit.
    pam assentire non expavit. OmnCs enim Simoniaci, „ 78. Interim transibat terminus, quem rex coram
    eorumque socii, quorum tyrannidi ipse sanCtam Legatis ApostoliceeSedis cum Principibus Regni ad
    Malrem Ecclesiam siibjugaveral, quorum etiam fa- Augustam in Puriiicatione S. Marise condixerat, ad
    ctions jam pridem Apostolicam Sedem deaucto- quem jam Papa venire conceperat : et jam illuc
    rizare tentaverat; ipsi, inquam, omnes ad eum pervenisset, si non idem Rex, contra commune de-
    reconcUiatum recurrentes, non lerrorem scd auda- cretum oronium ingressus Italiam, conducturos
    ciam ab eo, pro perpetrata iniquitate, acceperunt; ApostoUcuma conductu deterruisset : terminus, in-
    quin etiam in damnatione ApOslolici apud eum con- quam, ubi coram Apostolico in audientia totius
    jurandi locum invenerunt. Ipse vero ejusque com- Regni canonice de criminibus illalis expurgari, si
    plices, communionem utcunque idcirco festinave- inculpabilis esset, expurgatus legitime in Regnum,
    i'ant recipere; quia, jttxta legem Teutonicorum, se cum consensu omnium, restitui posset: ad quem
    prsediis et beneficiis privandos esse non dubitabant, ipse venire contempsil, imo suas causae diffisus, non
    si sub excommunicatione integrum annum perma- prassumpsit; elPapam, nevelillnc veniret, fraudu-
    nerent: cujus adhuc unus mensis superfuit, dum ad lenter in Langobardia preeoccupavit.
    reconciliationem redirent. Communionem ilaque, 79. Cum igitur Principes Regni terminum gene-
    non ut se corrigerent, repetebant; sed, ut plurimos "'. rali decreto slatutura Regem
    subterfugisse, et se
    jam dudum ab UUs anathemate separatos sibi reso- etiam hac vice, solita.ejus perfidia, delusos esse
    ciarent; sicque lanto audacius, tanto crudeUus, animadvertissent; cumque ejus versuliam nec in
    quanto pum pluribus, solita tyrannide sanctam Ec- ipsa rcconciliatione vel postea eessasse, certissima
    clesiam opprimere possent. Nam statim post recon- relatione didicissent; mox in Suevia apud Ulmam,
    ciliationem, ut proediclum est, adpristinum voluta- conventu faclo, deliberaverunt; ne se deinceps. ab
    brum redire, sed et Simoniacis, utpote sui similibus, illo ludificari, vel potius
    pristina ejus calliditate peri
    contra Aposlolicam Sedem assentire non dubita- clitari permitterent; sed suse in lcgitimi
    saluti,
    riint.
    Principis electione, providerent. In eodem autem
    (~$bis)Adalaia sive Adelasia aut Adalais, Olrici Augusta Taurinorum.
    Maguifredi Marchionis Secusise fiUa, nupla anno (76) Additur in nostro Ms. Aclum 5. KaL Fe-
    1014, Hnmberto Saxoni, in Marchioni Secusiae et bruarii, indictione 15.
    Comili Sabaudiae Maurianaeque, ob plurima Sedi (77) Modoetia, 10 mUliaiibtts Mediolano distat;
    Aptstolices beneficia prcstita, filia S. Pelri dicta, e ttbi ctiam Imoeratores solebant Coror.am ferreani
    vita exccssii anno 1080, uti indicat Pignonius in accipere.
    81 PROLEGOMENA.—ACTAS, GREGORII. 82.
    Conventu apud Ulmam, generalius Colloquium 1A Romanse Ecclesios CardinaUs Diacouus; ilcm aller
    ad (78) Forecheim 4 Idus Marlii, ad novi Regis ele- Bernhardus'(80), Abbas religiosus deMassilia, fere
    ctionem condixerunt:. ad quod eliam Domini Apo- sexcentorum monachorum Pater, qui etiam securr.
    stoUciconsiilurn etauxilium sibivenire, missa lega- duxit egregium Doctorcm quemdam, nomine (81)
    lione, postulaverunt. Quoaudito, Papa ad id collo- Christianum, postmodum.Aversansecivitatis Episco-
    quium Legatos direxit, qui Principes rogarent, .ut pum. Cujus opus extat eximium contra Turonensem
    dispositionem Regni usque in adventum ejus differ- Berengarium.
    rent, si hoc sine periculo fieri posse sperarent. 81. Non indignum videlur hoc.in loco pauHsper
    No.Iuitsane cis hoc ex definito praecipere, ne sibi orationis cursum relentare, et quam fldelem Apo-
    jure imputariposset, si quod periculum stalus Regni stolicae institutionis sectatorem et propagsvtoremin
    ex illa dUaiione incurrisset, Altera autem die ppst Comite
    Manegoldo non semel commemorato"Gre-
    dimissionem legalortim, ManegoldusComes, magntts
    gorius noster habuerit, declarare. Hic enim ex ge-
    aoiator veritatis, advenit; cujus relalione Papa de nerosa et
    reHgiosa (82) B. Udalrici Augustensis Epi-
    novo Rege constituendo certior factus, alitim Lega- scopi genealogia procreatus, et a sapientissimo fralre
    tum, Gregorium sciliect Romanee Ecclesiae Diaco- _ suo, Herimanno videlicet Contracto, in omni obser-
    num, adPrincipes Regni deslinavit: qui, ensApo- vantia Christianse religionis ad unguem inforroalus,
    stolica auctorilate adventum ejus praestolari com- virgo virginem sortitus est uxorem; duosque filios
    pelleret: eo tamen primitus explorato, si Rex,,qui ex ea generalos in tanta disciplina usque ad juveni-
    adhuc in Longobardia morabatur, ab eodcm Legatp lem eetatem educavit, ut alterum eorum ad similem
    eonventus, securitatem faeere vellet, ut domino monogamiam perducens heredem sui relinquerel •,
    Papae transitum ad Teulonicas partes, pro ipsius alterum, in cuelibatu occisum, inio ipsius occisionis
    causa determinanda,concederet. Quod si Rex nollet ejus.(diem) longo locorum inlervallo remotus, per
    concedere, praecepitPapa ut Legatus ad se redirct, spiritura mirabiliter agnoscens, fleret et gauderet;
    nec Principes cuni aliqua dilatione a providenda flevit enim propter acerbitatem inopinatse morlis,
    Regni necessitate suspenderet. Item eidem Legato et gavisus est propter impuuitatem incontaminatse
    preefatam Iegationem impanens Papa,. dixit inter juventulis. Hoc autem maxime castiflcabat Hberos,
    alia : se quasi pro indicio. hujtismodi securitatem quod verax pater coniminabalar cis exhercditatio-
    cxegisse, cujus, inquam, securitatis exhibitio illufli nem, si quam, praeterlegitimaro copulam, cum mu-
    in Regnum restitui posse preesagiret: sicuti, ejus- lieribus perpetrasse detegerentur coinquinationem.
    dem securitatis denegalio, hoc eum non posse, ex r, Yir igitur Christianissimus,„cum B. Gregorium Pa-
    divino indicio denotaret. pam nimio affectu piopter justilicaliones ejus diii-
    80. Inter haec verba Papse tres digili ejus dextrae, geret, eumque saepiuspropter alternas morum simi-
    usque ad. medium, repente sanguinei apparuere; litudines inviseret; quadam vice, in tantam Romse
    quos sanguine ex naribus profluente maculatos positus inlirmitatem incidil, ut qui praesentcserant,
    exislimans, detergere coepit: sedeos sanguineisnotis vitam ejus desperarent. Cumque tristis nuntius Do •
    nullatenus emaeulare poluit. IJinc ipse et reliqui mino Papae venisset, valde condolens, festinus ad
    sapientes, qui hoc miraculum conspexerunt, ali- eurn venit; et pauxillum panis in scyphum confrin-
    quid magni per haecsigna portendi non dubitarunt. gens, meroque perfundens, aegrp pro benedictione
    Erant aulem ibi tuncpraesentes prasnominatus Comes porrcxit. At ille, prolinus ut gustavit, recepit non
    Manegoldus, et venerabilis Presbyter Erkinbertus, solum delectationem comedendi, sed et virtutem
    cum aliis quam pluribus in oppido Canusii in capite cuni incolumitate de lecto surgendi. Qui, cum ad
    Jejunii, quod eo anno contigit (79) in Kal. Martii. propria remearet, et Apostolica statuta, maxime de
    Percepla igilur legatione, statim Legatus ad Regem vitandis Offlciis incontinenlium Sacerdotuin, non
    properavit, cum prsediclo Comite : sed Rex securi- segniter ubique divulgaret, et in Clericis atque Ec-
    ^tatem, quam Papa postulabat, facere contempsit: D clesiis ad se specialiter pertinentibus hujusmodi
    fiinde et UleLegatus ad Apostolicum redire non tar- abominationes minime loleraret; uxor cujusdam
    [davit. At Comes ad proximunv Forecheimense Col- Presbyteri sub ejus ditione positi, maUgnausprcpter
    loquium venire aceeleravit; quo et. priores Legati separationem mariti, hoc familianbus suis audien-
    jam pervenerant, qui una tantum die, priusquam tibus se minabatur effecturam,.ut qualem molesliam
    prsefalus (discederel) Comes, ab. Apostolico missi ipsa sustineretin separatione corijugis sui, talem et
    fueraut. Hi.autemerant Legati: Bernhardus, sanctse Comes sustinerct in disjunctione conjugis suas.

    (78) Forecheim, munitissimum oppidum Episco- (81) Imo nomine Guismunaum seu Guitmundum,
    pi Bambergensis ,- inter Bambergam et Norim- qui etiam Gallus, et raonaclius Lofrediin Norman-
    tergam. nia fuerat. Ejus opera exstanl in Bibliolheca Pa-
    (79) Ita fuisse conflrmat Pascha, dein celebratum trtim. Consr.le Bellarminum de Scviptoribus Eccle-
    16 Aprilis, cyclo Lunae 14, Solis 22, littera Domi- siasticis.
    nicali A. . (82) S. Udalricus colitur 4 Julii, quando liasc-
    (80) De utroque Bernardo supra acitim cap. 6. poterunt discuti. Interim inspicialur genealogia ,
    lh nostro Ms. dicitur Udo TrevircnJs una inis- quam ad calcem Vitas adjecit Velferus, in editiOKe
    sus^ Au^uslana anni 1595. !
    83 S. CREGOR.TS VII PAPA. 84
    Dixit, el elieu! pennitlcnte Deo, tani pessiiniim faci- A 84. In craslinum vero rterum ad hospitia Legato-
    nus in dominam percgit. Nam delectabiles cibos rum convenientes, pro sua necessitate sublevanda",
    veneno infeclos obtulit, camque nihil mali suspi- eos consuluerunt; suggerentes eis periculosissimum
    cantem simulaia benignitate decepit. Igitur Comes et irrevocabile schisma in toto Regno futurum, nisi
    rcligiosus, adltuc in robusta aetate vidualus, nullis in eodem Conventu, ut deliberaverant, in alicnjus
    suorum adhortationihus ad secundam copulam per- novi capitis sublevatione confoederati, illud anticir
    moveri potuit; dicens, sibi pudendum et horrendum pare fvslinaret. Legati autem legationis suas non:
    videri, si cum dyabus uxoribus processurus esset immemores, salis compendiose ad haec responde-
    ante tribunal Christi in die judicii. In tantum autem runt, sibi quidem optimum videri, si' Regis constr-
    profecit per devotam obedientiam Papse nostri Gre- tutione, juxta eorttm legationem, in adventum Do-
    gorii, ut ante finem suum, quem senex et plenus rnini Papae sine periculo differre possent: ceterum
    dierum attigit, quibusdam virtutum signis effulserit, provisione Regni non tam in eorum consilio, quam
    et prophetias, quemadmodum in occisionefilii paluit, in Principum arbitrio sitam esse dixerunt, qui rem
    (dono) venerabiliter claruerit (83). publicam in manibus tenerent; ac totius Begni dam-
    82. Huic beatae recordalioiiis Comiti non incon- num sive proficuum optime praenossent. Itaque
    grue adjungitur memoria pretiosse mortis B. Cincii, 1*Principes Regni, de adventu Papoe incerti, sed de
    Urbis Romse Prsefecli, cujus et superius virtutes maxiina dissensione eventura et periculo, si differ-
    breviter descripsimus. Hunc etenim, propter fidem rent, certissimi; accepta licentia a Legatis, apud
    ssepedicloet saepedicendo PapeeGregorioexhibitam, Magontinum Archiepiscopum convenerunt, et quid
    Dominus noster Jesus Christus martyrio coronavit, eis agendum esset singulari diligeEtia invicem tra-
    ejusque sepulchrum continuo- viginti miraculis, in ctaverunt: considerantes quidem se ad ntillam di-
    Synodo numcratis et probatis, illustravit (84). Nam lationem ab ApostoHcocoactos, sed hoc in eorum
    cum zelum Domini- haberet, et exhiberet fidem arbitrio positum esse ; ncc alicui nisi sibi ipsis dein-
    secundum sanctaro. Apostolicse institutionis for- eeps imputandum fore, si; diiatio noceret, lnsup; r
    mam, occisus est ab appariloribus Henricianae per- se nullius subjectionis exhibendee Henrico Regi
    secutionis. obnoxios, imo per Apostolici banni transgressionem
    CAPUT X. damnandos , si aliquam subjectionem Regi dein-
    Coavenlus Forchemiensis, Rudolphi Regis electio, se- ceps exhiberent. Nam Papa , priusquam eum
    ditio a Simoniacis el Concubiliariis excilata. anathematizaret, ex parte omnipotentis Dei et S;
    83. Facto igitur conventu apud Forecheim, prae- .„ Petri et sua, illi Rcgnum interdixit; et omncs
    fati Legati litteras Apostolicas in medium protule- Christianos juramento, quod sibi fecissent vel fa-
    runt: Quam parum dominus Papa de promissione cturi essent, absolvit; et, ut nullusei, ul Regi ser-
    Regis lsetatus fuerit, cum adversarii Ecclesiae plus viret, interdixit: qui postea ab eo Communionem
    audacias, quam terroris ex praesentia Regis accipe- tantiira, non Regnum, falsa correctionis promis.-
    rent. Ad hoc, aiebant, eum pelere, ut novi Regis sione recuperavit.
    electioncm de qua audierat, in advenlum ejus dif- 85. Hoc igitur Prmcipes Regni diligentissime
    ferrent, si hoc sine periculo fieri posse perpende- perscrutati, se quidem a Regis Henrici poteslate
    rent. Peracta igitur legatione, Archiepiscopi, Epi- penitus, ut praedietiim est, emancipalos, nec se illi
    scopi; Duces, Marchiones, Comites majores atque plus, quam illum illis alicujus fidelilatis vel sub-
    minores, debitam revercnliam Legatis impendentes, jeclionis (juramento) obnoxios ; ut Kberi homines,
    per consessuni singuli surrexerunt; et, quot contu- Rudolphum Ducem Suevorum, frustra mullum rc--
    meliis et quot periculis jam ab Henrico Rege affecti nitentem, frustraque vel unius horae inducias ad
    essent; vel se afliciendos fore non dubitarent, consulendum petentcm, Regia dignitate sublimave-
    Legalis Iamentari coeperunt; seque toties insidias runt: virum sane in humililate proecipuum, regio
    ejus inter ipsa pacis oscula vix evasisse, ut nec ju- 0 honori setate el moiibus idoneum ; eique se de-
    ramcnto ejus deinceps aliquam fidem exhibere pos- bito fidelitalis sacramento subdiderunt. Qui utique
    sent. Hoc quoque addenies, se tamdiu eum post de- Regnum, non ut proprium, sed pro disposilione
    positioncm tolerasse, non utique ut correctionem sibi creditum repulans, omne hereditarium jus in
    cjus, utpote penitus desperatam, exspectarent; scd eo repudiavit, et vel filio suo se hoc adoptaturum
    ut quibusdam occasionem calumniandi auferrent, fore penitus abnegavit : jttstissime in arbitrio
    qui fortasse ei, si non tamdiu expectaretur, corre- Principum esse decernens, ut post niortem ejus
    clionem interclusam fore conquererentur; lotaque Hbere non magis fllium ejus quam alium eligerent,
    illa die cum hujusmodi querinioniis transacta, nec nisi quem ad id culminis setate et morum gravitale
    medietatem injuriarum sibi illatarum enumerare dignum invenissent. Hunc igitur Rudolplium, legi-
    potuerunt. timc electuni, Archiepiscopi Mogonlinus et Mag-

    (83) Mirum est hunc nusquam inter Auguslanos cationis tam decreto,. itaque dies sui cultus viro restitui
    Sanclos nominaium inveniri, ac neque de loco SL'- posset, digno inter Martyres honorari; aut
    •pulturocvel die roortis quidquam legi. sallcm sciretur ubi sepultus sit.
    (84* Utinam miracula illa exstarcnt cuin bcatifl-
    85 PROLEGOMENA.—ACTAS. GREGQRII. 8<T
    deburgensis, cum corum suffi'aganeis, Legatis Sedis A . ageret. Quod pactumille postea praevaiicari et con-
    Apostolicseprsesentibus'et Regni Principibus, regali temnere non cessavit; videlicet, quoslibet.innoxios
    inunctione consecrarunt. Electus est autem ab lyrannica crudelitate oppriiriendo, et omnes quos
    Archiepiscopis, Episcopis, Ducibus, Comitibus ma- potuit Christianae religioni repugnare constringen-
    joribus atque minoribus, in Conventu apud For- do. Ergo et absque Sedis Apostolicasjudicio, Prin-
    cheim, anno Dominicse incarnationis 1077, anrio 4 cipes eum pro Rege merito refutare possent, cum...
    venerabilis Papae Gregorii in hoc nomine seplimi,' pactum adimplere contempserit quod eis„ pro, elcc^
    indictioue 15, Idibus Martii. Postea die duodeciino tione sua.promiserat; quo non adimpleto, nec Rex
    apud Mogoniiam consecratus est, id est 7 Kal. esse poterat. Nam Rex nullatenus esse potest, qu;i
    Aprilis, ubi tunc medium Qaadragesiro.se occurrit.' - subditos suos non regere, sed in errorem miltere •'.
    Die autem prsedictse electionis nix ac gelu resolvf studueiit. Quid plura ? Nonne quilibet miles Domino.
    cosperunt, quae eo anuoa festivitate omniurii Siiii- stto fidelitatis juramento subjicitur eo pacto, ut et.
    et :rum usque in illum diem terram Teutonicorum et itle sibi non deneget, quod Dominus militi debebat ?
    Longobardise oecupaverat; quoi quidam sapientum Si ergo Dominus militi debitum reddere contemnit,v
    ita interpretati sunt : Deum in legitimi Principis «umqiiid non libere miles eum pro Domino deinceps,
    electione suam adstipulationem niundo denotasse, B recusat habere ? Liberrime, inquam. Nec hujusmodi.
    per insolili frigoris depulsio-nem et per clementio- militem iufidelitatis vel perjurii merilo quis accusa-
    ris aeris reparatiouem : proecipue, cum nullis liujus- bit, cum totum adimpleveiit quod promisit; Do-:
    modo promotio displicuerit, nisi illis taiitum qui mioo suo, inquani; tam din miUtando, quam diu_.
    se, sub legitimo Principe, Simoniacse hseresi aliis- ille fecit sibi quod Dominus militi debebat......
    que criminibus abrenuntiaturos fore non dubita- 87. Igitur Rudolphus Piex,_ubi in Regem subleva-
    bant: qui superiori Rege, non dico permittente, tus est, statim Apostolico, missa legatione, de sua.
    sed cooperante, sanctam Ecclesiam fosdare non ces- promotione innotuit, eique debitum obsequium in
    saverant. Nulli sahe Clerico, monacho, sive laicq Ecclesiasticis administrationibus promisit : multo-
    hujus Principis promotio displicuit, nisi qni seipsum' que se promptiorem ad obediendum Sedi Apostoli-
    sub ejus auctoritate coriagendum fore timuit ; nisi cae quam antecessor ejus exhibuit. Ipsa enim suae
    qui sanctam Ecclesiamjirxta Canoiaicas sanctiones consecrationis die , obediensbanno Domini Papse,
    inslituendam fore contabuit; nisi qui, intercluso offlcium cujusdam Diaconi Simoniaci recipere no-
    Simoniacos heresis rnercimonio, divitias suas atte- luit, qui ea die ad legendum in, Missa ante. Regcm
    nuari non dubitavit.
    g( jam sacris^vestibus indutus processit: unde Sige-.
    86. Nullus autem Rudolpho Regi ejusque Princi- fridiis Mogontinus Arcliiepiscopus, amoto eo ab al-:
    pibus perjurium poterit jure objicere, licet jam du- taris. ministerio, alium iu ejus locum. surrogavit.^
    dum deposito Regi juramentum fidelitatis fecissent. Hoc autem maximam invidiam Simoniacorum et in--
    Illud enim jaramentum taro diu^observandumeral, continentium altaris jninistrorum Regi conflavit;
    qttamdiu ipse Regno praeerati Postquam vero omnes qui in ipsa sui promotione banno Apostolico obe-r
    Cliristiani eo sacramento a Papa soluti sunt, eo diens, se offlciatalium respuere per prasfati Subdia-,
    quidem deposito ct anathematizato , non.magis illi coni repulsam monstravit. Nullateuus enim dubita-u
    aliqua subjeetio pr-ohujusmodi juramento debeba- bant, se, sub tam legitimo Principe, aut offiGiunot
    tur, quam cuilibet Episcopo a subditis-suis obedi- deposituros, aut coricubinis et Ecclesiis Simoniace
    tur, postquam ille, etiam retenta communione, acquisitis abrenuntiaturos. Quapropter illius civita-
    deponitur. Nemo autem, Roinanum Pontiflcem Re- tis Cierici, eadem ipsa regiae consecrationis . die,.
    ges a Regno deponere posse denegabit, quicumque post prandium concives suos, vino et insania furen-
    decreta sanctissimi papaeGregorii non proscribenda tes in.Episcopum suum, et Regem, et rcliquos Prin-
    judicabit. Ipse enim vir Apostolicus, cni Spiritus eipes concitaverunt. Quidara er.im puer ex ciyitate,
    sahctus in aurem decernenda dictavit, in Apostolica D ] nescimus sipropria voluntate duclus, an ab aliquo
    Sede constitutus, irrefragabiliter decrevit Reges a persuasus, cuidam militi Arcbiepiscopi partem pre-
    ^suis dignitatibus cadere, et participatione Dorainici tiossevestis furtive voluit detruncare : qui statim ca-
    corporis et sanguinis carere, si proesumerent Sedis ptus est a milite. Quoaudito,Procuratorcivitatis eum-
    ApostolicsEjussa conlemnere. Si enim ccelestia et dem per manus exceptum, liberum abire fecit, nulla,
    spiritualia Sedes B. Petri solvit et judicat, quantq tamen seditione commota. Clerici autem, audito.hu-
    magis terrena <t ssecularia-, juxta illud ApostolL: jusmodi rmnore, captam fuisse puerum quem tamen
    Nescitis, inquit, quoniam et Angelos judicabimus, jam dimissum scirent, caropanas compulsare, cives
    quanto magis ssecularia ? Sic utique auctoritate nutibus et probrosis adhortationibus ad seditior.em
    Stephani Papse Hildericus Rex Francorum pro ig-na- excitare, vel polius compellere non timuerunt. Sed
    via sua deponitur : eique deposito insuper et de- Rexjam finito prandio ad ecclesiam de-palalio de •
    tonso, et in monasteriura misso, Pipinus in Regnuro scendit, et Yesperas audire cospit. Interiih plebs
    surrogatur. Prseterea, liberi homines Henricum eo furens, sanguinen};Regis et reliquprum,sitiens.,
    pacts sibi proposuerunt in Regem, ut clectores suos ipsam ecclesiam et palatium irrumpere nititur: sed
    ;'ustc judicare, ct rcgali providenlia gubcrnarc sat- a Militibus Regis coiipesciiur, licct iuermibus : riat»
    87 , S. GREGORIUS VII PAPA.. 88
    in diebus Quadrages-imseconsueludo eral sine armis A scopus, Dux, Marchio, Comes, siye Miles, aliqua
    procedere; sedet ipsa,siqueehabebanlper civitatem prsesumptione temerariove ausu,.fraude dolove,seu
    in hospitiis dimissa, prse seditione civium acquiiere aliqua perturbalibne, Legatis nestris obsistere et.
    non poteranl. Finitis autem Yesperis, Rex cum Ar- contraire, ne justitiam efcfinem componant,
    pertfen-
    chiepiscopo.et' reliquis-Principibus, in palatium de tet. Quicumque autem temerario ausu (quod non
    ccclesiss regressus, eum populum fureniem al in- optamus) hujus nostrse constitutionis violator exti-
    cepto nollc desistere, sed eos ipsam Quadragesimam tcrit, Legatisque nostris praenominatis, ad hanc pa.-,
    diem Dominicam, ccemeterium ecclesiae, imo ipsam cem compenendam euntibus,, fraudem
    opponerc
    eorum matricem ecclesiam furibunda seditione pro- tcntaverit, vinculo eum anathematis
    alligamus, et
    fanare r sicque cum multigliei saerilegio in mortem non solum in
    spiritu, verum etiam et in corpore, et
    suam, Episeoporum,.suorumque omninm, nihil ab omne prosperitate liujus vitse, Apostolica potestate
    ipsis injuriatos, conspirasse vidisset,. gladio accin- innodamus, et victoriam ejus in armis auferimus -r
    €tus, eorum. insaniam compescere deliberavit. Sed ul sic saltem confundatur, el duplici confusione et
    Principes ejus, eum centra regium morem proce- conlritione conteralur. Actum Rorase in Ecclesia
    dcre non permiscrunt. Ipsi autem ex praecepto ejus,, Domini Salvatoris,. 5 N»nas» Indictione
    Martii.,
    inutuatis undecumque poterant armis, primum qui- E prima.»
    dcm ad supplicandum Deo ecclesiam ingressi, deinde 89. (85) « Gregorius Episcopus, servus servorum
    Kyrieeleison in altum coneincntes, per portam, quoe Dei, Archiepiscopis, Episcopis, Clericis, Ducibus,.
    m?gis impiignabarur, exsiliuntde eeclesia. Qiti sta- Marchionibus, Comitibus, omnibusque majoribus
    linv liccf paucissimi,. maximam multitudinem ho- atque minoribus in Teutonico Regno constilutis,.
    slirm adeo in fugam verterunt, ut quidam eorum
    exceptis his qui Canonica excommunicatione lenen-
    eii3m se in Rhenum morituri praecipitarent; licet lur, salulem et
    Apostolicam benedictionem. Notum
    rcgii Milites parum eos ultra ccemetcrium ecclesise vobis fleri, volumus, Fralres carissimi, quod in ea?
    inscqnerenttir. Synodo,quam nuper RomaecerebravHnus;» etc. Vide
    inter epislolas S. Gregorii, infra.
    CAPUT XL 90. (86) «•Gregorius Episcopus, servus- servorunr
    Gregorius Legalos, ad sclrisma iir.pcrii cx compro- Dei; Udoni (87)rTrevircnsi.Archiepiscopo, salutem et
    misso tollendum,in Germaniam dirigit. Apostolicam benedictionem. Quanta nobis sollici-
    88. Anno ab Incarnatione Doniini. 1078. Indictie- tudo quantaque tristitia sit de perturbatione, imo
    nc prima, cum uterque Rex, Henricus videlicetetCf, de dissidio regni vestri, olim clarissimi et polenlis-
    » etc. Videtibi supra,
    Rudolphus,. ab Apostolica.Sede adjutorium require- simi,
    ret; Gregorius Papa scptimus,,geaerali Synodo prse- 91-Anno ab Incarnatione Domini 1078,.Pontifica-
    sidens, decrevit: « Quoniam iis et perturbatio Rc- tus vero Domini Gregorii septimi Papas sexto, deci-
    gni; in maximum sanctae Ecclesise periculum et de- mo tertio Kalendas Decembris, Indictione secunda,.
    trimentum quotidie redundare cernitur, placet nobis congregata est Synodus Rbmae in ecelesia S. Salva-
    ehiborare pro viribusrquatenus idouei tam religione toris, in qua juraverunt tegati Henrici et RudolphL,,
    tjuam eliam scientia pollentes Nunlii, e latere Sedis quisque pro Domino suo, quod nullis dolis collo-
    Apostolicse ad partes. illas miltahtur, qui omnes re- qjiium Legatorum Sedis Aposlolicee, in Teutonico*
    Egiosos et justitiae amalores, in Teutonici Regni Regno habendum,. impedient.
    partibus commorantes, Clericalis et Laicalis ordinis 92. Anno ab Incarnatione Domini 1079. Mense
    viros, et ad hoc opus idoneos, convoccnt; cum qui- Februario, Indictione 2, Pontificatus, vero Domini,
    bus (Domirii gralia proseiMile):aut finem et paeem Gregorii septimii Papee VII, Legati Regis Rudolphi
    juste componant; aul veritafe percognita,, cui parti super Henricum proclamaverunt, quod nulli loco
    justitia magis faveat, ad plenum addiscere valeant; ^*nullique personse parcens, regionem transalpinam
    quatenus pars injusta desistat',et Apostolica attcto- contereret et coneulcaretj neminem debitus honor
    toritate munita juslilia, vigoris et auctorilatis robur vel revercntia tueretur,et ceu vilia mancipia non
    oblineat. Verum quoniam nonnullos, diabolico in-- modo- Sacerdotes, sed etiam Episcopi et, Archiepi-
    stinctu collectos,"tyrannidis suse facibus accensos,, scopi caperentur, vinculisque manciparentur, par^
    turpis lucri avaritiae mancipatos, discordiam potius; timque jam trucidarentur. Decreverunt ergo quam'
    in iHum lyrannidem gladium.Apo-
    quam pacem fieri et videre desiderantes, fore noni plures. Concilii,
    :
    ignoramus; statuimus ul nulla unquam persona ali- stolicum debere evaginari sed distulit Apostolica
    - et illud attendens,. quod (88) Pe-
    cujus potenlue, sive Rex aut Arcliiepiscopiis^Epi- mansuetudo, simul

    (85) Est haec EpistoTa-15 llbri 5. (87) Estlisec E'pistola-16 lib. v. Adeteiiwidem quo-
    an. 1068$
    (86) Udo Trevirensi Ecclesim pi.-fuilab refert que sunt Epistola-81 libri primi, simul Epistola U-
    Bro-- libri 2, tum 12, libri m. ad Udonem et Theo-
    «isque ad annum 1077. Ejus res gc<tas ubfc docet
    werus lib. xn Annalium Trevirensium, t doricum Virdunensem, et Hermannum Metensem ,
    ipsum a Schismate Henrici IV dciecisse, et alioss deinum alia 7. libri 5. ad ipsum et Suffraganeos.
    Schismaticos Episcopos ad sanioia consilia re- (88) De B. Petro Igncocl S. Altmanto supra fuit
    traxisse. actiiin..
    89 PROLEGOMENA.-ACTA S. GREGORII. 90
    tro Albanensi el Altmanno Battavicnsi Episcopis de 1A noribus, qui non sunl exeoinmunicati eiobedire vo^
    eodem negolio scribeus, intcr celera dicit: Sic vos luerunt, salutem et Apostolicam behedictioiiem'.
    ulrique paiii communes, et ab oiiini suspicionis Quoniam ex Hte et dissensione, quae tanidiu intcr
    naevo,quanlum inyobisest, cum divinaegratiaead- vosest,»ete. Vide inler episiolas, infra.
    jutorio exhibete irnmunes, ut justitiee semper, et CAPUT XII.
    nullo modo partibus favcatis, sicut habetis formam Promulgala deposilionc Henrici el
    cieclioneRudolji,
    nostram : qui videlicet, poslquam judicium tanti pie morilur Grcgorius.
    hujus uegotii in manu B. Petri connnissum est, nihil 95. Anno ab Incarnatione Domini 1080, Pontifi-
    aliud testibus vobis intcndimus, nisi ulper jusliliee catus vero Domini Gregorii Papas septimi aiino 7,
    semitam incedamus. Ad nullam partenrsinceritatem Indictione tertia, Celebravit ipse Papa Synoduin Ro-
    Apostoliese discretionis infleximus, nullis promis- mae, ubi interfuerunt Archiepiscopi et Episcopi di-
    sio.-iibusaut terroribuscessimus, ncc aliud umquam, versarum Urbiiim, nec non Abbalum, ac diversorurii
    Deo protegente, acturos nos esse confidimus. Ordinum Clericorum et Laieorum innumerabilis
    .95. Porro legati Henrici Regis, qui preedictaeque- multitudo. Supervenerunt autem et Legati Rudolplii
    relae super eumdem prolalse preestofuerunt, seCun- Regis et Principum Regni Teutonici, Ct hujusmodi
    dum hunctenorem juraverunt:«Legati Domini mei querimoniam protulerunt super tyrannidem Henrici:
    Ilenrici Regis ad vos venient infra terminum Ascen- «Nos, ex legatione Doinininostri Regis Rudolphi et
    sfonis Domini, exceplis legitimis (89) sonnis, id est Principum ejus, conqueriraur Deo et S. Petro, VC-
    moiie velgravi infirmitate, vel captione absquedolo, strseque Paternitati et cuncto huic sauctissimo Cori-
    qui legatos Romanse Sedis secure dueent et redu- cilio, quod ille Henricus, quem vos Aposfoiica au-
    cent; et Dominus Rex obediens illiserit inoninibus ctoritate deposuistis a Regno, id ipsuni Regiium
    secundum justiliam et judicium illorum : et hsec contra vestrum interdictum tyrannice invasit, bmiiia
    omnia servabit absque dolo, nisi quantum ex vestra circumquaque ferro, prseda, incendiO devastavit :
    jussione remanserit. Et hoc juramus ex prsecepto Archiepiscopos, Episcopos de Episcopatibus suis
    Domini nostri Regis Henrici. Itidem legati Rudolphi impia crudelitate expulit, eteorum Episcopatus suis
    Regis juraverunt, quod sequitur : Sicolloquium ex fautoribus in beneficia distribuit. Per cujus etiam
    praeceptovestro conslitutum fuerit in partibus Teu- tyrannidem piae memorias (91) Weinharius Magde-
    tonicis, loco et tempore a vobis definito, ante prae- burgensis Arehiepiscopus occisus est : Adalbertus
    senliam vestram vel Legalorum vcslrorum, Doini- YVormatiensisEpiscopus adhuc ab eo contra Sedis
    nus noster Rex Rudolphus vel ipse veniet, vel Epi- < C Apostolicaeprasceptum in captione cruoiatur (92) ;
    scopos et fideles suos mittet; paratusque erit judr- multa hominum millia ejus factione sunt occisa;
    cium, quod sancta Romana Ecclesia decreverit, de quam plures ecclesiae, ablatis Reljquiis, inCensaeac
    causa Regni subire; nuUoque malo ingenio Gon- penitus destructse. Innumerabilia quidem facinora
    ventum, a vobis sive a vestris Legalis constitutum sunt, quae idem JJenricus in Principes nostros per-
    impediret: et poslquam certum inde vestrum Nun- petravit : eo quod sibi conlra Sedis ApostoliCasde-
    tium videbit, de pace statuenda in Regno et confir- cretum ut Regi obedire noluerunt: et colloquium,
    nianda studcbit, ut legatio veslra pervenire ad Regni quod vos pro inquirenda jusiiiia etpace componen-
    pacein et concordiam possit. Hssc omnia observa- da fieri decrevistis, ex culpa Henrici et fautorum ejus.
    huntur, in quantum ex vestra licentia remanserit, remansit. Quapropler vestram humiliter implora-
    vel ex impedimento legitimo, scilicel morte vel gravi mus clementiam, ut nobis, imo sanctoeDei Ecclesise,.
    infiimitate vel captioue, sine dolo. » decretam sacrilegio pervasori Ecclesiarum justitiam,
    94. Posthaec rursus exiit edictum Apostolicae be- facialis. » His et talibus excitatus viri Dei spiritus,.
    nignitatis, quod idcirco ex abundanti ponimus, ut sentiens et imminere diem quem sibi in visione
    elarescat et sapientibus et insipienlibus, principem Beata Dei Genitrix, ad proferendam damnationis
    fuisse' Gregorium nostrum in illa beatitudine, de D sententiam in etimdem adversarium Ecclesiaedesi-
    qua Dominus dicit: Beati pacifici, quoniam filii Dei gnaverat, et, ne ultra differret, praicipiendo inler-
    vocabuntur(Jl/aM/i.v,9) (90).« Gregorius Episcopus, minaverat, gravi cum dolore et gemitu parturivit,,
    sei-vus servorum Dei, omnibus Archiepiscopis et et auscultante atque aspirante Concilio, taiidem in
    Episcopis, in Teutonico atque in Saxonico Regno hascverba prorupit.
    eommanentibus, cunctis etiam majoribus atque mi- 96. (93) « B. Petre Princeps Apostolorum, et tit B.

    (89) In nostro Ms. excepta matrice vi. Est aulem prope ftuvium Unstrow, dum parics Romani Ponlifi •
    Sonna, Sunnis, Sunnia apud Cangium in Glossario, cis lueretur. Ila Strenesdorfius inPrimateMagdebur-
    Causa, quam quis praHendit, quo minus juri au- sensi, juxla Annales Mss. Ast in nostrisAnnalibus
    diendo' se sistat : de cujus vocis ambigua etymo- Mss. Anonymi Saxonis dicitur, in fugaa vulgaribus
    logia, multa virille eruditissimus, quse apud eum hominibus occisus.
    legi possunt. (92) Adelbertus, post longuin exsilium reslitulus,
    (90) Extal etiam apud Brunonem de Bello Saxo- obiit anno 1108, die 6 Julii. Ita Bruschius. De rc-
    nico tomo I Collectionis Freheriaiiae pag. 147. slitutione sub sequenti Papa factainfra agilur. ,
    (91) Werinharius, sive Wcmerus; aut Weccl, (95) Hoechabcntur in Actis Concilji Ronum.
    ewsus anno 1078. dic 7. Augusli ab Ilcnrico IV.
    Sl S. GREGORIUSVII PAPA 92
    PauleDoclorgcnlium, dignaininiqiiaesoaures vestras A ^ qui Rex Ruuolphtis, feslinar.tei' ad mc misso nun-
    ad meinclinare, mequeclemenlcr exaudire; quia veri- tio, indicavit se coactum Regni gubernaeula susce-
    tatis estis discipuli el amatores; adjuvare, ut verita- pisse, lamen se paralum mihi Omnibus modis obe-
    tafem vobis dicam, omni rcmota 'falsitale, quam dire. Et ut hoc verius credatur, semper ex eo tem-
    omnino deteslamini; ut Fralres mei melius niihi porceumdemsermonemmihimisit: adjiciens etiam,
    acquiescant, et sciaut el intelligant, quia ex veslra filio meo obside et fidelis-sui Berlholdi filio, quod
    fiducia, post Dominumet inatrem ejus semper Vir- promittebat flrmare. Interea Henricus ccepit me pra?-
    ginera Mariam, pravis et iniquis resisto, veslris au- cari, ut illum contra prsedictum Rudolphurnadju-
    tem fidelibus auxilium preeslo. Vos autem scitis, varem. Cui respondi me Iibonler facere, atidita
    quia non libenter ad sacrum Ordinem accessi, et utriusqiie partis ratione, ut scirem cui juslitia ma-
    inviltis ultra monles cura dominiiPapa (94) Grego- gis faveret. Ille aulem putans suis viribus Cum posse
    rio abii : sed magis invitus cum domino meo Papa devincere, meam contempsit responsiouem. Posb-
    Leone ad vestram specialem Ecclesiam redii, in qua quam autem persensit se non posse, sicut speravit,
    utcumque voLis deservivi : deinde, valde invilus, agere, dtio Episcopi (95), Yirdunensis vitlelieet
    cum magno.dolore et gemilu etplanctu, in throno et (96) Ofenburgensis, de eonsentaneis suis Romam
    veslrovalde indignus sum collocatus. Hescideo dico, * vcnerunt; et i-;i Synodo ex paiie Henrici, me ut ei
    quia ego non vos elegi, sed vos me elegisiis, et gra- juslitiam facerem, rogaverunt; quod et nuntii Iic-
    vissimum pondus veslraeEcclesise super mc posui- dolphi fieri laudaverunt. Tandem aspirante Deo,sic-
    stis. Et quia super montem excelsum mc jussistis ut credo, stalui in eadcm Synodo, in psrtibus UI-
    ascendere, et clamarc, et annuntiare populo Dei tramonlanis fieri colloquium, ut illi', aut pax sta-
    scclera eorum, ct filiis Ecclesise peccata eorutn; tuerelur, aut cui plus justilia favtret, cognoscere-
    membra diaboli cceperunt contra ine insurgere, ct tnr. Ego enim, sicutvos mihitc&ies eslis, Palrcs et
    usqiie ad sanguinem preesumpserunt in me mantts Doniini mei, usque hodie nullani partem dispostii
    suas injicere. Astiterunt Rcges terrse, el Principes a Ijttvare, nisi eam, cui plus justitia faveret. Et q-.iia
    convenerunt; soeculares et ecclesiastici, aulici ct putabam quia injuslior pars colloquium nollet fieri,
    vulgares conveneriinl in unum, adversus Dominum, ubi justitia suum locum servaret; excommunicavi,
    ctadversus vos Ghristos ejus, dieentes : Dirumpa- cl anatheraati alligavi omnes persouas, sive Regis
    mus vincula eorum, et projiciamus a nobis jugum sive Ducis aut Episcopi aut alicujus hominis, qi.L
    ipsorum; et, ut me omnino morte vel exsilio con- colloqitium aUquoingenio impcdirel ut non lierei.
    fuiiderent, multis inodis conali sunt in me insur- g( 98. « Prsediclus autem Henricus eum suis fauto-
    gere. ribus, non liinens periculum inobedientias, quod est
    97. « Inter qtios specialiter Henricus, quem di- scelus idololatriae, colloquium inipediendo excom-
    cunl Regem, Ilcnrici Imperatoris filius, contra ve- municationeni incurrit, etsoipsum aniUhematis vin-
    stram caleaneum erexit Ecclesiam, facta cum citlo alligavit, magnamque mullitudinem Chrisiia-
    mullis Ullramontanis et Italicis conspiralione, an- norum morti tradidit, ct ecclesias fecit dissipari, ct
    nitens, me dejiciendo, eam sibi subjugare. Cujusi totum pene Teutonicorum Rcgiuim desolationi de-
    superbioe vestra resislil aucloritas, eamque veslra dit. Quapropter confidens de judicio et misericordia
    destruxit potestas : qui confusus el huroiliatus, adl Dei, ejusque piissimas Matris semper Yirginis Ma-
    me in Longobardiam veniens, absolulionem abi rise, fultus vestra auctoritate, praidictum Ilenricum,
    excommunicatione qusesivit. Quem ego videns hu- quem dicunt Regcfti,omnesque fautoresejus excom-
    miliatum, mullis ab eo promissionibus acceptis de. mmiicationi subjicio et ar.athematis vinculo alligo ,
    vitsesuaeemendalione, solam ei communionem red- ct ilertim Regnum Teulonicorum et Italise, ex parte
    didi; non tamen in Regno, a quo eum in Romana( omnipolentis Dei el vestra, interdicens ei, omnem
    Synodo deposueram, insiaiiravi; nec lidelitaiera ho- dignitalem et potestalem regiam illi lollo; ct ut
    minum, qui sibi juraverant velcrant jiiraturi, a quat D nullus ei Chrisiianus sicut Regi obediat, interdico,
    omne absolvi in cadcm Synodo, ut sibi servaretur, ovnnesquequi ei juravcrunt vel jurabunt de Regni
    prsscepi. Et hasc ideo delinui, ul inler eum et Epi- domiuatione, a juramenli promissione absolvo : ipse
    scopos vel Principes ullramontanos, qui ei causai autem Henricus cum suis fautoribusin onini con-
    jussionis veslras Ecclesioerestilerant, jusliliam faee- gressione belli nullas vires nullamque in vila sua
    >em, vel pacem componerem, sicut ipse Henricus5 victoriam obtineat. Ut autem Rudolphtis Regnum
    juramento per duos Episcopos mihi promisit. Prse- Teutonicorum regal el defendat, quem Teutonici
    dicti autem Episcopi et Principes Ultramoutani, au- elegerunt sibi in Regem, ad vestram fidelitatem ex
    dienles illum iion servare quod mibi promiserat, veslra parte dono, largior et concedo, o.mmbusquo
    quasi desperali ab eo, sine meo eonsilio, vobis lesti-. sibi fideliter adliserentibus absolutionem omnium
    bus, elegeruut sibi Rudolpluim Ritcem in Regem : peccalorum, veram benediclionem inhac vita et in
    (94) Iste est Greqorius VI. Cujus itcr rcfert Baro- ab(96) Rernardus Osnabrugensis Ecclesim prasfuil
    nitis ad an. 1047. an. 1068 ad an. 1086. a Cralepolio plurimum
    (95) TheodoricusYirduncnsisprasfuii ab an. 1017 7 laudaius.
    ai an. 1090.
    »5 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 94
    Aitura, veslra fretus fiducia, largior. Sicut cnim A . plorarent; elevatis pius Paler m ccelum oculis , et
    Henricus, pro sua superbia et inobedientia et falsi- eodem porrectis inslar ascensionis palmis : Illuc,
    tate, a Regni dignitate juste abjicitur; ita Rudolpho inquit, ascendam, et obhixis precibus, Deo propitio
    pro sua humilitate, obedientia, veritate, potestas et vos committam.
    dignitas Regni eonceditur. 101. Prseterea rogalus ut in tanla fidelium per-
    99.« Agite nunc, qussso, PatresetPrincipes sanctis- turbatione, sibi successorem et Ecclesiae contra
    simi, ut oinnis mundus intelligat et cognoscat quia, si prsenominatum adulterum designaret ultorem, trium
    potestisin cceloligare et solvere, potestis in terraim- dedit optionem : videlicet Desiderii, Cardinalis et
    peria,regna, ducatus, principatus, marchias, comita- Abbatis ccenobii Cassinensis; atque reverendissi-
    tus, et omnium hominum possessiones pro meritis morum Episcoporum, Ottonis Osliensis, et Hugonis
    tollereunicuiqueet concedere. Yosenim Patriarcha- Lugdunensis. Verum quia Otto nondum aGermanise
    tus, Primatus, Archiepiscopatus, Episcopatus fre- et Galliaepartibus redierat, ubi Apostolica lcgatione
    quenter tulistis pravis et indignis, et religiosis viris functus , venerabilem Gebehardum (98) Constan-
    dedistis. Si enim spiritualia judicatis,quid de ssecu- tiensibus EcclesiaePrsesulem se prsesenle et favente
    Iaribus vos posse credendum est? Addiscant nunc consecraverat, et alia nonnulla ad stabiUmentum
    B
    Reges et omnes S3sculiPrincipes quanti Vos estis, Ecclesiaepertinentia prudentcr (99) ordinaverat (100);
    quid potestis, et timeant parvipendere jussionem Hugo quoque sua lustrans gubernacula procul ab-
    Ecclesise vestrae; et in prsedicto Henrico tam cito erat; interim suasiteligi vicinum Desiderium, licet
    judicium vestrum exercete, ut omnes sciant quia brevissime viclurum, non tamen absque typo victo-
    non fortuilo, sed vestra poteslate cadet et confun- rem esse appellandum. Nam in diebus ejus, qui
    detur, utinam ad poenitentiam, ut spiritus sit salvus quatuor aptati sunt mensibus, famosam victoriam
    in die Domini. Acta Romae, Nonis Martii, Indictio- dedit Dominus Apostolicee Sedis propugnaloribus
    ne5. » de adversariis ipsius; per quam etiam Cathedram
    100. Igitur Satanse traditus infelix Hen: icus rabi- suam diu ab invasoribus detentam recepil Wirze-
    doque dsemonum furori, magis ac magis ad sunl- burgensis Episcopus nomine Adalbero, vir specta-
    mum iniquitatis conscendit; et legitimum Papam bilis natu, honorabilis vultu, ct actu, reduces ha-
    destituere cupiens, auream statuam Simoniacis et bens vencrandos Coepiscopos praedictum Gebehar-
    Nicolaitis in Romana civitate, quam Babylonem dum Constaiitiensem, et Hermannum Metensem,
    Petrus et Joannes appellant, novus Nabuchodono- qui et ipsi pro fldelitate Gregorii nostri Sedes suas
    sor, erexit (97); Guibertum scilicet Ravennatem Q , amiserar.t. Preedixcrat eidem Desiderio Pater san-
    Episcopum, jam pridem a Gregorio nostro, propter ctus quod non interfuturus esset migrationi ipsius,
    incestum et alia flagitia sua, Synodali seritentia quamvis ob hcc infirmitatem invisisset, et cum eo
    damnalum. Proinde gravissima persecutione contra usque in finem perseveraret, et sanctas exequias
    virum Dei commota, Salernum recessit : ibique cum cetcris fidelibus celebraret, multumque euni
    superuoe medicationis absynthio per corporales attonitum tristemque reddiderat. Cumque hsereret in
    aegritudinesefficacissime purgatus, divinse consola- admiratione, quidnam impedimenti futurum esset,
    tionis dulci responso meruit exhilarari, vidclicet subito nuntiaturei aNormannis facta circumvallatio
    purgationes istas ei in perpetuum proiicere et suffi- cujusdam castelli suo monasterio subjecli : etcom-
    cere; nec ullam castigationem oportere post obitum pulsus necessitate succurrendi suis, abeundi licen-
    timere : denique, in signum sempiternse sospitat.s, tiam accepit : sicque, licet invitus, explendse Pro-
    temporalem incolumitatem recepit, et, quod valde phetiae locum dedit.
    gloriosum videri potest, circa Kalendas Januarii 102. Interea Pontifex beatus Gregorius super his,
    praenosse ccapit dissolutionem corporis sui futu- quos excommunicarat, requisitus, si quam dispen-
    ram circa Kalendas Junii. Quibus cum -appropin- sationem facere vellet, respondit: Prseterea Henri-
    quasset, et ultimi dororis luctam inchoasset, astan- D '. curo Regem diclum, et Guibertum Apostolicse Sedis
    tibus ei Episcopis et Cardinatibus, eumque pro ta- invasorem, et omnes illas principales personas quse
    boribus sanctae conversationis et doctrin-e beatifi- aut consilio aut auxiUo favent nequitiae vel impietati
    cantibus, respondit: Ego, Fratres mei dileetissimi, illorum, omnes absolvo et benedico, qiiicumque me.
    nullos labores meos alicujus' momenli facio; in hoc hanc habere specialem potestatem in vice Apostolo-
    uno solummodo confidens, quod semper dilexi ju- rum Petri et Pauli credunt indubitanler: praster
    stitiam, et odio habui iniquitatem. Item, cum anxie- hsec admonens eos de multis, et hoc dedit illis prse-
    tatem suam de statu suo post discessum eius de- ceptum : Ex parte Dei omnipotentis, atque auctori-
    (97) Guibertus, ab Henrico Rege creatus Archi- patuni miserat: sed iis a Clero non aeceptis, Gebe-
    episcopus anno 1072 fuit excommunicatus anno hardus assumptus fuit.
    1078, in Concilio Roraano vi, centum fere Episco- (99) Oilo postea creatus est Papa annoT088,et
    porum et aliis, et iterum anno 1080, in Concilio Urbanus II appellalus.
    Romano vn. (100) Hic est supra memoratus Hugo celebris
    (98) Fucrat Constantim summa perturbatio pcr Episcopus Diensis, et Legatus Gregorii VII per Gal-
    annos sex, quod Henricus Rex suos Sacellanos Ru- lias : qui ut majorem haberet auctoritatem, factus
    peiium, dein Bertholdum ad gubernandum Episco- estj.anno 1080,Archicpiscopus Lugdunensis.
    95 S. GREGOP.ILSVII PAPA. 96
    tate Beatorum Pelri et Pauli Aposlolorum, prsecipio A ^. cruribus, sic ut vix quomodolibet stare posset, vix
    vobis, tit neminem habealis Romanum Pontificem, eliamjacere vel sedere: qui et mulla in medicos
    nisi canonice elecium, et sanclorum Patrum aucto- erogaverat, nihilque profccerat; apposita eadem
    ritate electum ct ordinatum. Ubi vero in cxtrenio mitra ubi major ingrucrat dolor, pristinse redditus
    posilus erat, ultima verba ejus hsec fuerunt : Dilexj cst sanitati. Liber ejusdem Anselmi de Psalmorum
    juitiliam, et odivi iniquitatem, propterea morior in tractatibiis paucas sentenlias excipere; et quam
    exsilio. Quo conlra quidam venerabilis Episcopus pium affectum erga sanclitalem magislri sui Grego-
    respondisse narratur : Non potes, Domine, mori in rii habtierit, evidenlius ostendere. Sic ergo loquitur
    exsilio, qui in vice Chrisli ct Aposlolorum ejus di- in tractatu secundi Psalmi:«Astiterunt Reges terrae,
    vinitus accepisti gentes hoereditalem, et possessio- et Principes convenerunt in unum, adversus Domi-
    nem lcrminos terrse. Itaque scptiformi gralia plcnus num, et adversus Christum cjus. » Rcges terroe,
    septimi Gregorii spiritus, qui mundum et principcs membra videlicet ejus qui regna stiper omnes filios .
    cjus arguerat de peccato ct de justilia et de judicio, superbise, non solum venerunt, sed et astiterunt, et
    in fortitudine cosleslis cibi nuper accepli coelestem exercitu suo Romanam Ecclesiam obsederunt; et
    viam arripiens, mcritoque divini zeli, velut igneo principes Sacerdotum conspirantem conveneruni.
    curiu, instar Eliae subvectus, (101) Urbani praede- inunum, conlra sanclum Petrum, et contra Yica -
    cessoris sui, ctijtis cadie festivitas exstitit, omnium- ritim ejus Gregorium, imo ipsum qui dixit: « Qui
    que beatorum leetitiam in ccelesli gloria cum Chri- vos tangit me tangit; qui vos spernit, me spernil
    sto gautlenlium excellenter ampliavit; in terris vero (Luc. x); crucifigunt iterum Filium Dei. > Constat
    peregrinantem Ecclesiam discessu suo non parvo etenim, quia caput nostrum in membris suis pati-
    moerore cousternavit. Corpus ejus sepulturee tradi- tur, in membris infirmalur; sicut ipse Beato Petra
    tum cst apud beatum Matthseum Evangelistam, de dixit: « Yado iterum Romam crucifigi. »Nonne libi
    cujus nova invcntione leetabundus scripserat anle videntar Principes Sacerdotum in domo Pilati col-
    paucos annos Epistolam (102). ligcre concilium ut Christum moiii tradant, cum
    CAPUT XIII. tot falsos tesles contra summum Ponlificem Henri-
    Exempla eorum qui Gregorii decrelis obcdienles vel cus adornavit, cum omnes clamant: Rcus estmor-
    inobedicnies fuere, dioinilus probata vel impro- tis? Nonne iterum Barrabas eligilur, ctChristus sub
    bata. Pilalo morti addicitur, cum Ravennas Guiberlus
    105. Consequcntcr hic introduccndus videttir eligitur et Papa Gregorius reprobatur? Sic vivcre
    prsecipuus viiiutum cjus sectator et hcres, bea- C ( lalronem petunt, qui lege damnalur , et juslum
    tus (105) Anselmus, EcclesiaeLucensis Anlistes, qui damnant, per quem omnes salvantur. Nonne libi
    anle omnia id sludii semper habuit, ut imitarelur videtur iterum Pilatus manus suas lavisse, et dixis-
    eum in omnibus, adeo, ut discrepare ab illo pror- se : Mundus ego sum a sanguine hujus, nullam in eo
    sus nollet in aliquo : deinde, quid in ipso fuit, illius causam invenio; quando simulala poenitenlia Hen-
    semper meritis attribuil. Grcgorius namque, veluti rictts aioravit summum Pontificem, dcinde falsis
    fons erat; Anselmus quasi rivus fluebat, et arkla Episcopis suis dixit: Scctindurn legem vestramjudi-
    irrigabat: illc, quasi caput loiuni corpus gulicrna- cale eum? Amplius : Dirumpamus vincula co-
    bal: iste, ceu manus studiosa, quod injunctuin ope- rum, etc. Opprimamus , inquiunt, virum justuna,
    rabalur : ille, sicut sol illuminavit omnia; iste, velut quoniam contrarius est operibus noslris. Si enim
    splendor, declaravit singula. Oliin Elias, ex morta- dimiserimus eum sic, venienl Romani, et tollent
    litim cohabitatione transiturus, dimisit Elisseo pal- nostrum locum et gentem. Item : SiPapa Gregorius
    lium suum, Prophetici muneris instrumenlum : si- vixerit, mittel contra nos praedicalores veritatis, qui
    militer et Gregorius, ex hac moiiali vila migraturus, discutientes vitam et actus nostros, eripienl oves
    transmisit Anselmo Pontificalis insigne polestatis, Christi de manibus nostris; et justi diripient spolia
    vidclicet mitram capitis sui; hoc nimirum Deo co- D nostra, et dimittent Ecclesiam facientibus fructum
    operanlc, ut, sicut ille Prophetiseper pallium hssre- in ea. Quando vero sanctitatis traclator iste fuerit,
    ditavit prserogalivam, ila et iste Sacerdotalem pei partim ex lectione sanclorum gestorum ejus anim-
    roitram obtineret eminentiam. Nempe eo, usquei advertimus, partim ex relatione religiosorum Fra-
    processit simililudo, ut, sicut Elisseus psr paltiumi trum, quisede longinquo ad sepulchrum ejus per
    Eliasper virtulum signa demonstravcrat, ita el An- rcvelationem invilalos venisse, el a gravibus atque
    selmus per mitram Gregorii qusedam magnaliai diutinis languoribus absque mora liberatos fuisse
    exhibuerit. Nam, ut ne pluribus unum magis divul-- lestati sunt, perpendimus.
    galum proferamus, reverendus Mantuanas Prsesul1 104. Nunc opsroe pretium arbitramur paucis
    EcclesiaeUbaldus (104), rnullis jam annis gravissimei demonslrare qualilervcl gratia vel ira Dei, nostris,
    Bplenelicus, el tolo corpore ulceralus prsesertim ini hoc est in Gcrmanicis partibus commendaverit de-
    (101) S. Urbani I, Papm el Marlyris, cujus Actai (105) S. Anselmi episcopi Luccnsis Viiam dedi-
    jam dedimus. mtisTS Marlii.
    (102) Est liasc Epislola 8 libri vui, ad Alphaniuni (104) Udaldus crcatus anno 1082 Episcopus, ab
    Episcopum Salcrnilanum. Hcnrico rcgc dc sede pulsus.
    S7 PROLEGOUIENA. —ACTAS. GREGORIt. 88
    creta Gregorii nostil conlra avarit.am et luxuriam A ulterius non videre? Respondit: Yolo. Noli, inquit,
    Simonis et Nicolai; quatenus, et justi vigilantiores ergoamodo Richardi Presbyleri Missas audire, qui
    fiant, ad cavendum interdictoe jommunionis piacu- debitam tanto officiocaslimoniam nonvult custodire.
    lum; etoperarii iniqiiitatis formidolosiores effecti, Sic enim vocabatur Presbyter, qui illi ecclesiaeindi •
    summis poenitentiaeconatibus onitantur ad evaden- gnus prseerat, juxta quam Yirgo Deo dedita maue-
    dum susepraevaricalionis supplicium. Nam ad sepul- bat. Et ex tunc eum publica visitalione confuta-
    crum ejus ceelitus facta, vel quse fleridicunt,religio- lum, et exemplo suo plebem, ut idem faceret, ani-
    siores quique Romani; nos illis, qui viciniores suut, mavit.
    percensenda reservamus; quibus et personse facilius 106. Illa quoque (107) visio non indigna comme-
    innotescunt, in quibus vel facta vel fiunt. Ut ergo moratione videtur; qua dilectus Dco et hominibus,
    conlra primam in Ecclesia Simonis pestem primum benedictae memoriae Adalberlus monachus, et ipse
    -
    ponamus exemplum, reverendissimus Hirsaugiensis contumelias et lerrores ab adversariis Gregorii no-
    eoenobii Pater (105) Willelmus, cujus religioiiem stri propter obedienliam decretorum ejus passus,
    scripta quoque Gregorii nostri venerabiliter acce- eamdem Herlucam vidisse referebat de quodam Ni-
    ptant, inter multos, qui specialem ejus niedicinam cOlaita, qui carnalibus desideriis inserviens ecclesiam
    "
    expetebant, recCpit quemdam Presbyterum, Simo- illam contaminaverat, quseestinlocoqui dicilurRola.
    niacas pravitatis lepramaculosum, humilitatis anti- Inilla namque confinia,hocest in coufinioNoricortim
    dotocurandum. Sed eheu! vimfaciente monachorum et Alamannorum quos Lycus fluvius disterminat, non
    importunitate, quorum pessima consueludocst de sa- procul destinabat mansiones ejusdem venerandi senis
    cris Canonibus aut parum aut nihil ciirare, non com- et beateeYirginis, multumque se invicem in Christo
    pescuiteiim ab illiclta immaculati Agni immolatione. diligebarit, quia excellentemDei gratiam in se mutuo
    Unde contigit ut ipse Salvator horrenda eum vi- fecognoscebant. Ita ergo dileclus de dilecta narrabal.
    sione deterreret, cum forte post inchoatam Missam Beata Herluca inter socias virgines et viduas qua-
    catechumenorum iu proprio (stallo) resideret. Op- dam die ex more sedebat, et operi manuum juxia
    presso namque sopore apparuit, scissis vestibus, consueludinem suam diligenter incumbcbat; cum
    aspectu quasi leprosus ; eique stupenti et admiranti, ecce subito per feneslram prospiciens, miserabiiiler
    quem respiceret causa hujuscemodi apparitionis: lamentari coepit et vociferari, dicens: Voe, vee•
    Taliter, inquit, lu me traclasti: qui, cum te Simo- Melius bomini ilti 'erat, si natus non fuisset. Cum-
    niacum non nescires, ad conficienda Sacramenta que nimis attonita quosdam illustris fcinina, nomine
    Corporis et Sanguinis mei nihilominus accedere Q Hadewlga,interrogasset eam quidnamvidisset, unde
    prsesumpsisti. Inter hoec, urgente hora surgendi ad tantum commota fuissct? Mortuus est, inquit, in-
    leclionem Evangelii, multi Fratrum innuerunt ut felix Prcsbyter illud de Rota, ct anima ejus ab an-
    cxcitaretur; sed prsedictus Abbas alliori considera- gelis Sathanse sublata portaturad inferna : vidi cnim
    tione renuit, ne revelatio, si qua esset, impedire- eos preetereuntes cum insultalione, et animam co-
    tur: animadverlit enim non otiosum esse tam pro- mitantem cum ejulatione. Illa optante hoc verum
    fundum illius temporis et loci soporem. Itaque ven- non esse, Miltatur, inquit, qui veritatem inquirat.
    tum est ad Missam Sacramentorum, et tunc neccs- Missus nuntius faniiliam ltigentem invenit; eteadeni
    sario expergefactus, celebrandi causa mysterii, ma- hora comperit mortuum, qua beata Virgo spiritinn
    nifestavit gravedinem et impossibilitatem suam, ac- ejus vidcrat a malignis spirilibus asportatum.
    ceptoque protinus ejusdem Missse vicario, ex tunc 107. Interea super ipsas quoque uxores seu con-
    in reliquum penitus cessavit a Sacerdotali oificio. cubinas Nicolaitarum terribilitcr desseviit divina
    105. Abhinc proferenda sunt exempla contra Ni- ullio. Nam qussdam.illarum, in reprobiiro sensum
    colaitas, et eoram eommunicatores valentia. Felicis traditse, semelipsas iucendio tradiderunt: aliquse
    namque memorias Yirgo Herluca, cui familiares dum sanaccubitum issent, moiiuse repeitse sunt in
    crant visiones et revelationes Domini cum infirmita- D malutino, absque ullo prseeunlis inflrmilatis in-
    tibus Apostoli, fideli relatu nobis insinuavit quod dicio : aliquarutn etiam corpora, post evulsas ani-
    ipsa vice quadam, duni solitaria resedisset in cel- mas , maligni spiritus rapientes, et in sua latibula
    lula sua, subito viderat Dominum Jesum ad se in • reponentes, humana sepultura privarentur. Porro
    troire, comitante beato Wicterpo (106) Auguslensis incestuosis Missarum celebraloribus ita se manifc-
    Ecclesise quondam Prossule ; habitoque paulisper stavit aliquoties ira Dei; quod, dum jam jamque
    sileutio subsistere, et vulncra tantum sua cruore communicare veUent, turbo vehemens irruit, ca-
    manantia offendere. Curoque horripilasset a timore licemque subvertens Sanguinem effudit, Panera
    visionis insolitae,affatus est eam Episcopus ita di- vero sanctum humanas inventionis mirabiliter ab-
    cens: Abhorresne, Soror, a cruenta specie Salva- ripuit. Qualis vero Presbyler ille fuerit, qui saepo
    toris? Ait: Etiam, Doniine. Yis eum, inquit, taliter dicti semperque dicendi Gregorii nostri casulam,
    (105) Wilhelmusanno 1091, die 5 Jufii mortuus, virginis dedimus 18 Aprilis, et postremam quidem
    plurimum laudatur a Bertoldo Constanliensi, et a auctore eodemPaulo Bemriedensi: ubi n. 22 memi-
    Trithemio in Chronico Ilirsaugicnsi. nis hujus historise, a se in hac Vita descriplse.
    '100) Vitas S. Wiclerpi epUcopi et B. Uerlucm (107) Hoscvisio ibidem repetitur n. 24.
    09 S. GREGORIUS VII PAPA-. 100
    sibi in pignore posilam, tempore II (108) Gelasii A tulo prsesidenti assedisset, sublevatus spiritu videre
    Papse ad Missam semel induerc prsesumpsit, non coepit medium Jesum, modo se placide acclinantem
    satis investigavimus: sed hoc pro certo, Romano- cidem Abbati, recte judicanti; modo indignanter
    rum relatu, didicimus, quod illico scabiosus effe- avertentem, cum forte minus invigilaret rectitudini:
    clus, vix per dignos poenitemUsefructus evasit. qui, postquam finito Capitulo eidem Patri secreto
    108. Quanta vero gratia Dei subsecuta sit obe- referebat, non parum caulionis in reliquum sugge-
    dientes Gregorianse inslilulioni, ostendit Religio rebat. Item, cum divina revelatione prseinonitus ex
    quadnata , per Apostolicam Gregorii nostri.(109) be- apostoliea auctoritate praecepisset utomnes qui ibi-
    nedictionem venerabiliter in his regionibus inchoata dem vel homicidae, vel adulteri, vel quolibet modo
    et feliciler multiplicata, videlicet altonsorum Christi criminosi exstitissent, ab altaris officio secundum
    servorum, eisque fideliter servienlium Fratrum (110) scila canonum cessare deberent, et iidem protinus
    barbatorum; Virginum singulari devotione jugi- pavida confessione declarati fuissent, narrabat prse-
    ler inclusarum, ilemque Yirginum regulari mode- diclus abbas, se in somnis eosdem vclut ab angelo
    ratione introitus et exitussuos cusiodientium. Sane decollatos vidisse.
    quadraturse hujus sive quadrigas quatuor praecipui r> 110. In calce libri commemorare delectat plenae r
    rectores fuere; videlicet Canonicae vitee renovaior dilectionis bigam, martyrii cruore perfusam : Bur-
    eximitts Altmannus Episcopus de Patavia, ct beatoe cliarduui videlicet Halberstatensem, et Theodoma-
    recordationis (111) OJalricus Prior de Cluniaco, rum Juvavensem episcopos, Gregoriani dogmatis
    venerandi Patres Wilhclmus de Hirsaugia, et Sige- assertores efficacissimos. Horum namque Burchar-
    fridusde Sar.cti Salvatoris Cella (112). dus, Annoni Coloniensi et Werenhario Magdebur-
    109. Vertim, quia Cluniaci mcnlionem modo re- gensi reverendissimis archiepiscopis sangtiine et re-
    petivimus, ad commonilioncm cosnobiis Prsesiden- Hgioneproximus, postquam gravissimum Henriciame
    tium, libet ad memoriam revocare duas visiones, persecutionis pondus laudabili constanlia diu sustcn-
    inibi Gregorio r.ostro faclas; ut qui verbo et excm- taverat, landem appropinquante supernae retributio-
    plo ejus hacienus profecerunl, amodo nihilominus nis dic, videt sibi in visu noctis beattim Blaskim
    et harum visionuni contemplatione proficiant. Igi- marlyrem ac pontificem assistcre, el bealas passionis
    tur cum adhuc Legattis apostolicus quadam vice socialem gloriam repromittere. Itaque furiosai schi-
    Cluniacum venicset, et (113) Abbati Fratrum Capi- sniaticorum plebis (114) lioriib.li cireumdatione
    (108) Getasius IJ., creatus autio 1118, prsefuil uno ccllulis, regularibus disciplinis institula, egregie pol-
    solum anno. Q lebant: qiiippe cmnobinm S. Blasii in Nigra-sitva;
    (109) Confirmatttr hoc ex epistola ejus 24 nbri el S. Aurclii, quod Hirsangia diciiur; et S. Sulvalo-
    vn, ad dicttim Wilhelmum abbalem Hirsaugiensem, ris, quod Schafhusen dicilur, id esl, navium. domus.
    in qua approbat quod curam monasterii S. Salva- Ad qum monasteria mirabilis multitudo nobilium et
    loris susceperit: et Trilhemius de dicto Wilhelmo prudenlium virorum hac tempestale in brevi confugit,
    ait: Ipse namque esl, qui Ordinem nostrum in omni- et deposilis armis, evangelicam perfeclionem sub rc-
    bus pene Teuthoniciregni Prouinciis reformare studuil. gulari disciplina exequi proposuit; tanlo inquam nu-
    Yocatur aulcm Religio quadrata, Ordo ex qualuor mero, ut ipsa monasteriorum mdificia necessario am-
    gc-neribus, id est duplici utriusque sexus gradti, con- pliarinl: eo quod non aliter in eis locum commanendi
    stilutus. Plura vide apud jam cilatum Trithe- haberent. In his itaque monasteriis nec ipsa exte-
    mitim. riora officiaper seculares, sed per rcligiosos Fratrcs
    (110) Id est Convcrsorum, quoriim usum idem administranlur; el quanto nobiliores erant in secuto,
    Wilhelmus vel inslituisse, vel abolilum renovasse lanto sc coniemptibiiioribus officiisoccupari deside-
    dicittir a Trithemio : nam clericis barbas radentibus, ranl; ul, qui quondam eranl comileset marchiones in
    ipsi illas alebant causa distinctionis. Hos porro secnlo, nnnc in coquina et pristino Fralribus servire,
    Germanus quidain Poiasler in ChronicoL.vuishei- el porcos corum in campo pascere, pio summis com-
    inensi toino I 111.sciiptor. Germ. in Salyra quailam pulcnl deliciis. Ibi nempeet porcarii, el bubulci, prm-
    aJ Henricum V, sic explodit: ter habilum, iidem sunl qui monachi. Tanto aulem
    Nuncquoque Rarbmi,qui suiii, allenliiisaudi. carilalis ardore omnes fervent, ul quilibet eorum, non
    Sunt ergo LaiciMili n-ibus ttim.suum, quam alienum desideret profectum; et in
    j)
    (ita moiiachos Hirsaugienses scnrrse iste appellare cxhibenda liospitalilale iiisudanl tam mirabiliter, ac
    viJetur, proplerea quod pane ex milio commiiniier si sc pcrdidisse mstimenl quidquid paupcribus Chrisli
    vescerentiir.) et hospiiibus non eroqaverint.
    in
    Snnl, init, I.aici MilicnsilmsassnciaH, (111) In Vita B. Herhtcse n. 42, appellatur Utlol-
    Quos risus |iopiilidedil hoc agominefu.igi,' ricus, Cluniacensis atlinenlim apud Suevos prmpo-
    Sunt quia prolixis barhis ad peclora|.evis siins.
    D«l'ormcs...facieauslera etluusi capuialie.
    Cautiusancisiscurloqne lenore capillis: (112) In villa Scaphusen ei dicecesiConslanliensi:
    id est non prolixis, haud tamen a 1 ctitem tonsis, sic- ut dicitur in citala Gregorii epistola 24 libri vn.
    ut illis quos ex re nosler Paultis Attonsos vocat, (113) Is est S. Hugo abbas, in cujus Vita auctore
    quosque idem Poetasier sic siibsannal, tenui dun- Raynaldo abbate idem refertur, 29 Aprilis, pag.
    laxat capillorum brevitnn Hnca caput in modum co- 049, liii. 4, et in alia Vita pag. 6S0, n. 3.
    ronne cinctos. .(114) Bertoldus Fista habet ad annura 1088 : In
    Hi per lonsnrasg^andes, granrle^qtiecucullos, Saxonia pim memorim Burchardus Ilalverstatensis
    l'er caputalirasi, lurra lunus el manicati. episcopus, in causa S. Petri firmissimus, lieu ! occi-
    Caelerum insignem utrorumque in monasteriis prse- dilur Migravil aulem ad' Dominum 8 Idus Apri-
    laudatis virtutem, dignior audiri Bertholdus, in lis; uti ttinc inter praetermissos diximus, et ad Iiunc
    Chronico ad annura 1083, sic describit: Eodem tem- diem rejecimus, si forte de ejtis vencratione eccte
    pore in regno Teutonicorum tria monasteria cum suis siastica posserniis aliquid intelligere.
    m PROLEGOMENA.— ACTA S. GRECORII. 102
    apud Goslariam coarctatus, et letaliter vulncratus, A nonice signa eum ipso faciente. Verum post exces-
    quamdiu supervixit cum admirabili alacrilate prae- sum divini Prsesulis, cum, peccatis exigentibus, po-
    senles admonuit ut sibi et ab hoereticorum contagio suisset Deus tenebras insipientise, et facta esset nox
    caverent, et in obedientia Catholici p",ntificis perma- insoleritiae,in ipsa pertransierunt omnes bestiae silvae,
    nerent. Denique inter verba s'auct;e exhortationis et catuli leonuin rugientes ut raperent et qusererent
    et orationis spiritum emittens, sepultus est in Memo- a Deo escam sibi, videlicetspiritus maligni: et, quod
    ria apostolorum Petri et Pauli, quam ipse a funda- miserabile dictu est, sacerdotem istum, eatenus in-
    menlo construxerat et dedicaverat. tegrum, morsu luxuriae corruperunt: quod praefatae
    111. Porro (115) Theodomarus, naturse praestan- Virgini sic assignatum est. Visus esl ei denuo sa-
    tia et totius humilitatis et honestatis artificio praecla- cris mysteriis insistere, dextera quidem Domini ni-
    rus, crebra fugiendi necesstiate a Guibertinis et Hen- Iiildminus apparente; sed veluti languida depen-
    ricianis tribulatus, et longa deraum captione mace- dente, ac nihil penitus conficicnte. Et haec quidem
    ratus; postquam se vidit in suis terminis non posse divinitus ostensa sunt Virgini.
    fructiflcare, staluit Hierosolymam transmeare; atque 113. Caeterum aliquoties, cum incontinentium
    inter Cundum a paganis interceptus, et pro inexpu- sacerdotum officia, juxla Gregoriaiiam prohibitio-
    gnabili confessione nominis Christi membratim in- nem, corporaliter declinaret; ac per fidem et ora-
    tercisus, supernam Hierusalem victor gloriosus in- tionem illis intenderet, quibus corporalem praesen-
    travit. Hic ordinaverat nostrae humilitatis ordinato- tiam exhibere non potuit; mira Salvatjris largitate
    rem, reverendissimum scilicet Udalricum Lauriacen- ejusdem suavitatis gustum sentire ccepit in ore,
    sem sive Pataviensemepiscopum(116), atque aposto- quem interdum, realiter communicando Calholicis,
    licae sedis legalum, qui ante hoe (117) septenniuin, so gratulabatur sensisse ex manifesta sacramento-
    post multos agones, pro asseiiione Gregoriani do- rum perceptione. Diligebat autem hanc Virginem
    gmatis, cujus ad normam et eleclus et promotus prse cseteris virginibus beatae recordationis antistcs
    fuerat, legitime decertatos, obdormivit in, Domino, Odalricus,.non magis propter suam indolem bonam,
    anno setatis suae centesimo quinto, neminem, proh quam propter honorabilem sanctae matris viduita-
    dolor ! sui similem relinquens inter omnes Germa- tem, et materterarum ejus (quaeomnes illam maxime
    niarum prsesules. Nullum etenim videmus ita com- erudiebant) laudabilem virginitatem. De malre, cui
    positum moribus, honorabilem vultu, modestum nomen Helis«a, (119) breviter adjicicndum, quod in
    habitu, auctoritatereverendum, semper habentera in fervente obedientia Gregorii nostri multis viiiiitibus
    gratia sale conditum sermonem, et opportunis undi- C et prophetiae spiiitu praepollens, cum ad raomentum
    que responsis expeditum, et alias possidentem proe- transitus sui de hoc mundo, benignis spiritibus se
    rogativas, quas maluimus dissimulare quam conci- invisentibus, opportunam solitudinem, procurasset,
    tare inanem invidiam illum exsequare non valentium. et in eorum glorioso praesidio ad Christum migras-
    Hoc tamen cum pace cunctorum putamus dicendum, set; e vestigio revertentes, quae discesserant sorores,
    quod nihil illius scveritate jucundius, nihil erat ju- invenerunt eam, ad similitudinem Pauli primi ere-
    cunditate severius; et quod mirae abstinentise cum mitae, manibus ad Dominum expansis, .inslar sitp-
    tanla alacritate moderabatur virtutem, ut nullam plicantis; quo nimirum pitis Conditor in defuncta
    penitns redoleret ostentationem. ostenderet, quam devote sibi dum viveret suppli-
    112. Cujus specialis alumna, (118) virgo Deo de- casset.
    vota, vidit coelestesvisiones, et accepit donationes, 114. Hsec nobis scribentibus forte superlata est
    ad commendationem Gregorianae obedientise non narratio duorum miraculorum Salemi coelitus pa-
    ineptas, ideoque silentio minime prsetereundas. Di- tratorum, unum mox ut eOdem bealus Gregorius re-
    lexerat enim quemdam presbyterum, eo quod caste censisset. Nam cum primitus illic proedicare ccepis-
    visisset, et a tam legitimo ppntifice, videlicet Odal- set, astans quidam rusticus maligna (mente) ccepit
    rico, sacros Ordines accepisset; ejusque in divinis 0 intra se taliter dicere : En, auctor praeliorum et se-
    Officiis, etiam ipso tenore vocis, delectabilcm sute ditionum, postquani totum commovit orbem, hanc
    caritatis simililudinem altigisset. Unde contigit ut inquietare venit urbem. His ita cogitatis, cum etiam
    quadam vice videretur ei sacra mysteria celebrarc, proloqui voluit, mutum se faclum doluit. Cum
    dextera divinoe majestatis desuper apparente, et ca- vero necessitate compulsus accessit ad homhiem
    (115) S. Theodomarus sive Diethmarus, et potius 1091, in dicta Metropoli dicitur obisse anno 1124.
    Thiemo, archiepiscopus 29 Salisburgensis, seu Jti- (117) Ergo circa annum 1131, haec scripsit an-
    vavensis, factus circa 1088, et cum Bavarorum ctor.
    duce Welfone profectusin subsidiumChristianorum, (118) Gretserus opinatur intelligi B. Herlucam.
    in Palestina rem Christianam, recepta Hierosolyma, sed malim intelligere aliam aliquam, dum hsec scri \
    restaurantium, incidit in manus Saracenorum; a berentur adhuc viventem, ideoquenon nominalam :
    quibus martyrio affeclus est anno 1101, die 28 Se- alioqui non prsetermisisset postea auctor in Vita
    ptembris, quando ejus Acta erunt illustranda, quse Herlucae meminisse matris et materterarum, de qui-
    extant tomo IV Antiquarum lectionum Canisii, et bus infra, tanta sanctitate spectabilium.
    . in metropoli Salisburgensi Hundii a Gewoldo edila (119) Idem Gretserus, non illius virginis, sed
    . pag. 58, et seq. ipsius episcopi matrem hanc fuisse credidit: ia quo
    (116) Udalricus, successor S. Altmanni anno putamus hallucinatum.
    103 S. GREGORIUS Vin PAPA. IWi
    Dei, provolutusque pedibus ipsius, quibus signis po- A induvias pontificales. Verum tantse vehemcnfiseven-
    tuit, peccasse se poenitere innotuit; ipso inisereiile tus obvius eis fuil, ut Cunctselampades, quse lncfy^
    et benedicente recepit loquelam, omnipotenti Deo pta B. Matthaei ardebant, cxstinguerenlur; et ipsi
    famuloque ejus gratias relaturus. Poslquam vero cadenles in amehtiam tam diu jacerfiiit, quousqiie
    defunctus et sepultus est,' nocturno' silentio subin- cleri populique spectaciiliim fiercnt.
    troierunt fures, aperire sepulcrum volentes propler

    ACTA PONTIFICALIA.

    I.

    EX CHRONICO BERTOLDI CQNSTANTIENSIS,

    CAPUT PRIMUM, I
    B 4. Anno 1074. Legati Sedis Aposlolicsc in Ale-
    Acta sancti Gregorii usque ad annum 1083. manniam ad Regem venere,pro ipsius Regis morl-
    Anno 1056. Victor papa, roisso Hildebrando tunc bus corrigendis : in quorum manus se Rex ipse
    archidiacono, sed postea apostolicO, (120) synodum correctionis sponsicne commisit, suumque auxIU^ik
    Turonis generalem collegit : in qua Berengarius, Domino Apostolieo ad deponendos Siiaoniacos
    Andegavensis ecclesiae canonicus, a quo Beringa- firmissime proniisit. Ipsi etiam Regis Consiliarii
    riana haeresis denoroinatur, synodaliter et praesen- omnes res Ecclesiarum injuste acquisitas se reddl-
    lialiter pro eadem haeresi examinatur. Qui cum se turos, cOram ejusdem Legatis sub sacramento pro-
    defendere non posset, haeresin suam coram om- misere, quippe qui easdem res a Simoniacis emeriht,
    r.ibus anathematizavit et abjuravit, secundum for- concilio suo cisdem indignos ad Ecclesiasticum ho-
    mam, quam sancta et universalis synodus Ephesina norem adjuvando. Ilis ila dispositis, Legali Sedis
    praescripsit. Apostolicoeredierunt.
    2. Anno 1061. Anselmus episcopus Lucensis papa 5. Anno 1075. Hermannus Babenbergensis-Epi^
    ordinatus, et Alexander vocatus, (121) satis strenue scopus, a Clericis suis pro Simoniaca haeresiaccu-
    SiniOniaeam li32resim destruxit, et mihistris allaris satus, a Papa deponitur: cui Rudbertus substituitiir.
    cum conjugibus coire juxta canonum staluta cum '^ Gregorius Papa in prima hebdomade Quadragesimas
    excommunicatioue iuterdixit, ipsosquelaicosclerico- Synodum Romae collegit: in qua causam Episcopi
    rdm inconlinentium officia audire per bannum pro- Spirensis, sed Simoniaci, examinavit: qui ipsa die
    hibttit • sicque clericorura incontinentiam salis pru- cum examinaretur causa Romse, idest, 6 Kaleiidas
    denter refrenavit. Iltijiis autem constitutionis ma- Maiiii, infirmatus est Spirae; sed deinde 4 Kalenda;
    xime fuit auctor Hildebrandus, tunc Romanae eccle- Martii, miserabiliter expiravit, quando et a Grego-
    siae archidiaconus, haerelicis inaxime infestus. rio Papa definitam suse damnationis sentenliara iu
    5. Anno 1073. Romoe Alexander Papa decessit: Roniana Synodo excepit. In eadehi Synodo dccre-
    pro quo venerahilis Hildebrandus, Rdiiianse Ecclesiae tum est a Gregorio Papa, ut Clerici, aliqucm
    Archidiaconus, commuui omnium consilio expe- sacrorum Ordinum gradum et oflicium pretio
    tilur Papa constituendus. Quo audito ipse Archi- adepti, deinceps in Ecclesia non ministrect, nec
    diaconus, se virihus esse iroparem tanlo honori, Ecclesiam prelio acquisitam aliquis relineat, nec
    inio oneri, reputans, inducias respondendi petiit: deinceps alicui Ecclesiara vendere et emere liceat.
    etsic fuga elapsiis, aliqiiot dies ad Vincula S. Petri Deinde ut a ClericaU oflicio cessent, qiiicumque se
    occultatus latuit. Sed tandem vix inventus, et ad j) per incontinentiam reprehensibiles exhibent. Itein
    ApdstoUcahi Sedem vi perductus, Papa centeslriius ut populus Clericorum officia nUllatenus recspiat,
    quinquagesimus nonus septimo Kalendas Maii quos- prasdictas Apostolicas institutioues Contehihere
    ordiiiafui', et Gregorius VII appellatur: cujus pru- pereipiat,
    dentia non solum in Iialia, sed etiam in Teutonicis 6. Anno 10.78. Henricus Rex, per Simoniacam
    partibus, rcfraenata est Sacerdotum incontinenlia ; Iioeresim, sanctam Ecdesiam fcedare non cessavil:
    scilicel quod prsedecessor ejus in Italia prohi- seilicet pro pretio Episcopatus, Abbalias et alia
    buit, hoc ipse in tola Ecclesia Catholica prohibere hujusmodi investiendo, et inter' alia ciimiiia c-tiaiii
    sltiJuit. excommunicalis communieando. Cincius qtii.iarh,
    . (120) Hujiis Synodi meminerunt B. Lanfranciis fuisse ait.
    libro contra Berengarium c. 4. et Guitiiiundus (121) In Conciliis Romse Labitis anno 1063 et
    lib. lii, qui ctiam Gregorium lunc Archidiaconuni T0S5.
    103 PftGLEGOMENA.- ACTA S. GREGOIffl. 101"
    Romanus civis, Gregorium Papam, die Nativitatis A j! Anselmo Lucensi. Unde et Papa, missis LegatLj,
    Domini missarum solennia celebrantem, compre- Prineipibus Regni declaravit se parum profecissa
    hendit; quem ita comprehensum quidam ex mili- in eo quod illum in communionem rcceperit, cum
    libus ejusdem Cincii qccidere destinavit: ssd cum Simoniaci et excoinmunicati non minus tunc fove-
    gladium supra caput ejus vibraret, nimio terrore rentur ab eo qsiaul primum. His ergo auditis, Prin--
    correptus corruit, nec inceptum ictum explere potuit. cipes Regni, generali Colloqiuo apud Forcheim ter-
    Cincius autem Papatn in turrirn suam capUsm de- tio Idus Martii habilo, e.j-regium Rudolphum Ducem
    duxit: quse postea statim a Romanis penitus sibi in Regeni sublimaruut: quem sepiimo Kalendas
    ddapidatur, et Papa prudenter eripitur, qui el suo Aprilis, ubi eo anno mc-Jium Quadragesiinse occur-
    caplori vix a Romanis vitam impetravit. Cum autem ril, coronarunt. Maxima autem nis, quse eo anno
    Rex, jamdudum saepe a Papa praemonitus, se corri- tamdiu totam tsrram obtexit, in eleclione novi Regis
    gere nollet, et Papa in admonendo nihil proficeret, resolvi tandem coepit. In die autcm c.nsecrationis
    ad ultimum mandavit ei quod in Romana Synodo ejus, per suggesiionem Simoniacorum Clericorum,
    proxima eum excommunicattirus esset, nisi resipi- maxima seditio Moguntise orta est: ita ut etiani
    sceret; qua legatio in Octava Nalivitatis Domini ad palatitim irrumpere velient, et reiigiosissimos Cle-
    Regem pervenit. Unde Rex, in Septuagesima apud ricos et Monachos occidcre. Sed dextra Dei Milites
    Wormatiam coiloquio facto, et alio in Lombardia novi Principis, licct inermes, ita protexit, ut ne
    apud Placentiam, onmes quos potuit obedientiam unuin quidcmex suis perJerent; ex advcrsariis aulem
    prsediclo Papoe exiiibendam abjurare fecit: et missa plus quani cenlum, partim ferro, partim aqua
    iegatione ad Romanam Synodum, quse in proxima necarentur. Quibus etiam pro homicidiis hujusinodi
    Quadragcsima celebrata est, ipsum Apostolicum ab a Legatis Aposlolicse Sedis talis puenitcntia impo-
    ^ApostolicaSede contumaciter Jussit desccndere. Sed sita est; ut singuli aut quadraginta dies jejun&rent,
    tnissi ejus turpissimc in Synodo tractati , vix a atit quadraginta pauperes semel pascerent, nec
    Romanis adjuvante Papa evaserunt. Ipsum autem taraen Ecclesiasticam communionem quasi h.omicidas
    Regem, Synodojudicante, fidelitale hominum, Re- vitarcnl.
    gno et communione privavit, et omnes ei ad regnum S. Rudo'phus Rex, post consecralionem in Sue-
    juratos juramento absolvit. Omnes Episcopos, qui viam secedcns, Regnum sibi subjugavit. IiHerinv
    Regi sponte contra Papam faverant, oflicioet com- Henricus Longobardh» moraiiatur ad quem Cincius,
    munione privavii: reliquis autem, qui inviti eidem civis Roniantis, secum ducens captura veneiabilem
    conspirationi intererant. usque ad festivitatem S. Q ( Cumarum Episcopum, nomine Reginaldum, Papias;:
    Petri inducias dedit.... Wilhelmus Trajectensisi venit: quippe remunerari volens ab Henrico, co
    Episcopus, multa in Apostolicum conviciatus, sub- quod in serviiium ejus moiio hunc Episcopum, ct
    iianea nioiie absquc Ecclesiastica communione, postt in praeterilo anno Dominum Apostolicum captivavo
    Pascha mulctattir. Jarn orones pene Principes Regnij rat. Sed ibi subitanea morte praeventus, debilam
    a communione Henrici se sequestrarant. Mense» remunerationem accepit, quam tot sacrilegiis pro-
    igitur Octobri coUoquium apud Oppenheim a Prin- mereri non timuit. Henricus, audita prcmotione
    eipibus Regni coUigitur, cui Legatio Sedis Aposto- Rudolphi, auxilium Papae contra illum imploravit,
    licae interfuil. Ibi Henricus, in Ptirificatioae S. licet supradictum Osliensem Episcopum in captione
    Mariaetunc proxima se prsesentandum Domino Papaej adhuc teneri permiserit. Unde el Papa illi respondit,
    apud Augustam finnissime promisit: nam et iiiuc; se non posse ejus interpellationi satisfaoere, quaro-
    Dominum Apostoiicum ipse cum Principibus Regnii diu apud illum S. Petrus in Legato suo ligatus
    invitavit. teneretur. Friistrata ergo supplrcatione sua, animurn
    7, Anno 1.077, Henricus Rex, propria causse dif- in tyrannidem conyeiiit: nec jam Regnum per j.ua-
    fidens, et idcirco generalem auctoritatem suhter- titiam, sed per violentiam obtinere cogitavit. Rex
    fugiens furtive Italiam contra Papae praeceptum ett D au.tem Rudolphtis apud Augustam gloriosiss*niutji
    consilia Principum intravit: et Apostolico, ad con-. Pascha celebravit cum Legatis ApostolicoeSedis : ex
    dictum diem Augustam tendenti, ante Purifieationem! quibus unus, religiosissimus Abbas Bernhardus,
    S. MariseCanusii ohviavit: ubi et ab eo per inaudittce Roniam dirigilur : sed ab Udalrico Comite de
    hamiliationis simulationem, utcumque potuit, nonj Lentzburg, Henrici <:ompliee, captus et prsedatisn,
    Regni, sed communionis tanlum concessionem vixt annum pene dimidium in captivitate mansit: quem
    deinnm extorsit: dato tamen prius sacramento, utt Cluniacensis Abbas de manibus Henrici vixdemurii
    de objectis criminibus ad judicium Papaesatisfaceret; eripuit.... Vercetlensis Episcopus (J22), deposifi
    nec Papos aut aUcui ejus fideli usquam eunti. ctt Regis Cancallarius, cum omnibus suis seqttacibu»
    redeunli aliquam inferre molestiam consentiret. Hoc c colloquium generale circa Kalendas Maii in Run-
    aulem juramentum nec quindecim dies observavit, calibus condixit, ut, si aliquo modo posset, Gregorium
    captis venerabilibus Episcopis Geraldo Ostiensi etst Papam deponeret: sed ipse ad eumdem ter-minum,
    (122) Gregorius, anno 1046 iactus Vercellensiss gustinum ab Ecclesia in Episcopis Pedemontaaia
    episcopus, mbdo saiius, modo vecors, ipsis Kaleu- regionis.
    dis Maii periit. Consule Ughellum, el Franc. Au-
    PATROL. CXLYIil 'li
    107 S. GREGORIUS VR PAPA. 108
    fcbsque Ecclesiastica eommiinione, vitam simul et A voluit fieri. Henrictis autem, utcumque potuil, inv-
    Episcopatum, heu ! miserabiliter deposiiit, quo ille pedire non cessavit. Nam contra Apostolicum prae-
    Papam nefaria prsesumptione statuit deponere. Non ceptum, maxima mtillitudine flagitiosorHm aduriata,
    multo post interitum (122*) Praefectus RomanaeUr- procinctum in Saxoniam paravit: cui Rex RlidoiT
    Bis, indefessus miles S. Petri contra schismaticos, phus apud Struvam cum exereitu obviavit,' et illo
    a quodam fautore Henrici crudeliter occiditur: ad fugato ipse campum victoriae obtinuit 7. Idus Au-
    cujus corpus in parvo tempore plusquam viginti gusti. Occubuit famen ibi ex parte Rudolphi (124)
    miracula contigerunt, ut fidelium virorum relatione Wccel venerabilis Magdeburgensis Episcopus, et
    tiidicimus. Imbrico (125) Augustensis Episcopus, Wormatiens-is Episcopus (124') captus est. Infinita
    qui in praeterito Pascha Rudolpho Regi fidelilatem autem multitudo utrimquc occubuit, piures tamen
    juravit, nil de peijurio curans, Henrico advenienti et excellentiores ex parte Henrici. Facto autem alio
    adhaesil: et apud illam quadam die Missam faciens, Concilio Romoe 10 Katendas DecembriSj utriusqiie
    hanc sibi condilionem miser imposuit, ut sacroeObla- Regis Legati, licet nori eadem verilate, in Synedo
    tionis perceptio in judicium ei proveniret, si Domi- juravere quod Domini eorum non impedirerit
    mis ejus Henricus Reguum sibi injuste usurparet. _ colloquium pro causa Regni staluendum. Uride et
    Post lianc temerariam perceptionem, parvo quod Papaeavice inter eosjudicare non potuit, quamvis
    supravixit tempore usque ad mortem, nunquam se bene sciret cui parti magis justitia faveret. Irt
    sanum de lecto levavit. Nam circa Kalendas Julii, Synodo ista Berengarius Andegavensis Canonicus,
    absque Ecclesiastica communione defunctus est. ul ab haeresi stia resipisceret, synodaliter, converii-
    Item Sigehardus (123'), Aquileiensis Patriarcha, in tur, eique inducise usque ad proxime futiiram Syno-
    auxilium llenrico contra liannum Apostolici armata dum danlur
    manu venions in amcnliam vertitur apud Ratispo- 11; Anno 1070. Gregorius Papa Synodum Romae
    nam, et ex ipso itinere repentiua morte intercipitur: mense Februario collegit : in qua Berengarius, jain
    sicquc donitim, non absque aliquibus suorum fu- terlio convicttis, hseresini suam abjuravit et ans-
    neribus, in corpore et anima mortuus, repor- thematizavit. In eadem Synodo Henricus Aqtiileier.-
    tabatur. sis Patriarcha Papaejuravit nulii se deinceps eom-
    9. Papa utrique Regi ex parte S. Petri praecepii, monicaturum quem sciret a Papa excommunica-
    ut treugas ad invicem facerent, et adventum ejiis tum. In hac Synodo Papa Presbyteros, deincep.', in
    ad Teutonicas partes pro dirimenda lite non impe- fornicationem lapsos, absque spe reeuperationis
    dirent, sed debitum consilium et auxilium ad hoc C deposuit. .. . Legati Regis Rudolphi super Henri-
    iter ei prseberent. Legatis autem suls, qui adhuc in cum proclamaverunl, eo quod totum Regnum ern-
    Teutonicis partibus morabantur, praecepit, ut ex fundere, et sanctam Ecclesiam conculcare non ces-
    duobiis Regibus illum excommunicarent, qui prae- saret. Iterum ergo Papa Legatos suos, pro causa
    ciictaa legalioni non obediret; obedienteni vero ex Regni determinanda, ad Teutonicas partes destina-
    parte S. Petri in Regno confirmareht: quod et non vil, videlicel venerabilem Petrum Albanensem Epi-
    mtilto post factum est, scilicel in die seqtienti post scopum .... cum quo Udalricus Paduanus Episeo-
    festivitatem S. Martini Goslare, Henrico pro inobe- pus in legationem destinalur. Legatus autem Hen-
    dientia iterurn excommunicato, Rudolpho pro obe- rici Legatos Papae, priusquam abirent, iri eadem
    dientia iu Regnum sublimato. Nam Ilenricus prae- Synodo jhrejurandb securos fecit de conductu
    dictam legationem Papae nec suscipere dignatus est, et obedientia Domini siii. Item Legafus Rudolphi
    nec aninium ad treugoecoinpositionem, sed ad tyrari- de obedientia Domini sui juravii in Synodo. Le-
    nidis crudelitatem iiitendit. gati ergo Sedis Aposlolicso in Teuionicam terram
    "'"40. Anno 1078. Henricus iterum AposlolicacSedi pervenierites, obedientiam Rudoiphi et inobe-
    de sua, quasi injusta, damnalione coriqueritur : dienliam Henrici indubitariter probaverunt : quod
    unde Gregorius Papa, facto Cohcilio mense Martio D et postea, cum redirent, Papse viva voee prolestafi
    (in qiio Concilio facta est exceptio quarumdam per- sunt.
    sonarum de HenriCiana excbmmunicatione, et hoc 12. Anno 1080, Gregorius Papa Synodum Romoe
    utique ad tempus; id est, uxorum, fiUoruro, servo- mense Martio collegit, ad quam Teutonicis partibus
    rum, et reliquorum, qui non scienter, saltem non praedictae Sedis Apostolicae Legati redieruht, et
    libenter excommunicatis sociantur), idoneos Eegatos omnimodam Rudolphi obedientiam et Henrici in-
    iterum destinavit.qui, faeio generali Colloquio, cau- obedientiam Domino Apostolico renuntiaverunt:
    sain Reghi juste determinarenl: et omnes synodali undeipse iri fine Synodi Henricum deposuit, ipsum-
    senteutia damnavit, qnicumque impedirent ne que cum omnibus suis fautoribus anathematiEavit,
    Colloquium fieret. Quod Rudolplius Hbentissime et Rudolphum Apostolica auctoritate in rcgia

    (122') Paulo numer. 40 Cincius; Petro Damiani, (123*)Siglieardus, Ughello Sigiardus seu Singifre-
    Cinlhius. dus, Germanus, prasfuit ab anno 1068 ad 1077.
    (125) Imbrico Augttstae Yindelicorum creatus (121) Wecel, in priore Yita Werinharius capit. '*
    Episcopus ab Henrico IV, anno 1084, morttius 3 12, not. 91
    Aug>i-,tianno 1077 a Bruschio satis laudatus. (124') Adelbertus, de quo ibidem actura.
    Jtftf PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORJI. 11«
    iignitaie confirmavit. Uade amiulus ejus, co.ngrega-1A sicque Guibertttm Ravennalem, perjuruni, deposi-
    ia multiludine schismaticorum sive cxcommunica- tum et anathematizatum, apud S. Petrum inthro-
    iorum, apud Brixinam legitimum Papam abjura- nizavit; non per Ostiensem, et Albanensem, et
    vit; et Guibertum Ravennatem quondam Episco- Portuensem (125*) Episcopos, qui hoc privilegium
    pum, sedjam triennid a Papa Gregorio irrecupe- habent utet Papam consccrent, sed per Mutinensem
    rabiliter dcpositum et anathematizatura, sibi non et Ariniinensem Episcopos (126), ulpotc jam mul-
    in Paparii, seclin hoeresiarcham elegit. Deinde apud tis annis depositos et anathematizatos. Stalim ergo
    Soguntiam Coiiveniu facto, eamdem ipsam elec- juxta S. Petrum quemdam monticulum, nomine Pa-
    lionem a quibuscumque potuit confirmari fc.cit. latiolum, in castellum (erexit); eique milites mul-
    Jatn autem mediante Octobri, Henricus expeditionem tos, ut impugnarent Romanos, imposuit, qui eum
    in Saxoi.iam iterum parans, a militibus Rudolphi Transtiberinas urbis regiones nullo pacto intrare-
    itinere unius diei fugatur, quamvis in eadem con-r permittcbant. Multi tamen ex Romanis consense-
    grcssione Rudolphus Rex piae memorise occubuerit. rant, parlim pretio inducti, partim multis promis-
    His temporibus Hcnricus tam Italiam adeo contur- sionibus seducti, omnes autem aequaliter jai»
    bavit, ut nullus secure ad Limina Apostolorum posset triennii impugnatione nimium fatigati. Quid plura?
    ire, qui non prius abjuraret quod ad Papam Grego- Omnes pene Romani, prseter Principem Salernita-
    rium diversurus nou esset. num, hoc laudaverunt, ul Papa Gregorius Synoduni
    13. Anno 1081. Henricus, post obitum Regis Ru- in medio Novembri colligerel Romse, cujus Synodi
    dolphi, Veronam in Pascha venit : et inde ad inva- statuta de causa Regni, nec Henrico nec Romanis,
    dendani Romam, cum suo non Apostolico sed imo nulli penitus lieeret praevaiicari. Henricus
    apostata Guiberto, utpote Domini Apostolici non se- quoquc ituris ad illam Synodum et redituris securi
    mel perjuro el anathematizato , profectus, sed mox tatem jurejurando fecit: unde et Papa omnes reli-
    regressus est. Eodem tempore Principes Regni Teu- giosos Episcopos el Abbales ad Synodum Htteris
    tonicorum, scilieet Archiepiscopi, Episcopi, Duces, suis vocavit. Rcveiso ergo Henrico Longobardiam ,
    Marchiones et Comites, Conventu facto, Herman- milites cjus, quos in castello prope S. Petrum di-
    num nobilem virum sibi in Regcm elegerunt. misil, repentina mors fere omnes invasit. Inter quos
    14. Anno 1082. Henricus in Italiam, assumpio et Udalricus Goscezehim absque Ecclesiaslica com-
    apostata suo Guiberto, itcrum Romam iirrasurus munione, heu miser! interiit, auctor hujus schis-
    proficiscilur, advocata multitudine schismaticortun: matis et incensor conspirationis. Ex quadringcntis
    ibique ea aestate moratus, penc incassum laboravit, Q < autem militibus, qui in illo castello pro custodia di-
    ([ttia eum nec hac vice Romani intrare permiserunt. missi sunt, vix triginta gladium S. Petri, ut aiuut,
    Ignemquoquein domum S. Petri per quemdam tra- concessa vila evaserunt : ipsum autem castellum a
    (iitorem immitlcre voluit, sed Dei misericordia pro- Romanis penitus solo adaequatum est. Heuricus ergi»
    tegente non potuit: cogitavit enim ut de improviso (Ravennate suo interim Ravennam transmisso) ad
    portas irrumperet, si. Romani, derelictis propugna- praedictam Synodum profecttis est, quo et Legati
    culis, ad incendium reslinguendum concurrerent: Teutonicorum Principum ire debuerant; sed abHen-
    sed DorninusApostolicus huic versutioeobviavit. Nam rico in via apud Forum Cassii (127) capti suntcirca
    primum viso incendio omnes milites Roinanos ad festum S. Martini, licel omnibus Synodum illam
    gubernacula defenderida transmisit, ipseque splus, petehtibus securitatem juramento promiserit: unde
    iiducia S. Petri frctus, facto signo Crucis contra et Romani multa contra Henricuin murmurare cce-
    incendium, ignem ulterius progredi non permisit. perunt. Erant auteni religiosissimi Monachi et Cle-
    Igitur Henricus, capto venerabili Episcopo (125) de rici, quos in caplivitate fecit cruciari: cum quibus
    Sntria aliis jue nonnulUs, suoque apostata Guiberto et Ottonem venerandum Ostiensem Episcopum cap-
    iu Tiburtina urbe ad infestandos Romanos derelicto, tivatum , videlicet ad ipsum ab Apostolica Sede
    ipse Longobardiam revertitur. D transmissum : rnalti tamen ex Francigenis ad illam
    CAPUT II. Synodum lam Episcopi quara Abbates pervenerunu
    Res gestmultimis duobus annis. Obitus, seputlura. Meliores autem Episcopi et Domino Ajiostohco ma-
    15. Auno 1083. Iterum Henricus, cum multitu- gis necessarii, id est Hugo Lugdunensis, Ansel-
    fline schismaticorum sive excommunicatorum, ante musLucensis,ReginaldusCumanus(128), specialiter
    Pentecosten, Romam impugnaturus aggreditur; ab Henrico ad Synodum pervenire prohibiti suni.
    (125) Bonizonem alibi appellat ipse Bertholdus, tificibus, ct qtii potissimum Urbanum II prouiovit:
    ait autem de eo Ughellus tomo II Italioe sacrse, uti testatur Leo Ostiensis lib. IVChronici Casinen-
    quod ftoruit unno 1078, etpostvaria duraque exilia, sis cap. 2.
    a Catholicis Insubribus Placcnlinm civitatis Prmsul (126) Isti erant Herebertus Mutinensis, creatus
    adlectus est; demumque ab hmreticis captus, utroque anno 1051, fatofunctus anno 1091, et Obizzus, ele-
    orbatus oculo, ac celeris membris per exquisita tor- ctus anno 1071.
    tnenta truncatus , nobilem martyrii palmam adeptus (127) Foruin Cassii. Urbs olim Episcopalis, nune
    est anno 1089. vicus in Patrimonio S. Petri, 7 milliaribus ViterLo
    (125*) Hi erant Olto II
    dein Urbanus Papa, R. in Austrum riistat.
    Petrus Igneus et Joannes anno ,1006 factus Por- (128) De liis autem in priori Vita num. 101, 103,
    tuensis Episcopus, semper fidelissimtis suinmis Pon- 122, ubi nostra Annotata inspicienda.
    Hi S. GREGORIUSVII PAPA. U2
    Dominus tamen Papa Synodum tribus diebus solen- A bello 1 appeteret... Sed Henricus-aceeptam pecuniam,
    niter celebravit; et, ne Henricum iterum specialiler non i in procinclum contra Ruodbertum, quod jura-
    anathematizaret, vix a Synodo est exoratus : omnes mento prornisit, sed ad conciliandum sibi vulgus
    tamen excommunicavit, quicumque aliquem ad S. Romanum expendit: cujus adjutorio Lateranense
    PetrumetPapamvenientemimpedirenlqtioquomodo. palatium feria quinta ante Palmas , cum S.JORa-
    16. Sed jam advenit lcrminus ad quem Romani, vennateGuiberto, intravit. Nobiles autemRomani,
    nesciente Papa, hoc Henrico se cffecturos jurave- proeleradmodum paucos, cuni Doroino Papa Grego- -.
    rant, ut eum Gregorius Papa incoronaret, aut alius rio tenuerunt, qui et quadraginta obsides ei dede-
    quem ipsi illo expulso eligerent. Quod juramenlum, runt, Papa aulem in castellum S. Angeli se recepit,
    licet in prseterita sesiale factum fuerit, omnes tamen omnesque Tiberinos pontes et firmiores Romanorum
    intimos papaeusque ad terminum pene latuit. Adve- munitiones in sua obtinuit poteslate. In die Resur-
    niente ergo termino, Romani Papae de juramento reclionis Dominicse Henricus, ab hseresiarcha suo
    manifestaverunt, dicentes se hoc jurasse, non ut Ravennate , Coronam non gloriae, sed confusionis
    Ravennas Archiepiscopus,
    Papa solenniter regali unctione incoronaret, sed tan- accepit... Erat enim ipse
    tum simpliciter ut ei Coronam daret. Annuit ergo el omnimodam obedientiam Romano Pontifici ju-
    ^ ravit, quamet nullo tempore fideliler executus est;
    Papa eorum votis , ut eos a juramento absolveret,
    viJelicet Henrico , si vellet curn justilia, sin autem sed non multo post, spreto juramento, singulari con-
    cUm malediclione, Coronam daret. Unde Romam tumelia contra Apostolicam Sedem erigitur : unde
    mandaverunl ut veniret ad accipiendam Coronam ab Apostolica Sede et ab Episcopis totius Ecclesiae
    cum juslitia si vellet; sin autem, de castello S. An- in Romana Synodo, post canonicas inducias, irre-
    el anathematizatur : nec hoc
    geli pervirgam sibi demissam a Papa reciperel. Sed cuperabiliter deponitur
    Henrico utrumque recusante, alium Legalura illi semel, nec in una Synodo, sed in omnibus Syuodis,
    Romae celebralse sunt... Qua-
    direxere, quod juraverinl, nec se eojitramento deti- quotquot in sexennio
    neri obnoxios : igitur Domino Papae multo firmitis, propter et Henricus ab eodem incoronatus damna-
    tionem ejus hereditasse non dubitatur, similiter et
    quam priJem, consilio et auxilio adhaesere. Hen-
    ricus autem multo instantius, pro eis suae parti ap- omnes , quicumque aliquid , quod a Domino Papa
    plicandis, nunc minando, nunc promittendo labora- suscipiendum esset, a praedicto hseresiarcha quasi
    vit; multumque tempus circa Romam moratus, susceptum usurpaverunt. Morabatur autem Henri-
    huic negolio invigilavit. Sed jam septennio totum cus in Lateranensi palatio cum Ravennate suo, nec
    Romanum imperium civili bello, nimio schismatis rC a ttdelibus Papse per civiiatem ad S. Pelruro trans-
    ire permittebalur : sed in ipsa Paschali hebdomada
    dissidiolaboravit, aliis quidem Domino Apostolico,
    aliis autem Hcnrico faventibus, et ob hoc utrimque fideles aggreditur, in qua eongressione quadraginta
    lotum Regnum praeda,ferro et igne miserabiliter de- pene inter mortuos et vulneratos perdidit (nam re-
    vastantibus. Paucissimi Catholici Episcopi ex parte liqui fugerunt), ex parte autem Domini Papae nec
    unus cecidit.
    AposloHci remanserunt: qui et propriis Sedibus 18. Roberlus Wiscardus, Dux Normannorura, in
    expulsi, suis gregibus providere non permitlebantur.
    servitium S. Pet: i, post Kalendas Maii Romara ar-
    Quapropler Oiiutes pene religiosi, sive Clerici sive
    mala manu invasit, fugatoque Henrico totamUr-
    laici, in aliqua monasleriorum latibula hujusmodi
    mala declinaverunt : ne videlicet devastationem bem, Gregorio Papse rebellem,penitus exspoliavit, ct
    sanctae Ecclesiae cernerenl, cui in nullo adminicu- majorem ejus partem igni consumpsit (150), co
    lari possenl -. satitis enim illis videbalur, ut saltem quod Romani quemdam ejua militem vulneraverunl.
    Deinde acceptis obsidibus a Romanis, et in castello.
    seipsos delitescendo salvarenl quafn pro aliis in- S.
    cassum lahorando, cum eisdem perirent. Angeli, quod domum Theodorici dicunl",-reserva-
    ad recuperandam terram S. Petri reversu-
    17. Anno 1084. Henricus in Romanorum iiribus 1 tis, ipse
    p rus, in brevi plurima castella et civitates Domino
    hiemavit, ibique Guibertum Ravennatem suum Ro- Papse recuperavit. Henricus autem Ruodberto resi-
    mam venturum expeclavit, ut ab eo apud S. Pe- stere non
    valens, ad partes Teutonicorum satis fe-
    trum incoronaretur, eo quod Gregorium Papam' stinanterrevertitur... Dominus
    autem Papa, collecta
    ad hoc fleelere non posset, et etim, nisi legitimei
    Synodo , iterum sententiam auathematis in Guiber-
    reconciliatum , incoronare vellet. His temporibus5 lum baeresiarcham et Henrieum et omnes eorum
    Conslaniinopolilanus maximam pecuniam Henrico) fautores promulgavit: quod et in festo S. Joannia
    quondam Regi transmisit, ut Ruodbertum Wi- Baplistse praeterito jam dudum Romse
    fecit, cum
    scardum(i29)DuceinCa]abri3j;etApulije,conjuratuml IIe:ricu& adhuc ibi moraretur. Hanc sententiam Le-
    u.ililem Doniin",Papoe, in ultionem e;usdem Regis,,
    gati Sedis Apostolicae, videlicet Petrus Albanensis
    (I29J Robertus Guiscardus anno 1080 reconcilia- essenl mtenti, Dux confeslimcum exercitu ad arccin
    lus Papse. S. Angeli properans, Ponlificemque inde abstrahens
    (150) Leo Ostiensis lib. m cap. 55 hanc incendii ii Romam sine mora egressus, Papam Gregorium ad
    c.iusam affiii : Ex consilio, inquit, Cencii Romano- hoc monasterium usque deduxit: quem Aposiolicum
    minilonsidis igriem m Urbemimmisit. Romani igi- usque ad ip<iiusexilum cum et Cardinaii
    tur re inopinata pt rcuki, ac in igne exslinguendodum Episcopis
    n bus, qui eum scculi fuerunt, suslentavit.
    1!S PROLEGOMENA.— ACTAS. GREGORII. |U
    Episeopus in Francia, Otto Ostiensis Episcopus in A.sione justiiiae usque ad morlem firmissimus, Sa-
    terra Teutonicorum usquequaque divulgarunt. Os- lernidiem clausit extremum. De cujus obitu omnes
    tiensis quoque cum in Alemannia moraretur, sanctaj religiosi utriusque sexus, et maxime pauperes, do-
    Constantiensi Ecclesiaejam dudum viduataeCatholi- luerunt : erat enim Catholicae religionis ferventis-
    cum Pastorem ordinavit, scilicet Gebehardum, Ber- simus institutor, et Ecclesiasticselibertatis strenuis-
    tholdi Ducis filium...undecimo Kalendas Januarii simus defensor. Noluit sane ut Ecclesiasticus ordo
    Episcopum consecravit, quem pridie, id est in festo manibus laicorura subjaceret, sed eisdem et morum
    S. Thomse, ctim aliis Clericis Presbyterum fecit: sanctitate, et ordinis dignilate prseemineret. Quod
    inter quos et horum Chronicorum scriplorem in illtim latere non poterit, quicumque ejusdem Apo-
    eadem solennitate iu Presbyterum ordinavit, eique slolici Registrum diligenter perlegerit. Postquam
    potestatem ad suscipiendos poenitentes ex Aposto- autem in gubernatioue Sedis Apostolicae,imo totius
    lica auctoritate concessit... Ecclesiae, duodecim annos et unum mensem legiti-
    19. Anno 1085. Jam Deus omnipotens famulum me decertavit, tandem ex hac luce anno Incarna-
    suum Gregorium Papam nolens diutius laborare, tionis Dominicae 1085, indictione 8, 8 Kalendas
    imo pro laboribus suis digne remunerare volens , Junii subtractus, supernae vocationis PpuStiovacce-
    de hujus vitaeergastulo eum vocavit. Nam aliquanto pisse non dubitalur, sepultus Salerni in ecclesia S.
    tempore graviter corpore infirmatus, sed in defen- Matthsei, quam ipse eodem anno dedicavit.

    II.

    EX LIBRO MS. CENSUALI CENTII CAMERARII^


    POSTEA HOJNORIIIII,

    Cullaio cum ms. Nicolai Cardinalis de Arragonia (131).

    CAPUT PRIMUM. B scitis et indubitanter coguoscitis quod a diebus


    Eleclio Gregorii; Ceniii Romani et GmbertiRavenna- B. Leonis Papae hic Archidiaconus, tainquam vir
    tis macliinalionespunitm; Henrici ad depositionem prudens et probalus; hanc sacrosanctam Romanam
    Pontificis progressainsoienlia castigata. Ecclesiam plurimum exaltavit, et civitatem istaro ab
    •I.GregoriusYII, nationeTuscus,patriaSuanensis, imminentibus pericuHsliberavit: unde, quia idonio-
    oppido Ronaco (152), ex patre Bonito, sedit aunis rem ad Ecclesiaeregimen et Urbis defensionem iu-
    12, mense uno, diebus quatuor. DefunctoAlexandro venire nequimus,Nos, Episcopi et Cardinales, in no-
    Papa, et in Lateranensi ecclesia honorifice tumulato, mine Domini, unanimiter ipsum nobis et vobis in
    dum Hildebrandus Archidiaconus adhuc esset in Pastorem et Episcopum animarum vestrarum eligi-
    ejus obsequiis occupatus, repente factus est in ipsa mus. Etcontinuo (15i) universitate Populi et Cleri
    ecclesia maximus Clerici et Populi Romani concur- acclamante, Dominum Gregorium Papam sanctus
    sus, clamantium etdicentium, Hiidebrandum Arcbi- Petrus elegit, indutus rubea chlamyde (sicut moris
    diaconum Beatus Petrus elegit. Quo audito idem esl) et Papali mitra insignitus (155), invitus etmcs-
    Arcliidiaconus expavit, et quasi extra . se raplus rens in Beati Petri cathedra fuit inthronizatus.
    cucurrit ad pulpilum, cupieiis populum ipsum fre- 2. Altera autem die apud semetipsum solicita
    u
    nientem (135) sedare et a sua intenlione retrahere. mente pertractans, ad quam grave periculuin de\-e-
    Sed Hugo Candidus Cardinalis, ubi omnium vota nisset, sestuarc ccepit, et nimis dolere: sed ctim aHain
    in eunviem Archidiaconjm convenisse indubitanter excusationem derelinquendoPapatu non invenisset,
    cognovit, citius percucurrit ad populum; et in hunc nuntios ad regem Henricurn celeriter destinavit, per
    modumalloquitur, dicens : Ecce, charissimi fratres, qttos et electionem de se factam ei aperuit, et ne
    (151) Nicoluus Rosellus, ex Ordine Praedicatorum Petilianensibus et Suanensibus accersilae : non ta-
    assumptus, de Aragonia dictus, quia patria Tarra- men eam peremptone excludit : et infra ex Ms.
    coriensis perpettio fere mansit apud Arragonise Re- nostro adducemus alquid, quod e converso eain
    gem Pelrum : is hunc praemitlit titulum : De Gre- affirmare possit.
    gorio Papa VII,qui ccepitan. Domini 1705, regnanle (155) Nicolaus, frequenier.
    Henrico Imperalore hujus nominis III. (154) Hoc, Coniinuo, restringendum eritadsolara
    (152) Nicolaus, Ronaco; Ms. nostrum, Raonaco; acclamationem populi; si verum est quod diebns
    lgnobile id oppidum fuisse oportet in dicecesi Sua- aliquot occultalus laluil, ut habet Bcrtholdus.
    nensi, cnjus hodie ncc nomen quidem in tabulis (155) Aliunde sciebam, elecio mox Purpuram.in-
    topographicis reperitur : quod ipsuni haud modicum jici solitam : de Mitra invenies in Actis S. Petr
    oraejudicium affeii a;eneris noMUtati, a Couiitibus Ccelestini, dewriptis a Card. S. Gcorgii 1. m v. 165
    113 S. GREGOIUUSVII PAPA. I ?{?
    assensum praebcret ipsum atteutius exoravit: quod A Papse Capitulo "cbutinetur (159), Romanus Pontifex
    si non faceret, certum sibi esset quod graviores et ita Episcopis vices suas committitj ut in partem
    inanifestos ipsius excessus impunitos nullatcnus to- sollicitudinis sint vocati, non in plenitudinem pote-
    leraret. Rex vero, ubi electionis verilalem cogno- statis. Sed utbreviter ad finem hujus controverslai
    vit, electioni ejus assensttm prsebuit : et stalim veniamus, Synodo hac sagacitate disturbata, et
    Gregorium Vercclleiisem Episcopum, Italici Regni eodcm Bremensi pro iriohedientia et rebellione ab
    Cancellarium, ad Urbem transmisit, quatenus au- officioSacerdotali suspenso, Legali a Rege amplis
    ctoritate Regia electionem ipsam confirmaret, et muneribus honorati, cum ejus gratia et benigno
    consecrationi ejus interesse sttideret. Quod sine responso, incolumes ad urbem redierunl Roma
    dilatione facttim est: nam et infra octavas Pente- nam.
    oiostesin Presbyterum est ordinalus, et in Natali 3. Evolutis aulem paucis diebus, Hermannus
    Aposlolorum in Romanum Pontificem consecratus. Rambergensis Episcopus, qui pro susceptione (140):
    ^ercepta igitur Apostolicse dignitalis plenitudine, Pallii Romam vcnerat, convictus de Simonia in con-
    eumdem Regem benignc acpaterne commonuit ut spectu Gregorii Papsc, Episcopalis ct Saccrdolalis
    Matri suse sanctse Romanse Ecclesia; se devotum et offiCii depositionem incuri it, el in locum ejus per
    subjectum filium cxhiberet, atque ab Episcopatuum mandatum ejusdcm Ponlificis alius est subrogatiis:
    et Ecclesiarum venditione omnino quiesceret : ad de Constantiensi quoque (141) Antistite idem fa-
    quod pium opus efficaciter prosequendiim trans- ctum est. Interea nihil mali de Rege Henrico siispi-
    miltere studuit matrem ipsius Agiictem Irapera- caus Gregorius Papa Romanus, generale Concilium
    tricem (156), una cum Gherardo Ostiensi, Uberto convocavit, in quo Guibertus Ravennatensis, eum
    Prsenestino, el R. (137) Cuinano Episcopis : qui Episcoporum diversarum Provinciarum immensa
    ejusdem Pontificis legatione sttscepta usque inBa- multiitidinc, sedit. Praeterea et egregia Comitissa Ma-
    variam transeuntes, ad Regis praesentiam pariter tildis, Aczo Marcliio (142), et Gisulfus Salernitanus
    acoesserunt. Receptis igitur affectuose Legatis ipsis, Princeps eidem non defuere Concilio : sed inler ce
    el digno cum honore tsaclatis, cuni per dies pluri- tera ipsius Concilii acta Normaiini et Robertus
    mos Rexde sua emendatione sanctae commonilionis Guiscardus excommunicati fuerunt. Soluto itaqi:'^
    verba mansuete ac palienter audiret, quinque no- Concilio, et redeuntibus ad propria caeteris, qi:i
    biles viros familiares suos, ab Alexandro Papa fuerantconvocati, Guibertus RavennatcnsiscumPapa
    excommunicatos, vix a consortio et socieiate sua Gregorio, in dolo, utpole qui ad Papatum jam an-
    removit, Synodum vero in regione ipsa celebrare C ( helabat, remansit. Et quoniam uniuscujusque pro-
    Legalis nequaquam permisit; allegans per Lema- prium solet esse, ut qualis ipse fuerit, lales sibi ct
    rtira (158) Bromensem Episcopura, vices Romani alios conjungi velit, quoscumque in Roma faciuo-
    Pontificis Moguntino Arcluepiscopo in Germania, rosos el adversarios Pontifici reperit, muneribus vcl
    sicut in anliquisEcclesiae suosprivjlegiis continetur, promissis favorabiles sibi ei, juratos facere studuit:
    lisse concessas. Cui Legati Sedis Apostolicaesic inter quos illura sceleratissimum virum Cenlium,
    responderunt : De Legalionis officio Yenerabilis Praefecti Stephani filium, de quo supra (145) feci-
    Fratris certmn tibi esse debet, quod neque aucto- mus mentionem amicum et secretarium acquisivit,
    rilas canonica neque mos ecclesiasticus habet, ut ct cum eo contra Patrem suum nequiter se armavit.
    ultra obitum ejus qui dederat Romani Pontificis Hic inler alia, quse impune fecerat niala, excelsam
    protendatur. Praeterea sicut in quodampriini Leonis turriin supra pontem S. Petri construxerat, et a

    i,136) De hac Saxonicum Ms. Ghronicon, usque deinde legimus In Synodo Romam an. 1075.
    ad fincm fere saeculixii pertingeus, ita habet: Anno (159) Capitulum istud necdum inveni.
    Domini1609 AgnesImperalrix, Mater Recjis II. 'tm- (140) Bullam Leonis IX Hartwico Bambergensi
    dio affecta, vel potius aivinilus compuncla, Ducatum Pallium concedentis, intuitu Clementis II et S. Hen-
    Bavarim deposuit; et Regni gubernacula pcniius ^ rici imperatoris ibidem quiescentium, dedimus in
    spernens pro Chrislo, Romam se conlidil : ibique Chronologia Pontificia agentes de Clemente isto :
    dignis pociileniimfruciibus mira inservienshumilitaie, quam tamen in Appendice ad ipsum Leonem fate-
    post aliquol annos in Domino migravit, scilicel an. mur non esse usquequaque sinceram. Yeritas ta-
    1077, ut constat cx Epitaphio apud Baronium. Ex men facti ex hoc Centii loco confirmatur.
    labore aulera hujus legationis pro Sede Apostolica (141) Otlo hic fuit, de quo Chronicon Constan-
    susceptaeinicllige, quam ejus fuerit studiosa. Res tiense cdiium a Pislorio ad ann. 1070, quod Hent-
    ipsa adscribitur ait. 1074. ricus, dum praeciperet eum ordinari, riixerit: Noluit
    (157) CumansREcclesiae, ante finem seculi 15 e,x- Collegium Constantiense Prwsulem idoneum, capianl
    fincta;, vix sex Episcopos potuit nominarc Ughellus igitur hunc stultum Olionem in Episcopum.
    t. VI Italise sacrse : habes hic quem iis addas pro (142) Nicolao praeteritus Azo Marchio, adfuisse
    an 1074. R. puto Rogerium, Robertnm, Rolandum, videliir occasione incesti sui matrinionii cum Ma-
    vel quid simile : aliorum nomiiium, siroililer per tliilde, non illa famosa Comitissa hic nominata, qua;
    initialem lilteram scriptorum a Centio, facile fuit tunc habebat maritum Godefridum Lotharingiai
    htippleredefeclum. Ducem, licet llioro ejus nunquam usa; sed sororc
    (138) Lcimarum Buvarum vocat Albeiius Sladen-* Guiliclmi Episcopi Papiensis, in quarlo gradu ipsuni
    sis, docelque Alberto suffectum an. 1077 annis 30 contingente.
    gedisse, oliiisse 1101, 17KaI. Junii, cui Hurabertusi (145) Hinc apparel eliam Alexahdri prreccdenlig
    gltceesseril, Ejtis excomrnunicationcm confirmatami Acta ab eodem Auctove scripta ftiisse,
    i'1'7 PROLEGOMENA.—ACTA S. GREGORH. HS
    traiseuntibus de novo Pedatiam (144) jugiter extor- A . nes sibi non potuit subjugare, Rex tamquam viclo-
    quebat Hic, Deo et hominibus odiosus, in saera- riosus in Franciam (145) remeavil. Slalim immensa
    lissima nocte Nalivitatis Domini, ipsum Christi Vi- Episcoporum multitudine convocata, non egit grn-
    carium Dominum Gregorium Papam, Missarum lias Deo pro adepta victoria, sed elevatum esl cor
    solennia celebrantem, abaltari sanctae Dei Genitri- ejus, et se super se niniis extollens, in tanlam auda-
    <:is,quod dicitur ad Praesepe, ausu sacrilego rapuit! ciaro vesaniamque prorupit, ut Patrein suum Gi-e-
    ct cuiri suis coraplicibtis ad proedictam turrim vio- goriuni Papam, qui sedem Apostolicam per trien-
    lenler asportare prcsumpsil. Unde univcrsitas Ro- nium in pace tenuerat, impiorum consilio abdicare
    inaiiorurain ira pro itivasione sui Pontificis vehe- praesumpsit, et ab Ecclesia quantum in eo ftiit ex-
    raenter exarsit, el in eadem nocte ipsum in eadem pellere operam et studium pro viribus (146) dedit.
    turri districte obsedit. Mane autera facto Rotnani, et Decrevit etiam firmiterque conslittiit, ut nullus
    turrim fuiidilus destruxeruut, el ipsum sacrilegura deinceps Episcopus, vel Abbas, seu Dux, aut alia
    atrociter trucidassent, nisi eum boni Magistri disci- principalis persona, eidem Gregorio tamquam Papsi
    ptilus Beatus Pontifex ex mortis periculo liberasset. aiiqualenus obedire deberet.
    Quo facto, celebraturus cum Fratribus, et aliis Ec- 5. Ut autem hanc perniciosam dispositionem pos-
    clesisefidelibus de more convivium, ad Lateranense set eflicaciter adimplerc, quemdam Roiandum Par-
    palaXiumremeavit. In secunda vero die post-Pascha mensem, delestabilem Clericum, et alios execrabiles
    populus Romanus eumdem Ceutium cum omnibus viros, cum lilteris suis Romam transmisit, quale-
    stiis complicibus in rebus propriis condemnavit, et uus causam ipsam vivaciter et intrepide proseque-
    in perpeluum ab urbe Roriiana exclusit. rer.lur. Qui, nefaria legatione suscepla, processcri:i:«
    4. Post hsec autem supradiclus Guibertus licen- usque ad Urbem : et venientes ad Pontificem tunr
    tiam revertendi Ravennam a Domino Gregorio do- in Synodo resKeiitem, in primis Regis lilteras pra>
    lose petivit, quatenus eum lsedere opportunius sentartint, et consequenter per os ipsius Rolandi
    posset, quem fraudulenler se diligere ostendebat. cum nimio fastu ct contumacia, locuti sunt in liunr
    Nam ubi Ravennam devenit, postposito juramento modum : Misit nos Dominus noster Henricus Rex,
    quod in consecratione sua Alexandro Papse ejusque de consilio Episcoporum suorum el Principum, ut
    successoribus feccrat, cum Thcobaklo Medtolanensi, ea quoe noviter de slatu Ecclesieecensuit el irrevo-
    et aliis cervicosis Episcopis 'Lombardiaeconspiravit, cabiiiter statuit vobis publice demonsiremus, et
    atque adversus Pastoreui sttuni occulte sedilionem efficaciter prosequamur. Inde est quod prsecipimus,
    exercuit. Unde factum cst quoJ espedilio, quam Q et ex auctorilate Regis praecipiendo mandamus tibi
    Pontifex per Ducem Gotifredum ejusque uxorern Gregorio, ut de Apostolica Sede sine niora descen-
    illustrem Coniitissam Matildam atque alios Nobiles, das, et amodo de Papatu, sicut vitam luam diligis,
    contra Normannos et coeleros Ecclesiae hostes, de te nullatenus intromittas. Vobis aulem Episcopis et
    Lomhardia excitaverat, in detrimentum Ecclesioe Cardinalibus eoaem modo injungimus, ut recepturi
    disturbata est atque dirupta. Per Hugonem quoque Pontificem ad ejusdem Regis praesentiam festinetis.
    Candidum, Regem Henricum et Robertum Guiscar- Quibus blasphemiis auditis, contra eumdem Pontifi-
    dam contra eumdern Pontificem omnimodo sluduit cis conviciatorem tota Synodus ita vehementer exar-
    instigare, sicut vir apostaticus omni dolo el malitia sit, quod nisi pia niansuetudo beati Papae Gregorii
    plenus, qui jam secundo ad apostasiam redire ne- se objecisset, ipsum fideles Ecclesiae cum lapidibus
    quaquam erubuit. Eodem tempore Dominus Grego- trucidassent. Dic vcro attera litterae ab Episcopis
    rius circa mediam Quadragesimam Concilium ceie- Ultramontanis Ponlifici sunt delatae, in quibus con-
    bravit, in quo saepedictumGuibertum, quia vocalus fitebantur se errasse, et nimium deliquisse: postu-
    venire contempsit, ab Episcopali officio lamqiiam labant quoque veniam, et omnem de caetero sibi
    perjurum suspendit, eteumdem HiigoiiemCandidum, obedieniiam observare firmiter spoponderunt. Vix
    secundum Apostoli dictum (Tit. m, 10), Haereticum D itaque sedato tumultu, Synodalis tractatus in tran-
    hominem post primam el secundam commonitionem quillitate processit: sed cum tempus jam instaret
    devita, perpetuo al>Ecclesia sequestravit. Sed cum absolvendi Synodum, Pontifex, habito cum centum
    ista in Italia fierent, Saxones contraRegemHenricum et decem Episcopis utiliori consilio, in eumdem
    fortiter rebellarunt, ea videlicet occasione, quia eis Regcm, qui Ecclesise unitalem scindere altentavit,
    onus importabile satagebat imponere: unde accidit excommunicalionis.sententiam prolulit, et usquc <>d
    quod Rex, in manu valida et multitudine gravi, Sa- condignam satisfactionem sententiam ipsam firmi-
    xoniam. ex improviso intravit: sed quoniam eos ter observari prsecepit. Quod neque reprehensibile,
    imparatos invasit, victoriam quamvis cruentissi- nec novum ab aliquo sestimari debet : cum a san-
    mam habuit. Quippe, sicut a prudentibus dicebatbir, elorum Patrum sanctionibus miiiime discreparet, et
    quinque raiilia virorum ex parte Regis in eodem a pluribus Romanis Ponlificibus hoc ipsum etiam
    bello ceeiderunt: verumlamen quia eosdem Saxo- pro minoribus causis reperiatur factum.
    (144)Nicolao Pcdagium : de ulraque vocc vide nia, latius nomen hoc sumendo, sicut etiam yici-
    Cangium. r.iam complectatur.
    (145) Francia hic idenlidem dicitur pro Fraiico- (140) Nicolaus minus recte, pro victoribus.
    119 S. GREGORIUS VII PAPA 120
    6. In Chalcedonensi namque Concilio, proesenli-jA inanorum Ponliticum, etiam pro minoribus cau-
    bus sexcenlis (147) Episcopis, de Dioscoro Alexan- sis, nonnullos Imperatores el Reges, non solummodo
    (Irino sic legitur ; Quoniam secundum exccssum excommunicaverunt sed a Regno deposuerunt, et in
    priorem iniquitaleni valJe transcendit (prsesumpse- corum locis aiios subrogaveruilt. Innocentius siqui-
    rat enim excommunicationis sententiam supra san- dem Papa Imperatorem Arcadium, magni Theodosi
    ctissimum Papam Leonein dictare) Anatolius Con- filium, pro eo quod Joannis Chrysostomi deposi-
    f.tantinopolicus Episcopus dixit, Propter fidem non tioni interfuit, qtiam Theophilus Alexandrinus una
    est damnaiidus Dioscorus, sed quia excommunica- cum allis Orientalibus Patriarchis consensu aliorum
    fionemfecit Domino Archiepiscopo Leoni. Numquid Episcoporum sine assensu Romani Pontificis dicta-
    ibi legitur inquisitionem factam fuisse ulrum juste, vcrat, excommunicavjt, eorumque depositionem
    an injtiste, Dioscorus excommunicatus fuisset ? Non cassavit; mitissimus vero Imperator, mox ut factuin
    ulique : sed ideo, quia cum esset inferior conatus cognovil, non rebellis extitit, sed veniam humilitsr
    estmajorem quibuslibet injuriis Iacescere. In octava petiit et impetravit. Constantinus Papa Justinianum
    itaque Synodo inter csstera ita legitur : Definivimus Imperalorem Coustantini filium (149), proptcr tion
    neminem prorsus raundi portentum, queniquam eo- decentem legatorum suorum susceptionem, excom-
    fura qui Patriarchalibus Sedibus proesunt inhono- municavit: qui post modum in Constantinopolilanse
    rare, aut a proprio throno expellere, sed orani ho- urbis platea pedibus ejus cum regno prostratus,
    nore ac reverentia dignos judicare; proecipue san- tamdiu petiit veniam donec impetravit. Anastasius.
    ctissimum Papam sanioris Romse ; sed nec quicum- (150) Papa Anastasium Imperatorem excommuni-
    que contra Romanum Pontiiicem circumscriptiones cavit, qui proterve loquens de Papa, in ipso Palaiio
    ac verba complicare vel componere, quasi diffama- fulmine percussus interiit. Gregorius III Lcoiiem
    torum quorumdem criminum, quod nuper Photius, Imperatorem, non solum excommunicavit sed etiain
    et multo ante Dioscorum fecit. Quisquis vero tanta Rcgno privavit (151). Stephanus Papa Carolum (152)
    jactantia, el audaeia usus fuerit, ut secundum Pho- Pipini Regis fratrem a Regno deposuit, tt Pipinum in
    tium et Dioscorum, in scriplis, vcl sine scriptis, iu- ejus loco substittiit. Nicolaus quoque Romanus Pon-
    juriasquasdam contra Scdem primam S. Petri Princi- tifex duos Imperatores uno eodemque tempore ex-
    pis Apostolorum moveal, ajqualem et eamdem quam communicavit; Michaelem videlicet Orientalem ,
    illi condemnationem accipial (148): si vero quis aliqua propter Ignaliuin Cons(.aiitiiiopolitanuii) Episcopuni
    Dci poteslate fruens vel potens, pellere lentaverit sine judicio Papaa a Sede sua dejectum; et Loiha-
    pratfatum Apostolica; Cathedrca Papam vel aliorssm C j rium (152')0ccidentalem, propter Gualdradaepellicis
    Patriarcliarum quemquam, analheina sit. Prseterea suse societateni. Beatus quoque ;\mbrosius, non
    notissimum et indubilatum est quod nntlli Ro- Romanus scd Mediolanensis Pontifex, Maximum
    (147) In prima Actione nominanlur 560 circiter, perversam ejus opinionem.Cum ergo Otbo Frisingcn-
    nec plures deinde csl reperira : habita est autem sis ait, Lego el relego Romanorum Regum et Impera-
    Synodus illa anno 451, et damnati Dioscori causam ratorum gesta, et nusquam invcnio quemquam eorum
    subscribens Anatolius, por.il,, quod omnibus sancto- anle hunc (Henricum) a Romano Poiitifice vcl ex-
    rum Pairum regulis exiilit inobediens, et tertio ca- communicdtum vel Regnoprivatum, ostendit se loqui
    nonice vocatus noluil obtemperare. de iis qui in Occidente regnarunt, non autem de Im-
    (148) In Chalcedonensi an. 870, Act. 10, Can. 15, peraloribus Grsecis, quorum plures anathemale per-
    sic legilur: Si quis tanla ejferatur audaciq., quem- culsos fuisse ob haeresimcertum est.
    admodutn Pholius et Dioscorus, sive scripto sive sine (152) Sciens Nicolaus quod Pipini frater Carolus,
    scripto, insanias quasdam conlra Calhedram Cory- seii potius Carlomannus, multo prius quam Stepha-
    phmiApostolorumPelri audeal jaclare,eamdem atque nus Papa fuerit, factus sit Monachus Cassini, Za-
    illi senlcnliam damnationi subeat. Caetera quae hic ckarim Pap» nomen hic substituit et Regem Childe-
    allegantur, ut sequentia vel praxedentia, ubi inve- rinum; volens, credo, C/iiVpcncutnintelligi,Merovin-
    niantur nescio. gorum Reguni ultimum, in cujus depositionem
    (149) Ita recte Nicolaus; ubi in Centii libro per- Zacharias consensisse ab aliquibus dicitur. Ad
    peram legilur, Juslinus Imperator Constanlini filius, D Carlomannum quod attinet, ex Anastasio Bibliothe-
    qui nullus luit, nedum terapore Conslaniini Papae; cario scimus, quod jam monachum, atque ab Aystulfo
    Ininc vero scimus an. 710 a Jusiiniano Rhinotmeta Longobardorum Rege missum in.Franciara, ad fra-
    Constantmopolim evocatum, eteaquoc hic describi- trem ab auxilio Papaa ferendo alienandum, idque
    tur humilitate receplum; causam vero evocationis serio agenlem, sicut male persuasus fuerat; de
    hujus non aliam putat fuissc Baronius, quam ut finis communi consilio Rex Pipinus et Papa Slephanus
    poneretur conlroversim ob Canoncs ad quintam el in monasterio illic in Francia collocaverunt, pixta
    ssxtam Synodumsuperaddilos. . id quod se devoveratmonachicam agere vitam : atque
    (150) Anaslasius II. Hic scripsit qtii-Jem Anasta- hoc occasionem eare potuit Cenlio allucinandi, quasi
    sio Imperatori epistolam commoniloriain,quam vide aliquid de Carlomanni depositione per Regem iacta
    apud Baronium an. 497,' sed qui eum exconimuni- ibi legisset.
    cavil Symmachus Papa fuil, ut habes apud cumdcm (152") Hic confunditur Lotharius Rex (unde Lo-
    Baronium ad an. 502, n. 29, tharii regnum, postoa Lotharingia) cum parte suo
    (151) Gregarius III Leonem lsauricum et omnes Imperatore FjOthario; et illi quidem excommuhica-
    iconomachos analhemale obstrinxii, inquit Zonaras, tio saepe intentata fuit, in Waldradam etiam perso-
    *-ivecligalia qum nsque ad id temptts Imperio inde naliter Iata.; ipse tamen cam simuiata poenitcntia
    iid est ex Itatia) peniebanlur inkitnnt, inito cum declinavit. Similiter contra Michaciem Balbum ultra
    * raucis fmdere (tit videre est apud Baronium ad minas non processit Nicolaus anno 867
    Papa.qui
    gji. 7t'.h n. 24) descrta Imperaioris obcdienlta, ob vivere desiit.
    121 I ROLEGOMLNA.— ACTA S. GREGORil. 122
    Tyrannum et Theodosiurii Imperatorem ab Ecclesia A iificem usque ad civilaiein Augiistam secure condu-
    pulso excommunicavit. ul non ambiguum est. Quis ceret. Sed quod fraudulenter Archiepiscopus (153)
    ergo, nisi mente captus, ignorat Regiam potestatem ipse, per velatam Regis astutiain; captus fuerit apud
    pontificibus esse subjeciam? et quis credata subje- Placentiam, et postmodum vix liberatus, propter
    ctione Romani Pontificis se alienum esse, nisi qui historiae longitudinem prsetermillimus scribere.
    cxigentibus peecalis suis inter oves Christi non me- 8. Venerabilis itaque Papa Gregoritis, audita Iega-
    raitnuraerari? Sed jam rei ordinem, quem incepi- tione iantorura Principum, licet-gravissima hicms
    nms, prosequamur. . instaret, ne tantum bonura, quod de pace speraba-
    CAPUT II tur, per ipsius negligcnliam remaneret, cum eodcm
    Ilenrici pervicacia, Rudolphi eleclio, irrili conalus Archiepiscopo ipsius ilineris difficultat:m assumpsit,
    Gregorii pro pace. et usque ad Vercellas processit. Eo autem nihil
    7. Interca ubi de Regis bannoad aures vulgiperso- sinistre suspicante de Regis promissione, repente
    luiit, tcttis orbis Roinanus nimio timore perterritus insonuit, quol ipse rex velocissimo cursu jam trans-
    non mediocriter vacillavit: Italici namque Antisli- ierat Alpes, et in occursu Pontificis hostiliter fesli-
    tes ctEpiscopi Teulonici Regni super tanta dissen- nabat. Quod facinus inopinalum postquam Episco-
    tione in partes se diviserunt, et auctore Guiberto ." pus Verccllensis cognovit, licet Regis Cancellarius
    apud Papiam contumaces Episcopi Lombardise post haberetur, Pontifici lamen rei veritatem fideliter
    Paseha convencrunt in unum : ibique, imitanles intimavit. Quo audito el in vcritate coniperto, Pon-
    Photium el Dioscorum, Dominum Papam senioris tifex statim avertit habenas, et ad lulissimum ca-
    Romaeore sacrilego excomtnunicare instinctu dia- strum Comitissse Malildis, Beati Petri devolissimas
    bolico praesumpserunt. Quod factum attendcntes filiae,quod dicitur Canusium,non segniter fesfinavit,
    Principes Regni, non medioeriter dubitai'e coapcrunt, et se in tuto cum Fratribus suis recepit. Rcx vero,
    an excommunicalionem ipsam contemnere, an eam perpetrati perjuru conscius, ubi realum suum in-
    reverentcr observare (deberent) : maxime cum in dubitanter putlicatum cognovil, deposita ferocitate,
    i-oruin lege conlineatur, ut si quis infra annum et tamquam vulpes catlLia, simpliciiatem columbinam
    fliem ab excoirimunicationis vinculo non fuerit ab- induit, elusquead ipsum castrttin, ut mereretur
    solutus, omni careat dignitatis honore. Unde ad absolvi, Pontificem sequi non destitit : in quo loco
    corum consolatiouem prudentes Episcopi hujusmoiii super nivem cl glaciem nudis pedibus per dies ali-
    (icderunt responsum, quod, secundum slatuta el quot sletit, et absoltitionis gratiam inslantissime
    exempla sanctorum Patrum, Romanus Pontifex a ,. postulavit. Post multas itaque disccptationes et
    nemine judicari seu excommunicari ullatenus potest. varia consilia, post salisfactioncm et absolutior.is
    lcleo Principes ipsi (quoniara secundum maliliani gratiam, idem Ponlifex inter Missarura solennia
    instantis temporis mclius nihil invenerunl) cumllu- Regi, Hostiam Christi porrigens, dixit : Si corde
    dolpbo, GueUbne, ac Tueodei ico Ducibus, cl aHis bonoaccedis, etqitodoi-eprofiteris mihi observaie
    niajoribus Regni juramcnlo firmarunt, ut si Rex disponis, hoc sacrum Corpus sit tibi, sicut Aposlolis,
    consilio eorum acquicscere vcllet, operam suam ad salutem; alioquin indigne percipies illud sicut
    efficaciter adhiberent, ul Gregorius Papa ultra mon- Judas, et judicium tibi absque dubio manducabis.
    tes veniret, ct a vinculo excommunicationis cum Et stalim ad osculum cum rccepit, et post Missam
    absolveret. Quo facto Rcx ore proprio juramentum cum ipso paterria charitate comedit: prseterea ex-*
    prsestitit, quod in adventu ipsius Pontificis absque commtmicatos qui cum Rege veuerant fecit absolvi,
    malo ingenio ejus slaret mandato : et consequenter et in pace omnes dimisit.
    Principes iterum juraveruut in hunc modum, ut si 9. Decurso itaque instanlis anni circulo, quam-
    rcx quod juraverat observaret, ipsi cum eo in manu quamin facie Pontifici Rex devotus et obediens vi-
    valida proficiscerenttir ad urbem Romam; et recepia deretur, corde et opere, sicut reieffcclus postmodum
    Imperiaiis Coronoedignitate a DominoGregorio Papa, D indicavit, contrarius sibi, et semper in insidiis effi-
    descenderent cuin exercitu in Apuliam et Calabriam caciter cxtilit. Nocturnis enim temporibus, cum
    contra Normannos, qui tunc adversabantur Aposto- Guiberto etCentio Romano viro nequissimo,de quo
    lica?Sedi; et terram ipsam, expulsis Nonnaiiuis, mentionem fecimus superius, et aliis Ecclesiae ini-
    Beato Pelro et EcclcsioeRomanaereslituerent. Quod micis familiariler loquebatur, et nefariis eorum
    si Rex hoc facere denegaret, ex tunc ipsi Pi-incipes consiliis favorem prseslabat. Sed cum videret Papam
    eum neqtie pro Rege neque pro Domino habere de- Gregorium a Castro Canusii nullo modo posse di-
    berent. Quibus rite eoinplelis et juramento firma- velli, Papiam morattirus perrexit, ubi eumdem Cen-
    tis, Archiepiscopum Treverenscm miserunt Romani, tium pessima morte defunctum invenit; cujus ex-
    quatenus ea quae de sedanda discordia intcr Eccle- secrabile funus idem Guibertus cum caeteris excoin-
    siam et Imperium constittierant, Episcopis et Cardi- raunicatis pompalice et Iamentabililer celebravil.
    nalibus innotesceret, ct propter hoc Romanum Pon- Eodem temporc, cum Rex Henricus in parlibus Ita-
    (155) Udo, quibusdam Ado, Trevirensis Arcl.-i- num. 57; sed ignoravil iiijuriam Udoni oa occasione
    cmscopus aban. 1067. ad 1078. meminit liujtis le- factam.
    g.-Uionl»Bro\yerus. in Aimal. Trevir. ad an. 1077
    m S. GREGORIUS VII PAPA. 124
    liae moraretur, Principes Regni apud Yillam For- A i ad Regerii iri Bavariam, et ei consilium et volunla- '
    chem in urium pariter convenerimt, et Rodulphurn tem Patris sui Poillificis oslenderurit :sed apudV
    cgregium Ducem sibi in Regem unanimiler elege- ipsum efficere nullalenus potuefunt, quod iri Regno:.
    rurit, virum siquidem magni consilii, et in armis suo pateretur Synodum celebrari, nisi Rodulphum
    frcqucnter expertum, ac riimis illusirem. Quod ubi Regem absque cilatione, non confessum vel con-
    Rex Henricus audivit, non medioeriter conimotus victum, excommuiiicatioiiis vinculo iunodarentv
    est, et in iracundiaiii vehcmeriter exarsit. Yerum- Qttod qtiia Legati facere ribii prsesumpseruut, do-
    tamen, sicut vir callidus et sagax, Dominum Papam lentes quod absque fructu eorum fatigatio remane^
    Gregorium per nuntios suos blande et humiliter ex- bat, infecto negotio remearunt ad urbem Romam.
    oravit quatenus eumdem Rodulphum mox excommu- Iterum autem inter eosdem Reges acriter est pugna-
    nicationi subjiceret. Pontifex autem, corisilio habito,' ' tum, et multa millia h.ominum, maxime Bohemo-
    respondit se hoc libenter facturum, si Rodulphus a rum, caesa sunt. Interea venerabilis Ponlifex, re-
    se vocatus rationem sui facli reddere nollet : nori ceptis Nuntiis Roberti Guiscardi, egregii Norman-
    enim justum aut ralionabile videbatur, ut prius- norurii Ducis, versus Apuliam post octavas Pente-
    quam converiiretur excommunicationis gladio puniii costes itcr arripuit, et cum ipso apud Aquinum
    deberct. Hujus itaquc responsionis occasione ad- B colloquium habuit. Congrua itaque ab eo salisfa-
    versus Pontificem maximam indignalionem conce- ctione suscepta, prius a vinculo exconiinunicationis
    pit; sed quia gravissima sibi negotia incumbebant, eum absolvit, el consequenfer fidelilatem et homa-
    hoc praelermissos, in Franeiam cl Bavariam contra gitim ejus recepit. Postmodum vero jam assumpiuni
    Rodulphum in manu valida festinavit: econtra Ro- in specialem Beali Petri MiHlein, de totius Apiiliae
    dulphus, dc justitia sua confidetis, ad conflictum cer- et CalabriaeDucattt, per vexillum Scdis Apostolieoej'
    taminis animositate maxima properavit. Quid pliira? investivit.
    Horribili bello acriier utrimque commisso, coesa CAPUTIH.
    suiit multa niillia hominum hinc inde : sed quis Guiberli : Ilemici fuga ab Urbe :
    Aniipapm promotio
    corum proevaluerit iion habetur certum. mors Gregorii.
    10. Posthoc autem Doiuinus Gregoriusregressus 11. Eodem quoqtie tempore Rex Henricus, in magna
    est cum lionore ad urbem Romam : illico Synodum superbia elevatus, antedictum Leimarum Bremen-
    convocavit, in qua interftieruiil Nuntii ambonini semet Hermannurii Bambergensem Anlistitem, cervi-
    regum, quibus Pontifex districte prsecepit, ne ipsi cosos viros, destinavit ad urbem Romanam per quos
    Reges ante advenlum Legatorum suorum pugnaro nimis proterve maridavitPapse Gregorio, ac sipotes-
    prsesunierent, scd congruus locus ab cpiscopis tatem super eum haberet, quatenus Rodulphiim sibi
    ulriusquc partis inveniretur, in quo ante ipsos Le- adversantem excommunicare nullatenus protelaret'-.
    galos ratioiies suas qtiaeque pars secure valeat de- quod si non faceret, ipse Papam (157) sibi acquire^
    monslrare. Quod verbum licet Nunliis ipsis plaCue- ret, qui ecclesiastica censura sui hostis insoleiitiam
    rit, impediente tamen humani generis inimico, fcoerceret. Yenerabilis papa, qui pro juslitia sari^-
    disturbatum fuit; et ilerum peccatis exigentibus in- gitinem proprium fundere paratus erat, non ad pro-
    ter eosdem Reges horribiliter est pugnatura, ubi cacitatem (158) verborurii superbi Regis, sed ad
    inaxima virorum fortium multitudo cecidit. Qtioe mandata Judicis seterui respieienS, ssepe fatum Ro-
    causa dtnn devenil ad aures summf Pontificis, pro dulphum, rationem juslam praeienderitein, anathe-
    ianta occisione vehcmerilcr ingemuii: sed a pio matizai-e, sieut non debuit, minime voluil, sed
    quod tanta coepei-at opere nOlens desistei'e, Syno- eumdem Regem frequenter commonitum, et a suis
    dum in proxima Quadragesima iterum convocavil: cxcessibus non resipiscentem, quoniam legatos Sedis
    in qiia utrimque partis Niintii venientes, juraverunt Apostolicse Concilium in terra dominationis suse
    ore proprio quod statutum ab Aposlolica Sede col- liequaquam eeiebrare permisit, tamquam inobe-
    loquiura per ctilpam ipsorum Regum millatenus esl, D dientem et i-ebellemiterato excommunicationi sub-
    disturlialum. I leoque, deliberatoConsilio, Pontifex jecit, quibus ita peractis, Legati cum indignatiohe
    ad partcs illas venerabiles viros Pelrum Alba-• ad Regis prsesenliam redierunt, ipsius animum ad
    num(154), atque Odalricum (155) Paduanum epi deteriora, sicut viri Deo odibiles, instantius commo-
    scopos, et Aquilegicum Patriarchain (156), pro se- ventes. Rex vero ubi se cognovit per sententiam
    dando tantae discordise malo, transmiltere studuit : Romani Pontificis a consorlio fideliiim segregatum,
    quibus in mandatis dedit, ut eosdem Reges a bello- trislis effectus est: sed cum a diversis diversa da-
    rum congressibus prohiberent, et convocata Synodoi rentur sibi consilia, in anxietatis dubio posi us,
    Episcopos et religiosos viros ad suam prsesentiami quid potius eligeret ignorabat. Tandem perverso-
    juberent accedere. Qui accepto mandato transierunt t rum Antistitum et impiorum Principum sententia
    (154) Hic est S. Petrus Igneus, ex Ordine Vallis- (156) Henricus, mor.uo rtiiseiabiliter schismatico
    umbrosse, an. 1074 crcatus Cardinalis Episcoptis; SigefridOsuffeclus, hoc "pso anno 1077, alii Sige-
    Albanensis. liardum appellant: Ughellus Sigefridum a Sigehardo
    (155) Uldaricum appellat Ughellus, qtii ecclesiami non distinguit.
    Palavinam rexit usquC ad an. 1090, haud diu ante (157> Ceneius, Papalum.
    hanc Lcgationem creafus Episcoptts. '
    (158) Idem, Proeacilatis verba. .„^,f.
    m PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. I2G
    proevabnte, apud Brixiam gineralem Curiam dispo- A "cjus cum exercitu illustris Comitissoe Matildis
    sttit celebrare. Convenerurit itaque in loco ipso pugnavit: et quia, sicut fieri solet^varius est even-'
    plurimi seditiosi et infames Episcopi, cum multitu- tus belli, victoriam habuit. His igitur siiccessibiis
    dine Clericoriim et Principum, quatenus iu jactu- provocatus derepente intfavit Italiam, et post-
    ram Domini Gregorii Papae possent aliquid inali Pasclia cum idolo quod efexerat Romam veniens,
    ordinare vel -statuere, ut inter Romanam- Eeelesiam circa Pentecosten castrametaliis est in prato Ne-
    ellmperium discordia fttturis temporibus fulciretuiv ronig.Sed quis tantoriim prudcntiura virorum ad-
    Csmmutiicato itaque execrabili et detestandq con- mirai-i non poterat Regis et Gtiiberti hseresiarchie
    sflio, de consensu ipsius Regis, elegerunt in Roma- apertam insaniain, et impudentera stultitiam?
    nura Ponlificem, immo Antipapam, Giiibertum Ra- Quamvis enim menlis oculos perdidciint, visum ta-
    vennateiiseiri, virinn manifesle perjtsrum, atque men corporis non amiserant. An non videbant il-
    omni raalitia et dolositate plenuln. Et qiioniam ple- lam bestiam, quse ab eis ducebatur, qtiam honori-
    rumque cohtigit, ut peccatuin sit poetia peccati, de fice a Romanis suscipiebatur et verierabatur?
    superbise radice processit ad perjurium, de perjurio Quippe pro faudibus exhibebant convicia; pro can-
    a<linobedientiam, de inobedientia ad excommunica- ticis ululatus , pro cereis lanceas , pro coetibus
    tionem cecidit, et de excommunicatiohe pefvenit ad B Clericorum armatos. Ut autem in paucis plurima
    idololatriam. Hunc lalem, sieut dixinms, RexHenri- perstringamus, post agrorum vastationem et roullas
    cus adoravit pronus interram; qui etiam, suadente csedcs suorum civiuni, post varias clades atque mi-
    Dionysio Placenlino Episcopo, jurasse asserilur serias, quas perpessi sunt Romaui, quia Pseudo-
    ut ab eo Imperii coronam acciperet. Quid plura? papam recipere contempserunt; Rex, concepta spe
    Iia peccatis exigentibus, omnes qtii prsesentes ad- ac desiderio suo fraudatus, et in sua erubesccntia
    efaht iriente excaecali stsnt, non ut respicerent cse- confusus, in Lomfcardiam cum suoidolo remeavit,
    lum, sed ad ejus vestigia osculanda, heu! proh et Dominus Gregorius Papa in Aposiolica Sede ie-
    dolor! se pariter incurvarunt. Et his ita peraciis, mansit intrepidus.
    Rex in apertam hoeresimlapsus, ad proprfa inOcla- 15. Anno quoque secundo per Spolelanupi Duca^
    vis Apostoloiiim regresstis est; Guibertus vero hse- liiin ad Urbem iterum redit, et per totum Quadra-
    resiarcha, insignitus Papaiibus insigniis, cum com- gesimale tempus ipsam Romam cum multa hostili-
    plicibiis suis pompose intravit Italiam. tate obsedit. Adveniente vero tempore Paschali, ut
    12. Eodem tenipbre idem Rex, in maxima potenta sestivum cauma vitaret, dispersit per circumpositas
    et manu robusta, 'commissurus prselium cum Rege civitates exercitum, et ipse in Lombardiam cum
    (*
    Rodulpho, contuniaciter intravit Saxoniam; cui ex paucis reverti studuit; Guibertum vero apud Tibur-
    adverso Rodulphus potenter occurrit; et atrocis- tuni dimisit, et exercitui suo proefecit, qui, posl-
    simo hinc inde facto congressu, Henricus contu- posito Sacerdo.tio, per incumbentem sestatem igros
    meliose terga vertit; atque in longum accerrime ab et segetes Romanorum vastayit, et alia mala' tam-
    hostibus persecutus, jam de vita diifideiis, in quo- qtiam vir sanguinum eisdem Romanis hostiliter in-
    dam se castro recepit, ubi per septem dierum spa- tulit. Sic tertio quoque anno idem Rex ad obsiden-
    ticm latitavil. Rodulphus autem, sicut virfortissi- dam Romam reversus est : sed quia seipsum
    mus et famosus, et in armorum exercitatione pro- excommunicatum a Cluniacensi Abbate (160) alqtse
    hatus, nequaqtiam fugit, sed viclor et triumphator aliis religiosis Deum timentibus pro certo habeii
    oceubuit, quia eum sui non eognoscentes exitia- cognovit, ut eorum simplicitatem melius circumvc-
    liter vulneraverant (159). Cum atitem diutius requi- nire posset, ad callida se argumenta convertit. Post
    reretur a sociis suis, tandem super stragem et ca- captionem itaque Ostiensis Episcopi et aliorum mul-
    davera inimicoruni, non sine planctu maximo, re- torum, quos prsecepit absolutos dimitti, universis
    pertus est, cnjtis mors postquam Henrico, lalitanti Romam visilare volenlibus firmam securitatcm de-
    ct de fuga cogitanti nuntiata fuit, mox in altuin dit, qtiam juramento publice corifirmavit; et ct
    cornu suum erexit, et adversus Dominum Grego- popularem favorem omnino consequeretur et gra-
    ritim Papaip contumelias et terrores procaciter tiam, in publico dixit quod a Domino Gregorio
    loqui ccepit, credens deteslahilia facta sua in mor- Papa imperialis coronse dignitatem vellet accipere.
    tem Rudolphi Domino placuisse. Post ubi vero bsec Quod postquam poptilus Roiranus cum religiosis
    gesta suiit, evolutis paucis diebus, Heiiricus filius viris audivit, non mediocritcr laetati sunt oniues;

    (159) Longe aliler alii de morte Rodidphi : quem scripta sunt a paftis melioris defensoribus, haud
    ab Aquilifero Caesareo(Godefridum Bullionium cre- qiiaquam in omnibus cerla sunt.
    dunt fuisse nonnuUi) transfixum, et ab alio super- (160) S. l.ugo Cluniacensis hic fuit, cujus gra-
    veniente dextera mutilatum volunt. Et de dextera liam quam supplicibus litteris ambiverit simulate
    quidam expresse Abbas Uspergensis et Auctor Vitoe prenitens Henricus, maxime cum coepit filium sibi
    Ilenrici sic meminerunt, ut hanc dicant ultionem opposituin experiri, oslendimus § 2, ante S.in Hugo-
    ftiissefidei Henrico non scrvatae : quin etiam Usper- nisActa29 Aprilis. Erat autem ille tunc Italia
    g«nsis ait, ipsttmmet in morte sua id agnovissc : visitqnc Cassinense monasterium, uti ad an. 1083,
    qiiaean fideni niereanttir scripta ab Hcnrici partia- iiuin. 16, Baronius docet,
    fiis, merilo dubitcs : uti et ea, qiire ronlra ipsum
    127 S. GREGORIUSVII PAP '. ISS
    et ad vestigia Pontificis lacrymabititar accedentes, iA cepit : atque beatissimum Patrem et Dominum
    ipsum cum magna instantia exoraverunt, ut patriae nostrum Papam, suffragantibus sibi sanctorum
    jam fere perditse miseraretur, et paterna clementia Aposlolorum Petri et Pauli meritis, ab obsidione
    condoleret. Pontifex auteni, qui pro justitia et ec- qua tenebatur potentissime liberavit. Sic itaque
    clesiaslica libertate tuenda, si rationabilis causa ipsam venerabilem civitatem velociter expugna-
    exigeret, mortem subire paratissimus existebat, tam, sicut gloriosus triumphalor, per plurimos dies
    conslanler in hunc modum respondit: Ego versutias possedit, vendens plurimos ex ipsis perfidis civi -
    ct calliditates Regis frequenter expertus sum : sed, bus, qui Dominum et Pastorem suum perdide-
    si vult in iis in quibus manifeste peccavit Deo et rant : quosdam vero mulilavit, et quosdam se-
    Ecclesise satisfacere, ipsum libenter absolvam, et cum usque ad Calabriam captivos duxit? sed in
    Imperialem sibi coronam cum benedictione impo- ingressu ipsius Civilatis regionem Lateranen-
    nam; alioquin nec debeo, nec possum vos in hac sem ad Colosseum (165) ferro et flamma coinbussil.
    parte ullatenus exaudire. His igitur ita peractis Dux ad p "opria rediit, et Pa-
    14.Quod verbum cum Rex remordente conscientia trem suum Gregorium Pontificem, in Lateranensi
    denegaret facere, et populus Ponlifici per plures _ palaiio sedentem cum Fratribus suis Episcopis .el.
    dies vehementer instaret, ut absque satisfactione Cardinalibus, in pace dimisit, pertraclantem Eccle-
    Regem susciperet; et Pontifex ad eorum csecas sioenegotia pro sui officii debito, de diversis mundi
    preces omnino permaneret immobilis, Rex paula- partibus emergentia.
    tim coepit popularem favorem pccunia et terrore 15 Hic liberavit ab illicita occupalione sexaginla
    sibi acquirere. Quod ut Pontifex manifeste cogno- Mansionariorum B. Petri ecclesiam, qui universa
    vit, de conslantia populi prorsus diffidens, in Castro Oratoria seu miiiisteria ipsius ecclesiae,prseter ma-
    Crescentii se cum Fratribus suis recepit. Rex ita- ius allare, quadam violentia detinebant, cuncta
    que, quoniam populum Romanum ad voluntatem oralorum advenientium oblationes in usus proprios
    siiam indubitanter altraxerat, Guibertum in Sede redigebant. Erant autem Cives Romani, uxorati
    Apostolica violenter intrusit. Sed cum de Romana seu concubinarii, barba rasi et mitrati, menlientes
    Ecclesia nullum Episcopum vel Cardinalem posset oratoribus et prsecipue mullitudini rusticanse Lom-
    habere, a Bononiensi, et Mulinensi, atque Cer- bardorum, asserentes se Cardinales Prsesbyteros
    viensi (161) Pseudoepiscopis fecit eum, secundum esse; quorum utique oblationibus receptis, indul-
    consuetudinem Romanorum Pontificum, execrabi- gentiam eis et remissionem peccatorum ausu nefario
    liter benedici: et in festo Paschatis ab eoJem Hu- (C impudenter prseslabant. Hi, occasione custodiendai
    berto Imperii co: onam impudenter assumpsit: post ecclesi3e, consurgentes intempeslae noctis silentio,
    modicum vero ad obsidionem Castri (162)Crescentii infraet circa eamdem ecclesiam mulla impune homi-
    universos Romanos conduxit. Pontifex autem, sicut cidia, rapinas, varia stupra, et diversa latrocinia
    vircautus etprovidus, jam diti Robertum Guiscardi, exercebant: quos, sicut diximus, Beatus Pontifex
    egregium Normannorum Ducein, sollicitare studue- ab eadem ecclesia non sine multa difficultateremo-
    rat, ut in manu valida contra illatam sibi violen- vit, et custodiae curam honeslis Clericis et Saccr-
    liam,et potenter succurreret; quem ad ipsius libe- dotibus commisit et tradidil. Hic ter quaterqtie
    rationem cum maximo excrcitu celebriter venient-m vere beatus Pontifex, post diutinam in Urbe mo-
    audivit. Quod ubi Rex Henricus in veritate cogno- ram, descendit in Apuliam; et, occurrente sibi jam
    vil, vehementer expavit, et illici ad ecclesiam S. dicto Duce Roberto Guiscardi, Salerni famosam
    Petri rediens, domo Capitolina ei Leonina civilate civitatem gloriose intravit. Ibique, dum salutis mo-
    destructa, vale faciens Romanis, cum eodem Gui- nita concurrenli popislo daret, repente in lectum
    berto, non siue multo rubore, aufugit. In sequenti segritudinis decidens, in fceala confessione, post
    <lie, antequam Senam Rex pervenisset, memoratus liiodicuni, diem feliciler clausit exlremum. Ad cu-
    Roberlus Dux, tamquam leo foiiissimus Romam B jtis ulique corpus, in B. Mattbsei basilica honorifice
    violenter intravit, quam non per triennium sicut tumulatum, mirabilis Deus multa miracula operari
    Rex Henricus, sed una et eadem die in manu valida dignatus est.

    (161) Erant hi Sigefridus Bononiensis, Hcriber- tionibus Castrum; et anno 985, ab ,co qui postea
    tus Mutinensis : Cerviensis r.oraen ignoralur, defi- ipsum novis operibus communivit, Cresceniio Nu-
    ciente Episcoporum serie ab anno 1069, quando menlano, nomcn diu tenuit, et ut apparet eliam hac
    scitur qucmdam Ronum vixisse (qui forte usque tiuc selate tenebat. Ospergensis nominat Castelium Cre-
    superfuit) ad annum 1101. Blondus autem pro Cer- scenlii, quod vutgo domus Theodorici diciiur.
    viensi Tarvisinum substituit, qui posset fuisse Ac- (165) Nicolao Coliseum, quod nomen Iiodieque
    celinus, anno 1082 Ecclesise isti prsesidens : ab his in usu est, cl erat cum scriberet Anastasius Biblio-
    autem execrationem suam potiusquam consecratio- thecarius : ita atitem dictum volunt Amphitheatrum
    nem accepit Guibertus, in Dominica Palmarum an- illud maximum, quod a Vespasiano et Tito extru-
    uo 1084, adeoque 24 Martii: nam Pascha celebra- ctum essejuxta viam sacram, eo loei, qui jam a
    tum fuit 51 ejusdem. Neronis tempore nomen habebat ab immani 120 pe-
    j(l62) Moles Adriani antiqtiitus, deinde S. Angeli dum Coiosso, qiiem ille sibi erexerai.
    stib Gregorio I dxi coepla, adjectisque postea muni-
    m PROLEG6ME1NA.- ACTA S. GREGORII. 130

    III.

    EX MS. NOSTRO DE VITIS PONTIFICUM

    USQUE AD MARTINUMV DEDUCTIS.

    CAPUT PRIMUM. A rediit, operatus est, dicere pro posse studeam.


    Acla primohujnsPontificalus qninquennio (184). 2.. Secundo anno sui Pontificalus, antequam is-
    Hic praeclarus et almificus Pontifex, 5 anno sui lud faclum fuissct, unde praefatus (166) malevolus
    Pontificatus, in Nocte Nativitatis Domini, apud S. occasionem acceperat, in Concilio, quod ipse Romae
    Mariam Majorem ad Praesepe, dum Missam celebra- a vi Kal. Maiiii usque ad n Kal. praedicti mensis
    bat, in confractione DominiciCorporis super altari, celebravit; quinque de familia RegisTeutonicorum,
    a quodam Cenlio Stephani captus fuit et perductus qtiorum consiliis ecclesiae veudebantur, a Iiminibus
    in domum dicti Centii: quse domus posila erat in Ecelesise separavit. (167) Ita ut, si abinde usque ad
    loco, qui voeatur Parrioni (165). Sed quia dies erat Kalendas Junii Romariinon venirer.t et satisfacerent,
    celeberrimus, omnes Romani in unum cohvenerunt, cxcommunicati haberenlur. Philippus (168) Rex
    ad prsedictam domum capiendam perrexerunt, et Francorum, si Nuntiis Papse ad Gallias ituris, de
    Domiuum Papam de lanta injuria liberaverunt. Li- satisfactione et emendatione securitatemnon fecerit,
    beratus itaque D. Papa, ad ecclesiam in qua captus habeatur excomnntiiicatiis. Liemarum Bremensem
    fuit, indutis solemnibusvestimentis ut mos eratre- Archiepiscopum, pro inobedicnlia superbise stise, ab
    versus, Missam quam incrpperat perfinivit: ad pala- Episcopali officio suspendit, et a Corpore et sangui-
    iium denique coronatus, et cumomni laude Episco- ne Domini interdixit. Guarnerium Strazburgenseiri
    porum atque Cardinalium et Procerum reversus, ab episcopali et sacerdotali officio suspendit. Henri-
    quidquid consueludinis est eelebravit. Romani, tan- cum Spirenseni suspendit: Herimannum Bamber-
    tam injuriam ferre non valentes, domum Centii cum genscra, si ante Pascha non venerit satisfacturtis,
    omnibus bonis devastarunt, et in terram contra D. simiiiter suspendit. ltem in Longobardia Guiielmi;ra
    Papsevoluntatemprostraverunt.Ipse vero quimalum Papiensem et Cunibeiiuin Taurinensem suspenclit.
    et pr*dictum scelus commiserat, aufugit a manibus Dionysium Placentinum deposuit. Robertum Du-
    eorum, et Curiam Teutonici Regis requisivit. Quid ccm Apulise jain anathematizatuiii, et Roberlum
    vero mali commiserit, quas falsitates composuerit, de Loritello, invasores bonorum S. Petri excom-
    quam discordiam inler Regriura et Sacerd<*tiumfe- municavit.
    cerit, et ad ultimum suo instinctu usque >n iinem 5. Tertio vero anno idem Papa Romaein Basilica
    perduxerit, in sequentibus (proutmelius potero) ex- Salvatoris Synodum (169) celebravit, in qua Sige-
    plicare curabo. Nunc pauco intervallo, quod prae- fridum Magisntinum Archiepiscopura, qui conatus
    iictas Pontifex, interea dum ipse ivit, stetit, et est Episcopos et Abbates Regni Teutonicorum a
    C.
    (164) Praemittitur decretum electionis, iisdemver- 15, ipsumque summarium ponitur statim post Epi-
    bis quibus in Yita num. 21 euro hac dumtaxat va- stolam 2, dalam in Synodo, sccunda Kalendas Mar-
    rietate quod ibi sinipliciter electio facta dicatur die tii. Cum ergo sequens Pascha, ad qtiod infra citatur
    sepulturm Domini Alexandri;; hic vero die 3 Sepul- Hermannus Bambergensis, celebrandum fuerit 5
    turm. Quia autem facilius fuit originali textui aliquid Aprilis, sequitur Synodum hanc coepissc fer. 3 pri-
    decedere per incuriam transcribentium, quam acce- moe HebdomadaeQuadragesirnalisiofesto S. Matthise,
    dere, ideo non videtur id otiose praatermittendum ; Notatus autemin eodemRegistro annus Christi 1074
    sed suspicor originaliler scripttnn fuisse, die 5, indicat usque ad proximum Annuntiationis festum
    mortis el die sepulturm. tunc adhuc Romanis cucurrisse snum annum, er
    (165) Ecgraphum quidein nostrum Parriam : sed usu Florentinorum, quod etBaronius nolavit.
    hujusmodi mendis ipsum scatet, elegantia majori (167) Quse sequuntur visum cst cx registro juxta
    quamaccurationetrariscripttim. Estautem Parrione Baronium hic tanquam ex fonte, uade
    nomen Regionis unius ex 14, in qtias Urbs tota di- partem delibavitadjungere,auctor horum Actorum.
    viditur, simulque plateae ab illaducentis versusPon- (168) Philippum Francim regem,de Simonia apud se-
    tem S. Angeli: atqueita facileconciliabuntur textus, accusalum a clero Malisconensi, jusseiat Gregorius.
    in quibus vocatur turris ad ponlem S. Petri, quia a Ruderico Cafcallonensi cpiscopo moneri perepisto-
    per hunc itur ad Burgum S. Petri, seu urbem quam lam, datam Piperni n Nonas Decembris, indicl. xn,.
    cocantLconinam. adeoque tribus fere meiisibus ante hanc synodum..
    (168) Mss. VitaePontificum apud nos habent qui- D (169) Hanc quoque synodum esse in Quadrage--
    dem Maii; sed Summarium Actorum, descriptum siraa celebratam, cujus r Dominica incidit in 15 Fe«-
    in Registro libri seu anni secundi, uti testatur Baro- bruarii, persuadet nota anni 1075, adhuc usque ad
    nius, haces Martii et raerito. Nam summarium is- Annuntiationero currcntis , addita apud Baroniiim
    tudin quo notatur Dionysii deposilio, continetur in ex eodem (utputamus) registro; ubi non dubli»
    euistola 54, data Romm v Nonas Mariii, Indictione qsiin in summariis aliarum seqiientium sub Grego-
    131 S. GREGORlliS VII PAPA. iH
    sancla Romaua Ecclesiaspeciali Maiie suascindere, A i nuit, el quanta?. ruinse quantseque calamitatis ipso
    judicio sancti Spiritus et aucloritale Beatorum Apo- aiidore, hoste antiquo prsecedenle, (janua) patuit:
    stolorum Petri et Pauli ab omni Episcopali officio ctii nos paterna dilectione, et amore patris ac ma-
    suspendit, ct a comnmnione Corporis et Sauguinis tris ejus ducti, adhuc in Diaconatu positi, admoni-
    Domini separavit, nisi forte mortis periculum ei tionis verba suayissima transmisimus, atque suui-
    superveniret, ita tamen ut poenitentia ductus resi- mopere el frequenter eum per viros revocare procu-
    pisceret: caeteros vero qui ejus schismali conseh- ravimus. Illis autem qui dicebant Regem non posse
    tiendo subscribcrent,- ab omni Episcopali offieio excoinmunicari, sic respondebat: Quando Deus Ec-
    suspeudit. (170) IIlos vero quinon sua spontecon- clesiam suam ter Bealo Pelro commisit, dicens,
    senserunt usque ad festivitatem S. Petri toleravit, Pasce ove meas, Reges excepit? Ubi Deus princi-
    eo quidem respectu, ut si infra istum terminum ido- paliter B. Petro dedil polestaf.m ligandi et solvendi
    neam, aut per se aut per nuntios suos, satisfaclio- incoelo el in lerra, nullum excepit, nihil ab ejus po-
    nem prsesenliaesuse non obtulerint, Episcopali dein- lestale subtraxit: nam qui senegat Eeclesisevinculo
    ceps officio priventur. Episcopos Longobardise, qui, non posse alligari, restal utneget se non posse ab
    spreta Canonica ct Aposlolica auctoritate conlra B. ejus potestale absolvi: etqui hoc iinpudenler negal,
    Petrum Apostolorum Principem (eique praestitum) ' se omnino a Christo sequeslrat. Nunc qualiler est
    sacramentum conspiraverunt, auctoritale ejusdem reversus prsedictus Rex post excommunicationem
    B. Petri ab ornni Episcopali oflicio suspendit, et a ad D. Papse obedientiam, et quid fecerit, dicamus.
    commiinione Sanctsc Ecclesiao separavit. Agathen- 5. Ad oppidum Canusii apud Longobardiam, in
    sem Episcopum Berengarium, quia Nai'bonensi Epi- quo D. Papa erat cum paucis, Rex adyenit: ibique
    copo excommunicato, Gommunicavil, et vices Epi- per triduum ante portam caslri... persistens... om-
    scopates pro illo fecit.cxcommunicavit. Viennensein nes adcompassionismisericordiam movit... Denique
    Episcopum Herimanuum, justedepositum pro Simo- instanlia compunctionis ejtts cl lanla oninium qui
    nia, perjuriis, sacrilegiis, aposlasia, qtiia Yienneii- ibi aderant supplicalione devicltis D. Papa, landem
    sem Ecclesiam infestare non desistebat, cxcammu- eum, relaxato anathemalis vinculo, iu communic-
    nicavit: et Ecclesiis Romanensi el S. Isidori Lugdu- nis gratiam et siuum Matris Ecclesise recepit, acce-
    nensi, quousque eas occupaverit, divinum interdixit ptis ab eo securitatibus quse inferius scriptae sunt...
    Officium.Desiderium et Romanensis EcclesiaeCleri- Hoc est jusjurandum Henrici Regis Teutonicorum:
    cos, qui Regtilares ab ea expulerunt ct excommuni- Ego Henricus Rex, ele. ut supra in Viia num. 75.
    catis cominuiiicavcruiit, inde donec salisfacercnt Actum Canusii v Kal. Februarii, Indictione 15 (174).
    csconHBunicavit. Abbalem S. iEgidii simililcr et ( Dum vero in excommunicatione manebat, divortium
    Comilem S. ./EgiJii, propter consanguineam; el Co- quoddam inter Henricum Regem et Rodulfum de
    initem Forensem, ct Umbeiium de Bello Joco, pio- dignitate ortum est: quod videlicel divortium multi
    pter infcstaliones Lugdunensis Ecclesioe; Podirs:- a D. Papa factum esse clamabant: sed nullo morio
    sem Simoniacum (171) (et) homicidam Stephauum, se illos oJTentiisse(175) praediclus Pontifex profitc-
    scilicet a Legalis suis excommunicatura,etPontium hatur, imo utrique misit ut viain sibi praepararenl,
    Gratianopolitanum quousque resipisceret excommu- qualenus pro diffiniendo tanlo negotio secure possci
    nicavit, et ea quae Diensis episcopus in Episcopatu proccdere : quia mallet miUies, si posset, m.ori,
    Diensi de dccimis, ctprimitiis, et ecclesiis fecit, et quam sua occasione tot millia hominum morti tra-
    csetera quic inLegatione(t72)Aposlolica statuit, eon- derentur.
    firmavit. 6. Quinlo anno (176) sui Pontificatus celebravit
    4. Itera Henricum, filium Henrici Imperatoris, in Romae Synodum, ubi interfuerunt Archiepiscopi
    eadem Synodo in luinc modum excommunicavit: el Episcopi diversarum urbiiim fere numero centum,
    BeatePetre(Apostolorum Princeps, etc. (175)... Post nec nori ct Abbatum ac diversorum Ordiiuim Cleii-
    excommunicalionem vero multum rogatus a quibus- D corum el laicorum innumerabilis multitudo : in qua
    <lamfuit ut pacem cum eo faccret. Responsio (au- Aposlolica aucloritate (multa qttre corrigenda erant
    lem) illius talis erat: Cum eo nos pacem velle ha- correxit et quaecorroboranda firmavit. Inter caeleia
    bere, si ipse cum Deo pacem (habere) sluduerit: atitem in fine Synodalis absolutionis Tedaldum.
    nam veslra fraternitas minime ignorat, quanto tem- dictum Arcbiepiscopum Mediolanensem, et) Guiber-
    pore sancla Ecclesia inauditas pravitates et diversas tiira Ravennatem, inaudita superbia et hseresi ad-
    iniquitates Regis (et utinam Chrisliani veri !) susli- verstis sanctam EcclesiamCatholicam se extollentes,
    rio synodorum anni uniformiter incipianttir; liccl d,iu anle ccopta fuisse.
    Baronius, abhinc stylum mutans, annos notet velut; (175) Eamdem ipsam formulam jam legisti in YUa
    a Kal. Januarii coeplos. num. 65, quare hic omittitur.
    Exeodem fonterursus addo sequentia.
    (170) Deerat (174) Adeoque anno!077. Dalam omiserat Pau-
    (171) conjunclio, quam supplemus; agi- lus, quem apparet hinc verbotenus descripsisse to-
    tur enim (ut apparel) de Podiensi episcopo , qttii tum istum locum; quare eadem hic iterare nolenles,
    tunc crat Stephanus, adeoque de eodem. punclis signalis lectorem i-llucremittimus,
    (172) Legationis, Hugoni Diensi per Galliam com- (175) Offendisse, id est in muluam offensionem
    missae, multa esl menlio in epislolis Gregorii, sed concilasse.
    maes lioc anuo posteriores sunl, utvideatur non (17C.)AKniiin 1078 nolanl Acla Synodi, apud Ba-
    K$ . PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 154
    abEpiscppali et Saeerdotali oificio suspendit: et A vembri die 18, indictionc xi, Marro, Guilleri filius,
    olim jain factuin anathema super ipsps renovavit, habitatcir in ducatu Spoletano ,,; pro redemptione
    eo quod vocali ad Synodum venire (177) contem- animse suae et parentum suorum, obtulit B. Petro et
    pserunt. (Arnulphum Cremonensem, publiee coram super altare ejus omnia quae ei pertinebant de castro
    D. Papa convictum et confilcntem se Simoniacum, quod vocatur Moricida, posito inter Muricem et Cla-
    ab omni Episcopali officioabsque spe recuperationis rignanum, quod conquisitum habebatper concam-
    deposuit, et usque ad condignam satisfactionem biationem a Liraldo et Hugone,nepotibus Ugonis filii
    anathemate pejcussit). Rplanduro quoque Tarvisien- Ascari, in plebe de Luzano (180 bis), reservato usu
    sem, qui pro adipiscendo Episcopatus honore sub- fructu dicbus vitaesuos et Brutuli sui filii et filiorum
    dolus factus Legatus, inter Regnum et Sacerdotium Brutuli, si maseiili fuerint de legitimo matrimonio
    sehisma faeere non abhoiTiiit, (ut amodo et usque procreati. Eodcm vero anno (m Kal. Decembris,
    in saeculum Episcopali careat dignitate, Apostolica synodus) celebrala est ab eodem pontiflce, in qua in-
    eensura censuit; et ut nullus successorum suaecon- ter csetera excommunicatus est Constantinopolila-
    secrationi aliquo modo consentiat, modis omnibus nus imperator (181). Juraverunt quoque in eadem
    prohibuit; et) perpetuo anathemate eum alligavit, synodo legati Heiirici et Rodulfi, quisque pro do-
    nisi resipuerit et digne Deo satisfecerit. Ugonem B mino suo, quod nullis dolis colloquium legatorum
    Cardinalem tit. S, Clementis, tertio ab Apostolica Sedis Apostolicae in Teutonico rcgno habendum im-
    Sede damnatum, eo quoJ aspirator et socius factus pedient. Multa etiam alia sunt ab eodem in eadem
    hoeresis Caduli Parmensis Episcopi; (e.t iterum con- synodo conslitula (182), quse longum est enarrare.
    siitutus Legatus Apostolica Sede damnatis se con- Renovavit autem et analhcma factum super Guiber-
    >"unxit;et tertio facttis apostata et hseresiarcha, schi- tum Ravenuatem, et civibus majoribus omnibus at-
    sniata etdivisiones atque scissuras in Ecclesia Dei, que minoribus nuntiavit, eum esse excommunica
    tentans eam scindere, fecit; ab omni Sacerdotali of- tum et destructorem EcclesieeRavennatis.
    ficio privavit, et tam ab ingressu et honore prsedicfse 8. Altero quidem anno (183) pontificatus ejus-
    Ecclesiae,quam omnium Ecclesiarum sub perpelua dem 6 mense Februario, indictione n, celebrala es'
    et irrevocabili sententia submovit, et) usque ad sa- synodus Romae, ad honorem Dei et sedificalionem
    tisfactionem anathemate percussit. (Renoyavit etiam Ecclesise, in basilica Sancti Salvatoris; in qua omnes
    excommunicationem a prsedecessoribus factam super arehiepiscopi, religiosae personoe, congregatae sunt,
    GaufredumArchiepiscopumNarbonensem, et absque ut sanctam synodum celebrarent. Omnibus igitur
    ulla recuperationis spe ab Episcopali Officioeum su- congregalis, habitus est sermo de corpore et sau-
    bmovit.)... (178) ExpletoConcilio misitnuntios suos, C guine Domini nostri Jesu Christi, multishsec, non-
    videlicet Bernardum (179) Diaconum et Bernardtim iiullis illa, prius sentientibus. Maxima siquidem
    Massiliensem Abbatem (180), cum Udone Treveren- pa s, panem et vinura, per sacrse orationis verba
    si Archiepiscopo, adcomponendampacemcumRege et sacerdotis consecralionem, Spiritu sancto invi-
    HenricoetRodulpho, quem Teutonici sibiRegem ele- sibiliter operante, converti substantialiler in corpus
    gerant; praecepitqueeis ut stricte discernerent, quis Dominicum, de Virgine natum, quod et in cruce
    ex duobus majorem haberet justitiam; et cuicumque pependit, et in sanguinem, qui de ejus latere n ili-
    justitia competeret, illiRegnigubernacula traderent: tis effusus est lancea, asserebat, atque auctoritati-
    nuia justior pars amplius de Deo confidere potest, bus orthodoxorum Patrum, tam Grsecorum quam
    et potestale B. Pelri omnino erit adjula. Latinorum , modis omnibus defcndebat; quidam
    CAPUT II. vero, nimia caecitate perculsi, figuram tantum (et
    Plures 'synodi retiquo Gregorii pontificatu ab co stibstantiale illud corpus in dextera Patris sedens
    habiim essc); se et alios decipientes, quibusdam cavillalio-
    7. Anno sexto ponlittcatus Gregorii, mense No- nibus conabaniur astruerc. Verum ubi ccepit res
    ronium, et ex lib. v, epist. 15, constat indictam p Iunt esse proraolum.
    fuisse, pro proxime venturm Quadragesimm hebdo- (180) Ilunc quoque abbatem S. Victoris Grego-
    i,'Hzd«priina,cujusDominicaeo aniio,Pasehahabenle rius cardinalem creaverat; qui a Beiiholdo Constan-
    ad 8 Aprilis, incidere debebat in 25 Februarii. tiensi laudatur ut vir omni charilate plenus, et obiit
    (177) Ms. nostrum prsecitalum not. 166 quia de anno 1079.
    Thedaldo tacuerat, omnia posuit in singulari; sed - (180bis) Luigianum SpoletoversusMarchiam distat
    epistolam Guiberto nominatim scriptam, ad ornnes -,-5 p. m. et hinc intervallo 2 aut 5 milliarium, se-
    -
    etiam Lombardise episcopos, etc., directam: esse^ cmidum tabulam topographicam Umbrise, C.
    habet titulus; et verosimiliter Thedaldo nominatim idest, Castellum Mauri; et Can-Moroid est, Moro, Cam-
    exemplar missum fuit, tanquam capiti episcoporum pus-Mauri, quae videntur huc facere, licet nomina
    Lombardiae, sicut Guibertus erat ./Emiliee. Muricis et Clarignani modo non reperiantur.
    (178) Ssquebantur hic quae habct Pauius de mit- (181) Nicephorus Boloniales, tyrannice sibi Impe-
    tendisadpacemlegatisnum. 90 etanteconclusionem, rium vendicant, Michaelem cum eonjuge et filio in
    quadicituridtotum AclumRomm in ecclesia Domini Blachernis captos in monasterium relegarat: erat
    Salvaioris, yNonas Martii, indictione i, alia qusedam autem Michael Ducas Romanse Ecclesite commu-
    decreta leguntur apud Baronium, indeque in Colle- nioni adhaerens.
    ctione conciliorum, quae satis est ibi posse inveniri. (182) Inveniuntur adhuc Titnii 53 Capitulorum,
    (179) Bernardtim diaconum Papiensem, a Nico- decreta vero iis respondentia 12 duntaxat supersunt.
    lao II creatum cardinalem, ait Lambertus Schaffna- (185) Anno 1079, nam prior Svnodns pertinet ad
    biH-Rpnsis,aliqui ab ipsomet Grcgorio primum vo - an. 1078.
    .155 S. GRKGORIUSVIIPAPA. IT.fi.
    agi, prius etiam quani lertia die ventum fuerit in jA in paiiibus Teutontcis, loco el tenipore a vobis do-
    synodum, defecit contra verilatem niti pars altera. fuiilo, ante proesentiam vestram vel legatorum ve-
    Nempe Spiritus sancti ignis, emolumenta palearum stiorum , dominus noster rex Rodulpbus vel ipse
    sonsuniens, et fulgore suo falsam lucem divcrbe- veniel, vel episcopos etfideles suos mittet; paratus-
    rando obtenebrans, noctis caliginem vertit in lucem. que erit judicium de causa regni subire, nulloque
    Denique Berengarius, hujus erroris magister, post malo ingenio conventum a vobis sive legatis vestris
    longo tcmpore dogmatizaiam impielatem, errasse constitutum iinpediel; etpostquam inde certum ve-
    se coram concilio frequ?nli confessus, veniamque strum nunlium videbit, de pace in regno statuenda
    postulans ct orans, eam ex aposlolica clementia me- et confirmanda, studebil ut legatio vesti a provenire
    ruil, juravilque sieut in consequenlihus continetur: ad pacem regni et concordiam possit. Haec omnia
    9. Ego Berengarius , cordc credo et orc co:ifi- observabunlur, nisi quantum ex vesira licentia re~
    leor, panem el vinum, quse pontmlur in altari, per manserii, vel ex impedimento legitimo , scilicet
    myslerium sacrse oraiionis et verba nostri Redeni- inorle vel gravi infirmitale vcl captione sine
    ptoris, subslantialiter converti in veram el propriam dolo. (185)
    ac vivificatricein carnem el sanguinem Domini no- 11. Seplimo quoque anno sui poniificatus idem
    stri J^su Christi; et post consecralionem esse verum "' Pontifex Romse celebravit synoduni, in qua inter-
    Chrisli eorpus, quod natum est de Yirgine, et qtiod fucrunt archiepiscopi et episcopi divcrsarum ur-
    pro salute inundi oblatum in cruce pependit, el quod bium, nec non et abbatum ac diversorum ordinum
    sedet ad dexteram Patris; et verum sanguinem cleiicoiiim ct laicorum innumerabilis muilitudo; in
    Christi, qui de latere ejus effusus est; non tantum qua aposlolica constituta corroborans, multa quse
    persignum et virtulem sacramenti, sed in proprie- corrigenda erant correxit, ct quse corroboranda fir-
    late nalurse et verilale substanlise, sicut in boc brevi niavil. Ihter caetera namque in fine synodalis abso-
    continelu;', et ego legi, et vos intelligitis. Siccredo, Iutionis liaec annexuit, et perpetuae memoriaa poste-
    nec contra hanc fidem ulterius docebo : sic mc Deus ris scribenda mandavit, ita dicendo : Patrum san-
    adjuvet, el hsec sancta Dci Evangelia. Tunc D. papa clorum statuta sequentes, sicut in prioribus con-
    proecepil Berengaiio, ex auctoritate Dei omnipolen- ciliis, quae Deo miserante celebravimus, de ordina-
    tis et sanclorum apostolorum Petri et Pauli, ul de tione ecclesiasticarum dignitatum statuimus, ita et
    corpore et sanguine Domini nunquam ulterius cum nunc aposlolica auctorilate decernimus ac confirma-
    aliquo dispulare, vel aliquem docere prsesuincret; mus, ut si quis deinccps episcopatum vel abbatiam
    excepto causa reducendi ad hanc fidem cos, qr.i per f de manu alicujus laicae personae susceperit, nulla-
    ejus doctrinam ab ea recesserant. tenus interepiscoposvel abbales habeatur, necullaei
    10. His itaque pie ct feliciler actis, inicr niullas ut episcopo seu abbati audientia concedatur; insu-
    proclamationes coiiquesti sunt legati regis Rodulphi per ei gratiam S. Petri ct introilum ecclesiaeinterdi-
    super Henrico, quod, nulli loco, nulli personse par- cimus, quousque locum quem sub crimine tam
    cens religionemffoiie, regioncm] transalpinam con- ambitionis quam inobedientise, quod est scelus ido-
    tererct et conculcarct; ncminem debitus ordo, ho- lolatriae, csedit, resipiscendo non deserit. Similiter
    nor aut rcvereiitia iuereiur; et uli vilia mancipia, etiam de inferioribus ecclesiasticis dignitatibus cori-
    non modo sacerdotes et clerici, verum etiam arclii- stituimus. llem si quis imperatorum , regum , du-
    episcopi cl cpiscopi caperenlur, vinculisque manci- cum, marcliionum, comitum, vel quarumlibet sae-
    parcntur, partimque irucidarentur. Decrevernnt ergo cularimn potestatum aut personarum investituram
    quam plurcs concilii, in illius tyrannidcm gladium episcopatus vel alicujus ecclesiasticse dignitatis dare
    apostolicum debere evaginari; sed distulit aposto- prsesumpserit, ejusdem senlentise vincnlo se obstfi-
    lica mansuetudo. Juraverunt igitur legati Hcnrici cttim esse sentiat. Insuper etiam nisi resipiscat, et
    rcgis illud, quod in sequentibus scriptumreperitur; Ecclesiaeprcpriam libertatem dimitlat, divinaeanim-
    Legaii Domini mei ad vos venient infra lermi- D adversionis ultionem in hac praesenti vita, tam in
    nura ascensionis Domini (184), excepta majori vi, id corpore quam in caeleris rcbus suis sentiat, ut in
    esl morte vel gravi infirmitate vel captione absque adventu Domini Spiritus salvus fiat.
    dolo, qui legalos Romanse Ecclesisj secure ducent 12. Item sententiam depositionis et exconimuni-
    et reducent; et Dominus Rex erit obediens Ulis, se- catlonis.jamplerumquedataminTheodaldumMedio-
    cundum juslitiam ct judicium illorum; et hsecomnia Ianensem dictum archiepiscopum, et GuibertumTia-
    absque dolo, r.isi quantum ex jussione vestra re- vennatem,etRolandumTarvisiensem confirmamuset
    manserit. El hsec juro ex proecepto domini mei re- corroboramus; etPetrum olim Rodonensem [Ruthe
    gis Ilenrici. Itidemque Rodulphi quod sequilur : Si nen] episcopum, nunc autem Narbonensis Ecclesioa
    colloquium ex vestro prsccepto constiiutum ftterit invasorem, pari sentcntia damiiamus. Ilem si.quis
    (181) Ascensio Domini, co anno quo celebratum soyteris deliberalum sil, Utrum bona ecclestarvm
    €6i Paschas 24 Maiiii, iiicidil in diem 2 Maii. possint poni in pignorc pro pecunia colligenda, cd re-
    (185) Addit Labbeus, eodem anno iv Nonas Maii, sistendum Guiberto ArchiepiscopoRuvennaU, Roma-
    aiterum Concilhim; in quo coram quatuor Episco- nam Sedeminvadere concnii.
    pis, pturibus Carriinatibiis, Abbalibtts, et Archipre-
    157 PROLEGOMENA.— ACTA & GREGORII. - 138
    Normannorum terras S. Petri, videlicet illam par- A est ab eodem'Pontiflce (189) synodus; in qua inter
    tem Firmanae Marchiaequae nondum pervasa est, et csetera (sententiam deposilionis archiepiscoporuin
    ducatum Spoletanum et Campaniam, nec non mari- Arelatensis et Narbonensis, atque excommunicatic-
    limas atque Sabinum et comitatum Tiburtinum, nec nis per legatos apostolicse Sedis promulgatam D.
    non monasterium S. Benedicti Montis Cassini ct papa, his qui aderant collaudantibus, firmavil).
    terras sibi pertinentes, insuper et Beneventum in- Henricum quoque dictum rcgem et omnes fautores
    vadere vel deprsedari praesumpserit, gratiam S. Pe- ejus, qui in prsedicta excommunicatione animum
    tri et introiturii ecclesiaeei usque ad satisfactionem induraverant, iterum excommunicavit et anathema-
    interdicinius. Yerumtamen si quis illorum adver- tizavit; iteni Ildimundufn et Landum Campaninos
    sas habitatores hafum terrarum aliquam justam tyrannos, omnesque adjutores eoruni. Prseterea sus-
    causam habuerit, prius a nobis, vel recloribus seu pendit ab officio quosdam episcopos, qui ad conci-
    ministris inibi constitutis, justitiam requirat; quse lium invitali, neque ipsi neque nuntii eoium pro
    si ei denegata fuerit, concedimus ut pro recupera- ipsis venerunt.
    tione suarum rerum de terra illa accipiat; non t.a- 14. Anno duodecimo pontificatus ejusdem D.
    men ultra modum neque more praedonum, sed ut decet Gregorii, ab Incarnatione Domini 194, xn Kalendas
    Cliristianum, et eum qui sua magis quaerit recipere B decembris , praesidente eodem apostolico, celebrata
    quam aliena diripere, et qui timet graliam Dei'amit- est tribus diebus in Lateranensi Lasilica synodus, in
    tere et maledietionem beatiPetri incurrere (186) qua fuerunt archiepiscopi, episcopi et abbates Cam-
    15. In octavo sui Pontificatus anno, episcopis per panise, et de principatibus Calabrise atque Apulise,
    priucipatus Apuliaeet Calabriae constitutis, inter cse- paucique Gallicani; nam plurimos perfidia Henrici
    tera verba, in quadam epistola (187), malignilates tyranni iter reverlere compulit; qui Ostiensem (190)
    regis Henrici et Guilberti Ravennatis archiepiscopi, episcopum, de legalione apostolica redeuntem, con-
    « in jam dicta synodo excommunicalorum » denun- tra fas.et juramenti fidem, capi jussit sive permisit.
    tiavit. Primum namque malitiam, quam super Tres autem synodos Quadragesimales (iQi) ejiis-
    ipsum D. papam Alexandrum per Cadulum Parmen- dem Henrici persecutio praepedivit; qui semel B.
    sem facere conatus est, innotuit; et quod Deus, qui Paulum, bis B. Petrum aggressus, demum postmul-
    superbis resistit, humilibus dat graliam, superbiam tum fusum sanguinem, non tam suorum fortitudine
    eorum in foveam, quam aliis paraverant,caderepro quam negligentia civium, portas et muros surripuit.
    suissceleribusjuste permiserit, nuntiavit. Guibertum Romanum siquidem vulgus, pars videlicet copiosior
    vero, Romanie Eeclesiae perjurum, Ravennalis Ec- „ civitatis, biennali bello fallgatum, acri inedia labo-
    clesisedevastatorem, autechrislum et hseresiarcham, 01rabat; cum nec ipsis ad vicina oppida vel castra
    pro nefandissimis suis sceleribus, designavit. Om- liceret, nec jurali Henrici ad urbem vellent negotia-
    nibus vero episcopis et Ravennatis Ecclesiae suffra- tum venire; mulli autem fame adacti urbem reli-
    ganeis, et omnibus majoribus et minoribus ejusdem queranl; proinde ceteri, bello remissius altenli rem
    civitalis, ac per totam Marchiam nec non toluia du- ex animo minus gerebant, et a cuslodiis prout cui-
    catum, sine spe recuperationis damnatum alque que libebat sine timore negligenlius aberant.
    depositum nolificavit; quorum almificus praesul 15. Heec super Henrici tyrannide, quia se occa-
    auxiUo fretus, sicut B. Petrus B. A.pollinarem trans- sio praebuit, perstrinxisse sufficiat. (Ceterum Domi-
    misit ad praedicandum; sic ipse, qui licet indignus nus Apostolicus in eadem Synodo, de fidei forma et
    vicem ejus gerebat, archiepiscopum (188) ibi ad ho- Christianse religionis conversatione, sed et de ro-
    minum animas Deo lucrifaciendas, et hseresim prse- bore animique constanlia, ad prassentem pressuram
    dicli Guiberti destruendam, mittere curavit. Eod;ita necessaria, ore non lmmano sed Angelico patenter
    veroanno Romaein basilica S. Salvaloris celebrata edisserens. die terlia totum ferc Conventum in ge-

    (186) Sequebatur in Ms. nostro ex Vitis Poiitifi- D Marchia Firmana el in Ducatu Spoletino, commo-
    cum excommuniculio Regis Henrici Acta ranlibus; illis videlicet qui B. Petrum diligunl, neque
    RommNonis Mariii Indiclione m, plane sicut eam vinculis excommunicalionis tenentur. Et his solis sa-
    impressam habes in Yita num. 96 et seqq. et omnia lutemetAposlolicam benediclionemimpertiens, data n
    simul cum duobus Capitulis hic omissis, de falsa Jdus Decembris, commendat iis Ravennatem Archi-
    poenitentia et de electione Pontificum reperiuntur episcopumR. quem post longas et innumeras pervaso-
    irapressa apud Baronium ad an. 1080, nam quod in rum occupationes, nuperrime, sicut olim a B. Petro
    Registro unde acceptasunt notelur annus 1079, ori- Appolliiiarem ila hunc Ravennas ab Ecclesia Romana
    tur a ratione prsenotata anni Florentini usque ad meruit accipere. Baronius Richardum legit, et magnas
    Annuntiationem protrahendi: cumque Pascha anni mstimalionis virum appellat: neque minus possumus
    1080 bissextilis celebratum sit 12 Aprilis, intelli- de eo credere, etsi nih.il uspiam ab eo actum inve-
    gilur eliam haec Synodus prima hebdomade Quadra- niamus.
    gesimae convenisse, post Dominicam quse cadebat (189) Si hsec aeque ac aliae Quadragesimalis fuit,
    in 29 Februarii. quod praesumere licet, coacta fuerit post primam
    (187) Hsscest Hb.vm Epist. 5, data Cicani xu Ka- Dominicam, cadentem anno 1081 in diem 21 Fe-
    lendas Augusti. :-- bruarii, quando Pascha fuit 4 Aprilis.
    (188) Ejusde.m libri Epist. 14, scripta omnibus (190) Otho Castillionmus Mc fuit, postea Papa
    Episcopis, Abbalibus, Comitibus alque Miliiibus, in Urbanus.JI.
    vurochia Ravennali aique Pentapoli, nec non et in (191) Annorum scilicct 1082, 1085, 1084.
    PATROL.CXLVIIl. • 5
    159 S. GREGORIUS VII PAPA. 140
    mitus et lacrymas compulit: sicque Concilium, Ii. vestram curam trado. Quoniam mihi operae pretium
    Apostolicabenodictione lselificatum, inpace dimisit.) in Longobardiam vertere iter, promitto vobis quod,
    Tres autem vices Henricus, ut dictum est, Romam si unquam redicro, totum meipsum et omnia quae
    venerat. Sed unum est quod cum silentio prseterire habeo et habere potero modis omnibus tradam. Sed
    non oporlet: in ultima namque secum Guibertum pius et clemens Dominus, qui novit omnium cogi-
    Raventinatem, jam multoties damnalum et deposi- tationes, diu per eum non estpapsus Ecclesiam suam
    tum, deduxit; et invasorem super D. Gregorium vexari: qui ad hanc civitatem ultra non esl rever-
    Papam praeposuit. Sed quid diabolus et Antichristus sus. Robertus Guichardi, Romse appropinquans die-
    Romae et in omnibus ejus finibus est operatus, lon- bus his ad liberandum D. Papam, primitus non in-
    gum est narrare. In caslro namque S. Angeli, se travit: sed diu non stetit, donec intravil: aditum
    cum paucis Dominus Papa reclusit, quouiam atiter namque per portam Flamineam habuit. Romani, au-
    Romoeremanerenon poleral: Romani vero malam, dito eum intrasse, bellum erexeruntc: sed nihil ci
    quam habuerunt a principio, consuetudinem per- facere poluerunt, imo ipse cum suis totam Regionem
    licere ut prius coeperunt: castrum undique muris illam, in qua ecclesiae S. Silvestri et S. Laurenlii in
    obseraverunt, ita quod nulli fas esset introeundi vel Lucina sitse sunt, penitus destruxit et fere ad nihi-
    redeundi. Rex Capitolium ascendit, domos omncs B lum redegit. Dehinc ivit ad castrum S. Angeli,
    Corsorum evertit, Romam ut propriam domum coe- D. Papam ab eo abstraxit, secumque Lateranum
    pit habere. Dehinc (192) Septem-solia, in quibus deduxit: omnesque Romanos depraedari ccepit cl
    Rusticus (195),nepos prsedicti Praesulis, considebat, exspoliare, atque(quod injuriosum est nuntiare)mu-
    obsidens, cum multis machinalionibus attentavit, lieres dehonestare, regionesque illas circa Lalera-
    quibus quani plurimas columnas subvertit. Cui nun- uum etColisseum positas igne comburere (194).
    lius advenit, si non de obsidione exsurgerct, a Ro- 17. Eodcm anno per totum orbern magna fames
    berto Guichardi Duce Apuliae expulsus esset, et de fuit, quod exinde multi horaines nortui sunt, e",
    ejus manibus nemo eum iiberare posset: quoniam sol (195) eclipsim passus esf: terra mo*a est, ca-
    proeJietus Dux fidelis el devotus erat B. Petri et strum S. AngeU(196) captum est. Dux ve^ Apulise
    pijjefali Pontificis, el dignum erat ut filius patrem secum D. Papam deducens, apud Salernuj Jimisit;
    de tanta captione eriperet. ibique amabilis Deovir Catholicus, et conlra haere-
    16. Rex vero, accepto cum suis consilio, Roma- ticorum arma defensor Eeclesiae, liberator paupe-
    nos omnes sic alloculus est: Patres et filii, vobis rum, captivorum consolator, orphanorum niise-
    coronam Impe.ii et regni gubernacula manibus rator, vitam finivit, atque Deo animam reddidit
    vestris et poteslali commilto, animamque meam in octavo Kalendas Junii.
    in Vita Gregorii IX, creatum ait ait Paulus num. 100, circa Kalendas Januarii prm-
    (192) Ciacconius, in
    prope Seplizonium, Diaconia S. Lucim in Sepli- nosse cmpil dissolutionem corporis sui. Pbluit tamen
    solio. Alexander Donatus eam esse censet quse nunc etiam initio sequentis Quadragesimae habila Syno-
    dicituf S. Lucim in Silice, et ih Esquiliis sitam fuisse dus fuisse post 9 Martii, cum Pascha agendum es-
    ait: est autem verosimile Seplisolium, corrupte di- set20 Aprilis. Cum autem Bertholdus priorem ana-
    ctum a plebe, pro Seplizonio. themalismi renovationem tam expresse dicil factam
    (195) Praefeclura haec fuil, ut apparet, mililaris; Romae, videtur indicare Synodum hanc ibi factam
    proinde a nobilitate muneris quod gessit nepos, ar- non esse, sed alibi, puta in Monte Cassino, prius
    gumentum duci posset ad nobilitatem ipsiusmet quam Salernum deduceretur Pontifex.
    Gregorii patrui vel avunculi, in favorem Petraccii (195) Hanc eclipsim nemo alius bistoricus adno-
    eamdem adstruentis. tavit, unde ejus accuratius definienda occasio de-
    (194) Hic ex Berthotdo ponendum esset, quo- fuit Calvisio in Opere chronologico, omnium quas
    modo Romre in feslo S. Joannis Baplistae, puta 24 reperit eclipseon calculos subducere solilo, ex astro-
    Junii, cum ibi Henricus adhuc moraretur, Gregorius nomicis prseceplis.
    anathema in eum et Guibertum renovavit: quod (196) An a Romanis seditiosis, post Gregorii dis-
    itcrum post Regis discessum fecil in Synodo, col- cessum vel decessum, Guiberto faventibus? Ita su-
    lecta mense Decembri, ut credimus; siquidem, ut D spicor : residebat enim tunc RomseGuiberlus.

    PRO(EMIUM MABILLONII

    Ad Vilam sancti Gregorii VII, scriptam a Paulo Bemriedensi, submquali.


    (Acta SS. Rened., parte n Saeculi VI, p. 405.)

    1. Magnis controversiis oecasionem prsebuit in- prout scilicet partibus addicti fuerunt. Nec animus
    gens illa sacerdotium inler et imperium discordia, est ejusmodi quaestiones refricare, quae nihil ad
    quse sub Gregorio septimo papa et Henrico quarto nostrum inslitutum pertinent, et ex aliis auctoribus
    imperatore exarsit. De his alii aliter scripsere au- facile haberi possunt. Satis erit nobis Yitam hujus
    ctores historiarum, lum veteres eum rcceiHiorcs, pontificis proferre, quam a Paulo Bernriedensi,
    lit PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 142
    .-equaliauclorc, paulo post ipsius Gregorii morlem A domo Brtmswicensi oriundoruni, ubi in Vila. llcn-
    liltcris mandalam ex Gretsero et Bollando muluali rici III impcraloris, cognomcnto Nigri, narrat Hilde-
    siimus. PorroPaulus, Vitsehujus auclor,fuitprinuim brandum, qui liinc Henrici (ilii ejuspeedagoguscrat,
    Ralisponensis Ecclesiae canonicus, qui cum cx ca visum fuisse in somnis ipsi imperalori cuiri suo ip-
    urbc ab Henrico IV, quod ejus partibus non faverel, sius lilio ad mcnsam assidcrc, cornua habfcntemad
    fuisset ejeclus, in coenobium Bernried, recenscon- cceluin usque sublimia, quibus euindem Henricum
    slructtim, sesc recepit, ubi, suscepto canonicorum filiuin in Itiluni dejicicbal, quam visionem cum Au
    regularium inslilulo, aliquol annis degit. Indc Bo- gttsta de Henrico filio per Hildcbranduin ex Imperiali
    mam profectus pontificibus familiaris fuil. Proelei- sede cxturbando interprctala fuisset. ImperalGr
    Grcgorii Vitam alia ilcin opuscula conscripsil, e qui- eumdeni Hildebranduin in vincula conjeeisse fame
    bus ipsemel bcaloeHeiiucse Vitara infra lattdal, quam enecandum narralur, qucm postca lamen, uxoris
    ab eodem Grelsero cditani Bollandiani die 18 Apri- inlercessione, liberum abire pcrmisit, ne lemere
    lis cdideiiint. somniis fitlem adhibendo, innocttum perlre jubefet,
    2. Receiiliorcs noniniUi Gregoritini ex praeuobili sed hoecincerta sunt, sicul et alia mulla a recenlio-
    Aldobrandinoruin farailia otitini fuisse scribuiil, ad ribus conficla, quaeproinde omitlere visum est,
    quod probandum vix alitid quidquam profene va- " 4. Cerltim est omnino Gregorium ab ipsa pucri-
    lcnl, proetcr nomimim siniilitiidinem. ilildebrandiis tia monaslicte profcssioni nomen dedisse, quam re-
    quippe vocabalur priusquam evelierelur ad ponli- liquo vitoe lempore ct dilexit, et ejus cxcrciliis,
    ficatiiin, ul oninibus noliini est. Sed quainsit ffivola quantum paliebalur rerum gerciidarum ncccssilas,
    cjiismodi ratio, nerao non videl. Baronius e conlra- incubuil. Eum a puero monachum fuisse discrtis ver-
    rio Gregorium liumili loco, patrescilicel fabro ligna- bis tradit Ordericus Vilalis, auctor illormn tempo-
    rio, nalum fuisse ait, quod Grcgorio probro verii rum accuratissimus, libro iv Hisloriae ecclcsiasticae.
    non posse, Jesu Cbrisli pomini nostri cxemplo, ldeni repetit libro vn, ubi fuse ejus hisloriam pro-
    evincit. Qni cumVerbuni Patriset verus Dci Filius sequilur. Eumdem professione monachum appellat
    esset, ex pauperc Virgine nasci, cl fabruin palrcm, Clironograplius nosler Saxonicusms. Adotescentiam,
    ut puiabalur, liabere non est dcdignatus. Papebro- inquilllugo Flaviniacensis in Chronico Virdunensi,
    cliius vero liccl pi-imam opinioncm rcjiciat, altcri assumplo sanctilatis proposilo, inler mundi con-
    laraen non asseittiiur in procrinssisad Vitam Grego- lemptores, non sinemagms perfectionis indiciis perdo-
    rii VI!, d:c 25 Maii Bollandiani, ubi Grcgorium e muit. His accedit Donmizo in Yila Malhildis, ubi
    nobili familia prodiissc.probari possc exindc censcl, Q Gregorii mortem monachos prae cseteris, quod ipse
    quod in Aclis pontificum manuscriplis, quic pcnes nionacliiis fuisset, dellevisse observat. Et qtiidem
    se asservari dicit, tegatur Grcgorii nepoiem fuisse Petrus Dainiaui in opusculo 52, quod adhuc mona-
    Ruslicum prwfeclum Seplem-soliis, seu domui qnairi chus i]isi llildebrando nuncupavit, eum seniper fra-
    iiislar arcis munitam fruslra iiiachinis bellicis cx- trem suum aiijiellat, tum in prsefalione, tum in lo-
    pugnare conalus fuit Ilcnricus iniperalor. Quod tius operis decursu. Omitlimus Thcodoricum supra,
    quidem officium, inquit ille, plebeio homini cominis- num. 5, laudaluiu, Trithemium et alios ejusmodi
    sum niinime fttisset. Eamdem sentcntiam suam con- auctores. Locum yero in quo monaslicam profcs-
    firmat Pauli ipsius auctoritale, qui in Grcgorii Yita, sionem vovit, indicasse videlur ipse Paulus, ntim. 9,
    observat eumdem pontificem habtiissc avunculum ubi scribit Hildebranduin a pucrilia avimculo suo
    abbatcm inonaslerii sancloe Marise in Aventino. Ve- abbati sancta: Mariae in monte Aventino commen-
    rum cum in antiquis monumentis uihil certi ad di- riatum fttisse, ad lilteras simul et moruni discipli-
    rimendas ejusmodi controvcrsias, auctoribus mi- nam addisccndas, quod brevi ab eo factum fuisse
    iiime sibi coiisenlienlibus, invenialur, frustra iis conimemoral.
    fusitis agitandis vacare non licet. Eumdem in Tus- 5. Eumdeni in percelebri monasterio Cluniacensi
    cia nalum diserle asserit Paulus, quod alii Senis, 0 monaslicam viiam egissc sentiunt plerique scripto-
    alii apud Soanam conligisse volunt. Ilis adversatur res, polissimum rccentiores, qui eum leslantur ibi-
    llugo Flaviniacensis in Chronico Virdunensi, ubi dcm prioris officio fuisse donatum. Id diseiie tradit
    Gregorium Romm natum ex parenlibus civibus Ro- Otto Frisingensis episcopus, scriptor haad ignobi-
    manis, diserlis v.erbisaflirmavit. lis, qiii rcfert Leonem IX ab imperatore pontificem
    3. Aliquot fulura cjus sanctitatis proesagk pro- designatiim in Italiam properantem Cluniacum di-
    fert Paulus : al silet quod ei adhuc infantulo conli- vertisse, ubi tunc Hildcbrandus prior erat, cujus
    gisse aiunt in fabri, quem quidam volunt, ut mox consilio eumdem, abdicalisponlificalibus insignibus,
    dicebamus, ipsius patrem fuisse, officina; ubi cx sub peregrini habitu Romam perrexisse ait, comi-
    segmentis rejectaneis cum adhuc nescirct litleras, lante eum eodem Hildebrando, qui Romands ad
    lamen ludendo eas ita composuisse mcmoratur, ul eligendum ipsum jam ab imperalore eleclum indu-
    Davidicum illud exprimerent oraculum: Dominabitur ceret. Certe Gregorium erga Cliiniacenscs optime.
    a mari usque ad' mare. Aliud ejus fulurae potentia: affectum fuisse nemo in dubium revocare potcst.
    priori adjicit praesagiuiii Theodoricus Engelhusius Ipse eliam sanclo Ilugone familiariter utebatur.ut
    canonicus Ilildesheimeiisis in Vilis imperalorum ex ex ejus Yita patet. Sub sancli Maioli, seu potius,
    145 S. GREGORIUS MI PAPA. 144
    nain ibi memoria lapsum fuisse Paulum censemus, J* A dium adversus sacerdotes concubinarios, et Simo-
    sub sancti Odilonis disciplina in rebus spiritualibus niacos , quae duo vitia tunc temporis Ecclesiam
    eum eruditum fuisse colligi potest ex Vitae initio, pessumdabant in Germania potissimum et in Lon-
    ubi lcgitur, scintillarum visionem ssepius oslensam gobardia. Ii cum Henricum Germanorum regem,
    primilus in Hildebrando Cluniacensis monaslerii occasione investilurarum jam in pontificem male
    patrem sanctum Maiolum adnotasse, eique illud affectum suas in parles traxissent, nec id ferre pos-
    Joannis Baptistse adaplasse : Ister puer niagnus set Gregorius, magnum in Ecclesia catholica inccn-
    erit coram Domino. Observat idem auctor Hilde- dium excitarunt; cum alii pontifici, alii regi fave-
    brandum adolescentiam ingressum in Franciam pro- rent. Ponlifex regem tanquam multorum criminum
    fectum fuisse, domilurum ibi carnis pelulantiam et reum, et frustra saepius per litteras et legatos ad-
    moleslia peregrinationis et inslantia eruditionis. Quae monitum communione, tum regno privavit. Quaeres
    fortasse in monasterio Cluniacensi, tunc temporis adeo Ilenricum ejusque sectatores eommovit, ut <-t
    celeberrimo, perfecit. Romam reversus, indeque ipse pontificem e sede disturbare conatus fuerit,
    cum Gregorio VI, exsulare coactus, rediit procul du- procurata per episcopos sibi adhaerentes adversus
    bio Cluniacum, ubi prioris officio donatus fuit, si Gregorium Guiberti Ravennatis electione, qui Cle-
    taraen hac unquam dignilate politus fuil. Cerle B ' menlis III nomen usurpavit. Hinc natum gravissi-
    eumdem in monasticis disciplinis eruditum fuisse mum schisma; et episcoporum procerumque con-
    inde colligi potest, quod a Leone IX, post reditum ventus frequentes tunc temporis fuere.
    in Urbem, monasterio sancti Pauli praefeclus fuerit, 7. Placet omnino Gregorii cautio, quam in con-
    ut eo in loco regularem disciplinam, quse ibi te- cilio Romano anno 1078 habito adhibuit in feren-
    puerat, restilueret. Is cst ipse qui eo nomine Vin- da excommunicatione. Utenim simpliciorum homi-
    docinensibus ecclesiam sanctse Priscse in monte num qui ad ejusmodi dissensionum eausas apprime
    Aventiuo Romae sitam eo pacto cessit, ut ibi sem- discernendas non erant sufficientes, conscientise
    per duodecim monachi Vindocinenses, nec unquam quieli provideret, declaravit tales homines excom-
    minus quam octo regulariler vivant. Id discimus ex municationis vinculo innodatos non esse; sicut ne-
    litteris Alexandri papse, quinto pontificatus sui anno que illos quibus pro conditione, setate, aut natttra
    dalis, quibus convenienliam confirmat ea de re fa- excommunicaloruni consuetudinem vitare non lice-
    ctam inter Hitdebrandum archidiaconum alque cceno- bat. Gregorii verba proferenda sunt ex Hugonis
    hii sancti Pauli mconomum seu rectorem, et Oderi- Flaviniacensis Chronico Virdunensi ad annuml078.
    cum Vindoeinensem abbatem. Qua ratione nonnulli _ Et quoniam multos, peccatis noslris exigentibus, pro
    eum Yallumbrosano ordini' uuper ascripserint, fuse causa excommunicaiionis quolidie perire cernimus,
    exponit et confulat Papebrochius, paragrapho 4, scd pariim ignoranlia, parlim etiam nimia simplicilate,
    nulla ea de re apud erudilos auctores potest csse parlim timore, parlim eiiam nimia necessitate, de-
    diflicultas. Distinguendus est tamen noster Hilde- vicli misericordia, analhentalis senlenliam, prout
    brandus ab alio ejusdem nominisCluniacensipriore possumus, ad tempus opportune temperamus. Apo-
    sive praeposito, qui in Vita sancti Odonis laudalur. stolica itaque auctoritate ab anathematis vincido sub-
    Quanta vero fuerit noslri erga professionem mo- trahimus. videlicet uxores, liberos, servos, ancillas,
    nasticam, cum ad pontificalum eveclus fuit,propen- sen mancipia, nec non ruslicos et servientes, el omnes
    sio, ex variis ejus epistolis liquet, in quibus passim alios qui non adeo curiales sunt, ut eorum consilio
    monachorum sanctimoniam laudat eorumque quieli, scelera perpetrentur, et illos qui ignoranler excommu-
    adversus quoslibet eis ihfensos, paterne providet. nicalis communicant, seu illos qui communicant cum
    Legenda est ea de re ejus epistola 13, lib. i, ubi eis qui communicdnt excommunicalis. Quicunqueau-
    Manassem Remorum archiepiscopum raonachos tem oralor, sive peregrinus aulviaior in terraexcom-
    sancti Remigii vexantem comprimit; plures adLan- municatorum venerit, ubi non possit emere, aut non
    francum scripsit in gratiam mouaehorum Angliae. f) habet unde emat, ab excommunicalis accipiendi li-
    Eorum plerosque in cardinalium collegium adlegit; centiam damus. Et si quis excommunicalisnon sus-
    statim atque pontifex fuit renuntiatus, Casinensem tentatione superbim, sed humanitatis causa aliquid
    abbatem sibi adesse- voluit, ac morli proximus Hu- dare voluerit, non prolribemus, Idem testatur Ber-
    gonem Diensem, Ottonem ex Remensi canonico mo- tholdus Constantiensis presbyter in Chronico ad
    nachum, tunc cardinalem Ostiensem, ac Desideriumi annum 1078. Haec procul diibio didicerat Grego-
    Casinensem, solos ut sibi substituantur dignos de- rius ex beati Patris Benedicti regula, qui semel et
    signavit, ex quibus duo ultimi Benedictini pontifi- iterumvetat, ne illi, qui quanta sit excommunica-
    ces fuerc. Denique, ut ait Ordericus Vitalis, libro iv,, tionis poena ignorant, ea feriantur. Et quidem cum
    alios quoque mqnachos, prout ratio ducebat promo- ejusmodi censurae nonnisi ad aedificationem adhi-
    vit, el diversarum ecclesiarum lutelm digniter prm- bendse sint, aliter agendo, in destruclionem eas
    fecit. frequentius usurpari conlingit. Plura habentur va-
    6. Auctoritatis et disciplinoe ecclesiasticae acerri- riis in conciliis,quse abeo ponlifice congregata sunt,
    mus vindex fuil Gregorius, tam ante quam postt ad disciplinse ecclesiaslic33 restitulionem, viliorum-
    initum ponliricattim. Fervebat polissimum ejus stu- que exstirpationem praeclare sancita, quse hic fu>-
    145 PROLEGOMENA,— ACTA S. GREGORH. 146
    sius describere non est nostn instiluti, et quidem A Roderici, non servaretur. Typis tandem editus est,
    habentur in vulgatis conciliorum collectionibus. jubente cardinale Ximenio, qui In capella quadani
    8. Idem reformandae Ecclesise, virtutisque pro- Ecclesiae Toletanse, nonnuUisque in ecclesiis pafo-
    movendaa ardens studium, plerisque in ejiisdem chialibus hodieque observari dicitur. Caetel-umeo-
    beati pontificis epistolis elucet. Inter quas complu- dem flagrabat desiderio Gregorius cum F. Sueouum
    res sunt ad varios totius orbis Christiani reges et regi graiulatus est, quod Gallicanos quosdam verbi
    principes, quibus bonos laudibus et gratulationibus Deiadministros suscepisset, a quibus ritus Romanae
    ad majora pro Ecclesise utilitate suscipienda adhor- Ecclesiseacceperat; ipsum vero interpellat epistola
    tatur; vitiosos vero nititur minis et ecclesiasticis 11 lib. VHI,ut noiinullos e suis clericos aut episco-
    censuris ad meliorem frugem revocare. Alfonsum pos Romam mittat, qui, sedi aposloliese gentis mo-
    Castellaeregem, qui uxoris suae consanguineam in ribus et terrm habitudinibus expositis:, inde mandata
    conjugem assumpserat ab incestuoso connubio de- in patriam referrent, queis tota gens imbueretur.
    terruit; Robertum Guischardum Nortmannorum int Ad idem pertinet epistola 13 libri vni, in qua Olaum
    Italia principem, qui Ecclesiae lerras devastabat^ Norvegiaeregem monet (quod se jam Danorum regi
    communione privavit, ac postea facti poenitentenf scripsisse dicit) ut de junioribus etnobilioribus regni
    restituit communioni ecclesiasticse.Econtra oplimos B sui aliquot ad aulam Romanam mittat, qui sub alis
    principes modis omnibus quibus valebat, sibi sat- apostolorum Pelri et Pauli eruditi, postea in patriam
    agebat devincire. Hinc mitrae usum Bohemiae duci, red-"ies, tolam regionem in Romanse Ecclesiae con-
    ab Alexandro II jam permissum, confirmavit. Suei- suetudinibus erudire possent. Nonnulla ab eo circa
    no Danorurn regi litteras non semel scripsit, quibus ritus ecclesiasticos instituta refert auctor Micrologi,
    ipsi, ob propensissimam in sedem apostolicam vo- quse a Baronio laudantur ad annum 1085.
    luntatem gralulatus est, atque ab eo expetiit ut 11. Berengarium haerelicuro post iteratas con-
    unum e suis filiis in Italiam mitteret, qui dux, prin- demnationes saepius ad vomitum redeuntem com-
    ceps ac defensor Christianitatis esset. Ad ejusdem pressit vigilantissimus pontifex, et quem anno 1055,
    regis Sueini filium, jam patri defuncto suffectum, sub Victore II tunc sedis apostolicaelegatus in con-
    scripsit, ut eum patris suijvirtutis aemulum ad Ec- cilio Ttironensi, ad ejurandam suam hseresim jam
    clesiarum defensionem mvitaret. compulerat, pontifex factus eumdem Romam accer-
    9. Ingens etiam illi desiderium inerat omnes Ec- situm semel et iterum in duobus conciliis, post
    clesias in unam fidei concordia revocandi; quantum editas duas fidei confessiones Ecclesise reslituit.
    vero effiagitaverit unionem Ecclesiae Grecae cum r Sed de liac re actum est in praefalione huic tomo
    Romana, discere licet ex ejus epistola decima octava praefixa.
    libri i, quae est ad MichaelemOrientis imperatorem 12. At hic omittere non licet, summam ejus in
    data. Quin et in Orientem proficisci meditabalur, sacrosancti eucharislise sacramenti frequentatione
    quod Henrico Romanorum regi epistola 50 libri n devotionem, ac pietatem in bealissimam virginem
    testatus est, non solum ut Groecos, Armenos alios- Mariam, quae duo tanquam firmissima in humani
    que haereticos Ecclesiae reconciliaret, sed etiam ut generis hostem propugnacuta, Mathildi comitissse
    Christianos eriperet, qui sub Saracenorum servitute ita commendavit, ut simul ea cum peccati odio, hu-
    gemebant. milique cordis contritione conjuncfa esse voluerit.
    10. Omnes ita Romanae Ecclesise communionem Legenda est ea de re ejus epistola 47 libri primi.
    ambire volebat, ut etiam rituum discrepantiam aegre Inter cmlera, inquit, qum tibi conlra principem mun-
    ferret; hinc tantopere desudavit, ut ritum Mozara- di arma, Deo favenle, conluli, quod potissimum est,
    bicum, quo a compluribus saeculisHispaniarum Ec- ut corpus Dominicum frequenler acciperes indicavi, et
    clesiae utebantur, penitus auferret. Exstant ea de ul certm fiducim Malris Domini le omninocommitte-
    re ejus epistolae 63 et 64 libri i ad Alfonsum Ca- res prmcepi. Tum profert selecta ex sanctis Ambro-
    stellae, et Sancium Arragoniae reges. Miraculo hac D sio, Gregorio, et Joanne Chrysostomo teslimonia,
    occasione Mozarabicum rituin divinitus approbatura quibus illi sanctissimi viri ad frequentanda sacra-
    fuisse aiunt'vulgati auctores Hispanici, ita ut pro- rnenta-, sui sevi fideles invitabant; tandem laudata
    jecto in ignem libro Mozarabico simul cum eo qui beatissimse Virginis erga peccatores conversos cle-
    ritum Romanum complectebalur, isto Jn faviUas mentia, sic concludit : Pone ilaque finem in volun-
    statim redacto, prior iUsesusservatus fuerit. At ne- taie peccandif et proslrata coram illa, ex corde con-
    mo hoc scripsit ante Rodericum archiepiscopum Irito et humiliato lacrymas effunde, invenie* illam
    Toletanum, ut observat piissimus cardinaUs Bona, indubitanter prompliorem, etc..
    qui Rodericus circa saeculi decimi tertii medium 13. Gregorium etiam ante mortem miraculis ela-
    vivebat. Nec verisimile est ritum hune ab Hispanis ruisse innuit Lambertus Scafnaburgensis monachus
    fuisse dimissum eo ipso tempore quo tam aperto ad annum 1077, ubi ait signa et prodigia, quse per
    miraculo ab ipso Deo comprobatus fuisset. Quamvis ejus orationes frequentius fiebant, simul cum zelo
    non ita in Hispaniarum Ecclesiis ejus usus abolitus ferventissimo, quo pro Deo et ecclesiasticis legibcs
    fuerit, ut in plerisque monasteriis, imo etiarn in exaestuabat, sufficienlia fuisse ad explodendas ejus
    Bonnullis ecclesiis cathedralibus, adhuc lempore inimicorum venenalas detractioiies. Obiit Salcrni.
    '
    147 S. GREGORIUS VII PAPA. 148
    qtio, ut Henrici insidias~evilarcf, coufugerat. Nulla A gularem pro ejus defensione librum edrdit coniia
    esl circa ejus mortis tempus dissensio apud auclo- Guiberlum antipapam. Ceeteros omitto, quorum vel
    res vulgatos, qui omnes falenlur eum anno 1085, nomina solummodo recensere ob multitudinem
    die 25 Maii, e vivis excessisse. Ibidem sepultus est in facile non esset. Eum confessoremelmarlyrem obiis-
    ecclesia metropolilana. At memoria lapsus esl Or- se dicil Hugo Flaviniacensis in Chronico, ubi plura
    dericus Vitalis lib. vm, ubi scribit Gregoriura Be- de ejus gestis etobitu referuntur. '
    neventi exccssisse e vivis, ibique fuisse sepultum 14. Grcgorii lamen festum ante saeculi hujus ini-
    in confessione beali Bartholomwi aposloli. Miraculo- liiim publico cultu, celebratum husq.uam fuit, quod
    rum copiam ad ejusdem ponlificis tumulum factam prinium fieri permisit Paulus V summus pontifex, ut
    fuisse lestatur idem aiiclor. Ubi, inquil, meritis ex ejus bulla palet, data anno 1609, quam integram
    ejus fidei petenlium miraculomm copia divinitus os- refert Papebrochius in prsemissis ad <jusdem beali
    tensa est. Tum subjungit : Nam leprosi de aqua viri Vitam paragrapho 2, ubi et habet litteras Joan-
    unie corpus ejus ablulum fueral pelierunl. Qua con- nis Beltram de Guevara archiepiscopi Salernitani,
    secula fideliter loli sunt, el opitulanle Deo prolinus qui ejusdem beali pontificis oflicium solemni ritu in
    mundati sunl. Laudes ejtis auclores plerique, re- tota sua dicecesi recitari prsecepit. Gregorii lamen
    centiorcs simul et antiqui, fusius prosequunlur. " inemoria jam anlea in Martyrologio Romano consi-
    Gretserus in ejus apologia quinquaginla omnino gnala fuerai, anno scilicet 1584, quo Gregorii de-
    rccensetejus laudalores. Petrtts Daraiani eu-msan- cimi ieiiii auclorilate illud fucrat emendalum. In
    ctissimi ac purissimi consilii virum appellal. Desi nova ejusdem edilione a Baronio procuraia aucto-
    deriiis abbas Casinensis, qui ei sub Victoris III no- ritate Sixli Y, idem beatus pontifex laudatur his
    niiine successit, libro lertio Dialogorum eumdera verbis die 25 Maii : Salerni deposilio beali Grcgorii
    Chrisli Ecclcsiam verbissimut et cxeinplis illuslrassc papm seplimi, ecctesiaslicm libertalis propugnatoris
    scribit. Sanclus Anselmus Luccnsis cpiscopus sin- ac defensoris acerrimi."

    VITA SANGTI GREGORU VII

    Auctore Paulo Bernriedensi.

    (Vide supra in Aclis jam edilis hujus voluminis, col. 39.)

    DE GESTIS GREGORII VII

    Conlra inveslituras et Simoniam, et pro cwlibatu dericdrum.

    (MABILL.,Acla SS. Bened.%Prsef. ad parl. n Saic. III, p. 41.)

    Gregoriuni VII magnuni virum fuissc, el magnos iC sseculi priiicipibus, obstrepenlibus undique insultan-
    ni exiguo corpore gessisse spirittis , etsi non con- tibtisqtie adversariis, id esl Nicolailis et Simonia-
    seutirent onines, certc salis superque contestaren- cis, qui principum animos in eum accendebant, in
    tur prseclara facta qusa pro iiislauratione ecclcsia- primis Henrici imperatoris cujus partibus acEiaire-
    stic;e discipliuse aggrcsstis csl et maxiina ex parte bant, ut ipsos adversus Gregorium ejusque decrcla
    perfecit. Qtiod si in quibusdani vidctur excessisse tularctur. Sane Gregorium suopte genio potius ad
    inodtiin, ut diflicile est euni in rebus arduis ct diflt- indulgenliam quain ad immoderatum fervorera pro-
    cillimis semper lenere, cxcusare ipsuni debent lan- pensum fuisse probant tum ea qiiai pro restitulione
    torum factorum merita; quae in rem publicam Cliri- niuliorum episcoporum gcssit ( GREG.VII, lib. v,
    slianam rcdtindarunt, a iieinine jure improbanda. ep. 17), tum Iitteree quas principio ad Henficum
    Quid cnim probabilius, quid vcro difliciHus qtiam inipcratorem scripsit (Hb. m, epist. 7 et 10,etc).
    ecclesiasticarum invcstittirartini abttsits, tanto lein- Verum pontificis animum exasperavit illius per-
    porum decursii, tanla saecularium principttni aucto- vicacia siniul et inconslantia : pervicacia qui-
    ritale obfirmatos, penitus evellere, Sinioniara fcrc dem in resistendo Gregorii piissimis ac neces-
    uhique giassantem exstirpare , c;elibatum clerico- sariis studiis pro reformandis clericis; inconstantia
    rttm pene ab intcrilu revocarc? Et tamen (quod vero , quippc qui toties datam fidem fefellit. His
    Leo IX caeterique post eum Romaiii pontifices nullo. accessit quod ponlificem ipsum Romae in custodiam
    propemoJum fructu tentaverant) iiaec omnia prse- retrusit, Guiberto anlipapa in loeum ejus iutruso.
    siilit strcnuissimus poutifcx , renitentibus passim In his iiorro aliisque ita niodum semper leuere, ut
    Ii 9 PROLEGOMENA.- ACTA S. GREGORH. 15(
    in aliquo npn excedatur, impossibile est. Al Grego- A purius vivereiit. Quae omnia fuse prpsequitur Pe-
    rium , si qui conviciis lacessiverunt ejas adversarii, trus Damiani in epistola ad Hildebrandum, tunc Ro-
    satis superque vendicarunt illius temporis haud manae Ecclesise archidiaconum , cujus sine dubio
    ignobiles auctores, ad quos lectorem remittere prae- instinctu et consilio id factum est. Verum ubi is
    stat quam de re trita et lubrica plura dieere. summus pontifex evasit, rem utcunque eoeptam ubi-
    Jam anni amplius centum eiuuxerant ex quo cle- que proinovit, ac demum perfecit, frendentibus in .,
    ricorum caelibatus sacer, ad id tempus intaminatus, eum impudicis clericis , et calumnias in ejus pudi-
    lot sseculorum usu, tot tantorumque virorum pudi- citiam jactantibus, sed tam vano conatu ut nec mi-
    citia et auctoritate cOnsecratus, ab incontinentibus nimam sinislri rumoris maculum conversalionis ejus
    quibusdam et corruptis Ecclesiaeministris attentatus sublimilas admitteret, inquit Lambertus Scafnabur-
    fuerat, cum nimirum indigni Romanam sedem pon- gensis. Certe adeo portentosa et extra omnem fidem
    tifices occuparent; eoque res devenerat ut quosdam visa est etiam Bennoni, schismatico cardinali et
    presbyterospubliceuxores ducere non puderet. Ejus Gregorii hosti infensissimo, bsec calumnia ut, licet
    rei unum e primis exemplum habemus in quodam multa in eum confinxerit, hoc crimen nunquam illi
    presbytero (Anulect. t. III, p. 458) parochiae Cata- objecerit. De his plura dicere supersedemus, cum
    launensis in Gallia, nomine Angelrico, qui feminam B omnibus.obvia sint.
    quamdam coram parcecianis suis. desponsaverat. Ad investituras quod attinet, diu cum imperatori-
    Hanc autem cum ducere domum pergeret, reslite- bus luctandum fuit, ut tandem utrique imperio, sa-
    runt nequissimo conatui ejus boni et pii fidelesque cro et profano, sua jura servarentur. Sed tandeni
    homines, qui eum apud Mantionem episcopum ac- post multas altercationes , in quibus ad extrema,
    cusarunt. Citatus ille ad episcopi praesentiam in non sine utriusque partis culpa ventum est, tandem
    synodo Nonis Maii, Catalaunis habita, culparn con- sub Callisto II res ita composita fuit ut imperato-
    fessus est, missusque ab episcopo ad Fulconem res loco annuli et baculi, quos novis episcopis dare
    metropolitam, incerto ac dubitante qua correptione consueverant, eos sceptro tantum tradito investi-
    et poena novam illam ac malam prwsumplionem rent; quo significaretur eos temporalia jura acci-
    multaret. Quid hac de re Fulco rescripserit, non pere ab imperatore, quod ille per investituras sibi
    liquet; sed tamen ex Mantionis epistola intelligimus vindicare contendebat; et spiritualia non recipere,
    novum illud facinus fuisse et ad id temporis inau- quod pontifices merito ipsi denegabant. Quse hujus
    ditum. Verum sensim eo processit abnormis hsec litis componendse ratio si ab ipse principio inita
    Heentia ut saeculo undeCimo publicae infamiae me- P fuisset, multis et maximis scandalis, bellis ac coe-
    ritum dedecus pene exuisset. Tanto ecclesiaeprobro dibus obviam ituin esset. Breve , sed eruditum ac
    Nicolaus II occurrendum censuit constiluto edito solidum hac de re opusculum edidit Goffridus abbas
    in concubinarios clericos ; et quia in clero Mediola- Yindocinensis, in quo recte jura Ecclesise ac regni
    nensi maxime vigebat haecpeslis, eo direxit Petrum distinguit. Morti proximus Gregorius , rogantibus
    Damiani cardinalem et episcopum Ostiensem cum cardinalibus consilium dedit ut, si veUent hominem
    Anselmo Lucensi episcopo , ut eam emendare, si- in sseculo potentem, eligerent Desiderium abbatem
    mulque Simoniacam labem, quae illius Ecclesiae mi- Cassinensem qui volentiam Wiberti antipapsRinfrin-
    nistros infecerat, tollere conniterentur. Convenere geret; sin ecclesiasticum et eloquentem acciperer.t
    ad synodum clerici coram legatis tanto tumultu ut episcopum Ostiensem Odonem. Ita obiil vir apud
    vix manus ab eis abstinuerint; sed tandem Petri Deum felicis graiim, apud homines austeritatis
    Damiani oratione ac prudentia composita seditio fortassis nimim , inquit Willelmus Malmesburiensis
    est, juratumque a clericis ut deinceps castius ac (WILLELSI. Hb. ni, de Reg. AngL).

    SANCTI GEEGOEII VII


    PONTIFICIS MAXIMI

    VITA, ELEGTIO, RES GESTJE.


    - AUCTORE ONUPHRIO PANVINO.

    (Lib iv De varia creatione Rom. Pont.)


    Edidil GKETSEROS,Operum tomo II, pag. 97, ex bibliothecaBavarica.

    LECTORI.
    Paucis te, Christiane lector, monitum volo, Onuphrrum, dura Sigeberti, Urspergensis et Aventini vesti-
    gia nimis propere sequilur, a recta linea aliquando excidisse, ul contingere solet iis qui duces schismati-
    cos, qualis fuit Sigebertus, vel alioqui parum sanoa ttdei et doctriiise scriptores, qualis Aventinus, absque
    accurato singulorum quse affcrunt examinc sibi deligunt. Sed habes, ctijus filo duclus, a vero nunauaiB.
    151 S. GREGORIUSVII PAPA. 152
    avius habeas, illustrissimum cardinalem Bafonium, Annali undecimo, qiii abanno 1075 usque ad siiniun
    1085 Yitam et res gestas Gregorii VII copiose et fideliter persequitur. Ex quo etiam notulas ad hanc Ouu-
    phrianam commentalionem attexuimus.
    Divinitus autem accidisse reor ut dum sectarii turmatim hujus pontificis nomen et decus oppressum
    eunt, confictis et congestis in eum immensis calumniarum struicibus partim noviSi parliih antiquis, alii
    e contra ex oiihodoxis existerent, qui perditis conatibus sese opponerent, et m.agnanimi poniificis glo-
    riom a nebulis tenebrionum vindicarent; quorum pro optimo pontifice studium nos itidem iroitari vo-
    Inimus.
    Porro ad reliquos Gregorii Vn criminatores accessit his diebus liber posthumus Witackeri $ qui in Con-
    troversia de summo pontifice, quaest. 6, sibi temperare non potuit quominus ipse eliam virulenti sui
    styli et calami spicula in hunc ponlificem vibraret. Sed qualia? ut trivialia, sie et obtusa; quippe ex
    Bennonis et Sigeberti pharetris deprompta; quorum alter juratus, alter juratissimus Gregorii hostis fuit.
    Risi cum Witaekerus Bennonem virum doctum nominat. Qui doctus ille, cujus totus commeiitarius nil aliud
    est quam inscilia et mania? cujus styius est unus quidam perennis barbarismus etsoloecismus?Nimirum
    judicio sectariorum doclus est, quisquis projecte oalumnias in papam fundit, licet id faciat insulsissime et
    inscitissime; ut fecit ille Benno : cui lantum ingenu non suppetebat,iit apte et astute calumniaTi posset.
    Ejusdem farinae sunt reliqui Witackeriani testes, ut conciliabulum Brixiense, Avenlinus et elerici apud
    Lambertum et Nauclerum : qui cum scortationi et Simonise suae, aliisque sceleribus a Gregorio fibulam
    imponi segre ferrent, conviciis in eum debacchari institerunt, ut plerumque fieri assolet, cum quis alicui
    illud quod efflictim deperit, eripere tentat. Illud concoquere nequit Wilackerus, quod papa, Henricum
    absolutionem ab excommunicatione suppliciter posfulahtem, depositis ad papae palatium imperatoriis in-
    signibus, nudis pedibus, cum omnia gelu rigescerent, nonnisi post tridui spatium admisit et exaudivit.
    Quw hmc Luciferiana superbia erat, vociferatur Witackerus. Hiccine vir bonus? Diabolum cerle ipsum hac
    in re malitia et superbia vicit. Minime vero, o Calvinisla. Pertinax morbus acrem desiderabat medicinam;
    et piaculum schismatis tanto cum dispendio imperii commissum, duriore poena expiandum fuit, et versa-
    lilis ac inconstans Henrici animus explorandus, num serio de meliore fruge cogitaret. Nudis pedibus et
    deposito omni corporis cultu, vestibusque ad luctum et moerorem idoneis, poenitentiam agere, offensique
    gratiam et amicitiam postulare, in ecclesiaslico foro perquam usitalum fuit, est cum et in civili.
    Audi, Calvinista, quidipse Henricus non erga unum, sed plurimos Saxoniae principes egerit, cnmin
    gratiam Henrici recipi vellent; nec mea hic adhibebo verba, sed Lulherani Fabricii lib. III Originum Saxo-
    nicarum : Planities ibi laie patens fuit, quam Spiraugiam nominanl, in qua rex in solio suo, auro purpu-
    raque fulgens, solemniter assedit: quem exercitus ad spectaculum dispositus circumstetit, reliclo per medium
    spatio, quo prwlereuntes Saxonum duces atque anlisiites omnibus conspicui essent. Incedebant habitu lugubri
    prmsules, UvezeloMagdeburgius, Bucco Halberstadius, Benno Misnensis,UveriierusMerspurgius. Inter duces
    crant Otho Golingensis,Bavarim exsul, Magnus Eleclor Saxonim, Hermannus pairuus ejus Saxonim <;omes,
    Fridericns Saxonim palalinus, Dilericus comes Catelnburgi, Albertus Turingiw; comites ilem, Rudigerus,
    Sizzo, Beringarius, Berno, el ulii quinqup, ut Siffridus, sed eorum cognomenla expressa non sunt. Eos lio-
    minum generosorum, ingenuorum, nobilium magna sequebantur agmina. In conspectumregis venientes, dd
    cjus pedes sordidati provolvunlur; qui eos jacere tam diu passus esl, donec ipsorum miseria animum- atque
    vultum suum explevisset.
    HaecLutheranus Fabricius de Henrico, qui contra fidem datam omnes istos sibi supplices principes con-
    jeeit in vincula, et a se muiuo disjunctos, in varias provincias sedulo custodiendos ablegavit. Nec forte
    unquam evasissent, si Henrico omniaex animi sententia successissent. Quaero, quls durior fuerit in sup-
    plices, Henricus an^Gregorius? Hic, Henricum post tridui, qualem qualem, submissionem; nec eerte
    spernendam, si seria; aut si tum seria fuit, si constans fuisset, absolvit. At Henricus tot principes, oui
    yltro se dediderant, eo solum consilio ne Christianus sanguis amplius effunderetur, contra pacta conventa
    in carceremcompegit, et indigne prorsus habuit; et nisimetus majoris mali obstitisset, neci dedisset, pfos-
    scrlim Burchardum Halberstatenscm proesulcm, quem pessimis modis oderat. Sed nunc, niisso Wilackero,
    Oiiuphriuni audiamus.

    GREGORII PAPJl VII VITA, ELECTIO, RES GESTTE

    ET

    CONSTITUTIONESCIRCA NOVAMROMANIPONTIFICIS ELECTIONEM.

    Comitia quibus Gregorius papa VII rcnuntiatus ^ Gregorius igitur VII, Hildebrandus antea vocatus,
    est, et, quae circa eleclionem constituerit, descri- fuit natione Tuscus, patria Soanensis et nobili ge-
    pturo, quam vir maxime memorabilis et Romanae nere ortus, ex ea scilicet familia, qusepostea abeo
    Ecclesiae pernecessarius fuerit, non alienum ab in- Hildebraiidina, sive de Pitiliano (cujus oppidi prin-
    stiluto nostro erit pauca qusedam repetere quae de ceps aliquando fuit) appellata est. Patrem ipse ha-
    co in Leonis papae IX renuntiatione dixi, et alia buit nomine Bonitium, virum strenuum. Adole-
    postmodum addere, quibus quisnam vir ille ante scens altae indolis factus, ad imperatoris curiam,
    pontificatum fuerit, et qua occasione tot tantaque iibi valde profecit, se contulit. Inde invidia ob vir-
    memoratu digna contra imperatorem Henricum IV •• • tutem contracta, cessit mullorum furori, se in re-
    pro libetiate ecclesiastica gesserit, inlelligatur. ligionem recludens. Monasticam enim vitam in coe-
    153 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 154
    nobio Cluniacensi, viris sanctissimis per ea tem- X moreretur. Quare statiro ab abbate, et monachorum
    pora refertissimo, sub Odilone abbate professus consensu, magistratus ille, Hildebrando demandatus
    est. est. (202) Quo tempore Brunonem, Romanumpon-
    Sunt qui dicant (197), eum infimo ac penesor- tificem electum Cluniaco, vel per Bisuntium trans-
    dido loco natum, fabrique lignarii filium fuisse, at- ire contigit : quem, clam conventum, zelo hpno-
    que adhuc puerum ad aulam imperialem profectum ris Dei plenus Hildebrandus constantissime de ipsa
    in Csesaris Chunradi, el ejus filii Henrici III curia novitate redarguit, inconveniens omnino esse dicens,
    adolevisse. De qtio comminiscitur nescio quis fabu- et contra sanctorum Patrum instituta, a manu laica
    lator inconcinnas fabeUas : quod cum filius esset maximum Christiani orbis pontificem ad totius Ec-
    fabri lignarii, ex sarmentis ordine compositis in- clesiae regimen vi immitti: verum, si suis consiliis
    scium ipsum has litteras ordine conseruisse, qui- acquiescere vellet, se utrumque pollicetur effectu-
    bus astans homo litteratus legerif, ex ea composi- rum, etquod Imperatoris indignalionem propterea
    lione scandularum, Dominabor a mari usque ad non incurreret, quodque libertas ecclesiastica in le-
    mare; vel, ut alii dicunt, spiritu prophetico magis gitima, justaque pontificis ordinatione illsesa con-
    ductus quam instructus, monstravefit se futurum -' servataque maneret. Cujus monitis vir pius, et san-
    dominum a mari usque ad mare. Inde conjectans B ctus humiliter parens, purpuream vestem statim, et
    vir ille litteratus divinum aliquid in puero, suasit alia Pontificalia indumenta deppsuit; peregrinique
    patri ut eum Iitteris traderet : traditus, ita profe- habitu suscepto, secum ipsum Hildebrandum mo-
    cit ut in cancellariam imperatoris pervenerit: (198) nachum, qui salubre consilium sibi dederat, comi-
    ubi somnio admoriitus imperator de eodem tum tem assumpsit, et coeptum iter Romam versus cum
    scriniario suo, quod cornua videretur habere qui- legatis Romanis, et aliis comitibus episcopis arri-
    bus filium ejus eontereret, hominem in vincula puit. Romae honorificentissime susceptiis, altefo
    conjecisse, sed ab imperatrice Hagnete vinculis li- post adventum suum die, congregatis in basiUca
    beratum, Cluniacense monasterium petiisse, inde- S. Petri cardinalibus, clero, senatu, populoque Ro-
    que profecisse primum in subdiaconum, deinde in mano, eos his verbis ab Hildebrando insti-iictus al-
    .'.-.•
    cardinalem, novissime in Gregoriuiri papam VII. locutus est.
    Sed ego levissimum hominem ridendum dico. Salis Fratres, et amici in Christo mihi charissimi, lega-
    tamen constat eum ex aula imperiali ad ccenobium tione vestra cognita, ad imperatorem' profectus sum,
    Cluniacense profectum : in quo, cum vir evasisset, ut votuntatem et proposilum suum requirerem.';'non,
    rebus gerendis maxime idoneus, atque admodum ut ab eo Romanus pontifex eligerer (205): quem scio
    ^
    sagax, et prudens ab omnibus existimaretur : Ro- nihil juris in hujusmodi electione habere : sed eain
    mam ab eodem abbate suo missus est, ut monaste- ad vos libere pertinere. Huc autem nonob aliam cau-
    rii et congregationis Cluniacensis negotia apud sam veni, quam utapostolorum limina visitarem. Et
    apostolicam sedem percurarct. Diu autem in mo- quoniam hmc aposlolica sedes, jam diu pastore va-
    nasterio ejusdem congregationis sanctorum Lau- cavit, eam amplius sic maUere non expedit. Quapro-
    rentii et Stephani extra muros Urbis Iaudabililer pter vos omnes horlor, et moneo, ut, nulla interposita
    Vitam transegit Benedicto (199) IX Rom. pontifice, mora, idoneum vobis quamprimum eligatis paslorem,
    quo tempore maxima familiaritate usus est Joannis et episcopum. Slatim autem Hildebrandi cdnsilio ab
    Graliani S. R. E. cardinalis, et archipresbyteri omnibus episcopis cardinalibus, cseterisque nobili'
    S. Joannis ante portam Latinam, qui postea Ro- bus ei responsum est: te unuro, et non alium vo-
    manus pontifex, tribus schismalicis abdicantibus, lumus, atque in Romanum pontificem eligimus.
    factus, (200) Gregorius VI appellatus est. Hie Hil- Tuncque archidiaconus S. R. E. mOre majorum
    debrandum jam monachum, propter ejus suavissi- clamavit : Brunonem eplscopum B. Pelrus elegit.
    mos mores, prudentiam, atque admirabilem doctri • Dumque omnis clerus, et populus hoc ipsum con-
    nam, maxime diligebat. Eo autem in concilio (201) clamaret, statim ab omnibus raptus in Pontificali
    Sutrii congregato, ex auc^oritate Henrici Imperato- solio collocatus est; consecratus est autem Pontifex
    fis III pontificatu privato, ejus non immemor ami- ab episcopis cardinalibus, et diademate S. R. E.
    citiae, et beneficiorum, ipsum secutus est usque ad redimitus Romse in basilica S. Petri in Vaticano,
    suum Cluniacense monaslerium, quodab Imperatore astantibus clero et poputo, die Dominica prima
    Henrico, vitandi schismatis causa, relegatus fuerat, Quadragesimse pridie idus Februaru, anno Dornini
    ubi non longe post, Gregorius ipse animi dolore 1059, Leoque IX appellatus est. Sedit autem in
    confectus diem clausit extremum. apostolica sede annos v, menses n, dies VIII.
    Contigit vero ut eodem anno prior coenobii Clu- Consecratus igitur pontifex, ipsum Hildebrandum
    niacensis, quae secunda post abbatem dignitas est, monachum, cujus sano consilio hsec omnia facta

    /1971 ItaBaron., ann. 1075, num. 16. (201) Vide Baron., 1046.
    (198) De hoc somnio nil Baronius; fabulam re- Lege Baron., anno 1049.
    (202) Nihil
    sipit, ut recte judicat Onuphrius. (205) juris habet imperator in electione
    (199) Iniit Benedictus Pontificatum anno 1040. ponlificis.
    (200) Electus anno 1044.
    lf.y S. GREGORIUS VII PAPA. 150
    fuerant, subdiaconum cardinalem, cuslodem altaris A c-xhis se Siiuoniacos fuisse confessi sint et episco-
    S. Petri apostoli S. R. E. oeconomum, atque abba- patibus, quos emerant, abdicaverint.
    lem monaslerii S. Pauli evira muros Urbis via Celebrata synodo, et ecclesiaslicis negotiis nragna
    Osliensi creavit: cujus postea consiliis, et auclo- cum providentia ordinatis, ad Urbem reversus est.
    ritale in omnibus tolum fere pontificatus sui tempus Tunc a papa (207) Stephano IX post splemne sacra-
    transegit. Ab eo enim admonitus, beatus pontifex, mentum, de quo in ejus Yita mentionem fecimus,
    inter alia multa, quae fecit, synodum quoque cele- ci ab omnibus episcopis et cardinalibus praestilum,
    bravit, in.quapleraque contra uxoratos sacerdotes, dejion eligendo Romano pontifice, si se mori con-
    el Simoniacos episcopos decrela statuta sunt. tigisset, donec Hildebrandus, qui lunc ad impera-
    Eo vero mortuo, Hildebrandus subdiaconus a torem super hoc negotio millebatur, rediisset, apo-
    cleio, senalu, populoque riomano legatus, ad impera- stolicse sedis legatus ad imperatorem, et ejus lUium
    torem missus est, ut novum ab ipso pontificem adolescentem Henricum IV missus est.
    Cum autem audita Stephani IX morte rediissct,
    postularet: a quo cum (204) Gebehardus episcopus
    Aichstatensis eleclus, Yictorque II appellatus es- Benedicto X, qui post eum apostoUcam sedem in-
    auctoritate abrogato, (208) Nicolaus II
    set, eum Romam consecrandum adduxit : apud vaserat, ejus maximus renuntiatus est : qui beneficii
    quem etiam plurimum, ut et apud -Leonein IX, iu g pontifex
    omnibus valuit, erat enim vir rerum gerendarum memor, quod enim pontifex Romanus esset, illi
    clarus : cui etiam maximam acceptum referebat, ipsum postMincium, S. R. E.
    peritia valde religionem,
    archidiaconum creavit. Apud Nicolaum ipsum tanta
    vitseque observantiam adjunxerat. ut nihil eo inconsulio
    Post obitum Victoris II dignus Romano pontificatu gratia, et auctoritate valuit,
    decreverit.
    adluic subdiaconus existimatus est. Yerum cum ei unquam pontifex
    Quo mortuo, ecclesiasticae libeiiatis anxius, Ro-
    Slephanus papa IX (205) prselatus, Romanus pon- mani pOntificis electionem, ex manu imperatorum
    tifex creatus esset, apud eum quoque in maxima
    maximus auctor fuit, ut in
    auctorilate fuit; a quo, Simoniaca Iabe Italiam et eripere jam aspirans,
    electione Romani pontificis Ecclesia Romana liber-
    Galliam pervagante, (206) apostolicse sedis legatus tatem suam
    missus est in GaUias cum quibusdam episcopis, ut amissam jam diu in electione suorum pontificum
    contra Simoniacos recuperare inceperit. Cadolo enim Par-
    synodo, quam prselatos Lugduni mensi
    vice In episcopo, qui ab imperatore electus fuerat,
    congregare jusserat, apostolica prsesideret. abrogato, (209) Anselmum episcopum Luccnsem
    qua synodo maxime Hildebrandi virtus enituit et Romae liberis cardinalium
    suffragiis eligi procura-
    religio. Residentibus enim omnibus archiepiscppis; C vit: ejusque jam electi et consecrati partes quam
    episcopis, abbatibus in concUio : archiepiscopus maxime tutatus est. Et ipsius taridem opera effectum
    quidam vir litteratus et eloquens, quod episcopatum est, ut (210) Cadolus ipse, qui armata maiiu bis
    emisset accusatus est. Qui, oninibus accusatoribus Romam venerat, sedem B. Pelri occupaturus, bis
    suisprofusalargitione corruptis, in synodumalia die armis auxilio ducis Gotefridi repressus sit, atque
    reversus, magna cum audacia dixit: Ubinam sunt Urbe fugatus : et demum in concilio Mantuse, ob
    accusatores mei? Surgant in publicum contra mc: eam causam congregato, pontificalus ei ex synodi
    uiodo prodeant. Cunctis autem tacentibus, Hilde- sententia abrogatus fuerit, ordinatione Alexandri II
    brandus surgeus, et se ad illum convertens; Credis, papae approbata, tanquam quae legilimis suffragiis
    inquit, archiepiscope, Spirilum sanctum ejusdem esse facta fuissel; Alexandro vero II, patrimonium B.
    cum Patre, Filioque subslanlim, et divinitatis? Cui, Pctri in Campania, quod Nortmanni occupaverant,
    se crederc respondenti, dixit; Dic: Gloria Patri, et accito duce Gotefrido, cum cjusdem, et MalhUdis
    Filio, et Spiritui sancto. Cuinque archiepiscopus comilissse exercilibus, fugalis Nortmannis, recupe-
    versiculum inchoasset, Gloria et Patri el Filio ex- ravit.
    pedite dicebat: sed, Spiritus sancti vocem nulla ra- (211) Alexandro demum Laterani vita functo,
    tione proferrc unquam potuit. Cumque frequenter D die obitus ejus, cum esset in sacris litteris eruditis-
    repeteret el nihil proficeret, cognoscens se divino ju- simus, et in Romana Ecclesia, tol pontificum supe-
    dicio convictum, ad legati pedes se projiciens, erro- rioruni tempore, omni virtutum genere celeberri-
    reni suum per ordinem confessus est; cum vero mus, omnium cardinalium, et cleri, populiqiie
    oiunium judicio slalim episcopali muncre multatus Romani suffragiis ingenli gatsdio, et surama, con-
    esset, Gloria Patri, cl Filio, et Spiritui sancto, H- cordique omnium voluntale pontifex maximus re-
    bera voce, et expedita decantavit. Quod factum re- nuntiatus est, nullo imperaloris consensu aut
    liquos prselatos Simoniacos adeo perterruit, ut xvn voluntate exspectatis. (212) Ex qua. re schisma

    - (204) Lege Baron. Anno 1054 et 1055. anno 1061.


    /209) Bar.
    205) X. Yide Baron. Anno 1058. (210) AHisCadalous.
    (206) Haec acciderunl sub Yictore II. Bar. annci (211) Bar. Anno 1073.
    1055, num. 15 et seqq. (212) Haec non fuit vera causa selusniaiis, sed
    (207) Bar. Anno 1058, qui rem aliler ex Leont; obstiuatio Henrici, qui inilio electionem Gregorii
    Ostiensi refert. ratam habuit.
    (208) Bar. anno 1058 ct 1059.
    137 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 158
    poslea giavissiinum exortum est: occasione accepta A autera fuerit creatus, et quautae virtunc in Romana
    quod absque imperatoris consensu per electionem Ecclesia existimationis fuerit, subjicere placet, ex
    tantum cleri Romani constitulus fuerit. Ipse autem, ejus electionis forma, quse in libro Registri ejus
    qui multo tempore ad libertatem ecclesiasticam annotata est in hunc modum :
    obtinendam, jam inde a Gregorii papse VI abroga- Regnante Domino nostro Jesu Chrislo.... Reliqua
    tione privatus laboraverat, jam ad pontiticatum vide in Regislro.
    promotus, a ccepto desistere indignum ducens, tam Tunc Hugo Candidus presbyter cardinalis tituli
    ob hanc rem quam pro Simonia exstirpanda, et Sancti Clementis, cum prseter sententiam ejus Gre-
    clerieorum incontinentia reprimenda, plurimum de- gorius ipse a cardinalibus papa renuntiatus esset,
    sudabat. Denique, non solum imperatorem pro deposita simultate, et amicitia ad tempus (214) simu.
    ejusmodi rebus ad synodalia responsa crebro voca- lata, quod esset S. R. E. archipresbyter, vice omnium
    vit : sedetiam, editis decrelis, clericorum a subdia- cardinalium ejus creationem honorifico elogio, quo
    conatu ad episcopatum- connubia, in toto orbc ei gratificaretur, his verbis more majorum fecit:
    Romano prohibuit; formaque gregis factus, quoil Nobilissimi, inquit, cives, nemini vestrum dubinm
    verbo docuit, exemplo deraonstravit: ac fortis per unquam fuil, quin Hildebrandus nostrw Ecclesim
    omnia athleta murum se pro domo Domini ponere archidiaconus, vir prudenlissimus, et spectalw inter
    non expavit. omnes fidei, et probitatis, eam.jaminde a Lconis IX
    Igitur anno Domini 1073, mortuo papa Alexan- tempore mirum in modum suis viriulibus exornaverit,
    dro H, eOque in Lateranensi Basilica honorifice se- laboribus auxerit, sludio, et industria tutatussit,
    pulto, eodem ejus obitus et sepulturae die, videlicet atque a mullis periculis eripuerit. Quamobrem cum
    x Kal. Maii, dum adhuc esset in ejus obsequiis Palres neminem eo apliorem judicaverint ad urbis
    [/. exsequiis] Hildebrandus archidiaconus occupatus, nostrw, et Romanw ecclesiw regimen obeundurn, ego
    repente factus est in ipsa ecclesia maximus cleri et ipsum oimiium episcoporum, presbylerorum, et dia-
    populi Romani concursus clamantium et dicentium : conorum S. R. E. cardinalium nomine, omhibus
    Hildebrandum archidiaconum S. Petrus elegit. Quod eleclioni consentienlibus, nobis, vobisque cpisco-
    audiens ipse archidiaconiis, quam maxime timuit; pum Romanum, el animarum nostrarum paslorem
    multa veritus (erat enim vir prudentissimus) quse pronunlio.
    in hujusmodi tumultuariis electionibus incommoda Quo facto, statim arreptus, et more majorum
    evenire solent. Ad pulpitum igituf, quod erat in media veste purpurea indutus, Pontificalique diademate
    ecclesia Lateranensi, currens, populum ipsum alloqui redimitus, invitus, et reluctans in apostolica sede
    et sedare volebat: et, ut ab hac desisterent novi- magnifice, summo cum gaudio et lsetitia fuit col-
    tate, monere atque adhortari: quippe, quse contra localus; quippe, qui eum unum tantum essc cre-
    canones, qui jubenl ne ante diem tertium ab obitu debant, qui rem ecclesiasticam restiluere, atque
    pastoris novus pontifex eligeretur, et contra con- Romanam Ecclesiam diu servam, in pristinam
    suetudinem, quse per ea tempora usurpabatur, in- libertatem cx imperatoris nianu erucfe, et viridicare
    consulto videlicet imperatore, in novi Romani auderet, et posset. Elcctus aulem Romanus Pon-
    pontificis electione, erat: quod, cum prse tumultu, tifex more majoruin abbati Cassinensi, et ar-
    ct populi furentis celeritate facere non posset (sua-
    chiepiscopo Ravennati scripsit cpislolas (215), qui-
    dente maxime (215) Ilugone Blanco Tridentino tituli bus eos de eleclionis suae forma et modo certio-
    S. Clemenlis cardinale, archipresbytero S. R. E., res lacil.
    qui, ubi omnium vota in eiimdem Hildebranuum Electus igitur Hildebrandus archidiaconus in
    directa esse cognovit, ab incepto destilit, ut archi- Romanum pontificem, tempus opportunum venisse
    diaconi eleclionem impediret, et pontificatum Ro- ratus est, quo ecclesiasticam liberlalem tam Roma-
    manum, quem maxime ambierat, peteret) vi raptus, nse Ecclesise, quam aliarum, pro qua tanlopere
    atque ad Titulum S. Petri ad Vinciila, qui dicitur Q privalus laboraverat, jam pontifex maximus renun-
    Eudoxiae, deductus, ibidem ipso die, ex monacho, tiatus, assercre posset, omniaque in pristinam ven-
    et S. RomanaeEcclesiaearchidiacono, acardinalibus, dicarc libertatem. Verum maxime apud semetipsum
    clero,senatii, populoque Romano, in papseAlexandri contristari, et sestuare ccepit, atque considerare, in
    locum summo omnium consensu Romanus pontifex,
    quot gravia schismatis el aliarum calamitatum
    contra illius temporis consuetudinem, imperatore
    pericula, si pontificatum semel assumptum retinere
    inconsullo, nullaque ejus, aut Germaniaj episcopo- vellet, se, et Romanam Ecclesiam conjecisset:
    rum, et principum interposita aut cxspectata aucto- quippe qui absque iinperatoris, et Gerinaniae prin-
    ritate, renuntiatus est. Sedit autem in apostolica cipum conscnsu, Romanus ponlifex contra consue-
    sede imperalore Csesare Henrico IV Augusto, annos tudinem cfeatus esset. Recordabatur enim malorum,
    duodecim, mensem unum, et dies tres. Qua ratione seditionum, et schismatis, quae in creatione Alexan-
    (215) Qui postea a Gregorio ad schismaticos (215) Recitat Onuphrius has epistolas. Nos omisi-
    descivit. mus brevitatis causa. Habentur tom. III Epistolar.
    (214) Ut nullum violentum perpetuum ; sic nil decretalium summor. pontif. edit. Rom., pag. 550 el
    siraulatuni, diuturnum. Quocirca paulo posl depo- 551, et lom. IH Concil. novx edit. Colon., et apud
    sun iste Hugo larvaro. Bar. lom, XI, anno 1075.
    159 S. GHEGORIUS Vll PAPA. lfiO
    dri II per imperatorem, et Cadolum [ Cadaloum "]A tos suos causam ct modum electionis de se per
    facla fuerant. Timebat imperatorem potentissimum, violcntiaui Romanorum factae renuntiavit, asserens,
    juveneiri, audacem, maxime ferocem Henricum IV, et si electus esset, quia populi furentis voluntati
    quem haud passurum, ut imperii (216) jura deper- resistere non potuisset, se tamen nunquam corise-
    deret, arbitrabalur. Angebat prseterea hominem, crari voluisse, nec velle, nec pontificatus admini-
    quem iuvisum se (217) multis Gcrmaniaeprincipibus, strationem se unquam aceepturum, nisi prius ipsius,
    et magni nominis episcopis se essc cognoscebat. Germaniaeque episcoporum et principum adesset
    Saepeenim sub praedecessoribus suis ad imperatoris consensus. Atque ob eam causam, quamprimum a
    aulam legatus missus, maximam Episcoporum con- populo, post electionem suam, liber dimissus fuit,
    traxerat inimicitiam, eorumque in se odia concita- statiin Albanum exlra Urbem concessisse, ne contra.
    verat, qui nimis asper, durus, et ecclesiaslici rigoris morem ab eodem populo consecrationis munus.
    valde tenax esse crederetur : atque eo magis con- accipere cogcretur.
    tristabatur, quod si occasio in pristinam libertatem Litteris autem suis ab imperatore acccptis, epi-
    reducendi Ecclesiam hoc tempore sublata csset, scoporumque conventu congregato, diligenter Gre-
    nequaquam amplius postea teinpus sic opportunum gorii VII electio examinata fuit (221). Cum vero
    venire posse arbitrabatur. Nam tunc imperator imperator eam legitimam esse, omniumque tam
    adolescens erat, etnondum plane in imperio confir- cleri quam populi Romani liberis suffragiis factam
    niatus : maximis quoque bellorum turbinibus in fuisse cognovisset, tam ipse quam cseteri principes
    Saxonia vexabatur : quae, ut ad alia animum in- ratam esse voluerunt, eique consenserunt, Fuere
    tenderet, eum maxime prohibebant (218). Plures aulem in illo conventu multi Germanise prselati,
    enim primi ordinis viri Saxones ab eo defecerant, episcopi et abbates, qui, gravi scrupulo commoti,
    rebelliones maximas moliti; sibi vero nec animum eamdem ele<;tionemoppugnabant: qui ipsius Hilde-
    nec vires defuturas existimabat ad hsecomnia per- brandi mores, res gestas, inflexibilem constantiaro,,
    ficienda. Et quidem optime noverat quantam rem ferventissimum divini honoris zelum, et tenacem
    moliretur, quam difficilem, arduam, et periculosam. propositi sui voluntatem per multos retro annos,,
    Diflicile quoque in posterum fore existimabat, ut quibus in aula imperiati versatus, tara privatus
    Romanus pontifex quispiam esset, qui haec tentare quam in publicis S. R. E. legationibus fuerat,
    auderet, idqueisuperiorum suorum exemplo. Cum optime noverant. Timebant.enim ne vir vehementis
    enim multoties Stephano IX, Nicolao II et Alexan- ingenii, et acris erga Deum fidei, strictius eos pro,
    dro II persuasisset ut haec molirentur, nunquam negligentiis suis quandoque diseuteret, rationemque
    haec ipsa tentare ausisint, impefatoris omnia pos- c ab eis de gregibus sibi commissis arctiorem exqui-
    sidentis potentiam veriti. Si enim se-in Romanuin reret.
    Pontilicem confirmari non contigisset, de Ecclesias-
    Hi, communi consilio Gaesaremadorti, ipsi Hilde-
    tiea libertate, ad quany tolis viribus anhelabat, brandum maxime cavendum esse
    suggerebant :.
    actum esse arbitrabatur ; nam sc unum tanto nego-
    persuadereque ei conabantur, ut nuUaratione homi-
    tio idoueum esse putabat. nis sibi infensissimi futuri in tam summa et
    Ne igitur aliquando controversia aliqua oriri pos- maxima potestate electioni assenliret, eamque tan-
    set, quod minus legitimis suffragiis electus et con- quam injussu suo factam, irritaro esse,. decerneret.
    secratus pontifex esset, et hanc ob causam de pon- Futurum enim vaticinabantur, quod nisi impetum
    tificatu cum imperatore, quem graviter passurum hominis praevenire maturaret, ut ab ipso Romanum,
    esse non ignorabat, quod eo inconsulto, contra imperium maximam esset jacturam passurum ,
    consuetudinem majorumque suorum privilegia (219) ip^eque imperator, multis calamitatibus et incom-
    imperatoribus ab apostolica sede concessa, ipse modis ab eo iiivolveretur : atque hoe malum, non
    Romanus ponlifex renuntiatus esset, aliquando in alium postremo gravius quam inipsumCaesarem.
    t ontenderet: et, ut ab omnibus legitima ejusdem D redundaturum. Id quoque pro certo affirmabant,.
    ordinatio haberi posset, nec in dubium aliquando quod postea usuvenit, ipsum nihilmagis curaturum,
    vertenda : (nam, si id evenisset, nihil eorum, quse quam ut episcoporum abbatumque collationes ex
    cogitaverat, perficere potuisset) nulla unquam ra- imperaloris manibus et potestate eriperet, impe-
    tione adduci potuit, ut consecrari vellet etcoronari, riumque ipsum omnino pessundaret.
    donec imperatoris, et principum supcr electione His auditis, rex paulisper commotus, a latere suo
    sua exquireret voluntates (220). Primum igitur sta- Eberhardum comitem ire jiissit, qui Romanos pro-
    tim post electionem suam Praesidi Csesareo in Italia ceres conveniens causam ab eis sciscitaretur, quare
    de sua creatione scripsit. Eadem ratione impera- praeter consuetudinem majorum, rege saltem non
    lori Henrico IV, tum in Germania agenti per lega- consullo, Romanae Ecclesiae pontfficem elegissent,

    /216) Sed iura non Jura. (220) Vide Baron. 1073 et 1074.
    Sed Simoniacis et concubiuariis.
    (2171 Vide (221) Rex et principes approbant electionemW.
    (218) Brunonem de bello Saxonico. Gregorii. Vide Epist. Henrici lib. i, epist.
    (219) Nulla exstant hujus generis privilegia : eit Baron. 1075.
    quac exstare videnlur, fictitia sunt.
    161 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORIL 162
    lpsumque, si non idonee satisfaceret, ab accepla A magni ponderis erant, et haud ita facile successura
    illicite dignitate abdicare praeciperet. Is veniens sibi sperabat, slaluit rem paulatim, etisensim inci-
    Romam, benigne a papa Gregorio susceptus esl: pere, lotumque fere annum sui ponlificatus, in ejus-
    cumque ille mandato regis exposuisset, eadem, modi consiliis, usque ad mediam Quadragesimam
    quae regi scripserat, respondit se, Deo teste, hono- tempus congregandse synodi a suis prsedecessoribus
    ris hujus apicem liunquam per ambitionem affe- prseseriptum cOnsumpsit.
    ctasse, sed electum se a Romanis, et violenter sibi Anno igitur Domini 1074, qui adliuc primus erat
    impositam fuisse ecclesiastici regiminis hecessitatem. sui pontificatus, stato tempore hac ratione principia
    Cogi tamen nullo modo potuisse, ut ordinari se recuperandse ecclesiasticse libertatis jecit. In media
    peimitteret, donec in electionem suam tam regera enim Quadragesima Romae in basilica Lateranensi,
    quam principes Teutonici regni consensisse certa quseConstantiniana appellatur, primo synodura ge-
    legatione cognoscerel. Hac ratione dislulisse adhue neralem multorumepiscoporum abbalum,etalioruin
    ordinationem suam, et sine dubio dilaturum, donec Prselatorum congregavit; in qua, circa xxx edidit
    sibi regis voluntatem cerlus inde veniens iiuiitius capituta (224), seu canones, quos dictatus appella-
    aperiret. Hoc ubi est regi renuntiatum, diviua volun- vit: quorum major pars antea parum in usu fuerat,
    lale res humanas ita disponenle, cum imperium B et a nemine prsedecessorum suorum unquam atten-
    Romanum a sacerdotali potestate minuenaum esset, tata : verum ad firmissimum Ecclesise statum ja-
    et ad nUiilum fere redigendum, ipse libenter hanc cienduin, et ad omnia tentanda, quae animo agita-
    salisfactionem suscepit; iisdemque episcopis, qui bat, idonea, Ex quibus illud intelligebatur quse tum
    vera preedicare videbantur, fuluraque, ut praeterita Romani pontificis auctoritas fuerit: inter quse, hsee
    cognoscehant, minime acquiescendum duxit: Gre- praecipue capitula fuere.
    gorium asserens esse virum sanctum, et tanto sa- (Omiltimus brevitalis causa. Vide infra in conc.
    cerdolio dignissimum, atque nunquam beneficii Rom. anni 1076.)
    abs se accepli obliturum ; slatimque, ut consecra- Quibus (225) decrelis gradum sibi fecit, et viam,
    reiur, Isetissimo suffragio rescripsit, et Gregorium ad ea omnia, quae animo conceperat, peragenda :
    episcopum Vercellensem Italici regni cancellarium quihus jactis, etiactis fundamentis in synodo, ten-
    ad Urbem transmisit, qui imperatoris auctoritate landi, quod disposuerat, gratia, benigne primum,
    electionem ipsam ratarn faceret, et ejus consecra- et hunianiter Henricum regem per lilteras suas
    tioni interesset. deprecatus est, ut subjectionem sanctae Romanai
    Gregorius igitur praeter spem quod tantopere c Ecclesiaenon abnueret, lanquam bonus et catholicus
    desiderabat assecutus, ut in ejus eleclione impera- princeps, atque se eidem Ecclesiae devolum filium
    loris esset consensus, nihil differendum ratus, in exhiberct; hortatusque est ut a Simoniaca haeresi,
    proximo Pentecostcs festo, presbylerum se ordinari id est, ab episcopatuum et abbatiarum venditione,
    fecit; et natali die apostolorum Petri et Pauli in sive mercalu, quas largitione correptus conferebat.
    Romanum pontificem eonsccratus, suse coronatio- omnino se temperaret: et a reliquis vitiis, de qui-
    nis insignia suscepit. Confifmalus igitur in Romana bus apud sedem apostolicam, tam sub prsedeces-
    sede, quasi nulla amplius hsesilatio in animis ho- sore suo Alexmdro papallquam se ponlifice renun-
    minum obrepere posset de lcgitima ejus creatione : liato, infamatus et accusatus fuerat, se contineret;
    quippe, quod a cardinalibus, clero, senatu, populo- alioqui se usurura in ipsum et delinquentes cen-
    que Romano, consensu, el volunlate.imperatoris, et suris ecclesiasticis.
    principum aceedente, jam electus, et consecratus QiiEeomnia, ut accuralius intelligantur, et unde
    erat, atque tunc pro legitimo, vero, et indubilato tot malorum et schismatum origo inchoaveril, co-
    pontifice habebatur : non longe post ejus consecra- gnoscatur, eorum tcmporum consuetudinem refe-
    tionem, quod diu ante anlmo conceperat, exseculioni ram, ejusquoprimordia paulo altius repetam.
    mandare disponit. Nam nori solum imperatorem (222) D Erat lum consueludo, a temporibus (226) Caroli
    eleclione Romani pontificis, quod et AdrianuslII Magni imperatoris, primum ex auctoritale Romani
    aliquando fecerat, sed et omni (225) autoritate, qua p.mtificisAdriani Tintroducta, ut alicujus urbis, vel
    reliquos prselatos, episcopos scilicet, et abbales abbatiae episcopo, aulabbate mortuis, slatim clerus,
    consliluebat, primus oinnium Romanorum ponlifi- vel monachi in unum congrcgati, lcgalos ad impe-
    cum privare tenlavit : et, si opus esset, eum non ratorem, qui tunc crat, dirigerent, ad quem defun-
    obleniperantem excommunicare, atque imperio de- cli prselati pedum ponlificale et annulum deferen-
    ponere; recipientesque ab eo prselaturas, simititer tes, eum pro novo anlistite deligendo, nomine sui
    gtadio anathemalis percutere. Sed, quoniam hsec collegii interpellabanl. Qui slatim senatu suo con-

    (222) Quia non competebat illi. quam novi sanxit ponlifex, sed quas apud multos in
    (225) Nulla id auctoritate legilima faciebat. oblivionem venerant.
    (224) Baron. vult haec capitula fuisse conscripta (226) Non est ita. Decepil Onuphrium Sigebertus,
    et edita in synodo 1076. quemegregieconfutat Bar. tom.lX, an. Christi 774,
    (225) Hsec omnia decrela ex jure divino dedu- num. 10 et seqq.
    ciinlur, partim direcle, partini indirecte. Ncc quid-
    105 S. GREQOR'tU&VII PAPA. 104
    gregato, ex ipsius plerumquc senlenlia, ununi vel A. 1 papae II ssecula. Qtio temporum tractu, Longobardi
    ex ipsis collegiis, vcl ex amicis, et capellanis, cae- stib juniore Juslino Auguslo in Italia ex Pannoniis
    terisque domesticis, et familiaribus suis, juxta loci ingressi, ejus primum potiorem paiiem, deinde
    dignitalem, ut ei libitum erat, pro arbitrio a se eie- paulalim fere pmnem, praeter unam tanlum Romam
    clum, annulo, elvirga pastoralipraelati defuncli adse (quam in ejus genlis potestalem, eam acriter Ro-
    transmissis donabat, eumque de illo sacerdotio di- manis pontificibus imperatorum Orieiilalium auxilio,
    plomate suo imperiali (ut tum dicebatur) investitum, ct praesidio fullis defendenlibus, nunquam venisse
    lioc est, illa dignitate donalum, in episcopum vcl conslat) oblinuere. Graeci porro, imperatoris prse-
    abbalero consecrari mandabat, absque alia cleri ct sidiis vel pulsis, vel caesis, cum Ravenna, et Exar-
    monachorum leclione. Hoe autem per Galliam, Ger- chatu, quae sola in imperatoris Constantinopolitani
    maniara, et Italiam, quae tunc Latinus orbis cense- ditione provincia supererat, captis, Romse quoque
    batur, usurpari mos erat. sub regc Aistulpho Longobardi inhiarcnt, multas
    Cujus exemplo caeleri quoque reges, ut Hispanioe, Romanis, qui deditionem facere suasu Ponlificum
    Francorum, Hungarise, et ejusmodi imilati sunt. recusabant, calamitates, et incommodo inlulerunt.
    Hanc autem consueludinem; cum omnes, ut dixi, Yerebantur enim Romani pontificcs Longobardorum
    Latini orbis Ecclesise, lum ssepe, el diu in muUis B 1 feritatem et barbariem; simulque. ne urbem Romam
    suorum ponlificum leclionibus scrvavil Romana Ec- suaeditionis, eam negligentibus Grseeis imperalori-
    clesia, et praesertim in Joannis XIII, Gregorii V, bus, faclam, ct cujus tanquam domini erant, sibi
    Silvestri, Clemenlis, Damasi, Yictoris Nicolaique II eriperent. Quo tempore cum imperii Romani ma-
    ct Leonis IX Romanorum pontificum lectionibus : jeslas in Qriente, omnia sibi barbaris vindicantibus,
    qui omnes, ut supra vidimus, imperalorum Olho- obsolesceret, ac sensim. laberetur, imperatoresque
    nis' l et III, Henrici quoque III et IV sententia, Ro- Constantinopolitani in haeresim lapsi orthodbxam
    mani pontifices sine cleri Romani suffragiis lecti, fidem, catholicamque Romanam Ecclesiam, quae eis
    et ab eisdemimperatoribusper annulum et virgam assenlire nolebat, supef imaginum depositione, op-
    de papatu Romano investiti fucrant. Hanc rem ante pugnarent (nunquam enim adduci potuerunt Ro-
    quadringentos annos tradit Guillelmus Tyrius li- mani pontjfices, ut impiis abolendarum imagihum
    bro i, cap. 15, De bello sacro, ita" (227) : Henricus decretis subscriberent, imo eas contra imperaiorum
    Teutonicus rex, et i.deni Romanorum imperalor a orienlalium furorem tuendas susceperant) Romana
    Gregorio papa VII passus fuerat quwslionem, et con- Ecclesia ob eas causas orienlalibus destituta auxi-
    troversiam non modicam super annulo defunctorum liis, quibus usque ad ea tempora in tuenda contra
    episcoporum et baculo. Incleverat enim consueludo, Longobardos sua libertate usa fuerat, ab eisdem ad
    prmserlim dc imperid, quod decedenlibus ecclesiarum Francorum polentiam et virtutem tum maxime in
    prwtalis, annnlus el virga pastoralis ad D. imperalo- Occidenle ftorentes respicere, et se convertcre coe-
    rem dirigebanlur'; unde poslmodum unum de fami- pit, atque ab eis auxilia contra Longobardorum su-
    liaribus et capellanis suis investitum ad ecclesiam perbiam postulare.
    vacantem dirigebat, ut ibi pastoris fungerelur officio, Primus enim Slephanus II, cum ab Aislulfo Lon-
    non exspeclata cleri eleclione. Quod papa Grcgorius gobardorum rege opprimerelur, a Pippino Franco-
    conlra omnem fieri honeslalem considerans, et jura in rum rege, et Caroli, postea imperatoris, palre auxi-
    eo facto conculcari ecclesiaslica perpendens, semel, se- Iia conlra Longobardos impelravit. Qui in Italiam
    £undo, ac tertio eutndcm itnperaiorem commonuit, ut veniens urbem Romam sedemque apostolicam egre-
    a tam deleslabiti desisteret prmsumptione : quem gie tutatus est, Aistulfumque acie victtim et pacis
    prwceptis salutaribus commonitum cum revocare non condiliones aecipere coactum, diu, dum vixit, in of-
    posset, vinculo anathematis innodavit, qtiod fa- ficio continuit, et exarchatum Ravennae, quem paulo
    etum nimis imperator indigne tutit, etc. Ilsec autem ante Aislulfusde Graccisvi abstulerat, eis ademptum,
    omnia ut accuratius intelligi queant, quia sunt Romanse tum primum Ecclesise donavit.
    cognilu non indigna, nunc brevissime ab origiiae Aistulfo Longobardorum, ct Pippino Francorum
    -repetam, brevique sermone percufram, quae duobus rcgibus vila functis, Carolus Francis, et Desiderius
    iibris supra scripsi. Longobardis praefuere. Quorum ille obsequii erga
    Post Justiniani imperatoris tempora Gothosquev Romanam Ecclesiam, hic vero odii liaeredes fue-
    Italia, qua per LXXVII annos politi fuerant, ab cjus runt. Desiderius, Adriano papa, adeo Romanos
    ducibus Belisario, et Narse, beUo xvin annorum vexareet oppugnare coepit, ut pontifex, qui longe
    postremo exactos, Vigilius, qui tunc pontifex Ro- impar Longobardorum viribus erat, orientalibus
    manus erat, cseterique, qui post eum fuerant, sum- auxiliis destitutus, coactus sit exemplo Stephani H
    mi Ponlifices, Roma, et ea Italiae pars, quae a Lon Cavolum Magnuro Pippini filium Francorum regeni,
    gobardis occupari non potuit, diu sub Imperii Con Saxonico bello tunc implicitum, in Italiam Ecclesiae
    stantinopolilani potestate et proteclione fuerunt, Romanae auxilio evocare. Qui,pontifici obtemperans,
    scilicet usque ad Leonis lconomacbi, et Gregorii in Italiam ingenti eum exercitu, Alpibus- superatis,
    (227) Tradidit quidem hoc Tyrius, sed noii approbavit, 4mo expresse improbavit, et pro detesta-
    bili consuetudine habuil.
    m PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 1G6
    veuit. Ubi Desidcrio acie victo, atque paulo post A ejusmodi privilegium lueri nollent, sed nec ulla
    capto, Longobardorum regnum in Francorum jus imperii jura curarent,eam occasionem naclus (250)
    transtulit. Qui, ut se gratum Roroanae Ecclesise ex- Adrianus papa III sub imperatore Carolo terlio
    hiberet, cujus tuendsecausa opulentissimum regnum anno salutis 884 illud quidem quod sub prioribus
    obtinuerat, tres ex regno Longobardico partes fecit: pontificibus sensim exoleverat, congregata synodo,
    quarum unam, ipsius scilicet regni Longobardici omnino antiquavit et abrogavit, instituens ut in
    isedem Ticinum, et omnia, quae Longobardi in Italia papae electione imperator se non intromitteret.
    antiquitus acquisieranl, sibi retinuit; alteram vero, Privilegium Adriani primi, imperatori ab Adriano III
    quae ea comprehendebat, quae paulo ante Longo- ereptum, (251) Leo papa VIII Othoni primo impe-
    bardi in Ualia orientalibus ademerant Romanorum ratori de Romana Ecclesia optime merito, cum eam
    imperatoribus, id est,exarchatum,Umbriae etPiceni ex tyrannoruin Berengarii et Adalberti manibus
    partem Romanae Ecclesiaeconfirmavit, vcl de novo erutam, in libertatem, quam amiserat, vindicasset,
    largitus est. Tertiam porro, qua ca Italise parte anno Domini 962 in synodo Lalcrani congregala,
    continetur, quse Siciliam versus, in qua Beneven- exemplo ejusdem Adriani primi, qui illod rcgi Carolo
    tum erat, respicit, et hodie regni Neapolitani nomine concesserat, restituit, renovavit, et de novo confir-
    appellatur, duci Beneventano, qui unus ex regio ^ mavit,ut patetexeademdistinctioneapudGratianurn.
    Longobardorum sanguine supererat, et imperatori Porro' autem contra hoc Leonis VIII decretum
    Constantinopolitanocum Sicilse insuladimisit. Qui- nullus deinceps Romanorum ponlificum reclamavit
    bus ita dispositis, primus omnium principum, Ro- vel aperte contradixit (252),usquead Gregorium VII.
    manam quam maxime et dignitate, et profana di- Hicpfimus fuit, qui imperatorum Simonia offensus,
    tione, maximisque opibus auxit Ecclesiam. in contrarium edilis decretis, haec duo Adriani pri-
    Tot igitur, tantorumque beneficiorum non imme- mi, et LeOnis YHI, privilegia omnino abrogavit ct
    mor papa Adrianus, sub quo tam magnifice de induxit. Satis aulenv constat Joannem XIII qui
    Romana Ecclesia Carolus benemeritus fuerat,syno- Leoni VIII immediate successit, Gregorium V et
    dtim 153 episcoporum, abbatum, aliorumque plu- Sylvestrum II apostolicse sedi sola imperatorum
    rium prselatorum anno salutis 785 (228) Laterani auctoritale impositos fuisse, nullis clori vel populi
    in basilica S. Salvatoris, quse Conslanliniana voca- Romani suffragiis expetitis. Caeteri vero Romani
    tnr, congregavit; in qua, ex totius synodi consensu, pontifices, qui inter Joannem XIII et Sylvestrum II
    dedit ei jus et polestatem pontificem eligendi et fuerunt, etsi eos clectos fuisse ab imperatorifous
    ordinandi apostolicam sedem, cum eo tempore non legatur, sed a clero, senatu, populoque Romano,
    Hberis Romani cleri, et populi suftragiis Romanum id accidit,quod eleclionis lempore imperalores urbe
    ponlificem creari mos esset. Insuper episcopos, ar- absentcs, adeo maximis in Germania et alibi bellis
    chiepiscopos et abbates omnium provinciarum ei impliciti essent, ut de novo pontifice Romanae sedi
    subditarum ab eo investiluram accipere definivit, providere non possent. Illud lamen conslat, dum
    corum, quibus praeerant, sacerdotiorum; ita ut nisi imperatores, tres Othones loquor, in Urbe vel prope,
    a rege laudarehtur, et investirentur, episcopus vel aul certe in Italia fuerunt, ct Romanam forte Ec-
    abbas, a nemine consecrari possel : et omnes, qui clesiam pastore vacarc tum coiitigissel, eos novum
    contra hoc decretum egissent, anathemate notavit, et summum pontificem dedisse. Si vero lempore novae
    bona ejus proscripsit. Cujus rei meminit Anastasius electionis, eos ab Italia procul esse coiifgissel, cer-
    bibliothecarius in historia ecclesiastica (229) quem tum est, tum Romanos pontifices a clero, senatti
    iocum Gratianus canonum collector 65 distinctione populoque Romano electos non absque imperalo-
    notavit. rum consensu consecralos fuisse. Fuerunt autem
    Imperatoribus autem, qui Carolo Magno succes- Benedicti duo VI et VII, Bonifacius VII apostolicae
    scrunt,- ad eam ignaviam delapsis, ut non solum sedis invasor, qui cliam exactus fuit, et Joannes
    (228) Niliil de hac synodo hoc anno celebrata D (252) Quid opus erat contradicere, cum utrumque
    inlegitimis et genuinis ecclesiaslicis monumentis privilegium sit fictitium? Nulli imperatori, regi vel
    occurrit. Totum hoc commentum refellit Bar. principi juseligendi pontificem Romanum competit.
    anno 774. Primus, qui hoc jus sibi tyrannice arrogavit fuit
    (229) Gratianus in errorem inductus est a Sige- Theodoricus rex Arianus. Quem Dcus in poenain
    berto, cujus verba verbatim exscfipsit. Sigebertus facti, mox e medio sustulit. Vide Baron., tomo VII,
    hanc fictitiam synodum refert ad annum 775, cur anno 526, num. 22 et seqq. Quem postea secutus est
    Onuphrius adannum 785? In Vita Adriani nil hac de Justinianus, et alii orientales imperatores, qui sal-
    re habet Anastasius. Nec in ejus historia ecclesia- tem confirmandi pontificis jus sibi vendicabant, nec
    stica, quam legi manuscriptam, vel vestigium, vel sine nummorum exaclione, quod non semel dete-
    volam de privilegio pontificis Romani eligendi per statur et amarissime deplorat Gregorius, praesertim
    Adrianum primum Carolo Magno concesso, reperire super iv psal. pcenit. Vide Bar. tom VIII, anno 590,
    pptui. num. 5 et seqq. Pecuniam pro confinnatione pen-
    Recte et legitime fecit Adrianus.
    (250)Leo dendam remisit Constantinus Pogonatus anno Chri-
    (251) non fuit papa, sed antipapa, Quod mirum sti 681, retento tamen confirmationis jure, quo
    ab Onuphrio non fuisse animadversum. Fictitium tamen paulo post tienipe anno 684 penitus se abdi-
    Leonis privilegium solide refellit Baron. anno Chri- cavit. Yide Bar., dicto anno. De concessione qua-
    sti 964 et Gratiani hallucinationem d. 65, cap. 25 dam a.Nicolao II facta Henrico infra dicemus.
    macifeste dcmonslral.
    167 S. GREGORIUS VII PAPA. 168
    XIV, XV, (255) XYI. Quorura novissimns, ut qni- A Victorem II, suo arbitrio Romanos pontifices desi-
    dam scribunt, quod sine imperatoris Othonis III gnavit. Quomodo autem, et qua ratione., ab ele-
    consensu electus et consecratas esset, urbe fugatus, Ctione Clementis II usque ad Gregorii VII pontifica-
    saccrdolio multaltis est, Gregorio Y subrogalo. tum Romana Eeclesia in hujusmodi electionibus se
    Huic igitur privilcgio a Leone VIII, usque ad gesserit, et causarum initia, quae Gregorium YU
    Gregorium Yll, a nemine unquam papa reclama- papam commoverint adlibertatem ecclesiasticain in
    tum esl, quanquam non omnino fuerit negligentia ponlificuscomitiis asserendam,salissupra explicavi:
    imperatorum observaltim. Yerum Othone III irope- nuiic factum exponam.
    ralore sub Sylvcslro II circa annum Domini 1000 Gregorius VII jam inde a Gregorii VI depo-
    mortuo, qui ei successit Henricus II, vir sanctissi- sitione (258) male adversus imperatores ani-
    mus, ac inler divos relalus, et post eum Cunradus II matiis, pontifex factus nullam occasionem prae-
    ejusmodi privilegium curare visi non sunt. Nam lermittebat qua imperatores auctoritate creandi
    post Sylvestrum secundum, qui sub Henrici secundi ponlificem Romanum spoliaret. Cui rei maximum
    imperio obiit, Romani omnes ponlifices usque ad incendium obtulit comitissa Mathildis,quo jure quo-
    Clementem II sine imperatorum auctoritate renun- dam contra imperalorcm ipsum procedere poterat.
    tiati sunt. An autem eorum consensum, antequam B MiHliildis enim illustris illa, et tota Italia eelebra-
    consecrarentur, requisierint, etsi mihi verisimile tissima feraina, Bonifacii maxirai per Itaiiam prin-
    sit, nunquam tamen inveni. (254) Hoc aulem acci- cipis filia et haeres, impcratoris Hen.ici IV vim
    disse credendum, tum propter Henrici II eximiam timens, (259) Longobardioe, Tusciae et Liguriae ali-
    sanctilatem, qui liberam voluerit csse Romani pon- quot urbes jure liaereditario ad- se pertinentes Gre-
    tificis electionem, cujus in superiori libro HI vetus gorio papse et S, R. E. donavit. (24(1)Hincodii inter
    etiam documentum retulil, tum etiam propter Cun- imperatorem ct pontificem semi.iarium primo ex-
    radi II occupationes, quibus et maximis bellis, dum ortum, clini imperator donation'im iUam in imperii
    vixit, detentus est, longe ab Urbe absens. Neque (cujus Mathildis beneficiaria erat) praejudicium ap-
    etiam unquam contigisse legitur,ut uhus exhis duo- probare nulla ratione voluisset; imo ea omnia occu-
    bus imperatoribus Romae, -vel in Italia vacantis pare, tanquam ad se devoluta tentaret. Tunc enim
    sedis tempore fuerit. Nam forte trium Olhonum ponlifex opportunitatcm nactus, quod imperator
    prsedecessorum suorum cxemplo Romanum ponti- sibi jura vindicaret Ecclesise,postea eum excommu-
    ficem dedissent. Cseterum cum ob eorum (255) ne- nicavit, alia demum accedente, quse periculosissima
    gligentiam in imperii jure tuendo, privilegium erat, causa. Henricus enim 1Y imperator, cum mul-
    Leonis YIII forte obsolevisset, octo vel novem Ro- C lis et maximis bellorum occupatiPnibus implicitus
    manis pontificibus sine eorum lectione a clero, ingenti pecttnise vi indigeret, episcopatus et abba-
    senalu populoque Romano creatis, occasione maximi tias, plerumque his (241), qui plus ei offerebant,
    inter tres pontific.es schismatis accepta, Cunradi II largiebatur, personarum conditionis nulla habita
    filius (256) Henricus III in Italiam venit, imperiique ratione. Quod factum hseresis Simoniacae labera fu-
    hoc privilegium magnifice vindicavit (ut supra in gere non poterat. De hac igitur re, et aliis multis
    Clementis HVita docui) et, juxta privilegia Adriani 1 criminibus apud sedem apostolicam tam sub Alexana
    cl Lconis VlIIforniam,abrogatis tribus pontificibus, dro II quam sub Gregorio VII accusatus, soepe a
    Benedicto VIII, Sylvestro III et Joanne XX, Grego-
    Gregorio VII admonitus est et acriter reprehensus.
    rio quoque VI privato, novum ponlificem Romanss
    Quem cum sibi recte admonenti obtemperare nolle
    sedi dedit Suidegerum Saxonem capellanum stium, eum litteris minaruni plenis
    pontifex cognovisset,
    episcopum tunc Bambergensem, quem Clementeni 11 Animum papas suapte natura contra
    cardinalesque, clerum, ac senatum po- urgere coepit.
    appellavit,
    commotum excitabant aliquot Germa-
    pulumque Romanura sacramento adegit in verba sua imperatorem
    jurare cogens, se Romanum pontificem nisi suo niae et Saxonise principes, Henrico rebelles-, quo-
    jussu creatum non susccpluros. Qui, dum vixit, hoc D rum et Nortniannorura praesidiis, comitissse quoque
    (257) prsestanlissimum imperii jus mordicus reti- Mathildis auxilio.fretus, multa contra imperatorem,
    nuit, et Clemenlem II, Damasum II, Leonem IX et cum primum potuit, (242) ausus est.
    Isle Joannes fuit antipapa.
    /255) S. jufe scivit. Saltem catholicis non objecit, nec ulltim
    (234) Henrieus id. quod sibi non debebalur, no- argumentum pro suo Henrico inde duxit. Nec ca-
    luit itidem sibi temere afrogare. Eadem mens fuisse tholici, qui omiies schismaticorum objectioiies sol-
    videlur Conrado SaUco. vunt, hanc unquam attingunt.
    (255) Non fuit ulla negligentia. Obsecro cur vix (258) Non male, nisi qua male jus alienum sibi
    quisquam Adriani et Leonis privilegia contra Gre- arrogabant.
    gorium VII et alios protulit, praeter Sigebeiiura et (259) Lege Bar., anno 1077, mnn. 24 et seqq.
    Walraraum in tractat. de investitufis apud JHyr. (240) Hascnon fiiit prima causa dissidii,sed" Si-
    catal. test.; qui Walramus scripsit huhc tractatum monia, et scclera Henrici, et alieni juris tyrannica
    suum anno Christi m. 1109. usurpatio.
    (256) Idem jus Henrico fuhyquod Theodorico regi (241) Eamdem rationem tenent hodie Turcae in
    Gothorum, hoc est, nullum. Lege Bar. anno 1046. Grseciaet alibi, ubisub se Christianos habent.
    (237) Praestantissimum jus luisset, riisi injuria (242) Sed jure, qtiia pro ecclesiasticaliberlatecon-
    fuisset. Auclor apologiaepro Henrico nihil de hoc tra Uirpissimam Simonioelabem. Lege Bar. 1078.
    {69 PROLEGOMENA.- ACTA S. GREGORII. 17*
    Igitur anno Domirii 1075 rebus, non verbis am- A . tot minis coactus in Italiam, superalis Alpibus, ri-
    plius transigendum esse ratus, legalos suos ad im- gidissimo anni tempore venit, et cum Gregorio papa
    peratorem misit, ipsi mandans ut secunda feria se- (quem Canusii invenerat) post multas preces, maxi-
    cundse hebdomadoein Quadragesima anni proximi mamque prseteritorum poenitentiam ostensam , pa-
    1076 Romam ad synodum veuiret, de criminibus , cem quibusdani duris conditionibus , praeter Italiae
    quae ei objecla fuerant, causam dicturus : alioqui principum voluntatem, fecit, alque ab eo se anathe-
    sciret se absque omni mora eodem die anathemate mate solvi procttravit. Sicque principum Germaniae
    notatum iri. Quae legatio adeo Henricum permovit, vim , et inflexibile conlra etim propositum fregit.
    ut, rejectis statim gravi cum contumelia legatis, Hoc factum est v Kalend. Februarii, pontificatus
    duo tum primum agitaret: unum , ut clam Grego- Gregorii VI! anno quarlo, salutis vero 1077.
    rium capere vel interficere faceret; aliud , ut nisi Caeterum Caesar ingenti melu liberattts, Ilalico-
    ejusmodi res successisset, ipsum pontificatu priva- rumque principum promissis incitattis, Grcgorio
    ret. Quare occulte per nuntios suosegit, ut nocte pontifici denuo rebellis, et manifestus hostis (248)
    Natalis Domini, dum papa missam celebraret, a factus, ipsum r.lam capere Canusio Romam redeun-
    (243) Cencio proefecti Urbis filio, satetlite suo, ipse tem tentavit. Quod ubi alienatum ab se CaEsarisani-
    caperetur, quod etiam factum est. Verum a populo " mum papa cognovil, slatim in Germaniam ad im-
    Romano Cencio proscripto, liberatus impium cona- peratoris hosles Saxones , et alios principes legatos
    tum imperatoris elusit. misit, qui regis temeritatem, scelera et perjuria re-
    Coesar,ubi insidieenon processerant, ad vim con- ferrent, hortarenturque eos ut novum ipsi regeni,
    versus, (214) congregato Wormatiae in proxima Do- Henrico abrogato, crearent, quem ipse postea impe-
    minica Septuagesimae 24 episcoporum abbatumque ratorem inungerel. Germaniae principes, papse lega-
    multorum, quos Gregorius variis excommunicatio- lione audita, illico convenlu in Forcheim congre-
    nibus ante (245) vexaverat, conventu; occasione ac- gato , Rodulfum Suevorum ducem in Romanorum
    cepta, quod (246) absque consensu suo, solis tamen regem elegere, hac conditione, ut sacerdotiorum in-
    Romanis faventibus , apostolicam sedem consedis- vestituras dimitteret, et, ne velut haereditario jure ,
    set, eum papatu privarunt. Cujus privationis for- filios suos successores declararet. Quod ubi Henri-
    mula ejusmodi fuisse dicitur : Quia ergo et introilus cus imperator audivit, vehementi indignatione in-
    tuus tantis perjuriis est initiatus, et Ecclesia Dei flammatus , in Germaniam ingenti exercilu compa-
    tam gravi tempeslate per abusionem novitatum tua- rato regressus, bellum rebellibus principibus in-
    rum periclitalur, et vitam per conversationem tuam islixit: quod '
    vario eventu prope in triennium protra-
    tam multiplici infamia dehonestasti, obedientiam, C ctum est.
    qwm tibi nullam promisimus, nec de cmtero ullam Anno vero 1080 (249). Pontificatus Gregorii VII.
    servaturos esse renuntiamus; et quianemo nostrum, Pontifex, Laterani concilio multorum episcoporum
    ut lu publice declamabas, libi haclenus fuit episcopus, et abbatura in Quadragesima congregato, Henrico
    tu quoque nulli nostrum amodo eris apostolicus. Cui rege bellis Germanicis implicilo , cum ipsum nulla
    decreto non solum Ger-manieeet Galliae multi epi- ratione ex hostium Germanorum manu evasurum
    scopr, sed et Italiaeplerique conventu Papiae impera- sibi persuaderi posset, quod diu anle agitaverat, ali-
    toris jussu habito, subscripsere. quotque decrelis ante sensim prsenotaverat, tunc
    Quo ad Gregorium papam Laterani in concilio primum (250) aperte evomuit. Constitutionem illam
    quadragesimali ab se coacto tam hostili decreto enim tunc primum edidit, qua imperatorem non so-
    perlato, pontifex statim nullas interponendas esse lum auctoritate inslituendi Romanum pontificem
    moras ratus, ex omnium episcoporum et abbatum, (251), quam trecentis prope annis ante praedecesso-
    qui in synodo aderant, sententia, imperatorem , et res sui habuerant, sed et omnibus etiam caeterorum
    omnes ejus fautores et adhaerentes, gravissimo ana- sacerdotiorum investituris privare conatus est, om-
    fhemate notalum, imperio privavit, omnesque sub- nemque episcoporum et abbalum instituendorum
    ditos ab onini ei praestito juramento absolvit. rationem ad electionis capilulorum et monacho-
    Cujus rei occasione, cum universi fere Germanise rum formam reduxit. Cujus decreti exemplum se-
    saeculares principes ab eo defecissent (247), alium quens est:
    imperatorem creare constituerunt, nisi Caesar Hen- « Patrum sanctorum statula scquentes, > etc. Edi-
    ricus ante anni tempus excommunicatione a ponti- tum exstat infra in concilio Romano.
    Dcesolveretur : quem per nunlios suos clam depre- Simoniacos vero appellal, quotquot a manu laica
    cati fuerunt, ne ea imperatorera exsolveret. Csesar alicujus beneficii investituram acciperent. Hoc vero

    (243) Cincio; Bar. anno 1075. (248) Imo et subdolus insidiator. Baron., 1077,
    (244) 1076. num. 56.
    (245) Sed ideo, ut vexatio daret intellectum. (249) Vide Baron., anno 1080.
    (246) Consenserat Henricus, sed ut erat variabilis. (250) Schismaticum haecloctttio decel, non catho -
    consensum postea in dissensum vertit. lieum.
    (247) Imo et episcopi , qui decreto conciliabuli (251) Nunquam habuitjure. Agnum faucibus lupi
    subscripserant, teste Sigeberto, quamvis schisma- eripere, cur non liceat?
    lico. anno 1077.
    PATROI.. CXLVIH 0
    171 S. GREGORIUS VII PAPA. 173
    decreto procul dubio imperator Hcnricus, et omnes A A a tct divcrsarum natwnnm illuslribus doctrina
    reges Latini , et occidentates petebantur (252); ct nobilitate viris frequeiitari contigisset aula im-
    deinde episcopi el universus clerus Galliarum, Ger- pcrialis.
    manise et Italise pulsabantur. (257) Altera vero causa, qua impcrator valde ur-
    De cpiscoporum vero electione ita definivii : gebatur, quas multo majoris momenti existimabatur,
    Quoties defunclo paslore alicujus Ecclesim alius crat: quod si Csesar prasiatorum investitiiras (ita
    est ei caaonice snbrogandus , inslantia visilatoris enim collationem appellabant) amitteret, majorem
    episcopi, qui ei ab aposlolica scde, vel a metropoli- imperii sui, meliorem foitioremque partem deper-
    tano directus cst, clerus et populus, remota omni deret, ct maximarurn calamitatum seminarium im-
    smculari ambilione, limore aique gratia aposiolicm perio faceret. Nam , quando privilegia (258) Carolo
    sedis vet metropolitani sui consensu , pastorem sibi Magno et Otlioni I Augustis ab apostolica sede de
    secundum Deum cligant. Quod si corruptus atiquo proelatorum investituris conccssa fuere, Ecclesiaeet
    vitio (255) aliter agere 'prmsumpserit, eleclionis per- cpiscopatus tunc (259) paupcres, lenues et sine tot
    peram facim omni frueiu carebit, ct de cmtero nullatn rcdditibus erant. Postquam vcro juris imperii facta
    elecltenis poteslaiem liabebil; elcciionis vero poteslas est eorumdem proelato:".;m elcclio, quemadmodum
    omnis in deliberalione sedis apostoticm, sive metropo- "*-el eoctcri principes soccularos imperii, tum Csesares,
    lilani sui consistal. Si enim is, ad quein consecralio qtii dc reiigione bene mereri volebant, sine imperii
    speclal, non rile consecrando, ieste B. Leone, tjraiiam tamen prcejudieio, cceperunt cpiscopos et abbates ob
    benediclionis amiliit, consequenter is, qui ad vanam religionem, tanquam potiora imperii membra, prse
    electionem declinuverit, cligendi polesiale privalur. cseteris laicis principibus honorare; profana ditione.
    His autem decretis, in duobus potissimum, maje- ct ingentibus opibiis honestare ; arces, oppida, ur-
    stas et Romani imperii dignitas cveiiebalur; et bcs, marchias, ducatus, provincias, pedagia, telo-
    quod longe pejus crat, ea fundamenU jacieban- p.ea, vectigalia, portoria et multa aiia, quse imperii
    tur, quibus Romani imperii potestas omnino labe- propria erant, episcopatibusconcedere; quoe vel ex
    factaretur. suis propriis bonis, quoc ad impcrium pertinebant.
    De primo autem dicam : Erat tunc (254) consue- vel ex alienis feudis eranl (260). Nam iaicis princi-
    ludo, ut ex omnibus orbis Latini partibus infinita pibus sine legitimo hserede rnortuis, eorum provin
    prope hominum diversarum conditionttm millia au- cias, qtiaebeneficiario jure ad imperium pertinebant,
    1'a.mimperialera frequentarent. In his adcrant diver- non aliis amplius laicis regulis, sed episcopis con-
    sarum congrcgationum monachi, doctores, viri lit- cedebant; atque hac raiior.e omnes episcopatus et
    terati, nobiles et ignobiles, qui omnes co conSue- abbatias Ilaliae, Galiiarum et Germacise, imo lotius
    bant spe ducfi, ut ab imperatore saccrdotia conse- orbis Latini, et denique ipsum pontificemRomanum,
    qtii possent, quemadmodum nunc usus cst in Ro- ex pauperibus ditissimos et maximos principes fece-
    mana curia. Impcrator ciiim non solum cpiscopatus rant; cx cis scilicet opibus, qtise ar.te imperii juris
    omncs et abbatias, minoraque omnia saeerdotia, erant, in nulla re imperiaiia propterea jura minui
    ijt praabenJas , canonicalus , prasposituras et de- exisiitnantes: quippe quod cerli essent cos omnes
    canatus, et liujusmodi (255) conferebat, sed ctiam, proelatos a se designandos fore , et non nisi jussu
    ut jam visum est, Romanum ipsum pontificcmi suo et voluntate sacerdotia ipsa obtenturos. Gre-
    designabat. gorius igitur suis decretis dimidium (261) impcrii
    Si igitur Gregorii decretis loctts esset, iliico con- Coesaritollcbat. Nani episcopi nulla ratione adduci
    sequebatur ut omnis hsec (256) aiilseimperialis ma- poterant, ut, quas ab imperatoribus antiquis obti-
    jestas obsolcscerct, spe consequendi a Caesaresacer- nucrant, dimittcre et imperatori rcstitucre vcllent,
    dotia sublata, quoejam pcr elcctioncm tradebantur, ctiin ex sua ernendi essent potcslate (id enim Csesar
    nullo amplitis impcratoris intervcntu , nec prseterca^ ipse quoercbat) nec imperator id agere potcrat, ut
    (252) Narao petebatur hoc decreto , nisi Simo--D (258) Videtur totus iste de investituris discursus
    niaci, et qui alienum-jus invaserant; et ab invaso- eflictus ct expressiis ex tract. Walrami, de eodem
    ribus jus sibi reddi postulabaat. Oinncs Iinjus ge- argumento, apud lUyricum in catalogo testium, qui
    neris fuisse aperte faismn est. totns inaedificatur privilegiis nunquam concessis,
    (253) Qu:e sequuntur plane indigna sunt homines sed supposititiis et commenlitiis.
    docto, nedum Onuphrio, qui tamcn hsec ex Ilenricii (259) Non est universim verum, nam Carolus
    potius sensu quam ex suo scribcre videtur. Refertt Magnus araplissimis opibus auxit cum aliasEccle-
    c&im, quis Henrici et schismaticorum sensus fueritt sias, tum maxime Romanam , ut de antiquioribus
    stiper Gregorii decretis. impp. niliil dicam.
    (254) Pessimus et perniciosus hic abusus fuit, etit (260) Plurima quidem ecclesiis donata sunt ab
    ferro excommunicationis recidendtis, ut factum a imperatoribus, etiam immediate, sed non omnia ;
    Greg. VII, qui nundinationem istam sustulit. neque ullus catliolicsc pietatis amans imperator aut
    (255) Ei nimirtim qui plus dabat, sive aptus, sivee princeps eo corisilio Romanam Ecclesiam vel alias
    ineptus esset : quia in aula perpctuoe nundinse B ditavit, ut jus cligendi ct investiendi antistites sibi
    erant. raperet, quia hoc jus non laicis, sed Ecclesise com-
    (256) An aula imperialis florere nequibat sine be- >- petit.
    neficiorum ecclesiaslicorum nunriinalione? (361) Falsum ; nam quse Gregorius Csesari eri-
    (257) Cura pecunise emungendse potissimtim co-i- pere lentabat, nunqiiam fuerunt impcrii de jnrc, scd
    quebat et torquebat Henricum. per vim et illegitimam usurpationem.
    175 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORiI. 17 i
    episcopi ea imperio restituererit, quae ab imperatori- A Fieri ergo non poterat ut, si quis cpiscopaluin
    bus non ut (262) cpiscopi, sed ut imperalia.membra vel abbatiam adipisci volebat, eam aliter quam ab
    obtinuerant. Si igitur proclatorum designatio ab im- imperatore acciperet, et praesortim in, provinciis
    peratore auferrctur, et prselati retinercnt beneficia, imperio subjectis: E contra, si quis ita ab impera-
    et alia, quse impsrii ante fuerant, (235) dimidium lore sacerdotium suscepisset, statim ab episcopo
    imperii oiiiniiio ab imperatore tollebatiir. Romano excommunicatione notabalur ; quam ho-
    ' Accedit
    quod maxiriie Cacsarem angcbat, quod si mines hac tempcstate in lantum timebant, utea
    episcopi Germanise et Italiae, cum ab imperatore una proecipuc Romani poniifices omnia, quse desi-
    eiecti ct inveslili essent, vix in olficio contineri po- derabant, se tandem conscqui posse non dubita-
    terant, ns contra ipsum varias et frequentes rcbel- rint. Quod etiam illis ex voto, quanquam non sine.
    liones molircntur, quid deinceps facturi essent, si pcricuiis et difficullatibus, postremo cessit. Vix
    oriinino cx impcratoris poieslale eruti et liberati enim ab iis dcvotus, alicubi diutino lampore con-
    essent, et in cujusvis Ecclesisc, capituli vel collegii sisterc potcrat, omnibus eum, tanquam pcsiem
    potcslate cssct nobilissimi, et potentissimi episco- pubticam, cvitautibus, cxislimantibusquc, si cum
    patus antislitem quempiam imperatori hostem excommur.icato agerent, se statim vivos terrse hiatu
    acerrimnm ciigere, qui maximooimperii ruinae causa ^ absorbendos.
    deinde essct (264) ? In maxirnis ergo angr.stiis cl calamitatibus, ni-
    Tiaeigitur causae sunt, quoe Cacsarem et coetcros miisquc prcssuris proclati Ecclesise tunc constituti
    laieor, pfincipes qnam maxirnc adversus pontificcm erant, adeo, ut multi potius elegerint dignilatibus
    cdmmoverunt, imperii enim vel omnino tollendi, vel cedcrc, quam vet in imperatoris indignalioncm, si
    in perpetnum stabiliendi causa tunc maxinie tracta- ab eo investituras, quod alia ratione fieri non po-
    baiur. Csesar enim imperii jrira, et ca quidcm sum- terat, non suscipercnt, vct in cxcommunicationcm,
    ma omnino tucri, papa vero Ecclesioe libertalcm, si acceplasscnt, incurrcre, ab omnibusque ludibrio
    nuila impsrialis excidii ratiorse habita, asscrere Iiaberi, et pro impiis et facinorosis reputari. Cac-
    volebat, indignum csse clamitans a manu laica sa- sar qnoque ipse, multiquc alii principes, et praelati
    cerdotes crcari, quanquam id per trecentos fere fuerurit, qui Romani pontificis anathcma, tanquam
    annos a Cavoii Magni tempore (255) sub sexaginta iniquum ct injustum, et proeter lages faclum, con-
    cteo amplius Romatiisponlificibususurpatum esset. temnebant, aliosquc contcmnerc pcrsuadebant ct
    Maxime igitur imperatori laborandum erat, ne hoec cogebant. PopulOrum tamen multitudo, el maxima
    decrcta starent, si imperii jura, inio imperium P principum tam laicorum quam ecclcsiaslicorum.
    ipsum salvum esse vellet, quod ejssmodi papalibus pars, excommunicalioncm papoa maxime vereban-
    edictis procul dubio dissipandum esse existima- ttir ; vel, quod re ipsa scntirent; vel, in imperato-
    bai(2S6). . ris odium, qtii a multis Gcrmanioc principibus, ct
    Pontifex etiam episcrpos (267), abbates cscle- prsesertim Saxonibus, quos ut rebelles Cocsar ipse
    rosque proelatos prima hac frontc his constilutioni- frequentibus bellis aitriverat, ingcnti oclio habeba-
    bus r.on minus sibi infestos rcddidit, quam impe- tur. Ita enim sunt Germanorum principnm animi
    fatorcm ipsum: quibus necesse erat, autepiscopa- (269), ut non nisi coacli, imperatori a sc elccto pa-
    tibus carere et abbatiis, aut excommunicationi rcre velint, avitectuendse libertatis avidissimi.
    subjaccre : ant cpiscopatus et abbatias de manu Hoc igitur papae decreto quam maxime incitati
    imperatoris suscipere. Quod enim tunc collegium sunt episcoporum Germanise et Italioe animi; cui
    vel capitulum auderet contra tam veterem con- cum imperator nulia raiione obtemperare vellet,
    suctudinem (268),- tot sscculis coalilam, et semper papa Gregorius tam ob hanc causam, quam ob
    usurpatam in loeum demortui pontificis, vel abbalis eam rebellionem, quam post primam pacem, et
    novum constituere prsesulem, imperatore poten- absolutionem impctratam fecerat, et alia multa
    tissimo inconsulto ? Nam et eligentes, et electus D crimina, de quibus a Saxonibus apud pcntificcm
    anlistcs non solum votis suis potiri non potuisscnt, delatus fuerat, ipsum Csesarem dcnuo gravissimo
    sed et temerarii ausus statim pocnas imperatori anathemate notatum imperio privavit; Rodulfum-
    luissent. Aut quis episcopus vel abbas, quanquam quc, qui contra eum Augustus ab aliquot Germanis
    lute eligi a suoeEcclesi;e coilegio poiuisset, et prsc- principibus creatus in schismate fuerat, confirma-
    ter imperatoris sententiam, sacerdotium assumere vit, et omncs ab Henrici sacramento absolvit: Gui-
    posset, vel auderet, qui statim a sua sede, alio ab nerlumque arcliiepiscopum Ravcnnatem prasci-
    miperatore subrogato, armata manuejiciendusesset? puum imperatoris amicum, sacerdotio mullatuni,

    (262) Imo, ut episcopi ea oblinuerant. (266) Sed male : nam imperium non dissipatur
    (265) Nihil penitus impcrio dcbitum auferebatur; conscrvationc juris ccclesiastici.
    quia cpiscopimanebant imperii membra, tametsi, ut (267) Simoniacos, qui beneficia ecclesiastica emc-
    episcopi, non iuvcstirentur ab imperalore. rant.
    (284) Hiiic incomrnoJo occurri potest, salvo Ec- (268) Quam vero vefus !
    clcsiacjure, et absque ulla, qure tunc vigebat, Si- (269) Imperatori sponle sua 'jarcnt Germani; ty-
    moniaca beneficionim nundinatione. - ranno non ni;-,icoacii.
    (265) Haccsttnt Sigcberli, non veritatis.
    175 S. GREGORIUS VII PAPA. 170
    ac plcrosque alios episcopos , archiepiscopos et A l manifestum necromanlicum, pylhonico spiritu labo-
    abbates, qui Henrici causam luelanlur, passim ex- rantem, et idcirco a vera fide exorbitanlem, judica-
    communicavit. Quae omnia, cum ad imperatoris mus canonice deponendumel expellendum; et nisi ab
    anrem pervenissent, valde limuit, pontificisque auda- ipsa sede, his audilis, descenderil, in perpetuum con-
    ciam (270)veritus,statuithominempraevenire, quem dcmnandum. Aclum vn Kalend. Julii, feria v, indi-
    videbat totas vires suas eo dirigere, ul se imperio ctione rr.
    privatum, in ordincm cogeret (271), imperiique (275) Csesar quoque Henricus hanc illi epistolam
    majestatem, et jura omnino everterel. Pro ccrto scripsit: Henricus Dei gratia rex, etc. Hildebrando,
    etiam sciebat papam ipsum hosti suo Rodulfo con- ctc. Cum hactenus ex le ca quwsunt Patris exspecta-
    stantissime adhaerere ; se quoque ob frivotas, ut rem, tibique in omnibus tnagna cutn fidclium nostro-
    ipse'dicebat, causas excommunicatum qucrebatur. rum indignalione obedirem, recepi abs te vicissitudi-
    Ipsum itaque pontificatu, alio suffccto, privare nem, qualenroporlebat ab eo qui vitw regnique no-
    omnino constitttit. slri perniciosissimus hoslis esset. Nam cum pritnum
    Igitur codem anno, qui salutis crat 1080 , duo omnem hmreditariam dignilalem, quw mihi ab illa
    contra Gregorium papam concilia in Germania ce- apostolica sede debebatur, superbo ausu rapuisscs,
    lebravit. Primum Moguntiaein Pentecoste xix, alte- R longius inde progressus, regnum Italim pessimis ar-
    rum vero in Italiam veniens Brixinac (272) in Nori- tibus alienare tentasti, neque hoc conlentus, in reve-
    cis, xxx episcoporum. In quo etiam adfuerant prin- rendissimos episcopos, qui nobis veluii dulcissima
    cipcs laici omnes, qui imperatoris causam tucban- membra uniti sunt, manum tnittere non timuisii,
    lur, non solum Germaniac, sed etiam Italiae. Ubi eosquesuperbissimis injuriis, acerbissimisque conlu-
    ox imperatoris aucloritate factus est omnium con- meliis conlra divina cl humana jura, ul ipsi aiunt,
    sensus adversus papam Hildebrandum ; quem pseu- cxagitasti. Qum otnnia, cum ego quadata palieniia
    domonachum toliusque vesanimpesliferum principcm, dissimularem, tu, hoc non palientiam, sea ignaviam
    et prwcipue sanctw sedis invasorem esse afflrmantes, existimans, in ipsum caput insurgere ausus es, man-
    ab apostolica sede depellendum, quanquam inaudi- dans, qum nosti, videlicel, ut tuis verbis utar, quod
    ttim et absentem, judicavcrunt; et ex imperatoris aut tu morereris, aut tu mi/ii animam regnumque
    voluntate Guibertum archiepiscopum Ravennatem lolleres, etc.
    ipsi subrogandum elegerunt. Iloc decreto et epistola ad se perlatis, Gregorius
    Maximum hinc discordiarum initium exortuisa, nihil timens, ut animos snorum confirmaret provi-
    quem electum tam rex Henricus, quam omnes prin- ^ dit, Saxonibusque imperatoris hostibus, ut bono
    cipes, etepiscopi proni in terram adoraverunt (275). animo essent, persuasit. (276) Falsum enim regem
    Ejus porro decreti, quo in concilio Brixinen- eo anno moriturum, constantissime, quemadmodum
    si episcopi factionis Henricianac pontificatum Gre- sibi divinitus revelatum fucrat, affirmabat. Et ve-
    gorio VII abrogarunt, conclusio haccfuit: (274) Quia, rum quidem pracdixit : ssd, fefellit eum de falso
    inquiunt, illum constal non a Deo electum, sed a se rcge conjectura, secundum suum desideriura de
    ipso in fraude, et pecunia imprudenlissime objeclum, Henrico rcge interpretala. Nam, cum post concilium
    qui ecclcsiaslicum subvertil ordinem, qui Chrisliani Brixinense antipapa Guibertus cum insignibus pon-
    imperii perlurbavil regnum, qui regi catholico ac pa- tificalibus in Italiam venisset, imperatoris adven-
    cifico corporis el animi intentat morlem, qui perjurum tum exspectans, a quo armata manu Romam dedu-
    defendit regem, qui ititer concordes seminavil discor- cerctur; imperator vero in Germaniam contra Ro-
    diam, inier pacificos liies, inter fratres scandala, in- dulfum profectus esset, prselio inter utrosque reges
    tcr conjuges discordiam, et quidquid quiete inter pie ad iv idus Octob. inito, Rodulfus rex gravi vulnere
    vivcntes slarevidebalur, concussit: nos, auctoreDeo, saucius,non longe post mortuus est. Rodulfo occiso,
    congregali in unum, legatis et lilteris freti xix epi- ct rebus Germanioa compositis, Henricus ingenti
    scoporum, die sancto prmlerilm Penlecostes Mogun- p cxercitu comparato, in Italiam venit ut antipapam
    tim congrcgalorum, contra eumdem Hildebrandum• Guibertum apostolicse sedi, fugalo Gregorio, per
    procacissimum, sacrilegia et incendia prwdicantem,, vim imponeret.
    perjuria el Iwmicidia defendentem, catholicam ett Quapropter anno Domini 1081 (277), festis pascha-
    apostolicam fidem de corpore et sanguine Domini ini libus celebratis, imperator Henricus in Italiam cum
    quwstionem ponenlem, hwrelici Rerengarii antiquumi cxercitu vcniens, assumpto secum antipapa Gui-
    discipuluin, divinaiionutn ac somniorum culloretn,, berto, ad urbem in vigilia Pentecostes pervcnit,
    (270) Imo magnanimitatem. (274) Hscc sententia ex Urspergcnsi desumpta
    (271) Hoc non fuit propositum Gregorio : sedl est: de qua lege Bar. 1080, num. 18 ct seqq.
    ecclesiac jus suUm recuperare, Simoniam tollere, (275) Vide aBar. 1080, num. 26.
    ti niensas iiummularioriim evertcre studuit. Nec; (276) Haec schismaticis conficta sunt, occasione
    -mperium evertiiur si Eeclesiocjussuum relinquatur cujusdam epistolac a Gregorio scriptse, de qua Ba-
    integrum. ron. 1090 , num 49 et seq. Intulit ca, ut plera-
    (272) Tirolensis ditionis. que alia hujus farinse Sigebertus in suam Chrono-
    (273) Notent haccseclarii. llenricus cum suis nonl logiam. Unde descripsit Onuphrius.
    negavit auctoritatem sedis apostolicae, sed quse ges- (277) Baron. 1081, num. 15 ct seq.
    sit, odio Gregorii, uon sedis aut throni gessit.
    |' 7 PROLEGOMENA.— ACTA S. GREGORII. 17S
    quam rcsistentibus sibi Romanis et Gregorio papa, li sem arcliicpiscopura Ilugonem aut Ottonem Ostien-
    fere per bicnnium obsedit; donec postremo anno sem, sive Anselmum Lucensem episcopos eligere,
    Domini 1085 Nonis Junii, tradentibus se Romanis, quam ipsc primum defunctus esset, studerent.
    ingressus est. Pontifex Gregorius, Urbe partim vi,. His ordinalis, cum tempus obitus sui jamjam ap-
    partim proditione ab Henrico occupata, in arcem propinquarc cognosceret, clamavit : « Dilexi justi-
    Sancti Angeli, quam egregie munierat, cum suis se tiam, et iniquilaiem odio liabui, et propterea exsul
    recepit. At cum nulla inter imperatorem et pontifi- morior. t His dictis, et omnibus ecclesiasticis sacra-
    cem concordise via relicta esset, imperator anno mcntis procmunitus,gloriosus et B. pontifex VIHKal.
    sequenli 1094, Gregorio adhuc in arce S. Angcli Junii, die Dominico, indictione 8, anno 1085, ani-
    existeute, de aliquot procerum et cardinaliura Ro- mam cocloreddidit: ibidemque in ecclesia Sancti Mat-
    mauorum consensu, quos partim vi etmetu, partim thoci,quaeSalerni cathedralis est, honorificentissime
    donis et pollicitationibus in sententiam suam traxe- est sepultus. Vacavit eo mortuo propter temporis
    rat, Guibertum archiepiscopum Ravennatem, cxejus rerumque difficultatemRomana sedes annum unum.
    aiictoritateBrixinsetrieniiioantcRomanumpontificem Cum igitur in principe Romano imperium ab
    designatttm , in anlipapam Dominico die Palmarum Ecclesia prsecisum graviter percussum fuisset, Ec-
    ClernentisIII illi nomine imposito, inaugurari fecit: B clesia quoquc Romana tanto pastore, qui inter
    a quo proximo paschali fcsto cum uxore sua Berta omnes principes prwcipui zcli ac auclorilqlis erat,
    imperator et Augustus coronalus est. Deindead arceni orbata, dolorem non modico.nisensit. Fuit enim hic
    S. Angeli oppugnandam, in qua Gregorius VII perma- pontifex vir conslantissimus, recli propositi tenax,
    nebat, conversus cum eam acriler urgeret, effccit ut et qui a recta via nec minis, nec precibus unquam ne
    poniifex coactus Robertum Cuiscardum cum ma- tatum quidem, ut dicilur, ungucm discessil. Homo
    ximo Nortmannorum exercitu in auxilium suum antiqui exempli, et priscis illis Romanis pontificibus,
    evocaril, cujus adventu imperator perterritus, qui diversa pro Christo cruciatuum generaperlulere,
    Urbe cum antipapa aufugit. Robertus porro in Urbem comparandus, audax, prudens, cauius, et maximus
    veniens, Gregorium arce eductum suoesedi Laterani ecctesiaslica;libertatis asserlor.Umc uni, cum omnes
    restituit; sed audiens imperatorem, quem Urbe effu- Latinae Ecclesiac, tum prsecipue Romana acceptum
    gaverat, reparatis ex Tuscia ct Lombardia viribus referre debet, quod libera sit et ab imperatorum
    cum anlipapa Romam reverti,simulqueRomanorum manu eruta, quod tot divitiis, opibus et profana
    inconslantiam veritus, pontilicem ex Urbe eductum ditione lbcupletata; quod regibus, imperatoribus, et
    secum Salernum urbem munitissimam perduxit, ut omnibus Christianis principibus sit praefecta; a quo
    ibidem, quousque paxdarctur Ecclesiac,permaneret. C i pcstremo, ut omnia verbo uno complectar, maxi-
    Ubi, toto anno 1084 et parte anni 1085 usque ad mus iste eximiusque status, in quo Ecclesia Romana
    diem mortis suse commoralus est, cum impcrator est omnium Christianorum domina; cum antea ,
    et antipapa Romam, eo interim lempore, et omne tanquam vilis ancilla, non ab imperatoribus modo,
    Ecclesiocpatrimoiiium occupassent. sed a quovis principe Romani imperatoris preesidiis
    Quibus faclis imperalor in Germaniam reversus fullo, prcmerelur, ab hoc maxime illius, et omni
    antipapam magna cum militum copia, et Romanis sseculc-tremendsc venerandaeque Romani pontificis,
    commendatuni iu Urbe rcliquii. et infinitse pene potestatis jus manavit. Nam etsi
    Anno deinde, qui secutus est 1085, vir vita ve- ante Romani pontifices tanquam religionis Chri-
    nerabilis, prudentissimus, catholicus, Deo amabilis, stianae capila Christique vicarii et Petri successores
    hwreticorum mtilleus indefessus, ecclesiaslici juris colercntur, non tamen eorum auctoritas ultra pro-
    redemptor ac conservator soleriissimus, perpeluaque tcndebatur quam in fidei dogmatibus vel asserendis
    memoria dignus Gregorius papa VII, cum per ali- vel tuendis. Cacterum imperatoribus suberant (278);
    quot menses Salerni fuisset, magna morbi vi premi ad corum nutum omnia fiebant : ab eis creaban-
    cocpit, exitusque dc hoc mundo tempus sibi adesse lur : de eis judicare, vel quidquam decernere non
    ^
    cognoscens, ante tertium sui obitus diem rogatus audebat papa Romanus (279). Primus omnium Ro-
    ab episcopis et cardinalibus, qui foite tunc cum manorum pontificum Gregorius VII, armis Nort-
    abbate Cassinensi Desiderio aderant, quid de Ro- mannoruni fretus, opibus comitissse Mathildis, mu-
    mansc sedis post obitum suum ordinatione juberet, lieris per Italiam potentissimacconfisus, discordia-
    omnes hortatus est ut procul dubio novum in sui que Germanorum principum bello ciyili laborantium
    locum ponlificem crearent, oranibusque abbalem inflammatus, praeter majorum morem, contempta
    Desiderium proposuit tanlo muneri parem. Prsetcr imperatoris auctorilate et potestate, cum summum
    \i enim, quod is S. R. E. presbytcr cardinalis esset, pontilicatum obtinuisset, Csesarem ipsum, a quo si
    prudentia quoque stinima et religione prsecipua , non cleclus, saltcm confirmatus fuerat, non dico
    singulari prir.cipum benevolentia amicitiaque polle- excommunicarc, sed etiam regno imperioque pri-
    lebat. Quod si liuuc flectere nullatenus possent, ut vare ausus est. Res ante ea ssecula inaudita. Nam
    poniiftcaiuin Romanuin acciperet, aut Lugdunen- fabulas, quac de Arcadio, Anastasio, et Leone Ico-
    "f2*78JNon omnibus, sed nonntillis, idque de facto, (279) Non est vertim.
    non de jurc; vi cl tyrannide, non lcge ct ocquitate.
    179 S. GREGORIUS VII PAPA. 180
    noinaeho circumferuntur, nihil moror (280). Unde iijtim non secundus ille, sed nullus est, etc. ldem et alii
    Otho Frisingensis, horum temporum scriptor: multi scriptores prodidere.
    Lego, inquit, et relego Romanorutu ponlificutn gesla, Cocterum, ut lianc rem semel finiam, hujusmodi
    el nusquam invenio aliquem eorum ante hunc Ilenri- rerum occasione perniciosissima seditio, et hseresis
    cum a Romano poniificc ezconununicatum vel regno omnium pestilentissima Christianum populum hoc
    privaktm, elc. tempore maxime pervagata est, et orbis terrarum,
    Caitcniiii ca qiuehoruni tempomm cardinalis qui- si unquam, hac tempestate a cardine bellorum pro-
    <'.amOcnno, Germanus, iiigrairamimpevatoriscontra cellis jactatus est; et genus humanum undique
    GregoriHmYIIscripjitjanimusnoncstmodofefcIlcrc, arinorum turbine involutum fuit, ita ut nuUius
    eumres ipsse quashiiicpontifici objicit.partimfalsoe, schisroatis tempore graviora Ecclesiam pericula. et
    partim ridiculse sint, ct iH-.lliusmonicnti : cui tum, calamitates passam fuisse legamus.
    qi:od hostis accrrimits Gregoviipapsefuerit, tum ex Gregorio VII expedito, nunc quis Clemens III an-
    his quae dixi nullaleiiiis fidein adliibendam censeo. tipapa fuerit, ct res ab eo gestas aperiam.
    Meam hanc scntentiam confirmare possmit horum CLEMENTIS III ANTIPAPJE ELECTIO.
    temporum scriplorcs, tam Gcrmani quam Ilali, qui Clemens III, qui in schismate contra Gregorium
    de hiijusniodi perniciosa discordia tum ex institulo, papam VII ab imperatore Henrico IY ut (285) im-
    tum obiler libros conscripsere ; inter quos prsecipui pcriijura.tueretur, antipapa crealus est. Fuit natione
    fuerc PaiiltisBcrnriedensis(281), presbyter Rcgino- Italus, patria Parm.ensis, summo loco natus, ex fa-
    burgi; Gerochus Reicherspergensis episcopus (282), miliaCorrigia, quscejus urbis aliquhndoprincipalum
    Lambertus Schaffnaburgensis Hirsenfcldensis mo- tenuit, Guibertus antea vocatns. Hic ab ineunie
    nachus, Chunradus de Licchtenaw, omnes Ger- octale ad curiam imperatoris (quse sacerdotiorum
    mani. Ex Italis item Leo Marsicanus, episcopus consequendorum causa (284), ut nostro t.?i»pore
    Ostiensis; incertus auctor BibliothecaePaiatinsc, qui Romacmos est, tunc ex toto orbe terrarum frequen,-
    Imjus pontificis Vitam conscripsit, et novissime An- tabatur), ut fortunam suam experiretur, accessit,
    selmus episcopus Lucerisis, Gregorii ipsius coope- Chunrado Henrici III palre rerum potiente. Cum
    rator indefcssus; qui hymnos et alia quse de Salva- autem adolescens evasisset ingenio, facundia et
    loris nostri cruciatibusperscripta sunt, de Gregorio prudentia clarus et uobilitate proecipuus haberctur,
    ipso interpretalus est, ejusque doctrinam eleganti paulatim in gratiara llenrici III pervenit; a quo
    libro scriptam confirmavit : vir littcris cruditus, permagnifice semper tractatus est. Apud uxorein
    ingenio acutissimus, facundia prcscipuus, et quod P vero ejus Agnetem lantum gratia et aucloritate va-
    omnihus majus est, in Dei timore et sancta co.nver- luit, ut ipsuni Italici regni cancellarium creari pro-
    salione celebcrrimus, ita ut (am in vita quam post curarit. Eum enim providum, strenuum et pruden--
    mortem miraculis claruisse memoretur.. tem virum in multis arduis negotiis experta fuerat.
    Is seribens ad antipapam Guibertum epistolam in Quo tempore ad ejus nutum, et voluiiiatem totum
    q::a illum procvaricatorem ac superbum vocat, atque imperii pondus vertebatur; in quo munere Ilen-
    inter atia : Ut ergo, inquit, de beato Patre nostro rico III Cacsare Cadolum Pallavicinum in schismate
    Gregorio dicam, quod de Cornelio scripsit beatus contra Alexandrum II pontificem creatum maxime
    Cyprianus : Faclus est Gregorius episcopus de Dei fovit, et, dum potuit, in pontificia dignitate protexit.
    et Christi ejus judicie, de clericorum pene om- Cseteriim Agnete imperatrice a rerum cura sub-
    nium, et, ut verius dicam, omnium leslimonio, de mota, quibus diu post Henrici III mariti sui mor-
    plebis, qum tunc aderat, suffragio, de sacerdolum bo- tem, quod puer erat adhuc f lius cjus Csesar Oen-
    norum virorum et aniiqitorum collegio, cum ncmo ricus, praefuerat; cum nej.otiorum imperiaiium
    cnte se faclus esset; cum Alexandri locus, id esi Petri morem tractandum pro rege puero Anno Colonien-
    locus, ct gradus cathedrw sacerdotalis vacaret; quo sis archiepiscopus ex princpttm consensu susce-
    cccupato in Dei voluniate, atque omniiun nostrum D pisset, Guibertus officio suo privatus est; Verccl-
    consensu ordinato, quisquis jam episcopus voluerit lensi illi episcopo subrogato, cum multorum imperii
    fieri, foras fieri necesse est; non habeat ecclesiasii- procerum invidiam ob virtutem contraxisset.Verum,
    cam ordinationem, qui Ecclcsim non tenet unitatem, cum Henricus Csesar adolescens e tutorum pote-
    qnisquis iile fuerit, licet tnulium de se jaclans, sibi stale exiisset, cognita Guiberii industria et virtute,
    plurimum vindicans, profanus est, atienus est, foris eum inter intimos amicos, et consiliarios suos ac-
    cst; ct cum post primum secundus esse non possit, civit ; et non longe post archiepiscopum Ravenna-
    quisquis post unum, qui solus debel esse, factus esl, tem designavit. Mortuo Alexandro II per aliquod
    (280) Non stint fabulae. Lege Bell. iib. n De btinal, inaulaillegitimum,praesertimcum ineaomnia
    pontif., cap. 19, et lib. ni cap. 2. Vide qtise ad essent venalia, prseterque Simonem et Giezi nemo
    iib. II, cap. 19, diximus. jus diceret. Domnizo de Guiberto: Major erat- cun^
    (28S) Monachus ord. Canon. Regul. S. Augustini. clis Guibertus episcopus urbis Ravennm, doctus, sa-
    (282) Non episcopus, sed praepositus. seu
    piens, et nobiiis orlus, exslileral Parmm civisGui-
    (285) Imo ut libidinem.suam expleret, et jus di- ctericus: ante dum fuil electus Gregorius iste
    virium evei tcret. bertus ipsi juravit.
    (284) Dispar ratio, t>amRomselegitimum est tri-
    £81 PROLECOMENA.— ACTA S. GREGORII. 182
    tempus in officio permansit, et Gregorio VII, qui ei A ut ipse dicebat, coactus, ascendit, ct tribus sibiinvi-
    successerat, fparuit. Cum vero ejus ab imperatore cem succedentibus,supervixit: exlorris diu utraque
    animi alienalioncm eognovisset, ponlittce, cui obe- sede, et Romana et Ravennate, malens, utsscpe di-
    dieniiam praestilerat, prodito, ad impcralorem se cere solilus erat, se apostolici nomen nunquam
    contulit, eumque vchcmenter ambilione inflamma- suscepisse. Cujus cadaver postmodum , pace inter
    tus, contra papam Gregorium concitavit. Quo post- IJenricum V ct Paschalcm II lacla, de sepulcro,
    remo Brixinac ex imperatoris auctoritate pontifi- ubi quinquennio jacuerat, absliactum , crematum
    caiu privato, anno 1084, pontificatus ejusdcm Grc- cst jussu PascUalisII, omniaque cjus acta in sy-
    gorii YII, Guibertus ipse imperatoris jussu vn Kal. nodo Lalerani congrcgata irrita facta sunt.
    Julii, indictione 5, ab cpiscopis qui in eo conveutu De eo ita quidam horum temporum auctor scri-
    aJerant, eidem ponlifici subrogatus est, et CIs- bit : Guibertus, qui posl prmstita domino suo bealm
    mens III appallalus; qui in schismate contra. Gre- memorim Gregorio VII fidelilatis juramenta, et obe-
    gorium VII, Victorcm III, Urbanum II et Pasciia- dientiam septem annis cxliibitam, invasil aposloli-
    km II, sedit annos plus minus xxi, anno deinde cam sedein, Henricumque imperutorem absolvit ab
    108';, Romas xi Kal. Aprilis, die Dominico Palma- observationejurisjurandi, quod apud Canusium Lom-
    rum ab episcopisBononicnsi, Mutinensi ct PSacen- B bardim oppidum olim Gregorio papm prwsiilerat,
    tino, cum cardinales deesscnt, inauguratus, proxi- eum llomam atlraxit, et cum eo pugnare Ecclesiam
    mo Pasdiaii festo imperatorcm Henricum cum Romanam cwpit. li vero qui ex parte Gregorii
    uxore Bsria coronavit. Audito vero Roberti Gui- ultra montes crant, cuin imperalorein in Italia com-
    scardi Nortmannorum-ducis adventu, qui in auxi- morari cognovisscnl, adversus eum rebellare dispo-
    lium Gregorii VII in arcc Sancti Angeli conclusi ve- nunt. Conira hos imperator accedens , vario belii
    niebat, imperaior et aniipapa Urbe excesserunt : eveniu, plurimis prmliis swpe pugnavil, mcigiimutrin-
    Guiberlus quidem in Lombardiam , impsrator vero quecwdes,incendia plurima direptionesque contigerc.
    in Germaniam , ubi anno scqtienti 1085 Moguntise Relictis tundem in Germania copiis ad obsistcndum
    episcoporum Germaniae synodo congregata, ordina- sv.mplu tum suo , tum conduclitio miliie,. Romam el
    tioncm Clemcntis III et abrogalionem Gregorii VII suburbana omnia rapinis, incendiisque et cwdibus,
    confirmari jussit. Quo tempore Ilerimanno primum, quanta poluil, acerbilate vexavil: tandem Simone
    deinde, eo mortuo, Egberto alio regibus a Saxonibus suo , pretio tnagis quam viriute, in apostolica sede
    contra se creatis, ita novis beliis civilibus implicari locaio , imperii ab co accepit coronam ,'tnm non fa-
    cocpit, ut rebus ltalicis amplius sic vacarc non pos- ventibus sibi suisque complicibusBomcms, quam non
    set. Porro autem Robcrto Guiscardo ex Urbe cum contradicenlibus, alrocissimam movit perscculionem.
    Gregorio VII discedente, Guibcrtus ad eam reversus Hujus veigratia, lo.lius fcre imperii Romcni Ecclesias
    cum imperaloris pracfecto arcem S. Angeli et orania desolatw, ei religio Christiana dissipata, et plus quatn
    fere cjus loca obtinuit. - viginli millia hominum , agenie Guiberlo , plerisque
    Audita interim Gregorii YII ctqui illi successe- ;; locis sunt cmsa. Qui cliam, pulsis catholicis episco-
    rat, Victoris III, morte, cum Urbanum II suffe- pis et abbalibus, alitsque Ecclesiarum prwpositis,
    clum esse cognovisset, lum primum intcllcxit adver- doctrina et religioneprwsiantibus, sccleratos et illitte-
    sariorum suoruni odium in se perpetuum esse , se- ralos singulis urbibus, monasteriis ecclesiisqueprm-
    que nunquam ponlifiealum Romanum pacifice ob- fecit; swpe singulos, plerumque binos, annis singulis
    leniurum. Quare tot .,•Urbani II ponlificatu vario (285) magislri sui Simonis mercimonio exsecrando substi-
    cuin Hildebrandina factione Marte conflixit, modo tuens in dcprwdandis locis sanctis sibique non faven-
    Urbe cxtorris, modo ea poiius scilicet, prout sibi libus Christianis , imo ipsis quoque favenlibus, dum
    secunda vcl adversa Romanorum et imperatoris stu- non.esscnl qid armato resisterent, longe lateque smvi-
    dia erant, eam tamen majore Urbani II ponlificalus lia Neronis el Dccii perdita voluntale grassatus est.
    parte obiinuit Urbano ipso Urbe fugato. j) Idetn vero, qui mulio reclius demens papa , quam
    Paschali porro II creaio, cum adversus eum se- Clemcns dictus esset, in oppido suo, quod argenteum
    diiionem ct bellum civile astruerct, tandem in arce dicitur, cxcelsa fabricata turre prwstolatus Simonia-
    S. Angeli, qisoesui juris adhuc erat, mortuus est, cos angelos, cum quibus volando in palv.demSlygiam
    et ad ecclesiam Ravennatcm , in qua sepultuscst, rueret, Deo, per oinnia, Grcgorio papmfavenle, cru-
    translatus pontiiicatus anno xxi, Christi vero 1101. ribus suis confraclis, cum illi nemo apostolicam obe-
    Fuit hic Clemens vir utique litteratus, ingenio, elo- dienliam exliibuerit vel revereniiam , prmter impera-
    quio, nobilitale caeterisqiie animict corporis doiibus torem ejusque compiices, vcl qui se illi propter avari-
    inslructissimus , ct personse reverentia admodum tiam , quw est idolorum servitus , vcl perpeluo , vcl
    clarus; et,qui forsitan Deoplacuisset, nisi viet am- ad tempus sub jurisjurandi sacramento crediderunt:
    bitioneinflammatus, ea quoesibi non licebant, tenias- quorum piurimi, quibus ejus perfidia claruerat, dum
    set; necRoma turic, nec Ravenna bene usus; etqui exsecrabilis divina immolaret sacr.ificia, non adesse
    supra unum papam Gregorium viventem, quanquam, toler.abant, scientes eum nullo Romano successisse
    (-285)Inio curn orthodoxis,.
    183 S. GREGORIUS YU PAPA. 184
    voniifici; sed perfidum, perjurum, invasorem, et Si- A dientia sedes aliquot dies. Nam in schismate con-
    moniacum Gregorio papw superadditum fuisse. Ca- tra Paschalem papam II aliquot habuit successcres
    lliolici vero, qui zelo Dei fidem ac religionem tueban- studio imperatoris Henrici in Italia ab ejus prsefe-
    tur, Gregorio papw, sanclitale ac religione prmstanti ctis, ducibus et fautoribus infelici satis ipsis exitu
    adhwrebant. Ita Leo episcopus Ostiensis libro iu creatos; quorum primus fuit Albertus quidam Al-
    (cap. 69) Historise Cassinensis. teilamus, dein Theodoricus et Maginulfus (527*).
    Cseterum mortuo Clemente III vacavit in sua obe-

    (327*) De quibus omnibus agit postea Onuphrius.

    NOTITIA EX CONCILIIS MANSI.


    (Tom. XX, col. 56.)

    Gregorius, hujus nominis septimus, antea Hilde- B est Nicolaus II, consentire non gravaretur. Quod'
    brandus appellatus, omnium consensu legitime crea- cum feliciter impetrasset, opera Godefredi ducis
    tus est ponlifex anno Christi 1075. Hic patria Soa- schismaticum expujit, ct legitimum pontificem in
    nensis natus est in Tuscia, humili loco, parente fa- posscssionem quietam introduxit. Ejusdem consilio
    bro; sub proteclione sancli Petri educatus. Adole- optimo post obitum Nicolai electus est Alexanderll,
    scens nactus est magistrum Laurentium, Anialphi- expulsusque est Cadalous Parmensis episcopus et
    tanum archiepiscopum. quem non maleficiorum, sed pseadopontifex , quem regii ministri et fautores
    sanctorum principeni ejus temporis fuisse testatur adversus Alexandrum in throiium apostolicum,
    irrefragabilis lestis Petrus Damiani. Proeter Lauren- evexerant. Etquanquam statura pusillus esset, tamen
    tium habuit quoque mqgistrum Joannem Gratianum gralia miraculoruin et prophetise erat omnibus ad-
    archipresbyterum, postea papam Gregorium sextum mirabilis. Nam ad miraculum supra recensitum hoc
    nominatum,. quem secutus est in Germaniam cum addidit longe mirabilius, quod, cum ab Hugone
    se pontificalu abdicasset, eaque occasione apud Clu- Cluuiacensis monasterii abbate Iongius abesset, co-
    niacenses permansit. Cum Leone nono, quem pur- gnoverit cogitationes mentis illius, quibus intra se
    pura pontificali indutum , et per manum laicalem sibi loquens dicebat: Homuncionem exilis staturac ,
    munus episcopale assumentem increpavit, profectus C despicabilis parentelae, tumere et metiri altiora ,
    est Romam, suoque consilio Brunonem poslea Leo- quod tot mundanae potestates nutum illius prsesto-
    nem nominatum eligi praecepit; factus RomanaeEc- larenlur. Cuni eodem abbate orans Christum sibi
    clesiae subdiaconus. Post obitum pracdicti Leonis astantem , angelumque vibrantem gladium vidil, et
    ablegatus est a clero Romano ad imperatorem, pe- futuram mortalitatem prsedixit. Petro Damiani, qui
    tens ab eo ut, cum rebus Ecclesise perturbatis sibi per somnium oculorum lumen sibi amisisse visus
    id non licebat, Romanum ponlificem non suo sed eral, somnium ejusdem exponens dixisse scribitur :
    cleri nomine eligeret, electumque contra invasores Nequaquam, ut times, propinquae est mortis indi-
    defenderet. A Victore , quem cligi postulaverat, in cium, sed familiaris tibi aliquis exstinguelur, qui
    Galliam ablegatus, Lugduni Simoniacum qucmdam tibi charus sit sicut oculus. Vere sibi illud per obi-
    archiepiscopum ad confessionem criminis miracu- tum Dominici Loricati contigisse fatetur Petrus Da-
    lose adegit: qui cum in bymno glorificationis, quem miani in epistola ad Alexandrum papam. Sanctum
    Hitdebrandus eum recitare mandaverat, Spiritum Annonem Coloniensem archiepiscopum, de jure re-
    sanctum eflbrre non potuisset, proprio ore confcssus gio in electione Romani pontificis violato conque-
    est se Simoniae crimine pollutum esse. Ibidem S. rentem ita informavit, ut in synodo Manluana de-
    p.
    Hugoni monasterii Cluniacensis abbati Christum as- super celebrata ipse consesserit atque definierit,
    sidere, quidque agendum vel dicendum foret eidem Alexandri justam , Cadaloi injustam et illegitimam
    suggererc vidit. Berengarium etiam Andegavensis electionem ftiisse. His de causis, Alexandri ponti-
    Ecclesiae archidiaconum in concilio Turonensi ad ficis totiusque cleri Romani judicio dignus est ha-
    hacreseos suae iteratam abjuralioncm et catltolicse bilus qui, dum viveret Atexander, cancellarius Ro-
    fidei professionem adegit: tanlum abest ut, quod manse Ecclesise constitueretur, eique defuncto in
    caiumnialur Benno, Berengarianam hseresim defen- sede pontificia subrogaretur.
    deril aut seclatus fucrit. Ctimque post obilum Sle- Eodem die quo Alexander obierat, nimirum x
    phani IX Benedictus , ejus noininis X, pseudopapa Kalendas Maii ,.,pninium cardinalium consensu et
    schismaticus, sedem apostolicam invasisset, missus subscriptione , totiusque populi et cleri approbatio-
    est ad Agnctem imperatricem, petens ab ea ut futurae ne in pontificcm electus est invitus, cum pracconio
    electioni Gerardi Ftorenlini episcopi, qui appellatus virtutum earum quaj in decrelo clcctionis, iniiio
    185 PROLEGOMENA.— NOTITIA EX CONCIL. 186
    epistolarum Gregorii collocato , reccnsentur. Ob A tatibus , jura, tribulum et ccnsum sedi apostolicae
    amorem et cultum erga suum cducatorem, gratitu- dari solila exigerct. Cumque Michael Constantino-
    dinis ergo, voluit nominari Gregorius; et ad con- politanus imperator per litteras Gregorio de susce-
    lirmandam illius legitimam sedem, atque ad redar- pto pontificatu grattilatus esset, ea occasione capla •
    guendam nonnullorum sentenliam de spurio ejusdem ta Dominicum patriarcham Yenetum causa compo-
    pontificalu, ut supra dixi in Gregorio sexto , voluit nendi schismatis ad eum ablegavit. Qttartam lega-
    dici septimus; ut scilicet sextum intermedium ve- tionem misit ad Wratislaum ducem Bohemiae, ut
    rum et legitimum sedis apostolicse pastorem fuisse censum solveret pro ducatu Bohemiae,ut, post usum
    indicaret. Hunc Lambertus Schaffnaburgensis nonii- mitrse concessione Alexandri papae acceptum, se
    nat virum sacris litteris eruditissimum, et in tota facturum volo nuncupato Deo pollicitus fuerat.
    Ecclesia tempore quoque priorum pontificum vir- Anselmum episcopum electum monet ne a rege
    talum genere celebcrrimum. Marianus Scotus his Henrico investitttram accipiat, antcquam rex Ro-
    diebus in Germania scribens eumdem Gregorium manas Ecclesiae de communione cum excommuni-
    venerabilem pracdicat, atque ab co statuta decreta calis habita salisfecerit. Saxones in regem ob ne-
    recitat et laudat. Sigebertus, et si Henricianas par- fanda ejus crimina concitatos, aliumque regem eli-
    tes contra Romanos pontifices foverit, Gregoriique gere conalos, scripto suo cohibuit. Quintam lega-
    nimiam severitatem incusarit, tamen nunquam au- tionem misit in Germaniam ad Ecclesias ejusdem
    sus est dicereillegitimum fuisse creatum pontificem. Germaniae et Galliaea labe Simoniae expurgandas.
    Otto Frisingensis episcopus, eruditissimus scriplor Rex ob crimcn allegatum debita poenitentia peracta
    hsecde Gregorio \II : t Forma gregis faetas, quod eosdcm honorifice suscepit: ne vero concilitim in
    verbo docuit, exemplo demonstravit, ac fortis per Gerraania ca de causa per legatos haberetur, per-
    oniiiia athlcta se pro muro domui Israel poncre suasione Liemari Bremensis archiepiscopi obstilit;
    non timuit. s Unus Ursergensis abbas, idemque quasi bac de causa non ab aliis quam a Bremensi
    schismaticorum patronus, Bennoni schismatico ear- vcl Moguntino sedis apostolicae vicariis synodum
    dinali inhserens, ejus scriploriim qusedam capita conTegari oporleret. Legali Romam reversi rem
    recitat, ncn tamen ut ille spuriam omnino fuisse gestam pontifici exposuerunt. Liemarus secundo ad
    electionem Gregorii ausus est aflirmare, sed ista sedem apostolicam citatus factus est inobediens,
    tantum : i Cum absque regis conscnsu solis tantum rebellis et sehismalicus, resistensquc jussibus le-
    Romanis faventibus huuc apicem conscendissct, gatorum ct ipsius ponlificis regem adversus ponli-
    sunl qui illum non canonice constitutum , sed ty- Q ficem commovit, idque boni quod mente concepe-
    rannice papatum sibimet asseverent usurpasse, rat infelix princeps hujus instigatione aruit. Sed ac-
    pro qua re et a nonnullis episcopis abdicatus est. » eidit Dei singulari beneficio ut, cum adversus Ro-
    Sed quam ista de non adhibito consensu regis manam Ecclesiam principes saeculi ct potenliores
    Henrici falsa sint, patet ex actis vitse hujus Gre- cpiscopi conspirarent, pro defensione ejusdem se-
    goi-ii, in qtiibus rcfertur quod, cum ille ad regem dis Agnctem regis Henrici malrem , Beatricem , et
    scripsisset ne vigore concessi privilegii factsc ele- Mathildcm, ejus filiam adhuc puellam et virginem,
    ciioni assensum pracberet, rex non modo non dis- quanquam Godefrido nupla fuisset, affines excita-
    senserit, sed missa legatione faclam eleclioncm rit. Unde haud dubie originem sumpsit illa multo-
    confirmarit, ejusque consecrationi per legatum in- rum calumnia, quam ad sui expurgationem vulga-
    terfueril. Idem affirmat Lambertus Schaffnaburgen- bant concubinarii, quod post factum divortium in-
    sis loco supra allegato. Videant ergo novatores, ter Matliildem cl Godefridnm, pontifex Mathildis
    qua veritate subsistant illoe calumnioc quas prin- amplexibus furtivis fruereiur : quam calumniam
    ceps schismaticorum cardinalium Benno hujas non tantum suo tempore Lambertus, vcrum etiam
    optimi maximi pontificis mcribus, electioni et fidei hac nostra actale ex rcgesto epistolarum Gregorii
    opponit. Videantquo duce ctauctore cathedram Pe yj Baronius tam erudile ct solide refulavit ac dclexit.
    tri impugnent, quamque graviter impingant, qui atque a mendaciorura involucris vindicavit, ut nemo
    uno, duobus, vel tribus ad summum schismalico- post hac nisi calumniator et haerelicus fabellai men-
    rum fautoribus adhaerescerites, et a triginta duorum daci anres proebere possit. Ut magno Chrislianse
    probatissimorum scriptorum , quos pro Grcgorii religionis bono non solum Saracenos exercilu expu-
    defensione reverendissimus et iltustrissimus cardi- gnaret, sed etiam Orientalem Ecclesiam scbismate
    nalis Bellarminus in controversia de Rom. pontif. ab Occidentali divisam unirct, Armenos a lide ca-
    libro iv, capite 15 nominatim recenset, sententia et tholica penitus aberrantos ad rectac fidei tramitem
    auctoritate temerarie recedunt. Tempore pontifica- reslitueret, plusquam quinquaginta millia militum
    tus, prseter illam vigilantiam quam omnibus prope conscripsit et collegit. Ab Hcnrico , post Saxones
    regibus et episcopis totius orbis diligenter custodien- subjugatos, postque eam vicloriam insolenliore fa-
    dis impendit, post primam illam lcgalionem ad cto coepit contemni, Gurberli antiqui schismatici,
    Henricum regem destinatam, Hugonem Candidum postea vero Bavennalis episcopi, dolo et fraude a
    sanctse Romanae Ecclesiaecardinalem in Hispaniara Cincio Romano prsefeclo invasus, captus, et in
    ablegavit, ut, rccuperatis a Mauris Hispaniac civi- carcere dctcntus cst, quousque per populum tumul-
    187 S. GREGORIUS VII PAPA. m
    tuantan., et tain iinuianc sceius ulcisci paratum , A i cocpit, quem, sibi suoque regno timens, haclenus se
    eriperetur, atquepristince liberlati reslituerctur. Sed colere el obsequiis frequentare simulavit. Qua de
    cum Romano populo viridice tantum scclus irritum causa ilerum Romae synodali consensu excommuni-
    redditum essct, idem Guiberius accepta a papa li- catus, regno, quod Rudolpho collalum fuit, digne
    centia Ravennam se contulit, ibiqtte conspirationcm privari promeruit. Ille vero, habito cum schismati-
    rebellium episcoporum Longobardorum machinatus cis conciliabulo Brixiensi [Brixinensi] , in absen-
    fuit. Henricus timore Saxonum solutus contempsit tem dcposilionis sententiam ferri, eique Guibertam
    implere ca qtue apostolicoe sedis, legatis anle pro- sciiismatis auciorem, saepe excommunicatum et
    miserat, aiqae cxcommunicatos a pontifice recepit deposilum, in pontificatu subrogari mandavit. Cum-
    ct fovit. Quem contemptnm cum ponlifex non diu- que interca Rudoiphus rex obiisset, ejusque nece
    lius tolcran.lura csse putasset, cumdcin rcgem ad res Germanise in tutiore slatu coUocatae esscnt, in
    dicendam catisam per legaios Romam citavit ad sy- Italiam paravit adventum , ut Gregoriuin papam ,
    nolnin proxima qaaJrageshna congregandam. Ex- quem sibi infensissimum pulabat, e sede Petri de-
    cepit illc legatioacm, scd magna cum contumclia ponaret, ejusque advcrsaiium Guiberlum anlipapam
    pontificis cosdem poslca abjecil, indictoque Wor- in ea collocaret. Cumque urbem Leoninam binis
    maiiensi conventiculo poalifieem absentcm de crimi- ^' vicibus frustra tentatam et obsessampost biennium
    nibus objectis condemnatum per sentenliam deponi, stisc persecutionis expugnasset, Guibcrtum Ravcn-
    eainque ipsi insinuari curavit. Legatis Romam re- natem perjurum, deposiium et analhemalizalum ,
    versis, habila est po.3t-.iJie syno.ius, in qua dum apud sanctum Petrum per Mutinensem et Ariminen-
    ilii injiirias sibi irrogatas retulissent, litleracqiie a soni episcopos jam multis ante annis dcpositos et
    rege missae recitatx fuissent, una cum rcge Henri- cxcommunicalos inthrosiizavii, eique Clemenlis III
    co Sigefridus Moguntinoc, Wiltielmus Trajectensis, nomcn imposuit. Ipsam vero Romam ejiisve cives
    et Robertus Bambergensis Ecclesise archiepiscopi non nisi par triennalcm obsidionem asiro landem
    excommunicati faar.ual. Latam scntenliam ponlifex et pecunia expugnavit, quam armis vincere 11011 po-
    oninibns subililis a jarancnio fiJclitalis absolutis terat. Gregorius papa cuci paucis nobilihus in ca-
    inlimavit, camque Deus contra excommunicatos stsllum Sancii Angeli se recepit: intcrea- corouam
    Hanrici fautorcs episcopos interventu mortis pessi- impcrii, quam Gregorius schisiualico et excoinmu-
    inse exseculus fuit. Saxones a rege defecerunt, et nicato impcratori solemni ritu conferre usque ad
    aJverstis eum forrnidando apparatu proeiio insurre- sanguinem recusaverat, Clemens aalipapa regi sclii-
    xerunt. Siniiliter etiam principes Gcrmanise majo- , smalico imponit, ct pseudoimpcratorem pscudopon-
    res episcopi, omnesque iideles, quos, dum pontifex tifex coustiluit. Cumque in Avenlino monte se con-
    rogatu Ilermanni Mctensis episcopi commonuisset tincret, urbisque obsidionem inJefesso studio pro-
    ut regcm aJ pcenitsnliam hortarentur, Triburiae sequcretur, Gregorias a Roberto Noiihmatinorum
    conventum indixorunt; in qao, dtim de alio rege duce subsidium , quod Romanoe Ecclesiac per jtira-
    Germaniae cligendo agerelur, Henricus par Iegatos menlum promiserat, imploravit. Qui statim novis
    pacem rogavit et cmsndationem morum promisit: copiis congregaiis in Italiam advolans Heniicum fa-
    aliquoties repulsam passus, hac tandem lege rece- gavit, ipsumqae pontilicem felicissiinc liberavit, om-
    ptuscst, ut, dimissis excommunicatis qaosfovebat, nesque pseudocardinalcs, quos Guibertus pseudo-
    Romano ponti.lci se submittcret, seque per Roma- pontifex creaverat, vel sallem a vero pontifice abs-
    num pontijicem a vinculo cxcommunicationis ab- traxerat, urbe expulit. Qaibus expulsis , Gregorius
    solviprocuraret. Paruit rex, veniensque in Italiam concilium Romocccngregavit, quo pscudopontificcm
    a pintifice absolutionamobtinuit. Yerum schisma- cum pseudoimperatore Henrico iterum cxcommuiii-
    iicorum et concuhinariorum episcoporum cavit. Postea ab urbe recedens Cassinum advenit,
    instiga-
    tior.e acciJit ut vix in Germaniam reversus, iterum atque indc ad dcdicandam basilicam sancti Matthaci
    in prbtina rclaberetur. Nani cum Guiberto n apostoli Salernum sc contulit , ihique permansit
    aliisque
    qnibusdam rcbellibus novam conjurationem adver- usque ad ouitam, qui contigit vigesimo quarto Maii,
    sas poiitificem fuelissiinam contraxit. QuoJ dum anno Christi redcmptoris 1085, cum sedisset annos
    principes Germanise cognovissent, inconsullo Gre- daodecira, mensem unum etdies tres. Sanctitateet
    gorio Rudolphum, Suevia- ducem, in regcni eloge- miraculis post mortem clarissimus, sepultus est
    runt, ductamquc Mogunliam a Sigefrido consecrari intra basilicam sancti aposloli et evangelistee Mat-
    CHi-arunt. Re bellica contra Rudolphum suscepla et thaei, quam paulo ante obitum divino cultui conse-
    feliciter gesta faclus elatior, Gregorium contemnere craverat.
    189 PROLEGCMENA. — APOLOGIAPKQ CRECORIO Vli. m

    APOLOGIA PRO GEEGORIO YII

    CONTBA SECTARIOS
    In qua insunthactenus inedita qu-xdam pro eodempontifice opuscula BERNALDIConstantiensis
    presbyteri,
    Auctore et editore Jacobo GRETSERO,Societatis Jesu theologo.

    (Opp. tom. VI, pag. G.)

    Incredibile prorsus et incxplicabile est, quanto A Verum enim vero fremant isli, frendeant, insa-
    odio hodierni novatorcs in pontifices Romanos, pri- niant, inanus, pedes, calces et capita demum sua in
    scos jtixta ac reeenti;res ardeant; ct qaot moJis pctram, saper qaam sedes apostolica fundala est,
    hoc suum non humanum , sed plane Tartareum illidant;'qvi hubilat in ccclis,irridebit eos, et Domi-
    odium testc-niur, palamquc faeiant ; in quibus pri- nus subsannabil cos (Psal. n). Conviciis lonent, ful-
    mum locum obtinent mendacia,malcdicla, convicia, minent, fulgurcnt, niillenis maledictis et mcncacis-
    figmenta, coramenia innumcrabilia, quibus omnes simis figmentis apostolicac sedis aniistites lacerent
    propemodum libros suos complent ac infcrciunt; ac lancincul; nos cum D. Augustino Hb. n Contra "
    tam immodica et impotenter, ut inulti ex liorum of- Pelilianuin, cap. 51, palam ct intrepiae illis recini-
    ficina profecti Iibri nil videantur aliud esse quam mus : Cathcdra qv.id libi fecit Ecclesiw Romav.w, in
    iHium qv.oddam perenni et nusquam interruplo fi- qua Pcirus scdit, el in qua hodie Anaslasius (Paulus
    lo conlextum mcndaciiim et convicium. Ncc ullius V ) scdel: vcl Ecclesim Hieiosolyiniianw, in qua Ja-
    supari vel inferi reverentia moveri se sinuni,'ut mo- cobus sedii, el in qua hodie Joannes sedel : quibus
    deralius agant, ct sobrii hominis cogitationem vel r.os in calholica uniiate connectimur, ct u quibns vos
    ad punctum temporis suscipiant ; et quamvis aper- nsfario furore scparaslis ? Quare appellas cathedram
    tissimoefalsitatis convincanlur, ct in manifcstariis B peslikntim, calhedram aposioUcam? si propler ho-
    pseudologiis el loedoriisdeprehcndantur, nullum la- raines, qv.os pulas legem loqui, el non facere, nun-
    raen ruboris signam edunt, sed caltimnias, etsi ab quid Dominus Jesus Christus propter Pharismos, de
    omni vero alienissimas, ingerunt, oggerunt, occi- qv.ibusait: t Dicunt enim, et non faciunt; > catlie-
    nunt, recinant, privatimque et pnblice ingeniinant, drm in qua sedcbant ullam fecil injuriam ? Nonne il-
    ut poniifices Romanos onmibcs cxosos invisosque lam calhcdram Moysi commendavit, et itl.os, scrvaio
    efliciant, mamores illius Dolus an virtus, falsiias an honore calhcdrw, redarguil? Ail enim: « Super ca-
    veritas, qnis in hosle rcquirat ? Ihedram Moysi sedent: qumdicunt faciic; qnm aulem
    Quauquam autem vix inveniatnr haircticus, prse- faciunt, facere v.oliic:dicunt enim, ct non faciunt. i
    sertim verbi proeco, ei sectae suae pcr scriptorum Ha'c si cogilarelis, non propier homines quos infama-
    monumenia propugnator, qjii in hac aiie non cx- tis blasphemarelis cathedram apostolicam, cui non.
    cellat, omhibus tamen, tit oni::iani prirnus, palmani commur.icatis, sed quid est aliud quam nescire quid
    praeripait Lulherus, cujus cha.tae usquc aJeo male- dicere, et tamen non posse nisi maledicere?
    diceiilia in summos por.tificcs rcfeii-.c sunt, ut vix Porro ut aliqiii vita et moribus' minus laudabiles
    me capiam prse admiraliane, quomodo fiat, ut ullus et commendahiles calhedram Petri obtinuissent,
    mortalium maledicentissimo et funosissiino huic C vel lenuissent, quid inde? Qaandoquidem de prm-
    conviciatori fidem habeat? QuiJ, fiuem Iiabeat? imo positis tna'i, ut ait S. Augnstinus, epist. 166, secu-
    el locum inter prophelas et propemodum inter ip- ram fecit plebem suam, ne propler illos doclrinm
    sos evangetistas ct aposiolos conccdcndum suflYa- salutaris calhedra deseraiur, in qua cogunlur etiam
    gio sao decernai. Nonlonge abierim, Velultimum Lu- mali bona dicere. Nequeenim sua sunt, qum dicunl;
    theri librum De papatu pcr diabolum fundato et erecto sed Dei, qui in cathedra uniiatis doctrinam posuit
    inspice ; quem vicinus jam et nialuriis Stygi com- verilaiis. Eiiamsi in illum ordinem episcoporum,
    posuil cl in publicum dedit; qui nihil aliud est nisi inqait idcm- S. Augustinus, epist. 1G5, qui duciiuf
    continuus quidam in papain furor, isque nec huma- ab ipso Petro usque ad Anastasiuni (Paulttm V),
    nus, ncc bclluinus, sed plane diabolicus, ita ut nulla qui nunc eamdem calhedram sedet, quispiam tradi-
    dubitatio me teneat, ipsum salatis nostrse capitalem tor (improbus) per illa tempora subrepsisset, nihil
    liostem, el omnium calumuiatorum archistrategum prwjudicarel Ecclesim, et innocentibus Chrislianis,
    ei progeneratorem, libri hujus parentem esse : et quibus Dominus providens ait, de prmposilis tnatis :
    qiiaccunqtiein eo continentur, Luthcrum, dictante t Quw dic-Mt faeiie, quw autem faciunt nolite fa-
    d.abolo, in chartam rctulisse. cere.
    191 S. CREGORiUS VII PAPA. 192
    Memcnlo, inquit S. Augustinus lib. n Conlra A («»n orbem inveniremus exempla, si otnnia scribi; et
    Pclilianum, cap. 47 et Cl, sacramentis nil obesse in auctoritatem redigi potuissent: latntn hmc ipsu,
    mores malorum hominum, quo illa vel omnino non qum habemus, adverlite. Toleral ipse Dotninus Ju-
    sinl, vel minus sancta sint, scd ipsis malis homi- dam, diabolum, furetn et vendilorem suum : sinit ac-
    nibus, ulhwc habeant ad teslimoniutn damnalionis, cipere inter innocentes discipulos, quod fideles no-
    non ad adjulorium sanitalis. Hinc propter Pharismos verunt, prelium noslrum. Tolerant apostoli pseudo-
    facinorosos ct improbos, non prmcepit Dominusde- aposlolos, et inter sua qumrentes non qumJesu Chri-
    seri calhedram Moysi, in qua ulique figurabat suam; sli; Pa^.lus, non sua qumrens, sed qum Jesu Chrisli,
    dicens- quippe illos super calhedram Moysi sedentes cum gloriosissima toleranlia conversatur. Haecpul-
    dicere el non facere; monet lamen populos facere cherrime S. Augustinus.
    qum dicunt et non facere qum faciunt: ne cathedrm Si ergo unitatis et concordiae gralia, ut schisma
    sanctitas deseratur, el propter paslores malos, gregis vitetur, malae oves tolerari debent, quanlo magis
    unilas dividatur. Proesertim cum ex tot pontificibus eum ob finem ferre oportebit malum pastorcm, si
    paucissimos seciarii designent, quibus nominatim quando obtingat?
    scelera cl flagitia objectent, idque non ex certis pro- Nec verbis et libris solum injuriosissimis cl con-
    batisque teslibus et auctoribus, sed ex illis, quibus R tumeliosissimis in pontifices Romanos haerelici
    veritas in postremis erat; qualis nostra setate se- desseviunt, sed et sculpturis, caelaturis, statuis,
    ctarii ilti potissimum, qui rcsgcstas ponlificum sese imaginibus, picturis turpissimis, et quarum aliquas
    lilteris coinmendare professi sunt, inter quos Balseus nullus honeslus oculus absquerubore vultus inlueri
    Laline, et Nigrinus Germanice suis in operibus plu- queat. Nimirum seclarii nuttuantur ab ethnicis,
    res niendacissinias fabulas de pontificibus confin- hacreticiset schismaticis non tantum perversas opi-
    xerunt, vcl a sui similibus ardelionibus conlictas niones ct perniciosa dogmata sed etiam criminandi,
    chartis intexuerunl, et ad posteros suos transmi- ct tam profana quam sacra subsannandi libidinem,
    serunt, quam nocttt, cum sudum cst, slellse in cojlo piaeserlim illam, quse Ecclesiae prsesules el ordines
    luceant; quibus contumcliis cl criminationibus im- picturis et imaginibus incessit; idque, ut demon-
    pulsoe et ventilaloe leves palcse extra aream Domi- strem, non repetam veterem illum in frustrandis
    nicam evolant et avolanl; non item ii, quorum bestiis mercenarium noxium, qui, ut est apud Ter-
    pedes sitpra peiram staluli ct firmati sunt, quae cri- ttiilianum in Apologelico : Picluram proposuit cum
    niina et scelcra, si ctiam vera et prmsentia videremus, ejusmodi inscriptione : Deus Christianorum onony-
    inquit S. Augustinus, cpist. 102, ad cpiscopos Dona- chiles. Is erat auribus asininis, allero pede ungula-
    listarum, el zizaniis propler frumenta parcenles, C lus , librum gestans, et togatus : dicere enim possent
    pro unilale tolerareinus, non solum nulla reprehen- novatores, factum hoc cessisse in ignominiam ipsius
    sione, sed etiam non parva laude nos dignos dicerct, Chrisli; quasi, quse ipsi, pari propemodum ludifica-
    quicunque Scripiuras sanctas non corde surdus au- tione commiserunt iu vicarium et servos Chrisli,
    direl. Toleral Aaron mulliludinem idolum exigen- non redundent in contcmptum Christi. Sed prseler-
    tem, et fabricanlem, el adoranletn. Tolcral Moyses ibo, ut dicebam, mercenarii hujus nequitiam, ut
    adversus Deum tol tnillia murmuranlia, el lolies of- cx Niceta vitam Ignatii patriarchse Constantinopoli-
    fendenlia sanctum notnen ejus. Toleral David Sau- tani conscribente planum faciam, istos verissimos
    lem perseculorem suum, sceleraiis moribus cmleslia ct plane germanos imilatores esse Photii el Pho-
    desercnlem, magicis arlibus inferna qumrentem occi- tianorum schismaticorum, in primis Gregorii Syra-
    suin vindical. Christum eliam Domini propter sacra- cusani, qui, ut sanctum Ignatium, verum et
    mcntum venerandm unctionis appetlat. Tolerat Sa- legitimumpalriarcham, oninibus exosum invisumquc
    mtiel ncfandos filios Heli pervcrsosque fdios sitos, redderent et de sede dcturbarent, infinitas advcrsus
    quos populus, quia tolerare noluit, divina aucioritale iltum criminationes commenti sunt, composito etiam
    accusalus, divina sevcrilate corruplus esl. Tolerat libro, non sine contumeliosis imaginibus, opera
    denique ipsum populum snperbum, conlemptoremDei. D Gregorii Syracusani pictoris et fictoris egregii con-
    Tolerat Isaias, in quos lam multa vera crimina ja- cinnatis, de quibus hsec, quoesequuntur, jam jam
    culatur. Toteral Jeremias, a quibus tanla perpetitur. nominatus Nicetas :
    Toleral Zacliarias Phdrismos et Scribas, quales illo Ul vero omnis iniquitas, quw conlra sanclum il-
    tempore fuisse Scriptura lcslalur. Scio, tne multos lum Ignalium fuerat perpelrata, manifestior fiertt,.
    prmtermisisse : lcgant, qui volunl; leganl, qui pos- Deus, « qui comprehendit sapientes in aslutia eo-
    sunt cloquia cmleslia; invenienl omnes sancios Dei rum, el consilia pravorum dissipat (Job v, 13), » in
    et amicos semper habuisse, quos in suo populo Basilii imperaloris animum consilium ingeril, ut mit-
    ' servos,
    lolerarenl, cum quibus iaincn, illius tcmporis sacra- tat ad Photium, el omnia scripta, quw a patriarchio
    menta communicanles, non solum non inquinabanlur. disccdens acceperat, absque uila temporis mora, ut
    sed eliam laudabiliter suslinebant, sludentes, sicul milteret, ei prwciperct. Ille verojurejurando affirma-
    ait Apostolus, t servare unilatcm spirilus ia vinculo bat, licet falso, nihil late se inde accepisse propter
    pacis (Ephcs. iv). » Allendant eliam post Domini feslinationem rccedendi. Dum vero hwc a Photio
    ideenltim, ubi inidto plura hujits tokranlim per lo- prwposile Bahctnw dicerentur, ipsius Plwtii famuli
    195 PROLEGOMENA. APOLOGIA PRO GREGORIO VII. 194
    magna cum feslinatione septem saccos scriplurarum A Quid dicam de Passionali Lulheri, quod exstat,
    plenos, plumbeo sigillo signatos ad Calamonem illi tom. I novorum operum German. Lulheri, quae
    propinquum locum translulerunt, occultandi causa. Aurifaber collegit? Ejusdem farinse est Passio illa
    Quod cum famuti prmpositi vidissent, et ab eorum Christi, ubi Pontifex, cardinales, episcopi, monachi
    manibus illos abstulissenl, ad imperatorem altule- Caiphae, Annse, Pilati, Herodis, lictorum et carni-
    runt. Quibus apertis, inveniunt duos libros auro et ficum Christi personas gerunt.
    urgento deforis bracteatos, et serico leclos, intus Anno 1527 evulgavit impius ParaCelsus triginta
    vero litteris valde pulchris et ornalis descriptos; quo- imagines dedecoris et probri in pontificem Romanum
    rum alter conlinebat septem actiones synodicas, qum plenissimas. Exstant in Appendice ad tomum X
    nunquam exslilerunt nec actm sunt, adversus Igng- Operum Paracelsi. Quarum ne ipse auctor videretur,
    lium; sed tantumdiabolico consilio frustra suntexco- commentus est, se eas nescio quibus in antiquis
    gitaim, et singularum actionum hmc, qumsequunlur, monumentis vel parietibus invenisse, quas hoc ipso
    initio depicta habebanlur, opera videlicet, Syracu- anno 1608 fanaticus quidam sectarius JoannesRud-
    sani illius Gregorii cognomenlo Asbeslw. Eral enim rauff in commentitio illo suo de cometa anni
    bonus ille vir pingendi perilus, puto pro additamenlo superioris commentario (quem jure omnis slullilise
    suorum malorum. Et depictus ibi erat Ignatius. B et vesanise promptuarium appellaveris) rursus in
    In prima quidem actione Ignalium depinxit, qui lucem protulit, et vanissimis exegesibus illustratum
    trahebatur et vapulabat. Supra vero illius capul ita scilicet ivit.
    scripsit : DIABOLUS. Non horruisli blasphcwim Retulit easdem cum Paracelsi adnotationibus ,
    excessum? Si enim patremfamilias Beelzebub voca- notisque marginalibus Adami Durischii, et exegesi-
    vit, quid facere debebat familiaribus ejus ? (Matth. bus Joannis Adrasderi, terrac filii, ignobilis seclarii,
    x, 25.) in suum duodecimum Centenarium Joannes Wol-
    In secunda iterum actione Ignatium depinxerat fius, qui id unicum curae studioque habuit ut quid-
    sputis conspurcatum, magna vi tractum, cujus in- quid usquam in pontifices, episcopos, monachos,
    scriptio talis erat : PRINCEPS PECCATI. moniales, totumque ecclesiasticorum et religiosoram
    In lertia vero aclione Ignalium exauctoratum statum et ordinem probrosum ac contumeliosum
    pinxerat, et ejus inscripiio hwc eral : FILIUS INI- legerat, audierat vel ab aliis acceperat, id in unum
    QUITATIS. fascem comportaret ac colligaret, ut scurris et san-
    In quarta itidem actione, eutndem Ignatium ana- nionibus semper esset in promptu copiosa materia,
    themate atque exsilio damnalutn posuit, et inscriptio quotiescunque linguam vel stylum in pontificem et
    srat: SIMONMAGUS. cC alios slringere lubet;
    quando autem non lubet ? Nec
    In principio deinde quinlm aclionis vinculis Igna- refert quod Paracelsus, Wolfius et hujus tribus alii
    lium circumdalum pinxeral et vinctum, cujus erat nomen Joachimi abbatis practexerunt, quia nemo
    inscriptio : EXTOLLENS SE SUPER OMNE QUOD ignorat istos sic esse fictos et factos ut sub aliorum
    DICITURDEUS. nominibus, quasi velamenlis, suam nequitiam et
    In sexta vero aclione depintcit Ignatium damna- improbitatem, quantum fieri potest, operiant. Nec
    tioni tradilum; ejus est inscriplio : ABOMINATIO dissident ab his vaticinia triginta Joachimi abbalis,
    DESOLATIONIS. ut vocat Wolfius, cenlenario mendaciorum duode-
    ln septima tandetn el extrema actione depinxit cimo, contumeliosis imaginibus, haerelicorum stu-
    Ignalium protractum, ut illi caput ampularetur; et dio, expressa.
    inscriptio talis erat : ANTICHRISTUS. Ejusdem generis est ejusdem Paracclsi Prognosti-
    An non vides, amice lector, prodromos sectario- catio triginta duabusfiguris scu imaginibus constans,
    rum nostrorum, imo doctores et magistros? An quam a Schiamo, praedieante Ncoburgico, ex Ger-
    non sicut illi olim Ignatium, ita hodierni novatores; manico in Latinum sermonem translatam idem AVol-
    Ecclesioc catholicse pracsules, proesertim summum fius decimo sexto mendaciorum ct calumniarum sua-
    pontificem, ignominiose et probrose depingunt? rum centenario intexuit, ut ct anlilheses Chrisli et
    Picturisque probrosissima quaeque scommata adjun- Anlichristi, a nescio quo sectario, Simone Rosario ma-
    gunt. Videsis, oro, imaginem illam papae, quse lediceiitissimis versibus compositas, additis nefariis
    frontispicio ejus libri, qui Apiarium inscribitur, et flagitiosis iconismis, ul odiuin papae, queni fana-
    proefixaest. Vide illam, quam prseposuit Spannen- ticus poetaster semper Anlichrislum et Ptutonem
    bergerus, praedicans Luthcranus famoso libello, appcllitat, per ipsos oculos profundiiis in Iectorum
    cui titulum fecit: Wider die bosen Sitten ins Teuffels- etspectalorum mentes delabattir. Quo ctiam perti-
    Kahmoffelspihl. Ilcm illam, quae apparct in vestibulo net gemina efligies Julii II pontificis, anno 1512 et
    libri, cui nomen, das Wolffgesang. In tomis Latinis 1513, et duplex illa quani Wolfius cxhibct anno
    et Germanicis Lutheri invenies Papasellum, com- Chrisli 1580, nimirum, in decinio sexto impudentiae
    mentariis Philippi illustratum, quem Illyricus pro lisercticaecenlenario, utramque eflinxit Wolfius, ex
    cognationeet affinitale sua cum illo, denuo sepaia- epistolis Bezse, testis fide dignissimi, scilicet qui, ut
    tim cvtilgandum, ct novis glossis, vel potius omnem suspicionem novi plasmatis dcvilet, antiqui-
    caluniniis et mendaciis illuslranduni ccnsuit. tatem coniminiscilur, qu;c forsan ailatein noslram
    193 S- GREGORICS VII PAPA. £96
    non transcendit; aut si transcendil, ab aliquo Wi- A sacerdotes, monachos et moniales exspuit? An leclio
    clevista, vel Hussita descendit. recondita, colligere et in unum curaulum conglo-
    Mirum dictu ! novatores nostros, quando sculptu- bare, quidquid infamium chartarum ab ullo unquam
    rani, piclitrara, vel cselaturam qnampiam inveniunt, propemodum scurra foras protriisum et in vulgcs
    oculos nunqtiam ad se et suos reflcctere, sed e ve- datumfuit? Recondita sanc lectio evolvere talium
    stigio ad pontificem et pontifici addictos, pncsertim tcnebrionum fimcta, oleta, cloacas, et quidquid sor-
    sacerdotes et monachos rccarrere, totumquc illud dium contincnt; id stadiose egcrere, inque faciern
    symbolum de his, non de se ct suis interpretari. et os lcclorum et spectatorum ingerere.
    fales sunl illaeimagines, quas in decimo scxto men- At misso nunc aliquandiu immani isto Lupo, sea
    daciorum saorum centenavio, ct Lutlierano Iler- Wolfio, de imagine Babylonicsemerctricis bestioa se-
    branrto rcfert et cxplicat Woifius, inventas, si non ptcm capilibus, ct decern cornfhus preeditseinsi;'en-
    mentiuntur novatores, Argenlorali in primario tem- tis, et poculum. aureum manu tenentis, riiora mera
    plo. Cur cnim asinus slans ad aram catholicum fuerit dicere. Nil cerlius est apud sectarios quam
    sacerdotem, divini sacrificii mysteria peragentem, liac efiigic papam Romanum ad vivum reprsesentari.
    significet, cl non patius pracuicantem mcnsoc suae Quaproptcr nusquam non cst obvia, procumbenlibus
    astantem, ct Lutheranae vel Calvinianse coensefer- B ante eam, venerationis ct adoralionis gratia, ipsis
    cula coqtienlem, mo.rime talem qui, ut ortlioJoxo- terrarum rcgibuset imperaloribus, nec absterret eos,
    rum sacerdotura simius, vestibus ccrris indutus, quamvis in impcrio degcntes, ab hac sacrilega te-
    missam Germanicam celcbral, ut in nonniiUis ubi mcritale catholici imperatoris metus et reverentia,
    Lutheranismus regnal, urbibus fieri soiet. Tu dicis qaia jam pridem omncm metum ex pectore omnem-
    esse sacrificum. Ego praiJicanlem esse contendo, et que rcverentiam ex vultu abstcrserunt.
    evincam cum cvictionis teinpus vencrit. Q-o snimo Latheras in papam, cardinales, episco-
    Pari modo asinum cx libio, qacm catas tenet, pos totiimque eeclcsiasticum ordinem fuerit, planum
    mystcria, qiiae non ego, sed prse-.licanles norunt, teslatamque facit cum alias ssepissime, tum in libro
    lectilantem, aio csse procdicantem, seu Lutheranum iilo diabolico conira Papatum, de quo supra ; ubi ila
    scu Calvinianum. Ncc alios quam istos reprossentat fiirit Islcbius Furippus, interprete ex Germanico
    illa imago, in qaa porcus ct hircas gestant funus, Matlhsso Judice, clamosissimo et scditiosissimo prae-
    vulpem scilicet dormienlam. Eodem spcctat ilia dicanle : Nunc agile, o Cmsar, reges, principes, et
    qaoc ursum aquoe consccratsa urceum gcslanlem ; et magnales, et quicunque prehendere poteslis, appre-
    lupum crucis bajulum, ac leporem daduchum, et ut liendiie. Maledicla sit tnunns oliosa el ianava. Et
    voce ecclcsiastica ular, ceroferarium nobis exhibet. u primum eripile ponlifici Romam, Romandiolam, Ur-
    Omnia haec aptissime in praadicantes quadrar.t, ut binum, Bononiam, et omnia qum tenet et possidet eo
    facili labore oslendi posset, si res ct occasio fer- nomine quod poniifex sil; nam ille est possessor pes-
    ret. simm fidei; mendaciis ac frandibus acquisivil omnia-
    Eosiem ad vivum reprscsentat eftigies, quam ibi- Al, quid dico meiulaciis et cwdibus? Imo blasphemiis
    dem Wolfius, seu Lupus, notnini sao consenianeis suis, et idololatriis imperio Romano subtraxil, et eri-
    moribus prae-Jitusfabulator, ex Herbrando Ieclorurn puii, ct sibi subjecit, el mcrcedis loco sua supersti-
    oculis contemplandam proposuit. Lupus indutus cu- lione innumeras animas ad inferos deduxil, sicul ipse
    culla monaslica (in cujus cappulio a.bhumeris depen- jacliial, d. 40, cap. si papa, etc. Deinde, tnagistra-
    denle anser prominet) in suggestu slal, prioribus pe- lus debcbat pontificesn, et cardimdes, et retiquos ejus
    dibus, quasi manibus libnv.n tenens, cx qv.o nonmdla ordinis, el sv.persiiiionis, ct impurw sanctiiatis con-
    recitare videtur, mfbi equidem ignola, sed Wolfio et sortes capere, eisque, ul blasphemi solcnl puniri, lin-
    Herbrando, aliisqaoe lupinsc Ungusegnaris notissima. guas per cerviccmexirahere el prwcidere, ac palibulo
    Infra cathedram vulpecula adest, quasi in insidiis. eas cx ordine redigcrc, ad eum plane modum, quo
    E regione anseres complures, singuii rosiris suis ro- ipsi bullis suis signa appendere solent, licel hmc pwna
    saria lenentes, el Lupo concionanli auscuttanles. longe inferior ei milior essel ipsorum blasphemiis ei
    Aslat et juxla anseres quasi custos, fatuus in suo itlololatriis. Ilis rite peraclis, possel eis sane concedi
    habilu. Elegans profecto Lulheranorum et Calvi- ut in paiibulo inler corvos, aul in inferno inter diabo-
    nianorum prseJicantiuni inconismus ct deliuealio. los, unum aut quot, pro arbitratu suo, vellent, cele-
    Qui volet, commenlarium adjungat, reperiet ube- brarent concilia.
    rem commentandi materiem. tn codem libro sic insanit vesanus apostata : Ego
    Quam bene Wolfius saam operani locasset, si vero, si Cmsaris essem loco, hoc actutuni agerem :
    haee talia T,J-W.V.SCT«
    cl EV.TUTTOS,
    co q:;o spactant, hoc cv.nciosnebulones illos nefarios, pontificem, cardina-
    est ad suos praedicantcs, retuliss^t. Nunc quid aliud les, et reliquos cjus farinw homines, una quasi ca-
    egit quam quoj se incrcdibili calumniandi pruritu tena counexos el succincios, haud longius quam ad
    arsisse palam ostendit ? Et taman tomos suos Le- tria milliaria, Ostiam nimirum, abigerem, soluti eiiim
    ctionum memorabilium et recondilarum titulo vendi- et discincti, vix tam procul abirent eo quo nollent.
    tat? Arine lectio memorabilis, legere et coacervare Est aulem in eo ioco piscina quwdam, quam Lalini
    ea, quae quivis ex infimae plebis caemento in papas, mare Ttjrrlienum vocanl , salubrc balneum conlra
    jt)7 PROLEGOMENA. — APOLOGIA PRO GREGORSOVII. 198
    oniiies lues, languores, et morbos immundw sanctita- A In colloquiis symposiacis Lutheri, titulo de Anfi-
    lis ponlificiw,et omnium cardinalium et totius catlie- christo, mentio fit imaginis Luthero oblatna; in qua
    drw pestilentiw. Inid vero istosmollissime collocatos, papa Romanus cum Juda ex loculis et clavibus suis
    lavarem strenue. Quod si contingeret ut aquam ferre suspensus visebatur. Mirifice placuit Luthero hsac
    abhorrerent, quemadmodum male feriali et obsessi effigies ; inque eum sensum accepit qaasi divini nu-
    sulent ad aquam trepidare, aliquid iliis adjicerem minis justa vindicta adversus papam fuerit; ut qui.
    de pelra, supra quam ipsi el Ecclesia eorum fundula Lutherimi cum suo Evangelio damnare non formi-
    esl; imo clavibus iilis aliquid annecterem, quibus om- dasset, taqueo dignus per hanc picturam dectararc-
    nia possent solvere, qum in cwlo, cl in terra sunt, ut tur.
    aquw imperarent qum vellent. Paslorale eiiatn pe- At de conviciis et contumeliis verborum, etpictu-
    dum ac clavam illis oporleret in procinctu esse, qv.i- rariim, quibus adversarii Romanos pontifices petu-
    bus aqum impingerent alapas, adeo graves ut sibi ex lantissime ei flagitiosissime traducunt, et ludibrio
    ore et naribus sanguis exundarel. Postremoeiiam exponerc student, copiosissime a nobis dictum est
    cum illis vaderent oascua sua, quibus in bulneo se in quatuor apologiis contra Misenum, et in responso
    recrearent ac reficerent, nimirum universa decreia, ad theses Iluiinianas. Non pauca ilidem atligimus
    decrelalia, sexti, Clementinw, exlravagantes, bullw, tib. rn Depontifice, ubi de Antichristo acttim, cujus
    indulgentim, lillerw butyrales, caseales, lacleates, de occasione isiiusmodi malcdicta et mendacia, quso
    collis ipsorum suspensm, propter omnimodamsecuri- sectarii infiatis faucibus ercpai:t,quantuni satis eraf,
    talem. Ausim quidvis deponere, si non ad dimidiam castigavimus et profligavimus.
    liorum ineo batneo in fundum submersi, ab omni sua Tametsi autem haaretici, hae tempestate, in Ro-
    cegriiudine, languore, et tue liberenlur. Heec Lu- manos prsesules summo furore incurrunt et debac-
    thcrus. chantur, niiiilomiiius quosdam ex eorum censu et
    Qui, ut inquit Matthseus Judex prsedicans, eam- ordine delegcrunt, quos impotentius ct impudentius
    dem sentenliam paucis annis ante obiium suum pinxit insectarentur et conviciis cilacerarent. Ex horuin
    imaginibus illis, qum Witebergm impressm sani, ct numero pvoecipuusesse videlur Gregorius VII, prius
    postca Jenm recusm, in quibus ponlifex et cardinaies Ilildebrandus dictus, qtii poiiiificaium iniit anno Re-
    palibulo, seu cruce suspenduntur, circumvolilantibus demptorisl073, mortuusanno 1085, utquidem cardi-
    cacodwmonibtts, qui animas eorum excipiunl, ci in nalisBaroniustomoIIiemporaputat. Iltincpoiitificem
    infernum deferunl, hoc inscripto tilulo : Digna merces iia passim venenato suoore, stylo, calamo flageilaiit
    papm Sathanismi, ei cardiualium suorum, his subje- if_jsectarii, ut eum vix sinant esse hominem ; sed pro-
    clis rhylhmis Germanicis : cul infra naturam et socictatem humanam ablegent;
    Wie zeitlich gestraSt solt werden ducem et auspicem secuti partim insltam sibi mcn-
    Bapst und Cardiual auf Erden, tiendi, et omnes pontifices Romanos criminandi
    Ihr Lasterung verdienet het, pruriginem; partim Bennonem pscudocardinalem,
    Wie ihr Recht hie gemalet steht. qui ue Gregorio VII commentarium menuaciis et in-
    Quod si pana corporali scitia refertissimum posteritati raliqtiit, quem, ut
    Nunc essent afficiendi genimam pretiosissimam, catalogo testium Lulhera-
    Et cardinales el papa, nse veritatis Illyricus intexuit; ex quo centuriatores
    Vere eorum blasphemia quoque undecimam suam centuriam muliarum pseu-
    Islam tnerita mercedem dologTarumet criminationum accessione locupletio-
    Quam sic cernis hic depictam. rera reddiderunt; quoinsuper Wolfius lncndaciorum
    Ilacc ncfarius Judex de sacriiogo Luthero. Quoeet suorura centcnarium undecimum insignitar exorna-
    Schlusselburgius libro de Adiaphoristis repet.it, ne vit. Quem item Reinerns Reineccius Lutheaiius vcl
    saditionum scintillaeolim accensae exstlnguantur. Calviriianusl!Eereticus,annosalutisl081,Francofuiii
    Neque solum Luthcrus coloribus suppiicium, quod 1D cum Helmoldo ct Arnoldo Lubecensi iterum typis
    papoe, cardinalibus, episcopis et omuibus ccctesia- excudendum curavit; quod pauca, ut ait, Bennonis
    sticis infiigendum censebat, efiormandum curavit, snperessenl cxemplaria, grandi scilicet reipublica;
    ssd alia non pauca, quse spurcissime et foedissime Christianoa jacttira; cujus multum interest, uthujus-
    contra papam eo in libroeructaverat depingi voluit; modi calumniarum centones durent ac perennent,
    quse picturse adeo sunt foedse,spurcaeetabominandoe ut qui calumniandi et mentiendiartem discere et fa-
    ut, testeipso Illyrico, in libello contra Inlerimislas ctitarecogitant,exemplar, etqwlem perfectissimum
    et Adiaphoristas, multi ex Lutheranis earum con- in quod intueantur et cum quo se conforment, ha-
    spectugravissime oflensi fuerint, totumque hoccon- bcant.
    tumeliarum infandura genus ex potu vel senio deti- Ante hos omnes anno Domini 1535 publicavil
    rantijaniLutheroasSignandumexistimaverint,quam- Bcnnonem Orthuinus Gratius cum aliis quibusdam
    vis Illyrieas, ut erat crassse Minervse filius, longe male sanis chartis, quas se, nescio, in quo manu
    aliter statuat, et istas Lutheri imagines in hara et scripto codice reperisse dicit. Bcltarminus probabile
    doaca pictas, tantum non adoret, contra proprium arbitratuf hunc librura, titulo Bennonis, ab aliquo
    suum de imaginibus non adorandis decreltim. hsorctico Lutherano fuisse confictum etjpublicatum.
    199 S. GREGORIUS VII PAPA. 200
    Vociferatur Sullivius : Mendacium el impudentiam ,A vulgo quartum appellitant, Gregorio legitimo pastori
    Bellarmini redarguil Orlhuinus Gralius in Fasciculo opposuerat, In primo itaque lib. sic compellat. An-
    rerum expetendarum el fugiendarum, qui librum selmus Guibcrtum pseudopontificem : Noli itaque
    hunc,licel atioqui pontifici amicissimus,edidil. Quam dicere, quia universatis Ecclesiw curam suscepitnus.
    Gratius Romano pontifici amicus fuerit, satis super- Quomodo enim tibi commissa est Ecclesia: quem
    que indicat Fasciculus, vel potius fascis ille calum- constat non intrasse per oslium, quod Christus est, sed
    niarum et criminationum, quem exiguo sane bono aliunde ascendisse, utfurem? (Joan. xx, 1.) Aposio-
    Ecclesise, et nullo cum honore suo in lucem dedit. lica enim, et universalis Ecclesia suum habebat pasto-
    Quam bonum factum fecisset, si codicem illum ti- rem. Ul enim de B. Gregorio, palre nostro, dicatn,
    r.eis et blattis depascendum reliquisset. qum'de Cornelio scripsil Cyprianus : factus est episco-
    Nec bona est hsec consecutio; nec Bellarmini su- pus de Dei el Christi ejus judicio, de clericorum pene
    spicionem cnervat: Orlhuinus edidit Bennonem: er- omnium, et, ut verum dicatn, omnino cmnium tesli-
    go non est ab aliquo Lulheraao conficlus; nam ab monio, de plebis, quw tunc adfuil, suffragio, de sa-
    anno Domini 1517 usquc ad annum 1535varia a Lti- cerdolum antiquorum et virorum bonorum collegio,
    theranis confingi potuerunt, et reipsa itidem conficla cmn nemoanle se faclus esset, cum Alexandri locus,
    sunt. Nec ea solum, quse Lutherum antecesserunt, B Pelri, vel gradus calhedrw sacerdotalis vacaret. Quo
    conjecit Gratius in suum Fasciculum, sed el alia Lu- occupato, et dc Dei voluntate, atque omnium nostrum
    thero synchrona; ut tcstantur Gravamina Gertnaniw consensu ordinalo, quisquis jam episcopusfieri volue
    in comiliis Norimbergensibus oblala; cpistola Adria- ril, foras fiat necesseesl, nec habeat ecclesiaslicani
    ni VI ad principes Germanos, declamatio Hutteni ordinalionem, qui Ecclesim nen lenet unitatem. Qttis-
    contra donationem ConstaiHini. Constilutio ad remo- quis ille fucrit, licel de se multumjaclans, et sibi plu-
    vendosabusus, el ordinatio ad vilam cleri reforman- rimum vendicans, profanus^est, alienus est, foris est;
    dam, Laurentii cardinalis, ct aliahujus gcncris. Nam et cum post primum secundus esse non possit, quis-
    quod Sutlivius dicit, similia Bcnnoniauis de Gres;o- quis posl unum, qui solus esse debel, faclus est, non
    rio scribi ab Urspergensi, el Sigeberlo, et auctore Vi- secundus ille, sed nullus est.
    tw Ilenricianw, impudens commentum est. Licet Citat et recitat hsec verba abbas Urspergensis in
    enim Urspergensis Gregorio partim bcnevolus fae- Chronico, ex epistola, ut ait, Anselmi ad Guiberlum:
    rit, multoque minus Sigcbertus, neutcr tamen illo- quse videtur fuisse diversa ab his duobtis libris, ut
    rum horribilium criminum de quibus a Bennone etiam arbitratur Baronius in Appendice ad tomum
    accusatur, eum insimulavit; imo nec auctor Vitae XII Annalium. Nec improbabile est Anselmum ad
    Ilenricianoa neque etiam is qui pro Ilenrico IV apolo- ^ eam alludere verbis illis in ipso primi libri veslibulo
    -
    giam conscripsit, ut infra suis locis monebo. Ncc occurrentibus • Scripsi tibi pauca cum multo dotore
    nisi perfricta fronte Sutlivius Schaffnaburgensem et sincerw charitatis affectu, ut cognoscens errorem
    opponit: nihil enim in eo Bennonianum apparet, ut tuum redires ad cor, ctc.; sed quia verba tua iniqui-
    nec in Helmoldo, qitorum de Gregorio VII testimo- las et dolus, et noluisli intelligere, ut bene ageres
    nia paulo post produceiitur. (Psal. xxxv, &), audi interea, etc. Qui sic eliam Gui-
    Licet autem cardinalis Bellarminus lib. vi De bertum alloquitur : Tu vero aliunde ascendisti, et
    pontifice, cap. 15, Gregorium nostrum copiosissimc non vocalus a Deo accessisli, noli usurpare iibi lanli
    et doctissime ab haereticorum criminationibus asse- curam regiminis. Sicut enitn jam dictum est: Si
    ruerit, allatis plurimis iisque gravissimis scriptori- Gregorius in Ecclesia fuit, qid apud le eliatn consti-
    bus, quorum multi eo ipso sseculo vixcrunt, quo tit, judex a nullo condemnari potuit, manifeslum est,
    Gregorius apostolicam sedem rexit, el partim qao- le ab Ecclesiw radice prwcisum aruisse, nihilque ha-
    que non tantum erudilione, sed et vitaesanctimonia bere poteslatis acjuris.
    ac miraculis claruerunl; qui Ionge alia et aliter scri- Quis vero iste Anselmus Lucensis? an unus ex
    bunt et testantur, quam mendaciorum Hle faber el trivio, cujus testimonium primo stalim auditu dif-
    architectus Benno; quia tamen pauci sunt, quibus fiasrietdissipari queat? Minime vero. Audi Ursper-
    eopia suppetit omnium eorum auctorum, quos Bel- gensem in schismaticorum, quam in Gregori VII
    larrainus pro Gregorii VII innocentia hsereticss iin- partes cseteroquiproniorem : Anselmus episcopus, vir
    padenliae opponit, visum est non abs re fore, si ip- lilteris apprime erudilus, ingenioaculissiinus, facun-
    sorum testimonia verbatim exscriberentur, ct lccto- dia prwcipuus, et quod omnibus majus est, in Dei ti-
    rum oculis subjicerentur, et postea brcviter mcnda- more et sancta conversatione nominatissimus, adeo ut
    cia et probra Bennonica refellerentur, si tamen opus tam in vila, quam post morlem referalur miraculis
    refellere, quse tot tantisque testibus adductis et au- clarus.
    ditis sponte sua corruuut. Agmen igitur ducat. De eodem Anselmo auclor, qui Yitam ejus litteris
    I. Anselmus, episcopus Lucensis, cujus exstant mandavit apud Baronium, tomo II, anno Christi
    tomo VI antiquae leclionis cl. viri D. Henrici Canisii 1086 : Anno Incamalionis Domini nostri Jesu Chri-
    libri duo apologetici pro Gregorio VII contra Guiber- sti miliesimo oclogesitnosexto, episcop-atusvero sui
    tum archiepiscopum Ravennatem, antipapam, sub decimo tertio, indiclione nona, finitis jam annis se--
    Clementis III nomine, quem iiiiperalor Ilenricus III, ptem excommunicationis Henrici quondam rcgis, vost
    M PROLEGOMENA.— APOLOGIAPRO GREGORlO YH. m
    transilum aulem felicissimi papw GregoriiVII tnense A. . cepit, ul in fide et doctrina beaiissimi papw Gregorii
    iiono, die vero vigesimo lertio, obdormivit in Domino permaneremus. Haecauctor ille
    venerabilis dominus et Pater nosier Anseimus Lu~ Testatur et Berchtoldus Coiistantiensis, in suo
    censis episcopus, decimo quinlo Kal. Aprilis, in ci- Chronico, S. Anselmum, etvivum et vita functum,
    vitate Manluana, prwsidenle reverentissimo episcopo plurimos incitasse et confirmasse, ne ad schisma-
    Ubaldo, atque dominante ibidem nobilissima duce et ticorum castra transitionem facerent. Yerba Bercli-
    marchipnissa d-ominaMalliiida. .oldi sunthaec : Bealus Anselmus quondam Lucensis
    Subdit ideni auctor •:Terlia nocie post sanctissimi episcopus, ipso eodem suw depositionis anno, innu-
    Patris (Aiiselmi) veiierandam dormilionem, quwdam merabilibus cmpit miraculis corvssr-c; qui post
    contracta personq, quw una semper manu et posterio- obiium venerabilis papw Gregorii Vil fideles S. Pe-
    ribus serpebai polius, quam gradiebalur; quw eliam tri contra lyrannidem Henrici, adhnc in carne vi-
    in domo nepolis episcopi annum unum, el duos tnen- vens, mulium incitavit; sed rnullo ptus post obitum
    ses, ac dimidium tnanserat apud prmdicti Patris lutn- suum tniraculis coruscans, eosdem conlra eumdein
    bam, merilis ipsius sana erecla est in prima noctis , persislere confortavit, unde et pars Ilenrici de die iu
    vigilia : scquenli vero die circa lerliam (ut visum est) diem cwpit deficere, catholici autem in fidelitate S.
    horam, ferlur, quod quwdam a.nalivilate cmcq ibidem g1 Petri non cessaverunl proficere.
    fiterit iltuminata, quam Brixiensis comilalus incolam Idem auctor Yitse S. Ansclmi : Anle omnia id stti-
    lunc audivimus, dii semper habuil, quatcnus sanclissimum magl-
    Breyitatis causa describere prsetermittimus, in- strum suum papam Gregorium imitarelur in omhi-
    quit Baronius, octoginta insignia miracula, quse ibi- bus, adeo ul discrepare ab illo prorsus nollet, etiam
    dem a sanelo edita ftierunt usquc ad quinqtiagesi- in aliquo. Illius semper meritis tribuit quidquid in
    mum diem ab ejus obitu, quo idem auctor ille scri- ipso fuit, dumvilam rememoravil monasticam, elso-
    bebat. Hic igitur lantus vir, doctrina et miraculis litariam, quam se crcbro fievit atnisisse, etc.
    celebratissimus, an non vel solus sufljcerel oppilan- Idem scriptor Yilae S. Anselmi: Defunclo papa
    dis impuris faucibus Bennonis et similium Gregorii Alexandro, dum sanciissimus Gregorius in Romanum
    VII calumniatorum, licetnullus alius exstitisset, qui ponlificein,-Spiritus sancti instigatione, ac volo cOtn-
    contra mendaciloquum Bennonem pro Gregorio VII muni clericoriimet laicorum diu renitens essel ehclus^
    slaret? ut sequereiur eutn ipse in otnnibus, in Lucanam Ec-
    II. Auctor, qui Vitam S. Anselmi Lucensis scri- clesiam est et ipse electus cpiscopus, atque ab ill
    psit, Grcgorio et Anselmo synchronus, imo hujus postmodum consecratus. Igitur, dum aliqttanlo tC4ip&-
    < pore non semel, aut bis, scd smpius cum eodem rjei&f
    etiam discipulus : Ille (Gregorius) mitratn capilis stti C
    transmisil isli, Anselmov.ideiicet,tanquam polestalem giosissimo ordinatore suo morarclur, vitam ejus cflS,- »
    suam ligandi, etsolvcndi, sedet miracula, credo, fa- sidcravit ineffabiliter mirabiiem, et mirabiliter intffe-
    ciendi, Nam non tnullo posl, cognosceniibus nob.is fabilem; quia, cum de otnnibus et singuiis fiiiibtk>J
    omnibus, peripsius consilium, el fidem magnam, prw- swcidi fieret ad eum concursus, omnibus salisface-
    clara quwdam fecit Deus per eamdem mitram mtra- ret; veritas vera, ac justitia nunquam ori ejus de-
    bilia. Jnier alia enim reverentissimus dominus Ubal- fuit. Primo (quod magis est mirandum) in ipsis sw-
    dus, Mantuanus scilicct episcopus, multis jatn annis cularibus ncgoliis smpius excessit mente, exhilarato
    gravissime splenelicus, toto corpore ulceralus, prw- spiritu suo cwlesli conlemplatione : at si privalus in-
    serlim in cruribus, sic, ul vix quomodqlibet slare pos- lerdum exsiiierit, rcvelationibus eliam divinis ju-
    scl,vix ctiam jacere vel sedere; qui et tnulla in me- cundalus el couforlalus. Hujus, inquattt, vesligia
    dicos erogaverat, nihilque profecerat, apposita ead-em dtim exsequi fcrvenler desideral, incipit oblivisci
    mitra, ubi major ingrueret delor, pristinw reddilus muadutn, elc
    ,est sanilati. III. Acta Vaticana dc rebus gestis Gregorii VII
    <Beatus itaque talis, et tantus magister
    Gregorius, apud Baronium, lonio XI, aano 1075 : Defunclo
    miracula fecit mulia vivus, et mortuiis : fecit qui- Alexandro papa, ei in Lateranensi Ecclesia honori-
    detn etbonus discipulus ejus Anselmus; magister qui- fice tumulato, dum Hildebrundus archidiaconus es-
    dem in Deo, discipulus in Deo, et inbeatissimo mu- set in ejus cxsequiis occupatus, repcnte faclus est iti
    gistro, etc. In extremis suis, sicut ab ipsius capella- ipsa Ecclesia maximus cleri ct popult Romani con
    nis suis didicimus religiosis : Post omnia, inquit, di- cursus, clamaniium et dicenlium : llildebrandnm
    iexijusliiiam, et odio habui imquitalem (Pscd, cxvin, archidiaconum B. Petrus elegit. Quo audilo, idem
    163); idcirco tnorior in exsilio. El cjuidem in vita arcliidiqconus nimis expavit, et. quusi exlra se ra-
    sua, quod niagister ac disciputus- docnerunt, liocet ptus, cucurril ad pulpitum, cupicns populum ipsttm
    in mortequusileslamento.confirtnaverunt. ltle, nempe frequenlem. sedare, el a sua intentione recedere et
    - Gregorius, quos obedienies tibi vivens adhuc betic- retrahere: scd Ilugo Candidus cardinahs, ubi om-
    dixit, moriens quoqve. commendsvit. Henricianos nium vdta in archidiaconum convenissc indubitanter
    vero penitus penilusque, nisi post magnam detnum cognovil,, cilius prmcucurrit, ei populum ipstim in
    conversionemet pmnitentiam rcprobav.it: hic, nem.pe Intnc modum allocutus est dicens : Ecce, cliarissinii
    Anselmus, prmsentibiisnobis, et in verbo Domini prce- fratres, scitis etindubitanter cognoscilisquod a diebtis
    PATBOI.. GXLVIII. 7
    205 S. GREGORIUS VH PAPA. 204
    beali Leonis pqpm hic archidiaconus, tanquam vir A £ tere suo Eberhardum comitem misit, qui Roiridnos
    prudens atque probaius, hanc sacrosanctam Roma- proceres conveniens, causam ab eis" sciscilaretur,
    nam Ecclesiam plurhnum exaltavit, ct civilatem quare prwtcr corisueludinem majorum, rege incon-
    ipsam ab immincnlibus periculis liberavit. Unde, sulto, Romanw Ecclesiw ponlificein ordinassent,
    quia idoniorem ad Ecclesim reghnen invenire nequi- ipstimque si non idonCesatisfaceret, illicile accepta
    tnus, nos, episcopi cardinales, unanimiter ipsum dignilale, abdicare se prmciperet. ls veniensRomam,
    nobis, el vobis in paslorem, et episcopum animarum benigne a prwdicio viro susceptus est. Cumqiie illi
    nostrarutn eligimus. El conlinuo univcrsitate popu- mandata regis exposuisset, respondil se, tesle-Deo,
    li et cleri acclumanle : Dominum Gregorium papam honoris hujus apicem nunquam pcr ambitidncm af--
    S. Petr.us clcgit; indulus rubea chlamyde (sicut est feclasse, scd electum se a Romanis, et viplenicr sibi
    mos) et papali mitra insignilus, invilus el mwrens in itnpositam fuisse ecclcsiasiici rcgiminis iiecessitatem;
    B. Petri cathcdra fuil inlhronizalus. cogi lamen nullo modo potttisse, iM ordinari seper-
    IV. Acta publica electionis Gregorii VII proul mitterel, donec in electionemsuam tam regem quam
    exstant in Regcsto epistolarum ipsius Gregorii, principes Teulonici regni consensisse, certa legatione
    fomoIII episi. decretalium Rom. pontif., et tomo III cognosceret; hac ratione disitilisse adhuc ordinatio-
    conciliorura novae edit. Colon. : Regnante Domino R ' nem suam, et sine dubio dilalurum, donec sibi vo-
    nostro Jesu Chrislo anno clementissimw Incarna- lunlatem regis certus inde veniens nuntius ititimarct,
    lionis ejus miltesimo septuagesimo terlio, indiclione Hoc ubi regi esl renunliatum, libenter suscepit sa-
    el luna undecima, decim. Kal. Maii, feria secunda, lisfactionem, et lalisstmo suffragio, ut ordinaretur,
    dic sepullurw domini Alexandri, bonw memoriw, se- mandavit; quod el factum est anno sequenti in Pu-
    cundi papw : ne sedes apostolica diu lugeal proprio rificatione sanctw Mariw.
    desliiula pastore, congregati in basilica B. Petri ad Idem Lambertus non procul a fine sui Chronici,
    Vincula, nos sanclw Romanw calliolicw el aposlolicw ubi agit de absolutione Henrici imp. abexcommu-
    Ecclesiw cardinales, clerici, acolythi, subdiaconi, nicatione : Ita absolulo eo ab excommunicatione,
    diaconi, prcsbyteri, prmsentibus venerabilibus epi- papa missarum solemnia celebravit, confeclaque sa-
    scopis et abbatibus, clericis el monachis, consenticn- cra oblatione, regem cum cmtera, quw frequens
    tibus pturimis lurbis ulriusque sexus, diversique or- aderat, multiludine ad allare evocavit, prwferens-
    dinis acclamantibus, eligimus nobis in pastorem et que manu corpus Dominicum : «Ego, inquil, jatn pri-
    summum pontiftcem , virum rcligiosum , gemim; dem a le, tuisque fauloribus litteras accepi, quibus
    scienlim prudentia pollenlem, wquitalis et justiliw me insimulabas sedem apostolicatn per Simoniacam
    **
    prwslantissimum amatorem, in adversis forlem, in hwresim occupasse, et aliis quibusdam, tam ante epi-
    prospcris lemperatutn, el juxla Apostoli dictutn, bo- scopatum quam post accepium episcopatum crimini-
    nis moribus ornalum, pudicum, modestum, sobrium, bus vilatn macuiasse, quw mihi secundum scita cano-
    caslutn, hospilalem, domutn suam bene regenlem (I num, otnnem ad sacros ordines accessum obstruxe-
    Tim. III,2), in gremio hujus malris Ecctesiw apue- riut. Et ticei tnultorum idoneorum certeteslium asti-
    rilia salis nobiliter educatum et doclum, alque pro pulalione crimen refellere queam, eorum scilicel, qui
    vilw merilo in archidiaconatus honorem usque hodic omnem vitw tnew ab ineunle wtate institulionem in-
    sublimalum,. Hildebrandum videlicet archidiaconum, legerrhne noverunt, ct eorum, qui mew adepiscopa-
    quem amodo usque in sempiternum et esse, et dici tum promotionis auctores fuerunt; ego tamen, ne hu-
    Gregorium papam, ei aposlolicum volumus, et appro- mano polius quam tlivino nili vidcar testimonio, ul
    bamus. Placet vobis? Placet. Vullis eum? Volu- salisfactionis compcndio omnem omnibus seandali
    mus. Laudalis eum? Laudamus. Acta Romwx Kal. scrupulum de medio uuferatn, ecce corpus Domini-
    Maii, indiclione undecima. cutn, quod sumplurus ero, in experimentum mihi ho-
    V. Larabertus Schaffnaburgensis in Chronico, an- die fial innocentiw mem, ul omnipotens Deus suo
    no 1075 : Alexander papa, qui et Anselmus, deces- me hodie judicio vel absolvat objecli criminis suspi-
    sit : cui Romani protinus, inconsullo rege, successo- cione, si inriocenssum; velsubitanea interimat morte,
    rem etegerunt Hildebrandum, virum sacris litteris sireus. > Hmc. et alia (ut solemne est) prmfatus verba
    eruditissimum, et tn lota Ecclesia, tempore quoqtte terribilia, quibus Deum causm sum mquissimum ju-
    priorum pontificum, omni virlulum gencre celeberri- dicem, et innocentiw asserlorem adesse precabatur,
    mum. Is quomodo zelo Dei ferventissimuseral, epi- parlem Dominici corporis accepil el comedil. Qua li-
    scopi Galliarum protinus grandi scrupulo permoveri berritne absutnpta, cum populus in laudes Dei inno-
    ewperunt, ne vir vehementis ingenii, et acris erga cenliw ejus congratulalus, aliquandiu acclumasset,
    Deum fidei, districlius eos pro negligentiis suis quan landetn impetralo sileniio conversusad regcm : <Fac
    doque disculerel; alque ideo commnnibusotnnescon- ergo, inquit, fdi, si placet, quod me facere vidi-
    siliis regcm ddorli, orabant ul clectionem, titiw ejtts sli, etc. Si te hmoccniem nosli, et existimalionem
    injussu facta fuerat, irrilam fore decerrieret; asse- luam ab wmulis tuisper caiwnniam falsis crimtna-
    nisi- iriipetumhominis prwvenire viatu- tiontbus impeti, Hbera compendioseel Ecclesiam Dei
    ' rentes quod,
    raret,'malum hoc non in alium gravinsfquam in icandaio, et teipsum tongm coricertationis ambiguo,
    c rciiein redundalurum cssct.' Siatim rex a la-
    t/iMCni et sume hanc residuam partem Domini corporis, ttt,
    905. PROLEGOMENA.— APOLOGIAPRO GREGORIOVII. M6
    comprobata, Dco tesie, innocentia lua, obstrualur A spiravit. Sic et Godefridusdux, hosiis Saxomce, pcr~
    omne os adversumte iniqua garrienlium, et me dein- cussus, sine confessioneperiit. Ita cl Eppo episcopv.s
    cepscausm tuw advocalo, et innocenliw tuw vehemen- nosler, magnus Henrici fautor et asscntalor, morlc
    lissimo asserlore, principes tibi reconcilieniur,' re- mala conclusil, de qua in prmdiciis Chronicis Macj-
    gnum resliluatur, ">elc. Ad hmc ilie inopinata re al- deburgensis Ecclesimila ad verbumscribiiur: Eppo,
    tonitus msluarc, tergiversari, consilia cum suis fa- Ciiizcnsis episcopus, dum in episcopio S. Chiliaui
    miliaribus segregalus a multiiudine conferre, et, quemdam rivum forti sedens in equo transiret, qucm
    qtiid facto opus csset, quutitcr tam horrendi examinis quilibet pedes sine periculo transire posset, ubi ucc
    necessitatem evaderet, trepidus consulerc, etc. timorullus fuit;equo cadentemorienssic inleriit, sancio
    Refert idem Lambertus horribilcm exiium Wil- Chiliano sic disponenle, ut, qui ejus rebus violenlus
    helmi episcopi Trajectensis, qui hostili prorsus incubueiat, vinumque illius swpe injusle biberat,
    odio Gregorium VIIpersequebalur : Wilhelmus Tra- aquam quoque suam jusle bibendoullra merum non
    jeclensis episcopus causam regis conlia bouum et quwrat. Et, quia nobis inconciliabilis permansit, Dco
    wqnum obstinate tuebatur, et studio partium recjis, irreconciliatus, ab hac vita migravil. Hmc ad verbutn
    muita in injurimn Romani poniificis, omnibus pene in prwnarraiis Magdeburgensis Ecclesiw Annaiibus
    diebus solemnibus, inter missarum solemnia rabido B leguntur.
    ore declamabat : perjurum eum, adulterum cl pscu- YHI.Ciironica Thuringensia apud cumdcm Lan-
    doaposlolumappellans, et tain a se, quam a cwteris gium . Anno Domini 1075, Ilildebrandus professione
    episcopis swpenumero excommunicalumpronuntians. tnonachus et Roinanw Ecclcsiw archidiaconus, na-
    Is brevi posieaquam rcx, exaciis paschalibus feriis, tione Tuscus, omniutn cardinalium consensu solem-
    Trajecto discesserat, repente gravissima mgritudine niler aique canonice' eleclus fil papa, in numero 147
    correplus est. -Cumque per acerrimos cruciatus ani- ct vocatus est Grcgorius scptimus. Sedit annis 12,
    mw ac corporis urgeretitr, miserabili ejulatu coram metise uno, diebus i. Islius prudentia non modo in
    omnibiis, qui aderanl, vociferabalur, justo Dei judi- ipsa Italia, sed etiain in Teulonicis provinciis, sacer-
    cio se el prwsentem vilam ainisisse etwternum : quod dotum refrenata est incoiilinenlia. Hic, ut Martinus
    regi ad omnia, qum perperam intendisset, operam ait, concilio 110 cpiscoporum habilo, Henricum im-
    suam, summo adnisu prmbuisset,alque in spemgratiw peralorem cxcommunicavit, quasi Ecclesiw Romana'.
    ejits Romano pontifici sanciissimo, el apostolica- scissorem; sed landem absolvtt, et post, ilerum ex-
    rum virlulum viro graves conlumelias sciens, et pru- communicavil; quia dissidium in Ecclesia procura-
    dens innocenti irrogasset. In hanc vocem,ut asserunt^ vit, 'pueritia ct inexperientia sua existentc in causa.
    sine communione,sine ulla satisfaciione exspiravil. C IX. Marianus Scotus lib. III Chronici • Interea do-
    VI. Idem de hoc Wilhelmo tradunt Annales Mag- tnino Alexandro apostoiico de tnediosubiato, su cepit
    deburgenscs, apud Paulum Langium in Chronico sedem aposlolicam Gregorius septimus, qui et Hilde-
    Citizensi : In ipso loco, inquit, in quo Roinano pon- brandus, profcssionemonachus. Iste, querimoniis et
    tifici derogabal, ipse mcda valeludine corripilur, in clamoribus catholicorum juslis adversum Ilenricum
    qua usque ad miserandum vitw terminum delinelur. et scclerumejus immanitatem uudilis, zclo Dei ac •
    Itaque morbo magis ac magis ingravescenle, cum eo, ccnsus,jam dictum rcgem cxcommunicatum pronun-
    dum quidam homo rcgis eum rogaret, ul se cum suo liavit, maxime propter Simoniam. Quod faclum ca-
    mandato remitteret ad recjem: « Hoc,inquit, milto ei tholicis qtiidem viris bene placttit; Simoniacis vern
    mandaium, quod ipse, et ego, el omnes iniquilati ac fauloribus rcgis nimitim displicuit : qtd dicebanl,
    ejus [aventes, sumus damnati in perpeluum. Cumque nunquqm fuissc audittim, recjemaliquando excommu
    a suis qui aderanl clericis, ne talia loqueretur, esset nicalioni subdilum. Facta est igiiur tnaxima diviiio
    admonitus : Quid aiiud, inquit, loquor, nisi quod ve- in Ecclcsia Dei; caiholicis domino apostolico stu-
    rum esse visibiliter inltteor? Ecce cnim dwmones diose faventibus ac prwceptisejus, schismaticis Hen-
    leclum meum circumstant, qualenus tnc mox, ut rico cl cooperatoribus ejus ex corde obedientiav.i
    eXspiravero, rapianl. Itaque cum fuero e corpore " exhibeniibtts.Iuler quos erat princeps el signiferju-
    eductus, rocjo vos cl omnes fideles ne se fatigci\t pro sliiim, dileclus Deo el Itoininibus, beatus Anno Co-
    tne faciendo supplicaliones. » Hic icjitur in despcra- lonicnsis arcbiepiscopus (cnjtis tnetnoria in benedi-
    tionedefuiictus, diujacebat insepultus, donecRoinain ctione est) cum reverendissimis Ecclesiarum reclori-
    miilitur. E' inde qumsitoconsilio, ne populus fmtore bus, Sigefrido Mocjunlino, Vezetino Magdeburgensi,
    corruinperelnr,aposlolicojussu, sine coinmendationi- RucherioHalverstadensi aiiisque episcopis et abliali-
    bus sepelitur. ' bns, moriachis el clericis, assentienlibus quoqueprin-
    VII. Subdit Langius.et iste seplimus sit testis pro cipibus toiius Saxoniw, Otlone duce, Magno tluce,
    lnnocenlia Gregorii VII. Quera sectafii co libenlius Udonc marchione, Ludovico comiie, cum alits innu-
    ainiittent, quo nasCaiitiLatheranse sectaesub finem merabilibus tam nobilium qnam infimorum miliiai i-
    sui Ciironici se benigniorem et oequioremexhibuit: bus viris. Quorum ficlei devolionem ac jervorcm
    El ila alii complur.esHenrici fauiores maie inlcmre. justilim venerabilis papaGregorius audiens, et confra
    Udo, Trevirensis arcltiprwsul, repeniina moric obiil. eos swviiiam Ilemici, fautorumqneejus, quemndmc-
    Bunihardns, Misnensisprmfecttts, ex enuo catkns ex- dum.cl contra seineiinsuin insurqere videns ne defi-
    «f}7 S. GREGORIUS VII PAPA. IM
    eereiil in tribulalionibus, quas suslinebant ab iniquis, ALxerint, beaios wstimas. Qua opinione quid insanius
    sed fortiores, imo conslantim virtule solidiores effi- aul infclicius dici polesl?
    cerentur; missis ad eos litleris, paucis, hmreticornm XII. S. Anselmus Canluariensis, in praefatione ad
    audaciam, garrulitalem el superbiam, auclorc Hen- librum De fermenlato el azymo, nullam salutem dieere
    ^ricoac defcnsore, ad injuriam et conlumeliam sanclce vult Waleramo vel Walramo Nuvenburgensi epi-
    seclis apostolicmperslrinxil elalam. Quamobremquod scopo, quod partes Henrici sequeretur, et excom-
    regem anathematis vinculo atligavcrit, lilieris insinua- municatus esset. Si certus essem, inquit, prudentiam
    rit, quibus catlwlici ad resistendum iniqtds hwrcticis veslram non favere successori Julii Cmsaris, el Ne-
    conslantiores effecti sunt. ronis, el Juliani, el potestaii contra successorem ef
    libenlisshne vos, el amicissi-
    Idem Marianus ibidem : Gregonus xgilur prwsul vicarium Petri apostoli,
    mutn et reverendum episcopum sulutarem;quoniav.i
    venerabilis, hwreiicorum insaniam, catliolicorum quo-
    constanliam, autemad defensionem veritalis contra Grmcos, qniad
    que, aslipulante veritate, cognoscens
    missis mandavit vos venerunt, qumriiis; secundum posse nulli deesse
    Rodolpho rccji lilleris, aposlolicam
    benediclionem : in quibtts eliam omnibus Christi fide- debemtts: opusculum vobis misi, quod de processioue
    sancii edidi contra itlos.
    libus, becttoPelro, ac sibi vicario ejus, obedientiam ," Spirilus
    El epistola octava ad Wilhelmum abbatem docet
    profilenlibus, universaliler insinuavit, Henrico pro-
    inobedientiam ac regni idem Anselmus sententiam excommunicationis con-
    pter superbiam, falsitalem,
    tra Simoniacos et clericos inconlinen-
    dignitatem ablatam, Rodolpho vero regi pro sua hu- tes Henricianos,lalam essejustam, ac proinde tales, ut ecclesia-
    mililale, obedientia et vcritate, auctorilate S. Pelri
    coltatam* slicacommunioneprivatos, dcclinari debere. Utrius-
    que cpistolae, videlicet ejus quse estad Walramum,
    X. Dodechinus conlinualor Mariani : Ipse Urba-
    et dicta contra episcopum Naumburgensem, et ejus quseest ad Wil-
    nus venerabilis papw Gregorii scripta lielmum abbatem, magna cum comniendalione
    sthismalicos habita confirtnavit. Et anno 1090 beatse
    menlionem facit Dodechinus in Appendice ad Ma-
    memoriae papam Gregorium nominat. rianum annoDomini 1094.
    XI. Stephanus cpiscopus Halberstalensis causam XIII. Compilalio chronologica incerti auctoris,
    Gregorii VII forlissime conlra Ilenricum regem egit tomo I script. Germaniae quos claris. vir D. Joan-
    in ea epistola quam scripsit ad Waltramum Eccle- nes Pistorius olim cdidit: Anno Domini 1076 (error
    siae Magdeburgensis (sic habet Pisloriana editio cst in tempore), Gregorius pgpa hujus nominis VII
    Dodcchini) episcopum, sub nomine Ludovici comi- p. o B. Pelro 167 ordinalur, etc. Isle vocabatur Hilde-
    lis, quem Waltramus ad partes Henrici pellicere brandus, et fuit in Scripluris valde eruditus, etc.
    sluduerat. Exslat apud Dodechinum armo Christi Isle papa etiam stricle sub pwna auguria inhibuit, ei
    1080. Inter eaitera sic loquitur : Audivera, non fu- sorlilegia,.el incaniationes, cl magicas arlcs.
    cata: Audi forlia, nonfaceta. Omnis qiti digniiates XIV. Godcfridus Viterbiensis : Ipse Gregoriuspapa
    spirituales vendil, hwreiicus est. Doininus autem ad Simoniam exslirpandam et dericorum inconti-
    Uenricus, quem recjcmdicunt, episcopatus el abbatias ncnliam reprimendam inlendcns, imperalorem ipsum
    vendit. ElenimConslanliensem, Babeubergciiscin,Mo- ad synodalia pro hujusmodi frequenter vocavit. Con-
    gunlinensem et plures alios,pro pecunia; Ratisponen- nubia clericorum, a subdiaconalu et supra, per lotum
    sem, Augtistensem, Slrasburgensem, pro gladio; ab- orbem Romanuin, ediclo decretali, in wternumpro-
    baliam Fuldensetn, pro adulterio; Monaslericnsem liibuil, ac seipsum alhhlam Dei pro dotno Domini
    cpiscopatitm(quoddicere et audire nefas esl!) pro So- murtim conslilnil..
    domitica immundilia vendidit. Qttw, si impudenter XV. Fasciculus temporum, seu Wernerus Role-
    negare voluerisr teste cmlo, tesle lerra, omnes eliam winck: Isle Gregorius fuit vir sanctus, et multasper-
    a furno redeunles scioli conciudenl: Ergo, dominus secutiones
    pro juslitia perpessus esl. Hic anlea dice-
    Henricus hwreiicus esl. Pro quibus nefandis matis ^ibaiur Hildebrandus,
    prior Cluniacensis; et fuit le-
    ub apostolica sede excommunicalus, necregnumnec
    gatus in Galtia, el dure processit conlra Simoniacos.
    potestatem aliquam suver nos, quia catholici sutnus,. Quemdatn elfam episcopum miractdose vicit de Si-
    poleril oblinere. monia; quia nonpoluit conlradiccre Spirilui sancto.
    Infra idem Stephanus : Quod vero papamGrego- Factus autem papa, synodum ceiebravil, in qua con-
    rium, regem Rodolphumt marchionem Eggebertum tra eos simili zelo processil, etconlra presbyteros uxo-
    pessimi inleritus damnas, et dominum tuum, quia ralos, amovendo eos a divino officio. Fuerunt enim
    illis superstes est, boniftcas; liquet profecto ab omni lempora satis arida. Et quia justiliw rigorem visus
    spiriluali te cognilione manere vacuum. Nonne bea- est tenere sotito more, contra eum mulli insurrexe-
    , iius est bene mori, quum male vivere? « Beati : rtint. Et prhno Cinlhius,. prwfecti filius, eum cwpit,.
    enim, qui perseculionem paiiuntur propterjusliliam cum primain tnissam in nocle Nalivitalis celebrarct,
    (Mallli, v) > Jam el Neronem, quia aposlolis Petro et in turrisua posuit; sed Romanilurrim destruunt,
    el Paulo; jarii et Herodem, quia Jacobo apostolo; el papam liberant, et Cinthium exlra urbcm ejiciunt.
    jpsnet Pit.itum, qnia Demino Jesu Cltristo supervi- Dcinde impcratorcm cxcontmunicavit propter disti
    209 PROLLGOMENA.— APOLOGIA PRO GREGORIO VII. 210
    dium. Qiu posl veniens ad ipsum, et pluribus diebus A , De eodem pontifice idem Bertoldus anno Chrisli
    nudis pedibus super gtaciem stuns, tix absolutionem 1076 : Cincius quidam Romanus civis Gregorium
    impetravit. Sed imperalor non perseveravil in humili papam, dic Naiivilatis Doinini, tnissarum solcmnia.
    obedientia, quam cmpit. celebranlem comprehcndil; quem ita comprehensum
    XVI. Paulus Bernriedensis. qttidam ex miliiibus ejusdetn Cincii occidere deslina-
    XVII. Gerochus Reicherspergensis, de ulroque vit. Sed cum cjtadium supra caput ejus vibrarel, ni-
    ista Avenlinus libro v Annalium Bojorum : Legi mio terwre correplus, corniil, nec incwptum ictum
    muttos, prmserlim Paulum Bernriedensem, Gerochum explere potuit.
    Reiclierspergensemantisiitem, Auguslinianos mystas, Recenset idem Bertoldus nonnulla d'rvina>.vin-
    in Bojaria orlos. Uterque de liujusceinodi discordia dictae exempla in adversarios Gregorii VII et Hen-
    perniciosa libros ediciil; uterque pars hujus ttimultus rici regis asseclas. Quse ascribere lubet : Verccl-
    fitil: ille, Reginoburcjii; hic, Augustw priinariw wdis lensis episcopus, depositi regis cancellarius, cum om-
    sacerdos. Atnbo rebus Ilildebrandi sluduere, etc. nibus suis sequacibus colloquium generale circa Ka-
    Heinricum slupris, amoribus, impudiciliw el adulte- lcndas Maiiin Rumalibus condixil, ut, si aliquo modo
    rii ftagrasse infamia, ne amici quidem neganl, etc. possel, Gregorium papam deponeret; sed ipse, ad
    Grecjoriumvirum sanctissimum pervicaciorem exsti- B eumdem terminum absque ecclesiaslica communione,
    tisse Paulus Bernriedensis, qui ejus Vitam libris viiam simut et episcopatum, heu miserabiliter! de-
    duobus complexusest, el reliqui ejus parlium acer- posuit, quo ille papam nefaria prwsumptione staluil
    rimi propugnaiores produnl. deponere. Non mullo post ejus interitum, prwfectns
    Quxsivi duos hosce auctores iii Bavaria et extra Piomanwurbis, indefessus miles S. Pelri contra schi-
    diiigenter, partim mea, partim amicorum opera, nec smalicos, aquodam fautore Henrici crudeliter occi-
    repcri; cuni tamen certum sit ulriusque monuraenta dilur; acl cujus corpus inparvo lempore, plus quam
    Vtsaet lecta, forsan et expilata esse ab Aventino, qui viginii miracula conticjerunt, ul fidelium v'rorum re-
    coJem Iibro quinto hsec, quae de Wilhelmo Traje- lalione didicimus. Imbrico Auyitstensisepiscopus, qtti
    ctensi accipienda videntur : Paulus Bernriedensis in prwlerilo Pascha Rudolpho recji fideiitalein jura-
    narrat eniscopum quemdam, dum pro concione Hil- vil, nil de perjurio curans, Henrico advenienli adhw-
    debrandum viluperaret, fidmine tactum esse, dumque sil, el apud illum quadam die missam faciens, hauc
    ^gerct animam, dixisse : « Ignea catena constrictus sibi conditionem tniser imposuit ul sacra oblalionis
    trahor ad inferos; ite, nuntiate Cmsari, ut resipiscal, perceptio in judicium ei pioveniret, si Dominus ejus
    el flagitium in Deum, divum Petrutn, ejus vicarium llenricus regnum sibi injuste usurparet. Post hanc
    ^
    commissum, officiiscompenset, nisi tne antecedenlem temerariam perceplionem, parvo quod supervixit tem-
    ad mterna suppiicia subsequi tnalil. i Eodem quoque pore usque ad morlem nunquam se sanum de lecto
    die, nempe paschalibus quarto Kal. Marlii, ut idetn levavit. Nam circa Kal. Jutii absque ecclesiaslica
    Paulus recitat, episcoptts Spireusis, Gregorioseplimo communione defunclus esl. Itein Sigehardus Aqui-
    iniqutis, ab eodemKalendis Martiis devotus, animam teiensis patriarcha in auxitium ilenrico contra ban-
    efjlavit. Gregorio Salernum profugo inlranle, civis num aposlolici, armata manti veniens, in amentiam
    quidain dixerat : Aucior dissensionis, qui totum or- vcrtitur apud Ratisponam, el ex ipso itinere repen-
    bein terrarum artnis el bellis involvil, hujus urbis tina morte intercipitur, sicque domum, non sine ali-
    quoquequietem conturbaturus advenit. Mox ille, his quibus suorum funeribus, in corpore et anima mor-
    dictis, obmutescit; deduclus ad Gregorium, errorem tuus, reporlabatur.
    suitm confitetur, ad eodemsanilati reslitttiiur. Idem Bertoldus, anno 1085 •: Sed jain Deus om-
    XVIII. Bertholdus Constantiensis, in Chronico, nipotens famulum suum Gregorium papam nolens
    si tamen diversus est a Bernaldo Constantiensi, diutius laborare, itno pro laboribtis sids digne remu-
    cajiis nova pro Gregorjo VII testimonia jam primum nerare volens, de hujus vitw ergastulo eum vocavit.
    in lucem promimus : RommAlexander papa deces- Nam aliquanto tempore graviter corpore infirmatus,
    sit; pro quo venerabilis Hildebrandus, Romanm Ec- sed in defensione justitiw usque ad tnorlem firmissi-
    clesiw archidiaconus, communi omnium consilio tnus, Salerni dietn clausil extremum. De cujus obitu
    expetitur papa consliluendus. Quo audito, ipse ar- omnes religiosi utriusque sexus, et maxime pauperes
    clddiaconus se viribus esse imparem tanio honori, doluerunt. Eral cnim catholicw religionis ferventissi-
    imo oneri, repulans, inducias respondendi peliit, et mus inslilutor, el ecclesiasticw liberlatis strenuissi-
    iic. fuga elapsus, aliquol dies ad Vincula S. Petri inus defensor. Noluil sane ut ecclesiasticus ordo ma-
    occultatus laluil. Sed landem vix inventus, et ad apo- nibus laicorum subjaceret, sed eisdem, et morum san-
    sloticam sedem vi perductus, papa CLIX seplimo clilale, et ordinis dignitate prwemineret; quod illum
    Kalena. Maii ordinalur, et Gregorius VII appella- latere non poterit, quicunque ejusdem apostolici re-
    tur. Cujus prudentia, non solum in Italia, sed etiam gcstum diligenler perlegeril. Postqnam antem in gu-
    vt Teutonicis parlibus, refrenala esl sacerdotum in- bernatione sedis apostolicw, imo lolius^Ecclesiw duo-
    continentia : scilicet, quod prwdecessorejus in Ilatia, decim annos et unum mensem lecjilime deccrtavit,
    l>o.pipse in tota Ecclesia calholica prohibere siu- tandem ex hac luce, anno Incarnattonis Dotninicw
    ditil. 1085, indiclione oclava, vin Kal. Junii. stibtrdclus,
    211 S. GREGORIUS VII PAPA. 212
    fuperz loculiouis ppv.%umctccepisse non dubitalur, ,*i episcopi siiiguti, tr.issisa papa Gregorio epistolis:pne-
    tepnltus Salerni in ccclesia Sancli Matihwi, quam tnoniti sunl, eliam obsecrati pro observanda S. Petro et
    ipse eodem anno dedicavit. Sed Guiberlus hwresiar- ejus vicario obedieniia, inbanniti quoqueet sub obtentu
    cha miiltum de obitu ejus Iwlabatur, licel parum siiioffwiisunlastriclincregianathemalizatoelejuscon-
    prosperitalis sum parli in eo lucrarelur. Nam omnes sitiariis nominatis communicarent. Hoc novum, sive
    calliolici post mortcm domini aposlolici non minus rarum inregemanathema, utrumcxvendiiione episco-
    tjv.anianlc, eidem hmresiarchw resliterunt, ipsumque piorum et abbaiiarum, an cx alia infamia causas sum-
    de Roma Ravennam repcdare compKlerunl. pseril pencsearutn consciossui el judices. Nobisscnlen-
    XIX. Beriiardus, primum Coristatitieiisium scho- tia pastoris thnenda esl,sivejusla, sive hijusta. Prwdi-
    laruin magister, postea roonachus Corbeiensis in ctus enim piw memoriw papa Gregorius, vclul aiter
    Saxor.ia, pro Grc-gorio VII apologiam scripsil, de Elias, spiritu Dci plentts, et zelo jusliliw el veritalis.
    ([uo Bertoldtis Constantiensis in Chronico ad an- accenstts, sacerdotes Baal, non quadringenios, sed
    miiii 1088 : Rernardus Constantiensium mctcjisier infinita millia trucidaverat, quia, vel eos qui per Si-
    scholarum, vir erudilissimus, in causa S, Petri fer- moniam episcopalus, abbatias, prmposituras, prw-
    venlissimus, in Saxonia sub monastica professione bcndas vel ecclcsias ob.inuercml, vel, qui iu sacer-
    viigravit ad Dominum. ii>dotio r.u-tdiaconatu uxores habuerant, vel, qui a Si-
    De eodeni, ad annum 1091, idem Berloldus : Ber- moniacis vel scldsmaiicis ordinali fuerant, qladio
    iiardus quoque Conslitnliensiinn scholarum magister, Pctri oinncssimul iruncaverat. Proinde islorum in-
    'inxdtanobis sui ingenii monumenta reliquit, multa- slinctu, Henricus imperalor Guibertum Ravennaietn
    tjite pro catholicis conira schismalicos sui temporis htsresiarchum, cxpulso prwfato papa Gregorio, Romce
    eli.jantissime scripsit, el primitm qiiidem acl quosdam inlhronizavit. Vidercs nunc naviculam beali Petri,
    suos amicos, de judicio Gregorii papw VII sttper qtiasi dormienle intcrim Je&u, propemodum mergi et
    schismaiicis, et de sacramenlis cxira Ecclcsiatn usur- icmpcslalum procella vexar.i, dum omnes verilalem et
    pcitis. Posiea cliain ad venerabitem Huriungum Mag- fidcni bealo Pelro ei ejus vicario servanics, aut in
    deburgensem episcopttm de eadem cattsa macjnutn undas mortis clirum fremcns uc fervens salum irahe-.
    librum liiculeniissimuin composuit, ex persona san- bal, aut in longum cxsilium, patria, honoribtts, rebus
    clm Ecclcsim; in quo testimoniis sanctorunl Pairum extorres jactabat. Tetnpora uimirum tune valde peri-
    omnes insidiosas cavillaliones eorumdem schismati- culosa instabant, cum, prwler Chrisli alhletam no-
    coruin prudcnler annulasse videtur. Sed in eisdcm striim dominum Gebehardum archiepiscopum Salz-
    scriplis nimio zelo duclus, alicnbi modumexcessisse burgensem, Altmannum Pataviensem, Adalberonetn
    noialur, vidclicclubi agit de sacramenlis schismaii- XVirzburgen&em,Ilennanmiin Meiensem, Meginwar-
    corum. Negat etiim omnino ab eis et ab eorum com- dum Frisingensem, prwter hos solos quinque, in lolo
    municatoribus sacramenta possc confici, ita ulab illis regno Teuionico episcopus catholicus inveniri non po-
    ordinatos, si resipiscanl, iierutn ordinandos censeat. lerat. Ea igiiur tempeslaie isle noster dominus, sw-
    Cwlcrum si quis hwc plenius nosse desiderat, scri- pefatus arcliiepiscopus fidclis Romanm Ecctesiw, et
    ptttm cujusdam ad eutndem Bemardum, de eadcm vcritalis catholicw propugnalor eminebal, qui, velut
    quwstione direclum, diligenlissime perlegal; in quo alter Machabwuslorica fidei se succinxerat, et gladio
    testimoniis sanctorum Patrum evidenlisshne docebi- vcrbi sui casira Ecclesim in toto regno Teutonko
    iur quid SS. Palres de illu quwslione ccnsuerint sen- proiecjebat.
    liendum. Verum, idem venerabiits Bernardus in ista, XXII. Micrologsis, seu Guido, Aretinus cap. 14,
    sictil el B. Cyprianus in rebaplizalionis senteritia, lib. Dc ofiiciis ecclesiasticis : Sedi Romanm, nostro
    non perttnaciter conlra Ecclesiam egerunt, sed ttt- tempore lalem Deus gubernalorem, reverendmtnemo-
    cunque, nimium contra schismalicos zclantes, ali- riw Gregorium papam imposuit; qid sub decetn suis
    quanlulttm regulam ecclesiasticatn excesserunt. antecessoribus a puero Roinm nutrilus el erudilus,
    Bernardum hunc ita sensisse satis liquet ex epi- _ omnes aposlolicas tradiliones diligentisshne investi-
    stola ejus ad Bernaldum Constantiensem, quam in- gavit, el invesiigalas studiosissiine iti aclutn referre
    fra inter opuscula Bernaldi reperies, et ex primo curavil. liunc ergo doclorem, religione et auctorilate
    tractatu Bernaldi De sacramentis exconimunicato- prmcipuutn, imo apostolicam traditionem per ipsum
    runi, quem rogatuBernardi, Corbeiensis postea mo - in consecrandis mysteriis potisshntim hnitari dccre-
    nachi, composuisse videtur, de quo plura infcrius. vimus, elc. Rcverendw memoriw Greaorius papa
    XX. Gebehardus archiepiscopus Salisburgensis, fecit, ctc.
    de quo Bertoldus, anno 1088 : Gebehardusvenerandw XXIII. Domnizo presbyter qui Vitam Mathildis
    memorimJuvaviensis archiepiscopus, in causa S. Pe- versibus descripsit. In qua luctibralione exstant
    tri prmcipuus, qui schismaticos pubtice dictis cl scri- varia Gregorii VII et Anselmi Lucensis elogia. Multa
    piis confulare consuevit, de hac luce sublractus xvm cx ejus libro describit Baronius, tomo XI, passim
    Kalend., — mugnum mwrorem catholicis dereliquit. in annis pontifieatus Gregorii VII.
    XXI. Auctor, qui Vitam S. Gebehardi scripslt, XXIV. Leo Ostiensis in Chronico Cassinensi
    (omo VI Antiquae Lectionis : Post aliquot annos lib. in, cap. 04 : Anno Dominicw Incarnationis 1085,
    fzcommunicaiur rex Hcnricus in synodo Romana, et! indiclione oclava, cum vsnerubiUs semperque reco-.
    213 PROLEGOMENA. — Al'01-OGIA PIIO GHEGOIUO VJ,. SU
    tendw memoriw Grecjoriuspapa VII Salerni magnd A dignitatis virum non decebal ire solum ad infermuii,
    vi morbi premereiur, ante tertium sui obilus diem, quinquaginla (sicul audivhnus) de suis habuit socios,
    in
    rogatus ab episcopis et cardinalibus, qui forte lunc eadcm morte repentina corrcptos, ne quos habebat
    aderant una cum Desiderio, qttid de Romanw sedis iniquitaie consortes, in retributione non haberet par-
    posl obiium suum ordinatione juberet, hortatus est ticipes.
    ul, si quo pacto possenl, ipsum Desiderium ponlifi- Udo Trevirensis archiepiscopus, omni pietate ple-
    cem (acerent, etc. nus, dum nimis mansuelus tyrannidi non resistens,
    Narrat idem Leo eodem lib. m, cap. 5J, visum ilenrico plus quam decebat obsequitur, ejus flammeo
    quoddam coeleste columbse niveae, super Gregorio furori suw consensionis oleutn mmistral, el ut eccle-
    residentis, cum sacra missarum solemnia celebra- sim deprmdentur licentiam donat, mox in eraslino
    retjquod visum, cum, qui vidit, evulgare cuncla- tnane morluus invenilur, iti omnibus aperte constaret
    retur, his verbis divinitus patefacere jussus est: ideo tali eum morle obiisse quod in ecclesiarum prce-
    Vade celeriler, et hoc ipsum auribus papw intimato, datione non timuil assensum prmbere.
    ut constanler vigore sancli Spirilus quod cwpil exse- De Eppone Citizensi episcopo, de qtio hic etiam
    qualur. Bruno, supra jam diximus : Godefridus dux, qui fuit.
    XXV. Otho Frisingensis, lib. vi : Anno scquenti B maxitnus hostis Saxonim, periit in secreliori corporis
    Alexander vita et sacerdotio perfunclus decessit, se- parte perfossus swvo mucrone, nec purgalus ultima
    deinque Ilillprando archidiacono suo, qui Gregorius confessione, nec tnttnilus sacra communione.
    VII dictus est, reliquit. Exhinc schisma gravissimum, Gcdebaldus, dum equo suo noviler ferralo pcdem
    eo quod absque consensu rcgis per eleclionem con- posteriorem levaret, ul an apte ferrum esset imposiiuni
    slitulus fueral, orilur. Ipse aulem, qui per mul- perspiceret, ab ipso pede in fronle percutiiur et sic
    lum temporis ad liberlatem Ecclesim oblinendatn ab hac vita abslrahilur.
    privatus laboraverat, jam ad sacerdolalem dignita- Burchardus Misnensis prmfectus, dum in quadam
    lem provectus, « cwpto desislere indignum ducens, sua, cui prmerat, urbe ab urbanis invaditur, cquo ciii
    tam ob hoc quam pro Simonia exslirpanda ac incon- insidebal frustra ccdcaribus vulnerato, fugere moti-
    lineniia clericorum reprimenda, plurhnum desuda- tur; qui equussmpepritis clevelocilate laudatus, modo
    bat. Denique non solum regem pro ejusmodi ad sy- cum tnaxime maximo cursu opus eral, fil slaliona-
    uodalia responsa crebro vocavit, sed et dalis decre- rius, quasi dicerel: Mihi non licet eum nunc a vobis
    tis, clericorum, a subdiaconalu el supra, conmbia in eripere qui, dum sibi licuit, nolebal se corrigerc. Mo-
    toio orbe Romano cohibuit, formaque gregis factus, rilur ergo cum magno aniinm stiw periculo, quod
    quod verbo docuit exemplo demonslravit, uc fortis ^ scepe consensum prwbuil periculoso swvissimi recjis
    per omnia athlela, murum se pro dotnoDomini ponere consilio.
    non timuit, etc. Ltiipoldus frater Berllialtli, recjis consiliarii, qtu
    Idem Otho : Prwdictus pontifex Gregorius a rccje et ipse ejus consiliarius erat, dum quadam die juxta
    urbe pellitur, Guiberlusque Ravennalensis episcsptis regem equitans cum co quoslibel sermones conferret,
    in locum ejus sublruditur. Porro Gregorius, Salerni dccipiler, quem sinislra portabal, volilare cmpit,
    manens, appropinquante vocalionis suw tempore, quasi capturam peterel; ille vero posl avem parmn-
    dixisse ferlur : Dilexi juUitiam, et odivi iniquilalem, per se inclixans, ab equo gravis cecidil; el ensem,
    proplerea morior in exsitio. Quia ergo in principe suo quo cinctus erat, e vatjna lapsum capulo ierrw defixo,
    regnum, ab Ecclesia prmcisum, graviier percussum in pectore medio recepil, et qui swpe pravi consilii
    fait, Eeclesia quoque tunto pastore, qui inter omnes consors vel auclor fuit, sine consilio peipetum salutis
    sacerdoles et Romanos pontificesprcecipui zeli ac uu- ab hac vita recessit.
    ctorilalis erat, orbata, dolorem non modicumhabttil. XXVII. Helmoldus, lib. i Chronic. Slavoruni,
    Idem lib. vn, cap. 1: Defuncto Salerni beatw me- cap. 28 : Post paucos auletn dies, principes Saxonuw,
    moriw summo pontifice Gretjorio,etc. prcelcr volunlatem regis captivitate a,bsoluli, in pro-
    XXVI. Bruno in Historia nclli Saxonici. Exstat pria reversi sttnl, ncc unquam de cwlero promissioni-
    tomo I Scriptorum illustrium Germaniae, quos Cal- bus regis fidem prmbuerunt. Missa ergo relatione
    vinianus Freherus evulgavit. Tota haec Historia est Saxonum principes ad apostolicam sedem conquesti
    contra Henricum et Henricianos pro Gregorio Yll sunt reverendissimo papw Gregorio;-V11qucdiler rex,
    et iliis qui causam S. Petri tuebantur. Enumerat divinw legis contemptor, Ecclesiis Dei in staluendis
    ipse quoque tragicos interilus quorumdam schisma- episcopis omnem canonicw eleciionis libertatem adi-
    licorum; de quibus supra ex Schafnaburgensi et meret, ponens per violenliam.episcoposquos volitisset.
    Chronico Citizensi aliquid dictum : Patriarcha, in- Insuper quod, morc Nicolaitarum, clettxore sua pu-
    quit Bruno, qui legatus aposlolici, maximus auclor blicum fecisset proslibtdum, subjiciens eam per vim
    abjuralionis exstilerat Henrici, el novi regis insli- {tHorum libidini; aliaqne perpltnima, quw inconve-
    luench, poslquam, exregi quasi regi socialus, retro- nienlia visa sunt et auditu difficiUa. Quamobrem do-
    qradus efficilur, repenlina morte prwventus, quod tnintis apostolicus, zelo jusliliw permolus, missis lc-
    ominunicabat excommuniculis, iiicommunicatus et tjalis, vocavit recjemad apostolicw sedis audientiam,
    inconfessus huic vilcesubtrahitur. Verum, quod lanlw Qui secundam cl lcrtium vocalionemdissiimdans, ad
    215 S. GREGORIUS VII PAPA. 2iS
    ultimum familiarium consiliis asirictus, timenlium A a Gregorio gestas eopiose cum ejusdem laude exse-
    ne regnojuste deponeretur, ivit Romam, etc. quitur.
    XXVIII. Albertus abbas Stadensis in Chronico XXXVI. Epitomator Blondi jEneas Sylvius in
    eadem fere seribit quae Helmoldus. Hoecitem anno compendio Blondi.
    1085 : Hildebrandus papa, qui et Gregorius, apud XXXVII. Joannes Yillanus Iib. IV Ilist. Floreu-
    Salernum moritur; cui Desiderius cardinalis Roma- tinse,
    nus, et abbas Cassinensis, verus Christi famulus, ti- XXXVIII. Martinus Polonus in Chronico : Hte
    cet multum renitens, subsiituilur assensu Nordman- propier luuclabilem vitam cst in papam electus a
    norum, et Malhildis potentissimceper Italiam feminw, cardinalibus, etc. Scderni morluus esl miraculis co-
    cunctorumque ejusmodi sectam mmulanlium. El hi ruscando.
    quidem, qui videbantur perfectiores elcolumnmindomo XXXIX. Sabellicus Ennead. 9, lib. m.
    Dei, adhwserunl sicut Gregorio, ila et Desiderio; cw- XL. Volaterranus lib. xxn Anthropologise: Hie
    teri vero, quos aut limor aul favor Cmsareus agebat, (Gregorius VII) prwter omncs, quod vir pius el Chri-
    sicuti sunt Guibertum, qui el Clemens, etc. stianm religionis acerrimus defensor fuerit, labores
    Certe cum successorem Gregorii, quem Gregorio pertulit magnos.
    addictissimum fuisse probe noral, tantis laudibus XLI. Trithemius in Chronico Hirsaugiensi, anno
    afficiat, non potuit de Gregorio sinislre sentire, vel Domini 1073 : Mortuo papa Alexandro succcssit Hil-
    ex suo sensu scribere, cum eadeni prorsus fuerit debrandus abbas Sattcli Pauli ordinis nostri, et Ro-
    causa successoris, quae Gregorii antecessoris. tnanw Ecclesim archidiaconus, et prmfuit annis duo-
    XXIX. Alphanus archiepiscopus Salurnitanus in deeim, diclusque est Gregorius hujus nominis sepli-
    Oratione metrica apud Baronium, lomo XI: timus, vir cerle mutlw doclrinw, mucjtiwquepietatis,
    Archiaposlolici qui culmine fulget hohoris prudenlim, justitiw, constaniiw et reltgionis , qui
    Proiege Gregorium, scis quem amare Petrum multa pro defensione liberialis ecclesiasticm ct fecit
    Septimus in numero vigilanium munera septem bona, et sustinuit adversa. Hic primum fuit mona-
    Possideal semper flaminis ilte tui. chus Cluniacensis, et a Leone papa IX S. R. E. ar-
    XXX. Deusdedit presbyter cardinalis in com- chidiaconus acl monasterium S. Pauli ordinalns, hoc
    mentario De privilegiis Romanae Ecclesiae apud Ba- anno post Alexundrum omnium consensu summus
    roniurn, tomo XI, anno 1080 : Post, prwstiia domino pontifex creatus est,
    suo beatw memoriw septimo Gregorio papw fidelilatis XLII. Nauclerus in Chronico Generat. 36 et 57.
    sacramenla, et obedienliam vm attnis exldbitam, apo- P XLHI. AlberttisCrantziustib. v. Metropolis, cap. i:
    stolicutn thronum invasit, Loquitur de Guiberto an- Gregorius VII, Hildebrandus anle vocaius, natione
    tipapa. Etruscus, cum multa pro Romanis poniificibus egis-
    XXXI. Magnum Chronicon Belgicum, editum nu- sct, acctamante clcro et populo, Hildebrandum a
    per a clarissimaaet laudatissimse memoriae D. Joanne B. Pelro eleclum successorem, magnis volis el con-
    Pistorio : Gregorius VII nalione Tuscus, etc, Hil- cordibus evtm designavere Paires. Mullus illi labor
    debrandus prius vocatus, etc, posltnoduni vero car- erat cum Henrico IV, mulliplex colluclalio, sed supe-
    dinalis, propter laudabilcm ejus vilam in papam a ravit veritas, el justilia, ohlinuilque ponlifex ut ad
    cardinalibus.est electus, etc Infra : Defuncto Salemi annum decimumterlium perveniret.
    beatw memoriw summo ponlifice Gregorio, elc, XLIV. Philippus Bergomensis in supplemento
    XXXH. Willielinus Tyrius, lib. i Belli sacri, Cbronicorum : Gregorius VII papa, nalione Etru-
    cap. 15, ubi lcquens de Inveslituris episcopatuum scus, etc Vtr cerle Deo el hominibus gralisshnus,
    ab Henrico conferri solitis, sie scribit: Quod domi- prudens, justus, clemens, pauperum pupitlorumque
    uus papa conlra omnem fieri honestatem considerans, o.cviduarum patronus et pater, nec non et ..Eccletiw
    etjura in eo facto conculcari ecclesiaslica perpendens, Homanm contra hmrelicorum improbitatem et malo-.
    semel, secunda, ac lertio eumdem impe-ratoremcom- Q rum principum polentiam, res ecclesiasticas per vim
    tnonuit, ut a tam detestabili desisleret prwsumplione. occupare conanlium unicus el acerrimus defensor.
    Quem prmceplis salularibus commonitum, cum re- Paulo infra de capto pontifice eodem.
    vocare non posset, vinculo anathemaiis innodavit, etc. Sed die sequenti, Romani cogniio facinore, ipsum
    XXXIII. Vinceiitius in speculo lib. xxv, cap. 44, Cincium prosequunlur et pontificemsanclum liberant,
    Cregorium miraculis et charismate arcana pectorum turrhnque.evertunt, etc,
    cognoscendi claruisse scribit. Post pauca de Mathilde : MathUdis comilissa no-
    XXXIV. S. Antoninus, parte secunda Summ.. bilissima et oplima aique illustris fetnina, virtute ei
    Ilist., tit. 16, cap. 1, § 21 : Erat vir iste (Grego- rcbus optime gestis clara el inclyia ubique prmdica~
    rius VII) religiosus ac limens Deum, justitiw et wqui- tur. Guibertiim. autem illura (Clementem dictum)
    latis atnalor, in adversis constans, in prosperis mo- anlipapam vocat. Hic, subdit post paululum, mato-
    deratus, fuit et valde cordalus, Ecclesiw jurium de- rum omnium capui, morte subitanea correptus scete
    fensor acerrimus, et qui prwler Deum, in his quw ad rum suorum pwnas dedit.
    jusiitiam perlinebanl, nil limuisset effwere, XLV. Andreas Ratisbonensis in Chronico manu-
    XXXV. Blondus Decadis secundae lib. ui ubi res scripto Bibliotheceaad S. Emmeramum Ratisbdhae',
    217 PROLEGOMENA.— APCLOGIA PRO GREGORSOVII. 2S8
    Gregorius VII, natione Tuscus, quondam Hittprandus A errore jam olim in priscis hserelicis, nominatlm in
    prior Cluniacensis, propter laudabilem vitam a cardina- Donatistis, damnato. Nonnulii etiam, quamvis Gre-
    libus in papatn eleclus, Wichperlum Ravennensemar- gorio addictissimi, non malo animo, sed hinlirum.
    chiepiscopum,quidictusestClemens,habuitanltpapam. nimio adversus schismaticos, Simoniacos et con-
    Et paulo infra: Qui post in Apuliam descendens cubinarios zelo provecti, defendere hoc ipsum in-
    Salerni mortuus est miracuiis coruscans. Infra refert stiterunt, quasi rectoe et sanae doctrinse, alque
    miraculum quod legatus Lugdunum fecil circa ar- adeo ipsi etiam sedi apostolicse consentaneum; ex
    chiepiscopum Eberudunensem Simoniacum, qui non quorum numero unus fuit Bernardus ille Corbeien-
    potuit ante depositionem dicere : Gloria Patri et sis, ut apparet ex epistola ejus quam infra habes, et
    Filio et Spiritui sancto; post expedite dixit: et Spi- supra id etiam ex Bcrtoldi Cpnstantiensis Chionico
    rilui sancto. Eamdem historiam refert Gobelinus in adnotavimtis.
    suo Cosmodromid, aetate vi, cap. 57. Erant prsete;ea non pauci qui Gregorii decreta
    XLVI. Platina in Vita Gregorii VII. vellicarent, traducerent et repudiarent, quod carni
    XLYII. Onuphrius, in lib. De summis ponlifici- et sanguini, et corruptissimis cleri moribus parum
    bus, et in Annotationibus ad Platinam, ubi dicit se grata et amica accidererit. Quocirca ubicurique
    Vitam hujus pontificis quinque Hbris conscripsisse. ^ pramulgabantur, clerici propemodum in rabiem
    XLVIII. Sigonius, libro IX De regno Italise, ubi versi qiiidvis potius ferre volebant, quam licentise
    in hujus pontificis laudem plura eleganter ex anii- suoe imponi fibulam. Audi Larabertum : Hilde-
    quioribus moiiumentis depromit. bratidus papa cum episcopis Italiw conveniens jam
    XLIX. Joannes archiepiscopus Lugduncnsis epist. frequcnlibus synodis decrcverat ul secundum in-
    ad Ivonem Carnotensem (est epist. 239 inter Ivo- stitula anliquorum canonum, presbyteri uxores non
    jiianas) : Nunquid incusas Gregorium VII qui regcm habeant; habcntes, aut ditnitianl, ant deponaniur;
    Ilenricum ob sua scclera damnavit ? nec quisquam omnino ad sacerdotlum admitlaiur qv.i
    Qtiinquagesimus ergo testis pro innoeentia Gre- non in perpeluum contincniiain viiainque cwlibem
    gorii VU sint haecopuscula Bernaldi Coiistantiensis, profiteatur. Hoc decrelo per totam Ilaliam promid-
    nunc primum in lucem deprompta; cum enim hoe- gaio, crebras lilterds ad episcopos Galliarutn trans-
    retici tam diligentes sint in evulgando mendacissimo millebat, prmcipiens ul ipsi qttoque iri suis Ecclesiis
    suo Bennone, summo Gregorii hoste et criminatore, shniliier facercnt, aique a contubernio sacerdotuin
    haud decet ut orthodoxi a conquirendis Gregorii omnes omtdno feminas perpetuo anatliernate reseca-
    defensoribus et advocatis cessent. rent. Adversus hoc decrelum protinits velieinenierin-
    P
    Est autem observandum haec opuscula faisse com- freinv.it tota faclio clerieorum; hominetn platie limre-
    posita a Bernaldo, occasione decretoruin, quaeGrc- ticum, et vesani dogmatis esse clamitans ; qui obtilus
    gorius poutifex contra Simoniacos, concubinarios, sermonis Domini, quo ait : « Non otnnes capiunt
    et clericos conjugatos diversis temporibus sub.poana verbum hoc; qui potest capere, capiat (Mutth. xix) >:
    excommunicationis promulgaverat, addito inter- et Apostolus;tL Qui se npn cvntinet, nubat; melius
    dicto ne quis hujusmodi sacerdotum missis ihter- est enim nubere 'quam uri (I Cor. vn); » violenta
    esset. Hujus sanctionis plerique ex supra dictis exaciione homines vivere cogerel riiu angelorum; et
    auctoribus mentionem faciunt, quoe et a Gra- dum consuetum cursum nalurm negarel, fornicalioid
    tiano in voluman Decretorum relata est dislinct. 81: el immunditiei frena laxaret. Quod si pergeret sen-
    Si qui sunt presbyleri, diaconi vel subdiaconi qui in tentiam confirmare, riialle se sacerdoiium quarii con
    crvntne fornicalionis jaceant, inlerdicimus eis, ex jugiuni deserere, et tunc visurum eum, cui homincs
    varte Dei omnipotentis et S. Petri auctoritate, eccie- sorderent, unde gubernandis per Ecclesiam Dei ple-
    siw introitum, usque dum pwnileanl et emendent. Si bibus angelos comparalurus esset.
    qui veroin suo peccato perseverare maluerhit, nullus Nihitominus ille instabat, et assiduis legalionibus
    vestrum officiutneorum audire prwsumat, quia bene- n episcopos omnes socordim ac desidim arguebat; et
    dctio eorum vertitur in malediciionem, et oratio in nisi ocius injunclum sibi negoiium exsequerentur,
    peccalum, lestante Domino per prophetam : « Male- apostolica se censura in eos anhnadversurum com-
    dicam, inquil, benedictionibusvesiris (Mal. n). > Qui tninabatur. Archiepiscopus Moguntinus sciens nen
    vero huic saluberrimo prwcepio obedire nolucrit, ido- parvo constare operam hanc, ut ianio temporc inoli-
    lolalriw peccatumincurrit,Satnuele testante : « Pec- tam coiistieludinem revelleret atqtse ad rudimenta<
    catum ariolandi est, non obedire, et quasi scelus ido- nascenlis Ecclesimsenesceniemjatn mundtun refor-
    lolatrim, tion acquicscere (I Reg. xv); » et bealo Gre- maret, moderalius agebat cum eis; el prhno eis iu
    cjorio aslruenle: Peccaliim igitur paganitatis incurrit dimidiutn annutn inducias et delibcraiidi copiamdedii,
    quisquis, dum Christianuin se asserit, sedi apostolicm horlans eos, ut quod necessario faciendum sit, sponte
    obedire contemnit. facidnl; el tain sibi quam Romano pontifici necessi-
    Iiinc nonnulli, quorum hatid posfremus Sigebertus tatem adimant aliquid in eos quod secus sil decer-
    in Chronico, ansam arripuerunt calumniam struendi nendi. Ad idtimum, concjregatasynodo. in Erfordia
    Gr^gorio, quasi crederet sacramenta ab improbis et tnense Ociobri, pressius jam immincbal, ut, relegata
    ezcommunicatis valide adrninistrari non posse, onmi tergirersftiione iu.pMsenliarum, mit conjugium
    219 S. GREGOIUUS VII PAPA, '
    220
    abjurarent, aut sacri altaris minisierio se abdica- A tractatu et In aliquol epistolis denionstravit. De
    renl. Mutta.i econlra ilti rationes afferebanl, quibus coniinentia itidem
    cpistolarem velitationem cum
    iiistantis pemrgeniisque improbilatem eludere sen- Alboino iniil;
    qui initio pro conjugiis clericorum
    tmliamque cassare niterenlur. Cumqtte adversus apo- dimicans, iis propemodum hastis rem gessit quibus
    steficw sedis aucloritalem, qua se ille ad hanc exa- hodie hoerelici contineniiam universim
    oppugnant.
    ciimem, prwlcr vc~!untctiem propriam, compulsum Integram quoque pro synodalibus Gregorii decretis
    eblendebat, niliil arguticenta, nihil supplicationes pre- apologiam conlexuit, oculalus teslis eorum quse
    eesqueproficerent, egressi^lanquam ad consullandum, ttinc a schismaticis in imperio lurbulenter et fla-
    eonsilium ineurit, ul in synodum non redeant, sed gitiose gerebantur. Nec Gregorius VII
    uiiquam ea
    injussi omnes in domos safts discedant. Nonnutli causa fidelibus interdixll,ne concubinariorum missas
    eliam confusis vocibus clamilabant tnelius sibi videri adirent, quasi arbiirareiur, sacramenttim corporis
    ut, in synodum regressi, ipsum ephiopum, priusquam et sanguinis Christi valide ab illis non confici et
    exsecrabilem adversum eos sentenliai:: oromulgaret, iminolari; setl quia inveieratus et nuUa facili me-
    calhedra episcopali deltirbarent, et meritu tnortemul- dicina expugnabilis morbtts, lioc tam durum reme-
    ctato, insigne moiiumcnttim ad posteros transmilte- dium eo tempore exposcebat, nempe nnllatenus con-
    rent, ne quis deinceps successorttin ejus, lalent sacer- venil, ait S. Anselmus in Epislola ad Wilhelmum
    dotali nomhii calumiii/tm struere lenlaret, etc. Ifec abbalem Hirsaugensem, ul ibi reverenlcr astelur, ubi
    Lamijertas de clericis, eoJeni argumenlaiidi gencn? pertinaciter, aperta et impudenti libidine fetentes;
    usis, quo hoJie Lntheraiii ct Calviniani praedicantes Uei et sanctorum prohibitionein contemnendo, sacris
    contra coalibaliiin iilunltii'. altaribns deserviunl; hno non deserviunt, sed quan-
    Rex quoque et aulici invitissimi lain laulos et ium ad
    ipscs, commaculant. Non, quo quis ea qum
    opimos bolos ecclesiaslicoruin bonorum, quos jam tracianl conlemnenda, sed, tractanles, exsecrandos
    avidis faucibus apprelienderant, eripi sibi palicl.an- exislhnel, ut, qui Dei ei angelorum prwsenliam non
    ttir, nec libeiiatem ecclesiaslicam regio et regiorum reverenlur, vel hominuM deiestatione repulsi, sacra
    dominalu miserabiliter opprassam in libeiialem pri- conlaminare desistant. Nec ullatenus oportel ut illi
    stiiiam revocari volebant. Ilinc in Gregorium com- sint consortesde altari pariicipanliiim, qui per im-
    inune omnium ordinum otlium, et ex odio, ul fit, muuditiam se faciunl exsorles aliari desertkntium.
    inaledicta, figmenla, mendacia et quidqttid splendida Yerum enimvero anteqttam ipsum Bernaldum au-
    bilis suggerit. dimus, non abs re erit disquirere quis iste Bernal-
    . Ut igiiur his et id genus aliis Bernaldus nostcr C dus fuerit. Sic igitur habeio.
    oliviam i.et, haslucubratioiies edidit, et sacramenta
    ab cxcommunicatis valide administrari in primo (Viiie infru in Monumcntis Gregormnis.)

    AD PAULI BERNRIEDENSIS

    LIBRUM

    DE REBUS GESTIS GREGORII VII PONTIFICIS MAXIMI

    PROGEMIUM JACOBI GRETSERI

    Societatis Jesu presbyteri,

    (Jacobi Gretseri Operum tomo VI, pag. 120.)

    Reverendissimo ct illuslrissinio principi ac do- D ! teris ex toto pontificum numero haerelici nostrse
    niino, domino JOAN.NI GODEFRIDO, Ecclesiac Bamber- aetalis, et schismatici superioris memoriae, pessiinis
    gensis episeopo, elc., JACOBUS GitETSEttcs. modis oderint, et infiuitis maledictis et conviciis
    Cuni superiore aiino, reverendissirne et illustris- laccrcnt, omniaque venenalae suae linguoespicula in
    sime p:inceps, tomuni secundum Defcnsionis Bel- hunc, velut in primarium scopum, suum deslinenl,
    larminianae, in qua de Clirislo ejusque in terris su- el destinata emittant, idque non aliam ob causam,
    prcmo vicario disputalur, evulgarem, addidi ad ope- si rem ad vivura resecare et penitius introspicere
    ris calcem apol giam (285*) peculiarem pro Grego- vclimus, nisi quia Grcgqrius ecclesiasticae Uberlatis
    rio YII pontif. max., co quod hunc unum proecai- et disciplinse constantissimus et imperterritus asser-

    . (V28S")
    Hanc habcs supra.
    2->i PROLEGOMENA.— PROOEM. GRETS. 1N PAUL. BERNRIED. 2-22
    to,' ac viniex fuit; nullis minis nullisque periculis A approbalione et laetilia evectus esset, mrsit ad eum
    iquie plurima subiit) de recto tramite sese abduci S. Gregorius Nazianzenus gratulatoriam epistolam
    yassus . ctijiis inlegritati, innocentiaeet sanclimoniae, (epist. 21) , quam hunc in modum auspicatur :
    cum vaia alia lucnlenlum testimonium prsebent, Posteaquam le in sublhni throno collocatum, ac lu-
    tuvn hoe prsecipue qtiod viri iis temporibus et paulo cernatn ne illatn quidem , prius obscure iucentcm, a
    . post su; sectitis doctissimi, el viiiutis Iaude celebra- spirilu victore, supra candelabrum oculis omnium
    lissimi, in schismate excitato ad Gregorii partes in- exposilanvesse intellexi, Imlaius sum, fateor. Quidtn
    trrpide se adjunxerunt; quorum nonnulli maluerunt enim ? cum Ecclesiw corpus male affectum esse, at-
    oninium rerum suarum jacturam facere et in exsi- que hujusmodi ductu cl auxilio opus habere conspi-
    Iium abiro, quam fidem, reverentiam et obedientiam cerem.
    erga sedem aposloUcam perdere. Liceat, illustrissime prsesul, aperte et ingenue,
    Qnos inter familiam ducunt: Anselmus Lucensis, bona cum celsitudinis vestrae venia, id quod res est,
    Anseluius Cautuariensis, Hermannus Metensis, Alt- proloqui. Siraul atque fama, alioqui tam pravi quarti
    mannus et Udalricus Passavienses, Gebhardus Con recti tenax, et tam falsi quam veri riuntia, ad nos
    staiitiensis, Gebhardus et Thiemo Salisburgenses, electionem C. V. detulit, et quidem verissime ;
    Anno Coloniensis, Burckhardus Halberstateiisis, " omnium catholicorum , quotquot vidi , idem, qui
    orones archiepiscopi et episcopi; itemque Withelmus oUm Nazianzeni, Basilio episcopali liara insignito,
    abbas Hirsaugiensis , vir religionis opinione apud animus et animi index, oratio fuit : multis cum
    omp.es decantatus, ut alios sileam. Gregorio , Gregorii Nazianzeni parente, in has vo-
    Necd fuerunt cx eruditorum ccetu, qui Htterarum ces erumpenlibtis (epist. 25, inter epist. Nazianzeni):
    monumentis posterilati testatum facerent, quam Aiii quidem alios eligent, atque in medium proponent,
    S2duluset indefessus Ecclesiae pastor Gregorius VII nhnirum pro suis quisque moribus, aul commodis,
    fueril, quauta cura et vigilanlia ovile Christi quemadmodum hitjusmodi rebus accidere consuevit.
    rexerit, et quam mendaciter et calumniose a schi- Nos vero neminem; neque enhn fas est, non jara Ba-
    smatum saloiibus traducatur, quasi in ipso omnis silio, sed JOANNIGODEFIUDO ab Ascliaasen,.prwferre
    omnium turbarum et turbalionum causa et culpa possuinus. Ecquem cnitn ex otnnibus, quos novimus,
    haeserit, aut etiamnum baereat. vel vita probutiorem, vel sermone ac doctrina vaten-
    Ex his Gregorii VII apologeticis defensoribus duo tiorem, magisque ad virlutis elegantiani undique per-
    ^laruerunt olim in Bavaria sub Henrico IV et Hen- politutn reperiemus ?
    rico V regibus et imperaloribus , Paulus Bernrie- P Nec sane immeiito commune gaudium exoritur,
    densis, et Gerochus Reicherspergensis; sed, quod cum alicui Ecclesise gubernator sedulus et in omnes
    dolendum, eorum pro Gregorio YII monumenta ita partes intentus prseficitur. Nam, ut idem Gregorius
    fuere nata, quasi nala non fuissent; longa oblivione ait (episl. 22) : Lucerna corporis est oculus non hic
    tenebrisque obruta : quse aliquando exstitisse for- lantum qui corporeo tnodo cernit ac cernitur, sed is
    san igno;assemus, nisi Aventinus, qui vidit et legit, eliam qui spiritualiter spectat et Spectatur. Lucerna
    indicium fecisset in Annalibus Boicis. Nec vidit tan- auletn Ecclesiw esl episcopus. Ilaque quemadmodum
    tum Avenlinus, sed, ut videtur, posteris quoquein- cum ille pure el integre se habet, corpus quoque recte
    vidit, ne haberent quos Pseudobeniiouis in Grego- ducitur; cutn aulem impurus est, non recte : consi-
    lium VII furiosissimis criminationibus opponerent. tnili quoque ratione, utrolibet tnodo sese Ecclesiw an-
    Utcunque sil, numinc bcne amico, tandem in Pau- listes habuerit, omnino velpericuli vel salulis parli-
    lum Bernriedensem variis in bibliothecis studiose, ceps esse necesse est. Heec verissime sanctissimus
    imo et anxie quaesitum , iiicidi. Nec de Gerocho, simul et doctissimus episcopus Gregorius Nazian-
    socio scriptoris et calamitatum quas Paulus a zenus.
    schismaticis pertulerat, spem oninem penitus posui. Porro cum hoc tempore in supellectile mea litte-
    Interea, dum iste investigatur, et ex caUgine in D raria et libraria, nihil quo c Isit. Y. partam digni-
    lucem vindicatur, Paulttm nolis illustratum foras tatera gratularer, proeter PAULUM , reperirem ; non
    prodire jussi; et quidem sub tuo patrocinio, reve- dubitavi hunc ad celsit. Y. internuntii vice functu-
    rcndissime"et illustrissime princeps. Decebat enim rum, ablegare. Si enim tertio abhinc anno Prwdi-
    ut in hac publica et solemni bonorum omnium Jseti- canlem Vapulantem a me oblatum tam benevole ex-
    tia, -partim sibi, partim, et vero potissimum, nobi- cepit; quid sibi Paulus non poterit polliceri; qui
    I ssima; Bambergeiisi Ecclesise et dioecesi gratulan- pontifice maximo, et quidem tali ac lanto, comitatus
    tium ob celsitudinem V. ad thronum S, Othonis venit; nec pontitice tantum, sed-et cardinale, eoque
    evectam : partim qu que, pia vota pio celsitud. V. clarissimo et eruditissimo Csesare Baronio ; celsii.
    diuturna incol niiitate, et auspicata episcopatus et vestrse, nil arabigo, propter aureos Annaliura to-
    principatus administratione siiscipienlium,. ego iti- mos, in amore et pretio : a qtio Calvinianas asper-
    dem ex Bavaria concepti passim gaudii significatio- gines apologetica, ut sic loquar, spongia abstersi,
    nem palam darcm. quemadmodum olim Paulus a Gregorio VII schisma-
    Cum S. Basilius ad archiepiscopatum Csesarien- ticas. Et hoc tottim, quidquid est lucubrationis,
    eem communi omnium orthodoxae fidei amantium cclsit. V. ut libcntcr, sic ct reverent-er dico ct ofTero,
    223 S. GREGORIUSVII PAPA. 224
    cioaec aliquid dignitate et fastigio.celsit. V. dignius oc- A nevolenlem Msecenatemquam diutissime incoluinem
    cv.rrerit: Deosubmisse supplicans ttt EcclesioeBam- et superstitem, sempcrque donis et subsidiis coele-
    bergensi moderatorem vigiiantissimum; societati no- stibus florentem prsestet.
    slisepatronum siiigular.cm; et omnibus lilteratis be- IngolstaJii, 19 Martii, anno Redemptoris 1610.

    PROLEGOMENA IN VITAM GREGORII VII PONTJFICIS MAXIMI.

    Rogo le, amice Lector, ut prius hmc prmloquia legas, quam ad commentatium hunc lectilandum accedas.
    Quis {uerit Paidus Bernriedensis. B Sed ex iis qusc de Geroclio narrat ipse Aventinus,
    Id noliis explicatum dabit Aventinus lib. v Anna- ct cx Aveiitini ingenio, exque illis itidem quse Paulo
    lium Bojorum : < Legi niultos, prseserlim Paulum Bernriedeiisi aflingit, asslimare licet qua fide hsec
    Bernriedensem, Gerochum Reicherspergensem an- de Gerocho prodiderit. Credam lalia a Gerocho ef-
    listitem, Augustinianos Mystas, in Bojaria ortos. fusa, cum meis oculis ea in Gerocho legero.
    Idem Aventinus : « Paulus Bernriedensis narrat,
    Ulerque de hujuscemodi discordia perniciosa li-
    bros edidit, uterque pars hujus tumultus fuit. Ille, episcopum quemdam, dum pro concione Hildebran-
    dum vituperat, fulmine tactuin esse; dumque age-
    Reginoburgii; hic, Augustse primarise sedis sacer-
    t
    dos, ambo rebus Hildebrandi studuere. Quamobrem ret animam, dixisse : Ignea catena constrictus
    sedibus pulsi, in exsilium acti sunt. > Ita Avenli- trahor ad inferos : ite, nuntiale Cgjsari ut resipi-
    nus. scat,et flagitium in Deum, divum Petrurn, ejus vi-
    Paulum fuisse sacerdotem seu canonicum Ratis- carium, commissum, ofliciis compenset, nisi roe an-
    bonensem planum fit ex Vita virginis Herlucae, tecedenlem seterha supplicia subsequi malit. > Eo-
    dcm quoquc die, nempe Paschalibus, quarto Ka-
    cap. 45 et M. Ralisbona pulsus Bernriedi seu Be-
    ronicse institutum Canonicorum Begulanum am- lendas Martii, ut idem Paulus recitat, episcopus
    C Spirensis, Gregorio septimo iniquus, ab eodem
    plexus videtur, non prius : etsi prius etiam" decli-
    nandae Henricianae persecutionis causa Ratisbona Kalendis Martii devotus, animam efflavit. Gregorio
    subinde se subduxit, ut ex eadem Historia de beata Salernum profugo intrante, civis quidam dixerat :
    «Auctor dissensionis, qui lotum orbem terrarum ar-
    virgine Herluca liquet.
    Idem Aventiuus ibid. : « Gregorium, virum san- mis et bellis involvit, hujus urbis quoque quielem
    ctissimum pervicaciorem exstitisse, Paulus Bern- coaturbaturus advenit. > Mox ille, his dictis. obmu-
    tcscit : deductus ad Gregorium , errorem suuro con-
    riedensis, qui ejus Yilam Iibris duobus complexus
    est, et.reliqui ejus partium acerrimi propugnatores, fitetur, ab eotlem sanitati restituitur. Benried collc-
    est flaminum Auguslalium superioris Yinde-
    produnt. t Nescio quibus oculis Aventinus Bern- gium
    riedensem legerit.' In meo certe Paulo nullum ve- licise, propter Yerrem lacum, supra Monachium
    millia passuum, ibi Herlucse sacratae fe-
    stigium vel accusationis vel notoe hujus de pervica- quindecim
    cia apparet. Et adeo Gregorius in hac causa pervi- minse sepulcrum ostenditur. Ea illa tempestale
    cax non ftiit, ut quoties Henricus rex; vel mini- vixit, et nocturnis superum, et inferum congressi-
    mam emendationis significationcm daret; eum in bus, secretisque colloqiiiis interesse consueta, nar-
    rare solila fuit; exsccralos flamma omnium arden-
    gratiam et conimunionem sedis apostolicae recipere tissima excruciari. >
    paratus fuerit. Certe tantum abest, ut Saxones Ilaec omnia, ut ab Aventino conimemorantur,
    Gregoriura pervicaciae arguerint, ut eum propemo- exstant in hac, quam nuuc evulgamus, Gregorii
    dum niinise lentitudinis in Henrico damnando insi-
    datis ad eum Vita, ut et illa qua; de Rulando, Parmensi clerico,
    mularint, epistolis, quas suaeHistorise et de ovo
    de bello Saxonico Bruno intexuit. Et ipsa oratio vix prodigioso commemorat. Ille (Rulandus)
    ope Gregorii (ita Paulus refert) evasit. Et quid-
    C.regorii ad sanctos. apostolos Petrum et Paulum, Aventinus illic scribit, id ferme ex Paulo
    cum ultimo Henricum excommunicavit, recitata a quid
    Bernriedensi decerptum esso, perspicue docebit
    Paulo, satis ostendit quam nihil Gregorius hoc in Aventinianae narrationis cum hac Vita cbllatio. Ex-
    negotio pertinaciter egerit. cipio tamen calumnias quas Aventinus suse historiae
    Pergit Aventiuus : « Gerochus quoque (quo nerao snbinde aspergit; nam has aut ipse ex suo capite
    acrius scriptis libris Hildebrandum tulatus est, ut- cxtudit; aut ex Apologia innominati auctoris pro
    pote qui crimina Csesari objecta, quae apud nullum Henrico IV accepit; et valde suspicor indidera de-
    alium legerim, explicat) tandem suse paiiis. perti- promptam hanc Aventino assertionem : « Opes
    naciam, ne dicam lyrannidem hisce verbis, coactus quoque ecclesiaslicas, quibus hactenus pauperes
    veritate, notat. « Romani, inquit, sibi divinum alebantur, militibus et rei beilicse peritis largitus est
    f usurpant honorem, rationem actorum rcdderc: (Gregorius VII). Quod et Hildebrandini Gerochus et
    « nolunt, nec sibi dici acquo anirno ferunt: Cur itai Paulus liosi inficias eunl, et hic , tanquam bene-
    t agis? » etc. factum excusat, et id licere defendit. > Non invenio
    ' Cerochum non
    vidi; ulinam aliquando vidcam ! hanc cxcusationcm ct dcfensioncm in nostro Paulo.
    22S PBOLEGOMENA.— PROOEM.GRETS. IN PAUL. BERNRIED. 2SG
    An Avenlinus non copiosiorem, sed obsequentiorem A Exstat porro apud Baron. anno salutis 1106 epi*
    Paulum habuit, ita ut quidqilid ipse male in Gre- stola Paschalis secundi ad .Udalricum seu Oderi-
    gorium affectus, vcltet, dicerct? cum Passaviensem, et ad Gebhardum Constantien-
    Unde constct Paidum Bernricdensem esse hujus com- sem episcopos.
    menlarii auctorein. De eodem Berlholdus in Chronico anno 1092 :
    Codex ex quo hujus Yilse exemplar desiiinptum « In Bavariam venit
    Saltzburgensis episcopus
    cst, non praeferebat nomen Pauli Bernriedensis. Dimo (Thicmo) qui Palaviensi Ecclcsiae jam dudum
    Unde ergo liquet hunc fetum Paulo ascribi debere ?
    viduatae ordinavit episcopum nomine Udalricum,
    Respondeo id manifeslum fieri ex Aventino, Cujus sanctoe Ecclesiae praepositum, eumquc
    Augustensis
    Codex Pauli Bernriedensis nonien prsesciiptum ge- in die Pentecostes cum ipso Conslantiensi et
    Aventinus ex Paulo suo ipso
    rebat; omnia aulem quse Wormaciensi solcmniter consecravit; hocque ma-
    recitat, in hoc nostro reperiunlur, ut antea dixi- gnam fidueiam dedit calholicis ut in fidelitate S.
    mus. Nec refcrt quod in nostro exemplari non sit Petri el schismaticorum vesanioe inde-
    duobus enim persisterent
    dislinctio operis in duos libros; Hbris, fessius obsisterent. »
    Paulum Gregorii Vilam complexum esse teslatur
    Aventinus, quia collector Vitarum Wolliiardus, de 3 Quis qualisque fuerit codex, ex quo hasc Histo-
    quo paulo post, qui Yitam Gregorii cum cseteris in ria descrinia est, malo cognoscas verbis clarissimi
    liiium volumen conjecit, hanc forte distinctionem et doctissimi viri, Sebasliani Tengnagelii, absque
    sustulit, ut non raro in onini geiiere librorum ac- cujsis ope et opera foret Paulus adhuc in lene-
    cid.it. Saiie historia quam nunc evulganms prolixa bris cum situ et squalore, cumque blattis ac lineis
    est, et commodissime in duos libros secari potest. decertaret; 'foiiassis sine ulla spe missionis. Ita
    II. Paulus Bernriedensis scripsit Yitam Heiiucse ergo ille ad me Vienna : « Paulum illum luum,
    virginis, cujus bonam partem translulit iii Vitam S. diu multumque perquisilum, nisi me conjeclurae.
    Wiclerpi, episcopi Augustani, reverendus et per- fallanl, feliciter eruissc videor. Exstant enim apud
    doctus Pater, Carolus Stengelius. ord. D. Bencdicli me Vitse Sanctorum, mensium Aprilis, Maii et Ju-
    ad S. Udairicum Auguslae Vindelicorum, quam tibi nii unico tomo in grandi vastoque volumine com-
    nunc integram infra exhibeo. In eo libello testatur prehensae, auctore Wolfhardo quondam (ut e praefa-
    Paulus se itidem Vitam Gregorii litteris mandasse; tione in Junium liquet) collectse, et in membranas
    el quoe de coelesli quadam visione Herlacse oblala redactas, notae satis probae, ct anle quadringento&
    in Aetis Herlucse scribebat, jam in commenlario ^J praeler propter annos conscriptae. Hisce extremo
    De rebus gestis Gregorii VII explicasse. At quidquid Maio Vita Gregorii ATIIpapse adjecla est; cujus ini-
    Paulus in Vita virginis Herlucse scribit de Chrislo tium sic se habet : « Igitur Gregorius VII, supra
    qui, clara die, vulneralus a mullo sangtiine stillans, « quem vere primi Gregorii requievit spiritus, na-
    sese ei conspicuum prsebuerat, id exslat in hac Vita i tione Tuscus, patrem habuit Bonicum, et ipse
    non procul a fine, ut ibidem adnotavimus, queia- « Hildebrandi sortilus est in baptismo vocabu-
    admodum et iUa quse "de Adalberti presbyteri de « luro, > etc Hinc in laudes ejus excurrit, ct non-
    Rota interilu in Vita Herlucse virginis commemo- nulla miracula memorat. Deinde ubi ad Rulandum
    rantur. Ex quibus perspicue elucescit Paulum Parmensem ventum est, quod ex Paulo Avenlinus
    Bernriedenscm utriusque lucubrationis auctorem affert, Noster piiim patrem, id est Gregorium, tolfr
    esse. corpore se super eum (Rulandum, ne obtrunca-
    Scripsit Paultis Vitam Gregorii VII anno D:mini retur) projecisse, omnibus de ejus morte claman-
    1151. Id inde planum efficitur quia ad calcem hujus tibus,, narrat. Hsec oralio Gregorii, quam et Avcn-
    commenlarii ita loquilui; de Udalrico episcopo Pas- tinus leviter perstringit, excipit. Addit et de gallina
    saviensi, Allmanni successore. « Hic (Thiemo seu ovum mirifico cselatum opere pariente. Quare, in
    Theodcmanus archiepiscopus Salisburgensis) ordi- [>eam adducor seiitentiam, ut Aventinum hunc au-
    naverat nostrae humilitatis ordinatorem reverendis- ctorem et habuisse, et nonntillis in locis qua verba,
    simum scilicet Udalricum Laurcacensem sive Pata- qua sensum sublegisse, non vane existimem. Quod
    vienscm episcopum atque apostolicaa sedis legatum, vero Aventinus Paulum hunc duobus libris vitam
    qui ante hoc septcnnium, post niullos agones, pro Gregorii complexum esse testatur, cum noster ire
    asserlione Gregoriani dogmatis, etc, obdormivit in Hbros distinctus haud sit, censeo Pauli opusculum
    Dornino, > ctc Obiit autem Udalricus vu Idus Au- in Epitomen hanc a Wolfharto esse contraclum,
    gusti anno 1124 (lametsi Chronica Australis obi- Ut ut sit, Auctor proximus setati Gregorianse liaudl
    tumejusponit anno 1121). A quo anno si septen- longo intervallo fuisse videtur. In extrema siquidem'
    nium numeres, aimum Redemptoris 1151 inve- pagina, ubi obitum Theodomari Juvaviensis episcopr
    nies. commemorat, haec subjicit: Hic (videlicet Theodo-
    Meininit eiiam Paulus in hac sua Historia Calli- marus) ordinaverat nostrse humililatis ordinalorem,,
    sti secundi et Gelasii secundi, pontificum Romano- revcrendiss. scilicet Udalricum Pataviensem epi-
    rum, quoruni hic pontificatum iniil anno 1118, Cal- scopum, qui anle hoc septennium post multos ago-
    li£tus anno 1119.. nes pro assertione Gregoriani dogmatis, cujus &>S
    '
    227 S. GREGORIIS \ll PAPA. 225
    normaiii et cleclus, et promotus fuerat, obdormivit iA brandus fuit Gregorius Vll. Hero-mi cnim, dticem cl
    in Dominoanno setatis suse cv, » etc anlesignanum se praebuit illi cxercitui, ad q;:em
    Hsec vir ille doctissiraus et humanissiniiis. A quo hsec apostoli Ephes. vi exhorlatio exsial: « Slale
    tamen de epitome vix persuadeor. Nam in hac crgo succincti lumbos veslros in veritate, el indtiti
    nostra Historia adeo fuse Gregorii VII res geslse loricam justitise, etc., ct galcam salutis assti-
    dcscribuntur (excepla Berengarii damnatione, quae mite, > etc Quanla enim bella berns iste, tt, iit
    a Paulo prseteritur) ut nemo majorem copiam me- Germani appellant, Helde (a quo Lutheitis Hille-
    rito desiderare p:issit. brandi nomcn deducit) susceperil, el feliciter lain
    In hac ilidem Gregoriana Historia ex vetere cxem- contra aspcctabiles quam inaspeelabiles hostes con-
    plari exscribenda, et ciim autographo conferenda, fecerit, abunde docent cum alii, tum Pauius nobt r;
    egregiam plane et frucluosam catholicserei operam ita ut non nisi nutu divino Hiltebrandi nomen ei
    ccpit R. P. Gcorgius Slurnus socielatis nostrse, in primitus obtigerit, pro cujus lam lionesla elymolo-
    collegio Vicnriensi philoscphise professor, cui pro- gia, esl quod Luthero, alioqui immeranlissiiiio,
    inde, ut et clariss. Tengnagelio, Paulus Bernrie- gratias agamus : si tamen Lutherus est auctor li-
    densis salulem vitamque suam; et omnes veri ama- belli, de quo antea.
    tores, et Schismaticorum atque Hsereticorum osores B A prsedicta originalione non multtim abit alia
    grandes gratias debcnt. Ulinam allerum exemplar Goldasti Calviniani, qui in nolis ad ParsCneses Ty7
    nancisci licuisset. Ego cerle ut nanciscerer, nullis rolis Scotorum regis putat eos qui noniinaiitur
    laboribus peperci. Sed frustra feci; hactenusquidem; Celtw, veteribus fuisse Cheld, aut nspiratione' du-
    sed non despero. Erit, qui a nobis inchoata perficiat, plicata Hheld, qui nobis nunc Reld. Sic Ililtehran-
    eliam Gerocho in lucem extracto. Fiat, fiat; ncque dutn dictum, quasi Chelle Bren, hoc est Cellam
    eiiira aliud occurrit quo dcsiderium meum expli- Brennum; et ab eadem origine descenderc itidem
    cem. ista : Hilieboll, Hilliman, Hiltiwin. Et mulierum
    7)e elyinonoininis Hildebrandi. nomina Hiltigart, Hillrut, Hillegunt, Adilhili, Re-
    Placet audire quid originationum investigalores ginldlt. Ubi iteiii.in vides, in IIildebrandi vocabulo
    de etymo hujus vocabuli Hildebranclus tradiderint; nihil esse infernale seu Tariareum, ut hseretici cri-
    cum enim sectarii.hoc nomen semper in ore c.rcuni- minantur, sed omniaheroica, ab Cella seu Heroe ei
    ferant, el Gregorium VII papam vix unquara Gre- galea.
    goriutn, sed fere semper Hildebrandum appellitent, Aventkius in Nomenclaturapropriorum nominum.
    dispicere oportet, ntim sit cjusmodi nomen, quod "Heti, Reroo. Hyld, Huld, amor est. Liytdeprand,
    Gregorio probri loco oggerijurc queat, et num salis ainpris tiiio. Idcm habet, Luitprand, popultliAo cl
    causse habeant, curllildebrandum in Hellebrandum, amor. Sed prand sive brand in istiusmodi compo-
    veteres schismaticos imilati, transforment. positis pro iilione accipi mullis parum fit verisi-
    Anonynms de propriis nominibus Germanorum, mile : licet ita etiam sentiat Paulus nosler iu ipso
    quem quidain Lulherum existimant. Exslat tomo Historise suse vestibulo. Utcunque tanicn sil, nequc
    primo operis hislorici editi Basileae, anuo 1574. Et Aventiuo i.i menteni venit, etymon liiidebrandi ex
    separatim quoque Ursellis auno 1569 expresse sub Orco pelere, sed ab Heroe vel amore sumpsil; cujus-
    Lutheri nomine libellus iste evulgatus est. « Est modi niiilta propria nomina Germani habent, ut
    Brynn seu Brenn (ut antiqua carmina heroum [Hel- Huldreich, Huldenreich, Anwr Regni, sive anr?ris
    denbuecli] ind.canl) galea, praesertim crislata seu dives el plenus. Vulgo, Ulricus. Priscis, Hildevlcus.
    cornuta; ergo Brennus est Galeatiua, et Brennburg Celtis, Cltyl ericus. Hijldeprecht, amari dignus. Hyl-
    vel ducis Brenni casteltum vel Brennorum, ccu prse- deberius, Celtis, Childekertus. Hyldegarl, atnoris
    sidium Galeatorum et armalorum ad.tulandam rc- horltis. Htijus generis plurima itrveiiics vocabula
    gionem. Et scarabeus iste majusculus, qui galeatus .tam virorum, quam mulierum in Calalogo nominiim
    rubris cornibus et alis testaceis annatus, Husbren- Q propriorum, quibtis Alemanni quondam appellati
    ner dicitur in nostra regione. Hiltebrand pro Helt- fuerunt, tom. IlScript. Alemannicorum.
    brenn, id est gigas et heros Brennorum, ceu caput Fuit quoque majoribus nostris Rrand gladius.
    et dux eorum, hodie Hauplinann uber den reisigen Quo sensu vocc illa poelaj Itali etianinum utuntur.
    Zeug; Hclt enim heroem, velut Achillem vel Hecto- Quid si igitur Iliiiebrand seu Hildebrand, sit Herois,
    rem significat. Luitprand rex Longobardiaepro Lut- vel amoris gladius? Nam ridictilus mihi ille videtur,
    brenn, id est h;iminum galeatus, qui homines armis qui in libello, quem inscripsit, Etyma variorum no-
    tutatur, diximus enim Luit, Lyt, seu Suevice Leute, mintiin,etc, nobis bane originaiionem procudit. Hil-
    hignificare homines numcro plurali. > Licet vero in lebrant, Hitlebrandus, Hillam ardens, ainans, pro-
    liac etymol igia nimis violenta videalur mutatio cans : Saitem dixisset. Hilt, seu Eiltatn araans;
    Vrand in Breun, inde tamen elucet Hildebrandum nam haec duo sunt mulierum nomina, ut ex proxiino
    Luthero non esse Hellebrandum, hoc est infetni li- citato catalogo constat. Hactenus de nomine tlilde-
    lioiicm, ut Lutherani et Caiviniani nunc calumnian- brandi.
    t:r, sc;; ttrennorum, lioc est, galealorum ducem, Gregorium Grsecisidem essequod Latinis, Vigitium
    cupui, pnciidium et tutumen. Et vere talis Hildc- el Vicjiianihim(jam tamen probrosum ct inauspira-
    229 PROLEGOMENA.— DE CONC. WORMAT 250
    tum noineu, ob 'Vigilantium haerelicum) notius est, A.chiri, Vuacho, Vuahcho. Porro Gregorium VII Gre-
    non frustra tulisse', norunl cum gaudio
    quam ut multis demonstrandum sit. Veteribus Ale- gorii nomen
    mannis erat Gregorius Vuachar, Vuachere, Vua- calholici; schismatici et haeretici non sine gemitu.

    PAULI BERNRIEDENSIS

    VITA S. GREGORII VII PONTIFICIS MAXLMI.

    (Vide supra col. 59.)

    EXCERPTUM EX GRETSERI DISSERTATIONE

    CUI TITULUS :

    Cwsar Baronius, S. R. E. cardinalis amplissimtis, a tationalis Calviniani crhninattonibus vindicalus etin


    eo cum alii ponlificesRomani, Hm Gregorius VII, per Jacobum. Gretserum, societatis Jesu llieologam

    (Opp. Jacobi Gretseri, VI, 224.)

    DE CONCILIOWrORMATIENSICONTRA GREGORIUMVII.

    De hoc videndus Baronius tom. XI, anno salutis B ten, quae ad calcem epistolae Henricianae apparet,
    1076, qui ex Alberto Stadensi refert Saxonicos epi- in Heplecostenseu Heptacosten; novam et in Latina
    scopos nequaquam in depositionem Gregorii VII con- Ecclesia inauditam vocem pro Septuagesima. Hanc
    sensisse. Obstrepit Calvinisia, « sibi Albertum non critices rationem si sequi velimus, vix ullus crror
    esse ad manum, itaque se non posse decernere. > tam manifestus erit, cui ex apotheca critices non sis
    At Baronio ad manum erat Audi ipsa Alberti verba. facturus modicinam, si hoc est medicinam facere,
    « Anno Domini 1076 habitum esl concilium apu4 et non potius omnia susque deque verlere. Ipso
    Wormatiam; prsesente Henrico rege, in quo uni- epistolse exordio satis figmentum Calvinisticum re-
    versi fere Teutonici episcopi, prseter Saxonicos, darguitur; nam auctor illum ad quem sciiLit non
    Gregorium papam abdicarunt. > tanquam nuper factum, sed ut veteranura et inuito-
    Furiosissime incurrit Calvinista in Baronium, et, rum meritorum principem laudat; quod de Hiirfol-
    ut eo uberiorem insectandi materiam liabeat, ex suo pho dici nequit, qui rccenlissimus in cpiscopatu
    cerebro affmgit Baronio, eum dicere, « Reinerum erat tempore concliabuli Wormatiensis; i;am ul
    Reineccium primum fuisse, qui Vitam Henrici IV Bertoldus Constantiensis in Chronico lestatur.« Ai-
    et Rennonem de Gregorio VII evulgarit. » Osten- mo seu Anno venerabilis archiepiscopus Colo-
    dit hoc falsum esse. Bene facit, quia non Baronii, C niensis, mirae sanctilatis requievit in pace xi No-
    sed suam falsitatem patefacit: nam Baronius dixit nas decembris 1075, cui Hiltolfus, impar genere ei
    Reineccium fuisse cditorem; primum fuisse, noa moribus, successit. > Et statim post in Septuage-
    dixit. sima anni 1076 initittm est Wormatiense syne-
    Refellit Baronius epistolam Henrici ad Annonem drion.
    archiepiscopttm Cotoniensem tanquam suppositi- Ait Baronius a nemine unquam memorise pron-
    liam, quia Anno archiepiscopus anno praeter.t >,hoc tuin, legatos Henrici ila acceplos esse a Gregorio
    est!085, jam obierat; et tamen anno 1086 invita- VII, prout architectus hujus epistolse comminiscilur.
    tur ad synodum Wormatiensem. Calvinista, ut hinc Calvinista non sine immanibus conviciis Baronio
    se expediat, transmutat Annonem in Hildolphum, et Avenlinum obtrudit. Hoc scilicet restabat; quasi
    huic epistolam ab Ilenrico inscriptam dicit. Quod vero Baronius non de antiquis, sed de recentibus
    comnienlum neque Reineccio, neqtie Urstisio, neque istis, ethseresi infectis scriptitatoribus hoc pronun-
    Reubero, neque ulli alteri m menlem venit. Omnes tiarit. Piofer, si potes, priscum canumque testem ;
    eniinisti ediderunt hanc epistolam cum Annonisnon nam hunc novitium, oris et styli tam mali, nihil
    Hildolphi nomine. Id fecundaesuaecriticae Calvinista ~ pendimtis. Ne in bennone quidem fabulam hanc dc
    debet, qua instructas nodos etiam indissolubilcs legatis invenies.
    dissolvit. In Yita S. Anselnii Lucensis vocatur deposilio
    Ejuodem critices beneficio transformat Pentccos* Gregorii VII « (acimis a soeculis inauditmn. » Ita
    '
    251 S. GREGORIUS VII PAPA. 252
    cliani ipsc Gregorius in quadam epistoia. Objicit i_.usque fojilavciat, aliqr.o modo eos qui Joanhcni
    Calvinista : « Papas soepeesse depasitos ab impera- deponere tentarunt, excusare poterat, quse in Cre-
    toribus ct synodis. » Et mox recitat cx suo Illy- gcrio VII, vilse inculpatissimse viro, locum nullum
    rico epistolam episcoporum Galliae et Germaniss babebat,
    « ad Anastasium II poiitificem Romanum, qua papam Scd ut aliquid dicam de epistola ad Anastasium,
    et Italicos episcopos nionent ut se missos faciant, niilla ejus apud illum probalum scriptorcm mentio
    nec deinceps tyrannidem super eos exercere per- exstat. Exscripsileam -Illyricus in CataSogocx sche-
    gant. > Aliani item affert episcopormn Germanise dis ctadversariis manuscriptis Aventini, nec novit
    et Belgii ad Nicolaum I, ex synodo Coloniensi anno unde cam Aventinus acceperit. Et ego epistolse cn-
    865. Sed nec illi qni ad^Anastasium scripsisse di- jus origo et natale solum nesciatur fidem habeam?
    cuntur, nec qui ad Nicolaum, vel htinc vel illum a Dubitat quoqiielllyricus num ad Anastasium primum
    sede dejecerunt et excommunicarunt, ut Worma- an ad secundum missa fuerit. Omnium rectissimc
    tiensis cdnciliabuli praesules fecerunt; qui adacti sentiet, qui ad neutrum missam credet. Calvinisla
    siint uon quomodocunque, sed jurejurando interpo- noster doctior Aventino refert eam ad Anastasium
    silo, cerla in id praesoripta formula (quse exstat II, anno 497. Quo nullius penitus concilii in Galiia
    apud Bi'tihoncm De bello Saxonico) Gregorium VII " celcbrati ullum vesligiiim in Annalibus Francicis vel
    exsecrari et descrcre. Gujus pseudosynodi si omnes aliis rcperitur. Et tamen Calviriista noster titulo
    circumslaiitias perpendamus, jure oplimo id quod appingit hsec verba. Ex Concilio : Nomina, quaeso,
    ab iliis factum esl «_a SOQCIIHS inaudiliun facinus, » utopicum lioc concilium. Prseposuit et titulum,
    et cujus riullum simile exemplum produci queat, quasi sit ab episcopis, cum sit ab Ulyrico.
    noininari poiesl. Nam csetera omnia quoealiquando De altera epistola Guntharii et Theutgaudi lcge
    conlra jiis et fas adversus pontifices acta suni,'eliam Baronitim tom. X, anno Christi 865, num. 18 ct
    deposilio Joannis XII in pseudosynodo Romana, mi- seqq. Et videbis sectarios nostros dignissimos esse
    noreni turpitudinem anncxam habent : quia turpi- qtii hisce tam perditis patronis ct defensoribus rem
    tudo vitoe qua Joannes sese a calce ad verticem contra Romanos ponlifices agant.

    . EXCERPTA EX DISSERTATIONE

    CUI TITULCS:

    Gemina adversns MctchioremGuidiniislum Calviniannm.replicalorem vel polins quadruplicaiorem defensio :


    prior pro S. R. orihodoxi et catholici imperii avita majeslate, replicalioncm Calvinianatn, imperii hv.jus
    vastalricem, accurale examinat el refulat; auclore Grelsero, societaiis Jestt theologo; poslerior complura
    mouiimenta hactenur, inedita pro Gregorio VII aliisque pontificibus Romcnis Leclori exhibet, cditore C. V.
    SebcistianoTENGNAGEI.. /. U. D. el CwsarcwbiblioihecmViennensisprwfccto.
    (Opp. Gretsei-i, VI, 299.)

    I. ( Sed, nisi fallor, optimum factum faceret Calvinisia


    C
    De Juramcnio quod Ilcnricus IV Gregorio VII prw- si Pragam se conferret, ipsumquc sacratissimum im-
    siilit peratorem ejusque consiliarios doceret qui titulus
    usurpandus sit. Intelligercnt enim hunc usur-
    Hie vebemenlissime furit Calvinisla quod Henri-
    pandum esse. « Rudolphus Romanorum impera-
    « *
    cum IV regem Germanioe nominavi: fuisse1 «
    ' tor, etc. Rcx Francorum, Longobardorum, Hun-
    enim multoruin aliorum regnoruin regem. > Cur
    garorum. > Et dubitamus adhuc, hunclatronis fra-
    baccharis, o Calvinisfa? An ideo negavi HenriciJ trem, tolius imperii, ipsius itidem imperatoris, et
    potentiam ultra Germanioefines sese exlendisse? Si1 consiliariorum ejus rcformatorcm, coronare rpsis ex
    Philippum III noniincm t rcgem Hispaniarum, t Calvini fimeto deccrptis, praesertim cum cap. 20
    an hac appellatione mea illum de ulriusque Indiae,1 Tartareac suae
    Replicalionis, pag. 267, in haecverba
    Sicilise, Neapolis et lot aliorum regnorum posses- erunipere non erubuerit : « Quin scilo, Gailiam et
    sione delurbo? An injuriam ei faeio, si a notissimo} Germaniam non esse Romani sed
    ei nomcn imperii regna,
    etprimario regno indam? iibera et immediata , et suo jure utenlia, imperato-
    Mgre fert Calvinisla quod imperatores Romani,, rique Romanorum, quatenus cst imperator, non
    se « reges Germanise » indigilant, aitque Maximilia- magis t bstricta, quam Persiam, ^Ethiopiam, Jappo-
    num I « primum fuisse qui bunc tit'jluni,usurparit, ,, niam. » Dc Gallia non laboro. De Germania tum
    et hoc accidisse ex hnprudcntia consiliariorum. > tibi fidem habebo, cuni roiiii testimonio ipsius C;e-
    233 PROLEGOMENA.— DE OFFICIO S. GREGORII. 234-
    saris ' et Caesareas curise probaveiis, imperatorem /Xstolidus Calviriista per undecim fenne folia fatua- 1
    alio litulo scregem Germanise scribere quam titulo tur, ne dicam bacchatur. Neque in seternum ullum
    imperatoris, hoc est quia imperator est, diploma vetus, a priscis imperatoribus, aut litteras
    II. ab ipsis imperatoribus posteriori sevo scriptas pro-
    De epistola principum hnperii ad Innocentium III feret: in quibus ipsi sese aliter quam rcges vel im-
    de eleclione Othonis IV in imperatorem. peratores electos nominent: licet usus hodiernus,
    Caput hoc , ut verbosissimum et loquacissiraum , et quidem optimus, ita ferat; ut qui de illis loquun-
    sic etinendacissimum, et,-ut ita loquar , impeni- tur, autetiam illos seu coram seu per litteras allo-
    nentissimum est; cum mea nec petat, nec tangat, quuntur, imperatores vocent, sine ulla adjunctione,
    ncc feriat, sed nil nisi Calvinistica phasmata et quod jure optimo fit; interim ipsis imperatoribus
    plasmata persequatur ; cujus exordium et finis, et non est ignotum quis"majorum et antecessorum suo-
    „quidquid inter haec duo interjacet, nihil aliud sunt rum fuerit de potestate summi pontificis in Roma-
    quam aut pseudologia, aut luedoria, aut atopia, aut num imperium sensus. Ut enim folia in silvis, sic
    inanissima phlyaria. Pseudologiam vel in hoc unico temporis progressioni tituli cadunt, aliisquealii suc-
    exemplo vide. cedunt, salvo interim uniuscujusque jure. Et si qui,
    Mentitur hanc consecutionem esse meam, vel ex R historicorum quondam nomen imperatoris regibus
    mente mea. « Papa Romanus habet jus inungendi, non coronatis tribuerunt, id aut lala quadam no-
    consecrandi et eoronandi electum imperatorem tione fecerunt, aut nomen imperatoris pro designa-
    Romariorum ; ergo sine papae Romani confinna- to et electo imperatore usurparunt, ut jam ssepc di-
    tione nullus potest esse legitimus imperator Ro- ctum est. Neque in alio numero poni debent insanis-
    mauorum. Et consequenter, quem nolit papa con- simi et furiosissimi Calvinistaa hujus logi (Germani-
    firmare, is nec debeat, nec possit esse vel nomi- cae Lugen) quam in teterrimarum criminationum
    nari imperator. > Hasc latronis frater ex suo ce- Catalogo, quando vociferatur, nos negare, « impe-
    rebro mihi affingit et admetitur. Nam ex sola inun- ratoreni hoc ipso quod electus est, plena potesta-
    ctioce et consecratione nuriquam hujusmodi argu- te res imperii- administrandi potiri, nec impeiato-
    mcntumduxi, certus summo pontifici in imperium rem, nec Augustum esse aut nominari debere. »
    Romanum plus potestatis esse quam sit sola et mc- Quae omnia deputes hujus Calvinista. magistro, a
    ra consecratio et inunctio electi imperatoris; idque quo omnis calumnia et sycophantia, tanquam prima
    ex ipsorum regum ac imperatorum testificationibus, ab origine manat; cujus spiritu et halitu spirat et
    ex historiis tam sacris quam profanis, ex vetustis _ halat rabula iste, quidquid spirat et halat, qui vix
    litteris et diplomatibus, et ex communi omnium potis tria verba proferre quin quatuor aut quinque
    sensu compfobaveram. Quocirca ruunt qusecunque mendacia contineant.,

    DISSERTATIO

    DE OFFICIO SANGTI GREGORII VII


    Institulions liturgiques, t. II, p. 450.)
    (Dom Gu£RANGEit,

    Un des noms les plus glorieux de fhistoire est, JJ des saints et proposait a la ventSration universelle
    sans contredit aujourdTiui, le nom du grand pontile ce pontife veritablement apostolique. II est bon que.
    sainl Gregoire VII. Une justice lardive, mais ecla- certains faits caracterisliques d'une epoque, et pro-
    tanle, a ete rendue a ce heros de TEglise et de 1'hu- pres a montrer en action certains principes, soient
    manite, et l'on peut meme dire que sa gloire croit impartialement enregistres et publies, dans la crainto
    encore tous les jours. Pour aider a mettre dans que, ces memes faits venant a se perdre, les lecons
    toute son evidence ce pheuomene providentiel, nous iinportantes qu'on en peut tirer rie soient en meme
    avons voulu, dans le present chapitre, raconter une teinps perdues. Que si quelque defaveur devait, de
    faible partie des outrages que ce grand homme, que nos jours encore, poursuivre celui qui ose plaider
    eetadmlrable saint a essuyes, non de la part des une pareiUe cause, nous facceptons d'office, tout
    et nous nous levons
    protestants et des phfiosophes du dernier siecle (ceci indigne que nous en sommes,
    serait moins instructif), mais de la part de plusieurs sans cfainte pour venger celui qui, avec son auguste
    qui, pretendant appartenir toujours a 1'EgHse ro- predecesseur saint Gregoire I", est et demeurera le
    maine, n'ont pas craint de recuser, comme interesse, plus grand des papes queTordre Benedictin ait four-
    Pauguste jugement par lequel elle inscrivait au rang nis a 1'Eglise (286).
    (286) Nousoserons dire ici quelque chose desmo- Saint-Pierre de Cluny, est une des gtoires de ra
    tifs personnels qui nous obligent a defendre et a ho- Fraiice benedictine, et ilqu'avant lede monter sur la
    occupa siege abbatial de
    nofer la memoire de saint Gregoire VII. Si nos lec- chaire de saint Pierre, Saint-Paul
    teurs se souvicnnenl que ce grand pontife, moine de Vinsigne monastere de extra mcenia Ur-,
    PATROL. CXLVIII 8
    255 S. GREGORIUS VII PAPA. 236
    Nous nc donnerons poinl ici l'histoire de sainl iAconlre Fantipape Guibert (288). Saint Pierre Damien.
    Gregoire VII. EUe est ecrite partout: dans ses ad- qui 1'avait connu durant de longues annees, le qua-
    mirables lettres, conservees en si grandnombre par lifie «n homme tres-pur et tres-saint dans scs con-
    les soins d'une providence toute particuliere; dans seils (289). Sainl Alphane, archeveque de Salerne,
    ses ceuvres genereuses qui ont sauve 1'EgIise, el sur dans une ode remplie de la plus male poesie, le com-
    lesquelles elle s'appuie encoreaitjourd'hui; dans les pare aux sainls apoires (290), Le B. Yictor III qui,
    recits plcins d'admiration et, certes, aussi dedesinte- apres avoir professe comme lui la regle de Saint-
    ressemcnt que luiconsacrent aujourd'iiui lantd'ecri- Benoit, fut son succcsseur sur la chaire de saint
    vains non suspects. Tout le monde la sait aujour- Pierre, atteste qu'i/ illustra iEglise du Christ autant
    d'hui cette histoire. Nous nous proposons donc par ses exemples que par ses vertus (291). Saint An-
    seulement ici de traiter la question liturgique de sclme, archevcque de Cantorbery; saint Gebehard,
    saint Gregoire VII, c'est-a-dire, le culto decernepar archeveque de Sallzbourg, et un autre saint Gebe-
    l'Eglise a cet illustre pontife, et les divers incidents hard, eveque de Consiance, tous personnages con-
    qui se sont reneonlres dans son etablissement et temporains, s'unissent a ceux que nous veiions de
    dans son progrcs. nommer avec un accord admirable; en sorte que
    L'idee de la haute saintete de Gregoire VII etait " l'on trouverait diflicilement un saint dont la sain-
    deja repandue de son vivant et ne fit que s'accroitre tete soit attestee par un si grarid nombre de saints
    apres sa mort. En vain les scbismatiques fauteurs contemporains (292). II semble que la sagesse divine,
    de 1'empereur Henri IV, ayant a leur tetc le fougue.ux prevoyant les oulrages dont il devait etre 1'objet,
    Bennon, archiprelre cardinal de 1'antipape Guibert, se soit plu a entourer son nom des plus augustes
    s^efforcerenl de ilelrir sa memoire : en vain, pour temoignag. s, preparant ainsi a l'avance la meilleure
    expliquer la superiorite de son gcnie, ils faccuse- de toutes les reponses aux blasphemes qui devaient
    rent d'avoir commerce avec Satan, au point, di- pliis tard etre profeies.
    saient-ils, que, lorsqu'il agitait ses manches, des Consultons niaintenant les hlstoriens conlempo-
    etincelles dc feu en tombaient avec abondance; en rains de Gregoire VII, et recueillons les expressions
    vain, ils le traiterent de fauxproptiete et 1'accuserent par lesquelles i-ls terminent le recit de ses travaux
    de n'avoir point assez menage rempereur; le silence et de ses tribulations. Le premier que nous citc-
    qu'ils gardcnt sur ses moeurs lfen atteste queplus rons est Paul, chanoine de Bernried , qui ecrivit.,
    energiquement, suivant la remarque de Fleury lui- vers 1151 , la Vie du saint pape. « Ainsi, dit-il,
    ineme (287),1'integritemorale dusaintpapeetlahaute f. i rempli de la grace septiforme, 1'esprit du sep-
    estime qu'on faisait de sa vertu. « tieme Gregoire qui avait repris le monde et ses
    Dii resle, le lemoignage des hommes pieux qui « princes sur le peche, l'injuslice et le jugement,
    1'avaient connu ne manqua point a sa defensc. Le « foiiifie de la nourriture divine <ju'il venait de re-
    courageux saint Anselme dc Lucques, son ami fi- « cevoir, s'elancant dans la voie celeste, el porte,
    dele, vengea sa memoire dans le livre qu'il a dirige « comme Elie, sur le char de feu a cause de son
    bis, ils comprendront Ia nature des sentiments que Sed ut invidearis, et Usque sentiat ullimura.
    nous dumes eprouver lorsqu'en 1857, appele, mal- Non ut inv deas , clecet. Quanta yis anathematis?
    gre notrc indignite, par le souverain ponlife Gregoire Te perilia quam probi Quidquid et Marius prius
    XVI, successeur de Gregoire VII et enfant de saint Et boni fecit unice Quodque Julius egerant
    Benoit, ii recueillir la succession des abbes de Cluny, Comp ,tem menti sui. Maxima nece milftum
    nous emettions notre profession solennelle entre le Voce tu modica facis.
    mains de 1'abbe de Saint-Paul, successcur, lui Omne judicio tuo
    aussi, de 1'hero'ique Hildebrand. Puisse le glorieux Jus favet, sine quo mihi Roma quid Scipionibus
    pontife, devenu si particulicrement notre pere, allu- Nemo Vel
    propositi mei
    favoris inediam
    Caelerisque Quirilibus
    mer dans notre faible coeur quelques etincelles de Debuit mage, quam tibi
    son ardenl amour pour l'Eglise de Jesus-Christ,'et dare. Cujus est studiis suae
    Praemiumvejiotest
    nous donner quelque part ii cette complete abnega- D Cordis eximhis vigor, Nactam viam potentiae.
    tion avec laquelle il la servit toujours ! Yita nobilis optimas Qui probe quoniam satis
    (287) Hist. EccUs., livre LXIH. 26. Res secuta, probant qui-Mulla contulerant bona
    (288) Roccaberti.Blbliotheca pontificia,tom.IV.— [dem Patrise, prohibentur et
    Margarin de la Bigne, Bibliotheca maxima Patrum, Juris ingenium modo Pace perpetua frui
    tom. XVIII. Cujus artibus uleris. Lucis el regionibus.
    (289) Sanctissimi ac purissimi consilii virum. S.
    Petri Datnian., Epist. 7, lib. i. Ex quibus caput urbium Te quidem potioribus
    Romajustior, et prope Praeditum meritis manet
    (290) Quantagloria publi- Sed quid istius ardtii Totus orbiseas timet, Gloriosa perenniter
    [cam Te laboris, et invidise Saeva barbaries adhuc civibus ut tuis
    Rem luentibus indita Fraudis aul piget, aut Vita,
    pu- Clara stemmate regio. Compareris apostolis.
    Ssepejam fuerit, tuam, [det? Hic el
    liildebrande, scientiam Id bonis etenini viris archiapostoli (S. Alphani carmina
    Necla.tere putavimus, Plus pesle subila nocet. Fervido gladio Petri [Ital. sacr. Anecd.
    Et putamus. Idem sacra Virus invidiaelatens Frange robur, el impetus Ughet., t.X,ed. 1722,
    Et Latina refert via, Rebus in miseris suam Illius, vetus ut jugum p. 77].).
    Illud et Capitolii Ponil invaletudinem, (291) Yerbis simul et exeroplis illustrasse. Mabil-
    Culmen eximium, ihroiius Hisque non aliis necem lon., Acta SS. ord. S. Renedicti., swc. IV, part.u.
    Pollens imperii docet. Et pericula confert. (292) Vid. Papebroch. Acta SS. Maii, die 25.
    257 PROLEGOMENA.— DE OFFICIO S. GREGORII. 23S
    c zele pourles interels divins, dans le jour meme A dant sa vie, avaient rchausse la grandeur ds ses
    < consacre a la memoire d'Urbain, son predeces- actions, eclataient encore a son tombeau. Paul'}e
    e seur, augmenta d'une maniere excellente l'al- Bemried les rapporte avec toute 1'aiitorile et aussi
    « Iegres.se de ce saint ponlife et celle de tous les la simplicite d'un temoin oculaire (297). Lambert de
    « bienhcureux qui, avec le Christ, se rejouissent Schafnabourg, qui ne conduit sa Chronique que
    « dans la gloire du ciel; en meme temps qu'illais- jusqu'a la quatrieme annee dc Gregoire, atteste
    «-saitabimee dans une douleur profonde l'Eglise, 1'existencede faits rniraculeux qui servaient, dit-il,
    « qui poursuit sur la terrc son pelerinage (295). t puissamment a confondre Ies ennemis du saint pon-
    -«A la mort de Gregoire, dit Bertold , egalement tife (298). Orderic Viial, dans son Ilistoire ccclesias-
    « contemporain, dans sa Chronique, les fideles des tique, paile, comme d'un fait avere, de la guerison
    « deux sexes furent dans le deuil, mais priucipale- de plusieurs lepreux au moyen de 1'eau qui avait
    « menl les pativrcs; car il elait le tres-zele doc- tuuche le corps deGrcgoire(299). Enfin, onpeutvoir
    « lcur de la rcligion calholique, ct Ie defenseur le sur cct article la discussion assez breve, mais lu-
    « plus intrepide de la liberte ecclesiastique. II ne mineuse, de Bcnoit XIV, en son traite de la Cano
    « voulut pas que 1'ordre du clerge restat avili aux nisation des saints (500).
    « mains des laiques, mais qu'il occupat, au con- " Mais croirait-on que des ecrivains catholiques
    « traire, le premier rang, par la saintete des moeurs aient pu se rencontrer, dans ce siecle meme, qui
    « coaime par sa dignite sacree (294). > ont lire scandale des epreuvcs par lesquelles la di-
    • « Cependant, dit le poeic Doniriizone, temoin de vine justice purifia l'4me de son servilcur, et dor.t
    «Tevenement, des cris de douleur se font enten- la foi vacillante n'a pas vu toute la porlee de ces
    « dre; ils sont causes par le trepas du pontife adversites precieuses qui, en sauvant la sainte
    « Gregoire, que le Seigncur Christ vient d'en!ever cause de la liberte de 1'Eglise, assuraient au pontife
    « aux cieux, sept jours avant la fin de mai. Les expirant Ia recompense et la gloire des martyrs ?
    « moines le pleurent, parce qtt'il etait moine lui- J'ai aime la justice elfai hai tiniquit&; c'est pour-
    « memc; Ies clercs sonl dans les larmes, ct plon- quoi je tneitrs dans iexil! disait Gregoire sur son
    « ges dans le deuil sont aussi les laiques dont la lit de mort. Mais le Sauveur lui-mcmc, qui avai'.
    « foi est pure de tout contact avec lcs schismati- passe en faisant le bien et guerissant toute lan
    « ques (293). t gueur et toute infirmite, ne s'est-il pas scnti aban
    Hugues de Flavigny, dans sa precicuse Chroni- donne de son Pere, au point qu'il criait: Mon Dieu!
    qtie, termine ainsi l'histoire de notre grand pontife, r<mon Dieu ! pourquoi niavcz-vous delaisse ? Cepen-
    qui 1'avait honore de son amitie : « Ainsi, martyr dant ses enneinis, temoins de son agome, disaient,
    « et confesseur, l'an de 1'incarnation du Seigneur en branlant la tete : S'il est le Fils de Dieu , qu'il
    « mil quatre-vingt-einq, il rendit son ame au Crea- descende de la croix. Ils croyaicnt peut-etre que le
    « teur (296). » salut du monde pouvait s'operer sans l'immolatiou
    Tel apparait le jugement oes contemporains de de la victime. Ceux dont nous parlons ne savaient
    Gregoirc dans les diverses relations qu'il nous ont pas non plus apparemraent que la liberle ecclesias-
    laissees de sa vie et de scs actes. II est clair, d'a- tiquene pouvait etre sauvee sans qu'il en coutat'la
    pres cela, qtie la veneiation publique ne devait pas vie et 1'honneur de son defenseur. Gregoire devait
    larder a se nianifester envers lui, et a preparer les succomber pour le salut de plusieurs : son nom de-
    bases de ce culte immemorial qtie pius tard le vait donc etre maudit, ear le disciple liest point av.
    Siegeapostslique devait reconiiaitre et sanctionner. dessus du maitrc (501).
    Au reste, les prodiges qui, plus d'unefois pen- Qu'on ne nous dise donc plus : La cause de Gre-
    (295) Itaque septiformi gratiaplenus scptimi Grc- Ante diesseptem Madiiqnamfiuis adesset.
    gorii spiritus, qui mundum et principes ejus argue- liunc monachirieflent,mouacliusquianosciluresse,
    bat de peccato, et de injustilia, et de judicio, in foi-li- ,'j Huni'.clericiQebant,valilelaich[uedolebaut,
    tudine coelestis cibi nuper accepti coeleslem viam 1'ura Udesquoruiuproculcsl a schisinalicorum.
    arripiens, mcritoque divini zeli, velut igneo curru , Domitizon., Vila Malhildis.
    instar Elise subveclus, Urbani praedecess ris sui, (298) Sic spirilum Crealoii t:adens, anno ab In-
    cujus ea die festivitas exstitit, omniumque beato- carnatione Domini 1085 obiit, masiyr et confessor.
    rum Isetitiamin coelesti gloria cum Christo gauden- Chronicon Virdunense Hugonis Flaviniacensis, in
    tium excellenter ampliavit; in terris vero peregri- Biblioth. twva mss. Lubbei, iom. 1.
    nantem Ecclesiam discessu suo non parvo moerore (297) Vila Gregorii VII, cap. 1, 2, 5, 15.
    consternavit.Pa«/ii?ei-nnfid«n. S. Gregorii VII Vita, (298) Signa etiam ei prodigia, quse per orationes
    cap. 12, 102. papsefrequentius fiebant, et zelus ejus ferventissi-
    (294) De cujus obilu omnes religiosi utriusque mus pro Deo et pro ecclesiasticis legibus, satis eum
    sexus, et maxime pauperes, doluerunt: erat enim contra venenatas detractorum linguas communie-
    calliolicse religionis ferventissimus institutor, et banl. Ad annum 1077, scrivlores rerttm Gertnanica-
    ecclesiasticae liberlatis slrenuissimus defensor. No- rum, tom. I.
    luit sane ut ecclesiasticus ordo manibus laicorum (299) Leprosi de aqua unde corpus ejus ablutum
    subjaceret, sed eisdem et morum sanciitate, et or- fuerat petierunt; qua consecuta fideliter loti sunt,
    dinis dignitate prseemineret. Bertholdi Chronic. ad et, opitulante Deo, protinus rnundati sunt. Part. it,
    annum 1Q8S. lib. vin, pug. 677.
    ,'293)Iiiierea planclus>'epraesulenasciiurallusad seilira (500) Lib. i, cap. 41 , '§ x, 1G.
    Gregorio,geslalDominusqneuiClirisiiis '50D Matth. x, 2-iV
    259 S. GREGORIUS VII PAPA. 240
    goire VII n'dtaittpas celle deDieu; car ses entre-J S. Soixante ans s'dtaienl a peine ecoules depuis le
    prises hardies ne recurent poinl la consecralion du jour oii le glorieux alhlete de 1'Eglise expirail dans
    succes. N us , nous repondrons par ces paroles du 1'exil, (jue deja un de ses successeurs, qui a laisse
    grand Baronius, qui terminent le recit de la mort une memoire vencrable, Anastase IV, plac.ait son
    sublime de nolrc heros : <tAinsi, c'est par des per- image parmi celles des saints, sur la mosaique de la
    « secutions sans fin, des angoisses de toutgenre, chapelle de Saint-Nicolas, au palais patriarchal de
    < souvent meine par le meurtre de ses pretres, que Latran (504). Le corps de Gregoire avait eteenseveli
    « 1'EgIise recoit une heurcuse paix, que la liberte par les soins de Robert Guiscart, ou de Roger, son
    « ecclesiastique s'acquiert et se consolide, que le lils (505), dans un tombeau demarbre, et place dans
    « salut des ames est opere. Ainsi, le Christ a ins- la cathcdrale de Salerne, deja eelebre comme posse-
    « truit ses pontifes a combattre et a vaincre, lui dant les reliques de 1'apdtre et evangeliste saint
    « dont les souffrances et les inlirmites font la force Matlhieu. Orderic Yital, historieu du xic siecle,
    « et le courage des fideles, lui dont Ia mort est leur que nous avons cite plus haut, parle de l'affluence
    « vie. Je me trompe, ou 1'experience des sieeles a des pelerins au tombeau du saint pape, et des gra-
    « demontre jusqu'au temps preseiit que c'est aux ces de sante que l'on y recevait (506). Une chroni-
    « travaux de Gregoire qu'il faut rapporter el les que, redigee par ordre de Cencius Savelli, camerier
    « inveslitures des Eglises arrachecs aux mains des apostolique, qui fut pape, en 1220, sous le nom
    « princes, et la libre election des pontifes romains d'Honorius III, atteste pour son tcmps la continua-
    « reslituee, et la disciplinc ecclesiastique relevee de tion du culte de saint Gregoire VII et des prodiges
    « ses ruineSj et tant d'autres avantages innombra- operes par son intercession (507); et lorsque, vers la
    « bles assures a 1'Eglise(502). > fin du meTmesiecle, Jean de Procida dota et fit deco-
    Oui, certes, Gregoire aele vaincu suivantla chair; rer avec magnificence la chapelle dite de Saint-Mi-
    comme le Fils de 1'homme, il s'est vu n'ayant pas chel, dans la cathedrale de Salerne, il est naturel de
    oii reposer sa tete; il s'est etcint dans rhumiliation, penser, avec Papebrock, qu'il avait en vue de mani-
    tellement que les hommes \'ont rdpuld frappe de la fester sa devotion envers le pontife qui repo^ait
    main de Dieu (505); mais pour lui aussi, la mort, dans cette rnenie chapelle, oii il etaitl'objet du culte
    d'abord victorieuse, esl demeuree ensevelie dans des peuples atlires par le bruit des meiveillej qui
    son triompfie. Son nom, sa gloire, ses meriles ont s'y operaient (508).
    inspire, ont soutenu, dans la defense laborieuse des Le corps de saint Gregoire VII continuait tou-
    libertes ecclesiastiqucs, non s'eulement 1'incompa- (E jours d'etre 1'objel de la veueration des liabitants
    rable Thomas de Cantorbery, dans sa lutte contre de Salerne , sans pourtant que cctte veneralion se
    un roi d'Angleterre, mais tant d'illustres papes qui repandit beaucoup au dehors de la proviuce du
    ont su se poser comme un rempart pour la maison royaume de Naples ou est siluee cette ville, lorsqu'en
    dTsrael; Pascal II contre 1'cmpereur Henri V; Inno- 1574, le cardinal Marc-Antoine Marsile Colonna
    cenl IV contre Frederic II; Boniface VIII contre mnnta sur le tiege qu'avait occupe saint Alphane,
    Philippe le Bel; Gregoire XIII, Sixte-Quint, Gre- 1'ami de nolre saint pontife. La providence avait
    goire XIV el Clement VIII, conlre Henri de Bour- dessein de se servir de lui pour accroitre encore le
    hon ; Innocent XI conlre Louis XIV; Clement XIII cultejusque-la decerue au serviteur de Dieu, et pour
    contre les cours de Madrid , c!eLisbonne, de Naples, en preparer les developpements. Le prelat fit l'ou-
    de Parme; Pie VII contrc Napoleon; Gregoire XVI verture du tombeau, et il y trouva les precieux
    contre Frederic-Guillaunie. resles du sainl pontife, conserves presque en enlier,
    Nous venons d'entendre le lemoignage des histo- avec les ornements pontificaux dont on 1'avait re-
    riens conteraporains, sur 1'opinion de saintete' qui vetu lors de sa sepullure. Cest ce qu'il atteste par
    cnvironnait Gregoire VII durant sa vie et apres sa une inscription qui se lit encore dans la cathe-
    mort; suivons mainlenaiil a travers les siecles les D drale de Salerne, et qui est concue en ces termes :
    differenles manifeslalions de cette persuasion qui, Gregorio VII Soanensi P. O. M. ecclcsiasticm
    plus tard, devaient motiver le jugement infaillible libertaiis vindici acerrimo, asserlori constantissimo :
    du saint-siege. qui dum Rotn. Pontificis auctoritatem, adversus
    (502) Ita plane persecutionibus indesinentibus, di- el alia innumera bona parta. Ad unnum 1085, n. 15.
    versi generis serumnis alque saepe csedibussacerdo- (505) Isai. LIII.
    tum niulto felicius paritur Ecclesise pax,liberlas (504)Papebrok., Acta SS. Maii, tom. VI. Conatus
    acquirituralque confirmalur ecclesiastica, et salus histor. de Rom. pont., part. i, Appendix, pag. 208,-
    quseritur animarum. Sic sacerdotes suos pugnare et Bened. XIV De cauonizat., lib. i, cap. 41.
    vincere Christus docuit, cujus passionibus et infir- (505) Papebrok., ibidetn.
    mitatibus robur ac fortitudo, ac morte denique vita (506) Meritis ejus, fideipetentium miraculoruin eo-
    est fidelibus comparala. Menliar nisi ista jam ex- pia divinitus ostensa est. Hisl. eccles.,p. n, /. vni, ib.
    perimento rerum prsesentium monstrari possint, (507)Ad cujusulique corpus, inB. Malthseibasilica
    per Gregorium neinpe vindicatas e manibus princi- honorifioe tumulatum, mirabilis Deus multa mira-
    pum Ecclesiarum inveslituras, Hberam electionem cula operari dignatus est. Ex libro mss. anstiali
    Roroanorum pontificum poslliminio restitutam, dis- cenlii camer. in Gregorium VII, ad fmem.
    ciplinam ecclesiasticam collapsam penilusreparatam, (508) Papebrok., ibidem.
    241 PROLECOMENA.— DE OFFIGIO S. GREGORIL 242
    He:irici perfidiam slrcmie tueturr Salerni sancle de- A Salerne, dans un moment oii Gregoire XIII s'occu-
    cubuit,anno Domini MLXXXV, VIII Kal..Junii. pait de 1'edition du Martyrologe, etait suffisante, avec
    Marcus Anlonius Columna Marsilius, Bononiensis, la possession du culte anterieut-, pour engager ce
    archiepiscopus Salernilanus, cum illius corpus, post dernier pape a definir enfin la saintete du glorieux
    quingenlos circiter annos, sacris amiclum et fere in- confesseur de Salerne.
    tegrum reperisset, ne tanti Ponlifcis sepuicrum me- Sixte-Quint, successeur de Gregorre XIII, flt quel-
    moria diutius careret. Gregorio XIII Bononiense se- que changement a la formule consacree par son
    dente. Anno Domini MDLXXVIII. Pridie Kalen- predecesseur a notre saint pape, dans le Martyro-
    das Quinlilis (509).. loge; il adopta cette phrase, qui est r.esteedans fedi-
    Le pieux cardinal mourut en 1582, el n'eut pas tion de Benoit XIV et les suivantes : Salerni, depo-
    Ia consolation de voir consommee 1'oeuvre de la ca- sitio B. Gregorii papmseptimi, ecclesiaslicw liberta-
    nonisation du saint-pontife. Elle eut Heu deux ans tis propugnatoris ac defensoris acerrimi.
    apres, par l'autorite de Gregoire XIII, qui insera le Bientotapres, sous Clement VIII, en 1595, le corps
    nom de Gregoire VII au Mariyrologe romain, avec de saint Gregoire VII fut tire du sepulcre que lui
    eet eloge : Salerni, deposiiio B. Gregorii papw avait consacre le cardinal Coloiana, et place sous uu
    septimi, qui, Alexandro secundo\succedens,ecclesiasli- " autel, toujours dans Ia meme chapelle de Saint-Mi-
    cam libertatem a superbia principum suo lempore chel. II parait meme qtie ce fut alors, Mario Bolo-
    vindicavit, et viriliier pontificia aucto. itaie defendtt. gnini etant archeveque, que le chef fut separe du
    Cette sorte de canonisation, sans proces preaiable, reste du corps pour etre renferme dans un reliquaire
    est distincte de la canonisation appclee formelle, et special (510).
    est designee sous le nom A'equipolknte. Elle a lieu Sous le pontificat dti meme Clement VIII, Earo-
    lorsque le souverain pontife decerne le culte public nius fit paraitre le otizieme tome de ses Annales, ou.
    a un personnage deja en possession d"nonneurs re- il celebra et vengea tout a la fois, avec son elo-
    ligieux que lui rend la piete des fideles, en m^me quenie erudition, la memoire de saint Gregoire VII.
    temps que l'heroisme de ses vertus et ta vcrite de ses Unpeuavantlui, Bellarmin, dansses Coirlroverses.et
    oeuvresmiraculeuses sontcertifies par le temoignage specialement au livrequatrieine, deRomano ponlifice,
    d'historiens dignes de foi. Cette canonisation a la avait eu pareillement 1'occasion de faire cette grande
    nierne autorite que la canonisation formelle, et outre justice. Ainsi, les deux plus illustres ecrivains du
    qae. le culle de presque tous lcs saints qui ont vecu cathoUcisme, a celte epoque de geants, semontraient
    dans 1'Eglise avant 1'institution des procedures au- P preoccupes de la gloire du saint pontife: mais jusque-
    jourd'hui en usage ne repose que sur un jugement la les heretiques seuls s'elaient leves pour la ffetrir.
    du meme genre, il est un grand nombre de saints, Du moment oa le nom de saint Gregoire VII fut
    parmi ceux qui on' fleuri dans fEglise, depuis que le insere au Martyloge, le chapitre de la cathedrale de
    siege apostolique s'est reserve les causes de canoni- Salerne, que le saint pape avait autrefois comble de
    sation, qui n'ont cependant ete inscrits au catalogue privileges , accordant a ses mcmbres la chape
    dessaintsquedecetteraaniere equipollente; tels soat, rouge et la mitre, fut auiorise a celebrer solcnnelte-
    par exemple, saint Romuald, saint Norbert, saint ment son office. Mais cfabord il ne fut recite que sui-
    Bruno, saint Pierre Nolasque, saint Raymond Non- vant le rite commun des confesseurs pontifes, jus-
    nat, saint Ferdinand III, saint Jean de Matha, sainte qu'a ce qu'en 1609, a la priere du meme chapitre et
    Marguerite d'Ecosse, saint Etienne de Hongrie, etc. de 1'archevcque Jean Beltramini, Paul V, par un
    L'ignorance des regles de 1'Eglise romaine a donc bref qui commence ainsi: Domini Jesu Chrisli, ac-
    pu seule faire dire a certains auteurs jansenistes, et corda un office propre, dont les lecons se retrouvent
    non jansenisteSj.que saint Gregoire VII ctait honore en grande partie dans celles qui furent publiees, en
    par 1'EgIise sans avoir ete canonise, quisque l'on en 1728, par BenoitX III,etdpnt nous allons bientotparler.
    devrait dire autant des illustres saints que nous ve- D L'archeveque Beltramini fit, vers le meme temps,
    nons dc nomraer: consequence a laquelle, sans doute, eriger une slatue remarquable du saint pape dans
    ces auteurs se refuseraient. Ia cathedrale de Salerne, et, ayant ete transfere a
    QiiaiH a ce que 1'on a pretendu, que Gregoire XIII un autre siege, il eut pour successeur le cardinal
    avait voulu diriger 1'cffetde cette canonisatiou contre Lucius San Severino, non moins zele que. lui po.ur
    Henri de Bourbon, qui poursuivait alors la couronne la garde du saint depot coniie a son Eglise. II en
    de France, recommandant ainsi la memoire d'un donna une preuve solennelle cn 1614, faisant con-
    et y
    pontife qui avait foale sous ses pieds uii autre Henri, struire un nouvel autel a saint Gregoire VII,
    aussi quatrieme du nom, il semble qu'il n'est pas placant solennellement son corps ; ce que l'on doit
    besoin de recourir a cette explication. La translation compter pour la troisieroe translation de ces pre-
    du corps de saint Gregoire VII, par rarcheveque de cieuses reliques (511). Ce fulpeut-etre a cette occa-

    (509) Ciacconi, Vitaeet res gestae poiitificum Ro- (511) La premicre par le cardinal MarsileColonna;
    manorum, tom. I, pag. 855. la scconde par Mario Bolognini; enlin, ceUe dor.t
    (510) Papebrok.,.i6idem.. nous parlons ici, accomplie par le cardinal San &u-
    243 S. GREGORIUS VII PAPA.. 244
    sion, ou uu moins pau auparavant (512), qu'un bras i\. avait daigne lai faire parvenir le lemoignage le plus
    du saint pnpe fut distrait pour etre donne a la ville flatteur de sa- satisfaction pour 1'erudilion et l'or-
    de Soana, en Toscane, patriede saint Gregoire VII, thodoxie qui, jusqifalors, avaient preside a cefte
    laquelle avait depute dcux ambassadeurs vcrs le cha- ceuvre (515). Arrive aux evenements du xie sie-
    pitre de Ia cathedrale de Salerne, avec Ics lettres de cle, Noel Alexandre consacra deux dissertatious a
    recommandation du grand duc, qui joignait ses faire ressonir les torts qu'avait eus, selon lui, im
    instances a celles de la ville. pontife deja place snr les autels. Innocent XI, celui
    Vers la^meine epoque, le savant Jesuite Jacques qui n'avait pas flechi devant le grand roi, erut dc-
    >
    Gretser, donl les immenses travaux ne sont point voir manifcster encrgiquement 1'indignation que lui
    assez apprecies aujeurdliui, publia une docte apo- inspirait une semblable conduitede Ia part d'un reli-
    logie des aclions et dc la personne de saint Gregoire gieux. Ilrendit un decret, en date du 15 juilletl684,
    VII. Dans cette importante discussion, il n'aliegue par lequel il condamnait le volume qui renfermait
    pas moins de cinquante ecrivains a 1'appui des elo- cesdissertations, et, afin de temoigner plus energi-
    <gesqa'il donne au pontife, et le venge d'une ma- quement encore le deplaisir que le saint-siege avait
    niere victorieuse des imputations qu'avaient lancees resscnti, tous les ecrits du meme auteur furent pros-
    contre lui et les schismatiques du xie siecle, et B crits, avec defense de les lire, retenir ou iroprimer,
    les heretiques du xvic. sous peine d'excoinmunication (510). Ce ful ainsi
    Vers le milieu du xvne siecle, Alexandre YII qu'un ponlife, declare vendrablepar la congregatien
    etablit 1'officcde saint Gregoire YII dans les ba- dcs Rites, a cause de ses grandes vertus, se montra
    siliques de Rome, sans cependant 1'inserer encore jaloux de 1'honneur de son saint predecesseur, dor.t
    au breviaire de 1'Egliseromaine (515). Maisce siecle la memoire allait bientot etre en butte a de nouveaux
    devail etre fameux par les attaques portees au saint outrages, en attendant les honneurs que lui reser-
    pontifc, non plus seulement de Ia part des prote- vait le xixc siecle.
    slants, mais de la part des jtiristes, et surtout des Au reste, Noel Alexandren'altendilpas longtemps
    Iheologiens et canonistcs gallicans. Nous nous con- la refutation de ses theses gaHicanes; un religieux,
    tenterons de rappeler Ie trop fameux Edmond Ri- dominieain comme lui, Francois d'Enghiel, publia
    cher, dans son livre De ecclesiastica et poliiica po- peu apres un livre tres-solide, au jugement de Be-
    leslale; EUiesDupin, dans son Traite dela puissance noit XIY(517),etintitule: Auciorilas sedis apostolicW'
    ecclesiastique; et Bossuet, dans sa Ddfensede la De- pro Grcgoriopapa VII vindicata,. adversus Nataletn
    claraiion de 1682, ouvrage dont le grave et imparlial r Alexandrum ordinis Prwdicatorum doctorem Iheo-
    Benoit XIV a dit: «II serait impossible de trouvcr logum.
    « un livre qtd soil plus opposea la doctrine recue en Dom Mabillon,dansla publicalion ies.Acta sancio-
    « totis lieux, excepte en France, sur rinfaillibilite du rum ordinis sancti Benedicli, eut aussi a prcdairc
    « souverain ponlife definissant ex cathedra, sur sa la Yie et les acles de notre saint pape. Le deuxieme
    « superiorite a 1'egard de tout concile cecumenique, tome du vi" siecle benedictin parut en 1701; mais
    « sur le domaine indirect qn'il a sur les droits tem- 1'illuslre editcur sut franchir ce pas deventt cifikile,
    « porels des souverains, quand 1'avantage de la re- sans manquer ni a la prudence ni a Ia fidelite de
    « ligion et de 1'Eglise le demande (514). i 1'historien catholique.
    Cependant, de tous Ies auteurs gallicans du dix- Cependatit Clement XI, a la priere du eardii-ial
    septieme siecle qui ecrivirent conlre saiut Gre- Gabrielii, dont la conduite avait ete si ferme dans
    goire VII, celui dont la hardiesse fit le plus d'eclat, faffaire de la Regale, accorda, en 1705, a 1'ordre de
    ii raison du chatiment qui lui fut inffigepar le saint- Citeaux le privilege de faire rofiice de saint Gre-
    siege, esl lc.P. Noei Alexandre. II avait publie les goire VII, et, cinq ans apres, le mcme pontife con-
    dix premiers siecles de son Histoire ecclcsiastique, ceda la meme grace a 1'ordre de Saint-Benoit, sur
    et merite jusque-la les eioges du pape InnocentXI, D Ics instances du procureur general de la congrega-
    qui occupait alors la chaire de saint Pierre, el qui lion du Mont-Cassin. Ces differentes concessions

    verino, laquelle est attestee par une inscription con- ccptae de summi ponlilicis ex cathedra definientis
    cue en ces termes, (ju'il fit placcr dans la cathedrale infallibilitate, de ejus excellenlia supra quodcunque
    tle Salerne : concilium cecumenicum, de ejus jure indirecto, si
    Ego Lucius Sanseverinus, archicpiscopus S„lerni- polissimum religionis et Ecclesiae coriimodum id
    lanus, altare hoc i>ihonorem B. Grcgorii papw VII exigat, super juribus lcmporalibus principum su-
    consecravi, ejusque sacrum corpus in eo inclusi; prw- premorum. Epist. pro card. H. Norisio, apologet. ad
    senlibus, annum unum, anniversaria deinceps conse- supretn. Hispan. inquisilorem, inler opusc. Bened.
    cralionis die, ipsum pie visilanlibus, quadraginta XIV, pag. 117.
    dies verm ing\dgcnlim, de Ecclesiw mcre, consensi. (515) Touron, Hist. des hommes illustres de l'or-
    A. D MDCXl V, die IVmensis Maii. dre de Sainl-Dominique, tom. V,pag. 814.
    (5121 Papebrok., ibidem. (516) Touron, ibidem. Benoit XIV, De canonizat.
    t515i Gretseri Opera, tom. VI. sanclorum, lib. i, cap. 41; Papebrock,. ad diem 25.
    (514) Difficileprofectoestaliud optis reperirequod 1 Maii.
    a'que adversettir doctrinoe cxtra Galliam ubique re- (517) Bencd. XIV, ibidenK
    215 PROLEGOMENA.— DE OFFIGIO S. GREGORH. 245
    d'oliice nv nrent aucun bruit; mais lorsque, par un 1 contre les entrcprises lemeiaircs qu'on a osees sur
    decret du 25 septembre 1728, Benoit XIII eul or- sa doclrine ou contre son honneur. Ce qu'elle con-
    donne d'inserer la fete de saint Gregoire VII' au fesse dans la priere universelle devient reglepour
    missel et au breviairc, et enjoiiit a toutes les Eglises ses enfants, et, comme nous 1'avons fait voir dans
    du mondedeta celebrer, un grand orage s'eleva dans celte histoire, si quelques-uns ont cherche a s'iso-
    plusieurs Etats de 1'Europe, et particulierement en ler des formules qu'elle consacre, c'est qtfils sen-
    France. taient avec quelle irrefragable autorite elle impose,
    II est evident, sans doute, quc dans Tetablisse- dans ce breviairc, dans ce missel si odieux, ses ju-
    ment de cette fete et la promulgation universclle de gements sur les doctrines, sur les personnes et sur
    la legende si remarquable qui devait se lire dans les inslitutions. Benoit XIII cut donc intention, en
    1'offlce, Rome se proposait un but; nous n'avons etendanl a 1'Eglise universelle l'office de saint Gre-
    garde d'en disconvenir. Mais nous dirons, en prc- goire VII,defaire uncontrepoids aux envahissements
    mier lieu, que c'est un assez beau spectacle pour du gallicanisme qui, de jour en jour, augmentaient
    nous, hommes de ce siecle, de voir, au moment ou de danger et d'importance, a raison surtout des ef-
    d'absurdes prejuges commeneaient a eclipser toute forts d'une secle puissante et opiniatre qui menacait
    verite hislorique sur le moyen.age, ou une philoso- dc plus en plus fexistence de la foi catholique au
    phie menteuse et sans intelligence foulait aux pieds sein du royaume de France. Si Rome laissait fletrir
    les plus salutaires enseignements du passe; de plus longtemps la memoire des plus saints pontifes
    voir, disons-nous, Rome arracher, par un acte cou- des siecles passes, elle donnait gain de cause a ces
    rageux,a ce naufrage universel le nom venerable hommes audacicux qui criaient sur les toits qu'elle
    d'un heros de l'luimanite, en qui le siecle suivant avait renouvele ses vieilles prevarications, et qu'In-
    devait saluer avec enthousiasme le vcngeur de la nocent X, Alexandre VII, Clement XI, n'etaient ni
    civilisation et le conseryateur des libertes publi- plus ni moins coupables que Gregoire VII, Inno-
    ques, aussi bien que des libertes ecclesiastlques. cent lil et tant d'autres. Ecoutez plut6t un des fi-
    C'etait la, certes, un progres, et d'auiant plus me- deles organes de la secte :
    ritoire que le ponlife qui s'en portait fauteur ne « Au premier coup d'ceil, on saisit la connexite
    pouvait ignorer que 1'autorite du saint-siege, deja si « de doctrine entre les brcfs d'Innocent XI et d'A-
    affaiblie, allait encore devenir a celte occasion nieme « Iexandre VIII, contre 1'assemblee de 1682; la
    1'objet de nouvelles attaques. « proposition quatre-vingt-onze, conccrnant l'ex-
    Nous dirons en second lieu, et sans detour, que „ « communication, censuree par la bulle Unigenitus,
    Rome avait bien, par cet acte, quelque inleiition « et cette legende contraire aux verilds rdvdlees
    de pourvoir a son honneur outrage dans la fameuse t qui enjoignent aux papes comme aux autres
    declaralion de rassemblee du clerge de 1682, et « individus de la societe la soumission a 1'autorite
    dans tout ce qtti s'en etait suivi en France, de Ia < civile (518). »
    part des deux autorites. Le roi Louis XIV avait, il Maisil est temps de reveler au lecteur cette mons-
    est vrai, promis de revqquer son edit pour 1'ensei- trueuse legende qui mettait ainsi en peril les vdrilds
    gnement des qualre articles, et, tant qu'il avait rdvetdes. Les pages que l'on va lire sont belles sans
    vecu, on avait tenu a l'execution dc cet engagement, doute, pleines de noblesse et d'une eloquente sim-
    qtii, joint a la leltre de reparaiion des eveques de plicite: ellessont pourtantmoinsenergiquesdansles
    Fassemblee au pape, avait ete la condition neces- eloges qu'elles donnent au pontife que cerlaines
    saire de l'institution canonique des prelats nommes pages qu'on peutlire tous les jours dans les ecrits
    depuis plus de dix ans aux sieges vacants. Mais de plusieurs historiens ou publicistes protestants.
    les Voici la legende en son entier : -
    deja les promesses n'eiaient plus executees; *
    Universites faisaient chaque jour soutenir dans INFESTOS. GitEGORII VIII, PAPJEET CONFESSORIS.
    leur sein des theses dans Iesquelles les doctrines FJ INSECUNDO NOCTUBNO.
    romaines etaient allaquees, 1'autorite apostolique LECTIOIV. « Gregorius papa septimus, antea'Hil-
    circonscrite dans des bornes arbitvaires, la conduite « debrandus, Soansein Etruria natus, doctrina, san-
    des plus saints papes laxee de violence aveugle, et « clitate omnique virtutum genere cum primis no-
    signalee comme conlraire au droit naturel et divin. « bilis, mirifice universam Dei illustravit Ecclesiam.
    II etait temps que la grande voix du siege aposto- « Cum parvulus ad fabri ligna edolantis pedes, jam
    lique se fit entendre, et qu'elle protestat du moins « litterarum inscius, luderet, ex rejectis tamen seg-
    contre 1'audace sans cesse croissante de ces doc- « nientis illa Davidici elemeuta oraculi: Dominabi-
    teurs toujours prets a restreindre les limites du « lur a mari usquead mare, casu formasse narratur,
    pouvoir spirituel, en meme tsmps qu'ils enseignaient « manum pueri ductante Numine, quo significare-
    avec tant de complaisance rinadmissibilite du pou- «lur ejus fore amplissimam in mundo auctoritatem.
    voir royal. Heureusement PEglise a eu de toiit « Romam deinde^profectus, sub protectione sahcti
    temps dans sa liturgie, un moyen de repression «Petri educatus est. Juvenis Ecclesise libertatem a

    (518) Gregoire, Essai hislorique sur les libertes de 1,'Egliscgallicane, pag. 98.
    247 S. GREGORIUSVIIPAPA. .. 24*
    c laicis oppressam ac depravatos ecclesiasticorum /A « in Urbe synodis sapienler constituit, vir vere san-
    « mores vehemenlius doleus, in Cluniacensi mona- « clus, criminum vindex, et aeerrimus Eeclesisede-
    « sterio, ubi sub regula sancti Benedicti austerioris « fensor. Exactis itaque in pontificatu annis duo-
    « vitse observantia co tempore maximc vigebat, « decim, migravit in ooelum, anno salutis miUe-
    « monachi habitum induens, tanto pietatis ardore « simo octogesimo quinto, pluribus in vita, et post
    « divinaemajestati deserviebat, ut a sanctis ejusdem « mortem miraculis clarus, ejusque sacrum corpus
    « coenobii Palribus prior sit electus. Sed divina «in catliedrali basilica Salernita est honorifice con-
    « Providentia majora de eo disponente in salutem « ditum.. >
    « pluriniorum, Cluniaco eductus Hildebrandus, ab- Coraison qui complete et resume Poffiee de saint
    « bas primum monaslerii sancli PauU extra muros Gregoire VII, au missel et au breviaire, est ainsi
    « Ufbis electus, ac postmodum Romanse Ecciesise eoncue :
    « cardinalis creatus, subsummis pontificibus, Leone Deus, in le sperantium forlitudo, qui beatumGrego-
    « nono, Victore secundo, Stephano nono, Nicolao rium confcssoremluum alque ponlificem,pro tuenda
    « secundo et Alexandro secundo, prsecipuis mune- Ecclesiw libertale virtute conslantiw roborasti; da
    « ribus et legationibus perfunctus esl, sanctissimi, nobis,.ejusexetnploel inte.cessione, otnnia ad.versan.-
    « et purissimi consilii vir a bealo Petro Damiano " iia forliter superare.
    « nuncupatus. A Victore papa secundo legatus a la- Maintenant que nous avons mis sous les yeux du.
    « tere in Galliam missus, Lugduni episcopum Simo- lecleur cette piece si fameuse, avant d'entrer daris le
    « niaca labe infeclum ad sui criminis confessionem recit des evenements
    qui suivirent sa promulgation,
    « miraculo adegit. Berengarium in concilio Turo- nous nous perroettrons quelques reflexions sur la
    « nensi ad iteratam hseresis abjuralionem compulit. portee de ce manifeste pontifical:
    « Cadolai quoque schisma sua virtute compressit. » Que suit-il du recit que nous veuons de lire des
    LECTIO v. « Morltio Alexandro secundo, invitus et actes et des vertus d'un pape du xic siecle? Gela
    « moerens unaniffii omnium consensu, dccimo Ka- veut-il dire
    que Rome se prepare ii fondre, commc
    « lendas Maii, anuo Chrisli millesiino septuagesimo
    1'aigle, sur les Eiats europeens, a disposer arbitrai-
    « tertio, summus pontifex electus, sicut sol effulslt rement de Ia couronne cles princes qui les
    gouver-
    « in donio Dei; nam potens opere et sermone, ec- nent, en un mot, a ebranler le monde entier du bruit
    < ciesiaslicsedisciplinsercparandae,fideipropagandse, de ses foudres? Nous
    qui vivons un siecle apres
    « libertati Ecclesise resliluendte, exstirpandis erro-
    1'apparilion de celte redoutable l&gende,trouvons-
    « ribus el corruptelis, tanto sludio incubuit, ut ex < C nous beaucoupd'exemples depuis lors decette omni-
    « apostolorum astate nullus pontificum fuisse trada- potence temporelle des ponlifes du moyen age, exer-
    « tur qui majores pro Ecclesia Dei labores, mole- cee par Benoit XIII ou ses successeurs? Nous sem-
    « stiasque perluleril, aut quipro ejus libertate acriiss ble-t-il que la couronne de France, pays ou la le-
    « pugnaverit. Aliquot provincias a Simoniaca labc
    gettdea ele proscrite, ait ete 1'objet de nioins d'atta-
    « expurgavit. Contra Henrici imperatoris impios co- qucs que celledes souverains dans les Etats desquels
    « nalus fortis per omnia alhlela impavidus perman- eile a ete adniise par le clerge? Et sipar hasard,
    « sit, seque pro muro domui Israel ponere non li- chez nous, depuis cette epoque, les rois ont souffert
    « muit, ac eumdem Henricum in profundum malo- la mort, Fexil ou rhumiliation, est-ce Rome ,qui
    « rum prolapsum, fidclium communione, regnoque s'est montree envers eux si impitoyable? Ne perdons
    « privavit, atque subditos populos fide ei data lihe- pas ce point de vue dans les diverses parlies du re-
    « lavit. » cit qui va commencer. Beaucoup de gens vonl jeter
    LECTIOVI. « Dum missaruni solemnia perageret, les hauls cris, comme si la puissance royale etait au
    « visa est viris piis coluroba e eoelo delapsa, hu- moment d'expirer dans 1'univers enlier, par le seul
    < mero ejus dcxtro insidens, alis extensis caput fait de la legende. La haine de Rome les aveugle:
    « ejus velare, quo significatum est, Spiritus sancti > rj et Dieu les a donnes en speclacle a notre siecle, qui
    « afliatu, non humanse prudentise rationibus ipsum sait enfin que Rome n'en veut pas a la puissance des
    « duci in Ecclesiseregimine. Cum ab iniqui Henrici monarques, qui semble nieme comprendre que si,
    « exercitu Romse gravi obsidione premeretur, exci- dans les agcs calholiques, elle exerga eflectivement
    « tatum ab hostibus incendium signo crucis. ex- une influence temporelle sur la societe, elle ful alors
    « stinxit. De ejus manu tandem a Roberto Guiscardo 1'uniquesauvegardede la liberte des peuples, comme
    « duce Northamno ereptus, Casinum se contulit; at- le plus solide appui de l'autorite dont elle reprimait
    « que inde Salernum ad dedicandam Ecclesiara lcs exces. La legende est donc tout simplement le
    « sancti Mallhseiapostoli contendit. Cum aliquando bouclier sous lequel Rome met a couvert son hon-,
    « in ea civitate sermonem babuissct ad populum, neur compromis par tant de sophismes et de decla-
    « serumnis confectus, in morbum inciditquo se in- mations. Par ce manifeste solcnnel, elle neutralise le
    « teriturum prsescivit. Postrema morientis Grego- mouvement aveugle qui entraine certaines ecoles sur
    « rii verba fuere : Dilexi justiliam, el odivi iniquita- les pas de ces auteurs heterodoxcs qui n'ont souci
    < tem : propterea morior in exsilio. Innumerabilia dcl'honneiir despontifes romains, maisont, au con-
    « sunl quae vel foiiiter sustinuit, vc-Imullis coactis traire, tout a gagncr, s'ils les peuvcnl faire conside-
    PROLEGOMENA.-DE OFFICIO S. GREGORII. 250
    249
    rer comnie des violateurs des lois divines et de l'or- A « longs trouules.ctallumerentdesgucrrcs si cruellcs
    dre naturel de la societe. « de son lemps.
    L'office de saint Gregoire Yll parvint en France, « Mais, qu'il soit permis de le dire, ajoute-t-il, on
    de voir entrer dans
    peu apres sa publicalion a Rome, comme il arrive « n'avait pas lieu de s'altendre
    encore aujourd'hui, quand Ie souverain pontife im- « son eloge, et,cdlebrer dans un officeeccldsiastique,
    si
    pose de nouveaux otfices; seulement a celte epoque, « 1'exces oir le conduisirenl enfin des principes
    ou 1'usagede la liturgie romaine elait encore pres- « dangereux. Est-ce donc le chef-d'osuvre de son
    que universel en France, les decrets de ce genre « zele d'avoir entrepris de priver un roi de sa cou-
    devaient occuper davaiitage et les ecclesiastiques et « ronne et de delier ses sujets du serment de fidc-
    les fideles qu'il n'arrive maintenant. Comme aujour- « lite? Et pouvons-nous voir sans douleur'qu'on
    d'hui, 1'ofliceetait imprime sur une feuille volante « appuie sur un fait si digne d'etre enscveli dans
    destinee a etre joinle au breviaire, en attendanl son « 1'oubli les titres qu'on lui donne de ddfenseur de
    inserlion en sa place dans la prochaine edilion de i 1'Eglise, de restauraleur de sa libertd, de rempart
    celui-ci. Les Nouvelles eccldsiasliques, journat du « de la maisoncilsrael?
    jansenisme, signalent le libraire Coignard fils, a < Pourquoi faut-il que les vestiges d'une ciilreprise,
    1'enseigne du Livre d'or, comme ayant eu 1'audace B « dont le lemps semblait affaiblir Ia memoire, repa-
    de tenir en vente, a Paris, le feuillet in-8° qui rece- « raissent aujourd'hui jusque sous nos y.eux, qifils
    lait la legende. « vienncnt encore exciter notre dcvoir et notre zele?
    « Des que pariit cette Iegende, dit le republicain « Souffririons-nous qu'a la faveur dcce pretendu sup-
    « Gregoire, eUeexcita 1'horreur de tous les hommes « plemcnt du brcviaire romain, on mitdaiislesmains
    « attaches aux libertes gallicanes (519).» « des (ideles, dans la bouche des ministrcs de la re-
    A peine le parlement de Paris, juge souverain en « Hgion, jusqifau milieu de nos sair.ls templss ct do
    matieres liturgiques, eul-il eu connaissance de cctte « la solennite du culte divin, ce qui tend a ebranler
    seditieuse manifeslation des pretentions romaines, « les prir.cipcs inviolables et sacres de rattachcment
    qu'il se reunit pour rendre, le 20 juillel 1729, sur « des sujets a leur souverain (520)? »
    les conclusions de 1'avocat general Gilbert de Voi- Le 24 du meme mois de juillet, Daniel-Charles-
    sins, le nieme qui devait, septans plus tard, prendre Gabiiel de Caylus, evcque d'Auxerrc, qui venait de
    sous sa proteclion le breviaire parisicnde Vigier ct donner, en 1726, le nouvcau breviaire dont nous
    Mesenguy, un arret portant suppression de la fettiile avons parle, fidele a l'impulsion dc la magistrature,
    contenant 1'oflice de saint Gregoire VII, avec de- signala son zele contre la tdgendedans un mandc-
    fense d'en faife aucun usage public, sous psine de ^ ment episcopal adresse au clerge ct aux fidelesde
    saisie du temporel. Nous citerons seulemcnt qucl- son diocese. Appelant dela conslituiion Unigeniius,
    ques phrases du requisitoire; elles suffirout pour il s'eiait deja essaye dans la resistanceau sainl-siege :
    constater 1'esprit de la premiere magislraiure du il saisit donc avec empressement 1'occasiond'outra-
    royaume, dans cette circonstance memorable. L'a- ger cetle Rome, dont il ne porlait le joug qu'en fie-
    vocat general, deguisant mal Ia haine dont lui et son missant. Du resle, aussi zele pour le pouvoir absolu
    corps etaient animes contre Rome, veut faire croirc et inamissible du prince temporel, que haineux en-
    que, par leseulfaitdeIapubIicationdei'oflice de sa'nt vers 1'autorite apostolique, il donna, commc tous
    Gregoire VII, la nalion francaise est ii la veille de ceux de ses confreres dont nous citerons ci-des-
    secouer le joug dc ses anciens rois. II est vrai que sous des cxtraits de manclement, le plus solennel
    jceciest arrive avant mfimela fin du siecle dans le- dementi a certains ecrivains de nolre tcmps, qui
    quel parlait 1'honorable magistrat; mais il est fort s'obstincnt a voir dans la secte de Port-Royal la
    douleux que la lecjende y ait ete pour quelque premiere manifestation des idees soi-disant /i-
    chose. berales.
    « On savait assez, dit 1'avocat general, que Gre- « Ce n'est qu'avec peine, dit le prelat, que nous
    « goire VII, si ceiebre par ses differends avec i'em- « rappelons ici le souvenir des entreprises de Gre-
    < pereur Henri, est celui qu'on a vu porler le plus « goire VII. II scraita souhaiter que sessuccesseurs
    « loin ses pretentions arabitieuses, inouies dans les < eussent fait connaitre, par leur conduite, qifiis
    « premiers siecles de 1'Eglise, qui causercnt de si « etaient trcs-eloignes de les approuver, et encore

    (519) Essai sur les Uberles de 1'Eglise gallicane, Sainl-Barthelemy de Paris, appelant fameux. II cst
    page 99. remarquable que les jansenistcs poursuivaient de la
    (520) Nous avons ptiise une partie des pieces que meme haine saint Yincent de Paul et saint Grc-
    nous devons citer en ce chapitre dans un recueil goire VII; comme pour faire mieux comprendre aux
    publie en 1745 sur loute cette affaire. II est inti- gens distraits qucla meme Eglise romaine, qui pro-
    tule : VAvocatdu Diable, ou Memoireshisloriques el duit des Viucent de Paul pour le soulagement des
    critiques sur la viect suf la tdgende du pape Grd- miseres corporelles rie niumanite, cst aussi celle
    cjoire VII, avec des Mdmoiresde meme goui sur la qui produit, suivanl le besoin, des Gregoire VII
    bulle de canonisalion de Vincenide Paui, iiutiiuteur pour renieltre la societe chretienne sur ses verita-
    dcs Peres de la mission ei des Fillcs dc la chariie bl.es bascs.
    (trois volumes in-12). L'autcur csl Adam, cure de
    251 S. GREGORIUS VII PAPA. 2S2
    » plus de les renouveler Nous serions dispenses A Grfyoire VII trouvaienl crdance dans les esprits, il
    « par la de prendre de nouvellss precaulions potir defend a loutes les communautes et personnes se-
    « nous y opposer et en demontrer rinjustice. Nous cuiieres et regiilieres de l'un et de 1'autre sexe de son
    « les regarderions comme une tache cffacee, et nous diocese, se disanl exemptes ou non exemplcs, qui se
    « n'aurions garde d'aller rechercher dans 1'histoire servent du breviaire romain, ou qui recoivent les
    « ecclesiaslique des faits qui ne sont proprcs qu'a offices des nouveaux saints qu'on insere dans ce
    « deshonorer leurs auleurs, et que la sainte Eglise breviaire, de reciter soit en public, soit. en particu»
    « desavouera loujours (521). lier, roffice imprime, elc.
    « Mais nous ne po:svons nous taire, conlinue Ainsi, le pape enjoint a toute l'Eglise de reciter
    « M. d'Auxerre; ce que nous devons a TEglise uni roffice de saint Gregoire VII, et il se trouve un ev6- .
    « verselle, au roi Tres-Chrelien, a 1'Etat, aux fidelet que qui defend a ses diocesains de se soumetlre a
    « de notre diocese et a nous-meme, nous force de cette injonction. Evidemment, 1'un des deuxestdans
    « parler ii 1'occasion de roffice de Gregoire VII. son torl; car aulrement que deviendrait une societe
    « Ne nous arrelons pas a remarqucr ici que la qui renfermerait dans son sein des pouvoirs contra-
    « sainl-Hdde Gregoire VII rfesl point reconnue dans dictoires, et neaumoins toujours legitimes, dans tous
    « fEglise; qu'il ne parait pas qu'on ait fait pour " les cas?
    « lui, a ftome, ce qui s'observe dans la canonisa- Le mandement de 1'eveque d'Auxerre fut inconli-1
    « tion des saints, et que 1'hisloire de son ponlificat nent suivi d'un aulre, publie le 31 juillet, par
    « est difficile a accorder avec 1'idee d'une saintete Cliarles-Joachim. Colbert, eveque de Montpellier, si
    < forniee sur 1'csprit et sur les regles de 1'Evan- fameux par le catechisme auquel il a donne son .
    « gile, et dignc de la veaeration ct du culte public nom , et par son obstination dans les principes des
    « dcs fideles. appelants. On se rappelle, sans doute, son zele a
    « Tenons-nous donc, poursuit le prelat, inviola- faire adopter dans son diocese le nouveau breviaire
    « biemenl allaches a la doclrine de la sainle anli- de Paris, et la courageuse opposition du chapitre a
    « quile, qui apprend aux sujels que personne ne cette' mesure. Nous ne faligiierons point le lecteur
    « peut los dispcnscr de la fidciite qu'ils doivent a de toutes les declamations que ce mandement ren-
    « leurs legitimes souverains, et qu'il n'y a ni crainte, ferme contre les pretentions romaines; nous extrai-
    « ni mcnace qui doive les empecher de remplir ce rons seulement les qualiiications qu'il applique a •
    « devoir que la loi de Dieu leur impose; et aux un acle du souverain pontife. La legende de saint
    t papes comme aux eveques, qu'ils n'ont pas le Gregoire VII est condamnee comme i rcnferniant
    r
    « pouvoir de donner ni d'6ter les royaumes, et « une doctrine seditieuse, contraire a la parole dt
    « que, quant au temporel, les rois ne lcur sont ( Dieu, lendant uu scltisme, derogeant a faulorile'
    < point soumis et ne dependenl pas d'eux, mais de « souveraine des rois, et capable d'empccher la con*
    « Dieu seul. » ( version des princes infideles et herctiques (522). >
    Assurement, c'est un grand avantage pour les II en defend 1'usage, sous les peines de droit; or-
    souverains -de ne denendre ni du pape, ni des eve- donne, sous les memes peines, qu'on en porte les
    qucs ; mais quand 1'eveque d'Auxerre leur garantit exemplaires a son secretariat, et il exhorte son
    qu'ils ne dependent ici-bas que dc Dieu, il exprime clerge a demeurer inviolablement attache a la doc-
    son desir, sans doute, mais non ce qui existe reel- trine des quatre articles de 1'assemblee de 1682.
    lement; car il n'est point d'homme ici-bas qui ne se Ce n'etait pas assez encore. Le 16 aoiit, parut le
    soit renconlre, et souvent meme face a face avec mandemeut publie sur la meme maliere par Henri-
    son supeiieur. Si les rois d^ujourdUiui n'ont plus Charles de Coislin, eveque de Metz, connu aussi
    a craindre la puissance du pape (et cependant voyez pour son attachement aux principes de la secte qui
    comme plusieurs la redoutenl eneore, cette Rome troublait alors 1'Eglise de France, et qui avait mis
    desarmee!), ils ont, en revanche, de dures que- r» sa plus chere esperance dans les doctrinesde la de-
    relles et conlesv.uions a vider avec les peuples, claration de 1682.
    q li, a coup sur, sont moins justes et plus interes- Apres un sombre tableau des malheurs qui ne
    ses dans 1'affaire que ne le seraient les pontifes ro- manquerent pas d'ensanglanler le monde, chaque
    mains. fois qu'il arriva a un souverain pontife de faire
    Quoi qu'il en soit, M. d'Auxerre termine son man- usage de 1'autorite spirituelle, pour venger certains
    dement cn declarant que, pour reniplir toule jus- grands crimes soeiaux, tableau qu'on pourrait com-
    lice, en donnanl au roi de nouvellespreuves de sa parer, avec assez d'avantage, a ceux qu'on ren-
    ftdelite el de son zele pour la s&rete de sa personne contre de temps en temps dans YEssai sur les
    sacree, el pour la tranquillite de son royaumc, qui mceursde Voltaire; meme intelligence de f bisloire,
    pourraient elre encore exposis aux demiers mal- menie equite envers 1'Eglise ; 1'eveque de Metz
    heurs, si les maximes autorisees par foffice du pape ajoute, avec une gravite solennelle :.

    (521) Admirez cette profonde intelligence de l'liis- heretique pour la propagation de la foi chez les infl-
    toire des instilulions du moyen age! deles elles heretiques. II est evident quele papect
    (522) Ricn n'est beau comme ce zele d'un eveque sa propagande n'y entendent-rien .
    235 PROLEGOMENA.— DE OFFICIO S. GREGORII. 254
    « L'experience de tant d evenements iunestes , A auxquels etait adresse le mandenient; quant a Be-
    < qui avaienl pris leur source dans les entreprises noil XIII lui-meme, que M. de Metz appelle un saint
    < de Gregoire VII, scmblait avoir depuis longlemps pontife, jugement que Thistoire a du moins con-
    < arrete le cours de cet embrasemeut: mais il en a firme, il ne parut pas fort dispose a laisser croire
    « paru depuis une etincelle qui serait capable de que les actes les plus importanls de son gouverne-
    « Ie rallumer, si chacun de ceux que le Pere ce- ment s'accomplissaient a son insu. Nous verrons
    « leste a mis a la garde de sa maison n'accourait, bientot 1'energique reponse qu'il fit a ces insolentes
    « pour en prevenir la communication dans la por- provocations.
    < tion du troupeau qui lui a ete confiee. J En attendant, le prelat declare que, voulanl, dant
    Ainsi, il est bien demontre que c'est le pape qui une occusion aussi importanle, donner au roi dis
    met le feu a rEglise, tandis que messieurs d'Auxerre, preuvesde la fidelite quHl lui a voude; a fempciur,
    de Montpellier, de Metz, ct plus tard messicurs de a S. A. R. deLorraine et aux aulres souverainsqui ont
    Verdun, de Troyes, de Castres, et d'autrcs encore, quclque portion de leurs Etats dans son dijcese, de
    font tout ce qu'ils peuvent pour feleindre. fattenlion qu'il aura toujours pour ce qui Us inldres-
    < 11vient de se repandre, dit encore feveque de sera, et pour preserver les ames connnises a sa
    < Metz, une feuille imprimee pour servir de sup- B charge des illusions que le pretexle d'hne piete mal
    t plement au Breviaire romain, etdans cette feuille entendue pourrait leur faire, il a defendu et defend
    < qui conlient un office consacre a la memoire de a toutes les communautes et a toutes les personnes
    « Gregoire VII, les prelats et !es premiers magis- de fun et fautre sexe de son diocese , de reci-
    « trats du royaume ont apercu ce qu'il y a de plus ter, soit en public, soit en particulier, 1'offiee de
    « capable d'inspirer fexces des pretentions ultra- Gregoire VII. II defend pareillement a tous impri-
    « montaincs. On lit, dans la cinquieme lecon meurs, etc, de publier le meme office. II ordonne,
    « de cet office, que ce pape resista courageuse- de plus, que les exemplaires en seront rapportes au
    < ment, etc. greffe de sa chambre episcopale ; le tout, sous les
    « La connaissance que nous avons, nos tres- peines de droit.
    < chers freres, de votre zele pour la personne du Les reflexions seraient ici superfiues : nous con-
    * roi, et de volre ftdele attachemenl au service de linuerons donc notre recit. Encourage par le zele
    < Sa Majeste, ct a 1'obeissance que vous devcz a des trois prelats, le parlement de Bretagne s'em-
    < vos souverains, ne nous laisse aucim lieu de pressa de suivre les traces de celui de Paris. Le 17
    « douter que vous ne soyez touches. aussi sensible- aout, il rendit un arret pour supprimer la legende.
    « ment que nous 1'avons ete, en voyant dans ce peu On remarquail les phrases suivantes dans le requi-
    « dc paroles un dessein forme de proposer au clerge sitoire du procureur general:
    « et aux peuples, comme un eloge destine a rendre « Permettez-moi de vous rappeler, Messieurs, que
    « croyable la saintete d'un pape, ce qui, suivantles «Gregoire VII est le premier de tous les papes qui ait
    < principes de la foi et les lumieres de la raison, « ose faire eclater ses prelentions sur le temporel des
    < ne devrait servir qu'a la condamnation de son gou- < rois, en s'at(ribuant ouvertement le droit imagi-
    < vernement. Volre^piete, sans doute, s'est sentie « naire de pouvoir les deposer, et delier leurs sujets
    < d'autant plus blessee que cet eionnant office a <du serment de fidelite. Imagination fatale, qui ne
    < ete rendu public, sous les apparences d'une auto- « s'est que trop perpetuee au dela des monts, parmi
    « rite empruntee de celle du saint-siege. Mais cette « des esprits a qui fignorance et une soumission
    « vue ne doit point alarmer votre veneration pour « aveugle tiennent presque toujours lieu de savoir.
    « ce premier siege de 1'Eglise. Le saint pontife, que « Cest cetle chimere contre Iaquelle on ne peut
    « la providence a place sur la chaire de saint Pierre, « etre trop en garde dans ce royaume, qu'on veut
    « n'a eu nulle part a la composition, encore moins t realiser aujourd'hui, en insinuant aux peuples
    « a la puhlication de cet artificieux ouvrage. II a j) < qu'elle a servi de degre a ce pape pour parvenir a
    < appris, dans fecole de ce chef des apotres, le <la saiiitete : moyen inconnu avant lui. Et vous ne
    « respect el f obeissance qui est due aux souve- « verrez, sans doute, qu'avec indignation, que ces
    < rains. II prefere a cet egard les instructions et « paroles seditieuses : Contra Henrici imperato-
    « 1'exemple de saint Gregoire le Grand a la con • ( ris, etc, marchent sur la meme ligne que les pa-
    « duite et aux cntreprises de Gregoire Vll. L'hu- « roles de vie et de paix qui sont sorties de la bou-
    « milite du serviteur des serviteurs de Dieu eloigne « che de Jesus-Christ meme.
    < de son coeur les pensees de maitre des sceptrcs i Quel assemblage, et que peut-on penser de cet
    « et des couronnes, et sa sagesse est trop eclairee, « eloge monstrueux? si ce n'est qu'on a cru, en f in-
    J pour ne pas voir qu'une pretention si mal fondee < serant dans un livre de prieres, qu'il aurait plus
    < n'est capable que d'aigrir les princes et d'indispo- « d'effet, et ferait respecter, eomme permises, ces
    « ser les peuples. > « foudres que les papes se croient en droit de lancer
    On ne disconviendra pas que ces lecons donnees « contre les monarques; puisque, dira-t-on, si e'e-
    au chef de 1'Eglise,par un simple eveque, ne dus- «tait un crime, ou que cela passat leur pouvoir,
    sent produire un tres-grand effet sur Ies peuples < on n'cut pas releve une pa?8iile action dont lcs
    253 S. GREGORIUSVII PAPA. cgg-.
    < minislres.de nos autels ne peuventque trop abu- ii Bretagne. Celui de Bordeaux ne tarda pas nois plus-
    < ser dans leurs instruclions. i * se declarcr par un arret, sous la date du 12 du;
    Comme f on voit, les magistrats, fideles d'ailleurs iueme mois, et on entendit nieme favocat general
    a leur omnipotence lilurgique, ne se dissimulaient Oudon demandcr a la cour, dans son requisitoire, "
    pas plus que les eveques d'Auxerre, de Montpellier qull lui plCu de prendre certaines prdcautions qui
    et de Metz, !a valeur et faut«ritc d'une piece inse- pourvoient a favenir a ce qu'il ne se glisse rien dans '
    ree au Breviaire romain. II ciait aise de prcvoir que- les livres deslines au serviccdivin, el autres livres de
    le jour 11'etaitpas loin ou f on chercherait a rompre piete, qui puisse blesscr les droits du roi et troublcr
    le lien lilurgique avec Rome pour s'affranchir, ainsi la tranquUlitd dc fEtat.
    qu'on fa vu precedemmcnl, de plusieurs clwses con-
    traires aux maximes de nolre Eglise gallicaue. Le L'affaire etait bien loin d'etre terminee par ces
    scandaleux arrets : de nouveaux troubles se mani-
    jansenisme, sans doule, efait pour beaucoup dans
    les scandales que nous racontons; mais le simple festerent encore en plusieurs lieux. A Paris, un eer-
    tain nombre de cures de la ville, faubourgs et ban—
    gallicanisme y avait bicn aussi sa part. On le vit
    af
    clairement, lorsque le 21 aout parut le mandement lieue, presenlerent requete archeveque Vintimille,
    de Charles-Francois d'Haliencourt, eveque de Ver- 'B le 14 septembre, et lui denoncerenl la legende. Nous
    dun. Ce prelat avait adhere a la bulle Vnigenitus, et ne citerons rien de cette piece, analogue pour le
    dans le mandement meme que nous citons, il disait fond et les termes aux mandements et arrc-ts que
    expressement que Yobdissanceau pape et aux eve- nous avons cites. Les cures concluenl a supplier
    de joindre son autorite spirituelle a-.
    ques, dans ce qui concerne la religion, esl la seule farcheveque
    voiesure pour le salut. Ecoutons maintenant ce que celle du parlement, pour ordonner « ce que la reli-
    la doclrine de 1682 lui inspirait au sujet dc la le- « gion, la justice, la fidelite au roi et Vatnour de la
    ( patrie ne peuvent manquer d'inspirer a feveque
    gende :
    < Non, nos trcs-chers freres, quelles que puissent « de la capitale du royaume, en pareilles occasions,
    < etre les. fautes de fempereur Henri qualrieme, le t et singulierement de prescrire que la declaration
    « pape 11'elaitpas en droit de lui enlever sa cou- < du clerge de Fj-ance, de 1682, soit inviolablement
    < ronne, ni de delier les noeuds sacres qui alta- « maintenue et exactement observee dans les com-
    < chaient ses sujets a son service. Ce fait dans lc- < munaules seculieres et regulieres, et dans toute
    « quel ce pape a si injustemeivtexceue son pouvoir, « fetendue de ce diocese, conformement aux lois si
    « ce fait qiCil csl a presumer qiCilcxpia parla pdni• « necessaires qu'a etablies le feu roi: que, par une
    ( tence, ne peut etre un des molifs de sa canonisa- 'C « action si glorieuse, il rendra un service essenticl
    « tion; el, si fon ne le regarde que comme un fait < a 1'Egliseel a fEtat. »
    « historique, ce n'esl pas dans une legende de saint, L'archeveque, qui sentait que les jansenistes
    « ni au milieu d'un offiicedivin, qu'il doit etre cite. > n'excitaient tout ce bruit que pour deconsideier,
    Voila bien la naivcte de ccrtains honnctes galii- s'il eut ete possible, le siege apostolique, dont les
    cans, qui seraient lout aussi eloignes d'admeltre les prerogatives leur etaient d'autant plus odieuses
    consequences du systenie a la maniere des Parle- qu'ils en avaienl eprouve les effets, eut Ia prudence
    inents, que de menager les prdientions ultramon- de ne faire aucune demonstration publique contre
    taines. L'eveque de Verdun, plus catholique que la legende, et affecta de la passer sous silence dans
    cclui de Monlpellier, consent donc a reconnaitre une instruction paslorale qu'il publia, le 29 du
    Gregoire VII pour sainl; mais, pour se rendre meme mois de septembre, sur les querelles reli-
    compte a lui-meme de la valeur de sa canonisation, gieuses du temps. Les cures signataires de la re-
    il suppose ingcnument que ce grand pape a fait quete dont nous avons parle presenterent a f ar-
    penilence dc la dcposition de Henri IV. Toutefois, cheveque un npuveau memoire, dans lequel ils se
    cclte dislinction ne fempeche pas de conclure son p, plaignaient amerement de la rigueur du prelat en-
    mandement par la mcme prohibition que scs trois vers le parti, et revenaient encore sur la legende.
    collegues : «Dans la craintc, dit-il, que cctte le Ce fut alors que farcheveque, si fon en croit lcs
    « gende ne fasse illusion a quelques esprits faibles, Nouvellesecclesiastiques,leur dit avec severile : « Je
    t et les eveques ne pouvant veiller de trop pres a « condamne ce qu'on a fait a Rome, et je suis aussi
    « la surete des rois; pour ensevelir autanl qidl esl « bon serviteur du roi que vous; mais puisque le
    < en nous, duns un elernel oubli, cetle entreprise du « roi l'a fait condamner par son parlement, il etait
    « pape GreqoiveVII, nous avons defendu et defen- « inutile d'en parler. Si quelqu'un remue sur cela,
    « dons par ces presentes de reciter, soit en public, « M. fofficial fera son devoir, et, s'il le faut, on
    « soit en parliculier, foffice contenu dans ladite < abregera les procedures en envoyant a la Greve. 1
    « feuille, le lout sous les peines de droit. s ce que le prelat repeta deux fois. MM. les cures se
    Apres cela, on ne dut pas ctre etonne d'entendre leverent, disant « qu'ils n'avaient point dessein de
    publier un arret du paiiement de Mctz, en date du «lui faire de la peine, mais de lui representer fe-
    1" scptcmbrc, qui condamuait la legende comme < tat de lcurs paroisses, et le scandale que cause la
    1'avaient condamnce les parlements de Paris et de < legende qui est entrc les mains deplus dcla jnoitie
    257 PROLEGOMENA.— DE OFFICIO S. GREGORII. 258
    « dcs prctres du diocese, qui recitent le Breviaire ro- A « la sacree theologie, lesquels, aprcs unc mure dis-
    « main (525). t « cussion, nous ont rapporle ce qu'il leur semblait
    Pendant que ces choses se passaient eh France, « sur celte affaire. Ayant donc entendu les avis
    Rome, outragee dans ce qu'elle a de plus cher, « desdits cardinaux et docteurs, Nous declarons, de
    fhonneur des saints qu'elle invoque, et sa propre « la plenitude de fautorite apostolique, les injonc-
    dignite qui, n'etar.t pas de ce nionde (non est de Itoc « tions contenues dans les susdits feuiliets, nulles,
    mundo), ne doit pas etre sacrifiee aux considera- < vaines, invalides, sans eflet, attentatoires, et de
    tions humaines et personnelles, Rome se mit cn de- « nulle force pour le present et pour favenir.
    voir de se defendre par les armes que le Roi des rois «Et neanmoins, pour plus grande precaulion cl
    a mises entre ses mains. En vain, les mandements « en tant que besoin est, nous les revoquons, cas-
    que nous avons cites, les arrels des parlements cux- « sons, irritoos, annulons, destituons enticrcment
    memes, en condamnant Ia legende, avaient fait leurs « de toutes forces et effet, voulant et ordonnant
    reserves sur la complicite de Benoit XIII, preten- « qu'elles soient a jamais regardees comme revo-
    dant qu'il avait ignore cet attentat, qu'il etait trop « quees, cassees, irritees, nulles, invalides et abo-
    vertueux, trop anime de fespril apostolique des prs- «lies. Defendons en oulre, par Ia teneur des pre-
    miers siecles de fEglise, pour s'etre permis de con- B « sentes, de lire ou retenir lesdis feuillets, tant im-
    trarier si vioiemment les maximes francaises, le « prinies que manuscrits, et en interdisons fimpres-
    saint ponlife eut a coeur de donner un solennel de- « sion, transcription, lecture, retention ct usage, a
    nienli a ces reserves infamantes. Des le 17 scplem- «tous et chacun dcs fideles chreliens meme dignes
    bre, on affichait dans la ville sainte un bref energi- « d'une mention spcciale ct individucile, sous peine
    •que qui comrnencait par ces mots : j d'excommunication enccurue ipso facto par les
    « Comme il est parvenu a la connaissanCe de « contrevenants, et de laquelle nul d'entre cuxne
    < notre apostolat qu'il s'eiait repandu dans le vul- « pourra etre absous que par Nous, ou par le pon-
    « gairc certains feuillets, en langue francaise, avec « tife romain pour lors existant, si ce n'est a f article
    « ce titre : Mandement de Monseigneur fevcque < de la mort. Voulant ct mandant d'autorite apo-
    « cfAuxerre, qui defend de rcciter fofftceimprime sur « stolique que ceux qui auraient ces feuillels en leur
    « unc feuille volante qui commence par ces mots : t possessiou, aussitot que les presentes lettres par-
    t Die 25 Maii. In Feslo sancti Gregorii VII, papae et « viendront a leur connaissance, les livrent et con-
    « confessoris. Donnd a Auxerre, le vingl-quaire du « signcnt aux ordinaircs des lieux, ou aux inquisi-
    < tnois dejuillel tnil scpt cenl vingl-neuf; Nous avons « teurs de fheretique pcrversile, lesquels auront
    « choisi pour faire 1'examen de ces feuillets plu- ^ « soin de les livrer incoutinent aux flammes (524). »
    « sieurs de nos venerables freres les cardinaux de Telle futla premiere sentencc du sicge apostolique
    « la sainle Eglise romaine, et d'autres docteurs dans contre les oppositions francaises a Ia legende de

    (523) 7 octobre 1729. . omnibus, et singulis Christifidelibus, etiam speci-


    (32i) Denediclus pupa XIII, ad perpetuam rei fica, et individua mentione, et expressione dignis,
    memoriam. sub poena excommunicationis per contrafacientes
    Cum ad apostolatus nostri nolitiam pervenerint ipso facto absque alia declaralione incurrenda , a
    qusedam folia Galiico idiomate lypis impressa sub quo nemo a quoquam, praetcrquam a Nobis, seu
    t;lulo: Mandementde Mo?iseigneurfeveque d'Auxerre, Romano pontiiice pro tempore existente, nisi in
    qui defend de reciter fofp.ceimprimd sur une feuille mortis articulo conslitutus, absolutionis benelicium
    volunie, qui commencepar ces mols : Die 25 Maii, in valeat obtinere, omnino quoque interdicimu.>. Vo-
    festo sancti Gregorii VII papoe et confess.... Donne lentes, el aucloritate apostolica maniantes, utqui-
    h Auxerre, le vingl-qualrieme dejuillet mil sepl cent cunque folia hujusmodi penes se babucrint, illo
    vingl-neuf.— Nos quamplures ex venerabilibus fra- statim, aique praesentes litterse eis iniiotuerint, loco-
    tribus nostris sanctae Romance Eccleske cardinali- ruin ordinariis, vel hoereticse pravitalis inquisilo-
    bus, aliosque in sacra theologia magislros ad illorum ribus tradere, atque consignare teneantur; lii vcro
    cxamen delegimus , qui post maturam eorumdem D ea sibi sic tradila illico fiammis aboleri curent: in
    foliorum discussionem, quid sibi ca super re vide- contrarium facientibus non obstantibus quibus-
    retur, Nobis retulerunt. Auditis itaque memorato- cunquc.
    rum cardinalium, et in sacra theologia magistrorum Ut autcm eaedem praasentes litlerse ad omnium
    senlentiis, de apostolicae potestatis plcnitutiine, or- notitiam facilius perveniant, nec quisquam illarum
    cinationes in prsefatis foliis contenlas,nullas, inanes, ignorantiam allegare possit, vplumus ctiam, et au-
    invalidas, irritas, attentaias, nuliiusque omnino cloritate proefata decernimus, ut illaj ad valvas ba-
    loboris et momenti esse, et perpetuo fore, tenore silicse principis apostolorum, ac cancellarhe aposto-
    prsesentium declaramus. licae, curiaeque gencralis in monto Ciiatorio, et in
    Et uihilominus aJ majorem caulelam, et quatenus acie Campi Florse de Urbe per aliquem ex cursoribus
    opus sit harum serie revocamus, cassamus, irrita- nostris, ut moris est, publicentur, iUarumque exem-
    mus, annulamus, viribusque, et effectu penitus , et pla ibidcm affixa relinquantur, et sic publicafee
    omnino vacuamus, ac pro revocatis, cassatis, irri- omnes, ct singulos quos concernunt perinde affi-
    lis, nullis, invalidis, et abolitis, viribusque et effectu ciant, ac si unicuique illorum personaliter notificalee
    penitus omnino vacuis semper haberi volumus, et et intimalDefuisseut.
    mandamus; folia vero pradicla tam impressa, quam Utque ipsarum. prasentium lilierarum Irausuin
    efiam manuscripta legi, seu retmeri tenore pariter ptis, seu exemplis etiam impressis, manu alicujus
    pra'.sentium prohibemus, illorumque impressionem, nolarii publici subscriplis, et sigillo personas m
    descriptionem, -lectiohem, retentionem , et usum Ecclesia dignitate conslitatse muniiis, cadem prorsus
    259 S. GREGORIUS VII PAPA. 260
    saint Gregoire VII. Rome faisait voir assez, sans A ne le suivrons pas dans le cours de ses banales de-
    doute, qu'elle ifavait pas lance a la Iegere cel eioge clamations, au milieu desquelles il cherche a iusi-
    d'un si illustre pontife, et qu'elle ne reculerait pas nuer que des motifs humains pourraient bien avoir
    dans la ligne qu'elle avait adoptce. Le gallicanisme dicte seuls la canonisation de Gregoire VII, et nous
    11'avait cependanl pas encore atteiut la mesure de nous hatons d'arriver a la conclusion, dans laquelle
    son audace, en France. Le 50 septembre vit pa- le prelat declare que, poiM'prevenir aulanl qu'il dd-
    raitre un mandenient colossal de Jacques-Benigne pend de lui les impressions qu'une fausse maxime
    Bossuet, eveque de Troyes, qui venait se joindre a pourrail faire sur les esprils de loules les personnes
    ses collegues d'Auxerre; de Montpellier et de Metz, qui, avec beaucoupde piite, manquenl de lutnieres, it
    et affronter les redoulables hasards d'une lutte avec defend de reciter le nouvel office,soit en public, soil
    f Eglise romaine. Ce mandement, qui eiait tout un cn parliculier, ordonnanlque les exemplairesensoient
    gros livre, avait eie facilc a rediger. L'auteur s'y rapportds augreffe de son officialite: le loul sous les
    eiail lout simplement propose d'elablir la doctrine peines de droil.
    du premierarticle de la Declaration de 1682, et pour Quelques semaines apres, le 6 decembre, Rome,
    cela, il avait cru suffisant de traduire en francais pour Ia troisicme fois, repondait a ces grossieres-
    assez lourd plusieurs des pages que son cncle a B insultes par un bref qui fieirissait avec energie le
    consacrees a cette matiere, dans la Ddfense, encore mandement de f eveque de Montpellier, el ce bref ne
    inedite, de la Declaration du clerge de France. Nous tarda pas d'etre suivi d'un quatrieme, par lequel
    ne citerons quc quelques lignes de cet enorme fa- Benoit XIH, sous la date du 19 du meme mois, in-
    ctum, lout rempli d'injures brutales contre les sou- fligeaii enfin, par son autorite apostolique, aux par-
    verains pontifes : lements de Paris et deBardeaux, le chatiment qu'ils
    « Vous senlez, mes chersfreres, a ce simple ex- avaient merite par leurs arrets altentatoires a 1'auto-
    / pose, dit le preiat, toutle poison dont cetle feuiile rite du saint-siege et a fbonneur d'un glorieux ser-
    < est remplie ; vous en comprenez tout le danger, viteur de D.eu. Dans ce bref remarquable, le pape
    ,< vous apercevcz sans peine lcs maximes qu'on ne se contenlait pas de declarer abusifs et nuls pour
    < voudrait vous inspirer, en vous proposanl de cc- la conscience les arrets et injonclions de ces par-
    < lcbrer dans vos jours de feies des aclions qui au- lements, niais il les cassait et annulait de sa propre
    « ruient dv. demeurcr enseveliesdans un dternel oubli, autorite, en la maniere que, dans les jours mcnie ou
    « el qui ne peuvent que ddshonorer leurs auleurs; de nous ecrivons ces lignes, Gregoire XVI vient de
    « consacrer par un culte public ia memoire d'une casser et d'annuler tous les actes de la regence
    « sanglante tragedie, et de canoniser dans les offices 'C d'Espagne qui sont contraires aux droits et a la
    < de 1'Eglise, comme inspiree par Ie Saint-Esprit, liberle de 1'Eglise.
    < iinc conduite enlierement opposee a f Evangile, a « Comme il est parvenu a ncs oreilles, disait Be-
    < fesprit de Jesus-Christ et de la sainte Eglise. » « noit XIII, que plusieurs magislrats, officiers ct
    L'eveque de Troyes finissait par defendre, dans « ministres scculiers, se sont eleves, dans des edits,
    loul son diocese, f usage de la legende, pour donner « arrets, resolutions, ordonnances, mandals et autrcs
    auroi de nouvelles preuves de son attacliemenl a sa « reglemenls et provisions, sous quelque nom que
    personne sacrde, de son zeie pour la ddfense des droils « ce soit, contre le decret recemmcnt publie par
    de sa couronneel pour le mainlien de la tranquillile « nous pour f extension de f office de sainl Gre-
    de son rotjaume; enfin, pour prdserver le troupeau de < goire VII a toute 1'Eglise ; officequi, en vertu des
    Jdsus-Chrisl des illusions dhine fausse pidle. « iudults de Paul V, Clement X, Alexandre VIII et
    Rome ne pouvail demeurer impassiblc a ces nou- « Clement XI, uos predecesseurs d'heureuse me-
    veaux oulrages. Un second bref, porlant condamna- « moire, se celebrait deja publiquement et solen-
    lion du mandement de f eveque de Metz, el concu « nellement dans beaucoup d'cglises du monde chre-
    dans les memes termes que celui qui avaiteie Iance « tien, et que nous avons rendu obligatoire pour
    conlre 1'eveque d'Auxerre, fut solennellemenl publie D « tous ceux qui sont lenus aux heures canoniales,
    et affiche dans Rome, le 8 octobre. « a feffet d'accroitre le culte de ce saint pontife et
    En Francc, ces actes ap.;stjliquesne ralentissaicnt « confesseur qui a travaille avec un courage si infa-
    pas le zele des cnnemis de Rome. Le scandale d'u» « ligable au reiablissement et au renouvellement de
    nouveau mandement contre la legende eclatait a «la discipline ecclesiastique, et a la reforme des
    grand bruit. Voici en quels termes Honorat de Qui- < moeurs ;
    qneranddeBeaujeUj.evequede Castres, s'exprimait i Youlant, conformement au devoir de la charge
    sur Ia legende, dans une lettre pastorale du 11 no- « pastorale que la divine misericorde a confiee a
    vembrel729: « Je ne puis me resoudre de traduire « nolre basscsse, et qui est si forl au-dessus de nos
    «ici des paroles plus propres a scandaliser les bons < merites et de nos forces, defendre et conserver
    < Frangais qu'a edifier les bons catholiques. » Nous .<sans diminution et sans tache nolre autor-ite ct

    fides tam in judicio, quam extra illud ubique loco- Datum Romaa apud Sanclum Petrum, sub annu/o
    rum habeatur, quaj eisdem prasenlibus haberetur, piscaloris, d;e 17 Septemb. 1729, pontificatus nostri
    si forent exhibitie, vel ostensaj. anno sexto.
    261 PROLEGOMENA.— DL OFFICIO S. GREGORII. 262
    « celle de 1'Eglise, attaquees dans les pernicieuses .A La nouvelle de ce bref arriva bientot en Franee et
    « entreprises deces laiques,et ayanlpresente a nolre ne tarda pas a exciter la fureur des suppdts du galli-
    < esprit toute la suite de toutes et chacunes des canisme. Le parlement de Paris rendit, cn date du
    « choses qui se sont passees ; duconseilde 25 fevrier 1750,un arretcontrela publication, distri-
    « plusieurs de nos venerables freres les cardinaux bulion et execulion de ce bref, ainsi que de ceux
    « de la sainte Eglise romaino, par fautorite aposto- qui avaient ete lances contre les evcques. Cette
    «lique, dela teneur des presentes, nous declarons cour 'exhalait son indignation par le ministere de
    «les eilits, arrets, resolutions,decrets, ordonnanccs, son fijele organe, Gilbert de Voisins, qui s'expii-
    t promulgues par les magistrats meme supremes, mait ainsi dans Ie debut de son requisitoire :
    •<et tous officiers ou ministres seculiers de quelque « Apres f arrct soiennel que la cour rendit, au
    « puissance laique que ce soit, contre notre susdit < mois de juillet dernier, sur nos ccnclusions, a
    «decret d'exlension de f office de saint Gre- « 1'occasionde foffice dc Gregoire VII, nous avions
    « goire VII , nuls, vains, invalides, depourvus a «lieu de croire que nous n'aurions plus d'autre
    < perpeiuite de toule forcc, ni valeur, ainsi que « dcvoir a remplir sur cct objet, et que la cour
    < toutes les choscs qui cn sont suivies ou sui- < de Rome nous en laisserait insensiblement perdre
    t vraient; B «la memoire.
    « Et de plus, pour plus grande surcte, et en tant « Mais nous reconnaissons, avec douleur, combien
    < que besoin est, par les presentes, nous les revo- « nos csperances ont eie trompees, a !a vue ifun
    < quons, cassons, irritons, annulons e* abolissons « bref de Rome, que nous avons entre les mains,
    V a perpeiuitc, les privaut de toute force et effet, et « el dont on peut dire qtCil rcdutl en pratique la
    <voulons qu'ils soieut a jamais tenus pour revo- ( doclrine repandue dans foffice de Grdgoire VII, en
    « ques, casses, irrites, annules, invalides, abolis, i cassant, par f autorile pontificale, tous edits,
    < et prives entierement de toute force et effet, t arrets, ordonnances, ct autres actes emanes a ce
    « etc. (525). i « sujet des puissances seculieres, meme souveraines.

    (525) Benediclus papa XIII, ad perpetuam rei me- invalida, irrita ct de facto prsesumpta, nulliusque
    tr.otiam. prorsus roboris et momenli esse, et perpeiuo fore,
    Cum ad aures nostras pervenerit nonnullos ma- apostolica auct;rilale tenore prsesentium decla-
    jgistratus, seu officialeset ministros saeculares, qui- ramus.
    -busdam edictis, decretis, senatusconsultis, prssce- Et nihilominus ad majorem cautelam, et qualenus
    ptis, mandatis, aut id genus, aliisve quocunque no- ^r opus sit, illa omnia, et singula harum serie itidem
    mine nuncupalis ordinationibus, seu provisionibus perpetuo revocamus, cassamus, irritamus, annula-
    •adversus decretum extensionis ad universos Chrisli mus, et abolemus, viribusque et effectu penitus, el
    fideles, qui ad horas canonicas leneiitur, officii S. omnino vacuamus, acpro revocatis, cassatis, irrilis,'
    Gregorii papaeVII, quod prius ex indultis fel. rcc nullis, invalidis, et abolitis, viribusque et effectu
    Pauli V, Clementis X, Alexandri VIII, et Clemen- penitus, et omnino vacuis semper haberi volumus :
    tis XI, Romanorum ponlificum praedecessorum no- sicque et non aliter in praemissis per quoscunque
    strorum, in pluribus jam Christiani orbis Ecclesiis judices ordinarios, et delegatos, etiam causarum
    passim recitabatur, atque publice et solemniter ce- palatii apostolici auditores, ac S. R. E. praefalsecar-
    lebrabatur, a Nobisad augendum cultum S. pontificis dinales, eliam de latere legatos, aliosve quoslibet
    et confessoris, qui in exstirpandis erroribus, eccle- quacunque praeeminentia, et potestate fungentes, ei
    -siaslica disciplina restiluenda, et instauranda, cor- functuros, sublata eis, et eorum cuilibet quavis
    ruplisque moribus rcformandis strenue ac indefesse
    •
    aliter judicandi et interprelandi facultate et auctori-
    elaborayit, novissime cdilum, insurrexisse tate, judicari et definiri debere; ac irritum, et inane
    Hinc est, quod nos ex debito pastoralis olficii, si secus super his a quoquam xjuavis auctoritate
    quod humilitati nostroa, meritis licet et viribus scienter, vel ignoranter contigerit attentari, decer-
    Jonge impari, commisit divina dignatio, nostram, nimus, in conlrarium facieulibus non obstanlibus
    et ccclesiasticam auctoritatem a perniciosis hujus- quibuscunque.
    modi laicorum conatibus illaesam, et illibatam tucri, Ut autem eaedem prsesentes litterse ad omnium
    et conservare volentes, nec non omnium, et singu- notitiam facilins deveniant, nec qujsquam illarum
    lorum, quae in praemissis, seu eorum occasione D ignorantiam allegare possit, volumus, ac pariter
    quovis modo, acta, et gesta fuerunt, seriem, aliave decernimus, ut illae ad valvas basilicse principis
    quaecunque etiam specificam, et individuam mentio- apostolorum, ac cancellariae apostolicse, curiaeque
    nem, et expressionem requirenlia, prsesentibus pro gengralis in monteCitatorio, et in acie Campi Florae
    plene, et sufficienter expressis, et exacte specificatis de llrbe per aliquem ex cursoribus nostris, ut moris
    habentes, de quamplurium venerabilium fratrum est, publicentur, illarumque exempla ibidem aflixa
    nostrorum, S. R. E. cardinalium consilio, edicta, relinquantur, et sic publieatse omnes, et singulos
    decreta, senatusconsulta, praecepta, mandata, et quod concernunt perinde afficiant, ac si unicuique
    quasvis alias quocunque nomine nuncupatas ordina- illorum personaliter notificatse et intimatae fuissent.
    tiones, Sive provisiones per magistratus, etiam su- Utque ipsarum praesentium litterarum transum-
    premos, seu ofiiciales et ministros sseculares aut ptis, seu exemplis, etiam impressis manu alicujus
    alias a quacunque laicali polestate, ejusque nomine notarii publici subscriptis, et sigillo personse in ec-
    adversus decretum extensionis officii ejusdem S. clesiastipa dignitate constitutse munitis, eadem prOr-
    Gregorii papseVU,perNos,sicut praomittitur, editum sus fides tam in judicib, quam extra illud, ubique
    quomodoeunque, et ubicunque promulgata et pro- locorum habeatur, quae eisdem praasentibus habe-
    mulganda, ac qusevisalia in prsemissis, seu eorum retur, si forent exhibitse, vel ostensae.
    occasione quomodolibet acta, gesta et ordinata, Dalum Ro!B33apud S, Petrum, sub annulo pisca-
    cum omnibus et singulis inde secutis, et quando- toris, die 19 Decemb. 1729 pontificalus nostr anno
    cunque secuturis, penitus et omnino nulla, inania, sexto.
    £65 S GRECORiUS VII PAPA. 2(14
    «Ce bref enlreprend dc soumeilre au sacerdoce A k.de la double cause gallicane et j'ansenisie , sentant :
    t f empire temporel des souverains; il exerce une aussi Ia fausse position de la eour et de fepisco-
    « autorite. supreme sur des aetes revetus du ca- pal dans leur resolution d'ensevelir la legende sans
    « ractere de leur pouvoir. II attaque leur indepen- eclat, s'agitait en desespere pour accroitre le bruit. H
    « dancc jusquedans ses fondements, et tend a leur presentait requete au parlement de Paris conlre le
    t oter la voie de la defendre. » bref qui avait fleiri son mandement, ayant preala-
    Toulefois, farret du 22 fevrier 1750, quoique blement pris favis d'un conseil auquei ne siegeaient
    rendu dans les formes et imprime, ne fut pas publie: pas moins de cenl avocats. Peu de jours apres, le 11
    defense exprcsse en fut intimee au parlement de la fevrier 1750, il adressait ses doleances au roi, dans
    part du cardinal de Fleury. Deja, desies premiers une longue Ieltre, ou il chcrche a exciter le zele dn
    joars du ruois de decembre 1729, le chancelier moisarque contre les entreprises de la cour de
    avait ecrit aux gens du roi de tous les parlements Rome (527). II n'obtint cependant pas feclat qu'il de-
    de ne faire aucun requisitoire coiicernant les liber- sirait; car, le 18 fevrier, le cardinal de Fleury ecri-
    tes de f Eglise gallicane sans avoir auparavanl con- vil aux gcns du roi la leltre suivante, qui montra
    sulte la cour; il avait meme declare en termes que la politique du moment eiait de s'en tenir a la
    expres, a f avocat-geneial du conseil superieur de B 1 paix :
    Roussillon, qu'il fallaii allcr doucemcnlet qu'on iCd- « Je n'ai rien a ajouter, Messieurs, a ce que
    lail pas cn position de soulenir celte affaire. < j'ecris a M. le premier president; et j'e m'en remels
    Celte conduile du gouvcrnement, opposee au voeu « aussi aux ordres du roi, que M. le chancelier yous
    de la magistralure, s'expliquera facilement si fon « communiquera. U suffit, dans les conjectures pre-
    serappelle la siluation du pouvoir royal a ceite « sentes, que f essentiel, c'est-a-dire les maxi-
    epoque. Sans doute, les maximes qui avaient pre- « mes du royaume, soient a couvert: et la prudence
    valu depuis longlemps a la Cour de Versailles ne « demande qu'on ne cherche pas a irriter le mal,
    permcltaient pas qu'on loleiai daus- les .Eglises du « plutot que dele guerir. Le roi veujt, surtout qu'il
    royaume f usage de la legende de saint Gregoire VII; < ne soit fait aucune menlion de la requete, ni du
    mais, d'autre part, un eclat contre Rome eiit ameu- « mandement de M. feveque d'Auxerre. II devait
    te le parti janseniste, qui ne demandait qu'a se « savoir qu'avanl de le publier, il convenait qu'ii sut
    ruer contre cette autorite sacree que la couronne «les intentions de S. M. sur une matiere aussi delU
    de France trouvait encore bonne a conserver. Lcs « cate, et concerler la maniere dont il s'expliquerait;
    pamphlets jansenistcs du temps retentissent des «et il est cncore plus indecent qu'il fasse signer
    acccnts de jubilalion du parti qui se eroyait a la « sa requete par une foule d'avocats. Ce procede
    veille de voir rapporter, par le fait de la suppression «lient beaucoup plus d'uue cabale que d'un verita-
    de la legende, 1'odieuse condamnation de la propo- « ble zele. »
    sition XCI de Quesnel ; mais la cour avaitbesoin de Or, fannee 1750 devait voir reunie fasscmblee
    la bulle Vnigenilus pour contenir la seditieuse pha- generale du clerge , et chacun pensait en soi-meme
    1'angedes nouveaux calvinistes, tandis que, d'autre combien alors serait embarrassante la situation des
    part, lcs qualre articles de 1682, en vain revoques prelats dans celte conjoncturedelicate. S'eieveraient-
    par Louis XIV, lui semblaient le palladium de f au- ils contre la legende ? la passeraient-ils entierement
    torite royale. Ce n'etait donc ni des mandements sous silence? Tel etait le probleme difficile qui res-
    declamaloires, ni dcs arrets fanatiques qu'il lui tait a resoudre. En attendanl, soit hasard, soit in-
    fallait: mais tout simplement une resoiution prise tention, f assemblee s'ouvrit a Paris le 25 mai, jour
    a f amiable par le clerge de supprimer sans bruit meme de la fete de saint Gregoire VII. Le £2 juin
    la legende (526). Ainsi la cour fentendit; ainsi fut- suivant, le cardinal de Fleiiry s'etant presente a
    elle docilement comprise dans loute 1'Eglise de fassemblee, et ayant pris la place du president, Son
    France; en sorte que jusqu'a la deslruction de Eminence, dans un discours sur la situation des af-
    fancienne socieie, en 1789, pas uneEglise seculiere faires ecclesiasliques, dit, entre autres choses, « que
    ou reguliere n'avait pu inaugurer le culte du grand « personne n'ignorait avec quel artifice et quelle
    pontifc Gregoire VII. Donnons encore quelques « mauvaise foi les novateurs clierchaient a repandrc
    trails de cette deplorable hisloire. < d'injustes soupcons contre le clerge de France,
    L'eveque d'Auxerrc, toujours ardent a la defense < comme si, en se declarant aussi solenneliement

    (326) L'archeveque deVintimilleetait trop prudent Leur reserve dans une occasion si delicate ne tarda
    pour s'etre mis en avant d'une maniere eclatante pas a leur attirer le reproche de contradiclion, dc la
    dans cette affaire. Le 6 fevrierl750, ilecrivait au part des jansenistes.
    pape pour le prier de fermer les ijeux sur ce qiCil (527) Des le 51 decemlire precedent, feveque de
    croirail eire son affaire dans la questionde lu legende, Montpellier avait ecrit une premiere epitre au roi,
    et le priail de considerer combienil lui avait fallu de pour lui denoncer le danger que courait sa personne,
    conragc pour ne la pas proliiber, cqtnme d'aulres, et pour le supplier de faire faire, a la prochaine as-
    par un mandement. (Nouvellesecclesiastiques,1" tnai semblee du clerge, une nouvelle declaralion des
    1751.) Dans le fait, pour les prilats attaches a la quatre articlcs de 1682, et de pourvoiracequ'elle fui
    doctrine de 16S9., la position etaii bien difficile. lue desormais fous les ans dans fe^lise.
    265 PROLEGOMENA.- DE OFFICIO S. GREGORU 268
    < qu'il a fait en faveur de la bulle Vnigenitus, il eut A « se trouvait par la reiractaire aux ordres du roi,
    « eu intention secrete de favoriser des opinions aussi < qui, comme protecteur de f Eglise , employait son
    < injurieuses a findependance du pouvoir temporel < autorite a en faire executer les lois.
    t de nos rois qu'opposees aux anciennes maximes < Que f assemblee comprenait sans peine que le
    t que les eveques de France avaienl, dans tous Ies < motif qui avait porte Monseigneur f eveque
    « siecles, si conslamment defendues ; quo, quoique « d'Auxerre a lui ecrire n'etait que pour se don-
    « celte indigne accusation ne fut pas revetue de la < ner la liberte de s'elever contre la constilution
    t plus legere ombre de vraisemblance. il lui parais- « Vnigenilus; mais que ce n'etait pas sans indigna-
    t sait cependant que, pour dter a leurs ennemis .e « tion que fassemblee voyait a quels exces il s'etait
    t dernier retranchement qu'ils avaient imagine pour « ci-devant porte contre un jugement dogmatique
    t atfaiblir f autorite des jugements prononces con- < de 1'Egliseuniverselle/auquel tout eveque, comme
    t tre eux, il eiait de fhonneur du clerge de « tout fidele, doit adherer de cceur et d'esprit.
    t s'expliquer sur cette calomnie de maniere a leur « Que fassemblee, au surplus , eiait justement
    f fermer la bouche et a decouvrir toute leur mali- t scandalisee de ce que ce preiat pretend qu'il y a
    « gnite (528). » < une liaison entre la constitution Vnigenilus et f o-
    L'archeveque de Paris, Gharles de Vintimille, B « pinion qui combat findependance de nos rois
    dans sa replique au cardinal, repondit en ces termes «et de leur couronne en ce qui conceime le
    sur f article en question : < temporel : enlin que, par toutes ces raisons,
    < Afegard.de nos maximes sur le temporel de < fassemblee ne devait point permettre qu'on lut la
    <nos rois et la fideiite que nous Ieur devohs, qui < lettre que Monseigneur f eveque d'Auxerre lui avait
    < est-ce qui Ies a plus a coeur et qui les annonce < adressfe (550). »
    < avec plus de zele que le clerge de France? Vous Peu de jours apres, 1'assemblee eut a s'occuper de
    < savez, Monseigneur, et j'avais eu fhonneur de la lettre que f eveque de Montpellieravait ecrite au
    < vous le dire en particulier, ce que pensent tous roi, le 31 decembre 1729, au sujet ae la legende, et
    < ceux qui composerit celte illustre assemblee, <_ui dans laquelle il cherchait a jeter des nuages sur les
    < avait resolu de ne point se separer sans s'expli- intentions des preiats qui n'avaient pas j'uge a propos
    i quer a'une maniere a fermer Ia bouche a un parti de prohiber, par mandements, le culte de saint
    < opiniatre qui, dans le terops qu'il meconnait Gregoire VII. Jalouse de se justifier du soupcon d'in-
    < fautorite de 1'EgIise et celle du roi, ose se difference pour Ies droits de Sa Majeste, fassemblee
    < couvrir d'un pretendu zele pour ces memes maxi- arrcta le plan d'une adresse a Louis XV, qui fut re-
    < mes (529). t : ^ digee et signee sous la date du 11 septembre. Les
    Nous ne tarderons pas a voir comment f assemblee prelats s'y plaignaient amerement des insinuations
    se tira de ce pas difficile ; mais, en attendant la deci- de feveque de Montpellier cdntre leur fidelite, et di-
    sion, un incident remarquanle la forca de prendre saient entre autres ces paroles remarquables :
    position sur le fait meme de la Iegende. L'eveque « Cest par de vaines declamations et par des im-
    d'Auxerre avait imagine d'adresser une lettre a « putations calomnieuses, que M. feveque de Monl-
    rassemblee, poiir lui remontrer fobligation oii elle « pellier croit pouvoir faire oublier ses exces, et
    eiait de sevir contre la scandaleuse entreprise de « couvrir, a 1'ombre d'un zele amer et deplace, les
    Rome, et ramenait dans f affaire la condamnaliori « erreurs qu'il debite et le scandale qu'il cause dans
    de la proposition XCI de Quesnel. L'assemblee, «1'Eglise. Cet artifice n'est pas nouveau; tous les
    ayant refuse d'entendre Ia leclure de la lettre, prit les « sectaires fontmis en usage; les ennemis de funitd
    resolutions suivantes que nous empruntons a son « s'en servent aujourd'hui, et leur dessein est aise a
    proces-verbal: t p^netrer. Occupes depuis seize ans a soulever les
    < La compagnie a unanimement lemoigne qu'elle < magistrals et les peuples contre fautorit^ de Ia
    <avait un juste sujet de se-plaindre de la conduile j) < constitution, et a rendre nieprisables ceux qui
    « de monseigneur feveque d'Auxerre, qui croyait <font recue, ils ont saisi foccasion de la legende da
    « devoir exciter le zele de f assemblee pour Ie main- < Gregoire VII, legendequi n'a dle adoptde dans votre
    « tien des droits sacres attaches a fautorite royale , ( royaume par aucutx dveque, el dont 1'usage rCa it&
    « comme si elle meritait d'etre soupconnee d'en <et ne sera permis dans aucun de nos diodses ; ils
    « manquer. < ont cru pouvoir, par des reflexions malignes et
    «Que cette conduite de monseigneur 1'eveque « captieuses, rompre funion et le concert qui re-
    « d'Auxerre eiait d'autant moins convenable, que ce « gnent entre les deux puissances, et, a la faveur dfes
    « preiat s'ingerait a faire des observations a une as- < divisions qu'ils tentent d'exciter, se inettre a
    « semblee qui n'en avait pas besoin, et dont il ne < couvert de 1'une et de f autre; ils ont voulu, par
    « pouvait ignorer les sentiments; tandis qu'il eiait < une diversion sur les contestations qu'ils s'effbr-
    «lui-meme dans une desobeissance ouverte a f au- < cent de reveiller, faire perdre de vue f interet com-
    * torite de f Eglise, dont il rejetait les decisions; qu'il < mun de f Eglise et de ffcitat, qui consiste a conser-
    (52S) Proces-verbaux du clerge, tome Vll, page ^529) Proces-verbaux du clerg^, ibid.', page 894,
    892. (550) Proces-verbaux, ibial., page 1062.
    PATROL.CXLVIII.
    aoj ,, - . GREGQRMiS VII PAPA, Sg8
    « ver funite de la.foi, et a ramener qu a soumeltre Ai ceux rqui, oserent mainlenir le, breviaire romain
    t ceux qui la violent. dans leurs Eglises au milieu de finnoyatiou litur-
    < Ori affecte, Sire, de mettre une difftrence eritre gique. Dans f assemblee de 1750, il vit de bonne
    <la puissance de Louis XIV et la vdtre : c'est un heure tout ce que la conduite de ses collegues.con-
    <irait egalemenl injurieux a Votre Majesle et a tre la legendede saint Gregoire VH renfermait de
    « votre auguste bisaieul: herilier de son trdne et de contraire a f honneur du Siege apostolique, et, mal-
    < ses vertus, devenu f amour de vos peuples en nais- gre tout f eloignement qu'il professait pour la per-
    < sant, sans avoir jamais eprouve aucune eontradicr sonne et Ies doctrines de f eveque de Montpellier,
    < tion, ni domestique, ni etrangere, que pourrait-il il osa refuser de prendre part a la deliberalion qu'on
    < manquer a Votrc Majesld, pour soulenir ses droits, tint au sujet de la lettre de ce prelat au roi, et dans
    < comme il soulenail les siens ? Mais, en les soute- laquelle on concerta fadresse dont nous venons de
    < nant, ce grand roi n'oublia jamais les sages mena- paiier. Son isolement a fegard de tout ce qui se
    < gements que la religion inspire (551). » passa dans celte affaire est expres^ement atteste
    Voila sans doule quelque chose de positif. Point dans le proces-verbal de f assemblee (555)
    de mandements contre la legende de saint Gregoire Nous ignorons comment il se put faire que ce
    VII, que 1'Eglise gallicane appelle ici simplement' 8 prelat, qui avait refuse de parlager avec ses colle-
    Grigoire VII, dans une oceasionou il s'agitprdci- gues la responsabilite de f adresse qu'ils presente-
    sdmentdu culle ddcerne acesaint. pontife, protestant rent a Louis XV, pour fassurer de la fideiite qu'ils
    ainsi contre le Martyrologe et contre fautorite qui lui garderaient aux depens meme de fobeissance
    promulgue le calendrier catholique; pointde man- juree au saint-siege, fut neanmoins choisi pour rer
    dements individuels et passionnes; mais la resolu- diger et prononcer la harangue au roi , par laquelle
    lion prise, en corps, froidement et d'autorite, par se terminaient d'ordinaire les. assembiees du clerge,
    1'assemblee, d'eiouffer ce culte, d'arreter 1'effetdes Quoi qu'il en soit, cette harangue courageuse et in^
    volontes apostoliques; de se mettre, par une deso - dipendante roulait uniquement sur les maiix. de
    beissance (Iagrante au saint-siege, dans une silua- 1'Eglise. L'eveque de Nimes y signalait avec une
    tioii analogue a celle de feveque d'Auxerre, dont on eloquence apostolique Ies entreprises des magistrats
    signalait f esprit de revolte. Sans doute, cette des- conlre la Hberte ecclesiastique et finsolence de la
    obeissance de f assemblee aux ordres du pape, n'a- secle janseniste, enhardie par une telle protection;
    vait lieu que sur un point de simple discipline; et, rappelant fobligalion pour un roi chretien do
    mais croyait-on pouvoir conserver longtemps dans defendre le clerge, il disait ces belles paroles;
    le clerge les liens de la subordination, quand on les < Cest pour cela, Sire, que votre trone, qui,
    brisait si aisement a 1'egard du pontife qui, d'apres < depuis qu'un saint pontife le consacra, en arra-
    la doctrine meme de 1682, rend des decrets qui < chant le grand Clovis au paganisme, n'a jamais
    obligent toutes les Eglises? Rome dissimula fou- « eie profane par ferreur, estune ressource si sure
    trage; mais elle maintint courageusement la legende. < et si necessaire pour nous, et que Ie droit qu*il
    Un siecle s'est ecoule depuis, et voila qu'une au- < vous a donne de nous proteger est le plus au-
    reole de gloire environne le nom de ce Gregoire VH < guste de tous vos titres. Nous venons a vous pour
    que fassemblee refusa d'appeler saihi, et la voix < maintenir fouvrage de Jesus-Christ meme, ct
    publique salue avec acclamation celui dont les pre- < pour nous conserver la liberte d'un ministere
    lats de 1750 se faisaient honneur d'avoir banni la < dont fusurpation et la violence peuvent bien ar-
    memoirede leurs dioceses (552).Certes, silapalience < reter fexercice, mais qu'on ne saurait essentiel-
    de Dieu est d'autant plus imposante qu'il.en puise « lement nous ravir.
    le motif dans son eternite, combien est sublitne < Tout ce qui n'est qu humain peut etre a la
    celle de sa noble epouse, notre mere, la sainte < merci des hommes; mais, pour le
    depot de Ia
    Eglise romaine, dont le temps vengea toujours D « foi, et notre juridiction qui en est une suite ne-
    finjure! « cessaire, c'est notre tresor, notre gloire, notre
    Cette adresse deplorable etait signee de qualorze < engagement: nous.ne pouvons j'amais consentir
    archeveques et eveques de f assemblee, et de dix- < qu'on nous fenleve; nousen sommes redevables
    neuf deputes du second ordre. Un seul nom y man- < a Dieu, a
    1'Eglise, aux peuples, a Votre Majeste,
    quait. Ceiait celui de Jean-Cesar de La Parisiere, < dont le regne est fond^ sur la catholicite, et
    cveque de Nimes. Ce preiat, zele conlre le ''anse- < doit toujours se soutenir sur les memes prin-
    nisme et honore de Ia haine de la secle, fut un de < cipes (554). »
    f551) Proees-verbaux duclerge, «6irf.,page 1074: arret contre fadresse, et fon vit paraitre peu apres
    (552) Et remarquezqifencondamnantsimplement une brochure intitulee %-Lacause dePEtat
    a f oubli la memoire de saint Gregoire VII, f assem- abandonndeparsanglante le clergede France, ou, rdflexionssur
    blee pretait le flanc a ses adversaires les jansenistes, la lettre de fassemblde du clerge au roi, du 11 sev-
    quietaientendroit delui reprocher de neprendre tembre 1750. In-4", de6§ pages.
    que des mesures negativesafegardd'uneentreprise
    romaine contre laquelle elle croyait pourlant devoir 7555) Page 1073.
    reclamer. Le paiiement de Paris prepara donc un (554)Proces-verbaux, page 1220.
    ""
    269 PROLEGOMENA.-DE OFFICIO S. GREGORII. §70
    Cetait le dernier soupir dc f antique liberte qui A j < Ie deposer, et lespeuples seraient dispenses delui
    s'exhalait dans ces fortes paroles: Votre Majesle, < obeir! » D'un autre cdte, Ie parlement de Paris,
    dorille regne est fonde sur la catliolicite. Jamais plus souleve d'indignation, preparait une procedure
    un seul mot dans les actes du clerge francais ne contre la harangue, et faisait faire par son presi-
    rappela cet axiome de fancien droit de la chreiien- dent des remontrances au roi sur Ies principcs
    te, qu'«ne nalion catholique ne pouvait etre gouvernde attentatoires a la majeste royale que f orateur y
    que par un prince calholique. avait professes : tout faisait presager un oragc.
    Ce mot ,i court. si simple, mais si profond que L'esprit pacifique du cardinal de Fleury parvint,
    feveque de Nimes avait jetedans sa harangue, etait celte fois encore, a f apaiser, et le roi s'en tint a
    «"ailleurs la seule allusion qu'elle renfermat a f af- declarer au parlement qu'il evoquait faffaire a son
    faire de la legende de saint Gregoire VII; mais on conseil. Tout se termina Ia (555); les vagues tom
    ne pouvait desavouer avec pius de deiicatesse tout berent peu a peu, mais la France demeura en de-
    ce qui s'eiait fait contre fheroique pontife qu'en hors de la catholicite, quant au culte d'un saint
    rappelant, en presence du roi meme, qu'il y avait pape. On put voir alors tout le chemin qu'on avail
    encore quelque chose au-dessus de sa couronne : fait depuis 1682.
    1'interel de la calholicitd. Certes, la haraugue ferait B' Si nous recherchons mainlenant ce qui se passa
    oublier fadresse, si on n'eiait contraint de voir dans plusieurs autres contrees de f Europe, au sujet
    dans la harangue le fait d'un seul eveque, et dans de la legende, nous rencontrons des faits singnlic-
    f adresse la resolution prise et observee, j'usqu'a Ia rement humiliants pour nous autres Francais; il
    fin, par les representants du clerge d'alors, d'a- est triste. en effet, de voir les advcrsaires de l'E-
    neantir le culte de saint Gregoire VII. Or, ceci se glise et lcs hereiiques eux-memes s'unir a nous
    passait en 1730; el avantla fin du meme siecle, pour aneantir le culte d'un saint.
    cette royaute, qui avait voulu etrc inamissible, etait Naples avait eu la gloire de porter lc premicr
    deelaree abolie a jamais. Le successeurde LouisXV, coup au siege apostolique dans cette deploralile cir-
    atteint du vertige dont Dieu semblait avoir frappe constance. Cette ville et son Etat appartenaient alors
    ceux de sa race, apres s'etre vuentraine a sanctionner a f empereur, qui y entretenait un vice-roi. Ce per-
    des actesqui aneantissaient fEglise, montait sur un sonnage, nomme le comte de Harrach, ayant eu
    echafaud, sans que sa loyaute, sa vertu ni son re- connaissance de fentree de la legende dans ce
    pentir fussent capables de sauver les prineipes royaume, s'empressa d'en denoncer la publication
    monarchiques eclipses pour de longues annees en- au tribunal napolitain dit du collateral, oii on ne
    corc, tandis que, rainene en triomphe, saint Gre- " manqua pas de la traiter comme un deiit, ct le
    goire VII reparait avec une majeste inouie et par- vice-roi, le 5 mars 1729, adressait a son souve-
    tagera desormais avec Charlemagne le titre sublime rain un long rappart, dans lequel, apres avoir dis-
    de fondateur de la societe europeenne. cute longuement Ies gr.aves dangers qui s'ensui-
    ll nous tarde de finir le honteux recit des outra- vaient lout naturellment pour la cou; onne impe-
    gcs qu'eut a subir en France, au xviuc siecie, riale du seul fait de la legende, il s'exprimait en ces
    la memoire de finconiparable pontife. Halons- lermes :
    nous donc de dire que feveque de Montpellier, < De tous ces grands et insupporlables prdjudices,
    dans son courroux contre fassemblee qui avait « qui naissent en general de la publication des sus-
    refuse de s'associer a ses fureurs, allaqua violem- « diles lecons contre f independance de la souve-
    ment son collegue feveque de Nimes, dans une « rainele, et en particulier contre lcs droits royaux
    lettre pastorale, en date du 50 novembre 1750, oii < de Volre Majeste, comme empereur, il nous pa-
    il s'efforce de montrer la contradiction, evidenle en « raissait s'ensuivre naturellement qu'il etait du
    effet, entre la harangue du preiat el fadresse de < devoir de notre charge, qu'imitant la coutume et
    fassemblee au roi. < Dans la harangue, dit-il, on „ < f adresse de Ia cour romaine, nous eussions de-
    < donne pour maxime que le regnedeSa Majeste est < fendu ces lecons, ordonnant aux eveques de ne
    < fondd sur la culholicitd, et qu'?7 doit toujours se: < Ies point inserer dans les breviaires. Mais ayant
    < soutenir sur les memes principes; d'oii il est aisej < fait reflexion que nonobstant celte defense, les
    < de conclure que si un prince avait le malheur de. < eccldsiasliques auraienl conlinud de les reciler. ct
    < tomber dans fheresie, le pape serait en droit de. < que la prohibition d'un office aurait causd du
    (555) Nous ne pensons pas devoir ennuyer le lcc- , et dans cet empereur Henri IV. On ne saurait s'i-
    teur du recit des clameurs que pousserent les jan- maginer toutes les extravagances que cette idee lui
    senistes au sujet d'un tableau que le cardinal des fait dire, et que le parti repeia sur tous les tons,
    Bissy avait place dans sa cathedrale de Meaux, re- Quand enfin ils eurent reconnu que ces clameurs
    presentant un pape assis sur son trdne, revetu\ etaient ridicules, attendu qu'il n'est dans toute ia
    pontificalement et remcttant un globe auri empercur vie de saint Gregoire VII aucune circonstance a
    decouvert et incline. Ce pape etait BenoitVIII, ett Iaquelle le tableau put faire allusion, on se relran-
    cet empereur saint Henri II, patron du cardinal de: cha dans f accusation de mauvais citoyen, contre le
    Bissy. L'eveque de Montpellier, qui revient sans> prelat qui osait mettre sous les yeux du peuple un
    cessesur ce sujet dans sa volumineuse correspon- tableau ou ia majeste royale etait awsi abaissee
    dauce, voulait voir dans ce pape saint Gregoire VII,, devant un pape.
    27i S. GREGORIUIS VII PAPA, 272
    « scandule a ce pcnple trop superstilieux, et que la ALtestant ne voulut pas demeurer en relard et se ruat
    « cour de Romc, profitant de co mecontentement, avec.violence contrela memoire du saint pape. Ce
    « aurait suscitc d'autrcs inconvenients qui nous au- n'est donc pas la ce qui doit nous surprendre ; mais
    « raienl apres obliges a prendre de plus grands en- ce qui est humiliant, c'est d'etre lorce de reconnai-
    « gagements, le tribunal du collateral fut d'avis de tre que ce gouvernement protestant, dans ses me-'
    « ne point deiendre de rcciler les lecons, ct qu'il sures hostiles a notre foi et aux objets de notre vd-
    « eiait meme plus a propos de ne faire paraitre au- neration, ne se montre pas plus hostile que diverses
    « cun ressenlimenl, pour ne pas faire connaitre aux puissances de la communion rotnaine. Yoici farret
    « simplesetaux ignoranls le venin cache qu'elles que les Etats generaux des provinces unies firent
    « renferment, et qu'i/ suffiraii d'ordonner que lcs publier et afficher, dans toutes les villes de la confe-
    « imprimeurs fussent emprisonnds et tous les exem- deration. II est date du 20 seplembre 1750.
    « plaires fussent supprimes ; ct cela, sur le seul « Les Etats de Hollande et de West-Frise, a tous
    « molif qu'on avait introduit, reimprime, vendu ces « ceux qui ces presentes verront, salut.
    « lecons sans ma permission. et cclle du collateial « Comme nous avons appris qu'on abuse de notre
    « contre Ia pragmatique de ce royaume, d'autant t indulgencc a conniver fexercice du service divin
    < plus qu'elles eiaient imprimees avec la permission '^ « des catholiques romains, sans faire executer a
    t des supeiieurs ccclesiastiques, quoiqu'oa n'eut « divcrs egards les placards emanes ci-dcvant con-
    t pas permis de la donner. » t tre cet exercice, jusqtfau point qu'on imprime
    Apres la prohibition de la legende de saint Gre- « publiquement, dans notre pays de Hollande et de
    goire VII, par le vice-roi de Naples, vient celle < West-Frise, pour f usage^ des eglises romaines,
    que fit, peu dejours apres, fhereiique archeveque « soit separement, soit avec ou a la fin de ce
    d'Ulrech, Corncillc-Jean Barchman, par un mande- « qu'on appelle Directorium ou breviaire , foffice
    ment en date du 12 mai 1730. II lient dans cette « ainsi nomme du pape Gregoire VII, arrete a Rome
    piece scandalcuse le meme langage que nous avons i par fautorite papale, le .25 septembre 1728;
    reniarque dans les mandements des eveques d'Au- < quoique ledit office exalte eomme une action
    xerre, de Montpellier, de Troyes. Ce sont les memes « louable fentreprise de ce pape, pour avoir ex-
    injures grossieres contro le chef de 1'Eglise, le « communie un empereur des Romains, prive ce
    mcme mepris de ses ordonnances. « Si la loi de la « prince de son royaume et absous ses sujets de
    < pncre, dit Barchman, doil dlablir cclle de la foi, « la fidelite qu'ils lui avaient promise, et qu'on ne
    « les eveques sont obliges de veiller pour empecher « puisse ignorer que diverses puissances de la com-
    « que rien ne se glisse dans les prieres pubtiques t munion romaine regardent cette entreprise de
    « qui puisse corrompre insensiblement la loi de la « Gregoire VII comme si seditieuse, si coutraire a
    < foi. Si on lit dans 1'Egiise fhistoire des saints, < la tranquillite publique, et d'une suite si dange-
    t afin qu'en considei ant la fin de la vie de ceux « reuse, qu'elles ne permettent pas qu'on en fasse
    t qui nous ont annonce la parole de Dieu, nous « aucun usage dans leurs roj^aumes et Etats ,•
    t imitions leur foi et nous suivions leurs exemples, « A ces causes, apres une mure deliberation,
    « d'autant plus dignes d'ctre imites, que la pieie y « nous avous j'uge a propos, pour la conservation
    « parait d'uue maniere plus excellente, il faut « de la tranquillite commune, et pour Ia surete de
    « prendre garde de ne rien louer dans les divins « la regence et de la veritable religion reformee,
    < offices, que nous ne devions approuver et imi- « de statuer et d'ordonner contre les entreprises et
    « ler menie, lorsque foccasion s'en presentera. » < les machinations des adheients du siege de
    Le mandement se termine par ces paroles: « A < Rome, comme nous statuons et ordonnons par
    < cescauses,pourdefendreladoctrine defEglise ca- « la presenfe :
    < tholique par rapport a la distinction des deux « Premierement, qu'on ne pourra faire le moin-
    < puissances ; pour conserver, autant qu'il est en jj < dre usage dans notre pays de Hollande et de
    « nous, a la puissance civile son independance « West-Frise, soit en public, soit en parliculier,
    t de la puissance spirituelle; pour donner a « dudit officedu pape Gregoire VII, sous peine que
    « Nosseigneurs les etats generaux, supremes mo- « les pretres catholiques romains qui y contrevien-
    < derateurs de notre republique, des preuves « dront seront punis sans aucune remission comme
    « de la fideiite que nous leur devons, sans affaiblir « perturbateurs du repos public, et que les eglises
    < en rien le respect que nous devons au saint-siege « de la religion romaine, chapelles ou autres as-
    <raposlolique, nous defendons de reciter f office de ' « semblees dans
    lesquelles on fera a favenir usage
    < saint Gregoire VII, tant publiquement dans les t dudit oflice, seront fermees
    pendant six mois.
    < eglises qu'en particulier, a tous ceux qui sont « En second lieu, qu'on ne pourra reimprimer
    < obliges aux heures canoniales. La grace de Dieu « dans notre dit
    pays, ou y appOrter du dehors le-
    t soit avec vous lous. Ainsi soit-il.'» « dit office, pour y etre debite ou vendu, soit se-
    Lorsqu'un prelat qui se pretendait catholique, « parement, ou tel qu'il est imprime a la fin dudit
    malgre 1'Eglise, se livrait a de pareils exces, il n'y « Directorium de la messe et autres oerenionies de
    a plus lieu de s'eionner qu'un gouvernement pro- t 1'Eglise romaine, et qu'on ne poiirra faire aucune
    273 PROLEGOMENA.—DEOFFICIO S. GREGORII 274
    « mention dudit ofiicc dans les editions suivantesi A Enfin, la censure imperiale, franchissant loutes
    < dudit Direclorium; le tout sous peine d'une: mesures, non contente d'avoir a jamais assure la
    < amende de mille fforins contre celui qui y con- couronne des Cesars conlre les entreprises de la
    « treviendra, dont la moitie appartiendra a f offi- papaute, et garanti ainsi finamissibilite du trdne de
    « cier, et f autre au denonciateur, et d'etre prive dei tout envahissement de la liturgio; la censure,
    < 3on trafic. disons-nous, adecreteen memetemps fitnpeccabitite
    < Chargeanl et ordonnant a tous officiers, juges impdriale ; ce qui a bien aussi son merite pour ce
    « et justiciers de notre dit pays, d'executer et de monde et surtout pour fautre. La sixieme lecon
    « faire executer notre present placard et comman- est donc maintenue dans son entier, sauf un scul
    < dement, et de proceder et de faire proceder sans mot: f epithete iniqui appliquee a Henri de Germa-
    < aucune grace, faveur ou dissimulation , contre nie. Rome et toutes les Eglises qui obeissent a ses
    « ceux qui y contreviendront; nous voulons qu'il decrets sur ia liturgie, lisent cum ab iniqui Henrici
    « soit publie et affiche partout ou besoin sera. Fait exercilu Romee gravi obsidione premeretur; dans les
    « a la Haye, Ie 20 septembre 1730 (536). » Etats d'Autriche, il faut imprimer et lire simple-
    Nous trouvons, en 1750, une circulaire partie du ment: Cumab Henrici exercitu Romai, elc. Ccci ne
    oabinet imperial et adressee aux eveques des Pays- B
    rappelle-t-il pas tout naturellement ce qui se passa
    Bas, leur enjoignant de supprimer au breviaire fof- a Milan, il y a quelques annees, quand on vit un
    fice de saint Gregoire VII. Le clerge de Belgique, mandement du cardinal-archeveque, a foccasion
    deja mecontent du joug autrichien, ne parait pas de la mort de fempereur Francois II, repris par la
    ayoir mis une grande importance a celte prohibi- censure, parce que le preiat y exhortait les fideles
    tion, puisque, suivant f abbe Gregoire(557), le gouver- a prier pour un souverain bien-aimc qui, malgre
    nement de Vienne fut oblige de renouveler la pros- toutes ses vertus, pouvait neanmoins avoir con-
    cription de lalegeude en 1774. I! est inutile, sans tracte quelques taches de fhumaine.faiblesse ?
    dbule, de faire observer que Joseph II se montra Nous voyons encore, a.u xvme siecle, la me-
    impitoyable contre le culte du fougueux Hildcbrand ; moire de saint Gregoire VII outragee dans un
    au reste, saint Gregoire VII ne fut pas le seul saint Etat catholique', en Portugal. II ne parait pas ce-
    pontife qu'il poursuivit au breviaire. On cite, sous pendant qu'on y ait proscrit Ia legende ; mais un
    la date de 1787, une ordonnance de la regence de la homme plus que temeraire, Antoine Pereira de
    Basse-Autriche, supprimant, au breviaire des cha- Figueiredo, entre les nombreux ccrits qu'il publia
    , noines reguliers divers passages de 1'officede plu- contre les droits de f Egiise et du saint-siege, con-
    sieurs saints papes, entre autres celui-ci dans la "• sacra une dissertation speciale a combattre la per-
    einquieme leeon de saint Zacharie, au 15 mars : sonne et les eerits de notre grand pontife, sous ce
    Consullus a-Francis, regnutn illud a Chilperico viro titre : De gestis et scriplis Gregoni VII. Ceiait
    stupido et ignavo, ad Pippinum pielale et fortiludine assurement un outrage parti de bien bas, que cclui
    prceslantem auctoritate apostolica transtulit. Cet qui provenait d'un homme auquel son attachement
    officede saint Zacharie n'est pas au Breviaire romain a la cause du saint-siege avait d'abord valu la dis-
    proprement dit, mais fait simplement partie des grace de Pombal, et qui, devenu, sans transition,
    ofliccs propres du clerge de la ville de Rome. f enthousiaste prdneur de ce mihistre, f un des plus
    Pour en revenir a la legende de saint, Gregoire infames persecuteurs de 1'Eglise, se montra fignoble
    VII, elle a neanmoins fini pa-r triomplier en Autri- ffatteur d'un aussi pauvre souverain que le fut Jo-
    che du mauvais vouloir des gouveruanls, a la con- seph I". Non , le caraclere apostolique de saint
    dilion toulefois de subir de par la police une ridi- Giegoire VII n'avait rien de commun avec f ex-ora-
    cule formalite. Nous ignorons a quelle epoque pre- torien qui applaudit afairoce supplice de Malagri-
    cise a ete statuee cstte condition; mais lous les da, et dont la-plume venale ecrivit les fades pam-
    breviaires romains imprimes dans les Etats de l'Au- phleis intitules : Purallele d'Auguste Cdsar et de Don
    triche depuis le commencement de ce siecle, qui Josep!i,ToimagnaniinedePorlugal,et Veeuxdelanation
    nous sont tomlies entre les mains, sont remarqua- portugaise a fange gardien dumarquis dePoin6«/(538)!
    ' Le xix* siecle a bicn fourni aussi
    bles par une mutilation tres-curieuse. Ellc consiste quelques
    d'abord dans la suppression de ces paroles qui ter- insultes a Ia memoire du saint pontife. Sans par-
    minent la cinquieme legon : Contra Henrici impera- ler des blasphemes qui plus d'une fois, au parle-
    toris impios conatus, forlis per omnia athleta impa- ment anglais, sont partis du bane des pairs ec-
    cidus permansit, seque pro muro domui Israel po- clesiastiques, contre la personne du fougaeux
    lere non iimuit,. ac eumdsm Henricum in profundum Hildebrand, il enest-dont les payscatholiques ont
    •nalorum prolapsum, fidelium communione, regno-. ete le theatre. Commencons par fltalie. . *'
    jue privavit, aique subdilos populos fide.ei data Jusqu'en 1810,' f office . de saint Gregoire VII
    'iberavit. n'avait cesse d'etre celebre dans les eglises des di- '

    (SaS) Garette <feSpllande, 5 octobre 1750. page 110.


    (357)-Essai sur les libcrjes de 1'Eglise gallicane, (558) Lisbonne. 1773.
    275 S. GREGORIUS Yil PAPA.. 276
    vers dioceses dont se composait le royaume d'1'ta- Lpouvoir y inserer foffice de sainl Gregoire VII: en-
    lie. L'excommunicalion encourue parNapoleon, en core ne favait-il place qu"a h\ lin dii volume, ne se
    1809 le rendit inquiet a fexces, el fon sait en sentant pas pleinemenl rassure par la promcsse de
    geiieral combien de mesures perseculrices peserent cclte liberte religicuse garanlie a touspar la charte
    sur le clcrge a cetle epoque. Mais ce que fon sait de 18)5. Peu de jours apres la publication du bre-
    moins, c'esl que Ie grand empereur, en mcmc viaire, cerlaines fcuilles, se disant libdrales, et fra-
    temps qu'il eicvait sa main contre Pic VII, osa de- ternisanl en toules clioses avcc les Corles espa-
    fier aussi la majesle diin pontife aulrefois, ccmme gnoles de 1822, se prirenl a crier a f ullramonla-
    Pie VII, assiege et caplif, mais dcpuis el a jamais nisme qui debordait chcz nous, jnsque-la, disaienl-
    couronne par cclui qui le premier a bu feau du ils, qu'on osait, en 1828, imprimer el mettre en
    torrenl avantd*elever,la tele (559). Unc leltredu mi- vente la legende de Gregoire VII. Leurs clameurs
    nislre des cultes, Bigot dc Preamimeu, ecrile cn furent entendues, el on vit, a Paris, cn 1828, la le-
    fevrier 1810, enjoignait aux evequcs d'Italic d'imi- gende de sainlGregoireVIIsoumise,parordre def ar-
    ter le silcnce de PEglise gallicane sur Ie nom el les chcveche, aux mulilalions que lui infiige l'Autric!ie
    actes dTIildebrand. Nous ne saurions dire les noms dans scs Etals, sans oublier la suppression chari-
    des preiats italiens (il y cn cul plusieurs) qui pre- 3 table de f epilhele iniqui, si juslement assignee a
    fererenl obeir a Cesar pluldt qu'a 1'Eglise; niais Henri IV par 1'Eglise(541)! Depuis dix ans, plusieurs.
    nous avons entre les mains, et nous gardons comme edilions du Breviaire romain ont ete donniJes, tant
    un monument, la icltre aulographe dans laquelle a Lyon qu'a Paris; foffice de saint Gregoire VII s'y
    Hyacinthe de La Tour, archcveque de Turin, en- lil a sa place et dans son cntier, el f edition pari-
    voie au ministre le mandemenl qtCit s'est fail un sienne de 1828 va s'epuisant dejour en jour, gar-
    devoir de' donnei pour interdire foffice de saint dant jusqu'ici la trace de cclle derniere faiblcsse
    Gregoire VII, et donl il declare que copie est affwhee que nous n'aurions pu taire sans partialile.
    dans loutcs les sacrislies des dglises de son diocese. Hatons-nous de francliir quelques annees difli-
    La lellre esl du 1" mars 1810. ciles; f heurc dc la reliabilitation a sonne. Le Diea
    A peine echappe aux violences de f aiglc redou- qui est admirable dans ses sainls a resolu enfin de
    table qui eireignail 1'Europe, mais loujours debnut venger son serviteur Grcgoire. Ce n'est plus la
    a la meme place, fheroique Hildebrand lomba cn voix dcs Leibnilz, des Jean de Muller,des Yoigt,elc^
    proie a ces anarchistes dout les desirs sonl aussi qui va retentir; ce n'esl plus mcme celle de Joseph
    des desirs de tyrannie.. En France, on vit le regi- de Maislre, prophele du passe. annoncanl a I'Eu-
    cide Gregoire, dans son Essai hhtorique sur ks li- G rope que lemomcniest venu d'adorer ce qifclle a
    berids de fEglise gallicane, publie en 1818 accu- brule, de briiler ce qu'clle avait adore. Toules les
    muier contre le saint pape et sa legende tous les barricrcs sont lombees; c'esl inainlcnaul 1'Eglisc de
    blasphemes des prolestints et des jansenistes. En Iranccqui proclamera saini Gregoire VII sauveuv
    Espagne, au mois de -niars 1822, on faisail aux de la societe, reslauraleur de la scicnce, de la vertu
    Corles la proposition de supprimer une parlic de et de la justice; et 1'oi'gane de 1'Eglise de Francc,
    foffice de Grdgoire Vlli COMME ATTENTATOIRE AUX dans faccomplissenienl de ce dcvoir sacre, sera ce
    DUOIT.S DESNATIONS (340)! Cerles,.c'eiail la unebicn pieux el savani cvequc, fils, par fiiiteHigcncc au-
    amere derision de ces rois ct de ces evcques cour- lanl que par le sang, du grand phiSosoplie catho-
    lisans, occupes depuis si longtemps a poursuivre lique ii qui Dieu donna d'approfondir la lcgislation
    le culle du saint ponlife, et qui favaicnt note primitive des societes, et de compreiidre daus loiile
    coinme coupable de lese-majeste royale! Elle fut son etcndue le rdle sublirne du lcgislalcur pontife.
    donc bien droile, bien pure, la polilique de ce Or, ce fui \c 4 mars 1858 que fut donnee au Puy,
    grand homme; Dieu avait donc place cn lui une par Monscigneur L.ouis-Jacqucs-Maurice de Bonald,
    notion bicn haute du droit public, si tous lcs hom- aujourdiiui cardinal dc la sainte Eglise romaine,
    mes a exces se sont donne le mot pour faire de son D arclievcque de Lyon, primai dcs Gaules, cetle ma-
    nom el de sa memoire 1'objct de leurs altaques. gnifique et courageuse lellre pastorale sur le chef.
    Jouissez de ccttc gloire, saint ponlife : jusqu'ici visiblede fEglise, qui rcstera dans lcs annales de
    uul mortel nefa partagee avee vous.. f Eglise de France comnic un des cvencmeuls lcs
    Encore un outrage : ce sera le dernier. Au coni- plus graves qu'ail vus nolre sieclc qui cn a vu un si
    mencement de f annee 1828, une nouvelle edition grand nombre. Cest cn ce jour memorablc qu'on
    du Breviaire romain paraissait a Paris chez le li- enlcndit professcr, avec non moins d'cloquence quc
    braire Poussielgue-Rusand. L'editeur avait cru de doctrine, du haut de la chaire episcopale, la foi
    (559) Psa!. cix. a seulcment au'orise la reiinpression avant quVUe
    (340) VAmide la Reliqion, 15 avrll 1822, tome nc se lil, qu'il n'a ni dirige, ui surveille fcxeuution
    XXXI. de celte cntreprise, et qifetanl avtn-ti (pfil s'etait
    (541) c Certains journaux rcprochenl a un prclal glisse dans la legcnde de Gregoire Vll u.ne phiasc eu
    illustre une edilion du Brevjaiinronialn, oii se trouvc opposition avcc nos niaximes, il a cxigc qu'ou fii en
    une legende de Gregoirc VII; niais faccusaleur ret endroit un caijton; cc qui a cti lieu. > L'Ami d#
    ifajoute pas qne ce n'csl poiiil Mgr 1'archcveque qui la Rcligion, lome LYt, page 87, 51 mai 1828.
    a fail falrc celle eilitiun du lircviaire romain, qifil
    27? PROLEGOMEiNA.-v-DE OFFICIO' S. GREGORH. 2781
    danu f inlailiibilite du pontife romain parlanl aux A i < un exircme remede a leurs maux, rexercice se-
    Eglises, etprqclamer la haule mission imposec par » vere de Sa juridiction el les foudres de ses senten-
    la Providcnce a saint Gregoire VII, et si dignement < ces spiritiielles ? Ce qui nous etonne et presque
    accomplie par sa grande anie. i nous scanda!ise,.n'eiait aux yeux du moyen age
    . < 1,'irruption des barbares, disait le prelat, n'eiait < que fexercice d'un justc droit et faccomplisse-
    « que fimaged'une invasion plus dangereusc pour < mcnt neeessaire d'une missiondivine. Or, com-
    « 1'EgIiseet pour le mondc civilise; cc n'eiait que « battre pour etablir partoulle regne de la juslice,
    < la figure de cetle triple coalition dc fignorance, « de la science et de la verlu, qu'est-ce autre chose
    « du vice et de ia cupidite, ligues pour eieindre, < que de *combattre pour civiliser le monde? Ce
    < toute lumiere, fleirir toute vcrtu et etouffer toute < furent la les combats de Gregoire YTI, et le sujet
    < juslice. Le moyen iige vit cct abime dilater ses « pour lui d'une gloire immortelle. »
    < entrailles pour engloulir la societe lout entiere. - En lisant ces lignes si calmes, si episcopales,
    < Et la sociele, oii ira-t-elle se refugier dans sa de- daus lesquelles est beni avec tant d'amour le nom
    < tressc? Encorc aux pieds de la chaire de saint de ce Gregoire que nous avons vu poursuivi avec
    < Pierre. La, elle trouveua soii appui et son salut, tant d'acharnement dahs les pages qui precedenl,
    < dans un pauvre moine eieve au souverain ponti- B I ne semble-t-il pas au lccteur catholquc q.u'i-1se
    « ficat, mais qui cachalt, sous le vetemeni grossier repose avecsuavile dans unepaix qui ne sera plus
    < du cloilre, une ame dont feievalion n'a pas eie troublee? Apres ce mandement, on peut le dire, la
    < coniprise, et qni le serait difficilementdans nos bataille est gagnee; il n'y a plus dCAipes;Rome et
    < jours de speculation et dindifference. Hildebrand la France sont unanimes a cciebrer la gloire et les
    < niosure la profondeur de la plaie du corps social. verlus de Gregoire, perc de la chreiienle. Tout cst
    < A lout autre, les obstacles pour Ia gueiir parai- oublie, renouvele; le Christ est glorifie dans son
    < traienf insurmonlableS; pour Gregoire VII, c'est; serviteur. Mais esperons quo bientot la louange de
    <-dans ces obslacles memes qu'il puise un nouveau Gregoire ne retenlira plus seulement daris des disr
    < courage, et va ranimer f eiiergie de son caractere. Cours et des inslructions pastorales ; que bicntdt des
    < Arme d'une force inebranlable et d'une rectitude aulels s'eleveront a sa gloirc dans celte France qu'il
    < inflexible de volonte; cedant aussi aux maximes skna et qui le meconnut trop longtenips; qu'cnfin,
    < de ses contemporains et a fesprit de son lenips, le jour viendra oii nous chanterons tous a fhonncur
    < il cntreprend une lulte lerrible contre son siecle de Gregoire ce bel eloge que Rome ct toutes les
    < ct toutes les puissances de son siccle. La science autres Egliscs latines entonnent dans la solennite
    » adeserte le sancluaire; il fy ramenera. La vertu ^ de ces saints pontifcs qui, pour leur fidelite, ont
    <-semble 6tre bannie de tous les coeurs; il-Ia reta- merite d'eclianger la tiare contre la couronne de
    < blira dans ses droils. La juslice est foulee aux 1'kntrnortalile : Dum esset summus pontifex lerrena
    < pieds; il la fera triompher. II se croit envoye non metuit; sed ad cwlestia regna gloriosus migravit.
    < pour opposer un flront-'d'airain au vice, Si maintenant, selon notre usage, nous en venons
    qu'il le
    < trouve a fautel ou sur le trdne. Toujours inac- a lirer les consequences des faits consignes au pre-
    < cessible a la crainle, toujours au-dessus des eon- sent chapitre, elles se presentent en telle abondance,
    < siderations mondaines, Gregoire ne donnera point qu'il nous faudrait consacrer un chapitre entier a
    < de rcpos a son zele, j'usqu'a ce qu'il ait reforme Ies recueillir; mais nous nous bornerons a celles
    < Ie palais des grands, le sanctuaire de la juslice, qui rentrent directement dans notre suj'et.
    < le cloitre des cenobites, et Ia maison de Dieu; La premicre, que nous offrons a ceux de nos lec-
    « j'usqu'a ce qu'il ait rallume le flambeau du sa-" teurs qui ne comprendraient _pas encore toute 1'im-
    <-voir, les flammes celestes de la piete; fait passer portance de la science liturgique, est que neanmoins,
    < dans les cceurs des souverains et des pretres cet ainsi qu'ils ont pu le voir, un seul fait
    liturgique a
    < amour de la justice, celte haine de finiquite qui, suffi pour mettre en mouvement Iaplus grande par-
    < de son ame, oii ces vertus surabondent, se re- tie de 1'Europe et pour occuper la plupart des
    < pandent avee une sainte profusion dans ses gouvernements au xvnr 5 siecle; en sorte que,
    < ecrits, dans ses actions, dans ses paroles, dans pour raconter, de la maniere. la plus suecincte,
    < tout son ponlilicat. Peu lui imporlent lcs calom- fhistoire d'une page du breviaire romain, ii nous a
    < nies, les persecutions et la mort, pourvu qu'il fallu ajouter soixante"pages a celte liistOire deja si
    t ahaisse toute hauleur et fasse flechir le genoU abregee de la liturgie. .
    < devant les lois .«5terncllcs.dela"justice ct dc Ia.> En second lieu, on a pu remarquer avec quel soin
    « veri.le. Dans ses demeies avec les princcs dc laL la divine jprovidenceVest servie de la liiurgie-comme
    < lerre, on n'a vouJu. voir que des empieieuients; du seul moyeh qui restat au saint-siege de sauver
    f^injustes; on a appele comme d"abus des saintes fhonrieur d'un de ses plus grands pontifes, a iine
    < entreprises de ce grand pape. Que pouvait-il epoque oii tout autre moyen que la redaction ofli-
    t, faire, quand les.peuples, broyes sous le pressoir; cielle de sa legende eut ete iilipiiissant a pi-evenir Ia
    »•du despotisme insense de leurs maitres, venaient: prescription contre sa gloire.^
    »•reclanier.fl genoux, commeuii derniersecourset ; En troisieme lieu, on a ete a meme de voir cora-
    "
    279 S. GREGORIUS VII PAPA. 280
    •ttient un clerge, isole de Rome, meme dans des cho- A lement, sur les choses de la liturgie, Ie pouvoir
    •ses d'une iriiportance secondaire, pdrte toujours la quils refusent a Rome sur ce point, et raisonner
    peine de cet isolement par les contradictions en les- d'ailleurs avec juslesse sur fautorite que donne im-
    quelles il se precipite, victime de la pbsition fausse manquablement a un fait et a une maxime son
    ou il s'est place. kisertion dans les livres lilurgiques de fEglise ro-
    En quatrieme lieu, c'est un spectacle instructif de maine..
    voir les magistrats seculiers s'arroger tout nalurel-

    NOTITIA MPLOMATICA.

    (Philippus JAEFIS,
    Regcsta ponlificum RomanorumJ

    ln adornandis Gregorii VII regestis milii contigit, B W. Giesebrechti autem commentalio, de qua. su^
    ut optatissimo uti prsesidio licerel, quod quidem si- pra dixi, scripta his verbis est:
    tum in veterrimo regislri codice Vaticano est « GregoriiVII. Registrum, quod usque ad nostra
    omnium qui exstant et manu scriptorum codicum lempora pervenit,;non idem esse ac verum illud et
    et edilionum fonte. Willelmus enim Giesebrccht V. genuinum, quod publica auctoritate olim recepto
    cl., cum thesauris bibliothecaruni et tabulariorum ihcuria Romanamore composilum erat, cummultas
    Italicorum ante aliquot annos fruenti adilus ad' epistolffi,quas aliunde nolas irustra quajsiveris, satis
    prsestantissimum illuni codicem palcret, genuinas ostendunt, tum.ex eo intelligitur, quod quas ipse
    ejus lectiones„a quibus haud raro ediliones male Gregorius in illo scripta esse apertis verbis referl,
    recedunt, dillgenler perscripsit, posleaque, ul locu- nusquam reperiuntui' (lib. vn, ep. 16). Persuasum
    pletarem nicum librum, benigne ae liberalitcr me- igitur habemus, id quod voeant Registrum nihil
    cum communicavitw Auxit etiam targilalem mune- essc aliud, nisi collectionem epistolarum a scriptore
    ris, quod cum ab co peliissem, de proprielale co- nescio quo confectam atque in luceni prolalam, ut
    ditis virtuteque ut in meum usum persequerelur. rerum geslarum curiosis pro virili parle consuleret,
    scriplura, qua est comitate non dubitavit, quin uti- magnumque Gregorii nomen posterilati comnienda-
    lem gratiamque, quse habeiur infra, ad me mitteret c rct. Quam collectionem jam paulo post obitum hu-
    commeiitalionem. Equidem codicem Valicanum-, ut jiis papse conscriplam, moxque et in Italia et in
    par fuit, nusquam non secutus, ubi editiones in Germania innotuisse, Deusdedit cardinalis Romanus
    chronicis signis menda continent, utramque leclio- in collect. can. (S.teph. Borgia del dominia tempo^
    rtem inter uncos apposui; neque quam Mansi rale. App. p. 15 sequ.) et Bernoldus Constantien-
    affert codicis Mulinensis varietatem, ne deesset sis in Chron. ad annum 1085 testes sunt.
    lectori, praelermittendam putavi. f In undecim libros, quorum decimus inj'uria
    Gregorii bulte nomina testium non prsebent. temporum interierit, opus dispositum fuisse editores
    Sentenlia in iis legilur ha;c : MISERATIONES TVJE, uno ore confirmant, neque dubilare videntur, quin
    DOMINE, SUr-EROMNUOPERA TCA(10, 29, 52, 40, 60, conservato justo ordine temporum epistolse suo
    62, 71, 74). quseque loco positse sint. Attamen, si paulo accu-
    Scriplse per cujus manum bulte sint, non plus ratius perlustraveris, facile animadvertes, inde ab
    quam semel indicatur : initio libri vu omnes fere lilteras indictione, pluri-
    p. m. Benjamin notarii sacri palatii (5987). mas vel die, quo datae sint, carere; quanquam in
    Date sunt prioribus septem libris indictio et dies fere semper
    p m Petri S. R. E. prcsbyteri cardinalis ac " diligenler diffiniuntur. Fieri certe nequit, quin ea re
    bibliothecarii (5, 6, 9, 10, 18, 20, 21, scrupulum nobis injiciatur, et critica arte adhibita
    22, 25, 24, 29, 52 56, 57, 40, 54, inveniemus, nequaquam eo, quo nurc leguntur or-
    61,62) dine, sed diversis temporibus eas lilteras scnpias
    t t Petri cancellarti alque cardinalis (59) csse et ssepe inferiorem nunc loeum obtinere, quse
    t « COMOHJS cardinalis presbyteri (55) antepositis niulto priores exstiterint. Neglexit igi-
    » » Joannis R. E. diaconi cardinali (58) tur, qui Registrum composult, in extrema operis
    » » Benjamin fungentis vice Petri S. R. E. parte temporum ordinem, quem per septem priores
    presbyteri cardinalis el bibliothccarii libros diligenter tuitus erat. Quod sane non sine
    (60). gravi causa admisit, quamvis, quse fuerit, conje-
    ) > Gregorii S. R. E. diaconi (65), ctura modo augurari possimus. Ex mea sententia
    281 PROLEGOMENA—NOTITIA DIPI.OMATICA. 282
    usque ad finem septiml libri vero et genuino Gre- A hunc dicm omnes Registii editiones plurimis gra-
    gorii VII Registro usus ca, quse notatu digna vide- vissimisque vitiis scaterent. Quse cum ita sint,
    bantur, inde decerpsit : ipsius papae litteras, acta facile arlis erilicse perilissimus quisque concedet,
    conciliorum, epistolas ad papam datas, notas de omnes quaestiones, quoede indole ac conditione Re-
    ordinatione episcoporum, etc, quse omnia eodem, gistri proponanlur, totas in hoc ipso codice yersari,
    quo in Registro erant, ordine in suum libruin de- neque dirimi posse, nisi accurate exaniinatus fue-
    scribenda curavit. Deinde vero ab initio libri vni rit.
    hoc valido prsesidiodestitulus, sive Registrum papse «Estveromembranaceusin4°min., lilierisl.atinis,
    gravissimis illis lemporibus (1080-1085) omriino quo genere sub fine ssec. xi in usu crant, exaratus;
    non confectum, sive Gregorio mortuo Salerni reli- 258 folia continet. In primo quaiernione post prse-
    ctum erat, sine ordine, quascunque fors et fortuna fixo manu soec. xiv scripta invehiuntur et privile-
    e diversis locis ei obtulerat, epistolas compegit. Ita gium quoddam monasterii apud Bantium et docu-
    accidisse videtur, ut cum in priore parte singulis menta, die 10 mensis Octobr. an. 1369, dala quse ad
    pontificatus annis singuli libri responderent, et epi- Joannem Palaeologum ad Ecclesiam Romanam re-
    stoloe eodem anuo datse eodem quoque libro con- versumperlinenl. TumRegistrum excipithis verbis :
    jungerentur, in posteriore parte hic ordo plane ne- B Iti Dei nomine. Incipit liber primus Rcgistri septimi
    gligeretur. Gregorii papce. Anno dominicce incarnalionis mille-
    « Vehementer vero dubitandum est, num ea li- simo LXXIH, indiclione xi, Regnanle domino no-
    brorum descriptio, quam nunc editiones exhibent, stro, etc Diversis manibus exaralum est, cosevis
    auctoritatem habeat vetustatis. Jam id suspicionem tamen et lanta similitudine, ut cas subtiliter discerhi
    movet, quod Deusdedit cardinalis ex septimo libro, haud parvi negolii 'sit; nec non ssepius eadem ma-
    qui apud nos omnino 28 epistolas conlinet 70am et nus, quam j'am in priore operis parte deprehende-
    75am, et ex octavo quamquam in editionibus non ris, postea iteruni iterumque recurrit. Litieroe, quse
    supra 25am progreditur, 29am et 50am laudat. nunc pnmse "ponuntur in libro undecimo, alia
    Quod ad septimum quidem librum, aut aliquis er- manu scriptse sunt ac prsecedenles, rursusque
    ror in numeris latet, aut Deusdedit exemplari no- manu plane ab illa diversa ese, quse sequuntur et
    stris locupletiore utebatur ; nam quse laudantur finem Registro imponunt. Mulla deleta, mutata,
    epistolse in nostris 19a et 24a ejusdem libri sunt. correcta invenies, ut facile in eam sentcntiamadduci
    Aliter de octavo libro sentiendum est, ese euim epi- possis codicem.ipsius fuisse, qui colleetionem insti-
    stolse, quas ex hoc commemorat nunc in nono li- tuerit. Quod ego non enixe contenderim, iterum
    bro reperiuntur, ubi 6a et 7a numerantur. Unde ^ monens fieri potuisse, ut Deusdedit cardirialis lo-
    in exemplo ejus octavum et nonum librum conjun- cupletiore exemplo uteretur. Quidad descriptionem
    etum fuisse, probabile et verisimile videatur. lihrorum, suus cuique titulus i-ubro colore praj-
    « Scd ut certi aliquid de hac re statiiamus, ad co- scriptus est, ac qiiidem iisdem manibus, quseipsas
    dices Registri manu scriptos nos vertamus necesse epistolas exararunt, usque ad librum sextum, neque
    est. Haud raro in bibliothecis Italicis inveniuntur. memoratu indignum videatur, codicem Venetum
    Ipse iter per Italiam faciens, Romseduos in archi- hos tantummodo sex priorum librorum agnoscere
    vio Vaticano, quinque in bibliolheca Vaticana titulos. Liber vn et vin in codice Yraticano eosdem
    (Codd. 5797, 4579, 4907, 5658), unum Vallicellia- quidem, quos in editionibus, titulos ferunt, eosque
    num (Cod. C. 17) revolvi; Venetiis unum in biblio- rubro colore insignitos, sed relictis lacunis manus
    tlieca sancli Marci inspexi, Mutinensem laudat et in paulo recentior, ni fallor ssec xn exeuntis eos in-
    usum suum vertit Joannes Dominicus Mansi. Sed scripsit. Denique librarius quidam, qui multo post
    omnes hi libri recentioris sunt setatis, non ante confectum librum manuni imposuit, post epistolam
    ssec. xvi vel xvn confecti prseter unum illum, qui 25 libri vm, ubi nullum sane indicium vel signum
    antiquior in archivio Vaticano exstat, quemque re- n novi libri exstitit, hsec verba atramento interposuit:
    liquorum omnium tanquam fontem et originem ha- Ex libro vm Registri ejusdemGregorii-paprn septimi.
    bendum esse, facile probari potest. Ex eodem quo- Idemque post epistolam ad Flandrenses (Mansi, Coll.
    que Antonius CaraflS primus Registrum typis ex- conc. xx, p. 570) novam inscriptionem adjecit: In-
    scribendum curavit, et omnes, qui post eum novam cipil liber x, tum vero correxit xi. Singulis epistolis
    editionem instituendam susceperant, nihil aliud scribse,cum ipsum Registrum conficerent, neque in-
    egcrant, quam ut Caraffselectionem, licet plurimis scriptiones neque numeros adj'unxerunt. Ille vero,
    locis valde mendosam, inconsiilte ad litteram repe- qui tilulos vn et vm supplevit, etiam inscriptiones
    terent, nisi forte lenior sententia ferenda est et de epistolis usque ad finem Registri et numeros Lati-
    Harduino, nonnulla deconjectura haud niale emen- nos usque ad ep. 47 libri secundi rubro colore ad-
    dante, et de DominicoMansi, quem codice Mutinensi jecit. Post atramento numeros Latinos prosecutus
    usum esse jam supra retuli. Antiquissimum vero esi usque ad ep. 9 libri tcrtiilibrarius illc, qui novos
    Valicanuiu librum, qui summa cum cura adiri dc- titulos libri vin et xi commentus erat. Quse sequun-
    bebat, cum nulius esset fide dignior, post Caraffam tur episiolas decimo quarto demun. sseculoArabicis
    nemo non ueglexit. Unde factum est, ut usque ad noiis signata; sunt haud dubie ab eodem scriptore,
    283 S. GREGORII VII PAIVE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 28£
    qui indicemRegistr-i composuil. Epistolis enini Gre- .k. Vttdecimushabct epistolas duds.
    gorianis, f. 257 ad finem perductis, in iis, quse re- (In quolibel libro esl Registrum celebralionis con-
    stant foliis ssec. xiv index additus est, hoc niodo cilii, quod in quolibel istorum annorum legitur cele-
    initium sumens : brasse. Sunt multa eliam principum juratnenta,
    «Incipit Registrum epislolarum et conciliorum do- uliqua decreta et hujusmodi, quce in ipsa labula
    mini Greaorii seplimi sanclissimi el gloriosissimi Ro- patefiunt.
    manorum ponlificis, qui eleclus fuit post mortemdo- (Ex iis, qusehactenus de codice Vaticano dispu-
    mini Alexandri II inecclesia Sancti Salvatoris, anno tavi, manifesto nisi fallor, patet, Gregorii epistolas
    Dominicw incarnulionis MLXXIII. antiquitus in oclo, non in undecim libros dislributas
    «Habeturautem »i hoc libro ejus memoria per xi an- fuisse, et ita quidem, ut priores septem libri ex or-
    nos tantnm, secundum quos volumen hoc in xi libros dine veri Registri ad singulos annos ponlificatus
    parlitus est, gestis ejus singulis illorum annorum in responderent, in octavum vero reliquas epistolas
    uno libro contentis. annorum ratione non habita scriptor rejiceret. Tan-
    Ilabel pri.r.us liber epistolas numero 84. lum ergo abest, ut decimus liber injuria temporum:
    Secundus vcro habet epistolas numero 76. interierit, utvere nunquam exstiterit. Prima since-
    Tertius vero habet epistolas nutnero 21. " raque Registri dispositio postea jam in ipso codice
    Quartus habel epistolas numero28. Valicano a Iibrario quodam mutata est, qui ratione
    Quintus kabet epistolas numero 23. operis minime perspecta, omnes ejus libros in
    Sextus habel epistotas numero 40. singulos ponlilicalus annos convenire voluit et hanc
    Seplimus quidem habct epistolas 27. ob causam octavum librum in plures dividit. Quam
    Octavus axilemliabel epistolas 25. novani librorum distributionem deinde plerique co-
    Nonut verohabel epislolas 35. dices et omnes ediliones ex codice Vaticano 'ece-
    Decimus veroliber non esl, vel est crror in libro perunt.
    et particione librorum.

    SANGTI GREGORII VII

    PONTIFICIS ROMANI

    OPERUM PARS FRIMA.—BEGISTRTIliif3"'

    (MANSI,Concilia, tom. XX, col. 60.)

    Anno Dominicaslncarnalionis millesimo septuagesimo terlio, indictione undecima.


    Regnante Doniino Jesu Christo, anno clemenlissimse incarnationis ejus millesimo sepluagesimo tertio,
    indictione eiluna undecima, x Kalcndas Maii, feria secunda, die sepulturse domini Alexandri bonaememo-
    rise seeundi papae, nc sedes apostolica diu lugeat proprio destitula pastore, congregati in basilica Beati
    Petri ad Vincula, nos sanclse Romanse catholicae et apostolicse Ecclesise cardinales, clerici, acolythi, sub-
    diaconi, diaconi, presbyteri, prsescntibus venerabilibus episcopis et abbatibus, clericis et monachis consen-
    tientibus, plurimis turbis utriusque sexus diversique ordinis acclamantibus, eligimus nobis in pastorem et
    summum ponlificem virum religiosum, geminse scientise prudentia pollentem, sequitatis et justilise prae-
    stantissimum amatorem, in adversis fortem, in prosperis temperatum, et, juxta Apostoli dictum, bonis
    moribus ornatum, pudicum, modestum, sobrium, castum, hospilalem, domum suam bene regentem (545),
    iu gremio hujus matris Ecclesisea puerilia satis nobiliter educatum et doetum, atque pro vitse merilo in ar-
    chidiaconalus honorem usque hodie sublimatum, Hildebrandum videlicet archidiaconum, quem a modo
    [e modo] usque in sempiternum et esse et dici Gregorium papam et apostolicum volumus et approbamus
    [approbafe eum ? approbamus]. Placet vobis ? placet. Vultis eum ? volumus. Laudatis eum ? lau-
    damus.
    Acta Romse, decimo Kalendas Maii, indictione undecima.
    (542) Exstat Gregorii VII Registrum in Vaticana C sanctitate et ordinis dignitale proeemineret, quoi"
    bibliolbeca, de quo Bertholdus Constantiensis, qui illum latere non poterit quicunque ejusdem apo-:
    eo vixit tempore, anno 1085, loquens de Gregorio stolici Registrum diligentur perlegerit. »
    VII, ait: < Erat enim catholicse religionis ferventis- (343) Dantur variantes quos ex Mutinensi cod.
    simus instilutor, et ecclesiasticoeliberlatis strenuis- ms. sseculi quidem xvi, sed ex antiquiori bonoefru-
    simus defensor. Noluit sane ut ecclesiasticus ordo gis descripto eruit, et ad me transmisit P. Franc.
    manibus. laicorum subjaccrct, scd eisdcm et morum. Anton. Zacharia S. J..MAN§I.
    285 LIBER PRLYIUS. EPIST. II). 286

    REGISTRI LIBER PRIMUS.


    EPISTOLA PRIMA. A coeterosreligiosos viros in partibus illiscommorantes,
    AD DESIDEMUM ADDATEM. ad exorandum Deum pro me ex vera chaiitate in-
    (Anno 1073.) vites, ut oratio qux- me liberare debuit, ne incurre-
    Nuntiat se invilum in demortui Alexundri pontificis reni periculum, sallem lueatur in periculo positum.
    locum suffeclum. Rogal ut Deum pro se deprece- Tu autem ipse quanloeitis ad uos venire non prsc-
    lur, et ad se quanlocius veniat. tcrmilias qui quanlum Romana Eeclesia tc indigeat
    GRECOMUS in Romanum pontificem eleclus DESI- et in priidenlia tua fiduciam habcat non ignoras.
    DERIO (544) abbati monasterii Sancti Benedicli Montis Data Romse xi [vui] Kalendas Maii, indictione
    Cassini salutem in Chrislo Jesii. undccima.
    Doniinus noster papa Alexander mortuus est, EPISTOLA Ifl.
    cnjiis mors supcr me cecidit, el omnia viscera ADCUIBERTUM RATCSNATEM AIlCIIIEPISCOPUM.
    mea concutiens, penitus coniurbavit. Nam in morle (Anno 1C75.)
    qiiidemejus Romanus populus, contra morem, ita Ejusdem argumenti; rogal etiam ui legatos mitial.
    qiuevit, in ir.anu nostra consilii frena dimisit ui GREGORIUS in Romamim pontificem eleclus Gui-
    evider.tor apparerel ex Dei niisericordia hoc prove- nfmo Ravennali archiepiscopo salutem in Christo
    nisse. Unde accepto consilio hoc slatuimus ut, post BJ-2SU.
    iridiiauiim jcjttnium, post l'lanias, et muliorum Non dubitamus famam litleras noslras anievo-
    oratioueni cleemosynis condil.am, divino fultiauxilio lasse, ct lam vobis quam multis aiiis, domini nosiri
    slaiiicrenins ,quodmelius deeleclioncRomani ponlifi- Alcxandri papse obituni nuntiasse. Quod autem
    fis viilcrcltii".Sed subilo euniproedictus dominus no- mihi valde gemeudum cst ; mors ejus super me
    sterpapa in ecclesia, [Ad. Sancti,sicubique) Salvato;is cccidil, el omnia visccra mea concutiens penitus
    sepiilmraMradorclur, orlus est magnus tumultus coiiturbavit. Nam in morte ejus primo quidcm Ro-
    populi cl frcmitus, et in mc quasi vesani insur- manus populus contra morem ita quievit ci in manu
    rexcrmil, ita i;t cuni Propheta possim dieere : Veni nostra consilii frena dimisilui cvidenler apparerel ex
    in aliilndiiiein maris , et tempeslas demersil mc. Dei jnisericordia hoc p.'ovenissc. Unde acccpto con-
    I.aboravi clamans, rauca: faclce sunt fauces mece silio hoc slatuimus ulpost triduanum jejiiniiiin, post
    (Psal. LXVIII) ; cl: Timor el tremor venerunl super lilanias, et multorum oralionem clceiiiosynis condi-
    ine, et icnicxerunt me lencbrai (Psal. LIV). Sed quia lam, divino fulti auxilio stalueremtis quod de ele-
    in ieclo jacens, valde fatigatus, salis diclare ne- ctioneRomaniponlificisvideretur melius. Sedsubilo,
    quec, angusiias meas enarrare supersedeo. Te _ cum praedictus dominus noster papa in ecclesia
    iiaque per omnipoienlem Dominum rogo, ut suf- Sancli Salvaloris sepulturae traderetur, ortus est
    fraganeos fralrcs et filios, quos in Christo nutris, magitiis lumultus populi et fremilus, el in me quasi
    ad c:-'oi\iii<!u!i> Deum pro me provoces, et ex vera vesani insurrexerunt, nil dicendi, nil consulendi
    cliaritato invites quatenus oralio, quse me liberare facultalis aut spatii rolinqiientes. Violentis manibus
    debiiit ne incuirerem periculum, saltem tuealur in me-in locum apostolicl regiminis, cui longc impv;r
    pcriculo positum. Tu autem ipse quanlocius ad sum, rapueruul. Ita rectc ego cum propheta possuin
    nos venire non prsetermiltas, qui quanlum Romana dicere : Veniin alliludinem maris cl tempeslas de-
    Ecclesia te indigeat et in prudenlia tua liduciam mersil me ; laboravi clamans , raucw facix sunt
    babeat non ignoras. Dominam Agnetem imperairi- fauces mcai (Psal. LXVIU).Deniqtie litnor et trcmor
    cem et Rainaldum venerabilem Ciiinanum episco- venerunl super me, et conlexerunt me lenebrm (Psul.
    pum ex nostra parle saluta ct quanUim crga nos LIV). Sed quia mullis et niagnis curis fatigalus
    dileclionis habucrinl nunc nl ostcndanl noslra vicc satis dictare nequeo, miserias meas enumerare su-
    fidcliler obsecra. persedeo. Rogo itaque vos per omnipolcntem Dcum,
    Dala [Dalum, el sic scmper'' Romse xi [ix]. Ka- ut chaiilalem , quam erga Romanam. Ecclesiaui
    lemias Maii, indiclione xi. n maxime !ioc lempore, et, ut meminisse debclis, crga
    EPISTOLA II. me specialiter vos gerere promisislis, qiion.iam qui-
    41)GISULfUSI PUINCIPEMSALEUXITAXUM. dem lempus, ct rerum qualitas ejus [cam] probari
    (Anno 1075). postulat nunc quidem in me, ct si non mcis mcriiis,
    Ejusdem argumenli saltem amorc apostolorum ostcnderc curclis; cl
    GREGORPJS in Romanum pontificem eleclus Gi- suffragancos ac filios Ecclesioeveslroe ad exorandtms
    SULFO Salernitano principi, salulem iu Chrislo Jesu. Deum pro me invitetis, ac cominonealis, quatem;s
    Doininus nosler Alexander papa mortuus est, cu- ad fercndum onus, quod mihi invito et v.ilde nin-
    jus mors super me cecidit. (Omnia ul supra usque clanli impositum est, vircs tribuat, nianuni porrigat,
    ad id quod ait) : Te ilaqne per omnipotentem Do- utsime totum [forle, tulum. IIARD.Ila et Mi-n-
    ininum rogo, ut venerabilem Palrem Leonem et NI:.\.]in porlu starc noluit, saUeni in tam alta peri-
    (544) De Desidcrio abialc Leo Osliensis libro m Chroriici Cassin.
    287 S. GREGORH VII PAP/E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 288
    cula projectum non relinquat; ego enim sicut in ea A EPISTOLAVI
    charitate non ficta vos diligo, ita eamdem, et quse- ADGIRALDUM OSTIENSEM EPISCOPUM, ET RAIMBALDUM
    cunque ejus officia suut, a vobis indubitanter exigo. SUBDIACONUM.
    Neque vero dilectioni vestrse dubitandum est, quin (Anno 1075.)
    Romanam Ecclesiam, et eam, cui Deo auclore prse- Legatum mitlit, qui eis Alexandri obiium et suam
    eleclionetn narrct. Monetul monachos el abbalem
    sidetis, ea concordia, et quaiitum cum communi Chmiaceiisemud po.cemflectant. El si comes de
    utriusque honore poterimus, omnimoda charitate Boctjo[Roceio], sicul ipse jusserat, in Hispaniam
    copulare desideremus, ut in noslris eliam animis non fueril conlra paganos profectus, vel si alii
    semper conj'uncta pax et plena dilectio connectatur. principes Ulvc contra eosdem proficisci velinl, le-
    Sicut igitur prudenliam yeslram hortati sumus, ita galus a se missus illuc lendat. Tandem monel ut
    quamprimum redeant.
    ictiam per elementa nostra nos velle ac desiderare GREGORIUS in Roinanum pontificem electus Gi-
    cognoscite, videlicet ut frequenter inter nos legatis RALDOOstieni episcopo et RAIMBALDO subdiacono,.
    discurrentibus collsetari, et mutua consolatione gau- iri legatione Gallise constilutis, salutem in DominO'
    dere possimus. " Jesu Christo.
    Data Romse vi Kalendas Maii, indictione un- r. Rumorem, obitus domini nostri Alexandri papse,
    decima. qui xi Kalendas Maii spiritum Deo reddidit, et no-
    EPISTOLAIV. strse promolionis famam jam ad vos pervenisse cre-
    ADBEATRICEM DUCISS.UI, UGONEM, etC dimus, sed eadem plene vos cognoscerc cupientes
    (Anno 1075). ad certissima eoruni indicia aptiorcm hoc dilecto.
    GREGORIUS in Romanum pontificem electus BEA- filio et cardinali sanctse Romanse Ecclesise presby--
    TRICIducissoe [duci], UGONIabbali Cluniacensi, tero, qui ambobus mterfuit, in parles illas mit-
    MANASS-E archiepiscopo Remensi [Ad. SUENONI] regi tendum nostrorum nomine [neminem. Ita et in
    Danorum, abbati Massiliensi. MUTIN.]judicavimus. Itaque quid et qualiler de.
    Incoeptis [in cseteris] quidem a paribus, sed circa ufroque factum sit per hunc mera veritate perco—
    finem singulis epistolis j'uxta locorum et personarum gnita, ut orationes ad Deum fieri sollicite procuretis
    competentiam discrepantibus. charitatem vestram valde rogamus, quatenus et-
    Data Romoe iv Kalendas Maii, indictione un- illius animam ad gaudia seterna beatitudinis traus-
    decima. ferat et nobis ad fcrendum onus impositum auxi-
    EPISTOLA V. lium suse miserationis impendat.- Quia vero hunc
    ADRAINERIUM FLORENTINUM EPISCOPUM. C confratrem nostrum, videlicet Ugonem [Hugonem]
    '
    (Anno 1073.) Candidum, in partes illas dirigi tempus et ,rerum-.
    Prwcipil ut vidua, quai consanguineo suo nupseral, competentia postulasse videbatur, prudentiam ve—
    donis el dole ab eo reliclis privelur. slram omnino exoratam esse volumus, qualenus
    GREGORHS in Romanum pontificem electus RAI- Ugonem [Hugonem] Cluniacensem abbatem et totam^
    MIRIOFlorentino episcopo, salutem in Chnsto congregationem fratrum ita ad pacem et integram-
    Jesu. hujus dilectionem flectere et conjungere studeatis.
    Prsesentiuui portitor apicum nostris insinuavit ut auxiliante Deo nilnl in eorum mentibus quod
    auribus fratrem suum, contra divinum j'us, contra invisum, aut dissensionis nube sit obtectura re-
    sanctorum Patrum inslitutum, consanguinese suse linquatis. Nam et hic, abjecto omni arbitrio suo, ad.
    thalamis adhassisse, canonicis Florentinse Ecclcsise cor nostrum nostraque consilia rediens, in eodem=:
    ne hoc facinus perpelraret prohibentibus eum ca- sensu eademque voluntate ac studio nohis est con-
    nonice. Quo viam universoe carnis ingresso. relicla nexus; et ea quee antehac sibi imposila sunt,- viyente
    illius consanguinea scilicet cum dono atque dote, adhuc doimno nostro papa, ex aliorum magis, quam
    quam injuria divinarum necnon et humanarum le- ex [deest ex in Rom. edit] ejus culpa prodiisse co-
    gum non est verita suscipere, ad alterius.viri torum p gnovimus. Praeterea hsec meminisse debetis quod in
    disponit transmigrare, eum potius scelus quod litteris domini nostri beatse memorise Alexandri, et
    commisit perpetuo oporteret eam flere. Tua itaque nostra quoque legatione orati et commoniti fuistis,,
    fraternitas consanguinitatis lineam a majoribus natii quatenus causse Evuli [Eboli. MUTIN.Evoli] comitis
    ejusdem loci diligentcr inquirat; quam si inter de- de Roccio per vos, et per antedictum abbatem favo-
    functum virum camJemque vivam mulierem inve- rem addere insisleretis ; et cognita pactione quam:
    uerit, ad aliarum exemplum ita studeat canonica nobiscum de terra Hispanise pepigit in sv.riptoquod
    auctoritate omtiia dotalia instiumenla cassare et ad sibi dedimus, una cum consilio abbatis, tales illuc
    uihilum redigere, ne de illicito quod contraxit con- personas dirigi procurarelis qui et errorem Chri-
    jiigio aliquam mercedem recipiat, qua lsetan pos- stianorum qui ibi reperiuntur in spiritualibus cor-
    sit in posterum. Sicut nos diligis, ita nostroe jus- rigere saperent, et in exquirendis causis Sancti
    sionis primitias aJ effectum perducere tua ne Pelri juxta tenorem pactionis, si res hene procede-
    insistat charitas. ret, sat idonei forent. Quod si ita faclum est, nobis
    Data Romse m Kalendas Maii, indictionc un- multum placef ; sin vero adhuc aliqua occasione
    decima. projitermissuraest, aut etiam si cadem conventio ab
    2S9 LIBER PRIMUS. — EPIST. VIII. 290
    aliis quibusdam principibus quos in eamdem partem A strum sibi adhserere voluerit, omni charitatis affeotu
    seorsum ab Evulo suis copiis ituros intelleximus commonitus erga honorem sancti Petri talem ani-
    nondum exquislta est, volumus ut cum vestro con- mum gerat, ut ab eo et munitionis auxilia in peri-
    silio et abbatis Hugo cardirialis illuc tendat, et culis et merita fidelitatis prsemia securus accipiat.
    sefluam ab omnibus ex parte Sancti Petri pactionem Si autem aliqui ex vobis seorsum ab illo propriis
    et debitum exigat. Vos autem ex nostra parte ro- copiis eamdem terram aliqua in parte intrare para-
    gate abbatem ut tales sibi adjimgat qui eum comi- verint, decet ut militia; causam ex animi devotione
    •tentur, quorum csmsilio et adjulorio iter et Iaborem quam justissimam sibi proponant, jam nunc omni
    iilum fiducialiter aggredi possit, legatione tamen in voto concipientes et ex corde statuentes ne, capta
    eo principaliter posita. Extra Hispaniam vCro nul- terra, easdem quas illi qui nunc Deum ignorantes
    lius unquam publici rerum ecclesiasticarum negotii eam occupant injurias sancto Petro faciaut. Hoc
    sine vestro consensu, quandiu vos in Gallia fueritis, enim neminem vestrum ignorare volumus quo-
    liceuliam sibi dedimus faciendi. Cseterum de mora niam , nisi sequa pactione persolvendi juris Sancti
    vestroe reversionis valde miramur proesertim cum Petri in regnum illud animadvertere statueritis, po-
    jam redire commoniti, in tanta vestri reditus ex- tius vobis apostolica auctoritate , ne illuc tendatis
    spectalione ne morarum quidem nobis causas indi- B interdicendo, contraferemur quam sancta et uni-
    castis. Unde dilectionem vestram admonemus ut versalis mater Ecclesia, idem a filiis suis quod ab
    sed fi-
    quantocius possitis ad nos revertamini, quatenus et hostibus patiendo, non jam proprietatis suae,
    hunc di-
    quid egeritis cognoscamus, et de csetero consultius, liorum detrimento saucietur. Quamobrem
    adjuvante Deo staluere valeamus. Proeter hsec jam lectum filium Hugonem et cardinalem sanctse Ro-
    in partes illas misi-
    ssepe memoratum abbatem specialiter commoneri manse Ecclesise presbyterum
    et plurimum a vobis vice noslra exorari cupimus mus, in cujus ore nostra ad vos consilia et decreta
    quaienus cnantatem quam hactenus in nos habuit plenius apertiusque clissereiida ac vice nostra dis-
    hunc, eum maxime opus est, indefessa exhibitione ponenda posuimus.
    Data Romse n Kalendas Maii, indictione unde-
    conferat, et infirmitatem nostram suis et sanctissi-
    mse congregationis suaa orationibus tanto subnixius cima.
    EPISTOLA VIII
    adjuvare studeat quanto imbecillitatem nostram sub
    aecumulato pondere gravius premi non ignorat. ADUBERTUM CLEBICUM ET ALBERTUM DIACONUM.
    Data Romse secundo Kalendas Maii, indictione (Anno 1073.)
    aindecima. Eorum leqalionem confirmat, hortalur ut orationes
    C pro se fieri curent.
    EPISTOLA VII GREGORIUS in Romanum pontificem electus.UBERTO
    ADPRINCIPES HISPANIJE, clerico, et ALBERTO diacono, salutem in Domino
    (Anno 1073.) Jesu Christo.
    Significat comili de Roceio sub quadam condilione • Obitiim domini Alexandri papsejam vos accepisse
    eam Hispanice partem conccssisse , quam a Sara- fama nuntiante credimus, et quam repente, quanta-
    cenorum tnanibus eriperet. Prohibet atios prineipes
    in eamdemrcgionem cum copiis ingredi, parlemque que populi violentia nos indigui et reluctantes ad
    ullatn illius provincitBsibi vindicare, nisi inlerve- regimen apostolicoe sedis lati [forte elati. HARD.ei
    " niat
    wqua pactio persolvendi jura Saticli Petri; MCTIN.sublati] sumus. Sed ne eventus harum re-
    qua de re legalos mitlit. rusn animos vestros in exsequenda vobis commissa
    GREGomusinRomanum ponlificem electus, omni- legatione aut timore seu aliqua ambiguitate perten-
    bus prineipibus in terram Hispanioeproficisci volen- tet, ad confortandam charitatem vestram hoec suc-
    tibus, perjieluam salutem in Domino Jesu Christo. cincte vobis scripsimus, ut omnem in Deo et sancto
    Non latere vos credimus regnum Hispanise ab Petro, cujus filii et Iegati estis, fiduciam habentes,
    antiquo proprii juris Sancti Petri fuisse, et adliuc ad quse missi estis, viriliter et incunctanter aposto-
    (Iicet diu a paganis sit occupatum) Iege tamen ju- D lica Vice fulciamini, et in facienda justitia fideli
    sfitiOBnon evacuata , nulli mortalium, sed soli apo- constantia 'accingamini. Nam et ea quse a beatos
    stolicoe sedi ex sequo pertinere. Quod enim auctore memorise domino nostro Alexandro papa inj'uncta
    Deo semel in proprietatis ecclesiaruni juste perve- vobis et commissa sunt, nos quoque prsesenti au-
    "
    nerit, manente eo , ab usu quidem, sed) ab earum ctoritate injungimus, fiimiterque committimus, in
    jure, occasione transeuntis temporis, sine.Jegitima quibus peragendis ut monita damus, ita auxiliante
    concessione divelli non poterit. Itaque comes-Evu- Deo, apostolicse consolationis et auctoritatis subsi-
    lus [Evolus] de Roceio, cujus famam apud vos haud dia vigilanti studio conferre procurabimus. De ca>
    obscuram esse putamus , terram illam ad honorem tero vos monemus ut in locis venerabilibus, ad
    sancti Petri ingredi et paganorum manibus eripere quos veneritis, orationes pro me fieri obsecretis,
    • cupiens",hanc concessionem ab apostolica sede ob- quatenus omnipotens Deus, qui desiderium meum
    tinuit ut partem illam unde paganos suo studio et nunquam ad honorem istum anhelasse cognoscit,
    adjuncto sibi aiiorum auxilio expellere posset, sub ad ferendum tam grave onus, quod impositum ejus
    conditione inter nos factse pactionis cx parte Sancti timore recusare non audebam omnes facultates in-
    Petri possideret. Qua in re et labore quicunque ve- firmitati mex lius imoendat.
    S9l S. GREGORII VII PAP/E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 292
    Daia Roriise 11Kalendas Maii, indiclione unda-A Ldileclione, omnipolenli autcni Dco pro tanto lior.orc
    cima. sibi collalo dissimulando j'usliliam ejus conlempiuni
    EPISTOLA IX non ex sequo reddiderit, inlermiiialio qua dicitur :
    DUCEM, Malediclus homo, qui prohibel gtadium suum a saiv-
    ADC.OTTIFREDUM
    1075.) guine (Jer. xi-vm), super nos, Dco providcnte non
    (Anno vcnict. Nequc ciiimlibcrum noliis esl alicujusperso-
    Gratum sibi fuisse scribil quod lilleris fueril de sua
    promotionc gratulatus; signiftcal lamen se dolcre iiali gralia lcgcm Dci poslponere, aul a tramiie
    de suscepto pontificali munere, ostendil suatn erga rcctiiudinis pro hiimano favore receilere, diccute
    eum et regem dilectionem, oplat ut rex suis moni- Aposlolo : Si hominibus placere vellem, serrns Dei
    lis acqnicscat. nonessctn (Gal. i).
    GREGORIUS in Rornanum ponlificem electus GOT- Data Romsen Nonas Maii, indiclione undecima.
    TIFREDO [GOTEFREDO] duci, salulcm in Domino Jesu
    Chrislo. EPISTOLA X.
    Grala nobis est lselitia tua.quam inlitleris tuis d ADGIUDONEM IMOLENSEM
    promoiione nosira" te habere cognovimus, non_ ut
    hoc aliqua. caussc nostrse dclectaiio faciat, sed . (Anno 1075.)
    • discordium inter archiepiscopum Ravennalem et
    quod eam ex fonte sincerse dilectionis etfideli mente ) Vlcives Imolenses sedet. El si archiepiscopuscos a
    derivatam esse non dubilamus.- Nostra cnim pro- sedis apostoliccs dilione conulur aveltcre, iUitis
    molio qua; tibi cseterisque fidelibus piam de nobis auxilium pmbeat,donec legati illuc proficiscanlur.
    exislimalionem et gaudiuin administrat, nobis in-
    terni doloris amantudinem et nimise anxietatis an~ GREGORIUS in Romanum poiitificcm eleclus' Gui-
    guslias generat. Videmus enim quanla nos sollici- iiONi Imolensi comili, salutem in Domino Jcsu
    tudo circumslat, senlimus quaiilum nos suseepti Cliristo.
    oncris sarcina gravat; sub quibus dum noslrse in- Quidam Imolenses noslram adeuntes prsesentiam
    firmitatis conscientia tremit, anima nostra in.Chri- conquerendo nobis indicavere quod cqnfraler nostcr
    slo potius dissolutionis requiem quam in lantis pe- Guibertus [ Gibertus, et sic semper] archie^iscopus
    riculis vilam cupil. In lantum quippe commissi Ravennas eos contra honorem sancti Pelri, cui fi-
    nobis efficii consideralio nos sollicital, ut nisi in delitatem juravere, suaeomnino ditioni subigerc, et
    oralionibus spirilualium hominuni post Deuin ali- ad j'uranda sibi fidelitalis altenlet sacramenta cora-
    gua fiducia nos suslenlaret, curarurn immensitate pellere, Verum hsec relatio tanto plus admiralipnis
    nicns noslra succumbcrel. Peccalis enim facienti- ,Q nobis altulit quanto perspecta dudum in. eo et fra-
    bus ila pene totus mundus in maligno esl positus lenia charitas, et sacerdotalis honestas suspicionis
    ul omnes, etprsecipuequiin Ecclesia praelati sunt, in illum indubilantius causas excludit. Neque enim
    eam polius conturbare quam fideli devolione de- credere possumus lam prudentem virum ita aut na-
    fendcrevel celebrare contendanl, ct dum suis aut lurse aut dignilatis SUSE loci oblitum csse ut qui apo-
    lucris autprsesenlis glorise desideriis inhianl, omni- tolorum principi fidelilatem ipse jurejurando pro-
    bus qtuc ad religionem et justiliam Dei pertinenl se, misit, negleclo periculo suo, alios qui idem fecerunt
    vclul hosles, opponant. Quo magis nobis dolendum ad perjurium nilatur per exquisita ab eis sacra-
    cst, qui susceplum universalis ecclesioe regimen in menta pertrahere. Allamen qusecunque inter eos
    tanla diuicullalc nec rile adminislrare, nec liilo de- discordia aul molestiarum sit occasio, qualenus eam
    sererc possinrius. Cselerum quia fidei el coiislantise sedare, el si possis, salvo honore sancli Pelri, firma
    virlulem, donanteDeo, in le sitam essecognovi- sludeas pace-decidere, prudentiam tuam vaidc 10-
    nius, omncm quam oportet in charissimo sancli gamus. Quod si aliquibus malis impedienlibus non
    Pelri filio in (c fiduciam habentcs, animum lum de possis eflicere, et proedictus confraler noster arcbi-
    noslra idem conslaiilissima dileetione, et crga ho- cpiscopus aut alia quselibet persona pncfalos civcs
    norcs tuos prompiissima voluntate nequaquam du- D a fidelitate scdis apostolicse non dcsinal obslinaia
    liitare volumus. De rege vero menlem nostram ct coercitaliorie.[forte coorcilione. II.] divcllere, si-
    desiderium pleno cognoscere poles, quod, quanium cut apostolorum tibi proesidia apud omnipotcnlcm
    in Doniino sapimus, ncminem de ejus prsesenti ac Deum prudesse, et in hac vita non sinc meriloriim
    fulura gloria aut solliciliorcin, autcopiosiori deside- conipendio prsesiderc cupis ila eis [cupias, ita siij
    rio iiobis proeferri credimus. Est enim hscc volun- prsesenli aucloritale rogatus, cl comiuoniliis, dc^
    tas noslra ut primum oblala nobis opporlunitatc fensionis auxilia, donec legali uoslri in parlcs illas
    per nuntios nostros super liis qua; ad profecluni vcniaut, conferre non desinas. Nos cquidcin cuiii
    Ecelesia;, et honoreni regiaedignilatis suiKpertinere omnibus, si ficri potcst, pacem haberc ardcnlcr cu-
    arbiiraniiir,-palerna (.uin dilectioue.cl adinoniiione pimus, sed corum conalibus qui ad injuriam sancti
    conveniamus. Quod si nos audierii, non aliter de Pelri, cujns servi sunius, exlendcrc sc ir.oliuntur,
    ejus quam \add. de] n.osira saruie gaudcbimus; iliviiia adjuti lam virtulc quam justitia obviareiidn
    quam tu.nc certissime sibi lucrari poterit, si in te- rclugiimis.
    nenda justilin noslris moniiis e.t consiliis acquievc- Data Ronia: Kalendis Junii, indicijonc unde
    ril; sin vcro /quod noij oplanius) lioiis odium pro cinsa.
    :#95 IIBER PRTMUS. — EPIST. XII '294
    EPISTOLA XI. A hsec est voluntas nostra, ut ad eum religiosos viros
    A3 BEATMCEM ET MATHILDEM EJUSFILIAM. mittamus, quorum admonitionibus, inspirante Deo,
    (Anno 1075.) ad amorem.sanctse Romanseet suse matris Ecclesioe
    Hortatur ut Simoniacos evitent. De Lucensi elecio eum revocare, et ad condignam formam suscipiendi
    aliqua commemorat. Significal. se mitlereEccle- viros
    ad Romanam imperii instruere et expolire valeamus. Quod si nos,
    religiosos ad regem, qui illum
    siam revocent. quod non optamus, audire comtempserit, nos ta-
    GREGORIUS in Romanum pontificem electus"BEA- men a matre nostra Romana Eccn-biu, >iu;i;tios nu-
    TRICI, et ejus filiee MATHILDI , salutem in Domino trivit, et ssepe filiorum suorum sangume aiios ge-
    .Jesu Christo. -neravit filios, custodiciite Deo, exorbitare nec pos-
    Sicut beatus Gregorius in quodam super moralia sumus nec debemus. Et certe tutius nobis est defen-
    Job explanationum libro ait: Statutum est apud su- dendo veritatem pro sui ipsius salute adusquc san-
    pernum judicem qtianta unumquemque aut ferire guinem nostrum sibi resistere, quam ad explen-
    adversitas, aut debeat mulcere prosperitas. Quicun- dam ejus voluntatem iniquitati consentiendo secum,
    que ergo sive spe hujus, vel timore illiusin tempore quod absit ad interitum ruere. Valete inChristo,cha-
    tentationis ab his quse recta sunt deviat, nec spe- rissimas, el in nostro dilectione corde tenus vos an-
    rare in Deum, nec divinarum eloquiis Scriptura- B nexas esse scitote.
    rum se adhsereremanifestat. Hoc auiem ideo dicimus Data Romse vin Kalend. Junii [Julii], indictione
    quia nobis et vobis, imo omnibus qui confortes undecima.
    adoptionis filiorum Dei esse cupimus , non tam oc- EPISTOLA XII.
    casiones nostrse existimationis, videlicet quid hinc ADGULIELMUM PAPIENSEM EPISCOPUM.
    prosit, inde noceat, intuendse sunt, quam illud.ut (Anno 1075.)
    justitiam Dei, quse nunquam bealitudinis fine care- Ostendit se ipstus litteris commotumoene jam de ipsq
    bit, fortiter teneamus, sollicite pensandum et eni.en- existimare; ut autem hunc opinionetnde eo reti-
    neat, rogat ipsum ut ecclesiw Romanai statuta
    dum cst. Scriptum est enim Sed : et si quid pati- ainptectens conlra ejus adversarios pro viribus
    minipropter juslitiam, beati (II Pelr. m). Nostis, cerlet.
    dilectissimse sancti Petri filioe quam aperte Longo- GREGORIUS m Romanum pontificem e.ectus Gu-
    bardorum episcopi Simoniacam hoeresim defendere LIELMO Papiensi episcopo salutem in Domino Jesu
    ac fovere prsesumpserint, cum Gotefredum [Goti- Christo.
    '
    freduin] Simoniacum, et ob hoc excommunicalum, Nonnulla nobis frater de te antehac relata suut,
    atque damnatum sub specie benedictionis male- G e quibus animus noster non immerito turbari de-
    dixerint, et sub unibra ordinationis exsecratum buit; sed in epistola tua longe alia cognoscentes,
    hsereticum constituerint. Nempe qui haclenus lapi- ad meliorem opinionem,et spem gaudii adducti sur
    des et sagittas latenter contra Dominum jactarunt, mus, cupientes et illa vana fuisse, et fidem eorum
    jam nunc ad subvertendam religionem , et immobi- quse tua dilectio spondet operum attestatione perci-
    lem sanctse Romanse Ecclesise petram concutien- pere; cujus rei prsesens ct copiosa tibi materia sup-
    dam, non dubie preecursores Antichrisli, et antiqui petit, ut et his quse de te credenda suades, exclusa
    hostis satellites in apertum furoris sui campum pro- dubitatione credamus, et fraternitatem tuam integra
    siluerunt. Quibus favere vel consentire quam peri- char;tate nobis, imo sanctoe Romanse Ecclesise ad-
    culosum sit, prudentia vestra inde perpendat; strictam fore comprobemus. Fiat itaque nobis
    'ijuod beafiis Gregorius dicit: « Talibus non sum- indicium, quam unanimi studio eadem nobiscum
    hiopere obviare, quid aliud est, nisi fidem negare? » velle, et pro libertate sanctse Ecclesise quibus nos
    Unde riobilitatem vestram hortamur et valde roga- repugnamus tolo nisu resistere paratus existas, vi-
    mus ut cmmunionem illorum evitare et declinare delicet ut his qui catholicam fidem et ecclesiastlcoe
    studeat, ne factionibus eorum consilia vel adju- religionis regulas coaaiitur evertere, non solum
    menta proebeat. Neque vero in hac re aliqua hujus D non consentire, sed ea parte, quse pro reverenlia
    mundi ratio , quse quideui vana , transitoria, et de- hujus sanctse sedis et debito perceptae fidci cultu illis
    ceptiva est, vos commoveat; quoniam per riiiseri- contraire decrevit, tuis consiliis adjutorioque suf-
    cordiam Dei, et sancti Petri, nulla vos inimicorum fulta, pro tuis viribus te quoque repugnarc ostendas.
    versutia lsedere poterit, si mentem vestram libera Hoc autem indubitanter scias, quoniam, si Mediola-
    conscientia defendit. De electo vero Lucensi, non nenses catholici hujus rei testimoniuni de te nobis
    aliud vobis respondendum esse pervidimus [pro- dederint, ut Gotefredo excommunicato, et episcopis
    vidimus], nisi quod in eo tantam divinarum littera- qui ejus causa excommunicationis periculum in-
    rum scientiam, et rationem discretionis esse per- currerunt, prudenier obsistas, et eis q^U in certa-
    cepimus, ut quse sinislra, quse sit dextra ipse non msne Christi sunt fideliter solatium prsebeas, hon
    ignoreti Quod si ad dexteram inclinaverit, valde auram vel argentum, nec aliqua fraternitatis"lu»
    gaudemus; sin vero, quod absit ad sinistram, studiavel obsequia nostree et totius Romanse Ec-
    utique dolemus : sed nullius personoe gratia vel clesise charitati oequeu. et causas luas couiiiiendare
    favore impietati assensum dabimus. De rege et indissolubili cura annectere poterunl. I.n hoceie-
    auteui, ut antea in litteris nostris accepistis, nim charissiriium fihum, ct fidum ..'oopcyatorem
    295 S. GREGORil VII PAP.E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. ,206
    sanctoeiRontanoeEcclesisepolissimum te demonstrare A ter dilectissime, et miti oratione animum fleclere
    poteris, si ejus statuta, quse a tramite sanctorum destinavimus, rogantes et ex parte beatorum apo-
    Palruin non recedit, amplexando fortiler el defen- stolorum Petri et Pauli, et nostra, per eos aposto-
    dcndo tenueris. Quod quidem prse caleris Longo- lica auctoritate commonentes, ut, si deinceps spem
    bardorum episcopis te oportet agere, ut sicut apo- in nostra fratcrnitate et dilectione habere volueris,
    slolica et universalis Ecclesia eam cui Deo volentc sine omni dilatione lalem personam regulanter lbi
    prseesse dignosceris, speciali graiia et honore subli- ordinari in abbatem procures, quaj huic ordini et
    mavit; ita.cum necessitas et causarum labor exe- offieiodecenter congruat, et caetera, quse necessitas
    gerit, in sodicitudine malris desudetacrius, quse"cha- et justilia monasterii exigit, ita corrigas etemendes,
    ritatis ejus et vicarise dispeusationis munus sorlitur ne fralrum ulterius ad nos referri querela debeat.
    opimius. Quod si denuo inhac reverentiam sancti Petri et
    Data Romse ni [iv] Kal. Julii, indiclione unde- nostram qualemcunque charitatem 'amicitiamque
    cima. confempseris procul dubio (quod nos inviti dicimus)
    EPISTOLA XIII aposlolicam in te severilatem et iracundiam provo-
    cabis.
    ADMANASSEM REMENSEM ARCHIEPISCOPUM. "
    Data Romoe secundo Kalendas Julii, indictioae
    (Anno 1075.) undeciina.
    Ne monachos Sancii Reniigii amplius vexet, el juxia
    canonicas sancliones abbatem ibi ordinundum EPISTOLA XIV.
    curet. AD BUGONEM ABBATEM CLILNIACENSEH.
    GREGORIUS episcopus servus servorum Dei MA- (Anno 1075.)
    NASSJE Remensi archiepiscopo salutem et apostoli- Vt liilerus suas ad Remensem arcniepiscopum
    cam benediclionem. admitlat, et monachos^Sancli Remigii tuealur.
    Si loci tui, fraler dilectissime, dignitatem, si of- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Hu-"
    licii debilum, si staiuta divinarum legum, denique GONIabbati Cluniacensi, salutem et apostolicam be-'
    si eam quam sanclae Romansc Ecclesioereverenliam nedictionem.
    el charitatem debes diligenler allenderes, profeclo Noverit sanctitas vestra hos fralres monachos
    rogatus et moniia sedis apostolicse rion tolies apud monasterii Sancti B-emigiiesse, quibus apud sedem
    tc frustrari permitteres; praaserlim cum gravis culpa apostolicam pro consolatione loci sui, quem Manas-
    sii in hujusmodi causa te monitoris vocem provo- ses Remensis archiepiscopus quotidie aissipat ac
    casse vel exspectasse. Nam qusecunque nobis e C confundit, diu commorantibus, non aliud ad prae-
    commissa dispensatione imminent, negligere quidem sens solatiumOpportunius exhibere potuimus, quam
    ea absque periculo noslro non possumus, nedum quod eidem archiepiscopo litleras pariter cum Istis
    voiuntate et sludio confundere securum nobis esse vobis redditas destinavimus ; in quibUs eum, si cum
    piiiemus : siquidem nieminisse dcbet prudentia tua, beato Pel.ro et Romana Ecclesia pacem sperare ve-
    quoiies domirius et prsedecessor noster Alexander lit, prsefatum monasterium regulariter ordi-
    venerandse memorise papa, et nos, tum per episto- nare, et in quiete dimittere multum rogamus et
    las tum per legatos, de causa monasterii Sancti admonemus; quas ut vestra charitasilli per ido-
    Remigii rogando et hOrlando te admonuimus, ne neum nuntium mittat, et nobis quidquid pro his
    loties apostolicam audieritiam fratrum clamoribus fecerit oblata primuni opportunitate resCribat, no-
    fatigari urgenle necessilate sineres, ne quemquam stra sollicitudo desiderat. Interim vero fratres istos
    ibi, cui sacri canones contradiceretit, in loco abba- desolationem loci sui videre fugientes benignitati
    tis apponeres, neu, bona monasterii ab usu congre- vestrse commendamus, quatenus de his tandiu cu-
    gationis auferendo, locum inopia dissipares; sed ram habere non pigeat, donec, miserante Deo, op-
    lalem ibi ad regimen abbalioe constitui regulariter tatam quietem in mouasterio suo eos habere posse
    procurares, cui nec in exterioribus providendi dili- " contingal.
    gentia, nec in spirituali moderamine religio deesset Data Romse n Kalend. Julii, indictione unde-
    aut scienlia. Quod cum ssepe lc facturum nobis per cima.
    legatos tuos promiseiis, necdum tamen adimplere EPISTOLA XV.
    curasti; sed, ut multorum relatione comperimus,
    de die in diem venerabilcm locum illum asperius ac ADOMNES CHRISTIFIDELESIN I.OMBARDIA.
    miserabilius traclas, et, ut detrimenta bonorum (Anno 1075.)
    lemporalium laceamiis, religiosas quoque fratrum Nunliat se excommunicasse Gotefredum, quod Si-
    moniace Mediolanensem ecdesiatn occupaverit.
    personas crudeli ac contumeliosa captione coarctas. Monet neei consenliant, el fidem defendunt.
    Undetui ipsius solertia perpendere potest quam gra-
    vis super hac re et te culpa et nos molestia mor- GREGORIUS episcopus servus servorum Dei. om-
    deat, quod apostolicsesedis aucloritas loco et fratri- nibus fidelibus sancti Petri apostolorum priricipis
    hus, quibus te jamdudum paternis affectibus consu- in Lohgobardia .toiii;iiOT"3titib"s, salutem et apostp-
    luisse decuerat, necdum erga' ter ad pacem et iicam benedictionem.
    quietem-prodessepotuit. Tentare tamen adliuc, fra- Scire vos -\'olo, fratrcs charissiuii, quoi & ",u-'*
    997 LiBEK PRIMUS. - EPIST. XVI. 298
    vestrum sciunt, quia in co loco positi sumus, ut, A i mereamini inimicos Domini conip:imere, et corda
    velimus nolimus, omnibus gentibus, maxime Chri- illorum ad posnitentiam provocare.
    stianis, veritatem et justitiam annuntiare compella- Data Romse Kalendis Julii, indictione undecima.
    mur, dicente Domino : Clama, ne cesses : quasi EPISTOLA XVI.
    tuba-exalta vocemiuam, et annunlia populo meo sce- AD GIRALDUM OSTIENSEM EPISCOPUM.
    lera eorum (Isai. LVIII); et alibi: Si non annunliave- (Auno 1075.)
    Miralur quod se certioremnon reddideril de synodo
    ris iniquo iniquitatem suam, animam ejus de manu ab eo coacta. Significul se episcopis, qui quere-
    lua requiram (Ezech. xxxm). Item propheta : Maie- buntur ab eo se deposilos, respondere modo non
    posse,et Ausciensemepiscopumte ubsolvisse.Jubet
    dictus, inquit, liomo qui prohibel gladium suum a Bigorritanum episcopumrcslitui, nisi alia crimina
    id
    sanguine (Jer. XLVIII), est, verbum prsediealiouis a in eo invenial.
    carnalium increpatioue. Hsecideoprselibavimus,quia, GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Gi-
    inter multa mala, quseubique terrarumfiunt,quidam IIALDO Ostiensi episcopo salutem et apostolicam bc-
    ministri Satanse, et preecones anlichristi, in Longo- nediclionem.
    bardiaetiamfidem Christiananiconanlur confundere, Miramur, et multum anxii sumus quod, cum
    et iram Dei super se provocare. Nam, sicut scitis, B semper consuetum et valde necessarium fue-
    Gotefredus [Gotifredus et sic infra] vivente Guidoue rit, ut, si quando legatus apostolicsesedis conciiium
    dicto archiepiscopo Mediolanensi, eamdem Eccle- in remotis partibus celebraverit, sine mora ad sui-
    siam, qusequoudam meritis gloriosissimsevirginis et nuntiandum omnia quoe egisset reverteretur, tua
    genitricis Dei Marise,nec non auctoritate clarissimi fraternitas post peractam synodum, in qua tot ne-
    doctoris beati Ambrosii inter cseteras Longobardo- gotia emerserunt, nec ad nos rediit, nec eum qui se-
    rum Ecclesias, religione, libertate, ac speciali [spi- cum est, considerata vel necessitate vcl nostra ex-
    rituali] gloria enituit, nuncquasi vilemancillam praj- spectalione, remisil.Nobis equidem gralum est quod
    sumpsit emere, sponsam videlicet Christi diabolo pro negotiis sanctse RomanoeEcclesioein Hispanias
    prostituere : et a catholica fide tentans eam scpa- profectuses; sed debuerat prudentia tua aut illum
    rare, nisus est Simoniacse haeresis scelere [eam] quem tibi adjunximus, aut aliquem qui synodo in
    maculare. Quod audiens sancta Romana Ecclesia terfuisset, quique omnia vice tua nobis rationabi-
    mater vestra, et totius Christianitatis, sicut scitis, liler expedire sciret, ad nos direxisse : quatenus,
    magistra, congregalo e diversis partibus concilio perspectis omnibus, confirmanda confirmaremus,
    multorum sacerdotum, ct diversorum ordinum con- (n et, si qiia mutanda vidcreutur, discreta ratione mu-
    sensu, fulta beati Petri apostolorum principis au- taremus. Licetenim in lilteris tuisaliqua nobis ges-
    cloritate, Golefredum fidei catholicee et legis Chri- lorum tuorum notitia apparuerit; vobis tamen ab-
    slianse inimicum excommuuicavit, et anathematis sentibus, nec aliquo qui pro vobis certa eorum quse
    jaculo una cum omnibus sibi consentientibus viderit et audierit assertione respondeat imprsesen-
    transfixit. Quam excommunicationem, quod etiam tiarum posito, plerisque, quorum alii injusie se ex-
    inimici Ecclesisenegare non possunt, sancti Patres . communicatos, alii inordinate depositos, alii imme-
    anliquitus censuere, et per omnes sanctas ecclesias rito interdictos conqueruntur, respondere causarum
    lotius orbis catholici viri confirmanl et confirmave- ambiguitate et respectu conservandse auctorilatis
    runt. Quapropter ex parte Dei omnipoteniis Patris, luse prohibemur. Non respondere vero, aut in lon-
    et Filii, et Spiritus sancti, et beatorum Petri etPauli gum tempus responsa differre, despectioni, ct, pro-
    apostolorum principum, monemus vos, fratres cha- pter prolongata pericula eorum qui sub ccnsura
    rissimi, hortamur atque prsecipimus ut nullo sunt, crudelitati imputatur. De causa eiiam Gui-
    modo prsedicto hseretico Gotefredo consentiatis, lielmi dicti Ausciensis [Ausiensis, Mulin. Auxiten-
    quia illi in hoc scelere consentire, fidem Christi est, sis] archiepiscopi, pro cujus restilutione nos postu-
    negare; sed quibus modis potestis, ut filii Dei, ei D lasti, tu ipse anxietatem quamdam nobis intulisli;
    resislite, et fidem Christianam, qua saivandi estis, cum ob id solum quia excommunicato scienier
    omnino defendite. Neque vos deterreat humana communicaverat, eum esse depositum, et tamen, in
    superbia; quia qui nobiscum est major estt examinatioiie ej'us de obj'ectis criminibus, prseter
    omnibus, et semper invictus; qui vult nos pro se. quod domnum et prsedecessorem noslrum Alexan-
    laborare, et coronam legitime cerlantibus, ut Apo- drum papam sibi ignovisse fatebatur, non eum ca-
    stolus promittit, tribuere. Solet enim dux noster. nonice se expurgasse, sedexpurgare voluisse dixisti.
    paucis et humilibus multos et superbos conterere,' Non parvam itaque super his omnibus sollicitudinem
    ct per ea quse sunt infirma miindi forlia quoeque habentes, tam tibi ipsi quam cseteris magna respon-
    confundere. Sic enim placuit, et sic decet coelestem dendi difficultate tenemur. Hoc tamen consulen-
    tibus fratribus et coepiscopis nostris et cardinalibus,
    et invictum principem. Omnipotens Deus, qui beato'
    inter cseteranos decrevisse cognoscas, ut prsefatus
    Petro oves suas specialiter commisit, et totius Ec-
    Ausciensis archiepiscopus, propter hoc solum quia
    clesise regimen dedit, vos in ejus dilectione corro- communicavit
    excommunicato, dejectioni subj'acere
    a
    boret, ut, ejusauctoritate peccatis vestris absoluti,, non debeat: ita tamen si de objectis aliis crimini-
    PATROL.CXLVIII. 10
    299 S. GREGORII VHPAIVE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 509
    bus ita se expurgare poferit, ut ncque in te suspi- A principem
    ] imitalus fuisse videatttr. Qttapropter ro-
    cio prodeat, nec infamia ad nos usuque perlingat: gamiis nobililatis vestreeprudentiam utet noslrosle-
    alioquin hujus rei diffinitionem ad noslram audien- gatos el fratrem nostrum prsedictum episcopum
    . liam serva. Pontium vero Bigorritanum dictum conveniatis, el per vos et ex parte noslra fratrem
    cpiscopum, quem simili de causa depositum esse vestrum altentius hortemini quatenus legatorum
    muntiasli, ad nos venisse cognoscas : sed honori nostrorum monitis debitse obedientise aurem incli-
    Huo providentes nulla querelis ejus responsa de- . net, et, quidquid juslitise sibi suggesserint, vel ex
    dimus. Attamen quia in paribus causis paria jura eis prsejudicio pergravari, nulla sibi ab liae Eecie-
    tenenda sunt, fraternitati tuse scribimus, ut, habila sia audieritia denegabitur. Si vero neutrum horum
    super his quse sibi intenduntur diligenti investiga- facere acquieverrt, et seritentram legatorum nostro-
    lione, si [lege nisi, HARD.]aliud quod canonica seve- rum de suspensione sui officii in eum promulgatam
    rilate puniendum sit, in eo crimen legali approba- firmabimus (545) (et durius contra eum, scilicet
    tione inveniri possit, officii sui restilutione non ca- usque ad interniciem [/"., internecionem], gladiurii
    reat. De csetero, quid nobis de cursu faligalioni tuee apostolicse indignationis evaginabimus), sicque fiet
    credendum sit, fraternitatem tuam, reperla primum ut ipse ct per eum plures alii expcriantur quaiftum
    opportunitale, per scripla nobis indicare non pi- hujus sedis auctoritas valeat. Inviii Cnirii ad lio&
    geat. compellimur, neque audemus hujusmodi prsesuni-
    Dala Romse Kalendis Junii, indietione undecima. ptionem dissimulare. Per Ezechielem nanique pro-
    EPISTOLA XVII. phetam sub interminatione nostri interitus impelli-
    mur dicentem : Si non annunliaveris iniquo iniqui-
    AD WRATISLAUM B0HEMLE DUCEM.
    taiem suam, ipsehtiquus in iniquitale sua morielur,
    (Anno 1073.) aulemejus de manu tua rcquiram (Ezeel:
    sanguinem
    Agit gratias quod legatos aposlolicm sedis benigne XXXIII); et alibi : Vte illi qui prohibet [forte dcest
    tractnverinl: eosdemautem a Rragensi [Pragensi]
    cpiscopo non liberaliter exceplos querilur. P.ogalnt gladium? sedest-locusignotus,HARD.]«6eoqui peccat,
    eum hortenlur obedire legalorum monitis. et incorrigibilis perseverat. Vos aiitem etdeliisetde
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, WRA- aliis sic agite ut temporalis vobis gloria a Domino
    TISLAO Bohemise duci, et fratribus suis, salutem et augeatur, et perpeluee beatitudinis abundantiani pfir
    apostolicam benedictionem. intervenlum apostolorum perenniter possidere pos-
    Quia ob devolionem et reverentiam beatorum apo- silis.
    stolorum Pelri et Pauli principum aposlolorum le- £r, Data Laurentii vm Idus -Julii, indictibne linde^
    galos noslros, Bernardum videlicet et Gregorium, cima. EPISTOLA XVm.
    qui ab hac sancta el apostolica sede ad vestraspar- ADMICHAELEM
    tes directi sunt, debitse charitatis benevolentia sus- IMPERATOREM.
    et ut vestram condecet : (Anno 1073.)
    cepistis, eos, magnificen-
    Dominicum falriarcham Venetimtid ettm ftsitiilut
    tiam, honorifice tractatis, omnipotenti Deo gratias cum eo agat deiis Jjum a monachis ejus.nomine
    agimus; proinde nostrse benevolentise vobis vicem acceperat. Cupidutn se ineundm pacis cum Ecclesia
    rependimus. Quoniam enim antecessorum nostro- Goiistanliriopolilana osteriAit.
    rum negligentia, et patrum vestrorum,'qui hoc GREGORIUS episcopus, serviis servorum Dei, Mi-
    fieri poslulasse debuissent, agenle incuria, aposlo- CHAELI Constaniinopolitano imperalori salutem ct
    licee sedis nuntii ad partes vestras raro missi sunt, aposloiicam benedictionem.
    quidam veslrorum, hoc quasi novum aliquid exisli- Quidam a veslris partibus monaclii venieiites ;
    mantes, et non considerantes sententiam Domini quorum unus Thomas, alter, Nicolaus vocabatur,
    dicenlis : Qtti vos recipil, me recipil: et qui vos sper- excellentise vestrse ad rios litteras detulere plenas
    nil, me spernil (Luc. x) : legatos nostros contemplui vestrse dilcclionis dtilcedine, et ea quam sanclse Ro-
    habent, ac proinde, cum nullam debitam reveren- JJ , manse Ecclesiseexhibelis non pai-va devolione. Quss
    tiam exhfbenl, non eos, sed ipsam veritatis scnien- nimirum, inter csetera nobilitalis veslrse verba,
    tiam sperniiiit. Unde, ut clarius luce patet, ejus eisdem monachis, de his quoeipsi viva voce in aure
    verilatis sentehtiam ad Cumulum suoe damnalio- nobis ex parte vestra relaturi essent, posse nos cre-
    nis adeo in sc exaggerant, ut merito, dum pusillos dere asserebant. Verum, quia personse non vide-
    Domirii scandalizarit, molas asinarias collo suspen- bantur tales quibus secure fidem possemus accorn-
    sas [deest habentes] in profundum perdilionis, nisi modare, vel per eos de tanlis rebus magnitudini
    resipuerint, prolabantur. Quorum fraler vester Lar- vestrse respondere, confrairem nostrum Dominicum
    mir Bragensis [Joramir, Mutin. Jarmirus Pragensis] patriarcham Venetise, Romanse Eeclesiseet imperio
    episcopus, olim noster amicus, his noslris legatis, vestro fidelissimum, ad vos studuimus mitlere, qua-
    Bernardo scilicet et Gregorio, ut auditu percepimus tenus ipse diligenier a vobis intelligat si in ea,,
    in lantum rebellis exslitit, ut (si ita est sicut dici- qiiam litteris vestriset viva eorumdem monacho-
    tur) Simonis magi vesligia conlra apostolorum rum secretius voce significastis, adhuc voluntato

    (34S) Uncis inclusa desunt in Mutin.


    501 LIBER PRIMUS.— EPIST. XX. 302
    perseveratis, et legatiOnis vestrse verba ad effectum ,A mode fiat cxpcdirc, ail ul colloquaittur una non sc-
    lum ipse et imperalor, sed eliam imperatoris uxor,
    perducere velilis. Nos autem non solum inter Ro- et alii. Rogat ut se fidelem prmbeat Romanm Ee~
    manam, cui licet indigni deservimus, Ecclesiam, et clesim, et ad limina aposlolorum veniat.
    filiam ejus Conslanlinopolitanam, antiquam, Deo GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei; RODUI.-
    ordinante, coucordiam cupimus innovare; sed, si FOSueviseducisalutemetapostolicam benedictionem.
    fieri potest, quod ex nobis est, cum Omnibus homi- Licet ex preeteritis nobilitatis tueestudiis clareat
    nibus pacem habere. Scitis enim quia quanlum an- te sanctse Romanse Ecclesise honorem
    diligere,
    tecessorum nostrOrum et vestrorum sanclse aposlo- nunc tamen quanto ipsius amore ferveas* quantum-
    licaasedi el imperio patrocinium concordia profuit; que cseterosillarum partium principes ejusdem amo-
    tantum deinceps nocuit quod utrinque eorumdem ris magnitudine transcendas, litterse tuoa nobis
    charitas friguit. Cselera igitur, quse preesentium la- transmissse evidenter exponunt. Quse nimirum inter
    tori secretius referenda commisimus, indubitanter cselera dulcedinis suse verba illud nobis videbantur
    poteslis credere, et per eum quidquid majestati ve- consulere, per quod et status imperii gloriosius re-
    stra3 placuerit secure nobis significare. gitur, et sanctse Ecclesise vigor solidatur, videlicet
    Data Albani septimo Idus Julii, indictione un- R ut sacerdotium et imperium in unitate concordise
    decima. conjungantur. Unde nobilitatem tuam scire volu-
    (540) Consiitutio qum facta est inter dominum Gre- mus, quia non solum circa regem Henricum, cui
    gorium papam septinmm, el Landulphum Rcncven- debiiores exislimus ex eo quod ipsum in regem ele-
    lanum principem.
    Heecest constitutio quam domiuuspapaGregorius gimus, et pater ejus laudandse memorise Henricus
    inter omnes Italicos in curia sua speciali
    conslituit cum Landulpho Berieventano principe, ct imperalor
    Beneventanus sibi firmiter honore me tractavit, quodque etiam ipse moriens
    quam pririceps ipse pro-
    misit in sacro Beneventano palatio, anno primo Romanse Ecclesise per venerandee niemoriee papam
    duodecima intrante mcnse Victorem prsedictum filium suum commendavit,
    ponlificatus ejus, die,
    indictione undecima. Si ab hora ipsa in- aliquam malevolentiam non observamus, sed neque
    Augusto, Christianum hominem, Deo auxiliante, odio
    antea princeps ipse fuisset infldeiis sanctse Romanse aiiquem
    vel habere voiumiis: cum Apostolus dicat: Si tradidero
    et
    ecclesise, papae ipsi, suisque suCcessoribus; tneum ita ul ardeam, et si dedero otnnes fe-
    si in aliquo queesisset minuere publicam rem Bene- corpus cullates tneas in cibos pauperum, charitatem non ha-
    Ventanam, aut aliquam iride absque nutu papse, vel
    alicui fecisset bens, nihil sum (I Cor. xm). Sed quia concordiam
    absque ordinatis [ordinationisj ejus^
    vel si invenerit studio, cum C istam, scilicet sacerdolii et imperii nihil fictum,
    inyeslitionem: aliquo nihil nisi purum decet habere, videtur nobis omni-
    aliquo homine intus aut foris civitatem Beneventa-
    no ulile ul prius tecum, atquecum Agnete impera-
    nam, faciendi aut recipiendi sacramenlum, aut in-
    vel si se aut trice, et cum comitissa Beatrice, et Rainaldo epi-
    veniendi divisiones; per per supposi-
    aut foris civitatem Benevcnla- scopo Cumano, et cum aliis Deum timentibus[su6-
    lam personam intus audi colloquar]. Nam sicut duobus oculis humanum
    riam studuerit qualicumque modo aut ingenio red-
    corpus temporali lumine regitur, ita his duabus di-
    dendi malum meritum, aut faciendi damnitatem in pura religione concordantibus corpus
    Romanse Ecclesisede gnitatibus
    cuilibet de fidelibus sanctse Ecclesise spirituali lumine regi et illuminari proba-
    ea quse ad fidelitaiem ejusdem sanctse Romanse ec- tur. De liis diligentius tractemus; quatenus, volun-
    ciesise egere usque modo; si se juxta domni apo- late nosira benc a vobis si rationes nostras
    inde cum coguita,
    stolici judicium non potuerit defendere, justas esse probaveritis, nobiscum consentiatis : si
    a
    fuerit appellatus, praBsenti amittat suum honorem. vero raliohi nostrse aiiquid addendum vcl subtra-
    Subscriptiones. hendum esse vobis visum fueritj consiliis vestris,
    Ego Joannes Portuensis episcopus recognosecns Deo consentiente, parati erimus assensum prsebere.
    subscripsi. ^ Quapropler prudentiam tuam rogamus ut in fideli-
    Ego Joannes Tusculanensis episcopus interfiii et tate beati Petri semper studeas crescere, et ad li-
    subscripsi. mina ej'us^ tum causa orationis, tuin consideratione
    Ego Ubertus Prsenestinus episcopus subscripsi. tantse utilitatis, non pigeat te venire, quatenus sic
    Ego Desiderius presbyter RomaneeEcclesiseinter- te in ulroque beaio Petro debitorem facias ut et in
    fui et subscripsi.
    praesenti et in futura vita ejus semper intercessione
    Ego Petrus cardinalis presbyter et bibliolhecarius
    gaudeas.
    sacrseRomanseEcclesiseinterfui et subscripsii Data Capuse Kalendis Seplembris, indictione in-
    EPISTOLA XIX. cipiente duodecima.
    ADRODULFUM SUEVLE DUCEM. EPISTOLA XX.
    (Anno 1075.) ADRAINAl.DUM EPISCOPUM CUMANUM.
    Ostendit se Henricum regetn odio non habere, auin (Anno 1075.)
    polius cuperepacetn cum eo inire; quod ul com- Dolet de ejus calamilatibus. Paralum se osienait ul-
    (346) Haec constitutio deest in cod. Mutinensi, sed ejus
    ' loco ponit jusj'urandum fidelitaiis quod esi
    infra post epistolam 21.
    505 S. GREGORII VII PAP^E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 504
    cisci injurias ipsi illatas. Hortatur ut Rotnam ve- A^.pro apostolorum servitio, secundario vero hac eliam
    causa conciliandm pacis cum Henrico, pro re, ut sibi et tibi Romam non «it pigrum ve-
    ' niat, tumcausa
    tumpro cpiscoporutn Longobardorum. nire, ul)i de concordia Romanse Eeclesiaj et regis
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, R.u- Yobiscum et cum imperatrice filia nosira dilectis-
    NALDOCumano episcopo salutem et apostolicam be- sima, cum Reatrice etiam, quse niultum et soepe in
    nedictionem. hoc eodem laboravit, sic loqui, sic inde tr-actaTe
    Leclis fraternitatis tuse litteris de adversitate et poterimus, ut ex parte nostra Omnia secura et
    contumelia quse tibi accidit, imo nobis el universoe quiela regi nuntietis, ut, si ltaliam eum intrare
    eliam sanctse Ecclesise, ex corde tibi compassi, ex contigerit, universa in pace invenerit. Te vero cum
    corde mcerore gravi sumus contristati: quo quippe episcopis Longobardise loqui mihi Tion displicet:
    etiam audito de nobis incognito, audilo de sacerdote, ne aliter vero cum illis communices, penitus provi-
    et [lioc est etiam, HARD.]iEgyptio graviter compate- deat prudenlia tua. Quid vero de illis disponendum
    remur, officii ctiam nostri debito condolere cdgere- sit, cum ad nos veneris determinabimus.
    mur; quid igilur de csetero, quam sanctse Romanoe Data Capuse [Romse], Kalehdis Septembris, indi-
    Ecclesise primum membrorum collocavimus ? quem ctione duodecima.
    ut fratrem dilectissimum dilectionis sinu fovemus? IB EPISTOLAXXI.
    Viscera compassionis, viscera doloris eximii, ut pro AltANSELMUM LUCENSEM EPISCOPUM.
    fratre charissimo aperimus. Cujus inauditi delicti
    (Annol075,)
    vindiclam, cujus novi sceleris poenam, pro tui et Ne investituram episcopatus ab Henrico accipiat.
    multorum -commodo, consilio-tuo facere disposui- GREGeRiusepiseopus,servusservorum Dei,ANSELMS
    mus; quia quanto melius tui sanguinis effusionis Dei gralia Lucensium electo episcopo, salulem et
    [fort., effusoris], lotiusque sui generis et patriee mo- apostolicam benediclionem.
    res et vitam novisli, lanto melius, quibus modis et Quoniam fralernitatemtuam sincersecharitatisaffe-
    quibus [forle, pmnis] facilius eogalur, consulere no- ctu et dileximus ct diligimus, quae tibi seu yerbis, seu
    bis poteris, ut tui et aliorum episcoporum infideles litteris super utiiilatevitse tuse scribere curamus, ut
    liujus exemplo deprimantur, et boni spe non dila- indubitanter accipias oporlet. Ulenim viam quaambu-
    tandi tanli et inauditi sceleris laetentur. Quod fa- les poslulasti libi notificaremus, nullam noyani, nul-
    cere, et nobis scribere, et an publice vel privatim lamexpediliorerii scimus ea quamnuperdilectionituse
    nos lisec velis exercere, usque ad feslivitatem sancli significavimus, videiicet te ab investitura episcopa-
    Martini ex obedientia volumus nullius Causa dimit- tus demanu regis abstinere, donec, decommunione
    Q
    tas. Ad ea quse de rege scripsisli, hsec acoipias. Tu cum excommunicalis Deo satisfaciens, rebus bene
    et diiectissima nostra filia Agnes imperatrix, quod compositis, nobiscumpaccm possit habere. Personse
    eum et sanctam Romanam Ecclesiam diligcre^/brJe, namque tales hoc opus conantur perficere, cliaris-
    diligerilis, HARD.],et nos pro ea, ex longo experti sima ulique filia nostra Agnes imperaliix, necnon
    sumus, sic novistis quid de rege sentiam, quid etiam et gloriosa Bealrix cum filia Mathildi; Rodulpiius
    de eo velim, ut nemo eo mundanis diliorem vohis quoque dux Suevise, quorum religiosa consiiia.sper-
    nielius (547). Novislis quidem, si bene forlasse me- nere nec possumus nec debemus. Quod si prafati
    ministis, quam soepeulrique dixerim quod eo reli- operis perfectio dilationem quacunque occasione,
    gione sanctiorem nullum vellem vivere; hoc scilicet contigerit habere, interca no.siras familiaritati poie-
    menle mecum versans : Si cujuspiam privati et ali- ris adhaerere Romse, el nobiscum seu adversita-
    cujus principis boni mores, vita e't reiigio honori tem seu prosperitatem communicare.
    sanctae Ecclesise exislant et augmento, quid illius Data Capuse Kalendis Septembris, indidione in-
    qui laicorum est capiit, qui rex est, et Romse, Deo cipienle duodecima.
    annuenle, fulurus imperator? Quod religionem sci- Jusjurandumftdelitalis quod fecil Richardus princeps
    licet diligere, bonos ex dilectione vera sibi adhibere, nj domino suo Grcgorio papa.
    res Ecclesiarum augmentare et defendere, teslis Ego Richardus Dei gratia el Sancti Petri Capuse
    mihi Deus sil, eum vellem et ex toto corde optarem; princeps, ab hac hora et deinceps ero fidelis sanetse
    quod eum velle aliter non speramus nisi malorum Romana; Ecclesise et aposlolicse sedi, et tibi domino
    consilia ut venenum vilet, bonorum vero, ut nobis meo Gregorio universali [venerabili] papse. In con-
    jain relatum est, acquiescai. De concordia vero in- silio vel in facto unde vitam aut membrum perdas,
    ler Romanam Ecclesiam et eum, si cum utilitatc vel captus sis mala caplione, non ero. Consilium
    utriusque vis aliquid disponere, sic sumas. Ducem quod mihi credideris, et conlradixeris ne illud ma-
    Rodulfum Longobardiam intraturum in hoc primo nifeslem, non manifestabo ad' tuum damnum, me
    Septembre audivimus. Efficias ergo principaliter sciente. Sanclse Romanse Ecclesise tibique adjutor

    (547) Obscurus sane locus; in quo videlicet, ut tum qualecunque nuncupasse pro regis Henrici tem-
    perfecle expressum foret id quodauctor dicere voluit, porali felicitate; quod statim sequitur aliud (hoc
    deesta!iquid,quod si suppleretentaremus,lemeritatis autem minime obscurum) pro ejusdem in virlutibus
    argui merito possevideremur.Hoctantumeasinterte- pietateque consummatione. EDIT.
    nebras nobis apparet, Gregorium hic benevnip yo-
    303 v- LIBER PRIMUS. — EPIST. XXH. 500
    ero ad tenenduni et acquirendum el defendendum A u carnis mortificanle [/., mortificatione]. Spiritualis
    isegalia sanciL Petri ejusque possessiones recta flile quippe vitoesi fueritis, hscrcdilate quidem regni ejus
    contra omnes homines, et adjuvabo te, ut secure et in oeternum ut filii fruemini, coheeredesChristi, hse-
    honorifice teneas papatum Romanum, terram sancli redes vero Dei. Unde omnem malitiam, simulationes
    Petri; et principatus nec invadere nec acquirere et invidias; omnesque detractiones vos deponere
    quoeram, neo eliam depreedari proesumam absque fraterna charitale commoli admonemus. Si quid
    tua tuorumquc successorum, qui ad honorem sancti autem contingit inter arma Saracenorum positis,
    Petri intraverint, certa licentia, prseter illam quam nolite pavescere ; sed quoliescunque pro Chrislo
    fu milii concedes, vel tui concessuri sunt successo- patimini, gaudete, ut in adventum giorise ejus gau-
    res. Pensionem de terra sancti Petri, quam ego te- deatis exsultantes. Fidelis quidem est sermo : Qui
    r.eo et tenebo, sicut statutum est, recta fide studebo suscitavit Jesum, suscitabit et vos (Rom. vm), si mor-
    irfcillam sancta Romana annualiter habeat Ecclesia. tui carne fuerilis, vita vcro Dei Spiiitu in adventu
    Omnes quoque ecclesias quse in mea persistunt do- suo ad glorioe suse communicationcm. Ineffabilis
    minatione, cuni earum possessionibus, dimittam in igitur gloriae spe tam fideli promissore confidentes,.
    tnam potestatem, et defcnsor illarum ero ad fitieli- membra vestra mortificate; morlem Christi cordi-
    tatem sanctse Romanse Ecclesise. Regi vero Henrico, B 1 bus vestris infigile, adversa omnia pro eo pati gau-
    ctim a te [ut a te] admonitus fuero, vel a tuis suc- dete, credentes cum Apostolo non esse condignas
    cessoribus, jurabo fidelitatem ; salva tamen fideli- passiones hujus lemporis ad fuluram gloriam, qum
    late sanctse Romanse Ecclesiee..Et si tu vel tui suc- revelabilur innobis (Rom. vm). Rixas ergo et con-
    eessores ante meex hac vita migravermt, secundum tentiones ut venenum vitate. Humilitatis discipuli,,
    quod monitus fuero a melioribus cardinalibus et cle- humilitatem indiiite; Christi vicem super vos ha-
    ricis Romanis et laicis, adjuvabo ut papa eligalur benti ex debito obedite : consili*, admonitiones ejus.
    et ordinetur ad honorcm sancli Petri. Hsecomnia vero amore amplecti insudate; scientes cum sibi,,
    suprascripta observabo sanctse Romanoe Ecclesise, Christo [cum ipso Chrislo; /brte^ut Christo, HARD.],.
    et tibi recta fide; et hanc fidelitatem observabo tuis qui pro vobis passus est, obedieritis, ejus vero prse-
    successoribus ad honorem sancti Pctri ordinatis, si dicationes, judicia ctiam ctim susceperitis, Christum
    niihi firmare voltterint investituram a te milii con- per omnia suscipietis; ait enim : Qui vos suscipit,
    eessam. me suscipit; qui vos spernit, me spernil (Luc. x),
    Actum Capuse vin Kalendis Oclobris, iudictione Aliter vero si feceritis, in Christum peccalis, Chri--
    duodecima. slum spemitis, Christi discipuli esse desinitis. Apo-
    EPISTOLA XXII. ' stoio resistilis, qui ail: Omnis anima sublimioribus
    ^1
    ADCARTHAGINENSES. potestatibus subdila sit (Rotn. xm). Cum ergo mun-
    (Anno 1073.) danis potestatibus obcdire preedicavit Apostolns,,
    Borlutur ut deponanl inimicitias, palienterqueferanl quanto magis spiritualibus, et vicem Christi inter
    impetus Saracenorum. Qumrilur quod Cyriacum Christianos liabentibus? Hsec, filii charissimi, ge-
    episcopuminjuriis affecerint..Hortatur ad pwniten- mens cogito, flens scribo, dolore cordis intimo vo-
    liam; sin minus, minaiur illis excommunicatio-
    nem. bis mitto. Pervenit quippc ad aures noslras, quos-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clero dam vestrum irreligiose in legem Christi [et] contra
    et plebi Christianse Carthaginensi salutem et aposto- Christum, Cyriaeum venerabilem fratrem nostrum,
    licam benedictionem. vestrum vero archiepiscopum et magislrum, imt)
    Gratia vobis et pax a Deo Patre et Jesu Christo vero vestri Christum apud Saracenos sic accu-
    Filio ejus unico, quigratuit» miserieordia vos con- sasse, j'urgiis detractionis sic lacerasse, ut inter la-
    fiormare in novum hominem in sui sanguinis effu-r trones numeraretur, verberibus nudus ceederetur.
    0 exemplum iniquum, vestri et universee sanctse
    sionedignatus est; eui semelmori et resurgerepla-
    cuit, ut vos carne mortificaret, spiritu vero vivifi- ] Ecclesisededecoris exemplum! Christus iterum ca-
    earetet Deo offerret;. cujus rei testimonium petra pitur, falsis accusatoribus et testibus condemnatur,.
    super quam ipse sedificavit dedit dieens : Christus inter lalrones numeratus verberibus ceeditur. A qui-
    setnel pro peccalis. noslris mortuus est, justus pro bus ? Qui ejus, dicuntur credere incarnationem, ej'us
    injusliS', ul nos offerret Deo , morlificalos quidem etiam venerari passionem , cseteraque ejus sancta
    carne, vivificalos autetn spiriiu (Pelr. m). De quo mysteria fide amplecti. Eslne super his tacendum ?
    etiam hoc modo Apostolus : Tradidit semetipsum an clamandum, et fletu corrigendum ?.Scriptum esl:
    ne cesses (Isa. LVIII).Alibi etiam preeceptum :
    pro nobis oblalionem el hostiam Deo in odoretn sua- Clama,
    vitatiis (Eplves.v); et idem alibi : Christus factus Nisi annunliaveris iniquo iniquilatem suam, sangui-
    esl pro nobisobediensusque ad mortem (Pliilipp. n). nem ejus de manu lua requiram ( Ezech. xxxm).
    Estoteergoimitatores ejus qui spulis pro vobissor- Necessitate igitur clamabo, necessilate oportet cor-
    didari seipsum in cruce positum, et cum Iatronibus rigere, ne sanguis vester de manu mea quoeralur, ne
    computatum pro peccatis vestris, voluit vulnerar-i, pro peccatis vcstris ante judicem tremendum, ante
    et sic finem sibi secundum carnem ponere, ut vos a j'udicem juslum et immutabilem aflligar. Viscera
    peccatis abliierct, debitores non carnis, spiritu facta igitur pietatis palernse, viscera misericordise super
    507 S. GREGORH VII PAP;£ OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 508
    vos hoc modo aperio; parlim quia ad nos vobis fa- A A turam gloriam, qum revefabitur in nobis (Rom. vm).
    cilis non cst transitus propter maris longa et peri- Nos igitur licet corpore absent.es, spiritu tamcn prse-
    culosa spatia, partim quia causam irse, causam do- sentes, mutuis litterarum consolalionibus, quotiens
    loris et malitise ignoro sic discutere, ut super his permittit opportunitas, insistamus, et oninipoteritem
    senlentiam determinem. Admpneo, et auctoritate Deum assidue deprecemur ut ips.e Ecoles"am Afri-
    apostolica prsecipio ut, sicut temeritatis vestree fce- canam, ex longo jam tempore Iaborantem, et divcr-
    tores et inauditss nequitise menteni noslram trislitia sarum perlurbationum fluctibus conquassatam, tan-
    nimia lurbaverint [turbaverunt], sic correctionis et dem dignetur respicere, dicentes cum Psalmista u
    pcenitentise odores redolentes mentein nostram in Exsurge,quareobdormis, Dotnine?Exsurge,etnorepei-
    lsetitiam mutent. Quod si non fecerilis, gladio ana- l-asnosusque infinem. Quare facieni tuam averlis, obli-
    lliematis vos juste percutiam, et sancti Petri et no- visceris inopim ttosirm, et iribulationisnostrw? (Pial.
    stram super vos malediclionem emittam. XLIII.)Nos autem, sicut debemus, fiaternam tibiper
    Data Capuee xvn [deest xvn] Kal. Oclobris, indi- omnia compassionem exhibentes, litteras costras clero
    ctione duodecinia. ctpopulo tuodirigimus,ut ipsi,omni simuitate depo^
    EPISTOLA XXHI, '
    sita, te ut spiritalem patrem venerenlur.
    ADCYRIACUM CARTIIAGINENSEM EPISCOPUM. B I Data Capuse xvn Kalendas Octobris, indictiono
    (Anno 1075.) undecima [legendum, ut in aliis, duodecima. Sic ct.
    Laudat ejus constanlmm, quia patienter luleril Sarace- hi Muiin.].
    norum et malftrum Chrislignorum injurias, el prm-. EPISTOLA XXIV.
    sente Henrico (548) rege qrcthiationes habere nolue^
    rit. Hortatur ad perseverantiani. Deiim precatur ADBRUNONEM EPISCOPtlM VERONENSEM,
    pro Ecclesia Africana.
    servus servorumDei, CYRIACO (Anno.1075.)
    GREGORiusepiscopus, Commendtilejus erga se obsprvantiam. PoUwelur pal>-.
    Carthaginensi episcopo salutem et apostolicam be- lium, si Romam...... veneril, affirmalque regem a se.
    nedictionem. amari. ;
    Visis fraternitatis tuee litteris, fralcrnam de mo- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Bitu-
    lesliis quee a paganis et a pseudofiliis Ecclesieetuse KOSIepiscopo Veronensi salutem ct apostolicani be-
    tibi inferuntur coriipassionem exhibuimus. Perpen- nedictionem.
    dimus enim te duplici certamine fatigari, ut et oc- Litteris fraternitalis tuae susceptis cvidentcr in-
    cultas Christianorum insidias patiaiis, et a Sarace- telleximus quod dispensationem nobis crcditam de-
    norum persecutione non solum sustentationem hu- n sideres nos irreprehensibiliter gererc, et rcligioriis
    manee fragilitatis, sed ipsam fidem perdere misera- tuse preces nobis et sanclse Ecclesise necessarias de-
    biliter exigaris. Quid enim aliud est sacerdotem ad votissimas Deo fundere. Qua in re aperte monstra-
    imperiuminundanse potestatis legem Dei infringere, tur quanto amOre quantaque dcvotione beatuni Pe-
    nisi fidem ejus negare? Sed Deo gralias! quia in trum venereris, cum nos licet indignos obsequiis.
    medio nalionis pravee et perversse fidei tua con- Ecclesise suse deputatos tanta dilcctione amplecli
    stantia velut luminare quoddam omnibus adeo in- videaris. Qui enim dominos diligit, in servos quam-
    notuit, ut proesentalus regise audienlise polius defi- vis minimos dominorum dilectionem transfundit.
    nires diversis cruciatibus affici, quam prseciiiiente Quam utique dileclionem tuain inliis quse a nobis
    rege contra sanctos eanones ordinationes celebrari. exposlulaBti, id est in pallii concessione, ad prse-
    Sed qttanto pretiosior esset religionis luse confes- sens non recompensamus : quia antecessorum.
    sio , si post verbera quee tuuc sustinuisti, errorem nostrorum decrevit auctoritas nisi prsesenti per-
    eorum ostendendo, et Chrislianam religionem prse- sonse pallium non esse concedendum. Unde si fra-
    dicando, usque ad effusionem ipsius animse perve- tcrnitas tua apostolicse sedis privilegiis munita ad
    nisses? Quod licet hujusmodi studiis fraternitatem nos venerit, honorem, quem Romani ponlifices
    tuam non ambigimus ineumbere, et pro testimonio p antecessoribus tuis contulerunt, nos tibi, Deo con-
    veritatis, quantum ad te, usque ad detruncationem cedente, conferenius. Sicut enim RomanseEcclesioe.
    membrorurn devenisse; tamen devotionem tuam debitum honorem impendi a cseteris Ecclesiis, ita
    'semper ad meliora provocantes exhortamur ut para- unicuique Ecclesise proprium jus servare desidera-
    tum te semper exhibeas, sicut de Domini consola- mus. Volumus etiam lunc praesentisetuse ostendere
    tione lsetificari, ita et de tribulatione non frangi. quam sincero amore regiam salutem diligamus,
    Multseenim sunt tribulationes justorum ; sed de his quantumque cirea ejus honorem et secundum Deum
    omnibus liberabit eos Dominus. His artibus, quibus -et sseculum invigilare desideremus, si ipse Deo de-
    crevit, sancta reparatur Ecclesia; hanc nobis hsere- bitum honprem studuerit exsequi, et formam sancto-
    ditatem sancti Patres reliquere, scilicct ut per niul- rum regum, omissis puerilibus studiis, sapieriler
    tas tribulationes intremus in regnum Dei." Gravis; imitarL
    quidem pugna, sed infinita suni praemia. Nonenim Data Capuse vm Kalendas Octobris, indictione
    sunt condignm passioms hujus lemporis ad superven- duodecima.

    (548) Nomen hoc non legitur in epistol.secontcxtu.


    509, LTBERPRIMUS. - EPIST. XXVII. 51C
    EPISTOLA XXV. A veslrse interrogalioni, aliis quia iiilenti sunms, pau-
    Ap 1IERLEMBALDUM MEDIOLANENSEM. cis respondere disponimus. De sociis ilaque illius
    excommunicati, qui accepta pecunia ad vos redire
    (Anno.1073.)
    voluut, et de filiis quorum patres, aut-'de patribus
    Nwrat Normannos in dissidio perseverare, el Hen- filii ipsi Gotefredo auathematizafo adhse-
    ricum regem litteras liumUilatis plenas ad se mir quorum
    sisse, nec se de Beatricis et ejus ftlim Malkildis rent, atque de iis quorum correctioncm sinc pecu-
    religione dubitare. Hortatur ul pro defensione Ro- niee attributione ficri non vultis, erga quos lamen
    tnanmecclesiwviriliter agat. clemeutes vos existere monemus, si qui vestroe parti
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HEU- se applicare cupiunt, vestrsa prudenfiee, ut-melius
    LEMBALDO Mediolanensi militi salutem et apostolicam scilis et valelis, disponendum committimus. Qui-
    benedictiouem. cunque autem horum erroris sui poenitentes ad
    Sciat prudentia lua nos, Deo miserante, sanos et nos venire_reniedii gralia desideraverint, benigne se
    Isetos, nou sihe magna sanctae Ecclesise ulilitate suscipi atque misericarditer tractari uoverint. Epir
    apud Capuam demorari. Nam Normanni, qui ad scopos proeterea inimicum.vestrum fulcire conantes
    confusionem et periculum reipublicse et sanctse non multum metuatis, cum Beatrix ac filia ejus
    Ecclesise unura fieri meditabantur, in perturba- B Mathildis, Romanee Ecclesioe penilus faventes, cum
    tione in qua eos invenimus nimis obstinate perse- quibusdam maximis regni proceribus laborenl
    verant, nullo modo, nisi nobis volentibus, pacem. nostrum atque regis animum firmiter unire; contra
    habituri. Si enimdiscretio.nostra sanctae Ecclesiaj quem quidem nullum odium neque debemus neque
    utile approbaret, ipsi jam se nobis humiliter sub- volumus exercere, nisi, quod absil! diyinse religioni
    didissent, et quain solent reverentiam exhibuissent. contrarius voluerit existere. Quem nimirum regem
    Henricum regem praeterea scias dulcedinis et obe- cmnino confidunt voluntati nostree de caeteris eccle-
    dienlise plena nobis verba misisse, et talia qualia siaslicis negotiis salisfacere, prsesertim de vestrQ.
    neque ipsum neque antecessores suos recordamur nostrse dispositioni assensum praebere. Denique
    Romanis pontificibus misisse. Quidam eliam ex Gregorium Vercellensem episcopum, quoquo ho^
    majoribus fidelibus suis promittunt nobis, ex parle nestqpacto. yales,.st.ude libi conciliare : quianostra;
    sui, eum de causa Mediolanensis Ecclesise sine du- ex loto jussioni se profitetur parere. De csetero ita-;
    bro consilio nostro, obedire. Quantum enim sibi que confortamini in Domino el in polentia virtulis
    possimus prodesse, vel quantum, si adjutorii. manum ejus, precibus.et eleemosynis ac puritale cordis in-,
    subtraliimus, obesse, cito te speramus apertissime co- P dulgentiam illius postulantes, quatenus votum
    gniturum, et Deumnobiscum esse et nobiscum operari nostruni ac veslrum ad perfectum perduceredignetuj'.
    evidenter prebaturum. De comitissa Beatrice nullo. Daia Capusa vn Idus Octobris, indiclione duode-
    modo dubitandum putamus quin ipsa et filia ejus cima,
    Mathildis, in his quse ad Deum pertinent, et religio- EPISTOLA XXVII.
    nem sanctse Ecclesise, fideliter se erga nos habeant. AD ALBERTUM AQUENSEM E^ISCO.PLM.
    Tu igitur, omnino confidens in Domino et in matre
    t'.:a Romana Ecclesia, viriliter age, conforlatus in (Anno 1075:)
    Ejus religionem, de qua aliquando dubitarat, com-
    Domino et in polentia virtutis ejus, sciens quia mendal. Ilortaiur ul Simoniacos oppugnet el Her^
    quanto vobis gravis nunc insurgit perturbationis lembaldo auxilium prmstet.
    tenipeslas, tanto poslmodum, Deo favente, jucun- GiiEGORius episcopus, servus servorum Dei, AL-
    dius arridebit serenitas. BERTQAquensis Ecclesise electo salutem et apo-
    Data Capuaev Kalendas Octobris, indictione du.o- stplicam benedictionem.
    dccima.. Pervenit adaures noslras, unde aliquantulum de-
    EPISTOLA XXVI. religione tua dubitavimus, te videlicet illius excom
    „ municati. Gotefredi interfuisse ordinationi. Sed
    ADEUMDEM.
    postquam teslimonia. eorum qui nobis verum solent
    (Anno 1075.)- dic.ere, fideli relatione te excusare studuerunt, non
    Monel ut cutn excotntnunicalis resipiscentibus, de.. solum de te non dubitavimus, sed ad reparandum-
    quibus se consuluerat, benigneagut, quos se eliam MediolanensisEcclcsise matris tuae honorem zelum
    benigneexceplurum pollicelur. Horlalur ne tneluat habere intelleximus.
    episcoposejus inimico faventes, cum speret regetn- Qua in re quantum nobis re-
    ejus c.ausamjudicandqnl sibi permissurum. Suadet- ligio tua placeat, evidentibus indiciis probabitur, in
    ut Vercellensemepiscopum sibi conciliet.
    quibuscunque Romanse Ecclesise necessitas tua.
    GREGORIIJS episcopus, servus servorum Dei, HER- auxilium requisierit: in nullo siquidem magis defei-
    LEMBALDO Mediolanensimiliti salutem efcapostolicam lorem sanctum Petrum et nos religio tua potest sibi
    benedictionem. facere, quam si conlra Simonem magum, qui Ec-
    Pise sollicitudinis studio in defensione fidei san- clesiatn beati Ambrosii venalitatis suse miserabiliter
    clseque religioms restauratione doncc occupatus veneno infecit, scuto fidei et galea saluiis armatus
    fueris, legationes luas libenter audire, teque abunde nobiscum preelieris; et si Herlembaldostrenuissimo
    a Ijuvare voluntas non decrit. Multiplici quideni Christi militi, in his quse ad Dei cullunt et ad reli-
    512
    5« S. CREGORII VII PAP^E OPERUM PARS I. — REGISTRUM.
    co-.
    gio;nem sanctse Ecc.esise pertinent manum auxilii A Vobis, et omnibus qui Christum venerantur,
    universalis mater
    P"eestiteris. Est ctiam quod prudentiam tuam sanctse gnitum est quod Romana Ecclesia
    £ postolicee sedi nihilominus commendabit, si ipsam sit omnium Chrislianorum. Quaelicet ex eonsidera-
    saluti debeat invi-
    .Simoniacam hseresim, sicut laudabiliter jam coepit, tioue officiisui omnium gentium
    tamen et quodammodo privatam
    usquequo de ecclesia sua omnino evacuetur, stu- gilare, specialem
    duerit oppugnare, et clericos a turpis vilse conver- vobis sollicitudinem oporteteam impendere. Verum,
    nostrorum charitas
    salione ad castitalis munditiam revocare. Haec quia negligentia antecessorum
    tua medite- illa friguit quae antiquis temporibus inter Roma-
    itaqiie sanclitatis studia mens quotidie
    fama de te nobis ex nam Ecclesiam et gentem vestram fuit, in tantum
    tur, quatenus quod, innotuit,
    tuorum consideralione a nobis, plusquam gentes quse sunt in fine muiidi,
    operum probetur. Age igi- Christiana religio inlcr
    mater Romana Ecclesia vos extraneos fecislis, quod
    tur, ut universalis sancla
    multiim
    in te quasi fidelissimo filio eonsoletur, et viclis vos ad maximum detrimentum devenit. Unde
    catenis mortis liberationis manus vobis necessarium est ut de salute animarum ve-
    [lege vinctis] strarum studiosius admodum cogitetis, et niatrem
    porrigatur. iilii re-
    Data Capuse m Idus Octobris, indictione duodc- vestram Romanam Ecclesiam sicut legitimi
    B cognoscatis, et eam devotionem quam antiqui pa-
    cima.
    rentes vestri sibi impenderunt, vos quoque impen-
    EPISTOLA XXVIII. daiis. Nostri autem desiderii est non soium de libe-
    AD GUILIELMUM PAPIENSEM EPISCOPUM. ratione animarum vestrarum curam velle habere,
    '(Anno 1075.) sed etiam de salvafione patrise vestrse sqHicilius jn-
    Ejusdem fere argumenti. Unde, si verba nostra sicut decet devoti
    vigilare.
    GREGORIUS episcopUs, servus servorum Dei, Gui- , gloriam et honorem in prsesenti et in
    receperitis
    LIELMOPapiensi episcopo salutem et apostoiicam ful.ura vita obtinebitis.
    Qnod si aliter, quod non
    benedictionem.
    speramus, feceritis, et ad sonum exhortationis no-.
    Lilteree fraternitatis tuse nobis directoe, simulque strae aurem debitse obedienlise non inclinaveritis,
    Herlembaldi Mediolanensis verba, evidenter osten-
    non noslroe incurise, scd vestree poteritis culpae.im-
    dunt quod tu sanctae apostolicse sedi eam quam
    putare, si quid periculi patrise vestrae contigerit,
    debes Velis obedientiam fideliter exhibere, et exhor-
    Coetera, quse de salute et de honore vestro tracta^
    tationibus nostris, sicut decet, parere. Sed nihil
    mus, magna ex parte confratri.nostro Constanlino
    est quod fraternitali tuse promptius inj'ungamus, _
    Turrensiarchiepiscopovobisreferendacommisimus,
    nihil estquOd te libentius facere velimus, quam si At cum
    legatus noster, quem, Deo annuenle, de
    Ecclesiam tuairi, grcgemque tibi cOmmissum, ab hes-
    proximo mittere disponimus, ad vos venerit, volun-
    resibus quoe in sancta Ecclesia pestifere videntur tatem nostram pleniler vobis significabit, et qupd
    pullulare, pastorali vigilantia studeas defendere, et gloriae et honori vestro condecet apertius enar-
    contra eas omni annisu totisque viribus, sanctorum rabit-
    Patrum munitus puctoritatc, ardentius insurgere, et Data Capuse undecimo Idus Oclnbris , indiction
    ciericos a turpis vitae conversatione ad castitatem duodecima. ".
    revocare. Hoc etiam scias, te admodum matri luse
    EPISTOLA XXIX bis.
    RomariseEcclesiae commendabilem facere, si prsefato
    IIENRICI REGISROMANORUM ADGREGORIUM PAPAM.
    Herlembaldo, in his quse nostro consilio, imo omni-
    (Anno 1075;)
    potentis Dei timore operatur , manum adjutorii veniam pctit, quod invqserit res ecclesiasii-.
    prsestiteris, et inimicis sanctse Ecclesise bellum Dei Supptcx cas, et ecclesias vendiderit. Rogat ul sua auclori-
    secum prseliaturus, viriliter restiteris. Studeat igi- tate Simoniacam labem ab omnibus ecclesiis, et in
    lur pruderitia lua sic se in hujus sollicitudinis partem primis a Mediolanensi, extirpet; seque ponlifici in
    fortem vigilantemque impendere, ut quod ex pro- omnibus obsecuiwum promiltit,
    missionibus luis aceepimUs, certis rerum exsecuiio- D- Vigilantissimo et desiderantisslmo [ desideratis-
    nibus implendum fore probemus. sinio ] domno Papoe GREGORIO apostolica dignitate
    Data Capuseterlio Idus Octobris, indictione duo- coelitus insignito HENMCUS ROmariorum Dei gralia
    decima. rex debiti famulatus fidelissimam exhibitlonem.
    EPISTOLA XXIX. Cum enim regnum et sacerdotium, ul- in Christo
    ADJUDICES rite administrata subsistant, vicaria sui ope semper
    SARDINIJE.
    indigeant, opprtet nimiium , domine mi et pater
    (Anno 1075.)
    Horlaiur ul erga Romanam Ecclesiam eorum paren- amantissime, quatenus ab invicem minitiie dissen-
    lum cxempla secuii obedienlesse exliibeant : dicil- tiant, verum potius Christi glutino conjunctissima
    que setnulta legato qucm ad eum mittit, referenda indissolubiliter sibi cohsereant. Namque sic et non
    imposuisse. aliter conservatur in vinculo perfectae charitalis el
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, MA- pacis, et Christianee concordia unitatis, et ecclesia-
    RIANO Turrensi, ORZOCCO Arborensi, item ORZOCCOsticae simul slatus reiigionis. Sed nos qui, Deb ari-
    Calaritano, CONSTANTINO Callaurensi, judicibus Sar- nuente, regni aliquafidiu jam sortimur miriisterium,
    et fioridrem -
    dinise, salutem et apostolicam benedictionem. sacerdotio, ut oportuit, per oirinia jus
    315 LIBER PRIMUS.--EPIST. XXXI. 514
    non exhibuimus legitimum : quippe nobis a Deo da- A coerceas, et quod, Romana Ecclesia testante, de im-
    tse poteslatis vindicemnon sine causa gladium por- munditia clericorum statuit, neque gratiam neque
    tavimus, nectamen inreos, utj'ustum foit, judicia- odium alicujus, constanti auctoritate in Ecclesia tua
    ria illum semper censura evaginavimus. Nunc au- preedicando exerceas. Caeterum pro amore. sancli
    tem, divina miseratione aliquantulum compuncli, et Pctri, cujus limina preesenlium portitor requisivit,.
    in nos reversi, peccata nostra priores vestrse indul- studeat religio lua viscera pielalis sibi aperire, in
    gentissimse paternitati nos accusando confitemur; quantum cum salute animse suse videtur tibi posse
    sperantes de vobis in Domino ut apostolica vcstra fragililati suse condcscendere; quatenus non poeni-
    auctoritate absoluti justificari mereamur. Heu cri- teat eum tanti ilineris laborem subiisse, sed gau-
    minosi nos et infelices! partim pueritiee blandientis dcat, quod diu quaesivit, scilicet sancli Petri mise-
    instinctione, partim potestativee nostree etimperiosae ricordiam per nos juxta votum suum impetrasse.
    potentiee libertate, partim etiam eorum, quorum se- Data Capuse decimo scptimo Kalendas Decembris,
    ductiles [seductilia] nimium secuti sumus consilia, indictione duodecima.
    seductoria deccptione peccavimus in coelum et co- EPISTOLA XXXI.
    ram vobis, et j'am digni non sumus vocatione vestrae ADLANFRANCUM CANTUARIORUM ARCHIEWSCOPUM.
    filiationis, Non solum enim nos res ecclesiasticas in- B (Annol073.)
    vasimus, verum quoque indignis quibuslibet et Si- Reprehendit quod paliatur Arfastum [Arfatum, et sic
    moniaco felle amaricatis , et non per ostium sed infra] quemdam contra Alexandri prmdecessoris
    sui decreta sancti Eadmundi abbalim molesliutn
    aliunde ingredientibus, Ecclesias ipsas vendidimus, exhibere. Monet ut sua vice ejus audaciam com-
    et non eas ut oportuit defendimus. At nunc, quia pescat, el regem Guilielmum exoret, ne ullum ei
    soli absque vestra auctoritateEcclesias corrigere non favorem prmslet. Quod si Arfastus parere con-
    ut etiam de nostris tempserit, jubet eum et Balduinum abbalem sedem
    possumus, super his, omnibus,
    vestrum Una et consilium et auxilium obnixe quaeri- aposlolicam ad eorum contenliones dirimendas
    petere.
    mus : vestrum studiosissimeprseceptum servaturi in GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, LAN-
    omnibus. Et nunc in primis pro Ecclesia Mediola- FRANCO Cantuariorum in Anglia archiepiscopo salu-
    nensi, quse nostra culpa est in errore, rogamus ut tem et apostolicam benedictionem.
    vestra apostolica districtione canonice corrigatur, et Non minima admiratione dignum ducimus qua
    exinde ad cseteras corrigendas auctoritatis veslree fronte, qua mente Arfastum dictum episcopum san-
    sentenlia progrediatur. Nos ergo vobis in omnibus , ctae Romanse Ecclesiae illudere, et beatse memoria;
    Deo volente, non defuerimus, rogantes idipsum sup- Q Alexandrum preedecessorem nostrum ejusque dc-
    pliciter paternitatem vestram, ut nobis alacris ad- creta contemnere patiamini. Prudentiam quippe ve-
    sit clementer in omnibus. Litteras nostras non post stram ad plenum cognoscere nos non latet, san-
    longum tempus cum fidelissimis nostris habebitis ; ctam Romanam Ecclesiam jure a Deo dato sibi de-
    ex quibus nostra, quaeadhuc diccnda restant, Deo fendereEcclesiarum, sacerdotum, episcoporum con-
    dante, plenius audietis. secrationes; et a nullo sumpta liccntia debere et
    EPISTOLA XXX. posse celebrare, suis et preebuisse, et Deo annuente
    GREGORII AD GEROARDUM SALZBURGENSEM EPISCOPUM.prsebituram firmissimam etiam in hoe defensionem,
    (Anno 1075.) qui Romam venerint, et sedis apostolicse consilium
    Arguit quod clericos non coerceat. Monet ut id fa- ct auxilium petierint. Quibus Arfastus dictus epi-
    ciat. Commendalprmsentium latorem. scopus, qua nova audacia resistat, nisi forlasse
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, GEBO- ista : Ponam sedemmcam ad Aquilonem , et ero si-
    ARDO [GEBEARDO] Salzburgensi episcopo salutem et milis Allissimo (Isaim xiv) , ignoramus. Ad quod
    apostolicam benedictionem. cliam dilectio vestra super his sileat, non mini-
    Si ea in vobis , quam speramus [quam in vobis mum miramur. Verum , quia de vobis non- aliter
    sp3rabamus], erga nos dilectio flagraret, prius ad D quam de nobis dubitamus, fraternitatem vestram
    nos vestreequam nostrae ad vos lilterse pervenissent; confidenter deprecamur ut vice nostra Arfasti nu-
    cum id faciendi facilius vobis per plures ad limina gas penitus compesc'alis, et sancti Eadmundi abba-
    apostolorum venientes, quam nobis per unum hinc tiam contra decretum decessoris nostri inquietari
    ad vos proficiscentem occasio conferatur. Nos tamen nullo modo sinatis. Qui etiam cum eumdem abba-
    hisalutati officium saiulationis impendimus , et, tem in presbyterum ordinari Romae fecisset, ipsum,
    quam solemus, dilectionis tibi sinceritatem exhibe- et monasterium cui prseest, in tutelam apostolicse
    mus. Sed est unde fraternitatem tuam negligentise sedis accepit. Unde injurias illius in nos redundare,
    merito argui putamus, quod de castitate clericorum, dissimulare non possumus; praesertim cum ad de-
    sicut nobis relatum est, preeceptis Romanse synodi, spectum auctoritatis nostree eas sibi irrogari per-
    cui interfuisti, inobediens usque hodie videaris. Qua pendimus. Unde etiam Guilielmum regem charissi-
    jn re.tantum de te, admirantes gravius dolemus,_ mum, etunicum filium sanctse Romanee Ecclesiae,
    quantuni te illud sollicitius operari sperabamus. precibus nostris et vice nostra super his admonere
    Unde apostolica te auctoritate admonemus ut cleri- dilectionem vestram precamur, et ne Arfasti vanis
    cos tnos qui turpiter conversantur, pastorali rigore persuasionibus acquieseal; in quo sua singularis pru-
    §R> S. GREGORIIVII.PAPyE OPERUM PARS I. -^ REGISTRUM. 516
    dentia supva modtitn diminuta et contracta ab oni- -i A dam privilegium, qupd beataj recordalionis praede-
    nibtis cogiioscitar. Si verp Arfasto [Arfaslu.s] con- cessoris nostri Alexandri nomine titulatum inveni-
    I^ra.haacreealcitrare abhinc tenlayerit, aposlolica mus : quod nimirum ratum non esse manifestissi-
    auctoritate sibi,et Balduino alibati praecipiteut sedem mis deprehendimus.- indiciis, corruptione videlicet
    apostolicam adhsec dcterminanda petant. Latinitatis, nec non et diversitate canonicae auctori-
    Data adSanctum Gcrmanum, duodecimOjKalen- tatis. Congruenti igitur ratione, neque vetusrobo-
    das. Decembris,, indictione dupdecima,, rare, neque nostro nomine novum dignum duxir
    mus imprsesentiarum componere : quia quse sunt
    EPISTOLA XXXII.
    ADARALDUM CARNOTENSIUM EPISCOPUM. justaet.piapostulat ecclesiastica regula. Cum enim
    Dordonensis [Dertonensis. et sic infra] Ecclesia, cu-
    (Anno 1073.)
    iJl nd curain sum abbatim , remolo alio intruso ab- jusparochiae adjacetiSj operante superna clementiaj
    ba-.le,restiiual quemdam Isimbardum, si nulta alia canonice faerit ordinata, tunc quidem, comite vita;
    culpa invenial cum privaluni, nisi quod Hifiroso- ex consensu ej'usdem sedis episcopi, proficuse uiili-
    lymam devolionis cqusa profeclus fuerit. tatis privilegium. vestree necessitaji providebimus
    QREGQRiusepiscopus, servusservqrum.Dei,ApvALDo canonica auctoritate suflultum. Quod si, peccatis
    ;
    [AnsAi.Do]Carnotciisium epispopo salutem el apo- * exigentibus, eadem ecclesia canonice non fuerit or-
    siolicam benedictionero. dinaia, tunc etiam muninime, quo juste valebimus,
    Prsesentium.portilor Isimbardus abbas monasterii vobis omnino solatiabimur. Quia vero persona vestii
    Sancti Laodomarii [Launomari, Mutih. Audomari] electi, licet honestis proedita-videatur moribus, ad
    ad aposldlicanl ycniens sedem, nostris questus est abbatjs tamen officium, cum setate tum etiam cor-
    auribus se praefatse abbaiise carere obcdientia, nulla poris infirmitate, nobis visa est. debilis,, utpotes.
    interveniente culpa , nisi, quia, divino succensus quem oportet pro omnibus solliciludinem gerere,
    amore, perrexit Hierosolymam; a qua dum r.ediret, eumdem electuin monuimus a preelatione desistere,
    invenit quemdam abbatem nomine Guidonem, suse si se invalidum fratrum opporlunitatibus perspexerit.
    prselatum abbatise, ut audivimus, non simili prosdi,- non posse sufficere : cui tamen, quoad prmfuerit, iu
    tum religione, nequeab alio [forle, ab illo, HARD.] mo- ej'usdem religionis, tenore perseverantes, inqua ve-t
    nasterio regularjter sumptuin. Frgternitas ergolua ster vos defunctus instiiuit pater, debitam reveren^
    studeat pia inquirere soliicitudine , et istius remor tiam exhibete. Cseleri quoque monachi vestri coih
    lionem, et illius ordinationem; alque si in hoc ali- gocii, per cellas ab eodem patre vestro eonstructas,
    qua uon inveiiitur culpa , nisi profectio ad Hiero- Q ut vobiscum sint.unanimes, eidemque v.estro abbati
    solymam (quod quideca ducimus toleranduni), ac reverenter obediant, auctoritatepreecipimus aposto-^..
    sollicitius et religiosius eo yalet in regiminefratrum, ljca. Quia. epistolare compendium multa, quoe fra-t
    iste utique restituatur, ille vero dejiciatur. Quod tribus vestris intimavimus, vestree fraternitati notifi-i
    si et iste aliam commisit culpain quse eum a care non.patitur, quse huic epislolse desunt praedicti
    regimine juste remoyeat, et ille religiosius isto in fratres auribus vestris viva voce narrabunt.
    admipistratione pervigilat, ordinatioque ejus repe^ Data Argentese iv Kalendas Decenibris, indictione
    rialur legitima; hunc quidcm Isimbardum nobis tua duodecimq.
    fralernitas cum litteris remittat, et ille in suo loco, EPISTOLA XXXIV.
    permaneat. Si vero illius promQlio Simoniaca sorde ADREMEDIUM LINCULNIENSEM EPISCOPUM..
    inveuitur foedata,.lunc siquidem ille sine mora de-,
    (Anno 1075.)
    ponatur a regimine fratrum, ct alter ei regulariter Arcel homicidam a sacri attaris tninisterio : concedit
    substituatur. Quiquid autem tua religio super utri- lamen illi, sipmniteniiatn egeril, ut slipendiis Ec-.
    usque causa expleverit, lilleri.s tuis innexum nobis, clesim ali pbssit ,
    studeat faQere nolum. GREGORIUS episcopus, servus servnrum Dei, REME-
    Data Argentese [Argentace, et sic infra], v Kalendas.. D DIOLincolnensi in AngUa episcopo salutem et apo-
    Deceinbris, indictione duodecima. stolicam benediclionem. .
    EPISTOLA XXXIH. Latorem praesentium, quem fraternitatis tueelitte-
    ADFR.ATRES MONASTERII BBAT.EMAIlL*t ree homicidio maculatum nobis denunliaverunt,
    (Anno 1075.) nulla sanctorum Patrum auctoritas concedit uiteiius
    Privilegium sui prmdecessoris, quia falsum esse cen- sacris altaribus ministrare, nec nos decet constitu-
    sebat, nec viill confirtnare, nec aliud concedere. tioni illius,
    Ipsutn electutn abbalem, sibi rdoneum non visum,• quod absit! assensum prsebendo canonum
    a se monkum fuisse signifwat ut a prmlalione de - statulis contraire. Tua tamen religio, si eum pro
    sistat: jnbel tatneti ut interim eiobediant. commisso crimine perspexerit-dignum Deo exhibere
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, fratri- fructum poenitentise, hoc sibi misericordiler provi-
    bus monaslerii beatse Mariae,siti in episCppatu Dor- deat, ne slipendiis ecclesiasticis careal, atque,-pau-
    doncnsi, salutem et apostolicam benedictionem. pertate pusillanimis factus, divina postponat pree-
    Veniens ad nostram praesentiam frater Benedi- cepta : licet namque sacerdotium nullo pacto un-
    ctus, quem post obitum patris Uberti religio vestrai quam mereatur recipere, dignum lamen est conse-
    sibi prajesse elegit in abbatcm, delulit nobis quod- qui euni aliquod beneficium ab apostolica sede. Ab-
    '
    317 LIBER PRIMUS. — EPIST. XXXVL 318
    solutionem proeterea peccatorum tuorum, stcut ro- A cussi, illi ulterius bbtcmpcrare rccusabunt;. Haee
    gasti, auctoritate principum apostolorum Petri et idco, frater charissime, vigiiantise tuse inlimare cu-
    Pauli fulti, quorum vice quamvis indigni fungimur, ravimus, quatenus ea prsedicto regi insinuare, et
    tibi mittere dignum duxhnusj si tamen bonis operi- exhortando, el rogando, mpdisque omnibus incui-
    bus inhoerendo, et commissos excessus plangendo, care studeat,utetpreefatam Matisconensem, aliasque
    quantum valueris , corporis tui habitaculum Deo Ecclesias canonice concedat ordinari. Tibi ergo,
    mundum templum exhibueris. Quod autem preca- maxime heec idcirco injungimus, quia prudentiam
    tus es nos tibi j'ubere, quatenus possis scire unde tuam magnam esse, et regia familiaritate uti co-
    nobis serviendo nierearis placere, hoc polissimuin gnovimus. Si qua autem quse dieenda erant a nobis
    prsecipimus, tuis videlicet juvari orationibus, ut prsetermissa sunt, hsec ingenii tui acumeri injungat*.
    compotes simul mereamur gaudiis perfrui perenni- Itaque in hac persecutione labora, ut et Dei grar
    bus. tiam, et nostram benevolcntiam promerearis.
    Data Terracinse iv Nonas Decembris , indictione Daia Piperni n Norias Decembris, indicticne d^o-'
    duodecima. '
    decima.
    EPISTOLA XXXV. , EPISTOLA XXXVI.
    ADRODERICUM B
    [ROCLENUM] CADILONENSEM EPISCOPUM.
    ADIIUMBERTUM LUGDUNENSEM EPISCOFUM.
    (Anno 1075.) '
    InPliilippum Francorum regem invehilur ecclesia- (Anno 1075.)
    rum vetiditoremet deslructiirem, quem ab eo moveri Mandat ut ab
    vult ul canonice episcopos etigi permittat. " ipso vel ejus snffraganeis electus Ma-
    tiscoriensiseliam cotttra regis voluniatem ordinetnr^
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, RODE- et, si renueril ordinari, cogalur.
    RICO[ROCLENO] Cabilonensi episcopo salulem et GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Huai-
    apostolicam benedictionem. BERTO Lugdunensi archiepiscopo salutem et aposlo-
    Inter ceeleros nostri hujus temporis principes qtii licam benedictionem.
    Ecclesiam Dei perversa cupidilate venundando
    Clamor Matisconensium clcricorum pervenit ad
    dissipaverunt, et Matrem suam, cui ex Dominico
    houorem et reverentiam an- nos, Ecclesiam suam, j'am multo tempore pastore
    prseccpto debuerant,
    cillari subjections penitus conculcarunt, Philippum viduatam, detrimentum non modicum sustinere.
    enim regum Francorum eleclionem [forte,
    regem Francorum Gallicanas Ecclesias in tantum Dicunt
    suo consensu factam velle impedire. Uude,
    •oppressisse certa relationedidicimus, utadsummum C sine]
    tam detestandi hujus facinoris cumulum pervenisse quia ipse in praesenti anno per quemdam militem
    videatur. Quam rem de regno illo tanto profecto suum, nomine Albertum,[p9rt., Albericum, ut in
    lulimus molestius.quanto elprudentia, et religione, superiore episloia, et sic in Mutin.], Romanam ve-
    et viribus rioscitui' fuisse potentius, et erga Roma- nientem, se consilio nostro omnino acquiescere
    nam Ecclesiam multo devotius. Et nos quidem tam promisit; studuimus confratri nostro Rodino [Ro-
    nostras dirigere litte-
    generalis nostrse cura sollicitudinis, quam ipsarum cleno] Cabilonensi episcopo
    dsstruclio ecclesiarum, vehementer accenderat ut ras, ut ipse, nostra ifunclus legatione, preefatum
    in tftm'audaces sanctae religionis excessus severius regem conveniat, quatenus ipse oblatse nobis me-
    animadvertere debereinus. Sed quoniam, anteactis mor promissionis suee, electionem Matisconensium
    sed eum quem debet assen-
    diebus, per familiarem suum cubicularium, videli- nonsolumnonimpediat,
    cet Albericum, ad nostri censuram judicii et vitam sum prsebeat. Qui si, in duritia sua permanens, ne-
    necessitati hujus Ecclesisecompati, neque exhor-
    corrigere et Ecclesias ordinare firmiter nobis re- que
    spondit, rigorem Canonicorum interim exercere ^ationi nostroe parere voluerit; prsecipimus aposio-
    distulimus. Hujus ergo promissionis fidem in Ma- lica auctoritate ut fraternitas tua neque pro odio
    tisconensi Ecclesia pastoris regimine diu desolata, . neque gratia alicujus dimittat quin electum ab cis
    et ad nihilum pene redacta, in primis volumus ex- Augustodunensem Landricum archidiaconum epi-
    periri; ut scilicet Augustodunensem archidiaconum scopum seu per te seu per suffraganeos tuos ordi-
    unanimi.cleri et populi consensu, ipsius etiam, ut nare studeat, si tamen auctoritas sanctorum Patrum
    audivimus, regis assensu electum, episcopatu dono probatur sibi non obviare. Si vero ipse hunc ordi-
    gratis, ut decet, concesso, Ecclesise preeficipatiatur. nem suscipere renuerit, et infiexibilem se exliibue-
    Quod si facere noluerit, indubitanter noverit nos rit, volumus ut cum episcopo suo vim sibi inferas,
    hanc. Ecclesiee ruinam nequaquam diutius toleratu- eumque ad recipiendum episcopalem qrdinemvigi-
    ros, et ex auctoritate beatorum apostolorum Petri lanti studio atque pastorali rigore consiringas. Quod
    et Pauli duram inohedientise contumaeiam canonica si fraternitas tua in hac causa negligens fuerit,
    austeritate coc-rcituros. Nam aut rex ipse, rcpu- procul .dubio tu motum apostolicoesedis incurreSi et
    diato turpi Simoniacsehseresis mercimonia, idoneas ipsc, si ad nos venerit, Deo consenliente, a nobis
    ad sacrum regimen personas promoveri permittct, ordinabitur.
    aut Franci pro certo, nisi fidem Christianam abji- Data Piperni n Nonas Decembris, -indiclio-
    cere maluerint, genaralis anatheniatis mucrone per- ne xti. . -
    51* S. GREGORII VII PAPJl OPERCM PARS I. — REGISTRUM- 320
    , ; EPISTOLAXXXVII. ALgularis et egregia fuil adstricta eliarilas. Gujus rei
    ADAI.DILASIAM COMITISSAM.. fidem et indicium ex benevolentia domini etante-
    cessoris nostri Alexandri papee satis percepissCpo-
    (Annoi073.>
    ac loca comme- les, qui petilionibus tuis non unquam,. sine sua et
    Ejus religionem pietatem ergasacra
    morai, et ad tneliora semper peragenda hortatur.. filiorum sanclee Rhmanse Ecclesise sollicitudine et
    Duorum monasleriorwn protectionem ei commen- laboreeondescendit, et; ad signum intimsedilectio-
    dat. nis, quod laicse personee tribui non consuevit, mi-
    GREGORICS episcopus,, servus servorum Dei, AEDI- tram quam poslulasti direxit. Neque vero nos in no-
    IKSIJE[ADELASIJE] comitissee salulem et apostolicam. stris temporibus tantai dilectionis' gratiam, provi-
    benedictionem» dente Deo,. labefactari volumus : imo si quidestin
    Quanquam noverim te sacris locis et eorum re- quo, comitanle j"ustitia, firmius congUitinari valeal,
    Hgiosis habitatoribus spontanea volunlate te ferrc hoe noslra apud Deum solliciludo impetrare valde
    subsidium, exhortari te tamen et admonere curavi desiderat. Attequidem erga apostolicam reveren-
    ut in majusmeliusque excrescas; et quod ultro tiam, quam sis in votis constans, quam in promissis.
    facere consuesli, nostro praecepto-etbeati Petri au- perseverans, non modo pro dignitate, verum etiam-
    ctoritale jam studiosius. exseqnaris.. Ad koGenim pro salute tua.fideliter oportet attendere : scriptum
    tibi aDomino ethohoris dignitas etpotentiae ampU- est enim : Vovete,et reddite (PsaL LXXV). Quse au—
    tudo concessa est, ut in suo suorumque servitia tem illa vel qualia sint, a tui ipsius conscientia sa-
    expendatur, ot tu, eis carnalia tua, lib.enter impar- tis te commonitum esse putamus. Causas vero efc
    tiens, de spiritualibiis eorum participium merearis.. negotia-,, quee, Ih partibus illis ad audienliam-
    Quamobrem curse tuae et defenskmi Frucluariense discussionemque Jegatorum nestrorum perlata, pec--
    coenobium et ejusdem congregationis fratres alten- catis impedientibus, congrua determinatione diffinirL
    tius eommendamus, ut eis et opem-consilii etprae- non poterant, sicut oflicii noslri cura nemine nos-.
    sidii firmameutum contra- omnia infestantium gra- rogante compellit,, ad eum queni justitia. postulave-
    vamina impendere studeatis, ut et pro salutc rit finem,. adj'uvante DominOi perducere procurabi
    animae tuae orationes. eorum apud Deum fruclifi- mus.Porro quseipsi inde slatuerunt, interim:donec-
    cenu Pari quoque modo Clusini monaslerii abba- ad nos negotia perferantur, immola manere volu-
    tem, el ipsius eoenobii, res vigilantiee tuse tuendas mus, atque apostolica auctorilate prsecipimus>Deus,
    ac protegendas committimus, quem sub gravi tri- autem omnipotens, qui bonorum omnium dator efS
    bulationum fasce laborare audivimus. Neque te a-P auetor est, talem vos in votis vestiis efcactibus esso
    bonse inlentionis inccpto alicujus gratia aut prse- faciat, ut cum ante coelestes judices, videlicet Pe-
    mium defleclat rquia qui perseveraverilusqueirifimtn trum etPaulum, infuturo examine veneritis, nullas
    hic salvus erit (Malth. x). Haectibi^.fiUacharissima, vos in illorum oculis, nisi quoe remuneratione digna-,
    paucis ineulcareet injuugere statuimus, utad boni sit, conscientia denotare et ostentare valeat.
    operis exsecutionem te promptiorem redderemus, Data Romse xvi Kalendas, Januarii,. indictione-.
    et,' ut dicitur, currentem incitaremus: quatenus duodecima»
    Deo devota, et bonis actibus, et Dei servorum pro- EPISTOLAXXXIX.
    tectioni invigilans, illam promittentis Domini mer- AD'WOZELINBM MAGDEBURGENSEM ARCniEPISCOPUM,
    cedem valeas adipisci: Qui recipit prophetamin nor ETALIOS.,
    mine proplielm, mercedem prophetm accipiet: el qui (Anno 1075..)'
    recipit juslum in nomine jusli, mercedemjusti acci- Querilur beltum inter eos et Henricum regem exorlum?
    piel (Ibidem). fuisse. Jubet eos ab armis desistere, donec per le-
    Data Seciae seplimo Idus Decembris, indictione galos suos causatn contentionis cognoscat.
    duodccima. GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, WOZE-
    EPISTOLA XXXVIII. D LINO[VOZELONI] Magdeburgensi archiepiscopo, BUR-
    ADWRATISLAUM DUCEM BOttEMIjE. CDARDO Halberstadensi episcopo, et LETONI [TOTONI]
    (Anno 1075.) marchioni, cseterisque Saxonise principibus, salu-
    Commendat ejus in apostolicam scdem observantiam. tem et apostolicam benedictionem.
    Confirmal ea qum prmdecessor Alexander II ei Quanta violenlia quantaque fratrum impulsione
    Iwnoris qratia tribueral. Hortatur ad promissorum
    •conslantiam. Potticetur in illius ditione qum a le- universalis Ecclesisemultis perlurbationum fluctiJms
    igatis definiri non poterunt, se definiturum. concussae, et pene quasi quodam naufragio pericli-
    •GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, WRA- tatse, onns et regimen suscipere sum coactus, oe-
    TisLAoduci Bohemise, salutem etapostolicambene- cullum vobis et inauditum esse non credimus. Testis
    •dictionem. enim mihi est conscientia mea quam imparem me
    Longa jam temporis intervalla transacta sunt ex tanlo ponderi judicaverim, et quanta sollicitudine
    <quo«t nobilifas tua beato Petro apostolorum prin- nomen apostolicse'dignitatis evitare concupiverim.
    -cipi non modicaedevotionis animum spopondit ct; Sed quoniam via hominis non in manu ejus, sed
    studiiim, et tibi in apostolica sede inter caeteros; illius est dispositione a quo grcssus hominum diri-
    principcs larga benignilas, pree multis ctiam sin-• gunlur, impossibile mihi fuit contra divinam voJuri-
    321 LIBER PRIMUS. — EPIST. XLII. 322
    tatem concepta vota defendere. Unde mihi sollicite AL.que Deb opitulante religiosissima consummatione
    vigilandum atque pensandum est qualitcr ea quse Quapropter, si contigerit gloriosam matrem vestram
    ad profectum ecclesiaslicsereligionis et salutem Do- boc tempore Romam redire, toto cordeadmonemus,
    minici gre^is attinent, adj'uvante Deo, annunliare et imo rogamus charitatem vestram, ad visitationcm
    fideliter administrare valeam ; urgente me prae om- aposlolorum cum eadem veriire, nisi forte aliquid
    .nibus.,tumeo timore ne susceptse me apud super- instet quod vos non preetermillenda necessitate de-
    nuin judicem negligentia dispensationis accuset, lineat. Praeterea litteris quas IV Kalendas Janua-
    -tum debito amore apostolorum principis, qui me ab rii nomine vestro suscepimus, quod nobis visum
    infantia mea sub alis suis singulari quadam pietate est congruum jam per nostrorum apicum legationem
    nutrivit, et in gremio suse clementisefovit. Verum respondisse confidimus. Omnipotentis Dei miseri-
    •inter ceeteras eurarum anxietates ea nos maxime «ordia, quse fidelessuos jiigiler circumdat et prote-
    ;sollicitudo coarctat, quod intervos et Henricum re- git, assidua vos benignilale dignetur cuslodire, at-
    ;gem, vestrum "videUcet deminum, lantam discor- <quepost huj'us vitaecursum animam tuam eethereo
    •diam et tam inimica studia exorta esse cegnovimus, regno componcre.
    ut exinde inuUa homicidia, incendia, deprsedationes DalaRomsein Nonas Januarias, indictione duode-
    *cclesiarum et pauperum, ac miserabilem patriae 'S-eima.
    vastitatem fieri audiamus. Qua de re regi misimus EPISTOLA XLI.
    AOORZOCOR JCDICEM CALARITANUM.
    -exhortantes, et ex parte aposlolorum Petri et Pauli
    <eumadmonentes, ut interim sese ab armis et omni (Anno 1074.)
    Monelul de causa quamei commiserat, communicalo
    •belloruminfestatione eontineat, doncc tales ad eum cumcmleris Sardinim judicibus consiiio, sibi quid
    .ab apostolica sede nuntios dirigamus, qui tantae i visumfuerit inlra annum respondeat.
    dissensionis causas et diligenter iriquirere, et GREGORIUS episcopus, scrvus servorum Dei, ORCQ-
    annuente Deo ad pacem et concordiam sequa va- ZOR[ORZOCCO] judici Calaritano Sardiniaeprovinclae
    leant determinatione perdncere. Alque ilidem vos salutem et aposlolicam benedictionem.
    exoralos et aposlolica auctoritate commonitos esse Litteras tuas accepimus, in quibus te ad nos vel-
    volumus ut ex vestra parte omni motione sopita, le venire continebatur. Nobis itaque placet ut ve-
    easdem pacis ariducias observetis, neC aliqua occa- nias, et cum omni securitate; postquam ad l.ttus
    «ione nobis cum Dei adjutorio adstruendae pacis im- nostrum veneris, eundo et redeundo per fines ter-
    pedimenlum opponatis. Cum etenim (ut scilis) no- ree nostrae te migrare posse nullatenus tibi dubitan-
    •bismentiri, saciilegium; deserere justitiam, animse Q dum csse scias. Preeterea admonemus prudentiam
    sit naufragium ; neminem vestrum dubitare volu- tuam ut dc causa quam per archiepiscopum Con-
    «IUS quin super hac re, verilate discussa, quidquid stantinum Turrensem hoc in anrio a nobis Capuse
    sequum videbilur, providente Deo, decernere, et consecratum libi mandavimus, cum cseteris Sardi-
    stabili pactione Studeamus efficere; et quamcunque nise judicibus Ioquaris ; et, firmiter inter vos com-
    partem injurias et cenculcal* justitiae violenliam municato consilio, quidquid vobis inde cordi et
    pati cognoverimus, illi procul dubio, oinni timore et animo sit, celeri.nobis responsione notificatc; scien-
    respectu personalis graliee posthabito, favorem, et tes quoniam, nisi in hoc anno certa nobis super
    apostolicee auctoritatis preesidia conferemus. hac re ratione respondeatis, nec amplius vestra re-
    Data Romse xm Kalcndas Januarii, indiclione sponsa quaeremus,nec tamen ulterius jus, et hono-
    duodecima. rem sancli Petri irrequisilum relinquemus.
    EPISTOLA XL. Data Romsedecimo seplimo Kalendas Februarii,
    ADCOMITISSAM MATniLDEM. indiclione duodec ma.
    (Annol074). EPISTOLAXLII.
    Lwlatur de ejus.erga sedemaposlolicatnobservantia. ADSICARDUM AQU1LEIENSEM ARCHIEPISCOPUM.
    Hartaturut perseveret,ac ad visitanda beatorum9- D (Annol074.)
    postolorum limina una cum matre venial. Indicit concilium ad depravalosprincipum et prmla-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, MA- lorummores corrigendos. Monet utuna cum suf-
    TniLDiegregieeindolis puellsesalutem et apostolicam fraganeis ad id prmstiluta die accedat.
    benedictionem. GREGORiusepiscopus, servus servorumDei, SICAR-
    Quia serenitatis vestrselilterse apostolicae sedi di- DOAquileiensi fratri et coepiscopo salutem et apo-
    rectse eamdem leslatse sunt dileclionem principi stolicam benedictionem.
    aposlolorumbeatissimo Petro bonitatem luam prom- Non ignorare credimus prudcntiam tuam quanfis
    ptam esse exhibere, quam Jesu Christo Dominono- perturbalionum fluctibus Ecclesia sit usquequaque
    stro vas electiouis sanctus Paulus coapostolus ej'us concussa, et pene desolationis suoe calamitatibus
    usque ad mortem ferventissimo amore studuitcon- narifraga ct submersa sit facta. Rectores enim et
    servare, gaudii repleti immensitate , omnipotenti principes hujus mundi singuli quaerentes quse sua
    Deo quas possumus reddimus gratias. Sed noverit sunt, non quseJesu Christi, omni reyerentia concul-
    prudentia vestra honestis inceptis, religiosisque in- cata, quasi vilem ancillam opprimunt, eanique cqn-
    choationibus,opus esse honestiori perseverantia, at- fundere, dum cupidilates suas explere valeant, mxl-
    523 S. GREGORII VII PAP^E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 524
    latenus perlimescunt. Sacerdotes autem, et qui re- A \. gante superna clementia, commode ac reverenter
    gimen Ecclesise accepisse videntur, lcgem Dei fere exercere valeamus. Intueri autem et diligenter vos
    penitus postponentes, et officii sui debitum Deo et oportet attendere quoniam quicumque miles, domi-
    commissis sibi ovibus subtrahentes , per ecclesias- no suo in praelio properante , se subfp»axerit;' non
    ticas dignitates ad mundanam' tantum nituntur glo- modo gratiam sibi labefactare, sed accepti beifefieii
    riam, et quse speciali dispensatione multorum uti- commodum merito sibi corruisse dignoscitur/ Hoc
    iitalibus , et saluti proficere debuissent, ea aut ne- igitur exemplo appareat qui ex Vobis, imo quarii
    gligunt, aut infeliciter in pompa superbiee et super- omnes sitis fideles Christi milites ; et ad divina ag-
    fluis sumptibus consumunt. Inter. haec populus, nul- mina tam prompta volunlate et studio vos conferre
    lo preelatorum modcramine, nullisque mandatorum studete, ut, post adeptam in Christo -victoriam, pa-
    frenis in viam juslilise directus ; iniOj eOrum qui riter vobis et de virtute factorum et abundantia
    prsesunt exemplo, quoecunque noxia , et quee Chri- preemiorum gloriari liceat. Sub eadem etiam aucto-
    stianise religioni sunt conlraria edoctus, ad omnia ritate et determinatione omnes abbates Longobar-
    :pene quse nefaria sunt proni et studio corruentes , dioead praefatum concilium invitamus, nuliariique
    Ghrisliaiium nomen, non dico absque operum ob- in hac obediehlia fictitiam excusationem praetendere'
    servantia, sed pene absque fidei religione gerunt. ]g admonemus atque prsecipimus;
    Quapropter, confidenles in misericordia Dei, conci- Data Romee octavo Kalendas Februarii, indictiov
    lium in prima hebdomada quadragesimse adunare ne duodecima;
    disposuimus, quatenus huic tanto periculo , suffra- EPISTOLA XLIV;
    gante divina clementiaj cum commUni consilio fra- ADIERIMORUM BRAGENSEM EPISCOPUM.
    trum aliquod solalium et remedium invenire valea- (Anno 1074.)
    mus, ne nostris tempt ribus irreparabilem Ecclesiae Reslituitepiscopo Bragensi suspenso redittis episcb-
    uinam desiructio' einque Videamus. Ideoque et ve- . palus,ut, omnipostposita morai cumlegatisepisco--
    stram fraternitatem rOgamus, et ex parte beati Pe- pi adversarii siii sanctorum aposiolorum limina
    adeat. Commemoratse fralri ejus duci scripsisse.
    iri apostolorum principis admonemus, ut in preeli- ul Moravensem episcopum et suos legatos Romam
    bato tcrinino vestram nobis proesentiam exhibeatis , millatt
    convocalis una yobiscum, tum per ha;c nostra tum GREGOBIUS episcopus servus servoium DeiJERO-
    par vestra scripta, vestris suffraganeis episcopis : ut MIROBragensi [pro Pragensij HARD.et sic infra] cpi-
    tanto tutius tantoque fimiius ad subsidium eccle- scopo.
    siasticae libertatis et religionis accingamur, quanlo Quanquam inobedientia tua et culpa, quam in
    ttberius alque vicinius consiliis vestrse prudenlice , C < contemptu legatorum sanctoe Romanse Ecclcsise
    aliorumque confralrum frequentia et provida con- „ perpetrasti, preces tuas , te absente et nondum ja-
    suliatione circumdamur. ralo satisfacere, recipi non meruit; tamen ne ex
    Dala Romoenono Kalendas Februarias, indictio- apostoUca, licet justa,- districtione absentationis tuae
    ne duodecima. moram vel occasionem diulius defendere possis y
    EPISTOLA XLIII. necessitatem qua te urgeri in epistola tua conque-
    stus es, et impedimentum ad nos veniendi reinove-
    ADSUFFRAGANEOS ECCLESI.E MEDIOLANENSI3. re
    • . decreyimus. Itaque prajsenli auctoritate tibi re-
    (Anno 1074.) stituinms et tenenda concedimus qusecunque a le-
    Ejusdem argumenii. gatis nostris, Bernardo videlicet et Gregorio , prse*
    GREGORIUS episcopus, servus servorumDci, omni- ter episcopale officium tibi interdicta sunt : quo-
    bus episcopis Mcdiolanensts ecclesise suffraganeis , niam le exspoliatum rebus Ecclesiae tuee, inopia re-
    videlicet Brixiensi, Cremonensi, Rergamensi [Bergo- rum necessariarum, obedientiam debitse satisfactio-
    mensi], Laudensi, Novariensi, Eporediensi, Tauri- nis non posse exsequi (sicut supra diximus) conque-
    nensi, Albensi, Astensi, Aquensi, Terdonensi [Dcr- rendo excusas : atque hoc idem fratii tuo Wratislao
    lonensi] , et cseteris quibusdam , salutem et aposto- D duci per epistolam nostram notiflcavimus, admo-
    licam benediclionem, quibusdam pro meritis. nentes eum ut de consuetis decimis et redditibus
    Non incognitum vobis esse credimus , in Roma- Ecclesiae tuae nihil in potestate sua tibi denegari
    na Ecclesia jamdudum conslitutum esse ut per sin- patiatur aut subtrahi. Admonemus igitur, et ex par-
    gulos annos, ad decorem et utilitatem sanctse Eccle- le apostolorum Petri et Pauli, et nostra per eos
    sise, generale concilium apud sedem apostolicam apostolica tibi auctoritate prsecipimus ut, nullis ex-
    sit tenendum. Nos itaque hujus celebritatis hoc in cusationibus absentiam tuam ulterius defendens, iri
    tcmpore causam valde nccessariam considcrantes , Ramis palmarum apostolica adire limina non prae-
    in prima hebdomada quadragcsimse synodum , an- termiltas; cognoseens fratrem tuum a nobis esse
    nuente Deo, Romoecelebrare disposuimus. Ad quam commonitum ut Joannem Moravensem episcopum
    omnes vos, et apostolica auctoritate proesen- ilidem ad nos yenire commoneat, et ex sua parte
    tiam vestrarii exhibere commonemus atque prse- tales ad nos nuntios dirigat, quibus in nostra pos-
    cipimus : quaienuS uria vobiscum, et cum alia fre- simus examinatione"diflinire dissensionum causas.
    quentia vestri ordinis, officii nosi.ri debitam sollici- Interim vero de possessionibus Moravensis episco-
    tudinerii in divinis et ecclesiasticis causis, suffra- patus niliil te tangere volumus et prsecipimus, ne
    5215 LIBER PRIMUS. — EPIST. XLVII. 326
    et ipse aliqua molestiarum excusatione prajsentiama A fluentia dilectionis Romana Ecclesia valentiam ve-
    suam conspeclui nostro subtrahat. Prseseriptum ve- stram jamdudum recepit, et quam speciali charilalo
    ro terminum adventus tui, tu ipse ita maiure fra- vestram familiaritatem dilexit. Neque enim se cOu-
    tri tuo duci indicare curato, ut Moravensem cpi- decet oblivisci promissionis qua Deo se, ante corpus
    scopum et suos legatps una tecitin ad apostolieami aposloiorum principis Pciri, praeserite venerabili
    sedcm dirigere possit. antecessore nostro Aiexari'di'o papa, et episcopis,
    Daia Romai secundo Kalendas Februarii, indiclio- abbatibus plurimis, atque diversarum gentium niul-
    ne duodecima. litudine quartim non est riumerus, obligavit ut, qua-
    EPISTOLAXLV. cunque hora necesse fuisset, vestra manus ad di-
    niicandum pro defensione rerum sancti Petri non
    M>WRATISLAUM DUCEM BOHEMi^.
    deesscl, si quidem requisita fuisset. Unde, memores
    (Anno 1074.)
    17/redditUs episcopalusfratri suo reslituat. Horiaturr nobilitatis vestree fidei, rogamus et admonemusstre-
    ut ad sedetn apostolicam accedat, vel sallem ejusi iiuitalis vestrae prudcntiam quatenus praeparetis
    legatos una cutn Moruvensiepiscopo milial. vestree mililise fortiludinem ad succurrendum Ro-
    GREGORIUS episcopus, sefvus servorum Dei, WRA- manse Ecclesia;, libertati scilicel [ forte et] si ne-
    TISLAO duci Bohemorum salutem et apostolicam be-. J3cesse fuerit, veniatis huc cum exercilu vestro in
    nedictionem. servilio sancli Petri: et hoc idem rogamus vos mo-
    Frater tuus Jeromirus Bragensis episcopus con- Eiere comitem sancti iEgidii, et socerum Riccardi
    queritur, se exspoliatum Ecclesiee suse rebus, inopia, Capuani principis et- Aniedeum filium Adelettoe
    rerum necessariarum, pro rcddenda ratione eortimi [ Adelictse], ceeterosque quos cognoscilis sancti Pe-
    quse sibi intenduntur, ad apostolicam sedem venire. tri esse fideles, et qui similiter manibus ad coslum
    non posse. Quod quanquam ejiis inobedienlia et extensis promisere. Siquid vero certse responsionis
    tergiversatio valde promeruerii, tamen ne hanc ab- prudentioe vestrse nobis placet remittere, per eum
    sentationis suse occasionem prsetendere possit, yo- nuntium nobis mandatc, qui modis Omnibus nos
    lumus atque prsecipimus ut in integrum. sibi resli- reddat indubios, et idem vester nuntius veniat per
    tuantur qusecunque a legatis nostris, Bernardo vi- comitissam Beatricem, quae cum filia et genero in
    delicet et Gregorio, pr;eter episcopale officium in- Iioc negotio laborare procuret. Hanc auiem milifum
    terdicta sunt, et proeter ea pro quibus Joannes Mo- multitudinem non ideo coacervare curamus, ut ad .
    ravensis super eum clamat episcopus. Qua in re effusionem sanguinis Christianorum intendamus, 1
    •tsiammaxime admonemus prudenliam, ut de con- sed ut ipsi videntes expedilionem, dum confligere
    suelis decimis, vel redditibus Ecclesioe, nihil ei in G ' (Smuerint, facilius subdantur. j'ustiti;e. Speramus
    lua potestate denegare patiaris, aut subtrahi, nec etiam quod forsitan alia inde utilitas oriatur, scilicet
    aliquam sibi coiilrarieialem facias., per quam, ut ad ut, pacatis Normannis, transeamus Couslantinopo-
    nos venirc non possit, impedimenta sibi obsistere. lim in adj'utorium Christianorum; qui nimiuni alllicti
    kerum conqticratitr. Eo aulem tempore quo ipse, creberrimis morsibus Saracenorum, injiianter flagi-
    sicut per cpislolam nostram commonilus est, apo- tant, ut sibi manum vestri [f., nostri, el sic in Mu-
    siolicam sedcni adire debueritj te quoque, si fieri: lin.] auxilii porrigamus. Nam conlra eos Norman-
    posset, prseseniem fore maxime cuperemus. Quod nos qui nobis rcbelles sunt, satis sufficiunt milites
    si rerum aul lemporum eveutus prohibuerit, nobi- isti qui nobiscum sunt. Certiis enim esto quoniam
    litatem veslram multum admonemus ut episcopum le, et omnes qui tecum in hac expeditione fuerint .
    Moravensem prsesentiam suam nobis exhibere com- fatigati, duplici, imo multiplici remuneratione, ut
    moneatis: et prseterea de vestris fidelibus tales ad credimus, Petrus et .Paulus principes apostoloruni
    nos nuntios dirigatis, cum quibus, rerum veritate donabunt.
    solerli indagatione perquisita et undique explorata, Data Roma IVNonas Februarii, indiclione dtiode»,
    favente divina clementia, omnes dissensionum cau- cima.
    ,sas abscindere , el quidquid aequum fuerit delermi- 0 EPISTOLA XLVH.
    nata sententia statuere valeamus. ADCOMtTISSAM MATHILDEM.
    Data Roma; n Kalendas Februarii, indictione xn. (Anno 1074.)
    Horlalur eam ad frequenler sumendum sanctissimum
    EPISTOLA XLVI. eucliaristiw sacramentum, et ad devodonem erga
    ADGUILIELMIIM COJIITEM KURGUXDM. beutissimam virginem Mariam.
    (Anno 1074.) GREGORIUS episcopus, servtis servorum Dei, di-
    Monelut una cutn quibusdam aliis principibus (pront lectoe in Christo filise MATHILDI salutcm et aposloli-
    promiseral) Ecclesim auxilio venial, ut, pacatis cain benedictionem.
    Normannis, auxilium Conslantinopoliianis ferre Quanta sit mihi cura, quantaque incessanter de
    possit. le luaque salute sollicitudo, ipse solus qui cordis
    • GREGORIUS episcopus, servtts scrvorum Dei, Gui- arcana rimatur intelligit, et mullo melius meipso
    LIELMO Burgundioinim comilisaltilem et aposldlicarn cognoscit. Tu lamcn, si pensare non negligis, ut
    benedictionem. reor, animadvertis qttia pro taiilis' tiii curani nie
    Meiriihissevalet prudentia vestra quam arga af- oportct_hahere,
    pro quatitis te charitatis studio de-
    527 S. GREGORII VII PAPiE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 528
    tinui, ne illos desereres, ut tuae solius animse saluti A tum alere sui lactis fecunditate festinat, sic et Chri-
    provideres : Charilas enim, ut seepe dixi, et ita di- stus quos ipse regenerat suo sanguine semper enu-
    carn, sequens coeleslem tubam.no» qum sua sunl trit. » Etenim, ut idem Joannes scribit ad Thebdo»
    qumril (I Cot: xin). Sed, quia inler ceetera quse tibi rum monachiim, t lubricum genus est natura mor-
    contra principem mundi arma,Deo favente, contuli, talis : cito quideiri labitur, sed non sero reparatur,
    quod potissimum est, ul corpus Dominicum freqtien- et, ut facile Cadit.ita et velociter surgit. > Debemus,
    ter acciperes, indicavi: et ut certoe fiducioe matris o filia, ad hoc singulare cOnfugere sacramentum,
    Domini te omnino committeres prsecepi; quid inde singulare appetere medicamentum. Haec ideo, cha-
    beatus Ambrosius, videiicet de sumendo corpore rissima beatri Petri filia, sCribere procuravi, ut fides
    Domini, senserif, his in litteris intimavi. Ait enim in ac fiduciain accipiendo corpus Dominimajor tibi
    libro quarto De sacramentis inter csetera : « Si mor- accrescat. Talem quidem thesaurum, taliaqne dona.
    tem Domini annunliamus, annuntiamus remissio- nonaurum, non lapides pretiosos, amore patris lui,
    nem peccatorum. Si quotiescunque effunditur san- ccelorum videlicet principis, a me tua requirit ani-
    guis Domini, in remissionem peccatorum funditur, ma, licetab aliis sacerdotibus lOnge meliora pro
    debeo illum semper accipere, ut semper mihi pec- moritis accipere possis. De Matre vero Domini, cui
    cata dimittantur. Qui semper pecco, semper debeo B te principaUterj commisi et committo, et nunquam
    liabere medicinam. » Item ipse Ambrosius in libro committere, quousque illam videamus, ul cupimus,
    quinto de sacramentis : t Si quotidianus est panis, omittam, quid tibi dicam, quam coslum et terra lau-
    ,cur post annum illum sumas, quemadmodum Grseci dare, licet ut meretur nequeant, non cessant? Hoc
    in Oriente consuevere facere? Accipe quotidie, quod tamen procul dubio teneas, quia, quanto altior ct
    quotidie tibiprosit : sic vive, ut quotidie merearis melior ac sanctior est omni matre, tanto clemen-
    accipere. Quando [f., Qui non, ex Ambros. 1. v de tior et dulcior circa conversos peccatores et pecca-
    sacr. n. 25 ] meretur quotidie accipere, non mere- trices. Pone itaque finem in voluntate peccandi, et
    tur post annum accipere; quomodo Job sanctus pro prostrata coram illa ex corde contritio et humiliato
    filiis suis offerebat quolidie sacrificium, ne forle lacrymas effunde. Invenies illam, indubitanter pro-
    aliquid vel in corde, vel in sermone peccassent. mitto, promptiorem carnali matre, ac mitiorem in
    Ergo tu audis quod quotiescunque oflertur sacrifi- tui dilectione.
    .sium, mors Domini, resurrectio Domini significetur, Data Romsedecimo quarto Kalendas Maii [Martii,
    ct remissio peccatorum ; et panem istum vitae quo- ct sic in Mutin.], inductione duodecima.
    tidianum non assumis? Qui vulnus habet, medici- _ EPISTOLA XLVIII.
    nam requirit. Vulnus est, quia sub peccato sumus; C
    ADHUBERTUM GENUENSEM EPISCOPUM.
    medicina est coeleste et venerabile sacramentum. >
    Item Gregorius papa in libro iv Dialogorum : t De- (Anno 1074.)
    Prmcipit uxorem cujusdam Ansaldi adullerii accusa-
    bemus ilaque preesens saeculum, vel quia jam con- tam ad purgationem admilti, excommumcans pa-
    spicimus defluxisse, tota mente contemnere, quoti- Irem ejus, et quemcunque alium qui id impedire
    diana Deo lacrymarum sacrificia, quotidiahis carnis prmsumpserit.
    ejus et sanguinis hostias immolare. Hsec nanique GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Hu-
    singulariter victima ab aeterno interitu aiiimam sal- BERTO Genuensi episcopo, et universo Ioci illius clero
    vat, quae illam nobis mortem unigenili per myste- ac populo, salutem et apostolieam benedictionem.
    rium reparat. Quod, licet surgens a mortuis, jam Intelligentes errorem vestrum, de periculo vestro
    non moritur, et mors ei ultra non dominabitur, ta- valde limemus, quoniam sacramenta cousortii con-
    men in ipso immortaliter atque incorruptibiliter jugalis, divinis saricita prseceptis et legibus, inter
    vivens, pro nobis iterum in hoc mysterio sacrae vos malignis foeaari studiis audivimus. Scriptum
    olilationis immolatur; ejus quippe ibi corpus sumi- quippe estde conjugali vinculo : Quod Deus conjun-
    tur, ojus caro in populi salute patitur, ejus sanguis xit, liomo non separet (Matlh. xix, Marc. x, Mattli.
    non jam in manus infidelium, sed in ora fidelium u ix), et Veritas omnino prohibet ne vir uxorem
    fundilur. Hinc ergo pensemus quale sit pro nobis suam, nisi forle causa fornicationis, relinquat. No-
    hoc sacrilicium, quod pro absolutione nostra pas- bis aulem relatum est Ansaldum qnemdam, conci-
    sioncm unigeniti Filii semper imitatur. Qttis enim vem vestrum, a patre suo coactum esse ut uxorem
    fidelium liabere dubium possit in ipsa immolalionis propriam, de fornicatione falso criminatam, nec ul-
    hora ad- sacerdotis voccm coelos aperiri : in illo terius habeat, nec judicium purgationis ejus, id
    Jesu Chrisli mysterio angelorum choros adesse : quod ipsa valde desiderat, pro disculienda veritate
    summis ima sociari : terrena coelestibus jungi : suscipial. Quodquiadiviniset humanis legibus valde
    unum quid ex visibilibus alque invisibilibus fieri?» contrarium est, primo te episcopum, deinde omnes
    Ilem Joannes Chrysostomus palriarclia ad neophy- vos adrnonemus, et apostolica auctorilate praecipi-
    tos : «.Videte quemadmodum sponsam sibi Christus mus ul, si mulier ad examinationem legitimam se
    conjuiixii iVidete quo'vos cibo satietatis enutrit, conferre voluerit, cum omni tranquillitate et ex-
    Ipsc nobis cibi substantiee est atque nulrimentum. spectatione juste cum probationibus recipiatur; ct,
    Nam sicut mulier, affectionis natura cogente, geni- si peir misericordiam Dei innocens apparuerit, se-
    329 LIBER PRIMUS. — EPIST. Lf. »oO
    parari a viro suo nullatenus patiamini. At si paler, \. TRICIet MATHILDI gloriosis ae charissimis in Christo
    prsefati Ansaldi hsec.quse divina auetorilatediximus, filiabus salutem ct apostolicam benedictionem.
    i.mo si quis mortalium hsec impedire ac prohibere Non miretur vestra nobilitas super his queevobis
    praesumpserit, tuam, epicope, fraternitatem aposto- de causa Dodonis Rosellani episcopi scripsi, quia
    lica auctoritate monemus ut, omni respectu gratiee inhumanitas videretar, si preces et murmur Ugu-
    personalis abjecto, reos anathematis gladio ferire, Iini [Ugolini] comitis parvipenderem. Importune
    et a corpore Ecclesiaedissecare non desinas, ct hobis quidem ssepe me rogavit ut causam ipsius contra
    exlremam manum imposiluris per litteras luas id Rosellanum episcopum juste decernerem, et ut idem
    quantocius indicare non prsetermittas. Proeterea vo- episcopus sibi justiliam faceret procurarem. Ego
    lumus ul, quam citius possis, prsesentiam tuam no- vero, de vobis singulariter inter omnes principcs
    bis exhibere studeas. Romani imperii confidens, rogavi ut ad certum c-t -
    Data Latcranis qtiarto Kalendas Maii [Martii, et justum ac pacificum finem per vos causa inter eos
    sit in Muiin.], indictione diiodecima. duceretur, quo ille qui j'ustus judex est, a vestro
    EPISTOLA XLIX. studio vestraque pietate, me instante, glorificetur.
    ADOMNES CIIRISTIANOS. Scit enim charitas veslra, et omnino, ut reor, in-
    (Anno 1074.) B telligit quod in omnibus actibus vestris honorem
    Monet at Constantinopotiianisopem-ferant, qui a Sa- Dei vestramque salutem requiro. Et ideo cum pro-
    racenis mutlis calainitatibus afficiebantut: pheta dico : Sacrificate sacrificium juslitim, el spe-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei,oriini- rale in Domino (Psal. iv). Et iterum : Judicate pu-
    bus Christianam fidemdefendere volentibus salufem pillo, et defendiie viduas, et venite, et arguite mey
    et apostolicam benedictionem. dicil Dotninus (Isa. i). Ex amore quidem Dei proxi-
    Notum vobis esse volumus, hunc virum prsesen- mum diligendo adjuvare, miseris et oppressis sub-
    tium portitorem, dum de ultramarinis nuper rever- venire, orationibus, jejuniis, vigiliis, et aliis quam-
    teretur partibus, apostolorum liminaet nostram prae- pluribus bonis operibus praepono, quia verain
    sentiam visitasse. A quo, sicut a plerisque aliis, co- charitatem cunctis virtutibus prseferre cum Apostclo
    guovimus gentem paganorum contra Christianum non dubito (I Cot: xm). Nam si hsec mater omnium
    | fortiter invaluisse imperium, et miseranda crudeli- virtutum, quse Deum de coeloin terram ut nostram
    tate jam fere usque ad rriuros Constantinopolitanae miseriam ferret compulit venire, me non instruerct,
    civitatis omnia devastasse et tyrannica violentia oc- et esset qui miseris et oppressis Ecclesiis vestra
    cupasse, et multa millia Christianorum quasi pecu- vice subveniret, ae universali Ecclesise deservirct,
    des occidisse. Qua de re, si Deum diligimus, et( u ut sseculum relinqueretis, cum omnibus ej'us curis,
    Christianos nos esse cognoscimus, pro miseranda monere procurarem. Sed quia de vestra aula, ut
    forluna tanti imperii et tanta Chrislianorum clade mulii principes, Deum non abjicitis, imo sacrificio
    nobis valde dolendum est: et non soluni dolere su- justitioe ad eam venire invitatis, rogamus vos, et ut.
    per liac re debitae soliicitudini nosiree sufficit, sed charissimas filias admonemr.s,bonumquod co3pistis
    animas pro liberatione fratrum ponere, exemplum ad perfectum finem perducatis. Non favor huma-
    Kedemploris nostri, et debitum fraternse charitatis nus, non amor pecunise, non desiderium vanae
    a nobis exigit: quia, sicut ipse pro nobis animatn glorise vestrum sacrificium possit offuscare. Vili
    suam posuit, et nos debemus pro fratribus ndstris enim prelio magnam rem vendit, qui hujus vitse in-
    animasponere. Scitote igitur nos, in miscricordia tuitu Deo servit. Quod vobis, quas sincero corde
    Dei et in potentia virtutis ejus confisos, omnibus diligo, parum scribo, gravi cura mc impliciturn
    t modis idagere atque parare utadjutorium Chrisliano esse manifesto. Vobis cnim in talibus iion aiiquem
    .imperio quam citius, Deo juvante, faciamus. Unde vicarium in dictitando acquiro, sed meipsum labori,
    vos per fidem, in qua per Christum in adoptionem licet rusticano stylo, suppono, quia, si diligor ut
    filiorum Dei uniti estis, obsecramus, et auctoritate diligo, nullum mortalium mihi prseponi a vobis co-
    beati Petri apostolorum principis admonemus, ut et gnosco. Omnipotens Deus meritis supremeeDominss,
    vos vulnera et sanguis fratrum, et pericultim praefati per auctoritatem beati Petri et Pauli, a cunclis vo3
    imperii digna compassione moveat, et vestra virtus peccatis absolvat, et ad gremium universalis matris
    pro Christi nomine non invitam fatigationem ad vestree cum gaudio perducat.
    ferenda fratribus auxilia subeat. Quidquid autem Data Romse quarto Nonas Martii, indictione duo-
    siiper hac re divina pietas vestris animis indiderit, decima.
    sine mora certis legalionibus nobis renuntiare slu- EPISTOLALI.
    dele.
    ADARNALDUM ABBATEJ! SANCTI SEVERI.
    Data Romee Kal. Marlii, indictione duodecima.
    EPISTOLAL. CAnno1074.)
    . ADREATRICEM ETMATHILDEM EJUSFILIAM.
    Arguit quod ad synodum vocatus non veneril, senien-
    (Antiol074.) tiam adversus eum lalam de quodam tnonaslerio
    Commitlil. eis causam inter episcopum Rosellanum propler conlumaciam confirmat. Monet ut, si se
    el Vgulinum comiletn tertninandam. gravalum seniiai, Romam veniui.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, BEA- GREGORIUS cpiscopus, servus servorum Dei, An
    IUTROI.. CXLTin, 11
    551 S. GREGORJI VII PAVM OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 352
    KALSO abbati Sancti Severi salutem ct apostolicam A onus ut utrasque abbalias regeret, Metensem scilicet
    benedictionem. et Remensem, laudassem pro eo, quia vir et religio-
    Non mediocris te inobedientiae arguere possumus, stts et sapicns est. Alioquin si poiidus ulrarumque
    quod post multas querimonias de te in Romanis regiminis super posse sibiest, ut ipse fatetur, ne
    conciliis factas, monasterium Sanctae Crucis de nimia gravedine pressus succumbat, rogamus pru-
    ecclesia Sanctse Marioe, nullam adhuc justitiam sit dentiam tuam, imo apostolica auctoritate monemus
    consecutum. Licet examen exquirendse veritatis quatenus suo consilio et consensu, per electionem
    hujus negotii frivolis excusationibus jam ex longo congregationis secundum regulam sancli Benedicti,
    tempore evitasse videaris, preescnti tamcn anno pro idoneum ibi rcclorem, Deo concedente, constituas.
    delinienda lite nostra a legato nostro Giraldo [Ge- Pro certo enim noveris quoniam ita chara erit nobis
    rardo] Ostiensi episcopo ad synodum vocatus, nul- illius monasterii honesta et regularis regiminis or-
    lam Deo et sancto Petro diceris revercntiam exhi- dinatio, ac si esscl in monasterio sancti Pauli.
    buisse, adeo ut, contempta -auclorilale aposlolicse Data Romre in synodo, secundo Idus Martii,
    sedis, neque tu venire, neque alios juste te cxcusa- indictione duodecima.
    turos studueris mittere. Unde, quia absenlatio ttia
    indicium injustitise tuae clarissimum tribuit, diffini- BJ EPISTOLA LIII.
    tum est in eadem synodo, monasterio Sanctoe Crucis ADnERIMANNUM METENSEM EPISCOPUM.
    praedictoeecclesiaeSanctse Marieejus et possessioncm (Anno 1074.)
    restiluendam esse. Quam nimirum diffinitionem nos Suum
    tibi auctoritate erga illum amorem testalur. Petit ut pro se
    approbantes, prsecipimus apostolica Dominum deprecelur. Significal abbalem Arnul-
    ut praefatum monasterium Sanctae Crucis, sicul sia- phutn velle Remensi abbaliw renunliare, el Meten-
    tulum est, quiete tenere permittas. Quod si tejusti- sis esse contentum.
    tiam habere confidis, hinc usque ad festivitatem GREGORIUS cpiscopus, servus servorum Dei, HEEI-
    omuium sanctorum ad nos venire studeas, teque MANNO [Hermanno] Metensi episcopo salutem et
    preedicto abbati eodem termino venturum notifices; apostolicam benedictionem.
    quatenus utriusque partis perquisitis ralionibus, Litteras dilectionis tuse gratanter accepimus, quia
    certum causae vestrse finem, Deo auxiliante, impo- in eis abundantiam devofionis tuae erga nos exube-
    namus. rare cognovimus. Nos quidem omnibus debilum
    Data Romoe in synodo, secundo Idus Martii, in- sollicitudinis nostrae exhibere volumus et debemus,
    dictione duodecima. quoniam omnium curam suscepimus, et omnium
    EPISTOLA LII. < salutem cupimus et optamus: quia liccl indigni
    C
    ADMANASSEM ARCHIEPISCOPUM REMENSEM. meritis rogimen universalis Ecclesise regcndum ac-
    (Anno 1074.) cepimus, et ministerium evangelizandum accepimus,
    Laudat eum quod monaslerii Sancli Rcmigii religio- vse nobis si non evangelizaverimus. Et licet omnibus
    sum abbalem prwfecerit, cui polestatem facil atiam debitores sumus, prsecipue taiwm domesticis fidei
    abbatiam adminislrandi, si tanlum onus ferre va-
    leat: quod si non possit, jubet ipsum dare operam, curam nostrse sollicitudinis exhlliere condecet et
    ul alius abbas prwficiatur. oportet. Unde noverit fra.'e:jitas vestra quoniam
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, MA- de vobis propensior est nobis cura et in vobis ar-
    HASS£:Remensiarchiepiscoposalutem et apostolicam dentior amor, pro eo scilicet quod digneerecompen-
    benedietionem. sationis niunus a vestrae sanctitatis oralionibus
    Romana Ecclesia jamdudum fraternitatem luam exspectamus. Grave enim pondus gerendum susce-
    ulnis maternae dilectionis amplectens, speciali quo- pimus, et, nisi vestris et lotius Chrislianitatis fide-
    dammodo charilate dilexit, et praestantissima eura lium orationibus fulciamur, ferre nullatenus pos-
    dulcissime fovit; prsesertim nos adeo tuse promo- sumus. Quapropter rogamus, ut sanctee con-
    tioni favimus et consensimus, ut nequeamus vitare gregationis vestrse assiduis orationibus sublevari
    grave periculum, si ea feceris quse tuum ordinem mereamur.Nonsolumenim tam sanctse congregatio-
    dehonestent, aut tuam non deceant dignitatem. nis orationes ardenter exigimus, verum totius populi
    Unde si quando ea de te audivimus quse tuo ordinii quserimus et optamus.Preeterea abbas Sancti Arnul-
    non congruunt, maximo moerore confundimur, ac; phi, vir (ut nobis videtur) religiosus et libi fidelis,
    proinde leviler dissimulare non possumus. Inter nobis innotuit, quod velit-'[f., malit] sub tuo regi-
    coeteras quidem querimonias quse de te nostris auri- mine pauper vivere, quam alibi dives et potens.
    bus sunt delatse, querimonia monasterii sancti Re- Vult enim (si tibi videtur) renuntiare abbatise Sancti
    migii acriter animum nostrum turbavit, et in tei Remigii, et tantum vestrae [forte, vestra. H.] esse
    vehementer commovit. Verum, quia nunc cognovi- contentus : cujus rei causamisimus litteras nostras
    mus quod idem monasterium melius ordinasli quamt Remensi archiepiscopo, ut dictam abbatiam secun-
    audivimus vel speravimus, quoniam ibi honestumi dum Deum consilio istius in alium ordinet, iste vero
    moribus et eruditum litteris hominem posuisti, noni vobis tantummodo cedat. Vos autem rogamus qua-
    minima laetitia animum nostrum refocillasli. Abbasi tenus pro charitate nostra eum charius habeatis,
    uuiden. nobis admodum placet: et, si posset ferre5 ut sentiat profccisse sibi quod ad nos venit.
    333" LlBER PRttFJS. •— EPIST. LVII. 534'
    Data m syncdo, secundo Idus Martii, indictione tiapostolicse auclorilalis vos ad obedientiam ffexit.
    duodecima. Quod quanquam non parum preesumptionis et
    EPISTOLA LIV. damnandae contumacise habeat, adhuc tamen, facla
    ADCANONICOS SANCTl 1IILARII. vestra apostolica mansuetudine dissimulantes, mau-
    damus vobis et apostolica auctoritate prsecipimus. ut
    (Anno 1074.)
    Tubet Piclavensium cancnicorum consueludinem in nullatenus ei honorem subjectionis debitse subtra-
    feslivitale sancli Hilarii et omnium sanctorum hatis. Si quid autem adversus eum habetis, una
    servari. secum adile noslram prsesentiam, et si quid discus-
    GREGORiuscpiscopus, servusservor-UmDei, eanoni- sione dignum protuleritis, adjuvante Deo, sollieka
    cisS. Hilani salutem et apostolicam benedictionem. indagatione examinatum competenti sentenfia de-
    Nolum vobis esse voltimus quod canonici Picta- terminabimus.
    vehses in synodo noslra conquesti sunt, vos dene- Data Romae decimo septimo Kalendas Aprilis,
    gare et contradicere illis consuetudinem, quam in indictione duodecima.
    ecclesia Sancti Hilarii jure habere debent, videli- EPISTOLA LVL
    cet, ut in festivitate omnium sanctorum, et sancti ,. ADROGERIUM CATALAIJNENSEM EPISCOPUM.
    Hilarii, ciim illuc ex more cum processione veniunt, (Anno 1074.)
    si episcQpus aderit, ipse riiissam celebret:sin autem Prwcipit ut prmstita die ad se Romam veniat, ut ejus
    non adsit episcopus, decanus, aut aliquis de maj"o- causa definiri possit.
    ribus canonicis Piclavensis Ecclesiee, officiumvice GREGORIHS episcopus» servusservorum Dei, «OGE-
    episcopi peragere debeat. Quod Cum apud nos in RIOdicto Catalaunensi episcopo.
    publico concilio ventilatum fuerit, Gozelino Burdi- Philippus rex Francorum, non modica tibi dile-
    galensi archiepiscopo causam vestram cum quibus- ctione astrictus, multum nos ut te absolveremus,
    dam aliis defendente, scientes talem consuetudinem tum per litteras tum per legatoruiri verba, rogavit.
    in Romana Ecclesia per singulas slationes, et fere Quod quidem salva jiistkianequaquam nobis facien-
    per universum orbem in aliis Ecclesiis rite et ratio- dum esse pervidimus, dum juxta vigorem canonicse
    nabiliter teneri, dijudicante concilio, justam eos disciplinee, multo gravius in te aiiimadvcrtenddm
    requirere causam comprobavimus, et preedictum esse cognosceremus. Sed adhuc aposlolica mansue-
    usum eos obtinere debere aposlolica auctoritate tudine j'udicium in te ullionis debitee suspendentes,
    censuimus. Verum ut vobis abundantius satisfa- praesenti auctoritate tibi prsecipimus ut prsesentiam
    ciendo omnem reclamandi occasionem demeremus, /, hiam ab hinc usque ad proximam festivitatem
    ut Pictavenses clerici, qui prsesentes aderant, par- omnium sanctorum conspeclui noslro reprsesentare
    tem suam (sicut approbatio agenti semper incum- nuUo modo prselermittas : quatenus adversum te
    bit) sacramento firmarent dijudicavimus. Quod totics iteratam proclamationem Calalaunensis Ec-
    quidem ipsi, prsesenteBurdigalensi archiepiscopo, et clesise justo fine, Deo auxiliante, decidamus : ad-
    cseteris, facere paralissimi erant, atque idem archi- monentes equidem ne interim, in contemplu ve'
    episcopus a nobis commonitus juramentum se reci- transgressione jam ante datae sententiae, periculum
    pere professus esl. Quapropter apostolica vos aucto- tibi tu ipse gravius ingeras. Quibus in rebus si nobis
    ritale monemus atque prsecipimus ut, omni inter inobediens fueris, et aliqua tergiversatione te ex-
    vos et Pictavenses canonicos lite sopita, consuetu- cusans infra prselibatum terminum praesentieenostree
    dinem et juslitiam suam, sicut superius synodali te non exhibueris, de tua damnalione et incommu-
    judicio dccrelum esse cognoscilis, sine omni con- tabili deposilione ulterius non dubitabis.
    Iradictione deinceps habere permittatis. Data Romee in synodo, decimo sexto Kalendas
    Data Romae in synodo, decimo octavo [xvn] Ka- Aprilis, indictione duodecima.
    lendas Aprilis, indictioneMuodecima. EPISTOLA LVII.
    EPISTOLA LV. D ADGUILIELMUM PAPIENSEM EPISCOPUM.
    ADSIIFFRAGANEOS AUSCIENSIS ECCLESLE. (Anno 1074.)
    (Anno 1074.) Monetut cum Azone marchione de mcestiwsa copula-
    tione cum ipsius episcopi sorore accusato ad sc
    Prwcipit ut eorutn arcldepiscopo, sicut apostolicm veniai, ut ejus causa discuti pissil.
    sedis legatus jusserat, obcdiant.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Bi- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Gui-
    goritano episcopo, et ceeteris suffraganeis Auscien- LIELMOPapiensi episcopo salutem et aposlolicam
    sis [Auxitensis] Ecclesisc, salutem qt aposlolicam benedictionem.
    benedictionem. Significandum libi duximus marchionem Azo-
    Legatus sanctne Romanse Ecclesisa, yidelicet con- nem in Romana synodo supcr incesta copulatione
    frater noster Giraldus [Gerardus] Ostiensis episco- sororis tuse- accusatum esse : qua de re ipse pcr
    pus, ut GuUelmoarchiepiscopo vesl.ro debilam re- propinquos mulieris satisfactiouem pollicitus in-
    vcrentiam exhibeatis commonuit. Vcrum, sicut idem ducias postulavit. Propterea rogamus, et aposto-
    archiepiscopus conquerendo nobis retulit, posiea lica auctoritate fraternitatem tuam admonemus,
    nec coiisideratio debitoe subjectionis, ncc respectus ut ad scrvitium sancti Pclri paratus, et ut mclius
    553 S. GREGORHVII PAP/E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 556

    inslruclus, cum eodem marchione ad nos t L Data Romae in synodo, decimo sexlo Kalendas
    possis
    venir* nullo modo prsetermiltas, certus te a nobis Aprilis, indictione duodecima.
    'ionon?ce recipiendum et relinquendum. Nam, etsi EPISTOLA LIX.
    Jralerhialis tuse auxilia in aliis minime nobis ne- ADOTTONEM ET CHUONRADUM FRATRES.
    cessaria luissent, tamen hac de causa praesentiam (Anno 1074.)
    luam nobis exliiberi opertet, ut exorlas preefali Ne OlomucensiEcclesiwmolesliam inferant.-
    conjugii qusestiones diligenti examinatione discu- GRF.GORIUS episcopus, servus servorum Dei, OT-
    tiamus, et justiliam legali j'udicio dccernentes, TONIel CHUONRADO fratribus Wralislai ducis Bohe-
    adjuvanlc Domino, si quid periculosum apparue- morum salutem, et aposlolicam benedictionem.
    rit amputemus, et quod officio noslrO et illorum Meminisse debet nobilkas vestra quod de causa
    saluti congruit statuamus. Olomucensis Ecclesise jam ante apostolica monita
    Data Romse in synodo [deesl iu synodo] decimo accepistis, ne justiliam ejus aliqua occasione minue-
    scxto Kalendas Aprilis, indictione xn. retis, ueque molestantibus cam aliquod adjulo-
    EPISTOLA LVIH. riuin prsebeietis. Nunc vos admonemus et paterna
    ADGEUSAM DUCEM HUNGARORUM charilale rogamus ne aliquam contrarietatem eidem.
    (Anno 1074.) ' 1 Ecclesisefaciatis, sed pro reverentia sanctse Romanse
    munita est,
    Commendat cjus observanliam crga sedem aposto- Ecclesise, cujus aposlolicis privilegiis illahi exhi-
    licam, tcstatur suatn erga eutn dilectiouem. Scribit amorem et pise devotionis sludia erga
    nl per Azonem marchionem qumcunque voluerit beatis, et, quanlum vcstrae potestatis est, jura ct
    sibi significet.
    pertinentias ejus a vobis et vestris inviqlata conser-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, GEUSJE vari studeatis. Hsecenim esl causa, in qua et divi-
    duci Hungarorum salutem et apostolicam benedi- naeremunerationis gioriam, et aposlolorum, certa
    etionem. prsesidia, ac nostrse diieclionis plenitudinem vobis-
    Yisis litteris luis, laudabilem devolionis tuse lucrari el aptissime possitis astringerc : sin autem
    professionem cognovimus, in qua cor et animum (quod non oplamus) aliter feceritis, procul dubio
    tuum erga reverentiam aposlolicse sedis igne divino hseceadem vobis corrumpere, et in conlrarium, quod
    inflammatum esse intelleximus. Qua de re non absit, verlere poteritis.
    incerta spes tuoe salutis ostenditur; et non par- Data Romsedecimo quinto Kalendas Aprilis, indi-
    vum nobis exortum est gaudium.: quoniam qui de- ctione duodecima.
    bita fi.de et devotione apostolicae reverentise vota EPISTOLA LX.
    eoncipiunt, ncquaquam dubia ab eis prsesidia et C ADSIGIFREDUM MOGUNTINUM EPISCOPUM.
    beneficia- prsestolanlur. Unde eliam tuam mone- (Anno 1074.)
    mus dileclionem, ut sludia tua erga honorem apo- Atguit quod causam, quce inter Jerotnirum Bragen-
    stolorum semper excrescant, et quanto te quotidie sem et Joannem Moravensemepiscoposvertebatury.
    ad apostolicam sedem jam smpe delatam, ad se
    ex necessario fine vitoetuse judieiis illorum appro- convertereprmsumpserit.
    pinquare cognoscis, tanto propensius eos debitores GREGORIUS episcojius, servus servorum Dei, Sici-
    libi efficere studeas : qualenus per misericordiam FREDO Moguntino archiepiscopo salutem et aposto-
    Dei, illis suffragantibus, peccalorum tuorum indul- licam benedictionem.
    genliam et aeternaebealitudinis gloriam te adipisci Pervenk ad aures nostras qusedamde te indigna.
    gaudeas. De nostra vero charkale nullatenus te relalio, cui nequaquam fidein adhibuissemus, nisi
    dubilare volumus ; sed effusis in te intimis et pa- quod in lilteris tuis quas de causa Jeromiri Bragen-
    ternis affectibus, locum apud nos agendi et impe- sis et JoannisMoravensis episcoporum nobis direxi-
    trandi quse saluli et honori luo digne competunt, sti, idem in animum luum te induxisse intellexi-
    te habere, remota omni dubitatione, promittimus. mus, videlicet, ut negotium quod ipsi habent adin-
    Et si quis inimicorum tuorum aliquid adversum vicem, jam toties ad apostolicam delalum audien-
    le molire prave tentaverk, procul dubio non D tiam, a nostro judicio adexamen tui arbitrii trans-
    solum nostra carebit audientia, sed indignationem ferretur. Qua in re, quoniam evidenter apparet
    apostolicae gratiae in eum exasperari sentiet. Tu quam parum consultores tui jura apostolicseauct;;ri-
    autem si quid interdum aut de tuis causis, aut tatis intelligant vel altendant, fraternitatem tuam
    quod servitio apostolicae reverentise pertineat, ut nobiscum canonicas tradkiones et decreta san-
    nostris auribus inlimare cupias, habes egregium clorum Patrum percurrat invitamus, in quibus,
    videlicet marchionem Azonem, nobis quidem inter prsesumptionis suse fastum denuo recognoscens,
    cseleros Italiae principes valde dileclum, per quem culpam in seipsa negligenfisepariter deprehendat
    oa quse ad aposlolicam audienliam referenda desti- et ausus. Nam, cum primum Joannes Moravensis
    naveris, nobis aptissime indicari et commendari episcopus, Ecclesiaj cui praeest jura defendere yo-
    polerunt. De eselerodivina clementia et ab instan- lens, multis injuriis ac contumeliis, flagellis etiam
    tibus hujus saeculite adversitalibus protegat, et ad (ut audivimus) afficeretur, et tamen
    justkiam noit
    peragendum ea quae sibi beneplacita sunt invictas posset consequi, tua religio nullam inde sollicitu-
    tibi-vires et facultatcs tribuat. dinemv nullam in discutienda causa faliaatiofiejn
    LIBER PIUMUS. — EPIST. LXII 558
    inter.
    suscepisse dignoscitur. Verum poslquam apostohca A per epistoiam nostram duriter increpavimus,
    sedes, accepta prsefati episcopi querimonia, seepe dicentes ei ne ulterius se hujusmodi inertia [forte
    Attamen si
    per epistolas, aliquoties etiam per legatos causam audacia I ei fatuilate occupare incipiat.
    justo Unedeterminare et litem compescere desuda- quid adversum te temerario judicio fecerit, preeveniu
    verat; tunc demum evigilans solertia tua negotium aposlolicse auctoritatis tutus atque defensus, donec
    aiumadverlit, suis hoc discussionibus refercndum itcrum ad te noslra lcgalio perferatur, pro nihilo
    esse judicavit et fratrem per apostolica suffragia ad ducas, magisque sibi ad periculum, quam tibi fulu-
    portumjustkiee etquietis eiiatantem in profundum rum esse non ambigas. De csetero apostolicis bene-
    (credo) renovandae coutentionis et laborum relra- dictionibus semper te munitum esse gaudeas.
    here voluisli. Quanquam igitur hinc officii tui incu- Data Romoedecimo quinto Kalendas Aprilis, indi-
    ria, illinc suscepta adversus apostolicam sedem, ctione duodecima.
    accusaute te, arrogantia merito in te commoveri EPISTOLA LXII
    deberemus; utentes tamen apostolica mansuetudine, ADHUGONEM ABBATEM CLUNIACENSEM
    placido te admonemus affectu ne ulterius tam (Anno 1074.)
    iuordinata,taminconsulta preesumas, [ne] apostolica T>Miralur ev.m ad visilandam apostolicam sedem uon
    accessisse. Monelid- facial et fralres suos preces
    judicia non dico, tibi, sed nec ulli patriarcharum, se fundere curel.
    pro
    aut primalum retractandi licentiam fore existimes, servus servorum tei, nuGONi
    GREGORiusepiscopus,
    ne contra sanctam Romanam Ecclesiam quidquam abbati Cluniacensi salutem el
    apostolicam benedi-
    libi attribuere vel moliri cogites, sine. cujus abun- ctionem.
    danli clementia, nec in loco quidem tuo, ut tu Grala nobis et dulcia suht verba vestra, sed mullo
    ipse nosti, subsistere potes. Nos etenim, adjiivante uberioridelectatione nos caperent, si vestra charitas
    Deo, per auctoritatem beati Petri, sicut jam diu ardenlius erga RomanaHi ferveret Ecclesiam. In
    in apostolica sede decretum est, inter prsefatos hoccnim.dilectionis vestraj fiamii.am resideie
    depre-
    episcopos litem juste decidere, et Moravensi
    liendimus, quod corisblalioneni vestroe visilalionis
    Ecclesiaequse sui juris sunt decernere et corroborare toties
    qusesitam inveinre hon pbssumus. Id quidem
    procurabimus. non aliis occupationibus vestris imputandum esse
    Data Romse decimo quinto Kalendas Aprilis, in- credimus, nisi
    quod sanCtitateni vestram labores
    diciione duodecima. fugere, et aliquanto graviora negotia, quasi pigri-
    EWSTOLA LXI. tatem [/'. pigritate], quibusdam bccasionibus deci-
    ADWRAT1SLAUM DDCiT«BtfflEtiLE. P nare vidernus.Proinde noscat religiq.vestraquoniam
    (AllIlO1074.) qui denegatam nobis prsesentiatn vcstfani liaclenus
    llorlutur ut. in dies majores progressus facial in cum admiraiicne sustinuimus, deinceps sine multa
    observanna erga Romanam Ecclesiam. Osten- anxictale et mentis perturbatione ferre nbn possu-
    dit se archiepiscopo Moguntino significasse, ne
    in (ausa Bragensis episcopi longius progredere- mus. Meminisse enim debetis quotl et quanta ne-
    lur : quare aum contra ipsum egerit nulla esse gotia in veslra manu, et confratris nostri Giraldi
    deciarat. [Cerardi] Ostiensis episcopi posuerimus, quse pro-
    GREGORIUS episcopus, servus scrvorum Dei, pter absenfiam veslram aut ncglecta percunl, aut
    WRATISLAO duci Bohcmise salutem et apostolicain competentem finem hai>ere non possunt, quoniam,
    benedictionem. cum prsefatum episcopum in servitio s/ancli Petri
    Quoniam afflatus igne divino studia devotionis ultra montes ut ad regem misimus, VIJSvenlurum
    erga sanctam et apostolicam Ecclesiam haberc sestimabamus. Quapropter, etsi commoti. dilectio-
    coepisti, silere nos charkas in te diffusa non pati- riem vestram inlimo admonemus affectu, ut nos in
    tur, quin ardorem divineeservitutis de die in dieni lnullis et magnis angustiis posilos quamocius visi-'
    fervenlius te concipere frequenti exhortalione nio- tare curelis. Portamus enim, quanquam infirmi,
    neamus. Illa etenim vota apud Deum preemianieren- jQquanquam extra vires ingenii et corporis, soli
    lur et gloriam, quse per gradus bonorum operum tamen porlamus, in hoc gravissiffio tempore, non
    ad cacumen plenkudinis tendunt, et semper in bona solum spiritualium sed et ssecularium ingens pondus
    desideria ampliora concipiunt. Quapropter, charis- negotiorum, et casum nostrum quotidie ex immi-
    sime fili iri Christo, bona quse, Deo inspiranle, nenti sarcina formidamus, qui sustentationis auxilia
    . mens et devclio tua proposuit, ad effectum perfe- in hoc sosculo nequaquam [nequam legendum esse
    ctionis extenderc Sitide : quatenus apostolica bene- arbilror] reperire nequimus: Unde per omnipoten-
    volentia, nulla tibi labefaetata segnitie, pro meritis tem Dominum rogamus ut fratres vestros (sicut ab
    tuis ampliori semper te difectione compreher.dat. initio ordinationis nostree postulavimus) pro nobis
    De reliquiis et privilegio uiide nos rogasti, cum jugiter orare Deum commonealis , quoniam, nisi
    nuntius tuus, finita et perfecta ecclesia, consecratio- illorum et aliorum fidelium interventibus divina
    nis consilium a nobis quoesierit, voluntati tuse satis- suffragia mereamur, nostrum, et, quodinagis time-
    facere benigne procurabimus. Sigifredum vero mus, Ecclesioe periculum evkare non poterimus.
    archiepiscopum Moguntinum , de prsesumptione Omnipoteiis Deus, a quo bona cuncla procedunt,
    quam in cattsa Jeromiri Bragcnsis episcopi 'Jiabuil, vos ac commissos vobis in hac mortali vita ita verive
    359 S. GREGORII VII PAPJS OPERUM PARS I. — REGISTRUM 340
    faciat, ut ad veram et immortalem vitam, Deo A PHONSoetS.\Ncio(549),regibus Hispania;aparibus,tt
    duceute, pervenialis. episcopis in ditione sua constkutis, salutem et apo-
    Data Romse decimo quarto Kalendas ApriUs, in- stolicam henedictionem.
    dictione duodecima. Cum beatus apostolus Paulus Hispaniam se adiisse
    EPISTOLA LXIII. significet (Rom. xv), ac postea septem episcopos ab
    ADSANCIUM REGEM ARAGONLE. urbe Roma ad instruendos Hispaniaepopulos a Petro
    (Anno 1074.) etPaulo apostolis directos fuisse, qui destructa ido-
    Commendat ejus observanliam erga Romanam Eccle- lolatria Christiankatem fundaverunt, religionem
    siam, quodque in sua dilione ofjicium Romunum plantaverunt, ordinem et officium in divinis cultibus
    celebrari studeat. Absenlis cujusaam accusalionem
    non recipit : nuniium reverso legalo se missurum agendis ostenderunt, et sanguirie suo Ecclesias dedi-
    promitlit, qui causam definire curet. cavere, vestra diligentia non ignoret, quantam con-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, SANCIO cordiam cum Romana urbe Hispania in religione et
    regi Aragonensi, salutem et apostolicam benedictio- ordine divini.officiihabuisse [forte; habuisset, HARD.
    nem. ita et Mutin.] satis patet : sed postquam vesania
    Litteras nobilitatis tuse suaVifate plenas loetisusce- PrisciUianistarum diu pollutum, et perfidia Ariano-r
    pimus, in quibus quanta fidelitate erga principes B rum depravatum. et a Romano ritu separatum, ir-
    apostolorum Petrum et Paulum ac Romanam Ec- ruentibus prius Gothis, ac demum invadentibus Sa-
    clesiam ferveas satis perspeximus : quam, tametsi racenis, regnum Hispanise fuit,non.solum religio est
    litteras tuas nuUas videremus,per legalos apostolicoe diminuta, verum etiam mundanse sunt opes labe-
    gedis evidentercooipertam habebamus. ln hoc autem factataj. Quapropter ut filios charissimos yos adhor-
    quod sub ditione tua Romani ordinis officium fieri tor et mon.eo ut vos, sicut bonse soboles, etsi post
    studio et jussionibus tuis asseris, Romanae Ecclesiee diuturnas scissuras, demum tamcn ut matrem re-
    te filium, ac eam copcordiam et eamdem amicitiam vera vestram Romanam Ecclesiam recognoscatis, in
    te nobiscum habere, quam olim reges Hispanieecum qua et nosfratres reperiatis, Roin.an.seEcclesioeordi-
    Romanis pontificibus. habebant, cognosceris, Esto nem et offieium recipiatis, non Toleta.noe,vel cujus-
    ttaque constans, ct fiduciani firmam habeas, et quod libet alise, sed istius quse a Petro et Paulo supra fir-
    ccepisti perficias; quia in Pomino Jesu Christo con- mam petram per Christum fundata est, el sanguine
    fidimus quia beatus Pelrus apostolus, quem Domi- consecrata, cui portss inferni, id est lingttte hsereti-.
    nus Jesus Cliristus rex glorise principem super regna corum, nunquam prsevalere potuerunt, sicut coetera
    mundi consliluit, cui te fidelem exhibes, te ad hono- regna Occidentis et Septentrionis, teneatis. Unde
    rem desiderii tui adducet, ipse tc victqrem de ad- C enim non dubkatis vos suscepisse religionis exor-i
    versariis tuis efficiet. Cum enim Dominus filium dium, restat etiam ut inde recipiatis in ecclesia-
    amat, flagellat et casligat (Hebr. xn). Melius et uti- stico ordine divinum officium : quod Innocentii papoe
    }ius ex adversis pervenkur ad prospera. Qui enim ad Eugubinum directa cpiscopum vos docet epistola
    dicif ridentibus : Vm vobfs, quia flebitis (Luc. vi), (epist. 29), quod Hormisdse ad Hispalensem missa
    ipse lugentes beatos asserit, quoniam ipsi consola- decreta insinuant, quod Tolctanum et Bracarense
    buntur (Malth, v). De Salomone autem ad preesens d,emonstrant concilia : quod etiam episcopi vestri ad
    nihil respondimus, quoniam accusalionem per litr nos nuper venientes juxta constkutionem concilii
    feras, eo absente qui accusat, sacri canones non per scripta sua facere promiscrunt, et in manu no-
    recipiunt. Est quoque aliud, quod legatus noster, stra firmaverunt. Prselerea, sicut de aliis excommu-
    qui ad partes illas his temppribus fuit, aberat,et sine nicationibus per legatos Romanoe Ecclesiee satisfeci-
    eo judicium inde dare noluimus.. Eo vero. rever- mus, depositipnem et excommunicationem quam
    tente habebimus, Deo favente-,consilium, et ad vos Geraidus [Gerardus] Ostiensis episcopus cum Rem-
    nuntium nostrum mittemus, qui hanc et alias ne- baldo [Rambaldo] in Munionem simoniacum, qui,
    cessarias causas diligenti examine perquirens, sin- super Simeonem venerabilem fratrem nostrum
    gulis quibusque justse determinatipnis finem im- D Qscensem (550) episcopum ordinatus erat, [forte
    ponet, deest fecit] ratam esse decrevimus, atque firmavi-
    Data Romsedecimo tertio Kalendas Aprilis, indi- mus, usque dum resipiscens, de episcopatu, quem
    ctione duodecima. indcbile tenuit, sibi satisfaciat, atque inde recedat.
    EPISTOLA LXIV. Data Romse, xiv Kalendas Aprilis, indictione duo-
    ADALPHONSCM CASTELLJ!,ET SAKCIUM ARAGONI^; REGES, decima.
    (Anno 1074.) EPISTOLA LXV.;
    llorlalur ad recipiendum Rotnanum offwium.Excom- AD RAGUSEOS.
    municationem ac q^eposilienemcujusdam Sitnoniaci, (Anno 1074.
    per suos legalos confirmat. Arguit quod eorum episcopo in carcerem conjecio
    GREGORIUS episcopus, servus servoruni Dei AL- alium sibi elegcrint. Prmcipit ut euin vinculis sol-

    (349) De Alphonso et Sancio regibus Hispaniarum (550) Legendum Ocensem, admonet Pagius ad
    Rodoricus archiepiscopus Tolctanus de rebus Ilispa- anu. Chr. 1074, num. 11. Alia eiiim Osca ab Oca,
    uicis
    341 LIBER PRIMUS. — EPIST. LXVIII. 342
    vant : et liac de causa legatum mittit. Quod si per A
    , EPISTOLA LXVII.
    ipsutn legatum hmc causa ad exilum perduci non ADGIRALDUM S1STARICENSEM..EPISCOPUM
    poterit, jubefepiscopum, el eum qui ab ipsis fuit
    etectus, Rotnam venire. (Anno 1074.)
    GREGORIUC episcopus, servus servorum Dei, om- Prwcipil ut ecclesium Crosciensem quam invaseral,
    nibusRaguseis, salutem et apostolicam benedictio- relinquat, et si quod jus in ea ecclesia se putel
    habere, adsevenial.
    nem, si obedierint. GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Gi-
    Pervenit ad aures nostras, vos Yitalem episcopum RALDO Sislaricensi episcopo salutem et
    [Geraldo]
    vestrum cepisse, et, eo in custodia et vinculis posilo,
    apostolicam benedictionem, si obedieris.
    alium vobis in episcopum elegisse. Quoe quidem res
    Michaelpresbyter ecclesiseCrosciensis [Ocociensis]
    quam skinordinata,quam iniqua, quam criminosa, couquestus est nobis te proefatamecclesiam, quam ipse
    quam divinis et humanis legibus contraria, nulli jurissanctiPetriessenondubitas,invasisse,J)onaej'us
    fidelium in dubio esse credimus. Proi-nde misimus
    diripuisse, presbyteros et clericos cepisse, acvi contra
    ad vos dilectum fratrem nostrum Giraldum [Geral- fas
    etjurajurare compulisse. Cum vero Ananiamet
    dum] Siponlinum archiepiscopum, ut hac in re Sapphiram (Act.v),propter propria bona quse bealo
    nostra legatione fungens, justkiam inde decernere .
    g Pctropromiserantetnondederuiit,morlem incurrisse
    debeat. Admonemus itaque et apostolica vobis au- non
    ignores,quo instinctu,nisidiabolico, lautam in-
    ctoritate praecipimus ut, relaxato episcopo quem in
    vasioncmprsesumpsisti? tantain contumeliam intu-
    captione tenetis, in preesentiam prsefati archiepi- listi? tanlum sacrilegium in aposlolorum princi-
    scopi convenialis, et ad faciendam super hac re pem perpetrasti? Quapropter aposlolica tibi auctq-
    eanonicam justitiam, et in aliis etiam ecclesiasticis ritate
    praecipimus ut perspectis his apicibus, absque
    causis quse inter vos corrigendse sunt,eamdem quam omni occasione vel
    dilatione, praedictam nostram
    prsesenlieenostrsedeberetis obedientiam et favorem Crosciensem ecclesiam expediens liberam reddas,
    exhibeatis. Quod si peccatis impedientibus causa presbyteros et clericos absolutos, et omnia quse inde
    apud vos examinari et diffiniri non possk, volumus lulisti sibi restituas, el cum pace et quiete ibi Deo
    et utruinque videlicet episcopum captum, et eum servire sub beati Petri ditione in tukione nostra
    quem irregulariter elegistis in nostram proesentiam permittas. Si autem te aliquam justitiain in praemissa
    conducatis; quatenus, adjuvante Deo, quod j'ustum ecclesia habere existimas, ad nos cito cum preeli-
    fuerit inde j'udicare et auctorabilker statuere valea- balis canonicis nostris venias, ut justklam in prse-
    mus:alioquin,sinostra, imo apostolicamonitaelprse- sentia noslra recipias. Si autem hoc non feceris, te
    cepta coutempserkis, a liminibus Ecclesioe, et omni C apostolica auctoritate excommunicandum noveiis.
    Christiana communione, vos apostolica auctorkale Data Romoexn Kalendas Aprilis, indictione duo-
    pellendos et sequestrandos esse sciatis. decima.
    Data Romsedecimo tertio Kalendas Aprilis, indi- EPISTOLA LXVIII.
    etione duodecima ADFHOTERIUM NEMAUSENSEM EPISCOPCM.
    EPISTOLA LXVI.
    (Anno 1074.
    ADMONACUOS SANCTI QUIRICI, ETC
    Querilur de injuriis illatis monasterio Sancti 'JEgi-
    (Anno 1074.) dii, el ejus abbali, contempla aposlolica sede. Jubet
    Jubet episcopoRealino restitui bona ablata monasterii ipsum desislere.
    Sancli Quirici. GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, FRO-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, omni- TERIONemausensi in provincia episcopo salutem et
    bus monachis ct laicis monasterii Sancti Quirici, et apostolicam benedictionem.
    omnibus Joseppingis, et filiis Alberici [Alberti, et Audivimus olim nostri tempore proedecessoris
    sic infra], et filiis Rapteri, salulem et apostolicam venerabilis memorise Alexandri te contra justitiam
    beuedictionem. monasterium Sancti iEgidii, quod idem gloriosus
    . Noiuin vobis fieri volumus, quod monasterium D confessor juri beati Petri tradidit, usque adeo affe-
    Sancli Quirici j'uris ecclesise Sancti Petri confratri eisse injuriis, ut ejusdem abbatem a Romano pon-
    noslro Rainerio et coepiscopo Reatino dedimus. tifice consecratum capere prsesumeres,spreto rigore
    Proinde rogamus, imo prsecipimus atque j'ubemus canonum, contemptisque privilegiis ab apostolica
    ut illum in omnibus et contra omnes adjuvetis, et sede derivatis. Unde tunc merilo et adhuc dolemiis,
    castra, quse vos Joseppingi, et filii Alberici, et filii non dubkanles abbatis coiitumelias Romanse maje-
    Rapteri, detinetis, supradicti episcopi ditioni resti- stati fuisseillatas.Nihilominus quoque nobis displi-
    tuatis, et euiu in his et in omnibus bonis ad supra- cet, quod quasi de integro tibi licentiam usurpas
    dictum mouasterium pcrlinentibus fideliter adjuvc- praefatum excommunicandi coenobium,cum hoc tibi
    tis, et nullam ei ullo modo molestiam faciatis, sicut non licere hujus sanctse sedis auctorkas authenti-
    gratiam sancti Pctri et nostram habere vultis; alio- corum testetur in datione privilegiorum.Quapropter
    quin iram nostrse malevolentise, seu excommunica- prsecipiendo rogamus, et rogando prsecipimus, nul-
    tionis vinculum non evadetis. lius etiam sub obtentu occasione justitioe, sive ex-
    Data Romsedccimo lerlio Kalcndas Aprilis, indi- communicando, sive missas celcbrando, fratres
    ctione duodcciuia. prsedicti coenobii prsesumas inquietare. Si autem illi
    3/3 S. GREGORII VII PAP/E OPERUM PARS I. — REGiSTRUM. 314
    in aliquo tibi esse videbuntur injusti, volentcs ac A caveris, rogatu tamen ejusdem episcopi tui adliuc
    potentes non deerimus ad faciendam tibi de ipsis debitse ultionis jaculum in te vibrare distulinius.
    jiistkiam. Sin vcro, quod absit, nostrse exhortatio- Coeterum ne hoec patientia nostra te in audaeiam
    nis, imo prsecepti neglector exstiteris, illos [dcest erigat, et nos in culpani neglcctae jitstitiee trahat,.
    aliquid,ul iUos scias, etc.] autem a jugo servkutis, apostolica te auctorilate monemus, atquc prsecipi-
    par auelorkatem quse data est apostolo Pelro nos mus ut, sine omni dilatione, qusccunque advergu^
    cjiisdem vicarios, utDeo libere serviant, esse abso- episcopum et Ecclesiam sibi commissam temere et-
    iutos (551). inique commisisti, digna satisfactione emendes, ct
    Data Ramse xi Kalendas Aprilis, indictione xn. ulterius nulla eum contrarictate molestare prscsu-
    EPISTOLA LXIX. mas. Aiioquin scias cpiscopum nostrum, aposlolica
    A!)CUII.IELMUJI DIENSEMCOMITEM. jussione conslrictum, te sicut boslem el imptigna-
    (Anno 1074.) torem juslitise a liminibus ecclesioc auatliematis
    Remiltit episcopumab ipsis electum, et a se consecra- innodatum vincuhs sequeslrare. Quod et si ipse
    lum, jubelque eos ipsi obedire, prmcipue in Sitno- (quodnon credimus) timore aiiquo vel gratia prse^
    uiaca hwresi cxstirpunda. Minalur ipsi cotnili ex-
    zommunicationem,si jns suum retribuere noluerit " tcrmiltcret, nostamen lanlae temeritatis facinus non
    ephcopo el ejus Ecclesim. relinquemus [forle, relinqueremus] inullum, et
    GRECORIUS episcopus, servus servorum Dei, Gui- episcopus pro negligentia officii sui non lcve sus-
    I.IKLMO Diensi comili acuniveisis fideUbusac subdkls cepti iiiiiiisterii perpenderet sibi imminere peri-
    Diensis Ecclesiee salutem et apostolicam bcnedi- culuni.
    ctionem. Datuni Roniai dccimo scplimo [x] Kalcndas
    Venientcm ad nos Hugonem episcopum vestrum Aprilis, iiidiciione duodecima.
    benigne suscepimus, et, quia vos in clectionem ejus EPISTOLA LXX.
    anatiimiter convenisse audiviinus, episcopali conse- ADGUILIF.LMUM RF.GEM ANGI.ORUM (552).
    cratione eum vobis in pastorem ordinavimus ; qua- (Anno 1074.)
    teijs sub ejus regimine spiritualibus instructi disci- Commendal Guilielmi regis erga se et apostolicant
    plinis percepiee fidei fructum et gloriam sempiler- sedem observanliatn, horlalurque cuin ad ecclesia-
    uam CQitequi, Deo dante, possitis. Expleto igkur in rutn defensionem, significat se et Ecclesiam m
    magnis perlurbalionibus vcrsuri. Quoddam privile-
    *.ominislerii nostri debito, cum omni charitale eum gium sancli Stephani ralum haberi consulit. Bona
    «d vos remiltimus, admonentes vos per fidem in qua sancii Petri in Angiia commendal.
    redempli et per Christum salvati estis, ut eum debito P GRECORIUS episcopus, servus scrvorum Dei, Gui-.
    honore et reverentia suscipialis, et omnem in om- LIELMOregi Anglorum salulem et apostolicam
    nibus qtise ad regimen sui episcopatus pertinent benediciionem.
    ohediealiam et liiyorem sibi exhibeatis. Nos enim Moerore nicntis Ul'£, fsli dilcctc, cx decessu anie-:
    inter caetera eum soUicile adinonuisrius' tit cotitra CCSsorisnostri beatse memoriae Alexandri.lui etiani
    Simoniacam hoeresim lolis erigeretur viribus, et hilaritate ex nostroc promotionis certo rumore,
    Eeclesiam suse parochise non prius consecraret, nec absque dubio credimus teex corde malri lusesanetse.
    consecratas aliter diviuum officitim celebiare per- RomanoeEcclesise adhserere, eamque totis viribus ,
    jnitteret, nisi prius absolute a laicorum manibus ut debcs, diligere. Nam quia ejus quasi viduitate
    (sicut canonicum est) suo juri et episcopali ejus audita graviter angebaris, consolalione etiam sua
    providentise redderer.tur. Quamobrem ne quis ei de nostri promolione vero gaudio lsetaris, statumquc
    contrarius in exsequen'o monila noslra obsislat, noslrum te velle scire per litteras luas obnixe el
    apostolica aucloriiate sub anathemalis commina- humiliter precaris. Affcclum boni filii, affectum filii
    tione interdicimus. Te autem, prsedicte comes, malrem ex corde diligentis, ostendis. Exsequere
    singulariter alloquentes, ralde miramur, quod, ergo opcribus, fili dilecte, quod ore confiteris :
    postquam prsefatum confratrem nostrum inslinctu D imple efticacker quod dicis, ut consentias ipsi Ve-
    divinse clemenliai cum consensu aiiorum omnium rkali clamanli : Qui diligit tne, sermones tneos
    in episcopum elegeras, et fidelkatem sibi ex morc servabil (Joan. xxiv); et alibi : Probatio dilectionis,
    feceras, nescio quibus de causis elatus, eo prse- exhibitio est operis. Sermones malris tuse hi sunt,
    senle, commotionem adversus eum agere prsesum- et hujusmodi : Justitise per omnia, cum opportu-
    psisli, et postquam ad apostolica limina venk, cle- num est, tu modo insudare non desinas, Ecclesiis
    ricos et cives urbis depraedatus es, et (quod valde tibi ad defendendum commissis sic consulere ut fo-;
    nefandum est) quemdam clericum cepisti. Quamvis menla salutis animoe tusc conficias, peccatorum
    igitur in hac tanla et tam crudeli prsesumptione maculas deleas, virtutum odores sic tibi introducas,
    censuram apostolicse aiiimadversionis in te provo- ut cum Apostolo dicas ; Clirisli bonus odor sumus

    (551) Sic in integrum restkuendus nobis videtur dem vicarios [senlies], illos auiein a jugo serviluiis,
    ille Iocus, in quo, perperam innnutato verborum ut Dco libcreserviant, esse absoluios [palebil]. (ED.)
    a.''dine, pauca desunt: Sin vero, quod absit! noslrw (352) De Guilielmo Marianus Scotus et Sige-
    Kthartationk imo prmcepti neglector exslileris, per berlus in chronico anni 1086. Guilkimus Neubrig,
    uctorilale-i inm data est apostolo Pelro, nos cjus- rerum Anglicar. lib. i, cap. 1.
    5'!5 LIBER PRIMUS. - EPIS*T. LXXIO. 54(i
    (II Cor. n). Honorem Dei, elomnia quse Dei sunt, A . exspectamus, imo tota mentis desiderio accipere
    tuo et mundanis omnibus proeponere consulimus, ctipimus; ut, quoe nobilis cs sanguine, nobilior
    admoneriius et precamur : cum hoc ex certo sit vivas sanctorum morum honestate. Insfa viro li:o :
    unum, quod neglectuin saepius tuae dignitatis pote- animse ulilia sttggcrere ne desinas. Ccrlum cnini
    states solet perdere et ad inferos trudere. Hcecidco, est ut, si vir infidelis per mulierem fidelem, ut ait
    charissime, tibi inculcamus, quia inter reges te Apostolus (// Cor. vn), salvatur, vir eliam fidelis
    solum habemus qtiemprae aliis diligere suprascripta pcr mulierem fidelem in melius auginentatur.
    credimus. Statum verum nostrum , quem te scire Data Romos, sectindo Nonas Aprilis, indicti onc
    stippliciter oras, sic accipe : Navem inviti ascendi- dttodecima.
    mus, quse per undosumpelagus violentiaventorum, EPISTOLA LXXH.
    ct impetu turbinum, et fluctibus ad aera usque 4D GOTEFREDUM DUCEM
    insurgentibus iiiincerta dejicilur : saxis occultalis, (Anno 1074.)
    et aliis a longe in altum apparentibus, licet cum Arguit quod milites auxilio sancto Pelro non miscrit,
    periculo, obviat tamen et ex animo. Sancta quippe ut promiserat. Moncl ut eos miltat.
    Romana Ecclesia, cui licet indigni et nolentes prse- GFIEGORIUS cpiscopus, servus servorum Dei, GOTE-
    **
    sidemus, diversis tentationibus, quamplurimis per- FREDO[ Gotifredo ] duci salutcm et apostolicam
    secutionibus hypocritarum et hserelicorum insidiis benedictioncm.
    etdolosis objectionibusconlinue etquotidie qualitur, Si sic mcntis stabilis in apostolorum principis fi-
    mundanis vero potestatibus occulte ct evidentor per delitate maneres sicut nobis promiscras, et ex corde
    diversa distrahitur. Quibus omnibus obviare, et his sibi adhsereres, multa tibi quasi ex paclione, et vera
    et quamplurimis aliis summopere cavere, post charitate deberemus; verum, 'quia omnes declina-
    Deum, et inter homines noslri et offtcii et curee verunt, simul inutiles facti sunt, et, ut Psalmista
    specialiter horum cura die noctuque coquiniur, his ait, non esl qui faciat bonum, non est usque ad unum
    et similibus -.ontinue divellimur, licet pro tempore [Psat. xin], viam multorum aliorum secutus decli-
    ali hujiis mundi filiis lnec nobis videantur arridere. nastKubi est auxilium quod pollicebaris? ubi mi-
    Quee tamen (grates Deo referimus) mundana co- lites quos ad honorem et subsidium sancti Petri te
    gtintur nobis displicere. Sic vivimus, et, Deo an- ducturum nobis promisisti ? Sed quia qund bcato
    nuenle, vivemus. Privilegium vero sancti Stephani, Petro promisisli non implevisli, nos liccl indigni,
    de quo mandasti, animoe tuse salus est, et pro qui vicarii cjus dicimur, nulla alia tibi promissione
    codem tibi consulimus sic ratum te habere, prout / adhseremus, nisi quia ut Christiano tibi consulere
    legati nostri Petrus et Joannes Minulus canonice debemus. Rcminiscere patrem tuum multa- sanctie
    observandum judicarunt. Si tamcn superabundans Romanse Ecclesiae promisisse, quse si exsccutus
    aliquid privilegio tibi videtur adscriptum, quantum foret, Ionge aliter et hilarius de eo quam sentiamus
    plura pro Deo et sancto Petro, beato Stejihano [/".-,sentinms] tecum gauderemus. DeSardinia voro,
    concesseris, tanto majora in retribtttione ab his qtiia terminus quem posuimus jam transiit, nihil
    procul dubio habcbis. Rebus vero sancti Petri, quoe aliud mandamus, quam quod prsesentes simul
    in Anglia colligunlur,sicteuttuisiiivigilare admone- diximus. Deniquc, si in hls quce nobis promisisti,
    mus, sicliberalkati tuse, ut tuacommittimus, utpium videlicet sancto Petro ex corde adhaercre, immobi-
    et propitium debitorem Petrum reperias, et cttm liter perstare volueris , te sicul charissimum filium
    libi ex debito subvenire admoneas, quem sibi mulla habebimus, et tu nos, quanquam indignum, dulccm
    te tribuisse non latebit. lamen habebis patrem.
    Data Romaen Nonas Aprilis, indict. xn. Data Romse, seplimo Idus Aprilis, indiclione
    duodccima.
    EPISTOLA LXXI. EPISTOLA LXXIII.
    AD MATUILDEM REGINAM ANGLORUM.
    !
    D ADISEMBERTLM PICTAVENSEM EPISCOPUM.
    (Anno 1074.)
    Commendatejus liumilitatem et charttatem , hortalur (Anno 1074.) '
    ut in diss in his magis proficiat, et in viro suo ea Vt in prorinciali concilio melropolilano ralionem
    suadeat qnw ad unimm salutem in primis per- reddat de monasterio Nobiliacensi [Olilciacensi],
    linent. qv.od cliici sancli Hilarh pcr vim ab eo detineri
    querebantur : ct, si se gravaium seniial, ad ee
    GREGORIUS episeoptis, servus servorum Dei, MA- Romumveniat.
    THILDIreginse Anglorum salutem et apostolicam GEEGORIUS episcopus, servus servorum Dei, ISEM-
    benedictionem. BERTO Pielavensi episcopo.
    Auditis nobilkatis tuse litteris, liberalkatemluarn, Clerici congregationis sancti Ililarii venire [ lege
    lllia dilecta, dileclioni et humiliiati invigilare intel- venere] ad nos, conquerenles super te de Nobilia-
    leximus, ex quibus tuse salutis indicium et spcm censi monasterio. Dicunt enim id juris sancti Hila-
    certam hilarker accepimus. Non quippedubitandum rii csse, et a te nulla ratione justkioe detineri :•
    de ejus salute fore credimus, quse humilitati ct unde eliam prudentiam tuam apostolicas prsede-
    dilcctioni, in qua lex ex toto continetsir, ex corde ccssoris nostri Alexandri lilleras suscepisse testantur,
    iuservire dignoscitur. Munera hrec ct similia a te scd inde JMStkiam reciperc se non potuisse ilerata
    347 S. GREGORH VII PAPyE OPERUM PARS I. - REGISTUUM. 548
    reclamatione mauifeslant. Asseruntquoque proedium AL EPISTOLA LXXV.
    Campaniacum noininc, teconsentiente, aprecdonibus AD PIIILIPPUM I REGEM FRANCORUM (555).
    tuis injuste devaslari. Addunt insuper se ex antiqua (Anno 1074.)
    consueludine cum sanctis reliquiis et plebe sua ma- Monet j ut damna Belvacensi ecclesimillata resarctat,
    tricem ecclesiam in rogaliouibus adiisse, et a cano- el suos antecessoresimilelur in defendendis et am-
    nicis tuis ad contumeliam sibi clausas portas ecclesioe plificundis ecclesiis.
    ct introitum negalum fuisse. Quae si ila facta sunt, GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei.
    apostolica auctorkale tibi proecipimus ut te reprae- PHILIPPO 1 regi Francoruin salutem et apostolicam
    sentes in concilio episcoporum provinciae veslrae benedictionem.
    !
    inelropolilano tuo, cl, reddila super his omnibus Significasti nobis per littcras et legatos tuos, tc
    ratione, ac pura veritale discussa, justitiam inde bealo Petro apostolorum principi devote ac decenter
    consequcntcr exhibere non prsetcrinitlas. Verum, si velle obedire, ct nostra in his quee ad ecclesiasti-
    haec aliqua occasione rcnueris, aut te injusle proe- cam religionem perlinent monita desideranter
    gravari cognoveris, in festivitate omnium sanclorum audirc atque perficere. Quod si ita cordi tuo divino
    cum aliquot clericis sancti Hilarii ad nos venias, ut instinctu affixum est, mullum gaudere nos conyenit,
    in preesenlia nostra controversia vestra diligeuter B quod cminentia tua ad divinam prona reverentiain,
    perquisita el cognita legilimum linem, Deo adjuvante, quse regiee administralionis sunt cogilat atque co-
    suscipial; et tam sollicitudo nostra, quse multis in- gnoscit. Unde nobilkalem tuam ex parte beati Petri
    vigilat, quam vestra lis deinceps super his causis admonemus, et omni charitalis affectu rogamus
    sopita quiescat. quatenus Deum tibi placare studeas, et inter csetera
    Dala Romse secuudo Idus Aprilis, ind. xn. quae tuum est corrigere, per te illata Belvacensi
    Ecclesiae detrimenta pro magnkudine tui nominis
    EPISTOLA LXXIV. ct lionoris aliquatenus emendare non praetermitlas.
    ADBELVACENSES. Atlendere enim te nobiscum et diligenter conside-
    (Anno 1074.) rare volumus, in quanta dilectione sedis aposto-
    Absolvit eos ab excoinmunicatione precibus episcopi licse, quantaque gloria et laudibus fere per orbem
    quem o/fenderant. Monet ut obediant, et ab eo terrarum antecessores lui reges clarissimi etfamo-
    pmnitenttam suscipianl. sissimi habiti sunt, dum illorum re.gia majestas in
    et defendendis Ecclesiis pia ac devota
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clero amplificandis
    ct populo Belvacensi, si resipuit, salutcm ct apo- Q constitit, in tenendo j'usliliam libera ac distracta
    stolicam Lenedictionem. permansit, Poslquam vero divina et humana j'ura
    Quoniam mira ct hactenus inaudita fecistis, subvertendo tanta virtus in posterioribus coepit he-
    detestanda et abominanda perpetraslis, et super bescerc, lotius regni gloria, decus, honor et potentia
    cum pervcrsis nioribus immutata sunt, et nobiiis-
    geutes quoeignoranl Deum, sseviendo et inhumanas
    sima fama et slalus regni a culinine suae clarkatis
    linguas exacuendo, in Deum etin Dominum vestrum
    praesumpsistis, idcirco sancta Romana Ecclesia inclinata sunt. Hsecquidem etalia lalia frequenfer,
    auclorkate Patrum, sanctione canouum, in vos et, si oportet, aspero eliam sermone tibi inculcare,
    jaculum analhemalis jure contorsit, et pro meritis, suscepli nos officii cura compellit : quoniam licet
    lalibus ac lanlis.gladium invos dirse animadversionis, verbum proedicationis abscondere ct uspiam tacere
    eyaginavk, Sed postquam filius et confrater noster non sit nobis tutum aut liberum, tamen quanto di-
    Guilielmusepiscopus vester, paterna pietate rogando( gnilas est amplior el persona sublimior, tanto pro-
    pro vobis epistolam suani nobis in lempore synodij pensiorem curam ct clamoren pro ejus rectitudine
    direxit, sculienles eum erga vos benevolum ett nos habere convcnit, admonente nos Domino per
    rcferentcin pro malo bonum, precibus ej'us motii prophetam dicenlem : Clama, ne cesses, quasi luba
    solita pielate condescendimus; et, per auctorilatemx jj 1 exalta vocem luam (Isa. LVIH);praecipue cum virtus
    beati Pctri apostolorum principis vos absolventes, Christianoruin principttm in ejusdem regis castris
    indultain absolutionem continuo vobis per litterass ad cuslodiam Chrislianse milkisehobiscuni convenire
    nostras significarc destinavimus. Eadem igitur au- debeat. Ut igitur eorum quoruin cs successor in
    ctoritate beatorum apostolorum Petri ci Pauli, elX regno nobilitatis cl glorioe apud Deum et homines
    noslra, vos monemus quatenus posthac sibi subdiliti singularis ct individuus haeres existas, virtutem illo-
    ct obedientes, sicut vestro episcopo, et sanctoe E rum suminopcre te iniitari, ct, justitiam Dei tolis
    Romause Ecclesioefilio, sitis : et de lanta perpetra- viribus exsequendo, ecclesias quantum potes restau-
    lione, si poenitentiam adhuc non fecistis, ejusdemn rare etdefenderecxhortamur : quatenus omnipoiens
    episcopi veslri salubri consilio sinemora suscipialis; ; Deus dexlera virttitis suee, et hic regni tui guberna-
    quatcnus spiritus vesler salvus sit in die Domini. cula protegat et exaltel, ct coronam sempkernae
    Data Romse Idibus Aprilis, indictione duode-!- gloriae in futura remuneratione donet.
    ciriia. Data Romae Idibus Aprilis, indictione xn.

    (555) De Philippo I rege Francorum contiauator Aimouii 1. v, Dc gestis Fiancorum, capite 48 et 50,
    349 LIBER PRIMUS. — EPIST. LXXVII
    EPISTOLA LXXVI. A nicoe lerrae episcopos, quoruin niulti iion solum
    ADftUMBERTUM LUGDUNENSEM ARCHIEPISCOPUM. carnali scelere, sed etiam simoniaca labe foedati,
    itidem vocati sunt, apostolorum limina peliit, locum
    (Anno 1074.)
    Matisconensem commcndat, cl ad Eccle- judicii in humilitatis forma praevenit, et veritus apo-
    Episcopum stolicam virgam annuntiando et cogitando pro pec-
    siarutn defensionem hortalur,
    HUM- catis suis in faciem procidit. Apostolica igitur tum
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, censura correptus jam nunc apostolicam venit ex-
    BERTO Lugdunensi archiepiscopoetejus suffraganeis
    pediri ciemenliam, ef, cum tanta fatigatione, sicut
    episcopis salutem et apostolicam benedictionem.
    audivimus, jejunando pariter, et plertimque pedes
    Confratrem nostrum [vestrum] Matisconensem
    ra- eundo, compunclionem suam et obedientiam de-
    episcopum, quem intervenientibus quibusdam monstravit, ut confratres nostri pro competeniia ho-
    tiOnabilibus causis ordinavimus, ad vos cum nostris rum
    temporum miserendum sibi fore dignum aesti-
    littcris et apostolico sigillo mittimus, quatenus de
    marent ct decernerent: cui quanquam episcopalis
    suscepto sacerdotalis officii ordine et honore non
    officiiredintegrationem ad vota sua non concessimus,
    incerta vobis signa et indicia referat. Cui quanquam exercere tamen in illo rigorem canonicum lioc ;u
    ros debitam et fraternam dilectionem prompte ex- B cum fortasse, hoc amoto,
    hibere non dubitemus, addere sibi tamen et nostroe tempore quid referret, alius possideret, nisi qui plurimum
    ad vos commendationis quasi privilegium oportere locumejusnon
    ei tanto accumulatior inter pecunise dare posset ? Ceeterum quod vos fecistis in
    perspeximus, quatenus inhonestum vobis, quam milii verecun-
    ex vinculo vestrse eum, quam
    VQScharkas enitescat, quanto beato Petro et apostolicee sedi con-
    fraternitatis et respectu apostolicse reverentiae con- dum, quamque
    tumeliosum sit, quoeso, cum animis vestris reputate,
    junctior et eminentior eum causa commendat. Qua- ut in quibus peregrinorum his in partibus tulissima
    propler rogamus vos, et admonemus in Domino, ut
    debet esse defensio, inopinata pericula lateant, et
    eum plenae dilectionis affectibus, et digna congratu-
    noslra, qui hoc aliis principibus prohibemus, in hac
    ^atione suscipiatis, et ad regendam sibi commissam re consentanea pro familiaritate veslree dile-
    ubi opus fue- quasi
    Ecclesiam, ej'usque j'ura retinenda, et, ctionis voluntas argualur : prsesertim cum eumdem
    rit, recuperanda, cum omni cura et studio, quse fratrem
    per litteras nostras uon sine magna fiducia
    potestis consilia et adjutoria conferatis. Nam quanto vobis commendaverimus. Quamobrem nobilkatem
    his temporibus pro peccatis nostris Ecclcsia ssevio-
    vestram multum rogamus et admonemus ut, injurias
    ribus usquequaque concutitur perturbationibus,
    ejus quantum potestis demulcentes, cum omni be-
    tanto sollickius nos ad defensionem earum nostra C nevolenlia et manifesta charitatis exhibitione eum
    consilia et quas possumus vires adunare debemus;
    abire dimittalis, et, sicul in supra memoratis roga-
    quatenus contra tanta perieula fortiores in miiitia vimus litteris, lutum sibi usque ad domnum Er-
    Christiet fraternis negotiis, mutuis sustentationibus lembaldum [Erbombaldum] Mediolanensemducatum
    sjistinere, Deo adj'uvante, valeamus, : scientes eum per epistolam nostram esse
    Data Romsedecimo septimo Kalendas Aprilis, in• praebeatis
    commonitumj ut nullateuus super hac re contra vos
    dictione duodecima. aut vestros aliquid molialur adversi. Dionysio vero
    EPISTOLA LXXVII. Placentino, et aliis episcopis Longobardiee, qui ad
    ADBEATRICEM ET EJUSFILIAMMATIIILDEM. nos venerant, nihil de episcopali oflieio, nisi con-
    (Anno 1074.) firmari pueros pro necessitate concessimus : sed
    Laudat humilem pwnilentiam episcopi Argentini, et totius negotii frena ita retinemus in manu, ut aut
    eas arguit, quod venientemRomaminjustedelinue- correctis de venia, aut pertinacibus non sit despc-
    rint. Mandat ut solutum Mediolanum usque diri- randum de pcena. Quia vero ex charitate, et pro re-
    gant. Placentino el aliis Longobardim episcopis verentia sanctae Romanoe Ecclesiae, vos de talibus
    pro necessitale concessam confirmandi licentiam
    asserit. Reddit nonnultorum actorum suorum, de adversum nos murmurasse credimus, memores do-
    quibus murmurabatur, rationem. ] nmi ct patris nostri bcati Petri apostolorum princi-
    D
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, duci pis, qui murmurantibus adversum se discipuUs sa-
    BEATRICI et ejus filise Matbildi salutem et apostoli- tisfacere non dedignatus est, vobis quoque rationem
    cam benedictionem. de factis nostris non inviti rcddimus, in eodemque
    Cum Prbpheta testetur quod omnipotens Deus, quanta vis dilectionis, qua vobis adstringimur, non
    quem imitari jubemur, cor contrkum ct humiliatum alia vobis adhuc certiora signa dedimus. Neque vero
    non spernat (Psal. L), nos quidem qui peccatores nos fugit quain diversa de nobis hominum opinio
    suraus, etsi contritionem cordium in aliis non satis sit et judicium, dum in cisdcm causis et actibus alij
    plcne respicimus, cognita tamen dissimulare, et nos credulos, alii nimium mites esse dicunl. Quibus
    quasi prq nihilo computare non debemus, Guarne-- profecto, nil verius, nil rectius respondendum vidc-
    rius Argentinensis episcopus, postquam peccatis fa- mus, quam quod ait Apostolus : Mihi autem pro mi-
    cientibus decorem sui ordinis indigne tractavit, vo- nitno esl, ut a vobis judicer, aut ab humano die (I
    catus ad correctionem a domino nostro venerandae Cot: iv). Deus autem omnipotens, qui verus inspe-
    meuioriajAIexandiopapa, soiusinlcr onincs Teuto- ctor cst cordittni, doceat nos ct vos facere volunta-
    351 S. GREGORHVH PA.VMOPERUM PARS I. — REGISTRUM. SK2
    tem suam, et ponat legem suani in medio cordis A stricto judicio reddkurus es, gratuita bonitate tua-
    nostri. ad juslitiam redeas, cl fratri quse sua sunt sine omui
    D.ta Romos xvn Kal. Maii, indiclione xn. contrarietate dimitlas. Sin vero clamor ejus inter
    vos sedari ncqucat, in prsefato termino fulurse syn-
    EPISTOLA LXXVIIl. odi legatos tuos, vel hac de causa ad nos trans-
    ADWRATISLAUM BOUEMORCM DCCEM. initlere non praelermitlas, quatenus, inquiska elper-
    (Aimo 1074.) cognita verkate, ex utraque parte quod justuui fue-
    Commendat Pragensem episcopum de objeciis crimi- rit valeamus
    nibus satis purgalum sum Ecclesiwrestitutum. Cau- decernere, et aliquando fraterna pace
    tas inlcr ipsum Pragenseni el Moravensemepisco- el cbncordia vos, opitulanle Deo conjungere.
    pum, nec non quw inter ipsum ducem el episcopum Data Romoedccimo sexio KalendasMaii, indictione
    Pragensem agilabanlur, in proxima synodo ait se duodecima.
    delerminalurum.
    EPISTOLA LXXIX.
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, WRA-
    A'DAN.NONEH JOLONIENSEM ARCUIEPISCOPCM.
    TISLAO Bohemorum duci salutem et apostolicam be-
    nedictionem. (Anno 1074.)
    nullas ad se litleras post udcptum
    Fraler luus Larmirus [forle Jeromirus, ul supra B Queritur quod pontificatum dederit.
    ep. 60, et sic Mutin.] Pragensis episcopus, ad apo- GREGORICS episcopus, servus servorum Jei, AKXUM
    stolorum limina veniens, compectui uostro ea qaoe (354) Coloniensi archiepiscopo salutem et apostoli-
    oportuit se humilitate prsesentavil, et de objectis cam benedictionem.
    sibi qusedam confitens, congruam inde satisfactio- Quanta charitale Romanae Ecclesiae Coloniensis
    nem obtulit: queedam vero -ienegavil, et in hunc in omnibus obsequendo conjuncta fuerit, dignkas
    modum se purgando removit, videlicet, quod ipse vobis collata teslalur. Quoe nimiruni cbaritas adeo
    Joannem Moravensem episcopum non percusserit, in le videtur tepuisse, ut ex eo quo susceptse admi-
    neque servieutes ejusdem episcopi decapillari, aut nistralionis laboreni subivimus, nullas visitationis
    barbas eorum abradi prseceperk, aut occasione sub- tuse proeter has nuperrime missas litteras receperi-
    terfugiendi synodum inducias per legatum suum mus : cum id nobis visitationis frequentius impen-
    petierk. Nostrse igitur dilectiorii plene reconcilia- dendum putemus, qui, ob recordationem disciplinse,
    lum, et restituto sibi omni epi&opali officioad pro- qua lempore antecessoris nostri in Ecclesia Colo-
    priam sedem"cum litteris nostris et aposlolico eum niensi enutrki sunius, specialem sibi inter cseteras
    sigillo remisimus, commendantes eumtuse nobilkali, occidentales Ecclesias dileclionem impendimus, el,
    ut, omni inter vos odio et inimica semulationesubla- (2 sictit adhuc Romana; Ecclesisefilii testantur, tempore
    ta, fraterno corde eum diligas, et episcopalein in beali Leoiiis papse Trevirensi episcopo pro honore
    eo dignitatem, sicut dignum est, veueranter inspi- Ecclesioevestree, quod idem beatus Leo segre tulit,
    tias, et qusecunque juris Ecclesiae sibi commissse viribus totis restilimus. Sed his nostris sludiis de-
    sunt, vel quolibet modo ad euin jiisle pertinent, tam bitoe dilectionis non exhibentes vicisskudinem, me-
    tu ipse ei concedas, quam omnes qui sub tua pote- rito vos non solum negligeniioe, sed quasi promo-
    slate sunt sine contradictlone sibi reddere facias. vendaelitis arguere possumus, juxta illud : qui non
    De causa vero quse intei- eum et Moravensem epi- est mecum, adversum me est (Matth. xn); licet hanc
    scopumtandiu protractaest,propteriUius absentiam, lilem virga apostolicae correclionis, Deo auxiliante,
    ila statuimus, ut in futura synodo ambo episcopi nobis facillimum sit dirimere. Si eniin honorem
    tui ipsi ad nos veniant, aut tales nuntios millant, beali Pelri, non in tolutn, sed in partem Colonise, ct
    quibus prsesenlibus, el causam ex utraque parte rion Romseprobavcrimus te diligere, tu nos quoque
    sationabiliter exponentibus, nos sine omiii ulterius in lolum, neque in partein poteris habere. At si ex
    (ilatione puram super hac re justitise diftinitioneiii negligente sollicituin, et ex lepescente calidum te
    inferre, et contenlionem eorum decidere, Deo fa- amor et reverentia uiatris lu;e sanctee Romanaefe-
    vente, possumus : ubi etiam legalos luos interesse D cerit, non in parlem, sed in tolum communis pisca-
    multum cupimus; quatenus et ipsi tua vice ad inda- toris noslri graliam, nostramque dilectionem sine
    gationem veritatis nos adjuvent, et testes nostrse de- dubio obtinebis.
    finitiouis existant. Terram vero unde inter episco- Data Romse decimo quarto Kalendas Maii, indi-
    pos lis esl, Moraveusem episcopum inlerim lenere ctionc duodecitna.
    uecreviinus. Preeter hoec supra memoratus frater EPJSTOLA LXXX.
    luus conqueritur super te, quod proeposkura et ca- ADANIGIENSES.
    slro sancli Vinzlai [Venceslai] debitam sibi potesla- (Anno 1074.)
    lem et justiliam penitus auferas. Unde excellentiam Prwcipil ul Stephano eorum episcopo obediant.
    luam paternis affectibus rogamus et admonemus ut, GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, ANI-
    si te injurias ei in hac re irrogare cognoscis, respe- CIENSIclero et populo salutem et apostolicam bene-
    cfu divini timoris, cui ralionem de factis tuis in di- dictionem.

    (554) De Aniionc Lamberlus Schafnaburgensis in Chronico anni 1075 Marianus Scofus in Cliromco
    il!ni 1075 ci 1077.
    SS3 LIBER PRIMUS. — EPIST. LXXXH. 554
    videlicet He-
    Stephanus eiectus vester [noster male, credimus] 1^ conjunctis tibi suflraganeis episcopis,
    ea qua debuit apostolicam sedem humilkate requisi- rimanno [Hermanno] Mctensi, et Popone TullensV
    nostra vice
    vit, et manum suam manui nostraedando se Romanse prsefatum episcopum ad colloquium
    Ecclesiee obedkuram promisit, ac per hoe gratiam convoces, indicans sibi nos non sequo animo negle-
    :
    ejus, quam antea visus fuerat perdidisse, recupera- ctam ab eo sedis apostolicaereverentiam accepisse
    vit. Quem quia Ecclesiam vestram prudenter de- parkerque eum admonemusut prsedicto Iococom-
    f. ndisse, et Simoniacum Slephanum et invasorem munionem sacrosancti et divini ministerii reddat.
    studio suo expulisse probavimus, regimen lotius et si quid juslitiae se confidit habere, concesso prius
    episcopatus vestri sibi commisimus, co tenore ut, eisdem hominibus tanto tranquillitatis tempore,
    quousque ad nos redeat, de pontificali ofiiciose non quanlo eo violenter adstrinxit, postea aut in con-
    inlromiltat, sed quemcunque voluerit episcoporum venlu religiosorum episcoporum, aut in prsesentia
    religiosorum patrise vestrse, ea quee ad episcopale Romani ponlificis, qute sui juris eestimat*ordinate
    ofiiciuin pertinent, facere commoneat. Vos ilaque requirat. Neque enim ad hoc prselati sumus, ut no-
    apostolica auctoritate admonemus ut sibi debitam strse commissos providenliae potenter magis quam
    in omnibus reverentiam exhibeatis, et ad defensio- juste tractemus. At si ille haccnostra parte procu-
    nem Ecclesisevestrse adj'utorium vestrum fidelker '.B randa monita adimplcre spreverk, tibi injungimus
    impendatis : quatenus, expulsa simoniacoehaeresis ut, apostolica fultus auctoritate, una cum confra-
    de medio vestrum oifini contagione, legalem ponli- tribus tuis antesignatum locum ab omni interdi-
    ficem habealis, el puram Christo Domino nostro, ctione el excommunicaiione absolvas, et, eadcm au-
    et beaUe Mariee genilrici ejus, servitutem impen- ctoritate presbyteris ibidem consistentibus ad cele-
    datis. brandum divinum officiumroboratis, episcopum, ut
    Dala Roinse decimo tertio Kalendas Maii, indi- nobis de pertinacia sua et contemptu nostro re-
    ctiorie duodecima. spondeat, ex parte beati Petri, et nostra, per illum
    EPISTOLALXXXI. (555) apostolica prseceptione commoneas. Has vcro
    ADUDONEM TREVIRENSEM ARCUIEPISCOPUM. litteras nostras idcirco aperte significari fecimus, ut
    (Anno 1074.) tam Viriduner.si [Virdunensi] quam cseteris episco-
    Vi Virdunensemepiscopumvicesua increpet de ne- pis ostensee, commissse tibi procurationis et aucto-
    glecta apostolicmsedis auctoritale, eumqucnioneal, rilatis certitudinem prsebeant.
    ui monisierium saneli Michaelis ad communionem
    restituat. Si quid verosui juris prwlendal, in con- Data Romee secundo Nonas Maii, iridiciione dr.o-
    ventu episcoporum, vel coratn sumrao ponlifice, decima.
    requiral. Quod si parere negligat, ipse arcliiepisco- 'p
    pus aucloritaie propria dictunv monaslerium ab EPISTOLA LXXXil.
    inlerdicto absohat, et episcopnm Romam venire ADUNIVERSOS CHRISTIANOS.
    cominoneal.
    (Anno
    GREGORIUS episcopus, servus servorum, Dei, UDONI Excommunicatosdenunliat 1074.) omnes qui detincnt bona
    Trevirensi archicpiscopo salutem et apostolicam Augensis(556) monasterii collala ab Atberto Si-
    benedictionem. moniaco.
    Confrater noster Thcodericus Virdunensis episco- GREGORICS omnibus ad quos litterse istsepervenc-
    pus, uf saepe nobis relatum est, habitatores Ioci rint, etc.
    apud monasterium quoddam sancti Michaelis infra Quanquam ad propulsandas omnium Ecclesiarum
    parochiam suam, ad quasdam novas consuetudines et vencrabilium locorum injurias, ex debito officii
    sua virtute et polentia flectereet coercere diu cona- nostri, et universali
    providentia, quam per beatum
    tus est, videlicetut cum litaniis majorem ecclesiam, Petrum apostolorum
    principem licct indigni suscc-
    lioc est suam episcopalem sedem, simul congrega-
    pimus, sollicite nobis invigilandum et elaborandum
    tis singulis aimis visitarent. Quod cum illi inusita- essc
    noscamus; his tamen locis apostolicse auctori-
    tum, ne forte ad alterius [forte, id alterius] daret, D tatis opem et scutum impensius circumferre dupli-
    HARD.]novse exactionis occasionem darent, pati re- citer quodammodo compeHimur, quseet in generalt
    nuerent, divinum ibi officiumfieri penitus interdixit. sanctaeRomanas Ecclesise membrorum contirienlia
    Ex qua re cum episcopus apostolicas jam ante lit- cseteris
    cosequantur, et singularis patrocinii privi-
    teras recepisset, commonkus ut locum absolveret; coeterissortiuntur. Et quibus quoniam Au-
    legia prse
    et nihil inde, nisi quod canonicum et justum foret,
    gense monasterium huic sanctaSet apostolicse sedi
    exigeret; verba quidem non plense conservata?ma- quadam principali et individua cohaeret linea, de-
    terise parum modeste notavit, sed voluntalem, et
    dispersione bonorum ejus valde dolentes, quid do-
    cognkammagisiraj [forl., r.nsirse] intentionis senten- minus ct antecessor noster Alexander venerandse*
    tiam omnino neglexk. Unde nec nos quidem
    deejus memorieepapa inde decrevit recolere et sententiam
    si
    obedieniia, privatim loquimur, multum confiden- nostrae confirmationis in idipsum omnibus, ad quos-
    tes, fraternitatem tuam apostolica auctoritate mo- hujus epistoloe nostrae notitia de-
    nemus ut, ex nostra et tua parte convocalis et stinavimus indicare. pervenire poterit,
    Postquam praedictus dominus'
    (555) Quid sibi velit hoc per illum, nos non in- (556) Augiensis scribendum docet qui infra me-
    telhgere fatemur. moratur Constanliensis ep.
    555 S. GREGORII VII PAP,E OPERUM PARS I — REGISTRUM. 550
    nosler papa Robcrlum Simoniaeum, et invasoreni A promisit. De csetcro, quoniam ad prsescns oninia
    ejusdeni monaslerii, nullis admonkionibus, nullis- quoe secum habuimus plp.niler expodirc et delcrmi-
    que minis ad hoc flectere poiuit, ut vel abbatiam narc non potriimus, ad futuram synodum eum ad
    dimkterei,'aut pro reddenda ratione sui introkus nos ilerum reverti praecepimus, et super hac re ab
    aposlolico se conspectui prsesentaret, cognita veri- ipso promptae obedienliee sponsionem accepimus;
    tate, quod relicta alia abbalia ad hanc pretio anhe- Quapropter remittentes eum cum lilteris nostris
    lasset, synodali judieio eum anathemalis jaculo, charkali vestrae commendamus, quatenus el vos una
    nisi resipiscerct, percussk, el sub eadem censura nobiscum eum diligalis, et secum aique inter vos
    omnibus accCpta ab eo bcneficia ad pracfatum cceno- viuculo pacis Christi, in quo per ipsum ad fidem
    bium perlinentia penitus interdixk, cunctaque ab uniti, et in sortem hereditatis gloriee Dei electi eslisj
    eo disposita aposlolica prseccptione cassavit, atque conjuncti firmker persistatis. Te verO regem ut di-
    hajc eadem per epistolam episcopo Conslantiensi lectissimum filium rogamus et admonemus ut, con-
    publice praedicanda, et per episcopatum suum di- siderans, et ante menlis oculos ponens quam in
    vulganda mandavk. Itaque, miserante Deo, factum dislricto judicio de commissa tibi adminislratione
    est ut ilie ab insana occupatione abbatise desisteret, rationem reddkurus es, regni tui giiberiiacula in
    sed non ut fautores ejus, contra Deum et justkiam, B tenenda aequitate exornare studeas, ct huic episco-
    accepla ab eo monaslerii bona relinquerent. Qua- po antiquam sui episcopatus sedem rcparare ac
    propter, quoniam illa principali et hseretica pesle stabilire cum Dei adjutorio modis omnibus insistas.
    depulsa charissimum sancti Pelri filium Ecardum ex Deus aulem omnipotens ad omnia quae sibi bene-
    ipsa congregatione a confratribus elcctum, et a placita sunt cor tuum dirigat, et ea te in prsesenli
    nobis diligenter examinatum, abbatem ibi, auctore vita promereri faciat, unde postmodum sempiterna
    retribuat.
    Deo, consecravimus, cupientes ut monasterium post
    Data Romse septimo Idus Maii, indictione duode-
    longas et multas tribulationes jam ad quietem et
    nionaslicae religionis cultum redeat, simili modo cima.
    omnibus qui a seepe falo Robcrto pro defendenda EPISTOLA LXXXIV.
    ejus nequkia, aut exhibenda sibi fidelilate, bona ab- ADHERIMANNCM EPISCOPUM BAMBERCENSEM
    batise in beneficia adepli sunt, sub anathematis di- (Anno 1074.1
    strictione et ariimadversione interdicimus. Nam cum Significat se commisisse vices suas eptscopo Meiensi
    ille lalium institutionum auctor et distributor in in causa ipsius episcopi Bambergensis. Monel utei
    et qum recla sunt agat.
    loco ad qucm haerelice aspiraverat permanere non C pareat,
    potuit; quibus legibus, aut quo jure isli sibimel GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, HEBI-
    vindicabunt, quod sacrilega conventione ceperunl? MANNO [Hermanno, et sic sempcr] Bambergensi epi-
    Unde eliam omnibus Christi fidelibus, qui haec co- scopo salutem et apostolicam benediclionem.
    Charissimus confrater noster Herimannus Meten-
    gnoverint, aposlolica auctorilale prcecipimus ut eos
    in nulla penilus Cbristianoe conimunionis participa- sis episcopus, nobiscum per dies aliquol commora-
    lione recipiant, dum iniquiiatis et mortis suoc tus, multum nos pro te rogavit, mullasquc et inti-
    mas causa tua supplicaliones effudit, rcferens
    pretium diabolica aviditate et temeritate possider.t. nobispro
    Data Romoe octavo Idus Maii, indictionc duode- de te nonnulla, quibus in spem tuoe correctio.
    cima. nis non parva cordi nostro est oborla lselilia. Qua-
    propter consilium, quod ad salutem tuae et animse
    EPISTOLA LXXXIIf.
    noslrsc, quodque ad utilitatem Ecclesise cui preees,
    tD ALPIIONSCM REGEM CASTELLJE, aptissimum nobis visum est, in experientia frater-
    (Anno 1074.) nitatis suae posuimus, injungentes et commiltentes
    Commendai episcopum Paulum, quem stumosum er- sibi ut, apostolica, fultus auctoritate, vicem nostram
    ga sedcm aposlolicam cognoverat. Monel regem ut „ in causa tua
    antiquam ejus episcopatus sedemreparare velit. explere debeat, si modo ad obedien •
    dum his quee quasi ore noslro libi proposuerit.te
    GREGORius.episcopus, servus servorum Dei, AL-
    PIIONSO paralum inveniat. In cujus prudentia, quoniam ad
    [Idelphonso] regi Hispaniae, et episcopis re- bene monendum te promptam et sufficientem volun-
    gni illius, saltilem et apostolicam benedictio- tatem esse non
    nem. dubitamus, nos quidem e mullis hoc
    fraternitali tuse sollicite attendendum et pcnsandum
    Noltim vobis esse volumus, nunc fratrem nostrum
    et episcopum Paulum, cognomerito Monio [Moni- scribimus, quod ad finem vitse quotidie appropin-
    quas, et extremum diem, qucm tamen nescis quam
    to], ad apostolorum limina et nostram praesentiain cito
    veniat, certus exspeelas. Ideoque, frater, debita
    venisse, et, post redditam raiionem earum rcrum sollicitudine te admonemus ut horrcndum examcn
    [de] quibus eum appellavimus, sicut dignum erat, et inevitabile
    in nostram commumonem et dilectioiiem receptum1 judicium districti judicis ante oculos
    ponas, ct faciem illius ea conscientiae tuse confes-
    fuisse. Romanum ordinem in divinis officiis, sicut- sione et operum conversatione praeoccupare festines,
    cseteri Hispani episcopi qui synodo interfuerunt, se
    quatenus in conspectu divinse prsesentiae, cujus ocu-
    ceiebraturum, et ul melius poterit observaturum lis onniia nuda et apcrta sunt, non te culparum
    LIBER PRIMUS. — EPIST. LXXXV. J&g
    tintor, et verecundia deprimal, sod i.cta rccipicnda A Bcalricem, nec non el communcm filiam nostrara
    pro bonis aclibus retribiitionis fiducia manifestuni Mathildim diu noctuquc in noslro mulluni adjulo-
    et imperierritum reddat. rio dcsudare, utpole vos sequentes, vos sicut domi-
    Data in expeditione ad moniem Ciminii [Cimi- nam et magistram discipuloe fidelitcr imitanles. Per
    nium], secundo Idus Junii, iudictione duodccima. vos itaquc novum exemplum antiqtise loelilise, per
    EPISTOLA LXXXV. vos,inquam, illse mulieres olim quoerentes Dbminum
    ADAGNETEM IMPF.RATRICEJI. in nionumeiilQ, ssepe nobis ad meinoriam rcdeunt.
    Nam sicut istse prse cunctis discipulis ad sepLlcrum
    (Anno 1074.)
    Gralias agit quod Ecclesim concortliw consulat, et Domini miro charkatis ardore venerunt, ita vos Ec-
    Henricum rcqem Ecclesia' communioni resliluen- ciesiam Christi, quasi in sepulcro afllictionis posi-
    dutn curet. llortatur ul persistat. Se pro Chrisli tam, prse multis, imo pcne prse omnibus terrarum
    Ecclesia valde laborare significat, euquc in re Bea-
    tricem el Malhildcm multo sibi esse adju- principibus, pio amore visitatis, et ut ad stalum li-
    mento. bertatis suse resurgat, totis viribus annkentcs, quasi
    GREGORIUS cpiscopus. scrvus servorumDei, AGNF.TI angclicis instructa responsis csetcros ad sufliagiiim
    Christianissimaj [Christianee] imperatrici salutem et laborantis Ecclesiee provocatis. Unde et revciatio-
    apostolicam benedictionem. B nem supcrnse gloriae, ct seternse vitoe, 'quse est in
    Gaudemus et exsultamus in Domino, quod lumen Christo Jesu, non dubie exspectabilis, et consortcs
    vestrae operalionis ad nos usque resplenduit, ct fru- mulierum illarum praesentiam Salvaloris nostri inter
    ctus vestreefatigaiionis, etsinon advota vestra plene angelorum agmina pace perpetua fruentes, ipso pro-
    cumulatus, Deo tamen ad laudem et gloriam, nobis testante [ praestanle, et sic in Mutin.] iuveniclis.
    ad laetitiam, vobis ad coronam perfeclee rcmunera- Quod autem de filia vcslra Mai.hildi nos rogatis,
    tionis excrcvit. Nequeenim noslra spes ideo coar- gratanter accepimus, collaudantes sanctilatcm vc-
    ctari aut submilti debet, si desiderium veslrse san- stram quod tanta vobis de salute illius cura cst;
    ctkatis facultatem intenlionis explendee non habtiit; quse qitidem in vos omni desiderio ct fidelilatis affc-
    quoniam apud Deum perficit omnia, qtii vokintalem ctu cor et animam suani effundil, gloriam vestram
    gerens integram, quanlum potuit operari non de- quasi gaudia propriee salulis exposc.it. Ac nos qui-
    siit. Scimus equidem quod pro pace et concordia dem pro ea libenter oramus; et, licet orationcs no-
    universalis Ecclesiae multum Iaboratis, et omnia quse stras noslra Deo parum commcndent mcrita, suffra-
    pontificatum et imperium. glutino charitatis astrin- gantc tamen pietate Petri, cujus servi sunius, casin
    gere valeant, amplius quam dici possk concupisci- conspectu Domini non omnino vacuas essc confidi-
    tis, et indefessa sollicitudine quseritis. Quorum qni- mus. Vestram igilur comniendationem digna vehe:-
    dem, quod maximum est, et unitati dilectionis con- ratioue suscipienles, itidem vos, ut illius et nostri
    junctissimum, jam peregistis, videlicet filium ve- memoriam in vestris rogamus orationibus facialis,
    strum Henricum regem communioni Ecclesiee et mutuis nos apud Deumjuvemus intercessioriibus;
    restitui, simulque regnuni ej'us a communi periculo quatenus hic in Chrislo connexa charitas unam et
    liberari : quoniam illo extra communionem posito, communem nobis in regno Patris nostri, ipso prae-
    nos quidem fimor divinse ultionis secum convenire st»nte, sedem pariat ct lsetitiam.
    prohibuk : subditos vero sibi quotidie ej'us prassenlia Data in expedilione ad Sanctum Flavianum [Fa-
    quasi necessilas qusedam in culpa ligavit. Ad cae-
    tera vero quse leviqra sunt, licet pauperlalem bianuni] decimo seplimo Kalendas Julii, indiclione
    duodecima.
    [/., pietateni] vestram promptam esse non du-
    bitemus, per fiduciam tamen quam in Christo (557) In hoc primo anno pontificatus sui, ipse
    habemus, gloriam vestram ut jugiter tam sanclis domiiius Gregorius papa constkuit et consecravit
    studiis inslet, propter revelationem gaudii vcstri archicpiscopos et episcopos per diversa loca. In Sar-
    dinia provincia Jacobum archiepiscopum Calaiita-
    quodammodo exhortari impellimus, scribentcs vo- num, Constanlinuiii archiepiscopum Turrenscm ;
    bis, et srib omni certitudine notificantes prsefato D • quibus pallia cum privilcgiis dedit. Brunoni episcopo
    filiovestro vestra consiUa vestraque multum merita Veronensi pallium cum priviiegio, et Nacho conces-
    sit. Joannem Soranum cpiscopum consecravit. Itcm
    et
    profuisse, quam misericorditer eum divina respi- in marchia Firmana Jrasmundum Valvensem, Teu-
    ciat clementia, vestram adhuc bealitudinem cuni zonem Teatinum, Leonem episcopum in Campania
    gratulatione visuram esse. Hoc autem unde vel qua- Aquinensem , Hugonem in Burgundia Diensem,
    Landericum item in Burgundia Matisconensem,
    liter nobis cQmpertum sit, cum vestram, miserante Guilielmum in Maritima Massanum. Celebravit
    Deo, praesentiam viderimus, patenter indicabimus. Romee synodum, in qtta, inler caetera quse ibi gesta
    De csetero sciat eminentia Vestra nos his tempori- sunt, exeommunicavk atque anathematizavit Robcr-
    bus pro causa beati Petri apostolorum principis in tum Guiscardum (558) ducem Apuliae et Calabrke
    Siciliae, cum onmibus fautoribus suis, quous-
    Iabore non parvo positos, et vestrarii in omnibus atque que resipisceret.

    f557) Ex ipso registro Gregorii VII, post epist. 25. Chronici Cassinensis, c 15, 44, 52 et 56; Otto
    '358) De Roberlo GuisCardo Leo Osliensis lib. ni Frisirigcnsis, lib. i De gestis Friderici, cap. 5.
    ar;9 S. GREr.ORII VII PAP.E OPE? "JMPARP - REGISTfiUJ?. 300

    LIBER SECUNDUS REGISTRI.


    Anno Dominicai Incarnalioriis millesimo scpluagesimo guarlo, indiclione duodecima (359).
    EPISTOLA PRLMA. A^. Cum de te ct factis tuis cogitare incipimus, de (am
    ADEriSCOPOS ET ABBATiCS BRITANNLE. immodcrata praesumplionis lueeaudacia nequaquam
    (Anno 1074.) satis aumirari possumus, quoniam, sicut boni ad
    Vrwcipil ad synodum venianl, et incestam coptdalio- incremcnta bonorum operum fideli desiderio nifun-
    nem subdiiis suis prohibeant. lur, ascendere, ita tu, et, hett! ampliori cupiditate
    GREGORIUS cpiscopus, seivtis servorum Dei, uni- perquisita, malefaciendi studia culpis tuis cumulum
    versis episcopis et abbatibus Biitanniae, salutem ct iniqukatis iiidesinenter anhclas adjicere. Interdictus
    apostolicam benedictionem. enim a legatis apostolicse sedis, officium episcopale
    Suscepli nos officiicura compellk omnium Eccle- usurpare proesumpsisli, inobcdientisscrimen et con-
    siarum sollicitudinem gererc, et ut fidei documenla, temptum aposlolicas auctoritatis incurrere non eru-
    ac sacrae Scriplurse regulas recte leneaut, vigilanti buisti. Postea vero et eodem legato nostro Amalo
    circumspectione perqiiirere ac.docere. Quoniam igi- episcopo Ellorensi [Eborensi], et magistro tuo vidc-
    t-.ir inter vos sanctorum Patrum decreta et eccle- licet Gozelino archiepiscopo Burdigalensi, una cum
    siaslicse religionis stalum non ca qua oporlct aut casleris religiosis viris, pro faciendo divortio Gtiil-
    observari diligentia aut studio tractari intelligimus, lielmi Pictavensis comitis et propinquse suee, quam
    per cam quam beato Peiro apostolorum principi de- B jj pro uxore tcnebat, his, inquam, sub apostolica obe-
    betis obedientiam vos invitamus, el nostra aposto- dientia pro negolio tam gravi, tam Christianse reli-
    iica aucloritate monemus ut ad synodum, qsiain in gioni necessario congregatis, conventum iUorum
    .ec.inda hebdomada quadragesimae, Deo auciore, in per milites tuos nefarie perturbasti; quippe qui
    apostoliea sede cclebrare deslinavimus, omni peni- perruptis monaslerii claustris ct foribus in conses-
    tus fictilia cccasione remota, conveniatis; quate- sum irruenles, archiepiscopum et legatum nostrum
    nus, adjuvante Deo , una vobiscum , et cum alia multa liirpituriine dehonestaverunt; refiquos yero
    frequenlia vestri ordinis, quae nostrse dispensalionis ininis, conviciis ac verberibus, multisque contume-
    ct Cliristianse religionis ordo requirit, perspicaci liis afflixerunt; unde apostolica libi auctorkate prse-
    studio adinvenire et exsequi valeamus. Videtis enim cipimus ut ante fesiivitatem sancti Andreaj prsesen-
    fjuod in maligno jam totus mundus est positus, el liam tuam super his responsurus nostro conspectui
    communis noslra mater Ecclesia tanlo ardenfius exhibere nullatenus prsetermittas. Quod si aliqua,
    contra anliquum hostem nos iuvilat surgere, quanlo nisi forle neccssaria et inevkabili occasionc te sub-
    hoec tempora plura adversum nos diaboliceefraudis traveris, ab omni etiam sacerdotali officiote priva-
    arma demonstrant et bella prorupisse. Interim vero turn et sacrse communionis participatione seque-
    hoc praecipue sludium habetote, ul quod de incesta C slratum esse noveris. Eos vero per quos tanium fa-
    copulatione per lilteras noslras hominibus terrse ve- cinus effecisli, tam laicos quam clericos, a corpore
    strse mandavimus, cpiscopis dico, unusquisque in et sanguine Domini, ct omni divino ofiicio, usque-
    sua parochia subditos suos sedula proedicalione dum tu ad satisfaclionem venias, apostolica aticto-
    commonealis, minores ad emendationem tanti cri- ritate repellimus, et tibi sub periculo ordinis tui,
    minis canonica vos ipsi districtione coercenles. De ct omnibus hoc sine mora notifices prsecipiendo
    majoribus vero qui corrigantur, quive in obslina- mandamus.
    tione permaneant, lempore proelibaticoncilii certa Data Tiburi quarto Idus Septembris, indictione
    nobis relalione nunliantes; qttatcnus et obedientesi incipienle decima teriia.
    apostolica missione a culpa solvanlur, et rebelless EPISTOLA HI.
    synodali judicio, analhematis continuo vinculis in- ADGCILIELMUM PICTAVENSEM COMITEM.
    nodenttii'. (Anno 1074.)
    Data Laurenti qisinto Kalcndas Septembris, indi- Commendalentn, quod dimiserit consanguineamqtium
    tione duodecima (5G0). in uxorem acceperat. Jubel ne eatn secutn habilare
    EPISTOLA II permittat. Significat se Romam IsembertumPicia-
    D vetisem episcopum evocasse. Poslrettio ejus obser-
    ADISEMBERTCM PICTAVENSEM EPISCOPCM. vantiam erga aposioiicam sedem laudal.
    (Anno 1074.) GREGORICS episcopus, servus servorum Dci, Gci-
    Arguit de conlemptu aposlolicm scdis, et de injuriiss I.IELMO Pictavensi comiti salutem et apostolicam be-
    in aposlolicos legatos illaiis; mandat ut corutn se
    compareat; interim eos, quorum minisierio ad lucc c nedictiouem.
    usus esl, excommunicutosdeclaral. Omnipotenti Deo Iaudes et gratias referimus, qui
    GUEGORIUS cpiscopus, servus scrvorum Dei, ISEM- cordis vestri interiora penetrans ad amorem et timo-
    BERTO Pictavensi episcopo. rem suum vos inclinavit, et ad obedientiam manda-
    (559) Imodecimatertia; nam exceptaep. prima (qume (560)Nam xincoepitduntaxat ipsis KalendisSeptem-
    hic male collocata esl) alioe quos sequunlur perti- bris, aut cx veteri usu, die 24.
    nciit ad XIII.
    m LIBER SECUNDCS. — EPISt.t. 31&
    torum suorum, superalo carnis desiderio, confir- A prwceperal, excommunicalum una cum criminis
    mavit. Scimus cquidem quoniam quod in prsesenti consortibus denuntiet.
    vita nobis [forte vobis] dulcissimum fuit, exigente GREGORIOS episcopus, servus servorum Dci, Go-
    justilia, reliquisti, dum pro reverentia Christianse ZELINO Burdigalensi archiepiseopo salulem et apo-
    religionis ab uxore vestra, quoniam propinqua con- stolicam benedictionem.
    sanguinitaie vobis est, vos separare consensistis. Sicut in lkteris tuis intelleximus, Isembertus Pi-
    Verum quanto graviori certamine libidinem animi ctavensis episcopus magnasDeo omnipoteuti el beatO
    vestri vicistis, et ad legem Dei districtius vos humi- Petro tibique magistro suo injurias irrogavk, sese-
    liastis, tania sublimiorem gloriam infinka remune-; que nobis adyersarium impugriatorem jusiitise, ho-
    ralione vobis paratam esse procul dubio sperare stem sanctae EccleSise, patenter ostentayk, Nuuc
    debetis. Quapropter et nobis multo uberior laetitia igitur, quoniam ad vindictam malefactorum ejus
    cresck, quoniam in hac correctione yestra certa spes non nostra tantum sed et tua opus est vigilantia,
    vestroe salutis intelligkur, et ea quae semper in fraternkatem tuam mukum admonemus ut nulla te
    domo vestra fuit, miserante Deo, generoskas conser- occasio in hac causa tepidum vel aliquo modo ne-
    vabitur. Ex hoc enim nobilkas generis valde cor- gligentem reddat, sed, si eum ad nos veniurum co-
    B
    rumpitur, cumfreles hon de legitima conjugii per- grioveris, tu ipsc, si queas, ad apostolorunvlimhia
    mislionc generatur. Alque eo minus emiuentia ve-^ fatigationis cursum non refugias. Quod si tuse minus
    stra, quod tam acritervobis institimus, mirari debet, ferre poterunt occupationes, tales personas, tam
    quoniam Romana Ecclesia, quse domum vestram, ex tua parte, quam eorum qui eadem nobis quss et
    vss, totamque prosapiam vestram, singulari et egre- tu de preefato episcopo per litteras notificaverunt, ad
    gia semper charjtate dilexit, in tanto vos j'acere pe- nos dirigi nORdesinas procurare . qui veritatem rei
    riculo pati non potuk. Caeterum quod domi illam irrefragabili assertione prsesente episcopo approbare
    in vestra potestate usque ad futuram synodum mo- valeant; Verum haeCnon ut super his quse a te no-
    rari cupilis, licet soror vestra, quam ut matrem di- bis significata sunt dubitemus hocj ordine tians-
    ligimus, inde nos interpellaverit, consentire non au- igenda requirimus, sed ut, Patrurn nostrorum sta-
    deinus;; scientes diabolicam fraudem hominibus ttita servantes, omnia et rationabiliter disculiamus,
    maxime vetila repertis occasionibus prseoipua cal- et auclorabili judicio', Deo faveute, concludamus.
    liditate suggerere. Proinde ,ita eam a.vestra vicini- Novit enim prndentia tua quod, personis abseittibusv
    tate penitus removeri et elongari facite, ut vestra accusationem per scripia canonica non probet au»
    correctio, et oblala Deo reverentia, omnibus sit in ^„J ctoritas, nec, absque partium discepfatione perco-
    exemplum, et salutem vestram nulla valeat diabo- gnita, hi examinatione recipiat causas. Quapropter
    lus sagacitate turbare. De csetero scitole Pictaven- saepe faltirn episcopum ad aposiolicam audieiitiam
    sem Isembertum episcopum, nisi ante festivkatem sub tali distiictione per epistolam nostram vocavi-
    sahcti Andrese ad nos de praesumptione sua ratio- mus, ut, nisi proeseniiam suam ante festivitatem
    nem redditurus veniat, ab omni episcopali et sacer- sancti Andrese nostro conspectui exhibuerit, omni
    dotali officio, et ipsa sacrse communionis participa- episcopali et sacerdoiali privatus officio, eliam sacres
    tione esse privatum. Quod autem ad servitium san- communionis sit participatioiie seclusus. Si ergo
    cti Petri promptam vos habere voluntatem man- pertinaci induratus contumacia circa prajlibatum
    dastis,:gratanter,aeeepimus, sed determinate vohis terminum nostrse prsesentiae se subtraxerit, prolatam
    aliquid de expeditione scribere ad preesens non satis in eum senlentiam divulgata prsedicatione deiiuntia,
    discretum fore preevidimus; quoniam rumor est i.<i et sicut inimici Dei omnibus modis nequitiam et
    transmarinis partibus Christianos, miserante Deo, impudentiam ejus confundere non desistas. Eos
    paganorum longe propulsasse feroekateni, et nos de quoque quos ipse ad tantum facinus perturbandi
    ceUquo quid acturi simus adhuc divinse Providen- conventum vestrum appiicuit, tam laicos quam cle-
    tieeconsilium exspectamus. Vobis lameri et de bona Q ricos, quousque ad satisfactionem veniant, a cor-
    voluntate plena apud Deum remuneratioestreposila; pore et sanguine Dominiet ab omni divino ofiicio
    nobis autem, si necesse fuerit, in vestris promissis, apostolica auctorkate repulsos esse scias. Quod si
    sicutin- dilecto fratre et filio, eerta semper existS episcopus, sicut in litteris nostris districte commo-
    fiducia. nitus est, omnibus indicare neglexerit, tu palam
    Data Tiburi quarto Idus Septembris, indictione illis facere nullatenus praetermittas.
    decima tertia. • "Data|Tiburi quarto Idus Sepiembris, indictione
    decima tertia.
    EPISTOLAIV. EPiSTOLA V.
    &DCOZELINCM ARCHIEPISCOPUM BURDIGALENSEM ADEPISCOPOS FRANCORUM.
    (Anno 1074.) (Anno 1074.)
    Regni Fraricim calamilales, et regis nefanda scelera
    Monei utRomam veniat, vel alium mitlai, qui Isem- narrat.. Increpat episcoposde eormmcontra hujus-
    b.erlumepiscopumad se vocatumprm&entemaccuset modi scelera tacilurnitate. MandM ut regi resi-
    de injuriis quas ab illo se passurn per litteras que- stanl : qui si oblemperare noluerit, lotum regnutn
    stus.est, et Isembertum, nki ad' se vetie.rit. sicut interdici iubel : el si itle perseveraveril, de ejus
    "
    PATROL. CXLVIII. 12
    S. GREGORII VII PAP^2 OPERUM PARS I. - REGISTRUM. S6i
    5G5
    occupatione eripi. Episcopis vero, nhi ei reslile- \ non jam infia terminos regni quod occupat com-
    rint, depositionis pmnatn minalut: Mandat prw- prehendantur, sed ad suam, credo, confusiohehi
    lerea Lanzelinum quemdam tnoneri, ut illmsum extendantur. Quod quia judicium superhi judicis
    dimiltal pcregrinum Roma reveneniem ab eo ca-
    effugere nullatenus credendum est, rogamiis vos, et
    jplutn. ex vera charitate monemus ut caveaiis vobis rie
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, MA- prophetica super vos malediclio veriiat, qua dicitur .
    «ASSJJRhemensi, RICHERIO [RACHERIO] Senonensi, Malediclus homo qui prohibdt gtadium suum a san-
    RICUARDO Bituricensi archiepiscopis, et ADRALDOguine (Jer. XLVIII,10) : hocest, sicut ipsi bene in-
    episcopo Carnotensi, cselerisque episcopis Franciae, telligkis, qui verburri praedicatlonis a carnaUum ho-
    salutem et aposlolicam benedictionem. minum retinet iricrepatione. Vos etenim fratres,
    Longa jam temporum curricula transacta sunt, etiam in culpa estis, qui dum perditissimis factis
    «s. quo regnum Franciee, olim famosum ac polen- ejus sacerdotali vigore non resistitis, procul dubio
    lissimum, a stalu giorise suae coepit inflecti, el suc- nequitiam illiUs consenliendo fovetis (Isa. LVI).
    icrescentibus malis moribus, plerisque virlutum in- Proinde, qtiod inviti ac gementes dicimus, mullum
    signibus denudari. Verum his temporibus et culmen timemus, ut non pastorum, sed merccnariorum sen-
    honoris, et lota facies decoris ejus collapsa videtur, ~! tentiam accipientes, qui, videntes lupum sub oculis
    cum, neglectis legibus, omnique conculcala justkia, vestris gregem Domiriicumjacerantem, fugitis, dum
    quidquid fcedum, crudele, miserandum intoleran- qwasi canes non valentes latrare sub silentio vos
    dumque est, ibi et impune agitur, et adepta licentia alisconditis. Atque equidem eo magis de vestro pe-
    jam in consuetudine habetur. Ante aliquot annos, riaalo metuimus, quantohuilas vobis in futuro exa-
    postquam, lepente inter vos regia potestate, nullis mine excusandi rationes suppetere coghoscimus #
    legibus nulloque imperio injuriae prohibitse sunt vel dummodo non alias vestree taciturnitatis causas,
    punitae, inimici inter se,'quodam conimuni jure nisi aut «mscientiam, si vestro, quod non credi-
    gentium, quisque pro viribus conflixerunt, ad vin- mus, inslinctu lol mala perpelrat, aut negligentiam,
    dicandasinjurias suas arma copiasque paraverunt. si de ejus perditione parum curalis, deprehendere
    Quibus permolionibus etsi plerumque in patria cse- possumus. Quaeutraque quam sint fugienda, maxi-
    *lcs, incendia, el alia quse bellum fert exorta sint, me in oflicio vobis commissee dispensationiSj vos
    ;-olendum quidem id fuit, sed non tantopere admi- ipsi perpenditis, qui debitam pastoralis euree soili-
    randum. Nunc autem omnes malitia, quasi quodam citudinem non ignoratis. Nam si probibere erim a
    pestilenlise morbo, repleti, horrenda etmultum ex- deliclis contra jus et reverentiam promissse sibi
    secranda -facinora multolies nemine impellente /j fidelitatis esse putatis, longevos fallitopinio * quo-
    commktunt: nihil humani, nihilque divini atten- uiiamhoc omni ratione confirmare possumus multo
    duiit: perjuria, sacrilegia, incestum perpetrare, fideliorem esse qui alium de naufragio anim» suse
    sese invicem tradere pro nihilo ducunt, et, quod vel invitum retrahit, quam qui in peccatorum gur-
    nusquam lerraritm est, cives, prqpinqui, fratres gite nocivo consensu eum deperire permittit. De
    etiam alii alios propter cupiditalem capiunt, et, timore vero vanum est dicere; quoniam vobis ad
    omnia bona eorum ab illis exlorquenles, vitam in defendendam justitiam conjuncfis et constanter ac-
    extrema miseria finire faciunt. Peregrinos ad apo- cinctis tanta viitus foret, ut et illum fideli corre-
    «tolorum limina euntes et redeunles, uti cuique op- ctione sine omni vestro periculo a consueta iriale-
    portunum fit, capientes in carceres trudunt, et faciendi libidine possetis avertere, et vestras pari-
    acrioribus quam paganus aliquis eos tormentis afli- ter animas liberare : quanquam etsi timor ac'peri-
    cientes, stepe ab illis plusquam habeant pro redem- culum mortis immineret, vos tamen a liberlate
    ptione exigunt. Quarum rerum rex vesler, qui nou veslri sacerdotalis oflicii desistere non oporleret.
    rexsed tyrannus dicendus est, suadente diabolo, Unde rogamus vos, et apostolica auctorkate mone-
    caput et causa est, qui omnem eetatem suam flagi- mus ut, in unum congregati, patrise, famse vestrse
    tiis et facinoribus polluit, et suscepta regni guber- D atque saluti consulatis, et, communi consilio ac
    nacula miser et infelix inutiliter gerens, subjeclum conjunctissimis animis regem alloquentes, de sua
    sibi populum non solum nimis soluto ad scelera im- eum et regni confusione atque periculo commohea-
    perio relaxavit, sed ad omnia quoe dici et agi nefas lis, et quam criminosa sint ejus facta atque consi-
    est, operum et studiorum suorum exemplis incita- lia in facicm ei ostendentes, omni exhortatione eum
    vit. Nec satis visum est ei dispersione Ecclesiarum, fleclere studeatis; quatenus rapinam suprascriplis (
    in adulteriis, in rapinis nefandissimis, in perjuriis, negotiatoribus factam emendet: quee nisi reddita
    et in multimoda fraude, unde saepe eum redargui- fuerit (sicut vos ipsi scitis), infinitara discordiam et
    mus, iram Dei meruisse; quin ctiam mercatoribus, inimicitias inter multos. pariet. De caetero delicta
    qui de multis terrarum partibus ad forum quoddam sua corrigat, et, relictis juventutis suse moribus,
    in Francia nuper convenerant, quod ante hunc re- altritam tegni sui dignkatem et gloriam tenendo
    gem factum fuisse nec in fabulis refertur, more justitiam reparare incipiat: et, ut caeteros ad ea
    preedonis infinkam pecuniam abstulit, et qui legum quae recta sunt coercere valeat, ipse primum q iaa
    tt justkiae defensor esse debuit, is potissimum de- sunt iniqua relinquat. Quod si vos audire noluerit
    prsedator exstitit: nimirum id agens ut mala sua et, abjecto timore Dei, contra regium decus,,cohtia
    5153 LIBER SECUNDUS. - EPIST. VI. 3f6
    suam et populi salutem, in duritia cordis sui per- A C0. In Mut. nomen deest.] Pragensi eplseopo', qtiod
    stilerit, apostolicaeanimadversionis gladium nequa- non meretur, salutem et apostolicam benedictionein.
    quam eum diutius effugere posse quasi ex ore no- Venientem te hoc anno [ad] apostolicam sedem,
    slro sibi notificate. Propter quod et vos, apostolica apostolica utentes mansuetudine, multo benignius
    auctoritate commoniti atque constricti, matrem ve- multoque mitius quam facta tua mererentur, te
    stram sanctam Romanam et apostolicam Ecclesiam suscepimus atque tractavimus : sed tu more luo
    debita fide et obedientia imitemihi, et, ab ejus malum pro bono reddens, contempta nostra chari-
    yos obsequio atque comniunione penitus separan- tate et apostolica auctoritale, contra interdictum
    tes, per universam Fraiiciamomnedivinumoffickim nostruro, de bonis et rebus unde inter le et Joan-
    publice celebrari interdicile. Quod si nec hujus- nem episcopum Moravensem lis est, -te intromit-
    modi districtione voluerit resipiscere, nulli clam tere ausus es : ct (quod'valde nobis molestum est)
    aut dubium esse volumus quiii modis omnibus re- nostra concessione te id fecisse mentitus es. Nos
    gnumFranciee'deejus occupatione, adjuvante Deo, equidem meminimus sic decrevisse, ut episcopus
    lentemus eripere. Sane si in hdc tanto tanique ne- Moravensis terram, et alia de quibus inter vos dis-
    cessario negolio tepidos vos cognoverimus, non jam n cordia crat, usque ad futuram synodum cum onnil
    amplius dabilantes quin vestra fiducia fultus incor- pace et quiete tenere deberet. Hoc in lkteris nostris
    lTgibili perduret, vos ipsos sieut socios et complices fratri luo duci expresse significavimus. Hoc tu ut
    scelerum ejus, episcopali privatos oflicio pari vindi- nuUatenus impedires, in manum nostram promit-
    ctoa jaCulo feriemus. Testis enim nobis est Deus, tendo firmasti: sed ut verbum inde mutaremus,
    et propria conscienlia, quod heec neque precibus hoc, cum multum instares, neque precibus neque
    neque pretio alieujus ducti dicimus, ncc in animum pretio impetrare potuisti." Porro in novissimis,
    induximus; sed solo dolore tacti intrinsecus, quod quasi quasdam novas querclas super fratre tub
    tam nobile regnum, et lam infinitus populorum nu- Wratislao duce quod fraudulenler concludantur,
    nierus unius perditissimi hominis cuipa depereat, sed orbem terrarum ad discordiam multarum gen-
    tacendo dissimulare nec possumus nec debemus. tiumette fecisse nunc cognovimus; asserens vidc-
    Memores igilur illius divinae dicti Sapientiae : Qui licet de quodam castro sancti Venzlai et de praepo-
    : iimet hominem,\cito corrucl, et qui sperat in Domino, situra justitiam tuam tibi contradicere. Hoc fantuni
    subievabitur (Prov. xxix) : ita agile, ita vos habe- effecisti, -ut eum in epistola nostra moneremus
    tote, utquam sit vobis libera mens et f.ngua osten- qualenus, si se injuriam tibi fecisse cognoscer. I,
    datis : nec timentes hominem infirriiitatis vestrse C pro noslro, imo amore Dei, quod aequum esset,
    ruinam palianhni, sed conforlali in Domino et in inde faceret. Hac igitur occasione el de nobis men-
    potentia virtutis ejus, sicut strenui milites Christi, daciuni iinxisli, et nostra decreta subvertisti. Sed,
    ad celsitudinem prsesenlis et fiiluree glorise subleve- queeso, uon erubescis, aut non times, quod pro
    mini. Pneterea mullum rogamus et admonemus talibus causis non solum ordinis tui periculum tibi
    dileclionem vestram quatenus, Lanzelinum Belva- inwninet, sed ex fraterno odio nec Christianitalis
    censem militem convenientes, ut Folcerium Carno- quidem in te suscepta gratia manet ? Prsecipimus
    tensem fidelem nostrum, quem ab apostolorum ergo tibi ex parte beati Petri, et nostra apostolica
    liminibus revertenlem cepit, nihil de bonis ejus re- auctoritate, ut castrum quod tam fraudulenter ce-
    lineris, illsesum dimiltat, ex parte beali Petri, et pisti, et alia omnia quae in lite sunt, praefato Mora-
    nostra aposlolica' auctflritate commoneatis. Quod si vensi episcopo reddas, et tu ad diffiniendam causam
    faccre contempserit, spiritualibus et ssecularibus (sicut statutum est) aut ipse Romam venias, aut
    armis eum insequi et urgere riori prius desistatis, idoneos legatos mittas : atque hoc ita tempestivc
    Petri etiam si et '
    quam, relicto sancli peregrino, quid Moravensi episcopo notifices, quatenus ipse pari-
    pro redemptione illius accepit, aut pepigit,, simril ter se vel legatos suos ad iter'praepa;are valeat.
    reddere autrefutare cogalis. D Prseterea, sicut nobis relatum est, pacem quse inter
    Data Tiburi quarto Idus Septembris, indictione te et fratrem tuum ducem convenit, multis modis
    decima tertia. "
    perturbare non desinis, prsecipue cum suos absque
    EPISTOLA VI. canonica culpaet legali judicio excommuuicas. Quod
    AD GEBOARDUM PRAGENSEM quidem tibi maxime periculosum est: quoniam,
    EPISCOPUM. sicut beatus Gregorius dicit, qui insontes ligat,
    (Anno 1074.) sibi ipsi potestatem ligandi atque solvendi corrum-
    Arguit de contempta auctoritate apostolicm sedis, de pit. Unde te admonemus ut anathematis gladiutn
    mentita fide, de fraudulenta occupatione rerum nunquam subito neque temere in aliquem vibrare
    episcopi Moravensis; quas restitui jubet, et eum prsesumas, sed culpamuniuscujusque diligenti prius
    Romam cum diclo episcopo ad definiendam cau-
    sam venire; de mendaciis contra ducem Bohemim examinatione discutias : et, si quid est quod inter
    sibi suggestis : demumde excommunicationein lio- teet homines ssepefati fratris tui emerserk, cum eo
    tninet ejusdemducis absque legali judicio lata. in primis ut suos ad justiliam compellat frateune
    ... GREGORIUS episcopus, servus' servorum Dei, GE- et amicabilker agas; et si eequitatem tibi denega-
    BOARDof/"., JEROMIRQ, »*snvra lib. i eoist. 44, et epist. verit, aut temeritatem suorum aliqua dissimulatione
    5G7 S. GREGORII VII VkPM OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 368
    contra te, quod non credimus, inlumescere sine J\ \ luos divina virtttte defendat, et, suffragante beato
    vindicta permiserit, nobis indicare non le pigeat : Petro apostoio, a peccalorum tuorum te absolutum
    et, p.sestante Domino, hujtis quereltc occasionem vinculis ad gaudia anerna perducat.
    snliicitis admoiiitionibtis sine mora decidere procu- Dala Romsex Kalendas Octobris,indictione xnr.
    rabimiis. EPISTOLA VIII.
    Data Romoedecimo Kalenuas Octobris, indictione ADJGAXXF.M MOP.AVENSF.M EPISCOPUM.
    dccima lcrtia. (Anno 1074.)
    EPISTOLA VII. Consoialur de injuriis a Pracjensi episcopo perpessis,
    Al)WRATISLACM HUCEM BOIIEMIJE. et quanlum earecommotus sit, ex nunlio et litlera-
    rum ad ducetn Bohemim missarum exemplis eum
    (Aniio 1074.) cognilurum asserit. Arguit quod putarit se senlen-
    Agit gralias quodcensum niiseril, el pacem cum fratre liam leviter tnuiasse. Jubet ul apostolica fnllus
    Pragensi episcopo inierit. Monet ul omnino Mora- aucioritaie omnia bona a Pragensi episcopo ablata
    vensi cpiscopo a dicto ejus fratre ablata resti- repelat.
    luenda curet. GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, JOASSI
    GREGOIUUS episcopus, servus servorum Dei, WRA- Moravensi episCopo salulem et apostolicam bcne-
    TISLAOduci Boheniiorum saitttcm et aposlolicam {j { diclionem.
    Iienedictioneni. Cliarifitlem tuam, frater, erga nos promptam ct
    Pervenk ad nos nuntius vcster, qui magna^ devo- sinccram esse cognoscentes, debilas libi grates re-
    tionis et fidelkatis vesiroecxhibilioneni nobis retulit, pendimus, tuisque fatigationibus fralerno corde
    ct quse beato Petro sub nominc ccusus misislis, vi- compassi sumus. Scimus enim quanta fraude Pra-
    dcliccl centum marchas argenti ad mciisuram vestr; gensis episcopus te circumvenit: qui tamen non
    ponderis, fidciiter prsesentavil. Quod quidem gra- solum ad luas, sed de nobis menliendo, el quasi ex
    tantcr accepimus; sed charitatem vcstram mullo nostra concessione rapacilatem suam roborando,
    ardentius amabiliusque, quasi quibusdam animi ad itoslras etiam injurias patenler erupit. Qua de re
    brachiis ad vos usque porrcctis, ampleclimur, qui qitain graviter commoti sinius, vel quid inde een-
    menteni veslram et desiderium magis ac magis erga suerimus, hic niintius luus viva voce tibi indicare
    reverentiam apostolicse sedis accendi perpendimus. poterit, et tii ipse in litteris quas duci, el exemplo
    Bealus aulem Petrus, quem vos diligilis, el cui cel- litterarum quas eidem episcopo misiriius, pleuitcr
    siludincm polentiae veslree humiliatis, copiosa vobis cognoscere potes. Et tu quidem niniis simpUciter
    procul dubio relribuiionis niunera preeparabk, et egisii, quod nos conlra decreta nostra surgere, et
    suo vos muiiiininctamin proesenliquamfuluro saeculo C ( sentetitiam nostram lam leviler mutare putasli: qui
    Isclilicabit. De caetoi'0 grates vobis habcmus quod ea omnia quoe inler te el illum in liie sunt, usq.ue
    obedientes nostris monitis, cum liatre veslro Jero- adfuturam synodum, et tolius dissensionis vcstrse
    miro Pragcnsi episcopo pacem fecistis : quem nos discussionem, luis possessionibus decrevisse prse-
    quidem hoc in anno apostolicae sedi prsesenlatum sens intellexeras. Nunc igilur, apostolica aucloritaie
    longe miscricordius quam sua merclur culpa tracta- jussus alqtte suffulfus, castrum, el si quse alia prae-
    vimus. Verum ille, indcbilani nobis viceni repen- fatus episcopus tibi abslulit, sinc mora repetas.
    dcns, tuox ul doiniim reversus esl (sicul rios non Illum namque admonttimus, firmiterque tibi ea oni-
    dubia rcialione cognovimus) de castro quodam et nia sine contradiclione reddere proecepimus. Duceiu
    aliis rebus unde l.lem habet com Joanne Moravensi vero rogavimus ut, si episcopus nobis 11011 obediret^
    episcopo, conlra inlerdictum nostrum el conlra sui eum de castro expelleret, el, restituiis tibi omnibus,
    ipsius in maiius noslras dalatn promissionem, cliam pro amore Dei le, et bona ecclesioecui prsees, Deo
    do nobis meatiendo quasi id sibi concesscrimus, se adjuvanie, defcnderet. Hoc enim indubilanler scias,
    intromitlcrc ausus est. De quo mendacio et fraude quia neque in hac neque in alia re, ad dcfensionem
    quid ct qualiter paucis cum corripiendo prajcepe- justilisc tuse, apostolica tibi, providente Deo, soUi-
    rimus, in transmisso libi cxemplo litlerarum quas D ciludo deerit vel auctorkas. Omnipolens Deus in tua
    ei direximus, plcnc cognoscere poles. Uiidecl tuam sacerdotali vigilanlia et oflicio gratum sibi sacrifi-
    nobilitatemcx partebeali Petri el nostra apostolica cium, et libi slatuat eelernae felickatis prsemium.
    auctoritalc rogainus, et prsccipiendo inoiienius ut Data Roma»decimo Kalendas Octobris, indictione
    nequaquam eum dc tanta deceplione ulterius gau- deeima terlia.
    dere sinas : sed nisi ipse (siciit ipse in litteris no- EPISTOLA IX.
    stris jussns est) castrtim, et alia quse in lite sunt, ADBr.ATRIGF.M ET F.JCSFILIAM MATIHLDEM.
    Moravensi episcopo sine mora reddat, tua eum vir-
    tule ejicias, et restituiis omnibus jam ssepe dicto (Anno 1074.)
    Moravensi episcopo, ipsum , et bona ccclesiae cui1 Suam in eas fiduciam declarat. Dolet se ex pericu-
    prseest, pro amore Dei et redemptione animoe tusei loso morbo etnersisse, servatum ad sollicitudinr.s
    ab injuriis et impiorum hominuin oppressione de- pene nuufrugantis Ecclesim. lloberto Guiscardo, tc-
    conciliationem snppliciter petenli, jttstis de causis
    fendas. Hoe autem ea spe et inlentione tibi procu- concedere differt. Demum marchionem Azonem
    randum miilimus, ut omnipotens Deus te et honores> promisisse ralionem se reddilurvm sui conjugiiait,
    5GS LIBER SECUNDUS.— EPIST. X. 570
    qua de causa se Romamvocasse Papiensem et Mu- { notum vobis esl marchionem Azor.em in synodo
    tinensem episcopos nobis promisisse, ct fidem in manum nostram de-
    GREGORIUS episcopus, servus servonum Dei, BEA- disse, se in nostram prsescnliam, quandocuuque
    TRICIduci, et ejus filieeMATIIILDI, saltitein et aposto- cum commoneremus, pro reddenda ratione sui coiv
    licam benediclionem. jugii venlurum. Et nos quidam hac de causa ipsuir.
    Non nos ftigit varios ssepead vos de nobis rmnores vocavimus. Guilielmum Papiensem cpiscopuin, cf
    affcrri, sicut mos eorum estqui amicoruin dilectioni Heribertum Mutinensem, qui propinquilalem niu-t,
    iiivident ct unanimkali. Et quidem si nos lalibtis licris sciunt, ad nos venire per epislolas nostras
    tsures (quod absit!) acclinare vellemus, non miilli invitavimus, qualenus, rei veritate pcrcognita, quod
    sunt in quibus sinccrse dilecfionis affectuni nobis juslum fuerit, Deo adjuvante, slaluamus. Quapro-
    paterc crederernus. Sed nos, iiihil fere potius quam pler digiium nobis vidclur ut preefato marchioni per
    suspeclum animtim fugientes, in verilale vobis lo- cerlum veslrum ntinlium mandelis quatenus per
    quirintr quod in ntiilis terrarum princijiibus tutiiis terram vcstram iu cundo el redeunde securus transr
    qtiam in voslra nobiiilate confidimus : quoniam hoc ire possit, nc, occasione veslri tiraoiis in hac parte
    verba, hoc facla, hoc pise devoiionis sludia, hoc fidei justitia ChristianoGlegis dctrimenlum sentiat.
    veslree praeclara nos conslantia docuerunt. Nec du- B Dala Romae dccimo oclavo Kalendas Novembris,
    bitannts qtiin vestra in nobis vera nitescat cliaritas, indiclione decima lerlia. -
    cttin per Petrtim servus, et Petrus in servo diligitur. EPISTOLA X.
    ADUDOXEM TRF.VIRE.NSEM ARCIIIEPISCOPUM.
    De caetero scitote nos, praeter spem omriium qui
    nobiscum eranl, infirmkatem eorporis evasisse, (Anno 1074.)
    Commitil ei el episcopo Melensi causam qum lnler
    ct jam bonam valetttdinem recepisse: unde no- Tullensem episcopum et quemdam ejus clericum
    l.'is dolendum polius quam gaudendttm esse pula- versabutur. Monel ul illum lulum reddat, et omnia
    nius. Tendebat enim aniina nostra, et loio desi- abluta ei reslilui jubeat : lum, convocalis Tullen-
    sibus clericis, inquiral de moribus cpiscopi, de
    derio ad iliam patriam anhelabal, iri qua ilie qui quibus cerlior vult ficri anle synodum.
    J.aborem el dolorcm considcral, lassis quieteni et GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, UDOMI
    ivfiigerium proestal. Verum rcservali adhiic ad Trevirorum archiepiscopo, salutem et aposiolicam
    consuctos laborcs Gt infinitas solliciludines, in benediclionem.
    siugulas horas, quasi parturientis dolores et aiigtt- Admoiiere lc, fratcr, ut ea quse tibi commillimus
    stias patiniur, duni pcne in oculis nostris naufra- fideliter agas ex chariiale, ut vero vel.ociter, ex cosi-
    ganlcm Ecclesiamnullo valemuseriperegubernaculo.- f, siderata causarum vei temporum fit compelentia et
    Lcx enim et religio Chrisliana ita fere uiiique de- necessitate : quoeqttidem uiraque iri subscripto nc-
    periit, ut Saraceni, et quilibet Pagani,' suo.s' ritus golio ita te observare volumus, ut, quemadniodum
    firniius leneant quam iUi qui Christianum nomen credimus, fidum te et indefessum nobis cooperato-
    acceperunt, [el, quibus in regno Patris pcr Christum rcm cognoscamus. Frater isle Tullensis, ut fatclur,
    hicrcditas el oeternaevjtee gloria parata esl, divinee clericus ad nos veniens, conqueslus est nobis quo-
    legis mandata cuslodianl] (561). Quo minus miran- niam iratus sit eidominus suus, videlicet Tullensis,
    duni est si.liujus lucis aerumnas spe supernee con- utdickur, episcopus, se cxsulein faclum, el omnibus
    solationis fugere cttpimjis, qui, in his positi, in sola rebus suis exspolialum, supplicans utapttd aposto-.
    cogiiitiorie inuiidantiuni periculorum singulorum licam pielatem lantarum miseriarum aliquam inve-
    puenas luimus. Praelerea scitote Robertum Guiscar- niret consolationem. Nobis vero eur lioc sibi acci-
    jlum saepesupplices legatos.ad nos niklere, et lanlse derk diligenter inquirenlibus, retulitse abepiscopo
    fidelitalis securitatem sc in manus noslras dari cu- quamdam ecclesiam postulasse, qttee ad oflicium
    pcre, ut nemo unquam- firmiori obligalione se cui- custodise quod tenebat legali constitulione dicilur
    Jibel domino debcat vel possit asuingcre. Sed nos atlinere. Qua de re commottis episcopus, cum ei
    ijon incertas rationes cur illud sit adhuc diffcreii- p nonsolum hanc denegaret ecclesiam, sed totum ofti-
    dum considcraiites, supernae dispensationis et apo- cium persummam inlerdiceref.obedienliam, respon-
    slolicse proctiralioiiis consilia prsestolamur. Ad htcc dit se non debere sibi obedicnliae revcrentiam, quo-
    alteram vcstrum hoc in lempore transalpinaluram niain archidiacoiialus, coiisecrationes ecclesiarum,
    iiitclleximus; scd prius, si fieri posset, anibarum ct ipsas ecclcsias vcndenJo, Simoniaca hseresi se
    colioquio uti multiim desideramus : quoniam vestra commaculasset; cum muliere quadam in publica
    consilia, sicut sororum nostrarum, et filiarum sancti fornicatione jacerct, de qua filium genuisset, qttam-
    Pclri,incausisetnegotiisnostrishaberedesiderainus. que rumor csset sacramento et desponsalione laico-
    Denobis vero quidquid per Deumet recte sapimus et rum morc sibi copulassc, el proetcrea quod nonnulli
    valemus, in omni charitalis exhibiiione vobis pa- eum ad episcopalum pactione prsemii pervenisse di-
    tere confidite, ct memoriam veslram in nostris quo- cerent. His audilis episcopus, quasi de manifestis
    tidie orationibus haberi, et (quanquam peccatores culpis poenitens, et de sua correctione tum ctim hec
    simus) intente Deo commcndari scilole.' Preelcrca solo, tum cum csetcris fratribus loquens, tarajjai,

    {ZoiS Uncis inclusa dcsunt in Mulin.


    571 S. GREGORH VH PAPJE OPERUM PARS I — REGISTRUM. 572
    manifesta indignatione et ira super islum inflam- i. libenlcr inlcUeclu capiunt, ct tenerc cantendunt,
    matus est. Egressoque ab urbe cpiscopo, paulo post Nam iUi qui propter lucrandas animas episcopi vo-i
    milites ejus, utpoic 11011ignorautes voluntatem do- cati et eonstituti sunt, et subditos suos verbo et
    mini, huic omnem :ecuritatem abnegavere, et inlra exemplo viam veritatis docere deberent, his tem-
    claustrum ei minati sunt in faeierti. Quos cum insi- poribus seducti a diabolo, non solum legcm Dei de-
    diari viloe suse el honori intelligeret, clam discessk, scrunt, sed impugnare et omni conatu stibvertere
    ut sua absentia temperaret severkatem hujus furo- non desistunt. Quo minus mirandum est si ipsi
    ris. Episcopus vero confestim sua omnia diripi et inferiores ordines a delicto non prohibent, quorum
    ^ublicari prsecepk, et ita iste exsulcm se et egenuih aut ordinatio fuit haeretica, aut yita omni immundi-
    jam diu fuisse conqueritur; verum hsec nobis inor- tia et faCinoribus cqoperta : qui,dum. in semetipsis
    diriata et valde iniqua videntur, quoniam', si illa propria scelera nec corrigunt nec aUendunt, subdi-
    vera sunt, episeopus, imo exepiscopus, non hunc, lorum quoque crimina aut pcr negligentiam aut
    sed conscientiam suam odisse et persequi debueral; limore proprise conscientioe portant. De quibus recte
    sinvcro falsa, et utinam falsa! non tamen milites, pcr Proplietam dickttr : Obscurenlur ocuti eoriun,
    sed disciplinam canonum, istum corripere et fla- ne videanl, et dorsum eorutn semper incurva (Psal.
    geUare eequum fuerat. Quocirca fralernitatem tuam v Lxvin). Quajiropter quidqirid illi conlra vos, imo
    apostolica auctorilate commonitam et in hac causa contra justitiam garriant, et pro. defendeiida nequi-
    suffultam esse voliimus, ut, convocato et adjuncto tia sua vohis, qui illiterati eslis, objiciant, yos in pu-
    tibi dilecto confralre nostro Herimanno venerabili ritalect constantia fidei vestrse perpianentes, qusa
    cpiscopo Metensi, Tullensem conveniatis, eumque de episcopis et sacerdotibus Simoniacis, aut in for-
    ut clericum istum sine omni periculo vitee et secu- nicatione jacenlibus, ab aposlolica sede accepistis,
    rum ab omni conlumelia in claustrum suum reci- firmiler credite et tenele.
    piat, et officium cuslodise cum ecclesia quam postu- Data Romse septinio Kalendas Navembris, indU
    lavit, si juste attinet, cum cseleris omnibus juslis ctione decima terlia.
    pertlrientiis et utilitatibus suis, el proeposkuram EPISTOLA Xlf.
    suain, et oflicium scholarunr, nec non omnia ablata ADHALBERSTAIiF.NSEM EPiSCOPCM.
    sibiiiona, et tam irrationabiliter illata dainna resti- :
    (Annol074.)
    tuat? apostolicis jussionibus commonealis. Deinde, Laudal ejus erga RomanamEcctesiam observantiam,
    CQnvocatis Tullensibus clericis per veram eos obe- quam.ex ejus animi dolore perspexeral, qnod le-
    dientiam, ini.o sub CQmmmatione analhematis, con- u gati aposlolici in illo regno non eo quo decebatJto-
    nore suscepii fuissent; quam rem eis coniigisse
    ut quidquid de introilu ct vita episcopi
    stringite, mavull^ quatn apostolicm sedis aucioriiatem vio-
    sckint, vobis aperiant; et vos, undiquo explorata lasse.
    verkale, quid nobis inde credenduni sit, in synodo GREGORIUS episcopus, servus servorum-Dei, Kalbi-
    vel ante synodum quam in prima hebdoniada Qua- stetensi [BURCHARDO Alberstatensi] «piscopo salutein
    dragesimee celebraluri sumus, per Iitteras vestras et apostolicara benediclionem.
    notificare nullatenus praetermittite. Quod si episco- Osfcndis, frater, te sanctam Romanam Ecclesiain
    pus,.ut optamus, innQcens de tot ac lantis crimin.i- sincero affeclu diligere, quando id movetcor etani-
    Jius apparuerit, quod clericus temere peccavit, quo- lnuin tuum, iegatos sedis apostolicse in regrio vestro
    niam ad nostram venit audienliam, qualkerjusle non eo quo opOrtuit honore susceptos fuisse, riec ea
    corrigatur, Deo aspirante, procurabimus. Si vero quoeChristiauaTeligio postulabat, et adhuc postulat,
    episcopus ea quaesibi inlenduntur veraciter reinovere prout necesse foret, efficere poluisse. Verum nos
    non poterit, nullo modo ferendum est nobis, vel mullo magis hsecillis aceidisse volumtis, quam ut
    vobis, u.t locum pasloris lupus ciblineat. Has autem ipsi, hominibus niagis quam Deo placere cupientes,
    litteras idcirco aperle sigillari preecepimus, ut cfer- verkatem et libertatem illius quae iii eis reprajsen-
    liorem vobis auctorilatem traderemtis. Diabatur "auctoritatis aliqua simulatione violassent-.
    Data Romoedecimo septimo Kalendas Novembris, Nam si principibus ct divkibus terrae TCStrasre-
    iridictione decima leriia. gnarepro libidine et justitiam Dei conciilcare, la-
    EPISTOLAXI. citi consentire vellemus,profecto amicklas; muncra,
    sttbjectiones, lauderii, et magriificas' ab eis horiori-
    \D ALBERTCM COMITEM, ET EJCSUXOREM.
    ficentias habere possemus. Quod qriia ldco irt quo
    :;';'.' (Anno 1074.) minime congruk,
    Laudal fidetn et religionem eoruin. Quorumdam ept- sumus et officio quod tenemus
    scoporum scelera reprehendil. Monetut persistant, nihil est quod nos a charitate Christi, ipso prote-
    cl decrela aposlolicm sedis de Simoniacis et incou- gente, separare possit: quibus moii tutiiis est,quam
    iineniibus sacerdolibus relineanl.
    legern ejus derelinquere, autpro mundi gloria inipio-
    GREGORICS episcOpus,servus servorum Dei, Alberte rum potius, si sint potentes, quam eorum personas
    comiti et ejus uxori sahitem et apostolicam bene- respicere, qui, licetsint pauperes, legem sui condi-
    dictiotiein. torisexquirunt,mandata diligunt, vilam potius quarii
    Gratias Deo referimus quod vel laici et mulieres justkiam deserunt. Tuse igitur unanimitatem fra-
    &dDoniinum merltes erigunt, et cultum religionis ternitalis dcbita cum gratulatione susc!piente5,lianQ
    573 LIBER SECUNDUS. — EPIST. XIV. 374
    flammam iu pectoretuo semper crescere cupimus, A EPISTOLAXIV.
    ut m ea quam crga sanclam et apostolicam Eecle- A» GUARNER1UM ARGEKTINESSEM ET BURCHARDUM BASI-
    siaih habere coepisti dilectione proficias, spem vero LEENSEM EPISCOPOS..
    in nostra charitate,, imo beali Petri protectione et
    (Anno 1074.)
    ejus apostolica mdubilanter benedictione, haberc
    confidas. Vt. ctiram advocatim monasterii Sanclm Crucis a
    Leone IX conslructi, juxta ejusdem pontificis con-
    Dala Ronioe vn Kaleridas Nbvembris,. ihdictione slilulionem, Gerardo ejus nepoli majori natu
    decima lerlia. adjudiceut, el Hugonem ab ea excludant.
    j EPISTOLA XIII. GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, GUAR-
    AI>SALOMONEM REGEM UU.VGAHOItUM, NERIOArgentinensi et BURCHARDO Basileensi cpi-
    scopis salutem et aposlolicam beuedictionem.
    (Anno 1074.) Non ignorare vos credimus dominum nostrum
    Querilur quod cum Hungarim regnum juris sit sancli beatae memorise Leonem papam monasterium San-
    Petri, a Teulonicorum rege in beneficium accepe-
    rit. Monet ut illud, correcto errore suo, ab aposto- clae Crucis in terra hsereditatis suse fundatum, ac
    tica sede recOgnoscat. „ propriis opibus ejus construetum, sanctae Romanae
    GREGORIUS episeopus, servtis servorum Dei, SALO- Ecclesiee, cui pie et sancte preesidebat, in proprium
    MOM(362) regi Hungarorum, salutem et apostoli- jus tradidisse, quatenus venerabilis ille locus sub
    cam benedictionem. alis sancti Petri lutior et liberior in divino famulatu
    ' Litteree tuae ad nos tarde
    propter moram nuntii proficeret. Vertim, sicut nos certa relatione compe-
    tui aUataesunt: quas quidem multo benignius ma- rimus, nepotes illius, Hugo videlicet et Gerardus.
    nus nostra suscepisset, si lua incauta conditio non sua polius quam quae Dei sunt quserentes, nec lam,
    adeo beatum Petrum offendisset. Nam, sicut a ma- sanctissimi viri excommunicationem timentes,_dunv
    joribus patriae tuae cognoscere potes, regnum Hun- inter se de advocatia contendunt, monasterii Jiona.
    gariee sanctse Romanse Ecclesiae proprium est, a diripiunt, et quse ad sustentalionem ancillarum Dei
    resre Stephano (563) dlim beato Petro cum omni constituta sunt sacrilegis invasionibus mililibus.
    jure et potestate sua oblatum et devote traditum. suis praedam faciunt. Quapropter fraternkatem ve-.
    Prseterea Henricus (584) pioememoriee imperator ad stram multum rogamus et admonemus, ut, pro,
    honorem sancti Petri regnum illud expugnans, victo amore et debita sancto Pelro obedienfia, ambos im
    rege, et facta victoria, ad corpus beati Pelri lan- locumaliquem vestro conventui aptum convocetis,
    ceam coronamque transmisk, et pro gloria triumphi (Q et, causam utrinque diligenter inquirentes,, finem
    sui iUuc regni direxit insignia, quo principatum di- contentioni eorum.imponere summopere studcatis,
    gnkatis ejus attinere cognovk. Quse cum ita sint, in nullo. quidem ab ea^quaein privilegio preelibali
    tu lamen, in cseteris quoque a regia virtute et mo- Patris nostri Leonis papoedescripla est constitulio-
    ribus longe discedens, j'us et honorem sancti Petri ne et.determinatione digredientes. Ibi enim inter
    quantum ad te, imminuisti et alienasti, dum ejus caetera ejus apostolica sanctione decretum esl, ut.
    regnum arege Teutonicorum in beneficium, sicut au- qui de progeniesu a in castro Egeneschen [Engesheim ]
    divimus, suscepisti. Quod si verum est, qualher ceeteris major natu fuerit curam advocatiae solus.
    gratiam beati Petri, aut nostram benevolentiam spe- teneat, et in omnem posleritatem ejus generis heec.
    rare debeas, tu ipse, sijustitiam vis attendere, non potestas ita procedat. Juxta quam, ordinationem,
    ignoras, videlicet te non aUter eam habiturum, nee Gerardum quidem justitias agere,. et. advocatiami
    sine apOstolicaanimadversione di.uregnaturum, nisi magis merito quam Hugonem administrare puta-
    sceptrum regni quod tenes„ correcto error.e tuo, mus, quia eetate priorem esse intelleximus. Quod si
    apostoUcse, non regise,. majestalis benefiGium reco- et vos ita esse cognoverkis, ex parte beati Petri, ei
    gnoscas ; neque enim nos timore, vel amore, aut nostra apostolica, vestra etiam episcopali auctori-
    aliqua personali acceptiqne, quantum Deo adjuvante D late,. Hugoni interdicite ne ulterius ullo modo de
    poterimus, debitum honorem ej'us,. ctij'us servi su- eadem advocatia se intromittat, neque monaste--
    mus, irrequisitum relinquemus.. Verum si hajc rium, aut bona ejus, cujuscunque modi sint, aliqua
    emendare, et vkam tuam,. ut regem decet, insti- laesionevel contrarietate impelat, alioquin sciat se-
    tuere et, Dco miserante, adornare volueris, procul apostolici gladii ictum nullatenus evadere posse, et
    dubio dilectionem sanctse Romanoe Ecclesiae sicut non solum a gratia beati Petri, sed a communione
    matris dilectus filius, et nostram in Cbristo amici- totius Ecclesise.judicio sancli Spiritus et apostolica
    tiam plene habere poteris. sententia excommunicatumaccondemnatum penitus,
    Data Romaey Kalendas Novembris, indictione de- separari. Quidquid igitar inde factum fuerit, per
    cimatertia. litteras vestras nobis quanlocius indicare curate..
    (362) De Salomone rege Hungarorum Lambertus quarto; Leo Ostiensis litro secundo, .capite septua-
    inanno 1074. gesimo nono; et alii.
    (365) De sanclo Stephano I Hungarorum rege Her- (564) De expeditione Henrici II imperatoris-
    mannus Contraetus in Chronico anni 1038 ; Char- coiitra Hungaros Herniannus Contractus in. att.-.
    lukitis episcopus in ejus Vita apud Suriuni tonio no 1044..
    575 S. GREGORII Vn PAP.E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 576
    Data Roimtt qaarlo Kalendas Novembris, in- ]A Sancti Anastasii, alio amoto, resiituerct, quem
    dictionexiti. postea cognovitmultis esse criminibus diffutnalum.
    EPISTOLA XV.. Prwcipil ul aut monaslerium Atbericv.sreslituat,
    aul ipse una cutn eo Romum vcniat de objectis
    AD HUKBF.RTUM ARCHIEPISCOPUM LCGDCSF.SSEM ET criminibns responsurus.
    CJETEROS.
    GREGORIUS episcopus, servns scivorum Dei, Si-
    (Anno 1071.) abbali monasterii sancti Salvatoris in Pe-
    Vt clericos Lingonenses moncanl ui desislanl ab in- GEBALDO
    juriis, et saiisfaciunl de dainnis monaslerio Pulia- rusia, salulem et apostolicam benediclionem.
    riensi illatis: quod si facere renuerint, eos ab in- Fraternitatem ttiam, quam Fcligiosam lenemus,
    troitu ecclesiw arceant, el, si perseverarcrhit, admodum miramur nobis justum non dedisse conr
    cxcommunicalionisubdaut..
    scivoriun HUM- silium, secundum qnod a pluribus dicitur, de Albe-
    GREGORIUS episeopns, servus I>ei, rico scilicc-lmultis criminibus involnto, et (quod est
    BERTO archiepiscopo Lugdunensi, cl AGIXO August:!- pejus) ctiam a vencrabilis memoriae domno Petro,
    duncnsi, ct RoDULpnoMatisconensi, episcopis, sa-
    lutem et apostolicam benedictionem. aliisque duobus episcopis ab omni honore eccle-
    siastico sub cxcommunicalionc amoto, qnem San-
    Humbertus Ptiltariensis abltas, diu apud nos pro
    cti Anastasii monastcrio ex nostra pcrmissione.re-
    necesskatibus monastcrii sui conimoralus, multas B altcrum vcro mcliorcm cx abbatise honore,
    advcrsitales ct inqitietudincs conqueritur se a clc- stituisti;
    ut fertur, vi ac sine ratione ej'ecisii. Quod cum au-
    ricis pati Lingoniensibus : cujus injurise tanto ve-
    valde nobis displieuit, nostraque charilas
    hementius nos attingunt, quanto solliekudines apo- dissemus, ut talia corrigantur has titteras libi direxit. In his,
    stolicae dispensationis per beatuin Petrum, cui servi
    igitur unum cx duobus tibi ac prsediclo Alberico»
    sumus, ct cui inonasterium illud speciali et pro- ut monasterium quod ei non recle de-
    nobis coetcris preecipimus
    prio jure subjcclum est, prse incum- disti
    bunl. Sed quia longum erat singulas qucrimonia- dimittat, et alteri injuste rejecto rcddat, aut
    tecum Romam venicns ex illis criminibus, in quibus
    ruin abbatis causas hic comprehendere, fraternita-
    in nostra prsesentia verilate se dcfendat.
    tem veslram rogamus, et apostolica auctoritate accusatur,
    Sin autem neutrum horum obedire nonvult,a sacr»
    monemus, ut ex ore ipsitis illatas sibi molestias et scde
    monasterii detrimenta audiatis, ct diligenter atten- apostolica inteltigal se procul dubio excommu-
    nicandum. Hsec kaque nullatenus negligas prsecipi
    dalis, convocatisque prsescriplis clericis ad facien-
    mus. Peccatum enim maximum tequm incurrimus,
    dam cmcndationcm et satisfactionem,prout justum
    si omittimus hoc, quandoquidem itaest, sicut nobis,
    fuerit, super oninibus de quibus in cos conqucritur multorum testimonio est intimatum.
    abbas nostra vice et apostoliea auctoritate commo- ^
    Data RomseIdibus Novembris, indictione decima,
    si
    neatis. Quod vos, [imo beatum Petrum, el ejus terlia.
    per nos aJministrata monita, contempserint, el,
    EPISTOLA XVIII.
    juslitiam facere renuentes, in pertinacia temerka-
    tis suscpersliterint, ab introilu ecclesise arcere eos AD GUILIELMCM COJIITEM PICTAVENSEM.
    ct cxcludere nullatenus prsetcrmittalis. Sin vero nee (Anno 1074.)
    Vt una cum episcopis ae nobilibus regni Franctm
    pro hujusmodi districtione voiuerint resipiscere, et admoneat Pliilippum reqeai desislere a confusione
    illatasbeato Petro injurias, utpote privilegia ejus ecciesiarum dtque a deprwdationibus : alioquin.
    transgressi, caHeraque in quibus abbatem ct mona- ipsum regem, et quoscunque ei obedientiam prw-
    stcrium ejus indignis offensionibus laeserunt, digna stantes, minalur se excommunicalurum.
    rcsipuerint satisfactione emendare, nostra aposto- GREGORICS episcopus, servus servorum Dei,,
    lica aucloritatc jussi alque suffulti eos anathemalis GCILIELMO comiti Pictavensi, salulein et apostoli-
    gladio percussos a corpore et communione totius cam benediclioneni.
    Ecclcsice separale, ct canoiiico j"udiciocondemnate. Iicet Philippi regis Francorum iniquilaies ad
    Qtiidquid autem inde faClum fuerit, nobis per ve- notitiam ttiam pervcnisse dubkandum non sit,
    stras lilteras sine mora notificate. D utilc lamen duximus, quantum de eisdem iniqui-
    Data Romse Jcrtio Idus Novembris, indictione, tatibus doleamus, tibi innoteseere. Nam inter cse-
    dccima tertia. tera scelera, quibus non solum Christianos sed
    EPISTOLA XVI. ct paganos videiur superasse principes, posl ec-
    ADRICnERICM SENOXEXSEM ARCIIIEPISCOPCM.' clcsiarum, quas sibi licuit coilfundere, varias
    (Anno 1074.) dcstrucliones, adeo regise dignkalis posthabuit
    De liominibussui episcopatus a paribus. verecundiam, ut, avaritia potius inflammaiite quam
    GREGORIUS', etc., RICIIERIO Senonensi arcbiepi- ralione aliqua poseente, Italise negotiatorcs qui ad
    scopo salutem, ctc. partcs vestras veneranl depradatus fuerit. Qua de
    Dala Romselcrtio Idus Novembris indictione de- re,quia episcoposFrancias litteris nostris eum con-
    cima tertia. vcnire monuimus, te quoque sanctum Petrum ef
    - EPISTOLA XVII. nos pure diligentem, ct (ut credimus) de ejus
    ADSIGEBALDCM ADBATEM. nobiscum periculis contristatum, prsecipue mone-
    (Anno 1074.) ir.us, quatenus ex illis atque nobilioribus Franciee
    fcrguit qtiod siii suascrit ut Albericum tnonuslcrio> mcliovibus quibusdam adhibitis, iniquitates suas
    577 LIBER SECUNDUS. — EPIST. XXII. 378
    sibi notiftcelis, et ut ipse staltorum suggestioni-busi A
    i facere recusaverit, canonicam m eum ccnsuram
    renuntiando atque bonorum et sapientium consiliisi exerccrc jubet.
    adhoerendo incipiat jam a confusione ecclesiarum^ GREGORICS episcopus, servus servorum Dci,
    iiianum retrahere, et ad exemplar bonorum Franciee, RICIIERIO Senonensi archicpisCopo, salutcm ct apo-
    regum pravos mores suos commutare, deprseda- stolicam benedictionem.
    tiones quas supra eommemoravimus, unde oratorcs. Confrater noster Rodulphus Turonensis arclii-
    saneli Petri impediuntur, capiuntur. atque multis. episcopus, venicns ad nos, innotuit se rion parvam
    modis afBciuntur, sine dilatione emendare. Qui sii injuriam a quodam parochiano tuo, nomine Lan-
    consiliis vcstris acquicveril, nos eum qua debemus. zelino, sustinuisse. Asserit enim ipsiim in via sibi
    eharitate tractahimus: alioquin, si in perversitate. armata manu obviasse, et quibusdam suorum de-
    studiorum suorum perduravcrit, et secundum du- prscdatis, quibusdam etiam vulneratis, et (quod
    ritiam et impcenitens cor suum iram Dei el sanclii crudelius est) in faciem suo proprio consanguineo
    Petri sibi thesaurizaverit, nos, Deo auxiliante c*! iuterfecto, multis contumeliis se dehonestasse.
    nequitia sua promerente, in Romana synodo aL Unde fraternitatem tuam admoriemus ut preefalum
    corpore et coaimttnioiie sanctee Ecclesioe ipsum, Lanzelinum convenias, ct tanti sceleris praesum-
    et qtiicunque sibi regalem honorem vel obedien- | ptionem digne cmcndare facias : quod quidcm fra-
    tiam exhibuerit, sine dubio sequestrabimus, ct. ternitas tua etiam siue nostrarum lilterarum ad-
    ejus quotidie super altare sancti Petri excommu- monilione facere debuissct; et si ila cst, ut dicitur,
    nicatio coiifirmabkur. Diu est eiiim quod iniquilales, prius ad nos vindictte quam proclamationis venire
    suas portavimus; diu est quod sanctee Ecclesise fama debuissct, si in te fraterna charitas vigeret.
    rnjuriam parcendo adolescentise suae dissimulavi- Quod si ipse spirilu supcrbiae duclns satisfacere
    riius. Nunc autem adeo perversitas morum suorum rccusaverit, canonicam supereum censuram exer-
    sc notabilcm reddidk, ut si tantoe valctudinis tan-. cere non differas.
    tseque fortiludinis esset, quantum pagani impera-; Data Romoedecimo septimo Kalendas Decembris
    tores sanetis martyribus intulerunt, nos timore indictione decima tertia. :
    aliquo tot et tantas iniquitates suas nullo rcodo EPISTOLA XXI.
    ADABBATEM BriLLrLOCENSEM.
    impunitas dimitteremus.
    Data Romse Idibus Novembris, indictione dceima (Anno 1074.)'
    Vt archiepiscopo Turonensi parcat; sin aliquatn ido-
    tertia. neatn excusalionem habcat, adsynodum una cutn
    EPISTOLA XIX. nuntio ipsius archiepiscopi veniat, vel nuntios
    AD RICHARDUM BITURiCENSEM ARCHIEPISCOPUM. C miltat, de sua inobedienlia el objcclis criminibus
    P
    responsurus.
    (Anno 1074.) GREGORrus
    Significat se ei el Turonensi arcltiepiscopo litem. bati episcopus, servus servorum Dei, ab-
    . inter Dolensem monaster.ium ei abbatem. Sanctir Bcllilocensi, saliitem et apostolicam benedi-
    Sulpitii commisisse, monetque ut eam decidal. ctionem.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Confrater nosler Rodulphus Turoncnsis archi-
    RICUARDO Bituricensi archiepiscopo salutem et apo- episcopus retulit nobis te nullam sibi obedientiam
    stolicam benedictionem. velle impendcre, teque usuris cseterisque sceleribus
    Dolense monasterium, sicut novit fraternitas tua, effrenata licentia deservire. Quapropter admonemus
    juris sancti Petri esse dignoscitur,-cui sialiquod ut prsedicto confratri nostro debilam non deriegcs
    discrimen inferrctur, speciali sollicitudine snccur-. obedientiam. Quod si aliquam te cognoscis ido-
    rere debemus. Proinde proclamatione ipsius mo- neam posse preetendere' excusationem, cum prae-
    nasterii super abbate Sancti Sulpitii jamdudum dicti confratris nostri nuntio ad synodum quam in
    pulsali commisimus confratri noslro Rodulpho prima septimana Quadragesimse celebratuii sumus,
    Turonensi archiepiscopo qqaestionem utriusque mo- venias, vel idorieos nuntios niittas : qualenus et de
    nasterii una tecum , diligenter discutere, et ad D inobedientia archiepiscopi, et de erimiiiibus tibi,
    legitimum, Deo auxUiante, definitionis finem per- obj'ectis respondeas. Non enim possumus, quod in
    ducere. Studeat igitur fraternilas tua sic se laicis legaliter reprehendimus, in te indiscussuin,.
    preefatoconfratri nostro in hac causa auxiliatricem et (si verum est quod infertur) sine condigna pcena
    i.mpendere,quatenusin inquisitione hujus rei non puniendum relinquere.
    sk nobis necessarium elaborare. Data Romeedecimb septimo Kalendas Decembris,.
    Data Romse decimo septimo Kalendas Decembris, indictione decima tertia.
    ^ndictione decima tertia. EPISTOLA XXII.
    ADHUGO.NEM DESANCTA MAURA.
    EPISTOLA XX. (Anno 1074.)
    ADRICIIERICM SENONENSEM ARCHIEPISCOPCM, Vl jusle retenta ecclesim Turonensis bona drelriepi-
    scopo reddat, el, si quid deberi pultt, cum ejus
    (Anno 1074.) nunlio Romam ad synodum venio.t, alioquin ex-
    Vt a Laiizclino parochiano suo, qui multa scelera cOmmunicandus.
    in arcliiepiscopum Turonensem perpetrarat, di- GREGORIUS episcopus, serv.us scrvorum Dei,
    gjiam cmcndationcm faciendam curcl: qnod si Ule HuGOSimiliti de Saiicta Maura.
    57,0 S. GREGORH VII PAP^E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 3W)v
    Confrater noster Rodulphus Turonensis archi- A berto P^ietavcnsi episcopo mandayisse f [ex supc-
    episcopus eonquerilur quod lu bona Ecclcsise suce riore epistola] quoriiain interdictus a legato nostro
    injuste retincas, et neque timore Dei, neque reve- Giraldo Ostierise episcopo (usque ad id quod ail :
    rentia beati Maurkii, ad. justiliam faciendam velis absque spe futurse reconcilialionis deponendum.)
    mentem tuam inclinare. Unde apostolica aucloritate Quod si observare noluerk, apostolica vobis aucto-
    nionemus, ut, si ita est, de bonis illis dignam ritate prsecipimus ut liullus vestrum sibi obedial,
    satisfactionem prsediclo confratri nostro offeras. rieque eum pro episcopo habeat. Tibi autem, Goze-
    Quod si fortasse ab eodem archiepiscopo prayudi- line Burdigalensis archiepiscope, ecclesiasticas rcs-
    cium tibi fieri claruerit, cum nuntio ad futuram coriimittimus tractandas; populum et clei'um ne
    synodum nostram venias, quatenus, ulrinque au- sibi obediat commoneas. Tibi vero, Guilielme co-
    ditis rationibus, unusquisque vestrum proclama- mes, justitiam commilto traclandam, atque in
    tionis suse juslitiam consequalur. Quod si huic vestris manibus causam sancti Hilarii regendam,
    admonitioni nostrse inobediens fueris, in eadcm et j'ustiliam inde exhibendam coinmklimus.
    synodo, ad quam te vocamtts, sine dubio excom- Data Romse decimo sexto Kaiendas Decembris,
    municaberis. indiclione dccima tertia.
    Data Romoedecimo scptimo Kalendas Decembris, B EPISTOLA XXV.
    indiclione xni. AD ANNONEM COLONIENSEM ARCHIEPISCOPUM.
    -
    EPISTOLA XXIII. (Anno 1074.)
    AD ISEMBERTUM PICTAVENSEM EPISCOPUM Monel ut causam inter Osenburgensem [Osnabur-
    (Anno 1074.) gensem] episcopum et Corbeicnsem abbalem et
    Confirmat interdiclutn a suo legalo aaversus eum quamdam abbalissam ab apostolicis legalis ei
    ei a sacrorum commissam definiat. Quod si perficere non possit,
    factum, purlicipulione excludil, commoneat eos ad sijiiodum venire, prmterea cle-
    nsquc ad futuram synodum, ad- quam venirejubct. ricis caslitalem servandam inculcet.
    GREGCRIUSepiseopus, servus servorum Dei, GREGORIUS servus servorum Dei, AN-
    episcopus,
    ISEMHERTO Piclavensi episcopo. NONIColoniensi archiepiscopo, salutem et apostoli-
    Qtioniam iiilerdictus a lcgato nostro Giraldo cam benediclionem.
    Ostiensi episcopo obedire coiilempsisti, concilium Ut diligenlia tua, dilectissime frater, reminisei
    nostro prsecepto congregatum violenler conturbasti,
    polest, legati nostri Ubertus Prsenestinus et Giral-
    nobis quoque [f., nostris; Mutin., matris quoque] dus Ostiensis ad partes vestras destinati,-
    episcopi
    pracceplis de causa sancti Hilarii inobediens exsli- litem quse inter Bennonem Osenburgensem [Osbur-
    tisti, auctorkale apostolorum Petri et Pauli inter- ^ gensem] episcopum et.... Corbeiensem abhatem ac
    dictuiu a noslro legato episcopale oflicium non
    quamdam abbatissam versaliatur, ad se ut dirime^
    solum confirmamus, verum etiam te a coiiimunione retur
    delatam, luoe venerandse solertise juste difll-
    corporis et sanguinis Domini nostri Jesu Chrisli niendam commiserunt. Verum nescio qua obstanle
    separamus, usque ad fuluram synodum, quam, Deo causa adhuc indiscussa remanerenobis perhibetur.
    annuente, in prima hebdomada Quadragesimes cele- Quaproptcr charitatem tttam, frater charissime,
    braturi sumus, nisi forte periculo morlis iniminente, ilcrum duximus adhorlandam ut
    prsefaluin nego-
    cl hoc preecedcute salisfactione sacramento confir- tium
    diligenter audias, et legkim.e diffinias. Ceete-
    mata. Pra',cipimus etiam eadem aposlolica auclo- rum si aliqua ratio qua hoc perficere nequeas
    ritate, ut in futuro concilio jam diclo te nobis obstiterit, his sibi lkleris ostensis nos ad synodum
    repreesentes, et de his omnibus et cseteris quoe libi in prima proximse Quadragesimoe hebdomada agen-
    illata stint rationem redditurus venias. Quod si non dam adire
    commoneas; qualenus conlroversia- inter
    feceris, noveris te in eadem synodo absque spe eos ditt protracla, omni occasione
    propulsa, cano-
    Juiuree reconcilialionis deponendum. nictim finem acCipiat. Praeterea sollickudinem tuam-
    Data Romae[xvn] decimo sexto Kalendas Decem- ex
    parte beati Petri communis Palris et doinini
    bris, indictione xm. ^ instanler admonemus, ut non solum in eeclesisetuee
    EPISTOLA XXIV. dicecesi, sed eliam in omnibus siiffraganeorum-
    ADCO/.ELIXCM BURDIGALENSEM ARCIIIEPISCOPUM, ET tuorum parochiis, presbyteros, diaconos et subdia-
    GCII.IELMUM DUCEM AQUlTANljE. conos, admonitionibus luis caste vivere facias,.
    (Anno 1074.) quoniam, ut fralernitas ttta novit, ceelersevirtules
    Prmcipit ul Pictavensi episcopo, nisi ad synodum, apud Deum sine caslkate nihil valent, sicut nec
    sicut illi prmceperat, venerit, a nemine obedientia sine coeteris virtutibus caslitas. In hoc
    prmsleiut: Burdigalensi arclnepiscopo curam re- igitur dili-
    rum ecclesiasticarum, Guitielmo vero comiti ju- gens et sollickus sludeat, quatenus, sicut in aliis
    slitim administraiionetn, commitlil. virtutibus tuis, tibi Petrum aposlolorum dcbkoreni
    GREGORIUSepiscopus, servus servorum Dei, faciat.
    GOZELINO Burdigalensi archiepiscopo, atque Gui- Data Romsedecimo quarto Kalendas Decembris,
    lielmo duci Aquitauise, salutem el apostolicam be- indictione decima tertia.
    nedictionem.
    Notum ficri volumus vcstioe dileciioni nos lscm-
    331 LIBER SECUNDUS. — EPIST. XXVIH. 582
    EPISTOLA XXVI. i. EPISTOLA XXVII.
    ADMONACHOS MONASTERII SANCTI SAVINI.
    ADDIONVSIUM. PLACENTINUM EPISCOPUM.
    (Anno.1074.)
    (Anno 1074.) Vl abbatem canonice eliganl, et pro se, etRomante
    Ecclesim stalu ad Deum preces fundant.
    Significat abbalem Sancti Savini monaslerium resi- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, con-
    gnasse, tamen ejus curam illi commisisse, donec Placentiee con-
    alius abbas eligatur. Monel ut ei rei una cum mo- gregationi monasterii Sancti Savini
    nachis det operatn : ideo legatos mittit, nec non stituli, salutem et apostolicam benedictionem.
    diritnendm controversim causa qum inter eum et Rigizonem abbatem vestrum ad audientiam no-
    abbatem Sancti Sepulcri plebemve Placentinam tram venientem suscepimus, et tanta examinalione
    versatur.
    discussimus ut monasterium nostris refntaret in
    GREGORIUS episcopus, servus servorum ei, Dio- manibus. Verum ne preelibaturo monasterium grave
    NVSIO Placentino episcopo salutem et apostolicam rerum suarum pateretur dispendium, illud sibi eo^
    benedictionem. usque commisimus, quoad in prsedicto mona-
    Rigizonem abbatem nonasterii Sancti Savini, sterio alter solemniler eUgatur, qui DCQdignus et
    quem ad audientiam nostram tua sollicitudo direxit, B sacris canonibus conveniens inveniatur. Quapropter
    recepimus, et tanta investigatione discussimus, ut praesentibus vos liortamur apicibus ut, neglecta
    prselibatum mouasterium nostris refutaret in mani- omni nefandi pretii taxatione, posthabita consan-
    bus. Absit enim ut nos eis dignkates ecclesiasticas guinilatis et amicitiae gratia, talem vobis eligere
    defendere conemur, qui sibi eas interventu pecunise secundum regulam sancti Benedicti studealis cum
    arripere praesumpserunt. Verum ne preemissum mo- quo Deo servire concorditer et sincere valeatis.
    nasterium gravem rerum suarum pateretur jactu- Rogamus vos interea, charissimi fratres, ut pro
    ram, iUud proefato abbati, eousque, salvo tuee ec- recuperatione status sanctae Romanae Ecclesise,
    clesiee jure, custodiendum commisimus, quoad ibi suique incolumitate, ac pro me, ut sibi consulcre
    abbas solemnkereligatur, qui Deodignus.et preedicti valeam, Deum, cui fideliter famulamini, jugiter ex-
    roonasterii fratribus acceplus, habeatur. Quapropter, oretls.
    diligentissirrre frater, talis ibi tua fratrumque simul Dala Romae quinto Kalendas Decembris, indi-
    diligentia provideatur, ut nos non appareat potius clione decima tertia.
    ad detrimentum monasterii vel fratrum quam ad EPISTOLA XXVIH.
    utilitatem sui vel augmentum egisse quod egimus, ADLEMAR.CM BREMENSEM ARCHIEP1SCOPUM.
    ac tu dignas inde laudes inter homines habeas, et C (Anno 1074.)
    apud Deum ex hoc salubri negotio indulgentiam Invehilur in evm quod legatis upostolicm sedis con-
    peccatorum et anunse tuee perpetuam salutem inve- cilium, sicut ipse jusserat, celebrare proliibuerit;
    tunc effrcaciter cum Deo sa- quodque ab eisdem Romam vocalus venire con-
    nias, quse acquiritur, : quare suspendil eum ab officio, quo-
    tempserit
    cris in locis famulaniibus charilatis officio pie con- usque Rotnam ad synodumaccedat.
    suUtur. Porro legatos nostros, praesentium videlicet GREGORICS episcopus, servus servorum Dei (565),
    latores, ob hoe ad vos usque direximus, .utad quem LLMA.RO Bremensi archiepiscopo.
    finem instans negotium perveniat aspiciant, et con- Quia suscepti beneficii, quo te sancta Romana Ec-
    troversiam quse inter te et abbatem Sancti Sepulcri, clesia voluit honestare, te immemorem, potius in-
    plebemve Placentinam, sive Bonizonem [Ronozo- gratum cognovimus, oblitum etiam promissiouem
    nem] subdiaconum, versatur, intentius audiant, ut canonicamque obligationem qua sanctse Romanse
    calumniari nkentibus obstructa licentia, cuj'us par- Ecclesiee te fidelem, te diligere, eique ex corde obe-
    tis tergiversatio justitiam impedire contendat ad- dire canonice] obligasti, non immerito super te do-
    vertant: et sancta Placentina Ecclesia post tot tem- lendo movemur, non sine causa libi, quem fidelem
    porum interstitia, post tot lantaque Iitigia, sesaltem p. filium credebamus, irascimur. Heu inversi mo-
    nunc optatam et optandam pacem tuse nobilitatis res, et tempora immulata! Quem murum inexpu-
    prudenli clementia recipere congaudeat, quatenus gnabilem pro sancta Romana Ecclesia, cui licet
    praenominateeEcclesiee debita quiete perfruenti Deo indigni prsesidemus, pulabamus, quem scutum
    servire liceat; tu vero, hujuscemodi supervacaneis fidei, quem gladium Christi sumere debere, si
    occupationibus propulsis, in nostri conditoris laudi- oporteret, tum oflicio tuo, lum prsedicto debito pro
    bus et servitio delectari, et in lege ejus die ac nocte sancta Romana Ecclesia [atque], pro nobis etiam
    meditari valeas, et ad veram beatitudinem perve- nostrisque successoribus credebamus, jam eum
    nias, atque apud nos calumniantium improbkas lo- nostrumque inknicum nostrumque oppugaatorem
    cum ulterius non habeat. kivenimus; tuasque injurias, a te turpiSsimam
    Dala RomaequintoKalendas Decembris, indictione el inauditam repufsam licet injuste patimur. Le-
    ecima tertia. gatis quippe nostris Alberto [Iluberto] -Prsenesti-

    (365) Alias Liemaro, ul upud Lambertum anuo 1075, efalibi.


    583 S. GREGORIIVII PAP.E OPERUM PARS L — REGISTRUM. m
    nensi et Girahlo Ostiensi cpiscopis, quos ail parles 1i. Ne igilur mireris quod plures ex parochia tua qiiam
    illas ad id deslinavimus, ut in unum archiepisco- ex aliis invilavimtis, cum lua amplior sit eoctcris,
    pis, episcopis, abbalibus religiosisque clcricis con- et in ca sint quidani non laudandee opinionis.
    vocatis, sice et auUorkate nostra fulti, quee corri- Data Roma; secundo Nonas Dccembris, indiclion
    gendaessent corrigerent, quae religioni addenda decima terlia,
    essenl sdderent, pro viribus impedisli. Ad hoecut ct EPISTOLA XXX,
    concilium fierct prohibuisti. Ab cisdem etiam Ro- ADllENRiCLM REGEM ROMANORUM.
    main vocatus, ad inslitutum lerminum, festivitatem
    "(Anno 1074.)
    scilicet sancli Andrese, non venisti (566). Ad hoec Lmtalur
    quod legalos aposlolieos benigne exceperit,
    et
    igitur quariiplura etiain alia corrigenda ad proxi- et sibi devolm servitutis obseqnium prmstilerit, et
    mam synodum, quoeproximse Quadragesimse prima del opcram, ut in regno suo Simonia et fornicaiio
    hebdomada ^celebrabilur, Deo aunuente, apostoliea clericorum cxslirpctur. Monet fidos ac prudentes
    consiliarios sibi adsciscat, Mediolanensi Ecclesim
    auctoritale tibi venire praecipimus et invitamus. jus suum restiluat,et cpiscoposvocalqsad synodum
    Praedictis etiam delictis nobis persuadentibus, ab venire curet, quibuscumlcgatnm miltat.
    omni episcopali oflicio praedicta auctorkate, donec GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HEN-
    ad nos venias, te suspendimus. ^ RICOregi salulem et aposlolicam benedictionem..
    Dala Romse secundo Idus [forte, Nonas] Decem- Quanquam, lili charissime, causain Mediolarien-
    bris, indictione decima tertia. sis Ecclesiee non ka composucris, qiiemadmodum
    EPISTOLA XXIX. litterai'um ad nos missarttm series pollicitatioque
    ADSIGEFBEDUM MOGUNTINCM ARCniEPISCOPCM. continebat; tamen', quia legalis hoslris te benevo-
    lum tractabilemquc prsebuisii, corumque inlerventu
    . (Annol074.) res ecclesiaslicas latidabilker correxisti,
    quasdam
    Querilur se fruslratum ea spe atque opinione quam nobis
    de eo conceperat. Monet ut ad synodum cum sttis quoque per eos congrue salulalioriis ct devctee
    suffragatieis veniul; vel, si forte impediatur, nuti- servitutis exhibitioneni traiisniisistl, gratanler ac-
    tios mittat, qui tutiv redilus, lu:n mores sudrutn cepimus. Sed et illud quod pise memorioeAgnes ma-
    su/fraganeorum indicare possint. ter tua impcralrix Attgusta apnd nos constariter te-
    GREGORIUS episcopus, scrvus servorum Dei, SIGE- stificata est, iidemque legaii episcopi alteslati suut,
    FREDO(567) Mogunlino archicpiscopO, salutem et Sknoniacam scilicel haeresim fundilus de regno tuo
    aposlolicam benediclionem. cxstirpare, et inveteraium morbum fornicalionis
    Recoidari credimus fraternitatem tuam, quam clericorum toto adnisu corrigere velle, veliemenler
    puro amore ante liujus noslrse adminislrationis sar- nos hilaravit. Filioe quoque noslrse fidelissimae ve-
    cinam te dileximus, et quomodo ejusdem nostri strse Bealrix comitissa, et filia ejus Mailiildis, non
    amoris intuitu secretorum luorum nobis paucisque modice nos lsetificavere, scribentes nobis de amicin
    aliis commisisti consilium. Cujus rei gratia licet ex tia et sincera dilectione vestra; quod libentissinio.
    eo tempore bene de te speravimus, ex eo tamen accepimus : qtiarum consiiio, sed et persuasu dile-
    quod Cluniacensi mohasterio reliquum vitae tuse ctissimae matris vestrse Augustee^adhoc inducti su-
    conferre voluisli, majorcm ex religione tua fidem BEUS ut has vdbis lkteras scriberemus. Quamobrem,
    suscepimus; vertim, juxta quorumdam relationem, licet peccator, memoriam lui inler missarum sa-;
    aliter quam sperabamus te egisse compenmus: Jemnia super corpora aposlolorum et habui et ha-
    quod si negligeriter irreqtiisilum transire permilti- bebo, suppliciter obsecrans ut Deus omnipotens, et
    mus, fraternum libi amorem minus impendere non haec tibi bona stabiliat, et ad profectum Ecdesiae.
    sine magno taciturnilatis periculb prObamur. Qua- sueeampliora concedat. Moneo autem le, fili excel^
    propter aposlolica auctoritate religionein tuam ad- lentissime, el sincera chariiate exhortor, ut in his
    monemus, ut ad synodum, quam, Deo annuente, in rebtts tales tibi consiliarios adhibeas, qui non tua,
    prima sepiimana Quadragesimse celcbraluri suiiius, D sed le diiigant, et saluli tuae, non lucro suo consu-
    cumsiiffraganeis tuis, videlicet OttoneConslaiiliensi, lant : quibus si obtemperavcris, Dominum Deum,
    Cuarnerio Strazburgensi, Henrico Spirensi, Heri- cujus causam tibi suggerunt, protectorem propi-
    manno Bambergerisi, Imbrico Augustensi, Adelbero tiumque habebis. Porro de causa Mediolanensi, si
    Guelzpurgensi, si potes, venias. Quod si aliqua infir- viros rcligiosos et prudentes ad nos m.iseris, quo-
    initate, quod absit, preepeditus vcnire ncqiiiveris, rum ratione et auctoritate elarescat sanclae Ro^
    tales ad nos studeas nuntios dirigere, quorum secure manoe Ecclesiaebis synodali judieio firmalum posse
    consilio innifi, i;t qunrum teslimonio quasi prsescn- aut debere mulare decretum, juslis eorum consiliis
    tiee tuse credere possumus. Et hoc perdiligeutissimc on gravabimur acquiescere, et animum ad recliora
    fraternilas: tua perpendat, ut neque precibus, neque inclinare; sin autem impossibile esse constiterk,
    graiia alieujus dimillas, quin inirokum et conver- rogabo et obsecrabo sublimitatem tuam, ut pro,
    sationem prsedictorum episcoporum diiigentissime amore Dei et reverentia sancti Petri eidem Ecclesise
    inquiras, etper eosdem nuntios luos nobis insiniies. suum jus libere restituas : et tunc demum regiam
    566) Vide Laniberlum in anno 1074.
    (307) De SigefrcdQLambcrtus anno 1059, 1072, ct alibi passim.
    58S LIBER SECUNDUS.— EPIST. XXXI. ,586
    sua possint captare commoda, sua pal-
    poteslatem recte' [forte,"recte te. H.] obtinere co-i Vprseparalis
    liare vilia, quibus iram- Doi et gladium sancti Petri
    gnoscas, si regi regum Christo ad restaurationem
    defensionemque ecclesiarum suarum faciendam do- contra se insana menle provocant. Moneo itaque te,
    minationis tuae altitudinerh inclinas,- etverba ipsius ct horlor, charissime fili, ab. his aurcs tuas: averte,
    dicentis cum tremore rccogkas : Ego diligeiites me et eis auditum indubkanter prsebe, qui non sua, sed
    diltgo.(Prov.vm, 17), el.lwnorificantes me Iwnorifico: qua; sunt Jesu Chrisli quoerunt (/ Cor. xm), neque
    honorem suum yel lucrum justitise praeponunl, ut
    qui autem me contemnunl erunt ignobiles(IReg. n,
    eorum consUio hujus vitse gloriam non amitlas, sed
    50). Prseterea noverit sublimkatis tuaj dighatio nos
    eam quee est in Christo Jesu fiducialiter acquiras.'
    Sigefrido Moguntino archiepiscopo litteras misisse,
    evocantes eiirn ad synodum, quam, Deo auctore, Prseterea indico tuae magnitudini, quia Christiani,
    ex partibus ultra marinis, quorum maxima pars a
    proximse Quadragesihiaj prinia hebdomada celebra-
    turi sumus. Quod si venire nonjposse patuerit, ta- paganis inaudka clade destruitur, el more pecudum
    les mktat legatos, qui vicem ejus conckio reprae- quotidie occiditur, gensque Chrisliana ad nihilum
    senfent. Similiter Bambergensem, Strazburgen- redigitur, ad me humilker miserunt, nimia com-
    sem Spirensem adesse prsecipimus, introitus sui et pulsi miseria implorantes,;ut modis quibus possem
    vitae rationem poskuros. Qui si forte, ut est homi- B eisdem fratribus nostris succurrerem, ne Christiana
    num protervia, venire distuleriut, regiae tuse po- religio nostris temporibus, quod absit, omnino de-
    testatis impulsu petimus ut venire cogantur : cutii periret. Ego autem nimio dolore tactus, et usque ai
    morlis desiderium ductus, magis enim vellcm pro
    quibus volumus a latere luo legatos tales trans-
    his animam meam ponere quam eos negligens uni-
    mitli, qui nos fideliter dOceant et de ingressu et de
    vita eorum ; quorum relalione cognita verkate, ad verso orbi ad libittim carnis imperare, procuravi
    Christiarios quosque ad hoc provocare, ad hoc im-
    iiquiduui certius possimus de indubitatis proferre
    jddicium. pellere, ut appetant, defendendo legcm Christi, ani-
    Dala Romae seplimo Idus Decembris, indictione mam suam pro fratribus ponere (Joan. x) et no-
    bilitatem filiorum Dei luce clarius ostentare. Quam
    decima tertia.
    admonitionem Italici et ultramontani, Deo inspi-
    EPISTOLA XXXI
    ADECMDEM. rante, ut reor, imo etiam omnino aflirmo, libenter
    acceperunt, et jam ultra quinquaginta millia ad hoc
    (Annol074.) se preeparant, ut si me possunt in expeditione pro
    Summum in eum amorem testalui: Rogat ut avertat
    aures ab his qui discordiam inler se el illum semi- duce ac pontifice habere, armata manu contra ini-
    nant. Recensel Chrislianorum calamilates, qui in C micosDei volunt insurgere, et usque ad sepulcrum
    transmarinis partibus a paganis vexabantur : ad Domini, ipso ducente, pervenire. IUud etiam me ad
    quos sublevandosse Christiunos omnes provocasse, hoc opus permaxime insligat,
    sequeparalum esse ajfirmat: tum ea causa eo con- quod Constantinopo-
    tendere, lum ul orientalis Ecclesim cum Romana litana Ecclesia de sancto Spiritu a nobis dissidens,
    unio fieret. concordiam apostolicee sedis exspeclat FJexpetat].
    GREGORIUS episcoptis, servtrs scrvorum Dei, HE.N- Armeni etiarn fere omnes a catholica fide aberrant,
    RICOglorioso regi, salutem ct apostolicam' beuedi- et [pene universi orientales preestolantur quid fides
    etionerii. :
    apostoli Pelri inter diversas opiniones eofum decer»-
    Si Deus modo aliquo suae pietatis concederet ut nat. Inslat enim nostro tempore ut impleatur quod
    mens mea tibi pateret. indulritanter scio, sua lar- pius Redemptor speciali gratia diguatus est aposto-
    giente gratia, nullus te a mea diiectione posset sepa- lorum principi indicare ac prsecipere, dicens : Ego
    Tare. Attamen de illius confido misericordia, quia pro te rogavi, Petre, ut non deficiat fides tua, et tu
    quandoque clarebit, quod le sincera charitate dili- uliquando conversusconfirmafratres luos (Luc. xxn).
    gam. Ad hoc enim hie commune preeccptum om- Et quia patres nostri, qucrum vesligia licet indigni
    nium Christianorum dirigit, ad hoc etiam impera- sequi optamus, partes illas pro fide catholica con^
    ratiria majeslas, et apostohcse sedis mansueta po- firmanda ssepe adierunt, nos etiam adj'uli precibus
    testas impellit; quia si te, ut oportet, non diligo in omnium Chrislianorum, si Christo duce via patuerit;
    vanian de misericordia Dei, meritis beati Petri con- quia non est via hominis in manu ejus, et a Domino
    fido. Sed quia die nocteque in vinea Domirii labo- gressus hominisdiriguutur (Psat. xxxvi),{illuctrans-
    rare, per multa pericula eliam usque ad mortem de- ire pro eadem fide et Christianorum dcferisione
    sidero, noh solum tibi, quem Deus in summo cul- compellimur. Sed quia magna res magno indiget
    mine rerum posuit, per quem mulli possunt aut a consUio et magnorum auxilio, si hoc Deus me per-
    ecto tramite aberrare, aut Chrislianam religionem miserit incipere, a te queero consilium. et, ut tibi
    observare, sed eliairi minimo Christiano, adjuvante placet, auxiliuni, quia si illiic favente Deo ivero,
    Deo, semper sfudebo sanctam et condignam chari- post Deum tibi Romanam Ecclesiam relinquo, ut
    tatem custodire. llac enim sine veste regales nu- eam et sicut sanctam matrem custodias, et ejus lio-
    ptias adire qui tentaverit, dedecus immane susti- norem defendas. Quid tibi super his placeat, et quid
    nebit. Heu, prohdolor! hsec vigilanti animo non prudentia tua divinitus aspirata decernat, mihi
    attenduiit, qui discordiam seminare inter nos quo- quantocius potes remitlas. Nam si de te plusquam
    tidie disponunt, ut his relibus diabolico instinctu plurimi putent non sperarem, verba hoac fruslra
    •SS7 S. GREGORlTYH PAPJE GPERUIM" PARS I. — REGISTRUM. 588
    proferrem. Sed quia. forsan non cst- homo, cui de 'A K cipitut ad aliamstjnodum accedat, et ne dictum
    sinceritate dilectionis mese adhuc induliitanter cre- monasterium detrimenlo afficiat.
    das, Spiritui sanelo, qui omnia polest, commilto ut GIUEGORICS episcopus, servus servorum Dei, Cu-
    menti tuae suo more indicet quid libi cupiam, quan- NIPERTO [Curiiberto] Taurinensi episcopo, salutem et
    tumve te diligam : et eodem modo circa me tuam apostolicam benedictionem.
    mentem componat, ut impiorum desiderium depe- Licet adversus proesumplionem tuam durius in-
    reat et bonorum accrescat. Hsec enim duo desideria vehi deberemus, quia vocatus ad synodum, quam
    circa nos duos, licet diverso modo, incessanter in- tirca festivitatem sancti Andreae celebravimus, ve-
    vigilanl, et secundum voluntalem eorum, a quo pro- nire contempsisti, et venerabili monasterio Sancti
    dcunl, decertaiit. Omnipotens Deus, a quo cuncta Michaelis, neque respectu divini timoris, neque in-
    bona procedunt, meritis et auctoritate beatoruni tuitu aposlolicae defensioriis, inquietudinis manum
    aposlolorum Petri et Pauli, a cunctis peccaiis le subtrahere voluisti; adhuc tamen fraternam tibi di-
    absolval, el per viam mandalorum suorum incedere leclionem reservamus, et debitse satisfactionis luee
    faciat, alque ad vilam aeternam perducat. fructum exspectamus. Quapropter iterum te aposto-
    Data Romee seplimo Idus Decembris, indictione lica auctorilate monemus, utad synodum, quamin
    decima tertia. ] prima seplimana Quadragcsimee celebraluri sumus,
    R
    EPISTOLA XXXII. venias. Nos enim abbalem prsefali monasterii usque
    AD MANASSEM REMENSEM ARCIIIEPISCOPUM. ad prsedictam synodum nobiscum relinebimus, qua-
    (Anno 1074.) tenus, auditis utrinque rationibus, tam Ecclesia lua
    Accipil excusationem arcliiepiscopiRemensis, qui non quam monasterium illud propriam consequatur ju-
    visitavit limina apostolorum; seque magnam dele- slitiam. Interim etiam monemus, ut nullam inquie-
    ctalionem capturum, si rex Fruncim scelera sua tudinem prsefafo loco inferas, Si vero his nostris
    correxeril; sin minus, ei adversari infuturum, lilleris inobediens fueris, quod sancti Patres in
    legalosque commendal.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, MA- hujusniodi negotiis fecere, nos facere, et locum il-
    NASS*Remensi archiepiscopo, salutem cl apostoli- lum auctoritate beali Petri defendcre compelles.
    cam benediclionem. Data Romse secundo Idus Decembris, indictior.o
    Tantis [Sanctis] dilectionis [amplexibus sanclam decima lcrtia.
    Romanam Ecclesiam et nos sui debko te diligere EPISTOLA XXXIV.
    ADRAINERICM.
    putamus, tanto dilectionis fervore in suo et nostro
    amore te debere fervere, ut nimium sit nobis haesi- (Anno 1074.)
    tare, quin aposlolorum limina, si libi integra ades- Q l Decernit irrita esse qumcunqueab abbate Sancli Gau-
    dentii gesta sunl. Qum vero ipse Rainerius cum itlo
    set facultas et libera, visitares. Nunc igitur caute et conlraxil, diffmieada differt in nuntii sui adven-
    diligenter, ut debcs, accipias, malum inaudilum, tum.
    scelus detestabilc, quod Philippus rex Franciae, imo GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, RAI-
    lupus rapax, lyrannus iniquus, Dei et religionis NERIOUlustri viro salulem et apostolicam benedi-
    sanctse Ecclesise inimicus, Ilalis et aliarum provin- ctionem.
    ciarum mercatoribus contra Deum ct rcgni sui ho- Quoniam devolionem luam ac fidem, sicut le
    norcm fecit, et alia quorum ad aures nostras cla- decet, erga bealum Pctrum jamdudum probavimus,
    mores frequenlissime venerunt, si, prout juslilia et prsemium le dignum tuis operibus te acceplurum
    dictaverit, correxerit, nos procul dubio laetari, gra- minime dubkamus, de servkio et j'ustkia ejus tibi
    liarum actionibus Deum laudare, ut pro perdita et confidenter mandamus, sperantes nobilitatem tuam
    invenla ove sciat fratcrnilas tua. Si vcro contra haec non solum se devotam prsebere, sed etiam alios quos
    .(quodnolumus) egerit, Deum procul dubio sibiini- poterk ad obsequium perurgere. Quia igitur notum
    niicum, sanctamque Romanam Ecclesiam el nos, libi credimus esse, charissiine, quemadmodum ab-
    cui licet indigni preesidemus, viribus et modis ohi- batem (568) Sancli Gaudentii, sceleratum imo inva-
    nibus sibi adversari promktimus. Si legati noslri, 0 sorem hsereticum, pro sua nequkia jusle damna-
    tit pulamus, ad partes tuas venerint, de his el quae vimus, nunc tibi notificandum esse ccnsemus quoj
    nobis scripsisti pluribusque aliis, tecum et te auxi- omnia quse ab ipso perditionis filio de rebus Ecclesiar
    liantc tractaturi, vice Pelri suscipe, vice nostra di illicife, utpote ab hseretico, perpetrata sunt, vel
    lige, ut quanto aposlolorum principi amore nobis- alienata, canonica et legali auctoritate cassanda el
    que adhsereas, in his etiam probare queas. penitus evacuanda esse decernimus. De his vero qnaf
    Data Romsc sexto Idus Decembris, indictione de- tecum gessit iniquus, videlicet de ecclesiasticis cau-
    cima tertia. tionibus, tui respectu et charitate taliter diflinimus.:
    EPISTOLA XXXIII. ut cum venerit ad te nuntius noster, sapientes viros
    11»CUNIPERTUM TAURINENSEM EPISCOPUM. tecum liabeas, qui Dcum timeant, et te diljgant
    (Annol074.) quorum consilio causam discutias, et cum inveneris
    Arguil quod ad synodum vocalus non venerit, et mo- nulla ratione, sine periculo tuse animse ct datiina
    nasterio sancti Michaelis molestiam intulerit. Prm- tionc, res Sancli Gaudcnlii
    hujusmodi nefario pactc
    (568) •QueinadiiiodumHenricum.
    589 LIBER SECUNDUS. — EPJST. XXXVIII. 300
    teposseretinere, studeas eas pro amore sanctiPelri A qui eidem causse inte fuerunf, poterutfl tibilreferrc.
    tfcnostro quantocius Ecclesise reddere, nec non ab Unde quia Azonem marchionem sacramentQ con-
    aliis injuste retenta recuperare. Nuntios quoque no- strinximus, nullam deinceps sine Iicenlia noslra
    stros ad partes tuas venturos, sicut sancli Petri gra- maritalem tecum conversationem habere, libi ctiam
    liam noslrumque beneficium habere desideras, ne ex parte beati Petri prpecipimus, ut a consortio et
    desistas in omnibus adjuvare. eohabitalione sua omnino te auferas, et. de perpe-
    Dala Romse Idibus Decembris, indictione decima trata iniquitate ita digne posnkeas, qttatenus gratiam
    tertia. Dei valeas reeuperare, et tanti tamque turpissimi
    EPISTOLA XXXV. inceslus infamiam declinare. Quod si fprtasse pra;-
    ADGUILIELMUM PAPIENSEM EPISCOPCM. judicium te pati existimas, et testimonia atque sa-
    (Anno 1074.) crameiita de consanguinitate vestra improbare posse
    Arguit quod ad se vocatus non venerit. Prmcipit confidis, damus tibi a.udienliam in proxima Romana
    ut accedat ad concilium, in quo ei datur locus de- synodo, ubi, Deo auxiliante, neque ad dexteram
    fendendi conjugium sororis sum cum Azone^ quein neque ad sinistram in exsecutione justkise declina-
    illius consanguineum esse testes affirmabant.
    sed quod justum est staluemus.
    GREGQRICS episcopus, servus servorum Dei Gci- B bimus,
    Data Romse xvn Kal. Januarii, indictione xin.
    LIELMO Papiensi episcopo, salutem et apostolicam
    benedictionem. LEPISTOLAXXXVII.
    ADUN1VERSOS FIDELES.
    Licet contra nos id egisse videaris, ut nec etiam (Anno 1074.)
    apostolicam benedictionem tibi mittere deberemus, Horlaturad defensionemChristianorum, quiin trans-
    . scilicet, quia ad constkutum tibi terminum nec ve- marinis partibus ab infidelibus premebanlur.
    nisti, nec legalem excusationem misisti, malumus GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, omnir
    tamen depietatis modCstia reprehendi, quam cano- bus fidelibus Sancti Petri, maxime [deest maxime]
    num rigorem sequendo inobedientiam tuam acriter ultramontanis, salutem et aposlolicam benedictio-
    . ulcisci. Quapropter apostollca tibi auctoritate prseci- nem, ,
    pimus ut ad synodurn, quam, Deo annuente, cele- Ad vos j'am pervenisse credimus quae sit riostra
    braturi sumus prima hebdomada Quadragesimae, voltnltas, et quid ex parte Sancti Petri dixerimus
    veniasjet de causa, sororis tuae respoirdeas. Licet [direximus] de adjulorio faciendo fratribus nostris,
    enim clarissimum sit eam Guidonem marchionem qui ultra mare in Constantinopolitano imperio ha-
    ' maritum lra-
    consanguineum Azonis marchionis bitant, quos diabolus per se ipsum a fide calholica
    buisse, illud etiam sacramentis et testibus in prse- ,Q conatur avertere, et per membra sua non cessat
    sentia nostra probatum sit, earndem sororem triam quotidie pecudes enecare crudelker. Sed quia invidet
    atque Azonem quartam piopinqukatis lineam hon- bonis desideriisj tentatj si potest, nos impedire ne
    dum excedere; dabimus tamen vobis audientiam in iUi gratia divina largiente liberentur, et nos dando
    prsefata synodo, quatenus si legalem defensionem animas nostras pro fratribus nostris coronemur.
    vos habere conliditis et lestimonia et sacramenta Proinde ex parte beati Petri rogamus, monemus e*
    anle nos facta improbare poteritis, coiijugium illo- invitamus ut eo modo, quemportitor horum dixerit,
    rum permaneat. AUqquin, si hoc tunc facere non ad nos quidam vestrum veniant, qui Christianam
    poterilis, vel a preedictasynodovossubtraxerilis, nul- fidem vultis defendere, et coelesti regi milkare, ut
    lam dernceps ind* fieri queestionem apostolica au- cum eis viam (favente Deo) proeparemus omnibus
    ctorkate inhibemus. Unde in sacramento, quo prae- qui ccelestem nobilkatem defendendo per nos ultra
    dictum Azonem constrinximus, ita cauii fuitrtus, ut mare volunt transire, et quod Dei sunt filii, non ti-
    cum licentia nostra, si rationes vestroe idonese fue- ment ostendere. Jtaque, fratres charissimi, estote ad
    rint, ipse possii eam reducere atque iri uxorem ha- pugnandum fortissimi pro Iaude illa et gloria, quae
    bere. omne desiderium superantj qui hactenus fortes fui-
    Dala Romae decimo septimo Kalcndas Januarii, D stis pugnare pro rebus quas non potestis detinere,
    indictione decima tertia. nec sine dolore possidere. Nam per momentaneum
    EPISTOLA XXXVL (J7 Cor., iv) laborem eeternam potestis acquirere
    ADCOMITISSAM MATHILDEM. mercedem. Omnipotens Deus, qui omnem legem
    suam in preecepto abbreviavit charkatis, det vobis
    (Anno 1074.) se toto corde, tota anima, tota virtute diligere, tst
    Proscipil ut a consortio Azonis se sejungat: quod si
    illum suum consanguineum non. esse probare se proximos vestros sicut vos ipsos diligentes merea-
    posse confidat, in proximo concilio se ejus cati- roiui, si oportuerit, pro eis animas vestras ponere.
    ;«m cognilurutn. Data Romaexvn Kal. Januarii, indictione xui.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, MA- EPISTOLA XXXVIII
    THILDI,salutem et apostolicam benedictioneni. ADCBERTUM COMITEM, ET CLERCM FIRMANUM.
    Qualiter testibus et sacramentis in prsesentia (Anno 1074.)
    nostra probatum sit te habuisse virum consangui- Vtauxilium prmsierit archidiacotw, cui procuratienem
    neurn Azonis, te eliam et Aionem marchionem in episcopalus Firmanicommiserat, donec de idoneo
    pastore provideatur.
    quarla propinquitalis linea cOnsanguineos esse, ipsi, GREGORio.sepiscopus, scrvus servorum D.ei,UBERT»
    591 S. GREGORIl VII VAVM OPERUM PARS L — REGISTRUM. 302
    comiti, et universo clero, populoque Firniano, iri fi- A rumpartibus diviria dispensatio lerram vesfram pa-
    delkate Sahcti Petri persistentibus, salutem et apo- Iriarchatusiionore sublirriaVit, cujus;dignitatis"eriii-
    stoUcam benedictionem. nentia ex"ipsa stii nOmiriis et offlcii praerogativa
    Quanquam pleraque nobis de archidiacono vesii'o adeo angusta ei rara est, ut ndn ainpiius'quam qua-
    rcprehensibiiia relala fuerint, eotameninnostrapree- tuor in loto niuridb reperiantur. Quod cum ita sit,
    sentia posito, et diligenter super his quibus argue- apud vos tamen hoc tantum decus, et tam excelsi
    batur inquisito, nihil nisi quod ad fidelem pertinere gloria sacerdolii exlnopia rerurii temporalium et di-
    videbatur obedieniiam in ipso deprehendere potui- minutione potestatis suse adeo vilescit, el a COmpe-
    mus. Consideraiites ergo necesskatem vidualse Ec- lenti slatu honOris sui periitus corruit, ut tanta te-
    clesiae, procurationern totius episcopatus. interim ei nriitas rerum iiec simplicem episcopatus sedem con-
    commisimus, donec divinaprovidenteclcmentia, cum decere, autejusnecessitatibiis safllcerepossevidealur.
    nostra sollicitudine, lum regis consilio, etdispensa- Unde yos tanti beneficii divinsemuniuceritise ingiatos
    tione idonea ad regendam Ecclesiam et- episcopalem el immemorcsesse depMhendimus, tiraentesnequasi
    digiiitatem persona reperialur. Quapropter admone- degeneres filii divitias et liaeredkatem nobilissimse
    mus vos, et apostolica auctoritate preecipirnus ut niatris vestraei videlicet Graderisis Ecclesise, dissi-
    unanimiler sibi ad lroec peragenda; vestra consilia " pantes, inde obscuriores efiiciamini, undepost apo-
    et adjutoria preebealis, ct ea quae de bonis Ecclesiae slolicam sedem omnibus quse sunt in Occidente gen-
    dispersa et confusa sunt recuperare et salubriter or- tibus clariores exstkistis. Nos equidem meiriiniinus
    dinarc niodis cum omnibus adjuvetis. Si quis vero Dominicum patriarcham beatee meiriori^ antecessd-
    contra preefatam Ecclesiam aliquid injuriose corinni- ieiri hujus propter nimiam egestalein iocum dese-
    sit, aut facere conatur, absque dilalione emendare rere voluisse: et hic quidem pari necessitate dicit se
    et reslituere sludeat. Quod si qua temeritate hegle- circumventum esse. Quaprdpter, sicut charisshncs
    xeril, sciat se ex apostolica auetorilate in bannuih filios, vos admonemus ut memores pristinee nobilita-
    casurum essc, si dives cst, cenluin librarum; sin iis et glorise collatum vdbls hohorem, et apostolicse
    vero de mediocribus, in detrimentum toiius substan- sedis erga vos benevolentiam ulteiius non negUgatis,
    tiee suse. Agile ergo iit appareat vos ingenuos ci fi- sed convenientes in umim qualiter antesignati pa-
    deles esse vestree hiatris Ecclesiee filios, et omnia triarcnatus digriitattem debita cum veneratione et re-
    quoe ad honorcm et; ulilkalem ejus perlincnt, ita rum temporalium amplificationem sustdritelis, et cum
    vestiis studiis sub providenlia arcliidiacOni strentie Dei adjutorio adculmen stise celsitudinis: relevetis,
    pcraganlur, ttt omnipolcntis Dei graliam, et aposto- c commtini consilio perlractetis. Indicavk quiderii no-
    licaebenedictionis salutem mereamitii. bis hic confrater noster patf iareha, te ducem, etple-
    Data Roniae secundo [xi] Kalendas Januarii,'in- rosque vestruin quam optimam super hac re habere
    diclione dccima lertia. volunlalem : propterquod et fidricialius ad expleri-
    EPISTOLA XXXIX. dum opus boni propositi S'estrarii exhdrtari iiicipi-
    ADDUCEM ET POPULUM VENETIARCM. mus dilecfioneni. Quidquid"igitur inde iriter vos cOri-
    (Anno.1074.) siilliim et cOnslitutum fuerit, nobis perTitteraS atit
    Testatur suam in eos dileclionem. Hortalur ui pa- certo nuntio quantocius rehuntiate °;qrioriiam si pro
    triarchw. nimia egestate oppresso qum sunl necessu- gloria et nobilitate, tani vestii qiiam praefaliioci et
    ria ad vilam tuendam pro decentia lanim dignitalis
    suppeditent. sacerdotii, aliquid statueritis, ut aiquum est, proriie-
    ritis vesttis graltslabimur; sin vero aUqua mirius bo-
    GREGORius.episcopus, servus servorum Dei, BOMI- nesia vos occasio retraxerit, procul dubio tanti mirii-
    NICOduci, et populo Veneliee salutem et apostolicam sterii nomen inter vos vilescere, et debito hoiiore
    benedictionem. privari non patiemur.
    Nolum esse credimus, non solum his qui riobis- Data Homee secundo Kalendas Januarii, indictiorio
    ciim morati sunl, sed etiam plerisque veslrum, D decima tertia.
    quod j'am ab ineunte sciate terram vestram et liber- EPISTOLA XL.
    talem hujus gentis valde dileximus, atque ob id non- ADCNlVERSOiS FIDELES.
    iiuUorum principum et nobilium personarum inimi- (Ariu6 1074.)
    citias suslinuimus. Postquam vero apostolici regimi- Vt legatos suos congruOlwnorerecipiant,eisque obe-
    nisorius et ollicium, licel indigni, suscepiinus, tanlo dieniiamfrceslent. -
    ferventius in dilectione vestra noster exarsitafleclus, GREGORIUS episcopus, seryus servorum Dei, orrini-
    quanlo per generalis curae debitum in admiiiistia- bus Sancti Petri fidelibus ad quos portitores rprae-
    tionem vestrae salutis sollicitius aslricti sumus. Qua- sentium venerint, salutem et apostolicam benedi-
    propter lkteras ad vos direximus, ut nobilkatem ctionem.
    vestram ad respiciendum decus et sublimitatem an- Notum vobis est quod succrescente nequitia, et
    tiquse dignitatis suse excitare possimus, ne ex longa, diabolica fraude usquequaque invalescente, inulto-
    quod absit, negligenlia dilapsum honorem gemat, rum jain charitas, friguil, et lotius religionis studium
    quem adhuc stantem, dum potest, colere et servare in sancta Ecclesia pene defecerit. Sed quia impossi-
    non laborat. Scitis enim quoniam praj multis torra- bile cst nostram in tot et tam diversas solliciludiiies
    393 LIBER SECUNBUS.— EPIST, XLIV. M
    praesenliam exhiberi, misimus ad vos dilectos san- A. sentiat, nec in aliquem vestrum aliqua suspicioms
    ctae Romanee Ecclesise filiosj videlicet Gepizbnem infamia cadat.
    IGeizohemel sk Ubique]abbatcm Sancti Bonifacii, Data Romee,quarlo Nonas Januarii, indictione de-
    et Maurum abbalem Sancti Sabbse, per quos et no- cima tertia.
    stra vobis reprsesentetur auctorilas, et nostra vice EPISTOLA XLII.
    ea quae ad utilkatem sanctseEcclesiaepertinent cum AbGUIBERTUM ARCIIIEPISCOPUM RAVENNATEM;
    Dei adjutorio studiosa procuralione peragantur. Vos (Anno 1075.)
    •gitur memores divini per Evangelium dicti : Quivos Ad synodum vocalin habendam. proxima Quadragesimaex more
    audil, me audit; et qui vos spernil, me spernil (Luc: ' GREGORICS
    sicut de nostra amickia, imo de gratia San- episcopus, servus servorum Dei, Gui-
    x) ;"eos, BERTO Ravennali archiepiscopo^ saluiem et aposto-
    cti Pelri cujus nuntii sunt, curam habetis, debita
    licam benedictionem.
    cum veneratione ei charitate recipiatis ; et in omni-
    Coram oculis habes, frater charissime, et quasi
    busqusevelcausalegationiseortim, velfatigationisne- manibus potes miserabilem sanctse Ecclesioe
    cessitas postulaverk,fidelemillisobedientiamet con- palpare
    sensum prsebeatis.Prseterea si coniigeril eos ex conr perturbationem, et jam per longa tempora inimico-
    B rum et impugnalorum ejus insensatam et dnmino
    siderata et competenti riecesskate negotiorum dividi,
    et separatim in diversas partes proficisci, ad quos- irrefrenatamprsesumptionem. Contra quos, quoniam
    rios qui in sortem ministerii sacerdotalis, et regnum
    icunque alter eorum venerit, eum sicut nos audia-
    Dei electi sumus, omni cura et studio stirgereet
    et
    tis, quod nostrae deberetis preesentiaein eo osten-
    dereet exsequinon dubitetis. pugnare convenit, sicut jam per aliquot annos in
    sede fieri consuevit in prima hebdomada
    Data Romee, quarto Nonas Jantiarii, indictione apostolica
    decima tertia, anno Christi 1075. Quadragesimsesynodum, Deo annuentc, celebrare
    EPISTOLA XLI. disposuimus : ad quam fraternitatem tuam singula-
    ri admonitione, et mullo charkatis affatu, postposka
    ADFERETRANOS ETECGUBINOSi omni negligentia, venire rogamus et inVitamus, qua-
    (Anno 1075.)
    se ea de causa Ut dent (Cnus tua aliorumque fratrtim nostrorum annitente
    Significat legatos misisse,
    ul
    operatn idoneuspastorin eorum Ecctesiaeligatut: prudentia, etspirkualitam fortitudinequamsapientia
    Morielul eis obedienliamcxhibeanl. jmpii a suis conatibus arceantur, et Christiana re-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Jei, ciero figio in ea qua primum fundata esl libertate et pace
    etpoptiloFerctrano, atqueclero et populo Eugubino, robmretur.
    salutem et apostolicam benedictionem. DalaRomae-,secundo Nonas Januarii, indic'.ione
    Ex quo Ecclesiam vestram pastore viduatam esse decima tertia.
    cognovimus, multapro vobis sollicitudinc anxii fui- EPISTOLA XLIIl.
    hms, et quanquam multa et gravia nos negoiia oc- ADIICGONEM DIENSEMEPISCOrCM.
    cupent, ea tamen cura qualiter divina misericordia (Anno 1075.)
    dignum vobis patrem provideat noslro cordi inde- Vl recipiat a subdiiis ea qttmEcclesim resliiuere vo~
    sinenter adhseret, atque eo magis hacdecausa sol- lunt, eosqueabsolvat, fideaccepta ad synodutn ve*
    niendi.
    licitamur, et attentius Deo preces effundimus, quo-
    niam in retroactis temporibus non sat vigilantem GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, Hu"
    vobis pastorem preefuissecognoscimus. Quapropter GONI,in Burgundia Diensi episcopo, salutem et apo-
    misimus ad voshos religiosos sancteeRomanaeEcele;. stolicam beriedictioneni'.
    siae filios, videlicct abbatem Sancti Sabbse,et abba- Videtur nobis ut quod filii Ecclesieeluse de rebus
    lem Sancti Bonifacii,utsiforteinEcclesiavestratalis ecclesiasticis volunt tibi reddere recipias, eosque
    absolvas tali tenore, ut data fide quidam illorum
    persona, quaehuic regimini congrua sit, reperiatur,
    tecum vciiire adnos Romam, videllcet ,
    diligenter inquirant, et eam, sicutdignumest, vestra " promittant
    eleclione collaudatam et canonico decreto proba- Deo auctore, ad synodum celebrandam, ut illic
    nobis ratum visum fuerit peragarit. Melius
    lam, nobis ad ordinandum quantocius prsesentare quod
    studeant. Sin vero inter vos talis reperiri non pos- • cnim nobis plaeet ut pro pietate interdum repre-
    cum omni hendaris, quam pro nimia severitate in Odium Ec-
    sit, ipsi ct
    diligentia sollicitudine aliunde clesise tuee venias. Debes quidem filios tuos
    aliquem, qui vobis secundum Deum prseesse possitj rudes sunt et indocii quia
    invenire procurent, et ad suscipiendam episcopalis latim conspicere^ et ad meliora pau-
    officii ordinationem ad nos sine mora transmittant. et altaprovocare, quia nemo repente fit summuss
    eedificiapaulatim aedificantur.
    Vos igitur in omnibus eis credite et obedite, scientes Data Nonis Januarii, indiclione decima
    eos in hac re, custodiente Deo, nihil nisi Vestram tertia. Romee,
    salutem et Ecclesisevesto honOrem attendere. Prse- EPISTOLA XLiV.
    lerea quidquid tliesauri vel ornamenli in Ecclesia ADJUDITH HUNGARORUM REGINAM.
    vestra habetur, illorum oculis preesentate j quatenus
    (Anno 1075.)
    ex eorum providentia et commendatione in tali cu- Plures recensetcausas sincerw
    erga eam dileclionis,
    slodia relinquatur, ut nec Ecclesia detrimentum Consolatur ipsam, et ad pulienliam hortatut: DCJ
    PATROL. CXLVIII. ••"- 13
    33S S. GREGORIIVII PAP^E OPERUMPARS I. — REGISTRUM. 586
    JHHHI se omma quw adejus honoremet salulem per- A tius exloUit.IUi enim sua humilitatc legunltir, isti
    tinent libenler curaturum asserit. vero innata sibi celsitudine produntur. Age ergo ut
    GREGORICS episcoptts, servus scrvorum Dei, Jc-- omnibus quaeregnuin feri et imperium tan-o te ex-
    DITII(569) Hungarorum reginae, salutcm et aposto- cellenliorem ostendas, quanto ea omnia mutari co-
    licani benedictionem. gnoscis. Tuam vero naluram et imperiale germen,
    Mulloeac diversse causoe sunt, propter quas in- quod te est, nuUis successibus nullisve adversitati-
    timo et sincero cordis affectu te diligimus. Primo, bus mulari possc proponas. De ceetero quod nos
    quoniam ex universalitate suscepii regiminis omni- matrem tuam de causa tua compeUare rogasti. pro
    bus qui in Christo sunt debkores sumus. Deinde certo scias, nos omnia quae ad honorem et salulem
    qiioniam clarissimus imperaior Henricus patertuiis, tuam pertinent ct consulendo libenter ei inlimare,
    el Agnes mater tua jam nunc non humanilus, sed et persuadendo ul fiant apostolica benigne adjulo-
    Dei misericordia coelitus imperatrix Augusla, ex ria exhibere. Dcus autem omnipotens qui est mce-
    qao me cognoverunt, pro sua magniludine hono- storum consolatio, infirmantium fortitudo, prsesen-
    rifice et prse coeterissanctoe Romanse Ecclesies filiis tem vobis laetitiam cito conferat, et veram seter-
    eharitative habuerunt, et maxime qtiia nunc eadeni namque gloiiam supemoefelickalis tribuat.
    mater ct domina tua, postposilis soscularibu.scau- K Data Romse, quarlo Idus Januarii, iiidiclkme de-
    sis et honoribus, apostolorum limina tola devotione cima tertia.
    ct veneralione complectitur: ex cujus quidcin proe- .EPISTOLAXLV.
    sentia inter Intjits sseculi nequam perttirhatiohcs ADRODCLrilUM SCEVI.E,ET BERTHULmUM CARENTA-
    socpe nobis accepfa solatia conferunlur. Prseterea NCM,DUCES.
    mtiitumlC comnieiidal nobis tua prseclara et inclyta (Anno 1075.)
    fama, quoJin lam lenera aelate inler asperain et Invehiiur in. episcopos, qui inobedienies eranx in
    incognitam gentcm generis tui gloriam decorasti: exsequendisuposlolicw sedis decretis de Simonia-
    qtiippe qtiaein excelso nata imperio nihil in acfibtis . cis el fornicuriis clericis ; quure duces monet ut.,
    cl in habitudiue tua nisi decus impcriale hactenus quoscunque Simoniacos uul fornicurios cognove-
    rint, nullulenus recipiant: Rodulphutn vero hor-
    denionstrasti. His, inquam, de causis nos, quibus latur, ul pretium quod beneficiorum causa a cleri-
    fallcre qitemquam nefas est, in loco germanoesoro- cis acceperat in pios usus eroget.
    ris fe diligimus, et, si quid oraliones nostree apud GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Ro-
    Deum valent, non infructuosam erga lenostram fo- DCLPiioduci Suevisc, atque Berlulpho (570) duci
    re amicitiam in Dci pietate confidimus. Scias etiain Carenlano, salutem el apostolicatn benedictioncm.
    quod de tribulationibtts et angustiis, qnas le susii- Scimus quoniam prudenlia vestra rmserabilcm
    nere cognovimus, valde dolemus, et divinam cle- Christianee religionis desolalionem perspicaci nien-
    menliam pro quiele et lsetilialua frcquenter- el sup- te perpendit, quoe pro peccatis nostris in ea nunc
    pliciter imploramus. Et si quando locus aut lcmpus cxlremilate cst posita, ut infeliciora tempora nemo
    opporlunilalem dederil, lemporalibus quoqtie subsi- viventiuni videril, nec a lempore beati Silvestri Pa-
    di:s',c honorare quammaxime cupimus. Cseterum tris noslri scripturarum traditione repererit. Verum
    ea quse nunc libi instat adversilas non te terrcat, hujus tanfi mali nos caput e.t causa sumus , qui ad
    nee mentem tuoe generosilatis deprimat; sed, si regendum populum praelaii, et pro lucrandis anima-
    quid mcestum aut grave ingruerii, vultu regalis bus episcopi vocali el conslituti sumus. Ab corum
    constanlieegesluque dissimula , ct molestas , qiias nanique principalibus, vclut a quibusdam inifiis
    Deus averlal, causas nalurali niortim luorum virtu- subditorum bona vel liiala veniunl, qui, aut munda-
    te patienter lolera. Fiduciam el spem Urmam ha- nas dignitates, aut magisterium spirituale suscepe-
    bens in Deo Salvalore nostro, quoniam ipsi ctira runl, qui dum nihil aliud nisi gloriam et voluptates
    cst de le, qui nunquani derelinquit speranles in se sseculiquserunt, sine sua el populi confusione vivc-
    (Judilh. xiu) : et quanto nunc animum luum solli- 1D re nequeuril; quoniani in malefaclis prava sectan-
    ciludinibus verberari sinil acerbius , tanio eum cx les desideria, et suscauctoritatis jura per culpam li-
    vicina et potenti virtuie consolationis suee lsetifica- gant, et aliis peccandi per exemplum frena reJaxar.t.
    Jiil uberius. Ipse enim nihil sine causa prsecipit, ni- Neque enim. per ignorantiam aut improvidi delin-
    hil siuc ratione permittit, qui regum el imperato- - quunt, sed preesumptuosaobstinatione Spiritui san-
    rtim oinniumque causarum sequus arbiler el mode- cto resistentes, divinas quas cognoverunt legesabj'i-
    rator existk. Verum inter omuia te id agere et stu- ciunt, et aposloliea decreta contemnunt. Sciunt
    dere monemus, ul praeclarum noinen vilaj ac nobi- namque archiepiscopi et episcopi terrse vestrsc, quod
    litatis luoeab iiieunte aelate nactum in dies ampli- ct omnibus fidelibus notum esse debel, quoniam in
    ficelur et crescat, quoniam integritas fameelicet sacris canonibus prohibitum est ut bi qui per Si-
    pree cunclis terrarum opibus corona sit nobilium et moniacam hsoresim, hoc est inlerventu prelii, ad
    gnobilium, tanto tamen unicuique plus ornamenti aliquem sacrorum ordinum gradum vel ofticium
    ot glorisBtribuit, quanlo cuni eminentia generis al- promoli sunt, nullum in sancla Ecclesia ulterius
    (369) De Judith Salomnnis Hungarorum regis (570) Alias Bertholdo, ut apud Lamberlum anno
    uxore Lambertus aiino 1061 et 1063. 1075 ; ct alibi Bertarito.
    597 LIBER SECUNDUS. — EPIST. XLVII. 388
    minislraiidi locum habeant, nec illi, qui in crimi- A Sabbse, inlegatione Marchiae constilutis, salutem et
    ne fornicationisjacent, missas celebrare, autsecun- apostolicam benedictionem.
    dum inferiores ordines ministrare altari debeant. Mandamus vobis ut diligenter conveniatis homi-
    Quse oum eqs sancta et apostolica mater Ecclesia nes iUos, quibus MiehaelPisaurensis episcopus Ec-
    jam a tempore beati Leonis papoe saepe in conciliis clesise suoe bona incaute tribuit, eisque auctorkate
    tum per legatos, tum par epistolas in se et commis- apostolica omnia Ecclesiae et episcopo rcstituerri
    sas sibi plebes, utpote ab antiquioribus neglecta re- prsecipiatis, atque prout oportuerit cogatis : et insu-
    novare et observare commonuerk, rogaverit, et ac- per episcopum, si inobedientes fuerint, ex parte
    cepta per Petrum auctorkate jusserit; adhuc ta- Sancti Petriel nostra corporaliter suh banno in-
    raen inobedientes (exceptis perpaucis) tam exsecran- vestire palam studcatis, eosque gratiam Sancli Pc-
    dam consuetudinem nulla studuerunt prohibitione tri et nostram amissuros, si rebelles exstiterint,
    decidere, nulla districtione punire, non attendentos aperte insinuetis. Episcopos quoque, et comites,
    quod scriptum est, quia ariolandi peccalum est re- cunctosque Sancli Petri fideles firmker prsecipieii-
    pugnare, et quasi crimen idololatriwnolleacquiescere tes rogate, quatenus episcopo Pisaurensi ad eos ex-
    (I Reg.. xv). Cum igkur illis apostolica, imo sancti pugnandos spirkuali et sseculari auxilio, prout ne-
    Spiritus mandata spernentibus, et scelera subdito- " cesse fuerit, iideliter subveniaut: maxime eos qui
    rum criminosa foventibus palienlia-, divina ministe- pretio reeepio terram adhuc violenterct
    stiperbe re-
    ria indigne traclari, populum seduci intelligimus, tinere non verentur, prse cseteris acerrime
    alio quolibet modp contrahaec vigilare nos convenit, tis ct bona Ecclesiae corriga-
    episcopo intromittentes resti-
    quibus cura Dominici gregis pree cunctis incumbit. tuatis. Omnes etiam lites interepiscopum et adver-
    Multo enim melius nobis videtur juslitiam Dei vel sarios
    ejus ad utilitalem Sanctae MariaePisaurensis
    novis resedificare consiliis, quam animas hominum Ecclesise deflnire procureiis, nullius negiigentioein-
    una cum legibus deperire negleciis. Quapropter ad terveniente incuria.
    te et ad omnes de quorum fide et devotione confi- Data Romse,Idibus Januarii, indictione decima tertia.
    dimus nunc convertimur, rogantes vos, et aposto-
    lica auctorkate admonentes ut quidquid episcopi EPISTOLA XLVII,
    dehinc loquantur aut taceant, vos officium eorum ADRArNEnruM, etc.
    quos aut Simoniacse promotos et ordinatos , aut in (Anno 1075.)
    crimine fornicationis jacentes cognoveritis , nulla- Nuntial se prwcepisse Ciusino episcopo, qui Guido-*
    nem mttttis criminibus irretilum, el ab Akxandro
    tenus recipiatis : et hsec eadem adstricti per obe-
    Q penlifice prwdecessore suo a quadam prteposiiura
    dienliam tam in curia rcgis, quam per alia loca et expnlsum, reslituerat, ut eo amolo ulium in ejus
    eonventus regni notificantes ac persuadentes, quan- locum substilueret. Jubet ne dicto Guidorii ud re-
    linendum prmposiluram auxilio sini
    tum potestis, tales sacrosanclis deservire mysteriis,
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, RAI-
    etiam vi, si oportuerit, prohibealis. Si qui autem
    NERIO filio Ugizonis (Uguccionis, et sic aiibi], atque
    contra vos quasi istud ofiicii veslri non esse ali-
    : Ut ve- RAINERIO filio Bulgarelli tixori quoque Peponis don-
    quid garrire incipiant, hoc illis respondete nee Guillse, filiis etiam comitis Ardingi, omnibusque
    stram etpopuli salutem rion impedientes de injun-
    in Clusino comitatu commorantibus, tam majoribus
    cta vobis obedientia ad nos nobiscum disputaturi
    veniant. Quia vero te, Rodulphe, dicoducem et cha- quam minoribus Christi Saoctique Petri fidelibus,
    salutem et apostolicam benedictioneni.
    rissimum sancti Petri filiuiri, ad religionis spirkum
    Conslat vobis fieri notissimum Guidonem Eccle-
    desideranter anhelare confidimus, unde nos consu-
    sise Christi martyris et virginis Mustiolesperjurium
    luisti, quidquid nobis perfectius visum est, ad cor-
    rectionem tuam tibi intimainus, ut quantumcunque multipliciter incurrisse, nec non et fornicationeni
    adulterii quoque crimeri suslinuisse, salis-
    pretii te pro disponendis in Ecclesia clericis acce- publice,
    factionem denique exhibere omnimodo devkasse.
    pisse recordaris, aut in utilitates ejusdem Ecclesiee, TJ
    si attinere ei videlur, aut in usus pauperum expen- Qua de re a felicis memorise domno Alexandro nos-
    das. ut nulla in te reprehensibilitatis macula rema- tro praedecessOre,et a prselatione ej'usdem Eccle-
    nente inter electos regni coelestis cives ascribi me^- siae irrevocabilker esse expulsums ac pro contuma-
    rearis. cia inobedientiee, si unquam uiterius ad eamdem
    Data Romse, tertio [xni] Idus Januarii, indictione prsesumpsisset aspirare prseposituram , perpetuo
    decima tertia. anathemati subdititm. Quia vero confraler noster
    Lanfrancus Clusinus episcopus quorumdam suorum
    EPISTOLA XLVI.
    fidelium quse carnis sunt sapientium consilio fretus,
    ADGEPITICM ET MACRCM ABBATF.°Si
    eumdem Guidonem tentavit eidem canonice iterum
    (Annol075.)
    ilandal ul restiluenda curent bona Ecclesiw Pisau- preeponere contra Romanae Ecclesiee auctoritatem »
    rensis a suo episcopoincaute'alienata, et litem in- contraque omnium familiarium tam elericorum
    ter episcopum et ulios definiant. quam laicorum, unanimem conspirationem, eum-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, GEPI- dem subjicimus episcopum satisfactioni dignsepoe
    tio abbati Sancti Bonifacii, et Mauro abbati Sancti nitentiae, eo scilicet tenore, quo nominatum Guido-
    3!)5 S. GKEGORHVII PAP^E OPERUMPARS I. — REGISTRUM. 400
    nem a nobis publice excommunicatum, et a praepo- A l GONI(571) Cltmiacensi abbati, salutem et apostoli
    situra et claustrali communione dejiciat, alterum- cam benedictionem. -
    que loco ejus secundum Deum substkuat. Vos ergo, Si posset fieri, optarem te pleniter scire quahta
    dileetissimi Ulii, si Deum vultis habere propilium , tribulatio me angustat, quanlusque labor quOiidia
    sanctumque Petrum peccatis vestris ferre subsi- innovatus fatigat, et accrescens valde pcrturbat, ut
    dium, cavete omnino ne prsefato sacrilego Guidoni secundum tribulaliones cordis mci fraterna com-
    aliquOd contra Deum nostrumque judicium ad reti- passio mihi te flecteret, et in profusione lacrymt-
    nendam prseposituram, vel aliquod de rebus Sanctae rum coram Domino cor tuum effunderet, ut pattper
    Mustiolsepreebeatis auxilium sive consilium. Procul Jesus [lege, pauperi Jesus H.], perquem omnia fa-
    dubio enim, si (quod absit a vestra nobilitate !) cta sunt, et qui omnia regit, manum porrigeret, et
    auxiliari sibi quocunque modo lentaveritis , ct ea solita pietate miserum liberaret. Ego enim ssepe il-
    quse de bonis ecclesiee amicis suis dedit pro" reti- lum rogavi, prout ipsededit, ut aut me de prsesenli
    nenda prsepositura relineri feceritis, excommunica- vita tolleret, aut matri communi per me prodesset,
    tionis ejusparticipes eritis. Sivero, utdecelChrislia- el tamen de magna Iribulatione adhuc non eripuii,
    nos viros; operam studebitis dare, eo expulso, eccle- neque vka mea prsedictee matri, cujus me catenis
    siamDei matrernque utique vestram ad pristinum sta- B alligavit, ut sperabam, profuit. Circumvallat ei/.im
    tum revocare, inter sanctos Dei in superno regno in— me dolor immanis , et trislkia universalis, quia
    corruptibilem possidebilis haereditalem, adepti pecca- orientalis Ecclesia instinctu diaboli a catholica fide
    lorum indulgentiam per ineffabilemDei clcinentiam. deficit, etpersua mcmbra ipse antiquus hostis Chri-
    Data Rouiae, Idibus Januarii, ind. xni. stianos passim occidit, ut quos caput spiritualiter
    EPISTOLA XLVIH. interficit, ejus membra carnaliter puniant, ne
    ADGEPITIUM ET MAURCM ABBATES. quando divina gratia resipiscant. Iterum cum inen-
    (Anno 1075.) tis intuitu partes occ denlis, sive meridiei, aul sep-
    Vl moneant quemdam fratricidam , qui attie per- tentrionis video vix legales episcopos iutroiiu ct
    eclam pmnitenliam aliam uxoretn conlendebal du- vila , qui Christianum populum Christi amore , ei
    cere, ne id faciat; sed audilurusquw suw salutis no.n saeculari ambkione regant, invenio, ct inter
    sutit ad se veniat.
    GREGORICS omnes saeculares principes, qui praeponant Dei ho-
    episcopus, servus servorum Dei, GEPI-
    norem suo, et juslitiam lucro, non cognosco. Eos
    TIOabbati Sancli Bonifacii, et MAURO abbati Sancti
    autem iuter quos habilo, Romanos videlicet, Longo-
    Sabbae, saluttm et apostolicam benedictionem.
    Notum vobis est quod Rainerius , Ugizonis quon- i bardos et Normannos, sicut ssepe illis dic.i, Judoeis
    dam fiiius, diabolico instinctu fratrem suum interfe- et paganis quodammodo pejores esse redarguo. Ad
    cum redeo , ita me gravafum propriae
    cit; unde dignee pcanitenlise nondum se subdidil, nec meipsum
    aclionis pondere invenio ut nulla remaneat spes
    perfecte poenituit; sed immemor tanti facinoris et nisi de sola misericordia Christi. Nam si
    promissionis defensioaum ecclesiasticarum , quam, salutis,
    in suscipiendo fictam poenitentiam fecit, necnon et non sperarem ad meliorem vitam, et utilitatem san-
    ctae Ecclesieevenire, nullo modo Romse, in qua co-
    pauperum Chrisli, animaesuse salutem oblivioni tra- Deo teste, jam a viginti annis iiihabkavi, re-
    dens, aliam studel uxorem ducere. Ideoque vestram actus,
    fraternitatem sollicilam esse volumus quatenus eum manerem. Unde fit ut inter dolorem qui quotidie in
    conveuiatis et modis quibus potestis, illum monea- me renovatur, el spem quae nimis, heu, protendiiur,
    tis dulciter el aspere, quantum opus fueril el vobis mille quassaius tempeslatibus quoquomodo moriens
    necessarium videbitur, ut niiUomodo id facere prse- vivo. Et eum qui me suis alligavit vinculis etRomam
    sumat, sed nos adeat ad audiendum ca quse sibi de invitum reduxit illicque mille augustiis praecinxil,
    salute sua dicere debcmus. Si forte (quod non opta- exspecto. Cui frequenter dico : Festina, ne tardave-'
    ne
    mus) vos audire et nobis obedire renuerit, oiiini ris; accelera, moreris, meque libera amore bcaloa
    modo certum illum reddile quodnos' Deo adjuvante, I) Marise ac sancti Pelri. Sed quia non est pretiosa
    sancia oratio cilo impetrans in ore pec-
    quidquid justum et canonicum visum fueiit facere laus, neque
    non negligemus. caloris, cujus est vita laudabilis, el actio saecularis ,
    Data Romae,decimo septimo Kalendas Februarii precor, exoro, rogo, ut eos qui merentur audiri pro
    indiclione decima tcrtia. vitee merilis, vigilanti cura rogites, uf pro me Deum
    exorenl ea charitate eaque dilectione, qua debent
    EPISTOLA XLIX.
    universalem diligere matrem. £t quia utraque manu
    ADHCGO-NESI ABBATEM CLUNIACENSEM. debemus uti pro dextera ad comprimendam impio-
    (Anno 1075.) rum seevitiam, oportet nos, quando quidem noii est
    Depioral suum el Ecclesiw miserritnutn slalutn; unde
    ralionem pro se ad Deutn effundi pelit, vultque princeps qui talia curet, religiosorum tueri vilam,
    jbbatem ad comprimendam impiorum swvitiam fralerna le moncmus charitate, ut, inquanlum po_-
    exhortari omnes fidcles. tes, vigilanli sludio manum praebeas, eos monendo,
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Hu- roo-ando exhortando qui beattim Petrum diligunt

    (371) Deest Htigoni.


    401 LI.BER.SECUNDLS».— EPISI. Ll. 402
    ul si vere illius volunt esse filii ct milites, non ha- A . episcoporum petens, aa peragendas exieriores et in
    lieant illo chariores saecularesprincipes, quia illi mi- teriores curas talem clericum jn Ecclesia constituat
    sera et transitoria vix tribuunt, iste vero beata et qui ad tantam procurationem providus,
    et, si res
    aeterna a cunclis peccatis solvendo promittit, et in postularet, ad percipiendam episcopalis oflicii
    di •
    ccelestem patriam poleslate sibi tradita perducit. gnitatem et ordinem sk idoneus. Quo per annum
    Volo quidem luce clarius inlelligere, qui revera sint unum aut amplius in Ecclesia
    consistente, si divina
    illi fideles, et qui eumdem coelestcm Principem non clementia interim episcopo vires
    corporis et sanita-
    minus pro ccelesti gloria diiigunt quam eos quibus tem reddiderit, sicut juslum est,
    ipse in loco suo su-
    pro spe terrena, et misera subjiciunlur. per Dominicum gregem vigilans consistat ; si vero
    Data Romee,undecimo Kalendas Februarii, indi- infirmitas et debilitas corporis sui adaucta
    fuerit, et
    ctione decima tertia. administrationem commissee sibi curse nequaquam
    EPISTOLA L. exsequi poterit, tunc demum, si illius vka, mores,
    ADSANCIUM REGEM ARAGONl^E et disciplina probabilis fuerit apostolicae sedi ej'us
    (Anno 1075.) tuis et episcopi Iitteris, nec non sub testimonio cleri
    Censet absurdum esse ut is qui ex jllegitimo concu- ejusdem Ecclesiee
    bitu natus erat, ud episcopatus gradum, ad quetn B deuuntietur, et de ordinatione Ec-
    ] clesise deliberato consilio
    ab eo postulabalur, ascenderet. Ait se dedisse ne- certa vobis et salubris,' an-
    golium episcopo, qui morbi causa episcopaiu se iiuente Deo responsio dabitur. Verum haec nequa-
    abdicare volebat, ut constitueret sibi hujusmodi co- quam tam absolute
    dixissemus, nisi quod episcopo
    adjutorem, qui illius episcopatus posi ejus obUum se excusanti, et
    administraiiotiem suscipere posset. impedimentum suee infirmilatis pro-
    fraternae compassionis auditum denegare
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, SANCIO ponenti,
    regi Hispaniarum, salutem et apostolicam benedi- non potuimus. Heec igitur, dilecte fili, prudenter
    ctionem. considera, et ad observanda nostra monita episco-
    Quoniam erga reverentiam sanctoe et apostolicae. pum, quantum potes, adjuva, quatenus et tu a beafo
    scdis regiam nobilita|em tiiam pia devotione et .Petro apostolorum principe ad regendum tibi com-
    amore fervere intcliigimus, te et regnum tuum di- missum populum adjuvari, ej'usque meritis a pecca-
    torum titerum vinculis absolutus seternse beatitudi-
    gnis honoribus "sublimari cupimus, et apostolicam nis
    benevolentiam non solum in nostro, verum etiam in gloria in regno Clirisli et Dei merearis perfrui.
    Data Romoe, octavo [ix] J{alendas Februarii, indi-
    quocunque tempore tibi et causis tuis sincerae chari-
    tatis affactum preebere desideramus. Cseterum, quod ctione decima tertia.
    nos de causa Aragonensis episcopatus et consului- C ' EPISTOLA LI,
    sti, et te quodammodo velle significasti, diu el mul- ADSUENUM REGEM DANORUM.
    tum volentes, et cum filiis sanctae Romanae Ecclesiae (Anno 1075.)
    pertractantes, incongruum fore pervidimus quoniam Queritur quod ad se non scripserit. Hortatnr ad re-
    in eo canonica deereta nobis obviare cognovimus. " clam regni adminislrationem. Significal legalos ad
    eum missos ea de causa, ut salisfacercnt de his
    Veniens enim ad nos, sicut nosti, confrater noster
    quw ab Alexandro pontifice petierat ob Germunia
    Sancius Aragonensis episcopus, multa nobis de in- perlurbationem esse reversos. Quare pelit ab ipsr
    firmkale corporis sui conquerens, deserendi episco- ul nuntios ad se miltat, et filium stium .apostolica:
    sedis ducetn contra quosdam /uereticos consliluai.
    patum a nobis suppliciter licentiam postulavit, qirod
    enim morbo confectus et pene consumptus diutius GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, SCENO
    competenli ministerio regere etrcustodire non possit, (572) regi Danorum, salutem et aposlolicain bcne-
    Atque ut facilius hoc impetraret, indicavit nobis de dictionem.
    duobus clericis, quorum alterum in episcopatum , Cum adhuc in ordjne diaconatus eramus , soepe
    eligi tuam et sui ipsius voluntatem atque consUium dilectionis tuaelitteras et legatos accepimus, in qui-
    fore nuntiavk; de quorum vita et conversatione eum in bus magriificcntisetuse prompfum erga nos animum
    inlerrogantes, alia omnia, prseter quod de concubi- fore intelleximus. Postquam vero, quod digni non
    nis nati erant, bona satis et honesta accepimus. Et sumus, ad locum altioris curse ministeriique perve-
    quia venerandi canoncs ad sacerdotii gradum lale nimus, amorem tuum in subtracta visitatione tc-
    provehi contradicunt, probare eos non satis cautum puisse deprehendimus, qui scriptis tuis tandiu ca-
    fore putavintus , ne quidquam a nobis contrariura rere nescio cur meruimus. Nos equidem jam nunc
    sanctis patribus in exemplum et auctoritatem poste- non solummodo regum et principum, sed omnium
    ris reUnquatur. Solel enim sancta et apostol|ca se- Christianorum , tanto propensior sollicitKdo coar-
    des pleraque considerata ratione tolerare, sed nun- ctat quanto ex universali regimine , quod nobis
    quam in suis decretis et constkutionibus a concordia commissum est, omnium ad nos causa vicinius ac
    canonicse tradkionis discedere. Quqpropter noverit magis proprie spectat. Verum quia eminentiara ttsse
    dilectio tua nos ita consuluisse et preecepisse epi- nobilkatis prae cseteris regnorum' principibus tsm
    scopo, ut ipse, quantum possit, episcopali officio in peritia lkterarum quam studio ecelesiasticae exhor-
    spirkualjbus insistens, et auxilia comprovincialium tationis, pollere intelleximus mullo fiducsaUus aii te
    (.572)Suononis rcgis Danorum ancntionem facit Lambertus anno 1075.
    m (S. GREGORII VH PAPJE OPERUM PARS I. — REGISTRUM, 404
    seripca noslra dirigimus, existimantes in te tanlo iA Jubet eum ad se una eum ipsis otericis aectaendm
    facilius lucrifacere quanto in eruditione et pruden- eorum controversim causa prmstituta die venire;
    inlerim nullam ipsis molesliam inferre, el clericwm
    tia morum amplius dignosceris profecisse. Rogamus quemcaptivum tenebat dimiltere. Minaturseexcom-
    jgitur, et sincera te charitate monemus ut commissa municalionein a suo prmdecessore in eum lalam
    tibi regni gubernacula, socundum Deum admini- confirmalurum, si non obtemperet.
    strare studeas, et nomen regalis excellentiae con-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, LEC-
    grua ac consonanti virtuttim proprietate geras, qua-
    tenus eam, per cujus principalum subjeclis imperas, RALDO [EURALDO.Mutiii., CcNiRAr.DoJ AureUanensi
    . in corde tuo semper regnare justitiam ostendas. clerico.
    Nosti enim quod gloria et vana hujus mundi dele- Admiranda res est et valde delestabilis quod adeo
    ctalio labilis est et dcceptoria; nosti quod universa induratum cor habes, et in tanta ferocitate persi-
    caro ad finem quotidie properat, quod nec volenti stis ut a persecutione fratrum Aurelianensis Ee-
    aut nolenti mortis necesskas parcat [forte, parcat. clesiee, unde pro culpis tuis te separatum audivi-
    HARD.paret]. Nosli quod reges aequa conditione ut mus, nec divini terrore judicii, nec apostolicae anim-
    pauperes futuri sunt pulvis et cinis, et quod omnes adversionis jam experta ultione manu retrahere
    ad districtum judicium futuri examinis venturi su- velis. Meminimus enim dominum et antecessorem
    mus; quod nunc non solurn nobis qui sacerdotes su- nostrum, venerandse memoriae Alexandrum papam,
    mus, sed et regibus caeterisque principibus tanto pro compescendo furore et nefandis temeritatis tuse
    concussius timendum et expavendum est, quanto ausibus, anathematis in te jaculum contorsisse, et,
    pro nobis et subditis nostris rationem posituri su- ne ulterius perturbationem aliquam supradictis fra-
    nius. Age ergo, dilectissime, ut ita vivas, ita regnes tribus inferres, aut de honoribus et ecclesiasticis
    ut tunc seterni Regis. et Judicis faciem securus as- ofliciis, quae contra regulas et auctoritatem cano-
    picias, et pro bene gesta terrense dignitatis gloria num acquisieras, te intromkteres, apostolicis jus-
    coelestis regni sublimem et incomparabilem coro- sionibus interdixisse, Contra quep, quanivis auda-
    nam, Deq donante, recipias. De ceetero notum sit ciam tuam iterum se erexisse non dubia relatione
    libi quod legafos ad te destinavimus,, qui super his multorum fratrum cognoverimus, apostolica tamen
    qitae pro honorificentia regni tui, tum de metropo- adhuc utentes mansuetudine debilse ultionis gla-
    (itana sede, tum de qujbusdam aliis rebus, quas in dium exercere [forte, exserere, HARD.J,interim par-
    tempore dpmini nostri Alexandri papse ab aposto- cimus, donec si ad humilitatem prsemissis admoni-
    lica sede et postulasli et invicem promisisti, tibi ., tionibus flecti possis comprobemus, reservanles
    responsuri ac tecum acturi es.sent; sed propter per- tibi adhuc in omnibus, de quibus accusaris, apo*
    turbationem Teutonicse terrse periculosum tunc fore stolicam audienliam, et defenslonis locum, si modo
    cognoscentes ad nos reversi sunt, Quapropter si tua te non retrahit conscientia. Apostolica igitur
    qua de his tibi cordi sunt, et si te ac regnuni tuum, tibi auctorkate proecipimus ut in proximam festivi-
    sicut per legatos tuos aliqiroties accepimus, aposto- tatem omnium Sanclorum in nostram proesentiam
    lorum principi pia devotione committere, et ejus venias, et adventum tuum Aurelianensibus clericis,
    auctoritate fulciri volueris, fideles nuntios ad nos quibus adversum te causa est, ut et ipsi prseseiiles
    sine dilatione transmitlere stude quatenus per eos fiant, sine simulatione notifices, quatenus, ex"utra-
    tuam in omnibus edocti voluntatem, deliberato con- que parte dissensionis vestroe causis et occasibnibus
    silio, quid tibi respondendum quidque super his diligenter inquisitis et cognkis, litem vestram sequo
    omnibus agendum sit perspicere ac providere va- fine decidere, Deo opitulante, possimUs. Interim
    leamus. Praeterea si sancta Romana mater Ecclesia verq clericum, quem in captione tenes, absque om-
    contra profanos et inimicqs Dei tuo auxilio in mili- ni suse personse et bonorum suorum detrimeiitb di-
    libus et materiali gladio opus habuerit, quae spes mittas, nullam penitus contrarietatem canonicis
    nobis de te habenda sit, itidem tua certa legationei D praefatse Ecclesiae aut per te facias, aut ab aliquo
    cognoscere cupimus, Est eliam non longe a nobisi tuorum fieri permktas. Quod si te nulla justitia ful-
    provincia queedam opulentissima juxta mare, quamt tum nobis repreesentare minime ausus fueris aut
    viles et ignavi tenent hseretici, in qua unum de fi- volueris, et perdurans in malitia tua saepe dictis
    liis tuis, si eum, sicut quidam episcopus terree tuae; fratribus damna vel molestias aliquas amplius in-
    in animo tibi fore nuntiavit, apostolicse aulse mili- ferre prsesumpseris, aut illata mala, quantum yo-
    tandum dares cum aliquanta multkudine eorum quii tes, emendare et restituere non studueris, eamdem
    sibi fidi milites essent, ducem ac principem et de- quam prsefatus antecessor noster excommunicatioi
    fensorem Christiankatis fieri oplamus. nis in te sententiam protulit, nostra apostolica -au-
    Data Romae, octavo Kalendas Februarii, iudi- Ctoritate confirmatam esse cognoscas, et non soltom
    ctione deeima tertia. te, qui tanta? prsesumptionis dux et auctor es, seu
    EPISTOLA LII. omnes, qui in rapina et depreedatione bonorum Er.
    1» LEURALDUM [ECR,ARDCM] CLERICCM AURELIANENSEM. clesisevel infestatione clericorum aliquo modo eon-
    (Annol075.) silium vel adjutoriuin sive consensum tibi dederint,
    If.creval de iniurm Aurelianensibus dericis illatis. cari anathematis judicio condemnatos esse scias,
    405 LIBER SECUNDIS. — EPIST. LIV. 406
    Bata Romaein synodo sectnida, Kalendis Martii, 1A Data Romse,sexto Noniis Martii, iudictione deCima
    iiidictione decima lertia. lertia.
    EPISTOLA LIII.
    EPISTOLA LIV.
    (Anno 1075.)
    uoncordiam super controversia inler Moravenscmel ADPLACENTINOS.
    Pragensem episcopos de quibusdam bonis a se (Anno 1075.)
    in concilio ambarum parlium assensu composilam
    Scribtt sedeposuisse in sytwdo Dionysium eorumept-
    exponit.
    scopum, et omnes quicunque ei fidelitalem juruve-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei rant a sacramenii vincdlo absolvisse. Ait se cura-
    Quoniam ad memoriam semperquc dilucidanaam lurum ut omnes fideles ad eum expdlendum ipsis
    eausaruin negoliorumque verkatem nihil aptius, au-xitio sint.
    nihil durabilius quam Scriplurarum paginas sesti- GRF.GORICS episcopus, servus servorum Dei, uni-
    niamus, qualker lis et diseordia, quee inter confra- versis catholicis Placenlinse Ecclesise. salutem et
    tres nostros, videlicet Joannem Moravensem episco- appstolicam benedictionein.
    puni, et Geboardum [Hieronymum; aiias Gebear- Super confiisione Ecclesiae vestree, dilectissimi
    dum] Pragensem, de quibrisdam decimis et curti- "' filii, diu ad nos querela delala est, et contritio ani-
    bfrs diu protracta est, tandem per paclionis conve- marum rerumque vesirarum factam per iniquitm
    nientiam in apostolica sede determinata sil, p'er lit- pastorem saepenumero paternum cruciavit affectum.
    leras noslras non modo prscsentibus, sed el fulu- Exspectavimus arborem malam ut faceret bonos
    ris, notum fieri volumus. Hsec enim causa, cum in fructus, sed plantatio iniqua radickus vitiala ct
    secundo nostri ponlificalus anno, residentibus una sicca per totum pafieniia dcterior est, terram occu-
    nobiscum in basilica Salvatoris multis fralribus, pat; quinetiam ad infamlam toiius Ecclcsia; germi-
    convocatis etiam el coram positis supradictis epi- nal fructum reproiium in comniuncm mortem, et in
    scopis, ad audientiam nostram et totius ibidem veslrae perditionis exemplum. Quem olim omni ofli-
    congregati cohcilii perlata sit, diu et mullum in- cio privattim, reddita sibi sola commiinione Ecclc-
    quisita atque rimata, tanta ambiguitateet peiplexio- sise, tnultis minis ac precibus contestati sumus ut
    nibus involuta videbatur ut ad sinceram vcritatis et procuraret habere pacem vobiscum, red-ditis et re-
    justkiee explorationem per ea quse tunc adhibita stitulis quae abslulerai, cum aqua minislerii [forle,
    suntjudicia perduci non possct. Verum ne illorum curaque ministcrii. HARD.cui reslitutionemJ,et spcm
    altercatio absque pacis interventu diutius aut fra- r majoris beneficii dedimus,si mandataservarct. Scd,
    terna odia aut aliqua periculosa hinc vel illinc stu- Deo noiente, sub hujus misericordiae velamento
    dia accenderet, cum consilio fratrum nostrorum operiri peccaXaiiiobedicniise ej'us, qua ssepe offen-
    causam ita ex aequo dirimi constituimus ut omnia, derat BOS,et «perla impunita relinqui. iteriim men-
    de quibus inter eos conlenlio foret, per medium di- liiiis est, atquc vir manifesle sacrilegus, et mulio-
    viderenlur, et hic unam ille alteram partem interim rum scelerum retis, monita nostra posthabuit. Qua-
    absque omni inquieludine tenerent, donec si aper- propter immutabili sentenlia sanctoe synodi ct ir-
    tiora judicia sive scripto aut coiigruis testibus in- revocabili conseiisu omniuni circiimsedenliuin fra-
    venire possent diligentissimeinvesiigarent. Ad quod trum Dioiiysium quoiidam.dicluni episcojium abs-
    faciendum. ne forte suscitandee liiis infinita alterutri que ulla unquam spe reconciliationis ab omni epi-
    daretur occasio, terminum quoque eis decem au- scopali honore deposuimus, et in perpetuum ne-
    norum prsefiximus, ut qui certis approbationibus gaudain sibi audientiam decrevimus; et quicunquc
    ai justitlam se pertingere posse confidit, intra prse- sibi fidelkatem juraverunt, ne contra hoc decretum
    libatum terminum proclamandi et consequciidij'us sjnt, ab oimii vinculo sacramenti absolvimus. Da-
    Ecclesise suee licentiam et potcstatem habeat; et si bimus etiani operam ut omnes fideles sancti Pefri
    alterum horum, vel utrosque, quod non optamus, D adjuvent vos in expellendo lupo, et ordinando pa-
    interim obire contigerit, successores eorum in ea- store qui res vestras diripuk, et corpora aniniasque
    dam paclione et constitufione permanere debeant. sequentium se in foveam, sicut oculus tenebrosus,
    Ex ea autem parle qua prsefatus terminus, aut sub mitlit. Unde vos cives Dei conforlamini, quia Deus
    silcntio, aut non ostensa veritatis et j'ustitise, pro- nobiscum est, et licet adverscntur nobis turrifia
    pter qtiani clamet, approbatione transductus fuerit, urbes terrte Chanaan, et gigantea corprca filioruia
    nullus deinceps locus, nulla acclamandi occasio, aut Enach, dux tamen noster Jesus cum sono intrepi-
    super hac re renovandse qusestionis licenlia super- dus terram promissionis irigredkur. Est enim ct
    sit. Hoc igitur modo prajnominalos episcopos in ipse gigas ad Currendam viam qui dicit : Confidite,
    nostra prsesenlia pacificatos, et prsescriptse diffini- ego vici mundum (Joan. xvi). Quod si quis pro de-
    lioiii gratum, ut videatur [forle, videbatur, HARD.], fensione j'ustitiae mbriatur ex vobis, precibus apo-
    adhibentes assensum, ad propria cum apostoliea stolorum Petri et Pauli ab omnibus peccatis libe-
    benedictione et fraterna charitate dimisimus. Hocab retur.
    onuiibiis inviolatum et perpetuo inconcussum fore Daia Romoe, v Nonas Martii, indictionc decim»
    apostolica auctorilaie priecipimus atque sancimus. tcrtia.
    m S. GREGORil Vll PAP*E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 4(18
    PHSTQLA LY. iA Quod itli soli licet pro temporis necessitale novas
    ADLACDENSES. leges condere, novas plebes conqregare, de canonica
    abbaliam facere, et econtra dw.lem eptscqpatum di-
    (Anno 1075.)
    ItCelatur ipsoseorumque episcopum contra Simonia- videre, el inopes itnire. -,
    cam limresim et clericorum fornicalionein insur- Quod solus possit nti imperiatibus insigniis.
    cjere. Horiulur ut persistunl, et episcopo obediant. Quod solius papm pedes omnes principes deoscu-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Lau- lcnlui:
    densis Ecclesise ttliis, salutem et aposlolicam bene-
    ' Quod illius solius nomenin Ecclesiis reciteiur.
    dictiqnem, Quod unicum est nqmenin muudo,
    Gaudemus, dilectissimi, de vestro pio religionis Quod illi liceal imperatores deponere.
    affeclu, quos audivimus adversus delestandam Si- Quod illi liceal de sede ad sedetn nccessila.teco-
    moniacam hseresim et presbyterorum fQrnicationem gente episcopostransmulare.
    divinee legis zelo succensos laudabilitcr insurgei^e, Quod de omni Ecclesiwquocunque [q»mcunqtic]
    Gaudemus quoque super fratre coepiscopo noslro volueril, clericum valeat orditiare.
    vestro paslore domnoOpizone,quise intantum nobis Quod ab ilto o.rdinalus alii Ecclesim prmessepolest,
    cjusdem zelo pietatis fervere detexit ut ad hsec per- " sed nonmililare,et quod ab aliquo episcopo nondebet
    ficiendum sanctse hujus sedis obnixe flagitasscl superiorem gradum accipere.
    auxilium. Quapropter hortamur vos et ut filios cha- Quod nulla synodus absque prmcepto ejus debet
    rissimos monemus. quateiius in his pestibus dete- generalis vacariA
    standis, Simoniaca videlicet hscresi et fornicaiione Quod nullum capitulum, nnllusque'tiber canonicus.
    roinislrorum sacri altaris conterenda, et penitus habeatur ubsque illius auclorilate.
    exstirpanda, cum jam dicto paslore vestro, fratre Quod sententia iltius a nuilo debcat retraclari, et
    nostro, ad omnipotentis Dei sanctaeque Ecclesiae ipse omitiumsolus retractare possit.
    honorem, loliusque patrise salutem, ut pii filii insi- Quod a neinine ipsejudicari debeat.
    slalis, In ordinandis quoque recte et eanonice ec- Quod nutlus audeat condemnare aposlolicam sedem
    clesiis. ei totis viribus auxilium praebcatis. Imo in appellanlem.
    punclis quaeipse ad Dei honorem vestramque salu- Quod tnajores causm cujuscunque Ecclesiw ad eam
    tem agere disponk ei obedienter oblemperetis; ut referri debeant.
    '
    sancfse matris vestrse Ecclesiee apud vos muuditia Quod Rotnuna Ecclesia nur.quam erruvit, nec in
    polleat, quam Christus sine macula el ruga ca- _ pcrpetuum, Scripliira testante, errabit.
    stam sibi copulavk sponsam. Heccautem quicunque Quod Rotnanus ponlifcx, si canonice fuerit orditta-
    servaverif, de omnipotentis Dei gratia confidenter lus, merilis beati Pelri ittdubitanler efficilur sau-
    proesumat, apostolicamque benedictionem se habere clus, teslantc sancto Ennodio Pupiensi episcopo, ei
    cognoscat. Qui vero in his quee prsefali sumus ei mullis sanclis Patribus faveniibus, sicut in decretis.
    obsist.ere tentaverit, eumque jn c-mnibus quee Dei beali Stjmmachi papm conlinetut:
    sunl non adjuverit, cpnlremiscat se divinse animad- Quod illius prwcepto cl licentia subjectis ticeui
    versionis apostoliceequc malediclionis ultionem in- accusare.
    currere, prq gratia et benedictione quas non curat Quod absque synodali convetilu possit episcopos
    habere. De admiuistrstione vero altaris quod supra deponereet reconciliare.
    corpus beali Bassiapi confessoris siluni est, omni- Quod catholicus non habeatur qui npn concordul
    no preecipimus ut nullus ei administrare prsesumat, Rqmqnm Ecclesice,
    qui vel pretio in eamdeiu introierit ecclesiam, vel Quod a fiddilate iniquorum subjectos polest absol~
    qui fornicator est, aut turpis lucri sectator. vere.
    Data Romse, quinto Notas Martii, indictione dc- EPISTOLA LVI
    cima terlia. D ADMANASSEM REMENSEM ATtGBIEPISCOPUM.
    (573) DICTATUS PAP^l. (Anno 1075.)
    Quod Ramqna Ecc.esia a solo Domino sit fun- Arguit quod negligens fueril in causa Culalaunen-
    dala. siumclericorum. Episcopum Cala(auttensemprojiter.
    Quod solus Rgmanus vontifexjure dicalur univer- inobedientiam deponendum esse staluit, cui vult
    sctlis. prwcipi ul clericis Catalaunensibus bona erepta
    reslitual. Quod si parere nolueril, mandat excom-
    Qtiod ille so(us possit deponere episcopos vel re- municari, addens ui ille velcoram suis legatis vcl
    conciliarc. coram se compareql.
    Quod legqtus ejus qmnibus episcopis prmsit in con- GP.EGORIUS episcopus, servus servorum Dei,
    cilio, etiam inferioris gradus, et adversus eqs sen- MANASS^E Remensi archiepiscopo, salutem et apo-
    {enliamdepositionis possit dare. stolicam benedictionem.
    Quod absentes papa possil deponere. Si te pastoralis regiminis cura, prout oportet,
    Quod cum excommunicalis ab illo, inler cmtera sollickum redderet, clericorum Catal-aunensis Ep^
    pcc in eadcm domodebcmusmanere. clesiee causa, toties ad nos relata, jamdudem com»
    (575) Hunc supposkkium esse post aliosprobai Pagius ad an. Chr. 1077, n, 8,
    409 LIBER SECUNDUS. — EPIST. LVIil 410
    petenlem terminum accepisset. Sed quoniam negli- A vertere. Deceretetiam ut quosmiseraliilis paupertas
    gentia tua, et episcopi preedictsecivitatis inobedien- et ruina ecclesiee vestrae compatiendo non tangil,
    tia, hucusque protracta est, necesse nobis fuit verecundia sseculi, et infirmala et omnino contemp-
    clericis tandiu afflictis succurrere, et inobedientis tui habka quoestio vestra silentium imponere de-
    contumaciam apostolicae auctoritatis vigore contun- buisset. Unde admonemus, ut inter vos ulterius non
    dere. Multis enim modis prsefatus Cataiaunensis sint schismata et contentiones sed quod nos senti-
    episcopus nostrse jussioni parere contempsit. Primo mus, quod nobis sufficit, quod Romana approbat
    enim vocatus ad synoduni venire neglexit. De ore Ecclesia, vos idipsum senliatis et leneatis, scientes
    nostro prsesentialker de restitutione beneficiorum quia nos nullo modo patiemur sub htijusmodi oc-
    clericorum preecepta suscipiens, obaudire despexit. casione scandali, seu inutilium disceptationum va
    Lkteris delnde nostrisadmonitus, iterum quse prss- nkatibus ecclesiam nostram devastari, sed ejiu
    cepimus adimplere sprevit. Quamobrem propfer tam miseriee atque necessitati, prout Deus concesserit,
    enormem inobedientise tcmeritatem apostolica auc- non solum|loqitendo, sed et vindictam contra ipsius
    toritate omni episcopjli officio privandum censui- inimicos exercendo subveniemus.
    mus, et hsec per te strenue compleri omni mora Data Romss,quarto [rn] Nonas Martias, indklione
    postposita statuimus. Denuo etiam firmiter prsecipi- B decima tertia.
    mus ut ei nihilominus injungas ex nostra et tua
    EPISTOLA LVIII.
    parte, quatenus proedictis clericis erepta bona et ADMANASSEM REME.NSEM ARCIIIEPISCOPUM,
    beneficia, omni excusatione postposita, ubicunque ' "~'
    manere voluerint, reslituat, adjuncto et restaurato (Anno 1075.)
    quod dc usibus rerum suarum perdiderunt, ex quo Vta Noviomensem episcopum ad Brugensem villum,
    nos ei prsecipimus. Hac vice, si huic nostro prse- Trajectensis episcopi jurisdiclione ereplam, si
    id sibi consiilerit, restituendutn compellal, si quici
    ccpto obtemperare noluerit, omnimodo a corpore et autem juris se putat habere, in stjnodocausamagal.
    sanguine Domihi arceatur, donec per obedientiani GREGORICS episcopus, sCrvus servorum Dei, MA-
    discat sanctee Romanse Ecclesieecolla submittere, NASSJJRemensi archiepiscopo, saltiteni et apostoli-
    cui per inobedientiam non erubuit recalcitrare. cam benedictionem.
    Si vero legati nostri ad Galliarum partes nsque Confratris nostri Trajectensis episcopi Wilel-
    ad Kalendas Octobris ierint, ante prsesentiam illorum mi (574) querelam de Brugensi Ecclesia, in Novio-
    se paratum ad expurgalionem suam preesentare pro- nsensi episcopio sita litteris ipsius exposkam 'acce-
    curet. Sin autem, ad festivitatem Omnium Sancto- _ pimus, quam et ante dominum et prscdecessorem
    rura ante nos se expurgandum, omni occasione re- nostrum papani Alexandrum dcposilam, necdum
    mota, praesentet. competenti termino contigit dcfiniri. Astruit autem
    Data Romee, quarfo Nouas Martii, indictione episcopus Traj'ectensis eamdem Ecclesiam traditicne
    decima tertia. antiqua sedi suae delegatam ducentis ferme annis
    EPISTOLA LVII. absolute et quiete ad iisus slipendiarios canonicorum
    AD FESULANOS, Trajectensium detentam, donec Raboth Noviomensis
    (Annol075.) episcopus, absque ullo canonico 'judicio, sibi eam
    Increpat eqs quod superfluis qumrimoniis contra subripuit; et, ut aflirmant legati (quod gravius est
    mum episcopum repetendis Ecclesim Fesulattm et omnino
    'damna inferanl. Vnde e't.s sitenlium impqnit; illicitum), alteri cuidam clerico vendidit.
    se autem nullo modo passurum ecclesiam devas- Quaproptor suffraganeum tuum Noviomer.sem epi-
    iari. scopum per te coriveniendum esse censuimus, et de
    GREGORIUS episcopus, servus servonim Dei, Fesu- tanta perverskate, si ita esse constkerit, geverias
    lano clero et populo, maj'oribus videlicet atque increpandum, ac subinde admonendumj imQ ctiam
    minoribus, salutem et apostolicam benedictionem. compellendum, ut cauonum statuta sequendo, ecclc-
    Miramur satis quod de causa Irasmundi [Tras- rj siam Trajectensem, quee tanto tempore possedit sua
    mundij episcopi vestri Romanoe Ecclesise suffick exspoliatione sinemora inducat [reinducatj ac post-
    quibusdam vestrum non sufilcere, et querimoniam, ea, si quid habet quod jure conqueratur, synodali
    multis ac diuturnis inquisitionibus, imo divinis indi- judicio disceptare contendat. Quod ,si hic auctori-
    ciis ad finem perductam, superfluis disputationibus tati nostrae vej monitis tuis obtempCrare neglexerit,
    repetere, et sic Fesulanse Ecclesise post longas tri- tandiu episcopali privetur oflicio, qttoadusque cau-
    bulationes ipsas reliquias consumere. Si enim epi- sas ecclesiasticas non potentiee magnitudinc, sed
    scopus omniam quae sibi objectasuntreus teneretur, juslkiae censura, finiri oportere: doceatur. Hujus
    et divino judicio atque humana examinatione inno- ergo negotii decisionem per te studiose et impigFe.
    eens nos approbaretur, deceret tamen vos matrem volumus adimpleri, et litteris.inditam nobis quam
    vestram, Fesulanam videlicet Ecclesiam, quee non citius poteris notificari.
    peccavit, immunem custodire, et vindictam peccan- Data Romse, tertio Nonas Mariias, indictiorief
    lis in deirimentuni confusionemque minime con- decima tertia.

    (374) De Willelmo Trajectensi episcopo vide Lambertum anno 1076


    411 S. GREGORH VII PAP^E OPERUM PARS. I. — REGISTRUM. 412
    EPISTOLA LIX. A EPISTOLA LX.
    ADOTTONEM CONSTANTIENSEM EPISCOPCH.
    ADMONACIIOS ROMANEXSES.
    (Anno 1075.) j
    (Anno 1075.) Mandat ul lilem inler eum et Augensem abba.
    tem dirimat. Quod si fieri nequeat, ambo aa
    Eorum aobaiiam s.nb Romanm Ecclesiw protectione se venianl. Interim neuter alleri molesiiam viferal.
    recipit, illique bona concessa et concedenda cottfir-
    mat. Velat in ea canonicutn ordinari, nisi qui GREGORIUS episcopus, servus scrvorum Dei, OTTO.NI
    regulariler viclurum professus fuerit, nec abbatetn Constantiensi episcopo, salulem et apostolicam bene-
    nisi regularem, et a frairibus regularibus elec- dictioncm.
    tum. Ecclesiatn Dlcnsi episcopo consecrandam
    coinmiltit. Sicut tua super Eeardo abbale Augensis [Augise
    fra- divitis] monasterii, ita el illius super te nobis est
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dci, illata querimonia. Verum quia nos fatigaiionibus
    tribus consistcnlibus in abbatia Romana supcr'flti- vesfris parcere cupimus, consulendo mandamus
    vium Iseram constkutam, salutem et apostolicam vobis ut utrinque communes amicos et sapientcs
    benedictionem. viros veritatis amalores, juslitiae magis quam ami-
    Fidelitatis ac devolionis veslrse studia, qttse per p cilioe faventes, convocetis; quorum consilio, op-
    lagatos veslros nostris auribus intimaslis, acccpi- porluno tempore et loco convenienles, litem vestram
    mus. Petislis utRomanaEcclesia [RomanaeEcclesisej oequis rationibus el aliqua congrua pactione dirimi
    liberlate, quam vestra ecclesia ab antecessoribus in commune assensum delis. Quod si peecatis
    nostris haclenus habuit, vos donaremus. Scripsislis facientibus-fieri nequeat, commonitos vox ex prae
    etiara (quod nos valde lsetilical) quosdam scilicet senti auctoritate esse volumus ut circa festivitatem
    vestruni regularem canonicamque vitam incepisse Omnium Sanctorum ambo ad apostolorum limina
    [forte, suscepisse, HARD.]. quibus queedam ecclesise veniatis, quatenus, annuente Deo, causam vestram
    vestse bona vos concessisse denunliaslis, rogantes diiigenti examinalione disculiamus, et diulurnam
    ut hsec noslra firmaremus auctoritale. Vestrse ilaque discordiam juslo fine decidamus. Irilerimvero prae-
    bonse intentioni congaudemus, et, ut semper in cipimus ut, omni litc inlei; vos sopita, quasi per
    melius proficiatis optamus, petitionitusque vestris manum beati Petri, et nostram, firma pax posita
    obtentu filii nostri HugonisDiensis episcopi et vest i atque conducta teneatur, ut neutra pars alieram
    dileclione annuimus, et.Romanam libertatem (sicut molestiis vel contrarietate provocare aut inquietare
    postulaslis) concedimus. Illa vero quse fratribus audeat. Nec lcve vobis videalur, tanto mediatore
    veslris regularibus proepositus vester Hcrimannus C interposito, paeis jura dissolvere, quoniam qui
    et vos donastis et staluistis, quse et litteris ad nos in hac conslitutione apostolicae auclorilati revereu-
    missis inseruislis, videlicet quidquid ipsi de bonis tiam et fidem non exhibuerit, ex ipsa sua temerila-
    ejusdem ecclesise prius habere videbantur, et qui- lis impietate adversus se et causam suam fidem et
    cunque ex vobis ei se sociare regulariter voluerint, judicium provoeabk.
    vel quod illis de suis aliquid dedcrit, nos quoque Data Ilomse, tertio Idus Marlii, indictione deci-
    donamus. Possessiones autem et dispensationes ma terlia.
    ecelesiae illis qui nunc habent, aut ad regularem EPISTOLA LXI.
    vitam conversis, aut de saeculo raigrantibus, et ADDIETWINCM EPISCOFCM LEODIENSEM.
    lerras quse deinceps prsedictse ecclesisedatse fuerint, (Anno 1075.)
    ad mensam fratrum regulariter inibi viventium per- Beprehendil cutn lanquam Simoniacum ; monetque
    ut resipiscat, fortticuliottem e clero exslirpet, et a
    tinere, et ntillum ulterius ibidem tieri aut ordinari contumeliis ubbali de sancio Huberlo inferendis
    canonicum nisi qui regularitcr se victurum pro- abslineat : utqtie ecclesium quumdam in sua
    fessus fueril nostra auclorilate staluimus. Preeposi- dimcesi vel pcr se vel per Melensem episcopum
    consecret; eiqtte suorum peccatorum absokuioncm
    lum, vel abbalem, seu cujuslibet dispensalionis D impartiiur.
    ecclesiaslicse ministrum, nisi quem communis elec- GREGORIUS episcopus, scrvus servorum Dei,
    tio fratrum regulariter viventium suaeprofessionis Leodicensi
    (575) episcopo, salutem et apostolicam be-
    secundum Deum elegerk, vobis proeferri apostolica nedictioncm.
    auctoritate prohibemus. Ne quis autem haec a nobis Jam multo lempore audivimus et inultoram
    salubrker statuta violare prsesumat, virtute sancti relalione comperimus te per plura in episeo-
    Spiritus, et potestato nobis a Deo collata, inlerdi- patu adversus insiitula sanctorum Patrum fecisse,
    cimus. Ecclesiam vestram, quam per legatum videlicet in vendilionibus ecdesiasticarum dignita-
    aposlolicse sedis reconciliari qusesistis, praefato tum et canonicarum presbendarum. Unde tibi
    filio noslro Diensi episcopo, qui et Romanus et multuni condolemus et satis obstupescimus, cum
    Viennensis Ecclesiae filius est, consecrandam com- tantum honorem grafis susceperis, et cum.pru-
    misimus. dentes et religiosos viros inveneris, honores ee-
    Data Romse, vn [vin] Iuus Martii, ind. xm ticsiasticos gratis non erogaveris, sed declinasti ab

    (575) Leodiensi Dietwinus dicebatur, ut apud Lambertum, anno 1075.


    415 LIBER SECUNDUS. — EPIST. LXill. IH
    exemplo tul antecessorls Introductione novse con- A concubiuam habct, nisi illis omnino dimissis di-
    suetudinis. Ratione igitur justkiee his de causis scn- gnam poenkentiam agant, sacris altaribus penilns
    tentia in te esset animadvertenda, sed parcimus administrare desistant, nec aliquo Ecclesise benefi-
    propter senilem setatem, el quia charissimus frater cio ulterius potiantur, sive potitis fruantur. Qui vero
    nostcr Herimannus Metensis episcopus, tuee Eccle- Simoniace, videlicet per interventum pecuniee, sunt
    sioe filius, te multum apud nos excusavit, imputans
    promoti, ul absque ulla spe recuperatioriis deponan-
    aliis qusecunque super his male disposuerisquorum
    tur, apostolica censura statuimus. Monemus itaque
    consilio usus fueris; commonemus ergo te aposlo-
    te, dilectissime frater et coepiscope, imo apostolica
    lica auctoritale ut quid egeris attendas, et judicium tibi auctoritate preecipicndo mandamus ut tu in
    ad quod properas expavescas, et amplius desistas ab dioecesi tua Simoniacos omnino
    deponas, et forni-
    hujusmodi trausgressionibus, et in quibuscunque catoribus clericis, nisi a fornicatione abstinuerint,
    poteris studeas corrigere, immutando quse egeris. proefala condilione officium et beneficium penitus
    Preecipimus etiam ut admoneas et coerceas quoscun- interdicas, et suffraganeos tuos, sive litteris tuis
    que sacri ordinis ministros caste vivere et concubi- sive viva voce ad te convocatos, ut idcm faciant
    nas ornnino derelinquere, et extermina nefas, secun-
    R summa cum diiigcntia moncas.
    dum Patrum traditionem, quod temporibus moder- Data Rornse, decimo Kalendas Aprilis, indiclione
    nis inolevit ex tackurnitate pastorum, nc cum male
    decima tertia.
    . opcrantibus propter silenlium damneris, et ipsi
    seternaemortis incurrant periculum. Compertum cst EPISTOLA LXIH.
    nobis te contumelias quorumdam consilio ir.tulisse
    ADGEUSAM HUNGARIJE DUCEM.
    abbati de sancto Huberto [Imberto] propter privile-
    gium quod a nobis suscepit; sed excusamus eum, (Anno 1075.)
    quod contra detrimentum et honorem Ecclesise tuse Commendat eum ob res prmdare geslas. Osiendit
    nihil fecerk; unde te monemus et rogamus ut per- Hungarim regnum non nisi Romanm Ecclesimsub
    mittas eum in pace et in omni tranquillitate. In jici, el merito ejus consanguineum, qui illud a
    dioecesi etiam tua Manucensis [Namucensis] comitis Teutonicorum rege acceperat, eo fuisse privatum.
    Hortutur ad ecclesiarum curam habendam et ad
    ecclesiam quam adhuc consecrare distulisti, roga- obedienliam apostolicis legatis prmstandam.
    raus ut consecres; si vero ex debilitate corporis id
    agere nequiveris, committe hanc obedientiam cha-
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei (576),
    be-
    rissimo filio nostro Metensi episcopo. Quod si non GECS^EHungarise duci, salutem ct aposlolica.ni
    C
    acquieveris, justam et rationabilem causam quare nediclionem.
    dimiseris rescribas. Et quia iu extremo videris po- • Licetper legatos, quos pridem ad nos direxisti,
    situs, fraterna compassione ducti, auctorkate bcati miserimus tibi litleras, quas nondum tc asseris per-
    Petri apostolorum principis absolvimus te a peccatis cepisse, iterura lamen pro charilatis affectu, qua
    fuis, et Dominum pro te exoramus, ut interventu omnes reges et principes ut filios admonemus, seri-
    beatorum apostolorum inter electos setei'num merea- bimus ad te desiderantes tibi cum j'ustitia queecun-
    ris consortium, quc sunt honoris ct gloriae. Multa quippe bona de
    Data Romee, decimo Kalendas Aprilis, indictione te niihi relata sunt, atque ex tuis actibus honesta
    decima lerlia. fama ad aures nostras usque pervenit; pro quibus
    EPISTOLA LXII. diligimus te, et cupimus ul fama cuin rei verkate
    ADSICHARDCM EPISCOPCM AQCILEIENSEM. seraper ascendat. Notum autem tibi esse credimus
    (Anno 1075.) regnum Hungariee, sicut et alia nobilissima regna
    et nulli regi
    Exponit statuta in concilio contra concubinarios el in propriee libertatis statu debere esse,
    Simoniacos clericos. Prmcipit ut ea servari cu- alterius regni subjici, nisi sanctse et universali ma-
    ret.
    D tri Romanoe Ecclesise, quae subjectos non habet ut
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, Si- servos, scd ut filios suscipk universos. Quod quia
    CHARDofratricoepiscopo Aquileiensi, salutem el apo- consanguineus tuus a rege Teutonico, uon a Romano
    stolicam benedictionem. pontifice usurpative obtinuit, dominium ejus, ut
    Fraternitatis tuse prudentiam latere non debet, credimus, divinum judicium impedivit (377). Cum
    neque tui ordinis dignitatem ignorare oportet quae vero res in manibus tuis sit, hortamur te ut in-
    siatuta quseque decreta in peracto concilio prseterkse terim circa ecclesias curam habeas, circa religio-
    Quadragesimae concilio confratrum nostrorum ac nem summum studium geras, talemque obedientiam
    totius conventus assensu, sequentes sanctorum Pa- legatis sanctse Romanse Ecclesiae, cum ad te vene-
    . trum auctorkatem, statuimus. Decrevimus enim rint, exhibeas, quatenus intercessione beati Petri
    quod, si quis eorum ordinum qui sacris altaribus in gloria et honore utriusque vitse proficias.
    administrant presbyter scilicet diaconus, uxorem vel Data Romae, x Kal. Aprilis, ind. xm.

    (576) Geusm, sic lib. l, epistola 58 et infra 70; cafle lib. m et iv Geisam vocat.
    Lambertus autem anno 1075 et 1074 hunc appellat (577) Loquitur de Salomoue rcge, ut supra eo>-
    Joiadem, Sed Bonfmius Rerutn Hungaricarum de- dem libro, epistola 13, et infra"cpisl. 70,
    415 S. GREGOail VH PAPJEOPERUM PAR.SI. — REGISTRUM. 416
    EPISTOLA LXIV. A sollicke invigilare nuuquam negligimus, sed secun
    AD IVONEM ABBATEM SANCTI DIONYSII. dum Apostolum honeste et cum ordine facere volu-
    Auno 1075.) mus. Sicut enim nocentem juslificare nobis admo-
    Vt coram suis legatis ad objecla conlra eum respon- dum est timendum, ita et innocentem damnare va!Jc
    deat, eisque pareat, vel statulo tempore ad aposlo- periculosum. De csetero prudenter vos habele, dile-
    licam seaem veniat. Interim animarum sibi com- ctissimi
    tnissarum curam habeat. filii, memores nostri in orationibus veslris.
    GREGORIIIS Data B.omoe, octavo Kalendas Aprilis, indictiono
    episcopus, servus servorum Dei, IVONI
    abbati monasterii Sancti Dionysii in Parisio. decima terlia.
    Licet Romanae Ecclesiee excusalionem introitus EPISTOLA LXVT.
    ADBCRCHARDCM HALBERSTADIENSEM EPISCOPUM.
    tui Algisi monachi vestri verba jampridem replica-
    (Anno 1075.)
    verlnt, licet ex parte fidem nobis dederint, cre- Prwcipit, sicut alite pcr legatos fecerat, ut fornicatio-
    scentem tanien infamiam, et usque ad sedem aposto- nem ex clero evellat.
    licam jam a pluribus delatam, indiscussam transire GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, BCR-
    nec possumus nec debemus. Quapropter si conti- CHARDO Helveslensi [forle, Halberstadiensi vd Hal-
    gerit bac in eestate legalos nostros ad partes illas 53berstatensi, et sic in Mutin.] archiepiscopo, salutem
    proficisci, prsecipimus ut coram eis causam obje- et apostolicam benedictionem.
    ctionis tuee diligenter exponas, et diffinkioni eorum Non ignorare te, frater charissime, credimus de
    obedienter pareas. QuoJ si aliquod impedimentum ordinum ecclesiastieorum castitate sanctaesedis apo-
    hoc fieri non permiserit, abhinc usque ad festivka- stolicae statuta antecessorum nostrorum et nostro
    tem sancti Andrese de objcctis responsurus ad nos deinceps studio perlkteras et legatos longe lalcque
    venias. Interim te volumus circa curam animarum promulgaia. Nam et anno prsecedente conflatres
    subdilarum tibi strenuuin sollicitumque exhiberi, nostri et episcopi in partes illas directi te convene-
    quatenus, cum ad nos veneris, ipsum bonae conver- ruut, el noslro nomine hujus tibi operis obedientiam
    sationis studium lam te, quam illos quibus preeesse studiosius inculcarunt. Sed neque propterea has
    videris, valeat commendare, et Algisi bona de te rursus de eadem re tibi lilteras superfiuas judicavi-
    referentis verba confirmare. mus, ApostolOdicente : Fratres, eadetii vobisscribere
    Dala Romae, octavo Kalendas Aprilis, ihdictione miki quidem non pigrutn, vobis autem necessarium
    decima tertia. (Philip. III). Si enim frati-um nostrorum exhorta-
    EPISTOLA LXV. tione moiikus in id opus manus coiitinuo misisti,
    ADMONACHOS SANCTI DIONYSII. _ ad hoc valebunt lilteree, ut, sicui dicitur, currentem
    currere conckatius impellamus. Sin autem hucus-
    (AllttO 1075.)
    Ilortatur ad concordiam ct pacetn, dum eorutn abbas que cessasti, somno torporis expulso ad evigilan-
    se de Simonia purgaturus, vel coram legatis, vel dum stimulo increpationis exckemus. Nos enim de
    coram se veniat. tackurnitate nostra damnari meiuimus, si conservis
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, mo- nostris, his maxime qui alios docere idonei sunt,
    nachis monasterii Sancti Dionysii, salutem et apo - Domini pecuniam distribuere pigritamur. Urget nos
    stolicam benedictiouem. enim timor illius rnaledicti quod per Salomonem
    \bbatis vestri Ivonis infamia quampluribus refe-
    depromitur : Maledictus homo qui abscondit fru-
    renlibus ad aures nostras usque pervenit, videlicet menta in populo (Prov.
    xi). Et quod itera per pro-
    quod Simoniace, hoc est per interventum pecuniec, phetam dicitur : Maledicius hotno qui prohibet gla-
    obtinuerit abbatiam, cujus rei causa, quia hujus- dium suum a sanguine (Jer. XLVIII),id est verbum
    madi infauiiam. indiscussam preeterire non debemus praedicationis ab increpatione carnaliura. Sicut enim
    nec possumus, per litlcTas nostras sibi prsecipiendo nos ad loquendum superiora exempla impellunt, iia
    mandavimus, ut Jegatis nostris,' si hac sesiate ad et vos quee de obedientia passim scripta leguntur
    partes illas eo venire contigerit, de ohjectis se pur- D adhortantur quae dicimus fralerna charitate susci-
    gaturum exhibeat. Quod si aliquibus intervenienti- pere. Nam legitur apud Samuelem: Melior estobedien.
    tbus causis legati non venerint, abhinc usquo ad fe- tia quam victimm : et ausculiare magis quam offerre
    stivitatem sancti Andreoe de objectis responsurum adipetn arietum. Quoniam quasi peccatum hariolan-
    ,'se nostrse audientise repreesentet. Quapropter admo- di est, repugnare : et quasi scelus idolalrim, nolle
    nemus religionem vestram ut interim inter vos nulla acquiescere (|/ Reg. xv ). Quod beatus Gregoriiis
    discordia, nullum schisma diabolica fraude nalum in Mpralibus (lib. xxxv, c, 10) exponens dick : Obe-
    inveniatur; ipsi enim scitis quia in scissura men- dienKa ergo est sine qua, quamvis fidelis quisque
    tiuni Deus non habilat, sed religioni atque ordinis videatur, infidelis essc cominckur. Denique novit
    vesirj qbservationi sedato animo ac summa cum fraternitas tua quas proponimus reguias a sanctis
    reverentia operam dantes, preedicto abbati humili- Patribus esse praefixas, tantoque venerabilkts obser-
    ter obediatis, ne forte, quod absil! in vestro schi- vandas quanto constat non suo libitu, sed Spiritus
    gmsle mOnasterium vestrum in rebus corporeis et sancti promulgasse afflatu. Quamobrem, charissime
    l'os bi anima damnum aliquqd patiamini. Pro certo frater, instanter hortamur et apostolica auctoriiafe
    pamqtie sciatls quoniam nos abbatise Sancti Dionysii prascipimus quafenus el a legatis nostris aste cc-
    /,17 LIBER SECUNDUS. — EPISt; LXVUi. 418
    gnita, et haruiri lestimonio litterarum plenius incul- j). ^.dilectioni tuee injungimus compendiositts eflicacius-
    cata, fideliter exsequaris, de agro Dominico zizania que proscquaris, cum fratribus ct coepiscOpistuis
    eradices, frumentum conserves, castos et religiosos concilium le cogere suademus, in quo, quam maxi-
    clericos, ut lui officiicooperatores, benigne fbveas, mo poteris clericorum coetu congregato, leges ca-
    mbricos et incontinentes aut palerne corrigas; aut nonicas et scdis aposiolicee auctoritatem, tuamque
    incoirigibiles a sacris altaribus arceas; et nisi tuis eteonfralruni omniuni, patenterpromulgabis,quanta
    exhortationibtts acquiescentes rcsipiscant, nec laicl caslilatis sit virlus, quamque ecclesiaslicis gradibus
    etiam officiumeorum ullalenus audiant, ut quos nec necessaria, seu quam Sponsi virginis et Virginis
    timor nec amor divinus compungit, pudor saitem sponssecubiculariis sit competens, ut, Deo donante,
    humanus retrahat ad sobrielatem. His si vigilanter nosfi, latius cxponens. Sttbinde tirmiter pronuutia-
    institeris, et inobedientise culpam poteris evadere, bis non ulteritis sibi licere quod in pcrniciem sui
    et a Domino praemium tibi mulliplex et indeficiens hactenus usurparunt; ctim tolerabilius omnino sit
    coniparare. cessare ab officio quam iiicestam-,vel etiam moles-
    Data Roraee, quarto Kalendas Aprilis, indictione tam suo Salvatori ingerere servitutem, et iride sibi
    decima tertia. iram coacervarc atque supplicium, unde prsemium
    EPISTOLA LXVH. 1B dcbuit emereri. Quod si fe fideliter heecet firmiter
    ADANNONEM COLONIENSEM ARCIIIEPISCOPCM. exsequentem tribulatio ac perseculio invenerit, re-
    (Anno 1075.) spice ad eum qui dixit: Confidite, ego nici mundutn
    Vl habilo suorum episcoporum eottcilio decreia apo- (Joatt. xvi). Nos quoque clypeo beati Pelri munitos
    slolicm sedis de custitale clericorum promulget, et indubitanler noveris, seu ad repellendos hostes, si
    servanda curel. Exponit quoque se itt synodo con- possumus, seu ad protegendum te omni hora para-
    tra Simoniucosstatutu confirmasse. tissimos inveniri. Ulud quoque fraternilati tuoeno-
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, Ax- tum esse volumus, contra Simoniacam hseresim in
    NO.NI Coloniensi archiepiscopo, salutem et apostoli- confirmasse (nam a sanctis Pafribus longe
    synodo
    cam benedictionem. ante statum est), ac vehemeiiter prohibuisse, ut ne-
    Constat Ecclesiam Coloniensem inter cseteras re-
    que ecclesioe ullatenus vcndantur, aut pro manus
    gni Teutonici Ecclesias sanclse et apostolicoe sedi, impositioiie pretium accipiatur. Quod si lioc modo
    cui Deo auclore deservrmus, ita fide et dileclione ordinatus aliquis fuerit, eum a missaecclebralione
    atque obsequiis ab aiinis prioribus esse devinctam e.t Evangelii lectione omnimodis removemus, et ut
    ut singulari familiarkate et gralia charitatis apud hsec diligenter observctis enixius aJmoncmus.
    eam tanquam apud matrem dulcissima filia praepol-(C Data Romse, quarto Kalendas Aprilis; indictione
    leat. Quem benevoler.tise-lauLSabilisusum ab anle- decima tertia.
    cessoribus nostris ad nos usque deductum non so- EPISTOLA LXVIII.
    lum observare, sed etiam ampliare et augmentare ADV.'EZELINUM ARCHIEPISCOPCM MAGDEBUP.CENSr.M.
    pro rerum opportunitate ut temporum modis omni- (Anno 1075.)
    bus sum paratus. Hinc etiam, charissime frater, de Ejusdem fere argumenli.
    obedientia tui securior fiducialius adhortor et moneo, GREGORIUS cpiscopus, servus servorum Dei, VI'E-
    atque communis domini beati Petri auctoritale pree- ZELINO [VENCELINO] Magdeburgensi archiepiscopo,
    cipio, ut ad caslitatem clericorum prsedicandam at- salutem et apostolicam benedictionem.
    que inculcandam,juxta Patrum decreta, et auclorita- Legimus Josue, cum in populo Dei magislro suc-
    tem canonum, cum suffraganeis luis omnibus studio- cedens ducatum suscepisset, ita sollicka et vigilanti
    siusaccingaris, utspouseeChristi, queemaculamnesck obedientia exercuisse officiumut, quod de aliis raro
    aut rugam (Ephes. v), candidatee et immaculaioefa- scriptum est, coelesti fretus virlute, elementis
    po-
    miliee gratiosum exhibeatur officium.Novitenim fra- tentialiter imperaret. Nam et fluvium Jordanem ad
    ternitas tua quia prsecepta hoec non de nostro sensu transitum exercitus cursum naturalem sistere fecit,
    cxsculpimus, sed antiquorum Patrum sanctiones D et solem volubili mobilitate in occasum anhelantem,
    Spiritu sancto prsedicante prolatas officii nostri ne- donec adversarios ulciscerctur, quasi alter Creator
    cessitate in medium propalamus, ne pigri servi sub- stare praecepit. Is etiam muros Jericho septeno per-
    eamus periculum, si Dominicam pecuniam, quse lustrans circuku sacerdotalium
    clangore tubarum
    cum fenore reposcitur, sub silentio abscondamus; subruit et evertit. Vides, charissime frater,
    qurd
    quanquam huic sanctse Romanoe Ecclesise semper fervens in divinis causis animus, quid prompta obe-
    liquit semperque licebit contra noviter increscentes dientia meruerk. Ad hujus similitudinem facti nos,
    excessus nova quoque decreta atque remedia procu- qui populum Christianum instituendi
    magisterium
    rare quoe,rationis et auctoritatis edita judicio, nulli
    suscepimus, mentem vigilanter intcndere debemus,
    hominuui sit fas, ul irrita, refutare. Urget nos ne adversariee
    potestatis muros, conlra verumJosue
    cliam limor illius maledicti quod per Salomonem rcbellantes et erectos, silentio nostro stare aut i'o-
    depromitur, usque ad id quod in superiore epislola borari patiamur. Quamobrem fraternkati tuae apo-
    ait ( S. GREG., libro xxxv Moral., cap. 10) : stolica auctoritate
    injungimus Stque preeeipimus ut
    Obedientia eigo est sine qua, licet fidelis quisque ad casfitatem elericorum
    prsedicandam et studiosius
    videatur, infidelis esse convincttur. Sed ut ca quse inculcandam buccina sacerdotali vehementius et
    419 S. GREGORH VII PAP^E OPERUM PARS I. — REGlSTRUM. 420
    inslaiHius instrepas (Jos. vi), donec Jericho muros, ALstrictione
    i dicere et facere non pepercisli. Unde nou
    id est derectionis opera et sordidae libidiuis poUulio- parum adversum te commoti esse possumus qui 2d
    nes dissipes et subvertas sicut ad prophelam [sicut contemptum apostolicse auctorkatis uostrseque fati-
    aiFpropheta (deest forte, dicitur, HARD.]."Posui te gationis disperidium nostris consiliis, admonkiorii-
    hodie super genles et regna ut evellas, et deslruas, ct bus, rogatibus, et justis officii nostri dispensationi-
    disperdas, el dissipes, et mdifices, et plunles (Jer. i). bus te obsistere intelligimus, ut paeem, quam servis
    Non nostra decreta (quanquani licenter si opus esset Dei cum quanta per Deum cognoscimus considera-
    possemus) vobis proponimus, sed a sanctis Patribus tione justitise providere cupimus, tu nec pati possis
    staluia renovamus, ne nostro silenlio servi Domini- aut velis. Nunquidne existimas episcopos hanc ih
    cam pecuniam abscondeniis senlenliam incurramus. paslorali regimine polestatem atque liceniiam susce-
    Elabora igkur, insta opporlune, importune, ut do- pisse ut monasteria, quse in suis parochiis consi-
    mus Dei tibi commissa purificetur quatcnus et a no- slunt., quantuni velint opprimanl, etstudiumreligio-
    bis de obedienlia tua gratias merearis, et lui laboris nis suee praelationis occasione, hsec ct illa potenter
    proemium recepturus iu Domini tui gaudhtm loetus exigendo et poteslatem suam exercendo, commi-
    iiitroducaris. nuant ? An ignoras quod sancti Patres plerumque ct
    Data Roinae, iv Kalendas Aprilis, indict. xm. . religiosa monasteria de subjectione episcoporum c-t
    EPISTOLA LXIX. cpiscopatus de parochia metropolitanae sedis propter
    ADCUNIBERTUM EPISCOPUM TAURINENSEM. infestalionem preesidcntium diviserunt, et perpelua
    (Anno 1075.) libertate donantes apostolicse sedi, velut principalia
    Arguit quod molesliis afficiat monachos Sancii Mi- capiti suo membra, adhserere sanxerunt ? Percurre
    chaelis. Motu.1ut pacem cum ubbate ineat, vel sta- sanctorum Patrum privilegia, et inveniesipsis eliam
    tula diead sedetn apostolicam litis dirimendm causa nisi forte ab abbate vocalis,
    accedat, inlerim a motesliis inferendis desistat, ne archiepiscopis oflicium,
    ipse cogatur illtid monasterium de ejus subjectione in plerisque coenobiis facere prohibitum esse, ne
    eximere, et quos temere excommunicaral, absolvat. forte monastica quies seecularium personarum fre-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, CUNI- quentia et conversatione turbaretur.
    BERTOTaurinensi cpiscopo, salutem et apostolicam Hoc itaque ne et nos illorum auctorilate et exem-
    lieiiediclioriem. de prsefato Sancti Michaelis monasterio facero
    plo
    Decuerat te, frater eharissime, pro reverentia
    beato cogamur, neve tu, dum immbderata quseris, eaquse
    quam Petro, aposlolorum principi et magis- ex eequo tibi attinere videbantur juste amitlas,
    iro universalis Eeclesise, debes, nobiscum eliam ser- _ stolica te auctorilate apO-
    C monemus atque preecipimus,
    vare unitatem et concordiam in vinculo charitalis ut aut pacem cum abhate congrua convenlione et in
    et pacis, et labores nostros, ut in Christo profice- commune
    proviso totius causse moderamine faciat,
    rent et fruclum facercnt, sallem in atlinenlibus tibi
    aut, si peccatis impedientibus hoc fieri nequiverit,
    eltecum actisjuvarenegotiis. Verum econlra, unde in ventura sancti Martini festivitate ad
    nos nec mirari nec dolore satis possumus, te imme- sedem te convocatum apostolicam
    morem nostrse dilectionis a nobis discrepare et ea prsesenti auctoritate cogno-
    scas,qualenus,adjuvanteDeo,Iitemvestramdirimere
    quse colligere laboramus omni conatu ad disper- et fine concludere valeamus. Interim vero ea-
    justo
    gendum insislere, clamor fratrum monasterii Sancti dem auctoritate
    preecipimus ut neque vocando ad
    Michaelis, imo multiplex angustia, quam multorum
    te faciente eos ma- synodum, nec aliquo inlerdicio, denique nullo uu-
    relationibus, , pati audivimus,
    nifesla nobis indiciaprsestet. Mcminisse enim debes quamexactionismodo abbatem, velsaepefatum mo-
    aut servitores ejus, seu loca, vel bona
    quol el quanla dominus et antecessor nosler, beatse nasterium,
    memorise Alexander papa, et nos ipsi, cum novissime illuc attinentia, perte, siveper tuorum aliquem lee-
    apostolicam sedem el proesentiam noslram visitas- dere aut inquietarepreesumas; et quos analhematis
    ses, de pace et tranquillitate ejusdem monasterii I ," vinculo ex his qui partem illam altinent alligasii,
    cum tua fratemitate egimus, ne diabolus servorum( quanquam hoc temere fcceris, charitati tamen fra -
    Dci saluli semper invidens et quieti, venenum susej ternoe providentes, ut tu eos absolvas locum tibi et
    nequilioe aliqua occasione ibi posset infundere, ctt monita damus. Qua in re si tu moram feceris, aut
    devotas animas ab assidua orationum et divini fa- aliqua occasione nobis obedire renueris, nostra apo-
    mulatus meditatione divellere. Qua de re licet nobis5 stolica auctoriiate eos absolulos et ab omnibus in-
    oplime promiseris, videlicel te aut compotenlem dee terdicti vel excommunicationis tuoe nexibus liberos
    omnibus cum abbate pacem facturum, aut, si id\ esse noveris. Fac igitur, dilecte fi'ater, ut vel nunc
    fieri non posset, sine omni loesione monasterii add non incassum tibi scripsissevideamur. Crede nostris
    judicium apostolicae discussionis rem denuo delatu- consiliis, acquiesce monitis, nec libeat tibi nos plu-
    rum, tamen poslquam a nobis discessisti, multoo rimis occupatos diutius causse hujus implicari labo-
    asoerior alque crudelior contra venerabilem locumn ribus, nec deneges nobis fraternum el unanimem
    illum quam antea fueras, prout nobis relatum est,t, consensum in componenda pace seepe'fati coenobii,
    exstitisti; et quod detrimentum ej'us foret, non so- ne, dum nobis, imo beato Petro, obstare non de-
    lum exleriori forlitudine, sed episcopali etiam di- sieris, in graviorem eulpam et irrevocabile delri*
    421 LIBER SECUNDUS. — EPIST. LXXIt 422
    menlum tuomet (quod non optamus) impetu preeci- A Data Rornse*decimo octavo [xvl Kalen.:as Maii, in-
    piteris. Nam si deinceps ultia tenorem lkterarum dietione decima tertia.
    istarum supra memoratam causam in errorem et EPISTOLA LXXI.
    lkigium trahere, aut monasterioinfestationes aliquas ADWRATISLACM BOHEMORCM DOCEM.
    inferre pertentaveris, nos, divina et apostolica fulti (Anno 1075.)
    auelo.itate, ul monasterium illud cum omnibus suis Commendat Fredcricum ejus nepotem, ui beneftcium
    pei tinentiis in perpetua libertate consistat, ut nul- . . abuat.
    suo palre reliclum illi cohccdal, vel aliud Ui-
    Monet ul dissidiis subtatis
    lius magisterio vel judicio post Dcum, nisi sanctee ' pacem in sua di-
    tione servandam curet.
    Romanoe Ecclesiee, subditum in proposko sanctse GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, WRA-
    religionis sine laceratione Deo servirc valeat, Dco TISLAOBohemorum duci, salutem et apostolieam
    adjuvante, procurabimus. benedictionem.
    Data Romee,quinto Idus Aprilis, indictione decima Fredericus, nepos vester, et Romanse Ecclesisefi-
    tertia.
    delis, nos humilibus precibus flagitavk quatenus
    EPISTOLA LXX. tuse nobilkatis prudentiam rogaremus, ut benefi-
    ADGEUSAM HUNGARLE DCCEM. n cium, quod sibi pat;r suus reliquit, eum permitte-
    (Anno 1075.) retis habere etin omni pacis quietudine possidere;
    Optat ut pax inter eum cl regem Salomonem incatur. cujus supplicibus orationibus flexi, nobilkatis ve-
    Significat merito jus regni a Sulomone rege ad eum strse sereniiatem obnixe rogamus ut, si sciiis eum
    fuisse Iranslatum. Ejus erga se observanliam requi-
    rit, et qumcunquea Romana Ecclesia desiderut sibi habere j'ustitiam, tum quia os tuum et caro est,
    . lilteris vull uperiri. ducius proprielaie sanguinis, tum quia ad refugium
    GREGORIUS cpiscopus, servus servorum Dei, GECS^E apostolicae miserationis cbnfugk, aul beneficium
    Hungarise duci, salutem et apostolicam bencdictio- illud sibi reddatis,aut contracambiurii tribuatis quod
    nem. sibi silacceptabile, et tui condecet generis dignitatem.
    Si Officiinostri est omnibus sua j'ura defendere, Quod si justkiamnori videturhabere, rogamustamfn
    ac iuter eos componere pacem, ac stabilire concor- ut pro charitate et reverentia beati Petri apostob-
    diam, raulto magis ratio exigit, atque usus utilitatis rum principis, cujus prsesidia humiliter postulavit,
    exposcit ut seminemus charkatem inter majores, aliquod sibi beneficium, quo possit honeste vivere,
    quorum pax aut odium redundat in plurimos. Unde tribuatis. Non pigeat itaque nobilitatem tuam in Iioc
    nobis cura est et cordi pia solliciludo inhaeret, qua- nostras preces audire, beatumque Petrum in hoc
    tenus inter te et consanguineum tuum Salomonem <j libi debitorem facere, quouiam nos parati sumus
    regemfaciamus paCem, si possumus, utjustitiautrin- favere tibi in quibus possimus justitia duce. Proe-
    que servata sufficiat unicuique quod suum est, ter- terea monemus ut studeatis t'rram vestram, et
    minum justkice non transeat, metam bonse eonsuc- vestri honoris regimen firmissimee pacis fosdere
    tudinis non excedat, sicque fiat in pace nobilissi- undique praemunire, scilicet ut nullius litis scanda-
    mum regnum Hungaria? quotl hactenus pcr se prin- lum in tuo regimine versari permitlas, prsecipue
    cipaliter viguit, ut rex ibi non regulus fiat. Verum inter te et fratres tuos, et Pragensem et Holomu-
    ubi, co.itempto nobili dominio beati Petri apostolo- censem episcopum, quoniam, sicut qui discordiee et
    rum principis, cujus regnum esse prudenliam tuam lilibus vacant procui dubio diaboli sunt filii, sic qui
    latc-re non credimus, rex subdidit se Teutonico regi paci dant operam filii Dei vocantur, ipsa Veritaie
    et reguli nomen ohtinuii, Dominus autem injuriam attestante quse ait: Beati paciftci, quoniam filii Dei
    su3 illatam principi proevidens,poteslatem regni suo vocabunlur (Matlh. v). Omnipotens Deus mentem
    ad te judicio transtulk. Et ila si quid" in obtinendo tuam illuminet, sicque te faciat per bona transire
    regno juris prius habuit, eo se sacrilega usurpa- temporalia ut merearis adipisci eeterna.
    tione privavk. Petrus enim a firma petra dicitur, Data Romse, decimo octavo [xvl Kalendas Maii,
    quee portas inferi confringk, atque adamantino ri- indictione decima tertia.
    gore destruit, et dissipat quidquid obsistit. Qua- EPISTOLA LXXn.
    propter si quid vis, si quid habcre a Romana Ec- ADB0HEM0S.
    clesia digne speras, nobis confidenter volumus ut (Anno 1075.)
    aperias et quoe tua sit devotio erga universalem Hortatur ad bene casteque vivendum.
    matrem, qualiterve illi statueris obedire sanctamque GREGORIUS episcopus, servus servorura Dei, uni-
    reverentiam exhibere operibus, sicut te decet, osten- versis in Bohemia constitutis majoribus atque mi-
    das. Quaeautem hic minus scripsimus, horum por- noribus, salutem et aposlolicam benedictionem.
    titoribus tibi dicenda relinquimus, quia de illorum Ex consideratione sedis cuj'us licet indigni, ad-
    fidelkate satis confidimus. Omnipotens Deus, qui ministrationem gerimus, debitores, sicut scitis, su-
    beato Petro potestatem ligandi atque solvendi prin- mus fidelibus et infidelibus; fidelibus, ut quod bene
    cipaliter tribuit, ejus precibus te tuosque in Christo proponunt perseveranter teneant; infidelibus, ut ad
    fideles a cunctis peccatis absolvat, et ad vitam per - Creatorem suum credendo, et prseterita facinora
    ducat eeternam. puniendo, convertantur. Unde tiuia reiatione epi-
    m S. GREGORII VII PAP^E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 421
    scoporiiiri palrioe vestrse limina apostolorrim visi- .A Undeet nos, qui illius servi dicimur et esse cupi-
    tanlium acccpimus quosdam vestrum per viam man- mus, vestree charitaii in Christo connexi sumus, et
    dalorum Dei incedere, quosdam vero nonnuUis curam ministerii, ad quod sub obedientia aposlolici
    periculis niale vivendo subjacere, studuimus vos prmcipatus occulta Dei dispensatio nos, licet indi-
    palerna charkale commonere, quatenus et boni nnv gncs, ordinavil atque constituit, in ea parte, qua
    liores fiant, et qui reprehensibilker vivunl irrepre- vobis necessarium et honestum fore cognovcrimus,
    ''ensibiles se exhibeant. Primum scilicel vos ex tanto soUicilius vobis imparliri cupimus quanto
    oto corde, et ex tota anima, et ex omni virtute ve=- fidem et charilatem vestram et in obediendo prom-
    stra Deum et proximum sicut vosraetipsos diligere, ptibrem, et in promerendo devotiorem intelligimus.
    pacem, sine qua nemo Deum videbil, inter vos con- Verum quia Christianse religionis ordo et provida
    stituere, non solum clericos, sed et laicos castitatem dispensatio ab his permaxinie post Detim pendct
    servare, decimas Deo, a quo tam vitam quam vitse qui Dominiei gregis pastores et recJores esse vi-
    susleiitationem suscipkis, fideliler dare, ecclesiis dentur, illud nobis primo atlendendum est quod
    vestris debitum honorem impendere, eleemosynis episcopi, terrse veslrse non habentes certum metro-
    atque hospitalitati devole insisterc. Hcecet his simi- politanse sedis locum, rrcc sub aliquo positi magi-
    " sterio, huc et illuc
    lia,qi!se ad saiutem animarum vesfrarum perlinent, pro sua quisque ordinatione va -
    licet pontifices vestros sufliciehter scire ac vobis in- gantes, ultra regtilas et decreta sanctorum Patrum
    sinuare non ignOremus, tamen quia verba nostra ex liberi sunt et absoluti. Deinde vcro quod inter tan -
    revercntia beali Petri constat vos charius atque avi- tam huminum mulliludinem adeo pauci sunt epi-
    dius recipere, ipsa vestra audiendi aviditas quse ab scopi el amplse singulorum parochise ut in subje-
    aliis dari possunt nos documenta dare compellit, ut clis plebibus curam episcopalis officii nullatenus
    lanto sollicitius vobis debitum reddamus exhorta- exsequi aut rite administrare valeant. Pro his igi-
    iionis quanto beatum Petrum in eadem nostra ex- lur et aliis causis, quas hic scribere omisimus, hos
    hoilatione devotius atlendkis. Vos igilur, dileclis- legalos ad vos direximns, quatenus vobiscum per-
    simi, carnalia desideria fugite, ad coelestia et sem- tractatis negotiis quae ad ecclesiasticam curam et
    per duratura patrise coeleslis gaudia mentes erigife, aedificationem corporis Christi (quod est fidelium
    beatum Petrum, cui a Deo poieslas principalker et congregatio) pertinere videntur, quse emendanda
    in terra ligandi alque solvendi data est, devotissimi sunt, aut ipsi juxta sanctorum Patrum statula difii-
    iervitii fidtiitafe dcbitorem facite, quatenus post niant, aut nobis diffinienda referant. Eos itaque,
    dissolulionem lerrense habitationis nostree, cui quo- „ sicut nos, audite, memores quod in missione disci-
    tidie volentes nolentesque propinquatis, nec multo pulorum per EvangeLum Veritas dicat : Qui vos
    post in vermes et cinerem redigendi, ejus prsestan- audit, me audit; etquivos spernil,me spernit(Luc. x).
    tissimum ante districtum Judicem patrocinium sen- Et ut fructuosus apud vos cursus fatigationis corunf
    tiatis. liat, proptcr reverentiam apostolicae legationis qua
    Dafa Romee, deciuio septimo Kal. Maii, indictionc funguntur, consiliis et benigno favore juvate. De
    deciuia tertia. caetero admonemus vos et exhortamur in Domino,
    EPISTOLA LXXIII. ut diem ultimum vitae vestree, quem igiiorafis
    ADBOLESLACM POLONOROMJJCCEM. quando veniat, et terrorem futuri judicii semper co-
    (Anno 1075.) ram oculis habentes, commissam vobis potestaiem
    Commendat ejus erga se observanliam. Millit legalos sollicita et Deo placila administratione gercre slu-
    pro episcoporum causis, qui el pauci eranl, el me- deaiis, prseparantes vobis divitias in operibus bonis
    tropolitanum non Itabebant. Horlatur ul illos ad- et lliezaurizantes firmum et immobile fundamen-
    juvel, bene vival, recle se gerat in regitnine suo, et
    pecunias regi Russorum ablatas restituendas curet. tum, ut vitam eeternam possideatis. Scire enim de-
    GREGORICS episcoptis, servus servorum Dei,BoLES- betis quoniam supernus Arbiier quse vobis commi-
    I.AOduci Polonorum (378), salutcm et apostolicam T) sit irrequiska non relinquet; cui tanto districlius
    bcnedictionem. responsuri estis quanto ampliora sunt jura et judi-
    Quoniam honor,.qui ministris et dispensaloribus ciorum moderamina quee tenetis. Deus autein omni-
    Cxhibetur, ad reverentiam dominorum propriam at- polens, cujus majestas est super omnes principatus
    tinere dignoscitur, procul dubio gratanter et cum et regna, dirigat cor et actus veslros ad omne opus
    multa dilectione ministraiitiuro labor officiaque sus- bonum in omniprudenlia et exercitatione virtulurii,
    cipiunlur, ab his dico qui praelatorum personas ct quatenus, expleto cursu hujus lubricee et cito peri-
    auctoritatem ex corde diligere comprobantur. In hoc turae lucis, bealorum Pelri et Pauli apostolorum
    autein cognoscimus quod excellenfia vesira beatum principura meritis et intercessionibus ad veram et
    Petruni aposlolorum principem sinceris affectibus sempiternam gloriam pervenire mereamini; detque
    diligit, et ad rcverentiam ejus ardenti spirku dilala- vobis, devicta per Jesum Christum Dominum no-
    lur, quoniam gratuita devotione vestris eum obla- strum inimicorum vestrorum superbia, pacis et tran-
    tionibus hqnorantes, dcbilorem vobis fieri deside- quillitalis gaudia, ut ex donis quoque prsesentibus
    rastis, ct sicul in Domino confidimus, promeruistis. cognoscatis futura quanlo sint desiderio appelendai
    1,578)De Polonorum duce Lam';ei t. el Berthold., an. 1077J
    425 LIBER SECUNDUS.— EPIST. LXXV 426
    Queeniiniruni si vos deleclaut, inler omnia servando A psrmittatis, sed potius eos sincera charkale favendo
    vobis est charkas, quam (quod inviti dicimus) ir juvetis. Omnipotens Deus mentes vestras illuminet,
    pecunia, quam regi Russorum absUilistis, violassc atque per temporalia bona faciat vos fransire ad
    - vidcmini, Quapropler condolentes vobis, multuiri gloriam sempiternam.
    vos rogamus et admonemus, ul pro amore Dei ei Dala Romse, xv Kalendas Maii, indictione decima
    sancli Pelri quidquid sibi a vobis vel vestris ablatum terlia.
    est restilui faciatis, non ignorantes quoniam qui EPISTOLA LXXV,
    aliorum bona injuste auferunt, nisi emendaverint si ADSCENIUM REGEM DANORUM.
    emenciare poterint, nullatenus in regno Chrisli ,et (Anno 1075.)
    Dei partem habere credendi sunt. Hoc autem a vo- ' Querilur de principum hwbedienlia erga Romanam
    bis eadem charitate, qua dicimus, pro salute animac Ecclestam. Comthendateum de debita erga sedem
    vestrserecipi concupisciiuus apostolicam observantia. Se varatumostendit ad ei
    Data Romae,septimo [xn] Kalendas Maii, indi- gralificandum; petilque ut ver lcgalos sibi signifi-
    cet an nunc eadem velit qum a prmdecessoresuo
    ciione decima tertia. Alexandro postulaverat.
    EPISTOLA LXXIV. GREGORIUS episcopus. servus servorum Dei SUE-
    B NIO[SUENONI], regi Danorum, salutem et apostolicam
    AD DEMETRIUM REGEM R USS0RC5I.
    (Anno 1075.) benedictionem.
    Scribil Russim regnum eorutn consensu accedente Apud antecessores nostros juris et consueludinis
    eorum ftlio se tradidisse; ipsorumque petitionibus erat charkativis legationibus docere viam Domini
    se paralum ostendit. Rogal ul suos legatos beitigne universas nationes, corripere in his quoe arguehda
    excipiant. erant omnes regeset principes, et ad aeternam bea-
    GREGORICS episcopus, servus servoruni Dei, DEME- litudinem cunctos invitare legalibus disciplinisi Plus
    TRIOregi (379) Russorum et rcginse uxori e us, cnim terrarum lex Romanorum pontificum quam
    salutem et aposlolicam benedictionem. imperatorum obtinuit. In otnnemterratn exivil sonus
    Filius vester, limina apostolorum viskans, ad nos eorum (Psal. xvm, 5); et quibus imperavit Augu-
    venit, et quod regnum illud dono sancti Pelri per stus, imperavk Christus. Nunc vero reges el jn-acsi-
    manus nostras vellet obtinere, eidem beato Petro des terroe coutemptores facti ecclesiaslicaelegis, qui
    apostolorum principi debita fidelitate exhibita, de- amplius justitiam servare et eam defendere debue-
    votis precibus poslulavit, indubkanter asseverans rant, ad lot irrogandas Ecclesioeconlumelias conve
    illam suam pelitionem vestro consensu ratam fore nerunt, atque ad tantam inobedientiam, quae,secuh-
    ae stabilem, si apostolicseauctorkatis gratia ac mu- J dum Samuelem, similis cst idololatrise, devoluti
    liiinine donaretur. Cujus votis et petkionibus, quia sunt, ut fere jam quiescentibus legationibus nostris,
    justa videbantur lum ex consensu vestro, tum ex quoniam pene sine fructu videntur, verba noslra
    devolione posceuiis, tandeni assensum proebuimus, tanlummodo orando convertemus ad Dominum re-
    ei regni vestri gubernacula sibi ex parte beati Petri gum et Deum ultionum. Sed quia scimus te, et for-
    tradidimus, ea videlicet intentione alque desiderio tissimam gentemtuam, quaefreno sapientiaetusemo-
    charitaiis ut beatus Petrus vos, et regnum vestrum deratur, circa matrem omnium Ecclesiarumdebitam
    omniaque vestra bona sua apud Deum intercessione reverentiam exhibere queetanto est beato Petro hu-
    cuslodiat, et cum omni pace, honore quoque et glo- milior quanto in fortkudine sua sublimior. Ideo tibi
    ria idem regnuin ttsque in finem vitee vestrse lenere dilectissimo filio nostro litteras mittimus alque pa-
    vos.faciat, et hujus militioe finito cursu impetret terna affectione mandamus, ut si quid est, unde
    vobis apud supernum Regemgloriam sempiternam. indiges, quod auctorkas Romanee Ecclesiee possit
    Quin eliam nos paratissimos esse noverit vestreeno- tibi juste largiri, per nuntios tuos, et per hos quos
    bilitatis serenkas, ut ad quaecunque justa negotia nunc mitlimus, nobis noluin facias, quatenus, in
    hujus sedis aucloritalem pro sua necessitate petierit, j quantum fas est, teTionoremus, et praedictam reve-
    procul dubio continuo petitionum suarum conse- rentiam nobilissimi regni tui merita dignkate done-
    quetur effectum. Preeterea iit hsecet alia multa quee mus. Bonam ertim famam de te accepimus, quse
    litteiis non continentur cordibus vestris arctius precibus beali Petri et Patili nuiiquam te deserat,
    infiganlur, misimus hos nuntios nostros, quorum imo ad gloriam ulriusque vitae capessendam, ut
    unus vester notus esi et fidus amicus, qui et ea quee desideramus, ctimuletur semper ct crescat.' Quia
    in Utieris sunt diligenter vobis exponent, et quaemi- vero apud anlecessorem nostrum bearoe,memoriae .
    nus sunt viva voceexplebunt. Quibus pro reverentia Alexandrum qusedam expelisti, quibus beatum Pe-
    beaii Petri,.cujus legati sunt, vos mites et affabiles trum debkorem faceres, inio tibi et regno tuo nobile
    prsebeatis et quidquid vobis dixerint, ex partenostra patrocinium ejus acquireres, per eosdem legatos
    palienter audialis atque indubkanter credatis; et quee raandes ulrum eadem voluutas sit an fuerit passa
    il)i ex auctorkate apostolicaesedis negotia tractare defecfuno, aut, quod magis optamus, susceperit
    voluerint et statuere, nullorum malo ingenio lurbare aug^menlum.Ego enim cum in arcliidiaconatus offi-

    (379) Demetrii regis meminil Lambertus, an. 1075. '' ' "
    PATP:OL.CXLVHI. •!'.
    1*
    427 S. GREGORII VII PAPJE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 428
    cio essem, multum diligebam te, et, mihi videbatur, AL EPISTOLA LXXVII.
    ADGEBOARDUM SALTZBCRGENSEM ARCHIEPISCOPCM.
    diligebar a te; sed ubi pastorale officium, quod in
    dilectione Dei et proxinii quasi in fundamento con- (Anno 1075.)
    sistit, licet indignus accepi, charkas quamhabueram Inorepat quod cum a sede apostolica impetrdsset ut
    diwcesis suw porlio deciderelur, el in ea episcopus
    circa te major faota est quse.te proficiente inmelius, constitueretur, episcopumquidem inparlem sollici-
    cemper in majorem gradum Deo propitio augeatur. tudinis admiserit, decimasautemomnessibirelinue-
    Data Romse,decimo quinto Kalendas Maii, indi- rit; ideo monet ut ecclesim suas decimas relinquat.
    clione decima terlia. GREGORICS episcopus, servus servorum Dci, GE-
    BOARDO [GEBEARDO] Saltzburgensi archiepiscopo, sa-
    EPISTOLA LXXVL
    AD BAMBERGENSES. lutem et apostolicam benedictionem.
    Meminimus dilectionem tuam annis superioribus
    (Anno 1075.) sedem adiisse atque a prsedecessore
    Significat Bambergensemepiscopum Simoniacum a se apostolicam
    me etiam favente
    deposilum. Interdicit ne quisquam illius Ecclesim nostro bonse memoriae Alexandro,
    bona diripere vet alienare prwsumat. atque assensum prsebente, imperasse ut parochise
    GREGORICS episcoptis, servus servorum Dei, clero tuse portionem prse amplkudine sui decideres, atque
    et populo Bambergensis Ecclesise, salulem et apo- B I in ea episcopatum et episcopum ad superabundan-
    stolicam benedictionem. tem regiminis curam supplendam statueres. Quam
    Notum est [voliis] pene omnibus in Teutonicis tuaementis intentionem tanto alacrius audivimus
    partibus habitantibus quod Bambergensis Ecclesia atque ut adimpleretur studuimus quanto te religiosius
    specialis quodammodo filia adhseret matri suse Ro- id petere, atque multorum saluti prodesse velle in-
    manse Ecclesise, cui Deo auctore deservimus, licet telleximus. Quis enimcui spiritualia lucracordi sint,
    indigni, ac proinde tanto sollicitius vigilantise no- his praesertim temporibus, cum juxta Apostoium,
    stree nos oportet sibi curam impendere, quanto fa- Omnesqumrunt qum sua sunt, non qum Jesu Christi
    miliarius apostolicse sedis est muniminecontuenda. (Philip. n), non libentissime ampleclatur volunta-
    Unde quia quidam idiota prsedictam Ecclesiam Si- tera divkias terrenas animarum salutipostponentem?
    moniacae perfidiee hserelica pravitate subversus in- Sed his diebus ad nos perlatum est de eodem bono
    vaserat, eam a jugo sacrilegee pervasionis illius pro- proposito tuo, quod nos vehementer contristavit et
    vida consideratione liberare studuimus. Exemimus laetitiaeprioriquasiquasdammoeroris nebulas effudit.
    quidem gladium apostolorum principis Petri, et iu In quo prudentiam tuametreligionem multum admi-
    eum apostolica auctorilate sententiam promulga- ratisumus idtibiullatenuspersuaderipotuisse, ut ad
    vimus. Verum quia in exclusione talium solent Ec- C ' hoc te factum debuisses inflectere. Comperimus
    clesise multa damna pati, et bona earum distrahi et enim, episcopo, ut prsefati sumus, in parte procu-
    disperdi, dignum duximus imminenti damno Eccle- rationis tuae composilo, illum qtii&em in societatem
    siseprsecavere, ac proinde sacrilegis et tyrannis apo- laboris misisse, sed tibi fructum laboris, scilicet
    stolica auctorilate resistere, interdicendo, ne occa- decimas retinuisse. Quod si verum est, gravker
    sione exclusionis illius res ecclesise auferre vcl quo- dolemus in tam preeclaro tuse dilectionis opere cu-
    libet modo alienare preesumanl. Quapropter ex parte: pidkatem, quse radix omnium malorum est, locum
    Dei et apostolorum Petri et Pauli interdicimus, ut\ sibi potuisse subripere, ut operarium in vineam Do-
    nulla alicujus dignitatis, seu poteslatis, sive cujusli- mini mitteres, et eum Operis mercede fraudares.
    bet conditionis, persona res jam ssepe fatse Eccle- Quamobrem chatitatem tuam admonitam esse vo-
    siae, maxime thesaurum et prsedia auferre, vel1 lumus, ut quod devole.Deo obtulisti serenumet sin-
    aliquo modo alienare injusle diripiendo prsesumat,, cerum sine fuci admistione persolvas, plausibilem
    donec omnipotens Deus per interventum beati Pe- humani favoris laudem caveas, et quod spe seternse
    ri Ecclesise illi idoneum pastorem provideat. Si quiss retributionis ccepisti in securkate ejusdemremune-
    vero contra hujus interdictionis paginam venire ten-- rationis expleas, et ecclesiam suaram decimarum
    taverit, noverit se gratiam sancti Petri amittere, ett redditibus investias.
    apostolicse animadversionis ultione plectendum. Data Romee, decimo quinto Kalendas Julii,indi-
    Data Romee, XII Kalendas Maii, indictione XIII. ctione decima tertia.

    LIBER TERTIUS REGISTRI.


    Anno Dominicte Incarnationis millesimo septuagesimo quinlo, indictione decima tertia (380).
    EPISTOLA PRIMA. pidaveral. Eum aimiltemaiisal el sacerdotali officio
    privat; el item eos qui ab eo aliqua ecclesim prm-
    AD BAMBERGENSESj. dia acceperunt ul ei faverent, quousque apostolicm
    sedi seprwsenlet.
    (Anno 1075.
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, clero
    Confirmat sentenliam in Herimannum episcopum eo
    et populo Bambergensis Ecclesise, salutem et aposto-
    quod judicio sedis apostolicm se subtraxerat, el
    Simoniace Ecdesiam invaseral ejusque bona dilxt- licam benedictionem.
    (580) Imo decima quarta, ad quam pertinent sequcntes, exceplis tribus prioribus epislolis.
    429 LIBER TERTIUS. - EPIST. HL 450
    Litteras quas Poppo praepositus Ecclesiae ve.strse,^ [Hermannus Bair.bergensium nunc] non episcopus,
    «um his qui secum 'erant decepti, simulata poeni- hoc anno Romam poenitens[lege, petens. Et siciu Mu-
    tentia falsaque religione Herimanni olim dioti vestri tin.] se habuerit, vd qualiter se judicio apostolicae
    episcopi, incaule a nobis nimia sub festiuatione re- sedis subtraxerit, quave fraude clericos prsedictae
    cedentes, ad vos deferre neglexerunt nostro sigiUo Ecclesieesub obteutu pcenitentisedeceperit, et quo-
    insignitas, idcirco vobis ad prsesens dirigere dignum modo res ejusdem sibi contra Deum commissoeEc-
    duximus ut in eis manifeste cognoscalis quoe Tuerit clesisepejus quam prius destruxerit, et in clericos
    de jam dicto pseudoepiscopo nostra vbltintas, quondam sibi commissos sicut lyrannus surrexerit,
    quamque sententiam damnationis judicio sanctse vestra, ut reor, cognosck fraternitas et certa dolet
    apostolicse sedis in eum pr.omulgavimus indubi- trislitia. Quocirca nos ulterius tantas non valentes
    tanter credentes quoniam nullius supplicatio, aut impune ferre nequitias, et noviter invenlas ssevkias,
    fraudulenta suggesiio ab eadem voluntate, sive sen- maxime circa eam, quae beato Petro specialiter
    tentia, ex eo quo se judicio sanCtseapostolicse sedis comraissa est Ecclesia, judicio sancti Spiritus per
    Subtraxit, animum nos°trumpoluitrevocare, vel nun- ejusdem auctoritatem beati Petri apostolorum prin-
    quam Deo auctore mutare valebit. Verum quia sub cipis praedictum Herimannum ab oflicio episcopali
    'bbtentu religionis ac mentitse poenitentioe sanctam B atque sacerdolii deposuimus, et in perpetuo deposi-
    BambergensemEcclesiam, specialem quodammodo tum censemus. Et quia heeresijunxit sacrilegium, et
    sanctae RomanseEcclesisefiliam, tyrannide conatus sacrilegio apertam tyrannidem, excommunicationis
    cst confundere, bonaque illius dilapidare atque dis- vinculo eum alligavimus, quousque se apostolicee
    perdere, priorem sententiam confirmantes, ad cu- sedi reprsesentet, quam conatus est non solum deci-
    mulum damnationis ejus hoc addimus, ut irrecupe- pere, sed etiam dolo malo irridere. Si autem ad ulti-
    rabililer ab episeopali oTficiosemotus, a sacerdotali mumsibidiem pervenerk,Jnonei pcenkentiam et com-
    quoque sit omnino seclosus quousque apostoliceese munionemdenegamus, sed mox, ut poterit, apostoli-
    audienlioe repraesentet,paratus eam caulionem fa- cam adire sedem, omnino iUi prsecipimus. Hoec ut
    cere quam vestree Ecclesiae cognoverimus expedire. publice maxime fratribus tibi subjectis coepiscopis
    -Abepiscopali vero offido eum ideo segregamus, notifices volumus, et ex parte heati Pelri preeeipi-
    quia Simoniace invasit Ecclesiam. Sacerdotali quo- mus, ut secundum sanctorum instituta Patrum sum-
    •que eum idcirco privamus, quoniam sub specie mopere procures in prsedicta Bambergensi Eccle-
    sanctkalis visus est eam dilaniare atque confundere. sia pastorem ordinare; quatcnus quod in praedicto
    Et quia tanta mala contra Ecclesiam quoquo modo Simoniaco negligenter egisli, comproberis emen-
    olim sibi commissam exercere non timuit, anathe- 'c dare.
    matis eum Vinculo innodamus, quousque supra- Data Laurenti, decimo tertio Kalendas Augusti,
    dicto modo se apostolicee audientiae repreesentet, indictione decima tertia.
    nisi forte in extremis ductus dignam poenkentiam EPISTOLA III.
    accipiat; eotamen lenore, ut si convaluerlt, simili ADHENRICUM REGEMROMANORUM.
    modo, ut dictum est, se apostolicaesedi reprsesen- (Anno 1075.)
    tare festinet. Eodem quoque anathemale percuti- De Herimanno
    Bambergensi eadem qum in supe-
    iuus eos qui ab initio promotionis cjusdem allqua riori. Regemprmterea monet, ul Ecdesiam Bam-
    preediaEcclesieeab eo acceperunt, ut sibi faverent bergensetnrecle ordinari curet.
    ad ejus malitiam contuendam, preemaximeillos qui, GREGORrus episcopus, servorum Dei, HENRICO regi,
    postquam se apostolicee sedis judicio sublraxit, ab salutem et apostolicam benedictionem.
    eo aliquid in prsediis vel in thesauris Ecclesieeacce- Inter caitera tonarum virtutum opera, fili cha-
    perunt ad eonfovendum eum, ut in sua pertinacia rissime, ad quee te meliorationis studio assurgere
    persevcret,nisi resipuerint, videlicet ut condigna fama reTerenteaudivimus, daobus te modis sanctee
    satisfactione quod prsedictosacrilegio peccaverunt matri tuae, Romanse Ecclesise scilicet, eminenlius
    emendent, nobisque suam poenkentiam resignare commendasti. In altero quidem, quia Simoniacis
    fcstinent. viriliter resistis; in altero vero quia_ clericorum
    Data Laurenti, decimo tertio Kalendas Augusti, caslitatcm, utpote servorum Domini, et libenter ap-
    indictione decima tertia. probas el efficacker desideras adimplere. Quibus de
    EPISTOLA II. causis signum nobis proposuisti, opkalante Deo
    ADSIGEFRIDUM MOGUNTINUM ARCHIEPISCORUM. altiora dete et prsestantiora quseque sperandi. Qua- :
    (Anno TU75.) proptcr et hsec te firmker retinere valde optamus, et
    Ejusdem fere argumenli. DominumDeumnostrum ut ea tibi cumulatius augere
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, SIGE- dignetur su.pplicker obsecramus. Cseterum de Bam-
    FRiDo(581)Moguntinoarchiepiscopo, salutem^etapo- bergensi Ecclesia, quse sui fundatoris institutione
    stolicam benedictionem. sanctse et apostolicse sedi, tanquam humeri capiti
    Qualiter Bambergensis Herimannus , jam nunc. membrum scilicet propinquius specialiori quadaia

    (581) Sigifrido et sicubique.


    4:51 S. GREGORII VII PAPiE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 432
    c.tira sollickudiiiis inheeret, vehemenler doleirius, ct il formido nccis, qnam nostris dicitis fratribus Immi-
    cjus desolalioni pro viribus occurrere, opitulari et nere principis odio; vel ne hi qui de diversis parlibus
    cbiistilere, officii nostri necessitate impellimur. Si- inviceminimicanlur, si in unum conveniant, usque
    moriiacus enim ille Herimannus dictus episcopus hoc ad internecionis bella consurgant. Quse sane omnia
    anno ad synodum Romam vocatus|venire contempsit; satis videntur ad cujuspiam excusationem idonea.
    sed cum propius Romam accessisset, in itinere sub- Verum si consideremus quantum ab humanis judicia
    stitit, et praemitlens nuntios suos cum copiosis mu- distant divina, nihil pene reperimus quod in superno
    neribus, nolo sibi arlificio innocentiam nostram et examine ex-cusabile proferamus, ut ab animarum
    confratrum nostrorum integritatem pactione pecu- lucris retrahi sine periculo valeamus; non damna
    niee aitentare, atque, si fieri posset,'corrumpere mo- siquidem rerum, non malorum simultates, aut ira
    litus est. Qtiod ubi praeler Spem evenit,Jam de dam- potentum, non ipsius sahilis quoque nostrse vkaeque
    riafione Sria securior, festinanter retrocessit, et dispendium. In hoc qnippe mercenarii a pastoribus
    blaridis faUacibusque promissis clericorum qui se- distant quod hi, lupo veniente, dum sibi non ovibus_
    cumerant animas lactans, aiebaf se, si palriam re- metuunt, gregis direptionem disnersionemque con-
    pedare posset, ab episcopatu cessaturum et mona- temnentes, eis relictis, effugiunl; pastores vero qui
    sticae vitae professionem subiturum. Quam sponsio- ^' suas diligunt oves, eas nequaquam deserunt immi-
    nem qualiler impleverk, celskudinem tuam, fili nente periculo, pro quibus quoque non dubkant
    charissime, non latet. Quin etiam temeraria ulterius proprise vilse subire exitium. Quapropter oportet et
    progressus audacia, clericos Ecclesise suse, salutem nos studiis pastoralis officii insitXere vigilanter,
    e't honorem quserentes, bonis suis despoliavit, et, atque ad Domini gioriam ovium semper suarum
    nlsi cum fua, ut audivimus, regalis potentia refre- salutem quserbre, ad gregis custodiam socios insli-
    gisset, penitus confudissct. His excessibus diligenter gare, el ut recto gressu comniissis ovibus prsece-
    consideratis, ab episcopali eum alque sacerdotali dant salubrker commonere. Narflque si fratres
    ofiicio dejecimus. Insuper quoniam Bambergen- nostros consideremus delinquere, et tacemus, si
    sem Eeclesiam, apostolica beati Petri tuitione denique errare, et non eos ad rectitudinis semitam
    liiunitam, crudelius atque molestius quam ante monendo revocare conemur, nonne et ipsi delinqui-,
    infestare praesumpsit, anathematis eum vinculo mus, et errare merito judicamur? etenim. qui ne-
    innodavimus, donee ecclesiasticam dignilatem illicite gligit culpas emendare, committit. Et cur Heli
    usurpatamdep.onat,etse nihilominus sedisapostolicae sacerdos in Silo periit? et quid est quod Dominus
    judicio reproesentet. Nunc ergo, excellentissime fili, _ loqukur per prophetam? Maledictus, inquit, qui
    sublimitatem tuam hortamur, et pronostrse sollici- prohibel gladium suum a sanguine (Jcr. XLVIII),id
    tudinis debko suademus, utl religiosorum con- est verbum prsedicalionis a carnalium vkee inter-
    silio virorum eadem 'ecclesia ita secundum Deum fectione. Ut autem ad id quod ad preesens premit
    ordinetur, quatenus beati Petri, cujus nomini elde- animum et quod quasi causa est nostri sermonis
    fensioni attitulala est, intercessione, divirisemerea- veniamus, quomodo ea patienter perferre valemus
    ris obtinere suffragia protectionis. Quid vero hac quee de fratris nostri Strasburgcnsis episcopi mori-
    ipsa de causa Sigefrido confratri noslro Moguntino bus audivimus, et certa esse nonnulla veracirela-
    cpiscopo, et eidem Bambergensi clero et populo scri- lione cognovimus? Unde volumus atque prsecipimus
    pscrim, ex lilteris ad eos datis ad liquidum poteris quatenus unum, quod apiid nos adhuc manet in
    cognoeere. dubium, Simoniacae videlicel hsereseos cpnlagium,
    Data Romse, decimo tertio Kalendas Augusli. diligenter discutias, et quidquid super eo cerlum
    EPISTOLA IV. repereris nobis intimare non differas, quatenus, si
    ADSIGEFRIDUM MOGUNTINCM ARCHIEPISCOPUM. verum fuerit, Christi Ecclesia tanlis sordibus emun-
    (Anno 1075.) detur, et illius animae, ne percal, subveniatur; si
    Ilortatur ad pastorale munus fiddiler obeundum. TJvero (quod magis opiamus) falsum, lanta infamia
    Prmcipit ut inquirat, num Stasburgensis episco- procul ab eo, adjuvante nos divina gratia, propella-
    pus Simoniaem labis , sit reus. Arguit eos qui con- tur. IUi. vero qui dicunt concilium quod vobis in-
    cilium a se indiclum differendutn esse censebant;
    eique injungit ut Simoniam et fornicalionem evel- diximus esse differendum, rogamus respondeant:
    lendam curet. Regii milkes dudum, ut seadbella pararent admo-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, SIGE- niti, quid tunc essent acturi, cum hostes in regia
    FniDO.Mbguntinoarchiepiscopo, salutom et aposto- aula armis Jam et igne seevirent? Dicantergo utrum
    licam benediclioriem. arma deberent ad ipsos hostes perturbandos et con-
    Rlurimas in tuis litteris, fraler, excusabiles, et terendos violenter corripere, an quid hostes agerenl
    qiiantum ad-humanum spectat Judicium validas tantum inertes considerare. Quid enim aliud mali-
    protulisti raliones. Nec nobis quoque viderentur in- gni spirkus agunt, nisi quod Christi Ecclesiam igne
    firmse, si hujusmodi possent in divino nos exahiine vjtiorum incessanter devastare contendunt? Et quid
    excusare. Rata siquidem- videtur excusatio regni regios milkes, sanctos videlicet sacerdotes, oportet
    motus ac perturbatio, bella el sedkiones, invasiones : facere, nisi adversus eqr.um saeviti.amclypeo chari-
    hostium ac perdilio rerum vesirarum, insuper et tatis munitos gladio divini verbi aecinctos auctori-
    453 LIBER TERTIUS. - EPIST. VI. 43»
    tatis vigore consurgere? Quod autem dicis quosdam A que meam, atque amilam Beatricem ct filiam ejus
    fratres non posse ad concilium convenire ob prin- Mathildem. Me vero, adjuvante Domino, de expe-
    cipis inimicitiam, dicimus ei [forte, eis, HARD.,et sic ditione Saxonica redeunte, alios legatos dirigam,
    in Mulin.] sufficere, si de suis clericis dirigant, qui quam familiariores ac fideliores habebo, per quos
    pro eis valeant respondefe. Sed quoniam non igno- omnem vobis meam voluntatem et reverentiam,
    ramus quod a pluribus carnalibus ac ssecularibus quam beatoPelro et vobis debeo, significabo.Postea
    dehorteris, ne in yinea Doriiini pro animarum lucris vero prsefatis legatis dicendo mandavit quatenus
    fortiter ac fideliter opereris, ne tuarum forte rerum, non mirarenlur, nec graviter ferrent quod promis-
    aut odiorum polentum discrimen incurras, te ex sos rainime adhuc direxerit nuntios, eisque non
    parte Dei omnipotcntis et auctoritate beali Petri fierct onerosum eos, donec ipse mkteret, prsestolari,
    rogamus et monemus, quatenus nullius odio aut quoniam procul dubio illos missurus erat, et in ea-
    gratia, seu aliqua terrenarum rerum jactura, a re- dem sententia immobilker permanebat. Nunc autem
    ctitudinis tramite declinare praesumas; quin omnia, qualker hoc consilium versum sil, et quod facere
    prout Spirkus sanctus donaverit, diligenter exami- ialenter disposuerat palam fieri velit, penitus mira-
    nes, et nobis quidquid certum constiterit quantocius mur, nisi quod datur intelligi, quia ipse nequaquam
    insinuare procures. Multum namque debet nobis jj hanc cupiat pacem componi, quam modo vult palam
    videri pudendum, quod quilibet sseculares milites eis fieri, quibus eam antea volebat abscondi, et dc
    quotidie pro terreno principe suo in acie consistunt, quibus idem testabalur magis eos de noslra discor-
    et necisperferrediscrimina vix expavescunt: et nos, dia quam de mutua concordia leetari. Quapropter
    qui sacerdotes Domini dicimur, non pro illo nostro vos scire volumus nos huic petitioni nullatenus
    rege pugnemus, qui omnia fecit ex nihilo, quique consensuros, quoniam quod modo inventum est
    non abhorruk mortis pro nobis subire dispendium, nou videtur beato Petro ac nobis honorabile velle
    nobisque promittit meritum sine fine mansurum. ejus ulilitati provenire. Quod si ad prius revertatur
    Hoc autem adhuc tuse fraternkati injungimus qua- consilram, idvidetur salubrius nobisquescquendupi.:
    tenus de Simoniaca hseresi ac fornicatione clerico- De consilio vero quod expetistis a nobis quid vqbis
    rum, sicut ab apostolica sede accepisti, sludiose sk respondendum Gotefredo nescimus, cum ille.
    perquiras, et quidquid retroaclum inveneris, lega- aperte infregerit quod vobis juramenlq promisk,
    litcr punias, et funditus reseces, ac ne quidquid nec certum quidquam de ipsius promissionibus,
    uiterius [forte, ne quid ulierius, HARD.,C« sic in Mu- credere valeamus. Verum si aUquod foedus, quod
    tin.] fiat penitus interdicas. a sanctorum Patrum sanclione non discrepet, inire
    Data Romse,tertio Nbnas Septembris, indictione C cum eb poteritis, nobis laudandum videtur; sin,
    incipiente decima quarta. autem, charkatem, qua nos Deus conjunxit, uullo
    EPiSTOLA V. modo posse dissolvi aut aliquatenus minorari, cer-
    ADBEATRICEM ETMATHILDEM EJUSFILIAM. tissime apud vos constare opiamus. Unde si vos
    (Anno 1075.) dilexerk, eum diligemus, si vero ex sua culpa odio
    Queritur de inconslantia regis Henrici, qui cum habere cceperk, sicut charissimas filias modis qui-
    scripsisset se occultam legationem missurum pro- bus poterimus vos diUgendo, ei Deo favente, resiste-
    pler principes sui regni, quos magis de discordia mus.
    quam de pace gaudere inlelligebat, nunc mutato
    consilio omnia palatn fieri voiebat. Vnde colligil Dala Romse, tertio Idus Septembris, indiciione
    illum pacem ex animo non cupere. De Gotefredo decima quarla.
    qui promissam tdem violaverat explicat quid
    senliat. Deposilio regis Henrici filii imperaloris Henrici,
    GREGORIUS ct absolutio omnium qui sibi prmstileranl juramen-
    episcopus, servus servorum Dei, BEA-
    TRICIduci, et MATHILDI filiseejus, salutem et aposto- tum (382).
    lieaui benediclionem. Beate Pelre, apostolorum princeps, inclma, quee-
    Non parum de vobis miramur quod de his queeper sumus, pias aures tuas nobis, etc.,ut infra in conr
    vestras litteras mandastis nobis consulere dccre- D cilio Roinano m.
    EPISTOLA VI.
    vistis, cum constet apud vos quod idem rex duos ac
    nobiles ac religiosos viros ad nos ante mensem Au- ADUNIVERSOS CHRISTIANOS.
    gustum legatos miserit,qui videlicet adhuc nobiscum (Anno 1075.)
    manent, per quos talia mandavit: Noverit vestra Injuriam apostoiicm sedis exaggerans, kortatur ad
    divinam opem intplorandum, ut aut impios ad pce-
    sarictkas, Pater, quoniam dum ego pene omnes nitentiam convertal, uut eorum consitia reprimui,
    principes mei regni de noslra magis discordia quam cisque exetnplum anathematizalionis regis mittii.
    de mutua pace gaudere percipio, ad vos istos nun- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, omni-
    tios lafenter dirigo, quos satis nobiles ac religiosos bus qui cupiunt se annumerari inter oves quas
    esse cognosco, et pacis bonum inter nos optare con- Christus beato Petro commisit, salutem et apostor
    jungi nequaquam dubito. Hoc autem quod mando, Iicam beuedictionem.
    neminem scire volo proeter vos, dominam matrem- (585)Audistis,fratres, novamet inauditam prsesiim-
    (582) lioc totum dcest in Mtitin. (585) Omktitur tota in Mufin.; hinc septima sexta
    signatur..
    «5 S. GREGORHVII PAPyE OPERUMPARS I. — REGISTRUM. 438
    ptionem, audislis sceleratam schismaticorum et ALquia hanc nostram, imo lotius Ecelesioe causam,.
    nomen Domini in beato Petro blasphemantium gar- religiosis hominibus coepisti committere, qui nos non
    ruliialem et audaciam, audistis superbiam ad in- nostra injusle diligunt, et ul Chrisliana instauretur
    juriam et contumeliam sanctse et apostolicse sedis religio suam [forte, solam, HARD.]intenlionem re-
    elatam, qualem vcstri patres nec viderunt nec au- quirunt. Ego -autem (ut paucis loquar) horum oin-
    dierunt unquam, nec Scripturarum series aliquando silio paratus sum, Christo favente, gremium tibi •
    a paganis vel heereticis docet emersam; cujus mali sanctse RomaneeEcclesiae aperire, teque ut dominum
    etsi aliquod unquam post fundatam et propagatam fratrem et filium suscipere, auxiliumque proul opor-
    fidem Christi prsecessisset exemplum, omnibus tuerit prsebere, nihil aliud a te queerens, nisi ut ad
    lamen fidelibus pro tanto contemptu et conculca- monita tuse salutis nou contemnas aurein inclinarer
    tione apostolicse, imo divinse auctorkatis, dolendum et Creatori tuo, sicut te decet, non contradicas offerre
    foret et gemendura. Quapropter si beato Petroclaves gloriam et honorem. Valde quippe indignum est ut
    regni ccelorum a Domino Deo nostro Jesu Christo honorem, quem a conservis et fratribus noslris
    tradilas esse credkis, et vobis per manus ipsius ad exigimus, Crealori et Redemptori noslro reddere
    seternse vitaj gaudia introkum patere cupitis, cogi- contemnamus. Moveat itaque nos diyina promissio,,
    tandum vobis est quantum nunc de irrogata sibi B B qua dicitur :.Ego glorificantes me glorificabo, el qui
    injuria dolere debeatis. Nisi enim hic, ubi per discri- me conlemnunt, erunl ignobiles (I Reg. n);. et offe-
    mina tentationum vestra fides et corda probanlur, ranrus ei quod placet nobis hac in via [vita]sseculari,
    socii passionum efliciamhii, procul dubio non estis ut perfruamur in coelestibus dono spiriluali. De su-
    digni ut partieipes futurae consolationis ct filii re- perbia vero Saxonum vobis injuste resistenlium,
    gni coelestem coronam et gloriam sorliamini. Ro- quse divino judicio a facie veslra conlrka est, et
    gamus igitur charkatem veslram, ut instanter di- gaudendum est pro pace Ecclesiee, et dolendum,quia
    vinam misericordiam implorare studeatis, qualenus multus Christianorum sanguis effusus est. Vos au-
    aut corda impiorum ad pcenitentiam vertat, aut tem in talibus plus honorem Dei et Justitiam ejus
    icprimendo eorum nefanda consilia, quam insi- procurale defendere quam honori proprio providere;
    pientes et stulti suntqui petram aChrislo fundatam securius enim quilibet princeps mille impios potest
    evertere, et diviua privilegia violare conantur, causa justitise punire quam proprioe causa gloriae
    ostendat-. Qualiter autem aut pro quibus causis quepilibel Christianum gladio sternere. Omnia enkn
    bealus Pelrus analhematis vinculo regem alligave- creayit el regit, qui dixit: Ego gloriam meam non
    rit, in charlula quae huic inclusa est plene polestis qumro (Joan. VIII). Saluli quippe noslrse tunc vere
    cognoscere. C providemus, cum in cunctis noslris aclibus. gloriam
    EPISTOLA VH. Dei proponimus. De Herimanno vero quondamnun-
    ADIIENRICUM REGEM ROMANORCM. cupalo Bambergensi episcopo, noverit veslra subli-
    (Amio 1075.) mitas, quia jamdiu est ex quo per quemdam ejus-
    Lmlalur regem religiosis viris discordim causam, qum dem Ecclesiae clericum vobis nostroque confratri
    inter eos intercedebat, commisisse, quorum consilio Sigifredo Moguntino archiepiscopo et clericis prae-
    ait se eum ad Ecclesim gremium recepturum. Hor-
    tatur ut erga Saxones devictos clemenier se gerat, dictae Ecclesise misimus per nostras litteras quod
    el in locum Herimanni deposili alium in Bamber- auctoritate apostolicee sedis ab omni episcopali et
    gensi Ecclesia canonice subrogandum curet. sacerdotali dignitate sit depositus, et anathematis
    GREGORICS episcopus servus servorum Dei HENRICO vinculo alligatus, quia non tiiriuit Simoniaceehoeresi
    regi, salutem et apostolicam benedictionem. sacrilegium adjicere, sanctamque Ecclesiam sibi
    Quando lkleras luee magnitudinis accepi,longe ab commissam sicut tyrannus devastare. Unde rogavi-
    urbe maxime [forle, maximae, HARD.]causa kifir- mus et ex parte beati Petri prsecepimus et prsecipi-
    milalis aberamus, cum quibus [f., et ab his, sic et in mus, ut in preedicta Ecclesia secundum Deum talis
    Muiin.] necessaTium erat traciare quid vestraelega- n pastor ordinetur, qui quod fur et latro maclayit Deo
    tioni ad plennm, sicut oporlct, responderem. Vester favente vivificet, et quod ille dissipavit valeat resar-
    etiam nunlius, horum videlieet portitor, ob preedi- cire. Omnipotens Deus, a quo cuncta bona proce-
    ctam causameegritudinis timebat nobiscum inanere. dunt, meritis et intercessione beatorum apostolorum
    Sed quia desideramus non solum vobiscum, quem1 Petri et Pauli sua pietate in hac vita vos [nos] pro-
    Deus in summo rerum posuit culmine, sed etiam1 tegat, et cum dupla victoria perdncal [nos] ad
    cuin omnibus hominibus pacera quse in Christo est1 vitam seternam.
    liabere, jusque suum unieuique observare, cupimus; EPISTOLA VIII.
    summopere corde et animo adhserere. Novi enhn1 ADTEDALDUM CLER1CUM MEDIOLANENSEM.
    (quod te credo non ignorare) quia qui Deum reverai (Anno 1075.)
    diligunt, et Romanam Ecciesiam Romanumque im- Arguitineum quod, superstile episcopo canonice eleclo,
    1 se iilius locum intruserit. Monet ut synodum
    perium, ad vindictam [forte, ac vindictam, HARD.] proxime liabendam accedat, eique ad se venienii fi-
    suorum criminum non pertimescunt. inter nos pa- dem publicam promittit, prmcipiens ne inlerim sa-
    cem et concordiam insererc agendo vcl orando con-\- cros ordines suscipiat.
    cupiscunt. Quapropter bonara concepi fiduciam, r, GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, TE-
    45' LIBER TERTIUS. — EPIST. IX. 438
    DALDO Mediolanensiclenco, salutem et aposlolicam A i uon credideris, pcenitebit le quandoque, cuni tua-
    benediclionem, si obedierit. met prsecipitatione te eo mersum videbis, unde cam
    Nuntiatum nobis est a quibusdam noslris [ve- volueris salvum te eripere non
    possis. Si qui igitur
    stris] fidelibus et tuis amicis te amiciliam nostrain non percipientes ea quse Dei srrnt, aliter tibi sugge-
    cupere. et expetere, quam nos quidem eliam non rere et persuadere incipiant, ostentantes quanta tibi
    quaesilam gratis offerimus ; quaeskam vero prom- sint in rege prsesidia, quanta in tua nobilitate po-
    ptlssime damus, si in his quse Dei sunt, .nostris mo- tentia, quanta eliam in civibustuis adjutoria, tutum
    nitis, imo divinse voluntati ad juslitiam te acquie- tibi illis credere non existimes, considerans
    scere velle cognoverimus. In causa etenim quam quid
    Scriptura dicat : Malediclus hotno, qui spetn suam
    suscepisse videris, et nostrse sollickudini necessi- ponit in homine (/cr.xvn, 7). Atque hoc in auimo
    tatem gravioris sarcinse superaddidisti, et teipsum
    non gerens, quod regum et imperatorum virtus, et uni-
    quibus oportuit implicuisti; in qua nimirum rersa mortalium conamina, contra apostolica Jura
    causa, sicutpericulosum nobis esset aliquid ultra et omnipotentiam summi Dei quasi favilla compu-
    limitem sequitatis prosequi, ita eliam justkise regu- lentur et nullius unquam inslinctu vel fiducia
    las declinare et sub silentio dissimulare putamus. adversus divinam etpalea,
    Non autem prudentiam tuam ignorare credimus, I* apostolicam auctorkatem
    ] obstinata temerilate te rebellem et perlinacem fieri
    quod ad episcopalern cathedram, in qua poskuses, libeat.
    anle te alia quse adhuc superstes est fuerit assi- Dala Romoe, vm [vi] Idus Septembris [Decem-
    gnata persona; quae nisi justis ralionibus prius
    bris], ind. xiv.
    excepta fuerit, legitimum in ea tibi aut cuiquam pa-
    tere locum nec canouica nec apostolica censura EPISTOLA IX.
    permktit. Nam de Ulo quid dicendum nobis est, qHi ADSUFFRAGANEOS ECCLESr^ MEDIOLANENSIS
    dum honorem ejusdem sedis nefandis affectaret de- (Anno 1075.)
    sideriis, quod juslitia sibi denegavil sacrilega vi el Significal se Tedaldum in Mediolanensi EccUsi-xn-
    armis invadere ac diripere non pepercit, quem am- trusuttt ad synodum vocasse. Prmcipit ets ne u l-.is
    audeat eutn ad sacros ordines promovere
    bilionis culpa, quam deserere noluit, usque ad ju-
    stam damnationis tuae peruiciem traxit? De eo nobis GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, fra -
    cst sermo qui nobiscum est, quem electum 111eadem tribus, et episcopis coepiscopis, GREGORIO Vercel-
    Ecclesia certe cognovimus ; sed cur reprobari de- lensi, CUNIHERTO Taurinensi, INGONI [HUGONI] Asten-
    beat, nuUa adhuc deprehendere potuimus ratione. si, OGERIO Eporediensi, OnzoNi Laudensi, et ceeleris
    Quapropter, teste conscientia noslra, sincero cha- 'C suffraganeis sanctse Mediolanensis Ecclesiseobedien-
    ritatis affectu te admonemus ut si Ecclesiam diligis, tibus aposlolieee sedi, salulem el apostolicam be-
    et te pariter atque illam a periculo confusionis eri- nedictionem.
    pere cupis, ad proximam synodum, quam in prima Notum vobis esse volumus de Tedaldo Mediola-
    hebdomada venturee Quadragesimae, Deo annuente, nensi clerico, quem rex, prseterquam nobis lilteris
    celebrare disposuimus, vel, si malles, antesynodum ac legaforum verbis promiserit, in Mcdiolanenseni
    aposlolica limina et nostram requiras preesentiam, Ecclesiam posuit,quodepiscopalem sedem, adquam
    quatenus de inlroituluo, priusquamte gravius pree- alia prius quse adhuc supersles esl fuerk assignala
    cipites, seqna, opitulante Deo, examinatione per- persona, non satis ordiuate suscepisse videtur. Quod
    acta, quod tu ipse tutum tibi fore cognoveris absque cum per quosdam fidelesnoslros nosiram require-
    impedimento et periculo animee tuee sequi ac tenere ret amickiam, scripsimus ei hoc nos multum velle
    possis. Nec dubitandum tibi credas, si huic, qui etcupere, alque co pacto facillimum convenire
    nobiscum est, dictante justitia cessandum esse per- posse, si requisitis apostolorum Uminibus et nostra
    spexerimus, quin in promolione tua benevola con- prsesenlia cansam promolionis suse puram atque
    cessione ad honorem omnipotentis Dei et beati probabilem ostendere vcllel et posset. Ad quod ex-
    Ambrosii assensum pariter prsebeamus et studium. "* sequendum amicabililer eum vocavimus, et prsefixo
    Ad tollendam vero tolius periculi suspicionem, se- sibi termino ad proximam synodum venlurse Qua-
    curitatem tibi per manus filiarum nostrarum Bea- dragesimse, aut, si malit, anle synodum firniam
    tricis et ejus filise Mathildis promiltimtis, et indubi- securitalem veniendi ad nos et redeundi ex nostra
    lanter damus, ut nihil tibi, vel his qui in tuo comi- parte promisimus, et dare parati sumus. Insuper
    talu fuerint, contrarietalis a nobis vel nostris infe- etiam ne interim aliquem de sacris ordinibus gra-
    ratur; sed in rebus et personis vestris, tam in ve- dum recipiat aposlolica ei auctoritate interdiximus.
    niendo quam redeundo, tuli peuitus et illsesi, Deo Quod ilem et vobis per eam quam beato Petro apo-
    custodiente, maneatis, oslensa solummodo et con- stolorum principi debetis obedientiam, et ex nostra
    firmata ea quae in causa tua fueril tenenda senten- * quam per illum, licet indigni, suscepimus, aposto-
    tia. Interim quoque ex parte Dei omnipotentis, et lica aucloritate interdicimus ut nullus vestrum ad
    apostolica beati Pctri auctoritate, tibi prsecipimus; promolionem alicujus ordinis manum ei prsesumat
    ut nullum de sacris ordinibus gradum recipere prse- imponere, donec oblata nobis sua prsesentia, quid de
    siunas, sciens quoniam si non obcdiens nobismodoi introitu cjus judicandum el statuendum sit sincera,
    439 S. GREGORII'VII PAPM OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 440
    Deo adjuvanfe, possimus cxaminationc disccrnere. A . tibi pro hac eulpa injungens poenitentiam lc absol-
    Quod quidem cum communi consilio ct conjuncta vat, ut nobis tuo consensu modum posnitentiaeluse
    oinnium vestrorum discretione ae judicio fieri per- per epistolam suam veracker intimare audeat. De
    maxime cupimus, si vel illius Eeclesiae cura, vel ceeteromirum nobis valde videtur quod toties nobis
    respectus apostolicsereverenlise, autnostra charitas tam devotas epistolas et tantam humilitalem tuae
    vos ad hoc negolium convocare poteril. Videte igi- celsitudinis perlegatorum luorum verba Iransmittis,
    tur ne quis veslrum contemplo lio.cinterdictu ad filium te sanctae matris Ecclesiaeet nostrum vocas
    illius pariter el sui periculum manum extendat, quo- in fide subjectum, in dilectione unicum, in devotione
    niam si quis, quod non credimus, in ea prsesum- prsecipuum, postremo cum omni affectu dulcedinis
    plione se occnpare proruperit, continuo se a gratia et reverentiee te commendas, re tamen et factis
    beati Petri et nostra .dilectione, nec non a.commu- asperrimum, canonicis atque apostolicis decrelis in
    nione sacri corporis et sanguinis Domini seque- his queeecclesiastica religio maxime poscit te con-
    stralum esse cognoscat. Verum id agile, id, si Do- trarium ostendis. Nam utde reliquis laceamus, quod
    minum diligilis, efficereprocurate, ut fraterille, dum de causa Mediolanensi per matrem tuam, per con-
    potest, dum locum habet, sibi et Ecclcsiseconsulat, fratres nostros episcqpos quos ad le misimus, na-
    paci vestree et saluti tantse mullitudinis hominum B bis promiseras, qualiter attenderis, aut quo animo
    pene periclitantium provideat, nec suamet prajcipi- promiseris, ipsa res indicat, et nunc quidem ut vul-
    tatione casum petens mullos secuni ad commune nus vulneri infligeres, contra statuta apqstoliceese-
    periculum trahat. In quo iiunc .apparebk quis sit dis tradidisti Firmanam et Spolelanam Ecclesiam ;
    pastor in vobis iniquitati aperte rcsistens, quis sil si tamen ab homine tradi Ecclesia aut donari po-
    fur simulationem faciens, quis lalro mauifeste ju- test quibusdam personis nobis etiam ignotis; quibus
    stilioecntradicens. Considerate ergo quomodo caute non licet nisi probatis et ante bene cognilis regula-
    ambulc-tis, quia sicut duriim est contra stiniulum riter manum imponere. Decuerat regiam dignitatem
    calciirare, sic aspcrum est sanclse RomanseEccle- tuam, cum te filium Eeclesiae cbnfiteris', honorabi-
    sise contraire, cui vos lanquam matri scmper opor- lius magistrum Ecclesise, hoc cst beatum Petrum
    let obedire. apostolorum principem intueri, cui, si de Domini-
    Data Romoe, sexto Idus Octobris [Dcccmbris], cis ovibus es, Dominica voce et poteslate ad pascen-
    indictione decima quarta. dum traditus es, dicente sibi Christo : Pelre, pasce
    EISTOLA X. ovesmeas (Joan. xvn), etiterum : Tibi tradilm sunt
    ADHENRICUM REGEM RO.MANORUM claves regni cmlorum, el quodcunque ligaveris super
    (Anno 1075.) C lerram, eril ligalumel in cmlis; et quodcunque sol-
    Arguil quod cutn cxcommunicaiis communicet. Mo- veris super lerram, erit solutum el in cmlis (Mattli.
    nel ut si ila esl, ab aliquo episcopo absolnlionetn xvi). In cujus sede et apostolica administralione
    petat. Miratur eum lilleris el legationibus devotum dum nos qualescunque peccatores et indigni divina
    se erga Bomunam Ecclesiam oslendcre; re lamen
    eidem adversari, et decrela a se in synodo edila disposiiione vicem suse poteslatis gerimus, profecto
    non observare. Hoftatur ad veram obedientiamRo- quidquid ad nos vel per scripta, ul nudis verbis rai-
    manmEcclesim prmslandam. Demum tnonel ne ec- seris ipse recipit; el dum nos aul elementa percur-
    clesiasticm libertali velit esse impedimenlo.
    limus, aul loquenlium voces auscullamus, ipseex
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HEN- corde mandata prodierint sublili inspeclione
    RICOregi, salutem et apostolicam benedictionem quo discernit.
    '.584); si tamen aposlolicae scdi, ul Christianum de-
    cct regem, ohedierk [obediat]. Quapropter providcndum esset luoe celsitudini, ne
    Considerantes ac sollicite pensantes quam distri- ei'ga sedem apostolicam in vcrbis et legalionibus
    cto judici de dispensatione crcditi nobis per beatum luis aliqua inveniretur discrepanlia voluntatis, et
    Petrum apostolorum principem ministerii rationem in his, per quoe Christiana, fides et status Ecclesioe
    reddituri sumus, cum dubilatione aposlolicam libi D ad eeternamsalutem maxime proficit, non nobis, sed
    bcnediclionem mandavimus, quoniam judicio sedis D;>oomnipotenli debitam non denegares revercn-
    apostolicae ac synodali censura excommunicatis tiain, quanquam apostulis eorumque successoribus
    communioncm tuam scienter exhibere diceris. Quod Dominus diccrc dignatus sii: Qui vos audit, me au-
    si verum est, tu ipse cognoscis quod nec divinaenec dit, el qui vos spernil, me spernit (Luc. x). Scimus
    apostolicse benedictionis gratiam percipere possis, enim quoniam qui fidelem Deoobedientiam exhibere
    nisi his qni excommunicati sunt a te separatis et non renuit, in his quse sanctorum Patrum statula
    compulsis adpoenitentiam de transgressione tua con- sequentes dixerimus, veluti si ab ore ipsius aposloli
    digna pcenitudine et satisfactione prius absolutio- accepisset, nostra monita servarc non spernk. Nam
    nem consequaris et indulgenliam. Unde excellcntioe. .si propter rcverentiamcathedreeMoysiDoininuspras-
    tuseconsulimus ut, si in hae re lc culpabilem sentis, ccpit apostolis ut quoecunqueScribaeet Phariseei su-
    ccleri confcssione ad consiliuiri religiosi alicujus pcr eamsedentesdicercnt observarent', non dubium est
    cpiscopi vcnias,qui cum nostra licentia congruam quin apostolica ct evangelica doctrina, cujus sedes et
    (384) df.cst ct aposl. honed.
    441 LIBER TERTIUS. --EPIST. XI, 442
    fundamenlum Chrislus esl, cui oriini yeneratione a A riciilosum cogitcs, ct libcrtatem Ecclesise, quam
    fidelibus per eos qui in ministerium prsedicationis sponsam sibi ccelesti consortio jungere dignaliis
    electi sunt, suscipienda et tenenda sit. Congregata est, nou jam lua occupatione impedias, sed quo
    namque hoc in anno apud sedem apostolicam sy- maxime crescat Deo omnipotenti et beato Petro, a,
    nodo, cui nos superna dispensatio prsesidere voluit, quibus et tua mereatur amplificari gloria, auxiliiiKi
    cui etiam nonnulli luorum infuere fidelium, videnies lusevirtuiis fideli devotione exhibere incipias. Quod
    ordinem Christianse religionis nmltis jam labefacta- nimirum, pro collala tibi ex hostibus tuis victoria,
    tum temporibus, et principales ac proprias lucran- nunc te permaxime illis debitum fore cognoscere
    darum animarum causas diu prolapsas, et suadente debes, ut dum te memorabili prosperkate loetificant,,
    diabolo conculcatas, concussi periculo et manifesta ex cbncessis beneficiis devotionem videant. Atque
    perditione Dominici gregis, ad sanctorum Palrum hoc ut timor Dei, in cujus manu et potestate omne
    decreta doctrinamque recurrimus, nihil novi, nihil regnum est et imperium, prsecordiis tuis altius
    adinventione nostra statuenles, sed iirimam et uni- quam nostra admonitio infigat, in mente habeas
    cam ecclesiasliceedisciplinseregulam, et tritara san- quid Sauli postadeptam victoriam, qua propheta
    ctorum viam reUcloerrore repetendam et sectandam Jubente usus est, de suo triumpho glorianti, et
    esse censuimus. Neque enim alium nostrae salutis " ejusdem prophelee monita non cxsequcnti acciderit,
    et seternaevitae introitum Christi ovibus eorumque et qualiter a Domino reprobalus sit; quanla vero
    pastoribus patere cognoscimus, nisi quem ab ipso gralia David regem ex merito liumUilatis intcr vir^
    monstratum qui dixit: Ego sum oslium ; per me si tutum insignia subsecuta-fuit. Denique supcr his
    qtiis inlroieril, salvabilur, cl pascua inveniet (Joan. x): quae in cpistolis tuis visaac cognita reticemus, non
    et ab apostolis preedicatum, et a sanctis Patribus antca libi ccrta responsa dabinius, donec legali liii
    observatum in evangelica et in omni divinarum Rabbodi Adelprech [Adelprecus] et Vodescal R&,
    Scripturarum pagina didicimus. quos [Vodescalcus, quos] his adjunximus, ad nG^;
    Hujus autem decreti, quod quidam dicunt, huma- reversi, super his quse iliislecum agenda commi
    nos divinis. honoribus prseponentes, importabile simus tuam nobis plenius aperiant volunialem,
    pondus, et immensam gravitudincm; nos autem DataRomse, sexto Idus Januarii, indictione decim»
    magis proprio vocabulo, rccuperandse salutis ne- quarta.
    cessariam verilatem vocamus et Iucem, non solum EPISTOLA XI.
    a te, vel ab his qui in regno tuo sunt, sed ab omni- ADARNALDtlM EPISCOPUM ACIIERCNTINUM.
    bus terrarum principibus et populis qui Christum (Anno 1075.)
    -;
    confitentur et colunt, dcvole suscipicndam et obser- Potestatem facit a peccatis absolvendi Rogerium co-
    vandam adjudicamus. Quanquam hoc multum dcsi- milem una cum ejus militibus contra paganos pu-
    deremus et te permaxime deceret, ut sicut caeteris gnaturis, si tamen pmititenliam egerinl. Monet ut
    ad religionetn intcr paganos propugnandam eosdem
    gloria, honore virtuteque potentior, ita esses et in incitet.Paratum se ostendit Robertumab excommu-
    Christi devotione sublimior. Attamen nc hsec' supra nicatione absolvere.,si devotumerga Romanam Ec-
    niodum tibi gravia aut iniqua viderentur, per tuos clesiamse ostcnderit. Injungitut BalduTttoMelphi-
    tano episcopoposl peraclampmnitentiatn episcopale
    fideles tibi mandavimus ne pravae consueiudinis munus reddat.
    mutalio te commoveret, mitteres ad nos quos sa- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, AR-
    pientes et religiosos in regno tuo invenire posses ; NALDOfratri et coepiscopo ACIIERUNTINO , salulem
    qui si aliqua ratione demonstrare vel astruere pos- et aposlolicam benedictionem.
    sent, in quo saivo seterni Regis honore, et sine pe- Noverit fraternkas tua quoniam Rogerius (585)
    riculoanimarum noslrarum promulgalamsanctorum comes, frater Roberti ducis, apostolicse sedis be-
    Patrumpossemustemperaresentenliam,eorumconsi- nedictioncm et absolutionem requirk, ejusque (i-
    liis condescenderemus. Quod quidem etsi a nobis tam lius vocari et esse desiderai. Quapropler pastoraii
    amicabiliier monitus non fuisses, eequum tamen fue- ) cura hoc laboris onus tibi imponimus, imo cx
    rat, utpriusinquotegravaremus, aut tuis honoribus partc bcati Petri imperamus , ut poslposita omni
    obstaremus, ralionabiliter a nobis exigeres quam apo- torporis desidia illum adeas, eumquc hujus nostii
    stolica decreta violarcs. Verum qiianli aut nostra prsecepti auctorkate fultus , si nobis parere , sicut
    monita aut observanliam justitioe feceris, in his quse poilicitus est, volucrit, et poenitentiam (ut oportct
    postmodum a te gesta et disposita sunt declaratttr. Chrislianum) egerit, ab omni peccatorum suorum
    S..\i quia dum adhuc longa Dei patientia ad emen- vinculo, tam illtim quairi etiam suos militcs qui
    dalionem te invitat, crescente intelligentia tua ad cum co contra paganos (ita tameii ut agant poeni-
    obedientiam mandatorum Dei cor et aniinum tuum tentiam) pugnaturi sunl, peccalis maxime absolvas.
    fiL-ctiposse speramus. Paterna te charkate mone- Addimus prseterca ut oum.pia admoniiione admo-
    mus, ut Christi super te imperium recognoscens, neas quatenus se capitalibus criminibus custodial,
    honorem tuum ejus honori praeponere qtiam sit pe- et Christiani nominis culturam inter paganos ara-

    (585) De Rogcrio qui fuit Sicilisc comes Lco Oslicnsis 1. ni, c. 15, Oito . Frismgcnsis libroDe
    £?"stis Friderici.
    443 S. GREGORH VII PAP^E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 444
    plificare studeat, ut de eisdem hostibus victoriam ii. condoluk, ita de salisfactione lsetetur. Volumus
    consequi mereatur. Amplius si de Roberto duce etiam ut vice nostra Pipponem Tullensem episcopum
    fralre suo aliquid tibi retulerit, respondeas eiquo- admonealis, quatenus ea quee sibi injunximus dein-
    niam Romanae Ecclesiee janua misericordiee omni- ceps facere non omittat. Decuerat enim ut de ob-
    bus patet, quicunque poenitenliae amore ducti jectis sibi debuisset respondere magis quam conlra
    offensionis scandala deserunt, el ad rcctitudinis auctorkatem principis apostolorum ad defensionem
    viam inoffenso pede regredi concupiscunt. Si igilur iniqukatum suarum arma corripere, atque regem
    dux Roberlus sanctae Romanoe Ecclesiae, sicutfilius, soUicitare id contra nos preesumere , quod nunquam
    parere exoplal, paratus sum paterno amore eum licuit, neque , Deo annuente, licebit in aliqucm cle-
    suscipere, et suo consilio ei Justitiam conservare, ricorum fieri. Qui si verba exhortalionis noslrse ccn-
    et ab excommunicalionis vinculo penitus absolvere, terapserit, auctoritale beali Petri eum a commu-
    et inter divinas.oves eum adnumerare. Quod si re- nione corporis elsanguinis Domini nostri Jesu Christi
    nuerit idem Robertus dux, ut cum eo ultra com- separalum esse sibimet notificetis et non solum in
    municet ex parte apostolicse sedis licentiam non anima, sed in corpore ipsius principis aposlolorum
    poterit impetrare. Hoc etiam tuae fralernitati injun- , ultione digna fore puniendum (586).
    gimus ut confralri nostro Balduino Melphkano epi- EPISTOLA XIII.
    scopo, qui correctionem universalis matris humiliter ADR0SELLANOS.
    et audivit et observavit, sicul a fratribus nostris (Anuo 1076.)
    accepimus , officium episcopale hujus nostri prse- Exponit senlenliam latatn in causa qum verlebalur
    cepti fullus auctoritate, ex parte beati Petri,post iuter Ecclesiam Rosellanam et Populoniensem.
    poenileiitiam datam de aliquibus excessibus, reddas GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clero
    et sicut ego pro iUo preces confratris nostri Ste- et populo Rosellanee Ecclesise, salulem et aposto-
    phani Trojani audivi episcopi, ila ipse illum de sua licam benedictionem.
    salute nostri ex parte monitus audire procuret, Quia officii nostri est discordes ad concordiam
    suamque vitam semper in melius , Deo adjuvante , revocare, discordiam inter Rosellanam el Populo-
    perducat. niensem Ecclesiam graviter exortam diUgenti exa-
    Data Romse, secundo Idus Martii, indictione de- minatione discussimus. Tandem post varias utrin-
    cima cuarta. que prolatas rationes claruit non solum per privi-
    EPISTOLA XII.
    legia apostolicae sedis, verum etiam per quoddam
    AD UDONEM , THEODORICUM ET nERIMANNUM EPISCOPOS. C diffinilionis scriptum , prsesentia Silvestri papee, et
    (Anno 1076.) clericorum Romanorum judicio confirmatum , quid1
    Monet ut a schismalicis caveant, el quod eorum sua-
    siotte deliquerunt corriganl; utque episcopum Tul- quid in queestione fuerat Rosellanae Ecclesioepeni-
    lensem, qui conlra sedem aposlolicam insurrexerat nere. Unde collaudalione tam episcoporum quam
    moneant ul ponlifici obediat; quod si parere no- etiam RomaneeEcclesiae clericorum, prsefatam litem
    lueril, excominunicatum illum denunlietit. eo lenore decidimus , ut inveslitura Rosellano epi-
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, fra- scopo deinceps concessa , si ante proximum Domi-
    tribus et coepiscopis UDONITrevirensi, THEODORICOnicse ascensionis festum
    aliquam scriptionem Po-
    Virdunensi, el HERIMANNO Metensi, salulem et apo- puloniensis episcopus ostenderit, quse oslcnsa nobis ;
    slolicam benedictionem.
    papse Silvestri juste improbare videatur, Populo^-j
    Litteras apostolicoe sedis ideo vobis dirigendas niensis episcopus ad reclamandum et renitendum i
    esse censuimus, quia scliismaticis, qui contra Do- licenter admktatur. Sin autem ab eadem festivkale
    niinum et auctoritalem sanctae Romanee Ecclesiae hujusmodi controversia
    perpetuum silentium ha- !
    se erexerunt, non sponte vos consensissc intellexi- beat, et Rosellana Ecclesia apostolicee sedis iterata
    mus. Qua in re qualiter resipiscere vbs oporteat, diflinitione fulla, in perpetuum ab hac quoestione
    cum eamdem quam nos habemus fidem, et de san- quiescat, et insuper deinceps privilegium [forte, per !
    clorum Patrum libris scientiam habeatis, omisimus privilegium munka. HARD]diffinkionem nostram Ia-
    significare, sperantes fraternilatem vestras stultis- tius continens munitum, preedia, quorum lis tanlis
    simam inimicorum nostrorum praesumptionem de- temporibusj ventilata est, sine aliqua moleslatione
    testari, et in ea qua debetis, et soliti estis devotione possideat.
    et amore sanctse apostolicse sedi ttdelker uniri. Unde EPISTOLAXIV
    rogamus et admonemus ut quod schismaticorum iD DOMINiCUM PATRrARCHAM GRADENSEM.
    persuasione deliquistis compelenti emendatione cor- (Anno 1076.)
    rigatis, ut sicut mater veslra de excessu vestro Gralias agit de ejus observantia erga Romanam Eccle-
    (586) In cod. Mutin. posl puniendum hmcaddunt: apparebitquis sit pastor in nobis iniquitati aperte re-'
    Verum id agite; id, si Deum diligkis, procurate; sistens, quis sit fur simulationem faciens, quis latro
    ni frater ille, dum potest, dum locum habet, sibi et manifestse justkiae contradicens. Considerate ergo
    Ecclesise consulat, pari vestrse et saluti tantae multi- quomodo caute ambuletis, quia sicut durum est!
    tudinis hominum pene periclilantium providere ne conira stimulum calckrare, sic asperum est sanctse
    in suaraet proecipkatione cassum petens multos sc- RomanaeEcclesiee contraire, cui nos, lanquam matri,;,
    cum ad communc periculum allrahat, in quo nunc scmpcr oportet obedire. j
    *4o LIBER TERTIUS.—EPiST. XVI. 445
    clesiam. Ostendil ideo Teutonicos et Longobardos A stras interpellaveruni, quibus nos respondiniiis,
    episcoposconlra se insurgere, quiaeorum crimini- cum eo nos pacem velle habere, si ipse cum Deo
    bus obviam irei. De Giraldo Sipontino episcopore-
    spondere in aliud tempus differt. pacem studuerk habere, et ca qnee ad periculum
    GREGORIUS sanctee Ecclesise, et ad cumulum perditionis suae
    episcopus, servus servorum Dei, DOMI-
    mco patriarchoe Gradensi, salulem et apostolicam commisit, juxta quod seepe a nobis admonitus est
    emendaverit. Sed quia in potcntia divinee virtutis
    benedictionem.
    Quia matrem tuam sanctam Romanam Ecclesiam magis quam in homine fidcm, spem et omnes cogi-
    tatus nostros collocavimus, volumus ul tu etiam,
    (sicut in tuis lkteris continetur) te puro corde vene-
    quem ad confortandos Chrisli mililes animum et
    rari, nosque pro amore apostolorum principis fortitudinern
    sincera charkate diligere profiteris , fraternilati tuoe resumpsissc intelligimus, firmiter in
    Deo confidas; etexspecta ejus auxilium et consola-
    grates referimus, et rependendo vicem ejusdem di-
    tionem tibi et omnibus justitiam et legem Dei dili-
    lectionis tam Ecclesieetuae, quam tibi salvo librami-
    adfuturam et diaboli menibra, non. nisi
    ne oequilatis honori vestro providere semper parati gentibus
    innocentioe. nostrae noci-
    sumus. Quoniara veromirari ac nimium te dolere quantum Deqs permiserit,
    tura. Ecce diabolus palain in mundo dominatur,
    dixisti, quod Longobardi, atque noiinulli Teutoni- B ecce omnia mcmbra sua se exaltasse laetatur ; sed
    corum episcopi in nos insaniendo tam vehementi vici mundum(Joan. xvi)
    nullius nostree quidixit: Coiifidite,quia ego
    odio Inardescunt, culpae conscientia
    det vobis certissimam fidem feslinanler se Ecclesiee
    inde redarguit. Sed scimus ob nil aliud eos illo co- suae
    succurrere, et diabolum cl membra ejus omniuo
    namine niti, nisi quod ex praecepto Dei atque san- confundere. enim et nostri temporis con-
    ctorum proedecessorum noslrorum illorum perversi- Antiquas
    siderantes permutaliones probabililer invenimus do-
    tatibus obviamus, eosque ad rectum tramkem justi- minium diaboli tanto minus duravisse, quanto nia-
    tise reducere, sipossibile esset, ex debilo sollicitudi- visum fuk exallari, et in Christianam religionem
    nis divina dispensatione nobis superimpositse procu- gis
    prsevaluisse. Tu itaque, chariss|me fili, confortare
    ramus. De litteris autem a fraternkate tua nobis di- in
    Doniino, et in potentia virtutis ejus (Ephes. vi),
    rectis, nullo studio comperire potuimus, quod hinc et eos cotiforta quos in Christiana fide cognoveris
    illuc fuerint reportatse. Super queestionequoquecon-
    permanere; eos autem qui fidem Christianam ope-
    fraternitas tua de Giraldo Spontino episcopd nobis ribus
    negavere ut resipiscant admone, ut erubescant
    suggessit, ad prsesens pro absentia episcopi vobis in servitute diaboli vivere. Quse aulem hic minus
    respondere non possumus. Cum autem venerit, Deo scribimus, cum locuti fuerimus cum fidelibus saricli
    concedente, causa diligentcr exquisila , justitiee Petri, plenius indicabimus, vobisqUe adjutorium,
    [forte, Jusla, HARD.]providebimus. Principis vero Deo favente, dare Curabimus. Omnipotens Deus me-
    vani negotiuni nulla ratione videre possumus, ut ad r\'j% summae dominae et bealorum
    apostolorum
    prsesens illum quem postulat consequi possit vel Petri et Pauli atque beati Ambrosii precibus mentes
    debeat habere effectum. vestras illuminet, el in Iege sua vos semper slabi-
    Data Romse, indictione decima quarta.
    liat, ut mereamini cum his adnuinerari qui diabo-
    EPISTOLA XV lum cum suis raembris judicabunt et cum Christo
    ADWIFREDCM MEDrOLANENSEM MILITEM. semper regnabunt.
    (Annol()7G. Data Romas, indictione decima quarta.
    Insinuat Normannos cupidos esse componcndmpacis,
    seque sperare eos ad fidelitalem sancti Petri rever- EPISTOLA XVI.
    suros, cum Henrico quoque rege.se pacem habilu- ADRICnERIUM ARCII1EPISC0PCM SENONENSEM.
    rum, si mores mutaveril. Hortatur ut in Ecclesim
    defensioneperseveret, et alios iilem facere moneat. (Anno 1076.)
    de injuriis ab Aurelianensi episcopo Eccle-
    GREGORIUS episcopus,tservus servorum Dei, Wi- Queritur sim sum tllatis, de illius ittobedlenlia et Simonia.
    fredo Mediolanensium episcopi [Mediolanensi milili] D Vull eum moneat ut suw Ecclesim sqtisfaciut, et,
    salutem e.t apostolicam benedictionem. nisi paruerit, excommunicelur:
    Quia sollicitum te de honore Christiause fidei GREGORIUS episcopus, servus serv;.rum Dei Ri-
    lkteris tuis significasti, eeqtium duximus prudentioe CIIERIOSenonensi archiepiscopo, salutem et apo-
    tuse rescribere. Scias igk»r Normannos verba com- stolicam benedictionem.
    ponendsepacis nobiscum habere; quam libeiitissi- Fraternitatem tuam intellexisse credimus quan-
    me Jam fecissent, et beato Petro, quem solummodo tum injuriae Aurelianensis Ecclesiee negligentia epi-
    dominum et imperatorem post Dominum habere scopi sui, imo agente ipso, sustinuerit, et quam in-
    desiderant, bumiliter satisfecissent, si voluntati juste patientia apostolicee sedis abusus fuerit; quse
    eorum in quibusdam annueremus. Sed, Deo auxi- iniquitates suas auribus nostris delalas non solum
    liante, hoc non cum detrimento, sed cum augmento discutere distulit, verum etiam regis Francorum
    Romanee Eeclesiee in proximo speramus facere, et eum ejicere cupienlis accusationibus nullum assen-
    eos ad fidelitatem beati Petri firmiter et stabiliter sum proebuit, imo quidquid in periculum suum lieri
    revocare. Cum rege quoque Alemaniee decompo- excogitaverat, studio vigilantlssimoe sollicitudinis
    nenda pace mullisjam vicibus quidam aures no- impedivk. Non enira videbantur hujus accusationis
    447 S. GREGORH VII PAPJE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 44*
    verba, etiamsi vera essent, suscipienda, neque in AVqui etiam] ab eis habet, in tuta pacis tranquiU.tale
    eum aliqiiid, nisi iegali discussione ct judicio, pro- possidere permittens, nullani deinceps illis mole-
    mulgandum. Sed ipse hujus mansuetudinis et tantee stiam inferas. Volumus enim eos sic cuncta quse
    charkalis oblitus, fructum inobedientiae matrissuae illis praepositurse sunt in integrum possidere cum
    RoriianeeEcclesiaedicitur reddidisse, privilegium ve- omni pacis quiete ut privilegiura beatae m.emorioe
    nerandee memoriae antecessoris nostri papse Ale- prsedecessoris nostri Alexandri papae, nec in mirii-
    xandri confringendo, et excommunicato a nobis ma qualibet parte- videatur infringi. Quin ctiam
    Eurardo impudenter communicando, et non solum prsecipimus ut abhinc usquead festivkatem Omniuni
    ipsara decaniam, sed fere omriia Ecclesise ministeria Sanctorum, tam de his quam de multis aUis quse
    Simoniace vendendo, a Deo suspensam, ut olim tibi objiciuntur, rationem rcdditurus te nostro
    apostolicse sedis sententiam operum suorum nequi- conspectui repraesentes, et interim hsec omnia quoe
    tia merito videalur in se provocasse. Unde volumus superius memorantur canonici eiJoschelinus, quse
    religionem tuam proefatum episcopura commonere, [forte, qui, HARD.,ila et in Muliii.] ab eis prseposku-
    quatenus Deo et Ecclesiae suse salisfaciat et ila ram tenet, in pace possideant, abbaliainque suam
    cmendare studeat, ut et querela clericorum omnino idem Joschelinus cum omnibus suis aliis rebus _mo,-
    sopialur, et infamia sua ad aures apostolicse sedis bilibus etimmobilibus similiter teneat, et inpace
    ulierius super his excessibus non referatur. Quod si nuUam controversiam a te aliquo modo submissam
    forte litteris nostris, quse per te sibi mktuntiir, et patierido possideat. Benedictus quoque canoniam
    commonkioni tuee inobediens exstiterk, auctbrka- suam sub eadem pacis tranquillitate interim habeal.
    tem beati Petri principis aposlolorum, usque ad di- Prsecipimus etiam ut canoniam concessam alimoniae
    gnam salisfaclionem a communione corporis et san- pauperum, quam ab eo usu subtractam diceris ven-
    gtiinis Domini nostri Jesu Christi eum separes, didisse, ad eumdem usum reslkuas. Si quidem his
    qnatenus quanlum factis suis Dominum offenderit nostris prseceptis ac monitis obedienter obtempera-
    vel in lioc recognoscat. veris, et quae in illis conlinenlur cuncta patienter
    Dala Romee [deesl Romse], mense Aprili, ind. xiv. impleveris, Iselabimur propter pacem Ecclesise,
    EPISTOLA XVII. alioquin scias te ab omni episcopali ofliciq esse
    ADRArNERIUM EPrSCOPUM AURELIANENSEM. suspensum, et a communione corpoiis et sanguinis
    (Anno 1076.) Domini uostri Jesu Chrisli separatum.
    '
    Arguit eum temeritatis, prwcipitque ul canonicos et Data Romse, mense Aprili, indiclione decima
    : Joschelinum prmposituram, Benediclum vero cano-
    niam. possidercsinal, el pauperum canoniam re- C quaita. EPISTOLA XVHI.
    slituat, donec Romam de suis criminibus rationem
    redditurus veniat. ADSIMEONEM EPISCOPUM INHISPANIA.
    GREGORIUS episcopus servus servorum Dei, RAINE- (Anno 1076.)
    RIOAurelianensi episcopo, salutem et apostolieam Commendat ejus ergaRomanam Ecclesium observan-
    liam. Hortatur ul apostoticw sedis decrela ftrmiler
    benedictionem, si obedierit. et Romanum ordinem observari.cu-
    ampleclatur,
    Gravker et usque ad ulciscendam tuse temerita- ret. Respomtel eisevetle aposiolicwsedis decrela de
    tis audaciam coiilra te merito commoveremUr, nisi celebrandis Ecclesim officiis abiilis cuslodiri; ideo
    monet ut ea in.Hispamaet.Galticiaservari curei.
    apostolica mansuetudine detineremur. Ipse enim GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, Si-
    meminisse debes et potes qualker venerandse me-
    moriee praedecessor noster, Alexander papa deca- MEONI Hispaniarum episcopo, salutem et aposlolicam
    niam [de decania] Sanclae Crucis, viso donationis benedictionem.
    luoe ex eadem prseposkura decreto, illud canonicis Cognkis fraternkatis tuse lilteris, gaudio sumus
    eam quam erga Romanam Ecclc-
    . tuis deferentibus, eis per munitnina apostolicse ro- repleti, quoniam
    siam fidem et devotionem geris in eis plene agnovi-
    borationis, Juxta morem luse donationis confirma-
    verit, et subscripto anathemate apostolicseauctori- j) 1 mus, et quod non adulterino. eam .more deserere,
    tam omnes a violentia sed legilimse prolis successione amplecli deside-
    latis, tequam homines, jam necesse est ut
    diclse praeposituree per privilegium suee confirma- ras. Quapropter, charissime frater, haere-
    tionis compescuerll. Cujus anathema_excommunicato bene incoeptum recto itinere gradiatur ; neq
    etiam ticadebet pravkate minui quod apostolica constat
    Eurardo [Everardo] communicando, quodque
    • durius est(sicul dicitur) ab co pretium accipiendo, tradilione sancitum. Aposlolica enim sedes, cui
    immeriti Deo auctore praesidemus, ipso
    temerario ausu incurrere non limuisti, et totam quamvis
    nefario fastu ductus gubernante firma permansit ab ipsis primordiis,
    Ecclesiam perturbarc superbiae
    Unde tuam eoque tuente illibata perpetuo permanebit, testante
    pro nihilo habuisti. praesumplionem '
    animadversionis eodem Domino : Ego pro le rogavi,ut non deficiat
    jusle quidem coercere apostolicse et lu, aliquando conversus, conftrma fra-
    sed futurse emendalionis ftdes lua;
    vindicta deberemus, spe His itaque fulta praesidiis Ro-
    tres luos (Luc. xxui).
    adhuc excessus tuos sufferimus. Apostolica itaque
    Ecclesia quod fdios, quosUhrir
    tibi auclorkale praecipimus, quatenus a tanta teme- mana te cupkscire nec diverso cupit
    et sto nutrit, non diversis uberibus,
    ritaic jam animum revoces, praenictam prseposi- siiHunum, el
    alere laclc, ut. secundum Aposfolum,
    tur.v.n canonicis, et Joschelino qui cam [Loschclino
    449 I.IBER TERTiUS. — fc.P'ib'1.'XXI. 450
    iion sinl in eis schismata (I Cor. 1): alioquin non A et populo Hipponensi in Mauritania Silipiicnsi, id
    maler, sed scissio vocarelur. Quapropter notum sit est in Africa, conslitulis, salutem et apostolicam be-
    libi cunctisque Christi fidclibus super quibus con- nediclionem.
    suluisti quod decrcla, quae a nobis, imo a Romana Servandum archiepiscopum, quem a vobis ele-
    constat Ecclesia prolata sive confirmata, in peragen- Ctum ad nos consecrandum misistis, juxta pelitio-
    dis a vobis ejusdem Ecclesiseofficiis inconcussa vo- nem vestram, secundum legem nostram, divina fa-
    lumus permanere, nec eis acquicscere, qui lupo- vente clementia consecravimus, atquc consecratum,
    rum morsibus et veneficiorum molimine vos inficere nostrisque legalibus moribus, in quantum possibilkas
    desiderant. Nec dubkamus quod, secundum Apo- spatiumque temporis indulsit, diligenter instructum,
    slolurn, introearrt in vos lupi graves, lupi rapa- ad vos remisimus. Quem cum omni dcvotione mu-
    ces, non parcentes (Act. xx), quibus resistendum luae charitatis omnique reverentia Christianae reli-
    iortiter est in fide. Ideoque, dilectissime frater, gionis rogamus ac paterna charitate vos rnoncmus
    certa et usque ad sanguinis effusionem, si opportu- suscipere, et omnem obedientiam divinee legis vos
    num fuerit, desuda. Indignum enim et pro ridicuio hortamur sibi humiliter exhibere, quatenus populi
    potest haberi quod sseculares homines, pro tam " [omnes populi] Sarracenorum qui circa vos sunf,
    vili prelio, tamque Deo odibili commercio, seipsos videntcs sinceritatem fidei vestrse, puritatem qtioque
    periculo ultroneos exhibeant, et fidelis quisque ir- mutuae inter vos divinse charitatis ac fraternae di-
    ruentibus cedat hostibus terga. Non enimfab eis po- lectionis potius ad eemulationem, quam ad contem-
    terit acquiri virtus qui facile corruunt quo trahuntur. ptum Chrislianae fidei, ex vestris operibus provo-
    Quod autem filii mortis dicunt se a nobis litteras centur; oportet enim vos considerantes glorificenl
    accepisse, sciatis per bmnia falsum esse. Proeura Patrem vestrum qui in ccelis est. Agite igilur, di-
    ergo ut Romanus ordo per totam Hispaniam et GaW lectissimi filii, secundum praeccptum Domini nostri
    liciam, et ubicunque poteris, in omnibus rectius Jesu Christi, dicenlis ad discipulos suos : Diligite
    teneatur. vos invicem, sicut ego dilexi vos. Majorem charitatem
    Data Romse, mense Maii, indictione decima nemo habel ut animam suam ponat quis pro amicis
    quarta. suis (Joan. xv; / Joan. iv). Apostolus quoque
    EPISTOLA XIX. Paulus, magister et doclor gentium, dicit: Si Dominus
    ADCYRUCUM CARTHAGrNENSEM ARCnrEPrSCOPUH. noster Jesus Chrislus ponil aniniam suam pro ovi~
    (Aiino 1076.) bus suis, ac dedit sanguinem suum redemplionem pro
    Ctim in Africa duo lantummado reperirentur ept- multis, debemus el nos pro fratribus animatn ponere.
    scopi, vull ut alium eliganl, et ad se consecrandum P'
    mitlant. (ITim.n; I Joan.m). Sic ilaquevosseduloscrgacul-
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, dilecto, tum Christianse religionis exhibete, dileclissimi atque
    in Christo fralri CYRIACO amantissimi fratres, quatenus post hujus vitse pe-
    Carthaginensi archiepi-
    scopo, salutem et apostolicam benedictionem. lagus ad porlum perpetuse quietis alque seternee
    Pervenit ad aures nostras quod Africa quse pars beatkudinis felicker pervenire posskis, largiente
    mundi esse dicitur, queeque etiam antiquilus, vi- ipso Redemptore Domino nostro Jesu Chrislo, qui
    ctim Patre et Spirilu sancto vivit et regnat Deus
    gente ibi Christianilate, maximo episcoporum nu-
    mero regebatur, ad tantum periculum devenerit, ut Mironnita [Inliiiita] ssecula seeculoruni. Amen.
    in ordinando episcopo tres non habeat episcopos. EPISTOLA XXI.
    Qua in re maximum Christianse religionis periculum ADANZIRREGEM MAURITANIJS.
    considerantes, el in maximo agro paucis operariis (Anno 1076.)
    desudantibus, corde tenus compalientes, consului- Scribit se Scrvandum episcopumjuxta ejus pelilionetn
    nius vobis, videlicet tibi et illi cui nuper manum im- consecrasse. Gralias agit de muneribus missis, et
    de caplivis Chrisliattis dimissis. Commendat quos-
    posuimus, uf.aliquam personam secundum conslitu- .n dam ab Alberico et CincioRomanis ad eum missos.
    lionem sanctorum Patrum eligatis, nobisque eam ' GREGORICS episcopus, servus serVorum Dei ANZIR
    litteris vestris fullam mittalis, quatenus ipso Deo [ANAZIR] regi Mauritaniee Skiphensis provincise in
    tooperante, a nobis ordinato vobisque remisSo, ne- Africa, salutem et apostolicam benedictionem. '
    cessitati Ecclesiarum, ut sancti canones praecipiunt, Nobililas tua hoc in anno litteras suas nbbis misit
    episcoporura ordinationibus succurrere valeatis etut quatenus Servartdum presbyterum cpiscopum, sc-
    Christianagensquotidiegaudeat.atque proficiat pas- cundum Christianam conslkutionem, ordinaremus;
    toraiiregimine,etlabor,quisupraviresvosopprimit, quod, quia petitio tua justa et optima videbaiur,
    levior sit ex sociorum necessaria administralione. facere studuimus. Missis etiam ad nos muneribus,
    DataRomae,menseJunii, indictione decima quarta. ChristianOs, qui apud vos captivi lenebanlur, reve-
    EPISTOLA XX. rentia beatiPetriprincipis apostolorum, et amore
    ADHIPPONENSES. nostro dimisisti; alios quoque captivos te dimissu-
    (Anno 1076.) rum promisisti." Hanc denique bonkaterii Creator
    Ilortatur ad obedientiam archiepiscopi, et ad mu- omnium Deus, sine quo nihil boni facere, imo nec
    tuam charitatem servandam. cogitare possumus, cordi tuo inspiravk; ipse qui
    GREGORIUS episcopus, servus servorurn Dei, clero illuminat omnem hominem veiiienteni in hunc mun-
    451 S. GREGORII VII PAPJE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 452
    dum (Joan. 1) in hac intentione menlem tuam illu- .A Romano palatio nobiscum cnutriti, multum deside-
    minavit. Nam omnipotens Deus, qui omnes homines rantes in amicitiam et amorem luum devenire, et de
    vult salvos facere, et neminem perire (I Tim. u), his quee in patribus nostris placuerit tibi Ubenter
    nihil e»t quod in nobis magis approbet quam ut servire, mittunt ad te homines suos, ut per eos in-
    homo post dUectionem suara hominem diligat, et telligas quantum le prudentem et nobilem habeant,
    quod sibi non vult fieri, alii non faciat (Mallh. vu). et quantum tibi libenter servire velint et valeant.
    Hanc itaque charkalem nos et vos specialibus nobis Quos magnificentiae tuae commendantes rogamus,
    quam ceeteris gentibus debemus, qui unum Deum, ut eam charitatem, quam tibi tuisque omnibus sem-
    licet diverso modo, credimus et confitemur, qui eum per impendere desideramus, eis pro amore noslro et
    Creatorem seeculorura et gubernatorem hujus mundi recompensatione fidelitatis preedictorum virorum
    quotidie Iaudamus et veneramur. Nam sicut Apo- impendere studeas. Scit enim Deus quia pure ad
    stolus dicit: Ipse est pax nostra qui fecit utraque honorem Dei te diligimus, et salutem et honorem
    unum (Ephes. n). Sed hanc tibi gratiam a Deo con- tuum in praesenti et in futura vita desideramus. At-
    oessam plures nobilium Romanorum per nos cogno- que ut ipse Deus in sinum beatiludinis sanctissimi
    scentes, bonitatem ct virtules tuas omnino admi- patriarchse Abrahoe post longa hujus vitse spalia te
    rantur et praedicant. Inter quos duo familiares nostri K perducat corde et ore rogamus.
    Albericus et Cincius, et ab ipsa pene adolescenxia in

    LIBER QUARTUS REGISTRI.


    Anno Dominicce Incarnutionis milhsimo septuagesimo sexto, indictione decima quarta (337).
    EPISTOLA PRIMA. tis]: Genus eleclum, regale sacerdolium (I Pelt: u):
    ADCN1VERS0S CHRrSTIANOS. Obedire magis oportet Deo quam hominibus (Act. v).
    Anno 1076.) Nam vestra fraternitas minime ignorat quanto tem-
    Querilur de Henrici regis perfidia, el tnalis qum Ec- pore sancta Ecclesia inaudkas pravitates et diversas
    clesia ab eo patiebatur. Monet ul eum ad veratn iniqukatesregis, etutinam Christiani, et vestri sus-
    pmnitentiam provocent; quod si audire noluerit, tinuit, et quantae ruinee quantseque calamitati, ipso
    viriliter illi resislanl. Eos vero qui regi adhmse-
    rant, si resipiscere voluerint, ad Ecdesiw gremiutn antiquo hoste auctore praecedente, patuit. Cui nos
    admiltanl. Illos aulem qui a commutiione regis se fraterna dilectione et amore patris et matris ejus
    non subiraxerinl, vilandos esse demonstral. 1 ducti, adhuc in diaconatu
    C positi admonitionis verba
    GREGORrcs, episcopus, servus servorum Dei, om- transmisimus, et postquam ad officium sacerdotii,
    nibus in Christo fratribus, episcopis videlicet, abba- licet iridigni, verrimus, ut respiceret summopere, et
    tibus atque sacerdolibus, ducibus etiam, priiicipibus frequenter per viros religiosos procuravimus. Ipse
    atque militibus, omnibusque Christianam iidcm et vero quid contra egerit, et quomodo malum pro
    beati Petri honorem revera diligentibus, in Roman» bono reddiderit, vel qualker calcaneum suum contra
    imperio habitantibus, salutem et apostolicam bene- beatum Petrum erigendo, sanctam Ecclesiam, quam
    diclionem. sibi omnipotens Deus commisit, scindere procura-
    Gratias agimus omnipotenti Deo, qui propler ni- verit, vesfra novit charilas, et per omnia rnundi jam
    miam charitatem suam qua dilexit nos proprio Filio personuit climata. Sed quia nostri est officii homi-
    suo non peperck, sed pro nobis omnibus tradidit nes, "non vitia diligere, et pravis, ut resipiscant re-
    illum; qui ultra meritum, ultra spem etiam bono- sistere, et impietates, non homines abhorrere, au-
    rum hominum [forle omnium] Ecclesiam suam pro- ctoritate beati Petri apostolorum principis monemus
    tegit, gubernat et defendit. Scitis enim, fratres cha- vos, et ut charissimos fratres rogamus, amodo stu-
    rissimi, quia hoc periculoso lempore, quando Anti- n defe ilium de manu diaboli eruere, et ad veram poe-
    christus in suis membris jam operatur, ubique vix nitenliam provocare, ut eum possimus, Deo favente,
    aliquis solet inveniri, qui revera et Deum et hono- ad sinum communis matris nostrae, quam conatus
    rem ejus diligat, ejus preecepta sseculari commodo est scindere, fraterna ducti charitate revocare, ita
    et gratise terrenorum principunt prseponat. Sed ille tamen ut nulla possit fraude recidiva clade Chri-
    qui non repellit plebcin suam, et quotidie peccalores slianam religionem confundere, et sanctam Eccle-
    a sinistra in dexteram commutat, vos propitio ac siam pedibus suis conculcare.
    sereno vultu respexit, et contra suos inimicos ad Quod si vos non audierit, et diabolum potius
    salutem multarum gentium erexit, ut inagis vobis quam Christum sequi elegerit, et eorum
    qui pro
    Jibeat in periculo iranskoriee vitee consistere quam Simoniaca haeresi jam per
    longa tempora excom-
    aelerni Regis gloriam et honorem humanae gratiee municati sunt consilium vobis preetulerit, divina in-
    poslponere. Heec itaque facientes, non aure surda spirante potentia, simul inveniamus, simulque sta-
    aposlolorum principem dicentem transkis [f., audi- tuamus, ut Dominum homini prseponentes, univer-

    (387) Altamcn omnes fere ad xv pertinent.


    455 IIBER QUARTUS. — EPIST. II. 454
    sali Ecclesieejamjam pene labenti succurramus vi- A t pum Tulleiuem ab archicpiscopo Treverensi, ne in
    riliter. Quicunque ex his resipuerit qui praedictum negotiis cujusdam monasterii se interponat. Qum-
    datn prwterea de Malhilde et Gotifredosubjungit.
    .regem non erubuerunt omnipotenli Deo prseponere,
    et Chrislianam Iegem, si non verbis, operibus tamen GREGORIUS episcopus, servus servoruum Dei, HE-
    RIMANNO Metensi salutem et apostolicam
    negare, sicut dicit Apostolus : Ore quidem fatenlur benediclionem. episcopo,
    Deum, factis aulem negant (Tit. i); vos fratres mei
    et consacerdotes illos auctoritate beati Petri susci- . Multa interrogando a me valde occupato requiris,
    pke, etad gremium matris nostree sanctse Ecclesiae et nuntium qui me nimis impellat ad sui licentiam
    reducite, ul mereamini gaudium in coelo angelis Dei transmktis. Quocirca si non satis respondeo, pa-
    innovare.Inomnibus lamen, sicut decet charissimos tienter feras rogo. Qualiter ifaque in corpore meo
    iilios, honorem pii Patris vestri aposlolorum prin- me habeam, vel qualker Romani seu Nortmanni
    cipis pree oculis habete. Quicunque autem episcopo- circa me suos mores ostendant, horum portitor tibi
    rum vel Iaicorum timore vel gratia humana seducti dicat. De aliis autem rebus, super quibus me inter-
    a communione regis se non subtraxerunt, sed ei fa- rogasti, utinam beatus Petrus per me respondeat,
    ventes animam suam et illius diabolo tradere non qui seepe in me qualicunque suo famulo honoratur
    timuerunt, si non resipuerint et condignam pceni- vei injuriam patitur. Episcopi namque qui sint ex-
    tentiam egerint, nullam curii eis communionem vel communicati, sacerdotes, vel laici, non est opus ut
    amicitiam habeatis. Isti enim sunt qui animam suam a me quseratis, quia indubitanter illi sunt qui ex-
    el regis odio habent et occidunt, et regnum, patriam, communicato regi Henrico (si fas est dici rex) com-
    Christianamque religionem confundere non erube- municare cognoscuntur. Non enim verentur huma-
    scunt. Sicut enim nobis imminet quod per prophe- nam gratiam vel limorem regis eeterni praecepto
    tam dicitur. Si non annuntiaveris iniquo iniquitalem prseponere, neque timent suo favore ad iram Dei
    suam, animam ejus de matvutua requiram (Ezech. m); omnipotentis eumdem regem impellere. IUe quidem
    et Maledictus qui prohibet gladium suum a sanguine suis communicando familiaribus excomffiunicatis
    (Jer. XLVIII),id estverbum correetionis a prave vi- pro Simoniaca hseresi excommunicalionem incur-
    ventium increpatione; ita illis imminet, si non obe- rere non timuit, et ut alii secum communicando
    dierint, ira divini judicii et ultio, testante Samuele, excomraunicentur attrahere non erubescit. De tali-
    idololatrieescelus [idololatrise sceleris]. Testis nobis bus quid restat ut sentiamus, nisi quod in psalmis
    est Deus, quia nulla nos commoda ssecularisve re- didicimus : Dixit insipiens in corde suo: Non est
    spectus contra pravos principes el impios sacerdotes o Deus (Psal. xm), et iterum : Otnnes simul inutiles
    impellk, sed consideratio nostri oflicii, et potestas, facti sunt in volunlatibus suis (Psal. LII). Eis autem,
    qua quotidie angustamur, apostolicae sedis. Melius qui dicunt: Regem non cportet excommunicari;
    est enim nobis debitam mortem carnis per tyrannos, licet pro magna fatukale nec etiam eis respondere
    si oportuerit, subire, quam nostro sileniio, timore, debeamus, tamen ne impatienter iUorum insipien-
    vel commodo Chrislianee legis destructioni consen- tiam preeterire videamur, ad sanctorum Patrum
    tire. Sanctos quidem patres nostros dixisse scimus : dicla vel facta illos mitlimus, ut«os ad sanam do-
    Qui pravis hominibus sui consideratione oflicii non ctrinam revocemus. Legant itaque quid beatus
    contradicit, consentit; et qui resecanda non aufert, Petrus in ordinatione sancti Clementis populo Chri-
    eommktit. Omnipotens Deus, a quo cuncta bona stiano preecepk de eo quem scirent non habere gra-
    procedunt, merilis dominae nostree coelestis reginse tiam pontificis. Addiscant cur Aposlolus dicat: Ha-
    aC beatorum aposlolorum Petri et Pauli interces- bentes in promptu tdcisci omnem inobedieniiatn
    sione corda vestra confirmet et custodiat, et Spiritus (II Cot: x); et de quibus dicit: Cum hujusmodi nec
    sui gratiam superinfundat, ut quoe sunt ei placita cibum sumere (l Cot: v). Considerent cur Zacharias
    facientes mereamini sponsam ejus, matrem videli- papa regem Francorum deposuerk, et omnes Fran-
    cel nostram, de faucibus luporum eripere, atque ad D cigenas a vinculo juramenti quod sibi fecerant ab-
    supernara illius gloriam ab otiinibus peccatis abso- solverit. In Registro beati Gregorii addiscant quia in
    luli pervcnire. privilegiis, quse quisbusdam ecclesiis feeit, reges et
    Data Laurenti, octavoKalendas Augusti, indiclione duces contra sua dicta venientes, non solum excom-
    decima quarta. municavit, sed etiam ut dignitate careant judicavk.
    EPISTOLA II. Nec preetermktant quod beatus Ambrosius non so-
    ADHERIMANNCM EPISCOPCM METENSEM. ium regem, sed etiam revera imperatorem Theodo-
    (Anno 1076.) sium moribus et potestate non tantum excommuni-
    Ostendit quicunque Henrico regi communicaverint, cavit, sed eliam ne prsesumere in loco sacerdotum
    sive episcopisive taici sint, excommunicatos esse; in ecclesia manere interdixit. Sed forte hoc
    errare aulem eosqui asserunt reqes excommunicari volunt
    non posse auctoritale et exempiis sanctorum pon- praedicti viri intelligere, quod quando Deus Eccle-
    lificum; imo pontificesregibus longe prmstare de- siam suam ter beato Petro commisit, dicens : Pasce
    monstrati Asserit episcopis licentiam se impartisse ovestneas
    eos absolvendiqui regi communicaverant; regem (Joan. xxi), reges exceperit. Cur non at-
    autem, nisi sibi prius de ejus pmnilentia conslilerit, tendunt, vel potius erubescendo confitenlur, quia
    se non absoluturum. Moneri prwterca vult episco- ubi Deus beato Petro principaliter dedit potestatem
    455 S. GREGORII VI! PAP.E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 456
    ligandi et solvendi in coelo et in lerra (Mutih. xvi), A dicilur, qui ad feiienda vitia zelo divini anioris
    iiullum excepit, nihil ab ejtis potestate subtraxk? excitatur, profecto esse se Dei dcnegat, quiin quan-
    Nam qui se ncgat non posse Eeclesiae vinculo alli- tum suffick increpare vitam carnalium recusal. Ei
    gari, restat ut neget non posse ab ejus potesiale ab- si ille raaledictus est qui proliibet gladium suuiri a
    solvi. Et qui koc impudenlcr negat, se a Chrisio sanguine (Jer. XLVIII),id est preediealionis verbum
    omnino scqucslrat. Quod si sanel.a sedes aposlolica a carnalis vitae interfeclione, quanto amplius ille
    diviuitus sibi collata principali potestate spiritualia maledictus est, qui limore, vel favore impcilil
    decernens dijudicat, cur non el ssecularia? Reges animam fratris sui in eeternam perditionem? Ul
    quidem et principes liujus seeculi, qui honorem autem maledicti et excommunicati possint benedi-
    suum et lucra temporalia justkiae Dei prseponunt, cere, et divinam graliam, quam non timent operibus
    ejusque honorem negligendo proprium queerunt, denegare, alicui largiri, in nullius sanctorum
    cujus sint membra, cuive adhaereant, vestra non Patrum praecepto potesl inveniri. Interea jubemns
    ignorat charitas. Nam sicut illi qui omni suoe vo- ul alloquamini venerabilera archiepiscopum Treve-
    luntati. Deum praeponunt, ejusque praecepto plus- rensem, fratrem videlicet nostrum, ut Tullensi
    quam hominibus obediunt, membra sunt Cliristi; episcopo, ne se introraittat de abbatissa monasterii
    ita ct illi, de quibus supra diximus, membra sunl B Montis Romarici, interdicat, et quidquid- contra
    Antichristi. eam staluit una tecum irritum ducat. De Mathilda
    Si ergo spirituales viri, cum oportei, judicantur, vero communi nostra filia et beati Petri fideli
    CUTnon saeculares amplius de suis pravis actibus ancilla, quod vis volo, sed in quo statu sit man-
    constringuiit? Sed forte putant quod regia digailas sura , Deo gubernante, adhuc certum non tenco.
    episcopalem preecellat. Ex eorum principiis colligere Gotifredi autem quondam Ulius viri indubkanter
    possunt quaiituni a se utraque differunt. Illam qui- scias quod frequenter apudDominum, licet peccator,
    dem superbia humana reperit, hanc divina pietas habeam memoriam; quia non me illius inimicilia
    instituit; illa vanam gloriam inccssanter caplat, vcl aliqua impedit vankas,.sed motus fraterna di-
    hoec ad coelcstem vitam semper aspirat. Et addis- lectione lua et Mathildae deprecatione illius exopto
    catit quid beatus Anastasius papa Anastasio impera- saluiem. Omnipotens Deus interCessione coelestis
    lori de his dignitalibus scripserit, et quid heatus reginse semper virginis Mariae, et auctorkate bea-
    Ambrosius in suo Paslorali inter has dignitates torum apostolorum Petri et Pauli, a se Ulis con-
    decreverit. Honor, inquiens, et sublimkas episco- ccssa, te nostrosque omnes fratres in quocunque
    palis, si regnum fulgori compares, et principum r sunt ordine, qui Chrislianam defendunt religionem
    diademalj, longe erit inferius quam si plumbi me- et apostolicae sedis dignitatem, a cunctis peccatis
    tallum ad auri fulgorem compares. Haecnonignorans absolvai, vobisque augens fidem, spem et charita-
    Constantinus Magnus imperator, non, primum ses- tem, in suse legis defensione corroboret, ut me-
    sionis, sed ullimum inter episcopos elegit locum. reamini ad seternam pervenire salutem.
    Seivit enim quia superbis Deus resistit, humilibus Data Tiburi,r octavo Kalendas Septembris, indi-
    dat grutiatn (Jac. iv). Interea notum sil fraternitati ctione decima quarla.
    luae quia litteris acceptis ~quorumdam fratrum EPISTOLAIII.
    nostrorum proesulum et ducum auctoritate aposlo- ADGERMANOS.
    licee sedis liceotiam dedimus his episcopis excom- (Anrto 1076.)
    rr.uiiicatos a nobis absolvere, qui non timuerunt se Vt regem Henricum in synodo excommUnicatum, et
    a communione regis abstinere. De ipso autem rege regia dignitate privqtum, si vere pmnituerit, beni-
    omnino contradiximus ut nullus eum prsesumat gne suscipiant, remolis ab eo pravis cotisiliariis,
    bonis adhibitis; eo etiam monito, ne Ecclesiw li-
    absolvere, quousque illius certa poenkentia et sin- berlalemimpugnet. Interim ne quisquam episcopus
    cera satisfactio nobis per idoneos lestes fuerit cum absolvat, quousque aposlolicm sedis consensus
    nolificata : ut simul inveniamus qualker, si eum .. accedal. Quod si vere non pmnituerit, eligant alium
    idOneum regem, quetn se confirmaturum ait, de
    divina pielas respexerk, ad honorem Dei et illius consilio lamen Agnetis imperatricis, cui se jure-
    salutem eum absolvamus. Non enim nos latet jurando obslrinxerant.
    quod sint aliqui vestrum, qui aliqua occasione GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, om-
    quasi a nobis accepta, timore, vel humana gratia nibus dilectis in Christo fratribus, et coepiscopis,
    seducti, preesumerent eum, si non contradiceremus, ducibus, comitibus, universis quoque fidem Chri-
    absolvere vulnerique pro medicina vulnus adhi- stianam defendentibus, in regno videlicet Teulonico
    bere; quibus si aliqui revera episcopi conlradice- habkantibus, salutem el omnium peccatorum abso-
    rent, noii cos justiiiam defendere, sed inimicitias lutionem per apostolicam benedictioiiem.
    cxercere judicarent. Episcoporum aulem, qui ex- Silitteras quibus Henricus dictus rex in sancta
    communicato regi communicare prsesumunt, ordi- synodo Judicio sancti Spiritus excommunicalus est
    natio el consecratio apud Deum, tesle beato Gre- diligenterperpendkis, quid de eo debeat fieri indu-
    gorio, fit exsecratio. Cum enim obedire apostolicae bitanter cognoscetis. Ex illis enim intelligitur cur
    sedi superbe contemnunt, scelus idololatrioe, leste sil analhematis yinculo alligatus, et a regia digni-
    Samuelei (/ Reg. xv), incurrunt. Nam si.illeDei tate depositus, et quod omnis populus quonda.ii
    45=7 LIBER QUARTUS. — EPIST. V. 453
    sibi subjectus a vinculo juramenti eidem promissi ^_ autem quod facium cst charissimte filiee nostrtc
    sit absolutus. Sed quia nos contra eum non movit, Agneti imperalrici Augustse, si filius ejus ex hac
    Deo teste, ssecularis superbia, nec vana mundi vita ante ipsam migraret, non est opus adhuc du-
    cupiditas, sed sanctse s_edis et universalis matris bitare quia, si nimia pietate circa fihum ducta
    Ecclesiae sollicitudo et disciplina, monemus vos in justitise restiterk, vel justilise favens ut abjiciatur
    Domino Jesu et rogamus, sicut charissimos fratres, a regno consenserit, quid reslet, vos ipsi compre-
    ut eum benigne, si ex toto corde ad Deum con- hendite. Hoc tamen videlur laudabile, postquan
    versus fuerit, suscipiatis, et circa eum non tantum certum fuerit apud vos (ut omnino firmatum) quoil
    justitiam, quae illum regnare prohibet, sed miseri- ejus filius a regno removeatur, consilium ab ea et
    cordiam, quae multa delet scelera, ostendatis. Estote, a nobis requiratur de iiivenla persona ad regni
    quseso, memores humanae condilionis et communis gubernacula. Tunc aut nostro communi consilio
    fragilkalis, nec vos prsetereat pia et nobilis memo- assensum proebebit, aut aposlolicse sedis auctorkas
    ria patris ejus et matris, quibus non possunt nostra omnia vincula quse videntur justitioe contradicere
    setate ad imperii gubernacula inveniri aequales. Sic removebit. De excommunicatis autem jam me vobis
    tamen adhibete vulneribus ejus oleum pietatis, ne dedisse licentiam, qui fidem Chrislianam (ut decet
    vino disciplinae neglecto cicatrices ejus in pejus g' episeopos) defenditis, ut absolvatis, rccordor, et
    hoc idem confirmo, si revera resipuerint et
    (quod absit.!) putrescant, et honor sanctae Ecclesise adhuc
    humiliter poenitentiam egerint.
    Romanique imperii nostra negligentisi magnse ruinae
    Data Laurenti, tertio Nonas Scptembris, indi-
    patescat. Procul ab eo pravi removeanturconsiliarii,
    qui pro Simoniaca hseresi excommunicati non ctione incipiente decima quinta.
    erubuerunt dominura suum propria lepra contami- EPISTOLA lVi
    nare, et per diversa crimina eum seducendo ad ADDOLENSES.
    schidendum sanctam Ecclesiam provocare, et in (Anno 1076.)
    irara Dei et sancti Petri impellere. Adhibeantur illi Cum twn potuerit eorum petilioni, contradicenlibui
    consiliarii qui non sua tantum, sed eum diligant, canonibus, salisfacere in ordinarido archiepiscopo
    et sseculari lucro per omnia Deum preeponant. Non quodam juvene ab eis electo, ejusdem juvenis ro-
    gatu abbalem Sancli Mdarii [Melanii] archiepisco-
    ultra putet sanctam Ecclesiam sibi subjectam ut pum ordinasse ait; cui eos obedire tnonet.
    ancillam, sed preelaam ut dominam. Non inflatus GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clero
    spiritu elationis consuetudines superbise contra li- et populo Dolensi in Britannia, salutem et aposto-
    bertatem sanctse Ecclesiae inventas defendat, sed P ^ licam benedictionem.
    observet sanctorum Patrum doctrinam, quam pro Misistis ad nos quemdam juvenem, pelentes yobis
    salute noslra eos docuit potestas divina. Quod si de a nobis illum ordinari pontificem; cui quidem
    his et aliis jure ab eo exigendis nos securos modis petitioni, quoniam sacri canones contradicunl,
    quibus oportet reddiderit, statim volumus per assensum prsebere nequaquam potuimus. Nos de-
    vestros idoneos legatos de omnibus informari, ut nique cognqscentes Ecclesiam vestram diu v.er
    quid debeat fieri communi consilio, Deo aspirante, quissimi pervasoris tyrannide oppressam, ex debito
    valeat inveniri. IUud autem inter omnia ex parte et nostri officii consideratione, apostolico fulti
    beati Petri interdicimus, ut nullus veslrum eum preesidio, prout valemus in Domino, reformare
    preesumal ab excommunicatione absolvere, quous- cupimus. Quapropter, ejusdem juvenis rogatu as-
    que, eis queeproediximus nobis indicatis, apostolicae seusuque sociorum ejus, Sancti Melarii, [Melanii sic
    sedis consensum ei iteratum responsum recipiatis. el in cod. Mutin.] abbatem Ivoneni riomine, quem
    De diversorum quidem diversis consiliis dubkamus. ad nos vestra Iegatione misistis, virum utique (ut
    et humanam gratiam vel timorem suspicioni ha- vos-bene noslis) prudentem, bonum, ornatummo-
    bemus. Quod si, exigentibus multorum peccatis ribus, omnique religione dignum, vobis in Pairem
    (quod non optamus), ex corde non fuerit ad Deum D et archiepiscopum consecravimus, monenies et
    conversus, lalis ad regni gubernacula, Deo favente, obsecrantes, ut sicut beati Petri apostoli, nostrique
    iaveuiatur qui ea quae preediximus, et csetera quse illius licet indigni famuli gratiam optatis, sic ei ul
    videntur Christianee religioni et totius imperii saluti palri et rectori per omnia obedientiam exhibeaiis.
    necessaria, secreia ac indubitabili promissione, ob- Data Romae,v Kalendas Octobris, indictione in-
    servalurum promktat. Ut autem vestram eleCuo- cipiente xv.
    nem, si valdeoportet ut fiat, aposlolica auctoritate EPISTCA V.
    firmemus et novam ordinationem nostris temporibus ADEPISCOPOS BRITANNI.EARMORICJE.
    corroboremus, sicut a sanctis nostris Patribus (Anno 1076.)
    factum esse cognoscimus, negotium, personam et Scribit se 'bbatem Sancli Melarii [Melanii, sic et in
    mores ejtis, quantocius potestis nobis Indicate, ui cod Mutin.], non approbalo ob juvenilem mtatcm
    a Dolensibus electo, in Dolensem archiepiscopum
    sancta et utili intentiOne incedentes mereamini, consecrasse, et pallium ddem concessisse,ea lameri
    sicut nobis notse causae, apostoiicae sedis favorem condilione ut controversia discutialur qum cum
    per divinam jgratiam, et beati Petri apostolorum Turonensi archicpiscopo de subjectioneet obedien-
    tia agebalur, usum lamen pullii itli confirmat.
    principis per omnia benedictionem. De juramenlo Prwcipil ut ei tanquam archiepiscovo obedieniiam
    PATHOL.CXLVIir. io
    459 S. GREGORHVII PAP.E OPERUMPARS I. — REGISTRUM. m
    exltibeant, el ud bona ecclesiw rccuperundu auxi- A sli, ut, si in corpore dilecti Filii sui membronim
    lium prwstenl. dignkatem obtinere cupimus, adinvicem etiam fra-
    GRF.GORHIS episeopus, servus servorum Dei, om- ternis affectibus et ofliciis intimi amoris connexi
    nibus episeepis Britannioe, salutem et apostolicara siraus. Agile ergo ut veslra fraternitas erga hunc
    benedictionem, fralrem ct Ecclesiam srbi commissam talis exislat,
    Non ignorare vos credimus qualiler Dolensis quatenus et apud Dominum oranipotentem pro ve-
    clerus et populus ad nos dircxit juvenem quemdam, stree beatitudinis proemioglorieraur, et intcr tot hu-
    satis praeclarum genere, ut aiidivimus, postulantes jus saeculinequam coniligentes turbines, de conso-
    ut eum illis in episcopum ordinaremus. Cujus latione vestrse cooperalionis nos non tantum, sed
    causam (sicut oportuit) examinantes, honestos et mater vestra sancta et apostolica lsetetur Ec-
    quidem morcs pro nioduio eetatis suoe,sed nonuum clesia.
    salis maluros aut instructos ad portandum episco- Dafa Romae,quinto Kalendas Oclobris, indiclio-
    pale pondus, in eo probavimus; propter quod one- ne xv.
    rarc eum tam gravi sarcina nec sibi nec nobis EPISTOLA VI.
    cautum fore pervidimus. Deo autem aspirante ADHENRICUM LEODIENSEM EPISCOPUH.
    adinvcnimus in comitatu suo personam huic di- B (Anno 1076.)
    gnilati, setale, scientia et morum gravitate multo Rescribit, si excommunicato regi Trajeclensis ept-
    magis congruam, videlicet Ivonem abbatem Sancti scopus scienter coinmunicarit, el sine satisfaciipne
    Melarii [Melanii], quem, licet invitum atque obe- obierit, cumeo nec morluo possecommunicari; sin
    miitus, iltum absolvit , et sacriftcia pro eo fieri
    dieniia aslriclum, cum mulla petitioneet eleetione optaf.' Rogat poslremo pro Ecclesiw iranqnillilate
    illius et aliorum qui cum co vcnerant, episcopum preces ad Deum effundi.
    ordinavimus. Honorcm qtioque et usum pallii pro GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HEN-
    vcstra et totius provinciee dilectione ei concessimus, RICOLeodiensi episcopo, salutem et apostolicam be-
    eo quidem tenore ut opportuno tempore nullatenus nedictionem.
    se exhibere recuset ad discutiendam querimoniam (588) Quod de causa Willehni Trajectensis epi-
    -quam confrater nosler Rodulphus, Turonensis ar- scopi nos consuMsti, prudentia tua non tam a no-
    ehiepiscopus, de subjectione sedis illius, et denegata bis quam a communi sanctorum Patrum sententia
    sibi obedientia, jamdiu apud nostram et antecesso- indubitanter expressum addiscere et inteUigere po-
    rum nostrorum fecit audientiam. Quod si, ratione et lest; quorum statuta servantes aut defendentes, si
    Juslilia demonstrante, utei subjecta esse debeat ap- « quando Judicium de negotiis ecclesiasticis fccimus
    'parueril, nos quidem sanctse Turonensi Eeclesise vel facimus, non nova aut nostra proferimus, sed
    jus suum conservari, et debkam subjectionem a Do- ab eis per Spiritum sanctum prolata sequimur et
    -lensi Ecclesia exhiberi volumus, et apostolica au- exercemus. Vide ergo et diligenter attende quid eo-
    ctoritate censemus; usum tamen pallii non minus rum auclorkas in eos decreverit qui, ad subverten-
    huic suisque successoribus, donec eorum introitus das sacras regulas, ad scindendam unitatem corpo-
    •et vila probabilis fuerit, concedimus atque firma- ris Christi, quod est Ecclesia, schismaticis alque
    mus. Sin vero ab hujus subjectionis jugo eam ab- hserelicis callidkalibus armaii ultro contra patrcs
    solutam esse legali defensione constiterk, queecun- insurgunt, aut scienter cum excommunicatis com-
    que sibi dignkatis privilegia de caetero compelere municant; et non solnm super hoc de qrio frater-
    visa fuerint, aposlolica non denegabit auctorkas, nkas tua qusesivk, sed super omnibus qui in eadem
    atque interim, ut ei sicut archicpiscopo subjcctio- causa tenentur, eorum quorum vesligia, Deo auclo-
    iiem et obedientiam exhibeatis, preesenti auctoritate re, perpendimus, pro nobis responsa suscipe. Quod
    constkuimus. Hoc itaque pacto eum eonsecratum si nullo schismate, quod-contra sanctam et aposto-
    el ornatuni ad sedem non humano consilio sed di- licam Ecclesiam preesumptumcontra ultimum quem-
    vinilus ei assignatam remittentes, vobis valde com- p libet Ecclesiseminislrum fieii nullatenus debuisset,
    mendatum esse volumus, ut sicut nos in eo charita- ipse aut quicunque sua sponte subscripsit, et regi
    tem vestram et totius provinciaeprincipatum hono- excommunicato scienter communicans sine poeni-
    ravimus, ila et vos quam pro eo suscepimus solli- tentia et satisfactione discessit vel diseesserit; ab
    ciludinem et pietatis affectum nobiscum suscipiatis; illa sanctorum Patrum sentenlia discrepare non
    ipsum quidem cum omni honore et reverentia sus- possumus : videlicet, quibus vivis non commnnica-
    cipientes, et ut bona ecclesioejam per multos an- vimus, nec mortuis communicare audemus. Sin
    nos a sacrilegis dispersa pervasoribus recupare va- vero invitus subscripsit, et regi excommunicato
    leat adjuvantes; quatenus illa sedes olim nobilisct juxta prohibilionem sanctorum canonum non com-
    poleris ad gloriam pristini decoris, Deo opitulante, municaverit, apostolica auctoritate eum absolvi-
    vestris reformetur studiis, vestrisque restituatur mus, et ut orationes, sacrificium el eleemosynaepro
    temporibus. Sic eleiiim, sic, fratres dilectissimi, eo Domino offerantur, non solum annuimus, sed et
    vocavitnos Deus et Patnr Domini noslri Jesn Chri- valde desideramus. De cselcro rogamus dilectkmem

    (588) Vide Lambcrtum anno 1075.


    461 LIBER QUARTUS.— EPIST. IX. m
    luam, ut sine interraissione orationem ad Dominum A i pollicelur. Interim si in periculum vilm inciderit,
    facias, et in idipsum fratres quos possis ac subditos ei absolutionem impartitut:
    invites atque commoneas, quatenus per misericor- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, epL
    diam suam Ecclesiam diu et vahie laborantem re- scopis Tusciee, CONSTANTINO Arelino, RAINERIO Flo-
    spiciat, et quam inter tot et tantorum turbinum flu- rcntino, LEONIPistoriensi, ANSELMO Lucensi, LAN-
    ctus miserabilker afflictam et pene conquassatam FRANCO Clusino, salutcm et aposlolicam benedi-
    videt, ne penitus demergatur eripiat, et ad Iiltus ctionem.
    tranquillkatis pro sua pielate reducat. Non ignorare credimus fralernitatem vestram
    Data Romse, quinto Kalendas Novembris, indi- qualiter comprovincialis vester Rodulphus Senen-
    ctione decima quinta, sis episcopus, hoc in anno sine nostra licentia re-
    EPISTOLA VII. gem excommunicatum adiens, contra omnem ec-
    ADHENRICUM, ARDERICUM, ET WIFREDUM. clesiasticam aucloritatem communicando cum eo,
    (Anno 1076.) ejusdem excommunicatioiiis Iaqueum incurrerit.
    ElsiEcclesia frequentespatialurpersecutionesa Norl- Qua de re quanquam eum propria accuset et reum
    mannis et Hetiricorege, sperat tamen se Henricum , Judicet conscientia, a nulla tamen communione, si-
    devicturum, sicut antea Nortmannos devicerat. 1 cut excommunicatum oporluerit, se abstinere cura-
    Nunliat Teutonicos,nisi rex resipuerit, aliutn re-
    gem electuros, tllosque in Domino excital et con- vit; sed omnia, tam in ministerio quam exteriore
    firmal. conversatione, prsesumens, peccati sui maculas in
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HEN- multos dispersit, et ni'hi'1in se quod ad delictum
    itico, ARDERICO, WIFREDO, fidelibus sanctee aposto- pertineat habitu vel conversatione demonstrans, a
    licse sedis, legilimis filiis Mediolanensis Ecclesiee, nobis per legatos suos ad satisfacienduin de culpa
    salutem et apostolicam benedictionem. recipi postulat et absolvi. Quodquidem nos miniine
    Manifesta Apostoli sententia est quod omnes qui faciendum esse judicavimus, nisi prius eum pro
    pie volunt vivere in Christo Jesu persecutionempa- reatus sui poenitentia ad formam et habiiudinem
    riuntur (IITim. n). Quee sententia cum apostolica amissee communionis per aliquod tempus humilia-
    sede ad nos quasi haereditario jure pervenk, cum tum fore cognosceremus. Proinde fraternitali ve-
    hinc bona EcclesieeNortmanni multoties perjuri co- stree scripsimus, admoncnlcs ut eum, si potestis,
    nantur auferre; ex altera parte Simoniaci cum omnes, aut duo de vicinioribus, in loco congruo
    Henrico rege eorum decreta sanctorum Patrum eum quanlocius conveniatis, et injungentes ei, prout vo-
    omni religione moliuntur evertere : sed confidimus Q 1 bis visum fuerit, pcenitenliam, ut in privaturn locutn
    in Domino, qui superbiain Nortmannoruni paulo se recipiat, et, sicul in sacris slatutum est canoni-
    ante sub manu nostra substravit, quod adversus bus, a Christiana coinmunione se abstineat, com-
    apostolicarn sedem non diu prsevalebunt. Nos ta- moneatis. Ad quod si exhibere se prompta obedi-
    men sacrilegse invasionis eorum nunquam erimus tione non recusaverk, et, qui culpam non cavit, ad
    consentiendo participes. De conspiratione autem faciendam poenitentiam pro humana verecundia sibi
    heereticorumet regis, quomodo a catholicis episco- non pepercerk, tunc demum requisita, vel ipse, vel
    pis etducibus, ctmultis aliis in Teutonicis partibus per legatos suos, cum testimonio litterarum veslra-
    aperte impugnetur, vos qui illis prope estis latere rum apostolica clementia, de ejus absolulione quid-
    non credimus. Ad tantum enim numerum fideles quid, Deo donante, dignum fore perviderimus, re-
    Romanee Ecclesiee pervenerunt, ut nisi ad satisfa- spondere et agere non denegabimus. Interim vero
    ctionem veniat rex, alium regem palam dicant eli- si ad periculum vitee divino judicio, quod nos non
    gere, quibus rios favere servata justitia promisimus, optamus, eum venire contigerit, et ad pcenitentiam,
    promissumque firmum lenebimus. Vos itaque con- sicut supra diximus, humiiialus fueril, auctoritate
    fortamini in Domino, quoniam per misericordiamt beatorum apostolorura Petri et Pauli, et ea quam
    Dei prope est redemplio vestra, et ad tertium supe-. D nos, licet indigni, per eos suscepimus, absolutus
    randum non adhuc virtus Petro defecit, qui duos; participationem et gratiam sacrosanctee communio-
    illos priores Widonem et Gotifredum contra Roma- nis accipiat.
    nam Ecclesiam.calcitrantes ab episcopali sede de- Dala Romee, Kalendis Novembris, indictione xv.
    ecit. EPISTOLA IX.
    Data Romse, secundo Kalendas Novembris, indi- ADRICnERIUSI ARCIIIEPISCOPUMSENO.NENSEM.
    clione decima quinta.
    (Anno 1076.)
    EPISTOLAVIII Si Aurelianensis episcopus litteras apostolicas, qui-
    bus ponlifex eutn ad se venire prmceperat, se nm
    ADEPISCOPOS TUSCl^i. vidisseaffirmaverit,ejus gesta adliuc se mquanimi-
    ter laturum; sin minus, ab omni episcopali officio
    ' et
    (Anno 1076.) communionecorporis Doinini suspendit. Prmci-
    Ut Senensemepiscopum,qui Henrico regi communi- pil ut Romamad concilium veniat, el ipsutn Aure-
    caverat, et absolutionempetierat, omnes ipsi atill lianensem episcopum secum venire commoncat,
    duo viciniores episcopi conveniant, eiquepmniten- aliosqueclericos diversajura prmtendenles.
    tiam injunqant, qua peracta se eum absoluturumi GREGORIUS episeopus, servus servorum Dei, Ri-
    463 S. GKEGQRII VH PAPiE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. m
    CHERIO Senonensi ai'chiepiscopo, salutem et aposto- A dubitant utrum necne sacerdotes ac levitac, seit
    licam benedictionem. ceeteri qui sacris altaribus administrant, in forni-
    Non credimus laiere fraternilatem tuam quod lit- ealione persistentes missee debeant celebrare offi-
    teris nostris Reinerium Aurelianensera episcopum cium. Quibus ex auctoritatc sanctotum Patrum re-
    commonuimus ad nos vcnire, quatenus de multis spondenms nullo modo ministros sacri allaris in
    sibi objectis, ct maxime de confusionc Aurelianensis forriicatione exisicutes missse debere celebrare of-
    Ecclesiee, responderet. Qui ita admonilioncm no- ficium; quin etiam extra choros esse pellendos,.
    stram contempsit, ut nequc .ipse veniret, nequc quousque pcenitentiee dignos fructus exhibeant.
    aliquam rationabilem absentalionis stioe cxcusatio- Uride apbstolica tibi aucioritale prsccipimus qua-
    nem transmilteret; cujus ut inobedienliaeplenius tenus nullos eorum qui in scelere perdurant ad sa-
    culpam cognosceres, exemplar litterarnni quas olim crum mysterium celebrandum suscipiatis, scd, un-
    sibi misimus religioni tuse ostendere curavimus. decunque poteritis, tales ad missas celebrandas ac-
    Quas i sacramento firmaveril.se non vidisse, neque quiralis qui caste Deo deserviant; his talibuspror-
    suo ingenio,quod non viderit.remansisse, facta sua sus ab omnibus. Ecclesieebeneficiisprocul expulsis,
    adhuc sequanimiter ferimus. Aliter atilem, secun- neque Huberti archidiaconi verba suscipiatis, seu.
    dum tenorem Iiujus conditionis, jurejurando mi- aliquibus suis scrmonibus faveatis, quia, ut audivi,
    nirae facto, decernimus eum ab omni episcopali of- in haeresim lapsus est suis pravis conlentionibus, ct
    ficio csse suspensum, et a communione corporis et ab Huberlo legato hujus sanctse Romanse sedis apud
    sangukiis Domini separatum, nisi fortesibi moriis Monasteriolum publice est convictus.
    periculum, supervenerit. Et quia non solum neces- Data Roniae, quarto Idus No.vembris, iiidictior/e-
    sitas et tribulalio illius Ecclcsise, verumetiammulla decima quinta. ,
    alia regni veslri ncgolia exigunt ut Romano conci- EPISTOLA XL
    lio fraternilas tua interesse debeat, admonemus te ADR0BERTUM FLANDRI.E COMITEM.
    ut omni remoia occasione ad proximam synodum (Anno 1076:)
    postram venias, et jam dictum AureUanensem epi- Vl persequalur Simoniacos sacerdot.es el formcaribs-
    Inveliilur in episcopos qui apostolicm sedi inobe
    s.copum tecum venire commoneas. Yolumus etiam dienles erant.
    ut et is qui nunc tcnet decaniam cum eodem epi- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Ro^
    scopo veniat. Sed el: Joschelinum qui injuste se
    BF:RTO cbmiti Fiaiidrensi, salutem el apostolicam be-
    et
    exspoliatiwn, plurima sua pro reparatiohe bono- nedictibnem.
    rum Ecclesisc expendisse deplorat, nec non Everar- Pervenit ail apostolicam sedem quod in terra tuse
    duni, et aliquos de clericis ostensuros.lam decretum dominationis qui vocantur sacerdotes, in fornica-
    proprium episcopi, quam etiam venerandse memo- tiorie posili, rion erubescanl cantando missam tra-
    riee Alexandri papse prsedecessoris nostri privile- ctare
    Corpus et sanguinem Christi, non altendentes
    gium, venire preecipimus, quatenus uniuscujusque quse insania quodve scelus est uno eodemque tem-
    ralionem diligentissime possimus inquirere, et quse merelricis et corpus attrectare Christi..
    pOre corpus
    corrigenda sunt ita, Deo auxiliante, corrigere, ut Quapropter cx parte' omnipotentis Dei et auctoritate-
    quisque justitiam suam habeat, et Ecclesia oninino- beatl Pclri apostoloriim principis te rogamus ac tili
    quiescat. Interim aulem ad firmissimam et inviola- omnino preecipimus ut, ubicunque poles, huic sce-
    bilem pacem ejusdem Ecclesiee decernimus ut ilii leri resistere et SimoniacLscontradicere nulUus ra-
    qui nunc decanise prsaest utque ad audienltam no- tio Tel gratia tb possk retorquere. Qui enim dixil:
    stram ejusdem decanise possessio relinquatur. Jos- Oninis qui auJHl,dical: Veni
    (Apoc. xXii), nullum
    dielino vero quidquid ante inkiumhujus litis tenuit alicujus ordihis excepit; et qiiiCurtqiie Vult a Patre-
    sine contradictione tenere permklalur. Benedicto familias denaritim accipere, procuret in vinea Do-
    autem non solum praebendam suami sed etiam ea rairii laborare (Malth. xx). Heecquidem universalis
    D
    quae occasione hujus discordise videiur perdidisse, maler praecipk his qui vocantm' episcopi, dicere,
    in integrum reslituenda fore jubemus. sicut oportel; sed quales sint, a fructibus eorum po-
    Dala Romse iv Nonas Novembris, indiclione xv. testis cognoscere, qui noii per ostium ingiedientes
    EPISTOLAX. in ovile ovium, sed aliunde ascendentes fiires sunt
    ADADILAM FLANDRIjE COMITISSAM. et lalrones. Per ostium quippe ingredkur, id est per
    (Anno 1076.) Cliristum, qui secundum sacros canones episcopus
    Respondet clericos fornicarios missas celebrare non constitukur. Nam quod in divina Scriptura dicitur :
    debere, sed exlra chorum essepellendos. Quod ut Sacerdotes mali ruinapopuli (Ezech. xv), in nostro,
    fial prmcipit, et Huberto cuidam drchidiacono fi-
    dem non esse adhibendam, qui in hmresim lapsus tempore luce clarius comprobatur. Plurimi enim
    fueral. eorum qui vocantur episcopr non solum justitiam
    GUEGORIUS episcopus, servus servorum Dei, ADI- non defendunt, sed etiam ne-clarcscat multis modis.
    ix. [AVEI./C],Flandrcrisi comitissee, salutem et apo- occultare nituntur. Tales vero non episeopos, sed
    slolicam benedictionem. Christi habeto inimicOs; et sicut illi non curant apo -:']
    Perveiul ad aures nostras quod quidam vestrum slolicoesedi obedire, ita vos nuUam ej.sobedienfian*;i
    m LIBER QUARTUS. — EPIST. XH. 406
    . exhibete. Nam prmpositis non obedire,rscdus esl in- A per triduuro ante porlam, dcposiloomni regiocultu,
    currerc idololatrim (I Reg. xv), juxta verba prophetae miserabiliter, utpote discalceatus ct laneis indutus,
    Sacnuclis, quse B. Gregorius in ultimo libro Mora- persistens, non prius cum multo flelu aposlcUcaj
    lium (cap. 10), ubi de ebedientia loqukur, procura- miserafionis auxilium et consqlationem implorare
    vk explanare. Haecnoslra verba, licet rustica, cum destitit, quam omnes qui ibi aderant, et ad quos ru-
    communi fideli noslro Ingelranno, qui diu nobiscum mor ille pervenit, ad tantam pielalem et compassio-
    in sacro palatio mansit, vel cum aliis veritatis ama- nis misericordiam movit, ut, pro eo niultis precibus
    toribus frequenter legite, et omncs clericos et laicos et lacrymis intercedentes, omnes quidem insolitam
    ut veritatem sciant et proferant provocate, ut boua noslrse mentis duritiam mirarentur, nonnullli vero
    fralribus vestris nuntianXes inter angelos sortem in nobis non apostolicee severitalis gravitatem, sed
    mereamini accipere, et cum electis vn coslesti patria quasi tyrannicse feritatis crndelitatem esse clama-
    gjudere. rcnt. Denique instautia compuriclionis ejus, et taifta
    Data Rornoe, quarlo Idus Novembris, indictionc omnium qui ibi aderant supplicalione devicti, tan-
    decima quinta dem eum relaxaio anatliematis vinculo in commu-
    EPISTOLAXII. nionis gratiam et sinum sanctse matris Ecclesire
    ADGERMANOS. recepimus, acceptis ab eo securitatibus quoeinferiu*
    (Anno 1077.) scriptse sunt, quarum eliam confirmationein per
    Nunlial Henricum regetn huinillimam pmnitenfiam manus abbatis Cluniacensis, et filiarum noslrarum
    egisse; seque omniutn aslanlium supplicalionibus Mathildis et comitissee Adelaidse,et aliorum princi-
    eum absolvisse, acceplofidelitatis juramenio. Mil-
    iit exemplar jurisjujandi. In Germaniatn se ilu- pum, episcoporum, et laicorum, qui nobis ad hoc
    rum pollicetur. Hortatur interim ul in fide et in utiles visi sunt, recepimus. His itaque sic peraclis,
    amore jusiitim perseverent. ut ad pacem Ecclesiseet concordiam regni (sicul diu
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, om- desideravimus) omnia plenius, Deo adjuvante, co-
    nibus archiepiscopis, episcOpis, ducibus, comitibus, aplare possimus, ad parXes vestras data primum
    caeterisque principibus regni Teutonicorum Chri- opportunitate transire cupimus. Hoc enim dilectio-
    slianam fidem defendentibus, salutem el apostolicam nem vestram indubitanter scire volumus, quoniam,
    ibenedictionem. sicut in descriptis securitatibus coguoscere potestisr
    (589) Quoniam pro amore justitise communem ila adhuc totius negotii causa suspensa est, ul et ad-
    nobiscum in agone Chrislianje militieecausam et pe- ventus hoster et consiliorum veslrorum unanimilas
    riculum suscepistis, qualiter rex humiliatus ad pce- Q permaxime necessaria esse videantur. Quapropter
    nkentiam absolutionis veniam impetraverit, ct quo- in ea fide quam cbepistis, et amore justitise, onines
    modo tota causa post introitum ejus in Italiam hu- permanerc studete, scientes nos non aliter regi
    cusque deducta sk, vestrae dilectioni sincera chari- oblatos esse, nisi quod puro sermone (sicut nifihi
    tate indicare curavimus. Sicut constkutum fuitcum mos est) in his eum de nobis sperare dixerimus, in
    legatis qui ad nos de vestris partibus missi sunt, in quibus eum ad salutem el honorem suum, aut cum
    Longobardiam venimus, circiter viginti dies ante justitia, aut cum miseriCordia, sine nostree et illius
    terminum in quo aliquis ducum ad Clusas nobis animse periculo adjuvare possimus.
    occurrere debuit, exspectantes adventum illorum, Jusjuraridum Henrici regis Teutomcorum.
    quatenus ad partes illas transire possemus. Verum Ego Henricus rex de murmuratione et dissensione
    cum jam decurso termino hoc nobis nuntiaretur, his quam nunc habent contra me archiepiscopi et epi-
    temporibus, prae multis (quod nos quidem credimus) scopi, duces, comites, coeteriqueprincipes regni Teu-
    difficultatibus, ducatum nobis obviam mkti nonpos- tonicorum, et alii qui eos in eadem dissensionis
    se, nec aliuroie copiam ad vos transeundi habeic causa sequuntur, infra terminum quem domin i»
    mus, non parva sollicitudine, quid potissimum no- papa Greg.oriusconstiluerit, aut justitiam secundum
    bis agenduin foret, circuraventi sumus. Interim vero D judicium ejus, aut concordiam secundum consilmm
    regem adventare certe cognovimus; qui etiam prius- ejus, faciam, nisi cerlum impedimeiitum mihi vel
    quam intrasset Italiam, supplices ad nos legatos prse- sibi obstiterk, quo transacto, ad peragendum idem
    mittens, per omnia se satisfacturum Deo et sancto paratus ero. Item si idem dominus papa Gregorius
    Petro ac nobis obtulit, et ad emendationem vitse suse ultra Montes, seu ad alias partes terrarum ire volue-
    omnem se servaturum obedientiam repromisit, dum- rit, securus erit ex mei parfe, et eorum quos cdn-
    modo apud nos absolutionis et apostolicse benedi- stringere potero, ab omni loesionevitse et membro-
    ctionis gratiam impetrare mererctur; quod cum diu rum ejus, seu captione, tam ipse quam qui in ejus
    multis consultationibus diflerentes acriter eum de conductu et comitatu fuerint, seu qui ab illo mittun-
    suis excessibus per omncs qui intercurrebant nun- tur, vel ad eumdem quibuscunque terrarum partibus
    tios redargueremus, tandem semetipsum nihil ho- venerint in eundo, et ibi morarido, seu inde re-
    stile aut temerarium ostentans, ad oppidum Canusii, deundo, neque aliud aliquod impedfimenlumhabebi
    in quo roorati sumus, cum paucis advenit, ibiaue ov meo consensu, quod contra honorem suum sit;

    (5S!)) Vidc Lambcrtum; Bcrtholdum anno 1077; Leoncm Oslieiisem lib. 5, c.-iS\
    iG7 S. GREGORII VII PAP^E OPERUM PARS 1. — REGISTRUM. 468
    et si qiiis ei fecerit, cuni bona fide secundum posse A rem eliganl. Quod si quis non canonice episcopns
    meumillum adjuvabo. faclus sii, ipse, omnes fautores ejus, et consentien-
    tes, excommunicentur.
    Actum Canusiae, quinto KalendasFebruarii, indi- GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, uni-
    ctibhe decima quinta. verso clero et populo Carnotensis Ecclesise, salutem
    EPISTOLA XIII. et apostolicam benediclionem.
    AD RODULPUUM ARCHIEPISCOPUM TCRONENSEM. Quanquam id ipsum ad aures vestras pervenisse
    (Anno 1077.) credamus, tanien, ut nuUa inter vos diversi rumoris.
    Non debere eum conqueri de patlio concesso epi- aut opinionis dissensio causam Dei irapedire valeat,
    scopo Dotensi, cumid a se fuciutn sil salvo Turo- vobis nolhicare dignum duxi-
    nensis Ecdesim jure,de quo exploratius se senten- prsesentem epistolam
    tiam lalurum esse affirmal, cum aul ipse in Germa- nius, quod Robertus monachus, qui ecclesiam ve-
    , niam,ut destinavit, transierit, aut archiepiscopus stram nefanda ambitione occupavit, in terribili culpa
    ipse una cum Dolensi episcopo Romam vocalus ac- se obligavk, cuni episcopatum illum haud
    id causam reddit. perjurii
    cesserit. Inlerim quare fecerit, dubie a nostro legato commonitus (sicut supra cor-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dci, Ro-
    salutem et pus beali Petri apostolorum principis juraveral) di-
    DCLPHO Turonensi archiepiscopo, aposlo- 3 mittere noluit, et alia
    quoe in eodem sacramento te-
    licam benediclionem nebantur infregit. Unde apostolica vos auctoritate
    Quod de consecratione Dolensis episcopi et con- monemus atque praecipimus, ut eum nullatenus
    cesso sibi honore pallii adversum nos conquereris, deinceps pro episcopo aut domino habeatis, nec ali-
    pro voluntate potius quam ratione facere videris, quam sibi obedientiam vel servitium exhibeatis.
    qui nos in ea re Ecclesise cui, Deo voienle, praeesse Verum ne Ecclesia illa diulius sine paslore rema-
    -
    dignosceris, lotius justitiae locum reservasse cogno neat, vel introiius ejus Simoniacee subreptioni ul-
    scis. Cum enim audivimus principes illius lerroe, terius paleat, eadem auctorkale vobis preeeipimus
    contra antiquam et pessimam consueludinem, pro ut, praemissisorationibus atque triduano jejunio cum
    reverentia Dei omnipotentis el aposlolicse auctorita- eleemosynis, pro nullius timore vel gralia, pro nulla
    lis, ulterius in ordinandis episcopis nec dominium unquam occasione prselermittatis, quin talem vobis
    investiturse tenere, nec pecunise commodum queerere in episcopum eligatis, qui non aliunde sicut fur et
    velle, atquc ob hoc ad apostolicam misisse sedem, ut lalro, sed per ostium intrans pastor ovium vocari et
    iii prsefato loco Juxta sanctorum Patrum statula le- esse debeat (Joan. x). Illud enim scitote, quoniam
    galis ordinaretur episcopus, devotioni eorum valde si quis ad sedem illam contra regulam sanctorum
    congaudendum et petitionibus annuendum dignuin ^ Patrum aspiraverit, ipsum et omnes fautores ejus
    duxinius. Verum quam caute nos Turonensi Ec- vel in ea re consenlienles apostolica censura et ana-
    clusisc et ejus dignitati providerimus, in lilleris illis thematis gladio feriemus, et a corpore totius Eccle-
    quas ad Britannicos principes et episcopos misimus siaedecidemus. Quapropter inemenloie quod nemo
    (quod et te cognovisse putamus), aptissime contine- pro vobis passus, nemo pro vobis mortuus est, nisi
    tur. Quapropler fraternitas tua sine omni murmu- Chrislus, cujus libertatem sicut dilecti filii Dei te-
    raiione discussionem et Justam definkionem hujus nentes et defendentes, jugum iniquilatis aut aliquod
    causoe exspectare non renuet, quoniam et quod fa- dominium ad perditionem animarum vestrarum vo-
    ctum est corisideratione fecimus, et quod faciendum bis imponi liullatenus patiamini, scicntes quod nun-
    diligenti inquisitione, sicut res magna ef ambigua quam vobis in hac causa aposlolica deeril auctoritas
    poslulat, peitraclare et exsequi volumus. Neque id et defensio.
    in longum, Deo providente, protelabktir, quoniam Data Carpinetee, quarto Nonas Marlii, indiclione
    si in partes regni Teulonicorum, prout destinavimus, decima quinla.
    lioc in tempore transierimus, irrde aut nosmetipsi ad EPISTOLA XV.
    vos pertransienrus, aut tales qui hanc causam sin- ADRlCHERICM ARCHIEPISCOPCM SENONENSEM, etC.
    cera exploratione discutiant atque definiant mittere (Annol077.)
    procurabimus. Quod si eo modo nostrse dispositio- Vl in Roberti locum alium a clero et populo Carno-
    nis consilium transigi non posse contigerk, congruo tetisi canonice eligendum curent, et in episcopum
    et te et Dolensem ad consecrent; ei eumdem Roberlum ac Hugonem
    lempore episcopum prseseiitiani fratrem compeilant restituere qum ecclesiw abstu-
    sedis apostolicse convocabimus, et ibi causam ve- lerant.
    stram utrinquediligenterexaminatam, prout sincera GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, RICHE-
    veritas et Justkia exquisierit, ad irrevocabilem, Dco RIOSenonensi archiepiscopo et coepiscopis saffra-
    favente, finem perducemns. ganeis ejus, excepto eo qui interdiclus est, salutem
    Data in Longobardia in loco qui dicitur Carpineta, et apostolicam benedictionem.
    Kalendis Martii, ind. xv. Non ignorare credimus fraternitatem vestram
    EPISTOLA XiV. quibus decausis Robertum monachum, aliquando
    ADCARNOTENSES. diclum Carnotensem episcopum, ab episcopali sede
    et officio canonica et apostolica censura privavit,
    (Anno 1077.)
    ffe deinceps in episcopum recipianl Robertum perju- quanquam adhuc eamdem sedem ad confusionem
    rum et Simoniacum, et ut alium legithnum.pasto- suam, contra sacramcntuin quod supracorpus bcati
    459 LIBER QUARTUS. - EPIST. XVtl. «-<<*
    Petri aposiolorum principis fecit, occupare non de- A vamen videamur inferre. Nariisiculsancttc Roman;e
    -werit. Verum quoniam Ecclesiam illam canonicam et apostolicaeEcclesiae jura et dignitates suas cofr
    cieclionem in aliquam idoneam personam facere servari cupimus, ita ct membris ejus, videlicet cse-
    admonuimus, admonemus et vos ut eidem electioni teris Ecclesiis, ex hujus providentia et auclorilate
    eaui quam oportet, aut per vos aut per idoneos oporlere dignissimum esse perpendimus. Qu&pro-
    nuntios vesiros, diligentiam adhibentes, quem ele- pter aposlolica vos auctoritate monemus,atque proe-
    ctum canonice cognoveritis, ei manus imponere, ct cipimus, ut ad discutiendam causam islam con-
    in episcopum consecrare, nulla occasione recuselis, fratri nostro Hugoni vcnerabili Diensi episcopo, cui
    scienles quoniam si illud timore aut gratia cujus- etvicem nostram in aliis commisimus, sine omni
    quam preetermiseritis, nos tamen inordinatum eum contradiciionis mora vos reproesentetis, et quidquiu"
    nuilatenus relinquemus, et vos eo honore et digni- ipse super hac re justum fore providerit atque ju-
    tate, quam ignobilker deserere non erubescitis, dicaverit, obedienter exsequi nullatenus proetermit-
    deinceps indignos fere judicabimus. Preecipiuras talis; exhibentes eliam vos in omni obedienlia ef
    etiam; divina justitia et apostolica aucloritate ut liumilitate eidem vicario nostro et prajfatoVienneiisi'
    eumdem Robertum et fratrem ejus Hugonem com- archiepiscopo, ad salisfaciendum sup«r his quibus'
    «noneatis quatenus proefatee Carnotensi Ecclesiceet vos reprehensibiles et merilo corrigendos appella-
    «lericis ejus, quoe abstulere, omnino restituant, et verint. Videte ergo quam attentis auribus et obe-
    deinceps nuilam eis injustkiam facere preesumant. dienlibus animis nos in his omnibus audiatis; scien-
    Quod si infra tres hebdomadas postquam hanc cpi- tes quoniam si denuo ad nos veslrae iuobedientire
    stolam viderilis adimplere contempserit, usque ad et temerariae resultationis conlumacia perlata fue-
    dignarn satisfactionem et emendatronem cos a li- rit, inultam eam et condigna severilale :mpunitam
    minibus ecclesise veluti raptores et sacrilegos ex- nullatenus apostolica dissimulabit auctorkas, et in-
    tsrminate. troitu ecclesise vestrae omnibus hominibus praesenti
    Data Carpinetae, quario Nonas Maitii, indiclione auctorkale prohibko, eam etiam quam preefati fra-
    decima quinta. tres nostri ultionis iu vos sententiam et judiciuni-
    EPISTOLA XVI. exercuerint, perurgenli in vos districlume ratum ac
    ADCLERICOS ROMANENSES. firmum esse censemus.
    r(Anno 1077.) Data apud castrum quod dieitur Carpum, xiv Kal.
    Salutetn et benediclionem lanquam excommunicatis Aprilis, indictione xv.
    illis non millit. Prmcipit ut coramDiensi episcopo (G EPISTOLA XVII. ,.
    cotnpareanl, ul disculiatur causa qum inter ipsos
    et Viennensetnarchiepiscopumde jurisdiclione cu- ADWILLELMUM REGEM ANGLORUM.
    jusdam loci vertebatur, eique nec non Viennensi (Anno 1077.)
    ephcopo in omnibus se
    obsequentes exhibeant; sin Causatn Dolensis episcopi propter ejus scelera ab
    minus, eorumcontumaciam impunitam se non prw- episcopatu ejecti ita traciatam fuisse, ut accuralius
    iermissurum minatut: iraclari non posse viderelur. Ejus tamen precibus
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, Ro- legalos destinasse, qui eam iterum in eadem eccle-
    manensLbusclericis. sia pertractenl, in quorum determinulione eum
    acquielurum non dubitut. Ad ejus gloriam se pa-
    Quod saluiem el apostolicam benedictionem vobis ratum ostendit; cmtera Huberto legalo se in man-
    ex more non mittimus, propter excommunicatio- dalis daturum, cui fidem adhibeal.
    nem, quam pro culpis veslris incurrere non timui- GiEGORiusepiscopus, servus servorum Dei, Wi-
    stis, sicut sacra praecepk auctoritas, praetermilli- LLELMO regi Anglorum, salutem et apostolicam be-
    mus. Scribere tamen vobis et admonere super his nedictionem.
    quae ad correctionem vestram pertinent, ipsa apo- Causara unde nos in litteris vestris rogastis, ita
    stolica [apostolici] moderaminis mansuetudo et jam ad extremum deductam esse putavimus, ut
    consueta pietas a nobis exigit. Conquerilur. enim D nihil in ea quod ulterius retraclandum esset restare-
    adversum vos confrater noster Wormundus [Wor- videretur. Nam cum iu Dolensi ecclesia episcopum
    mandusj.venerabilis Viennensis archiepiscopus,quod ordinavimus, ita huncpro quo excellenlia vestra in-
    ei antiquam debitam potestatem loci vestri contra- tervenil ad dejectionem suam ex propriis facinori-
    dicere praesumpseritis, quam ab initio proprii juris bus, et ad ultimum ex inobedientia se prsecipitasse,
    Viennensis Ecclesise exstilisse, et hactenus sub dis- non solum per clericos et religiosas personas illius
    poskione suorum antecessorum fuisse non ignora- Eeclesise, sed etiam per legatum noslrum Leuzonem
    tis, indicans etiam vos hanc contradicendi sibi oc- monachum, intellexeramus, ut magis sibi d'e malis
    casionem irrationabUiter et callide preetendere, ut in Ecclesiam commissis et corruptissima vila sua ti-
    idem locus juris S. Petri et sub ejus dominio, ne- mendum et plangendum, quam pro recuperalione
    scio quibus auctoribus vel concessionibus, esse de- episcopatus proclamandum, aut quidquam speran-
    beat. Unde et nos causani islam multo cautius dum fore judicaremus. Attamen ne deprecationeiiL.
    oportet attendere, el qualiter recfissiriie discutialur vestram sine ea qua oporlet cura et benignitate su~
    providere, ut nec apostolicae sedi, nec Viennensi scepisse videamur, cf, si aliquis per subreptionenu*
    Ecclesi.Talicujus praejudiciiaut incommoditatis gra- quod.non credimus, nos fefdlil, ad inquirendum cfc-
    {71 S. GREGORII VH PAPiE OPERUM PARS L — REGISTRUM. 472
    eirrigendum minus solliciti inveniamur, legatos no- A beratione cjusdem ccclcsioe fccerat, eam occupare et
    Ktros, videlicet confratrem nostrum Hugonem vene- tyrannica oppressione affligere non ccssat. Unde sci-
    rabilem Diensem episcopuin, et dilectum filium no- re vos volumus quia sicut conlialcr nosier Hugo
    stFum Hubcrtum sanclee Romaiise Ecclesise subdia- Dicnsis episcopus, cui vices noslras in Galliarum
    conum, el ipsum etiam Leuzonem monachum, si partibus agendas commisimus, illum cxcommur
    ereplum ab infirmitale polerimus iUuc mittere, de- nicavit, sic ct nos cxcommunicavimus, et a gremio
    crevimus, qui causam diligenti inquiskione discu- sanctae Eccksiae separavimus. Quaprqpler aposto-
    tiant, et, si quid in ca dictante justkia mutandum lica auctorkate preecipimus vobis ,ut,: colla, vestra
    vel einendandum fuerit, conscquenti ratione et au- de sub jugo ejus exculientes, ne illi, adhocrentes
    cloritale exsequi sttideant. Ntisquam enim hoc ne- diabolo, cujus ipse membrum factus est, serviatis,
    •
    gotium reclius aut diligentius quani in eadeni eccle- sed ab illo sicul ab excommunicalo oportet cavealis,
    sia pertraclari posse videtur, ubi et hic et illi prse- el de excouimunicalione, quam incurmstisi; coram
    sentes esse valeant, et vestri etiam interesse fideles» prasdiclo Diensi cpiscopo satisfacieritesj ipsius ,con-
    qui rationem et jusliliam plene percognitam certis silio pastorem vobis secundum Doniinum eligatis.
    asserlionibus vobis indicare queant. Nec dubitamus Quod si fecerilis, ab omni sacramento et obliga-
    "
    equidcm quin veslra celsitudo diffinitioni-jiisiitise tione quam praefato Simoniaco conlra D.oihiniim fe-
    concorditer acquiescat, quoniam Jicet iu vobis per cislis ex parle sancti Pclri vos absolvimus. Si vero
    misericordiam Dei multse el egregiee sunt virtui.es, cliam iutnc nostrse salulari jussioni recalckrare
    haec taincu csl proeclara el famosissima, et quee preesunipseriiis, pari vos anathcmale coiidemnalos
    gloriam vestram Deo prsecipue commendat et honii- scialis.
    nibus, qnod justitiam, quam vos .faccre prompli Dala Bibianelli [Biblianelli, et sic semper]. decimo
    cstis, aliis eliam facientibus diligilis atque probalis. Kalcndas Aprilis, indictione decima quinla.
    De csetero scitote eminentiam vestram, et saepe co- EPISTOLA XIX.
    gnitam devolionem ejus, nobis gralissimam fore, ADGALLIARUM EPISCOPOS.:
    qui et vos ipsos, etquidquid ad gloriam sublimilatis (Anno 1077.)
    vestrse Deo auclore proficere potest, semper in corde Cottfirmat sentenliam in Aniciensemepiscopumtatam,
    et visceribus uostris cum magno desiderio et affectu ul in superiori episiola. Excominunical prmterea
    omnes qui consilium'ei dederint ut in sua hmresi
    intinise charitatis amplectimur, et ad volunlalem permaneat. Piohibel quoque oblationes in eadem
    vestram in omnibus quaeapud nos impetrare quoe- ecclesia fieri, quandiu ab eo dclineatur.
    sivcrilis, quoad possumus, et secundum beneplaci- Q GREGORIUS episcopus, servus Servorum Dsi, uni-
    tum Dei, nos audere cognoscimus, flecll et annuere versis Galliarum episcopis, et ciinctis ordinibus sub
    parali sumus. Quia vero prsefalum filium nosirum eis conslitutis, quibus pro merito debelur, salutem
    Hubcrlum ad vos usque dirigere deslinavimus, ct aposlolicam benedictionem.
    plura vobis scribere non necessarium duximus; Nolum esse volumus charitati vestrse qtiod Ste-
    quoniam, in omnibus quse ex noslra parte vobis re- phanus, Aiiiciensis ecclesiee irivasor et Simoniacus,
    fert, ipsum quasi cerlissimam epistolam noslram et juravit nobis super corpus beali Petri ui ecclesiaih
    verba nostra fidelker coniinentem fore nec nos du- ipsam dimilteret-, et paslorem in ea secundum Do-
    bitamus, nec vestram exceilentiam dubitare volu- minum cligere atque conslituere per fidem adjuva-
    nius. Deus autem omnipotens meritis et intercessio- rct, quandocunque legatus apostolicee sedis cuih
    nibus apostolorum Petri' et Pauli, et omniuni san- lilf.eris nostris id eum facere per sacramentum mo-.
    ctorum suorum, tibi et serenissimse reginse Ma- neret. Postea vero commonilas a confratre nostro
    thildi uxori tuae, et clarissimis filiis veslris omnium Hugone Diensi episcopo hujus specialiler negotii
    peccalorum vestrorum indulgentiamet remissionem lilteras a nobis habente, quamvis eidem vices no-
    el absolutionem tribuat; et cum vos de rebus mun- stras in Galliarum parlibus commisissemus, Eccle-
    danis eximi Jusseril, ad seternum regnum. suum el D siam non cessai opprimere, et filios ejus duplici
    veram gloriam transire faciat. contriliOne, corporali scilicet et spirkuali, conte-
    Data Bibianelli, xu-K-al. Aprilis, ind. xv. rere. Unde excommunicationem, quam prsedictus
    EPISTOLA XVIII. lcgatus noster super eum fccit, nos confirmamus,
    ADCANONICOS ANICIENSES. ipsumque, etomnes quideinceps consilium ei dede-
    (Anno 1077.) rint ut in hac hseresi permaneat, ex parte Dei et
    Confirmat cxcommuuicaiionis sententiam a Diensi sancli Petri anathematizanius, donec resipiscant.
    episcopolegato latain in Slephanum Aniciensis Ec- Conlradicimus eiiam ut nuUam pecuniam aliquis
    clesim invasorem; ideo ab oriini sacratncnlo pric-
    slito eos absolvims, prmdpit ne ei amplius obedien- offeral in podio Sanctse Marise, sive ad altaria, sive
    . liam exhibeant, et ut alium.paslorem eligant, ad manus sacerdotum, donec ccclesia liberetur a
    GUEGORIUS cpiscopus, servus servorum Dei, Ani- lam impia oppressione, quiia oblationes fidelium
    cieusibus canonicis. praedictum Siephanum a Dco apostatarc atque contra
    Notum cstvobis qualker Slephanus Anicicnsi.1 eum faciunt superbire. Vobk autan, fratres coepi-
    Ecclesiae invasor ct Simoniacus, despecto sacra- scopi, V.anc excommunicatioTX>matque contradi-
    mcnto quod nobis super corpu.s sancti Pctri dc li- ctionem in parocliiis vcstris per diversa loca recitare.
    *)4 LIBER QUARTUS. — EPIST. XX. 474
    et ex parts vestra eonfirmare, apostolica auctorkate A.gis dcbka non accusat, pro hac in capitulo frairnm
    prsecipimus. claustrali disciplina correclum,,et poenitenlia casti-
    Data Bibianello, decimo Kalendas Aprilis, indi- gaium, in societatem fratrum ad proprium locum
    ctione decirna quinta. cum charitate recipi facias. Est et alia causa quam
    EPISTOLA XX. cum omni sollicitudine te suscipere et peragere vo-
    ADJ0SFREDUM EPISCOPUM PARISIACENSEM. lumus, videlicet duorum fratrum monasterii sancti
    (Anno 1077.) Remigii, Roberti et Lamberli, qui se ab archiepi-
    Walterum quemdam ab archiepiscopo Remensiex- scopo idcirco excommunicatos, et, excaecato quo-
    communicatum,et a se sub cautela absolutum, ab dam fratre eorum laico, omni miseria circumventos
    archicpiscopo, si culpa vacaverit, absolvi jubet. esse dicunt: quoniam cuidam extranto abbati in-
    Qued si ille facere ttoluerit, vult ut ipse absolvat; terveiitu pecuniae, et onniino contsa regulam sancti
    si vero in culpa fuerit, ad satisfactionem coarclet.
    Eodem quoque paclo Azonem quemdam cunonicum Benedicti et auciorkatcm sanctorum Palrura, indi-
    absbivqt ;>monachis Sancli Lamberti, qui extraneo gne illis et prsefato monasterio pro abbate apposito
    aibaii obedire nolueranl, excommunicalionissen- obedire, et sub
    tentiam relaxel; et Catneracenses,si hominem ideo ejtis regimine in eodem coenobio
    combusserint,quia Simoniacosel fomicarios missas manere noluerint: nec in his omnibus quidquam
    celebrare non debere assereret, cxcommunicet, se- B eis profuisse pro confusione monasterii, et habenda
    que Ecclesim fidelemminislrum exhibeat. justse defensionis suse licenlia, ad audientiani sedis
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, Jos- apostoUcseproclamasse. Quod si ita est, quam gra-
    FREDOParisiacensi episcopo, salulem el apostoli- viter archiepiscopus in hac causa, maxime de con-
    cam benedictionem. temptu apostolicse auctoritatis, se culpabileni fece-
    Vir iste videlicet prsesentium portitor Walterus ril, tu ipse perpendcrs potes. Quapropter de his et
    de Duaco ad nos veniens, multis supplicationibus de multis aliis aplioris loci et temporis opportuni-
    nobis inslilit, quatenus ei per apostolicee pietatis taiera conveniendi eum, Deo auxiliante, prse?tolan-
    misericordiam consilium absolutionis nOstro inter- tes, illud ad prsesens luoe fraternkati commkiimus,
    ventu impenderemus apud confratrem nostrum Rhe- et apostolica auctoritate prsecipimus, ul eum, omni
    mensem archiepiscbpum, qui eum excommunica- occasione remota, senlentiam excommunicaliohis,
    verat : ihdicans nobis quod de causa propter quam quam in praefatos monachos protulit, relaxare com-
    excommunicatus sit niulfotiens ad disceptationem moneas, et cos deinceps sine omni icfeslatione et
    et faciendam Justitiam ante excommunicationem periculo in pace manere dimklat: recognoscens, et
    et post etcommunicationem se paratum obtulerit. superni judicis judicium timens quod eis lauta ma-
    C la sine deliberatione justitiee sub appellatione apo-
    Verum, quia relationi suse sine legilima discussione
    credere non satis cautum aut rationabile putavi- stolicse sedis fecerit. Si vero eum inhacre pro sua
    ct arbitrio contradiCemem et minus
    mus, definitam sententiam pro ejus absolutione magnkudine
    dare noluimus, eam solummodo misericordiam ex obedientem inveneris, tu ipse fultus nostra auctori-
    late eos absolvas, et abbatem illum, qui prscfalum
    gratia et indulgentia apostolorum Pelri et Pauli, ad monasterium sancti Remigii nefanda ambkione oc-
    quorum limina veniebat, sibi concedentes, ut in
    eundo et redeundo sacrae communionis licentiam cupasse dicitur, ita commoneas, ut aut in partibus
    illis confratri nostro Hugoni venerabili Diensi cpi-
    liaberet, usqne in octavum diem postquam rediret
    ad patriam. Cseterum, ne diutius aliqua indigna oc- scopo, cui vices nostras commisimus, aut aliis le-
    casione sub excommunicationis nexibus teneatur, gatis nostris, si eos in Gallia synodum celebraiuros
    se repreesentare pro reddenda ratione
    apostolica te auctoritate monemus ut, fultus his lit- cognoverit,
    teris nostris, archiepiscopum convenire sludeas, et, sui introkus nullateuus preetermittat, aut ad nos in
    perquisila ac cognita mera hujus negotii Veritate, -monitis proxima festivitate omnium sanctorum veniat: com-
    si iste aut pro sua innocentia aut congrnse "satisfa- etiam fratribus ejusdem monasterii, qui
    ctionis exhibitione tibi absolvendus videbitur, con- adversus eum de causa illicitse subreptionis suee in
    tinuo archiepiscopum ut eum sine contradictione ahbatiam conqueruntur, ut et ipsi secundum pree-
    absolvat ex nostra parte commoneas : qui si ali- scriptam terminationem ad discutiendum hoc nego-
    tium se prsesentes exhibeant. Item relatum nobis
    qua hoc excusatioiie renuerit, tu ipse eum nostra
    vice absolvere nullatenus preetermittas. Si vero est Cameracenses hominem qucmdam flammis tra-
    istum in culpa esse, et quod justum fuerit exsequi diiisse, eo quod Simoniacos et presbyteros forni-
    nolle constiterit, usque ad dignam satisfactionem calores missas non debere celebrare, et quod illo-.
    sub excommunicationis vinculo coarctari debere rum oflicium minime suscipiendum foret, dicere au-.
    decernimus. Preeterea Azo quidam canonicus eccle- sus fuerit. Quod quia nobis valde terribile, et, si
    sioesancti Ainati de praenominato loco, pro quodam verum est , omni rigore canonicee severitatis
    dicto, Iicel vero, nimis leviter et irreverenter pro- vindicandum csse videtur, fraternitatem tuam solli-
    lato, a consortio fratrum se ejectura esse innotuit. cite hujus rei veritatem inquirere admonemus : et,
    Quem similiter apostolicae miserationis clemenliam si eos ad tantam crudelk&tom impias nianus suas
    pro sua rcconciliatione implorantem itidem tibi extendisse cognoveris, ab introitu el omni commu-
    committimus, ut si alia eum culpa damnationi ma- nionc ccclesiaeauctores pariter et oomplices hujus
    475 S. GREGORH VII PAP^E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 476
    sceleris separare non differas, et nobis hujus rei .A Data Bibianello, octavo Idus Aprilis. indictiono
    certkudiuem, nec non quidquid de superioribus cau- decima quinla.
    sis effeclum fuerit, per litteras ttias quam citissime EPISTOLA XXn.
    possis indicare stude. De ceetero rogamus te et ADIICGONEM EPrSCOPCM DrENSEM.
    mullum admonemus ut omnibus confratribus et (Anno 1077.)
    coepiscopis tuis per totam Franciam ex apostolica Prmcipit ul congregata synodo episcoporum Franciw
    auctorifate signkices, quatenus et ilfis sacerdotibus causa' Cameracensis etecti discutiatur, qui post
    sui legilimam electionem investiluram ab Henrico
    qui a turpiludine fornicationis cessare noluerint, rege acceperat, ignorans et regem excoinmuiiica-
    ofllcium sacris altaribus ministrandi penitus inter- tum, et Itujusmodi invesliluram a pontifice prolii-
    dicant, et tu ipse in omni loco et conventu id prae- bitam. Quod si ita esse jurejurando affirmaverit,
    dicare non cesses; Et si in hac re aut episcopos te- ejus electionem confirmat: vutlque ut in concilio
    causm nonnutlarum Ecclesiarum definiantur, Clu-
    pidos, aut illos qui sacrorum ordinum nomen el of- niacensis abbas ad synodum vocetur pro Arvernen-
    ficlum indigne pro supradictis criminibus usurpare sis Ecclesiw causa; et inter cwtern (lecretjim de
    non accipiendis invesliluris a laicis promulgelut:
    praesumunt, rebelles esse cognoveris, omni populo,
    ne eorum ullerius oflicium suscipiat ex parte beati GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, Hu-
    Petri et nostra apostolica auclorkate ubique inter- B GONIvenerabili Diensi episcopo, salutem et aposto-
    lieam benedictionem.
    dicas, ut vel hoc modo confusi ad emendationem
    vitee suae, et ad castkatem religiosae continentiae, re- Gerardus Cameracensis electus ad nos veniens
    dire cogantur. Age ergo ut sancta et universalis ma- qualker in eadem Cameracensi Ecclesia ad locum
    ter Ecclesia te fidelem ministrum et cooperatorem regiminis assignatus sit prompta nobis confessione
    nostrae, imo aposlolicse, sollickudinis, Deo adjuvan- manifestavit, non denegans post factam cleri et po-
    te, cognoscat, et nobis, quod valde desideramus, puli eleclionem donum episcopatus ab Henrico iege
    de libertate et fructu tui sacerdotalis ofiicii ad prae- se accepisse : defensionem autem proponens, et
    sens gaudere, et in posterum per misericordiam Dei multum nobis offerens,. se neque decretiim no-
    confidenter sperare posse proveniat. strum de prohibitione hujusmodi acceptionis, nec
    Data Bibianello, vni „Kalendas Aprilis, indictione ipsum Henricum regem a nobis excommunicatum
    xv. fuisse, aliqua certa manifestatione cognovisse. Cui
    cum nos congruis rationibus ostenderemus quam
    EPISTOLA XXI, grave esset, etiam omni ignorantia eum excusante,
    AD HERIMANNUM EPISCOPUM METENSEM. sanctse apostolicee sedis synodale decretum trans-
    (Anno 1077.) gredi, et hujusniodi participaiione cum homine
    Committit ei causam inter episcopum Leodhnsem et
    abbalem Sancli Laurenlii, qui adiclo episcopo de excommunicato commaculari, ad satisfaciendum
    monaslerio suo ejectus ad sedetn apostolicam ap- promptus donum quod accepisse visus est continuo
    pellaverat. in manus nostras refutavit, et omnino causam suam
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HERI- nosiro judicio cum sui ipsius ad omnem volunta-
    MANNO Metensi episcopo, salutem et aposlolicam .tem nostram subjectione et oJiaudkione reliquit.
    beiiediclionem. Pro cujus humiliatione, et maxime quoniam cano-
    Praesentiura porlilor litterarum Vulpodo abbas nicam electionem in eo preecessisse audivimus, ad
    monisterii sancti Laurentii Leodii ad nos veniens misericordiam moti sumus, et, confisi in testimonio
    multis supplicationibus nos exoravk quatenus eum quod nonnulli confratrum nostrorum episcoporum
    apud episcopum Leodiensem, qui eum de nionaste- • cum multis pro eo supplicationibus ad nos per epi-
    rio suo ejecerat, ul clementius in illum ageret, apo- stolas suas direxerunt, videlicet quod ejus prsece-
    Slolicis interventibus Juvaremus : lantum nobis de dens vita et conversalio multum honesta et lauda-
    causa sua indicans quod de objectis sibi respondere bilis fuerit, ad promolionem ejus discreloe modera-
    paratus fuerit; sed legales respondendi et expur- tionis consideralione assensum praebere non indi-
    gandi se inducias habere nullatenus poluerit, quan- gnumduximus. Attamen neistudaliis,quorum causa
    quam eas' sub vocatione divini nominis et respectu et conversatio huic longe dissimilis et impar consti-
    beali Petri queesierit. Episcopus autem prius nobis terit, ad exemplum vel occasionem quajrendeemise-
    in epistola sua qusedam indigna de ejus actibus in- ricordiae in poslerum fore debuisset, iUud consti-
    dicaverat. Ut igilur in hac ambigukate neutri qiiod luimus, ut coram te et confratre nostro Remensi
    justum est deuegare videamur, fraternitatem tuam archiepiscopo et aliis comprovincialibus episcopis
    rogamus, et apbstolica auctorkate ut hanc causam ita se per sacramentum purgare debeat, quod ei ante
    suscipiat admonemus, et eam diligeriti inquiskione i acceptionem illam, et, ut dicitur,. investkuram epi
    percognitam eo ordine quo canonica instituta prce- scopatus regem excommunicatum fuisse, et illud de-
    dpiuiit tractari et definiri faciat: procurans equi- cretum nostrum de prohibkione hujuscemodi inve-
    dem ut iste cum ianto moderamine et sibi conser- sliendi et accipiendi Ecclesias, neque per legatum
    vata juslitia ad audientiam admittatur, quatenus i nostrum, nequeab aliqua persona quaesehis statu-
    non incassum aposlolicam miseiicbrdiam el ejus; . tis inlerfuisse et ea audisse fateretur, significaltim
    sulfragia qusesisse videalur, et indubitantcr notiftcatum fuerif. Quapropter ad
    477 LIBER QUARTUS. — EPIST. XXIII. 478
    monemus fraternkatem tuam ut concilium in par- A positioni effectum dederit, inter csetera quse tua
    tibus illis convocare et celebrare studeas, maxime fraternitas agenda suscepit hoc attentissime perpen-
    quidem cum consensu et consilio regis Francorum, dat et exsequi studeat, ut congregatis omnibus, et in
    si fieri potest. Si autem aliqua occasione in id con- conventu residentibus, manifesta et personanti de-
    sentire noluerk, iu Lingonensi Ecclesia conventum nuntiatione interdicat ut, pro conservanda deinceps
    celebrandi concilii instituas, atque hoc cum consilio ia promovendis episcopis canonica et apostolica au-
    et prudenti disposkione fratris nostri Lingonensis ctoritate, nullus melropolitanorum, aut quivis epi-
    episcopi facias; sciens quoriiamin omnibus fidelem scoporum, alicui, qui a laica persona donum epi-
    adjutorem et cooperatorem non solum nobis, sed et scopatus susceperk, ad consecrandum illum impo-
    ibi [forte, tibi. HARD.],el omnibus legatis nostris se nere manum audeat, nisi dignitatis suse honore offi-
    deinceps fore promisk, et nos in eo multam spem cioque carere et ipse vclit. Similiter etiam ut nulla
    habemus et fiduciam. Cpmes etiam Tebaldus per le- poteslas, aut aliqua persona, de hujusmodi honoris
    gatos suos eamdem nobis promissionem fecit, ut si donatione vei acoeptione ullerius se intromiltere
    rex legatos nostros recipere noUet, ipse cum summa debeat. Quod si prsesumpserk, eadem sententia ct
    devotione reciperet, et eis omnem quam posset ap- animadversionis censura quam beatus Adrianus
    U
    titudinem celebrandisynodum,et ecclesiastica exqui- papa, in octava synodo (an. 22), de hujusmodi prae-
    rendi negolia, locum, consilium auxiliumque daret. sumptoribus et sacree auctorkatis corruploribus
    Stude ergo ut prsefatum confratrem nostrum Lingo- statuit atque firmavit, se astrictum ac ligatum fore
    nensem episcopum convenias, et communi consilio cognoscal. Quo capkulo scripto, atque in pracsentia
    ubi vobis melius videbitur, synodum instituite, et omnium leclo, ad collaudationem et confirmationem
    convocatis illuc archiepiscopo Remensi, et cseteris ejus universum ccetum illius consessus admoneas.
    quotquot possis archiepiscopis et episeopis Francise, Eos autem qui post recensitam a nobis hujus de-
    primo omnium causam supra memorati Camera- creti auctOrkaiem investituram episcopatus per ma-
    censis electi discutere sludeas, videlieet ut secun- nus seecularium doiriinorum et potestatum suscepe-
    dum praescriptam sacramenti determinationem se runt, et qui eis in ordinationem manum imponere
    coram omnibus expurget; et insuper, ne in mortem preesumpserunt, ad nos super hac re rationem red-
    illius qui in ignem projectus est consenserit, in eo- dituros venire apostolica auclorkate commoneas
    dcm se sacramerito defendat. Quod si factum fue- atque prsecipias.
    rit, preecedentem ejus electionem confirmandam Data Juxta Padum, in loco "qui dicitur Ficarolo,
    esse apostolica moderatione decernimus, et te cum C quarto Idus Maii, indictione decima quinla.
    confratre nostro Remensi archiepiscopo de ejus con- EPISTOLA XXIII.
    secratione, prout oportet, statuere volumus, uisi ADRERNARDUM DIACONUM, ET BERNARDUM ABBATEM.
    forte alia sibi quae nosignoramus obstkerint; quee (Anno 1077.)
    tamen in providentia vestra examinanda relinqui- Vt ab Henrico et Rodulpho regibus iter tulum pe-
    mus. Illud vero commune malum pene totius terrae, tant, ut ad Teulonicorum partes se conferre possit:
    quorum alter, qui id prwstare noluerit, excom-
    videlicet quod altaria venduntur, et quod iste etiam
    municetur , el regni guberttaculis interdicalur ;
    in officiosui arcliidiacorratus se fecisse non denegat,
    qui vero paruerit, in regia dignitate confirmelur.
    ne deinceps fiat, tam huic, quam cseteris omnibus, GREGORIUS episcopus , servus servorum Dei ,
    interdicito. De caeteroadmouemusdilectionemtuam, BERNARDO sanclae Romanee Ecclesise diacono , et
    ut reliquas causas et negolia, yidelicet Catalaunensis BERNARDO Massiliensiabbati, salutem et apostolicam
    episcopi, Carnotensis Ecclesiae, Aniciensis, Arver- benedictionem.
    nensis, nec non monasterii Sancti Dionysii, et alia Fraternitati vestrse notum esse non ambigimus
    qlise necessaria ecclesiasticse religioni apparuerint quia ideo ab Urbe confisi de Dei misericordia et ad-
    pro commissa libi vice nostra, quantum Deo auxi- Jutorio beati Petri egressi sumtis, ul" ad Teutonico-
    liante potueris, ka diligenter tractare et ad finern rura partes, composituri inter eos (ad honorem Dei
    perducere stadeas, quatenus iu eis nostra deinceps et utilkatem sanctse Ecclesise) pacem, transirenius.
    possit sollicitudo et longa fatigatio sublevari. Vo- Sed quia defuerunt qui nos secundum quod disposi-
    lumus etiam ut fratrem nostrum Hugonem vene- tum erat conducerent, impediti adventu regis in"Ila-
    rabilem Cluniacensem abbatem tecum synodo Iiam, in Longobardia inter inimicos Chrisfianse re-
    interesse ex nostra parte convitare rogando et mul- ligionis non sine magno periculo remarisimus, et
    tum instando procures, cum propter alia multa, tum adhuc, sicut desideraraus , ultra montes proficisci
    maxime ut causa Arvernensis Ecclesiee competenti nequivimus. Quocirca monemus vos , et ex parte
    et firma determinatione cum Dei et illius adjutorio beati Petri preecipirnus ut, fulti auctorkate hujus
    finiatur^ Confidimus enim in misericordia Dei, et nostri preecepti, nostraque vice ab eodem apostolo-
    conversatione vkse,ejus , quod nuUius deprecatio , rum principe accincli, utrumque regem', Henricum
    nulliusfavor autgratia, nec aliqua prorsus perso- videlicet atque Rodulphum, cortimonealis quatenus
    nalis acceptio eum a tramitte reclitudinis dimovere viam nobis illuc secure f.ranseundi aperiant, et adju-
    poterit. Si igitur divina clementia huic nosiree dis- torium atque ducatum per tales personas de quibus
    £m S. GREGORII VII PAPJE OPERUM PARS I. >- REGISTRUM 480
    vos bene confidkis, prsebeant, ut iter nObis Cliristo A A cipimus ut utrumque regem, Ilenricum videlicct
    protegente pateat. Desideramus enim cum consilio et Rodulphum, aut per se aut per idoneos nuntios
    Clericdrum atque laicorum ejusdem regni, qui Do- admoneant qualenus viam mihi, pro discuiiendo ne-
    minum linienl et diligunt, causam inler eos, Deo goiio quod peccatis facientibus inter eos ortumest,
    favente, disculere : et cujus parli magis ad regni ad voSf Deo favente, secure veniendi proebeant. In
    gubernacula justitia favet demonstrare. Scitis enim magna enifil tristitia et dolore cor.nostrum fluctuat,
    quia nostri officiiel apostolicee sedis est providentiee si per unius hoH.inis superbiam tot miUia hominum
    majora Ecclesiarum negotia discutere , et diclante Christianorum temporali et eeterneemoni tradun-
    Justitia definire. Hoc autem quod inter eos agilur tur, et Christiana religio confundkur, Romanum-
    negotium tantee gravitalis est tantique periculi, ut que imperium ad perdilionem perducilur. Uterque
    si a nobis fuerit aliqua occasione neglectum , non namque rex a nobis, imo ab apostolica sede,, cui
    solum illis et nobis, sed eliaiu universali Ecclesise licet indigni prsesidemus, adjutorium requirit. Et
    magnum et lameniabUe pariat detrimenlum. Qua- nos, de miserieordia omnipotenlis Dei.et adjutorio
    propter si alteruter preediclorum regum huic nostrae beati Pelri confidenles , parali sumus cum yeslro
    voluntati ac deliberationi parere et ad vestra raqnita consilio, qui Deum fnnetis et Christianam fidem di-
    locum dare renuerit, suamque superbiam atque cu- ligitis, sequkatem causse utrinque decernere, et ,ei
    pidkatis faces contra honorem Dei omnipolentis ac- prsebere auxilium cui justitia ad regni gubernacula
    cendens, ad desolationem lotius Romani im- favere dignoscitur. Quapropter, si alteruter eorum
    perii anhelare tentaverk, omnibus modis omnique superbia inflatus aliquo ingenio quoroinus ad vos
    ingenio usque ad mortem, si oporlet, nostra yice , venire possimus obsliterk; et de sua injuslitia ti-
    imo beati Petri auctoritate, ei resislite, et totius mens judicium sancli Spirkus refugerit, inobediens
    regni gubernacula eontradicendo tam illum , quam factus resisiendo sanctae et universali matri Eccle-
    omnes sibi consentientes a participatione corporis siee, hunc velut membrum Antichristi, et desolaio-
    et sanguinis Domini nostri Jesu Christi, et a limi- rem Christianse -religionis, comtemnite, et senten-
    nibus sanctse Ecclesiee separate : illud semper ha- tiam, quam nostri legali contra eum nostra vice de-
    bentes in memoria quia scelus idololatriee incurrit derint, conservate : scientes quia Deus superbis re-
    qui apostolicae sedi obedire contemnit, et quod sistit, humilibus autem dat gratiam (Jac. rv). Alteri
    beatus Gregorius doctor sanctus et humillimus de- vero qui humiliter se habuerit, et judicium (decre-
    crevit reges a sua dignkale cadere, si temerario tum vero a Spirilu.sancto, per vos autem prolatum)
    ausu prsesumerent contra apostolicae sedis jussa l_ ( non contempserk (iniubitanter enim credimus quod
    veisire (590). Alteri autera qui nostree jussioni hu- ubicunque duoveltres in nomineBomini congregali
    iniliter paruerk, et obedieutiam universali matri fuerint, preesentia ejus illuminantur (Mallh. xvm),
    (sicut decet Christianum regem) exhibuerit, convo- illi, inquam, servitium et reverentiam secundusa
    cato concilio omnium clericorurn et laicorum quos quod noslri preefati legati decreverint, exhibete ad-
    advocare poleritis, consiliura et adjutorium in om- nitentes, et modis omnibus ei obsequentes, ut re-
    nibus preebete, etiil fegia dignitaie per auclorkatem giam dignkatem honeste possit obtinere, et sanctoe
    beatorum apostolbrum Petri el Pauli nostra vice Ecclesise jampene labanli succurrere. Non enim a
    confirmate, pmnibusque episcopis, abbatibus, cleri- corde nostro debet excidere quod qui apostolicee
    cis ac laicis, in omni regno habkantibus, ut sibi fi- sedi obedire contemnk, scelus - idololatriee iricurrit
    deliter (sicut oportet) regi.obediant et deserviant ex: (/ Reg. xv), et quod beatus Gregorius (591) doctor
    parte omnipolentis Dei praeeipile. sanctns et humUlimus reges decrevit a suis dignita-
    Data Carpinetee, secundo xv Kalendas Junii, indi- tibus cadere, et parlicipaiione corporis et sanguinis
    clione decima ouinta. Domini nostri Jesu Christi carere , si prsBsumereiit
    EPISTOLA XXIV. apostolicse sedis decreta contemnere. Si enim coele-
    ^ stia et
    ADGERMANOS. spiritualia sedes beati Petri solvit et judicat,
    , ( Anno 1077.) quanto magis terrena et saecularia? Scitis autem,
    Ejusdem argumenli. fratres charissimi, quia ex quo tempore ab Urbe
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, archi- exivimus, irimagno periculo inler inimicos Chrislia-
    episcopis, episcopis, ducibus, comitibus et uuiversiss nse fidei mansimus : et tamen neulri praediclorum
    Christi fidelibus clericis et laicis , tam majoribuss regum neque terrore neque ampre flexi aliquod cori-
    quam minoribus, in regno Teutonicorum consislen-- ira Justkiam adjutorium promisimus. Magis enim
    tibus, salutem et aposlolicambenediclionem. volumus mortem, si hoc oporlet, subire, quam, pro-
    Nolum iieri vobis volumus , fralres charissimi,, pria voluntale devicti, ut Ecclesia Dei ad confusio-
    quia legatis nostris, Bernardo videlicet sanctae Ro- nem veniat consenfire. Ad hoc enim nos ordinatos
    manse Ecolesiselideli filio et diacono, itemque Ber-- et in apqstolica sede constitutos esse cognoscimus ,
    ;- ul in hac vila non quse nostra sed quse Jesu Chrisli
    nardo abbati religioso Massiliensis monasterii, prse-

    (590) Lib. n, pbst episl. 58, indiclione xi, in pri- (591) Loco supra ciialo.
    Vilagiomonasterii Sancti Medardi.
    481 LIBER QUARTUS. — EPIST. XXVI. m
    sunt quseramus (Pltilip. n), et per multos labores A apostolicoe debitam per idoneos iegatos denuntrtr
    Patrum sequentes vestigia ad futuram et oeternam devolionem : et ita demum, quod ad nos attinet, ad
    quietem, Deo miserante, lendamus. honorem Dei omnipotentis et beati Petri apostolorum
    Data Carpinetae, secundo Kalendas Junii, indi- principis benigne sibi respondebimus, et excellentise
    ctione decima quinta. suaead suam et totius regni utilitatem sanctse et apo-
    stolicoe auctoritaiis studium cum omni charitate ct
    EPISTOLA XXV. benevolentia exhibere curabimus. Csetera vero, quse
    ADNEHEHIAH ARCHIEPISCOPUM STKIGONIENSEM longum erat in epistola, viva fideliter voce nuntiabit,"
    (Annp 1077.) sicut in ejus ore posuimus.
    Causam assignat cur epistolm latorem apud se tandiu • Data Carpinetee, V Idus Junii, indictione decima
    retinuerit, eumque commendat. Itliuspromotioni ad quinta.
    sacerdolium non adversatut: Monet regem nuper
    electum commoneat nt per legalos debilum obse-
    EPISTOLA XXVI.
    quium sedi apostolicmprmstet.
    GREGORICS episcopus, servus servorumDei, NEIIE- ADDQM1NICUM PATRIARCHAM GRADENSEM ET C^TEEOS
    HLBStrigoniensi in Hungaria archiepiscopo salutem EPISCOPOS VENETl.E.
    ei apostolicam benedictionem B
    (Anno 1077.)
    Non admirari te volumus qua de causa fratrem
    Miliit Grcgorium legalum pro eccleiiasticis causis
    islura, videlicet harum lkterarum portkorem , tan-
    diu nobiscum rctinuerimus : nam , cum ad nos ve- tractandis, cui eos obedire prmcipit.
    nit, in regnum Teutonicorum transire disposuera- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Doai-
    mus, quatenus inter regem Henricum et principes NICO patriarchoe Gradensi, et ceeteris episcopis Verie-
    terrse pacem et concordiam componere , Deo adju- lise, salutem el apostolicam benediclionem.
    vante, possemus; acceptis.etiam per sacramentum Audivimus in Ecclesiis vestris muita emersisse
    ab eodem Henrico rege securitaiibus, quas ex parte negotia , quoe ut sincera exploratione disculiantur,
    illius ad profeetionem nostram tunc oportere puta- et canonicoe traditionis definitione termiiientur cc-
    vimus : cujus rei exitum exspectantes, iiiterim hunc clesiasticse religionis ordo deposcit, et a nobis tarn
    nobiscum manere prsecepimus, ut et certum hujus vestra dilectio, quam officii nostri debila sollickudo,
    negotii finem, et si qua alia necessaria viderentur, requirit. Quanquam enim ex consideratior.e creditae
    vobis hoc revertente mandaremus. Cseterum quia nobis dispensationis debkores simus universis Ec-
    causa, sicut vobis notum esse credimus, ad gravissi- p. clesiis , speciali tamen cura vobis et vestris causis
    mam litem, et pene ad totius pairias divisionem astringimur; cum propter singularem quamdam co-
    excrevk, neque nobis hoc in tempore transire op- hoerentiam quam ad sanctam Romanam et apostoli-
    portunum esse vidimus, diutius hunc tenere nolui- cam habetis Ecclcsiam, tum propter vicinitatem,
    raus; scribentes per eum fraternkati luse , et mul- quee nunquara nos vel quse apud vos °_sunt ciu
    tuni admonentes ut ei apud te prosit quod cum tanta ignorare, vel, quse nos debemus et possumus, vc-
    fatigatione et periculo et apostolicam queesivit misc- strse fraternitati denegare patitur. Quapropter mi-
    ricordiam, et tam longam apud nos fecit moram. simus ad vos hunc dilectum filium nostrum Gre-
    Hoc enim scire te volumus , quoniam quandiu no- gorium et diaconum sanctse Romanse Ecclesise,
    biscum fuk, quietum in illo spirkum et ad servien- quatenus una vobiscum de ecclesiasticis causis t
    dum Deo devotum esse cognovimus. Quapropter se- et Christianae religionis sacrosanctis institutioni-
    cundum miseriam horum temporum, et ad compa- bus , quee necessaria sunt, Deo adjuvante , per-
    rationem earum personarum quas pro infirmitate et tractans , nostra vicc quse corrigenda sunt corri-
    necesskate toleramus, hunc quoque misericorditer gat, quee statuenda constkuat, et ecclesiasticoe
    portandum esse non indignum duximus : siquidem libertatis atque justitise diu et in multis negiectas;
    ea quaenobis de sua manifestavit conscientia, et de D rationes et studia ad formam canonicee et aposto-
    quibus a se reprehendi confitetur, a sua confessione Ucee discipUnse reducere, et per auxilium divinse
    et relatione non discrepant. Quod aulem ad sacerdo- gratiee eflicacker valeat conflrmare : cui nos [forter
    tii gradum promoveri desiderat, etsi nos ex imperii vos] cum omni charkate assidenles ita favere ct
    auctoritate non decernimus , respectu tameii indul- unanimiter assensum praebere sicut fratres cha-
    gentiae non conlradicimus, nec denegandum sibi rissimos admonemus : quatenus in illo appareat
    esse judicavimus, si quidem alia, quse nos lateat, or- quantam reverentiam in beatum Petrum aposlolo-
    dinationi sueegravior causa non obstiteiit, et dein- rum principem habeatis, de cujus domo et fami-
    ceps vitam et mores suos ad dignkatem tanti minr- lia mktilur : quanta etiamde nostra dilectione voliis
    cterii congrue instkuere et perseveranter, DeOmise- cura sit, qui eum de sinu noslro misimus, utpoie
    rante, servare voluerit. De coetero admonemus fra- per quem nostra apud vos sollickudo, et a Domino
    ternkatem tuam, ut regem qui inter vos electus est Deo nobis concessaepotestatis aucloritas vicariad.s
    cum aliis tuis confratribus et princlpibus terrae allo- pensatione reprsesenlatur el geritur.
    quaris, notificantes et consulentcs silii ut apertius Data'Carpinetas, quinto idus [KalcndisJ,Junii, in-
    nobis suam volunfatem, et erga reverentiam sedis dictione decima quinla.
    "
    m S. GREGORIl VII PAPyE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 4S4
    SPISTOLA XXVH. A regnutn antiquis constiluiionibus juris csse sancli
    Peiri: quodcumtemporum injuria et Saracenorum
    ADDOMINICCM- SILVICM DCCESI ET POPCLCM VENETLE.
    tyranniae memoria labi cwperit, et modo ipsi Sara-
    (Anno 1077.) cenos vicerint, legalos mitlit, ut itlis significent
    Querilur eos cum excommunicalis cotnmunicasse. quanlum beato Pelro debeanl, el eorum debitum in
    Miltil legatos qui eos peracta pmnilentia ab excom- memoriam illis revocent.
    municalione absolvanl. GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, regi-
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, DOMI- bus, comitibus, cseterisque principibus Hispanisesa-
    NICOSilvio duci, et populo Venelise, salutem el apo- lutem et apostolicam benedictionem.
    stolicam benediclionem. Non ignorare credimtis prudentiam vestram, quin
    Mcminisse debetis quanta vobis apud sanctam et sancta et apostoUca sedes princeps et universalis
    apostolicam sedem multis Jam temporibus etchari- mater sk omnium Ecclesiarum et geniium quas di-
    latis benevolentia et honorificentise gratia sk exhi- vina clemenlia ad agnitionem sui nominis in fide
    bita. Et nos quidem, teste conscientia nostra, non Domini ac Salvatoris nostri Jesu Chrisli per evan-
    soiura postquam ad ponlificatum venimus , sed et gelicam et apostolicam doctrinam venire preeordi-
    antea pluribus anriis vos et terram vestram valde navit; quibus hanc curam el perpeluam debet ex-
    dileximus, et non sine aliqua nonnullorum indigna- hibere sollickudinem, ut, sicut ad conservandam
    tione et inimicilia ad providendum honori vestro catholicaefidei veritalem, ita quoque ad cognoscen-
    prompli fuimus; multum gavisi pro dileclione quam dam ct tenendam Jusliiiam documenla et salutifera
    erga universalem omnium fidelium matrem, videli- administret monila. Ad cujtis dispensationis offi-
    cel sanctam Romanam Ecclesiam, habuistis, et ii- ciuih, quando secundum voluntatem Dei, quanquam
    berlate quam ab anliqua stirpe Romanae nobililatis inviti et indigni, conslituti sumus, creditum nobis
    acceptam conservastis. Verum his temporibus, quod ministerium valde pertimescimus, scientes quoniam
    sine magno dolore non dicimus, non solum nostros el his qui prope et his qui longe sunt debitores su-
    exacerbastis affectus, sed omnipotentis Dei gratiam mus, nec apud superbum judicem excusationis lo-
    vobis procul dubio nimium labefactastis ; quoniam cum habere poterimus, si nostra tacilurnitate eorum
    nescio quibus peccalis facienlibus a statu rectitudi- autsalus negligitur aut culpa fovetur. Cujus rei tam
    nis excidistis, et ultra extra eonsortium membrorum in propheticis quam evangelicis paginis multa nobis
    Christi el Ecclesisefacti estis, sectantes et recipien- documenta, et cum terribilibus minis exempla pro-
    tes eos qui pro suis sceleribus excommunicati sunt, posila sunt, quee egregius ille prsedicator et Aposto-
    et, exorbilantes a fideet catholica sanctorumPatrum Q lus intuens ait : Necessilas evangelizandi tnihi in-
    unilate, doclrina, et corroborata divinitus auctori- cutnbit; vw ettim milti, si non evangelizavero (l Cot:
    tate, pcr omnem inobedientiam et conlumaciam in ix)! Quapropter et nos, dileclissimi, qui prsesentes
    laqucum diaboli ceciderunt, etministri,imoservi Sa- secuiidum desiderium nostrum verbo non possumus,
    lanee, a quo captivi tenentur, facti sunt. Quocirca do- sallem absentes per epistolam de salute vestra vos
    lentes depericulo animarum vestrarum, etadreconci- admonere curavimus : scribentes vobis, sicut in vos
    liationemdivinoe gralise vosrevocare cupientes, misi- affectum debitee cbarhalis habemus, primum qui-
    inus ad voshunc dilectum filiumnostrum Gregoriumet dem ut, gratias agenles Deo, qui vos regeneravit in
    diaconum sanctoeRomaneeEcclesise,ut,poenitenliam spem vivam et incorruptibilem seternsevitoegloriam
    agentes, ab excommunicationis vinculo in quodparti- per Jesum Christum Dominum noslrum, semper il-
    cipando cum excommunicatis prolapsi estis, posskis lum iimeaiis etex toto corde diligalis, transferentes
    absolvi,etincommun;onesancleematrisEcclesioeapo- in illum omne desiderium vestrum supra omnes di-
    slolicaindulgentia etbenediclionerestkui. Quodcum vitias et honores liujus soeculi, supra omnes non so-
    factum fueril, si nostra monka, imo verbnm Dei, ea lum humanas sed et angelicas crealuras; ainbu-
    qua oporlel vcneratioiie suscipkis, volumus, el apo- lantes coram illo in omni fide et devolione sicut ele-
    slolica vos auctorilale monemus ut cum omni chari-. D cti filii, et in sortem hacrcditatis regni Dei per im-
    lateetobedienlia sibi assistalis,quatenuscumconsilio i mensam gratiam bonilalis ejus vocati, non detinen-
    confratris nostri patriarchee el aliorum episcoporumi tes secundum ssecularcm concupiscenliam in inju-
    illius provinciae, necnon cum adjutorio ducis, et Om- stitia quse de veritate et sequitate sua Deus vobis
    nium vestrum,destatu Ecclesiarum, elChristiaiiee re- cognoscere dedit vel daturus est, sed exhibentes vos
    ligionis ordine ac dispensatione, quse necessaria sunt_ fideles ministros ad faciendam justitiam, ad tuendam
    juxla formam a sanctis Patribus Iraditam pertractare . liberialera Christianoe fidei et religionis in omni vir-
    possit, ac, Deo adjuvante, nostra vice disponere. lute et administratione regise potestatis vestrae, ad
    Dala Carpinetse , quinto Idus Juuii, indictione. laudem et gloriara nominis ejus qui vos multa glo-
    decima quinta. ria sublimavit. Nam, quod semper vobis cordi esse
    EPISTOLA XXVIII. volumus, inquit dilectoribus suis Sapientia per Salo-
    AD HISPANOS. inonem : Ego diligenies me diligo ; honorificanles
    t(Anno 1077.) me honorabo (Prov. vni ); contemptoribus vcro
    honet illos pro pastorali officiisui cura ad pie san- minatur dicens : Qui auiem me conlemnunt, erunt
    cleque vivcndum. Prwlerea commonei Itispnnia!•; ignobiles(I Reg. n). Et aposlolus Paulus generalcm
    4$« LIBERQUARTUS.-EPIST. XXVTIL 486
    futuri senteutiam manifesiaiis ait : De justo judicio A h commoda, et aliqua antecessorum nostrorum oc-
    Deiqui reddel unicniquesecundumoperaejus (Rom.n). cultavk negligentia. Dum postquam regnum illud a
    His quidem qui secundum patientiam boni operis Saracenis et paganis p?rvasum est, et servitium
    gloriam ethonorem et incorruptionemquserunt,vitam quod bealo Petro inde solebat fleri, propter infideli-
    ictcrnam; his autem qui sunt ex contentione, et qui tatem eorum et tyrannidem detentura, ab usu no-
    non acquiescunt verkati, credunt autem iniqukati, - strorum tot annis interceptum est, parker etiam re-
    ira el indignatio , tribulatio et angustia in omnem rum et proprietatis memoria dilabi coepit. Verum
    animam hominis operantis malura. Nolite ergo su- quia divina clemenlia cOncessa vobis in hostes illos
    blime sapere, aut, propter eminentiam praesentis scraperque concedenda victoria terram in manus
    glorise, humanee conditionis, quee aequa esl regum et vestras tradidit, ulterius vos causam hanc ignorare
    pauperum, oblivisci. Sed, sicut idem apostolus mo- nolumus, ne quod supernus arbiter et legum ae
    net, humiliamini sub potenti manu Dei, ul vosexaltet justitiee conditor de recuperanda et reslituenda
    in tempore tribulationis (Petr. v). Nolite spem po- Justitia et honore sancti Petri, ejusque sanctoe et
    nere iu incerto divitiarum hujus sseculi, sed in illo apostolicse sedis, vestrse glorise ad bene merendum
    de quo scriplum est : Per me enim reges regnant cejJtulit, aut nobis ex laciturnitate in negligentiae
    (.'Vou. vin)'; et alibi : Quoniam data est a Domino Bcslpam,
    1 aut vobis ex ignorantia, quodabsit! ad
    poteslas vobis, el virlus ab AUissimo, qui interroga- detrimentum propositse et divinitus oblatse retribu-
    bil opera vestra, et cogitaiiones scrutabitur; in quo et tionis obveniat. Confidimus enim in misericordia
    tltesaurizate vobis divitias bonorum operuin; con- Dei, qui virtutem vobis dedit et vicloriam, ut hanc
    struentes stabile fundamentum (I. Tim. vi), et melioris etiam voiuntatem vobis tribuat, quo, cognitaveritato,
    alque indeficienlis subslantim possessionem (Hebr. x), potius statuta Christianorum principum et exempla
    ubi vilam ducatis wternam. Non enim habemus hie sequamini, quam eorum impietatem qui Christia-
    manentem civitalem, sed futuram inquirimus, cujus num nomen magis cupiunt persequi quam venerari.
    artifexet condilor Deus (Hebr.xai) (592). Etprofecto Misimus autem ad vos confratrem nostrum Ania-
    vosipsi scitis et quotidie videtis quam fluxa et fragilis tum venerabilem EUorensem episcopum, cui et vi-
    est vita mortalium, quam fallax et deceptoria spes cem nostram ad partes illas dedimus, adjungentes
    preesenlium. Semper enim volentes nolentesque ad sibi hunc abbatem Sancti Pontii, virum vencrabi-
    finem eurrimus, et sub tam certo periculo, nunquam lera, fide et morum honestate probatum, ut quod
    tamen quam sit vicina mors praevidere possumus ; . nos de insinuatione hujus causee vestrae celsitudini
    nec unquam diu tenetur quidquid de praesenti vita succincte scripsimus, ipsi vobis, si necesse sit, la-
    vel saeculo quaeritur aut possidetur. Quamobrem, tius apertiusque manifestent, et, quantum ratio
    pensantes semper quee sint novissima vestra, quan- postulaverit, notitiam veritatis preesenti denunlia-
    taque cUm amarkudirie de proesenti saeculo nequam tisne el certa assertione demonslrent. Quorum con-
    exituri, et in putredinem terrae ac sordes pulveris siliis in his quae ad Dominum pertinent, et saluti
    reversuri estis, quamque sub districto examine de aaimarum vestrarum necessaria sunt, indubitanler
    factis vestris rationem reddituri sitis, contra futura potestis credere, sicut nos in ipsis per studium re-
    pericula vos communke. Arma vestra, opes, poten- ligionis et actuum suorum comprobavimus, et vcs
    liain, non ad ssecularem pompam tantum, sed ad ho- in eorum poteritis c.onversatione perpendere. Igitur
    norem et servitium seterni regis vertite ; commissa quod ad nos pertinuit, aut providendum ex oflicio
    vobis regni gubernacula ita gerite, sic administrate, aut satisfaciendo justitiae debito, Deo miserante, fe-
    ut vestree virtutis et rectiludinis sludium omnipo- cimus; quid vestree causa salutisa vobis exigat, et
    tenti Deo gratum juslkise possit esse sacrificiuui; quantum beato Pelro apostolorum principi debealis
    quatenus et vos in ipso sperare possitis qui dat sa- indicavimus, ne ignorantia obsk,nec sub vana secu-
    lutem regibus; et potens est eripere de manu mortis, ritate labentis lucis et temporis damnosa vobis,
    ut superinduat vos eminenliori claritate, et gaudiisi 'C quod absit! subrepal
    negligentia. Vos autem quid
    vitse perennis, et de caducis honoribus quos nunc. vestrum sit attendke, quidfidesetChristiana devotio
    habetis transferat vos in regnum gloriee aeternee ; vestri principatus ad imitationem piissimorum prin-
    suae, ubi nec beatitudo finem, nec gloria corruptio- cipum exsequi debeat prudenti consilio pertractate,
    nem, nec dignitas habet comparationem. ProetereaL disponke atque statuite ; et ita vos erga honorem
    notum vobis Ceri volumus, quod nobis quidem fa- beati Petri et sanctae matris vestrse Romanse Eccle-
    cere non est liberum, vobis autem non soluin ad fu-- sise promptos atque
    magnificos exhibete, ul vestra
    turam sed etiam ad preesentem gloriam valde ne-- virtus et gloria,
    quae Deo donante illustri victoria
    cessarium, videlicet regnum Hispanise ex antiquis5 pollet, apostolicis intercessionibus clarior fiat el
    constitutionibus beato Petro et sanctee Romanse Ec-- excelsior, et eorum vos benedictio muniat,
    semper
    clesieein jus et proprietatem esse traditum. Quod1 auctoritas a
    peccatis absolvat, defensio tutos et il-
    «iimirum hactenus et preeteritorum lemporum in- laesos ab oinni
    periculo protegat, quorum potestate
    (592) Ex variis Apostoli sententiis, ut et proximeJ aliquantulum forma, e memoria sua, Scripluranim
    sequens, confiatus est hic locus, quas nec ipsis neci thesauris referta, manare, ut ita
    totidem verbis refert sanctus pontifex, sed, mutata) inscius - dicam, sinit vel
    (EB.)
    487 S. GREGORH VII PAP;E OPERUM PARS I. -^ REGISTRUM. 48.8
    divinitus illis tradita universitas hominum tam in A. Data Carpinetae, quarto Kalendas Julii, indictione
    r.qeioquam in terra ligalur et solvitur, et ccelestis decima quinta.
    regni janua cunctis aperitur et clauditur.

    LIBER QUINTUS REGISTRL-•


    Anno ab Incarnatione Domini millesimo sepluagesimo septimo, indictione decima quinta (393).
    EPISTOLA PRIMA. agendum nostrae soUickudinis debitum, singularum
    ADCANONICOS SANCTI MARTINILCCENSIS. provinciarum Ecclesias per nosmetipsos viskare'
    (Anno 1077.) non possumus, necessarium valde est ut, exigenie
    Arguit eos quod contra sua mottila, et post promissam ratione vel lempore, aliquem modo ad illas partes
    salisfaclionem, canonicatus ac prwbendas emerent. mittere siudeamus, per quem commissa nobis se-
    Quare omnibus qui eas sic adepli fuerint, inlroitum cundum voluntatem Dei repraesentetur auctoritas,
    majoris ecclesiw et earum relenlionem omnino in-' Dominici et
    terdicii. gregis salus atque communis provideatur
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, cano- utilitas. Scimus enim quoniam sine detrimento et
    nicis Sancti Martini Lucensis Ecclesiae. magno animarum periculo esse non potest, eum
    Meminisse debetis, quoties et cum quanta cura illius diligeniia ad quem summa negofiorum et cri-
    vos monuerimus apud vos manentes, ne terreha per- fae necessitas praecipue spectat, diu subdkis accom-
    itura comuioda majoris quam animas veslras eesti- missis sibi fratribus deest. Quapropter, consideran-
    mantes, ita vos ad obedientiam justkiaeexhiberetis, tes et valde timentes nC hujusmodi erga vos provi-
    ut ulierius sub excohimunicationis vinculo, quod in dentioetandiu proetermissum sludium et nobis' iiv
    acquirendis contra apostolica decreta praebendis vos negligentiaeculpain reputetur, et veslrse saluti (quod
    incurrisse riianifestiim erat, non permaneretis. Ve- absit!) pemiciosum aut cbntrarium frieiit, data
    riim, tit ipsa res indicat, substantiam vestrae licet primura opporlunkate, misimus ad vos liuriCfra-
    Iniquse possessionis pretiosiorem quamvcsmetipsos trem nostrum Landulphum Pisariae Ecclesiae ele-
    facitis, qui, sprelis admonkionibus nostris et con- ctum episcopum, cui et vicem nostram in vobis
    tempta aposlolica auctoritate, pro lucris temporali- commisimus, ut eaquae ad ordinem sacrse religio:
    bus et explenda cupiditate vestra, sub maledicto riis pertinent rke exsequens, Juxta prophetihdictum,
    ariathematis pbst promissam nobis satisfactionem evellat et destruat, scdificet ei plaritet : cui vbs
    recidivo ac deliberato prsevaricationis crimine ja- obedire et unanimker assistere volumus, adriionen-
    cere non pcrtimescilis. Quapropter, quoniam lantee tes et apostolica auctoiitate prsecipientes ut, eum
    prScsuiripliohis corilumaciam, et tam ihimanis ava- cum oinni charitate et honore suscipieiites, taleriv
    ritise culpam, nostra nec tacilurnitate dissimulare, sibi honorem et reverentiani exhibeatis, qualeih ex
    necpalientia rion modo advestrum, sed ad iliorum constkutione sanctorum Patrrim iis exhibere oportet
    eliarri cufn quibus communicalis periculum diutius quos sanclaet apostolica sedes in parteih srieesoili-
    fovere audemus, proeseiiti auctoritate omnibus qui ciludinis assumendos, quibusque vicein Roinani
    inter vos conlra apostolica privilegia beati Leonis ^ ponlilicis cornmittendara esse prsevidet,
    papoecanonicas pecunia adepti sunt, introitum ma- Data Sense, Kalendis Scplembris, indictionC inci-
    joris ecclesiae, videlicet Sancti Martini, et easdem pienle prima.
    canonicas vel praebendas ullerius retinendi licenliam EPISTOLA III.
    etpOtestatem ex parte omnipotentis Dei et beali Pe- ADRODCLPHCM ET RAINERCM EPISCOPOS.
    triapostolorum principis usque ad condignam satis- (Annol077.)
    factioncm iiHerdicimus. Mottetut in Ecclesia Volaterrana, quoniam de ido-
    nea episcopi persona convenil, ab omnibus genera>
    Data Florentise, tcrtio Idus Augusti, indictione letti eleclionem fieri procurent, et eum sua vice
    decima quinla. confirment, quidquid actum fuerit signiftcent, et
    EPISTOLA II. eleciutnpro suscipienda consecratione ad se quutti-
    ADEriSCOPOS ET CLERICOS CORSIOE. primummiltant.
    GREGORICS episcopus, servus servorum Del, RA-J
    (Amio 1077.)
    Pro suo pastorali officio mitlil legalutn episcopum DLLPHO Senensi episcopo, et RAINERIO Florentir.o
    Pisanum clcclnm, qui vicesua qum ad religionem [episcopo], salutem et apostolicam benedictio^
    periinent exsequalur; cui ut debilam obedienliam nem.
    exhibeant prmcipit. « Non ignorare vos credimus quantum sollieitudinis
    GRECORICS episcopus, servus servorum Dei, om- quantumque fatigatiocis habuerimus, id agentes ut
    nibus episcopis, cieiicis, consulibus, majoribus et in Volaterrana Ecclesia secundtim Dominum et
    minoribus in insula Corsica consistentibiis [existen- auotoritatem canonum utilis et idoneus eligeretur
    libiis], salulcra etapostolicam benedictionem. episcopus. Et, quia secundum voluntatem Dei iri
    Quoniam propter mulfps occupationes ad per- personamBonoisi Mantuani archipresbitcri et.no-

    (395) Prseter duas rcliquoe omnes pertinent ad indictionem primam.


    roQ LIBER QUINTUS. — EPIST. V. 490
    slra consiiia el volanlas eorum qui de illa Ecclesia Ai et fideikerin omnibus assistere volumus, et aposto-
    sunt convenit, apostoUca vos auclorkate monemus lica auctorkate monemus : et ut magis securus m.v
    ad omnia inter vos promptus esse valeat,
    ut, eamdem Ecclesiam adeuntes, qualiter generalis gisque
    electio Uat ab omnibus curetis, et cam, sicut moris lideiitatem quoque, si postulaverit, prsemissa tamen
    cx anliqua sanclorum Patrum tradkione fuisse co- sancti Petri et nostra nostrorumque successorum,
    non denegetis, nec aliqua occasione sibi facere re-
    gnosckis, nostra vice confirmetis. Quo facto et rem
    cusetis.
    quam ordinate facta fuerit nobis sine dilatione cer-
    tis litteris vestris indicate, et electum pro suscipien- Data Romaedecimo sexto Kalendis Oclobris. in-
    da consecratione quantocius ad nos cum soiemni dictione prima.
    decreto cleri ct populi destinate. EPISTOLA V.
    Data Romee decimo sexto Kalendas Oclobris, in- ADAQUILEIENSES.
    dictione prima. (Anno 1077.)
    EPISTOLAIV. Itlud se inter otnnia prmcipue desiderare scribil, tit
    ADCORSOS. in unaquaqueEcclesia lalis eligalur, qui nomen et
    officiumpasloris habere digmis sil : idcirco legalos
    (Anno 1077.) g se misissead inquirendum diligenler de qualitali-
    Lmlatur quod insulam Corsicam, qum aniiquilus lus ab eis in episcopumelecti: quem si idoneum
    jnriseral sancti Petri, ab invasoribus vindicanles, repererinl , confirment : sin minus, alius cli-
    ad apostolicmsedis ditionein revcrti velint: in qua gatur.
    voluntate cos confirmat.Paralissimum ad eam rem
    auxilium pollicelur. Monet ut legato suo qui GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clero
    provincim regimen suscipiet fideliter obsequan- et populo Aquileiensis Ecclesise salutem et aposto-
    tui: licam benediclionem.
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, om- Antiqua et nota sacreeinstitutionis est regula,non
    liibus episcopis et viris nobilibus, cunctisque tam ab hominibus, sed ab Jesu Christo Deo et Domino
    majoribus quam minoribus in insula Corsica con- nostro, pienissima suoe sapientiae consideratione, ot
    sistentibus, salutem et apostolicam benedictio- verkalis diffinitione sancila, ipso dicente in Evan-
    nem.
    ' gelio : Qui intrat per ostium pastor esl ovium, qui
    Scitis, fratres et charissimi in Christo filii, non autem non intral per ostium, sed ascendit aliunde,
    solum vobis, sed multis gentibus manifestum esse, fur esl et lairo (Joan. x). Quapropter quod in Eccle-
    insulam, quam inhabitatis, nufii mortaliura, nulli- sia diu peccatis facienlibus negleelum, et nefanda
    que potestati, nisi sanctse RoraanoeEcclesiseex de- r consuetudine corruptum fuit, et est, nos ad honorem
    bito vel Juris proprietate pertinere : et quod illi qui Dei et salutem lotius Christianitatis innovare et re-
    eam hactenus violenter, nib.il servkii, nihil fidelita- staurare cupimus, videlicet ut ad regendum popu-
    lis, nihil penilus siibjecfionis aut obedientise beato lum Dei in unaquaque Ecclesia, exigente tempcre,
    Petro exhibentes, tenuerunt, semetipsos crimine talis et eo ordine eligatur episcopus, qui juxta veri-
    sacrilegii, et animarum suarttm gravi periculo obli- tatis sententiam non fur et latro dici debcat, sed
    gaverunt. Cognoscentesautem, per quosdam fideles nomen et officium pastoris habere dignus exislal.
    nostros et vestrqs amicos, vos ad honorem et Justi- Hsecquidem nostra voluntas, hoc nostrum cst de-
    iiam apostolici principatus, sicut oportere cogno- siderium, lroc, miserante Deo,nostrum, quoad vixe-
    scitis, velle reverti, et diu subtractam ab invasori- r-inius, indefessum eril studium. Cseierum quod ad
    bus juslkiam beato Petro vestris temporibus servkiuin et dcbitam fidelitatem regis peitinet, nc-
    veslrisque studiis redhiberi, valde gavisi sumus : quaquam contradicere aul impedire volumus. Et
    scienles vobis hoc non solum ad prsesentem, sed ideo nihil novi, nihil nostris adinventionibus super-
    ctiam ad fuluram provenire utilitatem et gloriam. inducere conamur, sed illudsolummodoqueerimus,
    Nec diffiderequidem aut quidquam in haccausa vos quod et omnium salus postulat et necessitas, ut in
    dubitare oportel quoniam, si modo veslra voluntas D ] ordinatione episcoporum , secundum communcm
    firma et erga beatum Petrum fidesimmola perman- sanctorura Palrum inlelligentiam et approbationem,
    serit, habemus per misericordiam Dei in Tuscia primo omnium evangclica et canonica servetur au-
    multas comitura et nobilium virorum copias ad ve- ctorkas. Quod autem nobis deelectione apud v s
    strura adjutorium, si necesse fuerit, defensionemque facta significastis, gratanter accepimus : ct, si ita
    paratas. Quapropler, quod in hac re opportunissi- rile factam essc constiterit ut in nullo vohis sacra
    mum nobis visum est, misimus ad vos fratrem ve- contradicat aucloritas, testeconscientia nostra valde
    strum Landulphum Pisanse Ecclesise episcopum [in gaudemus, et omnipotenli Deo gratias agimus. Ve-
    episcopumelectum], cui eliam inter vos vicern no- rum quia (sicul supra diximus) in hujusmodi causa
    strani in spiritualibus commisimus, ut terram ex non secundum arbkrium nostrum, sed per viam ct
    parte beati Petri etnostra vice suscipiat, et eam cumi doctrinam orlhodoxorum Patrum incedere cupimus,
    omni studio et diligentia regat, et de omnibus rebus> misimus ad vos hos legatos nostros harum liltera-
    ac causis beato Petro et nobis per illum pertineiiti- rum portitores, ut causam undique djligenter inqui-
    bus se inlromittat: cui vos pro amorc et reverenliai rant; et, si eum quem voselegisse dicitis, vila, mo-
    ejusdem beati Petri apostolorum principis obedire3 r.bus et scienlia ad apiccm tanlse dignilafis idoneum
    PATROI..CXLVIII. 16
    491 S. GREGORII vn PkPM OPERUM PARS I. - REGISTRUM. 492
    et regulariter assignatum esse perspexerint, electio- A. nkentibus electus fuerit, cum consilio illius et eo-
    nem vestram (sicut Justum est) nostra vice coiifir- rum fratrum qui in sinu saiictee matris Ecclesiae fir-
    ment: sin autem in eo aliquid contrarium et di- miter perstiterunt, quantam sub obtentu divinse
    gnum reprehensione, quominus ad episcopale gralise potuerimus misericordiam vobis exhibere,
    regimen pervenire debeat, invenerint; amoto illo, et erralus vestri pondus, quantum, Deo solatiante,
    talem studeatis eligere personam quee tanto honori audere et posse dabitur, portare parati sumus. Sin
    et oflicio congruat, et quam nostra per eosdem le- autem vos contra hoc nki, et impedimenti objectio-
    gatos reprsesentata auctoritas approbare et confir- nes quserere et invenire cognoverimus, in eam au-
    mare debeat. IUud enim scilote, quod si legalem et tem partem consentire ut contra divinam et cano-
    canonicam electionem vos fecisse cognoverimus, nicam auctorkatem quispiam sibi sedis iUius occu-
    omnia vobis et Ecclesise vestrae, quse apostolica de- pationem preesumat, procul dubio et ille dignam
    bct et valet auctoritas, cum omni charitate prsesidia suee iniqukalis mercedem inveniet, et de vobis san-
    cxhibebimus: et si quis aliter ad sedem illam aspi- cta et apostolica sedes, quanto provocata gravius,
    rare praesumpserit, procul- dubio non solum contra tanto culparum rationes exiget districthis, judicabit
    eum, sed etiaro contra omnes fautores suosgladium acerbius.
    sancti Pelri, et apostolicee animadversionis jaculutn *B' Data Romse decimo quinto Kalendas Octobris,
    districtc vibratum et emissum sentiet. indiclione prima.
    Data Romse decimo quinlo Kalendas Octobris, in- EPISTOLAVH,
    dictione prima. ADUDONEM TREVIRENSEM ET SGFFRAGANEOS.
    EPISTOLA VI. (Anno 1077).
    ADSUFFRAGANEOS ECCLESIJE AQMLEIENSIS. Sicjnifieat solliciludinem suam de regni Teutonicorum
    (Anno 1077.) perlurbatione sedanda: qua de re ad omnes prin-
    Moncl eos diligenter curent ut electio episcopi Aqui- cipes litteras misisse, ut tanlo malo opem ferant :
    leiensis, propter quam legat-osmillit, canonice ftat; qum cum an ad eos pcrvenerint nescial, iterum
    schismalicis autem canonicm electioni annitentibus exemplaria miltil una cum sacramenlo Henrici
    misericordiam pollicetnr : si vero contra nilantur, regis , qui, eo conlempto, suos legalos capi per-
    aut si quis illam sedem occupel, graves minalur miserit. Horlalur eos ad ecdesiasticam liber-
    pmnas. tatem, et asl communem satutem defendendam.
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, om- GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, UDONI
    nibus episcopis Aquileiensis Ecclesise suffraganeis, Trevirensi archiepiscopo, el ejus episcopis suffraga-
    his qui se vere fratres exhibuerunt [exhibent], sa- neis, salulem et apostolicam benedictionem.
    ltUem et apostolicam benedictionem; illis vero qui C De motu et perturbatione regni Teutonicorunv
    non solum a charitale fraternilatis, sed ab unitate quantam sollickudinem quantamque Jam per lon-
    ctiam Ecclesise schismatica pravitate discesserunt, gum tempus anxietatem sustinuerimus, ille prae
    debitse soUickudinis exliortationem. omnibus novit qui omnium secretorum cognkor est
    Clerus et populus Aquileiensis Ecclesise, legalis ad et inspector verus. Cui, etiam si tales exaudire di-
    nos litterisque directis, nurrtiaverunt nobis, defun- gnatur, multas supplicationes fecimus, et faciemus,
    cto nuper Sichardo episcopo suo, se archidiaconum commoiiilis et exoratis multis fratribus et religiosis
    cjusdem Ecclesiee in locum illius regiminis elegisse, congregationibns ad studium earumdem supplica-
    poslulantes ut et nos eleclioni eorum nostrse aucto- tionum, ut misereretur gentis illius, nec sineret
    ritatis assensum confirmationemque adhiheremus. eam in propria armari viscera, et ad ruinam dome-
    Verum, quia rem tantopere perspiciendam adhuc stieee fortkudinis in bello confligere, sed tolius dis-
    incognitam in prima audkione tam subito appro- cordise causas sua polenti virtute compesceret,
    liare tutum non fuit, misimus illuc legatos nostros, et sua moderatione sine funesto et luctuoso fine
    ut causam et ordinem electionis subtili exploratione componeret. Lkteras quoque Jam ante tres menses
    perquirant, et quidquid inde aut confirmandum aut et eo amplius illuc direximus, videlicet legatis no-
    reprobandum est, diligenti circumspectione [adden- D stris Bernardo diacono nostro, et item Bernardo re-
    dum forle nobis notum] faciant. Monemus igituret ligioso Massiliensi abbati, quem captum esse audi-
    vos, quorum quidem multum interest, ut in hac re vimus, nec non et universis principibus terrse tanv
    vestrse sollicitudinis sludium adhibeatis; quatenus, ecclesiaslicis quaih ssecularibus personis, in quibus
    aaxilianle Deo, talis sit qui in culmine tantae digni- quod nobis ad evkandam csedem, incendia , et alia
    tatis praesidere debeat, ut vobis, qui ei manus im- bellorum pericula, optimum et in tanli negotii difli-
    ponere debetis, non trislitiee aut periculo, sedgaudio nilibne justissimum videbatur, eos consulendo et
    ct honori, et coriimissse sibi plebi saluti esse valeat. hortando cum omni studio exsequi admonuimus ;
    Vobis autem, qui, nescio an timore aut qua occa- et ut fortius insisterent apostolica auctorkate in-
    sione seducti, manus ct linguas vestras novo et junximus. Verum, quia nobis non satis compertum
    inaudko schismate polluistis, et ob hoc in laqueum est utrum ad vos pervenerint illaeliiterse aut, si per-
    analhemalis iricidistis, seorsum dicimus quoniam, lalse sint, ne forte de earum verkate aliquid dubi-
    si in praefata Aquileiensi Ecclesia aliquis dignus et tetis , easdem vobisde noslris exemplaribus re-
    idoneus in episcopum vobis sincera volunlate an- scriptas mittere curavimus, admonentes yos et per
    495 LIBER QUINTUS. — EPIST IX. 49*
    veram obedientiam prsecipienies, modis omnibus A . pvocuravimus. Dicilur siquidem legitimam retatem
    operam detis ut causa secundum sententiam earum non habens contra decreta sanctorum Patrum sihe
    litterarum pertractata finem habeat et accipiat. Mi- idonea cleri et populi electionc ecclesiam invasissd
    simus etiam vobis sacramenlum quod rex Henricus Dicilur ctiam huiciniquitati illud addidisse, ut in prc-
    nobis per fidelessuos quosdam fecit, dala quidem motione clericorum archidiaconatus et abbatias per
    propria manu sua in manum abbalis Cluniacensis, negotiationem vendcndo, nullam honestatem nul-
    ut, perlecto eo, cognoscalis quam recte quamque lumque Dei timorem servaverit. Super hoc etianv
    honeste pro suo nomine se erga nos habuerk: bis et ter fraterna charitate a nobis voeatus, non
    quippe a cujus fidelibus legati nostri postea capti solum ad nos venire neglexit, sed etiam aliquem
    sunt, videlicet Gerardus [Bernardus] Ostiensis qui eum de objectis legitime excusaret mittere
    episcopus in Longobardia, Bernardus abbas Massi- contempsk, et a nobis interdictus, quinimo
    Uensis in terra Tcutonica ; unde eum nihil adhuc a communione corporis et sanguinis Domini sepa-
    digniim fecisse cognovimus. Quanquam nos nun- ratus , officium episcopale celebrare non timuit.
    quam eum in aliqua causa, Deo providente, hac Benedicium eliam deferentem litteras nostras in
    occasione contravemre, justitiam circumvenire aut captione suorum ad contemptum apostolicee sedis
    gravare velimus, sicut eiiam posl ccepium negotiuaa diu affici permisk. Quaproptcr iniqukatem cjus
    uunqii&mapud nos aut precibus aut aliqua ostenta- deinccps non ferentes , apostolica aucloritate vobis
    tione amiciliarum vel inimickiarum obtinere po- prsecipimusut, ad examinationem actuum suorura,
    tuit, ut quidquam pro eo prseter quod justum in locum quem magis aptum probaveritis convenia-
    viderelur dicere vel censere vellemus. Atque in ea tis, ad quem prius lilteris vestris eum convocetis,
    re, quoad yixerimus, incunctanter, Dco adjuvante, ibique, de supradictis vobis respondeat, et, si po-
    persistere nullo periculo vifaevcl mortis delerrebi- test, se innocentem reddat. Quod si forte, in
    mur. Agite ergo, dilectissimi fratres, ut appareat superbia sua permanens, inf.a quadraginta dies ad-
    quantum libertalem Ecclesiseet communem salutera monitionis venire contempserit, aut veniens de om-
    oraniura diligatis : scientes quoniain , si causa ne- nibus supradictis canonice se non expurgaverit, ju •
    glecta fuerit, et ad graviorem (quod absit!) exacesr- dicio sancti Spiritus et auctorkate apostolica senten-
    bationem venerit, non solum genti vestrse et regno liam damnationis et depositionis sine omni spe
    Teutonicorum, sed quoad fines Clirislianitatis sunt, restitutioiiis in eum promulgamus. Quam vos sicut
    damna, pericula, confusionem, et insestimabiles mi- decet, sequentes, per aures circumstanlis populi
    seriarum causas pariet. (C diffundile, et Saxonem ipstim, de quo vos mihi
    Data Roroee secundo Kalendas Octobris, indi- scripsistis , qui beali Pelri consilium et nostrunv
    clione piima. expetiit,in loco illius depositi secundum Deum sub-
    EPISTOLA VIII. rogate.
    ADRICIIERICM, Data Romse secundo Nor.as Octobris, indicliorie
    RICHARDCM, ET EORCM SCFFRAGANEOS.
    (Anno 1077.) prima.
    Aurelianensis episcopi multa scelera perstringens, EPISTOLA IX.
    prmcipit eis nt ad examen illius actionum conve- ADRAINERIUM EPISCOPUM ACRELIANENSEM.
    nienles, eum ad respondendumlitleris convocent: (Anno 1077.)
    qui si vel venire noluerit, vel de objeclis non se
    et illutn Prwcipil ul inlra L dies ad locutn quem Senonenses
    purgaverit, depositum privatum declarent, et alii episcopi, quibus id commisit, probaverinl,
    quam sententiam jubet promulgari, et in ejus conveniut de objeclis criminibus se purgaturus.
    locum Saxonem [Sanzonem de quo ep. 14] quein^
    dam subrogari. Quod si parere neglexerit , vel se non purgaveril,
    damnationis senleiiiiamsine spe reslilulionis in eum
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, Ri- promulgal.
    CHERIO Senonensi archiepiscopo, et RICHARDO Bitu- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, RAI-
    rigensi [Bkuricensi el sic semper],eorumque suffra- D ; NERIO dicto Aurelianensi episcopo.
    ganeis, saluteni et apostolicam benediclionem. Licet non alias nisi damnalionis litteras ab apo-
    Sicut quorumdam vestrum novit fraternitas, stolica sede jam ex longo tempore inobedientia tua
    multis jam clamoribus multisque litteris elaboravi- promeruerit, nos lamen, ex radice infructuosoemen-
    mus ut Aurelianensis Ecclesia ad prislinum Suae lis tuse aliquid boni in vanum excutere
    tentantes,
    nobilitalis statum revocaretur : sed peccalis, ut hanc nostram tibi curavimus mittere legationem, vi-
    credimus, populi promerentibus, ita pseudoepisco- delicet ut in preesentia confratrum nostrorum Riche-
    porum ibidem occupatio praevaluit, quod adhuc rii Senonensis archiepiscopi, et Richardi Biturigen-
    omnino spinas confusionis suaeexstirparc non potui- sis, nec non suffraganeorum suorum, et aliorum
    nvus. Quanta enim inobedienla Rainerius dictus religiosorum qui Deum timeant, responsurus de
    eorum episcopus contra auctorkatem sedis apostoli- objectis venias. Quibus lilteras nostras misimus, ut
    coe se armaverit, et in quantam confusionem quan- ipsi in eo loco quem magis habilem et aptum proba-
    tumque detrimentum Ecclesiam illam perduxerit, verint, convcniant, et causam tuam diligenter per-
    licet vos scire non dubkamus, quosdam tamen ex- qr.irant. Tcrminum autem examinandi hujus nego-
    cessuum suorum rcligioni vestrce nominatim dicere tii infra quadragintadies post receptioiiemlitterarum
    i95 S. GREGORII VII PAPJE OPERUM PARS I. — REGISTRCM. 496
    noslrarum prseligimus. Et, quia de objiciendis tibi Ai eleemosynarum subsidiis et Ecclesiarum orationibus
    cautum te atque providum reddere volumus, ea tibi bortamur. Decel enim ut qui te sui corporalis el
    ante pertraclatioiiem uegotii insinuamus. Diceris si- saecularis regni seu honoris hseredem ut bonus pater
    quidem legkimamaetatein nonhabens, contra decreta reliquk, spiritualibus auxiliis, prout essepolerit, non
    sanctorum Patrum, sine idonea cleri el populi cle- videalur fraudari; quatenus res, quse iibi decus
    clionc te cis injecisse. Diceris enim huic iniqukati paterni ministrant regni, manibuspauperum delalse,
    illud addidisse, utin promoliones clericorum, archi- in ccelo patri conferantauxilium requiei. Nunc vero,
    diaconatus et abbatias pcr negotiationem vendendo, fili cfiarissime, apostolica te invkatione monemus
    ntillani honestalem nuUumque Dei timorem serva- ut patris tui fidem et dilectionem, quam erga apo-
    veris. Super hocctiam, iilnobis videltir, bis et tcr stolicam gessit Ecclesiam, corde prospicias, fide in-
    liaUrna charitalc a nobis vocalus, non solum ad nos tendas, mentet.advcrtas, ct sic te filiurn beati Petri
    non venisti, sed etiam aliquem qui le dc objeclis apostoli exhibeas, quatenus sereno te vullu conspi-
    jusle excusaret mittere coiiienipsisti. Suspeiisus ciens in hsereditatem superni regni, in Iocum piae
    eiiam ab episcopali officio, et a commuiiionc corpo- retributionis, ut dignam sobolem iiitroducat.Si vero
    ris el sanguinis Domini, publicas missas celebrarc te devottim prospexerit, profeclo vocem pii sui ma-
    non timuisli. Clericum etiam defereiitem lilteras ^" gistri assumcns, dicet: Voto ui ubi ego sum el hic sil
    nostras diu in caplione tuorum ad conlemplum mecum (Joati. xxxvn). Sic enim a Domino polesta-
    apostoticee sedis diu affici permisisti. Quapropler, si tem accepisse credimus, ut quem ligaret, ligatus,.
    cognoscis le super his omnibus inculpabilem, ad etquem solveret, in coelis esset solutus. Et idcirco
    conventum confralrum noslrorum adire alque respon- ilerum iterumque monemus ut te ka dignum ac-
    dere nitlla ratione prsetermitlas. Quod si in superbia cepfabilemque, prout fragilitas humana pernsiserk,.
    tua permanens aul illuc vcnire contenipseris, aut Domino concedente, omni annisu perficere satagass,
    veniens de his omiiibus canoniee le non cxpurgave- ut tam prsescnlis quam etiam futuri regni sublimi-r
    lis, judicio sancti Spiritus, et auclorilate apostolicoe tatem obtinere valeas. Quod si forte pater etiam
    sedis, sententiam damnationis sine omni ipse resli- tuus, diabolo suadenle, aliqua incurril animaj detri-
    tutionis in te promulgamus. menta, coelum polius, imo coeli Dominum horlaniiir
    Data Romee secundo Nonas Octobris, indictione i. attendas quam terram, et contra ea tui creatoris-
    EPISTOLA X. invincibilia arma corde quotidie puro exposcas ;
    AI) REGEMDANLE. quatenus et profeclu aposlolici filii leeiemur, et luis
    „ incitamenta valeas priebere vir-
    (Anno 1077). j- eomparibus regibns
    Commendans ejus palris defuncli observantiam crga lulum. Monemus insuper, charissime, ut libi com-
    Romanam Ecclesiam, hortatur ut orulionibus et niissi a Deo regni honorem omni industria, solertia
    deemosyms ilh snffragetur, atque ejus in Romanatn peritiaque custodias. Sit vila iua digna, sapienlia
    Ecclestum obsequium imitetur, et in regni admi-
    nistralione, prmcipue in tuenda Ecclesia, cnpii ul refcrla, Justiiiee el misericordiee condimento saleque
    legaios ad se milial. eondka, ul de te vera sapientia, quee Deus est, di-
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, regi cere queat: Per me rex iste regnal (Proverb. vm).
    Danorum salulem et apostolicam benediclionem. Pauperum et pupillorum ac viduarum adjutor inde-
    Sancta et universalis mater nostra, Romana Ec- ficiens esto : sciens pro cerlo quoniara ex his operi-
    clesia scilicet, qtianla dilectionis el amoris instantia bus ct condimentis amor tibi rcconcilialur Dei. Au-
    erga patris tui curam et honoris lui solliekudinein divimus insuper, nec dubkamus, quod Dei Ecclesia,,
    invigilaverit, te yilenc nosse, nec tui memoria exci- quoe mater et domina nosfra esi, sicut in multis-
    disse dubiiaiiius, videlicet cum ipse reniinisci poteris aliis terrarum partibus, ita in vestris ab iniquis ho-
    quam piirani semper, cl in omnibus scrvitutis et minibus et diaboli membris comprimatur, et non ut
    debhse obcdientite revercntiam circa bealri Petri decet lueatur et venerelur. Ad cujus auxilium et
    apostoli honoreni cxhibuerit. Suis namque lempori- D tukionem in omnibus et super omnlate invigilare
    bus, ul aposlolica testatur Ecclcsia, tam devotum, volumus, et paterne monemus; nam talibus non
    lam fuluni, tamquc uiiicum in amoris sui sltidio resistere, quid aliud est quam fidem negare?
    fuisse filium novimus, ut pcne in regibus nuilus in- Quapropler monemus et obsecramus ut, poslha-
    venirclur sccundus, et ni diabolico inslinctu incen- bito omnL ihumano odio, invidia postposka, etiam-
    tlvas viliorum illeccbras innians coi'poris sui frena si ihcubueri'' morfe , eam eruere , protegere, fo-
    taxassct, inier optinie Deo placentes reges illum vere, tuen,' et ab insidiantium faucibus luporum
    coellcas-sedes inhabitare nequaquam dubitaremus. eripere pro posse Iabores; sciens prO certo quod
    Sed quoniani credimus,, apostolis qaibus fidelis nullam orationem, nullumque giatius sacrificium in
    cxslitil opkulantibus, Domini illum raiserieordia et supremi Arbitri oculis poteris offerre. Votum insu-
    gratuita pietaie lameiita poeniientise ante vitse stisei per nostrura tale, Deo teste, est, quod ssepe velimus
    finem contrito corde arripuissc, veniam posse con- nunlios luos videre, per quos possemus tui salutem,.
    scqui non dubitamus, imo sui memores inorationi- animse videlicet et corporis, plenius agnoscere, el-le
    btis nostris sibi concedi charilalis affectu rogamus,, mutua vice , prout Deus concederct,' aposlolieis
    el te, ul oplimum. deccl filuim, ei succurrere largiss insiitulionibus excitare. Omnipotons Reus, a quo-
    497 LIBER QUINTUS. — EPIST. XIII. 198
    bona cuncta procedunt, meritis beatissimorum A pensationis necessana sunt, Deo auctore, exsequi et
    aposloltirum Petri etPauli te, charissime fili, custo- implere possimus. Sin autem aliter aliquid inveneris,
    diat, et sua virtute et pietate corroboret: quatenus quod et causa polior ei ratio probabilior admlni-
    sic in 5pso temporalia admiriistrare valeas, ut post stret, itidem nobis notificare non diffcras : quatenus
    liiijiist vitee metam aeterni regrii gloriam obtinere in quo oporteat nobis et ecclesise providere, ac sa-
    merearis. lubriter, Deo adjuvante, quod officii nostri est im-
    Data Romee octavo Idus Novembris, indiclione pendere valeamus [ Datum Romse indict. i ].
    pririia. EPISTOLA XII.
    EPISTOLA XI. ADMICHAELEM REGEM SCLAVORUM.
    ADHUGONEM DIENSEM EPISCOPUM (Auno 1077.)
    .(Anno 1077.) Vt uiios nuntios mittat, per quos, causa inier Spala-
    excommunicationem ac ab tanum et Ragusanum episcopos diligenter cognila,
    Confirmat depositionem ejus pelioni satisfacere possil.
    eo factam cujusdam juvenis in Carnolensi Ecclesia
    inlrusi, Ad quam regendam cum abbas Sanctm GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei,
    Euphemim a retje Francorum postularetur, prwc.i- MICHAELISclavorum regi salutem et apostolicam
    pil iii, vOluatate omnium dUigenter perquisita, /3 benediclionem.
    qv.id.quid pro ejus canonica electione, vd contra
    eam invenerit, per litteras sibi significet, Cognoscat debkse tuse devolionis circa sedem
    GREGORIUS servus servorum HCGONI aposlolicam reverentia, Petrum apud vos dictum
    episcopus, Dei, noslrum legatum adhuc ad nostram non advenisse
    Diensi episcopo salulem et apostolicam benedi-
    ctionem. prsesentiam, suas tamen misisse litteras, quse ita
    vestris dissonantes existunt, quod vestram causam,
    Quid de negotio Carnotensis Ecclesiae actum sit,
    seu Ragusanse Ecclesiee, penitus firiire nequivimus.
    lua relatione, remota omni ambigukate, sicut opor-
    vellemus. Pervenk enim ad aures Quapropter Petrum Autibarensem episcopum atque
    lueratjCognovisse sive alios idOneos nuntios, ad nos
    nostras te excommunicasse et irrecuperabiliter de- mittere Ragusanum,
    illuc opportet, per quos de lite quseinter Spala-
    poSuisse quemdam Juvenem indigne apposkum tanum archiepiscopum acRagusanum [Ragusinum
    pro episcopo ; quod quidem, si ita est, nobis mul- el sic semper], justkia possit inquiri, ac canonice
    tum placet, et praesenti auctoritate confirmamus» honor a nobis cognosci. Tunc
    diffiniri, luiqrie regni
    Cseterum fraternkati tuee notum esse volumus Phi-
    vero, re cognka, tuse petitioni juste satisfacere,
    lippumHregem Francorura iterata postulationum secundum quod cupimus, valebimus, ac in dono
    lnissione ad nos direxisse pro Roberto abbate mo-
    C vexilli, et in coucessione pallii, quasi charissimum
    nasterii sanctse Euphemiee de Calabria, qui et hoc beati Petri
    filium, dictante rectitudine audiemus.
    in anno, cum in Longobardia eramus, per nos Data Ronisequinto Idus Januarii, indictione priraa.
    transivit in Franciam , ut eum ad regimen Carno-
    EPISTOLA Xlll.
    tensis Eclesiee episcopum probaremus et ordinare-
    nius. Reversus est etiam ille idem Robertus abbas ADGUIREUTCM RAVENNATEM ARCHIEPISCOPCM , ETC.
    ad nos, dicens se donum episcopatus offerente rege (Anno 1077.)
    Temeritatem eorum in offendenda sancta Romana
    refutasse, nec quidquam inde sine nostro consilio Ecclesia incusans, saluli ipsorum consulens, ad
    facere voluisse YCl facturum esse : veneruntque synodum eos vocat, promittens eos securos fore ,
    cum eo duo clerici prsefatae Ecclesise referentes seque justiliw rigorem temperaturum,
    nobis, et multum affirmantes, pene omnium qui de GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei,
    eadem Ecclesia sunt majorum et meliorum volun- GUIBERTORavennati archiepiscopo, omnibusque
    tates in hunc convenisse; non tamen aliquam de eo suffraganeis ejus et universis episcopis et abbalibas
    eiectionem factam esse. Verum quia, sanctorum in marchia Firmana et Camerina, et in Pentapoli et
    tParum statula sequi et observare cupientes, nihil ^Emiliseet Longobardise partibus constitutis.
    de eo aui Oe promotione ejus sine electione Eccle- r. Salutem vobis cum apostolica benedictione liben-
    sieenobis probandum esse judicavimus, nec idipsum ler mitteremus, si vestrse temeritati sanctorum
    quod isti nobis de voluntate absentium referebant Patrum auctorkas non obstitisset. Quam graviter
    satis constabat, prudentiam tuam admonemus ut enim ullra quam Christianos oporteret beatum Pe-
    ccclesiam illam aut per te, aut per fidelem et pro- trum apostolum ejusque sanctam Romanam Eccle-
    batain tibi personam, visitare studeas, et volunta- siam, vestram utique omnium fidelium matrem,
    tem omnium tam majorum quam miuorum super offensam atque commotam reddidistis, Deus est
    hac re diligenti inquisitione cognoscas. Quod si testis, sanctorumque Patrum regula, vestraque
    causam ex omni parte divina miseralione et dis- conscientia. Sed, quoniam humanum est peccare,
    pmsalione ita coaptare posse videris, ut illorum in Deique peccanlibus conversis veniam tribuere; ipsa
    hu.nc, quem supra diximus, abbatem voluutas Iibera, quse ejusdem Dei et Domiui sanguine fundata est
    comsideratio prudens, eleclio canonica, et sanctorum Ecclesia ad gremium suum redire vos adhuc ut
    Patrum regulis consonans dignoscalur, quam citis- mater exspectat: nequaquam in vestra grassari
    sime xiobis certa litlerarum tuarum significatione desiderat nece, imo vestrse cupit saluti occurrere.
    indicatre procures : ut quae ad effectum htijus dis- Quapropier moti tam vestra quam omnis gregis
    499 S. GREGORII VII PAPJE OPERUM PARS I. — REGISTRUM, S0&
    Chrisli noms commissi salute, ex omnipotentis Dei I<V. non denegamus. Interea apostolica mansuetudihe
    parte et Romanse Ecclesise, universalis videlicet ma- tam vos quam cseteros ubicunque possessioneriv,
    tris, apostolica auctoritate monemus et invilamus habet monemus, et auctorilate preecipimus ut om-
    vos ut ad synodum, quam, Deo auctore, iu proxima nem honorem omnemque reverentiam sibi exhibere
    veruuree Quadragesimse prima hcbdomada celebra- non denegetis, ac eum cunv omnibus quee sua sunt
    luri sumus, conveniatis : scienles vos securos fore tute et sine omni molestia seu inquieludine manere
    ab omni lsesione vitse et meinbrorum, rerumque permittatis : scientes quod si aUter feceritis (quod
    vestrarum, et ab omni sseculari injuria, eorum non credimus) ac ei honorem reverenliamque siib-
    Ecilieet quos constriugere poterimus. Sciatis eliam traxcrkis, et eum ct quse sua sunt quiete et secure
    quod apud nos nullius unquam odium aut preces manere minime permiseritis, ka in vos sicul in
    seu turpis Jactanlia locum oblinere poterit, quo hosles nostros et apostolicoe sedis adversarios vin-
    contra vos in aliquo injuslitiam exercere possit; dictam et apostolicse ultionis gladium exeremus. Nos
    irno rigorera Juslilise (prout possimus) temperantes, vcro cunv praedicto viro Sanzone, Deo Juvante, tale
    indulgere vobis quantum sine detrimento animarum consilium adinveniemus, quod honor vestree Eccle-
    vcstrarum et nostropericulopoterimus paralisuinus. sieeet ulilitas in omnibus melius quam solitovigebif.
    Desideramus eninv potius, Deo leste, vestree saluti " Data Romse quinto [iv] Kalendas Februarii, in
    et populi vobis crediti consulerc, quam nostro see- dictione prima.
    ctilari commodo in aliquo providere, EPISTOLA XV.
    Data Romoeqtiinlo Kalendas Februarii, indiclione ADGERMANOS.,
    prima.
    (Anno 1077.)
    EPISTOLA XIV. Legalos aposlolicos in synodoRomana pro concilianda
    ADAURELIANENSES. pace in regno Teutonico fuisse designatos ait, quos
    (Anno 1077.) impedire si quis prmsumat, euni excommunicat.
    Prwseniium porlitorem liac de causa direcluin
    Vl Sanzoni, qui, confutalis otnnibus sibi ab wtnidis
    cviminibus coram di- fuisse, ul cum archiepiscopo Trevirensi de loco et
    objeclis cpiscopis delegatis, tempote conventus staluat, quo legati aposlolici se-
    gnum se Aurelianensi episcopatu, ad quem eleclus curius ire possint.
    fueral, demonstravil, otnnem honorem ac reveren-
    liam exhibeant, donec diffinitivam senlentiatn, GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, ar-
    adliuc suspensam, dedarct. chiepiscopis, episcopis, clericis, ducibus, principi-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clero bus, marchionibus, omnibusque majoribus et
    ct populo Aurelianensis Ecclesise salutem et apo- minoribus in Teutonico regno constitutis, exceplis
    slolicaui benediclioiiem. liis qiii canonica excommunicalione tenentur, saltt-
    Lilteras a vobis delatas apostolicam sedenv ac- tem et apostolicam benediclionem [Si decretis R.
    ccpisse non ignorare vos credimus, quibus electio E. obedierint].
    cpiscopalis facta in Sanzone Ecciesise vestrse clerico Notum vobis fieri volumus , fralres charissimi,
    inlimabalur : quibus quoniam honestatem ejus jam- quod in ea synodo quahi nuper Romoecelebravimus,
    pridem agnovimus, fidem accommodare assensum- inter multa alia quoe de statu sancioe [Romanse]
    que prsebere parati sumus. Sed quonam instinctu ecclesise, Deo cooperante, peregimus, de ruina ct
    quove actu nescinius inopinafae litterse nihil priorum confusione nobilissimi regni vestri diligenter tra-
    sensus habentes, imo contraria sentienfes, ad no- ctanles, hoc salutiferum et opporlunum pro repara-
    stram prsesentiam delatse sunt, nostram diflinitivam tione pacis vestrse foreputavimus, ut religiosi Jegali.
    sententiam, ne facere aliquid super hoc negotio apostolicse sedis ad partes vestras dirigantur, qui
    praecipitanter et inordinate videremur, quoadusque archiepiscopos, episcopos, et religiosos clericos, uec
    nobis aut nuutium seu litteras vestras mittatis, per nou laicos ad id idoneos, in loco qui utrique parti
    quas omnia ejusdem negotii acta plenius cognosca- habilis etcongruus sit, convenire commoneant, ut
    mus, suspendere dignum duximus. Tamen unum D aut pacem, Deo auxiliante, inter vos componant, atst
    vos scire volumus, quod cleiicos illos, qui a vobis cui parti justitia faveat veraciter addiscant. Nam in
    litteras nobis detulerant, quique Sanzoni contraria cadem synodo diffinitum est quod nos contra eam
    sentiebant, una cum praenominato Sanzone coram partem quse pacem fastu superbise refutaverit, et
    episcoporum nostrorum prsesentia diligenter per- cui justitia non faverit, omni cbnamine omnibusque
    scrutari fecimus : quatenus, ulriusque partis verilate modis poleslate beati Petri insurgamus. Et quia
    praecognka, quid improbandum abigeremus, quidve nonnullos de regno vestro intelleximus magis jur-
    approhandum laudassemus. Tandem pene omnia gium et discordiam quam pacem diligere, ex parte
    quse sui semuli sibi objecerant Sanzq ipse confu- omnipotentis Dei et beatorum apostolorum Petri et
    fans, sibi magis favere Justitiam nobis dignis asser- Pauli interdicimus ut nullus sk qui, aliquo ingenio
    tionibus demonstravit. Verum, quia nihil super hoc aut studio seu violentia, impediat preediciqs viros ad
    negotio aliisque suis causis absque nostro apostolico restaurandam regni vestri concordiam convenire,
    cousensu consiliove agere cupit, imo se suaque aut convenientes Justum et legalem huic discordioe
    omnia sub tutela sedis apostoliceeconstkuk, quan- finem imponere. Ad reprimenda etiam mala inge-
    f\uu sibijustesubVenire, Deo concedente, possumus, nia et illickos conatus, Judicio sancli Spiritus, ct.
    581 LIBER QUINTUS. — EPIST. XVII. 502
    auctorilate apostolicse sedis anathematizavimus et A tem consilio et decrelo nostro, et requisitis ulrin •
    anatliemalizamus quicunque sive rex, sive archi- que responsionibus, ut eam certitudinem et consen-
    episcopus, sive episcopus, sive dux, sive marchio, sum inveniatis, ne in mittendis legatis nobjs dubi-
    sive alicujus dignitalis vel ordinis persona sit, prse- landum non sit, ordinatis el confirmatis omnibus
    sumpserit aliquo modo hanc salutiferam constitu- quse ad prosequendum hoc negotium loco, tempore,
    tionem perturl\are, videlicet qui operam dederit ne vel cseteris convenientiis necessaria sunt, volumus
    praedielus convenlus fiat, aut concordia tanloe per- ut tu el frater ille qui lecum hujus rei mediator esse
    turbalionis. Adjecimus etiam eidem anathemati, ut debuerit, confestim ad nos veniatis : quatenus co-
    quicunqtie hujus iniquitalis prsesumptor fuerit, non gnitis securitatibus, et quse spes pacis esse debeat,
    solum in sed etiam in corpore, et in om- legatos nostros tam sine periculo quam sine dcspe-
    ' nihus rebusanima,
    suis vindictam omnipolentis Dei sentiat, ratione fructus laboris et fatigationis eorum vobis-
    et in omni congressione belli nullas vires nullumque cum mittere valeamus. Nec durum tibi sit, frater,
    in vita sua triumphum obtineat, sed duplici contri- subire quod imponimus; quoniam ex quo in Eccle-
    tione prostratus semper vilescat et confundatur, ut sia locum sacerdotii et officium suscepisti, nihil Deo
    sic saltem s.d poenitenliam redire addiscat. Prsesen- dignius aut ammse luse salubrius fecisti, quam si in
    tium vero porlitorem ad hoc vobis dirigimus, ut B hac re nequitiam diabolicse fraudis elidere, et saluti
    una cum venerabili fratre nostro Treverensi archi- tot millium hominum, opitulante Deo, consulere po-
    episcopo, qui Henrico favet, et altero, qui utilis et tueris : et si hoc fatigationi tuae pro voto non suc-
    religiosus ad hoc sit opus episcopus, ex paute Ro- cesserit, tibi tamen apud illum cerla manet retribu-
    dulphi locum ettempus prsedicticonventus slatuant; tio, apud quem non infeclum repulabitur omne ho-
    quatenus legali nostri, quos praefati sumus, secu- num quod jusla ct perseveranli voluntate concipi-
    rius et eerthie ad vos venire, et qiise omnipotenti tur. Illud lamen a dilectionc tua omnino nobis exhi-
    Deo placeant, ipso auxiliante, vobiscum valeant per- beri volumus, ut, eliamsi illum aiium, quem hujus
    llcere. rei mediatorem te habere supra diximus, socium
    Data Romaaseptimo Idus Martii, indictione prima. itineris habere non possis, lu tamen ad nos venire
    EPISTOLA XVI. nullatenus prsetermittas. Prsecipimus etiam tibi ex
    ADUDONESI TREVIRENSEM. auctoritate B. Petri, ut cui justitia favet, tu omnino
    (Anno 1078.) faveas, et hoc idem facere clericos et laicos quos
    Ilortalur ut pro componenda in regno Teutonicorum poteris ex parte nostra commoneas. Treva etiam a
    vace laboret;et notificalo pontificis de pace consilio „ vobis provisa usque ad quindecim dies post conven-
    ad se veniat, ne legalos frustra el cum periculo tus solutionem illsesa servetur. Volumus autem ul
    millat. Monelut c.uijuslitia fuvel, ipse quoque fa-
    veat, atque alios idem facere moneal. apud regem diligenter procures quatents legati no-
    GRECORIBS episcopus, servus servorum Dei, UDO.M slri qui in partibus illis surit, Bernardus scilicet dia-
    Trevirensi archiepiscopo, salutem et apostolicam conus sanctse Romanse Ecclesise, et Bemardus Mas-
    henedictionem. siliensis abbas, si voluerint, licenter et secure ad
    Quanta nobis sollicitudo quantaque tristitia sit de nos redire valeant.
    pcrturbatione imo de dissidio regni vestri olim cla- Data Romse seplimo Idus Martii, indictione prima.
    rissimi et potentissimi, in communibus litteris quas
    EPISTOLA XVII.
    hoc in anno ad vos misimus salis vobis declaralum
    esse putamus. Verum quia res de die iu diem perni- (Anno 1078.)
    ciosius implicari videlur, nobis quoque cura cum Significat se, lemperantiam polius quam rigorem ca-
    nimia anxielate altius in mente figilur. Proinde nonum secutum, causas episcoporum Francim et
    nobis hac re ad melius vi- Burgundiai discussissc, el cum singulis milius
    quidquid super prsssens egisse; prcecipue vero cum Manasse Remensi ar-
    sum est, quod noslra providentia vel auctorilate in. chiepiscopo, cujus eliam juramenti exemplar ad-
    tervenire poluisset, maturare curavimus : quod tua D Jicit-
    fraternitas lilleris, quibus id singulariter scriptum GREGOIUUS episcopus, servus servorum Dei.
    est, plenius cognoscet. Rogamus igilur et admone- Quia consuetudo sanctse Romanse Ecclesise, cui
    mus prudentiam luam, in qua multum confidimus, Deo auclore licet indigni deservimus, est qusedam
    ut secundum tenorem earumdem litterarum sine tolerare, qusedam etiam dissimulare, discretionis
    oinni dilatione de causa hac te intromitlas, et om- temperanlium potius quam rigorem canpnum se"
    nibus lam minoribus quam majoribus, quoad potes, quentes, causas episcoporum Francise atque Bur-
    quid a nobis deliberatum, et qualiter tibi injunclum gundise, qui susperisi seu damnati a legato nostro
    sit, nolum facias : ut, miserante Deo, et adjuvanti- Kugone Diensi episcopo fuerant, non sine gravi la-
    bus his qui Dominum diligunt, tam feralis discordiaj bore discussimus. Denique Manassem Remensem ar-
    lurorem aut penitus compescere et (quod maxime chiepiscopum, qui in multis accusatus fuerat, sese-
    optamus) ad plenam pacem reducere possimus; aut,. que a synodis, ad quas Hugo Diensis episcopus eum
    si illud peccalis impedientibus minime obvenire invitavit, subtraxerat, quia sententia super euni
    poterit, saltem nos in lanto fratrum nostrorum pe data non RomanoeEcclesise gravitate et solita lnan.-
    riculo culpam negligenfe declinemus. Notilicato au- suetudine videbatur, in proprium gradum offlciuin •
    KO* S. GREGORIIVll PAP^ OPERUM PARS I. - REGISTRUM. 504
    quc restituimus, ea quidem ratione ut supia corpus A EPISTOLA XVIII.
    sancti Petri juraret Uocmodo : ADEPISCOrUSI SPIRENSEM.
    < Ego Manasses Remensis arehiepiscopus pro su- (Anuo 1078.)
    perbia non dimisi quod non venerim ad synoduni Episcopale offtcinmexerccndi facullalem illi concedit,
    dum opporluno tempare de objectis sibi criminibus
    Augustodunensem, ad quam me Diensis episcopus satisfacial, atque omnem venalilatem ab Ecclesia
    vocavit. Si vocatus nunlio vel litteris apostolicse se- Dei ejiciat, et in officio suo vigilans et sludiosus
    ois fuero, nullo malo ingenio ct nulla fraude me appareat,
    suLlraham, sed veniens diffinitioni et judicio hujus GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HE.N-
    Keclesise fideliter obediam. Quod si domino papse IUCOSpirensi episcopo salulem et aposlolicam be-
    Gregorio vel successori suo placuerit me de objectis nedictionem.
    ante legatum suum respondere, idem per omnia fa~ Quia in susceptione .Spirensis Ecclesioeveremur
    ciam. Thesauros autem, ornamenta, et proedia Re- te contra decretum apostolicoesedis virgam de manu
    mcnsis Ecclesioemihi commissse ad honorem ipsius regis scienter ac temerarie suscepisse, episcbpale
    Ecclesisefideliter tractabo, et ad resistendum justitif» offieium hactenus te agere non concessimus. Quod
    ea non abalienabo. > si secundum legati tui verba decretum noslrum ante
    llugoni quoque Bisunlino archiepiscopo, quia lit- B I investituram pro certo non cognovisti, officium epi
    lcrse quibus invitabatur ad synodum a clericis suis scopale faciendi facultatem et licentiam tibi cance-
    retentse et non sibi ostensae fuerant, suspenso in ea- dimus; eotamen tenore ut opporluno temporenobis
    dem synodo episcopale officium reddidimus, haccon- vel legatis nostris dc objeclis te satisfacturum re-
    dilione quod debeat se de objeclis coram legato no- proKsentes.Et quia in Romanis coneiliis, tam a no-
    sld, si ei visum fuerit, cum suffraganeis aut convi- bis quam ab antecessoribus nostris, promulgatas
    cinis episcopis expurgare. Richcrio vero Senonensi constitutiones non, sicut decuit, te servasse compe-
    archiepiscopo interdictum rcddimus olficium. Pro- perimus, videlicet ut omncm venalitatem de ecclesia
    misit enim in manu nostra quod, sive per se sive per lua ejiceres, negligentise non parvoe fraternitatcm
    miniium suum, causam, pro qua ad synodum prae- tuam arguere possumus. Unde apostolica auctoritate
    fali legati nostri non venit, coram eodem legato de- interdicimus, ejectis illis qui in Ecclesia tua per pe-
    Leat exponere, et in negotiis ecclesiaslicis pro posse cuniam promoti sunt, ut nsque archidiaconatus
    suo consilium et auxiliiirn fideliter et humiliter sibi ncque archipresbyleratus, noque aliquid quOd ad
    impendere, ejusque animum placare. Gotefredus spiritualem curam videa.tyr pertinere, pretib dari
    aulcm Carnotensis episcopus, quia non invitalus et permittas; sed secundum Domini prseceptum dicen?
    absens judicalus fuerat, cpiscopali officio a nobis C tis : Gratis accepislis, gratis date (Mattli. x), te irre-
    restitutus est; hoc quidem tenore quod causa sua prehensibililcr habens, et clericos non caste viveutes
    anle legalum noslrum debeat retractaii atque diffi- rigore pastorali corrigens, sicut olim negligens ct,
    niri. Richardus Bilurigensis archicpiscopus, quiai desidiosus fuisti, ita deinceps in administraiione
    irato animo, et non synodali judicio, dimisit Eccle- suscepli officii vigiians et studiosus appareas : qua^-
    giam suam, virgam et annulum recepit, promittensi tenus in fine vitoe tuse omnipotentem Dominum cle-
    se de objectis coram legato noslrb satisfaeere. Ro- Kiciitemet misericordem operis tui reclitudo libi fa-
    dulphus Turonensis archiepiscopus, quia legales ac- ciat.
    cusatores non habuit, sacerdotali el episcopali officio, Data Romsedecimo quarto Kalendas Aprilis, in
    restitutus est, etiam episcopisqui eum accusaverant, diclione i.
    ab accusalione deficientibus, et quia causa sua ab' EPISTOLA XIX.
    antecessore nostro' beatoe memorise Alexandro re- ADGUIUELMUM REGEJI ANGLORUM.
    iraclata cl determinata fuerat, videbalur quod non1
    sine certa accusatione deberet retractari. Nobis ta- (Anno 1078.)
    Legalum se mittere, ul diligenter et pie examinet an
    men visum fuit quod Iegatus noster cum legalo) rj cpiscopusRolhomagensispro sua mgritudine paslo-
    Diensis episcopi Turonis debeat proficisci, et couvo- rali moderamini prmessevaleal: si autem infirma
    care omnes suffraganeos episcopos, nec non clerum valetudo ita eum oppresseril, ut minus aptus lalt
    muneri reperialur, omnino alius canonice eligatur.
    ct populum, et ex parte heati Petri illos commoneree •
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Gui-
    ut qualiter electus fueril vcl ordinatus veraciter pro-
    LIELMO regi Anglorum salulem et apostolicam bt~.
    :
    fitealur ul, si claruerit eum de objeclis inuocen-' nedictionem.
    tem esse, quaestioaccusalionis suseomnino deincepss Oiiicii nostri cura exigit ut ecclesiis pastoribus
    sopiatur. Sin autem cerlissimc, et unde dubitari nonn vidualis soilicite subvenire properemus. Quia vero
    possit contra eum testimonium datum fuerit, cano- »- inter reges, lum more honestalis qua nites, lum li-
    uica sentenlia feriatur. berali prudentia qua muniris, te speciali dilectione
    Actum Romoe septimo [vi] Idus Martii, indictionee amplectimur, dignum est ut Ecclesiis
    quse sunt in
    priina, regno divina dispositione tibi commisso specialiler
    cavere studeamus. Unde Rothomagensi Ecclesioe,
    t|uam dudunl pastore destitutam, segritudine- iinpe-
    dicntc, audivimus, succurrere hoc modo disp^sui
    503 LIBER QUINTUS. — EPIST. XXI. SOS
    nius. Hubertum saucloe RomanaeEcclesioesuhdiaco- A judicio sancti Spintus et aucloritate apostolica sen-
    num, quem experimento nobis et tibi fldelemdidici- tentiam analhemalis et depositionis sine ouini spfi
    mus, liberali glorise tuse, fili cbarissime, mittimus, recuperatiouis in te promulgabimus.
    qui cum viris reljgiosis episCopis et abbatibus ejus- Dala Romoeoclavo Kalendas Maii, indiclionc i.
    dem eliam Ecclesise fratribus prsedictum archiepi- EPISTOLA XXI.
    scopum adeat, diligenti et pia cousideratione exami- ADUCGO.NF.JI ABBATEBI CLU-NIACE-NSESI.
    uet an pastorali moderamini proeesse, ut oportet, (Anno 1078)
    valeat. Si vero valetudine corporali sic judicent Ul legato, quem ad regeni Hispanim miltit, auxtlium
    destitulum, ut amodo episcopali non sit aptus regi- prmbeal. De Derengario scntentiam snam frqtres
    quos cum lcgato millit nuntialuros scribit. Tribu-
    mini, prius admonitionibus sibi persuadere non de- lationes suas exponit, pro quibus misericordiam
    sistant, si oportuerit, eliam auctoritate apostolica, Domini implorari petit.
    ut siio consensu ordinetur Ecclesia. At si valetudo GREGORIUS episcopus, servusservorumDei, IIUGONI
    sic eum oppresserit, ut insensatum et officiisui obli- Cluniacensi
    abbati, salutem et apostolicam bene-
    viosum reddiderit, non dijudicans quanti sibi et uni- dictionem.
    versse patrise oegritudo sit detrimenti, prsecipimus Diversarum gentium concursione, el multorvm
    auctoritate apostalica virum tanto ponderi competen-
    negoliorum fatigalus meditatione,ei parum scribo
    tem, benemoratum etsapientem, universorum con- quem multum diligo. Abbatem itaque, sicut rex
    sensu canonice eligi et in archiepiscopum promovcri.
    Hispaniae rogavit et vos consilium dedistis, Deo
    Data Romse secundo Nonas Aprilis, indiclione auclore, episcopum consecravimus; et ad eumdem
    prisna. regem sacerdotem cardinalem Richardum, vicem
    EPISTOLAXX. nostram illi committentes, in Hispaniam dirigimus,'
    Al>P.AINERIU5I AIJRELIANE.NSEBI EPISCOPU5I. cui ut praebeas auxilium et idoneum socium frater-
    (Anno 1078.) nitatem tuam rogamus. De Berengario, unde nobis
    Increpal quod patientia Romanm Ecclesim abusus, scripsislis, quid nobis videatur, vel quid disposue-
    scelus sceleri addendo, cancla pene Ecclesim sum
    ernamenta dilapidaverit : quamobrem illi prmcipil rimus, fratres quos tibi reniittimus cum praedicto
    ut omnibus resliluiis, ad synodum in suis parlibus cardinali nostro nuntiabunt. Vos aulem cerla fide,
    celebrandam conveniat, et legatis de omnibus qua imo et oratione, Dei omnipotentis misericordiam
    V.li objecta fuerunt ralionem reddat.
    implorate, ut mentes nostras secundum suam vo-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dci, RAI- luntatem dirigat, ct in magna tempeslale nos gu-
    SJERIO Aurelianensi. „J bernans adpoitum suse pietatis perducat. Totenim
    '
    Quanta in Deum et tui ordinis salutem commi- angustiis premimur, tantisque laboribus faligamur,
    seris, si sansementis te velles ostendere, a tui memo- ut ii qui nobiscum suut non solum pati nequeant,
    ria excidisse pejora operando nequaquam monstra- sed nec etiam videre possint. Et licet ccelesiis tuba
    res. Decuerat te summopere medilari quantam clamet, unde quisque secundum suum laborem
    crga te patientiam Romana ostendit Ecclesia, quse mercedem recipiel (Luc. vi), et bonus rex mani-
    ausn ultra quam oportuit est miserta, ipsius mise- festet : Secundum tnullitudinem dolorum meorum in
    ricordia quodammodo versa est luo opere in cul- corde meo, consolaliones lum, Domine, Imtificaverunt
    pam. Qua quidem sic nimium impudens abuteris, animam meam (Psal. xcm) ; tamen frequenter haec
    ut cogas nos tuis agitatos stimulis in le districlae vila nobis est toedio, et mors carnis desiUerio. Sed
    sequitatis censura insurgere. Inter coetera namque cum pauper Jesus ille pius consolator, verus Deus
    quoe olim perversa mente egisti, ut vulnus vulneri et verus homo, manum porrigit, valde liistem et
    infligeres, sicul nobis insinuatum est, pene cuncta afflictum laetificat; dum vero memet dimittit, nimis
    Ecclesiaelibi commissse ornamenta, pallia videlicet, me conturbat: in me quippe semper morior, sed in
    calices, thuribula, planetas; et cseterea sacrata Deo, eo, interdum vivo, et cum viribus omnino deficio.
    non ad utilitalem Dei et prsefatae Ecclesise, non in i) Ad illum gemens clamo : Si Moysi et Pelro tantum
    adjutorium pauperum et captivorum, sed ad libi- pondus imponeres, credo quia illos gravaret. Quid
    tum luum et inanem gloriam alque superbiam dis-
    ergo de me, qui nihil ad eorum comparationem
    traxisti. Quod quidem quantum nos contristat valeo, fiet ? Restat ergo ut aut tu ipse cum tuo Petro
    advertere poteris. Nunc ilaque apostolica tibi au- pontificatum regas, aut me succumbere. et eumdem
    etoritate prsecipimus ut, omni excusatione semola, ponlificatum confundi cernas. Tuncad illud recurro:
    quidquid abstulisti juste restituas, et, restitutis Miserere mei, Domine, quia infirmus sum (Psal. vr).
    omnibus ad synodum quse vcstris in partibus cele- Et illud : Tanquam prodigium faclus sum multis: et
    branda erit convenias; ibique corarii legatis nostris, tu adjutor fortis (Psal. LXX).Nec illud obliviscor :
    videlieel Hugone Diensi, et Hugone abbate Clunia- Poiens est enim Deus de lapidibus istis suscilare
    censi, nec non et Rogerio subdiacono noslro, de plios Abrahm (Matlli. m). Omnipotens Deus, qui
    his et aliis quse tibi intentautur rationem canonice per sanctum officium quod committit peccatori
    exponas. Quod si forte de oinnibus quse tibi mira pietate peccatores juslificat, poteslate beati
    objecta fuerinl canonice te non expurgaveris, ac Petri mihi valde indigno commissa te tibique omnes
    ablata secundum-nostram nissipriem non rcddidcris, fiatres creditos a cunctis pcccatis abEoivat, ct
    »07 S. GREGORII VII PAPJE OPERUM PARS I. - REGISTRUM. 508
    ad sinum Abrahse patriarchse nostri Isetos per- & \ EPISTOLA XXIII.
    ducat.
    AD GAUSFREDUM ET ALTERUM GAUSFREDUM COMITES.
    Data Romae Nonis Maii, indictione prima.
    (Anno 1078.)
    Ut omnes episcopos et abbates Britannim, et clericos
    EPISTOLA XXII. et laicos Dolensis Ecclesim scienlia prwslantes con-
    venire faciant concilio celebrando; in quo inter
    ADIIUBERTUSl ET TEUZONESI. cwtera diffinienda est causa inter Evelium ordi-
    nalutn archiepiscopum et quemdam alium qui se de
    (Anno 1078.) eo injuste expidsum querebalur.
    Monet ut cum sujfragancis, abbalibus et clericis GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Oeli
    Dolensis ecclesim adsint una cum Diensi episcopo GAUSFREDO
    el abbale Cluniacensi, quibus controversia inler [Gaufredo] Rhedonensi, item GAUSFREDO
    Evelium et alium quemdam de archiepiscopalu filio Eudonis, nobilibus comitibus Britannise, salu-
    commissa est, ac curent , ut Angtorum res tem et aposlolicam benediclionem.
    eo legatum suum millat, quo hujusmodi causa Non ignorare vos credimus quantam molestiam
    terminetur.
    quantamque perturbationem sustineat Dolensis
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Hu- , Ecclesia, et confrater noster Evetius [Everiusj
    BERTOsubdiacono et TEUZONI monacho salulem et archiepiscopus, quem ibi ordinavimus, ab illo qui
    apostolicam benedictionem. prius sedem occupans, ac remordente eum con-
    Pervenit ad nos frater noster Evetius [Everius] scienlia sua, ut dicitur, exspoliatam deserens, nunc.
    Dolensis archiepiscopus, exhibens sepro discutienda injuste se expulsum conquerilur. Qua de re cum
    controversia quae de introitu ejus in episcopalum praefatus archiepiscopus suam nohis exhiberet prae-
    orla est, proclamante illo de expulsione sua quasi sentiam ; quoniam absente illo qui super eum con-
    injusta, qui ante ordinationem hujus eamdem sedem queritur causam discutere nulla ratione potuimus,
    quamlibet perverso, ut dicitur, accessu ceperat, et totum lioc negotium confratri nostro Hugoni Diensi
    nefaria coiiversalione tenuerat. Ad quam exhibi- episcopo, cui vicem nostram dedimus, committere
    lionem se voeatum aiebat a confratre nostro Hu- necessarium duximus, ut eo tempore et loco"
    gone Diensi episcopo : quod et ipsequitunc proasens illud diligenti inquisitione pertraclare ac diifi-
    aderat fatebatur ; ac propterea se recusasse redire nire studcat, ubi qui in hac causa utrinque
    vobiscum, aut in aliquam partem vertere, donec ab necessarii sint convenire et interesse valeant. Sta-
    ore nostro quid sibi agendum foret, quove se exhi- luirnus eniin prsefalum confratrem et vicarium
    bendum intelligeret. Verum quia Diensis episcopus, Q < nostrum celebrare concilium propter multa et magna
    ut diximus, praesens aderat, commisimus sibi nego- negotia quae in regno Francorum emersa apostoliea?
    tium istud, ut in concilio quo causam Remensis auctoritatis examinations atque judicio indigent :
    archiepiscopi et aliorum episcoporum Franciae, ubi et hoc negotium, Deo auxiliante, diffmiri volu-
    aJjuncto sibi abbate Cluniacensi, tractaturus est, mus atque censemus. Quapropter multum rogamus
    eliam hoc regulariter diffinire procuret. Quapropter et admonemus excellentiam vestram, ut huic causae
    admonemus et vos ut ibidem aut after vestrum, aut quantum potestis operam detis, et episcopos nec
    ambo, lieri possit, adsitis, et episcopos ac religiosos non religiosos abbates terrse illius, clericos quoque
    abbates illius paiochise, nec non clericos et laicos et laicos ejusdem Ecclesise, qui idonei tam scientia
    ejusdemEcclesiae, quiutramlibetpartem autaccusare quam religione videantur, ad prsefatum concilium,
    autdcfendere idonei videantur, adesse commoneatis. juxta quod vobis significatum fuerit, conveniatis;
    Procurantes eliam ut Anglorum rex ex sua partelega- quatenus, opilulante divina clementia, per sinceram
    tum illuc dirigat tam prudentem quam religiosam per- explorationem in hac causa Dei quidquid justilia
    sonam ; quatenus causa ista, sublato favore partium et populi requirat salus cvidcnter appareat, et
    omuique personali acceptione, ad effectum justae decisa penitus bac lile el querimonia, diu et ni-
    diffinitionis, Deo disponente, perveniat: et quod ibi D mium indignc lacerata, quam prsefati sumus Do-
    inde statutum ac diffinitum fuerit, ita ab omnibus lensis Ecclesia per misericordiam Dei vestro studio
    consona voce sententiaque firmetur, ut calumniosae vestraque juvaute et procurante potentia, receptis
    proclamationis improbitas, et reiterandoe qusestionis honis suis, pacem etiamet tranquillitatem recipere,
    omnis undique occasio omnisque penitus licentia et in statu s;ia3 incolumitatis venire et permanere
    dacidalur. valeat.
    Data Lateranis undecimo Kalendas Junii, indi- Data Lateranis [Laurenli xi Kal. Maii] undecimo
    ctione prima. Kalendas Junii, indictione prima.

    LtBER SEXTUS- REGISTRI.


    Anno Dominicai Incamationismillesimo sentuaaesimo oclavo, indictione secunda.
    EPISTOLA PRIMA. tra interdhtnm apostolhm sedis impedire conan-
    tO>GERSIANOS. tur conventum episcoporum el laicorum habendum
    (Anno 1078.) coram legatis apostolicis de jure Henrici et
    Monet ne faveanl neve cammunhcnt iis qui con- Rodulphi in Tculonicormn regno. Inlerim cos
    509 LIBER SEXTUS. — EPIST. II. 610
    cerliores \acit se nullo modo injustm parli fau- A EPISTOLA IL
    turum. ADJIANASSE5I REMENSEM ARCII1EPISCOPUM.
    GREGORIUS episeopus, servus servorum Dei, om- (Anno 1078.)
    nibus clericis et laicis in regno Teulonico constilu-
    Ostendit legatos Romanos esse non tanlum qui Romm
    tis, qui excommunicationis vinculo non tenenlur, nati vel educali, aut ad uliquam ibidignitalem pro-
    salutem et apostolicam benedictionem. moii sunt, sed omnes quibus Momanus ponlifex vi-
    Quae et quanta cura nobis fuerit et est, ut pes- ces suas commitlit. Quapropter eum arguit quod
    tilentia et clades et desolatio a vestro regno aufe- Diensi episcopolegato suo non oblemperaverit, pri-
    vilegia quoque, prout necessitas vel utililas exegerit,
    ratur, et pax, honestas et solitum decus vobis red- posse commutdri. Monetul cordmlegatis se de obje-
    datur, in synodo quae hoc anno in Quadragesima ctis canonice purget. Scribitper litteras suas man-
    Romae celebrata fuit declaravimus. Judicio cnim dasse ul qumipse de nonnullis episcopis conquereba-
    lur indagarenlur, el canonicejudicarentur.
    sancti Spiritus decrevimus et prsecipimus, ut in
    GREGORIUS episcopus, servus. servorum Dei, MA-
    regno vestro conventus omnium episcoporum, et NASS/ERemensi salutem ct aposloli-
    eorum laicorum qui Deum timent et inter vos pacem cam benedictionem. archiepiscopo
    desiderant, fieret; et coram nostris legatis decer- Cum vos ea a sede apostolica flagitatis quoe et ho-
    neretur si Henrico vel Rodulpho, qui de regni norem
    prsesulatus vestri condeceant, et a prseceden-
    gubernaculo inter se decertant, amplius justitia tium Patrum auctoritalibus nequaquam dissentiant,
    faveret. Injustior enim' pars ralione devicta, et fidentes
    beati Petri auctoritate constricta, facilius cederet, petite, spe certissimi postulate scientes omni
    remota nos petitionibus hujusmodi pa-
    et ab interilu animarum et corporum, Deo pro- ambiguilate ratos annuere, cum quia vos fraterna dilectione in
    piliante, cessaret. Justior vero pars amplius de Deo Christo amplcctimur, lum etiam nihilominus quia
    conlideret, et adjuta beati Petri potcstate, et omnium ad hsec quorumdam fidelium nostrorum qui vos di-
    justitiam diligentium consensu, de victoria omnino ligunt prccibus et interventionibus sedulis promove-
    speraret, neque ulramque mortem timeret. Sed mur. Quocirca fraternitatem vestram rogatam alque
    quia pervenit ad nos quod inimici Dei et filii diaboS commonitam volumus ne debeat graviter ferre si
    quidam apud vos contra interdielum apostolicae studeamus ad tempus pro communi honestate atque
    sedis praedictum conventum procurarent in irritum proficuo petita contra utilitatem Ecclesise"denegare.
    dueere, et non justitia, sed superbia ac totius regni Hsecautem omnia ad id praemissa noveritis, quia
    desilatione suas cupiditates anhelent implere, et pctitis in litteris veslris ne, adversus privilegium
    CJiristianam religionem destruere, monemus vos, et quod ab hac apostolica sede vos habere fatemini,
    ex parte beati Petri proecipimus ut talibus nullum cogamini nisi soli mihi aut Romanis legatis super
    adjutorium proebeatis, neque illis communicetis. In objectis quibuslibet respondere. Quod si vos Roma-
    proedicta enim synodo jam omnes sunt excommuni- nos legatos intelligere videremini quosiibet cujusli-
    cationis et anathematis vinculo innodali, et ut nul- bet gentis, quibus Romanus pontifex aliquam lega-
    lam victoriam possint obtinere, potestate bcati tionem injungat, vel (quod majus est) vicem suam
    Pctri sunt alligati, ut saltem coacti confundantur, indulgeat, et laudaremus sane petita, et petitis liben-
    et a mortc animarum suarum et desolatione patriae ter annueremus. Sed quia prsemittendo Romanis,
    vestraerevocentur. Yos autem, fratres charissimi, de continuo subjungilis : Non Ultramontanis, ostendi-
    me nullo moJo dubitetis, quod injustse parti scicn- tis vos tantum eos velle Romanos habere legatosqui
    ter aliquo modo faveam. Magis enim pro vestra vel Romoenati, vel in Romana Ecclesia a parvulo
    salule desidero morteni subire, quam totius mundi educati, vel in eadem sint aliqua dignitate promcti,
    gloriam ad vestrum interitum arripere. Quod si miramur nimium prudentiam vestram eousque per-
    aliqui de falsitate confisi litteris vel verbis aliter duclam ut precaremini benevolentiam nostram jura
    vobis inuicaverint, nullo modo illis acquiescatis : sedis apostolicse debere imminuere, idque nobis in
    Deum enim timemus, et pro ejus ainore quotidie D solius vestri negotiis non debere licere quod in ne-
    apgimur; et ideo superbiam et oblectamenta sseculi gotiis omnium proedecessores nostri sine oriini con-
    parvipendimus, quia cito apud eum conselari indu- tradictione et licitum et legitimum tenuere. Noslis
    bilanter credimus. Omnipotens et misericors Deus, enim et Osium episcopum in Nicajno et Cyrillum in
    qui ultra spem, ultra meritum miseretur, et conso- Ephesino concilio, Romanorum vice (eisdem cori-
    latur nos in omni tribulatione noslra (II Cor. i), cedentibus) functos fuisse pontiflcum. Syagrio quo-
    aperiat cor veslrum in lege sua, et confirm t vos que Augustodunensi episcopo, Lugdunensis antisti-
    inprseceptis suis.ut auctoritale beati Petri a cunctis! tis suffraganeo, papam Gregorium (1. n, epist. indi-
    peccatis absolulos vos ad cceleste regnum perducat! ctione n; epist. 112) celebrandi generalis in Gallia
    regnaturos. concilii vicem suam legistis indulsisse. Sed quid
    Data Capuaj, Kalendis Junii, indiclionc piiina. boecde episcopis loquimur, cum idem sanctus papa
    monachum quemdam, Hilarium nomine, in Africse
    partibus litterarum suarum auctoritate fultum, us-
    que adeo suum fecerit esse vicarium ut per cum
    ibidein concilium gcncrale cclcbrarclur, el qjiidquid
    5M S. GREGORII VII PAPiE OPERUM PAHS I. — REGISTRUM. ^g
    sancta decerneret ad linem eo exsequente L.
    c onsortium,eisdem interventoribus, provehi merea-
    sjnoius
    perduceretur? Ne igitur ad tantum velit culinen ve- mini.
    stra fraternitas erigi, utquoe in causis omnium Ro- Data ad [apiid et sic inseq.] sanclum Germa-
    manis ponlittcibus rata fuerunt et licita, in vestri num undecimo Kalendas Septembris, indiotione
    solius causa irrita velilis et illicita reddi. Ad id au- prima. EPISTOLA III.
    tem quod de privilegio dicitis, breviter interim re- DIENSEJI.
    in ADIIUGOSEH EPISCOPUM
    spondemus quod possunt quaedam privilegiis pro
    (Anno 1078.)
    re, pro persona, prp tempore, pro loco concedi,quse Ut
    iterum pro eisdem, si necessitas vel utilitas major querelis Remensis archiepiscopi finemcui
    imponerc
    si
    procurent, eumque, paruerit, adjuvenl; eliam
    exegerit, licenter valentcommutari. Privilegia siqui- lillerarum suprascriptarum exemplar mittit.
    dem non debent sanctorum Patrum auctoritatem in- GREGORIUS episcopas, servus servorum Dei, IIUGO-
    fringere,sedutilitatisanctaeEcclesiseprospicere.Inde M Diensi episcopo, et Hugoni Cluniacensi abbati,
    est quod Arelatensis Ecclesia,nonsolum abeato Gre- salutem ct apostolicam benedictionem.
    gorio doctore dulcifluo (epist. 1. iv, ep. 52), sed Quia in sanctae Dei, cui divina dispositione prse-
    etiam a pluribus ejus sanctis antecessoribus, cum sidemus, Ecclesise regimine sollicite nos vigilarc
    haberet vicem sedis apostolicae, ut omnes episcopos * oportet, vestris assiduis precibus nobis ul divinum
    lotius regni Francorum, quod tunc lalius exlende- oblineatis prasidium deposcimus. Quapropter vos
    batur, ad concilium convocaret, eosque in judicio summopere studium adhibere admonendo -manda-
    constrinxerit (sine cujus licentia nullis ex supra di- mus quatenus inquiratis etcanonice, prout potestis,
    ctis episcopis longe a suo episcopatu fas erat abire); finem imponere procuretis negotiis, unde Remensis
    post aliqua tempora pro quibusdam causis praedicta archiepiscopus confrater noster suis littcris nobis
    poteslas et auctoritas cessavit, et suam vicem aliis couqucstus est. Conqueritur enim dc confratre no-
    quibus placuit sedes apostolica concessit. Remensis stro arehiepiscopo Viennensi Warmundo, qui in suo
    etiam cui prsesides Ecclesia quodam tcmpore primati archiepiscopatu presbyteros deposuit et eosdem re-
    subjacuil, et ei, ut magistro post Romanum ponti- stituit. Quin etiam conquerilur quod duo sufiiaga-
    ficem, obedivit. Quod et de pluribus aliis Ecclesiis neiejusdem Remen&is.Laudunensis scilicetelSues-
    potestis invenire, si sanctorum Patrum dicta et acta sionensis, postposita canonica auctoritate, Ambia-
    procuratis diligenler investigare. Nec id dicimus ut nensemausi suntepiscopum consecrare, dum ipse
    priviiegia vestrae Ecclesiae conlra rationem vel in- esset nobiscum Romae et de se sententiam humili-
    fringi velimus vel imminui de quibus, vita comite, , ler exspectaret. Quod vos digna et solerti indaga-
    suo tempore, ore t\d os otiosius colloculuri. sumus. tione disculere et cognoscere omni modo stndete an
    Sed inlerim dilectionem vcstram ex parte beati apo- ita sese res habeat, ut prsediximus nos suis litteris
    stolorum principis Pelri admonemus, ut, queniad- intellexisse, prsesertim si idem Ambianensis conlra
    modum vobis Romae positis cousliluimus, coram Romanse synodi et apostolicae sedis decretum de ma-
    Diensi episcopo ct Cluniacensi abbate, quibus iu his nu laici nefanda ambitione et lemerario ausu inve-
    vicem nostram commisimus, occasionibus cunctis sliluram suscipere praesumpsit, canonici rigoris se-
    obstaculisque remotis, super objeclis omnibus silis veritatet aliter in eum vindicare et punire olmixe sal-
    respondere parati, legaliter satisfacere, canonice agite ut ejus exempla coeteri imitari timeant. Be
    purificari, ne si aliud a vobis (quod absit!) agatur, Manasse autem, de quo similiter conqueritur, qui
    tergiversationi et fugae et conscienticescelerum, non Oebali suorumque refugio et auxilio illum et Eccle-
    exactionijusliliasetsequitatisa pluribus ascribalur. siam fatigare non cessat, laborare ut ad pacem re-
    De arcbiepiscopo autem Viennensi, quem conque- deat ct ab inquietatione Ecclesiae et persecutione
    rimiui in dioecesivestra et deposuisse presbyteres, archlepiscopi quiescat. Quod si forte in sua cou-
    H cosdem iterum in gradum prislinum reslituisse, tumacia persistens obedire renuerit, nisi illum
    et de episcopis Laudunensi et Suessionensi suffra- ) justam excusationem habere cognoveritis , quou-
    ganeis vestris qui Ambianensem episcopum, vobis cunque vobis justius videtur facite. De aiiis
    inconsullis et nescientibus Romseeliam posilis, con- autem necessitatibus eumdem archiepiscopum (si
    secrarunt, et de Manasse qui vos et Ecclesiam ve- lamen vobis obedierit) sicut dignum est adjuvate,
    slram, quia malefactis non polest, malediclis infe- eique commissam Ecclesiam auctoritate beati Petri
    stare non cessat, et de caeteris omnibus, super qui- (quod et de aliis ecclesiis vos oporlet agere) deferi-
    bus conquestionem vobiscollibuerit facere, misimus dite. Ipseaulem, sicut ex suis cognovimus litteris
    iitteras nostras comraemoratis confratribus nostris, quas vobis direximus, inducias quoerit, ut subterfu-
    Diensi videlicet episcopo et Cluniacensi abbali, ut giat, cui qualiler rescripsimusvobis etiamper exem-
    cuncta studeant diligenter inquirere sollicite discu- plar indicamus. Yos autem, fratres mei charissimi,
    tere, discussa et indagata ad purum, jusle, iegaliter viriliter et sapienter agite, vestraque omnia in cha-
    ct canonice judicare. His nostris monitis obsecun- ritate fiant, ut oppressi vos prudentes defensores
    dantes peromnia beatorum apostolorum Petri ,et invenianl, et opprimentes amatores justitiae reco-
    Pauli benedictione in praesenti donemini, el in futuro gnoscant. Omnipotens Deus Spiritum sanctum cordi-
    a peccatorum vinculis-absoluti omnium ad eorum bus vestris infundat, vosque per viam sibi placilam
    515 LIBER SEXTUS. — EPIST. V. 514
    perducat et ad socielalem sanctorum Patrum pcrve- ,i. canonica aucloritale servata in omnibus. Conlem-
    nire faciat. ptores quippe synodi in prsedicta nostra salutalione
    Data adSanclum Germanum, xi Kalendas Sep- illos nolamus qui aliquo ingenio vel violentia conati
    tembris, ind. i. simt impedire ne concilium aut conventus uerct in
    EPISTOLA IV. Tculonicis partibus, in quo solerti inquisitione re-
    ADIIENRICUSI LF.OMENSF.Jl EPISCOPUSI. cognosccretur ulrum Henrico an Rodulpho magis
    (Anno 1078.) justilia faverel de gubernaculo regni. Prseterea scire
    Temerhalis eum arguit quod contra Romanm Eccie- vos volumus nos horum porlitorem absolvisse ab
    sia!auctoritatem vcrbajactaveril, monetque ut We- excommunicatione, timore mortis, facta ab eo pro-
    remboldi cujusdam causam, qui se una cum uxore missione in nosira manu se omnia facturum secun-
    injusle ab eo excommunicalum conquestus fuerat, dum veslram
    adltibilis Trevirensi et Metensi episcopis, definiat; jussionero, cousiiio praedictorum epi-
    quem thnore mortis se absolvisse ail; acceplaspon- scoporum factam.
    sione ab eo amnibus salisfaciendi. Conlemptores Data in burgo Aquaependenlis, octavo Idus Octo-
    synodi illos vocal, qui synodus a se in Tenlonicis
    parlibus indhta impedimeiilo fucrint ne cogere- bris, indictione secunda.
    iur. EPISTOLA V.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HEN-" ADIIERIMANNUM METENSEM EPISCOPUJI.
    RICOLeodiensi episcopo, salutem et aposloiicam (Anno 1078.)
    benedictionem, si contemptoribus Romanse synoiii Monetul Tullensem episcopum adjuvet, cui concessit
    habitse in prselerita Quadragesima non communi- ut coram qualuor episcopis, si propter regni com-
    molionemsex simul coitvocarenon possit, se expur-
    cat. Eum arguil quod bona ecclesiwqutbusdam mi-
    get.
    Leclis fraternilatis luaclitteris, non parum mirati tilibus adse clefen..cndumlargilus sit.
    sumus non ea te, qua decuit, apostolicam sedcm GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HERI-
    pro rcvcrcnlia sibi scripsisse, sed nos de absoiu- MANNO Metcnsi cpiscopo salutem ct apostelicam
    tione illius parochiani tui, qui olim ad nos venit, benedictionem.
    mordaci inveclione reprcbendissc, lanquam aposio- Novit dilectio lua, fraler charissime, quanto
    licsesedis non esset auclorilas quoscunque, et ubi- jam tempore Tullensis episcopusfaligatuslaboravent
    cuuque vult, ligare el absolvere. Unde scias nos atque multis angusliis sudaverit pro repellenda ea
    adversus temerilatem luam graviter commotos fuisse, quam sibi injuste objectam csse contendit infamia.
    nisrapostolicae sedis mansuetudo nos detinerct, et Sed quia proptcr imminentem regni eommotionem
    nisi mens noslra de lilleris olim super -hoc negotio /-. scx simul episcopos ad expurgationcm suam con-
    libi transmissis quodammodo dubitaret. Sollicili vocare non poiest, hoc ci paterna compatientes
    clenim sumus ne litteroe illse fraude alicujus aul pietate concessimus ut qualuor episcopis, ad prae-
    falsilale immularenlur. El idco exemplar earum ad sens secum jurantibus, expurgalus, episcopale
    cogiioscendaro voluntatem nostram libi ostenden- officium per omnia faciat. De duobus autem qui
    dum esse putavimus, ut, si easdem esse et non statuto judicio interesse debent, inducias usque ad
    immulalas clarueril, inteliigas lc aut spiritu prae- Quadiagesimam a nobis accepit. Unde, quia tu in
    sumptionis aut jguoranlia conlra auctoritatcm san- cadem dicecesi positus es, monemus et exhorlamur
    ctoeRomanseEcclesioeverbajactasse, quasi imitando luam mihi dulcissimam charitatem et apostolica tibi
    Orienlales qui contra beatum papam Julium obloqui auctoritale prsecipimus ut, si prsefatum Tullensem
    prsesumpserunt, co quod ipse sanctissimum Atha- episcopum culpabilem indubitanter esse cognoveris,
    nasium patriarcham sine assensu eorum absolverat, fraternam manum auxilii (ut justum est) ei praebere
    libique deinceps caveas ne hujusmodi contra nos non differas; scriplum est cnim : Alter alterius
    temeritatc rescribas, sed polius ad documenla san- onera portale, el sic adimplebitis legem Christi
    jCtorumPatruni queete loqui ct scribere doceant hu- (Gal. vi). Et item : Si quis viderit fratrem snum
    miiiter recurras, et secundum tenorem litterarum, D neccssifalem habentem, et clauserit viscera sua ab eor
    quarum exemplar tibi transmittiraus, prsedicti ho- quomodo charilas Dei manel in eo? (I Joan. m.)
    minis negotium ad (inem perducere studeas. Vir Prseterea pervenit ad nos quod propter instantem
    iste, Weremboldus nomine, conquestus est se in- inimieorum tuorum infeslationem tuse bona ecclc-
    juste a te excommunicalum cum uxore sua esse; siae Iargitus sis quibusdam militibus, el co modo
    unde sibi vix fidcm adhibere possumus. Tamen honoris tui dignitas quotidie (quod non optamus)
    monemus prudentiam tuam, ut ad nolitiam religio- minuatur atque decrescat. Proinde luam vclumus*
    sorum confratrum nostrorum, Trevirensis scilicet a.Imonitam esse prudentiam, ne alicujus magnitu-
    archiepiscopi etMetensis episcopi, hujus rei causam dine tribulationis coactus ecclesiasticas cuiquan*
    deferre facias, eorumque consilio et judicio diffinire hsereditates largiaris, unde multum te poslea poeni-
    procures. De veste vero monaehica, et velo imposito, lcat, cum quod modo lurbatus egeris riullo modo-
    et pecunia ablata,eorumdemtestimonio et justitiam emendare potueris. Oportet autem ut tolam spem
    facer? et rationem ponere non recuses, qualenus luam in Domino ponas, certissime sciens quia Do-
    slhi occasionem proclamandi auferas el leipsum ab minus non derelinquil sperantes in se (Prov. xxix,
    ©psni accusalione protegas, justitioe integritate et 25). Confidimus enim omnipotentem Dominum, ve-
    K1tj S. GREGORII VII PAP/E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 51G
    tris aliorumque religiosorum, quos in partibus A , bens defendere lcntaverit, vcl aliquod patrocinium
    vestris plures esse cognoscimus, oralionibus placa • vel polentiam sperans injuslum negolium agitare
    tuiri, pacem Ecclesise suoe cito esse daturum. ausus fueril, graviter et severissime puniemus.
    Data Sutrii [Suciis], undccimo Kalendas Novem- Data Romae, octavo Kalendas Decembris, indi-
    bris, indiclione sccunda. ctione secunda..'
    i In nomine Patris, cl Filii, et Spiritus sancli, EPISTOLA VII.
    anno sexto pontificatus domini Gregorii papae sep- AD HUGONEM DIENSEM EPISCOPUM.
    limi, mensis Novembris die decima septima, in- (Anno 1078.)
    dictione secunda, Romse. Ego Marro Gisleri filius, Ut Robertum Flandrensem comitem ab aposlolicm
    habitator in ducatu Spolelano, pro redemptione sedis legato el Lingonensi episcopo excommunica-
    animse mcse et parenlum meorum dono, trado tum, si non canonice id factum repcreril, vel si
    satisfaccre voluerit, absolvat. Quod si ipse facere
    atque offcro beato Petro apostolorum principi, et nequiveril, per religiosas id efficiat pcrsonas.
    super allare ejus omnia quae mihi pertincnt de GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Hu-
    Castro, quod voealur Moricicla [Moricida], posilum GONIDiensi episcopo salulem et apostolicam bcne-
    inter Muricem et Clarignanum, qued conquisitum dictionem. ,
    habeo pcr concambiaiionem a Litaldo et Hugone, E 1 Quia ex pastoralis officii susceptione oportel nos
    nepotibus Hugonis, filii Ascari, in plebe de Luzano, magnam sollicitudinem habere de salute omnium
    reservato usufructu diebus vitse meae, et Brutuli filiorum Ecclesise, debemus quantotius emendare,
    iilii mei et filiorum Brutuli, si masculi fuerint de si quid noverimus aliter geslum esse quam convenit
    legitimo .conjugio procreati (Ponlif. in Gregorio rectitudini ecclesiasticaj. Proinde nolificamus di-
    seplimo). lectioni luoe, nobis per aliquos, el maxime per
    EPISTOLA VI. lagelrannum Flandrensem clericum, innoluisse
    (Anna 1078.) Robertum Frandrensem comitem ab Huberto Iegato
    Dcclarai ex suo prwceplo concordiam factam inter nostro et Hugone Lingonensi episcopo, per machi-
    episcopam Taurinensem et abbatem sancli Mi- nationes inimicorum suorum, excommunicalum
    chaelis, et quibus conditionibus. Se in eos ulturum esse. Quod quia non debemus, si verum est, ferre,
    ait qui non acquieverint et injustam causam de- mandamus fraternitati tuse ut, si tibi mo-
    fenderint. rogando
    GREGORIUS lestum non est, ad illas partes festines accedere,-et
    episcopus, servus servorum Dei.
    Nblum lam praesenlibus quam posteris fieri volu- si inveneris eum non canonice excommunicalum,
    mus causam (594) Cumberli Taurinensis episcopi ( absolvas eum ex beati Pctri aposlolorum principis
    cl abbalis Sancli Michaelis, qualiter finiendam esse etnostra parle; sin autem, quod non optamus,
    et tamen voluerit satisfacere, iterum ne
    posuimus. Yenicntes enim anle noslram prsesen- canonice, differas eum ovili Dominico reconciliare, quia ipse
    liam, post plura annarum curricula quibus con-
    Summus Pastor ovem perditam propriis humeris
    questi sunl alter adversus allerum, ex voluutate voluit ad
    acquiescentes ct obedientes nostro jussui, pacem gregem reportare. Si autem tibi possibile
    inler se, nobis praecipicnlibus, fecerunt. Quibus ex non est id per temetipsum agere, mitte personas
    auctoritate apostolica interdiximus ne alter alteri religiosas pro te, quae prseordinata praedicto modo
    occasioncm discordiae ulterius praeberet. Sed epi- valeantfinire.
    Data Romae, septimo Kal. Decemb., indictieae
    scopus abbali et proedicto monasterio emendet quae
    ci abslulit, nisi quantum abbas ei condonaverit. secunda.
    Similiter cl abbas episcopo faciat. Et hoc in existi- EPISTOLA VIII.
    malione Astensis episcopi et episcopi Aquensis, ADHUBERTUBI, WIDONEM ET HUGONEM.
    nec non et abbalis Fructuariensis. Si autem epi- (Anno 1078.)
    scopus voluerit etpotuerilprobareilludmonaslerium Quamdam villam cum omnibus ad eam perlinentibus
    j. clericis Sanctm Marim et Sancli Audomari resti-
    in proprielale ct allodio sui episcopi csse constru- tuendam prweipil. Quod si justa rdtione ad suant
    clum, in sequenli synodo uterque se prsesenlent, et ecclesiam perlinere crediderinl, Hugonem Diensem
    in eo juslam et legalem diffinitionem accipiant. Si episcopum legatum adeant quadraginta dierum
    vcro aliquo impedimento cessaverint, legalos suos spalio; quo etapso, si obedire minus voluerint,
    ingressum ecclesim el Chrislianam communionem,
    dirigant, qualenus eis ipsi reportent qualiter et donec resipiscant, inlerdicil.
    quando finem eorum negolio imponamus. Quod si GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Hu-
    episcopus, cognita veritale, cognoverit idem mona- BERTOet clericis et oinnibus comitibus de castro
    slerium non esse constructum in allodio sui episco- Sancli Pauli, WIDONIet HUGONI, salutem et aposto-
    patus, vel abbas perpenderit quod episcopus circa licam benedictionem.
    hoc negolium juslam et veram habeat ralionem, Clerici Sanctae Marise et Sancti Audomari, ad-
    sine aliqua disceptatione vel controversia ei qui euntes apostolicam sedem, conquesti sunt de vobis
    veritalem et juslitiam habuerit acquiescat, procul quod jam multo lempore sibi et suae ecclesioeau-
    dubio scieiues quia eum qui injuslam causam ha- fcrlis quamdam villam, Reseca nominatarn, cum

    (59-i-)Est Cuiiipertus. II.uio.'


    517 LIBER SEXTUb. — EPISI. X. 518
    omnibus ad cam pertinentibus; atquc cum mullo- A rannum el alios fratrcs ejus nobis sunt conquesli,
    lies de hoc in provincialibus synodis coram epi- ad civitatem T-arvennam ex aucloritale noslra omncs
    scopo vestro, et ad ultimum coram Hugone, Diensi convocale, et litteras nostras eis legile quae vobis
    cocpiscopo et confratre nostro apostolicse Ecclesiae dabunlur ex nostra parlc. Quod si noluerint venire,
    lcgato, iri Piclavicnsi conciiio qucrelam fecissent, vcl venientes litteris nostris non obedire, omnem
    alque ille ex auclorilatc nostra prceccpisset ut, ecclesise ingressum, et quod in litteris nostris cis
    coram episcopo vestro, aut proclamata ecclesioe contradicitur contradicite, et insupcr quidquid de
    prafalse et clericis redderetis, aut quod vestra jure ecclesia Tarvennensi possident clericali exhibilione.
    cssc debeant rationem diceretis, cpiscopusque vesler Laicis quoque in litleris noslris nominatis, et qui-
    trcs terminos vobis et ad ultimum provincialem cunque alii praefatis clericis post litteras noslras
    synodum slaluisset ut utrumlibet ageretis; vos visas vel notificatas non obedientibus consensum
    tanien neulrum, sicut nunquam, ila quoque ncc auxiliumque, ut in rapina et sacrilegio perseverent,
    tunc facere voluislis. Unde ex auctorilale Dei ct praebuerint, noliflcate quod in prsescripla posili sint
    sancti Petri apostolorum principis, praecipimus excommiinicatione. Mathildem viduam Arnulphi
    vobis ut, si ita est, proedictas res prsediclse ecclesise , advocati, quae terram quam niarilus suus lnoriens
    el clericis ejus sine dilatione canonice restituatis; B dedit ecclesise Sanctae Marioe,et quam ipse promisit
    aul, si ita non est, et justa ralione pro certo scilis morienti se liberam facere, adinonete adbtic ut
    ad vcslram ecclesiam eas perlinere debere, infra quod promisit perficial; sin aulem, in prsefala dam-
    quadraginta dies, postquam litteras nostras vide- natione, quandiu non fecerit, maneat. Rengerium,
    rilis, vel si eas videre vitaveritis, postquam eas Adam, Bereweldum et caileros qui subtrabunt de-
    missas vobis cognoveritis, Hugonem prsefalum co- cimas novarum tcrrarum pr;cfat;e ecclesise admo-
    cpiscopum et fratrem noslrum, ad dieni Ingclranno nete ut reddant et salisfacianl; quod si noluerint,
    et fratribus ejus a jobis anle denominatum atque quousque resipiscant, proedictse damnalioni sub-
    prsenunliatum adeatis, ut, utrisque parlibiis coi-am jaceanl: Et hoc etiam addimus ut nullus aceipiat
    positis, ipse legiliinum finem faciat hujus contcn- de manuomnium praelibatorum oblalionem aliquam
    tionis. Quod et si islud agere nolueriiis infra sive in vita, sive in morte, quousque canonice quo.l
    prsescriplos dies, linilis eis, conlradicimus vobiset peccaverunt eniendcnl.
    Widoni, Hugonique et Eustachio comitibus, Oilardo Data Romae, septimo Kalendas Decembris, i«-
    dictione sccunda.
    quoque subdefcnsori proefalae possessionis, omni-
    EPISTOLA X.
    busque vobis, amodo auxilium et consensum ad ^
    hoc sacrilcgium pracbiluris, velut sacrilegis ct ra- ADRAVENNATES.
    ptoribus, omnem pcnitus ccclesiae ingressum, et (Anno 1078.)
    Christianam communionem, alque gratiam bcati Monet ut episcopoRavennati, ob plurima flagitia Li
    Romana synodo deposilo, nutlam deinceps ebe-
    Petri apostolorum principis, et in vila et in mortc, dienliam prmslent; qui vero ausus fuerit apostolici*
    nisi forle poenitenliani egeritis ct injuste rapta prmceptis repugnare, anathemate damnetur.
    ecclcsise prsefatae canonice rcslilucritis. Si aulem, GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, om-
    quodabsit! ab omnibus Chrislianis post hsec om- nibus Ravennatibus majoribus et minoribus, qui
    nia, diabolica infecti nialitia, in excommunicalione beatum Pelrum, ejusque filiurii, sanclum videlicct
    pracscripta incorrigibiliter perscverare malueritis, Apollinarem diligunl salutem et apostolicam be-
    proecipimus defensoribus et patronis praedictae ec- nediclionem.
    clcsiae ut eidem et clericis ejus praefalas res resti- Quam fideliter, quamque humiliter beato Pclro,
    tuere omnibus modis salaganl. nempe aposlolorttm principi, Ravennas Ecclesia
    Dalad Romao, vn Kalcn. Decembris, indictione n. semper adhseserit, quantamque matri suae, sanct;e
    EPISTOLA IX. videlicet Romanae Eeclesiae, obedienliam in omnibus
    AD CANONICOS ECCLESIJE TARVENNENSIS. D exhibuerit, vestra fraternitas oplime novit. Ille
    (Anno 1078.) autem qui nunc Ecclesise Ravennatis episcopus
    Ut canonhis de caslro Sancti Pauli, nisi, ut m csse dicitur, quomodo eam olim lam dilissimam
    superiori epislola mandavit, litteris apostolicis quam etiam religiosissimam, tyrannica deprseda-
    obedierint, omnis ecclesim ingressus inlerdhalur; lione devastaverit, el irreligiosae viueexemplo cor-
    laiei eliam non obedienles excommunicentur; Ma- ruperit, et vos patiendo
    thildem prmterea vull moneri ut, quam lerram videndoque sensistis, et
    maritus ejus ecclesiw dederat, tradendam curet, nos certo expcrimcnlo .didicimus.. Sed quia liis
    et qui decimas ecdesim subtrahunt, moneri ut malis aliisque quampluribus flagitiis irrelitus atque
    reddant; sin miuus damnalioni subjaceant. pollutus, ne argui possit atque convinci, superbioc
    GREGORIUS cpiscopus, servus servorum Dei, ar- fastu elatus contra apostolorum principem calca-
    chidiaconibus Tarvennensis Ecclesiae IRNOLPHO et neum erexit, et in inobedicntia quoe sceleri compa -
    HUDERTO, et canonicis, si canonice vixerint, saiutem ralur idololatrisc perseveret, eum sinespe recuper'».
    et apostolicam bencdictionem. lionis, Spiritus sancli judicio, apostolicse sedi*
    Clericos de castro Sancti Pauli, de quibus cano- auctoritatc, in sancta Romana synodo esse deposi •
    nici Sanctoe Marioe et Sancli Audomari per Ingel- tum praesentium indiciis indubilanter cognoscile
    51<) S. GREGORII VII l'\VM OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 520
    Quapropter ut nullam ei deinceps quac episcopo i\ EPISTOLA XII.
    debetur obedientiam cxhibealis omnibus vobis beati ADLANDULPHUM EPISCOPUM 1'ISANUH.
    Petri apostolorum principis auctoritate praecipimus. (Anno 1078.)
    Si qui vero excommunicationis contagione vul- Pir.anmEcclesiw ephcopatum cum omni jttre ei con-
    et lam ea quw antiquiius collala, quam qum
    his salutiferis ausi fuerint firmat,
    nerali repugnare pracce- modo a Mailiilde, et qum in futurum ab atiis con-
    ptis, eos veluti putrida membra a loto corpore ferenlur, concedit. Vicem suam ei alque successo-
    ribus commillil in insula Corsica, el pro labore
    Christi, quod est Ecclesia catholica, anathcmatis
    resecamus Yobis autem quem primus in ea restituenda ad RomanmEccle-
    giadio atque projicimus. siw dominium suscipiet medietatem, duobus vero
    Deum diligentibus et beato Pelro obedienlibus, ex ejus successoribus quurlam partem omnium reddi-
    auctorilate ejusdem aposlolorum principis, omnium l tuum largitur, arces tamen sub dilione Romanm
    Ecclesim reservat, quorum cusiodes itlis, si neces-
    peccatorum remissionem largiinur. sitas exegeril, vult obedire.
    Dala Romas, seplimo [vi] Kalendas Decembris, in- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
    dictione secunda. in Christo fratri LANDULPHO Pisano suisque succcs-
    EPISTOLA XI. soribus.
    ADCLERICOS SANCTl MARTINI LUCENSIS. ]„ Supernae miserationis respectu ad hoc universalis
    (Anno 1078.) Ecclesiae curam suscepimus et aposlolici modera-
    secundum minis sollicitudinem gerimus, ut justis precantium
    Arqv.it eos inobedhnlim. Prmcipil ut, privi-
    ivfium antecessorumponlificum, communem regu- votis atlenta benignitale faveamus, et libramine
    l iremque vitam degant; sin miiuis, Ecclesim prw- oequitatis omnibus in necessitale positis, quanlum,
    bendamin manu episcopireddant. Quodsi neutrum Deo donante, possumus, subvenire debeamus. Unde,
    facere neglexerint, omnium Ecclesiarum inlroilum postulanle le, frater Landulphe, ut eeclesiam, cui
    eis prohibel.
    Deo volenlc praeessc dignosceris, ejusque bona ab
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, cle-
    adversariorum impetu et infeslatione noslroe aposto-
    ricis Sancli Marlini Lucensis Ecclesise, salutem et
    licse auctoritatis munimine tueremur; inclinati justis
    apostolicam benedictionem. tuis conccssionc prsesentis privilegii con-
    Cum apud vos vos mos precibus
    essemus, ssepissime per firiaamus tibi episcopatum praedictsePisanseEcclesiae
    et per confratres nostros admonuimus uti, secundaia cum omni jure suisque pertinentiis. Et quia Pisana
    privilegium antecessorum noslrorum, sancti videli- Ecclesia, quaein prseficiendissibi pastoribus a con-
    cet Leonis papse et Victoris, quod ipsorum tunc stitutionibus sanctorum Patrum deviaverat, landem
    canonicorum vestrae Ecclesiae rogatu ipsi ecclesiae pro restitutione antiquae libertatis suae salubre con-
    'P
    fccerunt, communem regularemque vilam ducerelis; silium matris suse sanctse Romanee Ecclesiaesusce-
    sed vos, quae veslra sunt quaerenles, non qua^ Jcsu
    pit, ita ut te, non aliunde, sed per ostium, quod
    Chrisii (PhUipp. n, 2), noslras admoniliones «ie- Cbrislus est, intranlem,gaudeat nobis ordinantibus
    glexislis. Cumque tantoe ncgiigentiaeet inobedientiss habere paslorem, indulgemus, concedimus atque
    quae scelus idololatriae a sanctis Palribus dicilur, firmamus sibi tam ea quoe ab antiquis lemporibus
    merito jure vos sentenlia judicialis ferire deberel, juste collata sunt quam ea quae divina pietate per
    episcopi tamen veslri el quorumdain fratrum vestro- serenissimam iiliam nostramMathildem,pro remedio
    rum precibus, apostolica mansuetudo solita pictate, animse matris suoe, in eadem ecclesia sepultae,con-
    iit filios,usque ad feslivitalem Omnium SanctoruM, cedere dignata esl, videlicet locum qui dicitur
    deinde eliam, inlerventu ejusdcmepiscopi, usque ad Schannellum cum castellis et pertinentiis suis, et
    syriodum, clementer vos suslinuit. Ad quam praace- alia quse in futurum, Deo auctore, a fidelibus lega-
    pimus ul aliquos milterelis de vobis qui de vestra liter conferenda suct. Praaterea fidei et religionis
    nobis obedienlia responderent. Quod quia minitne tuaa gratum in te fructum exuberare cognoscentes,
    factum, ut decueral, jam nunc aequitalis non pos- commillimus tibi tuisque successoribus vicem no-
    sumus differre censuram. Proinde perveram obe- D slram in Corsica insula, si tamen ipsi (onsensu
    dienliam moneo ul communem vilam vivatis, sicut Romani pontificis et eiectione Pisani populi ita ca-
    sauctus Leo papa Ecclesioenostrse insliluit, cl sicut nonice intraverint, sicut te constat intrasse, ut,
    Roinana Ecclesia intelligit, id est ut omnia ecclcsiae secundum quod Deus tibi tradidit, quae ad Ghristia-
    bona in comniunem utililatem redigantur, et com- nam religionem pertinere videntur vigilanli studi.i
    muniter, sicul supra dictum est, expendantur, aul, episcopos, clericos populumque ejusdem insubc
    si id faccre recusalis, ecclesise praebendam in manu doceas, atque morum honestate confirmes, juxta
    episcopi ad ecclesise ulilitatem reddalis. Quod si prophelicum sermonem, ul evetlas el destruas, mdi-
    neutrum horum (quod absit) facere recusalis, es fices et plantes (Jer. i, 10). Quae nimirum insula, a
    auclorilale Dei omnipotenlis, et sanctorum aposto- jure et dominio sanctse Romanse Ecclesise per quo-
    lorum Petri et Pauli, onmium ecclesiarum introitum rumdam pravorum hominum invasionem subtracta,
    vobis usque ad emendationem congruam prohibe- ut prudentiae tuse studio exclusis invasoribus secun-
    mus. dum antiquum morem ad dominium ejusdem Ro-
    Data Romoe, quarto Kalendas Decembris, indi- manseEcclesioerevoectur, concedimus tibi per quem
    ctions's,eeunda. Pisana Ecclcsia ad antiquum sui decorem reducta
    521 LIBER SEXTUS. — EPIST. XHI. 522
    est, et qui prius in restitutione praedictse insulae jA Domini est regnum, el ipse dominabilur gentium
    elaboraturus es, medietatem omnium reddituum, et (Psal. xxi). Sitque semper in ore, sit semper in
    totius pretii medietatem quse deplacitis acquiretur; corde vestro, quod hunc versiculum paucis inter-
    duobus vero successoribus tuis quartam partem red- positis sequitur : Et anima mea illi vivet, et semen
    dituum et totius pretii quae de placilis acquiretur, meum serviet ipsi. Notum auiem vobis esse volumus'
    ita tamen ut arces et quaeque munita loca per te quoniam desiderium nostrum est, si quo modo pos-
    acquirenda in poteslate nostra et successorum semus ad vos aliquos de fratribus mittere qui fideles
    nostrorum permaneant, eo tenore ut, si necessitas et docti essent ad erudiendum vos in omni scientia
    exegerit, custodes eorumdem locorum tibi succes- et doctrina in Christo Jesu ut, secundum evange-
    soribusque tuis, salvo jure et honore Romanae Ec- licam et apostolicam doctrinam decenter instrucli,
    clesiae, obediant. Dignum quippe est ut, si ad im- in nullo vacillantes essetis, sed radicati atque fun-
    perium el consensum sanctae Romanae Ecclesise dati super stabile fundamentum, quod est Chrislus
    pastoralem secundum Dominum susceperint digni- Jesus (I Cor. m), abundantius atque perfectius in
    tatem, habeant ex largitione apostolicae sedis tem- virtute Dei cresceretis, et secundum operationem
    poralium rerum sustenlationem et decorem. Hoc fructum fidei seterna retributione dignum redderetis.
    etiam addendum esse censuimus, ut in agendis pla- B Quod quia nobis, tum propter longinquitatem terra-
    citis nuntius noster semper intersit. rum, et maxime propter ignotas linguas valde dif-
    Actum Romae, secundo Kalendas Decembris, ficile est, rogamus vos (sicut et regi Danorum de-
    indictione secunda. nuntiavimus) ut de junioribus el nobilibus terrse
    EPISTOLA XIII. vestrae ad apostolicam aulam mittatis, quatenus sub
    ADOLAVUM NORVEGLE REGEM. alis apostolorum Petri et Pauli sacris ac divinis
    (Annol078.) legibus diligenter edocli, apostolicae sedis ad vos
    Confirmaleum in fide,et, quia propter locorumdistan- mandata referre, non quasi ignoti, sed cognili, ct
    liam et linguasignorantiam non potest mitlere viros quae Christianae rcligionis ordo postulaverit apud
    qui eum in lege Domini erudiant, rogal ul juniores vos, non quasi rudes aut ignari, sed lingua ac
    et nobitese regno suo ad apostolham sedem mittat,
    qui, divinis legibusedocli, apostolhm sedis mandala scientia moribusque prudentes dignc Deo praedicare
    ad eum ferre et prmdicare possint; fralribus prmler- et efficaciter, ipso adjuvante, cxcolere valeant. Re-
    ea rcgis Danorum, divisionem regni cupienlibus, latum quoque nobis est fratres regis Danorum ad
    nutlo paclo opemferat, sed curel polius ul rex fra-
    tres suos cum charitale suscipiat. Ad bona piaque . vestram se contulisse excellenliam, ut vestris viri-
    opera illum horlatur. bus copiisque nitentes, quatenus cum illis regnum
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, OLAVO dividat, fratrem cogere intendant. Quaequideni res
    Norvecchorum [Norvegorum, MUTIN.]regi salutem quantum ad regni detrimentum, quantum ad corifu-
    el apostolicam benedictionem. sionem populi Christiani, quantumquC ad destru-
    Licet ex universali cura sanctseet apostolicaesedis, ctionem Ecclesiarum, quibus quotidie vicina Paga-
    cui divina miseratione prsesidcmus, debitores simus norum crudelitas inhiat,et totius terrse desolaf.onem
    omnibus qui Christi fidem colunt, de vobis tamen, attineat, per semetipsam nos Ventas, quae Christus
    qui quasi in extremo orbis terrarum positi estis, est, in Evangelio docet, cum dicit: Omne regnum in
    tanto nos majoris sollicitudinis ratio necessitasque seipsum divisum desolabilur, et domus supra domum
    circumstat quanto vos eorum qui in Chrisliana re- cadet (Luc. xi). Unde eminentiam vestram id sum-
    ligione vos instruant minorem copiam et necessa- mopere cavere monemus, ut uiillius unquam per-
    ria minus solatia habere cognoscimus. Quapropter, suasione in hac parte cuiquam assensum prsebeatis
    oblata opportunitate, scripsimus vobis ad confortan- vel adjutorium, ne peccatum hoc (quod absit) in
    dam aliquo modo gloriam vestram in fide quse est vos retorqueatur, neu de dissidio regni illius contra
    in Christo Jesu, qui secundum propositum volun- vos et regnum vestrum divina indignatio concitetur.
    tatis seterni Patris Dei, cooperante Spiritu sancto, D Hoc autem vos procurare libenler volumus atque
    pro salute mundi homo factus est, de intemerata consulimus, ut praefatus.rex Danorum fratres suos
    Virgine natus, mundum refconcilians Deo per mor- in regnum cum charitate suscipiat, et ita eis de re-
    tem suam, delens peccata nostra per redemptionem liquis bonis et honoribus, ubi potest, dislribuat ut
    quae est in sanguine ipsius, et devicta morte in se- nec illos indigna angustet necessitas, nec regni sla-
    metipso convivificavit ac resuscitavit nos in spem lus labefactetur aut dignitas. De csetero semper
    vivam, in haereditatem immarcessibilem, inconta- cogitale de spe vocationis vestrae, et attenti ad e?.
    minatam, incorruptam (/ Petr. i). In quo, sicut quse Dominus in Evangelio dicit: Quia venhnt ab
    confidimus in misericordia ejus, vobis parata est orienle et occidente,et recumbentcum Abrakam, Isaae
    oelerna salus et vita, si tamen in illo spcm firmam et Jacob in regno cmlorum (Mallh. vm), nolite tar-
    usque ad finem leiiuerilis(i/efci\ m), credentes (sic- dare, currite, feslinate. De ultimis finibus estis; sed,
    ul dicit apostolus Paulus) quoniam in ipso inhabitat si curritis, si festinatis, primis Patribus in regno
    omnis plenitudo divinitatis' corporaliler (Col. 11). sociati critis. Sit cursus vester fides, amor et desi-
    Propter quod servite ei cum omni timore et humi- derium. Sit iter vestrum mundi gloriam assidue
    litate, memores quod Psalmista dicat : Quoniam meditari csse caducam, et ideo cum amaritudine
    PATKOL.CXLVIII. 17
    m S. GUEGORIl VII PAP/E OPERUM PARS I. -- REGISTRUM. 524
    paiius quam deleciatione tenendam. Sit vestrae po- A Data Romse, tcrlio Kalendas Jar.uariij indicUoae
    tentiae usus ct cxercilatio. subvenire oppressis, secunda.
    defendere viduas, judicare pupillos, juslitiam non EPISTOLA XV.
    solum diligcre, sed etiam tota virtute defenderei Ilis ADMONACHOS HASSILIENSES.
    namque vesligiis, hoc thesauro, his opibus, de ter- (Anno 1079.)
    rcno ad cceleste regnum, de fluxo et fragili ad cer-
    Absenliam sui abbalis ut wquo ferant animo horla-
    tum et perenne gaudiums de caduca et transitoria
    lur, quem illis cilo remissurum affirmal; eorum
    ad aeternam et semper permansuram pervenitur monasterinm, sicut Cluniaccnse, apos'olicw sedi
    gloriam. Deus autem omnipotens, qui dives et co- unire desideral. Reliqua harum lilterarum porti-
    tori dicenda relinqnit.
    piosus est in misericordia, merilis et auctoritate
    apostoloruni Petri el Pauli, et nostra per illos nobis, GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, cha-
    iicct indignis, divinitus concessa, absolval te et rissimis fratribus in monaslerio Massiliensi commo-
    omnes fideles tuos ab omnibus peccalis vestris, ct rantibus, salutem et apostolicam benedictionem.
    dirigat yos in omnem vOluntatem suam, ut in hac Conlristavi vos, imo B. Petrus commovit, turba-
    vita vos promereri faciat quod in seterna beatitudine vit, et ipse sanabit. Filius namque illius, abbas ve-
    ' ster, venit ad nos, et pro ejus amore factus est obe-
    multipliciter vobis adaucta corona relribuat.
    Data Romae, decimo octavo [xix] Kalendas Ja- diens usque ad corporis caplionem; et quia paralus
    nuarii, indictione secunda. fuit, si oportcret, morii et ex hoc habcbil retribu-
    tionem. Sed sicut scitis, fratres mei, rari sunt boni
    EPISTOLA XIV.
    qui cliam Deo iri pace serviant, sed rarissimi qui
    ADWELFONEM DUCF.M. pro illius amore persecutiones non timeant, vel qui
    (Anno 1078.) se contra inimicos Dei indubitanter opponant.
    Nittlam conira se murmurationis causam fove osten- Proinde Chrisliana religio (heu proh dolor!) pene
    dil, si ditigcnter perpcndat quce in sgnodo sialuta deperiit, el impiorum superbia nimis accrevit. Prae-
    sunt. Si fideli corde Deo adhmserit, vicloriam eum dictus autem pater noster [vester], revera apostolo-
    adeplurum. rum principem diligens, in cjus acie nobis adhaesit,
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, WEL- et adjutorium, Ciiristo gubei'nante, nobis impendit,
    FONIduci salutem et aposlulicam benediclionem. non surda aure intendens quod dicit Apostolus : Si
    Si diligenter sccundum oequitalem ponlificalis fuerimus socii passionum, erimus el consolatio-
    oiiicii, non secundum propriam volunlatem perp^n- (^ num (I Cor. i). Sed quia charitas, licet ratio vos
    dilis quas agimus, qusedicimus decommuni negolio, consoletur, ad dolorem vos impellit, eo quod tantum
    imo maxima perturbatione regni vestri, non conlra Patrem lanique vobis ducem quasi longo tempore
    nos murmurabilis, sed par via;n Patrum nostvorum amiscritis, rogamus vos ex parte ornnipotentis Dci
    nos incedere, Deo duce, mcrilis beati Pctri apostoli ct amore beati Petri, patienter supporfale nos, quia
    cognoscetis. Perpendite quod sanctus Spiritus per cito, Deo adjuvante, eum vobis laetum remittemus;
    nos, licet indignos, dignatus esl in sancla synodo et ex hoc, auctoritate heati Petri apostolorum prin-
    hoc in anno Romoein Quadragesima celebrala sta- cipis, nobis valde indignis cominissa, indulgentiam
    tuere, cl cognoscelis quantum valeal, quanlum pos- omnium peccalorum vestrorum promittimus ct ai-
    sit auctoritas et polestas bcati Petri. Agite itaque solulionem cum bened>ctione concedimus. Confidi-
    omnipotenti Deo ct bealo Petro semper grates, ct mus namque, de nimia-pietate Altissimi et de inef-
    non conlra nos murmurando, sed beato Petro gra- fabili clementia Reginse coelestis, quia beati Pelrus
    iss referendo, meliora sperale. Mihi credite, fratres et Paulus locum vestrum amplius Solito cuslo Jient
    charissimi, quia qui de falsitate et calliditate, non et tuebuntur, qui pro illorum servitio damnum et
    dejiistitia et simplicitate confldunt, omnino deci- incommodum habere videtur. Desideramus enini
    dent, el hos B. Pelri gladius devorando confundct. D locum B. Pauli et vestrum ita unire, ut sicut jam
    Quid autem sit actum in quadragesimali synodo, ex longo tempore Cluniacus apostoiicae sedi spe-
    sive in ea quam in mensc Novembri fecimus, veslri cialiter adheereat, et speciali Ecclesioe hujus adju-
    fidcles qui interfuerunl, ct nostrae litterae vobis torio et bcuedictione congaudeat. Moveat vos, fra-
    missae indicare possunt* Vos aulem dejustitia con- tres charissimi, summa dilectio Christi, ut nos sic-
    lidenteSj et de B. Petri adjutorio prsesumentes, ut vos ipsos diiigatis, et manum adjutorii in magna
    confortamini in Domino ct in potentia virtutis ejus, tempestate positis porrigatis, illud semperprae ocu-
    quia si fideli corde ct stabili Deo adhaeseritis, cito lis habentes : Alter allerius onera portate, et sic
    vobis victoria et pax arridebit, Omnipotens Deus, adimplebiiis legem Christi (Gal. 6). Quod autem mi-
    meritis bealas Mariaa ccelorum reginae, psr auctori- nus scripsimus, horum portitori dicenda reliquimus.
    tatem B. Petri apostolorum principis mihi valde in- Omnipotens Deus, a quo cuncta cona procedunt,
    digno comffliss&.i), le tuosque omnes scciosj qui meritis et intercessione Dei genitrkis et virginis
    justitlam cmatis et beati Petri sectem diligitis, a per auctoritalem beatis Petro et Paulo spostolorum
    cundis psccatis alstlvat, et cri visam asternam per- principibus concessam vos rcspiciat, vosqiie sempar
    dm.st. inftovetet aistodiat, vobisque quod sit novu;-/. can-
    525 * LIBER SEXTUS. — EPIST. XVII. 520
    ticum indicet, et in sancta jubilatione inflammet, A si nobis inobedientes exstiterint et in fraterno odio
    ut perfecte sciatis humanam fragilitatem deflere, et remanere, diabolo insligante, malueriiit, illiqui-
    ineflabilem Dei benigmtatem cognoscerei ut in ejus dein ex cujus culpa vel superbia pax ista remanse-
    amore seniper crescentes ad ejus certam notitiam rit, gratiam sancti Petri auferimus, eumque, sicut
    et mirabiletn laetitiam, coelesti matre ducente, me-» membrum diaboli et desolatorem Ghrislianae reli-
    reamini pervenire. „ gionis, cum omnibus fautoribus suis, festinabimus
    Data Romse, iv Nbhas [Kal.] Januarii, indictibne a communione Christianae socielatis abscindere, ita
    secunda: ut nullam deinceps victoriam in bello, nullam pro-
    EPISTOLA XVL Speritatem habere possit in sseculo. Alteri vero qui
    ADBERENGARIUM GERUNDENSEM EPISCOPU5I. humiliter paci consenserit, debitamque obedientiant
    (Anno 1079;) apostolicaesedi exhibuerit, statuemus ex gratia san-
    Amplectitur devolionisejus affectum erga sedem apo- cti Petri inexpugnabile apostolici favoris auxilium,
    slolham, ulque in eo persistat horlatur, et inier sicut filium sanctse Romanse Ecclesise coa-
    Raymundi filios pacem conciliet; quod si minus eumqtie,
    consequi possit, sattem inducias fieri curet, inlerim decet, ad obtinendam hsereditatem dignitatemquc
    eis denuntians aiterUM eorum, per quem sleterit, paternam modis omnibiis procurabimus adjuvare,
    ne pax sequalur, excommuhhanduin fore; alterum " et omnibus
    Chrislianis in partibus illis, ut ei fa-
    vero, qui apostolhw sedi obedierit, ad oblinendam
    hmreditaiem paternam juvandum. Prmlerea ut JSar- veant eumque ad obtinendum principatuin adjuventj
    benensis episcopiejus fratris satuli consuiat. apostolica auctoritate prsecipiemus; Quidquid au-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dile- tem de hoc a te inter eos diffinitum fuerit, quanto-
    clo in Ghiisto fratri BEBJSNGARIO Gerundensi epi- cius nobis litteris intimare, imo si opportunum fue-
    scopo salutem et apostolicam bencdictionem. I rit, teipsum nobis repraesentare curabis. Praeterea
    Sicut per fllium nostrum Massilichsem abbatem de fratre ttio Narbonensi, magis quam haclenus fue^
    didieimus, paratum csse te dicis in obedientia et fi- ris, volo te esse sollicitum; quia ego satis de perdi-
    delitate B. Petri firmissimo animo et constanti per- lione illius doleoi et miror si tu illum» cui gemina
    sistere, etsecundum praeceptum nostrum vitam tuam germanitate cohaeres, ad salutem non studes redu-
    deinceps moresque componerej cupisque et deside'- cere, cum scias quia prO sola vel carnali vel spiri-
    ras pcae caeteris qui in partibus vestris sunt nobis tuali affinitate alicujus, Christianus bomo in taffiti
    familiariter adhserere. Sed et nos ad suscipiendum periculo articuli seipsum debet apponere [forle op-
    tantas devotionis affectum sinum palernse dilectionis ponere, HARD.ita el in cod. MUTIN].Age ergo et fra-
    extendimus, et modis Omnibus pio circa nos amori terna charitate succensus illum ex nostrse fiducia
    tuo favemus, ita plane ut tu (sicut promittis) in admonitionis aggrederej commemorans illi et prsa-
    amore Petri et sollicitudine ecclesiasticae religionis teritos lbngaeVaeoetatis excessus, et propinquum jani
    et pacis Christianse semper excrescas, dignumque te sibi divinaeultionis imminerejudicium, si forte pos-
    apostolica familiaritate ex obedientia sincerissima sis eum ab ipso mortis aeternaelimine revocare, et
    reddas. Itaque in primis negotium tibi, de quo de salute fralris non solum cordis gaudiiim, veriini
    multum curamus, injungimus. Gomperimus cnim etiam maximum seternse retributionis a divina lar-3
    quod inter -filios Raymundi Berengarii per vanila- gitate praemium promercri.
    tem et superbiam, et maxime per consilium impio- Data Romsej quarto Nonas [Kal.] Januariii indi-
    rum, nimirum ex invidia diaboli, discordia oritur. ctione secunda;
    Et ego inde himis contrislor, tum pro amore patris EPISTOLA XVII.
    eorum, qui me satis ex quo cognovit dilexit, tum ADABBATEM CLUNIACENSEMl
    etiam quia super Christianam gentenij quse in par- (Anno 1079.)
    tibus illis magno impiorum Sarracenorum odio Ia- f dREGORiusepiscopus, servus servorum Dei,N. (395)
    borare dignoscitur, grave sentio periculum immi- venerabili Cluniacensi aJ>batiet charissimo fratrt
    nere. Unde prsecipimus tibi ut adjunctis tecum re- D salutem et apostolicam benedictionem.
    ligiosis vicinis tuis abbatibus, scilicet Tumeriensej Si Romani ad vestras partes, sicut vestrates ad
    Ripollense, et Sancti Gucufati, et quoscunque alios nos-,saepe venirent, frequentius tibi litteris seu ver-
    Deum timentes clericos laicosque poteris invenire, bis qualiter circanos geruntur quae terrena sunt vel
    pacem inter illos reformare et componere studeas; coelestia indicaremus; sed quia, dum satis intendis
    (Juod si acquiescere monitis vestris fortasse nolue^- aulicos nutrire; de rtisticis parum tibi est curae, ul-
    iint, ostensis eis praesentibus litteris ad tenendam tra haecdebes ad memoriam reducere» quia pauper
    eos treugam firmissimam usque ad determinatum noster et pius Redemptor sic in coelo angelos pa*
    tempus ex auctoritate nostra constringite, infra quod scebat ut in terris peccatores non solum non'despi-
    nos tales illuc ex Iatere nostro nuntios dirigamus; Ceretj sed etiam cum eis cibum sumeret. Cur, fratei?
    qui cau.sam litis eorum ita juste diffiniant ut non se charissime, non perpendis, non consideras in quanld
    ad gratiam alicujus nec prsemio nec favore defle- periculo, in quanta miseria sancla versatur Eccle •
    r.tent. Porro hoc iiiis debes firmiter inculcare quia, sia ? Ubi sunt qui se sponte pro amore Dei opponani

    (395)HugOnemIiaud dubie inlclligit.-


    527 S. GREGORIIVII PA.PM OPERUM PARS I. - REGISTRUM. . 528
    pcriculis, resistanl impiis, et pro justitia et veritate A praecipimus tibi ut, si nondum dimisisti eum, ac-
    non limeant mortem subire? Ecce qui Deum viden- ceptis his litteris continuo cum honore perduci fa-
    tur limere vel amare, de bello Christi fugiunt, sa- cias ad Mathildem. Interim vero ab episcopali offi-
    lutem fratrum postponunt et, seipsos tantum aman- cio, propter hoc quod illum remoratus es, absti-
    les, quietem requirunt. Fugiunt pastores, fugiunl et neas.usquequo ad nos ipse venias; sin autem,quod
    canes gregum defensores. Invadunt oves Christi, non speramus, neqtte his, mandatis nostris, ut di-
    nullo contradicente, lupi, latrones. Tulisti vel rc- mittas scilicet, obtemperare volueris, ecclesise in-
    ccpisti ducem in Cluniacensem quietem, ct fecisti troitum omnino tibi ex parte beati Petri intcrdi-
    ut centum niillia Christianorum careant custode. cimus.
    Quod si noslra exhortalio apud te parum valuit, et Data in synodo, decimo sexlo Kalendas Marlii,
    apostolicse sedis prseccptum in te obedientiam non indictione secunda.
    invenil, cur gemitus pauperum, lacrymse viduarum, EPISTOLA XIX. .
    devastatio ccclesiarum, clamor orphanorum, dolor ADHAREMANNUM ULDERICUM, elC
    et murmur sacerdotum ct monachorum te non ler- (Anno 1079.)
    ruerunt, ut illud quod Aposlolus dicit non postpo- In synodo definiium asserit quod, nisi triginta die-
    nercs, videlicet : Charilas qum sua sunl non qum- B runt spatio bona Ecclesim Bambergensis reddide-
    rit (I Cor. xm); et illud in corde, ut soles, haberes: rinl, excommunicaiioni subjaceant.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HARE-
    Qni diligit proximum legem implevil (Rom. xm).
    Quid tibi dicenl [dicunt] B. Benedictus, et Gregorius, MANNO, ULDERICO, FR.EDERICO, MAZELINO [Muzolino et
    sic infra], GOTEBOLDO [Gotebaldo], militibus Bam-
    quorum alter prsecipit ut per annum probetur novi-
    titis, alter vero prohibet ut anle triennium miles non bergensis eeclesise.
    efficiatur monaehus ? Ilsec ideo dicimus, quia, quod Intelleximus jamdiu quod vos, scilicet Haremanne
    vix aliquis princeps bonus invenitur, dolemus. Mo- cl Ulderice, accepistis bona ipsius ecclesiao pro in-
    jiachi vero, Deo miserante, sacerdotes et milites, et troitu Bambergensis episcopi Oe (Hermanni)
    non pauci pauperes, per diversa loca qui Deum ti- jam depositi, quodque vos, Frederice, Mazeliue,
    roent reperiuntur; principes autem Deum timentes Herolde, Wirinto, post illius excommunicationem
    ct amanles in loto Occidente vix aliqui inveniuntur. ab hac sede bsna ejusdem Ecclesiae ab eo similiter
    Omittimus jam de hac re tibi scribere, quia confido, accCpistis. Intelleximus etiam te, Gotebolde, quando
    de misericordia Dei, charitas Christi quse in te solet captus tenebatur episcopus, jam memoratse ecclesiae
    Iiabitare me vindicando cor tuum transfodiet, et C bona de manu regis accepisse. Sciatis igitur in eo
    concilio
    quanlus mihi dolor esse debeat de bono principe minum quod nuper celebravimus ut, nlsi inter ter-
    ablato matri suae ostendet. Quod si non illo pejor ei viginti dierum, postquam hoec legationis
    successit in regimine, possumus habere consolatio- nostrae verba ad vestras aures pervenermt, res jam
    nem. Praeterea monemus fraternitatem luam, utin dictae Ecclesiae, quas injuste detinetis, aut reddide-
    lalibus cautius te habeas, omnibusque virtulibus di- ritis aut de manu episeopi acceporitis, periculo ex-
    lectionem Dei et proximi prseponas. Hsec etiam te conimunicationis subjaceatis. Si vero resipiscentes
    ad episcopum veneritis, et seepe nominala bona re-
    compellant ul manum oralionis nobis porrigas, om-
    stituaritis, liceat episcopo vos excommunicationis
    nesque-fratr.es-tibicredilos ad boc provocare studeas vinculo
    ut merearis de virlute in virtutem proficere et ad solvere.
    summoe charitatis Data in synodo, decimo tertio Kalcndas
    perfeclionem pervenire. Martii,
    indictione n.
    Dala Romse, quarlo Nonas Januarii, indiction
    secunda. EPISTOLA XX.
    EPISTOLA XVIII. AD.CENTULLUM COMITEM.
    ADEVRARDUBI RPISCOPUM PARSIENSEM. (Anno 1079.)
    v, Prmctaras virtutes quibus prwditus erat
    (Anno 1079.) eum asserit , durn consanguineam suamdenigrareuxoreni
    Arguil quod abbatem ud synodum venientem ceperil. haberel. Suadel ut a lanio faciiwre absiineat,
    Jubet ul eum dimiitat. Quamobrem eum ab episco- episcopos el Ecclesiam venerelur.
    vali ofjicio suspendit, quousque Roinam veniut. Si GREGORIUS
    non paruerit, ecciesiminiroitum inierdicii. episeopus, servus servorum Dei, CEN-
    TULLO comiti salutem et apostolicam benedictionem.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Audivimus de te per tales quibus fidem habemus
    EVRARDO {EVERAUDO] Parmensi episcopo. ea quae Christianum principem bonis omi:ibus de-
    Diu est quod te pura el sincera eharitale dilexi- beant commendare,
    quia sis videlicet amator justi-
    mus, sed quod abbatem, ad nos venientem et ad tiae, defensor pauperum, ct propagator
    sanctam synodum propcrantem, cepisti, non sequam te in dilectionem et gratiam sicut filium pacis. Unde
    Ecclesise
    vicem dilectioni nostrae reddidisti. Magnum quidem Romante suscipimus, et ut in bonis
    coeplis de die
    faeinus et officio tuo indignum, cujus nescio jussu in diem proficere studeas admonemus, Tamen re->.
    vel instinctu, contra lalem virum praesumpsisti; qui prehensibile quoddam in te esse
    si quid tibi deberet, tamcn quia ad nos veniebat, scilicet consanguineam tuam habes cognovimus, quia
    leneri non meruit. Quaprppter aposlolica auctoritate uxorem; ct
    inde nimis eavendum tibi, sciliccl ne ex o.ocasione
    "
    S29 LIBER SEXTUS. — EPIST. XXni. 550"
    culpseistius, cseleraquaecunqueagis bona dispereant. A vobis charitas nostra repraesentatur cl. auctoritas,
    Age ergo, et secundum consilium Amati episcopi scientes quoniam quidquid ex utroque, Dco.au-
    Elorensis ct Bernardi Massiliensis abbatis, siquidem ctore, debemus et possumus, ad profectum vestrum
    ad vestras partes poterit pervenire^ prsediclum rca- .yobis exhibere promptam el indefessam voluntatem
    tum emendare, et poenitentiam inde agere slude, gerimus. Caelera quaedicenda sunl fratri nostro Leo-
    ne pro hoc animam luam perdas, et nobilem fcmi- degario injunximus, cui legalioni, quantum ad hoc
    nam, quae sub tutela tua est commissa confundas. perlinet negolium, Ila volo ut credatis ac si a nobis
    Ante omnia Ecclesiam Dei venerari semper et ho^ viva voce in auribus vestris dicercntur.
    norare atque Jefendere stude, et episcopis quasi Data Romae, Kal. Martii, ind. n.
    Patribus tuis reverentiam et obedientiam exhibe. EPISTOLA XXII.
    Seias pro hoc te et in hoc sasculo majorem gloriam ADCOMITISSAM MATIIILDEM.
    et in futuro vitam promereri perpetuam. Si facultas (Anno 1079.)
    tibi esset veniendi ad nos, desideraremus le videre Respondet super conjugio Theodorici ducis et.super.
    ac plenius de animae luoe salute instruere. ejus intromissione de compoiienda inter se el Ilen-
    Data Romae, quinto Idus Martii, indictione se- riium regem pace et de duce excommunicalo a
    cunda. g Metensi episcopo.
    GREGORIUS: episcopus, servus scrvorum Dci, dile-
    EPISTOLAgXXI. clse in Christo filiaeMATiiiLDi^salutem et aposloI:c«m
    ADABELATENSES. benedictionem.
    (Anno 1079.) Quoniam animi nostri volunlatem supcr ea re
    Reprehendil eos nulla pene cura moveri suam Eccle- scire cupiens, misisti nobis quod Theodoricus dux
    siam pastore essedeslilutam. Propterea Wapincen-
    sem episcopum mittil, ut aut episcopum etigant, optaret sibi conjugio copulare quondam uxorem
    aul promillant se in pastorem suscepturosquemcun- marcbionis Pelroni, mandamus libi: Ule enim non.
    que ipse ad eos miserit. Cmlera qum dicenda forent est adeo notus nobis, nec illa nobis ita commissa ut
    episcopoinjunxissc significat.
    GREGORIUS uni- aliquid inde agere velimus. De eodem duee item si-
    episcopus, servus servorum Dei, si placeret nobis, de componenda
    verso clero et populo Arelatensis Ecclesiaesalutem gnificasli quod,
    el apostslicam hcnedictionem. pace inter nos et Henricum regem se inlroniiltereU
    non Super hoc itaque respondemus. Legatus regis in
    Quoniam sublata pastorali custodia gregi universalis synodi juravit, ex praeceplo
    praesentia
    parva imminere perpendimus, multa pro vobis solli- domini sui, eum nostris mandalis per omnia ob-
    citudine angimur, multo dolore compungimur qued (2 Ea quoque de causa et spe nos jam
    Ecclesiam vestram landiu vigilantia pasloris et re- temperaturum.
    misisse legatos nostros credo tuam scientiam non
    gimine idonei gubernatoris destilutam esse cogno- latere. Excommunicatum vero, jam ssepe dictum.
    scimus. Quod in hac re minus quam oportet vos ab episcopo Metensi quia non ignoras nos
    esse soUieitos, imo quasi propriae salutis oblitos, ducem,senlentiae inillum prolalse noveris assensum dedisse,
    nulla pene cura vel affectione permotos deprehendi- et eam nisi infra viginti dies postquam
    (irmavisse,
    mus, majoris nobis tristitise causa consistit, quoniam mandata nostra resciverit, nostris obedierit,
    contra mala jussis
    perniciosius fere nihil est quam urgen- et nisi civitatcm et bona S.
    tia nulla ratione consurgere, et susesaluli in supre- Slephani, quae injuste
    libera dimiserit, et Ecclesiaesatisfecerit.
    mo discrimine aut nescire aut nolle consulere. His invasit,
    Data Romae, v Nonas Martii, indictione n.
    itaque curis, ac tantaedesolationis vestrae causa sti- EPISTOLA XXIII.
    niulante, misimus advos fratrem noslrum, videlicet AJ)AURELIANENSES.
    Leodegarium Wapincensem episcopum, quatenus (Anno 1079.)
    cum illius consilio aut talem personam secundum E~cc*esiw eorum mrujiinis consulere desiderans, San--
    Deum eligatis, quam vicarius noster Hugo Diensis zonem, qucm in episcopum optaverant, se libenter
    episcopus litteris suis nobis commendet, aut si apud D suscepisse, ne lamen Ramerio episcopo adhuc su-
    vos, quod credimus, tanto. regimini digna inveniri . perslite, quem illi inutilem esse asserebaut, pmju-
    dicium faciat, legalos se missurum ait qui rem
    persona non polest, inmanu fratrisnostriLeodegarii, inspicianl, ul ipse deinde eleclionem confirmare
    Wapincensisepiscopi, lirmetis vos illum suscipere in g possil. Interim nullus Ecclesimbona distrahat.
    pastorem, quem consecratum et honore pallii insi- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clero
    gnitum vobis ex parte sancti Petri miserimus. Co- et populo Aurclianensis Ecclesiae, salutem el apo-
    gitare enim debetis quoniam secundum electionem stolicam benedictionem.
    gratise Dei, de nuinero ovium Christi estis, et nequa- Sciatis incunctanter quod de Ecclesioe vestrae
    quam secure vivetis, nisi qui ejus vice vobis praesit, serumnis et angustiis, quamspecialiter dileximuset
    et contra incursus callidi insidiatoris assidua cir- quse una ex nobilissimis Gallise Ecclesiis quondam
    cumspectione, auxiliante Deo, vos muniat, habeatis. fuit, et adhuc erit, Deo favente, nosvalde dolemus,
    Agiteergo ne quis vos ad prospiciendum de honore et quia illi qualiter subvenire debeamus solliciti su-
    Ecclesiae vestrae et communi saluli animarum ve- mus, ct ut ad pristinum decus et gloriam redeat nos
    gtrarum impedire valeat, et ne visitatio legationis impense operam damus. De Sanzone item filio no-
    nostrae fruslra ad vos facta essc videatur, per quam stro, quem vobis in episcopum optalis, noveritis
    £51 S. GREGGRII VII PAPJL QPERUM-PARS I~REG1STRUM. ' 6'52
    quia libenter einn suscepjmus et paterno amore tra- A^ EPISTOLA XXV.
    ctavimus. Sed quia Rainerius dictus episcopus, et -.:• ADARNALDUM ABBATEM SANCTI SEVERI.
    Ecelesise vestrse, ut dicitur, inutilis, nondum ex toto (Anno 1079.)
    constal ah ea separalus, ue videamur alicui praeju- Diensi et Elorensi episcopis commisisse
    significat,
    dicium facere, neu obj alicujus amicitfam forte quis quid agendum foret in controversia inter eum el
    suspieetur nos contra justitiam facere velle, legalos abbalem Sanctm Crucis; quare prmcipit tit illis
    nostros ad vos mittere disposuimus qui, verilate dis- pareat.
    cussa diligenter et probata, de eo possint' ex aucto- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, AR-
    ritale nostra, imo beati Petrl, prout justitia dictave- NALDO abbati Sancti Severi salutem et apostolicam
    rit, sententiam dare. Postea vero electionem vestram benedictionem.
    secundum Deum confirmare, et quibus modis opor- Post recessionem tuam proxime factam, seias nos
    tere videbitur corroborare secundum canonica in- litteras quasdam reperisse, in quibus inobedientiam
    stituta curabimus. Interim vero res ejusdem eccle- tui liquido deprehendimus. Proinde notum tibi sit
    siae, tam vobis quam omnibus apud quos ubicun- nos eam causam, scilicet quse inter le et abbatem.
    que reperiuntur, ex parte B. Petri monendo praeci- Sanctae Crucis esse dignoscilur, diligentius discu^
    pimus ut nemo distrahere vel demoliri praesumatJB liendam fratribus et coepiscopis Hugoni Diensi et
    tidelicet praemia et ornamenta quae illi pertinere Amato Elorensi legatis npstris commisisse, et quid-;
    doscuntur. Quod si qiiis contra hac nostra praece-. quid istide ea re statuerint judicantes, boc deinceps
    pta temerarie conari lentaverit, sciat se gratiam vobis esse ratum firmumque tenendum. Attamen in-
    B. Petri amissurum, et analhematis gladium, nisi terim, ut illam possessionem, scilicet ecclesiam
    resipuerit, incursurum. Sancjse Marise de Solaco, de qua lis inter vos orla
    Datse Romae, tertio Nonas Martli, indictione n, est, abbatiseSanctseCrucis ex integro reslituas, apo-
    stolica auctoritate prsecipimus, et ut quiete, donee
    [EPISTOLA XXIV. ad judicium veniat, possidere permittas ex parte
    ADAMATUM EPISCOPUM ELGRENSEM. beali Petri jubendo monemus. Indignum quippe est,
    [(Anno 1079.) et canonicis institulis nimis alienum ducimus cau-
    fiausam inler abbates Sanclm Crucis et Sancti Severi sam, quse ventilanda est ad examen, debere deduci,
    diligenler ei et Diensi episcopo terminandam com- nisi de rebus in lite positis ille qui viin patitur prius
    millil; decerncns inlerim quod in tite est ex iplegro fuerit revestitus. Juxta ergo quod et monuimus et
    abbatice S.ancleeCrucis reslituendum esse_,
    Q praecepimus, iterum inculcare curavimus ne te ul-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, AMATO terius super hac re, sicut haclenus, inobedientem
    Elorensi (id est Oleronensi in eod. MUTIN.Orolensi) reperire valeamus. Quod si inobedientia tna auribus.
    episeopo in Vasconia, salutem et apostoljcam bener nostris iterum fuerit delala, scias indubitanter to
    dietionem, iram beati Petri ct nostram incurrisse, et dignse
    iozelinus, archiepiscopus Burdigalensis confrater animadversionis sententiani in periculum ordinis.
    noster, veniens ad limina apostolorum, duxit nobis tui provocasse,
    ad memoriam qualiler olim actum sit de discordia Data Romae, ociavo Idus Martii, indict. secunda,
    jnonasterii Sanctse Crucis et Sancti Severi, quidve
    EPISTOLA XXVI.
    (liffinitionis.iu Romana Ecclesia sus,ceperit. Nam et
    ADFULCARDUM (596),
    littcras] olim a nobis super hac re abbati S, Severi
    ^ransmissas inveiiimus, et abbatem secundum te- (Anno 1079.)
    norem earum inobedientem fuisse cognovimus. Mandat ut Lanibertum, quem ipsi conlra sua mau^,
    Unde ne praejudicium sibi aliqua pars fieri suspice- data maie tractaverant, suscipiant eique ablata rc-
    tur, censuimus causam illam ante te et confratrem slituant; nisi paruerint, eos punilurum minalur.
    nostrum Hugonem, Diensem episcopum, diligenter D GREGORIUS episcopus, servus ser-vorum Dei, FUL^
    esse retraclandam^ ita ut uterque auditores legiti- CARDO Insulanse congregationis prseposito, cseteris-
    inum, Deum auxiliante, huic negotio finem impo- queejusdem congregationis canonicistamminoribus
    natis. Adjudicavimus eliam ut illud quod in lite est, quam ma]aribus, licet aliter meritis [mereatis], sa-
    cx integro abbatise Sanctae Crucis restiluatur, qua- lutem et apostolicam bepedictionem.
    tenus, possessione sibi reddita, canonicum et legalei Non modicum offendistis nos super injuria et ex-
    sit quod acturi eslis, et in exsecutione judicii nostrii spoliatione rerum Lamberti filii nostri a vobis il-
    irreprehensibiles appareatis. Quod si ille inobediensi lata, imo in persona sua nobis facta, prsecipue cum
    ftierit, et memorata; ecclesise investituram abbatiae* per Ingelrannum nostrum vobis mandaverimus ut
    Sanctas Crucis non restituerit, illum sicut rebellem ei nullam injuriam inferretis propter obedientiani
    n communione corporis et sanguinis Damini meritoi quam sibi injunximus. Mandamus ergo voiris, et
    scparate. apostolica auctoritate prsecipimus, sicut canonicis
    •'Data Romse,octavoIdusMartii, indictione secunda., specialiter niunitis privilegiis B. Pelri, quaienus

    (586) Proepositum et canonicos Insulanos,


    553 LIBER SEXTUS. — EPIST. XXIX. 5M
    hunc filium nostrum Lambertum fratrem et conca- A Miramur temeritaiem et insolentiam prffisttniplio-*
    rionicum vestrum cum omni •benevolentia et dile" nis vestrse quod, conlra fas ct exconimunicaiionem
    ctione suscipialis, et sua sibi integre restituatis, re- apostolicam vobis delatam, abbatiam Dolcnsem, quam
    mittentes vobis, ipso eodem interveniente, quidquid in tutelam hactenus habuistis, imoeliam [invasistis
    in eo et nobis deliquistis, eo videlicet tenore ne imo et] ad cumulum detrimenti tam animarum ve-
    deinceps contra nostra et sanctorum canonum de- strarum quam corporum, abjccto eo quem manibus
    creta agere prsesumatis. Quod si facere. neglexeri- propriis, Deo volente, vobis in abbatcm consccravi-
    tis (quod absit), rursumque clamor ad nos seu ad mus, Gualterium invasorem irrecuperabiliter depo-
    vicarium nostrum venerabilem virum Hugunem suisuus, et ei res ecclesise suisque fautoribus sui)
    Diensem episcopum venerit, et graliam B. Petri et excommunicatione interdiximus. Confratri autem
    nostram perdetis, et nos ulterius nullo modo patie- nostro Wormundo Viennensi archiepiscopo abba-
    mtlr inultos, sed, sicut dignum fuerit, gladioB. Petri liam Doleusem coucessimus, imo reddidimus. Vos
    contemplum nostrum vindicabimus. ergo monemus, et apostolica auctoritate preecipimus,
    Data Romse, secundo Idus Martii, ind. n. ut abjecto invasoris proedicti dominio, abbalivestro,
    EPISTOLA XXVII. jure canonico, Wormundo Vieunensi archiepiscopo
    ADMONACHOS DOLENSIS SIONASTERII. sinccra mente et puro corde obediatis. Quod si re-
    (Anno 1079.) belles Deo et beato Petro in his deinceps fueritis, a
    Prwcipit ut, amolo Guallerio, quem in abbalem con- Dominica prima post Pentecosten, scilicct in octavis,
    tra excoinmunicationem elegerdnt, quique in con- cum Dolensibus monachis, nisi satisfecerinl coram
    cilio depositus fuerat,. Vhnnenscm archiepiscopum yicario nostro
    in abbatem suscipiant. Pro eorum autem inobedien- Hugone Diensi episcopo Valentise, vos
    tia coram Diensi episcopocompareanl, eique obe- excommunicationi subjacebitis. Si autem patri ve-
    diant; sin minus, excommunhationem in eos latam stro spirituali, confratri noslro Wormundo Vien-
    se eanfirmaiurum ait. nensi archiepiscopo, obedientiam et auxilium exhi-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, mo- buerilis, gratiam Dei et beati Petri percipielis. Te
    nachis Dolensis monasterii. autem, Rodulphe, quia in his plus cseteris tibi a Deo
    Noveritis Gualterium, quem vobis in abbatem concessa est potestas, rogamus te et prsecipimus, ut
    contra excommunicationero apostolicoe sedis consti- eum in abbatiam sine simulatione et dplo restituas,
    tuistis, collaudatione Romani concilii a nobis irre- et totius irse sive discordiae obiilus, ei ut filius cha-
    cuperabiliter esse depositum, et, si de administra. rissimus cohsereas, quatenus gratiam Dei et pecca-
    lione abbatise vestrae se ulterius, cognitis his lilleris,
    G torum tuorum indulgentiam ab ipso cui data est po-
    intromiserit, omnino excommunicandum. Quapro- testas ligandi atque solvendi percipias.
    pler apostolica vobis auctoritate praecipimus ut con- Data Romse, decimo terlio Kal. Aprilis, indict.
    ft'atrem nostrum Wormundum Viennensem archi- secunda.
    episcopum, quem vobis in abbatem, Deo annuente, EPISTOLA XXIX.
    ordinavimus, sine omni contradictione suscipiatis, ADLADISLAUM HUNGARORUM REGEM.
    et ei sicut patri et abbati per omnia toto cordis affe-
    (Anno 1079.)
    ctu obediatis : et quia non modicum pro inobedien-
    Regis devotionem erga sedem apostolicam laudat.
    tia vestra incurristis delictum, praecipimus vobis, ut Comites quosdam ac tnililes ecclesiw fideles injusle
    Dominica prima post Pentecosten, scilicet in octa- in exsilium relegatos commendat. Ad ecclesiaruni
    coram vicario nostro Diense defensionem horiatur, legatosque ad se millere ju-
    vis, Hugone episcopo bet.
    satisfacturi, Valentiae videlicet urbi vos repraesente- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, LA-
    tis, et quod ipse vobis proeceperit obedienter tenea- DISLAOHungaroriim regi salutem et apostolicam
    tis. Quod si ipsi spiritu superbise his nostris litteris benedictionem.
    inobedientes fueritis, excommunicationem, a prae- Sicut fidelium tuorum crebra relatione cognovi-
    fato vicario nostro super vos factam ab illo die nos "
    mus, idemque ipsum nostris atlestantibus ratum
    confirmasse indubitanter sciatis.
    Jiabemus, excellentia tua ad serviendum beato Pe-
    Data Romse, octavo [xin] Kalendas Aprilis, indi-
    tro, qucmadmodum religiosa potestas debet, et ad
    «tionc secunda. obediendum nobis ut liberalem filium decet, toUi
    EPISTOLA XXVIII. affectu et cordis intentione parala est. Unde nimi
    AD(597) NOBILES BlTURICENSES rum devotionem mgntis tuse super hoc studio non
    (Anno 1079.) indigae Iaudamus eique sincere congratulamur quod
    Ejnsdem argumenti. quidem optimorum regum sequendo vestigia illu- i
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Ro- strat, servando tam in moribus normam jusfttiae
    DULPBO, ODONI,EPPONI,UMBALDO, EVBR.IRDO, BOZONI, quam etiam lineam nobilitatis in sanguine. Igitur
    GKALDO, ADELARDO, et cseteris principibus Bituricsei quia de celsitudinis tuae liberalitate 6t obed-ientia
    regiouis, salutem et apostolicam beneflictionem, si satis confidimus, ad quiddam nostrac universali
    obedierint. sollicitudini eongrucns, quod honori quoque tuo

    (597) Principss regionis Bituricae. v


    653 S. GREGORH VII PAPyE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 556 •
    nonparum concordat, invitare te non dubitamus, A ferre jamdudum tibi constitisSet. Verum, sicut cer-
    quatenus in eo el illa quae de te verbis solis credita tissime compertum habemus adventum tuum vel
    sunt esse vera facti indicio pateant, et nobis sit metus regis, ejus scilicel quem inter csc-terosiliius
    aperta firmior causa, qua te prse caeteris regiae di- dignitatis specialius semper dileximus, vel maxiiue
    gnitatis amplius specialiusque diligere merito debea- tua culpa nobis negavil, et te quidem, si vel prisci
    mus. Itaque comites illos vel videlicet D et amoris memoria superesset, vel debita matri Ro
    C eorumque milites, quos beatoPetro fideles ju- manae Ecclesiae diiectio in menle remaneret, non
    stitiaeque fautores injusta (ut accepimus) sententia debuit aiiquis aut mundanse potestatis terror, aus
    in exsilium expulit, tibi commendatos esse ex parte cujusquam personse superstiliosus amor, a cpnspe-
    nostra optamus. E.t quia hactenus illis subvenire ex ctu nostro retrahere. lilum vero si conlra apostoli-
    jndustria propria claritudo tua curavit, sentiant sibi cam sedem novus arrogantiae tumor nunc erigit,
    nunc ob fidelitalem beali Petri nostrarnque eommcn- sive contra nos ulla libido seu procacitas jactat,
    dationem solatii auxiliique munus copiosius acccs- tanto gravius feremus, quanto eum dilectione nostra
    sisse. De caetero prudentiam tuam monemus, ut indignum se fecisse constiterit. Quod tamen ne illi
    viam justitiae semper studeas irreflexo calle tenerc, accidat, religio tua poterit hoc modo vitare, si ei di-
    et viduas et orphanos et peregrinos paterna pietate B ligenter aperiendo, et constanter admonendo consi-
    tueri, Ecclesias non modo non loedere, sed etiam ab lium clederis, ne conlra matrem omnium Romanam
    arrogantium et iuvasorum petulantia et temeritate Ecclesiam quid injustum praesumat, neve quid a re-
    defendere, nec non et alia quse recte intelliges, pro- Iigiosa potestate alienum pelulanter audeat, et.neque
    cures diligenter-servare. Illud quoque nihilominus tuam neque alicujus devolionem ab aposlplicae sedis
    scire te volumus quosdam nomine tuo legatos ad nos visitatione ulterius coercere attentet. Igitur deeet
    olira venisse, quibus item nos istud injunximus, ut fraternitatem tuam negligentiae suse excessus sapien-
    dilectionituaesuggererent quatenus alios destinare, ter corrigere, atque ad apostolicani sedem quanto-
    quo certiores efficeremur, censeret. Verum nobis cius properare, teque ipsum nostris obtulibus, ut
    adhuc in incerto manet an ad te mandata nostra optamus, utque sseperoandavimus, praesentare, qua-
    perlata sint, an aliquos postea miseris; liquet autem tenus nos de his et de aliis negotiis praesentialiter
    neminem a te legatum ad nos post inde venisse. conferre, atque utilitas Ecclesise de nostro colloquio
    Quare deerevimus ad te iterum idem repetendo scri- augmenlum valeat, Deo favente, percipere.
    bere, itidemque de comitibus, quod jam postulavi- Dala Romae, oclavo Kalend. Aprilis, indiclione
    inus, iterandtt inculcare; quo et nunlios, si nondum r secunda.
    misisti, non ulterius mittere negligas, et praenomi- EPISTOLA XXSl.
    nalis omnibus proesidii manum familiarius pronius- ADINCOLAS PR0VINCU5.
    que in cunctis porrigere studeas. Omnipotens et mi- (Anno 1079.)
    sericors Deus, a quotoona cuncta procedunt, per me- Prmcipit ut bona monaslerii Sancti Pelri sub excom-
    rita et intercessiones heatse Dei genitricis semperque munhuiionis pmna restituanl.
    virginis Marise, et beatorum Petri et Pauli, gressus GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, omni-
    tuos per viarn deducens justitiae, constanter dirigat bus archiepiscopis, episcopis, principibus, clericis,
    visque ad finem, et sie hujus vitse temporalia regni laicisque in Provincia conimorantibus, exceptis his
    gubernacula faciat temperare, quatenus seterna pro- qui excommunicatioiii subjacent, salutem et aposte-
    jnerendo valeas adipisci. cam benedictionem.
    Data Romae, duodecimo Kal. Aprilis, indictione i Notum vobis omnibus esse putamus, quod mona-
    secunda. steritim S. Petri, situm in loco qui Mons Major di-
    EPISTOLA XXX. citur, sanctae Romanae Ecclesise speciali quodam
    ADLANFTUNCUJl ARCIIIEPISCOPUMCANTUAR1ENSEM.jure subjectum est, et apostolicae sedis privilegiis ex
    (Anno 1079.) D tempore longo munitum. Unde quia nobis pro sus-
    Argnil quod se non visitaverit a lempore assnmplionis cepti regiminis sollicitudinc imminet Ecclesiis om-
    sum; cujus causam cum regem esse noverit, horta- nibus providere, illis praecipue debemus vigilanler
    tur ut eum moneal,' ne quid injuslum conlra Ro-
    manam Ecctesiam prmsumai, ipsequead se quanto- prospicere quse Romanoe apostolicaeque sedi quo-
    cius veniat. dammodo vicinius haerent, et ejus tutela maxime
    GREGORIUS episcopus, servus servorura Dei, LAN- sperant defendi. Quapropter, quoniam audivimus
    FRANCO Cantuariorum arcliiepiscopo salutem et apo- aliquos vestrum bona memorati monasterii contra
    slolicam benedictionem. jus et honestuni sacrilega manu invasisse, dislra-
    Quod ex illo tempore quo sacerdotale summoe so- here atque diripere, paterno affectu monemus et
    dis jugum cervici nostroe, licet indigni, susccpimus, apostolica auctoritate prsecipimus, ut quicunque res
    venire ad nos non multuin curavit fraternitas tua, illius monasterii vi tenere invasas noscuntur, digna
    quanto minus hoc de dilectione tua sperare polui- cum satisfactione emendare festinent, ac nerno deiri-
    lmis, eo a.mplius stupentes miramur, ct nisi aposto- ceps contra animae salutem bona ipsius ecclesiae
    lica mansuctudo, nec non et amoris pignus antiquum violenter attrectare prsesumat. Quicunque ergo bis
    nos hucusque delinuissct, profecto nos hoc graviter salubribus mandalis nostris ccmtraire, et bona eccie-
    537 LIBER SEXTUS. — EPIST. XXXIV. 558
    sioe (sicui dictuin est) sacrilego austi contra inter- A stia tenuit, eisdem sub pastore religioso, in Romaua
    dictum nostrum detinere tentaverit, admonitus se- Ecclesia ordinato, privari absque ratione non de-
    wel, atqueiterum, el tertio. per convenientesindu- beat. Quaproptcr dilectionem tuammonemus ut res
    cias, si emendare conlempserit, iram et furorem illas, super quibus praedicta Malisconensis Ecclesia
    omnipotentis Dei contra se per excommunicationem queritur, si usque ad supra memorati fratris nostri
    aposlolicam provocabit. Obedientibus vero aposto- tempus possedit.deiuccpsquoque aut quiete retinere
    lica auctoritate, et beati Petri nobis, iicet indignis, perniilfas, aut concambium competens reddere stu-
    concessa potestate, peccatorum suorum veniam in- deas. Quod si intcr vos banc causam non potestis
    dulgemus. ipsi componere, volumus fratrcm nostrum Dienscm
    Data Romae sectindo Kal. Aprilis, indictione se- episcopum et Sancti Pauli abbateni negotio huic
    cuiida. intcresse, quatenus eoruniadhibita diiigenlia finem
    EPISTOi.A XXXII. Iis invcnire rectum et congruum valcat, ac ulterius
    AD1SF.MBERTUM EPISCOPLSI PICTAVENSEM. intcr vos dissensio nulla remaneat. Sine concordia
    (Annol079.) namque neque rcligiositatem dicimus [forie duci-
    Rorgonis bona, ad Hngonem ejus germanum spectan- ntus.
    tia, ablala sub excommuiiicalwnis parna restitui " HARD.]quidquam valere,neque aliud opus,etsi
    mundat. bonum videatur, aliquid esse.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dci, ISEM- Data Romse, clecimo oclavo^Kal. Maii, indict. se-
    BERTOPictaviensi cpiscopo salutein ct apostolicam cunda.
    benedictionem. EPISTOLA XXXIV.
    Pervenit ad aures nostras quod bona Rorgonis dc ADGEBUINU5I ARCIIIEPISCOPUM LUGDUNENSESI.
    Coequo, quae, mortuo ipso, in poteslatem gcrmani, Anno 1079.)'
    scilicel Hugoiiis nostri fidelis et filii, jurc debent Confirmal primalus dignilatem Lugdunensi Ecclesim
    concedere, Hugo Delezini [de Leziniaco; in' cod. i super qualuor provincias concessam, duinmodo Si-
    Mut. Dclerziui] injuste prsesumpsil invadere. Unde moniace archiepiscopus electus non fuerit.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dci, GE-
    quia pramominalum, Hugonem clericuin nostrum,
    ct res ipsius in lutelam apostolicse sedis suscepimus, BLINO[GEBUERIO] Lugdunensi archiepiscopo.
    fraternitati tuse invitando prsecipimus ul super his Antiqua sanctorum Patrum, quibus licet indigni
    curam vice nostra gerens,duci Guilielmo haeceadem ct longe meritis imparcs, in adininistralione hujus
    sedis succedimuSjVestigia, inquanlum divina digna-
    significando suggeras, quatcnus in hac eliam re
    tio permitlit, imitari desiderantes, jus, quod unicui-
    quanlum bealo Petro sit iidelis ostcndat. Vcrum in C ( que Ecclesiarum
    primis volumus ut dilectio tua sludeal mcmoratum pro merito et dignitate sui ipsi
    Leiiniacensem [Deleziniacensem] ex parte nostra contulerunt, nos ex eorum successibus considera-
    cum jam dicto duce convenire, nec non illum de lione decet illaesumet immutabile conservare, et mu-
    temeritate sua redarguendo de satisfactione monere. nimine decretorum nostrorum ad perpetuam stabi-
    Quod si admoiiitus semel, iterum ac tertio, per litatem corroborare. Quapropter quia, dilectissime
    in Christo fratcr Gebuine, postulasti a nobis qua-
    competeiites inducias in pcrtinacia sua duraverit
    et mandatis nostris inobediens justitiae parere con- tenus dignitalem ab anteccssoribus nostris conces-
    sam Ecclesise, cui Deo auctore praeesse dignosceris,
    tempserit,apostolica auctoritate praeeipimusut eum,
    et quaeque sua Jab' infestatione ho-
    quousque resipiscens ablata restituat, vinculo ana- confirmaremus,
    thematis illiges; quod idem postmodum nos firma- stili apostolicae sedis defensione tueremur, inclinati
    turos non dubites. precibus tiiis confirmamus primatum super quatuor
    Data Romse, Idibus Aprilis, indict. sccunda. provincias Lugdunensi Ecclesise tuae, et per eam-
    tibi tuisque successoribus, his tantum qui nullo in-
    EPISTOLA XXXIII. terveniente munere electi vel prbmoti fuerint, vidc-
    AD HUGONEM ABBATE5I CLUNIACENSEM.
    ' l Iicet, a manu, ab obsequioet a lingua. A manu, ut
    rj
    (Anno 1079.) nulluni pretium prorsus a se vel ab aliquo tribuatur;
    Ut bona, qum Malisconensis Ecclesia quiete possede- inde servitii faciat, sicut qui-
    ral, ab ipso ablala aut restituat aut cambio com- ab obsequio, ut nihil
    penset; sin minus, Diensi episcopo et abbaii Sancli dam intentione ecclesiae praelationis potentibus per-
    Pauli lis inler eos lerminanda committitur. sonis solent deferre; a lingua, ut nequeper se neque
    GREGOUIUS episcopus, servus servorum Dei, Hu- per submissam personam preces effundat. Sed neque
    GONICluniacensi abbati, salutem et apostolicam be- his qui per saecularem polestatem ad hanc dignita-
    nedictionem. tem pervenerint, videlicet dono vel confirmatione
    Landericus Matisconensis, frater ct coepiscopus alicujus personse quse sanctae religioni videatur ob-
    noster, ad apostolorum liinina veniens, conqueslus viare, et coritra puram et authenticam sanctorum
    est apud nos Ecclesiae suae jura a le sibi auferri, Patrum auctorilatem venire. Sed his nimirum hanc
    quse de prsedecessorum suorum lemporibus, etiam dignitatem concedendam esse sancinius, qui pura et
    Simoniacorum, quiete visa est possidere. Nos ergo sincera electione tibi successerint, et ita per ostium
    dignum esse et competens adjudicavimus. ut quae intraverint, sicut fratcrnitatem tuam cognovimus
    bona tomporiljus irrcligiosoruni ecclesia sine mole- intrasse. His vero crai alitcr intraveriut, videlicet qui
    boi) s. GREGORIl VII PAP/E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. MQ
    juxla Dominicam sentcntiam non per oslium, scd AL distinctio, quis hominum abnuat huic se libenter
    aiiunde ut fures et latrones ascenderint. non solum dispositioni submittere? Hinc etenim pax et chari-
    primatum hujus dignitatis non concedimus, verum tas mutua se vice complectuntur, et manct iirma
    eliam omni honore ecclesiaslici regiminis iudignos concordia in altera Deo.placila dilectione sinceritas.
    et alienosfore adjudicamus. Provincias autem illas Quia igitur unumquodque tunc salubriler completur
    quas vobis confirmamus, dicimus Lugdunensem, officium, cum fuerit unus ad quem possit recurxi
    Rothomagensem, Turonensem, et Senonensem, ut prsepositus. Provinciaeautcm multo ante Christi ad-
    hse videlicet provinciae condignam obedientiam Lur ventum tempbre, divisae sunt niaxima ex parte, et
    gdunensi Ecclesise exhibeant, et honorem quem postca ab apostolis et beato Clemente praedecessore
    Romani pontificcs reddendum esse scriptis pro- nostro ipsa divisio est renovata, et in capite pro-
    priis proefixerunt, humiliter et devote persolvant, vinciarum, ubi diidum primates legis erant sseculi,
    salva in omnibus apostolicae sedis reverentia et au- ac prima judiciaria potcstas, ad quos qui per reli-
    ctoritate. Prselerea, juxia tenorem poslulalionis quas civitates commorabantur, quando eis necesse
    tuse, ecclesiae tuse hujusmodi privilegia prsesenli erat, qui ad aulam imperatorum vel regum confu-
    auctoritatis nostrsedecretoindulgemus,concedimus „ gere non poterant, vel quibus permissum non erat,
    atque firmamus, statuenles nullum regum, el re- confugiebant pro oppressionibus vel injuslitiis suis,
    liqua usque in finem, shul in privilegio constal quod ipsosque appellabant, quolies opus erat, sicut in
    est in capile hujus libelli. lege eorum proeceptum erat. Ipsis quoque civitali-
    Data Romse, duodccimo Kalendas Maias, indi- bus, vel locis celebrioribus,patriarchas vel primates
    ctione secunda. qui unam formam tenent, licet diversa sint nomina,
    EPISTOLA [XXXV. leges divinae et ecclesiasticse poni et esse jusserunt,
    ADROTHOMAGENSEM, TURONENSESI, ET SENONENSEMj/R-ad quos episcopi, si necesse fuerit, confugerent,
    CIIIEPISCOPOS. eosque appellarent, ut ipsi uomine primatam frue-
    (Anno 1079.) rentur, et non alii. Reliquoe vero metropolitanae
    Ut archiepiscopo Lugdunensi super eos ex antiqua civitates, quse minores judices habebant, licet ma-
    Palrum auctorilate primali a se confirmalo obe- jorum comitum essent, haberent tamen metropolita-
    dientiam prmslenl. Ralionem el originem diverso-
    um in Ecclesia graduum declarat. nos suos, qui preedictis juste obedirent primalibus,
    sicut et in legibus sseculi olim ordinatum erat, qui
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, fra- non primatum, sed aut melropolilanorum archicpi- -
    tribus et coepiscopis Rothomagensi, Turonensi [Tu- ,C
    Bituricensi et salutem ct scopocum nomine fruerentur. Et licet singulae me-
    tonensi, ], Senoneusi,
    benedictionem. tropoles civitates suas provincias habeant, et suos
    apostolicam haberc debeant episcopos, sicut
    Sicut novit fraternitas •vestra, sedes apostolica, mctropolitanos
    habeant sseculares,
    cui licet" indigni, Deo auctore, prsesidemus. divina prius metropolitanos jusSices
    sanclo primatcs tamen, ut praefixum est, tune et nunc
    gratia inspirante, Spiritu edocta, perdiversas habere jussse sunt, ad quos post sedem apostolicam
    et
    provincias regna prsesules archiepiscopos et pri- sunima
    mates ordinavit; cujus constitulione et auctoritate negolia conveniant,utibidemquibusnecesse,
    Ecclesia eleventur et juste restituantur, et hi qui injuste op-
    Lugdunensis primatum super quatuor pro-
    primuntur juste reformentur, atque fulciantur,
    vincias,videlicetLugdunensem,Rothomagensem,Tu-
    ronensem et Senonensem, per annorum longa curri- episcoporumque causae et summorum negotiorum
    judicia, salva apostolicse sedis auctoritale, justis-
    culaoblinuissecognoscitur. Sanctorum igiturPatrum sime terminentur. Quapropter apostolica vobis au-
    nos, inquantum Deo favente valemus^exempla sequi
    Ecclesiee memoratse ctoritate praecipimus ut ssepe dictae Luguunensi
    cupientes, primatum, quem ipsi a no-
    decretis suis constituerunt atque sanxeruut, eorum Ecclesise honorem et reverentiam majoribus
    exhibere
    freli potestate subinde confirmare studemus. Ad hoc stris de Ecclesiis vestris prsefixam ita vos
    enim divinae dispensationis provisio gradus et di- P humiliter et devote procuretis, quemadmodum vobis
    versos constituit ordines esse distinctos, ut dum re- a suffraganeis vestris reddi debere non dubitatis.
    verentiam minores polioribus exhiberent,et potiores Omnipotens et misericors Deus pacis justitiseque,
    minoribus clilectionem impenderent, una concordiae serenus inspector cordi vestro clementer inspirare
    fieret ex divcrsitate connexio, et recte officiorum dignetur, ut per viam aequitatis concordiaequefirmos
    tendere taliter studeatis
    gigneretur adminislratio singulorum, Neque enim gradus mihi in hoc sseculo
    universitas alia poterat ralione subsistere, nisi hu- quatenus pro temporalibus seterna sumptuii, ad
    jusmodi magnus eam differentise ordo servarct. ccelestis Jerusalem fines mercamini pervenire.
    Quia vero creatura in una eademque aequalitate gu- Dala Romse, duodecimo [xn Kal.] Maii, indictione
    bernari vei vivere non potest, coelestium militiarum secunda.
    exemplar nos inslruit quia dum sint angeli, sinl ar- EPISTOLA XXXVI.
    changeli, liquetquianon sequalcssunt, sedin potestato. ADCANONICOS LtCDUNEKSES,
    ct ordine, sicut noslis, differt alter ab altero. Sii (Anno 1079.]
    .urgo inlerhos qui sine peccato surtt ista ccnstat esse; Prmcivit ut, sicul eorum decahus benoficitt.tine. con-
    541 LIBER SEXTUS. — EPIST. XXXVIII. 542
    sensu fratrum acqulsila renuntiaveral in suis via- A , leximus, ct honorem tuum lam in proesenii ssaculo
    i nibus, sic Id qui vel conlra excommunhationem,
    vel prelio beneficia obtinuerant in manibus sui adaugere quam in futuro servare studuifhus haete-
    archhpiscopi renuntient.. iiES.Existimavimus enim te, ut nobilem deceret fi-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, cano- liiiui, fidem beato Peiro servaturum, et decus ipsius
    nicis Lugdunensis Ecclesise salutcm et apostolicam in cunctis pro viribus tuis adaucturum. Verum longe
    benediciioncm. nos fefellit opinid, et qui de te nihil tale pridem qui-
    Quidam vesirum, ad nos cum archiepiscopo suo vimus credere, nunc advertimus de hac periidia-tua
    vcnientes, postquam de Ecclesiae vestrse Statu et multos nou fuisse mentitos, Ecce enim diidum no-
    utilitate nos consuluerunl, sine apostolica benedi- vercam tuam et dominam contra jus et fas de ec-
    clione recesserunl. Quod quidem licel merito indigne clesia trahere invitam cl reclamantem, eamque
    luicrimus, tamen apostolica mansuetudine dissimu- nubere nolentem nuptiis fradere violentissitne prse-
    jamus, et dum cupimus saluli vestras consulerc, sumpsisti. Episcopum ad apostolorum limina ve-
    illorum excessus omillimus insequi. De filio vero nientem nuper ausus es impedire, et quod ferebat,
    noslro vestraeque dccano Ecclesioe B notifica- more prsedonum, auferre. Novissime ecclesiam
    mus dileclioni vestrae quod prudentiac salubri con- Beati Benedicti sacrilego ausu intrare, depraedarij
    silio ductus obedienlias ecclcsise, cseleraque bene- et violare non timuisti, et qui bona ecclesiarum,
    ficia, quae sine communi consensu fralrum acqui- quoniam fere cuncta quaj tenes earum sunt, defen-
    sierat, in manus nostras sponte rcnuntiavit et se derc debueras, tu potissime temerator ipsarum et
    nllerius non intromissurum promisit. Ad cujus for- dilianator existis. Quapropter, ex parte beati Petri
    mam tam his qui furlim se subduxeruiit quam eliam moncmus le, ul si ipsius iram, et beati Benedicti in-
    nbbatibus, vel ctijuscunque clcricalis ordinis omni- dignationem non vis incurrere, supcr his omnibus
    bus Ecclesiae vcslrse; quicunque obedientias, vel nobis justitiam facias. Quod si contempseris, ad
    Ecclesiaedispensationes prelii pactionc, vel conlra Dominum omnipotentcm nos reclamabimus; de cu-
    cxcommunicalionem Landeriti Malisconensis cpi- jus misericordia confidimus quod dabit nobis cori^
    sco])i, quam in capilulo vestro fecit, adepti sunt, silium quid in tantam arrogantiam et immoderatam
    apostolica auctoritate praecipimus, ut in manus fra- superbiam tiiam facere debeamus.
    tris nostri Gcbuini archiepiscopi vestri refutarc sine Romoe, undecimo Kalendas Maii, indictione se-
    dilatione procurent. Volurntis siquidcm ut nobilita- cunda.
    tcm, qua intcr omnes Gallicanas Ecclesias vcstra EPISTOLA XXXVIII.
    hucusque resplenduit in rcligionis excmplo, nunc C ADHENRICUM EPISCOPUM AQUILEIENSEM.
    quoque vigilanter custodiat, cl ut gloriam quam (Anno 1079.)
    hactenus prae caeteris illis habuit in dignitate, nunc Usum pallii, prmter alias solemnitates in priviviicr
    augere incipiat in forma religionis. Noveril autem gio contenlas, in duabus aliis festivitalibus, ips\
    dileclio veslraquoniam, si nostris salubribus jussis lanlum, non successoribus, concedit pro meritis
    ejus.
    pblemperantes hactenus niale habita censucritis
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dci, HEN-
    juste dimitlere, ita vobis providebimus in utroqne RICO
    ut et lemporalibus commodis non desliluamini, et charissimo in Christo fratri et coepiscopo Aqui-
    erroris veniam de divina miscricordia consequi va- leiensi salutem et apostolicam benedictionem.
    lcatis. Quod si quis conlra salutem propriam animo Tuaa dilectio fraternitatis per legatum suum Iiu^
    mililer exoravil ([uatenus sibi, praeter eas solenni-
    indurato, postquam ad notitiam ejus haec nostra
    tates quae in privilegio Ecclesise vestroecontinentur,
    proeceptapervenerint, ullra viginli dies eis inobe-
    diens fuerit, illi omnium ecclesiarum ingressum, et inbeati Udalrici cnnfessorisChristi atque pontificis,
    sed et in beatse Afroe martjTis festivitatibus usum
    corporis et sanguinis Domini communionem, quous-
    que resipiscat, apostolica inlerdicimus auctoritate. pallii concederemus; cujus ecclesiastici honoris ex-
    sicut pravis et inobedieniibus juste dene^
    DataRomae, duodecimo Kalendas Maii, indictione D cellcntia,
    secunda. gatur, itabonis et morum honeslatc praeditis apo-
    stolica moderatione pro meritis quandoque superero-
    EPISTOLA XXXVII. fore videtur. Promde quia te sincerae dile-
    ADJORDANUM ganda
    PRINCIPEM CAPUANUBI. ctionis erga nos affectnm habere confidimus, quia
    (Anno/1079.)
    beato Petro non legatos nostros, Albanensem videlicet episcopum et
    Arguit quod fidem servaverit, no-
    vercam suam nubere coegent, episcopum ad apo- Paduensem, benigne tractasse, et fideliler, sicut
    sioloruin timina venieniemspoliaverit, et ecclesiam oportuit, adjuvisse dignosceris, postremo quia pro
    Sancti Benedhti deprmdatus sit. Monet ut his de- componenda pace multum desudasse probaris, pe-
    liclis satisfacial. titionem tuam libenter accepimus. Hfcius igitur tibi
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, JOR- prsecepti auctoritate cunsedimus ut in solemci beati
    DANO (598)Capuano principi. Udalrici confessoris atque pontifieis, et beatae Afrae
    Sicut nonnulli novcrunt, olim te nos admodum di- martyris missarum cslefeitate paUio uieridi liccn-

    (oy.8)Jordani memiait Lco Ostiensis, libre in, eapite «6, et alici.


    543 S. GBEGORII VII PAPJE OPERUM PARS I.~ REGISTRUM! 5*4
    tiam habeas. Quod tamen tibi in tua vita, non locb A remota omni occasione, quod juslitia dictaveril mo-
    luo, concessuin essecognoscas. dis omnibus exsequaris. Quod auterii M..'... presby-
    Data Romse, decimo sexto Kalendas Julii, indi- ter filius noster interrogare curavit, quid de his qui
    ctione secunda. a Simoniacis nescientes et sine pretio, ordinali sunt
    EPISTOLA XXXIX. apostolicse sedis miserieors censura decernat, hoc
    ADRAINALDUM EPISCOPUM CUSIANUM. observare te volumus, eos qui ante tempus Nicolai
    (Anno 1079.) papae sine venalitate a Simoiiiacis ad aliqueni gra-
    De Pergamensis Ecclesimeleclo multa ad se cnmina dum promoti sunt, si tamen vita eorum irreprehcn-
    Xerlala refert, qum omnia ipso adhortante emen- sibilis esse probatur, per manus impositionem con-
    dari vull; sin minus, illum aposlolica auctorilate
    ab eo diligenter de objectis examinari, absolvi vel firmatos in suis ordinibus permanere et ministrare
    condemnari. De his qni a Simoniacis nescienter posse.
    ct sine venalitale ordinali sunl quid seniiendum sta- Data Romse, undecimo Kalendas Julii,'indictione
    tuit. secunda.
    GREGORIUS episcopus, scrvus servorum Dei, RAI-
    MALDO Cumano episcopo, salutem et apostol cam be- EPISTOLA XL.
    nedictionem. g AD BOSONEM.
    fua nobis, frater cbarissime, missis lilteris cu- (Anno 1079.)
    ravit intimarc dilectio Arnulphum Pergamensis Ec- Ut ecclesiam Sancti Sepulcri, quam Shnoni regenaam
    clesiseelcctumnostro libenter et consilio credere et committit, liberam dimiltal. Quod si quid juris iii
    obedire. Nos vestrse ea se putet habere, se coram legalo in concilio ra-
    proecepto cquidem charilatis, tionem dhlurus prmsentel; alioquin, sententiam
    sicut nostis, expericnliae injubitanter credimus. Ye- excommunhationis a legato in eum lalam se corAr-
    rumlamcn multa de proedicto viro ad nostram ex maturum.
    quorumdam relalione pervenerC" notitiam, quoe si §f GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Bo-
    vera, quod absit, essc constiterit, uos valde contri- SONI[BRIZONI].
    slant, et in eo non levi sunt ultione plectentla. Con- Ecclesiam Sancti Scpulcri de Novo Yico, quaeju-
    queritur enim Gorzo miles ejus et signifer cum duo- ris ecclesise Hierosolymitanse et censualis ejus esse
    busfratribus atque coheeredibus suis, castfillum quod dicitur, huic nostro clerico Simoni regendam com-
    dicitur Rocha de Glizione, quod hactenus utpole mendavhnus; quam ab omni molestia et calum-
    proprii juris sine omni contradictione tenuerunt niosa omnium hominum infestatione liberam esse
    atque possederunt, nunc lam sibi quam consorlibus " volenles, sub tutela nostra esse decernimus. Qua-
    suis a supradicto Arnulpho violenter, et, quod dictu propter quoniam te illam tyrannice iuvasisse audi-
    nefas est, fraudulenter esse subreptum; cui tamen vimus, te prsesenti pagina commonemus, ut, si
    militi prius cujusdam quasi securitatis et fcederis, Deum et sanctos apostolos tibi vis habere propitios,
    tanc[uam ad tollendum suspicionis metum, quaedam ad invasione praedictoe ecclesias de caetero cessaro
    fertur callide sacramenta prsebuisse, et, postposito penitus debeas, nullamque ulterius praefato Si-
    Dei timore, cupiditalis perfidiam incurrisse. Nectali moni molestiam, velclericis ibi Deo servientibus in-
    contentus facinore B preshyterum proefati Gorzi ferre prsesumas; sed (ut dictum est) libera ab omni
    [Gorzonis] clericum depraedari, et suis, ut asserit, perturbatione secura sanctse Hierosolymitanae Ec-
    omnibus spoliare non metuit. Praeterea pestiferas clesse, cui lidelium illam devovit intentio, Deo pro-
    Simoniacaehaeresis nundinas exercere, et inter cse- pitio, ex nostra auctoritate in perpetuum conserve-
    tera archidiaconatum Pergamensis Ecclesioe quin- tur. Quod si aliquid justilise in supradicta ecclesia
    quaginta librarum pretio vendidisse perhibelur. Huc te habere confidis, ante legatum nostrum Diensem
    accedit quod servos Dei, quos ut religiosum virum episcopum iu consilio, quod proxime celebraturus
    dccettueri, et in cunctis adjuvare deberet, econtra- est, te prsesentare debebis, sciens hoc quod in nullo
    rio infestare et molestare conatur. Tuae Igitur fra- D contra juslitiam te volumus prsegravare. Si autem
    ternitatis sollicitudo corripiendo sive exhortando monita nostra, imo Dei verba (quod absit!) audire
    studeat atqueprovideat quatenus ssepedictus eleclus contemneiis, ab illicita et interdicta invasione supra-
    hoccomnia emendare festinet, et tam coram Deo dictae ecclesiae te cohibere nolueris, excommuuica-
    quam coram hominibus.bonum testimonium habere tionem, quam inteproipsa ecclesia legatus noster
    procuret. Si vero vel omnia haec, vel quaedam for- Hugo Diensis episcopus in concilio Pictavensi jacu-
    tasse negare voluerit, volumus atque praecipimus latus est, auctoritate apostolica confirmamus.
    ut apto tempore et loco nostrae vicis auctoritate Data Lateranis, quarlo Kalcndas Junii, indiclione
    eum de objectis diligenti examinatione discutias, et sccunda,
    545 LIBER SEPIIMUS. — EPIST. II. 546

    LIBER SEPTIMUS REGISTRI.


    Amid Dominhm Incarnalionis millesimo septuagesimo nono,pontificalus verodomini Grcgorii anno septimo,
    indhiione secunda (599).
    EPISTOLA3PRIMA. A rem monemus ut ipsum quantocius procures adire
    ADHUBERTUM SUBDIACONUM. etcum eo rationem facti ponere, quatenus iu ea re
    Increpails ejus morarn, reditum properare jubet. Si- ipse quod corrigendum fuerit corrigat, et quod con-
    gnificat se Zeuzoni.[Teuzoni]non commisisseul ad- firmandum corroboret. Prselerea monemus te, ut ex
    versus Anglimregemverba faceret. Vult regem mo- et invites tam Anglicos
    neal, ut debitum honoremEcctesim reddat. Rotho- parte beati Petri praecipias,
    magensisarchiepiscopisacerdolis filii promolionein quam Normannicos, ex unoquoque archiepiscopatu,
    non approbat, nec quw ipse Hubertus cum Lingo- vel duos episcopos ad Romanam synodum, quam in
    nensi episcopoegerat; qum Diensi episcopo lermi-
    nanda commiltit. Monel ul duos ex Angliw el Nor- Quadragesima, Deo auclore, sumus celebraturi, ve-
    mannim vrovinciis episcopos ud sunodum venire nire. Qui si forle murmuraverint, et ad eurn termi-
    curet. num se dixerint interesse non posse, vel post Pa-
    GREGORiusepiscopus, servus servorumDei, dileclp scha studeant apostolicse sedi se praesentare.
    in Christo filio HUBERTO sanctaeRomanoeEcclesiae Data Romoe,nono kalendas Octobris, indiclione
    subdiacono salulem et aposlolicam benedictionem. tertia.
    Miramur nimiuin, et nobis admodum displicere
    EPISTOLA II.
    cognoveris, te lantas moras hactenus habuisse, et
    ad apostolicam sedem tandiu distulisse reverti. B AD LUCENSES.
    Neque vero alicujus rei excusatio te salis reddere (Anuo 1079.
    potest purgatum, excepto si vel causa infirmilatis, Coiitra clericos infeslos suis episcopis confirmat de-
    vel quod non patuerit aditus redeundi, dimiseris. creta summorum pontificum, ab ordinibus ac prm-
    : bendis eos in perpetuum.submovens,et monem cle-
    Nam pecunias sine honore tributas quanti pretii ha- rum ac populuin ne iltis communicent neve auxi-
    beam, tu ipse optime potuisti dudum perpendere. liuni prmbeant.
    Quapropter sciens quia propter multa volumus luam GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Lu-
    proesentiam, reditum tuum quantum potes maturare censi clero et populo, exceplis his qui coniniunicani
    procura. Significasti autem nobis Zeuzonem [Teuzo- atque consentiunl excommunicatis, salutem et apo-
    nem sic et in eod. Mut.] quasi ex parte nostra lega- stolicam benediclionem.
    tum adversus Anglicum regem verba fecisse; quae Clericorum vcstraa ecclesise diligenter causam
    noveris ex nobis mandata non esse. Verum mulla examinantes, diuque in ea laborantes, nullam in cis
    sunt unde saucta Romana Ecclesia adversus eum rationem atque verilatem, sicut decet Cbristianos,
    queri potest. Nemo enim omnium regum eliam pa- invenimus. Quorum mirabilem et inauditam super-
    ganorum contra apostolicam sedem hoc proesumpsit C biam, licet sine audientia secundum synodalem sen-
    tentare quod is non erubuit facere, scilicet ut epi- tentiam quam in se provocaverant punire debueri-
    s?opos, archiepiscopos, ab apostolorum liminibus mus, mansuetudinis tamen spiritu res eorum au-
    ullus tam irreverentis Ct impudentis animi pro- diendas esse dignum duximus, ut saltem confusos
    hiberet. Unde volumus ut eum nostra vice prudentia et convictos ad sanum consilium sensumque humi-
    tua studeat admonere, quatenus honorem, quem litatis revocaremus. Nam si in eis aliquod humili-
    sibi a subditis suis gravitcr ferret non exhiberi, tatis signum mens nostra perpendisset, sine aliqua
    sanctseRomanaeEcclesiae non tantopere laboret im- a nobis misericordia non recessissent. Quibus in
    minuere, et debitas gratias agendo graliam B. Pe- superbia sua perdurantibus, auctoritas beatorum
    tri procuret acquirere. Nos enim amicitise nostree martyrum atque pontificum Fabiani et Stephani
    prislinoe circa eum memores, et apostolicam man- coram nobis aUata est; quam nos per omnia huic
    suetudinem, quantum Deo auctore possumus, imi- negotio convenire cernentes, eos ut rebelles et in-
    tantes, hucusque illius eulpse pepercimus; qui si obedientes ejusdem auctorilatis senlentia c"amnavi-
    his, el similibus quae tibi nota sunt, modum non mus, quam litteris nostris inserendam esse existi-
    imposuerit, omnino seiatse iram beati Petri in se mavimus, ut quantis sint facinoribus irretiti,
    graviter provocalurum. Audivimus etiam Rothoma- u quantisve contumeliis digni, liquido pateat. Fabia-
    gensemarchiepiscopum sacerdotis filirimesse. Quod nus : Staluimus ut si aliquis clericorum suis epi-
    si verum deprehendilur, noveris promotioni illiusnos scopis infestus aut insidiator fuerit, eo quod criini-
    assensum nequaquam tribuere. De eo autem quod nari tentaverit, aut conspirator fuerit, ut mox ante
    in Flandria cum Lingonensi episcopo non ex moni- examinatum judicium submotus a clero curiae tra-
    tis noslris intelleximus te fecisse, scias et contra datur, cui diebus vitae suae deserviat, et infamis
    ralionem et injuste fuisse prsesumptum, cum nos in absque ulla restitutionis spe permaneat. Stephanus
    parlibus iilis Diensi episcopo proecipue sollicitudinis papa : Clericus qui episcopum suum accusaverit,
    nostrae vicem de omnibus commiserimus. Quamob- aut ei insidiator exstiterit, non est recipiendus. quia
    (399) Ad tertiam pertinent quoesequuntur.
    847 S. GREGORII VII PAPJE OPERUM PARS I. — IIEGISTRUM. 548
    iufamis effectus est, et a gradu debet recedere, ac Ai pler ] discutiendam causam vestram dirigeremus,
    curiae tradi serviendus.'Hanc itaque in eos proniul- atque urin?sedes suas episcopos reslituerent, et abs-
    gantes sententiam, existimavimus ut saltem terrore tinere ab excommunicatis docerent. Si quid contra
    tantse auctoritatis ad humililatem converlereutur. haecvel decepti vel coacti fecerunt, non laudo. Scia-
    Sed ipsi dati in reprobum sensum, et demersi in tis indubilanter quoniam, Deo gubernanle, nemo
    diabolicse coecilatis puteum, a communione sanetse hominum, sive amore, sive timore, aut per aliquam
    ccclesise separati et excommunicati rCcesserunt. cupiditatem potuit me unquam, aut amodo poterit
    Unde nos praedictorum sanctorum statuta firmantes, seducere a recta semita justiliae. Vos itaque si re-
    ex aucloritate beali Petri eos ab ordinibus et prae- vera et in charitate non ficta fideles Dei atque san-
    bendis ecClesiaesancti Martini in perpetuum submo- cli Petri estis, nolite in tribulationibus deficere,
    vemus, et decernimus, ita ut nullum deinCeps inter verum ut boni semulatores in incepta fidelitate im-
    canonicos ejusdem ecclesise locum teneantt aut mobiles perdurate : quoniam qui perseveraveritusque
    praebendarum aliquod solalium seu spem in poste- in finem, hic salvuserit (Malth.i). Impreesentiarum
    rum habeant. Vos itaque, dilectissimi filii, admo- modo nihil vobis aliud de praedicto negotio mandare
    iieinus, imo aposlolica auctoritate inlerdicimus, ut possumus, quia nuntii nostri nondum sunt reversi;
    scelerosis conlumaciae actibus eorum non commu- " quibus ulique venientibus (secundum quod ab ipsis
    nieetis, neque consilium aul auxilium contra Do- intellexerimus) vobis, quantocius possumus, vera-
    minum inipendatis, sed ut ipsi illsesi et immunes a citer indicabimus.
    damnatione eorum permanealis illique ad pceniten- Data Romee, Kalendis Octobris > indiCione tertia.
    tiam confundantur, infra ambitum civitatis vestroe EPISTOLA IV.
    eos cohabitare non permittalis; et ut tota provincia AD WEZELINUM»
    eorum proesenlia et contagione mundetur, operam (Anno 1079.)
    detis. Quod nisi feceritis, et eos magis quam justi- Ut regem Dalmalim apostolica aucloritate cohslituiutri
    liam et salutem animarum vestrarum dilexeritis, infestare desistat. Monelsi quid adversus eum ha-
    totius excommunicationis eorum in vos periculum beat, ab apostolha sede judicium-expelat, alioqidn
    excommunicaiionis sententidm cum omnibus suis
    inducelis, et iram Dei in proesenti et in futura vita fautoribus incursurus.
    siue dubio sentielis, eos vero qui illis, ne in super- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, WE*
    bia sua permaneant ct confundanlur, resliterint, ZELINO nobili militi salulem et apostolicam bene-
    gratla beati Petri remunerandos censemus et pro- dictionem.
    mitlimus. -
    £
    C Scias nos de prudentia lua multum mirari, ut qui
    Dala Romae Kalendis Oclobris, indiclione terlia. te esse dudum bealo Pelro el nubis fidelem promi-
    EPISTOLA III. seris, contra eum quem in Dalmalia regem aucto-
    ADGERMANOS. ritas apdstolica conslituil lu modo coneris insurgere.
    (Anrio 1079.) Quapropter nobilitatem luam monemus, et ex partc
    Excusal se de quibusdam sibi objectis, in legalos cul- beati Pctri praecipimus, rit adversumjam dictum
    pain. rejhiens, st quid contra apostolica mandala regem deinceps arma capere non praesumas : sciens
    aul vi uut dolo egerinl, eosque ad perseverantiam
    horlalur. quod quidquid in illum ausus fueris, procul dubio
    te in apostoiicam sedem facturiim. Si vero adversus
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, om- ipsum aliquid te forte dicis habere, a nobis judicium
    nibus fidelibus sancti Petri in Teutonico regno1
    debes expctere, et exspectare jusliliam potius quam
    Commorantibus salutem et apostolicam benediclio- contra eum ad
    injuriam sedis aposlolicae manus
    nem. tuas armare. Quod si te tuae temeritalis non poeni-
    Pervenit ad nos quod quidam ex vobis de ffie du-
    tuerit, sed contra mandatum nostrum contumaciter
    bitanl, tanquam in instanti modo necessitale usus' ire tentaveriSj scias indubitanter quia beati
    Sim sseculari levitate. Qua certe in causa nullus' D Pelri in audaciam tuam gladium
    Vestrum prseler instantiam praeliorum majores me; evaginahimus, et eodem
    tuam el omnium qui libi in ea re fave-
    et palitur anguslias et suffert in'urias. Quotquot1 perlinaciam
    nisiresipiscas, mulctabimus. Si vero obediens,
    enim Lalini sunt, omnes causam Henrici praeter ad- rinl, sicut Christianum decet, prudenter exsliteris, gra-
    modum paucos laudant ac defendunt, et pernimiae s tiam beali Petri, et apostolicsosedis bencdiclionem,
    duritise ac impietatis circa euin me redarguunt. Qui- sicut
    bus Dei gratia omnibus sic restitimus bactenus, ut1 obtemperans filius, consequeris.
    Data Nonas Octobris, indictione
    in neutram adhuc partem, nisi secundum justitiamfi tertia. Romae, quarto
    et aequilatem, secundum nostrum intellectum de- EPISTOLA V.
    Clinaremus.Nam si legatinostri aliquid coritra quodd AbACONUM REGEM DANORUSI.
    illis imposuimus egerunt, dolemus : quodipsitamenn (Anno 1079.)
    (sicut comperimus) tum violenter coacti, tum dolo o Gratulatur ei fidem ei Chrhtianm rcligionis cultum,
    oecepti fecerunt. Nos vero injunximus eis ut locuin a et quod sanclam Romqnam Ecclesiam matrem
    acterminum communiter statuerent opportanum,'» agnoscens ejus documenla sibi exposcal. Hortatur
    ! ad majorem in dies profeclum, ut suo exempiosuv-
    ad fjueni sapieates nostros et idoneos legalos pro- )- diios ad saniora consilia pwvocet. Cupii aliguent
    549 LII5ER SEPTIMUS. — EPIST. VI. 530
    pnidentem clcrhum ab co ad se milli, qui el illius A tum coecitate ignovanlioo, tum obstinata lemerifate
    yeims mores sibi expcnat, el redhns apostolhw se- caruerant, vestra mererelur suscipcre sublimis hu-
    d'k mandata ad eum perferat. militas et fidelis obedientia. Verum quia omne opus
    Gr.EGORiusepiscopus, servus servorum Dei, ACONO bonum non tam ab incceptu, quam ex Unesuo reiri-
    [Canuto] regi Danorum salutem et apostolicam be- butionis debitum speciat, exccllentiam vestram pa-
    riedictionem. terna charitate monemus, ut quod a legalis nostris
    Sincero cbaritatis affectu dilectioni tuae congratu- de
    terrarura finibus religione fidei ct ecclesiastici ordinis accepistis,
    lamur,quia, licetin ultimis positus, et adhuc, Deo auclore, accepturi estis, firmiter te-
    ea tamen quse ad Cbristianae religionis cultum pcr- neatis : sicut certa spes salutis est his qui in
    studes et quia
    tinere noscuntur, vigilanter inquirere, observatione fidci et doctrinse hujus sanclae aposto-
    quod sanctam Romanam Ecclesiam matrem tuarn licaesedis ita illis qui ab ejus concordia
    et universorum recognoscens, ipsius documenta tibi et unitate permanent,
    exorbitaverint, haud dubiae damnaiionis
    exoptas Gt exposcis. Volumus eliam atque mone- terror imminet. Et quidem de vobis bene spcramus,
    mus, [f. ut, HARD.]in his studiis et desideriis de- quoniam relatione dilecti filii nostris Richardi car-
    votio tua persistens, et quantum pietas divina prae- dinalis
    a presbyteri sanctse Romanse Ecclesiae, quem
    stiteritcrescens, nullatenus propositorectodcficiat, nunc sccundo ad vos mittimus, bonam voluntatem
    sed admeliora quotidie, sicul prudentem virum et vos habere intelleximus. Sed devota corda
    quoniam
    regiam decet constantiam, roboretur. Animadvcr- semper admonitione gaudent, et istaeeliam virtut. s
    tere siquidem debet excellentiatuaquod quanlo plu- exercitio
    indigent, hortamur eminentiam vestram ut
    ribus supereminet ac doininatur, tanto magis sibi ab hac terrena el caduca
    dignitale ad illam quae cce-
    subdilos potest exemplo suo aut ad dcterius (quod lestis el seterna est mentem
    levet; hac utatur sicut
    ahsit) inflectere, aut ad sanum consilium ignavos transitoria et cito peritura, illam appetat quaeseter-
    etiam provocare. Intueri quoque prudenliam tuam nitatem
    paritcr habet et gloriae plenitudinem. Alten-
    hecesse est temporalis vitae gaudia quam sint cauu^ dere enim et sollicite
    pensare debelis quopiam quo-
    ca, quam fugitiva, quae, etsi vita diu crederetur man* tidie ad finem vitae volentes nolentesque properalis,
    sura, tamen saepemultis adversis ex improviso sur- el quidquid diviliarum, honoris, potentiae, nunc av-
    '
    gentibus secura stare non possunt. Unde summo- ridet, vicina mors, cum minime putatur, rapict, ct
    pere curare oporlet ut ad illa qusetrar.sire nesciunt, omnia tenebris et amaritudine claudet. Quse ergo in
    et habentem deserere nequeunt, gressus taos con- illisspes, quse
    gloria, quoedeleclatio, aul des.iriejium
    Stanter dirigas, et affectum menlis intendas. Cupe- n esse debet, quaJ se amantes
    (lecipiunt, sequcnles tu-
    remus niniium certe de vestris aliquem prudeiilem
    giunt, habentesdereliiiquUntV Quanto autem in bis
    clericum ad nos venire, qui et %Testraa genlis mores quisque minus cklectatur, minusque elationc supcr
    seu continentias sciret nobis pleniter intimare, et se
    rapitur, tanto securius ad ea quse vera sunl bona
    aposfolicae sedis documenta sive mandataplenius dedsiftiur. Cujus rci exemplum ipse Dominus ac
    eruditus ad vos posset perferre. Salvator noster Jesus Christus aperte monstravit,
    Data RomaeIdibus Octobris. cum oblatum sibi ab hominibus regnum pia humi-
    EPISTOLA VI. litale respuit, nec speciem quidem terrenae subli-
    ADALPHONSUM REGEM CiSTiXL.*. mitatis in oculis bominum gerere voluit, qui in hur.c
    (Anno i079.) mundum, ut nos arl rcgnum cceleste perduceref,
    Gratulatur de ejmfi&ect obedienlia erga apostolicam venit. Quapropter sicut charissimum filium vos ad-
    sedem. Hortatur ad perseverantiam boni operis. monemus, ut hsec sedulo vobiscum Cogitantes, co^
    Mitiit clavhulam auream, in qua de eaienis beuii ram illo vos exhibeatis humilem
    Petri continetur, et tegatum suum ei commendat , qui vos constituit
    plura suo nomine relalurum. valde sublimem, et inter omnia et proe omnibus Deo
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, cha- placere studentes, commissa vobis regni guberna-
    rissimo in Christo filio ALPHONSO [deest Alphonso], D cula ita administrare cuni Dei adjutorio procuretis ;
    glorioso regi Hispaniarum , salutem et apostolicam quatenus vestra eminentia nullum futuraeabjectionis
    benedictionem. aut infortunii casum sentiat, sed ad coronam incor-
    Omnipotenti Deo laudes et gratias agimus, qui ruptibilis regni et solium selernae glorise transeat.
    gloriam vestram graiia suse visitationis illustrans, Ut autem nostra exhortalio cordi vestro a'.tius im-
    B. Petro aposlolorum principi fide ac devotione con- primatur, ex more sanctorum misimus vobis clavv
    junxit, cui omnes principatus et potestates orbis culam auream in qua de catenis beati Petri benedi-
    terrarum subjiciens, jus ligandi atque solvendi in clio continetur; quatenus per ejus preesentia patro-
    coeloet in terra contradidit. Qua de re et vobis me- cinia uberiora erga vos beneficia sentiatis, et in
    rito gaudendum est, quoniam eo ampliora vobis amore ipsiusde die in diem fervcntes accendamini,
    parata sunt prseinia, quo divina dignatio correctio- promerentes ut omnipotens Deus, qui illum admi
    nem regni vestri, quod diu in errore perstiterat, rabili potentia a nexibus ferreis liberavit, ejus me-
    usquo ad vestra reservavit tempora, ut veritatem ritis et intercessionibus vos ab ©mnium peccato*
    )ei et justitiam, qua illi qui vos praecesserunt re- rum vestrorum vinculis absolvat; et ad gaudia ae-
    ctores et principes, et universus pspulus, tot annis terna perducat. Ad haec commendamus vobis huus
    Kiii S. GREGORII VII JPAP^E OPERtM PARS I. — REGISTRUM. 5S2
    dilectum filium nostrum, quem.sicut supradiximus, A Non dubitamus fraternitalis vestrse dileclionem
    uunc. secundp ad vos mittimus, ut eum sicut nos mceroris et tristilise plenam super venerandi Patris
    audiatis, et in omnibus sibi favorem exhibeatis; sui excessu vehementi dolore ebnstringi,? de cujus
    qnatenus non fiat inanis cursus et labor illius apud transitu profecto memini majus incommodum quam
    vos, sed pro commissa sibi legalione ea quae de ec- nobis aut a^que magnum evenisse putamus, qui
    clesiasticis causis tractanda invenerit, efficaciter talem tantunique adjutorem nobis e latere subdu-
    exsequi, et ad slatum rectiludinis, Deo adjuvaulc, ctum sentimus. Intelleximus siquidem in ipsis pru-
    perducere valeat. Caetera vero quae hic minus con- denlia et consilio, si vita aliquandiu comes mane-
    tirientur,in ejus ore posuimus, cui vos in nullo cre- ret, plurimum utUitatis, Deo favente, non solum in
    dcre dubitetis, per quem noslram vobis auctoritatem Transalpinis, verum etiam in Ilalise partibiis, cuni.
    repraesentari cognoscitis. mullorum salute, sanctse Romanse Ecclesise perven-
    Data Romoe,decimo oclavo Kalendas Novembris, turum. Unde nos quoque tanli culminis onus, quod
    indictione m. ultra vires est, sustinentes, ejusmodi solatio sublato,
    EPISTOLA VII. cum neminem, aut vix paucos suffragatores similes
    ADRICIIARDUM CARDINALEM. inveniamus, quanto mentis angore teneamur,liquido
    "J
    (Arino 1079.) quidem poteslis et ipsi perpendere.Yerum quia om-
    Conslitidl eum abbatem Massilhnsem a fralribns nipotentis Dei insestimabilis providentia omnia jusle
    postutalum. Hortalur ad onus fideliter suscipien- et sapienter disponit, judicia cjus, nimirum recta
    dum. Desiderare se ait monaslerium Sancti Pauli
    et monaslerium Massiliense unire, et post mona- consilia ipsius, aequitatis et misericordiae plena
    slerioium ejus rectam dispositionem, legalionem nobis surit, fratres, sequanimiter ferenda. Et quo-
    suani-in Hispaniam persequijubet. niam memoratus Pater vester, quod vivendo pro-
    GREGORIUS episcopus, scrvus servorum Dei, Ri- meruerit, obeundo incunctanter est Abrahse sinu
    CIIARDO cardinali in legalione Hispanise constituto nos dulci illius memoria a vobis stricti,
    receptus,
    salutem et apostolicam benedictionem. -
    prsecipue etiam divino amore monente, locum ve-
    Unauimitas fratruni Massiliensiuin, in Utteris suis strum specialiter diligere, juvare, et ab omnibus vio-
    sanctse memorise fratris tuis memorans obiium, lentiis, sicut EcclesiseRomanas
    specialiterhserentem,
    novo me dolore sauciavil, petens insuper contem- defendere decrevimus; et
    quemadmodum Clunia-
    platione amoris sancli fratris tui, teque velut ipsum cense monasterium longo jam tempore sedi aposto-
    alterum futurum sperans, uti sibi te concederem in licae constat esse unitum, ita
    quoque vestrum dein-
    abbalem; quod et feci. Yolo ergo ut fratres tuos r ceps, ut eidem sedi similiter hsereat in perpetuum
    ntillo modo pertinaciter resislendo contrisfes, sed volumus
    atque sancimus. Audivimus autem quod
    voluntati Dei et sanctorum fratrum facile acquic- charitas vestra filium nostrum ct car-
    prcsbyterum
    scas. Volumus etiam atque monemus ut, in quan- dinalem Richardum loco
    germani ipsius in abba-
    lum potes, spes lantorum fratrum de te vana non tem velit
    eligere, quam denique electionem nos ap-
    fiat, sed Spiritum sanctum fratris tui virililer probamus, et apostolica auctoritate firmamus,inhoc
    induas, saecularia ac juvenilia desideria ut mortem item vobis obnoxii, et quasi vinculis geminatis an-
    fugias, sancise regulae medullilus te astringas, ne nexi, quod sanctse Romanse Ecclesise filium recto-
    occasione tuse juventutis monasterium sanctum, rem vobis appetitis. Oporlere
    igitur arbitramur
    quod ayertat Deus, patiatur aliquod detiimentum 1 omnium bonorum dispensatorem exorare, quatenus
    reiigionis. Notum autem tibi facio, quia desiderium1 ipsum eum saluti vestrse ita
    vigilantem provisorem
    mihi est monasterium beati Pauli apostoli et mona- efficiat, ut is pro salubri cura et talentis
    mulliplica-
    sterium Massiliense tanta charitatis unione con- tis aeternsehaereditatis dona et prsemia
    ut percipiat,
    stringere, et illud semper pro amore beatissimii beata reportans matrem suam lsetificet.
    Pauli ex apostolica auctoritate succrcscat, et beatis- Data Romae, quinto [in] Nonas Novembris. indi-
    simi Pauli monasterium ad sanctam religionem ex: D ctione tertia.
    illius monaslerii religione proficiat. Postquam1
    EPISTOLA IX.
    autcm, Deo auctore, monasteria tua bene compo- AD
    ASTENSEM, TAUUINENSEM', ET AQUENSEM EPISCOPOS.
    sueris, legationem tibi commissam ad Hispanias3
    (Anno 1079.)
    perficere non moreris.
    Ul cujusdam Bonifacii conjugium cum muliere ger-
    DataRomae, ivNonasNovembris, indictione m. rnauo suo defuncto olim desponsata prohibeat.
    EPISTOLA VIII.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, fratri-
    ADMONACIIOS MASSILIENSES. bus et coepiscopis, Astensi, Taurinensi, et electo
    (Anno 1079.) salutem et apostolicam benedictionem.
    Dolel de obilu eorum abbalis, quorum monasterium,' Aquensi,
    Pervenil ad nos quod Bonifacius marchio, ger-
    quemadmodum Cluniacense aposlolhm sedi unit.
    Eleclionem Rhhardi cardinalis in abbatem ab eiss manus Mainfredi et Anselmi, nuper interemptorum,
    faclam confirmat. ejusdem Anselmi desponsatam conatur sibi iri con-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-- jugium copiilare. Quod quam sit flagitii plenum,
    ctis in Christo Massiliensis congregationis fratribuss quam a Christianae religionis legibus alienum,
    salutcm et apostolicam bencdieiionem. nemo qui sacros canones novit potest ambigere.
    r>55 LIBER SEPTIMUS. - EPIST. XI. 554
    Quapropter dileclioni vestrae praecipimus ut illum ,\. cere nullatenus potest. Infrucluosam enim pceniten-
    nostra vice convenientes, commoneatis, quateuus tiam dicimus, quaeita accipitur, ut in eadem culpa,.
    coritra sanctorum Patrum statuta tali tanquam ne- vel similideteriori, vel parum minori, permaneatur.
    fario connubio desistat ulterius operam dare.-Quod Unde quisquis digne vult pcenitcre, neccsse est ut
    si se ad hoc perpetrandum juramento putat astri- ad fidei recurrat originem, ct, quod in baptismo:
    ctum teneri, perniciosseobligationis stultum pactiim promisit, diabolo scilicet pompisque illius abrenun-
    non observandum, sed in irritum devocandum esse tiarc, et in Deum credere, videlicet recta de eo sen-
    censeffius, et vobis taliter habendum mandamus. tiendo mandatis ipsius obedire, sollicitus sit vigilan-
    Sin vero contra salutem suam animo indurato in ter custddire. Quicunque ergo taliter pcenituerit,
    placito tam nefando perstiterit, et salubribus moiii- quoniam aliter simulatio dici potest, non poenitentia,
    tis, sicut Christianum decet, obtemperare con- illi peccatorum suorum remissionem apostolica
    tempserit, vos in eum primi canonicam sententiam freti potestate largimur, insuper seternoebeatitudi-
    promulgate, quam nos exinde, Deo auctore, firmabi- nis aaudia de omnipotentis Dei misericordia confisi
    mus, et apostolicapotestate roborabimus, ne caeteri, promiltimus.
    hoc exemplo ducti, aut in deteriora labantur, aut Data Romaeoctavo [vn] Kalendas Decembris, in-
    similia sibi licere forte existiment. B diclione tertia.
    Data Romse;ertioNonasNovemb., ind. m. EPISTOLAXI.
    EPISTOLA X. ADURATIbLAUM BOIIEMORUM.REGEM.
    ADCNIVERSOS BRIT
    ANNOS. (Anno 1079.)
    M"'ielut ecclesias ab invasoribus defendat. Divinum
    (Anno 1079.) Officium in Sclavonham linguam verli prohibel.
    Qttcritur de falsmpeeniientimconsuetudine,qum inler Legatosquos pelierat se missurum promitiit.
    cwlera vitia tunc temporisin Ecclesia inoleverat : GREGORIUS
    cui malo ut remedium afferal mittit eo legatum episcopus, servus servorum Dei, URA-
    Olorensemepiscopum,ut eo preesidein synodocon- TISLAO Bohemorum duci, salutem et apostolicambe-
    greganda de ea re diligenter pertractelur; interim nediclionem.
    ipse qumvera sit pmnitentiaexponit. Hujusmodi salutationis nostrse consuetudinem,
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, epi- scilicet apostolicsebenedictionis, earo tibi mittentes,
    scopis, sacerdotibus, principibus, aliisque omnibus non sine haesitatione modo servavimus, propterea
    in Britannia commorantibus,salutem et apostoli- quod videris excommunicatis ipse communicare :
    cam benedictionem, si obedierint. quicunque enim [/"., nimirum, HARD.]bona eccle-
    SaGerdotalisculminis dignitas tum imperitia, tum r. siarum invadunt, id est, sine certa licentia episcOpo-
    negligentia sacerdotum., sicut vestra dilecfio novit, rum vel abbatum diripiunt, vel ab aliqua persona ac-
    exlongo jam tempore, peccatis exigentibus, fuit col- cipiunt, non solum ab apostolica sede hoc tempore,
    lapsa. Ex qua quidemre, quasiex pestifera radice verum eliam a multis sanctis Patribus, sicut in scri-
    innumera mala exorta sunt, adeo ut usque ad hsec pturis eorum reperimus.... Yerum utcunque se
    nostra tempora, inter cselera quae male pullulant res habeat, saluti tuaeinternse providere non modo
    vitia, falsaenihilominus poenitentiseconsuetudo ino- ex antiqua tui dilectione movemur, verum etiam ex
    leverit. Quapropter quia nobis pro officiinostrr con- suscepti honoris, imolaboris intuitu, profecto com-
    sideratione et sollicitudinis magnitudine imminet pellimur, eo magis quod multorum profectui tua su-
    haec et hujusmodi, quantum possumus, Deo lar- blimitas esse potest exemplum.Neque enim hoc tibi
    giente, corrigere, volumus atque apostolica auclo- relinquitur vel dicere vel cogitare : Meum non est
    ritate praecipimus, ut legatum nostrum, Amaturii alienam vitam vel mores in spiritualibus exquirere
    videlicet Olorensem episcopum, cui vicem nostram sive distringere. Procul dubio namque tantorum
    in partibus vestris commisimus, studeat vestra fra- reus cxistis, quantorum vias ab interitus praecipitio
    ternitas reverenter convocare, et ut, illo agente, sy- poteras volens reflectere. IUud quoque vigili mente
    nodale concilium congregetur, ubi cum aliis quaead D perlractes oportet, ne honorem tuumdivinohonori,
    salutem pertinent ariimarum, etiam de poenitentise sive pecuniam prseponas justitiee, neu quod in te
    consultatione diligentius pertractetur. Qua in re boc cinerem a subdito tibi consimili fieri non sine gravi
    summopere vos cavere oportet, aliosque monere de- animadversione patereris, in creatorem tuum et
    betis, quia si quis in homicidium, adulterium, per- oninium prsesuini sequanimiter feras. Indubitanter
    jurium, vel aliquid hujusmodi lapsus, in aliquo ta- etenim non Dei, sed diaboli membra et falsi Chri-
    lium criririnum permanscrit, aut negotiationi, quae stiani convincuntur, qui suas injurias persequunlur
    vix agi sine peccato polest, operam dederit aut usque ad sanguinem, et Dei contumelias negligunt
    arma militaria portaverit, excepto si pro tuenda usque ad oblivionem. Divitias autem potentia tua
    justitia sua vel domini, vel amici, seu eliam paupe- quas habet, non ob meritum datas, sed ob sollicitu-
    rum, nec non pro defendendisecclesiis (nec tamen dincm putare debet sibi commissas. Denique non
    sine religiosorum virorum consUio sumpserit, qui tantum saecularibus oneri videtur inopia, quantum
    aeternaesalutis consilium dare sapienter noverunt), spirituales viros gravant divitiae,simul etiam diffusa
    ant ajiena bona iniusfe possederit, aut in odium potestas. Perpendunt quippe si ille cui una ovis sub
    proximi sui exarserit, verae pcenilentisefructum fa- necis suae condilione commiltitur non solum cen-
    PATROL.CXLVIII. 18
    5SS S. CREGORII VII PAP^5 OPERUM PARS. I. — REGISTRUM. 55G
    tum eodem paclo non cupcrel rccipcre, verrimeliam A \ coram legalis apostolicis objeclis criminibus re-
    illa ne aliquo casu dispereal haud sine limore solli- sponsurum.
    citus est observarc, quod sibi lanto sit irremissius GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, MA-
    vigilandum magisquc timendum, quantosuper plu- NASS# Remensi archiopiscopo salutem el apostolicam
    rcs curam seu poteslalem acceperit. His ila perspe- benedictionem.
    clis [peractis], ad majorem le mentis vigilantiam Miramur fraternitatis tuae prudenliam ad Iioc tot
    prsesenlis sacculifogacitas invitat; etcumillud quod occasiones invenire, ul iri infamia sua et ecclesise
    in hac luce magis diligitur, vila scilicet praesens, ad suoetemporelongopermaneat,et, qiiodopinioni relin-
    occasumfurti [f., furtim, HARD., shetcod. Mutin.]fe- quitur, judicium snbterfugere videatur, cum magis
    slinet, profcclo quo magis ad dislricti examinis diem ad hoc profecto eam decueril laborare, ut suspicio-
    propinquas, eo amplius ad aelcrna praemedilanda el ncm tanti reatus a se et ecclesia sua excliideret, In
    adipiscendate sana ralio miltit. Haecitaque nostra praeterito si quidem anno ad argumentum excusatio-
    monita, sive mandala volttmus, imo jubemus, ut nis tuae quamdam nobis oblulisti auctoritatem, te
    anle suaemeniis oculos cxcellentia tua saepiusponat, videlicet non alicujus, sed nostrse tantum praesentiae
    ct crebriuslegondo ol audiendo meditclur, non quOd subdendum fore judicio : unde, utetiam nuncappa-
    eleganlius scripta ncqticas in sanclorum paginis in- ret, in litterarum nostrarum exemplaribus dignis-
    venire, sed quia hoecad te specialilcr ex nobis, imo sime reprehensus es. Nunc vero immcmor promis-
    cx bealo Pelro missa sunt, ct ista frequentius reco- sionis tuse, qua Romae te supra corpus beati Petri
    gilandopoleris, Deo propilialore, ad potiora cogno- obligasti, aliam excusalionem obtendis, timore vide-
    scenda exsurgere. Quia vero nobilitas tua postulavit licet dissidentis regni* ad Lugdunense concilium, ad
    quod cecuadum Sclavonicam linguam apud vos divi- quod vocatus es, venire non posse. In qua re quan-
    num cclebrari aiinueremus Officium, scias nos huic tum excusatio tua nutet, liquido valet perpendi.
    petilioni tuaenequaquam posse favere. Exhocnenipe Nam neque Iegatus RomanaeEcclesisein negotio tuo
    saepevolvenlibus liquet non immerito sacram Scri- contemnendus fuit, qui (sicut noscit fraternitas tua)
    pturam omnipotenti Deo placuisse quibusdam Iocis maximis et praecipuis conciliis, videlicet Nicaenoet
    csse occullam, ne, si ad Iiquidum cunctis pateret, •- Chalcedonensi, aliisque multis praefuit, et hujusmodi
    lbrte vilesceret el suhjacerct despectui, aut prave qusestionibus certum definitionis terminum dedil;
    inlellecta a mediocribus in crrorem induceret. Ne- neque illud nunc assumendum tibi fuit, te Lugdu-
    que enim ad excusalionem juvat, quod quidam re- uum non posse venire, cum omnia viae illius peri-
    ligiosi viri hoc quod simpliciter populus quaerit pa- £^ cula, si qua SHnt, tutissimis et securissimis ducto-
    tienter tulerunt, seu incorrectum dimiserunt, cum ribus posses transire, Lugdunensi scilicet archiepi-
    primiliva Ecclesia multa dissimulaverit quae a san- scopo etLingonensi episcopo, qui Iratema te cha-
    clis Patribus, postmodum firmala Christianitate, et ritate tractarent, et sine omni formidine ad praeno-
    religione creseente, sublili examinalione correcta minatum perducerent locum. Ad quem nimirum
    sunt. Unde rie id fiat quod a vestris imprudenler locum sponte et sine invilalione aliqua accedendum
    exposcitur auclorilate beati Pctri inhibemus, teque fuit, ut si immunis es eaculpa, collaudalione syno-
    ad honorem omnipotentis Dei huic vanse temeritati dali infamiseluaesilentium daretur, et non solum pcr
    viribus lotis resislere prsecipimus. De legato autem Diensem, sed per confratrem nostrum Albanensem
    nostro, quem mitli ad se tua devolio poposcit, nove- episcopum, ct pcr abbatem Cluniacensem, qucm
    ris item nos preces tuas ad proesenscommodeefficere eidem synodo intcresse speramus, res tua diligentius
    minime potuisse : tamen in hoc anno, divina favente retraclarelur : quod si [f., sed si, HARD.]aliqua ni.
    clemenlia, tales procurabimus invenire personas mis dura in te daretur sententia, justilise modera-
    c[useet negoliis vestris valcant utiliter deputari, et mine utentes, non solum contra te non agerent,
    necessitudines vestras plenius cognoscentes ad noti- verum etiam pro te laborante praeproperedictum vel
    tiam nostram deducere. Ut ergo tute possimus ad D I factum corrigerent, Quod si forte ad praediclumcon-
    vos legalos noslros di.rigtre, necesse arbitramur et cilium non iveris, aurem [f, et add. HARD. ; sic et
    volumus ut filium nostrum Fredericum et hunc Fe- in cod. Mut.] debitae obedientisematri tuse Romana?
    licem ad nos iterum studeas aut horum altcrum mit- Ecclesiaediu te supportanti non inclinaveris; si quid
    tere, quatenus ila possinl quo dcstinabimus secure contra teDiensis cum conscnsu religiosorum fratruai
    venire. noslrorum egerit, non solum sententiam in fe prola-
    Data Romae,quarto Nonas Januarii, indiclione tam non immutabimus, verum eliam apostolica au-
    tertia. ctorilate firmabimus. Quod si fraternitaii tuoevide-
    bitur prolate senlenti;» ratic-nabiliter [losse pbviari,
    EPISTOLA XII. volumus te magis coram vicario nostro, Diensi vide
    ADMANASSEM ARCniEPISCOPUM REMENSEM. licel episcopo,.aliisquereligiosis, in patria illa, ubi
    accusatorum et defensorum major copia invenilury
    (Anno 1080.) rationes tuas exponere, quam Romam per tot laborcs
    Ejits excusationcmnullatenus admittens, ad Lugdu- et difficullates, ubi ulruinque deest, frustra spe ju..':
    nense concifi^meum nlias vocalumvenire prwcipit dicii quaererc. Interea fiatcriiitatem luam cx jiarie ;
    S57 LIBER SEPTIMUS.— EPIST. XV. 558
    omnipotentis Dei per auctoritatem beati Petri mone- lA pollicemur. Nolumus etram prudentiam tuaffi igno-
    mus, ut, si te in hac causa culpabilem cognoscis, rare nos saepedictum coepiscopum ab illius mali-
    potius quam aliquo saeculariingenio te excusandum tiose coacti juramenti conditione absolvisse, san-
    existimes, studeas animam tuam per dignos poeni- claequeEcclesiae contumeliam vindicandi licentiam
    tentiaefructus liberare. ipsi dedisse; quem ut in omnibus pro posse studeas
    Data Romaeterlio Nonas Janriarii, indictione m. adjuvare iterum iterumque monemus atque roga-
    EPISTOLA XIII. mus.
    ADTHEODORUM VIRDUNENSEM EPISCOPUSI . • D.,ta Rolnoeterlio Kalendas Februarii, indicticne
    (Anno 1080.) tertia.
    Ut Arnulpbumcomitem,qui episcopumLeodhensem EPISTOLA XIV.
    ad sedem aposlolham venientemdeprmdaiusest, ct ADIIENRICUSI I.EODICENSEMEPISCOPUM.
    jurare compulil se res ablatas nunquamrepetilu-
    rurn, conventuliabito ad pmniieniiam et sathfa- Dotel de contumeliailli (Anno 1080.)
    ctionem cogat: alioqttin, ecclesiwintroilmn et cor- ab Arnulphoillala, absolrii-
    ' poris ac sanguinis Dominhi communione interdi- que eum a juramenlo violeiuerprmslito, ac mandat
    cal; et nisi intra quindecim dhs respnerit, anu- ul conlra Arnulphuminsurgens ejus sceleris pcen s
    thematisgladio una cumsuis fautoribus eum feriat.'." sumat. Significal se Vudunensi epLcopo prmce-
    Ultoribus episcopi injuriarum peccatorum verdam pisse ut illum in ea re adjuvel.
    polthetur, episcovuma coaclo juramento absol- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HEN-
    vens. RICOLeodieensf episcopo salutem et .apostclicam
    GREGORIUS episcopus, servus servoram Dei, THEO- benedictioneni.
    DORICO, Virdunensi episcopo, salutcm et apostolicam Cognita luaefralernitatis adversitateet eonlumelia
    benediclionem. tibi, imo beato Petro, ilfata, nimirum [nimium]
    Pervenit ad nos fratris ct coepiscopinostri Henrici valde dolere sumus coacti. De juramenti vero
    inju-
    Leodicensis [Leodiensis et sic semper] gravis cala- stissima obiigatione dilectioni tuaesic
    respondehius,
    milas, quem ad apostolorum limina venientem Ar- non debere exislimari eam ullis juramenli vinculis
    nulphus comes rebus suis' omnibus, quas secum fe- posse teneri, quae tam nefandissime coacta jurave-
    rebat, etspoliatum, ad augmentum nequitise, post ril. Undeet apostolica te auctoritate absolvimus, ut
    suorum ereplionem; compulit gladiis jurare quod non tuae vel
    alicujus conscientiae ob hoc videaris
    ablata nunquam repeteret, et quod a nobis supjr innexus aut debitor esse. Insuper etiam cadein freti
    tali tantoque facinore sibi veniam impelraret. Quod
    potestate fraternitati tuselicentiam damus, imo hor-
    immanc flagitium ut cognavimus, profecto vehe- ut contra injurias beato Petro illalas, nisi
    lamur,
    menter doluimus, cum propter impcditam fratris ( ille pcenituerit, digneque satisfecerit,
    nostri devotioriem, tum propter illius dcleslabilcm prsesumplor
    quibus viribus potest, insurgat, alque iUum oinni-
    audaciam; quae nisi digna animadversionevindicata bus modis infestet, et de eo tanti sccleris pcenas,
    fuorit, restat ut ei suisque similibus, si qua deteriora Deo
    sunt et possunt, perpetrandi concedatur uceasio: opilulante, petat et sumat. Indiguum namque
    nobis videtur, exemplumque cseteris improbis au-
    verumtamen, ne forte judicemur polius irae consu- dendi pejora futurum, si hoc flagitium iste impune
    lere quam j/arcre juslilise, volumus alque apostolka
    Undeetiam fratri nostro Virdunensi epi-
    auctOiitate praecipimusut fraternitas tua quoscun- susceperit.
    sacerdotes et scopo, aliisque beali Petri fidelibus, sunimopere
    ijUepotest episcopos, abbates, clericos, dilectionemtuam unanimiter adju-
    studeat adunare, et conventu habito super liac re praecipimusut, eum tyrannum et Christianaereligionis con-
    illum improbum ad poenitentiam et satisfactionem vantes,
    culcatorem impugnent, et armis lam carnalibus
    invitare. Quod si in malitia sua perdurans aut pce-
    nitentiam agere, aut ablata nolueril digna cum sa- quam spirilualibus undique et ubique, quantum
    tisfactione restituere, ecclesiaeintroitum et corporis possunt, insequentes coarctent.
    Data Romsetertio Kalendas Februarii, indicliouc
    et sanguinis Dominici participalionem tua ei fra-
    tcrtia.
    ternitas interdicat; datisque sibi quindecim dierum T) EPISTOLA XV.
    induciis, si infra illud spatium non poenituerit, el
    ADBRITAN.NOS ETTURONENSES.
    ad emendationem sceleris sui non venerit, anathe-
    matis eum gladio fulta praeceptoauctoritalis aposto- (Anno 1080.)
    licseferiat: quod certe nos exinde omnibus modis Conlroversiamiitter Ecclesiam Turonensemet Dolei-
    sem per legatos apostoticmsedis, auditis Utiiusque
    firmabimus. Ac postmodum quidem volumus atque parlis juribus, vult definiri,
    jubemus ut in illum dileclio tua quibus valebit mo- Delinitio synodalisinler archiepiseopum TuroneDseu).l
    dis insurgat. Quicunque enim illius nefandse prac- episcopum Doleuseuide jiallio.
    sumptioni auxilium aut assensum dederit, sciat se GREGORIUS episcopus, servus servoruni Dei, om-
    gratiam Dei et beali Petri procul dubio amissurum. nibus episcopis Britanniae,clero et populo in Turo -
    Quicunque vero proedicticonfralris nostii, imo beati nensi provincia constitulis.
    Petri, injiirias pro viribus suis ulciscicontenderi', ei Notum esse volumus controversiam inter Ecclc-
    nos apostolicambenedictionemtribuimus,et dedivinae siam veslram et Dolensempestifere ortam mullum
    p:elatis munere confisi peccatorum suorum veniam nobis in Romana synodo laborem ingessisse, sed
    "
    559 S. CRECORH VII PAP/E OPERUMPARS I. — REGISTRUM. 5G0
    tamcn, Dco miscrante, post longam discussionem, A , aufcrri, prout ipsi iterum conqueruntur, penitus
    quam justius potuimus, hanc quae subscribilur dcfi- despexisli. Ac propterea excommunicalionem qtiae
    nitionem invenissc. Archiepiscopus siquidemvcster in nostro registro scripta est, tu CUIBeis incurrendo,
    Ecclesiam Turoncnsem jus suum*in Britannia per- sine respectu Dei et apostolicse reverentise divinum
    didisse conquercns, Romanorum ponlilicum aucto- Ofiicium, sicut audivimus, celebrare praesumpsisti.
    ritatem in medium duxit, quseperspicue probal Bri- Pro quibus ct aliis pluribus a fratre noslro Hugone
    lanniam Turoncnsi Ecclesise quemadmodum spiri- Diensi episcopo semel et iterum ad concilium voca-
    tuali malri et metropoli suoesubjectionem el revc- lus, et postea a nobis ad synodum Romanam invita-
    renliam debere. Dolensis vero episcopus non solum lus ut te expurgares, quia non venisti, nec canonice
    auctoritatem audientise nostrae non exhibuit, verum cxcusasli, nisi apostolicse pielatis mansuetudo nos
    etiam ipsa verba sua ad defcnsionem prolata nulla dispensatorie ad lempus sustineret, sententiam juslse
    cerlitudinc cui lides danda esset fulta videbantur. depositionis tua inobedienlia, quae vere est idolo-
    Tamen quia in patria sua quamdam auctoritatem se latria, jamdudum suscepisset. Sed tamen adhuc libi
    reliquisse asserebat, visura nobis fuit ut ad rctra- paterno parcentes affectu, quia diutius tot ct tanla
    ctandum negolium illud inducioe darcntur, et pro quse de te dicta sunl ferre nullo modo honeste pos-
    hac aliisque causis legali apostolicsesedis dirigercn- sumus, apostolica auctoritate praecipimus ut ubi et
    lur; utaudiiis ulriusque partis ralionibus, si co- quando prsedictus frater noster Hugo Diensis epi-
    gnoverint Brilannos auclorilatem autlicnticam apo- scopus te vocavcrit, de his vel aliis satisfacturus,
    stolicoe sedis, videlicet eorum pontificum quorum occasione postposila, ita paratus et circumspectus
    ordinatio et vita digna et legalis fuerit, Iiabere, pcr advenias ut, si te innocentem et falso accusatum
    quam possint se a subjectione proedicloeTuronensis scis, cum Dei auxilio et conscientiae puritate ab
    Ecclesiae subtrahcre, quieti deinceps permaneant in omnibus objectis et objiciendis canonice expurgari
    sua libertate. Quod si contigerit eos hujus auctori- possis. Praeterea omne divinum Officium omnibus
    talis, quam modo diximus, non posse habere de- canonicis de castro S3ncli Pauli, te solo interim us-
    fensionem, sopita dcinccps et in oeternum omni que ad audienliam excepto, interdicimus : et ipsis et
    controvcrsia, Turonensem Ecclesiam matrem et locis eorum, quousquepraefafam villam cum ecclesia
    metropolim suam recognoscant, et eam quae dccet et aliis suis pertinentiis canonici ccclesiae Sanctae
    metropolitanum archiepiscopo vestro subjectionem Mariaeet S. Audomari reslituerint, et coram Hugone
    et obedientiam exhibeanl, reservato Dolensi epi- Diensi episcopo de inobedientia et excommunica-
    scopo pallii usu: ila tamen ut nullus successorum C lione satisfecerit: et nisi tu statim visa praeceptione
    suorum aliquo in tempore ad hanc dignitataspi- uie nostra praedictis canonicis tuis, ct omnibus locis
    ret, sed, sicut supra diximus, tam ipsi videlicet in eorum, et proecipue ubi canonici denominati sunt,
    Ecclesia Dolensi conslituendi quam etiam coelcri omne divinum officium interdixeris, omne officium
    Britannioe. episcopi magistcrio Turonensis archi- tuum auctorilate apostolica interdictum noveris.
    episcopi in perpetuum subditi permaneant. Dala Romae septimo Kalendas Aprilis, indiclione
    Dala Romaeoctava Idus Marfias, indictione tertia. tertia.
    EPISTOLA XVI. EPISTOLA XVII.
    ADIIUBERTUM EPISCOPUSI TARVANNENSIUM. A» DOLENSES MONACIIOS.
    (Anno 1080.) (Anno 1080.)
    Ejus conlumaciam accnsans, prwcipit ut quandocun- Mandalulduomonasleria,qumLemovhensisepiscopus
    que vocatusfuerit coram Diensi episcopoaposlolhm! Ecclesimsuw ab ipsis sublracla conauestus fueral,
    sedis legato omnino se prwsentel de multis sibi ob- nsque ad adventum apostolicmsedis legali eidem
    hclis criininibus seipsum purgaturus. Ejus cano- episcopo resliluanl. Quod si quid in ea re juris se
    nhis, qui quamdam villam usurpavcrant divinumi credani habere, coram legato ostendant.
    Officiuminterdhit, ct ab eo interdhi vult. D GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Dolen-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, IIu- sibus monachis, salulem et aposlolicam benedictio-
    BERTO,Tarvannensium cpiscopo. nem.
    Quod salutcm et apostolicam benedictionem libii Fraler et coepiscopus noster Lemovicensis con-
    non mandamus, ea maxime causa est, quod in re- questus est nobis in synodo, quam nuper Romoe,
    gistro noslro legitur tc ab Hugone hujus sanclocsc- Deo opitulante, celebravimus, quod vestra fraferni-
    dis legato apud monasteriolum hoerelicum publicei tas Ecclesiaesnaeduo monasteria sublrahit. Teslatus
    conviclum, ct postea, antcquam esses ab hac infa- est etiam ipse frater et coepiscopus noster atque
    mia cxpurgatus, audivimus Simoniace episcopumi legattis noster Hugo Diensis episcopus quod vos pro
    faclum. Deinde quod apostolicsesedis praecepta su- hac causa ad duo concilia, scilicct ul inter vos et
    per .teet super canoniCostuos de castro Sancli Paulii praelibatum episcopum exinde justitiae finem com-
    promulgata pro quadam villa, Kesseca [Reseca, eit poneret, admonuit; sed, ut ipse asserit, nullam ju-
    cod. Mulin. Resena] nominata, quam cum suis per- stitiam seu obedientiam exhibere voluistis. Qua-
    tinentiis canonici S. Mariaeet S. Audomari ssepe inii propter synodalis conventus dccrevil, ut preefaia
    praescntia noslra conquesli sunt sibi el suse Ecclesiac
    e monasteria in poteslale Lemovicensis Ecclesioe re-
    «fil LIBER SEPTIMUS. - EPIST. XIX. «62
    dtre debeant, et sine contradiclione vestra, seu ve- A Data Romae secundo Idus Aprilis [pridic ldus
    lertia.
    strorum, usque ad adventum legati nostri quiele ab Octobris], indictione
    ipsa Ecclesiapossideantur. Nos itaque, juxla fratrum EPISTOLAXIX.
    nostrorum consensum atque consiUum quod supra ADBITURICENSES, NARBONENSES ETBURDIGALENSES.
    deliberatum est confirmantes, mandamus vobis at- : (AnnolOSO.)
    que proscipimus ut usque ad prsefixum terminum Prwcipit ut beneficia Aureliacensi ceenobioablala
    psrmittatis proedictam Ecclesiam Lemovicensem restituantur, et obsequiiimalque fidelilas a viceco-
    mile exhibeanlur abbaii, auem se obligassesignifi-
    ipsa monasteria relinere. Si vero in eis aliquid cat, ne ulli milili ulira unum mansum de posses-
    justilisevos habere confidiiis,legati nostri advenlum sioneecclesimdarel. Confirmat monasterii Viacen-
    exspectantes, causam vestram illi opportuno loco et sis refutalionem a principe in manu abbatis con-
    sensu episcopiel clerhorum factam.
    tempore, ubi possit Lemcvicensis episcopus inter-
    esse, repraesentate. Ante cujus audienliam causa GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, omni -
    vestra diiigenlius ventilata ct plenius cognita justi- bus in Biluricensi, necnon Narbonensi, seu Burdi-
    liae finem inveniat, el inter vos omni lite sopita galensi, provihciis conslitutis, exceptis his qui apo-
    quisque vestrum suo jure contentus injuriam facere stolica excommunicatione tenentur, salutem et apo-
    desinat. • - - " stolicam benedictionem.
    Dala RomseKalendis [vin Kal.] Aprilis, indiclione Clamor abbalis Aureliacensis coenobii,quod pror
    terlia. pi'ii juris beati Petri concessione fundatoris scilicet:
    EPISTOLAXVIII beali Geraldi esse dignoscitur, auiibus nostris inso-
    ADWILLELMGM AUXIENSESlARCUIEPISCOPUM. nuit, videlicet super quibusdam personis qui injuste
    detinent beneficia praedicli monaslerii a prsedeces-
    (Anno 1080.) soribus suis sub fidelitate et doriiinio pro defensione
    Arguens eum inobedientim prmcipit ut Pezanensem ecclesiae sibi et suis anlecessoribus olim concessa.,
    abbatemcogat Aureliacensi abbati reslituere quarn-
    dam ecclesiamilti monasterio ab apostotha sede Praecipueconqueritui' super Berengario Carlatensi
    concessam,eontumaci ecclesiwintroitu interdhlo. vicecomile, qui, propria cupiditate ductus, debitum
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, WIL- servitium et fidelitatem abbati exhibere negat, nisi:
    I.ELMO Auxiensi archiepiscopo [episcopo], salutem beneficium quod immerito detinet adhuc eliam de
    et apostolicam benedictionem. , . - jure ecclesiaeaugeatur. Proinde apostolica auctori-
    Miramur prudentiam tuam ita se apostolicaesedi tate praecipimus, qualenus omnis, qui beneficium.
    inobedientem exhibuisse, ut negotium quod tibi vi- praefatoeecclesise ad hoc aliquando suscepisse co-.
    carii nostri commiserunt, ad exsequendum tu non gaoscitur, subjectionem et fidelitatem abbati per-
    curans parere, conlempseris ad effectuni perducere. solvat, et servilium pro beneficio largiri non dene-
    Siquidem injttncta tibi est ab eis cura justiliam fa- get, ctab exactione illicitaeaugmentationis desistat;.
    ciendi Petro abbati Aureliacensis [Aurelianensis et aliter enim invasor et sacrilegus esse comprobatur.
    sh deinde] ccenobii juris hujus sanctse Romanse Nos vero detrimentum supradicti coenobiiagnoscen-
    Ecclesiaede Dodoneabbate Pezanense, qui ex longo tes, abbatem sub promissione fideisuaein manu no-
    lcmpore invasam detinet ecelesiamjuris itidem beati stra obligavimus, ut nulli militum liceat 1111ultra
    Petri, sed praefatomonasterio Aureliacensi conces- unum mansum de possessione ecclesiaedare sub hac
    sam, quse nominatur Sancta Maria Dalmairaci. Qua vel alia occasione, neque alicui alteri personae, nisi
    in re quantam beato Petro reverentiam habueris in communis utilitas fratrum regulariter degentium
    hoc evidenter apparet, quod et invasor ecclesiam postulaverit, et apostolicoeeequitati renuntiare au-
    calumniose adhuc occupare non desinit, et prsedi- sus fuerit. Monaslerium autem Maurzicense [Maun-
    ctus abbas Aureliacensis apostolicas aures oh id in ziacense] cum omnibus sibi adjacentiis, et ecclesias
    terpellare compellitur, praesertim cum supra nomi- scilicet Dalmairaci [Dealmairaci] et Montis Salvii,
    nalus Pezanensis convictus, et a legalis nostris Ste- D et caeteras, necnon terras et possessiones in qua-
    phano cardinale et Gerardo Ostiensi coepiscopo ad- cunque suprascriptarum provinciarum ablatas, seu
    judicatus debere illam ecclesiam reddere, quia non malis consuetudinibus oppressas, monasterio Aure-
    fecerit, excommunicationemincurrerit. Quapropter Iiacensi scriptis sive testibus olim juste cohcessas,
    dilectionem tuam monemus, et apostolica auctori- apostolica auctoritate praecipimus restitui, et sine
    tate praecipimusut ssepedictum Pezanensem abba- inquieludine aliqua permilli. Monasterium quidem
    tera cogas Aureliacensi prsefixamecclesiam unde lis Yiacense in manu abbatis refutatum a principibus
    est reslituere, et condigna satisfactione ipsum sibi ipsius terrse consensu episcopi et clericorum sibi
    placabilem reddere. Quod si forte spiritu superbise suisque successoribus concedimuset corifirmamus,
    induratus acquiescere noltierit, et mouasterio illi et fautoribus refutationis apostolicam benedictionem
    quod invasum est, Officiumdivinum, et invasori, largimur; et eos qui ecclesias sive praedia praefati
    nostra auctoritate omnis ecclesiaeinterdicas intro- monasterii injuste detirient, absque uUa dilatione
    itum. Nani non inter religiosos monachos, sed nec; reddi jubemus. Qui crgo his mandatis nostris spi-
    iriter laicc.s, debet annumerari qui sacrilegium per- ritu superbiae acquiescere noluerit, praecipueque
    pelrarc noil timct. Berengarius, si obedire contcmpsorit, graliam beati
    505 S. GREGORH VII PAP;£ OPERUMPARS I. - REGISTRUM. 504
    Petri amittet, et iram omnipotcntis Dei incurret. .V sedis, el ad imilandum regis patrls.,. ne qucm valde
    commendat,virlules. Monel iit curel lemporis
    Oblemperanlibus autem graliam Dei et apostolicam calamitales in sacerdoluin culpas, quibus honorem
    bcnedictionem, de misericordia divina confisi, lar- exhibendum esse docet, ejus subditi transferant, nec
    gimur. in mulieres eamdem ob causam smviant.
    Data Romae secundo Idus Aprilis, indictionc GREGORIUS episcopus, servus servorum Dci, ACONO
    terlia. rcgi Danorum, cpiscopis, principibus, clero ct po-
    EPISTOLA XX. ptilo salulcm et aposlolicam bcncdietionem.
    ADMANASSEM ARCHIEPISCOPUM REMENSESI. Quoniam veslrae dilcctionis amor Deo et beaio
    (AllIlO1080.) Pclro pronam obcdicnliam dcbilamque revcrentiam
    Depositionis senlenliain a legato conlra eum in Lug- (in qtianlum potuimus intclligcre) studuit hacteims
    dunensi concilio prolalam se confirmasscail: li- propcnsius exhiberc, non dubium habennis quin id-
    cenliam tamen adhnc se expuvgandi corarn quibus- ck'co vobis
    dam episcopisindulgel, dummodo inlerini ejus ac- iriumphum ct gloriam prae caetcris gra-r
    cusalorumresininlcgrumreslituanlur,etReinensem lia divina contulerit. Quod si in codem studio per-
    Ecclesiam retinquaj, et in alium iocum sccedal, scverando vcslrac dcvotionis affcclus in fincm pcr-
    clerhosque in ea secure Deo servire permittat. mancre curaveril, pro certo ct cam quam nunc ba^
    GREGORIUS cpiscopus, servus scrvorum Dei, MA- " hetis gloriam retincrc, el ampliorc, Domino auxW
    NASSJ.Remensi. lianle, valebitis dcinccps adipisci. Tc ilaquc specia-
    Sciat fraternitas tua quod depositionis senten- liter, fili charissiine, cui rcgnicuram providcnlia di^
    tiam, a legato noslro Diensi episcopo in Lugdunensi vina commisif, palerno monemus affectu ul exccllcn-
    concilio rciigiosorum virorum concilio prolalam, ct tissimi parcntis lui rcgias probitatcs ct virtutes egrc-
    nos dictante justiiia in Romana synodo apostolica gias imitari salagas; ejus quidcin prsecipui morcs
    auctoritate Aimavimus. Sed tamen conlra morem in tantum coclcris rcgibus proenituerunl, ut, cunctis
    Romanse Ecclesiae nimia, ut ila dixerim, misericor- foslhabilis, nec ipso ctiam imperatore Henrico, qui
    dia duclus, adjunctis tibi Suessionensi, Lauduncnsi, sancta; Romanae Ecclesinepropinquius hocsit, exce-
    Caineraccnsi, Catalaunensi cpiscopis, vel eorum si- pto, singulari amore illuni nobis amplectcndum ju-
    milibus, cum aliis duobus quorqm testimonio aeque dicaverimus; de cujus nos oiiilu vchcmcntcr ni-
    eOnfidamus, si. de justitia confidis, el cos habcre miumquc dolcnles, ut ipsuni tibi proponas excm-
    polcris, usque ad festivitatem sancli Micbaelis pur- plum, volumus, hortamur, iterumqtie moncmus,
    gandi licentiam libi indulgemus; ea vidcliccf,con- quatenus inde possis ornamenla virtutum propa-
    ditione, ut Manassaeel Brunoni, et cscteris qui pro „ gando educcrc unde vidcris nobilissimi sanguinis
    juslitia conlra tc loculi fuisse videntur, rebus suis lineam trabere. Denique cogilare delics cl. vigilanler
    in inlegrum restilulis, usque ad Ascensionem Do^ pcrpendere hoectcrrena quamcaduca ct liivola sint,
    niini proximam Remensem Ecclcsiam a tua occttpa- quani inccssanter ad occasum cuncta feslinent, ut
    lione ex toto liberam dcseras, et Cluniacum aul Ca- eis conlidere nulla stabililas suadeat ut in illis lia-
    sam [acCasam] Dei cum uno clerico el duobus laicis bendis timor horribilis Ialcat; sicquc fugitivis per-
    tuis stipendiis religiose victurus secedas. Quod si spicaciter agnitis e(, sapienter despeclis, polcris ad
    faccre volueris , proedicto Diensi episcopo praenun- illa stabilia el sempiterna mentis acumcn cxtendcre,
    liare procures, ut in ejus praesentia sacramento quae ad sese oblinenda aninHiin tuiim invitenl, c;
    conlirmes, de rebus preedictoeecclesise te nihil inte- ad quoeconcupiscenda bonorum le exempla accen-
    rim distracturum, nisi quantum tibi ct praedictis danl. Inter caeteras ergo virlutes, quas animo ttio
    sociis competenter suffecerit. Clericos autem, qui imitandas censueris, Ecclesiarum defcnsioneni in
    tanto tempore pro justitia exsilium passi sunl, in mente tua volumus eminere, sacerdolalis ordinis
    ecclesia secure Deo servire permittas, Et quoniam reverentiam proximum locum lenere, ac deinde ju-
    laboriosum tibi fuerit ad nos usquc venire, conce- stitiam et misericordiam in cunctis lc judiciis dis-
    dimus ut coram Diensi episcopo cl abbale Clunia- „ crete servare. Illud inlerca non proelcrcundum, sed
    censi, aut si abbatem deesse contigerit, coram magnopere apostolica inlerdiclione prohibendum
    Amato , praedicto modo cum praediclis testibus de videlur, quod de genlc veslra nobis innoluil, scili-
    infamia te expurges. Quod si huic nostrae dispensa- cet vos iiitemperiein lemporum, corrupliones aeris,
    tionis praeceptoobedire conlempseris, scias quoniam quascunque molestias corporum, ad sacerdolum
    iniquilatem tuam ulterius portare non possumus, et culpas transferrc. Quod quam grave peccatum sit,
    depositionis sententiam , non solum immulabiliter ex eo Iiquido poteslis adverlere quod Judacis cliam
    permansuram, sed etiam nullam libi audientiam in sacerdotibus ipse Salvator nosler lepra puratos
    posterum relinqueudam. [pro purgatos, HARD.curalos] eis miltendo honorcm
    Daf.a Romae decimo quinio Kalcndas Maii, indi- cxhibueril, caeterisque servandum csse quoe illi
    \ilionc tertia. dixissent prsccepil, cum profecto vestri, qualcscun-
    EPISTOLA XXI. que habeantur, lamen illis longe sint meliorcs.
    ADACONUM REGEM DANQRUM. Quapropter aposlolica auctoritale proecipinius ut
    (Anno 1080.) hanc pestiferam consueludincm dc rcgno vcslro
    llorlalur ad perseveranliam in obedicnlia apostolhw fuirJilus exsiirpantes, presliytcris cl clcricis honorc
    §65 LIBER SEPTIMUS. — EPIST. XXIII. 566
    et: reverentia dignis tanlain contumeliam contra sa- ,A quanto ad sublimiora proficeres, lanlo te apud
    lutem, vestram ulterius non prsesumatis inferre, vo- Deum et sanctam Ecclesiam (sicut et nunc, Deo
    lentes eis occultas divini judicii- causas imponere. gralias, res est,) ex bono meliorera exhiberes. Ita-
    Praeterea in mulieres ob eamdem causam simili im- que nunc tanquam dileclissimo filio, et fiiieli S.
    manilate barbari ritus damnatas quidquam impie- Petri et nostro, sicut in familiari collqquio face-
    tatig faciendi vojris fasesse nolite putare, sed potius rem, consilium noslrum, et quid te postmodum fa-
    discite divinae ultionis sententiam digne poenitendo ceredeceat, paucis aperio. Quando. enini complar
    avertere quam in illas insontes frustra feraliter sae- cuit ei qui exaltat humiles, ut sancla malcr nostrjt
    viendo iram Dominimullo magis provocare. Si enim Ecclesia ad regimen apostolicae sedis iuvitum satis
    in his flagitiis duraverilis, procul dubio vestra feli- ac renitentem, Deo leste, me raperet, continuo ne7
    citas in calamitatem vertelur, el quibus victis hu- fanda mala, quae a pessimis suis palilur, officii mei
    cusque soliti fuistis dominari, eorum nimirum (quo miiii clamare ct nunquam cessare. injunclum
    [forte, nimium, HARD.] jugum.fer.re superaii nec-rc- est) necessitate compulsus, amore quoque ac timore
    sistcre valentes cogemini. Si vero nobis, imo B. Pe- convictus, dissimulare non potui; ampre quidem,
    tro, in his obedientes fueritis, sicutde clementia quia S. Petrus a puero me in doino *sua-;dulciter
    divina confidimus, et peccalorum vestrorum veniam B '. nulrierat, et quia charilas DominL Dei nostri, me
    et apQstoUcam benediclionem poteritis consequi. quasi aliquid aeslimans, tanti pastoris vicarium ad
    Dala Romae, deeimo terlio Kalendas Maias, in-j regendam sanctam malrem nostram elegerat; ti-
    dictione tertia- more autem, quia terribiliter divina lex intonat,
    dicens : Maledhtus homo qui parcit gladio suo a
    EPISTOLA XXII..
    ADAR.NALDUM CENOMANENSEBI sangnine (Jer. xj.vm), id est, quixloctrinam subtra-
    EPISGOPUM, hit ab occisione carnalis vitae. Nupc igitur, charis-
    (Anno 1080.). sime et iri Christo semper.ainpleeten.defili, cum, e*
    a
    Episcopale officium legalo apostolho interdiclujn matrera tuam nimium tribulari
    reddit. Abbatem Joelem absolvil. Rairialdum in- conspicias, et. i».
    vasoremel perjurum deponit, in cujus locum Joe- evitabilis nos succurrendi necessitas urgeat, talei
    lem prwdictum reslitui mandat. te volo, et multum pro honore luo et salute in vera
    GREGORIUS episcopus, servus servorum. Dei, AR- et non ficta charitate. moneo, ut omnem obedien-
    NALDO Cenomanensi episcopo, salutenx et. apostoik tiam praebeas, et sicut, cooperante Deo, gemma
    cam benedictionem. principum esse meruisti, ita regula juslilise et obe-
    Episcopale oflicium, quod tibi Iegatus noster in- dientiaeforma cunctis terrae principibus esse me-
    terdixerat, justitia dictante, rcddimus. Abbatem < C rearis, tot procul dubio in futura gloria principum
    Joelem absolvimus. Rainaldum invasorem, quia per princeps futurus quot usque iu Unem saeculi exem-
    ambitionem pprjuravitj deponimus, ut nec in illo. plo tuae obedientiae principes salvabuntur, et si
    quod cupivit, nec in alio.monasterio.ulteriusabbas quidam illorum salvari noluerint, tibi tamen retri-
    cxistat. Quapropter volumus ut jam dictum Rai- bulio nullatenus minuelur. Non solum autem, sed
    naldum cedere facias, et Joelem in loco suo abba- et in hoc mundo libi et haeredibus tuis victoria,
    tem restituas. honor, potentia, sublimitas amplius coelitustribue-
    Data Romae, octavo Kalendas Maias, indiclione tur. Exemplum tibi leipsuni propone.. Sicut enim
    tertia. velles ab eo quem ex misero ct pauperrimo servo
    EPISTOLA XXIII. poteiitissimum regem fecisses, non immerito hono-
    ADGUILlELSiUBI B.EGEMANGLORUM.. rari, sic et tu, quem ex servo peccati misero et
    (Anno 1080.) pauperculo (ita quippe omnes nascimur) potentissi-
    Suttm in eum amorein testatus ad debitam obedien- mum regem Deus gralis fecil, honoratorem tuum,
    tiam sedi aposlolicmpmslandam hortatur. proiectorem atque adjulorem luum omnipotentem
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Gm- Jesum honorare semper studiose festina. Nec ab
    LIELMO regi Anglorum, salutem et apostolicam be- " hoc impediat te pessimorum principum turba. Ne-
    nedictionem. quilia enimmultorum est, virlus autem paucorum.
    Notum esse tibi credo, excellentissime fili, Gloriosius est probato militi, multis fugientibus, in
    priusquam ad pontificale culmen ascenderem,. praelio stare. Pretiosior illa est gemma quoe rarius
    quanto semper te sincerae dilectionis affectu amavi, invenilur. Imo quanlo magis potentes hujus seeculi
    qualem etiam me luis negotiis,. et quam efficacem superbia sua et impiis actibus excaecati corruunt in
    exhibui; insuper ut ad regale fastigium cresceres profundum, tanto magis te, qui prse illis multum
    quanto studio laboravi. Qua pro re a quibusdam Deo charus inventus es, pie humiliando decet erigi,
    fratribus magnam pene infamiam pertuli, submur- et obediendo sublimari, ut sit sicut scriptum esl :
    murantibus quod ad tanta homicidia perpetranda Impius impie agat adltuc, et qui in sordibus est sor-
    tanto favore meam operam impendissem. Deus vcro descat adhuc, et justus justificetur adhuc (Apoc.
    in mea conscientia testis erat quam recto id animo xxm). Plura tibi adhuc exhorlando scriberem, sed
    feceram, sperans per gratiam Dei, et non inaniter quia tales misisli qui me satis de tua prudentia,
    confidcns de virlulibus bonis quoe in tc craut,.quia hoiicslale, juslilia, simul cum filio noslro Huberto
    567 S. GREGORII VII PAPM OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 5G3
    lsetilicaverunt, sapienti viro salis esse dictuin judi- &Lregum, vel diicum, aut comilum, seu quaelibet ma-
    cavi, spcrans quia omnipotens Deus, supra quam gna aut prava persojia, prsesumat sibi in eo loco
    dicimus, in te et per le ad honorem suum dignabi- aliquas proprietatis conditiones, non hsereditarii
    lurbperaii. Quaevcro in liltcrisminus sunt,legatis juris, non advocatise, non investiturse, non cujus-
    tuis tibi voce dicenda commisimus. Ipse autem om- libet poteslatis, quoe libertati monasterii nocearit,
    nipolens Deus et Pater noster hoc luo cordi, charis- vindicare, non ornamenta ecclesiae, siye pOssessio-
    sime fili, ita inspirare atque planlare misericorditcr nes invadere, minuere, vel alienare; scdita sitab
    dignetur, quatenus el in hoc sacculo merito virtu- omni saeculari potestate securus, et Romanae sedis
    lum tuarum regnum iuum et potentiam augeat, ct libertate quietus, sicut constat Cluniacense mona-
    in futuro cum sanctis regibus ad regna supercoele- sterium et Massiliense manere; abbas autem advo-
    stia inexcogitabiliter mcliora feliciler inlroducat. catum quem voluerit eligat. Quod si is postmodurit
    Amen, Cenomanensi episcopo tuis precibus, justitia non fuerit utilis monasterio, co remoto, alium con-
    diclante, faventes officium episcopale reddidimus. stituat. Privilegium autem quod bonse memoriac
    Abbateta quoque monaslerii Sancti Petri, quod est prsedecessor noster Alexandcr contra sanctorum
    Cenomani, absolvimus. Patrum statuta aliqua subreptione vel deceptione
    Dala Romoe, vm Kalendas Maii, indictione tertia. 1U inductus eidem loco fecit, in quo Everardo comiii
    EPISTOLA XXIV. ejusque posteiis advocaliam, et praeficiendi abbatis
    ADWILIELEIUM ABBATEM HIRSAUGIENSEM potestatem et lolius rei administrationem concessit,
    Anno 1080.) nos canonieae correctionis senteniia per apostoUcam
    Approbal qnod curam monasterii Sancli Salvatoris functionem utentes infirmamus, infringimus atque
    suscepenl, eumque vicarium suum constiluit ad cassamus, et, ne per hoc alicujus temeraria cupidi-
    procurandum ut ijbi abbas. canonice ordinelur.
    Prohibet principibus smcularibus ne in eo loco las in audaciam suae perditionis erumpat, aposto-
    quidqudm juris habeant. Privilegium ab Alexan- lica auctorilate in irrilum revocamus. Si quis ergo
    dro II, olim decepiione' induclo, concessum Eve- contra hoc salubre praeceptum nostrum perliuaciter
    rardo abrogal. Conslanliensis Ecclesim prmside a
    Romana Ecciesia discordanle, concedil ut abbas a ire tentaverit, gratiam beati Petri se non dubitet
    quocunquc religioso episcopo, qum ad episcopale amissurum; admoriitusque semel, bis et tertio per
    olp.cium periinent suscipiat, vel ad aposlolicam conipetentes inducias, si nOn resipuerit et si deli-
    sedem recurrat. ; ctuni suum emendare contempserit, sciat se divino
    GUEGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Wi- analhemate innodatum, et a eorporis et sanguinis
    LIELMO abbali Hirsaugiensis monasterii, salutem et Dominici communione alierium. lllud etiam ad Ro-
    aposlolicam benedictionem. '
    mariaelibertatis munus confirmandum subjungentes
    Quoniam pervcnit ad nos quod religio tua curam ut, si aliquo tempore Constanliensi Ec-
    adjicimus
    monasterii Sancti Salvatoris juris apostolicoe sedis, clesiae
    praesidens ab apostolica sede discordaverit,
    cui etiam. duodecim aurei, quorum viginti unciara
    eique inobediens fuerit (quod, confirmantc Samuele,
    faciunt, ex eodem monasterio annis singulis per- peccalum arioldndi et idololatrim scelus cst (I Reg,
    solvi debent, siti in villa Scaphusa [Satfusa], in dicente quoque bealo Ambrosio : c Hsereli-
    Bur- xxxv),
    episcopatu Constanliensi, obsecrante comite cum esse constat qui Romanae Ecclesise non coricor-
    cardo virisque religiosis hortantibus, eo duntaxat dat J), liceat abbati sibi suisque a quocunque reli-
    tenore susceperit ut praedictus comes, qui sibi in
    gioso episcopo placuerit ordinationes, consecratio-
    proefato monasterio quasdam qiiasi proprias condi- nes et quse ad episcopale ofiicium pertiuent expe-
    tiones vindicabat, dimissa atqtie reriuntiata Oirini tere vel ad apostolicam sedem re-
    atque suseipere,
    saeculari potestate, locum ipsum libcrum esse per- eurrere. Observatores autem
    hujus noslri praecepti
    mitteret, sludium dilectionis tuae probantes, quod remissionem omnium peccalorum suorum ct gratiam
    factum est apostolica auctoritate firmamus; et quia bonam a Domino
    consequantur.
    pertelocusille(siculaudivimus) adreligionis statum, D Actuni Lateranis octavo [vn] ldus Maii, indictionc
    Doinino miserante, ccepit assurgere; nos, inquan- tertia.
    tum valemus, perpeluam illic sanctitatis stabUitatem EPISTOLA XXV.
    providere cupientes fraternitali tuse super cceno- ADGUILIELMUM REGEMANGLORUM.
    bium iUud sollicitudinis nostrae vicem committimus, (Anno 1080.) • •
    scilicet ut fralres ibi disciplinis regulariter in- Uortatur ul Dei honorem suo prmponat honori,
    slruere, mores eorum vitamque competenter in- Deumque lotis viribus inlegra. corde diligat.
    slruendo ea quae ad animarum salutem pertinent GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Gui-
    vigilanter providere, ac maxime ut inibi abbas se- LIELMO regi Angloruiu, salutem et aposlolicani be-
    cundum Deum ordinetur procures. Praeterea ut sse- nediclionem,
    pcfati monasterii fralres sine inquietudine proposi- Credimus prudenliam vestrain non latere omni-
    tum suum valeant securius et propensius exsequi, bus aliis excellentiores apostolicam et regiara di-
    acomnipotenti Domino debitsedevolionis obseqriiumi griitates huic mundo ad.ejusregimina omnipoten-
    iustanter et-giatanter exsotverc, voluhius et aposto-- tem Deum distribuisse. Sicut enim ad mundi pul-.
    lica auclcritate prsecipimus ut liullus sacerdotum., chritudiriem, oculis carneis divcrsis tcmporibus re-
    569 LIBER SEPTIMUS. — EPIST, XXVRT. 570
    praesentandam, solem et lrinamomnibus aliis emi- ,ACaeteraquaedimisimus per Hubertum filiiim et fide-
    uentiora disposuit luminana, sic, ne creatura, quam lein communem mandamus.
    sui benignitas ad imaginem suam in hoc mundo . Data Romae,octavo Idus Maii, indictione tertia.
    creaverat, in erronea et mortifera traheretur peri- EPISTOLA XXVII.
    cula, proyidit in apostolica et regia dignitate per Al)ROBERTUBI UEGISANGLORUM FILIUSI.
    diversa regeretur officia. Qua lamen majoritatis et
    minoritatis dislaritia religio sic se movet Christiana, Monet ut (Anuo 1080.)
    patris monilis acquiescat, eique in omiubus
    ut cura et dispensalione apostoUcaedignitatis post honorem exhibens obediat. . . '
    Deum gubernetur regia, Quod licet, fili charissimej GREGORIUS episcopus, Lservusservorum Dei, Ro-
    tua non ignoret vigilantia, tamen, ut pro salute lua BERTO filio regis Anglorum, salulem et apostolicam
    indissolubiliter menti lusesit aUigatum,divina testa- benedictionem.
    tur Scriptura apostolicam et pontificalem dignita- Certi rumores moruin tuorum, et tuae prudentiae
    lem reges Christianqs cseterosque omnes ante divi- ct liberalitatis, quiusque ad nos pervenerunt, par-
    num tribunal rcpraesentaturam, et pro eorum deii- tim dilectione parentum, partim tua,|nos lsetificave-
    ctis rationem Deoreddituram. Si ergo justo Judici, n runt. Qui vero econtra quorumdam pravorum con-
    el qui mentiri nescit, creaturarum omnium Crea- silio aures nostras molestaverunt ,ut priores hila-
    tori tremendo judicio te sum repraesentaturus, judi- reffi, sic sinistri nos reddidere tristem. Nunc vero,
    cel diligens sapientia tua an debeam yel possim sa- quia per Hubertum filiuin nostrum audivimus te pa-
    luli tuae non dirigentissime cavere, et tu inihi ad sa- terriis consiliis acquiescere, pravorum vero omnino
    lutem tuam, ut viventium possideas terram, debeas cHmittere, lactamur. Insuper moncmus et paterne
    vel possis sine mora non obedire. Provideas er.g« precamur, ut menti tuae seipper sit infixum quia
    ut pro le incessanter insistas, si te diUgis, Deum quam fortimanu, quam divulgata gloria quidquid
    honoremqueDei libi tuoqueprseponerehonori, Deum pater tuus possideat ab ore inimicorum extraxerit,
    munda niente, totis viribus, integro corde diligere. sciens tamen se non in
    ut perpetuum vivere, sed ad
    Crede mihi, si Deum pura mente, ut audis, et hoc tam viriliter insistere ut haeredi alicui suo di-
    Scriptura praecipit, dilexeris , si Dei honorem , ut mitteret. Caveas ergo, fili dilectissime, admonemus,
    debes, in omnibus tuo prseposueris, qui ficte nescit ne abhinc pravorum cpnsiliis acquiescas quibus pa-
    diligere, qui potens est eliam te praeponere, hic ct trem offehdaset jnatrem contristeiis. Sint fibi in-
    iu futuro te amplexabitur, et regnum luum omuipo- dissolubiUter inlixa prsecepta et monita divina : Ifo-
    tenti suo brachio dilatabit. nora palretn, et matrem, ul sis longmvussuper terram
    f
    Data Romae,octavo Idus Maii, indictione tertia. (Exod. xx; peut. v). Et illud : Qui maledixeril pa-
    EPISTOLA XXVI. tri, vel malri, morle moriatur (Exod. xxi). Si vero
    ADMATHILD"EM REGINAM AJiGLORUM. exhonore patris et malris longiortibi tribuilui vi-
    (Anno 1080.) ta, econtra si dehonestas, quid tribuatur, liceat vi-
    deas. Si autem exmaledictis mortcm filio divina
    Ejus fidem commendat.Munera, quw offerl, nulla al-
    lia se expelereait quam viiam castam, rerum sua- Scriplura intonat, multo certius exmalefactis cer-
    rumin pauperes erogalionem, etproximi dilectio- tiorem mortera insinuat. Quid ergo restat, si mem-
    . nem. brum Christi vis viyere et in mundo isto honeste
    GREGORIUS episcopus, 'servus servorum Dei, MA- conversari ? Pravorum consilia ex officionostro prae-
    THILDIreginae Anglorum, salutem et apostolicam cipimus penilus dimittas, Patris voluntati in omnibus
    benedictionem. acquiescas.
    Ingenuitalisvestraelectis litteris, quam fidelimen- Data Romae, YIIIIdus Maii, indictioiie m.
    te Deo obedias, quanta dilectione fideiibus tuis EPISTOLAXXVIII.
    adhsereas intelleximus. Nos quoquequomodo meu- ADEPISCOPUM BENEVENTANUM.
    tis tusemeffioria praesentes contineat, ex amplitudi- D (Anrio 1080.)
    nis tuse promissionibus non minus percipimus, qui- Vull ut quemdam convhtum hmreticum exquirat et
    bus designastis ut quidquid de veslris veUemus, si examinet; si resipiscentem mvenerit, in nullo Im-
    sum sin minus, per posnilenliam ad sa-
    nolumvobis fieret, sine mora suscipercmus. Quod , - nam dimitlat;
    doctrinam reducere curet; si obstinalum, ex
    filia charissima, qua suscepimus dilectione et quse
    au- archiepiscopatu expeilat ulque ejus causam una
    munera a te optamus, sic intelligas. Quod enim cumabbate montis Cassini et qidbusdam episcopis
    rum, quaegemmae,quoemundi hujuspretiosa mihi a definiat.
    temagis sunt exspectanda, quanivita casta, rerum GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, lra-
    tuarum in pauperes distributio, Dei et proximi di- tri etcoepiscopo Beneventano R. ..... . salutem
    lectio? Hsecet his similia a te munera optainus , ut et apostolicam benedictionem.
    integra et simplicia dUigasnobilitatem luam preca- Fraternitati tuae notum facimus praesentiuin Ia-
    mur, dileeta obtineas, habita nunquam derelin- torem Joannem presbylerum, virum quidem (sicut
    quas. His armiset similibus viruiri tuum armare , ex profcssione sua cognovimus) orthodoxurii, nobis
    eunv Dcus libi opporluuilatein dederit, ne desistas. ex parte Synnadeusisarcbiepiscopi Anricnii conquc -
    571 S. GREGORH VII PAP;E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 572
    stuin csse. super quodam nefario, quem nos ex orc 1Vacquicsccre,c.t.si.nc.erisint.elleclibns fidei consentire
    suo convictum hoerelicum adjudicavimus, quod is noluerit, neralrics illius ignaros lalerc, ct sic in-
    ob hanc impictalem dc Armenia expulsus gravcm cautos valeal lacderc, jubcmus ut cum facias pcrfi-
    contra Armeniam ejusdem haeresis gignal Lalinse dise nola in aperlo signari, ac deindc ex tolo arr
    apostolicse calholicoeque Ecclesioesuspicionem, imo cliiepiscopalu tuo ipstim cxpuls.um, luercsim'cjus
    vcro judicium. Unde nos illiiis ccclcsi;cArmcniorum cunclis dctcgcndo ubiquc, quantuin poles, ul apo-
    scilicct fidem(sicut cx hujusverbis didicimus) com - slal-amolGhrislianac unilatis inimicuni lion dcsinas
    probantes, dilectioni luse monendo prxecipimus, ul pcrscqui. Ut atilem cuni imcnirc, rcpertumqtie ci-
    proefatuni hoerclicuin, qtiimanus noslras, judicijim lius possis agnoscere, nomen ipsiiisMacbarilm [Ma-
    susc perfidiae formidans , suffugii, diligenlcr cxqui- charioii}, ct loci in quo moralur Frigeiitium, subiun-
    ras, et solerler cxarnines. Si igilur ilhtin resiptiisse gimus. iloc cliam libi prscoipimus ul juncliis rclir
    et ad catholicam fidem rediiss.e inlclligciiii.se luoe gicsonbbali moiuis Cassini cunciisqtic tuis cocpir
    consliterit, sane cdocluni, elconfirmalum acin nuj- scopis pra>fati hoerctici causam disctilias, discus^
    lo laesum dimillas ineolumem. Si vero nondum ad samque dcfinias. lnsupcr ferrttm, quod nos sibi
    malris Ecclesisc grcmium et. recla,m fi.demdc sui cr- portare conlradixinuis, ultcriiis fcrrc inlerdicilo, ne
    roris gravitale conversus fueril, ad sanse doctrina; li hac hypocrisi incaulas nienlcs amplitis decipial,
    eonsilium per p.oenileiiwaetramilem eum reduccrc Pecuniam vero, quam lanla fraude acquisivil, no-
    commonendo procures. Quod si yeris ralionihus su? slro proeccpto sibi auferas patipeiibusquc dislrij-
    luberrimis monilis luis diabolico spirilu indura.lus buas.

    LIBER OCTAVUS REGISTRI.


    Anno Dqminicm Incarnajioids mitlesimq ocluagesimo, ponlificatus vero doptini Gregorii annp seplimo,.
    indiclione lerlia.
    EPISTOLA PRIMA. '" ctuni chrisma, sed cx bntyro, couficiat, et quod Dio-
    AD SVNNADENSEM ARCHIEPISCOPUM. scorum Alexandriiuun hocrcsiarcham, ob perfidiae
    B.oiet quod audieril. Armenorum ecclesiam a reclilu- suoeduriliain in eoncilioCIialcedoueiisi deposilum
    dine catholhm fidei in quibusdam deviasse. Qttod Hsec au-
    an ita sit ab eo scire cupit , el quid ipse de Ids et alque damnatuin, TCiieretur ct approbet.
    de omnibus ad fidem perlinenlibus senlial sibiper P tem licel pracsenlium portilor luus legatus ila csso
    litteras el nunlios vnlt significari, ct an quutuor coram nobis ncgaverit^ lamen ex fraternilale lua.
    concilia generalia recipial. Monet ut credat quod scire firmius cupientcs, volumus ut per hunc eum-.
    catholha credit Ecclesia ; non desislere a sacrift-
    eando in Ecclesia sua azyma. Grmcorum calum- dera Joannem prcsby.icrum, ct«deistis rebus quid
    nias significat, quibus eliain gruviore injuria Ro- sentias, et de caelctip siciibi boesilas, ad nos procu-
    manam Ecciesiam in Iwcpersequuntur nrliil facicn- res cunisigillo luo rcscribere,acdeinceps dileclionis
    lein: quorurn tamen fermenlum nec rcprobal nec luse litteras ad
    vilunerat. Horlatur ul exSrcmi judhii diem prm apostolicam. scdem frequenter diri-
    ccitlis hubeat, Deumque precatur ul eum in con- gere. Volunius eliam charitr.teni luani liltcris suis
    cordi fidelium unitate cuslodiut. significare utrum vcstra recipiat quod Ecclesia uiii -
    GREGORIUS episcopus, servtis servoruni Dei, G vcrsalis amplectilur, fidcm scilicet quatuor concilio-
    dilecto in Chrislo fralri Synnadensi archiepis.copo, rum, quae a sanclis Palribus cornprobata, a Ronia-
    talutem et aposlolicam benedictionem. nis ponlificibus Silveslro, Leonc aliisque aposlolicsi
    Summae sedis spccula, cui, Dco auclore, licet in- sunt auctorilalc firmata. Inler quos nihiloniiiuis
    digni, prsesidemus, ac universalis Ecclcsioe sollici- bcalissimus Gregorius papa doctor egrcgius majo-
    tudo, quam ipsius disponenle providenlia gerimus , ribus Ecclesiae [forle, ecclesiis. HARD.sh et in cod.
    compcltilnos siculde illorum qui sc a Christi cor- D Mutin.) Alexandrinae, Antiochcnoe, aliisquc, inepi-
    porc scparanl pcrditionc vchemcnter dolcre, ila slola sua (libro i, epist. 24) sesc eam lencrc his
    qnoque dc corum qui recla senlitinl cl unilalein verbis lestalus cst: Quia corde crcdilur adjustiiiam,
    fidei servare nosciinlur salulari consciisii, ineffabili ore aulem confessio fit ad satuiem (Rgm. x), sicul
    loetilia congralulari. Proinde quoniam vcslram, sci- sancli Evangclii qualuor libros, sic quatuor conci-
    licct Armcnorum, Ecclcsiam a rcctittidine fidei, quam lia suseipere et venerari nie fateor, Nicamum scili-
    ab aposlolis et sanclisPatiibus traditain universalis cet, in quo pervcrsuin Arii dogma dcslruilur; Con-
    licclcsia lcncl, in quasdam pravas cxorbilassc scn- stanlinopolilanum quoque, in quo Eunomii ct Ma-
    tenlias nobis rclalinn esl, profeclo nimium palcrni cedonii crror convincilur; Epbcsinum eliam [iii-
    affeclus compassione doluimus. Quoiuindam siqui- nuim, in.quo Ncslorii impiclas judicatiir; Chalcs-
    dcm rclalione didicimtis in celcbrantiis sacrificiorum doncnsc vero, in quo Eulychis Dioscoriquc pravitas
    salutiferis sacramenlis aquam vino pcnitus apud vosi reprobatur, lota devotionc complectoj', inlegcrrima
    non ndinisccri, cum ncmoCbiislianus, qtti sacrano- • approbalionc custodio; quia in his velttt in qtia-
    vit Evangclia, dubitcl c laterc Domini aquam cuii;i drato lapidc sanclac fidci slruclura consurgit, elcu-
    sangiiine cmanassc. Atulivimus cliain quod conlif i juslibct vitae alquc aclionis norma constitit. Quis-
    inorcm sanclae Ecclcsiacvcstrae uon cx balsamo san- quis eorum solidiiatcm non tcnct, eliamsi lapls cs-
    S75 LIBEIi OCTAVUS, — EPJST. I. 574
    se ccrnlttir, tamcn extra acdilicium jacct. Quinliim k lectioni vcro Uisc ilerum incuicando mandamus ut
    qiioque conciliuin pariler vcncror, in quo cpistola dc suprascriplis, el de aliis quse ad lidem pertinerje
    qu;c IbiB dicitur erroris plcna reprobalur, Thepdo- ccrnunlur, qualilcr teneas per memoratum presby-
    rtts personamMedialoris Dci cl hominum in duabiis lerum, autper alium idoneum nuntium luas ad nos
    sitbslantiis separans ad iinpielatis perfidiain ceci- lillcras mitlcre studeas, Insuper ctiam, licet solcr-
    disse convincilur, scripfa qtioquc Thcodoriti, p.cr liam luam bcnc doctam credamus, ex debilo tamcn
    qiiac-beati Cyrilli fides rcprchendititr, ausu demciir cam charitalis affectu paucis monemus, quasi dislri-
    li;e prolala refulanlur. Cunclas vcro quas proefata cti cxaminis dicm scmper prse oculis habcns ," com-
    vcneranda concilia personas respuunt respuo, quas missae"sibisolliciludinis sarcinam cogilcl; et, quan-
    vcneraiuur ainpleclor; quia, dtim univcrsali stint tum illum sine dilalione celeriler approximare con-
    coiisensu coiisiiiula, sc ct non illa deslruit, quis7 sidcralj lanlo <lereddenda pecunioe rationc propcn-
    qiijs proesuinit aul solyerc quos liganl, aut rcligarc sius vigilare non negligat quo severus Fcenerator,
    cjuossoIvuiU.Qiusqiiis ergo aliud sapit, anathcma idemquc rigidus Arbiler non demale infosso talenlo
    sit. His ilaqtie sanclissimi viri praccipuique docto- quid dcpulel poenis inveniat, sed de multiplicato lu-
    ris verbis diUgente.r declaralis, prudenliam luam cro arridcns vos ad fruelum Iiealseretributionis per-
    charitalis affcctu commonendam ccnsiiimus, tit " cipiendum invitel. Omnipolens Deus, cujiis est quid-
    clausulam quam in illa Iaude subjungilis : Sanctus quid recte sapimus, scnfimus et crcdinuts, ipse
    Deus , sanctus fortis , sanctus immoiialis; istam lnentcm tuae fralernilatis ubcrius illuminando per
    yidelicet : Qui erucifixus cs, [jorle, cs. IIARO.] saiii intelleclus tramitem dirigal, et te in concordi
    pro nobis, quoniam ntilla Orienlalium, proctcr vc- fidelium unitale conservans ita gubernet alque c.i-
    stram, sed nec sancta Romana habet Eeclesia, vos slodiat ut et sttbjcclos tibi populos efficaciter de di-
    totius scandali occasionem pravique intelleclus su- vina scienlia possit inslruere, etcum ipsis sempiter-
    spicionem vitantes, superaddere rie caelcro mil- nara gloriam ingredi, pro eis vero valeas praemia
    lalis. Si enim vas eleclioitis, bcatissimus Paulus summa percipere.
    de sumendis cibis melius sibi esse non inan- Dala octavo Idus Junii.
    ducare neque bibere quam ut frater scandaliza- (400) Jummenluni Roberti ducis.
    rctur asseruit (7 Cor. vm), considerare debetis quam Ego Robcrlus, ;Dei:gratia et sancti Pclri, ApuHse,
    grave et periculosum sit. ubi saniori inlcllectu vitari ct Calabriae et Sicilisedux , ab hac hora cl dcinccps
    potest, fratribus de fide scandalum gencrarc. Qua- ero fidelis sanctoc Romansc Ecclesiaj, et apostolic;e
    propter fraternitas tua Ecclesioecujus sibi cura com- ^ scdi ct libi, domino meo Gregorio, universali papoe.
    niissa est tenendum putel, et credat sufficere quod In consilio vel facto, undc vitam aut membrum per-
    catholica in orbem lerrarum diffusa Ecclesia, Spirilu das, vcl eaptusjris mala captione non ero. Consilium,
    Sancto iUustraute edocla,sentire cognoscilur el te- quod mihi credidcris el contradixeris ne illud mani-
    pere declaratur. De reliqup, quia cognovimus Ecclc- iestem, non manifeslabo ad tuum damnum, me
    siam vestrani azyma sacrificarc, el ob hoc a Gra;cis sciente. Sanclae Romanae Ecclesiae tibique adjutor
    duntaxat imperitis quasi de baeresi reprehendi, vo- cro ad teneudum, acquirendum, et defendcndum re-
    lumus vos de temeraria garruUlate illorum mullum galia sancti Petri, ejusque possessiones pro meo
    mirari, sed nec ab instiluto desistcre, scientcs eorum posse contra omnes homines, excepta parte Firma-
    procacitatem non modo vobis hanc vclut calumniam nae marchioe, ct Salerno atquc Amalphi, unde adhuc
    objicere, verum etiam de simili causa, graviori vero facla iTmfcst dcfinilio , et adjuvabo le ut secure ct
    iiijuria,~hucusque conlra sanclam Romanam Eccle- honorifice teneas papatum Romanum. Terram San-
    siam insurgere, quaeper beatum Petrum, quasi quo- cti Pctri, quam r.unc lencs, vel habilurus es, post-
    dam piivilegio, ab ipsis fidei primordiis a sanclisPa- quam scivero tuae esse polestatis, nec invadere nec
    tribus omnium mater Ecclesiarum adstruitur, et ita ac«5uirerequxram, ncc etiam deproedari praesumam
    usque in finem semper habebitur : in qua nullus un- D absque fua tuorumque successorum, quiad honorem
    quam haerelicus praefuisse dignoscitur, necunquam sancti Petri ordinali fuerint, cerla licentia, proeter
    praeficiendum, praeserlim Domino promitlente, con- illam quam tu mihi concedes , vel tui concessuri
    fidimus. Ait enim Dominus Jesus : Ego pro le rogavi, sunt successores. Pcnsionem de terra Sancti Pelri,
    Petre, ul non deficiat fides lua (Luc. xxn). Et illi qui- qtiam Cgoteneo aut tcnebo, sicul statulum cst, recta
    dem suum fermentatum commendantes, reprehensio» fide studebo ut illam aiinualiler sancta Romana ha-
    nis in nos levissima verba conlumaciter joculari non beat Ecclesia. Omnes quoque Ecclesias, quse in mea
    desinunt. Nos vero azymum nostrum inexpugnabili persislunt dominalione cum illarum possessionibus
    sscundum Dominum ratione defendentes, ipsorum dimittam in tua potestate, et defensor ero illarum ad
    fermentatum nec vituperamus nec reprobamus , sc- fidelitatem sancla'. RonianaeEcclesise. Et si tu vel lui
    quentes Apostolum dicentem mundis esse omnia Successores anle me ex hac vita migraveritis, secun-
    munda (Tit. i), Sed ad detegendam et contemnen- dtim quod monitus fuero a melioribus cardinalibus ,
    dam Graecorumtemeritatem nunc isla sufficiant. Di- clericis Romanis et laicis , adjuvabo ul papa eliga-

    (400) Hocjuramcntumadan. 1077 pertincre conlendil Pagius, ad an. Ch. 1080, n. S.


    575 S. GREGORIIVII PAP^E OPERUM PARS I. - REGISTRUMJ 576
    tur et ordiuetur ad honorem sancti Petri. Haecom- A £ tutia adversus beati Petri auctoritatem non limuit.
    nia suprascripta observabo sauclae Romanse Eccfe- insurgere, ct centum miUia hominum , qui laboris
    siae, et tibi cum recta fide, et hanc fidelilateffi nostri diligenlia ad viam veritatis redire cceperant,.
    observabo luis successoribus ad hOnorem sancfi per suggeslionem suam in pristinura errorem redu-
    •Petri ordinalis, qui mihi, si mea culpa non re- cere. Cujus iniquitati non solum te consensisse non
    sYianserit, firmaveririt irivestituram a tc mihi con- credimus, verUmetiaffi prd immanitate sceleris no-
    ccssam. biscum frislari,' et ad exercendam debilam ultiorieiri
    Actum Cipraui, tertio Kalendas Julii. animum habere iritelligimus, praeserliin cum fidci
    Investilufa domini Gfegorii pdpw,qua Roberturh nostrae antiquum prsebeas expei-iihentum de honore
    ducem investivit. sancta? RomanseEcclesiae idem nobiscum sentire, et
    Ego Gregorius papa investio te, Roberte dux, de ad exsecutionem justitiae, qiise,
    tcrra quam tibi concesserunt antecessores mei san- frigescente cbari-
    tate, jam pene terris excessit, libertatem reclitudi-
    ctoememoriae Nicolaus et Alexander. De illa autem nis reservasse. Ab hac
    terra quam injuste tenes, sicut esl-Salemus, et tudine nullus utiqrie animi conccpla certi-
    runior, nulla suggestio polerit nos di-
    Amalphia et pars marchise Firmanoe, nunc te pa- vellere; sed neque illi, qui de mullis adversum vos
    lienter sustineo, in confidentia Dei omnipotentis "I
    et tuae bonitatis, ut tu poslea exinde ad hono- tionis negoliis murmurahl, ante tempus fraternae collocu-
    ad suspicandum aliud poterunl nobis scanda-
    rem Dei et sancti Petri ita te halieas, sicut.et te lum
    generare. Nam, ut de aliis taceamus, pene om-
    agere el nie susciperc decct sine periculo animae luse nes qui nobiscum sunl fralres, riisi freno rationis no-
    et meoe.
    slrae relinerentur, amorem ab eis loco vestro exhi-
    Actum ufsupra. bitum in gravern inimicitiam convertissent. Quapro-
    Consliluiio reddendi census, in die resurreclionis Do- salulem vestram, sicul nostram, diligentes^
    miid, duodecim videlicetdenariornm Paphnsis mo- pter,
    I nelm, de tota Apulia, Calabria et Shilid. moiiemus ul subditos vestros corrigentes, hrijus -
    Ego Robertus, Dei gratia et sancti Petri, Apulise, modi murmurationis occasionem religionem vestram
    et Calabrise et Sicilise dux,ad confirmationem tradi- diligentibus nobis non prsebeatis. Specialiter autem
    lionis et ad recognitionem fidelilatis, de omni terra admonemus ut Roberlum illum, qui siipradictae ini-
    quam ego teneo proprie sub dominio meo, et quam quitatis auctor exstitit, qui diaboliea suggeslione
    adhuCnulli Ultrampntanorum ita concessi ut teneat, Hispaniensi Ecclesiae tantum periculum invexit, ab
    promitto me annualiter pro unOquoque jugo boum introitu ecclesiae, et ab offini ministerio rerum ve-
    pensioriem, duodecim scilicet denarios Papiensis g( slrarum, separetis, donec ad vos redeat, et temeri-
    nsonetse, persbluturum beato Petrp, et libi domino tatis suae dignam ultionem suscipiat. Regem quoque
    meo Gregorio papae, et omnibus succcssoribus tuis, illius fraude deceplum diligenter Iilteris tuis intelli-
    aut SUccessorumtuorum nuntiis. Huj'us aulem pen- gere facias beali Petri iram et indignationem, at-
    sionariae redditioriis . crit semper terminus finito que, si non resipueritj gravissimam advCrsum se et
    quoque anno sanctaeresurreclionis dies Dominicus. regnum suum ultionem provocasse , qriod legatum
    Sub hacvero Conditione iiujtis persolvendaepensio- Romanse Ecclesiae indecenter tractavit, et falsitati
    nis obligo meetmeos sivehseredes sive successores potius quam veritati credidit. De quibus digne Deo.
    libi domino nieo Gregorio papae et successoribus et bealo Petro satisfacturus, sicut legatum nostrum
    tuis. dehonestavit, ita se sibi per debitam humililatem
    EPISTOLA II. et condignam reverentiam commendabilem faciat ac
    ADUUGONEM ABBATEM CLUNIACENSEM. devotum. Significare etiain le Sibi dignum ducimus
    (Anno 1080.) nos eum, si culpam suam non correxerit, esse
    Pcrstringit scelus Roberti monacld Simoniaci, quem excoffimunicaturos , et quotquot sunt in partibus
    jubet ub abbate suo corrigi, et ab inlroitu ecclesim Hispanise fideles sancti Petri ad confusioneffi suam
    et omni ecclesiastico ministerio separari. Regem D sollicitaturos. si minus praeceptioniriostrae obe-
    illius moneri nisi rc- Qui
    quoque fraude deceptum vult, nos ad
    sipuefit, excommuriicanUumfore, et omnes fideles! dirent, non gravem existimaremus laborem
    in pariibus Hispanim fore solihilandes. Monet! Hispaniam proficisci, et adversum eum qiiemadmo-
    elitint abbdlem curare ul sui monacld, in Ilispa- ' dum Chrislianae religionis inimicum dura et aspera
    nim parlibus dispersi, ad proprium monaslerium' eisdem
    redeanl; et nullam ibidem ordinationem vires ha- moliri. Tui etiam studii sit ut monachi in
    bituram significat, nisi qum legati aposlolici aucto- partibus injuste dispersi ad proprium redeant mo-
    rilate fuerit corroborata. casterium et nulla ibidem ordinatio vires obtineat.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Uv-- nisi quse legali nostri fuerit&uctorilale probata. Vo-
    cosi venerabili Cluniacensi abbati, salutem et apo- lumus etiam ut alleranfepistolam nostram regi prae;
    stoficam"benedictionem. dicto deferri praecipias.
    Quanla impietas a monasterio veslro- per Robertii Data Ciprani [ Carpetani. cod. Mul. Coperani ],
    monachi vestri prsesumptionem exierit, ex lilteriss quinto KaJendasJulii. indiclione tertia.
    Richardi legati noslri, abbalis videlicet Massiliensis,
    potes cognoscere. Qui nimirum Robertus, SimonisS _ .-:
    M-igiimiiator factus, quanta pdtriit malignitatis as-
    577 LIBER OCTAVUS.— EPIST. V. 578
    EPISTOLA III. A^ monachum scductorem tui et pertuibatoi-cmregni,
    ADALPFONSUM CASTELI./EREGEM. ab introitti ecclcsise separatum, intra claustra mo-
    (Anno 1080.) nasterii Cluniacensis in pcenitcntiam relrudi decei'-
    Monet ut, remotis malis consiliariis , legali aposlo- nimus..Sed abbas Cluniacensis nos imitando id fa-
    Uci salularibus monilis accuiescens, de cmenda- ciet; eadem enim via , eodem sensu , codem spi-
    lione sua se et Dei Ecclesiam Imlificet, illicitum ritu ambulamus. Deus autem omnipotens nos de
    connubium cum uxoris sum consanguima initum tua correctione cito exhilarare lili cha-
    respuat, et ne se ab incestm mulieris amore abripi dignelur,
    sinat. Robertum monaclium, seduclorem ac regni rissime.
    ferlurbalorem,debitas lemerilatis ac scelerispmnas EPISTOLA IV.
    daturum significat. AD RICHARDUM.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dile- (Anno 1080.)
    «tissimo in Christo filio regi ADELPHONSO, salulem et Consolalur eum de hoslium persecutionibus.Ad pa-
    thntiatn hortalur, promiltens se inlerim curatu-
    •apostoUcambenedictionem. rum ut Roberlnspseudomonachussuisceleris pocnas
    Dici non potest, fili charissime, quantum nos, luat.
    referente filio nostro apostolicae sedis legato Ri- GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, Ri-
    cliardo, nobis cognita nraeclara tua obedienlia lseti- "1 CUARDO charissimo filio, salulem et apostolicam be-
    ficaverat. Tu enim coraffi Deo semper in visceribus nedictionem.
    nostris eras, tu apud homincs maximum nobisexem- Quia missis litteris significasti hobis antiquum
    <plumegregisevirtutis eras, de te apud alios reges hostem opus tuum, ad utiiitatem Christianam cx
    gloriabamur , te vere Christianum regem , et ideo parle directum, rper membra sua, ncn proeler soli-
    vere regem nos habere in parte Domini Jesu contra tum, impedisse, hac per hoc fraternitateffi luam
    niembra diaboli gaudebamus. Unde et bona tua fra- tristitiam nimiam incurrisse, nos quoque tibi me-
    grantia multas jam regiones asperserat, et velut sol rito compatientcs, eodcm tecum afficimur mcerorc.
    quidam in occiduis natus orientem versus ccelestis Sed cum iviemoriaereducitur quanta et qualia apo-
    luminis radios emiltebat. At nunc comperto quod stoU, successores ctiam eorum, in aedificalionefun-
    diabolus tuaesaluti et omnium qui per te salvandi damenti Ecdesiae partim a paganis, partim a falsis
    •erant, more suo invidens, per membrum suum, Christianis sint passi, <ie misericordia Domini con-
    qtiemdara Robertum pseudomonacbum,et per anti- fisi resumimus vires, victoriae triumphum plenlssi-
    •qnamadjutricem suam, perditam feminam , viriles ma fiducia de eodem hoste procul dubio, ut nostri
    animos tnos a recto ilinere deturbavit; quantum de _ priores, exspectantes. Patientia alque perseverantia
    te primo fueramus gavisi, tanlum nunc confundi- ' * imprsesentiarumreligioni luaeomnino suntnecessa-
    mur, erubescimus, contristamur. Quapropter ut rise, sclenti dictum ab Apostolo non coronari nisi
    cognoscas quantum circa te pie.soUicitisumus, per qui legitimecertaverit (J7 Tim. n), debila pracmissa
    bonitatem et gloriamChristi tepaternavocemonemus exhortatione; nos tamen studio tuo in nullo deeri-,
    et contestamur, removea tequantocius consiliarios mus, Cluniacensi abbati mittendo querelaetuoelilte-
    falsitatis; corrumpuntquippe mores bonos colloquia ras una cum nostris, quatenus Robertum pseudomo-
    prava (I Cor. xv).Acquiesceautem per omnia lcgato nachum quamcitius ad monasterium redire com-1
    nostro fralri Richardo;queninisi prudentemetreligio- pellat, eumdem ab ingressu ecclesiae coerceat, et
    sum cognovissem,nostras ei vices nullatenus com- tam gravis pcenitentise squalore diutino afficiat,
    misissem. Non te a salutaribus monitis atque insti- quod in pravo contra te, imo contra Deum, com-
    tutis nostris incestoemulieris amor abripiat, quia misso opere, mulctationem.sentiat pcenitcntise.
    mulieres apostatare faciunt saphnles (Eccli. xix). EPISTOLAV.
    Ipsum quipperegem sapientissimum Salomonemin- ADEPISCOPOS APULIJEET CALABRIJi;. -
    cestus mulierum turpiter amor^dejecit,etfiorentissi-
    mum regnum Israel Deijudicio pene tolum de manu (Anno 1080.)
    D Querilur de quorumdam episcoporumprmsumptione
    posteritatis ejus abripuit. Proinde per Dominumno- contra Romanam Ecclesiam; quos tamen, ut alios
    strum Jesum Christum , et per. potentiam adventus simites, tum Alexandri papm cum suo tempore,
    ejus, nec non ctex aucforitate beatissimorum apo- confusos remansisse narral, sed postea obdurato
    stolorum Petri et Pauli iterum monemus atque prse- corde, qui ad seiuum redire debuerant denuo ad-
    versuseumdemconspirasse, el Ravennatemepisco-
    cipimus, ne te ipsum despicias, ne in gloria tua ma- pum hmresiarchamconstituisse. Quare sperans eo-
    culam ponas, ne posteritatem carnis tuse inulilem rum superbiam prmceps ruituram, et quietemsan-
    ctm Ecclesim confusis hoslibus dilalahdam fore,
    et reprobam facias. Yiresresume; illicitum connu- hortatur eosul laboranli Ecclesimoratioriibus suc-
    bium, quod cum uxoris tuae consanguinea inisti, currant.
    penitus respue. De tua emcndatione nos et totam GREGORIUS cpiscopus, servus servorum Dci, di—
    EcclesiamDei cito laetifica,ne, si inobediens (quod lectis in Christo fratribus et coepiscopis,per prin-
    avertat Deus!) esse malueris, iram Dei omnipotentisi cipatus, et Apuliam et Calabriam constitutis, salu-
    incurras, etnos (quod valde inviti dolentesque dici- tem et apostolicambenedictionem.-
    mus) beati Petri gladium super te evaginare coga- Fraternitatem vestram credimus non latere quod
    mur. Praedictum sane nefandissimum Robertumi plures Satanae discipult, qui falso nomioe.ner di-
    579 S. GREGORII VII PAP^i OPERUM PARS I. - REGISTRUM. 5S0
    <
    versas regiones censenlur episcopi, dialjolica in- ALoralionem bcati Pctri, quae Simonem Magum, eortim
    fiammati superbia, sanctam Roirianam Ecclcsiam iutique magislrum, ad alliora tendentcm mirabiiitcr
    conati sunt confundere; sed pcr auxilium omnipo- (dejeTcil,speramus ruinam eorum non diu remoratu-
    tentis Dei, et auctoritalem beali Pctri, iniqua eorum • iram, et quictera sanctse Ecclesise, viclis et confusis
    proesumplio, sicut eis verecundiain et confusioncm, hoslilnisI suis, more solito gloriosissime dilatan-
    ita apostolicoescdi gloriam contulit et exaltationcm. dam. < Vos itaque, dileetissimi fralres, innocentiam
    Siquidem a minimo usque ad maximum, videlicet communis < malris veslrse sanctae Romanae Ecelesise
    H... [scilicet Henricum regcm] qui vertex regcm perpendentes,] et quantum diabolus membra sua ad
    [forie, regum. HARD.],qui vertcx et auctor pesli- infcrendam i prsefatae Romanae .Ecelesiae inquieludi-
    feri consilii fuisse probatur, per pluiima corporum nem i exerccat, considerantes, sicut decet, et officii
    et animarum pericula persensit quanlas beati Pclri vestri debilum exigit, oralionibus aliisque modis,
    aucloiilas ad ulcisccndam eorum iniquilalem vires quibus laboranti matri. succurrendum est, operam
    oblineal. Scitis enim quia tempore domini noslri studiumque impeudite, quatenus appareat vos legi-
    papae A.... [Alcxandrij quod idem H.... [Henricus] iimos ejus filios esse, ipsiusque contumeliam, par--
    injurioe Ecclcsise Beali Pelri per Cadulum [qui alibi tila nobiscum laboris diligenlia, ex corde senlire.
    Cadalous. HARII.cedulam] inferre excogitaverit, ct "^ Quod si fueritis socii compassionis, erilis, auxiliante
    in quanlam quamque turpissimam, mundo lestc, Dco, laetiticeparlicipes et consolationis. Caetera quse
    confusionis foveam cum ebdem Cadulo cadere me- non inseruimus, legatis nostris, quibus sicul nobis
    ruil, cl quanto honore quantisque triumphis in excr- credere poteslis, referenda commisimus.
    citatione illius certaminis R. P. [reverenda paterni- Data Cicani, duodecimo Kalendas Augusti.
    tas, Itocesl respublica. HARD.]noslra profecerit. Sci- EPISTOLA VI.
    tis eliara quam detestandis conspiralionibus anlc ADEOSDEM.
    annos tres, praecipueLongoJiardorum cpiscopi sead- (Anno 1080.)
    versum nos, eodem II.... principanle, armaverunt, Ut Michaeli imperalori Coiulantipolilano, ab irnpe--
    et quod per defensionem beali Petri illaesiel inco- raloria dignilale injusle ejeclo, et ap.oslolhw sedis
    lumcs non sinemagnanostra, noslrorumque fidelium ac Roberti ducis auxilium implorunti, subveniant.
    Prwcipit mililibus qui apud eum mililare voluerint
    honoris exaltatione remansimus. Illis vcro priorcm ut ei fideliter inservianl; mandalque episcopis ut
    arbilranlibus non suificere sibi confusionem, a planta eos milites moneant, ul rectam fidem erga eum ser-
    pedis usque ad vcrliccm aposlolicae ultionis quan- venl, timorem et amorem Dei prm oculis habeanl,et
    in bonis operibus perseverent, shque illos a peccalis
    tum ferierit [al., fcrvcril. HARD.]gladius, adliuc Q absolvant.
    C
    plaga incurabilis proestat indicium. Sed in his omni- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, fralri-
    hus obduratas , merclricum more, frontes gerenles, bus et coepiscopis in Apulia et Calabria commoran-
    et impudenlia sua iram sibi justi judicii thesauri- tibus, salutem et appstolicam benediclionem.
    zanics, qui rcspectu contumelioesuaead sensum re- Notum esse prudentise vestrse non dubitamus glo-
    dire delraerant, palrcm suum secuti, qui dixit : Po- riosissimum imperatorem Constaiitiiiopolitanum,
    nam sedem medm ab aquUone, el ero similis Altissi- Michaelem videlicet (401), ab impeiialis excelleiuiae
    mo (Isai. xiv), pristinam cGiispirationem adversus culmine indigne polius ct maliliose, quam j'uste aut
    Dominum et sanctam universalem Ecclesiam conali ralionabiliier, essedejectum, qui auxilium beati Pe-
    sunt innovare, el homincm sacrilegum, et.sanctae tri, necnon filii nostri gloiiosissimi dricis Roberli
    RomanaeEcclesiae perjurum, nec non per univcrsum flagitaturus llaliam petiit. Quapropter nos, licet indi-
    R... [hoc esl- Romanum. HARD.]orbem nefandissi- gni, sedis ipsius curam gerentes, compassionis visce-
    mis scclcribus dcnolalum W... [hoc est Wiveicum. ribus moti, precibus illius, nec non ejusdem ducis,
    HARD, Giberlum] dicimus sanclae Ravennatis eccle- annuendum esse censuimus, et a fidelilius beati Pe-
    sioe devastatorem, Antichristum sibi et haeresiar- tri subveniendum sibi fore putavimus. Igitur quia
    cham constiluere. In quo nimirum Salanae conventu inler csetera multimoda suffragia, istud non minus
    illi intcrfuere quorum cst vita detestabilis, et ordi- profuturum memorati principes exsistimant, scilicef,
    natio hserclica inuncnsilale multimodi criminis. Si- ut miUtes auxiliatores, recta fide, non dissimilibus
    quidem ad lianc insaniam illa demum eos despera- animis ire conslaiiler in adjutorium et defensionem
    tio traxit quod ncque precibus, neque serviliorumi pracfali imperatoris debeant, apostolica auctoritate
    aut muncruiri promissionibus, scclerum suorum ve- praecipimus qualenus illi qui militiam ipsius iritrare
    niam apud nos maluerit impelrare, nisi forte vellentt slaluerint, in contrariam partem proditoria tergivcr-
    judicio ecclesiastico noslraeque censurse se, mediantej satione transire non audeant, verum (qttod Chrislia-
    miserieordia, sicul deeet officium nostfum, submit- nse reUgionis honor et debitum poslulat) ei prsesi-
    lere. Hos ilaque nullis raliohibus fullos, imo om- dium fidcliler impendant. Dilectioiii quoque vestrse
    niuni cririiinum conscienlia perdilissimos, tantoj nihilominus praecipiendo maildamus ut eos qui cum
    magis vilipendimus quanlo ipsi se alliora conscen- eodem duce et praedicto imperatori transfretaiuri
    disse confidunt. Per misericordiain quippe Dei ett sunt, diligenlissime, ut vestrum officium exigit, mo-

    (401) Ducam intelligit qui Parapinacius dicebalur et purptiram posuerat die " Aprilis anni 1078.
    581 LIBER OCTAVUS. — EPIST. IX. 582
    ncatis condignampcenitentiam agere,etrectamfidem, A I ejus conjugem, ut tam insigni patrono revereniiam
    sieut decet Chrislianos, circa illos servare, in omni- et honorem decenter exhibeant, et ejus opemprome-
    Dus actibus suis timorem Dei et amorem prse oculis reficontendant.
    GREGORIUS episcopus, servus servornm Dei, fratii
    habere, et in bonis operibus perseverare; sicque
    illos fulli nosfra auctoritate, imo beati Petri potesta- et coepiscopo Salernitano ALPHANO salutemet aposto-
    licam benedictionem.
    le, a pectatis absolvite.
    Data oclavo Kalendas Augusti. Divinse pietalis respectui gralias ingentes referi-
    mus, cujus dignatio thesaurum magnum totique
    EPISTOLA VII. mundo profuturum nostris temporibus misericordi-
    ADUNIVERSOS FIDELES. ter revelavit. Non immcrito tuse quoque dileetioni
    (Anno 1080.) quse tantae Iaelitiseccelitus revera osten-
    Mullorum principum auxitium promissum sibi prmsto gratulamur,
    esse significansi,se Ravennam artnata manu ventu- sse participes nos efficerc sollicite procuravit. Credi-
    rum ait, ut eam ecclesiam de manibus impiorum mus siquidem et incunctanter asserimus, de tanli
    eripiai. Quare hortalur ut eorum impiorum super- corporis inventione, non solum ipsum beatum, Mat-
    biametconaius una secum contemnant; unde san- thseum
    ctm Ecclesim pacem divina clementiu stabiliendam apostolum, verumetiara cseteros coapostolos
    fore sperenl. cum sanctis omnihus, ipsisque ccelestibus spiritibus
    j et
    GREGOWUS episcopus, servus servorum Dei, fra- gloriosa Dei genitrice Maria, mortalibus congaudc-
    tribus et coepiscopis Christianam religionem defen- re, alqtie ipsorum omnium studia circa bumanum
    dentibus, caeterisque clericalis ac laicaUs. ordinis genus hoc tempore qtiani aliis mullo propensiora
    Sancti Petri fidelibus, salutem el apostolicam bene- muiltimque esse uberantiora [f. exuberantiora, sic
    dictionem. et in cod. Mutin.]. Si enim caeteris temporibus san-
    ,
    Notum sit dilectioni vestrse nos, tam per nos ipsos ctorum nos palrocinia pia non deserunt, ceEtissime
    qsiam et per legatos nostros, cum duce R.... [Ro- tunc potissimum speranda sunt eorum auxiUa, cum
    bcrto], et Jordane cseterisque potcnlioribus Nort- sanctissima eorum corpora nobis quasi rediviva di-
    mannorum principibus fuisse locutos, qui profeclo Vino nutu manifestautur; .et sicut per corporei aspe-
    unanimiter promittunt se (sicut j'urati sunt) ad de- ctus intuitum tanquam'fides cernitur, spes jam tene-
    fensionem sanctoeRomanseEcclesise nostrique hono- tur, ita eorum beneficia tunc erga devotos renovari
    ris contra omnes mortales auxilium impensuros. uberiusque redundare credendum est. Unde et jam
    sancta universalis Ecclesia, dudum magnis turbini-
    Idipsum quoque nobis, et qui circa Urbem longe la-
    teque sunt, et iu Tuscia cseterisque regionibus prin- busvariisque lempestatum procellis impulsa, clamo-
    cipes firmiter pollicentur. Unde post Kalendas Sep- Q C rem suum a Domino exauditum non dubitet, sed ad
    litloris securitatem alacres oculos e vicino in-
    tembris, postquam tempus frigcscere cceperit, cu- quieti
    beati Matthsei apostoli prsesidium juxta
    pientes sanctam Ravennatem (S. R.) ecclesiam de tendens,
    manibus impiis eripere, efPalri suo bcato Petro coiUempIeturquoniam jam nunc dubie agit in portu
    cui suam prsesentiam ostendit gubernator antiquus.
    restituere, partes illas armata manu (sicut de Domino
    speramus) petemus, ac per ipsius auxilium nos eam nitas Quapropter de tanti thesauri revelatione tua frater-
    liberaturos haud dubie credimus. Quapropter nos exsultet in Domino, beatissimas reliquias
    audaciam impiorum, eorumque qui nos, imo in bea- debitaevenerationis obsequiis dignis amplectens, glo-
    tum Petrum, se erexerunt, lnachinationes pro nihilo riosum ducem R.... ipsiusque nobilissimam conju-
    hortetur et moneat, quatenus tarn insigni pa-
    ducentes, volumus atquc horfamur vos superbiam gem
    trono, qui se eis demonstrare dignatus est, reveren-
    conatusque illorum seque nobiscum contemnere, tiam
    tanto de ruina eorum cerliores quanto eos ad altiora et honorem decenter exhibentes, ipsius gratiam
    nili ascendere cernilis. Talibus namque Propheta et auxilium sibi suisque promereri nisibus summae
    devotionis contendant.
    imprecans ait: Superbia eorum qui te oderunt ascen- Data Romae, decimo quarto Kalendas Octobris.
    dit semper (Psal. LXXIH) ; aperte declarans quia au- D£
    dax impietas eo magis casui vicinior exstat quo am- EPISTOLA IX.
    plius se ascendisse existimat. Vos ergo qui Deum ADGERMANOS. •
    timetis, et beati Petri fidelitatem tenelis, de miseri- (Anno 1080.)
    cordia Domini nullatenus hsesitantesprorsussperate, Calamitatum Ecclesiw causam peccatis ascribit; sed
    et nefandorum perturbationem merita ruina cito se- palientia et spe opus esse ostendit. Hortatur itaque
    dandam, et sanctse Ecclesiae pacem et securitatem primum sacerdotes, ut subdilorum actiones corri-
    ganl; deinde cmteros omnes, ut fiduciam in Do-
    (sicut de divina clemenlia confidentes promittimus) mino constituant; speral tamen nonnullos ad gre-
    proxime stabiliendam. miummalris Ecclesim conversumiri.
    EPISTOLA VIII. GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, om-
    AD.ALPHANUM EPISCOPUM SALERNITANUM. nibus archiepiscopis, episcopis, diversique ordinis
    ac potesiatis clericis et laicis in Teulonico regno
    ,' ,,.,.(Anno 1080.)
    Gratulatur de beati Mattiimi apostoli corporis in- morantibus, illis duntaxat qui sanctse Romanse
    venlione. Hortatur episcopum, ut reliquias debita Eecicsia1 fideliter obediunt, salutem et apostolicam
    veneralione vrosequatur, ac moneat ducem R.... el benedictionem.
    583 S. GREGORII VU PAP^l OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 584
    Quoniam niltil in terra sine causa fit (Job. v), A S.honorem et reverentiam Iegato nostro Populoniensi
    sicut sapientis verba testanlur, quod dudum sancta episcopo Vu. ... . exhibuit ;acproindeita
    Ecclesia fluctuum proceUarumque mole concuti- devotionem tuam in illo suscipimus, quasinobis,
    trir, quodqtie tyrannicoe percussionis hactenus imo beato Petro prsestiteris, dicente Domino : Qui
    rabiem palitur, non nisi peccatis noslris exigeni- vos recipil, me recipit (Matth. x). Dilectionem ergo
    libus evenire credendum est. Nam judicia quidem luam monemus, ut ea quae a praefato legato nostro
    Dei verissime omnia justa sunt; sed inter hsec om- atque Azone prudenti viro audivisti, allamemOria
    nia, clarissimi, dispositionis divinae patientiae virlus semper retineas, si tni memoriam in nobis aT)teDo-
    habenda est et spei Certitudo ad ccelestis misericor- minum jugiter.esse desideras. Nos enim memorati
    diae respectu firmiter est extendenda ; cujus manus episcopi hortatu et precibus , qui se a te reverentcr
    nec ad exaltandam fidelium humilitatem imbecillis, susceptiiffi honorificeque tractatum testatur, apud
    nec ad dejiciendam hostilis elationis superbiam in- illum, cujus vice licet indigni fungimur, te in
    \enitur invalida. Quod si culparum morbis poeni- inente specialiter deinceps habere optamus. Nolumjis
    tentise medicamen adhibuerimiis, et excessus ac autem prudentiam tuam moleste accipere quod ar^
    negligentias nostras ipsi districte corrigendo ad j'u- _ chiepiscopum vestrum Jaeobura consuetudini sarictsc
    stitise forfliamiriores nostros iristituerimus, profecto, ' Romanse Ecclesise, matris omnium Ecclesiaruffi ,
    superna virtute auxiliante, et inimicorum rabies vestraeque specialiter obedire coegimus, scilicet ut.
    cito peribit et diu desideratani pacem atque securi- que.madmodum totius occideritalis Ecclesiae clerus,
    tatcm Ecclesia sancta recipict. Quare vobis specia- ab ipsis fidei Christianae primordiis, barbam radendi
    liter, qui in sacerdoialis regiminis apice prsesidetis, ffioreifitenuit", itaet ipse frater noster vesler archi
    nunc loquimur, ad quorum sollicitudinem subdito- episcopus raderet. Unde eminentise quoque tuae prae-
    rum vita pertinere dignoscilur, et quos dc commissi cipimus ul ipsum, ceu pastorem et spiritualem pa-
    gregis cura in venturo examine ralionem reddere trem, suscipiens et auseultans, cum consilio ejus
    convenit, ut subjectorum actus et conversationem, omnem tuse potestatis clerum barbasradere facias
    riulla gratia vel timore prsepediente, diligeriter in-
    atque compellas ; res quoque omninorcnuentiuffi,
    spiciatis.etdiscretse eorrectionis acie quse ampulanda nisi demum consenserint, publices, id est juri Cala-
    sunt resecare, secunduffi quod a matre vestra saiicta ritanae Eeclesiae tradas, et ne ulterius inde se intro-
    Romaria Ecclesia accepistis, non negligatis; illud mittant constringas, nec non ipsum ad lioriorem
    propheticum in memoria semper habentes : Sacri- Ecciesiarum defendendum promptissime- adjuves,
    ficate sacrificium juslitim, el speratc in Domino Q Praeterea nolumus scientiam tuam Iatere nobis
    (Psal. iv). ©e caetero diieclionem omnium vestrum tcrram vestram a multis genfffcus esse pelitaffi,
    *
    monemus atque hortaffiur , fiduciam vestram in maxima servitia, si eam permitteremus invadi,
    Doraino et iri potentia virtutis ejus constituite qrio- fuisse promissa, ita ut. medietatem totius terra?
    niam fini appropinquavit adversariorurn malitia, nostro usui veUent relinquere partemque alteram
    ila ut qui desperantes in Dominum et sanctam Ro- ad fidelitatem nostram sibi habere. Cumque boc
    manam, omnium matreffi, Ecclcsiam se extulerunt, non solum a Nortmannis, Ct a Tuscis ac Longo-
    temeritatis pcenas, haud mullitm tardants merita bardis, sed etiam a quibusdam Ultramontanis crebro
    ruina, persolvant. Nonnulli tamen, quod de cunctis ex nobis esset postulalum, nemini in ea re un-^
    optarcmus, per misericordiam Dei de errorC suo et quam assensum dare decrevimus, donec ad vos le-
    iniquitatis via pcenitentes ad gremium malris con- gatum nostrum mittentes animuin vestrum depre-
    verluntur Ecclesiae. henderemus. Igitur quia devotionem beato Petre
    Data x Kal. Octobris. fe habere in legato suo monstrasti, si eam, sicut
    EPISTOLA X.
    oportet, servarevolueris, non solum per nos nulli
    ADOKZOCCUM JUDICEM CALARITANCM. terram vestramvi ingrediendi licentia dabitur, sed
    Devolionemejus ergd bealum Pelrumin honore prm- Detiam, si
    stito legato aposlolho aynoscens, monet uUquwab quis attentaverit, et saeculariter et spiri^
    iiso legato audivit memoria teneat, neve molestei tualiter prohibebitur a nobis ac repulsabitur. Arixi-
    ferat qiiod quemdam archiepiscopum barbam 1 lium denique B. Petri, si in ipsius fidelitate perse-
    radere coegit; sed ipsum ut pastorem suscipiens, de veraveritis, dubio, quod non deerit vobis,
    consilio omnem potestatis sum clerum barbam| procul
    ejus
    radere compellat. Se noluit ait assensum iis darej et hic et in futurum promitlimus.
    qiti teffairi ipsius invadendis»facultatem sibi concedi' Data lertio Nonas Octobris.
    petierunt, neque dalurum, fidetn servare voluerii; '
    imo', si qitis id alterildverit, a se prdhibitum ifi, I' . EPISTOLAXI.
    eumque beati Petri aiixilium , si in ejus fidelituie ADREGEMSUECIJE.
    permanserit, Itabiiurum.
    (Anno 1080.)
    GREGORICS episcopus , servus servorum Dei glo-
    Calaiitano ORZOCCO verius 0'RZOC- Gaudel auosdam sacn verbi ministros illius terram
    rioso judici [forte de ejus salule spem magridm lia-
    ingressos ', seque
    COR,ut lib. \ , ep. 41. HARD.]salutem el apostolicam' bete asserit, cum Ghllicanu-EcclesiadetheSanriS
    benedictionem. sancim matris RpmanmJLcclesim acceperit,:Atque
    Gratias omnipotenti Deo rcferimus quod tua su- ul h uberiorem religionis gratiam assequatiir,.vult
    debitum i sibi ab. eo aliquem mitli, qui gentis itlius mgres
    blhmitas, beatum Petrum recognoscens,
    583 L1BEROCTAVUS. — EPIST. XIII. . J588
    ~ sibi
    recenseat, cl mandaia apostolha ad eum refe- A nse Ecclcsise pro audacia sua fecisset. Veruni cunt
    rat. Interim commissumsibi rcgnuminiuslilia regat. cselera facta illius perpenduntur, haec non tantopfcre
    GEEGORIUS cpiscopus, servus servorutnDei I.... miranda videnlur. Quippe qui perjurium de iuobe-
    glorioso Sueonum [Suetonum] regi, salutem et dientia ct infidelitate committere non timuit, qui*
    aposlolicam benedictionem. que contra ipsam apostolicam sedem, eul pejerave-
    {Juoniam regni tui terram quosdam sacri verbi rat, conspirare pro minimo habuit, eamque inva*
    ministros luisse ingressos audivimus, noverit excel- ^derecogitans, eodem modo dissipare vehementissi--
    lentia tua nos in .Domino multum Isetari; deinceps me cupiil, hpmo superbissimus, nefandorum scele^
    quoque, de salutis vestrse reparatione piurimum rum sibi conscius; cui mirum debet videri, si, ade»
    spei indubitanter habere. Gallicana siquidem Ee- pta potestate, ubi licuit ita se habuit? Sedilliusfa-
    clesia non vos alienis documentis instruxit, scd cinora comraemorare supersedeo, quae per tolum.
    qued de thesauris matris suaesanctaeRomanse Ec- fere Romanum orbem se prodiderunt, pro quibus
    elesise accepit, salubri vobis eruditione contradidit. ipse in sancta synodo Romse celebrata, ©mniuni
    Quapropter, ut Christianae religionis et doctrinae episcoporum qui aderant consona sententia, jarn ex.
    grafiam obtineatis uberiorem, volumus celsitudinem triennio gladio analhematis sine spe recuperationis
    tuam aliquem episcopum, vel idoneum clericum, " percussusest; eanonprselerieruntnotitiam vestram,
    ad apostolicam,sedem dirigere, qui et tcrrse vestrsc Praefatam igitur Ravennatcm Ecclesiam de mani^
    habltudinesgentisquemores nobis suggerere, etapo- bus violentis eripere, et ad pristinum statum pro
    stolica mandata de cunctis pleniter instructus ad vos officio quod, licet indigni, gerimus reducere cu-.
    ceriius queat referre. Interim vero monemus ut pieutes, talem personam eligendam alque in ea
    prudentia tua commissum sibi regnum in concordise praeficiendam fore censuimus, cujus religio nec
    justiliaeque custodia dirigat atque disponat, ac ila non prudentia, Deo favente, et interius iumen in ca
    circa subj'eetospacis jura et aequitatis districtionem sanctitatis reformare, et exteriorum rerum damna
    servare inter csetera virtutum studia satagat, qua- norit studealque reficere. Quamobrem nos, in hu-
    tenus per temporalis regiminis sollicitudinem me- jus nostrae necessariae dispositionis effectu, vestro
    reatur aeterni percipere securitatem , et cum justis plurimum egentes auxilio, invilamus, rogamus at^
    rooem, totius jucunditatis plenam, in extremo exa- que apostofica auctorilate vobis prsecipimus ut, in
    mine digne possit audire : Venite, benedhti Palris restauratione Ulius antiquitus sanctae Ecclesioe,om-
    mei, percipile rcgnum quod vobis paralum cst ab nes unanimiter consensum et pro posse acljuto-
    origine mundi (Matih. xxn). !>,riumtribuentes, eam de servili oppressione, imo ty*
    Data quarto Nonas Octobris. rannica servitute, eripereet priseoe Jibettati resli-
    EPISTOLAXH. iuerc nobiseum procurctis, ac in reperiendo ido»
    A*DFIRSIANOS, RAVENNATES , ET TCSCOS, neam iUi regimini personam summopere laboran-
    (Anno 1080.) tcs invigiletis. Quieunque enim in liac re studium
    dcvotionis impenderint, non dubie eredimus eos c£
    Querituf Ravennatein Ecclesiam ab ejus sacrilego
    archhpiscopo devastaiam. Quo in Romana synodo apostplicam gratiam promerituros, et apud divi» r
    excommunhato ac deposito, ipsam Ecclesiam in nam elementiam patronum sibi beatum ApoUina- l
    prislinum statitm reducere, eique de idonea persona rem, si in bonis perseveraverint, certissime
    providere cupiens , prmcipit ut sibi in ea re una- situros. acqu>
    nimes sint adjumenlo.
    G-REGORius episcopus, servus servorum Dei, om- Data Idibus Octobris.
    nibus episcopis, abbatibus, clerieis atque laicis in EPISTOLA 'Xin,
    marchia Firriiana, Tuscana, et in exarchatu Raven- ADRAVENNATES,
    r.ati constitutis, qui sanetae Romause Ecclesiae, sic- (AnnolOSO.)
    ut Chrislianos oportet, obediunt, salutem e.t apo- Ejusdem argumenli.
    stolicam benedictionem. J} GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, sm-
    Prudentise vestrae notum esse non dubitamus , nibus clericis et laicis Ravcnnse morantibus, qui
    quanto religionis cultu sancta Ravennas Ecclcsia beatum Petrum [beatum ApoUinarem] apostolum
    pollere, quantisque reram necessariarum copiisso- diligunt, et sanctae Romanae Ecclesiae, sicut Chri-
    lita sit prseteritis annis affluere, quodque magis il- stianos oportet, Dbediunt, salutem et apostolicanj
    lius interest, quam speciali dilectione matri suae benedictionem.
    sanctseRomanae Ecclesiae ab ipsp fidei Christianoe Credimus non latere vestram scientiam Ravenna^
    principio semper adhseserit. Cujtis antiquum decus tem Ecelesiam sedi apostoUcseprae caeteris vici-
    in spiriluaUbuset ssecularibus profeclo cum remini- nius haerere solitam fuisse, eamque specialiter ab
    scimur-,non sine gravi mcerore eam in tanta deva- ipsa dileetam, quidquid dignitatis et honoris anti-
    stationd laborantem nunc cernimus, et ut apertius quitus perbeatum A . . .. [ApoUinarem, HARD.,sie
    intelligatis, certe persuasorem destructoremque ip- etin cod. Mutin.] tenuit, munere scUicet prsefataese-
    sius Vu dictum archiepiscopum ita religionem dis concessum habuisse. Postquam vero superbiaj
    ejusdisperdidisse, et bona dilapidasse, non minori auctoret discordise seminator, diabolus, per mem^
    fere dolore sufferimus, quam si idem sanctoeRoma- bra sua eamdem Ecclesiam, contumacia inteH^
    PATROL.CXLVHI. i9
    (187 S. GREGORII VII VkVM OPERUM PARS I. - REGISTRUM. 56*
    nicnte, a Romana divisit, quae damna, quoe detii- i nibus episcopis, alibatibus, comitibus, atque riiili-'
    menta non modo religionis, sed etiam bonorum suo- tilius in parochia Ravennati,etin Pentapoli, nee non-
    rum vestra perlulit, raaximeque per tyrannidem et in marchia Firmana, et in ducatu Spoletino com-
    Yu... . [Wiberli, IIARD.,sic et in cod. Mutin.] di- raorantibus, illis videlicet qui beatum Petrum dili^
    cti archiepiscopi, quanlam in utraque re deslructio- gunt, neque vinculis exeommunicalionis tenentur,-
    nem perpessa sit satis vos ipsi novistis. Et hujus salutem et apostolicam benedictionem.
    quidemtanto vesaniorem dilaccrationis morsum sus- Notum vobis esse credimus, fratres charissimi,
    tinuit, quanto eum desperatiorem impurior con- quia ubique terrarum religiosi viri clerici et kicj
    scientia reirorsumabiresubegii. Denique scelerosus, per gratiam Dei nos diligunt, et ea quae dicimus sive
    sacrilegus atque perjurus, postquam [ob]hujusmodi prsecipimus libenter approbant et obedienter susci-
    nefaria in universali synocio[infra, in syuodo Rom. piunt, illi videlicet qui justitiam discernunt et in-
    ii], cunctis qui aderant episcopis consentientibus tenlionem nostram cogr.oscunt. Inimiei autem cru-
    atque laudantibus, digna suis moribus damnationis cis Christi, imo hostes animarum suarum, in nos
    animadversione multalus est, non confestim resi- insurgere, et, dementieecaecitate perculsi, centra sa-
    piscens ad sani cordis consilium rediit, sed patrem iutem suam, sanctam Eeclesiam eonculcare conan-
    suum diabolum imitans, sibique iram in dieirae the- "lur. Quod multum profeeto gaudemus, inlneiites-
    saurizans (Rom. n),quidquid gravius cogitare.quid- illos qtii Deum diligunt rebus nostrisfevere; et non
    quid superbissimum potuit audere molitus est. Et hos, sed illos duntaxat qui oderunt animam suam
    quia se unam ex nobilissimis Ecclesiam vestram ex (Psal. x) inimieos nobis existere. QueTum quidem
    maxima parte destruxisse parum existimabat, san- odium hac maxime de causa, sicut vos scitis, in-
    ctam Romanam sedem, sicul omnes aperte norunt. currimus, quiaipsosdelaqueis diaboli eruere et acB
    invadere, secumque eam in ruinam et praecipitium sinum matris Ecclesise reducere curavimus. Vos
    irahere est medilatus. Proinde quoniam nos, pro itaque, quos ab illorum perfidia remotos etalienos
    eminenlia loci cui, Deo auctore, quamvis indigni, existimamus, oportere tunc credimus ut, qualem
    praesidcmus, cum sollicitudinem noslram monemur habeatis animum circa nos, imo B. Petrum, cujus
    universis extendere, lum circa quodammodo nobis vice, dieet indigni, fungimur, demonstretis; etsi,
    conjuncliores diligcntius compellimur invigilare, quemadmodum arbitramur, vos fideliter geritis, ma-
    Ecclesiae vestrse devastalionem non alienam pulan- nifestis indiciis, cum tempus adest et res expostu-
    tes, sed quasi noslrae, cujus specialis filia est, con- lat, declaretis. Est autem in quo devotionem vestram
    dolentes, cum consilio alque auxilio omnium ve- ^ egregie potestis ostendere, si decreta atque statuta '
    strum qui Deum timetis, volumus et desideramus ad sedis apostolicae pro posse vestro studetis atque
    antiquum specimen el religionis slalum, in quas • salagitis adjuvare. Igitur Ravennatem archiepisco-
    tum, Domino largiente, polerimus, eam reduccre. pum fratremnostrum R.... quem post longas et in-
    Igitur illo putrido membro gladio excommuiiicatio- numeras pervasorum oceupaliones nuperrime, sicut
    nls exciso, atque ita ul inler sacerdoles etiam in olim a beato Petro ApoUinarem, ita nunc Ravennas
    aeternum non debeat connumerari deposito, dile- ab Ecclesia Romana meruit accipere, studium vobis
    ctionem vestram monemus ac pro salute vestra ro- sil, tum propter amOrcm sanctissimi martyris cujus
    gamus ut toto affectu mentisque intentione talem sede et reUquiis illa decoralur Ecclesia, tum propter
    personam una cum confralribus nostris episcopis, apostolieae sedis debitam reverentiam, consiUis et
    et archidiacono caeterisque diaconis, quos proplerca auxiliis veslris confirmare, atque ei contra illius
    ad vos nostra vice direximus sludeatis eligere, qv.ae sancti loci sacrilegum damnatumque devastatorem
    tanto honori, scilicet vestri archiepiscopatus regi- Vu.,.. modis omnibus subvenire. Prsecipimus nam-
    nrini, secundum Deum videatur competere. Non ul- que ut, juxta consilium legati nostri qui defert has
    terius Ecclesiam vestram ancillari servitute opprimi litteras, praedicto confratri nostro archiepiscopo
    al). impiis manibus patiamini, sed, sicut bpni filii, D consilium et auxilium vestrum ita firmiter promit-
    cam nobiscum in maternam, hoc est Romanse Ec- tatis, ut, dum inimici audierint, rebus suis cogantur
    clesioe, libertatem vindicare satagite, quatenus et etjure possint timere; cum vero amici et fideles
    lionorem Dei, dum spdnsae ejus, sanctae Ecclesiae, nostri cognoverint, una nobiscum de promissis ve-
    libprtatem diligitis, vos ostendatis amare, et seternse stris certissime queant sperare.
    beatiludinis hsereditalem, quasi liberi. filii, merilo Data tertio Idus Decembris.
    possilis et debeatis sperare. EPISTOLAXV
    Data Idibus Octobris. AD.VALVENSES.
    EPISTOLA XIV. (Anno 1080.)
    .\DRAVENNATES, ET
    FIRMAN0S, SFOLETINOS. Inveltitur in Trasmundurii quemdam, qui a se incre-
    (Annol080.) palus quod episcopatum d'imiserit,et monitus ne se
    Commcndat eis electum Ravennalis Ecclesim arclti- in eo amplius intrudefei, ausus sit ipsam Eccte-. j
    episcopum. Hortaiur ut ei debitam reverentiam siam pervddere. Prwcipit nuUam ei obedhritiam 1
    exldbeant, prmcipuequeconlra .illius Ecclesimdam- exldberi,sed bona ecclesim de manibnsejuseripi^!
    nalutn devastatorem adjuvent. legaloqueapostoticmsedisineareauxiliumprttberi;.:,
    GRECORIUS opiscopus. servus servorum Dei, om- GREGORIUS episcopus, servus servorumiDeiy om^ !
    m LIBER OCTAVUS.— "EPIST. XVII. 590
    nibus in episcopatu Valvensi [Yalvanensil habitan- }. V.parte beati Petri praecipimusvobis ul Narbohensi
    tibus, majOribus atque minoribus, sive potestatem Ecclesise,jam ex longo tempore a membris diaboli
    in eo habentibus, qui gratiam beati Petri cupiunt, pervasse, prompte subvenientes, fratrem nostruni
    salutem et apostolicam benedictionem. Dalmatiuffiarchiepiscopum, quem tandem canonlce
    Transmundus vester dictus episcopus ad nos ve- et secunduffi Dominum electum et ordinatum me-
    nit, quem nimirum nos duris verbis increpuimus, ruit accipere, modis omnibus studeatis adjuvare;
    propterea quod episeopatum sine ratione dimiserat. illi vero pervasori, qui non per oslium, ut pastor,
    Praecepimuseliam illi, prOpler istam stultitiara, ut sed aliuhde, ut fur etlalro ingressus, oves Christi
    de episcopatu se deiride non intromitteret, sed iret mactat ct perdit (Joan. x), imo diabolo tradit, modis
    ad MontemCassinum, ibique tandiu esset donec cum «fuibuspotestis resistite, si gratiam omnipotentis
    ipso prsefati loci abbate aliisque religiosis et pru- Deidesideratis obtinere. Agite ergo, et omnino pro-
    dehtibus viris consilium caperemus quid de illo et curate beatum Petrum, apostolorum principem, vo-
    vestra Ecclesiaesset faciendura. Quod nostrum prae- bis adjulorem, imo debitorem facere, qui potest
    ceptum (sictitaudivimus) contemnens, et per inobe- vobis hujus vitseet futurae salutem et honorem dare
    dientiam iddlolatrisescelus incurrens, ausus est ec- vcl tollere, quique nescit fideles suos relinquere, sed
    clesiam intefdictam ad augmentum malitise suae B ; potitts novit superbis resistere, el confundere, hu-
    pervadere, eamque nunc pertinaciter non metuit oc- milibus autem gratiam dare (Jac. iv), eosque exal-
    cupare. Proinde apostolica auctoritate prsecipimus tare.
    vobis ut, si gratiam Dei et beati Petri diligitis, ani- Data decirao Kalendas Januarii.
    marumque vestrarum periculum timetis, nullus EPISTOLA XVII.
    vestrum episcopalem reverenliam illi exhibeal, sed, ADCLERUM ETPOPULUM REBIENSEM.
    bona ecclesisede manibus illius eripientes, eum sic- (Anno 1080.)
    ut iuvasorem habeatis, et res ecclesiaene distra- Arguit Manassem olim archhpiscopum Remensem,
    here valeat a potestate ipsius defendatis. Nihilojni- qui legati aposlolici sententia damnatus Ecclesiam
    nus quoque mandamus ut huic legato nostro Joanni tpsam invadere prmsumpseril. Quare monet ut ei
    modisotnnibus resistant, et de episcopiDiensisle-
    subdiacono, quem ad hoc vobis direximus, auxilium gali consensu alium paslorem etigant, qui eorum
    in his quse necessaria fueriiit praebeatis, quatenss laboranli Ecclesimsubvenirevaleat.
    ipse unavobiscum quaein hac re facienda sunt me- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, uni-
    lius possit implere. vers» Remensis Ecclesise clero et populo, salutem
    Data secundo Idus Decembris. ( et apostolicambenediclionem.
    P
    EPISTOLA XVI. Non dubilamus ad notitiam vestram pervenisse
    ADN.N. quod Manasses, olim dictus archiepiscopus vester,
    (Anno 1080.) synodalem damnationis suaesententiam, exigentibus
    Laudat quodparenlum suorum vestigia imitati devo- culpis suis, adjudicante confratre nostro Diensi epi-
    tum animum erga Romaham Ecclesiam gerant, scopo, sanetse Romanse Ecclesiae legato subierit.
    ulque in eo in dies magis proficiant hortalur. Com- Quam itaque diligenter perscrutantes et pro magni-
    mendat eis Dalmatium, arcldepiscopum Narbo-
    nensis Ecclesimcanonhe electum, ut eum, lan- tudine iuiquitatum ejus justissimam fuisse appro-r
    quam verum pastorem, adjuvent, el pervasori resi- bantes,eo tenorein Romana synodo confirmavimus,
    stant.
    rogatu multorum fralrum, ut, concessissibiinduciis,
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, R... si posset, ad expurgandum se de objectis veniendi
    et B..., nobilibus comitibus, salatem et apostolicara licentiam. haberet ac liberam de se agendi faeulta-
    benedictionem. tem; ita tamen ut interim regimine ipsius Ecclesise
    Quanlum domus vestra beatum Petrum jamdu- cederet, et in Cluniacensi vel in aliquo religioso,
    dum dilexerit, quantumque ipsi fidelis exstiterit, monasterio degeret, ut cujus obedientiaequantaeque,
    profecto non. modo apud YOSscitur, sed etiam in D humilitatis esset probaretur. Verum (sicut vos ipsi
    pluribus diversarum gentium partibus notum habe- scitis) non solum huie definitioni non obedlvit, sed,
    tur. Unde et de iuimicis vicloriam, et prae cseteris ad coniemplum interdictionis nostrae, Ecclesiam
    paribus suis honorem et gloriam hactenus obtinuisse vestram invadere aeimpudentidevastationeconfun-
    longe lateque dignoscitur. Quia vero parentum ve- dere praesurnpsit,utpote quam non per ostiura, ut
    strorum, sicut nobilitatis lineam, ita quoque probi- pastor, sed aliunde, ut fur et saevissimuspraedo in-
    latum studia vos imitari cognovimus,pro cerlo valde travit, ad hoc scilicet ut gregem Dominicummactet
    laetamur et ut devptum animum circa beatum Pe- et perdat, non ut vigilantia pastQris protegat et de-
    triim et matrem omnium sanctam Romanam Ec- fendat (Joan. x). Siquiderii adeo in immensum
    clesiam semper geratis, salubriter hortamur atque actuum' suorum tetendit iniquitas ut dignissime
    moneinus, cujus vos dilectionem. tenere prOcuIdu- damnationi atque excommunicationi subjaceat, ita
    liibin nullo melius potestis ostehdere quam si, in- ut in perpetuum nullam restitutionis suaespem con-
    tcr cseterabona quse debetis agere, sanctam Eccle- cipere debeat! Quapropter apostolica vos auctoritate
    siam procuratis juvare atque defendere. Itaque sa- monemus ut perversis actibus ejus in nullo com-
    luti veslrse praecipue providentes, rogamus et ex municetis; imo, ut tollatur de medio vestrum et ia
    m S. GREGORIIVII PAP/E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 552
    interilum carnis su;c trailatur Satanse, ul spiritus A spectu beati Petri, ad quem speclal totius Ecclesi*
    salvus sit (/ Cor. v), sibi modis omnibus resistatis; causa, rem hanc ex animo gerere, quatenus et hic
    delis etiam operam ut, communi consilio pariquc cum protectorem, el in futuro palronum ex debifO'
    voto, assentiente vobis prsedicto confratre nostio merearis habere.
    Diensi episcopo, Patrem vobis, secundumDominum, Data sexto Kalendas Januarii
    ciigatis, qui Ecclesise vestrse diutina pseude-pasto-
    rum improbitate laboranli valeal subvenire, et an- EPISTOLA XIX.
    ADSUFFRAGANEOS ECCLESIyE REMEKSIS.
    tiquam sui liberlatem, Christo auxilianlc, vobiscum
    reparare. (Anno 1080.)
    Data scxto Kalendas Januaru. Ejusdem fere argumenti.
    EPISTOLA XVIII. GitEGORiusepiscopus, servus servorum Dei, omni-
    bus episcopis, suffraganeisvidelicet sanctseRemensis
    ADIIEBOLUM COBIITEM.
    Ecclesiae, his tamen qui se ab excommunicatis cu-
    (Anno 1080.) salulem et apostolicam benediclionem.
    ManassemarchiepiscopumRemensem,Hugonis Dieri- stodiunt,
    sis episcopi legati apostolhi in concilio Lugdu- Notum esse fraternitati vertrae credimus quod nos
    nensi sententia depositum, denunliat, monens ut g iniquitates Manassae, dicti Remensis archiepiscopi,
    ram seipsumquam alios ab ejus amhilia retraliat, longo tempore supportavimus, antes de
    viribus et alium eumque spe:
    eique pro resistal, quem archiepi- maliliasua
    scopunimajor cleri purs cum consensu legati ele- converlidiunimiumquedissumulavimtis.
    geril adjuvet. Sed quoniam beala Maria, cujus ille sedem perditus
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HE- occupabat, noluit Ecclesiam suam sceleribus illius
    EOLO[EBUI.OI]nobili ct glorioso comiti, salutem et diutius poUui, quse de eo graviora dudum Iatuerant,
    apostolicam benediclionem. ad notitiam multorum erupere in lucem. Pro quiinis
    Sicut prudenlia lua mcmiuisse potest, nos longo ipse in Lugdunensi concilio, cui fraler et vicarius-
    icmpore, prseter;voIuntatem luam virorumqucrcii- nostcr Rugo Diensis episcopus praeeral, eodem di-
    giosorum qui ipsum noverant, Manassemdictum Re- ctanle, cunctisque fratribus religiosis qui aderant
    m-ansem archiepiscopum dissimulavimus, eumque assentientibus, depositionis sententiam meruit. Eam
    ptilantes correclionis suoe euram habere, diu pro- itaque praefati conventus censuram, quam nos, apo-
    feclo portavimus. Verum ille patienlia noslra ab- stolica mansuetudine utcntes, subjuncto tcncro tem-
    nsus, ct (quod evidenter apparet) ex conscientia peraveramus, quoiiiam ille conseientia desperante
    prava in desperalionis foveam lapsus, non solum se in duritia sua inobedientioeque contemptu voluit
    proetensaemansueludiniingratumcxhibuit, sed eliam Q mancre poiius quam ad sani sensus consilium ani-
    in reliqunm misericordia S. Petri indignum se fe- mum flectere, jam hunc ex apostolica auctoritate-
    cit, scilicet ut cuj'us in depositione sententiam vi- firmamus , alque irrecuperabiliter depositum esse
    carii nostri Hugonis Diensis episcopi in conciUo. in reUquum adjudicamus. Proinde fraternitaleni
    Lugdunensi prolatam approbatamque ad terminum veslram ne ulterius LUiepiscopalc-m reverentiam
    nos distulerimus, deinceps in perpeluum firmam debeat absolvimus ; imo apostoUca auetorifate prae-
    csse et ratam, ipsumque sine spe recuperationis dc- cipimus ut nemo ei quasi pasfori obediat, secl
    positum adjudicemus. Quapropter eum irrevocabili quisque, pro officio suo et viribus, sicut invasoii
    j'udicioepiscopalis sedis regimine privatum esse tuae resistat. Quod nostrum, polius vero sancti Spirilus»
    celsitudini denuntiantcs, moncmus, atque ex parte judicium dilectio vestra studeat snbditis sibi eu-nr
    beati Petri praecipimus ut tam teipsum a pestifera ctisque quibus valet populis denuntiare; et ut ab
    amicitia illius amodo relrahas, quam et alios, quos ejus participatione sibi caveant, ipsumque modis.
    potes, ab eo custodire se doceas. Ut aulem graliara- quibus possunt coarctent, non negUgat cbaritas
    Dci et beati Petri largius [merearis], merilo quas vestra monere. De caetero, volumus, et ex parte
    sperare studium (lege, merito queas sperare, stu- lieatri Petai jubemus quatenus , adliibitis illius Ec-
    dium,HARD.,shel in Mut.) solertise tuse non dcsit; D clesioeelericis, talis persona cum consensu praefati
    tam per teipsum quam et per quoscunque valeas iegati nostri Dieusis episeopi ut eligatur procurelis,
    [sludeas] prsefato deposito pro magnitudine tua re- quae tanlo regimini digne competere videatur. No&
    sislere, illumque archiepiscopum, quem saniori con- enim eam eleclionem quam pars cleri et populi
    silio pars cleri melior cum consensu praedicti le- melior et religiosior, consentiente praedicto noslro
    gati nostri, Hugonis videlicet episcopi Diensis, illi vicario, fecerit, Deo favente, firmantes, apostolica
    sedi elegeiit, modis omnibus adjuvare (402). In aucloiitate roboramus. Diligentia igitur vestra ita
    hac igilur re ita te devotum et obsequentem nian- se in hac re pronam, nobisque, imo beato Petro,
    • «'atis apostolicis aperte demonstres, quemadmodum obedientem exhibeat, ut, cognito studio et vigilantia
    tuis in necessiiatibus fideles tuos existere cuperes, vestra, si quid in prseterito negligenter aut inobedieu-
    et sicutafiaelibus luis non impune tergiversationem ter deliquistis, merito propter hoc debeamus sufferre.
    tibi fieri summis in negotiis ferres, ita procures re- Data sexto Kalendas Januarii.

    (102) Loeos obscurus


    SSS' LLBEROCTAVUS. — EPIST. XXL m
    EPISTOLA XX. A ligare ct absolvere, tilri facias debiioreni; el noa
    ABP-IULIPPCM REGEM FRANCORUM. pro negiigentia aut veriiatis dissimulalionc judi-
    cium, scd pro diUgentia justitiseque exseculions
    (Anno 1080.) Ipsius gratia seternnm digne merearis auxilium.
    ftogat ne Manassw Remensi archiepiscopo dcposiio Data sexto Kalendas Januarii.
    uflum ulterius favorem prwbeal, sed eum ab ami-
    citia sua repetiat. Monet prmterea ne clcctionem EPISTOLA XXI.
    impediat, quam RcmensisEcclesiw clerus cl popu- AS UERIMANNUM EPISCOTOM METENSEH.
    lus facliirus erat, sed illi quem major parselegerit
    mtxilium prcebeat. (Anno 1080.)
    Ad labores el perhula pro verilulis defcnsionepara-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Pm- lumexcilat. Rescribiladejusqumsita de auctoritaie
    Lippo, glorioso regi Francorum, salutem el aposto- sedis aposlolicce in excomnmnicande rege Ucnrico,
    iicam benedictionem. et absolvendosubdilos a fidelitalis sacmmeulo.
    Baepe per nuntios tuae celsltudinis audivimes le GREGORHJS episcopus, servus servorum Dei,dilectc»
    5,ratiam B. Petri nostramque amicitiam cupere; in Christo fratri HERIMANNO Metensi episcopo, salu-
    <raod et tunc nos libenter- accepisse, el adhuc, si tem el apostoUcam benedictionero.
    cura animura geris, noveris admodum nobis placere. B Quodad perferendes labores ac pericula pro de-
    In hoc enim te tuae salutis amicum sollicitumque fensione veritalis le .paratum intelligimus, divini
    «sse demonstras, si apostolicam benevolentiam, -murreris csse non dubitamus; cujus hsec esl incffa-
    «icut Christiaimm regem decet, assequi et obtinere bilis gratia et divina clcmenlia cjuodnunquam ele-
    dcsiieras; quam quidem hoc pacto adipisci iuullo <;tos suos penitus aberrare perniiltit, nunquam
    facilius ac dignius poteris, si te in ecclesiaslicis fundilus labefactari aut dejici sinit, dum eos, per-
    negotiis diligentem devotumque revcrenter ;exhi- secutionis tempore quadam ulili probatione discus-
    l>Ksris.Qua in re procul dubio minas vigilanter sos, etiam post trepidalionem aliquanv semelipsis
    snullumque negligeiitius quam sanum fuerit olim fortiores facit. Quoniam aulcm sicut inter ignavos
    fcabuisse te cerneris. Sed nos adolescentiaetuae prae- alium quo turpius alio fugiat timor exanimat, ita.
    terita delicta, spe correctionis luse portanles, at eliam iuter slreuuos alium quo forlius alio agat,
    deinceps castigatis moribus ad ea quse oportel in- quo ardentius prorumpal, virile pectus inllammat.
    vigiles, ex debito officii nostri moncmus. Igitur inter Hoc charitati tuae exhortalionis voce curavimus
    csetera virtulum studia regiae excellenliseconvenien- commendare, ut co magis in acic Chrislianae reli-
    4ia, quse tibi inesse optamus, cum te justitise amato- gionis slare te deleclet inter primos, quo cos non
    rem misericordiaeque cuslodem exisiere, cccleskts dulritas victori Deo proximos atque dignissimos.
    defendere, pupillos viduasque prolegere sit necessa- Quod autem postulasli le quasi noslris scriptis
    rium, non minus ad internse salutis custodiaffi tibi juvari ac praemuniri contra illorum insaniam qui
    esse pravorum consilia spernenda, maximeque ex- nefando pre garriunt aucloritatem sanclae et apo-
    communicatorum familiaritates detestandas , arbi- stolicae sedis non potuisse regem Hcnricum, homi-
    traraur atque asserimus. Uride sublimitati tuae ex nem Christianae legis contemptorem, Ecclesiarum
    parle beati Petri praecipimus ac ex noslra rogamus videricet et imperii deslructorem, alque boereticorum
    «t ManassseRemensi archiepiscopo dicto, sed propter auctorem et consentaneum excommunicare, ncc
    suas iniqiiitates, quae non prsetereunt scientiam quemquam a sacramento fidelitatis ejus absolvere;
    tuam, irrecuperabililer deposito, nullum ulterius non adeo necessarium nobis videlur, cum hujus rei
    favoris tui solatium praebeas, sed eum ita ab ami- lam multa ac cerlissima documenta in sacrarum
    •citia tua reseirtdas atque a conspeclu praesenliaetuae Scripturarum paginis reperianUir. Neque euini crc-
    contemptum repellas, ut te pateat inimicos sanctae dimus eos qui ad cumulum suse damnationis vcri-
    Ecclesioe, videlicet excommunicatione induratos, tati impudenter dctrahunt et conlradicurit, liaec a;l
    respuendo, Deum diligere, apostolicisque mandatis n suse defensionis audaciam , lam ignoranlia quam
    morem gerendo gratiam beati Petri veraciter desi- miserse desperationis vecordia, coaptasse. Nec mi-
    rierare. Praeterea volumus, et ex parte apostolica rum; mos est cnim reproborum, ob suae nequitiae
    juberiius ut electionem quam praelatae Remensis protectioncm, niti consimiles sibi defendere, quia pro
    EcClesiseclerus et populus, Deo annuente, faclurus nihilo haberit mendacu perditionem incurrcre. Nam,.
    est, nullo ingenio aut studio quoininus canonice fiat ut de multis pauca dicamus, quis ignorat vocem
    impedias; sed et si quis impcdire aliquo sludio sse- Dornini ac Salvatoris noslri Jesu Christi dicentis iu
    culari tentaverit, illi omni modo conlradicas, atquc Evangelio : Tu es Petrus el snper hanc petram mdi-
    illi queffi pars lidelior el: religiosiOr elegerit adjuto- ficabo Ecclesiam meam, et portw inferi noriprmvale-
    liuin tuum impendas. Age igitur, et, jam aelale vir bunt adversuseam; ettibi dabo claves rigni ccelorurn,,
    factus, in hac re proeura ut non frustra luae juven- et quodcunque ligaveriSsuper terram, erit ligdlum el
    tuiis culpis pcpercisse, nec in vanum le ad emenda- in cmlis, et quodcunquesolveris super lerrani; efit so-
    tionem exspeclasse videamur ; ac maxime enitere lulumet incmlis (Matth. xvi).Nunquid sunthiereges
    ul bcatum Pelrtim. in ctijus polcslate est tuum re- exeepti? Aulnon suntde ovibus quas Filius DciB'.
    giitKii el aniraa tua, qui lv potcst in cccloct in lerra Petro commisil? Quis, rogo, in hae univcrsali c.onc'es.V
    595 S. GREGORH VII PAPJE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 59S
    sione ligandi atque solvcndiapotestatePetriseexclu- 1i sedis decreta viplare praesumpseiint, scribens ad
    sum csse existimat, nisi forte infelix ille qui, jugum quemdam Senatorem abbatem his vtsrbis : « Si quis
    Domini porlare nolens, diabolisesulsjicit eneri, etin veroregum, sacerdotum, judicum alque ssecularium
    numero ovium Christi esse rccttsat? cui lamen hoc personarum, hanc constilutionis nostrae paginam
    ad miseram libertatem minime proficit quod pote- agnacens, contra eam venire fcntaverit, potestaiis
    statem Petri, divinitus sibi concessam, a superba honorisque sui dignitate careat, reumque se divino
    cervice exculit, quoniam quanlo eam quisque, per judicio existere de perpetraia iniquitale coguoscat;
    elationem, ferre abnegal, tanto durius ad damna- et, nisiea quae ab illo sunt male ablala restituerit,
    tionem suam in judicio portat. Hanc itaque divinae vel digna pceniteutia illicite acta defleverit, a saera-
    volunlatis inslitutionem, hoc firmamentum dispen- tissimo corpore ac sanguine Domini Redemptoris
    sationis Ecclesise, hoc privilegium beato Petro apo- nostri Jesu Christi alienus liat, alque uVaelemum
    stolorum principi ccelesti decrelo principaliter tra- examini districtae ultionis subjaceat. t Quod si
    ditum atque firmatum sancti Patres cum magna B. Gregorius, doctor ulique mitissimus, reges^qui
    vensratione suscipicntes atque servantes, sauctam statuta sua super unum xenodochium vioiarent
    Romanam Ecclesiam tam in generalibus conciliis non modo dcponi, sed etiam excommunicari, at-
    quam etiam in cseteris scriptis et gestis sujs univer- que in aeterno examine damnari decrevit, quis
    salem matrem appellaverunt; et sicut ejus docu- nos Henricum non soluin apostolicorum judiciorum
    menta in confirmatione fidei et eruditione sacrae rer contemptorem, vcrum etiatn ipsius matris Eccleske,
    ligionis, ita eliam judicia susceperunt, in hoc con- quanlum in ipso est, conculcalorem, totiusque regni
    sentientes, et quasi uno spiritu et una voce concor- et Ecclesiarum improbissimum prsedonem et alror
    dantes, omnes raajores res et prsecipua negotia, cissimum destruclorem deposuisse et excommunir
    nec non omnium Ecclesiarum judicia, ad eam quasi casse reprehendat, nisi forte similis ejus? sicul B.
    ad malrem el caput debere referri, ab ea nusquam P (hoc est, Beato Petro. HARD.)docente cognor
    appellari, j'udicia ejus a nemine retractari aut re- vknus in epistola de ordinatione Clementis, in qua
    felli debere vel posse. Unde beatus Gelasius VII papa sic ait: Si quis amicus fueril iis > [de] quibus ipse
    Anastasio imperatori scribens (epist.), divina ful- de eodem Clemente dicens non loquitur, « unus est
    tus aucloritale, quid et qualiter de principatu san- et ipse ex illis qui exterminare Dei Ecclesiam vo-
    cta? et apostolicae sedis sentire deberet hoc modo lunt; et si cum corpore nobiscum esse videatur,
    eum instruxit : i Etsi, inquit, cunctis generaliter inente et animo contra nos est, et est mullo nequior
    sacerdotibus recte divina tractantibus (idelium con- (P hostis hic quam illi qui foris sunt' et evidenter
    venit collg submitli, quanto potius sedis illius prse- inimici. Hic enim per amicitiarum speciem quae
    suli consensus est adhibendus, quem cunctis sacer- inimica sunt gerit, et Ecclesiam dispergit ae va^
    dotibus ct divinitas summa voluit praecminere, et stat. i
    eubsequens Ecclesiae generalis jugiter pietas cele- Nola ergo, charissime, si eum quem [forte cum
    bravit! > Ubi prudentia tua evidenter advertit nun- amicitia vel colloquio iis quibus papa
    qui, HARD.]
    quam, quolibet penitus humano consilio, aequare se pro actibus suis adversus est sociatur, tam graviter
    quemquam posse illius privilegio vel confessioni judicat, quanta illum ipsum, cui pro actibus suis
    quem Christi vox praelulit universis, quem Ecclesia adyersus est, animadversione damnal? Sed ut ad
    venerendr confessa semper est et habet deyota pri- rem redeamus, ilane dignitas a ssecularibus etiam
    inatem. Deum ignorantibus invenlanon subjicietur ei di-
    Item JuUus papa, Orientalibus episcopis scribens, gnilati quam pmnipotentis Dei providentia ad
    de potestate ejusdem sanctaeet apostolicae sedis ait: honorem suum invenit, mundoque misericorditer
    « Decuerat vos, fratres, adversus sanctam Romanam tribuit, cujus Filius, sicut Deus et homo indubitanr
    e"tapostoUcamEcclesiam limate et non ironice.loqui; ter creditur, ita summus Sacerdos, caput omniunt
    •
    quoniam ef ipse Pqminus npster Jesns Christus, sacerdptum, ad dexteram Patris sedens et pro nobis
    eam decenter alloculus, ait: Tu es Petrus, et super semper interpellans habelur (Rom. vm.); qui ssecu-
    hanc petram mdificabo Ecclesiam meqm, et porlm ivr lare regnum , unde sscculi filii tument, despexit,
    feri non prwvalebunt adversus eam, et libi dabo et ad sacerdotium crucis sponlaneus venit? Quis
    claves regni cmlorum (Malth. xyi). Habet enim po- nesciat reges et ciuces ab iis habuisse principium,
    testatem singulari privilegio concessam aperire et qui, Deum ignorantes, superbia, rapinis, perfidia
    claudere januas regni coelestis quibus voluerit. Cui homcidiis, postremo universis pene sceleribus,
    ergo aperiendi claudendique cceli dala poteslas est, mundi principe diabolo videlicet agitante, supcr
    de terra judicare non licel? Absit! Num retinetis pares, scilicet homines, dominari caeca cupiditate
    quod ait beafissimus Paulus apostolus : Nescilis et inlolerabili praesumptione affectaverunt? Qui
    quia angelos judhabimus ? quanto magis swcularia ? videlicet, dum sacerdotes Domini ad vestigia sua
    (I Cor. vi.) Beatus quoque Gregorius papa (Epistola- inclinare contendunt, cui rectius comparentur
    rum lijiro H, in privilegio monaslerii Sancti Medardi) quam ei qui est caput super omncs filios super-v
    feges a sua dignitate cadere statuit qui apostolicte bioe (Job XLI), qui ipsum summum pontifkxiri
    W WBER OCTAVUS. - EPIST. XXT. • m
    Sacerdolum capul Altissirai Filium tentans, cl om A rius quam si.plumbi mclallum ad auii fulgorem
    nia iUi mundi regna promittens, ait: Hmc omnia compates. Quippe cum videas regum colla et
    prin-
    libi dabo, stprocidens adoraveris me? (Mallh. iv.) cipum submitti genibus sacerdotum, et exoscttlata
    Quis dubitet sacerdotes Christi rcgum, et principum eorum dextera orationibus eoruin credant se com-
    omniumque fidelium patres et magistros censeri? muiniri.» Et post pauca : « Hsec cuncta, fratres, ideo
    Nonne miserabilis insaniae esse cognoscitur, si filius nos promisisse debetis cognoscere ut oslenderemus
    patrem, discipulus magistrum sibi conelur subju- nihil esse in hoc soeculo excellentius sacerdolibus,
    gare, et imquis obligationibus illum potestati suae nihil sublimius cpiscopis reperiri. » Meminisse
    subjicere, a qup credit non solura in terra, sed etiam debet fraternitas lua quia major polestas
    etiam in ccelis se ligari posse et solvi? Haec, sicut exorcistae conceditur, cum spiritualis imperator ad
    beatus Gregorius in epistola (lib. iv, episl. 51) ad abjiciendos doeraones constituilur, quam alicui lai-
    Mauricium imperatorem directa commemorat, Con- corum causa ssecularis dominationis tiibui possit.
    stantinus, magnus imperator, omnium regum et Omnibus nempe regibus el principibus terrse qui
    principum fere totius orbis dominus, evidenter religiose non vivunt et in aclibus suis, Deum, rit
    bitelUgens, in sancta Nicaena synodo post omnes oportet, non meluunt, daemones, heu proh-dolcr!
    episcopos ultimus residens, nullam judicii senten- dominantur, et misera servitute confundunt. Tales
    iiam super eos dare praesumpsit; sed ilios etiam non divino ducti amore, sicut rcligiosi sacerdoles,
    •deosvocans, non suodebere subesse judicio, verum ad honorem Dei et utilitalem animarum proeesse
    se ad illorum pendere arbitrium judicavit. Supra- cupiunt, sed ut intolerabilem superbiam suam
    ilicto quoque Anastasio imperatori praelibatus papa ostentent, animique libidinem cxpleant, caeleris do-
    Gelasius persuadeus, rie ille intimalara suis sensi- minari affectant. De quibus beatus Augustinus in
    bus veritatem arbitraretur injuriam, subintulit, libro primo De doclrina Christiana dicit: « Cum
    dicens: « Duo sunt quippe, imperator Augusle, vero eliara eis qui sibi naturaliter pares sunt, hoc
    quibus principaliter mundus hic regitur, auctoritas cst hominibus, quilibet dominari affectat, intolera-
    sacraia pontificum et regalis potestas, in quibus bilis omnino superbia est. > Porro exorcistae, ui
    tanto gravius pondus est sacerdolum quanto etiam diximus, super daemones a Deo imperium haberil:
    pro ipsis regibus omnium in divino reddituri sunt quanlo igitur magis super eos qui dsemonibus sub-
    examine rationem. > Et, paucis interpositis, inquit: jecti et niembra sunt daemonum. Si ergo bis fanlum
    « Nosti itaque inter haecillorum te pendere judicio, prseeminent exorcistae, quanto amplius sacerdotcs?
    KOIIillos ad tuam velle redigi voluntatem. » Talibus C Praeterea omnis rex Christianus ad exitum venicns,
    ergo institutis taiibusque fulti auctorilalibus, ple- ut inferni carcerem evadat, ut de tcnebris in lucem
    rique pontificum alii reges, alii impcratores excom- tendat, ut de peccalorum vinculis in Dei judicio
    municavermU. Nam si speciale aliquod de personis absolutus apparcat, sacerdotis opem supplex ac
    principum requiratur exemplum, beatus Innocen- miserandus requirit. Quis autem non modo sacer-
    lius papa Arcadium imperatorem, qui consensit ut dotum, verum etiam laicorum, in exlremis positus-
    sanctas Joannes Chrysostomus a sede peUeretur, pro suac animae salute lerreni regis imploravit
    excommunicavit. auxilium? Quis vero regum vel imperalorum ali-
    Alius ilem Romanus pontifex, Zacharias videlicet, quem Christianum ex iniposilo sibi oflicio valet>
    regem Francorum, non tam pro suis iniquitatibus sacro baplismale ex dialioli poteslate eripere, et
    quam eo quod tantse potcstati non erat utilis, a inler filios Dei connumerare, sanctoque chrismate
    vegno deposuit, el Pippinum, Caroli Magni impera- praemunire? et, quod raaximum est in Chrisliana
    toris patrem, in ejus loco subslituil, omncsque religione, quis corum valet proprio ore corpus ct
    Francigenas a juramento fidelitatis quod illi fecc- sanguinera Domini conficere? vel, cui epruiri data
    rant absolvit. Quod eliam ex frequenti auctoritale cst potestas ligandi solvendique in coelo el irt terra?
    saepe agit sanela Ecclesia, crim mililes absolvit a D Ex quibus aperle colligitur quanta poteslate prae-
    vinculo jurameiiti, quod factum est his episcopis cellat dignitas sacerdotum. Aut qttis eorum polesf
    qui aposloHca auclovitate a ponctificali gradu dcpo- aliquem clericum in sancla Ecclcsia ordinare,
    nuntur. Et beatus Ambrosius, licet sanctus, non quanlo minus pro aliqua culpa etim d.eponerc ?
    lamen universalis Ecclesiae episcopus, pro culpa Namque in ecclesiaslieis ordinibus maj'oris esl
    quse aliis sacerdotibus uon adeo gravis videbatui', potestatis deponere quam ojdinare. Episcopi eniiii
    Theodosium magnum imperatorem excommunicans possunt alios episcopos ordinai-e, sed nullo modo
    ab Ecclesia exclusit. Qui etiam in suis scriptis sine auctoritate apostolicse sedis deponcrc. Quis
    oslendil quod aurum non tam pretiosius sit plumbo igitur, vcl lenuiter sciolus, sacerdotes dubitet rc-
    suis a
    quani regia pofestate sit altior dignitas sacerdotalis, gibus anteferri? Quod si reges pro peccatis
    hoc modo circa principium sui Pastoralis scribens : sacerdolibus sunt judicandi, a quo reclius quam a,
    « Ilonor, fratres, et sublimitas episcopalis nullis Romano pontifice judicari debent?
    poterit comparatiouibus adaequari. Si reguffi fulgori Ad summum quoslibet bonos Christianos niulta
    malos principes reges inlelligi
    comparcs, ct principum diademali, longe erit infe- coiivcnicntius quam
    589 S. GRECORIl VII PAP^ OPERUMPARS I. - REGISTRUM. GOO
    decet. Isti enim gloriara Dei quaerendo seipsos £.k terea ad quot nomina regum vel imperalorum ba-
    strenue regunl; at illi, non quae Dei sunt sed sua silicas seu altaria dedicari, vel ad eorum honorem
    quserentes (Philip. n), sibimet hostes alios tyran- ''' sancta Ecclesia missas statuit celebrar-i? Timeant
    nice opprimunt; hi vero regis Christi, illi vero reges aliique priucipes, ne quanlo se cacteris homi-
    diaboli corpus sunt. Isti ad hoc sibi imperant ut nibus in hac vita praeferri gaudent, tanto amplius
    cum summo Imperatore seternaliter regnent, illo- aeternis incendiis subjiciantur. Unde scriptum est:
    rttm vero id potestas agit ut cum tenebrarum princi- Potenies polenter tormenta pathnlur(Sap. vi). De tot
    pe, qui rex est super omnes filios superbiw (Job XLI), enim hominibus Deo reddituri sunt rationem quot
    aeterna damnalione dispereant. Nec valde sane mi- suse dominationi subdilos habuerunt. Quod si alicui
    randum est quod mali ponlifices iniquo regi, quem religioso privato non parvus labor est unam suam
    adeptis male per eum honoribus diligunt metuunt- animam custodire, quantus labor imminet princi-
    que, consentiunt, qui Simoniace quoslibet ordinando pibus super multis millibus animarum ?
    Deum pro vili etiam prelio vendunt. Nam sicut Prseterea si judicium sanctse Eeclesise valde con-
    clecti insoluliliter suo Capiti uniuntur, ita et re- slringit peccatorem pro unius hominis interfe.-
    probi maxime contra bonos ei qui malilioecaput est ctione, quid erit de iis qui multa millia morli
    pertinacitcr foederantur; contra quos profecto non " tradunt pro hujus mundi honore? qui, licet ore
    tam disserendum quam pro eis est lacrymosis aliquando dicant: Mea culpa pro multorum occi-
    planclibus ingemendum, ut omnipotens Deus illos sione, tamen corde gaudent in sui quasi honoris
    a Iaqueis Salanae, quibus captivi tenenlur, eripiat, extensione, noluntque non fecisse quod cgerunt,
    et vel post pericula ad cognitionem veritatis tandem neque dolent quod fratres suos in Tarlarum cornpu-
    aliquando perducat. Hsec de regibus et imperalo- lerunt. Cumque ex toto cofde eos non poenitet,
    ribiis, qui sseculari gloria nimium tumidi, non Deo, neque volunt humano sanguine acquisita vel de-
    sed sibiregnant. Sed quia nostri est officiiunicuiquo tenta omillere, illorum pcenitentia apud Deum sine
    secuudum ordinem, vel dignitalem qua videlur digno poenilentise fiuctu manet. Unde profecto
    vigeie, exhortalionem distribuere, imperaloribus ct valde est timendum, alque ad memoriam eorum
    regibus, cseterisque principibus, ut elationes ma- crebro revocandum quod, sicut proefati sumus, a
    lis (Psal. xcn), et superbiae fluctus comprimere mundi principio paucissimi per diversa terrarum
    valeant, arma humilitatis, Deo auctore, providere regna reges sancli ex innumerabili eorum muliitu-
    curamus. Scimus enim quia mundana gloria ct dine reperiuntur, cum in una tantum pontiflcum
    saecularis cura eos permaxime qui prsesunl ad ela- P serialim succedcnlium sede, videlicet Romana, a
    tionem trahere solel, qua semper, neglecla hu- tempore beati Petri apostoli ferme centum inter
    militate, propriam quaerendo gloriam, fratribus sanctissimos computentur. Cur autera hoc, nisi
    cupiant praeeminere. Proinde videtur utile maxime quia reges terrse et principes vana gloria iUecti,
    imperaloribus et regibus ut, cum mens illorum se sicut praelibatum est, quae sua sunt spiritualibus
    ad alta erigere el pro singulari vult|gIoria obleclare, rebus prseferunt? religiosi autem pontifices vanam
    inveniat quibus se modis humiliet, atque unde gloriam despicientes, quaeDei sunt carnalibus rebus
    gaudeat sentiat plus titnendum. Perspiciat ergo praeponunt. Uli in se delinquentes facile puniunlur,
    diligenter quam periculosa, quamve timenda sit in Deum peccantes aequo animo ferunt; isti in se
    imperatoria vel regia dignitas, in qua paucissimi peccantibus cilo ignoscunt, Deum offendenlibus
    salvantur, et illi qui, Deo miserante, ad salutem non leviter parcunt. llli terrenis actibus Dimium
    veniunt, non aeque, ut multi pauperum, judicio dediti spiritualia parvipendunt; isti coclestia se-
    sancli Spirilus, in sancta Ecclesia clarificantur. A dulo medilantes quse sunt terrena contemuunt.
    mundi enim principio usque ad haecnostra tempora, Admonendi ergo sunt omnes Christiani qui cum
    in tola authenlica Scriptura non invenimus impera- Chrislo regnare cupiunt, ne ambitione ssecularis
    torcs vel reges, quorum vita adeo fuerit religione j) polestatis regnare affectent, sed potius prae oculis
    praecipua et virtute signorum decorala, sicut innu- habeantquod bealus Gregorius papa sauctissimus
    merabilis multitudinis sseculi contemptorum, licet in Libro Pastorali admonet, dicens: s Inter lioc
    plures eorum credamus ap.ud omnipotentem Deum itaque quid sequendum est, quid tenendum, nisi ut
    misericordise salutem invenisse. Namque, ut de virlutibus pollens coactus ad regimen veniat; vir-
    apostolis et martyribus taceamus, quis impefatorum tutibus vacuus, nec coactus accedat? Quod si ad
    vel rcgum aeque ut beatus Martinus, Anlonius, aposlolicam sedem, in qua rite ordinati meritis
    Benedictus, miraculis claruil? Quis enim imperator• beati Petri apostoli meliores efliciuntur, qui Deum
    aut rex mortuos suscitavit, leprosos mundavit, timent coacti cum magno timore veniunt; ad re-
    csecosilluminavit? EcceConstantinum piae memoriae: gni solium cum quanto timore ac tremore acce-
    imperatorem, Theodosium et Honorium, Carolum dendum est, in quo eliam boni et humiles (sicut in
    et Ludovicum, justitise amatores, Chrislianae reli- Saul et David cognoscitur) deteriores fiunt; nam
    gionis propagatores, Ecclesiarum defensores, sanclai quod de apostolica sede praelibavimus, in decretis
    quidem Ecclesia laudat et veneratur, noii lameni beati Symmachi papae (licet experimento sciamus)
    eos fuisisse tauta miraculorum filoria indicat. Prse- sic continetur : ille scilicet bcatus P IPetrus]
    601 LIBER OCTAVUS. — EPIST. XXII. 602
    perennem lnerilorum dotem cum hoereditateinno- .A . EPISTOLA XXII.
    centisemisit ad posteros. » Et post pauca : « Quis ADA... FlLIABI.
    enim sanclum esse dubilet quem apex tantse digni- (Anno 1081).
    tatis altollit? in quo si desint bona acquisita per me- Monel ut lerrena desphiat, calesiiaque appetaf.
    ritum, sufliciuntur quse a loci decessore praestantur. Hortatur ul regis conjugis animum ad amorem
    divinum allrahere, sanctm Ecclesim quantum
    Aut enim claros ad hsec fastigia erigit, aut eos qui potesl prodesse, omniaque charilalis opera seclari
    eriguntur illustrat.» Quapropterquos sancta Ecclesia studeat.
    gua sponte ad regimen vel imperium deliberato con- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, A....
    silio advocat, [iis] non pro transiloria gloria, sed dilectissimoein Christo filiee,salutcm et apostolicani
    pro multorum salute, humiliter obediant, etsemper benediclionem.
    caveant quod beatus Gregorius in eodem Libro Pas- Quia Ob reverentiam beati Petri apostolorum
    torali testatur: Apostataequippe angelo similis effi- principis rogasti ut litteras manu nostra scriptas ex-
    cilur, dum homo hominibus esse simul [/"., similis] cellentisetuae mittamus, devotioni tuae acquievimusl
    dediguatur. Sic Saul posl humilitalis meritum in His ctiam te monemus ut summopere procures quse
    tumorem superbiseculmine potestatis excrevit. Per suntlerrenaettransiloria despicere, etcoelestia seter-
    humililatem quippe praelatus est, per superbiam naque semper appetere. Scribe in corde tuo quia
    reprobatus, Domino attestante, qui ait: Nonne cum summa regina coeli,quse super omnes choros angelo-
    .esses parvulus in oculis tuis, caput te conslitui in rum exaltata esse creditur, quae est decus et gloria
    tribubus Israel ? (I Reg. xv.) Et paulo inferius: Miro omriium ffiulierum, imo salus et nobilitas omnium
    autem moio cum apud se parvulus, apud Dominum electorum; quia illa sola meruil virgo et mater edere
    magnus; cum vero apud se magnus apparuit, apud naturaliter Deum et hominem, caput et vita omnium
    Dominum parvulus fuit. Vigilanter quoque retineant bonorum; in terris non dedignata est pauperem vi-
    quoJ Dominus in Evangelio dicit: Ego gloriam tam gerere, et in omni sancta humilitatese custodire
    meam non quwro (Joan. vm) ; et: Qui vult inter Quanto enim httjus vitaegloria quseritur, tanto minas
    vos esse piimus, sit omniumservus (Marc. x). Hono- futurse desideratur. Illa enim mulier vere apud Deurii
    rem Dei semper suo prseponant, justiliam unicuique regina dicitur, quae raores suos in timore et amore
    suum servando jus amplectantur atque custodiant; Christi moderatur. Inde fit ut sanctae mulieres, licet
    non eantin consilio impiorum, sed religiosis sem- in hac vita fuerint pauperculae, in coeloel in terra
    per acquiescendo corde adhaereant; sanctam Ec- glorificentur; et multae saeculares, etiam reginse vel
    clesiam non quaerant sicut ancillam sibi subjicere imperatrices, apud Deum et homines ncc bonam fa-
    C
    vel sulyjugare, sed permaxime oculos iUos, videlicet mam habere mereantur. Rogamus ergo te alque prae-
    Domini sacerdotes, magistros et patres recogno- cipimus ut semper studeas animum domini tui regis
    scendo decenter studeant lionorare. Nam si carnales charissimi lilii nostri ad timorem et amorem Dei at-
    patres et matres honorare jubemur, quanto magis trahere, sanctaeque Ecclesise pro tuo posse prodesse,
    spirituales ? Et si ille qui carnali patri vel matri , pauperes, orphanos, viduas, omnesque injuste op-
    maledixeril morte multandus est, quid ille qui male- pressos defendere, omnibus clericis et monachis ma-
    dicit spirituali patri vel matri meretur ? Non carnali xime religiosis reverentiam exhibere, mortem camis
    amore illecti studeant filium suum gregi, pro quo
    prae oculis tuis semper habere, ut timorem (405)
    Christus sanguinem suum fudit, praeponere, si animse merearis (404) evadere. Eleemosynis et ora-
    meliorem illo et uliUorempossuntinvenire; ne, plus tionibus studium impende, et admonitionem libenter
    Deo diligendo filium, maximum sanctae Eeclesiae accipe; et illud semperin corde tuo revolve : Quanto
    inferant detrimentum. Patenter enim Deum et proxi- magmis es, humilia le in omnibus (Ecclei. m); et :
    mum (sicut Christianum oporlet) non amare con- Omnis qui se exallal humitiabitur ; el qui se humi-
    vincitur, qui tantse utriitati, lamque necessarise liat exaltabitur (Luc. xiv). Omnipotens et misericors
    sanctse matri Ecclesise (prout melius potest) negligit D Deus, a quo cunctabona prqcedunt, merilis beatse
    providere. Hac namque virtute, id est charitate,- Marisegenitricis Dei, per auctoritalera quam dedil
    neglecta, quidquid boni aliquis fecerit omni salutis beato Petro apostolorum principi te.a cunctis pecca-
    fructu carebit. Ilaec itaque humiliter agendo, et tis tuis absolvat, mentem tuam semper custodiat,
    amorem Dei et proximi, sicut oporlet, servando, eamque vera charitate repleat, et ad vitam perducat
    praesumant de illius misericordia, qui dixit: Discite seternam
    a me quia milis sum et humilis corde (Matth. xi). EPISTOLA XXIII.
    Quem si humiliter imitati fuerint, de regno servili et AD EPISCOPUM ALBANENSEM, ET PRINCIPEM SALERXI-
    transituro ad regnum veraelibertatis et aeternitatis TANUM.
    transibunt. (Anno 1081.)
    Data Idibus Martii. Jubet Gallis prmcipianl ut unaqumque domus pro

    (-105)Scribendum arbitror tumorcm : otnnia emm (101) Fortc mortcin. HARD.


    vergnnt ad Iminilitalcm.
    (503 S. GREGORII VII PAP;E OPERUM PARS I."'— REGISTRUM. 804'
    censudenarium uniun anriualiin solval beato Pelro; A gnoscunl Patrem et pasiorem suum mbre ant-.qiio.
    et Caroli imperaloris erga Romanam Ecclesiam Nam Carolus imperalor (sicrit legitur in tomo cjtis,
    munificentiamostendit. qui in archivo ecclesiaeBeati Petri habetur) in trl-
    GREGORIUS episcopus, scrvus servorum Dei, dile-
    bus locis anmiatim colligebatmilleetducentas libraj
    clis filiis nostris P~... Albanensi episcopo, -et G..... ad servilium apbstolicae sedis, id est Aquisgrarii,
    principi Saleniitano legatis nostrae apostolicae sedis apud Podium Sanctae Mariae,el apud Sarictum iEgi-
    in Gallias, salutem et apostblicam benedictionem. lioc quod Unusquisque propria devo^
    dium; excepto
    Vobis commissa negotia non latent etiam vos, ita tione offerebat. Idem vero Saxo-
    magnus imperator
    a.c si nostra, imo quia nostra ibi in vobis prsesen-
    niam oblulit bealo Petro, cujus eam devicit adjulo-
    tia est, cuncla digne peragite. Dicendum autem est
    rio, et posuit signum devotionis et libeftatis, sicut*
    onuiibus GaUis, et per veram obedientiam praeci-
    ipsi Saxones habent scriptum, et pfudenles illofunv
    piendum ut unaquseque domus saltem unum dena- satis sciurit.
    rium annuatim solvat beato Petro, si eum reco-

    LIBER {405) KONUS REGISTRL

    EPISTOLA PRIMA. B tuos monemus ut praefatam culpam summopere


    . ADARCUIEPISCOPUM
    ROTOMAGENSEM. epiendare procuretis, ne, si negligenles, ut hacle-
    (Anno 1081.) nus, in hoc exstiterilis, ^poteslalem beali Petri; pcr
    con-
    Arguit quod nec ipse, nec ejus suffraganei, ad aposlo- nos quanto dilatiorem, tanto severiorem pro
    lorurn lintina vcnerinl, ncc legalos aposlolicos temptu experiamini.
    adxennt, et pallium a sede uposlolha non poslula- EPISTOLA H.
    ril. Quare prohibet, ne deincepsepiscopum vel sa-
    cerdotem ordinet, velecclesias consecret, donec pul- ADALPnONSUM REGEM CASTELL*.
    lium irripelrarit. (Anno 1081.)
    multorum odium propter veritalem ct ju-
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, Wu,- Ostenditse
    stitiam incurrisse, eaque de cuusa cosdemsibi de-
    LELMO Rotoinagensi archiepiscopo, salulem et apo- trahere. Laudat quod in ecclesiis ejus rcgni seciiri-
    stolicam benedictioriem. dum morem Romance Ecclesimdivina ojficia ccle-
    Litleraequasnobis misisti, satisdevotionis praeten- brandacuret. De ejus uxore et abbalia Sancti Se-
    cundi per legatos se respqnsurum, ait. Quemdam
    dunt, sed ad earum fidem rei penitus testimonium in arcltiepiscoputneligendum scienlia carenlem re-
    deest. Si enim ita se reshaberel, non,quemadmodum spuit, el aliuni de consilib legati eligi mandai. Mo-
    suflraganei tui, etiam tu ipse apostolorum limina vi- P nel ne in rcgno suo Judmos Clirislianis donnnari
    sere lanto tempore parvipendisses. Ex quo enim permiltat. De munere ad se a rege misso gralias
    agit, eique el fidelibus ejus omniumpeccalorumab-
    nos, Ucet indignos, ad hujus sedis curam dignalio solulionem impartilur.
    divina provexit, neminem yestrum nos vidisse recor- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, AL-
    damur. Quod tamen in eo minus mirandum videtur, PHONSO glorioso regi Hispaniae, salulem et aposloli-.
    quia legatos noslros, qui proprius vos sunt, adire cam benedictionem.
    non multum curatis. Qui vero labor, aut quae difli- Non ignorat prudenlia tua mentjii peccattim esseV
    cultas prae aliis dissuasit vobis per lantum spatii si et de olioso verbo in districto exaniine exigenda
    bealum Petrum negligere, cum ab ipsis muridi fini- est ralio. Sed ne mendacium quidein ipsum quod fit
    bus etiam gentes noviter ad fidem conversaestudeant pia inlenlione pro pace, a culpa penitus iriimuiie
    annue tam mulieres quam viri ad eum venire?Illud esse probari potest. Haec idcirco praelibavimiis ut,
    quoque, nisi nos apostolica mansuetudo detineret, cum in cseteris illud peccalum esse non dubitaveiis%
    profecto severius in le jam animadversum sensisses, in sacerdotibus quasi sacrilegium conjicias; etquod
    quod huc usque praeclarius tuse dignitalis insigne, libi dirigimus, ita in re esseteste veritate cognoscas,
    videlicet pallium, ab aposlolica sedepro more acqui- Non nos latet multa de nostris factis ac dictis ttiis au-
    rere poslposuisti. Te ipsum namque non ignorare D ribus sinistra interprelatione deferri. Unde et pro
    pulamus, quam dislricte sanctorum Patrum censura nobis in nolitiam dilectionis luaeobtrectantibus re-
    i)i eos judicandum slatuerit, qui posl consecrationem spondere non alienum putavimus. Peccatorem ine
    suam per tres conlinuos menses pallium, quod sui esse, sicut verum est, confiteri minime pigef. Verum
    silofficii, oblinere tepuerint. si causa odii vel detractionis eorum qui in nos fre-
    Proinde apostolica tibi prsecipimus auctorilate ut, niunl, subtililer investigelur, profeclo ncn taffi ali-
    quia sanctorum Patrum statuta parvipendisli, nul- cujus iniquitatis nieae intuilu, quam ex veritatis
    lum deinceps episcopum vel sacerdolem ordinare, asserlione, injustitiaeque contradiclione, illos in nos
    seti ecclesias praesumas consecrare, donec honoris exarsisse patebit. Quoruin quidem servilia ct lar-
    tui supplementum, pallii videlicet usum, ab bac scde gissima munera nos salis abundantius multis antc-
    impelraveris. De coeterotam te quam et suffragancos ccssoribus nostris habere potuimus, si, ad peiiculum

    (405) Cuin desinl indkiiones ot dics mcnsium, vix ccrlo potcst annus dcsignari
    605 LIBER NONUS. — EPIST. III. OOG
    illorum et nostrum, vcritatem silere riialitiamque A exercere ulterius, nullatenus sir.as. Quid enim
    ipsorum dissimulare maluissemus. At nos cerle ex est Judseis Chfistianos supponere, ac bos iliorum
    hujus vitae termino, et lemporalium commodorum judicio subjicere, nisi Ecclesiam Dei opprimere, ei
    qualitate perpendentes nunquara melius quemquam Satanae synagogam exallare; et dura inimicis Cbri-
    posse episcopum nominari, quam cum persecutio- sti veUsplacere, ipsum Christum contemnere ? Ca -
    nem rjatilur propter justitiam (Matth. v), decrevimus veas itaque, fili, hoc facere Domino et Creatori luo>
    polius divinis mandalis obtemperando pravorum quod non impune fieri tibi sustineres a servo tuo,
    inimicitias incurrere, quam illis male placendo iram Memeuto honoris et glorise quam tibi super omnes
    Dei provocare. Nunc ad industi iam tuam sermonem Hispanisereges misericordia Cbristi concessit; atque
    yertimus, charissime fili. Noveril excellenlia tua, illius voluntatem tuis actibus quasi formam adlii-
    dileclissime, illud unum admodum nobis, imo cle- bendo, mutuam vicem in cunctis ei rependere stude:.'
    mentiae divinae, placere, quod in ecclesiis regni lui imo, ut hic et in futuro exaltari merearis, te m om-
    matris omnium sanclse Romanae Ecclesise ordinem nibus illi submittere semper memineris. Valde
    recipi, et ex antiquo more celebrari effeceris. Deni- qiiippe indignum est ei unum hominem, videlicet
    que in illo quem hactenus tenuisse videmini, sicut teipsum, perfccle non subjicere, qui tibi ultra milie
    suggerentibus religiosis viris didicimus, quaedam B hominum millia subjecit, et judicio tuo commisit.
    contra calholicam fidem inserta esse patulo convin- De caetero regiae munificentioetuae gratulamur, cujus
    cuntur. Qusecum relinquere, et adpriscamconsuetu- animi devotionem in eo plane satis agnoscimus, at-
    dinem, scilicet huj'us Ecclesiae, reverti deliberasti, •;ue agnoscentes ampleclimur, quod quanti beatum
    non dubie te beatum Petrum palronum optare, et Petrum fecerit ex dono patenter ostendere voluit.
    subditorum tuorum salutem, coalesti gratia inspi- Et certe cum tui cordis amorem munus illud per
    rante, sicut regem decet, curare monstrasti. Quod se satis sufficienter ostendat, tum etiam luae fldei
    tamen gaudium de sapientia lua multo cumulatius meritum illud ipsum mutua vice longe vero magis
    referimus, eum tuae humilitatis illustrem famam commendat, multisque gentibus e cunctis murtdi
    memoriae interdum reducimus, et eara virtutem quae partibus ad gremium matris sanctae RomanoeEccle-
    cum regia potentia vix aut rarissime capi sub uno siaevenientibus ad honorem tuum clare manifestat.
    domicilio consuevit, in corde tuo immorari conside- El quidem Iicet illud munus tam amplum et magni -
    ramus. Caetenim quod de uxore tua et de abbatia ficum fuerit, ut et te regem dare, et B. Petrum
    Sancti Secundi postulasti, competentius responderi recipere convenienter decuerit; tamen in illo animi
    per filium nostrum Richardum sanctae Romanse Ec- lui devotionem multo magis amplectimur , quae
    clesiaecardinalem et legatum , et fratrem Simeonem quanti beatum Petrum fecerit ex dono patcnter
    episcopum, arbitrati sumus; de illa autem persona ostendit. Eo igitur, ut dignum est, decenter susce-
    quae in archiepiscopum fuerat eligenda, dicimus: li- pto, douum quod, Domino largiente, sedes habet
    cet satis prudens et liberalis videatur, tamen (quem- apostolica, siucerse tuae dcvolioni remittit. .
    admodum npbis notum est, et litlerae tuse non Omnipotens Deus, omnium rerum creator el re-
    negant) disciplinae fundamento, videlicet litlera- ctor, omniumque dignitatum ineffabilis dispositor,
    lis scientise peritia, indiget. Quse virtus quam qui dat salutem regibus, merilis altissimae dominae
    sit non modo episcopis , verum etiam sacerdoti- genilricis Dei Mariae,omniumque sanctorum, aucto-
    bus necessaria, ipse satis inteUigis, cum nullus ritate beatorum apostolorum Petri et Pauli nobis
    sine ea aut alios docere aut sese possit defen- licet indignis per eos qualicunijue commissa,te
    dere. Quapropter serenilatem tuam studere oportet tuosque fidelesin Christo ab omnibus peccalis ab-
    ut cum consiUo prsefati legati noslri Richardi Mas- solvat, detque tibi vicloriam de inimicis visibilibus
    siliensis abbatis aHorumque religiosorum virorum ct invisibilibus. Menleni tuam semper illuminel, Ut,
    ejigafur inde, si inveniri potest; sin autem, aliunde ejus bonitatem et humanam fragililatem diligenler
    expetatur talis persona, cujus religio et doctrina jr. perspiciendo, mundi gloriam despicias, cl ad oeter-
    Ecclesisevestrse et regno decorem conferat et salu- nam beato Pctro duce pervenias.
    tem. Neque vero te pigeat aut pudeat extraneum EPISTOLAIII.
    fprte, vel humilis sanguinis virum, dummodo ido- ADEPISCOPUM PATAVIENSEM ETABBATEM HIRSAUGIF.SSKM.
    ncus sit, ad Ecclesise tuae regimen, quod proprje (Anno 1081).
    bpnos exoptat, adscire; cum Romana respublica,
    ut paganorum tempore, sic et sub Christianitatis Significal defuncto Rodulpho rcge omnessibi persua-
    dere ul Henrhum in graliam recipial. Monet ut
    titulis inde maxime, Dep favenle, excreverit, quod Matltildem certiorem faciant an ab eis prwsidittm
    jion tam generis autpatrise nobilitatein, quam animi contra Henrhum exspeclare debeat; et ducem
    et corporis virtutes perpendcndas adjudicavit. Quo- Welphonem aliosque moneanl ut fidem beato Petro
    servent, atque omnes hortenlur ne regis eieclio le-
    niam autem sicut de bonis gloriae tuae merito con- mere fiat, sed Deum exorent ut inimhi fesipi-
    gralulari, ita et de his quae non conveniunt a le scant, et Ecclesim sum defensorem iribual. In sa-
    cerdoles belli tempore rigorcm canonhum iernpe:
    fiei] dolere, ac ex merito inhibere compellimur, di- randum esse ait. ln synodo se omnes excommuni-
    lectionem tuam monemus ut in terra tua Judacos catos iterum excommunhasse.
    Cliristianis dominari, vel supra eos poteslatem GREGORIUS cpiscopus, scrvus servorunt Dei, di-
    r.r.7 S. GREGORHVII PAP^E OPERUMPARS I. — REGISTRUM. 608
    lccto iri Cliristo fralri et coepiscopo, Pataviensi A propter fundendae sunt frequentissimse orationes,
    A et venerahili Hirsaugiensi abbati W sa- et largissimae dandae eleemosynse, omnibusque mo-
    lutem et aposlolicam benedictionem. dis Redemptor noster exorandus ut inimici nostri,
    Prudenliae veslrse ex hoc salis gratulamur, quia, qtios srio prseceptodiligimus, resipiscant, et ad gre-
    6icut oportebal, nuntiare nobis vera summopere mium sanctae Ecclesiaeredeant, suaequesponsae,pro
    studuistis, prsesertim cum mulla ct varia ex partibus qua mori dignatus est, defensorem et rectorem, sic
    vestris apud nos referanlur. Nolificamus aulem di- ut eam decet, clementer tribuat. Nisi enim ila
    leclioni vestrse, pene omncs nostros fideles, audila obediens et sanctee Ecclesise humiliter devolus ac
    voce (406) Rodulphi beatse memorise regis, niti ad ulilis, quemadmodum Christianum regem opcrlet,
    hocnos crebris adhortationibus flectere, utHenricum et sicut de Rodulphb speravimus, fuerit, procul
    j'ainpridem, sicut scilis, plura facere nobis paratum, dubio ei non modo sancta Ecclesia nOn favebit, sed
    cui ferme omnes Italici favent, in gratiam noslram etiara contradicet. De praedicto enim Rodulpho rege
    recipiamus : adjicientes, si ille in Italiam, pro velle quid sancta Romana Ecclesia speraverit, et quid
    et conatu suo non valens nobiscum habere pacem, ille promittebat, tu ipse, frater charissime, satis co-
    contra sanctam Ecclesiam venerit, ex vobis frustra gnoscis. Providendum est ergo ut non minus ab co
    sperandum fore auxilium. Quod quidem si nobis, B ' qui est eligendus in regeni, inter tot" pericula et la-
    qui illius' superbiam parvipendimus, dcficiat, non bores sperare debeamus. Qua dc re quid promissio-
    adeo grave videlur. Si vero filiaenoslrse Matbildi, riis juramento sancta Romaria Ecclesia ab illo requi-
    cujus militum animos ipsi perpenditis, a vobis suf- rat, in sequenti signiilcamus.
    fragatum non fueril, quid aliud reslat, nisi ut, cum Juramentum regis.
    sui resistere recusaverint, quam ulique hac in re « Ab hac hora et deinceps fidelis cro per rcclam
    pro insana habent, ipsa vel coacta paci illius ac- fidem beato Petro apostolo ejusque vicario pajioe
    quicscat, aut quidquid possidere videtur amitlal? Gregorio qui nunc in carne vivit: et quodcunque
    Quamobrem summopere niti vos oportet eam cerlam mihi ipse papa prseceperil, sub his vidclicet vefbis :
    reddere an ex vobis praesidium exspectare firmiter Per veram obedhnliam, fideliter, sicut oportet Chri-
    deheat. Si Henricus forte Longobardiam intravcrit, stianum, observabo. De ordinatione vero ecclesia-
    adraonere eliam le, charissime fratrer, volumus du- rum, et de lerris vel censu quoe Constantinus impe-
    cera Welphonein ut fidelitatem beato Petro facial, rator, vel Carolus, sanclo Petro dederunt, et de
    sicut coram imperatrice Agnete et episcopo Cumano omnibus ecclesiis vel prsediis quae apostolicse sedi
    mecum disposuit, concesso sibi post morlem palris . ab aliquibus viris vel muliefibus aliquo tempore surit
    eus beneflcio. IUum enim tolum in gremio beati oblata vel concessa, et in mea sunl vcl fuerint \ o-
    Petri desideramus collocare, et ad ejus servitium testale, ita conveniam cum papa, ut peficiilum sacri-
    specialiter provocare. Quam voluntalem si in eo, vel legii et perdilionem animae meaenon incurram ; ct
    etiam in aliis potentibus viris amore B. Petri pro Deo sanctoque Petro, adj'uvante Christo, dignum
    suorum peccatorum absolutione ductis, cognoveris, honprem et utilitatem impendam; et eo die quando
    iit perficiaut elabora, npsque cerlos redderc diligen- illum primitus videro, fideliter per manus meas mi-
    ter procura. Hac enim fiducia, ut Italici remoti ab les sancli Petri et illius efficiar.'»Yerum quoniara re-
    Kenrico nobis, imo B. Pelro fideliter adhaereant, ligionem tuam apostolicae sedi fidelemet proiriissis
    Deo adjuvante, efficere credimus. Praeterea. admo- tenemus et experimentis non dubitamus, de his si
    «endi sunt omnes in parlibus veslris Dominum li- quid minuendum vel augendum censueris, non ta-
    juenles, ae sponsaeChristi libertalera diligentes, ut men praetermissointegro fidelitatismodo, et obedien-
    oon aliqua gralia suadente aut ullo metu cogenle, tiae promissione, potestati tuoe, et fidei qusim beato
    properent eam lemere personam eligere, cujus mo- Petro debes, committimus. Quod vero de sacerdoti-
    res et caeteraquaeregi oporlet inesse a suscipienda bus interrogaslis, placet nobis ut impraesentiarum,
    Christianse religionis defensione et cura discordent. j) tum proplerpopulorum turbationes, tum eliarii pro-
    Melius quippe fore arbilramur ut aliqua mora se- pter bonorum hiopiam, scilicet quia paucissimi sunt
    cundum Dominum ad honorem sanclae Ecclesise qui fidelibus Chrislianis officiareligionis persolvant,
    provideatur idoneus, quam nimium festinando in pro lempore rigOremcanonicum temperando, debea-
    4'Cgemaliquis ordinetur indignus. Scimus quidem tis sufferre. De his namque pacis et Iranquillitatis
    quod fratres noslri longo certamine diversisque lempore, quod, Domino miserante, cito futururii cre-
    perturbationibus faliganfur; nobilius tamen essei dimus, convenientius tractari pleniusque poterit ca-
    uigr.oscilur multo tempore pro libertate sanctsei nonicus ordo servari. Caeterum de Buggone, cujris
    Ecclesiaedecertare, quam miserse ac diabolicaeser- malitiam significastisi necdum tantam potestalem
    viluli subjacere. Cerlant namque miseri, scilicet; videlicet absolvendi sibi lam lemere commisisse,
    inembra diaboli, ut ejusdem misera servitute oppri- nec etiam recordamur nos aliquando erim vel ser-
    manlur. Certant econtra membra Christi ut eosdem mone vel visu notum habuisse. In sancta quidera sy-
    ttiiseros ad Chrislianam liliertatem reducant. Qua- nodo quam nupcr Deo auctore cclebravinius, cru

    (106) Xecc, morlc Marianus "Scotttsct Bcrtoldtts, anno 1080.


    609 LIBER NONUS. — EPIST. V. . 610
    nes excommunicatos usque ad condignam satisfa- A t sit obtinere pcrpeluam. Dcuovis ullramontanis nihil
    ctionem rursus excommunicavimus, et fratrum mul- certi habemus, excepto quod Henricum nunquam sc
    titudinem qui aderant rogavimus, ut misericordiam infelicius habuisse pene Omnes illinc advenientes
    Dei quotidie exorent, quatenus illos per veram pceni- affirmant.
    tentiam ad gremium sanctse matris Ecclesiaereducat, ' *
    EPISTOLA V. . .
    eisque in bouo perseveranliam tribuat. Nullius enim
    hominis perditionem quaerimus, sed omnium salutem ADHUGONEM DIENSEM EPISCOPUM.
    in Christo desideramus. Cum legalus episcopos Norlmannos, quia synodo ad
    quam vocabanlur prwslo rion fuerant, deposuisset,
    EPISTOLA IV. prwcipit ei ut eos reslituat, ne regcm Anglim, qui
    ADABBATEM in sedem upostolham prm cmteris regibus obse-.
    CASSINENSEM."
    quenlior erat, exasperet; et jubet ut erga. omnes.
    (Anno 1081.) ejus subditos milius agat. Quod idem vult erga
    Ul exploret an Robertus dux apostolhm sedis auxilio, milites quosdam, qui ad Simoniacos et fornicarios
    venturus sit, et an quadragesimali tempore, quo a, clericos coercendos auxilium legato luleranl ob-
    militia vacare solebat, aliquod apostolhm sedis; servari.
    eppidum in officio continere velit. Ducem moneri1 GREGORIUS
    vult, ut nepotein suum ab imasione terrarum san- episcopus, servus servorum Dei, dile-
    cti Petri compescaU ' clis in Christo fratribus HUGONI
    B Diensi episcopo, et
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, vene- A... salutem et apostoUcam benediclionem.
    rabili abbati Cassinensi D [Desiderio, sic etAn, Perlatum nobis est quod religio vestra omnes
    cod Mutin.] salutem et apostolicam benediclio-. Nortmannoruni pontilices, prseter Rothomagensem,
    nem. ipsumque Cullurensem abbatem, quem nos resti-
    Satis novit dilectio tua quaritum commodi de pa- tuimus,. ad concilium invitatos suspendit. Quos ta-
    catione ducis Roberti sancta Romana EcClesiaspera- men, sicut nobis suggestum est, non tam inobedien-
    verit, quantumque ex hoc inimici ej'us timuerint; tia quam metus regis Francorum, scilicet quia se-
    neque ctiam le latere putamus, huic apostolicse sedii cure venire nequibant, subtraxit. Qua in re pru-
    ex parte illius quid ulilitatis accesserit. Unde, quia( denlia tua quid ndhis videatur advertat. Rex Anglo-
    plurimorum fidelium super eo spes, sicut palam cer- rum lieet in quibusdam non ita religiose, sicutopta-
    nitur, hucusque non processit, volumus ut de caetero> mus, se habeat (407); tamen in hoc quod ecclesias
    animum ipsius qualiter se circa Romanam Ecclesiami Dei non deslruit rieqiie vendit, et pacem justitiam-
    habeat veraciter intelligere studeas. Praecipue auteini que in subditis suis moderariprocurat; et quia con-
    ejus volunlatem in his agnoscere diligenter te cupi-. „( tra apostolicam sedem, rogatus a quibusdam inimi-
    miis, scilieet si necessaria nobis expeditio fuerit,( cis crucis Christi pactum inire, consentire noluit;
    post Pascha, an per se, vel per filium suum se de- presbyteros uxores, laicos decimas quas detinebant,
    ccnter succursurum fiducialiter pollicealur. Si veroi etiam juramento dimittere compulit; caeteris'regibus
    hoc non potuerit, quot milites post paschale festum,, se satis probabiliorem ac magis honorandum osten-
    ut in familiari militia beati Petri sint, se destinatu- dit: Unde non indignum dehet existimari polesta-
    rum indubitanter promittat. Hoc etiam solerter pro- tem illius mitius esse tractandam, atque, respectu
    cnres advertere an illos dies, videlicet quadragesima- pvobitatis, ipsius subditorum et eorum quos diligit,
    les, quibusNoftmanni solentpugna vacare, proefatus; negligentias ex parte fore portandas. Denique me-
    dttx assentiat hoc paclo Deo offerre, ut una vel no- minisse potest dileetio vestra qualiter et beatus Leo
    biscum vel cum nostro legato ad aliquas terras beatii papa neophytos, et beatus Gregorius Venanlium ex-
    Petri, quo invitatusfuerit,competenterinstructus ac- patricium, quem suus episeopus injuste corripuerafy
    cedat; quatenus hoc sui obsequii studio, et bonos ini sustinuit: et quemadraodum clemenlia Domini Jo-
    aposfolica fidelilate coufirmet, et rebelles ac contu-• saphat regi Juda, qui impio Achab auxilium prae-
    maces ad debitam sanctae Romanae Ecclesiae revc- bens iram divinam meruerat, indulsit. Quare volu-
    rentiam atque servitium vel terrore revocet vel vi,, D 1 mus ut fraternitas vestra supra memoratis episcopis
    taiique modo suaeDeo militise munus gratuitum offe- et abbatibus, nun prsetermisso Culturensi abbate,:
    rat. Prseterea de nepote suo Roberto de Loritello ad[ quos suspendistis, per praesenlium portitorem re-
    ipsius ducis memoriam revoces qualiter de illo no- stitutionis litteras mittat, et praefatum regern in tali-
    bis promisit, videlicet quod idem comes se lerrasi busullerius sineassensu nostro non exasperet. Vide-
    apostolicse sedis, praeter quas habebat, ulterius noni tur enim nobis multo melius atque facilius lenitatis
    invasurum spopondit : quas tamen pro posse suo.) dulcedine ac rationis oslensione, quam ausleritatevcl
    invadere, sicut audivimus, adhuc non desislit. Sua- rigore j'ustitiae illum Deo luerari, et ad perpetuum
    dens igitur admoneas eum ut memorati nepotis suii beati Petri amorem posse provocari. Proeterea inno-
    sacrilegam compescat audaciam, atque hortetur il- tuit nobis quod multos militcs qui prius ad presby-
    lum praeterita corrigendo, et in futuro se abstinendo,, teros fornicaiios et Simoniacos coercendos favorem
    beatum Petrum propitium sibi facere, m cujus irri- cl auxilium vobis irapenderant, propterea quod de-
    tatione ruinam, et in grafia vitam et felicitatem pos- cimas dimittere nolebant, excommunicando turba-

    (407). Guillelmus Neubrig., Rermn Anglicarum Ub. i, eap. 1.


    6.11 S. GREGORII VII PAP/E OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 612
    veritis :quales nos adhuc anathematis vinculis alli- }. \ rint, vestra vigilantia et labore conferantur. Prae-
    gave synodali judicio per discretionem distulimus. terea, quolies eorum rectores obierint; vestri sit
    Superhis igitur consulimus atque hortamur utnunc sludii alips cum consensu probabiliorum fralrum
    pro lempore canonicum rigorem vestra sapientia de eadem congregatione, si fieri potest; sin autcm,
    temperet, atque hac turbationis tempestate quaedam aliunde secundum Deum et regulam sancti Bene-
    parcendo, nonnulla dissimulando, ita studeat mode- dicti abbates eligere ibique substituere, quos ab
    rari, ut non ex severitate justitise deteriorandi occa- illo episcopo in cujus dicecesi fuerint, si ab hac
    sionem sumant, sed, suspenso nuncjudicio, spatium sede excommunicatus vel Simoniacae haereseos in-
    recognoscendi sequitalem habentes, postmodum fa- famia notatus non erit, ordinandos decrevimus. Si
    cilius acquiescant: ut demum in eos tranquillitalis vero alterum horum obstiterit, abbas a Romano
    ad
    tempore, quod, Deo anunente, cito futurum spera- pontifice suam consecrationem exspectet, aut
    nitts, id quod nunc apostolicae sedis discretio pa- quemcunque cpiscopum ille prseceperit pergcre
    lienter differt, justitia dirimens ad statum suum re- pro sui ordinatione licentiam liabeat: cujus nilrilo-
    stauret. minus abbatis mores et vilam sicut et subditorum
    suorum discutere, excessusque cofrigere, vestrae
    EPISTOLA VI. , potissimum providentise attinebit. Quod si forte in
    B
    ADABBATEM MASSILIENSEM.
    aliquod crimen depositione dignum fuerit -lapsus,
    (Anno 1081.) vestrum erit ad apostolicam audientiam deferre ;.
    Quorumdam monasteriorum, qum sub Romanw Ec- quatenus aut hic damnatioiiis suae sententiaffi per
    clesim tutela constituia sunt, curam eis commitlil.
    Dat facultatem repetendi quidquid ad eadem mo-' Romanum pontificem excipiat, aut per apostolicum
    nasteria pertinens ab aliis irijuste detinelur. legatum ad id peragendum serio missunif dignum
    suis meritis judicium subeat,
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, di-
    Statuimus etiam ut quidquid ad eadem monaste-
    lecto in Christo filio RICHARDO sanctse RomauaeEc- ria Si ab aliquibus irratio-
    pertinere cognoscitur,
    clesiae cardinali sacerdoti atsjue abbati Massiliensi, nabiliter
    in detinetur; ex bac nostra auctoritate repe-
    suisque successoribus regulariter promovendis tendi exigendique ac vindicandi habeatis per omnia,
    perpetuum, etc. Deo juvante, licentiam; quia diguum est ut quorum
    Licet apostolici nos apicis cura pro cunctis gene- euram
    vel geritis rebus nullo mpdo defraudemini.
    raliter Ecclesiis vigilare, ac pro omnium statu PMfato igitur modo nostrae providentioe ac disposi-
    reparalione sollicitos esse admoneat, illis tamen lionis vicissitudinem circa saepe dicta monasteria
    proecipue locis nostram curam specialius exhiben- C tibi tuisque suCcessoribus, ut prselibavimus, rpgu-
    dam perpendimus, quae, sub Romanae tutela sedis lariter
    promovendis concedentes, inlerdicimus ui
    corislituta, scimus status sui confirmationem, aug- nullus successorum nostrorum, vel archiepiscop"-
    mentum vel [restitutionem ab hac potissimum ec- rura aut
    episcoporum, et nemo clericalis seu, laica-
    clesia cujus juris sunt exspectare. Quia ergo quae- calis ordinis, audeat hanc potestatem
    praesentis de-
    dam monasteria, alterum in provincia videlicet creti auctoritate firmatam ypbis auferre vel
    pertur-
    Sancli Petri, quod dicitur ad Montem Majorem, et bare, sed ea
    (sicut prsefixum est) in vestra salubri
    alferum in Narbonensi archiepiscopatu SanctseMa- ordinatione ac dispositione in perpetuum incon.vul.sa.
    rioe de Crassa, quse ad hujus sedis defensionem per-
    permaneant.
    tinere, projuiique juris ejus esse noscuntur, jam- •
    dudum soecularium monachorum culpa a religionis' EPISTOLA VU.
    tramite deviasse intelleximus; ea reformaread lapsi AD UNIVERSOS CUR1STIAN0S.
    decoris specimen valde esse necessarium duximus. (Anno 1081.)
    Scis enini, decerilius alque convenientius esse de- Prmcipit ne quisquam ecctesiam Sancli Pelri,invilla
    Mutcharans sitam, tulclm aposlolhm sedis com-
    cernitur destrucla restruere, et ad gradum suum1 missam infestet.
    collapsa reducere, quam in diiatandis vel noviter' u GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, omni-
    aedificandisoperam dare. Quapropter ad praedicto- bus Deo et beato Petro fidelibus, salutem et aposto-
    rum locorum restaurationem religionis tuoe pru- licam benedictionem.
    dentiam perutilem arbitrantes, licet tu, quorumdami Nolum sitvobis nosecclesiam Sancti Pctri sitam
    proborum virorum precibus adhortatus, absque li- in villa quoedicitur Mascharans, sub jus et defensio-
    centia nostra de eorum cura te nolueris intromit- nem aposlolicae sedis ab ipsius fimdatoiibus sponte
    tere, nos tamen censuimus per luam successorum- traditam suscepisse, ob cuj'us donalionis mcmoriam
    que tuorum solertiam fratribus in eisdem cosnobiis' pcrpetuo retinendam, constituerunt, et devoverunt
    deincepsmansuris perpetuam regularis vitaecircum- se illi, qiii circa eumdem locum propter araorem et
    speclionem providere. Proinde circa proefata mo- tutelam beati Petri sibi aedifiCant, pro unaquaque
    nasteria sollicitudinis nostrae vicem dilectioni yestrse5 domo censum annuaUter octo nummos Pictaven-
    coinmittentes, volumus atque prsecipimus ut in eis5 sium persoluturos. Quapropter apostolica auctori-
    quse amputanda sunt amputetis, quaeque corrigendai tate praecipimus utnemo prsefatum locum aposfolica
    suril corrigalis, et quoe illis disciplinaetenore defue- tuitione munitum deinccpsinfestare praestimbtjlscd
    615 LIBER NONBS. — EPIST. X, 614
    sub defensione beafi Petri, cujus juris est, quietus A nobilissimo comiti, salutem et apostolicam I)eriedi-:
    et securtts ab omni perturbatione permaneat. Siquis dictioneffi.
    ergo cOntra hsee ftostra mandata memoratum lOcum Quoniaffi devotionem tuam erga communem iriV
    vexaverit, admoriitus semel, iterum, usque terlio, trem, Romanaffi videlicet Ecclesiam, fidissimam in
    per convenientes inducias, si non resipuerit, sciat omnibus, multis et probatis viris attestantibus, et
    se a gratiabeati Petri separalum; et, nisi satisfcce- maxime charissimo fratre nostro Hugone Dierisi epi-
    rit, anathematis vinculisinnodaridum : quicunqtie scopo refererite cognoscimus, valde laetartiur, ct
    veiopropter apostolicam reverentlam ab infesta- omriipotentis Dei supernoe clementiae grafes referi-
    tione ipsius loci et lsesiorte, sicttt Chrislianiim de- mtts. Oramus etiam ut divina prseeunfe clemen-
    cet, se coritinueriti ettmque adjuvare studuerit; ve- ' tia sic coeplum bonum ad firiem "usque perdu-
    niairi peccatOruri)suorum, et gratiam beati Petri, si' cas; quatenus ille cujus judiicio fidelium ECclesia
    inbonisparseveraverit, sepromeriturum ndn dubitet. Christi commissa est, peccalorum nexibus absolu--
    EPISTOLA VIII. tum in electorum te faciat sorte conscribi. Te ita-
    ADVENETOS. que, charissime fili, hortamur ut luae mentis oculos
    (Anno 1081.) in aeterni regis amore et spe indesinenter figas; ne
    Hortatur ut ab excommunicalis caveant. Excusat se "iiobilitas tua ab illius divinitate proe caeteris exal-
    quod eorum peliiioni in prmsenli nori annual; pro- tata, terrenis sollicitudinibus et voluptatibus cmol-
    mitlens lamen se opportuno tempore postulationi
    eorum assensum prmbilurum. lita, vim spiritualis desiderii amitlat. Dignum nam-
    est Ut qui tuo nutui tantam liominuni mulfitu-
    GREGOBIUS episcopus, servus servorum Dei, glo- quc
    rioso duci et genti Venetorum, his lamen qui non dinem supposuit, hanc ei vicissitudinem recompen-
    coirimunicant excommunicatis, salutem et apostoli ses, ul unum hominem, videlicet teipsum, pura
    cam benedictionem.. semper mente sibi et corde conserves. De causa vi-
    delicet excommunicalorum super qua cOnsuluisti,;
    Quaritum nos ex longo tempore vos et patriain
    vesir.im dilexerimus, non existimamus scientiam nihU tibi, praeter quod sacri canones praecipiunt,
    vestram latere. Yerum postquam nos pmnipotentis respondere possumus, scilicet ut abstineatis vos a
    Dei dignatio ad id provexit officii, non dilectionem. communione ipsorum, prout Deus concesserit, ct
    ex vobis, qualem oportebat, agnovimus. Sed licet. vestra prudentia poterit. Nec enim parum te a laH-
    antehac res ita sese habuerit, tamen quia sanae bus abslinendo existimes agere; imo credas certis-
    meritis consilio matrcin vestram, apostolicam vide- sime, quoniam in futura beatiludine geminam a
    licet sedem, recognoscentes, eam incipitis quaerere C _ Domino coronam, obedientiae scilicet ac sanctoe
    et venerari; nos, qui liuju» sedis, quamvis indigni, prsedicationis, accipies. Bona naraque est vpx prae-
    sollicitudinem gerimus, honorem vestrum tam in dicationis cum opere, sed non parva est bona aclio.
    sine voce. Neque nos alicui licentiam peccandi dare
    prsesenti quam in fuluro secundum Deum diligere
    et servare haud secus optamus., Unde patemo vos possuinus aut debemus, cum nos ipsihanclicenliam
    affectu adhortantes, ex parte beati Petri monemus non habeamus; sed peccantibus apostolica auctorir
    tate subvenire non denegamus, et manum salutaris
    atque praecipimus ut summa diligentia et cautela
    vos ab exconununicatis custodire curetis, ac per- consUii ponigere desideramus. IUud quoque pru-
    maxime caveatis amicitiam forte vel gratiam iilorum denliam tuam animadyertere volumus, quod, si
    illorum excommunicatorum te gravrter
    captando iisdem vos laqueis damnationis innectere. quisquam
    ab illorum.amicitia usque ad satisfactio-
    Quod atilem pelitioni vestrae ad praesens in adim- offenderet,
    nem te submoveres. Quodsi hoc pro lup honorc
    plendo eam non videmur annuere, non tara nostrae.
    velut incurise,quam temporum incommoditati, velitis faceres, quid pro Deo facere debes animadverle..
    asciibere. Denique cum terapus opportunum (quod, Quapropter monemus te, charissime fili, ut quod a
    Domino favente, cito fulurum speramus) adverteiit, subjectis tibi vis fieri, non negligaspro illius amore
    te ad suam imaginem creavit, et sup
    postulationem vestram recte efficere, ac honorem j, agere qui
    vestriim salva justitia servare (opitulante Clementia prelioso sanguine redemit. ......
    Data Lateranis, quarto Kalendas Maii.
    divina) non pigritabimur. Sicut enim in sancta Ec-
    clesia cbaritas circa omnes generaliler tenenda di- EPISTOLA X.
    gnoscilur, ita suum quibuslibet, juslitia dictante, ADEPISCOPUM PATAVIENSEM.
    nonorem specialiter non denegandum fore, sed ha- (Anno 1081.)
    bendum perpendimus. Monetut qui Henrho adlimserant, si resipiscant, bc-
    Data sexto Idus Aprilis. nignc suscipial, prmcipue vero Burgensem episco-
    pum.
    EPISTOLA IX. GREGORIUS servus servorum Dci, dile-
    ADCOMITEM QUEMDAM. episcOpus,
    cto in Chrislo fratri A Pataviensi episcopo, sa-
    (Annol081.)
    Gratulatur de ejus erga Romanam Ecclesiam obser- lutem et apostolicam benedictionem.
    vantia; uique in ea perseveret, et ab excommunica- Quia vicem nostram in Teutonicis partibus pru-
    torum comrnunionese separet, hortalur. dentise tuse comraisimus, discretionem tuam diligen-
    GREGORIUS episcopus, servus sevvprum Def, T„... ter inonertius, sicut jani aliis litteris ad te deslinatis,
    013 S. CREGORII VII PkPM OPERUMPARSI. — REGISTRUM. GIG
    si pcrvenerint, feciinus, ul, consilio fratris npstri 1A hoc quod, quemadmoduin a fainiliaribus ipsius pro
    Saltzburgensis arcbiepiscopi, et aliorum confratrum eerlo cognovit, praefalus. rex placitum cum Roberto
    noslrorum episcoporum, eos quos adhserendo IL... duce habeat, videlicet hoc, ut filius regis filiam lpsius
    [Henrico, sic et in cod. Mutin.] a proposito verita- duGis accipiat, et rex duci Marchiam tribuat. Quod
    tis errasse cognoscitis, studiose revocetis; et qui Romani facile credeut, si viderint ducem adjutprium
    redire voluerint fraterne suscipiatis, et maxime Os- (sicut juramento fidelitatis nobis promisit) subtra-
    naburgensem episcopum, quem nobis velle fideliter here. Sed prudentia tua. soUicite invigilet, et quid
    adhserere audivimus, benigne suscipiatis, et fraterno super.hac re actum sit diligentiexaminatione.cognp-
    auxilio contra quamlibet injuriam inferendam ci oc- scat. Tu ipse etiam quantocius ad nos propera.
    currcre, ubi oppprlunum fuerit, non hsesitetis; et Scias praeterea quod Rpmani, et qui circa nps sunt,
    litemquam de decimatione ecclesise suse habet cum fide et prompto animo Dei et nostri servitio parafiper
    Corbegense (408) abbate, vel juste ante vos termi- omnia existunt.
    nate, aut absque laesione suse ecclesise certum tem- EPISTOLA XIL
    pus ipsius ante nos terminandse ex utraque parte sta- AD VALVENSES.
    tuitc. Yale. (Anno 1081.)
    EPISTOLA XI. ' Eadem qum in epistola decima quintu librivm.
    ADDESIDERIUM, ABBATEM CASSINENSEM. Juramentum Bertranni comitis Provincim.
    (Anno 1081.) i Ego Bertrannus Dei gratia comes Provincise ab
    Henrhutn regem Romam cum paucis copiis veniu- bac hora et deinceps tibi domirio meo papse Grego-
    runi significat, quem, si ejus votuntati favere vellet, rio et cunctis successoribus tnis, qui per meliorcs
    obsequentem sibi haberet; sed' se mori poiius pa- cardinales sanctse Roffianae Ecclesise elecli fuerint,
    ratum asserit, quam ejus imphlati assensum prm
    bere. Monet ut- sibi in defensione Ecclesiw adlim- fidelis ero, et quidquid crediderilis, in damnum. ve-
    reat. Significat m Malldtdm litteris cognovisse strum me sciente non manifestabo. Sic me Deus ad-
    quod rex cum Roberto duce fmdusRomanos inhrit, de quo jiivet, et hsec sancta Evangelia. »
    quid actum sit ab eo vult inquiri. ad apo-
    slolicm sedis obsequium paralos oslendil. Aliud juramentum ejusderr
    < Ego Bertrannus Dei gratia comes Provincise, pro
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, DESI-
    remissione peccatorum meoruni el pafentum meo-
    DERIO,venerabili tjardinali Sancti Petri et abbati ruin
    Cassinensi, salutem et apostolicam benedictionem. offero, concedo, dono omnem honorem merim,
    Fraterrtitatem luam, dilectissime, cognoscere vo- quanluiri iid me jure pareritum peftinet, omnipo-
    lumus quod (sicut pro certo didicimus) Henricus dir „ lenti Deo, et sanctis apostolis Petro et Paulo,'et do-
    mino ffieo GregoriOpapse septimo, et omnihus sric-.
    ctus rex in suburhanis Ravennae moratur, dispo-
    cessoribus ita ut quidquid placuerit dcinceps
    nens, si poterit, Romam eirca Pentecosten ve- domino ejus,
    liire (409). Quem certissime scimus ex ullramonta- papse Gregorlo de me et de totoivoiiofe meo,
    slne ullo contradicto faciat. Ecclesias autem omnes
    nis et LongObardis parvam manum habere. Audivi-
    in mea potestate sunt, prsefato domino meo
    Bttusautem quod, ex his qui circa Ravennam vel in quse
    Marciiia morantur, pulet exercitum cum quo veniat Gregorio papae omnino dimitto et omnibns succes-
    nec sbribus suis; et ad ordinandas eas juste et secun-
    colligere; quod fieri ffiinime credimus, quoniam
    dum Deum prO posse meo fldeliter adjuvabo. >
    etiam focura abliis per quos transitum habet ha-
    bere potest. Tu vero ipse, affiande frater, cognoscis EPISTOLAXIII (410).
    si nos affior et honoris sanclae Ecclesiae ADIlOBERTtlM COMITEM FLANDRLE.
    <|uia justitise
    rion terieret, tamque pravse voluntati ac nequitiae re- (Anno 1081.)
    ut ralum habeal quidquid a Lugdunensi
    gis et suofum vellemus favere, nullus aliquandb prse- Prwcipit aichiepiscopo siiper electione Tervaiinensis ipiscopi
    decessorum nostrorum ab aritecessoribus regibus, staiutum fuerit, et ut clerhis qui hac de eausa
    seu etiaffi archiepiscopis, tam ampluto et devotum Momam venerant nultamleesionem fieri permiltat.
    sefvitiura, sicut nOsab hoc rege et ab arcniepiscopo, D GREGORIUS episcopus,-servus servorum Dei, Ro-
    Iiabere potuerunt. Verum quoniam illOrum minas et BERTOnobili Flandrensium comiti, salutem «t apo-
    ssevitiam prO riihilo ducimus^magis, si nCcesse fue- stolicam benedictionem.
    rit, mortem suscipere parati erimus quam impieta- Perlatum nobis est quod Tervannensis archidia-
    iibus corum assensum praebere, aut justitiam relin- conus, qui prius cum quadam parte cleri R con--
    quere. Quapropter rogamus atque monemus ut, tra Lambertum invasorem elegerat, hunc sibi ipsi
    quemadmodum te decet, ita nobis adhaereas quate- contrarius, mutato consilio, alterum supposuerit,
    ntis sanctae riiatris tuse RomanoeEcclesise honor, quae Quam causam fratri nostro. Lugdunensi archiepi-
    de te multum confidit, nunc et semper robtir o;jti- scopo H [Humbcrto], diligenter procurandam
    rieat. Hoc etiam te scire' volumus cjuod comitissa litteris nostris commisimus, ut, nisi prior electio ca-
    Mathildis litteras ad rios direxit, quibus continetur nonice fuerit improbata, nullum illi sedi alterum

    (408) COrbeiaeSaxonicae ad Yisiirgim. FI.; cod. Leo Ostiensis lib. n, cap. 49,
    Miitin. Corbeiense. • (410) Haec epistola hic errore scriptoris locata,
    (409) Marianus Scotus, et Bertoldus, anno 1081. inferius ponenda Crat.
    617 LIBER NONUS. — EPIST. XV. 61S
    subroget. Quidquid ergo ipse super hoc negotio fue-- A gavisi, ita quoque studiorum probitatumque vestra-
    rit exsecutus, quia certi sumus eum a justitia noni rum opinio nos de se, sicut optaraus, Iaetificet. Quia
    recessurum, nobilitati tuss prsecipimus ut ratum fir- vero noviter ad Christum conversos nondum Chri-
    mumque tenere nuUatenus renuat ; sed quod illee slianae fidei et religionis doctrinam suflicienter vos
    statuerit, quasi nostrum, vos observare, cseterisquee sumpsisse putamus, volumus ul frequenter ad hanc
    ne contradicere audeaut pro vestri magnitudine im- sedem clericos vestros mittatis, talesque personas
    minete. Insuper volumus atque monemus ut clericis,, provideatis ad nos destinare, qui et sanctse Romanse
    qui propter hoc negotium sedem apostolicam peti- Ecclesisa moribus plenius instrui, et instructi va-
    verunt, ntillam exinde lsesionem faciatis, vel fierii leant ad vos docte salubriterqtie quse sunt agenda
    permittatis. referre.
    EPISTOLA XIV. EPISTOLA XV.
    ADREGESWISIGOTHORUM. ADnUGONEM DIENSEM EPISCOPUM,
    (Anno 1081.) (Anno 1081.)
    Gratulatur de gentis eorum regni ad fidem Christia-' Significat Parisiensem et Carnotensem
    de
    nam conversione. Ad bona opera hortalur. Vult' eo apud se esse questos quod eumdem episcopos
    Carnotensein
    clerhos smpe ad se mittant qui Romanm Ecclesim• B non .canonice accusatum excommunhatum
    inslituta edocli eos postea instruere possint. depo-
    suerit, nec ejus defensionem admiserit; qua de re
    GREGORIUS episcoptts, servus scrvorum Dei, Wisi- cum se cerliorem non fecisset, jubet ut, iis inlerim
    gothorum gloriosis regibus L et A et popu- Romw exspectare jussis, ipse aut veniat, aut nun-
    tiurn mittat.
    lis, salutem et apostolicam benedictionem.
    Frater noster episcopus [episcopus R.] vester ad GREGORIUS episCopus, servus servorum Dei, dile-
    apostolorum limina veniens suggessit nolris de nova cto in Christo filio HUGONI Diensi episcopo, salutem
    gentis vestrse conversione, scilicet qualiter relicto et apostolicam benedictionem.
    gentilitatis errore ad Christianse fidei veritatem per- Frater et coepiscopus noster Pansiensis cum Car-
    verierit. Unde plurimum in Domino laetati, misera- notensi ad apostolicam sedem venerunt, non sine
    tori omnium intimo corde gratias agimus, qui men- multaquidem, sicut ipsi refcrebant, et sui fatigatiow&
    tes vestras lumine suo visilare, et de tenebris ad lu- et rerum suarum jactura, in quibusdam locis. etiam
    cem, de morte ad vitam dignatus est vos seterna sua capti, nec sine redemptionc sui dimissi. Clamorem
    benignitate reducere. Simul ctiam ipsius ineffabilem itaque ad nostram audientiam tulerunt quod in alte-
    misericordiam deprecati sumus, assidueque postu- rum eorum, videlicet Carnotensem episcopum, tua
    lare opfamus ut vos, tam fidei gratia quam et bono- $ fraternitas prsejudicium fecerit, et non canonice ac-
    rum operum fructibus, et in hac vita vigere et in cusatum excommunicationis ac depositionis senten>
    futura sanctorum ccetibus faciat adnumerari. Pro- tiae subdiderit. At hoe ctiam maximum gravamen
    inde, charissimi filii, auctoritatc sanctae Ronianoe factum esse conquesti sunt quod, cum talis esset
    Ecclesiae, vice beatorum apostolorum Petri et Pauli accusatio, et in defensione illius prsedictus Parisien-
    nobis, licet indignis, concessa, vos admonemus, ut, sis episcopus, qui rem omnem constitutionis ej'us
    hujus fugitivse vitae incertitudinem ac temporalium novit et fecit, et Belvacensis absolute, duo vero ar-
    rerum et gaudiorum instabilitatem perpendentes, chiepiscopi, aliique duo episcopi qui non interfue-
    contemnere, et ad illa quae sine fine mansura sunt, rant, conditionaliter videlicet, se scientibus, j'urare
    quaeque humani sensus ac desiderii angustias am- voluerint, propter hoc tamen solum quod conditio-
    plitudine sua excedunt, meraineritis aciem menlis nem isti quatuor apponebant defensionis recipere j'u-
    semper extenderc; concordiam et dilectionem stu- ramentum nolueris. Verum cum de prudentia tua
    deatis ad invicem indeficienter habere, ecclesiis ho- nihil incongruum temere credendum nobis esse pu-
    norem, pauperibus vel afflictis compassionem, sacei'- temus, praesertim quia tam viva voce quam litteris
    dotibus, praecipueque episcopis, reverentiam et obe- ex nobis te super hac re commonitum esse meniini-
    dientiam, quasi patribus, procuretis impendere; nec D I mus, ut quidquid in synodis ageres diligenter con-
    non et decimas, quae ad usum tam ipsorum quam scriptum nobis dirigeres; quanquam se adventum
    ecclesiarum et pauperum proficiant, dare totique re- suum tibi notificasse memorarent, nos tamen nun-
    gno indicere. Quod quidem nulli debet grave videri pro tium luum exspectantes aut litteras, illos, ut causa?
    meliori parte, videlicet semper victura anima, quem- suaediffinitiouem percipercnt, perdies aliquantos de
    que decimam Deo offerre, cum pro morituro corpore tinuimus; acpost ingressum Urbis sub ea spe plu-
    plurimae gentes conjugibus suis tertiam rerum legi- res quam viginti dies sunt demorati. Ubi vero illis,
    bus compellanfur exsolvere. Prseterea ad hoc sum- et labore itineris, et rerum dispendiis magnisque
    mis animi viribus enilimini ut qui velut in fine or- sumptibus fatigalis, nec nuntium nec litteras vestras
    bis, ita et saeculorum, ad laborandum in viiieara , accepimus, fratribus quoque nostris valde comoa-
    DOminicam introistis , inter primos reraunerandi .'-' tientibus atque adjudicantibus*nimis indignum esse
    eumdem denarium undecimae operatores percipere apostolica mansuetudine ut illisine consolatione re-
    debeatis (Matth. xx). Agiteetiamut quemadmodum cederent, praecepimus eis ut tandiu adhuc exspecta-
    de praedecessoris vestri l.audabili fama valde sumus rent donec ex vobis responsum recip.eremus. Fra-
    ' ' "
    PATROL. CKLVIII. 20
    6!9 S. GREGORII VII PAP^ OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 620
    ternilati ilaque tuse j'ubemus ut aut tu ipse, quod A . rependat, et promissis satisfacieus RomanmEccle -
    magis optamus, de hoc ct de aliis ma.joribus nego- sim ab Henrico vexatm sil auxilio.
    tiis nobiscum tractaturus advenias , aut idoneum GREGORIUS episcopus servus servorum Dei, Ro-
    nuntium cum lilteris super hac re compositis, qui BERTO gbrioso duci, salutera et apostolicam bene-
    eas, si sit necessarium, juramento comprobet, di- dictionem.
    rifjas. Quod gesti belli proventum et adeptae victoriae
    Data Lateranis, secundo nonas Decembris. palmam nobis et Romanis notificasti, id quod decuit
    EPISTOLA XVI. prudenti consilio usus egisti, ut res quam ex voto
    ADCLERUM ET POPULUM CARNOTENSEM. amicorum gloriose obtinueras, ipsorum congratula-
    tionibus gloriosior tibi redderetur atque jucundior.
    (Aitno 1081.) interea te illum alta memoria figere cujus
    Prmcipit ut episcopum suum de falso Simonim cri- Oportet
    mine purgatum debito honore suscipiant, eique ul favore et auxilio non ambigis res tuas jamdudum
    proprio pastori obediant. procedere. Nani sicut ingralitudo provocat indigna-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, cloro tionem, ita devotio incunctanter accumulat gratiam.
    et populo Carnotensis Ecclesiae, salutem et apostoli- Quapropter beatum Petrum, cujus tibi adesse patro-
    cam benedictionem. J3cinium grandia facta testanlur, prse oculis habere
    Quod episcopum vestrum tandiu apud nos deti- semper memineris, ejusque beneficiis, cum necesse
    nuimtis, sciaiis nos idcirco egisse ut causam ipsitts est, gratam vicem rependens ipsum de caetero, velut
    pleniter discutientes irretractabili fine concludere- debitorem, efficere tibi procurato; de quo nimirum
    mu.s. Inde etiam litteris nostris ad legatum nostrum eo magis praesumere poteris quo amplius obsequiis
    cpiscopum Diensem directis mandavimus ul aut ipse illum libi quasi obnoxium astrinxeris. Meinento
    ad nos vcniret, aut nuntium suum cum litteris hu- itaque matris tuse sanctse RomanaeEcclesise, quae de
    jus negotii seriem continentibus nobis transmitterel. te inter caeteros principes specialiter confidit et pe-
    Verum apicibus illius susccptis reperimus eura ali- culiariter diligit. Memento quod sibi promisisti; et
    quantulum a verbis avunculi hujus, scilicet Pari- quod pollicitus es (cui etiam non promittens, ex jure
    sieusis episcopi, dissentire. Sed diversitatem ipsam Christianitatis debes adimplere), cum promiseris,
    diligentissime perspicientes, cognovimus prselibatum non ulterius differas. Non enim ignoras quanta per-
    ncgotium, iuviolata justilia, non incongrue cum turbatio contra eam per Henricum dictum regem sit
    misericordia posse tractari. Quapropter divino freti orta, quanlumque tuo, qui suus es filius, auxilio
    auxilio, ceiisuimus ne ulterius hunc falsi criminis indigeat. Age ergo, ut quantum studet filius iniqui-
    tanti dilaniaret infamia, ut praeseiitialiter per se et C tatis adversari, non minus debeat de tuae devotionis
    avunculum suum, dato supra sacratissimum corpus opitulatione mater Ecclesia gratulari. Dubitavimus
    beati Petri apostolorum principis j'uramento sese hic sigillum plumbeum ponere, ne si illud inimici
    purgaret. Non enim aut cuj'uslibet personas graliam, caperent, de eo falsitatem aliquam facerent.
    aut lucri temporalis ardorem tantum valere credi- EPISTOLA XVIII.
    dimus ut aliquis sanse mentis vir, praesertim episco-
    pus, spreto divini horrore judicii, ullro perjurium (Anno 1081.)
    lam grave velil patrare. Quocirca dilectionem ve- Ut in Lugdunensi Ecclesia arcliiepiscopumidoneum
    stram monentes, ex parte beati Petri vobis praeci- ordinandum curet; quod nisi cito reperialur, ipse
    ejus Ecclesim regimensuscipiat.
    pimus ut praefatum episcopum vestrum paterna cum
    vcneratione suscipiatis, eique debitum honorem de- GREGORIUS cpiscopus, servus servorum Dei,
    ferentes.sicut pastori obediatis. Praeterea apostolica Y.... (411) dilecto in Christo fratri et coepiscopo,
    interdictione inhibemus ne eum super illo Simoniacse salutem et apostolicam benedictionem.
    infamationis, quo se purgavit, aliisve falsis crimi- Summopere procuranduin tibi est ul in magna
    nibus, deinceps agitari, neve ipsum, sicut mos est sede Lugdunensi non diu differatur ordinari archi-
    quorumdam, praelatos criminosis suspicionibuscom- D episcopus, qui revera sit miles Christi et defensor
    maculare, ulterius injuste sollicitari permitiatis, justitise; pro qua non solum laborare, sed etiam pro
    sedcum, ut praesignavimus, sicut patrem spiritua- ea desideret mortem carnis subire. Quod si cito non
    lcm vcnerantes, ostendatis vos et apostolicis jussis potest reperiri, ex apostolica tibi prsecipimus aucto-
    obedientiam gerere, et ut Christianos oportet ani- ritate ut rogatus a fratribus tuis, et electus ab ejus-
    marum vestrarum curam habere. dem Ecclesiae filiis, indubitanter praesumens de
    EPISTOLA XVII. adiulorio ccelesti ad regimen prsedictse Lugdunensis
    ADROBERTUM DUCEM. sanctse accedas Ecclesise, imitando dominum et pa-
    trem nostrum beatum Petrum apostolum, qui de
    (Anno 1081.)
    Cum Robertus adeptum 'se vhtoriam pontifici et Ro- minori Ecclesia Antioehena translatus est.in Roma-
    manis nunliasset, hortatur ut beati Petri auxilio nam.
    consecutumseeam esse reminiscens, debitam vhetn Data nono Kalendas Novembris.

    (4H)Quid si Hugoni qui Gebuino successit ad maltos anms? Ua et inMutin.


    «21 LIBER NONUS..— EPIST. XXI. 022
    EPISTOLA XIX. k Christianae comprobatione; quod hucusque, sicut
    ADARCHI.EPISCOPUM LUGDUNENSEM. apparet, aut superbe aut negligenter nostra abutcns
    (Anno 1081.) patientia distulisti, cum nec etiam canonicam excu-
    Terminandam ei committit causam abbatis, cui offi- sationem prsetenderis. Non enim labor aut difficullas
    cium propler conlumaciam, excusabilem tamen, itineris te sufficienter excusat, cum satis notum sit
    inlerdixerat; quod interim illi reddi vult. Prmcipit multos longe remolos, licet corpore invalidos et in-
    ul privilegio,quod ab adversariis ^ejustnonacliisub
    Alexandro poniifice subreptum dhebatur, si ila est, firmos, et a lectulis vix valenles surgere, tamen
    cassato, causaque discussa, secundum veritatem beati Petri amore flagrantes ad ej'us limina vehiculis
    judicium super ea proferal. properare. Quare apostolica tibi auctoritate proeci-
    GREGORHJS episcopus, servus servorum Dei,diIecto pimus ut postposita occasione vel inani formidine,
    in Christo fratri H.... [HUGONI, sic el in Mutin.) dalis induciis
    quatuor mensium, postquam haec
    Lugdunensi archiepiscopo, salutem et apostolicam nostra mandata ad notitiam luam pervenerint, in
    benedictionem. prsesentis anni festo Oninium Sanctorum Romae
    Abbas praesentium lator retulit nobis officiumsibi adesse procures et satagas, et inobedientise tuoe
    ecclesiseque suoe a fraternitate tua esse interdictum, reatum per tantum temporis supportatum emendare
    propterea quod loco ad justitiam inter ipsum et 3 non ulterius negligas. Quod si nec adhuc te mandata
    abbatem de Casa Dei discernendam constituto ad-
    aposlolica moverint, sed ea dissimulans in contem-
    nionilus non interfuit; ad quem, sicut ipse dicit, ptu durarc malueris, et periculum inobedientiae
    venire non contempsit, sed propter discordiam, quse incurrere non erubueris, quod esl quasi scelus ido-
    inter comites illius patrise fuit, non aususest. Proinde lolatriae, testante beatp Samuele (/
    Reg. xv), a beati
    quia nos illius causam nec pleniter scimus, nec Petri grafia scias te procul dubio removendum, el
    absenle alteraparte judicare debemus, eam frater-
    ejus auctoritate omnino feriendum, ita videlicet ut
    riitati tuse committimus, ut statuto utrique parti si infra
    prsedictum spatium ad nos non veneris, ab
    congruo loco et tcrmino, ad finem quem justitia omni sis officioepiscopali suspensus.
    dictaverit eorum causam perducas. Volumus tamcn
    EPISTOLA XXI.
    ut^pro amore beali Petri, a quo sine misericordia ADUNIVERSOS FIDELES.
    nenio regredi debet, in quantum cum justitia poteris,
    istum misericorditer tractes, atque in mansuetudine (Anno 1081.)
    Hortatur ad persecutionespalienter fercndas.
    tua is sentiat se non frustra tantum laborem ad
    GREGORIUS episcopus, servus servorumDei, omni-
    apostolicam sedem sumpsisse. Interim ctiam dignum C bus
    et volumus nisi hoc ad exse- episcopis, abbatibus, clericis et laicis, apostolicae
    videtur, ut, justitiam sedi fidelibus, salutem et apostolicam benedictionem.
    quendam impedilurum esse pro certo cognoveris,
    officium sibi suaeque ecclcsise reddas; quatenus in Scimus, fratres charissimi, quia tribulationibus
    hoc quoque apostolicoesedis auxilium peliisse non et angustiis nostris compatimini, et in vestris ora-
    'ante Dominum memoriam nostri habetis.
    eum poeniteat. Prselerea idem iste frater retulit tionibus
    nobis se causam, quam cum quibusdam monachis Quod idem nos erga vos agerc non dubitetis, et me-
    nam .Apostolus dicit: Si patitur unum mem-
    habebat, ad audientiam tuam detulisse; cujus rei rito;
    brum compatiuiilur et caetera membra (I Cor. xn).
    examinalionem, quoniam praefati monachi privile-
    memoriae In hoc etiam credimus charilatem Dei diflusam in
    gium venerandae Alexandri proedeccssoiis omnes unum volumus, unura
    nostri prattendebant, nolueris facere. Quapropter cordibus nostris, quia
    antecessori noslro a malitia desideramus el ad unum tendimus. Unum volumus,
    quia proelibalo quo- videlicetut omnes
    rumdam, sicut ipse nosti, nonnuncjuam subreptum impii resipiscant, et adCreatorem
    suum revertantur; unum desideramus, scilicet ut
    est, religioni tuaepraecipimusut nihilominus causam
    sancta Ecclesia, per totum orbem conculcata et con-
    ipsam discutias, et, si privilegium contra j'ustitiam
    factura esse deprehenderis, eo cassato, quidquid fusa, et per diversas partes discissa, ad pristinum
    decorem et soliditatem redeat; ad unum lendimus,
    aequitasposlulaverit cxsequi noslra auctoritate ful-
    tus non dubites. Quidquid autem super his diffini- quia ut Deus glorilicetur in nobis, et nos cum fra-
    nostrae studeas indicare. tribus nostris, etiam cum his qui nos persequuntur,
    veris, inteliigentiae ad vitam seternam pervenire mereamur, exoptamus :
    EPiSTOLA XX. Nolite mirari, fratres charissimi, si odit vos tnundus
    ADEPISCOPUM CA.NTUARIENSEM.
    (I Joan. III), qiiia et nos ipsi eum contra nos irrita
    (Anno 1081.) mus, qui illius desiderio valde coiitradicentes opera
    Cffliituariensiepiscopo,cum Romam smpevocalus nee illius condemnamus. Quid autem mirum si
    venissei, nec excusationem canonham haberel, prin-
    prmcipil ul intra quatuor menses Romam veniat, cipes mundi et potentes sseculinos pauperes Christi,
    alioquin eumab officioepiscopali suspendit. pravitatibus illorum obviantes, odiunt, et quadam
    GREGORIUS cpiscopus, servus servorum Dei, L indignatione contra nos desaeviunt, cum aliqui sub-
    [LANFRANCO, sic in Mulin.] Cantuariorum archiepi- jecti, vel etiam servi, jussi suas iniquitates relin-
    seopo, salutem et apostolicain benedictionem. (•. quere, conantur praspositorum suorum vitam au-
    Ssepefralernitatem tuam apostoiica legatione in- ferre, et tamen adhuc usque ad sanguinein rari ox
    vitavimus Romam venire etiam pro fldci ct rcligionis nostris impiis restiterunt, et, quod omnino crat
    625 S. GREGORII VII PAPJE OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 624
    optandum, paucissimi nostrum pro Christo mortem A expulit, te per eumdem sexum eadem gloria ct
    subierunt. Pensate", charissimi, pcnsate, quot quo- hujus vitse laudabili fama privaret, et multabona
    lidie milites saeculares pro dominis suis vili mercede tua isto deceptionis suae genere confunderet. Cujus
    inducti morti se tradunt. Et nos quid pro summo rei gratia ab episcopo tuo correctus, et excommuni-
    rege et sempiterna gloria patimuraut agimus?Quale catus, ut a tanto periculo te ct conj'unctam tibi
    dedecus, et quale improperium, qualisque derisio erueres, et domum tuam a perpetua infamia libe-
    oculis nostris objicitur, quod illi, velut pro vili rares, non solum Deo et justitiae de perpetralo
    alga, mortem subire non metuunt, et nos, pro coe- crimine non satisfecisti, sed et ipsum episcopum,
    lesti thesauro et aeterna beatitudine, etiam persecu- cui etiamsi injustam sententiam super te dedisset
    tionera pati devitamus! obedire debueras, contra morem sequitatis tuae ty-
    Erigitc ergo animos in vires, spem vivam conci- rannice insecutus es, cum constet aldquem amorem
    pile, iilud vexillum prae oculis babentes ducis nostri, Dei non posse habere, qui spiritualis patris pro
    scilicet regis aelerni, unde ipse dicit : In pathnlia culpa inobedientise suse gratiam et dilectionem pro-
    veslra possidebilis animas vestras (Luc. xxi). Et si balur amisisse. Quod nos audientes, victi aroore
    volumus, divina suffrangante gratia, hostem anli- tuo, memores etiam virtutum tuarum, quae a reli-
    quiim cito et fortiler confringere omnesque versu- B giosis viris nobis insinuatse fuerant, usque modo te
    tias ejus parvipendere, studeamus persecutiones ab portavimus, sperantes ut divina tactus miseratione
    eo immissas ct mortem pro juslilia non solum non ad sanum consilium redires, et aeterno regi, cuj'us
    devitare, sed etiam pro amore Dei et Christianae j'udicio quotidie propinquas, te purgatum praesentare
    religionis defensione appetere. In hoc enim omnes contenderes. Et quia in hoc arnorem ssaculi magis
    elationes niaris (Psal. xcu) et superbiam sseculi con- quam animae tuse salutem perpendisti, veremur
    culcabimus, et pro nihilo ducemus, et ei qui est ne divina indignatio diu protractum et inemenda-
    caput nostrum sedens in dextera Dei Patris, ipso tum facinus acriter puniat. Unde paterua te chari-
    largiente, jungemur et conregnabimus. Clamat enim tate monemus ut ab hac iniquitate, quae bonorum
    Magister noster : Si compalimur, et conregnabimus tuorum fructus universaliter dissipat, sapienti usus
    (II Tim. n). Interea vobis, fratres mei, qui mecum consilio surgas, et tam te quam tibi conjunctam de
    minus valentes eslis, forliora belia certaminis an- catena diaboli cruas. Quod si innocentiam tuam
    nuntiamus, quia pius Redemptor noster cito faciet super hoc negolio confidis posse probari, videtur
    cum tentationibus nostris etiam provenlum, ne ni- nobis perutile ut synodus constituatur, cui legati
    mia fragilitate devicti, non possimus suslinere, sed nostri Hugo Diensis episcopus, et Richardus vel
    inter qualescunque suorum fidelium positi addisca- C aller eorum intersit; ut in audientia religiosorum
    mus vel in prosperitate sibi servire (412). virorum possit perquiri quid in te vel sententia
    EPISTOLA XXII. ssiper te promulgata debeat emendari. Deus scit, et
    conscienlia nostra testis est, quia mens nostra
    ADCOMITEM ANDEGAVENSEM.
    multum gauderel de te, utpote quem jampridem
    (Annol081.)
    Dolet quod fama et egregiis virtutibus, quibus anle sincero et pleno amore dileximus, si ab hac infa-
    ornalus eral, seipsum ob quamdam mulierem pri- mia quoquomodo te liberares, et aditum lsedendi te
    varit, el episcopum, qui eum ea de causa excommu- per fructum correctionis hosti antiquo concluderes.
    nhaverat, sit insectatus. Monetul resipiscat; et si Munera tua ideo recipienda non esse arbitrat;
    innocenliam suam probari posse confidat, concilium
    pull cogi, in quo super hac re feralur sentenlia. sumus, quia divinis oculis oblatio tua non accepta-
    Munera ab eo ad se missa non recipil. Jubet ut bilis esse probatur quandiu a peccato isto immu-
    episcopo ablata restituat. ncm te non reddideris, et ad graliam omnipotentis
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, G.... Dei, sicut catholicum principem decet, non redieris.
    [GAUFRIDO] glorioso comiti Andegavensi (415). Licet munera tua propter illud peccatum non rece-
    Dolemus satis quod adversus gloriosam famam perimus, tamen Dei misericordiam pro te exorare
    tuam per Galliarum partes diffusam, et usque non desistemus. De csetero nobilitatem tuam mo-
    ad apostolicse sedis nolitiam perlatam, astutia nemus, atque prsecipimus ut praefato episcopo tuo,
    diaboli potuit prsevalere. Sicut enim de le lseta- res quas sibi abstulisti restituens, digne satisfa-
    bamur, et quodammodo unice de bonis studiis tuis ciendo eum placare procures, ac deinceps eum
    in sermonibus noslris praesumebamus, asserentes te nullatenus inquietare prsesumas.
    non solum principes sed et ipsos reges, justitia et
    morum honestate superare, sic nobis gemendum EPISTOLA XXIII.
    videtur, prndentiam tuam a tanta gratia et a tanto ADTURONENSES ET -ANDEGAVENSES.
    virtutum culmine decidisse. Qua in re antiquam (Anno 1081.)
    hoslis humani fraudem recognoscimus nequissime ne Andegavensi comili ab arcltiepiscopo
    Prmc^pit
    elaborasse, ut qui Adam per mulierem de paradiso,i, .'ffU^epensiexcommunhalo communhent. Prwterea
    (412) Sequitur epistola alia in originali, quae esff (415) Hsec epistola*debriit in superioribus scrili,
    eaJem et iisdem verbis cum epistola decima sextai .Orig.
    libri octavi.
    G25 LIBER NONUS. — EPIST. XXV. 626
    opemferant arcltiepiscopo, qui a eomite de sede A sine temporum molesta dilatione copiam tibi provi-
    ejectus et bonis Ecclesimprivalus fuerat. dimus, videlicet ut accersilis fratribus nostris Ba-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, abba- rensi archiepiscopo. V et W. [deesietW]
    tibus, clericis etlaicis Turonensis archiepiscopatus, Firmano episcopo et legato nostro W si fieri
    et episcopatus Andegavensis,qui Deo et healo Petro, potest, cum his tribus, alioquin vel horum duobus
    atque sedis apostolicaeIegatis, obediunt, salutem et proesentibus causa in commune discutiatur. Si ergo
    apostolicam benediclionem. causa solerter eventilata ab illius potestate inventa
    Notum vobis esse non dubitamus Andegavensem fuerit libera, lunc nos sicut oportebit effectum dare
    comitem ob nequitiam suam esse excommunicatum, precibus tuis non pigritabimur. Sin autem decel
    quam etiam in eos qui sibi adhaerent et favent ex- atque necesse est ut sic tua devotio iu his praecipue
    tendi cunctis sacram Scripturam scienlibus liquet. quae Dei sunt sese sequaliter habeat, quatenus fra-
    Qui tandiu exspectatus non solum de via sua pessi- lernse charitaiis et concordiaevinculum rumpere el
    ma ad Deum, sicut Christianum oportet, non est dilectionis unitatem in invicem scindere caveat, in
    conversus, sed insuper ad augmentum malitiae suae mente habens quod scriptum est : Si recle offeras et
    aliis item excommunicatis conjunclus, fratrem no- recte non dijudhas [dividas], peccasli. De cseter.o
    strum Turonensem archiepiscopum de sede sua ex- quia Traj'anensem electum a nobis consecrari po-
    pulit, bpnisque Ecclesiaepenitus exspoliavit. Proinde stulas, licet electioni ejus hoc defuerit quod Iegalus
    apostolica vobis auctorilate prsecipimus ut lam a apostolicae sedis et consensus noster non adfuit •
    prsefato comite, quam ab omnibus sequacibus vel tamen monentes ne de futuro id fiat, tuse dilectioni,
    complicibusejus, vobis summopere caveatis, omnino ipsiusque personae, laudabili testimonio id ad prae-
    vos abstinentes a familiaritale et participatione ipso- sens annuimus, ut veniens, Deo favente, per nos
    rum. De praedicto vero fratre nostro archiepiscopo, consecretur.
    qui propler juslitiam pulsus et persecutionem
    perpessus est (Matth. v), vobis nihilominus praeci- EPISTOLA XXV.
    pientes mandamus, ut ei sicut patri vestro fideliter ADARCIHEPISCOPUM CAPUANUM ET C&TEROS.
    devoteque obediatis, ac necessitatibus ipsius,. sicut (Amio 10SL)
    boni filii, opitulari libenter studeatis. Quemad-
    modum namque saepedicto comiti faventes in se Dei Utneant, se ab excommunhutorum participatione absli-
    eatnque aliis inlerdhanl. lis qui persecu-
    odium procul dubio provocant, ita et huic fratri tionemferre non possunt thentiam impartitur aut
    nostro, in quibus necesse est, suffragantes, non du- ad sedem apostolicum aul ad ducem fughndi.
    bie gratiam beati Petri, suorumque peccatorum ab-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei,dilecto
    solutionem, merentur. Prseterea prsecipimus nomi- in Christo fratri H
    natim B venerabili abbati sanctae Mariae, ut Capuano archiepiscopo,
    ftteras nostras canonicis Sancti Martini, quas eis cseterisque principatuum episcopis, qui beato Petro
    obedientes Christianam religionem constanter de-
    dirigimus, ferat.
    fendunt, salutem et apostolicam benedictionem.
    EPISTOLA XXIV.
    ADROBERTUM COM1TEM. Congralulamur dileclioni vestrse, fratres charis-
    simi, quoniam digni inventi estis, qui pro Chrisliana
    (Anno 1081.)
    Petilionem ejus super electo Melitensi episcoponon religione integra virtute forlique conslantia inimi-
    posse adimpleri, cum ad Ecclesiam Regitanam citias, odium et contumelias patiamini: ac optamos
    consecratio pertinere dicatur. Quare vult ul una ut de reliquo immobili robore perseveretis, non
    mm legaiis discutiatur, an ad eam talis consecra- modo vos ab illicita et nefaria excommunicatorum
    lio speclet. Trajanensemepiscopumsine apostolhm
    sedis auctoritale electum se consecratum ail, durn parlicipalione abstinentes, sed et caeteros sacerdotcs
    tamen in poslerum hujusmodielectio non fiat. ab eorum coramunione interdicentes. Si qui vero
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Ro- JJ fuerint qui contra interdictum vestrum et nostruni,
    BERTO nobili comiti, salutem et apostolicam benedi- contumaciter missas et officia illis divina celebrare
    ctionem. subinde prsesumpserint, pro certo habeant tales,
    Non dubitet prudentia tua uos libenter petitioni annuenle Deo, sacris se ministeriis, quae-indigne
    tuse favere, in quantum cum Deoet sine fratram no- usurpare non metuent, in perpetuum abdicandos et
    slrorum scandalo fieri potesl. Non est enim aliqua sine spe recuperationis amovendos. De caetero si
    saecularisapicis persona, cui salva justitia pronius quis vcstrum impiorum pressuram ferre non valens
    assensum nostrum prsebere velimus. De eo autem cupit secedere, nobis uon displicet. Bujusmodi ergo
    quod super electo Melitensipostulasti, noverit nobi- vel in potestalem ducis gloriosi vel fratris ejus pote-
    litas tua nobis esse intimatum adjus Ecclesiae Re- rit ire; aut si ad nos venire maluerit, nos charitate
    gitanse pertinere. Unde non aliter annuendum po- qua debemus eum libenter suscipiemus. Qui vero
    stulationi tuae perpendimus, nisi diligenter exami- aliis exempltam factus fortiter inter impios perse-
    nata justitia MelitensemEcclesiam ad prsefatseRegi- vcraverit, ille procul dubib virtutis coronam gloriae-
    tanse parochise consecrationem non attinere consli- que triumphum merito majorem, Domino largientc,
    lerit, Ad cujus rci indagationem, quia te diligimus, percipiet.
    C2.7 S. CREGORII VII PAPM OPEltUM PARS I. — REGISTRUM. 628
    EPISTOLA XXVI. Ai. nec ignorat quid sibi pro talibus In fine debetur.
    ADARCHIEPISCOPUM NEAPOLITANUM. Quapropter, ut solertiaetuaebreviler loqui sit mulla
    (Anno 1081.) dixisse, admonemus, id quod memorisetuae semper
    Prmcipit ut magistro militum sub excommunhalio- adesse pulamus, videlicet ut Veritalis sententiam
    rds poenainterdhal, ne ulierius Jordani perjuro el
    excotnmunhalo auxilium ferat. quasi signaculum sub cor tuum ponas : In patienlia
    vestra possidebilis animas vestras (Luc. xxi). Ea cst
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, L.... enim justitiae consolidatio, fidei stabilimentum, spei
    Neapolitano archiepiscopo salutem et apostolicam
    benedictionem. securitas, charitatis indissolubile vinculum, con-
    Non ignorat prudentia tua nobis imminere, ut sunnnalio nempe virtutum. De eaetero quoniam
    omnibus et ubique salutaria consilia provideamus, Corsicanus electus ad consecrandum nuper advenit,
    et monita vel interdicta, proul res postulare videtur, fraternitatis tuae testimonio, quae rem illius (ut arbi*-
    cunctis exhibere debeamus. Preeterea non latere te tramur) clarius novil, super eo indigemus. Cum
    enim nobis electio illius incognita- sitet persona,
    volumus, ex quo charissimus noster Salernitanus
    oportet profecto non ei teraere manum imponi.
    princeps noviter rediil, nos et nobilissimum magi- Proinde, frater, ut de eo
    strum militcm, ct majores alque minores vestraeur- B quid faciendum sit scire
    volumus et jubemus quatenus veritatis
    bls quodammodo specialiter coepisse diligere. Unde valearaus,
    nobis destinare procures. Esto
    modo valde magis dolemus, quia eos auxilium dare jtidicium super ipso
    memor memoris. Ora pro nobis.
    hominibus pravis et ab Ecclesia atque Deo separatis
    audivimus. Nam relatum est nobis, quod Jordani, EPISTOLA XXVIII.
    ADUNIVERSOS FIDELES.
    qui sclenter perj"urus beato Petro et nobis et ob hoc
    analhematis nodis ligatus est, adjutoiium faciant. (Anno 1081.)
    Qtise res illos procul dubio et a gratia beati Petri Ait seut generaleinsynodum inloco luto vetie congrega-
    re, lanlorum malorum auclorem , ac prmserlim
    alienos et dilectione nostra indignos efficil: et, nisi pacis inter ponlificatum et regnum perlurbatorcm
    resipiscenles desinant, aeternis pcenis obnoxios ex occultis antris extrahal,pacemque ipsam confir-
    reddet. Proinde fraternitati tuae proscipimus ut inet. Paralum se offcrt sedis apostolhm innocen-
    liam defendere. Rodulphum reg&m absque ejus
    prsefatum magistrum militum omnesque tibi com- prwcepto electum ejusque electores qui illum ordi-
    missos adjnoiieas, el pontilicalis censurae disciplina narunt, nisi lioc factumrecle defendant, tamipsos
    prohibeas, et inlerdicas ut tam a praefato Jordano a dignitatibus suis quam Rodulphum a regno
    quara a cseteris illius complicibus sese abstineant. deponere ndnatur.
    ^
    £ GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, ctc-
    illique nullum prorsus auxilium tribuant, donec
    beato Pelro salisfeceiit quem perjurio abnegavit. ricis et laicis qui non tenentur excommunicatione,
    Si quis ergo nec consiliis luis, nec praeceptis salutem et apostolicam benediclionem.
    nec auctoritali beati Petri Notum facimus vobis , charissimi fratres et filii,
    nostris, oblemperans, in
    auctoritate
    fidelitate vel adjutorio illius mortuus fuerit, pro nos admodum desiderare et apostoliCa
    velle sancire ut generalis synodus congregetur iii
    illo cerlum est non esse orandum : et nos etiam
    loco tuto et securo, sicque opportuno ut ad eum
    jubemus ut nec sepulturae Christiano more com- terrarum clericalis ordiuis et Iai-
    mendetur. Timendum quoque rest ne, si ab illo possint undique
    amici vel inimici sine limore convenire. Dis-
    animum non revocaverint, divinseultionis iram ipse calis
    locus vester experiatur. ponimus enini tractare, et diligenti excussione de-
    EPISTOLA XXVU. tectum in faciem orbis ex occultis tcrgiversattonum
    suarum antris extrahere quicunque ille est qui tan-
    ADIIERIMANNUM CARDINALEM.
    torum raalorum , quse jampridem in Christianam
    (Anno 1081.) et sseviunt, causa et auctor
    Hortatur palienter se prq Chrisli nornine gerat, et religionem grassantur
    juslitiam defendal. De elccto Corshano vult sibi, D existit. Cujus etiam impietas et inaudita lemeritas
    * hactenus obstitit et proturbavit ne inter ponlificatum
    antequam consecrelur, teslimoniumsuum millat.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, HERI- et regnum divina pax et recta concordia fieret;
    MANNO dilecto in Christo fratrl sscrae Romanae quam pacem , opitulante Domino, sicut Christiana
    Ecclesiae cardinali, salutem et aposlolicam bene- devotio cupit et postulat, in eodem concilio instau-
    dictionem. rare etconfirmare optamus. In qua synodo prseterea,
    Gralias omnipotenti Deo bonorum omnium largi- Deo auctore, ad honorem beati Petri, secundum
    lori referimus, qui te illorum consorlio adnumerare sanctorum Patrum decreta parati erimus quod j'u-
    clignatus est, de quibus scriptum est: Quoniarn digni stum est facere, et iniquorum nequitiam revelantes
    habiti sunt pro nomine Jesu contumeliam pati (Acl. de his quseapostolicse sedi objiciuntur, et unde qui-
    v). Hoc est, dilectissime frater, quod saepelege- dam fratrum submurmurant, ipsius innocentiam
    ras : Vasa figuli probat fornax (Eccli. xxvn); et evidenter ostendere, ita tamen ut ante omnia res
    illud : Innocentiam Abel habere non potest, qucm sanctoeRomanse Ecclesise, quibus exspoliata cogno-
    malilia Cain non exercet. Haecdenique et alia hu- scitur, si dignum est, restituantur. Yerum illud
    jusmodi nunc in manibns geri pat-nter intelligit, admodum vestrse dilectioni nctificare non dedigna-
    prudenlia lua . perpendit etiain quod ab ea exigilur, Riur, Dco tcste, Rodulphum , qui rex ab ullramcin-
    629 LIBER NONUS. — EPIST. XXX. 650
    tanis ordinatus est, nonnostro prsecepto sive con- A , in potestatem suam illicitis conditionibus redigere
    silio regnum tunc suscepisse; insuper etiam nos in conantur. Conqueruntur etsuper monachis Moja-
    synodo decernentes firmavisse, nisi archiepiscopi censibus, qui quamdam ecclesiam, unde interpositis
    et episcopi, qui illum ordinaverant, hoc factum sacrosanctis Evangeliis secundum judicium Iegati
    suum recte defendere potuissent, tam ipsos a digni- nostri A EUorensis [Amati OlorensisJ episco-
    talibus suis quam et praefatum Rodulphum a regno pi, collaudantibus aUis episcopis qui aderant, lis
    deponere. Enimvero interim quis haric nostram dis- inter eos determinata fuerat, iterata deterius injufia
    positionem interturbaverit, et multi vestrurn sciunt, j>er vim comitis W datis, ut fertur, niuneribus
    et nostram scientiam nequaquam fugere potest. Si occupatam, detiuere nituntur. Quapropter experien-
    enim Henricus rex dictus et pars ejus obedientiam tioe tuae praecipimus ut prselibatos tamcleiicos quam
    quam promiserat nohis, imo heato Petro , servasset, etmonachos, atque ipsum comitem litteris ct qui-*
    confidenter dico, Deo juvante, non totmala, vide- bus modis vales commonere procures, quatenus ca
    licet hornicidia, perjuria, sacrilegia, Simoniacsehae- quae contra saepe dictam ecclesiam inique vcl odiose
    resis pestilentiae ac proditiones evenissertt. Vos ita- gessisse noscuntur, Deo et j'ustitiaesatisfacientes, sic-
    que, ciuos aut tantae calamitates movent, aut divini ut oportet, emendent; ac de caeterodebitam aj5o-
    tiinoris respectus ad Deo dignam pacem et concor- i stolicis privilegiis reverentiam exbibentes, iram Dci
    diam animat, nitimini et summopere laborate, ut provocare et maledictionem snpra se temerariis au-
    synodus, qualem supra memoravimus, fieri possil sibus inducere caveant. Episcopum qtioque dioecesis
    quatenus sanctae Ecclesise caput, totumque corpus, ipsius admoneas, ut eamdem canoniam tam ipse
    quod impiorum procellosis fraudibus et machina- non inquietet quam et alios quos prohibere valet
    tionibus fluctuat nimirum et tilubat, communi om- inquietare non sinat. De monachis tamen, quoniani
    nium bonorum consensu et robore quiescat de cse- Cluniacensi abbatiae pertinent, ipsi venerabili ab-
    tero et stabiliter consolidetur. bati in primis notificandum censemus ut ipseinso-
    EPISTOLA XXIX. lentiam subditorum suorum compescat et justitbe
    ABABBATEM MASSILIENSEM. acquiescere, si forte noluerit, compellat. Ad ulti-
    (Anno 1081.) mura vero, si qui illorum monitis tuis, imo beati
    Prmcipit ut moneat quosdam, qui canoniam Sancli Petri, obtemperare contempserint, quamcunque in
    Saturnini aposlolicm sedis patrocinio commissam eorum audaciam sententiam protuleris, scias aucto-
    infestabant, desislere, elqum contra illam egerant ritate nostra firmandam. Volumus
    emendare. Nisi pareant, vult eorum audaciam siquidem et ju-
    compescat, et dhlm canonim curam habeat. £ bemus ul circa prsenominatam canoniam studium
    P
    GREGORIUS episcopus, servus servorumDei, R.... sollicitiidinis tuae invigilet, et negotiis ac necessita-
    (RICHARDO, sic in Mutin.) sacrae Romanae Ecclesise tibus ej'us facilem te pronumque exbibeas, quatenus
    cardinali, et abbati MassiUensi, salutem et aposto- Romanae libertatis securitate fulta, sicut caeterseEc-
    licam benedictionem, clesise apostolicae sedi adhsereutes, in sanctae con-
    Non iguorat prudentia tua canoniam Sancti Sa- versationis obtentu et religionis amore, favente Do-
    turnini, sitam juxta Tolosanam urbem, apostolicae mino, magis magisque proficere valeat.
    sedi esse commissam. Cui licet ex generali omnium EPISTOLA XXX.
    Ecclesiarum cura conveniat nos tuitionis auxilium AD MILITESTERVANNENSES,
    providere, tamen specialiter oportet nos eo magis (Anno 1081.)
    illi loco nostrae protectionis munimen impendere
    Increpans eorum scelus qui, januis ecclesiw effractis,
    quo amplius constat ejus vel injurias vel negotia ad sacra vasa, ornamenta, cruces, et alia deprmdati,
    Romanam sedem, cujtts juris est, attinere. Prsefata episcopo ante altare oranti linguam, et dexlrm ar-
    ticulos detruncarint. Monet ut coram legatis salis-
    igitur Ecclesia, quanquam noviter, decenter tamen facturi se sistanty ct, nisi salisfecerinl, eos excorn-
    canonicam vitam instituit, atque hactenus, sicut munhandos esse affirmal.
    tua solertia novit, ex tunc regulariter vixisse digno- D-f GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, mili-
    scitur. Verum quoniam antiqui hostis mos est eo libus Tervannensibus [Tarvanensibus] 0
    raagis dolere invidiseque facibus uti quo amplius et E....:.
    videt Christianam religiouem crescere, et de bono- Intolerabilis audacise horribilisque facinoris su-
    rum provectibus lucra, vel polius rapinas suas, di- per vos ad iios relatio venit, quod quanto nostris
    rainui, contra memoratum locum jam ccepit ssecu- soeculis inusitatum, nec a tempore paganorum per-
    larium exagitatio, et, quod magis mirandum ac secutorum prsesumptum esse vel legitur vel auditur,
    dolendumiest, ecclesiasticorum odia suboriri. Unde tanto ad justitiam de se exsequendam apostolicae
    el canonici querimoniam ad nos direxerunt super mansuetudinis zelum movet et incitat. Denique con-
    clericis Sancti Sicphani, quorum suggestione per questus est nobis Lambertus dictus Tervannensis
    cjusmdam fugitivuffi clericum sibi privilegium, quod episcopus, quod post tot tantaque sacrilegia, quibus
    cis indulseramus, subreptum est, quique coemete- eamdem ecclesiam deprsedati fuistis, januas ejus in-
    rium, quod ante regularem ordinalionem suam locus fiingentes, serica, argentea aureaque diversi gene-
    ilie quiete per longa temporum curricula tenuit, ris, et innumera ornamenta diripientes, ac sacris
    niodo auferre, afque ecclesias ad eum perlinentcs crucibtis comminutis, tam ijisasquam ct drias'capd-
    651 S. GREGORII VII PAPM OPERUM PARS I. — REGISTRUM. 652
    las et reliquias auferenfes, abstrahentes, eumdem A tiam quam ab archiepiscopo Arelatensi, a te ana-
    episcopum ab altari, ubi proslratus orabat, linguam themate percusso, Simoniaee acceperat, amisit; et
    ci dextraeque articulos ad acervum tantorum scele- hic qui nunc praeest paulo anle memorati pontificis
    rum detruncastis. Qua in re millam exeusationem decreto regulariter subrogalus, atque benedictionem
    lentetis obtendere, quasi de ipsius vita rejiroha, vel ab eodem snscepit. Nunc ego supplex imploro tui
    ordinatione injusta, seu depositione irrogata; sicut clementiam , ut propria manu abbatiam a te susei-
    enim supra notavimus, nemo adhuc tale aliquid piat et privilegia , olmi loco iUi qui est ditionis tuse
    prsesumpsisse dignoscitur, nisi forte qui Deum non a Patribus indulta, corrobores manu propria, el no-
    timens, et Christianam reverentiam abjiciens, pro vum- sibi privilegium tui ex parte altribuas* Noscis
    nihiloduxit manum in sacros ordines mittere; Qua- enim quemadniodura dereliquerim, Dci et S. Petri,
    propter monemus, et ex parte beati Petri prsecipi- et Romanoe Ecclesise ac tui pro aniore omnes epi-
    mus, ut tantam nequitiam vestram recognoscentes, scopatus et abbalias et nolo ut haec, quse sempec
    aut ante legatos nostros Lugdunensem archiepisco- remansit libera cuilibet vivenli, nisi sancto Pclrp,
    pum et abbatem Cluniacensem satisfacturi veniatis, et Romanae Ecclesiae et tibi subjaceat (415*).
    aut secundum consilium vel mandatum ipsorum sa- EPISTOLA XXXI,
    tisfacere Deo et sanctae Ecclesiae nullatenus detre- B (Anno 1081).
    ctetis. Yolumus siquidem et sequum esse deeerni- Cum clerici Augustodunenses de quodam monasterio
    mus ut quod nequiter commisistis humiliter emen- cum monaclds Floriacensibuscontenderent, elpri-
    vilegium contra mquitaiem a ponlifice subreptum
    detis. Quod si diabolico spuilu indurati nostrisque diceretur, vult ut, siita est, eo cassato, senten-
    praeceptis salutaribus inobedientes, nec pcenitentiam tiam secundum justiliam proferat. Ipsi, adversus
    se verba jactanli quod episcqpum Carnotensem ab-
    dignam agere volueritis, procul dubio sciatis vos
    esse excommunicandos, et quodcunque in vos j'udi- solvisset, bstendit id a se cum ralione factum.
    GREGORIUS episcopus, servus servoruiH Dei, di-
    eium legalus noster dictaverit, auctoritate nostra salu-
    lectissimo fratri et coepiscopo H.... [HUGONI]
    firniandum.
    lem et apostolicam benedictionemJ
    Prmmonilio in sequentemepistolam Clerici quidam Augustoduneuses" his diebus ad
    Post cpistolam 50 lib. ix Registri codex Mutinen- nos venerunt adversus Floriacenses monachos,
    sis hanc recitat epistolam, quse in editis non com- super quodaffi monasterio, Sancti videlicet Sym-
    paret ex quo hic subj'ungcndam censeo causam habentes. Quam a te anteventi-
    phoriani,
    B. comes Arelalensis ad Gregorium VII papam. — latam et definitam nos retractasse dicebant, tuaeque
    De Bernardo abbate Sanctorum P. et R. Mantis videretur et ratio postu-
    Majoris expulso, et. Guiltelmo in ejus loco subro- Z fraternitati aliter quara eis
    gato quem comes pontifici commendat, qui legitime lasset scripsisse. Quod a nobis factum nequaquain
    creatus fuerat. recolimus, nec in registro nostro hujus causae lii,-
    Summo poutilici et universali papse GREGORIO VII teras reperirepotuimus. Noverit itaque prudentia tua
    B. comcs Arelatensis, prosperam in omnibus, et quia multa tanquam a nobis deferuntur et scripta
    oeternaeperfrui beatitudinis munere cum coeli ci- et dicta nobis nescientibus. Multa eliam subripi
    vibus. possunt nimis ad singula iiitentis, utpote divisis
    Sublimissime domine et princcps totius orbis ad plurima, et intentis ad maxima, qtiibus vehe-
    terrse, si bene vales, congratulor valde. Si menter arclamur. Unde in hac causa, quod pro-
    aulem, quod absit, aliter, conturbor vehemen- fecto minime recordamur, si quid forte subreptum
    tissime. Ego enimsum veslri seraus, etde injusti- fuit,optalo magis amamus corrigere quam ab sequi-
    tia quam hactenus passi estis ab iniquo j'udice iia tateetrationis tramite deviare, velaliis corrigenda re-
    suni afflictus quasi corpore et incnte flagellis maxi- linquere. Ad quem ergo justoe decisionis terminum
    mis verberatus. De cactero, Pater sanctissime, negotii hujus qusestio fraternitatis tuae considerata
    mando tibi qualiter Bernardus abbas Sancti P. et actiohe pervenit, imo, si minus adhuc satisfactuffi est
    R. Montis Majoris, abbatia expulsus sit juste, et D pervenire poterit, nonsolum non mutamus, verum
    qualiler iste susceperit quem tibi mitto, Guillelmus auctore Deo annuimus et laudamus : quippe ciim
    nomine. Ule namque tanti erat flagitii et tantse impu- magis rationi consentaneum videatur ut clerici, si
    dicitiae quod pudet me aliquid dignum houesto viro canouice vivere volunt, et in eo persistere quod vo-
    dicere. Sed unum ex pluribus nequeo tacere. Sodo- vcrunt, suo quod antiquitus possedere non debeant
    initica quippe Ubido ultra modum in eum regnabat, carere monasterio, quod et ipsi interventu pecunise
    et deinde ab ullo viveiiti corripi non poterat. Ego oSitimiissemonachi infamaiilur. Super hoc ergo ia-
    quoque et monachi supradicti loci delestabilem hu- dubitanter cognoscas, quia perperam acta Sive sub-
    jusmodi rem agnosceiites, nequivimus diu pati, rcpta damnamus, j'uste acta et diffinila firmamus,
    sed, consilio invicem habito, audivimus archi- et a te firmanda et statuenda mandamus. De Car-
    jtraesulem Lugdunensem qui ei benedictionem tri- notensi atttem episcopo unde fraternitas tua sub-
    uuerat abbatis, et ejus consilio atque j'udicio abba- niurmurare videtur nosti quod dilectionis tuoe in-
    (415') In registro Mutinensi superior epislola signatur numero XXXI, qusehic seqttitui'
    ' in e dcin rcgistro
    €»t XXXII, et sic dcinceps. . ..•.."'.
    65S LIBER NONUS. — EPIST. XXXIII. 654
    tuitu longo eum tempore una cum Parisiensi Romae A dignilatis ejussententia cesserit, hoc omnirio jube-
    tennimus, aut ul ipse venires, aut ad comprobanda mus, ul de illis qui eum tam male tractaverunt,
    objecta in-eum capitula legatos et testes idoneos dele- quod justitia postulat sibl per vestram instantiam
    gares. Quod cum minime feceris, justitiae necessi- fiat, id est, si satisfacere contempserint, excommu-
    late coacti, de ejus restitutione sanctae Romanae Ec- nicationis in eos eorumque perfidiae fautores
    gla-
    clesiae judicio acquievimus. Cui si superna pietas dius exeratur. Istud vero in hoc negotio maxime
    aliquando respirare concesserit, liquido tua beali- servare vos volumus, tum pro labore quem memo-
    tudo intelligere poterit, eam multo irreprehensibi- ratus episcopus ad apostolicam sedem subivit, cum
    lius hoc egisse, quam te matris tuae judicialem cen- etiam pro amore nobilissimi comilis Roberti, qui
    suram manumreprehensionis extendisse, Decuerat nobis super eo petitorias litteras misit, ut eum rai-
    quidem vos, et dignius videretur hac potius tempe- sericordia tractetur, et, quantum salva justilia po-
    state, et has inter quas patitur augustias, Dei utique test, canonum rigor compassionis respcctu tempe-
    aemulationeet conscientia bona, lanquam filios suos retur. Denique ita se fraternitatis vestrae sagacitas
    consolationum sibi dulcia ministrare, quam talia habeat, ut nec in dextram nec in lsevam declinet,
    mandando, et talibus eam nseniis implicando, dolo- sed ex utroque unum faciens unumtemperamentuiu
    rem super dolorem apponere, multiplicare pondera, medium salubriter teneat.
    non communicare ponderibus. Vale.
    EPISTOLA XXXIII.
    EPISTOLA XXXII. ADROBERTUM COMITEM FLANDRLi:.
    AD ARCHIEPISCOPUM LUGDUNENSEM. Anno 1081.)
    (Anno 1081.)
    Significat se, antequam ejus litteras accepisset, Ter- Ignoscit ejus verbis quw adversus apostolicam sedepi
    vannansein episcopum absolvisse, accepto jura- jaclaveral : deinde repetit ea qum in prwcedcnli
    menlo quod judicio sedis aposlolicm vel legati ac- epistota dixerat.
    qiticsceret-; quare jubct ut coaclo concilio, et ad- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dci, Ro-
    si
    juncto sibi Cluniacenli abbate, depositio ejus ju- BERTOglorioso comiti Flandrensi, salutem et apo-
    sta probabitur, sentenliam confirtnet; sin minus,
    eum iri integrum reslituat, el eos qui muteillum stolicam benedictionem.
    tractaveranl, nisi satisfaciant, excommunhet. Locula est prudentia tua in litteris suis aposloli-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, vene- caesedi quoedam sicut non decuit: quoe nos sane
    rabili H... [HIIGONI] Lugdunensi archiepiscopo, saltt- cupientes in sancta Ecclesia te conservare, suppor-
    tem et apostolicam benedictionem. tamus adhuc, et libenter ignoscimus, de misericor-
    Quoniam causa Lamberti dicti Tervannensis epi- dia divina sperantes quod et eorum qui tibi talia
    scopi partim nota, partim incognita nobis est, prae- persuaserunlimperitiam, et sacroeRomanaeEcclesiae
    sertim cum Robertus conies Flandrensis longe alia aactoritatem et discreiionem, quandoque pracsenta-
    verba in litleris suis nobis direxerit quam prius neis affatibus ostendemus. Proinde super causa
    Ingelrannus prsesentialiter retulisset, eam fraterni- Lamberti dicti Tervannensis cpiscopi licet multo
    lati vestraeplenius eventilandam destinamus. Negat aliter se verba Tervanrtensium clericorum quam
    siquidem praefatus episcopus sibi notum esss quod litterae tuae nobilitatis habuerint; lamen quia non
    eum synodalis per te sententia damnaverit, vel ex- dubitun est posse interdum subrepi, eam seciindum
    communicaverit, seu ad synodum ullam vocaverit. volum tuum retractationi delegamus. Quod quidem,
    Unde nos ante agnitum litterarum tuarum tenorem, ut quantum decenter possumus, tuo desiderio an-
    compassi mullis laboribus ipsius, eum absolvimus; nuercmus, sic peragendum providimus. Quoniam
    accepto tamen ab eo prius jurameuto, quod super, Lugdunensis archiepiscopus (quamvis de eo satis.
    episcopatu Dervanneusis sedis apostolicaj vel legato- confidam) vobis suspectus est, ne suspicio prorsus.
    rum nostrorum judicium npn exibit. Itaque quia res ordinem rerum utililer gerendarum impediat, gra-
    grandis est, et diligentioris eget inquisilionis, proe- n vem et illustrem virum Cluniacensem abbatem sibi
    cipimus ut episcoporum et abbatum aliorumque re- associare censuimus. Itaque praecipimus ut congre-
    ligiosorum virorum concilium congreges. Et quo- gato concilio causam ipsius episcopi diligentius.
    niam memorato episcopo, propter regem Francorum eventilare procurenl; et si quidem j'uste depositus
    qui a te dissidet, suspectus es, asspcialo tibi vene- fuisse comprobatus fuerit, acquiescens, saniori con-
    rabili abbate Cluniacensi idein negolium uberius ac silio cesset; sin autem vel omnino inj'uste, vel prae-
    solertius. tractes. Qua de re nos ita jam nunc cense- propere addictus esse patuerit, rebus et honore suo
    mas, si depositionis illius certissime causa justa recepto inslaurelur, ac deinde canonice, si qua sibi
    comprobatur, et peremptoria iu eum sententia data fuerint objecta, respondeat. Quocunque lamcn
    cognoscitur, ipse ab episcopatu cessans sanctse Ec- modo synodalis erga dignitatem ipsius sententia
    clesise judicium ferat. Sin aulem se vel injuste de- piovenerit, jussimus ul illi qui diabolico furore suc-
    positum fuisse, vel synodalem vocationem nescivisse censi rem tam gravem et nefariam in ejus perso-
    defendere potuerit, integre suis et rebus et dignitali ram patraverunt quamprimum commoneantur ut
    restiluatur : sicque deinceps canonice, si qua fue- salisfaciant. Si vero ad cumulum iniquitalum sua-
    rint objecla sibi, respondcat. Quocunquc tamen rum renuerint, mandamus, tam in eos quam et in
    655 S. GREGORH VII P&PM OPERUM PARS I. - REGISTRUM. 650
    fautores, coiitumaeiam ipsorum anathematis gladio IA [Hugone] Lugdunensi archiepiscopo el A... [Anialoj
    animadverli. Quod cum fuerit ea cura qua dccet episcopo in Meldensi concilio excommunicato, tum
    impletum, tunc deinde oportebit excellentiam tuam pro aliis nefariis, tum pro eo quod quinque clericos
    Ecclesiam adjuvare, etipsius injariam, sicut decet ad Romanam synodum ire, et de malitia ej'us queri-
    Christianum piincipem, defendere. Sicul autem vo- moiiiam volentes facere, capdone pessima afflixit, et
    himus industriam tuam in hoc negotio justitiae quod de Ecclesia sua canonicam disciplinam evitans
    amorem habere, ila quoque et in causa caeteroriim sine licentia fugitivus evasit. In qua excommunica-
    ciericorum et laicorum, qui membra sunt ejusdem tione, hseretica pravitate se fecil ab episcopis officict
    Eeclesiae, te sequitatem servare monemus, et roga- suo suspensis consecrari, imo polius exsecrari dia-
    nius ut rebus eorum redditis, deinceps, si quid de conem, presbyterum, episcopum. Deinde hostiliter
    eis slatuendum est, secundum justitiam diffiniatur. et armata manu, comite Roberto cum exercitu se-
    EPISTOLA XXXIV. cum eunte, ad ipsam civitatem pergens, portas ec-
    AD FLANDRENSES. clesiae, quas ei clerus et populus obcluserat, in se-
    curi et ascia et aliis violentiis incidit atque confre-
    (Anno 1081.)
    Cum Flandrensis comes, et excommunicato et depo- . git. Crucemquoque etimaginemSalyatoris, HbeUum
    sito Tervannensi dicto episcopo favens, una cum eo B ' contradictorium ante ipsas portas clausas manu.
    in ecclesiam Tervannensem effracto ostio irfuisset, dextera sibi quasi porrigentis et velut ore proprio
    ex qua Tervannensis cuncta deprmdalus, clcricos
    alios vulneraverat, alios semivivosejecerat, et atios ingressum ecclesise sibi eontradicentis, ita diabolice
    sibi communicare nolentes a conkle rebus suis a portis abslraxit ut dexteram manum (quod nun-
    privatos e ditione sua expelli fccerat, prmcipit ut quam antea legimus aut atidivimus factum) illi evul-
    illum adeuntes arguant moneanlque ut resipiscat, serit,
    Tervannenscm a se repeltat el ctericos ejectos re- sicque cum lanceis et gladiis evaginatis fur et
    ilitual. Quod nisi paruerit, eum, et quhunque illi latro irrumpens, alios clericorum vulneravit, alios
    adhmserit, excommunhatum declarat. seiaivivos fugavit, omniumque sibi communicare
    GREGORIUS cpiscopus servus servorum Dei G nolentium domos diripuit atque distraxit. Ipsum
    Cameracensi episcopo R.. .[RATBODo]Noviomensi,R... vero comitem in tantum seduxit ut omnes clerieos
    [RORICONI] Ambianensi, et omnibus Ecclesiarum re- sibi obedire nolentes omnibus bonis privatos de tota
    ctoribus atque princip*bus in Flandiia sub Roberto terra sna ej'ecerit, et duas epistolas nostras tam su-
    comile nobilissimo militantibus, salutem et apo- perbe sjjreverit, ul porlitoribus earum contumeliosa
    siolicam benedictionem, si obedierint. verba et tanto principi multum indigna pfotulerit.
    Noverit charitas onuiium vestrum, fratres et filii Quse omnia quaritum apostolicse sedis reverentise
    charissimi, quoniam, licet peccatores et ad tantum ^ sint intolerabilia et Chrislianse reUgioni contraria,
    - o.ius portandum impares simus, tamen cura et sol- si Deum timetis, eique hominemnon praeponilis, satls
    licitudo omnium Ecclesiarum parvitati nostrae a intelligit induslria vestra. Pro quibus omnibus prse-
    Deo commissa esl. Dominus cnim Jesus Christus fato comiti exliortatorias et deprecatorias nunc lertio
    beatum Petrum constituit piincipem apostolorum, scripsimus litteras, ut Antichristi membrum amplius
    dans ei claves regni.coelorum, et potestatem ligandi non sustentaret neque foveret, sed magis de ecclesia
    ct solvendi in ccelo et in terra ; super quem etiam oppressa citius propelleret, et clericis pro justitia
    Eeclesiam suam sedificavit (Matth. xvi), Lcommen- exsulatis omnia sibi ablata in integrum restitueret,
    dans ei oves suas pascendas (Joan. xvn), ex quo et omnia haec mala corrigendo dignos pcenitentiae
    tempore principatus ille et potestas per beatum Pe- fructus faceret infra terminum quadraginta dierum
    iruin successit omnibus suam cathedram suscipien- post litteras nostras sibi ostensas, sive notificatas.
    tibus, vel usque in finem mundi suscepturis divino Sin autem (quod absit, et quod Deus procul ab eo
    privilegio et jure hsereditario. Ex cujus sedis succes- avertat!) nollet, secundum Apostolum, qui ait: In
    sione imminet nobis inevitabili nece:;sitate ut omnibus promptu habentes ulcisci omnem inobedientiam (II
    oppressis debeamus opem ferre, et contra inimicos n Cor.x); et alibi : Si quis non obedhril verbo nostro,
    Dei pro defendenda justitia, qucusque converlantur, per epistolam hunc notate et non commisceamim
    Sphitus sancti gladio, quod est verbum Dei (Ephes. cum illo, ul confundatur (IT Thess. ix); et alio.
    vi), ctiam usque ad mortem, si oportuerit, pugnare. loco : Auferte matum ex vobismelipsis ( // Cor. v).,
    Unde volumus omnes vos scire A... archidiaconem quia modhum'fermentum totam massam corrumpit
    Tarvannensem , et M... abbatem, et L... diaeonem, (Gal. v ). Si nollet, inquam, obedire, segregatus et
    et per eos multos clericorum illius Ecclesise, nobis cxcommunicatus foret a corpore et a communioi.e
    lacrymabilem querimoniam fecisse super comite sanctse Ecclesiae, auctoritate Dei, et judicio saricti
    Roberto, quem aniehac pro boua fama quam ssepe Spiritus, quem quodammodo blasphemat, inimicunj
    dc eo audivimus, sicut filium nostrum charissimum ejus contra eum scienter sustenlando, qui toties ex-
    et dileximus, et (si monita salutis susenon communicatus charismata virlutum, et dona gra-
    spreverit)
    diligere volumus, dicendo quod eos omnibus bonis tiarum ejus quotidie adhuc profanare non timet,
    suis nudatos de terra sua ejeperit pro eo quod prae- donec satisfaciendo poeniteat. Omnipotens Deus
    ccpfis apostolicis obediendo noluerunt cuidam Lam- cordibus omaium vestrum et cordi illius indiccl ex
    btyio pscudocpiscopo a nobis et a legaiis nostris II... quanto dolore cordis hasc dico, qtioniam oirines
    637 LIBER NONUS.- EPIST. XXXIV. 658
    Deum diligentes diligo, et illum quadam speciali di- A geril, procul dubio est repellendus. Nam qul sic m-
    lectione, sicutjam prsefatus sum, dilexi, quia bo- titur ad altiora conscendere, quid agit nisi ut cre-
    na mullolies deeo audivi; sed dissimulare haec ne- scendo decrescat, et ascendendo exterius, interius
    que sine animaemeee magno periculo propter illuc ad profunda descendat?«(S. GREG.,horn. 59, in Lu-
    prophetse : Si non annunliaveris iniquo iniquitaien cam, et epist. lil). ix, epist. 64.) et paulo post:
    ejus, sanguinemejus de manu tua requiram (Ezech. « Templum Dominus et Salyator nosler ingressus,*
    III), etillud Aposloli : Non solumqui faciunt, sed e\ ccepitejicere omnes vendentes et ementes in illo,
    qui conseriliuiil,digni sunt morte (Rom. i); et beatus et cathedras vendentium colttmbas evertit. Qui sunt
    Gregorius ait: i Mala quae ad nos pervenerunt dis- isli vendentes et ementes, quorum cathedrse eversae
    simulare non audemus, quia qui cinendare potesi sunt, nisi qui vendunt et emunt sacerdotium etSpi-
    et negligit, delicti participein procul dubio se con- ritum sanctum, quorum sacerdotium ante oculos
    stituit, > et alibi : c Quisquis contra neophytos el Dei cecidisse calliedrarum eversione patcnter signa-
    Simoniacos pro officii sui consideratione vehemen- tum est? Et cum liqucathanc hasresim anle onmes
    ter non arserit, cum eo non dubitet se habere alias radice pestifera in Ecclesia surrcpsisse, alque
    portionem, a quo hoc piaculare flagitium sum- in ipso portu apostolicse maledictionis tclo esse
    psit exordium. > Unde, dilectissimi fralres et filii, B damnalam, cur non cavetur, cur non perpendilur
    vos omnes rogamus, et per veram obedientiam quia benedictio ilii in maledictionem convcrtitur
    ex parte beali Pelri apostolorum principis prse- qui ad hoc ut fiat haereticus promovetur ? « Hoecom-
    cipimus ut eum persuasibililer et honorifice, sicut nia et horum similia sibi, quia viruni Jilteratum eimi
    decet lalem et tam nobilem virum, Deum tanien audivimus, dicite : considerantes diligenter et cum
    sibi semper prseponentes, unusquisque vestrum limore quia inobedientes, Sainuele propheta testaute
    opporluno lempore adeatis, rogetis et increpetis, (// Reg. xv) , scelus incurrunt idololatrise: sine
    ne seipsum et totum populum illum perdat, «;iia videlicel obedientia, sicut beatus Gregorius in
    apostatam illum defendendo : sed quantocius ultimo Moralium libro dcclaral, infidelis quisque
    a perdirione eripiat longius a se expellendo. Vos convincitur, etiamsi fidelis esse videatur. Pluiima
    quoque fratres G , et ,Ra et Ro sibi in epistolis, sicut et modo vobis dixi, quia. et
    separatim et prse cseteris rogo et prsecipio ut vos plurimum eum dilexi; nisi enim eum multum dile-
    tres simul, vel semotim, cum litteris noslris, et. Iit- xissem non tam multa sibi vel deeo dixissem,quia
    terarum portitoribus, praefatum principem adeatis, non est consuetudinis nostrse alicui tam prolixam
    et lilteras ei legalis, et constanter arguatis quia tan- epistolam facere, nisi res magna sit valdc. Quod
    topere dcfendit illum, qui quando Dominum pro se J ideo feci, quia desideramus eum ad gremium urti-
    ct populo exorat, magis illum offendit, et ad ira- versalis matris sanctae Romanae Ecclesiae reducere,
    cundiam provocat. An non de talibus dicit Isaias': et sub alis beati Petri/sicuicharissimum filium no-
    Ne offeralis ultra sacrificium fruslra : incensum abo- slrum fovere. Quod si lilleras aposlolieae sedis
    ntinaiio est mihi, et cum extenderilis manus vestras infra prsescriptum terminum , aliqua fraude
    ad me, avertam oculos meos a vobis, et cum multi- aut superbia suscipere vel audire contempserit,
    plhaverilis orationes, non exaudiam (Isa. i); et non solum sibi non proderit , sed etiam pro
    Malachias : Et nunc ad vos mandalum hoc , o sa- majoris inobedieiiliaeculpadivinojudicio anatliematis
    cevdotes,ait Dominus : Si noluerilis audire, et pone- vinculis alligatum arctius indubitanter scialis, et
    re super cor, ui detis gloriam nomini meo, maledham non solum eum, sed et omnes quicunque ei postea
    benedhtionibus vestris. Vos enirn recessislis a me, scienler in ecclesiasticis officiis conununicaverint,
    et scandalizastis plurimos in lege, offerenles super al- vcl in militia saeculari servierint. Quapropter rogo
    lure meum panem pollulum (Malach. u); et beatus vos iterum, et ex parte Dci et B. Petri apostolorum
    Gregorius : t Maxima meluenda est in illis locis fore principis praecipio ut vobis ab eo caveatis, et nul-
    calamitas, ubi talcs intercessores ad locum regimi- Ittm divinum officium intra vestras provincias
    njs adducuntur, qui Dei iracundiam magis in se } agatur, ubi vel ipse vel aliquis scienter sibi commu-
    concitant, quam per semctipsos placare debuerant. nicantium adfuerit: quousque per Dei pietatem sa-
    Cuncti Iiquido novihius, qttia cum is qui Deo dis- tisfecerit. Rursum quoque monenuts, quod pruden-
    plicet ad intercedendum pro populo mittitur, citius tiae vestrse vigilanter observandum esse cognosci-
    irali animusad detcriora provocatur.» Et alio loco : mtis, ne aliqua dissimulatione prseceptis apostolicis
    «Malissubesse pastoribus, quidestaliudnisiutplebs obtemperare negligatis, sed sollicite considerantes,
    populantia praedonibuspermaneat, et inde sumat in- an jugi memoria bcati Gregorii verba super inobe-
    teritum, unde protectionis debuithaberesubsidium ? dicntia iriSamuelis sermonibus habita retinentes,
    Sacerdotes enim mali causa sunt ruinae populi. > p. ocuretis quatenus, obediendo sicut oportet, vidca-
    Item alibi: « Qui improbe ad inanem gloriam locum mini cum saluti vestrae prospicere tum illius etiam
    festinat sanctitatis anipere, eo ipso quo honorem consulendo providere.
    quaerit, indignus est. Sicut enim is qui invitatus re- Observalio in sequentes epislolas.
    nuit, quaesitus refugit, sacris est altaribus admo- Tres sequentes epistolas addendas hic censui,
    vcndus, sic qui ultro ambit, vel importunum se in- quod pertinere illas cogncvi ad rcs cpiscopi Lanv-
    659 S. GREGORII VII PAP.E OPERUM PARS I. - REGISTRUM. 050
    berti Tervanensis, de quibus superiores episloloein A A el populo Tarvanensis Ecclesise, praecipuequenobiii
    Regesto contentse agunt. Deduxi vero illas ex t. X comiti R., salutcm et
    GaUiseChristianse, pag. 595, in Append. apostolicam benedictionem si
    obedierint.
    I.
    ADB. FLANDRENSIUM Sicut aliis Utteris misimus, non ignorat solertia
    COMITEM DE LAMBERTO MORI- tua nos
    NENSIS SEDISINVASORE. jamdudum te satis diligere, propterea quod
    te bonis studiis inter caeteros Franciae principes,
    (Anno 1081.)
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, R. fama ferente, audivimus eminere; nam potioris
    glorioso Flandrensium conriti salutem et apostoli- erga te dilectionis habendse causa nobis hsecexsti-
    cam benedictionem. lit, qttia te Christianae religionis amatorem, eccle-
    Notum tibi esse non dubitamus quantum nos siasticaeque disciplinae et honoris suffragatorem ac
    hactenus nobilitatem tuam dilexerimus, cui indu- defensorem in quibusdam cognovimus. Unde, cum
    slriam inter caeteros Francise principes satis honesta a solita probitate contraria forte audivimus, quan-
    fama commendabat. Unde , quia bonis studiis tuis tum doleamus prudentia tua perpendit. Nuper vero
    congratulamur, cum contrariade te referuntur mul- de te quoddam innotuit, quod sicut a priscis mori-
    tum profeclo dolemus. Audiviuius nuper te cuidam „ hus tuis alienum, ita quoque penitus credere visum
    clerico sacrilego Lamberto, qui publice Tarvanen- B fuerit indignum, videlicet quod, contradicentibus
    sem episcopatum mercatus est, contra voluntatem Tarvanensis Ecclesiae clericis renitentibusque, tua
    clericorum illi Ecclesiae imposito, imo ab eis om- proteclione auxilioque frelus quidam Lambertus il-
    nino jampridem rcpudiato assensisse, eique adjuto- lius Ecclesise sedem invaserit, qui puhlice Simonia-
    rium et potestatem Ecclesiam invadendi prsestitisse, Cus a parte divini muneris emplor, quanto se in lali
    de qualibus ipsa Veritas dicit : Qui non inlrat per negotio turpiorem et impudentiorero ostendit, tanto
    ostium in bvite oviuihsed ascendit aliunde, ille fur cst tuumnon favorem, sed zelum, non opem, sedexpul-
    etlatro (Joan. x, 1). Et beatus papa Leo: Nonhabea- sioneffi experiri debuit. Verum quia, obstante rege,
    lur inter episcoposqui non fuerit a ctero eleclus et u sub specie timoris nepejerares, ad id mali inductus
    populo expetitus. Oportet Crgoprudentiam tuarii di- fuisse diceris, idcirco j'ampridem et nunc litteris te
    vinae majestatis omnipotentiam ct districtionem prse admonere censuimus quatenus, varium timoreffi
    oculis incessanter babefe, nulliusque morialium abjiciendo, quod j'ure metuendum videtur attcnde-
    gratiam vel timorem illi praeferre, cui et vitam el res. Noverit ergo prudentia tua fidelitatem terreno
    salutem et honorem tuum non ambigis te debere. domino tunc nonrecle servari, cum coelestis Do-
    Ergo quia te audivimus, admonltu fidelitatis quam (C niini el Creatoris gratia per illam probatur offendi;
    regi Philippo feceras, ad id periculose esse indu- et, si corpori, multo amplius aniffiae; si mortali
    ctura, ex parte oranipotentis Dei praecipimus ut, si homini, multo maxime sempilerno Deofidem et
    predictus Lambertus tam nefariis modis ad episco- devolionem deberi. Proinde tam nobilitati tuae quam
    patum prorupit, nullatenus ei sacerdotaletn obedien- et praefalse Ecclesise, clero et populo ex parte B.
    liam vel reverentiam exhibeas, seda male mercata Petri prsecipimus ut prsedicto Lamberlo nullam epi-
    ct invasa sede alienum et extorrem facere prsefatis' scopalem reverentiam exhibeatis, sed ipsum velut
    clericis adminiculando procures. Non enim te decet furem et latronem existimantes, ab invasa sede
    eestimare illa le adjuratione ad tam gravissimum propellere, fautoresque ipsius, donec resipuerir.t,
    scelus adstringi, quia perniciosius est illum per cohibere procuretis. Quodsi praedictus invasof ferre
    queffi j'uratur quam cui juratur, et Deum quam ho- praejudicium dixerit, et de re sua ila esse, ut dicitur,
    niinem offendere, simul ipse satis perpendis quia^ se posse probare existimaverit, audienliam legali
    plus debetur animae quam corpori. Et tunc profecto nostri Diensis, imo Lugdunensis archiepiscopi pe-
    fidclitas perspicue magis servatur jubenti, quando tat, quatenus per competentem illius discussioneia
    saltis animae ejtis corporeis commodis et iniquiss justumque judicium obtinere quod postulat aequilas
    prselata jussis magis attenditur. Euge ergo, ut nonn D valeat.
    prolioinine supplicium, sed proDei limoreexspectaree III.
    debeas praemium, ac sic praediclis clericis, qui pro- ADROBERTUM FLANDRI^E COMITEM.
    motioni illius libere ex parte Dei contradixerunt,;, (Annol082.)
    miiulari eosque defendere procures, ut quanto tee GREGORIUS episcopus servus servoriim Dei, R,
    gratia divina altius sublimavit, tanto magis et boniss glorioso Flandrerisium comili dilecto in Christo filio,
    fiduciam et pravis terrorem praebeas, caeterisque c salutem et apostolicambencdictionem.
    ])iincipibus te imitabilem reddas. Plumbeo sigillo o Jam ssepe excellentiae tuse scripsimus super
    idcirco signari litleras istas noluimus, ne, si fortee causaclericorum Tarvanensis EcclesiaeE. prsepositi,
    caperentur ab impiis, eodem sigillo posset falsitatisis S. decani, J. diaconi et reliquorum, quos maUgno-
    quidpiam lieri. rum mortiferis sciggestionibus, bonis propriis pri-
    II. vatos, in cxsilium pro apostolica obedientia detrusi-
    ADTER-VANENSES. sti, ut eos ad integrum sicut juslum est, restaurares,
    (Anno 1082.) et illum baereticum L. depositum et excommunica-
    GREGORIUS rpiscopus, servus servovum Dci, clcroo turn amplius non susten(a;cs, sed maeis ccclesiam
    651 LIBER UNDECIMUS.— EPIST. II. 642
    et gratiarn tuam pristinameis ha-
    captivalam de ej'us tyrannide et oppressione libera- A menter resliluas,
    res. Quod quia, sicut il.li adhuc lacrymabililer con- bere permittas, ut Deus omnipolens tibi suam gra-
    hic et in futuro sseculo tribuat, ct beatus Pe-
    queruntur, nondum pleniter peregisti, crebfis que- liam
    rtmoniis eorum fatigati adliuc nobilitati tuse man- trus, ad cujus praesentiam confugium fecerunt, ja-
    libi
    damus, et cx parte Dei et aposlolorum prinCipis nuas coeli post hujus vilae felicem terminum
    prsecipimus, ut ecclesiam de prsedicto Antichristi aperiat:
    memhro eripias, clericisque prsefatis sua omnia cle-
    In exemplari liber decimus vacat.

    LIBER UNDECIMUS REGISTRI.

    EPISTOLA PRIMA. LIELEO regi Anglorum, salutem et apostolicam bene-


    ADROBERTUM COMITEM FLANDRI/E, diciionero.'
    -" B Communis' amor et sincera
    (Anno 1082). <••'• devotio, quam erga
    Monetne ullerius Tervannensiexcommunhalo auxi- beaturn Petrum' apostolum gerimus, ex longo jam
    eo
    lium ferat, sed expulsoepiscopum canonhe ele-
    cturn suscipiat, et auxilium impendat. tempore Inter nos amiciliam junxit, atque adeo in-
    vicem inde magis convaluit, quia et ego te prse cae-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Rober- teris tui ordinis aposlolicse sedi devotum animad-
    to glorioso comiti, salutem et apostolicam benedi- verti, et tua me claritudo inter aliquos praedeces-
    ctionem. sores tuos circa honorem apostolicae sedis credidit
    Pervenit ad aures nostras quad Lambertus ininri- amplius desudasse. Denique cum in malis moribus
    cus Dei, et invasor Tervannensis Ecclesise, ope et idem velle et noUe perniciosam s^epefactionem con-
    sustentatione tua adhuc sibi iram Dei thesaurizet. ficiat, consequens videlur ut in bonis rebus idem
    Qpi cum traditus sit Salanse, non miramur si ej'us studium animique desiderium, diverso quamlibct
    consiliis ducitur, et in iniquitate perdurat. De te spatio terrarum disjunctos in unum dilectiouis
    glu-
    autem non solum miramur, sed ex corde dolemus, tino copulet. Verum, licet quidam regiae potestalis
    qupd virum, quem bona fama passim commenda- non modicum doleant, et in nos saepissimemurmu-
    verat, mala nunc intentio ad commune periculum rentse quodaffimodocontemni: conquerantur se non
    illius palriserelorqueret. Unde, de anima tuamultum c sicab apostolica nec itafactisautsermoni-
    scdediligi,
    timentes, monemus ul ab hac prsevaricatione ad cor buspernoshonorari; minime tamennos pcenitet,ncc
    rediens, Dominum in prsedicti hominis sustcntatione deinceps, Deo favente, pcenitebit. Speramus etenim
    non offendas, sed ab eo sicut a pessimo homine et celsitudinis tuaeindustriam in eadem sanctae Eccle-
    excornmunicato te custodias; qui nimirum audien- siaedevotione
    justitiseque studio semper mansuram,
    liam pro aniore tuo a nobis sibi concessam decli- ac in melius etiam, opitulante Domino, de csetero di-
    uans, iolum se a plauta pedis usque ad verticcm Iatandam. Unde merito nos oportet in ej'usdem di-
    anathemate maculavit. Pro scelere, aliisque culpis lectionis tenore
    perseverare, imo per diuturnitatem
    praecedcnlibus, sancta universalis Ecclesia irrecupe- temporum, crescentibus meritis, magis ac
    rabiliter depositum maledixit et anathematizavit, et excrescere. Tuum lamen interea nos magis
    tanglt, et tan-
    extorrem omnino a communione lotius Ecclesiae
    gendo angustat, atque inter regalium tuarum virtu-
    esse judicavit. Quapropter nobilitalem tuam mone- tuffi insignia monumentalsetitiamin anrico cordevio-
    raus ut non solum adjutorium sibi non impendas, lenter obnubilat, videlicet in capiendo germa-
    quod
    verum etiam Dominici gregis multitudinem fceditale num tuum
    episcopum, non sicut decuit, proprise ho-
    sua comniaculans de mediovestrum ulputridum et in- nestati prospiciens, sed ssecularemcautelara et ratio-
    ulilemembrum studio tuo eveUatur.Injungimusetiam nemdivinse D
    legi prseponens,sacerdolalemreverentiam
    nobilitati tuoeut G..... Gerardum canonice eleclum, et minus
    id vigilanter attendisti. Et quidem non latere
    Ecclesiam Tervanncnsemperostium, estperChri- tuam prudentiam credimus scriptum esse, quod de
    stura ingredientem, honesteet sicut decelsuscipiatis, sacerdotibus inaximeoporletintelligi: Qui vos tangit,
    ct ei pasloralem exhibentes reverentiam, consilium oculi mei (Zach. n); et alibi : Nolite
    et auxilium impendalis ; ut qui in altero Dominum tangit pupillam
    tangere christos tneos (II Paral. xvi) : et quod DOmi-
    offendistis, per hunc ipsi Deoet beato Petro juslitiam nus
    vestram commendetis. ipse sacerdotibus licet pravis et valde indignis
    bonorem deferre non sit dedignalus. Quam rem
    II.
    4DGUILIELMUM REGEM ANGLORUM. piae ffiemoriseConstantinus praecipuus videlicet im-
    perator intelligens, in Nicsena synodo nullam in cpi-
    (Anno 1085.) ab ipsis etiam episcopis accusalionem voluit
    Commemoral mutuam inter se dilectionem. Dotet scopos
    quod episcopumgermanum ejus in carcerem inje- suscipere, nullumque contra eosjudicium praesum-
    ceril. psil inferre, dicens : Vos dii estis a vero Deo con-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Gui- slituti: ideo non oportet ut nos homines deos prtc-
    «343 S. GREGORHYll PAP.E OPERUM PARS II. CH
    sumainus judicare (RUFINTS, lib. i, cap. 2, Ilistorim .A mitas episcopalis nullis poterit comparationibus
    ecclesiasthm). Quanla etiam sit sacerdolii dignitas,' adsequari. Siregumfulgori compares, et princhnnn
    quanlaque sublimitas cpiscopaUs, beatus Amjirosius diademati, longc crif inferius, quam si plumbi me-
    cloetor scilicct eximius vestram doccat magnitudi- tallum ad auri fulgorem compares (S. AMRROSIUS
    nem, vcstrainque instruat prudenliam; in Pastorali De digrritutesacerdolii). > Cceleradesunt.
    suo sic poneus : i Honor igitur, fratres, et subli-

    SANCTI GREGORH VII


    PONTIFICIS ROMAM

    OPERUM PARS SHMDA.

    EPISTPLiE EXTRA REGISTRUM VAGANTES.

    B .osum, resislere aulcm el eortim ncqtiiiiam refre-


    difficilc"sit, ttta prudentia novit. Scd
    Epistola Gregorii VII ad Lanfranciim Cantuarienscm narc, quam
    ephcopum. De difficullalibus regimiiiis upcsto- quor.iara quOs dolores interhas paliaffiur angtistias,
    latus. ut supra diximus, huic comniuni filio nostrd tibl
    (Anno 1075.) refereiidum exeruimus [exaravimus], plura de Jiis
    [MANSI Concil. XX, 274] dicero supersedemus. Tuam vero fratcrnilatcm, elsi
    GREGORIUS episeopus, ssrvus servorum Dei, cha- monitore non egeat, impellcnte famen nos sdliicifu-
    rissimo fratri inChristo LANFRANCO venerabili Can- dine, admonemus qiiatenus graviora usqucqiiacfiie
    tuariorum archiepiscopo, salutem et apostolicain rcsecare vitia sludeat: et, inler omniact prse omni-
    bencdiclionein. luis, nefas quod de Scotis audivinitis, quO;lpleriquc
    Qualiter nobis apostolici regiminis honor et onus videlicet proprias uxores non soluin deseniut, scd
    imposilum sit, el quantis undique stringamur angu- eliam vendunt, onuribus modis prohibere contendat.
    stiis, prsescnlium tibi portitor indicabit, ctii respe- Ad hsecenim apostolica aucioriiaie fulium cssc vo-
    clu tuae dilcclionis eliam nonntilla noslifs adhuc lumus, ut nori solum in Scolis hoc scelus, secietiam
    familiaribus occsilta apcruimus. De caetcro in primis in aliis, si quos in Anglorum insula lales esse co-
    fraternilatem luam rogamus ut Deum pro nobis gnoveris; dtira animadversione punias, et'radiccm
    jtigiter exorare non pigcat, ctsubditos sibi vel con- tanti maii prudenli sarculo correcliouis penitus ex-
    junctos fraternis nos suis oralionibus apud Deum slirpare non difleras.
    juvare commoncat. Qiianlo eniin in majoii periculo II.
    positi sumus,tanloan)[)liustuisetb6noi'um omnium Epislola Gregorii VII ad monachos Vallis Umbrosw.
    suffragiis indigeinus. Nos ctenim si divinaeviudiclse Ipsos Joannis Guatberti abbalis Vatlumbrosiani
    judicium effugere volumus, contra multos insurgerc, discipulos ad imiiationem magisiri horlatur.
    et cos in aniniam nostram provocare compellimur. (Aiino 1075.)
    Nam dum onines fere, sicut ait Apostolus, quae stta [MANSI,Concil. XX, 574.]
    sunt, non quse Jcsu Cliiisli, qusorunt (Philip. n), GREGORIIS episcoptis, servus servorum Dei, clc-
    rcgnorum princjpcs, ct htijus mundi potentes, ut ricis, monachis, disciplinam sanclae recordationis
    cupiditatcs stias explcant, legem Dei et justiliam .loannis Gualbeili abbalis imiiantibus, saltilem et
    no.iljam negligenter deserunt, sed summis conati- apostolicam Jienedielioncin.
    bus imptignant: ut illud prophetse nunc sttb ocuiis Licei veiieraiidie memoriaectundcm Joannem pa-
    lideanius iinpletum : Astilerunt reges terrw, cl D trem veslrum corporcis oculis non viderimus, qtiia
    principes convenerunt in unum adversus Dominum tamen fidei cjus puritas in Tuscise partibus mirabi-
    el adhiersus Christum ejus (Psal. u). Episcopi vero, ltler resplenduit, miiltiim cum amore dileximus, ad
    ct qui pastorcs animarum csse debercnt, mundi ciijus sancte conversalionis studium, quamvis vos
    gloriam et delicias carnis insatiabili desidcrio pro- iraitatores cssc non ambigimus, ttt vigor rectiludinis
    sequenies, non solumin semetipsis quaesancta, qtiae- vestrse ad cxslirpandain dc, agro Dominico zizaniam
    que sunt rcligiosa confundunt, ct [sed] subditos sollicitius invigilet, altentiusque ferveal, palernoe
    suos ad omne nefas operum suorum cxcmplo pcr- vobis cxliortatioviisveiba impcndimus. Vos ilaque,
    iraliunt. Quibus non contraive quam r.obis pericu- dilcclissimi, in quonlum humaua possibilitas 'ier-
    m EPISTOLJE EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 046
    mittit, vitam illius seqaentcs, etvere filios ejus et A ministrandi locum habeanl. flli qtioque qui Eccic-
    hoeredessimili vos conversatione probantes, viriliter sias datione pecuniae obtincnt,omniivo cas perdant;
    agile, et confortamini in Domino, et in patientia [po- nec deinceps vendere vel cmere aliciti liccat. Scd
    tentia] virtutis ejus, documenta sanctarum Scriplu- nec illi qui in ciimine fornicalionis jacenl missas
    rarum, quibus haereticorum argumenla destrimntur, celebrare aut sccundum infeiiores ortlines mini-
    et fides sanctse Ecclesiae defenditur contra membra strare altari debeant. Slatuimus ctiam ut si ipsi
    diaboli, quse diversis machinationibus Chrislianam contemptores fuerint nostrarum, imo sanctorum
    religionem conantur evertere, mens vestra qiiotidie Palrum constitutionum, jiopulus nullo modo eorum
    meditetur, et ca qttse soiet libertate in malorum officia recipiat; ut qui pro amore Dci et officii di-
    confusione erigatur : eos vero qui in vobis confi- gnitate non corriguntuf, verecundia sacculi et ob-
    dunt, ct consilium religionis veslrae sequi dispo- jurgatione populi rcsipiscant. Studeat igitur frater-
    nunt, more prsedicti Patris vestri suscipite,et rle lris nitas tua sic se in his nobis cooperalricem exhibe-
    quaead salutem eorum pertinere videntur sanctis re, seu crimina ista dc Ecelcsiis luis radicitus evci-
    exhorlationibus instrttite : ut non solum vestra, sed lere, quatenus boni pastoris mciitum apud
    et vos sequentium circumposili populi considerau- Deum valeas obtinere et Romana Ecclesia dc
    tcs sancla opera, gloiilicenl Patrem vestrum qui in le sicut de bono fratre et studioso coopcratore
    ccclis est. Nos aulcm ipsuin amorem, quem Palri debeat gaudere.
    vestro el vobis olim impendimus, donec nostros spi- V.
    ritus rexcrit artus, exhibere desideramus, et tanto VII papw pro eremio Camaldu-
    PrivilegiumGregorii
    quidem deinceps majori vos charitale fovebimus, lensi.
    qtianto vos in divinis negotiis fervenliores csse pro- (Anno 1074, xm Kal. Aprilis.)
    babimus, quibus non solum spirituale, sed ct soe- [MITTAREI.LI, Annal. Cainaldul., tom. II, append.,
    ciilare, si necesse fueiit, auxilitim, Deo atljuvante, pag. 247, ex vcteri authentico archivi S. lilasii
    ministrabimus. Yos igitur omnipolentem Dominum cle Fabriano.]
    exorate, ut ipse vires et facultates nobis tribuat, GREGORiusepiscopus,servus servorum Dei, Ru*
    quatenus suscepli regiminis importabile pondus pos- TICOpriori et cuuctse ejus congregationi de loco qui
    simus tolerare, et saiictam Ecclesiam in statum an- dieitur Campus Amabilis, in perpetuum.
    t'quse religionis redncere. Valele. Nulli fidelium venit in dubium quin sedes apo-
    III. stolica, eo quod princeps et mater omnium Eccle-
    Epistola Gregorii VII ad Sancium regem Aragonen- P siarum, omnibus hoc jure et debita solliciludine
    sinm et Pampilonensium. — Gregorius, recens pon- Ecclesiis prseesse debeat, ut non solum eas catho -
    tifex creatus, ad exemplum prmaecessoris sui Ale- licse religionis unilate concludat, sed generaliler ab
    xandri sicundi, ei successoribusque ejus perinillit
    liberam dispositionem omrrinm ecclesiarum quas his quse extrinsecus promoventur, sua auctoritate
    ipse vel successorcs ipsius eripient de manibus Sa- salvet et muniat. Inter quas lamen complures inve-
    racenorum, vel quas ipsi in regno suo mdificabunl, niuntur, qnse speciali ac propria conimenciatione in
    fecibus duntaxat episcopalibus exceptis. — De- tutelam ejusdem sedis apostolieae se contulerunt,
    scriplam ex arclrivo regio Barcinonensi ullro mihi
    libensquepromiserat vir nunquam salis inilii com- ut speciali charitate et studio suae mafris amplectte
    mendandus Petrus de Marcw ittustrissimus afclti- securiores el liberiores ab omni infestatione con-
    . episcopus Tolosanus et Parisiensis. Vide publicas sistcrciit.
    solemnesquedonationis illius tabulas, p. 579 histo-
    ricce synopseos Conciliorum Mansi. Quas, ut dignum erat, ita in suo sinu Romana
    (Anno 1073.) suscepit Ecclesia, tantaque protexit undique dili-
    [MANSI,Concil. XX, 622.] gentia, ut omnibus ornamenta prsestaret, nonnullis
    IV. quoque gratiam conferrct amplificationis. Cujus rei
    S. Gregorii epistola. Ad Ottonem episcbpum Con- plurima nobis exempla sanctissinii viii praecesSbres
    stantiensem. —- De episcopis Simoniacis, D nostri rcliquerunt, qui ante nos in ea, quam dixi-
    (Anno 1074.) mus, apostolica sede fulgentes' pro nonore Ecclesia-
    [BALUZ. Miscell. edit. Luc. II, 232.] rum Dei et earum exaltatione magis quam pro vita
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei,dileclo aut salute sua sollicili fuerunt. Novimus enim mo-
    in Ghristo fratri OTTONIConstantiensi episcopo sa- nasteria plurima et csetera bona ecclesiastica, quae
    hitemet apostolicam benedictionem. a rcligiosis viris ad patrocinium ct defensionem
    Instanlia nuntiorum tuorum festinanter redire apostolicse sedis sunt delata, cum summa charitate
    volentium non permisit nos ffaternitali tuoequse in ab illis suscepta, et privilegio apostolicae defensio-
    Romana synodo constiluta sunt seriatim intimare. nis quasi rauro munita firmissimo. In qua re quam
    Haectamen necesss-rio libi scribendo fore arbitrati pie, quam sancte fccerint, et illorum nobis oslendit
    sumus, TIOSjuxta auctoiilatem sanctorurii Patrum gloria, et ipsius rei tam fructuosa grafia. Nam cnm
    iii eadem synodo sententiam dedisse ut hi qui per oraioria in pace et tranquillilate consistunt, et eccle-
    Simoniacam haeresim, hoc est, intervenlu pretii, ad siastica beneficia pauperes Chrisli nutriunt, laus
    aliquem sacrorum ordinum gradum vel officium Deo digna depromitur, et reniedia peccatorum tam
    promoti sunt, uullum in sancta Ecclesia ulterius vivis qnam etiam defunctis pie impcnduntur. Uiukj
    ,f>47 S. GREG0RII VII PAPM OPERUM PARS II C48
    nos,.in eadem apostolica sede non nostris meritis, A vatus, ut, rite ct canonice cpiscopale non possit im-
    sed divina locatigratia, oralorium Sancti Salvatoris plere officium, lunc libera facultas ac licentia pa-
    in Campo Amabili constructum, et cellas ipsi adhae- tcat vobis adire catholicum et bene viventem epi-
    rentes et circum circa adjacenles, siye omnia ad scopum ubicunque in vestra vel proxima provincia
    ipsum pertinentia, communi rogatione fratrum in inveniri poterit, ut ab ipso in ecclesiasticis gradibus
    tutelam apostolicaeauctoritatis et nostram, successo- et officiis ordinari et.consecrari ex vestra congre-
    rumque nosl.rorum, suscepimus defensionem, salva gatione, qui dignus est possit. Sacris enim canoni-
    quidem suae matricis Arelinoe Ecclesioe debita et bus et bonis omnino congruit moribus, ut sicut hi
    canonica reverentia, Volentes ut tam pia collatio fi- qui ordinandi sunt, bonse vitse erectseque scieritise
    delium animaruni, a quibus idem oratorium fuit in- ejc,istere debent, sic, juxla Apostoli senteritiam, illi
    coeplum, et hue usque productum, Deo crescal, et qui mahus ordinandis imponuiit, irreprehensibiles
    illis corumque posteris et successoribus ad salutem et absque crimine inveniantur. Si quis autera tenie-
    corporis ct animoe proficiat. Sic denique ipsum ora- rario ausu ct in incorrigibili temeritatc; quod fiefi
    torium et prsedictum locum cum omnibus ccllulis et non credimus, contra hujus nostrae aposlolicae au-
    hospitiis suis, seu universis rcbus ad eum pertinen- cloiilatis et confirmationis sericm agere tentaverit,
    libu.s in nostram defensionem suscipimus, ut tam sciat se auctoritate apostolorum Petri et Pauli di-
    illa quae modo habere et tenere videtur, quam quae strictae animadversionis sententiam subitttrum.
    in antea, Deo largicnte, juste acquifere poierit, ubi- Qui vero ctistos et observator hujus nostri privi-
    cunque posila fuerint, suh apostolica custodia et lcgii exstiterit, benedictionis gratiam e.t vitam
    tuitioiie consistant. Primo itaque loco pbnimus cre- seternam a Domino Deo conseryii mereatur.
    mum el oratorium situm in loco qui diciturCanipus Datum ,Romse xin Kal. Aprilis per manus Petri,
    Amabilis. Secundo, hospitium ejus, quod dicitur sanctse Romanse Ecclesiae presbyteri cardinalis ar-
    Fons Bonus. Terlio, coenobium quod estconstructum chibiljJiothecarii, anno primo pontilicalus Gregorii
    in loco qui dicilur Ccrritum, qui cst infra comitatum VII papae, anno videlicet Dominicse Incarnationis
    Yujternensem, nec non et aJjbatiam Sanctae Mariae millesimo septuagesimo quarto, indictione tertia
    virginis supradicto loco adhaerentom, positam in decima.
    loco qui diciiur Puliciano. Quarto, in.loco qui dici- VI.
    .lur Agna. Quinto, iti loco qui dicitur Monte et.Soci.
    Gregorius VII Ecclesim Bononiensis possessiones,
    Sexto;, in loco qui dicitur Caliano el Punina. Octavo, petente Lamberto episcopo, confirmat.
    in looo quLdicjtur in Chio, et ccclesia Sancti Savi- (Annol074.)
    ni. Nono, in loco qui dicitur Fogiano. Sancimus LUGIISLLI, Italia sacra, II,. 1(5.]
    igitur hoc nostro privilegio ut neque rex, impera- GREGORIUS, servus servorum Dci.
    tar. dux, comcs aut psntifex, aut aliqua persona Notum omnibus fieri volumus quod rcverendissi-
    ideni oratorium, aut fralres ibi Deo servientes, ejus- raus Lambertus civitatis Bononiensis episcopus Ro-
    •que territoria, aut aliqua sibi justo modo aut in an- mam veniens visitare apostolorum limina, ostendit
    tea pertinentia, invadere aut molestare, vel aliquo nobis munimina et investitiones factas ab anteees-
    modo inquietare proesumat,iibertatem aut licentiam soribus nostris, id est Agapito, et Pelagio, et Gre-
    ^cclesiastici juris, quam huc usque habere visisunt, gorio, Dialogo et Formoso apostolicis de rebus suae
    seu quam in anlea juste habere poterint, in hac ea- Ecclesiae. Proiride 'lnclinati precibus ejus coneedi-
    dem serie confirmanius et perpetuam fbre statui- mus alque confirinamus suse ecclesiae, salvo in om-
    mtis. Ne quis autem malas consueludines superin- nibus jure et Romanae ecclesiae privilegio, mona-
    ducat, quibus idem oratorium a sua religione turbe- slerium S. Michaelis archangcli posftum in fundo
    .t!ir,»aposlolica auctorilale prohibemus; hoc tamen patcrno cum omnibus rebus et pertinentiis suis,
    voluimus et constiluimus ut jam dictum oratorium atque concedirous ctirtem de Brento, cum servis et
    c.uni ccllis suis omni tempore, eo modo atque ter D anciilis, et cum oranibus suis pertinentiis. Seu do-
    npre quo prius inchoatum est, .et ad nostra usque namus monasterium S. Marise, situm in Massa quse
    lempora perduclum, reaneat in. suo vigore.atque vocatur morite Pulense, quam Joanninus imperalor
    stabilitate, scilicet nt semper eremitico tramile, et tradidit Bononiensi Ecclesiae cum eurte ibique te-
    coiUemplalivae vitae celsitudine perseveret, nec li- nente, quseque nominatur Aurelia, cnm m.onlibus,
    ceat cuiquam aut abbatem ibi ponere, aut cceno- qtti in circuitu prsefati monasterii positi sunt, et
    bium facere, sed semper solilarise vitae, locus ipse curtem aliam, quae .vocatur Rombiania cumcasu-
    sit deditus, • et firmitate continua dedicatus. Hoc libus et pertiuentiis sttis et montem, qui vocatur
    quoque vestra charitate rogante,' ut hic apostolicae Cavallorum, etconcedimus portum, qui cognomina-
    sedis privilegio adnectimus, etsi quando opportu- tur Galliona, cum ripatico, et teloneo, et palndibus,
    num fuerit aliquem ex vestra congregatione in ec- et piscariis, et silvis-,et cum omnibus rebus quaead
    clesiasticos gradus ordinari, et episeopus, ad. cujus ipsum pertiiiere dignoscuntur, et duas curtes, ct
    parochiam pertinet jam dictum oratorium Sancti unam, quae"nominatur curtis Major, ct aliari), qnae
    Salvatoris, seu aliqua ex ecclesiis vel cellis vestris dicitur Minor, positainfra plebem, quaedicitur-Boi-
    in antca pertinebit, Simoniaca hseresi fuerit depra- da. Insuper ct damus nionasterium S.Aiiastasiifun-'
    049 EPISTOLiE EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 650
    datum in fundo Petriculo cttm portu, et teloneo, et A vocatur, et stfata, quse Ungarista dicitur atque ad
    ripatico, cumsilvis et venationibus, cum paludibus et Stalogalam, et locus, qui vocatur Culce, et fiuviuSj
    cum nmnibus, quse ad curteffi, qude vocatur Petri- qui dicitur Leo, et alius, qui vocatur Mazza. Simi-
    culo, et ad prsefatum monasterium pertinere viden- liter concedimus prsefatseEcclesiae curtem, quae di-
    lur : nec non et curtem, quae vocalur Cellula juxta citur Maxamaticum cum rebus, et possessionibus,
    flumen, quod vocatur Savena, cuni olivetis, vineis, cunctisque pertinentiisi Haec omnia, quae superius
    campis, silvis, famulis, colonis, et cum omnibus leguntur, quse prsefata Eccleskt nunc juste tenet, vel
    sibi perlinenlibus, et ibique non longe fundum Ve- deinceps acquisitura est, tam tibi quara cunctis
    netiaeintegrum, quod sociorum vocatur, pertinen- qui in eo, quo es ordine, loco successerint, vel cis,
    tem ad ipsam curtem, atque curtem in Panigale, quorum interesse potuerit, in perpetuum reservanda
    qusecdntinet in se tres fundos terrarum, ct vinea- decernimus.
    rum, quse lioc nomine vocanlur Candidatis, Ptilosia Datura x Kal. Aprilis per manum S. R. E. pre-
    et Grisintilli, et monasterium S. Prosperi situm in sbyteri cardin. ac bibliolhecarii, an. primo ponlifi-
    supradicto loco, qui vocatur Panigale, et curtemv catus D. Gregorii YII papse, anno 1073, indict. xi-.
    quse dicilur Cumo ctim omnibus suis pertinentiis; VH.
    fcl mdnasterium S. Marlini in Pojo cum curte, et " Gregorius vmkes abbates ei prmlatos per Gallias
    omnibus sibi perlinentibus ; et ffionasterium S. Pe^- conslitutos hortaturul ecclesiarnmB. Pelro slipen-
    diariarum census pensitenl Ilugoni episcopb Diehsit
    lii in Strata; et monastcrium S. Marisein Slrata cum cui vicessuas commissasnuntiat.
    onmibus suis pertinenliis ; et monasterium S. Petri
    (Anno 1074.)
    cum curte, quse vocatur Nurisatico, et omnibus
    [Chron. Hugonis Ftavin., ap. PERTZ.Moiium.Geririt
    suis rebus; et monasterium S. Martini in Casalichio hist., Seript. VIII, 412.]
    cum omnibus suis perlinentiis. Atque donamus fra- GREGORIUS episcopus, servus servorum Deij omni-
    lernitati tuae porlam in civitale Bononiae, quae com- bus abliatibus et praelatis tam monachbrum quam et
    muni nomine dicitur S. Pelri, et stratam quae ho- canonicorum per Gallias constitutis, salufem et
    minatur Salaria cum stralico, et cum omni reddittt, apostolicam benedictionemi
    quem antiquitus persolvere solent ipsi homines, qui Fraternitatem vestranj, dilectissirui fratres, laterS
    per prsenominatas stratas ire, vel redire solili sunt. minime credimus quasdam ecclesiarum vestrarum
    Commonemus quoque ut; statuto tempore, praefatiim beato Petro et nobis annuos Census persolvere et
    redditum absque riegligentia pefsolvere studeant et prsecedentium Patrum inslitutionibus debere. Sed
    monasterium S. Marise,quse nominatur Major, cum.,Q quia quidam vestrum, parlim negligeiitia, partini
    omnibus suis pertinentiis, cum casa salariata infra vero tenaci induratione haee liacterius minus plene
    civitateffi Bononise, quae est juris ipsius ffionasterii, quam oporteret egerunt, hos ut emendari et debita
    et mOnasterium S. Columbani confessoris cum om- solvere studearit, omnes autem ut apostolico prse-
    nibus suis rebus; et toohasteriuffi SS. martyrttffi cepto cui veciigal vecligai, cui tfibulum tribulum
    Gervasii et Protasii cum omnibus suis rebus; et obtemperetis commonemus. Unusquisque enirti rioit
    monasterium S. Thomse apostoli Situm anle por- quod suum est, sed quod alierius esl quwrat; quo-
    tam S. Petri cum omnibus suis rebus; et mohaste- niain si digiie redarguiiur qui, prorit oportet, pro-
    rium S. Joannis evahgelistae fundatum in monte, ptia non largitur, qua senteritia dignus est qui nec
    qui vocatur Oliveti, cttm omnibiis suis pertinentiis. aliena rapere nec debita metuit retinere, dicente
    Similiter concedimus mOnasterium S. Slepliani, Domino : Quw vul.is ut faiant vobis, hwc fariteit
    quod vocatur Hierusalem, et quod D. Petronius aedi- vos illis; et: Quod tibi nonvis, alii nori fece.is? Nunc
    ficavit ad usttm ejusdem ecclesiae et cum riiercato igitur quia dilectum lilium nostrum Hugonem Dien-
    . S. Joannis Baptistse ibique tenente. Seu confirma- sem episcopum ob ecclesiasticse ulilitatis dlversa
    iuus, atque stabilimus curtem quse nominatur Mi- negotia in Gallias vices nostras exsecttturttm mitti-
    lonis, cum portu, et ripatico, et teloneo, et merca- D mus, et quia nemini potius credere debemus, quem
    to, et silvis, et venationibus, et cum paludibus, ct in omriibus a nobis sibi injunctis fideiiter egisse
    piscationibus, etcum servis,et ancillis, etcum om- comperimus, quse nobis ex ecclesiis vestris specia-
    "nibus ad se pertinentibus. SimUiter concedimus liter debetis vos illi ad nos perfefenda persoivere
    cuncta prsedia, etpossessiohes monasteria videlicet, acderetentis satisfacere jubemus,
    et plebes, el ecclesias baptismalesj castella, villas, VIIL
    abbates, monachos, presbyteros, diaconoSj clericos, GregorU epistola ad clerum ei populum- Matisco^
    lilteratos et illitteratos, servos et anciUas Dei, at- nensem. — JJl Landrico Matisconensi episcopo a sd
    ordinato reverenliam etadjutorium impendant,
    que aiaconissas, famulos utriusque sexus. et ho-
    mines omnes super terram praedictaeEcclesise Bo- (Anno 1074.)
    [DoffiBOUQUET, Recueil des Iristoriens, XIV, S75.]
    noniensis residentes, ut in tua luorumqUe succes-
    sorumsint potestate, et defensione infra terminos GREGORI.US episcopus, servus seryorum Dei, clei-d
    et populo Matisconensis Ecclesise salutem et aposlo-
    et confmia episcopatus Bononiensis, sicut esca flu- licam Denedictioiiein.
    mine, quod dicitur Gaibana, et rivus qui SaJjJosolus Quanta sit erga vos et Iocum vestruni apostolicse
    PATROL. CXLVIII. 21
    631 S. GREGORII VII PAPJE OPERUM PARS II. C52
    sedis bcnevolenlia, ex amore quem in episcopum A vior ex apostoiicae sedis j'udicio pendcat. Cbrisma
    (Landrhum) vestrum habemus cognoscere datur, vero, oleuni sancturn, consecraliones altaiiiira sive
    qui episcopalis oificii benediclionem et dignitatem basilicarum, ordinationes canonicorum et clerico-
    per imposilionem manuum noslrarum, auctore Deo, rtim, a «juocunque maluerilis catholico suscipiatis
    suscepisse dignoscitur. Caetcrum, ut ordinationis antislile. Ad hoc adjicimus ut eadem beati Hilarii
    suae certa demonslrare possit indicia, sicut oportere ecclcsia soli Romanse Ecclesise subdila permaneat,
    cognovimus, cum litteris nostris et apostolico sigillo et de tanla semper libertate atque auctoritate gau-
    eum ad vos remisimus, admonenles vos et aposlolica dcat. Ad indicium autem perceptae hujus a Roniana
    auctoritale praecipienles, ut eura Oranidileclione et Ecclesia libertalis per annos singulos unam auri
    gaudio recipienles unanimiler honoretis, et reve- unciam Lateranensi palatio persolvat. Si quis aulem
    rentiam quse patri debetur et episcopo, fideli obe- archiepiscopus, episcopus, aut quaelibet persona
    dientia ac devota subjectione sibi exhibealis, alten- hujus nostri privilegii paginam agnoscens, contra
    denles Donrinica verba : Qui vos audii, tne audil: el eara temere venire prsesumpseril, si quoe male facta
    qui vos spemit, rne spernit (Luc. x, 10). Tanto enim fuerint non emendaverit, potestatis honorisque sui
    laetioribus animis hunc suscipere, venerari, limere dignilatc careat, rcumque se divino judicio existere
    debetis, ac diligere, quanlum eum ab omni Simo- R de perpelrala iniquitatc cognoscat, cl a sacralissimo
    niaca ambitione purum et incoiilamiiiatum, nec corpore ct sanguine Dei et Domini redemploris no-
    aliunde qttam per oslium ad custodiam animarum stri Jcsu Christi alienus liat, et iu extremo examine
    veslraruin in Ecclesiam introisse, et episcopalis vi- districtoeulliorii sulijaceat. Cunctis autem illi loco
    gilantiae speculam constat ascendisse. Proinde nos justa servanlibus sit pax Domini noslri Jesu Christi,
    niultum vobis congaudenles rogamus el admonenms quatcmis cl hic fructuro bonaj aclionis percipiant, et
    dilectionem vestram, quatenus ad regendam sibi apud districtum judicemproemia seten;a pacis inve-
    commissam Ecclesiam, ejusque jura conservanda, niant.
    et ubi opus fuerit rcctiperanda, quantum valetis, Datum Lalerani x Kal. Maii, per manum Petri
    consiliinn sibi et adjuiorium praebealis, ct in omni- sanclae Romanoe Ecclesise presbyteri cardinalis ac
    bus qiue ad Christianam religionem pertinent, ejtts biblioEhecarii, prirno anno ponlificafus doniini Gre-
    adinonitioniljus acquicscatis, scienles sibi ac vobis, gorii VII papce, indictione xi.
    et Ecclesiae, cujus in Christo spiritales filii eslis, X.
    aposlolica suffragia, quantura, Deo praestanle, pos- Pnvilegiuin Gregorii VII pro monaslerio SS.Pelri
    et Huberli Andaginensis.
    sumus, ad libertalem fidei vestrseet nostram, pro- C
    feclumque salutis, ttbique prompla alque parala fore. (Anno 1074.)
    [MARTEN. Ampliss. Collcct. IV, 947.)
    VII ad canonicos S. Ililarii Picla- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto
    Epistola Gregorii
    viensis. — Privilegium pro ecclesia Sancti Hilarii in Cbristo lilio TIIEODERICO abbati monasterii Sancti
    Pictaviensis. Petri Sanclique Huberli Andaginensis, in Arduenna
    (Anno 1074.) conslituti, suisque successoribus regulariter ibidem
    [MANSI',Concil. XX, 625.] canonice intrantibus in perpetuum.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, di- Nulli fidclium est in dubio quin sedes apostolica,
    leclis filiis canonicis Sancti Hilarii Piclaviensis sa- eo quod universalis mater ct omnium Ecclesiarum
    lutem el apostolicam benediclionem. princeps est, omnibus his jure ac debita sollicitudine
    lgitur ob reverentiain beati Hilarii confessoris, proeessedebcat, ut non cas catludicse religionis uni-
    cujus corptis in eaderii ecclesia requiescit, cujtisque tate concitidat, sed generali circumspectione etiam
    doctrinae splendor non solum de Gallicanis partibus ab Jiis quse extrinsecus promoventur pro sua aucto-
    erroris tenebras expulit, verum etiam universali rc- ritale salvet et muniat: inter quas tamen cum plures
    fulgens lumen contulit Ecclesiae, inclinati veslris „ invenianlur, quae speciali et propria commendatione
    precibus, praefatam beali Hilarii ecclesiam a Fran- in tutelam ejusdem sedis apostolicse sc contuleruiit,
    corum regibus et Aquilanise principibus constru- ul speciali charitale et studio suoeniatris aniplcxse
    ctam, eorurnque praediis ac donis ditatam, in pro- usquequaque securiores et liberiores ab omni in-
    tectione ac luilione sedis aposloUcaespecialiter susci- festatione consislerent, quas, Ut dignum erat, ita
    pimus,hujus privilegium auclorilalis nostraedecreto Romana suscepitEcclesia,tantaque protexit undique
    indulgentes. Deinde statuimus ut qusecunque bona diligentia, ut omnibus niunimenta praesidii, nounullis
    prsefata beali Hilarii ecclesia cx donatione praediclo- quoque graliam conferretaugendi. Cujus reiplurima
    runi regum et principum j'usle possidet, sive in fu- nobis exempla sanctissimi viri reliquerunt, qui ante
    turum juslis modis poterit adipisci, vobis perenni nos iii illa, quam diximus, apostolica sede fulgentes,
    tempore et sine inquietudine aliqua illibata perma- pro honore Ecclesiarum Dei el exaltatione earum
    neant, adjicientes ne quisquam deinceps archicpi- magis qttam pro vita aut salule sua soIJicitifuerunt.
    scopus aut episcopus beati Hilarii ecclesiam, aut Suseipientcs monasteria et venerabilia loca in pa-
    ipsius canonicos aut clericos excommunicare aut trocinium apostolicae defensionis, et confirniantes
    interdlcere praesumat, sed omnis eorum causa gra- ea propriis privilegiis, .quatcnus cx quotic:ana :.an •
    6S5 EPISTOLJE EXTRA REGISTRUM VAGANTES. Gtii
    quillitate ardentius in devotione divinse servitufis et A
    i expertis viribtis aggrediantur pcenitentise iter, quod
    5n omni bono proficercnt. Qua in re quam pie, quam non possint perficere, ac deficiant in eo, ita ut a
    sancte fecerunt,*et illorum nobis ostendit gloria, et proposito resilire cogantur, ad confusionem et in-
    ipsius rei tam fructuosa gratia. Nam cum oratoria jtiriam ordinis ecclesiastici. Nos vero cognito, quod
    in pace et tranquillitate cOnsistaiit, et ecclesiaslica apud vencrabilerii fratrem nostrum Milonem archi -
    beneficia pauperes Christi nutriant; cum vero laus episcopum Beneventanum cum frequentatione filio -
    Deo digne promitur, ct remedia pcccatorum tam rum et fratrum nostrorum Benedictineiisiiini de
    vivis quam defunclis impenduntur. Unde nos in ea- Calabria virtutis tirocinium sine habitu posueris,
    dem sede aposlolica, non nostris meritis, sed divina et sumpto de solido tuidesideriifervoreexperimento,
    locali gralia, suscepti officiidebitum considerantes, per quatuor annos in aula pontificali sanctissimi
    praefatum nionasterium, cui tu, dilectc fili et prae- Patris bonae memoriaeAlexandri divina providentia
    nominate abba, praeesse dignosceris, tuo rogatu in papae hujus nominis secundi praedecessoris noslri,
    tutelam apostolicaesedis et nostiam et successorum dum coram ipso beatissimo pontifice archidiaconuni
    rioslrorum defensionem suscepimus, confirmantesque cardinalem ageremus : cum tuis viribus a natura
    et corroborantes sibi per praesentis paginam privi- delicatis diflideremus, non tam cito manus super
    legii, ecclesiam SanclseMarisesuper Axonam sitam, B ' te imposuimus (/ Tim. v, 22), sicut nos cum Ti-
    el ecclesiam S. Sulpitii super Mosaffi, cseterasque motheo docuit Apostolus, ad cujus lumbam' eonsi-
    possessiones tam in villis quam castellis, caeterisque stimus. Verum cum indesinenler ac indeficienter a
    ecclesiis et terris cultis aut incultis, seu in omnibus sancta sede, in qua sedemus, licet indigni et inviti,
    rebus raobilibus et iramobilibus, quas nunc jure postules potestatem auspiscandi conceptum ordinem
    possidet, aut in posterum, Deo miserante, acquirety mOnasticum j'uxta regulam B. Benedicli, quam diu
    quatenus omnia ad eommuncm utilitalem fratrum exspertus es inter fratres de Calabria. Nos nolentes
    inibi Deo famulantium sub tuo tuorumque succes- exsiinguere spirilum, eo promptius ac benignius
    sorum regimine et congrua dispensatione semper inclinati nunc tibi concedimus et annuimus, quo
    inconvulsa illibalaque permaneant. Si quis verO majori Spiritus sancli flamma accensi desideramus
    regum, sacerdotum, clericorum, j'udicum ac soecu- agrum Dominicum tam sanctis virtutum seminariis
    laiiuni personaruitt hanc constilutionis nostrae pagi- ditari. Benedicat ergo tibi Dominus corona justitiaj,
    nam agnoscentes, contra eam venire tentaverit, mons sanctus; asciscat te tuosque futuros bonae
    polestatis honorisque sui dignitate careat, rcumque vitae sodales in filios seternus Pater; recipiat vos in
    se diviuo judicio existere de perpetrala iniquitate fratres aetemus Filius, et porrigat tibi Iatus aper-
    "
    cognoscat, et nisi vel ea quaeab illo sunt male ablata tum, in quo suntomnes thesauri sapientiae et scien-
    reslituerit, vel digna poenitentia illicite acta defleve- tiae reconditi; accendat in te tuisque eeiernus Spiri-
    rit, a sacralissimo corpore et sanguine Dei Domini tus sanctus ignem sui amoris et flammam aeternse
    redemptoris noslri Jesu Christi alienus fiat, alque charitatis; tuque, tuique in ingressu per professio-
    iii aelerno examine dislrictae ullioni subjaceat. Cun- nem et in egressu per mortem henedicantur a Deo
    ctis autem justa servantibus eidem loco, pax Domini virtutum ex alto, qui coepit in te opus bonum per-
    nostri Jesu Christi, ut hic fructum bonae actionis ficiat, solidetque, confirmet illud et corroboret
    recipiant, et apud districtum judicem praemiaseternae amodo et usque in sempiternum; concedat tibi san-
    pacis inveniant, Ameu. Subscripsit autem manu pro- ctum angelum suum de coelis, quorum sanctorum
    pria domnus papa: Miserationes tuoe,Domine, super vitam proponis imilari, ipsorum patrociniis confor-
    omnia opera tua. Bene valete. tare. Adducantur tibi socii iniiumeri, sicut stellae
    Datum Laterariis inKalendis Maii, per manusPetri cceli, quae prae mullitudine numerari non possunt;
    S. R. E. presbyteri cardinalis et bibliothecarii anuo sint docibiles Dei in solatium mortalis tiiae peregri-
    primo pontificatus domni Gregorii VII papae, indi- nationis. De plenitudine itaque potestatis decerni-
    c:ione undecima. P mus, ut nulli omnino hominum liceat quae postmo-
    XI. dum electurus es loca tuae poenitentise lemere per-
    Epistola Gregorii VII ad Tierneum vhecomitem. — turbare, seu quibuslibel?*vexationibus te aut tuos
    Concedit tpolestatem auspicandi conceptum ordi- aggravare, sed ncc fatigare. Si quse igittir soecularis
    nem monaslhum juxla reguiam B. Benedhli. > aut ecclesiastica persona contra hanc nostrse ordi-
    (Anno 1074.) nationis praesentis paginam venire tentaverit, sciat
    [MABILL. Acta SS. ord. Bened. Saec. VI, parte n se ream pro perpetrata iniquitate (quia nullo medio
    Proef., pag. L.] vos volumus ad sanctam sedem 'pertinere) ipsoque
    GREGORIUS, servus servorum Dei, ad perpetuam suo attentatu indigno privari omni honoris sui di-
    rei memoriam dilecto filio STEPHANO, vicecomiti gnitate, et divino subjacere inalediclo. Agri quos
    Tierneo, ejusque fratribus regularem vitam pro- colueritis, sint agri primitiarura; beatus Pater Be-
    fessuris, salutem et aposlolicam benedictionem. nedictus benedictiones pro te impetret in spiritua-
    Quoniam religiosam vilam inslituentes apostolico libus et temporaiibiis. Confortare et esto robustas
    oportet uti judicio et consiiio, ne quidam post suum in nomine Patris el Filii et Spiritus saneti. Ameii >
    proprium sentire abeunles.'cum temeritatc ef,in- Baluin Romaein prseseiUiacharissimse filioeAgne
    658 S. GREGORIIVII PAP.E OPERUM PARS II. 056
    tis Augustaeimperatricis, et sex fralrum nostrorum A qui necdum duxerunt tua iiHcrdicla non timerent.
    cardinalium, Kalendis Maii, pontificalus nostri anno 0 impudentiam! o audaciam singularem ! Videlicet
    .priino. episcopum scdis apostolicaj decreia eontemneie,
    XII. prseccpta sanctorum Patrani convellere, imo vero
    Gregorii epislola ad Ottonem Constanliensem episco- praeceptisconlraria ac fidei Christianae repugnantla
    pum. de sacratiore loco, el de calhedra pontificali subje-
    (Anno 1074.) clis ingerere. Quapropter libi apostolica aucloritate
    [MANSI,Concil. XX, 626.] prsecipimus, ut ad proximam synodum nostram
    Gregorius servus servorum Dei, Ottoni Constan- (prima) proximse (quadiagesimac) hebdomada le
    tiensi episcopo salutem et apostolicam benedictio- praesentem exhibeas; tam de hac inobedientia et
    nem. sedis apostolicse contemplu, quam de omnibus quse
    Perlatum est ad nos de fraternitate tua quod sa- tibi objiciunlur canonice responsurus.
    tis invitus et mceslus audivi, quodque si vel de ex- XIII.
    tremo Cbristianse plebis membro ad audientiam no- Epistola Gregorii VII ad clerhos et laicos Conslan-
    slram deferrelur, severiore districtioris discijriinae tiensis episcopalus.— Oltonem episcopumad syno-
    censura esset procul dubio castigandum. Cum enim g dum vocalum nuntiai.
    aposlolica auctorilate el veridicis sanctoruin Palrum (Anno 1064.)
    sententiis incilati, ad eliminandam Simoniacani [MANSI, Concil. XX, 627.]
    hseresim et prsecipiendam clericorum castitatem, GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, cle-
    pro noslri oQicii debito exarsimus; Moguntino ve- ricis cl laicis majoiibus ct minoribus, in Constan-
    .nerabili archiepiscopo confratri nostro, cui jilures tiensi cpiscopalu consislenlibus, Chrislianam legem
    ct late dispersi suffraganei sunt, hoc obedientioemu- diligentibus, salutemet apostolicam benediclionem.
    nus injunximus ul lam per se quam per coadjutores Misimus ftalri nostro, episcopo - vestro, Ottoni
    suos boc Romanse Ecclesise decretum universo cle- litteras exhoitatoiias, per quas pro nostri necessi-
    ro studiosius inculcaret, ct inviolabiliter tenendum lale officiiapostolica aucloritale injunximus illi ut
    proponerct; tibi quoque, cui plurimus Constantien- Simoaiacam hseresim de Ecclesia penitus sua ex-
    sis episcopii clerus et populus amplissime dilatatus, cluderet, et caslitatem clericorum studiose prsedi-
    *>beamdem causam speciales lilteras cudere, bulla candam susciperet, et firmiter lenendam episcopali
    iiostra impressas, collibuit, quarum fultus auctori- vigilantia inculcaret. Nam sic eam nobis cvangeli-
    tate tutius animosiusque prseceplis nostris obtem- caeet aposlolicae lilterae, authenlicarum synodorum
    perarcs, et de sanctuario Domini Simoniacam hse- C decrela, et exiraiorum doctorum proeceptainsinuant,
    resim et fcedamlibidinosaeconlagionis poUuiionsm ut eam dissimulare et negligefe sine magno animse
    cxpelleres. Aposlolica namque B. Pauli praepollet nostrae et populi Christiani detrimentononpossimus.
    atrctoritas, qua fornicatores^et adulteros cum csete- Sed cpiscopus vester, uthobis relatum est, quae pa-
    teris sceleralis connumeraiis, diflinitam suaej'ussio- lerne suaseramus, perficere noii curavit: cf ut non
    nis sententiam subjicit, cum ejusmpdi nec cibum soium inobedientise, verum etiam rebellionis offen-
    capere. Praelerea universus Ecclcsiaecatholicae cce- sam contraheret, quemadmodum accepimus, palam
    tus, aut virgines sunl, aut continentes, aut conj'u- clericis suis jussioui nostrae, iroo beati Petri, omni-
    ges; quicunque ergo exlra ltos tres ordincs rcperi- no contraria permisit; ila ut qui niulierCulas habu?-
    lur, inter (ilios Ecclesise, sive inlra Christianae reli- rant, retinerent et qui non habebant, illieita teme-
    gionis liraites non numeralur : unde, et nos, si vel ritate subintroducerent. Quod, ut audivimus, mole-
    extremum laicuro pellicatui adhserentem liquido co- ste farentes, secundarn ei scripsimus epistolam, in-
    gnoverimus, hunc velut pi\T,cisum membrum a cor- dignationis ei noslrse motus ostehdentes, et idem
    pore Dorainico,-a sacramenlis altails, donec pceni- prseceptum iteralo acrius inculcantes : tum etiam
    - teat, arcemus: qttomodo ergo sancto.um sacramen- ipsum ad synodum Romanam, quse
    prima proximse
    D
    rorum.dislribulor vel minister esse debet,qui nulla Quadragesimse hebdomada fulura est, advocavimus
    lalione potest esse vel parliceps? Sed illa beali ut pro se ralionem reddat, et inobedientise causas,
    papse Leonis nos imptilit auctorilas, qui subdiaco- si rationabiles habuerit, in audientiam totius co.i-
    nis incundi conjugii licentiam prorsus abstulit. ventus exponat. Hoc ideo, fratres charissimi, vobis
    Quod decretum S. Leonis posteriores sanctaeRoma- innotescimus ut animse vestrse saluti consulamus.
    nac Ecclesiae pontifices, maxime doctor eximius Si enini bealo Petro et sanctae sedi apostolicae
    • Gregorius, ila pro lege sanxerimt, ut - deinceps his fronte aperta repugnans et contumax esse voluerit,
    ordin.ibusecclesiaslicis, sacerdotibus, levitis et sub- liquido maaifeslum est quod qui matrem vel pa-
    • diaconis vincula conjugalia omnino sinf prohibita. trem inhonorat, nullam a fidelibus patris et matris
    • Cum autem hsec omnia tibi observanda, paslorali jure obedieutiam exigere aut quserere debeat. Indi-
    - providentia transmitteremus; lu, non sursum cor, gnum est enim ut qui magistro detrectat
    subesse,
    -sed deorsum in terra ponens, prsediclis ordinibus magisler audiloribus postulet prseesse. Quapropter
    , ifena liliidinis (sicut accepimas) laxasli; ut qui omnibus, sieut praediximus, majoribus atque ffiino-
    mulierculis se junxerunt, in fiagitio persisterent, ct ribus Deo et bcato Petro adhserenlibus, apostolica
    6i:7 EPISTOLyE EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 658
    auclotilate prajcipimus, si in obduratione sua per- A rum ordhium gradum vel officium pronioti sunt,
    sistere voluerit, nullani ei obedientise reverentkm nulluni in sancta Ecclesia ulterius ministrandi lo-
    exhibeatis, neque id animae vestrse perniciem esse cum habeant, nec illi qui in crimine fornicationis
    putetis. Nam si, uttotiesjam prsediximus , praece- j'acent missas celebrare, aut secundum inferiorem
    ptis apostolicis voluerit esse contrarius, ab omni il- ordinem ministrare aitari debeant. Etinfra: Qua-
    lius subjectionis jugo beati Petri auctoritate absol- propter ad omnes de quorum fide ct devotione con-
    vimus ita universos, ut cum sacramenti obligatione fidimus nunc convertimur, roganles vos et aposto-
    quilihet ei fuerit obstrictus, quandiu Deo omnipo- lica auetoritate commonentes ut quidquid episcopi
    tenti et sedi apostolicoe rebellis exstiterit, nulla ei dehinc loquantur aut taceant, vos officium eorum
    fidelitatis exhibitione fiat obnoxius. Non enim cui- quos aut Simouiace promotos et ordinatos, aut in
    libet persouae contra Creatorem sutim, qui cunclis crimine fornicationis jacentes cognoveritis, nulla-
    praeponendus est,"aliquis debet obedire; sed debe- tenus recipiatis.
    mus contra Deum superbienti resistere, ut saltem XV.
    hac uecessitate coaclus ad viam justitiae addiscat Ad canonhos ecclesiwBalvacensis.
    redire. Quanti enim periculi, quantoeque a Christia- (Anno 1074.)
    na lege sit alienationis obedientiam, maxime aposto- B [MANSI,Concil. XX, 624.]
    licse sedi, non exhibere ex dictis beati Samuelis GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, om-
    prophetsepotestis cognoscere, quoesanctissimus pa- nibus sanctae Dei Belvacensis Ecclesise filiis benedi-
    pa Gregorius inultimo libro Moralium procuravit ex- ctionem aposfolicse sedis.
    ponere. Ut ea autem sint vobis in promplu, scripta Quoniam audivimus vos perfecte redintegratos
    transmisinius; quatenus indubitanter sciatis-, nos cum dilectissimo iilio et coepiscopo nostro patre
    vobis novam non dieere, sed antiquam sanctorum vestro Widone, gaudemus et ne quid scissurse ulte-
    Patrum doctfinam propalare. Hinc Samuelait: Me- rius fiat petimus et interdicimus. Sciatis etiam quo-
    lior est obedientia quam victima, etauscultare ma- niam quidquid cum Lanzelino gestum est, noslra
    gis quam offerre adipein arietum (/ Reg. xv, 22) ; voluntate geslumest (Vide GREGOR. VII,lib. n, epist.
    q<,roniamquasi peccatum ariolandi est repugnare, 5), multum renitente et reclamante domino filio et
    et qitasi scelus idololalriaenolie acquiescere; obedicn- coepiscopo Widone, etiam aliquid gravius et acer-
    tia quippe victimis jure prseponitur, quia per victi- bius in nos obloqui prsesumente. Sed Ecclesise ve-
    mas aliena caro, per obedientiam vero propria vo- strae nobis commissse commodo prospicientes, et ex-
    luntas mactatur. Tanto lgitur quisque Deum cilius communicationem a se factam rurapentes, quse in-
    L
    placat, quanto ante ejns oculos, repressa arbitrii sui consultius acta fuerat, eumdem coepiscopum no-
    superbia, gladio prseceptl se immolat. Quo contra strum absolvimus, el militi pro quo vobis et Eccle-
    ariolandi peccatum inobedientia dicitur, at quanta siaeveslrse et patri vestro minus fidelis erat redona-
    sit virtus obedientise demonstretur. Ex adverso igi- vimus. Unde obnixe petimus et prsecipimus ne su-
    tur melius ostenditur, quid de ej'us laude sentiatur; per hoc minus benevoli coepiscopo nostro Patri ve-
    si enim ariolandi peccatuffi est repugnare, et quasi stro fueritis. Veritatem enim loquor vobis, quoniam
    scelus idololatrise nolle acquiescere, sola obedientia nec voluit nec consensit. Valete, filii mei.
    XYI.
    est, quse fidei meritum possidet; sine qua quisque
    convincitur infidelis, etsi fidelis esse videatur. Gregorn papm VII declaralio canonizationis Heriberii
    ColoniensisEcclesim arclriepiscopi.
    XIV.
    (Anno 1074.)
    Epistola Gregorii VII ad Germanos. [LACOMBLET, Urltundenburh fiir die Geschichte de.s
    (Anno 1074.) Nhderrheins, tom. I, p. 145.]
    [MANSI, Concil. XX, 625.] GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, uni-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, om- versis sanctae catholicse atque apostolicse Ecclesise
    nibus clericis et laicis in regno Tetitonicorum con- j) filiis vel maxime tamen in eis Alpinis gentibus, salu-
    stitutis salutem et apostolicam benediclionem. tem charissimam cum benedictione apostolica.
    Audivimus quod quidam episcoporum apud vos Quidquid divinis testimoniis roboratur humanis
    commorantium, aut sacerdotes, et diaconi, et sub- non indiget ut roboretur. Heribertus Coloniensis ar-
    diaconi mulieribus commisceantur aut consentiant chiepiscopus sanctissimae vitae meritis inter sancto-
    aut negligant. His praecipimus vos nullo modo obe- rum agmina in coelesti numerari aula promeruit.
    dire, vel illorum prseceptis consentire, sicut ipsi Quod asseruerant, et dum vixit in hoc saeculo, factae
    apostolicse sedis praeceptis non obediunt neque au- per eum virtutes et posteaquara illuc translatus et
    ctoritati sanctorum Patrum consentiunt. Testante signa subsecuta. Vitam ejus stylo traditam vidimus
    diviua Scriptura facientes et consentientes par poc- in quamagnam ejus sanctilatem didicimus;annuentc
    na complectitur (Roni. i, 52). Sciunt namque archi- igitur Domino, auctoritate apostolica nobis divinitus
    episcopi et episcopi terrse vestrae, quod omnibus fi- tradita, jubemus illum amodo inter sanctos connu-
    delibus notum esse debet, quoniam in sacris cano- merari, et in confessorum catalogo scribi, atqueab
    nibus prohibitum est ut hi qui per Simoniacam hoe- omnibus ut sanctissimum in suo nalalitio ,cele-
    resim, hoc esl interventu pretii, ad aliquciu sacio- Jjrari. Coiidignum enim videtttr ut otiein DeusPatcr
    653 S. GREGORII VII VkPM OPERUM PARS II 600
    honoravitin cajlis,anobisejusdera servis honoretur t i,Neunlioyen cum oinnibus pertinentiis, et unam
    eliam in lerris. hofsacham, quam Egeno ad usum episcopi dedit,
    XVII. et ufium mansum et dimidium ad Stainfelde, et
    Gregorius VII« monasterii S. Marim Virginis, con- tres hofsacbas in loco qui dicitur Alburch, et deci-
    slructi in loco qui dicitur Banza, » possessitmes et malionem
    ejus villae cum uno manso, et unam
    privilegia confirmat.
    curtem Enzenvvis cum Genezeo et omni ulilifate, et
    (Anno 1075.)
    labulario Ecclesise ex Schedis tres hofsachas de Euchendorf cum omni utilitate.
    [In Romanse, Pertzii,
    teste JAFFE,Regesla pontif. Rom., pag. 417. Inc. Ad Richestorf unum mansum, et unum molendi-
    Supernm miseralionis. num, ecclesiam unam quse dicitur Aitenbach cum
    XVIII. omni utilitate quse ad ipsam pertinebat, et unam
    Bulla Gregorii Vllpro monasterio Pataviensi. decimationem in parochia Huttarn, et unam hofsa-
    (Anno 1075.) cham ad Ousta cum cseteris bonis illuc pertinentibus,
    [Monumenta Boica, lom. IV, pag. 290.] et ad Alnkoven unum mansum cum decimatioue
    GREGOUIUS episcopus, servus servorum Dei, di- ejusdem ecclesiae, ad Rustam decimationem, ad
    Ieclo fratri in Cltristo Alamno Pataviensi episcopo, Leuben unam vineam, ad Mautarn unum mansum,
    et per eum eeclesise quam in territorio cjusdern 3 ad Wacbawe duas vineas, ad Schenenbohel duas,
    civitatis in portu OEni fluminis construxit, et in ad Aschach duas et tres sagenas, unam Patavise, et
    honore Sanctae Trinitatis, et passionis Domini nostri aliam Sebach, tertiam Mathsce, pro vestitu au-
    Jesu Christi, et sanctorum Andrese aposloli, Pau- tem xxiv, lib. x de navibus, vi de Golderbert, iv de
    taleonis marlyris et sancti Nicolai confessoris, con- Evirding, IIIde censu Mathsee, i de Aufhoven, et mo-
    secravit in perpetuum. lendinum in eodem loco. Unam hofsacham ad
    Convenit apostolico moderamini religiosis desi- Richerstorf, i Peringen, Aunchirchen et Altheim
    deriis et petilionibus ea benignitate et pietatis cum omnibus pertinentiis suis; i Gerichwis, i Hei-
    studio condescendere effectumque prsebere, ut, dum miiig, unam decimationem Ruebrechtshoven, duas
    spiritualis auctoritas oflicii sui debitum peragit, vineas Liumating, unam eCclesiam cum decima-
    dum fidelium statuta roborando venerabilibus locis tione Grieschirchen, et i hofsacham, Kaltenpach,
    praesidium defensionis impendit, hic affectus super- decimationem in rure Beugen, item decimationem
    nse retributionis lucrelur incrementum, quod in Gumtis. Hsec, inquam, omnia, et quagcunque etiam
    praestando beneficio non minor fuit charitas quam innominata bona eidem ecelesise vel nunc jusle
    pietas. Hoc enim et bonorum studiis spe proficiendi collata sunt, vel in posterum Deo disponente confe-
    augmentum tribuit et opus proprium fructu per- - renda eo lenore, ct auctoritate ad communem usum
    feclionis Deo acceptabile reddit. Itaque, dilecte fratrum ibidem Deo famulantium decernimus et
    fralcr, chaiissima sancti Pelri filia imperatrice coiToboramus ut communem et regularem vilani
    Agnete semper augusta indicante nobis, te in-sub- ducentes, nihil de bonis ccclesise propriae et singu-
    urbio civitatis tuae juxta portum praedicli fluminis lariter sibi vindicent. Si quis vero imperatorum,
    OEni ad communem et regularem vitain ecclesiam regum, sacerdotum, clericorum, judicum, ac reli-
    construxisse, et ut eam, juxta propositum tuse de- giosarum personarum hanc conslitutionis nostrae
    votionis, constitutionis aposlolicse privilegiis con- paginam agnoscens, contra eam venire tentaverit,
    firmaremus, tum ipsa pro te sancto Desjderio potestatis honorisque dignitate careat reumque se
    postulante, tanto promptius utriusque voluntati divino judicio existere de perpetrata iniquitate
    annueudum esse judicavimus quar.to et tua vota cognoscat et nisi ea quse ab illo sunt male ablata
    justa esse certius intelligimus, et illius desideria restitueritvel digna pcenitentia illicite acta deflevcrit,
    divino accensa Spiritu ubique prosperari cupimus. a sacratissimo corpore ac sanguine Domini Re-
    Goneedentes igitur tibi et prajfatae ecclesise hujus demploris nostri Jesu Christi alienus fiat, alque in
    nostri apostolici decreti [auctoritate], qui vel nunc extremo examine districtae ultioni subjaceat. Cun-
    in eadem ecclesia sunt ordinali, vel aliqtio postea ctis autem eidem loco justa servantibus sit pax
    iujtempore fuerint ordinandi, sub communi semper Domini nostri Jcsu Chrisli, quatenus et hic fructum
    vita et clauslrali conversatione consistant. Ad quo- bonae actionis percipiant et apud districtum judicem
    rum communem usum CQnfirmamus,ct incommu- praemia aeternae pacis inveniant. Amen.
    tabiliter tenenda determinamus, determinate qui- Datum Romse per manus Petri presbyteri cardi-
    dem, et ea quse praenominala imperatrix Augusta nalis ac bibliolhecarii, ix Kalend. Aprilis, anno n
    remedio animaj suae donavit, videlicet nonam par- pontificatus domni Gregorii septimi, indictione xiu.
    lem omnium, quae ad PersenJjurg ad manus suas XIX.
    culta redduntur et ea quse tu ipse per manum sacerdotem (414).
    anlesi- Gregorii Vllepistoia adLiprandum
    advocati tui Remberti illuc tradidisti, scilicet
    fluminis OEni, cum omni (Anno 1075.)
    gnatum portum prsedicti Rer. Itul. Scripi. V, 477.]
    utililate sua gratis quideni transponendis.qui c usa [MURATORI,
    prationis vadunt. Insuper duas curtes Senftling, et GREGORIUS emscopus, servus servorum Dei, Li-
    Dederat has iiiteras ad Lipranilum Gregorius VII statim ac fffidam auriuni et cssi iautilatjo-
    (414)
    GGl EPISTOL/E EXTRA REGISTRUMVAGANTES. 662
    PRANDO sacerdoti salutem et apostolicam bencdictio- /Lhis soilicitudincm geiimus, ut juslis precaiUium
    nem. votisaltenta benignitale faveamus, et libramine
    Si sanclorum niemoriam veneramur, de quorum sequitatis omnibus in necessitate positis, quarilttm
    legimus morte et abscisione membrorum, si pa- Deo donante p»ssumus, subvenire debeamus, proe-
    lientiam laudamus eorum, quos a Christi fide gla- cipue tamen de venerabilium locorum stabilitate pro
    dius nec ulla poena divisit, tu quoque, absciso naso debito honore summaeet apostolicse sedis, cui spe-
    et auribus pro Christi nomine, laudabilior cs, qui ad ciali jure adhaercnt, quantum ex divino adjutorio
    eam gratiam pertingere meruisti quoe ab omnibus possibilitas dalur, nobis pensandum et laborandum
    desideranda est, qua a sanctis, si perseveraveris in csse jierpcndimus. Proinde juxia petitionem tuam
    finem, non discrepas. Integritas quidem corporis lui prsefato monastcrio cui fu prseesse dignosceris, cum
    diminula esl, sed interior homo, qui rcncvalur de die capellis circumjacentiljus, videlicet Sanctse Mariae,
    in diem, magnum sanctifalis suscepit incrementum : Sancli Maioli et Sancti Odilonis, hujusmodi privi-
    forma visibilis turpior, sed imago Dei, quse est forma legia praescnti auctoritalis noslrae decrelo indulge-
    jusliliaj, facta est in diminutionej'ucundior, in tur- inus,coiicedinuis attjue firmamus, stalucntcs ntillum
    piludine pulchrior. Undein Ganlicis canticorum glo- regum vel iniperatorum, antislilum, nullum qucni-
    riatur Ecclesia dicens : « Nigra sum, filioe Hieru- B cunque dignilale pratditum, vcl qucmquam alium
    salein. i>Quod si inleriorspecies nihil passa est detri- audere de his quaeeidem veneraliili loco a quibusli-
    menti, iis abscisionibus non cst abscisum a te bet hominibus de proprio jure jam donata sunl vel
    sacerdotale oflicium,quod proprium est sanctitatis, infuturum, Domino miserante, collata fueiint, sub
    et nou tantum consideratur in integtilale membro- cujuslibet causae occasionisve specie minuere vcl
    rum quam in integrilate virtutum. Unde imperator auferre, sive suis usibus applicare, vel aliis, quasi
    Constantiiius Hierosolymitani episcopi cujusdam propriis de causis, pro suae avaritiae excusalione
    oculum pro nonrine Cbristi erutum ssepe osculaba- concedere. Sed cuncla quaeibi oblata sunt vcl offerri
    tur, et exeiuplo Patrum atque documento majorum conligerit, tam a le qtiam ab cis qui in tuo oflicio
    didicimus non auferri sacrum oflicium martyribus locoque successerint, perenni tempore illibata ct
    pro hujusmodi csesura membrorum. Proinde mar- sine inquietudine aliqua volumus possidcri; eorum
    lyr Christi, confortare in Domino,magis credas in te quidem usibus pro quorum sustentatione guberna-
    nuncesse presbyteratus officium, quod prius olei tioneque concessa sunt modis omnibus profulura.
    unctione,nunc verotibi est sanguinis tinctione com- Nominalim etiam confirmantes eidem monasterio
    missum; et quanto minus habes quod possit au- Cluniacensi in comilatu Matisconensi cellam in
    ferri, tanto minus limeas praedicare quaerecla sunt, honore sancti Martini,el ecclesiam juxta positain in
    seminare quse cenluplieata reddenlur. Scimtts qui- honore sancti Joannis cum omnibus suis appendi-
    dem te ab inimicis sanctse Ecclesiae semper inimi- ciis Caviuias villam cum ecclesia, et villam Sole-
    cari atque aflligi: sed tu ne eos limeas, neque per- striacum cuni ccclesia, et Sactiolam cum ecclesia,
    terrearis, quia nos tam te quam tua omnia sub Galliniacum cum ecclesia, Rufiacura cum ecclesia,
    nostra ct sub apostolicse sedis tutela cum magna Masiliam Bargiserenam villam cum ecclesia, Clar
    charitate tenemus, et si in aliquibus tibi neccssa- raanum cum ecclcsia,Curtirias villam, Paronam cum
    rium fuerit, apostolicam sedem appellarc concedi- ecclesia, Arpogiacum cum ecclesia, Darboniacum
    mus, et si ad nos et ad sedem nostram vcneris, cum cum ccclesia,Betorniacumcumecclesia,et ccclcslam
    gaudio et magno honore suscipere parati sumus. Sanctae Columbae,Yerreriam et Berguliensem villas,
    XX. ecclesiam Sancti Laurentii, Casfrum Lordonum
    Privilegium Gregoriipapm VII, quo confirmat mo- Blanuscum, Costam cum ecclesia, Laisiacum cum
    nasterio Cturiiacensiomnia loca el monasleria jam monaslerium Charum Locum cum omni-
    acquisita, qum cl idc nontinaliin expriinit; ilem ecclesia,
    confirma!jus eligendi proprium abbatem, el advo- bus ad se pertinentibus, cellam Regniacum c.um offi-
    candi quem mulueril antistilem pro consecralione nibus sibi pcrtinenlibus, ecclesiam Sancti Yictoris
    ipsius, sicut el pro omnibus aliis consecralionibus n cum omnibus sibi pertinentibus, cellam quoque
    cl ordinationibus, etc.
    Sancti Yictoris in monte Algidocuni omni sua per-
    (Anno 1075.)
    Bullarium 18. tinentia, ecclesias etiam et terras quae juxta illam
    [ Clnniacense, ]
    GREGORIUS sunt pro quibus data est quondam ecclesia Sancti
    episcopus, servus servorura Dei, di- cum ecclesia Sancti
    leclo in Christo filio HUGONI abbati monasterii san- Gengulfi, Equirandam curtem
    clorum aposlolorum PetrietPauli, constructi inloco Andreae,et cum aliis ecclesiis et appendiciis suis,
    cum ecclesia,
    qui dicitur Cluniacus suisque successoribus ibidem novam villam in Petrogoico castro
    regulariter promovendis in perpetuum. omnes quoque ecclesias et terras, seu quidquid
    Supernae miserationis respeclu ad hoc universalis prsefatus locus habet injam dicto comitafu.
    Ecclesioecuram suscepimus et apostoiici moderami- In comitatu vero Cabilonensi cellam de Bcllo-
    nem pro tuenda sacerdotum castimor.ia passus fue- dimentis, qtiibus ob corporis deformitatem arceri ab
    rat anno 1075, easque couscripscrat sanclissimiis altaribus posset, ac.ctoritate apostolica ipsuni minime
    pontifex non tantum ut gratiilarelur iili aieptam innodatuin declaiaret.
    jnartyrii gioriam, sed etiam i:t tcclesiaiticis impe-
    663 *. GREGORIIVII PAPvE OPERUMPARS H. 664
    monle cum ccclcsia Sanctse Marioeet omnibus ibi A Baiard; et obedienlia quae dicilur Villa. In comi-
    perlinentibus, ecclesiam de Campilococum suis ap- tatu Pictaviensi villain quae dicitur Molgon. In
    pendiciis, curtem vocabulo Juliacum cnm ecclesiis episcopatu Sanctonico monasteriurn de insula quse
    ct terris eidem loco quondam ab epjecopo Manasse dicitur Aias, monasterium Sancli Georgii juxta
    collatis. Ecclesiam Sancli GenguUi cum suis perli- castrum Didonium , monasterium Sanctoe Maiiae
    nentiis, cellam sanctorum martyrum Cosmaeet Da- juxla caslrum Berbeziacum,abbatiam sancti Joannis
    miani, et monasterium SanctiMarcellicum omnibus quse vocatur Iugeriacus, abbaliam Malliacensem.
    suis perlinentiis; omnes etiam ccclesias et terras In abbatia autem Sancti Cypriani quse est Pi-
    et quodcunque supradictus locus comprobatur ha- ctavis, coucedimus tibi quod antecessores tui ibi
    bere in jam dicto comitatu. habuerunt. In episcopatu Lemovicensi monaste-
    In episcopatu Augustodunensi monaslerium in riumSanctiMartialis.InepiscopatuEngoIismensimo-
    Aurea Yalle, quod vocatur Paredum cttm omnibus nasterium Sancti Maurilii quod est j'uxta castrum
    suis pertinentiis ; monasterium etiam Marciniacum montis Berolti. In episcopalu Parisiensi monaste--
    cum oinnibus suis, cellam de Oiadellis cum suis rium de Longoponte. In episcopatu Trecassino
    his quse ad
    appendieiis, illas etiam terras et ecclesias quas monasterium Sanctse Margaritse cum
    Theodardus clcricus contulit jam dicto Cluniacensi B illud pertinent. In episcopatu Suessionensi Concia-
    monaslerio. Confirmarnus etiam et corroljoramus cum villam quam dedit Theotbaldus comes et uxor
    illam convenientiam nostra apostolica auctoritate ejus Cluniacensiccenobio. In episcopatu Petragorico
    Sanctse Marise quse dicitur Anessa. In
    quain fecit dominus Walterius Augustodunensis ecclesiam
    Ecclesiae episcopus de monasterio Magatro ad suam episcopatu Cadurcensi abbatiam Sancti Petri de,
    ecclesiam pertiiiente cum omnibus ad ipsum perti- Moysiaco cuni omnibus suis appendiciis; et mo-
    nentiis. Burbonum monasterium cum suis perti- nasterium quod dicitur Fiacus, et monaslerium
    Tolosae monasterium Sanctae Mariaj
    nentiis, ecclesiam in villa quae dicitur Melai et Caronnacum.
    ccclesiam in villa quse dicitur Simullai et ecclesiam de Aurate, et in eodem episcopatu monasterium
    Sancti Christopbori j'uxta Castrum Caninum; et quod dicitur-Lajad; et castrumquod dicitur Lordag,
    in
    abbatiam Yizeliacensem, omnes etiam ecclesias et et terras quas Rogerius comes dedit Cluniaco
    valle Javartensi. In pago Agisinensi monasterium
    terras, et quodcunque supradiclus locusCluniacus
    videtur babere in eodem episcopatu. In territorio quod dicitur Lairaeum; et allerum quod dicitur
    vero Divionensi curtem Giuracum cum omnibus Muiracum, et alterum quod dicitur Sancta Genevera,
    sibi perlinentibus. ln pago Autissiodorensi, mo- et monasterium quod dicitur Meediziacum. In pago
    naslerium quod dicitur SanctaeMariaead Charitalem C Lecturicensi monasterium Sancti Genu. In terri-
    cum suis perlinentiis, Bonaiacum et monaslerium torio Ausciensi monasterium Sancli Orieiiiii et
    Sanctaj Dei genitncis in Donziaco castro cum om- ecclesiam quae vocatur ad altum montem et mo-
    nastcrium quod dicitur Monasterium. Et monaste-
    nibus quae in ipso episcopaai habere videtur Clu-
    niacus. In comitatu Arvernensi, Silviniacum ri-um Sanctl Joannis quod dicitur ad Sanctura
    monasterium, ubi sancli Maiolus et Odilo requie- Montemcum suis pertinentiis. In territorio Bigorri-
    tano monasterium Sancti Licerii. In lerritorio Lac-
    scunt, cum ibidem pertinentibus, cellam quae vo-
    calur Firmitas, cellam quae vocatur Scuriolas, currensi, in villa quse vocatur Furcas ecclesiam
    ecclesiam Sancti Sulpitii m villa quae dicitur Lan- Sanctse Fidis. Ecclesias etiam villas et terras quas-
    in Vasconia possidere compfo-
    giacus, cellulam quae vocatur ad Boscum. Curtem cunque Cluniacus
    quem vocant in Fridomonte, monastcrium quod batur. Iii episcopatu Hispalensi monasterium Sancti
    dicitur Rivis cum curte Lipsiaco et cum suis ap- Isidori marlyris cum suis appendiciis. In episcopatu
    pendiciis, ecclesiam quae vocalur ad montes, mo- Yivariensi Misoscum, cellam de monte Rompono,
    nasterium Celsinianense cum cellis, ecclesiis, villis, ccllam ad Fontes, eellam Rionis. In episcopatu
    terris et cum monasterio ubi requiescit sanctus j. Uticenci monastenuni Sancti Saturnini cum castro
    Flprus quod tradidit supradicto loco Eustorgius Columcellas et curte Tueleta, et omnibus ad se per-
    clericus cunj omnibus sibi pertinentibus, mansiones tiiienlibus ex utraque parte Rhodani fluminis. In
    in Brivatensi vico, monaslerium quod dicitur Volla episcopatu Nemausensi monastenum Sancti-jEgidii.
    cuni suis pertinentiis, Rocam fortem, cellam Rei- In Tricassinensi civitate monasterium sancti Aman-
    liacum cum curle etomuibus ad eam pertiF.eiilibus, di, In episcopatu Arausico cellam quse dicittir
    cellam Sanctae Marioe quae vocatur ad Ponlem, Podiolenus, monasterium Sancti Pentaleonis. In
    omnes quoque ecclesias et terras, et qtiodcunque Agapicensi episcopatu cellam Sancti Andreae con •
    videtur Cluniacus possidere in j'am dicto comitatu. cessam Clumaco a Ricaudo clerico; Ganagobiense
    In episcopatu Niverncnsi monasterium Sancti Sal- monasterium; curtem Valentiolam. In Yalentinens^
    vatoris quod est intra muros, monasterium Sancti episcopatu, villam quse dicitur Ales et Monte-
    Stephani quod est in suburbio ejusdem civitatis, sium, monasterium Sancti MarceUi quod dici-
    cellara Sancti Reveriani cum suis perlinentiis, tur Salicetum. In episcopatu Yiennensi monaste-
    ecclesiam quae dicitur Lupertiacus quae Frsemundus rium Taherniacum; cellam quae dicitur Causella,
    dedit cum suis pertincntiis, locum qtii dicitur villam Bracost, villam qttaedicifur Insiria, ccllamin
    60S EPISTOL^ EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 666
    caslro Caridiaco. In episcopatu Lugdunensi mo- A se divino j'udicio existere de perpetrata iniquitate
    nasterium quod dicitur de Amberta; cellam Talu- cognoscat, et nisi ea quae ab illo sunt male oblata
    siacum, cellam Poliacum, cellam Artedunum, cellam restitueritet dignapcenitenliaillicite acta defleverit,a
    Saviniacum, curtem Ambariacum, ecclesiam Sancti sacratissimo corporeet sanguineDominiRedemptoris
    Andioli, ecclesiam quae vocatur Ad oratorium, nostriJestiChrisliaUenusiialatqueiiiseternoexamine
    curtem de Romanis, cellam Cavariacum, ecclesiam dislrictse iillioni subjaccat. Cunctisautem eidem loco
    in castro Gosan. Omnes quoque villas et terrasquas justa servantibus, sit pax Domini noslri Jesu Christi,
    Wichardus moriens Cluniaco contulit. In Gratia- quatenus et hic fruclum bonse actionis percipiant, et
    iiopolitano episcopatu cellam quse vocatur Borget, apud districtum judicem praemia pacis inveniant.
    monasterium quod vocatur Domena. Iu episcopatu Datum Lateranis, quinlo Idtts Decembris, per
    Vesontiensi cellam quse vocatur Porlus. In episco- manus Petri sacrse Romanae Ecclesisc
    presbyteri
    patu Tullensi cellam quse.vocalur Ramcngas.InLau- cardiiialis ac bibliothecarii, anno quarto ponlifica-
    sannensi episcopatu monasterium quoddicilurPaler- catus domni Gregorii papoe septimi, indictione xiv.
    niacas,et quse in Alsatia dederunt imperatores eidem Bene valete.
    loco; ceUam quae dicitur mons Richeri et monaste- XXI.
    riumquoddiciturRomanum.Inepiscopatu Genevrm- B Privilcgium Gregorii papm VII, per quod monasie-
    simonasteriumSanctiYictorismartyris.IiiArgentino terium novumin suburbio Phlavhensi conslruclum
    a WHlelmo comile Piclavorum, ad ejus prcces,
    episcopatu monasterium Salsense. In Conslantiensi commilti! regendum perpeluo sanclo Hugoni ejus-
    ejjiscopatu ccllam quse dicifur Romisino. In cpisco- que successoribus abbatibus Cluniacensibns.
    palu Papiensi monasterium Sancti Maioli. ln episco- (Aniiol075.)
    patu Lausensi monasterium S. Marci. In Urbe [Buttarium Cluniacense, 20.]
    Placentina ecclesiam Sancti Gregorii. Juxla urbeni GREGORIUS episcopus, scrvus servorum Dei, dile-
    Cremonam monasterium in honore Sancti Gabriclis eto in Chrislo lilio HUGONI abbati monasterii bea.to-
    et sanctorum Barnabae et Lucae. Praeter ea, sicut rum apostolorum Petri et Pauli construcli in loco
    supra diximus, quaecunque nunc haliet autin poste- qui dicitur Cluniacus.
    rum, Domino annuente, habere conligerit in qui- Supernae miserationis respectu ad hoc universalis
    buslibet rebus mobilibus vel immobilibus.- Ecclesiae curam suscepinuts, et apostolici moderami-
    Item constituimus ut obeunte abbate non alius ibi nis sollicitudinem gerimus, ut j'uslis precantiuni vo-
    quacunque obreptionis astutia ordinetur nisi quem tis attenta benignitate faveamus, et libramine scqui-
    fratres eju"sdem ccenobii cum communi consensu talis omnibus in necessilale posilis quantum, Deo
    secundum timorem Dei elegerint. Et ad consecran- donaute, possumus subvenire debeamus; praecipue
    dum illum ipsi ffatres advocent episeopum quem- tamen de veiierabilittm locorum stabililate pro debito
    cunque voluerint. Nec quovis modo quisquam epi- honore sumriiaeet ajiostolicoe sedis cui speciali j'ure
    seopus vel archiepiscopus locum ipsum seu capellas adhserent, ijuantum ex divino adjulorio possibilitas
    supradictas, videlicet Sanctse Mariae, S. Maioli et S. datur, nobis pensandum et laborandum esse perpen-
    Odilonis, vel presbyteros ab abbate ibi conslitutos. dimus. Proinde juxta petitionem ttiain et lilii nostri
    Etmonachos ipsius monasterii excommunicare, vel Willelmi comilis Piclavorum, monasierio quod ipse
    judicare audeat, sed semper sub tutela et immuni- comes iu suburbio ejusdem civitalis, in honore
    tate Romana, soliusque Romani pontificis j"udicio beatorum apostolorumJoannisevangelisloe, Sirnonis
    consistentes, omnipotenti Domino quieti securique et Judse construxit. Nosque ul tibi ac luis succcsso-
    deserviant. A quocunque episcopo voluerint etiam in ribus secundum Dominum perpetuo regenduni com-
    opus consecrationum in ipso loco agendarum, chri- nritteremus exoravit. Hujusniodi privilegium prae-
    sma,oleum sanctum, oleum infirmorum accipere; seiiti auctoritatis nostrae decreto indulgemus, con-
    necnon et consecrationis altarium et capellarum, seu cediffius atque firmamus. Statuentes nullum rogum
    ordinationes monachorum. Concedimus fibi et ipsi r. et imperatornm, anlistitum vcl comitum. nullum
    venerabili loco, et confirmamus apostolica auctori- quacunqtie dignitate praeditum vel quemquam alitim
    tate quandocunque vel quandiu vobis placuerit per- audere de his quse a prsefalo comite, vel a quihusli-
    cussuram proprii iiuuiismatis vel monetse quemad- bet hominibus eidem venerabili Ioco de proprio jure
    modum privilegiis venerabilium prsedecessorum no- jam donata stint, vel in futurum Domino donante
    strorum comperimus vobis concessum et confirma- collata fuerunt subcujuslibetcausa occasionisvesjie-
    tum esse, concedimus et confirmamus. Hsec igitur cie minuere vel auferre, et sive suis usibus apjjlicarc,
    omnia quae ejus prascepti decretique nostri pagina vel aliis quasi jjiis de causis pro suse avaritise exctt-
    continet, tam tibi quam cunctis qui in eo quo es or- satione concedere. Sed cuncta quae ibi oblata suni,
    dine locoque successerint, et eis quorum interesse vel offerri contigerit, lam a te quam ab iis qtti in tu«
    poleris in perpetuum servanda decernimus. Si quis officio locoque successerint perenni lemporc illibala
    vero regum, sacerdotum, clericorura, judicum, ac et sineinquietudine aliqua volumuspossideri. Eorum
    ssecularium personarum hanc constitutionis nostrae quidem usibus, pro quorum sustentatione, guberna-
    paginam agnoscens, venire contra eam tcntaverit, tioneque concessa sunf, modis omnibus profutura.
    polestatis honorisque sui dignitate careat, rcumque ltem, conslituimustit, obeunte abbale, non aliiis ibi
    667 S. GREGORII VII PM>M OPERUM PARS II. 668
    quacunque obreptionis astutia ordinetur, nisi quem Arem sollicitudinem, penitus amisisse vigorera, et
    tu tuique successores secundum timorem Dei elege- temporalibus eliam omnino destitutum csse subsi-
    ritis, et hoc quoque praeseuti capitulo subjungimus, diis, lacrymabiliterconqucstfsunt. Quibus miseriis
    ut ipsum monasterium ct abbates ejus vel monacbi propellendis ipsi quoque monachi quae mediciua
    ab omni ssecularis servitutis sint infestatione securi, possit adhiberi suggerentes multis supplicationibus
    omnique gravamine mundanae oppressionis remoti, nobis inslilerunt, ut luae vigilantiee praefatum mo-
    in sanctaereligionis lobservatione seduli atque quieli. nasterium debeamus commenriare, quo per provi-
    Nulli alii nisi abbatiCluniacensi aliquateneanturjoc- dentisetuaestudium quse aliorum somnolentia deper-
    casione subjecti. Consecrationis autem abbatum et iit religio reviviscat, et corporalibus item, Domino
    eeclesiarum et ordinalionis monachorum, sive cleri- auxiliante, suffragiis renovetur et crescat. Igitur, tibi
    corum, saepefato ccenobio pertinentium, ab episcopo Hugoni eliarissimo sanctae RomanaeEcclesiae filio,
    in cujus dicecesi sunt accipiant, ita lamen, si epi- reverendissimo videlicet Cluniacensis ccenobii ab-
    scopus canonice ordinatus fuerit, et ordinationem bati, praedictum Gigniense monaslcrium committen-
    gratis fecerit. Sin autcm aliquid horum obstiterit, tes, hujus nostrae praeceplionis auctoritate praecipi-
    habeant licentiam auctoritatis sedis apostolicae ad mus, annuimus atque concedimus ut ab hac prae-
    qualemcunque catholicum episcopum qui eis pla- B senti die, quaudiu vixeris, illud, prout Domino mi-
    cuerit, causa consecrationis et ordinationis, tam lo- seranle volueris, ordinandi, regendi, corrigendi
    corum quam personarum , Iicenter pergere. Haecigi- commutandique cum omnibus suis pertinentiis
    tur omnia quae hujus praecepti decretique nostri pa- liberam potestatem habeas. Postquam autem tu de-
    gina continet, tam tibi quam cunctis qui in eo quo sideratam longi laboris mercedem a Christo receptu-
    es ordine locoque successerint vel iis quorum ia- rus, Domino vocante, ab hoc mundo transieris,
    teresse potuerit, in perpetuum servanda decernimus. omnesque successores tuos talem in prsefato Gi-
    Si quis vero regum, sacerdotum, clericorum, judi- gniensi monasterio potestatem habere volumus et
    cum ac soeculariuro personarum hanc consiitulionis hanc auctoritate roboramus, scilicet ut nullus ibi-
    nostrae paginam agnoscens, cOntra eam venire ten- dem abbas eligatur aul ordinetur, nisi vel ipse CIu-
    taverit, potestatis honorisque sui dignitate careat, niacensis abljas adfuerit eumqueapprobaverit, velper
    reusque se divino judicio existere de perpetrata ini- legatum suum secundum timorem Dei assensum prae-
    quitate cognoscat; et nisi ea quae ab illo sunt male buerit. Si quis autem regum, imperatorum, ducum,
    ablata restituerit, et digna pcenitentia illiciteacta dc- comitum, seu quoelibet omnino magna vel parva
    fleverit, a sacratissimo corpore ac sanguine Dei Do- persona, hujus nostri praecepti sanctionem violaverit
    mini redemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat, et infringere ausus fuerit, donec tibi aut tuis suc-
    atque in acterno examine districtae ultioni subjaceat. cessoribussalisfeceritdignanique poenitentiamegerit,
    Cunctis auteni eidem loco jura servahtibus, sit pax eum a sacrosancto corpore Domini,velut sacrilegum,
    Domiiii iioslri Jesu Christi, quatenus et hic fruclum removemus, et apostolica auctoritate prohibemus.
    bonae aclionis pereipianl, et apud districtum judi- Datum Lateranis, quinto Idus Decembris, per
    cium pracmia oeterna; pacis inveniant. manus Pelri, sanctse Romanae Ecclesiae presbyteri,
    Datum Lateranis, quinto Idus Decembris, per ma- cardinalis ac bibliothecarii, anno quarlo pontificatus
    nus Petri sanctse Romanae Eeclesiae presbyteri car- domni Gregorii papae septimi, indict. decima quarta.
    dinalis ac bibliothecarii, anno quarto pontificatus Bene valete.
    XXIII.
    domni Gregorii seplimi, indictione decima quarta.
    Beue valete. Gregorius VII monasterii S. Petri Condomiensis
    XXII. possessiones confirmat.
    (Aiuio 1076.)
    Privilegium Gregorii papmVII per quod monasterium [Apud ACHERIUM , Sphilegii tom. II, 584.]
    Gigniacense commillit regendum sancto Hugoni, et GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
    ejus successoribus abbatibus Cluniacensibus in per- cto in Christo filio RAYMUNDO
    0 abliati monasterii
    pelum.
    (Anno 1075.) Sancti Petri siti in loco qui dicitur Condomus, suis-
    [Bullarium Cluniacense, 21.] que successoribus in perpetuum.
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, cha- Supemae miserationis respectu ad hoc universalis
    rissimo fiiio HUGONI Cluniacensi abbati. Ecclesiaecuram suscepimus, et apostolici ffiodera-
    Justa sanclseque religioni profutura poscentibus minis sollicitudincm gerimus, ut j'ustis precantium
    aurem nos oportet benevolam commodare, quatenus votis attenta benignitate faveamus, et libramine
    et petentes remedia sperata reperiant, et ecclesiis sequitatis oninibus in necessitate positis, quantum
    monasteriisque destitutis debita non desit sollicitudo Deo donante possumus, subvenire debeamus.
    tompassioque pastoris. Proinde Gigniacensis mo- Proinde juxta petitionem tuam praefato monasterio,
    nastcrii (quod proprium beati Pelri apostolorum cui tu prseesse dignosceris hujusmodi privilegia
    principis esse dignoscitur), monachi nostrae mise- praesenti auctoritatis nostrae decreto indulgemus;
    rationis sperantes auxilium, idem monasterium ct coacedimus atque confirmamus; statuentes nullum
    rcligioiiis, quse olim excdlentissima ibi habebatur, regum, vel imperatorum, antistitum, nullum qua~
    nunc proptcr abbatum praepositorumque remissio- cunque (,'ignitatc praediuim, vel qaemcunque alima
    C09 EPISTOLJH EXTRA REGISTRUM VAGANTES 670
    audere de bis quaj eidem venerabili loco quibusli- A 1 cpjscopis, episcopis, marchionibus, comitibtis, pro-
    \bet hominibus de proprio j'ure jam donala sunt, vel ceribus, valvasoribus omnibusquc in Cbristo cre-
    in futurum, Deo miserante, juste collata fuerint, sub dentibtis, salutem cl aposlolicam benediclioncm.
    cujtisliJjet causse occasionisve specie minuere vei Notum sit vobis omiiibus, quod nos ecciesiain
    auferre, sive suis usibus applicare, vel aliis piis de sanctaeCrucis Fontis Avellanoeet omnia qttoeipsius
    causis per suse avariliae excusationem concedere; erenii suiit, scilicel inonasleria, eremos cunctasque
    sed cuncta quae ibi j'uste oblata sunt, vel offerri con- illi suppositas ccclesias vcl capellas, caslella, vicos
    ligerit, tam a te quam ab eis, qui in tuo oflicfo lo- villasque, praediacum retinenlibus ea, armenta quo-
    coque successerint, perenni tempore illibata et sinc que, elc, in nostram suscejrisse cuslodiam soio Dei
    inqtiietudine volunuts possideri, eorum quidem usi- limore, alque cbarissiini filii nostri Petri Damiani
    bus pro quorum sustentalione et gubernatione con- hujus Romanse Ecclesiae cardinalis amore; unde
    cessa sunt, modis omnibus profutura. omnibus hominibus proecipimus, ct ex beati Pelri
    Et quia Ugo episcopus idem monasterium ex bo- auctoritale ac nostra mandamus ut omnia praefalsc
    nis baereditatis suse ditalum Romanae Ecciesiaj jttri ecclcsioe,ubi fuerint invenla, sine loesionecuslodiri,
    contradidit, ad ftituram defensionis suaj cautclain nulliis a nobis vci al/ aliqua poteslale, etc.
    constilutum est ut singulis annis pensio quiiiqtic B Daltnn Lalerani x.Kalendas Aprilis, per maims
    solidoruni monetae illitts terrse aposlolicoescdi rctU Pelii sanclaj RonianocEcclesiaeprcsbyleri cardinalis
    datur. Nominaiim igiltir confirmanuis cideni mona- bililiolliecarii, anno iu poiUificatus dpmni Grcr
    slerio illas possessiones, quas praedictsisUgo episco- gorii VII papse,
    pus ejusdein monasterii fundator, in pago Leuina-
    niaj ex jure patrimonii sui praefatoloco conlulil: XXV,
    viileliccl ecclesiam Sancti Pctri et locuin Condoiniis, Gregorii VII epislola ad Henrhum cpiscopum
    qttod inierpretalur donuis stibliinis, cum oinnibus Tridcniinitm.— Expoidl jusle se Hcnrhum impe-.
    suis appendiciis. Itcm conslituinius ut, obeunle raiorem excominunicasse, el ul ponlificem missis
    copiis juvet, rogal.
    abbatc, non alius ibi qiiacunque obreplionis astiilia
    ordinetur, nisi quem fralres cjustlcm loci coniiiiniii (Anno 1076.)
    coiisensu sccundum limorein Dci clcgeiinl. IIoc
    [MANSI,Concil. XX, 575.,
    qtioquc pracscnti capifttlo subjiiiiginnis, ut ipsiint
    nionastcrium etabbates cjus, vcl moitaclii ab oiiini Git.ECOnu.s episcopus, servus servorum Dei, fra-
    saicularis scrvilii sinl iiifcstalione secuii, oiiiniqiic iri, ct coepiscopo Tridcntino, HEINRICO, salulem ct
    C
    gravamine iiuiniianse oppressionis remoti, in sancta; aposloiicam bcncdiclionem,
    religionis observalione scduli atqnc qtiicti, el iiulla Miraniur fralcrnilaiis tuoe priidenliam vcrba no-
    ali(|ua habeantur occasione subjecti. slra ncglexisse, ul secundum ea nuUum decreveris
    II;cc igittir oituiia, qtioeliujtts pra-cepti ilccrctiquc darc responsuni, niaxime cum post synodalem scn-
    noslii pagina coiilinet, tam libi qtiam cunctis qui tentiam in Heinrictim regem prolalam dilectio lua
    in eoriint loca succcssciinl, iu perpeliium scrvanda minime differre debuerit; ad cuj'us nimirum sciiten-
    dcceriiimus. Si quis vero rcgum, sacerdotum, cleri- fiaeproinulgalionem nos j'ustilioe zelo impulsos, ct
    corum, j'udicuit) ac sscciilaiium personarttni hanc non aliqua proniolione injuriaj concitalos inanum
    constituiioitis nostroe paginam agnoscens, coulra exercuisse, neqtie solerliam tuam ignorare, neque
    cani venire lentaverit, [wssessionis honorisque sui aliquem sanoe mcntis hominem pulanius posse am-
    digniiaie careaf, reunique se divino judicio existere bigcre. Quod lamcn si in dubium cuiqtiam devcni-
    de perpetrata iiiiqttiiate cognoscat. Et nisi ea quse rct, constat ejus rei rationem prius cx nobis fore
    ab illo suiil male ablala restituerit, vcl digna poeni- scrutandam, quam in illum prsejudiciumfactum te-
    temia illicitc acta dcfleverit, a sacratissimo corpore mere esse credendum. Yerum, ulcunque sese opi-
    ac sangtiine Doniini rcdemptoris noslri Jesu Christi nio habeat, factttmve interpretelur, illud jjrocul
    alienus (iai. Cunctis autein eidem loco j'usla servan- dubio clementia divina sperantes promittimus, festum
    tibus sil pax Domini nostii Jesu Chrisli, quatenus beati Petri non prius transeundum, quam in cun-
    ct hic fructum boni opcris percipiant, et apud di- ctorum notilia certissime clareat, illum justissime
    strictuin'judiceni prsernia oeternoepacis invcniant. esse excommunicatum. Et inde fraternitatem tuam
    Datum Lateranis VIIIIdus Martii, per manus Pe- volumus, atque monemus, ut certos nos sludeat
    tri, sanctse Romanoe Ecclesise presbyleri, cardinalis facere utrum Deo an hominibus magis elegerit obe-
    ac bibliothecarii, anno terlio ponlificatus dommi dire, utrumvej'ustitiae oblemperando fidem Deo, et
    Gregorii VII papse, indictione xiv. sanctae RomanaeEcclesise observare, quam filiis ini-
    XXIV. quitalis hserendo [adhaerendo] conculcare censueril.
    Grcgorius VII suscipit monasterium Fontis Avellanm Rogamusergo atque invitamus ut ad servitium beali
    sub sua proleclione. Petri pro possc luo milites miltere stttdeas, cos-
    (Anno 1076, x Kal. Aprilis.) qtic sidecreveris mittere,Mathildae filise nostra: noti-
    [MITTARFXLI, Annat. Camaldal., loni. II, pag. 258.] ficareproeures, cujusopc condticti secure possinl ad
    GREGOiuusopiscopus, servus servorum Dei, archi- nos, et sine impedmienio, faventc Domir.o,pervesrire.
    071 S. GREGORH VII PkPM OPERUM PARS II. 672

    XXVI. A^ nequitia pertinaciter stare agnovimus, sicut digmnn


    erat, sacrilegos administros et memljra diaboli a com-
    Gregorii VII epistola ad Germanos. — Causas ex- munione et corpore totius Ecciesiaeseparavimus, et re-
    communicationisHeinfici imperatoris explhat.
    gem ut eos a domo sua, a consiliis, et omni commu-
    (Anno 1076.) nione sua, sicut excommunicatos expelleret, admonui-
    mus.Interimvero, ingravescentecontraregem Saxo-
    [MANSIConcil. XX, 377.] num causa, ciimviresetpraesidiaregiiiexpartemaxi-
    GREGORIUS, servus servorum Dei, omnibus episco- ma a se deficerevelle conspiceret, interim direxit nobis
    pis, ducibus, comilibus, cseterisque in regno Teuto- epislolam supplicem, et omni humililate plenam, in
    nicorum Christianam fidem defendentibus salutem qua omnipotenti Deo, et beato Petro ac nobis valde
    et apostolicara benediclionem. se culpabilem reddens, preces eliam obtulit, ut,
    Audivimus intcr vos quosdam de excommuni- quod ex sua culpa in ecclesiasticis causis contra
    catione, quam in regem fecimus, dubitare, ac quae- canonicam justitiam et decreta sanctorum Patrum
    rere utrum juste sit excommunicatus, et si no- factum fuisset, nostra apostolica prudentia et au-
    stra sentenlia ex auctoritate legalis censupae, ea, R ctoritate corrigere studeremus, alque in eo suam
    j
    qua debuit, deliberatione egressa sit. Quapro- nobis obedientiam, consilium, et fidele proroisit ad-
    pter, qualiter ad excommunicandum illum adducti jutorium. Hocidem etiam postea a confratribus et
    sumus,prout verius pottterimus, teste conscientia legatis nostris Humberto Prseneslino episcopo, et
    nostra, oculis et intelleclibus omnium patefacere Geraldo Hostiensi episcopo, quos ad illum misimus,
    curabimus, non tam ut singulas causas, heu! quae ad pcenitentiam susceptus in illorum manus per sa-
    nimium notse sunt, quasi nostro clamore projiciamus cras stolas quas in collo tenebant, repromiltendo
    in publicum, quam ut eorum opinionibus satisfa- conflrmavit. Dein post aliquod tempus commisso
    ciamus qui putanl nos spiritualem gladium temere, cum Saxonibus prselio, rex, pro victoria quam ade-
    et magis motu animi nostri quam divino melu et ptus est, tales Deo grates ef, victimas obtulit, ut
    juslitise zelo, arripuisse. Cum adhuc in diacona- vota quse de emendatione sua fecerat, continuo fran-
    tus officio posili essemus, perlata ad nos de regis geret, et nihil eorum quse nobis promiseral, atten-
    actionibus sinistra et multum inbonesta fama : pro- dens, excoramunicatosinsuam familiaritatem et com-
    pter imperialem dignitatem, et reverentiam pafais et munioriem reciperet, et ecclesias.in eam quam con-
    malris ejus, nec non propter spem et desiderium cor- sueverant confusionem traheret. Qua de re gravi
    rectionis ejus per litteras saepe admonuimus ut a C < doloreperculsi, qtianquam potius, contempta regis
    pravitate sua desisteret, et, memor clarissimi generis ccelestis beneficentia, pene omnis spes correctionis
    ac dignitatis suae, vitam suam moribus quibus re- ejus E.obisablata sit adhuc, tamen animum tempe-
    gem et futurum, Deo donante, deceret imperatorem, randum fore decrevimus magis cupientes eum apo-
    institueret. Postquant autem ad pontificatus apicem, stolicam audire mansueludiiicm, quam cxperiri se-
    licet indigni, venimus, el illi oelas jjariter crescere verifatem. Itaque misimus ci enistolas commonito-
    coejjit et iniquitas, intelligentes Dettm omnipoten- rias, ut meminerit quid, et cii.i promiserit, ne cre-
    tem tanlo dislrictius de manu nostra animam ejtis dat se posse faUere Deum, cuj'us quanto prolixior
    requisiturum, quanto nobis illum ad increpandum est patientia, tanto severior est, cum vindicare
    prse cunclis libertas data fuisset et auctoritas, mullo creperit, ira; ne inhonoret Deum honorantem se,
    sollicilius euni modis omnibus arguendo, obse- nec potentiam suam ad Dei contemptum, et apo-
    crando, increpando, ad emendationem vitae susehor- stolicam tentet extendere contumeliara, sciens
    tati suinus. Qui cuni nobis saepe salutationes et lit- quod superbis resistit Deus, humilibus autem
    teras mitteret, excusans se cumex setate, quae fluxa dat gratiam. Praeterea misimus ad eum tres religio-
    esset et fragilis, tuin quod ab his in quorum ma- sos viros, suos utique fldeles, per quos eum secreto
    nibus cura ejus erat, multoties sibi male suasum monuimus ut poenitentiam ageret de suis sceleribus,
    atque consultum sit, monita nostra de die in diem quse, quanj horrendasunt dicta,pluribus tamen nota,
    i se promjilissime suscepturum verbis quidem pro- et in multis partibus terrse divulgata. Propter quse
    niisit; cseterum re, et exaggeratione culparum pe- • non solum excommunicari usque ad dignam satis.
    nitusconculcavit.lnterhaec quosdam familiares suos, factionem, sed etiam ab omni honore regni eum
    quorum consiliis et machinationibus cpiscopatus et absque omni spe recuperationis debere destitui, dL
    nmlla monasleria, induclis per prelium lupis pro vinarum et humanarum legum testalur et jubet au-
    pastoribus, Simoiriaca haeresi fcedavit, ad pceniten- ctoritas. Postremo, nisi excommunicatos a sua par^
    tiam vocavimus : quatenus et bona ecclesiarum, licipalione divideret, nos nihil aliud de eo vindicare
    quae per interventum lam scelerati commercii sacri- aut decernereposse, quam ut, separatus ab Ecclesia.
    lcga manu susceperant, venerabilibus locis, ad quaei in excommunicatorum consortio foret, cum quibus
    pertinebant, cum adhuc locus esset emendandi, red- ipse potius quam cum Chrislo habere partem elegerit.
    derent, et ipsi de perpetrata iniquitate per lamenlai Sane si riostra monila suscipere, et vilam suam
    poeniludinis Deo satisfacercnt. Quos cum ad haec3 corrigcrc vellet, Deum lestem invocavimus et invo-
    exscquenda datas inducias spcnicrc, cl in coiisuctai cantus, quaiituin nos dc ojus salule gaudcremus ct
    673 EPISTOLyE EXTRA REGISTRUMVAGANTES. 674
    liohore, et cum quanta chasitate eum in gremio 1i.ejus, etconvertat cor regis ad p uiitenliam, ut et
    sanctae Ecclesise amplecleremur, utpote eum qui, ipse aliquando cognoscat nos nnilto verius amare
    princeps populi conslitulus, et amplissimi regni gu- eum, quam illos, qui nunc suis iniquitatibus obse-
    bernaclua tenens, catholicaepacis et justiliae defen- quunlur et favent. Quod si, Deo inspirante, voluerit
    sor esse deberet. Verum quanti ipse aut scripto, aut resipiscere, quidquid contra nos moliatur, semper
    per legatos missa nostra verba fecerit, ejus facta tamen nos ad recipiendum eum in sauctam com-
    declarant; qui indigne ferens se a quoquam repre- munionem, prout veslra nobis charitas consuluerit,
    hendi aut corripi, non solum a perpetratis ad emen- paratos inveniet.
    dalionem revocari non poluit, sed ampliori con- XXVII.
    scientise furore correptus, non prius cessavit, donec Gregorii VII epistola ad ornnes episcopos, abbales,
    episcopos pene omries in Italia, in Teutouicis vero cmtefosquefideles.
    partibus quotquot potuit, circa fidem Christi nau- (Anno 1076.)
    fragare fecit, dum eos debitam beato Petro et aposto- [Httgonis Flavimac. Chronic, apud PERTZ Monum.
    Jicaesedi obedientiam, et honorem a Dominonostro Gerrn. Hisl., Script. VIII, 442.]
    Jesu Chrislo concessum, abnegare subegit. Cum igi- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, om-
    g
    tur iniquitatem ejus ad summum prodiisse vidimus, nibus in Christo fratribus, episcopis, abbatibus,
    pro his cattsis, videlicet, primum, quod ab eorum sacerdotibus, ducibus el principibus atque mili-
    communione qui pro sacrilego reatu Simoniacsehae- tibus, omnibusque Christianam fidem et beati Pe-
    resis exconimunati sunt, se abstinere noluit, demum tri honorem revera diligentibus in Romano impe-
    quodprocriminosis actionibusvitaesusepcenitenliam, rio habitaulibus, salutem et aposlolicam Jienedi-
    non dico suscipere, sed nec promittere voluit, immu- ctionem.
    lataea,quatninmauns legatorumnostrorum promise- Postquam fraternitati vestrae epistolam direxi-
    rat, iide.necnon quodcorpusChristi et unitatem san- mus quae ita incipit : « Gratias agimus omnipotenti
    ctaescindereEcclesisenon expaverit, pro his, inquam, Deo, » a fidelibus sanctae Ecclesise accepimus quod
    culpis synodali eum judicio excommunicavimus, ut, rex summopere procurel nos ab iuvicem sejungere,
    quem mites non potuimus, vel severi ad viam salutis, suaque fraude decipere, modo per spirituales, modo
    Deo adjuvante, revocare valeamus; aut si, quod ab- per saecularespersonas. Proinde dubitamus ne L>rte
    sit! ne districtionis quidem censuram pertimueiit, ex noslris fratribus minus cauti pro licentia quam
    nostra saltem anima negligenliseattt timoris discri- dedimus decipiantur; et ideo ex parte beati Petri
    mini non succumbat. Si quis igitur hanc sententiam ^ aposlolorum principis praecipimus ut nullus eum
    injusievel irrationabiliter prolatam esse putaverit, praesumat a vinculo anathematis absolvere, quoiis-
    si talis est, ut sacris regulis inlelligeiitiae sensum que illius satisfactio et pcenitenlia per idoneos ve-
    prsebere velit, uobiscum etiam agat, ct non quod sttos nobis fuerit renuntiata, ul simul decernentes
    nos, sed quid divina auctotitas doceat, quid decer- per legatos nostros quod sequum fuerit ac Deo pla-
    liat, quid consona vox sanclorumPatrum indicet, pa-- citum, omni fraude remota, apostolica auctoritate.
    tienter audiat, acquiescat. Nostamen non eestimamus Vos autem diligenler studete eam promissionem
    quemquam fidelium, qui ecclcsiasticastatuta novcrit, eamque securitatem ab illo accipere ut non videamur
    hoc errore teneri, ut non hoc, et si publice aflirmare pro columbae simplicitate serpentis prudentiam ne-
    ,non audeat, yel in corde suo rectum factum esse gligere. Quod si inter hsec, quod non oplamus,
    perhibeat. Quanquam si nos, quod Deus aver- morte prseventus fuerit, non dubitet vestra fraterni-
    tat! non satis gravi de causa aut minus ordinate tas quam vera poenitentia veraque satisfactio irome-
    etim hujusmodi vinculo ligavimus, sicut sancti retur absolutionis medicinam mipendere;.
    Patres nostri asserunt, non idcirco spernenda Data Triburis, iv Kal. Septembris.
    senlentia est;sed absoluiio cum omni humililate XXVIII.
    Vos autem Domini [Annalista Saxo le- D
    quoerenda. Gregorii VII epistola ad WUlelmum regem Anglo-
    gil : dilectissimi] qui justitiam Dei nec pro re- rum. — De Simonia, luxuria, et deposilione Jo-
    gia indignationc, nec pro alicjuopericttlo deserere liceni Dolehsis episcopi, et ordinatione Oveni in
    voluistis, fatuilales, quse de exsecratione et men- ejus locum.
    dacio annuntiabunlur in consummalione parvipen- (Anno 1076.)
    [MANSI, Concil. XX, 585.]
    denles, viriliter state et corifortamini in Domino,
    scientes quod illius parlem defenditis qui insupera- GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, excel-
    bilis rex est, et magnificus triumplialor, judicatufus lentissimo filio W. glorioso regi Anglorum, salutem
    vivos et moftuos, reddens unicuique secundum opus et apostolicam benedictionem.
    suum. De cujus multimoda retributione, et vos certi Compertum esse celsitudini tuse non dubitamus
    esse poteritis, si usque in finem fideles et incon- quod dictus episcopus Dolensis Ecclesiae, quae Bii-
    cussi in ejus veritate perstiteritis. Propter quod et tannicse provincise priucipalis est sedes, suae salutis
    nos incessanter pro vobis rogamus Deum, ut det immcmor, et sanctorum canonum decreta concul-
    '
    vobis corroborari per Spiritum sanctum in nomine cans, eamdem Ecclesiam per Simoniacam haeresim
    B7S S. GREGORIIVII PAP^E OPERUM PARS II. 676
    impudenler invaserit s el prolixo jam tempore op- A h siaeepiscopo, suisque successoribus, salutem et apo-
    presserit violeiiler. Datis namque comili Alano co- stolicam benedictionem.
    piosis muneiibus , quae usque hodie atl probamen- Supernse miserationis respecttt ad hoc universalis
    tum prius nequitiae in piopatulo exstanl, non per Ecclcsise curam suscepimus et aposlolici modera-
    oslium in ovile Christi, sed ut fur et lalro aliunde minis solliciludinem gerimus ut justis precantium
    irrepsit; qui etiam nec hoc scelere contentus, ini- volis faveamus et nostro lihramine charis omnibus
    quitalem super iniquitalem apposuit, el quasi §i- in necessitate positis, quantum Deo donanle possu^
    moniacum esse partim et pro nihilo depularet, Ni- mus, suJjvenire debeamus. Proinde juxta personam
    colaila quoque fieri festinavit. Nam in ipso tam tuam ccclesise beati Autberti, hujusmodi privilegio
    perniciose adepto episcopatu nuptiis publice cele- auctoritatisque nostrse decrelo indulgemus, concc-
    bratis, scorlum polius quam sponsam ducere non dimus atque firmamus, staluentes nullum successo-
    crubuit, ex qua et filios procrcavit, ut qui jam spi- rum tttorum, nullum quoque dignitate praedilum,
    iitum suum animarum corruptori per Simoniaca vel quemque alium, de his quae eidem venerabili
    commercia proslitueral, per fcedselibidinis incestum monaslerio a le vel a quibuslibel hominibus de pro-
    corpus suuin ita in conlunieliam diabolo consecra- prio jurejam donata sint, vcl in fuluruiri, Deo mi-
    ret, et sic in eo nullus locus supcresset Conditori, B I serante, allala fuerint, sub cujuslibet causae occa-
    quem inlus exleriusque obligalum lolum sibi adver- sionisve specie, minuerc, vel auferre, ac suis usi-
    sarius non vindicasset. Nec tamen hucusque mali- bus applicare aut aliis concedere. Sed cuncla quae
    tise conatus substitit, sed atrocissimiun facinus tur- oblala sunt, vel ibi offerri contigerunt,perenni tem-
    pissimumque flagitium horrendo eliam sacrilegio pore inteoira a clericis loci illius et sine inquietu-
    cumulavit. Nam adultas ex illicilo matrimonio fi- dine volumus possideri, eorum quidem usibus,
    lias , prsediis ecclesise et redditibus nomine dolis pro quorum sustentalione gubernationeque concessa
    collatis, atque alienalis scelere immanissimo mari- sunt modis omnibus profutura. Haec igitur orania
    lavit. His iniquitalibus coopertus, eamdem tamen quse hujus prasdicti decrc-tique nostri pagina conli-
    ecclesiam dilaceratam dissipatamque si liceat incu- net tam tibi quam cunclis qui tibi successerint in
    bare molilur, quibiis de causis celsiludo lua noverit perpeluum servando decernimus. Si quis vero epi-
    illum jara beati Petri apostoli spiculo perfossum , scoporum aut clericorum, vel seecularium persona-
    et, nisi sceleris resipoerit, anathemate mortifero rum hanc constitutionis nostrae paginam agnoscens
    csse damnatum. Quapropter palerna charitate le contra venire tentaverit, potestatis honorisque di-
    admonere, et causam breviter exponere sluduimus, gnitate careat, reumque se divino j'udicio de perpe-
    ne -fortasse per ignorantiam tam sceleslo homini' C trala iniquilate cognoscat, et nisi quaeab illo sunt
    tandiu in tenebris suis jacenti ulteriUs auxilium male ablata restituat, a sanctissimo corpore ac san-
    praebeas, neve sceleium ejus te participem facias , guine Dei Domini Redemptoris noslri Jesu Christi,
    sed sedi apostolicse, nostrisque monitis modeste pa- alienus fial, atque in aeterno examine districlse ul-
    rendo illum a te repellas ; vel etiam ut tandem ali- "tioni subjaccat. Cunctis autemeidem loco justa ser-
    quando sibi consulat, alque ad remedium pceniten- vantibus sit pax Domini nostri Jesu Chrisli, ut iric
    liae confugiat, blande suadendo, si poteris, inducas. 'sruclum bonseactionis recipiant, et apud districtum
    Nam lales in raalo perseverantes fovere et adjuvare judicem praemia seternsepacis inveniant.
    niliil esl alittd quani iram Domini contra se provo- Datttm Lateranis Kalendas Novembris per manus
    care. Nos vcro supradictse Ecclesiae afflictionem Pelri, sanclse Romanae Ecclesiae presbyteri cardi-
    diutius non ferentes, Deo inspiranfe, virum vitse nalis ac bibliolhecarii, anno iv pontificatus domni
    probabilem et comperlse religionis inibi ordinavi- Gregorii papse.
    mus et consecraviraus, videlicet S. Melanii abba- XXX.
    tcm qui, cum ob alias causas quas explicare pro- Gregorii VII epistola ad Gertnanos. — Significat se
    ideo accelerare gd eos iter slutuisse ul possit
    lixum cst, ad uos venisset, pontiiicatus onus ex D die 8 Januarii (1077) Manlues esse. Mandat
    insperalo subire compulsus est. De quo confidimus curenl ul bene recipialur.
    in Domino.quia si,ut desideramus litterisque nostris (Anno 1076.)
    multijriiciler implorare curavimus, prmcipum terraj [[MANSI,Concil. XX, 579.J
    bonorum virorum graliam et studia habere me- GREGORIUS, servus servorum Dei, archiepiscopis,
    ruerit, Domino cooperante, sub B. Petri patrocinio cjriscopis, ducibus, comitibus, nec non maj'oribus
    ecclesiam in melius restaurabit. ct, minoribus in regno Teutonicorum conslilutis;
    XXIX. salutem el aposlolicam benediclionem.
    Bulla Gregorii VII pro ecclesia S. Aulberli Nos, et indigni et inutiles principis apostolorum
    Cameracensis. scrvi statuimus ad vos divina auxiliante clementia
    (Anno 1076.) venire, et postponenlesomiiium fidelium nostrorum
    [BALDERIC, Chronique d'Arras et de Cambrai, edit. consilium, ita profeclionem nostram maturare ul
    LEGLAV, pag. 545, in notis.] vi Idus Januarii apud velimus esse,
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, LIE- veslra quidem voluiilate et desiderio, ul fiducia
    RKRTO dilecto in Chrislo filio, Camcraccnsis Ecclc- probafoe (idei
    qisajcunqtic asjiera, et si neccssarium
    6y7 EPISTOLJi EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 678
    fuerit, ipsara effusiouem sanguinis pro libertale A i Gerardus, lunc episcopus, postca Romansesedis pon-
    Ecclesise sanctae et salute imperii, pura et sineera lifex, rescriptum esse constat, vel vestrae canonicae.
    intentione subire non dubilemus. Vestri ergo studii Quam scilicet canonicam tuendam, ct defendendam
    sit de exceptione et servilio nostro prsemonere eos, per eamdem paginam ipse vcster episcopus, san-
    quos prudentia vestra cognoverit id posse, et nobis ctissimi proedecessoris mei Leonis papoe,suorumque
    debere. Sit etiam studii vestri per partes vestras successorum auctoritati tuendam, et defendendam
    pacem lirmare, ut inlentionis noslrae propositum coriimisit, atque supposuit, ul quieli, et securi ab
    nihil impedire possit. Quot et quantas collucla- omni laesione permanere valeatis. Desiderio itaque,
    tioues cum nuntiis regiis habuerimus, et quibus ac petilione tua, ut diximus, inclinati, et praeposi-
    rationibus. dictis eorum obviaverimus, quidquid lum, atque successores canonicam vitam ducturos
    deesse videtur litteris, latores earum plenius judi- sub noslrse apostolicoe defensionis munimine susci-
    cabunt. Quibus, sicut de iis, quse beato Petro et pimus. El bona omnia, quse vestra et habet, et ha-
    nobis promisistis, indubitanler credimus, ita vos de bitura esl, et sibi pertinent canonica, videlicet cur-
    his, quse ex nostra parle dixerint, nobis certissime tes, terras,ct juxta Florentinam urberii pratum legis,
    volumus credere. campuin regis lotuiii cum mansis, et territoriis om-
    XXXI. ] nibus, qusc in Florcntina curte babet el retinet, vel
    B
    Gregorii VII epislola ad Germanos. — Nuntiat se sibi pcrlincr.t prsedicla veslra canonica, curtem S.
    contra voluntatem et consilium Romanoruin iler Andrese cum onuiibtts sibi pertinentibus, curtem de
    ad eos habere. Hortalur dent operam ut eos possit Quinto, curtem de Cintoria cum omnibus suis
    adire. per-
    tinentiis, et iliain partcm, quam Petrus primicerius
    (Amio 1076.) contra canonica inslitula usurpare visus est, plcbem
    [MANSI, Concil. XX, 583.] de Exinea cum curte, et mansis, et omnibus terrilo-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, om-
    et decimalioiiibus, quaecunque ad eamdem ple-
    nibus arcbiepiscopis, episcopis, abbatibus, ducibus, jiis,
    bem, vel curlem perlinere videntur. Insuper totum,
    marchionibus, comilibus, omnibusquc Christianam Tlieuzo lilius Lepizi pro salute animoe suse-in
    ct B. Petri apostolorum, principis fidein , et doclri- quod
    ccclesia S. Joannis contulit, vel in eadem caiio-
    nam defendentibus, et observantibus in omni regno terram S. Proculi in proedicta plebe, curtem
    Tcutonicorum , salutem et beatorum apostolorum nica; dc lacu, quoeest infra plebem S. Petri sitairi Yaliam,
    Petii et Pauli benediclionem et omnium peccalorum cum omnibus
    absolutionem. adjacenliis el pertinentiis suis, cam-
    sacerdos puni nihilomiuus Randi; similiter ecclesiam S. Petri,
    Ego qualiscunque apostolorum principis ^( dicitur Cantuari cum suis pertinentiis, quam
    servus , Contra voluntatem cl consilium Romano- quae
    Gerardus venerabilis episcopus Florentinae Ecclesiae
    rum, confidens de misericordia Dei et vera lide ca-
    praelibatae contulit canoiiicee. Nec non ubicunque
    tholica, venio ad vos, paratus propter honorem Dei
    el salutem animarum vestrarum mortem subire, ut aliquid habere, vel tcnere, aut sibi perlinere videtur,
    multas tribulationes et ipsa vestra canonica : et quidquid Gerardus archi-
    per lendamus, perveniamus
    ad requiem. Vos autem, fralres mei dilectissimi, et presbyter pro beneficio, el ipsa Florentina Ecclesia
    curate ut vos lenuit, tam in decimalionibus quam quae in mansis,
    desideratissirai, summopere possim, et in
    Deoauxiliante, adire, vobisque in omnibus prodesse. praediis, nec non et quaccunque Stephanus ab-
    bas ex beneficio tenuit. Similiter et quoecunquepri-
    Benedicat vos ille ex cujus gralia dictum est niihi
    ad corpus beati Petri in die ordinationis meae : micerii benelicia fuere; atque pleljem S. Hippolyli
    sitani Elsae, itemqtie canipum, et hortum, qui est
    Quodcunque bencdixens benedictum erit, ct quod- ecclesiam S. Reparatsc, seu etiam curtes et
    cunque solveris in terra eril solulum in coelo. justa
    Amen. ecclesias atque castellum in territorio plebium S.
    XXXII. Joannis Majoris, et S. Laurentii, et S. Cassiani a
    Gregorius VII cathedraleni ecclesiam Florenlinam p1 finibusjugi Alpium Mucellensium usque in fluvium
    luendam suscipit bonaque ejus con/irmal, pelente Sevse,quae Jcremias filitis Ildcprandi pro sua filiique
    Ragnerio episcopo. sui anima per charttilam offersionis prselibatse co.n-
    (Anno 1076.) lulit canonicae, ctirtes et casas, sortes et domnicata,
    [UGHELLI, Ilalia sacra, III, 79.] el ecdesiam S. Martini cum omnibus sibi pertincn-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, MAR- libus rehus in villa de Bagnolo, quae scitur esse in-
    TINOS. FlorentinoeEcclesiaeprseprosito, aliisqtie con- fra plebem S. Mariacde Pinita, quse dedere homines
    fratribus canonicis, tuisque successotibus in per- de Rufina in preedicta canonica. Ecclesiam S. Am-
    petuuni. brosii cum suis pertincntiis, ccclesiam S. Marise no-
    Si justis servorum Dei petitionibus satisfecerimus, vellaecum rebus sttis, castrum de Scharaboni, nian-
    procul dubio apostolica praecepta servamus. Qua- sum unum in Conciano, et quidquid in prsedicla
    propter, interveniente confratre nostroRayneiio epi- canonica dedil Imelda in civitate Fesulana intus, et
    scopo vestro, confirmamus atque corroboramus tibi, extra curlem de Petramala cum omnibus sibipei ti-
    tuisque successoribus, quidquid- in pagina conces- nentibus rebus, et terram, qua? dedit Thetberga uxor
    sionis, et confirmationis, quam vesier fc-citvobis Roduiphi, ct prseicrea, sieut sirpra diximus, qurc-
    «79 S. GREGORIl VII PAPiE OPERUM PARS II, 680
    cunque vestra canonica juste nunc habet, aut in po- AJ±timodae pcenitudinis exhibitione ab anathemalis vin-
    sterum, Domino annuente, habere contigerit in qui- culo absolutum in gratiam commttnionis eum rece-
    buslibct rebus mobilibtis, vel immobilibus, sive ab --pimus. De caetero nihil secum statuentes, nisi quod
    ejusdem civitatis episcopo dalis, sive ab aliis homi- ad cautelam et honorem Omnium vestrum fore puta-
    nibus publicis, vel privalis libi, tuisque successori- vimus. Cumque Langobardorum episcojri totius ner
    bus conlirmamus et stabilimus in perpetuum. Hsec gotii summam ad communem conventum et pruden-
    igimr omnia, quae hujtis praecepti decrelique nostri tise vestrae consultationem reservatam esse cogno-
    pagina continet, tam tibi quam cunctis, qui in eo, scerent, nec de suis culpis ea quam sperabant im-
    quo es ordine, locoque successerint, vel eis quorum punitate absolutionem consequi potuissent, quantam
    interesse potuerit, apostolica auctoritate in perpe- superbiam quantosque malitiae conatus conlra nos
    luuin servanda decernimus. Si quis vero regum, sa- adorsi sint, ad dicendum quidem triste, ad audien •
    cerdotum, clericortim, judicum ac ssecularium per- dum est abominabile, cum illi, qui in Ecclesia Dei
    sonarum hanc constitutionis nostrae paginam agno- columrise esse debuerunt, non modo in compage
    scens, contra eam temerario ausu venire tentaverit, corporis Christi nullum locum teneant, sed pertina-
    potestatis, honorisque sui dignitate careat, reumque citer impugnatores, et quantum ad se destructores
    se divino judicio existere de perpetrata iniquitate B exislant. De rege vero, ut in his quse nobis promisit
    cognoscat. Et nisi ea, quae ab illo sunt male ablata, simpliciter aut obedienter ambulaverit, non toultum
    restituerit, vel digna pcenitentia illicite acta defleve- lsetari possumus, prsesertim cum ex ejus praesenlia
    rit, a sacratissimo corpore, ac sanguine Dei Domini pessimi quique contra nos et apostolicam sedem
    rcdemptoris nostri Jesu Christi alienus fiat, atque plus audacise quam terroris pro perpetrata iniqrti-
    jn aeterno examine dislrictse ullioni subjaceat. Cun- tate habeant. Inter hsec vestra consiliaexspeclantes,
    ctis aulem eidem loco justa servanlibus sit pax Do- tandem per friiuni nostrum Rapotonem, quem ad vos
    mini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum misimus, hoc vos velle et postulare cognovimus, 'si
    bonse actionis percipiant, et apud districtum judi- quomodo ad partes vestras transire possimus, atque
    ceiu praamia aeterna?pacis inyeniaat. Amen, amen. id ut, cautius fieri possit, cum regis consilio et ad-
    . Signuin Gregoriipapse septimi: tnisenUiones Uim, jutorio, agere studeamus. Nos itaque sicut vobis
    Domine, super omnia operaejus. maadavimus, vestraevoluntati atque consiliis in om-
    Dalum Florentise v Kal. Januarii per manus Pe- mbus, secundum beneplacitum Dei satisfacere cu-
    tri sanctse Romanse Ecclesise presljyteri cardinalis, pientcs, id ipsum per nuntios noslros cum rege sta-
    ac bibliothecarii, anno iv ponlificatus domini Gre- tuere alque coaptare operam damus. VerUm quo
    gorii VII papse; anno videlicet Domiuicse incarna- C ( animo ipse nobis et vobis in hac causa consentire
    tionis millesimo septuagesimo sexto, indict. xiv. debeat, ante missionem hujus legationis, quouiam
    XXXIII. rex a nobis longe distabat, praenoscere non potuiinus,
    sed mox ut cognoverimus, vobis intimare non tar-
    Gregorri VII epislola ad arclriepiscopos, episcopos,
    duces, comiles cwlerosque principes cum omni po- dabirous. Scitote igitur quoniarai haec^est voluntas
    pulo regni Teulonicorum. el desiderium nostrum, ut vel consensu regis, vel si
    (Anno 1077.) eo nolente fieri possit, ad vos pro communi utilitate
    [Hugonis Flaviniac. Chronhon, apud PERTZ,Monum. et salute omnium vestrum pertranseamus. Quod si,
    Genri. Irist., Script. lom. VIII, pag. 445.]
    peccatis et pravorum studiis obstantibus, fieri nequi-
    GREGORIUS episcopus servus servorum Dei dile- verit, absens tamen omnipotentem Deum obnixis
    ctissimis in Christofratribus et filiis, arcliiepiscopis,i semper erabo precibus, ut corda vestra et fidem in
    episcopis, ducibus, comhibus, cseterisque principi- omni gratia e.t virtute confirmet, et ila in omnibus
    bus, cum omni populo regni Teutonicorum chri- vestra 'consilia et facta dirigat, ut libertatem Chri-
    slianam fidem et religionem defendentibus, salutem1 stianae religionis indefessa virtute defendere, et ea,
    et apostolicam benedictionem. quse ad stalum et gloriam nobilissimi regni vestri
    Sicut in prioribus litteris et legatorura verbis vo- Deo dignissima et voijis utilissima sunt, providere
    bis significavimus, intelligentes quod digne Deo de- possitis et exsequi. Yos autem in proposito defen-
    jfensores justitise vos in vera obedienlia et aposlolicii dendae j'ustilise, quod pro nomine Christi et seterna
    \ principalus reverentia exhibuistis, in vestra fide ett retributione incoepistiSjita persistite, ut ad coronam
    consiliis fiducialiter spem ponenles, contra volunta- tam sancti, lam Deo placiti certaminis, Deo donante,
    lera pene omnium fidelium noslrorum, excepta cha- perlingere valeatis. Plura vobis per scripta misis-
    rissima et fidelissima beati Petri filia, videlicet Ma- semus, nisi quod tales ad vos nuiilios direximus;
    thilde, iter ad vos nou solum inter multa incom- quibus indubilanter credere potestis, in quorum ore
    moda, sed et perieula aggressi sumus, et pervenissee quidquid in epistola minus continetur, et pro vobis
    quidem poluissemus, si ducatum eo tempore, eoo vel ad vos cor nostrum habet, posuimus. Amen.
    loeo quo constitutum erat, ex vestra parte habuis- XXXIY.
    semus. Cum autem ex ipsa suspensione nostrae pro-,_ Gregorii VII epistota ad omnes archiephcopos, epi-
    feclionis regi in Italiam properanti ad: nos perve-'' scopos, abbates, reges, principes, clerhos et latcos
    in Narbonensi Gallia, Guasconia et Hispania re-
    daretur occasio, victi ejus humilifate et mul-!-
    r>L':ntU gione constttutos quando Amatum, Olorommsem
    CSl EP1ST0L.'E EXTJAAREGISTRUMYAGANTES. G82
    i»
    eviscopumS. R, E. leautum misil in Catliam et A el.congregalionem fratriini inibi Dcn servienlinm
    Uhpaiiiam. ttilelani et defensionein sanelte Romanic Ecclcsia-,
    Anno 1077. aposlolicae luilionis privilcgiuin ex lunc, qua per
    MANSI, Concil. XX, 622. beatum Pelrum, Dco disponenle, suscepiimis, att-
    GREGORIUS episcopus, servus scrvorum Dei, "omr.i- ctorilale concedimug; confirinantes et coiToboranlcs
    btis archiepiseopis, episcopis, ahbatibus, regibus, eidem vencrabili monasterio quacunque nunc sunt
    priKcipibus,clericis quoque ac laicis iri Narbonensi inierris cultis aul incultis, sive in qtiibuslibet re-
    Galiia, Guascuria Hispaniaque regionc salutem et bus mobilibus vel immobilibus j'usle habel, aut
    apostolicam benedictioneni. in posferum,Deo opitulante, acquirerepoterit, qua-
    Dilectissimi fratres cl filii, prudenlise vestraeriia- leniis tiim ad comnuinem usuni fratrum, lara in lua,
    nifcstissime notum est qiiod RoffianaEcciesia hanc quam in successorum tuovum providenlia et ccn:-
    consueludinem habuit ab ipsis suae fundalionis pri- grtia dispensalionc, inconvulsa illibalaque penna-
    mordiis, ul ad onines parles qttse Chrislianaj reli- neant. Eadem prajsentiuni auclorilate sancimus ut
    gionis tittilo prsenotaiilur. suos legatos mitteret, cos qui, pia dcvofione et amore cceleslis patriai
    quatenus ea qUaegubernator et reclor ejusdem Ec- muiido abrenunliantes, ibidem ad monasticam vifam
    clesiaeper suam praesenliara expedire non prsevalef, 15regtilariter se conferre volucrint, sine omni conlra-
    vice Sua legatis concessa, monita salutis ac morum dictione cujuslibet personae, ab abbate, qui pro tem-
    Iionestalem per cos cunclis per orbein terrartim pore fuerit, cseterisque confratribus recipi ac tencri
    constitulis Ecclesiis nunliaret, easque apostolica liceat. Praeterea slaluimus, et, juxta quod beatus
    docliina in omnibus qusesacraereligioni conveniant papa Agapito Urhis pfaescripsit, firma prseccptione
    "diligenler inslrueret. Proinde horuin proesenlium censemus ut nemo lidelcs Chrislianos in codcm
    portilorera ventrabilem confratrem noslrum Aina- monasterio sepelire ctipientes conti'adicat, vcl mis-
    lura episcojjumad*partes veslras dirigimus, ut.quae sam aliquo modo cantare prohibeat, aut cleeriiosy-
    ibi vllia eradicanda sunt.a fundaniento evulsis, plan- nas, quas vivoiuin aut defunclorum aliquis ibideni
    laii'i virtulunj, Deo aucfore, solcrti vigilantia plan- destinavit aut pro amorc Dei destinaverit, indt*.
    tarc jJrocuret.Qifem sicut noslram, imo beatiPpiri, evellere vel aliquo modo sublrahere praesumat. Si
    praeseiiliariivos suscipeie aposlolica aueloritate jti- quis veio regum, sacerdotum, clericorum, judicuni
    banmsjae pro reverentla apostdlicae sedis, cujus ac sajcularium personarum hanc constilutionis no-
    iiuntiiis est, vos in omnibiis sibi obedire atque eum strae paginam agnoscens, conlra eam venire tciila-
    aiidire mandahius ut propriam faciem nostram seu veril, poleslalis honerisque sui dignilate carea),
    nostrse vivsijvocis oracttla. Scriplum est enim : Qui C reumque se divino jiidicio existere de perpelraia ini-
    vos audit , me auditXLuc. x, 16). Agite itaque pru- quitale cognoscat, et, nisi vel ea quae ab illo sunt
    denter ac religiose; et sic vos obedjenles Deo et riiale ablata reslilueril, vel digna poenitentia iliicilc
    santto Petfo in omnihus exbibete, quatenus, ipso acla defleverit, a sacratissimo cornore ac sangtiiue
    aposioiorum'prinCijje iiitbrvenieiile, ulriusque vitae DeiclDomini Redemptoris nostfi Jesus Christi alic-
    gloriam et i jlicilatem conseqiij mereamini. _ , nus fiat, alque in exlreniq exaraine districtseultioni
    XXXV. sttJjjaceat. Cunctis atitem eidenj loco justa sen-antir
    JJUSsil pax Domini nostri Jesu Chrisli, ut hic fru-
    Gregprius VII mqmsterium S. Mhhaelis Pisanum clum bonoe aclionis percipiant, et apud djstrictuni
    lueridum suscipit et ejus bona ac jura confirmet.
    (Anno 1077.) , judicem prsemia aeternaepacis invciriaiU.Arnen,
    [UGUELLI, llaliasacra III, 361.] Datum Florenliae iv Id. August. pcr manus Cono^
    servus servorum di- nis cardinalis presbyteri, aimo ab Incarnatione Do-r
    Grego.rius cpjscopus, Dei,
    lecto in Christo filio LEONI,abbali monaslerii S. Mi- mini 1077, pontificatus vero D, Greg, VII papajjAj^.
    ind. xv. ^lfwN«
    chaelis archangel.iPisse constituli, suisque suecesso-
    ribus ibidemregulariler promovendis in perpetuum. XKYI. m£&
    - Dn , monasterioS. Sulvalons
    Convenil apostolico ino;ieraniini pia reUgionepol Prwdcgium pro SepMmtmhr:
    leiilibiis benevola compassionc succurrere, el po- (Annol078.) .'
    \l\.*%£'
    secutium animis alacri devoiione imperiire asseii- (UGHELLI, Italiasacra, III, 85.1 %£/,?!,, r-i
    sum:. ex boc euim potissiraum praemiuin a condi- GRF.GORIUS episcopus, servus servorum Dei, difeCIC
    tore omnium Deo procul dttbio promercbimtir, duin iiiChrislo iilioAzo.M,abbali S.SalVatoris conslrucl?
    venerabilia loca opporluiie crdiiiata, ad mcliorcm inloco qiii dieitur Seplimo, suisque successoiibus
    fuerjnl sine dubio slatuni perdticta. -Proindc postti- il)i regulariler promovendis in perpeluum,
    iante le, dijccte fili, qualenus monasterinm cui, Deo Memores divinaegratioecircanos,mai)ifeslecogno-
    auclore, praeesse dignosccris, aposlolicis privilegiis vimus quam bcnevola concessione rectis desidcriis.
    muniremus ob reverentiam beali Michaelis archan- cl jusljs pelitionibus condescendere deJjeamus, etiia
    geU, in cujus honorem venerabilis locus ille consli- admiiristralionem nobis creditac dispensalionis a-d
    tutus est, preeibus luis bencvola concessione an- nmllorum ulilitatem exhibendo dilatare, sicul dcsu-
    nuendum esse deslinaviraus> Suscipientes igitur pcr erogato lucro ab eo merccdem accipere cupimus
    proefatumloctim, ctomnia sibi pertinentia, nec non cnjtis lalentorum gratuita bonitate stia dona sttsci-
    PATROL.CXLVII!. 23
    m S, GREGORIl VII_PAP;« OPERUM PARS 11. 61;*
    piinus. QuajjrojJtef, dilectissime fili, sicut ttia ct ALstrae pagiuam cognoscens contra eam temerario ausu
    fratriim ttiorum devotio poslulavil, suscipienles, sic- venire tenlaverit, poteslalis bonorisque sui digni-
    t:t el proedecessores nostri, proefatum monasterium tate careat, reumque se divino j'udicio existerc de
    cui, Deo auctore, prseesse dignoseeris, iniotelam et perpetrala iniquitate cognoscat. Et nisi ea quse ab
    defensionem sanctae Romanse Ecclesiaj, per luijus illo hunt male ablata reslituerit, vel.digna pcenitentitv
    nostri decreli paginam, ad corroborandcm Deo au- LUicileacta defleverit, a sacratissimo, corpore ac
    clore staluni ejtis, aposlolicae tuitionis privilegium sanguine Donrini nostri Redemptoris Jesu Christi
    tibi concedimus. Confirmamus omnia qiioeeidem ve- alienus fiat, atque in selerno examine districtaj, ul-
    nerabili loco a quibuslibcl hominibus de proprio' tioni subjaceal. Cunclis autem eidera loco jusla ser-
    jurejam donala sunt, vel in futurum, Deo miseiante, vantibus sit pax Doniini nostri Jesu Chrisli, quate-
    coliata fuerint, cujuscunque modr possc-ssior.es aut nas et hic fructum bonae actionis percipiant,etapud
    bona siint, tam in rebus mobilibus qtiam immohili'- districtum Jttdicem praemia aeternae pacis inveiiiant.
    bus, ct postremo universa cruaj nunc Icgaliter ac- Datum Lateraui iv Idus Januarii per maniis Pelii
    quisila possidet, etin posterura, Deo opitulante, ac- sanetae ltomauae Ecclesiee presbyteri cardinaiis ac
    qttirere potuerit. Proinde aposlolica auctoritate ceii- bibliothecarii, anno quinto poptilicatus D.. Gregoii 1
    semus atque statuimus ut lutllus regtim vel iinpera- B J septimi pajiae, ab iiicarnatione vero Domini 1078^
    torum, ducum, marchionuro, comituro, castaldio- indiclione priina.
    nuin, niilhts antistitum, vel quacunquc 'dignilate XXXVIL
    praedittis, aut aliqtia persona saecularis vel ccclc- Gregorii papm VII privilegiuin pro mqnaslerio S. Cr.n-
    siastica, magna vel parva, auclcat prajfatum mona- cis Kimperlegiensis.
    sleiium a sui ordiais ac firmilalis stabililate divcl- (Aiino 1078.)
    kre, aul bona sibi perlinentia, pro sua rapacitate vt t [Gallia Chrhtiana vet. edit, lora. IV, p. 5E5.J
    violentia aut iniquoe dominaliouis oppressione, in- GREGOUIUS episcopus, servus servoruni Dei, dileclo
    vadere, vel diiipere, vel indc auferrc, Sive suis usi- in Christo filio BENEDICTO, abbati monastcrii Sancioe
    bus imjjia temeritate applicando, vel aliis quasi piis Crticis in Biitannia siti, in viUa quae dicitur Avanlct,
    de causispro suse avaritise excusalione concedeiido: suisque successoribus ibidem regulariter vivenlibiis,
    .sed cuncta quae ibi oblala sunt, velofferri contigerii, et inonachis in perpetuurs
    am a le quam ab eis qui in tuo ofiicio locoque suc- Britannia, sicut nonnulli gentis nastrae tcstantur,
    cesserint, pereiini tempore illibata ac sine infesta- nOn solum ab imperatoribus, verum etiam ab ipsis
    tione aliqua volumus ac decernimus possideri, eo- habitatoribus, tuteloe et defenskmi sanclae Romanse
    1'iim quidemusibus,pro quorum sustenlatione guber- C Ecclesioe commissa esl. Verum anteccssores nostil
    nationeque concessa sunl, modis omnibus jirofutui a. in hac causa, sicut in multis aliis, adeo negligentt s
    ltem constiluimus ut, obeunle abbate, non alius ibi ftierunt, ut amor, et promissio apostolicse tutelae,,et.
    qtiacunque obreptionis astutia ordinetur nisi quem pristina devotionis nostrae intenlio, in injuriam cl
    lfatres ejusdem ccenobii secundum timorem Dei penequasiinablutionem (sic)utrinquedevenerinl.Ncs
    elegerint, maxime de eadem coiigregatione, si ldo- itaque, Deo auctore.hsec quoe haclenus neglccla sunt
    ncus inventus fuerit. Qued si talis qui huic regimi- ad memoriam salagimus reducere, et tanto sollici-
    ui congruat inter eos inveniri non possit, aUunde tius circa salutem et honorem patrioe vestras procu-
    sibi Patrem et magistrum expetant; qui non ab ramus studium impendere quanto, sicut j'am dixi-
    alio nisi a Romano ponlittce secundum consuetudi- mus, beati Petri palrocinio gentem veslram pro de-
    •diiiem priorum abbatum consecretur, neque alterius votione colla submisisse cognoscimus, et licet uni-
    nisi ejttsdem Romani pontificis subdatur j'udicio. versaliter quod a nobis requiris, charissimefili, Bii-
    Consecrationes autem ecclesiarum, et ordinaliones tannise debeamus, specialius tamen ad liberationcm
    clericorum praefato coenobio pertincntium, ab cpi- et tutelam monaslerii tui munimen auxiliumque
    scopo in cujus dioecesi est aecipiant, ita tamen si " praetendimus. Unde, secundum lenorem.poslulatio-
    nis tuse, monasterium cui tu, Deo auctore, praeesse
    ipse episcopus canonice ofdinatus, aut a Roraana
    Kcclesia tunc excommunicatus non fueiit, et ordi- dignosceris, sub tiilela et defensione apostolicse se-
    nalionem gratis fecerit. Sin autem aliquid horum dis cum tota insula quae vocalur Guedel, vel alio
    obstiterit, abbas, ad qualemcunque catholicum epi- nomine Bella Insula; quae, cum aliis possessionibiiS
    sccpum ei placuerit, causa consecrationis et ordi - quse juste sibi pertinere videntur, suscipientes, hu-
    nalionis.tam locorum quam personarum licenler jusmodi sibi piivilegia proesenti auctorilalis noslioe
    decreto indulgcmus, concedimus atque finbamus,
    pergat: liceatque episcopo canonice, quod rogatus
    a!) eo fueril, peragere. Hoeeigitur omnia quse liujus statuentes nullum regum,imperatorum, antistitum,
    nullum quatunque dignitate p!'seditum, vel quem-
    praicepti decretique nostri pagina continet, tam tibi
    cunctis ia es ordine cunque alium audere de his quaj eidem venerabil'
    ijuam qui coquo iocoque suc- loco a quibuslibet hominibus de 'propriojurcjani
    ccsserint, in peipetuum servanda deceniimus. Si donala suiit vcl in
    iulurum, Deo miseranle, coliata
    quisvero regttm, imperatorum, clericorum,judicum, fuerint, sub cujuslibel causoe c ccasiouisve specie
    ac saecularium personarum hanc conslituliouis no- raiiuierevel aufcre, ei suis usibtis
    applicare, vet
    685 EPISTOLJE EXTRA REGISTRUMVAGANTES. «3(5
    aliis qtiasi piis de causis pro suae avaritise excusa-- A niri non possit, aliunde siii Patrem et magistrum
    tione concedere; sed cuncta quse ibi oblata sunt,, cxpetant, et Lingonensi episcopo consecrandum
    vel offerri contigerit, lam a te quam ab eis qui ini ordinandumque provideant, si lamen ipse episcopus
    tuo officiolocoque successerint, perenni tempore il- gratiam apostolicse sedis habuerit, et caiionice
    libata et sine inquietudine ariqua volumus posside- ipsam ordinationem facere voluerii. Quod si aliquid
    rij eorum quidem usibus, pro quorum sustentationes horum obstiterit, liceat electo ejusdem monasterii,.
    gubernationeque concessa sunt, modis omnibuspro aut ad apostolicam sedem recurrere, aut a quocun-
    ftitura. Haecigitur omnia quse bujus proecepti de- que voluerit religioso episcopo consecrationem et
    eretique nostri pagina continet, tam libi quam cun- clericorum ordinaliones atque caetera quae ad epi-
    ctis qui in eo quo es ordine locoque successerint,, scopum pertinent suscipere. Statuimus etiam ne ab
    in perpetuum servanda decernimus. Si quis vero im- episcopo vel miiiistris Lingonensis Ecclesise divina
    peratorum, regunij ducum, marchionum, comitum, vestro monasterio interdicantur officia,sed continue
    saeerdotum, clericorum, judicum, ac ssecularium[ celebrentur, nisi eisdcrn causis fratres cessare
    personarum hanc constitutionis nostrae paginam ag- oporteat quae sedis aposlolicae praesulis Benedicli
    noscens, contra eam temeratio ausu venire tenla- determinatione distinctse sunt. Illam quoque in mo-
    verit, admonitus semel et iterum, usque tertio per B 1 nachis tuis quietem ac libertatein, qtiam idem prae-
    convenientes inducias, si non resipuerit atque prse- sul decreto suo firmavit, nos beali Petri et nostra
    dicto monasterio non satisfecerit, potestatis hono- auctoritate inlemeratam perpetuo manere sancimus.
    risque sui dignilate careat, reumque se divino judi- Quicunque vero clericorum vel laicorum sese in
    cio existere de perpetrata iniquilate cognoscat; et monasterio vestrovoluerint conferre, vobisliceat eos
    riisi ea quse ab illo sunt male ablata restituerit, vel sine aliqua contradiclione recipere, dummodo pro-
    excommunicati non fuerint vel nominatim in-
    digtia pcenilenlia illicite acta defleverit, a sacratis- prie
    sjmo corpore ct sanguine DoniLuiuostri Jesu Chri- terdicti.
    sii alienus fiat, alque in seterno examine districtoe Confirmamus eliam vobis eeclesias vestras, quas-
    uttioni subjaceat. Cunctis autem cidem loco sua jura cunque nunc possidetis, seu quas, largiente Deo, in
    servantibus, sit pax Domininostri Jesu Chrisli, qua- posterum canonice possidebitis, statuenies ut nul-
    teiius et hic fructum bonae actionis percipiant, et lus clericorum sine assensu vestro in eis audeat
    apud districtum Judicem praeniia aeternsepacis in- ministi*are; sed quotiescunquein aliqua earum mi-
    veniant. nister fuerit subrogandus, vos idoneum ad hoc eli-
    Datum Laterani vni Kal. April. per nianus Petri , gentes, episcopo praesente, qui cpiscopus curam ci
    S. RomanaeEcclesiaepresbyleri cardinalis el biblio- animarum injungat, et sic vobis de temporalibus,
    thecarii, anno v pontif. domini Gregorii VII pap;e, episcopo vero de spiritualibus debeat respohdere.
    indict. prima. Si quis autem contra hanc formam in eisdera eccle-
    XXXVIH. siis ministrareprajsumpserif, nos cum ab oflicii sui
    exsecutione suspendimus; claiistro eliam, in quo
    Gregorii papm VII privilegium pro monaslerio S.
    Benigni Divionensis. monasterium vestrum situm estj eam libertatem et •
    (Anno 1078.) immunitatem concedimus quam illuslris rex Rober-
    [PERARD, Recueil de piecespour servir d lltisloire ae tus noscitur contulisse, ut ab omni invasionc et
    Bourgogne,pag. 192.] violenlia ducis et hominum suorum sit in perpetuum
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, vc- liberum ac securum, ita ut nihil prorsus a torrente,
    nerabili filio GERENTONI, abbati Divionensis mo- qui castri sanclique causara dividit, aliquis vel au-
    nasterii, ejusque successoribus regulariter promo- ferre prsesumat vel accipere. Ecclesiam quoqtic
    vendisin perpetuum. Beati Germani dcLare, ubi sanctimoniales cOnsi-
    Supernoemiserationis respectu, ad hoc vcnerabi- stunt, vobis perpetuo confirmamus possidendam, et
    Iis Ecclesiae curam suscepimus et apostolici mo- D j ut ipsse sanctimoniales nunquam a subjectione Ec-
    daraminis soUicitudinem gerimus, ul justis prccan- clesiae Divionensis se removeant, sub anathemate
    tium votis intenta benignitate faveamus. Proinde, proliibcmiis, sed semper per vestram providentiam
    dilecte in Domino fili, Gerento abbas, petitionibus gubernenlur. Decernimus itaque ut nulli omnino ho-
    luis grato occurenles assensu, libertati ac quieti minum liceat idem monasterium temere perturbarc,
    monasterii vestri, auctore Domino, duximus pro- aut ejus possessiones auferre, et ablata retinere,
    videndum. Si quidem ipsum ccenobium sub sedis minuere, vel temetariis vexationibus fatigare, sed
    apostolicaj proteclione suscipimus, etobeunte te, omnino integra conserventur, eorum pro quorum
    nunc ejusdem loci abbate, vel tuorum quorumlibet sustentatione ac r,ubernatione concessa sunt, usibus
    suecessorum nullus ibi qualibet subreptionis asiu- omnibus profulura. Siqua autem ecclcsiastica saj
    tia seu violenlia pra*ponatur, uisi quem fratres cularisve persona, hanc nostrae constitutionis pagi-
    commuiii consensu, secundum timorem Dei et re- nam agnoscens, contra eam teinere venire tentave- ;
    gidam sancti Benedicti, elegerint, maxime de ea- rit, et admonita semel et seeundo, non congrua
    dem congregatioue, si idoneus inventus fuerit. Quod satisfactione emendaverit, potestatis honorisque
    si falis, qui huic regiraini congruat, inler eos invo- sui (iignitate-carcat, reamque se divino judicio exi* ,
    687 S. GREGORH VII PAPJE OPERtM PARS IL <jgg
    slere de perpetrata iniquiiate cognoscat, et a sacra- Vgratias immensa» referimus, qui, nos mfracios-liue
    tissimo corpore et sanguine Dei ct Domini Redcm- usque in jjresswaj temjJCStateconservaus, ad quam-
    liberis inccssibus
    ptoris nostri Jesu Chrisli aliena fiat, atque in ex- daro spem tranquillilatis siciit
    trenio examine districlse ultioni subjaccat. Cunclis duxit; ut nori nos contra principalem juslliite- K-
    uutem eidem loco justa servanlibus, sil pax Domini tentionem egisse , aut propria conscientia aul reli-
    noslri Jesu Cbristi, quatenus el hic fruclum bonse giosorum , qui neverunt, examHiatio reprehfendal-.
    actionis jjercipiant, et apud dislrictum judicem, De csetero, fratres, ui causa jurgiorum e't discordia
    praeniia seleriiaepaeisinveniant. Amen. quae inler vegiium et aposlolieam sedem j'am duduib
    Ego Gregorius sanctae catholicse Ecclesise epi- agitalur, annuente Domino, congruum valeat fmem
    scopus. sortiri, vos ad synodum quam in medio Novembri
    Data Laterani, per maniim Joannis R. Ecclesiae celebrare disponimus, proesentium litteraruni voca-
    diaconi cardinalis, xm Kal. Julii, anno ab Incar- tione, ex parfe beali Pelri apostolorum prineipi»
    nalione Doraini 1078, indielione i, ponlificatus au- prxcipientes invitsimus. Hoc etiam fratcrnitatcni
    lem donini Gregorii. PP. VII, vi. veslram scire volumus quia , ut secure ad rics vc-
    XXXIX. r.ire et in vestram patriam, Deo prolegente, possilis
    a iri cuii»
    Gregorii VII epislola ad Gallos. — Vocat ittos ad Bredire,, fideles noslri majoribUSrquisuiit
    synodum pro discordiis iniev regnum el sacerdo- Ilenriei dicli regis , jurairiento securitateffi reeepe-
    t.ium componendishabendam. runl. Dcsiderannis igilur una vobiscurii tractare, diH
    (Anno 1078.) vino fulti auxilio, qualiler possimus pacem confir-
    [MANSI, Cuucil. tora. XX, col. 581.] mare , atque ad gremium matris Ecclcsiae sar.ctse:
    GREGORIUS, servus servorum Dei, archiepiscopis, schismaticos, Deo auxiliante, revocare.
    «spiscopis, abbatibus in Gallia constitulis , qui in XL.
    gremio sancloe Romanas Ecclesioepermanere viden- Gregorii VII papm pfivilegium pro Casinensi cm-
    liir, salutem et aposlolicam bcnediclionem. nobio. ....
    Quanlas tribuLationum angustias el persccutio- (Anno 1078.)
    lium procellas ac pondera perieulorum universaUs [GATTCLA, Hist. Casin. 254.]
    jitaler sancta Romarsa Ecclesia perpessa sit tempo- GREGOIUUS episcopus, servus servorum Dei,df-
    libtis islis , quod credi vix potest, cx inajori parte lectoin Chrislo fralri DESIDERIO, ahbaliMontis Cas-
    latct scienliam vestrani. Ad hsee quoque quid con- sini, suisque successoribus.
    silii,quidve suffragii per vos,filios suos,del)ilse cona- Ea quse ante nos eorum definilionis finem percir
    passionis perceperit, vos ipsi agnoscitis. Quod ita- "-'piunt, neeessarium et utilc videlur ul ad memo-
    qite sine dolore vix possumus vel reminisci, ila cba- riam fttturorum non sokim litteris inlimare, verum
    riias multorum circa eam reftigescit, uthsec ipsa etiam auctorilate sedis aposloUcse munire debea-
    per Evangclium jjroesignata quodammodo speciaU- nuts. Cum enim Capusc essemus, Clerici illius eivi-
    tcr videanlur, ut dicitur : tQnanrlo abundaverit ini- talis conquesti sunt, dicenles ecclesiam Sancli
    qtiitas, refiigcscet cor multorum (Matth. xxix). » Angeli, quse olim fueral juris Capuanae ccclesise, in
    Unde quid aliud dixerim, nisi quod vos, qui aut jus monasterii Sancti Benedicti injusto coneambio
    segiiiter neglexislis ac pavide refugislis malri ve- transisse. Quam niriiirum querimoniam indiscussam
    stioe in lanta jjressura solatiari,, nomine filiorum non permittentes, per discrelos etveracts viros di-
    iudignos et charitats visceribus alienos vos oster.- ligenter inquisiviajus utrum cdiicambium quod pro
    clitis? Quem vero pudorem, vel polius quantum do- cademEcclesia datum fuerat, suifieere videretur.Qui"
    lorem, quisquis est sanae menlis non senliat, cum yidelicct viri illud quod.eis injunximus sludiose
    considerel perseculores Ghristianac religionis tanta perquirentes, probaverunt, quod pro concamblo
    faclionis conspiratione , sicut omnimodis adnisibus donatiim fucrat, videlicel ecclesiam Sancti Joannis
    iion solum rcs suas profundendo sed eliam se ip- n infra Capuanam civitatem sitam, pltis possessionis
    sos morli tradendo, ad explendam animi atrocita- ct ornamenti habuissc. Hcc etiam Erbcus tunc ar-
    lcm buc usque desudasse; nemineni autem vel vix chiepise&pusejusdem civitaiis rcm indubiianter co-
    paucissimos, justitiae fautores, aut corporum labo- gnovisse teslalus cst. Unde tcstimonio 'coiripcter.ti
    rem subire, aut rerum dispendia pati, aut de bonis promoto, litis omni dubietate sublata, ceiisiiirous tam
    , suis opera matri suae Ecelesiae ferre curavisse. Ye- archiepiscojjuin quam Capuands clericas in perpc-
    , rttrii, utctmque ft-aternitas vestra sese habuerit, be- tuum ab hac quaestloiie quiescere, et de jam dicto
    «cdiclus Deus et Domini nostri Jesu Christi Paler, concambio nullam deineeps litem promovere. Uride^
    qui, nos ab adversariorum manibus et persecuto- juxta fraternitatis luoe postulationem, prseseniipii-
    vura violeiitia protegens , hactenus in maiiu nOstra vilegio firmum hoc et iri perpetuum stabile jiidi-
    juslitiam secundum testimoiiium conscienliae no- canles, decernimus ut iri praedicloioco Sartcti Aftr
    straj defendit; atque, potentioe suse vigore h.umanae geli religio irionachOrum sub cura et regiiirine
    infirmitalis imbecillitatem nostram corroboraus, ad abbatis Montis Cassini omnipotenli Deo deseryj.if.
    iiiiquilatem converli iiullis nos promissionum blan- Cui nimiriim ecclcsise luijus modi privilegitiriiii>-
    riitiis, nullis vexanliuni teiroribtis sinit. Ipsi ergo dulgenuis, <oiiiccdimus atque firmamus, statiicritc.3
    689 EPISTOLJS EXTRA REGISTRUM VAGANTES. <M
    nullum iinperalorum , reguin, principum , anlisli- A . XLH.
    tum, nullum qiiacupque dignitale praedilum, vel Grcgoni VII epislola ud Germams.
    qttemquam al.ium aadere de Ms<quaeeidern venera- (Anno 1079.)
    Irili ioco a quibuslibet hominibus de proprio jure [MANSIConcil. XX, 585.]
    jam donata sunt, vel in futurum, Deo miserante, GREGORHJS, servus servorum Dci, onuiilnis arciii-
    collata fuerint , sub cujuslibet causae <occasio- cjjisco-pis in Teutoiiico alque iu Saxonico regn.o
    nisve specie minucre, velauferre, sive suis usibus commanentibas, omnibusque principibus, cunclis-
    jippiicarc, vel aliis, quasi piis de causis, pro suse qtse majoribus et minoribus, qui non sunt excom-
    avariliae excusalione concedere : sed cuncta, quoe municati et obedire voluerint, salulenielapostolicani
    ibi oblata sunt, vel offerri conligerit a quoquam, benedictionem.
    ab eis qui in tuo officio locoque successerint, pe Quomodo^ex lite ei dissensione veslra maxiinura
    renni tempore illibafa et sine inquietudiiie aliqua in sancla Ecdesia pciiculum fieri quotidie cognosci-
    volumus possideri, eorum usibus, pro quorum nius, visum est uobis, visum est et fralribus nostris
    sustentatione gubernationeque concessa sunt, modis in concilio congregatis , summa ops claborare pro
    omnibus profutura. Hsec igitur omnia quae liujus viribus, quaienus idonei noiitii lain religionc quam
    praecepti decretique nostri pagina conlinet in per- B > scientia polleutes e Iatere apostolicse sedis ad partcs
    petuum reservanda decernimus. Si quis vero impe- vestras mitlerentur, qui religiosos episcopos, laicos
    ratorum, regum, princijffim , sacerdotum, cleri- ctiam pacis et justitiae amatores, in partibus vestris
    eorum, judicum ac ssecularium pcrsonarum hanc commorantes, ad hoc opus idoneos congregarent,
    constitutionis nostrae paginam agnoscens, contra eam qui,Domni gratia.praeeunte,dieetlocoab iUisslatulo,
    lemerario ausu venire tentaverit, admonitus semel tam ipsi quam quos ipsis adj'ungere adhuc debemus,
    et iterum usque tertio per conveirientes inducias, aut pacem componant, aut, veritate prsecognita, super
    si non resipuerit, atque prsedictae Ecclesiae non illos qui sunt tanti dissidii causa, canonieam censu-
    satisfeeerit, poteslatis honorisque sui dignilate ca- ram exerceant. Verum quomodo nonnullos, d abo-
    rcat, reumque se divino judicio existere de perpe- lico instinctti confeclos, iniquitatis suaefacibus igni-
    trata iniquilate cognoscat; et nisi ea qtise ab illo tos , cupiditate inductos , discordiam potius quaiii
    sunt male ablata restiluerit, vel digna poenitentia pacem fieri ct videre desiderantes fore non ignora-
    illicite acta defleverit, a sacratissimo corpore et mus, statuimus in hac synodo, sicut etin praetsrita,
    sanguine Domini redemptoris noslri Jesu Cluisli ut nulla persona alicujus potentise vel dignitalis,
    alienus sit, atque in extremo examine districtiori, r sive parva, sive magna, sive princeps, sive subje-
    ultioni subjaceat, Cunctis autem in eidem loco juste ctus, aliqua praesumptioiie audeat legatis rtostris ob-
    «bservantibus, sit pax Domini noslri Jesu Chrisli, sistere, et, cum ad vos pervenerint, de compoiiendat
    •quatenus et hic fructum bonse actionis percipiant, pace contraire, nec postea contra inlerdietum illorum,
    el apud districtum judicem praemia seternaepacis alter in alterum audeal insurgere, sed usque atl
    inveniant. Miseraiiones tuw, Domine, super omnia diem ab illis statutum firniam pacem omnes sino
    «pera lua (Psal. CXLIV), ulla occasione et fraude observent. Quicunque au-
    Datura Romaeseptimo Idus Decembris per mauus lem hsec vestra statuta ulla praesumptione viplare
    Petri, Sanctae RomanseEcclesiaepresbyteri,cardinalis tentaverit, anathematis vinculo eum ligamus, et non
    et bibliotheearii; anno vero vi pontificatus Domini solum in spiritu , verum etiam in corpore et in
    Cregorii septimi papae, indictioiie n. •omniprospcritate hujus vitse apostolica auctorilat>!
    innodamus et victoiiam in armis auferimus , ut sie
    XLI.
    Lilterm coihmendalitiw Gregorii VII datceBerengario saltcm confuudantur et duplici contriti^ne conte-
    post concilium Romanum. raniur.
    (Anno 1079.) XLIII.
    [MANSIConciL XX, 621. ] D Gregorii VII episloia adRodulfumvegem.
    GREGORIUS, servus servorum Dei, omnibus beato (Anno 1079.)
    Petro fideUbus salutem et apostolicam benedictio- [Bruno, De belh Saxonho, ap. PEKTI, Mortum;-.
    aem. Germ. hist., Script. V, 578.]
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, Ro-
    Notum vobis omnibus facimus nos analherca fe- DULFO et omnibus secum Christianam religionem
    regi
    cisse ex auctoritate Dei omnipotentis Patris, et Filii, defendentibus salulem et apostolicam benedictio-
    etSjiiritus sancli, etbeatorum apostolorum Petri ct nem.
    Pauli omnibus qtii injuriam aliqnam facere prse-
    Quod rcgnum Teutonicorum, hactcmis inter om-
    sumpserint Berengario, RomanseEcclesiae filio, vel in nia mundi regna nobiUssimum^j'amvideo incendiis,.
    persona, vel in omni possessione sua, vel qui cum cajdibus et rapinis devastari, confundi et ainuillari,.
    vocarit hsereticum. Queni post mullas quas apud' quam magnus exinde cordi meo dolor insidcaf^
    nos, quantas voluimus, fecit moras, domum suatn quam continuus in visceiibus meis me geniiliiSw
    remittimus, etctim co lidelem nostrum, Fulconcin afliciat, testis est ille soltis, qui oninium homiuunte
    lioniine. corda scrutatur et probat. Defcrunlur cnim inib.*
    CS- S. GREGORII VII PkPM OPERUM PARS II. CS2
    jam sscpius legatioues Henrici, cum per proprios tA cum noslra voluntale , et apostolica benedictiorte ,
    nuntios, tum per cognalos et aliaru:a lerrarum prin- et communi omnium bonorum tam clericorum
    cipes et affines, modo omnem olx;dienliam pro- cpam laicorum electione disponite. Vos fctmenipsi
    mittendo, modo per varia ingenia sollicitando, id a nostis quod, in constiluendis episcopis, neglecia
    me summo conamine cupienles eflicere quo me ad sanciorum Patrum inslituta hunc qni modo fundi-
    volum suum suis parlibus valeant inclinare. Verum tur sanguinem genuerunt, et adhuc, nisi pro-
    quia hiric inde et Romana gravitas ct aposlolica videantur, pej'ores prioribus errores fovendo parlu-
    mansueludo me per mediam justitise viam incedere riunt.
    cogunt, omnibus quibus possum modis hoc oportet XL*.
    inlendere quomodo veram a falsa justitiam, perfe-
    Gregorii epistola ad omnes fideies per Teulonhum et
    clam a ficta obedientiam judicio sancti Spiritus Italicum regnum.
    valeam discernere, et rato ordirio ad linera usque (Anno 1079.)
    perducere. Hsec vero et alia, ti, propitio Deo, ad [Mariani Scotli Chronhon, ap. PERTZ, Monum,
    vos sani perveniunt legati mei, melius quam Germ. hist., Scripl. V, 561.]
    hae lilterseviva voce testificabuntur et docebunt. GREGORIUS papa, servus servorum Dei, per foluin
    XLIV. B Ilalicum regnum et Teulonicorum, debitam sanclo
    Gregorii VII ephtola ad Rodulphum regem et Saxo- Pelro obedienliam exbibentibus apostolicam bene-
    nes. — Nunliat se curasse ut per legatos suos de dictioiiein.
    rebus a se decrelis in duabus synodis docereniur;
    tum ad patientiam hortatur el ut Magdeburgensh Si qui sunl presbyteri, vel diaconi, vel subdiacoiii,
    archiepiscopalus oplime provideatur. qui jaceant in crimine fornicationis, inlerdicimus
    (Anno 1079.) cis, ex parte omnipotentis Dei ct aucloritale sancti
    GREGORIUS episcopus, scrvus servorum Dei, R. Petri, inlroittim ccclcsiac usque dum pceniteaiit et
    regi omnibusque secum in regno Saxonum com- cmendent. Si qui vero in peccato suo perseverare
    manentibus, lam episcopis quam ducibus, comiii- makierint, nullus vestrum ofliciumeorum auscullare
    bus, nec nOn majoribus et minoribus peccatorum prsesumat; quia benedictio illius vertitur in maledir
    absolutionem et apostolicam benedictionem. ctimiem, eloralio inpeccatum, lestanle Dominoper
    Cum Veritas ipsa dicat omnium qui propter ja- prophetam : Maledham, inquit, benedhtionibus
    stitiam persecutionem patiuntur regnum esse coe- vestris.
    lorum (Malth. v), ct Aposlolus clamet iietrir.nrfl XLVL
    nisi qui legilime cerlaverit, posse coronari (il Tim. Gregorii papm VII epistola ad monachos Casinenses.
    n), nolite, filii mei, in boc, qui vos jam mulio tera- C (Annol079.) . .
    pore exagitat, bellico furore deficere; nolite per ul- [GATTIILA, Hisl. abbatimCasin., II 149.-]
    lius fallentis personaj mendacia de nostro fideli ad- GFF.GOMUS episcopus, servus servovum Dei, dile-
    jutorio dubitare; sed magis magisque pro luenda ctis in Christo filiis Sancti Benedicli monaohis sa-
    veritate ecclesiaslica, pro dcfendenda vestrae nobili- lutem et apostolicam benediclionem.
    lalis liberlate, labori jam citius finiendo incumbile; Audivimus, quod sine gravissimo dolore dicere
    ct cx adverso ascendendo vos et corpora vestra non possumus, quosdamhominesa Jordano principe
    quasi murum pro domo Dei opponere satagiie. suggestione diaboli missos, secretarium veslrum
    Quidquid jam in duobus synodi nostrse conventio- intrasse, et qusedam commissa vobis inaudita teme-
    nibus de rege R. et de H. slalutum sit, quidquid ibi ritate detulisse. In quo facto nimise negligentise, et
    de pace el concordia regni et cum juramentis sit acriter ulciscendse timiditatis vos et abbatem ve-
    diffinitum, per nostras Jiiteras et per nostros lega- slrum arguere possumus, el gravius adversum vos
    tos, nisi sorte capti sint, apertissime potestis co- commoveri deberemus, nisi ea qua vos sempei'
    gnoscere;et,siquid adliucremanserit,pei' cpiscopos charitate dileximus, delineremur; si quidem tolera-
    Melensem etPapiensem et abbatem Augustensem, bilitis nobis videretur villas el castella Sancti Be-
    qui nobiscum finem rei prsestolando morantur, cum nedicti in praedam et direptionem dari, qtiam ut
    ad vos ipsi venerint, quasi in jiromptu habetis au- sanctus locus, et per lolam, ut credimus, chrisliani-
    dire. Postremo hoc vos ignorare nolumus quod qua latem famosus et venerabilis, tantae ignominise
    omni oportet instanlia, cum orationis nostrae assi- periculo su!)jaceret. Quapropter hujus temeritatis
    duitale, tum officii nos -,ri gvavitate, et prospiciendo noxam inultam esse non ferentes, praesertim eum
    consulere, et consulenda prospicere veroe necessi- locum vestrum violatum essc, etexemplo hujus fa-
    tati non dubitamus. Audivimus de vestro archiepi- cinoris deteriora posse vobis contingere perpen-
    scopatu Magdeburgensi, in disciplinam quorumdam dentes, admonemus ut divinum officium in ecclesia
    ejusdem Ecclesiae filiorum, pro acquirendo saecu- Beati Benedicti non faciatis, sed altaria omnia qusc
    lari habitu et honore, obortam fuisse conlentionem, iutus sunt detegentes, quantum sit hujusmodi viola-
    quss modis omnibus ex: prsecepto Dei omnipotentis tionis periculum quosque csgnoscerc faciatis. Si
    el sancti Petri, et nostro, ne sibi in locum damr.a- cnim in ecclesia Saneli Petri bumano san'guine
    tionis culmen arripiant regirainis prohibete, el Deo respersa divinum officiura non sine dUigenlircconci-
    dignum dispcnsalorem, protit jus postulat c! ordo , liatione celebratur, nmlto raagis isltid qiiodjncccle-.
    Ct3 EPISTOLjfc EXTRA REGISTRUM VAGANTES. m
    sia Beati Beneaicti pernicio (sic) suis commissumest, A , banensi et ODELRICO Pataviensi, salutcm el aposto
    compctcnli indiget expiatione. Vos itaque omnipo- Iicam benedictionem.
    tentem Dominum jnstanter deprecemini ut tristitiae
    ineritisnostroe dsgnclur super hac re nobis consola- Sunt multi, quibus lamen non credirous, qui tie
    tionem impendere, et ad reparandam in omnibus Icgalione vestra murmurare incipiunt, suspicanies
    veslram digwtalcm, modis guibus decct, nos vos aliler velle incedere quam a nobis prajcepluni
    instruerc. est; et aiterum vestrum nimis simpliciter, altcrum
    vero noii adeo siinpliciter acturum esse causaiilur'.
    XLYH. Quapropter diligenlissima circumspectkme caveu--
    dum esl vobis, ut utramque suspicionem possiiis
    Gregorii VII papw epislola ad monaclios Casi-
    nenses. cxstinguere. Quod ita facile cum Dei adjutorio pro*-
    veniet, si praecepta nostra ante mentis oculos sem*-
    (Anno 1079.) per tenealis, et nibil aliud praesumatis efficere, i-isi
    [GATTCLA Hist. abbaliw Casin., II, 149.] fjuod nosvobls noscimur, non modo nudisverbis,
    GREGORIDS ejriscopus, servus servorum Dei, vene- verum etiam litleris inculcando mandasse. Voiu-
    rabiU congregalioni Casinensis ccenobii salutem B ! liuis atttem ut de causa regum vel regni sive eliam
    ct aposlolicam benedictionem. de Trevirensi vel Coloniensi et Augustensi clcclis,
    Nuper, dilectissimi fratres, nosviolenlia sacrilcgii vel de omnibus istis qui investituram per manum
    liuic reverentissimo loco illata compulsi, vestrae laicam acceperunt, nullum prsesumalis excrcere
    ecclesiaeofficiumob tanlum facimus irrogatum in- judicium, summumque vobis studium sit, si rcx
    -lerdiximus. Verum quia ascensionis Domini solem- acquieverit vobis de slatuendo colloquio et pace
    jiitas loto venerabilis orbi nunc imminet, nolenles firmanda in regno, et de restituendis episcopis in
    jam propter alicujus scelus in tanto festo tam reli- sedibus suis, et haeceadem cito ad nos aut per vos
    gi- sum locum officio pietatis carere, decrevimus et ipsos aut per cerlos legatos annunliare, ut tot et ta-
    vos et eumdem locum ab interdicto absolvere. Qua- les personas possimus illuc ad conslitutum lempus
    propler, aposlolica mansueludine ducli, reddimus el dirigere, qui ad tanlum negolium determinandum
    ccclesise ministerium et cultum religlonis devo- valeant una vobiscum, Deo auxiliante, sufficeie.
    tionl veslrae licentiam celebrandi. Interini vero sic vos utrique parti communes, et ali
    Yolumus etiam atque rogaraus charitalem vc- omni suspicionis naevo, quantum in vobis est, cum
    stram ut, nostri memores, pro nobis preces fundatis divinoe gratise adjutorio exhibete immunes, ul <ju-
    ad Dominum, pro statu quoque sanctae Romanae C slitiae semper et nullo modo partibus faveatis, sicut
    EcclesiaeRectori rerum quolidie supplicetis, nec non babetis formam nostram; qui videlicet, poslquam
    lam pro inimicis quam etiam pro amieis, dilectionis judicium tanti hujus negotii in manu beati Pclri
    affectu, ommpotentem Dominum deprecan sedulo commissum est, nihil aliud vobis testibus intcudi-
    meininerilis et sfudeatis; nec non et pro illo qui tam luas, nisi ut per j'ustitiae semitam incedamus. Act
    sarictissimum locum, tolo mundo famosum, violavit nuriam parlem sincerilatem apostolicae discretioiii.s
    preces effundite, ut Deus det illi cor poenitens, ct infleximus, nullis prumissionibus aut terroribus ces
    sic euni ad se convertat, ut in hac vita et fulura simus, nec aliud unquam, Deo protegente, acluroi;
    mereatur gratiam Dei obtinere. Et iinmediate se- nos esse confidimus. Prajlcrca specialiter vobis d«
    quunlur hmcaiia verbaincodhe : Hoc autem accidit abbate Augieuse iiijungiinus, qui nuper ad aposto
    per Rosellano episcopo; nam idem episcopus non lorum limiria veniens, non solum caplus est, scd
    parvam pecuniam buic commendaverat loco. Jorda- etiam in loco ej'us quidain est lyrannice subrogatus,
    ntts autem princeps missis mililibus prsecepit ut uteabona sua, qtiibus exspoliatus est, expulsoin-
    camdem sibi deferrent pecuniam. Fratresautcm ad vasore illo, restitui faciatis. Qui tamcn postquam de
    iiaec: Pecuniam, quse S. Benedicto credita cst, nos n] his quse perdidit, fuerit pleniter inveslitus, si qtiid
    alicui vivcnlium minime damus, sed eam super csiilra illum habet aliquis, paratus erit in nostio
    corpus ejus ponimus ; inde qui prsesumpserit aufe- judicio respondere. Noneniin debet ab alio aliquo '
    rat. Militesautem tollentes thcsaurum de altario ad judicari, qui inapostolica sede scitur amemel con-
    principem dcferunt. Qtio accepto slalim idcm prin- secratus. Et certe gravis fuit prajsumptio, 'manunf
    ceps, lanti auctor sceleris, Itimeri amisit, et uscjue in eum ponere, qui lanlo erat privilegio muniius.
    ad morleni ita permansit. Quod si invasor ille conlra interdiclum nostrum-
    XLYIIL prsedicio fratri sua restituere conlempserit, confe-
    stim in eum velutin rebellem etinvasorem ex aucto-:
    Gregorii VII ephtota ad Petruiri Albanensem el ritatc
    Odelrhum Patuvinum. apostolica senlenliam excomrnunicationis in-
    (Anno 1079.) lcndite. Quidquid aulem agilis, vel quidquid vobis
    [Hugonis Flaviniac. Chronhon, ap. PERTZ, Monum. contigerit, litleris semper raandare et frequenter ad
    Germ. Ilist. Script, VIII, 450.] nos mitlere procurate. Omnipotens et misericors..
    GaEGORiusepiscopus,servus servorum Dei, auc- Dcus, a quo bona cuncta procedunt, mcrilis beafari
    clis in Cliiisfo fralribtis et coepiscojiis, PETKOAl- Dei genitricis Maria?, doniina' nosti-a*,c( bcatonirife
    S. GREGORII VII PAP/E OPERUM PARS H. 696
    ^g
    mine et spe ipsius Ecclesue alienum esscapostolica
    aposlolorum suorum Petri ct Pauli, ab omni malo A si
    vos defendcre, et in omnem veritatem inducere di- aitctorilaie decerriimus. Quod post hujus iiostroe
    seriteritiani ad huj'usreginiinis digiii-
    gnetur, quatenus quidquidagitissecumlum timorcm interdicliortis Pctri gladius valcat
    Dei et utilitalem sanctaj Ecclesiaefeliciter peragatis. lafeni aspiraverit, qtiid bcali
    ludla silii
    Inter omnia studiosissime Wormaliensis episcopi sine dubio exjjerietur, c.t in perpetuum
    ccclesiaslici rcgiminis fiducia relinqueltir. Ad coni-
    mementote, qui cum esset diu ab Ecclesia sua ex-
    ctiam multorum conatus iilicifos, qui
    pulstts, efcob id Roinam veniret, til auxiliuro aposlo- primendum
    licacsedis acqsiircret, non solum nibil sibi profuit, obslinatis animis nori timent Deum postponcrc ct
    sed modo etiam pejus incurrit. Interim vos saltifa- superbiain suam propalare, diabolum imitantes, qtti
    non conlenlus sibi concessis, dtim illicite nitilur ad
    mus, et rogamus ulsilis memores nostri, inemoris
    vcstri, apud Deum. alliora, ct quod habebat jtislc amisit, voltimus vos
    XLIX. in omnibusconciliis vCslris, vice nostra, omnes illos
    cxconimunicare quicunque aposlolicoc sedis dccrcto
    Gregorii VII cpistola ad Hugonem episcopum Dien-
    sein.— Gratulalur de pace Eccleshe ejus resiiiuta. sujjer hac rc synodaliter constilulo obviarc pise-
    (Annol079.) smnpserLnt, cl de manu alicujus laici inveslituram
    C
    [HugonisFlavitiiac. Chronhon, ap. PERTZ,Monum. Ecclesiarum suscejjerint, ut bis sallcm lerroribus
    Germ.liisl., Scrip. VIII, 421.] a spe ambilionis suae reducti, ncn aliunde ut fures
    GREGORIUS cpigcoptis, servus servorum Dei, di- el latrones ad ovile Dominicum ascendant, sed cx
    lcclo in Cbrislo fratri HUGONI, Diensi episcopo, salu- liabitationc rcligiosorum virorum invilali, ul L-onl
    lcm cl aposlolicam benediclioncm. el idonei paslores per ostiuin ingrediantur. Admo-
    Quod divina clementia pacem Ecclcsioclusercsli- nemus ctiam ut visccra pielalis tusc dolor cl cala-
    tuit, sciat fraternifas lca nos baud aliler quam de milas Lingoncnsis Ecclesiae penetret, et una cum
    nostra, au.l sanctae Ronianoe Ecclesise franquillilale fratre nostro Lugduncnsi arcbiepiscopo, modis qui-
    et profeetu gaudere. El boc in nienlc lua semper bus valelis, laui.is ejus periculis consulalis, iHud
    maiical iixum, qtiotl omnipolcns Deus, cui fideliter principaliler perficienles ut in decanum, quifeic
    faniulari tolo cordis affectu aduileris, cl lcmpora- oriinia illitis Ecclesi» officia pessimis studris arri-
    Jem tibi pacera conipeleiilcr conciliabit, elsempi- puil, jiislam senlentiam delis, el officia illa per
    lernatn inetilis ttiis bonus remuneralor retribuei, rcligiosos el compelentcs viros pure deinceps ad -
    De discordia vero quani inter Liigdunensem ar- ininistrenltir,
    chicpiscopuin cl,abbatem Cliiiiiacenscm signilicasli, C . VII .L
    iioyerit dileclio lua nos non paruin gravari, sed, Gregorii papm esphlola ad Aiiselinum , mona-
    sierii Beccensis abbalem.—De celeberrhna Ansetmi
    u.tiiiiiiani inter reiigiosos jurgia siini, niulttim jjro-
    leoio dolere. Quippe quorum concordia mullis pro- fama.
    (Anno 1079.)
    ilcsse poterat et debuerat, non dubium esl tjuin dc Concil. XX, 619.]
    •iiriuii dissensionejiliiiimis oriatur el ftilura sitgra- [MANSI,
    GRI:GORIUS cpiscopus, servus servoruni Dei, AN-
    vis pernicics. Unde IVaternilalem tuam vigilare vencrabili abbati Becccnsi, saliilCm ei apo-
    SELMO,
    •iporlel el curare necesse cst religiosos tibi viros stolicam ho^edictionem.
    adhiiiere, ei ila praefaioscx parlc nostra siijjcr eon- Quoniani fructuuin tuorum bonus odor ad nos
    • nrdia coiiveniie. Dcniqiie qiiicuiiqiic illoriiin jitsli-
    tisqitc redohiit, quam dighas grates Deo referimus,
    fiaj, secuinliiiii consilia wsira, non acquievcrit, et tc in Christi dileetione ex corde amplcciiniur;
    nulli sit aiiibiguiiDi quod nosin cuin gravitcr, om- ci'cdentes
    pro cerlo luorum sludiorum exemplis
    ins pe.rsona!accepiicne posfposila, comraovebimiir. Ecclcsiam Dci in melius promoveri, et tuis siinilium-
    fjnja vcio in pa-iibus praeordinatis coiicilium cele- que tui precilms etiam ab inslanlibus perictilis,
    riiare nou poltiisiis inil.tcr, compctcus aiiiiiramur Christi stibvenientc misericordia, possc eripi, Nosti
    ut apmm locuin diligcniia vcs|ra invcnialis, ubi sy- P fraler : si justi apud Dcum pravahiil oratio (Jac. v),
    nodo cougrc^ata Rciiicnsis archiepiscopi causa quid juslorum? proevalttit eqtiidc-m,inio iinpctrabi'.,
    diligemer Cianiinetiir. Ei qujdcm, sj itlonciacctisa- sine dubio, quocl pelicril (/// Reg.xvu).Jpsiiis cliain
    fores et tcsics invo.mi fucrini, quod objicitur ci Verilalis auctorilate cogimur hocconfiteri: Pulsaie,
    canomce coinprobaiiics, quam juslitia diclavcril inqiiil, el aperielur vobis, pelile el accipielis (Mtillh.
    seiUfiUiam dare absqtic hoesiialione vos voluinus. vii, 7), Pulsatc sinijriiciier, pelilc simpliciter hoec
    Alinqiun si lales personne fucrjnj. quae rocipi ralio- ciiam qiioe sibi jjlaccant. Simplex cst ostiuui, sim-
    uabiliicr iicqueant, qiioiiiam tuijfis deeo fama non j)lexdator vulf peti simjriicia, el quoesibi coiivenianl:
    soluin Galliam, vcriim etiam ferc lotam replevitlta- hoc inodo aperielur, hoc niodo accipietis, hoc modo
    l.iaiii, sus cpiscopis, qiioruii) vila non noleturinfa- jiistoritni exaudietur oraiio. Uiulevolumustiiain ttio-
    mia, assumjttis sibi, si jjolcsl, cxcuscl se, cl sic ruinqtic fraleniilaieni assidue Deum orare, ul Ecr
    imrgatiis caiin pace tn EccJesia sua cl propria digni- clcsiam siiam, et nos (qu.ici licel indigni praDsideimisj
    latc. remaneai. Praitcrca c.i:m qucm per sajcularem ab instanlibus liaerciicoriiin oppressionibiiseripiaf,
    poie.iiaiem, iilestrcgiam iiivosiiluram, Caliilonen- cl illos, errorc dimisso, ad viam vcritatis rodiica!.
    Dciu Ecclcsiam intrasse siguificasiis, abomnj rcgi- Quoiimoniam apud nos fccii quidcm pcrogiinus tU
    €97 EPISTOLJE EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 698
    qtiodarn converso luo-: Juslus Dominus justitiani i k per Christum intrantem (Joan.x, 2). Qui enim ali-
    dilexit, mquilalem vidit vullus ejus (Psal. x, 8). ter, id est sine Chrislo, ihgrediuutur, fures sunt et
    Imitare Dominum tuum, imitare magistrum, a quo) latrones, ad hoc constiluti ut grcgem Doihinieiiin
    liabcs doctrinam vitae. Prsecipimus ctiam et nos utI mactent et perdant (Ibid., 10). Hic itaque aposto-
    ci juslitiam facias coram Huberto dilecto filio nostro,• licse sedis benedictione et auctoritate confirmaius
    et (ut intelleximus) aniico luo. per exemplum laudandae conversationis suae Ct do-
    LI. cumentum praedicationis, quidquid culpa et injuria
    /415) Gregorti VII cphlola ad Henricuin episcopumi malorum pontificum inter vos commissum est, Do-
    Leodhensem. mino auxiliante, poterit corrigere, vosque bonus pa-
    (Anno 1080.) stor summo Pastori devotissime comraendarc. Ad-
    [MANSI,Concil. XX, 625.] nioncmus ifaque prudentiam vestram, ufeum quem
    Pervenit ad nos te, fratrem et coepiscopum no- Romana Ecclesia vobis Iegaliter constituit, honeste
    strum Hemicum, Leodicensem episcoptim, ad apo- et cum benevolenlia recipiatis, et ei Sicut spirituali
    stolorum limina venientem, ab Arnulpho comite re- Patri et archiepiscopo obedientiam et reverentiam
    bus tuis exspoliatum, et ad neqtiitiae attgmen- impendatis, memores Dominici sermonis fideles
    tiim gladiis jurare cornpulsum quod ablata nun- " suos commcndantis : Quivos audil, tne audil;et qui-
    qitam repeteres, et hujtis tanti sceleris a nobis sibi vos spernit, me spernii (Luc. x, 16). Neque enim vos
    veniara impetrares. Cognita ilaque contumelia tibi, ignorare volumus quod si quis veslrum, quod noir
    imo beato Petro, illata, valde doluimus, asserentes speramus, obedientiam sibi contradixerit, iram Dei
    fraternitatem tuam nullis juramenti vinculis posse et vindictam B. Petri ad periculum suum^provoca-
    teneri, quse tam nefandissime coacta juraverit. Un- bitetsententiam excommunicalionis in Tolosana sy-
    de et apostolica te auctoritate absolvimus, ut non nodo a legalis nostiis promulgatam aposlolica auclOr
    tu.e vel alicujus conscientiae ab [ob] hoc videaris ritateconttrmabimus. Quivero obediens fuerit,.gratia.
    innexus. Insuper etiam eadem freli potestate, ne et benediclione ejusdem apostolicse sedis gaudeLit.
    hoc in exemplum cseteris improbis audendi pejora LIII.
    sitfuturum, fratri nostroYirdunensi episcopo et aliis Greqorii VII epistota ad Rodulfum arcliiepiscopum
    illius patri [partis] beati Petri fidelibus summopere Jiinmensem el Eusebium episcopumAndegavensein..
    .—Mandat ut Berengarium sacerdolem a Fulconh
    praecipimus ut eum ut tyrannum et Christianae reli- contilhAndegavensisaliorumque injurihdefendai t.
    gionis conculcatorem impugnent, et armis tam car- (Anno 1080.)
    ( [ Fraucisctts de ROVE,Vita, Hmresis
    nalibus quam spiritualibus undique et ubique , P el Pmniieiiiia
    quantum possunt, nisi digne safisfecerit, insequan- DerengarV, 75. J
    lur. Yolumus itaque utpraefatus episcopus prius GREGORIUS episcopus, servus servoruffi iiti, Pi.;-,
    Turonorum archiepiscopo et EfSEBio.Ande-
    quoscunque potest episcopos et reliquos sacerdotes DULruo
    sibi adjungat, et ilhim Dei inimicum ad dignamsa- gavorum pontifici, salutem et aposlolicam bencdi-
    tisfactionem convocst. Quod si digiie pcenitere el ctionem.
    ablata festituere noluerit, dalis sibi 15 dierum in- Audivimus, fratres, comitem Andegavensem, quo-
    duCiis, introitu ecclesiaeprivetur, et praefato modo rumdam instinctu, qui filio noslro charissimo Be-
    ii!j'uriabeatiPetrivindicetur usque ad satisfactionem. rengario inimicantur, in ejus odium exarsisse. Qu2r
    propter fraternitati vestrae mandamus quatenus ipsi
    Lii, comiti, nostra vice, prsecipiatis ut non ulterius su-
    Cregorii VII episloia ad Aymericum vicecomitemet
    Narbonenses, pradictum virum inquietare praesumat. Nec soluni,
    sed et contra omnes iirimicos et pefturbatores rerum
    (Anno 1080,)
    [MANSIConcil. XX, 621. \ ipsius, vicem nostram ad ferenda illi auxilia sugci-
    piafis, prsecipiendo prsecipimus ex aucloritate beatb-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, clero, _ rum apostolorum Petri et Pauli. Valete, et uulia
    vicecomiti AYMERICO nec non universo populo Nar- ' ratione
    quse praecipio contemnite.
    bonensi «postolicam benedictionem libenter vobis . LIV.
    manderemus, si in apostolicae sedis reatum incur- Gregorii VII privilegiufn pro monaslerio S. Zerionis
    risse vos non cognosceremus. Verum ubi ab eadem Pisano. .
    vos resipuisse excomfflunicatione cognoverimus, et (Anno 1080.)
    archiepiscopalem palri vestro Dalmatio obedieiitiani [UGUELLI, Itaiia sacra, III, 564.]
    exhibere, benedictionem beati Petri mandabimus. GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, c'i-
    Sicut novit prudentia vestra, inimicus humani lecto in Christo filio LEONIabbati monasterii S. Ze-
    gcneris Ecclesiam vestram malis et Simoniacis pa- iionis in Pisana urbe, et ejus successoribus.
    storibus invasam quasi jus proprium longo tcmpore Supernse miserationis respectu, ad hoc universalis
    possedit, Sed condoler.tes necessitati et periculo Ecclesiae curam suscepimus et apostolici modera-
    vestro, bonum et legalero pastorera vobis prseficien- minis sollk'tudinem gerimus, ut justis postulantium
    dum censuimus non aliuude, sed peroslitim, id cst votis attenlj. bcnignitate faveamus, prsecipueque ad
    (415) Vide lib. vu, cpist 15, 15, Regisfri,
    699 S. GREGORII VII VAPM OPERUM PARS II. 700,
    vcnerabileni locorum quielem slabiliendam, nostrse A A matione privilegiorumCIuniensis ecclesise,•ejriscopo'-'
    auctoritatis munimen conferre debeamus. Proinde Albanensi legationem noslram ferenti inobediens
    proeUbatum monaslerium cui tu praeesse dignosce- exsliterit, praeSertim cum, etiamsi aliquid, qiiod non
    ris, juxta jjetitionem tnam, sub aposlolicae sedis de- crcdimus, incousultius tibi irrogare voluisset, quivi-
    fensione recipinius, et praesentis privilegii decreto qtud essct, pro reverentia apostolicae sedis ferre de-
    ciincla quoe bacleiuis jure possidere visum est, vel cuisset. Itaque, propter bonam vilam et pastoralem
    tleinccps Domino largiente juste acquiret, concedi- vigilantiam qua circa Ecclesianr tibi commissam
    mus alque firmamus; insuper eliam, consenliente desudas, hanc culpam supportantes, prsecipimus tibi
    Pisano opiscopo, decimationes omnium terrarum quatenus vocatis de melioribus monachis Cluniensis
    quas ad dominicatum vestrum Iaborare feceritis an- ccclesioe, ad communem locum inter Matisconem
    liiiimus : adjicientes ut fidelium oblationes accipere, et Cluniacum venias, ut in praesentia illorum prae-
    et eos qui se devoverint. in ccemeterio vestro sepe- dictum privilegium coufirmes, et sic in episcopali
    liri, nec non etiam quicunque saeculo renuntiantes oflicio reslitutus, adjuvante Domino, populum luum
    ad veslram conversationem venire voluerint, licitum valeas consolari. De caetero fraternitatem tuam pa-
    sit vobis sine alicujus contradictione admittere. Quoe lerno affectu, quo eam amplectimur, admonemus ne
    omnia, sicul scripla sunt,ut memoratum ccenolrium B l: imj)robitati vel levitati clericorum tuorum ullerjus
    tjttm per succedenlium temporum curricula secure credulus existas, sed meis, qui te, non tua, diligo,
    ac sine inquietudine firmiter et inconvulse obtineat, potius quaro Ulorum consiliis acquiescas. Quod s
    aposlolica auctoritate corroborantes staluimus nul- feceris, scias profecto quod nos Ecclesiam libi com-
    lum regum, vel imperalorum, anlistitum nullum niissam praejudicium sustinere nullalcnus paliemur.
    quacunque auctorilale proeditum, vel quempiam Interim autem sine omni inquietudine et discordia
    alium audere de his quae eidem venerabili loco a vos et abbas Clunierisis pacifice inanealis, donec cp-
    quibuslibet hominibus de proprio jure jara donata ram vicario Diensi cpiscopo hujusroodi lis religiosa-
    sunt,vel in fulurum, Deo miseranle, conferentur, rum personarum consilio lerminetur ; aut, si illud
    sub cujuslibel ausu occasionisve specie minuere vel non poluerit fieri,nos, utraquepartevocataet causa
    auferre, sive suis usibus applicafe, vel aliis quamvis diligenter discussa, auxiUante gratia Dei, fineni con-
    piis de causis pro suse avaritise exeusatione conce- gruuni imponere valeamus. Cler.ici autem qui, spi-
    dere. Si qUis vero regum, sacerdotum, clericorum, ritu superbise ducti, contra. legatum nostrum Alba-
    judicum ac ssecularium personarum hanc conslitu- nensem episcopum lurbam fecerunt, et archiepiseo-
    tionis noslrae paginam agnoscens, contraeam teme- pum Viennensem Cluniaco revertentem ablatis rebus
    rario ausu venire tentaverit, admonitus semel, ct C < suis contumeliose invaserunt, apud Cluniacum nudis
    iterum usque terlio per convenientes lestes, si non pedibus ante altare sancti Petri satisfaciant, et sic
    resipuerit, alqtie praediclaeEcclesiaj non satisfecerit', eroendatis moribus absolvanlur. Absque daia.'
    potestatis honorisque sui dignitate careat, reumque LVI.
    se divino judicio existere de perpetrata iniquitate Gregorii VII episiola ad canonhos S. Martini .Turo-
    cognoscal. At nisi ea quaj ab illo surit male ablata nensh.
    reslituerit, vel digna pceiiitenlia illicite acta defleve- (Anno 1081.)
    rit, a sacralissimo corpore et sanguine Domini Re- [MARILL.Annal. S. Bened. Y, 176.]
    demploris nostri Jesu Christi alienus fiat, alque in GnEGonicsepiscopus, servus servorum Dei, cano-
    cxlremo examinedistrictoe ultionisubjaccat. Cunclis nicis Sancti Martini Turonensis.
    autem eidem loeo justa servantibus sit pax Domini Quia legatis nostris et arcbiepiscopo veslro non
    nostri Jesu Christi, qtiatenus ct bic fructum bonae obedire, sed insupef cfrm expulisse audivimus, ct
    aclionis percipiant, et apud districtum judicem ab eis vos esse excommunicalos ob culpam veslram
    praemia seternoe pacis inveniant. didicimus, idcirco salutem el apostolicam benedi-
    Datum Laterani iv Non. Marlii per manus Petri i ctionem mittere ausi non
    fuipius, cujus rei indignos
    S. RomanoeEcclesise presbyteri, cardinalis ac biblio- vos existere profecto plusvobis ipsi dolemus. Nam
    tiiecarii, anno ix pontificatus D. Greg. VII papoe, si animarum vestrarum curam gereretis, omnino
    indict. iv, 1081. ncc illud praesumere, nec post flagilittm tandiu in
    LV. impoeniludine manere consilium haberelis. Qua-
    Epistola Gregorii VII ad Landrhum, Mathconenscm propter paterna vos allocuiione nwnentes ex parte
    episcopum,pro confirmandh pereumprhilegiis Clu- B. Pelri praecipimus ut de tanlo facinore digne sa-
    niacensis ecclesim. tisfacientes, praedictum fratrem nostrum archiepi-
    (Anno 1081.) scopum ad Ecclesiam suam cum honore reducere
    | Butlarium Cluniacense, 21. ] procuretis; ac deinccps ci paternalem, sicut decet,
    GREGORIIIS episcopus, servus servorum Dei, di- oJ)edientiam et rcverentiam exliibentes, obedire nttl-
    locto in Clirislo fratri LANDRICO , Matisconcnsi cpi- latenus detrectetis. Prsecipimus etiam vobis ut rcs
    scopo, salutem et apostolicam benedictionem. fam ipsi.is archicpiscopi, quam carionicoi-um Sanrti
    .Virari val.le compellimur quomodo fraiernitas ttiat Mauriciiin integrum resliluatis; altjiio lcgafis no-
    pcrsuasione clcricoru.in, sieul audivinuis, in coiifir- slris dc cfT.lsro dcbitain obedicnfiain Lxhihcnlos et
    701 EPISTOL^E EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 70f
    ab ipso coinite excommunicato Fulcone et ab omni-- A vicecomiti AVMERICO, necnon universo populo Nar-
    bus cxcommuiricatis vos cuslodire vigilanter stu-- bonensi.
    deatis. Quod si nec his etiam mandatis salubriterobe- Aposiolicam benedictionem libenter mandaremus
    dive voluei'ilis,senlfinliam anathematis invos confir-- si in apostolicae sedis reatum incurrisse vos npi.i
    manles, apostoUcaeultionivos subjacere decernimus. cognosceremus; yerum ubi ab eadem vos resipuisse
    LVH excommunicatione cognoverimus et archiepiscopa-
    (4J8) Gregorii VII epistola ad Rhhardum, Ecclesim,- lem Patri vestro Dalmatio obedientiam exhibere,
    Romanwcardinalcm el abbalem Massiliensem.— benedictionem beati Petri mandabimus. Sicut novit
    Prmcipit ute xcommunhaUis
    ~ S, Saturnini mona- prudentia vestra, inimicus humani generis Eccle-
    chos absolval.
    siain vestram malis et Simoniacis pastoribus inva-
    (Annol082.) sam, quasi j'us propriura longo tempore possedit;
    [MANSI, Concil. XX, 656.] sed condolentes necessitati ac periculo vestro, bo-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, R. ve- num et legalem pastorem vobis praeficiendum cen-
    nerabili sanctae RomanaeEcclesiaecardinali et abbali
    suimus, non aliunde sed per ostium, id est per
    Massiliensi salutem et apostolicam benedictioneffi.
    Christum, intrantem; qui enim aliter,id est, sine
    Pervenit ad nos quoi monacbos illos qui eccle- Cliristo fures sunt et lalrones ad hoi,
    siara Sancli Saturnini non sinelicentia proprii ab- constitutiingrediuntur, ut gregem Dominicum mactent et per-
    baiis acceperant, ac deinde, compellente eosjussu dant. Hic itaque apostolicse sedis benedictione ct
    inajoris abbatis Cluniacensis, earadera diraiserant, auctoritate confirmatus, laudandre
    per exemplum
    fua fraternitas illos, postea quo satisfacientes exie- conversationis suae et documentum
    praedicationis.
    liiil, excommunicavit. Quod si ita est,non parum dc
    quidquid culpa et injuria malorum pontificum inter
    prudentia tua miramur. Undevolumus atque praeci- vos commissum est, Deo auxiliante, poterit corrigere,
    pimus ut tam illos ab excommunicationis vinculo bonus pastor summo Pastori devotissime
    solvas quam et de caetero ; ne tam leviter in religio- vosque commendare. Admonemus itaquc prudentiam ve-
    sosviros hujusmodi sentenliam feras, summopere
    stram ut eum quem legaliter Ecclesia Romariavobis
    cavere procures. Quid est enim aliud quam aucto-
    constituit honesta etiam benevolentia recipiatis, ut
    ritati derogare indiscrete vel temere in quasque ho.
    ei sicut spirituali Patri et archiepiscopo obedien-
    nestaspersonasauctoritatislicentiauti? Qubd ufde tiam et reverenfiam impendalis, memores Dominici
    futuro vigilanter altendas solliciteque provideas, ite- sermonis fideles suos commendantis: Qui vos
    audii,
    rum iterumque monemus. „ me audil; et qui vos spernil, me spernit. Nequeenim
    '
    LVIII. vos ignorare voluimus quodsiquisvestrum (quodnon
    Cregorii VII epistola Ugoni Diensis Ecclesim epi- speramus) obedientiam sibi cdntradixerit, iram Dei
    scopo, elRichardoMassilhnsi, 'cardinalibus et vindictam beati Petri ad periculum sinim provoca-
    (Annol082?) bit, etsententiamexcommunicationis in Tolosana sy-
    [D. BOUCJCET, Recueil, lom. XIV, pag. 186.] nodo alegatis noslris promulgatam, aposlolica aucto-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, U.
    ritate confirmabimus; quivero obediensfuerit, gratia
    Diensi episcopo, et R. cardinali et abbati, salutemet et ben ;. ictione ejusdem apostolicae sedis gaudebit.
    apostolicam benedictionem. LX.
    Aquensis archidiaconus A. (Arnaldus) querittir Gregonus VII conftrmal omnia privilegia Panormi
    quod archiepiscopus W. (Willelmus) et A. (Amatus) tanm Ecclesim.
    legatus noster, nec non episcopus Yasatensis, insur- (Anno 1085.)
    gunt adversus ecclesiam suam, etecclesiasquasdam [CocQUELiNES,/?«//sr. Rom. pont. Colleci., tom. H, pag.
    ejusdem episcopatus sui auferunt et violenter inva- 58,ex Rocco Pyrrho,S;'n'/ia sacra, toin. I,col. 70...]
    dunt. Ausciensis quoque archiepiscopus et Amatus GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, di-
    lecto in Christo fratri ALCIIERIO, Panormilano archi-
    ej)isc.opus litteris suis nobis significavere ab Aquen- D
    sibus easdem ecclesias proprielati Olorensis eccle- episcopo, salutem.
    Sumnise sedis apostolicse, cujus, licet indigni, cu-
    sise ab antiquo tempore pertinulsse. Unde fraterni-
    omnibus,
    lati vestrse injuiigimus ut, si pofeslis, ambo, sin ramgerimus, contemplatione mpnemurut
    defendi seu roborari noslroe
    autem unus in corapetenti loco eorura negotium sacris Ecclesiis, quse
    canonicis rationibus utrin- auctoritatis privilegiis expetunt, nos, in quantum
    audiat, atque, diUgenler libenter annuamus; et earum recto-
    que perscrutatis, Deo placentcm et justitias con- favetjustitia,
    ribus bonorum .suorum insignia, quae antiquittis
    gruum finem imponat.
    LIX. . obtinuisse noscuntur, requirentibus, per nos, lar-
    facilius prsebeatur assensus. Proeci-
    Gregorii VII epistola ad clerum, Aymerhum vice- giente Domino,
    comitem el universum populum Narbonensem. pue tamen oportere arbitramur ut rudibus Eccle-
    (Aiino 1082.) siis, scilicet noviter ad fidem vel venientibus vcl
    [CATEL,MSmoires deVHisl. duLanguedoc,-}^.'"^.] redeuntibus, nostri favoris fiduciam, et apostolici
    GREGORIUS episcoous, servus servorum Dei, clero, munimiiiis, miserante Domino, perftdise tenebras
    (416) Vide Greg. VII, lib, ix, cap. 29. Vide cfiain Casfcllum in Mcmoriis Hist. Occis. pag. 871, 874
    cf in Historiae comittim Tolosanor., pag. 126.
    703 S. GREGORII YII PAP^E OPERUM PARS n. '<)£
    ac erroris laqueos evaserunt, eodem juvante in A tuis sint forma et regula, ut si quid in eis ex hu-
    Christianaefidei vigore ac religionis amplitudine per mana fragiliiale reprehensibile deprchendituivin-
    nostrae benignitatissludium, actuitionis adjulorium luitu sanctse conversalionis tuae ad rectitudinem
    nlagis ac magis excrescere valeant (417). Quam- sinceritatis corrigalur ; quibus sic studeas. dispeiir
    obrcm, charissime frater Alcberi, Panormiianam sationis jura moderari in corrigendis vitiis, ut zelo
    Ecclesiam cui tu, nomino auctore, praeesse digno- rectitudinis ferveas, et modum temperantiae non
    sceris, quae quondam nobilis et famosa, postmodum excedas; et, ut paucis multa cxplicemus, quidquid
    peccatis cxigenlibus in Sarracenorum potestatem iu sanctorum Patrum dictis reperis, ad tuam, *ct
    perfidiamque redacla, nunc revera ad Christiaiiam eorum, qui tibi subduntur, utendum censeas aedifi-
    lidem laborevel instanlia filii nostri gloriosi ducis calionem; quatenus, documentis tuis iuslructi, sedem
    Roberti, Domino innuenle, conversa est, te postu- boni Pastoris tecum valeant pertingere, et perpetuse
    lante privilegio aposlolicaj liberalitalis fulciri, nos vitae fclicitatem percipere.
    tara justae pctitionis inluitu quaffi eliam prajfati Datum Romae,xvi Kal. Maii, per manom Benja-
    cucis amore, quein id scimus optare", cupere, gra- min, fungentis vice Petri saricloeRonianse Ecciesioe
    tanler concedimus, tribuimus atque largimur. Apo- , presbyt. cardinal. el bibliothecarii, anno Dominicaj
    slolica igitur auctorifate confirmanuis eidem Eccle-. Incarnationis 1083, pont. vero domini Gregorii VII
    siaeet per eam tibi, quidquid dignitatis antiquitus papae anno x, indict. v.
    lenuisse probatur, id est omnes ejus suffraganeos LXI.
    cpiscopatus, vel si qtii, destructis illis, in eorum loco Gregorii VII privilegium pro ecctesia S. Qitinlhri.
    slatuti sunt, vel, opitulante Donuno, statuenfur, ut (Annbl085.)
    iu praefataetuae ecclesiae pristinam redeant polesta- [Guiberli Opera ed. D'ACHERy, p. 600.]
    teni; insuper quidquid possessionis per regalem lar- GREGORIUS dilecto in Christo filio IVONI,praeposito
    gitionem et justam concessionem antiquitus ha- ecclesiaj S. Quintini, siloe in episcopatu Belvacensi,
    buisse, ac quidquid (quod j'ustitiae non contradicit) I 6uisque successoribus regulariterpromovendis.
    antiquis superaddidisse dignoscilur. Supernsemiserationis respectu, ad hoc universalis
    Proindeprsesentis aucloritatis nostraj decreto, tam, Ecclesise curam suscepimus et apostolici modera-*
    proesentium quam et futurorura omnium Iiominum, minis sollicitudinem gerimus, ut j'ustis precarilium
    iemeritatem coercentes, interdicendo statuimusj votis attenta benignitate faveamus , et libramine ,
    riullum regum,velimperaloi'um, antistiluin, nullunii aequitalis omriibus in riecessitafe posilis, quanlum,
    quacunque dignilate proeditum, vel quemcunque . Q ( Domino donante, possumus, subvenire debeamus.
    alium, audere dc iis quaj eidem Ecclesisea quibus- Proinde, inlerventu ct rogatu confratris noslri Gui-
    libet homiiiibus de proprio jure jarn donata sunt,velI douis Belvacensis episcopi, praefalae ecclesise con-
    in futurum confercntur, auferre vel diminuere. slructoris, postulationi tuse annuentes, sub lutela
    Proeterea fraternitali tuae pallii usum secundum an- et defensiOne sanctae sedis apostolicse, locum cui
    tiquum Ecclesiae tuae morem concedimus, ut eo) prseesse dignosceris, ecclesiam videlicet S. Qiiinlini
    inler missarum solemnia his duntaxat festivitatibus; marlyris suscipimris. Cui privilegia ejusmodi proe-
    litaris, videlicel, Nativitaie Domini, feslivitate S. Ste- seiili auctoritatis nostroe decreto indulgemus, con-
    phani, Epijihania, coena Domini (in die Paschaj), cedimus atque firmamus': statuentes nullum regum
    Ascensione, Pentecoste, et quatuor festivitatibus3 vel imperalorum , antislitum, nullum quacurique
    S. Mariae,nativitate S. Joannis Baptistae, natalitiis5 dignitate praeditum, vel quemquam alium audere de
    '
    apostolorum, S. Laurentii; in feslivitate Omniumi his quae eidem venerabili loco a prsefato episcopo
    Sanctorum, quse celebratur Kal. Novembris; et dieB vel a quibuslibfet hominibus de proprio jure jam do-
    fuae oidinationis, et in festivitalibus SS. quorumy nata sunt, vel in futurum Deo miserante collala
    jrcliquiis tua decoratur Ecclesia, alque in ordina- fuerint, sub cujuslibet causse oecasionisve specie,
    tione episcoporum, seu caeterorum clericorum, et ini D minuere vel auferre, sive suis usibus applicare, vel
    consecratione ecclesiae. Hortamur itaque fraterni- aliis quasi piis de causis pro sriaeavarilise excusa-
    tatem tuam ut honor tantae dignitatis, supplemen- tione concedere. Sed cuncta quse ibi oblata sunt,
    fuffi ulique totius sacerdotalis ordinis, moribus tuiss vel offerri eontigerit tam a te quam ab eis qui in
    conveniat; et non solum exteriori, sed interiorij tuo ofllcio locoque successerinl, perenrti tempore
    honiinl tuo decorem praestet, et gratiam; siquidemi illibata , et sine inquietudine volumus possideri :
    ista sunt pallii,ista sunt hujusmodi indumenti signa,, eorum quidem usilius , pro quorum suslentatione
    ut Dominum ex toto corde, et tota anima, et omnii guliernationeque concessa sunt, modis omnibus i
    virtute diligas, et proximum tuum sicut teipsum. profutura. Nominatim, etc, deinde cunclis posses-
    Nam licct ad usum pallii omnium viitutum orna- sionibus enumeratis. i
    menla sint necessaria, inseparabiliter lamen chari- Datum Laterani vm Kalendas Deceml). per ma-
    tas, quae omnes superexcedit, ac pollewlem digni- fflus Petri S. R. E. presbyteri, cardinalii ac ln-
    tate comitari convenit. Ad imitanda igtfur onmiumii blioth., anno xi pont. dom. Gregor. VII p.ipa - anno
    bonorurii instrumenta, vita et scientia -.ua subditiss videliccl Doro. Incarnat. 1085, indirl. u.
    (447) Yidetur aliquid decsse.
    7G5 EPISTOL^: EXTRA REGISTRUM VAGAJSTES, 7G6
    LXIL A abbas, stisceptaque, secundum morem, regula et
    Bullar Gregorii VII pro inonasteriq S. Marim cura regiminis, a saeculari potestate, quoe pro tem-
    Piiierolensh. pore ibi fuerit, sine omni contradictione laudctuf,
    (Anno 1085.) nee aliter contradicendi licentia per potentiam aii-
    [GUICBENON, Histoire gendalogique de la maison de cujus domini protegetur, uisi forte a pluribus el re-
    Savoie, Preuves, tom III, pag. 16.] ligiosis viris alicujus electio irtprobclur. De eOnse-
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dile- cratione vero abbatis et cohabitatione fratrurii ita
    cto fllio ARNULPHO venerabili abbati monasterii San- decernimus ut, si episcopus, in cujus dioecesi csl,
    ctse Mariae in Pinarolo constituti, suisque succes- ordinatione et vita religiosus fuerit, ordinationem
    soribus regulariter intrantibus in perp&tuura. gratis faciat,alioquin Astensem episoopum,sub ejus-
    Religiosis desideriis et petitionibus justis benigni- dem religionis observatione, abbas pro sua suo-
    tatis studio ae benevolentise munere effectus tri- rumque monacliorum ordinatione requirat; sin
    buendus est, ut dum spirituali auctoritate susceptoe vero et hic talis religionis expers fuerit, Albingau-
    dispensationis effectum peragit, dum venerabilibus nensem episcopum adcundi licentiam haheat. Quod
    locis prscsidium defensionis impendit affectus, inde si, peccatis facientibus, et ille contra religioncm
    augeatur divinse relributionis meritum, quod in pras- B constitutus apparuerit, prsedictus abbas aposlolicam
    slando beneficio non minor fuerit charitas quam sedem adeundi liberam licentiam habeal, quatenus
    potestas. Hsec enim et bonorum studiis tempore a Romano pontifice suoe ordinationis et suorum
    proficiendi auctoritatem tribuit, et opus proprium, .fratrum honofem alque mandata suscipiaf. Hajc
    fructUm perfectionis, Dco acceptabile reddit. Qua- OMiiia quae infra terminos ejusdem parochias conti-
    propter seqtiitatem tuaj postulationis atlendenles , hentur:ecclesia deAdreio; ecclesiaS. Satufnini,qiioe
    prsefaio monasterio S. Marise cui praeesse videris, est super Ligerim; ecclesia Sancti Petri de Monte
    charissime fili et proenominate abba, cum omnibus Foleti, et quidquid Robertus de Monte-Contorio
    sibi pertinentibus, sub sanctec Romanae etapostolicoe Vinclociiiensi ccenobio donavit, et ejus filius Ber-
    sedis tutela susceptum, interpellante charissima S. trannus concessit; ecclesia Sancli Joannis, qrtaj est
    Petri filia comitissa Adelayda cum filiis suis , quae super Ligerim : rieque ctiam subditas praedicto loco
    ctimdcm venerabilem locum, pro redemptione ani- ecclesias , ubicunque sint, excommunicare, vcl in-
    nise suoe suorumque parentum, ex propriis faculla- terdiccre cuiquam liceat, nisi apertis pro culpis , et
    libus fundavit atque constituit, praesenli privilegio quas Yindocinensis abbas et fratres canonice ab
    apostolicse auctoiitatis munimus, el perpetuo robo- ipsis episcopis admoniti emendare contempseririt. Si
    ratum fore sancimus; concedentes et confirmantcs quis-vero contra illum beati Petri locum pro aliqui-
    eidem monasterio, ac ejus catholicis abbalibus in bus rebus causari voluerit, non ei ahbas vel fratres
    perpetuum, tam in ecclesiis quam in villis, agris, respondeant, antequam Romanum poiitificem cOn-
    vineis, cultis et incultis, et in omnibus quae nunc le- suluerit, quia quidquid sine nostro vel successo-
    galiter possidet, vci in posterum, juste quomodolibet rumliostrofum judicio definitum fuerit, sive distra-
    [possidebit],quatenus ssib apostolica tuit;one,in j'ure cturri , irritum erit. Praeterea notum esse volumus
    ac proprietate prsefali monasterii, sub regimine ab- saiictoe Dei Ecclesiaij fidelibus, et huic nostrse con-
    baliali, ad communem usum fratrum ibi Deo famu- firmationi adnectendum, quod Theodericus Carno-
    lantium, semper illibaia permaneant. Statuimus ut tensis episcopus, in cujus dicecesi supradictum Yin-
    nemo ibi mortuum sepelire prohibeat, secundum docinense monasterium situm noscitur, Clementis
    quod beatus papa Gregoiius , Agapito Urbis Veteris papae praesentise suam transmiserlt epistolam , ro-
    episcopo promulgat, salva justa consuetudine sui gans eum quatenus nionasterium ipsum per illum
    episcopi, et sanctse matris Ecclesiae. sic sua corroboretur auctoritate, ut nulli successo-
    Item, in hac eadem nostra decretali pagina sanci- riim suorum post cum res huj'us loci auferre vel mi-
    mus atque conslituimus ut, defuncto abbate praefati p nuere, vel excommunicare, seu interdicere, vel po-
    ccenobii, abbales monasteriorum videlicet Fructua- testatem aliquam in ipso loco exercere liceret, seu
    riensis, Bremensis, S. Salvatoris Taurinensis, S. quolibet modo rectorem Ioci vel fratres molestare
    Michaelis Clusini, et si alii religiosi in illis parti- aut inquietare auderet, quod Clemens papa benigne
    bus fuerint, in unum conveniant, in quorum prae- annuit, et nos nostra auctoritate dignum annuere
    sentia fratres aliquem de congregaUone ejusdem censuimus. Si quis autem violator hujus nostri
    mojiasterii, si quidem idoneum reperire valeant, praecepti exsliterit, nisi resipuerit, et RomanaeEc-
    coaimuni consensu iri abbatem sibi eligant. Quod clesioe satisfecerit, sciat se apostolica auctoritate
    si cx suis nequiverint fratres huic regimini con- perpetuo anathemate pereulsum , alque a corpore
    gruum invenire , aliunde talem, cui sacri canones sanctae Ecclesiae divisum , diaboloque cum impiis
    et monaslica regula non contradicat, eligant; qua- traditum; qui vero conservator et obediens huic
    tenus electio si bona fuerit, a prsedictis abbatibus noslroe coniirmationi et apostolicse auctoritati fueril,
    probetur, sin vero illorum discreto judicio repro- beiiedictione et gratia omnipotentis Dei perfruatur,
    bettir, a fratribus in congruam personam transffiit- et inter prospera humilis, et inter adversa maneat
    lcSur. Denique hoc ordine et hac cautela clectus securus, cl divina roiserieordia muuitus valca.t pcr
    707 S. CREGORII MI VkPM OPERUM PARS II. 70S
    beatum Petrum coclcslia rcgna intrare, el cum Chri- AL Datum Romae, vn Idus Januarii, anno xi pontili-
    sto in selcrnum gaudere. catus domni papse Gregorii VII, anno videlicet Do-
    Scriplum per manus Octaviani, scriniarii et minicae Incamat. 1084, indictione vn.
    notarii sacri palalii in mense Aprili, indict. xiv. LXIV
    LXHI. Gregorii VII ephiola ad omnes fideles. — Demon-'
    VII ad monaclios Conchenses et slrat se in malis ideo versari quod nolit Ecclesium
    Ephlola Gregorii in servitutem redigi.
    Figiacenses. — Abbatiam Figiacensem ila unit
    cum Concltensi, ut unus deinceps essel utrhtsque (Anno 1084.)
    tnonasterii Paier. Concil. XX, 628.]
    7 [MAKSI,
    (Anno 1084, Jan.)
    Recueil, XIV, GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, orri--
    [Dom BOUQUET, 664.]
    nibus in Chrislo fidelibus apcslolicam sedem revcra
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
    diligenlibus, salutem ct apostolicam benedictioncm.-
    ctis in Christo fratribus in Conchensi et Figia-
    et Pervenit, fratres charissimi, pervenif, ut sestima-
    ceasi monasterio habitantibus, salutem apostoli- mus, ad notitiam vestram, quia nostro tempore in-
    cam benedictionera. novatum est, quod in Psaltaista inquirendo dicitur:
    In discussione negolii vestri (418) diu multumque Quare fremuerunt gentes, el populi meditali sv.nl
    laboranles, intelleximus Figiacensem locum subesse inania? Astilerunt reges terrm, et principes convenc-
    debere mortaslerio Concherisi, et coltaerere sibi sicut runt in unum adversus Doininum, et adversus Chri-
    capiti membrum , secundum dispositionem eorum stum ejus (Psal. iv, 1). Principes enim gentium, et
    qui eadem loca conslruxeruiit. Verum quia uterque principes sacerdotum cum magna multitudine con-
    abbas aucloritace et pracccpto apostolicae sedis or- venerunt in unum adversus Christum, cmnipotenlis
    diaationem suscepit, paci et concordiae utrinque Dei Filium, et adversus apostolum ejus Petrum, ut
    providentes, adjudicavimus ut ambo loca illa his Christianam religionem exstinguercnt, et hsereti-
    rite ordinatis reganlur abbatibus, eo videlicet pacto cam pravitatem propagarent- Sed, Deo miserante,
    ut, si Stejihanus abbas Conchensis prius obierit, ilios qui confiduntin Domino,nullo terrore nullaqtie
    Ayraldus Figiacensis sibi succedat, et tam ipse credulitale, vel mundanaegloriaepromissione ad suam
    quam monachi Figiacenses caput suum Conchense poluerunt deflectere impietatem^ Pro nulla quippe
    monasterium deinceps recognoscant; et sicut uni alia qualibet actione contra nos iniqua conspirantes»
    abbati subdendi sunt, itauiii professionem mona- manus erexei'unt,nisi quiapericulumsanctaeEcclesia?
    slerio, videlicet Conchensi faciant. Quod si Figia- noluimus silentio prselerire, ct his [restitimus] qu 1
    censis prius decesserit, nihilominus adjudicaviraus C-• eamdem sponsamDei non erubescunt in servitutem
    Figiacensem ecclesiam Conchensi monasterio in retiigere. In omnibus enim terris licet etiam paupcr-
    perpeluiim uniri, atque, sopita omni lite et contro- culis mulieribus suaepatriae lege suaqne voluutatevi
    versia, uni duntaxat abbati, scilicet Conchensi, per rum accipere legitime; sanctoevero Ecclesise^quseest
    omnia subdi, sitque hoc perpetua stabilitate firmum sponsa Dei et mater nostra, non licet, secundum im
    et inconvulsum ut eo defuncto, videlicet qui nunc piorum votum et detestabilem consuetudinem, di-
    cst Figiacensis, Conchensis abbas a communi con- vina lege propriaque voluntate suo sponso legaliler
    gregatione eligalur, et utrique loco praesit sccuiidum 'la terris adhaerere. Non enim pati debemus ut fi-lii
    regulam S. Benedicli. Admonemus itaque et aposto- sanctse Ecclesiae hsereticis, adulteris et invasoribus,
    lica auctoritale inlerdicimus ut contra hujus defi- quasi patribus subjiciantur alque ab eis velut adul
    c nilionis tenorem nullus agat seu inaliquo conlraire terina iufamia notentur. Hinc multa, diversa peri-
    praesumat; et sicut salubriter et discrete provisum cula, et inaudita crudelitaiis scelera qualiter sint
    cst,permancrepermittat(418*). Si veroaliquis (quod exorta, a nostris legatis luce clarius veraque rela-
    non speramus) definilioni nostrae contraire tcntave- tione potestis addiscere, etT si revera doletis et con-
    ril, si abbas, vel episcopus est, proprii ordii.is pc- n tristamini de ruina Chrislianae religionis et con-
    riculo subjacebil; si vero monachus , laicusve fue- fusione, eique vultis manum prsebere adjulorii, in-
    rit, absque dubio excommunicabitur. trinsecus certo tacli dolore, ab eisdem instrui sa-

    (418] Jurgii causam narrat anonymus qui Hists- legitimo. At illi indignati, non solum non sunt
    riamFigiacencis monasteriiscripsit, a Baluzloeditam, emendati, sed mulla facientes, plura mendacia in-
    t. HMiscellan.,p.298, in cujus fine ail: «Post Lau- venientes, caput in caudam, caudamque in caput
    tardum Willermus Fiaco successit, qui in expu- erigere conantes, in fantum suut pejorati, ut more
    gnandis inimicis diu vicloriosus exstilit. Hic de Si- Judae osculo tradi, et a proprio monasterio' Fiacen-
    inonia accusatus, quae pestis jam per ultimum pa- ses ejici fecerint, et Airardum Fiacensem abbatem,
    pam Leonem fuerat declarata, et per Gregorium VII cui subditi auctoritate apostolica fuerant, contra to-
    cjus successorem valde insecuta, quamvis invilus tius Christianitatis ritum a se projecerint.
    abbatiara dimisit, el pastori legltimo introducendo (418*) In concilio Narbonensi anno 1096 celebrato,
    locum vacuum reliquit. Monachi vero Fiacenses ab- haec controversia deniio agitata, ita definita fuit
    batem legilimum domnum Hugonem Cluniacensem ut uterquelocus cardinalem , id est proprium ai;-;,
    tiigentes, admonuerunt Conchenses ul, abjecto suo batcm haberet. Vide inf. Urbani II ea de.re ': .li)-.
    '
    Simoniaco, more solilo subderenlur illorttm abbali teras. ;;
    709 EPlSTOLiE EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 710
    lis polestis. oiint enim beato PetrO fidelissimi, A omnino displicent, armavil contra nos membra sua^
    et inter primos domus ejus unusquisque in suo or- ut ortrnia in contrarium verteret. Iceo in nos, imo
    dine annumerati, qtii nullo terrore nullaque lempo- in apostolicam sedem tanla fecit, quanta facere a
    ralium rerum prcmissione poluerunt in aliquo ab tempore Constantini Magni imperatoris r.equivit,
    ejus fidelitate et defensione avelli, et a gremio S. Nec valde mirum ; quia quanlo plus tempus appro-
    matris Ecclesiae separari. Sed quia, sicut novit ve- pinquat, tanto amplius Chrislianam religionem ex;-
    stra fraternitas, licet indigno, el peccatori divinitus stinguere decertat. Nunc aulem, fratres taei charis-
    per pvophetam dicitur: Supermonlem excelsum (Isa. simi, diligeriter quae vobis dico, audite. Omnes qui
    LVII,7), etreliqua; eliterum : Clama, necesses (lsa. in toto orbe Christiano censentur r.omine, et Chri-
    LVIII,1), velim, nolim, omni postposita verecundia, slianain fidem vere cognoscunt, sciunt et credunt
    thnore quoque vel alicujus terreno amore, evange- beatsmiPctrum, apostolorumprincii'em,esse omiiium
    lizo, claino, clamo et ilerum clamo, et annuritio vo- Christianorum Patrem, et primum post Christum
    bis quia Christiana religio et vera fides, quam Filius pastorem, sanctamque Romanam Ecclesiam Onmium
    Dei de cceloveniens per patres nostros nos docuit, Ecclesiarum matrem et magistram. Si ergo hoc
    in ssecularem versa pravam consuetudinem, heu ! creditis, et indiibilanter tenelis, rOgo vos et prse-
    proh dolor! ad nihilum pene devenit, et immutato " cipio ego, qualiscunque frafer et indignus magister
    antiquo colore cecidit non solum in diaboli, verum vester, per omnipotentem Deum adj'uvate et suc-
    etiam in Judaeorum, Saracenorum atque paganorum currite praedicto patri vestro et matri, si per eos
    derisionem. IUi euim Ieges suas, licet hoc tempore absolutionem omniura peccatorum, et benedictior
    ad nullam animarum salutem utiles, nullisque mira- nem atque gratiam in hoc saecttloet in futuro ha^
    culis, sicut Iex nostra aeterni regis frequenti attesta- bere desideralis. Omnipotens Deus, a quo bona cun-
    rtone clarificaias et corroboralas, prout credunt, ob- cla proeedunt, mentem veslram semper illuminet,
    servant. Nos autem saeculi inebriali amore, et vana earoque sua dilectione ac proximi fecundet, ut me-
    decepti ambitiorie, omni religione et honestate cupi- reamini praefatum Patrem vestrum et Matrem certa
    ditati atque superbiae poslposilis, exleges et quasi devotione debitores vobis facere, et ad eorum so-
    fatui videmur; quia praeseutis vitae et futurae salu- cietatem, sine verecundia pervenire. Amen.
    tem et honorem sicut patres nostri non habemus, LXV
    nec etiam sicut oportet speramus. Et si sunt aliqui,
    Gregorh VII privilegium pro ecclesia S. Sophiw Be-
    licet rarissimi, qui Deum limeant, pro se utcunque, neventana.
    nonpro communi fratrum salute decertant prompta (Anno 1084.)
    volunlate. Qui, vel quoti sunt, qui pro timore, vel [Anecdola Ughelliana, 491.]
    amore omnipotentis Dei, in quo viiiimus, movemur el GREGORIUS episcopus, servus servorum Dominii
    sumus (Act. xvu, 28), tantum desudent, vel usque ad MADELMO dilecto nostro in Christo filio, et abbati
    mortem laborent, quantum sseculares milites pro venerabilii ccenobii almse et coaeternae Dom. Patri
    domiriis suis, vel etiam pro amicis et subditis ? Ecce Sophiae, intra Beneventum in loco nuncupato Urbe
    multa millia hominum ssecularium pro dominis suis vetere exstructi, suisque successoribus regularitef
    quotidie currunt in mortem; pro coelesti vero Deo in codem Coenobiopromovendis in perpetuum.
    «t Redemptore nostro non solum in mortem non Cum officium sit aposlolicum, omnium Ecclesia-
    curruiit, verum etiam quorumdam hominum inimi- rum Domini utilitatibus,in quanlum possibilitas dar
    eitias subire eonlemnunt. Et si sunt aliqui, (imo, Deo tur, salubriter providere, cultui tamen venerabilium
    miserante, sunt, licet perpaucissimi,) qui in faciem locorum, atque Domino devote] militantium, pro-
    impiis usque ad morlem resistere pro amore Chri- pensiorem curam pise sollieitudinis indelicienti vi-
    stianaelegis contendunt; non solum a fratribus, ut gilantia debemus adhibere. Quocirca, excellentis-
    dignum est, non adjuvantur, sed etiam imprudentes sime fili, quia sanctae devotionis affectu petiisti a
    et minus discreti ut dementes habentur. Sed quia D noJjis ut prsefatum monasterium tuum sub aposto-
    hseeet his similia spocialiter imrainent nobis, ut vo- licse defensionis tutela admitteremus atque susci-
    bis indicemus, quatenus, Deo largiente, et vitia pos- peremus, et in eadem ecclesia, quidquid moderno
    simus a cordibus fratrum avellere, et virtutes in eis tempore juste habere videtur aut in futuro etiam
    plantare : rogamus et obsecramus in Domino Jesu, poterit acquirere tempore, per nostri privilegii pa-
    qui nos sua morte redemit, ut tribulationes et angu- ginam confirmaremus, petitioniJjus tuis libenter
    stias quas patimur ab inimicis Christianse religionis, admodum annuimus, quandoquidem j'ustis postula-
    cur et qualiler patiamur, diligenter investigando in- tionibus facilis debelur assenstis et piis desideriis
    affectus. Undeper hujus nostrae
    telligalis. Ex quo enim dispositioue divina mater promptus pro posse
    Ecclesia ia throno apostolico mc valde indignum, et conslitutionis decretum et apostolicse liberalitatis
    Deo tsste invitum collocavit, summopere procura- edictum, secundum prsedecessorum noslrorum pii
    ut vilegia, proenominatOmonasterio S. Sojihioe virgi-
    vi, sancta Ecclesia sponsa Dei Domina, et mater
    nis, tibique prsenominato, amande fili, tuisque
    nostra, ad pioprium redieus decus, libera, et casta, successoribus regulariter justeque promovendis,
    «l.catholica permanerct. Sed quia hosli antiquo hsec concedirous et confirmanius atque in perpetuum
    7U S. GREGORII VII PAP-JE OPERtlM PARS II. Tia
    covroboraraus omnia quse praedicla ecclesia vene- Vde Aliperga, et S. Nicolaum de pazano, S. Mar-
    rab. tui monasteril ad prajsens habere, aut dcin- cellum in Tommano, Sanctara Mariara in Caiisi,
    ceps justedivinis humanisque legibus in perpetuum S. Mariam de Regina cura oranibus eorum perti-
    acquisierit, tam in ecclesiis, casis, lerris, vineis, nenliis, in Elicelo S. Effreni cum tenitoriis suis,
    hor-tis, olivetis, pratis, campis, silvis, curlibus Sanctum Marciantim de Parituli, et Sanctam Ma-
    velcastellis, quamque in servis et ancillis,et in om- riam de Sableta, S. Mariam in casale Geldoni curii
    nibus rebus ct posscssionibus suis mobililras et omnibus eorum pertinentiis;
    iminobilibus, seseque moventibus, ct quse liberali- Praet?rea auctoritate sanctaj Romanaj et aposlo-
    late, seu collalione sive concessione rcligiosorum licse sedis concedimus atqueconflrmamus tibi ac luis
    hominum legaliter ct laudabili studio acquisivil, aut successoribus omnes in integrum oblaliones viro-.
    acquirere polerit, et prorsus quoe concessa sunl illi rum ac defunctorum quse ipsi monasterio per.te-
    et corroborata piorum imperalorum aut princi- stamentum, aut etiam sine testamenlo jure accesse-
    pum praeccplis. Quanquam vero istam in Pantano rint; etperpeluo maneat jam ipsum fatum mona-
    capellam, quse vocatur Sancti Benedicli, et aliam sterium sub tulela, ditione, seu jure sanctae Roma-
    S. Vilalis cum omnib. pertinenliis suis, cl aliam nac Ecclesiae liberum et immune ab omni subje-
    S. Michaelis archangeli, quae dicitur ad Olivolam clione allerius Ecclesise, elab omni jure imuiolesfa-
    iina cum omnibus suis pertinenliis, et in Paletria tum. Statuimus etiara ul sint monachi tui ab omni
    capellam unam S. Mariae, eccl. S. Bailholomaci ssecularis officiiinfestatione secttri, et omui praegra-
    apostoli et martyris, et curtem in collina, et cur- vamine. mundanaeoppressionis remolt, in sarictse re-
    lem de Muriano, in Petra strumina casas, et sUvas, gulae observalione quieti, nulli alii nisi Romanse.et
    ctcurtem de Lapillo, hsereditalem de Bato, in Cur- aposlolicsesedi, cujus juris est, aliqua tencantur occa-
    tiano capellam in honore S. Pelri apostolorum sione esse subjecli; qtti de suissibi qualem.volue-
    principis, in Cereto capellam S. Martini ejriscopi rint seeundum B. Benedicti regulam, abbatem eli-
    cum omnibus perlinenliisrsuis, capellain S. Sylver gant; si vero ex eis idoneus defuerit, ab aliis ulilc-m
    stri confessoris de Corneio in comilatu Capuano, et religiosum cum consilio Romani pontificis acci-
    in loco Biniano eapellam S. Marioe Yirginis Matris- piant, ab eodem benedicendum et consecrandum.
    que Domini Dei nostri, in Bibino ecclesiam S. Consecrationes ctiam ecclcsiarum, ct ordinationes
    Marciani, in Beletro flumine infra civitatem Asco- monachor. sive clericorum suprad. ccenobio perti-
    lensem ecclesiam S. Desiderii, et foris omnem nenlium, ab episcopis, in quorum dicecesib. sunt,
    haereditatem, in finibus Cannaj ecclesiam S. Julia- n accipiant, si tamen episcopi canonice ordinati ftte-
    ni, in comitatu, Tranensi curtem de Pazano cum rint, et ordinalionem gralis fecerint; si autem ho-
    pmnibus olivelis sttis, in comifatu Sipontino pi- rum aliquid obsliterit, abbas cura licentia el aucto-
    scariam, in comitatu Lesinensi jjiscariam, Cajazo ritale Rom. pont. ad qualemcunque calholicum
    curiem in molino; Laniensem curtem unam, San- cpisc. placuerit, causa consecrationis etordinal. tara
    ctum Roseum de Sessa cum curtibus suis onuiibus, locoi*um quam personarum Ucenter pergat. Hacc
    in finibus Capuse Sanctum Reineium, et Sanctum igitur omnia quaj hujus prsecepti dccrctique no-
    Robertum cum lerritoriis suis, in campo Marini in sli i pagina continet, in onjnibus in perpetuum con-
    finibus Tremonensibus Sanctum Adjulorem erga servanda decreviraus. Si quis vero .imperatoruro,
    fluvium Yulturnum cum terris suis, in finibus Ca- ducum, marchionum, comitum, prinripum ac
    puoe Sanctum Slephanum de Strada cum lerritoriis jtidicum, aut quacunque dignitate prsedita, cujus-
    suis, sed etiam in Castello Magno ecclesiam Sancti cunque ordinis vel etiara condilionis magna par-
    Magnicum omnibus suis territoriis, et ecclesiam vaqtie persona banc constitutionis nostrae paginani
    S. Angeli in Altissimo.super fluvium Bivemum in cognoscens, coaira cam lemerario ausu venire ten-
    finibus campi Morani cum ejusdem ecclesiae hsere- taverit, aut tenlari consenserit, vel fautor exstiie-
    ditale, quae est in longiludine milliarium duo, nec D rit, admonitus semel aique iterum el tertio per
    nonecclesiam S. Joannis cum omnibus pertinentiis corapetenles inducias, nisi ea quse ab illo sunt male
    suis in casa Pollucis, ecclesiam S. Petri in finibus ablala ecclesiae humiliter satisfaciens restituerit,
    de Loreto una cum omnibus suispertinenliis,castel- potestatis honorisque sui dignilate cadal, reumque
    lum quod vocatur Becclo cum ecclesia S. Marciani, se divino judicio de perpetrata iniquitale cognoscat
    et Nicolai episcopi, et Sanctum Maurum, in Cur- eta sacratiss. corpore ac sanguine Dei ac Dom.
    fiaao villam quse nominatur Leo Cubante, in civitate nostri Jesu Christi alienus fiat, usque dum resipi-
    Alife ecclesiam S. Mercurii cum aliis ecclesiis sibi per- scat; cunctis aulem qusesuperiusscriptasunt obser-
    tinenlibus, ripaj longe in civitate Arole ecclesiam S. vanlibus sit absolulio ac remissio omnium pecca-
    Mercurii, et S. Petrum ad Mortitam cum omnibus torum suorum, sit gaudium et exsultatio, laelitia
    pertinentibus suis, S. Stephanum de Lucore, et S. el pax in die adventus Domini noslri Josu Christi,
    Stephanum de Fromari, et S. Angelum iu Plesco, et el sic in hoc sseculo fructum bonse actionis susci-
    S. Angelum de Alriano, et Sasictum Angelum in piant, quatenusfapud districlum Judicem in fpturo
    '
    Palumbara, et S. Gregoriuin de Lcscle, et S. Mar- (iraemiaaeternoepacis invcniant. Bene valeat.-.:-
    linura de Yentecano, et S. Petrum, el S. Mariam Data Salcrni m Jd. Deeemijr. per manrirnGrcge-
    713 EPISTOLiE EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 754
    rii S. R. E. diaeoni, anno Pontificattts Domini A j licet cssc sacrorum ordinum professores, qui stib ,
    Grcgorii YII papae duodecimo, ab Inc-arnatione munerum dalione vel acccptione Dei ecclesias vel
    vero Domini noslri Jasu Christi 1084, indictione earum sibi beneficia usurpant. Quod quidem sceius
    octava, fel.citer, feliciter. vos non jam dudum acriter correxisse vehementer
    LXVI. admiramur. Juste enim uterque corripiendus est et
    Gregorii VII evistola ad Altmannum, episcopum a sanctae Iimiiiibus Ecclesise submovendus, et qui
    Passaviensem.
    — pro Ecclesiaeambitu munera Iargitur, et qui ul Ec-
    (Frag.m. Anno 1075-1085.) clesiam adeat quidquam praesumit accipere. Iste
    [Vita Allmaniri, Acla SS. Aug., tom. II, 574.] quippe domum Dei emere, hic autem praesumit ven-
    Quia te credosincero corde amare pro Deo sanetae dere. A sacrilegio quoque hoc faciiius non dispar
    Ecclasiaehonorem et libertatcm, volo et prsecipio dixerim, cum id quod sponte ct sacro deliberatio-
    ut summopere cum clericis tuis vel laicisqui ad hoc nis arbitrio gratis fieri debuit, sub pecuniae.pactione
    apti vidcntur procures, ut sponsa Christi non ha- causatur. Quare, fratrcscbarissimi, quse taliler facta
    beatur amplius pro ancilla. sunt curiose refellite, infecta prohibete, vestrisque
    LXYII. jussionibus resislentes, digno anatbematis vinculo
    Gregom VII ephtola ad Allmannum ephcopum B percutere non dubitate.
    Passaviensem.
    (Fragra. — Anno 1085.) LXXL
    [Vila Allmanni, Acta SS. Aug., tom. II, 574.] Privilegium confirmalionis bonorum iinmunitalnm-
    . . . Ut presbyteros in fornicationem lapsos, si que monasterii Hirsaugiensis, quod sub aposlolicm
    sedis protecticne rccipitur, injuncto onere anmd
    vere poenitueriiit, inpristinum gradum restituat; si cenSus.
    negligentes et inutiles, eos penitus abjiciat. (Anno 1073-85.)
    LXVIII. [COCQUELINES, Butlar. sum. pont. ampl. Coltect.II, 59.]
    Gregorii VII epistola ad episcopum.Rotomagensem. GREGORIUS
    — De iis qid ecclesias vet ecclesiaslica beneficia episcopus, servus servorum Dei, di-
    vendunl. lecto filio WILLELMO, alibati monasteiii S. Aurelii
    (Fragm. — Anno 1075-85.) in Hirsaugia in episcopatu Spirensi siti, ej'usque
    [GRATIANI Decrel. causa i, qu. 5, c. 2.] successoribus in perpetuum.
    Si quis dator vel acceplor, Dei ecclesias vcl Cum omnium Ecclesise filiorum saluti et securi-
    ecclesiastica beneficia (quaequidem proebendas vo- tati sancta sedes apostoliea ex gencrali pastoralis
    canl) sub pecuniae interventu susceperit, sive dando regiminis providenlia cavcrc et consulerc debeat,
    emerit, sive accipiendo vendiderit, a Simonis non P , tum veroalacriuset impensius [eam]piaeintentionis
    excluditur perditione. Sed si perseverans fuerit, et religiosaedevotionis vota suscipere, ac salutifero
    perpetua multetur, damnatione. Nam qui sub reli- effectui mancipari necesse est, ut gratanter bono-
    gionis obtentu Deo famulari voluerit, si quid acci- rum studiorum petitionibus occurrat, et qusead lau-
    pit, etmerituinperdit etbeneficio accepto frustratur. dem et gloriam divini nontinis sunt instituta aucto-
    Rationis ergo vigore cogitur quod injuste receperit ritatis suaesoliditatefirmitertenendastabiliat. Unde
    restituere, et quidquid turpis lucri gratia receperat et lios dilecli filii nostri Adelberti de Calb laudabili
    non tenere. desiderio congaudentes, precibus ejus sanctae sedi
    LXIX. apostolicae humiliter directis acquicscere decrevi-
    Gregorii VII epislola ad Wimundum ephcopum mus, et religiose postulata efiicaciter concessimus;
    Aversanmn.—Qumlibetsit consuetudo, veritati est qui,seternaeretributionis amoresuccensus, in
    postponenda. praedio
    — Anno 1075-85 suo, quod dicitur Hirsaugia, monasterium a proge-
    (Fragm. |419].) nitoribus suisantiquitusconstructum, nujier, amissa.
    [GRATIANI De.cret. I, dist. 8, c. 5.] venuste reparavit, et in usus fratrum
    Si consuetudinem fortassis opponas, advertendum restitucns,inibi Deo
    est quod Dominus dicit: Ego sum verilas el vita. redditibus scrvientium, pluribus posscssionibus et
    Non dixit, ego sum consuetudo,sed, veritas. Et certe D bertatis adjectis, Iargius ampliavit. Quam suse li-
    beati utamur con- [liberalitalis] institulionem ne in poslerum
    (ut Cypriani sententia) quaelibet ulla perversorum hominum audacia imminuere .
    suetudo, quanlumvis vetusta, quantumvis vulgata, aut violare praesumat, apostolicae auctoritatis
    veritati omnino est postponenda ; et usus, qui veri- privi-
    legio muniri et sanctse Romanaj Ecclesiae tuitione
    tati est contrarius, abolendus.
    roborari, data annui aurei Bizantii pensione, postu-
    LXX. illud profeclo considerans quia, dum a san-
    — lavit;
    Gregorii VII epislola ad episcopos Hhpanos. De clse matris Ecclesiaefidelibus beatis
    iis qui sacros ordines munerum acceplione dispen- apostolis Pctro ,
    sant. et Paulo honor, nietus et obedientia exhibetur,
    (Fragm. — Aimo 1075-85.) quod eorum decreto et nomine solidatum et robo-
    [GRATiANi/)ecref.,causai, qu. 5, c. 1.] ratum.fuerit nullius eversionis illicita praesumptione
    ' '
    Audivimus, dilectissimi, quod nos audissc opor- quatiatur. Quam ob rem idem praefatum monaste-
    tuit, sed audisse profecto non libuit : quosdam sci- rium cum omnibus sibi hoc tempore juste pertinen-
    (419) Rectene hoc fragmentum Gregorio VII ascribatur dubium est. JAFFIS.
    PATROL. CXLVIII. 23
    715 S. GREGORII VII PAPJL OPERUM PARS II. -710
    libus, et legaliter collalis, ct deinceps quarumcun- 1A esse peipendimus. Proinde, juxta petitionem, tuam
    qUe'pcrsonaruin authcntica traditione conferendis, praefaio monasterio, cui tu praeesse digriosceris, ct
    sub apostolicaj sedis tulela ct protectione generaliter qUodjuris S. R. E. esse dignOscitiir, unde per sin-
    aroplectimur, et sub alis bealorum aposlolorum gulos annos census trium denariorum arireofum
    Pctri et Pauli, tibi,' fili Willelme, tuisque successo- sibi redditur, hujusmodi privilegia prsesenti aucto-
    ribus,eliminataac prohibita omni infestantium in- ritatis nostrsc decrelo indulgeffius, concediraus at-
    quietudine, libere el absolute possidenda, et regu- que firmamus : statuentes nullum regum vel impe-
    lariter afque utililcr ordirianda praesentis scriplurae ralorum, aut antistitum, nuUum quoque dignitate
    tcslimoiiio confirmamus. Constitutionis quoque, praeditum, vcl quemcunque alium, de his quae ei-
    immurtitatis, libertalis modos, quos praefattis comes dem vCnerabili Ioco de proprio jure jam donata
    illustris Adelberlus scriplo suse traditionis inseruit sunt,vclin futurum, Deo miseranle, collata fuerint,
    efregio sigillo imprimi cura\it,ad posteritatis cau- sub cujuslibet causae occasioriisve specie niinuere
    tdlamel arcendos hifeslanlium impetus diligeriter vel auferre, et sive suis 'usihus applicare, vel aUis
    observandos'staluimus, hos duntaxat, qui cartolii- quasi piis de causis pro suse avaritiae excusatione
    cis sanctioiiibus non obsistunt, ul nec de permissis concedere; sed cuncta, quae ibi oblata sunt vel of-
    quidlibet negligalur, nec de velitis quidlibet irroge- B • ferri Contigerit,"tain a te quam ab eis qui in tuo of-
    lur. Hsec igitur quse huj'us- praecepti decretiquc ficio successerint, perenni tempore illibata et sine
    nostri pagina continel, ,tam libi quam cunctis qui inquietudine volumus pqssideri, eoruffi quidem
    in eo quo es ordine locoque successerint, in perpe- usibus pro quorum sustentatione gubernationeque
    tuum servanda decreviffius. Si quis verO regum, sa- concessa sunt, modis omnibus profutura. Itemcon-
    t;erdotum, clericorum, judicum et saecularium per- -^stituimus ut, obeunte abbale, non alius ibi quacun-
    sonarum, hanc constilutionis nostrse paginam que obreptionis astutia ordinettir, nisi quem fralres
    agnoscens, contra eam venire lentaverit, potestatis ejusdem ccenobii, cuffi commuiu consensu, secun-
    honorisque sui dignitate careat, reumque se de dum timorem Dei elegerint; maxime de eadem
    perpetrata iiiiquitate divino judicio agnoscat. Et congregatione, si idoneus iuvenlus fuerit. Quod si
    nisi ea quoe ab illo sunt male ablata reslituat, vel talis, qui huic regimini congruat, inter eos inveni-
    digna pceiiitenlia illicile acla defleverit, a sacratissimo ri non possit, cum Coiisilio Romani pontificis, alium
    corpore elsanguine RominiRedemptorisnostriJesu sibi Patrem et ihagistrum espetant. Hoc quoque
    Christi-alienus fiat,-atque in seterno examine di- praesenti capitulo subjuhgimus, ut ipsiim monaste-
    stricloe ullioni subjaceat. Cunctis autem eidem loco rium,'et abbates ejus, vel ffionachi, ab omni ssecu-
    justa servantibus, sit pax Domini nostri Jesu CTaris servitii siut infestatiOue secriri, omnique gra-
    Christi, quatenus et hic fruclum bonae aclionis per- vamine mundanae oppressionfs rempti in sanctoe
    cipiant, etapud districtum judicem praemia selerjBse religionis observatione seduli et quieli, nul.li alii,
    relributionis inveniant. Datum Romae (420). nisi Romanae efapostolicae sedi. cujus juris est, ali-
    LXXII. qua teneantur occasione sul)j'ecli. Consecrationes
    Privileghtrii Gregorii VII ad Almodum abbalern etiam ecclesiarum et ordinationes monachorum
    Rolhonensem. — Conftrmat priviiegia monasterii sive ciericorum Saepefatoccenobio pertinentium, ab
    Rolhonensis. episcopis in quorum dicecesi sunt, accipient; ita ta-
    (Anrio 1075-85;) men si episcopicanonice ordinati fuerint, et ordi-
    [Dom MARTENE, Thesaufus Ahecdot., 1,204, ex ins. naliones gratis fecerint. Sin autem
    aliquid horum
    S. Michaelis in periculo maris.] obstiterit, abbas cum licenlia et auctoritate Roma-
    GREGOUIUS episcopus, servus servorum Dei, dilc- ni ponlificis ad qualemcunquecalliolicum episcopum
    cto in Chrislo filio ALMODO, abbali monasterii S. eiplacuerit, eausa consecrationis el ordinationis
    Salvatoris, constructi in loco, qui dicilur Rotho- tam loCOrum quam personarum, licenter pergat.
    nensis, in Britannia constituti, suisque successori- Hajc igitur omnia quse hujus prsecepti deeretique
    bus ibidem regulariler promovendis in perpeluum. " noslri pagina continet, tam tibi quaffi cunctis qui in
    Supernae miserationis respeelu, ad hoc universa- eo quo es ordine locoque successerint, vel eis quo-
    lis Ecclesise curam suscepimus et apostolici mode- rum interesse pOtueritj in perpetuum resefvanda
    raminis sollicitudinem gerhnus, ut justis precan- decernimus. Si quis vero regum, sacerdotum, cle-
    tium votis allenta benignitatefaveamus,et,libramine
    omnibus in necessilate ricorum, judicum ac saecularium personarum, hanc
    aequitatis, positis, quantuin, conslitutioiiis nostrae paginam cognoscens, contra
    Deo donante, possumus, subvenire debeamus. Prae-
    eam veuire tentaverit, potestatis honorisque sui
    cipue tamen de venerabilium locorum stabilitate,
    pro debito honore summse el apostolicae sedis, ctt- digmiate careat, xeumque se divino judicio existe-
    jus membra sunt, quanlum ex divino adjulorio pos- re de perjjetrata iniquitate cognoscat; et nisi illa
    sibilitas datur, nobis pensandum et laborandum quae sunt male ablala restituerit, vel digria pceni-

    (420) Hucusque auctor Cbronici. Diplomavero.in f 1085, ut ex ejusdem monasterii historia potest
    cujus calce anliquitate forlasse corrosos chronologi conjici. ;.;,.
    characleres ille non legit, nos datum putamus anno
    717 EPlSTOLiE EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 718
    tenlia illiciteacta defleverit, asacratissimo corporc A dientia exhibeatur. Quod si aliquis epi.scoporum,
    el sanguine Dei et Domini redemptoris nostri Je- seu quaelibet ecclesiastica vcl ssecularis persona... .
    su Chrisli alienus fiat, atque in aeterno examine monasterium vestrum, et abbales ej'us vel monachi
    districtse ultioni subjaceat, cunctis autem eidem ab omni ssecularis servitii sint infestatione securi,
    loco justa servantibus sit. pax Domini nostri Jesu omnique gravamine mundanse oppressionis remoti
    Clnisli, quatenus et hic fructum uoiioe actionis in religionis observatione scduli atque quieti per-
    parcipiant, ct apud districtum judicem praemia maneant. Hsec igitur omnia quae in hujus prsecejiti
    seternaj lucis inveniant Amen. decrctive pagina nostri continentur in perpetuum
    LXXIII. servanda decernimus. Si quis vero regum, impera-
    Bulla Gregorii VII pro monasterio S. Pelri torum, sacerdotum, clericorum, j'udicum ac ssecula-
    Juncellensh. rium personarum hanc constitutionis nostrae pagi-
    (Anno 1073-85.) nam ignorans contra eam temerario ausu venire
    [Gull. C/im'.,Inslrum.,lom.VI, pag. 1- , exarchiv. lentaverit, admonitus semel, et iterum, usque tertio
    Juneell.] per convenientes inducias, si ncn resipuerit atque
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, di- prsedictaeEcclesiaevestrse non satisfecerit, potestatis
    lecto in Clnisto filio.....' abbati monasterii S. Petri B honorisque sui dignitate careat, se divino
    dicitur reumque
    Juncellensis constituli in loco qui Lunate, judicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat;
    suisque successoribus ibidem regulariter promoven- et nisi quse ab illo sunt male ablata restituerif, vel
    ciis in perpetuum. illicite acta defleverit, a sanctis-
    digna pcenitentia
    Supernae miserationis respectu ad hoc universalis simo corpore' ac sanguine Redemptoris nostri Jesu
    Ecclesise curam suscepimus et apostolici modera- Christi alienus fiat. Cunctis autero eidem Ioco vestro
    minis sollicitudinem gerimus, ut justis precantium servantibus sit pax Donrini noslri Jesu Chrisli,
    votis assueta benignitale faveamus, et, libramine justa
    quatenus et hic fructum bonce actionis percipiant,
    oequitatis, omnibus in necessitate positis, quantum* et apud districtum Judicem prajmia aeternaj
    Deo juvante, possumus, subvenire debeamus. Pro- pacis
    inveiiiant.
    inde juxta petitionem tuam prsefalum monasterium
    LXXIV
    Juncellis, cui tu praeessedignosceris, in tulela et de-
    fensione sanctse Romanse et apostolicae sedis susci- Privilegium Gregorii papmde monaslerio S. Bcnedicli.
    (Anuo 1075-85.)
    pimus, et ab omni sseculari dominatione liberum
    |MARILL.,Annal. ord. S. Rened. V, 640.]
    scmpcr esse decernimus, cui hujusmodi privilegio
    GREGORrusepiscopus, servusservorumDei, HUGONI,
    prajsenti, auctoritatisque nostrae decreto indulge- i* venerabili abbali Cluniacensis monasterii, suisque
    inus, coucedimus et tirmamus, statuentes nuUum
    antistitem successoribus in perpetuum.
    regum vel imperatorum, nullum, qua-
    Suscepti nos oflicii cura compellit venerabilibus
    cunque dignilate prseditum, vel quemquam alium
    audere de iis quse eidem venerabili loco a quibus- locis, ei proecipue his quae proprii j'uris sunt sanctee
    libet hominibus de proprio jure jam donata sunt, Romanaj Ecclesioe, talem nostrae dispensationis ad-
    vcl in futurum, Deo miserante, collata fuerint, sub hibere diligentiam, ut in illis ea maxime aposiolicis
    et memorabili auctontate firmentur quae
    cujuslibet causae occasionisve specie, minuere, vel pnvilegiis
    ad sacrse eruditionis sttidiuin, et ad religiosse vitse
    auferre, et sive suis usibus applicare, vel aliis quasi
    et
    piis de causis pro suse avaritiae excusatione conce- pi-opositum diuturnam spiritalis gralise aedifica-
    oere, sed cuncta quse ibi oblata sunt, vel offerri con- tioncm potissimum valere noscuntur. Quapropterde
    tigerit, tam a te quara ab eis qui tuo officio locoque spiritali gubernatione et statu monasterii Sancti Be-
    successerint, perenni tempore illibata et sine inquie- nedicti, eonsistentis inter littora Padi et Larionis
    tudine volumus possideri, eorum quidem usibus fluminum, hujusmodi instiluta sancireet confirmare
    pro quorum sustentatione gubernationeque concessa dignum duximus, ut nostra, quam semel impendi-
    sunf, modis omnibus profutura. Item constituimss I) mus, semper cum Dei adjutorio sollicitudo vigilet.
    ut, obeunte te, non aUus ibi cujuscunque obreptionis Et sicut in illo auctorum, a quibus, constructura et
    astutia sive per investituram, sive per ssecularem Deo oblatum est, omni tempore devotio, fides vivit
    potestatem ordinetur, nisi quem religiosi fratres et pietas; ita ad commune ipsorum ac nostrae devo-
    ejusdem ccenobii cum communi consensu secundum tionis meritum nostra ibidem providentia, Deo dispo-
    timorem Dei elegerint de eadem congregatione, si nente, vivat ac operetur auctoritas. Namque mona-
    idoneus inventus fuerit. Quod sitalis, qui huic regi- sterium illud a Thedaldo, illustri viro, patre mar-
    mini congruat, inter eos inveniri non possit, curn chionisBonifaciiconstitutumest, traditum vero el in
    consilio religiosorum virorum aliunde sibi Patrem ct proprium jtts collatum beato Pelro etej'us aposlolicae
    magistrum expetant, ordinandum vero ab episcopo sedi, sicut et aliqua alia monasteria tempore nostri
    iu cujus dioecesi monasterium vestruffi constitutum pontificatus, aMathiIde,fiIiaejusdemmarchionis Bo-
    est, nisi forte ipsum ab apostolica sede interdiclum nifacii, quondam decreta et corroborata constitutione,
    csse claruerit; qui quandiu in eadem interdictione sicut etiam in aliis, quse ad communionem et confir-
    seu rebellioiie rcroanserit. nulla sibi a vobis obe- mationcm emsdem loci fecimus habetur priyilegiis,
    •/59 S. GREGORH VII PAP.E OPERUM PARS II. ?20
    ul inde per singulos annos beato Petro el ejtis apo- ALnullura quacunque prscditum dignitate vel quemquani
    stoiicacsedi, in prsfcsenliaRomani pmitificis aut ejus alium, de his quae eidem ecclesise a beato AudomaroV
    archilegati, Romse aut ubi ipse jtisscrif, octo diebus Adroaldo ct caeteris donata sunt minuere vel au-
    ante vel post Kal. Maii, id cst Roroanoe, uncia attri ferrc, sed cuncta quse irii oblata sunt, perenni tein-
    impensioni reddalur. Vcrum quia tu, dileclissime pore illibota et sine inquietudine aliqua volumus
    frater et abbas venerande, ad regendum illud idem possideri, corum.... usibus pro quorum sustentafione
    monasterium de congrcgatione Cluniacensis mona- gubernalioneque concessa sunt, modis omnibus pro-
    sterii, cui, Dco auctore, praecssedignosceris, fratrcm futura.
    Widonem nobis donasti, virum religiosum ct pru- Item, conslituimus ut, obeunte prseposito vel de-
    denter edoctum, qui ibidem sacroe religionis formam cano ejusdcm ecclesise, non alius ibi substituatur
    consensus
    alque doctrinam secundum regulam sancli Benedi- quacunque obreptionis astutia, nisiquem
    cli et vestroe conversationis consuetudinem edoce- canonicorum canoriice etsecundum Dei timorerapro-
    viderit ordinandum, vcl elegcrit coiistituendum,
    rel, et, Deo auxilianlc, inslitucret; ne htijtis aetlifi-
    calionis vestig'a in poslerum delcantur, aut ttii, etc.
    fralcr, spirilualis germinis fructus. per subrogatio- li LXXVI.
    nem alicujus extraneoe convcrsalionis ct infecundse jregoriiVII papw bulla qua monaslcrio CavensiSan-
    cim Triiriialis donat et confirmat qumdam mona-
    suppJanlalionis, aliquo deinceps tempore deficiat steriu.
    vcl occasionc depereat; curam illius loci libi tuis-
    (Anno 1073'85.)
    que successoribus in perpetuum in nosfra vice com-
    [MURATORI, Antiq. Ilat., Y, 479,]
    millimus, ul in ejus gubernalionc atque custodia
    nostrae solliciludinis lu omncsque successores ttii GREGORIUS episcopus, servus servoruni Dei, om-
    et potcslalcm habcant et studium prociirationis nibus Chrisli Udelibus, clcricis ac laicis salutem et
    Decerninuts eliam apostolicam benedictionem.
    impcndant. ul, obcunteibiaJjbaie,
    Notum csse volumus cmnibus clericis ac laicis,
    vcstra semper providcat diiigentia quatenus idonea
    fide colentibus, nos in apo-
    et huic ofiicio digna in loco regiminis secundum re- Deum pia calliolicaque
    stolicse defensionis tutelam Cavense monasterium
    gulam S. Benedicli persona subrogetur, et quidquid Salernum in sanctoeae mdi-
    in monasterio ad atigmcntum et observalionem mo- suscepisse, quod apud
    viduoeTrinilatis honore constructum esse dignosci-
    nasticse religionis instilui vel emendari oportuerit,
    vestro semper magisterio et dispensatione admini- tur; cui monasterio nos quaedam in Cilenlio monle
    salva in omnibus auctoritate sedis posita monasteria, videlicet monasterium Sanclae
    stretur, quidem f*-'Marise de Gulia, monasterium Sancti
    locus ille esse Nicolai, San-
    apostolicae, cujus juris dignoscitur, cti Archangeli, Sancti Magni, Sancti Fabiani, Sancti
    ct csctcris quae de consccratione abbatis et fratrum
    monasterii nec non et aliorum ad id pertinentium, Georgii, Sancti Matthseiad duo flumina, et ecclesiam
    Sancti Angeli de monte Corase, Sancti Blasii de
    seu de redditione census, postrenio de omni stalu
    in sua Butrano, Sancti Joannis de Turesino, Sancti Salva-
    ejus, privilegiis pro stabilitate el speciali mu- toris de Nuce, sancti Zacharise deLauris, cum cellis
    nilione sibi concessis,decrcta ac slatuta firmavimus.
    eorum, jure perpetuo possidenda atque regenda, et
    LXXV. secundum Deum ordinanda venerabili Petro, abbali
    Gregorius Vli privilegia Ecclesim S. Audomari in ejusdem monaslerii, charissimo filio nostro Gisulfo
    Arlhesia, RobertoFlandrim comite poslulanle, con- principe concedente, olimdonavinius, etnunc eidem
    ftrmat. abbati ejusque successoribus ad regcudum, corri-
    (Anno 1075-85,)
    tom. gendum et procurandum ipsa commiltimus et au-
    [MULEUS, Opj). diplom., IV, pag. 5, cx motivo ctoritate apostolica confirmamus. Interdicimus igi-
    [juris capiluli Audomari contra Bertinianos.] tur in nomine Domini nostri Jesu Christi, et ex au-
    GREGORIUS.... dilecto filio ROBERTO Flaiidren- ctorilate beati Petri apostoiorum principis, cujus
    sium comili ! vice sanctae Romanae Ecclesiae
    prsesidemus, et om-
    Eeclesiae, quam beatus Audomarus, teriius Mori- nino prohibemus ut nullus archiepiscopus aut epi-
    norum episcopus, fundavit in honore bealae Dci ge- scopus, nullus regum, ducum, principum, comiUiro,
    nitricis Marise, et quse usque in hodiernum diem nullus clericorum, laicorum aut quaelibet omnino
    ejusdem episcopi venerabilis habetur corpore, hu- magna vel parva persona, praefato sanctse Trinitalis
    jusmodi privilegia,.. auclorilaiis r.oslrae decrelo.... cceuobio in jjraedictis monasteriis vel ecclesiis, cun-
    eoncedimus atque firmamus. Renovamusque etiam ctisqtie ad ea pertinentibus, quocunque modo seu
    iUa quaebeatus Nicolaus a beato Gregorio quadragc- qualibet occasione aliquid minuere, vel dolos vel
    simus secundus eidem ecclesisefecit privilegia, prsa- molestias aut aliquam violentiam inferre, aut Dei
    scnle Balduino quondam tuo progenilorc, qui, ad servos inquietare punienda temerilate prsesumat,
    apostolorum limirta ad eumdem papam veuiens,, quatenus Roraanaj soli Ecclesise idcm nionasterium
    promeruit pacificari eorum aucloritate curti soccro> curii prsefaiis ecclesiis pleno jure videatur esse sub-
    suo Carolo imperatore, cujus filiam sibi copulaveratt jectum. Tanto enim religiosi monachi, ibidem Deo
    eoignorante. Statuentes liullum regum, antistitum,, servientcs, sinceriori rricnte divinura opus exsequi
    721 EPIS'fOL;E EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 722
    devolissime poterunl, quanto nos corum quieti no- A mantes, sicut supra diximus, qiisccuiiquc nunc jusle
    stra, imo beati Petri apostolarum principis, aucto- habct, aut in postremum, Doiiiiiio annuente, habere
    ritate pcr omnia providere studcmus. Si quis vero conligerit, in quibuslibet rebus mobilibus vel im-
    adversus praedictum monasterium justam se putat mobilibus, salva quidcm canonica subjcctioue pro-
    habere querelam, et apud coenobii abbatera vel prii episcopi. Hscc igitur onmia quae hujus prsecepti
    monachos liiem suam dccidere ac diflinire noluerit, decrelique riostri pagiua continct, in perpetuum ser-
    volumus alque edicto perpetuo staluimus ut ante vanda deccrnimus. Si quis vcro regum, imperato-
    nos vel legatos nostros querimonia deferatur, qua- rum, saccrdolum, clericorum, judicum ac ssecula-
    tenus aequitatejudidi sine personaruui acceptione rium personarum, hanc constitutionis uoslrae pa-
    sua unicuique justitia, Deo auctore, servetur. Si ginam agnoscens, contra caro tenierario ausu venire
    quis autem contra hanc nostri decreti auctoritatem lentaverit, admonitus semcl, et iterum,usque tcrtio
    ire lentaverit, scial se beati Petri apostoli gratiam per convenienles inducias, si non rcsipueril atquc
    amissurum, cl aposlolicac indignationis ultione fe- prosdictaeEcclesiae non salisfeceril, polcstatis ho-
    rieiiduni. Obedientes vero, et hujus paginoe pra;- norisque sui dignilate carcat, reuroque sedivinoju-
    cepla servantes, dignam a Deo retributioiicm B dicio existere de perpctrata iniquitafe cognoscat. Et
    nisi ea quae ab illo sunt male ablata restituerit, vel
    accipiant-, et apostolicam bcHcdictioncm conse-
    quantur. digna poeititentiaillieite acla tlefleverit, a sacralissi-
    LXXVH. mo corpore ac saiiguinc.Doroiui, Redcniptoris nostri
    VII ad S. Michae- Jesu Christi, alienus flat, alque in extrcmo examine
    Gregorii epislola Laeluin,abbalem
    lis in Passiniano. dislrictae ultiouistibjaceat. Cunctis' autem eidem loco
    (Anno 1073-85.) jusla scrvantibus sit pax Domini nostri Jesu Chri-
    [LASII,Delicia erudit. lom. III-IV, pag. 198.] sti, quatenus hic fructum bonse actionis percipiant,
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dile- ct apud districtum Judicem praerniaaaernae pacis.
    clo in Christo filio LAETO,abbati monasterii Sancli iiiveniant.
    Michaelisarcbangeli in Passiniano, suisqttc succes- LXXYIII.
    soribus ibidem regulariter promovendis in per- Gregorii VII papm privilegiumpro ecclesiq S. Pauli
    petuuni, liomm. .
    Supremajmiserationis resjjectu, adhoc universalis (Anno Christi 1074, Martii 15.)
    Ecclesisecuram suscepimus et apostolici modera- [MARGARINI Rullarium Casiriense, tom. H,'pag. 106,
    ex archivis sac. monasterii S. Pauli de Urbe caps.
    minis solliciludincm gerimus, ut justis precantiuro T, n.I-2.] .
    votis altenta beiiigiiitate faveamus, ct, libramine C Domino sancto, ac beatissimo, magnoquc prsedi-
    aequitatis, omnibus in necessitate posilis, quaiitum, catori, Magistro genlium in fide et vcritate, PAULO
    Deo donante, possumus, siibvenire dcbcamus. Prae- apostolo, GREGORIUS indignus servus.
    cipue tamen de venerabilium locorttm stabiiitale Quotiescutiquc libi, S. Paule, apostole, Vas clc-
    pro debito honore sumrase et apostolicsc setiis, cu- ctionis, aliquid dare vidcmur, noii nostra conccdi-
    jus merabra sunt, quantum cx divino adjutorio pos- mus, sed tua potius reddimus vc»Iconfirniamus.
    sibilitas datur nobis, pensandum ct laborandum esse Nam quid unquam sine te nostrum est ? Quaproptcr
    perpcndimus; Proinde, juxla petilioncm tuam, prae- ego Gregorius, episcoptis servus ejus onniiumquc
    diclo monastcrio vclecclesise tuae,cui proeesscdigno- servorum Dci, a remetlio. animse.nicsccedo, tracloet
    sceris, hiijustnodi privilegia praesenti auctoritatis inviolabililer largior omnes oblationcs, qutecunque
    nostrae dccrcto, consensu et rogatu fratris nostri a fidclibus Christianis super altarc luum oblataefuc-
    Guillelmi Fesulaniepiscopi, indulgenius,concedimus rint, sub quo sacrosanctum corpus tuum creditur
    atque firmamus, statuontes nullum regum vcl im- esse reconditum; ncc non et oblationes confessionis
    peratorum, antislitum nullum, quacunque dignitalc et onuiium altarium luoe ecclesioe,ct suhstentationes
    praeditum,vel qttemquam alium audere de his quseei- \D fralrum ibidem servientium Deo in perpctuum, sicuti
    deinvenerabili locoa quibuslibet hominibusde princi- a sanctis aiuccessoiibus nostns, tibi famulantibus,
    -pio jure j'am donata sunt, vel infulurum, Dco mi- concessum esse dignoscitur; atque lotum Galdum
    serante, collata fuerinf, sub cujuslibetjcatisaj occa- qtti vocatur Lapigio in integrum, cum ecclesia S.
    siouisve specie minuere vcl auferrc, sivc suis usi- Proculi, sive quibus aliis nuncupatur vocabulis,
    bus ajiplicare, vcl quasi piis dc causis pro stiae cultum, vel incullum, ct cum onuribus ad suprascri-
    avariliseexcusatione conccdere. Sed cuucta quaj ibi plum Galdum gencraliter et in integrum pertinen-
    oblatasunt vel offerri coniigcrit, lam a leqtiam ab libiis; ct inedictatem caslelli Ardise,cum rocca sua,
    eis qui in tuo oflicio locoque successerint, perenni el Turre Majore, cum omiribus suis pertineiitiis;
    •lemporc illibata et sine inqiiietudine volumus pos- ' cl ecclesiam S. Mariaein Canuella, cum suis perti •
    sidcri, coriim quidem usibus proquorum sustenta- ncntiis; et massam Fulanam, cum omnibus suis
    tione gubcrnationcque concessa sunt, modis onini- jjcitincntiis; et medietatcm laci Capriilaci; ct ca-
    bus profultira. Noniinatim ctiam conccdirouscidom struni Velletrum, cum omnibus suis peftiuentiist
    ccclcsioevcl monasterio decimas suarum possessio- sicut a sanctis pontificibus Coiicessumcsl; et in AI-
    nuni in usuin pauperum ct advcnieiilium ; confir- bano cellam S. Nicolai et cellariiS. 'SIari;c nuoevo-
    1U S. GREGORII VII VkVM OPERUM PARS H. "24
    calur Minor, sitam in palatio, ct eum omnibus ad Ai ih temtotio suprascriplo; insuper ecclesiam. Sancti i
    Sancti Joan- j
    supra difetas cellas pertincntibus; et in palatio eccle- Angcli in Semproniano, cum oratorio
    siam S. Trinitatis, cum toto eodem palalio ; ct mas- nis posito in portu Herculis, omnia juris proprie- |
    sam quae vocalur Floriana, vel quibus aliis vocabu- lalis ejusdem monasterii; insuper trado libi quatuor
    lis nuncupetur, cum terris, silvis, campis, pralis, molas in Albano et unam in valle Aricia, cum forroa ;
    ibidem
    pascuis, vel cum omnibus ad suprascriptam massam sua, curo omnibus quse tuo jure videntur
    Florianam generaliter et in rntegrum pertinentibus; haberi; itemque conftrmanjus tibi, Doctori gentium,
    iterum casale quod vocatur Castellione, cum casale monasterium Sancti Sergii, cum omnibus suis, per-
    juxla se, quod vocatur Filioli, cum terris, silvis, tinentiis, s.itum in Subura; et monasterium Sanctse
    campis, pratis paseuis, vel cum omnibus ad ipsos Priscoo, cum oinnibus suis pertinentiis; itcm et cc-
    pertinentibus; atque casale quod vocatur Ulmetum, clesiam Sancti Focse martyris, quaej'uris Sancti Ana-
    cum vincis suis atque silvis simulque pratis; et stasii olim fuit; et ecclesiam Sancti Lconis papae,
    casalequod vocatur Squezanellum, cum suis perti- positam juxta monasterium Sancti Andresead cUvum
    nenliis, casis, casalibus, vineis; atquc cellam vina- Scauri; nec non et ecclesiam Sancti Nicolai, sitam
    riara Antonionum, villam Pertusam, Bifurcum, et j'uxta formam Claudii; similiter et piscariam in flu-
    Prirainianum, Cassianum, Silonem, Cornelitim, Te- B * mine Tiberis in Mai'morala; seu omnia quse infra
    solatam atque Cornelianum, cum omni jure instru- Romana urbe a viris religiosis seu a quibuscunque
    menloque suo, et cum omnibus ad eam generaliter personis tibi concessa sunt.
    pertinentibus. Corroboramus insuper curtem Sanctae Caeciliaj,
    Adjicientcs etiam huic cessioni hortos dttos, posi- quse vocatur de Mega, cum omnibus suis pcrtinen-
    tos intor Tiberim et portieum ipsias ccclesiae, eun- tiis, sitam foris portam S. Laurentii, his finibus
    libus a pprta civitatis parte dcxtra, qtios dividit flu- terminatam, ab uno latere flumen Tiberis ab alio
    vius Alroon, inter aflines horli monasterii S. Ste- latere rivus Megse, et per cumdum rivum ascendit
    pliani, qnod est monasterium ancillarum Dei, posi- usque ad terram S. Luciaede Renati, indeq.ue usque
    tum ad S. Petrum apostolum; et fundum Pisciniani, ad publicam viam quae vocatur S. Valentini, ct
    cum vineis et hortis suis; simulque terrulse quaj subinde descendit usque in puteum publicum, et
    vocantur Fossse Latronis, positae item juxta eam- ex eo desccndit per formellas, usque in supra
    dem poriicum, euniibus similiter a porta parte sini- scrijrtum flumen Tibcris; fundum vero Paterni, qui
    stra, ubi nunc vineae factoe sunt, quse tcrrulac cohse- similiter situs cst foris portam S. Laurenlii, cuia
    reiH ab uno latere possessioni Eugenilis quondam lerris, planlanis, hortis, aquimolis, terris cultis vel'
    scholastici, et ab alia parte possessioni monasterii S. 'C incultis, et cum omnibus suis perlincnlHs et omui-
    Eristi; item. monasterium S. Cosmati situm in valle bus terminibus sicut concessum est monasterio tuo
    Tiherina, ctim omnibus suis pcrlincutiis; et eccle- a papa Pasehasio praeaeccssore nostro, exeepia
    siam S. Pauli apostoli, sitam infra civitatem Tiber- terra parva quae ibidem detinet S. Sabas; et tolam
    tinam; simulque Antedoniam civitatem, cum perli- massam Caesanam, cum colouis et colonabus suis,
    nentiis suis clportu suo; montem qui vocatur Ar- sicut Benedictus Campaninus monasterio luo dedit,
    gentaiium, cum lacu Catamare, ubi cs.t ecclesia S. quando efiecttts est monachus; et totam massam
    Angeli; et medicfatem castri Orbitelli cum pertinen- Ltilianam cum casfello; Julianellum cum colonis
    tiis suis; ct castrum qnod vocatur Elsa, cum omni- et colpnabus. Itemque coiiflrmamus tibi Casale de
    bus su.is pertinenliis; juui modo Iacumprope mon- Solone cum caslello suo quod vocatur Ponte de
    tem Argentarium, cum piscariis suis, ila ul medie- Nona; simulque Casale quod vocatur Casa Arsicia.
    tas piscium qui ibi capiuntur reddatur suprasciipto Quiii insuper concedimus libi castelluin quod vo-
    monasterio S. Pauli aposioli; insuj)er et Casama- catur Longezzoe, cum onuiibus suis pertinentiis,
    riam, cum lcrris ctfamiliis suis, sicut in curteregis silvis, campis, pratis, pascuis, arboribus pomifeiis,
    persolvcre splita erat, omnia in inlegrum, sicuti ab „ fructiferis vel infructiferis diversi generi.s, fontibus,
    impcratorimis cf, sanclissimis pontificibus concessa rivis aquae perennis, sedificiis, parietinis, cryptis,
    sun.t et in perpcfuum confirmata ; eliam poriionem arenariis, et cum aquimolis suis; simulque me-
    de lacu qui vocatur Dulia, nec non ct Cesinam, quae dietatem Castelli Novi cum suisperlinentiis; curtem
    ponitur in Piretu, atque vineas qttse ponuntur in quoque et massam S, Juliani cum pantanis, et
    Semproniano, insuper et terram juxta Piscariam, silvis, terris cultis et incullis, sicut antiquitus limi-
    seu vineas quoe ponunlur in Ccrbarola; et alias vi- lala fuit, cum medictate laci Borrani, videlicet
    neas quae ponuntur in Querquetu ; ncc non ct casale a primo latere flumen Tiberis, a secundo latcre
    quod vocalur Visilianum, cum oratorio sanctorum rivus Osse, per eumdem riyuni, usque ad pontem
    Joannis elPauli, cum casis et vineis, massaritiis ct sanctarum Diguse et Meritse; a tertio vero latere,
    familiis suis, et cum otnnibus ad se pertinentibus; ab ebdem ponte per Silicem, usque ad Pilum fra.--
    pariterquc salinas in Urbe Vetere, ct alias salinas cltim, el exinde jjer eamdem Siliccm, in rivmn
    positas in Abinea, paria duo; item casa, massaritia Spineti; quarto vero Iatere terminalur per cumdcm
    cum mancipiis suis, et cum onniibus ei in integrura rivum Sjrineti usque in Silicinum riviun, et prjr
    portincntibus; ct alias salinas, jiaria duo, positas eumdem rivum usqtie in flumen,
    """
    725 EPISTOL^: EXTRAIREGISWUM VAGANTES. 720
    PraJlcrca-confirmarous luo vcnerabili monaslcrio, A quc portam Urbis quac vocatur Sancti Pauli otuii
    et coirohoranuis casiclltiro Passarani cum rocca rcditu suo; ct nlolas duas in fluvio Almonis snblus
    sua ct cum oinnibiis silri pertincntibus. Simulquc pontcm, curo ccclesia Sancti Andrcaj; lotiiniquo
    conccdimus libi roccain qiioe vocalur dc Gtierro, caslcllum Sancli Pauli quod vocatur Joannipolim,
    ctiin oinnibtis suis pcrlincr.liis, alquc nicdio.latem ciim inolajuxtase; iteirtquc lotum castclltm. quod
    castelli qtiod vocatur Columna, cuin omnibus suis vocaltir Curcuiitim, cttm curfe Sancli Priini; cl cas-
    pertinenliis iiitus vel foris, ctun ecclcsia, tota irum qttod vocalur Polis; ct castellum quod vocatur
    Sancli Salvatorisr cl alia ecclesiorSancla- Dei gcni- Fuslinianum; ct castclluin quod vocalur Gallidani,
    tricis Marioeposifa in Olivclo; alqtte ccclesia Sancti sieuli Tlicodorus. tlc Rufino olim tibi dcdit; civifa-
    Laurenlii quac vocatur Marraorio, cum omnibus lem verc Palricam, ctim onuiibtis apjiendiciis, ct
    suis perlineiiliis; ncc non ct casfellum Sancli ctun tola ccclcsia Sancli Laurentiij ficuti bcafKS.
    Victorini, cum omiiibiis quaj silii perlinLrtt; cl in Marinus papa concessit monasicrio luo; ct monCcm
    civitale Tiburlina monastcrium Sancli Angeli, qui Porcttli, atqtic moiiaslcrium Sancti Pelri de Massa,
    vocatur Plaeiule; roccam quoqiic Sancti Joannis, situm in lerritorio Palcslrino. Ilciiiquc conccdinms
    quae vocalur Camporacii, cuni oniiiibus suis perli- tibi Sanctam Mariam, quoe cognonrinatur Domiiic-
    nenliis; Poirim vero de Numeiiiana cum onuiibus B Quo-Vadis, etlotam planiticin aiitcj'anuas dictaccc-
    suis ecclesiis alque pertinenliis; castrum Rotundutn clcsiae, ubi fulloncs candificant pannos, cuin tribus.
    cum ecclesia Sanclse Rcparatae, atque silvam quoe molcndinis quae ibidcm stml; ct nicdiclatcm circb
    vocalur de Sancta Reparata; in Albano fundum cum omrtibus cryplis, ubi lulca vasa coquuiUiir; ct
    Tribuni. Qriin' et donamus tihi, egregro Doctori balncum, quod nunc dcf.nel Gregorius de Tuscit-
    gentium, castrum Flaiani cuiri. suis pertinentiis lana; ccclcsiam quoquc S. Salvaloris in capilcpon-
    intus vel foris, alque castellum Yaccaiicioe, cum tis S. Mariae, cum dorao cjus; ct, infra uibcm et
    omnibus suis pertinerttiis; itenique castrum Mori- porticum S. Pctri, quinquagiiila mansioncs; atquc
    lupo cum omnibus suispertinentiis; castrum vero decem ctocto filas saliiiaruniiii campo dc Salinc; ct
    Lepronianum cum omnibus suis pertinentiis; ter- casale, quod vocalur Fulcouisv totuni cx intcgro,
    liam partem civitatis Scapranalae cum omnibus usque ad pomem Mclli cl usque ad S. Leucium; ct
    suis perlinentiis; civitatem vero de Collinis cum totum Fascanorum, et toluili Qiiintiim; ct totain
    omnibus suis pertirientiis; castrum quoque Formelli Galleriam cum colonis ct colonabtis suis"; atqiicme-
    cura omnibus suis pertinenliis; fundum quoque Ma- ^ietatem civitalis Manturanaecl tottus lerritorii ejus,
    ceranum, positum j'uxta ecclesiam Sancli Cornelii; cum colonis et colonabus suis, siculi papa Agajri-
    monasteriumSancti Benedicti de Nepe, posilum in ^ liis dedit monastcrio tuo, qtii ctallcram incdictateui
    Pentoma; massairt quse vocatui* Ulmetum, posilam relinuil in dominio suo; ct nicdielalcm Poiuis Ve-
    in lerritorio Nepesiiio;' similiter massam quse vo- neni; et duas ccclcsias in collina, jttxta Vaccari-
    catur Meiana, positam juxta Nepesinam civitatem; ciam, cura onmibus viilis suis, id cst S. Clirisli-
    atque lacum qui vocatur Jariiela; itemque conce- nam cl S. Luciani; ct quattior massas in Naz/.ano
    dimus libi, egregio Doctori genlium, ecclesiam usqtie ad portam ipsius caslclli quod vocalnr Naz-
    Sancti Stejjliani cum caslello et burgo suo, posi- zanum, ct- usquc atl casara murmuralam, qtionin.
    tam juxta civitatcm Sutrinum, cum lerris scu nomina haec sunt: Monumciitum, Priscianuii), Pa-
    horlis, alque molendinis, vineis, campis, pratis, ramentum, Cascaiiiim, Casarettili, prope lnoiitem
    pascuis, arboribus pomiferis, fructiferis vel fii- Soracti, cum colonis ct colonabiis suis, q*,i;c.dedti
    fructiferis. Nec non et confirniamus tibi fundum Farulfus comes tibi, qui sepullus csl in monasiciio
    qui vocatur Lubrc, cum vineis et pratis, cum tuo; ilemque lotiira agriim Vcranum, ubi ccclcsia
    terris semeritariciis, cum planfariis et paludibus suis. S. Laurcnlii martyris sila csl, qucni Consianiinus
    Itemque confirmamus hajreditalem quoe olim fuit impcrator libi Doctori geiiliuin dctlit, tali tcnore uc
    de Guido de Sergi, postea effipta a monaslerio tuo; n jjer singttlos annos rcdderes trcccnlos qitinqiiagiiila
    quartam scilicet partem Castellionis, sex pedicis splidos; duo quoqtic casicila quoe detincl Raync-
    lerrse semenlariciis, cum vincis, sett planlariis, atqtie ri.us comcs, filius Veilloc, id cst mons Pado, ct
    pratis, atque cttm parte quarta riviOctavi, atqtte Campuin lacum, Crosseliiirt, quaj oinnia tibi cledit
    ccclesiam Sancti Joartnis,TJOsitamin fundo qui vo- bealoe menioiiai papa Marinus, cum Elsa.sMaj'orc,
    catur Maliaiio, cum ipso fundo, siculia sanclis pon- quse vocaturCrassa».
    tificibus couccssum est tibi; itcm in civilatc IIo- Tandcm qtiia longiim cslire pcr singula, summa-
    stiensi, ccclesiam sancloe genitricis MariocDominoe tim confinnamtis ct corroborarnus tibi luoqiic cocno-
    noslroc, cum suis pertirienliis • el juxla inarc, njc- bio in pcrpcluum quidquid conlTrinaiunict corrobo-
    dietalcni ccclesiae Sancti Laurcntii, siiam in lcrri- raluni libi consfat jier anleccssoruni nostrorum
    torio Ardcatino; alque ccclcsiam Salvatoris, posi- privilegia, scu qtiidquid justum ct concessuni libi
    tam in Dccimo; castclliiin quoquc qtiod vocatur cst ct ilciuccps conccdefiir per quorumlibcc homi-
    Sancliis Paultis in Jona; lerram vero de Canncio, IIIIIIIscripla. Abomni ctiam jugo scu ditionccu-
    quoecst forisporiani Sancli Pauli, juxta poriicum, jusciiiiquc personaj pr.vfalum inonasicritim hoc
    qtiam niinc delincnl monaclii Sancti Bonifacii; at- privilcgio nostroe auctoriiaiis absolvimus. DcccrniV
    727 S. GREGORII VII VkVM OPERUM IARS II. -72'
    »nus eliam ut cuncta loca urbana, vel ruslicana, A sumnia cum diligcntia digvram miiiistiuriirautfegen-
    id cst curles, massas, casalia, vineas, terras diver- dum tibi servientes eligere procuret. Prseterea, se;
    saque praedia culta vel inCulta, cum colonis et colo- cundum hoc privilegium nostrae auctoritatis, et prO',
    nabus, servis etaneillis, quae ab aliquibus fideliJjus pter ipsius ccenobii devotionem, quam specialite
    Christianis eidem monasterio concessa sunt, seu et relinemus in te maxime, Prsedicator "veiitatis, e,
    quse a beataj memoriae, octo videlicel pracdecessori- propter utilitatem illius monasterii, quamper omnial
    bus nostris porttificibus Gregorio quondam doctore comprobavimus et quotidie comprobamus, remitti;
    mus et tuo monasterio in 1
    mellifluo, atque Leone IV, atque Sylvestroet Marino, indulgemus pefiiettiurri
    sive a Leone nono, ct Agapito, atque Paschasio ct omne servitium vel xenium quod antecessofibus;
    Alexandro, proefato monasterio per preecepti paginas nostris et nobis solebat persolvi ad consuetudinerif
    concessa et confirmata sunt, et etiam quac pcr ali- coeterorum monasteriorum Romanae urbis; ita uf
    qua munimirta vel praecepta antecessorum noslro- nec vinum, nc.e verrem, nec vaccam, irno nihil om-:
    rum ad eumdem pium lOeum pertinere videntur, nino vel intra aut extra Quadragesiraam persolveroj
    cuin magna securitate servitores tui loci possideant cogatur, aut facere aliquid in Lateranensi servitiumj
    in perpetuum, ut nihil omnino dc iis quaj a nostris palatio, nisi forte voluntarium. Sitque per hancnor;
    praedecessoribus vel ab aliquibus Deum limentibus B stram decretalem paginam ccenobium tuum ab;
    inibi concessum est, ullo modo, qualiJjet occasione, omni couditione, gravamine vel reditu absolutum j
    vcl cupiditatis ingenio, alicujus diseretionis tilulo, atque Uberrimum, secundum quod ipse, libertatem j
    scilicct de hoereditatibus ijisius loci omnino immi- tuam primis tunc apostolis coaequans, gloriam
    nuatur, interdicentes jjer sanctae Romanae sedis, tuam evacuarecogentibus protestaris, diceiis: Nori ,
    quam vos Dco auctore fundastis, auctoritatem. Sta- sum liber? non sum aposlolus ? plus enim omnibus
    luimus insuper ut hoc proefatum monasterium nulli laboravi. Quod si quisquam temerarius, parvipen- !
    alteri ecclesiaj jurisdietionibus nisi Romano pon- dens Dei tremendum judicium, hoc nostrse auctori-
    tifici suhmittatur. Et ideo omnem cujuslibet ecclesiae talis ac dilectionis et devolionis erga te privilegittm^ *
    sacerdotem in prsenominato mouasterio et in cun- vel antiquorum nostrorum proedecessorum decrela,, i
    ctis ecclesiis sibi pertinentibus, qualibet auetoritate, minuerit, vel immulare ad damnum ccenobii lui }
    habere ditionem, praeter noslram sedis apostolicse, Ijraesumpserit, omnibus modis, quod contra egerit,
    prohibenufs, atque terribiliter sub divini judicii evacuetur, atque anathematis ultione multatus par- |
    obtestatione, nostraque, videlicet tam Petri coapo- lem cum Juda traditore Chrisli, nisi resipuerit, in ;
    sfoli tui quamquo tua potestate, mihi, quamvis in- ( fine cxlremi examinis habeat; et per auctoritatem,
    digno, tradita, interdicimus. Et, nisi a rectore ipsius quam Deus beato scilicet Petro, coapostolo tuo, tibi-
    tui praedicti monasterii fuerit invitatus, nec missa- que et in coelo et in terra ligandi atque solvendi
    rum solemnitatem ibidem quis ncn praesumat cele- tribuit, sit a consortio omnium lidelium perenniler
    brare omni modo. Et ubicunque et a quocunque exclusus; insuper et nostro palatio et tuo monaste-
    cpiscopo servitores tui voluerint ordinari ad diver- rio centum libras pretiosi auri componere cogatur,
    sos ecclesiasticos ordines, vel allaria aedificare, sive qualenus hoiior ab omni Ecclesia tibi debitus, di-
    chrisma suscipere, liberam habeant. facullatem. vinajuvante gratia, in omnibui. exhibeatur, el laus
    Concedimus eliam tuae sanctaj congregationi ut Dei omni tempore in tuo sacratissimo monasterip
    nullus cpiscopus audeat quemque monachorum vcl laudabiliter celebretur.
    clericorum, per diversa loca, ecclesias eidem sacra- Scriptum per manus Bcnjamini, notarii sacri pa-
    tissimo tuo loco subjectas, excommunicare, vel ad latii, in mense Martio, die xm, indictione i (421).
    synodum sine licentia sui praelati provocare. LXXIX.
    Praeterea concedimus cidem congregationi sacra- Privilegium pro ecclesia S. Audomarii
    lissimi tui loci praedicli, omnibusgue inibi' spiri- Anno 1077-85.)
    tualilcr secundura regulam, scilicet beati Benedicti, D [MIR.3EUS, Opp. diplom. IV, 5.]
    Licet hanc sanctam sedem Ecclesiam itaque
    monachis tibi servientibus, potestatem eljgendi sibi1
    • specialem beati Aitdomari antecessorum nostrorum privile-
    reclorem, pari niodo communique con- giis munilam et summe corroboralam, auctoritalis
    silio, ad laudcm Dei ct salutem suarum animarum, 1 etiam
    ex eadem videlicet congregatione, si inter eos fuerit nostrae prseseutia ct aposlolicse dignilatis cen-
    sura corroboramus, et corroborando staluimus ut
    invenlus qui prsedictum monasterium secundum1
    Deum rcgere possit. Quod si in eodem monasterio 1 ejusdem Ecclesiae.fratres ef canoiiici possessionum.
    non fuerit inventus dicti regiminisquisquam specia- suarumliberam dominationem obtineant,... Statui-
    lis idoueus, quod, te eum omnibus sanctis juvante,' mus praeterea praesentibus cpiscopis Gaulfrido Pa-
    Rabodone Noviomensi, Gerardo, Camera-
    imnquam eventurum speramus, tum successor no-" risiensi,
    ster, una eum specialibus clericis et laicis diversi1 ctcensi, Arnulpho quoque ej'usdemEcclesise praeposito
    Joanne, abbate saucti Bertini, ut nuUtis cleri-
    ordinis, de quocunque loco potuerit, tibi sanctc5 corum aut laicorum, magna seu parva persona, Ec-
    Paule, dtici bonorum, fortissimoque prrcdicalori,> clcsiirj mcmoratic canonicis molcstiam aliqtiam ia .
    (421) Clatisula corrupta est. JAFFE.
    729 EPISTOL/E EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 750
    ferre audeat, aut in eorum monasteriis novam con- A in Chrislo fratn-Alluianno.Palavicnsi episcopo, salu-
    suetudinem contra volunlUem eorum inducat tem ci apostolicam bcncdictioiieni.
    LXXX.
    Ex qtio a nobis diccssisti, fraler charissimc, ali-
    Gregorius VII Altrnanno, cphcopo Passaviensi,
    i ephlolammitlit,inqua ei rigorem canonum pro quoties legatus ex tuo nomiiic' ad nos venissc nc-
    tctnpore flecli permittil. s minimus..'!
    (Anno 1075-85.)
    [Vila Altmanni, Acta SS. Bolland., Aug. II, 574.]
    GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, dilcclo

    DXJBIA.

    LXXXI. B de moneta ej'usdem jjatriac, sicut [statutum est a


    fundaloribus loci, B. Petro reddi per unuriiquemque
    Gregorii VII privilegium pro monasterio Vin-
    docineiisi. annum volumus. Quod si fortc legatus Romanse Ec-
    (Anno 1075-85.) clesiaesupradictum B. Petri locum visitare voltterit,
    [LAUNOII Opp., tom. III, part. i, jjag, 567.] • ibi cum charitate suscipiatur, el quse corpori ertint
    GREGORIUS episcopus, servus servoruiii Dei, ODE- riecessaria ei a fratribus diligenter, j'uxtaioci possi-
    RICOreligioso, abbati venerabilis monaslerii Vindo- bilitatem,ministrenlur : ipscvero ineodemloco ni-
    cinensis, cunctisque successoribus ejus ibidem re- hil per se corrigere, nequc ocCasione Icgationis re-
    gulariter promovendis in perpetuum. ctorem loci vel fratres molestare prsesumat; sed si
    Justis petitionibus et quieii servoruni Dei prospi- quid viderit coriigendum, papae lilteris intimare li-
    cientibus competens et facilis debelm* assensus. t;ebit. Illtid etiara confirmamus, Ut-locus Sancti Sal-
    Quapropter monasterium sanctos et individuse Tri- vatoris, prope muros Andegavis conslructus, sub
    nitatis, apud castrum Yiniocinum situm, quod a monasterio Viiidocinensi semjjer nianeat, nec ali
    suis fundatoribus, Gaufredo scilicet nobilissimo quando ibi ordinetur aliquis rector vel jiraepositus
    Andegavorum comite, et Agnete nobilissima comi- niii voluntate abbatis Vindocinensiss Hoc etiam, di-
    tissa, conjuge ejus, oblatum B. Petro Romanae Ec- C vina fulti fiducia, apostoliea aucloritateprohibemus,
    clesiaj in alodium et patrimoiiium novimus, tam ne in Vindocineusi coenol)io, ssu iu praedicta Sancti
    j'uxla volum fundatorum ipsius loci, quam ctiaro Salvatoris ecclesia, nulli unquam personoe nisi soli
    omnibus littjus loci abbatibus ceclesiam B. Priscse papse liceat potestatem aliquam aut dominationeiri
    cum dignilate cardiiiali,sancti Spiritus judicio decer- exercere, aut exconimunicare seu interdicere,etiamsi
    neiites.utnulladeincepsecclesiasticassecularisveper- Carnotensis vel Andegavensis patria excommunicata
    sona praedictamB.Priscseecclesiamseu ecclesioedigni- fuerit aut interdicta; excoffimuiiicatos tamen mona-
    tatcm eis auferre qualibet occasionepraesumat. Statui- chi coii suscipiant. Nos autem ea quae ab ipsis fun-
    mus etiam ul, defuncto abbate ipsiusmonastcrii, stic- datoribiis vel ab aliis personis usque ad hunc diem
    cessor ei eligatur deeadem congregatione, si tameridi- eidem Ioco oJriata sunt, nosira auctoritate firmamus
    gnus sanclo regimine irivcnialur. Quod sidignusapud etcorroboramus in perpetuum juri ej'usdem loci sine
    eosnonfuerit inventus, quodabsitlaCluniaco, seu a diminulione vel qualibet detractione. persistant. In
    Maj'oriMonasterio, vel undecunque melius poterunt, quibus hsec propriis visa sunt exprimenda nomini-
    procurent monachi sibi Patrem sccundum Dcum bus : Ecclesia sancti GeorgiiOlcronis in iusula cum
    cligere, non tamen sine trimn abbatum consilio, p. magna parte ejusdem insulse, ecclesia Beatse Marise
    quos religiosiores de vicinis locis habefe poterunt, de Castro Oleronis, ccclesia sancti Nicolai de Ole-
    Eleclus autem, ne statim Romam venire latigetur, ronc, ecclesia Beatoe Mariaj de Surgeriis, ecclesia
    a quocunque voluerit calliolico episcopo consecra- Sancti Sepulcri de Balgentiaco, ecclesia parochialis
    lionem suscipiat: clectio vero vel ordinatio qualitcr Sancti Clementis de Credone; ct omnes ecclesiae
    facta fueritsludeantmonachi pajjaeIitteris intimafe, quae infra hujus decreli jjagina conlinct, tam tibi
    ut aut effiendet, si opus fuerit emeiidandum, aut si quam cunctis qui in eo quo es ordine successcrint,
    fuerit secundum Deum el nostrum dccrctum facta in perpetuum servanda deccrnimus. Si quis vero
    clectio sive consecratio, bono studio congratuletur vsgurn, sacerdotum, clericorum, judicum, aut saeGu-
    ct ab ipso coufirmetur. Prsecipimus etiam ut abbas larium personarum, hanc constitutionis paginan»
    ipsequi alodiarius RomanoeEcclesioedignoscitur, ab agnoscens, contra eam lentaverit, potestatis hono-
    episcopo vel a quolibet apostoiicas sedis vicario ad risquc sui dignitate careat, reumque se divino ju-
    concilium non vocetur, nec coactus veniat, sed dicio existere de perpetrata impietate agnoscat;
    Romanain Ecclesiam jjer se aut per lcgatum el nisi male ablata restitueril, vel digna pxnitenlia
    suum studqat visitare. Ccnsum vero ad meirioriam dcfleverit illius acta, a sacralissiuio co.rpore et san-
    et, cognitioncm scmpilernam duodccim sciidorum gtiinc Reclcmptoris-noslriJesuChristi aUciutsfiat, at-
    751 S. GREGORII VII VkVM OPERUM PARS II. 752
    que in extremo examinc districlse ultioni stibjaceat. A ^ dccessor Leodcgarius cl alii prajdccessores.fb?mius
    Cunctis autcm cidem locojusta scrvantibus sit pax obtinucrunt, ita tibi tuistriic succcssoribus absqjie
    Domini nostri Jesus Chrisli, ut hic fructum bonae ulla inquielationc scu dimiiuttione, obtincre cori-
    actionis percipiant, ct apud elcmenlem Judicem cedimus; sed et abbatiam S. Pelri foris portam
    praemia aelernsepacis invcniant. Yiennoe sitam, ctinfra eamdem urbem S. Andreae
    Datum Lalerani, pcrmanus Petri, sanctse Romanse abbalias, unam monachorum et alteram sanclimo-
    Ecclcsisc presbyteri cardinalis. nialium ; nec non abbaliam sancli Thcudcrii, quam
    idem vcnerabilis confcssor sedilicavit, juri Yieurieii-
    LXXXII. sis Ecclesioe por omnia subjectas esse non duliium
    Confirmulio primatus Ecclesiw Viennensh, et con- est. In Romancnsi
    cessio privilegiorum, confirmatis iis quw a prmde- quoque Ecclesia, quamvis se
    cessoribus pontificibus eidem concessa sunl. fulciat nostrse libcrtatis, visis tamen iniperatorum
    (Anno 1875-85.) procceptis, tam in saecularibus quam in regtilaribus
    [COCQUELINES, Bullar. Rom. pont. Collecl., tom. II, canonicis, per consilium vicarii nostri Hugcnis Dien-
    pag. 41.] sis cpiscopi, liiibi ordinatis tibi luisque successori-
    GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, WA- bus, in omnibus omneffi ppleslatem habere aposto-
    RUKUNBO veiicrabili fratri, ViennensL archiepis.copo, B
    ' lica atictoritale decerninuis. Quoniant igitur, dUe-
    et per eum ipsius successoribus, et Yiennensi, ecclc- ctissime ffater, qui divina disposilione ejusdem
    si;c, in perpetuum. Eeclcsioe regimini praees, tua vcneranda religiositas
    Gum ex apostolicae sedis moderamine, cui Deo ab aposlolica sede humiliter postulavit ut antiqua
    auctore praesidemus, omnium quse usqttam sunt privilegia a sanctis praedecessoribus nostris sacrse
    Ecclesiarum cttram gerere, el tamen illis nos conve- sedi Viennae tradita confifmaremus ; quoniani res
    nit invigilare, ut et de ipsarum juribus qnod modo digna petebatur, lui dilectione cum ejusdem Eccle-
    forte diminutum est in reliquum inviolabiliter cuslo- sise debita chafitate libenler aniiuimus^ Privilpgia
    dialur, omiiem nostram sollicitudinem iis exhibere igitur et praedia, vel bona quse a beafp, Silvestro,
    quae principales ac spcciales filise sanctse sedis apo- Leone etNicolao, et ab eorura successpribus,. vel.-a
    stolicse ct ajjpellantur et exisfunt, el aliarum jJii- Romanorum imjjeraioribus, seu Francpnim vel
    malum continent Ecclesiarum. Certum quijijje est Btirgundise regibus, Ecclesioe tuae sunt data vel
    Viennensem Ecclcsiam hujtis sedis concessione su- reddita, confirmamus et apostolica auclorilate praa-
    pef septem provincias primatum lenere, ipsam senli pjivilegio corroboramus.; ex parteque Dti
    Viennensem, Biluricam, Burdegalam, Auxionensem, . omnipoteiuis et beati Petri apostolorum principjs
    ^
    quseappellalurNovem-PopuIana, Narbonam, Aquen- prsecipimus ut futuris temporibus deijjceps firma.et
    sem et Ebrudunum, in quibus Yiennensi archicpi- incorivulsa permaneant et incommutabiliter con-
    sc po, j'uxta Nicolai dccrelum, Romani jioiitificis sistant. Si quis autem hujus privilegii nostri saii-
    vices agere, conventtis scilicct synodales indicere, clionem violaverit, nisi resipuerit et digna satisfa,-
    ct jura ecclesiaslica juste ac regulariter aposlolicaj ctione emendaverit, sit exlorris'a regno Dei, et digne
    auclorilate concessura est definire. Hoc utique inL excommunicatione damnatus ab Ecclesia Dei efli-
    privilegiis eidem Ecclesiae a sanctissimis pracde- ciatur extraneus, perpetuoeque subjaceat msiledi-
    cessoribus nostris cojlatis habetur ; hoc quoque ini ctionl.
    privilegio bcatae memoriae Leonis papse continelur. Data per manum Petri cancellarii, n Nonas Marlii,
    Ex quo liquet privilegio, et aliis quampluribus el his anno Domini Iiicarnalionis 1077, indiclione xv, anno.
    aulhenlicis, sujrradiclas vn provincias ad Viennen- pontilicatus domni Gregorii YH PP. iv.
    sis Ecclesise privilegium, utpole a bcalissimis apo- LXXXIII.
    slolisPetro etPauIo fundatse, juste et rationabililer Epislola Gregorii VII ad clerum et populum Vien-
    pertincrc. Et ad potcstatem cjusdem ccclesiae, se- nensis EcClesim.—De Warmundi eleclione inipso-
    rum arcliiephcopum gratutalur, hortdturque ut
    cundum anliquam auctoritalcm catalogi x et vm,, D eum adjuvent in recuperandis rebus Viennensi ec-
    perlineant; definitum cst ut VII oppida vcl civilalcs,; clesim ablalis.
    Gratianopolis vidclicct, Yalentia, etDia, Alba Yiva- (Anno 1073-1085.)
    rium, Tarentasia, Gencva, Mauricnna, Vicnnensii [D. BOUQUET, Recueil, tom.XIV, p. 609.]
    Ecclesiae interim subjcctae permaneant, doncc quae 8 GREGQRIUS (422) episcopus, servus servpr.um Dei, >
    rcsiduae suiifi, certius discussse cl plenius ventilatae, clero et populo Viennensis Ecclesise, quibus pro
    sub potestate Viennensis Ecclesioe rediganlur. Porro0 meritis et devotione debetur, salufem et apostolicam
    Tarcntasiam ila semper sub primatu Yieiincnsiss benedictionem.
    Ecclesiae permanere decerninitis, sicul a sanclis Pa-t. Non solum vobis, sed et omni penc mundo ffiani-
    tribus Lcone et Nicolao noscilurconfirmatum. Praj-- festissime notum est quod per mulla jam tempora
    terca de Salmariacensi archidiaconia unum uobiss Sinioniaca haercsis Ecclesiam Dei suis callidis ma-
    irtfiniasti. Cortsccralioncs vcl ordinationcs, cl quid- chinalionibus perturbavit, cl adeo in eani inva-
    quid ad ponlificalc perlinelofficiuni, sictit tutis prac- luit violenter, ut quasi lera bcllua (quod equidcinii
    (422) Iu Historia Yienncnsis Ecclcsitc C. Cltarvel, f, Alcxandri II, at perpcram, ut mox cx sinccris nifr-
    p. 29, lixcc cpistola Gallic' rcddila nonicn prscfcrtt nuiiientis diccmus.
    753 EP1ST0L.E EXTRA REGISTRUM VAGANTES 754
    est), per cruJeles suos niinistros suis jam morsibus A bulo tantaj (ttbortatis) saginata congaudeal. Quis
    dilaniando prope eonlriverit. Unde nos qui nutu non lsetelur canonice et per omnia, juxta normam
    divinae dispositionis ac providentia divinse clcmen- ccclesiaslicse institutionis, in Ecclcsia Dei virum rc-
    tise, licet non nostris mcritis, in vcrtice tamen uni- ligiosum atque prudeiitem ordinari cpiscopum? Ha-
    versalis Ecclesise speculatores existimus ad dcfen- Jietis quidem ex dono divinae propitiationis ordina-
    dendam libertatem matris nostroe sanctaj Ecclcsise, t'jmWarmiindum(425) bonumetjustum episcopum.
    nec debemus nec possumus animum cohibere vel Studele crgo sic sibi in omnibus obcdientiam exhi-
    linguam. Scriptum est enim, Maledictus qui proliibet berectpro timorc divini nominis et reverentia apo-
    gladium suum a sanguine (Jer. XLVIII),hoc est, qui stolicaesedis, cujus auctoritate (424) hocactum est,
    prohibet linguam suam a corrcplione carnalium. cuncta qiisejuris sunt Ecclesisevestrse, sicut ipsa Ec-
    Nos quidem semina, loquendo veritatem, in tcrris clcsia antiquitus lenuit, tenere, ct quse violentcr
    cordium servorum Dei jactare studebimus; ipse au- sibi ablata sunt, cum recuperarc juvare, nominatim
    tem, qui Veritas est, messera ad fructum maluritatis autem abbatiam S. Bernardi, quatenus ipsum Deum
    ut sibi placet enutriat. Vobis quidem, modernis tem- possitis exinde habere propitiuni,ct B. Petrum vo-
    poribus, adeo maturum ac Iaudabilem fructum con- bis debitorem faciatis, ut in prsescnli et fulura vita
    pcssit, ut non solum nos, sed universa Ecclesia, pa- B suum vobis auxiliuro imperliri dignetur.

    EPISTOL^: DIVERSORUM AD GREGORIUM VII.

    i. vobis competenli diligcntia legi, qiiatenus cbarit?,*;


    lanfranci, archiepiscopi Canluarhnsis, ad Hilde- vestra certissimum tencat quid mihi Ecclcsitequc
    brandum, Roinanm Ecclesim arcltidiaconum. — mese sedes aposlolica confirmando concedere,
    De sua in illum benevolenliaprmfatus, docet Ebo-
    racensem conlroversiam fuisse compositam, mh- et concedendo confirmare per privilegiura debeat.
    samque ad sedem aposloticam rei gcslm rclalio-
    nem, quod ab ipso legi cupiat. II.
    [Opp. Lanfranci, p. 504.] Hitdebrandi ad Lanfrancnm. — Ideo palliumt quod
    ejus legali petebant, tnissum non fuhse, quod ab-
    Domino sanctae Romanse Ecclesise archidiacono sentibus mitti non soleal. Proinde necessarium
    HILDEBRA.NDO LANFRANCUS suus sanctis priiicipiis esse ul Romam veniai.
    sartctum conjungere finem. [Ibid.]
    Explicare litleris mens mea non potest quanta LANFRANCO vcncrabili Cantuarioium archicpisco-
    dUectione vestrse sinceritaii conneclitur, quantaque po sanclae Romanae EcclesiaeIIILDERRANDUS archi-
    dulcedine graliarum vcslrarum , quas niihi tam diaconus salutem in Domino.
    praesenti quam absenti benignilas vestra scmper Yerbalcgatorumvestrorum gravilcr [al. gratantei]
    exhibuit, indesinenter rcminiscitur. Proplerea si, accepimus, sedqttodvoluntativestraein mittendo ab-
    donante Deo, in quibuslibet rerum generibus aliquid senli personse vestroe privilegio, ut illi petcbant, rite
    boni facio, salutem vestram tam lemporalcm quam non potuimus satisfacere, valdc doluimus; neque id
    tempore carentem tradere oblivioni non valeo. Et aegreferat vestra prudenlia, quoniam si alicui archi-
    koc oro omnipotenlem Deum , quatenus vitam ve- episcoporum vestns temporibus absenti boc conces-
    stram ad honorcm et ttrmamentum sanctae Ecclcsiae sum fuisse vidisscmus, profecto rcligioni vcstroe
    suae prolixam in hoc sseculofaciat, incontaminatam promptissima cbaritalc bonorem hunc abscjue vc-
    ab omni peccati contagione custodiat, et in fu- slra fatigatione impendercmus : unde neccssariuin
    turo centuplicatis operibus vestris vitam vobis per- nobis vidctur vos aposlolorum limina visitare, qua-
    maneiitem copiosus remunerator retribttat.' tenus de hoc et coeleris una nobiscum eflicacius
    Porro calumnia quam Eboracensis Ecclesise an- quod oportuerit consulere valeamus atque statuere.
    tistes adversum me movit de jirimatu ct subjectionc De coetero si legatos nostros ad vos vcnire contige-
    quorumdam cpiscoporum, secundura prseceptum rit, solita charitatc recipitc, qui [al., ct quoe] vob's
    apostolicaj sedis audita et determinata cst. Cujus in aure dixerint, prout charissinium sanctae Roma-
    negotii gestionem breviter ex ordinc scriptara Do- noeEcclcsioefilium, ct relisiosum decet saccrdotcm,
    ffiino nos.lro Papse transmisi, quam volo et rogo a D procurare studetc.

    (425)WarmuudusseuGuarmundus,abbas Dolen- (424) Exauctorato nimirum Herimaiuio,de quo in


    sis coenobii, anno 1077 ordinatus csl in arcltiephco- concilio Romano anui 1070, apud Labbeum toni. X
    pum Vhnnensem, ex C.lironico Dolensi, tomo noslro Concil. col. 556 : < Yiennensem cpiscopum Heri-
    XII, p. 4S§; etjn Chronico antistitum Viennensium, mannum, juste depositum, pro Simonia, perjtiriis,
    ibid. p. 346, legitur : « Warmundus circa annum sacrilegiis, et apostasia, quia Viennenseni Ecclesiam
    1071 canonice fuit electus in sedcm Vienncnsem, infestare non desistit , excoinmunicamus. » Ilinc
    explosisiis quieam Simoniace adniinistrarcconaban- quantum errant qui Herimanum Waruiundumque
    tur, eta Gregorio pontificc, qui eum fidclcm etpru- unam camdemque personam finguiit!
    dentem noverat, confirrtialtis, etc. »
    .735 S. GREGORIl VII VkVM OPERUM PARS II. 756 :
    III. ALeo quod omnibus et legationibus et rationibus np- j
    '
    Lunfranci ad Gregorium VII. — Purgal quod ob- stris , quas ad sedein aposlolicam direximus , sem-
    jeclum fueral a ponlifice, minus se ab co cl Eccle- per clextcr slelistis, el in omnc disceptalione cl
    "siam Romandm posl adeplum episcOpalumditigi,
    parles noslras sapientiae et bonse ;
    qnam solebal; amorcm coulra pontifich renris- negotio sempcr
    sioreitt ail erga se videri. Seregi,.quod per lega- yolunlatis veslrse scuto defendistis. Proinde multi- |
    luth suggessergt, suasisse, sed non persuasisse. jjlices primum vobis graies referimus; dcinde ut
    Opp. Lanfranci, p. 504. quandoque occasio subluceal qua vobis vicem di-
    Reverendo sauclae universalis Ecclesiaj sutnmo lectionis rependere possimus , vehemciiter cxopta-
    pastori GRECORIO peccator, ct indignus antisles LAN- mus. Licct enim, inter multimoda Ecclesiae, quae
    FRANCUS servitiura cum debita subjeclione. quolidie portalis, negoiia, nihil nisi Dci gratiani re-
    Littcras excelleiilioevestroe per Hubertum sacri quiratis, neque tle terrenis rebus quidquam, nisi ad
    vestri palalii subdiaconum porrectas, qua decuit ordinandum polius quani ad possidendum,altiiigere
    liumililate, suscepi : in quarum fere omni con- veJitis; lanien, qttia hilarem datorem, ut pro Deo
    lextu paterna me dttlcedinc reprehendere studuislis, multa possit dare, necesse est mulla jusle habere,
    quod in episcopali honore positus sanctam Roma- mandamus vcstrae dilectioni ut, si quid nostrum
    natri Ecclesiam vosque ob cjus reverentiam mimis C " est quod vestrp sedcat beneplacito, si nobis scire
    diligain quam ante honoris ipsius susccptionem delur, statim vestrum licl ex noslro. Quis [enina
    diligcre quondam soJeJ.am, praescrtim cum aposto- tanltim virum possit non diligere? Quis ei quidquam |
    licae scdis auctoritate ad ipsius apiccm honoris me audeat dcnegare?
    j
    pervcnisse non dubitem, nec quemquam dubitare Rogamus aulem dulccdinem vestrae charicalis uC :
    cxislimem. per vos legatioui nostrae,;quara nunc ad sacrara se-
    Et quidem, venorandePatcr , verbis tuis calum- dem apostolicam dirigimus, adilus pateat, et «Vi
    niam ingerere nec volo nec debeo; cgo tamen, liis quoe postulamus vestra opc effectum obtineaf..
    tesle conscienlia mea, in mcmelipso intelligcre non scilicet ut ad synodum quam super rebellibus Tliu •
    possum quid vel corppralis absentia, vcl loconim ringis pro deciinalionibus decreyimus celebrare,
    lanta intercapedo, aut ipsa qualiscunqtie honorum domiius apostolicus de latcre suo dignetur mittere
    sublimitas, in liac parte vindicare sibi qttidquam qui el synodo prsesint, et aucloritate ejus detcrmi-
    prsevalcat, qtiiii meiis mca proeceptis veslris in om- nenl ea quacunquedeterminanda occurrerint. Quod
    nibus ct pcr onuiia, secundum canonum prajcepta, si hoc fieri nequit, saltem scriptis bcatitudinis ejus
    biibjaceat; et si, praeslante Deo , prscsens prsesenti Q synodus nostra roboreiur, et rebellium temerilas
    ioqui quandoque valercm, me amando crevisse, vos lali auclore comprimalur. Adnitatur ergo dilecti.
    vero (quod jjace vestra dictum sit) apristino amo;e vestra ut hoc obtinere valeat.petitio nostra.
    iiortnulla ex parle defccisse, non tam verbis qttam . • . V.
    rebtts ipsis ostendereni. Verba legationis veslrae
    arcltiepiscopi ad Gregorium Vh
    cuni prsefalo legato veslro prput melius potui Do- Sigifredi Mognnliniepislola (425).
    niiiio meo regi suggcssi; suasi, sed noii parsuasi. [MANSI Concil. XX, 590.]
    Cum [al., curj autem voluntali vestroeoronifariam Rcvcrentissinio Patri,noviter sacerdolio primae se-
    non assensejit,' ipsemet vobistam verbis quam lit- dis aposlolicse inftdalo, S. Magunlinae dispcnsatot;
    lcris innotescit. Ecclesiae, sedulani beiievolenlise serviluicin, et debi-
    [IV. tam obedienlise stibjeclionem.
    Sigefridi Moguntiiii episcopi ad Ilildebrandum, fio- Semper quidem desiderio desiderabamus eum apo-
    manm Ecctesiw arclddiaconum, ephlola. stolicse sedis praesulcni esse, qui vila el moribus,
    [MANSIConcil. XX , 55. ] verbis, exemplis ad salulem prseesset et prpdesset
    SICEFRIDUS Moguritinus, id quod cst. Dei gratia, sanctae Dci Ecclesiac. Nunc vero quomodo melliflui
    HiLDEBRANDO sanctoe apostolicse scdis archidiacono, i\| facti sunt coeli, solito dulcius dislillantcs rorem gra-
    ct archicanccllario, salulem cl fratcrnae dilectionis tise Dei, divina miscralio volis nostris solilo cumu-
    .Inlegram veiitatcm. latius satisfecit, et eum, quem maxime optabamus,
    Plurimum gratioe vcslrse refcrimus chariiati, pro cidem sanctae Romanoe EccLesioeprsefecit, qui nobis

    (425) Ejiiscopatus MoraviaeJoanni cpiscopo com- fratrem, scd semulo illius faveritem, conquerens de
    ir.issi aPragensi divisioncm ctim proventuum quo- injuria legalis apostolicis a Jaromiro illata, lum ad-
    rumdam episcopatus Pragcnsis assignatione conco- dilse aggravaturum sententiam, nisi ad officium re-
    4juere noii valens Jaromir, alio nomine Gebehardus, diissct. lntcrea Jarpnur ad Moguntinuro rtjetropolita-
    Pragensis epistopus, nihil non mcliebatur ut seniu- uum suum confugit, narrans se inauditum, nec, a
    ltim episcopum vcxaret. Quin ucc a vulncribus fce- metropolitano in synodo daniriatriiri, injuria prohi-
    disque aliis manus abstiucbat. Ut id rescivit Alc- beri ne episcopale niiiGus exercerot. Has Pfagensis
    xander pajja 11 lcgatos suos co niisit, Bcrnarduni ctt simul et suas querelas Sigefridus Mogunliinis ar-
    Gregoiitim, qtii Pragenscm cpiscopum ab officiosuo> chicpiscopus pcr litteras ad GregOrium pOiitiCcem
    suspensum palam edixcrunl. Acta stuit hsec antcj detulit, quani ejus epistoiarn huc transfero, quod lit-
    obituni Alexaudri paruin; cui succcdcns Gregoritis5 cem affundat lilteris Gregorii ad Wratislauin vulga
    causaiii totainresuracns, prius- (|uidcni lilteras dcditi lis Regisl. lib. i, episl. 17.
    atl Wralislaum Bohemiic duccm, Jaromiri quidnui
    7T-.7 ' EP1ST0L.E EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 758
    semper dextcr stetit in omnibus negotiis, nunquami A gens illa calboJicsefidei novella estplanlatio, et noii-
    nobis defuit in noslris. Unde tofis prsecordiorumi dum radicala et fundata in Chrisiianismo, ct facile
    medullis gratias agimus Deoaltissimo, qui cathedrami ad antiquum paganistni rcvolaliit errorom, si intrr
    Pelri, caput scilicet ecclesiarum, veslro, mi reve- pastores suos tantam viderit durare dissensioncm.
    rende Pater, illtislravit el ornavit sacerdotio, humilii Quapropter ego et oinnes fratres mei vestigiis vestroe
    stipplicalu orantes et deprccantes ut qui primitiasi sanctitalis afftisi oramus et obsccratnus, primum
    apostolatus vestri perfudit oleo lajtitise jjrsepartici- Ecclesise raliones, necnon maligni hujus tcmporis
    pibus vesiris, gratiam et paccm multiplicct Eccle- inclamare iraportunitates. Habcbam quoque de qui-
    siaj suaecunctis dicbus vestris. Optamus autem pro- busdara agcre vobiscum ipse praesens, quod nec lit-
    mereri ut peculiarem gratiam apud vos obtincamus,, teris lntexere, nec nunlio etiam alicui fidclissimo
    ct a vestra palernitate specialem nobis provenircj, habeo ap.erire. Quapropter prajsentes fratrcs cum
    elemeiiliam, non soltun ea charitate quam universalii iitteris meae cxcusationis ad vos dirigo, qui vobis
    debetis Eeclesiae, sed etiam eo gratiaeprivilegio qttod[ suggcrant quod ad vos non vcni coa essc tcmerila-.
    semper sacra sedes vestra Moguntinoeimpendit Ec- tis, sed inevitabilis ct supremoe neccssitatis. Npvo il
    elcsioe, nt pia mater speciali filiaj. Hac ergo fretii aulem sancta paternitas vestra quod r.on csl homo
    gralia, in omnibus quaenobis obviant, ad vos recur-. B.in lerra mc vobis fidelior, et ad omne praLceplttmve~,
    rihuis, et quidquid nobis advcrsatur, ad ves velut slrum imjilcndum devotior, nec adventum meum
    membra ad caput referimus. Unum humiliter inti- ad vos aliquod negotium pcsset rcfardare, si tamen
    niamus vestraesanclitati quod stib anteccssore veslroi juvarer virium valcludine. Pro invcterata autcm
    piae recordationis papa A. contigit nos, ut salva re- Thuringorum obduralione liovam.vobis facio con-.
    verenlia dixerimus, injuste jjraejudicium pati, et in-. questionem, qui, sictit senij>er, sic eliam adhuc Spi-,
    clcmenter delurbalos esse ab co jure, quodsacri ca- ritui sancto ejusquc jtistissimis rcsistunt Jcgibus,
    nones et Patrum scita metropolitanis j'ubent servari. redituiim suorum negando decimationem, usqtic
    Denique eidem sanctissimo Patri de fratre etsuffra- . adeo ut, dum monercm eos ul omnipoteuti Deo olie-
    ganeo nostro episcopo Pragensi sinistra relatione, dircnt, ipsi c contra armata manu promiscuae plebis
    suggestum est, et, me ignorante, ab inimicis apud[. me et meos obsiderenl; nisi Dominus omnipotcnti.
    cum accusatus est;unum et bactenus insolitumab i manu liberayisset, fprsitan crudciilas eorum usqtie
    co exiit edictum, ut euradem fratrem, et coepisco- ad intcrnocionein in nos. desoevisset. Ununi rogo sa-
    piun nostrum nec inter fratres sttos canonice prius cram paternitatem vcstram, ut contra tam ncfarium
    auditum, nec canonice ad se vocatum, nec inobe- tamque insolitttm facinus, respeclu ecclesiaslicoedi-
    dienliae ciilpa denotattim, non solum ab Officiosuo 'C scijilinse, nobis comjialiendo succurratis, ct contra
    suspenderit, sed etiam rebus et redilibus suse Ec- ininiicos Dei gladium arripiatis, quatenus scntiat
    clesiaeomnino spoliaverit et extruserit, ita ut mis- coiittimax et rebellis serva Thuringia, quod adhucin
    sis nuntiis publice nuntiari fecerit in clero et populo, clavigeramanuPelri vivitelregnatimpcratrix Roma.
    ut, eum qui excommunicatum habenles, nihil quod[ ....VI.
    episcopi esset vel quaererent vel acciperent ab eo. Epistola Sigefridi Mogunlini arcldepiscopi ad Grcgo-
    rium papam.
    Qtiod factum si apostolicam deceat mansueludinem, [MANSI Coucil. XX, 455.]
    si decrelorum servet aueloritatem, vcstram non prae- Domino venerabili, et Patri in Christo amaLili
    terit sanctitatem. Debuit namque, juxta decrela ca-
    GREGORIO, primae sedis antistili S. Moguntinus, id,
    noniim, ad nos primum causa deferri, et ad conci- quod est gralia Dei, dcbitae obedicntiae
    litim vocatus intra provinciam, inter fralres suos1 ct sedulam subjcctionero,
    obsequii devononem.
    audiri; ego vero et fratres mci deberemus ad apo- Quid causae intercedat, et quid impedimenfi in-
    stolicam sedem, velut ad caput nostrum referre, si1
    quod sacro huic sanclae apostolicsc setiis
    tanta res csset ut per nos nec posset nec deberet• tcrcipiat
    concilio interesse non possum," sicut ja-rri priofi le-
    terrainari. Nunc autem frater noster et coepiscopus• „
    gatione significavi, ita et nunc sanctae palcrnitati
    a sede sua vagus et profugus, et, ut diximus, rebus1 vestrse ex
    ipsa veritate denuntio, videlicet qtiod
    et reditibus Ecelesiaesuoeiirjuste spolialus ct extru- codem paralysis morbo quo tunc laborabam, non
    sus, indignum patitur judicium, et omnibus fratri- quidem remissius, scd indics auctius acriusque la-
    bus et coepiscopis nostris magnum inde provenit boro. Non hoc praemitto, aut fastu superbioe, a:u
    scandalum, et episcopale nomen et officium, quod' conteniplu inobedientise, quem anifflse morbum di-
    apud Deum et homines sacrum est, inlolerabile pa- vina miseratio longe faciat a me. Non enim cujusli-
    titur opprobrium.-Porro Ecclesia illa jam mtillis'< bet negctii
    quamlibet maxirtii me relinere possct
    diebus pastorali caret administratione, ct unico pa-
    impedimcntum, cuni rrie ad vos non sola ducitvo-
    store vidua episcopali vacat benedictioni, in qao epi- luntas, sed et ardens trahit desiderium. Mea
    ille namque
    scopus qui expulsionis ct «
    perturbaiionis hujus intererat, et liaecobedientiaj ratio et charitalis ordo
    auctor est, ejus sibi usurpat offieium, ei, quod om- poscebat, ut huic consortio sanclorum
    nibus conciliis et decretis maxime cautum est, con-- ct de inleresseni,
    praescntia vel allocutione atque de salulifera
    secrando ct confirmando eumdem circuit episcopa- collatione divini Patris
    mei, Gregorii, ct Christi sa-
    liiiii: Quod maxime ob hoc periculosum est, quodI cerdotum hilarescens in melius
    proficerem. Non
    759 S. GREGORII VII VkVM OPERUM PARS II. • 740 i

    poenilendum essel longae viaj et magni laboris; A iion excedat jusliliee mensura. Sacrum apostolaium I'
    qttippe inde provenirct fructus magnoesalutis. Maxi- vestrum pro nobis orantem Samarites ille cuslo-
    mas autcm grales cum humili inclinio vestrae rcfero diat, qui in custodicndo suuin Israel non dormil ne- -
    sanctitali quod legationi nostrse lani cleffienter au- quedormilat, eldivisiones graliarum, quas in clave
    rem inclinaslis, ipsosque lcgatos bene admisislis et Petri adunavit, ipse in vobis unilas integrasque
    mclius dimisistis, quodque placuit vestrse sanclitali conservc-t,qui ijjsam clavem vobis commisil.
    antiquse dileclionis et gcrmanaj affectionis nostraj VII.
    lam bcnigne reminisci, ncc in summa speculationis Ejusdem ad eumdem.
    arce, etin ipsa omnium Ecclesiarum soUicittidine Mansi Goncil. XX, p. 455.
    duxistis praetereundum quod olim, adhuc in ipsa Spccialis rcvereiiliee patri GREGORIO, primse sedis
    privata conversatioue, Christi inter nos ftieral chari- anlistiti S. Moguntinus id quod est Dei gratia, qtiod
    tate conjunctum. Primum multiplices erga me be- patri filius, quod prajlato subjectus.
    nignitalis vestrae gtatias nulla temporum longinqui- Adbibito desidise pastorum et negligentise sacrae
    tate deleri, nulla unquam rerum vel eventuum exbortationis et ammonitionis incitamenlo, vigilan-
    insequalilale polerit oblitterari; sedad hoc rcmedium lia pastoralis oflicii veslri, mi reverende Pater, nos
    nostra sedulo vigilabit industria, ut in bac perse- B quasi de somno excilavit,et ut opus Evangelii, ad
    verare veslra dignetur benevolcntia. Quod autem quod servi Patnsfamilias depuiaii sumus, indesinen-
    in commonilorio vestro posuislis, me vcslrse pater- ter curcmus iroplere, quam studiose incilal, tam reli-
    nitali secretorum, imo salutis mese commisisse con- giose invitat. Sacra namqueestpiasollicitudoprovidi
    silium; quod alia quaedam ct correctionis limam pastoris, beata et renumerabilis exsecutio hujus di-
    addidistis ad castigationem vitae et morum; hoc vini opcris, sed hcu! mullum reclamal rerum vertigo,
    scmper feci ct semper faciam, nec ab hoc opcre ctiniquitas tcmporis. Alvero si diesmalisunt,lamcu .
    unquam vita comite desistam ; elquod ibi caulum admonita vestra vigilanli cautela tempus redimendum
    cst, caulissirae cavebo, et quod ibi praeceptum est, est, ne, si propter aurse intemperiem vineam Domini
    prout vires dcderit Deus, pleniter adimjilebo. Et si culturare desistat, de negligentia condemnetar qui- .
    alitcr de mc alicujus adversantis vobis suggerel re- libet inutilis operarius, et, si tempestas hodie ingruit
    latio, noverit sanctitas vestra quod unitatem scindcre quoelios ab opere repellat, cras coelitus reddila se-
    cl charitatem corrumpcre suo mendacio conetur, renitate sludium nimirum in id ipsum recurrat.,
    uisi forte hoc accuset quod aliquando illud, quo me Itaque indixit auctoritas vestrae sanclse paternitatis
    castigo, frenum discipliiiaealiquantum laxare consil',0 ut statuta die, collectis fratribus ex apostolicoelega-
    fralrum compellor causa medieinae. Porro quod, de tiouis mandato, concilium debeamus celebrare, et
    examinaiidis episcopis quos mihi nominastis, el in- quidquid in provincia aut in regno nostro vcl per
    troilum corum et conversationem diligentissirae Simoniacam haeresin vel quomodocunque contra re-
    inquirere, et per nunlios nostros vobis insinuari gulam ecclesiaslicse rectitudinis perperam gestum
    mandaslis, perpendat vigUans ille ocultis sapientiae aul male usurpatum vel tcmere prsesumptum occur-
    veslrae quod, a redilu legatorum nostrorum usque rerit, judicio fratrum recidere non differamus falce
    ad hanc iteralam legalionem, non tantuni erat lem- justitiae. Quod praecipitis mihi, Pater, aequuni est ct
    poris interstitium ut vel fratres colligere vel exa- justum, et hoc per provincias bis in anno fieri man-
    minalionis etiam possem habere judicium, non aliud dant decreta sacrorum canonum; sed ad quod de-
    super hac re adhuc vobis de his intimare valeo, cretorum auctoritas et vestra palcrnitas impellit,
    qtiam quod vel vos scitis vel communis habet opinio. ab hoc el rcrum inaequalitas el hujus maligni tem-
    Vcrum litteras vcstras illis quantocius direxi, et ut poris importunitas nos longe repellit. Denique au-.
    mandalum vestrum imjjleanl etiam noslris, litleris ditum credimus vestraepaternitali, quantus in regno
    diligenter submonui. De pcenitentia autem Strasbur- nostro motus, quanta sit perturbatio, quam pericu--
    gensis episcopi nihil certi possumus vobis respon- p. lose bella grassaiitur et seditiones, sicut audivimus
    dcre, quod nec, si ei injuncta esset, antehac scivi, in evangelico. Auditum, inquam, credimus vobis de
    nec, si eam obscrvet, propler lemporis compcndium bello, quod a Domino nostro rege factum est contra
    inquirere potui. De caslitale vero clcricorum et de Saxones et Thuringos, ct quomodo dextra Domini
    Simouiaca hseresi, ad summam de omnibus quam prostravcrit et fugaverit rebelles ct impios; et tamen
    mihi mandaslis, semper, prout ipse adjuverit, obe- adhuc in eadem ol)stinatione perdurant etiam victi,
    diam Deo et vobis. Eril autem apostolicaj mansue- et ilerum perfidise caput levant, ac lotius regni gla-
    tudiiiis el paternae dilectionis, si ad fralres mandata dios conlra se acuentes iterum recidua bella parant.
    dirigere ccclesiaslica, ut eltemporum opportunitates Unuin timemus, qyod pro peccatopopuli de vagina sua
    et singulorum possibilitalem dignemini inspicere, eductus sit gladiusDoniiiri,ettamen [nisi] pernOstram
    ut ct deviantibus et dyscolis adhibealur disciplina aliorumque sanclorum propitietur intercessionem,
    quaJdebetur,et inflrmis, el opus habenlibus medico, forsitan desseviet usque ad inlernecionem. Soluto
    conipassio charilalis non negetur, ssepeque exam:- namque pacis vinculo et rupto disciplinaefreno, gens.
    nalis negotiorum causis adhibeatur judicii censura, insurgit contra genlem de lerminis regnj... Hosiiiis..:.,
    ut apostolicaediscrelionis cl palernse piclalis modum gladius exterminavit concordiam el pacem, ct.ita
    741 EPISTOLiE EXTRA REGISTRUM VAGANTES. 742
    obmulescenlibus Evangelii tubis,uec praeco clamoris A scopus,fideiem servitutis ct obedienliaj subjectionem
    vocem, nec populus habet audiendi aurem. Hostili et orationis dcvotionem.
    prseda et pervasione magna ex parte disperit res et Vestro, domine, interventu et onsecratione red-
    reditus cpiscopi nostri, et hoc idem patiuntur plu- didi dominae M. marchisse omnia quse de me suus
    rinii fratres nostri, neque hsec rcrum angustia eos antecessor tenuit, et ad defendenda eadem consi-
    patitur vcnire adconcilium. Huc accedil quod plures lium meum et auxilium ac receplus meos promitto
    coepiscopi nostri, qui ad concilium vocati sunt, non fideliter et promisi: et de rejiciendo G. et reci-
    sunt m gratia principis, nec usquam audent pro- piendo eomile A. quidquid ipsa quaesierat paratus
    grcdi sine dispcndio salutis suse. Et si considercmus sum cxsequi. Ad quae omnia confirmanda diebus
    cos episcopos qui accusantur, et eos qiii adesse sacris Penlecostes cum fralre noslro, fideli vesk'0
    non audcnt, si concilium congregetur, vix invenian- Theoderico Yirdunensi episcopo, siioecivitati inter-
    tur qui judicent. Accedit hic eliam ad cumulum fui, relictis causa necessitatis suse in sacrosanclo
    nostri timoris et exaggerat vim nostri doloris, quod, lempore meis omnibus necessariis! Sed ego, fidelis
    si de diversis imo adversis regionibus ad conci- vesler ct per omnia Ecclesioe jura vobis obedire
    lium convocentur, qui ad invicem inimicantur, dum paratus, vcstrum de archiepiscopo Yiennensi Guar-
    pulamus nos colligere ad concilium fratres, paratas " mundo summopere requiro consilium ct implere
    habeamus acics ad bellum : et dum corrigcndis judicium, qui in archiepiscojjatu meo presbyleros
    crroribus et sopiendis querelis in unam tendimus degradavit, et eosdem iterum regradavit. Lcgatum
    pacis ecclesiasticae conimunionein, forsitan, nisi se Romanum cum non esset simulavit, marsupium
    Jeus prospiciat, conventus noster turbabilur usque suum, non sub appellatione vcritatis, sed imitatus
    «d internecionem. Recordetur autem sanctitas vestra cos qui, ut ait Apostolus, quoeslum oestimantpieta-
    quod propter Wultensem abbatem aliquando conti- lem, cum tandem imjriesset, a diosccsimca ad suam
    gerit Goslarise, quot boni milites in ipsa vespera rediii. Quapropter, ad honorcm Dci et RomanseEc-
    Pentecostes gladioperemplisuntinlraseptaecclesiae, clesiae, hujusroodi prsesumplioncm et simulationwn
    peffusa suntaltariasanguineiiilerfectorum, et insti- sicut decet corrigite, ne deinceps quisquam in alieno
    gante diabolo totum profanatum est sanctuarium. Et praesumat aliquid tale. Notum eliam facio vobis
    tunc certe omnes convenerant ad curiam sub specie quod duo suffraganei mei episcopi, Laudunensis et
    pacis, nisi quod inter eos lalebat quaedam simultas, Suessionensis tertium Anibianensem in archiepisco-
    quasi doloso cineri sujjpositus ignis. Et quid credi- patu meo, me nesciente, utpote Romoeposito, epi-
    mus futurum si illi qui ajierle inimicantur, congre- scopum consecraverunt. Priraum contra docrettun
    gentur in unum? Pro his et pro hujusmodi fratres vestrum, quo statueratis ne quis saltem archiepi-
    nostri, qui sunt sanioris sentenlise, dicunt sibi bo- scoporum eum consecraret episcopum qui a laica
    num videri ut adhuc concilium differattir, doncc persona accepisset episcopii donum; maxime cum
    videamus si quomodo reddita pace Dominus propi- idem ipsi interfuissent apud Augustodunense conci-
    tietur. Nos autem omnibus consiliis et conciliis lium, ubi dominus Hugo, Diensis episcopus,"promul-
    vestram praeferiinusscntentiam, id quod nobis indi- gavit et statuit corara omnibus hoc vestrum eccle-
    eitis nullo modo propter vestram oraittemus con- siasticum decretum. Hoo igitur prseter id quod dixi-
    scienliam. Unde statim pOst regiam expeditionem mus contra auctorilatem et canones factum, ct etiam
    multa cum feslinautia nostram vobis dirigemus le- inauditum, cunctisque qui sanum sapiunt mirabile,
    gationcm, nec ad hoc. intemperiem consideramus et plus quam dici possit stupendum, si placet, de-
    anni, ut adverlafis quauti nobis constet auctorilas putetur irritum. Quin potius, quia sine metropoli-
    praeceplivestri. Ergo sapientia vestra, quse in se ipsa tano juste expleri non potest a quibuslibet coepisco-
    cuncta metitur, retractet quis hujus perturbationis pis consecratio pontificis, sicut scitis, oratum et
    provenire posset evenlus; ct pericula, quaelimemus, exoratum vos esse volo, ut ad hoiiorcm Dei vestrum-
    consilio et oratione prseveiiiensdisponat in melius, _^que ac nostrum tam temerariam ecclesiastici or-
    etquidquid diclaute Spiritu sancto super huj'usmodi dinis confusionem zelo justitioe corrigatis, ut scial
    fieri decemitis, nobis de oraculo sacri pectoris unusquisque in gradu suo et modo pcrsistere,'non
    vestri respondere velitis. Quod si probatis, propter aliena sibi temerc arrogare. Obsecro etiam bencvo-
    pericula, quse timemus, ad prsesens indictum con- lentiam honoris vestri ut dignitatem quam anle-
    cilium differatur, et quidnam vobis placuerit, et cessores vestri antccessoribus meis archiepiscopis
    opportunitas evenerit, celebretur in id ipsum. servaverunt, et privilegiis aliisque scriptis ad postc-
    VII bis. rorum memoriam reliquerunl, mihi reservarc di-
    Epistola Manassm Remorumarchiephcopi ad Grego- gnemini. Ne irritum aut infractum fiat privilcgium
    rium VII. — Scripta posl conciliumMduense, sive quod ipse dedisiis mihi, scilicet ut vobis ipsis iiUei-
    Augustodunense,sed anle Phtavense (GREG.VII, pellatus et non interpellatus respondeani ct legatis
    lib. vi, ep. 2 et 5.) vestris Romanis, non ultramontanis, qui conjuncli
    [MANSI Concil. XX.] Romanis quserunt quoe sua surtt, non quae Jesu
    Domino GREGORIO, summo pontifici, Patri et do- Christi, et sub honestis nominibus cupiditati suae
    mino suo, MASASSES Dci gratia, Remorum archiejsi- consulunt, non Ecclesise Dei. Unde,
    propter lalium
    7,'3 S. GREGORHVil PAP/E OPERUM PARS II. 7j4
    et milii A
    ^. hoc a vobis veniente missatico '
    jjudcndas rcprehensiones vocaliones, qui crgo remansit a
    totius Gallise cpiscopos dcbeo convocare, liceat con- lioslra parte pracdictae expeditionis tittnsmissio.
    fidcrc de vobis sine lcgatorurn vocatione, donec ad Valcat sanctitas vestra pater revcrcndissime.'
    Pasciia veniam ad vosj Deo volenle. Prseterea volo VIII.
    obnixe supplicare et prsenunliare vobis ut, quoniam Ephlota Hugonh Diensis ephcopi ad papatri.
    iri absentia mci,«uper apud v.;s commoraniis.multa [MANSIConcil., tom. XX.j j
    j/ravc et inordirtale acla sunl in parlibus meaj dice- Revcrendissimo patri et domino papse GREGORIO
    cesis, ego vero nou potero omiltere quin minislcrio suae sanctitati inutilissimus servus, HUGO,humilis
    vestro utar in his ecclesiastice corrigendis. Si qtrid prcshyter Diensis, salutem.
    jvro hoc de me accrisatidnis perlatum fucrit vobis, Quoniam didicimus R. veslrum Parisiensem re-
    ric hoc vel cito credatis vel moleste erga me acci- diisse, cui injunxeramus ut fideliter, sicut filius ve-
    pialis; sed illud in prsesentia nostra antc vos di- ster, vobis referret gesta Augusloduriensis concilii,
    lfiillatis, qtria ego nullatenus volo excedere mctas cui inlerfuit, qui neque per nos rediit, neque quid-=
    aiictorilaiis. Quandoquidem cnim illis qui legalos quam dc statu vestro nobis scripsit; rogamus pafer^
    vestros se faciunt mullo justius cgo debeo jjer vos nitatem vestram ut senientiam suam nobis dignetur
    ea quaj sunt providcntise nostrse corrigere, quam B ° scribere super ordinatione Remensis, Bituricensic
    quisquanv aliena traclare. De comite OEbalO,qui et Carnotensis Ecclesiarum. Sciat quoque paternitaa
    me in prsescnlia vestra accusare tenlabat, et se vestra quia ille Noviomensis dictus episcopus, sub
    siiamque fidelitatem vobis vcrbis simulantibus com- commirialiOne publicae cxaminationis a nobis fanri-
    mendabat, satis in promptu habelis cognoscere liariter exaclus, confessus est nobis Simoniam suam
    fclijus potius sincerifas fidclilalis erga vos vidcalur prsesentibus Laiidunensi et Lingonensi episcopis,
    cxistere: ulrum mea, qui Deo et vobis paratus sum crim aliis quibusdam. Undecliaro sacrameiito supra
    per oronia obodire, an illius, qui et apud vos per sacra Evangelia nobis (irmavit quod, visis litteris
    semclipsura impugiiat beati Pctri Ecclcsiam, cl apud veslris vel legatione veslra, Ecclesiam quam male
    nos per Manassem et suos scquaces in suo castro occupavcrat bene dimiflcret, cl j>roposse et sciro
    receplos persequitur beatam Mariani. Manasscs suo ut juxta Deum ordinaretur, adjuvaret. Silvane-
    ciiim de quo diximus, cui nos jussti vestro quod in ctensis vcro episcopus, accepta inveslitura de nianu
    nos admiscrat,si adEcclesiam matrem suam redirct, rcgis, ordinatus Cst ab illo Remensi hseresiarcha,
    indulsimus, conscienlia sceleris sui depressus nec cui litteris vestris interdixistis ne hujusmodi in epi-
    ad nos vult redirc, nec paci Ecclesise concordare; scopos acciperet. Antissiodorensis infra annos or-
    qnin potius cum illis- suis sequacibus, quia faclis dinatus, inveslituram quidern de manu regis non
    non polest, verbis et maledictis Ecclcsiam meque acccpit, quanquam per familiares regis gratiam
    lacerare non desinil.Urtde,utde ipsoOEbalo taceam, ejus conseculus sit. De Senonensi autem archiepi-
    in quem vos credo justam el aposlolicam cxercere scopo, quanlam contumeliam quanlamve inj*uriam
    sententiam, super Manassc inslanter dcprecor san- auctoritati vestrse in noslra legafione intulerit, a
    Ctitatem vestram, ut aut jubeatis eum ad sua rc- prsedicto R., ut spero, sufficienter audislis. Neque
    gredi et ullerius non impugnare Ecclesiam, aut in hoc dicens, Deus testis est, gloriam meam quaero.
    eum ejusque fautores et cooperalorcs aposlolici vi- Uurdegalensis quoque, quoniam vocatus jjroeterilo
    goris dirigalis animadversionem. DignCmini eliam anno ad Arverncnse concilium ncque venit neque
    ad eorum receptores scribere aptam epistolam, ul canonice se excusavit, in eodem concilio ab episco-
    aut eos contra Ecclesiae jura non retineaiit, aut pari pali officio suspensus est. Quod Ule vilipciidens, in-
    sententia se multatos agno-jcanl. Restat mihi hoc tcrdictum sibi usurpavit ofiicium. Rursus vocatus ad
    vobis dicere quia dominus Hugo Diensis episcopus Aiiguslodunense concilium, quoniam nullam causa-
    inlerdixit episcopum noslrum Drogonem sedis Tar- lionem nobis misit, etiam a sacerdotio suspendimus
    vcnnicae, qui lantse est senectutis, ut cum ante epi- jj eum. De his ergo omnibus quid magnitudo vesira
    scopatum diu permanscrit in ordine presbyterii, judicaverit, quid inde agere jjlacuerit, parvitati no-
    jani nunc ultra tcmpus LXannorum gradum tenueril straj, rogamus, rescribite. Prseterea summopere po
    episcopi, et pene per singula moraenta pfopinquat scirous ut per doininum Valentinum episcopum pal-
    cxilui. Quapropter volumus vos obnixius exorare! lium nobis mittatis ad confirmaridam Prdinalionem
    ut eum jussu veslro dignemini restituere ministerio religiosissimi Lugdunensis Ecclesise archiepiscopi,
    suo, ne, quod magnopere formidamus, in hac mo- contra oblatrantes hsereticos, et de regis indigna-
    riatur interdictione. De hacvero quod irie interpel- tione adversus ordinationem Dei carnaliter glo-
    laslis ut in conductu episcopi Parisiensis, aliquos; riantes. Ipse enim, postpositis omnibus incommodis
    STobismilites mitterem, notum vobis facio quod egoi ct periculis penurise atque itineris, sanctitatis ve-
    volebam dirigere; sed comes de Arlonis Fulco re- slrse coiispectui dcvoiissime se jjraesentarct, si Ec-
    diens ab urbe Roma hoc mihi intimavit ex vestrai clesia illi commissa, tandiu languida et pastoris so-
    parte, quia libenter me de ipsa transmissione mili- latio destituta, quoquomodo absentiam ej"us sine
    lum imporlabatis-, idco ut in regione nostra strenuej magno detrimento pali potuisset. Valentino episcopo
    ct intentius exsequerer doniihae marcb.isse M. Pro> prxcipite, et securilatem in manu vestra accipilee
    715 EPISTOL^EEXTRA REGISTRUM VAGANTES. „ 746
    quatenus circa festum S. Joannis Baptistae, prout A.Roberto Bambergense, qui horum ornnium auctor
    nos cum eo condiximus, Ecclesia sua ad celebran- et incentor est. Et o utinam de sua et sociorum ej'us(
    dum officium iUum accipiat, quia valde opportunus fallacia satis edoctus fuissetis! Nolite, charissime
    videtur ad pppugnandam provincialium arrogantiam. dcmine, amplius ad irrisionem sancti nominis ve-
    Mauassem autem amicum nostrum in Christo, qui stii huj'usmodi homines mulcere, et posl tam fre-
    in Glaromontano concUio Remensis Eeclesise maie quentes rejiulsas iterum ducatum ab eis quserere.
    acquisitam praeposituram in manu nostra dimisit, Adventus vesler ad nos tantum nobis esset desidera-
    commcndamus gratiae sanctitatis vestrse, sicut ca- bilis quantum et necessarius, sed vere scimus quia
    theUcaefidei sincerurn defensorem et dominum Bru- sponte illorum ad nostras partes nunquam venietis,
    nonem Remensis Ecclesiae|in orani honestate ma- nisi certi sint vos illorum parti favere. Et post pau-
    gistrum (426). Digni sunt enim ambo a vobis, et in ca : Ergo si non propter nos, lamen propter ho-
    his quse Dei sunt vestra auctorilate confirmari, quo- norem sedis apostolicae confirmate quod operatus
    niam dlgni habiti sunt pro nomine Jesu contumeliam est ejusdem sedis iegatus, ita ut sine ambiguitate
    pati. Et ideo consultores profuturos causse Dei et denuntietis quid in hac Ecclesiaedivisione tenenduni
    eooperatores in partibus Franciae adhibeatis. Re- sit, quid sequendum; quod si jamdudum factum
    mensis haereticidepositionem con revelatam ini- B fuisset, forte pars iniqua adeo jam vires perdidisset,
    quitalein sanguis cceli et. clamat, auctoritatis ut nec nobis nec vobis nocere pracvaleret. Rogamus
    vestraj scripto robora hos rogamus Remensi etiam ne in liaecstatula canonica deficere patiamini,
    Ecclesise destinate........ suam satisfactionem, aut ut corpora excomffiunicatorum, qui in persequendo
    ipse si placit aut nobis suscipiendam proeci- Eeclesiam occisi sunt in atriis ecclesiarum sepeliri
    pite. Quia, '..... excommunicationem vestram, non permittatis; ubi auiem sepulta sunt, divina of-
    nobis inconsultis, episcopi electionera fecerunt. ficia celebrari prohibeatis. Multi ex eis in Augusla
    Tiezp filius vester jain redisset ad vos, nisi ad con- civitate sepulti sunt: ejusdem loci congregationibus
    vpcandum concilium XVIIIKalendas Februarii, P-i- litteras vestras per discurrentes percgrinos satis mit-
    ciavis, Deo annuente, celebrandum detineretur-.in tere potcstis.
    quoconciliomeritorumvestrorumpatrociniumadesse X."~
    nobis suppliciter exoramiis. Orate pro nobis, san- Saxonum Rodulphofaventium ad Gregoriumephlola.
    ctissime Pater. [Apud MANSI, ibid.J
    (Eo spectant, arbitror, qum liabet Gregorius pon- Testis est excellentia vestra et litteraj veslrse,quas
    tifex supra epist. 17 libri v, indht. i, septimo Idus « in testiinonium habemus, quia riec pro consilio np-
    Martii.) stro nec pro causa nostra, sed pro illatis sedi apo-
    IX. slelicse injuriis regem nostrum regia digiiitate pri-
    Ephiola Saxonum aa Gregorium VII.—Quid egerint vastis,
    ut decretis ejus parerent;' quod minus sibi, plus nflbisque terribili interminaiione, ne ei sicut
    qdversarih faveat, querunlur. regi serviamus, interdixislis, et omnes Christianos a
    .. - [MANSI, Concil. XX, 585.] vinculo j'uramenti quod ei fecerunt vel facicnt, ab-
    Novit sanctitas vestra et omnibus circuffiquaque solViStis,eumque vinculo anathematis aUigastis. In
    notum est quam difficulter quantoque bajulorum liis omuibus patcrnitati vestrse cum magno periculo
    discrimine legationes ad vos transmittimus, quia Kostro'i sicut nunc patet, obedivimus, et quia eidem
    iter, qupd omnibus temporibus, pojjulis,' tribubus, deposito ad depositionem vestram cum cseteris con-
    linguis fuit pervium, nunc claiiditur illis maxlme cordare noluimus, tantam in nos crudelitatem exer-
    qui non minimum pro honore illius laboraveruut, cuil, ut plures ex nostris, amissa omni suhstantia,
    ad cujus corpus eadem via ducit. Et post atiqua: animam in hoc certamine ponerent et fiUos exhsere-
    Post longam exspectationem reverso nuntio nostro, des et ex divitibus pauperes reliquerunt: qui au-
    nihil aliud nobis consolationis relatum est, ,nisi ut tera residui sunt, de vita quotidie solliciti, vitaesub-
    decretis his quse mandavimus fidemvos nonhabuisse. D'sidia pene omnia amiserunt. Sed cum nulla nos per-
    Ex cjua re, cbarissime domine, incredibile vobis vi- secutione superaret, superatus est iUc, ut licet no-
    sum est quod fratres nostri et coepiscopi VVicebur- lens suam nobis praesentiam exhiberet, et ei quen,
    gensis et Patavieusis cum aliis religiosis vobis in inhonoravit cum suo dedecore honorem impenderet
    veritale nuntiaverunt, quodque se vidisse et audisse pro quO labore hunc fructum recepimus, quod his
    testati sunt; certe uon in verbis mcndacii confidi- qui Cumpericulo animarum nostrarum vesligia pe-
    mus liberarj,' sed credimus qtiia Yeritas liberabit dum vestrorum adorare coactus est, absqtie noslrc
    nos; Deus rion deseruit sperantes in se; nam rex corisilioet sine correctione absolutus, ad nocendum
    noster Rodolfus, fortis in eo qui dat saluiem regi- nobis libertatem recepit. Et paucis intcrposiih :
    bus, de inimicis Domini potenler triumpliavit. Hein- Ergo cum jam ultra anni terminum sine rectore es-
    ricus autem curn suis coropIicibus,praeter eos qui semus, in locum de quo praevaricatus est, ille alius
    in gladio ceciderunt, in fugam versus est, comite iilo principum nostrorum lectione subrogatus est. Cum-
    cujus malitiam vos in bOnpvincere frustra tentastis, que de electo nobis rege, et non de regibus spes ad

    (42G) Eum intelligit qtii Carthusianoruro fundator postoa exslitit.


    PATBOL. CXLVIII 24
    747 S. GREG. VII PP. OPP. PARS-II. — EPIST. EXTRA REGIST. VAG. 748 \
    '
    refpcillandum imperium succresceret, ecce ex in- A'-. •• XL- - i
    Willetmi regis Anglorum ad Gregorium VII. — Ad-
    sperato litterse vestrae duos in uno regno reges pro- rex a legato, de fidetitale facienda ponti- i
    regii mpnitus
    nuntiant, duobus legationem decernunt, quam 'fici et de pecunia Romam mittenda, de pecunia
    nominis pluralitatem ac regni divisionem divisio anwixit,de fidelitate, quia inusilatum, recusavii.
    quoque populi ac studia partium subsecuta sunt; , [LANFRANCI Opp. pag. 504.]
    quippe cum in epistolis vestris praevaricatoris per- "Excellentissimo sanctse Ecclesiae pastori GREGO-
    sonam semper prseponi cemerent, et ab eo sicut a RIO gloriosus gratia Dei Anglorum rex et dux
    potente exigi, quatenus ducatum vobis in has partes Northmannorum WILLELMUS salutem cum amicitia.
    ad discutiendam causam praeberet. El post pauca: Hubertus legatus tuus, religiose Pater, ad me
    Hocquoque infirmitatem nostram movet, quod sicut veniens ex tua parte, me admonuit quatenus tibiet
    nobis persuadetur ut in incceptofirmiter perduremus, successoribus tuis fidelitatem faceremetde pecunla,
    sic etiam contrariae parti verbis et rebus spes innui- quam antecessores mei ad Romanam Ecclesiam
    tur. Nam familiares prsedicti Heinrici, qui ab omni mittere solebant, melius cogitarem : unum admisi,
    regnp infamia notantur, quique illi-ut regi serviendo alterum non admisi. Fidelitatem facere noliti, uec
    synodalibus.praeceptis manifeste inobedientes sunt, R volo, quia nec ego promisi, nec anlecessores meos
    '
    etunacum capite suo.per legatum apostolicum ab antecessoribus tuis id fecisse coiriperio. Pecuoia
    Ecclesia separati, ad hanc sedem venientes benigne tribus fere annis, in Galliis me agente, negligenter
    suscipiunlur, etnon solum impuniti redeunt, sed collecta est; nunc vero divina misericordia ffie in
    insuper gloria et honore coronantur, et ad priorem regnum meumreverso, quod collectum estper-prae-
    inobedientiam superliiendo revertentes nostroe mi- fatura -legatum mittitur; et quod reliquum est, per
    serise insultant. Nobis autem quasi ridiculis adinsi- legatos Lanfranci archiepiscopi fidelis nostri, cura
    pientiam reputatur quod ab illorum consortio abs- opportunum fuerit, transmittetur. Oratepro nobisct
    tinemus, qui ab ipso capite nostro tam charitative pro staturegni nostri, quia antecessores vestros di-
    in communionem recipiuntur. Accedit et hoc ad cu- Ieximus et vos prse omnibus sincere diliger-e ct
    mulum inforlunii noslri quod prseter illa quae HOS obedienter audire desideramus.
    ipsi delinquimus, etian»adversariorum culpa in no-
    bis cuuilur, dum nostrsenegligentiseattribuiturquod XII.
    idoneos et frequentes legatos hucnon mittimus; Jusjurandwn Roberti, dhii Carnotensis episcopi,
    luce enim clarius patet quod illi hoc fieri prohi- cujus meminit Gregorius VII Reghti-i lib. IV,
    ephl. 14.
    bent, qui ne prohiberent jurejurando vobis promi- '
    serunt. Et nunc de violentia sacri itineris interclu- c [MANSI, Concil. XX, 461.]
    sionis et de manifesto iUorum perjurio tacelur, et Ego Robertus promilto omnipotenti Deo, et B.
    nobis imputatur, quod nuntios non miuinljus. Sci- Petro qpostolorum principi, cuj*uscorpus hic re-
    mus et ex consideratione vestrse pietalis speVamus quiescit, quod in quocunque tempore legatus apo-
    quia haec omnia bona intentione et subtili aliqua stolicse sedis direetus a domino iiostro Gregorio,
    deliberatione agilis, sed nos homines imperiti oc- qui nunc est Romanus pontifex, vel ab aliquo sue-
    cultam illam dispensationem penetrare non suffi- cessorum suorum item Romanorum pontificum, ad
    cientes, quod manifeste audivimus et vidimus de me venerit, inffa -terminum quem ideo legatus [f.
    illa ulriusque parlis conforiatione, et rerum certa- idem legatus. HARD.]mihi constituerit, Carnotensem
    rum incerta dilalione ortum esse et quotidie oriri episcopatum, omni occasione sublata vel fraude, di-
    vobis expOnimus, lipc est bella intestina, homicidia mittam, et cum bona fide studebo quatenus Eccle-
    innuriiefabilia, vastationes et incendia domorum et sia, iUa secundum Deum ordinetur, nihil acturus, me
    ecclesiarum siiie diflereutia, oppressiones paupe- sciente, per me vel per aliquaffi a me submissam
    rum, direptiories rerum ecclesiasticarum, quales personam, unde eadem Ecclesia, vel clerici Cjus
    nunquam audivimus, legum quoque divinarum et p meo studio vcl malitia lsesionem aut detrimentum
    saecularium defectus sine spe reparationis; postre- accipiant. Hoc sacramentum [jubente] domino no-
    mo in dimicatioiie duorum regum, quorum uterque stro Gregorio Yll papa, ego Cono humilis presbyter
    ad obtenlum regni spem a vobis accipit, tanta pro- liluli Christi martyris et virginis SanctseAnastasise
    fligatio regalium, ut poslhac reges nostrarum par- scripsi, et in ecclesia Beali Petri in confessione aa
    tium rapinis sint suslentandi. Hsec incommoda aut corpus ejus ubi factum est interfui. Inteifuerunt
    nulla essent jam, aut multo rainora, si neque ad efiam Joannes Portuensis episcopus, Theodinus ar-
    dexteram, nec ad sinistram vestra seutentia diver- chidiaconus, Gregorius, Bcrnardus, diaconi [dia-
    tisset. Et tjitibusdam interposiih : Nam si hcc quod conus] sanctse Romanae Ecclesiae, et alu duo, vide-
    in synodo Romana definitum, et post a legato sedis licet Ingelrannus [Engelramus] decanus Carnotensis
    apostolicse confirniatum est, silentio contegi oporlet, Ecclesise. et Ivo tunc magister scholarum in.ea-
    quid posthac nObis credendum vel pro ralo liaben- dem Ecclesla.
    dum sit, omnino nescimus. Actum Romse mense Aprilli, indict. xiv.
    749 S. GREGORII VII PAPvE OPERUM PARS II. — CONCILIA ROMANA. 750

    GREGORII PAP^l VII DECRETUM.


    Concil. XX, 585.)
    (MANSI,

    Gregorius papa VII et Urbanus papa II consti- A.tyrium verbis et exemplis inslituere non destiterunt.
    tuerunt ut festivitates Romanorum pontilicum ce- De his quidem sanctis martyribus iiivitatorium,
    Iebres habeantur. Martyrum in IX lettionibus, hymnus, responsoria, psalmi et versus, ut de mar-
    confessorum in tribus saltem lectionibus prseter tyribus, decantantur. Nota autem S. Gregorium
    quorumdam, qui pro sua excellentia celeberrimi papam I in graduali libro de hismartyribus, sicut
    haberentur, sicut et S. Siivester, Gregorius et alii. et de confess. pontificalia administrantibus iristi-
    Nain cum quaelibet Ecclesia sui patroni, et si con- tuisse officia, ut de S. Marcello P. et M. Statuit ei
    fessor fuerit, festum solemniter Observet, quanto Dominus; et de S. Felice P. et M. Sacerdotes. Et
    eorum totius Ecclesise non tam patroni
    ' ffiagisPatres «jrii hoc utiquc satis congrue propter excellentiam di-
    quam exstiterunt, quam et usque ad mar- gnitatis apostolicse.

    SAfffGTI GREGORII VII


    PONTIFICIS ROMANI

    -
    OPERUM PARS TERTIA. CONCILIA RftMAM.

    CONCILIUM ROMANUM I
    PRO REFORMANDO ECCLESI^E STATU.

    Celebratum anno Domini 1074.

    (Apud MANSr,Conciliorum Collect. tom. XX, col. 401.1

    Gregorius, prsedecessorum suorum vestigiis in- B ! vivere cogeret ritu angelorum, et dum- consuelum
    sistens, per epistolam ad episcopos Longobardise cursum naturw negarel, fornicationi et immuhditici
    dalara indixit synodum prima hebdomada Quadra- frena laxaret. Quod -si pergeret sentenliam confir-
    gesimse celebrandam. Statuto die episcopi qui mare, malle se sacerdotium quam conjugium dese-
    convocali fuerant magno numero adfuerunt. Ad rere, et tunc visurum eum, cui homines sorderent,
    expurgandam Ecclesiam a concubiiiariis sacerdo- unde gubernandis per Ecclesiam Dei plebibus angelos
    tibus principio statuerunt, ut, secundum instiluta comparaturus esset.
    antiquorum canonum, inquit Lambertris, presbyteri Nihilominus instabat, et assiduis legationibus
    uxoresnon habeant, habentes aut dimiltant aut de- cphcopos omnes socordim ac desidim arguebat, et
    ponanlur. Nec quisquam omriino ad sacerdotium nhi ocius injunctum sibi negolium cxsequerentur,
    admiltatur, qui non in perpetuum continentiam vi- apostolha se censura in eos animadversurum com-
    tamque cmlibem profiteatur. Quara constitutionem minabaiur. Arcldepiscopus Moguntinus sciens non
    dum j'ussu pontificis episcopi in Germania promul- parvo constare operam hanc, ut tanto tempore in-
    gassent, acciderunt quae a Lamberto anno 1074 olitam consueludinem revelleret, atque ad rudimenla
    describuntur his verbis : Adversus hoc decretum r( nascentis Ecclesim senescenlemjam mundum refor-
    prolinus vehementerinfremuit tota factio clericorum, maret, moderatius agebat cum eis. Et primo eis inf
    Iwminem plane hmreticum et vesani dogmath esse dimidiutri annum inducias et deliberandi copiam
    clamitans, qui oblitus sermonis Domini, quo ait: dedit, hortans eos ul quod necessario faciendum sit
    Non omnes capiunt hoc verbum : qui potest ca- sponte faciant, et lam sibi quam Romano pontifici ..
    pere, capiat (Matth. xix, 11,12); et Apostolus : Qui necessitatem adimant aliquid in eos quod secus
    se non continet, nubat; melius est enim nubere sit decernendi. Ad ultitnum congregata synodo t»
    quam uri (7 Cor. TII, 5): violenta exactione homines Erfordia mcnse Octobri pressius jam imminebat,
    751 S. GREGORII VHfOPP. PARS III. — CONCILIAROMANA. 7S2
    ut, relegata omni tergiversatione imprmsentiarum ^ cur adversus Anselmum episcopum suum Lucen-
    uut conjugium abjurarent, aut sacri altaris ministe- sem conspirassent. Qui de conspiratione et insidiis
    rio se abdicarent. Mullas econlra Uli rationes affere- suo episcopo instruclis convicti, juxta canones et
    bani, quibus instantis perurgentisque improbitalem capitulum sancli martyris et pontificis Fabiani, quo
    [forte, imporlunitatem] eludere, senlcntiamque cas- conspiratores et insidiatores suorum episcoporum
    sare niterenlur. Cumque adversus apostolicw sedis curiaetradendos esse decernitur, judicio totius san-
    auclorilatem, qua se ille ad hanc exactionem prmler ctae synodi etiam ipsi curise traditi fuerunt. Haec
    volunlatem propriam compulsum oblendebat, niliil ar- ex Gregorii epist. 51 et sequenlibus decem, Baro-
    gumenta, niliil supplicationes precesque proficerent, nius anno 1074, num. 36 et scquentibus.
    egressi tanquam ad consultandum, consilium ineunt Yide epislolam Gregorii ad Ottonem Constantieu-
    ut in synodum non redeant, sed injussi omnes in do- sem episcopum, mfra capilulo prinio sequentis apo-
    mos suas discedanl. Nonnulli etiam confusis vocibus logetici, qua eum de rebus in hac synodo gcstis
    clamitabant, metius sibi videri ut in synodum regres- summatim ac breviter informat, quaxrae in ea sa-
    st ipsum episcopum, priusquam exsecrabilem adver- lubriter contra Simoniacos et concubinarios decreta
    sus eos sentenliam promulgaret, caikedra episcopali sunt per eumdem proniulgari praecepit. Apologeti-
    deturbarenl, et merila morle mullato insigne monu- " cum sermonem pro hac synodo scripsit auclor qui-
    menlum ad posteros transmitterent, ne quis dcinceps dam hujus temporis, qui exstat in antiquissimo
    successorum ejus lalem sacerdotali nomini calumnium manuscripto codice monasterii Weingartensis,
    slruere lenlaret. Cum ad episcopum relalum esset quem inde descriptum hic subjungimus.
    lioc eos machinari, commonitus a snis ul tumuttum
    -INDEX CAPJTULORtJM
    qui oriebutur malura moderatione prwvcrleret, misit
    ad eos foras, rogavilque ut sedalo peclore in synodum /. Decretalis epistola venerabilis papw Gregorii, etc.
    regrederentnr, se, cum primum opportunitas arrisis- //. De auctoritate qualuor principalium conciliorum
    sel, Romum missurum, et dominum upostolicum, si (ecumenicorum.
    qua possel ratione, ab liac sententiai dusterilate dedu- III. De auctorilale apostoiicariim constitulionum.
    cturnm. Poslero die admissis in auditorium commv- I V. De uuclorilale reliquorum conciliorum.
    niter laicis et clericis, veterem illam de reddendis V. Brevis enumeralio decretorum superioris epi
    decimis querelam replicat, elc. slotce.
    In hac eadem synodo excommunicatus est Rober- VI. De primo staluto, id esl de Simoniacis.
    tus Guiscardus Norlmannorum princeps, de quo in VII. De secundo stalulo, id est de emploribus eccle-
    line libri primi epist. Gregorii supra hsec referun- ^ siarum.
    tur : Celebravit Romai synodum, in qua, inler cwtcra VIII. Quod et sacra Scriptura damnet venditores
    qum ibi gesta sunl, excommunicavit atque analhema- spirilualium officiorum.
    tizavit Robertum Guiscardum ducem Apulim et Cala- IX. X. Ilem quod emplores eorum damnet, et quod
    brim alque Siciliw, cum omnibus fauloribus suis, mediatores hujus negotii damnel.
    quousque resipiscerel. Post hasc diversorum abba- XI. De lcrtio statuto dictm decretalis epistolm, id est,
    tum ct episeoporum caus» cognilee sunl et dijudi- ul incontinentes altari nullatenus ministrent.
    catse. Piclavensibus canonicis indultum fuit, ut XII. De anathemale eorum qui defendunt inconti-
    eorum episcopus, decanus, vel aiius aliquis pra;la- nentiam sacerdolum per Sozomeni cap. ex Tripar-
    tus, jus relincat cerlis dicbus cantandi missam in tita liisloria depromplum.
    aliena ct exempta ecclesia , sicul Romaj atque XIII. Quod non sacrorum ministris, sed laicis, per-
    alibi in slationibus cbservari consueverat. Decreto missum sit ut unusquisque suam habeat uxorem.
    bujus synodi mandalum est Hispaniarum Ecclesiis, XIV. Quid Apostolus constituat de sacris ordiiii-
    ut Romanum ordinem atque oiflcium recipiant, bus.
    prout Hispaniarum episcopi qui prseseutes erant se p XV. Ulilis consideratio episdem inslitutionis.
    facturos promiscrant. Insuper lectse fuerunt litteraj XVI. Exposiiio beali Hieronymi super eamdemin-
    Geisai llungariaj regis, quibus idem rex suum erga stilutionem.
    sedem apostolicam incomparabile sludium et obser- XVII. De quarlo statuto prwdictm aecrelalis epislo-
    vanlian) indicabat, petens ne adversantium bostium he, ne populus offwia clericorum recipiat, quos
    suorum querelis et calumniosis accusa'.iouibus uila aposiolica slatula contemnere videat.
    iides adbibeatur. XVIII. Cur eorum officiapopulo sint prohibita.
    In eadem synodo Guilielmus episcopus Bellova- XIX. Explanatio cujusdam capituli quod prwsenti
    censis dignuni exbibuit specimen Ciiristianse cha- staluto videbatur adversari
    ritatis et episcopalis modestise, ut qui gravissima a XX. Quid dominum aposlolicum compuleril ul hac
    suis tam clericis quam laicis perpessus, pro iisdem staluta depromeret.
    ea de causa excommunicalis apud pontificem inter- XXI. Quod non illisj sed sanclis Palnovs, pro itu-
    cesserit, eosque ab excommunicalione absolvi peti- jusmodi stalulis essel indignandum.
    erit et impetraverit. Ad lianc eamdem synodum vo- XXII. Cur eisdemstalutis nullw apposilw stnt vtdu-
    cati suiit canonici Lucenses, ut causam redderent cia:.
    755 CONCILIUMROMANUMI. m
    XXIII. Quod domnus apostolicus noti solum episco- A tinopolitahum quoque, quo Eunomii et Macedonil
    pos sed et subdilos eorum damnare possit: error convincilur; Ephesinum etiam primum, in.
    XXIV. Quod cujuslibet episcopi parocldanusdomno' quo Nestorii impietas judicatur; Chalcedonense
    apostolico etiam plus debeal obedire quam proprioi vero, in quo Eutychetis Dioscorique pravitas repro-
    episcopo. »,;..-::: balur, tota devolione amplector, intergerrima ap-
    APOLOGETICUSSUPER DECRETA probatione custodio; quia in his velut in quadrato.
    lapide sanctse fidei structura consurgit, et cujuslibet
    Quw venerabilis papa Gregoriiis ejusdem nominis
    scplimus in Romuna synodo promulgavit contra vitse atque actionis norma consistit. Quisquis eo-
    Simoniacoset iucOntinentes altaris mitiislros. rum soliditatem non tenet, etiamsi lapis esse videa-
    PROLOGUS. tur, tamen extra sedificiumjacet. Cunctas vero per-
    In superioribus epistolis illi nostro, nolit Deus ut sonas quas prscfata veneranda concilia respuunt
    deinceps dicam, semulo, sed amicissimo satislacerc respuo, quas venerantur amplector; quia dum uni-
    studui, etcapitulum slatutis iiostri apostolici con- versali consensu sunt constituta, se et non illa
    trarium nullalenus attehdendum, tit puta sub ana- destruit, quisquis prsesumit aut solvcre quos reli-
    themate prohibitum evidenter monstravi, adeo gant, aut ligare quos solvunt. Quisquis ergo aliud
    videUcet ut ipse amicus noster se jam non ullerius " sapit, anathema sit. Hucusque Gregorius.
    contentioni, sed amicitise operam daturum mihi Hanc autem synodalem epistolam idem apostoli-
    reseriberet. Sed plures adhuc reslant, qui eisdem cus statim post ordinationem suam composuit, et
    statutis obstinato animo nimium periculose, imo reliquis patriarchis, quippe Constantinopolilano,
    pernieiose resistunt, qui et alios simpliciores, Alexandrino, Antiocheno, Hierosolymitano transmi-
    quippe non mullum sludiosos ad considerandos sit. Consuetudo enim erat eo tempore ut quilibet in
    canones adeo seducunt, ul et ipsi prsedielas authen- aliqua patriarchalium sedium noviter ordinatus, se
    Jieas sanctiones coiilemnant, el suam consuetudi- prsedictas quatuor synodos custodire, reliquis sedi
    nem jucundissimam quidem, sed pernieiosissimana, bus transmissa epistola profiteretur, antequam no-
    retjnere contendarit. Quod non plures eoruna fe- men ejus apud reliquas sedes in diptychis describi
    cissenl, ut mibi videtur, si ipsis comperlum benc raereretur : nomen videlicet prsedecessoris ejus, 1L-
    esset quani parum et polius quam nihil noster cetdefuncti, reliquse sedes computabant inter vi-
    apostolicus in prsedictis stalulis deviet a sancdis venles, donec ipsius noviter inthronizati praesulis
    Patribus. Quapropler milii meisque similibus com- synodicani reciperent epistolam : quaequia eumdem
    modum fore censui, si eadein stalula Canonicis r cpiscopun) quatuor synodos reeepisse denotavit,
    scripluris conferrem, et mutuam eorum concor- hoc sibi nomen synodicam ab eisdem synodis non
    diani qualiscunque styli officio breviter ac fideliler incongrue videlur muluasse. Hane autem consuetu-
    commendarem, et hoc ea iulenlione : ut si quis dinem iliius temporis fuisse idem sanctissimus papat
    forsitan ex idiolis hoc iiispicere dignetur, tanto lestatur in episloia ad Secundinum servum Dei in-
    vivacius ad obediendum apostolicis institutis resi- clusum, quam et usque ad beati papseAdriani tem-
    piscat, quanto evidentius videal haec eadeni nulla- pora, quippe ad Carolum regem, perdurasse Joan-
    lenus a sacratissimis canonibus deviare, sed cum nes Romanae Ecclesiae diaconus asserit, qui Vitam
    cisdem.ex ipsa sacra Scriptura processisse. S. Gregorii ex prsecepto Joannis papae fideliter
    CAPITULA. «fescripsit. Sed ulrum adhuc eadem consuetudo
    I. li) primis igitur decrelalem epistolam nostri perduret ignoro, quam lamen prsefatis temporibus
    apostolici describere juvat,ut lanto apertius se- fuisse non dubilo. Patet ergo evidentissime quam
    quentia elucescere valeant. magnae sint auclorilatis illa quatuor concilia, quse
    t GREGORIUS episcopus, servus servorum Dei, sanetus Gregorius, imo per ipsum Spiritus sanctus,
    dilecto in Christo fralri OTTOSIConslantiensi epi- non semel, ut prsedictum esl, sed ssepius et Evange-
    scopo, salutem et apostolicam benediclionem. D iiis comparal, el omnes al> eisdem dissentientes
    i Inslantia nuntiorum ttiorum, J elc. Exstat anathematizat, quse et quilibet novitius patriarcha
    supra inler epistolas. se observalurum per epistolam suam reliquis sedi-
    II. Sed priusquam statuta singulatim considere- bus profiteri debebat, si se inter catholicos pa-
    mus, quiddam de ipsoruni cr.nonum auctoritate non triarclias in diptychis describi volebat.
    incommodum sestimo prselibare, ut tanto firmius III. Decreta vero sanctissimorum Romanorum
    teneatur quidquid ex eisad observandum nobisde- ponlificum, si possemus, etiam studiosius quam
    nuntiatur. illa quatuor concilia venerari et obscrvare debere-f*
    Sanclissimus papa Gregorius, quem noster apo- mus, cum et ipsa concilia omni firmitate carerent, si
    slolicus nomine et aclione nostris repra;sentavit nou apostolicae sedis pontifices eadem per apostoli-
    temporibus, in sua synodica, id est synodali epi- cam auctoritatem congregare et corroborare decre-
    stola, sanetissima quatuor concilia confirmat ita : vissent. Unde et beatus papa Marcellus, qui et anto
    Sicut sancti Evangelii quatuor, sic quatuor concilia Nicaenum concilium sua decreta martyrio consecra-
    suspicere et venerari me fateor : Niceenum scilicet, vit, ipse, inquam, vir apostolicus in decretis suis
    in auo oerversum Arii dogma destruitur; Constan- capite undecimo testatur ita : Ipsi apostoli eorumque
    755 S. GREGORII VII OPP. PARS III. — CONCILIAROMANA.. 7S6
    successores, Domino inspirante, constituerunt ut A \, IV. Sed neereliqua concilia parvipenderedel)emus,
    nulla fieret synodus prseter Romanse sedis auctorita- in quibus multa nusquam alibi inventa, ecclesia-
    &m. Sanctus quoque Athanasius praesul Alexandri- sticse tamen dispensalioni neeessaria, reperimus ;
    nus, qui non minima pars Nicseni concilii fuit in quse quidem a superioribus autlienlicis sanctiouibus
    epistola ad Felicem papam cap. 2, ita dicit: Scimus nullo- modo discrepant, cum Christianse religioni
    in Nicsena magna synodo trecentorum decem et octo apertissime conveniant. Hujusmodir inquam, capi-
    episcoporum ab omnibus concorditer esse robora- tula in quibuslibet Conciliis iriventa, nullatenus ab
    tum non debere absque Romani pontificis sententia aliquo catholico sunt conlemnenda, prsesertim cum
    concilia celebrari. Sed et beatae memorise Julius ipsa reliqua concilia ex sacratissimarum aucloritate
    papa idi[isum cap. 5 profitetur, dicens : Ipsi vero sanctionum descendisse non dubitentur, quse per-
    primae sedis Ecclesiae convocandarum generalium singulas provincias bina episcoporum concilia an-
    synodorum jura etjudicia episcoporum singulari pri- nualim fieri firmissime decernunt. Hoc, inquam.,
    vilegio evangelicis et aposlolicis atque canonicis con- beatus Anacletus ab ipso principe aposlolorum pre-
    cessa sunt institutis. B. quoque Damasus papa in sbyter ordinalus in decrelis suiscap. 17 cerlissime
    decretis suis cap. 9 hanc inlulit sententiam : Nulla decernit. Congregatio, inquit, summorum per sin-
    nnquam concilia rata leguntiir quse non sunt fulta B I gulos annos fieri solet et debet. Hoc excellentissima
    apostolica auctoritate. His autem sententiis B. Isi- synodus Nicaena cap. 5 conslituit. Bene, inquit,
    dorus, rimator Scripturarum sagacissimus, fideliter placuitsingulis annis per unamquamque provinciam
    astipulalur, dieens r Synodorum vero congreganda- bis in anno concilia celebrari, ut communiler omni-
    rum auctoritas apostolicae sedi- privata commissa bus sLmul episcopis congregalis discutianlur hur
    est polestale, nec ullam ratam esse legimus quse jusmodi quaestiones,ItemConstanlinopolilanumcon-
    ejus non fuerit auctorilate congregala et fulta. Hsec cilium, enumeratis privilegiis diversarum Ecclesia-
    canonica testatur aucloritas. Hsec ecclesiastica hi- rum, cap. 2 constituit: Servata regula quae scripta
    sloria roborat. Hsec sancli Patres confirmant. Si est de gubernalionibus, manifestum est quod iila
    ergo illa qoatuor concilia omni auctoritate carerent, quaesunt per unamquamque provineiam ipsius pro
    nisi principaliter ex decrelis Romanorum ponlifi- vincise synodus dispenset, sicut Nicseno constat de-
    cum firmitatem obtinerent, quis infieiari poterit cretum esse concilio. Item Chalcedonense conci-
    qua-ntO'decrela per ipsos apostolicos viros promul- lium cap. 19dicit : Decrevit sancta synodus secun-
    gata majori veneralione digna merito censeantur dum canones Patrum bis in anno episcopos in id-
    quam ipsa conciliav quae non per ipsorum apostoli- ^1 ipsum in unamquamque provinciam convenire, quo-
    corum prsesentiam, sed lanlum per eorum legatio- metropolitanus antistes probaverit, et corrigere, si
    H.em aulhentica fieri merebantur? Sic enim legati qusedam forlassis emerserint. Patet ergo quod au-
    sedis apostolicae eorumdem principalium concilio- thenticae sanctiones eliam provincialia concilia fieri
    rum- sanctiones primaria subscriptione apostolica praecipiunt, quod incassum praeciperent, nisi et nos
    vice canonizabant.. Nempe sub piissimo imperatore eorumdem conciliorum probabiles sententias ob-
    Constantino, magnus Osius Cordubensis episcopus, servare decernerent, Unde et in tertio.Toletano con-
    Victor et Vincentius presbyteri Romanse Ecclesise cilio universali decretum est: Qui concilia ortho-
    ex parte sancti.Silvestri papaeNicaeno coiicilio prse- doxorum episcoporum consona sanctissimis qua-
    fuerunt,. et ipsum.principali subscriptione firmave- tuor conciliis non recipit, anathema sit. Quicunque
    runt. Item tcmporibus Theodosii junioris Augusti ergo et horum conciliorum rationabilibus slatutis
    sanctus- Cyrillus patriarcha Alexandrinus et Arca- obviare conatur, etiam a superioribus authenticis
    dius episcopus ex Italia vice beatissimi papae Coele- sanctionibus in periculum suum dissenlire proba-
    stini Ephesinoconcilio prsefuerunt, et ipsum aposto- tur. Beatus quoque Isidorus in quadam sua prsefa-
    lica vice corroboraverunt. Item tempore Marciani tione de canonibus cap. 11 praedictis rationibus asti-
    principis Paschasius et Lucentius episcepi et Bonifa- D pulalur boc modo : Nosse etiam oportel, licet cae-
    cius presbyter vice S. Leonis papse in Chalcedonensii tera non Lnfirmentur,. quatuor esse principalia con-
    concilio per duodecim dies celebralo primi fuerunt i cilia. His autem enumeratis, subinfert in eodem
    qui et Anatolio palriarchse Conslantinopolitano quod- capitulo : Sed et si quse sunt concilia quae sancti
    dam privilegium in concilio usurpanli liberalitercon- Patres Spiritu Dei pleni sanxerunl, post istorum
    tradixerunt, et reliquis statutis apostolica vice sub- quatuor auctorilatem omni manent stabilita vigore.
    ,£cripserunt, ut liber Liberati Carthaginensis diaconii Est ergo dignum, ut et hujusmodi eonciliorum sta-
    de eodem concilio testatur. Hsec autem e-mniama- tutis obtemperetur : si enim non parvae stullitiae
    y.ifestius ille videbit, quicunque eorumdem con- conslat, si quis cujuslibet unius hominis sano con-
    eiliorum subscriptiones studiose perspexerit. Ergo> silio aquiescere detrectat, quanto magis reprehensi-
    >everentiam sive obedienliam, quam sacratissimis3 bile videlur, si quis impudenter resistat hujusmodi
    »V conciliis juxta S. Gregorium merilo exhibemus,, conciliorum statulis, non unius, sed plurimorum
    decreli.saposlolicae sedis nullatenus denegare, imo,sii sapienlium, auctoritate et judicio prolatis atque pro-
    Dossibileest, sludiosius impendere debemus, cum sinej batis. Nempe hujusmodi conciliis plnres catholiei et
    eorum auctoritate necipsa concilia fas esselrejeLpere. eximii doctores inlerfuisse leguntur, ut in Africanis
    757 CONCILHJMROMANUMI 738
    couciliis legati sedis apostolicse, Fauslinus, Honora- A« V>Horum iliud erat primum, ut clericT aliiquem
    tus, Urbanus, epi&copi; sanctus etiam Aurelius Car- sacrorum ordinum gradum et ofliciuriVper preliuift..
    thaginensis aroihepiscopus; item ipse vir omnium adepti nullatenus deinceps in Ec<ilesia:ministrenti;.
    virlutum Augustinus Hipporegiensis [Hipporiensis] secundum, ut Ecclesiam pretio acquisitaih riulliis.
    episcopus, quenv ettCodestinus vir apostolicus in de- retineal, nec alicui deinceps Eccltesiaejura vehclere
    cretis suis ita* nobis commendat: Augustinum, in- vel emere liceat; tertium, ut-a clCricali officio ces--
    quit, .sanctse recordationis virum, pro vita sua atque sent quicunque se proincontinentia reprehensibiles
    meritis in nostra communionesemperhabuimus, nec exhibent; quartvtm , ,\it popultis clericoruni bfficla
    unquam hunc sinislrse suspicionis saltem rumor nullatenus recipial, quos apostolicas iristitutibries
    aspersit, quem tantse scientiae olim fuisse memini- eontemnere videat. Curramus ergb per singula et
    mus, utinter magistros «tiam anieisjpraedecessoribus eadem, quam autlientica;' quam attendenda, imb
    haberelur. Bene ergo de eo omnes-in commune sen- quam inevitabilia sint, rion ex hostris conjecturis,
    serunt^utpote quLubique cunctis et -amori fuerit et sed ex sanctorum Patrum statutis ' '-•' comperidiose
    lionori. Huic etiam Augustinoj ut liber Liberati monstremus.
    testatur, Theodosius imperator per saeram stiam VI. Primum itaque statulum in ChalcedonerisL'-
    mandavit, ut se Ephesino concilio prsesentaret : sed " concilio- plenissime et evidentissime' 'reperitur>'
    beu! tam egregius doetor ante mundo substractus quod unum ex quatuor prsedictis concihis teih-
    est, quam ad, illum invitatoria Romani principis pore quidem, non digriitale ultimum, sahcti Pa-
    epislola pervenissef. ffli ergoquos praedixi, et alii tres Leoni Augusto usque ad sanguihem vihdicah-
    innumerabiles saneti Patres, . Africanis conciliis dum esse mandarunt, utLiberatus in libro suo iei-
    interfuere, imo ,prsefuere. Sic etiam sanetus Maria- statur : in ipso, inquam, concilio scriptum est! ca-
    nus [Marinus] Arelatensi concilio per sanctum Sil- pile2 : Si quis episcopus per pecunias fecerit ordina^
    vestrum papam approbato;- sic sanctus Caesarius tionem, et sub pretio redegerit gratiam quae nonr
    Agathensi; sic sanetus Hilarius Arausicensi, san- polest vendi, ordinaveritque per pecunias eplscaf"
    ctus Albinus (-427)Aurelianensi, sanctus BOnifacius pum, aut
    presbyterum, aut diaconum,.aut quemli-
    MQguntiensiconcilio. Sic et alii aliis eonciliis, nori betex hisqrii numeranturin clero, aut prpmoverit
    soli, sed cum pluribus aliis sanctis Patribus, inter- per pecunias dispensatorem, aut defensorem, yel
    fuisse leguntur, qui in Ghristiana; reHgione et do- quemque qui subjectus est regulse pro sui turpjssimi.
    ctrina tam insignes fuisse creduntur, ut vel unius lucri commodo; is, cui hoc attentanti prqbatuhi fhe--
    eorum singulari judicio obviare nimium esset te- n rit, proprii gradus periculb subjacebit: ei qui prdL^
    merarium. Ergo mullorum sapientium judicio non natus est,;niliit'ex hac ordinatiqne vel prohiotibhe,
    acquiescere mullo magis est intolerabile, in his quae est per negotiatioiiem fstcta, proficiat.,. sed ,sit,.„
    duntaxat capitulis quse prsedictis authenticis statu- alienus a dignitate vel sollicitudihe quam pecuhiis
    tisnon adversantur; sed inslitutioni Christianae re- quaesHit. Si quis vero roediator tam turpibus et n.e-
    ligiosis procul du|)io suffragantur. Nam juxta beati fandis datis vel acceptis exstilerit, et ipse, si qublem
    Auguslini judicium, pro nullius personae reverentia clericus fuerit, proprio gradu decidat ;,si vero jaicus
    est recipiendum, si quid canonicseveritati in aliquo aut monachus, analhematizetur, Et notandum quam
    concilio vel alicubi reperitur adversum. Praeterea caute istud caput omnes Simpniacbrum astuii.as
    sancta etveneranda.synodus Chalcedonensis etiam excludat, cum quolibet modo per pecuriiam promo-
    proyincialia concilia ante ipsam transacta canoni- tos absque omnispe recuperationis deponat. Solent
    zasse non dubitatur, ita deeernens cap. 1 : Regulas enim Simoniaci diversis mpdis, sed uno.reatu, sa-
    s.ariclorum Patrum per. singula nunc usque cpn.cilia cras dignitales mercari,.nempe nunc.ipsi, nunc prp
    constitutas proprium robur habere decrevimus. Hsec
    ipsis]porum amicis, pretium pro sacra dignitate vel
    autem coucilia ante ipsum Chalcedonense leguntur ante ordinationem. suam dederunt, et in ipsa dant,
    fuisse Ancyranum, Neoesesariense, quae et Nicseno D et se daturos promittunt, et hoc-nuiie. -
    postmodum
    concjlip antiqui.ora traduntur : iteni Gangrensp, electoribus nunc eorum prdinatoribus, yel
    eorurii,
    Sardicense, Antiochenum, Laodieense.; ergo .eadem demum
    et in Chalcedonensi synodo non dubitantur esse ro- quibuslibet .eprum fautoribus. Quiciinque
    borata, quae etiam cum Africanis canonibus beatus ergo aliquohbrum modorum, quemlibet prpmoverit,
    ita promolum csse cognoverit, indubi^.
    Adrianus papa Carolo imperatori ,ad disponendas vel seipsum
    Ecclesias in regiio suo Romae tradidisse legitur. tanter a superiori capite degradari jubetur, cum, per,i
    Quapropter nec provincialium conciliorum statutaa pecuhiam velalium promoyisse, yel ipse prombtus
    temere esse non dubitelur. Sed nec hoe sine consideratione
    quolibet suntrespuenda., quse.et appstolica duo nego-
    sedes censuit recipienda. Hucusque sufficiat dixisse prselereundum yidetur, quod idem caput
    de sacrorum canonum auctoritate : nunc ad propo- tiatorum genera damnavit, unum quidem eprun?
    situm redeamus, el statuta, quaenosterapostolicus in quiad diaconatum, vel presbyteratum, vel ad ah-
    superiori epistolaOttoniConstantiensi episcopo caur quem hujusmodi gradum per pecuniam ordinanlur,
    tissime descripta transmisit, per ordinem digeramus. ajterum eorum qui ad dispensalipnis. ministerijim,

    6427)..Quid sit concilium iilud et quis ille aDjinus nemo ha^tenus docuif.
    759 S. GREGORIl VII OPP. PARS III. — CONCILIAROMANA. 760 . ,
    vcl ad aliqutfd hujusmodi clericale officium, per pe- A. sive Turoiiensi stalutum legitur, ut presbyter Ecclc- •' j
    cuniam promoventur, qualis est vieedomlnatus, prse- siam pretio adeptus, et presbyterio et Ecclesia pri-' ,
    positura, decania, arcliipresbyteratus, et his similia. vetur. Item beatus Leo papa ejus nominis nonus, i
    Sic ergo et noster apostolieus duo negotiatorum nostro tempori penc conliguus, in prima sua Roma- j
    genera, el omnes negoliantium versutias in primo na synodo Simoniacam.haeresini penitusdamnavil,
    ejus statuto comprehendit, in quo clericos aliquem emptiones ct vcnditiones altarium sub anathemale !
    acrorum ordinum gradum et officium quoquo mo- prohibuit; quod anathema illi non evaserunt qui-
    t!o per pecuniam adeptos deponit, quod tamen sta- cunque deinceps tam nefariam negoliationem exer- I
    tutum superiori capite mitius liquido probatur, cum cere prsesumpserunt. Libet ergo considerare quam ]
    spiritualium officiorum venditores, et lam nefariae clementer noster apostolicus lantum emptas Eccle-
    ncgoliationis medialores, debita ullionc non damnet, sias emptoribus eorum ademerit, quos juxta censu-
    quos lamen praediclum caput cum ipsis emploribus ram sanctorum Patrum el Ecclesia et presbyterio,
    degradandos et anathemalizandos esse decrevit. Et imo Ghrisliano nomine et communione, privandos
    nota si mediator degradari vel anathematizari me- csse non ignoravit.
    rito jubetur, quid de illo censes qui per eamdem ne- VIII. Sed cur in lantum laboramus, ut praedicta
    gotiationem indigne promovetur. Hoc utique quod EB noslri apostolici statuta ex syr.odicis sanctorum Pa-
    sanclissimus papa Grcgorius, imo per illum Spiri- trum sententiis processisse demonstremus, cum ea-
    tus sanctus, de hujusmodi negoliatoribus indubi- . dem ex ipso sacrse Scripturse armario emanasse
    tanter decrevit, qui in ejusdem apostolici auriculam nuilum dubitare eruditum putemus? Nam in eadem
    sub columbina spccie quaelibet decernenda dictare Scriptura omnes personse tam nefarii mercimonii
    consuevit. Nempe scriptum est in decretis suis ca- damnatae reperiuntur, scilicet et venditores et spiri-
    pite 151 : Quicunque ergo ecclesiasticum officium . tualium officiorum emptores, atque hujus negolii
    pretii studet datione mercari, dum non officiumsed mediatores. Ipse enim Dominus pariter ementes ct
    nomen altendit, sacerdos non esse, sed inaniter vendentes de templo suo ejecit, et calhedras ven-
    tantummpdodici concupiscit. Et paulopost in eodem dentium columbas jam tunc ipse subverlit (Matth.
    cap. (Iib. ix Epistolarum, ep. 54) : Cum liqueathanc xxi, 12); quod S. Gregorius ille theologus noster in
    haeresim ante omnes radice pestifera subrepsisse, vigesima secunda homilia exponit ita: Cathedra
    atque in ipsa sua origine apostolica detestatione esse ergo vendentium columbas everlitur, quando hi qui
    damnatam, cur non cavetur, cur non perpendilur, spiritualem gratiam vendunt, et anle humanos ocu-
    quia benedictio illi in malediclionem vertitur, qui ad „, los, et ante Dei oculos, sacerdotio privantur; et me-
    hoc ul fiat bsereticus promovelur ? Quid ergo mirum rito, nam ipsa Veritas praecipit in Evangelio : Gra-
    si nostcr apostolicus eos tanlum ab ecclesiaslicis lis accepislis, gralis dale (Mutth. x) : quod cum
    ministeriis separavit, quos sanctissimus ejus sequi- tales non altendant, eliam a Deo seipsos alienant,
    vocus ab Ecclesia separatos esse cum reliquis baere- qui in eodem Evangelio dicit: Qui esl ex Deo, verba
    licis deputavit? Dei audit: ideo vosnon auditis, quia ex Deo non
    VII. Secundum quoque slatutum nostri apostolici cslis (Matlh. v). Prseterea princeps aposlolorum Pe •
    quod Ecclesias emptoribus earum adimi praecipit, trus, imo per illum ipse Christus omnibus prselalis
    item in praedicloChalcedonensis concilii capite, licet in Ecclesia praecipit ita: Pascite, qui in vobis eslr
    obscure, comprehensum videtur,quod etiam dispen- gregem Dei; providenies non coacte, sed spontanee
    satori rerum ecclesiasticarum per pecuniam pro- secundumDomihum ; non tnrpis lucri grulia, sed vo-
    molo officium dispensandi jubet auferri; quilibet tunlarie (I Pelr. v). Contra hoc praeceptum iili
    enim presbyter dispensator debet existere, non prse- agunt, quicunque hoc spirituale officium pro saecu-
    dicationis tantuni, sed etiam rerum Ecclesise sibi lari Iucro subjcclis suis turpiter impendunt, de qui-
    commissse, quas sanctiPatrcsnon solius presbyteri, bus idem apostolus in sua posteriori epistola tc-
    sed quorumlibet egentium nccessitati dispensandas D statur : Seculi sunt viam Balaam ex Bosor qui mer-
    esse censuerunt. Prseterca in eodem capilulo cui- cedeminiquitatis amavil; correptionem vero habuit
    libet clcrico omnis ecclesiastiea sollicitudo per pre- suw vesaniw: subjugale mutum animal, hominisvoce
    tium acquisita jubetur adimi, procurare aulem loquens,prohibuil prophelwinsipientiam (JIPelr. n).
    Ipsam Ecclesiam cum sacerdotali diligentia, ni Quod venerabilis presbyter Beda in tractatu super
    fallor, clericalis sollicitudo est et ecclesiastica. Ergo eamdem epistolam dilucidat ila : Nonnulli catholi-
    el in eodem capitulo ecclesise sollicitudo per pccu- corum intantum mercedem amant iniquitatis, ut
    niam usurpata jubetur auferri. Unde et beatissimus eliam docti ab indoctis, a laicis clerici merilo lace-
    papa Gregorius scribens ad Clementem Bizanzenum rentur : qui jure comparantur prophetae, qui verbis
    [forte, Byzacenum] de quodam presbytero, decernit; asinae contra naturam loquentis corripitur, nec la-
    ita: Ut si idem presbyter quamdam Ecctesiam obti- men a proposito pravi itineris r-elardatur. Iste vide-
    nuisset per pecuniam, nou solum eadem Ecclesiat licet Balaam idem esse asserilur qui et bealum Job
    privaretur, sed etiam presbylerii houore spoliare- in libro superflue et arroganlcr docuisse legitur, quL
    tur. Sic quoque et in anliquis nostrarum provincia- et EUu, id est divinus, ab officiodivinandi est co-
    rum conciliis, Moguntiaccnsi videlicct, Remensi,, gnominatus. Sic enim tcstalur sanctus Ilieronymtis
    7G1 CONCILIUMROMANUMI. 762
    Iii libro De Ilebraicis qumstionibus. Ilic efgo cum A qui pro solo nefario appetita damnatus, per ipsos
    esset propheta a Balaac rege Moabitarum ad male- apostolos apud Dominum efficere studuit ut damna-
    dicendum filiis Israel conductus, illis quidem. in torias eorum sententias subterfugeret,'uon ut offieium
    verbo Domini pro pretio studuitmaledicere, sed pra- criminose appetitum criminosius obtineret. Sed cur
    vitatem sham,,Domino yetante, ad effectum non per- idem hseresiarcha spiriluale officium mercari appe-
    duxit, nec mercedem iniquitatis accepit, qui tamen tisset,nisi emptum deinde nefandius Vendere vellet,
    adeo a Deo reprobabilis denptatur ut asina ejus sa- non enim frustra de eo scriptum esse videtur, quod
    pientiam, imo vesauiamejus et insipientiam corri- stupidius de signis et virtutibus admiretur, quse ut
    puisse, et eum a gladio ejus [f., ei] resistehtis angeli ipse possetfacere per peeuniam suamvoluit efficere,
    eripuisse, legatur, quam ipse angelusnon morituram videlicet, ut, juxta sancli Hieronymi assertionem,
    fore testatus est, etiamsi ipsum reprobum prophe- temporale lucrum ex miraculis assequeretur. Ergo
    tam debita morte multasset. non solum emptores, sed et venditores spirilualium
    Si ergo Balaam tantum amando mercedem iniqui- officiorum, sectatores praefati haeresiarchaedenotan-
    tatis adeo legitur reprobabiUs, quanto magis ille tur, unde et cumeodem seternsedamnationis vinculo
    inler reprobos est computandus, qui cuni Balaam adslricti non dubitantur, atlestante beato Gelasio in
    de iniquissima venditione spiritualis officii pretium B decretis suis capitulo vigesimo quarto. Quos vero
    sludiosissime requirit, nec cessat dbnec ambitionem eonstiterit indignos meritis sacram mercalos esse
    suam ad effectiim jperducat. Praelerea beatus Hie- dignitatem, conviclos oportet arceri, non sineperi-
    ronymus in traclatu super Matthseum, illum scri- culo tale facinus patrantes, quia dantem pariter et
    bam qui dixit Jesu : Magister, sequar te quocunque accipientem damriatio Simonis, quam sacra lectio
    iveris (Matth. vni), ideo repudiatum a Domino te- testatur, involvit.
    statur, quia more Simonis Magi eum sequi volue- Hanc autem generalem sententiam B. Gelasius
    rit, utex operum miraculis lucrum assequeretur, papa pertractans de singulorum graduum ordinalio-
    ande et sibi a Domino respondetur : Vulpes foveas nibus subintulit, inter quos etiam ostiarios, nolarios,
    habent (Ibid.), etc; ac si diceret: Cur propterlucra sive defensores, numeravit, qui nec per manus im-
    et divitias vis me sequi, cum lantse sim paupertatis positionem ordinantur, nec ipsi manus alicui impo-
    ut nec proprium habeam hospitium, cum vulpes nere permittuntur; unde et illum in decretis sancti
    etiam et volucres proprias habeant mansiones? Si Alexandri Simoniacum vocari non dubium est, qui
    ergo ille, qui spirituale officium pro lucro tantum poenitenti ad reconciliationem pro pretio apad epi-
    exercere voluit, ab ipso Domino jure reprobatur, scopum juvat. Ex qua re colligitur, non solum illos
    ^ reputari inter Simoniacos, qui per prelium ad ma-
    quanto magis ille qui et hujusmodi officium penitus
    aliis vendidisse detegitur! nus impositionem perveniunt, sed et illos qui ct alia
    IX. Emptores autem spiritualium officiorum cum clericorum officia per pecuniam acquirunt. Omnia
    ipso priucipe eorum Simone Mago in Actibus apo- autem in ejusmodi officiisoperatur unus atque idem
    stolorum damnati leguntur, ubi ille noster Simon prin- Spiritus (/ Cor. xn), cujus donum. non gratis, sed
    ceps apostolorum eumdept alium Slmonem princi- per pretium dare et accipere, non catholicum, sed
    pem apostatarum aeterna damnatione multavit, ita indubitanter est Simoniacum.
    decernens : Pecunia lua tecum sit in perdilionem, X. Mediatores quoque hujus nefandissimse nego-
    quoniam existimasti donum Dei pecunia possideri. tialionis ab ipso vase eleclionis damnantur, qui cos
    Non est libi pars neque sors in sermone isto. Cor ita detestatur: Nam digni sunt morte non solum
    tuum nonest rectum coram Deo. Pmnitentiam itaque qui nefanda faciunt, sedqui facientibus «bnsen-
    age de hac malilia tua, et roga Dominum, si forte tiunt (Rom. i). Ilem citharista noster David : Sivi-
    remittatur tibi hmc cogilalio cordte tui. In felle enim debas, inquit, furem, currebas cumeo (Psai. XLIX).
    amuriludinis et obligatione iniquitatis video te esse. Et illud : Os tuum abundavit malilia ; et lingua tua
    Respondens autem Simon, dixit: Precamini et vos concinnabat dolos (Ibid:). Deinde in eodem psalmo
    pro me ad Dominum, ut nihil veniat super me horum terribilis sententia de hujusmodi assentatore profer-
    quw dixislis (Act. vm). Etnota ipsum haeresiarcham tur, videlicet quod a Domino arguendus, nec per
    Simonem Magum pro sola nefaria cogitatione ab aliquem a manu Domini deinceps eripiendus. Nec
    sequivoco suo damnatum, quem videlicet spirituale mireris si spiritualis officii mercator sub nomine
    oflicium mercari solummodo cogitasse, nullalenus furis designelur, cum ab ipsa Veritate in Evangelip
    autem tamnefariamnegotiationemlegimus implesse: ita nominetur : Qui enim aliunde intral nisi per
    videsrie quam rationabiliter illi damnentur qui et ostium, nonpastor ovium, sed fur et Iatro nuricupa-
    tam inhianter, ut Simon Magus, spiritualia ofiicia tur a Domirio (Joan. x). Nempe nullus in Ecclesia
    mercari concupiscunt, et insuper desideratam nego- prselatus per ostium, hoc est per ipsum.Dominum,
    tiationem perficiunt: et qui et eadem scelerate ad pastoralem curam intravit, qui per avaritiam, id
    acquisita sceleratius uti, imo abuti non verentur, est idolorum servitutem, ad hoc officium pervenil-
    unde non parum ipsum Simonem Magum in culpa Non est ergo indignum hujusmodi mercatorem
    prsecedere videntur. Ille enim emptionem, quam sive mercenarium sub nomine furis infamari,
    male concupivit, nullatenus ad effectum perduxit, cujus furtivam irroplionem non cspavit imitari. Hu-
    7C3 S. GREGORII VII OPP. PARS III. — CONCILIAROMANA. 764
    jus autem criminosissimi mercimonii mediatores A opus interdicatur, qui et pro ipsa cohabitatione fe- !
    noii negligenter atlendanl Giezi puerum Elissei» minarum non solum de iniuisterio altaris, sed de ]
    qui ex parte Aomini sui, eo quidem nesciente, mu- clericalu suo periclitari jure censentur. Nec hoc
    nera sponle oblata suscepit a Naaman Syro, qui tanlum de sacerdotibus, sed de omnibus sacris or- ]
    jam a lepra mundatus est ab Elisseo prophela. Idem dinibus evidenler decernitur. Item Neocsesareense i
    quippe Giezi , licet inter Elisaeum et Naaman concilium, quod ante Nicsenumconcilium fuisse le-
    metlius nefarie lucraretur, neutrum tamen secum gilur, capite primo decrevit: Presbyter si uxorem i'
    sceleris fecit ejusdem obnoxium. Nam et ille spon- duxerit, ab ordine deponatur; si vero fornicalus
    taneam oblationem sortis eleganter respuit, quam fuerit, aut adulterium perpetraverit, amplius pelli
    isle non quasi ex debilo emenlis, sed ex benigno debet, et ad poenitentiamredigi.
    affectu menlis, liberaliler obtulit; sed quamvis Ghalcedonenseeliam concilium, quod ipsas Neo-
    Giezi neutrum horum in crimine secum altraxerit, csesareenses el Nicsenas, imo omnium sanctorum
    sed se solum in hos medium simplici crimine obli- Patrum sanctiones apte ipsum transactas, ut prae-
    gaverit, ipse tamen et omnes et posteri pro eadem diclum est, confirmat, etiam earumdem sanctionum i
    culpa legunlur severissime punili; sed etlepram, prsevaricatores generaliter ita condemnat capite 10:
    a qua mundalus est Naaman, quasi hsereditariam B1 Eos autem qui ausi fuerint per [lege post., HAUD.]
    in sempilernum sorliti. Quapropter mediatores Si- diflinitionem magnae et universalis hujus synodi
    moniacse negotialionis attendant quam districte, qusecunque ex his quse sunt prohibita penelrare, de-
    iino quam districtissimc sint damnandi, qui non crevit sancta synodus a proprio gradu recedere.
    solum se ipsos, sed et illos quorum mediatores sunt Item beatissimus papa Silvcsler, qui Nicsenam
    sub aelerna damnatione secumposuerunl. Salisergo, synodum congregavit et eamdem apostolica aucto-
    ut opinor, declaralum est quam summopere prse- rilate corroboravit, iu suis synodalibus decretis ila
    diclas noslri aposlolici sanctiones venerari et obser- decernit capite sexlo : Nemo presbyter a_diehono-
    vare debeamus, quas non solum ex synodicis et ris presbyterii sumat conjugium : quod si quis ne,- ]
    aulhenlicis sanctorum Patrum sententiis proma- glecto hoc aliler egerit, duodecim annis eum jube-
    nasse, sed etiam ex propheticis, evangelicis et apo- mus privari honore; quod si quis contra hoc chiro-
    slolicis scripturis processisse probatum est eviden- graphum prsesehs el publice dictum egerit, damna-
    tissime. Ipsa videlicet Verilas eadem, el per seipsam, bitur in perpetuum.
    et pei suos fideles indubitanter promulgavit, quae Item beatus Siricius papa in decretis suis capite
    ct sub fideli attestatione nobis dicit: Amen, amen septimo : Quilibet episcopus presbyter atque diaeo-
    dico vobis : Si quis sermonem meum servaverit, non nus, quod non optamus, deinceps, si incontinens
    vidcbil morlemin wternum (Joan. xvm). Item alibi : fuerit inventys, jam nunc sibi per nos omnem ad-
    Si quis ditigit me, sermonem meum servabil (Joan. itum indulgentiae intelligat obseratum. Item in eis-
    xiv). Ergo qui mandata ejus non observat, ipsain dem capite duodecimo : Feminas etiam non alias
    Verilatem non amat : Qui autem non diligit, atte- esse patimur in domibus clericorum, riisi eas tan-
    stante sanclo Joanne, manel inmorle (II Joan.m); lum, quas propter solas necessitudinum causas ha-
    qui vero divina prsecepta contemnit, nullatenus bitare cum eisdem synodus Nicaenapermisit. Item
    inorlem subterfugere valebit. sanclissimus papaGregorius scribensad Romanum
    XI. Tertium aulem aposlolici noslri statulum, defensorem ita decernit capile decimo : Si quis opi-
    quod incontinentibus clericis ministerium altaris scoporuni, quos commissi tibi patrimonii flnis in-
    inlerdicit, nihilominus definitum est a sanctis Pa- cludit, cum mulieribus degunt, hos ut omnino com-
    tribus, estenim scriptum in Nicaenoconcilio, quod pescas jubemus, et de caetero illic eas inhabilare
    maximum est inler qualuor concilia Evangeliis ad- nullo modo patiaris, exceptis iis quas sacrorum ca-
    tequata, capite tertio : Interdieit per omnia magna nonum censura permiltil, id est matrem, amitam,
    syncdus, non episcopo, nbn presbytero, non dia- n germanam, et alias hujusmodi, de quibus prava su-
    cono, nec alicui omnino qui in clero esl, ficere spicio non possit esse. Melius tamen faciunt, si se
    subintroduclam habere mulierem , nisi forte ma- etiam a lalium cohabitatione contirieant, Nam legi-
    trem, aut sororem, aut amitam , vel eas tantum tur quod beatus Augustinus nec cum sorore balri
    personas quaesuspicionem effugiunt. Ul autem hujus lare consenserit; dicens : Quae cum sorore mea
    capitis intentio clarius elucescat, apertiorem ejus sunt sorores mese non sunt. Docti ergo viri cautela
    translalionem subneclere non pigeat: Omnimode: magna nobis debet esse instructip. Et post pauca:
    sancla interdixit synodus, neque episcopo, nequei Prseterea cursetuaesit eosdem confralres nostros ad-
    presbytero, nequC diacono, ncque ulli omnino cle- " horlari, ut subjectos sibi in sacris ordinibus consti-
    ricorum, licerehabere secum mulierem extraneam,, lutos, quod ipsi scrvant, ad simiiiludinem suam,
    nisi forle maler sit, aut soror, aut amita : in hisi modis omnibus servare commoneant. ItemZacha-
    namque personis, et barum similibus, omnibus su- rias papa in decretis suis capile primo : Decerni-
    spicio decliuatur : qui aliler praeler haec agit, peri- mus ut cpiscopi cum mulieribus omnino non habi-
    clilabitur de clero suo. lent, ne ab anliqui hoslis fraude decipiantur. Itemv-
    Videsne ergo , quod penitus clerieis conjugalee in cisdcm capite undccimo : Ut presbyteri et diaconi'-.
    765 CONCILIUMROMANUMI. 7ea
    subintroduclas niulicres nullo modn secuni habere A subjungil.: Nunc ilerum dico vobis, si quis evange-
    audeant, nisi forsitan commatrem suam, aut proxi- lizaverii, prwler id quod accepistis, anathema sit
    milatem generationis sibi hahenles, qiuc suspiciones (Ibid.). Ideni quoque Paulusipsum^principem apo-
    effugiunl; sicut in Nicseno concilio liabet.ur : Si siolorum Anliochise, licet ejusdem sedis episcopum,
    quis praeler hsec slaluta prsesuinpscrit agerc, saccr- Iiberaliler corripuit, eo quod non quidem prsedi-
    dotii sui honore priveiur. cando, scd suo exemplo judaizare cogeret, cum se
    Item beaius Hieronyinus scribens ad Oceanum, abeorum convivio pro timore Judaeorum simulando
    aulheniicis ralionibus probavit non licere clericis sublraheret. Prseterea ipse hseresiarches Ebion cnm
    conversari cum feminis; et postmojum subintulit: omnibus suis sectatoribus inter reliquos haere-
    Quod si posl.nosl.va mouila aliquis c|ericus agape- ticos auathematizalus est a sacratissima synodo
    las amplius quaesieril amare quam Chrisltim, se- Constanlinopolilana, et a beato Gelasio papa in apo-
    cundum synodalem regulam coriveniainr, et prse- stolica sede : quod anathema nullus' sublcrfugere
    cepla in Nicseadiffiniia ei leganlur; jam vero si con- poterit, quicunque ipsum bseresiarcham per Sozo-
    vcnlus praediclos fugerii ct reliquerit, conseculi su- meni
    caput sectari prsesnmpscrit.
    mus maximum lucrum. Alioquin lalis ab Ecclesia _ XIII. Quidam eliam viflenlur sibi nimium scholi
    analhemalizandiis cst, germinanl enim feminse spi- asserentes inconlinenliain sace^dotibus esse
    [scioli],
    nas cum viris habilantcs, et arcana mentium acuto conccssam in illo Aposloli : Unusquisque suam uxo-
    mncrone percutiunt. rem haleal (I Cor. vn); qui aulcm non inielligunt
    Sed quid dicam ulterius? deficit enim mihi lem-
    quae loquunlur, neque de quibus affirmanl (/ Tim.
    pus, ut enarrem viritim sanctos Patres praedictis i);aut, si ihieUigiinl, suam ipsorum conscicniiam
    noslri apostolici statutis subscribenles. Nam om-
    impugnaut. Nam, altesianie bealo Hieronymo, Co-
    nes Calholici cadem observanda esse censuerunt; rinthii-inler caetera ab Apostolo quaisievanl an nu-
    qui et a sacralissimis IV conciliis dissentire nolue- per roiatis in Christo carnalis copula licita esset:
    runt, ex quibus nosler apostolicus prsefala produxil ita rescripsit Apostolus : £*e quibus autem
    decreta: quapropler riec idiotas lalere aestimo, quam quibus
    scripsistis mihi, bonum est hominein m.ulierem non
    periculose vel potius quam perniciosc sibi suisque tangere : propter fornicadoncm uul unusquisque
    seetatoribus desipianl, quicunque per Sozomeni ca- suam uxorem habeat, unaquxqtie viram suum. Uxori
    put sacerdolibus incontinenliam ascribere non for- vir debitum reddat, simiiiler aulem el uxor vire.
    midant: quibus licet superiorum epistolarum as- Mulier sui corporis potestalem non habeat, sed vir;
    sertio sufficere debeat, iterum lamcn cos prsemo- C . similiter el vir sui corporis poteslalem non habeat,
    nere de cavendo anathemalc non taedeal. sed mulier. Nolile fraudar: invicem, nisi forle ex
    XII. Velus Testamentum partim in mysleriis, consensu dd tempus, ul vacelis oralioni (I Cor. vn,l):
    parlim in moralibus praeceptis conlinelur : sed, quod ita exponit bealus Hicronymus in libro con-
    adveniente Chrislo, cessavit in mysleriis el carna- tra Jovinianum : Non dixil Apostolus propler for-
    libus observanliis, quia ipse est fini» sive completio nicalioiiem ducal unusquisque uxorem, alioquih
    legis; in moralibus prseccpus adhuc inanet, quia bac e.vcusatione libiSini frena laxasset, ut quolies-
    seniper cst observandum : Diliges proximum tuum cunque uxor moriatur, loties ducenda sit alia, he
    sicul teipsum (Matih. xn) , el reliqua. Quicunque fovniceiiiur; sed unusquisque uxorem suam habeul:
    crgo ex icge aliquam carnalein obscrvahtiam novo suem, inquit, hubeal, sua utatur, quam habe-
    quidem Testamenlo adversam adhuc observandam bai antequam crederet: quam bonum erat non lan-
    csse dogmalizat, procul dubio cum Galatis. imo cuni gerc, et posl fidem Christi sororem tantum nosse,
    Ebionilis, jndaizat. Conjugale aulcni opus sacerdo- non conjugem, nisi fornicatio tantum excusabilem
    tum inter carnalis legis observantiani computatur : laceret. Nolite fraudare invicem, nisi forle ex con-
    quibus unquam [forle, in quam, HARD.]sacerdoti- scnsu ad tempus, ut vacelis oraiioni. Oro te, quale
    bus hoc tanlum in lege successionis causa legitur D | illud bonum est, quod orare prohibet, quod corpus
    eoncessum, quia cx alia tribn nullus eo tempore Christi accipere non permittil, quandiu enim iiripleo
    pervenit ad sacerdotium. Nam nostro tempore ex mariti officium, non impleo coiilinenlis. Jubet id.em
    quolibet genere sacerdoles eligere licet, quibus et Apostolus in alio loco ut semperoremus (/ Thess. v):
    merito inlerdicilur conjugale opus, cum non jam si semper oramus, nunquam conjugio serviendum
    successores habeant neccssarios. Quapropter qnis- est, quandoquidem quotiescunque uxori debitum
    quis ct hoc tempor.e illud Judaicum conjugium sa- reddo, orare non possum. Sic et Pcirus apostolus
    cerdotibus licere cum Sozomeno, vel potius cum docel Christianos ut infirmiori vasculo muliebri
    Ebione,dogmatizat, non negligenler illud inevitabile bonorem tribuant, ab opere conjugali cessantes, ne
    anathema considerat [forte, consideret. HARD.],quo impediantur eorum orationes. Quis ergo sanae menlis
    ipse Apostolus specialiter Judaicarum observalio- prsedictas apostoli sententias de exercendo conjugali"
    num praedicatores anathcmatizat, Galatas judaizan- opere sacerdotibus ascribal, quorum quotidianum
    les ila deterrens : Sed iicet nos aut angelus de cwlo est officium non modo orare, sed et divina sacr.a-
    evangelizet vobis, prmlerquam quam quud evangeliza- menta conlreCtare, praeserlim cum in eodem loco
    musvobis, anathema sit (Gatat.)). Itemvero inculcans,. etiam cuilibet Christiano tempore orationis injun-
    707 S. GREGORIl VII OPP. PARS III. — CONCILIA ROMANA. 768
    gatur continentia? Nempe si Apostolus his eliam i k.feminarum consortia licere : et hoc ideo ut a ma-
    sacerdotibus carnalem copulam concederet, profecto joribus..... quia scriptum est : Et erant illis omnia
    contrarius sibi esset, qui ad Titum scribens praecipit communia (Act. n), inter quae Nicolaus numeravit
    ut sacerdotes sobrii, justi sint, atque continentes et conjugia. Sicut ergo ille apostolicum -exemplum
    (Til. vi). Et non hic sacerdotibus, sed laicis, et his nimis gcneraliter ct perverse acceptum in haeresim
    non solidum cibum sed lacteum polum minislrat, mutasse refertur, sic et isli illud Aposloli: Unus-
    ulputa neophytis, qui nondum sibi, necdum aliis quisque uxorem suam habeal (I Cor. vn), nimis ge-
    sufficienter erant instructi.... idem Apostolus sacer- neraliter et perversissime interpretantes, inerro-j
    dotale officium penitus intercludit. Eadem etiam ra- rem verlisse notantur, qui sub eodem exemplo con-
    tione probatur ad laicos, non sacerdotes, speclare tra eumdem Apostolum sacerdotibus conjugale opus
    quidquid idem Apostolus scribit de exerccndo opere concessum faUaci pertinacia contendunt. Quamvis
    conjugali, ut illud : Quod si se non coniinent, nu- enim in sacris ordinibus promiscua feminarum
    banl. Melius est nubere quam uri (I Cor. vn): id cst, consortia magis detestanda sinl quam singularia,
    mclius estlegilimo marilo miscori quam fornicari. depravatori lamen aposloHeae.institutipnis ipsi liae-
    Et illud : Solutus es ab uxore ? noli quwrere usorem; resiarchae Nicolao minus onpulanda videturquam
    si autem acceperis uxorem, non peccasti; el si nupserit " islis. Ille enim co quidem lempore aposlolicam do-
    virgo, non peccat (Ibid.). Hoc itaque nullo modo de ctrinam male inlcrpretatus esl, cum vix in primis
    sacerdotibus vel de aliis continenliae dedicatis dici- nomen Christianitalis inccvpisset, cuin cvangelica et
    lur, sed de illis tantum qui legilime conjugari pos- apostolica doclrina nondum essct, per lolum muii-
    sunl. Unde bealus Hieronymus in libro supradicto : dumdUatala, iiondimi lul virtutibus, tot signis, lot
    Si, inquit, nupserit virgo, non peccabil, non illa sacratissimis sanctorum inartyrum triumpbis appro-
    virgo quae semel Dei cultui dedicala : harum enim bata; isti auteni caiudem doctrinam jam ubique
    si qua nupserit, damnationem habebit, quia primam ignolam, ncc rusticis jamdudum [nolamnec ruslicis
    iriilam fecit fidem. Si autem hoc de viduis dictum jamdudum ignolam], imo jam ab anliquo sanguine
    objecerit, quanto magis de virginibus praevalebit, sanctorum Patrum consecratam et irrefragabiliter
    cum etiam his non liceat quibus aliquando Iicuit: corroboratam, obslinalissima lemeritate nituntur
    virgines enim quse post consecrationem nupserint depravare. Unde cl illam perditionem subterfugere
    non lam adulterse sunt quam inceslae. Si ergo prse- nequibunt quam ipse princeps apostolorum deprava-
    dictae apostoli senlenlise hujusmodi continenlibus toribus Scripturarum assignat, qui Epistolas coapo-
    carnalem copulam non concedunt, quanlo minus _ stoli ejus Pauli ita nobis commendal: In quibus, in-
    sacerdolibus; maxime cum illse simpliciter ad cmi- quit, Epistolis sunl quwdam difficilia inleilectu, quw
    tinentiam sint consecratae, illi aulem ipsis contincn- indocti et instabiles depravanl, sicut et cwteras Scri-
    libus sint proelati, ct per venerandam manus impo- pturas, ad suam ipsorum perdilionem (I Petr. m).
    sitionem, et per sacrosancti chrismatis unctionem. Vos ergo, fratres, prasscientes custodite ne insipien-
    Prseterea idem Apostolus ipsis quibus conjugale tium errore traducti excidalis a propria iinnitate.
    opus exercere concedit, eisdem etiam secundas nu- Ut autem clarius eniteat Apostolum in superiori-
    ptias inire licenter permittit. Soluto enim ab uxore bus sententiis non sacerdotibus, scd laicis, carnale
    aliam ducere concedit, et viduae nubendi licentiam commercium indulsisse, diligenter inspiciamus quid
    atlribuit. Nullatenus ergo sacerdotes sub permissoria idem Apostolus ministros sanctorum observare de-
    carnalis copulae sentenlia comprehendit, quibus in cernat, et quibus sacros ordines concedi vel denegari
    epistola ad Timolheum et Tilum bigamiam penitus constituat. Nam in eadem apostolica institulione et
    prohibuit, cum jubcat lantum unius uxoris virum defensoribus sacerdotalis incontinentise perpetuum
    eligi ad sacerdotium : nam nec apud elhnicos bigamia silentium evidenter imponitur, et proefata noslri
    licebalsacerdolibusbeatoHieronymoasserentecontra apostolici statula irrefragabiliter corroborantur;
    Jovinianum. Legant, inquit, nostrates, anteq.uam D quippe quae nulli sacrum officium interdicunt, nisi
    religio noslra fulgeret in mundo, unicubas semper quem et apostolica prsecepta penitus ab ipso saero
    habuisse inler malronas decus, per illas Fortunse ordine secludunt.
    muliebri sacra fieri soiila, nulluni sacerdotum biga- XIV. Bcatus ergo Paulus apostolus scribcns ad
    mum.nullumflaminembimarilum.Hierophantasquo- Timotheum de sacris ordinibus ita testatur : Fide-
    jue Atheniensium usque hodie cicutae sorbitione lis, inquit, sermo : Si quis episcopatumdesiderul, bo-
    castrari, et postquam in pontificatum electi fuerint, num opus desiderat. Oportcl ergo episcopumirrepre-
    viros esse desinere; quicunque autem prsedicli Apo- hensibilem esse, unius uxoris virum, sobrium, pru-
    stoli verba inlantum adulterant ut sub eorum per- dentem, pudicum, ornatum, hospitalem,doctorem,
    versa interpretalione, etiam sacerdolibus inconti- non- vinolenlum, non percussorem, sed modestum ;
    nentiam licere consignent, procul dubio sequuntur non liligiosam, non cupidum, sed sum domui bene
    Nicolaum hseresiarchen, qucm Clcmens Alcxandri- prmpositum; fdios habenlem subditos cum omnica-
    uus in terlio libro Stromatum refert uxorem suam stilale. Si quis autem domui sum prmessenescit, quo-
    cuilibet etiam volenli prostiluisse, ct hoc cxcmpio modo Ecclesim Dei diligentiam habebit ? Non neopliy-•
    suo docuisse cunclis promiscua alquc communia lum, ncin superbium elatns injudicuim incidaldia-.,'
    769 CONClLiUM ROMANUMI. 770
    bnli. Oportet autem et illum tesiimonium huberc A i propter aufercnda schismata in toto decretum est
    bonum ab his qui foris sunt ul non in opprobrium orbe ut unus de presbjrteris praeponeretur caeteris,
    incidat et in laqueum diaboli. Diaconos simili- ad quem omnis cura Ecclesise pertineret. Post de-
    liter pudicos, non bilingues, non multo vino dediios,, scriptioncm autem episcopi et presbytericaute Apo-
    nmvturpe iucrum sectantes, habentes mysterium fidei slolus subjungit de diaconibus ita decernens : Dia-
    in conscientia pura. El lii primum probentur, et sic conos simililer, id est, oporlet esse pudic.os,etc. (I
    mimslrent, nullutn crimen habcntes. Mulieressimi- Tim. m), ac si diceret. Quod de episcopis et pre-
    liter pudicas, non detrahentes, sobrias, fideles in sbyieris dccrevi, hoc idcm et de diaconibus me
    cmnibus. Diacones sint viri unius uxoris, qui filiis scialis decrevisse. Satis ergo evidenter patet, ut ae-
    stds bene prmsint et domibus suis; qui enim bene stimo, Apostolum in superioribus suis diffinitioni-
    ministraverint, gradum sibi bonumacquirent et mul- bus etiam presbyteros cum episcopis et diaconibus
    tam fiduciam in fide qum estin Christo Jesu (I Tim. comprehendisse : unde et merito quilibet eorum a
    iii). Ilemad Titum : Hvjus, inquit, rei qralia reliqui sacris officiis dimoventur, quicunque ex illis in se
    le Crelw, ulea quw desunt corrigas,. el constituas aposlolicam informationem corrupisse probantur.
    per civitates presbyleros, sicutego libi disposid; si NempeApostolus lcslatur episcopos, presbyteros et
    quis sine crimine est,,unius uxorte vir, filios habens " diaconos oportere turpis lucri non esse cupidos.
    fideles,non in accusalione luxuriw, dut non subditos. Omnisautem Simoniacus turpissimi et nefandissimi
    Oporlet autem episcopum sine crimine esse, sicut Dci lucri indubitanter est cupidus, ergo iiiter sacros or-
    dispensatorem; nonsuperbum,non iracundum, non dines nullatenus est computandus, scilicet jamdu-
    vinolentum, non percussorem, non turpis lucri cupi- dum per apostolicam senteutiam penltus ab eisdehi
    dum, sed- hospitalem,.benignum, sobrium, justum, segregatus. Notandum autem, si neophytus inter
    s.anctum, continentem, amplectentemeum qui secun- sacros ordines non recipitur, qui tamen inter laicos
    dum doclrinam est fidelemsermonein, ut potens sit posse salvari creditur, quanto magis inde sunt se-
    el exhortari in doctrina sana et eos qui conlradicunl gregandi cupidi, sive avari, qui sunt klolorum servi; '
    arguere. Sunt muili inobedienles,vaniloqui et sedu- qui, juxta Apostolum, nullalenus habeni hwreditatem
    ctores, tnaxime qui de circumcishne sunt; quos opor- in Christo ct regno Dci (Ephes. v).Itcm Apostolus
    tet reddrgui, quiuniversas domos subverlunt, docen- prsecipit in superioribus ut episcopi, presbyteri,
    tes, quwnon oportet, turpislucri gratia< Et post pau- diaconi sint pudici et continentes; nec mirum, cum
    ca,: Increpa illosdure, ut sint saniin fide, non in- et laicos hortetur ad contincnliam, dicens : Voloau-
    tendenles Judaicis fabulte et^ mandatis hominum / lem omnes homines esse sicut meipsum,utique con-
    aversanlium se a veritate(Tit.\). tinentes (I Cor. vn). Item : Reliquum est, ut qui ha-
    XV. In primo igitur notandum estin his aposto- bent uxores, tanqiiam npn habentessint (Ibid.). lt£m :
    licis institutionibus sub nomine episcopi etiaih pre- Viri, diligile uxores vestras, sicut el Clmslus Eccte-
    sbyteros comprehendi; inconvenienter enim Apo- siam (Ephes. y). Unde Ilierpnymus : Si Christus,
    gtolus post descriptionem episcopi statim de diaco- inquit, sancte, caste, si absque ulla macula diligit
    nibus subinfert, si non et presbyteros sub episco- Ecclesiam, viri quoque in castitate uxores suas di-
    pali deseriptione comprehenderet, quipostepiscopum ligant, et sciat imusquisque cas suum possidcre in
    proximi, et ipsis diaconibus indubitanter sunt ante- sanctificatione et honore, non in passione desiderii,
    positi. Aut enim nusquam de ordinatione presby- sicut et gentes, quw lieum ignoruht (I Thess. iv).
    teroruni dixit, aut sub nomine episcoporum cos Quem honorem lta interpvetatur beatus Hiero-
    descripsit. Sed incongruum esset ut prsetermisso nymus : Si, inquit, abstinemus nos a coitu, hono-
    magistro ministrum ejus describeret, cum tamen rem muUebri vasculotribuimus ;si non abstinemiis,
    jnagister ecciesiasticis dispositionibus magis esset perspicuum est honori contrariam essecontumeliam.
    necessarius. Prseterea cum Apostolus Tito prseci- Praeterea omnis populus filiorum Israel, ad montem
    piat ut per ciyitates presbyteros ordinef, statim eum fj
    ] accessurus et Dei eloquium de longinquo tantum au-
    de ordinatione eorurn informans subinfert: Oportet diturus, triduo sanctificari et se continere ab uxo-
    episcopum. sine crindne esse (Tit. i). Idem Timo- ribus jubetur (Exod. xix). Jure ergo Apostolus sa-
    theo scribit : Noli negligere graliam quw dala est crorum minislris incontinentiam interdixit, qui et
    tibiperproplietiam cum imposilione nianuum presby- ssecularibus debent praeminere in castitate, qui et
    terii (I Tim, iv);cui in sequenlibus slatim dixit: ipsius Spiritus sancti locutorium effecti, quolidie
    Neminimanum ciio imposueris (Ibid.), quod proprie Dominum pro populo deben.t in^erpellare. Quicun-
    episcoporum est : ergo eumdem episcopum dicit que ergo horum inconlinens csse detegitur, ab ipso
    quem et presbylerum nominavit. Sic beatus -Hiero- Apostolo sacris ordinibus intcresse pronibetur, cuni
    nyinus ei sanctus Amlirosius, praedictas Apostoli per incontinentiam apostoiicae institutioni scipsum
    scntentias fideliter exponentes, lestantur apud an- subtraxisse videatur. Nam quod Aposlolus dicit :
    tiquos idem fuisse episcopum et presbyterum, ut Unius uxoris virum (I Tim. m), Juxta ailcstationein
    noineu unum essetofficii, aliud aetatis. Postea au- sanctorum Patrum, arite ordmaUonem tantuin, non
    tem, ut Hieronymus asserit, cum unusquisque eos post ipsam est inteliigeiidum Unde sanetus Cypria '
    puos baptizaverat suos esse putaret, non Christi, nus, in libro De duodcctm abusionibus, dicit quod
    771 S. GREGORIIVII OPP. PARS III.— CONCILIAROMANA. 772]
    talis essc debeat episcopus ut ante episcopatum ALDomini Jacobus : In multis enim offendinmsfomnesi
    unam tantum uxorem habuerit, non plures. Unde et (Jac n). Multi autem sine crimine reperiuritur.;
    sanctus Hieronymus in apologelico ad Pamma- Unde beatus Augustinus in traclalu quadragesimo'
    chium : Episcopi, prcsbyleri, diaconi, aut virgines primo super Joannis evangelium testatur. Sed plane]
    eligantur aut vidui, vel certe post sacerdotium in multi justi dicti sunt sine querela, quod intelligitur
    seternum pudici. Ilem,beatusZacharias, vir aposto- sine crimine. Nulla enim querela justa est de his in
    licus, scribens ad sanclum Bonifacium Moguntiacen- rebus humanis, qui non habent crimen. Crimeni
    sem arcbiepiscopum ita decrevit: Cum, inquit, tua vero est peccatum grave accusatione et damnatione
    fraternitas in concilio Mogunlino consederit cum dignissimum ; qui ergo tam grave admiserit, juxta
    Carolomanno excellentissimo viro, si quos repererit Apostolum, peccalum, sacrum ordinem obtinero
    episcopos,presbyteros, aut diaconos, conlra canones non debeat.
    vel statuta Patrum excessisse, id est in adulterio, XVI. Ut autem haec apostolica institutio de sacris
    vel si plures uxores habuerunt, aut etiam aliis ca- ordihibus nobis evidentior fiat, beati Hieronymi ex~
    pilulis, quibus canones obviasse reperit, tua san- positiouem super eamdem considerare nou pigeat,
    clilas nulla ratione apostolica aucloritate permittat * qui eam in libro conlra Jovinianum ita dilucidat.
    eos sacerdotio fungi, quia tales a suo proprio ore Sed et ipsa episcopalis electio mecum facit; non
    falsi nominantur sacerdotes, et deteriores sseculari- enim dicitur : Eligatur episcopus qui unam ducit
    bus esse noscuntur qui se neque a fornicationibus uxorem, et filios faciat, sed qui unam habuerit uxo-
    neque a nefariis matrimoniis abstinent. Nam quod rem et filios in omni subditos disciplina. Certe con-
    iude sentiunt, dicenle Domino : Sacerdotes mei se- fiteris nori posse esse episcopum qui in episcopalu
    mel nubant; et Apostolus : Unius uxoris virum ; et filios faciat. Alioquin si deprehensus fuerit, no*
    hoc ante sacerdotium susceptum uti licitum est: quasi vir tenebitur, sed quasi adulter damnabi-
    nam a die suscepti sacerdotii etiam ab ipso proprio tur; aut permitte sacerdotibus exercere opera «u-
    conjugio prohibendi sunt. Unde et Hieronymus ptiarum, ut idem sint virgines quod mariti, aut si ,
    ad Vigilantium scribens testatur : Ecclesia Orien- sacerdotibus uxores non licet tangcre, in eo sancti i
    tis et iEgypti, et aposlolica sedes, aut vifgines sunt quia imitantur pudicitiam virginalem. Sed ct
    clericos accipiunt aul continentes, aut, si uxo- hoc inferendum : Si laicus et quicunque fidelis brare
    res habuerint, marili esse desistunt; quomodo enim »on potest nisi vacet [careat] ab officio conjugali,
    juxla eumdem Aposlolum, ut praedictum est, sacerdoti, cui semper pro populo offerenda sacrifi-
    se conlinerent, si cum conjugibus incontincn- (Q cia, semper est orandum: si semper orandum est,
    tiam exercere debercnt? Quae quia contraria sunt, ergo semper carendum matrimonio. Nam et in ve-
    nullatenus simul esse possunt. Sed et hoc diligenter teri lege, qui pro populo hostias oflerebant, non so-
    inspicicndum quod Apostolusjusseril eligi ad sacer- lum in domibus suis non erant, sed eliam purifica-
    dotium, nam qui jam per inconlinentiam filios ge- bantur [ad tempus] ab uxoribus separati et vinum et
    neraret, sed qui dudum filios adultos et bene nulri- siceramnon bibebant (Levit.x),quse solent libidinem
    tos habuisset. provocare. Eliguntur mariti in sacerdotium : non ne-
    Nota autem Apostolum inobedientes et vanilo- go, quia non sunt lanti virgines quanti sunt neces-
    quos nullatenus inter sacros ordines computasse, sarii sacerdotes. Nunquid quia in exercitu fortissi-
    ijno peritos sacerdotes conslitui prsecepisse ad hos musquisque eligendusest, idcirco non assumentur et
    utique arguendos qui universas domos subvertunt, infirmiores, cum omnes forles esse non possunt? si
    docenles quae non oportet turpis lucri gratia ; quos'< exercitus viribus tautum constaret, et non etiam
    etiam dure increpari jubet ne Judaicis fabulis inten- numero militum, adjicerentur imbecilliores : iiunc et
    dant, et mandatis homiuum aversantium se a veri- secundarum et tertiarum virium gradusassumitur ,
    tate, utilli qui juxta mandatum Pauli Samosateni, ut turba et numero exercitus compleatur. Et quo-
    sive Ebionis, Judaicam incontinentiam Christianis>D modo, inquies, frequenter in ordinatione sacerdo-
    sacerdotibus licere dogmatizant. Quid ergo mirumi tali sacerdos virgo negligitur, et maritus assumi-
    si eliam lioster apostolicus hujusmodi inobedientes; tur? Quia forte et coeteraopera virginitati non habet
    a sacro officiodiinovit, quos et Apostolus dure hi congruentia, aut virgo putatur, et non est, aut est
    crcpari, no.n sacris ordinibus annumerari, decrevit. virginilatis [virginilas] infamis, aut certe ipsa vir-
    Videsne ergo quam inevitabiliter siut observaridai ginitas parit ei superbiam, et dum sibi applaudil de
    nostri Gregorii statuta, quae a sacratissimo fonte! sola corporis castilate, virtutes caeteras negligit;
    Scripturarum videmus derivata. Sciendum autemi non fovet pauperes, aut pecunise cupidior ett. Evc-
    Apostolum conslituisse ut ordinandi sive ordinatii nit interdum ut tristior vultus, adduclum superci-
    sine crimine essent, non sine peccato. Nam in mundo) lium, incessus pomparum ferculis [similis] offeas-
    ntillus, juxta Augustinum, exceptis parvulis bapti- dat populum, et qui nihil habet quod reprehendat
    .zatis, sine peccalo conversatur, attestanle ipso di-- in vita habitum solum oderit et incessum. Multi
    lectissimo Domini Joanne : Si dixerimus, inquit,, eliguntur non amore sui, sed alterius odio. ln ple-
    quia peccatum non habemus, ipsi nos seducimus, ett risque suffragium meretur sola simplicitas, et alle;-,
    •veritasin nobis non est (I Joan. VIII). liem fraierr rius prudentise et callidilati quasi malifia Ppporii-
    773 CONCpitlM ROMANUMl 774
    tur. Nonnunquam erat vulgi plebisque judioirim, et A sc.opi, presbyteri, aut diaconi sunt, sed si virtules
    in sacerdotibus comprobandis unusquisque; suis habuerint nominum suoruro et officiorum. Alioquin
    moribus favet, ut non tam boiium. quani sui sjmi- si diaconus episcopo suo sanctior fuerit, num non
    lem quaerat praepositum. Evenit aliquoties. ut.ma- ex eo quod in inferiori gradu est, apud Christum
    riti, quse pars major est in populo, marjtis quasi deterior erit ? Absit ut Stephanus diaconus, qui. pri-
    sibi applaudant, et in eo se esse arbitrentur ;non yir- mus martyrio est; coronatus, minor futurus sit in
    gines, si mariti virgini;prseponantur..Dicam aliquid regno coelorum multis episeopis, et Timotheo' et
    quod forsan cum offensione multorum. dicturus Tito, quos ut subjicere non audeo, ita nec ante-
    sum, sed boni non mihi irascentur, quia eos pecca- ponere. , ••
    ti conscientia non remordet. Interdum hoe et pon- - Hucusque sanctus Hieronynius, qui quantae.au-
    tificum vitio accidit quia non meliores, sed argiitio- ctoritatis fuerit, etiam apud episcopos, apostolicae
    res in clerum eligunt, et simplices quosque atque sedis decreta beati Gelasii papse satis insinuanl,
    innocentes inhabiles putant. Etaffmibus etcogna- quae inter aulhenticas et canonicas sanctipnes opu-
    tis quasi terrenae militiae oflicia largiuntur; sivedi- scula ipsius recipienda esse decernunt: sicut ct
    vitHm obediunt jussioni; quodque his pejus, [illis] saneti Cypriani, Ambrosii, Augustini opuscula, sive
    clericatus donant gradum, quorum obsequiis sint B ' tractatus reliquorum sanctorum Patrum, qui nec.
    deliniti. Alioqui sijuxta sententiam Apostoli, non in fide nec in prsedicatione a sancta Romana Eccle-
    erunt episcopi, nisi mariti, ipse Appstplus episco- sia deviarunt, sed in. ejus communicatione usque
    pus esse non debet, ut qui docet [qui dixit] : Volo ad finem vitae perduraruut. Intantum namque bea- .
    autem omnes esse sicul ego sum (I Cor. vii). Et Jo- tus Gelasius in, praedictis decretis aucloritatem
    annes indignus hoe gradri sestimabitur, et. omnes sancti Hieronymi nobis commendat ut et aliorum
    virgines [et] continentes, quibus quasi pulcherri- opuscula, juxta ejus judicium, rapienda vel re-
    misgemmis Ecclesiae monile decoratur. Episcopus, spuenda esse ibidem decernat. Quicunque ergo de-
    presbyter, diaconus, non sunt meritorum nomina, bitam obedienliam apostolicae sedi impendere vo-
    sed officiorum, nec dicitur: Si quis episcoputum de- luerit, nullatenus' hujusmodi sanctorum Patrum
    siderat, bonum honorem[gradum] desiderat, sed singularibus sentcntiis repugnabit. Hucusque sufli-
    bonum opus desiderat (I Tim. III), quod in majori ciat dixisse quid Apostolus exigat a sacerdotibus,
    ordine conslitutus possit, si veUt, occasionem exer-i quod quicunque fideliter perspexerit, nequaquam
    cendarum babere virtutum. Oportet ergo episcopum statuta nostri apostolici obliteranda judicabit, quae
    irreprehensibilem esse, utnulli yitio mancipatus sit; nec aliquis contemnere poterit, nisi et ipsorum
    unius uxoris virum, qui unam uxorem habuerit,; aposlolorum sententiis rcpugnare velit, quibus ipsa
    non habeat; sobrium, sive, ut melius in Grseco di- Veritas in Evangelio fidelissime promittit : Amen
    citur, vigilantem, vjjjaa^iwv,pudicum, hoc enihi si- dico vobis : Erii remissius terrm Sodomw in die ju-
    gnificat ciifpuv [uwypwvK];ornatum et caslilate et. dicii.quum illis qui sermones vestros non recepe-
    moribus; hospitalem, ut imitemur Abraham, et cum funt (Malth. xi). .
    peregrinis, imo in peregrinis suscipiat Christum; XVII. Quartum autem nostri apostolici deeretum
    doctorem, nihil enim prodest ei conscienlia virtu- praecipit ut populus clericorum officia non recipiat,
    tum perfrui, nisi et creditum sibi populum possit; quos sacris eanohibus, imo evangelicis et apostoli-
    instruere et valeat exhortari in doctrina et eos quii cis institutionibus, adversari percipiat : videlicet
    contradicunt redarguere ; non vinolentum, quia quii quos juxta consuram sanctorum Patrum damnatos
    semper in sanctis sanctorum est, et offert hostias, in propriam eorum perniciem altari ministrare vi-
    et vinum et siceram non bibit; [qui] sic bibatt deat.Nempe Antiochenum concilium a sacratissimo
    episcopus ut an biberit ignoretur [quia i» vino lu- Chalcedonensiconcilio, ut prsediximus, indubitan-
    xuria est]; non percussorem, id est, qui conscientias-i- ter roboratum, oflicia damnatorum clericorum a
    singulorum non percutiat; neque enim pugilem de- p populis recipi - districtissime prohibet, intantum
    scribit sermo apostolicus, sed pontificem instituit; scilicet ut ctiam ab ecclesia abjieiendos esse cen-
    quid facere non debeal docet, nunc e regione quidi seat qui illis clericis saltem communicaverint, quos
    faeiat. Sed quid ? modestum, non liligiosum, non cur interdictum sibi ministerium usurpare cognoverint..
    pidum, domum suam regentem, filios habentem sub- Sie enim quartum ejusdem concilii caput testatur :
    ditos cum omni castilate (I Tim. III). Vide quanlai Si quis episcopus a synodo damnatus, vel presbyter
    pudicitia exigatur in episcopo, ut si filii ejus impu- aut diaconus ab episcopo, ausi fuerint aliquid de
    dici fuerint,ipseepiscopusesse non possit, et eodem.i. sacro ministerio «ontingere , sive episcopus iuxta
    ofiicio offendat Dominum quo offendit etHeli ponti- prsecedentemconsuetudinem, sive presbyter aut dia
    fex; corripuerat quidemfilios, sed quia non abjeceratt conus, nullo modo liceat ei.et in alia synodo resti-
    delinquentes,retrorsumceciditetmofluusest,lucema i tutionis spem aut locum habere satisfactiouis; sed.et
    Dei antequam exstingueretur. Mulieres simililer pu- communicantes ei omnes abjici de ecelesia, et ma-,
    dicas et reliqua (Ibid.). In bmni gradu et sexu lenett xime posteaquam [forte, qiii posteaquam] didicerint
    pudicilia primatum. Cernis ergo qiiod episcppus,, adversus memoratps prolatam fuisse sentenliam, eis
    presbyter, diaconus non ideo sint beati qiiia epi-.- communicare tentaverint. Juxta hujus capitis teno-
    775 S. GREGORSI VII OPP. PARSIII.—CONCILIA ROMANA. 776
    rem sancti Palres, qui in Chalcedone sacralissimos A Ulis calamitas, ubi tales intercessores ad loeum re-
    canones promulgaverunt, omnes comrnunicatores giminis addueuntur, qui Dei magis in se iracundiam
    cujusdam damnali Timothei Alexandrini prsesulis promovent quam per semetipsos populis placare
    cxconimumcatos esse censuerunt; qui Leoni impe- debucrant.
    ratori pro eodem Timotheo consulenti hoc modo Jure ergo nostri temporis Gregorius popufum
    rescripserunt: Eos etiam qui, cum scirent Timo- hujusmodi prsesumptorum officiarecipere prohibuit,
    theum fuisse damnatum, communicare ille sine pe- quos sanctissimus sequivocus et regnum culpa sua
    riculo crediderunt, exlraneos esse a Dei Ecclesia prsegravare, et Dei iracundiam iri se niagis provo-
    judicamus, secundum consequentiam regularem care asseruit: scriplum est enim : Qui averterit au-
    liulla eis venia nec spe restitutionis ullo modo re- rem siiam ne audiatlegem,exsecrabilis erit ejus orutio
    manenle, sicut 83 regula de lalibus aperle decernit, (Prov. xxvm). Quo crimine omnes obligantur, qui-
    cujus inilium est: Si quis episcopus a synodo, etc. cunque canonicis sanctionibus obslinato animb re-
    Quapropter et noster aposlolicus merilo popuLs fragantur; unde et eorum officia merito populis
    officia hujusinodi clericorum prohibuil, eorum, in- interdicuntur quorum orationes omnipotens Deus
    quam, quos non lam ipse damnavit quam a sanctis non dico non recipit, sed exsecratur. Sed jam ad
    Patribus jamdudum damnaios esse monstravil. B ipsum Vas electioms veniamus, qui et prsesehti
    Praeterea sanciissimus papa Alexander, a B. Petro statuto nostri apostolici consonare non dubitatur :
    quintus, qui polius in camino ignis concremari Si is, inquit, qui frw.er nominu-ur, est fortiicalor,
    quam mentiri ibrtissimus athlela delegil, ipse nana* aul avarus , aut idolis serviens , aul maledicus,
    que nec loquendum eis esse testatur quibus et epi- aul ebriosus, aut rapax, cum hujusmodi nec cibum
    scopus pro sceleribus eorum sentilur adversus, et sumite (I Cor. m), videlicet qui nolunt juxta ec-
    hoc ex ipsius principis apostolorum auctoritate con- clesiastieas sanctiones emendari, licet certis et pu-
    firmat, ila dicens, cap. 6 : B. Petrus in ordinalione blicis criminibus sint obligati. Item ad Thessaloni-
    sancli pradecessoris nostri Clementis inslruens censes: Renuntiamus aiitem vobis, frutres, in uomine
    clerum et populum ail: Si inimicus fuerit Clemens Domini noslri Jesu Chrisli, ut sublrahatis vos ab
    alicui pro aclibtis suis, nolite vos exspectare, ut omni fratre umbulunte inordinate et non secundum
    ipse vobis dicat: Cum iUo nolile amici esse ; sed tradilionem quam acceperunt a nobis (II Thess. m).
    observare prudenter debetis et voluntati ejus absque Etpaulo post: Siquis non obedit verbo noslro, per
    commonilione obsecundare, et avertere vos ab eo epistolam hunc nolale, et non commisceamini cum
    cui ipsum sentitis adversum; sed nec loqui his qui- illo, ut confundatur (Ibid.). Cum quibus igitur Ape-
    bus ipse non loquitur, ut unusquisque qtti in culpa slolus fideles nec corporalem cibum sumere per-
    - est, dum cupit omnium vestrum amicilias ferre, mittit, et a quorum consortio fideles discedere
    feslinet citius reconciliari ei qui omnibus prseest, et prascipit, de eisdem aposlolicae institutionis con-
    per hoc redeat ad salulem , cum obedire coeperit temptoribus populo prsecipit noster .apostolicus, ut
    monitis prsesidenlis. Si vero quis amicus fuerit his eis saltem ad Dominicam mensam non communi-
    quibus ipse non loquilur, unus est et ipse ex illis caret, et eorum societati se saltem eo tempore sub-
    qui exterminare Dei Ecclesiam volunt; et cum cor- traheret, cum illi contra fas et jus sacra mysterra
    porevobiscum esse videatur, mente et animo contra in pernioiem suam usurparent; juxta Apostolum
    vos est; et est mullo nequior hostis bic quam illi enim : quicumjue Dominicum panem el calicem.su-
    quiforis sunt, et evidenler inimici sunt; bic enim nul indigne, corporis et sanguinis Domini reuserit,
    per amicitiarum speciem quse iuimiea sunt gerit, et et judicium sibi manducal et bibit (I Cor. xi); quod
    Ecclesiam dispergit ac vastal. Ubi ergo ipse prin- omnes faciunt, qui fornicationem et avaritiam nou
    ceps apostolorum tam stricle prohibet ne quis eis solum exercere, scd etiam obstinato animo defende-
    sallem loquatur qui apostolicis institutis nou obse- re prsesumunt : de quibus Apostolus dicit: Quo-
    cundare deprehendantur, ibi eliam evidentissime D niam qui tulia agunt, regnum Deinon possidebunt
    vetat ne populus missas aut reliqua officia hujus- (Gal. v): qui etiam pro eisdem fcriminibus juxta
    modi ab eis recipiat. Mos enim populi Dei, juxta canonicas sanctiones daiunati interdictum sibi ofli-
    nobis ciumtemeraria usurpalione frequentant. Nempe ipsi
    Augustinum, pro lege tenendus comprobat
    cum canonibus, ut (forte, ne) populus cujuscunque sa- quos proprie vocanius pcenitentes, licet pro hu-
    cerdotis missas audiat, ejus eliam singulis saluta- jusmodi criminibus .eanonicaedisciplinae colla sub-
    tionibus in missa respondeat. Qiiapropler populus mittant, non tamen divinis saeramentis tam teni^-e
    hujusmorli prarvaricalorum missas nullatenus reci- approximant. Unde, juxta sententiam bea.vjiInno-
    piat, si ipsius principis aposlolorum senlenliam centii papae, nec infirmos poeiiitentes 6t rcliquos
    observare volet. segrotantes sacro chrismale ungi licct, quibus, in-
    E XVIH. Sanctissimus papa Gregorius scribeus ad quit, poenitentibus reliqna dene^antur sacramenta,
    reges Francorum de hujusniodi sacerdotibus cano- ne sibiipsis damnalionem pcvliusquam remissionem
    num contemptoribus, cap.*13S,testatur quod regnum acquirant, si eadem tam' indigni, nondum sane per
    ex culpa talium sacerdotum prsegravetur; et post poenitentiam ad plenum purgati, percipiant. Si ergo
    pauca sulriuhgit: Major, inquit, metuenda est locis poenitentes, etiam cauonice pro criminibus suis sa-
    777 CONCILIUMROMANUMI. 77S
    i perniciem depravantes ita pronuntiant : Quicunque
    lisfacientes, divinis sacramentisjudicantur indigni, A
    quanto magis illi qui non pcenitere, sed culpas suas recusaverit missam conjugati presbyteri, anathema
    jamdudum publicatas pertinaciter defendere conan- sit, videlicet rit eos anathematizatos esse demon-
    tur, qui et obstinato animo resistenles etiam Spi- strent qui apostolicis institutis obedientes inconti -
    ritum sanctum blasphemare probantur ? Sic enini nentium sacerdotum missas recipere detrectant. Sed
    beatus Damasus papa in epistola ad sanctum Aure- frustra; nam prsedictum caput illos tantum ana-
    Iium Carthaginensem archiepiscopum testatur. Vio- thematizat qui respuunt presbyteri oblationem, non
    latores, inquit, canonum voluntarii graviter a san- qui modo habet, sed qui quondam habuit uxorem.
    clis Patribus judicantur, et a Spiritu sancto, cujus Eo enim tempore, ut prologtis Gangrensis concilii
    instinctu ac dono ditati sunt, damnantur, quoniam testatur, erant haeretici sectatores cujusdam Eusta-
    blasphemare Spiritum sanctum non incongrue vi- thii, qui legitimas nuptias quasi mortale crimen
    dentur, qui etiam c?nlra sanctos canones non ne- condemnabant, asserentes nulluiu in conjugali
    cessitate compulsi, sed libenter, ut prsefixum est, gradu positum spem habere apud Doiniuum; unde
    aliqtiid aut proterve agunt, aut lnqui prsesumunt, et oblationes presbyterorum etiam ante ordinationem
    aut facere volentibus sponle consentiunt. falis legitime conjugatorum respuisse traduntur, quipf e
    enim praesumptio manifeste unum genus est bla- B legitimum conjugium pro mortali crimine deputan-
    spliemantium Spiritum sanctum, quoniam, ut jam tes; quales etiam si quis hoc tempore perpetrae sc
    praelibatumest, contra eum agit, cujus nisu ct gra- detegitur, altari ministrare juxta canones non per-
    tia iidem sancti canones sunt editi. Itaque iili sa- mittitur. Merito ergoanathematizantur iidem haere-
    cerdotes, qui tam gravissimis criminibus sunt obli- tici dogmatizantes contra illud Apostoli : Si acce-
    gali, imo qui pro eisdem secundum canonica insti- peiis uxorem, non peccasii (I Cor. vn); et illud :
    tuta jam sunt damnati, nullatenus nisi in perniciem Oportet episcopumunius uxorisessevirum (I Tim. m).
    suam sacrificare possunt. Unde et illi non parum Saepepositum auteni nostri apostolici institutum
    deliquerunf [/brfe, delinquerent], quicunque ipsis in ntilli prohibet audire missam illius presbyteri qui,
    propriam necem sacrificare usurpautibus per solitas juxta apostolicam permissionem, ante sacrum ordi-
    rcsponsiones in missa scienter cooperari prsesume- nem unam tantum uxorcm habuit, quando et sine
    rent'. Non enim pro parvo crimine haberetur, si crimine uxorem ducere potuit; sed illius presbyteri
    quis alicui seipsum crudeliter occidenti scienter co- qni, contra Apostolum, in crimine fomicationis
    operaretur. Sapientissime ergo vir apostolicus po- detegitur jacere, quem ipse Apostolus, et reliqui
    pulum hujusmodi prsesumptorum usurpatiouibus in- / saacti Patres successorque eorum noster aposto-
    teresse probibuit, quas non solum ductoribuseorum, licus a sacratissimo officio segregavere. Igitur qui-
    sed et receptoribus, perniciosas essenon ignoravit. cunque hujusmodi presbyterorum missas rcspuit,
    Sic enim ipse Dominusa Core ejusque sequacibus sa- nullatenus tamen superiori Eustathianorum anathe-
    crificandi officium usurpantibus reliquos filios Is- mati subjacebit, cum optime Apostolo consentiat qni
    rael discedere prsecepit, ne peccatis eorum involve- et sacerdotibus continentiam indicit el fideles proc-
    renlur, sicque crudelissima morte cum eisdem dam- varicatoribus sermonum ejus admisceri non per-
    nari mererentur. Nam ipsi hseresiarchse, videlicet niittit. Nolanduin autem quod noster Gregorius,
    Core, Dathan, et Abiron, cum universa eorum subs- juxta sanctorum Patrum statuta, prius inconti-
    tanlia vivi ad infernum ex improviso descenderunt; nentes presbyteros officio privavit, postmodum
    sequaces vcro eorum per ignem a Domino penitus populo, ne eorum officia reciperet, interdixit;
    comburi mertierunt (Num. xvi). Horum itaque unde non tam incontinentium quam pro inconti-
    subitaneam et crudelissimam ultioncm illi diligenter nentia damnalorum. missas audire prohibuil, ne
    attendant, qui contra apostolica praecepta interdi- et populus se juxta Anliochenum concilium sub
    clum sibi sacerdotale officium obstinata temeritate excommunicatione poneret, si eorum officia re-
    usurpant; nec otiose mortem Osese considerent, D cipere prsesumeret. Ipse autem Spiritus sanctus
    qui, cum Davidarcam Domini de Philistiim in novo per Samuelern prophetam docet populum ut cano-
    plaustro reduceret, a Domino percussus interiit, eo nicis institutionibus nostri apostolici potius obediat
    quod arcam, licel jam casuram, manu sustentare qaam hujusmodi prsesumptorum sacrificia in peri-
    praesumpserit. Si enim ille merito periit qui temere culum suum recipiat. Dicit enim : Mclior est obc-
    quidem, sed benigne, arcam Domini tantum tetigit, dientia quam victimw, et auscultare muais quam
    quanlo magis ille qui contra fas et jus ipsum cor- ojferreadipemarietum, quoniam quasi peccaium ario-
    pus Domini conlrectare sibique incorporare prav landi est repugnare, et quasi scelus idololatrim nolle
    sumit indignus? acquiescere (I Reg. xv). Igitur populus apostolicis
    XIX. Quidam tamen satis imperite nostro apo- institutis obediens inobedientium sacerdotum officia
    atolico objiciunt quartum Gangrensis concilii capi- et sacramenta recusat, ne ipse crimen idololatria)
    tulum: Quicunque discemit a presbytero qui uxorem per inobedientiam incurrat. Item Dominus alibi pro-
    habuit quod non oporteat eo ministrante de obla- testatur : Misericordiam volo, et non sacrificium
    tione percipere, anathema sit. Hoc etiam capitulum, (Matth. ix), quibus scilicet plaeens Dco, ut per obe-
    juxta Petri apostoii attestafionemt, in stiam ipsorum dientiam potius animse suae misereatur (Eccli. xxx),
    PATROL. CXLVIII. 25
    773 S. GREGORII VII PAP.E OPERUM PARS 111.— CONCILIAROMANA. 78-0
    cui polissimum est miserendum, quam cum inobe- A haeresiarchis fidem sanctorum Patrum impugnent,
    dienlia, aul per se aut alium Domino offerat sacri- lamen eorum moralibus statutis cum ipsa quidem
    iicium. Libet aulem considerare quam clementer fide per eosdem sanctos Patres eodem tempore oadem
    noster apostolicus etiam ipsos contemptores cano- subscriptione roboratis obstinate resistunt, quas et
    num in superioribus slatutis tractavit, quos tantum cum eadem fide ex sacratissimo fonte Scripturarum
    a tali officio removit, quod tamen nuUatenus nisi in emanaverunt.
    perniciem suam celebrare possent, si canonicis san- Sed in hac eorum nefandissima rebellione etiam
    ctionibus repugnantes ipsum Spiritum sanctum bla- ipsam fidem sancti Patres probantur adnullare, cum
    sphemare non desisterent. Ipsorum sane diuturnam in authenticis sanctionibus auctoritatem illorum pro
    pbstinationem jamdudum acrius plectendam non- nihilo ducunt qui et fidem sua auctoritate confirma-
    dum debita severitate punivit. Sed iUos, ul saltem verunt. NuUatenus sane alicui fides sanctorum Pa-
    adhiic redirent ad cor, paterno affectu exspectavit, trumproderit qui eorum canonicis atque moralibus
    ut vel in hoc suam damnationem cognoscere veUent, praeceptis non obedire, sed pertinaciter resistere stu-
    cum populum a recipiendis eorum ofliciis justissime duerit; nam, ut Jacobus frater Domini testalur :
    prohibitum negare non possent. Fides sine operibus mortua esl (Jac. u); qualem et
    . XX. — Fortassis aulem aliquis dicit: Cur noster B dsemones habere fatetur. Non ergo minus est re-
    Gregorius tam contraria nostrae consuetudini statula sistendum pertinacibus aulhenticarum institutiouum
    observari praeceperit, eur non polius nostram con- impugnaloribus quam sacrae fidei violatoribus, cum
    suetudinem quasi misericordi dissimulatione tole- et daemonibus assimilentur quicunque institutio-
    rarit? Sed ille audiat quid B. Leo papa, qui sacra- nem sanctorum Patrum in fide lantum et nou etiam
    tissimo Chalcedonensi concilio praefuit, decernat; in conversatione pro viribus asseclantur, qui et
    qui Anatolii prsesiilis Constantinopolitani praesum- culpam, quia humanum fuit committere, diabolico
    ptionem cohibens ita pronunliat : quod iu realum instinctu non timent pertinaciter defendere. Amplius
    Romani pontificis deputetur, si institutio canonum ipsum Vas eleetionis in sua persona omnibus eccle-
    non prohibente, et in hoc quasi connivente alicubi siaslicis pastoribus dicit: Si evangelizavero,non est
    violelur. Ilem sanctissimus nostri apostolici homo- mihi gloria, necessitas enim mihi incumbit; vwenim
    nymus scribens Victori episcopo hanc terribilem esl mild, si non evangelizavero (I Cor. ix). Quomodo
    et generalem sententiam protulit: Quisquis ad hoc ergo noster apostolicus istud vw sublerfugere pos-
    facinus, videlicet Simoniacaeaut neophytorum hse- set, si gregem sibi commissum juxta ipsius Apostoii
    reseos, ernendandum ofliciisui consideratione vehe- prsecepta inslituere negligeret? Sanctus etiam Spi-
    menter non arserit, cum ipso se habere non dubitet ritus per Ezechielem prophetam cuilibet paslori
    porlionem a quo prius hoc piaculare fiagitium et terribilem proponit conditionem : Si, inquit, non
    crimen sumpsit exordium. Igitur et ille nuiilominus dixeris peccatori, Morte morieris, et ostenderis ut
    Ebionis haeresiarchse particeps detegitur, quicunque recedat ab iniquilatibus suis, ipse quidem in peccatis
    pro debito officiiilUus haeresim, id est Judaicam in- suis morietur, sanguinem aulem ejus de manu tua
    conlinenliam, modernis sacerdotibus prohibere non requiram. Si auletn dixeris, et ille contempserit et
    studuerit. Ipsa quoque sacratissima concilia, ex qui- non obedieril, ille in sceleribus suis morietur; lu
    bus slalula nostri apostolici profluxerant, adeo am- autem animam tuatn liberabis (Ezech. xxxm). Hac
    plexali sunt sancti Patres, ut, sicut ipsorum scripta quidem translatione S. Augustinus in sermone de
    lestanlur, potius seipsos diversis tormentis aflligi, psalmo XLIXutitur, statimque suis auditoribus sub-
    imo se polius crudeliter occidi permitterent quara jungit : Dico vobis,lib,ero animam meam; in magna
    violatoribus earumdem sanctionum consentire vel- enim sum non pericuio sed exitio constitutus,
    lent. Ob hanc causam magnus Alhanasius patriarcha si tacuero. Satls ergo patet quam immerito quidani
    Alexandrinus post diversas calamitates in exsilium nostro apostolico pro superioribus statulis indi-
    deportatur. Ob hoc etiam Felix papa Romanus ab p, gnentur qui lam inevitabili necessitate coactus
    episcopatu depositus martyrio legitur coronatus, et eadem instituisse detegitur, videlicet ne propriae
    mulli ejus presbyteri, diacones et reliqui ex clero, mortis crimen incurreret, si nos ex debito officii sui
    eliam inlra Ecclesiam, ob eamdem causam, heu! cru- instituere negligeret.
    dclissime occisi leguntur, videlicet quia sectatori- XXI, — Praeterea si ob hoc nostro apostolico in
    bus Arii in violationem Nicaeni concilii assentiri dignari satagunt, cur non potius illis 518 sanctis
    nolebant. Haecautem et hujusmodi innumerabilia ex Patribus in Nicaeacongregalis, ut [forte, aut, HARD.]
    ecclesiasticis historiis affatim colligere poteris. 650 Patribus in Chalcedone congregalis et coaduna-
    Dicat ergo quivis quomodo noster . apostolicus sine tis indignantur, qui, ut praedictum est, conlra Simo-
    suo periculo aut potius exitio negligere posset quin niacos et incontinentes altaris ministros multo
    tam inevitabilium sanclionum, non dico violatori- acriores sentenlias protulerunt quam noster aposto-
    bus, sed impugnatoribus, ex debito oflicii sui ob- licus. Indignentur sahe sanctissimo papaeClementi.
    viarel^ quibus ipsos sanctos Patres etiam usque ad qui martyrio sua decreta confirmavil, quem ipse
    sanguinem restilisse hon ignoraret. Quamvis enim princeps sibi successorem destinavit. Legitur cnim
    modo quidam non lam aperle cum Ario et reUquis iri decretis ejus,cap. 46, quod inconiinenles penifi's
    '
    781 CONCILIUMROMANUMI. 'M
    ab altaris officioremoverit, quod etiam cohabitatio- A 1 prsepropere agi a quacunque parte videalur. quia
    nem extranearum feminarum clericis prohibuerit, per subreptionem multa proveniunt. Jure ergo illi
    quod violatores hujusmodi institutionis prcrsus absque induciis damnantur qui culpam suam jam-
    anathematizaverit. Indignentur etiam beatissimo dudum a sanctis Patribus diflinite damnatam non
    papse Silvestro, qui in apostolica sede constitu- negare, sed publice contra apostolica statuta conan-
    lus incontinentiam tolius mundi presbyteris, ut tur defensare. Nempe B. Gregorius, ab omni catho-
    praedictum est, prohibuit, et omnes huie decreto lico paslore merito imitandus, contemptores sedis
    repugnantes in perpetuum damnandos esse de- apostolicaeetiam ante peractam culpam solebat ex-
    crevit. Jndignentur etiam beato martyri Damaso communicare : sic enim Maximum per ambitionem
    papae,cujusauctoritatesecuuda universalis synodus Salonitano episcopatui inthronizatum, et omnes ejus
    Constantinopolitana legitur roborata. Itein sanctissi- ordinatores excommunicavit, quos cadem excom-
    mo papae Leoni Chalcedonensiumcanonum auctori, municatio, nondum peracta culpa pro qua excom-
    quorum uterque eadem et apostolica auctoritate in municati sunt, obligavit; nam priusquam Maximus
    decretis suis, ille quidem, cap. 4, hic autem, cap. ordinaretur, sub excommunicatione prohibuit san-
    5, ita generaliter decrevere : Omnia decretalia ctus Gregorius ne hoc "prsesumeretur ; quod prse-
    cunctorum pontificum prsedecessorum nostroruni B ' cepttim contemnentes episcopi,cum ordinarent cum-
    constituta, quse de ecclesiasticis ordinibus el cano- dem Maximum, ante peractam ordinationem oi'ant
    num promulgata sunt disciplinis, ita omnibus epi- excommunicatijuxtaattestationem S. Gregorii; scri-
    scopis ac cunctis generaliter sacerdotibus custodire bit enim in epistola ad eumdem Maximum prse-
    debere mandamus ut si quis in iUa commiserit, - sumplorem, ita detestans ejus consecrationem :
    vcniam sibi deinceps noverit denegari. Indignentur Quam rein, inquit, nos consecrationem diccre nullo
    ciiam sanctissimi nostri apostolici aequivoco qui modo possumus, quia ab excommunicatis celebfata
    sub generali analhemale damnavil omnes a sacra- est. Non enim post ordinationem excommunican-
    tissimis qualuor conciliis dissenlientes. Sed cum dos^sed in ipsa ordinatione dixit excommunicatos.
    nullus sanse mentis hujusmodi sanctis Patribus Sic idem apostolicus per subdiaconem suum Natalem
    [ forle, Patrum, HARD ]. sententiis indignetur, patet Salonitanum episcopum absque induciis, si prse-
    evidentissime quam irrationabiliter -quidam nostri cepto ejus nonobedisset, pallio et communionc
    apostoUci institutis indignentur, in quorum promul- censuit privandum esse. Sic, inquam, ipse et reliqui
    gatione nullatenus a sanctis Patribus discrepavit ejusdcm' sedis episcopi quoslibet et absque induciis
    «xcepto hoc tantum, quod non tam severe, ut illi, damnaverunt, qui aliquam rem sub excommunica-
    contemptoribus canonum obviavit.Illosenim clericos " tione vel officii suspensione prohibitam temerarie
    ab officio tantum privavit, quibus sancti Patres non usurpaverunt. Has ergo et hujusmodi rationes mo-
    modo oflicium, sed et veniam, et ecclesiasticam derni prsesumptores caute considerent, nec dcinccps
    communionem denegayere. Nil denique novi noster injuste se absque induciis damnatos esse existi-
    a.postolicusnobis observandum injunxit, quod etiam ment. Forsitan autem aliquis adeo delirat, ut sub-
    si fecisset, non tamen sine periculo ejus contemni ditos cujuslibet episcopi per ipsiim tantum non per
    prseceptumposset. Nam apostollca sedes ex divina Romanum pontificem damnari posse dicat.
    eonfessione [forte, concessione, HABD.]hunc semper XXIII. Sed illi ipsa Veritas in Evangelio contra-
    obtinuit et oblinebit primatum, ut totius muntli dicit, quseB. Petro principaliter inter reliquos apo-
    Ecclesias non solum antiquis instittitis, sed etiam stolos hoc privilegium concessit: Quodcunaue liga-
    novis disponat, prout diversorum necessitas tempo- verissuperlerram, erit ligatum etin cwlis(Mutth. xvi);
    lum postulat. Cogunt enim, ait sanctus Augustiuus qui enim generaliter omnes apostolicae potestati
    ad Bonifacium,multas inveniremedicinas, multorum subjecit, nullo modo alicujus episcopi subditum ex
    experimenta morborum. Hoc utique diversa Roma- cepit. Unde idem Apostolus et a senioribus sui
    norum pontificum decreta testantur, in quibus ipsi r, temporis, id est presbyteris, sive episcopis, et ab
    diversis temporum necessitatibus consuluissc Ie- eorum subditis, obedientiam generaliter exegit, cum
    guntur. tam subditis quam praelatis, tam fcminis quam vi-
    XXII. Incassum auiem publici contemptores apo- ris, specialia vivendi prsecepla in Epistolis suis tra -
    stolieae institutionis mducias suse damnationis a diderit; quod incassum ipse faceret, si non genc-
    nostro apostolico quarrunt, quos, ut praedictum est, ralitcr omnes ejus institutioni obedire deberent.
    sancti Patres absqui omnibus induciis damnave- Beatus quoqueAnacletus, ab ipso principe apostolo-
    runt. In dubiis enim rebus, licet veris, nondum rum presbyter ordinatus, in decretis suis, cap. 5,
    tamen publicatis, necessario cohceduntur induciae, testatur : Sacrosancta Romana et apostolica Ecclc-
    ut juxta sarictiones apostolicorum woruin Felicis, sia non ab apostolis, sed ab ipso Domino nostro pri-
    et Julii et reliquorum ipse accusatus possit se con- matum obtinuit, sicut ipse B. Petro dixit : Tu cs
    tra accusatores pleniter prseparare ad abluenda cri- Vetrus, etc. (Ibid.). Ergo hsec apostolica sede?
    rnina; unde et beatus Eleutherius a B. Petro duo- cardo et caput omniuin Ecclesiarum a Domino n^n
    dccimus in decretis suis, cap. 1, lestatur : Inducise ab alio est constituta, et sicut cardine osilffimregi
    nenmodicse ad Lnquirendumdandaesunl, ncaliquid ttir, sic iiujus sanctoescdis auctoritate omnes,EccIe-
    783 S. GREGORII VII OPP. PARS 111.- CONCILIA ROMANA. 784
    si-.eDomino disponente ivguntur. Ilem B. Gelasius l apostolico quam proprio episcopo obedire debet,
    doctor apestolicus, cap. 11 : Cuncta per mundum cum aueloritas proprii nullatenus eum ab apostolica
    novit Ecclcsia quod sacrosancta Romana Ecclesia damnalione valeat liberare, si apostolicis prseceptis
    de omiii Ecclesia fas habeat judicare, nec cuiquam inobediens exstiterit. Et econtra dominus apostcb-
    de ajus liceat judicare judicio; siquidem ad illam de cus, si ei obedierit, cumdem ab omni violentia pro-
    qualibet mundi parte appellandum est, ab illa autem prii episcopi facillime poterit defendere, videUcct
    nemini appellare licitum est. et ipsum parochianum ejus dilione penitus emanri-
    Sed nec iUa prselerimus, quod apostolica sedes, pando et episcopum ab injuria per correptionem et
    sine ulla synodo prsecedente, exsolvendi quos syno • damnationem apostolica aucloritate refrenando. At-
    dus iniqua damnaveral, etdamnandi, nulla existente tendat sane cujusvis episcopi subditus, nevel pro-
    synodo, quos oporluit, habtterit facultatern. Et hoc prio episcopo contra apostolica prsecepta obediat in
    nimirum pro suo principatu, quem B. Petrus apo- aliquo, cum S. Gregorius archidiaconum Saleni-
    stolus Domini voce et tenuit, et setnper retinebit. lanum, in locum Honorali jam depositi subrogatum,
    His autem sanclissimi Patres Callistus, Fabianus, deposuerit, eo quod idem proprio eptscopo se in
    Sixtus, Silvester, Julius, et reliqui innumerabiles „ locum illius ordinari post apostolicam prohibitio-
    adslipulantur, quiacleo amplexali sunt verilatem, ut nem obedierit. Hiuc etiam palet quam apertissimc
    polius mori quam mentiri desiderarcnt. Hujus ergo illi desipiant qui dicunt quod subditi cujuslibet epi-
    privilegii auctoritale B. Simplicius papa XLIXGre- scopi apostolicae sedi nullatenus obedire debeant, si
    gorium Mulinensem episcopum Ravennalis archi- propvio anlisliti obediant, cum a S. Gregorio et ille
    episcopi suffraganeum a ditione ejusdem archiepi- merilo degradarelur qui et per obedientiam episcopi
    scopi penitus absolvit, et hoc ideo, quia idem ar- sui aposlolicse sedi adversus fuisse detegitur. Nempe
    chiepiscopus eum invitum Mutinensi cathedrae in- nullus debitam ohedienliam proprio episcopo exhi-
    thfonizavil. Item, S. Grcgoiius Honoratum Saloni- bere poterit, nisi qui apostolicaj sedi principalitrr
    tanse Ecclesise archidiaconum, qui jam ex archidia- obedire studucrit. Omnis enim qui vult esse episco-
    conalu ad presbyterium devenit, invito eliam epi- pus,hoc maxime subditis suisinculcat, ut sanctorum
    scopo ad pristinum gradum reduxit,deposilo quidem Patrum institutis alisque omni contradictione obe-
    eo quem idem Salonitanus episcopus in locum ejus diant; quse, ut praedictum est, apostolicse sedi prin-
    ordinavit. Quapropter apertissime desipiunt, seque cipaliter ab omnibus obediendum esse denuntiant.
    reos aposlolicae aucloritaiis efficiunt, quicunque Quicunque ergo suo legilimo pastori debitam obe -
    ejus potestati temere praejudicant, cum cujuslibet ]| dientiam exbibuerit, etiam principaliler domino
    episcopi subditos non per Romanum pontificem, sed apostolico obedire studebil. Nam juxta ipsius Veri-
    per proprium tantummodo antistitem, ligari vd tatis edictum : Discipulus non est bonorandus super
    solvi posse confinganl. Prseterea B. Leo papa, qui inagistrum (Matlh.x). Si autem Dominus apostoli-
    quartam universalem synodum Chalcedone congre- cus proprio el legitimo pastori jure praeponitur,
    gavit, item Yigilius papa, sub quo quinta universa- quanto magis illi qui nec nititur esse quod dicilur.
    lis synodus Constantinopoli convenit, item beatus Ilas ergo et hujusmodi rationes quicunque, saltem
    Pater Gregbrius, hi, inquam, singuli eadem aucto- ex rudibus, fideliter inspicere diguabitur, nullatenus
    ritate praecipui, pene eadem voce in decretis suis prsedicla nostii apostolici statula proscribere cona-
    verissime lestantur hocmodo: Sancta Romana Ec- bitur; praesertim cum videat evidentissime eadem
    clesia vices suas ila aliis impertivit Ecclesiis ut in ex sanclorum Patrum sententiis, imo ex divinis
    partem vocatse sint sollicitudinis, non in plenitudi- Scripluris, emanasse. Prseterea vero quamplures
    nem polestatis. Unde liquido demonslratur quod alias rationes superioribus anncctere et innumera-
    quilibet episcopus nec super gregem sibi commis- bilia sanctorum Patrum exempla praefatis statutis
    sum tantam polestalcm habeat quantum[Pro,quan- assignare, hac consideratione prsetermisi, ne gravis
    tam] praesul apostolicus : qui licet curam suam in " essem idiotis, quibus hic specialiter salisfacere pro-
    singulos episcopos diviserit, uullo modo tamen se- posui : quibus pauca cx multis tam indtibitatse
    ipsum sua universali et principali potestate priva- veritatls sufficere possunt, si indagandae potius ve-
    vit; sicut necrex suam regalem potentiam diminuit, ritali quam infructuosae contentioni operam dare
    licet rcgnum suum in diversos duces, comites sive volunt.
    judicesdiviserit. Cum igitur dominus apostolicus in OBSERVA.TIO PIHLIPPILABBE, S. J.
    omni Ecclesia tam principalem potestatem habeat,
    De eadem synoao liomano occasione consecralicnis
    ul etiam invilo episcopo cujuslibet Ecclesise quid-
    Bugonis Diensis episcopi, quemadmodum supra di-
    quam in ea juxta canonicas sanctiones possit dis- clumest, hmc habet Hugo Flaviniacemis abbas in
    ponere, quis denegare poterit quin ubique gentiuin Chfonico Virdunensi p. 196, tom. 1 Biblioiheca no-
    tam subditos ep.scoporum quam ipsos episcopos . strw novmlibr.orum mss.
    apostolicae institutionis contemptores damnare pos- Cum ergo Romae posili (Anselmus scilicelLucen-
    sit? sis et Hugo Diensis) praestolarentur diem consecra-
    XXIV. His autem ratiouibus et hoc declaratur tionis suae, venerunl nunlii regis Henncf Rornanv,
    qw«d cujusvis episcopi parochiamts potius dpmino roganles ne contra morem praJdecessQruinsubrluin
    783 CONCILIUMROMANUM I. 786
    dominus papa eos consecrare vellet qui episcopatus Jv Ilem, in vm uuiversali synodo habila a 5 patriar-
    electionem solam, non aulem douum perregiam ac- chis, sub Nicolao I pontifice, cap , promotiones
    ceperant invesliluram. At ipse, convocatis cardina- vel consecrationes episcoporum concordans priori-
    libus, legationem regis aperuit, et quid sibi ad hoc bus conciliis haecsancta et universalis synodus ele-
    respoudendum, quid esset faciendum admonuil. ctione et decreto episcoporum fieri constituit, et
    Quibus respondentibus usum Ecclesise hunc esse, statuit atque promulgavit neminemlaicorum princi-
    hunc haberi pro lege, cum auctoritas.eis nulla ad hoc pum et potentum semet inserere eleclionivel pro-
    suffiagaretur, in Lucensi tamen electo eis acquievit, molioni patriarchse vel metropolitse, aut cujuslibet
    ut consecrationemejus differret, donec investituram episcopi, ne inordinata hinc et incongrua fiat con-
    episcopatus ex regio dono' accepisset. In Diensi fusio vel contenlio, praesertim cum nullaiu in tali-
    vero acquiescere noluit, sed eum prima XLhebdo- bus potestalem quemquam potestativorum laicorum
    maJa, Sabbato in presbyterum, et Dominica con- habere conveniat, sed potius silere, ct attendere
    secravit in episcopum. Et quia vidit hoe sanctorum sibi usqueqtio regulariter a collegio Ecclesisesus-
    Patrum adversari decretis, ut in canonica electione cipiat finem elcctio futuri ponlificis. Si quis
    cpiscopi prsevaleret donum regis, imo multolies vero Iaicorum ad concerlandum et cooperandum
    ipsam eleclionem immutaret, vel potius irrilam fa- B invitatur ab Ecclesia, licet hujusmodi cum reve-
    ceret, eodem (428)anno in Romana synodo 50 epi- rentia obtemperare asciscentibus. Quisquis autem
    scoporum, cousidente presbyterorum et abbatum saecularium principum et potentum, vel alterius
    mnltitudine, juxta decreta pontificalia et institutio- dignitalis laicus, adversus communem et conso-
    nes canonicas ne hoc amplius a quoquam prsesu- nantem atque canonicam electionem ecclesiastici
    meretur prohibuit sub interminatione anaihematii, ordinis agere tenlaverit, anathema sit, donec
    decretum faciens in hsec verba : Si quis deinceps obediat et coiisentiat. Iteni ex concilio Nicaeno,
    episcoputum vei abbatiam de manu alicujus laicw cap. 6. Per omnia nianifestuin est, quia si quis
    personmsusceperit,nullatenus inler episcoposvel ab- praeter voluntalem et conscientiam metropolilse
    bales habeatur, nec ulla ei ut episcopovel abbati au- fuerit ordinatus, hunc sanctum et magnum conci-
    dienlia concedatur. Insuper ei gratiam B. Petri ei Uum stalnit non debere csse episcopum. Item ex
    inlroitum ecclesiwinlerdicimus, quoad usque locum concilio Anliochcno, cap Si puis presbyter vel
    quem sub criminetam ambitionis quam inobedientim, diaconus pcr soecularem dignilatem Ecclesiam Dei
    quodestsceiusidoloiatria:, cepit; deseruent. Similiter obtinuerit, dcjicialur, et ipsc et ortiinator ejusa
    eiiam de inferioribus ecclesiaslicis dignitalibus COK-P communione modis omnibtis abscindantur, et sint
    siiiuimus. Item si qids imperutorum, ducum, mar- ' sub anathematc sicut Simon Magus a Pelro, In elc-
    chionum, comitum, vel quilibel smcutariumpotesla- ctione igitur el consecralione domini Diensis eviden-
    lum, aut personarum, invesliiuram episcopatus, vcl ter ostehdilur operata divinitas, quia per hanc occa-
    alicujus ccclesiaslicmdignitatis dare prmsumpserit, sionem sancUs Dei Ecclesise sub papatu domini
    ejusdem sententim vinculose astrictum sciat. Secu- Gregorii multis retro annis obmibilata electionis
    tus est autein in hoc Patrum exempla, licet jam per ecclesiaslicse splcnduit verilas. Viderinl igilur viri
    inulta annorum curricula damnabilis haec consue- cordati quid juris imperatoribus, regibus, et princi-
    ludo inolevisset, et in usum couversaesset. Dicitur pibus, in electione pontificis reservetur. Commisit
    enim in va universali synodoa 5 patriarchis et-350 autemei vices suas in Gallia, ubi plurimum Simo-
    Patribus sub Adriano papa habita, cap. 111 : nise serpebat pestis iniqua, quia perrari illic erant
    Omnis electio episcopi, presbyteri vel diaconi, a qui non essent aut Simoniaci, aut a Simoiiiacis
    piincipibus facta, irrita maneat, secundum regulam ordinati, autper manum laicam investiti, plurimum
    quaedicit : Si quis episcopus ssecularibuspotestati- illi inculcans poteslate data non abuti, quominus
    bus usus Ecclesiam per ipsos oblinuerit, deponatur depravata corrigeret, damnanda recideret, sancta et
    et segregetur, omnesque qui illi communicant. D honesta doceret et docenda faceret.

    4D ROMANDM CONCILIUM I,
    Contra clericos Simouiacos et incontinentes a Gregorio VII pontiflce anno 1074, priorL
    Quadragesima? hebdomada, celebratum, additio.
    (Suppl. MANSItom. II, p. 2.)
    Actorum hujus concilii synopsim tantummodoex- tinet autem fragmentum istud ipsos cgnciliieanones
    InbetLabbeustom. XII pag. 547, Venet.edit. Acta tertium, et quartum, utex collationesynopsiseorun,-
    ipsa interciderunt. Eorumdem actuum fragmentum demcanonum intelligimus.
    licuit mihi invesligare in Gerhoi Reickerspergensis Gregorius septimus dicit :
    exposilionibusin Psal. ad psai. X. pag. 157. Con- Si qui sunt presbyteri, vel diaconi, vel subdia-

    (428) Iroo 1075, inquit Pagius, quo primum decrelum conlra investituras. edilum in Romano conciivo
    coslendit ad an. Chr. 1075, n. 1 et seq.
    787 S. GREGORIl VIB OPP. PARS III. — CONCILIA ROMANA. 788
    coni, qui in crimine fornicationis jaceant, interdi- A vestris. Qui vero huic saluberrimo praecepto obedire
    cimus eis ex Dei parte omnipolentis et sancli Petri noluerint, idololatriae peccalum incurrunt, Samuele
    aucloritate introitum, usque dum pceniteant et teste et beato Gregorio instruente : Peccatum ario-
    emendent. Si qui vero in peccalo suo perseverare landi est non obedire et scelus idololatrisenolle
    maluerint, nullum vestrum eorum . audire prsesumat acquiescere. Peccalum igitur paganitatis incurrit
    officium, quia benedictio eorum vertitur in maledi- quisquis dum Christianum se asserit, sedi aposto-
    ctionem, et oralio in peccatum, Domino testante licaeobedire contemnit.
    per prophetam : Maledicam, inquit, benedictionibus

    CONCILIUM ROMANUM II(i29),


    Pro reformanda Ecclesia celebratum anno Domini 1075.

    (Apud MANS.Concil. XX, 443.)

    Aiiuo ab lucarnatione Domiui (430) millesimo B I Gregorius anno 1074 synodum indixit exordio Qua-
    anni 1075 celebrandam, ad quam voca-
    septuagesimo quarto, pontificatus vero Domim dragesimse vit imprimis longius distantes Britannos episcopos
    Gregorii papae (451) secundo, indictione 13, celebra- et abbates, Tullensemque episcopum de Simonia et
    vit ipse dominus Gregorius papa Romae synodum a cohabitatione cum muliere, quam haberet ut conju-
    sexlo Kalendas Martii usque ad pridie Kalendas gem, diffamatum. Isembertus Pictavensis episcopus,
    mensis. Ubi inlerfuit archiepi- qui per milites irruerat in episcopos causam ince-
    (sequentis) prseleriti stuosicomitis cognoscentes, eorumque quosdam ver-
    scoporum, episcoporum el abbalum mullitudo at- beribus, quosdam contumeliis affecerat, ab officio
    que diversi ordinis clericorum et laicorum copia. suspensus , jussus est Romam venire, sicut etiam
    In qua inter cajtera decreta quae ibi gesta sunt, Benno Osnaburgensis episcopus et abbas Corbeiensis
    inter se litigantes. Citavit etiam Liemarum Bremen-
    quinque de familia regis Teutonicorum , quorum sem archiepiscopum ob causam supra enarratam.
    consilio ecclesiae vendunlur (vendebantur), a limi- Sigefridum Moguntinum archiepiscopum cum om-
    nibus sanclse Ecclesise separavit, ita ut si abinde nibus suis suffraganeis episcopis eidem synodo assi-
    stere prsesentes mandavit, Ab Henrico rege per lit-
    usque ad Kaleudas Junii Romam non venirent et sa- teras petiit ut legatos ad synodum miltat, illosque
    tisfacerent, excommunicali haberentur. Philippus non audiat qui discordias inter se seminant. Cuni-
    rex Francorum , si nunliis papae ad Gallias ituris bertum Taurinensem episcopum, qui de invaso mo-
    de satisfactione sua et emendalione securilatem non P (u nasterio sicut
    Sancti Angeli accusabatur, jussitetiam ad-
    etiam Guilielmum Papiensem pb cau-
    venire,
    fecerit, habeatur excommunicatus. Liemarum Bre- sam divortii inter Azonem et Mathildem. Hugonem
    niensem archiepiscopum pro inobedientia superbise militem, qui bona Taurinensis Ecclesiae invaserat,
    suae ab episcopali officio suspendit, et a corpore et ad reddehdam rationem citavit. Ea quse supra de
    Herimanni Bambergensis episcopi suspeiisione, et
    sanguine Domini interdixit. Guarnerium Strazbur- Dionysii Placentini episcopi depositione, in Actis
    gensem ab episcopali et sacerdotali officio suspendit. synodalibus recensentur, inveniuntur eliam apud
    Henricum Spirensem suspendit. Henrimannum Bam- Gregorium3.libri n, epistola 54 et 76, et libri tertii
    epistola Iu eadem synodo compositas fuisse
    bergensem, si ante Pascha non venerit satisfactu- discordias inter Pragensem et Moravensem episco-
    rus, similiter suspendit. Item in Longobardia Gui- pos declarat Gregoru. epistola 93 libri u. Constituta
    lielmumPapiensem etCunibertumTaurinensem sus- synodalia per universum orbem promulgTarimanda-
    Placentinum Rober- vit, scriptisque ad sanctum Annonem Goloniensem
    pendit. Dionysium deposuit. et Sigefridum Moguntinum episcopos epistolis vo-
    tum ducem Apulise jam anathematizatum, et Ro • luit ab iisdem congregatis in sua dicecesi conciliis,
    bertum de Loritello invasores bonorum Saucti Pe- ea prsecipue quse de continentia clericorum et pra-
    vitate Simoniaca corrigenda decreta et constitula
    tri, excommunicavit. fuerant, promulgari. Baronius anno 1075, nu -
    NOTjESEVERINI BINII. mero 10 et scquentibus.
    Concilium. Ad reformaudam Ecclesise disciplinam
    •^429)In hoc concilio editum fuisse primum con- tionis Virginis, et incarnationis Verbi numerans
    tra investiluras decrelum docet Pagius ad ann. annbs, ut dictum est superius.
    Ch. 1075, n. 1 et seqq. (431) Tertius autem incipit hoc anno, die 22
    (450) Non a Nalah Domini sed a die AHiiuntia- Aprilis.
    789 CONCILIUMROMANUMIII. 790

    CONCILIUM ROMANUM III.


    Quo Henricus rex Germaniw, Sigefridus Mogunlinus, WMclmus et Robertus
    Trajectensis,
    Bambergensis episcopi excommunicantur, anno DominiWTl.
    Concil. XX, 467.)
    (MAKSI
    Anno ab incarnalione Domini millesimo sepluage- A (Imbertum de Bellojoco) propter infestationes
    Lug-
    simoquinto, indict. xiv, ceIebravitipse(452)dominus dunensis Ecclesise; Podiensem Simoniacum, homi-
    Gregorius papa Romaesynodum in ecclesia Domini cidam Stephanum, scilicet a legatis nostris excom-
    Salvatoris, quae Constantiniana dicitur, ubi interfuit municatum , et Pontium Gratianopolitanum , quo-
    episcoporum el abbatum, atque diversi ordinis cle- usque resipiscat, excommunicamus; et ea quae
    ricorum et laicorum copia , in qua, inter caetera Diensis episcopus in episcopatu Diensi de deci-
    decreta quae ibi gesta sunt, etxcommunicavit Sige- mis et primitiis et Ecclesiis fecit,.et csetera quse
    Iridum Moguntinum archiepiscopum in hunc mo- in legatione nostra. statuit, nos quoque confir-
    cum : Sigefridum Moguntinum archiepiscopum, qui Ktamus.
    conatus est episcopos atque abbates reghi Teutoni- Excommunicatio Henrici regis Teutonicorum.
    corum a sancta Romana Ecclesia, videlicet spirituali Beate Petre apostolorum princeps, inclina, quse-
    matre sua, scindere, judicio sancli Spiritus et aucto- sumus, pias aures tuas nobis, et audi. me servum
    ritate beatorum aposlolorum Petri et Pauli ab omui tuum quem ab infantia nutrisli, et usque ad hunc
    episcopali officio suspendimus, et a comraunione diem de manu iniquorum liberasti, qui me pro tua
    corporis et sanguinis Domini separamus, nisi forte fidelitate oderunt et odiunt. Tu mihitestis es, etdo-
    mortis periculum superveniat, ita tamen ut poeni- mina mea mater Dei, et B. Paulus frater tuus, et
    tentia ductus resipiseat. Cseteros vero qui sua omnes sancti, quod tua sancta Romana Ecclesia me
    sponte ejus sehismati consentiendo subscripserunt, invitum ad sua gubernacula traxit,. et ego non rapi-
    et in ea iniquitate perdurare volunt, similiter ab nam arbitratus sum ad sedem luain ascendere, po-
    omni episcopali officio suspendimus. IIIos vero tiusque volui vitam meam in peregrinatione finire ,
    qui non sponte consenserunt, usque ad festivita- quam locum tuum pro gloria mundi saeculari inge-
    tein sancti Petri sufferimus , eo quidem respeclu , nio arripere; et ideo ex tua gratia, non ex meis ope-
    ut si infra istum terminum idoneam aut per se ribus, credo quod tibi placuit et placet, ul populus
    aut per nuntios suos satisfaclionem prsesentiseno- Christianus tibi specialiter commissus mihi obe-
    slrse non obtulerint, episcopali deinceps officio pri- diat, specialiter pro [/:, vice, sic et in Mulin.] vita
    ventur. tua mihi commissa, et mihi tua gratia est poteslas a
    Excommunicatio episcoporumLongobardim. Deo data ligandi atque solvendi in coelo et in terra.
    Episcopos Longobardiae, qui, spreta canonica et Hac itaque fiducia fretus pro Ecclesise tuse honore
    aposlolica aucloritate, contra beatum Petrum apo- et defensione , ex parte omnipotenlis Dei Palris et
    stolorum principem sacramentum conspiraverunt, Q Filii et Spiritus sancti, per tuam potestatem et au-
    auctoritate ejusdem beati Petri ab omni cpiscopali cloritalem, Henrico regi filio Henrici imperatoris ,
    officiosuspendimus, et a communione sanctse Eccle- qui conlra tuam Ecclesiam inaudita superbia insur-f
    siaeseparamus. rexit, totius regni Teutonicorum et Italise guberna-l
    Excommunicalio episcoporumultrumonlanorum. cula contradico, et omnes Christianos a vinculo ju- \
    Agathensem episcopum Berengarium, quia (qui) ramenti, quod sibi fecere vel facient, absolvo, ct f
    Narbonensi episcopo excommunicato communica- ut nullus ei sicut regi serviat, interdico. Dignum \
    vit, et vices episcopales pro illofecit, excoxmuni- est enlm ut qui studet honorem Ecclesise tuaeimmi-
    camus. Viennensem episcopum Herimannum juste nuere, ipse honorem amittat quem videtur habere.
    depositum pro Simonia, perjuriis, sacrilegiis et Et quia sicut Christianus contempsilobedire, nec ad
    apostasia, quia Viennensem Ecclesiam infeslare Dominum rediil quem dimisit, participando excom-
    non desistit, excommunicamus : et Ecclesiis Roma- municatis, meaque monita, quse pro sua salute sibi
    nensi et Sancti Irenaei Lugdunensi, quousque eas misi, te teste, spernendo, seque ab Ecclesia tua,
    occupaverit, divinum interdicimus officium. Deside- tentans eam scindere, separando, vinculo eum ana-
    rium et Romanensis Ecclesise clericos , qui regula- thematis vice tua alligo, et sic eum ex fiducia tua al-
    res nostros ab ea expulerunt, et excominunicatis D ligo, ut sciant gentes, et comprobent quia tu es Pe-
    communicaverunl, inde, donec satisfaciant, excom- trus, et super tuam petram Filius-Dei vivi sedificavit
    municamus. Abbatem Sancli yEgidii similiter, et co- Ecclesiam, ct portae inferi non prsevalebunt adversus
    mitem sancti ^Egidii, propter consanguineam , et eam (Matth. xvi).
    omitem Forensem , et Umbertum de Bellogioco
    (452) In co;S.Mutin. decs! dominus.
    791 G. GREGORII VII OPP. PARS III. CONCILIAROMANA. /92
    NOT^ESEVERINI BINII. A Qui Pelrum sanctum, qui papam diligil alinum,
    Hoc anathema probat.
    Concilium. Quse in hac synodo Romae acta fue-
    rint, summatim apud Lamberlum recensentur his Eadem habentur in rebus geslis sancti Anselm!
    ^erbis : « Legati, ut jussum fuerat, summo conatu Lucensis episcopi his verbis : « Inaudita deinde au-
    iter accelcrantes, pridie quam a papa Romse synodus dacia et admirab.il superbia sui facinoris compotes,
    indicla celebrarelur (erat, ex more, prima hebdo- nec dicendos colligit episcopos in civitatem Worma-
    mada Quadragesimae), Roiham ingressi lilteras tra- tiam, habitoque conciliabulo, proscripserunt prima 1.
    dunt. Tunc caeteram legationem, sicut in mandatis sedis episcopum : quod a sseculis non est auditum,
    habebant, verbo non minus contumelioso quam Fecit deinceps legalionem in Italiam, eamdem aflir-
    scripto exsequuntur. Papa, nihil permotusatrocitate mans praesumptioneui per schismaticos sibi compli-
    nuntii, poslera die, cum clerus ct populus ad syno- ces episcopos. Hujus legationis lalor fuit quidani
    dum frequens confluxisset, inauribus omniuin litle- (Rolandus) Ebarardus nomine, Teulonicus natioue,
    ras rccitari fecil, et sic ounclis qui conveneranl iilius saeculi, hamus diaboli, invenlor omnis fere
    cpiscopis id ficri decftrnentibus, regem excommuni- mendacii. Hic circuivit et perambulavit terram ut
    cal, et cum eo archiepiscopum Moguntinum Sige- schismatica omnes inficeret contagione. Mulio»
    fridum, episcopum Trajeclensem Wilielmum, epi- certe, qui propler interdictum domini papae divino
    scopum Bambergensen) Robertum.Caetcris qui con- ab oflicio cessaverant, ipse interdictus et vinculo
    spirationis hujus participes exstilerant diem statuit, perditionis ligatus inaudita temeritate ac superbia
    qua, nisi Romam prsesentati causam dicerent novse „ recouciliavit; et ex parte domini sui regis, ut offi-
    liujus et inusitatae contra sedem apostolicam rebel- cium more priori celebrarent, indixit.
    lionis, similem caeteris cxcommunicalionis senten- « Cum igitur dissimulare amplius tanti facinOris
    tiam sortirentur. Porro Ottonem Ratisponensem maliliam non posset apostolicus, excommunicavit
    episcopum, et Ottonem Constantiensem episcopum, tam ipsum quam omnes ipsius fautores, alque om-
    et Burchardum Lausannensem episcopum, Eberhar- nem sibi regiam dignilalem iiiterdixit, et obligatos
    dum comilem, Uldalricum, et alios nonnullos, qui- sibi sacramentis ab omni debito fidelitatis absolvit.
    bus rex potissimurn consiliariis utebatur, jampri- Quia (quod verecundum etiarn est dicere) prseter
    dem excommunicaverat.»In eadem hac synodo,teste haereticam, quam prselibavimus, culpam, aderaiil in
    Domnizoue presbytero in Vita Mathildis," Gregorius saucto concilio nunlii illius sic audentes latrare:
    papa ad reprsesentandum et exprimendum tolius Praecipitdominus noster rex ut sedem apostblicam,
    tragoediae quam cum rege habebat argumentum, papatum utpote suum, dimitlas, nec locum hunc
    boc usus cst symbolo : « Anguis quidam, inquit, sanctum ultra impedias. Proh nefas! 0 exsecrabi-
    percussus seipsum spiris collcgit; qui dum morsu lein infelieissimi hominis temeritatem! En suum
    rabido ovuni lapideum juxla se positum ad lseden- esse dixit quod solum apostolorum principi Petio
    dum appeteret, a lapide quem iaedeie intendcbat Christus Dominus commisit; nec stibito quidem
    ipse lsestts aufugit. > Quod symbolum ea haud du commisit, verum tertio antequam committeret iu -
    bie intentione dixit, ut significaret petram, quae est terrogavit: Simon, inquiens, amas me? pasce oves
    Ecclesia, furore persequentis regis laedi non posse; meas (Joaii. xxi). Non regem, iion imperatprem,
    ipsum vero potius laedi, qui eam perseculione lace- r^ aut aliquam Christianse professiohis conditionem
    randam attentavit. Verba Domnizonis presbyteri" excepit, prseter eam quae suam se ovem esse negava-
    metrice conscripta ita sunl: rit. lgitur quem sui splius judicio Dominus rcser-
    Incipiens synodum paslor Gregorius, ovum vavit, hic non solcim judicare, verum etiami suum
    Gatlinm sculptum, geslans in cortice sculum dicere, et, quantum in se est, audet damnare. Qitam
    El colubrtim nigrum, qui lendebat caput, iclu ob causam omnis illa sancta synodus jure iudignala,
    anathema illi conclaniat atque confirmat. » llacte-
    Qaippe repercussus quodam, perlingere sursum nus de his ibi.
    Non poterat, caudamque plicans dabat sinuatam,
    Non erat hcecplana, sed eral sculplura levala. In Vita autem ejusdem pontificis additur, quod
    Ad synodum ferlur nunauam par ante reperlum. sequenti die, post Rolandi illius in synodo habilam
    Quod dum miratur, prwdiclus et ecceRolandus invectivam orationem, allatss sunt litterae p i niten-
    In medium venit, papw mox dicere cospit: lium episcoporum. Sunt autem haec"ibi scripta :
    Rex jussit terrw, jusserunl pontificesque, « Die vero altera ab episcopis ultramontanis lilie-
    Ul linquas sedem quum non es dignus habere. rae ad pontificem sunt allatsc, in quibus confiteban-
    Romanis clericis mox idem porlitor, inquil: tur se errasse, et nimium dcliquisse : qui postula-
    Costes in pente Romam, testor, veniet rex. bant quoque veniam, ct.omncm de caetero sibi obc-
    Missurus papam, lupus hic, non est quia papa. dientiam observaturi lirmiter spoponderunt. Vixque
    sedato tumuitu, synodalis tractatus in tranquilii-
    Haeceadem de Rolando habent acta ipsius Grego- tale processit. Sed cumvtempus jam instaret absol-
    t ii, quibus ejusdem pontificis Vita texitur, et reliqua r. vendi synodum, pontifex habito eum centum et de-
    consentientia iis subjiciuntur. Nunc pergitBomnizo. " cem episcopis utiliori consilio, in eumdem regem,
    Has geslare decet virtWes non modo vere, qui ecclesiasticam unitalem scindere atlentavit,
    Atque crucem Clirisli sludeamus ferre metipsi. excommunicationis sententiam protulit, et usque ad
    . Non nos a Chrteto tribulalio separel isto condignam satisfactionem sententiam ipsam firmi-
    Tempore, sed colla subdamus- membraque nostra trr observari praecepit. » Quod quiclem pie, sancte,
    Marlyrio. Verbo fidei ferialur hic ergo jusie riteque factam praedecessorum exemplis pluri-
    Ostensus serpens, qui sculum geslal et ensem bus auctor docet. Gregorius igitur ubi anathematis
    Adversus matrcm Romanam catholicamque sententia in synodo perculit Henrictim regem, et
    Ecclesiam Christi de sanguine rubra benigni. omnes qv>iperpetrati sceleris fuissent auctores, ad
    Plura loquens papa; dixit synodus sibi sancta : omnes Christi fideles has litteras dedit, quibus et
    Tuputerespalrum, blasphemum conlere, pravum, sententiam excommunicationis in epsdem latam
    Est nostrum qxdppejussis parere, tuisqtie adjunxit: « GREGOIUCS episcopus, scrvus servorum
    Pro Chrislo mortem palienter gliscimus omnes. Dei, omnibus qui cupiunt se annumerari inter oves
    Judicium confer, gladium trake, percule fortem. quas Christus beato Pelro commisil, salutem et
    Omnibus excelso dignum clamantibus esse apostolicam benedictionem.
    Privari regno regem, maledicere nec non. « Audislis, fratres, novum et inauditum, > clc.
    Papa dolens vinclis anathemalis illico strinx.it ul supra epist. 6, lib. m.
    Regem prwdictum. Cui regnum devetat ipsum. Ad hanc quoque synodum spectare nosciinfiii'
    In'Quadragesima synodus celebrata sil isla. sententiDeili* breviores, qaae inter epistolas Crego-
    <93 CONCILIUMROMANUMIII 701
    rii lib. ii, post epist. 55, habentur hoc litulo in- A pore in Romanam Ecclesiam insurgentiuni expeii-
    scriptae : Dictatus papm. Quas sine dubio pontifex retur. Vide Baronium anno 1076, numero 16 el sc-
    eo consilio promulgavit, ut rex ex his audaciam quentibus.
    schismaticorum episcoporum et principum hoc tem-
    AD CONCILIUM ROMANUM III ADDITIO*
    (MANSISuppl. t. II, pag. 16.)
    Scitum est Romani hujus concilii habendi causam exislimans, in ipsum capul ausus es insurgere»
    prsebuisse impudentiam Henrici Germaniae regis, mandans quae nosti, scilicet, ul tuis verbis utar,
    quo agenle conciliabulum Wormatise coactum eo quod au» tu morieris, aut mibi animam regnunt-
    devcnerat audacise, ut Gregorium e pontificali sede que tolleres. Hanc inauditam contumaciam ego,
    dejiceret. Cujus dcfinilionis auctoritate fretus Hen- non verbis, sed re confutandam dijudicans, gene-
    ricus litteras injuriarum plenas dedit ad Hildebran- ralem couvenlum omnium regni primatuum, ipsis
    dtnn seu Gregorium papam, quas integras inseruit supplicantibus, habui, ubi cum ea quse hactenus
    in aliis litteris ea de causa ad Romanum clerum Hietu ct reverentia tacebantur in medium deducta
    destinatis. Hsevero litterse tum quae ad Henricum fuissenl, veris assertionibus illorum, quas ex ipso-
    cum quse ad Romanos scriptae sunt, per bajulum rum lilteris audies, palam factnm est te nullatcnus
    niissse.Gregoriijussu recitatse sunt in plena Romana in aposlolica sede posse persisterc. Qttorum sen-
    synodo anni 1076, teste annalista Saxone Eccardi ad lentia, quia justa et probabilis coram Deo homini-
    ann.1076, exquo easdem litteras integras habemus. Lusque videbalur, ego quoque assenliens, onme libi
    Cum igitur ad acta synodi bsec pariter scripta per- papatus jus, quod habere yisus es, abrenuntio, at-
    lineant, aequi bonique facient lectores ecclesiasticse qtie ut a sedeurbis, cujus mihi patriciatus, Deo
    Historiae studiosi, si huc translatas habeaitl; quos tribueutc et jurato Romanorum assensu, debctur,
    lamen prsemonitos volo ut quse in Gregorium fceda ut descendas edico. »
    jaclantur, hsec dicla accipiant ab homine impotenti, Ilsec series cpistoloe noslrse ad Hildebi'anduin mo-
    qui commoti animi insanias non vcritatis consilia nachum, quam idcirco et vobis scripsimus, ut et
    stquitur. vobis nostra voluntas, et nobis, imo Deo ot nobis
    HESRICUS Dei gratia rex, universo sanclm Romanm vestra satisfaciat charitas. Exsurgite igitur in eum,
    Ecclesiw clero et populo, grutiam, sulutem el omne fidelissimi, et sit primus in fide, primus in ejus
    bonum. damnatione. Non autem ut sanguinem cjus fun-
    H.ec iides firma el inconcussa creditur, quaesem- dalis dicimus, quippe cum major sit ei post depo-
    per et eadem et pracsenli ct absenti servatur, nec silionem poena vita quam mors; sed ut eum ,
    diuturna ejus, cui debelur, absenlia, nec longi tem- si nolit descendere, cogatis, et alium communi om-
    poris tsedio immutatur, quam talem vos nobis ser- nium episcoporum et veslro concilio a nobis electum
    vare. scimus, et gratias agimus; et ut eadem perse- in apostolicam sedem recipiatis, qui quod iste in
    veret petimus, vidcliccl, ut, sicut facitis , amicis Ecclesia vulneravit, curare et velit et possit.
    nostris amici, iuimicis inimici jugiter existalis. In- C HENRICUS non usurpative, sed pia Dei ordinatione
    ler quos scilicet Hildebranduni monachum nolan- rex, Hildebrando, jam non apostolico, sed falso
    tes, vos in ejtis inimicitiam excitamus; qui huic monacho.
    Ecclesiaa iuvasorem et oppressorem, et Romanae Hanc talem pro confessione tua salutationem
    reipublicse vel rcgni ncstri insidiatorem deprchen- promeruisti, qui nullum in Ecclesia ordinem prae-
    dimus, ut in sequenli epistola sibi a nobis directa leriisti, quem confusionis non honoris, maledictio-
    in promptu est. nis non benedictionis, participem non feceris. Ut
    <HEINRICUS, Dei gratia rex, HILDEBRANDO. enim de multis pauca et egregia loquamur; rccto-
    «Cum hactenus ex le ea quse patris sunt expecta- res sanetse Ecclesiae, videlicet archiepiscopos, epi-
    rem, tibique in omnibus magna fideliuni nostrum scopos, presbyteros nonmodo tangere sicut chrislos
    indignatione obedirem; percepi a te vicissitudinem, Domini non timuisti, quin sicut servos nescient?s
    qualem oportebat ab co qui vitse regnique nostri quid faciat Dominus eorum sub pedibus tuis cal-
    perniciosissimus esset hostis. Nam cum in primis casti; in quorum conculcatione tibi favorem ab ore
    omnem hsereditariam dignitatem, quse mihi ab illa vulgi comparasti, quos omnes nil scire, te autein
    sede debebatur, superbo ausu rapuisses, lnngius omnia nosse judicasti, qua utique sententia, non ad
    inde progrediens, regnum Italiae pessimis arlibus rj sedificationem, sed ad destruelionem uti studuisti,
    alienare tentasti. Nec hoc contentus, in reverendis- ut jure hoc B. Gregoiium, ctijus nomen libi vindi-
    simos episcopos, qui nobis velut dulcissima mem- casti, de le prophetasse credimus sic dicentem : Ex
    bra uniti sunt, manum mittere non timuisti, eosquc affiuenlia subjeciorum plerumque animus prwlati
    superbissimis injuriis acerbissimisque contumeliis exiollilur, et wslimat se plus omnibus nosse, cum se
    contra divina et humana jura, ut ipsi aiunt, ex- videt plus omnibus posse. Et nos quidem hsec omnia
    acerbasti. Quaeomnia cum ego quadam patientia sustiiiuimus, dum apostolicse sedis honorem ser-
    dissimularem, tu hoc non patienliam, sed igttaviam vare studcreinus; scd tu humililatem noslram ti-
    705 S. GREGORII VII OPP. PARS III. — CONCILIA ROMANA. 706
    lsiorem fore inteUexlsti, ideoque et iu ipsam regiam i^ non excepit. Tu ergo hoc analhemate, et omnium
    potestatem, nobis a Deo concessam, exsurgere non episcoporum nostrorum judicio, et nostro damna-
    thimisli, quam te nobis auferre ausus es minari; tus, desceude; vindicatam sedem apostolicam re-
    quasi nos a tc regnum acceperimus; quasi in tua, linque; alius in sedem beati Petri ascendat, qui
    et non in Dei manu, stt regnum vel imperium, nulla violentiam religione palliet, sed B. Petri sanam
    qui Dominus noster Jesus nos ad regnum, te au- doclrinam doceat. Ego Heinricus Dei gratia cum
    tcm non vocavit ad sacerdolium. Tu euim his omnibus episcopis nostris tibi dicimus : Desceude,
    gradibus ascendisti, scilicet astulia, quod mona- descende.
    chica pipfessio abominalur, pecuniam pecunia, Quse litterae (subdit annalista Saxo Eccardi) cum
    favorem favore, ferrum ferro; sedem pacis a:l- domno papa? in basilica Lateranensi sanctse syno.lo
    isli, et de sedc pacis pacem ttirbasti, dum subdi- prsesidenti fuissent allalse, el coram synodo palain
    tos in praelalos armasti, dum episcopos nostros a recitatse, tanta fit in Ecclesia commotio, ut legatus
    Deo vocatos, tu non vocatus, spernendos docuisti, (Henrici) nisi inter aposlolici pedes defensionem
    dum laicis minislerium eorum super sacerdoles invenisset, membratim laniatus inleriisset. Sequenli
    usurpasti, ut ipsi deponant vel conlemnant, quos die dominus papa coram synodo declaravit qua
    ipsi a manu Dei per imposilionem manuum episco- mansuetudine regem de magnis criminibus corri-
    palium descendi acceperant. Me quoque, qui licet B puisset; utque episcopos a caplivilale liberarel,
    inJignus inter Christos ad regnum surn unctus, quanla suavitate rogasset etjussisset, quamtamque
    tetigisli, quem sanetorum Patrum traditio solLDeo superbise amaritudinem recepisset. Deinde, cunclis
    judicandum deponendumque commiserit. Ipse quo- acclamaritibus, ne talis contumelia remaneret
    que verus papaB. Pelrusclamat: Deum timele,regem inulta, omniuni consilio et consensu Henricum sy-
    honorificate (I Petr. n). Tu autem, quia Deum non nodali judicio damnavit, regisque nomine el honore
    tiines, me constitutum ejus inhonoras. Unde B. privavit, atque anathemalis gladio percussit. B.
    Paulus ubi angelo de ccelo, si alia prsedicaverit, Pelre, apostolorum princeps, etc. Vide inter epislo-
    non pcpercit, le quoque in terris alia docentem las, supra.

    CONCILIUM ROMANUM IV,


    In quo Gilbertus Ravennas, Tebaldus Mediolanensis, aliique plures cpiscopi excommunican-
    lur, anno Domini 1078.
    MANSIConcil. XX, 505.)

    (435) Anno ab Incarnatione Domini niillesimo C ( sacerdotium schisina facere non abhorruit, ut
    septuagesimo octavo, ponlificalus vero doniini Gre- amodo et usque in saeculunr episcopali careat digni-
    gorii papse VII anno 5, celebravit ipse domintis late, apostolica censura censemus, el ut nullus
    Gregorius papa synodum, ubi interfuere archi- successortnn nostrorum suse consecrationi aliquo
    cpiscopi elcpiscopi diversarum urbium ferenumcro modo consentiat, modis omnibus prohibemus, et
    cenlum, nec non et abbalum ac diversorum ordi- perpetuo eum anatiiemale alligamus, nisi resi-
    num elericorum et laicorum inntunerabilis multi- puerit, et digne Deo sallsfacerit. Hugonem cardina-
    ludo. In qua apostolica constituta corroborans, lem tituli Sancti Clemcntis, tertio ab apostolica
    multa qiise corrigenda erant correxit, et quae corro- sede damnatum, eo quod aspirator et socius factus
    boranda firmavit. Inter caetera namqtte in line haircsis Cadaloi Parmensis episcopi, et iterum
    synodalis absolutionis haec annexuit, et perpetuae conslilulus legalus apostolicse sedis, hsereticis ct
    memoriae pro posleris scribenda mandavit, ita Simoniacis, et ab apostolica sede damnalis se con-
    dicendo : Tebalclum (Tlieobaldum) dictum archie- junxit, et terlio faclus apostata et hseresiarcha,
    piscopum Mediolanensem , et Ravennatem Gilber- schismala et divisiones atque scissuras in Ecclesia
    lum, inaudita hseresi et superbia adversus hanc Dei tentans eam scindere fecit, ab omni sacerdotali
    sanctam catholicam Ecclesiam se extollentes, ab D officio privamus, et lam ab ingressu et honore
    (piscopali omnino suspendimus et saeerdolali of- prsediclae EcclesLae, quam omnium Ecclesiarum,
    licio, et olim jam factum anathema super ipsos sub perpetua et irrevocabili sententia submovemus,
    innovamus. Arnulphum Cremo.nensem publiceco- et usque ad satisfactionem anathemate percutimus.
    ram nostra praesentia conviclum et confitentem se Renovamus etiam excommunicalionem a prae-
    Simoniacum, ab omni episcopali oflicio absque decessoribus nostris factam super Gaufredum
    spe reeuperationis deponimus, et usque ad dignam archiepiscopum Narbonensem, et absque ulla recu-
    satisfactionem anathemate percutimus. Rolandum perationis spe ab episcopali oflicio eum submo-
    vero Tarvisiensem, qui pro adipiscendo cpiscopatus vemus.
    honorc subdolus factus legatus inler regnum ct
    (433) Dantur varianics ex cod. Muiiiu
    797 CONCILIUMROMANUMIV. 798
    De causa reqis [deest Henrici et aliorum] A re. Episcopos vero qui acccptis epislolis nostris,
    tienrici, et aliorum,- aut cognitis, neque per se, neque per canonicam
    excusationem ad prsesentem synodum venerunt, ab
    Et quoniam lis et perturbatio (litem et pcrlurba-
    episcopali suspendimus officio, et quicunque eo-
    tionem) regni in maximum sanctae Ecclesiae peri- rum, seu episcopus sive presbyter, prsedictis Nort-
    culumet delrimentum quotidie redundare cernimus
    mannis, donec excomnaunicati fuerint, divinum of-
    [lege cernuutur], placet nobis elaborare pro viribus, ficium fecerit, a sacerdotali officio perpetuo submo-
    quatenus idonei tam religione quam etiam scientia vemus. Abbali Farfcnsi octo similiter dierum indu-
    pollentes nuntii e latere apostolicse sedis ad partes cias concedimus; post quem terminum, nisi ad
    illas mittantur, qui omnes religiosos et justitUe emendationem venerit, excommunicamus, et ei cor-
    amatores in Teutonici regni partibus commorantes
    pus et sanguinem Domini interdicimus, abbatisque
    clericalis et laicalis ordinis viros et ad hoc opus ordine in perpetuum carere eom censemus
    idoneos convocent, cum quibus (Domini gratia Et quoniam Dei judicio nonnullos naufragio pcr-
    praeeunte)aut finem elpacem juste componant, atil ire cognoscimus, et eos quasi legali jam jure dia-
    Yeritate prsecognita, cui parti magis justilia faveat, bolico imo
    instinctu, ab his quibus misericorditer
    ad plenum addiscere valeant; quatenus pars injusta 8 stiblevari et consolari deberent
    depraedari conspici-
    desistat, et apostolica auctoritate munita, juslilia nius, statuimus et sub anathematis vinculo, ut a
    vigoris et auctoritatis robur obtineat. Verum quo- praedecessoribus nostris slatutum est, jubemus ut
    niam nonnullos diabolico instinctu collectos, ty-
    quicunque naufragum quemlibet, et bona illius in-
    rannidis suae facibus accensos, turpis lucri ava- venerit, secure tam eum quam omnia sua (bona
    ritiae mancipatos, discordiam polius quara pacem sua) dimiltat. Ordinationes vero illoruin qui ab
    ficri et. videre desiderantes, fore non ignoramus; excommunicatis sunt ordinati, sanctorum Patrum
    statuimus ut nulla unquam persona alicujus po- sequentes vestigia, irritas fieri censemus. Iterum
    teutise, sive rex, aut archiepiscopus, episcopus, sanctorum pfsedecessorum nostrorum staluta te-
    dux, comes, marchio, sive miles, aliqua prse- nentcs, eos qui excommunicalis fidelitale aut sacra-
    sumptione, temerariove ausu, fraude, dolove, mento constricti sunt, aposlolica auctoritate a
    seu aliqua perturbatione, legatis nostris obsi- sacramento absolvimus, et ne sibi fidelilatem ob-
    stere et contraire, ne justitiam et flnem com- servent omnibus modis prohibemus. Item : Et quo-
    ponant, pertentent. Quicunque autem temerario niani multos, peccatis nostris exigentibus, pro causa
    aiisu (quod non optamus) hujus nostrae constilu- ^ excommunicalionis perire quotidie cerninius, par-
    tionis violalor exstiterit, legatisque nostris ad lim ighorantia, partim etiam nimia simplicitate,
    hanc pacem componendam euntibus prsenominatis parlim timore, parlim etiam necessilate, dcvicti
    fraudem opponere tenlaverit, vinculo eum anathe- Kiisericordia, anathematis senlenliam ad lempus,
    matis alligamus, et non solum in spiritu, verum prout possumus, opportune temperamus. Apostolica
    etiam et in corpore etpmni prosperitate hujus vitae namque auctoritate anathematis vinculo hos sub-
    apostolica potestate innodamus, et victoriam ejus in trahimus, videlicet uxorcs, liberos, servos, ancil-
    armis auferimus.; ut sic saltem confundantur, et las, seu maucipia, nec non ruslieos et servientes, et
    duplici confusione et contritione conterantur. Item omnes alios qui noii adeo curiales sunt, ut eoruin
    Rainario vero Ugizzoni (Rainerio vero Vidicionis) coiisilio scelera perpetrentur, et illos qui ignoranter
    iilio inducias trium hebdomadarum damus. Quod si excommunicalis communicant, scu illos qui com-
    in spatio isto coram praesenlia nostra aut per seaul municant cum eis qui communicant exconimunica
    per legatos suos justitiam facere noluerit, eo quod tis. Quicunque autem aut oralor, sive pcregrinus,
    fratrem suum manu sua interemit, et multa perju- aut viator in terram excommunicatorum devenerit,
    ria ut scelestus incurrere non abhorruit, et cogna- ubi non possit emere, vel non habet undc emal, ab
    tam suam et pupillos, liberos utique fratris sui, ca- r, excommunicatis accipiendi licentiam damus. Et si
    stra eorum diripiendo et prsedia, contra periculum quis excommUnicatis pro suslentatione, non super-
    animse suse vexare non desinit. Transacto praenomi- biae sed humanitalis causa, aliquid dare volueril,
    natotermino anathemate eum alligando percutimus. fieri non prohibemus.
    Et lilium comitis.... datis induciis usque in Palmas, Actum Romaein ecclesia DominiSalvaloris quinto
    simili excommunicatione iunodamus, eo quod Lu- Nonas Martii, indictione prima.
    censem Ecclesiam quiete manere sua diripiendo HOJJESEVERINI IJINII.
    minime permittit. Excommunicamus (Leo episco- Concilium. His actis synodalibus redarguitur Ma-
    pus Ostiensis, lib. m.) omnes Nortmannos, qui in- rianus Scotus in Chronico, scribens Gregorium in
    Henricum regem regno privasse, illud-
    vadere terram Sancti Petri laborant, videlicet mar- hac synodo
    que in Rodulphum Sueviae ducem transtulisse. Nam
    chiam Firmanam, ducatum Spoletanum, et eos qui nonnisi post biennium a Saxonibus et principibus
    Beneventum obsident, et qui invadere et depraedari imperii electus auctoritale Gregorii confirmatus fuit,
    liitunlur Campaniam et maritimam, atque Sabinos, ut infra de dicemus in concilio Romano VII synodica
    epistoia rebus in i:ae synodo geslis extra supra
    nec non et qui lentant urbem Romanam confunde- lib. v, cpist. 15.
    799 S. GREGORII VII OPP. PARS III. - CONCILIA ROMANA. 800

    CONCILIUM ROMANUM V,
    Celebratum anno Domini 1078,
    PRO RESTAURATIONE SANCTJE ECCLESI^.

    . ( MANSI,Concil. XX, 507.)

    (i54) Anho ab Incarnatione Domini millesimo se- A J Ut episcopiqui[conscnserintfornicationemvelinceslum


    in suis parochiis a suo officiosuspendantur.
    ptuagesimo oclavo, pontilicatus vero domini Gre- Ut omnes episcopi firmumenlum facianl, ne prmdia
    gorii septimi papae sexto, tertio (tertio decimo) Ka- ecclesiaslica vendant.
    lendas Decembris, indictione secunda, celebrata est Ut nulli episcopi prmdia Ecclesiw in beneficiumtri-
    synodus Romsein ecclesia Sancti Salvatoris pro buant sine consensu papw, si de sua sunt cense-
    craiione. Cmteri autem sine consensu archicptecopi
    restauratione sanctae Ecclesise. In qua inter alia ex- sui et fralrum suorum hoc idem non prwsumant;
    communicalus est Conslantinoplitanus imperator, si autem prwsumpserint, ab offtciosuo suspendan-
    aliique qui subscripli habentur. Juraverunt quoque tur, et quod venditum esl vel datum beneficium
    Henrici et Ecclesim reddatur, omnino evacuala otnni vendi-
    legati Rodulphi, quisque pro domino suo, tione, vel in beneficiumtraditione.
    quod nullis dolis colloquium legatorum sedis apo- Ut omnes episcopi artes lilterarum in suis Ecclesiis
    stolicse in Teutonico regno habendum impedient. doceri facianl, et ornamenla Ecclesim sine cerla
    Constituta eliam sunt illic ad utilitatem sanctae Ec- ulilitate, aul gravi necessitate, nullo modo nulio-
    clesiae quaedam capitula quse in sequenlibus deno- que ingenio Ecclesiis subtrahunl, ne periculumsa-
    crilegii, quod absit, incurrant.
    tantur : Ul annuntielur laicis cum quanio periculo unimwsum
    De Teutonicis conlradicendis, ne prwdia ecclesiastica dccimas delinent, et Ecclesias possident.
    a regibus data, sive ab invitte episcopis, delineanl. g Ut qui cerlam partem in solemni missa volunl habere,
    Ul ilerum cxcommunicenlur illi quorum culpa collo- aliqnid procurent offerre.
    Decreta qumdam in hac synodo facta : multa enim
    quium remansit.
    Narbomnsis archiepiscopus iterum excommunicetur. desideranlur, quorum lantum liluli habenlur.
    Et alii qui ab Amalo eniscoposunt excommunicoti. I. Quicunqtie tnilitum, yel cujuscunque ordinis
    Comes sancli Mgidii excommunicetur propler uxo-
    rem. vel professionis persona, prsediaecclesiastica a qup-
    Et idem monasterium, si fueril in poleslate comilis. cunque rege, sou saeculari prkicipe, vel ab
    Monasierium Sancli Benedicti monlis Cussini defen- invitis seu episcopis
    da'.ur ab omnibus Norlmatmis. abbatibus, aut ab aliquibus ecclesiarum
    Ut conlradicalur nc aliquis accipial invesliturum Ec- rectoribus suseeperit, vcl suscepit, vel invasit, vel
    clesiarum de manibus laicorum. etiam de rectorum depravato seu vitioso eoruin
    Et ne prmbendw vel officia ecclesiastica vendanlur. consensu tenuerit, nisi eadem
    De consanguinitale. praedia Ecclesiis re-
    De Simoniacis. stituerit, excommunicationi subjaceat.
    De castitate clericorum. Si quis Nortmannorum (455), vel quorumlibel ho-
    De falsis ordinaiionibus. minum, prsedia monasterii Sancti Benedicti montis
    De faisis pmnilenliis.
    QuaUter vera pmnitenlia delur Cassini invaserit, vel quascunque res ejusdem mo-
    De decimis a laicis injusle deteniis. C nastcrii injuste abslulerit, et bis vel ter admonitus
    De patriarcha Aquileiensi. non emendaverit, excomrmmicalioni subjaceat, da-
    De patriarcha Gradensi.
    De imperalore Conslanlinopoliiano. nec resipiscat, et Ecclesise salisfaciat.
    De fesiivitalibus pontificum Romanorum celebrandis. II. Quoniam investituras Ecclesiarum contra sta-
    De abstinenlia Sabbati. 1tuta sanctorum Patrum a laicis personis in mullis
    De Judmis non prmponendis Chrislianis. ! pavlibus cognovimus Ueri, etex eo plurimas pertur-
    De sancli Petri hmredilale occultata
    Ut nullus pxnilens suscipiatur sine lilteris episcopi bationes in Ecclesia oriri (456), ex quibus Christiana
    sui, nisi forle fuerit episcopus mortuus vel excom- : rciigio conculcatur ; decernimus ut nullus clerico-
    municatus. rum investiluram episcopatus, vel abbatiae, vel ec-
    Ut nulius abbas decimas et pritnilias sine auctoritate
    Romani pontificis seu episcopi consensu, in cujus clcsioe, de manu imperatoris, vel regis, vel alicujus
    dimcesi habital, detineat. laicse personae, viri vel feminse, suscipiat.
    Ul nullus episcopus gravamen, seu servile servitium, Quod (457) si praesumpserit, recognoscat ihvesli-
    ex usu abbalibus imponat.
    Ut sacerdotes sine licentia sui episcopi, et monachi; turam illam apostolica auctoritate irritam esse, et
    de notis monustenis sine licenlia suorum abbatum, sc usque ad condignam satisfactionem excommunir
    non recipiantur. cationi subjacere. , .i .

    (454) Dantur variantcs ex cod. Mutin. oriri.


    (455) Haec desunl in chronico Virduncnsi H1130- (457) Haec quoque desiderantur in eodcm
    ' Cinb-
    !:~-''
    nis Flav. nico. '
    (136) ln Ecclcsia imo ruinam sancUc religionisS -i
    SOI CONCILIUMROMANUMV. 802
    III. Si quis prsebendas, archidiaconatus, prsepo- A X. Si quis prsedia li. Pctri aposlolortim principis
    siluras vel aliqua officia ecclesiastica vendiderit, vel ubicunque posita in propriclatem stiam usurpaverit,
    aliler quam slatuta sanctorum Patrum prsecipiunt vel sciens occultala non propalaverit (vel [438]
    ordinaverit, ab officio suspendatur : dignum est debitum servilium cxinde beato Petro non exhi-
    enim, ut sicutgratis episcopatum accepit, ita mem- buerit), recoguoscal se iram Dei et sanclorum apo-
    bra cjusdem episcopatus gratis distribuant. stolorum velut sacrilegum incurrerc. Quicunque
    IV. Ordinationes quae interveniente prelio, vel autem in boc crimine deprehenstis fueril, eamclcm
    pvecibus, vel obsequio alicujus pcrsonse (alicui per- hsercditatetn beali Pelri legitimc reslituat, et poi-
    sonse)ea intentione impenso, vel quse nbn commnni nam quadrupli de propriis bonis persolvat.
    consensu cleri et populi secundum canonicas san- XI. Si quis episcopus foniicationem prcsbytero-
    ctiones ficinl, et ab his ad quos consecratio pertinet rum, diaconorum, scu suhdiaconorum, vel criincn
    non comprobantur, infirmas et irritas esse dijudi- incestus in sua parochia, precibus vel prctio inter-
    camus: quoniam qui taliter ordinantur, non per vcniente, conscnserit, vel connnissiini siiiique com-
    ostium, id est per Christum, intrant, sed, ut ipsa pertum auctoritate sui officii non iinpugnaverit, ab
    Verilas testatur, fures sunt et latrones (Joan. x). officiosuspendatur."
    V. Falsas poenitentias dicimus, quse non secun- B XII. Ut omnis Christianus procurel ad missarum
    dum auctoritatem sanctarum Patrum pro qualitatc solemnia aliquid Deo offerre, et ducat (et duci) ad
    criminum imponunlur. Ideoque quicunque milcs, memoriam, quod Dcus per Moysen dixit : Non ap-
    vel negotialor, vel alicui oflicio debitus quod sine parebis in conspectiCmeovacuus (Exod. xxm). Ete-
    peccato exerceri non possit, si culpis gravioribtis nim in collectis sanclorum Patrum liquido apparct
    irretitus ad pcenilenliam venerit, vel qui bsna alte- quod omnes Christiani offerre aliquid Deo ex usn
    rius injusle detinet, vel qui odium in corde gerit, sanctorum Palrum debent.
    et recognoscatseveram poenitentiam non posse per- ADDITrO PHILIPPILABBE,S. J.
    agere, per quam ad aeternamvitam valeat pervenire, Hujus Rotnani concilii canonibus Itwc prminiitit
    hisi arma deponat, ulteriusque non ferat, nisicon- Htigo Flaviniacensis abbas jam smpe laudatus :Coa-
    silio religiosorum episccporum pro defendenda ju- secratus, elc, alibi jarn excusa.
    slilia, vel negotium derelinquat, vel officitim dese- NOTJE SEVERINI BINIl.
    rat, et odium ex corde dimittat, bonaque quae in-
    restituat. Ne tamen interim Concilium. In hac synodo, post ea quae in aclis su-
    juste abstulit desperet; pra recensitis continentur, nefandissimuni Gilber-
    quidquid boni facere paterit hortamur ut faciat, ' tum Ravennatem archiepiscopum ad synodum fre-
    ut omnipotcns Deus cor illius illustret ad poeniten- G quenter citatum, aposlolicae sedis palienlia et bc-
    liam. nignitate abutenlem, ob immensa scelera pcrpetrata
    esse, indicat epistola Grcgorii dccima li-
    VI. Decimas, quas in usum pietatis concessasesse depositum bri sexli, quam ad omnes Raveunates de Gilberli
    canonica auctoritas demonslrat, a laicis possideri scelcribus et deposilione perscripsit.
    apostolica auctoritate prohibemus : sive enim ab ralor. EsKommunicatus est Constantinopolitanus itnpe-
    Nicephorus niinirum,
    episcopis, vel regibus, vel quibuslibet personis, eas qui imperium sibi tyrannicecognomento Botoniatcs,
    vindicans, Michaelem
    acceperint, nisi Ecclesise reddiderint, sciant se sa- ctim Maria Augusla conjuge, filioque Constantina
    crilegii crimen committere (incurrere), et seternae Porphyrogeneto in Blachernis captos in monasle-
    damnationis periculum incurrere (poenamsubire). rium relegavit. Coronatus est autem ipseNicephorus
    a Cosma patriarcha, qtii eodem anno, Joanne Xiphy-
    VII. Quia dies Sabbati apud sanctos [Patres no- lino defuncto, a Miehaele imperatore in locum ejus
    stros in abstinentia celebris est habitus,nos eorum- fuerat siibrogatus. Vencrat iste Hierosolymis, ct
    dem auctorilatem sequentes, salubriter admonemtts, inagnae existimationis erat apud imperatorem.
    Joannes Curopalates.
    ut quicunque se Christianoe religionis participem Si quis Norlmannorum. Hujus canonis sanciendi
    esse desiderat, ab esu carnium eadem die, nisi ma- occasionein Leo Osliensis episcopus qui aderat iib.
    jori festivitale interveniente, vel inttrmitale impe- " 5, cap. 45 et 46, sic enarrat : « Eodem tempore Ro-
    sellanaeEcclesiseponlifex ad hoc coenobiumveniens,
    diente, abstineat. nonparvam pecunise summam in hocloco depostiil.
    VIII. Ut nullus abbas decimas et primitias, et reli- Quod ubi Jordani principi Capuse relatum est, mis-
    qna quse secundum statuta canonum ad episcooos sis militibus, eam de secretario ecclesise abstrahi, et
    ad se prsecepit afierri. Ad hsec fratres : Pecuniam,
    pertinent, sine auctoritate Romani pontificis, seu inquiunt, qtise Patri Benedicto credila est, nos
    cpiscopi consensu in cujus dioecesi habitat, deli- nulli omnino viventium damus; verum in secretario
    neat, apostolica sanctione firmamus (auctoritate san- conditam qui praesumpserit tollat. Militesdiabolico
    furore ebriati pecuniam de secretario abstrahunt,
    cimus). ac abstractam ad principem deferunt. Tantum vero
    IX. Nullus episcopus gravamen, seu servile servi- et lam immane inauditumque facinus Gregorii papai
    tium, ex usu contra ecclesiasticam normam abbati- dum pervenisset ad aures, hujus temerilalis noxani
    Lms seu clericis suis imponat. Interditum (vel in- inultam esse non ferens, et verens ne hoc rursus
    sacerdotale officium interveniente exemplo ecclesia nostra violaretur, divinum officium
    terdictum) pretio in ecclesia Patris Benedicti interdixit, altariaque
    restituat. 4}uod si fecerit, oflicii sui periculum sub- omnia nudari fecit, asserens in tanto scclere nimiie
    eat. neElinenliae damnandaeque formidinis" Desideriiim
    (438) Desunt in Chron. Virdunensi.
    8«3 S. GREGORU VII OPP. PARS III. — CONCILIAROMANA. 8l)4
    abbatem liac fratres argui merito posse : seque ad- iS.Ecclesiae ulilitate et necessitate in Lateranensi ,pa:!
    versus congregationem nostram severius commo- lalio aggregata synodo, circumsedentibus archiepto.
    vendum, nisi ea qua semper locum istum dilexerat scopis, episcopis, abbatibus et religiosis Deumque:
    charilale teneretur. Siquidem tolerabiliusessevillas
    et casteUa juris nostri in praedam et direptionem timentibus clericis et monachis, de supraseriptis\et
    dari, quam sanctum locum, ubique terrarum famo- aUis Ecclesise commodis traclans, kaac decrelalia
    sissimum, tantae ignominiae subjacere. Sed non diu promulgavit capilula.
    divina ultio dilata est. Nam princeps tanti auctor
    seeleris, postquam pecuniam tulit ecclesiae, lumen I. Quicunque militum, etc.
    amisit. Inde vero Gregorius in concilio prsesidens
    conslituit, ut si quis Nortmannorum vel quorumlibet Haecsunt beatissimi papse synodalia decreta (pag,
    hominum, praedia, monasteria, villas, possessiones- 208 ejusdem Chron.) moribus corrigendis idonea.
    que nostri monasterii Cassinensis invaserit, et se- sanclorum Patrum decretis consona, coelororante
    cundo ac tertio admonitus non emendaverit, excom-
    municationi subjaceat, quousque satisfaciat. » stillata, universis fidelibus inculcanda, amplectenda
    Quoniam inveslituras ecclesiarum. De hoc canone atque tenenda, justitia dictante prolata, fortitudinc
    Leo Ostiensis, cap. 41, ila scribit: « Per idemtem- roborata, promulgala, temperantiae vir-
    habente, prudentia
    supradicto papa Gregorio synodum
    Eus,eo hujus monasterii bibliolhecarius, qui postea tute praedita. Sed perversi dum in eorum norma vi-
    Ostiensis episcopus fuit, proposuit litem de mona- ]B'taesuaeperversitate oflendunt, hsec gravia, hsec dif-
    sterio Sanctae Sophiae de Benevento, quod nuper Be- ficilia, hsec, quia corrigi nolunt, emendari refugiunt,
    neventani a ditione nostri ccenobii violenter abstra-
    xerant. Cumque res ad judieium deducta esset, au- omnimodis appellant impossibilia. 0 mentem amen-
    dientibus omnibus, vecitata sunt omnia privilegia tem! o spurcam nequitiam! et nequissimam spurci-
    iiostra, quibus principes Romanique pontifices, im- tiam! Nunquid si perditorum mores hominum cor-
    peratores, reges, duces, praedictam cellam huic mo-
    nasterio donasse probatum est, decretumque a sum- rigi refugientes desipiunt, justilia silebilur, pietas
    mo ponlifice ceilam illam nihil ad Beneventanos conculcabitur, et ecclesiasticae animadversionis gla-
    pertinere, sed juris nostri perpetuoutesse debere. In dius a sanguine prohibebitur? Vae rectori quem
    eadem ilem synodo institutum est, qui a laico in- denotaverit sententia hujusce maledictionis! male-
    vestituram Ecclesiae acciperet, anathemate ulerque
    suum a sanguine.
    plecteretur, et qui scUicet daret, et qui acciperet. » dictus est qui prohibet gladium
    HsecLeo. Gladium a sanguine prohibere est prsedicationis
    ADDITIO PHILIPPILABBE S. J. verbum a carnalis vitae interfectione retinere. Ob
    De Gregorii VII zelo adversus Simoniacos, concu- hanc igitur causam, quia scilicet sanctam Dei Ec-
    binarios, etc, hmc habetidem Hugo Fiaviniacen- cles,iam castam esse volebat, liberam, atque catholi-
    sis, pag. 207 Chronici Virdunensis. cam; quia de sanctuario Dei Simoniacam et neophy-
    Consecralus igitur in justitia et sanclitate miro ' torum hseresim, et foedam Hbidinosse contagionis
    modo assiduis votis pro se et grege sibi commisso pollutionem volebat expellere, membra diaboli coe-
    excubans, urgente pastoralis officii necessitate, dis- perunt in eum insurgcre, et usque ad sanguinem
    torta perversorum corda ad reclitudinis lineam praesumpserttnt in eum manus injicere, et ut eum
    summa vi corrigere nitens, veritalem Dei absque morte vel exsilio confunderent, multis eum modis
    personae acceptione omnibus patefecit, naclus om- conati sunt dejicere. Sic surrexit inter regnum et
    nium bonorum dilectionem ob zeli Dei fervorem, et sacerdotium contentio, accrevit solito gravior sanctae
    justitisa exsecutionem. Sed quia nuUa est societas Dei Ecclesise tribulatio. Henricus enim Henrici
    luci ad tenebras, perditorum hominum odium et de- imperatoris filius adversus Deum et matrem om-
    tractionem, imo persecutionem acerrimam incurrit; nium catholicorum Romanam Ecelesiam superbe
    regiam tamen viam, quam semel intfaverat, incon- tumidus, quia vita ejus prava sanctorum Patrum
    cussus, immotus, per arma justitiae a dextris et a decretis et canonicis adversabatur institutis, adver.
    sinistris fortiter incessit. Ac primo quidem aposto- sus Deum et adversus Christum ejus (Act. IV) in-
    lica auctorilate, veridicis sanctorum Patrum ani- surrexit, ecclesiasticis sanctionibus impie factus re-
    matus sententiis, ad eliminandam Simoniacam hse- rj bellis : membra diaboli contra eum"incitando, et om-
    resim, et prsecipiendam clericorum castitatem com- nes quos potuit minis, blanditiis, terroribus, mune-
    missi sibi officiidebito vehementer exarsit. Audiant ribus contra eum armando, facta cum multis epi-
    igitur qui audire volunt, ut muniantur, qui audire scopis Lolharicnsibus et Transrhenensilms conipo-
    nolunt, ut confundantur, quam libera, quamque ca- silione. Posito enim adhuc in diaconatus officioeo-
    tholica voce contra insaaos impiorum lalratus, im- dem papa sarictissimo, cum de eo sinistra et inho-
    piaque molimina, aususque nefandos intonuerit hic nesta ubique ferrelur fama, propler imperialem di~
    propugnator Ecclesise. Cum enim omnes fere sua gnitatem et patris matrisque reverentiam, necnon
    quaererent, non quaj Jesu Christi, et adhaerere mal- propter spem correctionis ejus, ssepe ab eo litteris
    ient diseipulatui Simonis, quam pauperiem Christi etnuntiis est admonitus, ut memor clarissimi ge-
    servare in unitale iidei; ministri quoque divini neris, memor imperialis dignitatis, vitam suam mo-
    sanctuarii foedam libidinosae cbntagionis pollutio- ribus imperio congruentibus instiliieret, ut regcm
    nem contra jus fasque usurpatam, et subintrodu- se et imperatorem moribus ostenderel, opcribus
    ctam nollent abjicere, investiturse etiam Ecclesiarum exhiberet. Sedqniacum setate illius quoqtie paiiter
    a laicis indebitc usurparentur : ipse pro cpmmuni crevit iniquitas, sublimalus in ordine pontiiicaliis,
    805 CONCILIUMROMANUMV. 806
    auctoritate oflicii sibi commissi multo sollicitius ad A catione veslrse filiationis. Non solum enim nos res
    vitae meliorationem eum in dies hortabatur, cum ccelesiaslicas irivasimus, verum quoque indignis
    ille excusatione aetatis fluxae et fragilis de die in quibuslibet, et Simoniaco felle amaricalis, et non
    diem monita ejus se suscepturum verbis quidem per ostium, sed aliunde ingredientibus, ecclesias
    promitteret, caeterumre et exaggeratione culparum, ipsas vendidimus, et non eas ut oportuit defendimus.
    malo eorum, in quorum manus curia erat, consilio At nunc, quia soli absque vestra auctoritate Eccle-
    penitus conculcaret. Hinc jam proclivior factus ad sias corrigere nOn possumus, super his, ut etiam
    scelera prseceps prseeipiti usus consilio ferebatur de nostris omnibus, veslrum una consilium et au-
    per devia. Visum est papaebeatissimo ut familiares xilium obnixe quaerimus, vestrum prseceptum stu-
    ejus, quorum machinationibus per episcopatus et diosissime servabitur in bmnibus. Et nunc impri-
    monasteria inductis Simoniace lupis pro pastoribus, mis de Ecclesia Mediolanensi, quae nostra culpa in
    Ecclesiseinnocentiam hseresi nefanda foedaverat, ad errore est, rogans ut vestra apostolica districlL ne
    poenitentiam vocaret, venientes susciperet, re- canonice corrigatur, et exinde ad Ecclesias corri-
    spuentes a communione corporis Christi et consor- eendas auctontatis vestrae sententia progrediatur.
    lio fidelium separaret, ut vel sic eum ab eorum sub- Nos ergo vobis Deo volente in omnibus non deeri-
    reptione et maliguo consilio segregaret, admonens B mus, rogantes idipsum suppliciter paternitatem vc-
    eum ut eos excommunicatos a domo, ab convivib, stram ut nobis alacris adsit clementer in omnibus.
    ab omni etiam famUiarilate et communione sua ex- Lilteras nostras non post Iongum tempus cum fide-
    peUeret. Interim vero iuvalescente contra eum Sa- lissimis nostris habitis, ex quibus nostra quae dicen-
    xonum causa, cum vires regni et praesidia a se vi- da adhuc restant, Deo dante, plenius audielis. »
    deret deficere veUe, epistolam ei direxit supplicem Verum, commisso praelio et victoria obtenta , ad
    et humUitate plenam, poenitentiam de perpetratis vomitum cilo rediit, vota fregit, excommunicatos in
    agens, emendationem pollicens, et suam ei obedien- communionem et gratiam suscepit, Ecclesiaruni
    tiam et fidele adjutorium contrarebellantes promit- confusionem non abhorruit. Pius autem papa adhuc
    tens. Et hoe postmodum legatis ejus Humberto Prse- animum ejus tentandum c.redens, littcras ei dire-
    nestino et Giraldo Ostiensi episcopis, in illorum xit commonitorias, ut recordaretur Domini Dei sui,
    manus per sacratas eorum stolas, quas collo ge- recordaretur promissi, nec inhonorarel honoran-
    stabant, jurejurando confirmaris. Textus autem tem se, nec crederet se fallere posse Deum, adji-
    epistolaeiste est: ciens Deum superbis resistere, humilibus autem dare
    « Heinrici imperatoris epistola ad papum. („" gratiam (I Petr. v), parcensque ei et moderaminis
    i Vigilantissimo et desiderantissimo domino papae aposlolici erga eum censuram conservans, quem
    Gregorio apostolica dignitate coslitus insignito, potuisset pro hoc solo scelere juste punire.
    Heinricus Dei gratia Romanorum rex dcbiti famu- 'ALTERA ADDITIO PHILlPPILABBE, S. J.
    latus fidelissimamexhibitionem. Ad conciliumRomanum V, ex chronico Virduneiisi,
    f Cum regniim et sacerdotium, ut in Christo ri- vag. 214, lom. I. Bibliolhecwnovw ms. tibrorum.
    te administrata subsistant, vicaria sui ope semper Anno ab Incarnatione Domini 1078, indictione I,
    indigeant, oportet nimirum, domine mi et Pater pontificalus ejus anno v, tnense Martio, Gregorius
    amantissime, quatenus ab invicem minime dissen- papa VII Romanwsynodo episcoporum centum prm-
    tiant, verum potius Christi glutino conjunctissimo sidens, dixit post aliqua :
    indissolubiliter sibi cohsereant. Namque sic et non Ordinaliones illorum qui ab excommunicatis
    aliter conservatur in vinculo perfectse charitalis et sunt ordinati, sanctorum Patrum sequentes vesti-
    pacis, et Christianse concordia unitatis et ecclesia- gia, irritas fieri censuimus. Sanctorum praedecesso-
    sticaesimul status religionis. Sed nos, qui, Deo an- rum nostrorum statuta tenentes, eos qui excommu-
    nuente, regni jam sortimur ministerium, sacerdo- nicatis juraverunt fidelitate aut sacramento absol-
    tio, ut oportuit, per omnia jus et honorem non ex- D vimus,etnesibi fidelitatem observenl modis omnibus
    hibuimus legitimum. Quippe datae nobis a Deo po- prohibcmus. Et quoniam multos, peccatis noslris
    testatis vindicem gladium non sine causa portavimus, exigentibus, pro causa excommunicationis quoli-
    nectamen in reos, ut justum fuit, judiciaria illum die perire cernimus, partim ignorantia, partim
    censura evaginavimus. Nunc autem divina misera- etiam nimia simplicitate, partim limore, parlim
    tione aliquantulum compuncti et in nos rcversi, pec- cliam. nimia nccessitate, devicti misericordia, ana-
    cata nostra priores vestrae indulgenlissimaepaterni- Ihematis sentenliam, prout possumus, ad tempus
    tati nos accusando confitemur, sperantes de vobis opportune lemperamus. Apostoiica itaque auclori-
    in Domino ut apostolica vestra auctoritate absoluli tate ab anathemalis vinculo subtrahimus, videlicet
    justificari mereamur. Heu, criminosi nos et infeli- uxores, liberos, scrvos, ancillas, seu mancipia,
    ces! partim pueritiae blandientis instinctione, par- necnon ruslicos et scrvientes, et omnes alios qui
    tim auctoritatis nostrse imperiosa libertate, partim non adeo curiales sunt ut eorum consilio scelera
    etiam eorum quorum seductilia ninrium secuti su- perpetrentur, et illos qui ignoranter excomnumica-
    mus consiUa, seductoria deceptione peccavimus in lis communicant, seu illos qiii communicant cuni
    eislum. et coram vobis, et jam digni non sumus vo- c-isqui communicant excommunicatis. Quicunqua
    807 S. GREGORII VII OPP. PARS III. — CONCILIA ROMANA. 808
    autem orator, sive peregriuus, aut vialor in terra A.« opusculum suum scripsit.) Unde et adhuc multi
    excomnmnicatorum vencrit, ubi non possit emere, « vivunt, qui eisdem conciliis iiiterfuerunt.; qui et
    aut fion habel unde cmat, ab excommunicatis ac- « nobis de iisdem conciliis fidelissime testificati
    cijiiendi licenliam damus. Et si quis excommuni- « sunt. »
    catisnon sustenlalione superbise f/e^e pro suslenta- Berengarius, qui primam fidei prpfessionem, an-
    tione, non superbise, elc, ut supra in concil. Rom. no 1059, coram Nicolao papa feccrat, secundam in
    IV, HARD.]sed humanilatis causa aliquid dare vo- ista synodo edit, quam hactenus ineditam ex veteri
    iuerit non prohibemus. Aclum in ecclesia Domini codiccMs. Mabillonius, tom. II. Analect. in Obser-
    Salvaloris qtise appellatur Constanliana [ forte, vat. dc multiplici Berengarii damnatione in hunc
    Gonstantinianse, HARD.],V. Nonas Marlii. modum exhibet: « Profiteor panem allaris post
    OBSERVATIO P. ANTONII PAOIad an. Chr. 1078, n. 4 « consecrationem esse verum corpus Christi, qucd
    et 5. « nalum est de Virgine, quod passum est in cruce,
    Subdit de v synodo Romana Berloldus in Chro- i qtiod sedet ad dexteram Palris: etvinum allaris
    nico: « In synodo ista Berengarius Andegavensis « poslquam consecratum est, esse verum sa.ngiri-
    « canonicus, ul ab hsercsi sua resipiscerel, syiioda- « nem, qui manavit de latere Chrisli. Et sicutore
    « liler convenitur, eique induciae usque ad proxi- B j « pronuntio, iia me in corde habere confirmo. Sic
    « mam futuram synodtim danlur. » Huc referen- « meadjuvet Deus, et hsec sacra. » Verisiinile est,
    dum quod anonymus Chiiiieiianus in opuscttlo de inquit
    MabUlonius, Bevcngario, postca qtiam prio-
    Berengarii lueresiarchae damnalione multiplici scri- rem confessionem quasi proprium Humberti cardi-
    bit: « Rerercndissinius papa Gregorius VII, suc- nalis fetum tam atrociter, scriplo suo a Lanfranco
    « cessor Alexandri, iterum eidem Berengario au- confutato, lacerasset, ut.vel sic omnis causandi ac
    « dienliain in duabus synodis generalibus Rom;e
    tergiversandi adilus ei prsecluderetur, datam fuisse
    >•concessil. Sed cum ipse seclam suam calholicae
    polestalem suis verbis explicandi propriam de eu-
    < fidei conlrariam denegare non posset, ilerum sub charistia menlem, quod ipse praestiterit, edita hac
    « juramenlo eamdem abdicare el fidem catbolicam confessione secunda, in qua subdolis veri corporis
    « profitcri delegit, sicut in superioribus conciliis el veri
    sanguinis verbis catholicam fidem profiteii
    « feeit. Tot igitur conciliis Berengarianam haere- videbatur; tametsi sub
    ejusmodi speciosis larvis
    « sim damiiatam percipimus, tum ex fidelium re- hseresim suam occullabat.. Indefactumut bseccon-
    < latione virorum qui eisdem conciliis interfuerunt, fessio permultis istius synodi episcopis. non fecerit
    « tum ex regestis Romanorum ponlificum, tum ex salis, ideoqueremissa acdilala sitampliorhujus rei
    « scriplis religiosorum virorum qui de his fidelis- discussio in
    synodum anni subsequentis, cujus gra-
    « sime scripserunt. Nam cadcrh concilia nostris tia
    frequentior episcoporum numerus Romam oon-
    < lemporibus infra 40 annos celcbrala rnpcriun- venire debebat: ac interim Berengarius ad id tem-
    « tur; quot anni abexordio ponlificatus . S. Leonis'
    pus Romae rcsidere jussus. Quse-viri doctissimi
    « Papae usque in praesentem annum comptttantur, >
    conjectura valdemihiprobatur.
    « qui est ab Incarnalione Domini 1088 (quo auctorL*

    AD CONCILiUM ROMANUM V ADDITIO

    Cum in concilio islo Romano res Cassinensis prsesenti paviter jussus est fidei suse confessionem
    monasterii conlra Normannorum invasiones assertoe cxbibere, qctam, siquidcm vera ille narraverit in
    fuerint, non dubito quominus acl idem Romanum scripto quodam suo vulgato in Anecdotis Martene,
    coiiciUum perlineat scntentia illa adversus eosdem tom. IV, pag. 103, concilii illius Patres lunc qui-
    Normannos lala, qua cosdem casligat pro simili in- dam catholicamagnoverunt; sed alii latere in illa
    vasione rcrum monaslerii Casauriensis vel Pisca- vencni aliquid hsereliei suspicati persuaserunt pon-
    rise, quse insula csl maris Adfiatici in Aprutio ultc- * tifici ut Romae ad concilium usque sequentis anni
    riori. Hanc igitur damus cx Chronico ejusdcm mo- " illum detinerct.Tbi clariorem fidei suae confessio-
    nasterii exhibilo Rer. Italic. tom. II, par. n, pag. nem exprimere coactus est. Porro ex ea Bereiiga-
    565. Insuper- de invcslituris dignilatctm ecclesia- rii de rebus suis narratione intelligimus concilium
    siicarum a laicis non recipiciidis, decreta duo in- istud Romanum in festivilale Omnium Sanctorum
    legra cum non leganlur in synopsi actorum. hti- coepisse, idque vero toto illo mense perseverasse
    jus concilii, q.uam solain hicpro actis deperditis ex- demonstrat inscriplio ejusdem concllii in ediiis
    hibet Labbeus, supplemus ex optisctilo S. Anselmi Labbeanis, qua3 diem III Kal. Decembris signat.
    Lucensis contra Wiberlum antipapam, lib. n, pag. Nunc tandem confessionem fidei ejusdem Berenga-
    . 584, edit. Canisianae Basnagii; sed antequam hsec rii ex eodem opuscuio promamus.
    proferantur, disquirere aliquid juvat de haereticoi '''•;'. Juramentum Bereiigarii Turonici.
    Bcrengario, cujus causa noii in concilio lantummo- Profiteor panem altaris post ccnsecrationcm esse
    do Romano sequentis anni tractala est, qupd ett verum corpus Christi, quod natum est de Virgirie,
    Labbeum non lalult; sed ct auod ipseignoravit, ini quod passum est in cruce, quod sedet ad dextcyain
    S99 CONCILIUMROMANUMVI. 810
    Patris, el vir.um altaris postquam consecratum est, .A aliisque compluribus, qiiorumjnomina dignitat.esque
    esse verum, sanguinem, qui manavit de latere Chri- non teneo. Cum tamcn urgerent papam illum quam
    sti. Et sicut ore pronunlio, ita me corde habere coh- maxime pestilentes et ScriptursLrumperversores, ut
    firmo, sic nie adjuvet Deus, et haee sacra. exigeret a me moras adhuc Romaefacere usque ad
    conventum qui futurus erat apud eum in Quadra-
    (459) Scriptum istud, cum Romae apud papam etc.
    moram facerem in conventu episcoporum, quem gesima, episcoporum,
    habuitin festivitate Omnium Sanctorum, vocifera- Gregorius VII, Romana synodo quinquaginla epi-
    scoporum, considenle presbyterorum et abbutnm
    tione mullaomnibus pronuntiati fecit, dicens sufii- multitudine, slutuil dicens :
    cere debere fidei, suffieere debere his quibus lac I. Si quis deinceps |episcopattim vel abbaliam c'e
    potus dandus esset non cibus, secundnm quod seri- manu alicujus laicae personse susceperit, nullatenus
    bit B. Augustinus de sacrificio Ecclesiaedicens : inter episcopos habeatur, nec ulla ei ut episcopo aut
    Quod videlis in altari panis est etvinutn, quod eliam abbati audientia concedatur, insuper ei gratiam B.
    octili veslri vobis renuniiant; quod aulem fides in- Petri et introitum ecclesise interdicimus, quo usque
    Uruenda postulat, panis est corpus Chrteti vinumqne locum, quem sub crimihe tam ambitionis quam
    sangiiis\ Inclamans populo me non hsereticum esse, T>inobedicntise, quod est scelus idololatrise, cepit, resi-
    ita 'ine de Scripturis, non de corde meo habere, " piscendo non deserit (440). Similiter etiam de infe-
    oninibus testificans in aiidientia sua Petrum Da- rioribus et ecclesiasticis dignilatibus constituimus.
    nriani, non inferiorem lima eruditionis, non infe- II. Si quis imperalorum, regum, ducum, mar-
    riorem Lanfranno dignitate Christianse religionis, chionum, vel quilibet saecularium poteslatum aut
    Romse non consensisse de sacrificio Ecclesise diclis personarum investituram episcopaluum vel alicu-
    LanfrannL,[pro eo se dare sententiam, negligenda jus eoelesiasticaedignitatis dare prsesumpserit, ejus-
    esse eaquae diceret Lanfrannus, potius quamea quae dem senteutiaj vinculo se astriclom esse sciat.
    diceret Petrus Damiani Romauae Ecclesiae filius, S. Sentenlia a Gregorio papa VII promulgata contra
    Rufinae, si satis memini, episcopus, non inferior, ut pervasorespossessionum monaslerii S. Clementis.
    dicta repelam, Lanfranno lima eruditionis, dignitate (441) Si quis Nortmannorum vel quorumlibet ho-
    Christianse religionis; multo Lanfranno operosior minum praedia monasterii B. Clemenlis invaserit,
    in studio divinse lectionis, secundum quod proece- vel quascunque res ejusdem monasterii injuste abs-
    pit ipsc Dominus : Scrutamini Scripturas (Joan. v). tulerit, si bis vel ter admonitus non cmendaverit,
    Ita papa ille, cum quo moras pene per annum fece- excommuiiicatioiri subjaceat, donec resipiseat ct Ec-
    tam, compescitam putare visus est et compositam r clesise satisfaciat. Si quis prsedia B, Clementis ubi-
    vecordiam turbae lurbatas; ut ait B. Augustinus, cunque posita in proprictatem suam usurpaverit,
    cceni commoti, quo me haereticum quantum potuit vel sciens occultata non propalaverit, vel debitum
    insimulaverat: maxime quia papa undecunque li- servitium exinde B. Clementi non exhibuerit, rcco-
    bros comportari fecerat episcopis et abbatibus, cle- grrtscat se iram Dei, et S. Clementis velut sacri-
    ricis et mpnachis, uude sacrificia Christi inperver- legum incurrero. Quicunque autem in hoc crimine
    tibilia, sensa et scripta Augustini, Hieronymi, Am- deprehensus fuerit, eamdem haereditatein B. Clemen-
    brosii, aliorumquelegendaproposuerat, mecum sen- li reslituat, etposnam quadruplum deproprils bonis
    tientibus, in eis qui cum papa erant, episcopo Por- persolvat. Quicunque militum, vel cujuscunque or-
    tuensi,,episcopo Sucirensi (lege Sutrinensi), epi» dinis vel professionis persona, praedia ecclesiaslica,
    scopo Terracinensi, cardinalibus Attone Mediolanen- a quocunquerege seu saeculari principe velab epis-
    si, monacho Tudensi Romahse Ecclesiae cardinali copis aliquibus [donata], invitis abbatibus autEccle-
    nomine Deusdedit, Petro cancellario, benigni alque siarum recloribus suscepit, vcl susceperit, vel inva-
    humilis cordis fratfe Fulcone trahsmontano, clerico sit,veletiameorumdemrectorum depravato senten-
    ipsins domini papse convictore nihilominus Teth- tioso consensu tenuerit, nisi eadem praediaEcclesiis
    baldo, qui litterarior diligentia peculiari apud S. p restituerit, excommunicationi subjaceat. Romse in
    Petrum eo tempore habebatur clericus, et fratre universali synodo, prsesidente B. Gregorio papa, ab
    quodani qui cognomiue Bona-dies appeUabatur, eodempromulgata,abuniversaliconciliocomprobala.
    '
    (439) Haec narrat Berengarius in seripto a Mar- Wibertum lib. n Canif. Veter. Lecli., t. III, p. 584,
    lene vulgato. edit. Basnag.
    (440)Ex |opusculo S. Anselmi Lucensis >,ontra (441) Rer. Ital. lom. II, part. n, col. 865.

    CONCILIUM ROMANUM VI,


    ln quo Berengarius scepe ad pomiUntiam vocatus, scepiusque relapsus, hwresim suam iterum
    abjuravit, fidemque catholicam professus fuit, anno Domini 1079.
    ( MANSI,Concil. XX, 525.)

    (442) Arino ab Incarnatione sempiterni Principis [Principii] millesimo sepluagcsimo nono, mense
    (442) Ex Thoma Valdcnsi tom. II cap. 45, qtii Acta formata liuhis concilii dicil a se rencrla fnis.se
    PiTUOL. CXLVIII. 2G
    811 S. GREGORII VII OPP. PARS III. —" CONCILIA"ROMAN.V 812
    Februarii, inliclioiie xi, pontificatus vero domni A polentis et sanctorum apostolorum Pelri et Pauli^,
    Grcgorii (445) universalis pontificis VII anno vi ad ul de corpore et sanguine Domini nunquam ulterius
    honorem Dei et aedificationemsanctae Ecclesise, sa- cum aliquo disputare vel aliquem doceieprsesumeret
    lulem quoque tam corporum quam animarum ex excepta causa reducendi ad fidem hanc eos qui per
    prseccpto sedis apostolicae convenerunt firritimi et ejus doclrinam ab ea recesscrant [recesserunt].
    diversarum regionum et provinciarum archiepi- His itaque pieet feliciter actis, intermultas pro-
    scopi, episcopi, religiosaeque personse, ut sanctam clamationes conquesti sunt legati regis Rodulphi
    synodum eelebrarent. Omnibus igitur in (444) ec- super Henrico, quod, nulli loco nullique personse
    clesia Salvaloris congregatis habitus est seimo de parcens religionem Transalpinam contereret et con-
    corpore el sanguine Domini nOstri Jesti Christi, culcaret : neminem debitus honbr vel rcvereniia
    mullis hoec, nonnnllis illa prius senlientibus (445). vel dignitas tueretur, et ceu vilia mahcipia non uudo
    Maxima siquidem pars panem et vinum [pcr] sacrse sacerdotes, sed etiam episcopi archiepiscopique ca-
    orationis verba et sacerdolisconsccratiOnem, Spiritu perenlur, vinculisque manciparentur, parlimque
    sancto invisibililer operante, converli subslai-.ialiter trucidarentur. Decreverunt ergo quamplures con-
    in corpus Dominicum de Vifgine natum, qtioL:«itin _ cilii in illius tyrannidem gladium apostolicum de-
    cruce pependit, et in sa.)guinem qui de ejus Iatere bere evaginari; sed distulil apostolica mansuetudo.
    mililiseflustis est lancea, asserebat, atque auclo- Jiiraveiunt igitur legati Henrici regis illud quod in
    rilaribus [ rationibiis ] orlliodoxorum sanctorum sequeutibus scriptum reperitur.
    Patrum, 'lam Grsecorum quam Lalinorurii, modis Sacramentum nuntiorum Henrici regis.
    Orrinibusdcfendebat. Quidam vero csecilalenimia et
    tanlum substantiale illud Legati domini mei regis ad vos venient infra ter-
    longa perculsi, figuram minum Ascensionis Domini, exceptis legilimis so-
    corpus in dextera Patris scdens esse, seque et alios niis (449) id est morle, vel gravi infirmilate, vel
    deeipientes [figurate tantum se quarh alios deci-
    cavillalionibus conabanlur captione absque dolo, qui iegatos Romanse sedis
    pientes] quibusdam secure ducent el reducent, 11dominus rex obediens
    aslruere. Vernm ubi coepit res agi, prius eliam erit illis in omnibus secundum justitiam et judicium
    quam tertia die ventum fuerit in synodo, defecit Ulorum: et haec omnia observabil absque dolo, nisi
    conlra verilalem niti pars altera, nempe sancti Spi- ex jussione vestra remanserit, et hsecjuro
    rilus ignis (446) emolumenta palearum consumens, quanlum
    ex praecepto domini mei regis Henrich
    et fulgore suo falsam lucem diverberando obiene-
    brans, nOctis caliginem vertit in lucem. Denique C Jusjurandum nuntiorum Rodulpld regis, ilidemque
    Rodulphi, quod sequiiur.
    Berengarius hujus erroris magisler, post longo tem • Si ex vestro praecepto conslitutum
    pore upgmalizalam impietatem, errasse se cofam fuerit colloquium in parlibus Teulonicis, loco et tempore a vo-
    concilio frequenti coiriessus, veniamqdC jVJStulans
    et orans ex apostolica clemenlia meruit, juravit- Iris definito, atite praisciitiam veptram vcl legato-
    rum vcstrorum dominus noster rex Rodulphus vcl
    que (447) sicut in consequentibus continetur-.
    ?pse veniet, vel episcopos el fideles suos mittet, pa-
    (JusjurandumBerengariiTuronensispre.sbyteri).(i'S) ralust|ue erit judicium qttod sancta Romana Ecclesia
    corde et ore coufiteor decreverit de causa regni subire, nuUoque malo in-
    Ego Berengarius credo,
    et vinum quse ponuntur in altari per mysle- genio conventum a vobis sive legalis veslris consti-
    panem tuUtro.impedietj et, postquam cerlum inde vestrum
    rium sacrse oralioiiis el verba nostri Redemptoris
    de pace "in regno consliluehda et
    substantialiter conVerti in veram et prOpriam ac nunlium videbit
    vivificatricem carnem et sanguinem Jesu Christi confirmanda, studebitut legatio Vestra proveniread
    Domirri nbslri, el post consecrationem esse verum pacem regni et coneordiam possit. Hsecomnia ob-
    Chrisli corpus, quod natum est de Virgine, et quod servabunlur nisi quantuffi ex veslra cerla licentia
    _ vel ex impedimento legitimo, scilicct
    pro salute mundi oblatum in cruce, pependit, et quod remanserit,
    sedel ad dexleram Patris, et verum sanguinem morte, vel gravi infirmitale, vel captione; sine dolo.
    Christi, qui de latere ejus effusus est, non tantum Sacrdmehtum afchiepiscopiAqnileiensis.
    per signum et virlutem sacramenti, sed in proprie- Juravit idem eodeni tempore archiepiscopus Aqui-
    tate naturse et veritate substantise, sicut in lioc brevi leiensis Henricus secundum haec verba : Ab hac'
    continetur, et ego legi, et vos intelligitis. Sic credo, hora et inantea fidelis.ero beato Petro et papaeGre--
    nec contradianc fidcm ultefius docebo. Sic me Deiis gorio, suisque successoribus, qui per meliores car-
    adjuvet, et haecsancta Dei Evangelia. Tunc domnus dinales intraveiint : Non ergo [ forie, Nbri ero,
    papa prsecepit Berengario ex auctoritate Dei otoni- HARD.,sic et in Mutin.] in consilio, neque in facto,
    in annoso libro decretorum pontificum sub decfelo alia senticnlibus. HARD.
    (445) Vald. emolimenta.
    Gregorii papse. HAiuuriNus.—Danturvariantes e cod. (4^6) Vald. HARD.
    Mutin. (447) Vald. sicitf nmc in. HARD. .
    (443) Vald. papw seplimi. HARD. (4481 Uncis inclusa (A&iSX-
    (444) Eadem babentur pag. 214 tom. I, biblio- (449) Sive exoniis, hoe esl Kgitimis excusalJomV,
    thecae novse ms. librorum in Chronico Virdunensi bus quse causw sonticw dicuntar. Cod Mulin, Jiert,-
    Iiugonis abbatis Flaviniacensis causis mortis vel gravis infirmitatis \i\ «•ptioiiis.
    8J3 CONCILIUMROMANUMVII. 814
    ut vitam aul meiiilra aiit papalum perdant, aut A NOTJESKVERIKI BINH.
    capli sint mala captione. Ad synodum ad quam me damnata Concilium. Cum in hac synodo Berengarii hseresis
    vocabunt vel per se, vel per suos uunlios, vel per dacissimam, ftierit, quis non videl calumniam esse men-
    qua Cregoriiis ih conciliabulo Moguu-
    suas lilteras, veniam, et canouice obediam; aut, si tino propterea damnatus fuisse asseritur, qiiod an-
    non potcrOj legatos meos miltam. Papalum Roma- liquus discipulus Berengarii exstiterit ? Inter alias
    num et regalia sancti Pelri adjutor ero ad retinen- Gregorii epistolas exslat unica primo anno sui pon-
    lificatus ad Mathildem scripta, qua evideiiler profi-
    dum et defendendum, salvo meo ordine. Consilium letur, sub speciebus panis et vini vere ipsum corpus
    vero quod milri crediderint per se, aut per nunliPs et sangKinem Domini contineri; quae unica epislola,
    si nullum aliud monumentumexisteret, sufficiens
    suos, sive per litleras, nulii pandam, me sciente, ad esset ad fidem Gregorii papae demon-
    eorum damnum. Legatum Romanum eundo et rtv- slrandam,integerrimarn et ad schismalicoruht calumniantium os
    deundo honorilice tractaho, et in necessitatibus suis impudens obstruendum.
    adjuvabo. His quos nominatim excommunicaverint In hoc concilio S. Brunonem, qui paulo post Si-
    scienter non communicabo. Romanam Ecclesiam gnise episcopus creatus est, adversus Berengarium
    disputasse, acla Vitaeillius altestanlur. Petrus Igneus
    per saecularem mililiam lideliler ndjuvabo; cum in- Albanensis episcopus missus est legatus in Germa-
    vitatus fuero; Haec omniaobservabo, nisi quantum niam, cstque illi adjunctus Udalricus Patavinus epi-
    sua certalicenlia remanserit [forte remiseris, HARD.]B scopus, ut tradit Bertholdus in Chronico hoc anno.
    Prseter haec alia quaedam in ista synodo agilata
    fuisse indicaut epistolae 18 et 19, lib. vi, quas ex
    Excommunicati sunt in eadem synodo sine spe hac synodo ad Pirmensem et Bambergensem Eccle-
    reeuperalionis archiepiscopus Narbonensis, Tedal- siam scripsit,
    dus [Thebaldus] dictus archiepiscopus Mediolanen- ADDITIO PHILIPPILACBE,S. Ji
    sis, Sigefridus dictus episcopus Bononiensis, Ro- Eodem anno Gregorii papaeVII sexto habilum fuit
    landus Tarvisicnsis, item episcopi Firmanus et Ca- die iv Nonas Maii Romanum aliud conciliu.ii :
    merinus. Hi omnes cum sequacibus suis tam clericis Utrum, scilicet, bona Ecclesiurum possint poni in
    quam etiam laicis. pignore pro pecunia colligenda ad resistendum Gui-
    Sacrumenlum Regiensisepiscopi. berlo,archiepiscopo RavennatiRomanam sedeminva-
    dere conanti. Ihterfuisse episcopos quatuor cum
    Ego Gandulphus Regienscm episcPpatum contia pluribus cardinalibus, abbatibus et archipr«sbyteris
    interdictum vestrum, aut veslri legali, oclo diebus iidcm faciunt duo pervetusti codices mss. quos pos -
    non tenebo, neque aiiquo inveniam studio, quo sidebat illustrissimus dominus Petrus de Marca ar-
    .vestrae legationi resislatur. Sic me Deus adjuvet, et chiepiscopus Tolosanus, ut monuimus pag. 579 hi-
    haec sancta Dei Evaugelia. storiaenostrae synopseos.

    CONCILIUM ROMANUM VII9


    ln quo regnum Germanice Henrico abrogatum, cdllatum fuit Rodulfo, ea constitutione addita,
    ne deinccps investikircs beneficiorum a laicis confemntur vel accipiantur,
    anno Domini 1080.
    (MASSI,Concil. XX, 531.)
    Arino ab IncarnaliPne Domini hriilesimo octua- C abbates habeatur, nec ulla ei Ut episcopo seu ab-
    gesimo, ponlificattis vero domini Gregorii VII papae bati audienlia concedatur. Insuper etiam ei graliam
    anno vn, indictione m, celebravit ipse dominus S. Petri et introitum ecclesise interdicimus, quous-
    papa synodum Romae, iibi interfuerunt archiepi- que locum, quem sub criminetam ambitionis quam
    scopi, episcopi [et episcopi] diversarum urbium, nec inobedientise (/ Reg. xv) (quod est scelus idolola-
    non et abhatum ac diversorum ordiuum clerico- trise) cepit, resipiscendo noh deserit. Simililer
    rum et, laicorum innumerabilis multitudo. In qua, cliam de inferioribus ecclesiasticis dignitatibus
    apostolica [auctoritate] constituta corroborans , constituimlis.
    multa quae corrigenda erarit correxit, et quae cor- . II. Item si quis imperatorum, regum, ducum,
    roboranda firmavit. Inter caetera namque in fine ' marchionum, coinitum, vel quilibel ssecularium po-
    synodalis absolutionis hoec annexuit, ct perpetuae testatum aut personarum, investituram episcopa-
    memoriaepro posteris scribenda mandavit, ita di- tuum vel alictijus ecclesiasticae dignitatis dare pra;-
    cendo : sumpserit, ejusdem sententise vinculo se obstrictum
    I. Sequentes stalula sanctorum Patrum, sicut esse sciat. Insuper etiam, nisi
    resipiscat, et Eccle-
    in prioribus conciliis, quse, Deo miserante, cele- sise propriam hbertatem dimittat, divinse animad-
    bravimus, de ordinatiOne ecclesiasticarum dignita- versionis ultionem in hac praesenti vita tam in cor-
    tum statuimus; ita et nunc apostolica auctoritate pore suo quam caeteris rebus suis
    sentiat, ut in ad-
    decernimus ac confirmamus ut, si quis deinceps ventu Domini (/ Cor. xv)
    spiritus salvus fiat.
    opiscopatum vel abbaliam de manu alicujus laicse III. Item sententiam depositionis et excommn-
    personae susceperit, nullatenus inter episcopos vel nicationis, jam plerumque datain in Tedaldmii
    815 S. GREGORHVII OPP. PARS 111. — CONCILIA UOMANA. 81o
    | Tebaldum] MeJiolanensem dictum arclriepiseopum, A sulendi scicnlsa, qtti animas lipminum magis ad 1117
    ot Guiberlum [Gibertum] Ravennatum, et Rolandum teritum quam ad salutem ducunt, teste Veritate quae
    Tarvisiensem, eonfirmamus el corroboramus. Et ait: Si cmcus cwcum ducat, ambo in foveamcadv.nl
    Petrum Plira Rotbonensem [Ruthenensem, cod. Mu- (Matth. xv); sed ad eos qui, religione et Scriptura-
    tin. Redonensem] episcopum, nunc autem Narbo- rumdoctrina instrucli, viam veritatis^et salutis vobis
    nensis Ecclesise ihvasorem, pari sententia damna- ostendere valeant.
    mus. VI. De eleclione pontiftcum.
    IV. Item si quis Nortmannbrum lerras Sancti Quoties, defuncto pastore alicujus Ecclesise, alius
    Petri, videlicet illam partem Firmanse marchiae, csl ei canonice stibrogandus, instantia visitatofis
    quse nondum pervasa est, et ducatum Spoleta- cpiscopi, qui ci ab apostolica vel metrppolitana sede
    num, et Campanlam, nec nOn Maritimas atque directus est, clerus et pop«lus, reniota omni saecu-
    Sabinum, et comitalum Tiburtinum , nec non lari ambitione., timore atque gratia, appstolicae se-
    TOonaslerium Sancli Benedicti monlis Cassini, et clis vel metropolitani sui eonsensu pastorem sibi se-
    terras sibi pertiner.les; insuper etiam Benevenlum cundum Deum eligat. Quod si corruptus aliquo vi-
    invadere vel depraedari prsesumpserit, gratiam tio aliter agere prsesumpserit, electionis perperam
    sancli Pctri et introitum ecclesiae ei usque ad sa- E* factaj onrni frtictu carebit, et de cseterp nuUam ele-
    tisfactionem interdicimus. Verumtamen si quis il- ctionis potestatem habebit. Electionis vero potestas
    lorum adversus habitatores harum terrarum ali- omnis in deliberatione sedis apostolicae siYe metrP-
    quam juslam causam habuerit, prius a nobis, vel a polttani sui consistat. Si eni.m is ad quem conse-
    rectoribus seu ministris inibi constitutis justitiam cralio .perlinet, non rite consecrando, tesle beato
    requirat; quse si ei denegata fuerit, concedimusut Leone, gratiam benedictionis amittit, consequenter
    pro recuperatione suarum rerum de terra illa acei- is qui ad pravam electionem deelinaverit, eligendi
    piat, non tamen ultra modum, nec more prsedonum, poiestate privatur.
    sed, ut decet Chrislianum, et eum qui sua magis VII. Excomnmwtcatio regis Henrici.
    quaerit recipere quam aliena diripere, et qui timet Beate Petre, prineeps apostolorum, et tu, beate
    gratiam Dei amittere et maledictionem beati Petri Paule, Doctor gentium, dignamini, quaeso, aures
    incurrere. vestras ad me inclinare, meque clementer exaudire.
    V. Prseterea admonemus omnes qui seternsedam- Qula veritatis estis discipuli et amatores, adjuvate
    nalioais poenas evadere, et verae beatitudims glo- ut [et] veritalem vobis dicamj omni remola falsitate
    riam cupiunt inlrarc, ut a falsis sibi caveant poeni- quam omnino detestamini, ut fratres mei meiius
    *J mihi
    tentiis. Sicut enim falsum baptisma non lavat pri- acquiescant, et sciant et intelligant quia ex
    ginale peccatum, ita posl baptismum falsa poeniten- vestra fiducia post Dominum et matrem ejus semper
    lia non delet nefas conimissunK Ideoque valde ne- virginem Mariam pravis et iniquis resisto; vestris
    cessarium est ut qui se aliquod grave crimen com- autem fidelibris auxilium praesto. Vos enim scitis
    misisse cognoscit, animam suam prudentibus ct quia non libenter ad sacrum ordinem accessi, et
    religiosis viris commiltat, ut per veram poeirilentiam invitus ultra montes cum domino papa Gregorio
    certam peccatorum suorum consequatur veniam, abii, sed magis invitus cum domino meo papa Leone
    Hace cst enim vera poenitentia, ut post commissum ad vestram specialerri ecclesiam rc-dii,in qua utcui:-
    [commissionem] alicujus gravioris criminis, utpote que vobis deservivi. Deinde valcleinvitus, cum multo
    meditati homicidii el sponte commissi, seu perjurii dolore et gemitu ac planctu, ih thrpno yestro valde
    pro cupiditate honoris aut pecunise facti, velaliorum indignus sum cpllocatus. Nec ideo Aico[forteverius,
    his similium, ila se unusquisque ad Dominum con^ liaec ideo dico, HARD.,.sic et in Mutin.] quia non
    vertat, ut, relictis omnibus iniquitatibus suis, deinde ego vos, scd vos elegistis me, et gravissimum pon-
    in frticlibus bonae operationis permaneat. Sic enim dus vestrae Ecclesiae supra me posuistis ; et quia
    Dominus per prophetam docet: Si conversus fuerit j) Super montem excelsum me.jussistis ascendere, et
    impius ab omnibus iniquitatibus suis el custodierit clamare atque annuntiare populb Dei scelera eo-
    universa mandata mea, vila vivet, et hon morietur rum, et filiis Ecclesiae peceala eprum (Isai. LVIII),
    (Ezech. XVIII).In quibus verbis manifesle datur hi- membra diaboli contra me coeperunt insurgere, et
    telligi quoniam qui aliena bona diripuit, etea, cum usque ad sanguinem praesumpserunt in memanus
    possit, reddere vcl emendare noluerit, vel qui arma suas injicere. Astiterunt enim reges terrae et prin-
    contra juslitiam portavit [portaverit], aut odium in cipes sscctilares et eceiesiaslici, aulici.et vulgares
    corde retinet, vel qui hujusmodi negotiationibus aut convenerunt in unum adversus Dominum, et actver-
    ofliciis implicitus fuerit quae sine fraude, sine falsi- sus vos .christos ejus , dicenles : Dirumpamus vin-
    late, sine invidia, sine decepiione fratrum exercere cula eorum; etprpjiciantus a nobis jugum ipsprurx
    non possit, nec ad Dominum conversus, nec de per- (Psai. 11), et ut me omnino mprle vel exsiHo coit-
    pelratis facinoribus veram poyiitenliam facere cre- funderent, multismpdis conati sunt in me insur-;
    dendus est. Unde inter omuia vos horlamur atque gere.
    monemus ui, in accipiendis poenitentiis, non ad illos Inter quos specialiter Henricus, quem dicunt
    eurratis in quibus nec religiosa vita, nec est con- regem, Henrici imperaloris filium, cpnlra ^estraui
    $.17 CONCILIUMROMANUMVII. 813
    calcaneum erexit Ecclesiain, facta curn tnultis epi-- A Christianorum morti tradi, et Ecclesias fccit dissi-
    scopis ultiamontariis et Ilalicis conspiratione, adni- pari, et tolum pene Teutonicorum regnum desola-
    .ic;:s me dejiciendo eam sibi subjugare; cujus su- tioni [desolatum] dedit. Quapropter, confidens de
    p^rbiae vestra resistit [fprle, resiilit, HARD.]aucto- judicio et misericordia Dei cjusque piissimaemafris
    \rilas, eanique nostra deslruxit potestas; qm con- semper virginis Mariae, fultus vcslra auctoritatc,
    fusus et hurriiliatus ad me.in Longobardiam veniens,, ssepe nominatum Henricum, qucm rcgem dictmt,
    absolutionem ab excommunicatiouc qwesivit. Quemi omnesquc fautores ejus excommunicalioni subjicio
    ego vidcns huhtUiatuin, multis ab co promissionibuss et anathematis vinculis alligo; ct iterum regnum
    acceptis de sttaevitae cmendatione, solam ei commu- Teutonicorum et Italiae ex partc. omnipotenlis Dei.et;
    nionem reddidi, non tanien in regno, a quo eum ini vesira interdicensei, oninem poteslatem et dignita-
    Romana synodo deposueram, inslauravi, nec .fide- terii illi regiam tollo, et ut nullus Chrislianorum ei
    litatem omnium quisibi jufaverant, vel erarit jura- sicut.regi obediat interdico, omnesque qui ei jura-
    _ turi, a quo omnes absolyi in eadem synodo, ut sibii verunt vcl juraJiunt de regni dominatione a jura-
    servaretur, praecepi. . : menti promissione absolvo.. Ipse autcm Henricus
    Et haee ideO detinui, ut inter eum: et episcopos cum suis fautoribus in pmni congrcssione bclli nul-
    vel principes ultramontanos, qui ei causa jussionis ^' las vires nullanique in vita sua victoriam obtineat.
    vestrse Ecclesise restiterahi, justitiam facerem, yel Ut autem Rodulphus regnum Teutonicorum regat
    pacem componerem, sicut ipse Henricus iuramento, et defendat, quem Teutonici elegertmt sibi in re-
    per duos episcopos mihi promisit. gem, advestram fideUtatem ex parte vestra dono,
    Praedicti autem episcopi et principes ultramon- largior et concedo : omnibus sibi"fideliter adhaerenti-
    tani, audientes illum non servare milri quod pfomi- bus absolutionem omnium peccatorum, vestramque
    serat, quasi desperati de eo, sine meo consiHo, vo- benedictionem in hac vita et in futura, vestra fretus
    Iris testibus, elegerunt sibi Rodulphum ducem in fiducia, largior. Sicut.enimHenricus pro stia superbia,
    regem. Qui rex Rodulphus festinanter, ad me misso inobedientia et falsilate a regni dignitate juste abji-
    nuntio, indicavit se coactum rcgni guhernacula citur, ita Rodulpho pro sua humililate, obedieutia et
    snscepisse; tamen sese paratum mihi pmnibus mo- veritate potestas et dignitas regni concedilur.
    tlis obedire : et, ul hoc verius credatur, semper ex- Agite nunc, quaeso,Patres et.principes sanctlssimi,
    co tempore eumdem nrilri sempsr [dele semper] ut omnis mundus intelligat et cognoscat quia, si po-
    iiiisit sermonem, adjiciens etiam filio suo obside et testis in cceloligare et solvere, potestis in lerra impe-
    iidelis sui duci.s Bertholdi iilio quod promittebat p„ ria, regna, principatus, ducatus,_marchias, comitatus.
    firmare. etomnium hominum possessiones pro meritis tollere
    Interea Henficus ccepit me precari ut illum contra unicuique et concedere. Vos enim palriarchatus,
    praedictum Rhdulphum adjuvarem, cui respondi me primatus, archiepiscopatus, episcopalus frequenter
    Ijbenter faeere, audita utriusque partis ratione, ut tulistis pravis et indignis , et Teligiosis viris [reli-
    scirem cui justitia magis fayeret, IUe vefo putahs giosig vero].dedistis. Si enim spiritualia judicatis,,
    suis viribus eum posse devincere, meam contempsit quid de saecularibus vos posse credendum esl?
    responsioiiem. Postquam autem persensit se non et, si angelos dominantes omnibris superbis prin-
    posse (sicut spefavit) agere, duo episcopi, Virdu- cipibus judicabitis, quid de iliorum servis facere
    nensis videlicet et Osenburgensis [forte, Qsnebru- potestis 1 Addiscant nunc reges et omnes saeculi
    gensis, HARD.,cod. Mut. Osneburgensis], de eon- principes quanti vos estis, quid potestis; et timeant,
    sentaneis suis Romam venerunt, et in synodo ex parvipendere jussipnem Ecclesise vestrae, et in<
    parte Henricijme ut ei justitiam facerem rogaverunt; prsedicto Henrico tam cito judicium vestrum exer-
    quodet.nunt.ii Rodulphi fieri Iaudaverunt. Tandem, cete, ut omnes sciant quia non fortuito, sed vestra
    aspirante Deo, sieut credo^ statui in eadem synodo potestale, cadet. Gonfundatur utinam ad poeniten-
    i.n partibus ullf amo:itariis fieri colloquium, ut iUic D ttam, ut. spiritus sit salvus in die Domini.
    aut pax statueretur, aut cui ampHus justitia faveret, Acta Romse Nonis Martii [Maii], indictione lertia,
    cognosceretur. Ego enirii, sicut vos mihitestes estis, Roduiphi regis Romanorum, el
    Patres et domini, usque hodie nullam partem dispo- principum imperii,
    in
    propositio synodo Ramana contra Henricum I V
    sui adjuvare, nisi eam cui plus justitia faveret. Et, inrperutorem.
    quia putabam quod injustior pars colloquium nollet 1. Nos ex legatione domini nostri regis Rudoiph
    fieri ubi jusiitia suum locum servaret, excommu- et principum
    ejus conquerimur Deo, et sancto Petro,
    nicavi et auathemate alligavi omnes personas sive vestrseque paternitati, et cuncto huic sanctissimo
    r.egis,.siv,educis, autepiscopi, seu alicujus hominis, concilio quod ille Henricus, quem vos apostolica
    qui colloquium aliqtio ingenio impediret ut non auctoritate deposuistis a regno idipsum regnum con-
    fieret. Prsedictus autem Henrictts cum suis fautori- tra vestrum interdictum
    tyranriice invasit, omnia
    bus non timens periculum inbbedientiae, quod est
    circumquaque ferro, prseda, incendio devastavit;
    scelus idololatrise (IReg. xv), colloquium impediendo archiepiscopos, episcopos, de eptscopalibus suisim-
    excommunicationem incurrit, etseipstun anathe- pia crudelitale expulit, et eorum episcopatuf Svij
    matis vinculo alligavit,- magnamquc muUitudinem fauloribus in bcneficia'distribu.it; pcr cujus OVH.I
    819 S. GREGORU VII. OPP. PARS III. — CONCILIA ROMANA, 820
    '
    tyrannidem plae memorise Werir.harius Mag>lebur- A Actum Romae anno ab Ihcarnatione Domini 1080,
    gensis archiepiscopus occisusest; Adelberlus WOT- pontificatus vero domini Gregoiii papaeseptimi annp
    matiensis episcopus adhuc ab co, contra sedis apo- YTI,indictiono m.
    slolicacprseceptum, in captione cruciatur; multa ho - XOTMSEVERIXI BIKH.
    nrinum millia ejus factione sunt occisa ; quamplu- Conciltiim Coronoe, quam es hoc concilio, Grc-
    res ecclesiseabbatis reliquiis (sic) incensse ac penitus goriuspapa ad ft<xi!.'lpiummisit, isle vcrsus iris.cri-
    l ptus fuit.
    destruclse,
    2. Innumerabilia quidem facinora sunt quae idcm Petra dedit Pelro, Petrus diadema F.odtdplio.
    Ifenriciis in principes noslros perpetravit, eo quod In hac synpdo ventilatam quoque esse antiquam
    sibi, ctontrasedis appslolicse deeretum, ut regi pbe- illam conlroversiam intcr Turonenserh et Dolensem
    dire npluerunt: el colloquium quod vos pro inqui- Britannise Ecclesiam ejusdem Gregorii papse litterm
    renda justitia et pace componenda fieri decrevistis, ad episcopos Britannise datae significant. Nilril certi
    in ea definitum, sed de miltenda legatione in Bri-
    ex culpa Henrici et fautorum ejus (irritum) remansit. tanniam ad causam cognoscendam deliberatum; de-
    3. Quapropter vestram humiliter imploramus que juribus Lemovicensis Ecclesise super monasle-
    clementiam, ut nobis, imo sanclse Dei Ecclesiae tic- ria a Bolensibus monachis iisurpala, atquc aliis a
    Remensi archiepiseopo occupatis in eadem actum
    crctam sacrilego pervasori Ecclesiarum justitiam " esse, eredem epistolae testahtur. Baronius , .a~.no
    facialis. 1080, numero decimo scxlot"

    ADDITIO AD ROMANUM VII CONCILIUM,


    Anni 1080.
    In quo Hcnricus rcgno cjcspolialur, Uoduiplms mveslUur.
    (Sv.pphm. MANSI,II, 46.)

    hx hac synodo scriplas teslaiur Annalista Scr.roC etiani pacis et juslitiac amatores, in parlibtis vestrts.
    Eccardi litteras, quas cx illo acceptas hic repeto. conimorantcs, ad hoc opus idoneos congregarent;
    Forte tamen hw lilterw prwccsserunl senlentiam in
    qui domni gratia praeeunte, die et loco ab illis sla-
    Ilenricum regem in concilio pronuntiatum. Ilunc vero tuto, tam ipsi quam quos ipsis adjungere adhuc de-
    sentenliam anno 1080 tunc arbilror diclam, cum bemus, aut
    pacem componant, aut, verilate prseco
    Ilenricus vicloria de Saxonibus relata inflaius omnem
    gnita, super illos qui sunt sancti, dissidii causa
    in apostolicam sedcm obsenantiam abjecit. Prmlium canonicam censuram exerceant. Verum quomodo
    nero illuddie vi Kal. Febfuarii Annalista Saxo con- nonnullos diabolico instinctu confectos, iniquitatis
    signal. Ex quo fierel concilium hoc Januario mense , suse facibus ignitos, cupiditate indnctos, discordiam
    convenisse. Quibus constiiutis, hoc Romanum ab eo potius quam pacem fieri et yidere desiderantes fore
    in quo sentenlia cxauctorationis in Henricum dicta non ignoramus; statuimus in hac synodo, sicut/et in
    est, consignaturquc Marlio mense, plane distinguitur. prseterita, ut nulla persona alicujus potentise.»1 ai-
    In ipso anno domnus apostolicus in Teutonicas gritatis sive parva sive magna, s.ive princepsj sive
    partes a synodo subjectam misit epistol. subjectus aliqua praesumplione audeal lcgatis nostris
    « GREGORIUS, servus servorumDei,omnibus archi- obsistere, el cum ad vos pervenerint de componenda
    episcopis et episcopis in Teutonico, atque in Saxo- -* pace contraire, nec poslea contra ir.terdictum illor
    nico regno commanentibus, omnibusque principi- rum alter in allerum audeat insurgere, sed usque
    bus, cunctisquc majoribus et minoribus, qui non ad diemab illis statutum firmam pacem omnes sine
    sunt excpmmunicati, et obedire voluerunt, salutem ulla occasione et fraude observent. Quicunque autem
    et apostolicam benedictionem. > hsec vestra instituta ulla praesumptione violare ten^
    Quomodo ex litc et dissensione vestra maximum taverit, anatheroatis vinculo eum ligamus, et non
    in sancla Ecelesia periculuni fieri qtiotidie cognosci- solum in spiritu, verum etiam in corpore etin omni
    mus, visum est nobis, visum est et fratribus nostris prosperitate hujus vitse apostolica auctoritate innor
    in concilio congregalis summa ope elaborare pro damus, ctvictorlam in armis aufemmus, ut sic salr
    viribus, quatenus idonei nuntii, tam religione quam tem confundantur et duplici contritipne contc-
    scientia pollentes, e latere apostolicae sedis ad partes rantur,
    vcstras mitterentur, qui religiosos episcopos, laicos

    CONCILIUM ROMANUM VIII.


    hi causa Henrici regis et episcoporum quorumdam, celebratum anno Damini 1081,
    Concil. XX, 577.)
    (MANSI,

    Anno ab Incarnatione Domini millesimo octuage- octavo nondum exacto, prsesidente eodemapesfplicb j
    gimo primo, ponlificatus vcro Gregorii septimi anno celebrata est synodus Rorsse in basilica cjusdcmSai-!\
    821 - CONCILIUMROMANUMIX. 822
    vatoris et Redemptoris nostri Jesu Christi, in qua A miter laudaverunt sacras res Ecclesiarum nullate-.
    inter .oseterasententiam depositionis archiepiscopo- nus in militia sseculari exponendas, nisi in alimonia
    rum Arelatcnsis et Narbonensis alque excommuni- pauperum, in sancto usu rerum divinarum, et in
    calionis per legatos apostolicse sedis promulgatam, redemptione captivoium. Ita quippe sub procura-
    dominus papa, his qui aderant collaudantibus, fir- tione Joseph fuerant immunia a tributo prsedia sa-
    mavit. cerdotum, nec exponebatur aut mittebatur in cor-
    Henricum quoque dictum regem, et onmes fau- bonam prelium sanguipis (Mallh. xxvn), nec Helio-
    torcs ejus, qui in praeterita excommunicatione ani- dorus raptor sacrarum rerum sub Onia pontifiee
    mum induraverunt, iterum excommunicavit. fuit impunitus (// Mac. m). Quibus actis interfue-
    Anathemathavit item Ildimundum et Landum runtJoannesepiscopusPorlunensis, Joannes episco-
    Campaninos tyrannos, omnesque adjutores eorum. pus Tusculanensis, Umbertus episcopus Praenesti-
    Prseterea suspendit ab oflrcio quosdam episcopos, nus, Brunus episcopus Signinus, Beno cardinalis
    q;ii, ad concilium invitali, neque ipsi neque nuntii Sancti Martini, Ber cardinalis Chrysogoni, Bene-
    eprum pro ipsis v.enerunt. dictus cardinalis Sanctae Pudentianse, Cpno carcli-
    CONCILICM ROMANUM HABITUM-ANNO 1081. nalis Sanctae Anaslasise, Azo--cafdiualis Sancti
    Anno Gregorii VII papse noho, iv Nonas Maii, " Marci, Romanus cardinalis Sanctae.SusannavBpnus
    convenientibus simul epLscopis,cardinalibus, abba- scnior cardinalis Sanctse Mariae, Maurus abbas
    tibus, archipresbyteris qt discerent utrum bona Sancti Sabbse, Laurentius cantor, Petrus archipre-
    Ecclesiaruni possent poni in pignore pro pecunia sbyter de porta Latina, Joanhes archipresbyter de
    coiligenda ad resistendum Guiberto, archiepiscopo SanctoSebastiano, Joannes archipresbyter deSaucla
    Ravennati Romanam sedem invadere conanti, quae- Csecilia, archipresbyterSalvatoris, etalii plures.
    sitis auctoritatibus exemplisque sanctprum, unani-

    CONCILIUM ROMANUM IX,


    Annp Domini 1083 celebrafum,
    Concil,.,tom. XX, col. 587)._
    (Apud MANSI,

    (450) AnnoabIncarnationcDomii)imillesimo(451) C I biennii bello fatigalum,.acri inedialaborabat: cum-


    cctuagesimo quarto,.pont)ficatus vcro domini Gre- necipsis ad vicina oppida Vel-castra exire Uceret,
    gorirpapaeseptimianno undecimo, duodecimo: [xiv] nec Hlijurati Henrici in Urbem vellent negotiatum
    Kalendas Decembris, pracsidente eodem apostolico, vcnire; multiquoque fame abacli Urbem reliquerant.
    celebrata est tribus diehus in Lateranensi basilica Proinde caeteribello remissius attenti rCm ex animo
    synodus, in qua fuerunt archiepiscopi, episcopi, minus gerebant, et a custodiis, prout cuique licebat,
    ct [deest et] abbates Campani, et de principalibus sine timore negligentius aberant. Hsecsuper Henrici
    atque Apulia, pauci quoque Gallicani; nam phiri- tyrannide, quia se occasio praebuit, praestrinxisse
    mos Henrici lyranni perfidia iter retro verlere cpm- sufliciai;
    pulit, qui Osliensem episcopum de apostolica lega- Caeterum dominus apostolicus in eadem synodo de
    tione redeuntcm contra fas et juramenti fidem capi fidei forma et Christianae religionis conversatipne,
    jussit sive permisit. Tres autem synodos quadrage- sed et robore animique conslanlia ad prsesentem
    6imales ejusdem Henrici persecutio impedivit [prae- pressuiam necessaria, ore non humano sed ange-
    pedivit]. Qui semel beatum Paulum, bis beatum Pe- licopatenter edisserens, die tertia totum fere conven-
    trum aggressus, demum. post multum fusi sangui- tum in gemitus et lacrymas compulit, sicque conci-
    nis, npn tam suorum fortitudine quam negligentia D liujn apostclica bpne.dictiorie laetificatum in pace
    civium,.pprticu [pbrticae]muros snbripuit. Romanum dimisil.
    siquidem vulgus, pars videlicet, copiosior ciyitajis,
    (450i Dantur, variantes ex cod. Mutin,, tcrquam qupd an, 1084, m.Novembri Gregprius VII
    (451) Legendum 1083, ut annus xi Pontificatus Romsenon erat. PAGIUS ad an. 1083, n. 5.
    Gregorii hoc anno inchoatus certo demonstrat. Prse-

    CONCILIUM ROMANUM X?
    Quo Guibertus antipapa et hwresiarcha atque Hchricus pseudoitnperator cum omnibus suis
    fautoribus, excommunicatur, anno Domini 1084.
    Concil. XX, 589),
    (MANSI,
    De hoc concilio ista Bertholdus; doniinus auteni' tis iii Guibertum hsftresiarcham, et Henricum, ct
    papa, collecla synodo, ilcrum scntcnliam analhema- oiunes eorum fatttores, proniulgavil; qubdetin fcsto
    823 AD OPE^.A S. GREGORIl APPENDICES. 824
    sancti Joannis Baplistse prseterilo iamdudum Rcfmaek(Maith. xxiv), t etc. Nee mutabatpardus varieiates
    fecit, cum Henricus adhuc ibi moraretur. Hanc sen- suas (Jer. xm), Henficus scUicet nequiliassuas;:
    tcntiam legati sedis aposlolicse, videlicet Pelrus Al- quinimo Romaeipositos quolquot polefat minis,: ter- •
    banensis episcopusin Francia, Otto Ostiensis episco- roribus, .blandimentis, promissis..sitri conciliabat,
    pus in terraTeutonicorumusquequaquediyulgarunl, bjlla, csedes, honiicidia per.se suosque faciens, et.to-
    Hmc Berthoidus. lis quibus poterat viribus iniquilati favens, veritati
    Ad hunc quoqtieannum referenda qum scribil Hugo resistenset insuper suis-littefas:>mittens, quibus se
    Flaviniencis in Chronico anno 1084: Henricus Romam Romam obtinuisse, papam dejecisse etomnibns em-
    veniens urbem cepit, muros evertil, Gregorium pa- nino praevaluisse mendaciter confingebat. At verp
    pam in turre Crescenlis muro clausit, suumque pa- Mathildis, etc. Gregprjus igitur.in turreCrescentis
    pam in ecdesia S. Pelrisedere constituit, ut implere- muro clausus legatos misitiad Robertum,ApuHa>du^
    lur quod scriptum est: « Cumviderelis idobjm abo- tem, ut venjret et obsidioftem splveret, etc,
    minationis stans ubi non debet, q.ui.legit intelligat

    AD OPMA S. ffilMII OTIIlfc

    APPENDIX PRIMA.

    mU 1KONNCILIS S, GRIGORIO ASGRIPTA.

    i.

    COMMENTAItlUS IN VII PSJUMOSiPfflNITENTIAIjES,


    (Vide in S. Grcgorio I papa, Openim ejiis tonid Y,coi. 8&9,Patrotogice lotit. LXXIX.)
    "' '
    II.: .

    TRAGMEN.TUM ElPOSITIOrifls' tN.-.WtilJvrHiUM.-


    (FABRICBibl, med. etinf. Lut.HI, 92.)

    Expositioncm in YII psalmos posnitenliales, quam supra inler GregOrii I scripla retuli,pafuni cerfa con*
    jectuia Hildebrando aliqui tribuqnt, sicul etiam Commentarium. uberioremJh Matlha3um,,extpio!ms. in
    bibliolheca Lambeinana Petrus Allixius in prsefat. ad Determinalipnem Joannis, Parisiensis prssdipaioris^
    de modo existendi corpus Christi in sacramento altaris, Loud. 1686, SyprdtuHfhdc ffagmeritiim. "'[
    Cum autem panis el vinum, inquit, dicantur a cunctis sanclis, et a fidelibus credilur itnnsire in subsiaiH
    tiam corporis et sanguinis Christi; qui fil illa conversio, aii formulis, ati substuntiulis', ijuwrisdlet. Qv.oddu-
    lem formalis non sit, manifestum est; quod forma panis et vini remarieni. Utrum vero sit sUbstdntidlis, per-
    spicuum non csl. Quidam autem dicunt liic subslanliam transire et converti, ut hwc fiat illa, nec tamen illa
    augeatur, nec concedunt qv.od hanc esse. i.llam.vere dici possit.. Alii autem.sic dicunl, kanc inillamtransire
    et converti, quod sub illis accidentibus sub quibus prius erat substantia panis et «««, post consecralionem esl
    substanlia corporis ct sanguinis, quibiis turiieii iion efftcitur, Nos diitem, iiiccrta relitiquenXes,quodex ancio-,
    ntatibus cerlum esl profilemur, scilicet stibstantiam corporis et sanguinis Cliristi converli, tnodum vero con-
    sersionis ignorare non erubescimus fateri. .
    Subjungit posl hoc clarissimus Allixius : « Hildebrandi, qui •deirideGregorius•VH, csse boc opus, verba
    quibus iUud clauditur,demonstiant: EXPLIGIT ExPOS#ioHiijDEi!itANDi,SEEvi JESUCHRISTI,SUPER MATTHJEUM,
    t>ERVEItBA ET SENSUM HORUM EXPOSITORUM ET SUBmiTATEJlGLOSSAfiUM TCNERANDORUM MAGISTRORUM. ADJURO
    TE UTLIBRUM UUNC TERPRJESENS EXESIPLAR CORRIGAS. » 8ed-omi)ino audiendus Henricus WarihonuS, qui, en-
    dem ms. codice Lambethano usus, Commentaj-ium hunc ,in atictario ad Historiam dogmaticain JJC Ussc-
    rii, p. 405, non Gregorio YII, sed juniori cuida'm HUdc.bidndocirca anmim 1150 Irrbuit! Ascfibam c,i''5
    825 APPEND. II. — WJBER-TDSAMTPAPA. — NOTITIA BIPLOMATICA. S£C
    verba, qiio reclius lecloritdecommentario iilo adhuc inedito possii conslare. « Hildebtandus junior expo^
    silione in EvKitgelicumS. Mallhwi ms. in bibliotheca Lambethana, S. Scripluraj uberlatem atque pleni-
    tudincm, omnibus ex sequoCiiristianis paratam, sanpiusdeprscdicat. Hinc illam comparat cum feriaenlo,
    cujus adfnistiorie integra farina; massa animalur; cum margarita, pro cujiis aequisitiohe oirinia sunt ven-
    denda; curo vinea, iu.quam Dominus omnes confertim servos ad operaridum immisit;' cum ialento, quod
    dominus peregre profccturus univcrsis servis negotianduni concred.idit; denique cum prandio, ad qu&d
    Dpminus omnia hominum genera invitari voluit.-Sic enim scribit lib. vni, hohril. 64, in illud Malthsci cap,
    22 :_Dicite invitalis quod prandium meum pavayi : Prandium estdoctrinajusiitim, elverhacsclestiumtnn-
    steriorum de Dei Filio: Ex onini igitiir lege, el ex:otnnibiis prophetis el Scripturis,mensaiii S. ScripiurmW-
    dinavil: in qua mensa, doctrina omnis juslitim et diversorum mystcriorutn : quiadiversi cibi sttnt. Magni-
    ludo igitur el abundanlia divinorum mysleriorum, quinimo cibi tinimarutn, inmensa sanclm Scripturm invc^
    idunlur, Expositionem istam Hildebrando cardinali, qui postea Gregorius YII fuit, deberi credidit vir doctis-
    sjmus P. Afiixius, qui ex ea descriptum de Eucharistia fragmentum edidit in Prsefat. ad Joannem Pari-
    siens. Verum longe a Grcgorii VII gcnio ac ser.lcnlia abludit istius libri auctor. Ille hsereticos et Ecclesice
    ilomanse adversarios ferro flammaque exscindendos clamavit, et exemplp prssivit; clavium poteslatem Pe-
    iro aChrislo datam super dmne fas nefasque extulit; Ecclesiam super Petrum fundatam esse conslantcr
    docuil; et ordinem monasticum, cui impense favil, sumrno sibi studio addictum habuit. Iste e contra hsere-
    licos moilc neqiiaquani mulctandos csse contendit; de clavium potestate haud minus sobrie sensit quam
    Proiestamiiim quivis, omnibiisque exssquo apostolis dalam fuisse docet; Ecclesiam non stiper Petrum, sed
    snper ipsum solummodo Chrislum sedificaUuSesse asserit: et monachorum ovdinem Pharisseis semel at-
    que iteriim comparans, corum tonsuram, vestes rcligiosas et vigiiias veilicat (tib. yi, .hqmil, 42 ef,50; /».&..
    vi, hoinil. 69). His adde, Gfegorium YJI preces Hiigua populo ignota factas maxirrie comprobassei Noster
    auicm Hildebrandus ejusinodi orationem riori obscure improbat, ad illud Matth. xxni,: Excolantes culi-
    cem, carnelum atitem glulienics':^Vw nobte, dd qtios viiia Phartemorum perveneruni! Quia in tonsura,ct
    reste religionte, et oralione labiorum, el jejuniis etvigilite qnibusdam nos qtiasi botios ostendimus. El ctir
    ialia fucimus, quid aliud quam vilia olera decimamus; etrelinquitnusdilectionemDeiet.proxiini,juslitiar,t,
    et fidem, el simpliciiatem, et humanilatem, puram in Spiritu sancto oralionem, el atiu virlutum germina?
    Demum, quod rem extra omne dubium poiiit, noster Bernardum citavit, Gregorio VII inferiorem. Eccle-
    siasticorum enim vitia insectatus, ista subinfert: Lege librum tlotnini Bernardi Clarmvallensis abbatis De
    considcratione, valde bonum,,quem scripsit Eugenio papw, ibi plenius invenies descriptos crrores malorum
    prmlatorum. Hildebrandus itaque junior quidam hujus cxposilionis auctor fuit. Istum circa sseculi duode-
    rc;mi medium collocavimus, tum quod certior calcttlus dcsit; tuiri quod et codicis ms, Setas, et loquendi
    de Bernardo modus, iUi aetati oplime conveniant. J Hsec V. C. Henricus Warthonus,

    APPENDIX SECUNDA.

    WIBERTUS ANTIPAPA CCLEMENS III).'

    NOTITIA HISTORICA.
    De Yitis ponlificumRomanorum, pag. 540.)
    (CIACCOKI,

    Clemens tertius, Parmensis, Guibertus de Corri- Aad S. Petrum x Kal. Aprilis Dominica Palmaruia
    gia aritea Vocatus,' archiepiscopus Ravennas ab anno 1084. Cardinales fecit viginli novem, cpisco-
    Alexandro II faclus, olim imperatoris Henrici IV posquatuor, presbyterosdecem, et diaconos qualuor,
    cancellarius, et, eo auctorej in schismate Romanus Obiit Romse in arce S. Angeli, post Kal. Septembr.
    anlipapa creatus, contra Gregorium VII et ejus anno 1101; sepultus Ravenna; in cathedrali ec-
    successores Yictorem III, Urbanum II, et Pascha- clesia, et non longe post corpus ejus, exhumalum,
    lem II, eo imp., sedit annos 21, menses et dies jussu Paschalis II, combustum est.
    aliquo.t. Creatus Brixini in Noricis a triginta episco- Schisma in Romana Ecclesia pessnnum yicesi-
    pis schisinalicis, auctore Henrico IV imp., vrrKal. mmn tertium.
    Julii, feria II, indictione m; coronalus Romse

    NOTITIA DIPLOMATICA.
    (JAFFE,Regteli.aRpmanorumpontificum,pag. 445).

    In Wiberti bullis has sententias reperimus:-B VERBODOMINICOELIFIRMATI nor»


    -SUST-,''GosfmMA
    DOMISIEST TERRAET' rLEiNITUDO EJUS; — CON- DECS,CtC.(8).
    FiRMAHOC,DEUS,QUOD OrERATUSESIS KOEIS(7); et :
    8-27 AD OPERA S. GREfSORlI APPENDIGE&; ;S23
    Dalai sunt p. m. A vice cancellarii Petri(ff)
    Roberti card. presb. (1). Tiderici Albanensis episcqpi (H).
    Bernerii vice cancellarii (7) In bulla 2 legitur : Per manum Joannis scriniarii
    Bernerii vice Petri cancellarii (8) el noturii noslri palalii, qui. scripsisse earn vi-
    Roberti Sanentini [1. Faventini} episcopi detur.

    WIBERTI ANTIPAP^E

    EPISTOL^ ET PRIVILEGIA^

    i. B vestram ecclesiam nunquam carituram clericis quc


    Canpnicorum Veronendum possesstones el privilegia ad hos honores sint utiles. Si vero archipresbyter
    confirmat. et archidiaconus uno tempore mortui fuerint, liceat
    (Anno 1084.) prseposito frui offlcio illorum de investituris donec
    [UGHELLI,Italia Sacra, V, 769.]; archipresbyter vel archidiaconr»s prdinatus fueril,
    CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, dile- Si enim ab aliquo aiiqiiid invenlionis scriptum re-
    ctissimis in Christo filiis PAULOarchipresbytero, et pertum fuerit ad destruendam rectjtudinem ordi-
    TOTONI archidiacono, et TOTONI prseposito, omnibus- num, aut hsereditatem vestram, vel ea. quae supra
    que canonicis S. Veronensis Ecclesise, tam prsesen- diximus, prsecipimus ui omni modo destruatur, et-
    tibus quam et futuris, perpetuam in Domino sa- nunquam compareat, sivero (quod aksit!) aliquis-
    Iittem. contra hoc nostrse auctoritalis scriptum agere ten-
    Convenit apostolico moderamini pia religione taverit, vel vos in his quse supra diximus ofTendefit,
    pollentibus benivola compassione incurrere, et pe- ct infra annum non emendayerit, illius irritus fiat,
    tentium desideriis congrrium impertire suffragium. coriatus, et, illum yivufn terra degluliat, sicut
    Quapropter ex parte omnipoteiitis Dei Patris, et Dathan et Abiron in seditiorie Core;lepra Naaman
    Filii, et Spirilus sancti, et beatssMarise semper vir- C Syri super eum veniat, et maledictio quse fuit dataj
    ginis, BB. apostolorum Pctri et Pauli, caetero- in monte Nebal, et anathema maranatha, et omnes,
    rumque sanctorum quorum nomina in libro yjtse illoe plagaeet maledictiones quibus.Deus.Pharaonem
    ascripta sunt, necnon ex auctofitate sanctofum et jEgyptum percussit, quse sunt scriptse in quinque
    canonum omnibus patriarchis, archiepiseopis, libris Moysi; et Judaetraditori sociatus cum Anania
    episcopis, ducibus, marchionibus, comitibus, seu et Saphira poenam luat seternam, et nostro, seu
    eunclis magnis parvisque personis, prsecipimns ut nostrorum successorum subjaceat judicio : hsec om?
    vestras personas, seu prsedia ac beneficia, omnem- nia jnxta privilegium sanctissimi Leonis Noriipapsa
    que vestram justam possCssionem et investituram ita flrmari ac corrobPrari decreviiiuis.,
    beneficiorum prsedictse canonicaj quam usque nunc Actum Ravennse, anno Dominicse Incarnatio-
    tcnuistis, niilli liceat laedere, disvestire, inquietare, Bts 1084, indict. vn. Datum per manum Roberti
    abstrahere. Similiter prsecipimus ut nullus vestrum card. presb., anno III Ordinat. D., Clementis ni
    aliquo ingenio ab episcopo vestro beneficia, quse PP., vi Non. Mart. feliciter,
    soliti estis investire, requirat, vel investituram
    ex illius manibus accipiat. Similiter prsecipimus II.
    de omnibus rebus vestrse canonicse, tam de cur- D Litterm Clemeniis III antipapm ad omnes fideles
    ordinem sessionis inter episcopos concilio ussiden-
    tis, quam de castellis , seu villis, xenodochiis, tes statuit.
    factitiis, incensitis, libellariis, decimis, seryis (Anno 108S.)
    et ancillis, terris, vineis, pratis, salictis, mon- [MUBATOM , Rer. Ital. Script. I,n, 585.]
    tibus, planitiis, tam infra civitatem quam extra CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, omni-
    civitatem, quse a fidelibus vobis sunt collala bus sanctse Ecclesise filiis perpetuam in Christo sa-
    vcl fuerint, ut nulla magna parvaque persona lutem.
    se intromitlat; sed liceat vobis quieto eas tenere Quod propulsis de apostolica sedeiisqui in ovile
    ordine, sicut per mercedem meorum antecessorum sanctissimo apostolorum principi Petfo a Christo
    pontificum, seu imperatorum et regum hactenus Domino commendatum non ingressi fuere per
    tenuistis, eo videlicet ordine qui in vestrarum char- ostium, sed aliunde subrepere, utpote fures et la-
    tularum paginibus conlinetur: et de nulla alia trones, prospicientes suis commodis pofius qu.im
    ecclesia super vos archipresbyter yel architHa- gregis utilitati, non est nostris meritis ascribendum,
    conus prasfcratur. Quod Ob hoc dico quia spcio sed divinse benignitati, qui elegit ca qw Jion sunl
    829 APPEND. II. — WIBERTI ANTIPAPA EPISTOLJE ET PRIYILEGIA. 830
    tanquam sint, ut ea quse sunl evacuentur. De mul-- A tus est. Ut vero quod actum est omnibus innotescat,
    tis autem quse in ipso nostri pontilicatus primordio> placuit nostris litteris apostolicis adnotari, et lam
    acla sunt in synodo, quam pro communi utilitate> prsesentibus quam futuris intimari, ut tanto firmius
    maturavimus, eam circa Nonas Januarii celebran- valeant credi, quanto constat de nostro ore audiri.
    tes, unum, propitiante Domino, nobis concessumi Yerum ne posthac iterum yel archiepiscopo Medio-
    est, illud determinare, quod, multoiies ventilalum ai lanensi, vel patriarchse Aquilegiensi de sessidne
    retro pontificibus prsedecessoribus nostris, aut vix: dextri lateris nostri liceat exerere quamlibet con-
    aut nullo fine sopitum est: istud videlicet in synodoi troversiam, interdicimus nostra apostolica auctori-
    sedenti jurgium quod emerserat inler Ravennatemi tate hoc eis de cseiero licere. Quod si forte fuerit
    et Mediolanensem archiepiscopos, unde etiam in[ perruptum per temerationem interdictum nostrum,
    ipsa nostra synodo Aquilegiensis patriarcha mussi- non modo sancti Petri nostrseque sedis indignatio-
    tabal; quisque enimfjuxla nos dextri laleris locum[ nam, verum nostrse quoque excommunicalionis et
    vindicabat, et cui jure deberetur, nobis incertum anathematis laqueos incurrat. Sedem enim Raven-
    erat. Contigit autem primo die synodi non interessei natis archiepiscopi jubemus semper esse a dextris
    Mediolanensem archiepiscopum a primordio,sed jam nostris nostrorumquesuccessorum secundum anti-
    die inclinata cum patriarcha a dexlris nostris se- " quse conslitutionis auctorilatcm, nisi forte impera-
    derct, inferposita tamen sella charissimi filii noslri tor adfuerit; et lunc etiam ipsum sinistram nostram
    imperatoris Henrici, qui jam advenire putabatur, tenere per hanc nostra? auctoritatis firmitateni huic
    quia eo loci erat elatus, quasi Ravennatis Ecclesise nostrse narrationi subjectam per manum Joannis
    a sinistris nostris assideret. Quo Mediolanense ar- scriniarii et nolarii sacri nostri palatii. Bene va-
    chiepiscopo in medium veniente, dextrumque locum lete.
    petente, hunc acclamatum est ab electo Ravennate Ego Ubaldus Ravennas tabellio, et notarius
    sibi deberi. Illinc simili modo a patriarcha Aquile- sanctae Ravennalis Ecclesise], ut in authenlico vidi
    giense; et ita unius rei altercalio inter tres e.vorta et legi, ita scripsi.
    est. Placuit autem universse synodo trium partium Ego Artufinus, et Bartclinus, el Canulius de Ar-
    dissensionem coram deferri. Statimque prolatus est tusinis, vidimus authenticum privilegitim bullaruni
    quidam catalogus nominum eorum archiepiscopo- cum bulla domini Clementis papse.
    rum, et ipsorum qui interfuerunt synodo Symmachi Et ego Paulus Scordili tlc Candia, doctor decre-
    papse, ubi prsescriptus erat Mediolanensis archiepi- torum, prsepositus et canonicus cardinalis sanctai
    scopus. Quo contra ostensum est privilegium Ra- j-. ( Ravennatis Ecclesise, illud privilegium in authentico
    vennatis Ecclesise, continens qua habet illa in scrn vidi, e't legi bullalum bulla plumbea apostolica, sed
    ptis noininum, non aliquo jure, non aliqua re- non more aliarum apostolicarum bullarum, ann.>
    ctitudine, sed potius causa humilitatis evenerit Domini N. J. C. 1413, indictione vi, die primo Maii.
    quod scilicet archiepiscopus Ravennas permiserit Amen,
    praescribi sibi illo termino casu archiepiscopum III.
    Mediolanensem, et ne pro quivis esset im- Ravennatis ecclesiwprivilegia a Wiberto anlipapa, qut
    posterum gigneretur, placuisse papse Joanni, suc- Clemensappellari volebat, confirmunlur.
    cessori illius Symmachi, ipsum privilegium fieri, (Anno 1086.)
    Hoc autem proposito, ut quis eorum viderelur esse [MANSI Concil. XX, 613.]
    major, quamvis vero dextra papse Romani sempe. CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, san-
    cl33Ravennati Ecclesiae, omnibusque futuris in illa
    Jure deberetur archiepiscopo Ravennati, addendum
    tamen ei soli imperatori, si prsescns adesset, ul sic archiepiscopis per eam in perpetuum.
    ad sinistram eum transmigrare debere, Quibusduo- Cum ad nos Ecclesiarum cura respiciat, et desin-
    rum altercatorum ostensis, tertii vero altercato- r gulis cogitare conveniaf, et ex debito suscepti regi-
    rum, id est patriarchse, pstensum est priyilegium a D minis omnibus nos providere oporteat: specialiter
    Joanne nono decimp papa factum similiter de ses- tamen et maxime Ravennati prospicere debemus
    si ne ad dexteram partem. His auditis universa sy- Ecclesice, cui prsesumus, Deo propitio, ut sponsse et
    nodus interrogala est a nobis : primp autem om- fdise. Hujus igitur misCrias nimis segre ferentes, et,
    nium Romani episcopi clerusque Romanus, quibus quanlum in nobisest, amputarevolenles, hoc reme-
    et auctoritas est major, et ipsa res erat notior; dii genere, hoc concilii anlidoto tandem subvenire
    deinde cseteri omnes. Cumque ex ordine Joannes curavimus, ut, consideratis privilegiis decessorum
    nostrorum Romanorum pontificum et prseceptis
    cpiscopus Portuensis, et Petrus diaconus nostrse
    in archivo nostrae Ravennatis
    apostolicse sedis cancellarius, privilegium Raven- imperatorum quse
    natis Ecclesisevice sua universse partcs laudarent, Ecclesise continentur, qusecunque in ilUs leguntur,
    privilegii nostri astipulatione firmentur, rit, sublatis
    Poppo quoque Brisegensis episcopus hoc idem fe- de csetero seminariis litium, nec Romana Ecclesia
    cit, ejusque vocem tota synodus consecuta est. Quo Ravennati Ecclesise, materfilia? suse.injuriam faciat,
    igitur in unum placituni vox omnium convenerat, nec matri filia contradicat, sed dignitatem suam
    noster quoque assensus pari ralionc accommoda- utrSqiie possidcal. Etdcinde quid mclius, qi'id Deo 1
    851 AD OPERA S. GREGORli APPENDICES. 832
    jucundius, quam scandala tollere, liles reprimere, ALoffensione ,debitam beati Petri, contra cmiiium prse-
    pacem componere, Ecclesiarum concordiam videre ? decessorum nostrorum veligiosissimaih inslitulio-
    lis.Deuslsetaiur el gaudet, et laiibus super omne neni, et exhibitionem tanio tcmpore delinueritis,•et,l
    gacrificium placaiur muneribus. Consentienlibus mulloties inde anobis paterna affeclionc admonilus
    igiturel cpUaudanti.busprimo cardinalibus nostris, vel.nos, vel nnstra mandata parvi pendens prorsus
    Ruberto Sancli Marci,et Anastasio Sanctse Anasta- neglexeris. Sedlalia tibi forsan sunl relala. Est eniui
    sioa, confratribus et, coepiscopis nostris, Rolando hodie terra perv.ersis delatoribus plena, quse itiae
    Tarvisino, Milone Paduano, Hecelino Vicentino, menti sinistram, ut videtur, de uobis injecere suspi-
    Fulcone Foroscmproniense,. Thebaldo Gaslellano, cipnem, et,. faisitati credulus, tam illicile retinendi
    aliisque quaroplunbus,.qui fuere prsesentes : hujus illicita qualeriicunqu.e adeptus es occasionem.; Sed
    nostriprivilegii.auctoritate firmamus quoecunque in Deus novit, qualiterctriique te erga. nos habueris»-
    privilegiis Romanorum pontificum leguntur, Pauli; nos semper t.e corde puro dilexisse, et luam modis,
    Sargii, Anaslasii, Leonis, Adriaui, Eugenii, Theo- omnibus prosperitatem exoptasse. Aufer itaque, di-
    dpsii, Valentiniani,. Ludovici, Garoli, Olbor.is, lectissime fili, omnemde animo tuo, si qua est, con-
    Chunradi, Henrici, et alior.um : pmnes donationcs trarletatis rubiginem, etcam, quam nos erga le, tuv
    et concessiones iliorum, quas Ravcnnali fecisse quoque erga rios, habeas dUeclionis sinceritatem.
    perhibentur Ecclcsise, tam in episcopatibus quam iij. Quiavero.de sanctseBjomanae Ecciesi.se injuria cum
    abbaliis, eoriiijatiliiis, exarchatu.csslevisqjiesimilibus, salute animse nostrse silerenon possumus, adhuc te-
    quse in privilegiis et prseceptis plenius habentur, paterne admonemus; rogamus etiam et.obsecramus,^
    litijus scriplura} noslra) asserlione munimus. De- charitaiive quoqiie consuiimus, ne beati.Pelri de-
    cernentes, et auctoritale apostolica slatuentes ut, si bitam oblatipnem ullei ius retineas, ne videlicet ip^
    quis contra hoc nostrum privilegium venire tenta- sam retinendo ejus iram in te exasperes,,sine qufr.:
    verit, sl quis contradictor exstiterif, sit anathema aperiente nemo regnum valet intrare coelorum. Sed,
    maranatha, silque pars ejus cum Pilato,. et Herode, sicut.decet, debilaeam reyerenlia; dirige, ut ipsum,
    ct Juda tradilpre. Quod ut cerlius credalur, et ab tibi pacatum valeas isvenire..
    omnibus diligentius observetur,, sigillo nostrp prse- Praeterea non credimus a lua excidisse memoria,.
    sentes lilteras slatuimus roborari,. quod diiectionem U>amet per liiteras et per r.un-
    Acla sunt hsec Ravennaj, in plenaria synodo, in liuin tuum plurimum postulayimus. Obnixe rogavi-.
    matrice ecclesia, qusedicitur AgiaeAnastaseos, anno mus super quodam dilectissimo filio nostro [Felice],
    Dominicse IncamationLs millesimo ocluagesimo G Q tibi equidem fideUssimoct salia nolo,, celsitudinem.
    scxto, imperante Henrico terlio Romanorum'Augu- tuam interpellanles, ut in illa re quam postulaba-
    slo, anno imperii ejus, secundo, indic, nona, tertio mtis nostrae volunlati assensum praebercs. Sed nibikv
    Kal, Mart.. nobis.de hac ipsa re postea, unde plnrimum mira-
    IV. mur, remandasti. Et ipse quidam.jam.magnifice, sicut;
    Clementis III anlipapw epistola ad Wratrizlaum dignus esl, foret locatus, nisi hac fuisset exspectatione
    primum ducem, ppslea fegem Vohemiw. Hortalur quo, Deus.novit, fideliorem libinpn pote-
    '; ad solvendam sedi Romanw 6blationem,et ad dctentus;
    cujusdam ad episcopatum promoiibnem, ris invenire. Hoc autem tuse sit notuni dignitati,
    (Anno 1086.) CittodcumDomino imperatore, charissimo fiiio no-
    [PSTZ,Thesaur, anecjt. VI, i, 286,ex bibliolh. S. Em- stro, de re ista nondum quidquam cgimus, quoniain,-
    mer. Ratisbon.] tuse cerlitudinem volunlatis hactenus exspectavimus.
    C, episcppus,. servus servorum Dei, W. glorioso Dehocvero certissimusexislas, quod sihocunum rio-
    principi Boemiorum, ac dilectissimo filio, salulem stri causa, nostro rogatti feceris, quidqnid a nobis
    et aposlolicam. benediclionem; . deinceps me et te dignum peiieris, inipetrabis..
    Tuam, dilectissime fili, prudenliam credimus nosse Quidquid igiturde hae rc sedet tup animp, utrum.
    quantis dolis, quantis fraud-ibus adversarius noster 1D videlicet nostris tam uignis, quotl non diliidimus,
    diabolus humanum genus exagitct, quanlis versuliis • assentiaris petilionibus, nos quanlocius eflice cer-
    eam, quam inter angelos, ct inlerDeum, etprimum tos. Nolumus enim tantum virum, tam ittilem, eccle-
    hominem seminavit, discordiam quotidie inler siastico regimini, tali amodo suspeiidio detineri.
    Christianos seminare laboret. Ut enim tibi yeritatem Novo quoque sigillo, tiipotc evidcntibri, has litteras.
    fateamur, plurima jam ssepius nobis de te sunt re idcirco insigniri prsocipimus, ut tua Ctiam dignilas
    lala, quse adversum dilectionem luam animum no- evidenlissimum tu;e conccssiohis signum, aliquod
    slrum, quodDeus avertat! incitarent. Sed ipseeor- videlicet admirationis novum in novo, qucm peti-
    dium iospeclor... est testis, nolle nos super tua di- mus, episcopo [alisncnsi] eligendo et constituendo
    gnitate aliudquam deceat, vel credere, vel audire, et mitlere diguetur. '
    quod in omnibus teet et
    desideravimus desideramtis 1 y. . .
    prosporari. Tuustantum animus, unde dolemus, unde'' Clemenlis antipapw et concilii Romani synodica ad_
    ingem?«ciraus, non ea:se erga nos charitate, ea qtiai cterum universum.
    dcccrcS, devolione habcrc videtur; cum, nescimus;. -" ':•:::">?
    (Anno 1089.)'
    ctuorio^tropcccato, qtta noslra erga luam diloclionemi CLEMENS episcopu^, servus servoruin :Dei,yoriiiji.^-:.
    833 APPEND. II. — WTBERTI ANTIPAPJE EPISTOLJE ET PRIYILEGIA. 834
    biis orthodoxis fratribus, archiepiscopis, episcopis, A clum. > Et ut manifestissime omuiLus pateret
    abbatibus, atque universis sarictseEcclesias ordini- eos ipsos ejusdem excommunicationis senten»
    hus, salutem et apostolieam benedictionera. tiam subiissc; ulile visum fuit hsec ex dictis
    Quantse et quam pestiferse sohismaticorum adin- B. Augustini recitare (Auo. serm. 351, de Pcenii.
    vcivtiones nostris teroporibus sanctam Ecclesiam to. V, pag. 948 nov, edit. Antuerp.) : « Quidam
    .perturbaverint, et quantos populos, peccatis nostris iiituentes praecepta severilatis, quibus jubemur
    exigeritibus, erroribus suis infecerint; fraternitatem uon dare sanctum canibus, ut ethnichum habere
    vestrarri credimus non latere. Venenum siquidem ecclesise contempiorem, a compage corporis mem-
    eorum, a capite sanclse Ecclesiae usque ad ultima brum, quod'scandalizat, evellere; ita perturbant
    membra passim diffusum, vobis et subditis vestris ecclesiae pacem, ut conentur ante lempus zizania
    constat non modicum certamen generasse, et usque eruere, atque hoc tempore csecati ipsi potius a Chri-
    ad medullas corporis vestri dolorem tant* prsesum- sli unitate separantur. » His itaque ad medium re-
    ptionis intrasse. Hac itaque necessitate compulsi, eilatis, adjudicante universa synodo, constituimus
    ne B. Petri navicula tot perturbationum fluctibus ct ut uullus deinceps ad injuriam Domini imperatoris
    vpenead naufragii discrimen inflexa praeceps labere- proesumat de hac quaestione disputare, et ei sub-
    aur, ad arma quibus Patrcs iu defensionem Chri- ditos a servitio et communione ipsius subtrahere :
    stianoe fidei usi sunt, nos convertimus, atque episco- Ad hoc etiam quod geuus ullionis mereantur sub-
    .pos et abbates et quamplures honestos viros ad syno- ire qui, hortatu schismalicorum, juramenta regi
    <iuminecclesia B. Petricelebrandam ex diversisparti- et principibus facla non ttment violare; sicuti Au-
    buseonvocavimus. Qaibus Spiritussanctiinspiratione gustini auctoritatem induximus : « Si quis laicum
    •congregatis, inter caetera quse synodalis convenius juramentum violaudo profanat, quod regi et domiuo
    tractanda susceperat, qusestionum impia dogmata suo jurat, et poslmodum perverse ejus regnum ct
    ad perniciem multorum noviter orl'a, a nonnullis dolose tractaverit, et in mortem ipsius aliquo ma-
    communi audientise inferuntur; quse fraternitati ve- chinamento insidiatur, quia sacrilegium peragit,
    stroedignumduximusnotificare, quatenus adea de- manum suam in Christum Domini mittens, ana-
    vitanda, imo Deoauxiliante destruenda, promptiores thema sil, nisi per dignam poenitentise satisfaetio-
    vos et vigilantiores redderemus. Ibi namque de per- nem emendaverit, sicut conslitulum est a sancta
    juriis quse ipsi ad periculum imperialis dignitalis synodo , et sseculum relinqual, arma deponal, in
    fieri hortantur, non parvus clamor exoritur. Et monasterium eat, et poenileat omnibus diebus vit;e
    quia negolium illud radix et origo costerorum „ suse; vei-umtameu communioiiem cum eucharistia
    flagitiorum videbatur, placuit de eo primum tra- in exitu suo accipiat, episcopus vero, presbyter, dia-
    clari debere, et quam pessima et periculosa sit hu- couus, si hoc crimen perpetravit, degradetur. »Ilis
    jusmodi adhorlatio ostendi. Unde in imperatorem vcro diligeuter exposilis, summa nos necessltas
    excommunicalionem promulgatam necessariis do- compulit ad ca quse de sacramentis ecclesiaslieis
    cumentis improbavlmus, quia illius ex occasione inhnici christianae religionis adversus catholicam
    perjuriorum et omnium asserlionum suarum vircs fidem oblatraiit, discretas auctoritates opponere; ct
    contraxisse videbantur. Ad convincendam itaque qttse dicere et audiri nefas est, probabilibus argu-
    eorum temeritatem, eum plurima tam ex sacris ca- mentis confutare. Dicup.lattamen sacramenlum cor-
    nonibus quam etiam ex mundanis legibus exempla poris et sanguinis Domini nostri Jesu Christi, con-
    occurrerent, iUatamen adauxilium nostrumsufliccre secrationes chrismatis, imo qusecunque ad episco-
    documenta visa sunt, scilicet quod in eos qui non paleel sacerdotale ofiicium pertinent, ab his qui
    sunt legitime vocati, et rationabiliter convicti, qui- sectae eorum non communicant celebrala, nulia
    que bonis suis exsppliali, sententia damnationis non prorsus esse sacramenta, ct nihil aliud suscrpicu-
    sit proferenda, Nicseno concilio approbanle : < ln- tibus nisi damnationem conferre. Nam panem iiinm
    certa nemo pontificum judicare praesumat, quia, 0 qui de ceelo descendit, in quo tota salus et vila no-
    quamvis vera sint, hon tamen credenda sunt nisi stra consislit, impio blasphemantes ore, poiliii
    qusemanifestiis indicus comprobaritur, nisiquae ma- potius quam consecrari astruunt; aquam quoque
    nifesto judicio convincunlur, nisi quse judicalorio baptismatis, per saeerdotuni preces ac benedictiones
    ordine publicantur. » In eodem : i Caveanl judices et chrismatum admistiones nihil sanctificationuni
    Ecclesisene absente eo cujus causa venlilatur sen- suscipientem, his qui regcnerandi sunt potius sor-
    tentiam proferant, quod irrita erit. t In eodem (4S2); diditatis maculas quam spiritales munditias aiunt
    « Non est privilegium quo spoUaripossit jam nuda- prsestare. Siceliam pessime sentiunt de reiterandis
    tus. » Item B. August. plenius in lib. poenitenl. ecclesiasticis ordinibus, de reconsecrandis ecelesiis»
    tractans, ita inter cseteradicens : « Nos a commu- el pueris reconsignandis; postremo de omnibus idem
    nione quemquam prohibere non possumus, nisi aut testantur, quseper saeerdolalecfficiumchristianis con-
    sponte confessum, aut in aliquo sive sseculari sive feruntur.De his itaque diul[uslaborantibus(si'c),sin-
    ecclesiastico judicio nominatum atque convi- gulis eorum erroribus opponenda
    censuimus, quibus
    (452) Hoc pariter testimonio, lanquam es Gelasio tres synodi Peresladensis a:ini 1085, nuam Iegas
    et synodis Nicse,.aac Sard.icensi pelilo, usi sunt Pa- Collecl. Concil. 6 in
    83S AD OPERA S. GREGORR APPENDICES. 85(»
    manifeste declaratur, non solum apud nos Dei gralia lA cunt Deum tenebrse? si autem Deus adest sacramentis
    catholicos, verum etiam apud schismalicos, et hse- et verbis suis, per qualeslibet adminislrentur, et sa-
    relicos, hsec omnia esse rata nec ulla unquam ra- cramenta Dei ubique recta sint, et mali homiues,
    tione iteranda. Augustinus super Joannem : « Sive cruibus nihil pfosunt, ubique subvcrsi. » Item in
    aut baptizet servus bonus, sive servus malus, non eodem : « Quomodo exaudiet Dc-ushomicidam de-
    sciat se iUe baplizari qui baptizatur, nisi ab eo qui precantem vel super aquam baptismi, vel super
    sibi tenuit baptizandi potestatem. » Et paulo post : oleum, vel super eucharistiam , vel super capitst
    « Non exhorreat coluinba ministerium malorum, eorum quibus manus imponitur ? Quae tamen om-
    respiciat Domini potestatem. Quid libi faciat malus nia ei fiunt ct valent, etiam per homicidas, id est
    minister, ubi est bonus dominus? et te non deci- qui oderunt fratres etiam in ipsa intus ecclesia. »
    piant seductores. Agnosce quod docuit columba : In eodem : « Sicut ficti veraciter conversi reeipiun-
    Hic est qui baptizat in Spiritu sancto; » et in se- tur, nec tamen eorum baptisma reprobatur; sic et
    quentibus dicit: « Seductor, non habes baptismum, illa quam schismatici vel Iiaeretici aliter habent,
    malus tibi dedit, traditor nescio quis dedit. De ofli- nec aliter agunt, quamvcra ecclesia, c.um ad nos
    ciali non disputo, judicem altendo, ego a Christo veniunt, non emendamus, sed potius approbamus.-
    "
    ipso baptizatus suni. Non, inquit, sed ille episcopus Ita ergo nec foris, sicut nec intus quisquam, qui ex
    te baptizavit, et ille episcopus illis communicavit; paite diaboli est, potest vel in se, vel in quoquam
    A Christo ipso sum baptizatus, ego novi. Docuii me macnlare sacramenlum, quod Christi est. » Hiero-
    columba quam vidit Joannes. 0 milve, non me dila- nymus ad Luciferianum : « Sicut hic cst qui ba-
    hias, male. Justos, inquiunt, oportet esse tanti ju- ptizat, id est Chrislus, ita hic est qui sanclificat. »
    dicis ministros. Sint miuistri justi, si velint; si ldem : e Oro, inquit, te ut aut sacrificandi licentiam
    autem superbus fuerit minister, cum Diabolo com- ei tribuas cujus baptisma probas; aut reprobes ejus
    pulatur; sed per illum donum Christi non contami- baptisma quem non putas sacerdotem. Neque igitur
    natur. Quod per illum fluit, purum est; quod per fieri potest ut qui in baptisterio sanctus est, sit
    illum transit, liquidum est* Puta quod ipse lapideus apud altare peccator. » Papa quoque Anastasius,
    est, quod ex aqua fructum ferre non potcst, et in scribens ad Anastasium imperalorem, asserit omnes
    canali lapideo aqua nihil generat, sed Jiorlis fruclcim quos ordinavit Acacius, licet a B. Felice papa excom-
    aiferet. Spiritualis vero virlus sacramenti ita est ut municatus et hseretica pravilate infectus, debere in
    lux, quae et ab illuminandis pura excipitur, et si per suis ordinibus absque omni reordinatione perma-
    immundos transeat non inquinatur. Quos baptizal Q i nere, sic inter caelera dicens : « Acacius bonum
    ebriosus, quos baptizat homicida, quos baptizat male administrando sibi tamen nocuit, nam invio-
    adulter, Christus ipse baptizat. » Idem ad Yincen- labile sacrameotum, quod per illum datum est aliis,
    tiam Donatistam: « Non sacramenta Christiana fa^ perfectionem suse virtulis oblinuil. » His et aliis
    ciunt te hsereticum, sed prava dissensio. Non pro- pluribusdiversorum patrum sententiis recitatis illam
    pler malum quod processit a te, negandum cst synagogam Satanse ad reddendam impietatis suse
    bonuni quod remansit in te ; quod malo tuo habes, rationem litleris et nuntiis nostris ad synodum vp-
    si ibi non habes unde est bonum quod habes. Ex ca^imus, non tamen ut ipsi auaientiam, in prajter-
    catholica ilaque Ecclesia sint omnia sacramenta Do- itis conciliis jani prorsus eisexclusam, mererentur;
    minica, quse sicul habetis et datis, quomodo habe- sed ut pacem sanclse Ecclesise, quo? per ipsos om-
    banturetdabanlurctiam priusquamindeexirelis.Non nino divisa est, in uuitatem componeremus. Littera-
    tamen ideo non habetis, quia non estis ibi unde rum autem hictenor fuit,
    sint quse habetis. Non in nobis mutamus, in quibus VI.
    eslis nobiscum. Nam et detalibus dictum est quo- Wtoerti ad 0. Ostiensem. — De rebus a se
    epistoia
    niam in multis erant mecum. Sed ,ea corrigimus, in insynodo Romana conslilulis, etquod ad synodum
    quibus non estis nobiscum, et ea vos hic accipere D vocuius non venerit, objurgal.
    volumus, quae non habetis iilic ubi estis. Nobiscum (.Anno 1089.)
    autem estis inbaplismo, iri symbolo, incaeteris Do- [MANSI Concil. XX, 599.]
    , minicis sacramentis. In spiritu autem unitatis, et CLEMENsepiscopus, servus servorum Dei, 0., olim
    in vinculo pacis, in ipsa denique catholica Ecclesia dicto Ostiensi episcopo, et sequacibus suis quae
    nobiscum non eslis. » Item in quarto libro contra merentur.
    Donatistas: « Sicut urgeri videor, cum mihi dici- Licet synodali audientia vos indignos fecissetis,
    tur : Ergo haerelicus dimittit peccata, cum juxta le quia ad synoaum sanctae Romanse Ecclesisemulto-
    baptizat; sic et ego cum dico:: Ergo avarus reli- :ties vocali vcnire recusastis, et hac de causa excom-
    gionis simulator peccala dimittil? Si per vim sacra- municali estis, lamen ut murmur populi erroribus
    menti, sicut ille, ita et ille : si per meritum suum, infecti vestris auferatur, apostolica auctoritate pras-
    nec ille, nec ille. IUud igitur sacramenlum, et in cipimus ut ad synodum quam in ecclesia beati Petii
    malis hominibus, Christi esse cognoscltuv. » Item ini Deo auxiliante celebramus seciiri penitus venialis,
    quinto libro contra Donatistas : « Quomodo aquam ut de eo quo sanctam Eeclcsiam periurhastis, sieut
    mund it et sanclifical homicida? qtiomodo benedi- decet, rationem reddatis. Verura ipsi mc Deuiri •
    857 APPEND H. — WIBERTI ANTIPAP^E EPLSTOL/E ET PRIVILEGLi. 858
    timentes, nec hominem reverentes, legatos et litte-- A nummulariis jubemur. Idcirco, fratres, hortor dile-
    ras nostras nec audire nec videre voluerunt. Unde) etionem vestram, obteslor et moneo, ut qua debetis
    in erroribus suis perdurantes ex latebris quas ser- et potestis, sollicitudine vigiletis, ad investigandos
    pentino more incolunt, ad decipiendos incautos, vell haereticos, et iirimicos sanctse Dei Ecclesise,et a sanis
    simplices dira sibila emittunt, acuentes linguasi mentibus ne pestis hsec latius divulgetur, severitate
    suas sicut serpentes venenum aspidum sub labiisi qua potestis pro viribus exstirpetis, quoniam sicut
    eorum, etc. Quanta; igitur humani sanguinis effu- habebit a Deo dignae remunerationis praemium, qui
    siones in Italico et Teutonico regno occasione prae-• diligentius quocl ad salutem commissae sibi plebis
    dicationis eorum factae sint, quantse ecclesiarumi proficiat, fuerit, exseculus; ita ante tribunal Doraini
    destructiones, quaiiti viduarum et orphanorum ge- de reatu negligenlise se non poterit excusare qui-
    mitus ; postremo quantae universi Romani regnii cunque plebem suam cpntra tam sacrilegse persua-
    depopulationes, lucidius ex eorum gemitibus, quii sionis auclores noluerit custodire.
    opprimunlur, quam nostra relalione comprobatur. VII.
    Prseterea placuit sancto conventui, ut in Simonia- Privilegium Clementts III pro
    parlhenone Beali Pe-
    cos, qui Ecclesiam Dei latronum speluncam fece- tn Palavini.
    runl, debita ar.imadversione inevheremus, et redi- B (Anno 1091.)
    Vivum caput illius haereseos [ioties ,a sanctis Patri- [ORSATO,Hist.di Padova, p. 262.]
    bus abscissum gladio beali Petri amputaremus. CLEMENsepiscopus, servus servorum Dei, dileclis-
    TJnde eorumdem Patrum sanctorum documenla simsB in Christo filiae THEOPHILJE, monasterii Beati
    sectantes apostolica auctoritate prsecipimus ut nullus Pelri in Paduana civitate siti abbatissae, et Dei an-
    deinceps alicui nianum praesumat imponere potius cillis inibifamulantibus, cunctisqueinibiregulaiiter
    qiiam pessimi commercii conventione. Si vero, succedentibus in perpeluum.
    quod absit,h6c crimen in aliquo deinceps repertum Ex consideratione pastoralis cctrse, quam admi-
    fuerit, et ordinator propria in perpetuunl careat di- nistratione sedis apostolicse geriinus, cui nttliis
    guitate, et ordinatus ex ea quoe per commercium propriis meritis sed divinse providenlise dispensa-
    Tacta est, periiciat ordinatione. Prseterea, quod tione prsesidemus, omnium quae usquequaque sunt
    silentio prsetermittendum non fuit, quia murmur Ecclesiarum provectui nos convenit invigilare, ac
    "populi adversus iucontinentiam clericorum passim justis fideUum postulationibus sequitatis assensum
    crescit ac dilatatur, utile visum fuit, ut ea qua de- prsebere, bonisque ac religiosis incceplis, ut de die
    betis diligentia, ministros altaris secundum statula in diem augmententur, et ad perfecliouem usque
    canonum vivere, atque munditiam castitatis, sine perducahtur., nostri favoris nostrseque auctoritatis
    qua, teste Apostolo, placere Deo non possunt, irre- suflfagium impertiri, quatenus personse Deo dica-
    prehensibiliter cuslodire commonealis, quatenus de tse et divino cultu perpetuo jure mancipatae, ab om-
    correctione eortimab his qui foris sunt, bonum testi- ni saecularium inquietudine remotae et cur.ctis
    monium habentis, et rnurmurantis populi insolen- mundialibus impedimentis. expeditse, pura et in-
    tiam quiescere faeiatis Hi vero qui missas pecca- tenta mente Creatoris sui laudibus insisiere te-
    torum sacerdotum respuunt, et qui eis ante judicii neantur. Unde, reverenda filia Theophila, quoniam
    nostri censuram opinionis suoe praejudicium infe- sanctssima devotio tua, religiosis moribus sufffa-
    runt, communione sanctseEcclesise usque ad emen- gata, humiliter petiit ut prsedictum Beati Pelri mo-
    dationem priventur. Conjunctiones autem consan- nasterium nostri privilegii aucloritate firmaremus,
    guineorum fieri prohibete, quoniam has, et divinse quatenus omnibus fuiuris temporibus monaste-
    et socculiprohibent leges. Consideret vero, fratres rium ancillarum Dei existeret, uf videlicet sancti-
    dilectissimi, vestra excellens prudentia, quam bo- moniales, nullorum absque omni conlradictione,
    num sit persistere in dispensatione vobis credita, et sub regimine abbatissae degerent; devoias petiliones
    in iide recta, atque hsereticis, et semulis Christi re- D j tuas per interventum honorandorum confralrunr no-
    pugnare, et nunquarri a veritatis tramite declinare, strorum Milonis, scilicet ejusdem civitatis episco-
    quam Dominus et Salvator omnium, cujus fidein pi, et Roberti Faventini episeopi, necnon dilectis-
    tenemus, qui pro nobis mori non dubitavit, et pro- simi filii nostri Petri Padnani archidiaconi, gra-
    prio nos sanguine redemit, fidem B. Petri non do- tanter suscipimus, et tuis religiosis votis Hbenler
    fecturam promisit, ct confirmare eum fratres suos aimuimus. Quapropter apostolica auctorilate, et
    admouuit, quod apostolicos pontifices meae exigui- hujus nostri privilegii constitutione, concedimus et
    tatis prsedecessores confidenter semper fecisse, confirniamus ut omnibus deinceps futuris tempo-
    cunctis estcognitum, quorum et pusillanimitas mea, ribus jmonasterium illud praedictum sanctimonia-
    licet impar et iriinima pfo suscepto, tamen divina lium monastfcrium habeatur, nec ulla sitdeinceps
    dignatione ministerium pedissequa cupit existere. magna parvaque persona quse hoc ullatenus audeal
    Vse igitur erit nobis, qui hujus ministerii onus sus- imhiutare. Confirmamus quoque erdem monaste-
    cepimus, si veritatem iidei ad hujus destructionem fio, tibique et omnibus tibi regulariler succedenli-
    erroris praedicare neglexerimus. Vse erit nobis si bus a:l tistim sanctimoniaHum inibi Deo servien-
    veritatem silentjo oppresserimus , quam erogare lium omnia quoe habenttir in charta donationis
    859 AD OPEIU"S. GREGORII APPBNDIGES. '840
    quain episcopus Milo vobis fecii, cl omnia quaeiiunc 1A iri Rivalta cum castro et suls pertineritiis,- et lhan-
    habetis, ve) acqiiisistis, el quie deinceps, lam vos sum in Gorniano et in Runcho, Folliano et Alliano,
    quam sticcedcntes vobis, juste acquisitiirse estis. etresin Gavassa cuiri decimis, et sylva, ei ih Cor-
    Praecipimus insuper el apostolica aucloritate in- rigia, seu in'Butrio»-iii Rio, Fazano* CampogaUiani,
    lerdicimus til hiillus riux', marchio, comes, vice- in Fontana, iriPrato, Canulc, Maridrie, inGufgo.
    coiries, nullaquo magiia parvaque persona sive ec- Et sortes dtias quae sunt prope Gurtemriovarri ,- et
    clesiastica, sive ssecularis, proudicliiin nionastcriuin tnansos ditos inCetlole, et plebem'deNrivalafe ciim
    Beati Petri, velDei famuias ibi servienles, dc liis diriiiibus sriis periirieritiis, et marisos tres iri Cano-
    quai liiijtis uoslri prlvilegii aucloiilale conlirina^ le,!Coi'viaticb, Mdndriole, in Fabrica mansiira uijism,
    nius, audeat deinceps ulla inquieiudiue nrolesiare. et iii Seso, Rodano, Silvarauo, Garbogriaho, Cal-
    Si quis aiilem lnijus noslri privilcgii sanctionem dariola, Cariipariiola,' Bedullo-, vico Martini, Qtier-
    violaverit, nisi resipuerit, et digna satisfaclioue ciola, Monte Gamoni. Et capeliam Sancli Yiti" iu
    emeiidaverit, sit extorris a regno Dei, ulpolc apo- Ofiiano, et Capellam Sancli Abundi <um suis perli-
    stolicse atictorilalis sacrilegus conlcmptor, et, digna nentiis, Pratum de Boeeto, Ariole, Gaziata, Mote-
    excominunicalione damnatus, ab Ecclesia Dei pror- leua, Canipigene, Marrooriolo, et res quoe rejacent
    R
    sus cx.lraneus efficiaiur, perpetuseque subjaceat juxia ponlicellum Rodani, sitva de Grosetb, Purci-
    nialedictlpni. At vero qui pius observator exsliteril, liole, Runcise, et in Casale Fossedunde, et Raz.Dlum
    cuni ci Omnibus suis pertinentiis ad San-
    jperpetuse benedictionis abundaniia repleatur, con- ciuii)piscartis,
    siiltiimus. Stephahum, ad Sancttihi Possidoriirim, in pa-
    Anno Dominicse Incarnalionis 1091, indictionc go jMuliiiensiiluyda, in ruonie Passaraiio, in Pulia-
    anno domni Clemenlis III gnello, Ser a, Appollinaad Sanctani Mariam cum
    xiv, aulem pontificalus oliveto. Etdecimam in civitale quse vocattirRegiuih,
    papsevn, xiv Kal. Februarii.
    cum omni inlegriiate, ei in Marsja. Et omnes res
    •; Paltim permanumBernerii vicecancellarii in Urbe
    quas sunt iif circuitu civitatis quae ^ocatur Emilia.
    Paduana, actum feUciter. Et ciirtem nnam in Tertonensibus, quse dicilur No-
    VIII. va, et omnes res quae sunt in Aqueduclio, et cur-
    Clemenlte III, sive Guiberti, pseudo-papw biilla, qua tem Sancti Stephani cum plebe quae infra castram
    catwnicis ecclesiie Regiensis omhia illoriim boua
    . sitaest, cum pinnibus suis pertiuentiis, sicuti a bo-
    etjuraconfirmat. nae niemorite Sigefrido episcopo \el ab aliis cpisco-
    (Anno 1092.)
    pis, pro^suts suorumque successorum aniin-ibus ,
    [MURATOUI, Anliq. Ital., II, 185.] cidem canonicae pet scriptum vel investitriram bene
    •CLEMEXS episcopus, servus seivorum Dci, cano- pVovidendo integre collata sunt. Atque orones re3
    miris Regiensis ecclesise, ipsoruriique succcssoribus quas de donis episcoporuro vel voto Jidelium pra>
    iii perpetuum. dictoecanonicae vel canonicis oblatas esse digno.sci-
    Oportet nos in speciila sanctai sedis aposlolicce tur, sanctorum canonum auctoritate nostraque apo-
    constitutos.ad defensionem et firmitudiriem eccle- stolica immunitale lmic nostro" inscripsimus.priv.Ie-
    siaruro Dei vigilanter insistere, quatcnus de bono gio, cum omnibus suis adjacentiis et perlinenliis
    in melitii Deo adjuvante proficiant, ut, feniDta oin- in perpetuuiri invioiabiliter coriservandas, absaue
    iiium pravoriim lipmiiiiim inquietudine, minislrau- omni contradictione, aliciijus magnse parvaeque per-
    tes divinis officiis pfomptius inlenti qiiiele min.i- sonse. Si C[uis autem temerafiO ausu contra hoe
    strare queant, et nos boni pastoris mereamttr per- nostrum apostfilieurii pfivilegiriin agere, vel ordi-
    cipcreprsemia. Acper hoc per proesentem scriptu- nare aliter res canohicae, vel alium iri eis usum pp-
    ratn apostolica auctoritatein perpetuum manendum riere prsesumpserit: qriam eum quem CQnstituit
    confirmamus canonicis sanctse Regiensis ecclesise, Teuzo episcopus, Sigetridus, Adhelberius, YYol-
    «t ad canonicam suam inviolaMliter leneant cur- Q marus, Ganiiulfus, sciat se omnipotentis Dei
    pote-
    tem unam quae dicitur Villa, et mansos tres in Go- state, ac beali Petfi apostoli, sanctorumque om-
    va, mansum unum in Noniano, in Campilia curtem nium, nostfa etiam auct.ritatc, anathemalis vin-
    iinam, et mansos duos, et unum quem dedit Sige- culo innodatnrn, et a regnc Dei alierialuin, et cum
    fridus, qui dicitur GalHulo, curtem quae dicilur omnibus impiis aeterno incendio concremahduni. At
    Massa, cum suis appendiciis, Prcnniano cum suis, vero qui observator exstilerit, gratiam et miseri-
    ct terrarii quse est in Castro Holeriano in Muclcto . cordiam vitamque eelernam a misericordissimo Do-
    mansuin uinim, in Dinazano unum, in YaUc Birli mino nostro consequi mereatur.
    unum.iu monte Babuli unum, in Casalicio unum, in Datum apud Cesenam per manum Bernerii vice
    Braciano tre? in Yeterivola unum, in monte Todio- Petri cancellarii, annoDominicse Incarnationis 1092,
    ni unuin. Et if«sidquid perlinet ad prsedictam San- indictione xv, anno autem ponlilicatus domni Cle
    »'lseMariseet Sancti Michaelis canonicam in Tabia- mentis tertii papse ix, Idibus Junii.
    ntV, Caterniano, Mellocio, et Grazano, et Yerniano,
    cuiw suis appendiciis, el in civitale Nova, et in Gur- IX.
    ,lo, et resillas cum silvi in Bajarola, etplcbem unain Clemeniis III jntipapm epistcla ad Ruithard-iin ar-
    841 APPEND. II. — WlBERTI ANTIPAP^EEPISTOLJE ET PRIVILEGIA. 842
    — Diem illi ad syno- A los justo disputando fortiter stabas, audivimus ct
    chiepiscopumMoguntinum.
    dum Vercellis agendam dicit. gavisi surnus, ldeoque tibi gratias referimus. Quocl
    (Anno 1097;) autem quae de Ecclesia tua ,Romanoedebes Ecclesise
    [MANSIConctt. XX, 601, te diu injuste detinuisse patienter exspectavimus,
    CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, R. con- non propter ignorantiam fecimus, sed gratuitam
    fratri et coepiscopo Moguntino salutem et apostoli- obedientise tuse prseslolati sumus benevolentiam.
    cam benedictionem. In hoc quam parum profecimus, monemus te, et
    Nuperrime per confratrem nostrum episcopum firmiter praecipimus ut quod debes solvas, abla-
    Faventinum fraternitati tuse ut ad synodum, quam tumque temere reslituere non differas. Si hoc non
    pro totius Ecclesiae necessariis causis in jam dicto feceris, etiam advocalo npstro imperatori, et omni-
    loco et tempore celebraturi sumus, Omni postpO- bus fratribus nostris publice et per legatos nostros
    sita occasione advenires, mandavimus el per snm- querimoniam faciemus. Moguntino episcopo, quem
    inam obedientiam prsecepimus. Et primum qui- nobis pessimis criminibus accusando detulistis, ad
    dem bene promisisti, verurn postea, voluntate tua respondendum nobis inducias dedimus ad festum
    in aliqua parte peracta, cum prsedictus nuntiuS red- sancti Michaelis, Huic rei te cum cseteris fratribus
    iens veram tibi ut caeteris obedientiam injunge- B nostris volumus interesse, ut, sicut eum accusasti
    ret, dixisti te a nobis per tuum nuntium esse re- absentem, ita iilum veris testimoniis sub nostra
    laxatum. Quod ut audivimus, quam graviter tule- auctoritate convincatis praesentem. Relatnm est no-
    rimus nequit efferri. Hoc enim dictum magna per- bis a quibusdam quod Judaeis baptizatis, nescio qua
    turbatio synodi videbatur, cum omnes pene stiffra- ratione, permissum sit apostalare, ritumque Judaismi
    ganei tui ad te respiciant, cum omnium vox sit: excolere. Quod quia inauditum est et prorsus nefa-
    quod magister meus fecerit, hoc faciam. Quapro- rium, teet omnes fratresnostros verbo Dei conslrin-
    pter eidem N., qui tam nefandum, tam exsecrabile, gimiis, quatinus id, secundum canonicam sanclio-
    tam nocivum sanctoeet universali Ecclesisemenda- nem et juxta Patrum exempla, Corrigere festinetis,
    cium protulit, omne divinum oflicium apostolica ne sacramentum baptismi, el salutifera invocatio
    auctoritate interdicimus , donec ad nos veniens de nominis Domini videatur annuUari.
    tanta tam detestandi mendacii iniquitate satisfa- XI.
    ciat. Quod nisi usque ad festum scilicet Michaelis Clemens III anlipapa
    G[odeboldo]prwposito el uni-
    ad nos de hae re salisfacturus venerit, ampliori verso clero Mogunlino scribit de Rulhardi archi-
    quam forsitan aestimet excommunicationi subjace- C episcopi criminibus. Qtiem dicit ob Simonim in-
    bit. Tibi vero apostolica auctoritate ct per vcram famiam piimum « per Romanm Ecclesim cardina-
    les Wuriuum, Anustasium et Adalmarium, postea
    obedientiam iterum atque iterum prsecipimus ut ad ab epiicopis Tiderico Albuncnsi et Ruopperlho
    synodum in festo sancti Dionysii Yercellis cele- Fuveniino, poslremo per Hugonem sacri palatii
    brandam venias, et omnes suffraganeos tuos pcr diaconmn, > ter vocatum non venisse, imo viotala
    imperr.torte fidelitate ad regni ac sacerdolii inimi-
    eamdem obedienliam admoneas. cos se conlultese, iteque concitatis, et vitm el coro-
    X. nw imperatoris insidiatum esse. Aliis incusalio-,
    Clemenlis III pseudopapm epistold ad Roiberinin nibus addilis, obedientia Ruthardi eos soivil; cui
    ne quis communicet, sub anaihemalis pcena inter-
    hambergensem episcopum. — Monet ut ad syno- dicil. « Data p. m. Tiderici Albanenste episcopi JV
    dum accusalor Ruilhardi Mogunlini archiepiscovi
    veniat, Ilc.l. Aug. defuncto Urbano IVKal. Aug. sine via-
    tico corporte et sanguinis Domini. » (•Legendtim
    (Anno 1097-98.) haiid dubie est: jDafa. •—n Kal. Aug., defuncto
    [MANSI Concil. XX, 600.] Urbano iv Kai. Aug. etc.)
    CLEMENS episcopus, servus servorum Dei, R. con- (Anno 1099.)
    fratri et coepiscopo Babenbergensi, salutem et apo- [Apud SCHUNCK jBetfr.sur Muinzer Gesch. II, 115,
    stolicam benedictionem. teste JAFFERegesta pont. Rom., 447. —Incip
    Quodcontra Ecclesisedemolitoreset nostros semu- i Quanta liis temporibus. >]

    PtTROL. CXLVIH. 27
    APPENMX TERTIA.

    YETERA MOrWMEIYFA

    CONTRA SCHISMATICOS

    TAM OLIM PRO

    «REGORIO ITIi

    ALIISQUE NONNULLIS PONTIFICIBUS ROMANIS CONSCRIPTA, ET.NUNC PRIMUM IN LUCElI


    VINDICATA

    S T U D 10
    GLARISSIMI ET ERUDITISSIMI VIRI
    BOMINX

    SEBASTIANI TENGNAGEL
    J. U. DOCTORIS ET GJESAREI VIENNJE BIBLIOTHECARlf
    (Opp. Gretseri VI, 429).

    AB NOBILEMET CLARISSIMrjM
    YIB.UMAC DOMINTJM,
    D* SEBASTIANUM
    TENGNAGEi.

    Dum veterum chartas densa caligine mersas


    Extrahis in lucem, ne pereairtque caves :
    Jure tibi applaudit doctorum tvrrba, rogatque,
    Tales ut pergas promere semper opes.
    Sint alii CONDI, sint CLUSU et omnia claudant;
    Tu PROMUS nobis esto et APERTA simul.

    EPTSTOLA NUNCUPATORIA

    Reverendissimo et illustrissimo prsesuli ac domino domino Melchiori KLESL,episcopo Vienneusi nomi-


    nato, episcopatus Neostadiani administratori coniirmato, cathedralis ecclesise Viennensis prseposito, et
    arcliigymnasii ibidem celeberrimi cancellario, sacrse csesarese el regise majestati a consiliis, Domino su6
    clementissimo, etc.
    Quantopere o".'&,ev«vw.<r,illustrissime et reverendissime prsesul, apertis machinis, telisque, aique crini-
    culis pugnent, ut sacrosanctam illam pontificum Romanorum nlajestatem et aucloritatem violent, labefa-
    clcnt, ac deuique funditus excisum eant, teslatum facit, luce meridiana clarius, eorumdem indefatigabile
    BlHdium,quo obsoletas schismaticorum affanias, apinas, et purgamenta, horridis jam diu merito damnata
    tenebris, ceu nare canina, investigant, eruunt, et dias in luniinis oras confertim protrudunt : ac si quid
    in venerandum Ulud sacrse hierarchise caput, quod Indi, jEthiopes, Arabes, Persse, Tarlari, etiam religionis
    nostrse nonconsecranei, ut sileam Europseos, supremam inter Christianos auctoritatem obtinere agnoscunt, si
    quid, inquam, petulans aliquod ingenium amori, odio, vel lucrO obnoxiumchartis male sanis illeverit, id KXKS-
    6o>,oyot veluti ccelodemissum et tpfiaiov aliquid arripiunt, cudunt, recudunt, ac tantum
    isti et -x«}.af*ocr<pKXTKr.,
    non cedro et immortalitatedignum censent, alque hinc sinuosi ilHCenturiarum et memorabilium recondiia-
    rumquelectionum, aliique ejusdemnotsemale sulicentones, tanquam vomicseetcarcinomata sincerseveritatis,
    prodierunt, licet illi ipsi, quos adco amant, vulgant prostituuntque auctores, magnam partero. ab horum
    profanis dogmatis sectisque varie disseclis dissideant, atque ita asciam, quam nobis infligere magno conavu
    Jaborant, sui* Ulidant cruribus.
    U§ APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 8>6
    Horum itaque exsuscitatus studto et industria, ut et ego, quem in Ecclesia tenet (B. Augusliui duturii
    usurpo [epist. 1(35])ab ipsa sede Pctri aposloli, cui pascendas oves suas commisit Chrislus, usque .ad prse-
    sentem episcopatum successio sacerdotum'; tenuem Symbolamaliquam in augustum hoc et iisdem cum
    sole Hmitibus circumscriptum catholicse Ecclesiai amphitheatrum conferrem, membranacea qusedam opu-
    scula, cseteroquin situ squaloreque peritura, et tineis blattisque' excussi, exscripsi, et pancratiastse nostra-
    rum partium eximio, revereudo P. Jacobo Gretsero societatis Jesu, una cum suis typis exprimenda dedi,
    quse, cujuscommatis sint, ritlaciniosa orationeexplieem, supersedeoj ne illtid e trivio Lucilianum audiani»
    — Scruta quidem,ul vendat, scrutarhC laudut,
    1
    Prmfraciam sirigilein, soleam improbu dimidiatam.
    Illud interim elogii vice sit, quod iiaxapkris ille annalium ecclesiasticorum promris condus iliust. car-
    dinalis Baronius, hsec noslra videre, et commentariis suis inserere summis votis discupiit, quse indeptus
    haud poerritendum auctariumXI et XII lomo junxisset, et calumniaruro illas nebulas, quas veluti e-plau-
    stro in Gregorium VII, Alexandrurri III et Adrianum IV, xrjy.aSto-uvy)M<rnvi (ut Callimachi verbis utar) pro-
    fundunt, illustri hoc veritatis sole clarius dispuHsset. Sit itaque hsec nostra opella, veluti tenue spicum post
    magnam Baroniauam segetem, relictunii
    Quam tuo illustri nomine, illustrissime prsesul, eeu Palladis segide, coritrarupiconum et yitilitigatoruiii
    incondita rostra, tectam, publici juris nunc facio, el tibi, ut eamdem laborum et periculorum aleam cum
    pontiiieibus nostris, quos scriptio tuetur, ssepenumero subeunti, jure optimo L. M. dcdico. Tu enim, ma-
    gne et invicte athleta, manu conserta ciim adversariis crebro congressusj eorum strOphas, sutelas, varieque
    conlextas technas, veluti aranese telam, unico ictu discidisti, u.sque aded ut grandiloquentia tua, quasi
    Mercuriali quadam cateha, devincti, perculsi et prostrati, veritati manus darent, et ejeratis, quibus hacte-
    nus imbuti.fuerant, profanis mysteriis, in fidei nostrae orthodOxsenumeros transcripli, pro eadem velle uri,
    Vinciri, virgis ferroque necari, sese sacramentis alacres promptique obligarent. In quorum animis porro fir-
    mandis dum strenue adlaboras, caput hoc tuum, religioni propagandoe devotum, prsesentaneo ssepe pro
    Christo et Ecclesiaejus objecisti periculo, et, contemptis inimicorum hinc inde imminentium insidiis, con-'
    tempta vitse praesentis cura, seternaj vitae viam regiam, totius venerandse antiquitatis vestigiis tritam,
    erronum diverticulis et prsecipitiis flexuosis insuper habitis, neophytos tuos ingredi, gratia duce, comite
    fide, constanter solideque docuisti.
    Usqtie adeo ut religio catholica, quoe collabascere hic patilatini acretro in pejus ferri tiim temporis visa
    erat, omnem sui cultum, ornatum ac incrementiim, quo nunc splendet et efflorescit, tibi uni, ut incom-
    parabiii propugnatori, qui se murum ac vallum aheneum pro domo Domini confertis hostium telis vel
    millies objecit, gratissimo se debere animo profiteatur, quse licet nuno iterum temporum injuria nonnihil
    liic delibari et adversaria cervicem erigere, pederiique nostrum premere videatur, spes est tamen conforO
    nt nova et ignobilis hsec Titanum soboles, cceiuhr coslitesque hefarie oppugnans, supremi Moderatoris
    ductu auspiciisque, cujus decreta figit et refigit, ex alto dejecta, sua aggestorum montium mole obruta op-
    pressaque demum jaceat. Conferant itaque pedem, irruant etimpugnent andabatarum in morem, terribi^
    lem hanc, et ut castrorum aciem bene ordinatam, Romanam vere slatu felicem Ecclesiam (ritTertuUianii;!
    Afer ail [de Prwscript. c. 36]), cui totam doctrinam apostoli cum suo sanguine profuderunt, ubi Petrus
    passioni Dominicse adsequatur, ubi Paulus Joannis exitu coronalur, ubi apostolus Joannes, postquam in
    oleumigneurri demersus nihil passus est, in insulahi relegatur. Stabit hihilomintis illa, ut C.SC([IU-JTO-
    iriSilos xtwv,"ut columna et frrmamentum veritatis, adversus quam ne inlerorum quidem portse prse-
    valebunt.
    Quo in omine abjungo, et ut tenrie hoc chartaceum munusculum, meritorum ih me tuorum mnemosynon,
    lubenti manu et serena fronte, illustrissime Msecenas, excipias, et editorem suum, cum prope solus
    .... Tristes hac tempeslate Camenas
    Respicis....,
    auctorilate et gratia tua complectaris et foveas, et ad majora pubiicanda exstimules, rogo, et supremum
    numen, ut conatus tuos reipublicoe Christianse salutares annutu suo firmet prosperetque, ex animo vovco.
    Dat. ViennseAustriorum, ex Museo Regio, xm die D. Hippolyto Austrise tutelari sacra. Anno salulis a
    Chrislo restitulse 1611. • SEBASTIANUS TENGNAGEL
    JC"s*et Cses. Reg. Biblioth.
    *"*- ' •!'• ii ' -i .«•'..'— ...--^-i-i •- 'o.m '.'i-i • '
    in.if.—•; '.^1.1- =—- ' ' -' " *' -'' »*WtK'

    INDEX AUCTORUM.
    I. Epistola S. Gebliardi archiepiscopi Salisburgehsis ad Herimannum episcopumMetensemt
    II. Vita S: Ailmanni episcopiPassaviensis.
    ni. Vita B. Tiemonis arcldepiscopiSalisburgensis.
    IV. Vitd S. Anselmievisconi Lucensis.
    847 AD OPERA S. GREGORII APPENDIGES. S48
    V. Domnizonispresbyteri de viia et rebus gcsiis Malhildis cotnilissw tibri duo. (Editionem Muratorii se-
    quimur. EDIT.PATROLOG.)
    VI. Bernaldi Conslantiensis presbyteri, opusculnm de vilanda excommunicatorum communione, elc. - (Apud
    nos accednnt opuscula Bernaldi jam eodem Gretseri Operum tomo VI edita. ID.)
    •VII. Sytvidtis Moguntinu cum Sigefridi urciiicpiscopi Mogunlini uliorUmque episiolis.
    .VIII. Epistola Stephani cpiscopi Halberstatensis.
    IX. Episiolu S. Anselmi urchiepiscopi Canluariensis,
    X. liessonis Scholastici commenlariolus de rebus gcslis ititer CaUistum pupum Cl Henricum V regeni uc
    imp. (Damus infra in CALLISTO 11,ad an. 1124, ID.)
    XI. Vurim haclenus inedilw epistotm.

    SANCTI GEBHARDI
    ARCHIEPISCOPI SALISBURGENSIS

    EPISTOLA AD HERMANNUM EPISCOPUM METENSEM


    FRO

    GREGORIO VII PONTIFICE MAXIMO


    Contra ejusdem temporis sehismaticos
    Nunc primum ex tenebris in lucem prolala.

    LECTORI.
    Amicc leclor, si nosse cupis quis quantasque epistolse hujus auclor fuerit, lege Vitam ejus edilam a G,
    V. D. Ilenrico Canisio, lora. llanliquoe Leclionis, et tom. VI, ubi res ab eo gestas longe copiosius expUcatas
    invenies. Adi eiiam Brunonem a Frehero edilum lom. I Scriplorum Germanicorum ; ad calcem Coninien-
    tarii De bello Saxonico, ubi memorat, Gebhardo nostro in conventu quodam utriusque parlis episcoporum
    ct principum, parles perorandi demandatas esse. t Nostri, inquit Bruno, rumpentes silentium, nt omhiuiu
    faccrel vcrbum, Gebehardum pelierunt Salzburgensem archicpiscopum. Qui surgens, ul erat vir per om-
    nia prudens, el honeslus, et lionori quem gerebat non minimum confercns honoris, vultu modesto, yoco
    mediocri, scnsum profudit sapientis etpii pecloris.
    Quia vero oratio S. Gebhardi ad calamilatcs illorum temporum melius perspiciendas, et ad hujus epi
    stolse, quam publicamus, clariorem.inlelligentiam plurimum facit, haud gravabor eam lectoribus hocloco
    reprsesenlare; cum Brunonis De bello Saxonico historia paucis sil nola. Ila ergo S. Gebhardus ad episco-
    pos ct principes, qui a schismaticorum parlibus stabant.
    i Episcopt venerabiles, cselerique. *...Reliqua habes Palrologiw totn. CXLVIl. coi. 489, in BIIUSOSE.
    Hsec S. Gebhardus anno 1081, cui Berloldus Conslantiensis suo in Ghronico ejusinodi monumentum
    venerandw memoriw Jtwaviensis archieptecopas, in causa S. Pelri prwci-
    posuit, anno 1088. Gebehardusdiclis
    puns, qtii schismalicos publice et scriplis confutare consucvil de hac tuce sublraclus xvn Kalcnd
    magnum mcsrorem Catliolicis reiiquit. In Yila tom. VI, antiquse Leclionis obiisse diciturxvi Kalend. Julii,
    ii) castro suo, quod Werven dicitur.
    Porro Hermannus episcopus Metensis, ad quem S. Gebhardus hanc epistolani dedit, hoc elogio ab eo-
    dem Berloldo cohonestatur, anno 1090 : lleremunnus pim mcmorim Metensis episcopus, et Bertoidus dtix
    Alemunniw, filiiis Rudolphi regis, in fidelilate S. Pclri, Maia mense, diem extremum clausere, mugnumqtie
    mwrorem Calholicis, et exsultalionem schismaticis reliquere.
    Sed jam ipsum S. Gebhardum loquentem audiamus, in quem schismalicus apologista, in apologia pro
    Ilenrico IV, quam haeretici nostri nou semel excuderunt, acriter dentes slringil; quod tanli viri auctori-
    tate el auspiciis plurimi a schismaticorum castris abslinerenlur et revocarentur. At citius anoiiymus iste
    dentes suos fregit; quam S. Gebhardi famam et existimalionem infringere potuerit. Crescet extento Ge-
    behurdus mvo, illum aget penna meluenle solvi fama supersies.
    " ' "' ' ==a

    EPISTOLA S. GEBHARDI
    ARCHLEPISCOPISALISBURGENSIS

    AD HERMANNUM EPISCOPUM METENSEM.

    Vcnerando in Chrislo Patri et Domino, HERI- A Mandavit jam secundo, charitas tua mihi meis-
    MANNO sanciae Metensis Ecclesise episcopo GEBHAR- que in perseculione socus, indicare tuse paterniiati
    !>usfrater et coepiscopus, quidquid potest in Chri- quid in hac Ecclesise dissensione tenendum sentieii-
    sto melius. dumque censeamus, ut respoudere valcas his dtii
    349 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. b50
    contraria sentiunt et loquuntur. Nos autem, moduli A nos sequantur. In Iocis siquidem de quibus nostrss
    liostri non ignari, ad instruendam prudeutiam tuam partis pontifices expulsi sunl, doctrinse sibi locuni
    nequaquam prorumpimus, quod non minus ridicu- >indicant, ibique, in Ecclesiis non suis, oves ad se
    lum foret quam si quis solem facibus adjuvare vel- non pertinentes usurpalse prsedicationis. pabulo ad
    let. Huc accedit quod, sicut facultas hoc non mini- hocusque informaverunt, ut pastores pios non so-
    strat, sic nec voluntas sqggerit. Tsediosum namque lttm despicerc, sed etiam persequi dignum arbi-
    et supervacaneum videtur, illos prseparandis rcspon- trentur.
    sionibus operam dare, quos nemo dignatur audire. Ergo si eousque prodit iniquitas nostra ut mih-
    Rarum infortunii genus cst quod palimur,.qui et in lum de aberratione nostra dubietas locuro habeat,
    multis accusamur, et>tamen nullum excusandi lo- et magis plectendi simus quam audiendi, oportuit
    cuni habere nossumus. Seniores namque noslri, tamen viros qui ejusdem nobiscum sunt nominis
    scilicet conlrarise partis episcopi, eam cum suis sa- et officii convertendis fratribus potius quam per-
    cerdotibus humanitalem in agendis causis exhibere dendis studere, errantibus viam veritatis ostendere,
    dedignantur quam nec propriis mancipiis quem- et salutaribus monitis divisa membra ad unitalem
    quam oportet denegare, non uteutes in nobis excm- lucrari. Hoc bonum esset et acceptum coram Sal-
    plo beati Job dicentis :..Si contempsi,subire judicium 2 vatore nostro, ut qui de pleniludine ejus abundan-
    cuin servo et ancilla mea (Job xxxi). tius acceperunt,.acceptain prse aiiis graliam in alter-
    Ex quo enim hsec inter nos dissensionum scan- utrum administrarent (I Pel. iv), sicut scriptum
    dala oriri coeperunt, nunquid illos, licet frequenter est : Qui audil, dicat: Veni. Bonum quidem esset,
    etdevote orando, exorare potuimus quatenus, ad el fratcrnilatis aniatoribus conipetens, iu tali, ut
    rjeformandum Ecclesioe-formam,,et nos illos audire aiunt, proecipitio positos, etiam nolentes retinere,
    et audiri ab illis concederent, proniitlentes, si parli quanto magis eos qui sunimoid desiderio expetunt,
    illorum justitiam favere constaret, nos sine dubio et reciiora docenlibus obedire in prjmptu habent.
    sentenfiam illDrum secuturos Non grave aut inhonestum atbitrantes sic ab aliis
    Sed fortasse ignorantibus incredibile videtur quod vinci, ut et ipsi suum errorem vincerent,
    dicimus, tantoe diguilatis et reverentise viros aflli- Postremo, si tantoeobstinationis cssemus ut veri-
    clis fratribus non solum compassionem non exhi- latis sermo in nobis non caperet (Joan. vm), ipsl
    here, sed et justitiam denegare. Ad faciendam ver- tamen impiis iniquitatem suam annuntiando ani-
    bis nostris lidem, propter legaliones quibusdam il- uias suas liberareut. Nobis autem, quorum calami-
    iorum privatim directas,. ipsas personas exprimi- r latis adeo cupidi sunt, carbones ignis congererent;
    »aiis cum quibus in publico colloquio vivis vocibus qtiia tunc nobis maior confusionis cumulus accre-
    hsee tractata sunt; scilicet archiepiscopum Colo- sceret, quando, agnita vcritate, ab eis de ignoran-
    niensem, episcopos Babinbergensem, Spirensem, tia excusationem non haberemus.
    electos (electum) Treverensein, electos (eleclum) Age nunc, charissime Pater et domine, quando-
    Trajectensem. Istis pene omnibus Saxonise et Thu- quidem nos indigni judicamur quos verbum verita-
    ringioe majores, ubi condictum est, obviam vene- lis erudiat, cum domus exasperans (Ezechl H) si-
    runt, et, in ea quain prsediximus sententia concor- mus; tu tamen, cui, pro commorandi vicinitate;
    dantes, ultro se discutienrios obluierunt,, ea condir colloquendi cum eis facilior adituss^patet;, quem'
    tioneut, si caiisam suam juxta leges et consuetudi- etiam, tam pro vitoe quam dignitatisiioncstate,: re-
    nes ecclesiasticas defender.e non possent, sanioribus pulsam pati non oportet : tu, linqriaro, pro 'liobis"
    illorum consiliis acquiescerent, non confusiojiem verbum fac; tu, tibi inler nos ^mediatoris vicem as-
    hoc reputanles, si, meHoraetviciniorasaluti ab illis sume. Audi ab eis quod audiamus; ex le disce quod
    discentes, errorem suum relinquerent. doceas; inquire quibus ecelesiasticis sanctionibus
    Hsec in auribus omnium qui aderant non conten- causam suam probent, nostram vero improbent;
    tiose, sed humiliter proponcnles nihil profecimus. D qtialenus per te illos audiamus, quos per se ipsos
    Et nunc super hsecomnia, fratres et domini nostri,, audire non contingit, et quod proprii oris officio
    nihil fratemis calumniis et supplicationibus moti, impetarare non po,tuimus,per ailegantis reverentiam
    "
    ea qua coeperunt erga nos induratione perdurant, consequamur.; •
    nobis quidem a.udienliain deneganles; aliis, quibus Quod si, tMe charitati acquiescentes, hanc a te
    valeut et qnantum valent,. sinistra de nobis insi- vicissitudinem exigunt ,ut, sicut suam nobis,- ita
    suant; nos seductos.et seductores, nosperfidos, nos nostram illis sententiam insinues, dic quod nosti,
    imrninentium malorum caput et causam esse le- dio quod'riihil novum, nihil inusitatum cudimus,
    stantur. Quod sicut incessanter, ita nec efficaciter nihil a nobis quasi ex nobis, sed quod audivi-
    docent. Adjuvat enim sacerdotalem doctrinam re- mus et vidimus, quod patres noslri narra
    galis munificentia, quse uno eodemque incitamenli verunt nobis (Psat. LXXVII) , nihil de nobis prse-
    genere etdoctores facundos et auditores dociles sumentes, sed potius contenti slare et tenere
    rcddit et capaces. Tantum persuadendi studium traditiones quas didicimus (II Thess. n), nihil
    fcmia plurimornm credulitas subsecuta esl, ut etiam per contenlionem; nihil per argumentalionum ver-
    oves nostroevoccm nostram uon audiant, sed alie- sutiam, qu?3.inimica est lidci. Quod nec propo-
    m AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 852
    siti nostri est, nec setatis; quin potius ea quse A: L imo secundum iilos, aliorum Patrum copiosa muk
    hujusmodi sunt aitali decentius lascivoe relinqui-, titudo, qui notse sanclitalis et auctoritatis sunt r
    mus, his quidem qui ad hoe exercitatos sensus quorum doctrina fulget Ecclesia, et qui cum Do-
    habent, non, ju^ta Ap.ostolum, ad discretionem boni mino regnant in coelis, et in terris miraculis eo>-.
    et mali (Hebr. v), sed ut ingenii sui subtilitate et ruscant; quorum sanctionibus non ignorantia vel
    lingqse volubilitate id quod jusium est, quasi recte negligentia, sed studio reluclari, quid aliud est
    pervertant. Nostri autem nec officii est, nec studii quam spiritum, qui per eos locutus est, biasphe-
    esse debet, ut dicamus bonum malum, et malum, mare ? Istis sine dubio, et non nobis adversantup
    bonum; s.ed ut Dojmininostri semulatores, quantum quicunque ab excommunicatis anle canonicarii
    ipse concesserit, sludeamus reprobare malum, et examinationem non abstinent, et non abstinendum
    eligere bonum (Isa. vn) doeent. Talia enim prsedictos Patres concordi et
    Hac.itaque puritate contenti, eo, quod in pvsesenti assidua prohibitione vetasse non solum hi sciunt
    versatur riegotio., hoc solum tenemus quod Ecclesia qui ex scriptis illorum aeceperunt, verum etiam
    catholica semper tenuit, quod ab initio coeptse rudes. et iUitterati, qui, etsi iegem ignorent, tamen
    Christianitatis usque ad monstruosa hoec tempora, .ea quse legis sunt (Rom. n) ex inveterata et nun-
    stabile et inconyulsum perstitit, scilicet quod ex- 2 quam mutata consuetudine didicerunt. Hsec itaque,
    communicatis npn est communicandum. Hsec nam- quse legislatorum talium unanimitate statuta, usu
    que dissensionum causa est et seditionum, quod antiquissimo huc usque stabilita sunt, quando-
    illi ab excommunicalis non abstinent, et non absti- quidem apertis oppositisqtte impulsionibus quassari
    r.endum docent. Nos vero et abstinemus, et absti- nequeunt, quasi ex latere machinationes parahtur
    nendum. persuademus, prsecipue ab illis qui a ad deeipiendas illorum opiniones [forte, animas}
    nrsecipua et prima sede excommunicantur. Quse qui minoris inteUigentise sestimanmr.
    diversitas coniraria docentium sacerdotum vere
    Et quia apud tales eliam npn. leviter agitur, ufc
    facta est ruina populi, vere multorum radix ma- in
    adeo triti lateque patentis itineris duclu exorbi-
    lorum. Ex qua tot male fecundi rami puUulanles in
    iter scandalum ponitur (Psal. cxxxix),
    universa Ecclesia varios fructus protulerunt, et tent, juxta
    dum qusedam vitia veritati ad stibversionem veri-
    quotidie proferunt. Quorum fructuum amaritudo tatis iUis proponunlur, Audivimtis cnim quosdam
    amarissima non tam ramis quam radici ascribenda
    contrarise partis clericos, de sua scientia gloriantes,
    cst. Quidquid cnim studia partium delirant, quid-
    id studii habere ut de sacris tindique codicibus
    quid in hae rerum turbulenlia a subditis perverse C , illas sententias
    colligant quas sancti Patres ad
    agitur, juste iu capita perversa docentium [videtur
    deesse vocula recidit, relabitur, vel similis]. Vere'' cohibendam ijlorum sacerdotum intemperantiam
    nunc impletur quod scriptum est: Egressa esl ini- condiderunt, qtti in proferendis senlentiis.prajcipites
    sunt indiscrete ligando vel solvendo. Yere in his,
    quilas a senioribus judicibus, qui videbantur regere' ut in laudabiles atque amplectendae illo-
    papulum (Dan. xin). Hi namque qui veritatis proe- rtim omnibus,
    cones dicuntur, quibus credita sunt eloquia Dei ad sentenlise, qui omiiium sic curam gerebant, ut
    et prselatps a praecipitatione compescerent, et' sub-
    eyangelizandum populo Dei, si id ipsum dicerent iectorum innocentise defensionem necessariam pro-
    omnes, et non essent schismata in eis; si more
    viderent.
    speculalorum providerent quater.us contentio interr
    eos aut non oriretur, aut orta, collatis ex more3 Yerum illi qui, ad hoc quod persuadendum
    fraternitatis traclatibus, sedaretur; dubium non estt susceperunt, ista introdacunt, bono, at non bene
    quin illorum in assertione veri unitatem unitass utuntur. Nam quod sancti doclores ad communem
    etiam populi sequeretur, et adhuc in suo statuB profectum tam eorum qui prsesunt quam qui sub-
    permanens antiquam pacem obtineret Ecclesia, quoe e jacent constituerunt, hoc isli procul dubio ad
    nunc, inimicorum suorum pedibus exposita, iuau-- pj contemptum episcopalis minislerii, et ad suscitan-
    dita contritione conteritur, et incomparabili tamn dam inter pastores et oves discordiam assumunt.
    corporum quam animarum strage cruentatur. Cujuss Quod in hoc profeclo patet, quia illas solummodo
    sanguis non incongrue de manibus illorum requi- sententias quas suse persuasioni coramodas esisti-
    ritur qui, eam in sui procuratione suscipientes, mant auditoribus suis inculcant, aliis prorsus
    eontra eam dogmatizando transgredi fecerunl po- silenlio oppressis, quas nihilorainus Patres catho-
    pulum Dei. lici de eadem re statuerunt, quseqrie ad hanc Hlem
    Nos jgitur et qui nostroe partis sunt, quibus etiam
    a dirimendam ita necessarise sunt ut nullo modo sine
    Ecclesioe disciplina commissa est, ipsi Ecclesise in n illis juste diffiniri valeat. Quse vere illse sint, ne-
    hoC satisfacimus, quia nihil docuimus vel docemus is quaquam a nobis doccndi sunt. Ipsi enim roelius
    proeter jd quod didicimus. Si inquirimur unde, a nobis sciuni multos Ecclesise doctores mullimodis
    quibus didicerimus, certe multos et nequaquam m [multis modisl et verbis hoc instituisse, ut, si
    absCuri nominis ddctrinse nostrse astipulatores ha- i- quando de sententia excommunicationis contra-
    herflus. Apostoli nos docuerunt, apostolorum suc- c- dictio oboriretur, canonicis discussionibus utriusquo
    s, partis diligens examinatio iicret, ef sic excowmtt,-
    ^cssores, apostolicss ssdis pontifices; prseter illos,
    85» APPEND. UI. — MONUMENTAGREGORIANA. 8?JJ-
    nicatoris sententia aut probaretur aut emenda- A qui ante synodum Nicsenamfuerunt, decernerent de
    retur. hisqui communione privanlur, seu ex clero sea ex
    Heec et his simiUa prsedicti fratres, quasi Lnco- laico ordine, ab episcopis, ut hi qui abjiciunt et qui-
    gnitanee aliquidad rem pertinentia, dissimulantes, abjiciuntur [videtur deesse vocula innotescerent,
    ad hos SUOSJsequaces instruunt ut, temere et- ue/ similis], ita subjunxerunt: Requiratur autem ne-
    absque omni probatione legitima prolatam in se pusillanimitate, aut conlentione, vel alio quolibet
    sententiam contemnentes, jugum disciplinsepenitus episcopi vilio videatur a congregatione seclusus
    excutiant. Cumque ignorent minime hoc etiam an- (Nicmn. concil: cap. S). Qualiter autem quibusve
    tiquitus scitum esse, quod pastoris sententia, sive modis inquirendum sit, nihilominus addiderunt his
    jusla sive injusta, timenda tamen sit; illi homines yerbis : Ut ergo decentius inquiratur, bene plaeuit
    sub anathemate positos securos, et de timenda illa annis singulis per undmquanique provinciam bis in
    a nostra diy.ersione [nobis diversa]' nihil sollicitos anno concilia celebrare (Nic. conc, loc. cit.); et
    reddunt: illa Scripturarum teslimonia frequenter csetera qu-sesequuntur.
    replicando, in quibus boc astruitur, quod qui inno- Igitur qui ad decenlem rei hujus inquisitionem
    centem maledicit, sibi plus nocet quam cui nocere concilia celebranda esse decrevernnt, nequaquam,
    a.ppetit, aliaque in hunc modum. A quibus sancto- ut nunc moris est, arbitrati sunt ad probandam
    rum verbis nequaquam nos dissentlmus, quin eorum qui abjecti sunt innocentiam hoc posse
    poiius cum amorQ et reverentia, recipimus, stu- sufficere, si passim vageque in suos excommuni-
    dentes, quantum divina.largiente gratia possumus catores ahsentes convilia etobtrectationes eructent.
    de illa pastoralis officiiabusione et nobis cavere, et Ergo qui contra sacros canone9 Nicsenos, nulla-
    aliis ut caveant; persuadere. Illis autem qui hsec ad condicta synodo, nulla prsecedente inquisilione,
    suae partis adjumentum plus sequo intorquent, cum canonica cPmmunione privatos in communionem
    tali moderamijie assensum praebenius, ut nequa- recipiunt, audiant si ejusdem conciHi statutatam
    quam ultra terminos constitutos illorum yestigia leviter violanda sint et contemnenda; audiant quid
    prosequamur : non adjicientes ut hoc ex illorum sanctus Gregorius de auctoritate quatuor concilio-
    eocumentis subintelligamus, quod jam suos audi- rum principalium, quorum istud proecipuum est,
    tores subaudire fecerunt; hoc scilicet ut, si quis sentiat. Siquidem in epistola Alexandrino, Antio-
    excommunicatus injuste se excommunicatum nu- cheno, Hierosolymitano patriarchis directa, sic
    dis tantum verbis asserit, excommunicatoris ait (lib. i, epist. 24): Sicut sancli-Evangelii quatuor
    sentenlia protinus. irrita judicetur. Si stabit hsec P libros, sic quatuor concilia suscipere etvenerarime
    consequentia, jam anulloexcommunicato abstinet; fateor, quia in his, velut in quadralo lapide, sanctm
    quia nullus eorum se juste judicatum esse fatetur : fidei structura consurgil, et cujuslibet vitm atque
    s.ed non est sequa partitio ut subjecti ita audiautur aclionis norma consistit. Quisquis'eorum soliditalem
    quatenus prselati inauditi proejudicium patiantur, non lenet, etiamsi lapis, esse videatur, lamen extra
    sicut dicitur : Non esse justum mediatorem, qui sic mdificiumjacet.
    mmm partem audit, ut nihil alleri reservet. Item, post pauca, de iisdem conciUis : Quia, dum
    Quod si hsec noyiter emergens doctrina in Ec- mdversali sunt consensu constiiuta, se et non illa
    clesia fructificare Coeperit, antiqui Patres in vanum deslruit quisquis prmsumit aut solvere quosligant,
    laboraverunt (Psal.cxx.vi), qui id modis omnibus aut ligare quos solvunt. Quisqute ergo aliud sapit,
    salagebant, id conati sunt, quatenusjn uno Ghrjsti analhema sit.
    corpore, quad est Ecclesia, nec ab excellentioribus Audiant etiam qui tanto adnisu sancti ac magni
    membris minora gravarentur, nec inferiora superio- concilii Nicseni statuta annullare satagunt, specia-
    ribus resultarent. Multse illorum constitutiones, lem de illo beati Leonis sententiam (epist. 53) : Leo
    causse quoe inter nos yentilatur congruentes, hoc episcopus Anatholio episcopo, Notv trecentis, iuquit,
    novo dogmate frustrantur et in irritum cadunt. D decem alque octo episeopis, Iqudntumlibet copiosior
    Quorum synodicas et decretales sententias si hic sit numerus sacerdotum , vel comparare se audeat
    inserimus, fortasse fastidium legentibus ingerent, vel prmferre; cum tanto diviniius privilegio Nicmna-
    eo quod tritse sunt et tam us.u quarn auctoritate synodus sit consecrata, ut sive pef pauciores sive per
    notissimae. Quandoquidem autem illi qui contraria plures ecclesiastica judicia celebrentur, omni penitus
    agunt !am serense luci caliginem inferre conantur, auctoritate sit vacuum quidquid db iliorum fuerit
    nccessarium ducimus, contra ingruentes novitalis constitulione diversum.
    hujus obscuritates, antiquam et notam Ecclesise Item de eadem re: Sancli et venerabites Patres in>
    lucernam super candelabrum ponere (Luc. xi), ut urbe Nicwna, sacrilego Ario cum sua impietale dam-.
    quod illi tanto cojiatti oblivioni tradere conantur, nato, mansuras usque in finem mundi leges ecclesia-
    nos ad memoriam, revocemus, satis ses.timantes ad, siicorum canonum condiderunt, et upud nos, in tolo
    defensionem nostram nota, replicare qua>m ut nova orbe terrarum, m. suis constilulionibus vivunt, el si
    ihtroduxisse videamur. quid usquam aliter quam illi statuerunt prmsumi-
    ancti Patres in Nicsea congregali, cum juxta lur, sine cunctatione cassatur : Ecce nos sumus, in
    institulionem apostolorum, et eorum apostolicorum quos fines smculorum devenerunt (I Cor. x), inquo-
    855 AD OPERA S. GREGORIl APPENDICES. 856
    rum temporlbus illse penitus ieges destruuntur, quas A mus,-.illud videlicet ubi dicilur : Quia Qporletei.qui
    sancti doctores usque in finem mundi mansurass abjeclus esl non negure audientiam roganii; et.ilie
    proedixerunt. tpiscopus qtii eum juste vel injusie abjecit, patknler
    ut putamus,
    Quandoquidem igilur syhodo cujus hic testimo- accipiat ut negptium discutiatur. Hinc;
    nia inserta sunt,omnes synodi quse aulhenlicse ad excusandas excusationes (Psal. CXL),occasiones,
    gunt, quasque Ecclesia recipit, principatum conce- sumunt, quasi propter hoc, examinatio, sicut der
    dunt, singulas aliarum sententias annectere non tam buit, fieri non debuisset (455), quod excommunica-
    necessarium esi quam prolixum. Unum tamen e tor ad probandam vel improbandam sententiam ois
    pluribus de Sardicensi concilio excerpere, non abs patientiam non exhibuerit.
    re ducimus. In hujus namque concilii prsefatione , Ad quod refutandum non Scripturarum testimor
    cum de diversis diversorum conciliorum regulis nia, non canonum auctorilas., s,ed ipse rerum ge-.
    traclaretur, ita tandem subjunctum est: Sed in Ids starum ordo respondeat. Notum enim omnibus cir-
    omnibus Uia sequi debemus quwcunque a Nicwno cumquaque est,- anathema illud de quo agitur iq
    eoncilio el a sancla alque aposlolka Rpmana[Eccle- synodo Romana quae (1080) prima Quadragesimse
    sia] non discrepare videmus. hebdomade ex more celebrata est prolatn,m fuisse.
    Quod autem in ejusdem concilii capitulo 17 Quod cum in partes Teutonicas insonnisset, ii\
    invenilu-r, illos velimus attendere qui tam fa- proximo Pascha, episcopi qui in civitate Babin-
    cile etiam quorumlibet episcoporum, nedum Ro- perga festum illud celebrarunt, in die sancto, inter
    mani pontilicis senlentiam sine legali examina- missarum solemnia multa et ihhonesta in dominum
    tione rescindunt; quasi discussione non indigeat papam (Gregor. VII) yitia jaculantes, omnibus qut
    quidquid illorum verbis sive justum sive inju- congregati sunt denunliaverunt ex tunc in reli-
    stum asseritur. Continetur autem sic in prsefmito quum nequaquam pro apostplico habendum esse;
    capitulo : Si episcopus quis forle iracundtts, quod esse- ibique incipientes, pertransierunt per universum
    non debet, cito et aspere commovealur adversus pre-, regnum eadem prsedicando, adjunclis sibi et aliis,
    sbyterum sive diaconum suutn, et exterminare eum de ejusdem verbi ministris. Quod si talia se ea neces-
    Ecclesiu volueril, providendum est ne innocens dam- sitate aggressos esse obtendunt qnod audientia eis
    netur, aut perdut- contmunionem. Et, paucis intcr- denegata fuisset, judicent omnes qui sanum sa-
    missis, sic demum concluditur : Tamen, priusquam piunt si in tali temporis intervallo hoc uHo modo,
    omnia diligenler et fideHler exandnentur, eum fieri potuerit quatenus, post agnitiohem prolatse in
    qui fv.erat a communione separatus , ante cogni- ( , se sententise, sedem apostolicam pro discutienda
    iipnem nullus debel prmsumere ut eum communioni cansa interpellassent, eaque hoc denegante in prse-.
    i,ociel. dicto loco et tempore hanc seditioneiri conimovisT
    Ecce in hoc loco specialiter de illo excommunica- sent. Liquet profecto quod, elsi voluntas hoc illis
    tionis genere agitur, quod, iracundia grassante, suggereret, sicut nec fecit, tamen temporis arigustia
    comrailiilur, quod propero et aspero motu accelera- non pateretur. Unde totum illud pariter coinproba-
    lur; et lamen sumraopere cavelur ne vel sic excom- tur, quod nec discussio facta est, nec ut fieret quaV
    municatum ante diligentem examinationem aliquis situm est vel denegatum, Constat ergo temeritatis,
    recipiat, potius impulsu quam necessitatis id actum esse ut
    Hsec.et bissimilia in conciliis et in Romanorum excommunicati ante probationem legitimam iri com-
    prsesulum decretis quasi usque ad faslidium incul- munionem reciperentur. Quod quemadmoduin prae-
    cantur. Nec hoc quidem intermittitur, qualis utros- fatis conciliis et decretis invenitur adversum, ita
    que viudicta sequatur : istos, si excommunicatis etiam non nostro, sed virorum apostolicorum Gre-
    scienter et aute utriusque partis justam examina- gorii atque Leonis [judicio] omni auctoritafe vacuum
    lionem. communicant, latebrasque defensionum, et sine cunctatione cassandum. Et quia nori minug
    J
    quominus ad satisfactionem perducantur, prseten- ecclesiasticis consuetudinibus quam legibus refraga-:
    dunt; excommunicalos autem , si anle audienliam tur , prsedictis duobus testibus , tertium , heatum
    communicare prsesumpserint, si causoe suse adesse Auguslinum conjungendo, tripliccm funiculum fa-
    neglexerint, si infra constilutum terminum coram ciamus. Qui, ad Casulanum presbylerum scribens,
    suis excommunicatoribus causam suam non per- inter alia sic ait : Sicut prwvaricatpres legum divi-
    cgerint, si interdictum sibi ministerium usurpave- narum , ita et cenletnplores constieludinutn ecclesia-
    rint; quse quia nulli incognita sunt, lalius hic enu- slicarum coercendi sunt, Itcm ad Januarjum . Om-
    merare nec necessitas exigit, necbrevitas epistolaris nia talia, quw nec sanclarum Scripturarum auciori-
    admiltit. talibiis contincnlur, nec episcoporumconciliis staluta
    Sed quia adversus ista excusalio locum non ha- reperiuntur, nec consuetudine universalis Ecclesim
    bet, fprtasse ex ipsis quiddam nobis objicitur, quod roborata sunt, resecanda exisiimo.
    in prsedicto capitulo statutum est; quod nos qui- Verum de militibus Dominicis inlerim tacendo,
    dem , sicut alia qusedam, compendii causa reticui- ad ipsius Domini illorum verba veniamus , dicenlis
    \ (455) Yidetur locus corruptus et leg. Sicul debuit fieri, facta non fuisset.
    857 APPEND. III. -r- MONUMENTA.GREGORIANA. 8S8
    in Evangelio : Non est discipulus super magislrum A , finilum est ut nullus cpkcopus, nisi in legifima
    (Matih. x). Yere evangelieam et apostolicam dbctri- synodo et suotempore, apostolica auctoritate con-
    nam ante tempus judicaverint qui tam inordinate vocata, judicari aut damnari possit; et quod sine
    pon solum sententiam summi pontificis, sed et ip- primse sedis auctoritate concilia.rala esse non pos-
    sum condemnantes judicaverunt, sententia indis- sint. Hsec qui quoerit, invenire poterit in scriptis.
    cussa, auctorem sententise, inauditum, inconvictum apostolicorum Julii, Damasi, Marcelli, Gelasii alio-.
    nec confessum, sed neque conventum ve! commonU rumque, bcatoTsidoro idipsum attestante. ;
    lum! sententiam quidem, quse tali tempore a synodo Mirandum igitur est viros prudentes adeo notav
    Romana promulgata est, quando nulla de prsesi- oblivioni tradidisse, qui, nulla existente svnodo %
    dente contradictlo fuit; ipsum prsesidentem, cui illum episcopum judicanles reprobaverunt sine .cu-^
    tunc temporis non solum ea quae in istis partjbus jus auctoritate nec episcopum aliquem damnare^
    est Ecclesia, sed illa quae in toto orbe diffusa est nec generale concilium licet congregare. Ecce no-.
    debifam subjectionem exhibuit; illum, inquam, suo vus ordo judiciarius, ecce matura Domini saeerdo*
    et non synodali judicio refutaverunt, etalium , qui tum judicia! lsti judices si eo quo judicaverunt
    pauio ante a sede apostolica damnatus est, eidem judicarentur [judicio], ita uta subditis suis eamdem
    sedi quse illum damnaverat, pontilicem designave- praedamnationis vicem reciperent quam pradato suo
    runt, Romana Ecclesia nec conscia nec consen- impenderunt; nequaquam hoc ecclesiasticum judi-
    {iente. Quid igitur canonum teslimorjiis ad impro- cium, sed vere furorem tyrannicum nominarent.
    banda hoec judicia indigemus, quae nec similitudi- Nec id mirum; nam, ut de episcopis taceamus, cerle
    nem sensatorum judieiorum tenent, sed quasi prima nulli hominum, cujuscunque professionis vel condi-
    fronte plena blasphemiseapparept? Nam, Ut verum tionis sit, lale judicium jure competit, quale in ul-
    fateamur, nilril in sanctorum Patrum scriptis contra lum processit qui a nullo homine judicandus est.
    hujusmodi prsesumptiones specialiter edictum nos Sicut ille, apostolicse doctrinoeadhuc nescius, cano-
    jnvenisse meminiroug, quia insanise non erat lex num ignarus, Nicodemus dixit: Nunquid Ux nostra
    ponenda, Ex abundanli autem ab anliquis doctori- judicat quemquam, nisi audierit ab ipso prius et co-
    bus statutum est contra illas imperitorum episco- gnoverit quid faciut? (Joan. VII.)
    porum infestationes, quoe, etsi ab adversantium insi- De iilo autem (Guiberto) quid dicamus, qui, ad
    diis procedant, nonnullam tamen sequilatis imagi- supplendum hujus deposili locum, tam provide de-
    nem prsetendunt, scilicet induciis, evocationibus, ligentium dispositione erectus est? Vere de illo lioe
    discussionibus, aliisque juxta tenorem judiciorum. rp dicimus verisque testibus approbamus, quod, ctsi
    Ad istorum cautionem distinguendam si auctoritas jam pro suis erratibus nec damnatus esset nec dam-
    a nobis requiritur, non Scripttiraruni excerpta sed nandus, sed et sedem illam vacantem invenisset, cui
    volumina opponimus, sicut est liber decretorum nunc superslite ponlifice adulterinus invasor depu-
    pontificalium, qui pene totus in talium discussione tatus est, tamen, teste beato Leone, nulla ratio si-
    cuditur. Sed ne nihil horum ad praesens induxisse neret ut inter episcopos haberelor, quem nec clerus
    videamur, illud saltem beali Gregorii inseramns , elegit nec populus expetivit. Cumque ejusdem Leo-
    quod ad Joannem Defensorcm euntem in Ilispanias nis alque Ccelestini sententiis difiinitum sit ut nul-
    scribit de Stephano episcopo, qui injuste esse se Iis invitis episcopus detur, quanto minus'illi Ec-
    depositum canquestus est. Pritnum, inquit, diligen- clesioe nolenti episcopus aliunde superponendus
    ter qumrendum est si judicium ordinubiiiter est hu- erat, quoe sui incolumitate pontificis et concordia
    bilum, si alii accusatpres, alii testes fuerunl; deinde potita est.
    cuusarum qualitas, si, accusato prwsente, sub jurcju- Ergo quia cum hujusmodi portionem ponere nori
    rando conlra eum testimoniumdiclutn est, si respon- acquievimus, maledicimur et persecutionem pati-
    dendi locum habuit, si examinalio personarum accu^ mur (Joan. m), et velut tantoe discordioe auctores
    sanlium ac teslificanlium regulariter facta est; quod D) traditi sumus nos et nostra in direplionem omnibus
    si forte hwc solemniler acta non sunt, in Ecclesia qui in circuitu nostro sunt. Vere, ut aiunt, ab illis
    sua omnibus modis revocetur. Hi vero qui eutn con- qui haecfaciunt, discordamus, sed non amore discor-
    tra Dei limarem et slqtuta canonum condemnave- diae, imo timoreperpetuse damnationis, certi quod
    runt, ad agendam pmnitenliam mittendi sunt sex anathema ncbis esset sine fme, si in lalibus nos
    mensibus, ita sane ut, si alicui eorum mortis con- contingeret vitam finire.
    tigerit imndnere discrimen , vialici benedictio non Ecce ut jussisli, o dilectissime praesul, quid iri
    negetur, hac re mediocritali nostrae videatur, charitati tuoe
    Videant ergo prsedictorum judiciorum mediato- cxpositum est. Si autem a prudenlioribus potiora
    res, si in Romani prsesulis refutalione vel unum de audiemus, obaudire parati sumus, ea tameri intcr
    illis sancti viri prseceptis observavcrint, quse ille in nos et eos qui a nobis diversa sentiunt vicissilu-
    unius cujuslibet episcppi discussione observanda dine servata, ut non per ambages vel extrinsecus
    ,detortas verisimilitudines res agatur. Nec bonsequi-
    e?se decrevit.
    dem sestimationis est, ibi exquisitis circumquaque
    Huc accedit quod muliis sanctorum statutis dif- ;
    3rguinejitis inniti, ubi de ipsa re tot spcciales afffne
    859 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES.. 860,
    diffinitiva; senler.lioe, quc n.ulla possunt ratione con- A
    f\. lum e&tet raodis omnibus cavendum. Illa autem .&-,
    velli, a sanclis Patribus proroulgatse sunt, ita ut vinse legis prsecepta quibus innituutur, licet omnii
    iiullum dubietatis scrupulum reliquerint. Ecee, omni veneratione dignissima sint, non tamen ut illi intel-.
    tcrgiyersatione remota, causae.a nobis expositse sunf ligi yolunt intelligimus : videlicet ut quidquid quis-.
    de lro.c q.uodexcommunicatis, quibus ilii cammuni- que juret, indifferenter et sine relraetatione servan-
    cant, non coramunicamus; quod apostolicse sedis dum sit; quin potius hoc, quod scriptrim est: IVoii.
    pontifici, et beati Petri vicario abrenuntiare non pollues nomen Dei tui in vanum (Lcvit. xvm); Noji
    prsesumimus; quod, eodem yiveute et cum Romana perjurabis in meo nomine (Levit. xix), cautioner
    Ecclesia concorditer agente, alium ad eamdem, se- [caute] omnibus observanduin esse credimus, ut aut
    dem eligere aut eligentibus consentire non acquie- nihil.jureiit quae jiiranda.non sunt, et quoe jurata,
    scimus. Ergo si illi qui contraria gerunt, verioribus servari nec debent nec possunt, vel servata in aliud
    et prsepollentioribus documentis ea licere approbant majus aut aeque magnum periculum inducunt. SL
    quse nos illicita esse demonsiravimus, sequum est qui doctorea subditos suos aut omnino non jurare,
    ut rcctiora docentibus. et audituin et assensum ac-^ aut aliis juramentis, si qua necessitate fiunt, diligen-.
    commodenms. tiara adhibere non docent, sed, quolibet modo fiantj
    Sed his qusead rem pertinent omissis, vitia. [con- B vel facta sint, exsolvenda prsedipant; talis doctrina.
    vicia] et vituperationes, ut dicitur, in Dominum apo- nullo unquam t.empo.re sana exstilit; minime: aHtem,
    slolicum dictitant; quid hoc nostra interest? Si de in isto, in quo pene omne quod loquitur populus^
    vila illius agitur, nos non pro vitse suae considera- coujuratio est.
    tione illi obedimus, sed pro ministerio coUatse in
    Quorsum autem hsec prsedicamenta tcndanl, omis-.
    illum dignitatis. Nam meritorum suorum qualitas
    sis ambagibus, quasi ad vivum tangendo edissera-
    sacerdotali officio non prsejudicat. Quapropter quan- mus. Hocsine dubio suis machinationibus moliun-.
    tumlibet docle, quantumlibet artificiose in reprehenr
    siones iilhis. invehantur, tamen convicia pro accu- tur, ad hoc sequaces iSuos perducere sataguht, qua-
    tenus quod summain nofas est fas esse putent, ita-
    salione recipienda non sunt. Ipsi eniro, ut sapientes,
    tit qui propriis gravantur, alieniscommu-..
    norunt probe hunc vere confusum et prseposterum quidem
    nicare non timeant peccatis, communicando excom-
    ordinem esse, si illum, quem sine accusatione vel
    nulla suadente ratione, sed pro libitn.
    discussionc prseaamuaverunt, nunc tandempost fa^ municatis, ut,
    ssecularis potentise, iliius potestatis a se jugum
    ct.um judicium accusent et discutiant. iri qua Dominus et Salvator noster totius-
    Sed ct in hoc, ut audimus, studium exhibent, qua- projiciant
    Ecclesiae posuit principatum, ut in sedem adeo spe-
    tenus ex multis Scriplurarum collectionibus suis se- C
    cialiter constitutam violenter irruentibus consensum-
    quacibus ostendant quanti sit reatus perjurium in- et auxilium prsebeant:
    currere, et nomen Domini in vanum assumere (Exod.
    xx). Et de episcopis, sicut paulo ante prsediximus Ad persuadendas autem tales blaspheroias qula
    quia insontes damnando sibi plus nocent quam qui- convenientia testimonia non inveniunt, ratione et
    bus nocere cupiunt, quoe quidem s.uat rationem ve-. auctoritate deficientes, ad juramenla confugium fa-
    ritalis habentia, si quando suo vel ioco vel tempore ciunt, quasi, juralionum suarum necessitate, neces-
    proferuutur, quiddam eiiim aliud quam quod so- sario illa perpetranda sint quse propheticis, eyan-.
    nant, suggerere putantur, ad percutiendam simpli- gelicis et apostolicis institutis aperta fronte refrtr-
    ciorum fratrum infirmam conscientiam, quatenus gantur. Propheticis quidem, sicut in Deuteronomi?
    eis snb specie pietatis laqueum injiciant, et quasi legislatoEem et prophetam dixisse noyimus :. Qui $u-.
    vera dicendo fallant; diligentius autem intuentibus, perbierit, nplens obedire sacerdolis imperio qui eo
    ad noslrae controversiam causae nihil pertinere vi-. tempore ministrat Deo tuo, ex decreto judicis morie-
    dentttr. Quomodo enim ad litem inter nos agitatam tur homo ille, et auferesmalum de Israel (Deut. xvn);
    hoc pertineat, in quo prorsus nihil discordamus, evangelica autem tuba intonat: Non est discipulus
    sed ex uiraque parte unum idemque fatemur ? Nam[ j) super tnagislrum (Matth. x); apostolorum autem et
    quis sanaa mentis perjurium grave peccatum esse apostolicorum (454), et quantsa in illos animadver-
    dubitet? Similiter, quod de illa proecipili sententia- siones procedant, qui contra sedem beati Petri ejus-
    rum prolatione dicunt, dicimus, sed ad quod dicendo que successores se erigant, per singula evolyere,
    tendunt, non prosequimur. Verba illorum aliud SQ- supersedimus; quia tritum et prolixum est. Illud
    nant, aliud sapiunt. Quod contra inordinatas epi- tamen sancti Gregorii quarti (455), quo expresse
    scoporum promulgationes ab antiquisPatribus gene- sacerdotes sedi aposlolicae adversantes denotantu-,
    raiiler disputatur, ita laudamus ut nullatenus, sicutt non reticendum putamus : Sit, inquit, ruiitw suw
    moJum [modo] nolunt, speciatim alicujus episcopij dolore prostratus, quicunqae apostolieis voluerit con-
    sentenliam temere ct absque probatione refutemus, Iraire decrctis, nec locum deinceps inter sacerdotes
    Item dc perjurio id ipsum quod et illi, imo quodj habeal; sed extorris a sancto fiat ministerio.. .
    omnes dicunt, dicimus; quia ingens animse pericu- Et post pauca : Q»tia tnajoris excommunicalioids
    (454) Videtur hic aliquid deesse.
    (455) Grcg. IV in epist. ad univers. episc, losi. III Concil.. fol. 559.
    861 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. W$.
    dejectione esi exigendus cui sanclw Ecciesim cOm-A tranda flagitia cruento ministerio utuntur, homines
    missa fueril dteciplina, qui iion solum prmfatw san- quidem litterarum expertes, ideoque ad seductionein
    ctm Ecclesiw jussionibus parere debuit, sed etiam suam credrili, ita novis illis de cayendo perjurio do-
    aliis ne prwlcrirent insinuare. Communiter autem gmalibus infecti sunt, ut levius atque yenialius pu-
    omnibus timendum est quod ipse primus apostolo- tent quorumlibet scelerum mensuram implere,
    rumde'primo suosuccessore loquitur : Si quis, ait, quam stultae ac prsevaricatoriae promissionis suae
    nunc contristaverit Christum, qui ei calhedram credi- vota infringere ; non attendentes quod et illa ju-
    dit, non recipiet; et idep nec ipse reeipietur in re-* ramenta quae ex more fiunt et legitima dicuntur^
    gnum cwlorum. Dicant erga qui verba legis ad de- interdum, propter varios rerum intercidentium evcn-
    struendam legem assuinunt, si propter aliq.ua jura- tus, gravioris reatus timore rescinduntur; sicut ssepe
    menta in illas praevaricationes recidendum sit quae milites a suis saepe famulis, sive satellitiurri sibi pro-
    in Veteri Testamento morte mulctantur, in Novoau- fessis, juramenta more usitato exigunt et acci-'
    tem, sicut Discipulus veritatis docet, a Christo et a piunt. Qui si versa vice promissorcs fidei ad exer-
    regno ccelorum separant. Quicunque in istis se cenda latrocinia invitantur, vel ad tractandam prin-
    transgressjiros jurejurando spoporiderunt, nunc serO cipis aut virorum ccclesiasticorum necem, seu ad
    de juramenti cautela provideht. Certissime enim B infringendas ac spoliandas ecclesias, seu ad raptum
    constat quia ipsa hora qua jurabant quod nOn ju- sacratarum Deo virginum; nunquid non jam stul-.
    randuro esse ignorabant, polluenjnt noroen Dei sui, tam esset eos qui invitantur ad utrorumque perni->
    el assumpserunt nomen Dei sui in yarium (Exod. xx). cism expetitam opem ferre, et, sub nomine fidelita-?
    Igitnr cum apostolis a Domino dictum sit : Nolite tis, perfidise et crudelitatis opera implere? Sic etiam
    omnino jurare (Matth. v), nonne contra Doroinum episcopis, ducibus, aliisque in sublimitatc positis
    fuit ut episcopi, apostolorum vicem terienies, illum ab Ecclesia vel fisci hominibus sacramenta exhi-
    episcopum qui principis apostolorum vicem tenet, beri solent. Qui si juxta legum constitutiones, ut
    abjurarent et proscriberent ? Audire ergo velimus aliquando fit, a suis honoribus destituuntur, ju-
    e duobus conlrariis, quorum alterutrum infirmari ratores stii, cum alios sortiunlur dominos, ab ante-
    necesse sit, utrum laraen Ecclesiaemagis eligendum riorum jurata fide et subjectione se subtrahunt. Isti,
    sil : an quod prophetse, quod apostoli, quod ipse quandoquidem non volttntarie, sed comnulsi jurato-
    denique prophetarum et apostolorum magistcr insti- riam promissionem irritam faciunt, quid hiirum si
    tuit; seu quod conlra hsec omnia moderni pontiflces, ab aliquibus Hgandi atque solvendi potestate prsedi-
    'mo ex pontiftcibus paiatini conjuratores effecti, r tis illius culpse indulgentiam consequantur, quam
    noviter conflaverunt? Sed, ut de sublimioribus Ec- ex inopinata necessitate magis quam raala voluntate
    clesiae documentis taceamus, utrum major reveren- inciderunt? Sed novi dogmatisUe, lor.ge aliter judi-
    tia debetur illis 518 qui in urbe Nicaea in nomine cantes, talium absolutionum ministros, subversores
    Domini congregati sunt, an istis qui (456) prseter- atque perjuriorum persuasores nominant, ideoquo
    erito anno Brixinae convenerunt adversus Dominum eos super cathedram Moysijam nonsedereastruunt;
    et adversus christum ejus? (Psal. n.) Nam quod quia Moyses dixit: Non perjurabis (Lev. xix). Quod
    illi Spiritu sancto, ut credendum est, dictante in si hsec litterse vetustas absque nova spiritus discre-
    sancta illa et nominatissima synodo condiderunt, tione immutabiliter tenenda est, possunt quidem di-
    iioc ipsi absqtie synodali conyentu in curise tribu- cere et ipsum Moysen Moysi cathedra descendissc.
    nalibus abjuraverunt. Siquidem Nicaeni canones Ipse enim qui dixit : Non perjurabis, dixit efiam ;
    communione privatos nullatenus absque legitima Non occides (Exod. xx); et taraen post frequenter
    examinatione recipiendos docent; isti autem a saa- intulit : Qui hoc vel iilud fecerit, occidatur.
    cta et apostolica sede excommunicatos non solura Propter quas sententiarum vaiietates, neque prse-
    sine discussione receperunt, verum et, ad ignomi- dictarum culparum remissores Moysi, nec Moyses
    niam et confusionem totius ecclesiasticse regionis, D ipse sibi contrarius est; sed dispensatoria sacrarum
    ex ipsis anathematizatis apostolieum sibi elegerunt, institutionum edicta, ad alittd ct aliud relata, utro-
    vel, ut verius fateamur, apostolicum illum nomi- bique tamen veritati et justitioe consona sunt, et
    nantes apostatseangelo configuraverunt; quem etiam causartim ordini congrua. Ecce legislator proptcr
    eidem sedi, a qua damnattis est, esse imposituros hoc legalem sentenliam immutat, ut a legis trans-
    jurejurando polliciti sunt; et nunc quidem, ut quod gressione coerceat. E contrario novi legislatores
    inique promiserunt, crudeliter adimpleant, in ore propter hoc legum transgrcssores facti sunt, tit con-
    gladii, in sanguinis eflusipne non modica, in sacri- jurationis sua2 sentenlia non immutetur. Siint autem
    lega bonorum beati Petri vastatione grassantur. ex ipsis episcopis qui non se cum aliis juramento
    Sed nec rcgni profligationibus, nec ecclesiarum obligatos fatentur, et tamen in eamdem senteiiliam
    destructionibus parcitur, dum illorum conjuratio votum vovisse non negant; cui iliorum facto
    effectu non careat. Hli vero quorum ad haec perpe- non aliud quani conspiralionis culpam parvi faciunt
    (450) Scr.ipta est ergo hsec epistola a S. Gebhardc anno 1081, quia pseudosynodus Brixiiiensis Iiabita
    eat anno !0f,0; vide Baron., hoc nnno, tom, XI.
    8(i3 AD OPERA S. GREGORIIAPPENDICES. 864. \
    novimus (457). Si qui autem conspirationis culpam AVinlerimat,
    i nonne solvtese oonira offlcium esjJMreirij
    parvifacIiint,.ClialceQonensisconciliistatuta relegant (cdp. { 12) : Est etenim nonnunquam contra offtciurh
    (can. 18), ubi, inler juratores et conspiratores nullo promissum
    ) solvere,sacrameitta custodire, ulllefodes,
    discrimine habito, utrique pari censura plectunlur. (quijuravit, ct necemJbannis prwstitit,tie promissum-
    Quandoquidem igitur hanc promissionem suani, :negaret.
    cujuscunque vocabuii sit, tanta caulela custodiunt, Item pest tAiqn&iUnusquisquesimpiicemsermonem
    cum pace iilorum inquirimus quo ordine, qua ra- proferal, \ nec fratrcm cirumscriplione verbornmindu-
    tione novum illud volum antiquiori prseferanl, quod ical, nildl promillal inhonestum. Ac sipromiseiit, to-
    ili die ordinalionis suoe voyerunt, cum ad summuin lerabilius i est promissum non facere, quam fucerequod;
    sacerdolium promovendi de fide et obedientia intcr- turpe est. Swpe, inquit, pleriquese constringunt ju-
    rogarentur. Credimus enim memoriae illorum non rtejurandi sacramento, et cum ipsi cognaveriitl pro-
    excidisse quod in sacro illo episcoporum et cleri miltendnm non fuisse, sacramenti lamen contempla-
    eonventu(458), ad promerendam promotionem snam tione faciunl quod spoponderunt. Et paulo post :
    beato Petro suisque vicariis et successoribus fidem MeUusest votum non sdivere, quod sibi is cui promit-
    et subjeclionem se servaturos promiserunt; qui titur nolit cxsolvi. Non semper promissa sblvendth
    tanien nuper ad injuriam ejusdem principis aposto- B suul omnia. Denique ipse Dpminus, sicut Scriptura,
    lorum successori ejiis promissam fidem et subje- indicat, frequcnler suam mutat senienttam.
    clionem publica professione abnegaverunt. lllud ex Sanctus Isidorus in libro Sententiarttm : Non est,
    antiquorum sanetorum Palrum auctoritale cdocti inquit, servandum sacramcntunt quod malc el in-
    fecerunt; in isto autem solam mundanoe poleslatis cuule protnillilur, veluli si quispiam adulterw cum
    voluntafjemexseculi sunt. Quomodo crgohocphiris ea permanendi fidem polliceatur; talerubUius en»m>
    faciunt, quod in cubiculo sive in aula regis inter est non implcre saaramentum, quam permdnere iti*
    palalinos strepitu-s conspiraverunt, quam iliud, quod siupri flagilio. Similiter in libro Soliloquiorum : In
    coram sacro altari sanctisque sanclorum reliquiis malis promissis rescinde ftdcm, in lurpi votomula de-
    Siih testimonio Christi et Ecclesise professi siint? cretum.. Quod incaute vovisti, ne facias; insipiens.
    .At fortasse, ad suam defensionem nostram vera eslpromissio quwscfllcrc adimpletur. Sed et Venera-
    csprqbralionem, ilKus juramenti quod nobiscum bilis Beda in Explanatione evangeiica,.quse publice-
    cominune habent necessiiatem praetendent,. dieentes quotannis in Ecclesia pronuntiatur in decollatione»
    se juratam ftdclitatem infringere veritos nisi regiae sancti Joannis Baptistse : Si fortc, inquit, aliquid nosr
    voluntati morem gererent. Ad quod respondendo, r, Q incauie jurus.se conligerit, quod pbservatum pejorem-
    de illis inhonestum aliquid cloqui non prsesumimus. vergat in exitum, consilio illud salubriore mutandum-
    Dc nobis autem, quotquot principi fidem juravimus, noverimus. Et pauto post: NQIIsol<umi« jurando, sed-
    liocvere ct irrefragabiliter allestamur quod, si, nostro in otnni quod agimus liaic est moderatio solerlius.,
    consilio animatus nostraque ope fretus, iliud agres- observanda, ut si talem forte in lapsum versufi hoslis.
    sus esset unde tanluni animoe periculum, tantum insidiis ihcidimus, e& qno sine contagio surgere non-
    regni et regii honoris defectum incidisset, sine dubia possijnus, ilium potius evadendi adilumpetamus, in quo*.
    et sacramcnli violatores et fidei existeremus, et non minimum periculi nos perpessurps essecernimus (459).
    tantum ecclesiaslicaj regionis, sed et reipublicae Mirandum igilur non est seniores Scripturarum
    publici hosles adjtidicaremur. Quamvis enim senior peritos, cum de juramenlis verbum facerent, nihii
    dignitale, aetate tamen juvenis fuit cui hsec fldclis de prsedicta; jurandi cautione attigisse,. sed hoc so-
    sponsio facta est. Quapropter id potius fidei erat, Luromodoad probandum suscepisse, de quo nunquam:
    j quatenus provectiorum setas juvenilis animi irra- qusestio mota fuit. Nullus enim negat, sed omnes
    f.ionabilcs moliones magis miflgaret quam noxiai seque fatentur perjurium malum esse. Ergo si ma-
    assentalione incitaret. Hoc, inquam, fidei esset eti lum est, imo quia malum est, caveant prudenles..
    officii; sed, sub fidei specie, nocitura persolvere, i D \ ne sic jurent quatenus pejerare compellanlur, hoc
    conlra fideni ct officium est, sicut sanclus Ambro- pro certo scientes quia se ipsos male el incautcju
    sius testalur in libro m De officiis (cap. 12), ubi de) rando destruere possunt; iegem aulem Domini et le •
    Herodiani sacramenti nefanda adimpletione tractat. gem Patrum nostrorum jurando destruere, Deo pro-
    Quod mslimatum esl, inquit, fidei esse, amentiw' pitio, non possunt. Ecce in prselibatis eatholicorum.
    |i(t{..Itcm in eodem libro (cap. 50), de exhibendii Patrum sentenliis satis demonslratum est quod jura-
    «fficii discretione : Officium est, ait, dcposilumi menta injuste promissa et in roajus perieulum vergen-
    scrvare el reddere. Sed interdum commulaiio fii autt tia [mutare] cogimur, qui anihil iniquum juravinius.
    lcmpore aut necessitale, ut non sil offtcium redderee Sed dicitur nobis : Fideli principi jurastis, cui
    quqd acceperis, velut si quis, conlra patriam opem i si fideles esse vultis, fidem domino apostolico et
    fcrens barbaris, pecuniam aperlus hoslis reposcat, veli obedienliam abnegate, et abnegationem illam jura-
    insamcnti gladium depositum non neges, quo ipse se« mento vel scripto firmate, et ab excommunicatis a

    J(457) Locus mcndosus; sensus est.: Quos suo factoo (458) In conciliabuloBrixinensi,VIIanmrJOSO.;
    non aliud quam conspirationis cuipam parvi facere e (459) Exstat hsec homilia tom. Openmi >cnc-
    novimvs. rab. Bed;c.
    865 APPEND. ffl. — MONUMENTAGREGORIANA. 86(5
    sede apostolica non abstiuete, et nori abstinenduiri A urgentemprsecedenlis injuriae necessitatem,omneni7
    docete; quod si non feceritis, velut infideles, regise que hujus discidii culpam ad inchoalionis primordia
    sententiae subjacebitis. Dura propositio, et antiquae referri. Audiant, inquam, quod, etiamsi Christianae
    illi quodara raodo conformis, qua dicitur: Si vis and- vel ecclesiasticae religionis esset talibus injuriis
    'cus esse Cwsaris, sacrifica diis; quod si non feceris, tales vicissitudines rependere, certe nec hoc modo
    yunieris, Si eam quam jubemur fidelitatem regi inexcusabiles fieripossent: nam aposlolicseanimad-
    impendimus, non lantum coram isto rege sed coram versionis, qua se injuriatos causanlur, ipsi potius
    omnium regum Rege perfidise reatum incurrimus, causa exstiterunt, et unde se accensos conqueruntur,
    nam omnes divinarum legum sponle violatores, hoc ipsi prius incenderant; ideoque injurias non
    sicut Scriptura docet, apostatse efficiunlur. Quomodo larri retulerunt quam intulerunt. Cum enim primum
    ergo.ad apostasiam et perfidiam quasi pro jurisju- ad iniliandam hanc rem (460) Wormaliae confluxis-
    randi reUgione constrihgimur, qui nihil nisi fidem sent, ubi omnis quam patimur calamitas exordium
    jiirasse dicimur? Mira r6s! fidem juravimus, etnisi sumpsit, nullam adhuc dominus papa excommunica
    perlidiam faciamus, perjuri dicimur et infideles; tionis vel analhematis sententiam destinavit, sed'ipsi
    nihil unquam juravimus, nisi quod salvo ordine (pr.imitisediscordiarum), ipsoignoranteetnihilminus
    noslro fieri posset. " pufante, praelalioni susesuperba et
    repentina temerl
    Yideamus igilur si sacerdotalis vel erdinis vel tateabrenuntiaverunt. Initiadolorum hsec(Marc. xm)
    officii sit ad hoc consilium vel opem ministrare ut primum. Hoc fermcntum lotam Ecclesiae massam
    Christianus princeps a Ghristiana legehomines cogat corrupit (I Cor. v). Quod si quis negat, facilc pro-
    discedere, el disccdere nolenles publica animadver- bari potest, si gestae rei et temporis series recensca-
    sione persequalur; ut, fugatis sacerdotibus, Sanctua- ttir. Conventus enim ille, de <juo dicimus, inter Na-
    ria Dei, quasi hwrcdilate possideat (Psul. LXXXII) ; ut livitatem Dominicam et sequentem Quadragesimam
    oblationes fidelium et palrimonia pauperum, suis constilutus est, ita distantibus spatiis ut quaecunqrie
    suorumque usibus incomparabiliter [irrecuperabili- gererentur Romam synodi tempOre differri possent.
    ter] usurpet; ul, Neronis exemplo, Petrum et Paulum Scd ante eamdem Nalivitatis Dominicoefestivitatem,
    iterum in membris suis pati faciat; ut Simoncm cum rex natalitium diem Andrese apostoli Bapinberg
    Magum rursus contra Simonem Petrum excitet; ut celebrasset, tanta adhuc inter regnum et summum
    intret in sanctilicationem cum superbia, ubi usque sacerdotium concordia viguit, ut omne quod (461)
    modo fideles, in corde conlrito et humiliato, pro ibi in destituto ejusdem loci episcopo alioque sub-
    remissione peccatorum suorum nudis pedibus in stitulo aclum est, lotum jussioni et obedientiaeRo-
    ecclesiam[introire] coiisueverunt; ut loca sanctorum mani impularetur ponlilicis. Et ipse quidem prin-
    sanguine consecrata famulorum sancti Petri cruenta . ceps hoc verbis, hoc litteris a sede apostolica cha-
    strage polluat. Nunquid pastoralis officii est talibus ritalive directis injunctum sibi fuisse testatus est.
    aclu vel consilio participare? Nunquid fidelitati com- Ecce manifesta indicia huc usque permanentis con-
    petit regibus persuadere ut, Christi tunicain et sacer- cordise.Quid ergo tam cito intercidere potuit, ut ille,
    dotum ejus veslimenla scindenles, scindi a se re- qui in proximo ante Nativitatem Domini tantoe in
    gnum mereantur? Ecclesia magnificentiee fuit ut ad nutum illius digni
    Sed haec onmia novi doclores fidelitali allribuunt, latum mulationes fierent; idem paucis post Nativi-
    dicenles se quidern beato Petro atque scdi aposto- tatem diebus, inconvenlus, inauditus, totius etiairi
    licse devptos existere; sedenti autem super sedem ignarus dissensionis, proscriberetur ? Ab illa enim
    illam insolilas injurias merito irrogari, qui in ho- die, qui tanti habitus est ab eis, imo ab omnibus,
    mines immeritos, regem scilicet et episcopos, tam nullam eorum legationem accepit, usque dum illa
    insolilam damualionis sententiam promulgavit. Qui- veniret qua diclum est : Descende, descende, inter-
    bus respondendum est quod, etsi in illis synodaUbus dicimus tibi otnne jus papalus; aliaque hujusmodi.
    judiciis districtio mansuetudinem excessisset, il.a ut j) Dicant ergo hujus legationis compositores, qui
    domnus aposlolicus plus solito et non pro materia conventui Wormatioe habito intereranl, ubi gratis
    super eos manum congravarit, decuerat tamen or- a se jugum disciplinae projecerunt, ubi sanctoe obe-
    thodoxos cpiscopos, catholico principi [suadere] dienliselibellum repudii conscripserunt, ubi novam
    quatenus sic injuriam suam ulcisceretur ne divinam hanc mundo legem condiderunt ut servus principis
    ullionem in se provocaret, ne Ecclesise regulas pe- summo pontifici cathedram episcopalem ihterdicendi
    nitus corifunderet, ne caedibus, incendiis, vastatio- jus habeat: dicant ergo, dicant; et si non nobis, tamen
    nibus id ageret quod ecclesiasticis discussionibus Eeclesise juste adversus eos proclamanti respon-
    agendum eral. deant quibus prsecedentibus causis talia ex debilo»
    Aliud, quod altendcndum est, velimus attendcre recompensarint. Si autem competentem rationem
    tam illos, quam qui ab illis edocti sunt ut credant rcddere non possunt, imo quia non possunt, fatean-
    haec omnia licile et impune committenda propter tur necesse est (462) novsese confusionis auctores,
    (460) Habitum est hoc conciliabulum anno 1076. gensi ob Simoniam deposito, et in locum cja* ftu-
    Yide Baron. tom. XI. perto substituto.
    (481) Loquitur de Hermanno episcopo Ramber- (462) Hic, utorationi major insitvis, perspicuivas
    867 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES; .i^*
    antiquoe pacisatitem et quietis perturbatpres, legum A bertus ita scribit, prout in codice caiamo exarato
    divinarumel humanarum destructores. Sed utinam reperimus : Ibi namque de pcrjuriis, quce ipsi ad.pe-
    riculum iinperialis dignilalis fieri liortantur, non
    fateri mallent, quam lueri quod perperam admis-
    parvus clamor exoritur: Et quia negotittm illud rddix
    sum esl, et fatendo potius corrigere,. quam defen- ct origo cmterOrum flagiliorum videbatur, piacuit de
    dendo multiplicare! Hsecfaciat Deus, et hsec addat eo primum traclari debere, et quum pessima et peri-
    culosa sit hu}usmodi adhortatio, ostendi. Undc in
    .ut, quandoquidem cceptissuis omnia confusa respon- imperdtorem excommunicationem promulgatam ite-
    dere conspiciunt, tandem ad cor redeuntes, non ad- cessariis documenlte' improbavimus, quia itlius ex
    occasione perjuriorum et omniutn asseriionum suarum
    jiciant utsimilem principio finem faciant! vires contraxisse.videbanlur. Hsecetplura hujus fa-
    Finis eptelolm S. Gebhurdi. rinse exsecrandus Giiibertus in iilo suo decreio.
    ADNOTATIO AD PRJECEDENTESI EPISTOLAM. Quam criminalionem S. Gebhardus sua in cpistola
    Schismatici olim, prsesertim Guibertini, sub Hen- eo fusius et accuratius confulat et profligat, quo a
    rico IV valde insultabant orlhodoxis, quasi perjuris, schismaticis frequcntius ingerebatur et inculcaba-
    qtiod se ab Henrici regis per sedem apostoHcariinon lur.. Quse et hodie in recentitmi Guibcrtinorum, hoc
    tanlrim excommuuicati, sed etiam a regno omnique cst Lutheristarum et Calvinistarurii animisrenovata
    regia poteslate depositi, obedientia subtraherent ac est; qui receptissimam in Ecclesia calliolica doetri-
    sejungerent; ut vidcrc est curo apud alios schisroa- nam.de polestate sununi pontificis in perniciosos
    ticos scriptores, tum in decreto quodam Guiberti g reges ac principes omniuin perjuriorum originem
    pseudopapse ad universam schismaticorum collu- appellitant, homines foedifragis perjuriis.(quodproe-
    viem misso, ex conciliabulo quodam Romse in ec- cipue de Calvinicolis dictum sit) a plarita pedis usque
    clesia S. Petri abominabiliter coacto (cum Guiberlus ad verticcm capitis immersi. Quos proinde Gebhar-
    Romana in urbe omnia sacrilegiis suis profanaret dus oeque ac priscos illos perjuros Guibertinos re-
    et incestaret); ubi terque quaterque perjurus Gui- fellit.
    et, quam dicunt, o-ufiuET/JtK, verborum ordinem ali- cseterum ita j ut nOs scribimtis, ab ipso auctore
    •
    quantulum immutayimus, ut scilicet TOimo quia non scriptum, librariorum autern incuria serius deprava-
    possunt TWfateantur necesscest prsepPsucrimus. Quod lum esse arbitramur. EDIT. PATROL.
    — -*

    VITA ET RES GEST^i

    '
    SANGTI ALTMANNI.
    EPISCOPI PASSAYIENSIS,
    IN QUIBOS
    Praeclara de GKEGORIOVII pontifice maidmo Lector inveniet,
    Nunc primum ex Manuscripto codice excriptoj et in lucem prolatce.

    LECTORI.
    Epistolse S. Gebhardi vistim est subjungere Yitara S. Altmanni episcopiPassaviensis, tum ut quos viventes
    in lerris pielaiis amor ab ineunte aetate, et defensio sedis apostolicsc arctissimo nexu copulaverat, scripto-
    ruin monunienta non disjuiigerent; tum quia Gregorii YII pontif. honorifica mcnlio in hac Historia exstat,
    sub ctijus vexillo maluit Altmannus militare, quam in schismaticoruiri castris stipendia facere : cui Bertol-
    dus Coiislantiensis in Chronico anno 1091 hunc panegyrieum dixit: « Altmannus, sanctse recordationis
    Pataviensis episcopus, in causa S. Petri, et in ecclesiastica religione studiosissimus, post multa pericul»,
    tribulationes et exsilia, quae pro Christo sustinuit, in senectute bona migravit ad Dominum vi Idus Au-
    gusti. Hic inepiscopatu suo tria coenobia clericorum, juxta regulam S. Augustiiu communiter viveritium
    instituit, et tertium hi Erigensi episcopatu, in allodio Welphonis ducis, per clericos suos sedificavit, et re-
    gularibus disciplinis instituit. Hic fuit lantse sancthatis, continentise et religionis, ut reverendissimo papse
    Gregorio, sanctoque Lucensi episcopo (Anselmo), imo omnibus religiosis reverendus csset et amabilis, schi-
    smaiicis vero et sceleratis odiosus et formidabilis. Unde in obitu suo bonis magntim mcerorem, malis vero
    -magnam rcliquit exsultationem. >
    Noraen auctoris qui hanc Vitam conscripsit non exprfmitur. JStalem ejus colligcre Hcet ex hisce ejus
    verbis : « Sairictus vero prsesul, armuente pio principe marchione Luipoldo, htijus Luipoldi,-qui hodieprin-
    cipatur, avo, » etc. Prior est Luipoldus seuXeopoldus hoc nomine quartus, qtii obiit anno 1096, vel, uf
    habet.BertlioIdus,1095. Luipoldus autem alter, sub quo auctor vixit, est Luipoldus sexttis (filius S. Luipoldi
    quinti etnepos tjjuarti,) qui marchionatum iniit anno 1156, ut est in Chronica Australi, quam Freherus
    publicavit. Aliler tamen Lazius.

    INCIPIT PROLOGUS
    IN VITAM S. ALTMANNI EPISCOPL

    Cinditor ac gubernator rerum universarum, de C oritur, etclaudit stellas quasi' stib signactd6,i$sii,:si(L.
    qtio Scriptura teslatur quod prwcipit soli, et non lemperandara hujus noclis caliginem .auas^nosirl*,.
    SS9 - APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 870
    temporibus profundior irihorruit, ea luminaria quae A rimum posse quem tibi lua sanitas probat etiam in-
    posuit in firmamento ut luceant super terram, non- visibiliter adfuisse. Proinde crede sanctum, praedica
    nunquam clarius effulgere, et quse dudum sibi fan* probatum, qui jam non se, sed quem Deus com-
    tum interluxeruut cum jucunditate, etiam homini- mendat (II Cor. x); qui jam non de se ipso testi-
    bus clementer facit innotescere. nionium dicit (Joan. VIII), sed cui dant teslimoiiium
    Inter quse ego nou immerito numerarim B. Al- tres, qui sunt inccelo, Pater, el Eilius, et Spiritus
    tmannum Pataviensis Ecclesiae venerandum antisti- .sanctus (I Joan. v). Itaque si leprosi, qui habitabant
    tem, qui post occasum hujus mortalis vitse inter .in porta Samarise, semetipsos arguunt, sidiem.boni
    sidera cceli collocatus, tam erebro nobis desuper iumtii tacent civitati (IV Reg. vn), multo magis
    novo micat splendore, videlicet in virtutibus et si- nos arguendi, et incredulitatis atquc ingratitudinis
    gnis, quse per eum operatur mirabilis in sanctis peccato erimus notandi, si EcclesioeDei tantas Dei
    «uis Deus, ut non incongrue ad eum B. Job dixisse laudes, tanta hiijus sancti prseconia, tantum apud
    judicem : Cum te consumptumputaveris, orieris ut nos repositum thcsaurttm uivideamus vel abscon-
    lucifer (Job xi). Acl ejus eiiim merita declaranda damus.
    fugiunt dsemones, paralytici curantur, illuminantur Gonabor qcamobrem, vestns victus et adjutus
    -cseci,contracti restituuntur, et variarum pelluntur precibus, reverendi dominietfratres,scribere aliquid
    damna incommoditatum. Erisne ergo praesens setas de vita et miraculis tanti pontiiicis, non in persuasi-
    adeo caeca,ut tanti luminis claritas, quo Deus. illu- bilibus humanw sapientim verbis (I Cor. H), quse
    strat et mirificat sanctum surim, ingratos oculos mihi nulla cst, et quamego cum Apostolo stultitiam
    tuos non perstringat? non conterreat? Dixerit huc- novi fore apud Deum; sed sermone simplici et pio
    usque : 0 generatio prava et exasperuns! (Psul. proponam lectori, quidquid ex antiquioribus qui-
    LXXVII) stgnq nosira non vidimus, jutn non est Pro- busdam scriptis recentique menioria vos, (ilii veri-
    pheta (Psal. LXXIH).En, qui facit nobiscum signum talis, indicaveritis et astruxeritis. Scribere autem
    in bonum (Psal. LXXXV), et consolatur nos per me- quse ad rem non pertinent, et amplificandi causa a
    rita famuli sui, innovat signa, et immutal mirabilia narratione longius digredi, nec vos petitis, nec ego
    usque ad diem hanc (Eccli. xxxvi). Ergonedubitabis spondeo. Spondeo vero, si quid in his scriptis cor-
    de viro hoc, o incredule, quod ipse non introierit in rigendum, mutandum, aut tollendum sestimaveritis,
    potentias Domini (Psal. LXX), qui tam potenter ,id aequum mihi nonturbare animum, quippe qui nec
    adesse non lardat supplicibus suis? Non quidem au- amicis, quorum oculi non sunt columbarum, sed
    dis vocem, umbram non vides; manum non sentis, _ aquilarum, hsec carpenda nego ; pro quibus nullam
    ut quondam in apostolis segri audiebant, videbant qusero gloriam, sed tantum vobis debitam exhibere
    H sentiebant; et lamen sentis beneficia, et ad obedientiam, et ejus, de quo scribimus, apud Deum
    invocationem ejus pristina gaudes inctriumiiate. intercessionem et misericordiam.
    Crede igitur apud Dettm vivere, et apud eum pltt- Explicit prologus.

    INCIPIT VITA S. ALTMANNI


    PATAVIENSIS EPISGOPI.

    Beatus igitur Aitmarinus de gente Saxonum oriun- D (Isa. LXVI.)Unde etiam, secundum ejus sententiam
    dus; nihil tamen ferum aut saxeum ab illa didicerat qui dixit quod humilem spiritum sequilur (forte sus-
    natione, sed, tanquam gemma pretiosissima quae cipiet) gtoria,' dignus habitus est exaltari, qui tam
    ex auro fulgentior nitet, sic ille claris parentibusin prudenter apud se didicerat hrimiliari. -
    cmni bonitate et honestate clarior effulsit. Qui libe- •- In Ecclesia qurjedicitur Paderbrunne, non solum
    ralibus traditus studiis, eo intus aspirante ct do- canonicus, verura etiam ad regimen scholarum de-
    cente qui docet hominem scientiam (Psal. xcm), tam lectus et multis annis astrictus est. Crescente vero
    divinis quam philosophicts elegantissime institutus tanti viri fama, consequentercrevit et gloria. Quare
    est discipiinis. Et licet noimullos scientia hsec inflet in illa nobili Ecclesia Aquisgrani, quoe longe jam
    (/ Cor. vui), hunc tamen virum illa non inflabat, antiquitate, sede Teutonici decoratur regni, cano-
    sed ornabat, sed commendabat. Longe fuit et alter nicorum prsepositus meruit sublimari. Eo quoque
    ab bis qui plus sapiunt quam oportet sapere (Rom. in tempore in palatio Heinrici lertii imperatoris iri
    xn), fastu seientiaesuae spernunt simplices, et con- rebus agendis fidelis etprudens inventus est. Pnto
    eulcant humiles. Alioquin, nisi humilibus assensisset, quod tunc experiebatur Deus in faraulo suo an- di-
    et nequaquam alta sapuisset (Ibid.), quomodo in- gnus fnturus esset cui quod majus erat credere-
    trasset in eum Spiritus sanctus? ille, qui sacrarum tur, si, in eo quod minimum est, iidelem compro-
    scientiarum Dominus est; cum non requiescat nisi basset. Defuncto itaque imperalore, in ipso tanier»
    suver humilem el quietum, et trementem verbasua? probata fideliias defuncla non est, quam infatijfabi-
    874 AD OPERA S. GREGORTi APPENDICES. 872
    liter servavit Agneti imperatrici inter turbines ca- i t in terra visus esl, et cum hominibus conversatus est
    suum diversorum, quibus tunc miserabiliter con- (Bamch: m), et prsecipue loco passionis ejtts et re-
    fundebalur regnum et sacerdotium. surrectionis, atque in ccelos ascensionis, quia non
    Ea tempestate nonuulli nobiliutn, amore ac de- habebant ibimanentem civitatem ,sed futurairij in^
    siderio Hicrusalem coelestis quse sursum est et quse quirebant patriant (Hebri xiii) quairi liquerant re-
    libcra est (Gal. iv) et cst mater nostra, hanc ter- visere, et exinde ad patriam coelestem transmigra-'
    renairi Hierusalem in qua Redemptor humani gene- re commuiiibus votis optaverunt. In- Panrioniam
    ris opus salulis nostrae, quod dedit ei Pater ut face- vero pervenientes, cum in castro quod nostra lin-
    ret (Joan. iv), misericorditer consiimmavit (Matlh. gua YVizzeburch appellatur (Albaregalis) demora-
    sunt invisere et, exemplo rentur, Guntherus venerabilis episcOpus de hoc sae-
    XS.V111), aggressi (465),
    sanctarum mulierum quse quondam venerunt cum culo migravit ad Dominum; auditurus, ut speramuSj
    illud: Euge, serve bone (Luc. xix), qui pro apportato
    aromatibus, etiam ipsi cum odoramentis votorum
    ac precum suarum, locum adire ct videre in quo et multiplicato talento vocatur intus in gatHiium Do-
    mini sui (Ibid.). Defungilur eOdem (empore etiint
    posilus erat Dominus (Luc. xxtv). Quis opinari au-
    deat diversarum civitatum pontifices, viros pruden- * Egelbertus Patavlensis episcopus, illis admisfus in
    tia ac nobilitate insignes, summos honores, patriam, ccslis quorum dignitate adornatus cst in terris.
    cognatos, divitiasque contempsisse pro quadam vul- Post cujus excessum, collato invicem cqnsilid,
    gari opinione, quasi dies exlremi instaret judicii; eo favente Agnete imperalrice, nec minus regrii opti--
    qiiodPascha illo in anno celebrandum occurrisset malibus, omnium pari conniventia beatus Altman-
    vi Kal. April., quo videlicet inscribitur resurrectio nus in locum defuncti in Pataviensi sede episco-
    "
    Christi ? Ego magis putaverim pia devolionepermo- pus denominatus est. Applaudit clerus, populus
    tos, aut crebrescentibus undique malis conturbatos congaudet, et, nemine dissentiente, hunc pontifica~
    laborem hujus peregrinationis arripuisse, et quod libus infulis dignissimum approbant, quern deeus
    decebat^sapientes et rcligiosos, dies malos potius in- generis, vitae sanctitas, sanitas doctrinae, et testi-
    sumere voluisse in reddendis volis Domino Deo suo, moniiim commeridaret famae inviolata;. Mittuntur
    quam slne fructu omni in taliuni temporum pericu- proinde in obviam yiri honorati, qui virgain pastrira-
    lo conversari. Fuerunt in hac multitudine viri prse- lem etannulum pontificalem electo in Pannoniam
    ciiiui : Sifridus Moguntiensis archiepiscopus, et (Jeferant, ac talibus insignibus quid de eo superna
    ' Gunlherus
    Babenbergensis episcopus, el cum eis ordinaverit dispositio fideliter attestentrir.
    viri nominati tarft. clerici quamlaici (464). His qno- [] Vocatus ergo a Deo tanquam Aaron, non ipse £ibi
    que S. Altmannus cum pluribus honoratis de palatio sumens honorem (Hebr. y), nec instar mullorum
    comes adjunclus est. fugientem insequens, aut reclamantem obsequiis de-
    Igitur ingressi iter propositum inciderunt in la- Hniens, ab ovibus sibi commendatis cum maximo
    trones. Inimici namque crucis Christi, eorurh co- tripudio exceptus; et post modicum a reverendo ar-
    operalores et socii, de quibus David conqueritur : In chiepiscopo Gebehardo [Salisburgeiisi] debita bene-
    via hac, qua ambulabam, absconderunt superbi la- dictione consecratus, a Spiritu, testimonium red-
    queum ndld (Psal. cxxxix), insidiis. eos circumvc- dente spiritui nostro quia filii Dei suniris (Rom. vni),
    nientes complures eorum despoliaverunt, vulnera- teslimonium accepit quod vere sit ipse Filius cui
    vcrunt et peremerunt (464*). Docemur certe hic non S. Pater eflicaciter imprecatus eit, dicens : Qui
    modo dcscendentes ab Hierusalem in Jericho peri- maledixerit iibi, sit ille muledicius; et qui bene-
    cula pati latronum, verum nihilominus ascendentes dixerit tibi, benedietionibus repleatur (Gen. xxvn).
    ab Jericho (Luc. x), id est ab hoc mundo in Hieru- Directus est in eo ab illo die et deinceps Spiritus
    •salem, non solum invisibilium sed etiam visibilium Domini. Jam exhinc totus suecenditur in amorem
    insidias suslinere inimicorum. Ulrorumque insidias Dei; et, ilUus refectus visiorie, uiiniis de reliqub re-
    ct laqneos considerans, sanctus confitetur et dicit: " spexitin yanitates et ihsariias falsas (Psdt. xxxix);
    OciiU tnei semper ad DOminum, quoniam ipse evel- constans in jejiiriiis, in vigiliis perseverans; creber
    let de laqueo pedes meos (Psal, xxiv). Etiierurft de in orationibus labbrabat, per sihgulas noctes iifige-
    • Domino dicit: Ipse liberavit me de laqueo venan- mitu suo et lacrymis stratum siium rigabat (Pso/.
    tiutn, et a verbo aspero (Psal. xc). At viri virtutis, vi). Abscondebat eleembsynas in sihu pauperum, ut
    quorum erat in timore Domini fiducia fortitudinis, ipsi Orarent pro eb, crim ille orare riiinus potuisset.
    rebus adversis fortiores, per damna et ludibria, at- Et haec quidem agebat in abscondito, ut Pater srius,
    que verbera, quibus eos crudeliter et mulliplieiter qui videt in abscohdito, rediieret ei (Matfli:\).
    • affecit sseva barbaries, tandem Hierosolymam per- Sed quoniam acceperat ab Apostolo providere se
    venerunt; ubi, reddentes Deo vota quae distinxe- debere bona nori solum cOram Deo, verum etiam
    •rantlabia sua (Psal, LXV), et visilatis debita vene- coram omnibus homiHibus (Rom. in); quod a pri-
    ratione locis in qttibus Domlnus et Salvator noster riiaevasetate decretum sibi fuerat, oritiriiis forisor- j
    (465) Inslituta est haec peregrinalio anno 1064, (464*) Ex 7 millibus vix duo millia redisge di- 7
    duce Sigefrido archiepisc. Mogunlino. cuntur.
    (464) VideBaron. tom.XI, anno 1064.
    873 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 874
    liabatur moribus, quales idcm docere yidetur Apo- A j Pataviensem sedem episcopus guberhabo. Vatici-
    stolus; Cutnsive Timotheum sive Titum instruit di- riium hoc rerum probavit eventus ; singuli namque
    cens : .ffportet aiilem episcopum irrepreliensibilem in Ecclesiis, quas sibi delegerant, sublimali, nc in-
    essej sobriiim, prudentem, pudicum, hospitalem, be- fructuOsse arbores ab ipso qui plantaverat eos in
    idgnuni; modestuni, et ampleclenlem eum, qui secttn- domo sua invenirentur, reddiderunt fructum tem-
    dum sanam doclrindm esl, fideiem sermonem (I Tim. poribus suis; singula quippc monasteria in suis
    ni; Tit. i). Et tamen inOmnibus his adexempluift constiluerunt episcopiis, et sepultura sua illustra-
    B. Job, nori vidit solerft cum fulgefet desuper, nec verunt. Gebhardus namque in Admontensi, Albero
    lunam incedentem clare (Job xxxi); quia, ut B. Grc- vcro in Lambacensi, Altmannus in Kotwicensi
    gorii verbis utar, cum opus suum eiiatii aliis exem- monasterio requiescit in Domino. Corpora quidem
    plorum iucem tribueret, ad prwsumplionis gloriam illorum illic in pace sepulta sunt, sed vivent nomina
    vir sanctus illud non atlendit; sed, dum pro ee ex- eorura in aeternura. (Eccli. XLIV.)Quomodo noh vi-
    tolli timuit, ab irituendo eo oculos metitis avertit. verent, quae in libro vitae ascripta tenentur; cum
    Nam, sicut luiia illustrationcm a radio selis accipit, vere ex illis fuerint quibus Dominus repromittit :
    ita fuma a bono opvre vires et favoris gratiam, quasi Et non delebOi inquiens, nomina eorum de libro
    claritatem luminis aspergil, Sanctus ergo vir, quem B vitm? (Apoc. III.) Sunt, qui vocant nomina sua in
    nec opus manifestum riec fama laudabilis extulit, terris suis (Psal. xLvnr), nec tamen cognoscuntur
    nec solem fulgentem desuper vel lunam incedentem ex nomine (Exod. xxxm); quia deleti sunt de libro
    clare vidit; viventium, et cum justis nequaquam conscribun-
    Porro cum ncnio accendat iuccrnam et ponat eaffi tur. Unde et districtus Judex dicturus est eis in
    Sttb modio, sed super candelabrum, ut luceat omni- illa tremenda separatione bonorum et malorum :
    bus qui in domo sunt (Mattli. v), placuit invisibili Discedite a tne, maledicti, in igncm wternum
    et soli Deo, qui lucem habitat inaccessibilem, lucer- (Malth. xxv), quia non novi vos. Horum secundum
    nam hanc quam ipse Pater luniinum accenderat, sanctumDavid perit memoria cum sonitu (Psai. ix);
    ut luceret coram hominibus, et viderent opera ejus flut, si qua est, hcec non in benedictione, sed in
    bona, et glorificarent Deum (Ibid.) suo testimonio maledictione est. Nunquid enim parum crat illis,
    his qui tanlum vident in facie et cor intucri ne- molestos esse hominibus; quia molesti erant et Deo,
    querint, amplius quam innotuerat innotescere etnia- sicrit de sirailibus eorum testatus est Isaias? (Isa,
    nifestare; manifestare autem sic : vn.) Et ideo longe est ab eis quod de dilecto Deo
    Erat in civitate Pataviensi femina quaedara, cujus th et homiuibus dicitur, cujus memoria in benedi-
    filia uiiica plaga Ieprse percussa est. Cui saepius clionc cst (Eccli. XLV).
    Oranti et salutem filiae a Domino suppliciter postu- Attendite, quaeso,pontifices saeculi ftostrl, quae
    lanli revelalum est in somniSi si de ablutione ma- vobis raemoria succedat; non de conslruetione ec-
    nuum B. Allmanni post sacramenta missarum fi- clesiarum, sed castellorum, quae vos in excelsis et
    liam perungeret, pristinas sauitari redderetur. Quod praeruptis montibus pauperum sudore et viduarum
    dum illa fideliter fecisset, sanata est filia ejus ex illa minutis instauratis. Ad quid aulem, nisi nt abinde
    hora. Quid minus habere videtur sanctus iste ab pellantur homines; non doemones inibi vincti ge-
    illo magno propheta Eliseo, qui lepram Naaman mant in ergaslulis, deficiant in suppliciis, ut ibi
    Syri curandam docuit in Jordane? (IV Reg. v.) peccatores non convertantur, sed puniantur; pu-
    Ilie septies sanandum jussit lavari; haec semel niantur non ad peccatorum veniam, sed ad vestroe
    lola, secundo lavari non eguit, quia sanitatem £111—injurise vindictam. Vos sancti Domini, ministri Dei
    co scnsit qttam optaviti nostri, de quibus nobis sermo est, saniore consilio
    Noc hoc solo miraculo Dominus declaravit cujus instruxistis monasteria de oblationibus fidelium et
    apud cum meriti dilectus famulus suus fuerit; quin rebus ecclesiarum, unde abiguntur daemones, et ubi
    etiam per antecedentes prophetias jam dudum pra> D ] recipiuntur pauperes, convertuntur peccatores, et
    signaverat, quid post plures annos futurus erat, In sanctse simplicitatis ac beatoe paupertalis religio
    annis enim adolesCentioe constituto, cum siraul es- conservalur. Ubi die ac noctc non tacebunt laudare
    sent ipse et Gebhardus, cujus supra meminimus, nomen Domini, quos a solis ortu et occasu, ab
    et (465) Albero [Adelbero] postmodumWirzeburgen- aquilone et mari, exomnibus populis et linguis, ex
    sis episcopus, accidit ut super marginem fontis ali- omni aetate et conditione, sexu et natione congre-
    cujus panem comesturi consedissent. Inter mutua gavit ad glorificandum se; qui de servientibus sibi
    coHoquia, quibus paupercm mensam condiebant, omnibus facit cor unum etanimamunam (Act. iv).
    meliora de se sperare, et quodam ocCuItoac proe- Et vos licet somno vestro requiescatis, ut semper
    sago spirilu praedicefe adorti sunt. Aitque Gebhar- optastis, et requiescatis a iaboribus vestris (Apoc,
    dus : Ego in Salzpurgensi Ecclesia episcopus futu- xiv), haud tamen crediderim spiritus vestros deesse
    rus sum. Albero vero : Et ego, inquit, in Wirzpur- locis quse viventes tanla devotione construxistis et
    gensi cathedra prsesidebo. At Altmannus : Et ego dilexislis. Credovos adessc cunctis illic degentibus,

    (165) Vide Vitam s. Gebhardi, tom. II et VI Antiq. Lcct.


    l>AinOL. CXLVIH. 2vS
    875 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 876
    astaie vidclicet orantibus, succurrere laborantibus, A locum seminandi in agro Domini semen suum. Ager^
    lapsos allevare, el vota singulorum in conspectu autem universalis esl mundus. Sed ad eum non
    divinae majestalis promovere. Putaverim vos cum nobis est sermo. Agrum, vel vineam quodlibet in •.
    Domino de coalo prospicere, ut videatis si est intel- telligo monasterium; agros plures vel vineas, plura
    ligens aut requirens Detim (Psal. LII); et si quem monasteria. In his vitia invalescentia Isetam tunc
    inyeneritis segnius agentem, et wienliri Deo in votis tcmporis strangulabant frugem, sanctam dico reli-
    suis, et claudicare a semitis Domini; reor vos il- gionem. In his vitis vera conversa fuerat in amari-
    lico cum angclis pacis amare flere, et querelam ge- tudinem, Ego sum, ait Christus, vitte vera (Joan.
    mitus coram facie Domini pro eo, vel contra eum, xv). Iste dulcis et reclus Dominus nonne converti-
    qui ejusmodi est, medullitus deponere. lur in amaritudinem ei qui horrel quse sunt recta,
    Attendendum quapropter est, fratres ct domini, quae sancta, quae pudica, quse bonae famae, quaevir-
    qua disciplina reverenliave vobis conversandum sit, t:itis, quoedislrictionis? (Pldlip. rv.JNonneamarum
    inter quos, cum sanctis angelis isti Patres el pa- judicat Christum qui renuit gustare ct videre quam
    troni vestri adsunt, discurrunt et vestrae saluli in- suavis sit ille? (Psal. xxxm.)
    desinenter invigilant, ne quid irreligiosum, vel in- Sic se habente agro vel vinea Domini, non eredes
    decens, vel incorrectura reperiatur quodeos con- B 1 vLrumDomini ab imo peclore ingemuisse ad Domw
    tristet aut elongel. niim et dixisse : Ut quid operatur agrieola? de-
    Sed redeundura jam ad narralionem est. Non slruxisti tnacetiam cjus, et vindemiant eam omnes
    enim doctoris apud vos vicem gero, sed narraloris, qui prwiergrediuntur viam ? Exterminavil eam aper
    earum tantum rerum quas yos scriplis docueratis de sitva, el singularis ferus depastus est eam. Deus
    aut voce viva. viriulum convcrtere; respice de cmlo, et veni, el vi-
    Itaque beatus Dei famulus, quotidic cum Pro- sita vineam istam'(Psal. LXXIX).Dicit vero inimicus
    pheta adjiciens ad laudem Domiiii opera Dei, non luus : Oinnis planlalio, quum non plantavit Pater
    suismeritis, sed divinae attribuil miscricordiae, di- meus cmlesiis, eradicabitur (Matlh. xv); en quanta
    cens cum Psalmista : Non nobis Domine, non no- subcreverunt quse tu non plantasti, o Pater? Num^
    bis, sed tiomini tuo da gloriam (Psal. cxm). Etcum quia constiluisli me, ut evcllam, et destruam^ et dis-
    Apostolo : Gratia Dei sum id quod sum (I Cor. xv). sipera, et disperdam ? (Jer. u) Aggrediar spinas istas
    Ut autem non fallaciter subsequerelur, et graiia se invicem compleclenles. Una enim adhseret uni,
    ejus in me vacua non fuil, aediiicavil vif san- ut ne spiraculum transeat per eas (Job XLI);An quia
    ctus, in suburbio Palaviensi, in honore S. Nicolai tu dicis nobis servis tuis, ut sinamus utraque crc-
    ecclesiam super littus OEni fluminis, pluribus eam scere usque ad messem (Malth. xiii) : rem tam ar^
    ditans rebus et possessionibus. Praefecit autera illic duam tamque difficilem dissimulabo? Siquidem non
    Hartmannum prsepositurii, virum sapienlia et fa- ignoro, Ecclesiaste docente, quod qui transfert lapi-
    cundia commendabilem, qui Rudolpho regi charis- des, graves scilicet ac duros pravorum mores» affli-
    simus, etiam Urbano papae suisque successoribus i gelur ineis; et : Qui scindil ligna, id esl, perlina-
    notissimus fuit. Hic, ut religiosus erat, ipse sic re- cium corda, vulnerubitur ab eis (Eccje. x). Ergo, si
    ligiosos clericos el laicos undecunque colligens , concedis, crescant utraque. Sed quid agcmus, qui
    communem eos vitam ducere sub regula S; Augu- spinas crescere cernimus et tricicum stiffocari?
    stini verbis et exemplis diligenter inslituit. Sollicitus quidein es, ne forle colligenles zizania,
    His ila peraclis indcfcssiis Ghristi minister ma- eradiccmus simul et triticum (Mutth. xm). Sed nou
    num suam misit ad fortiora, vere fortiora; quia! est labor in discernendo triticum sil, an zizania;
    longe plus affert diflicultalis ac laboris radicalas etI, mariifesta sunt scandala hoec.Non egent accusatore;
    inveteratas eveUere pravitates quam bonas a primor- cliam sinc lesle conslant. Publica fama; imo, infa-
    oio inserere disciplinas. Ergo, quia nomen ipsum, mia clamat. Nonne hic clamor jam asccndit ad tt:?
    episcopi Ecclesise Dei eum superintendere admorie-. rj Ego tuus qualiscunque vicarius descendi ad eos, ct
    bat, consideravil agrum ct vincam, quam sibi Ioca- video quod sic cuncla opere conipleverunl. Noii inr
    verat Dominus ; et ecce totuin repleverunt urticm, elt yenio illic sallem Decalogum prxceptorum tuorum,
    operuerunt superficiem cjus. spinm, ei maceria lapi- cujus respeclu parcere debcam, qui parcere mallem.
    dum deslrucia erat (Prov. xxiv). Sed quas pulas5 Tuo igilttr freltts auxilio, et Apostoli tui cousilio,
    quidem ego dicam urticas et spinas? Ulique, in] auferam malum de domibus tuis, quas decet san-
    corde negligentium prurienlia terrena desideria ell clitudo (i Cor. v, Psal. xciir).Et si quid ex hoc t i-
    puncliones vitiorum. Et quam maceriain? cerle di- slius occurrcrit, verbis doctoris tui consolabor, qij
    sciplinam Palrum, quse in corde pravorum lapsaj ait : Infidelis si discedit, dtecedul (I Cor. vn).
    jacebat. Unde lotum hoc? Quia dormiebant homi Igitur peslilentes quosque et corruptos et abomi-
    nes, etvenil inindcus homo, cl superseminavit ziza- nabiles factos in sludiis suis (Psul. xm), de sanctls
    nia in agro (Matth. xm), quem Paterfamilias opti- Iocis undique proturbat; providens vice illoruni
    mus optimo several semiue. Homines prselalos ec- religiosos tam prselatos, quam
    discipulos. Inde, jara
    clesiarum accipe, quorum torpor et somnolenlia ini- reflorere religio; inde suave redolens redire sancfi-
    mico homini, id csl diabolo, fiduciam prseslal, ett lalis opinio; inde rcverentia exhiberi servis Ghrisii.
    877 APPEND.III. — MONUMENTAGREGORIANA. 878
    IIoc tam felid ausu solliciti culloris, innovata sunt. A olia multorum proficerc saluti et convorsatiom.
    novatia Cffinobiorum,et seges feeundior surrexit, Struit ergo insidias ct opponit impedimenta, quibus
    quoniam infrucluosum fuisset serere super spinas. irretitum ab istis oporteat desistere quae tantorum
    Hlncjam domus sancti Floriani martyris fruclifi- profeclui dolet prodesse. Consuetis itaque utitur
    cavit suavitatem odoris, et flores ejus fructus ho- inslrumenlis, et per membra sua eflicieiidum non
    noris et honeslatis (Eccli. xxiv). Sic coenobium dubitat quod per se eflicere minus sperat. Quo vero
    Sancti Hippolyti scholarum studiis usque nunc ordine, explicandum superest.
    ihsigne; sic monasterium Sancti Agapiti martyris Fuil eo tempore per universum fere regnum Teu -
    in Chremismunster; quia Dominus dedit benigni- tonicum grave scandalum et communis querela de
    tatem, dederuntet ipsa fructumsuum (Psal. LXXXIV). incontiiientia sacerdotum. Neque enim occulla latc-
    Quemadmodum vcro de Abraham scriptum est bat; sed frons meretricis factacrateis, et erubescere
    quod erat vadens, el ultra progrediens ad meridiem nolebant (Jer. m). Delata esl res ad aures Ro-
    (Gen. xn) : sic et in sancto hoc viro videre fuil, eo manipontificis; visumque, ut decretalibus epistolis
    quod et ipse filiusesset Abrahne.Non suffecitnovum tantam enormitatem argueret et prohiberet. Annuunt
    ciMiobium instituisse, institnla correxisse, adhuc et congratulantur episcopi et, pro possc, salutaribus
    progreditur ad opus excelsum, in monte excelso ^ mandatis cooperantur. Quamobrem B. Altmannus,
    constmere, videlicet basilicam magnificam sanctse collectofratrum concilio in Pataviensi sede, lilteras
    Dei Genilrici ac semper Arirgini Marias. Nam cum super fiacre ad se directas recilari jubet, obsccrans
    quadam die in villa quoeMoutarn dicitur, resideret, et exhortans ne gravis judieetur pudicitia quai spe-
    attendit eminus montem vicinis montibus norr con- ciali apud Deum remuneratur corona. Quae, cum
    tiguum, quem vulgus Kotwich appellabat. Visus est omnis fidelis animse insignis sit ornatus, eos tamen
    mons ille amoenuset ad habitanduni satis idoneus. permaxime debet adornare qui sanctam et immacu-
    Cujus qualitatem cum ab incolis didicisset, inulam latam hostiam corporis et sanguinis Christi pro flni-
    suam repente sterni jubet, et multa turba comitattts, versis nobis divinoeofferre debent majestati. Quid
    slricto quodam et prserupto calle montem ascendit, plura ?Pluribus verbis bonus Paler et prudens doelor
    suo instruens ascensu, quod tantum per arduas et tantae virtulis et tam amplectendae puritatis suadet
    angustas semitas mandatorum Dei de terris itur ad amorem; sed non persuadet. Tuentur se illi anti-
    astra. Lustrato itaque monle toto, dum ccrneret quilate temporum et auctoritate antecessorum suo-
    spatiosum ef ad construendum monaslerium aptis- rum, quorttm neminem in hujusmodi severum tule-
    simum, fixo sfatim tentorio, silvam quee condensa r, ( runt et violentum. Respondet servus Christi se
    illic succreverat succidi, et oratorium prsecepit in- quoque ab his velle quiescere, si mandatum domini
    choari. Cuisque adhuc arobiguus penderet cui sas- papseindulgeat; nunc autem timere se sibi, timere
    clorum potissimura atlitularetur, pro diversis volis illis pro eo quod scriplum sit non solum eos, qui fa-
    et affectu diversis diversa coiisulentibus, contigit ciunt, sed et qui consentiuntfacienlibus, dignos esse
    supervenire nuntium a ducibus Boemiorum trans- tnorle (Ront. i). Nihil ergo proficiens, solvit con-
    missum. Ferebat iste tabulam quamdam cpiscopo, scssum.
    qusepro munere digne offerretur tanto viro; in qua Sapicntioribus aulem communicans consilium et
    c.ernebatur imagobeatseYirginisMariae,Graecoopere secretum commendans, advcniente festo sancti Ste-
    mirabiliterexpressa, merito in eadem ecclesia adliuc phani protoinartyris, queni illa Ecclesia patronum
    conservata'et perpetoo conservanda. Hanc Deo ama- veneraiur, cum plurimi de magnalibus ad diem so-
    bilis pontifex pia veiieratione deosculans, quasi di- lemnem conveiiissent, quia juslus ut leo confidit
    vino commonitus oraculo, locum protinus assignavit (Prov. xxvm), coram omni frequentia cleri el populi
    eidem gloriosissiraaeDei genitrici Marise. Cumque arabonein conscendit, et quod apostolicaeindicant
    opus basilicae prospere consummasset atque cele- litterae imperterrilus cnarrat. Deinde addit intermi-
    briter dedicasset, providit larga benevolentiaposses- D nationem auctoritalis, ut, qui obsecralionibus nolue-
    siones inibi habitaturis. Providit quoque ornamenta ruut flecli, frangantur districtione. IUico clamor et
    divinis congrua ministeriis. Quibus rite peraclis, furor ab omni parte perstrepft. Et forte in praesen-
    collectis in unum viris religiosis, et praepositoeis liarum famulum Dei furibundis manibus discerpsis-
    virojrrudenteOulone, sub regula B. Augustini vitara sent, si non divina virtus, et optimattim praesentium
    eos ducere jussit spiritalem. probitas furentibus obstitisset.
    Subit nunc animum quod cantatur in psahno •. Regnabat his diebus Heimicus IV filius impera-
    Peccator videbit et irascetur, dentibus suis fremel et toris Heinrici, qui cognominatus est Pius, admodum
    tabescet (Psal. cxi). Quid videral peccalor hic, ut puer, et absque frenis disciplinse in voluplatibus
    irasceretur, fremeret et tabescerel? Haud dubium eiiutritus. Completum est in eo dictum sapientis,
    quod dispergentis res suas in pauperes, justitia ejus quo vaticinatur dicens : Vwterrw [tibi lerra], cujus
    manet in sseculum saeculi; et quod cornu ejus exal- rexpuerest (Eccli. iv). Quidejus tempore passa sit
    tabitur in gloria (Ibid.). Sic nimirum in hoc Dei Ecclesia, quid regnum, quanli pastores ab ovibus
    famulo malignus hostis vidit quod invidit. Vidit ejus suis sint abacti, humanus sanguis quantns sit effit-
    apud Deum cumulari mcriia, vidit ejus occtipata sus, qttse patratse luxurite, incendia, rauina:, orbeu)
    87!) AD OPERA S. CREGORll APPENDICES. N 880
    non lalet, ct scripfores lemporum non lacttertint. j\ Iiiferea faufores Ilcir.rici IV Moguntiae eontrahunt
    Ad hunc religionis hoslem castlmoniocqiie oppu- concilirim (466). Quo prsesidente, ipsi viderint. lbi
    gnatorein, obsuam tyrannidem a papa Gr.EGonioIV schismatici et ab Ecclesia proccisi, papam Gregorium
    excommunicalum confugiunl qtiibus cxhorruit ca- virum catholicum et Patrcm universalem, Patrern
    slilas. Apud lalem jtidicein tales acctisalores oi. tales negant ejusque sequaces ipsi damnati damnant. De-
    testes merenltir aiidicnliam, ct viro Dei crimina de- Hberat in his pasior Ecclesise urbi et armis cederc;
    testanti, afiigunt [forte affingunt] criinina, quibus pttto remeraorans Salvatoris licentiam qua dixit
    eum pontificali honore credunt devestire. disciptilis suis : Si persccuii vos fuerint in una civi*
    Poteral vir isle, si coram astilisset, abbreviato tute, fugilein aliam (Malth. v).
    vcrbo respondisse pro se, quo etiam magister suus Qtio faclo, Wichpertus quidam (Guibertus, pseu-
    Chrislus respondit pro se : Opera, qv.w cgo facio, dopapa), cujus laus non est in pontificum Catalogo,
    ieslimcnium perldbcnl de me (Joan. x). Sed, in liuiiti- aposlolicse sedi intruditur. Quid dico, intntditur?
    lilaie judicium cjus sublalum est (Act. vin); aflir- Propria ambitione invadil, anhelat el praeripit. Ab-
    mantibus adversariis, ut quondam de Salvatore ftiirc veri pastores ubiquc terrarum sedibus suis
    Judoeis : Si non esset Itic malefacior, non tibi tradi- proturbantnr; subroganlur vcrO schisraalici vel
    dissemus ciim (Joan. xvm). Et, si respondisset qtiod " Simoniaci. IIoFuriieliam factione Altmannus a grege
    Christus respondit suis lapidatoribus : Multa bona stio fugatur et Hermannus quidara f.ater ducis
    opera operatus osiendi vobis ex Patre meo, propter Luipoldi subslituitur; In hoc maledictio in Judairi
    qnod corutn optis me iapidatis ? (Joan. x.) Yeruni prolata, id est, eptecoputum ejus accipiai altcr
    qiiidem, el aperlum dedisset responsum; sed apud (Psal. cvin), cititis completa est. Yix enim bicnnio
    talcs,-non salis fuisset. oves alienas lotondit et mftlsit, el pastoris nomen,
    Flexiis ergo Heinricus, Palaviam hostiliter ingre- quOd falso gerebat, cum vita finivit. Diciturtamen
    ditur, et, Herodis vice, confundens fasque nefasque, in extremis pamituisse el episcopalia quseque Alt-
    pro libilo cuncta peragens, criminosos quosque ab manno episcopo reddidisse, et a'bsolutionem anathe-
    episcopio pulsos, rebus et dignitatibus suis reslitiiit. malis ab eo suppliciter requisisse. Succedit huic-,
    Quo recedente, cum facla crudelia fratres de S. Ni- pecunia tamen impetranle, Tinio canonicusWirzpur-
    colao, qui in suburbio civitatis constittiii religiosam gensis. et episcopaturo usque ad Anesim [Anasuni]
    vilam agebant, pariter detestarentur, a fautoribus (467) fluvium proedo violentus oppressit. Sanclus
    Heinrici de monasterio violcnter extracli, publice vero prsesul, adnitente prio principe marchione
    csesi etde finibus illis sunt ejecti; substanlia eorum £ Luipoldo , hujus Luipoldi, qui hodie principatisrj
    raploribus cedit. avo, ciijus nobilitas, pietas et fidelilas ditissima
    Praevalente itaqueiniquitale, B. Altmannus desede ttsque riunc conslat haereditale, in Orientali provin-
    sua propter justiliam ejeclus, in Saxoniam patriam cia clerum et populum strenue gubernavit, et in-
    suam reverlilur. Post haec, adiit limina apostolorum, choato opefi in monte Kotwikcensi [Gotwicensi], a
    et causam vise, et ordinem injurise Gregorio papae quo eum fraus iriiroici per supradicta impedimcnta
    seriatim exponit. Et quia saucti quique verentur proepedire tentaverat, devotus invigilavit.
    omnia opera sua, episcopatum domno papae resi- In quo loco, dum aliquando missarum solemnia
    gnavit; hoc offensus scrupulo, quod ejus investi- cclebrarel-, et quidatii diaconus adventitius et sinistroe
    luram a raanu laica recepisset. Cumque aliquan- famae Evangelium lecturus benedictionem petercl,
    tisper papa lassus requiesceret, die quadam, oe cpiscopus diutius intuens benedicendum, stolam de
    in Ecclcsia posito, et de S. Altmanni reslitutione collo ejus abstulit el alii Iegere praecepit. Unde patet
    cum carclirialibus conferente, illo yero bonorem quod aliquid de illo revelalione didicerat quod coe-
    tanti oneris humiliter recusante, columba quseuam teri nesciebant.. COnfusus miser confusione quos
    cuncta basilicae loca oberrans, tandem ad pauper- adducit peccatum, non confusione, quse gloriam arl-
    culum et humilem spiritu yenit Altmannum, et D ducit, ad Heinricum pravorum refugium fidens con-
    quasi diceret : Hmc requies mea in swculum smculi, ftigit; et voiens criminari episcopum et fralres, cuni
    hic habitabo, quonium*elegi eam (Psal. cxxxi); et audientia judicaretur indignus, Deo ulciscente, pessN
    quod sequitur : Viduam ejus, id cst Patavicnsem ma peccaloriim morte multatus esl.
    Ecclesiam legilimo sponso vidualam, benedicensbe* El quia tempora ihstabant periculosa, et schisma
    nedicnm, et pauperes ejus saturabo panibus (Ibid.), grave increverat, quod prima capita imperii genue-
    capili antislilis insedit. Cunctis videntibus et intel- rant el ad incrementum quofidie fovebant, placr.it
    ligentibus signum, papa nil cunclatus, milram de Deo, qui consulere non eessat universis, ad confir-
    capile suo tollens, ejus capiti imposuit, episco- mandam vacillantium fidem, decenli signo farau-
    pumque ac Romanae sedis legatum constiluens, au- lum honorare, et catholicum ministrum suum fide-
    cfumque benedictione remisit in propria, quasi libus quibusque commendare. Praeceperat qtiippe
    diceret abeunti : Ecce ego milto vos sicut oves inler pincernae suo pvopter arcliorem et secretiorem ah-
    lupos (Matlh. x); manele in dileclione tnea (Joan. xv). slinenliam aquam sibi in mensa apponere el, n" ;
    (4G6| Anno 1080 vide Baron. hoc anno n. 17.
    (467) Yide Hundii metrop. in Gatalogo episcop. Passaviensium.
    881 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 88?.
    sciri posset, spuma cerevisise operire. Fecit ille quod A
    j scopi comminationem, revertitur miser ad vomiluin
    sibi imperatum fuerat. Quam cum vir sanctus ori suum et eodem momento etiam dsemonempatitui•
    admovisset, sensit vinumet optimum illud viuum. acerrimum. Rursus vir sanctus miserans miserum,
    Putans autem piocernam sibi illusisse, transgresso- hostem consuelis armis aggreditur atque triumphat
    rem valde indignans increpat. Yernm illc horrendis et ab officio alfaris liberatum removet, iterum et
    juramentis quod sibi jussum fuerat apposuisse con- iterum de nefando opere sanatum commonens et
    firmat. Episcopus quidem rem celare cupit, sed pin- promovens. Qui perterritus pro recenti flagello, ali-
    cerna sublatum de mensa poculum quid episcopus quauto tempore abstinet a peccato. Sed, proh do-
    biberet gustu certius explorat.Et lric postmodum in lor! longa rursus victus consuetudine, post exces-
    Kotwikcensi [Gotwicensi]; monasterio monachus sum episcopi, rebbiturinpeccatiim. Ergo, secundum
    faclus rem ordine refert, ut ille benedicatur in om- vocem Domini, malignus spirilus assumens alios
    nibus qui ad gloriam sanctorum suorum et ad con- septem spiritus nequiores se (Matth. xn), intraut ad
    ijrmalionem et consolatiohem pusillanimorum facit peccantem et crudeliter nocle ac die vexantes, quae-
    inirabilia magna solus (Psal, LXXI), que turpia et nefaria ab eo gesta ore suo captivunti
    Adhuc ad laudem Dei de famulo Dei aliquid non fateri compellunt. Stringitur ejulans ille vincuKs
    fastidientes accipite. Quis enim fastidiat signa tam durioribus, conjectus in custodiam hominum, qui
    insignia quae invisibUjum adstruunt fidemet probant cuslodiam demeruerat angclorum. Tandem in an-
    Dei non defecisse virtutem ? Recede, o insipiens, nuntiatione Dominica, precibus fratrum a maligno
    qui dicis in corde tuo, Non est Deus (Psal, xm), spiritu vix ereplus, el post triduum oleo sacro inun-
    el qui tanla perfidia insultas diccns : Ubi est Deus ctus et corpore Christt muniltis, terribiliter flagella-
    tuus? (Psal. cxin.) Ecce in sancto habitat laus Is- lus defuugitur. Credimus quod tradili Satanae in
    r.tel (Psal. xxi). In sancto suo quse vides operatur interitum carnis, spiritus salvus fiat.in die Domini
    Deus. Si ille non adsit, quid faciet homo ? Quid aget (/ Cor. v).
    pnlvis , qui dictum sibi novit a Domino : Sine me Alter etiam quidam clericus pessimo dsemoni tra;
    nihil potestis facere (Joan,. xv). S.cit.oergp esse,, et ditus, ita ut vix aliquis sanus insani manus eva-
    adesse Deum qui operatur quse.operari non potest deret, ab episcopo benedictus, etadaemone Hberatus
    homo. -Quod si putas quod hoc operetur homo, vade, et pristinse sanitati est restitutus.
    et tu facsimiliter; impera-daemphibus, et illorum Umjis ex fratribus, prolixioribus orationibus et
    experire obedientiam. Quid si resliterint ? illum ve- plurimis genuflexionibusinstariler deditus, usque ad-
    nerare.iUumque devotus amplectere in quo Deus, ,P desperationem fluxum sanguinis incurrit, Hic mis-
    et j>er quem operatur talia. Quare Judseis.es dete^ sus ad episcopum, ejus meruit benediclionem, et-
    rior? Illi aiebant de Christo : Si non esset hic hotno cum benedictione continuo sospitatem.
    a Deo, non. poteral facere quidquam (Joan. ix). Sed Alius item frater eliam precibus et genuflexioni-
    tamen audi, et a tua incredulitate convertere. Quan- bus supra vires intentus, vitalium incidit rupluram.
    tjoque astabat sancto allari episcopus venerandus Quid similiter beiiedictione episcopi curatus, ad su.os.
    wissas celebraturus. Audit postse dsemoniosnm hor- cum gaudio reversus est.
    ribiliter in ccclesia vociferantem. Interrogat quid- Quantum periculum sit mentiri Spiritui sancto,
    «am hoc sit. Indicant astantes homiuem ibi atroci primus pastor Ecclesiaesatis declaravit, cum in Ana-
    dsemone vexari, et vix ligatum a multis^ teneri. nia et Saphira peccatum hoc repentina morte casti-
    Jubet prsesul ad hospitium pauperum vere adduci gavit (Act. v). Quia ergo sanctus iste, verum se
    pauperem, et cibum ei in nomine Domini apponi, Spiritus sancti prsebuerat Kabilaculum, merito in
    A quo spirittis nequam 'confestim recessit, et. homo - mentientes sibi Dominus ulciscitur, cui etiam Pro-
    sanus ad propria. remeavit. pheta dicit : Perdes omnes qui loquuntur men-
    Volo adhuc, o incredule, aliquid, quod convincat dacium (Psal.v), Comes quidam partis Heinrici
    famulo Dei neCprophetise spiritum defuisse, licet in- D. I regis venit ad episcopum cum juramento promittens
    gratum libi, enaiTare. Clericus quidam, daemone iidelitatem et famulatum. Conspexit ille forte agmen
    plenus, ad eum est adductus. Dle, continuata ora- cornicum precatusque est sibi dicens, ut, quot cor-
    tioneacrius instans, daemonemfugavit, acpeccatum, nices cerneret, tot daemones ejus animam posside-
    cujus causa huic immundo spiritui permissus fuerat, rent, si fidem promissam non servaret. Sed non
    interdixit. Praedixit, si peccatum iteret, quod itere- multo post poenitens promissi, ad Heinrieum ho-
    lur in eum continuo peccati supplicium, praecipiens stem Ecclesiae redit ipse hostis.. Quem episcopus
    ut in claustra cum fratribus vitae se tradat meliori» anathematecauterizans, probro perfidisesuse insigni-
    Petunt post haecfratres episcopum ut eum promo- tuni, divinse permittit ultioni. Nec mora.Et illa ferit
    veatin presbyterum. Aitproesulhoc illinonexpedife. reum. Siquidem inopinate ab hostibus circumfusus,
    Victus tamen pietate fratrum, rogata indulget, sed multisque sauciatus vulneribus, et truncalus pene
    sub contestatione quod terribile Dei non evaderet femore, quia claudicaverat a promissione, in signum
    judicium, si non caveret interdictum sibi peccatum. transgressionis suse ab eo die ac deinceps claudiea-:
    Aliquol igitur annis devitat peccatum, et acceptum vit pede. Miratur. quis an illa in eo completa sit
    honeste complct officitini. Negligens tandem epi- imprecatio, quam miser ille imprecatus est sibi ?
    «83 AD OPEHA S. GREGORU APPENDICES. 884
    Ego planc non ncgavcrim qui non ignoro in pleris- \. animabus suis, sed in castris tuis victoribus fide for-
    que mtilto tempore doemonia Ialuisse muta, multos- tiores devoli occubuerunt.
    que deteritts a dscnionibus vexari inlus quam si Secuta est autem stragem istam fames maxima,
    disccrpcrcnliir foris. ut fidcles suos Dominus experiretur in operibus mi-
    Quanla vcro conslantia strentius paslor lupos sericordiae, quos satis comprobaverat in fortitudine
    liujtis su^culi a direplione rerum ecclesiasticarum conslantiae. Nihil sibi in hac necessitate Pater Alt-
    reprcsseril, cum nullo parentum juvavelur auxilio, maunus retinuit, usque ad ipsum linteamen cunelam
    vel consilio, subjecto exemplo cognoscitur. Nec episcopii suppelleclilemvendidit, et indigentibus dis-
    lamen erat solus, cui sc.iper aderal Deus. Unde et tribuit. Unde quoque Pater pauperum dictus est.
    vere dicebat : Qui tne tnisit, tnecum est, et non reli- Praecipue lamen in monte Kolwigcensi plurima
    quil me solum: quia qum placitusunl ei facio semper millia pauperum a famis periculo conservavit.
    (Joun vm). El,illud in psalmo : Bonum est sperare Quam vero negoliosus fuerit in causa Ecclesiae,
    in Domino quam spcrarc in principibus (Psal. cxvn). quaetempore suo tanto ttirbinc confundebatur, indi-
    Erat qtiidam praedives et nobilis vir, qui defuncti cant epistolae lam crebro ad eum a domino papa di-
    ftalris sui benefieiurn, quod ab episcopo receperat, rectse. In quibus inter alia etiam hoc consulcre et
    qnasi haereditario jtire, usurpavit; episcopus jure B significare papa videtur, ut quse in lam gravissima
    Provinciae contradicit. At ille cum injuria tentat tol- isanctae Ecclesiaepe.rturbationedissirnulari ac tolerari
    lere quod cum juslitia non poterat. Sustinet servus aliquatenus possent, non sublata penitus, sed tem-
    Dei ad tempus hominem vesanum dans ct optans ei perata districtione quiescant : cumautem, miserante
    locum poenitentise. Illo in malilia perseverante, ja- Deo, victoria et pax Ecclesioe reddila fuerit, dere-
    culo analhematis vindicavit. Cujus comnmnionem, dintegratione jtislitise, quantum ipso aiixiliante pos-
    cum quique religiosi declinarent et qiii primi erant sibileftierit, sollicite cogitare et totis viribus elabo-
    oiienfalis provincise, verecundia et cunetorum ex- rare. Hinc eapitulum illud de inconlinentia sacerdo-
    prnbralione cOgente, in villa S. Hippolyti episcopum tum a tam invicto propugnatore castitalis dissimu-
    adiit, et in profunda nive ante pedes ejus p.-ostratus lalum, non approbatum remansit.
    et supplex diutissime, salisfecit. Nec tamen nieruit
    ' Porro quantum Ecclesia Pataviensis ejus praesula-
    recohciliationem, donec villam, quae Ratoldesdprf tus tempore in constructionibus et correctionibus
    diiitur, tradiditin jus episcopii, ctsic demum mttl- mosiasteriorum et structuris et ornamentis ecclesia-
    torurn nobilium precibus vix intervenientibus, a rum, et honestate ministrorum profecerit dicerem,
    vinculo cxconimunicatiOnis absolutus esl. Acceptam r si non contradiceret ex magna parte status, imo ca-
    auteni episcopus villam delegavit super altare B. sus rerum praesentium. Et tamen ego vermiculus
    Marise in Kolwigcensi [ Gotwicensi ] cosnobio. nemiiiem in hac partejudico. Quis enim sum qui
    Inler hsec marchio Luipoldus, coadunatns pri- jttdicem alienum servum? suo Doraino stat, aut ca-
    moribus suis in villa, qirse Tulna dicitur", abhor- dit (Rom. xiv). Ipse enim sanctus episcopus tempore
    rens tyrannidem Heinriei regis et schisma, cujus Reginari, qui terlius post ipsum suecessit, permu-
    auctor factus fuerat, domiuium ejus jureju?ando tationeni melioris status in etimdcm antistitem citius
    abiiegat, omnes fautores ejus de Provincia pellit, vindicandam, cttidam religioso fratri revelare digha-
    aposlolicoe vero sedi cl ejus legato Altmaunno lus est. Yidebatur illi quod Romae esset in cohcilio,
    obedientes lolis viribus fovet et protegit. Qua- et B. Altmannum eximio cultu cum episcopis plu-
    propter rex ira succensus, marchiam ejusdem ribus infulatum illic assidere. Qui consurgens, stans-
    Luipoldi contradidit Duci Boemiorum. Nil ille distu- ' qt>.ein medio a domino papa petit advocatuhi causae
    lit, sed collecto tam de sua quam de vicinis provin- suse. Quo accepto, querelam proponit de Reginaro
    ciis pef maximo exercitu, adfines marchionis advenit. episcopo, asserens eum Palaviensem episcopatum in
    Nec ille segnior ctim omni populo suo in loco, qui ccenobiis ac parochiis optime disposilum invenisse,
    Meurberch dicitur, hostibus occurrit. Sed proh do- D ejus vero negligentia cunctam pene religionem in eo
    lor! ab adversariis inspirale circumventus, cum, deperiisse. Stabat autem Reginarus retro a longe
    turbato exercitu, in aciem se colligere nequaquam perterritus. Qtiserit aposlolicus super hac re abepi-
    possent, fusoprius utrinque multo' sanguine hostis scopis sententiam, nec aliam quam damnationis ac-
    proevaluit. Hsec sunt judiCia tua, Domine. Sic tu, cepil ab omnibus. Eodem ergo anno idem Reginarus
    Domirie, taces, impio conculcanle justiorem se. inflrmitafem incidit, in qua etiam usque ad mortem
    Nnnquid victrix causa tibi placuit? Si placuit, non perduravit.
    ati vincentium placuit salutem, sed ad damnationero. Nunc ergo queni finem vitae., verius autem quod
    Sic enim perditorum perfici sinis perditionem, sic principium \ilse sortitus sit beatus vir, expliceraus.
    eos ruere facis in tuam severissimam distficlionem. Sicut enim scriptum est: Cum consummaverit homo,
    Vicli autem causa haud dubium tibi placuit, quia lunc incipit (Eccle. xvni). Transactis igitur in epi-
    melioradcvotione circa Ecclesiam tuam et Romanum scopatu xxvi annis, post multos labores et adversus
    pontificem tam gravem hostem exacerbare non li- bestias Ephesi pugnas, cum jam placeret Doriiinp
    mueruut. Et quiaputabanl, obsequium se prsestare emeriti militis sudores remunerare, in .villaj-qiise
    libi, si hostes tuos reprcssissent, non pepercerunt Zarzirnuor dicitur, febre correptus est. Qiia invale-
    '
    SSS APPEND. IH. — MONUMENTAGREGORIANA. 886
    «cente, intellexif nuntium morlis. Ad quem, etiamsi A . Unde ingemiscens clamabat; Heu miserum, t quod
    pro fragilitate humana inhorruil, pro conscientia plus unquam possedi divitiarum quam simplicem
    tamen bona gavistisest, sciens quod hac.porta in- victam et veslilum!
    traret in gaudium Domini sui. Itaqtie, quia non di- Agente itaque in extremis hujus mortalis yifae ve-
    xerat sibi, pax et securitas (II Thess.v), non repen- nerando antistite, non opus erat ul de providendo
    tinus ei- supervenit mleritus. Rememoiaverat ille exitti suo quis eum commoneret. Ipse enim sibi pro-
    semper novissima sua , et ea jugiter desideraverat viderat toto tempore vitae suae, et, quia bene vixe-
    dicens quotidie in corde suo: Quando venium, et ap- rat, feliciter moriebatur. Alioquin si tunc primp
    parebo anle faciem Dei? (Psal. XLI.) commoneri eum necesse fuisset,' recte respondisset
    Quapropter sentiens imminere sibi dissolutionem quod venerabilis Chuono RatisponensisEcclesise c-pi-
    corporis sui, in qtio jam diu peregrinabatur a Do- scopus, ante yero Sigbergensis abbas, aslantibus et
    Hi.no, lsetus orabat diccns : Educ de custodiu ani- trinc demum morituro consulentibus, fertur respon-
    mam meam ad confitendum nomini tuo (Psal. CXLI). disse. Ait enim : Bene quidem me monetis, o filii, ut
    Et quia noverat et perssepe docuerat quod ad quan- inhora hac metuenda mew prospiciam saluli. Nun-
    tumlibetjustorum emigralionem adversarii colligun- quid hec salutis proponebuiteconsUium,quundo pla-
    tur spiritus, etiam contra hos pugnabat dicens : B cuil vobisut mtineru libetiier acciperem, ut spirilua-
    Salva me ex ore leonis, et a cornibus unicornium hu- lia Simoniace venderem, til judicia perverterem, ut,
    mililatem meatn (Psal; xxi). Et cum ad illud distri- peccata subditorum dissimularem? Sero providerem
    ctum examen superni Judicis sollicitus intenderet, modo, si hucusque minime providissem. Sic beatus
    gemilu, quo poterat, et intimis stispiriis adorans et Dei famuliis malnre sibi prospexerat, et ideo exps-
    supplicans ait: JYOH intres injudicium cum servoluo, ditius transmigrabat.
    Domine, quia non juslificabilur in conspectu ttio om-, Igitur a religiosis viris oleo sacro inunctus, et Do-
    nis vivens(Psal; CXLII).Advocans eliam sanctorum minicis sacramentis refectus, benedicens filiis suis,
    quemque quem amaverat, quem veneralus fuerat, et eos ccelesli Patri obnixius commendans, viam
    et illam ante omnes beatam et gloriosam Dei geni- uiriversse carnis laelus ingreditur anno ab Incarna-
    tricem Mariam, cui tam decorura constituerat habi- tione Domini 1091, vi Idus Aurgusti, flenlibtts cun-
    taculum, ut ipsa eum in praeparatum sibi a Deo pia elis, et planctn miserabili lugentibus se tanto Patre
    deduceret tabernaculum; nec non et illum Dei san- orbatos, se tanto pontifice destitutos. Non quidem
    ctissimum confessorem et pontificem Nicolaum, cu-. invidebant ejus glorise, sed suoe magnse dolebant
    jus quoque Ecclesiam summa devotione institueral; miserise. Illum gaudebanl ab angelis suscipi, et in
    illis se tolura commendat; illos viae suae comites et' C beatas mansiones electorum adduci. Pro se geme-
    duces praeparat. Illis nihilominus administratoriis bant in hac lacrymarum valle sine consolatore mi_
    spiritibus, qtiorum virtus et potestas contrarias ar- sere conservari, et in hoc mari magno sine guberna-
    cet poteslates, se totum cireumvallat, ut merito ini- tore conquassari. Ubinam enim his diebus, qui in
    mici dsemonesdicere cogantur : En lectulum hujus iilios suos patris gerant affectum, et patris exsequan
    antistitis ambiunt fortes ex fortissimis Israel : Om- tur officium?More strulhionum induranturin fiUos>
    nes lenentes gtadios, el ad bella doclissimi (Cant. m). quasi non sint sui, et consuetudine mercenaribrum,
    . Quid hic astainus ? Superant nos isti virtute et mul- pro lucris temporalibus.astant iu prosperitate a qui-
    titudine. Nonne ipse est, qui a corporibus aliorum busipsi primi fugam petunt in adversitate. Longe
    tanta nos fugavit potestate? Praeserlim cum plures fuit hoc ab hoc sancto Palre, in quo superabundabat
    sint cum illo quam nobiscum. et patris dilectio et pastoris sollicitudo, et vigilantia
    Igitur non in castris, non jn armis non ia famu- in prosperis et cpnstantia in adyersis.
    Iantium dccore t.une temporis.sanctus prsesul spem Confluit interea ab omni parte populus innume-
    repositajn habuit, sed in Doinino Deo suo, et con- rabilis ad exsequias pontificis. Luget tota provincia,
    scientia bona, et ftde non ficta (I Tim. i); unde et sublimium dignitas, sctas omnis, sexus uterque. Vh
    ait : Mild autem adhmrere Deobonum estj ponere in tandem a Christi sacerdotibus sustolliturcorpus ve-
    Domino Deo spem meam (Psal, LXXII).Hac nostra nerandum, ac multa riobilium turba comitante, cum
    astatehoc idem vir nobilis et prsedivesOtto de Len- iniinita populi multitudine, magna quidem Dei glo-
    genbach sensit et confessus esl. Qui cum in extre- ria, sed gravi bajulantium moestitia in montem
    mis ageret, raptus; sed quomoclo, nescio, Deus Kotwitgcensem [Gotwicensem] affertur. Quis jain
    scit, multaque, rediens ad se, narrans ostensa enarret mugitum et ululatum fratrum illic habitan-
    et inlellecta; quorum relatu tunc plurimi mirati et tium quod mons tolus increpuit? lugentibus cunctis
    compuncti sunt. Tandem singula, quae multa sibi Patrem charissimum, Patrem piissimum, Patrcm
    fuerant, denominans caslra: Quid nunc, inquit, opis sanctissimum. Advolat populps quolidie multus, di-
    ferunt castra mca, praepotentes domini mci, charis- vittim et pauperum, illuift' Deo, et se illi suppliciter
    siftii amici mei? Ex his de omnium desperans auxi- commendare. Inter qrios reverendaememoriae archi-
    lio, religiosis quibusque multa se commendabat episcopus Salzpurgerisis Tienio ab episcopo Alt-
    contritione. Intellexit namque tunc verc quam diffi- roanno, utpole a suffraganeO suo consecratiis, qui
    cUe divcs inlrat i.n rcgiium ccelortiin (Mailh. xix). etiam poslea Hierosolymam petens, a pagaiiis esl
    p-87 AD OPERA S. GREGORII'APPENDICES. 888
    illustri martyrio coronatus , anhelus occurrit. Et. A Quanquam etsi ille signnm fecissct nullum, nihil iar
    cum lacrymis ubemmis defunctum infttdisset, obtu- men exhoc ejris derogarelur sancli tali, vel apud Deum,
    lit pro eo sacrificium salutare, et corpus vcneran- vel apud homines. Signa quippe sanctitalem non efli-
    dum cum debito honore in ecclesia Sanctae Dei Ge- ciunt, sedostendunt. Siquidem de JoanneBaptista^KO
    nitricis commendat sepulturae, ubi., ad probanda inier natosmulierum, nemo major surrexil (Matth.xi),
    tanti viri merita, crebro fiunt signa vintutum yaria- EvangeHum altestatur quod signum fecerit nullum.
    rtim in laudem Dei Patris omnipotentis, qui cum De ipso quoque Dominp Salvatorc scriptum est,
    unigenito Filio suo et Spiritu sancto vivit et regnat quod non fecerit signa mulla, propler incrcdulila-
    Deus per immortalia saecula saecnlorum. Amen. lem qnoriimdam (Marp. vi). Quiil crgo mirum, si
    Quidam cierictjs saevo dsemone cprreptus, vix sanctiis iste, obslanle sibi praesentium tcmporum
    mtiltis ligantibus atque trahetilibus adejtis tumulum incrediiUtate, nihil operatus fuisset virtulum, nihil
    est perduclus. Hic omnia horriMU clampre ac diro sanilatum? Yerum gratia divina qnoe repromittitj
    fetpre replebat. Prp quo cum fratres inslanlius ora- quod ipsa glorificantes se glo.rificcl, hiinc dilcclum
    rent, repente corruit, et videnlibus cunctis^nigcrri- suum, ut dileclus fieret nihilominus hominibus, ct
    jnum scarabeum eyomuit, qtti etiam prolinns nus- iit memoria ejus in bcnediclione conslarel, cliam
    qsiam comparuit. Laudabant uniyersi Deurn. Isque •- magnitudine signorum similcpi illum fecit in gloria
    qui advenerat ligatus et. insanus, santts recessit et sanclorum (Eccii. XLIV).
    soiutus a nexibus mentis ct corporis. Mihi lamei) hunc virtun, ycl quemlibet aliorum
    Item puella quaedam immundp spirilu pervasa, a hujusmodi mira facientcm diligenlius inlticnli, longe
    parentibus est ari sepjilcrum viri Dei adducta, et niirabilior videlur ipse qui facil, quaro ea quoe facit.
    sine roora Iiberata, atque sanata, Ercniii) si in rebus insensibilibus plus admiralionis
    AHa itidero puella per plures annos lumine or- baitef: intcrius coiisideranii caiisaljs ralip quae cfli-
    bala, per merita eju&dem famuli Dei, lumen, quod cit, qiiaui id quod efficilur, mullo dignius atquc re-
    ftmiserat, invenit, ligiosius admiranda est illa sanclilas, quaj in coi>
    Mulier qusedam habens fjlium paryujum a nativi- spectu divinse majcslatis sic placet et acceptaiur, ut
    tat,e mutum et claudum, ad sepulcrum episcopi inL- ejus inluitti ct inlervcntu honiinum pellanlur iiiconi-
    serandtim deposuit; ipsaque miserauda ctim flelu nioda, et oplatoe lam aniniarum quam cprporum
    niaignp ab ecclesia exivit. Post modicum puer lor- restituantur sospilaics; multo, inqnam, amplius
    quela et gressu restituto, matrem insecutus est am- admiranda cst ipsa Inlus, qnani quscctinqtic mirandoj
    bulans et loquens recte. Q facit foris, Mircntur crgo alii videre csecos, claudps
    Quidem miles per sex annos mente caplus, et amliularc; mircnlur saltttciu paralylicornm, daenio-
    septilcrum ejus siue mente accessil, et mentc re- num liigam; ego polius ailmiraboi' lanli antistiiis
    cepla sanus reeessit. mcriia, quae lalia lam potenler operanlur quam ipsa.
    Alter quidam homp totus contraclus, et scabe}- Tu ilaque prredica in laudem Dei, quse sanctus Dei
    lulis quibusdam innixus, venit ad corpus S. epi- meritjs suis et ficlpsupplicum operalur in aliis. Ego
    scopi rcpendo; sed incplumis facius exsiliit, ct am^- seniper admirabor mirabilia quoe fccil in vita sua.
    bulabat, et laudabat Dominum. Mirabor huinililatcm, caslilalcm, pietatem, chari-
    Item quidam tplo cprppre languidus, vix sust.en- taicm, devolioneni, sollicjludincm in agentlis, pru-
    lante baculo, tumbam anltstilis adiil; sed infirmi- dcniiam in disppnendis, discretipncm in imponen-
    taleper beatum virum piilsa, baculo jam npn eguil; dis, in lolerandis lpnganimilatem, et in adversis
    quia loetum et sanuin se persensit, forliludinem. H:ec mirabilia vilse suoeegp miranda
    Quodam tempore, cum subita ct saeva lempestas j.udico, maxime qiiotl nostris tcmporibus hocccerni-
    montes contereret, ettecta domorumet ecclcsiarum mes rariora, quam illa signa, quoe lamon credentes
    itc turrium diruerct. Frater quidam menlc captus, omnes secutiira Dominus pollieeliir dicens : Signa
    in oratoriuni S, Michaelis, quod admodum in alto Q eos, qui crediderinl, hmc sequentur : In noinine mea
    situm est, conscendit, cunclis ignoranlihus el in- dwmonia cjicienl (Mqllh. xxvm), ctc.
    lcrim noclurnales laudes psaUentibus, Hic ab alloi An adhuc fortc non asscntis plus mirari vitani
    in pavimcnltim dclapsus, vivus tamcn siiblalus csl, sancti viri quam signa ?^qux, occulta Dei pcrmis-
    licct non longe supervicturus. Eadem quippe die, sione, nonnunqnam faciunt elian) yiri non sancli.
    posl sacri olei uncliosiem, ei vivifici corporis Chrisli Nosli quippe, qttod quidam reprobi el reprobati tli-
    comniunioiiein carne spluliis est. Nemo dubilet hoc ctnri sunt Dpmino : Nonne in nomine tno propheta-
    uierilis beali viri as.cribcndum, cujtis inicrccssio i vimus,ct innpmiiie luo dwmpnia ejechnus, el signa
    cailcnlein exccpil, ne sanguinc illiqs basilica rcspcr- mulla fecimus? (Maiih. yii.) Sed eslo, tiio le pcr-
    gcvcttir (|ii;im ipse rcgalem aiilam Dco ac bcatoe: inilto jtidicio. Slilii tamen scmpei mifabilius con-
    seinper Yirgini Maria» dcvplus cpnsccravit. slabit pepulissc a corde avaritiain , superbiam,
    lliscl aliis pltirimis ihiiaculorum signis, quae ad luxuriam; qjuim ab alipruin pculis,'cajciiateii), a
    posi.rain IIOIIcrcdimiis pcrvcnissc nolitiam, magni- rnembris segritudirien), acorporedacmoncm Vcnii»,
    ficavit Dominus sarerdotein siriim, qui in diebus suis quia rion scniper coiistat nobis, qui m facie ^idenws
    placuit Dco, et hwentus est justtis (Eccli. .\i.i\). ei lion in corde, qui sit interniis slalub sanctoiuu1.
    899 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 900
    In civitate elenim Corozain, a Domino maledicta, .A sto Domino roeo atictore scio transferre, el insuper
    ubi sedes est Satanse, quse illis in parlibtts est geri- maleriales artes, ut desidcras, videlicel aurariam,
    tium famosissima, habitabant tres potentissimi ger- sive pictoriam scio plenaric. Tunc rex loetus cum
    mani. Qui contra peregrinos Christianos, collecta gaudio magno dixit : Gratias ago Deo meo, quia
    inultitudine innumerabili, partim occisos, partim servum tradidit nobis talibds imbutum arlificiis.
    vulneralos obtriverunt. Et sicut oliin Israeliticus Noli, bone artifex, noli diutius tardare, Deum meum
    noptilus in Babyloniaro -ductus est captivus, ita et uetruncatum manibus renovare, vel, si poteris, ipsas
    Chnslianus lste populus maxima ex parle captivus loco suo restituere, ut propilietur nobis omnibus
    ductus cst ab his regibus. Israeliticus autem popu- dicbus vilae nostrse. Adducitc illum, inquit, ad nie.
    lus in Babyloniea captivitarleso.per fluinina Babylo- Etccce deducitur monstrum diaboli,.ut dictiim cst,
    nis, dum recordatus est Sion, sedebat et flebat di- detruncatum manibus; quod cunctus populus pa-
    cens: Quomodocantabimus canlicum Domini in terra ganorum venerabatur ut Deum maxiinum. Allatus
    aliena (Psal, cxxxvi); hic vero, psallcbat corde et esl magnus, ut jusserat, malleus. Quem teneiis
    ore dignum canticum Domino in hsec verba : Te manu aggressus estfanum, in quo lalitabat diabolus,
    decel hijmnus Deus in Sion, el libi reddalur votum scilicet universoe terrae gravis malless. Adjuro te,
    in Hierusalem (Psal. LXIV).Et alibi : Dedisti nos B inquit, diabole, serpens venenose, el anticjtie sc-
    tanquam oves escarum, el in gentibus dispersisli nos, duclor animarum, qui in isto fano ad decipiendas
    quoniam propter te mortificamur lota die : wstimali hominiim animas lates, adjuro te per Patrem, ct
    sumus sicut oves occisionis (Psal. XLIII; Rom. vrn). Filium, et Spiritum sanclum, ut des mihi ad om-
    Igitur electus de tanta multitudine, quem Deus no- nia quoceiinqueinterrogavero responstim. Qui sla-
    verat ex nomine, scilicel venerandus heros, cui lim interroganti dedit responsum. Cunique diu fa-
    stylus nosler famulalur, capitur, trahilur, ac Deo bularentur pariter, daemon nequissinius blasphe-
    tandem per marlyrkim singulariter sibi reservatum miam quarodani in Christuro prolulil; contra quam
    digna hoslia cfficitur. zelus domus Domini fortiter episcopuro. comcdit
    Cuin ergo inter se dividerent spolia rerumet ho- (Psul. LXVIII ; Joan. n), slatimqtie illud fanum solo
    minum, vcnerabilem arciiipraesulem suse parti po- pedibus poslravil, et nialleo, qucm manu tenebat,
    lenlissimus trium rcgum susceperat adunalum. particulatim, quasi vas iiclile, quia fortis erat viri-
    Quem, viclimarum more ad vendendum cum aliis, bus, cunctis coram positis ac cernentibus, veltil in
    quasi servum tradidit cinplilium; cupiens de pretio niomenlo, dissolvit atque confrcgit. Pagani concur-
    illo adaugere suum aerarium. Cumque omnes clam- rcntes, viruro Dei, ut sacrilegum, conall siml inter-
    nati Clirisliani, illtini, ut Patrem,- specialiter, prae ^ ficere, volentes Deum suum vindicarein ilJius san-
    cunclis, pio affcctu venerarentur, unde esset, vel guine.
    quis in lerra sua fuisset ab ethnicis studiose per- Tum rex furibundus advenit, plcnus ira et amari-
    quirilur. Qui comp.erientes eum episcopum fuisse, tudine, juxta illud poeticum :
    regi suo non diflerunfnuntiare. Rex autem celeriter Vultum verba decent iralum plena ndnarum.
    bealum virum suis obtulibus fecit astare. Qui in- (HOR.in Arle.)
    terrogafus quis essct, vel, quam artem sciret, iUud Nolo ait, nolo eum tali, et tam levimorle finiri;
    poeticum animo tractans vir Dei : sed flagellatum, viuctum catenis, interini studiosis-
    Esl animus tibi, sunl mores et lingua fidesque: sime custodite. Alhlela vero Dei decluctus ad carcc-
    Si rccte facies, hic murus aheneus esto; reni, psallebat Davidicum illud dicens : Eripe me de
    (HOB.,epist. 1.) iiiimicis meis, Deus meus, et ab insurgeniibus in me
    tali affaroine dedit responsum. Scio quidem diver-
    libera me. De viris sangtdnum salca me, auiu ecce
    sas artes, sed prsecipue, ul sapiens architectus fun-
    animam meam, irruerunl in me forles (Psai.
    damenttim scio ponere firmum. Super hoc, si quis ceperunt
    Rex atitem, utviditDeum suum omnino jam.
    sedificat atirum, argentum, lapides preliosos (ICor. D i.vin).
    ni), non lempestas, non ventus, nec ullus homi- dissolutum, ad aliud vicinum misit idolum; super
    num destruere poterit, quiaUludpono supra firmam hac re quserens consilium, quid sibi esset facien-
    dum. Sed ut Scriptura dicit: Non est sapientia, non
    petram, quai cstChnstus.
    Non inlerrogo te, mquit rex, de structura talis est prudentiu, non est consilium contra Dondnum
    fundamenti, sed a te quaero artem aurariam, vel (Prov. xx!).
    aliarn nostroc utilitati iiccessariam. Praesul vene- Quomodo, ve' quali martyrio summus arbiter
    randus ad hsec : Si arlriieem me, inquit, ctipis electum suum civibus seiheriis voluisset adunare,
    scire, oplime velnsta scio rcnovare. Iratus autem non poterat cliam spiritus malus silenlio tegere :
    rex non intelligens verba Dei paranyniplii, usus est imo, ut credimus, jussu diyino, malus angelus, ma-
    talibus verbis Horatii : lis hominibus ad perficiendum Deo placitum hujtts
    Omne supervucuum pleno de pectore munat. rei exitum incitandis, sua debuit responsa mini-
    (HOR.in Arle.) strare. Dsemon etenini ex il.lofano, cum magiio tre-
    Sanctus episcopus dixit : Yere, ut dixi, vetusta more dedit rjesponsa ministris regis : Heu me! quid
    scio renovare, quia legem veterem in novam, Chri- agam? collegam perdidi, limore perlerrilus vixvires
    807 APPEND. III. — MONUMENTAGRECORIANA. 698
    Iienignissime, sperans eum abbatiam suam velle A 1 medio amne cum Pharaone imniergit; taiique Dai
    recipere, ac suum errorem in omnibus adjuvare. judicio illorum electio finem sortitur. Quod videntes
    Sed vir Dei non immenior consilii Pelri apostoli: nniversi, concitati sunt in laiidem veri pastOris
    Melius esse viam vcrilaiis non cognoscere,qnam post Christi, dicendo illud Psalmographi : Deiis judex
    agnitioiiem retrorsum converii (II Petr. n); sciens juslus (Psal. vn); et illud Apostoli Quum incompre-'
    etiam cum hujusmodi nec cibum sumere, noltiit hcitsibilia stint judicia ejus (Rom. xi). Statircque
    jugum ducere cum haereticis; sed maluit abjectus Dci, ut cunctis claruit, electus, ad calhedram epi-
    esse in domo Domini, quam habitare in tabernacu- scopalem uon solum est evectus, sed etiam maximo
    lis peccatorum (Psal. LXXXIII) ; et secessit ad servos cum honore a Catholicis est susceptus. Ab omni-
    Dei, pauperes Chrisli, vicinam in ercmum. Ubi sus- bus laudatur et honorator. Postea vero opportuno'
    ceplus est inibi a fratribus degentibus cum omni tempore Dei sacerdos secundum ordinem Melchise-
    char.tate. Et cum Joanne apostolo coeperunt sin- dech electus (Psal. cix), unguento, quod desceudit
    guli haecverba dicere : Nos dcbemus hujusmodi sus- in barbam, barbam Aaroa (Psal. cxxxn), el oleo
    -cipere (Joan, m), ut cooperatores simus Domini lactitiaeunctus (Psdl. XLIV)consecratur, ad archiste-
    nostri Jesu Christi. Ipse vero saepissimecoepil Chri- rium hymnidicis odis inthronizalur.
    -sto psallere Psalmographi voce: Ecce eiongavi fti- Exin verus Christi miles es sexaginta fortissimis
    giens, et mansi in solitudine (Psal. Liv). Israelitis lectum veri Salomonis ambieniibus (Canu-
    Non multo post lempore venerabilis archiater Ge- ni), eleelum gladium tenens sancti Spiritus, dfe
    behardiiSi Pater Christi ovium dignissimus, huic noctuque pace belloque armatus, juslitiae indufuS
    vitae finem dedit, el in gaudium Domini sui, talento lorica, fidei galea, salutis armatura, nequissimi tela
    benc duplicalo (Multh. xxv), xvn Kalendas Julii, igriea (Ephes. vi) in corpore exstinxit; gregemqtie
    ul credimus, honorifice intravit, oves suas non pa- sibi comraissum de inimici faucibus quolidianis do-
    stori, sed mercenario superposito, heu! dimisit lace- cumentis eripere studuit. Sed antiquus hostis, qui
    randas. Quod Catholici videntes ( non mediocriler genus humanum de paradisi amoeiiitale per; se-
    doluere mortem pii doctoris et magistri. Consilio metipsum expulerat in primo parente; hunc Dei
    autem inilo, satagebant dignum doclorem, dignum symmyslen per merobra sua de sede episcopali, imo
    pastorem Christi sponsoeassociare, ne lupus gregem de iinibus illis nititur proturbare. At vero vir Dei
    Domini tani potestative et tarn luctuose ulterius pos- edoctus evangclicis dictis : Cum persequentur VPSin
    st-t dispergere vel perturbare. Convenientes vero civitate isla, fugiie in aliam (Matth. x); inde decli-
    boni et jusli non in dubium, sed in unum, alii au- (J-Inare tenlans, venit in Alamaniiiam, ibique cum vc'
    iem non in uuum, s:d indubium. Spirilales spiri- nerabili viro Gebehardo Cohstantiensi episcopo»
    talia seclantes, elegerunt spiritalem virum, videlicet aliquandiu degebat, et circa, venerabilia loca Iiu-
    dominum Tyemonem; cui merito tunc in tempore millime ct charitative visitabat,
    erat comparandtim illud oraculum quod priscis lllo igitur in tcmpore multi sunf conati Hierosd-
    lcmporibus Deus solebat loqui ad quemdam suum lymam pergere, sancta locaa gentiunidosriiniocViin
    amicum; Novi te ex nomine (Exod. xxxrri). Ssecula- Dei adminiculo cruere. Et sicut olim per regiarii
    rcs, qure sunl hujtis mundi tractanles, laudaverunt viam Israeliticus populus bellicose ad tcrramrepro-
    quemdam non spirilualem, sed genere et saecuiidi- raissionis ingfcssus est (Num. xxi),'ita ctisti, illius
    gnitate adniodum clarum et potcntem; cui merito exemplo confortati, belluni pro pace elegerunt. Ac
    illudPsalmistae coaplatur quod de reprobis dicitur : multi in sanguine Agni rubricati, animas
    pro Ghristo
    Dejecisti eos, dum allevurenlur (Psal, LXXII),Quorum perdideruht, tit in oelerna vita cuslodirer.t illas, et
    pactioni, quasi majoripotestatiassensum praebebant ethnico bello Occiibtteriint. Pauci lanclcm Hbcrati,
    cuncli uoii corde, sed voce. ad desiderala loca pervenerunt. Vencrabilis vero,
    Cseterum dispositor cunclorum Deus ostendit de quo nobis sermo cst, Metropolitanse Jovavensis
    cunctis inspicientibus talcm electionem suis non " hierarcha, cupiens evangelicam sequi perfeclionerii,
    placere conspectibus. Cumigitur ad colloquiilocum volens dicere cum Petro : Eccc rios reliquimus omniu
    Pataviensis episcopus Altmannus apostolicae sedis et secuti sumus te (Mallh.-aw); jani dudum exprii-'
    legatus, clcrus, dux Welfo, comiles, utriusqtie sus, cum Welfone duce iter ingrcssus est peregri--
    sexus mtillus convenisset popuhrs, illo naviculae nationis Hierosolyhiitanse. Sed omnes, qui volunlpie
    .ductu, alvcum transire cupiente, qui non Domini, viverein ChristoJeSu, persecuiionespatiiintur (II Tim;
    non spiritalium personarum, sed paueorum sseeu- in). Persecutiones elenim nonnullas vir Dei forliter
    lari dignitale pollentium, electus erat judicio, par- ac patienter suglinuil; et voce Psalmographi jucuri-
    tium ulrartimque suspensa fuit exspeclatio. Quid danter in die illa cecinit: Circuindederunt me dolorei
    plura? Cognilor occultofum; provisorque futurorum mortis, periculu inferni invenerunl tne. T.ribulationeni
    Deus, qui alienum ignem offerentes non mirabili, el dolorem inveni, et nomen Domitii invocavi (Psali
    sed miserabili morte interire voluit (Num. m), cxiv). Etillud apostolicum : Si Deus pro nobis, quis
    hane infructuosam arborem (Jud., xu), palmi- contra nos ? Quis nos separabil a chariiale Chrisli 7
    leir non ferentem fructum abscidit (Joan. xv); ac tribulatlo, an fames, an nudilas, an pericuitim, el
    cunctis inspicientibus cunctisque admirantibus, caetera usque qui dilexii lios (Rom. vin).
    89$ AD OPERA S, GREGORII APPENDICES. 898
    speris. quam in adversis indjvidui comites, et pontificum Romanorum adversus schismatieorum factiones
    jnvicti propugnalores fuere. Eosdem ergo jungat charta, quos olim arctissime copulavit charitas et con-
    cordia sancta. De Tiemone Bertholdus in Chronico anno 1091: f In Bojoariam venit Saljburgensis epi-
    scopus Dimo, qui Pataviensi Ecclesisejam dudum viduatae, ordinavit episcopum nomine Udalricum, > etc.
    Nodos quosdam circa hanc historiam occurrentes, illum praesertim de idolis et idoipiatris dissolvit D,
    Henricus Canisius in prseambulis ad Yitam et martyrium Tiempnis tom. I Antiq. Lect.

    INCIPIT PASSIO S.. TIEMONIS EPISCQPI,

    Insignem egregii ponliiicis ac proeclari martyris A ba , ad arguendum, obsecrandum , increpandum.


    Tyemonis triumphura, cjus meritis suffraganlibfts, cum patieniia et doctrina (II Tim. iv), esset ido-.
    litterarum memerise tradimus, ut incompertum an- neus. Qiii audiens episcopum inibi ordinatum, sci-.
    tea passionis modum noverit omnis successio Ca- licet venerabilem vjrum sanctae recordationis Ge-_
    tholicorum; sciatque singularem hujus athletse prse- bhardum, suae irobecillitatis pandens modum, ut abr
    cipui victoriam, si condigne recolatur, apud Deum soiveretur ab hujusmodi pondere, ccepit obnixe ob-.
    uberiorem prsestare posse gratiam. Revera magnum, nixiusque deprecari. Quod et promeruit. Nam ut,
    perspicuumque lumen in no.vissimis diebus accendit est ca.nonice ac mi.sericordiler absolutus, in ejus,
    in illo misericordia Domini periculosse temporum Iocum electus est venerabiiis Tiemo jam dictimona-.
    (II Tint, m) caligini: de quo, tanquam ex viva et sterii aiumnus, moribus durus, vita austerus, om-_
    perlucida sui imagine, lux vera clarius, queateni- ni tamen monastica disciplina instructus, Qui sta-t,
    lescere. Ne ergo tanti lucerna fulgoris s.ub modio tim digna emendatione corrigebat cum onmi impe-.
    (Luc. xi) legalur oblivionis, cudatur ei, Hcet vilis et rio, delinquentes arguebat, railes vero el obedientes,.
    seneicandclabrum eloquii; qttatenus,in domo Do- ut in melius profrcerent, obsecrando pie admone-
    mini valeat publice visenda proponi. Cernatur ejus bat, vineani Domini inibi ditissima fertilitate satio-
    in lumine formosa, tametsi nigra (Cant, i), facies 8 nis evangelicaeaffatim excolere non cessabat.
    Ecclesiae; qtti ambul.it in medio septem Candelabro- Ea igitur tempestate, coepitundecunque navis Ec-.
    rum aureorum, podere vestitus, circa mamillas clesisemediis persecutionum fluctibus aliquandiu fa-
    Bona aurea proecinclus videatur (Apoc. i): atque, tigari.. Ac fidelissimus,. praepotens archialer Domi-
    sicut est pollicitus, cum suis Christus, eorumque nicigregis provisor Gebehardus a fautoribus Hein-
    rectoribus, innocentia candidis, sapienlia splendi- rici jam non semel ab apostolico excommunicati,
    dis, usque in finem saeeuli manere sentiatur. expellitur (468), aliusque vere Simonis discipulus,
    Complevit, et in seternum complere non desinit regc jara dicto intromittitur, prdinatur, consecra^.
    huic beatus Redemptor noster jucundse illius spon- lur, imo exsecratur, et quantocius inthronizatur.,
    sionis elogium; Qui vicerit, faciam illumcolumnam Tunc venerabilis abbas Tiemo novum invasorem
    in.templo meo (Apoc. m). Yicit enim. serpentis anti- atque haereticum fugiens, vere illud apostolicum.
    qui suggestiones in se ipso: et ideo fortis columna sequi cupiens : Hwreticum hominempost primam et.
    effectus est in periclitanle Dei domus aedificio. Yicit secundam correptionem devila; quia, qui ejusmodi
    terrores, et persecutortim impelus, ac proinde spe- est, subversus est, et proprio judicio condeinnalus;
    ctaculum condidit omnibus exemplum magnanimi- c adiit spiritualia gymnasia monachorum Schafhu-
    tatis et perseverantiae decus. Ferculum veri paeifici sensiam ac Hirsaugiensium : quorum utrumque
    tanquam argentea columna suffulsit veritatis sono- tunc temporis perfectis pollebat coenobitis, quasi
    ra confessione, et constantise robore immobili, re- pratum odoriferum, plenum undique areolis aro-
    clinalorium aureum in se fidenter innitenti fuit matum : ac cuncti advenicntes theoreticam vitam
    Ecclesiae.Cui purpureum deinde praebuit ascensum, diligentes jugum Domini suave, et onus ejus leve
    proprio sanguine rubricalam sternens vjam ad coa- (Luc. xi) portare cupientes, utroque loco invene-
    lum. Memoriam possedit aeternam in composilione runt inexpugnabife asylum,
    odoris optimi factam coelestis opere pigmentarii Tunc eyangelicis documentis iistructus omnia
    (Eccli. XLIX).Nam gubernavit cor suum ad>Deum, relinquens, in Hirsaugiensi claustro optimam par-
    et in diebus peccatoriim corroboravit pietatem. tem eligens, ad pedes Domini cum Maria sedens
    Hic itaque electione Dei dignissimus, alto genere •verbum illius audiens (Luc. x), ad amplexus Rachel
    Bayariorum exstitit oriundus. Qui a primaevasetate quandoque pervenire cupiens (Gen. xxix), cum illis,
    in monasterio, quod dicitur Altaha monasticae vitae quibus erat cor unuro, et anima una (AcUm); qui
    diligens jucunditatem, ibique dialim (dielim) profi- nihil habebant, et omnia possidebant, communem
    ciens ascendit de virtute in virtutem. In Jiivavensi vitam aliquot annos transegit: sicque demum in
    ergo episcopatu cujusdam monasterii Pater adeo in- spirituali disciplina adauctus, honorifice repatria-
    yalidus exstitit, ut nequaquam juxta Apostoli ver- vit. Quem invasor Ecclesise Juvavensis suscepit

    .{468)Bertoldus. Yidc metropolim Hundii in calalogo cpisc. Salisburg. tit. 5.


    893 APPEND. m. — MONUMENTAGREGORIANA. 894
    assumpsil, et jugiter secum retinuit. Erat autem no- A^ hahitare cuiri illa. Ciamor et furor, ubicunque
    mcn puellseTruta. fuisset. Omnia euim membra spiritu furoris a;>ita-
    Eodem tempore aUa mulier quaedam, de villa, banttir. Interdum eliam idem daemon, quia sciens
    qtiaedicta est Beheimkirchci), cum fuisset cseca, in- interpretatur, orgauum hominis obsessi ad profe-
    tervenienle S. Altmaano vidit, et gavisa cst. rendam litteraturam vovebat; quasi eadem miriier
    Altera item mulier de villa vocabulo Indernich, Iitteraiurae scientiam, et modum urbanse pronun-
    nomen habens lieilka, cum novem hebdomadibus, tiationis ab ipsis stttdiis consecuta fuisset. Et certe,
    sicut juramento confirmabat, non vhiisset himen, ad quod quibusuam mirum videbatHr, Symbolum per
    tumulum S. viri Dei lumini restituta est. omnia ut fides catholica habct, pronuntiabat. Neque
    Heinricus quidam nomine, et ipse civis forensis tamen id mirum, cum auctoritas [Scriptursej dicat
    villoequae dicitur Heinvelde, homo maturus et qui dcemones habere fidem, sed non opera. Hoec, cum
    veritatis ab omnibus habet testimonium, cum ocu- solemni processione plebis plebesanaeparoehia:, quae
    lum ramusculo quodam percussum irremediabilitcr Ttiln vocatur, ad niemoriam beati viri ducta venis-
    doleret ejusque visu penitus careret, cum ad sacra set, meritis sancti proesulis invasorem pessimum
    ossa hujus anlistitis fideliter, et supplex orarct, propellentibus, liberata fuit. Et videntes turbae ma-
    pulso dolore, sanitatem et visum recepit. ' nifesta
    ejus liberationis signa, eo magis Deum ct
    Quaedammulier paupercula de parlibus Bavarioe, proeconiadilecti sui Altmanni glorificaverunt, quia
    curo prole nuper genita venerat, et necessariorum ipsam ad diversa sanctorum liniina, sine cffectu
    causa in servilium cujusdam matronee in Chreme- ullius virtutis adduxoant.
    sensi civitate se contulerat. ln cujus servitio per Sed quia alternis uti est delcctabile, aliud mira-
    aliquod tempus morata, dolore ocnlorum accedente, culiim testimonio astantis Ecclesise solemniter celo-
    defectum visus passa fuit. Et heu quantis acciden- liralum accipias ; ut, quanta sit hujus sancti prse-
    tibus misera subjacet! Jam quo putas dolore non sulis meritorum proerogativa plenius agnoscas. Qui-
    cruciabalur, quam et caecitas urgebat, ct grave onus dsnr dcbilis eani corporis pcrlulit molestiam ut atle-
    paupertatis premebat! Nec enim sibimet, nec proli nualo vitali sanguine venarnm contractu ercctus
    nuper genitse, pro qua raagis sollicitabatur, prodesse ire nequiret; sed, pro officio pedum, rnanibus re-
    poterat. Cunique a servitio preedictse matronse de- ptando, se traherct; Is in longinquo positus in villa
    fectus visus illaui cessare cogeret, et matroiia ab quse Lo dicitur," cum hujris gratise mira opera coiu-
    aJminislrationc victualium cessavit. Hsec noctc porisset, spe sanitalis tumbam salutarem beati viri
    quadam, pro tanto suo defectu in lacrymas resoiuta, r oraculo quodam divino elegit expetendam. Ubi cuni
    divini luminis gratiam per merita B. praesulis roe- volis et precibus pro defectu corporis et molestia, ut
    dullitus implorabat. Et, qui desiderium pauperum puta potioribus medullitus insisteret; ecce, mirum
    cxaudit, et hujus oraliones audivit, et lacrymas dictu, nervi diu contracti, cum fragore se coepe-
    virlit. Nam cum mane stirrexisset ad omnium raem- runt extehdere, et aridi meatus venarum vitali san-
    brorurn oflicia, visu regente, expedita fuit. Sed om- gaine infundi. Itaque, accepto robore, conlracttiE
    ncs singillatim eventus corum, qui ad memoriam ille super pedes coristitit, et curatori suo magnis
    S. anlisiilis beneficia luminis meruerunt, propler voeibus benedixit. Glofia tibi Ghriste, qui per me-
    faslidiuin lectoris describere omitto. Nam praeter rila sanctorum tuorum usque modo dperatis, et sic
    eos qui infausta pertulerunt, raius fuit oculos do- elisos erigis ut c-oruin qui tibi placuerunt mortali-
    lens qui remedium non consequeretur. bus clarilatem innotescas.
    Erat mulier quoedam dsemonium habens tantse
    Ftuis. Vitm S. Altmanni episcopi Patavienste.
    iraportunitatis et tanti fuvoris ut vix aliquis quiret

    VITA BEATI TIEMONIS


    ARCHIEPISCOPISALISBURGENSIS
    Otii a sdiismalicis sub Gregorio VII et Urbano II romanis pontificibus plurima pernessus,
    et tandeni martyrii corona redimitus est.
    Nunc cx ahliquis membranis in publicum deprompta.

    LEGTORI.
    Viiam Tiemonis evulgavit tomo quarlo antiquae Lectionis 1). HENRicusCANISIUS. Yerum quia in alio
    qtiodam membranaceo, coque pervetusto codice, paulo aliter conscriptam reperimus, eam huic volumini
    inserere operee pretium duximus; nam Gebhardus, Altmarinus et Tiemo conjunctissimi, et tam in pro*
    891 AD OPERA S. GREGORIIAPPENDICES 392
    nomen roagnonim, qui suntin terra : et ideo passim Ai. tes ejus pro eo fideliter oravissent, domi relatus, et
    offerebantur ci dignilatum insulae et mullorum re- illico noxio humore erumpente, sanitati restitutus
    gimen monasteriorum. Factumque est ut rex Hein- est.
    ricus V cum Campedonensi prseflceret abbatiae, nec Erat quidam de conventu fratrum ejusdem mo-
    ;n inus episcopus civitatis Augustse eum monasterio nasterii, quidiu gravissinia infirmitate depressus,
    S. Oudalrici praeponeret; duxque Carinthiae cceno- desperalione recuperandaeincolumitatis non parum
    bium S. Laroberti ei gubernandum commendaret. mcestificabatur. Revelalur cuidam sorori ejusdem
    Hujus diebus, quoniam gratus et acceptus erat loci, eum pristinae sanitati restituendum, si ad me-
    curise Romanae, privilegia impetrata sunt quibus lnoriam beati Altmanni oblatioues pro illo offeran-
    locus ipse munitus et corroboratus est. Eo autem tur, el missa una pro fidelibus defunctis.ilHc, aegro-
    de hac luce submoto, successerunt ei viri pruden- to praesente, cclebretur. Advehitur ille in gestatorio
    tcs, et religionis amatores ; quorum industria et vi- quatuor porlantibus, duobus aliis hinc inde.nuta-;
    gilantia mpnasterium eo usque profecit ut cunctis bundum sustentantibus. Inter sacra mysteria viri-
    viventibus, indubitanter liqueat quod vere Dotninus bus scnsim accrescentibus, alieno sustentaculo se
    est in loco illo ; nec est ibi uliud nisi domus Dei cl non egere astruebat. Missa vero completa ad domum
    'B
    porta cccli (Gen. xxviu). Benedictns in omnibus, infirmorum regreditur, suis jam utens pedibus,
    qui omnia quwcunque voluerit facil in cmlo et in uno tantum fralre eum adjuvante. Integra vero sani-
    lerra,in tnari et in omnibus abyssis (Psal, cxxxiv): tate post p.aucosdies recepta, impiger ad officiasua
    ipsi honor, Iaus ct gloria, el gratiarum aclio in sse- surgebat, egrediens et regrediens a.d imperium ab-,
    cula saeculorum. Amen. balis sui.
    His ilaexplicilis, redeundiun arbitrorad ea mirar, Puella quaedam de vicina villa, quae Murlingen
    cula memoriae hominum commendanda, quibus appellatur, filia cujusdam honesti et noti militis,
    usque in hodiernum diem sub oculis nostris merita cui nomen erat Wolckerus, repentina paralysi a
    famuli sui Dominus attestatur, atque ad ejus con7 laedia parte corporis correpta est. Yocabatur autem.
    versationero imitandam praesules noslrorum dierum illa, Pertha. Affuit illi medicorum ars, profuit 'vero
    suscitat et invilat. Nam si fallax hujus mundi gloria nihil. Consulit medicus ipse, per merita S. AJtmanni
    ipsosdelectat.longe plus illa eis petenda foret quam divinum potius impl.ora.ndum auxilium. Adducitur;
    Dominus glorise eorum aviditati communicaret, non i.lla ad sepulcrum viri Dei. Oravit. Oraverunt et pa-
    cum umbra hujus mortalis vitaefiniendam, sed, tam rentes ejus.; exauditaque est oratio fideliter suppli^
    hic quam futurae beatitudinis in regno sine fine . caniium, et sanitas restituta exauditionis factaest
    rj
    beata et inconcussa soliditate permansuram. signum. Mansit tamen, ad excitandam majorem sa-
    Quodam tempore, in festo dedicationis ecclesise «atae devoiionem, et evidentiorem divinse gratiae
    puella quaedam, saevissimp correpta daemone, in naanifeslationem aliquid infirmitatis i.nmanu puellae.
    conspectu fralrum divinas laudes psalleutium ad Al illa in anniversaria depositionis die S. antistitis,
    furabam S. Altmanni astans, miserabiliter torque- ad pium et expertum recurrit medicum et inter.
    balur. Et ecce repenle horrendis vocibus exclamans orandum, quod petebat optatum accepit remedium^
    ut adjuvaretur postulabaf. Sed quis hominum tanto Mulier quaedam de villa, quse Hunteheim dicitur,
    horrori accedere praesumeret ? Affuit tamen invisi- diuturna et
    gravi aegriludine ad mortem usque fere
    biliter beatus anlistes, et miseram illam in praesen-
    adducta, et viribus omnibus deslituta, gravi portan>
    t>acunctorum a tormento salvam fecit atque dsemo- tium labore ad tumulum famuli Dei
    adducta, pri-
    nio. Illa, in se reversa, sacram Dominici corporis stinaesanitali est restituta.
    communionem sibi dari petiit, per quam a maligno
    Ilein puella parvula, de villa, cui vocabulum est
    spiritu ultra se tutandam non dubitavit.
    Unus ex famulis monasterii multo tempore lu- Panse, diu Iumine privata, inibi est illuminata.
    mine orbatus oculorum, cura loca sancta pera- Puer etiam quidam de villa alia dicla Mar-
    grasset, ubi meritis sanctorum sanitatis gratiam quartesdorff, utroque debilis et claudus pede, ve-.
    illo advectus, et ab innumeris quid mali pa-
    sperabat, nec invcnisset, ad monasterium rediit, et spere
    iu suis tenebris, ut prius, tristis mansit. Incidit teretur visus, cum pervigilem cum eo qui eum addu^
    mane reddita sibi
    aliquando menti ejus ut suum polissimum patronum xerat duxissel noclem, primo
    curatus est.
    prece indefessa pro restituendo sibi lumine implo- incolumitate,
    raret. Cumque crebrius atque devotius oraret dife Ex eadem villa mulier qusedam cseca visum rc-
    quadam, cum ad valvas basilicae, puero regente cepit.
    gressus ejus, egressurus pervenisset, subito aiV Matrona quaedara nobilis atque devota, de casl.ro.
    puero : Sine me, quatenus per me gradiar; video suo, quod Hosstein appeUatur, adveniens, et puel-
    quippe. Et ab ea hora exivit ad opus suum, videns lam quaradam caecam secum afferens, cum ad se-
    et gaudens, et laudans Deum. pulcrum sancli viri instantius orarenl, quo diu ca-
    Puer quidam, cujus pes enormiter - intumuerat ruerat, .recuperato lumine, puella illa gavisa cst.
    adeo ut vix discernerelur an membrum illud pes Ob cujus signi tripudium et testimonium, eadem
    fuerit, ad sertulcrum beati viri adductus cum jiaren- matrona, praedictam pucllam, ac filiam propriam
    889 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 88.0.
    .quaevirtus, quaeliberlas? secundum magnam misft-. i. gere.t, Inlellexit vir Dei yisionem, eamque proeposito
    ricordiam suam agit Dominus, ut per exleriora mi- fratrum referens, corrsuluhV:turpes quosque-exinde
    racula agnoscatur, quam admirandi intus sint, per projici, et seductos ab eis pcenitenlia emundari,
    imos ipse foris tam mira operatur. Quod tamen, cum infamiam cujus felor longitts pro-
    Pensemus ergo, fratres charissimi, qua venera- cesserat minus reprimeret, prolixiori tsedio vicli,
    lione ampleclendus sit hic famulus Dei, cujus me- loco cedere omnes decreverunt. . ;
    rita probar.e, et commendare per lanta miracula di- Rursus ergo anle fatus Joannes divino inspiratus
    gnatus est Dominus. Sit nostrae diffidentise, si qua consilio consulit, ut professionem pariter mutarent
    i.amen est (absit autem ut ulla sit) invincibile argu- et habilum, asserens et proraittens, si mutarent et
    roentum, qiiod ille animarum nostrarum morbos et augerent votum, quod tunc prioris infamiae totum
    languores proroptus et potens est curare, qui tam exuerent opprobrium. Placetconsilium; placetetiam
    crebro, lamque pie infirhiilales cprporiim noh tardat ut eligalur religio monachorum. Proinde consultunl
    allevare. Nec enim dubitari debet, plus illum pro- videlur ut res ipsa ad domnum papam referalur,
    desse velle animabns quam corporibus; quoniam Placet et illi mutatio dexterae excelsi (Psal. LXXVI).
    quidem illarum salus seterna est; illorum vero cum Igitur Chuonradus proepositus, qui Outoni secundus
    ipsis pariter ppst modicum defectura. successerat, et se hujus mutationis pium fsiutorem
    Hucusque ex scriptis piorum S. Altmanni gesta et auctorem praebuerat, consensum Romani ponli-
    narravimus. Quis hominum pulet illos aliquid in.- ficis Oudairico Pataviensi episcopo, qui bealo Alt-
    certum, vel, quod sacrilegum csset, aliquid faisum manno successerat, cilius indicat, et in hoc lanlo
    ad posteros transmisis.se, cum oplime noyerint negotio, suae qhoque auctoritatis et diseretioms po-
    Peum nullius egere mendacio? Sed et ea, quse stulat consilium. Itaque Oudalrico episcopo cohsu-
    qufriidie snb oculis prsesentium fiunt mirabilia, lente et adnilente, Hartmanrius, qui prioris officio
    prioribus atteslantur, priora confirmant et augeivf, fungebalur in mOnaslerio S. Blasii, abbas eligilur.
    Ad quse describenda, priusquam accedamus, explir Et merito. Erat enim vir religiosus, iri sacris litleris
    pabimus forsan non inutiliter quae causa, quo ordine optime instruetus, suavis sermone, et ad cunctofrim
    nionastefium Kotwigcense (Golwicense),'quod illum hominum qualitatem informaridam, seu fovendarir,
    fundasse, et sacris ossibus suis illustrasse supra convenienter dispositus. Huic, ritipse post fratribus
    retulimus, a prima sua institutipiie" canonicorum narravit, S. Altroannus in somnis apparuit, cuiii
    videlicet regularium in monachicam professionem, adhuc in praedicto monasterio Saricti Blasii foret
    lit impraesentiarum ccrnere licet, demutatum sit. Q constitutus, virgamque pastoralem ei tradidit, Ct
    Tempore venerandi antistilis venit in montcm coenobium Kotwigcense regendum commendavit.
    Kolwich presbyter quidam natipne Scolus, profes- Assumptis ergo viris religiosis electus abbas,
    sione monachus, conversatione religiosus. Congrue- cunctis flentibus, qui ejus prideni Isetificabantur
    bat einomen quod habebat; dicebatur enim Joannes, contubernio, proficiscitur, atque ad oves a Deo sibi
    quod sonat, gralia Dei. DLlexithanc gratiam in illo commendatas perveiiiens, favorabililer cxcipitur, et
    aritistes Altmannus; et, ut Hberius iUe secum habi- commmiibtts omnium volis ab episcopo Patavicrisi
    taret, quodam arcto habitaculo, juxta ecclesiam debita cum benedictione confirmalur. Exhinc. inlia-
    beatae Marisepro desiderio el petitione sua eum con- bitantes ibi, sirie mora et refragatione priorcm rftu-
    clusit. Videbant homines opera illius bona, et glp- tant habitum; mutant et animum, mutant et stu-
    rificabant Patrcm suum, qui in ccelis est (Mattlt. v), dium. Exsultabat super hoc terra, magis antem
    Yerba quoque illius libenter audiebant; quoniam et cpelum; ubi gaudium celebratur super uno peccatore
    jpsa gratiam sapiebant et aedificationem. Post obi- poenitentiam agentc (Luc. xv), quanto amplius super
    ium vero beati Altmanni, in cujus diebus agni illius tantorum salute et correctione? Ex tunc multi no-
    monasterii pascebanlur in ordine suo, nonnulli sub biles de saeculo ad Deum converti, et lanti viri se
    D
    specie agnoruni corda gerentes lupina (Mallh. vn), disciplinae tradere, suaque omnia in usum mona-
    ,ex diversis lopis pulgi et prpfugi ijlo confluxerunt. slerii conferre Cceperunt. Crevit per eum abindo
    faraa et reverentia loci; surrexerunt aedificia, libro-.
    Qui post modicura vere lupi apparentes, atque in
    rabiem versi, et lupinis dentibus aliprum simpU- rum copia crevit, et omnis ornalus mysteriorum
    citati yenena suaemalitiae infundentes, innopentiam divinorum.
    ct bonam famaro, quae inibi sanctissime floruerat, At nihil hoc fuerat, si scilicet profeeissent parie-
    et bonum odorem guum lpnge lateque diffuderat,
    tes, et sub ruina mores mansissent. His potius in-.
    corrumpere et inficere non timuerunt. Uude factum struendis vir sagax invigilavit; sciens quod non in
    est ut locus ipse iteret cpntemptui, horrori et dete- manufactis habitat Deus
    (Act. xvn), sed in ratio-
    Stationi. nabilibus sanctarum auimarum templis,' quse piis
    Beatus igitur Altmannus, cujus oculos credimus voUs eriguntur, proficiunl religione-, ct consumman-
    esse super locum ipsum die ac nocte, per visum tur perseverantia. Et quia gloria, ut quidam sapiens
    praediclo apparuit Joarini commonens, ut de coeno ait, eliam invilum sequitur, coepit vir iste magnus
    nion em ipsum purgaret, ct fetorem slercpris abster- haberi ab his quibus erat nomcn magnuin, juxta
    901 APPEND. III. - MONUMENTAGREGORIANA. 802
    recepi loquendi. Ite cilius, domino vestro verbaa A Christi vero martyr non dedit ei responsum, r?vnl-
    mea renuntiate, et absque mora consilium meum1 veus sccum illud evangelicum : Noliie margaritWf
    opere studeat implere. Deslructorem dei vestri in:i vestras ante porcos projicere (Matth. vn).
    magnum campum deducite, speclaculum Christia- Tunc rex j"ussit mililibus : Abscidite, inquiens,
    nis, incolis et peregriuis facite, ac ibidem cunctis3 illi membratim summitatcs digitorum ulriusque
    inspicientibus, diversis et atrocissimis poenis illuml manus; qui statim jussa implentes absciderunt illi
    iiiterficite, si nolit deos'vestros maximos adorare. singulorum digitorurii summitates. Iniquus autcm
    Ad hoc ergo spectaculum omnes Christianos, sivei rex ad Chrisli mililem sic locutus est :
    captivos, sive incolas adducite, ut aperte discant1 Sunl verba et voces, quibus hunc lenire dolorem
    deos immortales honorare, dominis suis in omnibusi Posste, et magnain morbi deponere partem.
    obedire. Rex vero de consilio, imo de praecepto dia- (HORAT. ep. 1.)
    boli, eflicitur loetus; ac cuncta per ordinem com- Tantummodo sacrifica diis , qui nobis semper
    plevit, ut subseqtiens relatio probat. ostendunt suam divinitatem. At ille : Unusquisqtie,
    Adducitur verierabilis episcopus in medium cam- ait,
    pum ferro ligatus; talique affamine Deum suum est Commteisse cavet quod permutare laborct.
    allocutus : 0 Ghriste, Deus de Deo, lumen de luminc, "* (HORJVT., De arte.)
    Rex regum, et Dominus dominaniium; qui pro to- Tunc rex ad milites : Iterum sigillaliin sequerii
    lius mundi salute es passus et crucifixus ; te laudo, digitorum meinbra illi abscidite. Yolo enim longo
    te adoro teqrie glorifico ; qui peccatum non fecisli, eum cruciatu laborare^ Quo dicto , singula illi
    nec inventus est dolus in ore tuo (/ Pelr. n), con- membra absciderunt, manus, brachia. Et ita detrun-
    forta me tua protectione, ut te libera voce possim catum anle regem statuerunt. Tunc omnes Chri-
    laudare, sequendo vestigia tua, offerens tibi peccata stiani, qui ad spectaculum sunt adducti, flendo et
    Hipa. Gumque ad Iocum certaminis Christi agono- ejulando potuerunt dicere IamentationesJeremi.se :
    theta perveriisset, nefandissimus ac Deo abomina- Defeceruntprm lacrymis oculi nustri; conturbata sunt
    bilis rex jussit omnes Christianos captivos vinetos viscera noslra (Tltren. ri). Convertehs se martyr in-
    huic spectaculo iuteresse, quos in modum circuli victus ad eos, patria voce sic locutus est : Nolite,
    virum Dei fecit circumstare, ut perfectius potuis- filii raei, nolite me flere, nolite tristes esse, sed po-
    sent illum crudeliter cruciandum inspicere, ut visu tius gaudele, gratias agentes Deo Patri, qui dignos „
    et auditu didicissent deos honorare, dominis suis nos fecit in parte sortis sanctorum ; qui transtulit in
    obedire et servire; sin autem, simili se scirent poena r fegnum Filii dilectionis suoe (Col. i). Gaudete, iii-
    finiendos fore. quam, et gratias agite Deo, quod in vestro lempore
    Paratur regi tribunal in medio totius multitudi- talem sibi hostiam dignatus est eligere, et orate di-
    nis, quoeconvenerat ad speclaculum de civitale illa, vinam pielatem, ut opus in me inilialum dignettir
    et-de proximis castellis. Et sedens pro tribunali, perficere. Ipse enim ait: Slale in fide, viriliier agite
    juss.t Dei famulum ante conspeetum suum adduci. (I Cor. xvi); oninia vestra in charilate fianl (I Cor.
    Ut vidit verum Christi militem audacter et sine ullo xiv), quse esl Christus Jesus. Cum vos considero
    tremore accedenlem : Tune es, inquit, ille profanus Christi milites, et cum facta vestra sestimo, magna
    qui deam meum confregisti, qui ncc deos immo:-- me spes victorise tenet. Animus, selas , virtus veslra
    tales adorare, nec regis custodire decreta voluisti ? ine cohortantur.
    Rcspondit episcopus : Quomodo polesl Deus dici Hsecubi dtxit, rex iniquus membratim pcdes et
    qui nec subvenire potuit sibi ipsi ? Decreta au- crura, ut prius manus et brachia , fecit abscindi.
    tem regis mei cuslodire, ipso adjttvante, cupio. Quis furor, o cives, quse lanta unquam deroentia
    Et idep veridicum illud Psalmpgraphi qttotidie ferri potuit ? Quis potuit claris luminibus in
    decantabo : Paralus sum et non sum turbatus, homine tam maximum facinus inspicere ? quid
    ul cuslodiam mandata tua. Funes peccatorum cir- rj0 dirum relatu ? quid horribile auditu ? quis sic-
    cumplexi sunt me , el legem tuam non sum oblilus cis oculis intueri potuit, audire potuerit tam fui:e-
    (Psal. cxvni). Iniquissimus rex dixit : Unde libi stum opus , tam crudele scelus ? Sed Christi miks
    atidacia ista maxima ? Iuvitus Christi miles respon- imperterritus adhuc majora, ac sibi soli praedesii-
    dil: De conscientia bona et fidenon ficta (/ Tim. i). nata, et a Domino reservata exspectabat lormenta,
    Audacia opus est. Audacia cnim pro muro habetur. iquse iste nequissimus excogitabat post omnes Ro-
    Nam his in prselio cst maximum periculum, qui manorum i caeterarumque provinciarumpersecutorcs.
    niaxime timent. Nolile, inquil Dominus , limere Jussit , enim detrnncalo martyri umbilicum incidi,
    eos qui occidunt corpus, animam aulem non possunl et , intestina paulatim detracta circa lignum ad hoc
    occidere; sed polius iimeteeum qui potest el animatn factumI congregari. Quse, cum diu extraherentur,
    et corpusperdere in gehemiam(Malth. x). Nefandissi- verus Christi miles oculos ad coelum erexit, Deo
    mus rex dixit: Deponejam audaciam tuam, et adora gratias j egit, eique Spiritum suuin, ultirnumque fla-
    dcospotentissimos, deumquemeum quem confregisti tum t his verbis commendavit: In manus luas com-
    restaura; quia Dominus tuus, quem colis, non valet mendo i spiritum meum (Luc. xxm).
    Ui iiberare de lormenlis, qusc tibi sunt proeparata. Posl hoecverba mox de ergastnlo carnis solinas,
    Pfl3 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. - 904
    intcr ahgclorum mantis visibililer, ut teslati sunt AVNec mirum, si Deus adhuc vivenlem per raanus
    qui aderant, exceplus, condignis laudibus a sanctis illorum diversis cruciatibus permisit purgari, cor-
    martyribus in coelo est susceplus. Igilur invictus pus occidi, post mortem vero in animo et corporo
    Christi marlyr, aliquantulum mulata facie, iv Ka- ipse Dominus dominantium voluit dominari. Dicii
    lend. Oetob. dcbilum solvit mortis amarae, victurris enim ijise in Evangelio : Nolite limere eos qtd pcci-
    m aeternum hmres quidem Dei, cohmres autem dunt corpus post hwc noit habent atnplius qu,d faciant
    Chrisii (Rotn. viii), talentum sibi crcditum cum lu- (Mdtth; x, Luc. XII)J Et alibi promisif suis fide-'
    cro passionis digne reporlavit. Igitur dignus hac libus : El capillus de capite vestro hon peribit
    hielliflua, et jucundula veridicaqtie vocatione fuilj (Luc. xxi.)
    quia in te complacuit animae meae, ingredere locum Ut autem rex aiidivithoc factum miraculum, per-
    exsullalionis et laetiliae, ut videas bona Hierusalcm territus esl eum suis quod tarn inaudilum perpe-
    omnibus diebus vilae tuae (PsaL cxxvn); Quis un- trassct homicidiura; Et conciiio iiiito; misit ileruni
    quam valeat digne prosequi stylo tam mirificum ad suum consiliarium, nefaiidissimum idoiuni,-
    opus martyrii, in tali martyre Ghristi ? Revera pa- Machmit nominatum. Quse gesta sunt, nunliavil;
    radisi gaudia jucundanter absque publico intrasset adhuc facienda essent, inquisivit.- Cui statim
    " quse
    martyrio, quia implere studuit in se ipso, quoe au- idolum lale ferlur dedisse responsum : Magnus et
    divil ab Apostolo : Mortificale membra vestra, quw pdtens esl Deus Christianorum. Nam suis testibris
    sunt super lerranij fornicalionemj immundiliam, elc. prist mcrteiri dat vivere in regnO ccelorrim. Ecce
    (Epltesi v.) Nam evangelicum consilium contemnendi maiiifestum estj quem 6'ccidisits, suum esse fami-
    saeculum, illi acceptabile erat et jucundunij quia liarissiniuin,- et ideo potesiatem habere rion polestis
    non solum, quoe habuit, sed etiani; quod maximum in illis membris. Ergo, quia vos ndii poteslis, date
    et charissiniuih Deo fuit, semetipsum Deo obtulit, licentiam Christianis, quatenus illum honorifice, ut
    et forlissima arma obedientise arripuit; quibus in maximum Palrem,- studeanl sepelire. et querft
    inonaslerio diu perfecte et honorilice mililavit. episcopum meruere viveniein, post morlem, dignum
    Fuilquippe sancttts iste ponlifex, ut Joiada; qui in patronum se habere gaudeant. Et reversi nuntii
    vita sua corroboravit templum, et quasi flos in die- qua? audicrant regi suo detulere responsa.-
    bus vernis dcmonslralus,- rubore passionis in fine Qui statiiri sub ccleritale fecil Christianos iri
    pcrornalrir (Eccli. i,):Gujuslabia custodiebanl scien- unum convenire locum,- ut digna praepararent obse-
    tiam, et multi requirebant legem ex oreejus; qtiia quia, cum sttmroa teneralione, suo archimandritoe.;
    angelus Domini exefcituum cr&l (Mal. n)5 annun-- Quale gaudium? qualis laelitia Christianorura tunti
    lians verbum vitse, per anguslam portam studens possederat corda?Quis stylP posset exarsire? quis
    oves sibi creditas quolidianis documenlis introdu- hominum valeret proferre lingua 11nsonriit terra
    ccre. Fuit eliam animal anle et relro oculalum hOrum gaudio ; alta ccelorum responsa potuerunt
    (Ezech. 1), circumquaque prospiciens insidias ne- dare horum tripudio. Quanlas lacryniae laetilia pleme
    quissimi hoslis, .elhicam virltilibus omnibus plenam genas suffuderunt Christianorum ? quae copla posset
    capere nitens, aratrum Dominicum forliter lenens, enarrare verborum? Post lndre Rubrum siceis pe-
    iion tortuosum sulcum faciebat; sed casle vivendo dibus transvadatum, post imniersioncm inimicorum,
    cxemplum bonum stibditis praebendo, scalaift Jacob Hcbraeorum populus canebat Domino laudes cum
    (Gen. XXVIII)de divcrsis profccluurri gradibus cou- magna laetilia, eorumque filii post caplivitatem Ba-
    sertam tripudianter ascendebat. bylonicam, visa Hierusaiem( magno exsulijantes ti;i-
    Qtiid ullra moramur? Conditor orbis, cui digne pudio. Sed vix oequiparari potest hortim gaudio ca-
    rmlilavil isle bealus, apertc monstravit suis, sci- nenlium et psallentium Domino, in sancti martyris
    licet Chrisliahis, nec non ct inimicis reprobis Christi patronique sui obsequio. Quse laus, yel quae
    paganisj qua gloria, qua laude spiritus ejus jubilalio potuit antiquo populo major esse quara
    niarlyribus sanclis adjunclus, in coelesli sede sit JJ riioderno huic fuit in tali martyre? Forte videres
    collocatus. Nam meinbra Christi martyris detrun- alterurii Jacob a filiis sepeliri, cOriditiihi aromati-
    cata geutilcs disposuerunt sordidissimo loco, equo- bus (Geiii h), pariter ab omnibus, quasi ipsum
    rum inculcari pedibus, juxla illud : Memoria Ghristum a Joseph et Nicddemo tumulari (Joan. xiv^
    illius pereut de ierra (Job xvm); ne Chrisliani eum
    sibi martyrem possint habere. Sed, Dominus om- Igitur cum convenisset populfts Christianus, cttni
    niuin, ctii nihil est impossibile, subjecit illi omnes maxima veneratione levanles membra niartyfis
    hoslcs, ut conderel ecclesiam in ejus nomine; iii Christi Tiemonis, portanles in ecclesiam, tribus
    qua fieret ipse hoslia viva iii sacrifieium laudis diebus et trUnis noctibus vigiiias celebrantes, ac
    pcrpetuse. demum digno honofe sepelierunt cum hymnis ct
    Ut aulom conali sunt sancti martyris membra le- laudibus. Ipso depositionis die et deineeps ad se-
    vare de lerra, Deus ponderavit illa quaisi maxima pulcrum iilius fiebant crebra miracula nou solum in
    montium fundamenla; et ncc minimum digitorum Chrislianis, sed etiam in paganis ipsis, qui eiirii ex
    lnemriiuni ullo poteral artificio levare gentilis turma. tunc veneranlur quotidie (469). Passus est aufeni
    (4Cfl) Iniit Tiemo peregrinationem anno -1100, teste Othone Frising., Iib. vn. Anno seqiienti "caplfan
    905 APPPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. -303
    beatus martyr Christi Tiemo iv Kal. Octob., regnan- A Spiritu sancto vivit et regnat Deus, per omnia sae-
    te Domino nostro Jesu Christo, qui cum Patre et cula saeculorum. Amen,
    Finte VitmB. Tiemonis.

    VITA SANCTI ANSELML


    EPISCOPI LUCENSIS,
    . Qui Gregorii VII pontiticis maximi familiaris, discipulus et strenuus propugnator fuit,
    Nunc primum in luccmprolata.
    Habet in hacHistoria lector insigne sanctitatis Gregorianae adversus calumniatorum maledica
    ora teslimonium.

    D. CONhTANTINI CAJETANI
    ANIMADVERSIO
    IN VITAM S. ANSELMI LUCENSIS.

    Hujus scriptor HislOriae,S. Anselmi rerum gestarum spectator et testis fu.it, doctrina et pietate non mo-
    dica refertus exstitit, ut saepefatetur, S. Anselnii pfesbyter in poenitentia, et filius, ac ab eodem Dei viro
    multis cum lacrymis ad eumdem ordinem promotus. Ejus vero nomen a littera B. incipere, notura. Ha-
    bemus ex ms. Pergameno antiquo codice nostri Mussei, et ex altero ccenobii S. Benedicti de Padelirone,
    ut refert dominus Arnoldus monachus Cassinas, Ligni Vitaelib. m. Quod nomen autem littera B exprimat,
    vel Benedicti, vel Bernardi, vel Bartlwtommi, velcujuslibet alterius, necdum scire potuimus.
    Praefatus auctor, praeter Vitae historiam, novem et viginti miracula de sancto viro notavit. Sequentia
    vero triginta diversi, sicut ipsi viderunt, vel audiverunt, descripsere. Sic habet codex Benedictinus. At
    noster, praeter liaec, quamplura ipsius sancti pontificis habet miracula, licet in fine alia nonnulla desiderari
    videantur; quem defectum necEcclesia Mantuana, sive Lucensis corrigere valuit.
    Haec adnotatio doclissimi et de antiquilate roerendi bene cupidissimi D. Constanlini Cajetani habebatur
    ad finem apographi, quod Roma ad Jacobum Gretsemm venit beneficio admodum reverendi inGhristo
    Patris ac domini, dn. Petri Gonsolini, congregationis Oratorii praepositi dignissimi. Ex hac Vita non pauca
    descripsit Annali undecimo illustrissimus cardinalis Baronius : quam nunc evulgamus, ut dispiciant, qjii
    Gregorium VII tot calumniis onerant, et maledictis incessunt, num quem pro schismaticis proferre
    queant, qui Anselmo, Altmanno, Gebhardo, etid genus aliis vitse sanctimonia, et miraculorum effectione
    similis' fuerit. Cseterum Anselmo hoc aere perennius encomium posuit Bertholdus Conslantiensis in suo
    Chronico anno 1086: . '
    . .
    i Beatus Anselmus, quondam Lucensis episcopus, ipso eodem suae depositionis anno, innumerabilibus
    ccepit miraculis coruscare, qui, post obitum venerabilis papae Gregorii VII, fideles S. Petri contra tyranni-
    dem Heinrici, adhuc in carne vivens, rriultum incitavit, sed multo plus, post obitum suum mira-
    culis coruscans, eosdem contra eumdem persistere confortavit: unde et pars" Heinrici ' de die in diem crjepit
    deficere; Catholici autem in fidelitate S. Petri non cessaverunt proficere.
    Yide D. Henricum Canisium tom. VI anliquse Lectionis, in prsefatiuncula ad duos libros S. Anselmi con-
    tra Guibertum antipapam, quos ipse prsedicto tomo suo sexto antea ineditos inseruit.
    Scripsit quoque Vitam et miracula S. Anselmi Lucensis, sed oratione ligata, Rangerius, tertius a S. An-
    selmo Lucensis episcopus, ut testatur Domnizo lib. n de Vita Mathildis comilissae cap. 3, his rhythmis.
    Tertius exislens ab eo Lucensis, et ille'
    Rangerius rector dictavit eam (470) sibi (471) metro.
    Addit Domnizo, eumdem Rangerium egregium librum scripsisse de controversia investiturarum.
    Dicluvit pulclirum nuper librumque secundutn,
    Qui baculi litem definit.
    Sed haec monumenta aut perierunt, aut alicubi cum pulvere ac situ blaltisque et tineis adhuc Iuctantur.
    Principium libri nrimi iriseruit operi suo Domnizo.

    et occisum esse, testatur Chronicon Reicherspergense nuper a C. V, D. Chrtetophoro GewolJo, con


    siliario Bavarico publicatum. ,
    (470) Yitam Anselmi.
    (471) Mathildae comitissae.
    PATROL.GXLVIII. 29
    90-7 AD OPERA S. GREGORU APPENDICES, 0QV

    VITA B. ANSELMI
    LUCENSIS EPISCOPI,

    A B. (Sic enim se vocat) presbytero, ejusdemque S. Pastoris hi spiritualibus filio -ravitcr


    couscripia. Cui quamplura alia eiusdem S. viri miracula adnectunlur.

    Devotis quorumdam precibus instanler cogimur, iA ilio postmodum religiose consecralus. Igitur, dum
    ul Vitaro sanctissimi Patris nostri Lucensis episcopi, aliquanto tempore, non semel aut bis, sed saepius
    domini Anselmi. quam praesentes vidimus et a cum eodem feligiosissimo ordinatore suo moraretur,
    pariter commorantibus fideliter accepimus, compen- vitam ejus consideravit ineffabUiter mirabilem, ac
    dioso explicemus labore; quae tot certe ac tantis mirabililer ineffabilem. Quia, cum de omnrbus et
    praeclara fulsit virlutibus, ut minime nos ad injun- singulis finibus sseculi fieret ad eum concursus, rite
    ctum tale negotium sufliciamus. Atqui, dum vene- omnibus salisfecit. Veritas vero et iustilia nunquam
    rabile desiderium illorum perpendimus, tamelsi ori ejus defuit: imo, quod magis est mirandum, in
    non suflicimus, ulcunque tamen, quod expetunt, ipsis saecularibus negotiis saepius excessit menle,
    incipimus. Quoniam fideUbus cunctis fidei praestat exhilaralo spiritu suo ccelesti conteroplatione; qui,
    firmamentum et cornu salutis; excommunicalis si privatus interdum exstiterit, revelationibus etiam
    autem confusionem, verecundiam, detrimentum et divinis jucundatus 6sl et confortatus. Hujus, in-
    perniciem. quam, vestigia dum exsequi ferventer desiderat, in -
    A ptieritia qualiter vixerit, lum quia pleniter non cipit oblivisci mundum, ac totis viribus mentis et
    novimus, lum quia reticere impraesentiarum satius corporis, die ac nocte suspirare in Deum, commit-
    aestimamus, praetermittimus. Studiosum tamen jam B ' tens se non solum assiduse lectioni, verum etiam
    tunc in scbolasticis etiam legendis libris fuisse, ipso continuae afflictioni (47S ).
    ssepius referente, cognovimus; quod et rei evidenter Et perscrutatis diversarnm auctoritatum libris,
    probavit eflectus; quia in arte grammatica et diale- incipit vitam suam perditissimae damnationis aesti-
    clica exstitit peritus (472). Dum autem videretur mare, atque accepti ministerii dignitatem, grave
    jam idoneus, nempe meritis, moribus ac scientia oneris periculum, non honoris gaudium cogitare.
    dignus, ut in honorem sublimaretur episcopatus, Illud vero ante omnia metuens, quod post catholi-
    miltitur a reverendissimo papa Alexandro (473) ad cam electionem de manu regis annulum suscepit, et
    regem, dato sibi comite, religioso episcopo S. Ruf- pastoralem baculum. Nam irritum prorsus aestima-
    finaj, nomine Meginardo. Sed quia jam perfecte vit quidquid operatus est, quasi auctoritate illius
    coeperat odisse, ut sacri ordines ecclesiastici a abominabilis investiturse ; -sed et domnus papa id
    saecularibus darentur potestatibus, quacunque vel solum aliquando vituperavit in illo.
    occasione vel ralione potuit, absque dignitatis in- Disposuit ergo orationis causa, sanctof um: aliqua
    vestilura discessit; quartquam ea intenlione doirinus visitare limina, el nescientibus qui cum ipso erant
    papa illum direxerit. Nec mirum. Qui enim ope- £ parentibus ac fidelibus, fit subito monachus regulse
    ralus est postea per eura multa Deus, catholicae S. Benedicti (476) subjeclus. Qul non post multa, a
    illura electioni reservavit. Rex autem quasi despec- beatissimo papa Gregorio invitus revocatur : in
    tum se doluit, et regalis imperii tanquam magnum cuj'us etiam mauum, quidquid a rege aceeperat,
    detrimenlum deploravit. Teddit et refutat, omnisque dalio regalis in illo eva-
    Defuncto itaque praedicto papa Alexandro (474), cuatur. Ipse vero in plenitudinem dighitatis, vix
    dum sanctissimus Gregorius VII in Romanum ponti- relicto sibi habitu (477) monastico, restauratur. Nam
    ficem Spiritus sancti instigatione, ac voto communi et illum subtrahere sibi domnus papa minabatur.
    clericorum et laicorum, diu renitens, esset electus, Quantae igitur abinceps religionis fuerii, nec lingua
    ut sequeretur eum iste in omnibus, in Lucanam potest referre, nec manus scribendo valet exprimefe.
    Ecclesiam est et ipse elec-tus episcopus, alcpie ab Monachi pariter et canonici vitam et ordinem cona
    (472) Recitat haec Baron. tom. XI, anno 1075, venena mortisamarissima. Cibos quoque delicatissi-
    n. 2. mos quoniam habebat exosos, dum a circumseden-
    (473) Alexander H, ponlif., qui et ipse antea epi- dentibus sumere cogerelur, infirmitatem, aut vo-
    scopus Lucensis fuerat, et Anselrai nonien ha- tum, aul aliam quamlibet occasionem honeste finxit,
    bucrat. ut desideratam observaret caslimoniam, et convi-
    (474) Recitat haecBar., lom. X, anno 1075, num. D yanlibtis non afferret tristitiam. s Hsectamen omnia
    60, 61. in apographo noslro infra comparent.
    (475) Post hscc sequunttir ista apud Baron. (476) Bar., et Cluniacensium consuetudini subje-
    t Nam ssecnli blandimenta ct corporis delicias, qui- clus.
    bus gaudebant homines, ipse sibi jam lunc convcr- (477) Bar. mutalo tantutn habiltt • sed ' recfius
    tit in toriuentuni, abominando quacque tanqttam exemplar nostrum.
    80B APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA, 910
    batur expiere. Conatur etiam modis omnibus, ut sit Aaquam angusliae in damnationem, quam vinum lae-
    servus prudens et fidelis (Matlh. xxv), ut in messe titise in salvationem. Oplant pauperes pouris esse
    Domini non inveniatur otiosus, nec abscondat pe- diaboli quam divites Christi. i
    cuniam Domini sui; verum, ut possit revertenti Do- Praedictusautem praesul et pastor diligentissimus,
    mino fiducialiter occurrere, dicens : Pomine, ecce nokfts oves sibi commissas perire, tum minis, tum
    mna lua decemmnas acquisivit (Luc. xix). blandimentis eos aggreditur. Cui dum resisterent
    Fit ergo verbi Dei praedicalor egregius, instructor illi, et, quaiituu) potuerunt, contradicerent, jam
    feligionis praecipuus; amat clerum reverenter, do- tunc, credo, nimium s§d inaniter fatigatus cessas-
    celque sapienter, cunctumque populum instruit de- set, nisi quod beatus papa Leo DL sub decreto ana-
    center. Utque breviter concludam, omnibus omnia thematis siaiuerat ut eiusdem ecciesiae canonici
    facius est, ot omnes lucrifaceret (I Cor. ix). Dice- vitam agerent communem, el viverent reguisriter-
    cesim suam diligenter circuit, vitani omnium, prae- Cujus decreti quoties vidil aut recordatus est prae-
    s^rlim clericorum dignoscere gliscit; et, ut. omnis cepturri, expavit, nec tacere ausus fuit.
    clericus sui nominis compos exislat, pate; ne monet, Accidit igitur (478) rit eamdem ad civitateri) san-
    multumque desiderat. Sic enim eruditissimus doclor clissimus papa Gregorius VII Veniret, perlaliimque
    Hieronyrous vitam describens clericoruin, ait, quod est ad ipsum idem illud negotium : qui mox incipit
    a sorte Dei clericus diciluf : scilicet ut, abjecto paterrio illos primum affectu adirionere, ac dicefe :
    mundi huj'us impedimento, nihil prseter Deum sor- Quoniam Romani pontificis decreta praeterire hon
    tiatur. licet, rogat eos et suadet benigne, quatenus salu-
    Primo igitur canonicos ecclesioe majoris in civi- berrimis obediant decretiS, et reverendissimi Palris
    tate Lucana, quoe est in honore sanclissimi episcopi exsequantur voluntatem; nec semelautbis, sedsaape
    et confessoris Martini dedicala, mitissime aggredi- ac multum, aliquando cnm eodem sancto episcopo,
    tur, monet, blanditur et suadet ut opere exerceant, interdum sine ipso alloquitur illos, tum dure, tum
    quod nomine dicuntur. Canonicus enim quasi regu- blande, proferens eis Scripturas sanctas, et auctori-
    laris dicilur : utque regularem agant vitam, studiose tates authenticas; ilUvero, etsi humiliter se beata
    praedicat et precatur. Cumque diutius illis instarel, quandoque monita iinxerunt audire, omnia tamen
    i>!emque frequenler instigaret, indignati tandem absentes depravarunt. : <>
    sunt, ac temere nimis responderunt. At ille, sicut Yocantur denique ad sedem apostolicam, ibique
    Pater pius et mansuetus, benigne omnia suscipit, conspiratores in proprium episcopum et insidiato-
    nec tamen vinci a malo vellet, sed in bono vincere (C res detecti sunt. Prolatis ergo canonibus, et lefcto
    malum studet (Rom. xir). Promittit deriique, tan- capitulo sancti martyris et episcopi Fabiani, qui
    quam alter factus religiosissimus episcopus Augusti- conspiratores et insidiatores suorum episcoporum
    nus, ut vitam cum illis peragat communem. Nihil curise tradendos instituit, judicio tolius sanctae sy-
    prseter illos proprium, verum omnia siniul vultcum nodi etiam ipsi curise traduntur. Tunc fidelis et pru-
    ipsis habere communia; vult eftici pauper, ut divi- dens marchionissa Mathilda servos iUos appellans,
    tes illos faciat in Christo (/ Cor. i), omni omnino in servitulem curise vocavit eos. Quam ob causam
    conamine, tum spiritualiter, tum saeculariter nititur tristes, prselerquam credi potest, etiam adversus
    cos allicere. ipsam , quotquot potuerunt, conspirare fecerunt
    Invitat landem sui studii adjutricem marchionis- (479). Convenerunt ergo quamplures iterufft epi-
    sam D. Mathildam moribus ac genere nobilissimam, scopi apud S. Genesium, quod (Bar., Castfum) a
    quse spiritualis et religiosissima in occulto ssecula- civitale Lucana non multum distat; inter qtios re-
    rem aut, ut verius dicam, militarem agebat vitam in verendissimus Albanensis episcopus, nomine Petrus
    manifesto; sic tamen spiritualem habebat ac ssecu- (Igneus cognomento),vicem D. papse agebat. Qui
    larem, ut et illani in Christo, et istam faceret pro cum eodem Lucensi episcopoSi Anselmo, et cum
    Christo. Quaevero ssecularis, haec majoris illi fuit ® reliquis omnibus conspiratorcs illos excommunica-
    angustiae ac laboris; sed et mullo pluris, spero, re- vit. Unde, insolabiiiter illi dolentes et indignati,
    tributionis. Illa etenim voluntatis fuil proprise; ista totairi civitatem malitiose commoverunt, freti auxi-
    quidem obedientiae. Siquid ergo habet ipsa iugenii, lio perditissimi hominis' quondam dictLregis Hen-
    si quid sapientise vel consilii, id effudit hoc in ne- rici, religiosissimum episcopum a civitate repule-
    gotio hilariter. Igitur praedictosalloquitur canonicos, runt, sed et prsedictaedominse rebelles penitus facti
    tum communiter, tum singulariter; incitat, instigat sunt. flujus utique conspirationis praefatae caput et
    eos, confortat atque spondet Ecclesiaeaugmentum ct princeps fuit quidam nomine Petrus, falsa profes-
    honorem; ipsis quoque commodum, lam in futuro sione canonicus, ordine damnalionis suae subdiaco-
    quam impraesentiarum. Promittit ctiam parentibus nus, mente superbus, incontinens moribus, verbis
    ipsorum ciivitiaset honores; quatenus vel sic attra- procax, corpore incompositus, vir sanguinum et fo-
    l.ere possit volunlates illorum. At illi sseculo ne- mes omnirihi sptircitiarum. Qui propter immeilsila-
    uuam excsecati, rcspunnt omnia : eligunt magis tem malitiae suee factus est subito contumax praeco

    (478) Recilat haec Bar.,anno 1074, num, 46, 47. 479) Recitalhaec Baron., loc. cit., num. 48.
    911 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. m
    Heinncianae tyrannidis. Et post aliqua fit etiam fa- A . templationi vacare conatur, majoribus mundi nego-
    miliaris curise iniquitatis : quam justa quidem in- tiis implicatur.
    terpretalione a cruore dico curiatn, vel potius uni- Sanctissimus igitur falis ille discipulus custodiae
    versse turpitudinis sentinam. illius [BAB,Sanctissimus itaque dominus noster et
    Hic denique post tempora non plurima, vcniente Pater Anselmus custodise illiusj et studet satagere
    in Tusciam Heinrico cum hoercsiarcha Wiberto, de et omni studio sanctitatis magis ac magis de die in
    quo lalius postmodum tractabimus, quoniam in- diem exardescere. Possumus certissime de illo affir-
    stanti videbalur opporlunus insanire, eo quod nec in mare quod replevit eum Dominus spiritu sapientise
    Deum limorem uec reverenliam habebat in homi- et intelleclus (Eccli. xv). Et erat magni consilii an-
    nem, imponilur episcopus erroris ejusdem Lucanae gelus. Nam cum, multa haberet ssecularia judicia
    civitatis ; qui, adjunctis sibi totius terrae nequissi- suprascripla D. Mathilda, devota D. Pelri ancilla
    mis, videlicet perjuris, lalronibus, fornicariis et [BAR.,domina Mathildis, unica B. Petri filia], ipse
    adulteris, terram Ecclesiae iuvadit, castella et ho- suis eam consiliis ita peragere fecit omnia, ut et
    mines, vi aut fraude, vel pretio sibi asciscit. Unum evangelica praecepta, et canonum instituta, legum-
    solummodo caslrum venerabili remansit episcopo, que jura servaret; quod in humanis menlibus et
    quodetiam tyrannus ille, eo quod civilati eratproxi- B ingeniis raro, vel nunquam invenitur. Yerum ipse
    mum, quasi quolidie incurrens, devastavit prse- suo a magistro beatissimo papa Gregorio sic didi-
    dis, incendiis alque homicidiis. Ille aulem mansue- cerat; Spiritus vero sanctus utrumque repleverat.
    tissimus omnium omnia gaudens sustinuit, pau- Tunc ergo incredibili jam modo Romanus orbis
    perlatem pro Christo optavil; qui et duobus capel- in se ipsuro fremuit et insanivit. Nam Heinricus, li-.
    lanis contentus, ac paucis servientibus, cum reve- Hus imperatoris Heinrici tertii, magnas in omnes
    rendissima, quam prsediximus, malrona, humilis Catholicos inimicitias exereebat; qui dum ab ipsa
    permansit. infantia, defunclo j'am patre, susccpisset regni gu-
    bernacula, impletum est quod per Salomonem dt-
    Atqui, ut universae raaledictionis tunicam adver- ctum est: Vw
    sarius ille indueret, demum ab hseresiarcha Wi- terrw, cujus rex pticr esl (Eccle. x).
    Nam puerilibus se consiliis committens, omnium
    berto, non dico consecratur, sed exsecratur; qua-
    tenus similis similem in omnibus imitaretur. Nam genera spurcitiarum edoctus, cunctam mox reli-
    sicut ille Roinanam invadendo Ecclesiam commacu- gionem et jura omnia confuudere non erubuit, ac
    suae libidini in omnibus turpiludinibus insluduit
    lavit, superstite adhuc sanctissimo papa Gre-gorio
    ms., forle studuit ieg.]. Illo siquidem in
    VII; ita iste Lucanam, vivente religiosissimo suo C [Sicquidem non quisquam episcopus, aut abbas, siye
    ut bealissimi tempore
    episcopo. Itaqtie, martyris Cypriani praepositus esse
    , verbis ular : Niillus vel isle, vel ille; quia nec suc- potuit, nisi qui majorem peeuniani
    habuit, vel ipsius spurcitiarum compos exstilit ef,
    ccssor, nec aniecessor cujusquam aul ille, aul isle : fautor assensit. De nuUius certe vita vel conversa-
    ambo purricidm, ambo sceleratissimi violutorcs sum
    tione agebatur bona, imo abominabilis religio om-
    matris Ecclesiw.
    nis, et veritas atque justitia habebatur. Ille sacer-
    (480) Dum ergo expulsus ille, cum Maria securus dos laudabilior, cujus vestis complior, cujus mensa
    desideraret sedere, 1'aeti sunt episcopi et principes copiosior, cujus concubina splendidior. Nec miles
    pene omnes non soltun, dico, inobedienles, verum dlcebatur gloriosus, nisi ter fuerit aut quater per-
    omnino rebelles sanclae sedi Romanae; et inventa jurus; quod dum beatissimus papa Gregorius do-
    est sola atque unica, dux et marchionissa Mathilda lens ac trislis consideraret, cupiens sanctam Eccle-
    in fide permanens, zelum Dei habens, domino papse siam usui ecclesiastico et legibus reslituere canoni-
    Gregorio obediens, quia, ut sanctissimam ej'us vitara cis, misil ad eum frequenter benignas legationes,
    et religionis cognovit ardorem, totam se suoetradi- lum palerne admonens, tum asperius etiam redar-
    dit dispositioni, sperans ab oneribus mundi hujus suens.
    Ti
    tali obedientia explicari; cui econtrario in remis- Atqui dum hoc quoque modo minime se percepit
    sioiiem dalur, ut, quasi altera Debbora (Jud. iv), proficere, landem direxit ad eum matrem ipsius re-
    popuium jiidicel, mililiam peragat, haereticis ac ligiosissimam imperatricem Agnelem , el cumea re-
    schisiriaticis resistat. Atque ne tanquam sola defi- verendissimos duos episcopos, Prsenestinum et Cu-
    ciat, custodienda commendatur praescripto Lucensi manum, quibus ulique praesentibus, audito diligen-
    episcopo S. Anselmo; commendatur, inquam, omni ter eorum consilio, poenitentiam simulavit, obedien
    diligentia, et affectu charitalis commendatur a bea- tiam devovit, emendationem de oinnibus promisit
    tissimo magistro fidelissimo discipulo , sicut in Redeuntibus autem iUis, in seipsum est ille rever-
    cruce Christus malrera Virginem virgini discipulo sus, deterior quam olim effecttts. Nam inaudita
    coinmendavit, Muter, inquiens, Fcce fiiius tuus ; ad deinde audacia et admirabili superbia sui facinoris
    discipulum alitem, ecce maler luu (Joan. xix). Ita compotes, nec dicendos collegit episcopos in civila-
    ergo; dum uterque mundi voragines evadere, et con- tem Wormaliam, habitoque conciliabulo proscripse-

    (480) Recitat hccc Baron., tom. II, anno 1074, n. 14,qui lcgit, cnni enim penitus.
    915 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 914
    ruut prrmoe sedis episcopum, quod a sseculis non A papa Gregorio in civitatem Augustam, etiam ipsum
    est auditum. Fecit deinceps legationem in Italiam, in commune totius regni consilium ante judicem
    eamdem affirmans proesumptionemper schismaticos universaechrislianitatis' adorarent; desiderantes, ut
    sibi complices episcopos. Huj'us legationis Iator fuit auctoritate apostolica, aut emendatum eumdem et-
    quidam (481) Eberhardus nomine, Teutonicus na- absolutum recuperarent, aut, ipso juste reprobato,
    tione, filius sseculi, hamus diaboli, inventor omnis alium in Christo eligerent. At ille, accusante se
    fere mendacii. Hic circuivit et perambulavit terram, conscientia sua, sanctum conventum non exspecta-
    ut schismatica omnes interficeret [inficeret] conta- vit; sed venit obviam domno papae in oppido Canu-
    gione; mullos cerle, qui propter interdictum de- sio, humiliatus usque ad pedes ejus, etfacta secu-
    mini papse, divino ab oflicio cessaverant, ipse in- ritate domno papseper sacramenta, prout ipse di-
    terdictus et vinculo perditionis ligatus, inaudita te- gnalus est pracipere, praesentibus episcopis et ab-
    meritate ac superbia reconcUiavit, et ex parte do- batibus, atque comitissa Mathilda, et Adeletia [Ade-
    rnini sui regis ut ofiiciummore priori celebrarent, laia, seu Adelheida, quae comitissa erat], aliisque-
    indixit. pluribus; tertia demum die est absolutus; verum-
    Cura igitur dissimulare amplius tanti facinoris tamen in regnum non est restitutus.
    malitiam non posset aposlolieus, excommunicavit R Itaque ad priora iterum regreditur consilia, ad"
    tam ipsum quaniomnes ipsius fautores, atque om- excommunicatorum perversa conventicula, etquod
    nem sibi regiam dignitatem interdixit, et obligatos jurej'urando promiserat, brevi tempore observabat.
    sibi sacramentis ab omni debito fidelitatis absolvit, Nam infra quindecim, ut opinor, dies, cum B. cpi-
    quia, quod verecundum etiam est dicere, praeter scopus Anselmus legationem doinini papse una cum
    hoereticairiquam praeiibavimus culpam, aderant in religiosissimo Hostiensi episcopo Gerardo Mediola-
    sancto concilio nunlii illius sic audentes latrare : num deferret, impediti sunt a militibus illius, et
    Prmcipit dominus nosier rex ut sedem uposlolicum, eaptus est Hostiensis episcopus; sanctum vero An-
    papatum, ulpote suuin, dimiltas, nec locumhunc san- selmum nequaquam ausi sunl tangere, quoniam in-
    ctum ultra impedias. Proh nefas! et o exsecrabilem digena fuit, et nobilis prosapiae. Ipse autem ultro se
    infelicisslmi hominis temeritatem! en ecce suum capiendum ingerebat, dicens quod a soeio legatio-
    esse dicit, quod soli apostolorum principi Petr» nis non discederet, atit illum, inquiens, dimilterent,
    Christus Dominus commisit. Nec subito quidem aut se captum cum ipso tenerent. At illis hoc non
    commisit, verum tertio, antequara committeret, in- praesumentibus, tristis abscessit, volens, si posset,
    terrogavit: Simon, inquiens, amas me? (Joan. xxi.) p pro fratre suam ipsius animam ponere. Hsec est
    Non tanquam ipse ignoraret, sed ut fuluris tempo- enim perfectio charitalis, haccsurama dilectionis ut
    ribus providentiam prsesignaret, ne cito et prsecipi- animam suam ponat quis pro amicis suis (Joan. xv);
    tanter cuilibet cura committerelur animarum. Illi solent alii, tanta in necessitate, simulare mulla *c
    ergo post tertiam landem sui amoris certam spon- dissimulare; mentiri quidam, ct perj'urare plurimi:
    sionem, Pasce, inquit, ovestneas (Ibid.). Non re- hic autem nec uno verbo siraulalionis quemquanv
    gem, non imperatorem , aut aliquam Christianse [quidquam] simulare voluit; quod bene quidem po-
    professionis conditionem excepit, prseter eum qui tuit, sicut ab ipsis, qui capti sunt, postmodum asi-
    suam, se; ovem abnegaverit. Igitur quem sui solius divimus. His utique ac similibus multis irrita facta
    judicio Dominus reservavit, hic uon solum j'udi- sunt dicti olim regis Heinrici sacramenta.
    care, verum etiam suum dicere et, quantum in ipso Eligitur interim in partibus Teutonicis aux Ro-
    est, audet damnare. Quam ob causam omnis illa dulphus in regcm ad defendendair catholicaeEccle-
    sancta synodus, jure indignata, anathema illi con- siae unitatem ; propter quod raagis magisque indi-
    clamat alque confirmat. gnalus Heinricus, spreto consilio et auxilio domni
    Igitur non post multa, idem reverendissimus pa- papae, in omnes Calholicos debacchaiur inique.
    pa, per quem restaurari cceperuntomnia jura cano- D Morluo autem in fide catholica rege Rodulpho, au-
    nica, usque ad ipsiirn prorsus pene abolita, rogatur det ille, quod potentissimi olim imperatores, sive
    a quampluribus regni principibus, prsesertim a co- illi haeretici, aul apostalse, vel eliaro pagani essent,
    mitissa Mathilda confortatus, quae tunc maximam nunquam praesumpserunt; audet, inquam, convo-
    parlem regebat Italiae,quatenus in partes Teutoni- catis aliquol haereticis episcopis, vivente papa Gre-
    cas, ob communem matris Ecclesise necessitatem, gorio, cui obediens faclus est etiam jurej'urando,
    descendere diguaretur. Illi etenim propter insolen- nullo habito universali concilio, absque judicio, au-
    tiam suarri et anathema^ Heinricum regem et domi- det certe in papam eligere Wibertum, Ravehnatem
    num abrogaverunt; quietiam pariter convenientes quondam episcopum, tunc autem multis jam annis
    sedbre-
    coegerunteum, ut,repudiatis consiliariis iniquitalis, cxcommunicatum,cujus superius aliquam,
    privatim ipse quodam in castello maneret, ne mul- viter, commemorationem fecimus.
    tos lepra sui anathemalis contaminaret. Decreve- Sed quis ad haectam idoneus quaffi hic, qui, ab
    rant euim apud se ut, accersilo humiliter sancto ipsis cunabulis spiritu superbiaereplelus, nihil me-

    (481) Comcs, dequo Baron., anno 1076,nuro. 16.


    915 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 9MS
    ditabalur praeier elalionem et superbiam. Hic nam- iV sericordia, non nim'ium delrimenti susfmuit, Turic,
    que, nobis cernentibus, omnem Pbedienliam et inquam, hominis ingenium et sapientiam, ritpole
    subjectionem domno nostro papse Gregofio exliibuit; sancti episcopi Anselmi Iaudare posses. Nam etsi.
    sed et ipse cum honore Uium ac dileetione in sacro rtavis fortis et bene composita est, nautoeque pritr
    Lateranensi palatio recepit hospitio, et proximuni dentes, facile tamen periclitatur, nisi sapiens et
    illum a dexteris suis in sancto habuit coricUio; e vaUdus fuerit gubernator. Illa pro pietate matris
    primum inomnibus; quibus.digne oportuit; speran. sollicitabatur; ille gubernandi artem meditabatur.
    verum esse quod perdifissimus simulavit. Ille au Illa pptestatera exercebat; ille regebat. IUa, prae-
    tem non post multa per supevbiam iucidit in inobe ceptuiri; et ille dedit consilium. Excellebat tamen
    dieiiliam; factus: pariter perjurus,: sed ct parricida ille in omnibus; quia obediprunt sanctitali suse
    tandem iniquus,'quia Patrem sanctura ad riiortem tam ipsa; quam stii omries; pluS tamen ipsa.
    usque est persecutus. Talem, inquaro, tam juStutn, Nec miruiri. Adeo enim singrilis per singula provide
    tam sanctum, cum suis fautoribus in papam elevat ac sapienler consiliatus est, ut et dicto quondam
    Heinricus. Roma non quaerilur, nec Romanus aiit regi, cunctisque majoribus ac minoribus, pene totius,
    clerus aut populus. Unus quidem affuit, Hugo no- Italiae sola domus illa rcsisteret, injuriam Dei suam-
    mine, Candidus nomine, nigerrimus mente, cardi- B que vindiearef, honorem obtineret, et gratiam Dei
    nalis olim, sed dudum jam pro snis sceleribus jusle F.OIJamitteret. Nimirum suis id meritis impetratum
    excommunicatus et abjeetus. Hic damnatus damna- est, ut laudabilis illa el gloriosa per exteras etiam
    tum, perjurus perjurum, parricida laudat parrici- ferras prsedicaretur. Quidni? Hla enim nobiliter et
    dam. Ialoco siquidera horrido et asperrimo, in me-: magnifice, insolito mulierum morc, plus dico, quam
    diis nivalibus Alpibus, ubi fames assidua et frigus vk'iliter agebat; nuUura fere periculum meluebat.
    pene. semper continuum; locus ipse vicus est, pro Qaisnam potenlum unquam suum,utilla, deduxit
    civitate, qui Brixanerium vocatur,. altissimis cir- exercitum ? Recesserunt tamen ab illa plurimi sue-
    cumdatus scop.ulis, ubi eliam vix nomen obtmetur rum, et abierunt retrorsum. Separatisunt, iriquam,
    j christianitatis. Hic, principalis ecclesise privilegia: aKobis; quia non erant ex nobis. Nam et angeli
    hic, summi sacerdptis jura; hic,. sanctorum Paimm quidam de cbelo deciderunl, aliis sic corroboratis,
    instituta; hic, omnia evacuantur. canonica decieta, ut cadere amplius non valerent. Corroborati sunt
    nimirttjn, si qui rpgarent ut alium coelisiroponerct et hi,. qui periflariserunt, tum ex dulcedirie pastora-
    Deum, quautum in ipso erat, sestlrno.,Jaceret atque lis sapientise, tiim ex benevolentia et hHaritate tam
    confirmaret. Nam nec omnino novum est aucupium, r desiderabilis matronse.
    quod agit; a pueritia quippe sua sic didicit. Nam egregius ille pastor et doctor die noctuqr.e
    Ehimyero dum yenerabilis papa Ale:<andercano- adfuit illis, spiritualibus doclrinis el admonitioriibus;
    nice fuisset olim electus, ipse Cadolum [Cadalou:!.1] ijlnd rnaxime inter csetera replicans,utab excommu-
    Parmensem episcopum in Teutonicis parlibus suur.i rricalis se observarent, qiloniara si quis cum excom-
    papam elegit, Romamque direxit; qui diuturr.am muuicatis participasset, nisi, accepla posnitentia,
    diseordiam, bellaque multa commisit. Huic nefaria; primnm absolveretur, nullam cum reliquis commu-
    prsesumptioni roater ipsius Agnes imperatrix iiiter- nionem habere potuit. Perfecto utique odio oderat
    fttit; quse, sancti Spiritus illustratione compuncta, excommunicatos; unde et sollicitos multos sua do-
    apud ipsum papam Alexandrum confessionem post- ctrina reddidit; plurimos a tyrannide tanta prohi-
    modurn fecit, poenitentiara accepit. C.uiid prse cae- buit, quosdaro etiam penitus conyertit. Ipsi denique
    teris iiriunctum est, quatenus Romse moraretur, quondam dicto regi commonitorium dictavit; ethae-
    ibique sancto Petro vigiliis, orationibus et jejuniis resiarcham ipsum, sanctaesedis Romanaeinvasorem,
    satisfaceret, ac prodesset Ecclesiaeconsiliis et auxi- Wibertum scriptis salutaribus commonuit,
    liis, prout. valeret. llle autem in sua permanens de- , Quid tandem ? Roraam sicut. incoepit, tyrannus
    teslabili pertinacia, Wiberlicum adorans daemonium, D ille invadit, tribus illam annis impugnat: quamvis
    admonelur rursus ab apostolico affectu paterno demum perjurus, et pecunia plus quam viribus aut
    missis ad eum. episcopis Albanensi et Paduano. At- sapientia expugnat. Fitque beati Petri sancta Ec-
    qui, dum non. einendatur,. rursu.m periculosissime clesia impiorum latronum spelunca (Matlh. xxi).
    cxcommunicatur. SednecdumtotamquidemRomamdevicit Quoniam
    Ille ergo quasi novo tyrannidis aucupio, tunc in- in castello, quod Crescenlii dicitur, reverendissrmus
    cepit universarum ecclesiarum tam praedia quam papa Gregorius perman.sit. Permanserunt quoque
    omnes pene thesauros earum militibus dispertiri; nec corrupti nec decepti, aut devicti nobiliores qui-
    quos, et omnes parti suoe agglutinat, prseter admo- dam Romani, magis obedire Deo quam homini
    dum paucos, quos reservavit sibi Dominus, ut non (Acl. v) cupientes haeretico.
    cttrvarent genua coram Baal.. Igitur accrescente tam impia haereticorum perse- ]
    , Collectoigitur exercitu Romam tendit, atque primo cutione, invitatus ab apostolico viro dux Apuliaeet i
    liiox ingressu omnem furorem suum in supradictam < Calabriae Robertus, Romam festinavit; ante cujus
    dominam Mathildam convertlt; villas incendit, ca- adventum Heinricus, Urberclicta, fugit; quam una
    Stella diruit: quai tamen, divina se protegente mi- die manu armala dux fidciitcr cxpugnavit, doniinum-i
    917. APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA.. 918:
    que papam de angustia turris iu Iatitudinem sacri A pauperes venerunt ac divites; qui., dum a praedicta
    palatii Lateranensis cum magno triumpho et gloria comitissa vellent aliquid aut acquirere, aut acquisi-
    reduxit. Itaque, peractis ibi aliquot diebus, Saler- tum securius obtinere, munera sibi interdum gran-
    num pariter perrexerunt, ubi et sanCtissimus papa dia* interdum promiserunt alii majora; quibus ille,
    emigravit ad Christum. Nam miracula, quse per quamvis pauper ipse, atque egentes sui. essent
    eum operatus est Domlnus, alia quidem vidimus, omnes, ifatus respondit, dona respuit, adjutorium'
    alia ab idoneis testibus audivimus, quorum non est contradixit: quod si gratis ppstulassent, citius certe
    modo dicendi locus. Fugato ergo ab Crbe Heinrico impetrassent. Ait enim : « Si est iiijustum quod ex-
    in Teutonicas partes statim ipse revertit, concitatis petunt, ero particeps, imo auctor eorum inj'ustitiae;
    primum omnibus pene Longobardis adversum prse- siri autem justum est, reus ero, si justitiam vendi-
    falam dominam, et adversus sanctum provisorem dero. » Quod si mente aliqui perversa divinitus for-
    ej'us, sed et adversus omnem catholicam unilatem. san.excaecati, a.ut avaritia sseculi perniciose impli-
    Nee multo post ecce coadunati sunt episcopi et cati, catholicae et apostolicae restiterunt sententise,
    marchiones cum aliis multis, qui magno impetu et dum secum ratiocinari cceperunt, subito satis ob-
    furore subito terram invaserunt ejusdem comitissae, _ mutuerunt; quia sapientiae illiug resistere. non pp--
    putantes tolam illico suse ditioni subjugare. Tunc tuerunt, imo eloquentiam hominis tantam taroque.
    ergo congregati sunt et nostri siquidem pattci; rationabilem miratisunt.Omnemenim sacramScrip-
    quoniam una vix die praescii facti sunt; verum- turam fere memoriter novit(itaut); quid singuli,quid
    tanien nimis confortati sunt; quia dominus noster omnes de quavis causa saftcti expositores sentirent,
    sanctus Anselmus episcopus. suam eis benedic- mox, ut interrogares, responderet. Mulla sibi sacris
    tionem per nostram direxit parvilatem : hoc in ex Scripturis divinitus exposita coguovimus, quor
    mandatis prsecipue commendans nobis ut si qui rum aliqua ab ipso habemus scripta, aliqua retine-
    cum.excommunicatis communicassent, primitus iUos mus in memoria. Multos libellos propriis manibus
    absolveremus, et tunc pariter omnes auctoritate conscripsit (482). Apologeticum urium diversis ex
    apostolica et sua benediceremus, instruentes eos, sanctorum Patrum voluminibus compilavit, quibus
    quo pacto quave intentione deberent pugnare, sic- domni papaesententiam, et universa ejus facta atque
    que in remissionem omnium peccatorum eorum in- praecepta canonicis defenderet rationibus et appro-
    stautis belli committeremus periculum. baret orthodoxis auctoritatibus. In Lamentationes;
    Facto itaque congressu citissime dorsahostesde- Jeremise dilucidissimam fecit expositionem. Psalte-
    derunt; et captus est mox Parmensis episcopus, fc rium quoque rogatu benetlictissimaeDei ancUlaeMa-
    et nobiles multi, minores vero absque numero ; sed thildaeexposuitluculentissime, breviter quidem, sed
    et mortuorum non est inventus numerus. De nostris utiliter usqueillum in locum, ubi ait : Benediximus
    autem tres mortui sunt, et vulnerati pauci; qua in vobis in nomine Domini(Psat cxxvm). Ibi siquidem
    re gloriam Dei, et virtulem benedictionis reveren- vitam et expositionem finivit, nobisque omnibus
    dissimi proesulis fideles omnes agnoscere potestis. alter patriarcha Jacob benedixit; cujus, utomnibus
    Abhinc enim confusa sunt hsereticorum conciliabula, notuin est, universam in Italiam benedictio descen-
    et declinata est nimis elata eorum insolentia. Gavisi dit. In ipsum etenira et per ipsum haerelici ac.
    autem et confortati sunt omnes Cathoiici, prsesertim schismatici alii convertuntur, alii confttnduntur,
    doraus illa, quam S. Pater noster Anselmus episco- quorum mox dentes confringunlur ipsorum, dum
    pus inexsuperatam postea custodivit, aC ih fide ca- ipsius Domini verbis respondetur eis : Cwci vident,
    tholica permanentem reservavit. El factus est ille claudi ambulanl, surdi audiunt, muli loquunkir
    unius olim civitatis episcopus, innocenter qttidem (Matth.Jii).
    expulsus, multarum civitatum prsesul maguificus. De abstinenlia vero illius quid dieam? Omnes
    Nam potestatem ei et vicem suam domnus papa fere cibos habuit tanquam exosos, etiam delicatis-
    commisit per omnem Longobardiam, ubi Catholici " simos : quae praedicta ipsius in Christo filia saepe
    non haberentur episcopi, qui tunc inveniebantur sibi exquisivit, non dieo.. non manducavit, sed vix
    certe rarissimi. gustavit. Cttncta saeculi blandimenta et corporis de-
    '
    Concurrunt itaque ad ipsum ab omnibus partibus Ucias, quibus gaudent homines, ipse sibi convertit
    Longobardiae quotquotzelum habentfidei catholicae. m tormentum, abominando singula, lanquam quae-
    Ibi benedictionem Catholici, absolutionem excom- libet venena. Cibos quoque appositos, dum a cir-
    municati, sed conversi, accipiunt : ibi chrisma, ibi cumsedentibus interdum sumere cogeretnr, iniirmi-
    sacros ordines exquirunl; illic desolati solatium, tatem, aut votum, vel quamlibet occasionem honeste
    incousulti consilium, consulti gaudium inveniunt. finxit; ut, et desideratam observaret castimoniam,
    Apud ipsum quidquid usquam dubii est, sapier.ter et convivantibus non inferret tristitiam. Yinum, sic-
    diflinitur. Ejusdem semper gravitatis et reverentiae ut beatus ait Hieronymus, fere ut venenum fugit.
    reperitur, nec pretio aut precibus corrumpitur. Yidi, inquam, quod et laeitus notavi, ut in ore
    Multi ssepead illum modo nobiles, modo ignobiles, sumptam buccellam, nollet deniibus, sicut esl cotti-

    (482; Edidit hunc librum apologelieum D. Henricus Canistus tom. YI Anliq. Lect.
    "
    819 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES '920
    munis hominum consuetudo, masticare, ne aliquam A. el in cameris, inler quaeque coUoquia vel consilia,
    dulcedinem caperet, sed molliter tactam et breviter aut prsedicavit aut quselibct bona verba protulit.
    involutam consumpsit. Quod suum fideliter seculi sunl comsilium, sicut eis
    Per totam soepemensam non bibit; verum, si ar- prsedixit, sic et saspius illis evenit. Si non omnes
    dentius quandoque sitis incubuit, circa vesperas prorsus convertit, fideliores tamen plures Deo ac
    fortasse modicum aquae privatim hausit. Nam dominae ipsorum rcservavit. Omnes vero a mullis
    et in ipsa aqua, prout mecum ssepe locutus est, ssepe sceleribus coercuit, contra haereticos stare
    gulae gasirimargiam oeslimavit, laqueum timuil, fecit, praeter filios tenebrarum perpaucos.
    ideoque parcius delibavit. Qitod si naturse necessitas Religiosos omnes venerabatur ut Patres, increpa-
    non cogeret, insomnis, ut opinor, omni lempore vit delinquentes; et haareticum hominem secundo
    t»permaneret. Nocte tota aut legil, aut scripsit, aut aut tertio
    correplum, sed non correctum, devitavit.
    oravit; et, si forlins insisteret somnus, stans dor- Per singulas Ecclesias in omni supra dicise saepius
    mitavit; quod si delicatius interdum,in genua usque dominse terra regularem clericorum vel mor.acho -
    provolutus dormivit. In lecto quidem rarissime, rum composuit vitam ; qui et malle se inquil ut in
    nisi summa cogente verecundia vel necessitale; nec Ecclesia nullus esset vel clericus vel monachus,
    idem horis productis, sed quasi momentis. Paulo- B quam irregularis, ut ita dicam, et irreligiosus. In
    rainus j'am ipsam deviceral naturam ut non jam vi- divinis siquidem oflieiis quo aflectu quave contri-
    deretur corpus, sed quasi spiritus lotus. Yere po- tione fuerit, non suflicio deponere [exponere].
    tuimus in illo Eyangelium hoc, ac [pro velut] si Nihil in ecclcsia legere permisit, praeter ortho-
    corporaliter agnoscere, quia non in solo pane vivit doxorum Patrum scripluras, sicut sancta praecipit
    homo, sed in omni verboDei (Mallh. iv). Nam, dum auctoritas. Ordinem et concordiam, tam Ln cantu
    omnem sibi fere victum sublraheret, plus tamen
    quam in lectionibus, prout sancti Patres statuere,
    omnibus laboravit. Yenias de nocte, aut si privatim conatus est observare.
    in Apocrypha omnia, sicut bea-
    posuit, die fecit permultas. Ad tertiam usque sta- tissimus papa Leo conslituil, in Ecclesise non rece-
    bat frequentissime. In consecrandis vero ecclesiis
    pit oflrcio; pro lectione tamen privalim in mensa vel
    vel altariis, quasi plenus spiritu, infremuit totus : collatione uon
    respuit omnino.
    quia ferventi semper devotionis amore, quidquid Psalmos quidem ul caule ac meditatim cantare-
    erat ecclesiasticum peregil. Mirabamur omnes sub-
    tilitatis ejus inexsuperabiles vires, quia nobis penilus mus pracepit, alioquin aspere increpavit. Novit
    Deus quoniam videbar mihirael aliquando tanquam
    penitusque lassis, solus laborabat. rC plenus
    Ut autem missarum ad solemniavventum est, con- spiritu ex ipsius aspectu, et, quasi mci obli-
    videbatur ille mihi velul angelns. Inter divina
    feslim totus lacrymis manabat. Librum ubivis [ubi- tus,
    statim mysteria nunquam vel raro sedebat. Missarum so-
    cunque] reperit, perscrutari diligenlissime lemnia
    nunquam , prout percipere potuimus, sine
    studuit; ut quidquid diebus lanquam percurrendo
    id noctibus ruminaret. Si kerymis explevit. Ante omnia vero id studii semper
    carperet, pleniter quando habuit
    in expeditione, sicutsaepius, aut in itinere fuit, Iicet quatenus primura magislrum suum papam
    imitaretur in omnibus, adeo ut discre-
    mulium fatigatus, non tamcn aut cibum idcirco Gregorium
    illo prorsus nollet etiam in ahquo. Iilius.
    laulius sumpsit, aut in lecto quievit. Summse ejus pareab
    meritis attribuit quidquid in ipso fuit.
    delicioe, aut fruclus fuerunt aut herbae. Oranem vi- semper
    tam et conversationem suam, quantum potuit; abs- Dura vilam rememoravitmonaslicametsoUtariam,
    condil; sive fuit cum hosle in campo, sive priva- quam se ereuro deflevit amisisse, eonsolatus in-
    tim in domo, lcctum suum modica circumdabat eodem magistro esl quia obediens sibi usque ad id
    cortina, ibique [ut ibi] solus vel legeret, vel scribe- factus cst. Ilie fons erat; hic quasi rivus honus ab
    ret. A media semper nocte, sicut ait Prophela illo fluebat, et aridam irrigabat. Ille caput, loluro
    (Psal. cxvm), ad officium surgebat matutinale, nisi „] corpus gubernabat; iste, quasi manus studiosa,
    raro parceret debilitati filiae sibi commissse, scilicet quod injunclum est, peragebat. Ille sicut sol illu-
    gloriosae dominaeMathildse; nam mater omnium vir- minavit omnia; iste velut splendor declaravit
    tutum discrelio regnabat in ipso. 0 felicem illaro, singula. IUe moriens mitram capilis sui trans-
    Gui talis, tam providus semper assidebat paedagogus, misit isti lanquam potestatem suam ligandi et. SOIK
    non tanquam homo providus, scd ut providi consi- vendi, sedet miracula, credo, faciendi.
    lii angelus! Nunquam, ut arbitror, astante illo, aut: Nam non mullo post, cognoscentibus nobis omni-
    .'defraudala est aut decepta. bus, per ipsius consilium et fidem magnaro prseclara,
    Mire mirandum, dum lolam quandoque slarett quaedam fecit Deus per eamdem milram mirabilia.
    dicm cum ssecularibus in consiliis plurimis et diver- Inter alia enim reverendissimus dominus Ubaldus,
    sis, non cst menle abalienatus, sed divinum sempcrr Mantuanus scilicet episcopus, multis jam annis gra-
    aliquid intus agitabat et contemplabattir coelestia. vissime spleneticus, toto corpore ulceratus, proeser-
    Milites doraus illius, lametsi nimium sa;culares, ini tim in cruribus, sic ut vix quomodolibet slare
    illum tamen respexerunt omnes; plus ipsum quaml posset, vix etiam jacere vel sedere, qui et roulta in-
    naluralem dominam metuentes. In cxpedi.tionibus s medicos erogaverat niliilquc profecerat appoBitar
    £21 APPEND. III. - MOKUMENTAGREGORIANA. 622
    eadem milra, ubi roaj'or ingruerat dolor, pristinae A occurrit tibi. • Quod ut audivi, mox expavi, et ab
    redditus est sanitati. omni deinceps prava cogitatione, praescrlim illo
    Beatissimus itaque talis ac lantus magister mira- praesente, studebam me coercere. Inter missarum
    cula fecit multa vivus et mortuus. Fecit siquidetn quidem sanctas cclebrationes, talia maxime con-
    ct bonus discipulus. Magister, inquam, in Deo; di- suevit videre; qui etiam id semper sludii habuit ut
    scipulus in Deo; et in beatissimo magistro facit, ut quotidie missas celebraret. At, si die aliqua non
    dicitur, plura discipulus, Nec mirum. Plura eaira celebravit, quod rarissime tamen aliquo accidil im-
    Pelrus Iccit, quam Christus; non equidem propria pedimcnto, tota die illa trislior crat et qtiasi gravis
    virtute, sed quia abnegans sCmetipsum secutus est pernimium; sicut et illam quoque noctero, dum ni-
    Christum, sicut et hic Pater noster venerabilis; quia miis ex vigiliis coactus dormivit aliquanlulum, gra-
    pium imilatus est in omnibus magistrum, multas vem et inquietam deploravit.
    operatur virtutes. Multi enim sunt quorum vitam VII. Revelaliones quoque digne mcmorandas vidit
    novimus sanctissimam; qui et requiem vere obli- ssepissime; quarum aliquas libet breviter perstrin-
    nent sempiternam, sed miraculorum non ostende- gere. Quodam enirn tempore, dum in ecclcsia
    rurit virlutem. Hic autem non tantum quia vitam S. Pauli in territorio Mantuano, juxta cpiscopium,
    fecitreligiosara, imo quia fidelero peregit obedien- consecraret quoddam allare ad honorem S. Mariae,•
    tiam, perfeclo quoque odio partem odiens excommu- vidit ipsam corporeis oculis in eodem aliari inter
    nicatorum et unitatem diligens atque defendens ipsa solemnia consecrationis.
    Catbolicorum, miraculis approbat quod sermone VIII. Alio quoque tempore in Purificalione e,us-
    docebat. Omnes ergo qui in unitate catholica prae- dem
    gloriosss Yirginis Mariae,dura tardior ad eccle-
    ceptis domni papaeGregorii hactenus obedistis, gau- siam veniret, canlantibus jam clericis invitalorium,
    dete et exsultate, atquehis, qui relrorsum abierunf ubi ail, occurrens Dcostio , vidit intranti sibi Chri.;
    et vestigia veritatis dereliquerunt, ut factis modo stum venire in occtirsum.
    credant dicite, quod verbis olim noluere. IX. Altera vero vicc quadam, dum in magna com-
    I. Yidimus prsesentes in vita ipsius subdiaconum punctione cordis et lacrymarum decanlarct psal-
    ejus, nomine Tentonera, qui infirrncs semper habe- muni LXXXI,ulpote, Inclina, Dontinc, aurem luam,
    bat oculos; qui, elsi prseter soliturn quid vigilavit sensit Dominum ad se inclinatum.et tanquam aurem
    interdum, aut bibit forte vinum, diu poslridie vix adhiberc ad atiscullandum. Multa quippe ct alia fecit
    quidquam poluit videre, legcre vero prorsus aliquan- atque vidit, quibus festinantcs modo supersedcmus.
    diu non potuit. Aquam itaque, qua manus suas Q Postrcmo, quam felicem fecerit fincm, mulli cpi-
    domnus episcopus post sacrificium abluit, acccpit, scopi, et clerici nobiliorcsque laici praesenles vide-
    oculos lavit et sanos abinceps habuit. Vigilare ac runt. Testamentum non fecit, quia, unde faceret,
    legere non minus nobis aliis potuit. non habuil, imitatus etiam in hoc magistrum, qucm
    II. Similiter et presbyterej'us Wido, febres patiens, pauperem et in exsilio novimus defunclum. Qui
    aquara ablttionis manuum ejtis accepit, bibit ct eliam in extremis suis, sicut ab ipsius capellanis
    evasit. didicimus, religionis [religiosis] Post omnia, inquit,
    III. Item Joannes diaconus suus, dum apud Me- dilexi justiiiam el odio habui iniquilalem, idcirco
    diolanum infirmaretur, feslinavit sibi mandare, hoc morior in exsilio. Equidem, quod in vita sua magi-
    addens in legatione quod mox audita ipsius pas- stcr ac discipulus docuerunt, hoc et in more quasi
    sione, vellet in se virtutem benedictionis stise sen- testarnento confirmaverunt. IUe, quos obedientcs
    tire; factumque est, ut credidit, statim enim sensit; sibi vivens adhuc benedixit, moriens quoque Domino
    pauloque post pleniter evasit, quem ct presbyterum precibus commendavit; Heinricianos vero penitus
    postea idem dominus episcopus ordinavit. nisi post raagnam demum conversio-
    IV. Supra dictam quoque sibi commissam filiam, penitusque,
    nem et reprobavit. Hic prrcscnlibus.
    scilicet nobilissimam dominam Mathildam, diversis nobis inpoenitentiam,
    verbo Domini praeccpit ut in fide ac do-
    saapeab infirmitatibus sanavit sola benedictione,et, ctrina beatissimi papaeGregorii permaneamus. Quod
    ulipsa nobis consueverat referre.virtutem frequen- et cum benedictione nobis indidit ct in reraissionenk
    ter ab illo sensit exire, ita ut ad tactum illius fuge-
    peccatorum noslrorum commcndavit.
    ret omnis tunc incumbens morbus. X. Adfuit huic beiiedictioni quoedam matrona no-
    V. Cogitationes hominum evidenler cognovit in-
    mine Berta, nobilis generc, nobilior mentis indoler.
    terdum.ipsisque cogitantibus: «Sic et sic, inquit, tali
    animique devotione, uxor clarissimi comitis Ber-
    in
    hora, taliquc loco cogitastis. >
    nardi, quae insolitam in capite pallebatur infirmi-
    VI. Testis mihi Deusest quod non mcntior, quia, tatcm. Nam tanta in vertice
    capitis fatigabatur frigi-
    dum semelcum illo de mcis peccatis, sictit stcpe d.iale, ut
    quasi glaciem supcrpositam scstimare in-
    solitus eram, cohferrem, quamdam tentationem, tcrdum possct; quam calcfactis ad ignem pellibus
    qua tttnc ferventius me spiritus nequam conabatur aul pulvinaribus ssepe conabatur dcpellere ; sed ci
    impugnare, confessus dixi; et ipsc:« Yerum, inquit, mcdicis cxquisitis plurimis, nullam consccuta est
    dicis, quia in ipso etiam ministerio altaris inlcrdum sanilatcm. Quod si frigus cam autventus ibidcm
    925 AD OPE :A S. GREGOUII APPENDICES. 924^
    aliquando tetigit, dum fortasse improvida dormiv-.t, Ai (484) Igitur anno ncarnationis Donriui nos.tri
    non cooperto diligenter capite vehementi vexabattir Jesu Christi 1086, episcopalus vero sui anno xm,
    dolore, ut quasi vertentes vel exsilientes oculos ti- indiclione nona, finitis jam annis septem excommu-
    meret, et lanquaro conlractis colli nervis caput fle- nicationis Heinrici quondam regis ; post transitum
    ctere non posset. Haec, inquam, vcnerat dlo quadra- autem felicissimt papae Gregorii VII, menses novem,
    gcsimali tempore ad civitatem Mantuam ad conri> dies viginti tres, obdormivit in Domino venerabilis
    tissam Mathildam, ut tam venerabilis episcopi dominus et Pater noster Anselmus, Lucensis episco-
    sanctum et quotidianum audiret oflicium. Unde acci- pus, xi Kalend. Aprilis, in civitate Mantua, prsesi-
    dit ut in extremis ejus ad benedictionem, quam prae- dentc reverendissimo episcopo Ubaldo, atque do-
    diximus, cilius multis aliis occurreret. Quae, dum minante ibidem nobilissima duce ac marchionissa
    benediclionem ab ipso devotissima expeteret, ma- Matbilda.
    num ille capiti ejus imposuit, et expulso mox insa- XII. Terlia itaque nocte post sanctissimi Patris
    nabili frigore, caiorem illa saluberrimum recepit, ot venerandam dormilionem, qusedam contracta, quae
    exeunte sudore atque aliquanlula sanie per auriculas una semper manu, et posterioribus per terram ser-
    ejus, usque ad octavas Paschae sublata est omnis pebat potius quam gradiebatur(485); quseetiam indo-
    occasio infirmitatis. Quanta deinceps signa cla-'° mo nepotis episcopi annum unum et duos menses, ac
    rissima Deus per ipsum sit operatus, quid mea re- dimidium manserat apud prsedicti Patris tumbam,
    fert dicere, dum conslet perplurimos praesentialiter meritis ipsius sana erecta est in prima noctis vi-
    oinnia vidisse ? gilia.
    XI. Rogavit ilaque, quoad vixit, quatenus in ca- XIII. Sequenti vero die, circa tertiam, ut visum
    pitulo monasterii S. Benedicti, quod est in ripa esl, horam, ferlur quod qusedam a nativitate caeca
    fluminis Eridani, sub obedientia sacri Cluniacensis ibidem fuerit illuminata, qtiam Brixiensis comitatus
    coenobii, unde fraler ipse ac monachus fuit, sepnllu- incolam tunc audivimus.
    rae coramendaretur (483); et cum, concedentibtis XIV. Eodem quippe die quasi hora sexta, pauper
    episcopo atque comitissa caeterisque omnibus, j'am quidam in hospitio pauperum praedicti prsesulis
    deferretur ad monaslerium corpus, adfuit subito Mantuani, aliquanto lempore eleemosynis sustenla-
    Sutriensis episcopus nomine Bonizo [BAR.,Sabinen- tus, a renibus usque curvus, ad ejusdem sancii Pa-
    sis episcopus dominus Domnizo], quem et Spirilus tris sepulorum orans, subito. se sanum erexit.
    sanctus suscitavit, ut clamaret dignum esse, ut in XV. Divulgatis itaque longe laleque talibus mira-
    episcopio episcopus sepeliretur. « Tanta, iuquit, lu- r culis, ecce mulier qusedam de castello, quodCapitel-
    cerna, non decet, ut abscondatur. Ipse adhucvivens lum dicitur, quse visum penitus amiserat, ccepit vi-
    tanquam indignum se humiliavit, nos autem, ut rum suum flagitare ut ad sancti viri corpus eam
    vere dignum exaltare oportet hominem, quem fuisse perduceret. Illo vero negante, frater ejus misericor-
    scimus sanctissimum. »Acclarnatum est idem statim dia motus, junctisque bobus plaustro, ccepit eait.
    ab universis, rapiturque a monachorum obsequiis ; deferre Dum autem duobus ririiiiariis perrexisset,
    in episcopium defertur, ibique venerabiliter sepeli- incoepit arbores et plaustrum, et boves, caeteraque
    lur. Mirabamur hoc quasi magnum primo miracu- jam omnia videre ; quse gratias Deo, ejusque saucto
    lum, nescientibus, quod abinceps satis mirabilius confessori agens, votum de paupertate sua faciens,
    crat fulurum. domum reversa est.
    Nam et id quoque lunc notavimus, quod et multi XVI. Die nona erat in eodem castro alia quaedam
    episcopi et cardinales, magna eliam multitudo mili - cruribus ac renibus contracta, quse nulla ex ne-
    tum, die obitus sui eamdem in civitatem venerant. cessitate, lectum suum per sepotuitexire. Haec apud
    Aderat siquidem Magalonensis episcopus, nomine civem queradam ManVjanum, qui venerat illo, pre-
    Godefridus, et Benedictus Mutinensis episcopus, cibus impetravit, quod impositam plaustro suo ad
    atque Ariberlus Regiensis episcopus, et ejusdem D urbem detulit, et ad tumulum sancti praesulis hume-
    civitatis episcopus, scilicet Mantuanus, Ubaldus ris suis portavit: quse, lacta aliquanta oratione,
    vocitalus; sed et Damianus, cardinalis Romanae: paulo post sana surrexit.
    Ecclesioe, qui et abbas Nonantulensis ccenobii. XVII. Die undecima, quaedam etiam de castello,
    Hi omnes ad audiendam ejus sapjfinttam, ad ca-• quod Goudium dicitur, mensibus tunc viginti pri-
    sanctum
    piendum ipsius consilium, sicut sespe ipsi ac caeterii vata luminibus, biduo jejuna juxta corpus
    Catholici consueverant, advenemnt. Sutriensis quo- demorans, pristinam luminum claritatem recepit.
    que pridie tanlum recesserat; sed mox post trans- XVIII. Die quinta decima, altera quaedam de ca-
    migrationem ipsius, eodem die adfuit opportunus. stello, ut dicitur, Lazese, manu et pede contracta
    Isli, inquam, et alii perpluriini, majores ac mino- ore contorto, morbo caduco gravissime vexata, ibi-
    res interfuere, qui et rpsius transitum viderunt, et;t dem aliquandiu patiens, plenam recuperavitsanita-
    clara miracula post obitumejus praesentes coauo- tem.
    verunt. XIX. Die sexta decima deinde astantibus nobis
    I.
    (485) Sequep.tia rccitat Bar., anno 1086, n. 10. (485)RccitathoecBar., anno 1086, n. 11.
    (484) ReeiUl hax Bar., anno 1806, n. 9.
    '
    »25 APPEND. IIi: — MONUMENTAGREGORIANA. 923
    pariter cum gloriosissima domina Mathilda, et A vitatem Mantuam concurreret, quidam de villa no-
    psaUentibus in die sancto Parasceve, advenieiis mine Fornicata, et alia, qitse Bliltolo dicitur, cum
    quaedam de loco, qui Coloniole, quse visum perdide- vexiBis et sanctuariis reliquiis] , sicut est consue-
    rat, flens et ejulans, devotissime faciens.venias, et tudo, venientes, et secus viam conspiciCntes cer-
    post aliqua surgens, oculos ad tapetum sepulcri ter- vam unam magnam, admoniti a quodam ipsorum
    sit, visumque recepit. presbytero, cceperunt omnipotentiam Dei invocare,
    XX. Die decima octava, mulier eliam una ej'usdem quatenus meritis sanctissimi sui sacerdotis, ad quem
    civitalis rion ignota, dentium dolore ac viscerum devote pergebant, illaesamque eis ipsam concederot,
    torquebatur: quaeconfugiens ad praedicti confesso- quod et sic factum est. Nam, quasi fixa loco, stetit
    ris sepulcrum, sana mox facta est. quieta. At illi, misso in collum ejus quodam funi-
    XXI. Altera qusevis de oppido, quod Castellucule culo, ad usque sepulcrum venerandi confessoris
    appellatur, adeo infirmata est ut a lecto surgere nori mansuetissime perduxerunt. Factus est itaque irias-
    posset ullo modo. Haec, auditis tot miraculis, vo- stimabilis turbae concursus. Alii pilos ipsius, tan-
    tum fecit, pauloque post evasit, atque octava die quam veritatis indicium, raptterunt. Alii tanlum
    pedibus. suis ad sancti viri tumbam veuiens, votum videre cupierunt; omnes autem aequanimiter mirati
    lpsamet persolvit. B sunt. Sed, quia erat gravida , tantam sustinere
    XXII. Die vigesima prima, erat insuper civis Man- pressuram non potuit, ad sepulcrum tamen perve-
    tuanus, qiti, superveniente albugine, unius oculi vi- nit, ibique succubuit; et paulo post, dum vivere
    sum amiserat. Multa itaque in medicos expendens non posset, occisa est; cujus caro in benedictionem
    nihilque proficiens, ad verum medicum salutis, per diversas per partes divisa cst, quae multis certe in-
    merita supradicti praesulis sanctissimi confugit, vi- firmis
    pristinam reddidit sanitatem. Sed non minus
    sumque recuperavit. laudabile ac gloriosum est, qttod sequitur :
    XXIII. Die vigesima tertia, post hsec puer UEUS Revertentibus enim eisdem post completam ora-
    de villa Vadumferratum appellata, quem arthetica
    tionem, quamdam ad aquam venerunt, quam, nisi
    [artritica, opinor] oflicio brachiorum privaverat, ad navigio, transire non potuerunt. Ut auteni manife-
    idem oratorium delatus, sanitatem recepit. starentur opera Dei, navis alteram in partem tra-
    XXIV. Die vigesima quarta, alius etiam puer de dttcta est. Diu
    ergo exspectantes et aliquantulum
    Burbassic, lumine privatus oculorum, et quasi hy- tristes, eo quod j"ejuni erant ac faligati, recordantes
    dropisim perpessus, admonitus saepe in somais prioris miraculi, iterum invocaverunt Deum ut per
    tandem ad sanctissimi Patris patrocinia confugit et merita sui sancti confessoris Anselmi transeundi
    evasit. (C daret consilium. Vix
    precibus completis ct ecce
    XXV. Die trigesima prima, fuit presbyter de epi- navis dissoluta absque omni remige venit ad eos.
    scopatu Brixiensi de castro nomine Gorelengo, cui Gratias itaque referentes Deo ejusque confessori
    malum id, quod per antiphrasin homines bonutn sanctissimo, omnes transierunt incolumes, cujtts
    appeUant, unius oculi lumen abstulerat, qui, audita ex navis ligno diversis de doloribus perplurimi sa-
    tantorum signorum fama, ad sanctum sepulcrum nati sunt.
    properavit, facta vero ibidem oralione reversus est, XXIX. Nosse etiam volumus sanclum desiderium
    et quavis prurigine, dum erat in via incitatus, ocu-
    verum ipsi
    lum digito fricavit, apertisque mox palpebris clare vestrum, quod non aliunde didiciraus,
    in obsidione cujusdam ca-
    vidit. Regressus ergo ad civitatem, gratias coram vidimus et fecimus. Erat
    omnibus tam pio retulit patrocinio. stelli veneranda, quam praediximus, comilissa, ubi
    Teutonicus quidani iclu petrae vulneratus est in ca-
    XXVI. Nocte sequenti trigesimum primum diem, triduo post deductus cst nostrum in hospi-
    p;te; qui
    quasdam autem de castello nomine Maratica, juxta tium, quatenus ibi meliorem quam apud laicos ha-
    portum Lignacum in comitatu Veronensi, habens beret tranquiUitatein. Hunc deinde gutla, quam pa-
    sinistram manum clausam, sed et totam partem .D medici vocant, tam crudeliter invasit quod
    illam gutta parafytica perditam. Iiaec, trigesimb die ralysin
    amens penitus factus est, adeo ut nihil sane sentiret,
    obitus ejusdem S. praesulis, ipsius ad tumbam orans,
    neminem cognosceret. Vocatisumus denique et nos,
    sana surrexit.
    quatenus injuncta ei pcenitentia communionem da-
    XXYIK De comitatu quoque Mediolanensi, de remus. Sed
    neque pcenitentia quid esset potirimus
    plebe Rosade qttidam claudus advenerat, qui et ei innotesccre. Postremo, nec quid Deus esset polui-
    multa jam sanctorum limina sic contractus sanita- mus eum facere aut Deum vel aliquem
    agnoscere,
    tem expetens circuibat. Hic ad sanctum tumulum
    sanctorum invocare. iEstimabamus certissime dae-
    proruens, orationem faciens, sanus continuo faclus monium illum habere. Vociferabatur enim, ut asso-
    est.
    Ient insani, clamore valido iriconvenientia multa; et
    XXVIII. Die trigesimo nono, accidit deinde quod nisi teneretur violenter, non solum vestimenta-, ve-
    in multorum oculis juctmdum fuit et mirabite. Nam rum etiam discerpsisset membra. Auditur undique
    in litaniis, qttaj Gregorianse appellantur, dum innu- clamor, accurrunt plurimi, alii plangentes, alii ad-
    nierabilis hominum mulliludo ad supra dictam ci- inirantes. Audivimus quoqtte nos in camera ipsius
    -
    .927 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. c.ga '
    dominse,lamentabilem illius vocem, quse divino com- A. merilis
    i beatissimi Anselmi pristinae restitulus est sa- I1
    puncta instinctu, ait ad me ut annulum, qui S. An- nitati die quinquagesimo ipsius obitus. .]
    selroi fuerat, quem etiam beatus papa Gregorius XXXII. Dominse Malhildae, Ubaldus Mantuanus \
    aUquandiu habebat, in aqua lavarem; quam biben- episcopus, gaudium el laetitiam (486)
    dam, sibi [segro nimirum] porrigerem, sperans quod Immenso desiderio vestro desideratam scribimus
    meritis ipsorum liberaretur. Surgens ergo, et ac- laetitiam. Fuit qusedam de Capriana,
    quae, velut ani- '
    cepto annulo, perrexi ad eum, quem inveni miro mal, manibus et pedibus incedebat, quam Deus om-
    modo vociferanlem, ac seipsum discerpentem. nipotens per merita sanctissimi Patris nostri erexit,
    Nam licet eum quinque viri fortes tenerent, duo et ad iter tantum officiopedum, sicut hominis natura
    per crura, duoque per brachia, et unus in capite, expetit, frui concessit.
    luctabatur tamen peclore ac ventre magis quam cre- XXXIII. Simile etiam remedium cuidam de insula
    derero, nisi praesens vidissem. Accepta ilaque aqua, Parmensi, quse est juxta caput Parmute, simililer
    annulum intus in nomine Domini posuimus, et aperlo •incurvato conferre dignatus est.
    ejus ore in magna violentia cum cocleario parumper XXXIV. Praeterea puer quidam ae Monte Claro
    cum vix primo potavimus; qui non mullo post vo- „ manum et pedera contractum habebat, cui Deus
    cavit me ex nornine, atque incoepit vocem meam utrumque precibus beatissimi praesulis ad certum
    agnoscere, et admonitus continuo invocavit S. An- usum restituit.
    selmum; et, utbreviter dicam, posl unam, ut sesti- XXXV. Nec non miiiieri cuidam de loco, qui di-
    mo, horam meritis sanctorum confessorum qui eo- citur Insula Ogeru [BAII.,Egeni], quse manum ari-
    dem annulo in divino utebantur officio, requievit dam habebat, per ejusdem patroni nostri interces-
    mansuetissime et loquebatur recte. Huic nempe mi- sioncm optata salus advenit.
    raculo raulti intererant, qui praesentes viderunt et XXXVI. Cuidam quoque ipuero de Ripalta [BAE.,
    audierunt, alque misericordiam Dei in suis sanctis Rivalta] visum reddidit.
    confessoribus glorificaverunt. XXXVII. Quaedam simililer de episcopatu Yero-
    Hsec de beatissimo Patre ac patrono nostro san- ncnsi, cum jain civitali nostrse appropinquaret, ocu-
    cto Anselmo Lucensi episcopo perpauca quidem, lorum claritatein recepit.
    quantum ad ipsius merita, sed vestris, spero, piis XXXVIII. Quidam etiam de Plevazano [BAR.,Plo-
    desidefiis proficientia, ego B. peccaor presbyler vizano], cujus calcanei natibus indissolubiliter ad-
    suus in poenitentia, non dico filius, sed servus, ab hserebant, pristinae restitutus est sanitati, quem do-
    ipso mullis curn lacrymis ad eumdem ordinem pro- C *- mino et religioso viro Lugdunensi archiepiscopo
    motus, venerabililer vobis expetentibus explicavi ostendimus, et locum denolavimus ubi calcanei jun-
    devotus. Precor vos, orate pro me. cti fuerant. Quae mulli ex episcopatu Brixiae et Ve-
    Qum sequuntur a recenlioribus conscripta sttnt, ronae, diversisque aliis partibus, qui convenerant
    tliut ipsi aul viderunl, aul a fidelibus iniellcxcrunt. pro veneratione viri in vigilia Ascensionis Domini
    videntes fieri, conversi sunt ad Dominum, abrenun-
    XXX. Quadragesimo nono die a sancti viri trans-
    tiantes diabolo et sequacibus, et promittentes se
    itu, sole jam occidente, per famulum suum dignatus
    est Doininus ostendere et hoc riiiraculum. Yenit ad prius ad effusionem sanguinis peiventuros, si ad id
    lumulum sanctissimi Patris noslri quoedam de epi- periculi devenirent quam ab hac fide deficerent. Haec
    omnia in vigilia Ascensionis Domini, et in sequenti
    scopaiu Cremonensi, de ora illa quse dicitur Cancer,
    cui albulum unius oculi liimen penitus abstulcrat; nocte facla sunt; et multa alia, quse prse multitudine
    alleri vero vix in die videndi facultas erat. Quseora- invenire non potuimus; quse, si invenerimus, vobis
    tionibtis aliquandiu insistens, merilis saucti proesu- scribemus (487).
    lis csecati oculi clarilatem recepit. Alteri autem, cui XXXIX. Erat prseterea quaedam de easteUo, cui
    mericlies ad videndum anfea vix suflecit, nunc cre- D 1 nomen est Gudiciole, quse pede ex contraclione genu
    pusculum noctis obedit. terram attingere non yalens, incedendo curva vix
    XXXI. Convcneral ad urbem Manluanam pro ve- duobus baculis infirmos sustentabat artus. Hsecali-
    nerationd sancti viri multitudo magna, de civitate et qttol diebus sancti pontificis postulans misericor-
    Brixioe. Inter erant sub ob- diara, consecuta est suae infirmitatis salubrem me-
    episcopatu quos quidam
    teulu religionis, imo causa simulationis. Ad quorumi delam
    incredulilatem confutandam, et ad credentium qui[ XL. Fuit pariter vir quidam nobilis geuere, Ade-
    ibi aderant fidem corroborandam, Dorainus omni- cherius nomine, cui biduo sanguine e naribus erum-
    potens suam ostendit raisericordiam; quidam enimi penle, velut de vena ferro pereussa, de sola mortis
    senex de familia Manifredi, de loco qui dicitur Pi-. exspectatione jam cogitabat. Sed cum jam nulla
    gognala, obincisionem unius genu, accedente quo-. medicorum adhibita cura perrumpentem sangtiincm
    que alleri gutla [apoplexia], occasione hujus ir.cisio- alebat restringere, interpeUans sanctum pontifi-
    nis, oflicio pedum tribus mensibus caruerat; quii cem, atque ad ipsius corpus se venturum devotans,
    .i (486) Recital hanc cpist. BAh.,anno 1080, num. 12. (437) Hucusquc epistola Ubaldi.
    9.9 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 930
    tnstantis mortis evasit pericuium meritis ct precibusis A
    j mus speculum, a quo postulamus auxilium. > Illis
    sanclissimi viri. ergo tam devole orantibus, quam rogabant salutem
    XLI. (488) Miraculorum quaedam vel oblivioni ri eortim precibus est consecutus. Quam quidam Her-
    tradita vel antea incognila, nunc vero comperfa,i, mannus de Scorzariolo, qui manum similiter ^con-
    iiotilise veslrae prsesentare cupio. Remeantcs cum n tractam habebat, est adeptus.
    gaudio Brixienses, de quibus nuper scripsi vobis,;, (489) Praeterea mulier quaedam, quse humum
    dtim.jam per-ventum esset ad vadum quod paululumn cernua semper spectabat, quse nisi fuste sustentata
    e.st supra Godium, nori reperta ulla navi, nullam inn ire non valebat, apud tumulum memorati Patris,
    corde suo tulerunt molesliam, omnem in Deo et S.>. multis videntibus est erecta. Cujus locum non no-
    Anselmo ponentes fiduciam, Moram itaque facienti- tavi, quia prae multitudine inveniri non poluit.
    l)us, quodam equo ex alia parte fluminis viso quiii Terlia vero die Ascensionem Doinini antecedente,
    moriens et exhalans absque cibo et potu per tri- duo facta sunt mirabilia. Quaedam enim de episco-
    duum ibi jacuerat, quidam ex eis indubitanter ro- patu Cremonae, de loco qui dicitur Casa Anserii,
    gavit Deum et S. Anselmum ut surgeret et omness quod per octcannos amiserat, intercedente sanctis-
    transveheret. Qui mox surrexit, et ad transferen- simo patrono, lumen recepit.
    dtim eos se obtulit. "
    Ipsa quoque die, mulier qusedam de abbatia Leo-
    Ecce, quam magnifica Patris nostri merila! Ecce,, nensi, dexteram habens aridam, quam contractis
    quam imperiosa potentia ! Mortis Iex frangitur, suai nervis brachii, fere juxta humerum semper tenebat,
    j'ura mutari queritur, obnoxius morti eripitur, vitse e contracloque genu ejusdem lateris humum digitis pe-
    conceditur, vitsereparatur, ut servis Dei obsequatur; ; dis summo tenus vix tangebat, apud tumulum sancti
    et qui se ferre non poterat, ad ferendum onus prae- Patris nostri utriusque mali sospitatem invenit.
    paravit, et tam famulanter ad parendum se offertt Inter illa quoe in ascensione Filii sui Deus per fa-
    quasi ratione non careret. Yelle dicere videtur : Sij mulum suum magnifice operatus est, mirabiliter
    natura pateretur, cur me non ascenditis ? Cur me3 admirandam ejus virtutem poslea mihi declaratam
    ad servitium vestrum non exercetis ? Non sum ob) ab eodem cui salutis nostrse Auctor suam contulit
    aliud vitaeconcessus mortisque faucibus ereptus. In- medicinam desiderio veslro desideranter notifico.
    terea quidam nautae videntes illos apud ripam ma- Quidam enim fuit de viUa vestra quoe est prope
    nentcs, navigio ad transvetendum UIss advenere, RGsinam,.iioaiin-eCiliano, qui non tam renum, [ge-
    sperantes se ab eis pretium habere posse. Quami nuum] rectitudinem dolebat sibi fuisse negatam
    navem intraverunt, et feliciter transierunt. Ecce>rQ quam manuum *virtutem omnino ereptam. Adeo
    quantum equus laborabat, ut se obedientem exhi- enim, gulta immaniter perurgente, tremebant, quod
    beat, et quantum nititur, ut obsequendi voluntasi nihil agere nihilque tenere yalebat. Huic itaque per
    manifestetur ! Sed quod ore non loquitur, hoc gestui visionem Dominus revelavit quod si ad tumulura
    corporis profitetur. Transgrediente quippe navii sanctissinii Anselmi se venturum reverenter vove-
    transgreditur, revertente quoqtie illa, revertitur.:,: ret, utriusque infirmitatis salutem illico se adeptum
    Postremum transvectis omnibus, ad locum unde> gauderet. Hic ergo evigilans, visionem secum cogi-
    venerat perrexit, ibique paulo post vitam finivit. tans , nescius quid ageret, ambiguus quid crede-
    XLII. Fuit puer quidam Cremonensis a coroplu- ret, revelationis incredulus , salutis tamen cupi-
    ribus vicinis sttis ad tumbaiir sancti viri allatus, quii dus, quosdam bonos homines suae viciniae ad se
    manum aridam habebat. Ejus salutem reverenter ett acciri fecit, narrataque visione, voVendi se ab
    confidenter et prse magna confideritia, quasi minitan- eis consilium reeepit, factoque voto, statim con-
    ter, postulabant, dicentes : « Piissime praesul, sancte valuit.
    Anselme, confessor Dei, exaudi nos pro famulo tuoi Item mulier quaedam de Fossa.Capraria, renibus
    orantes ; si quid in vita a te meruimus, si praedica- [genibus] incurvata, pedum servitio privata, eorum-
    tionem tuam fideliter accepimus, si fidem incorru- D que loco fustium auxilio diu potita , cum j'am ac-
    ptaro servavimus, si contradicentibus tibi constan- cessisset ad tumulum Patris noslri, sole jam dece-
    ter restitimus, exaudi nos, adjuva eum et libera; dente, tam gravis et variae infirniitalis subito sospi-
    multos sanasti infidelibus, unum salfem concede fi- latem recepit.
    delibus, ne forte insultent nobis inimici objicientes ; Quod mihi qusedam matrona mulier honesta, ma-
    Nunc apparet, quam grati, quam fidi ei in vita ex- ter Joannis de Persico, retulit, vobis quoque refe-
    stitistis. Si vos in vita dilexisset, in morte quoque rendum putavi. Haec fide plena , Dei amore perfe-
    vos honorificasset; sed quam vos indignos, abomi- cta, sanclissimi Anselmi disciplinis instiluta, suorum
    nabiles, contemptibiles esse j'udicavit, a tanta gra- presbyterorum officium propter excoinmuiiicationeni
    tiaalienos vosfecit. Repelle a nobis, piissime Pater, spernens, quadam die dum a circumstantibus quse-
    hoc opprobrium, et cito profer nostrum gaudium. reret unde aliquem dignum et ad celebrandam mis^
    Monslra te nobis propitium, in quem semper respe- sam idoneum habere posset, quidam de Casalo Ma-
    ximus unicum, quem nobis inspiciendum proponi- jore aslans dixit : « Cur vestrorum presbyterorum
    (488) Epistola altera, Ubaldi episcopi Mantuani, (489) Post hsec nulli amplius numeri in apogra-
    ad eamdein illuslriss. dominara Mathildam. pho noslro signantttr.
    g:.i . AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 932
    ministeriumcontemnilis?—Propler amorem, inquit, A i ejus milite modo didici vobis scribo. Vobis et ah-
    et prsedicationem S. Anselmi, pro cujus meritis Do- batissa S. Pauli de Parma Manluse manentibus, ej"us
    minus omnipotens quolidie facit mirabilia. > Qui milites, auditis mujtis signis de S. viro, ad cujus
    dixit:«Nunc vos deprecor, in toto corde rogctis eum venerandum tumulum ire volentes orationis causa ,
    ut, si aliquemerexit, sicut creditis, me contrahal; rogaverunt quemdam, nomine Albericum, filium
    aut, si quem illuminavit, mihi lumen auferat. » Yix Alberici de Palmia , ut secum iret pro delietorum
    finita prece, ullionem Dei sensit adesse, et conlinuo suorum petenda veuia.:«Sicut, inquit, ore stulto et li-
    fleclens se in latus , mitltum claudicare coepit. Haec vore pleno irem ad asinum, ita vadam ad eum, nisi
    autem videns hoc, ccepit intentius rogare Deum, ut forlasse derisionis jcausa, ad ejus impetrandum
    adhuc augeret supplicium super incredulitatis fi- auxilium.»At illi reclarguentes et contumeUam infe-
    lium, et confeslim dolor tanlum crevit quod vix ad rentes, tandem ut secum veniret eum compulerunt,
    Extremo autem die, qurdam contractus fuerat, quem
    hospitium perrexit, et quasi morluus est relictus.
    Huic ergo matronae venienti, ut gratias Deo et ad tumbam prostralum videre ctipientes , accesse-
    S. Anselmo referret, quidam de monticulis Guiberti, runt-, et reverenter orantes tumulique lapidem
    bene nolus, ei obvians, jam ab urbe regrediens, ma- . osculati, lsetantes redierunt. Ille aulem, ut videret
    gnum sibi quod contigerat narravit miraculum. (eum) qui liberatus fuerat, pariter volens accedere,
    a sepulcro, tanquaai indignus. et blasphemus,
    Quadam nocle cum ivisset ad flumen Oleum, ut
    hauriret aquam, porrecto uncino , quoniam ripa duobus fere passibus prohibetur , pedibus gfaviter
    fuerat alta, decursus aquae sibi situlam abstulit, el pigriter haerentibus. Hic vero, credens crura sua
    ablataque face , quoniam nox obscura erat, cum vi- fasciolis stricta, exivit; et comperiens id sibi non
    deret a flurainis vertigine abduci, rogavit S. Ansel- obfuisse, iterttm intravit, ultra eumdem terminum
    mumuteam sibi redderet. Facta autem prece, cum non valens pergere. Ipse autem , dolens sese toties
    deposuisset uncinum, et vix duo brachia appropin- esse repulsum, egressus est cttm pudore., admirans
    quaret aquse, continuo ansa situlae se elevavit et et slupens quamobrera id sibi contigerit. Interca
    uncino se applicavit. csecus quidam illumina;us est. Cognovit ergo suam
    Per merita ej'usdem sanclissimi Patris noslri slultiliam, el maledicli poenitens flevit amare. Deni-
    cum canonicis pro ferendis laudibus a S. An-
    quaedam monacha de ultramontanis partibus de que
    villa, quse dicitur Garoudium , juxla caslrrim drea rediens, multis ante j'anuam S. Petri profusis
    Cisne sita, uuius oculi lumen recepit, et de altero, lacrymis, ad tumulum Patris nostri, sicut caeteri,
    gratia Dei, nunc clarius videl, uude paululum vi- Q ( meruit accedere Quod ne socii ad contumeliam
    debat sibi objicerent, tacuit; scd-nunc, ad gloriainDei et
    Quaeuamlgitur mulier de episcopalu Cremonensi, ad sanctissimi Anselmi, ubique praedicat quod sibi
    de castro, nomine Benengo , quod est situm juxta couligit
    Jovisaltam, habebat puerum duodecim annorum Cum venissent aliquot Brixienses ad venerandum
    qui nondum a diebus nativitatis suse, nervis contra- tumulum Patris nostri, obviaverunt cuidam pauperi
    ctis , noverat gressum. Huj'us ergo salutis mater simililer venienli pro salute petenda de episcopatu
    cupida , devotione plena, Dde perfecta, eum se la- Cumano, de Yaltelina, qui cernuus, nisi fustibus sus-
    turam ad venerandum vovit, deferensque, jam fessa tenlatus, inccdere non valebat; quem secum duxe-
    jiropter onus, cum accederet ad marcham regiam , runt, et pro charitate sanctissimi Ai.selmi commea
    deposuit', cujus fide et devolione, qua semper ca- tum ei dederunt. Ad quorum fidem confirmandam
    ruerat, salutemmox invenit. etdevotionem augendam, Dominus per intercessio-
    Prseterea qusedam mulier de Wartalda in somnis neta praedicti Patris, x Kal. Junii, noctej'am appro-
    proemonita, revelattoni credula , venit ad imploran- pinquante, hunc erexit, et absque baculorum sus-
    dum S. Patris nostri salutare suffragium. Hoecadeo tentatione ire concessit.
    hydropico morbo laborabat quod se ferre non va- D Praeterea cuidam puero a diebus nativitatis suse
    lebat. Ejus namque corpus tanttim intumuerat quod surdo et muto, paulo post migrationem sanctissimi
    se, quin creparet, vix continere poterat. Nec jam di- Anselmi ejus meritis, nobis nescientibus, reddidit
    ceudum corpus, sed potius truncus 7; nec ulla homi- auditum. Huic vero secundo die intrantis mensis
    nis in ea videbatur species, sed tola deformis, el Junii, circa nonam, ejus lingulae solvit vinculum,
    quaedam riiortis facies. Articuli enim manuum et pe- j'uxta illud quod in Evangelio legitui : Bene om-
    dum in solidum abierant. Nam si forma et oculo- nia fecit ; surdos fecit audire et mutos loqui
    rum orbitas perierant, mors potius quam vita in- (Marc. vii.).
    stabat, et de salute non desperabat. Dignum ergoi (490) Aliud quoque miraculum, quod confratre
    fuit ut sanclissimus Anselmus huic salutis tribue- Vitali Brixiensis Ecclesise presbytero, religiosae vi-
    ret gratiam, a quo tantam exspectabat medelam,, tse viro, aliisque pluribus referentibus didici, pater-
    quam sequente nocte lsetatur se esse adeptam. nitati vestrae, venerande Pater, Mantuane pontilex,
    Sicut a comite Guifredo et a Sigefredo de Beredoi me Ugonem scribere, ut iussisti, non piguit. In i

    (490) Ex epist. cujusdam Ugonis ad Mantuanum episcopum.


    „-> APPEND. III. — MMUMENTA GREGORIANA. 154
    Yilla CEInomen esl Murana, quse a civilate Brixise; A j rebus probata, fidem ejus testimcnio adhibendam
    scptem miliiariis distat, niiilier erat qusedam , fi- indubitanter demonstrat.
    iiam habens, linguae officio et pedtim ita privatam Arialdus. sanctissimi confessoris Anselmi frater
    quod, nisi alio deferente , aliquo modo nullatenus quamdamhabebatquinqueannorum filiam, quam fe -
    surgere valebat; quae, cum ex more portaret extra brium vis fatigabat; et insuper ex ipsius auriculse
    domum contractam fiiiam, tsedio quotidiani iaboris foramine gutta, quam dicunt, fistulam generante,
    suspirans, inquit: « Piissime Deus, per merita san- putredo qusedam assidue guttalim stUlabat; quae
    ctissimi confessoris tui Anselmi, misertus meaetri- etiam approximantibus sibi faslidiurn generabat.
    bulationis, aut miseram hanc praemortuara sanitati Praedictse puellae parentes particula quam habebant
    reslitue, aut eam de praesenti vita auferendo me a de ligno navis lota (cujus miraculum superius est
    tanto labore erue, alioquin hic eam tibi relinquo. praenotatum), aquam ablutionis suse filiae dederunt
    Fae qaod placet, quia nullum pro ea laborem patiar bibere, invocantes sanctissimum confessorem nepti
    abinceps. » Quo dicto, mox abiit, filia desliiuta, ut suoesubvenire, qua hausta, prsefala puella utraque
    dixit. Modico autem facto temporis intervallo, do- infirmitate mox est Hberata.
    mum remeans, quain sanctissimo Anselmo relique-
    n Rem, quam impraesentiarum enarro, sub D. Ma-
    rat invenit sanam. Et eam quae paulo ante linguae thildse comitissse narratione didici et testimonio.
    ligatae fuerat audivit expedite exprimere verba; qaod Cujus attestationi indubilanter credendum cogno-
    factum mulier admirans et gaudens, Domino sancto- vimus e\' ipsius probata fide et religiosis moribus;
    que prsesuli reddidit laudes pro filiae recepta sa- quod etiam mihi pariter innoluit, asserenle eadem
    uitate. puella cui hoc contigit:Nocte quadam repente dolor,
    Presbytero quoque Ottone laudabilis vitae viro ut ssepe,puellam, Athelasiam nomine, Azonis mar-
    narrante, quibus et Cremonensibus civibtis conte- chionis filiam existentem in praedictae dominae ca-
    stantibus, aliud cognovi miraculum quod silenftio mera, in parte ventris aeriter torquens magnos co-
    m.inimeest proetereundum. Quadam die equitantibus gebat dare clamores. Interrogante autem praedicta
    extra civitatem aliquot Cremonensium, cceperunt domina quid ageret, responsum est eam S. Ansel-
    vario sermone inter se referre qusedam miraculorum mum frequenter sibi in auxUium invocare. Cumque,
    quae Dominus operatur meritis sanctissimi confes- ex praecepto ipsius dominae, pulvinar in quo S. prae-
    sons Anselmi. Cumque ad invicem haec revolve- sul vivus solitus erat sedere illi parti corporis, in
    rent, quidam eorum, ut mentis erat perfidae, expro- qua dolor imminebat, fuisset impositum, mox cla-
    brando eis-interrogabat an hujusmodi vanitates cre- C * mavit puella omni dolore se Iiberatam.
    derent, "Tel quod Deus per eum miracula ostende- Viro quodam, Constantio nomine, asserente, rem
    ret; quibus respondentibus procul dubio hunc famu- cognovi praeterea memoriae commendandara. Su--
    lum Dei esse sanctum et multis miraculorum signis perveniens infirmitas uni puero, cujusdam lnilitis
    clarificatum, inquit ille perfidus : i Si est, ut dicitis, scutarioin tantum vocem suffocaverat quod ab ali-
    sanctus vel si alicui reddidit gressttm, nunc contra- quantulum a se remotis vix audiri poterat: et quia
    hat in quo sedeo equum. » Sicque facttim est. Nam doniinum suum clamore interclusae vocis vOcare
    paululum progressus, mox conlractus stetit cui in- non jioterat, habebat cornu, cujus sonitu, in quo
    sidebat equus, atque prsedictus homo infirmitale essetloco, sibi innuebat. Hicitaque cum praenomi-
    p: seventus diu laboravit, donec ad sanctum corpus nato Constantio ad S. confessoris tumulum, sriffo-
    suppliciter ire destinavit. catse vocis devote poscens remedium, ita sospitalem
    adeptus est vocis quod nunc valet aiidiri a multum
    Quod etiam matre mea de se narrante cognovi etiam remotis. Prsedictus Constantius,
    non est tradendum oblivioni. Die q.uadam subito su- vote oratione, completa de-
    pulverem de lapide sepulcri sancti
    perveniens gutta, ita unius oculi lumen sanguine! . confessoris cum devotionis reverentia et a
    Tasum,
    cooperuit quod recto visu terram eliam spectare con custode reverenter susceptum secum detulit,
    valuit. Urgente iiaque eara oculi dolore, confugitad quem
    aquse misturo, cuidam muUeri vi febrium nimium
    S. confessoris lumulum, suppliciter his verhis po-
    laboranti, invocato auxilio sanctissimi praesulis, ad
    stulans suo dolori subsidium : t Sanctissiine confes-
    potandum tribuit. Ut autem mulieraquae potum hau-
    sor, salubrem niihi confer medicinam. Nam nul- sit,
    fuga:a omni passione febris mOx evasit.
    lum, nisi te, quseram medicum. Tu enim meae in-
    firmitati salubre vales conferre subsidium. »Confri- Yir quidam Mantuanse civitatis civis, Oddo Mar-
    cato itaque oculo ad lapidem, quo tegitur sancti tini Canevarii diictus, tanti doloris cogebatur angu-
    corporis arca, cum remearet damum, huic ego sura stia, quod frequenter prae dolore totum corpus coo-
    testis, mox noxia gutta recessit. periebatur sudoris aqua. Et quia nimii doloris tor-
    quebatur instantia, dicebat se hac sola posse sanari
    Relatione confratris Vitalis Laudensis Ecclesiae medicina, si vestibus conscissis permitteretur cultrc
    jiresbyteri, in multorum audientia sicut et caetera , findere et pectus. Cum autem j'am de sola moftis.
    rem dignam memoria cognovi, qui huic facto prse- exspectatione cogitaret, ahatum esl ptilvinar in quo"
    scns iuterfuit. Hujus fides et vita, jamdudum in Dei sanclus praesul in carnc ii.ai ens sedebat Quod ubi
    035 A-DOPERA S GREGORII APPENDICES. <J5G;-
    ipsius pectori fuit superposilum , sancti praesulis jl hsecres mihi pariter et multis aliis innoluit. Erat vir
    invocato nomine, slatim discessit omnis dolor. quidam, Lanzo Judex nomine, Mediolanensis gene-
    Relatione Guidonis et Yitalis Lucensis • episcopa- re, Tarvisinus habilatione, quem [qui] fictis aegri-;
    tus honestoevitifi presbyteri, atque pariter sub te- tudine vehementer virente et guttae morbo gravitcr
    stimOnio .Allucionis Lucanse civitatis nobilis viri, eum in pedibus ferente, et gressu fuerat privalus; et
    rero, quam narro, cognovi, qui prsesenles interfue- requies somni penitus sibi nulla dabatur. Et quia,
    runt huic miraculo. Yir quidam manum j-uxla bra- viribus jam deficienlibus, in lecto vix se resolvere.
    chium contractam habebat, cui praedicti AUucionis valebat, funiculus stipra leclum fuerat ligatus, cujus
    fraler ex pietale in domo sua, necessaria longo tem- adjutorio se mulabat in quodlibet latus. Die igitur
    pore ministravit. Praefali vero presbyteri, atque pa- quadam, tractis suspiriis etprofusis lacrymis, coepit
    riter j'am nominatus AUucio confidentes maxime de orare his verbis: «Deus, merilisS. Anselmi, cujus audio:
    misericordia sanctissimi prsesulis, hominem manu admirabilem gloriam, ostende in me etiam tuae vir-
    contraclum, ad quamdam deduxerunt ecclesiam, in tutis clementiam. Sancte confessor, memenlofami-
    qua praedictus Guido presbyter quocdam sancti prae- liaritatis quae nos in scholis socios junxerat; prosiut
    sulis pro reverentia ac honore condiderat vestimen- mihi, piissime praesul, quse p:rsoepe miscui tecum
    ^ amicitise verba ; ad vcnerandum tuum tumulum ve-
    ta. Orantibus itaque illis unanimiter atque postulan-
    tibus devolionc mulla, ut Deus, ad confutandam et niara, si procstas sanitatislaetitiam. »Tota itaquepro-
    superandam Petri haeretici et invasoris Lucanae Ec- xima nocte, sopore somni arreptus, quievit usque
    clesioenequitiam, in hoc horaine dcclararet sanctis- in crastinum. Facto autem mane, sentiens se jaiM
    simi pontificis admirabilem gloriam, sanatus est convalescere, mox incoepit conftdenter ire, sicque
    homo cujus manus erat conlracta. Proedieti itaque sancti praesulis misericordia liberatus, nunc gaudet
    «sacerdotesspeclantes tam praeclari facli laelitiam, ne se optime sospilatum.
    Domini occultarenlur magnalia, ex praecepto obe- Prseterea adolescens quidam auditus et linguae
    dientiae sanato homini jusserunt eievata cruccpro- oflicio a nativilate privatus fuerat, qui plus menst-
    Derare in Lttcanam civitatem, ut populorum turbae, bus duobus nobiscum demorans suae infirmitatis
    spectanles hunc Domini misericordia mirabiliter sa- certam nobis et mullis aliis dederat nolitiam. Hic
    iium, quem paulo aute noverant contractum, vel sic quater in somnis vidit sibi roganti sanclum ponti-
    ooeniterent quia sanctum praesulem sanctitatis vitam ficem, etaures juxta sanctum tumulum sibi aperirv
    'jraedicantem sine causa sede propria expuleruut, ut, et vinculum linguse pariter dissolvi. Yeniens igitur,
    qai verbis ipsius noluerunt credere, vel tam eviden- iQ ut fuerat prseirionitus, ad sanctum corpus, mugiens
    tibus operibus credcrent. Sed Petrus haereiicus, qui etpectus tundens, pro viribus, sanctissimi prsesulis
    2tiam mittens manum in christum Domiiri, non ti- devote poscebat praesidium. Aliquot itaque diebus
    muit praesumere sanctum pontificem de propria ex- insistens orationibtis, et auditus consecutus est lse-
    j>elleresede, et sibi eam nefande eripere, indurato tiliam et distincte loquendi plenam efficaciam; quod
    corde visis signis et prodigiis, adhuc perseverat in preesentes vidimus ct ferej cunctus populus nostrae
    Incredulitate suse nequitiae. Considerans denique ille urbis.
    nefandus hoc ad confusionem et detrimentum sui Praeterea mulier quaedam fuit longo tempore luce
    evenisse, tentavit sanatum hominem in custodia re- privata, quam, accedente gutta, ad lempus tantus
    trudere, volens hujus rei signum tali perfidia occul- dolor capitis vexabat, ut furiosa prse angustia pro-
    lare. Sed, quia verbuin Dei nunquam est alligaium pria roderet membra. Haec utique hortatu et adjuto-
    (II Tim. n), timens populum in se hac de causa rio Opizonis de Gonzaga ad sancti cohfessoris de-
    soncitatum, confusus permisit abire quem habebat ducta tumulum, et guttae liberatur angustia, etbicis
    reclusum. pariter consecuta est Isetitiam. Cujus praeteritae iu-
    Sub testimonio ecrumdem virorum "partter, et Hrmitatis praedictus Opizo adest testis, qui corpo-
    *liud cognovi miraculuin mirifice mirandum. Homi- D ris alimenta ex pietate diu sibi prsebuit in domp
    nibus loci, cui nomen est Castellonium, diu alteque sua.
    jjuteum fodientibus, venam aquse nulla arte, nullo lnpraedio Canonicorum beati Petri, in loco, cui
    ingenio reperire potcrant. Cumque j'am longo labore nomen est villa Sancti Laurentii, muUerfuerat quse-
    faligati, de aquae inventione desperantes, inani opere dam, cui nasus horribiliter intumuerat, et calor in-
    vellent deficere, cceperunt se adhortari dicentes ad trinsecus urens saniem emittebat. Haecdevote sau-
    invieem : «Inslantia orationum et eleemosynaruro ctum deposcens praesulem, consecuta est desidera-
    largiiione deprecemur unanimiter Dominum, ut me- lam salutem.
    ritis sanetissiini prasulis Anselmi nobis concedat Ifem, quidam puer de Sacciula gaudio lucis priva-
    aquam reperire, pro qua invenienda diu frustra in- tus fuerat, qui rediens a Crenionaad sancti prsesulis
    sudavimus. >Facientibus itaque illis eleemosynarum festinabat tumbam, a qua paucis diebus discesserat.
    charitatem pauperibus, subito advenit puer nuiitians Properans itaque sitienter ad sancli remeare corpus,
    in puteO abundantiam aquoerepertam. ad lapillos saapissime allidebat pedes, utpote hpmo,
    In • litteris archidiaconi Tarvisinse Ecclesise D. qtti sibi adversa nuliatenus prospicere valebat. Do-
    Mathildoedircctis, et nuntii relalione qui eas detulit, lens ergo et gemens sanctum confessorem rjoscebat.
    957 <VPPEND. ill. — MONUMENTAGREGORIANA. «««'
    suppliciter ut calamitatem laniam dignarelur aspi- A praedicta oratio scripta, oculis superposuit et ab-
    cere. Taiiler igitur oranti in via, dum veniebat, oc- stersit; et deinceps recepta lucis claritate, ut prius,
    «urrit desideralae lucis medela. uocte et die non expavit Iectioni insistere. Everar-
    Pariter quidam de episcopatu Tarvisino, lumina dus quidamyFrancigeni genere, ordine presbytet,
    ad propriura usura laxare nequibat. Ilic quoque ve- nobiscum superaderat: oui ambos minores
    digitos
    iiiens ad venerandum tumuluin, recepit optatos Iucis unius manus gtitta subito supeiTcniens rigidos
    gaudium. reddiderat, et partem palmi paritcr, et juncturam
    Puella qusedampariter fuerat in villa, cui viriga- qua manus brachio nodatur adco arripuerat quoi
    ris usus indidit noinen Mairana, a civitate Brixia ad nullius officii usuro caro infleclere valebat. Et
    non raultum remota. Huic et linguae usus interclu- qtiia totius brachii vircs etiam defeccrant, oorrigia
    sus fuerat, et aliquot membrorum, praeter manum In collo ligata suspensum brachium sustentabat.
    dextram, suo ofiicio fungi nequibat. Hanc rnisera- Prandente eo cum ipsius consociis, advenit qusedam
    bilis-raafer, seminecem speclans, devota devovit se paupercula, ex charitate S. Anseimi petens sibi dari
    «am delaturam ad sanctissimi confessoris misericor- eleemosynam : qui fractum pancm mahu sua porri-
    diara, quasi allera Chananaea (Matth. xv) pro filia gens mox sanatus est a praedicta infirmitate.
    " Quod
    rpgatura. Juxta igitur sui voti promissionem, paren- impraesentiarum narrare contendo, nullus
    tibus eara deferentibus, puella in via et linguaere- perversa mente fictitium vel fabulosum contendere
    cepit oflicium, et omnium membrorum usum ; quam praesumat. Testis adest hujus rei idem ipse, qui,
    juxla sanctum sepulcrum gratias referre Deo vidi- confractis non modicis catenis, proesidio sanctissimi
    mus, et ipsius patrem hujus rei dantem leslimo- confessoris Anselmi mirabiliter est-libcratus de an-
    nium. gustia carceris. ^Contestantur pariter catense con-
    Coiivenientibus multis ad sanctum corpus pro fractse praesentibus episcopis ; audientibus populis
    impetranda suae infirnritalis medela, quidam qttoque praedicavit et prsedicat suaj captionis mise)'abilcm.
    deloco Carpum noniine, ultra Athesim posito, aerumnam et liberationis prsedicandam laetitiara.
    .portui de Lignano proximo adveniebat. Qui, manimi Crescente, sicut ubique terrarum notum est, va-
    habens contraclam et brachium ariditate invalidum, lidfs persecutionis tempestate advcrsus sanctum
    in ipso ilinere reccpit salutis beneficium. Gregorium VII, dignum Romanae Ecclesise aposto-
    Item cognovimus rem memoria dignam, narrante licum, pro vcritatis et j'ustitise praedicatione, atque
    de se ipsa D. Mathilda venerabili comitissa, cujus pariter contra tolius Romani imperii catholicos
    tcsliihonio UderaTacil et fidcs ejus probatissima, et Christianissima comitissa domina Mathilda pro Ec-
    vita pariter religione plena. Proescripla domina mul- u clesiae defensione totis insudavit viribus. Ubertus
    tis diebus febribus pernimium laboraverat, ct capi- Arditionis filius, et prsedictae dominoe capitaneus
    tis dolor vehemens ipsam fatigaverat. Cum vero die i>nus, ut in hac perturbalione de ejus fidelitate et
    quadam ex more missarum solemniis adessel, eni- servitio indubitanter ipsa domina confideret, inter
    tens, dum legebatur Evangelium, erccta esse in pe- multas alias ttdelitatis promissionues, omnes, qui-
    dibus, fatigata infirmitate, mox decidit. Aderat vero, ):us suarum arcium custodiam commiserat, jurare
    juxta se, ob reverentiam iii capella episcopi lignea compulit fortitudinCs arcium, quas ctrstodiebant,
    tabula posita, in qua, exhalalo spiritu sanctum cor- snpra nominatae dominse potcstati Hberoetradituros,
    ptis ad funeris exsequias lotum fuerat. Suppliciler ac deinceps in ejusdern fidelitate permansuros, si
    sgilttr deposcens sancti viri prassidium, ac per ta- idem Ubertus aliquid inhdeliter adversus cam do-
    Duiam prsedictam deducens frontem, illico libcrata minaia faceret, vel quidpiam malitiose tractaret,
    est capitis dolore. Post, capto Uberto ob suse infidelitatis nequitiam,
    Non multis post diebus transaetis, non modicoe homines iilius contia j'uramenti sponsiones non ti-
    scabiei fracturse ipsius douiinae manus et corptis muerunt quidquid injuriose poterant agere adversus
    tolum ferc immairiter repleverant. Cum aulem prse »n eamdem dominam.
    manibu.s haberet episcopalem annulum, quo Dei Ex quorum numero quidam Lanfrancus, de Piola
    pjiitifex titebatur in missarum celebrationibus, coe- nomine, oflicio miles, quia ipsorum perversitatibus
    pit secum conferre quod nierita tanti prsesulis pos- inhasrere renuebat, insidiis et traditionibus ab eis-
    sent sibi subvenire, ad tactum etiam annuli cum demcaplus, eta tempore Augusti usque ad octav.
    quo ipse quamplura sacrihcia Deo obtulit, sicque Kal. April. duro carcere.est affectus et non modicis
    ipsum annulum fracturis superponens, ab ea clie catenisastrictus. Iidem quoque malitiosi cogitabant
    sanata est ipsa iu valetudine. quomodo posseiit ei vitam eripere, nec tamen vo-
    Paucis post diebus praeteritis praefataeChristianis- lebant cognosci eorum ingenio hoc factum fuisse.
    simae dominaeacies visus adeo interturbata fuerat, Cumque tot angustiis astrictus solam mortem ex-
    quod de nocte lectioni ex more operam dare formi- spectaret, in vigili.a sancti pontificis Anselmi ar-
    dabat. Inter missarum vei"o solemnia, tenente ea repto somno visum sibi est sanctissimum praesulem
    prae manibus unam orationem quain sanctus pouti- ,-anle se deanlbulare habitu quo adhuc in.cafne so-
    fex eidem dominoepropria riiana scripserat, in usu lebat incedei-e.
    oratioj-ris sibi.habendam chartam, qaa continetur Ad quem mox exclamans inquit : Sancte An-
    '••"' l\Q
    PATROL.CXLVIII.
    939 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 910
    selme, quani apte, qiiam utiliter servivi multoties, iL mum, ut sibi et miserae filiaeferret subsidium; iho.x,
    se:vitium meum te bene remuneraturum promisisii piissimi praesulis invoeato nomine, rabida illa fera
    mihi persaepe. Ecce serumnas meas respice, et, quia ab ore projecit puellam, non audens tangere
    vales, subsidium affer. Et quoniam nequaquam de- et a longe prospiciens eam. Mater vero anxia, con-
    ceplus es, promissiones tuas nunc adimple. Ntin- fisa tamen de sanclissimi confessoris subsidio,.
    quam convenientius raihi quam nunc potuisti re- feslinavit ad adjuvandara filiam. Quam cum dedu-
    pendere mei servitii munus; saltem ecclesise me cerct, lupus sequebatur utramque. Sancli itaque
    restittte, quam intrare me prohibent. Ad quem piis- prsesulis clamitans saepe subsidiura, tandem ferae
    simus Dei pontifex, inquit: Ne timeas; ecclesise te illius fames est refrenata, et utraque femina ab il-
    ego restitttam. Mox visum est sibi in ecclesiam lius morsibus liberata.
    quamdam se ab eo dedttci, et signari et benedici. Quod prsesentes vidimus, nequaquara silentio
    Cui mox : Ecce ecclesise restilutus es , dixit. Ad praetereundum duximus. Mulier qusedam cruribus
    quem homo ille : Me redditum, inquit, ecclesise satis sub se retortis contracta, manibus et natibus totum
    gaudeo; sed adhuc auxiliura tuum, domine, im- corpus gestabat. Hsec diu sancti pontificis postulans
    ploro. Quem sanctus pontifex pie consolans, ait: B praesidium, erecta est ad venerandum tumulum;
    Ab hodie oclavo die et cultrum meum libi mittam quam ante eieeroosynis sustenlalam novimus, et
    ct nccessariumauxilium impendara. Itaquedieoctavo compluJ€&ex noslris civibus.
    occurrente, venit ad eum quidam Reginse civitatis Praesens adhuc est nobiscum filius archipresbyter,
    antc incognitus, aculissimam limam deferens se- de Coluruio Ubaldus nomine, qui retulit, et ssepe
    cum. Qua data, videnlibus cunctis ncc contradicen- inlerrogatus itidem refert hujus rei narrationem.
    tibus qui aderant custodibus, compedes et catenas Hic cum in nostra civitate artis grammaticse vaca-
    rescidit velociter. Dubitante vero eo pro custodibiis bat studio, iiullam devotionem, nullam reverentiam
    exire, subito sanctissimus confessor advenil, atque sanclo confessori exhibens, illius sanctis detrahe-
    visaest D. Mathilda advenisse, multitudine homi- bat virtutibus. Die vero quadam vehemenli capitis
    ntim subsequente ; cui cum diceret: Quid exspectas dolore arreptus, ac credens se pro dolore jam morti
    exire? ne differas; surge confidenter; surrexit, vi- proximum, invocabat sancti pontificis auxiUum,
    dentibus custodibus, et exivit illsesus. promiltens se Hberatum deinde fore credulum et
    Praesentis narrationis miraculttm est nobis noti- ejus virtutum praedicaturum gloriam, sicrit de co
    ficalum sub multorum audientia, narraute et con- ante perverse locutus fuerat. Fatigatus itaque nocte
    testanle eadem cui hoc contigit femina. JEstatis r tota, circa matutini temporis horas, leni sopore
    tempore nuper praeteritse, quaedam femina de Ri- correptus, in sommis vidit sanctum Dei famulum
    palta ad laborem mendicarum in campos ex more capiti manum imponere, et se benedicerfe sanctoe
    exierat, suam secum ducens filiolam ; eo vero tem- crucis signaculo. Qua visione praeterita, jevigilans
    pore .uparum pestis adeo increverat quod etiam a cognovit se Hberatum illius doloris molestia.
    conspeclu parentum pueros rapere non formida- In die Ascensionis nuper prseterilse, quaedam fe •
    bant. Cumque, ut dixi, in campis existeret, lupus mina, de Godi Richilda nomine, compluribus nola,
    repente filiam sibi subripuit. Ut autem misera ma- pcr integrum annum et eo amplius, quantum esl
    ter dilaniatam a fera deportari vidit filiam, quibus ab Epiphania.... cwtera in ms. codice desideranlur.
    valebat vocibus sanctissimum interpellabat Ansel- Finis Vilw S.Anseltni episcopi Lucensis.

    VITA COMITISSJE MATHILDIS


    DUOBUS LIBRIS A DOMNIZOZEPRESBYTERO CONSCRIPTA.
    Exlmium sane antiquitatis monumentum;
    In quo de Gregorii VII pontificis maximi insigni sanctitate et rnorum innocentia, deque
    Urbano II et Pasohali II lector non pauca reperiet.
    Nunc primum bono orthodoccw Ecclesim ex tenebris in lucem profcrlur.

    LECTORI.
    • Ulustrissimus cardinalis Baronius tom. XI et XII Annalium suorum
    ssepe citat et recitat versus Domni-
    zonis presbyleri ex Yita Mathildis comitissae. Cujus auctoris desiderio nanciscendi et pnblicandi flagrans
    Jacobus Gretseius Rornam scripsit ad R. P. Ferdinandum Alberum sorjietatis Jesu assistenlem, qui pro
    sua singulari huinanitate, et de ecclesiastica historia .bene merendi prompta voluntate, mox ex codice
    Yaticano esemplum describendum, et- ad Gretserum ih Germaniam pei-ferendum curavit. Quo norriine
    omnes calholicoe unitatis amalores et schrsmatum osores multas gratias optimo Patri debent. ;;
    9il APPEND. in. — MONUMENTAGREGORIANA. 942
    Quod si cui versus Domnizonis horridiores ac incultiores videntur, is meminerit hic non verba, sed rem
    seu materiam quaerl. Illud etiam in mentem revocet, ne uno, quidem pilo elegantiores esse versus anouyini
    auclons De vita GaroliMagni, quem Reineccius evulgavit, neque versus Roswitae De gestis Oddonum,
    ueque versus innomiuati versificatoris De bello Henrici IV contra Saxones; quos tamen Juslus Reuberus
    indignos non censuit quibus inter liistoricos abs se editos slationem assignaret. Quin et Calvinistac Guldi-
    nasto posterior esse satis politus visus est, quem eum. caeteris schismaticis auctoribus in sua Farragine
    Gregorio VII ejusque propugnatoribus objiceret. Proetereo alios ab ipsis novatoribus in lucem extraclos, in
    quorum conspectu non cst quod erubescat noster Domnizo, ut taceam iibros Abbonis De obsidione urbis
    Parisiensis, etlibros Philippidos a Guillermo de Nangis conscriptos, quos clarissimus Petrus Pithoeus ex
    bibliolhecarum latebris eruit: quos sectarii legunt sine fastidio. Ad Domnizonem statim nauseabunt, non
    ob indolata carmina, sed quia pro Gregorio VII, Urbano II et Paschali II pontificibus maximis adversus
    schismaticos stetit; quoruro dolos, imposturas et improbitatem vivis sane coloribus in hoc suO opere de-
    piiigit, ut proinde mirum non sit si haereticoet schismatico palato displiceat. Verum nunc reddamus fide-
    fiter omnia quae in apographo Romano reperimus.
    {Muratorium [Script. Ital., V], -ul jam monuimus, sequimur. EDITOR PATROLOGLE.)
    »— "8

    IN DONIZONIS POEMA DE VITA COMITISSJI MATHILDIS

    PRiEFATIO

    tUDOVICI ANTONII MURATORII.

    Anno Christo 104G, cx Bonifacio dttce et mar- A vente hsec scripsit, et rerum gnarus esse potuit,
    chione Tusche, atque ex Beatrice Lotharingica, nata quippeproximus et charus Mathildi. Canusium vero,
    est inclyta princeps comitissa Mathildis; anno au- sive Canosam, nempe fortissimum ac celeberrimum
    tem 1115 e vivis sublata; femina ciun animi vir- illud Regiensis agri eastrum, quod charum prae re-
    tulibus, tiim rebtis gestis ac amplitudine ditionum liq-uiscum ipsa comitissa tum illius majores habue-
    Italiae ac sevi sui nobilissimum runt, Donizo noster ubique memorat, ubique laudat,
    ' celeberriraa, atque
    decus. Ejus vitam ex professo litteris consignarunt imo et loquens nobis exhibet; ibi enim Donizo jam
    Benedictus Luchinus, Dominicus Mellinus, Felix per quinque lustru habitarat, cum haec contexenda
    Contelorius, et Julius de Puleo. At prcecipue hanc suinpsii,.
    historise partem exornarunt viri duo, non minus Poema autem suum, vivenle ipsa Mathilde, con--
    eruditione quam judicio subacto clarissimi, nempe lexuerat Donizo, eique dicare statuerat; cum ecce
    Franciscus Maria Florentinius, in Monumentis co- mors piissimam principem e vivis aufert. Hine ad-
    mitissa?Mathildis italice scriptis, ct Benedictus Bac- ditum a poeta postremum caput Operi suo de insigni
    chinius Sancti Petri Mutinensis abbas ordinis Cassi- obilu memorandcBcondlissm Malhildte , poslquam
    nensis, in Historia Italica monastcrii Padolironensis. libriim ipsum concluserat capite praecedenti, cujus
    Singulis tamenhisce scriptoribusfacempraetulit, imo est titulus : Quod erga Dei eullum, etc. In hoc igitur
    pleraque ex gestis eomrtissae Mathildis suppedilavit penullimo capitc (quod pauci fortasse huc usque
    unus Doniz.o,qui et praesens vidit, et versibus ex- animadvet terunt) expressit Donizo per acrostichum,
    pressitprseclara fortissimseillius mulieris acta. Certe hoc 6st litteris initialibus versuum nomcn ac officium
    eiai tempus, uti tot alios, hunc etiam nobis scriptorem sttum, his etiam verbis lectorem de hoc ipso mo-
    eripuisset, mutilam minus ac non levibus tenebris nens :
    obsitam haberemus MathUdis,ejusque progenitorum
    nam et ab his Offtciumdzctani nostrum melra notncn et isia,
    Historiam; progenitorum, inquam,
    suam ille narrationem exorditur, et de iis multa ha- Ita se habet acrostichus ille :
    bet, quae alibi frustra conquirerentur. Rudi sane at- Ptesbyler hunc librum fincit, monachusqueDonizo.
    <rae incomposito stylo, et poesi omni poClico coljre
    Ubi fincit idem est ac finxit, cum non.en Christi per
    destituta rem ille suam peregit, ut procul dubio
    abbreviationem XPI scripsisset. Simul autem ex
    barbarum seriptorem ac ferreum continuo clames.
    his intelligas quare Donizonem ego appeliare ma-
    Verum quod illi inelegantia styli defuit, veritatis
    amor et quaedam sinceritatis imago satis suppievit. C lim, quam Don.nizonem, ut reliqui faciunt. Allerum
    acrosiichum nobis reliquit hic scriptor in
    Accedit quod eorum quse refert Mathildis a?.tate quoque
    fuit'. ut mittam prologo, ex cujus iriitialibus Iitteris conficiuiitur lii
    peracta, et testis ipse Nam, vuigo duo versus:
    credi ipsum capellani munere apud eamdem coroi-
    tissam functum (quod quibtis tabtilis affirmetrir, non Filia Mathildts Bonefacii, Beatricis
    T>deo, imo etiwunfalstim arbitror), certe is ipsa vi- Nunc anciila Dei, filia digna Petri.
    9J3 AD OPERA S. GRF.GORH.iPPENDlCES. "9U-
    Et postrcmo versu de hoc lusu manitos nos voluit A aahuc monumenta testantur. Utrumque codicem
    scribens ctiin edilis contuli; et nunc quid iuRegiensi polis-
    lpsius hi versus dant nomen, danlque parentutn. simum observatione digr.um compererim, mortcndi
    Sed ut redeam ad acrostichum priorem, per ipsura suut leclores.
    Ex characterum forma mihi vistts cst coJlex illa
    edocemur Donizonem non solum sacerdotem, fuisse
    ancos. Occurrebanl
    sed et monachum. In Canusino monasterio procul scriptus ante quadringentos
    et eidem oaereii-
    dubio is vixit, quod ex ejus epislola dedicaloria salis primo figurae Mathildis Donizonis,
    elucet. Et quidem eo tesle lib. i, cap. 17 novimus tis librum cum hoc versu :
    Fraxinorense monaslerium in montibus Mutinensi- Mutkildte lucens, precor, hoc cap" chara volunteti.
    bus ab ipsa Mathilde ejusque malre Bealrice fuisse Sinriiem efiigiem, minio pictam, et cx Donizonis
    aedificatum, ac praeterea Canusinum, data nempe Opere ms. cxpressam, in aes incidi fecit Doininicus
    monachis ecclesia, quam anlea unus praepositus Mellinus, et rursus Mabillonius in Annal. Bene-
    cura XIIclericis sive canonicis administrabat : dictin., ad ann. 1115. Verum, si quid sapio, hoee
    Cunustnw quoqtie sanctm nihili facienda sunt, quippe unico amanuensium aut
    Ecclesimnotnen mutaverunt, et honorem. 1[i pictorum ingenio serius excogitala, et nihil expri-
    In melius, dudutn cui prmpositus unus, mentia germanaim Mathildis imaginem. Quam etiam
    Usus cum cleris non nisi tantum duodenis opinionem mihi altius persuasit Donizonis ipsius
    Deservire quidem. Nunc abbas servil ibidein caigies, quae laicum fortasse, certe nunquam mona-
    Ctitn monachis Christo mullis famulantibus illo. chum exhibet, qualis ipse fuit. Ih Regiensi codice,
    liaque in illo ipso monaslerio, sub sancti Benedieci cap. 2,unam conspiciunlur figureeregis stantis, ac porri-
    regula, mililasse Donizonem statuciidum omnino genlis capsulam presbytero, in qua scriptum
    est. Id quod clarissimus Mabillonius, in Annalibus est: Corpus sanclw Coronw; duo clerici tenent alte-
    ram capsulam, ubi scriptum legitur : Corpus sancti
    Benediclinis, ad ann. 1115, minime adverlit; inio
    ecclesidm Sancd Cwsarii in agro Mutinensi sitam, Vicloris. Aslat regi Atlo mililis habitu cum ensc ct
    ct Mathildis leropore a canonicis regularibus admi- caputio. Supra legitur :
    nistralam, confudit cum Camisino Benedictinoruni Corpora sar.ciorum rex Alloni dedit horum.
    monaslerio in Regiensi sito, scribens, niulla bene- Sequuntur aliae figurse cum hoc versu :
    ficia a Mathilde Bondeni aegrolante poslremis vilae Membra secat sancti
    suae diebus ccclesim Sancti Cwsarii canonicorum re- ^ Godefridus, dans ea patri.
    Ante cap. 8, occurrit efligies Bonifacii hoc sociata
    ijularium apttd Canosum fuisse collata. rersiculo :
    Doniz nis liber primum editus fuil a Sebastiano
    Tegnagelio bibliolhecario Cresareo, sive a Jacobo Te redimat Solher Bonifaci marcldo duxque,
    Gretserio, soc. Jesu, Ingolsladii, ann. Christi 1612, Ante cap. 10, Beatricis effigies habelur, supposito
    inter Vetera manumenta cpnlra scldsmalicos ab ipso hoc versu :
    collecta. Ad cam editionem usus esl Tengnagelius Del Deus in claris cameris te
    stare, Beatrix.
    apographo ad se Roma misso. Tum claiissimus vir
    lib. n, effigies Malhildis, Hu-
    Godefridus Guilielmus Leibnilius in insigni Opere Pra?.ponuntur capili 1,
    gonis abbatis Cluniacensis, et Henrici regis in gentia
    Scriptor. Brunsvic. illustranl., tom. I, pag. 629, al-
    teram ejusdeni poematis edilionem, anno 1707, no- procumbenlis ante ipsam Mathildem, cum hac epi-
    bis dedit, prsecedenti sane accuratiorem;] nam et graphe:
    antiquissimus codex Romanus olira Sirleli cardi- Rex rogat abbutem, Mathildim supptical atque.
    nalis cum edilo collatus subsidium eidem tulit, et Tandem ad calcem libri hsec ab amanuensi
    adjecta
    Vatieanaebibliothecse custos Zaccaguius nova colla- legunlur :
    tione ipsum juvit. Prodibit nunc iterum, opera quo- D
    que mea, illud ideni Donizonis poema; atque, ut eli- Lector, amore Dei swpe memeniomei.
    matius et complius prodeat, ego etiam curam omnem Finiio libro, referalur graiia Chrtelo.
    altuli; nec inutili fortasse sludio atquelabore. Nam Scriptort libri donelur gratia Chrisli,
    cl doclissimus P. Bacchinius, magna Htterarum ja- Nomine qui dicilur Zanelinus atque vocqiur
    A tiolis cunctis, parentibus, ejns amicis,
    ctura, anno 1721, nobis a morte ereptus, Donizonis
    apographura e Padolironensis bibliolhecae antiquo Quos diligit vere cupiens omnibusque parerc
    codice ms. desuraptum mihi eommodavit; et, quod Juxta posse suum diHgit ardenter amicam.
    plus est, allerum pervetustmn codicem ms. summa Quem sibi fidelem noscit ae essc patentem.
    coinilate mihi ulendum iedit marchio Cajetanus de Igitur ex lrisce codicibus intellexi non paucos Do-
    Canosa, vir nobililate geiieris in civitate Regiensi nizonis vcrsus desiderari in cditis libris, ac potissi-
    inter primos conspieuus, utpote cujus majores Ca- mumlib. i, in fine cap. 7, etinitloS, ubi habetur
    nosam ipsam ab imp;ratoribus, paucis post comi- Urbana altercatio inier Canosam, et Mantuam, de
    tissse Mathildis mortem annis, in fetidura recepe- corpore ducis et marchionis Bonifucii. In hac igifnr
    ru::t, et psr a.iqnoi sKcula retinuerunt, ut ccrtai editiote restituti sunt IAVHIversus, qtii tvpis eciiti'
    <U3 AP9END. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 946
    - nonduni fuerant. Ad hsec noimuilas varianics lectio- o- A cipem illum, durn venationi operam daret in par i-
    nes inde excerpsi, quae lucem aliquam subobscuro ro bus Sancti Marlini deArzino episcopatus Cremonw,»
    scriptori afferent. quodam Scarpeta de Canevariis proditorie occisum
    Editioni autem suse Leibnitius subdidit ex Lucensi si fuisse. Ejusmodi narrationem tanquam fabellam ex-
    codice olim clarissimi yiri Francisci Bfariae Flo- y- plodit clarissimus Bacchinius in Hist. monast. Pa^
    rentinii alteram Mathildis Vitam prosa contextmn, n, doliron., pag. 48. Ego vero, Hermanni Contracti et
    qtiam et mihi retinere placuit in hac nostra, quippe )e ArnulphiMediolanensistestimoniofretus,nonomnino
    quse non inutilis visa est ad faciiius capiendam aii- ;. negandam fidem ejusmodi narrationi reor; constat
    quo in loco Donizonis mentem. Neque enim aliud isj enim Bonifacium ex insidiis a proditoribus in silva
    haec Vita est, qriam ipsum Donizonis poema com- !_ interemptum. Alterum quoque monumentum, de fun-
    pandiose prosa oratione exjiressuin. Non dissimilem m datione ecclesiaeet monasterii Sancti Andreaein ci-
    Vilam, ab alio tamen scriptore, diversisque verbis, s vitale Mantuana, subditur in eadem Vita ms., quod
    cjusdem Donizonis poemate similiter breviato, com- j_ uti minime contemnendum huc inferre statui, lecto-
    positam, habet laudatus codex Regiensis. Hanc mihi i,; rumque judicio dimittere. Ila vero se habet: «Df
    descripsi, sed in publicum efferre animus non fuit, t Beatrice ad veram historiam dicitur quod habuil
    ne superflua merce chartam onerarem, atque lecto- ,_' R Damicellum, uomine Adelberlum; qui Damicellus,
    res. Cseterum Vila haec ms. me docuit, altercatio-,_ sicut Domino placuit, factus est csecus, et amisit
    nem inter Canosam ct Mantuam, quam nunc plu- ._ visum, et vitam condignam faciebat jejunando, et
    ribus versibus auctam, ut supra innui, typis dabo, , vigilando, et poenitentiam magnam faciendo. Et ubi
    non esse collocandam Iib. i, cap. 7 aut 8, ut in„ est modo ecclesia S. Andrese in civitale Mantuae,
    editis, sed quidem antecap. 17 ej'usdem libri; quodjj erat hospitale novum et parvum, ad nomen B. An
    et ipsa rerum series indicabat, cum ibi de Bonifacio 0 dreae apostoli factum. Cui Adelberto tempore dictae
    ducejam mortuo agatur. Et fortasse excidit eo inn Beatricis apparuit de nocte in somnis S. Andreas,
    Ioco aliquis Donizonis versus e mss., quippe in ea-j_ dicens : 0 Adelberte, vade ad comitissam, et dic ei
    dem Yita haec leguntur : t Qui (Bonifacius) dum iree quod ego dixi tibi ut faceret fodi in tali loco, qui
    vellet ultra mare, et parasset naves jiixta prasceptum„ erat prope ecclesiam, ubi erat corpus B. Longini
    dicti. doinni abbatis, mortuus, et sepullus fuit iu0 martyris, qui lancea percusserat latus Domini, et
    eivitate Manttiae inter Sanclun) Petrum, etPaulum, inde exhauserat sanguinem et aquam, et ibi in duo -
    ct ecclesia ibi aedificatafuit in honorero ej'usdem. utt bus vasis recondita sunt praedicta, scilicet sanguis
    sacra mysteria pro eo fierent. Et maxima altercalioa„ ct aqua quse fluxerunt de corpore Jesu Christi:
    inter Manluain et Canosam orta est. Nam Canosaa Q quod et fecit. Dicta vero ducatrix • sive comitissa
    dicebatquod debebat habere corpus dicti Bonifacii, dixit :.Adelberte, si hoc verum non erit, faciam te
    cum haberet maj'ores; Mantua vero se defendebat,; flagellis coedi; et flagellatus fuit dictus Adelhertus,
    quia major erat. »In Donizouis poemate niliil nuncc Iterum secundo apparuit B. Andreas dicto Adelberto,
    de ecelesia illa, ubi sepultus fuit Mathildis pater duxs dicens ei ut praedixerat. Qui Adelbertus dixit hoc
    Bonifacius. Allercationem ergo illam stto loco inn comitissoe, et nbn inventum est, et flagellatus est.
    prsesenti editione restituam. Iterum tertio apparuit beatus Andreas, confortans
    In fine vero hujus Yitae Iiabetur narratio mortiss eum quod aclhuc suaderct coraitissse quod fodi fa-
    Bonifacii ejusdem, ctijus initium est: «Ad veramn ceret, quod et fecit conditione prsedicta. Tandein.
    attteni Historiam dicitur de morte Bonif.cii patriss praesentibus pluribus episcopis inventus fuit sanguis
    comitissse, quod dum ipse offeudisset queradam dee et aqua quOefluxerant de corpore Christi, et corpus
    Campitello, nomine Scarpetam de Canevariis, ipsee B. Longini, qtiod corpus reconditurii fuit in arca
    Scarpeta accepit arcum et sagittas tOxicatas, et._ pulchra in dicta ecclesia. Sanguis vero et aqua cum
    dum ipse marchio Bonifacius ivisset venatum ina vasculis recondita fuerunt in confessione dictseec-
    quodam nemore ultra Olium in partibus Sancti Mar-_ Q D clesiae, et adhuc sunt. Propter quod dicta ecclesia,
    lini de Arzino, episcopatus Cremonse, a dicto Scar- qtise pritis fuerat hospitale parvum, facta est mo-
    peta post quamdam quercum, sive roborem, quoe e nasterium magnum' et nobile, et ibidera abbas cum
    adhuc dicitur ibi tunc fuisse, cum ipse quasi perr rnonachis cantantes divinas nocturnasque laudes
    quemdam monticulum ascenderet, cum sagitta etit stant; el dicta ecclesia facta fuit, sicut modo est,
    arcu post dictarn quercurii percussitdominum mar-- raagna, et pulchra, et.lata, et dotata fuit per.dictam
    chionem, stans cum uno genu flexo in terra, et fa- Beatricem, et per Mathildim ejtts filiam, quasi de
    cicns plures passus; et ibidem adhncapparent yesti- omnibus quae habet inter Padurii et Lacum, et de
    gia et pedicae in loco praedicto, ab eo quod diciturr lota chria Fornicata;. Ob quoium reverentiam infi-
    quodnunquamibinascaturheriia;et, si destruanlurr nitse nationes, tam Ultramontanorum quam Ala-
    dictse pedicae sive vestigia, dicitrir quod altera die3 mannorum, etiam Lombardorum et Tuscorura, et
    adhuc apparent sicut prius apparebant. Nec in prae-- diversarura natioinini solebant venire propterdictani
    tliclo loco ex postea aliquod cultum fuil; sed adhucc devotionem ad civitatem Mantuae, tempore Ascen-
    ista querous slat, ct postea stetit.» Monumentiimi sionis Domini, et ibi niulta donaria faciebant; et,
    hoc causam Pignae et. Sigonio dedit scribendi prin- in civitatc Mautusc jejunabatur dicta hebdomada
    M~. AD OPERA S. GREGORn APPENDrCES. SSS
    usque ad diera Jovis, licet per Romar.ara Ecclesiam __ illudque integrum in suum librtim derivaviV, sedv
    nulla vigilia sive j'ejunium fiat inter utruraque tacito nomine scriptoris, per quem tantum profece-
    Pascha. rat. Quod silentitim nemo, ut arbitror, laudabit aut
    < Haec est recordatio marchionis Theodaldi; feret, uti neque illorum qui, vetusti alicuj'us scripto-
    quanilo obiit, currebat 1017, indict. v. ris scririiis expilatis, sperarunt, eo deperdito, imo et
    f Ilem Bonifacius roarchio vixit post mortem per summamimprobitatem e medio sublato, sua ia:
    Theodaldi patris ejus 45 annis; et quando obiit, cur- posteritm unice lcgenda ct conquirenda.
    rebat 1052, indict. v. Et haec quidem habui qtiae de Donizone ejrisque"
    t Item comitissa Mathildis vixit post mortem Bo- poemate commentarer. An alia ille nobis ex ingenio
    nifacii marchionis patris ejus 63 annis. Quando sito reliquerit, percontabitur lector. Ego urtum in-
    ©biit, currebat 1115, iridict. xm.» dicabo. In laudato codice ms. Regiensi habetur
    Praeter haec In duobus codicibus ms. bibliothecse eliam Enarralio Geneste hexamelris et pentametris
    Estensis duae aliae Matlrildis Yitae habentur, eseque versibus ab ipso Donizone composita, eujris rei testis'
    itidemex Donizone breviato deduclae. Prima inscri- est versus iste in fronte positus :
    Bitur-ffisfona omnium nobilium et antecessorum, de Hwc Genesis fictio (lego' finxii) gratanter metra
    . [Donixo..
    quorum prosapia fuit comitissa Malldldis, etc. Ca- Q Ita vero exorditur r
    pitis primi tale est cxordium : Comes Sigefredus ve-
    nit de comitatu Luceiisium in episcopatu Regino cum Vrincipinm rerum sinixit Sapienlia cwlum:
    Primitus omne solum condidit alque polum^
    tribus fitiis, etc. In altero codice legitur : Incipit Senos perque dies hwc ornat maxime, dieens :.
    Hisloria sanctw tnemoriw ducatricis el cotnilissw Asrra micent plura, luna sil astra fugans, etc.
    Mathildis, et omnium suorum prmdecessorum. Tum Compietur lotum Opus versibus 568, quos descri-
    minio conscripta haecnota habetur :.Notaquod istam bere animus non fuit, nihil enim exhibebant, qtiod
    tegendam scripsit quidam monachus de Canosa me- oculos Icctorum allicere unquam possit. In calce
    trice; unde ccnsideravi versus, et seriem ejwsHistoriw Enarrationis leguntur hi versus :
    accepi breviler, resecalis multis superfluis. In prologo Uwc pinxit cerlus Luccnsis piclor Uberius.
    suo sic procedit. Primo dicit, quod acla, et gesta In- Ecce Dei magnus miseros qtd protegil agnes ;.
    Sacra Dci dextra benedic nos inlus el e'xlra..
    dianarum, etc. Ibi vero in fine leguntur duae ora- Pando Pelrus porlas, ete. I
    tiones, quas composuit venerabilis antistes sanctus Scriptori libri tribuanlur gralim Christ).
    Anselmus ad' consolalioncm domittm cotnilissw Ma- In marglne autem codicis, ubi narratur mors
    thildis. Neque praeieretindum videtur, jam arite duo
    rebus comiiissw Maildldis C Beatricis dticissae hsec adnotanturde ejus sjpulcro:
    saecula Historiamcfc gestis - Versus liimuli apud Pisas.,
    ejusque majorum Latino stylo, eoque eleganti, con- Quamvis peccalrix sum domna vocala Beatrix.
    textam fuisse a Baplisla Panelio Ferrariensi carme- lii tumulo missa, quanquam fuerim comiiissa.
    Iita,qtii circiler annum Chrisli 1490 floruit, et Fer- Quilibel ergo pater nosler det pro mea anvma ler.
    rariensem quoque Historiam posteris pollicebatur. Tu vide Florentinium, lib. n, pag. 161 Yite
    E ms. codice, quem Patres sbc. feu collegii Muti- Mathildis.
    nensis servant, Yitam hanc descrijjseram ego, atque Ex subjeetis Leibnitii notulis, quas retinui, facem
    edere meditabar. Abstinui tamen, timore ductus, ne interdum accipiet lector inter tenebras a poeta offtt-
    post Matbildis Historiain a recentioribus accuratiori sas. In eum finem meas ei ego addidi breves nota^.
    sane studio elucubratam, hoec aut superfltta aut Qui vero plura optet, memoratas Mathildis Yitas,
    manca videretur. Cseterura Panetius, qui in fronte atque ecclesiasticam Ilistoriam consulat, ubi multa
    libri elitnaitesimus historicus, el scriplor luculentus fiisius enarrata inveniet, quae hic minirne repe-
    appeUatur, sub oculis habuitetipseDonizonispoema, tenda censui.

    LEIBNITII MONITUM.

    Mathildis, filia Bonifacii ducis et marchionis Tu- D crevere haereditatem, quara antea Henricus V Lotha-
    sooe, etBeatricis Friderico LotheringiaeMossellanicae rii antecessor sibi usurparat. Guelfus, qui se ducem
    duce natae, magnarum in Italia ditionum heeres, 1 cum Spoleti ac Tusciae, ac dominum domus Mathildis
    matre pontifici Romano Gregorio YIl contra impe- appellabat in diplomatibus, has regiones in senectu-
    ratorem Henricum IV favit. Et qaoniam Guelfus tem usque tenuit,etlandem, neglecto Henrico Leone
    noster, Azonis filius Bavariae dux, ab imperatore fratris filio,irriperatoriFriderico Iejus hosti, accepta
    recesserat, eifoedere juncta, etiam filio ejus primo- pecunia, cessit, qui Philippo filio, duci Suevise,
    genito Guelfo "riupsit; a quo lamen postremo rttrsus postea regi Romanorum dedit. Hoc oeciso, cum
    divertit. In tabulis pacti nialtimonialis dotaiibus lex pontifex Innocentius III Oltonem IV coronasset,
    scripta erat ut, si, superstes maritus esset, ditiones terrasMathildis ex ejus testamentoRomanaeEcciesise
    eonjugis haberet. Eo ex capite postea Guelfi ducis vindicabat; Olto et imperii ct maj'orum jura oppo-
    posteri, Henricus el Guelfus, sub Lothario Saxone nebat, negabatque Mathildem testamento suo auferre
    Auguslo, vindicavere sibi, et aucloritate Caesaris his quidqtiam potttisse. Inde pontificerii Wsieai
    949 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. a-;o
    magno suo roa..6 sensit, qui aemuium ipsi opposuit A apograpno Roma misso priinus edidit Sebastianus
    Fridericum II, NeapoHs et Siciliae regem, Henrici Tengnagelius bibliothecarius Gaesareus,vel qtii suc-
    IV imperatoris filium adolescentem. Ex eo Mathildis centuriatam huic in ea re operam navavit Jacobus
    haereditas pro bona parte in Romanse Ecclesise po- Gretserus, Ingolstadii 1612, in Opere quod inscri-
    testate fuit. ptum est: Velera monumenta contra sclttematicos,
    Ipsa magnis in ecclesias largitionibus, non minus jam olim pro Gregorio VII, aliteque nonnullis poh-
    quam rebus viriliter gestis famam et scriptores, tificibus Romanis conscripta; quodGoldasto polissi-
    proraeruit. Domnizo, vel Donizo ejus capellanus, mum oppositum erat. Sed cum postea Romaeinqui-
    arcis Canusinse ecclesiastes, vitam adhuc viventis siissem, deprehendi apographum illum sumptuin
    carmine scripsit quale tempora ferebant, et consti- ex recenliore codice, non ex antiquissimo, qui tunc
    tuerat dicare principi suae. Itaque in antiquo Vati- nondum erat in Yaticana, sed cardinalis Sirleti
    cano codice pinguntur, ipse habitu offerentis, Ma- bibliotheea. HunG ergo contuli cum edito, ejusque
    thilda in throno specie accipientis. Sed antequam ope multa reslitui. Nova etiam collatione me nupeV
    opus ad umbilicum perduceretur, obiit inclyta prin- juvit vir clarissimus Laurentitts de Zaccagnis, bi-
    ceps. Ex recentioribusYitamejus scripsit dominus bliothecse Vaticanse custos primus. Nonnulla ex
    Mellinus, mox curatius quaedam notavit Felix Con- rebus ipsis emendavi, ut j'am vix amplius quidquam
    telorius, Romae sub Urbano Octavo scriniis prae- iri semibarbaro et impeditissimo scrijitore fugiat
    fectus. Sed oranium diligentiam, et studium vicit legentem, cum antea multa nullum sensum habe-
    vir egregius Franciscus Maria Florentinius, apud rent. Figuras ex eodem codice a pictore ad normam
    Lucenses medicus, qui patrise suse asserens hujus B prototypi reddi curavi. Sed hic non adjeci; quse alio
    principis originem.res ejus majorumque tradidit ex loconon inteinpestive exhibebuntur. Notulas subinde
    iide diplomatum,. auctorumque temporibus vicino- aspersi sensus declarandi causa. Adjeci etchartulam
    rum. Hunc secutus non spernendus ingenio et elo- comitissse Mathildis super concessione bonorum
    sed inferior historicse narrationis firmitate suorum, facta Romanse Ecclesise, quae in eodem
    fuentia,
    ulius de Puteo. Noyissime vir multiplicis doctrinse codice ascripta reperitur, neque scio an ejus authen-
    ex Benedictina familia Benedictus Bacchinus, in ticum exemplar alibi habeatur, etc. Caeterum, ut,
    Hbro de celeberrimo monasterio Sancti Benedicli ad quod Guilielmo Apulo dedimus, etiam Domnizoni
    Padolironem, quod a majoribus Mathildis fundatum, praestaremus, id est ut argumenlum operis exhibe-
    ab ipsa ditatum est, res Mathildis novis auxiliis ex remus, eo minus opus fuit quod vicem ejus praesta-
    tabulis, illustravit. Cum in eo monasterio ipsa se- bit subjecta eidem Vila Mathildis prosa scripta ab
    pulta fuisset, multis post seculis corpus Urbani YIU auctore anonymo, non recentissimo tamen; quem,
    jussu clam sublatum Romamque translatum est, a Francisco Maria Florentinio aliquoties ex manu-
    ubi insigne tumuli monumentura in basilica Vaticana scriplo laudatum, suppeditavit nobis filius ejusMaria
    accepit, duee Mantuano, qui violatum territorium Florentinius, vir doctissimus et ofliciosissimus, pa-
    querebatur, quantumvis indignante. lernarumque latidum haeres; nam haec Yita fere ex
    Porro Domnizonis presbyteri Vitam Mathildae ex Donnizone desumpta est.

    VITA MATHILDIS
    •t CELEBERRIM4i PRINCIPIS ITAUM,
    CARMINE SCRIPTA

    & DONIZONE PRESBYTERO

    QUl IN ARCE CANUSINAAPUD IPSAM VIXIT.


    Accessitchartiila comitissmMatldldis super concessionebonorum suorum facta Romanm Ecclesim; iiem Re-
    latio de thesuuro Canusinm ecclesimRomam transmisso el recompensalione facla.

    INCIPIT EPISTOLA.
    Munificentissimae atque Dei gratia invictissimse C jam per quinque lustra resideret humilitas (495)
    inter orthodoxarum (491) choro associandaeMathil- nullamque ex eis videret memoriam, quod apicum
    di, infimus omnium presbyterorum Donizo, piis me- commendaret perpetuitas, accidit quando nuper ve-
    ritis quidquid valet humanitus, et quidquid est sibi slri honoris sublimitas (494) Canosam deduci arcas
    divinitus. jussit marmoreas ad tumulandum dignius eorum
    Cum ad clarorum principum mausoteum (492) corpora, ut ea, quae ex eis a senibus et veraciorL-

    (491) Non legitur haec epistola in codicibus mss., per qtiinque luslra militasse in monasterio Csnusino,
    quibus sum usus. Hic restituerem mulierum orlhor cum haec scribenda suscepit, anno 1114 aut etiain
    doxarum, aut quid simile. MORATORIOS. antea. MUR.
    (492) Ad Canossam scilicet, ubi in templo sancti (495) Scribe : mea resideret hutnilitas. MOR.
    Apollonii reposita erant corpora avorum comitissse (494) Canusium. LEIBKITUTS.
    Matbildis. Atque hic animadverte Donizoncm jam . ... ,,. ..4
    951 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. ,9b'2
    bus nostris lemporibus (495) viris nostsa 'audierat tA rum exsultans inlaude ej'nsdemCaesaris, metra pro-
    parvitas, ferventi zelo, carmine heroico nostra ten- tulit talia:
    taverit (496) caraxare imperitia; ne tantorum he- AnieMevesergo pascentur in wthere cervi,
    roum laterent acta fortia et iUustrissima ; quod ad El fretadestituenl nudos in littore ptSces,
    effectum perduximus, Ghristi adminiculante benevo- Anle, pererratis amborum finibus, exsut
    Aul Ararim Parthus bibet, nut Germatda Tigrim,
    lentia.. Quam nostro illius iabatur pectore vulius.
    Et quia, largiente superno opifice, vos eis impa- Quod aeque de te conjieere possumus, benignissima
    rem in nulla esse gratia ad totius regni pervenit dornina, et ut liber reginse Esther de rege Assuero
    notiliam, quamvis rex sapiens dicat, ne laudes quetn- indicat, qui noctem dtixit msomnem totam interite
    quam in vita sua, tamen quia nullo deteriorari inde attdiens scriptas de se historias, donec legefttes au-
    arbitramur vestram auream dignitatem seu scien- divit quod Mardocheus nuntiarat ei vitae suaeinsi-
    tiam, reperiamusque a praecipuis poetis antiquis po- dias, quem e! protinus ob id remuneravit retribu-
    testatibus exhibita carmina laude dignissima, ul tione regia. Scripsimus de vobis eliam utilem veh-
    poeta Horatius Octaviano Augusto scribit: luris temporibus historiam, quae probatissimum erit
    Prwsenti libi maluros largimur honores, exempium diKgentibus Deum sanctamque ejus Ee-
    clesiam. Yita salusque vestra, nostra est securi_as
    iil cst, te vivente, scribimus de te carmina, et ut et Iaetitia; infirmitas autem, debilitas et tristitia. Det
    iloclissimus poetarum eidem Augttsto detulil gratis- vobis yitam salutemque conlinuam Salvatoris om-
    »itna. ex ipso carmina, a quo Hbertate accepta ite- nium misericordia. Amen.

    INCIPIUNT-CAPITULA PRIMI LIBRI. .


    I. Narrat Canossa qjd fuerint qui eatn wdificaverint, et a quibus regibus obsessa fueril^ el qualiler
    cnm grandi victoria evaserii.
    II. Refert Canossa atnorcm Actonis erga se, et qupmodo acquisivil idem Acto corpora Victoris et Co-
    ronw, etS. Apollonium episcopum et confessorem.
    III. Qum ct qualis fuit uxor Aclonis, et quol filios habuil, ei quod filius ejus Teudaldus princeps exsli-
    tit post ipsum, et quod idetn Teudatdus wdificavit monaslerium illud quod est inter Padum et
    Larionem.
    IV. De tribus filiis Teudaldi, et v.xoreejus.
    Y. De episcopo Aretinm urbis,qui. fuit fruter Bonifacii.
    VI. Quod nonimtlimurchiones Longobardim studuerv.ni separare Chonradum a Bonifacio, el quod Bo-
    nifacius duxiVuxorem comilissam Ricltiidam, ct de tnagnO bellg qtiod tota Longobardia fecii
    cum Bonifacio cl Chonrado apud Curaiiolum (487), qui esi propeReginam urbem.
    VII. Quod marchiones sepulli sttnt apud Canotsam.
    YIIL Cujus staiurw et ctijus qualitatis cxstitit Banifr.cius, et quid de ipso sibylla prophetizavit.
    IX. Cum quanta gtoria et Iwnore duxit dux et rnsrcldo Bvnifacius illustrem ducatriccm Beatricem.
    X. Quod rex Chonradus Parmam vicii adjutus a Bonieacio, el qucd idem rex idetnque marchio jura-
    mento fwderuli sunt.
    XL Quid eijit Bonifaciusin Burgundiam eundo et redeundo.
    XII. De ucclo quod marcldo Bonijacius transmisit Henrieo regi secundo, etde grandi dono quod quidam
    servtts ejus dedit eidem regi,.
    XIII. Quod aliqiiando in consilio suo, aliquando occasione vigiliw nociis Henricus secundus rex lcniavit
    capere Bonifacium.
    XIV. Quod Bonifaciiis studiostts fuil in, divinis rebus.
    X V. Quod a regibtis Teutonicis venit mos venundandi ecclesias, et quod Bonifacius aceeptavil inde poeni-
    tenliam a sancto Guidone abbaie.
    XVI. Urbana altercatio, inler Canossam ef,Manluamde corpore ducis et marchionis Bonifacii.
    XVII. Quot anids vixit Beatrix post Bonifacium, et qtiarn prtidenler emnia rexit.
    XVIII. Quod secundus Henricus lempore Bealricis moriuusest, el qtiod tertius Henricus cum papaAlexan-
    dro II nimie discordatus est.
    XIX. Quod posl Alexandrum Gregorius septimus papa faclus est, cutn auo prwlibatus rex lam diu di-
    scordatus est, quod ub eo damnalus est.
    XX.. De obitudpminw Beatricte, cl quomodo Canossa dolei ex.ea, et de corporeeius.
    : • . -. " Explieiunl.Cap. primi libri. . .
    INCIPIUNT SECUNDI.
    I. Dc primo adventu terlii Hcnrici regis, et VII papw Gregorii in Longobardiam, et quutiter a duca-
    trice Matldldi apud Canossam susccpii sunt, et quod eumdem regem subvertit Guibertus archiepi-
    scopus, et alia vice venit cum eo Romum contra papam,
    II. Qtialiler conira regem el Guibertum exarserit domina Malhildte, et quod cunctis calholicis sub-
    venerit. <:
    111 De obilu papm Gregorii, et de eleciioiic Desiderii et Urbani papm, etquod cunciis cullwlicis sub-
    (495) Scribe : noslrorum temporum. Librarii, ple- C scribere (in antiquocod. Vaticano e&tcaracare). LEIB.
    rumque rudes et indocti, minime assequuntur com- (497) Cod..recentior Vaticanus Curtiliotum, arifi-
    pendia verborum in mss. eodicibus. Hinc ejusroodi quus habet Cuviitoium, quod rectius, quia et inferius.
    crrOres interdum in editis. MUR. summa capitis ita habet. LEIB.
    (496) Charaxarc (a graeco *K/JKO-CTM),exardre, con- "'-;
    9rj'3 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA 954
    venerit, ei quod dondna Mdthildispro Romana Ecclesia' pugnavit, et de obiln S. AnseSmiLucctuis
    episcopi. ,
    SV De tertio adventu regis Henriciin Italiur.i, etde obsidione Manluanw urbis.
    V. Objurgatio ac detestatio seu digna exliortulio contra Manluam.
    VL Ilim de eodem rege el domina eadem, el de bello miliunn cotnilissm cum rege apun tres co-
    mitatus.
    VII. De obsidione Montis Betli, et de vexiilo regte apud Canossam capto.
    VIII. De separalione Praxedis reghtw ab Henrico rege, et de aclveniu papw Urbciniin Lougobaiulstm.
    IX. De obsidione Nogarw.
    X. QuidinGalliis papa Urbanus lucratus est, etde reversionesu'aadItaliam,
    XI. De recessu Chonradi ab Henrico patre suo, et de morte papw Urbani.
    XII. De electione Paschalis papw, ei de prava Gv.iberHmorte.
    XIII. De obitu Ckonradi regte, ct de obsidioneFerrarim.
    XIV. Quod papa Paschalis ob piam lutelam domiri.csMaihildis direxit in Lonijobardiam venerabileincar-
    dinalem Bernardum.
    XV. De obitu regis Henrici tertii.
    XVI. Congrua exlwrtalio Paschalis papw.
    XVII. De adventu Puschalis papw in Longoburdtam et in Gullius
    XVIII. De legatis et de primo adventu quarti Henrici regis in Italiam.
    XIX. Quo limore Manluani ad fidelitatem dominw Mathildis redierint.
    XX,, Quod eigaDei cuttum domina Matldldis intenttesima fuit.

    PROLOGUSISTE DOCETQCOB.UM FIT NCMINECODEX.


    ^srancorum prosa sunt edita bella sonora;
    —taliaequestylus quod pingit prselia scimus;
    c-ongobardorum venantia facta priorum;
    —mpiamultorum, seu vilia dicta virorurn
    i>ddita sunt Hbris, ne possint mente recidi;
    galo sub exemplo tanto depromere metro
    >rdua facta ducum nostrorum. Sim Hcet usus
    >-=antumplana sequi, nudisque referre loquelis,
    Kistoriam fingam cum carminibus tamen islam .
    '-nspicimus grossis saccls subtilia condi.
    f arga colonus hebes dat terrse semina saepe,
    oitius excrescunt praebente Deo sibi tempus.
    >—nteriorcampus, grossus meus undique saccus,
    ucemina si qua gerit, subtilia, si qua recepit.
    esrachia nam nobis summi tribuere Satoris,
    Optimus iste sator proprios dum seminat agros,
    aon tribulos gignunt, sed praebita grana remittunt,
    Hst melius grano, granum verumtamen agro,
    ^ossor agro semen ponit, quod cangruit asque.
    >>ilerhabet linguas plures, alterque Sophiam
    ntirat, et hic fessum (498) discretor, et alter habelur,
    >—gnis divinus sua dat, vult munera, sicut
    ««rradiat splendens doctas sapientia mentes.
    sslaesa quidem recta facit ora docetque modesta;
    Kt res eximias monstrat dictare Sophia;
    >lla poli tractat, quem pleniter haecamat alma;
    Hangere summa nequit, qui non sibi prorsus adhrcsit.
    SSegula,sed prsestat cui non datur etlere cclsa,
    >—'llatamen promat, quae continet atque laborat,
    «umque labore calet, succedunt maxima plane;
    »=ndemeus sensus animatus fingere versus
    ojpe meliorandi volo terrea scribere saltim.
    aee titulo vera (499), quae condidit essepoeta,
    ^ncit euncta labor, .ripermanet imjirobus. atrox (*>00).
    aon cessabo quidem quse qui (501) inscribere scire
    censuit infelix mea stulta scientia, metris
    !>ctis perfectis nulli dare, ni sapienti
    Zectareae nostrse MathUdi scilicet, orbem
    rarjus habet nomen repletum propter honorem
    —Uiftsimmensus, quem servatmore pareatum,
    f^atius ista vigef, virtutes quatuor illae
    fargifluae degunt omni quia tempore secum;
    >lta regens juslos regithanc prudentia cunctos,
    (498) Pro wgrum positam vocem suspicaii possu- condit poeta, sint vera. MUR. I
    mus. Respicit hoc in locti poeta Apostolum I Cor. (500) An potius Donizo scripsit itnprobus ardor.
    XII, 8. Alii guidem per Spiritutn dalur sarmo sa- MUR.
    pienlim, alii gralia sanitatum, alii genera lingua- Cod. Vatic. antiquus (quem simpliciter sub
    rum, etc. MriR. ant. nomine citamus) habet quw quivi, reclc, m
    fil)
    (499) Corrige, praelucentibus codicibus nostris : fere semper. LEIB.—In codice quoqtte Regiensiha-
    nec titubo vera. Hoc est: neqtte dubito, quin ca, quoe fcctur quw quivi. MUR.
    953 AD OPERA S. GREGORi! APPENDICES. 9aG.
    oiscrete vadit, sua lemporat (S02) acta dttcatrix, :' "' '"'
    tstxercet yalde pietatem justitiamque,
    >-udicis observat coelestis j'ura timenda,
    •^ortis in adversis, minus estelata secundis, ->
    —<nquefide vera Deitatis credulasperat. .
    fumine ceu fidei sic factis pollel amoenis, ." •- '
    "dcirco fructus centeni colliget (S05) usus.
    >Iter terdenam, sexagenamque coronam
    Oum tenet alter, habet centenam grandior aller,
    «sta legit totas probitatis jure coronas,
    Oymnasii mensse sint haec recitata decenter,
    2oscat ei, grandis quod calliditas manet anguis
    >ligeri plane comitatur simplicilatem.
    Tiosteritas nostratantam dominam, volo, noscai :
    Mn ego dictabo ceu quibo, postque rogabo,
    Hutius, ut verbum si currerit hic inhbneslum,
    Ssesjrieiat, parcat veneranda Mathildis amanda.
    -psitts hi versus daut nomen, dantque parentum..
    EXPLICITPROLOCTCS.

    PRINCIPIUM LIBRI
    DE PRINCIPIBUS CANUSINIS

    Plurima scribentur melra depuibus ut memorentur.

    VivussiPlato foret hactenus, ipseque Maro, \ Judicio jusla, 1'oCupl'eshabilisque,, venusta.


    Innumeros versus daret illis fingere ternpus Jurgia si qua sonant, haec finil curia sola. .
    Istud de nostris ducibus (504), quos totus hic orbis Hostibus hi nunquam sua norant volvere dorsa ,
    Funditus esse catos (505), non solum fatur et alios, Regnum (507) signiferi vincebaiit beUa periti;
    Imo testatur de talibus, ac lacrymatur, Ipsorom frameae resecabant noxiassepe;
    Egregiis unquam sibi quod plaga nulla redundat, Justitise palmam gestabanl semper et arma.
    Temporibus priscis nullus melior fuil islis : Ut vehemens grando segetes devastat in agro
    Nam Priami proles his non sint nobiliores, Damnant fellones (508), cruciantfurcisque latrones;
    Ulterius nemo par his nascetur in aevo. Temporibus quorum viguit pax ordoque morum,
    Hi velut astra nitenl de luraine quippe Sophise, Catholici fortes genuermit catholicosque.
    Cett Phoebus terras omnes illustrat, et herbas Clavigeri Petri normam sancli quoque cleri
    Confovet ac nutrit, quin maturescit, et urit; Semper amaverunt, coluerunt, et timuerunt.
    Horum sic ultra rutilabat curiaculta (506). Ex propriis rebus sanctis hi multa dederunt,
    Aulas nempe ducum, comitum transcendit et usum; Escas, et vestes miseris tribuere libenter;
    Regia dona dedit, docuitbellare, peremit Cultores Christi tumulati sunt' simul isti
    Qiios male conspexit patrare, bonisque pepercit, B Proesidiis firmis cunctis ntinc charior Hlis,

    (502) Scribendum temperat. LEIB. •— Ila quoque (503) Gratulor Donizoni, solito tantum plana
    mss. codices nostri. MUR. seqtd, et perquam rudi ac plebeio sermone ulenti,
    (505) Cod. Padolir., colligit. MUR. quod verbum exaret, unis prope penitioris Latini-
    (504) Tusciae quidem, ac fortassis etiam Spoleti, tatis auctoribus adhibilum. Catus ac autem, unde Ca-
    duces fuere Bonifacius ac ejus filia Mathildis. Sed tonibus nomen ,' Eniiio, Piauto aliis Latinis,
    qua quaeso ratione Donizo, Canusini monasterii in hominem sapientem, prudenlem, sive acuti ingenii,
    Regiensi agro siti monachus, eos duces nostros significavit. MUR.
    appellal? Ad Tuscise ducatum minime novimus (306) Praecipue post annum a Christo nato mille-
    spectasse Regiensem agrum, et arcem Canusinam, simum apud scriptores in usu fuit regum ac prin-
    quam Donizo incolebat. Atit ergo opinari placeat, cipum palalium, sive familiam atque ministros
    Donizonem e Tusca provincia originem traxisse, appellarc curiam, unde Gallis la cour, nobis autem
    BMlducati quoque titulo in Langobardicis civitatibus la corle, et curiales propterea vocati qui nunc vul-
    dbminalam fuisse MathilJim. In antiquis Mutinen- gari sermone corligiani dicuntur. ducum
    Exemplis parco.
    siuin Aimalibus mss.; stto loco edendis, Mathildis Hinc Donizo ait, supra aulas rutilasse
    ipsa appellatur dux Thusciw, et Longobardim, et curiam Mathildis, ejusque parentum. MUR.
    Marchiw, et Spoleli, et matchiw Camerinm. Petrus (307) Forte regum. Signiferi erant, velut magistri
    quoque Kaconus in Chron. Casin., lib. n, cap. 48, c equitum, qui proximam ab ipso principe potestalem
    eam dominam Tuscim et Ligurim dicit;.Ptolemaeus in exercitu habebant. Talis Coriradus (postea rexj
    vero Lucensis dominam Tusciw et Lombaraiw. Uti stib Lothario Saxone regni vexilla lenebal. Gode-
    Mediolanenses olim regem suurn appellabant, qui frid., Yiterb. LEIB.
    illis solo ducis tilulo iraperabat, ila ct Donizo fecerit, (508) Yox Italis el Gallis nota, et fidemdatam:
    a Germamco
    potiori litulo usus. Muit verbo efformata, pro perp.do, qui
    V~t AIPEND. IH. — MONUMijNTAGRfiGORIANA. 5,53
    Alb» Canosa (309) fieat, referat quoque nomina A Ipsius nali locupletali, plialerati,
    [vera, Divisi prorsus coeperuut stare seorsum.
    Nomina rite canat, ne fiant haec metra vana. Fiunt Parmenses duo fratres ambo potentes,
    CAPUT PRIMUM. Dat Guibertinam (514)minimus, primusBaratinam:
    Narral Canossa qni fuerint qtii eam wdificaverint, Progenies ambo (515) grandes, et honore micantes.
    et a quibus rcgibus obsessa fuerit, et qualiter cum
    grandi victoria evaseril. Alpibus in magnis abies ceu robora transit,
    Atto fuit primus princcps astutus ut hydrus, . Atto sic longe fratres transcenderat omnes,
    Nobiliter vero fuit ortus de Sigefredo Crescens, exsultans, et raultis rebus abundans:
    Principe praeclaro (310) Lucensi de comitatu, Prospiciens nudam silicem me stare Canossam
    In proprium castrum me suscepit comes Atto ;
    Quique duos natos aUos genuit bene claros.
    Est primus dictus Sigefredus, et Atto secundus, Has strinxit (516) turres, munivit rae super urbes,
    Filius et parvus vocitatur quippe Gerardus, Ne timeam reges magis at me quique potentes.
    Amplificare volens proprium Sigefredus honorem, Rexque Latinorum (517) sapit hoc , et Teu-
    Longobardiam (511) cum natis venit in istam, [lonicorum.
    Se sicttt late vitis distenditet alte, Rex Berengerius probat hoc, et filius ejus.
    B Hi Longobardi fortes noscuntur in armis
    Hic prope sic valde distendit se procul atque.
    Nam sub se terras (512) et gentes rite gubernat, Esse; sed exslincli per me sunt, ac peregrini (318)
    Ac sub tutela propria multos retinebat. A regno facti: credebant me quia Franci (519)
    Illius error (515) natorum maxime ferro Hi reges ainbo, dum princeps viveret Atto,
    Gentes diversas prostraverat atque catervas : Me circumdare (520), quod opus sibi fecit amarum.
    Cum major niinium Sigefredus hic esset opimus, Res ut sunt gestaerecitentur, frivola cessent.
    Istud more patrum seculum dimisil amarum, Ex populo bruto (521) rex optimus exstitit Hugo;
    prsestitumque jusjurandum violat, quales vassalli (515) Terrer. cod. ant. Vat. LEIB.
    adversus dominum suum aliquid molientes, aut (514) Ex hac linea proeessisse Guibertum Par-
    arma arrlpientes. Hic latiori significatione sumitur mensem, Ravennatera archiepiscopum, ac deindo
    pro iniquis et scelestis. MUR. pseudopapam famosum Gregorii VII papae tempo
    (509) Nempe sitaCanossa super eminentem ac ribus, simulque familiara principum Corrigiensium-
    artluam rupem, ciijus latera ex saxo nudo, sive, ut quse paucos ante annos, feminis tantum supersti-
    ipse Donizo ait, ex nuda silice candorem quempiam tibus omnino desiit: sunt qui scribunt, eorumqut»
    proeferunt. Mihi e fenestris bibliothecoe Estensis sententiae facile rae adj'ungerera. MUR.
    interdum piospeclanti,et polissimum ope telescopii, ' (515) Mss. cod. Regien. habet, ambm, et sensus
    talis visa est. Sita autem est in Regii Lepidi mon- G exigit. MUR.
    tibus versus Meridiem et Occidenlem, ultra passuum (516) Idem Regien. cod. : Has struxil. In subsc-
    niillia XIII ab Urbe distans. MUR. quente versu pro at me legerem ac me. MUR.
    (310) Atto princeps, nempe comes, nam illis tem- (517) Non ausim Latinorum tegcm ajipellare Be-
    poribus, et multo adhuc post, etiam comites sub rengarium II (Berengheriuslegilnr in ms. Regiense) ,
    principum nomine comprehendebanlur; natus ex is enim nunquam auguslali litulo donatus, nunquam
    Sigefredo principe, idest dynasta potente, qui allo» Romanis iniperavit. Ergo hic unus Henricus 1\
    dium, seu territorium proprium habebat, etsi intelligendus videtur, qui simul fuit, sive a suis
    nulliim forte feudum regale leneret, aut certse di- est habitus, Romanorum imperator et rex Germa-
    gnilalis nomen gereret, quod nonnulli etiam tan- nise.MUR.
    (juam nobililati sive libertati derogans dedignaban- (518) Peregrini a regno facti, id est extorres. To-
    lur, ut ex Guelforum hisloria patet. LEIR. tius Ioci sensus ila habet : Quam munita ego sim
    Coniitibus quiderh olim inter principes locus fuit; (Canossa loqoilur) sensit Latinorum rex Berenga-
    eoque titulo spectatum fuisse Attonem sive Azzo- rius, et Teutonicorum Henricus IV. Nempe Beringa-
    nem. Sigefredi filium, constat. Sigefredus autemcur rius hoc probat, et filius ejus Adelbertus, qui fortes
    et ipse princeps appellelur non facile ostendas; quidem in armis Langobardi fuisse noscuntur, sed
    neque enimallodiorumcopia iistemporibus, uti neque per me (dum me evCrlcre conantur) eversi sunt, et
    nostris, principem constiluere solebant. Mihi oboria regno pulsi ab Othone Magno, quia hi reges ambo
    dubitatio num forte verbis illis Lucensi de comitaiu Franci, Berengarius et Adelbertus (collegaein reguo,
    significare voluerit Donizo, Sigefredum Lucensis D ut diplomata ostendunt) triginem ex Francis tra-
    urbis. comitetn fulsse. At de iioc erit mihi sermo hentes, vel Francorum regnum in Italia tenenles,
    »lio in loco. lnterea si princeps hic pro potente dun- credebant me circumdare, vel obsidendo pugnare,
    taxat sumendus est, minus proprie hac voce usus qttod opus sibi (id est ipsis) fecit amarum, id est quocl
    fueiit Donizo. MUR. ipsis male cessit, dum princeps viverelAtto , id est
    (511) Erat et Tuscia Langobardorum, cujus olim Atto comes. LEIR.
    caput Luca. At Langobardia non noslris tantum (519) In Regien. codice habetur, me quia frangi,
    temporibus, sei etiam Bonizonis, strictiori signi- id est quia putabant me dirulum ac dejeclum iri.-
    licatione appellata esl, quae cis Apenninum In- Langobardis nuper accensuit Doriizo Berenga
    subres et yEmiliseparteni ad amnem usque Scul- rium II, ac ejus filium Adelbertum : non ergo
    tennani compleclitur. Atque hinc vides Regiensem Fruncos appellaturus erat; et nulius certe sensus
    comitatum, in quo sita est Canossa, Langobardise legendo Frmtci. MIIR.
    attribui. MUR. (520) Cod. ant., circumdar, id esi ctrcumdu-
    (512) Hoc est castella varia sive in allodium, sive runt. LEIR.
    in feudum ab Italise regibus aut ab cpiscopis ac- In cod. Padoliron. : Me circumdarunt, quoa onus "
    quisivit, quorum" habitatores regebat. Ac sub lutela stbi venit amarum. Hocest: quae obsidio in magn.v.n
    sua tnultos retinebal, hoc est Ecclesiarum mullarum eorum perniciem conversa est; quippe deturbati c
    advocatus fuit, aut eliam vassallis abundavit, quos solio nunquam amplius illud recuperarunt., MUR.
    tutari ad scniores spectabat. MCR. (521) Bruialr, besliale Italica lingtia appellruei.
    !._:g AD OPERA S. GREGORII APPENDICES.. , 9C0
    Ex AUobrogibus patribus fuit ipse creatus, Ak.Laudans ille Deum transivit eos cito secum,,
    Qaem fecit regera gens Lougobarda decenter, Obtulit et piscem non parvum rusticus ille,
    Atque pie, juste regnum regit italicumque : Atque memento mei, reginee dixit, habebis,
    Colloquium publicum vetuit fieri sine jussti Si tibi forte potens Dominus Deus addet houorcE!.
    lmperioque suo rex cunctis inclylus Hugo Navila reginam tunc deposuit prope silvam
    Ausus erat nullus minimus (522) vi tollcre stint- Contiguam lacui prsefato ; quse stetitillic
    Mortem post ejus regnavit filius ejus [ptu_. Hebdomada tota Christum fidenter adorans;
    Lolharius prudens, sapiens, Atlonis herusque. Presbyter absconsse panem qnaerebat ut hospes.
    Huic erat et conjux Adeleita splendida prorsus. Tandem suspirans dixit regina perita :
    Ex hac subtraclus vita Lotharius altus Me captam semper reor; hic mihi quid j'uvat esse ?
    Absque suse nutu laudatur conjugis unus Praesul Reginus solet esse fidelis amicus
    Rex Longobardus, Berengerius, vir amarus (525) Noster Adalardus (528); cui si referas milri quantus
    Cepit reginam prsefatam (524) victus ab ira : Sit fletus, forsan trahet hinc nos, domne Geroulii
    Hunc fieri regeni nunquara placuit sibi nempe. [(529).
    Propterea capta,, super arcem denique Gar- Mox, quamvis fessus, lamen ivit presbyter exsul.
    ]
    B
    [dam (525) Prsesul ut agnovit, de regina rogat: 0 quid
    Misit eam, famulam sibi tautum prsebuit unam Est factum ? quaeso, mihi narra, discere sperc
    Presbyterumque bonurn Marlinum nomine solum. Presbyter infit hero defunctam carcere telro,
    In turris fundo jacueruut tempore multo, Plausibus emissis deflebat praesul in istis
    Clam senior murum ferro confregit, in unum Verbis, discrimen magnum (550), constat quoquc
    Quippe locum tandem dominam pariter famu- [ crimen.
    [Iaroqtie Prcsbyter agnoscens ex hoc quod praesul abhorrct
    Exlraxit fugiens, tribuit vestesque viriles, Reginae lelhum, de vita sat forelaetum,
    -llis ne visse caperentur denuo binse; lpsi privatim patefecit vivere statim
    Usque lacum vcniunt, quem servat Manlua vivum: Reginam, vellet quss proesidium sihi ferret.
    Inveniunt navem, piscatoremque suavem. Gaudeo quod vivit, vehementer, episcopus, mquit;
    Presbyter invilat quem, separiter quoquebinas Arcem securam sub me vero scio nullam;
    Naviget ut socias ; cui quid possit dare, dicat, Atto meusmiles (551) habet unam, si velitidem,
    Piscator dicens (526) : Si scires, presbyter inquit, In qua regina persistere regis ad iram,
    Qui nos essemus, tu slatim maxime lsetus Tempora per longa polerit, sicdicta ; Car.osa (55?:).
    Trarisires gaudens cilius pretio sine nos tres. ^ Accipe cras uostros equulos, equita, yelut
    hortor,
    Dicite qui sitis, nunc si transire velitis. Attonem forsan rogitabis, habebis, ut oplas.
    Nobis si j'ures, quod celcs nos tibi pure Luxit cumque dies, equilavit presbyter idem;
    Pandimus arcanum, valde quod erit tibi charum. Verbo quem largo princcps interrogat Atto,
    Non aderat codex (527), baculos crucis illico more Quid de regina factura sit, quo sibi dieal.
    Rusticus in lerra biuos posuit, nihil errans Intimat hanc senior defunctam carcere diro,
    In baculis jurat, velut csset crux ibi pulchra. Atto dolens valde Iacrymas fundebat amare,
    Tunc domnus dixit Martinus presbyter illi: Cinnque palam vidit quod fleret, clam sibi dicit:
    Dicere, chare, modo tibi tutius omnia cogor; Vivit, et erepta per te cupit esse recepta.
    Hsecest regina, quam dudum ccepit ob iram Quserit equos princeps, mox cursim pergit ibiquc;
    Rex Berengerius, fugimus, sis fidus amicus. Tertia tunc terris clarebat et hora diei,
    Sed cur provinciee populum brutum Donizovocat? (527) IdestEvangeliorum, super quo fidem suam
    Yide Liulprandum in Hist., lib. III, cap. 12, obligare, prsestito j'urejt:rando, Christiani solebar.t.
    tom. II, pag. 450 rer. Italic, ubi provihciales, quos MUR.
    Burgundiones ac Allobroges appellat, superbiae ac (528) Regiensis episcopus. Eum aunoII 945 ad ca-
    voracitatis incttsanlur. MUR. D tnedram evectum docet UgheUius lom. Ital. Sac,
    (522) Cod. ant., minimis, id cst ncmo, ipso 'vi- pag. 501. Sed antea id contigit. Servatur enim in
    vente, plebem spoliare ausus est. Ita etiam cod. Archivo capitulari canonicorum Reglensitim ejus
    exantiq. LEIB. cliploma, in quo inscribitur : Servus servorum Dei,
    (525) Vir amarus dicitur hic rex litudatus, seu datum civilate Regii anno domni Hugoni serenissiini
    cleclus, defunclo Lothario, absque consensu, scu regis xvm; Lothariivero ftlii ejus similiter rexxiv,
    nutu Adelheidis. Sane etsi vivo jara Lothario, imo Kal. Januarii, indiciione secunda; scilicet anno 945.
    Hugone quoque, rerum potens fuerit, tamen, non Atque hinc etiam habes lucem ad Hugonis et Lo-
    nisi a morte Lotharii, annos regni compulavit, ut tharii regum chronologiam statuendam. Supine er-
    diplomata ostendunt. LEIB. rarunt, qui Adelardum hunc inter Yeronaeepiscopos
    (524) Cod. Padolir., prmdiclam. Neque mirum recensuerunt. MUR,
    quod Berengarium aversarfctur Adelais, cum is (529) Idest: mi chare domine presbyter, seu so
    Lolharium regem ejus conjugent suis artibus aucto- nior Martine. LEIB.
    rilate, et forlassis etiam vita spoliarit. MUR. (550) Locus emendationem poscil. Aut ergo soi-
    (525) Nempe in ora Bcnati lacus. Non ergo in be : Dii crimen magnum'. aut dic crimen magnmn,
    Novocomensi agro, ut habet inscriplio Adelaidi MUR.
    Auguslaeposita, qitam aficrlBrover., lib. ix,Annal. (551) Miles, id est vassaUus. LF.IB. Et
    Trev.j'. MBR. (552) God. Padolir., fildicta Canossa. qtiidcm
    . (526) Cod. Rcgicn. : Piscalor dicil. Mun. Canossa ejus antiquum nomen, qtiod ef adiittc pejv
    QCI AFPEND. III. — MONUMENTAGUEGOPJANA. fG2
    .Estus crat quippe, sed non stelit impiger iste; A Atto caput jactans audirit verba beanda.
    Alterius vcnit dum denique sexta diei, Ventre famem gestans ursus suspensus ad escas,
    Reginam claram, suraptam simui ejus et Abram Quod langiiore dolet, cervi componit amore (559),
    [(555) Visitel infirmuiti cervus, mandayit, ut ipsum.
    Aita Canossa tenet, vel eas se laudal habere. Ivit cervtts, ei, dum loquerelur (540), adhaesit
    Ihec nova clam Romam, mox papaedirigit, orans Auriculae cervi, discerpens unguibus, et sic
    Atquepetens ipsum quo consilium sibi dignum Dimittens ipsum, direxit denuomissum,
    Ex hac re praestet, dare reginam quia vellet - Ut veniai mandans, dabo, si veneris tibi magna.
    ©tteni regi, cui gens Alemannica (554) servit; Cervus oblitus erat, quae fecit bestia sesva
    Seripsitei magnae.probitatis papa Joannes (555), Accessit juxta, trahit unguem bellua cn-da
    Quse gessit laudans, agat hoc, utvult et adoptat. Abstrahit auriculam, quam cervo liqueral unam;
    Nuntius Atlonis posl haecconduxit in oris Quideturpatus rediit miser infatuatus.
    Veronaeregem, cumparva deniquc gente. Ursus amans cervum, mittit sibi denuo verbum,
    Ad quod rex Otto venit, sibi cum tulit (556) Atto, Ut tute currat, quia vult sibi pandcre multa;
    Reginam duxit quseregi lunc quoque nupsit : Amens et stultus perrexit eervus ad ursuni,
    Conjuge suscepla redit ad propriam cito terram, B Aspieit, arridet venienti, fatur eique
    Attoni spondens quod de se maxiraa posset. Dente repeute furens captivum dissecat ungue : «
    Rex Longobardus nondum cognoverat actus Vita privatus, vulpi datur igne cremahdus,
    Istos reginse, neque quo confugerat idem - Vulpis eum lorrens, post urso detulit omnem ;
    Reppererat, donec quod rex fuit Otto Veronoe Cor retinens tantum, sciat ursus illius (541) astum;
    Audivit, tandcm, quod et Atto fecerat Iranc rem : Ursus habens carnem, cor cervi quaeritat ante;
    Iralus, frendens, coadunans illico gentes; Respondit vulpis, cor non habuit, neque sumpsi :
    VenitCanossam, putat illam frangere cunctam : Dixit ei rursum : Cor mox volo. Vulpis ad ursum :
    Sum petra, non lignum, manet Atto desuper intus, Dum qusesitus adest ter, corde carere probatur.
    Secum prudenles homines sunt, et sapienles; Hsectibi sit chara, meus Atio, fabula plana.
    Rex Berengeri, quantum vis, percute telis. Atto recognoscens cur hoc referebat, ob hoc so
    Ante perire potes, quam nostram rumpere molem, Constrinxit sursum, non amplius ipse deorsum
    Non aries, vulpis (557), neque machina praevalet Descendit, donec rex mansit ad obsidionem.
    [ ullis Rex firmans gressus, nec non exercitus ej"us,
    Iclibus excelsis nostris pertingere teclis. Pergere non usquam, capiar (542) nisi, cogitat un-
    Confortans hosles rex me circumdat in orbem, [ quaro.
    Saepepetens bello, qui rex stetit in Lavadello (558), Circa me factis semis simul et tribus ahnis (345),
    Donec me teneat non inde recedere sperans. Atlonem tsedet tam lOngam ferre quietem;
    Hinc prope gignita quam mons Branciana vocata ; Stabatenim sursum, faciebat nil nisi ludum,
    Turris de summo descendere saepedeorsum Nocte foris missum pepulit, mandans breve scri-
    Ceeperat Atto loquens his, qui fuerant meliores. [ ptuin ,
    Hoc ubi cognovit rex illum pendere ponit; Ottoni regi, rogitans ut non pedetentim'
    Quidam de notis hoc eminus nuntiat ori Deprope, fidenter sibi sed succurrere tentet;
    Altonis, clamans ut ci de turre per arctam Commemorans illi, quod dudum sponderat ipsi.
    Ipse fenestrellam loquerctur; protinus exlra Otto videns missum loelatur sat super ipsum;
    dural, el fanriliaenobili de Canossa cognomen dedit, tantum Ditmarus lib. n Chron. aliquid habet quod
    qttae ibi post coinitissam Malhildem doaiinata ftiit. ab hac narratione non mulliim abludit. MUR.
    MUR. (557) Vulpis, roachina, sub qua tecti mililes, ut,
    (555) Abra Graecisancilla, pedisseqtia. LEIB. sic dicam, caute. LEIB.
    (554) Jam tum ergo (Ucet rarius) Alemanni pro (538) Cod. ant. Lavaclello. LEIB.
    Germanis, ut ctiam apud Guilielmum Appulum. " (559) Cervi habendi amore fingit se languere.
    LEIB. LEIB.
    (555) Joan, XII. Sed tunc sedebat Agapctus II, (540) Cod. Padolir., sed dum toqueretur. MUR.
    qui post nuptias Ottonis et Ataelheidis aahuc vixit. (541) Cod. Regien., ursus tUillius. Mu».
    sticcessoremqtie habuil Joannem XIII. LEIB. (542) Capiat nisi. LEIB.
    (556) Fabulosum et Roroanisca historia dignum. (545J Cum Lotharius rex Adelheidaemaritus anno
    ad
    Ottqnem M. clam Adelheidem liberandam venis- 950, Novembri mense obierit, et Otto M. ann. 951,
    se. LEIB. vel 852 in llaliam cum exercitu veniens Adelheidem
    In cod. Padolir. , coniulit. Agit hic Donizo de in Canusiana arce obsessam liberaverit, ejtisque
    nuptiis Adelaidiscum Ottone Magno Germanise rege conjugio sit petitus, tribus annis cum dimidio obsi-
    pcractis, inscio Berengario 11, Italiae rege; iisque dio Canusina durare non potuit. Etsi Chronicon
    peractis, subd.it recessisse Ottonem ad propriam quoque Novaliciense reginam tribus pene annis in
    terratn. At chronographus Saxo a Leibnitio editus, castro fuisse scribat. LErn.
    continuator Reginonis, aUique egregii historici tra- Ut ut Leo Ostiensis et auctor chronici Novali-
    dunt anno 952 ab Oltone dejectum Berengarium, ciensis scribant Adelaidem reginam, mox Augustam
    captamque ab eo regiam urbem Ticinum, ubi etiam ac muliercra sanctam, tribus amris Canossaeobses-
    nuptim regali tnunificentia celebratm. Hic ergo di- sam ftiisse, non id certe tradit Donizo. Sed posl
    scedendum a Donizone,qui rei quidem subslantiam Hberationcm et nuptias Adelaidisrefert obsidionem
    tradit, sed aliquot eircumstantias ignoravit. Unus
    AL OPERA S. CREGORU APPENDICES. ' SG4
    «G3
    Fortes armatos collectos, venit ad agros A Hoc aenigma peto, inihi narra, rex ait, ergo.
    Veronae, pensans Berengerio dare bella, Reges Atto dtsos comitatu dixit in uno
    Transivitque Padum cupiens reperire relattim (544) Non decet esse snnul : tunc consilium cape pri-
    Regem Canossse, secumque suos simul omnes. [ mum (549).
    Ad Ligurein regera pervenil fama repenle Qtiid faciam pro me, quidquid tu dixeris, hoc roe
    Ottonis, quem propterab obsidione rccessit Spoudeo facturum. Respondit eique Litulphus :
    Armis ac turbis eircumdalus undiquc multis Atto bellator comedamus in hoc, ait, agro,
    •Obviat in prato Fontanoe rex sibi; clamor Nocte quiescamus modicum, post haec gradiamur,
    Fit sabito grandis, frameis lacerantur et hastis, Nuntius, ut videat, de nostris illico pergat,
    Ensibus incidunt se, longe personat ictus, Qualiter Albertus manet, ac exercitus ejus.
    Gens Alemanna capit Berengcrium, superatis Regi cuncta libcnl, qttae dixerat Aito, facitque",
    TuncLongobardis; campum legitOtto, retraxit Principio lucis fuit in pratove Paludis (550)
    Illico frena retro, gaudens de rege retento, Missus ab Alberto rediens, Altone reperto,
    Quam citius quivit iines proprios repetivit, Dixit ei : Ccrte pecudes (551) hi, si simul essent.
    Compedibus regem gravibus stringebat inermem : In subito possentper eos comedi, pulo, domne,
    Donec enim vixit Berengerius sletit illic (545). Jt. Tanti sunt. Istis, dicat, jubet Atto, sibi nil.
    P.oslhac Alberlus laudatur iilius ejus Alto loquens regi mutavit verba ferenlis :
    Et Longobardis rex : fortis hic exslitit armis. 0 si rex essent miinici forte bidentes
    Stans in equo, dexlra si percussil sua quemqtiam, Assati, sane possemus rodere carnes;
    Mox cecidit longe, concisso (546) soepiusosse. Indue loricam, capiti galeam quoque firnia,
    Atlonis pacem penilus contempsitamare; Et clypeuni jacta collo, manibus rcfer hastam,
    Snmptibus, Atto sagax arcem propriam satis armal. Irrue corifestim super ipsura, nune stat inermis.
    Rex equitans acer circuradedit illius arcem Thoracam, parmam, galeam, rex sumpsit et ha-
    Tempora per bina ternos mensesque per iram. [stain.
    Incassum cerlas, pater, o rex, ut tuus erras, Teutonici fortes sumpserunt arma vel omnes,
    Non capiar quippe, nisi, donec vixeriSj hic stes. Ibant privatim, qnanium poterant, glomerati.
    Aito vidcns usquam regem discedere nuiiquani Scnsit eosque phalanx Alberti sparsa per ampla.
    Ottonis rursum petit aitxilium, cito cu;su Plures (552) currerunt, et hoc regi retulerunt.
    Si nequit ipse suus veniat vel filius unus, Ad matutinum rex ja-m surrexerat hymnum;
    "NoraineLitulphus, mittatur; et absque tumultu Nil sttipefactus, ail, volo, quot sunt, ut videatis,
    Mille viros promptos cum nato dirigit Otto (547) C Nostros atque vocet luba spargens undique voceift.
    Italiara nolam, caule venitque Veronam. Interea cantel, volo, missam pTesbyler ante.
    Canossse degens rex audiit hunc ut adesse, Officium sacrum dum psaliitur, lri remeare (355),
    Dante sonum cornu perrexit Bagisium. Mox Jam prope, dicentes, sunt mille, videntur et esse.
    Rex vix armatus cum paucis et galealus
    Linquens Veronam Litulphus venit ad horam
    Exiit ad bellum, Litulphus rex sibi ferrum
    Vespertinalem pratum Bottonis, et ante
    Quam noi telra foret, fuit Atto locutus ad aurem Porrigit extemplo, rex Longobardus in ipsum
    Regis Litulphi (548) : Salveris, ait, sibi, jtingit; Exlendens hastam, thoracam membraque damnat
    Stat male cum gatto mus in sacco simul arcto. Litulphi, vitam qui statim perdidit ipsam (554).
    Canosse, quam nihil impedit quo minns credamus que hsecibileginilur : El venit prwdiclus Litulfus
    protractam ullra annos tres. MUR. cum prmdictis militibus quadam die mensis Madii
    (544) Dictum regero. LEIR. cjusdem-aniii a civilale Veronmusque ad arcem Ca-
    (545) Poeta confundil primam Ottonis expeditiu- nnsinum per unum diem.Et alia diesequenliivitPar-
    nem, qua Berengarium in fidem suscepit regina mam, el accepit coronam Langobardim. Altum de
    Adheleide contenlus , cum secunda, qua captum hujusmodi coinnatiohe silentium apud reliquos scri-
    regno privavil, et in Germaniam transtulit. LEIB. D ptores; silet et ipse Donizo, si tamen iilius versus
    /546) Cod. ant., conciso. LEIB. liabemus. Pergit idem scriptor: Et rediil cumdictis
    (547) Ludolphus in Italiam conlra Berengarium militibus, et cum comile Atlone;el tnanu armutd eo-
    expeditionem suscepit anno 957, ibiqueobiit ante- dem diein prato Antognano ivit contra regem Alber-
    quam Berengarius ab Ottone caperelur, qiiod factum tum filium quondam regis Beliengarii. Et prwiium
    demum anno 964. Capto autem patre lantum virium ibi faclum fuit inter uiramque partem in dicto prato
    Adalberto non fuit ut Canossam obsideri posset, Anlognano apud Carpinetum inferltir, etc. Infra
    nec post patrem, sed cum patre regnavit. Male igi- Donizo auctor est, tumulatum fuisse Liliilfum ad
    tur noster post hac (id est capto patre) laudatum a locum Antonianum. MUR.
    Longobardis regem scripsit. LEIB. (551) Hseceinendanda puto ex Epitome Donizo-
    (548) Non rex, sed regis filius fuit Ludolphus, et nis, quae est in ms. cod. Regtehsi, ubi haec ita efle-
    dux Alamannia} conslilutus ab Oltone Patre anno runtur : Rediens dixil, quod si isli, qui erani exparie
    950. MUR. Atlonis et Litulfi, esseni pecudes, ei coctm, qiiod itii
    Y549) Cod. Regien : Cape primus. MUR. eos comedere possent tanim quantitatis
    • erant. Lego
    (550) In ms. codice Estensi membranaceo etper- igitur coctw pecudes. Mim.
    antiquo, unde hausi historiam Regiensem in hoc (552) Coa. ant., currer., id est currerunt. LEIB^.!
    opere edendam, legitur historia De Gestis comitis- Cod. Padolir., remearunt. MUR. . :
    sw Malildis. Est autem Epitome histori3S melricaea (555) Fabula.
    (554) Liidolphus jnorbo obiit. Hepidari-
    Donizone compositae, prosa oralione confecta, al- nus ait febre corrcptum a.v.u.0957 prae dolqrc, "iJ"
    j)(jS APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 906
    Gehs Alemanna dolens tremuit, nimioque timore A CAPUT II.
    Atto levat vocem, confortat Teutonicosque : Refert Cunossa amoretn Attonis erga se, et qiwmodo
    Ad cujus vocem totum sprevere timorem. acqtdsivil corpora marlyrum Vicloris el Coronm,
    et S. Apolloniumepiscopumet confessorem.
    Partes tunc ambae grave damnum sustinuere.
    DitescensAtto mea moenia duxit in altum,
    Quamvis curn damno, campum tenuit tamen Atto :
    Rex procul Albertus studuit discedere, certus Per me dives erat, sua per me cuncta tenebat,
    Ac ideo cuncta, veniebant quae sibi pulchra,
    Quod non in regnum requiesceret amplius, exsul
    A regno (555) factus, pertransivit mare magnum. Loricas, hastas, clypeos, enscs mihi mandat,
    Artubus ex sacris decoravit me, velut armis
    Partibus in nostris non ultra venit hic hostis;
    Si dilexisset me, sic male ribn hic abisset (556). Rex quidam donat, sibi Victoremque (561) Coro-
    Ex propria gente (557), non ulterius sibi regem [nam.
    Poenaiu cervieis, nam pro diademate coeli
    Longobarda petit gens, constituit, neque quaerit. Sustinuit miles Victor sanctissimus iste,
    Tunc etiam meusis Madius florebat in herbis
    Sancta fuit lota secumque cruore Corona.
    Anni nongenti quindeni (558) tunc quoque Yerbi.
    Duxit hic hos Atto, multos alios quoque sanctos,
    Atto cadaver habens Litulphi, viscera plane
    r>Relliquias alias dedit illi Brixia magna;
    Illius extraxit de corpore, quem sua planxit Nam caput, ac humerum dextrum pariterque la-
    Gens, ea tunc tuinulo posuit condigniter uno.
    Dicitur ecclesia (559) Prosper sanclissirous illa, [certum
    Hujus Apollonii (562) vehementer honorificandi
    Inqua condunlur nec non locus Antonianum; . Offertgratis ei. Golefredus episcopus egit
    Corpus, aromatibus conditumquippedeintus,
    Patri confortans ipsum direxit, et hortans : Hoc, quia de lumbis erat ortus principis hujuf;
    Hic praesul sacram reseravit corporis arcam,
    Ne nimium plangas, poteris quia vincere magna, Ac secuit membra, cruor et mox prodiit extra.
    Si veneris stalim, Longobardos superabis, Unde bonus princeps valde iniratus, eidem
    Illorum fugit quoniam rex; si modo curris", Continuo terrae propriae, decimaraque monetae
    Longobardorum regnum dominaberis horum Vovit, et hic secum sacra duxit pignora laetus,
    Olto de nato nimium doluit, tumulato Post haec excelsum sluduit sibi fingere teroplura,
    Ipso, confestim multos rex ipse revexit Divinasque scholas (563), canerent quse dulciter
    Italiam secum, quem pacifice petierunt
    [horas
    Ciincti Lombardi, sibi dantes oppida gratis, Nocte die Christo, statuit vir opimus in ipso;
    Cum quibas et Romam petiit regnique coronam C Organa cantorum, fabrefecit vocibus horum,
    A papa cepit feliciter indeque crevit. Cum quibus in sanctis jubilarent vocibus allis.
    Muneribus magnis Attonem ditat et altis, Ornamenta bona, rutilanles atque coronas
    Cui nonnullo (360) comitatus contulit ultro, Ex auro claro simul argentoque probato
    Per quem regnabat, nil mirum si peramabat Obtulit, hse vero rsurnero suirt bis d.uodenae(564)
    est moerore. Ditmarus lib. n. Sigonius suspicio- Annales ad annum 957 referunt Liudolfi corpus in
    uem ac'celeratse mprtis Berengarium sustinuisse Germaniam translatum a venerabili urchieptecopo
    affirmat. Unus Widikindus Donnizonis narrationi Vilehelmofrulre ejus, Mogunlim apud sanctum Ai-
    favere videri possit lib. III his verbis : Quo (Ludol- banum honorifice tumulatum fuisse. Et quidero vi-
    pho) agente (in Italia) annum fere lolum diem extre- scera tantum in ecclesia sancti Prosperi tumulo
    mum obiit, toli Francorum imperio relinquens suo tradita, corpus vero ad patrem ab Atlone missum,
    vulnere vulnus durum; sed vulnus hic pro jactura, teslatur ipse Donizo. MUR.
    laesione, accipi polest, nisi forte legendum suo fu- (560) Cod. Regien. : Cui nonnullos. Qui fuerlnt
    nere. Hermannus contractus Canusii ad hunc an. isli comitatus Attoni (is etiam Adelberlus appellatur)
    commissa pugna Ludolphum vicisse, cunctisque ab Ottone M. Auguslo contributi, indicabit nobis
    sibi cum Italiae regno subjugatis, eodem anno a^ud charta a Bacchinio evulgata in Append. ad hist.
    Plumbiam immaturo obitu vita decessisse. LEIB. monast. Padolironens., pag. 3, ubi anno 967 nomi-
    (355) Anno 957 Ludolphus e vivis sublatus est. D natum legimus Adulbertum, qui el Allo, grutia Dei
    Neque statim Adelbertus Italise valedixit, sed anno comes Mutinensis. Imo simul Regiensis civitalte co-
    tanlum 962 quo Otto M. in Italiam descendit. Con- mes fuit, teste diplomate ejusdem.Oltonis apud Ug-
    tinuator Reginonis ad annum 965 scribit, tunc heilum in Ital. Sac tom. V, pag. 1582. lbi enim
    eum in Corsicam se recepisse. Illius autem pater anno 964 mentio fit Adalberti inclyii comitis Regien-
    Berengarius rex in arce sancti Leonis eodem tem- sis, sive Mutinensis fidelis noslri. Adde, Attonem
    pore a Germanorum exercitu obsidebatur. MUR. ipum in cbartis Theudaldi ejus filii titulo marcldo-
    t5S61 Codices nostri: Non Idnc abiissel. MUR. nis donari apud eumdem Bacchinium pag. 16 Iau-
    (557) Ergo Donizo natione Langobardos putavit datse Appendicis. Cum in nullis chartis ipso vi-
    Berengarium et Adelbertum : quod lamen aflirmare vente conscriptis aliter quam comes appeHetur idem
    ego non ausim. MUR. Atto, suspicandi locus est ipsum defunctum a no-
    (558) Quindeni, id est quinquiesdeni; sedaddendi tariis ampliores titulos recepisse, ut Theudaldo
    sunt septem. LEIB. marchioni ejus filio major accresceret honor. MUB.
    (559) Qualis fuerit ecclesia haec, disce a ms. (561) Vid. Martyrol. Rom. 14 Maii. LEIB.
    EpitomeDonizonis,quam supra memoravi|in Estensi (562) Vide Martyrol. Rom. 7 sacris
    Julii. LEIB.
    bibliotheca servatam. Et comesAlto honorificesepe- (563) Collegium horainum operantiura.
    livit prcedictumLitulfum aci Ecclesiam Sancli Pro- LEIB.
    speri de Antognano, quw est prope pralum Carpineli (564) Videatur adjecta hic relalid de thesatiro
    in leco ubi dicitur Zianum. Anliqui Germanorum EcclesiaeCanusinae. LEIB.
    ",<?," AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 9C8
    Maxima thuribula, cl calices, tabulas quoque scul- A Alque ducis celsi Bonifacii sapientis
    [ptas, Militis, et docti Chonradi, ceii lco forlis.
    Pallia, planetas, pluvialia vel duodenae 0 b'uia progenies, quam terris contuiit ille
    Exhibuit templo, sincero cordeque recto, Qui super astra sedet, per quem sunl condila quae-
    Hoc prope vestibulum proprium jubet esse sepul- [que!
    f<Tum Quidquid ad exemplum pulchrum valet esse reper-
    In quo more patrum princeps requiescit humatus. [tum,
    CAPUT III. Repperit haec proles armis seu reiligione.
    Quw ctquulis ftdluxor Altonis, elquot filios habtiil, Nara pater ipsorum moriens benedixit eorum
    el quod Tcdaldus princcps exslitit posl ipsum, et Personas, posl se prajcepit niajor ut esset
    quod idem Tedaldus wdificavil monasterium iilud Natris diieclus Bonifacius atque modeslus,
    quod est inler Padum el Larionem. Cui juravere patre tunc vivcnte fideles
    Conjiigis Attonis non liat oblivio nobis,
    Servi, prudentcs j)roceres, comites, pariterque (570)
    Ildegarda quidem fuit hujus nomcn amicae, Mortem post patris; dedit illis plurima gratis.
    Docla, gubernatrix, prudens, proba, consiliatrix
    Cervinos plenos nummis saccos duodenos
    Ad meliora virum suadebat saepius ipsuro,
    monachis fabricavit ha- Liqueral in propria camera genitor Canusina,
    Cum quo Birselluro (565)
    Quos peniius totos dedit uuo tempore dono.
    [bendtim.
    Ex his sunt orti tres, quos miratur hic orbis : Ejus ubique sonat bonitas, et facta sonora.
    CAPUT y.
    Rodtilphus valdejuvenis pulcherrimus, atque
    Mortuus anle patrem, post quem sequitur bonus De episcopo Areiinm urbis, qui fuil fraler Bonifaciu
    . ' [alter
    Praesul Aretinus Christi Tedaldus amieus
    Antistes magnus Gotefredus (566), et ille Tedaldus, Relligionis erat (571), Domini gregis atque gerebat
    Curam devotam, monstrans exempia decora.
    Qui post Attonem lottim servavil honorem (567), Exstat castus ita, quod quodam tempore quidam
    Amplificans terras proprias, dives nirais exslar-.s, Perversi vane pro quadam debilitate
    Regibus existit charus, notissimus illis,
    Ilortabantur eum stuprum commiltere; secum
    Romanus papa quem sincere peramabat,
    Quod prsesul tractans jussit deduccre partam
    Et sibi concessit quod ei Ferrarea (568) servit;
    Non genitore minus castrum coluit Ganusinum. Quippe lupamquamdam, prius ignem ponere mandans
    Ante suum stratum; videl ignem flammiferatum,
    Isfe Padum juxla, Larionis proplcr ct undam
    Coenobium dignum (569) Domino, sanctimi Bene- Q Appropians juxta, dum llammas sensit, abundans
    In lacrymis clamat: Vae, vae mibi! si modo raram
    [dictum Flammiculam vilcm nequeo sufferre; perire
    Conslruxit, certe raonachos ibi raaluit esse; Si me contingat, barathri flammam, miser illam
    Felix iste locus, nirnis est quia relligiosus : sufferre polero? Scelus istud ad Ethna»
    Non tamen estartus proprios ibi eondere passtts Quomodo
    Me puteum ducet; scelus hoc, ne funditus urar
    Princeps Teudaldus, sed cum patre pausat huma-
    Igne sub obscuro, sperno, penilusque refuto.
    [tus; Tale dat exemplum Tedaldus proesul agenduhi;
    Ggit bella salis, sunt maxima facla Tedaldi.
    Ccepit hic adversum Simoniacos dare verbun),
    CAPUT IV. Ipsos detestans dicebat mente modcsta.
    De uxore Teduldi, el iribus filiis cjus. Mille libras cerle pro papatu dare vellem,
    Uxor Tedaldi fit Guillia dicla ducatrix. Ut, quod ego glisco, Simoriiacos maledictos
    Haec placuit parvis pietate, placebat et aitis. Ejicerem cunctos per totum denique raundum.
    iljaec tres personas mundo genuit speciosas, Mtisica^seu cantus istum laudare Tedaldum
    Uubis Arelinae Tedaldi procsulis, inde Non cessant semper, renovanlur eo faciente,

    (565) Diu floruit ccenobium sancti Genesii ab D res. Itaque merilo Sigeberlus rejicitur, quem Sigo-
    Attone' fundatum Brixilli, seu Brijtelli ad Paduni, nius Attoni filium, Thedaldo fratrem assignat, aut
    cujus fundationem, imo et meationem in Annali- Alberius A*o, siye Alberlalius, quem Pigna. LEIB.
    bus Benedictinis clarissimi Mabillonii frustra quae- (S68J SciUcet Ferraria, ubi diu permansit ce-
    siyi. Nunc attritum est, et ab aliqttot saeculis desti- strum Tlwdaldi ab jipso aedificatum. MUR.
    liitum monachis, ejusque proventus Ecclesise prin- (569) Gujus Historiam anno 1696 Mutinaeevulga-
    cipibus commenaanlur. Fulvius Azzarius in Ilisto- vit celeberrimus Benedictinorum Mutiiiensjum ab-
    riis Regien. iriss., et Bacchinius, pag. 70. Append. bas Benedictus Bacchinius, nobis ante paucos an-
    hisl. Paaolir.. exhibent comilissse Mathildis dipio- nos a morte ereptus. MIJR.
    rria, qua mullis praediis donat monasterium, quod (570) Si comites Tlieudaldo suberant, crgois mar-
    pareiites mei conslruxeruni in caslro Brixillo in tpco :hio fuit. Etejusmodi reapse litulo donatur in Char-
    sum proprietalis, ubi nunc domnus Thebaldus abbas tis eorum temporum, quariim et ego nonnullas af-
    prwesse videlur, quod est coiulrucium in honore san-; feram, si Deus dabil. Cui autero. marohixeiliedorjii-
    cim Trinitalis cl sancli archangeli Michaciis, alqtil naretur, incertum jriane. Non certe Tusciae, -uti ego
    stinctorum aposioloruin Pelri et Pauli, nec non e prodam aliquando, Fuil autem Thedaldus conwSiRe-
    sancii Gcnesii. MUR. giensis, testanteidcharta, qttae mihiad roanusest.
    (566) Parmensis. LEIB. MlIR. ',.- ;;
    £507) Itl est, solus sttccessit in ditiones et hono- (571) Cod. ms. Regiens., Relligiqsus-era/viSiauAyy'-:-
    D"9 APPEND. III. — MONUMENTA' CREGGRIANA. . •Jp
    MicrologumUbrum (572) sibi dictal Guido peritus A . Qttos superant isti beliando duriter ipsis;
    Musicus,etnionachus, necnon heremita beandus, etc. In prima fronte Bonifacius incutit hosles ;
    CAPUT VI. Miieseum quidam quaerebal voce ferina,
    Quod nonnulli marchiones Longobardiw sluduerunl Cui dux insignis capui anstuiit, omnilus illis
    separarc Chonradutn a Bonifucio, el quod Bonifa- Ingens successit formido roortis, et ensis,
    cius duxit uxorem comitissam liichiidam, ei de ma- caedit dente (578) valido Bonifacius ense.
    gno beUo,qtiod tota fereLongoburdia fecit cumB.o- Quos
    nifacio, et Cltonrado in Cuviliolo, qui est prope Ciiraque fatigatus nimis esset, nou superatus
    Reginamtirbem. Yerlit cquum, cunctis gaudentibus uadique turbis,
    Ad laicos fratres redcat stylus hic moao jriane Deseruit bellum frendens, ad quera quasi cervus,
    Illorum summa Canossse cura redundat, Chohradus cultus, qtio non est forlior ullus,
    Ut genilor, velavus, sic illam semper amarunt, Exiit ex lucis, cum quingentis fere scutis :
    Pacis araatores, iortes sunt utque leones; Cur ita frater abis prudens ait, o Bonifaci?
    Hi pacem veram cum prosperitate lenebant, Sume tuas vires, placeat mecumqiie redire,
    Invidiam saevara, propter quos major habebat Hostibtis his campus non detur, sed redeamus.
    Longobardorum comilum pars, morc raaiorura. Horlatu cujus Bonifacius illico fullus,
    Nam animum (575) curant ctim sollicitudine rnuita B Yexiliistensis rediit ;um fratre recenli:
    llos inter fratres fraternam Iaedere pacem , Pristina bella novant, inimicis vae quoque donaut:
    Sed dmn fraternum nequuunl elidere scnsuni Nam pcrimunt, csedunt, campusqtie cruore replctur;
    Ex ipsis ortam Chonrado tunc tlare sponsam Coriripedumcrura fittnt ibi sanguine rubra,
    Promisere, nirais' juvenis quod credidit illis, Quos illi voivuni, fugiunt, Iribuunt male dorstnn;
    Servis nonntillis privalim denique sumptis, Tunc strages grandis hominura Mt, eque caballis
    Majoris fratris sine nutu, pergit inanis Lancca quoi longa, quasi brachia mille, sit audax,
    • Ad comites illos, quos visos, Estve Bonifacii visum cunctis inimicis,
    respuit illos,
    Germani mentem placavit, mox vehementer Chonradiquc spata centura cubitos quasi lata.
    Facti concordes, confusi sunt ob id hostes ; Qui procul ejecti vix hospitioque reversi,
    Qui cum Chonrado, servos, ierant litulato (374), Lumina vertentes post tergum ssepe timentes.
    Omtrino princeps doclus Bor.ifacius iste Chonradtts ductor, Bonifacius inclytus ultor,
    Ejecitlonge, dominis aliis dedit omnes. Condunt vaginis mucroncs sanguine tinctos,
    Marchio Richildam praetaxatus comitissam, Dumque suum ponil Chonradus, flens fero vobis,
    QuaeGiselbertide sanguine principis exstat (575) . Candida lorica, cernit quod sanguine stillat,
    Duxit in uxorem, fuerat quia divcs honore : 'C Ecce sciens vulnus fratrem confortat
    alumnum,
    Haecagapeni multam miseris dabat atque tributa, Illorumquc phalanx campom collegit et arma,
    Hsecdeluncta jacet siue pignoribusque Nogarse(576). Urbs quoque Regina Chorirado dat medicinam
    Cumque duccs isti cunctis essent iiiimicis Exstiti': hic clarus miles postquam fere sanus,
    Fortes, ct grandes vclul essent quippe gigantcs, Surglt Iudendo, nonse custodit edendo,
    Tunc populus multus inimicorumque tumultus, Unde nimis multum conimotum denuo vulnus
    Ex regno tolo properans in Cuviliolo (577) Pcr plurcs annos fralri fletustuUt altos,
    Aggrcditur certans, istos devincere tentans, Nam juvenis psilcher de corpore niigrat in urbe;
    (572) Auctor ejus Guido monachus Benedictinus. Acro&tJchonvide in litteris iiiitiaHbiis horum ver-
    Yossius, De scienl. malhem., cap. 22, pag. 95 non stium, et quidem, diiplicem, nempe Guido, Gtiido.
    untiiii crrat crroreni, Trithemiura nernpe secutus, Incipit aiileni prologus libri: Ulmeetnatiiralte con-
    cum eum fl ;ruisse scribat anno 1070. Prselerea ditio, ei honoris imitaiio, cotnmunisuiilitaiis diligen-
    monachuni facit coenobiisancli Leufredi apud Ebroi- tcm faceret, ccepiinter alia inusicani pueris tradere,
    censes, tum S. R. E. cardinalem, et non alium a elc. Alios rei umsicae scriplores complectitur idera
    Guitmuudo, qui advcrsusBorengarium hseresiarcham codex. MUR.
    scripsit. Yivebat autein Guido isle monaclms reve- (573) Cod. ant. : Natn nimium. LEIIJ.
    ra, at litteris musicam artem maudabat anno 1022, I) 1 In codicequoqueP.egiensihabetur : Nam niinium.
    patria Aretinus, et in Poraposiano monaslerio cnu- MUR.
    trilus. Ejus autem Hber ante quadringentos, ut milii (574) Hoc est servos illos, qui <M:mpraedicto
    videbatttr, annos manu exaralus, asservalur adhtie Chonrado ierant. Ila et iftfra praetaxaius pro antea
    in celebri bihliothecaAmbrosiana cum hocce titulo : mcmoratiis. MUR.
    Micrologusid esl brevissertno de musica. Praecedunt (575) Cnd. ant., ex.,, i&fSX.exil Lt r.
    hi versus: Codex Padoliron. et ipse aperte habet, exil. Jam
    cap. 8, pag. 55 Antiquit. Esten. oslendi, Richildrm
    Gtiscuntcorda meishominum moilila Camamis, hanc comitissam non Gisclbeiti comitis Lucenibur-
    Una mild virlus numeralos coniulil iclus; gensis, sed quidem Giselberli in Italia comitis Pala-
    In cwli summo gratusima carmiiia fundo, lii fiiiam fuisse, et ex nalioneLangobardicaorigmera
    Datts aulm Chrteli snunuscttm voce tninistri. traxisse. MUR.
    tOrdineme pinxi, printo qui carmina fittxi. (576) In oppido Yoronensis agri. MUR.
    Gymnasiomusas placuit revocaretolulas, (577) Ms. codex Esten. ubi Epitome Donizonis,
    Ut pateant parvte, habitm viis haclenus ultte. hrec suppeditat: Ei hoc fuit in villn Cuvilio i 'prope
    Invidim telum perimat dilectio mecum. Reginam civitalem per milliare el dimidium. Nunc
    Dtra quidempesite lulxiomnia commodaterris Goviolo. Murt.
    Ordine mepinxi, primo qui carmina ftnxi. (578) Cod. ant., dense. LKIB.
    P.4TROL.CXLVIII. 31
    -'$71 AD OPERA S. GREGORlI APPENDICES. 972
    Ad cujus funus Trinus rogitatur et Unus, A Clara fuisse scio gesta Bonifacii.
    -Ut sibi peccata donet requiemque beatara. Quisquis amat rutilos retinere decenter honores,
    Huj'us (579) ad exsequias sunt agmina sancta petita Actus cjus amet, noscat eos rulilos.
    Quatenus in coelum prsestenl, quod eis societur : Ingenio viguit sensu similis Danielis,
    Pontificum coetus, ex omni stemmate clerus Dum puer ipse fuit, ingenio viguit.
    Adfuit ad tarilum tunc athletam tumulandum. Pulcher et egregius speciosus eratque decorus,
    Egregius frater sumens, fralrisque cadaver Providus ut Joseph, pulcher et egregius.
    Detulit adlutum patrum, matrumve sepulcrum, Factus ut est juvenis, meruit slatuamque Saulis
    Scilicet ad teniplum Canusinum reverendum : Prospere cuncla regit, faetus ut esl juvenis.
    Innuiherae geriles secum de fratre dolentes In cuneis equitans humero Saul eminet, ipsis
    Concurrunt, voces de tali dantque barone. Hic quoq.uemajov erat in cuneis equitans.
    Ast ubi conditus miles fuit iste peritus, Yiribus acer erat Goliaevelut ille peremptor,
    Spiritus a poenis Hber queat ut foretetfis, Qui labiis, manibus, viribus acer erat.
    Donat Apollonio sanclo Germanus in illo Innumeras habtsit sapientis opes SalomGivis,
    Tempore frucliferam curtem Cagnaula vocatam Nam mundi porapas innumeras habuit;
    Anni terdeni tunc verbi mille sereni. B Res sibi nulla deest terrse,
    pontique, polique,
    CAPUT VII. Se sapienter agens, res sibi nulla decst,
    Quot marcldones sepulli sunt apttd Canossam. Nobilis hicdidicit pluscunctis dapsilis esso;
    Lairdo Canossa Deum, mihi qui concessit amoenum Largiri valide nobilis hic didicit.
    Teraptis habere bonis curn principibus generosis, Prisca Sibyila canit, quem, cui modo credite cuneti,
    Qtios habtii vivos dulces dominos et amicos, Scribo, quod ex isto prisca Sibylla canit.
    "Defunctoscunctos merui tumulare sepulcro; Esse B principium ducis insit (585) .nominis hujus,
    Inde meus jilanctus, dolor, et lacrymaerevelantur (580) Non ratione caret esse B principium.
    Maxime riatalem celebro duin mortis amarae. Limpidus atque bonus facie Bonifacius exslat,
    Pontifices ambo (581) sunt a patrum proculantro. Artibus (586) et diclis limpidus atque bonus.
    Mors Ildegardam rapit idus terlio Sabat (582). Esse prophetat eum locupletem, pacificumque,
    Idus Attonis animam Februi tulit olim. Yictorem jugiter esse prophetat eum.
    Idus octavo>Madii (585), fleo, condo Tedaldum. Quaemulier cecinit de te, bone dux, habuisti,
    Idus lu Julii Chonradum tertio punis. Yera fuisse reor, quae mulier cecinit.
    Rodtilphus terras dimisit, et ante Kalendas Multa locuta fuit de Chrislo, judicioque,
    Augusli denis'duo j'unclis quippe diebus. Fineque de mundi multa locuta fuit;
    Binos ante dies Augustus denique finem Nobile conjugium tribuit Deus, et libi dignum,
    Quam caperet, terra fuit et proba Guillia (584) lecta. Magna Beatrix est nobile conjugium.
    Hos saxo texi cum natis atque puellis, Stirpe fuit genita regali (587) pulchra Beatrix (588),
    Quos Deus ad caulas paradisi ducat et aulas : Maj'orum mundi stirpe fuil genita.
    Non haedis misti, sinceri sinl sed ovilis, Splenduil «psa Lise proeul, el Rachelis honore,
    Pascna quo Christi pascant sine fine benigni. Amen. Ut sapiens Saraa splenduit ipsa procul;
    CAPUT VIII. Una Ugura Beatricero, Eonifacium dat,
    Cujtis stalurm, et cujus qualitalis exslitit Bonifacius, Amborum. nomen una figura B dat.
    ct quid de ipso Sibylla prophetizavit. Sunt bonitate pares, simulantur (589) nobililale,
    Gesta Bonifacii populus precor audiat omnis : Conveniunt bene, qui sunt bonitate pares.

    (579) Cod. Regien. : Cujus. LEIB. Yerum hi versus nullum cum antecedentibus sen- ;
    (5S0),ln msio. cod. Regiensi, relevantur. Mun. sum reddentes transferendi erant infra ad cap. 16. :
    (581) Id est Golsfridus episcopus Brixiensis, et Tum hic deerant alii, quos nunc supjrieo ex duobus ,
    Thedaldus episcopusAretinus, lumulali in suis quis- n mstis Regiensi ac Padoliionensi. Dialogus ergo inter
    "
    •que ecclesiis. Mun. Canossam el Maiiluam, ut.poienon pertinens ad hunc |
    (582) Pro Sabbalo scriptum videtur. At quis hic locum, infra post narralam Bonifacii rnarchionis j
    3ocus Sabbato, cum mensis facienda est mentio? mortsm legetur. MDR.
    MUR. (^85) FoJtassis, inftt. MUR.
    (585) Maii. LEIB. (580) Mstus. cod. Regien., Actibus. MUR.
    In Enitome msta. legitur : Tertio Idus Jan. MUR. (587) Beatricis d.ucisssebrevem tabulam genealo-
    (584) Eadem Epitome msta. : Et comitissa Guilia gicam vide pag. 64, Anliquit. Eslen. MUR.
    penuilimo dic (antepencltimo scrihendum erat) die (588) Hadwidu, filia Henrici Aucupis, soror Otto-
    Augtisli, cutn pucris et puellis jacenl iti uno monu- nis Magni jieperil Hugonem (Capetum vulgo)regem,
    mcnto. Esl adhuc in Mutinensis agri raontibus ca- et Beatricem, quae nupta Friderico Seniori duci
    _stellum Guilliae, cui fortassis illuslris haec femina Moselianorum, peperit ei Theodericum ducem, pa-:
    nomen dedit. trem Friderici ducis, cujus filia fuit haec Beatriy, j
    In editis hucusque, atque apud ipsum Leibnitium, ut ex antiqua genealogia sancti Arnulphi bene ob- i
    quanquam is Valicaui codicis ope fuerit usus, lu- servavit Franc Mar. Florentinus, qui res niagnsej'
    xatabic fuerunt ossacarminiDonizonis. Nam post Mathildis, et majorum ejus praeclaro voluroineiJIu-
    hanc versum consequebatur : stravil. LEIB.
    Prwposito nunquam petit et clerus suus uilam, (589) Corrige ex Regiensi msto., similanlur.MvR:
    Mmti i divina, etc...
    973 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 974
    Praebuit Italia Bonifacium generosum, A Ctim quibus hauritur dulcissima potio, vinum :
    Atque Beatricem Gallia fert Italis. Obbas vel lances ad mensam ferl equus, atque
    Huic veluli mundo sic ambo beentur olympo Argento splendent auro quoque vascula mensae;
    Ambo polo rutilent huic.veluti mundo. Tympana cum citharis, stivisque, lyrisque sonant
    CAPUT IX. [hic,
    Cum qtianta gloria et honore duxit dus et inarcJdi Ac dedit insignis dux praemia maxima nimis.
    Bonifacius itlustrem ducutricem Beutricem. In Marego (596) facta sunt haec convivia raagna.
    Det Deus in claris cameris tibi slare Beatrix (590) Nobilis et conjux puerum peperit Federicum •
    Heroicum carmen cupio nunc ornet ovanter Inde Beatricem ; Mathildem vero deinde,
    Facla ducis magni Bor.ifacii meraorandi. Quae similis matri, color illi maxime patris,
    P.imitus hunc uoscit, quantura sit, Gallia, fortis, Ex aliis fari pueris dum gestio saltim,
    Gura natam rutili°ducis expetiit Federici (591). Mox nimius crescit gemitus, dolor ac j'uvenescit:
    Conjugc cum propria Mathildis ( 592) deniqui Haecmonimenla jiatrura retinebit utoptima matrum
    [dicta. Patris honor, genilricis amor, dscus hsec fit eorum.
    Isle Bealricem Fcdericus donat habere Hanc Longobardis Dcus istis conlulit annis :
    Iluic Bonifacio; qui dux cum pergeret illo, B Nunc dimittatur, tantuin depatre loquamur.
    Ornatus magnos scctim lulit, atque caballos, Ista suo felis nam tempore carmen habcbit.
    Sub pedibus quorum chalybem non ponere solum
    CAPUT X.
    Jusserat, argentum sed ponere, sit quasi ferrum;
    Esse repercu«3um clavum voluit quoque nullum Quod rex Clwnradus Parmam vicerit (597) adjutus a
    Ex hoc ut gentes possent reperire quis esset. Bonifacio, et quod idem rex, idemque marcltioju-
    ramento faderalionis (juncti siiit).
    Cornipedes currunt, argentum dum resilit, tunc
    Colligitur passim, passim reperitur in agris Prsepetibus palmis redeat stylus addere charlis,
    A populo terrae testans quod dives hic esset; Qnaliter Augtisto Bonifacius inclyttis ultor
    Egregius princcps tunc gessitplurima digne Profuit, et secum pepigit memorabile foedus.
    Quaescribenda forent, stylus autem currit amore Chrysopolis (598) dudum Graecorum dicitur us„,
    Ad dominara nostram (595), quam valde ca;men Aurea sub Iingua sonat baecurbs esse Latina,
    [adoptat; Scilicet urbs Parma, quaegrammatica manct alta,
    Hanc sponsus ditat, dilaturet ipse per ipsam, Artes ac septcm studiose sunt ibi lectaj :
    Servos, ancillas, ab ea tenet oppida (594), villas, Caesarishaecvallo Chonradi cingitur arcto;
    Galiia nobisuim per eam dominum tiraet istum. C Ut capiatur enim, jiihet ipsam pungere telis
    Quis princcps Gallus pius isto dives et altus Plebis, mox armis fit strages ex Alemannis.
    Italioeregnal? Sibi Gallia plurima praeslat Pacificus quidam necuit bis qualuor ira,
    Longobardiam deducens hanc comitissam. Proluit unde furor mage Csesaris, illico muro
    Occurrere quidem Ligures, pariterque Quirites; Applicat armatcs custodes, ac galeatos,
    Exsullant inopes, congaudent maxime dites; Mandat fcero nostro Bonifacio bene doclo
    Per menses ternos fiunt convivia, vero Quatenus accurrat, j'uvet urbem frangere stultam;
    Non ibi pigmenta (595) tritanlur, sed quasi spelta Qui subito sumplis equitum peditum quoque turmis,
    Ad cursum lymphsemolendinaniur ibidem; Urbis ad excidium properavit regis amicus.
    Gurgite de putei polus trahiturque lyaei; Quo viso cives trepidant, repulantque perire;
    Ex alio puteo refluebat potio vero; Absque tenore pedes adeunt mox regis, et sedes
    Situla pendebat ex argentove catena Ac portas urbis reseraverunt sibi cuncti.
    cod. Regien., te stare. MUR.
    " (590) In theca Esteasi hic audiendus : Et eam, inquit, scili-
    (591) Ducis Lotharingiae superioris, seu Mo.ella- cct Beatriccm, cum magno honore in episcopaium
    norum. LSIB. Mantuw duxit, et ibi fecil nuptius in loco, ubi dici-
    (592) Nempe Mathildisilla Hermanni Stievisedu- D tur Maraqo iv.xia fiumen Mencii.MUR.
    cis filia, quae nupsit Frederico Lotharingiae superio- (597) God. Regien., »icit. Infra pro fwderationis
    ris duci. Atqtie lrinc in magna comitissa Mathilde jitncli sint, idera codex habet fmderaii sttnt. MUR.
    lenovatum avioematernae nomen pro antiquo.more, (598) Cum Hieronymus Albertutius in libro De
    qui adhuc vigct. MUR. urbibus Itallse, vetustam inscriptionem sibi visam
    (593) Scilicet ad magnam comilissam Mathildem, dixisset, in qua Parma dici videretur : Julia civitas
    de qua prae caeteris agenduin sibi statuerat Donizo. Chrysopolis,Leander Alberlus negavit apud velere3
    MUR. nomen Julim, aut Chrtjsopoleosde Parma reperiri;
    (594) Albcricus Trium Fontium monachus iri inscriptionem autem supposilitiam esse. Si Domni-
    Chronico edito per Leibnitium ad annum 1076 haec zonem nostrum legisset, aequiusjudicasset. Et rem
    habet : Malhildis tnarchtea lerram suutn virilitei hodie extra controversiam collocat anonymus Ra-
    rexit, et abbatiam canonicorumsancli Peiri ad mon- vennas geographus nuper edilus, apudquem, lih. IV,
    tes jttxtu Bricium in dimcesiMetensi fundavit. In ea habetur : Julia Chrysopolis,qum est Parma; qtiod
    ergo regione veri mihi vidcttir simile sita fuissc probe notavit Porcheronus edilor. Anonymum illum
    oppida quaeBsatrix in dotem attulit Bonifacio mar- adjuvat Donizo, et ab eo adjuvatur. LEIB.
    chioni, quaequeeorum friiaeMaihildiin haereditatem Gruterus pag. 492, num.V, inscriptioncm affert,
    cesserunt. MUR. ubi legitur : Colonia Julia Augusta Parmenste. At
    (595) Aromata. LEIB. nullum ibi Chrtjsopolis nomen. Vide tamen, quae
    (596) Vctuslus auctor Epitomes mslco in biblio- Leibnitius adnotat. III Actis quotpic pervctuslis sar,-
    $TS AD OPERA S GREGORII APPENLMCES. 9/6
    Tunc adcranl vincli biiri cum rege maligni (599), A CAPUT XI.
    Pingues et forles homines nimium supftr omnes, Quid egit Bonifucius in Biirgundiam euv.do, cl re-
    Avulsis vinclis a dexlris, atque sinislris deundo.
    Cedunt praecipiles,lacerant, perimunt quoqae cives; Rex ubi Chonradus moritur, natusque levatur
    Qiios juvenes urbis cupientes coedere culfris, Ejus Heinrieus, rex prudens atqtie periiug,-
    Propter eos sislunl, frameis humeros sibi sciridunt. Qui tenuit pacem cuni nostro piincipe sane ;
    Taliter occisis rex flevit, et ej'us amici, Accidit, ut vallo circumdarct hie Miroaltum (602)
    Protinus atque locum fccit comburere totttm. Qiiod nullis bellis nec missiiibus quoque cess t.
    Qualiier Auguslus cum noslro principe junctus Circa cjuod fessus rex ac exercitus ejus,
    Sit sacramento, referalur earmine cerlo. Misit ad inslructum, quam maxima talibus usum,
    Imperium servaiis Chonradus, eumque gubernans Scilicet ad caufum Bonifaciurn sat et ausnm (C05),
    Cognoscit vere pius cunctis posse valere Ne sibi desislat succurrerc, nonve relinquat;
    Mirificum, clarura, geuerostim, ssepe relatum Caesaris assensum precibus qui prcebuit, cl fnnc
    Athlelam maguum Bonifacium venerandum, Sfilitiam doctam secum deduxit, adhortans
    Ut juraret ei, rogal ipsum, more fidelis ; Ut sapienter agant, prudenler et insimul arma
    Ac ideo dixit quod marchia (600) serviet ij>si, ^ Arripiant prompte, poterunt qtiia vincere forles.-
    Redderet atque vicem jurandi rcx sibi, quippe (604) Cum multo psrgens sumptuque potenter,
    Annuit hoc regi BoniCaeius,atque peregit, Proximat ad castrum, legatum dirigit aptura
    VoCeque mox viva juravit rex (601) sibi vitam Regi, qtto fessum non tunderet ipse relectam (6'05)r
    Atque suos artus, et honorem principis aplum, Indescd abscedat, quoniara vult, ut sibi cedat (606);
    xAbsqueidolorecto servare per omnia scmper, Ilora, qua castrum fuerit per se quoque captum,
    Donec eis vita substiteret, hoc ita firmant. Ad palrios (ines malit mox ipse redire.
    Nulius dux unquam meruil lam fa-dera culta Rex (607) abiit longe, famulique sui simul omnes
    In charta scriptum jusjurandttm fuit isttid. Ante dicra ternum quam figat dux ibi grcssus;

    eti Domnini martyris apud Snriuni ad diem 9 Oo.to- ipse Donizo; nno ipsi fuisse comperlam ac visarn
    bris, cum venteset bealus Domninus quinto decimo cjusmodi chartain, non injtiria conjicerc possumtis.
    milliario a Julia Chrysopoii civilate, itl est Parmu, a Denique nihil Chonradus jurasse dicilur, quocl ej;;s
    qua burgum Sancli Domnini xv millia passuum dignilatem dedeceret. Yide pag. 275 Antiquit. Esten.
    distat. Foriasse loco nomen hoc inditum, cum C Fulconcm marchionem Estensem anrio 1097. Privi-
    Greeci Augusti universse dominarentur Italiae. Supra legio donatum, ut nullus Bannum regius exactor a
    mcraoratus cpitomalor mslus. idco Auream r.uncu- murcldone exigal. Maiora Bonifacius longe polentior
    patam ait, quia ibi leciw septem Artes studiose fue- impelrare poluit, et potissimurn quod circiter an-
    runl. Ergo pro quw grammatica legisse ille vidctur, num 1057 marchia Tuscise auctus fuit. MUR.
    quia grammalica. MUR. (602) In Burgundia. Equidem negat clariss. FIo-
    (599) Num hsec a prsecedeiilibus distingnenda, ut reiitinus corapei tum sibi aliquid de expeditione Hen-
    sensus sit, cives adversus regem malignos impelitm rici in Burgundos. Sed eam tamen memorat Her-
    fecisse in duos Teutonicos, quos apud se caplivos mannus Contractus Canisianus ad an. 10i2.Castrum
    habcbant? Nam cur flevit iis occisis Chonradus? Mural in Burgundia (narrante Wi[)pone)j'am Conra-
    Cerle hic ampbibologiae sunt, el divinaloribns opus. dus expugnaverat; itaque, si vera refert Donizo, id
    Cseterum hsec peracta sunl anrio 1057, sacro die denuo defecisse oportet. Situm est non procul a
    nalali Redemptoris nostri, teste Wippone in Vita Novo Castro, vulgo Ncuf-Chasiel. LEIB.
    cjusdem Chonradi, cap. De sedilione, quw facta est Cod. Regien. habet Muroaltam, rectius con-
    iti Partna. In Necrologio Fulclensi apud Leibnititim, yenit cum Castro Murai. Yerum, quod uti jam in Anti-
    tom. III, pag. 767, scriptor. Brunsvic. ad eumdem quit. Esten., jiag. 262 adnotavi, deceplus est hic
    annum legilur : Dielhelmus, Cuono, Sviggerus, e-t Donizo. Non Henricus Germaniae rex III, et intcr
    Hartwinus, aliique quamplures occisi sunt apud Pur- Csesares secundus, Burgundise rcgnum invasit.
    tnum. MUR. p, Factum iuid sub Chonrado I Augusto ejus patre, ut
    (600) Marchiam igilur rex Bonifacio dedit feudi dem Wippo ejus Yita, ac Heppidanus in Chronico fi-
    jure. LEIB. faciunt. Meminit et ejusdem cxjjedilioiiis Ar-
    Sed qtioenam hsec? Profecto nori Tuscia, ut in nulphus Mediolanensis historicus, lom. IV, Rcr.
    tomo diplomatico, Deo dante, ostendam. Ergo alia Italic, quo teste prmsul Heribertus, el egreyius mar-
    chio Bonifacius, duo lumina regui, Chonrado opein
    marchia Bonifacip, ejusquepatri subjccla. Fortassis
    hanc consliluebant Mantua, Parma, Regium, Mutina tulerunt. MUR.
    aliaque oj>pida in hisce regionibus. Sed facile cae- (605) Audacem. LEIB.
    cutimus, ubi veterum monumenta nos deficiunt.. (604) Forte : Milite cum muitc. LEIB.
    MUR.
    (605) Exercitura. LEIB.
    (601) Regem vicissim Bonifacio jurasse parum (606) Yult Bonilacius, ut sibi cedat castrura , seu
    eredibile, neque ex illorum temporuni usu. LEIB. sese dcdat. LEIB..
    Id quidem minime credibile visum est Leibnitio. (607) Forte, abeal. Dux scilicet significat se ho-
    Nonita niihi; nam ea reapse de causa hoc Donizo norem expugnationis optare, itaque velle ut rex cniii
    rcfert lanquam rcm mirabilem, quia in usu non suis, triduo anle ducis advenlum, recedat; alioqui si
    erat ut sui? vassallis jurarent Augusti. Sed hinc nnnc per eum (regem) caperclur Castrum, se initi-
    aestimantia est Bonifacii marchionis polentia. tn quam postea ultra montes ipsi auxilio vciiltiruin^; et
    ekarta scriplum fuisse jiisjtirandum illud., auclor est slalhn rcdditunim inllaliam. JLEIS- .. .
    977 APPEND, III. — MONUMENTA-GREGORIANA. TO.
    IIoc dans prseceptum, si nunc per eum caperetur A Ad ssgetes flavas, etequis has ducere flagrant,
    Castrura non ultra niontes, ut pergeret ultra, Iude virique loci graviter nimium quoque moli,
    Expelerct plane, statimve retro remearet. Arreptis armis, mcx armigerisque cabaUis
    Castrum prsediclum Burgundia plantat iniquum Cervices (617) tundunt, et equos sibi tolkmti
    In jus, Castrenses (608) cum rex fert inde clientes Burgundi bruti fecerunt hoc quasi stulti;
    Se nimis exaitant, spatiendo per arva (609^relaxant riam dux iralus yehementer, ut assolet altus,
    Contigit audiri quod dux Bonifaciusilluc Terdenas hastas (618) ad caslram tendere mandal^.
    Ctim Longobardis propriis properaret in armis, Qure populum cunctum facerent consurgere rursum^
    De quibus exsultant, quia credunt tollere cttactas Ad campi pugnam fugerent procul atqtie recurrant,
    Cattsas illorum (610) : vetat ast hoc exitus horura. Cum fuerint juxta Ialitantem denique turbam (619)^
    Internaque(6il) die princeps accessit ibidem Noveritis jussum ducis istLusesse secundum;;'
    Bisposita docle per partes quippe cohorte Nam procul a Castri sunt prsesidio simui acti
    Barbara gens et atrox proprios cito muniit artus, Insidiosa phalanx e multis parlibus alans (620),,
    Agmine scutato procul exiit, et galeato Allobroges cunctos manibus tcnuere reclusos
    Alque putat seutum bellaiido frangere durum; Marchio terribilis cunctis abscindere dixit
    Furidittts ulia phalanx parmam Bonifacianam S Auriculas, nasos, ut stcnt cum lumine jriauo.
    Praevalttit nunquam dirumpere, nec valet unquam, Qnsedam matrona pro nalo nobilis orat
    Exorto bello, gens effera caedere ferro : Parcere dignetttr sibi, quatenus ipsaque demura.
    Acriter incoepit; dux acrius undique casdit, A])pcnsum trutinse juvenem prccberet eidem
    Ilortaturque suos persistere pectore duro, Argentum tantum, quanlum pensaverit, album.
    Cornibus atque tubis reboare per ardua multis, Absil bis fatur, barbam quatiendo minatur,
    Donec terga darent hostes; intus repedarent. Posteritas veslra volo, quo sciat haecita gesta,
    Hsecubi dicta dedit gentem lerrore rejrievit Donec mttndus erit, Bonifacius hic quod adhsesit,
    Cens Longobarda, tenuitque viriliter arma, Dicatur, prorsus me non licet esse retrorsum (621).
    Et sonuere tubas, et grandia cornua plura. Incisae nares, ac aures quippe secatae
    Gens limens (612) tetra rediit graviter retroeessa, Illis, tres clypei sunt ex his undiqtte jrieiii,
    Ac petiit castrum cupiens se claudere tantum; Cura sano cuncto ccetu magnove lriumpho
    Hoc non permisit velox Bonifacius illi, Ad proprium teclum sic esl dux iste regressus..
    Sed-simul intravit, jaculis trahsfodit aroaris ; CAPUT XII
    Continuo regi castrum mandavit, inermis r Deaceto quod marchio Bonifacius transmteit Hein-
    Ut veniens toUal, patriam quia gliscit et opta rico regi seciindo, el de cjrandi dono quod quidam.
    Ipse suique suam, nullamve moram dare curant. servus ejus dedit cidem regi.
    Haecnova noscentes rex atque duces comitesque Magirificivultus rex lialiamque secundus (622)
    Laudant, mirantur, quod castrtim sit cito captum, Venit Henricus (623), sapiens, juciindus, opimus,
    Ad quod tollendum direxit rex et habendura, Mandavitque (624) sua Bonifacio nova plura;
    Athletas claros', illis duce dante relato (615). Et quoniam jsccum laudatum vellct acelum,
    Tunc Longobardi curri principe magnificati, Arx quod gestabat, quae lit Canossa vocata,
    Ad proprii tecti requiem rediere, refecti Imperat argenti vegetcm subiio fabricari,"
    Ex opibus magnis sumptis.virtute velarmis, Binos atque bovcs dux carpentumque jtigmnve
    Cumque redit prmceps (614), victor mirabilis idem, Cum bobus vivis haec regi marchio misil.
    Contigit in castris (613) cujusdam castra (616) re- Charum rex donum tentiit magnumque decoruni.
    [pasci, Regis tunc hospes crat urbs Placentia forte,
    Campis desertis, ct, ut estmos pergere servis, Prudens mirari nulltis de munere tali
    Ex pueris multi ca;perunt eurrere ftiriira Debet enim, qtiando scierit ducis istitis ampra.

    (608) Quando rex cum suis militibus, sive vassal- stra, id cst cojrias Bonifacii victum, et pabuhinr
    iis recedit. LEIB. coaiparare. LEIB.
    Ex cod. Regiensi haec ita corrige : IIujus ca- (6i7) Forte : Cervicespueris tiindunt, et eqiws sibi
    slrenses. Qiri in hoc versu clienles appellantnr, {id est illis) tollunt. LF.IB.
    sniit armigeri, sive miiiles; epque vocabulo prae cae- (618) Triginta hastatos. LEIB,
    teris usi suntanticjut Annalium Genttensium auctorcs (619) Collocat populum cunctum, seuomnem mi-
    in hoc opereevulgandi. MUR. litem suuin in insidiis. Triginta illos ex pugna in
    (609) Praedas per agros agunt. LEIB. campo fugeie •• jubet uscjue ad locum irisidiarum,
    (810) Causas, id est rcs eortim depmlari; cosa, LEIB,
    rcs Italis. LEIB. (620) Alans; spirans. LEIB.
    j (611) Iti ternaque. LEIB. (621) Nonlicefme retrorsum ire, et dicla mutare,
    (612) In utroque ras., quo sum usus, habetur: LEIB.
    Gensquc timet tetra, rediit graviter retro cwsa. MUR. (622) Terlius Germanis, sccundus Italiae. LEIB.
    (615) Duce rctalo, id estsupraclicto, id iilis dante, (025) Acta sunt haec anno 1046, quo Henricus Hl
    seu tradente. LEIB. postea inter imperatores sccundtis Italiam est ingre&^
    (614) In reditu Bonifacii. LEIB. SUS.MUR.
    (615) Cod. Ilegien., inin castri. Mrm. (624) Suo. LEIB.
    (616) Godex antiq. caslri cujusdum campte ca-
    979 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 080
    Dono fulsisse servum regisque dedisse, __. Ad se festine dux ul cattis iste veniret,
    Mantua cum regem, parilerque ducem relluerct. Jussil, ut hoc astu quiret retinere coaclum :
    Tunc comes (025) Albertus vice dives, maxime ser- Ut teneanf valvas, jubet aedituo, bene clausas,
    [vus. Haud nisi se quinto (652) Bonifacius intret et intro
    Prsedictique ducis, habilator el ipsius urbis, Ad quod rex mandat, mox se dux ire remandat,
    Cor.nipedes eer.tum (626) tilios qui jure nitescunt, Adversus diclum (653) nil doctum posse rccordor,
    Cum rudibus sellis, rudibus frenis vel habenis Namdcix privatos (654) proprios cito conglomeratos,
    Mutatos (627) centum, non mutalos quoque centum Ac alios mullos gladios sub veste retrusos
    Astures pulchros regi simul obtulit ultro. Porfantes post se praecepil pergere prompte,
    Quis vir hic esse sonat, qui vobis (628) talia donat? Nobilibtis septus properavit marchio ceisus,
    Clamat regina. Cui dixit rex quasi mirans : Cui regiam primam reserare (655) aeditui, quam
    Qui vir (629) habet servos quales Bonifacius, ergo Claudere festinant, sed fit contracta per iram,
    In loto regno similem sibi non ego specto. Progrediens ultra dirumpitur atque secunda,
    Servulus iste suus referat mihi, quod sibi nunc vult. Tertia restabat, sub qua lunc rex habitabat,
    Nil aliud qii3.ro, volo, nec cupio, neque spero Frangitur ac ipsa, ctim dux (656) circumdatus iu-
    A te, ni tantura meus ut dominus sit amatus; C '[trat.
    Hoc ait Albertus regi, quem rex rogilavit Unde nimis molus rex callidus atque dolosus;
    Ad propriam mensam secum prandere refertam; Quid video? Quid? ait : miror de te, Bonifaci.
    Hoc timuit verbum, Bonifacii quia servus. Hunc habuit morem jugiter mea nam domus, o rex,
    Mandere non unquam secum fuit ausus ad unam Esse mei mecum soliti semperque fuerunt.
    Mensam cum rege, qtii manducare repenle Hoc dux respondit: pacem rex illico prompsit.
    Debebat forte, quem rex stat postulat ob rem Hac vice rex vidit quod eum relinere nequivit;
    Praedictam, tandem dux rem conccssit eamdcm Licirco planis pacem verbis simulavit.
    Cum duce rege simul vir jam scriplus fere vi-, Dcnuo perlractans, eteumdem prendere captans,
    Hoc caecoMarte facicndum cogifat apte.
    [vus (650)
    Intrans ad mensam, sed parvam suscipit escara. Tempore nocturno super ipsum postulat ultra (657)
    Rex sibi mastrucas (651) posl escam maxime pul- Ul dux ipse parum vigilet; foret hoc sibi gratum;
    [chras Getuli morem scit prudens vuljris in ore.
    Donavit, florenl pariter quoque pelliciones, Obsequium regis nequaquaro marchio sprevit,
    Ifoc regis munus ducis ad cameram tulit; unum Cereolos multos fecit componere pulchros
    Et corium cervi, quod nummis ipse replevit; Libram candelam ceraesimul omnis habebat,
    Principis ante pedes cecidit, sihi parcere quaerens, Atque suis cunctis accensas has dare jussit,
    Mensaeregali quod secum parliciparit. Et lentas (658) hastas super ipsas figere mandat,
    Ille potestalem noscens retinere, beate Ante suam multam faciem jubet ire columnam
    Indulsit servo, faeinus tamen hoc prohibendo. Cerse splendenlem grandi de lumine, nempe
    Militibus densus, et miro lumine septus
    CAPUT XIII. ad hospiliitm properabat; longius ipstsm
    Quod aliquandp in consilio suo, aliquando occusione Regis
    vigilim noclis Henricus rex lentavil capere Boni- Aspiciunt servi venientem denique regis,
    facium. Una velut silva flagraret terra vel ipsa,
    Quotidie princeps crescens Bonifacius iste Sic apparebat. Rcx hoc quoque prospiciebat,
    Alma fides ipsum seryabat jure benignum. Contra quem noscens idem rex ljil inodo posse,
    Invidia tactus. nirniarexjam memoratus Retro redire sibi grates magnasque remisit.
    Ingenio crudo meditalur prendere furto CAPUT XIV.
    Illum, sub ccelo potuit qtiem prenderc nemo. Quod Bonifacius siudiosus fuil in diviitte rebus.
    Stans in conclavi cupiens rex consiliari D Actibus ut mundi (659) Bonifacius iste refulsit,
    (625) ComesAlbertus vice id est vicecomes. LEIB. (652) Quintusmet : sclb funfte, lui cinquieme.
    (626.) An balios, vel badios? Color est qui Gallis LEIB.
    bay. LEIB. (655) Cod. Regien. : Adversus doctum. Fortassis
    (627) Mutatos, id est varios, colorum varietatem hic sensus : adversus hominem astutum, ac pruden-
    Muance vocant Galii. LJSIB. tem nil calliditas potest. MUR.
    (628) In cod. Estensi, ubi supra laudata Epitome (654) Familiares, sive famulos suos. MUR,
    msia habetur, no.bis. MUR. (655) Ex cod. antiq.. legitur : Reserarum mditui
    (629) In codicib. Esten. et Regicn. : Quis vir, quam, idest janitores postquam primam porlam re-
    nempe interrogando. MUR. serararit, sfatim intromisso Bonifacio claudunt. Sed
    (630) Hoc est, pra? timore vix vivus, semimor- ab ejus asseclis rursus efliingitur. LEIB.
    tuus. MUR. Msti. quoque, quibus utor, habent reserarunt
    (651) Vestisgenus ex pcllibus ferarum, quo, se- MUR.
    ptentrionales utuntur, et olim Sardi utebanlur, tesle (656) Fortasse, quamdux. MUR.
    TiiUio,Prudentio,Isidoro. Bursus epitomator mstus. (657) In Regien. cod., poslulal ultro. Mwt.
    DOriizonisesl arbilratus. Pelliciones infra memorali (658) Habel cod. Padoliron.: Et tensas. Mmi.
    fortassefueruntaogustius earumdem vcslitim genus: (659) Post hsec in anliqna cpilomc msfa. codicis.
    qux vox apud Ilalos ct Fi ancos adluic vigct. Mun...
    981 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. S82
    Sic cluit in factis divinis ac venerandis: A Exemplo quorum manibus nec non laicorum
    Pontifices sacros habuit quam maxime charos, EcclesioeChristi vendebantur maledictis
    Ipsis donabat, quse censuit his fore grata ; Presbyteris, cleris, quod erat confusio plebis,
    Psallebant seraper capellani reverenter Qua de re Guido sacer abbas arguit, inio
    Horas nocturnas sibi quotidieque diurnas; NuncBoiiifacius (642) ne venderet amplius, ipsum-
    Nemo capellam super ipsum [(640)praesul habebat. Ante Dei matris altare flagellat amare (643)
    Dilexilclerum, sed eo moriachuni nage verum : Vcrberibus nudum, qui deliciis erat usus,
    Propria peccata generosus hic atqu.) piacla Pompoeaevovit luncabbatique Guidoni,
    Cum studio magno pandebat fratribus anno Ecclesiam nullam quod ipse (644) venderet unquam:.
    Oinui, pomposaeChristo lamulantibus, ore Hoc yropeccato, multis aliisque patrato
    Ctim proprio, plangens cum corde, petens veniam- Vovit adhuc volum nonnullis deniqtie nolum,
    Fratres ac abbas ejusdelicta lavabaist; [que; Scilicet ad cultum Christi, sanctumque sepulcrum
    Ecclesiaequorum solito dabat optima dona, De prope debebat qttod pergcre, si sibi ccdat
    Rex etenim nunquam dedit ullus ibi meliora. Vila, salus, tantum vcl ad unum pleniter annum;
    Conligit ire semel illuc, moremque tenere Atque novam ptippiin fieri dux illico jussit,
    Illum, quem dudum retinere solebat in usu, Sumptus atque locat qtio compleathsec sua vota.
    Scilicet assistens ad opus divum bonus ipse, Sed complere ncquit, quia mors non hoc sibi cedit.
    Stahat in excelso solio, non corde superbo ; Ipse die sexta (643) Maii postquippe Ka.endas
    Aspiciensque chorum, facies vidit puerorum Deseruit terram, quem Christus ducatad
    In terra pronas, psallentes dulciter horas, [aethram(646)..,
    De qtiibtts admirans, ita cur stant, seque regirant. Quando defunctus, terrse dalus, eslque sepultus,.
    A monachis didicit, semper quod stant, ita fixi; Tunc quinquaginta duo tempora mille Dei stanl;
    Hoc non oblitus jucundus dux et opimus, Mantua corpus habes, honoringensest tibi, gratcs.
    Ire super tectum clam templi fccit hoaestum Inde referre Deo debes ssepissime; vero
    Quemdam quippe virum cum nurnmis, vult quia Ejus ut a poenis animam caveat Deus avi (647).
    [miruro Corde Deumrecto jiigiter pulsare memento ;
    Ipse videre, decem libras vir jactat ab aede Projrier quem Christum roget omnis homo crucitl-
    In medioque choro strepitus sonat, et puerorurn, Tartarei pcenas Deusaufer eique catenas, [xum:
    Qnorum palpebroepenitus nec sic patuere, Cum veneris j'udex cum sanctis, da sibi lucero;
    Aspexit mimmum, tetigit non ullus ct unum. /-. Yirgo Maria caput, dextram Michaelque beatus,
    Unde magis gaudens praeclarus dux, ait autem Petrus et Andreas, Apollonius quoque laevam
    In motiicis annis sunt hi pueri velut alni, Rlius extollant,et eum super astra recondant. Amen.
    Talis laudetur jocus, ac recitetur ametur. CAPUT XVI.
    Urbana allcrcalio inter Canossam et Manluam de cor^
    LAPUT XV.
    pore ducis el marchionis Bonifacii (648).
    Quod a regibus Theutonicis venit mos venundandi CANOSSA DICIT.
    ecclesias, et quod Bonifacius accepit ittde pmniten- In lumulo patruro dominus meus esse localtim
    tiam a Guidone (641) abbale. Oplavit corpus proprium Bonifacius. Hoc tu
    Theutonici reges perversum dograasequentes, Verum praesumensrapuisti, Mantua. Cur me,
    Templa dabant surami Domini ssepissime nummis Corpore de tanto turbasti, me spoliando?
    Prsesulibus cunetis, sed et omnis episcopus urbis MANTUA RESPONDET.
    Plebes vendebat, quas sub se quisque regebat. Urbs ego sum dicta : lu diceris arx Canuslna.
    Estensis ista atiduntur : Dux et marcldo Bonifacius (645) Est mihi charta concordiaeinter Bonifaciuro
    fuit sapiens, benignus, el prudens, el largus, et pau- D nostrum alque Ottam abbalissam Parthenonis Bri-
    perumamator,et mteericors, et omnibus amabilis, et xiensis Sanctae Julise, scripta paucis ante diebus,
    in consiliisprovidus,el discretus, facundus in loquela videlicet; anno millesimo quinquagesimo secundo
    et constansanitno, Ecctesiarum defensor, et in diviitis Henricus graiia Dei imp. Aug., anno imperii ejus
    oMciislibenter audiebal, et donabat Ecclesiis, etc exlo, quarlo Kalendas Aprilis, ind. quinta. Actum
    Haecprocul dubio e Donizoniscarmine deducta, cum iit civitate Mautum in Palatio eidem marchionis Bo-
    tamen nihil horum in editis oecurrat. Aut ergo in- nifacii. Quare vides, recte haec congruere cum iis,
    tercidisse putandus est aliquis versus, aut Epitomes quae habet Donizo. Arnulphus Mediolanensis in
    auctor reddldit his verbis caput 8 hujus libri n, ubi Historia sua Bonifacium perquam senem nobis exhi-.
    sunt laudcs Bonifacii. MUR. bet. E.t revera cura circiter aniittm 1004 marchio-
    (640)Ipsius capella ornatiorem. LEIB. nem agere cceperit, anno 1052,. senex fuerit opor-
    (641) Itaquoque in Regiensicodice. InPadoliron. tet. MIJR.
    additur a sancto Guidone. Hoc est abbate Pompo- (646) Ex insidiis recisum narrat Hermannus Con-
    siani coenobiiin Ferrariensi agro versus Adriaticum tractus 1052, quod poeta dissimulai, LEIB.
    siti. Probataesanctilalis famam adeptus, ad coelum (647) Forte, Deus mvi; Dominussaeculorum. LEIB*
    evocatus est anno 1046, Hermanno Conlraclo teste, In codicibus mstis. quibusutor, Deus mvi. Neque
    ejusque Vitam Bollandusedidit. MUR. codicibus opus erat. MUR.
    (642) Msticodices, ttunc Bonifacium. Muit. (648) In haclenus editis subsequebalur cap.Ye-17
    (645) Cod. Padoliron., amaris. MUR. ita inscriptum : Quot annis vixit Beatrix, ctc
    (644) Iacm codex, quodper sc. MUR. runi hic intcrserenda csl urbana ultercatio inter
    SS3 AD OPERA S. GREGORH AFPENDtCES, 9&_"
    Sunt homiues mecura, referas quod prospice ine- __. MAKTUA RESPOMIET.
    [cum (649). Vere tu firma, tecumque superbia dira.
    Bivitias multas habco, o paupercula slulta. Nil tamen est mirum ; nullum sapis ipsa periclum.
    Flumine sum cincta, de navibus undiqtte firma, Crebro fui sub aquis, ac saepefaligor in armis.
    Non alibi jusle decet hoc nisi corpus in urbe. Quamvis longaevo sis proxima denique ccelo,
    CAiTOSSA DICIT. Unde superba manes, tamen alvum (654) quoeris
    Urbishabes nornen, sed non es grandis honnre. [amcene.
    Si popiilos multos habeas, tameu absque triuinpho En habeo divum mirabile prorsus asylum,
    Yivere te sciraus, nisi le juvel alter amicus. Per quod te vinco. Sed si vis, verba relinquo.,
    Contra te bella si surgant, quidve, misella, CAHOSSA DICIT;
    Tu facies ? Dura nou es circumdata muro; Quod potes, et nosii, mox auribus ingere nostris.
    Perculeris per aquas, per terras, quando rebeUas. MANTUA RESPOKDET.
    Spes lua post sepem ; clypeum vult slipes (650) et Eeclesia praesto ditata proesule recto;
    [ensem Ac resonant plane eanlus ibipresbyterales.
    Omnis, enim tu sic evadere vixque valebis, Relliquioe multae venerantur ibi bene culiae.
    Pioelia si sallem per tempora le tria calcent. CANOSSA COMMOTA DICIT.
    Divilioesumptaequin deficient libi cunclse. Subj'aceo tibi nil, quia nobilius hiea sislit.
    Putrida (651) Iympharum, febriumque moratus ca- Nani raea sub papa, lua vero sub palriarcha (655)..
    [rum, Est mea Romana ; tua constat Aquilegiana.
    Algorem mitlit, sed et acstura qui nimis urit Praesul nempe tuus synoduin placitalnr ad hujtis,
    Incolumis quippe vivo per tempora miile. Nolen:;aut raalens facis imperium palriarchse
    Porro ccenosa jirocul a me scrobs el aquosa. Sirefiovasipsum, paterarchos (C58)consccrat iUum ;
    Si veneritbellum miIii,"quodsit forte duellum (-332), Oivnis ciiiui clsru-s tuus exstat servus in sevunK
    Mililibus paueis mea vinco praslia forlis. LiLe:a per papam niea lysica (657) permanet alma.
    Gonlingat non (655) si quando (quod r.cque credo) i!;sc domini prisci, generosi scilicct illi,
    Obsidio durans circa nie vel duo lustra, Q;ii nic slruxeriint, qtiondam fieri voluerunt.
    Nullatenus bello superabor, nec comedendo, Misii ob hoc factura Romam pater. Allo Tedaldum,
    Cum lapis existam, raurus quoque desuper iES'.;U. Qui precibus juslis Benediclum (058) postulat urbis
    Mcenia celsa mea super omnia castra repleia Roina. pontificem, qui gratis praesiat eidem,
    Suntex frumento, vel carne,.simulque Lyieo. Q S lutarn reddens, nepontifices ibi Iegem
    Gum paucis. dego, ludendo luta seSebo. Coiiitiiuant ullam, nec eis subjecta sit unquam,
    Machina nullainihi, non ulla sagilla renikti Iloiiianae sedi scd sit subjecta fidelis.
    Ofiicit, in nihilam capio sen computo pilum. Non .aiiquam synorlum permittit quaerere nostro
    Nil paveo regem; sed tu quemcunque rebelleir,. Prseposito, nunquam petit et clerus suus ullam.
    Prajfati noscas domini quod me decet ossa. Jiutiia divina ctipiunt acquirere si qna,
    Mantuam et Canossam, exl.ra suuin iocam hactsnns In.ilum occtirrat, iu quo acriter sit pugnandum.
    posita. Nempe lioecde Mantua coiiquerifur : quod Mua..
    sibi corpus inclyti ducis Bonifacii usurparit, quando (055) Lubeiilcr scriberem : Coniingat nam. MUR.
    reliqui ejus majurcs Canossae fueranl luroulati. Quod (654) ln fine bujus conficls. concerlalionis eaclem
    praeierea. nbyae huic noslrce-
    •
    eJilioni gratulaiidum voce rursus uiitur Donizo, inquieiis: Ut tcrccas
    est, ex codicihus mstis. ftegieiisi, et Padolironensi ulvum nostri Domini volo: Quare alvum pro corpore,
    cgo hausi, el hic proferam . quaniplu.res versus in sed parum eleganti licenlia adhibitum puto. Muit.
    praccedentibus editionibus desidei alo*s,etomncs nunc (655) Auctor cst UghcIIus sub Lcone III, R.oifta-
    suoToco restitatps. MUR. no pontifice anno SOionstitaUun primo fuisse MSJI-
    (649) Fortasse legcndum, quot prospice, scu tuauum ejiiscojialura, et Aquileicnsi patriarchse
    perspice tecum. Idestego plurimis abiiudo civibus; " supposilum. Aimo vero S455 uni apcslolieoe sedi
    tii jierspice, qtiot referas tecum : nempe paucissi- iinmediatc, til aiunt parere coepit. Hinc Donizor.i
    mos. Aut refer, quod tu perspicias lectiin. Mun. ansa ad cxlolleiidam Canusinam Ecclesiam, jam
    (650) Si quid inteliigo, mcBEibus tur.c nondum lunc ab uno Romano pomifice pendenlem. MIIR.
    exslruclis, solis jralis cirtumpositis atque humi (G56)Qsianquam superfiuum sit meminisse, pro
    delixis (nunc pallizzaia) Maniua civifas co tempore patriiircha tisua csi. poela. Mun.
    se tulabatur. Mullps hominesadsHitulelamejusmod! . (657).Msii. coiices v.iea lirrica. Scripsi ego lyri-
    mtirus poseit. Cpritra paucis indigebat Canossa, ut ca'. Sad'quid si!)i yult insolens boc in loco vocabti-
    se ab hostium inipetu dcfenaerel. Sensus ergo mihi lum istud? Siquidem ila Donizo scripsil,. intolerar.-.
    videlur : singuli pali exigunt. armalum homiricin, da licentia significavil chorum clericorum Canusi-
    et eo etiam pacto vix impediasliostem, quominus tc! lioeEcclcsite. MUR.
    vincal. Mtm. (658) Nerope scplimum hujus nominis. Oblulit
    (651) En ut ante sexccntos annps se Mantua ha- miiiL Lstcnsc arciiivum pervetustam perganienam ,
    beret, scilicet usdcm quibus aevo nostrb, obnoxiai ubi fragmentum ejiisdeni Behcdicliiiss bullse, quse
    incomiyiodis ex stagno circumfuso, cuius vel rao scripta cst pcr maiuim Siephani noiarii sacri scrinei
    niiiiil Livius. Putidain puludem appeliavitctiam Ca sanclw Iiomane Ecclesiw, ind. IV; data vero iv
    tulltis, in contermino agro natus. Mmi. Kal. Januarivper munus Guidonis episcopi,el biblio^
    (652) A. duellum. Etymolqgiarum scriptor.es con thecarii sanctai sedis apdstolicce (quem Ciampinius.
    lendunl cffqrmalum bcltiun, atque idem reapseanti ignoravit in suo catalogo bibliotiiecarioriiro S. R.
    quis significabat. Hic' foriassc scrisus:' Si "qi'aii'cf(
    i Rcclesia1) anno ponlificatus domnif Rcnedkii saiir
    9-S5. APPEND. III. — MOXUMENTAGREGORIANA. gg6
    A3 queractinqtie lociim placel illis, pergcre possunt, A OHraquod vilis per regom suslinuisli,
    Catholicus tantum caveant sit episcopns, a'>n!'.!a Catitat ncmpe metrum de te, quod scis bcne mecuiu:
    Officium rite ssncteque dct ac reve.renter. Manltta vmtrdsetw nimiuin vicitta Cremonw-,
    Pulvere sanctorum, seu car.tti pi'esb\*:?ortini Vt te cognoscas, siafitn recolam libi causas.
    Esse redimitum, sape, ves:il"jliim Canusinura Antonius qtridam commovitCacsarisiram,
    MASTUA RESi>OXDIT. Propter etim. rura stta perJitiit alta Cremona,
    Hsecignorabam de le, miiii crecle, beata, Caesare dante quidcm tua rjiilitibus, dedit idem
    Sed sub Regino te prasule noh fore (659) miror. Te conculcafaiii dimitten. Tityrus, anras
    CANOSSA DICIT. Nostras, el silvas (665), mov.tes,peiiit qtioque villas; -.
    Si ego (660) Regiiium limeo mos est ut amicum, Castancasque boaas, comcdebat milia poma,
    Lexmea privata (661), Benedictus quaai miiii p:<pa ilaee libi siut-nota, Maronis diciiur aula
    Praebuit in charta carecti (662) formit.er ampla, Hactenus et silva per qua:« pascebat ovillas.
    S.*parat a Christo, si qtiid mihi demerit ipstun, AstelBalisla (666)ir.ons, nascitur hancpropesilvam;
    lilius a cura procul orouia sunt mca jura; In quo YirgiUtis Utulum facit hoc modoscriplum:
    Por.tilicesomnes poe.'iasimili quoque lorrel. Monlesub hoc lapidum iegiiur Balista sepultus
    MiriTUARESPOSDIT. B Nocie, die, tulutn carpe, vialor, iter.
    Parce mihi, quaeso,video te tangere cceluni. Hic Balista latro fuitingens, hic quoque (667) Mavo
    CAKOSSA DlCIT. Propterca scripsit, qui (668) anior iuus exslitit illic,
    Parco tibi valde, raccam cane carvnina salteni Er. hoc quod scimtis potcs ct tu discere visu,
    Ex domiiionostro Bonifacio veltst opto. Si quidhabes dubii, prirailege carmina libri
    MANTUA RESPONDIT. Ipiius etstatim lu non mca dicla negabis.
    Quidprobadixisli? metra plurinia te sine finxi; Quando ie ftigit (6G9)miseram prope me (670) cu-.
    Immeinor es forsan metrorum me fore (605)porlaa? [cunit
    Dulcis amica mea, generavi namque poetarn Quaemcditarisfinxit, mihi priraitus, haud libidixit..
    Virgilium (664), certum super omnes cdcveversus. Ergoqua froniepotes illum quacrere? nonne
    jCANOSSA DlClT. Perrexit Romam regni rogitare coronam (871),
    Ore tuO damnas temet nimium niei fallax; LLbcrut esseqiicat? sibi qiiam dedit illico Cacsa",
    Ntmquid non nosco quantum tibi pertinct aucior Cogr.ovitpo.tquam sapienlis carmina docfa.
    Virgilius? qttippe genitus de le fuit ipse, Kpc tu nolo ncges, recolo tibi metra rcpente;
    .Sed sufferetuum nequit opprobriuni sibi du.ra.i_t, r Nocie pluit tciu, redeunt speclacula mane,

    ctissimi VII papm secundo, imperii vero donmi Ot- iviusu fuisse JEgypiiacam papyrum diffiteri nolim.
    tonis tertio. Hoc est. anXiO976, aut pcrir.3 975; Num Donizoni sciiptum chaiacti formiter ampla _
    hunc enim nodum 'tenlaie hic noii vacat. Ibi hoc est ampla fonna characterum ? Nuin carecla,
    autem legilur:, Qualiter Teudaldus comes filiv.s seu characta pro exarala a charaxo, quod est scri-
    Adelberlijam comilis limina apoitolortim dignade- bo? MUR.
    volionevteilans, ex parte sui patris hujusmodi a no- (605) Esse. LEII!.
    stra oposlolica aticlorilale peiiil.ut eccletiam in ho- (664). Cod. Regien. Virgilium certe. MUR.
    nore sanclorum confessorum Dei, Apollctiiividelicet, (665) Si Donizoni fides habenda, in Regiensem
    Ursicini alque Rusticiuni, martyrum qv.oqueMau-- agrum, a patriae tumultu compulsus secessit Virgi-.,
    ricii, Alexandri el Vicloris consecratam, qtiam ipse lhis, ibique bucolica sua carmina concinnavit. At
    Adelbertus in suis propriis rebus, videlicei in rupe, ubinam ejusmodi reiDonizoni nostro cerlaetabulac?
    • .•
    qum Canusia voculur, ab imis fundameniis conslru- Mur..
    xerat. Tirm addit, deciraam ab ea collatam ad usur.i (666)Legcndura Astel Balista. Sequitur Cod.Re-.
    frucn 'i l%caiwnicorum,elc. Aut.tor est Donizo, Ro- gien., nascitur et prope silvam. Nunc appeliatur-
    mam,raissuni ob hoc factum ab Attone patre Tedal- Ifonte di Valestra, situra cuj"usquicuriqite spectat,.
    cittni.Hoc idein ex iis bullse verbis eruitur ex parle delectalioncm capit. In cacumine plateani natura.
    std palris. Quid ergo sibi volunt allera illa bulke D vclut artis oemulatrix fecit. Subtus in saxo varii.
    verba: Adelberii jatn comiiis? Ilominein jara falo specus; ibiquc delitescere ihesauros quorum caco-.
    functuin hseciiidicare videntur. Aut ergo in itincrc dtemon cnstos, crcdulum vulgus refert. Desumpsii;;
    Tedakii ad jriures abiit Alto, qui et Adclbertus ejiis autera Doiiizoiios verstis ex anliqua Virgilii Vita__
    pater; aul in seneclam declinans jam populoruir. quoe Donato grammalico iribuitur. Sed longe ante-
    regimine ille se abclicarat, suumque filiiiin publicis Virgiiium Balislsemonti nomen fuit. Mim,
    rebus praefecerat: quod et ex assumpto per liiium (667) Codices nostri hunc quoque.Murt.
    cpmiiistitulo suaderi potest. Eril huic monurociiio (668) Codex antiq. quia. LEIB.
    suus alilji locus. MUR. Vide, quot nobis errores oculus incautus creet!-
    Non forcyid est non esse. LEIB.
    (059) Codex Nihil aliud hic CBI.nisi quia mofliius exslitil illic.
    (060) antiq. Sic eqo. LEIB. Ita msii. codiccs nostri. MUR.
    in cod. quoque llegien: Sic ego. MCR. (669) Vereor, ttt Donizo ex' iis, qure supersum,.
    (061) PrivUegiuraBenediclijiapoeVIvel VII. Luin. Virgilii carminibus persuaclere nobis possit, poetaiu
    (662) Godcxantiquus, fortiier. Charta carccti pu- ex afflicloagro Maniuano se hi Regienses.colles rc-
    to csl qusecx papyro cst, seu armidinc. LEI3. cepisse. Muu.
    Ab antiquis appellabantur carices herbae quaedara (670) Codex antiq., meque. LEIB.
    amtw, dcn-ce, et sparto similes, lsidoro teste. Care- (071) Regem signifieat, lioc est Augtisluai Coesa-
    cia vcro ltica caricibus obsila. Proplerea vox mi- rem. 51UR.
    hi hic suspecta, quanquam aj ca usqtte tempora
    987 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 983
    Dtvtetim imperlum cum Jove Cmsar habes (672). A MANTUA RESPONDIT.
    Nec Maro parva metra (673) jecit regis in aula; Praecipe quaeque placent mihi, poenitet niniis (679)
    Cumque reperla forent, rcx cuidam fecit honorem, [acre.
    Qui se laudabat, quod fecerat haec metra chara CANOSSA DICIT(680).
    Tityrus incle dolens iterum conscripsit cosdem Ut teneas alium (681) nostri domini volo tantum
    Yersus sicpukhre de facta f.-aude refundens: . Acjubeo; metrum sed ntillum psallere lecum
    Hos ego ver&iculosfeci, lulil alter honorcm, Ulterius glisco, didici melius quia dicto (682)
    Sic vos non vobis veliera fertis oves (67.), Sola manens, metrum prsestet decedere (685) verum,
    Sic vos non vobis mellificatte apes. Quod placeat cunclo recitatum maxime mundo.
    Hos partim jaclans (675) in eadem Caesaris aula, CAPUT XVII.
    Non latuit regem, quis carmina tanta referret. Quot annis vixit Beatrix post Bonifacium, et quain
    Iroperat aiue suum Maronem ducere vultum, prv.denter omnia regit.
    Praestat quaeque; rogat libertatem, sibi donat. Quis narrare potest quantum prudenter honnres ,
    Ad te qui jussu remeavit Caesaris hujus, Ejus post finem, tenuilconjux sua vivens
    Sed non quod poscit, quisti dare tu sibi, nostri Bis denis annis post ipsum quinque peractis;
    I
    t (676) Oppida, caslcila, marcham (684) propriam qroque
    Namrepetens agros, ceu jusserat induperator, [terram
    Arius (677) esl quidam centurio motus in ira, Rite gubeniavit, tenuit comitissa Beatrix (685);
    Ejus habens agros, occidere quserit ut atrox Moribus in pulchris natam nutrivit ab ulnis,
    Yirgilium, fluvius sed Minciusabdidil illum, Scilicet excclsam Mathildem mente roodestam, *
    Sa jaclans morlem vitavil ibi, sed et hostem. Bina monasteria cum qua simul edidit ipsa;
    Coesaris ad vulturo (678) replecavit qui cito cursum; Ut tueatur eas qui coeli ducit habenas,
    Rsxque viros claros tres secum misit, ut agros Faxinorense (686) monasteriuro primum fuit illud;
    Restituant ipsi, fecere quod insimul ipsi. Prsedia multa satis dedit illis (687) magna Beatrix;
    Tu sibi nec vitam servasti, rura nec ipsa ; Esse quia monachos plus quam clericos venerain.'os
    Desine jactari jam te, jam Mantua vanis Credebant ambse (6S8); Canusinae quoque sanctse
    Laudibus ex islis, vaeuae sunt ceu tibi dixi, Ecclesise noraen (689) mutaverunl et honorem
    Pone supercilia, mecum cor.tendere vita. In mclius, dudum cui praepositus fuit unus,

    (672) Legerem lubentius habet. Ita in Virgilii Vita r' chiones ducali quoque titulo fruebanlur. MUR.
    a Tib. Claudio Donato antiquitus scripta, quam ex- (685) Dissimulat poeta secundum ejus matrimo-
    pilavit Donizo noster, ut hic de Virgilio cum Man- nfrim cum Godefrido duce, et captivilatem, in qua
    tua contenderet, eumque in Canossoe, seu regii Le- eam habuit Henricus imp., quod hosti ipsius nu-
    pidi morrtibus consedisse oslendat. MUR. psisset. Obiit Godefridus anno 1069, quo etiamcre-
    (673) Forle, projecit. LEIB. dit Florentinus filiam Beatricis Mathildem fiUo Go-
    Cod. Padoliron., pauca melra. Mrm. defridi Godefrido desponsatam. LEIB.
    (674) In ambobus codicibus nostris mslis. duo> (686) Codex ant., Ffaxinorense monasterium fuit
    versus adduntur, nempe: illud. LEIB.
    Sic vos non nobis ferlis aralra boves. Scribendum Fraxinorense, nunc Frassinoro, qui
    Sic vos non nobis nidiftcuiis aves : pagus super montes agri Mutinensis euntibus Saxolo
    Et quidem addenda. Ea enim exhibenlur etiami adCarphinianam ac Tusciaminvisendum se prsebet.
    in nuper lattdata Virgilii Vita. Yide in bullar. Casin. constitulionem CVI-I, ubi
    (675) In Regien. Cod. rectius haberetur : IIos pa- donatio a Beatrice facta eidem coenobio. Habeo di-
    riler jactans. MUR. ploma Frederici I datum anno 1164, et quo monasle-
    rium Sancti Claudti de Fraxinorio, venerabilem
    (676) Idesl twstros. LEIB. sua recipit,
    Fortasse, nosli. Donizo censuit, Virgilium reverat ejus abbatem Willelmum sub prolectione
    servilem oliir. egisse vitam, eumque ab Augusto li- ejusque jura confirmat. Inquirenti milri olim ve-
    bertate donatum. Sed ex ecloga ejus priraa, quam) stigia veteris coenobii, si templum excipias ex veiu-
    hic ante oculos Donizo habuil, hoc minime cxcalpas.• „" state coinmendantium, vix aliud quidquam visu
    Iuio et obstant veterum testimonia. MUR. digrium occurrit. Loci aulem reditus, qui olim com-
    (677} In Yirgilii Vita Aiius appeilatur. MUR. plitres erant, Roroano Maronilarum collegio attributi
    (678) Forte, repedavil. LEIB. fuere. MUR.
    Et quidem in Regien. cod. legilur, repedavit. (087) Ms. cod. Regien., dedit illic. Neque soium,
    Forlassis etiani, replicavit. MUR. abundavit Fraxinorense monasterium ingenti prae-
    (679) In cod. Regien., pceniteo nimis actw. MUR. diorum cumulo, quae canonem nunc emphyteuticum
    (680) Haec in codicibus nostris non leguutur,, redduut, sed etiam diversis castellis olim Muttnensis.
    imperayit.
    quasi Mantua loqtii pergat. Verum sequentia Ca- qtioe a pluribus saeculis in jus reipublicae
    nossam potius loquentem exhibent. Mun. concesserunt. MUR.
    LEIB.,
    Itaque auetor ipse erat monachus. canonicos
    (681)Codex anliq., alvum. LEIB. (688)
    (682) Hoc est, siquidem conjicio, didici me so- (689) Canonicorumcollegiuro,nempel2
    lam manentem dictare meliora. MUR. sub praeposito, in Canossino sancti Apollonii templo,
    (685) Cod. anliq., desedere, idestdiscedere. LEIB. Atto comes Bonifacii marchionis avus erexerat.
    Godices nostros praefero, ubi Deus edere. Lectio- Beatrice aulem ac ejus iilia Mathilde comitissa cu-
    nem codicis Valicani, nempe desedere, si attenliuss rantibus, inde amoto cano&icorum ccelu, nionacliis
    perspexisset amanuensis, intellexisset non disccdere, •, Benedictinis data fuit cum claustris ecclesia. In eo-
    sed Deus edere illic lcgi. MUR. dem autem coenobio Deo militabat ipse Donizo hujus
    (684) Scilicet Tuscise. In aclis eorum lemporumn carminis auctor. MUR^
    Bcalrix ista diicatrix appcllatur, nam Tusciae mar-
    989 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 990
    Usus cum cleris (690) non in tantum duodennis A Filius iste mali, quem sprevit docla Beatrix.
    Deservire quidem, nunc abbas servit ibidem Nam fovcam parvam, deridendi sibi causa,
    Cum monachis Christo mullis famala.atibus illo. In strata fieri tunc prsecepit Motinensi (695),
    In noctis tenebris. Cadalus lenebrosus at ivit
    CAPUT XVIII.
    orbis venit ad urbem ,
    Quod secundusHenricus lempore Bealricis mortuus Multos conducens, caput
    est, et quod lertius Ilenricus cum pcpa Alexan- Quem pars perversa pretiosius (696) cepit, aberrans,
    dro II nimie discordatus est. A dictis Cephae,sed pars sibi dextra repeute
    Caesar Henricus comilissae lempore vivus Obviat ad pugnam, Cadaloa cohorsque repugnans
    Exslilerat, scimus quod herus (691) fuit atque pro- Exsuperat dextram partem, Tiberimve cruentat.
    Ipse Beatricis magnse, natseque Mathildis. [pinqttus Obtinuit praesul cathedram tersanguine (697) plenus
    Mortuus Augustus fuit in pace sepultus. Ob terrae febres Parrnenses mox rediere.
    Postquam (692) surrexit, qui de lumbis puer exii Pontificem solum linquunt proprium Cadaloum,
    Illius, in regnum, fiet per quem male rectum, Pars ab eis fessa capit ipsum denique dextra,
    Scilicel Henricus crudelis tertius hydrus; Et super exeelsam turrim Crescentis (698) apertarn
    Cujus eratmater regina videlicet Agnes, Evehitur, vinclis constringitur undique firmis.
    Hunc in ventre gerens, vidit. quod sit draco vere Praesul Alexander cathedram recipit veneranter,
    In somnis iufans ; hoc multis retulit ipsa Ille, fuga lapsus, Parmam redit undique lassus,
    Hunc Yictor (695) regem laudavil papa recenler, Nomen habet papae,quod nomen sumpsit inane,
    Hic nimis exercens crudelia rex adolcscens, Deristis valde morilur cum crimine Parmae.
    Ut sonipes mulus, sensus non est quibus ullus, Pastor Alexander regnavit ovanter, ut ante,
    A papis sanctis verbis saepissimeblandis Errantem regem studuit revocare paterue;
    Admonitus, seutes genuil mens illius ex se; Dicta Patris sancti despexit perfidus, asthic
    Nicolaum papam (694) contempsit mens stia prava, Credere perversis tantum vult atqtte protervis,
    Sprevit Alexandrum papani vere venerandum, Vendebatque vagus super haec mala ponlificattis;
    Tollere Romanum cui tentat pontificatum, Qui propter papam non deseruit mala tanta.
    Quemdam Parmensem Cadalum papam jubet esse : Tristes inde salis Malhildis erantque Beatrix
    PraesuleratParmseCadalus ditissimtis, atqne Quaesub Alexandro papa stabant venerando
    Praeparat absque mora se contra pergere Romam His ita digestis praefatus papa recessit

    f690) Non nisi. LEIB., tus, contempsisse Nicolaum II? Non desunt certa
    (691) Herusex Graeco, nexu (nempe sanguinis) C alia istius principis vitia ac flagitia, quae jure vitu-
    ligatus; Zpvie,vel spm; est nexus. Florentinus pro peves. MUR.
    qucd herus leg. quatn hwnus, sed non explical. Non (695) Et quidem rudibus sseculis in more fuithanc
    Mo-
    satis explorata est ralio consanguinitatis inter imp. linensem, polius quam Mulinensem appellare
    Heniicum III (quem poeta secundum vocat, in Italia civitatem. Strata vero Mutinensis eadem est ac via
    scilicet) et Beatricem. Sane Henricus IV ainitam -Enrilia per Mutinam deducta, quain taraen nos
    vocat in epist. Regesto Gregorii VII inserta. Usper- Claudium dicimus, neque recenti appellatione, sed
    gensis (1051) neplem Henrici III DomnizoMathiltlain perquam vetusta, ut antiquae chartae Urbis osten-
    (filiam Beatricis) consobrinam Henrici IV), infra dunt. In Actis etiam saucti Doranini martyris apud
    lib. n, cap. 1. Et sane Henricus V jure propinqui- Sitrium ad diem 9 Octobris, hsec habentur : Beatus
    tatis etiam haereditatera Malhildis filiaeBeatiicis sjbi vero Domtdnus pcrrexii via Claudia; Christiani alii
    vindicavit. Sed cum ignoretur ex qua stirpe fuerit per Flamineam, alii per Aurelium, alii itetn pcr
    mater Beatiicis, cui et ipsi nomen Malhildi, mirum Claudiam fugiunt. Usuardus quoque in Martyrologio
    non est gradum cognationis ignorari, nam amitw-el suo, et Roraanum Martyrologium ad diem '9 Octo-
    neptis voeabula late apud hujusraodi scriptores sumi bris Claudiam appellant. Id aiiimadvertant eruditi
    constat. Quid si Giselae Conrado imperatori nuptoe velim; lrinc enira elucere videtur, a Claudio quodam
    soror fuerit? ita et verborum proprietati, et rerum restauratam fuisse viamjEmiliam, ideoque antiquum
    circumstantiis satisfiet. LEIB. perdidisse nomen. Tib. Claudius imperator apud
    (692) L.ego: Posl quem. MUR. Reines., class. 5j, num. 80 inscript. viam Yaleriam
    (693) Scilicel Yictor II papa, anno 1056, quo e D a se reslitulam, Claudiam appellandam curavit.
    yivis sublato Henrico inter Augustos secundo, ej'us Quidni hoc idem JEmiliaevise conligerit? MUR.
    filius Henricus puer rcgni Germanici ac Italici fre- (696) Cod. ant., pretio suscepit, id est Simoniace.
    nuro suscepit. Id factum permittentc Romano ponti- LEIB.
    fice Victore, scribit Paulus Bernriendensis in Vita (697) Ms. Padolir., habet tuttc sanguine. Acta stint
    Gregorii VII, tom. III, Rerum Italicarum. Apud haec anno 1062. Auclor est Donizo, victoriam primo
    poetam nostrum Victor regetn laudavil. Consensus cessisse Cadaloi militibus. Et revera male primo
    autem papseideo commemoratus, quia non sine ejus contigit Romauis pro Alexandro vero papa praelian-
    auctoritate rex decernebatur, qui ex regno jus acci- tibus. MUR.
    piebat ad Romanum imperium. MUR. (698) MolemAdriani significat, quam nunc arcem,
    (694) Scilicet secundum. Sed parcat Donizo. Hen- seu castrum Sancti Angeli dicimus. Turris fuit aulem
    ricus inter Germaniiereges IV, si fidesauctori Anna- Cresceniii potius quam Crescentis appellata ab
    liurn Hildeshemensium, in lucera prodiit anno 1048. aliis scriptoribus. In Vita Alexandri II, tom. 111Rer.
    Si Hermanno Contraeto, ejus nativitas in annum ltalic. Cadalous dicitur receptus in castellum Sancii
    1050 cadit; si denique Lamberto Scafnaburgensi, Angeli a Cencio prsefecti filio, ibique per duos annos
    eum peperit anno 1051 Agnes imperatrix. Atqui obsessus. Quae huic habet Donizo de vinclis firmis,
    Nicolaus II papa electus anno 1058 vivendi finem quibus ille coiistrinctus fuit, liberaliter cxpl-icanda
    fecil anno 1061. Qui ergo dicenrius esl Henricus rex sunt dc obsidioiic illa. MUR,
    puerulu.s, et annos tantum dcccni aiil uiidecini na-
    994 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES.. 992
    Antc novem soles' (699) Madius quam ferret odo- .A Ad scelera rursuin rediit rex pdst modicum tunc,
    res (700) Ad qtsero mcndacem direxit deruio malrem ;
    Ex isto cosnio, supero requiescat in horto. De prope post ipsam sibi transnrisit stia scripta;
    Anni mille Dei, tres, tunc quoque sepluagera. Qui doluit landem, matrique spopondit ut ante
    CAPUT XIX. Credidit hoc statim genitrix, quod rcx simulavit,
    Quod posl Alexandrum Gregorius seplimus papa sa- Quaerediit Roniam, papam reverenter honorans,
    cratus esi, cum quo prwlibalus rex lisndiu diicor- Post haecad regem bis scripsil papa decenter;
    dalus esi, quod ab co damnatus es'..
    Post Alexandrum fuit Ildeprandus amandus Quos apices sacros tenuit rex maxirae charos,
    Antistes factus, prius arcMdiacorius almus Quem tunc Saxones regem sprevere feroces',
    Prselia qui secum stattiunl commitlere derouni :
    Exstltitejiisdem reverendoesedis in urbe;
    Dum consccratur, Gregorius ipse vocatur, (707) Quodrexabsqtic morapapae raandavit,adorar.s,
    Jure Deus nomen sibi talededit vel honorem, Atque petens ipsuni, pro se roget ut crucifixum.
    Pastorconfcslim Saxonum mittere genti
    Ne luptis irrumpat, vigilat caulas ovium sal;
    Noveratesse rrius miseris, altis quoqtie dirus (701), Curavit, jriane pacera cupiens revocare,
    ltide suus missus doncc redeat, jubet ipsura
    Diversisque nioclis ctihnen retinebat honoris;
    Plenus crat raira stiper omnes quippe sophia, B tiegem riullo modo super ipsos pergere; quod non
    Rex exspectavit, galeatus quin equitavit,
    Septimus antistes Gregorius exstitit iste;
    Lucra gregis quoerens studuit regemque monere Coiitva Saxones, qui fortcs suntet alroees.
    Peccator quamvis, prudens lamen hic crat arir.is;
    Dulciter, a tantis resipisceret ut malefactis (702),
    Ecclesias scripsit pretio ne venderct ipsi. Commisso bello, victor rex cxstitit ergo,
    Ad cujus scripla rescripsit rex bona dicta; Unde superbus adest, papam despexit, v.t air.eris,
    Omnia quaj papae malrique spoponderat ante,
    Cujtis papa legens apices, gaudens alt esse
    In poelo cunclis de taligaudia justis. Fregit et invasit, Simoniacos revocavit.
    Rex ullra montes degebat, pastor in Urbe, Afficitur valde vir apostolicus super hanc rem;
    Accilis missis mullis hoc illico scripsit,
    Legalus veiox referebat eis nova erebero;
    Iiiter utrosque roanens Malhildis cognita malcr, Aique Bealrici dominae, proliquc Mathildi,
    Ut jiax in regno toto fieret sine bell», Qttae dominuro papam fiagrajritem (708) sempe-r
    Pontificis pacera regem suadebat amare, [aroabant,
    Perfidiarn regis deleslavere luraentis.
    Atque ptum papara dc rcgis amore rogal at.
    (703) Regis erat mater tunc Romae snbdita paps», (709) Acrius ad regeni seripsit paslo.r sacer, el se
    Quara vir amans pacem pro riali miltere pace Ulterius clarnat non posse pati mala tanta.
    Ordinat, et secum Pranestinae quoque verum Rex mox hac illac discurrere coepit, ad ista
    PontificemChrisli, cui jungit et hostia tristis (704) Plures perversos coadunans tempore certo,
    Ponlificem magnura; quem nomine claroo Giraldum; Cum quibtis adversum patrem loqtiitur reverendura.
    Ilos ultra montes direxit papa, duostjue, Moguntinus ibi fuit archiepiscopus, ipsi
    Quos rex dignanter curo niatre rccolligit Agne (705), Judicium .tot.um tribuit rex flagitiosus.
    In iuanibus quorum promisit jussa piorura IIuc Ugo tunc falsus venit, qtii diciltir albus,
    Se pro posse sequi papre, sartcli quoque Petri, (710)Officithicmultis; Romana? presbyter (7il) tiFbis
    Ecclesiam (706) summi Domini non vendere numiriis; Ter damnatos erat, prelio qnia restituebal
    LariLlicatvalde nati responsio matrem; Emptores Christi templorum, jur.ctus et ipsis
    Roniam regressa papoe rctulit nova gesta; Adversus papam fingens mala, lostificabat
    Papa Deo laudem tulit immensam super hanc rem. Corda raalignorum, regis simul, et socioruro,

    , (699), Asteriscum hic posuit Leibnitius, quasi Ostiensem, Praenestir.ura, Curiensem, Cumensem
    aliquid dcsideretur. Ycrtim scnsus bene conslat, JJ 1074. LEIB.
    etnihil aliud poscil. Est auteni ejusnioai : Prsefatus (706) Cod. Regien., et quiJem rectius, ecclesias,
    papa recessit, hoc est posiremo fato sublatus est, MUR,
    iioiiem.soles anle quam Madius ferret odores, id est (707) Seqttentes 13 versus recitat Bar. 1075,
    dies novero ante Kalendas Maii roensis, flortim at- num. 25. LEIB.
    qtie odorum parentis. E(:quidem x Kal. Maii Alexan- (708) Cod. ant., flagranler. LEIB.
    der II obiitanno 1075. Murt. In noslris quoqtie 'codicibus Tcgitur flagranter.
    (700) Ll estmensc Aprili anni 1075. LEIB. MUR.
    (701) Rectitis in codicibu. nosfris quoque durus. (709) Seqq. versus 28, recitat Baron. 1076, nuffi.
    MUR.. 15, LEIB.
    (702) In cod. Padolir., tnaledictis, MUR. (710) Cod. ant., offuit, id est obfttit. LEIB. .
    (703) Secjuentes 19 versus • cilat
    • Baron., lom. XI, llabentetnoEtricodiceso/fjtif. DeHqgoite candido,
    1074. LEIB. . . sive albo, aut blanco, quein Iialice appellatum pnto
    Agnes Augusta, qure anno 1074 pro Gregorio YII Ugo Bianco, multa babet historia illorura tempo-
    stabat, et viilnera Ecclesiaa illata a filio sanare nite- rum. Vide poiissimurn tomo III Rer. Ilal. Viiam
    bantur..Muu. Gregorii VII'. MUR. .
    (704) Ostia. LEIB. (711) Presbyter cardinalis, quera ait Lambertus
    (703) Atl ipsum etira roatre venienles. Lambcrtus i propter ineptiam ' ct morcs inconditos fiiisse ...depflt-
    aii, cura niipcratrica legat'); vcuisso cpiscopos siiu:::. M.ua, ..-.-....
    933 ARPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 991
    Atidax antistcs Mogtinlinus nimis ille, A In medio, vos slc, velut agnos, dicoquc vobis .
    Non Christunt lirouit, paparn quando maledixit, Vos, quasi serpenles, prudentes convenit esse;
    Cuncti subscribunt, magis ipsi se maledicunt. Yivcrc simpliciter veluli vivuntque columbac.
    0 blasphemia non hic, neque post abolenda! Ilas geslare-dccet virtutes non modo (720) vere,
    IIoc analheroa quidem mandavit (712) mox procul Atque crucem Christi studeamus ferre mctipsi;
    [idcm Non nos a Christo tribulaiio separet isto
    Ad (713) Longobardos Simoniacos nimis altos, Temporc, sed colla subdamus membraque nostra
    Qui lseti facli, in papam (714) denique raptim Martyrio ; vcrbo fidei feriatur hic ergo
    Omnes concurrunt, regis faciunt quoquejussum, Ostensus serpens, qui sculum gesfat et en;em,
    Jurant, subscribunl, contra dominumque magislrum Advcrsus raatiem Romanain calholicamque
    Mittendos apices Romam, rex edidit ipse; Ecclcslara, Christide sanguine rubra benigni.
    Qui de sede sacra dicebant surgere papam, Pitira loqucns paj)a,.dixit synodus sibi sancla :
    Injuste slantem, papatum depopulantem, Tu Patcr es Pairuin, blasphemum conterc pravum ;.
    Qtios synodo corarii statuerunt mittere Romam. Est noslrum quippejussisparere tuisque;
    Quidam Rolandus Darmensis,-clericus, aptus Pro Christo mortempatienter gliscimus omnes,
    Eligitur, quarum gerulus tunc litterularum. B Judicium confer, gladium trahe, percute forlem
    Incipiens (715) synodum pastor Gregorius, ovura Omnibus excelse dignum clamantibus esse
    [(716) Privari regno regem, maledicere nec non.
    Gallinss sculptum gestans in cortice sculum, Papa dolens, vinclis anathematis illico strinxii
    Et colubrum nigrum, qui lendebat caput, (ictu Regcm praedictum, cui regnum devetat ipsum.'
    Quippe repercussus qtiodam) pertingere sursum In Quadragesima synodus celebrata fit isla (721). .
    Non poterat, clinum sed ventre lenus caput ipsum Qui Pelrum sanctum, qui papam diligit almum
    Torserat et caudam Iriplicaiidodabatsiiiuatam; IIoc analhcma probat, quod regem sic inhonorai..
    Non erat hoecplana, sed erat scuiptura levaia. A Petro quisquis scu papa discrepet (722) istis
    Ad synodum fertur, nunquam par ante reperium. Tcmporibus, firmae permansere comilissai
    Quod dum miratur, praedictus et ecce Rolandtis Magnae,petra quasi Malhildis, ct alla Bcalrix,
    In medium venit, pap3e mox dicere ccepit: IIs; mediatrices inerant ctrcgis amicos;
    Rex j'ussit terrse, jusserunt ponlificesque, Curoque vident regem per devia tendere semjTcr,
    Ut Iinquas sedem quam non es dignus habere. Proximus illarum fuerat quia rex et eartim,
    Romanis cleris mox idem portitor inquit (717) , Ex ipso raoeslsepandebant se salis csse,'
    Costes in pente Romam testor veniet rex Scd tamen a papa se non discedere clamant:
    Mjssurus papam, lupus hicnon est quiapapa. CAPUT XX.
    Sic dum blasjihemal, proefectus eum cupiebat De obilu dondnw Beatricte, el quomodo Canossa dt*
    Privari vita gladio, commotus in 'ira (718). cil ex ea et de corporeejus.
    Quoti fecisset enim, sed ei Pater alrous adhoesit;"" Plena bonis factis dictisque referta Beatrix,
    Vixque tacens coetuscoelesti fiamine plenus, Cunctis chara nimis, magnis parvis quoque Pisis
    Papa beatus ait : Turbari linquite, nati, jfigra manens, vita de prsesenti bene migrat,
    Ectiesioe sanctse, veniunt quia tempora valde Octo decemque dies (723) Aprilis dum sinit ire
    Plena dolisnimis (719), magiiisque repleta periclis : Christi post orltira vera de virgine, corpus
    Expedit, exislant, quse sunt ut scandala scripia; Anno milleno bis terno septuageno
    Y;c sed ci pravo, per quem sunt scandala, clamo; Couditur Pisis, luccm videat paradisi
    Nosfrttra nempe modum, Deusiiifit, mitto luporusi Hanc patres jusli ducant super aethcra cuncti.
    (712) Cod. Regicn., mandarunt. Scilicet hocidem (718) Legatos suos in carcerem conjectos, ct in-
    anatheroa miseruiit schismaiici episcopi e concilia- clignis roodis habitos qucritur rcx in epislola ajiud
    bulo Wormatiensi anno 1076. MUR. D Reubertum 195. Addalur Bertholdus ad ann. 1076-
    (715) Bar., Aliobroges. Sed cod. ant. habet ut LF.IB.
    excusum est. LEIB. (719) Scriberem nimiis. MUR.
    (714) God. anl., Papiam, ubi synodus scilicel ha- (720) Cod. Regicn., r.os modp. MDR.
    bila coutra Gregorium. LEIB. (721) Ann. 1076. LEIB.
    Codices quoque nosf.ri habent, Papiam. MCR. (722) Lega discrepat. Hoc est a Gregorio VII scf
    (715) Seqq. versus 15, recitat Bar. 1070, num. averterunt quamphirinii; Beatrix vero et Maihildis
    17. LKIB. firmaj in ejtis obedienlia, ac patrocinio permansemr.l*
    (7i0) Narrat poeta pro moastro fnisse illalum in Ita habet cod. Padoliron., non vero permansere^
    synodum ovum gallinaj, in quo (natura an arte) MUR
    sculpius cohiber, qui percussus caput frustra erigerc (725) In Chronic:s Pisanis, quoeUghellus cdidit
    tentabat; id visum syinbohun rei quoe lunc ageba- lorh. III, Ital. Sac, et cgo in noiiiiullis corrccla f.c
    tur, et Sinioniacam (opinor) haeresim designarc. ampliora iterum dabo, legitur : Anno 1077 (niore
    LEIB. Pisanorum, hoc est 1076), condiissa Bealrix obiit
    (717) Excidithic versus in hactcnus editis. Addo iv Kalendas Maii, et in maijnifica lumba apud mi:-
    ex fide mstorum. coclicum, quibus utor. Seqiiilur jorem ecclesiam Pisis sepulta cst, ob cujus reverer.-
    ergo post hunc versuni : itam comitissa Mathildis ejus fiiia, quw obiil uni;or
    Romanis cleris mox itlem portitor mquit: 1116 (Iioc cst secundum epocliam nostram 1115)..
    Costes in penle, ctc. Hoc c-stin Pentecostj. Mim. Ecclesiam Pisanam in Tiiscia. ci I.ontl.drdiadoiavit
    395 AD OPERA S. GREGORU APPENDICES. 99G
    yEstimo quod vilem nimis ex hac me modo Pisi A Qu:evere perjuras, palranles crimina plura (724)?
    Esse putent sane, nisi plangam, conquerar alte. Talibus in vicis cojitempserunt sepeliri
    Pcrspiciiani dominam cupiebain vivere vila Prsecipui magni nostri domini memorandi;
    Longa, quo laelum potuissem ducere soeclum: Sed se post mortem condi voluere Canossae:
    Defunctum corpus sperabam redtlere prorsus Artus jam dictse dominae teneant modo Pisse,
    Dignaetelluri, dolor hic me funditus urit, Possideant, caute nec non veneranter honorent;
    Cum lenet urbs illam, quse non est tam bene digna. Ast animo mcesto jugitcr maneonimisex hoc, ,
    Qui pergit Pisas, vidct illic monstra marina; Spero lamen per eum, qui consolatur egenum
    Ilsec urbs paganis, Turcis, Lybicis quoque Parthis Me fieri laetam, mihi conservando severam
    Sordida, Chaldsei sua lustrant liltora tetri; Maihildim, claram dominam probitate notalam
    Sordibus a eunctis sum munda Canossa, sepulcri Omni, cujus.ego vitam per ssecula quaero.
    Atque locus pulcher mecum; non expedit urbes
    Explicil liber prinuts.
    INCIPIT PROLOGUS LIBRI SEGUNDI.
    Maleriam parvam facitesse comarcus (725) ut altam, B Materiam, cunclo divulgalam fere mundo.
    Dilatare quidem sua verba scil ipse perite, Quamvis florescant, quae scripsimus, ac renitcscanl
    Materiam grandem sciolus describat ovanler, De ducibus claris, codex quos primus amavit,
    Ut, quod ei prohibet peracuta peritia scire, Multo florebit vehemenlius, ac retinebunt.(728)
    Scilice» in laetum (726) sermonem tendere parvum Facta ducatricis quae sunt scribenda Mathikiis.
    Patret cum nota vel materia numerosa Historiam longam metris descnbe Canossa.
    Yalde prolixam, pauperculus (727) en ego scribam
    Explicil prologus.

    INCIPIT LIBER SECUNDUS.


    Qtiidquid ego possum de tanta dicere prorsus, C Arverni, Franci, Lotheriugi, quinve Britanni,
    Scit populus mecum, minus est, plus ipsa meretur, Hanc tsntun. nogcunl, quod ei sua plurima poscunt
    Tanttim mirari consultius esse sciatis. Post ipsam gentes haemittunt saepius enses :
    Haecest tam clara, ceu fulgida stella Dianse(729), Omnibus ex istis equites liabet alla Mathildis.
    Hsecradiata fide, stat spe circumdata mire. Responsum cunctis hsec dat sine murmure turbis;
    Huic sincera manet major dilectio sane; Haechilari& semper facie, placida quoque raente.
    Hsecperamalcelsum, perquem suntomnia, Verbum. Haec apices dictat, scil Teutonicam bene Hnguam;
    Illius et servos, quos invenit esse modestos, ••aecloquitur Uetam quin Francigenamque loquelam.
    Diligit et lattdat, reverenter obedit, honorat; Ifec Longobardos nutrit, regil et facit altos.
    Hsecodit vilia, virtutes comprobat ipsa (730); Qui numeras stelhs, vitam sibi supplico serva,
    Elatis alta, mitis sed mitibus aslat; Si quod non glisco, inundo decesserit islo;
    Scit mulcerepios, terrere sed hasc sit iniquos. Porrige, quoc! sitio, corpus tmnulare requiro,
    Prospera non mulant, seu non hanc tristia turbant; Cum pairibus justum vere iil iiabere sepulcruni
    Omnibus in rebus gradilur discrelio secum. Antiquos patres Isaac, Abraham, Jacob atque
    Omnibus in rcgnis sua curritfama perennis, Uxores sanctas simul una recondidit arca,
    Evehitur lintri trans Pontum fama Mathildis, D Annos post multos in eodem vero sepulcro
    Nomine decujus Turcorum castraloquuntuv; Corpus conditum magni Joseph rcperitur.
    Nolitia multa cum qua rex Grsecus abundat; Hujus amo patres, sed eam plus diligo valde;
    Pallia cum gemmis rex dat sibi Grsecus (751) Alexi. Ha3Cexallavit nimium me quin et araavit,
    Hanc mullis horis Alemannus rex amal, odit; Martyris ista mihi sancti dedit ossa Quirini,
    Gens Alemanna quidem sibi gratis servit ubique. Me renovat semper lurres fabricando recentes
    R;issi, Saxones, Guascones atque Frisones, Alque meum nomen crebro'fecit crescere Roraae.
    possessionibiis plurimis et honoribus regalibus salis (725) An a xoyAuorno, quasi Ornandi magister.
    plene. Sed ex Donizone corrigendus hic dies emor- . LEIB.
    lualis ducissae Beairicis, nempe scribendum non rv, (726) Cod. antiq., lalutn. LEIB.
    sed xiv Kal. Maii, hoc est die 18 Apriiis. MUR. (727) Typographi sphalma; codices noslri, pau-
    (724) Cod. Padolir., crimina multa. Gfaviter hic percvlus. MUR.
    in Pisanos invehilur Doirizo, eos ct perjuvii e. mul- (728) Co:}. antiq. : Mulio ftoreiuni vehemenlius,
    torum criminum reos tra.Jucens. Quae haec forent uc renitebun!. LEIB.
    hisloiia silel; imo eorum fortia gesta ht Saracenos Audi codices nostros mstos., fiorebunt vehemen-
    Chrislianorum hostes narrat. Yerum i)onizonera lius, ac reniiebunt. Muit.
    urebat quod ipsis Siracenis liberura in suos pov- In cod. Regien., slella Diana. MUR.
    (729)
    tus, ac urbemaditum, et comraerclum Pisani con- (750) In eodera cod., cotnprobat teta. MUR.
    eederent, et fortasse quod piraticam, jno raorc icm- (731) Cotl. antiq., Alexis. LEIB.
    ivorum illorum, exercerent. Min.
    997 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 998
    CAPUT PRIMUM. A Hoc faciet nemo, respondif, tu nlsf, credo.
    De prtmo adventu terlii Henrici regis, el papm Gre- Poplitibus flexis dixit rex atque Malhildi :
    gorii VII in Longobardiam, et quuliler u duca- Tu nisi me mullum juveris modo, non ego scutum
    trice Malhildi apud Canossam suscepii sunl et
    qtioi eumdem regem subvertit Guiberius archiepi- Ulterius frangam, multavit me quia papa.
    scopus, ei aiia vice ivit cum eo Romam contra Consobrina valens fac me benedicere, vade;
    papam. IpsaqUe surresil, regique spopondit, et exit
    Rex rogat (732) abbateni, Mathildim supplical atque, Ascendens sursum, stetitacrex ipse deorsum;
    Post matris mortem fama currente per orbem, Alloquitur papam de regis fine reclamans,
    Regem damnatum per papam commemoratum; Sinceris dictis dominae venerabilis istis
    Turbati cerle fortes sunt atque potentes, Credidit Antistes, ut juret sic tameii ipse
    Per totum regnum, dicentes, esse superbura, Rex illi, sedi Romanse sitque fidelis;
    Non parere pie, sinceriter atque benigne Prsesul quseque velit Gregorius, hoc sibi, fecit (736)
    Romanaesedi, quee claves continet aevi; Rex retro scriptus (757); solitoque munere mage
    Quo circa regem statuunt conteranere recte, [frigus
    Ni redeat; papaepacem studeat revocare. Pernimium magnum Janus dabat hoc el in anno;
    Non aliter se rex noscens regnare valere, ]_,(758) Ante dies septem, quam finem Janus haberet,
    (733) Ad consobrinam Mathildim misit, ul ipsa Anle suam faciem concessil papa venire
    Consilium caperet, quo papa veniret ab Urbe Regem, cum plantis nudis, a frigoro captis;
    Longobardiam, peteret veniam sibi dignam, Incruce (759) se jaclans papae, ssepissimeclamans :
    Ipse suum jtissum faceret dubio procul ultro. Parce, beate Pater, pie parce mihi peto plane.
    Papa precesque videns dominaeMathildis, eidem Papa videns flentem, miseratus ei satis est, est;
    Quod quaerit donat, dimisit denique Romam, Nam benedixit eum, pacem tribuilsibi, demum
    Opilio dignus Canossam venit et intus, Missam cantavit, corpus dedit et Deitatis"(740):
    Quem sancti Petri vice digniter ille recepit: Secum convivans, super arcem qui (741)_'Cauu-
    Salvificum rorem quae papae sumpsit ab ore. [sinam,
    Regis Henrici, domina comitante Malhildi, Ipsum diraisit, postquam juravit, et ivit
    Adfuit et juxta praesentia, turbaque multa; Urbem Reginain, qua stabat turba maligna
    Ex me fitque nova, dum fiunt lalia, Roina. Pontificum, valde metuenles hanc forepacem.
    Urbs honor ecce tuus, mecum rex papa siratil sit, Major (742) erat cunctis Guiberlus, episcopus urbis
    Ac Itali proceres, nec non Galli, proceresque Ravennas, doctus, sapiens et nobilis ortus,
    Ubramontani, Romani, pontificali C Exstiterat Parrrue civis, seu clericus ante,
    Stemmate fulgentes, adsunt plures sapientes, Dura fuit electus Gregorius iste, Guibertus
    lnterquos abbas Hugo Cluniacensis hic astat, Ipsi j'uravit, contra quem nunc male sancit (745):
    Qui Pater (734) in lavacro regis fuerat sacrosancto. Regis enini mentem contra papam docet esse,
    Pacis sermones tractabant hi seniores ; Rexque die sexto remeavit Bibianellum (744);
    (735) Cumque dies starent per tres pro pace lo- Corde dolo pleno, cum plena mente veneno.
    [quentes, Pastor felle carens ad eum descendit ab arce
    Et pax non esset, rex atque recedere vellet; Crebro scripta supra, mox est comitissa secula.
    Capellam sancti petit idem rex Nicolai, Callidus at multa rex papae dixit, et ultra
    In qua pastorem lacrymans oravit Hugonem, , Eridanum fluvium, commune cupit fieri tunc
    Ut pro pace sua fidejussor sibi fiat. Colloquium; Iaudat quod papa, Mathildis et oplal.
    Non Hcet hoc, abbas regi respondit, et astans Cur hoc rex malit, ignorant hi duo clari;
    Illic Mathildis rogitavit eum, sed et ipsi; Mantua revera placito subdiqtie timebat:

    (732) Versum hunc in textum Donizonis inttilit (737) Cod. antiq. : Solitoque nivem muge jrigus,
    Leibnitius; verum, uti in R
    praefatione monui, suppo- idest Januarius nivem et frigus ultra solitum dede-
    situs is erat figurseHenrici regis in genua procum- rat. LEIB.
    bentis ante Mathildim, qua cuni pictus etiam cerne- (758) Hos. 5 versus recitat. Bar. 1077, n. 20.
    batur Hugo Cluniacensis abbas. Quare caput hoc LEIB.
    exordium suniit a Posl malris, etc. MUR. (759) In poenitentia. LEIB.
    (755) Sequentes 8 versus recilat Bar. 1077, (740) Lambertus narratabsolutorege papam mis-
    niiin. ^I.TJEIB. sarum solemnia celebrasse, et ut se purgarel ab
    (754) Susceplum ad sacros fontes ab Hugone Clii- objecto Siraoniaecrimine, partem corporis Dominici
    niacensi Henricum regem infantem anno.1051, tra- accepisse, aliamque regi obtulisse, testandae inno-
    dit etiam Hildebertus Cenomanensis episcopus in centise gratia ; sed hoc deprecatum esse regcra.
    Yifa ejrisdem sancti Hugonis. His proceribus ad- LEIB.
    deiidi quoque sunt Azzo, marchio Estensis, atqtie Cod. antiq., qnin. LEIB.
    Adhelheis marcldonissa Susie, ejusdem Henrici so- (741)
    (742) Seq. :53 vcrsus recitat Bar. 1077, n. 56.
    crus, una curo Atnadeocotnite filio, qui simul cum 57. LEIB.
    coraitissa Mathilde pacis celeberrimse sequestres fue- (745) Cod. Regien., nuiic mala sancit. MUR.
    runt, ut monai in antiquit. Esten. MUR. • (744) Nunc, Bianello, unum ex qiiatuor castcilis
    (735) Seq. 10 vers. Baron., loc. cit. LEIB. non longe a Canossa. MUR.
    (756) Juramenlum. LEIB.
    009 AD OPERA S. GREGORII APPENDIGES. i0.:.O
    Rex equiilcm frustra transivit primitus undam A/_ Hortatu magnse comilissse papa dat hanc rem.
    Eridani, tractans cum patrcis tradere papam, Tempora rnille Dei tunc septem septuaginta.
    Nec non, si qiriret, comilissain. traderet idem, Tempus cognoscens crudele venire per orbem
    Koc scelus infandum complere putat placitando. Papa, ducatricem verbis corroborat idem,
    Cuncta videns Christus fieri vctuit scelu.s istud ; Ut sit in adversis acerrima, non sit inermis,
    Eridanum praosul, MathiLiis ct optima secum Christicoias cunclos, iit praevalet, adjuvet ultro;
    Tra.ssivil, sperans pacerii componere veram, Blasphematores, qui sunl Salanae qtioquo proles,-
    Ad dominam Claram raultis oculis oculalam Conteral, exstirpet, revocct quandoque benigne.
    Nuntius advenit, qui secretuni palc-fecii Jussa pii domiiri sapicns comitissa recondit,
    Regis Hetirici, qui papsm tradcre dicit; Ut regina Saba Saiomonis v.rba beafa ;
    Hoc ubi cognovit prudens hera, mox cito raovit (749) Cumque valedixit comitissac papa Mathildi
    Seque suos, fOrtes petiitcum prsesule montes; Urbesn Romanam Madio florente per arva
    Insidiaefractse regis sunt et patefaelao. Yisitat, adv.entum cujus piebs ipsa repertum
    Papam, Mathildim, rex ulterius neque vidit, Obviat, cxstillat, pastorem suscipit una,
    Poitlifices fals.i sunt ex hoc loetificati. Ipseque coinrae.ndat,.quod nobilis egeraterga
    Maxime praescriptus Guibeitus, qui tiedit istud IB Se, sancturaque Pelrum Maihildis; vivat in aevum,
    Consilium regi, quia vult invadere Petri Clainavit.cunctus clerus, totus quoque vulgus;
    Sedem condignam, Zabuli(745) quod fecit.adinstar, Cum quibus et regeni maledixit denuo recle,
    YEfheream sedcm cupiit qui tollere teter. Akwhi.q-ie viros, qui jurarant sibi, micros (750)
    Lubricus et mendax erat'iste Guibertus abenans, Ac proceres g-andes, illum si linquere mallent.
    Conscius et concors homicidafum quoque fautor; Quodrex agnoscens, coadunans denuo fortes
    Pompara mundanam pltis ipso nullus amabal, (751) Italiam rursum spalium post temporis unurn
    Relligione caret, sic quod nec eam scit aruare. Ingreditur, terram totam niaeulabat aberrans.
    Iluncrex pro.papa laudans hoc inagnificabat (746), Sola resistit ei Matliildis, iil-IaPetri,
    Ultra qui montes rediit, faciena mala prompte, llex exardescens contra quam concilat enses,
    Quscque nefanda libent, lule faciebat, inique : Praelia, terrores, et.castris obsidioncs,
    Nam suus exaclor, judes, falsusqi.ioquejis.slor Ad nihilum-pugnat, non haec superabitur unquam .
    Non reprchendebat cvudclia, quae faciebai.. Insuperabilia loca sunt sibi plurinra fixa.
    Ecclesias. nummis vendcbat sedulo mullis, Diligitur valde, villas defendit et arces ,
    Saepe duo.s falsos urbs una tencbal in anno Hanc vi.et incassum rixam rex crescere taritum,
    Pontifices, .dando ccrtatim praemia stando : Cogitat ut t.urbet solum caput, ivit ad urbera _;
    Plebes, capellas pretio clericis tribuebant; Ilomuleam, secum Guibcrtus abisse videtttr.
    Gunclt perversi Viyebant legc Guiberti. . Mos fuit adventum regis populo (752) fore festum,
    (74") Ast hera Mathildis desjiexii facla raaiigni, Istius est flcfus, sua turbant crimina cccluni.
    Corde fidem -yeram peramabat raunere plenam; Urbs propter papam non illi fit reserata;
    Postposuit regem; per tres tenuit pia menses Circa quam bellans, dirupit moenia celsa,
    Gregorium papam, cui servit ut altera Marlha; Dcpopulans Urbem, papam statuens ibi turpera ,
    Auribus intentis capiebal sedula mentis (755) In cathedra locat hunc falso Clemens voci-
    Cuncta Patris dicta, ceu Christi verba Maria; [tattir:
    P.opria clavigero (748) sua subdidil ornniaPctro, Ilic est Guibertus fallax, vastator apcrlus
    Janitor est coeli suus hseres, ipsaque Petri. Ecclcsiae Christi, merito quem signat abyssi
    Accijriens scriptum de cunctis pajia bemgnus Restia, qiiaift viuit dilcctus in ApocalypsL
    Tunc libertati Canosinam sanclificayit Regis et illa phalans Roinam totam raaculaba.t,
    Ecclesiam, chartam libcrtatis sibi krgam (754-755) Pervigil et Rector Gregorius cx grege fesso,
    Dictans,ei mandans, yiolcnler na s-ua tangat D Pollutse cathedrae mullum quoque condolet aeqne,
    iUilus homo prorsu. sil ob hoc anatb.ems.te tortus Srierans in Pctrmn rogitat pugnare Robertum

    (745) Ita diabolum comipto vocabulo -ppellarunt t -quoque P.rovmctm comes oronia sua eidem obluli.t
    «iim nonsolum vulgus, sedetChri.tiani scnptorcs. anno 1081, ut alia exempla proeteream. Imo idem
    Meniini.me videre inscriplioiiem vetHstaro no.iiami GregoriiiS VII, insinu.asse.videtur.epist. III, lib. ix,
    Diacono Ghristiano, in quv. is vocttnr 'laccnus. ut id ab aliis potentibus viris fiej-et amore bcati P&r
    IvItiR. . •
    tri, pro suoruin, peccdiorutn absoluiione. MUK.
    (746) Num potius, hunc magrtificabal ? Murt. (749) Seq. 6 versus recitat Bar. 1077, num. 43.
    7
    (747) Scqq. versus Baroii., aivn. 1077, n. 23. LEIB.
    IJEIB. (750) Id est parvos, sive plebem : quol et cgo in
    (748) Invaluit eo saecnlo, ac potissiraum Gregoriii graliam plebis, indociae adnoiare volui, quanio bo-
    Yll papse temporibus, mos off.rendi non castra so- nus Donizo Greecuium hic agere instituil. Mua.
    luin, sed et iutegra regna apostoiicos secii, eaquee (751) Hos 8 vers. Baron. 1081, num. 25. LEIB.
    r.ursus ab illa acciniendi in foudum. Id praestitit De- (752) Fore, id est essedebere. LEIB.
    inetrius Russorurn rex duobtis ante pacem Canusi- (753) Eos 4 vers. Baiv 1083, num. 2. LEIB. ,
    •Jiara annis, ncn.pe anno 1075, tum alter Deraetriuss G5I-755) Hos 0 vers. Bar. cit. 1084, nuai. '>
    Croiiim. et Dslmatice dux, sivc rcx. Bcrinuip.cs
    4001 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1002
    Hermannum (736) qucmdam , qui regem d pulit, A domina Mathildis, el quod cunclis Catholicis sub-
    [extra veneril.
    Urbem, qui veluti per stratam (757) damnula fugit Corde pio flagrans Malhildis lucida lainpa's
    Francigenam, montes ultra rediens malus hospes : Adversus binos Domini crucis hos inimicos
    Papa suus Clemens Romanis prsemia praebens, Arma, voluntalem, famulos, gazam propriamque
    Raplor terrenam Petri rapil ipse cathedram, Excitat, expend.it, instigat, prcelia gessit.
    Quanquam semonstret, quod sit quasi pastor in Singula si flngam quse fecit nobilis ista,
    [Urbe, Carmina sic crescent, sunl ut numero sine stellae,
    Ipsi nulla tamen pars in coelimanet arce; Plura sed omittam, de paucis discilc rnira.
    Kie heresis limes mundum seduxit inique, Ex hac parte freti per climata qualuor sevi,
    Jussa Dei spernit, sanctorum verba ncglexit, Lepra Guibertina succreveral horrida; nigra
    Praevaricat Ieges, divinas destruil aedes : Ilac lepra mundus fore non locus cxstitit ullus,
    Persequilur dignum dominum papamque magi- Munda domus sola Mathildis erat spaciosa (762),
    [ strum, (765) Catholicis prorsus fuit hajc tutus quasi portus;
    Qai monitis sacris plenus manet in Lateranis, Nam quos damnabat rex, pcllebat, spoliabat
    " Pontificcs, monachos, clcricos, Italos
    Hlic consistens (758) spermologus optimus iste, quoquc, Gal-
    (759) Actibus et verbis exprobrat schisma Guiberti [los;
    Perpetuo damnans anatbemate schismata tanta. Ad vivum fontem currebant funditus omnes :
    Nascitur hinc cunclis ingens tribulatio jiistis, Scilicet ad dictam dominam jam mente benignam,
    Mucronem regis pia pars quammaxime sentit. Quseque requirebanl apud ipsam repperiebant,
    Sedibus expulsi suut pontiflces qiioque multi, Defuit haud villi, quin profuit optima cunclis,
    Flagris afflicli, vinclis in carcere strieti. Non ab ca mcestus, si quis vir venitbonestus,
    Rex et Guibertus faciunt juvenescere tempus Unquam praeteriit, sed consolatus abivit,
    Neronis prisci, qui prsecepitcrucifigi Vestibus e sacris mullos baecnota ducatrix
    Petrum, cervicem Pauli gladio ferit idem, Patres calholieos veslisse quidem reminiscoi*.
    Et proprioevenlrcm prajscindere matris ab ense (764) Inter quos fulxit revercndus episcopus urbis
    Fecit ut inspicerct, requievil ubi malus ipse : Lucensis, lucens Ansclmus (765) maxime prudens ,
    Sic propriae malris palmas calcaribus acris Lege D.'i doctus, monachus bene relligiosus ;
    Transfodit, missus Satanse, Guibertus iniquus. • Gregorius praesul Romanus, ut egit Jesus,
    Nullum quippe virum timuit nisi Nero magistrum ; In cruce qui moricns dat discipulo Genitricem,
    Venis incisis in aqua vilam tulit ipsi. Cwiimisit dominam sic Anselmo comitissam;
    Hi duo prsescripli fldei ferc nomcn obliti, Qaam docuit dictis, regit exemplisque benignis,
    Perdere nituntur doctorem denique summum. Perversai seciaemonuitque resistere semper.
    Simon eis doctor Magus exstatet hispidus auctor, Consilii magni vir hic angelus his fuit annis ,
    lgnorant forsan quod, dum fortuna reportat, Consilium cujus sequitur comilissa venuslum.
    Injustos sursum ruiturosesse deorsum, (766) Nam quos ipsa valet pravos converterc maler,
    Quandoque plus ipsos (760) ideo patitur Deus illos. Quantiscunque modis quil, agit in omnibus horis ;
    CAPUT II. Multos cum feudo, multos munus tribuendo,
    Quaiiler circa regcm (701) et Guibertum exarserit Pugnando plures, castellaque ssepius urens,

    (756) Cod. ant., Normannum. LEIB. imo neque ipsa Italia carebat viris piis Gregorii VII
    Nostri quoque codices Normannum habcnt. Error zelum probantibus, et Henricum ejusque sequaces,
    in omnium oculos incurrebat. Sed heus bone Do- acvitiaperosis.'Nihilattinetexempla proferre. Quod
    nizo! quemdam Robertum Normannum memoras, potiuscredendum, nulla principum Ilalicorum fami-
    quasi triobolarem procerem, tibique ignotum ? MDB. lia prajter Matbildis, studio constanti favit, ac opem
    (757) Cod. ant. dammula. LEIB. D tulit in ea rerum perturbalione vero Romano pon-
    (738) In Grseciam nos ilerum Donizo trabit; sed tifici. Hugo Flaviniacen. in Chron. Virdun. : Sola
    bic navigatione dubia. Nam utut spermologus colli- lunc temporis invcnla esl Matliildis comitissa inter
    gentem seniina signiflcel, attamen vocem hanc Gvaeci ferminas, quceregis polenliam aspernala.sit, qurncal-
    in delcriorem «nsum accipere consueverunt. Apo- lidilalibus ejus et polentim etiam bellico certamine-
    stohis ipse Alhenis irrisionis gralia appellatus est obviaverit, ut merilo nominetur virago, qua; virtute
    uti habemus Actor. xvn, i§, scilicet animi etiam viros preeibat. Adde auclorem synchro-
    o-7TE///xo).oyof,
    komuncio, blatero, aul seminiverbius, uti vulgalus num VilsesanctiAnselmi Lucensis episcopi: Invenla
    inlerpres habct. Quos auctores secutus hic fuerit cst sola, ulque unica dux, el marcltionissa llalliilda
    Donizo, videat ipse, si tamen memlo omni caret hic in fide permanens, zelum Dei habens, domno papas
    locus. MUR. Cregqrio obediens. MUR.
    (759) Seq. vers. Bar.: 1081, num. 1. LEIB. (765) Hos 15 Baron. vers. 1081, num. 25. LEIB.
    (760) Inlerpunge ita ruituros esse deorsumquan- (764) Baron. 1074, num. 17. LEIB.
    doqueplus ipsos, ideopaiilurDeus illos. LEIB. (765) Sancti Anselmi Lucensis episcopi Vitam
    (761) Codices nostri prssferunt, et rectius, conlra habes apud Bollandum in Act. sanctor., lom, II
    regem. MUR. Martii, pag. 649, a capellano, sive poenitentiario
    (762) Cod. Padolir., speciosa. Attamen non una ejusdem Anselmi, scriptam. MUR.
    Mathildis domus ab hac infectione immunis erat (766) Baron. 1081 num. 26. Lum.
    dicenda. Neque enim reliquse Christiani orbis parles,
    PATROL.CXLVIII oo
    (003 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES.' 1004
    Uegis ab obsequio jogiter disjungit iniquo, iA Cursores currunt ad eamdem crebrius hujus,
    Ultramontanis ac principibus sibi charis Densius haud cessat Patres hos hsecvice versa
    Errores regis scribit vitare rebellis. Chartis et missis pulsare diebus in ipsis,
    Sicque Deo mulluin generabat credula fructum , Pro quibus adversum se commovit fere regnum
    Gregorio papse proceres servire suadens, Ilalicum lotum, Ligurum sed maxime totum :
    Mittere cui gratis crebro solet in Lateranis Ipsa Padi stratam tenet, urbibus unde fit acta (770)>
    Xenia multa nimis, quam papa pie benedicit. Hujus dum pugnant athletae, nonnisi culpa
    Bis centum libras domus argenti Canusina Ipsorum perdunt, sed vincunt optime bellum,
    Tunc misit papse, quam debet papa beare. Urbibus ex multis cives hoc.tempore multi
    Insimul armati clypeis, et equis phalerati,
    CAPUT III.
    Principe cum celso prudenti prorsus Oberto (771),
    De obitu papoe Gregorii, et de eleclione Desiderii et Ducunl Parmensem
    Urbuni papm, el quod domina Mathildis pro Ito- (772), Reginum pontificemque;
    mana Ecclesia pugnavit, et de obilu S. Anselmi Romam, tam forles aiunt se pergere posse.
    Lucensis episcopi. Hi luctatores ibant pro regis honore,
    Interea (767) planclus de prsesule nascitur altus Terras vastantes circumcirca peragrantes,
    Gregorio, gestat dominus quem Christus ad sethra, B ! Audaces tandem terram Malhildis amantes (775)
    Ante dies scptem Madii quam flnis adesset; Intrant, credentes ipsam vastare repente.
    Hunc monachi deflent, monachus quia noscitur esse; Suslinet istorum Sorbaria (774) castra virorum,
    Hunc clerici flebanl, valde laicique dolebant, In propriis campis illis tribuit loca standi,
    Pura fldes quorum procul est a schismaticorum ; Nocte quiescentes oculis somnum capienles,
    Quando suum sancliim reverenter corpus humatum Julius assumpta jam vero (775) luce secunda,
    Anni mille Dci sex insunt ocluageni. Ecce repente phalanx Mathildis adest, Petre, clamans
    Post bunc flt papa Desiderius probus abbas Auxiliare t-uis. Inimicis (776) surgere tuti
    Montis Casini, qui parvo tempore vixit, Incipiunt, campi tanto strepitu stupefacti,
    Anno post islum paslor sacratur in ipso Mulli dant dorsum, pugnant allissime '(777) morsu,
    Urbanus rhetor, monachus prius, et modo rector. Prosternuntur ibi plures, capiuaitur iniqui.
    Ecclesise verbi summi Palris, alque perennis ; Marchio prasdictus quemdam transverberatictu;
    Ut Salomon dicit, justus veluti leo fidit. Et quasi voce loquens : Nonne, sine fugit honore
    Ilic damnal regis fidenter, et acta Guiberti, Talem grimnitum (778) portat, nec hic inimicus
    Qui Petri sedem falso cupiens relinere, Ducet quod nunquam (779) super hanc dominam,
    Advocat Oddonem (768) prudentem de Tuliore C [puto turbam;
    Adversus papam, quem bello ssepe coarctat; Ebrardus prsesul Parmensis captus habetur,
    Ille tamen juslus, licet esset ssepe retunsus, Pontificem sentes Reginum perque dies tres
    Immobilis durat, pacem putat esse futurara Abscondunt nudum Gandulphum pectore durum;
    Filiolae Petri, Chrisli famulseque fldeli Nonnulli capti proceres, alii fere lapsi.
    Exhortando pia direxit lunc sua scripta, Gaudet turba Pelri, turbatur concio regis.
    Gregorii normam plus prsecipueque recordans, Inclyta Mathildis terror fuit omnibus illis;
    Quatsnus observet, nec eam dimitlere tentet. Mensis ut advenit, qui primus in ordine coepit
    Hinc peccatorum veniam dat eique suorum. Ejus in oetavo decimoque die dominator
    Gregorii missi (769) crebro peliere Mathildim, In coelisregnans Anselmum (780) vexitadselhra(781).
    (767) Seq. 6 vers. Baron. recitat anno 1085, (775) Quid si legendum jam venit. MUR.
    num. 15. LEIB. (776) Cod. ant., inimici. LEIB.
    (768) Is est Oddo episcopus Bajocensis, Willielmi (777) Cod. ant., aliisine. LEIB. In nostris quoque
    conquestoris Angliseregis 1'rater, ad papatum sacri- codicibus, alii sine. MCR.
    legis votis inhians, de quo Orderieus Vitalis lib. VII (778) Padoliron. codex ita hunc versum exhi-
    Hist. eccles. adannum 1085. MUR.
    Dbet:
    (769) Hoc est, Gregorius VII litteras e't nuntios Talem grmiitum porlat nunc Idc inimicus.
    ssepe ad Malhildam misit; crebrius autem id prse-
    stitit Urbanus II. Et illa vicissim non cessat pulsare
    litteris hos Patres, sive Romanos pontiiices. MUR. Ifac autem verba indicant, non quidem cecidisse
    (770) Pellitur Malhildis urbibus ad Padum. LEIB. Obertum, sed fugisse tanto cum dedecore, et vulnere
    In Estensi codice, ubi epitome Donizonis msta, etiam addito fforlassis in facie) ut nunquam amplius
    haec leguntur : El ipsa domina transivit Paudi stra- ex sententia Donizonis ducturus crederetur copias
    lam, et ibat urbibus, unde fit alta. Quare ex his adversus Mathiidim. Sine fugil honore. Hoec autem
    acta anno potius 1085, quam 1084. Turbata tamen
    alium vides emergere sensum. MCR.
    (771) De boc Oberto marchione aliquid ego innui in his est chronologia Donizonis. Is enim (Jlectionem
    iu antiquit. Eslen., cap. XXV, pag. 248. MUR. Urbani II primo refert, quae accidit anno 1088.
    (772) Scilicet Eberhardum, et lleginum, scilicet Tum Anselmi Lucensis episcopi mortem comme-
    Gandnlplmm. MUR. morat, quse ad annum 1086 est referenda. MDR.
    (775) Fqrtasse Donizoni scriptum fuit amentes. LEIB. (779) Nempe ibi cecidit marchio Obertus 1084.
    Pro terra Mathildis intelligehda sunt ejus allodia,
    castra, villos, etc. MUR. (780) Lucensem episcopum 1086. LEIB.
    (774) Villa in agro Mulinensi ad fluvium Sculten- monent (781) Bonus Donizo ad cethram scripsit, ut nos
    nam infra civitatem. MUR, codices msti. MUR.
    1083 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 100(5
    Huic similis credo fuit hoc in tempore nemo; A Jam rcdeunt, qua fronte queunt, qui prosillere,
    Officiumduplex monachorum ponliflcumque Quos video, tangente Deo, plcrumque dolere.
    Nocte die complens; corpus macerabat ut hostem; Sed redeant, et nos habeant, et nostra libenter;
    Catholicus, cselebs,pius, et sobrius fuit seque; Sed videaht, ut ruonredeant post terga latenter.
    De cujus vere tristantur morte fideles, Nunc igitur non exigitur (791) quidquid mederi
    Schismalici gaudent; erat his contrarius autem, Qua (792) voluit donec voluil divisus haberi
    Quem sibi commissum (782) per Gregoriam comi- De pretio, de flagitio, de seditione,
    [tissa, Et sapiunt, et nos aiunt in cognilione.
    Ut decuit, digne sepelivit mcssta benigne. Nam pretium, nam flagitium non complacet illis;
    Artus Anselmi condivit Mantua terris, c Qui cupiunt, qui diripiunt, damnantur ab illis ;
    De quo, quod gliscit, monstrasti, Christe, Malhildi. Par ralio, par traditio, pro parle videtur;
    Nam virtule tua fecit miracula plura; Praestet ei censura Dei quod deesse videtur.
    Servulus iste tuus de sanctis exstitit unus, De baculo lis est populo cum Patribus orta.
    Catholicseparti fuit indicium probitatis, Ista fuit, quse non caruit caligine, porta;
    Schismaticse parti signum quasi debilitatis» Ista fuit, quse diripuit Paulumque Pelrumque;
    Inde triumphando gaudet comitissa precando; B Ista fuit, quse par habuit regemque Deumque,
    Hujus enim Palris precibus putat auxiliari, Haec phrenesis non est hseresis, nonestlabyrinlhuSj
    Camque darel tumba sancti miracula multa, Per tenebras et per latebras non est labor intus;
    Proderet ut multis posl nos per secla futuris, Hanc volumus quicunque sumus de dogmate Chri»
    Justitise cultrix ea partim fingere jussit [sti,
    (785) Qusesimul et vitam capellani sibi dictant; Ut fiigiant, et rcjiciant communiter isti.
    Tertius existens ab eo Lucensis et ille Unde volo, ne forte dolo circun#eniamur,
    Rangerius rector (784) diclavit eam sibi metro, Ut breviter, sed non leviler pensanda loquamur.
    Dictavit pulchrum nuper librumque secundum, Christe, sapis, quod corda (795) rapis, succeasa ca-
    Qui baculi litem (785) diffinit, misit eique, [lore
    Principium cujus sit hic, et non hsesitet ullus Fy.c fleri, quae scis fleri, pro pacis amore.
    Lector, sed noscat quod csetera sint metra docla : Plus laicis cunctis Mathildim Rangerius scit
    (786) FiliolaePetri, violaepost lilia (787)dentur; Intentam legi Domini, vitsequeperenni;
    Detur ei de fonte Dei ros unde rigentur. Hoc sibi perlucens ob id edidit ipse volumen,
    Pugna fu!t, donec potuit ssevire Guibertus, Jam redeat primus, (794) hic iste sit ordo relictus.
    Perfidiaedux, Ecclesisevastator apertus, CAPUT IV,
    Sed quid ei tentare Dei firmissima caslra ? De terlio adventu regis Henrici in Ilaliam, et de
    Nunquid eo, regnante Deo, pervenit ad astra ? obsidiohe Mantuanai urbis.
    Morluus est, et fraditus est in psrditionem Rex ut Henricus factus gravis est inimicus
    Quique reum defendit eum, contra rationem. Ecclesise sanctae, domiuseque Mathildis amandse,
    Gregorium vas egregium quicunque negavit, ln quocunque loco poterat sibi tollere, tolo
    Jam videat, si forte queat, quam falso putavit. Nixu lollebat terras ubicunque tenebat,
    Quique duas fregit statuas (788) Urbanus, ab illo Prsescrlim villas, ac oppida, quse comitissa
    Fonte fluit, longeque eluit (789) non segnius illo. Hsec ultra montes (793) possederat a Genitrice,
    Quisquis eum (790) non ante Deum vel sero fatetur ; Abstulit omnino, nisi castrum Brigerinum (796),
    Reprobus est, et devius est, pcenamque meretur. Forte quod, magnum (797), locuples erat undique,
    His ducibus mirabilibus colleclio nostra [largum,
    Non tacuit, donec tenuit latrantia rostra, Hoc rex aggressus nequit intus ponere gressus.

    (782) Scribitur in Padolir. codice, sibi commissu, P (789) Cod. antiq., cluit. LEIB.
    hoc est ei commendata Mathildis comilissa. MDR. (790) Codices nostri : Quisquis LEIB.
    eum. MUR<
    (785) Baron. 1080, num. 15. LEIB. (791) Cod. antiq., quicunque. Habcnt et
    (784) Is est Rangerius, qui in Lucensi episcopatu noslri codices quicumque. MUR.
    post Gothifredum successit, ac propterea dicitur ter- Valuil. LEIB.
    (792) Mstus.
    tius exislensab eo Luccnsis. Vita sancti Anselmi lit- (795) cod. Padolir., quo Corda. MIJR.
    leris ab eodem Rangerio consignata desideratur. (794) Audi codicem Regien., primus sed hic. MCR,
    MDB. (795) Jarn supra dc Beatricis et Bohifacii nuptiis
    (785) Hocest litem de investituns episcoporum, agensDonizo, cap. 9, monuerat eam iu riotemattu-
    et abbatum, quam sibi per traditiouem baculi us;i?- lisse oppida, villas, e&qnain Gallia sita fuisse. MUR,
    pabant eorum temporum Csesares ac reges. MUR. (796) Convenire nomen videtur cum Briegio, vel
    (788) Versus Rangerii. LEIB. Brigense castro, nune la Brie in Gallia posito. Ve-
    (787) Nunquid hic laudatur in Mathilda comi- rum non eo usque Henrici arma se protendere po-
    tissa primo virginitatis, tum viduitatis status? In tuerunt. Quare veri videtur similius, castrum hio
    utroque certe piissime vixit. MUR. memoratum ad finas Germanici regni, imo inter l\-
    (788) Scilicet, ut opinor, Henricum regem regno nes computatum fuisse. MDR.
    per sedem apostolicam privatum, et Guibertnm (797) Codices nostri : Forte quod ct magnum.
    pseudoponlificem, quos Idola appellat, et debei- MUR. '•.'
    latos, atque ad angustias non unas redactos. MUR.
    1007 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 1008
    Cum bis quinque quasi transirent jam siiriul anni ik Prudenter (808) tenuisset si modo clausas
    Rex quod ab Italia discesserat (798), armat equina Regi, jam vnomeri,decus atque tuum procul ovc
    Dorsa viris, jurans per septem tempora, supra Multorumsyolvi 'fere cuncto coeperat orbi:
    Mathildis terram persistere, pace neglecla; Te fortemvere referebant, et locupletem,
    Castra vocat densa, descendit ad Itala regna. Ac veluti- Trojam laudabanl te fore longam.
    Tertius et mensis foliis florebal, et herbis, Cum juxta morem fers illius obsidionem;
    Urbs domiuse qusedam praedictae chara manebat Cives atque tuos forli de sanguine fusos,
    Tempore longsevo, vocitatur Mantua vero, Italiae cunctse dicebant funditus urbes;
    Ex multis rebus dives salis ac speciebus; Grseea Phryges castra ceu quondam, sic Alemanna
    Rex cupiensipsam, flxit tentoria circa, 'Castra tui cives soliti sunt cajdere; quippc
    Quam mox athletis de sumptibus (799) atque replevit Annis ipsa decem circumdata Troja pateret
    Nobilis etfortis Malhildis, maximedoctrix (800), Argolicis nunquam, nisi tradita nocte perusta.
    Ipsa tenens montes, inimicos despicit omnes. O mala proditio, quse celsos mergis in imo,
    Regis bella phalanx dabat urbi saepius atra; Tutos corrumpis, victores comprimis urbis (809),
    Exsiliunt cives, simul alhletae comitissae, Perturbas reges, comites, proceresque ducesque,
    Occidunl, frangunt, ccetum pellunt Alemannum. B Ordinibus cunctis nimis officis improba turpis.
    Urbs bene protecta, degebat rex procul extra, Si servare fidem voluisses tu comitissse,
    Mensibus undenis obsessio civibus haesit. Mantua, jam dicta tibi supra dante Mathilda
    Tunc Ripalta(801) quidem menseshostraditurinler; Auxilium, denis non solum, sed duodenis
    Traditur et turris Gubernula (802) regis alumnis. Annis te posses retinere, timens nihil hostes :
    Non famulam Petri mutant discrimina sedis (805), Hoc si fecisses, pax ad 'te magna redisset;
    Civibus at multos mandat ssepissime sumptus Rex discessisset procul a te de prope, sicque
    Servent utque fidem rogat hoc permaxime cives, Felix mansisses tu, ehara nimis comitissae,
    Cui cives vere se mandant esse fideles. A qua ditata, mirabiliterque locata,
    Pollens Mathildis fidens in civibus illis, Esses nunc florens super urbes quippe priores.
    '
    Decipitur verbis ipsorum, clam quia regis Ceu plebs Romana quires ita stare togata.
    Pertractant urbem manibus (804), partemque pha- Et si te regis superassent prselia, nescis
    [langem Quoddecus liocniullum foret, el non dedecusullum?
    Ipsius, ante diem Paschae dare; de prope quippe Nam traditricem nemo tibi dicere sciret.
    Tunc quod erat mundo celebrandum mense secundo Hoc utinam vere tu nunquam nomen haberes,
    Consilium flrmant, Judae peragit (805) et ad instar. Infelix, tristis ex hoc tu nomine sistis.
    Nam qua nocte Deum, Judas mercator, Jesum Omne bonum nomen pro turpi traditione
    Tradidit, hac ipsa fuit hsec urbs, Mantua dicla Cur amisisti, tradendo temet iniquis ?
    Tradita, sed dum rex intrat crudelis in urbem, Catholicis plena dudum celebrare solebas
    Evasere quidem proceres dominae comitissse, Pascha Dei Chrisii cum splendiferaque Matliildi,
    Navibus extracti propriis cum rebus et armis, Curia cujus erat dapibus, donisque repleta;
    Ul lapis est adamas flrmus, sic firma ducatrix, Officiosa manet quasi regis curia sane.
    In tantis damnis venientibus his manet annis. Nunc celebras Pascha cum falsis ex Alemanna
    Fit lantum diclus lapis hsedi sanguiue seissus, Qui peramant Bacchum, flagrant ad luxuriandum;
    Non cedit damnis, fusus plical hanc neque sanguis, Hlorum linguas nescis, faciles quoque rixas
    Nam supra Petram firmam fundata manebat, Cum sunt potati, pro verbis fertur amaris,
    Fluminibus (806) flecti nequit idcirco, neque venlis Ensem denudant, sociorum viscera truncant.
    (807) Anno milleno nonageno quoque primo Mordent more lupi, cum sumunt(810) pabula cuncti,
    Mantua sordescis, de prodilione nigrescis. Alria sanctorum violenter frangere nqrunt.
    CAPUT V. D Mantua nec (811) tales tibi noscere monslro sodales,
    Objurgatio, ac detestatio seu digna cxhorlalio contra Hos fuge, contemne, mors est cum talibus esse.
    Manluam. Regis amicitia procul haud durabit et ipsa,
    Gloria quanta foret tecum quis, Mantua, noscet, Non faciet quippe tibi quse promiserat ipse,
    (798) lmperator ab Ilalia discesserat anno 1084, (804) Cod. ant., pariterque phalangem, seu prae-
    redit 1090. LEIB. sidium Mathildis regis manibus dare tractant. LEIB.
    (799) Hoc est, replevit eam de alhletis, ac sum- In iisdem quoque codicibus habetur pariterque. Man-
    ptibns, id est mililibus, atque annona, ac victuali- tua Henrico regi data est per proditionem anno
    bus. MUR. '*.'!' 1091. MDR.
    (800) Duclrix. LEIB. (805) Cod. ant., perdgunt. LEIB. Habent ita et
    (801) Est quidem hujus nominis pagus inler Ca- nostri codices. MUR. ,
    nossam et Regiensem urbem, nunc Mvalta.- Verum
    hic agitur de caslro cpinitatus Mantuarii/utinfra pa- (806) Flaminibus. LETB. ' '','<
    80-7 Bar., 1091, num. 5. LEIB.^ \ , ',.':.-''.
    tebitcap. ,19„hujus l.ibri. MUR., (808) Cod. arit., ienmsseX LJEIB.^Codicesnostri:
    (802) Ad ,ostia Mincii Jluentis irc Padiim, minc prudenter portas teniiisses. MDR.
    Govemolo. MUR. '.; . .. ...-.,. orbis. LEIB.
    Rectius in codicibus nostris (809) Legerem
    (805) discrimina se- (810) Reeien. cod., consumunt. MUR. .....
    eli. MUR. Cod.
    (811) ant,, nc, idest nunc. LinB.NQstri.ctiam;:.
    1010
    1009 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA.
    recedet. A Mille viros fortes numero plus jussit ad hostem
    Decipiet vcre te, seu procul ipse
    cave ne sua sit tibi damnum, Pergere bellandum, campi cerlamine tantum;
    Ergo magnum pax
    Consilium dignum cape (812), luget, o scelus, istud: Cumque Padi latices, Athesis nec non vadasissent,
    Jura licetprisca corruperis, et uova scripta; Insidiis plenus rex, ipsos octo diebus
    Plange taraen pure, plebs omnis plangat in urbe; Viiavit, tardans proprias revocando phalanges.
    Communi vero voto revocare studeto Traditor istorum regem dicebat eorum
    Cullricem Christi, vestram dominamque Malbildim; Nole spatis-jungi, deerat quia posse, rejungit,
    Hinc restaurabis leges, et honore micabis, Talia «'edeni.es, securi star.t, et inermes
    Urbes vicinae laudabanl te sat opime, En subito splendent regis vexilla ferentes,
    Ac fore secura lamen haud aliter poles unqnam. Qu; superhoscurrunt,pars cseditur utraque mulluni,
    CAPUT VI. A Jurba regis miles capitur, sed inermis..
    Ilem de eodem rege, et eadem domina Mathildi, ei PJures evadunt, fugiunt per devia saltus ;
    de bello militum comitissm cum rege apud Tres- Iste quidem pagus vocitatur Tres-Comilatus (820),
    Comitatus. Proditor emanso (821) fc.it Hugo nobilis alvo,
    Rex igilur capta gaudens ex urbe relata Hanc contra morem sed fecit proditionem,
    Pontificem falsum Cononem (815) gente Lemannum B Nam proba nobililas nonlurpe scelus patratunquam.
    Illic esse jubet; jam prsesul Ubaldus ab urbe Tandem collecti remeavere (822) retro moesli,
    Fugerat ad grandem comitissam catholicamque. De sociis captis parvis pariter quoque magnis,
    Rex terras ultra tenuitque Padum fere cunctas Inter quos captus Manfredus erat probus, alius
    Platena, Nogara (814), nisi quse sunt oppida clara, Filius Alberti. Super ipsum contio regis
    Hsec loca nempe fidem servavere (815) comitissse, Maxime gaudebat, comitissae contio flebat,
    Regis terrorem despexeruntque furorem; j Quae veniens fessa, propriae dominse manifeslal
    Rex ibi non hastam potuit, neque miltere plantam, Actus adversos, duros, nimiumque molestos,
    Ilac et in sestate capitur Minervia (816) sane Dulcibus et planis verbis, quos ipsa ducalrix -
    Hancve fama (817) cepit, nonnullis denique telis, Solans blanditur, quo non timeant inimicum.
    Quam rex possedit, nec ob hoc comitissa recedit Yincendi bellum, perdendi denique tempus
    A zelo Petri, pro quo mala lanta recepit, Sic variatur, ait: Virtus prout ardua sancit.
    Quae per Regensem comitatum seu Motinensem, CAPUT VII.
    Ibat kctanter, proprias firmabat et arees (818); De obsidione Montis-belli, el de vexillo reg[s upud
    Nullatenus certe desperans vincere regem, Canossam capto.
    Mores atque vias illius ssepius ipsa C
    Dum transiret hiems, qua bellum cum comitissae
    Reperiebal ita, quod semper, quo malus ibat, Militibus fecit rex, sestas tertia venit (825),
    Noverat, alhlelas et quantos ipsa (819) lenebat. Binas rex steterat sestates Italiae jam,
    Nam postquam magna fuit arx Minervia capta, Eridani fiuvii laticem cum Junins urit,
    Tempore rex hiemis Athesis trans flumen abivit Siipatus transit Longobardis, Alemannis,
    Principibus vacuus tunc, militibus neque fultus : Obtinuitque loca campestria nobiliora.
    Hoc didicit nempe prudens comitissa, repente Ad montes scandit Motinenses, quos nimis ambit,
    codices nunc habent. MDR. cum in Veronensi, Menerbe appellatum. Ad utrum
    (812) Cod. ant., lungeto. LEIB.Aperte lugelo exhi- respiciat Donizo, alii videant. Ego primum praefer-
    bent msti nostri. MUR. rem. MUR.
    (815) Id est Conradum. Hunc in Mantuanam se- (817) Corrige, praeeuntibus nostris codicibus :
    dem intrusum, me quoque docuit datum eidem di- Hancve jame. Mun.
    ploma ab ipso Henrico , Cujus exemplar exhibent (818) Et quidem Mutinensis ae Regiensis ager,
    msti Annales Peregrini Prisciani in Estensi biblio- sive comitalus, vires prsecipuas ac tutelam Ma-
    theca servati, quanquam sine data. Ibi legitur : thildi prseslabat. Hic enim plura quam alibi Ca -
    Ilenricus, divina favente clementia, terlius liomano- stella et arces ad ejus jura spectabanl, sive
    rum imperalor Augustus etc, Noverit universitas, " titulo allodii, sive titulo feudi variis ab Ecclesiis.
    quod Cono sanctm Manluanm sedis episcbpus nostram MUR.
    adiit clementiam, etc. Fortasse datum hoc diploma (819) Ipse. LEIB. In nostris item codicibus hahe-
    ahnol09I. MUR. tur ipse. MUR.
    (814) Illustria duo oppida, quorumunum Plalina, (S20) Nunc Triconlai, qui pagus in comitatu Pata-
    nunc Pladena , in Cremonensi agro, dedit nobis vino situs dicitur in Monumentis per me congestis
    Bartholommum Platinam celebrem virum, qucm . in antiquit. Esten. MDR.
    Baptistam complures appellarunt, sed perperam, (821) Aperte codex Regien. habete Manso : et sic
    tlecepti a liltera iniliali, qua sola ejus nomen inter- restituendum locum jam monueram in prsememora-
    dum occurrit expressum, uli jamevicitclariss. Cre- lis antiquit. Esten. cap. 27, pag. 271, ubi libere sum
    monaelitteratae auclor Franciscus Arisius. Alterum fassus, Hugonem de Manso Alestinum principem hic
    Nogaria, nunc Nogara Veronensi civitati subest. indicari, qui nobilitatem sanguinis oblitus Mathildi
    In charla cathedralis Cremonensis, quam ali- tiunc ludum lusit, si tamen Donizoni bic integra fi-
    quando prodam , Bonifacius marchio anno 1022, des adhibenda. EratHugo Azzonis marchionis Esten^
    curtem Pladenam episcopo Cremonensi supponit. sis filius, et patruus Welphonis ducis, quem sihi
    MDR. maritum effecerat Mathildis. MDR.
    (815) Servaverunt. LEIB. (822) Cod. Regien., remeaverunt. MDR.
    (816) Est oppidum Brixiensis agri, nunc Maner- (825) Ann. 1092. LEIB.
    bio supra Ostianum. Est ct pagus apud Lenia-
    101L AD OPERA S. GREGORHAPPENDICES. lOi
    Mox mons Maurelli (824) pugna capitur sine ferri. A Prsesulibusque sacris, ait illis femina pacis :
    Ac mohs Alfredi (825) capilur certamine freni, Si fieri possit pax juste dicere poscit, "?
    In quo Gerardus facundus, signifer altus Reginuspraesul,speculumquasi lux, Herlbertus(828)
    Incidit~in vinclis praefati regis iniqui, Cum reliquis plane faciendam confore pacem !
    Ex cujus vinclis doluit satis ipsa Malhildis. Astruit adjungens : tribulatio temporis urget; ;
    Qui Job tentavit, Tobiam, Deus ipse probavit Mens dominse flecti quasi coepit in hisquoque verbis.;
    Hanc dominam, solam sancli Petri pedagogam, Respondit tandem dicens heremita Joannes (829) : •
    Absit ne fiat! quia pax hsec est inimica =
    Cnjus amore flagrans patitur densissima flagra,
    Ut quandoque sibi cameram reseret paradisi. Spiiitui sancto, Patri, proprio quoqueNato. . • 1
    Hac vice rex plane solito plus exstitit acer, Ergo sudores amittes atque labores
    Obsedit castrum Montis-beUi (826), superandum Tantos, pro Christi quos nomine sustinuisti.
    Quem putat aul telis, aut obsidione teneri, Ne titubes, pugna, quoniam victoria mulla ]
    Ingressum sed ei, nec egressum loliere quivit, De prope de coeloveniet tibi, dante sereno
    Prsesidium monti confert huic contio forlis, Christo pro Petri preclbus, qua laeta frueris.
    Cuspide quse regem stimulare solebat inertem, Fruclificante fide fructiim eenerant heremitse
    Pseudo quem Clemcns tunc venit papa videre. Istius verba, verus fuit inde prophela. ,
    Cum quo plura loquens flrmavit et obsidionem, Nam regis pactum comilissa rcliquit inactum,
    /Eslatem montem cirea quem perdidit omnem. Atque fidem summam servare spopondit alumna
    Cumque diu staret coepit pia pars trepidare, Petri, donec ei vitam dederit Deus aevi.
    Alque suain pacem proccres, famulique rogarc Turba sacerdotum firmatur calholicorum : i
    Magnificaedominae crebro coepere peritc. Ante volunt lelhum quam regis denique foedus; \
    Hoc libuitregi tanlum si facta Guiberli Colloquium dignum Carpineti (850) fuit istud,
    Ipsi laudarent, pedibusque suis quasi papos Rex Montem-belli non cessans tundere bellis,
    Se prosternarent, faceret mox hanc ita pacem; Machina succensa sua fit, prope quippe Cuchcrlam.
    Hoc audire quidem nolunt aures comitissae; Dum gerilur bellum, ruit unus filius ejus (831),
    Sed volo noscalis, pacem si regis amatis, De quo rex late doluit, misitque cadaver
    Inquit, agam secuin, justum non hoc et habetur; Veronam, pulchrum fabricatur eique sepulcrum.
    Mox mediatores, regem de pacis amore Esse videns castrumrex insuperabilefactum,
    Explorant, rogitanl pacem ne differat istam, Per campum latum dense reboare tubarum
    Annuit hoc landem memoratus rex simulanter. ( Voces prsecepit, discedens inde quievit.
    Q
    Ductores pacis nituntur ut ipsa ducatrix Continuo castrum Monlis-belli memorandiim,
    Compleat hanc pacem, quam rex se dicit amare, jEmiliam (852) quippe tunc rex pervenit et ipsc,
    Credere quae dictis laicorum distulit istis. Atque stelil soles paucos ibi subdolus ore,
    Mullis accilis abbatibus, ac heremitis (827), Inde movcns castra, finxit se pergere Parmam.

    (824) Conlermhuis Monti-bello , seu Bellio, nunc; giensem episcopalum evexerant. MLR.
    Monte Morello. Spectabal olim ad Mutinensem co- (829) Monasterii Canossini abbalem fuisse suspi-
    milalum, nunc ad Bononiensem in fmibus Saviniani. calur clariss. Mabillonius, in Annal. Benedictin. ad
    MUR. annum 1092, neque injuria, ut dicam infra. Mun.
    (825) Et lninc in agro Mulinensi tunc silum reor. (830) In agro nimirum Regiensi, ejusque nionir-
    Sed castro penitus sublalo nunc namen frustra in- bus, ubi adhuc nomen retiuet in Castello delle Car-
    quiras. Quid sibi velit Donizo, scribens hunc Mon-* pinele. MUR.
    lem (id est silum ibi castrum) caplum fuisse certa- (851) Nomen illius, ac morlem (quod mirum) re-
    mine freni, decernere non ausim. Num frenum pro) liqui silent historici. Eum in oppugnalione Carpineti
    cquilibus posuit? Atquis locus iis ad Castrum debel- cecidisse scripsit Sigonius. Verum ejus mors in ob-
    landum ? In Regesto msto. reipublicae Mutinensis adi sidione Montis-bellii contigil, nt aperte nos docent
    annum 1188 , legitur : Juramcntum Ciltudinantim , j, Donizonis verba. MUR.
    ut olim appellabatur, factum Mutinensibus a Lolhe- (832) Hoc est Regii Lcpidi urbem , quse JEmilia
    rio de Monte Alfrcdo. Mua. appellabatur, iis saltem temporibus. Atlamen au-
    (826) Nunc Monleveglio , seu Montevio. Tunc inn dialur bulla Guiberti, sive Clementis III, antipapiE ,
    Mulinensi agro inclusiim, nunc subest Bononiensi- spectans ad canonicos Regienses, ac in eorum archivo
    bus. Celebre autem ejiis nomen fecere bella interr servata , iisdemque lemporibus dala apud Cesenam
    Bononienses ac Mutinenses seqiientihus sseculis s per manum Bernerii vicc Petri cuncellarii anno Do-
    gesta. MUR. minicmIncar. 1092, indicl. xv; anno autem pontifi-
    (827) Quo nomine Donizo.designat monachos. Si ii catus domni Ciementis III papm ix Idus Junii.
    lamen malis monachos illos hic tantum indicari,i, Ibi confirmat Clemens decimam in civilate, qum vo-
    qui arclioris vitse genus in solitudine eligebantit catur Regium, el in Martia, el omnes res qum sunt
    ( eranl enim mulli) non impcdio. Sed infra ere-- in circuitu civitalis , qucc vocatur jEmilia. Viden
    mila Jqannes appellalur abbas coenobii Canusini.i. Iiegium civitatem , simulque Mmiliam civitatem ?
    MUR. Idemne , an duo diversa loca fuerint, contermina
    (828) Hunc episcopum Regiensem non salis per- tamen, alii decernant. Equidem ut Regium Lepidi a
    spectum habuit Ughellus in Italia sacra. Fuit is is M. /Emilio Lepido ejus reslauralore , ita et /Emi-
    Itomanse sedi obediens, acproplerea Mathildi comi- lium ab eodem nomen accepisse reor. Sed ejusmodi
    tissse charus, eoque ipso tempore floruit, quo Hen-i- appellationis nullum apud veteres vesligium inve-
    ricus Augustus, ct Guibcrtus, sive Clemens pscudo- )- nio. Qaod est ad antiquos breviaiores Donizonis ,
    |>apa, Gandulphuni ac dcindc Lu;!ovicum ad Re- :- Estensis ca verba .'Emiliam ncncnit hisce cxponjt ,
    1015 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1014
    Tempus erat clarum, rediit retro Cavilianum (835), A Rex volvit frena; Bajanum (858) tendit, habebat
    Ac memor est factus Canossae^rusemala passus, Cor nimium mcestum, videt erga se quia tempus
    Sit, nudis quando planctis illic stetit, algor, Mutalum, libras per niillia quatuor istam
    Nix pariterque pedes illius coxit; habere Nollet habere viam. calcalam, scire, nec ipsam;
    Nunc ulciscendi tempus se credidit ex his ; Perditio signi defectum signat ab hinc, quin
    Canossam vero comitissa, cohors sua necnon Nomen ei crescit, quod dicitur ofliciperdi (839).
    Yenerat, utque sapit regem fore Caviliani, Pars Mathildis ovans Chrislum veneranter adorans,
    Militisepartem forti dimisit in arce, ^ Ad Phanum defert Apollonii reverenter
    Acpartem secum tulit, itmoxBibianellum, Vexillum regis, quod adh-jc ibi constat haberi.
    Semet commendans Apollonio, bene sperans Hsecdum fiebant October rura colebat;
    Salvari posse meritis ipsius ab hoste. Rex una moestus Bajani nocte quiescens
    Dum fuitadmontem Jumignse(854), densius hostes Mane Padum juxta properavit, et inde secunda
    Per Lintregnanum montem veniuntpede raro: Luce Padum transit, decrescens omnibus annis.
    Hi duo sunt montes vicini, sensit abhorrens Concio Mathildis loca de prope plana petivit,
    Utraque pars strepitum, dominse pars Bibianellum Eridani lympham post hsec transivit et ipsa;
    Intrat festinans, regisque phalanx Canusinam, Terras paulatim, dudum quas nota ducatrix
    Vexillo large tenso, properavit ad arcem. Pcrdiderat, seulis illius denique viri
    A domina proceres aliquanti tunc rediere Restituunt gentes ferientes quasque rebelles,
    Retro, viri regis, quos quserit (855) ducere belli Redditur et turris dominse Gubernula multis]
    Ad pugnam, bellum renuunt hi, cum cito tendunt Regis de rebus honorata (840) sat, et speciebus.
    Adreliquos ards, quos hortatur simul armis Reddila non longa (841) Ripalta fuit sibi post hasc,
    Arreptis regi fidenter bella rependi. Augmentum magnum pia pars habet hoc et in anno.
    Cumque tubse magnae reboant, abbasque Joannes
    CAPUTVIII.
    [(856)
    Cum monachis psalmos psallebat, cordeque sanctos De separatione Praxedis reginm ab Henrico rege (842)
    Deposcens omnes, locus ut iueatur ab hoste; et de adventu papm Urbani in Longobardiam.
    Exstitit orta satis caligo maxima statim, Augurium pejus regi quoque contigit, ejus
    Abbas orabat, pugnabat plebs memorata, Flagitium prorsus sua ccepit spernere conjunx,
    Vulneribus ferri jaculatur concio regis, Quod taceat metrum, nimis hinc ne degenerelur.
    Ex populo terrse jaculatur nonnisi certe r Ast de regina Praxede tamen metra dicant;
    Unus, qui multas pilo pulsaverat ulnas. Sic timet ipsa virum, denlem velut agna lupinum,
    Yexillum regis gestabat natus Oberti (857^ Cumque timore tremit, furtim munimina quserit
    Ad se qui rectum cum vidit tendere ferruni, Mathildis, poscens ut eam disjungat ab hoste,
    Evitans ictum lorica nimis trahil ipsum, Aspiciens Debora nova tempus inesse vel horam,
    Nam cecidit terrse, currit quidamque pedester, Hunc ut prosternatSisaram, clam quippe catervam
    Accipienshastam, vexillum tollit ad astra ; Veronam mittit, regina manebat et illic;
    Yix relevatus equo prsedictus marchio, retro Privatum (845) venit, defertur, laeta recedit.
    Ad regem, sursum qui monticulum stetit unum Regis eam servi perdunt strepitu sine belli;
    Cum sociis cunctis rediit, simul ac ibi juncti Suscipitur recte, reverenter, nobiliterque
    Ob nebulam grandem cum nullus viderit arcem A domina sane Mathildi, quaequasi Rachel (844)

    Et venit ad civitatem Reginam, et stetit in civilale dam, ordinandamque commitlit venerabili Joanni
    Begina aliquantis diebus. Audi et Regiensem : Et Canusino abbali. MUR.
    sic ipse imperator coilectis tentoriis venil Regium , (857) Filius nempe ejusdem marchionis Oberti,
    etc. En ut JEmiliam ii explicant. MUR. nu quem supra vidimus lib. n, cap. 5, a Mathildis mili-
    (855) Fulvius Azzarius in Regiensi Chronico scri- tibus in praelio Sorbariensi fugatum. Infra hic
    bit uunc appellari castrum Sancti Pauli, San Paolcf, idem Oberti fllius appellalur marchio. MUR.
    secus Entiam fluvium. Et quidem cbartse veleres id (838) Azzarius auctor est, indicari hic Bebianum
    confirmant, MUR. castrum. Certe sequentia docent jam in planiliem
    (854) Scribe : Vimignse. Ita enim cod|ces nostri. descendisse Henricum, quando mane Padum juxta
    MUR. properavit. MUR.
    (835) Quserunt. LEIB. (859) Yox desumpta ex dislichis Catoni vulgo at-
    Habent iidem codices qumrunt. MUR. tributis. Hominem signiflcat, qui tempus et oleum
    (856) Idem videtur ac supra memoratus eremila perdat. MDR.
    Joannes. Quod si verum, jam habes eremitam pro (840) Restitue onerala. Ita quoque codices msti.
    monacho usurpalum. Eumque Canossino Sancti MUR.
    Apollonii caenobio abbatem prsefuisse Mabillonius (841) Scribendum non longe ex flde eorumdem
    suspicabatur. Nam non longe a Canossa peractum codicum. MUB.
    es.t praelium ; intus vero alsbas et monachi meliorem (842) Lege Baronium, ann. 1095, 1094, 1095.
    causam Deo eommendabant. Ego remcertam statuo LEIB.
    ex charta, quse mihi est ad manus, Bernardi cardi- (843) Reponendum est privatim. Sensus poscit, ct
    nalis atque domni Paschalis papm vicarii scripla codices antiqui consentiunt. MUR.
    anno 1105 ubi is ecclesiam cmnobilem Sancti Mi- (844) Scribe Jahel. Ita quoque scripsit Donizo, vi
    chaclis de motite in episcopio Lunensi sitam rcgen- msti testanlur, et historia exigit, MUR.
    1015 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 101G
    In Sisarse magnum nunc flxit tempore Clavum. J i Longe secedunt, urbs divitiisque repletur.
    Crescit ob id felix Christi victoria plebi, Ipse Deus regCni fecit trepidare repente
    Ecclesiseque duci, pastori scilicei urbis; Islum Maihildimfugiendo, nocte reliquit
    Hanc rem reginae missi referunt eoraitissae : In castris vasa, seu frena, capistria sana (851),
    Hoc quicuhque scelus cognoscebat fore verum, Castrum Nogarae comitissa (852) gliscitamare •
    Spernebat regis sectam, pa»iterque Guiberii : Mane recepit eam, vehemente*' utesuriebat,
    Partibus in cuiLCtispars Petri malime surgit; Cum proprio ccetu eeu Judith ipsa beelur
    Dux bonus Urbanus factis et nomine clarus Non semel hsec regem necat ut Juditb Holofernem,
    Esse triumphandi tempus de principe Rabin (845) Crebro sed impellit, sibi muscipulas quoque tendit,
    Percipiens, Romam dimittens venit ad oras In quibus ille cadit, se quando cavere putavit.
    Longobardise cum consilio comitissae, CAPUTX.
    Quaesuscepit eum, sanctum penitus quasi Petrum. Quid in Galliis papa Urbanus lucratns est, etdere-
    Pontiflcis dextra benedicitur isla potestas. versione sua ad Italiam.
    (846) Tunc pastor sanctus synodum (847) celebra- Urbani (835) Galli papse Petri quasi sancti
    [vit, et aunus Dicta receperunt, et ei bona multa dederunt.
    ^ Verba salutis eis dabat hic pastor vice Pctri,
    Christi millenus nonagenus quoque quintus,
    Piimus erat mensis, cum nascitur humor in herbis; Nam docuit summus paler illos ire sepulerum
    Ore sacerdotum damnanlur facta malorum Ad Domini nostri, locus ut purgetur, et hostis
    Ac hseresi papse Guiberti scilicet arcbse, Inde repellatur populus pag'anus"amarus.
    Regis et Henrici domini quia sunt inimici, O fidei semen bona germina quot modo praebes
    Adfuit his dictis Praxedis, et ipsa Mathildis; Cum rulili flores refluunt pastoris ab ore,
    Catholicos plene benedixit papa fideles; Et pariunt fructus Domini dignanter in usus !
    Hanc synodum sanctam Placentia continet ampla. Nam genitor charum pro Christo linquere natum
    Et genitus patrem cospit dimittere plane,
    Expleta synodo dominse, quam saepe recordor,
    Papa valedixit, clericis comitatus abivit Atque vir uxorem conlra dimittere morem,
    Per multas urbes, curans convertere plures; Sesas uterque Deo gliscit parere sereno.
    Gallia quem patrem suscepit maxime cba:-e. Ceitatim currunt Christi purgare sepulcrum,
    Francigenus cunclus populus, de quo fuit ortus
    CAPUTIX. Ufbanus pastor, prsesertim pergit ovando.
    De obsidione Nogarm. _ Cumque duos annos fecisset ibi fere pastor,
    Yilior effectus solito mage rex, velut exsul, haliam rursus rediil, fuit alque locutus
    Quid faciat nescit, nec nocte dieque quiescit; M".tiMathildi, quae domni verba magistri,
    Fronte carens, landem resilire putavit, ut ante P: ;ssulis ac summi, merrtis dulcedine sumpsit,
    Civibus accitis secum Veronensibus, ivit, Quam pater absolvens, benedixit eam super omnes,
    Yallavit castrum Nogara forte vel amplum : Ajque vale dicens sibi, Romam tentat abire,
    •Hocdiscunt auves Malhildis, novit ut autem Ui cathedj-am Petri purget, quam prava Guiberti
    Mox accersitos Motinenses (848) corpore firmos,' Sessio polluerat,per longum tempus habebat
    Eridanum transit, quam tunc Guberuula gratis Corruptam legem canonum, pariter quoque regem,
    Suscepit noctu ; sed non regem latet hcc, nec Urbanus vhetov (854) velut ambievat; piius ergo
    Exsanguis (849) factus, qui rex uimis et stupefactus Piomanam sedem mundavit ab hoste, celebre
    Se mox inde movens in eadem nocte, timore, Illius nomen crescebat, maxime Romse,
    Quo Deus Assyrios quondam stupefecit iniquos, Plebs suscepit eum, pepulit Romana Guibertum;
    Quando Samariam circumdederant fere dira Ejectus nempe foris Urbem, stare Ravenna (855)
    Pervalidaquefame (850), forevictam non titubarent, Assidue coepit, morteia suus Oddo (856) recepit,
    Surgunt nocte tetra tremefacti, vascula, frena, r, Propter papatum non liquerat hic dominatum
    Diversas vestes, obliti sunt simul enses, Ravennae, credens quandoque linquere (857) sedess.
    (845) Rasin. LEIB. Ulique sphalma ; restituendum titubarent. MUR.
    tarnen non Rasin, sed Jabim, ut habent msti nostri, (851) Cod. Regien., capistria sane. MUR.
    rex nempe a Josue profligatus, cap. xi Josue. MUR. (852) Idem codex comitissam. MUR.
    (846) Barea., ann. 1095. LEIB. (855) Baron. ann. 1095, num. 49. LEIB.
    (8-47)Scilicet Placentira anno 1095, cujus canones (854) Lubentius legerem reclor. Acta sunt hsee
    refert Labbeus, tom. X. pag. 505 Concil. MUR. anno 1096 et 1097. MCR.
    (848) Mutinse comitissa fuisse creditur Matkiltiis, (855) Scribe Ravennm, ut habent msti. njstri.
    ut ejus quoque majorcs fuerant. Sunt eliam, quse MUR.
    me in hanc sententiain impellant. Jure eodem aliis (856) Nempe ille idem episcopus Bajocensis, qucm
    (,uoque civitatibus eamdcm praefuisse censeo. Cum supra memoravit, lib. n, cap. 3. MDR.
    vero in singulis rcsidere non posseiithujusmodimul- ^ (857) Et prosodia poscit, et msti codices nostri le-
    larum urbium comites, vicecomitem in iis dimitte- gunt hic quandoque relinquere. Ante usurpatam Pe-
    bant. MUR. tri sedem Ravennati Ecclesise praeerat Guibertus,
    (8491 Lege cum codicibus nostris : nunc exsan- neque postea ullum in ea archiepiscopum statiiit, ut
    giiis. MUR. si male sibi fortuna cederet, vacuam adhuc repeteret
    (850) msli, prmvalidaque fame, fore viclam ncc: cathcdram. Rubeus in Historia Ravennate ideih tr*-
    1017 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1018
    • CAPUTXI. A Yalde Paschalis, consecratur quoque statim,
    De recessu Chonradi ab Henrico patre suo, et de In verbis planus, per Romam prorsus amatus,
    morte papm Urbani. Dans agapem grandem, nutriens inopes, tribulanles.
    Pelre Pater, prsesto precibus dicianlis (858) adesto,p (865) Dogmate pro Christi certanti porro Mathildi
    Uldoceas sensumnosifumcomponereversum (859), Signatos apices benedicentes sibi mittens,
    Unam dictemusplagam, qua rex stiperelur. Illos ut mores tenest, monet, anteriores,
    Francigenas partes Urbanus dum p*Nrag.<afet Quos docuere Palfes ipsam vehementer amantes
    Longobardiae stabat res hactenus ille; Simplicitate Pater sancti Jacob patriarchae,
    Cui fjrtuna vetat ferat ultra ne diadema, Paschalis regitur, secum neque subdola viviint.
    Egypti regem, quse pe?culit ultima regem, Planiliem cujus didicit Guibeitus homullus,
    lstum plaga ferit, primogenitus sibi cedit, Mox.Aniichristi sedem sibi tollere gliscit;
    Mcrtuus jEgypti primogenitus fuit; isti Qui Sutrium venit, cives seducere coepit
    Non obiit, vivus sed ei gravis est inimicus Romanos, parvos pretioque nimis (866) simul allos;
    Factus, ob ejus opus, quod erat nimium scelerosum. Atque viam doinini Petri (867) faciebat hic hostis
    Chonradus (860)dictus fuithicde chrismate tinctus, Custodire, viros spoliare jubens peregrinos.
    **Hic per viginti tres annos denique Chrisli
    Ingeniopollens, genitorem prorsus abhorrens,
    Sedominae largis Mathildis subdidit alis. Ecclesiam nisu toto turbarat iniquus,
    Quseveluti dignum valde charumque propinquum, Dum potuit multos animosseducere stultos,
    Mox suscepit eum laudans, ut rex vocitetur Destitit infelix nunquam, nec (868) corpora lsedhy
    Ulius tractat patrem, sic Estaer ut Aman, IlMusmagnus mundus jam despicit actus.
    Abstulit uxorem sibi primitus, et modo(861)prolem. Ecclesisecunctse Petre jam prsebepromoconde(869),
    His motus damnis septem stans insimul annis (862) Iste senex ul hebes homines sinat esse fideles.
    Italise, regnum Gallorum visitat exsul, Post annos binos Urbauus erat quod ab isto
    Sic procul ejectus Chonradus filius ejus, Sseclo portatus, coelique choro sociatus;
    Cum domina stabat jam supra commemorala, Iste dolore gravi tactus Guibertus inanis
    Consilio cujus pulcher juvenis, rubicuudus, Mortuus est secum portans anathema per aevum;
    Ac prudens vere, Siculam duxit mulierem (865) Propterea cceli populus, pariterque fldelis,
    Rogerii natam ducis, huic juveni quoque papa, Exsultentque boni, periit quia perdilionis
    Credere si vellet sibi, regem non vetat esse. Filius, ut surgat similis non det Deus unquam.
    Non erat hic rector tremulus quasi cannula vento, „ Dictator quidam de quo metra protulit ista :
    Sed veluli ferrum truncabat noxia verbo. Fletibus etlacrymis esses, Guiberte, dolendus,
    Ut cervum serpens hseresum sic turba timetquem; Fletibus et lacrymis si forte fores redimendus.
    Cuncta sibi prava subduntur dogmata falsa. Sed nulli gemitus possunt tua facta piare,
    Nunquam decrevit (864) libertas denique sedis Quam mors non poluit de perfidia revocare.
    Romanaeper eum, sanctum peramat quia Petrum; Non est consilium quod possit viviflcare,
    Aureus antistes color optimus exstitit iste, Ad se quem sprevit Deus in finem revocare.
    Scilicet Urbanus sanctis merito sociatus, Vivens et moriens nobis exempla dedisti,
    Talem vae Romaj cum perdidit opilionem. Quod membrum Salanse non sit de corpore Christi;
    Mortuus est Romse digno conditus honore, Non Dominum, sed daemonium, vivens habuisti;
    Julius ipsedies binos cum dat prope finem Non Dominum, sed dsemonium, moriens habuisti.
    Anno milleno, nonagenoque noveno Ergo salis claret quod qui lua facta sequentur,
    A Nato celso de prima Yirgine Yerbo. Pro simili culpa simili gladio ferientur.
    CAPUT XII. CAPUT XIII.
    De eleclione Paschalis papm, et de prava Guiberti De obitu Chonrudi regis et obsidione Ferrarim.
    morle. " Scribere res gestas cum non sit res inhonesta;
    Post quem papa bonus laudatur religiosus Carmen adcsto meum^ic, ne promas nisiverum.
    dit atque confirmat. Et revera in Actis ad Ravenna- ptias abbas etiam Uspergensis commemorat, igno-
    tem sedem spectantibus ille se Wibertum archiepi- rasse autem videlur doctissimus vir Rocchus Pirrus
    scopuminscribebat; in pontificiis vero, Clemenlem. in chronologia regum Siciliae. MUR.
    MUR. (864) A decresco: hoc est, nullum detrimentum
    (858) Dictantis. LEIB. passa est libertas Romanaesedis, Urbano II in eadcm
    Nostri quoque codices exhibent dictantis. MUR. sedente. MUR.
    (859) Regien. codexhabet rursum. MUR. (865) Baron., tom. XII, ann. 1100,num. 7,,LErei,
    (860) Anno 1095 ab Henrico patre defccit Chon- (866) Ms. cod. Regien., pretioque, minis, videlicet;
    radus, et rex Ilaliae salutatus fuit. MUR. tum pecunia, tum minis. MUR.
    (861) In cod. Reg., ut modo. MUR. (867) Jdem cod., dotnpni Pelri, hoc est domni^
    (862) In Ualiam descenderat Henricus anno 1090, Mua.
    atque inde anno 1097 discedens Germaniam repe- (868) Cod. ant., nunc. LEIR.
    liit. MUR. Habent et nostri codices nunc; nempe quia sub~
    (865) Nempe Mathildam, cujus genitor fuit Roge- latus e vivis. MUR.
    riusjdux, sive comcs, Sicilirc et Calabrise. Has nu- (869) Id est claviger. LEIB.
    1019 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1020
    Infra Chonradus Longobardos comitatus, A Yolo devote sanctum petiit seniorem,
    Dum staret discors a Malhildi (870) fuit ipso Pergeret ut Parmam multis erroribus atram,
    Tempore, duiavit modicum discordia lalis : Quos procul errores Pater hic depelleret ore.
    Nam petiit partes Tuscanas rex, ibi tandem Annuit his dictis, cum consilioque Mathildis,
    Nobrlibus quidam facientibus expulit iram ; Speque fide fulgens clericis comitatus ad urbem
    Ad pacem firmam rediit bene cum comilissa. Perrexil; sanctse dormitio Yirginis, aique
    Post istam pacem febre tactus. Juliu.s autem ln medio mense, qui sextus nosciiur esse,
    Mensis erat magnus, moritur Chonradus, etannus Tunc celebrabatur, quo festo Parma beatur;
    Tertius, Urbanus quod transierat memoratus (871). Majus ibi templum Marisenomine fertur,
    Ejus habet corpus. Florentia florida prorsus. In quo plebs tota Christum Parmensis adorat.
    Post hanc aeslatem libet autumnum memorare. Yirque placens Christo paliens Bernardus in ipsunr
    Qu venit, duros in quo Ftrraria muros Introiit phanum, missam cantare paratus,
    Obsessos sensif, fuerat quia faicta rebellis Yerba volens regni populo narrare superni,
    Ipsa ducatrici, nec ei servire cupivit, Missam devote pro fesli coepit honore,
    Contra quam gentes numero sine duxit et enses, Post evangelica plebi retulit sua verba,
    Tuscos, Romanos, Longobardos galeatos, Quae propter regem nonnullis displicuere.
    Et Ravennales, quorum sunt maxime naves, Dum calicem sancta vir mitis ponit in ara
    Circumslant equidem multaj maris atque carinse Supplicet ut Christum pro cuncta plebe benigmim.
    A duce prseclaro transmissae Yeneliauo (872). Hinc clamor multus, vulgi sonuitque tumultus
    Considerans demum Ferraria, ne superetur, Nam blasphemias coepit depromere diras,
    Optavit pacem magnse Mathildis amare, Adversus Christum ceu Judsei crucifixum;
    Yiucere cui vivos est semper mos inimicos. Plures dicebant: Moriatur pseudoprdpheta!
    CAPUT XIV. Clarnabant multi: Seductor corruat urbis (877) j
    Quod papa Paschalis ob piam lutelam dominm Ma- Hic, aiunt, intus regis-stet non inimicus !
    thildis direxerit (873) in Longobardiam venerabi- Enses denudant, mulierum vox sonat una :
    lem cardinalem Bemardum. Si sinitrs vivum, regem perdetis amicum,
    Auxilio Petri jam carmina plurima feci, Non vivus vadat, cupitis si vivere, clamant.
    Paule, doce mentem noslram,necmetra(874)referre Yilrea vasa cadunt, hastis franguntur in allum
    Quae doceant poenas nientes tolerare serenas. Erectis, longe Patris socil simul omnes
    Pascere paslor oves Domini Paschalis amore r Fugerunt, abbas Thebaldus (878) maximus aistat
    Assiduo curans, comilissam maxime supra Cum Patre solus ibi; cervicem monstrat, et inflt:
    Sajpe. recordalam Christi memorabat ad aram; Csedemeuih collum, mortem gratanter hic opto.
    Ad quam dilectam studuit transmittere quemdam Mox frameam quidam per collum traxit ob iram
    Pra? cunclis Romse clfiricis (875) laudabiliorem, Illius, parvum sibi fecit vulnus et arctum.
    Scilicet ornatum Bernardum presbyteratu,; Intrepidus stabat laeta facie super aram
    Ac monachum plane, simul abbatem quoque sanclaj Christi Bernardus patiens, sapiens, venerandus
    Ambrosiae Vallis (876). Factis plenissima sanctis Cum vidit vulgus ridere suum quasi vullum,
    Quem reverenter amans Mathildis, eum quasi papam Clamavit dicens : Speciem Zabuli gCrit iste;
    Caute suscepit, parens sibi mente (ideli; Tollatur slatim, tundatur eareere, flagris!
    Qui vir coeleslis tantum coelestia verbis Injecitque mauum super ipsum, cujus (879) avarus
    Et factis monstrans exempla dabat bona coram Et foris asportant, heu! missa relinquitur orta.
    Omnibus, et dignum fruclum Domino genuit tunc, Non Dominae magnae dormitio Yirginis alinae,
    Illius nomen ducebatur procul ore Non altare Dei, sed nec reverentia Petri
    Multorum, cujus populus de nomine fultus, Terruit hanc gentem Pharisaica facta sequentem,
    Urbis Parmensis pars major cum vehementi Capellam totam, quam prsebuerat pretiosam
    (870) Discordiae causam veri videtur simile ab nalis. Habent et nostri codices « abbas Yallis ^t»-
    ipsa Mathilde processisse, ulAjam monui in Antiquit. brosim. i>cum tamen Umbrosmscribendum sil.Unus
    Esten. cap. 4. Nempe illa, quandiu Chonradum sibi epitomator Regiensis antiquusMs. habet; qui fuerat
    ulilem credidit, eum quoque coluit ac honoravit. abbas Vallis Umbrosm. MDRAT.
    Ubi vero Henricus ejus pater pene dejectus fuit, D (876) Yallis Umbrosae. LEIB.
    tunc decrevilapud Malhildem Chonradi gratia atque (877) In Regien. cod., orbis. MUR.
    auctoritas. Vide Landulphum a Sancto Paulo syn- (878) Cujus coenobii abbas fuerit ineertum ha-
    cbronum in Hist. Mediol., tomo IV Rer. Italic. MCR. ctenus. Mihi pene cerlum videtur fuisse Thebaldum
    (871) Aph. 1101, non abfuisse veneni suspicionem abbatem monasterii Brixellensis Sancti Genesii, .ad
    Uspergensis notat. LEIB. quem supra innui, lib. i, cap. 1-8,datum diploma co-
    (872) IIoc est Yitali Michaele, cui quasdam im- mitissae Mathildis. Congruunt setas ac vicinitasloci.
    munilates ac privilegia in civitate Ferrariensi con- Thedaldum appellat Bacchinius, Thebaldum vero
    cessit Mathildis, ut Veueti historici tradunt. MDR. Azzarius. MDR.
    (875) Cod. Regien., direxit. MDR. (879) Cod. antiq., civis. LEIB.
    (874) Lege cum codicibus nostris nunc melra. Nostri quoque codices civis avarus. Tum cod.
    MUR. Regien., et foris asportat. Antiquus breviator Bi-
    (873) Fuit enim Bernardus iste S. R. E. cardi- bliothecte Estensis : Unde umts de civibus svams in-
    1021 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1022
    Iluic domno digno comitissa Malhildis, in ipso A Penna corvina loca jam peragrant peregrina.
    Templo confestim rapuit plebs pessima, fregit. Hsec alba penna, vos papsemiltite verba :
    Nuntius e multo vicino, mane secundo, O pastor rector Paschalis summe sacerdos, 1
    Scilicel ad grandem comitissaratvenit, et hanc remi Hsecmeditans (886) tracta, prudenter duc tua facta
    Notiftcavitei, qusedans suspiria flevit, Ecclesiam Christi de regno mortis abyssi
    Alque sui fortes athlctae jussit ut omnes Ereptam gaude, sletut, aspice, libera caute :
    AdversusParmam deferrent insimul arma, Illius pacem non ulterius violare '
    Fines tunc nempe retinebant hanc Motinenses. Ullus prsesumat, caveat pater hoc tua cura.
    Ut volucer velox cito pergens haec pia vero Velle tuum firmum super illum stet crucifixum.
    Pa.rmadie terna prope sensit eam timet, ex qua Qui semet morli pro sponsa subdidit hosli.
    Nobilibus vasis (880) illius reddere statim Tu cui commisit Christus, sponsamque reliquit,
    Injuste captum sluduit supratilulatum, Prospice perfectam (887) commendafam tibi semper
    Et dominsecunclam capellam reddidit, ultra Reddere festina sponso sponsam sibi dignam.
    Non aliquid retinens, vitare pericla requirens, Ferto prius rnortem, male quam violetur ab hoste,
    Quaenon vitasset, nisivir patiens adamasset. Nullus eam raptor rapiat tibi, nullus amator.
    Civibus indulsit cornilissa Mathildis, et urbi " Falsus seducat blaude virtute nec ulla.
    Jussu Bernardi, cujus pielate remansit, Scit Dominus Chrislus quia si steteris bene firmus,
    MilleDei nali tunc centum qualuor anni. Libertas sponsaenunquam minuetur ab hoste;
    CAPUT XV. Omnis nec Roma (888) sub te, rcgnique coronam
    De obitu regis Henrici terlii (881). Nemo ferre valet, tribuas nisi tu sibi plane,
    Dictus jam dudum rex quo sit flne solutus, Qui gestabit eam sine te (prseceptor habenas
    Scilicet Henricus, volo mundi discat amicus, Tu regis atque tenes) vacuus poterit remanere (SS9),
    Cum scierit, noscat faciendum quid sibi conslat. Dum falsus quidam sponsam lacerare benignam
    Rex suprafatus vivens erat illaqueatus Non timuit, tecum plures vigilare studerent (890).
    Actibus iu pravis, semel at se dissimulavit Inter quos prompte Mathildis, fllia sponsae,
    Converti, pleno quod fecit corde veneno, Pervigil et fortis, perversos sseperemordit;
    Schismaticos sempercoluit lenuitque libenter; Fervida bella nimis cum rege potenter inivit,
    Hinc exardescens minor ejus filius (882), enses Nam per triginta duravit tempora firma,
    Elevat adversum geuitorem, tollere regnum Nocte die bellans regni calcando procellas.
    Quserit ci, duram secum committere pugnam P Finis adest guerrse, requiem rogat ut sibi prsesles.
    Non piguit campi, quem bellando superavit, Si libi crescet opus, nunquam deerit tibi rbbur
    Moeslitiamulta per totum tempus abundans, Et vis, et agnosces (891), quia Petri non amat hostes.
    Undique confossus, quassatus, et undique torlus; CAPUT XVII.
    Mortcm non sperans demum, tamen ipsa catena De advenlu papw Pasclialis in Longobardiam et in
    Mortis eum strinxit; rapuit de corpore tristi, Gallias.
    Augusli quarto defungitur Idus in anno Post obitum regis praetaxatique Guiberli,
    Christi milleno centeno denique seno (885) Ecclesisesanctse pax coepit crescere valde,
    Ad templum Spirsedormit, quodstruxerit (884) idem. Errores cessant, redeunt et vera neglecta :
    CAPUT XVI. Adversus papam, eontra sedemque bealani
    Congrua exhortalio Paschali papm. Ausus nullus erat consurgere, sed reticebaut;
    Petre (885), Paule,ducesorbis, caputomnis in Urbe, Optabant omnes ut pergeret ipse per orbem
    Inseclatores vestri ducatus homones Corripiens, solvens, medicans contagia, sordes.
    jecit manum super diclum cardinalem, el foris de vix ille errasse credendus. Quare seno relinendumt
    dicta ecclesia eum asportavit. MCR. atque ita ab illo lilteris traditum sequius existima-
    (880) Corrige ex fide codicum nostrorum : Nobi- 1D bimus. MCR.
    libus vassis. -Nempe vassali nobiles, quibus feudum (884) Lege cum cod. nostris quod struxerat. MCR.
    " Reetius in nostris mstis. : O Pelre. MDR.
    aliquod committebatur, s_eniori suo, cum bellum (885)
    instabat, se adjungere solebant, et pro suo munere (886) Iidem codices : Nunc meditans. MCR.
    opem ferre cogebanlur; qui mos adhuc perdurat. (887) Cod. Regien., oerfecle. MCR.'
    MDR. (888) Romam. LEIB.
    (881) In nostris codicibtis habetur tantum regis Nostri codices, nunc Roma. Et nihil aliud im-
    Henrici. Certe regem appellans rectius appellasset mutandum , sensu absoluto ac aperto. Nempe ;
    quartum quam tertium; nam is inter Augustos dun- Nunc tola Boma sub te est, regnique coronam ne-
    taxat tertius est numeratus. MDR. mini gestare, sibive imponere licet, nisi tu tvibuas,
    (882) Henricus scilicet, quintus inter Germanise Ubi vides Romani pontificis praerogativam in ele-»
    reges, cujus facinora perquam nota. MCR. clione et confirmatione Augustorum. MCR.
    (885) Regien. cod., deniquequinlo. Atque ita scri- (889) Cod. Regien., poteril remcare. MCR,
    psisse Donizonem, suspicari possumus, -cum Epi- (890) Stiidebunl. LEIB.
    tome Estensis ac Leibnitiana, Henrici IY mortem Habet idem codex studerunt. MCR.
    ex ipso Donizone statuant in millesimo centesimo (891) Cod. antiq. : Ejus el agnoscesquia, (quod)
    quinlo. Verum exlra omnem dubitationem positum Petri non amat hostes. LEIB.
    est, Henricum concessisse e vivis anno 1106, et in Consonant 'cum Yaticano codices etiam nostri, in
    ee^ qnse Donizone vivente omnium aures jmplcvit, queis lego : Ejus, el agnosces, quod, elc, McR,
    AD 0PER.4 S. GREGORII APPENDICES. 1024
    1023
    Tale vi.lcns tcmpus Pascbalis papa verendus, A Ejus ab obsequium Malhildis mox reperitur,
    Exiit a Roma, quem plebs satis omnis honorat; Prompta loquens : secum Romam rediit cito prsesul.
    Longobavdiam devenit ad hanc comitissam, CAPUT XYIII.
    Cui venevave patvem jugiter mos exstitit alte. De legatis, et de primo adventu quarli Henrici regis
    Hseccst Matbildis, quaegaudens obviat illi, in Italiam.
    Laetilia multa papam suscepit abundans; Rex novus exaltans, lendensque suas procul alas
    Omnihus ipsa bonis, regni decus eslet honoris. Bellando tervas superabat, el inclyla regna.
    Juxta tuncque Padum tenuit (892)synodum memora- Quartushic Henricus prudens est, callidilatis ami-
    Papa, suum missum direxit natus ad ipsum [tus [cus (897),
    Defuncti regis, quaerens uljus sibi regni Qui conlra Petrum sanctum fore ne videretur
    Concedat, sedi sanclae cupit ipse fidelis Mille decem centum Christi dum tempora crescunt
    Esse velut mairi, subjici sibi vult quasi palri. Ponliflces magnos, comiles direxit et altos [ (898)
    Regis legalipater almus verba beavil. Magniflcam Romam pro regni quippe covona.
    His aderat diclis cum multis alla Mathiidis, Filius esse Petri si vult rex atque fldclis,
    Quaelaudans rcgis pia missi vcrba petenlis, n Papa, dabo Romam, respondit, eique coronam.
    Responsum patris cum cunclis magnificavit. Dum redeunt isli, seu perrexere, Matbildis
    Tunc veniunt cives Parmenscs, Pontificisque Ipsos suscepit, dedit illis plurima; laeti.
    Summi devoiequaerunl reverenter amorem, Ad juvenem regem postremum qui rediere :
    Ut tribuat Parmai pasiorem corde roganles. Ipse manum fortem coadunans mox in codem
    Ponliiicem Parma petit illum, quem spoliarat Scilicet anno, cum multis galeatus in orlu
    Olim, Bernardum monachum valde venerandum, Autumni venii, Longobardosque peremit,
    Ecclesiam PavmaeMavisevivginis almae, Ardens, devaslans illorum maxima castra,
    Urbs eadem patrem rogal hunc, ut nec (895) quoque Urbes munilas ejus perlerruit ira,
    Lsetatur papa quod filia pessima Parma, [sacrei. Urbs ipsi gesiit fieri Novara rebellis,
    Dedita nonuullis ervoribus, insita nugis Flammis succendil quam, muros post quoque fregit.
    Ad gvemium dignse malris rogal ipsa redire. Aurea vasa sibi, necnon argentea misit
    Tunc erat et mensis qui scindit rura juvencis, Plurima, cum multis urbs omnis denique numn.is.
    Annus millenus centenus sextus habetur (894). Nobilis urbs sola Mediolanum populosa,
    Caslrum Guarslallae(895) synodi locus exstiteratque. Non servivit ei, nummum neque conlulit seris,
    lnde Pius papa discedens ad memoratam ,
    Q Italiae nulla comitis domus, aut dticis ulla
    Advenit Parmam, faciens ibi quseque rogaranl: Reperiebalur, de qua rex prsetitulatus
    Nam sacravit ibi templum (896) Christi Genitricis, Multum curarct, quia quibat eas superare.
    Dans ibi decretum, ne subjaceat nisi Petro Sola Matbildis erat, quaeregem semper babebal
    Clavigero coeli, simul ipsius quoque sedi. Exorsum (899) multum certaminibusque repulsum.
    Hoc venit templum Mathildis ad aspiciendum, Arcibus in claris stabat tunc ipsa ducatrix,
    Donum tale dedit placuit quod maxime plebi. Ultramontani proceres multi quoque clari
    Ponlificem sacraus Bernardum lunc ibi papa, Ad quam venere, miraturi mulierem.
    Jussit eum papse vice sancli degere Parmae. Pace laborabal pro cujus rexque flagrabat:
    Hincque valedicens dominse saepissimedictse, Usque Tari ripam venit rex pace petita.
    Francigenos fines peliit venerabilis idem, Tunc valide docta linquens comitissa Canossam,
    Fructifieans mullum spalium per temporis; unum Forle vel excelsum pervenit Bibionellum (900) .
    lllinc post aniuim rediil retro pastor amandus, Regis cum missis maguis ibi plurima dixit,

    (892) Baron.,ann. 1106. LEIB. quod idem est Germanica, composita-ex Warda,
    (895) Cod. antiq., nunc. LEIB. u scilicet cuslodia, et stallum, quod est sedes et slatio.
    Legitur quoque in nostris codicibus ut nunc.'• Italice diceremus Guarda-Silo. Nempe ibi, ut' con-
    MUR. jicio, militum erat statio, et custodia ad Padi flu-
    (894) Baron., ann. 1106, num. 41. LEIB. minis viam tuendam. Est mibi concordia anno 1102
    (895) Ut omnes norunt, nunc Guastalla. Ideoo inita inler comitissam Malhildim, et Imeldam abba-
    vero appellata Guarslalla, quia vox contracta exx tissam monasterii Placentini Sancti Sixti pro caslro
    Uuardastalla, sive Wardistalla, quemadmodum an-i- et curte Wardestallm : unde constat ibi domiuatani
    liquitus appellabatur. Azzarius in Hist. Regien. i. fuisse Mathildim. MCR.
    msta. oppidi hujus conslruclionein tribuit Beatrici Ji (896) Sacravit et Mulinaehoc eodem anno 1106,
    mairi Malhildsecomilissse. Yerum longe antiquius is praesente ipsa Mathilde , et ingenti solemnitate:
    est. Anno 865, Ludovicus II imperator inter alia ia quod memorandum quoque erat Donizoni. Acta de-
    curtem W ardislallam, tunc perlinenlem ad comila- i- dicationis majoris templi Mutinensis, a synchrono
    tum Regiensem, concessit monasterio Placentino io scriptore,litteris mandata, huic nostrae collectioni
    . Sancli Sixti, uti ex privilegio conslat apud Campium
    m suo loco addam. MDR.
    in Hisl. Placent., tom. I, pag. 459. Angilherga quo-
    o- ^897) Redundat. LEIB.
    que Augusta, anno 877, eidem sacro coenobiorelin- i- (898) Baronius, ann. 1110. LEIB.
    quit in suo testamento curtem, qum vocatur Guar- r- (898) Exosum. LEIB.
    dastaUa. In aliis quoque monumenlis mentio ejus- ;- (900) Scribe Bibianellum, nunc JBton<?//0.'Ila'iiu»
    <'cm occurrit. Esl autem Langobardica vox, sive re que msti. codices. MCR.
    1025 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 102G
    Et de pace loquens, de regis honare suoque, A Priscorum morem cupio regumque decorem,
    Utraque pavs tandem pacem laudavit eamdem, Nolo det ul soiam mihi domnus papa coronam,
    Sed contra Pelrum non promisit fore secum. Anulus et fustis per me detur volo cunctis
    , Francigenam stralam (901) tenuit rex, pace peracta,i, Praisulibus nostri regni, ceu mos fuit olim.
    Transivit certe tunc incipiente Decembre. Hoc sibi nequaquam voluit concedere papa,
    MonlemBurdonis (902) Tuscanse fluxit (905) in oris,3, Ducere quem fecit rex, hospitioque reccpit.
    Gens trepidat cuncla, nummos sibi datque tributa, Nox accedebat eum talia rex faciebat,
    Ceu Longobardi, sic Tusci sunt tremefacti, Pontifices, cives plures capiuntur ibidem,
    Cum Florentinis (904). Celebravit denique Christi Atque cruces sanctas rapiebat gens Alemanna.
    Naialem, densas plebs haec sibi contulit escas. Ebria gens ista nescit Christi pia dicta ;
    Urbis Aretinaemuros ruit, ussit et igne. In lacrymas laetis (907) vertuntur gaudla pacis.
    Idus in quarto Februi Romae fuit, almo Nocte cohors cuncta simul est Romana locuta,
    Paschali papae mandans, quia vult venerare Surgunt mane spatis, clypeis et equis phalarati,
    Ipsius jussum, nec episcopium cupit ullum Concutiunt hostes Alemannos, corpore fortes
    Yendere, praebere uisi dux pius ipse juberet. Caedunt, occidunt et eos peuitus quasi vincunt.
    Exsultat Roma concurrens undique lota, Sedflagranterga nimishorumquippe Tabernas (908),
    Papa, sacerdotes, levitse, plebs ob amorem Insimul ex armis et denariis onerati
    Regis, majores, juvenes, pariterque minores, Plus adamant nummum, quam bellum vincere
    Femineus sexus, monachi, monachae quoquecenluM,, [ sumptuin,
    Lampadibus multis cum claro lumine sumptis, Longobardoi;um nimis est rex tutus hic arinis,
    Antiquo more processio regis honore Ipsum circumdant, Romanis viscera truneant,
    Facta fit extensa (905) nummis eis cooperta. Rex eques electus celeri (909), quo nemo vepertus,
    Intrarunl templum sancti Petri reverenjum, Astitit ipse suis, cives conlrivit et Urbis,
    Rex altave petens humilis satis, et bene clemens Interilu quorum facto nimio populorum
    Ibat per scalam pedetentim, crura plicabat. Romani coeptum perdunt miserabile bellum.
    Ad summum scalae sua porrigit oscula papae; Rex vero papam tenuit, vi pace negata.
    Investituram (906) super aram construit unam Cum reliquis captus Parmensis erat venerandus
    Ecclesias nummis quod nunquam venderet ulli, Bernardus prsesul, Christi de dogmale plenus,
    Non investiret, jubeat nisi papa benigne; Atquebo:ius senior (910) Reginus episcopus, illo
    Hincque triumphabat plebs, clerus, maxime papa, P ( Simplicior credo reperilur nemo sacerdos.
    Cumque parat papa dare regi quaeque rogarat, Pro quibus audacter vir facundissimus, atque
    Ut veniat, mandat, rex distulit, abdita tractans : Nobilis Arduinus (911) Longobardusque peritus,
    Nam Zabulus, priscus bominum seductor iniquus, Atque fidelis vir missus dominaeque Malhildis
    Ihvidia fervens de regni pace, repente Alloquitur regem pactum memorans comitissse.
    Perfidiae semen jaciens, turbare fideles Continuo quos rex sinit ire Malhildis honore.
    Diligit ardenter, sunt quseque statuta decenter, Rumor erat mundo de capto praesule summo,
    Mox elisa nimis Uunt; rex sic quoque dicit : Qui, propter cives, quos secum ceperat idem
    (901) Scilicet Mmiiiam, quam nos Claudiam ap- praecipua impii illius facinoris causa tacetur. MUR.
    peliamus, Eam vero hoc nomine donabant, quia (907) Codices nostri habent, in lacrymis latis.
    recta in Franciam, sive Gallias, perducebat. MUR. MUR.
    (902) Ita quoque msti codices. Veruiu antiquiores (908) Regien. cod. praefert Zabernas. Atque ita
    montemBardonis appellare consueverunt, per quem scriptumputo a Donizoue. Zabema, teste Papia, est
    a Berceto transitus in Tusciam habetur per Pontem urca, vel armariolum ubi vestes ponunlur, aut quod-
    Tremulum, nunc Pontremoli. MUR. libet aliud. Vide Ducangium in Glossario, ct Yos-
    (903) Oris. LEIB. siumDe vitiis sevm., lib. n, cap.21, advocem Zaby-
    (904) Conjunge haec sequentibus. Breviator Esten- p ra, qui affevunt Hariulfum ei Abdiam Babylonicum
    sis mstus ita legit : Et celebravit prmdictus rex in D eodem vocabulo usos. Itaque Zabernas interpretor
    civitate Florentim Nativitatem Christi. Paria habent casse, forzieri, coffani, baulli, bolge, atque hujus-
    epitomator Regiensis, et Leibnitianus, ut qmittam modi, ubi Teutonica gens pecuniam ac suppellecti-
    Aunales Hildeshemenses, aliasque Histovias. MUR. lia rccondebat. MUR.
    (903) Quid hic sibi velit tenebricosus Donizo, in- (909) Cod. Regien., celeris quo nemo reperlus; pro
    si
    terrpgabis. Significat, quid video, proeessum po- celerior. MUR.
    puli extensum fuisse, et nummos Jussu Augusti (910) Scribendum : Bonus-senior Reginus episco-
    projectos super ipsum populum, ita ut veiuti imbre pus. Illud quippe nomen tunc fuitRcgiensi episcopo,
    cooperiri viderentur, teste Ottone Frisingense, Hen- videlicet Bonsignore. In Epitome Regiensi irista l)o-
    ricus Y Cives (Romanos) rnuneribus sibi conciliavit. nizonis appellatur Bonsegnorius, de quo nonnulla
    Constat etiam aurum de more a caeteris Augustis iu j' iiabet Ughellus, tom. H Ital. Sac, et plura Fulvius
    eorum coronatiOne sparsum in populuin, Exempla Azzarius in Hiat. Regien. msta. MUR. ; ,
    mitto. MUR. Nempe, ut recte conjici potest, Arduinus de
    hic habet (911)
    (906) Quse Donizo, conferenda suntcum Palude, filius Guidonis, a quo nobilis et antiqua
    lis quse in Vila Paschalis II, tom. III Rer. Italic, comitum de Palude familia Regii propagala dudum
    et apud Dodechinum in Append. ad Marian., el' splenduit, et adhuc superest; fre-
    Baron. in Annal. ejus
    referuntur ad annum 4. Ne- quens mentio in monumentis comitissae Mathildissiquidem
    apud
    que enim haecsatis cum iis concordave videntuv, ac apud Florentinium ct Bacchihium. MUR.
    1027 AD OPERA S. CREGORII APPENDICES,. 1028
    Rex, metuens mortem palerentiir ne simul omnes, .A CAPUT XIX.
    Dum festum Paschae venit, tribuit sibi pacem, Quo timore Mantuani ad fidelilalem dominm Ma-
    Urbem Romuleam sibi subdens, el diadema thildis redierint.
    Ipsius capili poneus, unguit, benedixit. Gloria, Christe, tibi cujus virtute Malhildis
    Ultima lux mensis (912) primi tunc Pascha revexit, Ex toto victrix manet omnibus ex inimlcis,
    Nuininis undecimo centum post mille sub anno. Nam proceres plures comites superavit et urbes;
    Auguslus plane dedit inclyta munera papae; Regem (916) contempsit, cum secum prselia gessit,
    Gaudens sed fessus, nec non exercitus ejus Marchia (917) nolendo sibi paruit atque volendo,
    Exiit a Roma, Tuscanas transiit oras Mantua crudelis sibi devetat esse fldelis,
    Recte frena regens, equitans non extrahit enses, Annos viginti per quatuor atque reliquit,
    Longobardorum regnum petiit spatiosum, Quod sibi non servit, sed proditione superhit.
    Illustresque duces ipsum regcm preeuntes, Prolulit edictum quocirca maxime dirum
    Yalde nutriti resalutavere Mathildim. Rex scriptus supra, quod sprevit Mantua durai
    Pergere nec Csesar sapiens usquam cupiebat, Quislaretquanquamcum foriigente Lemanna (918),
    Respicerel faciem nisi jam dictae comilissse. Cessat legatos tamen haud sibi mitteve clavos,
    B Inclyla Malhildis cum muneribus bene dignis.
    Cum jam coepissent transire dies Madii sex
    Glovificat Csesav donis et eam vice versa.
    Ipsemet accessit, scit eam fore Bibianelli,
    Accidilinterea tribulatio maxima qusedam,
    Teutonica lingua referl pariter sua dicta :
    Quaetiirbat terram, pravorum cordarevelat,
    Non erat interpres ullus sibi quippe necesse.
    Huic promisit (915) similem se rex nunquam reperire, Alque volunlales reseravit et impietates.
    Disjice, Christe, vias tales, abrade ruinas,
    Cui Liguris regni regimen dedit, in vice regis (914) Exaudi miseros Deus audi noster
    egenos,
    Nomine quam matris verbis claris vocitabit (915); Alque ducalrici vitam concede Mathildi :
    Tresque dies secum faciens flrmum quoque foedus Cum morieturenim, denudabuntur egeni,
    Omnino laelus, crescens jugiter quasi cedrus, Ecclesiae sane flent graviter spoliatse.
    Ivit cum magnis ultra montes Alemannis. Hoc proceres credent se facturos, humiles nunc.

    (912) Ita quoque msti codices, el velusta Epitome Gemblacensem, in Chroiiico suo hsec scribentem •:
    Estensis. Clarissimus Pagius in crit. Baron. ad ann. Die Paschw Henrico in imperutorem coronato, etc.
    4, num. 3, longam disputalionem habet de die coro- quae verba Labbeus et Pagius emendare cogunlur,
    nationis Romanse Henrici V quam contendit per- Q utpote opinioni suseadversautia. Tunc vivebat scri-
    aclam fuisse v Idus Aprilis Dominica inAlbis. Eam bebatque Sigeberlus Chronicon suum, et npn mullo
    vero sententiam ul tueretur, opus illi fuit corrigere post postremo fato sublatus est. Is igitur aperte cum
    Malmesburiensem ipsum, clijus flde nilitur, aliosque Donizone convenit, quod est ad covonationis diem.
    scriplores. Baronius vero gesta illa tribuit Idibus Quod autem spectat adPaschatis diem, mihi instav-
    Aprilis, quemadmodum etiam habent Aimales Hil- monstvi videtuv, Donizonem in re adeo celebri cu-
    deshemenses, et cbronographus Saxo a Mabillonio jus lempus ignorare non potuit, tam turpiter ballu-
    in Annal. Benedicl. memoralus, cujus verba, quia cinatum. Itaque rem aliis perpendendam reliuquo.
    ibrtasse Pagio ignola, afferre juvat. Bex Henricus MUR.
    Pascha non longe ab urbe in castris suis celebravit, (913) Cod. "ant., promsii. LEIB.
    el per ectavas Paschm, die scilicet Idus Aprilis, in Legitur et in rtostris codicibus promsil, id est fas-
    ecclesia beati Petri in imperatorem consccralur. Mi- sus est. Ex his autem quae habet Donizo testis ocu-
    riim est, in re tauti moihenlii neque nimia saeculo- latus, corruunt quae scribil Ordericus Yitalis, lib.
    rum inlcrcapedine a nobis dissita, dubium illum x, pag. 765, Eccles. Hist., nempe eolempore ab
    diem adhuc restare. Quod magis eliam stuporem Henrico Y vaslatam fuisse Mathildis potentis herm
    ingerere potest, Donizo noster rotundis litteris scri- spatiosom regionem, quw Ticinum, Placenliam, et
    Mt, Henricum V coronalum, unctum, et benediclum, magnam parlem ltuliw,quw nunc Lombardiadicitur,
    dum Paschm feslum venit, poslea subdendo : possidebal. Neque veritate nilitur Mathildis domina-
    Ullima lux mensis primi lunc Pascha revexil, tio Ticini. MUR.
    Numinis undecimo centum posl mille sub anno. j) (914) Ergo veluli vice-regina Italici regni conslitu-
    Ullima lux primi mensis est postrema dies Marlii. ta ab Henrico Y fuit comitissa Mathildis. Sed et ante
    Yidesis quam longe abeat ab aliorum mente Donizo, haectempora late dominata est inclyta mulier, uti
    qui lanien iis ipsis diebus haec litteris mandabat. prseter alios historicos sat prodit Landulphus a S.
    Sed et allerunv accedil sluporis argumentum. Pascha Paulo synchronus, cujus Chronicon Mediolanense
    enim secundum chronologos et canones cyclorum, dedimusRer. Italic. tom. IV. MUR.
    aniio 4 incidit in diem secundam Aprilis; Donizo (915) Sc.ribe vocilavil cum mss. nostris. MDR.
    vero in Historiam hanc scribendam eodem tempore (916)'Henricum IV. MCR.
    intentus, eam contigisse ait postremo die Martii. (917) Tusciae, utego interpretor, atque antea Flo-
    Nisi lani graviter bic impegisset scriptor noster; iili- rentinius in Monum. comitissae ejusdem. Attamen
    que sententiam ejus de coronatione peracta paschali meminisse *juvabit Marchiam quoque Anconilanam
    die Dominico ego reliquis prseferrem, quippe is tanta a nonnullis accenseri ditionibus olim ad Mathildem
    temporis et loci vicinitate vix falli credendus foret. spectantibus. Haec autem subsequenli saltem aevo
    Prseterea audi Rogerium de Hoveden., parl. i An- Marchia; veluti antonomastice, appellata est. Yerum
    nal., ubi hsec de Henrico habet: Paschalem papam nullis firmis tabulis adhuc didici Malhildim illic im-
    cepit, et in cuslodiam posuil, sed postmodum ad perasse. Imo, uti adnolavit Pompeius Compagnonus
    Ponlem via Salaria, ubi paschaleni feslivitutem in in Regia Picena, iis ipsis temporibus Warnerius dux
    ciitnpocelebraverunl, pacem cum eo fecit. Eodem sae- et marchio regioni illi dominatus fuisse videlur.
    eulo floruit Rogerius. Adde Roberlum de Monte, ab MUR.
    Oagio laudalum, sive, ut mibi vidctur, Sigebertum (918) Alemanna. LEIB.
    1029 APPEND. III, — MONUMENTAGREGORIANA. 1050
    Latro latroni dabit auxilium quasi proli; A Celsas ac puppes armatas hanc super urbem,
    Praedo praedonem, leo rodet ut ore leonem. Durii nova fiunt hsec subito vulgata per urbem,
    Yisi nunc ffores; quid agent quandoque latrones ? Urbs avibiis dives (924), degit sed gens ibi'triplcx,
    Hactenus en vivit prudens comitissa Mathildis, Ocius explorant quid aganl, simul atque laborant,
    Sednimis infirmam Baruncio mons(919)tenetipsam. Bellum ferre libet, pars qusedam dieit inique
    Pullulathinc lolium, segetem suflocat iniquum, Noctis nos usos (925), fore saldefendere muros.
    Undique funesti concurrunt atque protervi; Pauperior quaedam se pergere pars ait extra.
    Defunctam dictam supra referunt comitissam. Talia jactantes dictis, ac stulla putantes,
    Hoc verbum credunt cives quos Mantua secum Pars melior surgif, juvenes affatur ct urbes (926):
    Semper habere solet, mox priscam proditionem Yos juvat (927), opueri, rapto ceu vivere proedis?
    Ut rennverittractant, exquirunt atqueRipaltam (920). Sed pudeat, pueri, nos obsidione teneri,
    Cujus custodes perculsi quippe timore, Advena vult miles nostras incidere vites,
    De propria? valde dominaevita dubitantes, O juvenes fortes, fugiat discordia longe!
    Seque suas proles, sed non tamen absque tenore, Pars eat ad veuiam nostrorum : supplicet illam,
    Ad populi votum subdunt castrum quoque tolum. Nos omnino decet cui laetiusesse fldeles.
    Tale fuit foedus, si viva Mathildis habetur, B Haecpars exhortans melior; fortissima corda
    Non adversus eam castrum retinere volebant. Mollescunt juvenum : vicit concordia demum.
    Sed nimis absque fide sunt usi vivere cives; Accedunl timide, poscunt veniam comitissse:
    Nam sub se castrum postquam videre redactum, Illa solo fixos oculos aversa tenebat,
    Clam male disponunt ipsuni comburere totum. Non audire preces tales omnino volebat.
    Interea prudens prsesul Manfredus (921) ad urbem Missi lenibant animum, sicut sibi quibant:
    Venit, quod vivam dimisit, ait, comitissam. Nostras offensas nobis, generosa potesias,
    Ad cujus dictum populus commotus i'n ipsum, Qusesumus, indulge, nostram tiJii pandimus urbem,
    Esset ni clarus, de grandi stirpe creatus, Cuncta tibi juret plebs, quse versatur in urbe.
    Credo manus in eum misissent, sed timuere. Dictis istorum pariter prtrceru.mquesuorum
    Non timor hos regis cohibet, foedusneque gentis. Yix dedit assensum. Quin urbs affert sibi censum,
    Castrum, ceu dudum cupiebant, funditus urunt; Atque sacramentum minimus populusque superbus
    Effringunt turres, lapides portantur ad urbem. Fecit in urbe sibi; facti sunt ejus amici,
    Per mensem (922) damnum scelus hoc non flt pate- Atque velint nolint, soliti fuerant velut olim.
    Infirmsedominaefieret ne causa ruinse. [factum. Hoc etenim pactum Bundeni (928) neseitur actum.
    Mensis erat sextus nimis in quo proficit sestus, Tunc erat October, prope finem currerat usijue
    Yix sed sanatur sustentatrix viduarum, Compiitus annorum Christi, texatur (929) et horum
    Qusedegant castae (925) comitissam vivere captent, Qualuor atque decem centumquoquemille recedunt.
    Rusticus atque manu sulcando ducat aratrum, CAPUT XX.
    Tauros atque domet, pascat, tuteque laboret, Quod erga Dei cullum domina Malhildis intenlissima
    Carpat iter tutum, vivens hsec, atque vialor. fuit.
    Eridani cesset piratam nauta timere, rialma velut fforens Mathildis pollet honore,
    Praesentem vitam donec fruitur comitissa. ssamos et frondes ceu tempus palma per omne,
    Quaedum scit quantum sibi fecit Mantua damnum, Kx toto servat virides nimis intus et exlra :
    Dicit: Adest certum pereat quo Mantua tempus;. oric viget hujus honor, ne deficiat, Deus, oro.
    Offensas diras urbs emendabit iniqua, tcajulat hsec parvos, inopes sustentat et altos,
    Scutatas gentes disponit, et arcitenentes, —stasacerdotes de Christi (950) vincit amore,
    (919) Nunc monle Baranxone,'m agro, et montibus Appellata ergo Mantua dives avis, hoc est majorum
    Mutinensibus ultra montem Zibinium. Supersunt gloria perquam illustris. At illico Donizonem rideas
    adhuc nonnullaechartse donationum a Mathilde illic p avibus pro avis scribentem. Verum hoc ille consulto
    factarum apud Silingardum et Bacchinium. MCR. fecit, ut subsannet Mantuam, quam non amplius di-
    (920) Yetustus auctor Epitomes ms. Estensis ap- vitem avis, sed avibus divitem vocat, Fortassis autem
    pellaf terram Ripaltw de episcopalu Manlum. Lei- et alia illa verba gens ibi triplex, alio accipit sensu.
    bnitianus epilomator Ripaltam comilisswCastrum Hoc est erant ibi qui bellum suadebant, qui impro-
    tertio ub urbe Mantuw milliario distans. Yide supra, babant, qui urbi se valedicturos aiebant. MUR.
    cap. 4 hiijus Iibri. MUR. (925) Codices nostri praeferunt Hoslis. MCR.
    (921) Scilicet episcopus Mantuanus. MUR. (926) Corrige et urbis, sensu poscente et noslris-
    (922) In cod. Regien., Parmensem. Sed retinenda codicibus idem testanlibus. MCR.
    prior Iectio. MUR. (927) Accipequomodo hasc habeantur in cod. Re-
    (9^25)Cod. Regien., quw degant castw. Quae se- gien., uno ibi addito versu :
    quuntur tenebris abundant, nempe comitissam vi-
    vere captent. Puto usurpatum captenl pro optent. Sic Vo-sjuvat, o pueri, nos obsidione teneri ?
    infra occuirit vivenshmc, Prisciano reclamante, pro Vosjuvat, o pueri, rapto seu vivere prwdis?
    viventehac. MUR. Sed pudeat, pueri, nos obsidioneteneri. MDR.
    . (924) Alludit ad Virgilii versus jEneid. lib. x, De quo pago infra erit sermo, cum ibi Ma-
    referre est: (928)
    quos opus tliildis comitissa humanis rebus excesserit. MCR.
    Manluadives avis, sed non genus omnibusunum, (929) Imp in nostris codicibus taxatur. MUR,
    Gensilli triplex, etc. (930) West dcvincit amore Chrisli. MUR,
    JrOSf AD "OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1032
    Hempore nocturno studiosius alque diurno A Dictavi binos nuper cum carmine libros,
    fast sacris psalmis ac officiis vcnerandis Qiios ego Mathildi comitissaemitterc dixi,
    jselligiona pia, satis bsec intenta perita. Palres illius codex loquilur quia primus,
    tsoerent semper ei sapienles maxime cleri, Ad laudem cujus manct edilus atque seeundus.
    -<estibus et vasis pretiosis rite sacralis Frivola vitavi, qucescripsi, vera probavi.
    Zullus ea praesul studiosior invenietur. Laelitia mentis libros dum necto tabellis;
    nopia librorum non defecit (951) huicve bonorum, Nunlius advenit, qui me niniis obslupefecit,
    fibros ex cunctis habet artibus atque figuris. . Dicens exstinctam prselaxalam comitissam.
    «mmemor est nunquam servare statuta secunda. Yires diruptae mihi sunt, subitoque medullae,
    csella Dei gessit; vicirix ob id exstat inermis. Palpebris dulcis somni dormitio fugit,
    psex (952), paradise, suas sanclispro le dare curat, Yiscera frigescunt, simul ossa caroque liquescunt,
    -3ota sui cordis coeli complete coloni: Quoeque laborabam sunt e manibus vacuaia.
    gaxime tu princeps Petre, cui sua cuncta (955) re- Haud nocet illius mihi mors, tantum modo scitur,
    [liquit. Officitomnino recle vivcntibus imo :
    =3luclibus impuJsus ponti, saccoque reclusus, Sunt ubicunque boni, fuerant sibi maxime noti.
    —llebeatus virlevitaque Csesarius (954) sit " Nam qui transPontum, seu Galliciae remorantur,
    sgullatenus lardus, sed sit promptissimus.almus Chriblo jure preces ex ipsa fundere ssepe
    [*<liristiclemenlis rogitator, ut ista superuis Curabant, missos sibi mit^bantque benignos.
    —ndomibus vivat, baratri nec sential iram; Ejus notitia patriarcba Hierosolymita,
    nempla, sacerdotes, lcvitas ipsa decorat (935) Ipseque Romanus, Constantinopolitanus,
    garlyris istius, cospisse quod optime scilur.. Laetabantur ila, quod ei sua propria scripta
    clim jam plene facit ecclesiam renitere : Millere solerter studuerunl atque decenter.
    aam cluitex auro, cluit argentoque decoro, Omnis honorque decus lunc Ilalise ceciderunt,
    >mplas ejus (936) terras, libros, etpallia, gemmss, Dum defuncta cadis, Malhildis, clara ducatrix.
    ciontulit, ecclesias scit jam transcendere primas. Yicisii reges, tibi cunctos alque rebelles;
    Sujus opus musa sicest Canusina locuta : Conciliumque (959) tuum, nec non rulilum quaque
    Csquequo muhdus erit, sit ut haec hera provida [vultum
    [quaeril; Totius terrae cupiebant noscere genles :
    wanctus Apollonius, Yiclorque, Corona, Quirinus, Queis responsa dabas, omnes et honorificabas.
    iOuserant ante Deum, Mathildis ut ista beetur „ Stabant o quanti crudeles atque tyranni
    -ejita ccelesli, pascatur pane perenni: Sub specie justa, noscentes te fore jusiam :
    twga quos rectum det amorem, more parentum. Qui dissolvunlur, jam pacis fcedera rumpunt,
    oiximus in primis nos de dictamine libri; Ecclesias spoliant, nunc nemo vindicat ipsas,
    ore manu si quid inhonesli scribcre visi Siquisseforsan,tutorquodsil(940) quasi, monstrat,
    2!os essemus, item Dominaepelerenius eidem Eeclesioeparlem terrse grandem prius aufert.
    >-.nlibri fine patientur ul ipsa feriret. Morte tua purus Mathildis deficit usus.
    tselus perflagrans fecit nos promere tanta, Nam solito miles (951) domino studet altius ire.
    ©fuciuna dictant (937) nostrum metra nomen el isla, Deviat a retro (942) gressu jam clericus, (945) ei'go,
    Finis adest (958) libri, Dominum laudemus, Amici. Dives edit sumptus, quos pauper habebal in usus,
    De insigni obilu memorandm comilissw Mathildis. Fiunt diversse mundi per climata sectae,
    Cogitat et tractat vir, sed Deus ordinal apla. Quas o Mathildis prohibebas rite malignis.

    (951) Rectius in nostris mss. defuit. Mns. (956) Cod. ant., cui. LEIB.
    (952) Cod. antiq., Res. LEIB.—Et noslri habent Legitur in nostris quoque codicibus, cui. MUR.
    Res. Quod sequitur dare sanclis, significat largiri (957) Ut in praefalione adnotavi, per acrostichum
    ecclesiis sub nomine sanctorum Deo dicatis. MCR. p ex initialibus lilteris versuum capitis hujus, Donizo
    (955) Cod. autiq., relinquet. Nam scripsit bsec smim nomen ac munus expressit. MUR.
    auctor ipsa adhuc viva, etsi librum absolverit ipsa (958) Scilicet, Donizo librum suum ad umbilicnm
    exstincta. LEIB. perduxerat, eumque Mathildi adhuc viventi offerre
    Legitur quoque in nostris codicibus relinquet. meditabatur, cum ecce mors illam intercipit, et cau-
    Nempe usum, nam antea apostolicse scdi sua omnia sam poetae prsebet adjiciendi subsequenles versus,
    dono dederat. MCR. MUR.
    (954) Acta sancti Csesarii habes ap»id Surium ad (959) Id est curium tuam. Regiensis tamen codex
    diem 1 Novembris. Hic autem invocatur, quia Ma- habet consilium. MUR.
    thildis comilissa ecclesiam Sancti Caesarii in agro (940) Advocatos ecclesiarum carpii, qui saepe non
    Mutinensi amplissime dilaverat, eamque tanonicis rem earum, sed suam agebant, eas expilando. MCR.
    regularibus concesseral. Lotharius III augustus in (941) Id est nobiles vassi, sive vassali, qui cum
    privilegio a me viso commemorat bona quoquequm ab episcopis ac abbatibus feuda recepissent, postea
    domna comilissa Mathildis pro salute sua, snorum- coram ipsis dominis, et adversus ipsos superbie-
    que parentum animtff, ipsi ecclesim Sancii Cwsarii bant. MUR.
    donavil. Datum est diploma anno 1158, apud Vi/i- (945) Typographi errov Deviat a recio. Iia msli
    giolum. Pagius contendit Lotharium anno praecc- codices. Iri quibus etiam habetur ergo, non ordo.
    denti 1157, e vivis decessisse. Si germanum est hoc Nempe voce illa indigebal Donizo, ut versuia clau-
    diploma, ejus mors rectius a Baronio stabilita. MUR. deret rhythmo. MUR.
    (955) God. Regien., ipsa decoret. MUR. (945) "Ordo. LEIB.
    1033 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1Q5$
    Causa lusemortis scribatur, ut audiat orbis; A Jure stolis quorum solvi meruil Scniorum
    Ut tua vita cluit, mors sic lu.a laude refulsit. Interea languor cum non cessaret ab alvo
    Dum bis quarla manet indictio, jungitur atque IUius, inde timens dedit ecclesiis sua vivcns.
    Yirginei partus, qui currere coeperatannus (914) Amplificare studens tuuc ecclesias bene plures,
    Millenus quintus decimus centesimus : illum Non est oblita quin Ecclesiam Canusinam.
    Natalem (915) Chrisli voluil celebrare Mathildis Semper chara sibi fuit, illius atque propinquis,
    In quodam pago, Bondeno (916) nempe vocato^ Ejus quo circa tribuit sub jure Filinam (919)
    Octavoque die Roma veniens, Pater ille, Egregiam curlem, dantem fruges sat abunde,
    Relligione super cunctos qui maxime Iucet, Innumerosque suos famulos jubet haec hera cunetos
    Scilicet inspector Cluniaci (917) Ponzo sacerdos Ingenuos vitse post ipsius fore finem.
    A domina tanta susceplus, ut inclytus abbas iEgra jacens septem per menses haeceademque
    More suo sanctis surgens cantare synaxim Ante domum lecti recubabat, ubi jugiter sic
    Nocturnam, magnus licet algor stringeret artus, Jussit honore Dei, Jacobique pii Zebedsei
    Devotegracilis surgit tamen ipsa Mathildis, Ecclesiam parvam fieri, fuit el cito facta.
    Auribus intentis capiendo verba canentis, Officiivestes, et agros ad pabula mensae
    Exlensos cantus non deseruit sibi gratos B Obtulit huic gratis, hanc praesul quando dicaviL
    Frigore percussa, doluit nimis illico gutta. More suo missam recubans audivit in ipsa.
    Yixque die mansitPatris ad missam venerandi, Hujus mortales exemplum discite tale,
    Cumque dies luxit, fuit in qua tinctus in undis QuasChristo (920) vivens moriens servivil eidem;
    Christus, ei in stelia paganis se manifestat, Sex deciesque uovem vivens annos in honorc,
    Ac liquidos vertit latices in odore Falerni, Julius ante dies oclo quam det prope finem (921);
    Praescripti Patris manibus vix ducta ducatrix Scilicet ante die celebrem Jacobi Zebedsei.
    Audivit missam, licet segra remansit ad ipsam, Corpus ei Chrisli, parilerque crucem CTucifixi
    Languida grabalo redit offieiocelebrato. Porrexit praesul Reginus, corde serenus,
    Abbas dumque sibi comeatum (sic, postulunle metro) Quique bonus Serrior (922) proprio Ut noraino di-
    [plane petivit, [ctiis.
    *psa, suis fidens precibus, donavit eidem In manibus cujus comitissa Mathildis ab hujus
    Pallia, sacratas vestes, argentea vasa, jErumna secli, jugiter memoranda, recedit.
    Atque crucem sanctam, pulchre gemmis operatam, In cruce nam Christo sua figens oscula dixil :
    0 cullrix Cliristi, quanlum sludiosa fuisli! Te colui semper, mea nunc rogo crimina tergc
    A te non ullus vacuus discessit homullus, C Accipiens Christi corpus venerabile dixit:
    Si Domini cerlum quisli fore discere servum. Semper dum vixi, Deus, hoe scis, spem tibi fixi, ,
    Cum venit tempus, quod jejunat quoque Jesus, Nunc in fine meo me salvans suscipe, quseso.
    Jejunare volens haec debilis, ejus amore, Sic orans migrat mox hsec sapiens comitissa,
    Pontifices adsunt, prohibent jejunia, tanlum Quanquam credamus, Deus huic quoque (925) sit
    Ingentes agapes sibi prascipiunt dare large. [miseratus.
    Pontificum dictis Mathildis paruit istis; Ipsum nemo tamen scit (924), qui non postulel aile,
    Queis confisa fuit (918) lacrymis sua debila puris, Ul sibi concedat paradisi gaudia vera. .
    * (914) Baron., 1115. LEIB. jeclorum sive addictorum, inter quae Padolironensc.
    (915) Igitur Donizoniannus 1115 incipiebat a Na- Verum Pontius vitiis potius quam virtutibus abuii-"
    tali Domini. Hic autem agitur de Natali secundum davit, usque adeo ut anathemate percussus dicm
    nos anni 1114. Decurrebat autem Decembri mense suum clauserit, uti produnt Annales Benedictiiii
    illius anni indictio viu a Septembri mense. MDR. clariss. Mabillonio auctoi'e editi. MUR.
    (916) In chartis, quas affert Bacehinius, appella- (918) Cod. ant., Quis confessafuit. LEIB.
    tur Bundenumde Ronchoris, nonjllud quidem quod Nostri quoque codices confessa. MUR.
    nunc in Ferrariensi agro silum est ad Scultennam (919) Caslrum in agro Regiensi inler Montes su-,
    fiuvium, sed alterum monasterio Padolironensi pro- "pra Bismantuam. Felina appellabalur olim, uli ct
    pius. In Lucii II papse bullaapud Ughellum, tom. Y nunc appellalur. MUR.
    ltal. Sac, pag. 1607, episcopo Regiensi confirmatur (920) Scribendum Christi, uti in mss. habctur, el-
    Plebs de Bmdeno de Roncolh. Ideoque in dioecesi sensus postulat. Sublata autem est e vivis cek-ber-
    Regiensi defuncla est Mathildis, eique morienti pro- rima femina anno 1115, die 24 mensis Julii. Diem,
    pierea aslitit Bonus-Senior illius urbis episcopus. mortis ejus ita Breviator Estcnsis exprimit: octavo
    In antiquis vero Mutinensium Annalibus mss., suo die exeunte Julib. Ex quo inlelligis quid significet
    loco edendis, haec leguutur: Anno Domini 1115, ix intranle et exeunte mense in vclerum chartis. Yidc
    Kal. Augusti obiil comilissa Malhilda nobilissima in antiquitates Estenses. MUR.
    comitatu Mutinensi,in loco qui vocatur Bondenumde (921)Baron., an. 1115. LEIB.
    diacono, ubi mdificavilquamddm ecclesiam, dum in (922) Cod. ant., Bonus-Senior. LEIB.
    injirmitate jaceret, ad honoremsancli Jacobi apostoli, (025) Codices nostri, huic quod. MUR.
    juxta parieles cujus migravit de hoc swculo. MUR. (924)Codex antiq., sit. LEIB.
    (917) Lege cum nostris codicibus Cluniaci. Pon- In iisdem habetur lamen sit; atque ita revera scri-
    tius abbas Cluniacensis erat, atque adeo caput coe- bendum. MDB.
    nobiorum omnium Cluniacensi congregationi sub-
    * Hunc in notarum numeris saltuni opusculis jam prelo paratis ex suo ad alisinvlocum translatis tribuas.
    "
    PATROL,CXLVIH. m
    1035 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 1036
    Te, Benedicte Pater, moriens hsec curat amare, A Paruit in terris nimis hsec in corpore versans :
    Ccenobiumque (925) tuum ditatur corpore cujus; Vos sibi nunc omnes requici porgite sortem.
    Cui prece derhonslra coeli cognoscere porlas. Amen. ,
    in numero major duodenario, Pelre, Pastor
    Cui propriae sortem lelluris subdidit omnem : Explicit carmen morlis comilissw Mailiiidis.
    Yalvas tu regni sibi promple pande superni; EXnORTATIOi CANDSIIDE ADVENTU IStrjRAfORiS
    Edidit hsec sedem tibi, Jacobe, cumque jaceret, ET REGINJ3.
    Speremus quamvis, quod ob hoc ipsam bene sancis, Pcllelimores.non et honores, eandida Petra (928),
    Maxime cum laelum sit passa (926) tuum prope fe- Tempora dtidum prospera mullum laeta ferebas,
    [stum: Magna Mathildis quod libi finxit, tempore mullo
    Ut tamen accurras sibi poscimus ante tribunal. Et genitores nobiliores ipsius ultro
    Pastor Apolloni Mathildim spernere noli, Te peramarunt, et fabricaruiit denique celse;
    Sit licet injuslum quod respicit (927) ipsa sepul- Progenies qusejam requiescens, desiit esse.
    [crum, Plangere cessa, gaudia specta, stabis honeste;
    Quod tua fert sedes, quo patres ejus inhserent. Csssar honorat, teque decorat, sis sua sempcr.
    Ast altare tuum tamen haec coluit quia multum, B Plangere rioli, culmen honoris tu retinebis,
    Ante pium regem veniam sibi posce libenter. Alta Mathildis mortua vivit, splendida, felix :
    Yirgo Mavia Dei genitrix, noctisque diei Quae nova nialer regna beata, teque beabit,
    •Ilsecaudire luum non destitit officium, nunc Est super illam commemoratam nomine talis.
    Fac ut te videal, tibi serviat, et super aethra Caesaris hostes sint procul omnes, ipse beetur
    Omnibus, in coelis habitacula qui retinetis, Et sua conjux fulgida prorsus vivat in aevum.

    CHARTULA COMITISSiE MATHILDIS

    Super concessione bonorum suorum facta Romance Ecclesiw.

    •In nomine sanctse et individuse Trinitalis, ahno ab (J gavi. Sed quia chartula nusquam apparet, et timeo
    Jncarnatione Domini nostri sJesu Christi 1102,quinto ne donatio et oblatio mea in dubium revocetur;
    decimo die Kal. Decembris, indictione decima. Tem- ideo ego, quse supra, comitissa Mathilda, iterum a
    pore domni Gregorii septimi papse in Lateranensi prsesenti die dono et offero eidem Romanse Eccle-
    palatio, in capella Sanctse Crucis, in prsesenlia Cen- siae per manum Berhardi cardinalis et legati ejus-
    cii Frangipane, Graliani, Cencii Franculiniet Albe- dem Romanse Ecclesiss, sicut in illo temporededi,
    rici de Petro Leone, et Benincasa, fratris ejus Uberti per manum domini Gregorii, omnia bona mea, tam
    de Tuscia, et aliorum plurium. Ego Mathildis, Dei quae nunc habeo, quam quse in posterum, Dco pro-
    ^ralia, comitissa, pro remedio animse meae et pa- pitio, acquisitura sum, et tam ea quae ex hac pai-te
    rentum meorum dedi et obtuli ecclesiae Sancti Pelri montium-, quam in ultramontanis partibiis habeo,
    per interventum domniGregoriipapaeYH omniabona quam quae in poslerum, Deo propitio, acquisitura
    • mea, jure proprietario tam quae tunc habueram, sum.alio quocunque jure, pro mercede et remedio
    quam ea quae in anlea acquisitura eram, Sive jure animaemese et parentum meOrum. Quse autem ista
    successionis, sive alio quocunque jure ad me perti- mea bona juris mei superius dicta, una cum acces-
    nent, et tam ea, quse ex hac parte montium habe- sionibus, seu cum superioribus et inferioribus sua-
    bam, quam illa quse in ultramontanis partibus «d D rum, qualiter supra legavi (929), in integrum, ab ea
    me pertinere videbantur, omnia sicut dictum est, die, in eadem ecclesia dono, et offero, et per praj-
    per manum domini GregOrii YII papae Romanae Ec- sentemchartulam offertionis ibidem habendam (930)
    clesiae dedi el tradidi, et chartulam inde fieri ro- confirmo. Insnper per cultellum, festucam noda-
    (925) SciliCet Padolironense Sancti Benedicti, ubi (926) Corrige ex nostris codicibus : Cum lethum
    primo tumulatum ejus corpus, tuminde sub Urbano sil passa. MUR.
    YIII pontiliee Romam translatum. Cum adhuc ad (927) Cod. ant., respuil. Displicuit scilicet au-
    Padum ejus lumulus intactus permaneret, anno ctori quod Mathildis se non jussit in arce Canusina
    1615, die 22 Junii, uli scriptum eo tempore inve- sepeliri. LEIB.
    nio, dux Manluaaus curiositate ductus arcam fran- (928) Id est Canossa, seu Canusium, arx fundala
    gi jussit. Yfcum ibi nobilis ac celeberrirnoe viragi- supersilicem albicantem. Haecautem Donizo scribit,
    nis corpus integrum, os apertum, dentibus candi- guia anno 1116 Henricus Y in Italiam descendens,
    dissimis, et nullo ex eis excusso. Sudariolum faciei totam sibi attribuit haereditatem comi.tissaeMathil-
    impositum, vix manibus contrectatum, ,in pulverem dis, atque inter csetera ipsam Canossam. MUR.
    abiit. Ornamentum vero capilis incorruplum, quale (929) Vulgaris eorum lemporum formula est qua-
    in ejus picturis cernilur, ac prsecipue super Padoli- liter supra legilur; atque ita hic scribendum. MBR.
    onense sepulcrum, et apud marchiones Canossinos (930) In ejusmodi chartis liqbendum usilala est
    Regienses patricios. MUR. notariorum formula. MDR.
    1057 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1038
    tam, gantonem (951) et vascionem (952) terrae, at- A linii libras mille; argenti pondera quatuor millia,
    que ramum arboris (953), et me exinde foras expu- et quo (959) repeticrimus, viudicare non valeamus;
    li, garpivi (934), et absentem me fcci, et a parle sed prsesens hacc chartula offertionis omnibus tem-
    ipsius Ecclesise habendam (935) reliqui, facien- poribus firma permaneat atque persistat et perga-
    . dum (956) exiude pars ipsius Ecclesise dederit a mena cum atramentario de lerra levavi paginse
    prsesenti die quidquid voluerit, sine omni mea et Guidonis notarii(940),tradidi, ct scribere rogaviv
    haeredum ac prOhseredum meprurn conlradictiohe. qua subter confirmans testibus obtuli roborandam
    Si qiiid vero (quod futurum esse non credo) sive Actum Canusise feliciter, Mathilda, Dei gratia,-i
    ego coniitissa Mathilda, quod absit! aut ullus de quid est, in hac charta a me facta, etc.
    haeredibus ac prohseredibus meis, seu quselibel op- i%<Ego Ardericus, judex interfui, etc
    posila persona contra hanc chartulam quandoque S&Ego Ubaldus, judex interfui, etc.
    offertionis ire, agere teutaverimus, aut tam (957) Signum manu Attonis de monte Barranzonis et
    (938) perquodvisingenium infringere quaesierimus, Bonvicini de Canusia, rogati testes.
    tunc inferamus adillam parlem,contra quam exinde Ego Guido,uotarius palalii, scriptor nujus char-
    litem intulerimus multam, quod est poena auri op- tulae offertionis post tradilam compleyi, et dedi, etc.

    De Thesauro Canusinw Ecclesice Romam transmisso, et <fe Compcnsationc Ecchsice


    Canusince facla.

    Anno Domini 1082, comitissa Mathildis cum epi-- B episcopus Heribertus catholice Romanam diligens
    scopo Anselmo, qui et vicarius erat papse Grego* ficclesiam factum episcopi Anselmi laudavit, et lau-
    rii VII in illis diebus in Longobardia, thesaurum(i dans firmavit, Ecclesiamque Canusinam consecra-
    Ecclesiae Canusinae"postulavit abbati Gerardo, quii vit; quseque habebat Ecclesia ex suo jure sua dote
    e annuit sibi, et postulante eadem dcanina comitissa
    tunc praeerat praefataeEcclesise, ad dirigendum papse
    pro defensione Romanae Ecclesiae, quse illo temporee alias duas capellas, unam in villa Placiolae, et aliam
    persecutionem grandem habebat a Guiberto hsere- in Jano (944) sitam eidem supposuit Ecclesise, ncc
    siarcha. non et capellam in Gurgo sitam per voluntatem ac
    Itaque praenominatusabbas una cum congregalionej nutus (945) istius episcopi apatronis ejusdem Eccle-
    fratrum, fidelem amorem et dilectionem habens ini sise. Canusina tunc acquisivit Ecclesia (946) anno
    B,. Petro et Romana Ecclesia, vicario ejus et comi- 1O90).Hujus episcopi temporibus purgavimus inte-
    tissse petitioni alacriter thesaurum oblulit, qui xxL rius et exterius ccclesiam illam de Gurgo ex spinis
    et iv coronae (941) erat, et una illarum aurea cumi et vepribus. Post haec idem episcopus Heribertus
    crueicula una itidem aurea, et duse tabulse altariumi pergere volens in Siciliam perproficuum et hono-
    argentese, et coopertura argenti arcae altaris Sanctii ' rem reginse Ecclesise, quia pura amicitia Canusinam
    G
    Apollonii, et thuribulum grande argenteum. Quod[ diligebat Ecclesiam, mutuo accepit (947) pretiosam
    decoctuin Canusii septingentae librae argenti fuit et; planetam de 'purpura sanguinea et pulchro auri-
    novem librse auri. frisio (948) cum decenti lineo indumento, quam eum
    Tandem transmisso thesauro Romam per assen- indumento dixit valere xxx libras, et cuncta quse ex
    sumetvoluntatem papae,quichartam offertionis (942) suo jure Canusina habebat Ecclesia iterum suis
    de omnibus praediis praedictae comilissse ab ea re- pontificalibus verbis valde confirmaiis, et spondens
    ceperat, supra nominatus vicarius, qui et huncepi- vera fideet certa promissione, si a Sicilia vivus re-
    scopatum tunc, jussione papse, regebat, rogante verteretur, quod de melioribus capellis sui episco-
    domina comilissa pro aliquantula restauratione patus subjugaret Canusinae Ecclesiae, et si continge-
    ablati thesauri, alias duas capellas in Filma (945) et ret eum non reverti, aut si perderet planetam et in-
    unam in casula supposuit EcclesiaeCanusinae.Postea dumentum , ipse ordinaret unum de bonis (949,)

    (931) Guantonem, idestchirothecam. idLEIB. (940) Paginam Guidoni notario. LEIB.


    (932) Gwascionem lego, gwasionem, est cespi- (941) Forte, coronarum. LEIB.
    tem. LEIB. (942) Forte, oblulionis. LEIB.
    (955) Supple : tradidi, vel talealiquid. LEIB. (945) Cod. Regien., in Filina. MUR.
    id est ejeci. LEIB. D (944) Idem cod., in Fano. MCR.
    (934) Guarpivi, LEIB.
    (935) Hdbendd. (943) Idem cod., ac nutu. MUR.
    (936) Ad faciendum exinde pars ipsius Ecclesim, (946) Idem cod., ucquisivit Ecclesia. Tum sequi-
    barbarum est, pro : ul faciat exinde pars ipsius Ec- tur : anno 1090 hujus episcopi, etc.
    clesimguidquid voluerit. Yox dederit videlur redun- (947) Idemcod., muluo ab eauccepit. MUR.
    dare. LEIB. (948) Aurifrigio. LEIB.
    (957) Etiam. LEIB. (949) Idem cod. Regien., unde de bonis reghue
    (958) Scribe aut eam; ila enim in aliis ejusmodi Ecclesim resluurationem haberet Canusina Ecclesia
    chartis. MDR. de mutualo sibi indumenlo. Ueinde vero, etc. Mua.
    (959) Quod. LEIB.
    1039 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 1040
    regihae Ecclesise, ut rcslauralionein haberct Canu- A prietatein Sancti Petri a comitissa susceperat. omni
    sina Ecclesia de muluato sibi indumenlo. Demum aiino reddendo censum xx solidovum, iic suo apo-
    vero post concordiam papae Paschalis cum impera- stolieali privilegio eam corroboraret atque muniret.
    tore, etposl mortem comilissae M. mandavil Canu- Quod cl fecit sanctissimus papa, perpeluo anathemale
    sina Ecclesia papae censum quiiique annorum, pe- subdens, et alienans a corpore et sanguine Cbristi,
    tens firmilatem Ecclesiarum (950) suarum, et illam quicunque vi illud scienter, quod juris S. Apollonii"
    libcrtatem quam a tempore primi Ollonis imperato- cst, abstulerit, vel qui confractor ejus privilegii in-
    vis Romana Ecclesia sibi conscvipserat, ita videlicet venlus fuerit. Hujus autem rei testes fuerunt domnus
    ul riemo episcopovum unquam in aliquo sibi domi- Petrus, Yincentius, Pert. Joannes, (952) et Donatus
    navetur, el ut Gregorius YII qui lam (951) pro- eius moiiaslerii clerici. etc.

    VITA GOMITISSiE MATHILDIS


    Oralione solula ab auctore anonymo scripla et ex ms. Francici Mariw Florenlini a Guilielmo
    Godefrido Leibnitio primum edita.

    HISTORIA ILLUSTRISSIM^ECOMITISS^E MATHILDIS,


    ET DE GESTIS
    POTENTISSIMORUMPROGENITORUM SUORUM,
    CUJUS CORPUS REQUIESCIT IN DIGNISSIMOCOENOBIOS. BENEDICTI DE PADOLIROME,
    DIOECESISET DISTRICTUS MANTUANI.
    OBIIT AUTEM ANNO IIUMANAT.EDIYINITATIS MILLESIMOCENTESIMO QUINTO,
    DECIMONONO KALEND. AUGUSTI.
    Mathildis inclyta comitissa, etmilitaris admodum B ] natione Burgundium. Post cujusmortem Lotharius
    mulier, Henrico IV imperante suis prseclarissimis ejus filius vir prudens regnavit, habens conjugem
    aclibus in muliebri sexu inter viros praecellenlibus Adeleidam nomine, splendidam reginam. Ex hac
    virlulibus habetur insignis. Hujus historia, lam subtraclus luce Lotharius, quidam Bercngarius
    progenitorum ipsius quam suam originem et acta Longobardus hujus nominis quartus, absque nutu
    summalim conlinens, ex diversis collecta chronicis, Adeleidse relictse reginse, caque renitente pro viri-
    sequitur in hunc modum. bus, rex crealur Italiae. Qui contra eaiii ob hane
    CAPUT PRIMUM. causam ssevitia et ira pariter in tanlum incanduit,
    De obsidione castri Canossm, ac liberalione reginw ut ipsam suse sublimationis impugnatricem super
    Adeleidm, qnam Beringarius rex Italim deti- arcem Gardam retro turrim carceri incluserit, sola
    nebat. sibi concessa ancillula. Regina, cum diu mansisset
    Sigifredus , princeps quidam illustris de Tusciae inclusa, capellani sui tandem solertia de carcere
    partibus comitatu-Lucensi ortus, studens sui no- evasit. Hic enim Martinus nomine vir fidelis et
    minis gloriam ampliare, Longobardorum fines in- sagax, murum turris confregit occuite, et dominam
    gressus cum iiliis ejus Sigifredo, Attone el Gerardo, C cum ancillula ciam indeducens, datis sibi indu-
    multas civilates, gentes ef oppida couquisivit, et sibi menlis virilibus, usque ad Mantuselacum perduxit,
    subegit. Defuncto tandem eo, filiis ejus praefatis qui piscalorem cum navicula reperienles, transvehi
    paterna condivisa subslantia : duo ex eis, scilicet petierunt. Eo vero navigationis prelium exposcente,
    Sigifredus et Gerardus Parmensem civitatem inco- inquit ad eum capellanus reginse : Si scires qui
    luerunt. Atto vero quilonge fratres viribus el rebus sumus, nos lsetus et absque pretio vehercs. Qui
    iranscendcrat, Canossam castrum sibi domicilium respondit : Ergo mihi aperite qui eslis ? Dumque
    accepit, quod turribus munivit et mcenibus deco- sacramentum ab eo peterent quod nemini revelaret
    ravit. Erat enim loci natura circumquaque muni- arcanum, ipse, duobus acceptis baculis in effigiem
    tum, inexpugnabile revera prsesidium, situm in, crucis in terram posilis, se rem celalurum juravit.
    dioecesi Reginensi. Ad cujus castri obsidionem dum^ Tunc capellanus ei aperuit, indicans esse reginam.
    • venisset
    Beringarius rex Italiae, cum fiiio el Longo- Piscator ilaque laetus effectus, palmas ad coelum
    bardorum exercilu, ut sibi Altonem cum castro, tendens, statim eos in navicula assumplos ad aliam
    subjicerel, rex et filius sunt exstincti. Longobardii lacus ripam devexit, prope silvam usque lacui con-
    vero Ugonem virum inclytum statueruni sibi rcgemt tiguam. Reginse quoque piscem obtulit rogans ut,

    (950) Idem cod., firmitatem omnium Ecclesia- (952) Idem cod., Pelrus, Joannes, ct Denatus hu-
    rum. MUR. jus, etc
    (95l)Idemcod., quieamin proprielatem. Mca.
    1041 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. Iui2
    si quando prospera sibi arrideret fortuna, remi- A praestantiores ibi viros alloqui. -Quod rex inleili-
    nisceretur pauperrimi piscatoris. Pervenientes igi- gehs illum comprehendere macbinatus est. Qiiidam
    tur ad ipsam insulam una ibi hebdomada trepidi vero Atloni amicus, hsec prsesciens, eum secreto de
    latuerunt. Capellanus enim secreto loca silvse con- turri vocatum, ut, emisso per fenestellam tarris
    tiguae circumiens , victum procurabat reginae. capite, ejus audiret verba rogavit; quod cum fe-
    Transacta hebdomada suspirans et ingemiscens cisset Atto, hanc ei fabellam narravit: Ursus, inquit,
    regina suaemlserise statum : Heu! inquit capellano, ventre famelico, suspensus ad escas existens, se
    caplivam me semper esse cousp.cio, quidnam mihi cervi cujusdam amicitia laiiguere confinxit, misit
    hic esse prodesl? Vade, quaeso, igitur ad Reginum ut se visitatum concito gressu veniret. Cervus igiltir
    episcopum Adalardum,- qui cum mihi consueverit cum venissel, ursus ejus adbsesit auriculse, eamque
    esse fidelis, spero quod, si sibi quantus sit meus discerpens, ipsam etiam unguibus laniavit. Cervus
    fletus indieaveris, forsitau miserebitur nostri. Haec tandem evasit. Post haec rursum pro cervo man-
    dicens statim capellanus ad episcopum properavit, davit, promittens ei magna munera si veniret.
    et secreto sibi reginse miseriam patefaciens, ejus Cervus inscius et 'offensionis oblitus, iterato rever-
    sibi praesidium conferri supplicavit. Condolens his titur, qui urso propius accedens, residua cum
    episcopus, laetus tamen quod regina viveret efficitur; R privavit auricula, sicque delusus cervus rediit de-
    capellano respondit nullum se possidere oppidum turpatus. Tertio tandem urso pro cervo mandante,
    iii quo secure posset regina morari. Militem tamen dicebat enim se magna cum eo loqui velle, incaulus
    se habere dixit Attonem nomine, quem supra cervus advenit. Cui ursus arridens, dente eum
    diximus, filium Sigifredi, amicissimum sibi, cujus repente et uugue discerpit, vitaque privatum vulpi
    erat castrum Canossa nomine ante dictum pro assandum dedit. Quem dum assum urso vulpis
    regina tutissimum revera praesidium. Coiifeslim praesentasset, cor illius a vulpe sibi dare expetit.
    igitur capellanum ad Attonem direxit. Qui eum Cui vulpis cervum cor non habuisse respondit.
    videns, et de regina interrogans, eam de industria Ursus vero dum prorsus cervum cor habuisse con-
    sua respondit in carcere fore defunctam. Tunc Atto; tenderet, et illud statim sibi dari vellet, vulpis ait:
    qui reginam fideliter adamabat, nimium inde dolens Dum tuis terlio petitionibus sic annuisset improvi-
    lacrymas fudit amaras. Quoa cernens reginse capel- dus, corde eum caruisse protinus comprobatur. Ilac
    lanus, rem ei statim aperuit. Atto igitur equo narrata fabella, et cur eam dixerat Atto intelligens,
    velociter ascenso, cum capellano et famulis ad turrim, obsidione durante, amplius non descendit,
    reginam perrexit, quam in silva reperiens cum utile sibi exemplum reservans. Dum vero tribus
    ancillula, ad Canossam eam perduxit. Post hsec annis ct mensibus sex apud Canossam perdurasset
    Romam ad papam Joannem nomine duodecimum obsidio crudelis, Atto taedio affectus, imperatori
    nuntium hujus rei direxit, supplicans sibi super scripsit Ottoni ut promissionis olim sibi factae„dum
    hac re dignum impendi consilium. Deliberavit enim illi Adeleidam copulavit reginam non immemor, ei
    Atto reginam ipsam imperatori Ottoni, tunc Ale- accurrere auxilio non differvet. Otto igitur collecto
    mauise regi, in conjugium copulare. Papa vero armatorum exercitu in agrum Veronensem advenit,
    commendans quod gesserat Atto, mandavit ei ut Padumque transiens, cum Berengario aperto marte
    quod de regina proposuerat, salubriter adimpleret. parat confligere. Qu.od audiens Berengarius statim.
    Atto igitur, pontificis cognita voluntate, reginam ab obsidione decessit. Cui in Prato Fonlano impe-
    eidem Ottoni Yeronam venienti dedit in eonjugem. rator obvius'factus grandi subito exorto clamore,
    Otto vero rex Attoni maxima per hsec promisit inter Berengarium et Oltonem initur prselium. Pu
    beneficia. gnatur acriter utrinque :. multi tamen caesi sunt,
    CAPUl II. multique mortui. Berengarii exercitus tcrga verlit;
    Olto imperator in auxilium venit Attoni in Canossa dumque fugientes Longobardos Alemanni inseque-
    obsesso, et Berengarius capitur. ipj rentur, Berengarius capitur, et Ottoni praesentatur;
    Hsecita dum se haberent, omnia prorsus latebanl quem vinctum compedibus, quoad vixit, captivnm
    Berengarium regem. Cognoverat sane evasisse re- retinuit.
    giuam, sed quo aufugisset, quidve egisset, erat CAPLT III.
    ignarus. Audito aulem Ottouis regis adventu Ve- De prwlio inter Adalbertum, regem Italiw, cl Lilhul-
    ronse, et quaecunque de regina cum eo Cgerat Atto, phum, Ollonis imperaioris filium.
    iratus et frendens coadunato exercilu venit Canos- Post hsec Adalbertus Berengarii fllius a Longo-
    sam, eamque obsidione vallavit. Sed Atto prudens bardis sublimatur in regem. Hic armis slrenuiis
    et strenuus, oppidum, etiam loci natura fortissi- pacem cum Ottone nunquam voluit. Alto vero
    liium, necessariis quibusque munierat, Suos igitur sagax ingenio, et animo fidens, Canossam oppidum
    ad defensionem solum cohortabatur intrepide. necessariis munivit. Adalbertus quoque rex oppi-
    Cuinque rex Berengarius castru.n obsessum multis dum ipsum obsedit, Dumque mensibus triginta in
    telis et machinis impeteret, excelsa tamen ejus obsidione mansisset, Atto Adalberti regis animum
    mcenia contingi non poterant. Inter haec consueverat adversus se videns periinacem , rursum misit
    interdum Atto de lurri excelsa descendere, et Ottoni, iit tjus sperato sibi subsidio lion deficicns,
    1043 AD,OPERA S. GREGORII APPENDICES. [1.044
    ipse, vel filius Lithulphus, sibi adesset obsesso. jVoppidis, Romam perrcxit, ct a papa hujus nominis
    Otto ilaque filium suum Lithulphum cum mille Joanne duodecimo imperii diadema susccpit; Atto-
    armatis sibi misit auxilio, qui in Italiam veniens nem post hsec magnis ditavit muneribus, ct comi-
    Veronam intravit. Quod audiens Adalbertus rex talus decoravit honore. Qui tandem decedens, de
    obsidionere licta Bafigium perrexit. Lithulphus vero proba muliere Ildegarda nomine, duos reliquit
    Verona exiens, vespertina hora Baltonis pratum filios, Gothofredum Brixiensem episcopum,etThe-
    advenit, ubi aderat Atto; a quo susceptus hilariter, daldum, _
    male, inquit AttO, gatonem cum mure in arcto CAPUT IV.
    sacculo simul esse fertur. Ad quem Lithulphus, ut De Thedaldo Allonis filio, el ejus filiis, Theddlda
    hoc sibi enuclearet enigma, respondit: Non decet, scilicel, Bonifacio etConrado, el de morte Tllcdaldi
    inquit Alto, duos comitatus in uno homine esse et Conradi.
    simul. Capiamu.s igitur, inquit Lithulphus, consi- ThedaMus igitur post Allonis ejus patris rirortem
    lium quid sumus acturi. Atto resp.ondit: Bonum est omnem paternum servans honorem, el virtutes imi-
    riocte hac in agro i.slo quiescere; et, corporis curae latus, terras et oppida propria ampliucans,principi-
    insistentes, qui Adalberti exercitum exploret mit- bus exstitit notus et charus. Cui Joannes pontifex
    tamus. Quod et factum est. Reversus igitur nunlius, multa sibi dilectione conjunctus civilatem concessit
    Attone primo inyento:Tanti sunt, inquit, hosfes, feriarum (953). Canusium castrum multa diligentia
    [ul] si nostvi pecudes essent, ab eis comedi possent. custodivit. Juxta etiam Padi Uuerita, longe a Mantua
    Tunc Atto, silentium nuntio imponens, ad Lithul- milliaribus decem, idcm dignum construxit cosno-
    phum accedit, et retorta senteutia nuntii verba bium quod sanctus Benedictus de Padolirone nun-
    mulavit. Adeo, inquit, pauci suut hostes, ut si cupatur, in quo monachos sub Benedicti regula
    bidentes assati essent, eorum non sufficerent nobis degentes instituit. Conjugem habuit Yoiliam (954)
    cavnes. Hortatur ilaque Lithulphum ut armis as- riomine, sua omnibus pietatc placentem, de qua tres
    sumptis irruat in Adalberti exercitum. Lrthulphus fuit Are-
    procreavit filios : Thedaldum videlicet, qui
    igitur, prorumpente aurora, cum suis armatis etiam tinae urbis episcopus, et Bonifacium militem stre-
    ad Adalberti exercitum propinquat. Senserunt illum nuum, Conradumque prudentem virum. Moriente
    excubise, et slalim Adalberto nunliarunt. Ipse vero igitur eorum patre Thedaldo, Bonifacium instituit
    propterea. stupefactus jussit rimari qualia essent, primatus bonore gaudere: cui nummorum duodenos
    suosque signo vo.cari. Interea, audita missa, nun- saccos refertos contulit, quos in sua camera conser-
    tiatur ei mi.lle numero hostes esse. Adalbertus igitur C vabat.Yoluit etiam ut, eo praesente filio, suo Boni-
    rex cum paucis armalis exivit ad praelium; q.uem facio subditi sui fldelitatis juramenta prsestarent.
    dum conserta pugna horribili Lithulphus ferro im- Thedaldus autem ipsius Bonifacii frater, Aretinus
    peleret, Adalbertus in eum hastam vibravit, et episcopus, religionis sanctae maximus cullor, com-
    thora,cem perforans, ac per pectus educens, illum missum episcopatum sibi fldeliter gubernavit; de
    vita privavit: Alemanni suo destituti duce mceren- quo fertur non omittendum exemplum. Hic enim,
    tes, tremore concussi sunt pariter et timore. Sed dum in tempore, grayi quadam laboraret segritudine
    A.tto, vir singularis magnanimiiatis, slatim advenit, corporali, et de sanitate illius rhedici desperanles
    et eo.s cobortans ad bellum viribus resumptis et omnino nisi adulterium committerel, et amici ejus
    animis, eo, duce, durissime praeliatur. Tandem, licet ad illud patrandum scelus inducerent, pro muliere
    cum magna suorum caede, Atto cum suis victor miserunt; quae dum advenisset, stalim ante lectum
    cxistit, et fugatum Adalbertum regno privavit. Qui suum ignem jussit accendi, qui lecto appropinquans,
    regni amissi. confusiouem non suslinens, pertrans- et jam flammarum incendium sentiens, subito la-
    ivit Oceanum 1, seu mare Adriaticum, amplius crymatus exclamavit: Vae,vsemihi! dum hanc modo
    minime reversurus. Ab eo quoque Longobardi, tenuem flammiculam sufferrenonpossum, quomodo,
    nullum sibi regem ullerius statuerunt. Haec autem si me perire contingat, potero barathri incendia
    acla s.unt anno octingentesimo quinto decimo in- superare? Scelus quippe islud ad Ulum m.e puteum
    carnali Ycrbi Dei. Corpus Litbulphi Atto habens, conducet, in quo funditus sub tetroigne patiarcru-
    educla ex eo viscera, in eeelesia S. Prosperi sepe- ciatus, Absit itaque ut, pvo lcmporali sanitate, setcrna
    livit, Co,rpus landem digne Condiens aromatibus, me contingat salute privari! Tali igitur exemplo,
    palri transmisit Ottoni, eumque per solemnes inter- prudens anlistes subditu.m sibi gregem monuit, et,
    nuntios hortalur ne pro nece filii, qui fortiter Deo annuente, meruit sanitatem. Mirum etiam in
    pugnando corruerat, moerens, ad Italiam tardius modum detestatus esl Simoniacam pravitatem. De',
    fcstinarel, regnum penetraturus rege privatum. Olto functo itaque Thedaldo, Bonifacius et Conradus ejus
    quanquam nimium de filii morte turbatus, honora- filii iuter se fraterna vixerunt concordia, quam lice'.
    biliter lamen eo sepulturse tradito, in manu potenti plures aemuli scindere niterentur, scmper nihilomi
    Ualiam venit, qui a cunctis pacificc receplus, re- nus inter eos majoris dilcciionis crescebat affeclus
    gnoque sibi tradilo cum civitatibus cunctis et Bonifacius Richildam comitissam Gisberti prineipis
    (953) FojTariam. (954) Guilliam.
    1013.. APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1046
    filiam duxit, uxoreni, qiise Nogarae sine liberis de- A j filia remansit elhseres. Est tainen aliquovum opinio
    functa jacet. Cumque hi fralres divitiis florerent el Henvicum hujus nominis quartum imperaloreni
    viribus, in tantum ut hOstibus metum inculerent, genitorem fuisse matris hujus comitissae MatJiildis,
    multi et regno vicini in Caviliolo adunati, eos ag- hoc modo videlicet: Dicunt matrem Mathildis, dum
    gredi et debeflare conlendunt. Quod audientes Bo- virgo esset, in juveneni nobilem exarsisse, gencre
    nifacius et Conradus, viriliter sumptis armis illos Lucensem, in imperatoris aula minislrantem; qui
    invadunt, et, mirabili confecta pugna, tandem hostes tandem, hac imperatoris filia cognita, commissa
    csesi fugantur, et campus horribili strage cruoreque timens; cum ea abiit etdiu latitans vilam duxit.
    mullo repletur ;,sicque fralres ipsi victores.perman- Tandem cum in civitatem quamdam imperator vc-
    seruiit. Conradus tamen in eo prselio vulneratur, nisset, in cujus episcopatu juvenis ille cum impc-
    qui post aliquot a.nnos, mala vulneris habita dili- ratoris filia latitabat; juvenis ille rem aperuitepiscopo
    geulia, ullinium vitse suae clausit diem. Cujus corpus civitalis; ille autem imperatori narravit. Cujus pre
    Thedaldus Aretinus episcopus, frater cjus supra cibus venia promissa, utrumque recepit ad gratiam.
    nominalus, in Canusium oppidum detulit, et eum Huicjuveni nomenerat Bonifacius, qui cx impera-
    magnis exsequiis sepelivit,.anno humanalae diviuita- toris lilia hanc genuit comitissam, quos imperator
    tis millesimo trigesimo. Ibi quoque ambo prsenomi- B auxit ex imperii viribus, eis multa concedcns.
    nali pontifices Gothfredus Brixiensis episcopus, et CAPUT VI.
    Thedaldus Aretinus, Ildegarda Attonis conjux, Ro- De confmderalione
    Bonifacii cum imperatore Con-
    dulphus et Conradus Bonifacii filii, et Yoilia, The- rado, et ejus tnorte.
    daldi filii Attonis uxor sub uno suut pariter saxo Conradus imperator hujus nominis secundus,
    contenti. dum Parmam obsideret rebellem, hunc Bonifacium
    CAPUT Y. adsuum subsidium evocavit. Cujus Mtus prsesidio,
    De Bonifacio patre Mathitdis, el qualiler Baalricem utpote viri viribus slrenui et armis edocti,civitatem
    duxit uxvrem. ipsam obtinuit; quem sibi poslmodum ipse imperator
    Bonifacius autem, Conrado fratre defuncto, nia- astrinxit foedere juramenti, el multo illum honore
    gnis exstitit clarus virtulibus. Hic cnim in puerili provexit. Posthaec Henrico tertio imperante, dum
    adhuc aetate, ingenio multo viguit, et sensu mirifico ad bella contra Burgundos idem processissel impe-
    polluit. Fuit quoque forma procerus, corpore deco- rator, prsefatus Bonifacius in imperatoris auxilium
    rus, actu providus, viribus acer, dapsilis cunctis, memoranda pariter et magnifica egit in hostcs. liiter-
    de quo Erythrsea sibylla praeclare vaticinala est: r quse istud silentio praelcrcuudum minime diix-i.Dum
    Igitur enim futurum ducem cujus nominis princi- enim in cujusdam caslri obsidione mullos Bonifa-
    pium erit B., qui diclis et actibus limpidus, rerum cius ex Burgundionibus ferro cepisset,- minatus csl
    locuples, operu pacificus, el in prseliis victor existet. eorum nasos et auriculas mutilare. Adfuit ibi ma-
    Habuit idemBonifacius et aliam conjugem illustrem, trona quaedam nobilis et dives, quae tantum argenti
    scilicet Bealricem ex Gallia, scilicet regali stirpe pro filii redemptione se daluram cst pollicita, quan-
    progeuitam, multo formse decore et sapienlias nitore tum in trulina positum molcs corporis ponderaret.-
    dotatam, cujus pater Federicus, et mater Mathildis Cui Bonifacius, caput quatiens: Absil hoc, inquit; ul
    exstiterimt.Ad quam desponsandam cum Bonifacius Uostes ferro capti redimanlur argenlo ! volo ut-hu-
    in Galliam properaretj quanto honore pollcret', et jusmodi poena posteritati vcstrse sit opprobrium
    quam ingenti quoque gloria emineret, patenter sempiternum. Incisis igitur naribus el sectis auribus,
    ostendit. Nam comitatus solemnissimo principum et tres jussit onustari clj^peos. Hune- imperalor Henri-
    nobilium coetti, inter osetcra suae insignia magnili- cus idem Bonifacium, sola slimulante invidia, cum
    cenlise equorum pedibus jussit, avgenleas soleas videret eum magnificis actibus stvenuum, ssepius
    apponi. Quaesi casu aliquo resilirent, ncmo suorum lentavit dolo occidere. Sed, Deo custodiente et eo
    reassumere dignabatur, sed passim per agros et se- n; semper insidias dissimulante, imperator suo cona-
    mitas, a transeunlibus tollebanlur. Ilsec sibi oppida mine frustratus est. Fuit quoque saepe diebus Boni-
    et villas, Servoset ancillas in Galliaepartibus dona- facius in divinis sollicitus, savos (955) etiam hono-
    vit in dotem. Quam dum reversus a Gallia in Lom- ravit pontificcs, clerumque valde dilexit, et prsecipuc
    bardiam duceret, magno a cunclis applausu et ho- monachos. Pro divino autem amore, cl munificentise
    nore suscipitur. Tribus mensibus nuptiarum convi- suse eis dexteram aperuit; delictaque propria illis
    via, impensis profusioribus grandique omnium confidens, ccndignam sumpsit poenitenliam.Tandcm
    lselilia perdurarunt. In quibus quidquid vasorum cum votum vovissel Christi visitare scpulcrum, ct
    erat argento rutilabat, ct auro splendebat. Ex hac pro sua expcdienda peregrinaiione omnia comple-
    Beatrice liberos genuit, Federicum scilicet, et Ma- visset, illo vocante in cujus manu sunt hominum
    thildam nobilem comilissam, de qua praesens liabe- vitae, universae carnis viam ingrcssus cst, anno Do-
    tur historia. Sed Federico et Beafrice ab hac luce minicae Incarnalionis millesimo quinquagesimo se-
    giibtraclis, Mathildis superstcs unica patri Bonifacio cundo, qui fuit annus duodecimus Henrici tertii, ct

    (955) Id est sapicntcs. An polius legendum sanclos ? Scribc , Sacivs, Mua.


    J04" -AD OPERA S. GIIEGORII APPENIHCES, iOiS
    Mantuae sepuilus esl. Postquemconjux ejus illustris iA propterea divina occulta ultionc postmodum viduata
    comitissa Beatrix annis quindecim supervixit, uni- marito, filioque ea superstite privata, mullisprius
    versam marchiam rite gubernans,filiamque Mathil- bellorum conffictibus et advcrsitatum stimulis la-
    dam diligenter nutriens, bo.nis eam moribus et vir- cessita, ut patebit in sequentibus,et suorum ultimam
    tulibus informavit. Duo fundavit monasleria, Fraxi- decessisse, et pro suse remedio animae quae posside-
    norense scilicet et Canusinum, illisque prsedia bat apostolorum clavigero reliquisse. Scribitur autem;
    in libro qui DaTius appellatur, quod haec comitissa
    nuigna donavit.Demum, inflrmitate"correpta, decima
    oclava Aprilis die, anno gratise millesimo seplua- Mathildis cum jam dtiobus fralribus emortuis, quos
    Henrici imperatoris calliditate occisos fore credebat,
    gesimo sesio, Henrico quarto imperante, felicitcr
    ab hac luce migravil, corpus ejus Pisis condi- seque solam videns superstitem, scrpente qui olim
    tum est. proioplastos in paradiso Dei decepit callidior,ipsuffi-
    CAPUT VII. que quserens imperatorem a regno privare dolia
    non armis laborans, septimo adhaesit
    De fuma comitissm Mathitdis, et de fuma et opinione acutissimis,
    ejus mariti. Gregorio, qui prius Hdeprandi-S dictus est. Quce
    Mathildis igitur comitissa, defunctis patre Bonifa- cum adhuc virgo Gigonem virum prudentissiniuro,
    cio ct matre Beatrice, tum morum probitate, tum B Northjmandise ducem duxisset in maritum,perannos
    multis in paucos secum morata, super se jam poenitens alicu-
    progenitorum prseclara prosapia regnis
    nota efficitur et famosa. Hanc enim Grsecorum prin- jus habere dominium, consilio inilo cum vernula
    Friso- sibi fidelissima, ipsumque ad cloacam super Iaeuro.
    cipes, Alemannorum, Russonum, Saxonum,
    sedentem per secessum immisso cnsc feeit interimi.
    num, Avvernorum, Yasconum, Francofum, Lothe- Cum autem robur a Tuscia usque Romam comita-
    ringorum et Britannioruin mullis exlollebant laudi- tus sui fere sola
    bus, et multa sibi dona transmittebant, Inter quos exerceret, pactoque seeretissimo
    Alexius Graecorum, et Alemannorum reges ejus con- habito cuni eodem Ildeprando, Ecclesise Romanae
    tunc diacono, nec non cum quamplurimis religiosis
    jugium pelierunt, et aliiquoque mulli praeclari duces a finibus Albini et Ruffini
    et pvincipes, quibus placide, non tamen eflicaeitev sparsis, quatenus sine
    consensu imperatoris in pontificem Romanum elige-
    rcspondebat; hsec enim semper erat facie hilaris,
    mente quieta, corporeque deeora; Teutonicara, rent, ut consecraretur operam dedit. Sed ne sermo
    et praesens videatur mortuos accusare, ad subsequentia
    Francigenam Lombardicam optime novitlinguam.
    Inter caeterasque nationes fovit amore praecipuo procedatur.
    Lombardos. De viro autem hujus comitissae Malhil- C De CAPUT VIII.
    dis exslat in dubio. Per haeo enim verba videtur pace facia per comhissam inler tmperalorem et
    papam.
    hujus historise scriptor innuere comitissam hanc Postmortem itaque matriscomitissse Malhildisdis-
    non habuisse maritum, cum in sequentibus etiam currente fama per orbem regem Henricum hujus
    quod habuerit, vel filios genuerit, nullam facit men- nominis IV, Ildebrando consentiente, qui etGrego-
    lionem. Scribitur tamen in libro qui dicitur Copia rius VII, cum suis fauloribus, anno ejusdem Henrici
    Landulphi do S. Paub, quod ad secessum residens vigesimo primo, qui fuit an. Dom. 1077, a matris
    dux qu.idam nomine Gothfridus, Golhfridi fllius, Ecclesiae sanctae gremio segregatum,etAlemanni du-
    giadio confossus inleriit, conjuge relicta Matbilda, ces, scilicet Bertholdus, Rodulphus et Unelpho cum
    Bonifacii ac Beairicis admodnm clarissima filia; per multis comitibus et cpiscopis ab ejus se traxere
    quod nascitur quod boec comitissa alicui viro nu- consortio , cum multa infamia denotantes; quod im-
    pscrit, huic scilicet Gothfiido. Est et aliquorum perator agnoscens, ad consobrinam suam Mathildam
    opinio quod iste Gothfridus dux fuerit Spoletanus, eomitissam illustrem nuntios direxit,ulipsa consi-
    qtanquam in eadem Copia ejus non nominetur du- lium exquireret propter quod papa Lombardiam
    catus. ScribitenimMartiiiu.sPolonus.in Chronica sua, properaret, proniittenssatisfacere decommissis. Pro-
    quod GotlifridusSpoletanus dux ct comitissa Mathil- D curante igitur eadem comitissa honorifice suscepit,
    dis devola Qliasancti Petri, Nortmannos expulcrint: ubi etiam imperator Henricus adfuit. In prsesentia
    qui in prsejudicium Ecclesiae, Alexandro papa se- igitur episcoporum et principum, inter quos erat ve-
    cundo praesidente natione Mediolanense, rcgnum nerabilis Ugo Cluniacensis abbas, imperatoris Hen-
    Apuliae invaserunt, et fines Campanise devastabant. rici in lavacro pater , de pace tractabatur. Cumque
    Ponit quoque Jacobus de Yaragine, ord. Fratrum tribus jam super his decursis diebus, nullum pacis
    Praedicalor., archiepiscopus Januensis, in Chronica tractatus sortiretur effectum, imperator abbatem
    sua, quod haec Mathilda tradita nuptui, cum de viro Ugonem humiliter deprecatus est ut sibi pro pace
    suo filium geuuisset, propter dolores quos. in partu fidejussor existat; quod ille sibi non licere respon-;
    senserat, noluit postea viro suo conjungi; sicque dens, astans comitissa pro imperatore precesingenii-
    fllio mortuo, eaque superstite, sine libevis tandem nat, Cui et abbas ipse respondit • Tu sola potes I:oe
    ultima defecit.Fevtur etiam quod, per ipsius.parius cxsequi: tunc supplex imperator consanguineam ro-
    dolores animata in maritum, ipsum fuerit insecuta, gans ut, ea intercedente, a Romano pontifice bene-
    el forte (ut aliqui autumant), per modum qui dictus dictionem suscipere mereatur; quod se artnraisi pro-
    ssi, in eum necem a filio inferri procurasse (siY). Et miltens statim ad summuro pontificem abiit, cunig
    1049 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 10E0
    que supplicitev allocuta, tandem annuit. Cvedidit'K tes absolvit ab infidelitale ct pevjurio. Quod irapeta-
    verbis ejus, petiitque ut sibi et EcclesiaeRomanaeab tor aghoscens cum valido exercitu inlravit Italiam,
    ipso imparatore fidelitatis ,'uramcntuni praestetur. eamque pervagatus, castella fregit et oppida; sola
    Imperator ilaque ad prajsentiam papaenudis pedibus tamen ei restitit comitissa Mathildis. Contra quam
    super nivem et glaciem incedens venit, et in modum imperator magna exardescens in ira, excitat adver-
    crucis se in terram ante pedes pontificis jactans : sus eam prselia, terroresque immittit, et obsidiones
    Parce, inquit, beatissime Pater, parce. Cujus papa minatur; sed cum eideiu comitissse innumerabi-
    praesentia miseratione motus, benedixit, et ad pacis lia essent praesidia, ab imperatoris oppressionibus
    osculum admisit, missaque solemniter decantata, semper slrenue se defendil: quod imperator adver-
    corporis et sangiiinis Domini nostri Jesu Christi in tens, niox properavit ad Urbem, quam, cum sibi non
    pacis et concordiae signum eum fecit communione obtemperaret ad votum, obsidione vallavit,,eamque
    parlicipem,et in areemCanusinameumdeduxitmira- depopulatus est, et moenia mulla dirupit; postea,
    biliter collsetantes. Sicque Malhildae magna pru- Urbe oblenta, statuit in ea, utdictum cst, Guibertum
    dentia consolidata sunt inter imperatorem et papara antipapam Clementem appellatum. Gregorius vero
    pacis foedera, invilis tamen quibusdam episcopis, et papa his graviter offensus, Robertum Guiscardi Apuliss
    in lite manenlibus, prout subsequentia declara- dominum in suum auxilium evocavit. Quem cum de
    bunt. Apulia venientem imperator audisset, ab Urbe dis-
    CAPUT IX. cessit. Sed Guibertus anlipapa, prsemiis et donis
    Quuliter pupa et comilissa, imperaloris fide mutala, imperatorem alliciens, invasam sedis apostolicaeca-
    insidias evaserunt, el sibi el suis adversati sunl. thedram detinebat; qui pravitatis hsereticselimes cf-
    Post hsec imperator, papadimisso in oppido Canu- fectus, mullos in Urbe et orbe pariler vitiavit. Ipse
    divina mandata seponens, leges sacras praeva-
    sino, Regium perrexit, quam civitatem quidaraide- enim,
    Dei Ecclesias deslruebat, Gregorium quoque
    populabantur episcopi, viilelicet Mutinensis, Cremo- ricabat,
    nensis.et Bononiensis, de pace inter papam et ire- papam severiter persecutus, multos episcopos et vi-
    ros catholicos flagris afflixit, et carcerum squalore
    pevatorem plurimum metuentes. His erat auctor
    Guibertus archiepiscopus Ravennensis, natione Par- maceravit, imperiali favore suffultus.
    mensis, vir nobilis etastutus; hic autem imperato- CAPUT X.
    ris mentem adeo pervertit a papa, utde pacis com- De thesauro qnem misit papa pro Ecclesia Canusina
    positione poenitens papam conceperit captivare. Die ad inslahliam comitisswMathildis.
    igitur 6 ex quo discesserat a papa Bibianellum re- C ( Inter hsec comitissa Mathildis, pio corde flagrans
    meavit, ad quem papa, nec non ct comitissa (956) : adversus imperatorem elGuiberlum antipapam, acta
    petit imperator eum eis colloquium ultra Padum, eorum abhorrens, prselia multagessit, et quoscun-
    quod annuentes, dum transisset imperator; etiam que ei adversantes pro posse confovit. Ipsa enim
    ipsi transire contendunt, conceptse fraudis ignari, episcopis, clericis, monachis cunctisque erat fida tu-
    Cumque transissent, venit ad comitissam insinuans tela calholicis. Nam quos in hac proceila dissidiorum
    quse latebant. Patefactis itaque insidiis papa cum imperator damnabat, spoliabat et exsilio redigebat,
    comilissa ad oppidum rediit, imperatorem minime ad eam recurrentes, benigno eos solamine, el salu-
    revisurus. Haec audientes episcopi supradicti lseti bri auxilio refovebat. Inler quos ille venerabilis vir-
    sunt effecti,et maxime Guibertus, qui, hujus seditio- Anselmus episcopus, qui, nalione Mediolanensis,
    nis auctor, sedem aposlolicam contra Gregorium in- postea papa fuit, vocalus Alexander hujus nominis
    vadere satagebat. Quem tandem imperator laudavit secundus; cui idem Gregorius VII paterno commen-
    in papam. Seditiosi namque memorati episcopi apud davit affectu ut ipsara su.is salubribus monitis et
    Brixiam convenientes, ipsum Guibertum in papani benignis dogmatizaret exemplis. Ipsa enim comi-
    elegerunt, Clementem eum vocantes. Quem postmo- tissa cum eodem Anselmo episcopo, qui tunc in
    dum imperator secum ducens Romam, fecit in pa- 1D Lombardiae partibus Gregorii papse erat vicarius,
    pam benedici, et ab ipso in die sancto Paschse im- thesaurum Ecclesise Cannsinae postulavit abbali Ge-
    perii diadema suscepit, Mathildis autem comitissa, rardoejusdemEcclesiae, uteidcm papsedirigercturpro,
    hsec et lnijusmqdi acta abhorrens, papae semper ad- defensione RomanseEcclesiaepropter persecutionem,
    hsesit Gregorio, per tres menses retinens honorifice utdictum est, ejusdem Guibcrti hserelici. Cui peti-
    in oppido Canusino, qui Canusinam etiam dedicavit tioni idem abbas cum grege sibi commisso pro apo-.
    Ecclesiam, et libertatis privilegio dotatam eain fecit stolicae sedis revcrenlia libenler annuit, et thesau-.
    immunem anno Filii Dei humanati millesimo se- rum alacriter obtulit, videlicet coronas 24, et una
    piuagesimo septimo,. Monitis tamen salutaribus co- illarum erat aurea, cum crucicula una itidem aurea^
    mitissam imbuens et divinis praeceptis informans, ct duaetabulaealtaris argenteae,et coopertura argenti
    valedixit ei, et Romam perrexit : cui plebs Romana arcae altaris S. Apnllonii, el grande thuribulum ar-
    cum grandi exsultatione obviam ivit, eum in pasto- genteum; quo ad totum thesaurum Canusinum
    rem suscepit. Ipse vero omnes impcratori adversan- septingentac fuerunl librae argenti. et novem auri.

    (756) Forte omissum veniunt, \c\properant.


    1051 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1032
    Quo Romain transmisso rogantc comitissa, idem An- & l stcrnata, videlicet a zelo Ecclesias lepescens,per,Ro
    sclmus episcopus.papas vicarius, pro aliquantula re- ginensem et Mulinensem comilatus cquitans,.pro-
    stauratione ablati thesauri, cluas capellas in„... et pria fortalicia reparabat. Hiemis itaque tempore ca^
    liiiam in casula EcclesiaJ Canusinse suppostiit. Acta plo Mineivios oppido, Alhesim flumen imperator
    sunt hacc anno Domini millesimo octogesimo quinto. paucis comitatus militibus perlransivit. Quod intel-
    Posl bsec anno Christi millesimo oclogesimo sexio, ligens, comilissa,. staiim contra eum mille armatos
    idcin Grcgorins papa quartadecima die Maii migra- cquites deslinavit. Qui cuin Padum el Athesim per-
    vil a sseculo, cujus transilus multis fuit moeroris transissent, eos diebus octo imperalor sua aslutia
    maximi occasio. Quo defuncto, quidam Desiderius evitavit. Fingebat euim se nolle confligere bello,
    montis Cassini abbas in papam eligilur, dictus prse- dumque ob hoc manerent intrepidi, nullasque suspi-
    terca Victor, qui pauco tempore vixit. Cui successii carenlur insidias, imperatoris milites clam irruunt
    Odo monachus Cluniacensis, episcopus Osliensis, di- super eos in loco quidem Tres Comitalus. MulU
    clus Urbanus hujus nominis sccundus. Hic omnia itaque caesi sunt-; multi etiam capiunlur; alii tari-
    acla imperaloris, et Guiberti damnavil, et ad comi- dem evaserunt, per devia fiigientes. Hujus proditio,-
    listam B. Pclri liliam suas exhortatorias litteras di- nis auclor. Ugo quidam suae nobilitalis degenc-
    vigeus, suoviim vcniam sibi contulit delictovum. „,. 1B rans.
    CAPUT XI. CAPUT XII.
    De persecutionc in comitissam pro favore Ecclesiw, el Deprmdalio vexilli imperaloris a comitissa, el dc vi-
    obsidipne Manluw. cloria contra eumdem consecuta.
    Cum autem nuntii papae et comitissae hinc ind<3 Transacta hieme, imperator cum Alamannis, cl
    crebro discurrerent, regnum fere contra se eadem Langobardis ad montes Mutinensium properavil;
    comitissa cominovit Ilalicum. Uude multa sunt prae- cepil autem montem Maurellum et montem Alfredi,
    lia siibsecuta. Ex quibus pars comitissae multis vi- ubi captus est Gerardus signifer comitissae, de cujus
    cloriis claruit. Eo etiani tempore multi ex Italiae ci- captione multum doluit. Postea castrum Monlis
    vitatibus, duce quodam Oberto, arreplis armis, ad Belli obsedit; fultum enim oppidum auxilio comi-
    Urbcm properant, cum quibus erat Reginus Par- tissse non potuit debellare. Tunc anlipapa Guibertus
    mensis episcopus. Hi lerras comitissse pervagantes, ad imperatorem venil; et, si Guibertum in papam
    populatione magna in eis sseviebant. Dumque in cam- Romanum cognoscerent, in castro obsessi et afflicti
    pis Sorbariae caslrametati essent, quadam nocte dor- taedio ab imperalore licentiam peterent, eam se da-
    mienles inlrepidi, ecce repente milites comitissae ir- C ( turum pollicilus est. Quod comitissa non annuit,
    ruunt super ipsos, vociferantes : Beate Pelre, auxi- oiuibusdam tamen mediantibus proceribus et prae-
    liare luis. Tanto igilur expergefacti terrore clamore- latis; inter quos cum Heribertus Reginensis episco-
    quc, tam subito stupefacti strepitu, hinc inde di- pus inclinari videretur ad pacis vlnculum, abbas
    spcrsi, tcrga verlerunt. Csesis ilaque et occisis eorum «[iiidam Joannes. nomme comitissse pacem fieri dis-
    pluriniis, mulli quoque remansere captivi, inter suasit, hanc asserens pacem, catholicse unitati fore
    quos Eberardus Parmensis episcopus fuil. Eo tem- contrariam. Animalur itaque comitissa ul in Do-
    pore Anselmus Luccnsis cpiscopus defunctus est, et mino confidens vires assumeret fortitudinis. Hsec-
    Manluse sepullus. Sed in Gestis ejus legi quod factus autem acta sunt in loco quidicitur Carpinelum..
    papa, ct Alexander dictus, in Lateranensi requiescit Multis igitur machinis, et aliis bellicis apparalibus
    ccclesia. Henricus etiam imperator in persecutio- Moniis Belli castrum oppugnatum cst- Ibique impe-
    nem Malhildis, publice jam in suos adverlens, abs- ratoris filius corruit nou sine patris dolore gravis-
    tulit ci quidquid in Gallia ex ipso jure malerno ct simo; cujus corpus deferri Veronam jussit, et con-
    paterno possidebat, Brigerino castro duntaxat excc- digno lumulari sepulcro. Videns tandem castrum
    pto, cum revera esset incxpugnabile castrum. Post fore inexpugnabile, abobsidione discessit,et in ^5mL-
    haeciniperator Mantuaminvasit, quam uudenis mcn- liam venicns se Parmam finxit adire. Sed Camisia-
    sibus dira obsidionc vallavil. Comitissa vero per in- num rediens decrevit Canusinum castrum invadere,
    icrnunlios suos ssepe Mantuanos ad constantiam ad memoriam reducens id quod passus fuerat dum
    hortaliatur, eisquc viclualia ministrabat. Scd eorum ad papae praesentiam super nivem ct giaciem nudls
    fide mutata scse imperalori tradiderunt, inscia comi- pedibus incessisset. Yeniens igitur ad debellandurn.
    tissa, quibiisdam comitissse proceribus casu evadcn- ipsum Canossaecastrum, milites comitissae se armis
    libus, qui inipsa civitate ad Mantuanorum subsidium .accingunt, ct conserta pugna capitur imperatoris
    vcsidcliant. Imperator victa civitate slatuit in ea prse- vexillum, quod geslabat iilius marchioiiis Adalberli,
    sulcni Cononcrii nomine, genere Alamaivnum, fu- multique ex imperaloris militibus Vulnerantur, VL
    gato inde Ubaldo anlislitc. Obtinuit praeterea impc- ctores ilaque Canusini' imperatoris vexillum dcfe-
    ralor fcre ciinctas civitatcs et oppida ullra Padum, runt in castro, quod usque hodie ibidem habetur.
    cxccplis Platena ct Nogava, quse in fidc comitissae Post hsec imperator Pado transmeato discessit.
    permanscruiil Malhildis. Cepil praetcrea Miucrviam Mulli vcro, qui ejus mctu a comitissa disccsseranli
    fnmc afflirfam. Comilissa non propterca lamcn con- ad comilissam rcdcunt ct castra rcstituunt.
    1053 APPEND. III. - MONUMENTAGREGORIANA. 1054
    CAPUT XIII. A stante itaque solcmnilute gloriosissimai Yivginis
    Qualiter imperatoris filius adliwsil comilissw, paire' Matris Dei, ,ad majorcm ecclesiam , quse ejus cst.
    reliclo, el qualiter Ferruriam i-ecuperavit. insignita vocabulo, missam cclebraturus accessil; ct
    Contigit intev haec impevatovis infelix augurium. dum ibi, universa astante plcbc, post evangelicam
    Nam uxor ejus regina Praxcdis, ipsius flagitia abhor- lectionem populo prsedicasset, et nonnullis verba
    rens, secreto cum comitissa tractavit divortium. ejus,qui imperatoriadhaerebant, gravia exstitissent,
    Quod factum eadem coniitissa amplcclens libenler, posito vino etaqua in calice ut Deo oflcrret sacri-
    solemnes ad eam nuntios Yeronse destinavit, quii ficium, maguus in ecclesia insonuit tumultus, sexus
    eamdem reginam ad Caniisinum oppidum perduxe- hominum utriusque diras blasphemias, et minas
    runt. Eo quoque tempore, anno scilicet incarnatio- terribiles adversus Dei hpmincm, scilicet abbalem
    nis Doniinicap1097, Urbanus papa comitissae ususi praedictum, nefarie inclamanlcs, et ipsum rcum
    consilio Lombardiam venit, et, concilio Placentiae; morti adjudicantes, tanquam impcraloris aemulum
    celebrato, eodcm scilicet anno die Kal, Mart. inipe- et rebellem. In ipso igilur tumultu fractis et disper-
    ratorem el Guibertum antipapam catholica damnavit sis de altari vitreis vasis, ct pretiosa capella quam
    sententia, et cornitissaevale dicens transivit in Gal- comitissa diva abbati donavit deprscdala , univci si
    liani. Consternatus his imperator, accitis Yeronae " abbatis comites et clcrici fugerunl; ipse vero intvo-
    civibus, Nogaraecastrum obscdit. Quod audiens co- pidus manens capitur el carceri mancipatur. liis
    mitissa staliin accersitis MuiinensibusPadum trans- comitissa non sine magno dolore auditis, Parmam
    ivit. Sentiens auleni imperator ejus adventum, die tertio cum militibus suis properayit : quim
    yiribus deslitutus et animo, statim fugam iniit, venerabilem virum liberari, et omnia subrepta re-
    omni suppeilectili in castris relicta, quam comitissa, stitui procuravit, non ultra ad vindictam scelevis
    mililibus reliquit in prsedam. Castrujn itaque No- procedens, abbate rogante, qui multos, post boimm
    garae sic estab obsidione liberatum. Additur praeterea pacis, amavit. Acta vcro sunt hscc anno Filii Dci
    pt imperatorl casus infestus, ipsum hostilitate inva- exorti 1104. Eodem tempore minor imperatoris
    dcnte domestica. Nam Convadus ejus natus, ipsius fllius in patrem excandescens, ct maximis eum pro-
    sceleva exsecrans, ab eo discessit, et comitissse bris afliciens invadere rcgnum uititur. Uno itaque
    adhaesit. Cujus consilio fiHam Rogerii Apulise prin- cum patre praelio congressus viclor eflicitur; scd
    cipis duxit uxorem. Eo tempore Urbanus papa mo- imperator evadens vitam moerore egit, et demum
    ritur, anno Christi 1099, post quem Paschalis eli- non multo post defunctus est anno Christi 1105, et
    gilur. Contra quem cum nitcrctur Guibertus anti- „ Spiroesepultus est.Post cujus obitum papa Pascha-
    papa populos allicere, de medio sublatus est, suum lis Lombardiam venit, et lsetanter a comilissa susce-
    secum deferens anathema. Qui annis 24 Dei Eccle- ptus cst; qui juxta Padum synodum convccans loco
    siam damnoso dissidio perlurbavit, de quo quidam qui Guastalla dicitur, lienrici defuncti imperatoris
    hos cecinit yersus : filius Henricus nomiiie, qui liujus noniinis quintus
    Fletibus el lacrymis si forte fores redimendus, fuit, legatos ad eum misit, pelens ut sibi regnandi
    Flelibus el (acrymis esses, Guiberte, dolendus : jus concederet, el sanctsc sedis apostolicae se dcvo-
    Sed nulli gemilus possunl tua facla piare, tum fore promiltens. Hanc legalionem papa libentcr
    Quem mors non potuit de perfidia revocare. amplexatus est. Comitissa vero his patris et regis
    Eodem etiani tempore prsefatus Conradus impe- pia verba laudavit. et papaemagnificavit rcsponsum.
    rator in mense Julio moritur, anno terlio post Ur- Eo tempore Parmenses venienles ad papam, Ber-
    bani decessum, et Florenliae sepelilur. Postmodum nardum.abbalem, qui fuerat in ea civitate, utdictum
    Ferrarise civilas comitissae rebellis eflicitur. Conlfa est, ignominiose tractatus, sibi in cpiscopum dari
    quam adunato exercitu ex Tuscis et Lombardis ac petierunt. Qua pelilione papa gavisus Parmam cum
    eiiam Ravennatorum, classeque Venetorumcollecta, abbatie venit, et ipsum in ejusdem cpiscopum con-
    eam obsedit, sed pace interposita ad fidcm rediit. D secravit, decernens autem Ecclesiam Pannensem ad
    Romanam spectare sedem anno Christi 1106, dcindc
    CAPUTXIV.'
    Romam reversus est papa.
    Qualiler comiiissa abbalcm Bcrnurdum a carcere
    liberavit, etde Henrico imperatoris (Uio,qui,comi- CAPUT XV.
    lissa favente, regnum palris oblinuit. De pace confirmata inter imperatotem el comilissam,
    Inter haec Paschalis papa Bernardum, Yallis Am- el qualiler imperator regni diadema susccpil a
    brosise abbatem, et Romanse Ecclesiae cardinalcrn, papa.
    virum utique maxima veneralione dignum, ob tute- Post haec cum imperator Hcnricus hujus nomi-
    , lam Mathildis i^ Lombardiam direxit. Quem cum nis V civitates et oppida debellanclo prospcrarct in •
    ipsa honorabiliter suscepisset, et ejus boni odoris regno, volens suoedevotionis ad ccclcsiam propalarc
    fama inter Lombardos cresceret, multi cum ex Par- indicia, venerandos dircxit anlistites ad urbem Ro~
    • mensibus rogaverunt ut sc ad civitatcm ipsam con- mam anno Christi 1110, se(p.ieB. Pctri filium spon-
    ferret, ct falce verbi Dci sentcs inde exslirparct dcns per eosdem lcgalos impcrii sui diadcma peliil.
    hsereticas;qui dc consilio comitissse,condccenli cle- Qiiibiis papa respondit sc coronam dalurum, si Ro-
    ricorum comiliva, ad civilalem ipsam pc-rrcxil. In- mam perccprurus acccdcref. Redcunt igitur lcga'.i
    1055 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1056
    ct a.l coiiiilissam Mathildcm divertentes, ab ea bila- A Hac igitur rebellione durante, hujusmodi turbatioms
    ritcr sunt suscepli, et, magnis gratificali munerjbus, civilatis casus eidem comitissae emersit. Cum autcm
    ad imperatorem tandem revcrtcrunt. Slatim impe- in monte Baruntio comitissa maneret graviter infir-
    rator coadunato cxercitu Lombardiam intravit, et mata, fallax deejus mortefamapersonuit. Mantuani
    civitates ac castra depopulatus, cunctos ejus ira igitur gavisi, et famam hanc divulgantes, Ripaltam
    Lombardos perteiruit. Inler bas civitates cum No- comitissae caslrum tertio ab urbe Mantuae milliario
    varia in rcbellione persisteret, ca succensa, mu:os distans invadunt. Custodes vero castri, tum ex su-
    cjus diruit, mullamque inde auri et argenti suppel- bita invasione, lum ex falsa comilissae fama prolala
    lcctilem asportavit; sola civitas Mediolani impera- timore multo percussi, castrum Mantuanis hac con-
    tori no'.l o'.,tjmperav'.l ad votum. Cumque propter ditione tradiderunt : ut videlicel, si viveret comi-
    iiujusmodi invasioncs comitissa iinperatorem ha- tissa, conlra eam nullatenus teneretur. Sed Man-
    beret exosum, flagrabat cum ea pacem habere. Im- tuani perfidise vitio repleti, habito, castri dominio,
    peralor niliilominus usque ad Thari ripara venit; decreverunt illnd incendio dissipare. Interea vene-
    comitissa vero a Canossa Bibianellum perrexit. rabilis Manfredus cpiscopus Mantuam venit referens
    Tandem inter eam ct imperatorem legati multo ha- comitissam vivere. Quod audiens populus Mantua-
    liito tractatu pacem mutuam confirmarunt, quam se nus, ira frendens, vix manus ab ipso continuit, sed
    servaturam comitissa spopondit, Rpmanoe duntaxat generis ejus nobilitas eorum repressit audaciam.
    Ecelesiae fi.Ieiitate servata. His pcraclis, imperator Castrum vero Ripaltae flammae et ruinse traditur, et
    per m3iil3ii. BurJonis (957) transivit in Tusciam, de per mensem inde Mantuam spolia deferuntur. Haec
    cujus a Ivcnlu Tusci trepidantes ei tributa persol- autem oinnia comitissam lalucrunt: nolebant enim
    vimt. Florentise Natale Domini celcbravit. Urbem fideles ejus segriludine affliclam hoc damnabili ru-
    Arelinam fractis muris consumpsit incendio. Ve- more contristari. Sanitati tandem reslituta, eogni-
    niens tandem Romam quarto Idus Fcbruarii, a papa loque quale sibi Mantuani darsnum intulerant, dixit
    ct clero ac populo solemni processione suscipitur. lempus adesse quod suis erat demeritis Mantua
    Inlrans vero beali Petri basilicam, et ad universos subvcrtenda. Suos igitur horlatur adbellum, et ar-
    scalarum gradus genua flectens, anle altare ad pacis mata classe ad Mantuaeobsidionem properavit. Dum
    osculum a papa suscipilur, promitlens ei ecclesias autem gravis Mantuanos arciaret obsidio, magno
    Dsi non vcnditurum, nec invcstiluras facturum nisi timore consternati defensiones eorum in divrsas
    per papoe licenliam. Cumque papa ad coronandum trahunt sententias. Quidam enim resistendum esse
    eum se pararet, perfidiae semen semulus pacis inje- Q ( decernunfc, pars infirmior moenia exire contendit.
    cil, propositum et promissum imperaloris mutans. Hac tandem fluctuatione trepidi, vacillantes, a co-
    Nam petiil a papa sibi jus concedi in dandis episco- mitissa utrique supplices petierunt veniam/Cumque
    patibus ei abbatiis per virgam et annulum, quemad- comitissa eorum legatis aurc-s praeberet adversas, et
    moJum sui praedeccssorcs hactenus contulcrunt. torvis eos aspiceret oculis, mitissimis tamen suppli-
    Quod cum papa renuerel, ipsum imperator cum cationibus et procerum suorum instantissimis pre-
    proclalis el omni curia captivavit. Inter quos fuit; cibus ejus placatus est animus. Civitatem itaque
    Rernardus Parmensis cpiscopus, et Senior Reginusi sibi tradiderunt, fidelitatis juramenta universi
    «ipiscopus. Pro quibus cpiscopis et caetcris Lombar- praestantes, et censum annuum oollieentes. Acta
    dis captivis vir nobilis ct eloquens, Arduinus comi- sunt hoec Bundoni (958) in mense Octobris anno ab
    tissoe lcgalus, imperatorem alloquilur, et pacis pa- incarnato Dei Filio 1014.
    clura commemorans.libcrlati donali sunt. Impcratorr CAPUT XYIl,
    tandcm, ad cor redicns ct futura pericula metuens,i Qualiler erga Dei cullum fuerit devola, et de ejus
    papam et praelatos relaxavit, el, pace ciim eo facta,, transitu glorioso.
    ab ipso imperialem benedictionem et imperii diademai Illustris itaque comitissa miris, florens virtulibus,
    suscepil. Investituram quoque -virgae et anuuli sibii D cultui divino semper erat intenta, inopes sustentans,
    conecssit anno Christi llli. Reiiiens igitur impe- oppressos relevans, et Dei famulos perhonorans.
    rator Lombardiam Bibianellum venit, ubi comilissai Haec et sanctae religioni, psalmodiis et orationibus
    rcsidebat, ct, tribus diebus cum ea moratus, landeml assidue intendebat, ecclesias et Dei ministros para-
    in Alemanniam porvonit. mentis et vasis sacris magniflce ditavit. Fuit etiam
    CAPUT XYI. scientiarum sludio dedicata, et liberalium artium
    -
    De rebellione Manlum, el qualiler se rcddiderunl( grandis bibliotheca sibi non defuit. Pro Christi quo
    comilissw. que Ecclesia praelia multa gessit, Cumautem in Bon-
    Cum aulem eadem comitissa Malhildis duces,, deno pago moram traheret, volens ibi Natale Domi-
    principes, coinitcs superasset, ac civitates et oppidaa ni celebrare, venit ad eam magnus ille religionis Pa-
    sibi rcbellia subdidisset, sola Mantua per annos 255 ter Ponzo, Cluniaci abbas, octavo die ex quo Roma
    in rebellione permansit, imperatoris edicta in fa- discesserat; qui,suo moreab ea susceptus, dum in
    vorem comilissac cis transmissa penitus vilipendens. i. Nalale Domini oflicium decantarct, comilissa pro

    (<X~) Ibrdonis. (958) Bondcni.


    1057 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1058
    Dei reverentia ad officium perrexit, et devote audi- A ubi et pi'ogeuitores ejus quieccunt, quia tamen sem-
    vit: sed immensum noctis gelu adeo ejus membra per eum devole coluit, ante pium rcgem pro ea ve-
    diriguit et corpus afflixit, ut postmodum lecto de- niam depreceiur; non tamen scribit in quo loco
    cumberet aegra. Superveniente autem apparitionis fuerit tumulala. Yerum tamen mausoleum oslendi-
    die, iterum languida missam audivit, et iterum le- tur in monasterio S. Benedicti de PadoLrone Man-
    cto decubuit. Cumque abbas ab ea recederet, ipsa, tuanae dioecesis, a quodam Tedaldo Bonifacii patre
    ejus precibus fldens, pallia vestesque sacras, argen- genitoris comitissae juxta Padum fundato, quod a
    tca vasa, nec non et crucem sauctam gemmis orna- Mantua decem milliariis distat, in quo dicilur et
    tam, ei pia Dei cultrix donavit. Adyeniente"autem creditur tumulata. Est rnim grandis arca lapidea,
    quadragesimali jejunio, cum, infirmitate debilisje- ex candidissimo ac limpidissimo alabastro, quse ob
    junare contenderet, astantes episcopi contradicunt, ejus memoriam in magna revcrentia servatur. Ipsum
    decernentes, ut potius jejunium eleemosynarum lar- quidem ccenobium ab avo ejus constructum am-
    gitione persolveret. Succrescente vero languore, ec- plissimis dotavit possessionibus, et aureis argenteis-
    clesias Dei, maxime Canusinam, praediisamplificare que vasis et palliis ac etiam paramentis pretiosissi-
    studens, ei multa donavit. Famulos suos innume- mis ditavit pariterque decoravit. Ibi etiam libellus
    ros post ejus mortem ingenuos esse jussit. Ante " habetur in thesauris reConditus,argenloredimitus et
    domum quoque in qua segra lecto jacebat, ad Dei auro, in quo haecHistoriametriceestdescripta. Hsec
    honorem sub titulo apostoli Jacobi Zebedseieccle- cliam comitissa, ul scribitur in Chronicis, cum am-
    siam jussit fabricari, quametiam paramentis ditavit plissimis abundaret possessionibus, et filio haerede
    et agris, quam dedicavit adhuc ea vivente episco- careret, totum patrimonium suum super allare san-
    pus Reginus. Cumque Iaboraret in extremis, idem cti Petri obtulit, et Dei ecclesiam sanctumque Pe-
    episcopus Reginus corpus Dominicum ei tradidit, trum sibi feeit haeredem. Quod patrimonium hodie
    miltens in ejus manibus crucem Christi; quam dum dicitur palrimonium S. Petri, quod est a Radicafa-
    bajularet, et in ea crebra figeret oscula : Oro, in- no usque Cezanum (959).
    quit, te, Cbriste, quem semper colui, semperamavi, Explicit Hisloria memorandm comilissw Malhitdis.
    ut sordium mearum digneris mundare piacula. Post Anno Dom. 1445, die 9 mensis Augusli, qui cst
    hsecsanctum accipiens sacramentum, corpus Christi
    vigilia S. Laurentii post vesperas, translalum olim
    scilicet reverendissimum, ail: Tu spes mea unica corpus magnse et nobilissimae comitissae Malhildis,
    et singulare refugium, quaeso me salvam digneiis imperialis generis, quse fuit prsecipua et singularis
    suscipere, et haec dicens migravit ad Dominum, Q dotatrix hnjus monasterii S. Benedicti de Padoliro-
    anno humanatae Divinitatis 1115, vigesima quarta ne, post patrem suum Bonifacium marchbnem, et
    die Julii, setatis autem suae anno 69, qui fuit annus
    post avum snum Thedaldum marchionem et funda-
    imperii Henrici V octavus, in sede apostolica praesi- torem hujus monasterii, quod prius steterat super
    dente Paschali hujus nominis II, Philippo hujus no- octo columnas in ingressu ccclesiseinter
    primam et
    minis I regnante Francorum rege. columnam secundam, a sinistris ipsius ecclesise,
    CAPUT XYIU. quoniam jam pro magna (mole) fpsae columnsc octo
    De ejus sepulturm opimone. fractse erant: et collocatum fuit ulterius in sinistris
    De sepultura bujus comitissse Mathildis nulla ex- juxta parietem ecelesiseex latere tumbae S. Simeo-
    presse historia continet, quam invenevim. Yidetur nis; aperto prius tumulo ad certificationem verita-
    tamen manifesle quod apud Canossam tumulata non tis coram reverendo domino Guidone de Gonzaga
    sit. Compilator enim supradiclae Historiae, a quo reaedificatore ipsius monasterii, et domino Eusebio
    hsec sumpla sunt, in carmine quo ejus mortem de- abbate ipsius moiiasterii, ac conventu ejusdem mo-
    plorat, orat S. Apollonium Canusini oppidi patro- nasterii et mullis aliis; et comperlo eodem corpore
    num, quod, licet injustum sit ut ipsa comitissa inlegro, unico, ac femiueo, et*coram eis clauso : et
    suum in ejus ecclesia sepulcrum habere respuerit, D est juxta altare S. Justinae.

    DE AUCTORE SEQUENTIUM OPUSCULORUM.

    Opp. tom VI, pag. 23.)


    (GRETSERUS,

    Manuscriptus codex cathedralis ecclesise Ratisbonensis auctorem vocat Bernalaum. Suspicor illum esse
    de quo haecTrithemius in lib. De illustribus viris Germanise, el in catalogo scripiorum ecclesiasticorum :
    Bernoldus presbyter EcclesiwConstantiensis in Suevia, nalione Teutonicus, vir devotus, ei in Scripluris SS.
    siudiosus, el eruditus, atque in disciplina smcularium lilterarum sufficienter instructus,ingenio clarus, et
    compius eloquio, reliquil studiisui nonnnlla opuscula, qum tamen ad notitiam noslrw leclionis tnhiimevene-
    runt, ete. Claruit temporibus Henrici IV, 1060. HaecTrilhemius.
    (959) Cepevanum.
    1059 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. iOGO
    Nec refert ouod apud Trithemium legitur Bernoldus, in nostris vero codicibus Bernuldus, quia unius
    litterse discrimen censcri non debet facere discrimen personanim ; praescrtim si csetera consOnent, ul hic
    cerle consonanl. Quid quod Bernaldus seu Bernoldus nosler esse videtur Bertoldus presbyter Constan-
    tiensis, qui edidil Clironicon rerum gcslaruni post obitum Hermanni Contracti, Henrico 1Y Romanum im-
    pcriuin giibernanle, ab aimo Domini 1054 usque ad ejus sseculifinem, annis continuis xLvi?Nam ipsemef
    Clironici illius edilor Bertoldum nominat, non nisi ex Cuspiniani auctoritate; et, quae Trithemihs de Ber
    noldo scribit,,haec iste ad Berloldum refert. Et quam parva est differenlia inter hsec tria : Bernaldus, Ber
    noldus, Berlqldus. Nam,quod aliqui yidentur mutasse in Bernardum, id Iongius paulum a yera ortbo-
    graphiadistal, efsi nec iarila est varietas quse in nomine litteris tam affinibus constanle nbn potueril
    acciderc
    Fuisseautem-Bernaldum, seu Bernoldum istum causse Gregorii VII, hoc est causse legibtis divini hu
    manique juris consentaneae, addiclissiinum, manifeslum sit tum ex his quas modo vulgamus lucuhratio-
    nibus, lum ex Chronico illius, ubi Gregorium YII semper ut virum sanctum, sicut revera erat, praedicat;
    et adversarios cjus meritis insectationibiis prosequitur, ita ut hseretico editOri bilem ....• propemodum Ob hanc
    causam movcrit.
    Bernardus ille, ad quem exstat primus tractatus Bernaldi, et prsesertim duse alise ejusdem Bernaldi ad
    eumdem Bernardum, et una Bernardi ad Bernaldum, alius non fuit quam is de quo Trilhemius hsec in
    Iibro De viris illusiribus Gerinauiae, et in catalogo scriptorum ecclesiaslicorum : Ber.nardus monachus
    cmnobiiS. Viti,Corbeiensis in Saxonia ordinis S. Benedicti, vir in divinis Scripturis studiosus et eruditus,
    alquein smcutaribus iilieris sufficienler doclus, ingenio sublilis et clarus eloquio, carmineperitus etprosu.
    Scripsil nonnullu ingenii sui opuscutu, quibus nomensuum posleris nolum fecit. Ad Harlwicum (insed Chronico
    Bertoldi vOcatiir Hariurigus) Magdeburgensemarchiepiscopum, edidit volumen, luculento quidem amaro
    sermone, conlra Henricnm IV regem sed lertium imperalorem; in quo clare patet quani gravis et odiosus
    fuerit idem Henricns Saxonibus. Scripsit prmlerea multas et varias episiolas, etc '
    Claruit ejusdem Hen-
    rici IV temporibus, anno Domini 1070, et varia composuit. HaecTrilliemius,
    Antequam profileretur viiam rrionasticam, magister scholarurn Constaniiensium fuerat, ut testatur ipse
    Bernaldus seu Bernoldus in Chronico suo : Aiwio 1088, Bernardus Conslaiitiensium magister scholarnm,
    vir cruditissimus, in causa S. Pelri fervenlissimus, in Saxonia (nimirum in monasterio Corbeiensi); sub
    monuslica professionc niigyavil ad Dominum. De eodem Bernardo idem Bernoldus, anno 1091: Bemardus
    quoque Conslanliensis magister scholarum, cujus obilum supra notavimus, multa nobis sui ingenii mpnu-
    mcnltt reliquil, mult-aquepro Calholicis conlra schismaticos sui temporis clegantissime scripsit. Et postiriulia
    alia, quse supra in Apologia pro Gregorio YII testimonio decimo nono recitavimus,' dequeBevnardiliujus
    iiimio zelb,eb usque progresso ut excommunicatorum sacramenta valere negaret,subdit Bernaldus : Gwte-
    rum, si quis plcnius hwc nOssedesiderat, scriplum cujusdam ad eumdemBernardum de eadem quwstione di-
    . rectum diligentissime perlegai; inqao leslimoniis SS. Patrum evidentissime docebitur quid sdncti Palres de
    illa qnwslione censuerint sentiendum. Quis est ille quidam, cujus scriptum antidoti loco citat Bertoldus
    seu Bernoldus, nisi ipsemel Chronici illius scriptor et auctor?Quod est hoc scriptum, nisi primus trar
    etatus De sacramentis excommunicatorum ad Bernardum destinatus , quem etiam prwceptorem appellat ?
    Cui adde Apologeticum pvo decrelis Gregorii Yllet epistolam adBernardum, quaminfra invenies, in qua
    refellit epistolam Bernardi, quatenus a veritate abibat; ut proinde nullum amplius de Bernaldo qui scribit,
    el de Bernardo ad quem scribit, dubium supevsit.
    Eisengrinius in Catalogo teslium veritatis profevt alium Bevnavdum monachum S. Blasii, in eodem avgu-
    mento adversus schismaticos versatum ; sio enim scribit: Bernardus monachus de S. Btasio natione Ger-
    manicus, vir sucrurujn litterarum sludiis doctus, el in primis erudilus, ingenio clarus, ac disertus eloquio,
    fideipropugnalor acerrimus, princeps sumwtalis philosophorumsacrarumque litterarum doctor subtilisshnus,
    scripsil apologelicas orationes contra schismaticorum objecliones ad Adelberlum Spirpnsem prwpositum; in
    quibus prmcipue defendit quodipse e.talii monachi S. ad Blasii merito ab excommunicatis ubslineunl. Circum-
    fertur et.ejnsdem de iege excommunicalionis epistola Adelbertum Argeniinensem prmposilnm. Deeadem
    quoque re.epistolm dum ad Bechonemquemdam, el plura alia scripturarum ejus monimenta Ecclesim Deipro-
    futura. Hsec ille,
    Adjungii Epitome Gesrierianse Bibliolhecae; Ad Paulhidm deemplione ecclesiarum cpistola. Epistola De ad
    quemdam sacerdotem de Othonis episcopi Conslantiensis rejectione, el alterius in locum de ejus substilutione:
    >fficiopresbyteromm, ud fraires in Rellenbach. Ad Uvalterum sacerdolem tractatus salKte solulione juramen-
    torum. Ad reverendiss. antislitem Gebehardum de excommunicatorum qrdinatione, et parvuiomm,
    qui ab excommunicalis baptizalisunl, et aliis quibusdam
    -
    ud concilium proxime fulurum
    . pertinentibus. F'lo-
    ruii' circa aimum Domini 1086. _•
    Teslatur eadem Epitome hunc Bernarditm in V. C. vocari Bernaldum. Et ubide Bernoldo agit, sic lo-
    quitur : Bemoldus presbyter Ecclesiw Constantiensis scripsil ordinem Romanum lib. i, et aliq. Bernoldum Vixit anno
    1060. Forle hic esl Bernaldus de S. Blasio. Sed probabilius est non esse. Nam Eisengrinius
    Conslantiensem distinguit a Bernardo de S. Blasio. Et nusquam ulla exstant vestigia quod Bernoldus seu
    Bernaldus, cujus nunc scripta vulgamus, monasticam vitam professus fuerit. Quid si isti ex Bernardo Bla- no-
    slro monacho Corbeiensi, prius magislro scholarum Constantiensium, cudisseht nobis moriachum S.
    sii?Nam, si quis lalis exstitit, qui factum ut fugeret Trithemium, qui nullum Bernardum de S. Blasio
    agnoscit, sed, solum Bernaldum presbyterum, et Bernardum Corbeiensem ? Et cur nullus Bernardus Cor-
    beiensis apud Eisengrinium comparet,"sed solus Bernardus de S. Blasio, et Bernoldus presbyter Constan-
    tiensis,elsi in Epitoine Gesneriana comparet Bernardus Corbeiensis? Sed parum interest : licet quis tres
    diversos fuisse statuat, dummodo Bernardum seu Bemaldum de S. Blasio cuin nostro Bernoldo seu Ber-
    naldo non confundat.
    CaelerumAdalbertus, qui cum Bernaldo duas epistolas ad Bernarduhi Constantiensium scholarum magi-
    slrum et postea monachum Corbeicnsem misit, non videtur esse alius quam ille de quo Bernaldus ipse in
    Chronico : Doctor Adatberlus, facto verboquediserlus, jam xxx annis mundo crucifixiis, ei in fine ad evan-
    . gelicam perfectionem perduclus, migravit ad Dominumtertio Nonas Decembris, nempe, anno Domini 1079.
    Alboinus, ad qucm Bernaldus aliquot cpistolas scribit, adeo placuit Illyrico ut eum inter testes Luthe-
    ranae veritatis posueritin suo catalogo : In fragmenlis Avenlini, inquit Ulyricus, invenio Alboinum quem-
    dant, admodum doclum virum, qui anle cccc annos vixil, defendisse conjugium sacerdbtum. Scilicetet quisquis
    caslilati, seu conlinentiae, et aposlolicae sedis sanclionibus adversatur, is derepente vir doctus pius in
    Illyrici schola efficilur,etiam absque doclriiia el pietate, aplusque est, testari veritaiem, sed Lulherar.am ct
    1061 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1002
    Calvinianam ; nam Alboinum fuisse non doctissimum satis lestantur ejusdcm malc torncta. eptstola;, ut
    merito aBernaldoappellantur. Sat prscfationis. Jam opusculorum indiccm subjiciamus, clpostea Bernaldum
    ipsum audiamus.

    INDEX OPUSCULORUMBERNALDICONSTANTIENSISPRESBYTERI.

    /. Traclatus De sacramentis excommunicatorum, A IX. Terlia responsioBemuldi ad Alboinum.


    juxla ussertionemSS. Palrum. X Epistola rcconciliatoria Alboini cum Bernaldo
    II. ApologeticusDe excommunicatione facla a Gre- XI. ApologeticusBernaldi pro decretis Gregbrii VII,
    gorio VII. faclis in Romana synodo.
    III. SynodusBomana sub Gregorio VII. XII. Epislola Adalberli et Bernaldi ad Bernardum
    IV. Epislola I Bernuldi ad Alboinum de cwtibatu magistrumschotarumConsluntiensiumde sacramen-
    sacerdotum. tis excommunicutorum.
    V. Responsio Alboiniad prmcedenlemepistolam. . XIII. Responsio Bernardi ad prwcedentem epislo-
    VI. ResponsioBernaldi ad Alboinum. lam.
    VII. Secundd'Bernaldi responsio ad Alboinum. XIV. Alia Adalberti el Bernaldi ad Bernardum
    VIII. Secunda responsio Alboiniad Ber.naldu.in. epislola.

    BERHALDI PRESBYTE.RI

    TRACTATOS DE SACRAMENTIS EXCOMMDNKlATflRDI


    JUXTA ASSERTIONEM SANCTORUMPATRUM

    Nuncpr.imum editus cx bibliotheca admodum •reverendi acnobilis capiluli ecclesiw cathe-


    dralis Ratisbonensis.

    Religiosissimo sacerdoti ac prudentissimo prae- B parricidalibus manibus [impiorum] omnia sc subtra-


    ceptori BERNARDO, jam ipsius regis cubiculum (960) xere mysteria.
    ingresso, BEIINALDUS solo nomine presbjler, non Item B. Innocenlius papa (epist. 27) scribens om-
    moribus, devotissimceorationis atque servilii certi- nibus episcopis de ordinationibus extra Ecclesiam,
    tudinem. asserit dicens : Qui honorem amisit,. iionorem darc
    De sacramentis excommunicatorum, unde jam lion potest; nec ille aliquid ucciperc, quod nihil in
    dudum ante niultos annos mulla ad invicem scri- dante remansit quod ille posset accipere. Acquiesci-
    psimus, nec tamen eo tempore aliquam certitudinem mus, et verum est quia quod non habuit dare non
    invenire potuimus, tandem quid Dei elementia par- potuit. Damnationem ergo quam habuit, per pra-
    vitas noslra invenerit vobis libet intimare, vestroque vam manus impositionem dedit. Item beatus Pela-
    examini prsesenlare. Non enim jam modo, ut quon- gius papa Joanni palricio scribens : In schismate,
    dam, veslri examinis censuram subire timemus inquit, non \consecralur, sed exsecralur episcopus.
    sed optamus, qui olim manum nostram ferulse ve- ltem S. Gregorius papa (962) primus de ordinatione
    stra_ in scholis multoties subduximus (961). Maximi Salonitani episcopi prsesumptoris scribens:
    Sententise sanctorum Patrum de sacramentis quae Quam rem, inquit, ?ios nullo modo possumus dicere
    extra Ecclesiam calholico more fiunt diversaerepe- " consecrationem, qued ab excommunicalis celebrala
    riuntur; quarum qusedam eadem penitus annullare est. Hae nimirum sententiaevidentur sacramenta ex-
    videntur, quaedam autem, etsi recipi ea prohibeant, communicatorum proscribere; cum per manuseo-
    non tamen prorsus eorum confectionem deaegant. rum non consecrationcih, sed damnationem et exse-
    Nam bealus Leo papa primus (epist. 75, decr. 2, p. crationem administrari pronuntient.
    c i, q, i, c. 69) scribens Leoni Augusto de Alexan- Sunt aulenf aliae, quoe et extra Ecclesiam sacra-
    drino .Timolbeo excommunicato : Manifestum est, menta posse confici afiirmant. Sicut illud B. Anasta-
    inquit, per crudelissimam insanissimumque vesaniam sii papse ad Anastasium imperat. de sacramentis
    [smvitiam](in Alexandrina sede) omneilliccmlestium Acacii (epist.unica, sub finem) : Ideo hic (Aeaciiis),
    sacrameniorum lumen exsthiclum. Intercepta estsa- cujus nomen dictmus reticendum, mcle bona mini-
    crificii oblatio, defecit chrismalis sanctificalio, et strando, sibi tantum nocuit. Nam inviolabile sacru-
    (960) Quia monasticum ordinem Corbeise am- sium scholarum magistri, postea monachi Corbei-
    plexus fuerat. ensis. .','...,'
    (961) Bernaldus discipulus Bernardi Constantien- (962) S. Gregoiius Magn. lib.m,epist. 20, ubi sic
    J0IJ5 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 106 _-
    menium, quod psr itlum datum est, in atiis perfeclio- A k Nicaenis Patribus ratam esse probavit, cura. eum
    nem stue virlutis oblinuit ,ei aulem obfuil (963).[Quod non reordinandum esse judicavit, sed acceptum or-
    cum ila sil. Ed. Rom.] aliquorum in lanlum se exten- dinem administrare permitteret. Item Nicsenum
    dilCuriosasuspicio,ulimagineniur,prolaioapapaFe- concilihm clerieos Novatianornm cum ordine re-
    H;ejudicio,posteainelficaciterinsacramenlisquxk.cA- cepit. Ilidem Africanum concilium de clericis Do-
    CMiusurpavit,egisse; acproinde [perinde, sic Rom. natistarum fecit, videlicet ut reconciliali ordinem;'
    Ed.J eos mciuefe qui vel in consecralionibus , vel utiliter administrarent, quem extra Ecclesiam sine
    in baptismate mysieria iradita susceperunl, ne irrila effectu, hoc est sine salute animae, imO perni-
    beneficia divinavideantur, memincrinl, in hanc partem ciose percepissent. Hinc B. Auguslinus scvibens ad
    quoque [hac quoque parie. Ed. Rom.] similiter tra- Bonifacium de clericis Donatistarum conversis: Sint,
    clatum prwvalere superiorem, quia non sine usurpa- inquit, in Ecclesia clerici, sint-episcopi utiUter, qui
    lione sacerdoiii adjudicaius hoc egil; in quo virtu- contra illam fuerunt hostiliter. Omnes sane ejusmodi
    tem suam obtinentibus mysieriis, in hoc quoque aliis, sententias, quae consecrationem loris factam in tan-
    rcasibi persona non nocuit. Nam ad illum perlinet lum damnant ut eam non nisi damnalionem sive
    [ pefiinuit. Ed. Rom.] quod tuba Davidica canitur; exsecrationem et maledictionem dicanl, non ad ipsa
    vcnimlamen Deus conquassabit capita inimicorum sacramenta, sed ad effecium eorum congrue referi-
    suonun, verticem capilli perambulantium in deliciis mus, ne eadem sacramenta exsufflare videamur,
    [ed. Rom. deliclis.] suis (Psal. LXVII.)Nam superbia qua; sancti Patres in inconversis integra esse do-
    semper sibi, non aliis facit fuinam; quod universa cuerunt, cum conversos non reordinarent, sed foris
    Scripturarum teslatuf auciofilas. Sicut etiam per acceptum ordinem adffiinistrare permitterent.
    Spirituni sanctum dicilur in prophela : Non habitabit Illud quoque (964) quod B. Pelagius papa scribens
    in medio domus mew qui facit superbiam (Psal. c). illustribus viris, Yiatori et Pancralio, dicit: Corpus
    Unde cum sitii sqcerdotis nomen vindicaverit cov,- Domini non esse, quod schismalicus conficit, ita con-
    demnatus, in ipsius verticem superbiw tumor infii- gree intelligitur, ut ipsi non sil corpus Domini effe-
    clus est; quia non populus, qui in minisleriis [mysie- ctive; sicut e contrario in missa oralur a sacerdote,
    riis Ed. Rom.] donum ipsius siliebat, exclusus esl: ut fial nobis corpus Domini; videlicet ad salulem
    sed anima sotailta, quw peccaverat, justo judiciq animae. Hinc et sanctus Gregorius in Dial. libro iv
    prdprim culpw cral obnoxia. (cap. 59) : Tunc, inquit, vere pro nobis hoslia Deo
    Ilcin beatus Augustinus Yincentio Donatistae scri- erit, cum nos ipsos hostiam fecerimus. Esf -quidem
    bens : Ecclesiw, inquil, suni omnia sacramenta Do- Q i etiam peccatoribus et indigne sumenlibus -vera
    minica; qum sic habclis el da:is, quomodo habeban- Christi caro, verusque sanguis ; sed essentia, non
    lur ct dabanlur eliam antequam inde exirelis. Non salubri efficientia. De effectu, inquam, sacramenti,
    tamenideo non habetis quod non eslis ibi unde sunt non de ipso sacramento illud dictum competenter
    qum habetis. Et post pauca : Nobiscum estis in sym- interprelamur, ne beato Augustino contradicere vi»
    bolo, in baptisme, in c-mlerissacramentis : in spirhu deamur. Qui Eleusio et felici grammaticu scrihcns,
    dutem uhitaiis et vincnlo pacis, in ipsa denique ca- etiam Doaatistas et in dissensione et in schismate
    iholica Ecclesia nobiscum non estis. sacrificare testatur. Idem ad Bonifacium : Hmrelici,
    Sed hse sententise, elsi diversse, averitate tamen inquit, non quwr.unt Spiritum sunctum nisi in Chri-
    deviare nusquam probantur, si competenter intelli- sti corpore, cujus hubent foris sacramenlum, sed rem
    gariiur, videlicet si superiores sententuBadeffectuih ipsam non lenent intus, cujus illud esl sacramentum,
    baptismi referaniur, qui nusquam esse posse extra et ideo sibi judicium manducanl et bibunt; unus
    Ecclesiam veraciter asseritur, et inferiores ad veri- enim panis sacramentum est uniialis.
    tateni sacramentorum referanlur, quse eadem inte- Hujusmodi distinctionem inter sacramenlum et
    gritate et bonis et malis adesse creduntur, ac si ejus effectum cum quidam ex anliquis Patvibus mi-
    uno pre ipsi sancti Patres nobis communiter dice- D ! nus attendevent, ad hoc devenerunt ut et baplismum
    rcnt: extra Ecclesiam nec sunt nec ttunt sacra- in haeresi suscCptum nihil esse putarent, beato Au-
    nienta effective, id esl cum salute animas; attamen gustino attestantc in lib. vi contra Donatistas
    eadem inuliliter,. imo perniciose, elesse et fieri non (cap. 1): Nec ob aliud, inquit, visum est quibusdam
    denegamus. Si enim ea eslra Ecclesiam esse vel etiam egregiis viris antislilibus Chrisli, inter quos
    fieri penitus denegarent, nullatenus eadem in re- prmcipue bealus Cyprianus eminebat, non esse posse
    conciliatisrata baberent. Nam praedictus papa Leo apud hmfelicos vet schismaticos baplismum Chrisli,
    clericris hWeticorum cum ordine recipi concessit, nisi quia non distinguebatur sacramentum ab'e/fectu
    qui tamefi omnia sacramenta manibus damnatorum velusu sacrumenii; et, quia ejus effeclus alque usus
    subtraota superius asseruit. Item B. Innocentius, in liberatione a peccqiis el cordis rectiludihe apud
    qui ordinationem haereticorum non hisi damnatio- kwrelicos non inveniebatur, ipsum quoque sacramen-
    nem esse praedixit, ordinaiiones Novatianorum ciim tum non illic esse pulabatur : sedconsiderato eo
    verba praesentantur : Quam rem nos consecrationem (965) Yerba ei autem obfuit supplevit. editioRo,-
    dicere nullo modo possumus, quw ab excommunicalis mana.
    hominibus est celebrala. (964) Non exstat in edit_ Rom, -'
    1065 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1066
    quod et reprobi in Ecclesia sine effectu sacramentai A in malis, utrumque permanct; aut cnim conversus
    liabent, et lamen habent, itidem et ab his qui extrai adminislrul quod administravit, si hoc ulililas Ec-
    Ecelesiam sunt eadem perniciose haberi, et tameni ctesia;exegerit; aut,si non administral manus latnen
    haberi pastores ecclesiastici censuerunt. Unde idem ei inter laicos non imponitur, eo quod sacramenium
    doctor in tertio libro contra Donalistas (cap. xix) : ordinutionis obtineat.
    Hwretici habent [tenent] sacramenta el Scripturas Quia igitur lam egregii doctoris assertioni et nos
    ad speciem,non ad salutem. Ilem in quarto (cap. xn): absque scrupulo acquiescere debemus, quem et Ro-
    Nec foris, sicut nec intus quisquamqui ex parle dia- mani pontifices, juxta attestationem sanctiCseleslini
    boli est, potesl vel in se vcl in qnodum maculare sa- papse, inter magistros, dum adhuc viveret, habuere,
    cramentum, quod Chrisli est. Item in quinto cujus et opuscula post mortem ejus pro aulhenticis
    (ctip. xix); Deus adest sacramenlis el verbis snis,per recipienda synodalijudiciodecrevere; quapropterillud
    quakslibet adminislrentur; et sacramenta Dei ubique scriptum musici Widonis (965), quod sub nomine
    recta sunl; et mali homines;quibus nihil prosunt, Paschalis papaehonorastis, non in tanlum altenderc
    ubiqueperversisunt, id est, intus et foris. debemus ut contra assertionem prsefali doctoris sa-
    Item ad quemdam Festum (epist. 167 ad Fe- cramenta ab hsereticis usurpata temere exsufllemus.
    tium) : Ncque inquit, sacramenta eorum ( Haereli-B 1 Scribit enim salis improvide de annullandis Simo-
    corum) nobis inimica sunt, quw cum illis nobis sunt niacorum sacramentis, cum pise memoriae Pelrus
    communiu,quia non humana sunt sed divina. Pro- Damiani cardinalis Ostiensis episcopus, religione et
    prius eorum enor auferendus esl, quem male imbi- erudilione nominalissimus, et in hujusmodi causis
    bemnt; non sacsamenta, qum similiter acceperunt; sagacissimus, nonminus per Simoniacos quam per
    quw ad pmnam suam porlanl el habent, quanto in- alios hsereticos sacramenla decurrere probaverit in
    dignius habenl, sed tamen habent. libro suo, quem Gratissimum cognominavit. Sancta
    Item in expositione super Epistolam S. .loannis quoque Romana Ecclesia nonnihil eos sacramento-
    (epist. ioun. tractatu vii) : Hdbere, inquit, bapti- rum habere demonstravit, cum in lempore Nicolai
    smum el mulus polesl; habere prophetium, et mulus papse gratis ordinatos a Simoniacis in acceptis or-
    esse polesl. Invenimus Saulem regem habuisse pro- dinibus permanere concesserit. Quod autem Simo-
    phetiam, qui persequebalur sanctum David; et im- niaci sacramenta habere dicuntur, non ad honorcui
    pletus esl spiritu proplwtim,el proplietare cmpit. Ac- corum, sed ad contumeliam est referendum, cura
    cipere sacramentmn corporis et sanguinis Domini et tanto magis sacrilegi deputenlur, quanto sanctius
    malus potest. Nam de tulibus dictum esi: Qui man- est quod contra fas et jus usurpare non verentur.
    ducat et bibit indigne (I Cor. xi). Habere nomen ^ Eo usque tanium humanam pravitatem insequi do-
    Christi, et malus essepotest, id est, Chrislianus vocari bemus,ne,juxta Augustinum, divinis mysleriissacri-
    et malus esse potest. De quibus dictum esi: Pollue- legam faciamus injuriam, quse pravitate hominum
    bmit nomen Dei sui (Ezech. xxxvi). Ergo habercsa- Biillo modo depravari potuerunt,
    erumenta ista qmtua, el malus esse potcsl; Imbere Sed et sacramenlaneophytorum proscriberc non
    auiem charitalem, et malus esse non polest. Item ad audemus, quorum ordinationes sancti Patres ratas
    Emeritum haereticum[Donalistam] (episl. 164 sub csse censiicrunt, cum eos acceptum ordinem adini-
    finem): Vos, inquit, mulamini ex ea parte, qua dis- nistrare permitterent. Hinc beatusLeo papa primus,
    sentiebalis; quunmis sacramenta, qum habebatis, (epist. LXXXVU) scribens ad episcopos Maurilanise,
    mm eadem sinl in omnibus, sancta sinl, Quapropler eos qui ex laicis ordinati sunt, in ordine concessit
    vos mutari volumus a perversilate, id est, ul denuo permanere. Item S. Ambrosius in ordine queni
    radicetur vestra prmcisio. Nam sacrameiita, qumnd)i neophytusutpote in octava die post baptismum acee-
    mutaslis sicut habelis, approbanlura nobis, ne forte, pit, [f. si] usque ad finemvitaeDeodigne divina sacra-
    cumveslram pravilatem torrigere votumus,illismy- menta ministravit (PAULINUS, Vinita S.Ambrosii). Hoe
    steriis Chrisli, quw in vestra pravilate depravata _. utique nec ipse sanctus Ambrosius faceret, nec alibi
    non sunt, sacrilegam fatiamus injuriam. ldem in sancti Palres fieri permitterent, si neophytjs sacra-
    lib. i contra Donatistas (cap. xm): Sic et illa (sa- mentum ordinationis penitus defuisse crederent,
    cramenta) qum schismatici el hwretici, si non aliter Horum autem auctoritati illa exempla de annullatio»
    habenl nec aliler agunt quam veru Ecclesia, cum ad ne hujusmodi sacramentorum anteponere non pos-*
    nos veniunt, noa emendanms,sed approbamus. sumus, quae non de anliquis sed recentiorjbus mu»
    Ex his ergo sententiis evidentissime declaratur tuastis temporibus: in quibus, inquam, femporibus,
    -etiam extra Ecclesiam esse Dei sacramenta, cum in multa contra fas et jus usurpata reperLu.ni.ur,qjjse
    conversis non iterentur, sed potius rata esse judi- magis respuenda qu^n in exemplum ducenda yi-
    centur. Eadem autem ratio et de ordinatione et de dentur. Ipse etiam Romanus Pontificalis (966), und<j
    haptismo foris accepto tenenda est. Nam, juxla Au- illaexempla protulistis, ssepenumero non iia faei^
    gustinum, nnlli sacramenlo injuria facienda esl. Si enda quam facta historica simplicjtat^ prajscribil -;
    discedit a malis, utrumque discedit; si permanel nec solum legitimas institutiones, sed ej honnjiJ_l,o»
    (965) Wido, seu GuidoAretinus, qui scripsit libros (966) Liber hjstoricus.
    de musica. YideBaron., tom. II, ann. 1022,
    PATROL.CXLVIII,
    1007 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1063
    viun inconsideratas usurpationes referre consuevit. .A pare non veretur. Nempe tolerabilius peccaret si de
    Unde non omnia quae in eo scripta Iegunlur, pro altari corpus suumcommuni pane reficeret, quam
    ecclesiaslicis sanctionibus recipere debemus : prae- animam suam damnatoria communione interficeret.
    sertim illa minime quae a consideratissimis anti- Nam,juxtaApostolum: (2iii(Eucharistiam) indignesu-
    et bilit(lCor. xi).Indigne
    quorum Patrum . sentenliis deviare videmus ; ex mit,judiciumsibimanducat
    quibus vos duo exempla posuistis, quae sacramenta autem sumitqui nondum criminibus poenitendo se
    canonica severitas ad pceuileu-
    neophytorum adeo profanant, ut ordinatos ab iis purgavit, quem nec
    reordmandos censeant, quod et ipsis aposlolis eo- dum excitare potuit. In ordinationibus quoque qui-
    i'umque successoribus Romajiis ponlificibus, aliis- libet damnatus minus delinqueret si nihil daret,
    sacramenlum ordinationis ordinato stiam
    que sanctis Patribus adversari non dubitatur. Ipsi quam per
    ontm apostoli in suis canonibus eos damnasse le- damnationem irrogaret. Et inirum in modum, dum
    guntur, quicunque secundam uianus imposilioncm eam alii irrogat, penitus sibi ipsam non diminuit,
    accepisse detegerentur. Item S. Gregorius papa I sed multiplicat. Nequaquam igitur damnati de per-
    (tib. II, epist. 32), scribens Joanni cpiscopo Raven- iiiciosa usurpatione sacramentorum applaudant sibi,
    r.ali; ilem proedecessores ejus Zozirnus papa, alque cum tanto irreparabilius seipsos condemnent, quanto
    Bonifacius cuin ccxvu sanctis Patribus Carlhagi- B sanctiora sunt quse dare vel accipere contra fas ei
    iicnsis concilii, reordinationem seque ul rebaptiza- jus sacrilege prsesumunt.
    lionem damnavcre. Hinc sanctus Gregorius papa I (967) in Regesto
    Quodaulem iili qui ordinati sunt neophyti sacramen- suo (cap. vel can. 249) partis secundae, damnatum
    lum ordinationis non minus habeant quam hreretici, sacerdotem prislini officiiusurpatorem perpelua ex-
    superius sanctissimi Patres Leo pap.a el Ambrosius, communicatione damnat, ul vix ei vialicum in fine
    alter decreto, alterexemplo nos apertissime docue- vitse concedal. Hinc sancti Patres in Antiocheno
    runt. Quicunque igilur ordinatos neophylos ilerum concili'0 (cap. vel can. 4) cuilibet damnato, si aliquid
    ordinandos censuerit, procul dubio contra sanctos de sacro minislerio altingerel, omnem spem resti-
    Patres facit.Eodem modoet illa reordinatio reproba- tulionis, vel locum salisfactionis penitus denegave-
    tur, quam Alefredus Hildesheimensis episcopus fecit runl; omnesque ei infra damnationem communi-
    in his quos Ebo Remensis episcopus, sed damna- cantes sub excommunicalione damnaverunt. Si ergo
    t.is, ordinavit. Nam, juxla Augustinum(De bonocon- pro usurpatione sacri minisler.ii tam acriter dam-
    jugali, cap. 24), si quis episcopus [si quisquam or- nantur qui solo officio privantur, quanto magis ilii
    dinatus] pro aliqua culpa ab officio removeatur, sa- r qui, officioet communione privati, lalia prsesumpse-
    tramento semel hnposilo non carebit, quod [quamvis runt indigni.
    ad judicium permunente] damnabiliter nihilommus Caveant quoque et ipsi Catholici ne aliquando sa-
    dare quam habere poterit. Sic et Acacius depositus, cramenta a damnatis percipiant, nc se sub excom-
    de quo supra retulimus, multos ordinavit, quos la- municationem sanctorum Patrum ponant. Praecipuo
    men beatus Anastasius papa (epistola unica) inte- autem de sacramentis excommunicatorum caveant,
    grum ordinationis sacramenlum ab eo percepisse, quod per haec, juxta attestationem . sanclorum Pa
    et ob hoc non reordinandos esse judicavit. Nullus trum, lron salutem, sed damnationem et exseCratio-
    autem damnatus vel excoramunicatus sibi de con- nem quilibet participantes accipiunt, quibus »on
    fectione sacramentorum applaudat: imo in hoc cu- dico in sacramentis, sed si in osculo communica-
    wulum suae damnatiqnis agnoscat, cum tanto scele- verint, canonicam excommunicationem subterfugere
    vatior ct ob hoc sibi tanto perniciosor existat, non potenint.
    cuanto sanctius reputat quod sacrilego ansu usur-

    EJUSDEM BERHTALDI
    CONSTANTIENSIS PRESBYTERI ,

    APOLOGETICUS
    SUPEB
    EXCOMMUNICATIONEM GTIEGORII VII.

    Sententiam excommunicationis, quam oominus D mulgavit, lionnulli sacrilega temerilate quasi irri-
    noster Gregorius papa YII aposlolica auctoritate pro- tam judicare prsesumunt, seque in hoc, juxta ?.tle-
    (9(./) Lib. iv, epist. v, ad Gregorium Ycnanlium episcopum Lunensem. Yide eliam d. 50 c. 10 Ac-
    eid-nc. .
    1069 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 107«
    "
    Btationemsanctorum Patrum, apostolicoeaucloritatis A demjudicabil. Neque enim ab Augusio, neque' ab
    reos perniciossime efliciunt. Sed ih hac eorum prae- omni clero, neque a regibus, neque a populo judex
    sumptione nec ipsi peccarent nec alios peccare judicabitur.
    facerent, si cujuslibet prselati in Ecclesia privile- Beatus autem noster Grcgovius papa, canonice
    gium, non dico Romani pdntificis, primatum alten- quidem ordinatus, ut sancta Ecclesja Romana fide-
    derent. Est enim generale privilegium hujusmodi lissime testatur, ab omnibus catbolicis judex uni-
    praelatorum,juxta institiitionem sanctorum Patrum, versalis Ecclesiae et pro Romano pontifice semuev
    ut subditos judicent, nec subdili eorum judiciis te- habebatur, quod et ipsi ejus excommunicaii de e<>
    mere resultent, quibiis absque omni contradiciione judicaverunt, cum adejus reconciliationem saepenu-
    secundum canones obedire debent. Scriptum esl mero recurrerint, licet ad yomitum suum postea
    enim : Non est discipulus supra magistrum (Mallh. redire non timuerint, Nunquam sane aliquod crimen
    x); et; Qui resistit potestali, Dei ordinationi resistit in illo vel ab inimicis inventum est yel probatum,
    (Bom. n). Et si hoc apostoli de saeculari potestate quod susceplum sibi illicitum faceret officium. Setl
    dixerunt, quid nos sub ecclesiastica potestate de- si quod tale crimen admisisset, nunquid landeni
    gentes agere debemus, ubi inobedientia pro ariola- inauditus, non confessus cec conviclus canonice
    tione et idololatria^eputatur (/ Beg. LI)? Si ergo " damnari posset, etiamsi ultimus ecclesiastici oj'dinis
    inobediens ecclesiasticae potestati, scilicet divinae exstitisset?Nunquid [/.Nonne] enim Jegjtime oflicium
    «rdinationL,pro idololatra merito deputatur, quid de suumexerceret,usquedumcanonicejudicatus abO_TH
    illo censendum est quieamdem potestatem penitus cio cessare juberetur? Ethoc utique Dominus nostev
    abrogare conalur? Videat autem quilibet prselatus Gregorius papa nequaquam abnuit, quin more c,q~
    •quamsibi reverentiam a subditis exigat, nec eam juslibet jclerici duntaxat canonice audiretur. Et hoe
    Bsmano pontilici denegare vc-lit, a quo omnis ec- privilegio Romani pontificis incongruum esse vidc-r
    elesiastica potestas proeedit. Nunquid enim suam retur; adversarii autem ejus nec hoc unquam concc-»
    potestatem statim irritam fore judicabit, si qui tan- dere voluerunt. Nam in tali esaininatione et illum
    tum ex subjeclis ejus ita judicaverint? Nunquid sta- expurgandum, et se contumelioge [contemeliosa_J
    tim suam praelationemipse denegabit, si quidam ex ci-iminationis inculpandos fore non dubitavcruiii,
    suis ovibus eum pro praelatohabere noluerint ? Nun- Ergo sententiam apostolicae auctoritatis.in aperlis-
    quid suam canonicam excommunicationem in sub- simos contumaces .ab eo depromptam nullus CJiri-
    citos irritam arbitrabitur, si quidam tantum eorum- stianus irrilam judicabit, qui canonicis sanctianibus
    dem subditorum hoc asserere conantur.qui tantum Q < sanctorunj Patrum contradicere noluerif/Ipsi enini
    (Umen] eotenus ei, ut legitimo pastori, obedierunt, et temerariam cujuslibet inferioris episcopi duiita-5
    et sentenlias ejus in alios ratas esse censuerunt? xat catholici excommunicationem, usque ad cano-^
    Kunquid sentenliam suam judicio subditorum retra- nicam examinationem i'atam esse censuerunt, ut iii
    ctari, nedum penilus annullari unquam patielur? Sardicensi concilio c. 17 iegitur
    Non plane. Ergo reverentiam, quam ipse a subditis Nec illam excommunicationem ooster apostolicus
    suis sibi exigit, eliam ipsi prselato suo, juxta statuta privatim deprompsii; sed, generali synodo praesidens,
    sanctorum Patrum, rependat, et praecipue episcopo universali judjcio Ecclesiae jus Iigandi atque soU
    sedis apostolicae. vendi, in persona Petriacceptum, semper obtinere a
    Hujus utique sententiam sancti Patres nusquam hullo fldeli dubitatur, ut sanctissimi aique fidelid-
    retractari, nedum adnullari, ab aliquo permiserunt, «imiPatres nostri, Cyprianus, Augustinus, atque
    Hinc beatus Nicolaus papaprimus, omnibus episeo- Leo Magnus in scriptis suis doeuerunt. Quicunque
    pis scribens (968) : Nemini, inquit, licilum est de ergo ejus judicio in ferra ligati sunt, ipsi nibilomi-
    sedis apostolicmjudiciq judicare, aut illius senien- nus et in coelo ligati indubitanter credunlur, Qua=
    tiam retractare permissum,videlicet propter Romanae propter, omni postposita contradictione, illps quos
    Ecclesiaeprimatum. I Domiuus noster
    Gregorius papa judicio universalis
    Item beatus Gelasius ad episcopos Dardanise(969): synodi excommunicavit, et nos e^communicato?
    Cuncta, inquit, permundum novilEcclesia,(970)quod esse credimus, ne ipsis excommunicatis darnnabL
    sacrosaneta Romana Ecclesia quorumlibet episcopo- iiores merito judicemur, qui,etsi qualibet occasicns
    rum ligala possit absolvere,et de omni Ecclesia fas excommunicalioni subjaceant, non tamen temere
    habeatjudicare,neque cuiquam deejus liceat judicare ligamenta Ecclesiaedenegant. Nam procul dubio ns?
    judicio. fandius esse deputatur quemlibet ipsam eeclesiasii.-
    Item sanctus Sylvester papa universalissynodi ju- cam potestatem ligandi.atque solvendi non crederc,
    dicio (cap.20) decrevit : Nemo, inquit, primam se- quam, salva fide, ecclesiasticis statutis non obedire,

    (968) Yidec. 17, q. 4, c. 30. Nemini. Ubi hoc Romanae.


    scholiolum apponitur. Epistola ex quo hoc cap.
    (970) Quoniam quorumlibel sententiis ligata pon -
    sumptum est, non exstat; aliquid tamen simileha- lificum, sedesB. Belri apostolijus hubeat resolvendi,
    betur epist. i ad Michaelem, imp.
    utpote quod de omni Ecclesia fas habeat judieanclj
    (969) B. Gelasius I. De hoc vide 9, q. 3, c. 107 neque, etc sic Rom. editio.
    et 108, Cuncta. Est alioquin epist. x editionnis
    1071 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 1072
    Ilinc S. Gregorius papa primus ad Theoctistam pa-. A quod communio malorum non maenlet nlsi consen- •
    triciam scribens (lib. ix, epist: 39) testatur: Ipsi, m- tientes, ad exaggerationem suse 'excusationis subin-
    quit, sibi lestes sunt quia Chrisiiani non sunl, quia ferre solent summopere sibi crimina excvmmunica-
    ligamenta sanclm Ecclesimvanis [variis Ed. Romana] torum, displicere, nec ullo modo se eorum criminibm
    sc existimant conatibus sotvsre. assenlire, el ideo exteriorem eorum communionemnon
    Sciendum autem quod sancti Patres pro excom- eis nocere. Sed hoec sententia beati Augustini, tan-
    municalis habuerunt non solum illos qui post aper- tum de communione malorum adhuc in unitate po-
    tam eorum conlumaciam specialiter excommunicati sitorum, et nondum pro sua malitia excommunica-
    sunt; sedet illos qui jam factam excommunicatio- torum deprompta eyidentissinre ex verbis ipsius Au-
    nem incurrere non timuerunt, videlicet aut se in gustini probatur. Ponit enim eamdem sentenliam
    parlem excommunicatorum conferendo, aut quod scribens ad Donatistas : Qmsqnis,inquit, in Ecclesm
    sub excomtnunicalione illis specialiler prohibitum benevixerit, nihil ei prwjudicani uliena peccala, quo-
    cst acceptando. Hinc sanctum concilium Nicaenum niam unusquisquepropriumonus (in eujporlubil (GuL
    Arianos omnes, vel quisquis in hanc pestem sive v). Sic et Aposlolus dicit: El quicuitqne(inea) eorpus-
    eonsensu seu communione decidisset, utB. Gelasius Christi manducaveriiindignejudicium sibi manducat
    papa tcslatur, damnavit; quem morem et in aliis B et bibit (I Cor. xi). Cum aulem dicil: judicium sibi
    excommunicationibus suis sancta mater Ecclesia manducat et bibil, satis ostendit quod non alteriju-
    observare consuevit. Beatus quoque Gregorius dicium, sed sibi. Hoc nos egimusf et ostendhnus, et
    papa primus (lib. m, epist. 20), consecralores Sa- ebtinuimus quod communio malorum non maculat
    lonitani praesumptoris excommunicatos esse decla- aliquem parlicipalione sacramentorum, sed consen-
    ravit,eoquod ipsam consecrationem sub excommu- sione factorum. Namsi in factis malis non eis quis-
    nicalione eis specialiter interdiclam facere tentave- quis consenliat, portut malus cdusam suum,et perso-
    vint. Quam rem nos, inquit, n«Wo modo possumus nam suam, nec prmjudicat alteri, quem in cousensione
    dicere consecrationcm, quw ab excommunicalis cele- mali operis socium non habet criminis.
    brata est. Sic utique quilibet Romani pontifices pvo Ecce aperlissime B. Auguslinus non se hoc de es-
    cxcommuiiicatis habuevunt eos utique, quicunque communicatis dixisse manifestat, cum de eo qui in
    aliqua sub speciali excommunicatione pvohibita prae- Ecclesia corpus Domini indigne sumit, dicat. Nam
    sumpserunt. Ergo et a nobis omnes hujusmodi me- superius ad eosdem Donatistas de excommunicatis
    vilo, ut excommunicati, devitantur, usque dum ec- praemisit, dicens : Quisquis a catholica Ecclesia fve-
    clesiastico more reconcilientur. Sunt autem quatuor rit separatus, quantumlibet laudabitiler se vivere
    vcs in quibus eos specialiter devitare debemus, vi- existhnal, hoc solo scelere, quod a Chrislianitale dis-
    delicel in salutatione, in osculo, in ovatione, in junctus est, non habebit vilam; sed ira Dri manet su-
    eonviclu,<7iiod,ut S. Callistus papa lestatur(cpisf. 2), per eum (Joan. m). Deinde de his qui in Ecclesia
    quicunque excommunicatis, vel in his, vel in aliis sunt positi consequenter adjecit: Quisquis autem in
    prohibitis communicuverint, simili excommunicutio- Ecelesia, et reliq. ut supra diximus. Idem (episu
    n», juxta institulionem aposlotorum, subjacebit. CLXII)Eleusio, et Grammatino [Felici Grammalico]:
    Sed multi, ad excnsandas excusationesin peccatis, Quibus, inquit, mali placent iu unitaie, ipsi com-
    (Psal. CXL)multipliciter se excusant quod excom- municant malis; quibus autem displicent, el eos
    municatos vitare non debeant. Alii enim illam sen- emendare non possunttne ante tempus messis andeant
    tcnliam beati Augustini prsetendunt quod communio zizania eradicare, ne shnul eradicent et trilicum
    malorum non macutel nisi consenlientes; alii dicunt (Mattli. XIII, 29), non factis eorum,sed attari Christi
    quod ecclesiaslicis pasloribus sive eorum sanctioni communicant,itaut non solum ab eisnon maeulenlur,
    subjecti non sint, eo quod smculopenitus abrenuntia- sed eliam divinis verbis laudariprwdicdrique merean-
    verinl; alii etiam sibi obcdientiam in prmlalum suum lur; quoniam, nenomenChristi perhorribiliaschismala
    sufficere pulant, ne canonicis iiislitutionibus obedire blasphemetur, pro bonounitatis lolerant quodprobono
    debeant (S. AUGUSTIMJS, passim in libris contra Do- mquitatis oderunt. Et hoc utique de malis in unitale
    nastistas). Sed omnes has excusaliones quamvis posilis, non de excommunicatis ev-idenCisshnesonat.
    ipsi apostoli indubilanter, ut praediclum est, annul- Idem ad Emerilum : Et illud, inquit, non est la-
    laverint, cum communionem excommunicatorum cendum, etcognitos malos bonis nonobesseinEcclesia,
    generaliler omnibus sub excommunicatione, juxta si eosa communioneprohibendi aut potestas desit, ant
    attestationem S. Callisti papas,inlerdixerint; nos ta- aliquaratioconservandmpaeiSimpcdiat.~Eiposlr>auca;
    men singulas, quam frivolae sint, specialiter demon- Manifestumesl non lwc[malumEii.V.]effici hominem,
    strare non pigebit. Et hoc utique perili ecclesiasti- quod eslmalus quisquam cum quo adaltareDominiac~
    carum regularum facile per se deprehendunt; nos ceditur, etiamsi non sit ihcognilns, si tantum non #{_'
    autem simplicioribus tantum fratribus in hoc satis- probetur, et q bona co»seien(io displicendo separetur.
    facere volumus, ut tanto studiosius ab excommuni- Idem in serm. 17 de Evangelio secundum Mat-
    calis se abstineant, quanto inexcusabilius se in eo- thseum de duobus caecis.: In multis, inquit, Sdn-
    rum communione maculari cognoscant. ctorum librorum locis aperlissimc sonat esse inius in
    IHi ergo qui sententiam B. Augustini prsetendunt Ecctesia et bonos et matos, qnos smpe dicimus ffii-
    1073 APPEND. m. — MONUMENTAGREGORIANA, lOTi
    inentum.et paleam. Et de iisdem ipsis malis, id est A ecclesiaslicis slalutis inobedientes anaihematizavit.
    jn unitate positis, quomodo boni non maculentur, in Hoc aulem unum est ex illis quatuOr cOnciliis, qii.e
    eodem sermone subseguenter anneetit: Duobusmo- S. Gregorius (tib. i, episi. 24) astrait veneranda^
    dis, inquit, non te maculat matus : si non conseniias, ut sancta quatuor Evangelia; de quibus ad patriar-
    tt si redarguds; hoc est non communicare vei non chas scribens testatur : Cujuslibet, inquit, vitcS
    consentire. Communicaturquippe, quando faclo ejus alque actionis norma existat [consistil], quisquis
    consortium votunlalis vel, approbationis appingitur. eorum (hoc est, conciliorum) soliditatem non tenet,
    Tioc ergo nos admonens Apostotus ait: Noiite coni- eliumsi lupis esse videatur, lamen extra cedificium
    mumcare operibus infrncluosis tenebr.amm( Ephes. v, jacet. Etpost pauca : Se, et nonitla, destruit quis-
    11). Et infra : Non consenlientessilis mulis, ul ap- quis prmsumit aut solvere quos iiganl, mtt fetigdre
    probetis; neque negligentessitis,ut non arguatis; ne- quos solvunt. Quisquis ergo aliud sapit, analhema
    que superbientes, ut insiUtanles arguutis; qui autem sil. Yidesne qu&m nulla religio quemlibet excii-
    deserueiit unitatem, viotatcharitatem,elquisquis vio- sare possit, quin ecclesiasticis statutis ohedire de-
    tat diaritaiem, quidlibet magnum habeut, ipse niliil beat, cum quilibet inobediens extra sedificium ja-
    est, juxla Apostolum (/ C®r.xai). cere depuletur etiamsi tam religiosus sit ut lapis
    "
    Ideo.in lib. de Fide el operibus : Cum per negti- esse videatiir. Imo ipsa religionis prserogativa ma-
    ijenliem prmpositorum, sive per aliquam excusabiiem jori eum addicit damiiationi qui non tanto Obedien-
    Jiiecessitatem, sive per ocputtas obreptiones invenimus tior sanctissimse matri suse Ecclesiae exstiterii,.
    in Ecdesia mqtos, quqs ecotesiaslica disciplina cor- quanto religiosior haberi voluerit. Debenl utiqueie-
    rigere aut c&ercerenon possumus; tunc, ne ascendat ligiosi aliquid ecclesiasticis.stalulis! supererogare,
    incor noslmm impia et perniciosa prwsumplio, qua nonipsa statuta temerario ausu abrogare; alioquin
    icstimemus, nos ab his .esse sepamndos ut peccatis tanto majus judicium subibunl, quanto in .alliori
    eorum non inquinemur, ac tta post nos trahere cone- gradu saiictitatis positi, et ipsa communia praecepta
    mur veluti mundos sanctosque discipulos a compage non timent prsevaricari. Est autem aposlolicum,.
    segregulos; veniunl in menlem illw descriptionis si- ,et universale totius sanctae Ecclesiaj praeceptum, ut
    tmlitudines et divina oracula, quibus demonstratum cxcommunicati devitentur. Ergo et quilibet religiosi
    et pronuntiatum est matosin Ecclesia permistos bo- hoc observare debebunt; alioqui majori damnationi
    nis usque in finem swculi tempusque judicii futuros, quam etiam laici merito subjacebunt.
    et nihil bonis in unitate et parlicipatione sacramen- Sed et obedientia in praelatum nos excusare non
    torum, qui eorum factis non consenserint, obfuturos. p.olerit quin apostolicis statutis necessario obedire
    Ecce quorum malorum communionem B. Augu- debeamus, si filii EcclesiiBesse volumus. Hinc enim
    stinus nobis non nocere asserit, videlicet eorum qui Obedientiarii Eutychetis Constantinopolitani abbatis
    in Ecclesia sunt positi, nondum ab eeclesiastico ju- cumipso Eutychele in concilio Chalcedonensi anathe-
    dicio separati. Quod si idem ipse sanctus doctor non Jnatizati sunt,qu.odmagis eidem quam aposlolicis insli-
    tam signanter usquequaque exprimeret, nos tamen tutisobedire delegerant.Subditi autem Nestoriiprsesu-
    illudnequaquam de excommunicatis intelligere debe- lis Constantinopolitani a sanctissima synodoEphesina
    i.emus, ne illum ipsis apostolis ei sanctis Patribus laudali sunt, quodipsiapostolicisinstitulis obedienles
    sibique ipsi eontraria dixisse astrueremus. Ipsi proprio epi.scopo restiterunl, el.ob hoc eliam postea
    enim aposloli eorumque successores communionem ex ejus potestate penitus emancipari meruerunt.
    excommunicatorum in tantum nocere docuerunt, Hinc et B. Eutychianus papa (epist. u) et mariyr
    «juod et supra notavimus, ut sub excommunicatione a B. Petro decimus septimus in decretis.suis, quae
    eum damnarent quicunque eis vel exterius com- martyrio consecravit, verissime protestatur quod
    municare praesumeret. Nec hanc sententiam B. Au- subditus nec episcopo nec abbati suo obedire debeat,
    gustinus ignoravit, quam etiam iu concilio ccxvii si jusserint, ei vl prd excommunicato missas insti-
    episcoporum sua subscriptione confirmavit. Noh .p tuat. Sed et B. Gregorius papa 1. Honoratum Sa-
    ergo aliquis B. Auguslinum pro defendenda com- lonitani episcopi archidiaconum, sed ab epi-
    munione excoinnuiiiicatorum frustra in testimonium scopo depositum, eodem noleiite episcopo, in lo-
    assumat; imo ei, ne eis ullo modo communicet, cum suum .restituit, aliumque eidem Honorato
    obediat, ne et ipse,iuxta sanctorum Patrum statuta, jam subrogatum deposuit, eo quod ille suoepiscopo
    eidem excommunicationi subjaceat. in tali subrogatione contra interdictum sedis apo-
    Quiautem sede excommunicationevilandaexcu- stolicse obedierit. Idem qiioque apostolicus scribens
    satos putant, qttasi, abreimnlianles swculo, ecclesia- Joanni Corinthiorum episcopo, Paulum, Eufemiuni
    sticis pastoribus sive eorum sanclionibus non subja- [Euphemium], Thomam, Clematiumv ctericos ab or-
    ceant, yidelicet monachi sive quilibet religiosi, non dine deposuit, ieo quod proprium eoruih- episcbpum
    otiose considerent quid de hoc sanctum Chalcedo- accusare non obedierunt; quorum tamen Pajilum et;
    nense concilium deliberet. Ipsum enim generaliter Clematium in pristinum gradum poiitea restiluit..
    omnes nionachos per.unamquamque civitatem sive Item, ipse scribens omnibus Nichacii [Byzacii] ccin--
    regionem episcopis subjectos fore decrevit, ipsosque cilii episcopis (971),.lirmissime praecepitiit primalem
    (971) Yide S. Grcgor. lib. x, episl. 35.
    1075 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 1073
    suum Clemenlium de illalis criminibus cum omni. V itldem necessarioet de ejus ligam.enlo judicabituv;
    solficitudine examinarent, ut, audita si vera essent, videlicet ut et post mortem ligaloris aeque jierma-
    ultione canonica resecareiur, hoc tcvibiliter subin- neat ligatus qui non fuerit ecclesiastico more re-
    ferens, quod apud Deum eoruin.dem crhninum parti- conciliatus.
    ceps existeret quicunque eorum vlla subtiliter inda- Libet autem sententLim B. Cypriani martyris et
    gare neglexissct. egregii doctoris de convmur.icatoribus excommunica-
    Ifec el alia hujusmodi in ecclesiasticis sanctorum torum subnectere, ut ipsi perpendant quam pericu-
    Patrum stalutis suflicicnter ir.venire potestis, quse lose sibi ipsis ab eornm consortio non caveant.
    iiobis evidentissime demonstra;.t quam obedientiam Scribens enim ad Magnum presbyterum : Invenimus,
    subjecti eujuslibei praelat-iad superiorem potesiatem inquit, in iali fachwre non solum duces et auctores,
    debeant, quae et ipsos damnare poterit, si vel pne- sed et participes pmnis deslinari, nisi se a commu-
    lato suo contra ipsam obedierint. Non ergo aliquis nione malorum sepamverihi, prmcipienle per Mosen
    obedientiam praelati sui superflue prsetendat, quod Domino, et dicente : Separamini a tabernaculis homi-
    praecipuaepotestati, ridelicet apOstolicaeet ecclesia- num islotum durissimoruni, ei nolitelungere ub omni-
    stica. auctoritati, in devitandis excommunicatis obe- bus qum sunl eis, ne simul perCatis in peccalis eorum
    dire non debeat; imo tam subjectus quam praelatus B (Num. xvi); ei quod comminatus per Mosen Domi-.
    eos devitare studeant, ne eidem excommunicationi, nus fuerat, implevit, ut quisquis se a Core et Da-
    juxtaapostolorum institutionem, pariter subjaceant. than et Abiron non separasset, pmnas slalim pro im-
    Sed et illi excusalioni, quam quidam simplices in pia communiune persolveret. Quo exemplo ostenditur
    hostro tempore praetendunt, quod excommunicati jam et probatur obnoxios omnes el cnlpw ei pwnm futu-
    in tantum abundaverint ui r.equaquam aut vix devi- ros, qui se schismaticis conlra prwpositos et sacerdo-
    tari possinl, facile respondetur quod difficultas evi- tes irreligiosa temeritute miscuerihl (episl. 76). Ca-
    tandi, non negligenliam nutrire, sed majorem cau- veant ergo omnes lam subjectus quam praelatus,
    telam ad devilari.'os excommunicatos debet nobis tam ssecularis quam religiosus, a eommunione ex-
    excitare. QuamVis enim difficile vitentur, non famen communicatorum; quod nuflus omnino excipitur,
    hro nulk» peccato reputare debemus si eis eontra cumomnibushujusmodicommunib sub excommuni-
    ecclesiastica statula communicaverimus, quae juxta catione ab ipsis apostolis interdicitur; et saltem eum
    sanctos Palres usque ad sanguinem defendenda co- escommunicatis perire tiitteamus, si nec pro reyeret-
    gnovimus. Nam et qiiotidiana peccata non minus tia apostolicae interdictionis eos devitare curemuS.
    pro peccatis reputamus, etsi ea nequaquam in hac P Ipsi etiam communicatores excommunicatorum
    vita devitare valeamus. Unde et quotidiaria eis pro- devitandi suat, etsi communio eorum non sub ex-
    curata suntremedia, orationum videlicct eteleemo- coramunicatiohe tam etidenter ut excommunicalo-
    synarum , ut quotidie amputaretur quod quotidie rum nobis interdicta legatur. Nam in sacris canoni-
    male pullulare videtur. Sic utique quotiescunque bus ssepenumero reperitur ut qui commimicat ex-
    excommunicatorum communione maCuIamur, statim communicato, excommunicetur. Nec tantum ibi
    ad poenitenliam et reconciliationem festinare debe- specialiter adjicitur ut et communicatoris cbmmu-
    mus. Nam difflculias evitandi aut parum r.os aut ni- nicator sub excommunicatione damnetur : nempe
    hil ad excusalionem juvabit, si nos ad praecavendum multa, imo plura sunt, quae misquam vel sub spe-
    et postca ad satisfaciendum negligentiores effecerit, ciali prohibitione, nedum excommunicatione, nobis
    quos in tali necessitate ad majorem diligentiam ex- pronibita leguntur, ut carncm comedere in Parasce-
    eilaredebuerit. ve, et alia hujusmodi, quae tamen pro sola ecclesia-
    Quidam eliam ineptissime se cum morte domini siica consuetudine necessario devitamus, ne, juxta
    Gregorii papae excusant (972), quasi excommunica- Angustinum ad Casulanum presbyterum, ut praeva-
    tionem Romani pontiflcis post morteih ipsjus obser- ricatores divinae legis judicemur. Si ergo plurima
    vare non debeant. Sed hi audiant ligationem Ro- D pro sola ecclesiastica consuetudinedevilamus, quanto
    mani pontificis non minus ralam reputari quam so- magis illud, quod a sanetis Patribus elsi non sub
    lutionem, quia B. Petro et suis successoribus a Do- excommunicatione, tamen firmissime proscriptum
    inino jus ligandi eodem tenore et firmitaie, ut sol- cognovimus, scilicet ne communicatoribus excom-
    vendi, coneessum est. Solutio autem cujuslibet apo- municatorum communicemus, Nam beatus Gelasius
    stolici, sive in reconciliatione excommunicatorum, papa, qui et aiiorum sahclorum Patrum scripta
    sive in restitutione lapsorum, etiampost mortem so- apostolica auctoritate canonizavit (973), scribens ad
    Sutoris valere non dubitatur. Nunquid enim quilibet episcopos Dardanise, hanc sententiam promulgavit:
    reconciliatus sive restitutus pro excommunicato Nihil, inquit, nobis commune cum Iwminibus commu
    vel deposito se stalim repulabit, poslquam reconci- nionis externw, in his praecipue rebus quas sancti
    liator ejus sive restitutor obierit? Non credo. Patres nobis prohibuisse cognovimus. Idem in se-
    Si igitur solutio cujuslibet catholici pastoris post quentibus (epist. 11) : Quidjuvat si quis alicui evi
    morlem ipsius rala et observanda non dubitatur, dentiori hmrelico non communicel, et his lamen cqm-
    (972) Scripsit ergo Bernaldus hanc aoo.ogiam, (973) Id est, authentica deelaravit, et ab apocry-
    taortuo jam Gregorio YH. phis se unxit.
    10'77 APPEND, III, — MONUMENTAGREGORIANA. 1078
    munione hingatur, qui ab illius non sunl commw.ione A jusmodi communicatores devitcmus, ne el nos per
    diversi f eorum consortium contagia perfidorum subisse ju-
    Ne quis autem hanc senteutiam quasi minus ra- dicemur ? Si quis autem haecomnia latius conside-
    tam contemnat, eo quod poenain excommuriicationis rare desiderat, scripta ejusdem apostolici ad diver-
    specialiter ascriptam non habeat, diligenter attenda- sos de anathemate Acacii non iransitorie legat; quse
    tur quid B. Nicolaus papa I, in generali synodoprse- si fideliter perlegerit, nulla ei amplius de vitandis
    sidens, generali ejusdemsynodijudiciodecernat (26, communicatoribus excommunicatorum dubitatio re-
    q. l, c. 18). Sed si quh, inquit, dogmata, manduta, manebit.
    inlerdicta, sancliones sive decreta a prmsule sedis Accipiant ergo ssepe dicti communicatores sanum
    apostolicw promulgata contempserit, anathema sit. consilium, et feslinent ad ecclesiasticam reconcilia-
    Nec hoc utique sancti Patres necessarium fore ju- tionem, nec catholicam sinceritalem externa com-
    dicaverunf, ot singula quaequeprohibenda singulari munione, juxta B. Gelasium, commaculent; aut si
    excommunicatione prohiberent, cum saepissimeom- ipsi suam salutem neglexerint, nos tamen, qui Ca-
    nium ecclesiasticarum institutionum violatores sub tholici sumus, nobis ab eorum commaculalione ca-
    generali damnatione multarent. Sed et ipsa ecclesia- veamus.
    stica consuetudo sententiam beati Gelasii papse ob- B
    Servare conatur, qum communicalorem excommuni- In Simoniacorum causis.
    cati recipere non solel, nisi reconciliatum. Nihil au- (973) Judicium aquse frigidae non recipimus, nec
    tem firmius est tenendum, ut S. Augusiinus testatur, eorum testimonium qui eidem morbo consentiunt,
    quam illud in quo veritas consueludini suffragatur. sed religiosorum fratrum qui eidem sceleri studio
    Ideo aulem sancti Patres hujusrnodi communica- et voluntate resistunt. Qui tamen testes non pcr
    tores devilari voluerunl, quod ipsos quasi a seipsis aquam frigidam, sed [l. seu, Ed. P.] perignitum fer-
    damnatos habuerunt. Sic pr_efatus apostolicus Aca- rum, vel ferventem aquam sunt acquirendi (974).
    cium, recepta communione Petri, se ipsum dam- Simoniaci non adinittuntur ad judicium, si proba-
    uasse testalur. Unde et beatus Felix papa in ipsa biles personse, eliam laicorum vel feminarum, pre-
    sententia qua Acacium anathematizavit hoc signan- tium se ab eis recepisse testantur. Nec aliud est pro
    ter apposuit: Habe ergo cum lcisquos libenter ample- manifestis venire ad judicium, nisi tentare Domi •
    cteris portionem, hoc est, cum excommunicatis; ac num. Unde et fallimur multolies in talibus, quia
    si diceret: Non tam novam excommunicationem su- Deus longe est ab his qui tentant illum (Sap. i),
    per te feeimus, quam veterem, qui te ipsum com- i Per multos jam annos regni Teutonici latitudo ab
    municando excommunicatis innodasti,eonfirmamus. apostolicse sedis unitate divisa est. In quo nimirum
    Nechecsane negligenter inspiciendum quodB. Ge- schismate tantum periculi factum est ut, quod cum
    lasius tam expresse subjecit cur apostolica sedes dolore dicimus, vix pauci sacerdotes aut clerici ca-
    Acacium communicatorem Petri refutaverit: Beati, tholici in tanta terrarum latitudine reperiantur. Tot
    inquit, Petri sedes ne per Acaciumin Petri consor- igitur filiis in hac strage jacentibus, Christianae pacis
    tium duceretur, ipsum quoque a sua communione necessitas exigit ut super hos materna Ecclesiae vi-
    submovit. Idem Anastasio imp. (epist. 10) : Post- scera aperiantur. Patrum itaque nostrorum exem-
    quam Acacius communionisexlernm factus est, non plis et scriptis instructi, qui diversis temporibus
    poluit nisi a catholica et apostolica mqx socielale Novatianos, Donatistas, el alios haereticos in suis
    prmcidi, ne per eum, si vel paululum cessaremus, nos ordinibus susceperunt, praefaii regni episcopos in
    quoque videremur subisse contagia perfidorum. Et schismate ordinatos, nisi aut invasores aut Simo-
    paulo superius : Non polest, inquit, quilibel, perver- niaci aut criminosi comprobentur, in oflicio epi-
    sitatis communicatore suscepto, non pariter perver- scopali suscipimus. Idipsum de clericis cujuscun-
    sus probari; nec potesl rcfutari perversilas, complice que ordinis constituimus, quosvita scisntiaque com-
    perversitatis admisso. Videsne quam necessario hu- Qmendat.

    (973) Sequebantur haec in ms. cod., quae nec ad (974) Omnes istae probationes a sacris canonibus
    antecedentia nec ad subsequenlia perlinent. Non prohibentur. ut patel in decretalibus, lit. de purga-
    oinisimus tamen, ut omnia codicis bona fide reprae- tione vulgari.
    sentaremus.
    «A79 AD OPERA S. GREGORII A.PPENDICES. 1080

    SYNODUS ROMANA SUB GREGORIO VII CELEBRATA.


    (Dedhnus supra inier concilia Romw celebrala tempore S. Gregorii VII. Est ordine quinia.)

    •
    INCIPIT

    UTILIS ALTERCATIO DUORUM


    SUPER QUODAMCAPITliLO,
    DE INCONTINENTIA SACERDOTUMv

    Domiiio ac venerarido sacerdoti ALBOIXO, scieniia ^A rali ccxvii Patrum, cuiegregius doclor Augustinus
    ct moribus adornato. BERNALDUS bonum ihdeficiens, interfuit, vere ipsius sacrae Scripturse armarium.
    quod est Chrislus. Deliberat enim prsedictus archiepiscopus ita di-
    Citm'proxime simul essemus, et verba de caiio- cChs (975) : Placetui sacerdoles el leviim, vel qui
    num sanctionibus ad invicem eonferrerrius, aliquaii- sacramerilisdivhiis inserviunt, coniinentes sint in
    tulum de capiiulo Nicseni concilii dissensinius. Cum omnibus, quo pOssint Simpliciler quod a Deqpostu-
    enim inter nos, ut reCOlis, de prohibenda sacerdo- lanl impelrare, ut quod aposloli docuerunt et ipsa
    tum incontinentia sermo consereietur {/.' conferre- senavil dnliquilas nos quoque Cusiodiumus. Quod
    tur], quae in tertio ejusdem chncilii capitulo adeo coriStituium a legatis apbstolieaj sedis Faustino ve-
    prohibetur, ne saltem.clerici debeant liabitare cum nerabili episcbpb, et ab omnibus episcopis unani-
    feminis nulla cohsanguinitate propihquis, lu quod- miter cum subscriptibnibus est confirmatum. Item
    dam aliud caput ex ecclesiasticallistoria, quae dici- ipsa Verilas aflirmat in Evangelio, dicens : Ahien
    tur Tripartita (Hisl. Eccl. Tripart., lib. n, cap. 14), dico vobis, nisi abundaverii jusiilia veslruplus quam
    protulisti, quod quemdam Paphnucium testalur in Scribarum et Phafisworum, non intrabitis inregnum
    eodem concilio surrexisse, et a toia synodo sacer- , cwlorum (Matth. v). Juslitia auteni veterum erat ut
    dotibus ut dormirent cuiri uxoribus suis licentiam sacerdotes anno vicis suse, dum nondum vera, sed
    impelrassc Insuper etiam idem ipsiim capiluhs Ni- umbratica tantum sacrificia eejebrarent, nonsoihm
    caeni Concilii minus considerate annumerasli. ad uxOres, sed et ad domos suas venire penitus vi-
    Unde non pariim doleo de te tahtae indolis viro, tarent. Hanc igitur Veterum justitiam quicurique ex
    in sacris litleris tam erudito, quod hoc unquam modernis sacerdotibus nbn dico superare, sed sal-
    excellentissimo concilio, juxta sahctum Gregoiium, tem imitari cbntendit,' niinquam post ordinationem
    Dequeut Evahgelium venerando, assignare rion du- suam ad conjugale bphs redibit, cuin nulla dies pi-se-
    bitasti, qubd hec ullimum, imp nulluni ihler cano- lereat qua sacerdotali officio vdcaire ribn debeat.
    nicacapitula habetlocum, videlicet quodapbstolicae Amplihs sancta etveneranda synodus Nicama, ciii
    Ct evangelicae adversatur doctrihae. Nam ipse prin-» prsedictum capitulumassighasti, in terlio capite pe-
    cepS apostolorumin Epistolasua (1Petr, III), etiam nitiis prohibet clericis etiam cohabitaliohem feihi-
    laicis praecipit ut paicaut uxoribus suis, he iinpe- narum, nisiconsahguinitate prOximarum. IUud aii-'
    diantur orationes earum, Cui et ipsum vas electio- tem tuum nec prohibet concubitum.- Quicunque1igi-'
    rtis Paulus concordat dicens : Abslinete vos ad tem- tur tuo capitiilo consentit, a praedicto cOheilib dis-
    pns,til vaceHs orationi (I Cor, vn). Si "igilur laici{ sentit. Unde et damnatus est anathemalequo S*
    die quo voluntorare prohibentuj ab opere conjugali, Gregorius in synodica sua omnes a Nicaena synodo
    liquido consequitur ut sacerdoles, quibus quolidia- dissentientes damnavit.
    num est oflicium orandi, vel sacrificandi, vel bapli- Si autem fortasse negas eamdem synodum pro-
    zandi, nunquam a die ordinationis suae conjugibusi hibuisse clericis habitare cum feminis, antiqua et
    guis debeant commisceri, authentica perscrutare exemplaria, quae ibideni con-
    Hancautem continentiam ab ipsis apostolis, sa- cilium in 20 cap. cum cccxvm Patriim subscri-
    cerdotibus et Ievitis esse indictam testatur Aure- ptione continent roboratum, quod etiam in eodem
    lius Carthaginensis archiepiscopus in concilio gene^ numero capitulorum a sanctissimis episcopis Cy-
    (975) Yide concilium Africanum sub Bonifacio I verba hujus can. :aliter paulum habent, sicut et in
    et Coelest. I pontif. can. 37, dist! 32, c. 15. Ptacuii. conc. recenseditis sensusest alioqti concoi^u;
    ViJe etiam dist. 83, c. 4. Cum de.quorwdam- VUI " ''" "- -; ^T^
    1081 APPEND. III. — MONUMENTA- GREGORIANA. 1082
    rillo, Alexandro [Alexandrino], et Atlico Constanti- A caput, continere nollent? non utique.- Novit enim
    nopolitanoad prsedictum prsesulcmAurelium, et re- quod nec laicis quidem, nisi post triduanam conti-
    liquos Africseepiscopos legitur esse transmissumv nentiam divina concedantur sacramenta, cum et ipse
    Ipsa etiam Triparlita hisloria, quam nimium vene- David, quem DomLnussecundum cor suum elegit,
    rari videris, 20 capitula in prsedicta synodo testatur panes proposilionis non accepisset, priusquam a
    esse constituta. In his, inquam, exemplaribus, si sacerdote percunctatus se triduo continuisse respon-
    legere digneris, prsedictum invenies concilium in disset (Levit.21) Quomodoigiturinconlineiitibus dia-
    5 capite clericis non modo coitum, sed et cohabita- conibus ministerium suum exercere permitteretur,
    tionem per omnia interdicere cum feminis. qui, juxta decrela sanCtorum Patrum.cum ipsis sa-
    Praeterea Siricius papa in decrelis suis (decr. 5 et cerdotibus ad divina sacramenla conficienda, perci-
    4 in concilio Arelatensi), B. Hieronymus in epislola pienda, vel saltem tractanda, non inlermisse sed
    suaad Oceanum ; etin ecClesiasticaEusebiusHisto- quotidie debent parati esse ?
    ria (976); sanclus etiam Gregorius (lib. VH,episl. 59) Praeterea item apostolicus (lib. m, epist. 34) scri-
    Romano defensori scribens, et alii quamplures prae- bens ad Leonem episeopum Catinensium [Catanen-
    dictum capitulum in Nicaenasynodo probant esse siura], hoc etiam subdiaconibus esse constitulum a
    statutum. Ergo illud tuum, cum isti maxime sit B prKdecessore suo testatur, ut qui eo tempore essent
    contrarium, analhema nullatenus evadet Grego- conjugali, unum de duobus eligerent, id est aut se
    rianum. Ipss enim doetor apostolicus (lib. vn, ab uxoribus abslinerent, aul certe nullatenus mini-
    epist. 112) omnia canonibus adversa in synodo ge- strare praesumerent. Diligenter etiam allendas, S.
    nerali sub anathemate fecit damnari, ita scribens Gvegorium ad tempus tanlura a diaconibus Siciliaj
    Syagrio Augustodunensi episeopo : Omnia, inquit, continentiam non exegisse. Nani in eadem ipsa epi-
    quw sanctis canonibus, sicul prwdiximus, sunt ad- stola delibevavit ut nullus episcopovum deinceps ali-
    versa, districte sub analhemulis interposilione dam- quem diac_memovdinare praesumeret, nisi qui se
    nenlur; id est ut nullus pro adipiscendis ecclesiasticis caste victurum promisisset, nec praidictorum etiam
    ordinibus ddre aliquod commodumprwsumut,velpro diaconorum aliquis ad sacrum ordinem perveniret,
    dalis acciperc; neque ex laico habitu quisquam re- qui se post probibitionem tunc ante triennium fa-
    pente accedat ud locum sacri regiminis pervenire. ctam ab uxore non continuisset.
    Neque ut alim mulieres cum sacerdolibus habitent, Quapropter manifestum est eumdem apostolicum
    nisi hw qum sacris canonibus sunl permissm. diacones [subdiaconps] lantum illius temporis ct
    Sed forsitan asseris adtuam partem defendendam loci ad continenliam non compulisse; quam lamcn
    Nicsenumconcilium, juxta assertionem magni Atha- " deinceps, ab omnibus qui diacones vellent fieri, per
    •nasii praesulis Alexandrini et Marci papae, eliam in professionem statuit exigi. Quantum autem hoc lua?
    70 capitulis constare. Ex quibus, quodnos tantum parti adversetur, mecum tua charitas coiisiderare
    ^O in usu habemus, illud tuuni i-eliquis apud vos non gravetur. Tuum enim eaput omnibus, etiam
    usitalis annumerare conaris, sedfrustra.Ego nempe episcopis, cujusque iemporis conjugale opus frc-
    asscrtionem SS. Patrum de 70 capitulis nec volo quentare permittit, quod S. Gregorius vix in qui-
    nec possam negare; nunquamtameh adeo ero insi- busdam diaconibus ad tempus toleravil, nec tamen
    piens, Deo miserante, ut ipsos venerabiles cccxvm sine pcena; nam spem promolionis penitus ademil
    Patres unquam aliquid sibivel apostolicae doctrin.e eisdem. Incontinentiam denique concedis sacerdo-
    contrarium suspicer constituisse. Imo, omnia eo- • tibus, imo episcopis, propter quam praedictus do-
    rum vel apostolorum sententiis repugnanlia non ctor spem superioris gradus intercludit diaconibus.
    dubito damnasse. Quis enim sani capitis duo simul Videlicetepiscopi, juxta tuum caput, cum uxoribus
    observari*constitueret, quorum uniim observatum suis dormientes abrenuntiabunt castitati, quam ipse
    aliud observari prohiberet? Si enim, juxta tuum etiam, ab omnibus qui deinceps vellent fieri diaeo-
    caput, sacerdotes licite singulis noctibus cum suis ' nes, per professionem praecepit exigi! Cum in lan-
    uxoribus dormiunt, quomodo ne in una domo ha- tum ergo S. Gregoriustuo adversetur capilulo,,etiam
    bitent observabitur ? videlicet si in uno lecto jace- in hac causa ubi non parum rigoi'em canonum
    bunt, quomodo necinuna domo manebunt? mitigavit, et ubi quaedam tatitum eo tempore lole-
    Sed nec hoc transibo quod tuae parti maxime pu- randa dissimulavit^ palet etiam idiotis in quantum
    tas suffragari, quippe quod legitur in epistola S. tua pars impugnetur imo damnelur a generalibus
    Gregorii, quod ipse diacones (977) Siciliaead conti- statutisejusdem Patris, qua3ipse, juxta districlionem
    nentiam non coegisset, illos, inquam, tantum, quos canonum, non tantum ad teinpus sed omni tem-|
    jam ante triennium nova prohibitio incontinentiae pore deinceps observanda promulgavit, in quibus!
    conjugatos invenit. Nunquid tamen S. Gregorius etiam cohabitationem cum feminis sub anathematis
    alicubi in eadem epistola praedictis concessit diaco- impositione, ut praedixi, sacerdolibus fecit5prohi-
    nibusut officiumsuum exercerent, si se, juxta tuum beri.

    (976) Ruffini ad 'Eusebium appendicem intelligit. sed subdiacohos leguhturJ EtsiC legehduth; Sic e»Hm
    (977-jIn marg. cod. haecverba adjecta sunt: No- habelurj lib, i, cp. 42 ad Pctrum siibdiaconum1Si-
    •
    ta quod in emendatiorib. exemplarib. non diaconos, ciliae.' .'
    1083 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1081
    Sed adhuc forsitan, ut aliquan'.ulum iu_s parti iA reverentia ipsum luum capul adimplemus. Non au
    videaris sufiragari, etiara in hujus temporis diaco- tem mireris ipsius Historiam in aliquibus esse re-
    ixibus, ut in praedictis, incontineiiTiam co.itendis spuendam, cum Historia Eusebii, quam S. Hieronyr
    esse tolerandam; sed frustra. Conseq"ueretur enim mus (imo Ruffinus) de Graeco in Latinum conver-
    ut conjugium in quarla generatione eiiam modo to- tit, vix in praedictis decretis Gelasii papse obtineat
    leraretur; quod idem doctor aposlolicus (lib. xu, ne omnino renuatur, licet mulium ulililatis in ea
    responsio ad vi interrogalionem Auguslini) Anglis reperiatur. Sancli videlicet viri multa ad nostram
    noviter Conversis ad tempus se ooncessisse profite - eruditionem utilia non solum transiulerunt, sed
    tur. Si enim hoc tempore alterutrum horum esset etiam ex eorum propria persona conscripsemnt,
    tolerabile; potius tale conjugium modo csset sufle- qnorum aliqua et ipsi postmodum judicaverunt re-
    rendum quod saltem aliquando licenter legilur con- spuenda. Hujus rei satis evidens testimonium S. Au-
    cessum, quam incontinentia diaconorum, qu_e nus- gustinus affert nobis in libro Retraclationum, ubi
    quam ibi concessa, sed vix in paucis, ad tempus, pene ex singulis liLris quos ipse composuil, non
    non tamen sine subsequcnte vindicta, ut prsedixi, pauca ipsemet renuenda censuit. Hoc enim donum
    legitur esse dissimulata. Evgo cum tale conjugium proprie sapientiius adeo esl attribuium, ut nec in
    modo nullatenus in aliquo, quanlumvis ad conti- R suis, nedum in aliorum libris defendere velint si
    nentiam Lifirmo, sit toierandum, inulto minus hoc quid in eis catholicse veriiali conlrarium invenerint.
    tempore diaconorum inconlinentia aliciibi est sufFe- Idem etiam Augustinus, scritens ad S. Hieronymum
    renda. (episl. 9), se ipsius et quorumlibet sanctoriim scri-
    ita Iegere testatnr, ut tamen nullatenus recipiat
    Ex his ergo rationibus tu ipse colligas quid de pta
    si quid ibi apertae veritati conlrarium reperiat. Hac
    sacerdotali fastigio censere debeas. Sed non jam
    igitur consideratione Historia Cassiodori est legenda
    diutius in esquirendis rationibus demorabor, cum nontantum ex sua persona[non. Ed. P.]
    una (979), quam
    quselibet praedictarum satis indubilanter tuum sed jam dudum a tribus Graecis non adeo
    destruat capitulum; quod non ex aliquo libro a san- composuit,
    notis compositam ordinavit.et cuilibet horumtrium
    ctis Patribus canonizalo, sed ex Tripartita assum-
    proprium opus assignavit. Unde non tam sibi quam
    ptum est Historia ; quae quamvis nobis non parum auctoribus ejusdem Historise esl imputandum quod
    ad notitiam rerum geslafum sit utilis, nunquam
    in ea invenitur reprobandum; aut forsan Epi-
    tamen efficiet ut aliquid ei credam quod sacrae Scrl-
    phanius nescio quis scholasticus, cum eamdem de
    pturse statutisque sanctorum Patrum, imo Spiritui „ Grseeo in Latinum verteret, non fideliter Latinis lit-
    sancto, horum auctori, deprehendam adversari. teris commendavit quod tamen pnbabiliter in Grae-
    Beatus nempe Galasius papa (978), scripturarum co scriptum invenit(980). Uirum autem ex hac an ex-
    indagator soJertissimus, in decretis suis, ubi cum alia qualibet causa eadem Historia canonicseverilati
    eniiitissimis LXX episcopis diversorum auctorum invefiiaiur refragari. tuo iudicio relin-
    lam Graecorum quam Latinorum libros examijiavit, nonparum
    et diligenter qui eorum essent recipiendi vel re- quendum sestimo.
    Cum igitur prsediclum tuum caput, omnium au-
    nuendi deliberavit, nusquam camdera Historiam
    ctofilale destitutum, decrelis sanctorum Palrnm et
    jamdudnm a tribus Grsecis compositam, recipiendis evangelicis atque apostolicis Seripturis, imo Spiri-
    adnumeravit Scriptuiis, sed ipsam in hoc tuo capi- tui
    sancto, cujus instinclu haec omnia procul dubio
    lulo respuendam esse monstravit, quippe venera^i- sunt deprompta, certissime probatum sit repugnare;
    liter suscipier.do sanclorum Pairum decreia eidem
    quid aliud restat, nisi ut Gregoriano anathemate
    capili, ut diximus, penitus contraria. feriaTur quicunque illud dcinceps contra canonicas
    Fortassis aulem contendis praedictaeHistoriae ideo sanctiones defeudere conatur? Cessel itaque frater-
    per omnia credendum esse, quoj Cassiodorus ex nitas tua illud posthac sacratissimis Nicaeni concilii
    senatore monachus, vir iri divinis et humanis lilteris D capitulis annumerare, vel etiam alicujus mpmenti
    eruditissimus, ordinavit eamdem. Sed hujus viri aestimare; ne, si illud pro authentico receperis,
    persona, quantuinvis veneranda, non poterit annul- Spiritui sancto, ut praedictum est, repugnare
    lare canonicas S. Patrum institutibnes, quas, ut judiceris, quod peccatum nec hic nec in fu-
    praedixi, nullatenus obsemre valemus, si pro ejus turo saeculo esse dimittendum constat (Malih. xu).
    CONTUMELIOSA RESCRIPTIO PRO SUPERIORI CAPITULO (981).
    BERNAXDO contra librum superiorem molam abs- Noh ambidextrum Aod (Jud. m) tarn improviso
    que inferiore feneranti [f. versanti] ALBOINDS. quasi inter oscitantes posse opprimi (981*), inter
    (978) Decreto de apocryphis Scripturis; cpislo- 22; et Socrates, lib. i, cap. 8, duo ex tribus ex
    larumdecretal., Rom. edit. tom. I, pag. 416 et seq. quorum dictis Historia Tripartita consarcinata cst.
    et apud Grat. (981) De Albdino, qualis fuerit, diximus supra,
    (979) Vide praefationem Cassiodori in Triparti- io prtefat. ad haec opuscula. Calebat nimirum co
    lam. spifiiu
    (980) Fidcliter verlil Epiphanius. Fabulae de (981 *) BAordium mcndosum et intricatuhijSi-
    "
    Papbnutio auctorcs sunt So/.omenus, lib. i, cap. mile toti epistolae. - , -
    1085 APPEND. HT. — MONUMEftTAGREGORIANA. 1089
    dumosa tui cornu petenlis tironis divortia mihi A mstizantes cautius agente; illo autem intcr cano-
    quasi tremulo pede vix itur, imo etiam mi!lefo?mis nice tradita, sed non canonice prohibita miserieor-
    Prptei species prsepeti manu rapientis, impediente dius mediante; utrumque quasigeminum par, intus
    variarum rerum inslantia, heu! neque locus ncque ac foris, ante et retro oculatus, nulla caret rationc.
    tempus datur tibi vel ad pauca pro libitu responden- Antie etiam te, mi frater, non pudet tuam contro-
    di. Hinc urget enim vero quaedam nostrorum eou- versiam in hoc defendisse a sancto
    Gregorio Sicilia-
    fratrum antiquitus instituta orandi conditio; illinc nos diacanos
    suspensos ab oflicio, quasi pro quadam
    instat nostri senioris in expeditionem eundi orna- poena fuisse, cum constet illum eosdem cum uxori-
    tio; cui [cujus] comitatu, ac si iniquae mentis asel- bus, post prohibitionem ante triennium factam,
    lus, licet mille siimulis agitatus, vix ac vix enatavi; caste cohabitare dignse remunerationi ascripsis-
    quodtibLin aurem susurro non magno mei peri- se ? Eo autem tuo rite probalo, eris mihi magnus
    culo. Inter IicCeom.-iia, veluti ne dedignando prae-
    terire videar tui [tua] dicta, operam dare volo re- Apollo.
    spondere tibi vel ad aliqua. Quaeautem convenientia quaeve ralio Tripartilara
    Eusebii scripta vix aGelasio au-
    Me, uti tuis ljtteris notatum esse percipio, cano- Historiam, propler
    nicis institutionibus decretisve in aliquo recla- „ thenticis approbata, neque ab eodem Gelasio, ne-
    masse nullatenus conseiitio. Sed hoc.nunquam con- que ab aliquo doctorum repudiatam, triumque tum
    fessum fuisse erubesco, et adhuc confiteri non re- ssecularibus tum ecclesiaslicis probabili testimonio
    tot sseculaa nobisesse refutandam?
    cuso, omnique astipiiJatione firmando firmatum iri aflirmatara, post
    Nugse ! aut fabulam te narrasse putas surdo, aut
    desidero, nondum lege prohibitum, primo aditu Si tu ita in nos
    austerilate Iegis esse prohibendum vindicandumve, quaeris nodum in scirpo. Quid plura?
    confratres mullo tibi et mihi meliores
    sed parvulum magis lacle qunm solido cibo enu- nostrosque
    sed ponam digitum ori, ne
    triendum. Ad hoc procul dubio Jendit Gregorius pergis perplexa loqui;
    plus deceat presbyterum, arguar progredi. De
    qus*__-i
    theologus; hoc etiam probat ipse, etsi lusctis, Dai caeteroiiti coictus tui ipsius intitamento te aggre-
    videns Paphnulius, qui ambo, velis nolis, condescen-
    diar nudis verbis, ut quid pudibunda Pairis Noe
    dunt nostris infirmitatibus. Nam isto de ante conse-
    denudai-e non pavescis? cum certum sit te de eo-
    crationem usurpatis nondum in lantum, ut opinor,
    dem, secundum tuamipsius sectam, peccato esse
    tuo tertio capite, (quo tu quidem urbanae frontis
    progenitum, qua ratione, quove modo, tu ipse pec-
    obstinataeque menlis supra modum hseres, canoni- catum, in alio vis damnare peccatum? Cave ul tibi
    zato) sive propter quosdam infirmos ante synodum '« sermonem faciain juxla Salomonem :
    '
    jugalibus alligatos (quse res per tunc temporis non
    tanti sceleris uti nunc esse perhibetur) sive pro- Ante suum tempus nimis exallata juvenlus;
    pter quusdam haereticos legitimas nuplias anathe- Ne male labatur, pede desursum relrahatur..

    . SUPERIORUM CONTROVERSIARUM

    IRRFFRAGABILIS DEPULSIO ET PRJHDICTI CAPITULI PROSCRIPTIO.

    'Domino ALBOINOsacerdoti, non, ut Isboseth, videlicet ut non lam mese quam illorum sint judi-
    fraudulenler impetito (// Beg. iv), sed Chusai Ar- candae. Quapropter sine causa videris contra nie
    chilofelis perlidia fideliter praemonito(// Reg. xvu), commotus esse, cum epislola mea tibi tantum sen-
    BERNALDUS, etiam improperanti charitatem offerre D tentias sanctorum Patrum charitative describat,
    paratus, ab eo benedici qui non solum maledici sed quae non dico tuum, sed potius nescio cujus Sozo-
    eliam pro nobis voluit peccatum fieri. meni capitulum anathematizabanl. Deberes enitn, ut
    Multum miror de tua fraternitate quod mihi tam opinor, potius grates referre quam indignari, quod te
    perlurbato rescripsisti animo, cum nihil in litteris de cavendo anathemate ut amicum prwmonui, ne si
    raeis invenisses, quod in littevis nescio si in tuis Sozomeni capitulum (in Tripartila lib. n, c. 14)
    aliqua ratione dignum tua offensione probasses. reciperes, teipsum sub Gregoriano anathemate po-
    Non enira invitus nec verecundus tam erudito prae^ suisses. Ipse enim doctor apostolicus, imoper ipsum
    cipue et amico cederem, si a te rationabiliter sal- Spiritus sanctus, omnes a Nicaena synodo dissen-
    tem aliquatenus a vero deviasse monstrarer. Sed tientes, et omnia sacris canonibus adversa, in syno-
    Deus est testis conscientiaemeae, rationes meas nul- do generali sub anathemate fecit damnari. Prsedi-
    latenus a vestigiis sanctorum Patrum exorbitasse, ctum autem Sozomeni caput, et omnes illud reci-
    spiritu quo hodierni seclarii, sed mentem mutasse De hac tota coniroversia lcge ubi Bellarminum, lib. dc
    videlur, ut apparet ex ultima epistola, etexprinci- Clericis, praesertim cap. 9,0, ex instituto fabu
    pio Apologetici Be.;na.i.i pvo decrclis Grcgorii VII. lani de Papi.nutio refcllit,
    1087 AD OPERA S..GREG0R1I APPENDICES. 1088
    pienles saci-alissiino canoni adversanlur, quem iAascribant eas personas indubitatae sanctitatis, ut sub
    beaius papa Siricius, sanclus quoque Gregorius, earum sanctiiate eorum recipiantur naenise; sed in-
    bealuseiiam Hieronymus, etalii innumerabilcs san- cassum. Quanlo enim niinus de earum personaram
    eli probant in exeellenlissimo statulum esse conci • sanctitate dubitamus, tanto magis naenias iisdem
    iio, seque ut Evangelium venerando. Yideat igitur ascriplas canonicis institutionibus cOillrarias credi-
    charitas tua quam periculoso anathemate plectan- mus esse falsas. Transeo auiem ipsius epistolae con-
    tur quicunque Sozomeni capilulo astipulari conan- jecluras, in quibus qua occasione praedictum-caput
    tur, De hoc itaque periculo fraternitatem tuam dili- sit conlictum salis caute dubitatur, quamvis riilnl
    genter praemonere curavi, pro quo te non offendeve, intersit invenisse cur sit conscriptum, cum idem
    sed magis, si offensus esscs, placare putavi. ipsum sacrse Scriplurae advevsari cerliss'me sit
    Sed, heu! heu! res, ut opiiior, in conlrarium deve- probalum.
    nit. Litlerse enim tuse, si iamenluae erant, lam male Quantum vero ipsa epistola deviet a veritate in
    iornatae te et amicam admonilionem sprevisse et in- diaconibus Siciliae, ex scriptis beati Gregorii poteris
    super conlumeliosa respbridisse denotant, nec ta- eolligere; a quibus me in raiionibus meis hullatenus
    nien aliquid me tibi scripsisse dignum contumelia deviasse judicabit quicunque easdem et scripia
    auquatenus probant. Qua de re nondum censui cre- beati Grcgorii fideliter considerabit; nec dicel me
    dendum esse te, meum videlicet amicum, sacra dixisse quod sanctus Gregorius incontinentiam dia-
    Scriptura tam eruditum, uhquam mihi talem rescri- conorum Siciliae per suspensionem officii, sed per
    psisse epistolam, quse et me, licet nulla rationc con- prohibitionem superioris gradus vindicasset; nee
    victum, blasphemaret, nec tamen luam parlem sal- dicet S. Gregorium ibi eisdem diacoiiibus concessisse
    lemaliquo modo juvaret. Qiiam satis evidenler qua ut altari rainistrare deberent si se non continerent.
    invectione digna esset monslrarem, si non eam a Idem etiam videre pbterit, S. Gregorium contiueiiles
    luli amico mihi transmissam accepissem. Quis enim Siciliaediacoues pro conlinentia,non pro feminaium
    videre non valeat quam negligenter ipsa tuse volun- cohabitatione, laudandospronuntiasse.
    lati cum suis obscuris ambagibus deserviat, cum Quod autem deinceps Iilteraea te mihi transmissaj
    eadcm tuam intenlionem non solummodo nihil juvet, de Tripartita fingunt hisioria, nec ipsse videntur ex-
    sed etiam prorsus impugnet? Indicat enim te nulla- plicasse; in qua nullatenus aliquid re.pudiandum esse
    tciius sanclorum Patrum decreta respuisse; unde, censui, nisiquodasanctis Patribus anathematizatum
    cum Yeritas aflirmet : Qui non esl mecum contra me recipere non praesumpsi. Postea vero ipsas hon ali-
    est (Matth. xu; Luc, xi); el le eadem recepisse, et _, qua ratione probant, sed lanlum verbotenus pro-
    per eadem le Sozomeni caput probavil anathema- nuntianl me nescio quid contra sacerdotum ordinem
    tizasse. protulisse; cum ^jeceaedem saltem conlra tc, ad quem
    me aliquod reprobandum vel tua
    Praeterea multiplicibus verbis confirmat ipsa rcm specialiler scripsi,
    nondum lege prohibitam austeritale legis esse vin- offensioue dignum aliquatenus probentdixisse. Nun-
    enim merito te vel illos oflendit, si ego non
    dicandam, cum potius tuse parti convenisset, si in quid Patrum raliones, caput Sozomeni destruen-
    nondum lege prohibitis non ausleritatem legis, sed meas sed
    tes et sub analheinale damnantes, fideliter collegi,
    lcnitatem exercendani dixisset. Quod saltem tuam
    non adeo licet eam nihil teque, ut araicum, de cavendo aiiathemale prsemo-
    j.artem impugnaret, peni- nui? Quid nempe conlra le feci dignum
    tus adjici valct, cum res in qua prsedictum caput si testimonium sanctorum Patrum blasphemia,
    non dico sed annullare co- Hieronymi, Gre-
    legem mitigare, prorsus gorii, Siricii et reliquorum de capilulis Nicaehi con-
    nalur, etiam ante cc annos el eo amplius, in gene- cilii
    rali synodo legaliter sub anathemate interdicla nescio potius credendum esse asserui, quam Historise
    *
    cujus Sozomeni?
    legalur. Sed cur earumdem litterarum denuo inCudi red-
    Jpsa etiam epislola sanclum mihi laudat Paphnu- D dendarum ambages prosequar ulterius, cum ipsae
    cium, ul sub persona lanti viri aliquid persuadeat caput Sozomeni, quod non pbtuerunt ratione, jam
    iquod a verilatedissentiat, sed fruslra. Ipsum nempe conviciis nitanturdefendere? Quae,inquam, Convicia
    el ego laudo, quem Stigmata Jesu in corpore suo non mihi nocere, sed potiiis in caput ipsius seri-
    portasse libenter credo; nunquam tamen adeo de- ptoris redundare leviter probassem, sinonpfo talis
    sipiam ut prius 1'everentia personae aliquid reeipiam amici reverentia dimisissem. Ego quidem Patfem
    quod sacrae Scripiurse, imo Spiritui sancto sit con- Noe semper haberedesidero, cujus pudenda cuiri jaira
    traf ium, ut de Sozomeni capilulo irrefragabiliter est dudum per poenitentiam sint annullata, denudare
    probatuni, quodipsum Sozomenum de beatoPaph- necvolo nec valeo. Quicunqueenim illaposi pceni-
    nucio jam dudum defuncto potius credo finxisse, tentiam remaisisse leslalur, non Christianus, sed
    quam in derogationem sanctilatis prcedieti confesso- Novatianus esse judicatur, cum ipse Dominus per
    ris suspicari praesumam ipsum talem protulisse Ezechitlem prophetam dicat: Impietas impii non
    blasphemiam. Hoc est enim salis vulgare in libris nocebit ei, in quacunque die convefsus fuefit ab impie-)
    nunquamcanonizatis, ut, cum naenias suas omnibus late sua.(Ezech. xxxm). Pudenda videlicet nohN6e,
    !>iicred;bilesefficcre vclint saltcm vcrisiinilcs, eis sed Nicolai, Pauli Samosateni, cpiscopi Anliocheni/,;
    1089 APrEND. IH. — MONUMENTAGREGORIANA. 1090
    et reliquorum hujusmodi Palrum denudavi, qui A peccatum nominantes, et cos vere servos esse pec-
    omnes unanimiter consenserunt anathemalizato So- cati monstrantes , me quasi dominum eorumdcm
    zomeni capilulo.Quippe Nicolaus,in Apocalypsi hae- hiibere vellent. Praeterea et ego, si pro tua chari-
    resiarches denotatus, suis condiaconibus etiam com- late non dissimularem, veracia etiam nomina caput
    munes concessit uxores (Apoc. u). Paulus vero Sozomeni amplectentibus non dico imponerem, sed
    Samosatenus ne ipse a clericis suis de feminarum antiquitus imposita proferre nossem : in quorum
    familiarilate accusaretur, eisdem feminarum coha- prolatione non ego, propler meridacium, et animam
    bitatiouem concessisse in ecclesiastica Historia per- meam occiderem et locum in stagno ignis ardentis
    hibetur (EUSEB. hislorim eccles. lib. vn, c, 2S, interp. promeruissem, sed ipsos pro eisdem nominibus et
    Ruffino).Unde et ipsi prae aliis suis haeresibus pro nunc anathematizatos, ct postmodum seterno igni ,
    hac ipsa eorum usurpatione, sub seterno damnali nisi resipiscerent, liquido probarem esse mancipan-
    sunt anathemate. Horum, inquam, pudenda, et a le dos. Non autem nimium eisdem litteris indignari
    et ab omnibus zelum Dei habentibus sunt detegenda, volo, quas, in contumcliam polius suarum [suam]
    ne fraternae mortis crimen incurratis, si idiotse per- quam meam, falso me peccuium nominassepro ipsa
    eant ipsorum perniciosissima deceptione, quietalio- Veritate percipio, quse, juxta Aposlolum, etiam pro
    rum pudenda pcr obstinatam defensionem effecerunt impiis facta est peccatum (Gal. m). Ipsa quippe in
    sibi propria. Evangelio nobis dicit: Beuti estis, cum maledixe-
    Deinde prsedictse litterae catholicam veritatem se- rint vobis homines , et persecuti vos fuerinl el dixe-
    ctam nominando blasphemant, filioque baptizalo rint omtie malum adverzus vos menlicnles propler
    palris peccatum , jam dudum et in ipso patre me, etc. (Malth. v). Ergo et ego nec verum dicendo
    per poenitentiam annihilatum, Pelagianae haeresi fa- praedictas litteras, ut meruerunt, blasphemare volo.
    vendo imputant. Qupd quam impium, quam haereti- Novi enim quam terribiliter Judas apostolus silen-
    cum, quam detestandum esset seslimare, facile tium imponat blasphemantibus, asserens quod nec
    monstrarem, si non pro respectu luae charitatis dis- Michael archangelus secum altercantem diabolum
    simulandum potius quam ventilandum esse judica- b.asphemare fuerit ausus. Ipsum quoque vas ele-
    rem. Ipse enim Spiritus sanctus per Ezechielem ctionis testatur quonium maledici regnum Dei non
    prophelam teslalur dicens : Fitius non portabit ini- possidebunl (I Cor. vi). David etiam in sua persoria
    quiiatem Palris (Ezech. xvm), qui et sub tremenda satis terribilem omnibus proponit conditionem :
    obtestatione prohibet ne quis denles filiorum pcr- Si reddidi, inquit, retribuentibus mihi mala, deci-
    acerba uva a patribus comesta (ibid.) obstupescere Q dam merito ab inimicis meis inanis (Psal vu),et cse-
    dogmatizet. Non ego quippe dedignor cum ipso, tera hujusmodi. Si igitur lalis poena debetur etiam
    quem Dominus secundumcor suum elegit, dicere : illi qui pro bono malum reddenti malum rctri-
    Ecce enim in iniquitalibus conceptus sum, et in pec- buit, quid de illo judicabitur, qui malum fra-
    calis concepit memater mea (Psat. L). Nunquam ta- tri suo nil nisi malum promerenti reddidisse con-
    men adeo me ipsum, Deo miserante, impugnabb, ut vincitur?
    de plena remissione peccatorum in baplismo contra
    Incassum ergo eaedem litterae mihi opponunl illud
    U.lem catholicam cum Pelagio diffidam. Nimium
    : Juvenem nimis alla petentem esse re-
    ccrle alium blasphemave conatur, qui in eadem Salomonis
    catholicatn fidem traliendum, cum hoc non mihi, sed illis sil dicen-
    ipsa blasphemia impugnare pro- dum
    bamr. qui, conculcatis ipsius sancti Spiritus pra;Ce-.
    ptis, se altos sestimant, sequendo inanes , imo -fi-
    Parum etiam eaadem litterae tuam partem juve- ctas hominum traditiones. Yideat
    igitur fraternilas.
    runl, cum contra Domini praceptum meper blas- iua quam parum, vel potius quam nihil illa epistola
    phemiam peccatum nominaverunt; quse non dico te, lua providerit honori, quae et tuam partem, ut prOr-
    sed oiiinem eapul Sozomeni suscipienlem, vere ser- batum est,
    D impugnavit, et, quod pejusest, te conlra
    vum esse peccati, non. quidem sponte, sed nutu di- sacerdolale officium tuos amicos nihil-a te, nisi bo-
    vino coactae probaverunt. Juxta Evangelium enim, num promeritos, falso blasphemasse indicavit :cum,
    quicunque peecat, servuspeccatiexstat (// Petr. n; juxta Domini prseceptum, nec inimico sit maledic.en-
    Rom. 6). Prsedictse autem litterae cum, sanctorum dum (Maith. v). Quapropter charitative admoneo
    Patrum statutisconsentiendo, eos qui caputSozo- te ne unquam in tuse religionis et eruditionis de-
    meni recipiunt analhematizent, eosdem morlali
    rogationem alicui tam maledicam, tam illimatani
    peccato obligaios esse docent : ergo et epsdem yere, transmittas epistolam, ne, si aliquis, qui libenter
    servos esse peccati confirmant... velit cOntendere tuoque honori parum providere,
    Videsne igitur quam parum ipsaepraedictos vi- ipsam perspiciat, omnes ejus blasphemias in teipeiim
    deaiUur :honorasse , Cum esedem me , licet falso , retorqueat.
    1091 AD OPERA S. GREGORU APPENDICES 409J

    ITEM

    CONTUMELIOSA RESCRIPTIO

    Pro superiori capitulo.

    Fratri, heu! in tothydrse capita lumenii BERNALDO A compassionem magni Paphnucu, quemadmodtim
    AI.BOINUS, se nullatenus csecis cerastaei vencni corni- quoddam Gregorianum recepisse me absque rubore
    bus periclitari. fateor : propter quam rem vel a te, vel ab aliquo me
    Si non sub suave Christi jugum colla submissus notari no:i vereor, quod,sicut S. Gregorio Sicilianos
    ja:n dudum testamento pacis respirare appeterem , diaconos ab uxoribus non in tempore prohibitis
    tuis maledicis rcscriplis dignum talionem reddere violenter et inordinate separari, deteriorein casum
    non succumberem. Sed per nunc temporis id a me timenti, minus placuit; uti Paphnucius ante cofcse-
    fieri, ipsa ralione magistra , constat prohiberi, ra- crationem legitime duclis uxoribus , similiter occa-
    lione inquam, ne alicui malum pro malo reddam sionemfornicationisabhorrens, sacerdotes non com-
    (Rom. xn). Ac me, uti luis litteris liquido patet, misceri contradixit; sic etiam mihi homuncttlo, ve»
    scisso peplo Palladis, quasi injurias concilasse pri- luti cum tam sanctis viris in idem consentienti, ni-
    orem, si modo aliqua cura esset, facilius dicto ex- mis ac nimis temeraria nostri teniporis prohibitio,
    purgare potuisscm. Nil autem item diclum esse con- non ex omni parte beata videri potuit. Verbi graiia ,
    tuineliosura, cuique litteras, etsi male lornatas, ta- quod nunquamacquisituih, multo facilius denegatur,
    men meas legeuti, luce clarius fit expertum. Quid quam aliquando acceptum, si placet, aufevatur. Si
    in hoc male feci vel quid promerui, si ego a te propter hanc rem anathemati subjacere debeo, Gve-
    quasi fideliler prsemonitus, eliam, versa vice, te pro gorium atque Paphnucium mecuni in causa esse non
    aliquo prsemonere curavi? Sed ut, meo honoripro- parum gaudeo. Sed autem vereor ne ille magis ana-
    videndo, aliis, non tibi me de hac infamia securio- thematizandus subsistat qui tantis viris , expers
    reni reddam, libet uli parumper pedem retrahens discretionis, repugnat; ille etiam adhuc anathe-
    nostri negocii primordia ad medium ducam. Cum mati deteriori succumbat qui, contra decreta ejus-
    ine vero tuis curatioribus [ fori. accuralioribus ] dem Gregorii, Eleutheri paparum, Anacleti, Pon-
    scriptis, coacervatisque sanctorum testimoniis, ceu tiani, Eusebii, sacerdoles a saeculavibus infestari,
    tideliter prsemonendo, a canonica regula deviasse ex accusari, arceri, despiei, contemni, ab ecclesiis
    obliquo notasti, quales grates vel quid boni prome- absque synodali judicio ehminari approbat.
    ruisses non satis facile invenire potui: quod ami- Quicunque iegrotum solerti cura sanare studeat,
    cum sine causa admonere, quid est nisi infamiae circumposita membra, priusquam ipsum vulnus,
    macuiam in illum plus spargere? Nam ubi neque palpare provideat. Si ipsum vulnus incautius primo
    res neque opus admonendi mstel,ubi,quid,quando, aditu tractat, omnibus modis infirmus reclamat.
    cui, imo quseque circumstantia vacat; ergo, abs- „ Hacenim intentione ipse secrefarium [forl. secreta
    que his , quid alicujus admonere aliud valeat, nisi rius] Christi Moses, quo pejora eompesceret, libel-
    tantum, ut poela, lum repudii asportari jubet. Sub hac etenim occa
    Omne supervacuum pleno ae pectore manal? sione justus Loth, ut ila dicam , ob pejus malum
    declinandum , ipsas filias Sodomitis concedere vo-
    in
    Me.vero recepto Sozomeni capite , de quo adhuc luit abutendum
    sub judice lis est, nil unquam a sana doctrina de- mus (Gen. xvm). Nonne etiam ipse sutr_-
    Pontifex, qui coelos peaetravit, non omnes hcc
    viasse, cuique scire volenti patet gemina ratione , verbum caslitatis
    una scilicet quod nil in eodem, certo loco , tempore; novum mustum in capere (Matth. xix), neque etiam
    veteres utres fundi convenire
    probatisque personis recitato, scripio, translato : (Matlh. ix), insuper rhdes
    nisi authenticum et probabile perspicio; altera' iljis discipulos, -quandiu cum
    Sponsus est, non jejunare profitetur (Marc. n ;
    enim, si non probabili meliorem inleflectum ad- Mattk. ix), infirmitatibus nostris
    hibens [fort. adhibeat], nihil sub ejus occa- misericorditer,;
    compati non dedignatur? Nonne Paulus vas ele-
    sione perversi dogmatizo, neque tui admoni- ctionis, qui, usque ad tertii cceli raptus paradisum
    tione opus habeo, uec Gregoriano anathemati sub-
    (// Cor. xn), u?i nos ad compassionem promulgave
    jaceo. studeat, nos homines esse admonet,
    Nam neque tu neque aliquis sanse frontis, salvai j. [provocare]
    sieut seipsum ? Ille idem enim vero, quemadmodum
    veritate, in faciem confiieri potest quodmeunquam, , Paphnucius.non solum pvopter sobolis
    sub hiijiis capituli occasione, vel cum Nicolaitis vel1 propagatio-
    uem, sed ob devitandam fornicationem uriieuique
    cum Paulianistis proprias uxores sacerdotibus con- concessit suam uxorem / Cor.
    ( vu ). Quapropter
    cessisseaudjret;sed id tantummodopropter maguami Sczomeni caput a nobis tara saepe tritum nullate- i
    1093 APPEND. III. — MONUMENTAGREGOR5ANA, 1094
    nus videtur lam temere anathematizandum, quod,, A _ Quid plura ? vere, si Paphnucius, uti tu peregrino
    ut ait S. Augustinus in suo Speculo, quidquid ini intelleclu arbitraris vel ultroneo argumentaris,
    divinis Scripturis aliquo modo probabile videlur,, omnibus sacerdotibus licentiam nubendi geiieraliter
    nullstenus ab aliquo facile prwjudicelur. Haec ha- cbncederet, non ita singulariter et evidenter de
    ctenus. ante consecrationem usurpatis agere studeret. Ad
    At ego si non omnem diem, sed diem inter diemi hoc etiam,siin aliquo sanae doclrinae adversari in-
    sapio , anathemati subjacere debeo ? absit! quodI spiceret, nullatenus id ipsum caput Cassiodorus,
    ipse summus Medicus neque peccatores mensa ejus> vir divse memorise , magnasque conversationis et
    privavit (Mattli. ix), nec peccatricem a tactu pe- prudentise, tam officiosede Grsecoin Latinum trans-
    dum separavit (Luc. vn). Ipse etiam cum princi- ferre laborai'et. Putasne, si aliquis scenica arte,
    pem Publicanorum sui faciem desiderare conspexit, , ut tu dicis, suam hasresim sub persona Paphnucii
    nequaquam sui praesentia, imo etiam sui cohabita- tegere auderel, Cassiodorus, tam egregius vir, sibi
    tione defraudavit (Luc. xix). Sed tu, credo, opponis; transferendo favere curaret ? Non vcre, quia omne
    illos poenituisse. At, rogo, unde credas illis com- suum opus late per Ecclesias redolet aulhenticum
    punctionis motum in mentem cecidisse?Profecto Fi- et laudabile : cum multa scripta, ul in Veteri, To-
    I biae auctore, et in Novo, ut Apccalypsis translatore,
    lius hominis, qui de coelodescendit, Zachseo sui oc- B
    culta inspiratione ascensionem arboris persuasit. carentia recipiamus, cur non istud magis utroque
    Sic etiam nunc, nisi ille omnia trahens ad se oc- probatum diligamus ?
    culto suae gratiae nutu nos miseros trahat, proculI Super haec etiam, cum ipsum noslmm Pangi-
    dubio liostri papse auctoritas vacillat, Agnum cumi rium [foi^e, panegyricum] Hieronymum, tantum
    lupo vesci (Isa. xi) confitetur dextera Excelsi. resecatis, juxta legem, alienigensecrinibus et ungui-
    Proinde quemque piorum magis deceret pro infir- bus (Dcul. xxi), id esl, superfluis et sanse fidei re-
    mis orare, quam in istis malis diebus tot persecu- pugnantibus Scripturse locis, ipsis apocryphis ali-
    torum super eos jugum ducere. Ex quo gentes esse quando renuntiare nolle non ignorem; qua fvonte
    coeperunt, nulli priorum tam grave tempus inspexe- praedictum caput tam authenticum, prohabile swper
    runt. Omnibus divinis legibus postpositis, pro libitu aurum el topazium (Psal. cxvm), in istis temporibus
    nosdevorant, sicutescam panis (Psal. xm). Ipse Si- delectabile, nihili habere prsesumerem ? Nullatenus;
    ricius papa non propter inconlineutiam poenam ex- quia esset contra fas et jus. In eo autem id ipsum
    pulsionis intulit, neque communionem populi abstu- de episcopis, quod et de aliis ordinibus agi; unde
    lit, sed tantum majoris ordinis promotionem distu- tu ita summatim mussitare videris, quasiinhoc sab
    lit. Quam discrete quamve misericorditer, inter C sequa conditione positos esse non mireris. Nam epi-
    praesentia et futura. medians, dominus papa, tum scopus cum presbyteris chrisma consccrat, presby-
    Graecis lum Latinis litteris eruditissimus, Leo de ter cum episcopis corpus Doraini conficit, diaconus
    hujus rei negotio agat, tua curiositas absque omni super altare ministeria ordinat, ipsisque prior cali-
    mora iu memoriam reducat. Quid opus est verbis ? cem porrigit, seque communicat. Quid Paphnucius
    non est dolor nostro similis. in eis non invenio discernere valeat.
    VeUemte, mi frater, notare Grcgorium atque Si- Ista omnia non tibi sed alicui infatuato sali tam
    ricium aliquantulum in isla re, uti mihi videtur, enucleatim debent inculcari. Sufficit de hoc. 0 mave
    invicem dissonare, Promotionem vero, quam Siri- Neptuni! 0 sacra! Proh scelus! me tam inclemen-
    cius penitus.in futurum reseeal, Gregorius diaconi- ter in osincrepari; insuper in pistrinum retrudi,
    bus propter, prioris culpae maculain, si vellent in quod ne funem tibimetipsi ad crucem portares, fide
    postmodum continere, non denegat. Siricius vero Iiter prsemonui. Quamvis apud Deum non sit perso-
    diaconos, quos nisi proposito mentis post tempus narum acceptio, insuper originalis in. baptisraate
    adcastitatem compelli non in tanlum probavit, eos- peccati plena remissio, quodque me mutire nefas
    dem, uti mecum sentis, in tempore in idipsum pro- est, in scrobe tum infodio, ncquaquam sine legili-
    positi ante ordinem cogens, ab episcopis, nisi conti- mis nnptiis ex omni parte legitima procedit procrea-
    nerent, promoveri prohibuit. Idcirco pene nihil tio. {hialiter autcm hoc sit, fac periculum de te-
    distat quin ejus et Paphnucii sententia in unum metipso, quod hujnsmodi propter meos consacer-
    confluat. Iste de inordinate post ordinem prohibitis, dotes dissinmlatum iri desidero. Sed autem, ne te
    ille autem, de ante consecrationem agit usurpatis. defraudare videar ex toto, cave ne saltem capiavis
    Istedecommistione; illevero, utita dicam, decon- in uno. Quidquid enim convenit parti, convenit et
    dormitione. Nec propter hoc neuteri eorum, uti mihi toli.
    videtur, in aliquo canonicis decrelis reluctari vide- De hoc quod mihi rescripsisti meas litteras inalc-
    tur; quod ubi noadum per legem cognitio peccati tornatas esse, reticerem, sinon coram meis compa-
    inculcatur, potius suasoria admonitio quam legalis triotis, nescio qua. causa, me (am turpiter rJbhone-
    districtio exerceatur, aut in tempore injustum in- stari aegre tuUssem. Qua de re, licet magis ipsius
    terdicatur, aut si hoc male negligitur, circumvolu- sensus intentioni quam ponioaticse positionis prc-
    tis cum linteaminibus funiculis propheta puteo ex- prietati in illis, quemadmoduin m istis, ihhiarem,
    trahilur (Hiir. xxxvin). tamen si universaliter nou rcprehensae, sed parlicu-r
    1095 AD OPERA S. CREGORII APPENDICES. imi
    lariter ad meas manus redircul punclo proscriptse, A sentire ex magna parle compellerem, s*\ carum
    aut pro posse defensas vel cmendatas libi remitte- thesin, distinctionem, subdisfinciionem, media vel
    rem; sin autem, dexteras dando tuaecavillationi mo- periodo, colo et commate, quod absil! careve per-
    rem gererem. 0 lepidum caput! quam eleganter, spicerem, nisi in tahtum opprobriiim ,mate tor-
    quasi providens meo honori, si meac essent, ad cu- nationis rugosa fronte obstupescerem. Si eriiiu
    mulandum meumdedecus, percunclando dubiiasti. vero in tuis litteris macrologiam, quam*saepe sole-
    Yah! callidum consilium, tuum amicum sic retra- scere (982) [quam saepe soles frequentarej, cave-
    liere in prsccipilium! Si autein te ex sequo convenis- res, non me quasi silicernium in faciem caederes.
    sem, tuas carbone notari dignas, te in id mihicon- Habe.

    SUPERIORIS EPISTOL,E RETRACTATUSJ


    ET S_EPETRITI CAPITULI

    IRREFRAGABILIS ANATHEMATISMUS.

    Doraino ALBOIKO, in tcmplo Domini non idonee B per charitalivam admonilioncm voluurunt revocare.
    nemus plantanti BERNALDUS : non fabulosa verborum Non autem modo est necessarium ul etiam hujus
    folia, sed scnlentias indubilabili veritate subnixas. epistolse singulas non dico rationes sed pronuntia-
    Acceptis litteris a tua fratsrnitate mihi transmis- tiones expugnem, quas in prioribus meis epislolis
    sis, aliquid in eis repevire desidevavi quod et ani- indubitauter annullavi; in quibus meam admonitio-
    mum meum ob injuviam pviovis epislolae merito nem rationabilem et amicam, luamque rescriplio-
    commotum mitigaret, leque saltem aliquo defen- nem libi perniciosam mihique conlumeliosam evi-
    sionis colore de tam perniciosa blasphemia quoquo dentissimis rationibus probavi, quarum tu nec ulti-
    modo expurgaret. Sed eheu! nihil hujusmodi in eis- raam in hac epistola deslruxisli.
    dem litteris invenire polui, quippe quae ad cumulum His igitur irrefragabiliter probatis, ultinuis libi
    prioris injurise meas litteras, nulla ratione adhibita, respondere merito detrectarem, si non luse chari-
    dicunl maledicas, mequc priorem injuiias conci- tali et hac vice movem gcrerc destinarem, quippe ut
    tasse, leque nil contumeliosum mihi dixisse tantum etin hac epistolatua, quidtuam eruditionem tuam-
    pvonimliant, non aliqua saltem ratiuncula probant. que religionem dedeceaf, me libi fideliler indicai^e
    Quantum autem haec earum pronuntiatio deviel a non taedeat.
    vero, milli eliam idiolae latcbit, qui utviusque no- C ,In primis . . .
    ltaque
    .
    , le scire
    volo
    .
    circumstanlias
    slium epistolas diligenlev perspexerit. rlietorum huic nostro negotio non competere, ex
    Prinia enim epislola quam tibi de hac nostra quibus oratores fingunt suas conjecturas, non tam '
    quxslione transmisi, te lantum per testimonia san- de veritate quam de verisimilitudine curantes. Haec
    toiuin Patrum fideliler et amice praemonuit de ca- enim nostra causa potius ad thesin quam ad hypo-
    vcndo anathemate, ul ncc tu ipse aliquid in ea re- thesin pertinere censetur, nec tractanda est per ve-
    perisses, quod tuse litterse saltem alicujusoffeiisione risimilem oratorum suadelam, sed per irrefragabi-
    <lignum mihi possent probare. Quot autem blasphe- lera philosophorum demonstrationem. Dicis igitur
    juias, quam inhonestas, quam perniciosas pro hac in epistola tiia Sozomeni capitulam idcii-co tibi au-
    benevolentia mihi rescripsisses, referre pudet, cum thenticum videri qnod certo loco et tempore a pro-
    adeo feleant, ut vel inimico tales inferre non de- batis personis sit recilatum, scriptum atque transla-
    ceat. tum ; sed falleris in hac consequentia. Nnm enim
    Secunda vero mea epistola, contra easdem bla- Categoriae praecipui doctoris Auguslinii ipsiusque
    spliemias libi directa, non remaledicendo tibi talio- scriptum De eleclione Jacob et reprobalione Esau
    »icra reddidit, sed te tanliun, utamicum, a blasphe- D exemplis Pauli (985), ab aliquo sani capitis reci-
    Hiiis non mihi sed tibimetipsi perniciosissimis piuntur pro authenticis? quae tamen cerio loco et
    compescere studuit. Procul dubio enim novi quod tempore ex pevsona probatissima non duliitantur
    ipsum vas eleclionis Paulus, per quem loquitur descripta ; ex quibus categorias nulliis bene sanus
    jpse Christus, maledicos tj'adiderit Satanae, ut di- authenticis annumerabit, alterum autem scriptum
    scevent _non blasphemare (/ Tini. i). Patet igitur idem doctor in libro RetvacJationum repudiare non
    siitis evidenter quis capat, imo quis summa fuerit erubuit. Haec, inquam, ct alia hujusmodi praediclam
    Imjus iiijuriae, et quam Lndehite mea scripta a tuis destruunt consequentiam. Unde mm Sozomeni ca-
    vocenlur.maiedica, quaete a convicioram voragine put nondum esse authenticum probasses, nec per
    . _(9S3),-Locus,ut videlur, mendosus. (985) Videturaliquid ileesse.
    1097 APPEND «I. — MONUMENTAGREGORIANA. 1098
    hoc probare potuisti, ut eo recepto nihil a sana do- A cobabitatio sacerdotum cum feminis, et omnia quae
    etvina deviasses. sacris canonibus adversantur sub terribili anathe-
    Absurdissimuni autem videtur quod denegas te mate damiiantur.
    aliquid pervei'si subeodem capitulo dogmatizasse, Haec igitur si lu fideliter altendisses, nunquam in
    cum jamdudum meselitterse idem ipsum caput tam tui periculum domini apostolici sententiam nimium
    irrefragabiliter pi-obaverintperversum, quippeEvan- temerarie vocasses temerariam, quae tantum Simo-
    gelicis, et apostolicis scriptis atque S. Patrum sta- niacos et incontinenies presbyteros a peraicioso
    tulis adversum. Frustra ergo protestaris quod nul- sibi officio clementer separarat, quos S. Gregorius
    lus te sacerdotibus uxores concedere unquam au- cum reliquis canonum adversariis simul uno tem-
    dissct. Nam et ego, et plures alii hoc te sa.pius con- pore sub severissimo anatiiemate damnarat. Nulla -
    cedere audivimus, cum idem caput non tantum pro tenus ipse se hac damnaf.one obligavit, licet
    vero, sed etiam pro authentico pi'sedicai'enecadhuc Siciliensium diaconorum incontinentiam dissimu-
    perlimrscas. Ipsum enim caput asserit S. Paphnu- Iando, non quasi licitam, tolevaverit. Ipsi enim
    cium in Nica_.uasynodo surrexisse, et sacerdotibus Nicseni Patres nullalenus apostolicsesedi primalum,
    ut dormirenl cum uxoribus suis Iicentiam impe- sive privilcgium adimunt, cum omnium etiam pro-
    tvasse. Quicunque igitur hoc non tantum pro vero, " vinciarum antistites, juxla morem Romani ponti-
    sed et pro authentico recipiendura et observandum ficis, propria jubeant observarc privilegia. Es,t
    prsedicat, nullatenus denegare valet quin sacerdoti- autem privilegium Romani pontificis, juxta asscr-
    bus uxores concedat. tionem S. Sylvestri, Gelasii, et reliquorum Palrum,
    Incassum quoque subjungis qua occasione illud ut ipse de omnibus Ecclesiis judicare valeat, nee
    pro authentico receperis, cum ipsum a te sub alicujus judicio subjaceat; et ut ipsorum canonum,
    inevitabili anathemate relictum nulla ralione pro- ct decretorum severilalem pro temporis necessitate
    baveris autbenticum. Nihil enim interest qualibet valeat, imo debeat miligare (ubi supra). Hujus pri-
    occasioue illud pro authentico recipias, quod ne ita vilegii auctoritale non impugnando canones, scd
    recipiatur sub anathemate prohibilum noiidum du- observando, diaconibus Siciliae aliquantulum ad
    bitatur. Nam semper sub eodem anathemate erit tempus pepercit; non eis, cum Sozomeno, peecandi
    quicunque illud aliquatenus pro authenlico rece- licentiam dedit. Unde nec seipsum cum adversariis
    perit. Beatus quoque Paphnucius hac blasphemia proprio anathemate obligavit, sed, juxta tuam ipsius
    non est dehonestandus, imo Sozomenus, cui id assertionem, te solum, non dico cum Paphnucio,
    cipul assignavit Cassiodorus. Qnantiscunque aulem . sed eliam cum omnibus Sozomeni seclatovihus, sub
    vcrbis res sibi ipsis adversantes reconciliare cone- eodem anathemate reliquit. Ipsi enim SS. Patrani
    ris, nunquam tamen adeo desipiam, ut Sozomenum statuta etiam annullare praesumunt, licet eis nullum
    beato Gregorio in praedicto capite consensisse privilegium canones concesserint, ut aliquid ex
    censeam. Ipse. enim Sozomenus fingit in Nicaena aposlolicis statulis sallem miligare possint.
    synodo conjugalem incontinentiam sacerdolibus non Anathema eliam quod subjungis maxime conveiiit
    esse prohibitam, sed potius pro castilatereputatam, seclatoribus Sozomeni, ct, ut compehdiosius dicam,
    quam S. Gregorius nec diaconibus Siciliaein epistola Sozomenistis, qui non dico approbant, imo causa et
    sua concessit; sed in quibusdam eorum ad tempus caput sunt ut saeculares incitentur conlra sacer-
    tanium dissimulando, non licitam asserendo, non dotes. Ipsi enim sua nefandissima persuasione sirn-
    cum diaconii administratione, sed sub altioris pliciores presbyteros ad contemnendos c'anones adco
    gvadus prohibitione legitur tolerasse. conforlant, ut rectores Ecclesiarum neccssario Gre-
    Denique nihil adeo alicui reperitur dissimile quod gorianas sententias ad saecularcs proferant. Ipse
    non ciim eodem aliquem similitudinis habeat colo- enim doctor aposiolicus Jennasio patricio ita scii-
    rem, cum et ipse diabolus se in angelum lucis bit: Scito autem, fili exceUenlissime, si victorius
    soleat transformare (// Cor. n). Quid igilur mirurji, D qucerilis, si commissw vobis provinciw securitalem
    si tu scripta Gregorii figmcntis Sozomeni quoquo Iractatis, nihil aliud vobis magis ad hoc proficcre,
    modo assimilasti, cum tamen adeo dissentiant ui quam zelari sace.rdotum vitam, et intestina Ecclcsia-
    bujus figmenta nullatenus Gregorianum anathema rum, in quanlum possibile est, bella compescere.
    subterfugere valeant? Juslissime autem non hanc Idem etiam reges Franeorum in adjutorium sibi ad
    tempovalem et dispensatoriam S. Gregorii lolera- correclionem sacerdotum hac terribili ser.tei.tia
    tionem, sed generaiia ipsius el reliquorum Patrum incitavit contestaus : Quod, inquil, procul dubio fa-
    decreta generalitcr hoc tempore jubemur observare; cientis culpum habel, qui quod potest corrigere,
    cum beatus papa Leo, tuae partis assentator, ut negligit emendare. Nec tamen idem apostolicus pcr
    sestimas, ad episcopos Mauritanisehanc generalem hocaliquid commisitin SS. Patrum statnta, sacer-
    proferat sententiam. Non ergo in cujusquam per- dotes a saecularibus defendenlia. Novit enim cer->
    sona est praetermittendum quod in generalibus tissime haec eadem nullum sacei'dotem a ssecula-
    statutis conlinetur. Atqui in generalibus statutis per ribus defendisse qui sacris eanonibus obstinato
    auctoritatem S. Gregorii in synodo generali promul- animo resisteret, imo qui ab iisdem damnatus jam
    galis, ipsa non tantum condormitio, sed etiam dudum a sacerdotio, apud Dcum decidisset.
    PATROI..CXLVIII. 33
    1099 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1100
    Videsne igitur quam justissime praedicto anathe- IA auditoribus, quod fecit ipse Chfistus; nec domini
    mati subjaceant Sozomenistae, qui quoslibct sacer- apostolici auctoritas minuelur, etiamsi quilibet
    dotes adeo canones conlemnere, adeo suam damna- magis perire, quam apostolicis institutionibus
    tionem spernere docent, utprselatieorum necessario obedire conetur, pro quo eliam orare prohibet ipse
    sibi in adjutorium saeculares pro ipsis a damna- dileclissimus Domini: Est, inquit, peccatum ud
    tione revocandis implorent. mortem, non dico ut quis orel pro eo (I Joan. j).
    Parum autem, imo nihil tuae intentioni prodest Ipsi videlicet tales ad cor revertentes potius pro se
    «;uod tot compassionum exempla enumeras, dum et pro aliis debent orare, ita dicentes : Omnia qum
    hoc cuilibeterudito sit manifestum quod nullatenhs, fecisti nobis, Domine, in vero judicio fecisti, quia
    pro alicujus inflrmitale, se aliquis debeat a Cbristo peccavimus iibi, et mandaiis luis non obedivhnus.
    separare; quod omnes faciunt, quicunque aliis tam (Dan. in).
    obstinato animo contra sacratissimos canones ad- Volo etiam ut diligenter inspicias, quoslibet a
    miniculari conantur, ut et ipsi jure cum illis sub
    populo vitandos esse non tam propter hnmanam
    uno analhemate mullari mereantur. Nam, juxta
    talia incontinentiam, quam propter diabolicam inobe-
    Apostoluin, digni sunt morte non solum qui
    sed et consenliunt ; dientiam, ut Spiritus sanclus per Samuelem tesla-
    jj
    faciunl, qui facientibus (Rom. i). tur : Melior est obedientia quam viclhnm, el aiiscul-
    Si vero digna rebus nomina imponere volumus, uon tarc
    magis quam offerre adipem arietum, quia quasi
    hoc misericors compassio, sed potius miserabilis pecmlum ariolandi est
    repugnare, ct quasi scelus
    condemnatio nuncupabitur, cum aliquis non modo idololatriw nolle Hinc et ipse
    acquiescere (I Beg. xv).
    suum, sed et alterius peccatum adeo defendere non princeps apostolorum, ut B. Alexander papa,
    dubilat, ut a fonle omnium bonorum seipsum alie- capit. 6, testatur in ordinatione B. Clementis, fir-
    nare non timeat. Non est modo necessarium ut missime deliberaf, ut
    populus nec sallem loqui ei
    exempla compassionum, quas frustra mulliplicas, audeat, quem prseceptis apostolicae sedis inobe-
    eliam sigillalim discutiam, cum eadem generaliter dientem sentiai,
    Propter inobedientiam videlicet
    nihil tuae parti prodesse jam monslrassem, quae
    ipsePaulus Samosatenus, cujus errorem in ssepe
    etiam in epistolari brevitate singulatim pertractare trito capitulo restauravit Sozomenus ab episcopatu
    nimis longum sestimo. manu turpiler est expulsus, ut ipsa qaaip
    publica
    Yolo tamen hoc tuae fralernitali fideliler inti- nimium veneraris Historia fatetur. Siricius
    mare quod illud exemplum quod justum Lot quoqiife
    papa sacerdotalem inconlinentiam defendentibus
    •lilias suas pro hospilibus sluprandas exhibuisse
    a B. inter vitanda C nonpromotionem tantum ademit, sed omnem etiam
    (Gen. xvm), testalur Auguslino aditum indulgentiaejam tunc eis penitus obseravit.
    potius quam imitanda sacrae Scriplurse exempla, Decreta Leonis papae, quae tuae parti favere putasti,
    sicut et mendacium Rahab reputatur. Idem enira
    Sozomenistas prorsus condemnant, quae omnibus
    Aiigusiinus evidcnlissimis ralionibus probat quod apostolica prsecepta contemnenlibus veniam dene-
    nullatenus aliquem pro aliena infirmilate peccatum indicant.
    hec gari
    committcre liceat, pro quo devitando, proprise
    infirmitati parcere debeat. Multum aulem tuse eruditioni derogas in eo quod
    Illud autem Apostoli: Unusquisque suam habeat generalibus statutis B. Siricii dispensatoriam S. Gre-
    uxorem(I Cor. vn), cum nec infirmilali monacbo- gorii tolerationem, quippe localem et temporalem,
    rum, nec fragilitati quarumlibet velatarum aliqua- miraris dissonare. Nullus enim apostolicus succes-
    -tenus condescendal, multo minus condesccndit sorem suum privilegio sedis aposlolicae privat, quin
    sacerdotibus-, vidclicel qui non simplici tantum pro sui temporis necessitate non solum canones,
    benediclioue ad continentiam sunt dir.ali, sed per sed etiam sui antecessoris sanctiones valeat miti-
    venerandam manus impositionem, et per sacratis- gare, nec tamen in hoc suo praedecessori repugnat,
    -simi chrismatis unctionem reliquis conlinenlibus, p quem et propria statuta aliquando mitigasse non
    imo virginibus, sunl praelali, qui el al persolven- ignorat.
    dum oflieium, nullis nisi conlinenlibus licite, quo- Nolo autem iterum exinanire illam tuam decep-
    tidie debent esse parati. Denique idem Apostolus toriam similitudinem Sozomeni cum
    informans Titum de ordinatione sive de conversa- Gregorio, et
    illum tuum prophetalem funiculumabrumpere non
    tione sacerdotum, indubitanter aflirmat quod sacer- neeessarium duco, quia Jeremiam de lacu coe-
    dotem oporteat esse continentem. noso extrahi desiderantem, non obstinate saluli
    Scias etiam pro certo B. Auguslinum nullam suae rc-Iuctantem, inde cxtractum non ignoro.
    . menlionem tui capituli fecisse, cum tractaret quod
    divina (Jer. xxxviii.)
    multipliciter Scriptura inteliigi posset. Quis
    enim sani capilis ipsum inter divina coraputaret Sciat etiam fraternitas tua non Cassiodorum, sed
    quod ab ipsis divinis sanctionibus jam ab antiquo Epiphanium nescio quem scholasticum Tripartitam
    irrecuperabiliter anathematizalum constaret?Nullus transtulisse historiam, cujus Cassiodori persona
    . aulem Sozpmenista summo.medico est comparan- iiullatenus anathematizatum Sozomeni caput cano-
    dus, quia nullo modo sine sua pernicie suis favet nizabit, cum nec indubitata sanclitas Itieronvmi
    1101 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1102
    historiam Eusebii ab ipso translatam (981) effecerit A anathemate procul dubio illi muliantur quicunque
    authenticam, quam ipse Hieronymus in lib. De illud tuum caput pro authentico venerantur, quod
    illustribus viris notat deceptoriam. nullatenus catholica Ecclesia recipit, cum sacris
    Idem quoque doctor eximius teipsum idem caput Scripturis adversari non dubiletur.
    sanae doctrinaeadversum intra crines alienigenaedo- Amplius: Beatissimus papa Damasus, scribens ad
    cuit abscindere, quod cum susceplori suo, ut jam Aurelianum Carlhaginensem archiepiscopum, veris-
    ssepius iuculcatum est, sit perniciosum, nullalenus sime testatur illos manifeste Spirilum sanclum bla-
    inter divina mandata super aurum et topazium est sphemare, qui contra sacros canones non necessitute
    amandum. compulsi, sed libenter aliquid, aut proierve agunt,
    Satis vero diligenter quoslibet a recipiendo Sozo- aul loqui prmsumunl, aut facere volentibus sponte
    meni capitc deterres, cum administrationem tam consentiunt. Quicunque autem tuum topazion pro
    venerabilium sacramentorum episcopis, presbyteris, canonico recipiunt, non solum eosdem canonesprae-
    diaconibus aequa conditione doces injunctam esse. varicantur, sed etiam eisdem obstinato animo, ut
    Quis autem nostrum funem sibi ipsi ad crucem por- jam saspius probatum est, adversantur. Ergo ipsi
    tarit, imo quis jam in cruce suspensus strangulan- cum Spiritum sanctum blasphement, ipsius damna -
    tem nodum non abruperit, sed arctius gutturi suo " tionem, juxta praedicti apostolici altestationem, non
    mnectere studuerit, lu ipse in superioribus evidenter evadent, prsecipue cum ipsa Veritas in Evangelio
    •stendisti, ubi leipsum in Gregoriani anathematis lestetur quod blasphemia in Spiritum sanctum nec
    eculeo suspensum reliquisti. hic, nec in futuro remittalur (Luc. xn); ipsumque
    Laudo tamen quod plenam remissionem pecca- Constantinopolitanum concilium, quod est unuin ex
    torum in baplismo te credere profiteris, per quam quatuor conciliis seque ut Evangelium venerandis,
    professionem blasphemias epistolae tuae reprobasti; ipsum, inquam, concilium, cap. 1, cum omnibus
    in qua, inquani, epistola filio jam dudum baptizato, haeresibus etiam contumaciam Spiritui sancto repu-
    patris peccalum imputasse notaris. Hlam quoque gnantium anathematizat; quos et speciali nomine,
    tuam propositionem, quidquid convenitparti, conve- juxta quamdam translationem pneumatomachos co-
    nil et toti, et alia hujusmodi exempla, non ex arte gnominat.
    prolata, facillime monstrarem, si non in tali negolio Amplius : Spirilus sanctus per Apostolum istam
    de arte loqui minus idoneum reputarem. Alioium promulgavit sententiam: Si quis non amat Chrislum,
    quippe judicio arbitror, non nostro, relinquendum, sit anathema, maran Atha (I Cor. xvi). Sectatores
    quid de tuafum litterarum sive mearum composi-.r autem Sozomeni non amant Christum, cum indubi-
    lione sit censendum. tanter blasphement Spiritum sanctum, per quem
    Propulsatis igitur irrefragabiliter tuis objectioni- ipse Christus canonicas sanctiones inspiravit SS. Pa-
    bus iterum," te, licet ingratum, charitalive per sub- tribus.-Ergo ipsi subjacent apostolico anathemati.
    scripta rationes libet convenire, ut saltem jam tertio Amplius : B. Gelasius papa in apostolica sede cum
    admonitus ad cor redeas, ne cum seclatoribus Sozo- LXXepiscopis nominatim Nicolaum B. Stephani pro-
    meni anathematizatus in aeternum pereas. Nullum tomartjTis condiaconum, Paulum Samosatenum pa-
    caput canonicae veritati contrarium pro authentico triarcham Antiochenum, omnesque haereticos sive
    est recipiendum, atqui tuum lopazion sacratissimis sclvismaticos, et omnes eovum sectatores irreme-
    canonibus est contrarium. Asserit enim Nicaenam dlabiliter anathematizatos esse pronuntiavit cum
    synodum sacerdotibus incontinentiam non prohi- omnibus quse docuerunt, sive conscripsei'unt. Qui-
    buisse, quibus S. Hieronymus, Siricius, Gregorius cunque aulem docent capitulum Sozomeni pro au-
    non solum coitum, sed et cohabitationem cum femi- thentico debere recipi, sectantur Paulum et Nico-
    nis in eadem synodo penitus prohibitam esse lestan- laum haeresiarchas, cum in eodem capifci ascribant
    tur. Ergo illud tuum topazion non etiam pro vero, sacerdotibus conjugale opus. Quomodo ergo ipsi,
    nedum pro authentico est prsedicandum a quolibet jD nisi resipiscant, eorum anathema subterfugere po-
    in sacris litteris erudito, cum scriptum sit: Os quod terunt, quorum nefarium dogma confirmare, et dis-
    mentilur, occidii animam (Sap. l). Iteni B. Joannes seminare non timuerunt?
    apostolus dicit: Timidis, etc., et mendacibus locus Amplius : Hseresiarches Joviniajjus a B. Gelasio
    esl in stagno ignis ardenlis (Apoc.xxi). Item Psal- inter reliquos haereticos specialiter anathematizatus,
    mista : Perdes omnes, qui loquunlur mendacium licet haeretice incontincnliam continentise adaequarit,
    (Psal. v). nunquam tamen adeo desipuit, ut episcopale ofli-
    Amplius: sanetissimus papa Leo per episcopos cium, singularem utique et principalem continen-
    in i Toletana synodo congregatos Balconio GaUiciae tium dignilatem, incontinentibus ascribi posse dog-
    episcopo hanc sententiam inter alia transmisit (985): m:.tizarit. Satius enim sibi videbatur ut hoc repro-
    Si quis dixerit, velcredideril alias scripturas prmter bando suse haeresi refragaretur, quam incontinen-
    quas catholica Ecclesia recipit, in auctoritate haben- tiam continentise tanium adsequarot, ut contra fas ct
    das, vel venerandas esse, anathema sit. Hoc igitur jus etiam incontihenliam divinis mysteriis admit-
    (984) Ruffinus transfulit nones Tolelansc i synodi.
    (985) In asserlione Hdei, quse invenituv oost ea-
    AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. ««*
    1103
    tendam a^sereret. Ergo Sozomenistae, qui hoc im- i Ladmonilionem recipias, nec te juxta S. Gregorium
    pudenter asserendo eumdem haeresiarcam in errore apostolicae auctoritatis reum ulterius eflicias, quod
    quomodo ipsius inevitabile anathema jam dudum fecisse probaris, cum domini apostolici
    prseccdunt, et ei de verbis et scriptis
    subterfugere valebunt? Has igitur irrefragabiles san- praeceptum contempsisse,
    ctorum Patrum senicntias diligenter inspicias, nec derogasse non dubiteris. Qui etiam et alios per ana-
    contra salulem tuam Sozomeni caput deinceps pro thematizatum caput a te inter authentica descriptum
    authentico recipere prsesumas. confortasse infamaris, ut apostolicis repugnent sta-
    Sed forsitan adhuc dicis te iUud pro authenlico tiitis. Certissime autem volo te scire, quod nec mo-
    recipere, non pro aba causa, nisi pro quorumdam derni Gregorii (986) anathema tibi deerit, siad.ipsum
    infirmorum compassione. Quam objectionem, licet haecinfamia,jam dete vulgo disseminata, pewenerit,
    in superioribus satis rationabiliter adnularim, tamen quse te praecipuum doctorem, defensorem, imo vo-
    iterum eidem, pro tua charitate, non gravabor ob- cem esse asserit omnium, qui canonicis et aposto-
    \iare. Beatus Pater Augustinus, imo per ipsum Spi- licis iustitutionibus obstinato animo resistant.
    ritus sanctus, in libro contra mendacium (cap. 7) Hanc igitur infamiam fideliter admoneo te ut com-
    testatur ita, dicens : Ea qum constat esse peccata, pescas, neque deinceps apostolicisstatutis.inpericu-
    nullo bonwcausas obteniu, nullo quasi bono fine, nulla B lum tuum, aliquatenus refragaripraesumas. Utautem
    velul bona intentione facienda sunl. Recipere autem damnatorias sententias nostri apostolici, et ipsius •
    Sozomeni caput non lantum pro vero, sed etiam pro principis apostolorum super Ananiam et Saphiram
    authentico sive canonico, damnabile peccatum esse (Act. v) pari efficacia pollere non dubiles, damna-
    probatur, cum idem caput, et canonicae veritati con- tionem Spirensis episcopi et mortem ejuS studiose
    trarium et sub anatbeniate a sanctis Patribus pro- consideres, qui, in praeterilo anno, qui erat ab In-
    hibilum non dubilelur. Nullo igilur bonae causse carnalione Domini 1075, in prima hebdomada Qua-
    obtentu, nullo quasi bono (ine, nulla quasi bona in- dragesimae, eadem die, id est vi Kal. Martii (987)
    tenlione est recipiendura. Ergo, nec pro compas- imo eadem hora subito, quasi quodam invisibib telo
    sione aliquorum. Hunc itaque librum Augustini si tu perculsus, apud Spiram infirmari ccepit qua hora et
    fideliter atlenderis, nunquam nobis aliquod pecca- causam ejus in Romana synodo noster apostolicus
    iiiai faciendum esse, vel pro alicujus aeterna salule ventilare cbepit. Idem quoque tertia die, id est iv
    judicabis. Kal. Martii, heu! miserabiliter exspiravit, qua.eum
    Qua de re diligenter et obnixe tuam fraternitatem eliam definita nostri Gregorii sententia Romae cum
    non cesso implorare, ut saltem modo toties ratio-
    r indubitabili efficacia damnavit. Sic enim concors
    nabiliter admonitus animse tuae saluti provideas, te- fidelium relatio virorum teslatur, quorum quidam
    que" a tam pernicioso anathemate subtrahas, neque eotemporein Romana synodo damnationi ejusdem
    simpliciores in tuam et ipsorum perniciem per ana- praevaricatoris interfuere; quidam vero apud Spi-
    Ihematizati capitis receptionem seducas. Yigilanter ram; quod idem episcopus tam subito, tam misera-
    sane attendas verba Domini terribiliter comminan- biliter obiisset praesentes exhorruere. Ergo et tu
    tis ei qui aliquem de pusillis ejus scandalizaverit cave. Das dir jeth alsamo beschehe (988),
    (Matth. xviii). Precor eliam te ut et ih hoc meam

    EPISTOLA RECONCILIATIONIS
    Pro superiorum epistolarum injuriis.
    Filio dextrae BEIINHALDO ALBOMUS, par velle, idem- proficiamus. Si non propter Deum omni creaturse
    que nolle. subjacere (/ Petr. n) deberem, propter liia»redinte-
    Ne sit inter nos zelus et contentio, propheticum grandae amicitiae statum nullatenus contentioni ce-
    sonat cum Apostolo (/ Cor. m). Quapropter boni dere recusarem. Me vero, si quid dixi quod tibi vel
    semulatores esse studeamus, quatenus quidquid no- alicui subolere potest bono, quo spiritus salvus flal,
    ceat facillime eyadere valeamus. Si qua dissensionis D in interitum carnis tradi (/ Cor. v) non renuo.
    aemulationisye zizania inter nos pullulasse videan- Amodo, utcunque res se habeat, fervida vis charita-
    tur, identitate purae dilectionis, ejusque propinquae, tis nesciens minui,solecalidior, adamante perennior
    fidei falce radicitus evellantur. Omne nostri [nostrum | in aeternum et ultra permaneat. Jam jam perstemcs
    negotium, juxta Tullii et Quintiliani conditiones, et coneniur uii novum par amieiiiae invicem gene-
    vertatur in utile et honestum. Si hactenus per lon- rare videamur.
    gas lucubralionescontentiose et infructuose egimus, Finis disceptationis de continenlia clericorum.
    nunc senlentiose et charitaiive per pauca mulium
    (986) Vivebat ergo adhue Gregorius VII quando Henricus Vjde de hoc Romano Concilio, tomo III.
    Bernaldus hanc epistolam scripsit. Conc, et Baron. lomo XI, anno Christi 1075.
    (987) Scripsit ergo hanc epist. Benialdus anno (988) Haec Germaniea verba claudunt epistolam
    1076. De ho< episcopo Spirensi Bernaldus noster in in cod. manuscripto.
    suo chroniov anno 1075. Nomen huic episeopo eral
    1m APPEND. ni. — MONUMENTAGREGORIANA" 1106

    APOLOGETICUS

    BERNALDI PRESBTTERI

    PRO '

    DECRETIS GREGORII VII PONTIFICIS MAXIMI EDITIS IN SYNODO


    ROMANA

    Adversus Simoniacos et mcontinentes altaris ministros

    Nunc primum in lucem editus, ex duobus manuscriptis codd. altcro Ralisboncnsi, alleroj
    Weingartmsi.

    CAPITULA SEQUENTIS OPUSCULl.

    Cap. I. Decretalis epistola venerabilis papm Gre- A XIV. Quid Aposlolus conslitual de sucris ordinibus.
    gorii. XV. Ulilis consideratio ejusdem inslilutionis.
    II. Deaucloritale quatuor principalium concitiorum. XVI. Exposilio B. Hieronymi super eamdem insli-
    III. De auctoritate aposlolicarum inslilulionum. tutionem.
    IY. De auctoritate reliquorum conciliorum. XVII. De quarto statuto prwdictw decretalis epislolw,
    V. Brevis enumeralio decretorum superioris epi- ne populus officia clericorum recipiat, quos aposlo-
    stolw. lica slatula contemnerevideat.
    VI. De primo slatulo, id est, de Simoniacis. XYin. Cur eorum officia populo sunt prohibita.
    VII. De secundo stalulo, id est, de emptoribus cccle-
    siarum. XIX. Explanatio cujusdam capitis, quod prmsenti
    VEI. Quod el sacra Scriplura damnet vendilores statuto videatur adversari.
    spiritualium officiornm. XX. Quid domnum apostolicum compulerit, ut hwc
    IX. Item, quod emptores eorum damnet statuta depromeret.
    X. Item mediatores hujusmodi Simoniacw negoiialio- XXI. Quod non illi, sed Ao. Patribus pro hujusmodi
    nis. „B statutis essel indiqtiandum.
    J
    XI. Detecliostaluli prwdictw decretalis epistolw, id XXII. Cur eisdem statulis nullm
    ut incor.tihenlesaltari nullatenus ministrent. apposilw sint in-
    est, ducim*
    XII. De anathemateeorum, quidefendunt incontinen-
    tium sacerdotum, per Sozomeni capilulum ex Tri- XXIII. Quod domnus apostolicusnonsolum episcopos
    sed el subditos eorum damnare possit.
    partila historia depromptum.
    XUI. Quodnon sacramenlorum ministris, sed laicis XXIV. Quod cujuslibet episcopi parochianus domno
    permissumsit, ul unusquisque suam habeal uxo- apostolico etiam plus debeat obedire, quam proprio
    rem. episcopo.

    Bertoldus vel recttus Bernaldus noster in suo Chronico anno Domini 1075.

    Gregorius papa in prima hebdomada Quadragesimae synodum Romae collegit, in qua causam episcopi
    Spirensis, sed Simoniaci, examinavit; qui, ipsa die, cum examinaretur causa ejus Romae,id e«t vi Kalend.
    Martii, infirmatus est Spirse,sed deindeivKalend.Martii. miserabiliter exspiravit, quando et a G?^gorio papa
    definitain suaedamnationis sententiam in Romana synodo excepit. In eadem synodo decretur» ^st a Gre-
    gorio papaut clerici, aliquem sacrorum ordinum gradum et officium pretio adepti, deinceps in Ecclesia
    non ministrent, nec ecclesiam pretio acquisiiam aliquis retineat, nec deinceps alicui ecclesiam vendere et
    emere liceat • deinde, ut a clericali pfliciocessent quicuuque se per inconlinentiam reprehensibiles exhibent.
    Item, ut populus clericorum bflicianullatenus recipiat quos praedictasawstolicas institutiones comtemnera
    percipiat.
    H07 AD OPERA S. GREGORIIAPPENDICES. im \

    INGIPIT APOLOGETICUS BERNALDI

    SUPER DECRETA

    Qu.«e venerabilis papa Gregorius ejusdem nominis VII, in Romana synodo promulgayit
    contra Simoniacos et incontinentes altaris ministros

    PROLOGUS.
    In superioribus epistolis illi nostro [Alboino cod. A i Sicut sancta Evangelia qualuor [C. R. sancti Evan-
    RaU], nolit Deus ut deinccps dicam aemulo,sed ami- gelii quatuor libros; sic cliam liubet Rom. cdiiio]T
    cissimo, salisfacere studui et capitulum slatulis no- sic qualuor concilia suscipere ct veiierari niefatcor:
    stri apostolici contrarium nullatenus altendendum, Nicsenum scilicet in quo perversum Arii dogina dc-
    ut puta sub anathemate prohibitum^videnter mon- slruitur Ccnstantinopolitanum quoque, in quo Eu-
    stravi, adeo videlicet ut ipse amicus nosler se jam noraii et Macedonii error convincitur; Ephesinum
    non ulterius contenlioni, sed amiciliae operam datu- etiam primum, in quo Neslorii impiciasjudicatur;
    rummihi rescriberet. Sedplures adhuc restant qui Chalcedonense vero, in quoEutychetis [Rom. editw
    eisdem stalulis obstinato animo nimirum periculose, Euthychis] Dioscorique. pravilas repiobatur, lota
    imo perniciose resistunt; quiet alios simpliciores, devotione compieclor, integeiTima appvobalioiieeu-
    quippe non multum studiosos ad considerandos ca- slodio, quia in his, velut in quadratd lapide, sanciic
    nones, adeo seducunl, utet ipsi prcedictas authenticas fidei structura consurgit et cujuslibct vitae aique
    sanctiones contemnant et suam consuetudinem ju- aclionis norma consislit; quisquis corura solidita-
    cundissimam quidem, sed perniciosissimam reti- tem non tenet, etiam si lapis esse videatur [Ronw
    aere contendant. Quod non plures eorum fecissent, ediiio, cernitur], tamen extra acdificiumjacet,'etc.
    ut mihi videtur, si ipsis bene compertum esset quam ^* Cunctas vero, quas prsefala veneranda concilia per-
    parum, vel potius quam non (cod. Bat. nihil)noster sonas' respuunt, respuo; quas veneranlur, ample-
    aposlolicus'in praedictis slatutis devieta sanclis Pa- ctor, quia, Jum universali suui consciisu consiiluta,
    tribus. Quapropter mihi meiqne similibus commo- se et non illa destruit, quisquis praesumit aut sol-
    dum fore censui, si eadem staluta, canonicis Scri- vere quos religanl [C. R. et Rom. edilio, ligant],
    pturis conferrem, et rnutuam eorum coucordiami aut religare quos solvunt. Quisquis ergo aliud sapit,
    qualiscunque styli officiobreviter ac fideliter com- anathema sit. » Hucusque Gregorius.
    mendarem. Et hoc ea intentione ut, si quis forsitani Hanc autem synodalem cpislolam idem aposto-
    ex idiolis haec inspicere dignetur tanto vivacius> Iicus statim post ordinationem suam composuit, et
    ad obediendiim apostolieis inslilutis resipiscat,, reliquis patriarchis, quippe Constantinopolitano,
    quanto evideniius videat hseceadem nullatenus a sa- Alexandrino, Antiocheno, Hierosolymilano trans-
    cratissimis canonibus deviare, sed cum eisdem exc misil. Consuetudo enim erat eo tempore, ut quili-
    ipsa sacra Scriptura processisse. bet in aliqua patriarchalium sedium noviter ordi-
    CAP. I. I-n primis igilur decretalem epistolam1 natus, se pi^aedictas IV synodos custodire i*eliquis
    uostri apostolici describere juvat, ut tanto aperliuss r sedibus transmissa epistola profiterelur, autequam
    sequentia elucescei'e valeant. nomen ejus apud reliquas sedes in diptychis de-
    t GREGOMUS episcopus, servus servorum Dei, di- scribi mereretur. Nomen videlicel praidecessoris
    Jecto in Christo fratri OTHOSIConstantiensi epi- ejus, licet defuncti reliqute sedes compulabant inter
    scopo, salutem et apostolicam benedictionem. viventes, donec ipsius noviter iiitbronizati pracsuiis
    « Instantia nuntiorum tuorum, » etc. Reliqud ex- synodicam rcciperent epislolam; qiise,quia eumdem
    ttanl in concitio Romano I, supra. episcopura qnaluor synodos reccpissc denolavit, hoc
    CAP.II. Sed priusquam haec slaluta singulalimn sibi nomen, id est, synodicam ab eisdem synodis
    consideremus, quiddam de ipsorum canonum aucto-- non incongruevidetur mutuasse.
    ritate non incoimriodum aestimo prselibare, ut tantoo Hanc aulem consueludinem illius temporis fuisse
    firmius teneatur quidquid ex cis ad observandumn idem sanctissimus papa testatur in episiola ad Se-
    nobis denuntiatur. Sanctissimus papa Gregorius is cuudinuin scrvum Dei inclusum (lib. vn, ep. M);
    . lib. 1, ep. 2-i), quem noster aposlolicus iiomine, et
    X quam ct usqne ad tempora beali papse Adriaiii,
    wctione nostris repra.sentat \C. R. reprreseiilavif] 1] quippe ad Carolum regem, perdurasse Joannes Ro-
    temporibus, in sua synodica, id est, synodali epi- i- manse Ecclesise diaconus asserit, qui vitam S. Gre-
    stola, sanctissima qualuor coucilia confirmat ila : goiii,ex pi^aeceploS. Joannis papae,fidelitcrdescripsit.
    1109 APPENDMil. — MONUMENTAGREGORIANA. 1110.
    Sedutrum adhuc eadem coiisuetudoperduretignoro. A canonizabant. Nempe sub piissimo imperatore Con-
    Q.iam tamen praefatis temporibus fuisse non dubito. stantino magnus Hosius Cordubensis episcopus,
    Patet igitur evidentissime quam magnae sint aucto- Yictor ct Yiucentius, presbyteri Romanae Ecclesiae,
    ritatis illa quatuor concilia, quae S. Gregorius, imoi . ex parte sancti Sylvestri papse Nicaenoconcilio prse-
    per ipsum Spiritus sanctus, non semel, ut praedi- fuerunt el ipsum principali subscriptione firmave-
    ctum est, sed ssepius et Evangeliis comparat, et; ruut. Item, temporibus Theodosii Junioris Augusti,
    omnes ab eisdeni dissentientes anathematizat. Quse: sanctus Cyrillus patriarcha Alexandrinus, et Arca-
    et quilibet novitius patriarcba se observaturum per dius episcopus ex Italia vice beatissimi papse Coele-
    epistolam suam reliquis sedibus. profiteri debebat, stini Ephesino concilio praefuerunl el ipsum aposto-
    6i se inter catholicos palriarchas in diptychis de- lica vice corroboraverunt. Item, tempore Marciani.
    scribi volebat. principis, Pascbasinus et Yincentius episcopi, et
    CAP.III. Decreta vero sanctissimorum Romano- Bonifacius presbyter vice sancti Leonis papae in
    rum ponlificum, sipossemus, ctiam studiosius quam Chalcedonensi concilio per duodecim dies celebrato
    illa quatuor concilia venerari et observaredeberemus, primi fuerunt, qui et Anatolio patriarchse Constan-
    cum et ipsa concilia oinni firmitate carerent, si non tinopolitano quoddam privilegium in concilio usur-
    apostolicse sedis pontifices eadem per apostolicam panti, liberaliter contradixerunl, et reliquis statutis
    auctoritatem et congregare et corroborare decrevis- apostolica vice subscripserunt, ut liber sancti Libe-
    sent. Unde et beatus papa Marcellus (cp. i, Bom. rati Carthaginensis archidiaconi de eodem concilio
    editionis), qui et ante Nicaenumconcilium sua de- lestatur. Haecautem omnia manifeslius ille videbit
    creta martyrio consecravit, ipse, inquam, vir apo- quicunque eorumdem conciliorum subscriptiones
    stolicus, in decretis suis, cap. 11, testatur ita : ilpsi studiose perspexerit, Ergo reverentiam sive obedien-
    Apostoli eorumque successores, Domino inspirante, tiani, quam sacratissimis qualuor conciliis juxta
    constituerunt ut nulla fieret synodus praeter Romanse sanctum Gregorium merito exhibemus decrelis apo-
    sedis auctoritatem. » Sanctus quoque Athanasius stolicse sedis nullalenus denegare, imo, si possibile
    praesul Alexandrinus, qui non minima pars concilii est, studiosius impendere debemiis, cum sine
    Nicaenifuit, inepistola ad Felicem papam, capite 11, eorum auctoritate nec ipsa concilia fas esset reci-
    ita dicit: i Scimus in Nicaenamagna synodo cccxvm pere.
    episcoporum ab omnibus concordiler esse robora- CAP.IV. Sed nec reliqua concilia paivi pendcre
    tum, non debere absque Romani pontificis senlentia debemus, in quibus multa, nusquam alibi inventa,
    concilia celebrari. » Sed et beatse memoriss Julius < Q ecclesiasticaetamen dispensationi [C.R. dispositioni]
    papa idipsum, capite S, profitetur, dicens : i Ipsi necessaria reperimus. Quae quidem a superioribus
    vero primse sedis Ecclesise convocandorum genera- authenticis sauctionibus nullo modo discrepanl, cum
    lium synodorum jura et judicia episcoporum, singu- Chrislianse religioui apertissime conveniant. Hujus-
    lari privilegio evangelicis, et apostolicis, alque modi, inquam, capitula, in quibuslibet conciliis
    caiionicis concessa sunt institutis. » Beatus quoque invenla, liullatenus ab aliquo catholico sunt.contem-
    Damasus (989) papa in decretis suis, cap. 9, hanc nenda, praesertim cum ipsareliquaconcilia, ex sacra-
    iiitLdit sententiam [C. R. generalem interserit] : tissimarum auctoritate sanctionum descendisse nbh
    i Nulla unquam concilia rata leguntur, quse non dubitentur; quae per singulas provincias bina epi-
    suat fulta apbstolica aucteritate. scoporum concilia aiiiiuatim fieri firmissime decer-
    His autem sententiis beatus Isidorus, rimator nunt. Hoc, inquam.beatus Anacletus ab ipsoprincipe
    Scripurarum sagacissimus, fideliter astipulatur di- apostoloruia presbyter ordinatus in decrelis suis
    ceus :« Synodorum vero congregandarum aucloritas capit. 17, certissime decemit : i Congregatio, in-
    Apostolicae sedi privata commissa est auctoritate quit, summorum per singulos annos fieri solet e«
    [C. R. potestale] (990) congregata, vel fulta. Hsec debet. > Hoc excclieiitissima synodus Nicaena,cap.
    canonica testatur auctoritas, hsec ecclesiastica hi- I0 5, coustituit. i Bene, inquit, placuit singulis annis
    st'.ria roborat, haec sancti Patres confirmant. » per unainquarnque provinciam bis in anno concilia
    Si igitur illa quatuor concilia omni auctoritate celebrari, ut communiter omnibus simul episcopis
    carerent, nisi principaliter ex dccretis Romanorum congregatis discutiantur hujusmodi quasstiones. »
    pontificum firmitalem obtinerent, quis inficiari po- Item, Constantinopolitanum concilium, enumeratis
    terit quin decreta per ipsos apostolicos viros pro- privilegiisdiversarum Ecclcsiarum, cap. 11 [C. JR.ita],
    mulgala, majori veneratione dignamerito censeantur constituit : i Servata regula quae scripta est de
    quam ipsa concilia, quse non.per ipsorum aposto- gubernationibus, manifestum est quod illa, quaesunt
    licoruin prscsenliam, sed tantum per ipsorum lega- per unamquamque provinciam ipsius provinciie sy-
    tionem authentica fieri merebantur? Sic enim legati nodus dispensetur [C. R. dispenset],. sicut Nicaeno
    sedisapostolicseeorumdempriucipalium conciliorum constat decretum esse concilio.
    sanciiones .primaria subscriptione apostolica vice Item Chalcedonense conCilium, cap. 19, dicit :

    (9S!>)JULIUS I, in rescripto ad Orientales;


    ' Rom. (990) Nec ullani Synodum ralam esse legitimus,
    edilie, pag. 208. quse ejus non fueril.
    1111 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 111S
    • Decrevit sancta synodus, secundum canones Pa- __.per sanctum Silvestrum [C. R. papam] approbato,
    trum, bis in anno episcopos in id insum in unam- sic sanclus Caesarius Agatbensi, sanctus Hilarius
    quaraque provinciam convenire, quo metropolitanus Arausicensi, sanctus Albinus Aurelianensi, sanctus
    aiitistes probaverit, et corrigere, si quae fortassis •Bonifaeius Mogontiensi concilio, sic el alii aliis
    emerserint, conciliis non soli, sed cum pluribus aliis sanctis
    Patet ergo quod autienticM sancliones etiampro- Patribus interfuisse legunlur qui in Clmstiana re-
    vincialia concilia fieri praecipiunt, quod incassum ligione et doctrina tam insigncs fuisse creduntur,
    prsecipercnt, nisi et nos eorumdem conciliorum pro- ul vcl unius eorum singulari judicio obviare niminm
    babiles sententias observare decernerenl. Unde et esset temerarium. Ergo mullorum sapientium judi-
    in tertio Tolelano concilio universali decrelum est: cionon acquiescere, multo magis est intolerabile,
    • Qui concilia orthodoxovuai episcoporum, consona in his duntaxat capitulis quae prsedictis authehticis
    sanc.issimis qualuor conciliis non recipit, anathema statutis non adversantur, sed inslitutioni Christia-
    sit. » Quicunque igilur vel horum conciliorum ra- nae religionis procul dubio suffragantur. Namjuxta
    tionabilibus statutis obviare conatur, eiiam a supe- beati Augustini judicium i pro nullius personae
    rioribus authenlicis sanctionibus in periculum suum reverentia est reeipiendum, si quid canoniea'. ve-
    dissentire probatur. Bealus quoque Isidorus, in ritati in aliquo concilio vel alicubi reperitur ad -
    quadam sua praefatione de canonibus capite unde- versum. »
    cimo, praedictis ralionibus astipulatur hoc modo : Praeterea sancta et veneranda synodus Cbalcedo-
    i Nossc ctiam oportet, licet csetera non infirmautur, nensis etiam provincialia concilia ante ipsum trans-
    quatuor esse principalia concilia. » His autem enu- acta caiionizasse non dubitatur, ita decernens ca-
    meratis subinfert in eodem capite : i Sed et si qua piteprimo: t Regulas sanctorum Patrum per sin-
    sunt concilia, quse sancti Patres spiritu Dei pleni gula nunc usque concilia constitutas, proprium
    sanxerunt, post istorum quatuor auclorilatem om- robur habere decrevimus. » Hsec autem concilia
    nium manent stabilita vigore.» (Ismonus, libro Origi- ante ipsum Chalcedonense leguntur fuisse : Ancy-
    wm vi, cap. 15.) ranum, Neocaesareense, quae et Nicaeno concilio an-
    Est ergo dignum ut ct hujusmodi conciliorum tiquiora traduntur. Item, Gangrense, Sardicense,
    statuiis oblemperetur. Si enim non parvse stultitise Antiothenum, Laodiccnse. Ergo eadem et inChal-
    constat, si quis cujuslibet unius hominis sano con- cedonensi synodo non dubitanlur esse roborata;
    silio acquiescere detrectat, quanto magis reprehen- qua;, etiam cum Africanis canouibus beatus Adria-
    sibile videtur, si quis impudenter l-esisiit hujusmo- Q lius papa Carolo imperatori (992) ad disponendas
    di conciliorum statutis non unius, sed plurimorum Ecclesias in i'egno suo Romae tradidisse legilur.
    aapienlium auctoritate et judicio prolalis atque pro- Quapropter nec p)'ovincialium conciliorum staiuta a
    batis. Nempe hujusmodi conciliis plures catholici quolibet femere sunt respsienda, quse et apostolica
    et eximii doclores interfuisse leguntur, ut in Afri- sedcs censuit recipienda. Hucusque sufficiat dixisse
    canis conciliis legati sedis apostolicse Faustinus, de sacrorum canonum auctoritate. Nunc ad propo-
    nonoratus, Urbanus episcopi, sanctus etiam Aure- situm redeamus, etstatuta, qua_ noster apostolicus
    lius (991) Carlhaginensis archiepiscopus. Itera, ipse in superiori epislola Othoni Constantiensi episcopo
    vir oinnium virtutum Augustinus Hipponeregiensis cautissime descripta iransmisit, per ordinem dige-
    episcopus, quem sanctus Coelcslinus vir apostolicus ramus.
    in decretis suis (ep. 8) ita nobis commendat : CAP.Y. Horum illud crat primum : c Ul clerici ,
    Augustinum, inquit, sanctse recordalionis viruni, aliquem sacrorum ordinum gradum vel oflicium
    pro vita sua alque meiilis in nostra commu- per pretium adepti, nullalenus deinceps in Eccle-
    nione semper habuimus; nec unquam hunc si- sia miniitrent. t
    nistrse suspicionis saltera rumor aspersit quem Secundum : i Ut ecclesiam "prelio acquisitam ,
    tantse scientiae olim fuisse memininius, ut inter D nullus retincat ; nec alicui dcinceps ecclesiam
    magistros optimos eliam antc a meis praedecesso- vendere vel emere liceat. »
    ribus haberetur. Bene ergo de eo omnes in com- Tertium : « Ut a clericali officio cessent quicun-
    mune senserunt, utpote qul ubique cunctis et que se pro incontinentia reprehensibiles exhi-
    amori fuerit et honori. » Huic etiam Auguslino , bent. »
    nt liber Liberati testatur Theodosius imperator, Quartum: « Ut populus clericorum oflicia nul
    per i sacram » suam mandavit, ut se Ephesino latenus recipiat, quos apostolicas institutiones
    eoucilio prseseularet. Sed eheu ! tam egregius doc- contemnere videat. » Curramus igitur per sin-
    tor ante muudo subti'actus est, quam ad illum invi- gula, el eadem quam authentiea, quam altendenda,
    tatoria Romani principis epistola pervenisset. imo quam inevilabilia sint, non ex nostris conjectu-
    Hi crgo, quos praedixi, et alu innumerabiles san- ris, sed ex sanctorum Patrum stalutis compen-
    cti P>tres Africanis conriliis interfucre, imo prae- diosc monsireinus.
    fuere. Sic etiam sanctus Marinus Arelalensi concilio CAP.VI. Primum itaque statutum in Chalcedo-
    (991) In C. R. desideratur.
    (l>92) Exstat hacc cpilome cap.onum ab Adriano confccta et Carolo Maguo tradita.
    *U3 APPEND. III. - MONUMENTAGREGORIANA. HTi
    nensi concilio plenissime et evidentissime reperitur, k prsedictum caput cum ipsis emptorilus degradandos
    quod unum ex quatuor praediciis conciliis lempore vel anathematizandos esse decrevit, Et nota, si me-
    quideni, non dignitate ultimum, sancli Patres Leoni diator degradari vel analhemaluari merito jubetur,
    Augusto usque ad sanguinem vindicandum esse quid de illo censes qui per eamdem negotiationem
    mandarunt, ut Liberatus in libro suo teslatur. In indignepromovetur? Hoc ulique, quod saiiclissimus
    ipso, inquam, concilio scriptum est capite tertio papa Gregorius (lib. vn, ep. 112), imo quod peril-
    (995): i Si quis episcopus per pecuniam ordina- lum Spiritus sanctus de hujusmodi negotialoribus
    lionem fecerit, et sub pretio redegerit gratiam indubitanter decrevit, qui in ejusdem apostolici au-
    quse vendi non potest, ordinaveritque per pecu- 1'iculam, sub columbina specie, quselibet decer-
    niam episcopum, chorepiseopum , presbyterum nenda dictare consuevit. Nempe scriptum est iu de-
    aut diaconum , vel quenilibet de his qui connu- cretis suis, cap. 151 (apud Grat. I, q. 1, c. 15) :
    nieranlur in clero, aut promoverit per pecunias i Quicunque ergo hoc, id est, ecclesiasticum ofli
    [C_ /{. pecunias] dispensaiorem, aut defensorem , cium, prelii sludet dalione mercari, dum hon of-
    vel mansionarium , vel quemquam omnino, qui flcium , sed nomen alleiidit, sacerdos non esse,
    '
    subjeclus est regulae, pro sui lurpissimi lucri sed dicf lantummodo inaniter concupiscit. » Et
    commodo, is qui hoc atlentasse probalus fuerit paulo postin eodem cap. i Cum liqueat hanc bse-
    proprii gradus periculo subjacebit, et, qui ordi- resim in Ecclesia ante omnes radice peslifera sub-
    natus est, nibil ex hac ordinatione vel promo- rcpsisse , atque in ipsa sua origine apostolica
    lione quae est per negoiiationem facta proflciat; esse detestatione damnalam, cur non cavetur, cur
    sed sil aUenus a dignitate vel sollicitudine quam non perpenditur quia benedictio illi in maledi-
    pecuniis qusesivit. Si quis vero mediator tam ctionem convertitur qui ad hoc, ut fiat haerelicus,
    lurpibus et nefandis datis vel acceptis exstitcrit, promovetur? » Quid ergo mirum, si noster apo-
    si quidem clericus fuerit, proprio gradu decidat. stolicus eos tantum ab ecclesiasticis ministeriis se-
    Si vero Iaicus aut monachus, anathematizetur. » paravit, quos- sanctissimus ejus aequivocus, et ab,
    Et notandum quam caute istud capitulum omnes Ecclesia separatos esse cum reliquis haereticis de-
    Simoniacorum astutias excludat; cum quolibet puiavit ?
    modo per pecuniam promolos, absque omni spe rc- CAP. YII. Secundum quoque statutum nostri
    cuperationis deponat. Solent enim Simoniaci diver- apostolici est quod ecclesias emptoribus [C. B. ea-
    sis modis, sed uno reatu sacras dignilates mercari. rum] adimi praecipit; item, in praedicto Chalcedo-
    Nempe, nunc ipsi, nunc pro ipsis eorum amici pre- - nensis concilii capilulo, licet obscure, comprehen-
    lium pro sacra digniiate, vel ante ordinalionem sum videtur, quod etiam dispensatori ecclesiastiCa-
    suam dederunt, vel in ipsa dant, vel poslmodum se ruiMrerum per pecuniam promoto officium dispen-
    daturos promittunt. Et hoe nunc clectoribus eorum, sandi jubet auferri. Quilibet enim presbyter, 'di-
    nunc eorum ordinatoribus, vel demum quibuslibet spcnsator debet exislere non praedicationis tantum,
    eorum fautoribus. sed etiam rerum ecelesise sibi commissse, quas SS.
    Quicunque igitur aliquo horum modorum quem- Patres, non solius presbyteri, sed quorumlibet
    iibet promoverit, vel se ipsum ita promotum esse egentium necessitati dispensandas esse censuerunt.
    cognoverit, indubitanler a superiori capilulo degra- Pi-aeterea in eodem capile cuilibel clerico omnis
    dari jubetur, cum per pecuniam, vel alium promo- ccclesiaslica sollicitudo per pretium acquisita jube-
    vissc, vel ipse promotus esse non dubiletur. Sed lar adimi. Procurare autem ipsam Ecclesiara cum
    nec hoc sine consideratione prsetereundum videlur sacerdotali diligenlia, ni fallor, clericalis sollicitudo
    quod idem caput duo negoliatorum genera damna- est et ecclesiastica : ergo et in eodem capite Eccle-
    vit. Unum quidem eorum qui ad diaconatum vel siaesollicitudo per pecuniam usurpata jubelur au-;
    presbyteratura, vel ad aliquem hujusmodi gradum ferri. Unde, et beatissimus papa Gregorius scribens
    per pecuniam ordinantur, alterum eorum qui ad di- 0 ad Clementem Bizanzenum [Bizazenum], de quo-
    spensationis niinistcrium, vel ad aliquod hujusmodi dam presbytero dccernit ita: « Ui, si idem pre-
    clericale officiumpcr pecuniam promoventur, qua- sbyter quamdam ecclesiam obtinuisset per pecu-
    lis est vice dominatus, prsepositura, decania, ar- niam, non solum eadem ecclesia privaretur, sei;
    chipresbyteratus, et his similia. Sic igitur et nosler eliam presbyterii honore spoliaretur. » Sic quo
    apostolicus duo negotiatorum genera, et omiies ne- que ln antiquis nostrarum provinciarum concilils, 1
    gotiantium versutias in primo ejus stalulo compre- Maguntiacensi videlicet, Remensi, sive Turonensi
    hendit; in quo clericos aliquem sacrorum ordinum statutum Iegitur utpresbyter ecclesiam pretio ade-,
    gradum, vel officium, quoquo modo per pecuniam ptus et presbyterio et ecclesia priveHir. Item, bea',
    adeptos deponit. Quod tamen slatutum superiori tus Lco papa ejusdem nominis IX nostro tfempcui
    capite mitius liquido probatur; cum spiritualium pene conliguus, ih prima sua Romana syhouo S^-
    ofncio-rum veuditores, et tam nefarise negoliaiionis momacam haeresim peuitus damiiavit; 'emptidnea,
    ruediatores debila ultione non damnct! Quos laiiien et venditiohcs allarium sub analhcmate proliibuil

    (98.T) Yidec. I, q. i,c. 8.


    1115 AI>OPERA S. GREGORil APPENDICES. 1116
    quod auatlieuia illi non evaserunt, qiuciiiique dein-J A tem suara, Domino vetante, adeflectum non perdu-
    ceps tam nefariam negotiationein esercerc pnfisum- xit, necmercedem iniquilatis accepil; qui tamen a
    pserunt. Libet igitur considerare quam cleraenier Dco reprobabilis denotalur, ut asiua ejus sapientior
    noster aposlolicus tantum empias ecclesias. emplo- eo vesaniam ejus et insipientiam corripuisse el eum
    ribus earum ademerit, quos juxta ceusuram SS. a gladio resistentis angeli eripuisse legatur; quam
    Palrum el ecclesia ei presbyterio, imo Christiano ipse angelus non morituram foretestalus est, etiamsi
    nomiiie et communione privandos esse non igno- ipsum reprobum prophetam debita morte multas
    ravit. set (ATMW. xxn). Si ergo Balaam tantum amando
    CAP.VIII. Sed cur in tanlum laboramus, ut prse- mercedem iniquitatis a Deo legitur reprobabilis,
    dicta nostri apostolici statuta ex synodicis SS. Pa- quanto magis ille inter repvobos est computandus,
    trmn sententiis processisse demonstremus, cum qui eum Balaam de iniquissima venditione spi-
    eadem ex ipso sacrae Scriplurae armario emanasse ritualis officii pretium studiosissime requirit, nec
    nullum dubitare eruditum putemus? Nam in ea- cessat, donec ambitionem suam ad effeclum per-
    dem Scriptura, omnes personae tam nefarii merci- ducat?
    monii damnatae reperiuntur, scilicet et verlditores Praeterea beatus Hieronymus, in tractatu super
    spiritualium officiorum et emptores atque hujus ne- ] Matthaeum,illum scribam qui dixit Jesu : « Magister,
    gotii mediatores. Ipse enim Dominus i pariter ven- sequar te quocuiique ieris (Matlh. vm), ideo repu
    dentes et ementes de lemplo suo ejecit, et cathe- diatum a Domino testatur quia, more Simonis magi,
    dras vendentium columbas » jam tunc ipse ever- eum sequi volueril, ut ex opei-um miraculis lucrum
    tit (Matth. xxi ;Marc. xi). Quod S. Gi'egorius ille no- assequeretur. Unde et sibi a DominO respondetus-:
    »ter theologus in xxn [C. B. xvn, et recie] homilia iVuIpes foveashabent,»et reliqua; ac sidiceret: Cur
    exponit ita: i Calhedra ergo vendentium colurabas propter lucra et divilias me vis sequi, cum tanla?
    evertitur , quando hi qui spiritualera gratiam sim paupertatis ut nec proprium habeam hospitium,
    vendunl, vel ante humanos, vel ante Dei oculos cum vulpes etiam et volucres proprias habeant man-
    sacerdotio privanlur. > Et merito. Nam ipsa Ve- siones? » Si igilur ille qui spirituale ofllcium pio
    ritas praicipit in Evangelio: i Gratis accepistis, lucro tantum exercere voluit ab ipso Domino jure
    gratis date (Matth. x); » quod, ctim tales non reprobatur, quanto magis ille qui-et hujusmodi offi
    attendant, etiam a Deo seipsos alienant, qui in eo- ciuin penitus aliis vendidisse detegitur?
    dem Evangelio dicit: i Qui est ex Deo, verba
    Dei audil; ideo, vos non auditis, quia ex Deo non CAP. IX. Emptores autem spiritualium eum ipso
    estis (Joan. vin). > . (Q priucipe eorum Simone Mago in Actibus aposlclo-
    Praeterea princeps apostolorum Petrus, imo per il- rum damnati leguntur. Ubi ille noster Simon ,prin-
    lum ipse Christus omnibus praslalis in Ecclesia prae- ceps apostolorum, eumdem alium Simonem princi-
    cipil ita: i Pascite, qui in vobis est, gregem Dei, pro- pem apostatarum aeterna damnaiione multavit, ita
    decernens : i Pecunia tua tecum sit in perditione,
    videntesnoncoacle, sedspontanee secundumDeum,
    existimasti donum Dei pecunia possideri.
    nonlurpis lucri gralia, sed voluntarie (/ Petr. v). > quoniam Non est tibi pars neque sors in sermone isto. Cor
    Conlra hoc praeceptum illi agunt quicunque spiri-
    rectum coram Deo. Pcenitenliam ila-
    tuale officium pro saeculari lucro subjectis suis tur- luum non est
    que age de hac malitia lua, et roga Deum, si forte
    piler impendunt. De quibus idem aposlolus, in sua
    remittatur tibi haec cogitatio cordis tui. In fulle enim
    posteriori Epistola testatur : « Secuti sunl viam Ba-
    araaritudinis et obligatione iniquitatis video te esse.»
    laam ex Bosor, qui mercedem iniquitatis amavit;
    Respondens autem Simon dixit : i Precamini et vos
    correplionem vero habuit suse vcsanise subjugale ut nihil veniat super me liorum
    mvaium[animal] in hominis voce loquens, prohibuit pro me ad Deum,
    Petr. quse dixistis (Act. vm). >
    prophetae insipientiam (// u).»Quod Venerani-
    lis presbyter Beda in tractatu super eamdem episto- Et nota ipsum hseresiarcham Simonem Magum
    lam dilucidatita :« Nam [C. B. Nonnunquam] multi " prp sola nefaria cogitatione ab aequivoco suo dam-
    Catholicorum in tantum mercedem amant iniquita- nalum, quem videlicet spirituale officium mercari
    lis uteliam docti ab indoctis, a laicis clerici merito solummodo cogitasse,nullatenusautem tamnefariam
    lacerenlur; qui, jure comparantur pi-ophetse qui negoliationem legimus implesse. Yidesne quam ra-
    verbis asinse contra naturam Ioquentis corripitur; lionabiliter illi damnentur qui el tam inhianter, ut,
    nec tamen a proposito pravi ilineris retardatur. >Isle Simon Magus, spiritualia officia mercari concupi-
    videlicet Balaam idem esse asserilur, qui et beatum scunt, et insuper desideratam negotiationem perfi-
    Job in libro ipsius sup.erflue et arroganier docuisse ciunt; qui, el eadem scelerate acquisita, sceleralius
    legilur; qui et Eliu,idesl divinus ab officio divinandi uti, imo abuti non verentur. Unde non parum ipsum
    est cognominatus. Sic enim testalur S. Hieronymus Simonem Magum in culpa pracedere videntur. Ille
    in lib. De Hcbraicis quaislionibus. Hic igitur cum enim emptionem, qnam male concupivit, nullatcnus
    essel propheta a Balac rcgc Moabitarum ad maledi- ad e_Tectumperduxil; qui pro solo nefario appetitu
    cendum filiis Israel conducius, illis quidem in verbo damnatus, per ipsos apostolos apud Deum efficerc
    Domini pro prelio sluduit malcdicere, sed pravita- s_iid_.ilv.l damuatorias corum sententias subtenuse-
    1117 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1118
    rot, non ut oflicium criminose appetilum criminosius A hujusmodi mercatorem sive mercenarium sub no-
    obtineret. mihe furis infamari, cujus furtivam irreptionem non
    Sed cur idem hajresiareha spirituale officium mer- expavit imitari. Hujus aulem criminosissimi merci-
    cari appetisset, nisi emptum deinde nefandius ven- monii mediatores non negligenter attendant Giezi
    dere vellet? Non enim frustra de eo scriptum esse puerum Elisei, qui ex parte domini sui, eo quidem
    videtur. Quod stupidus de signis et virtulibus admi- nesciente, munera sponte nblata suseepit a Naaman
    raretur; quse, ut ipse posset facere, per pecuniam Syro, quijam a lepra mundatus est ab Eliseo pro-
    suam voluit efficere, videlicet, i ul, juxta Hiero- pheta. Idem quippe Giezi, lieet inter Eliseum el
    nymi assertionem, temporale iucrum ex niiraculLs Naaman medius nefarie lucraretur, neutrum tamen
    assequeretur. » secum ejusdem sceleris fecit obnoxium. Nam et ille
    Ergo non solum emptores, sed et venditores spiri- spontaneam oblationem satis eleganter respuit, quam
    tualium officiorum sectatores prsefati hseresiarchae iste non quasi ex.debito ementis, sed ex benigno af-
    denotantur. Unde et cum eodem aeternaedamnatio- fectu meniis liberaliter obtulit. Sed quamvis Giezi
    nis vinculo astricti non dubitantur, attestante bealo neutrum horum in crimen secum attraxerit, sed se
    Gelasio, in decretis suis, cap. 24 ( Episl. 6, 1, q. 1, solum inter hos medium simplici crimiue obligave-
    c. 6): i Quos vero constiteril indignos merilis, sa- rit, ipse tamen et omnes ejus posteri prp eadem
    cram mercatos esse pretio dignitatem, convictos culpa leguntur severissime puniti, scilicet lepram, a
    oportet arceri, non sinepericulo facinus talepatran- qua mundatus est Naaman, quasi hsereditariam in
    tes, quia dantem pariter et accipientem danwatio sempiternum sortiti (IVReg. v). Quapropler media-
    Simonis, quam sacra lectio testatur, involvit. » Hanc tores Simoniacse negotiationis attendant quam di-
    autem generalem sentenliam, beatus Gelasius papa stricte, imo quam districtissime sint damnandi, qui
    per tractatus singulorum graduum ordinationibus non solurn se ipsos, sed et illos quorum me-
    subintulit; inter quos etiam ostiarios, noiarios, sive diatores sunt, sub aeterna damnatione secum posue-
    defensores numeravit, qui nec per manus impositio- runt.
    nem ordinantur, nec ipsi manus alicui impoiiere Satis ergo, ut opinor, declaratum est quaro sum-
    permittuntur (994). Unde et illum in decretis S. Ale- mopere pra^dictas nostri aposlolici sanctiones vene-
    xandri Simoniacum vocari non dubium est, qui poe- rari et observare debeamus, quas non solum ex syn-
    nitentem ad reconciliationem pro pretio apud episco- odicis et autbeiiticis SS. Patrum sententiis proma-
    pum juvat. Ex qua re [C. R. ratione] colligitur non nasse, sed etiam ex prophelicis, evangelicis et apo-
    solum illos reputari inter Simoniacos, qui per pre- Q stolicis scriptis [C. R. Scripturis] processisse pro-
    tium ad manus impositionem perveniunt, sed et il- batum est evidentissime. Ipsa videlicet Yeritas
    los, qui et alia clericorumofficiaperpecuniamacqiii- easdem, et per se ipsam, et per suos fideles indubi-
    runt. Omnia autem in ejusmodi ofliciis operatur tanter pi-omulgavit, quia [C. Zi.quse] et sub fideliat-
    unus atque idem spiritus (I Cor. xn), cujus donum testatione nobis dicit: «Amen, amen dico vobis, si
    non gratis, sed per pretium dare vel accipere, quis sermonem meum servaverit, non videbit mor-
    non catholicum, sed indubilanler est Simonia- tem in :etemum (Joan. vm); » item alibi: « Si quis
    cum. diligit nie, sermonem meum servabit (Joan. xiv). »
    CAP.X. Mediatores quoque hujus nefandissirase Ergo qui mandata ejus non observat, ipsam verita-
    negotiationis ab ipso Vase electionis damnantur qui tem non amat. « Qui autem non diligit, attestante
    eos ita detestatur : i Nam digni sunt morte, non bealo Joanne, manet in morte (I Joan. m). » Qui
    solum qui nefanda faciunt, sedeliam qui facientibus igitur divina prsecepla contemnit, nullatenus mortem
    consentiunt (Rom. i). > Item cilhaiista nosterDavid : subterfugere valebit. .,-•
    i Si videbas, inquit, furem, currebas cum eo (Psal. CAP. XI. Terlium autem nostri aposlolici statu-
    XLIX), » et illud : i Os tuum abundavit malitia, et tum quod incontinentibusclericis minislerium alta-
    lingua tua concinnabat dolos (Ibid.). » Deinde in ^ ris interdicit, nihilominus definitum est a SS. Patri-
    eodem psalmo terribilis sententia de hujusmodi as- bus. Est enim scriptum in [C. R. sacratissimo] Ni-
    sentatore profertur, videlicet quod a Domino sit ar- cseno concilio quod maximum est inter iv concilia
    guendus, nec per aliqucm a manu Domini deinceps Evangeliis adaequata, cap. 5 : «Inlerdicit per omnia
    eripiendus (Ibid.). Nec mireris, si spiritualis oflicii magna synodus non episcopo, non presbytero, non
    mercator sub nomine furis designetur; cum et ab diacono, nec alicui omnino qui in clero est, lioere
    ipsa veritale in Evangiiio ita nominetur : « Qui enim subintroductam haberemulierem, nisi fortematrem,
    aliunde intrat, nisi per ostium, non pastor oviutn, aut sororem, aut amitam, vel eas tantum personas
    sed fur et latro (Joan. x) » nuncupalur a Domino. quse suspiciones effugiunt. » ;
    Nempe nullus in Ecclesia praelatus per ostium, hoc Ui autem hujus capitis intentio clarius elucescat,
    est, per ipsum Dominum ad pastoralem curam in- aperliorein cjus translationem subneclere non pi-
    travit, qui per avaritiam, id est, idolorum servitutem geat. Omnimodis sancta interdixit synodus, neque
    ad hoc officium pervenit. Non est er^o indignum episcopo, neque presbytero, neque diacono, neque

    (094) Haecperiodus in C. R. desidcratur in contextu; sed tameii csl ad margineni.


    llltl AD OPEB.A S. GREGORH APPENDICES. 1120
    ulli clericorum, permittit habere secum mulierem ALca : i Prssterea curae tuaesit eosdem fratres nostros
    extraneam, nisi forle mater sit, aut soror, aut amita. episcopos adiiortari, ut subjectos sibi in sacrisvi-
    In his namque personis et horum simiJibus omnis delicet ordinibus constilutos, quod ipsi servant, ad
    suspicio declinatur, Qui aliter praeler liaec agit peri- similitudinem sui modis omnibus servare commo-
    clitabitur de clero suo. Videsne igitur quia penitus neant. »
    clericis conjugale opus [C. R. istic] interdicatur? Item, Zacharias papa in decretis suis, cap. 1 : ,
    quia et pro ipsa cohabilatione sua feminarum, non i Decernimus ut episcopi cum mulieribus omnino
    solum de ministe io aitaris, sed de clericatu suo pe- noh habitent, ne ab antiqui hostis fraude decipian-
    riclitarijure, censentur. Nec hoc tantum de sacerdo- tur. » Idem, in eisdem cap. 2 : « Ut presbyteri,
    libus, sed de omnibus sacris ordinibus evidenter de- vel diaconi subintroductas mulieres nullo modo SP-
    cernilur. cum habere audeant, nisi forte commatrem suam
    Item Neocsesareense concilium, quod anie Nicse- aut proximilatem generationis sibi habentes, quse
    num concilium fuisse legituiy ila cap. 1 decrevit: suspiciones effugiunt, sicut m Nicsena synodo con-
    « Presbyler, si uxorem duxerit, ab ordine depona- tinetur. Si quis praeter liaec slatuta praesumpserit
    lur. Si vero fornicalus fuerit, aut adulterium per- agere, sacerdotii sui honore privetur.»
    petraveiit, amplius pelli debet ct ad poenitentiam Iteni beatus Hieronymus scribens ad Oceanum,
    redigi. » autbenticis rationibus probavit non licere cleris con-
    Chalcedonense etiam concilium, quod ipsas Ni- versari cum feminis: Et postmodo subintulit: i Quod
    caenas, Neocaesareenses,imoomnesSS.Patrum san- si, post nostra monita, aliquis clericus, suas agape-
    ttiones anle ipsum transactas, ul praedictum est, las [ms. sagapetas, mendose admodum] amplius quae-
    confirmat, etiam earumdem sanclionum pracvarica- sierit amare quam Christum, seeunduin.synodalem
    tores genei'aliter ita condemnat, cap. 10 : « Eos regulam conveniatur, et praecepta Patrum in Nicaea
    autem qui ausifuerint post definitionem magnae et definita ei legantur. Tum vero, si conventus, prae-
    universalis hujus synodi quidquam ex his quse sunt dictas fugerit et reliquerit, consecuti sumus maxi-
    prohibita perpetrare, decrevilsanctasynbdus a pro- mum lucrum. Alioquin talis ab Ecclesia anathema-
    prio gradu recedere. » tizandus est. Germinant enim feminae spinas cum
    viris habilantes, et arcana mentium acuto mucrone
    Ilem beatissimus papa Sylvester, qui Nicsenam
    percutiunt. » ,
    synodum congregavit, ct eamdem apostolica aucto-
    ritate corroboravil, in suis synodalibus decretis, ita Sed quid dicam ulterius^ Deficiet enim me lem-
    virtutura [C. R. viritim] SS. Pa-
    decemit, cap. 6 : « Nemo presbyter a die honoris fj pus ut enarrem
    sumat si tres prsedicti noslri apostolici slatutis subscriben-
    praesbyterii, conjugium; quod quis neglecto tes. Nam oranes Catbolici eadem observanda esse
    hoc, aliler egerit, xu annis eum jubemus privari
    honore. Quod si quis conlra hoc chirographum censuerunt qui et a sacratissimis quatuor conciliis
    et dictum damnabitur in dissentire noluerunt. Ex quibus nosier apostolicus
    prsesens publice egerit,
    » praefata produxit decreta. Quapropter nec" idiotas
    perpeluum.
    • latere aestimo quam periculose, vel potius quam
    Item beatus Siricius papa in decretis suis, cap. 7
    < Quilibet episcopus, presbyler atque diaconus, perniciose sibi suisque sectatoribus desipiant qui-
    cunque pcr Sozomeni caput sacerdotibus inconti-
    quod non optamus, deinceps incontinens fnerit in- nentiam ascribere non formidanl. Quibus, licet su-
    ventos, jam sibi per nos omnem aditum indulgentiae perior epistolarum assertio sufficere debeat, unum
    intelligal obseratum. » Item, in eisdem, cap. 12 : tamen [C. /?. iterum] eos praemonere de cavendo
    • Feminas, sed non alias esse palimur iu domibus anathemate non taedeat.
    clericoi'iim, nisi.eas tantum, quas propter solam CAP.XII. Vetus Teslamentum partim in mysteriis,
    necessitudinum causam habilare cum iisdem syuo- in moralibus prseceptis conlinelur. Sed adve-
    partim
    dus Nicsena permisit. » D nienle Christo cessavit in mysteriis et carnalibus
    Item, sanctissimus papa Gregorius scribens ad observantiis, quia ipse est finis, sive compleiio Ie-
    Romanum defensorem (lib. vn, epist. 59) ita decer- gis. In moralibus [C. R. autem] praeceptis adhuc
    nit, cap. 10 :« Si qui episcoporum, quos commissi manet, quia semper est observandum: i Diliges
    tibi patrimonii finis includit, cum mulieribus de- proximum luum sicut leipsum [C. R. et reliqua]
    gunt, hos [C. R. hoc] omnino compescas, et de cse- (Matth. v; Deut. vi).» Quicunque igitur ex lege ali-
    lero eas illic habilare nullo modo patiaris, exceptis quam carnalem observantiam Novo quidem Testa-
    eis quas sacrorum canonum censura permittit, id mento adversam, adhuc observandam esse dogma-
    est, matre, amita, germana, et aliis hujusmodi, de tizat, procul dubio cum Galatis, imo cum Hebioni-
    quibus prava non possit esse suspicio. Melius tamen tis [Ebionitis] judaizat. Conjugale autem opus sa-
    faciunl, si etiam lalium cohabilatione contineant. cerdotum inter carnales legis observantias computa-
    Nam legitur quod beatus Augustinus nec cum sorore tur. Quibus unquam [C. R. inquani] sacerdotibus
    iiabitare consenserit, dicens : «Qusecum sorore mea hoc tantum in lege suecessionis causa legitur con-
    sunt, sorores mesenon sunt.» Doctiergo viri cautela cessum, quia ex "alia tribu nullus eo tempore per^
    inagna uobis debet esset instruclio. Et posl pau- veiiit ad sacerdotium. Nam in nostro tempore ex
    1121 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. M22
    quolibet genere sacerdotes eligere licet, quibus et., A hibet, quod corpus Christi accipere non permittit?
    merilo interdicitur conjugale opus, cum non jaiu quandiu enim impleo mariti ollicium, non impleo
    habeant successores necessarios. Quapropler quis- continentis. Jubel idem Apostolus in alio loco ut
    quis, et hoc tcmpore illud Judaicum conjugium sa- semper oremus. (/ Thess. v.) [C. R. Ergo] Si sem-
    cerdotibus licere cum Sozomeno, vel potius cum per orandum, nunquam conjugio scrvicndum est,
    Hebione [Ebione] dogmaiizat, non negligenter illud quando, quotiescunque uxori dcbitum reddo, orare
    inevitabile anathema consideret, quo ipse Apostolus non possum. » Sic et Petrus apostolus docet Chri-
    specialiter Judaicarum observationum praedicatores slianos ut inSrmioii vasculo muliebri honorem tii-
    anathematizat, Galatas judaizantes ita deterrens : buant, ab opere conjugali cessantes, ne impedian-
    i Sedlicet nos, aut angelus de coelo evangelizet vobis tur eorum orationes (/ Petr. iu).
    prseter quod evangelizavimus vobis , anathema sit Quis igitur sanse mentis-prsedictas Apostoli sen-
    (Gul. i).» Idem vero inculcans subjungit : « Nunc tentias de exercendo conjugali opere sacerdotibus
    iterum dico : Si quis vobis evangelizaverit praeter ascribat, quorura quotidianum est officium, nonmo-
    id, quod aceepistis, analhema sit (Gal. u). » Idem do orare, sed et divina sacramenta contrectare,
    quippe Paulus ipsum principem apostolorum An- praesertim cum in eodem loco eliam cuilibet Chri-
    tiochiae, licet ejusdem sedis episcopum, liberaliter B _ stiano, tempore oralionis injungatur continentia?
    corripuit, eo quod gentes, non quidem pisedicando, Nam si Apostolus hic etiam sacerdotibus carnalem
    sed suo exemplo judaizarc cogeret, cum se ab eo- copulam concederet, profecto contrarius sibi esset,
    rum convivio pro limore Judaeorum simulando sub- qui ad Titum scribens praecipit, ut sacei'dotes so-
    traheret. brii, justi sint, atque continentes (Tit. i). Ergo, non
    Prseterea ipse haaresiarches Hebion cum omnibus hic sacerdotibus, sed Iaicis, et his non solidum ci-
    suis sectaloribus inter reliquos haereticos anathema- bum, sed lacteum potum ministrat (Hebr. v), ut
    tizatus est a sacratissima synodo Constantinopoli- puta neophytis, qui nondum sibi, necdum aliis suf-
    tana et a beato Gelasio papa in apostolica sede, quod ficienter erant instructi. Qualibus idem Aposlolus
    anathema nullus supterfugere poterit, quicunque sacerdotale officium penitus intercludit.
    ipsum hseresiareham, per Sozomeni ciiput, sectari Eadem etiam ratione probatur ad laicos, non ad
    prsesumpserit. sacerdotes spectare quidquid idem Apostolus scri-
    CAP.XIII. Quidam etiam sibi nimium videntur bit de exercendo conjugali opere, ut illud, « quod
    scioli, asserentes incontincntiam sacerdotibus csse si se non continent, nubant. Melius est enim nubere
    concessam in illo Apostoli : i Unusquisque suaia quam uri (/ Cor. VH). » Et melius est legitimo ma-
    uxorem habeat (/ Cor. vn). » Qui aut non intelli- ^( rito misceri quam fornicari. Et illud: « Solutus es
    gunt, quse loquuntur, neque de quibus affirmant (/ ab uxore, noli quaerere uxorem. Si acceperis uxo-
    Tim. i); aut si intelligunt, suam ipsorum conscien- rem, non peccasti. Si nupserit virgo, non peccavft
    tiam impugnant. Nam, attestante beato Hiei-onymo, (Ibid.). > Hoc itaque nullo modo de sacerdotilus,
    Corinlliii inter csetera ab Aposlolo quaesierant an vel de aliis continentiae dedicatis dicitur, sed de illis
    nuper renalis in Christo carnalis copula licita es- tantum qui legitime conjugari possunt. Unde Hie-
    set ? quibus ita rescripsit Apostolus: < De quibus rouymus in supradicto libro : i Si, inquam, nupse-
    autem scripsislis mihi : bonum est homini mulie- iit virgo non peccavit; non illa virgo, quae se semel
    rem non tangere; propter fornicationem autem Dei eultui dedicavjt. Harum enim si qua nupserit,
    unusquisque suam uxorem habeat, et unaquseque damnationem habebil; quia primam fidem irritam
    virum suum habeat. Uxori vir debitumreddat; simi- fecit (1Tim. v). > Si autem hoc de viduis diclum
    . liter autem uxor viro. Mulier sui corporis polesta- objecerit [quis] quanto magis de virginibus prava-
    tem non habet, sed vir. Similiter autem et vir sui lebil, cum etiam his non liceat, quibus aliquaiido
    corporis poteslatem non habct, sed mulier. Nolite licuit? Virgines enim quaepost consecrationem nup-
    fraudare invicem, nisi forte ex consensu ad tem- r. T serint non tam adulterse sunt quam incestae. Si ergo
    pus, ut vacetis orationi (Ibid.). > Quod ila exponit praedictaeApostoli sentenlise hujusmodi continenti-
    S. Hieronymus in lib. contra Jovinianum (cap. i): bus carnalera copulam non concedunt, quanto mi-
    i Non dixit Aposlolus, propter fornicationem ducat nus sacerdotibus, maxime cum illae simpliciter ad
    unusquisque uxorem. Alioquin hac excusatione li- continentiam sintconsecratae, illi auiem ipsis conti-
    bidini frena laxasset : ut quoliescunque uxor mo- nentibus sint praelati, et per venerandam manus im-
    ritur, toties ducenda sit alia, ne fornicemur. Sed positionem, ct per sacrosancti chrismatis unctio-
    unusquisque uxorem suam habeat; suam, inquit, nem.
    habeat, sua utalur quam habebat, antequam cre- Praeterea idem Apostolus ipsis quibus coujugale
    deret: quam bonum erat non tangere; et post fidem opus exercere concedit, eisdera etiam secundas nup-
    Christi, sororem tantum nosse, non conjugeni, nisi tias licenter inire permittit. Soluto cnim ab uxore
    foniicaiio tactum ejus excusabilem faceret, etc. No- aliam ducere concedit, et viduse nubendi licentiam
    lile fratidare invicem nisi forte ex consensu ad tem- attribuit (/ Cor. vn). Nullatenus ergo sacerdoles sub
    pus, ut vacelis oralioni. permissoria carnaiis copulae sententia comprehen-
    i Oro tc, quale illud bonum est quod orpre pro- dit; quibus, iii Epistolis ad Tjmotheum et Tituin,
    IB3 AD OPERA S. GRSGORIl APPENDICES. mh
    bigamiam penilus prohibuii, cum jubeat tanlum A. irum] observare decernat, et quibus sacros ordtncs
    unius uxoris virum eligi ad sacerdotium (/ Tim. iu; concedi, vel denegari constituat. Nam in eadem
    Til. i). Nam nec apud etlinicos bigamia licebat sa- apostolica institutione et defensoribus sacerdotaUs
    cerdotibus, bealo Hieronymo asserente contra Jovi- incontinentise perpetuum silentium evidenter impo-
    nianum. i Legant, inquit, nostrates, et antequam nitur, et praefata nostri apostoiici statuta irrefraga-
    religio nostra fulgeret in mundo , unicubas sem- biliter corroborantur. Quippe quae nulli sacrum offi-
    per habuisse inter matronas decus. Per illas, For- cium interdicunt, nisi quem et apostolica praecepta
    tunae muliebri sacra fieri solita; nullum sacerdotum penitus ab ipso sacro ordine secludunt.
    bigamum; nullum flaminem bimaritum. Hierophan- CAP.XIV. Beatus igitur Paulus aposlolus sciibens
    tas quoque Atheniensiumusque hodie ciculae sorbi- ad Timotheum, de sacris ordinibus ita testaiur j: i Fi-
    tione castrari; ipsos qui in pontificatum allecti fue- delis, inquit, sermo; siquis episcopatum desi^erai,
    rint viros esse desinere. » bonum opus desiderat. Oportet ergo episcopuih irre-
    Quicunque autem praedicta Apostoli verba in tan- prehensibilem esse, unius uxoris virum, sobrium,
    tum adulterant ut sub eorura perversa interprela- prudentem, pudicum, ornalum,- hospitalem, docto-
    tione, etiam sacerdotibus incontinentiam licere con- _ rem, non vinolentum, non percussorem, sed node-
    fingant, procul dubio sequuntur Nicolaum hseresiar- stum; non litigiosum, non cupidum, suaedomui bene
    chen, quem Clemens Alcxandrinus in lib. m Stro- praepositum, filios haberitem subditos cum omni ca-
    matum refert, cap. 5, et lib. ii, cap. 9, uxorem suam stitate. Si quis autem domui suse prseesse hescit,
    cuilibet etiam volenti prostiluisse, et hoc exemplo quomodo Ecclesise Dei diligentiam habebit ? Ncn
    suo docuisse cunctis promiscua atque communia neophytum, ne in superbiam elatus in judicium in-
    feminarum consorlia licere. Et hoc ideo, ut a ma- cidat diaboli. Oportet autem illum el testimonium
    joribus relaium, quia scriptum est : «Et erant illis habere bonum ab his qui foris sunt, ut non in pppro-
    (omnia) cornmunia (Act. n);> inter quae Nicolaus brium incidal et laqueum diaboli. Diaconos simililer
    numeravit et conjugia. Sicut igitur ille apostolicum pudicos, non bilingues, non multo vino dedito,S,non
    exemplum nimis generaliter, et pervcrse acceptum turpe lucrum sectantes, habentes mysterium fidei in
    in hoeresim mulasse refertur, sic et isti, illud Apo- conscientia pura. Et hi primum probentur, et sic
    sioli : « Unusquisque suam uxorem habeat, » nimis . ministrent, nulluni crimen habentes. Mulieres simi-
    generaliter et perversissime interpretantes, in erro- liter pudicas, non detrahentes, sobrias, fideles in
    rem verlisse notantur; qui sub eodem exemplo omnibus. Diaconi sint viri unius uxoris; qui filiis,
    contra eumdem Apostolum sacerdotibus conjugale P £ suis bene prsesint, et domibus suis. Qui enim hene
    opus concessum fallaci pertinacia contendunt. ministraverint, gradum sibi bonum acquirent, et.
    Quamvis enim in sacris ordinibus promiscua femi- multam fiduciam in fide quse est in Christo Domino
    narum consortia magis detestanda sunt iquam sin- (/ Tim. m). »'
    gularia, depravatio tamen apostolicaj instilulionis Idem, ad Titum : iHujus, inquit, gratia reliqui te
    ipsi haeresiarchse Nicolao minus imputanda videtur Cretse , ut ea quse desunt corrigas, et constituas
    quam istis. Ille enim eo quidem tempore apostoli- per civitates presbyteros, sicut ego tibi disposui ,
    cam doctrinam male interpretatus est, cum vix in si quis sine crimine est, unius uxoris vir, iilios
    primis nomen Christianitatis inccepisset, cum evan- habens fideles; non in accusatione luxurise, aut non
    gelica et apostolica doctrina nondum esset per subditos.- Oportet auteni episcopum sine crimine
    totum mundum dilatata, nondum tot signis et vir- esse, sicut Dei dispensatorem, non superbum, non
    tutibus, lot sacratissimis sanctorum martyrum iracundum, non vinolenlum, non percussorem, non
    triumphis approbata. Isti autem,'eamdem doctrinam turpis lucri cupidum, sed hospitalem, benignum,
    jam ubique ncc ignotam ruslicis, jam dudum, imo sobrium, justum, sanctum, continentem, ampleeten-
    jam ab antiquo sanguine sanctorum Patrum conse- tem eum, qui secundum doctrinam est, fidelem ser-
    cratam, et irrefragabiliter corroboratam obstinatis- D ! monem, utpotenssit, etexhortari in doctrina sana,
    sima temeritate nituntur depravare. Unde, et illam ct eos qui contradicunt, arguere. Sunt multi inobe-
    perditionem subterfugere nequibunt,quam ipse prin- dientcs, vaniloqui, et seductores, maxime qui de
    ceps aposlolorum depravatoribus Scripturarum assi- circumcisione sunt, quos oportet redargui; qui uni-
    gnat, qui Epistolas coapostoli ejus Pauli ila nobisi verbas domos subvertunt, docentes quse non oportet,
    coramendat: i In quibus, inquit, Epistolis sunt ; turpis lucri gratia (Tit. 1). » Et post pauca : « In-
    quaedam difficilia intellectu, quae indocli et inslabilesi crepa illosdure, ut sint sani in fide, non intendentes
    depravant, sicut et caeteras Scripturas ad suami Judaicis fabulis ct mendaciis hominum aveilentium
    ipsorum perdilionem. Vos igitur, fi-atres,praescientes,, se a veritate (Ibid.). »
    custodite, ne insipientium errore traducli excidatis ai CAP. XV. In primis igitur notandum est in his
    propria firmitate. » . Stpostolicisinstitutionibiis sub nomine episeopi etiam
    • Ut autem clarius eniteat Apostolum in
    superio- presbyteros comprehendi. Inconvenienter enim Apo-
    ribus sehtentiis.non sacerdotibus, sed laicis earnalei stolus post descriptionem episcopi statim de diaco-
    commercium indulsisse, diligenter inspiciamus quidI nibus subinferret, si nort et
    presbyteros sub episcb-'
    .dam Apostolus ministros sanctorum [C. R. sacro- pali descriptione
    comprehenderet, qui post episco-.
    1125. APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1126
    pum proximi, et ipsis diaconibus indubitanter suntt A uxores vestras, sicut et Christus Ecclesiam (Ephes.
    antepositi. Aut enim nusquam de ordinatione presby-- v).> Unde Hieronymus : iSi Ghrislus, inquit, sanctc,
    terorum dixit, aut sub nomine episcoporum eoss si caste, si absque ulla macula diligit Ecclesiam,
    •
    descripsit. Scilicetincongruumessetut, praetermisso) viri quoque in castiiate uxores suas diliganl; » et
    magistro, ministrum ejus describeret, cum tameni i Sciat unusquisque vas suum possidere in sanctifi-
    magister ecclesiasticis dispositionibus magis essett catione, et honore, non in passione desiderii, sicut
    necessarius. Praeterea cum ApostolusTito pracipiat, , et gentes quae ignorant Deum (/ Thess. iv). > Quem
    ut per civitates presbyteros ordinet, statim eum de; honorem ita interpretalur Hieronymus : « Si, inquit,
    ordinatione eorum informans subinfert: « Oporteti absiinemus nos a coitu, honorem muliebri vasculo
    episcopum sine crimine esse (Ibid.). > Idem Timo-• tribuimus; si non abstinenius, perspicuum est ho-
    theo scribit: i Noli negligere gratiam quae in tei nori contrariam esse contumeliam. >
    est, quae data est tibi per prophetiam cum imposi- Prseterea omnis populus filiorum Israel ad mon-
    tione manuum presbyterii (/ Tim. i). » Gui, in se- tem [C. R. Sina] accessurus, et Dei eloquium de
    quentibus statim dicit: « Nemini cito manum impo- Ionginquo tantum auditurus, triduo sanctificari, et
    sueris (/ Tim. v), » quod proprie episcoporura est. se continere ab uxoribus jubetur (Exod. xix). Jure
    Ergo eumdem episcopum dicit, quem et presbyte- ergo Apostolus sacrorum ministris incontinenliam
    rum nominavit. Sic beatus Hieronymus (995), et interdicit [C. B. conlinentiam indixit], qui et saeeu-
    S. Pater Ambrosius praedictas Apostoli sententias laribus debent praeeminere in castitate : qui, et
    fidelitor exponentes, testanlur apud antiquos idem ipsius Spiritus sancli locutorium effeeli, quotidie
    fuisse episcopum et presbyterum, ut noinen unum, Dominum pro populo debent interpellare. Quicunque
    essetofficii, aliud aetalis. Postea autem, ut Hiero- ergo horum incontinens esse detegitur, ab ipso Apo-
    nymus asserit, cum unusquisque eos quos baptiza- stolo sacris ordinibus interesse prohibetur, cum pcr
    verat suos esse pularet, et non Christi, propter au- incontinentiam apostolicae institutioni scipsum sub-
    ferenda schismala , in toto decretum est orbe ut traxisse videatur. Nam quod Apostolus dicit, i unius
    unus de presbyteris praeponeretur caeteris, ad quem uxoris virum, > juxta aUestationem SS. Patrum,
    omnis cura Ecclesiae pertineret. ante ordinationem tcntum, non post ipsam, est in-
    Post descriptionem autem episcopi et presbyteri, -telligendum. Unde S. Cyprianus in lib. De xn abu-
    caute Apostolus subjungit de diaconibus ita decer- sionibus (996), dicit «quodtalis essedebeat episcopus,
    nens : i Diaeonos similiter, scilicet oportet, pudicos ut ante episcopatumunam tantum uxorem habuerit,
    esse, et reliqua (/ Tim. m). » Ac si diceret: Quod . non plures. « Undeet S. Hieronymus in Apologetico
    de episcopis et presbyteris decrevi, hoc idem et de adPammachium: « Episcopi, presbyteri, diaconi, aut
    diaconibus me sciatis decrevisse. Satis ergo eviden- virgines eliguntur, aut vidui; vel. certe post sacer-
    ter patet, ut aestimo, Aposlolum in superioribus suis dotium in aeternum pudici.» ltem, beatus Zacharias,
    diffinitionibus etiam presbyteros cum episcopis et vir apostolicus scribens ad S. Bonifacium Maguntia-
    diaconibus comprehendisse. Unde et merito quili- censem archiepiscopum (epist. 1) , ita decrevit :
    bet eorum a sacris officiis dimovetur, quicunque ex i Cum, inquit, tua fratcrnitas in concilio (Mogun-
    illis in se apostolicam informationem corrupisse tino) consederit cum (Carlomanno) excellentissimo
    probatur. Nempe Apostolus testatur episcopos, et viro, si quos repererit episcopos, presbyteros, aut
    presbyteros, et diaconos oportere turpis lucri cupi- diaconos, contra canones vel statuta Patrum exces-
    dos non esse (Tit. i). Omnis autem Simoniacus tur- sisse, id est, in adulterio; vel, si plures uxores ha-
    pissimi et nefandissimi lucri indubitanter est cupi- buerunt; aut si sanguinem Christianorum, sive pa-
    "dus. Ergo inter sacros ordines nullatenus est com- ganorum effuderunt, vel etiam aliis capitulis, quibus
    putandus, scilicet jam dudum per apostolicam sea- canonibus obviasse repererit tua sanctitas, nulla
    tentiam penitus ab eisdem segregatus. Notandum ratione apostolica auctoritate permittat [eos] sacer-
    autem, si neophytus inter sacros ordines non reci- D I dotiofungi, quia tales a suoproprioorefalso nominan-
    pitur, qui tarncn inter Iaicos posse salvari creditur, tur sacerdotes, et pejores ac deteriores saecularibus
    quanto magis inde sunt segregandi cupidi, sive avari, essenoscuntur, qui se nequeafornicationibus,neque
    qui sunt idolorum servr, qui, juxta Apostolum, a nefariis matrimoniis abstinent, neque ab hominum
    nullatenus habent haereditatem in regno Christi et sanguiniseffusionemanus servantinnoxias. Quales se
    Dei (Ephes. v) ? essesacerdotesexistimant,auiquidinde senliunt, di-
    Item Apostolus pnecipit in superioribus, ut epi- cente Deo : Sacerdotes mei semel nubant? ElApo-
    scopi, presbyteri, diaconi sint pudici, id est conti- stolus: Unius uxoris virum, et csetera. Et hoc ante
    nentes. Nec mirum, cum et laicos ad continentiam susceptum sacerdotium uti licilum est. Nam a die
    hortetur dicens : i Yolo autem homines esse, sicut suscepli sacerdotii etiam ab ipso proprio conjugio
    me ipsum (/ Cor. vn), » utique continentes. Item : prohibendi sunt. » Uiide et Hierohymus ad Vigilac-
    i Reliquum est, ut et qui babent uxorps, tanquam tium sciibens testatur : « Ecelesiae Orieutis, ei
    non habentes sint (Ibid.). » Item : « Viri, diligite jEgypti, et apostoliea sedes, aut virgines clericos
    (995) De hoc dictn S. Hier. lege Bellarmin., lib. (996) Hic liber non censctur S. Cypriani.
    deClericis, cap. 15. ... .
    1127 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 122*
    accipiunt, aut continentes; aut, si uxores habuerinl, A si i sacerdotibus uxores non licet tangere, in eo san-
    maiitiessedesistunt. > Quomodo enim juxta eum- cli sunt, q _ia imitantur pudicitiam virginalem. Sed
    dem Apostolum, ut praedictum est, se continerent, et hoc inferendum : Si laicus et quicunque fidelis
    si cum conjugibus incontinentiam exerccre debe- orare non potesl, nisi careat [G. JR. vacet ab] officio
    rent; quae, quia contraria sunt, nullatenus simul conjugali, sacerdoti,cui semper pro populo offcrenda
    essepossunt? sacrificia, semper orandum est. Si semperorandum
    Sed et hic diligenter inspiciendum quod Aposto- est, ergo semper carendum matrimonio. Nam et in
    lus jusserit eligi ad sacerdotium, non qui jam per veleri lege, qui pro populo hostias offerebant, non
    incontinentiamfiiios generaret, sed qui dudum filios solum in domibus suis non erant, sed etiam purifi-
    adultos et bene nutritos habuisset. Nota autem apo- cabantur, ab uxoribus separati et vinum et siceram
    stoium inobedientes et vaniloquos nullatenus inter non bibebant (Lev. x) quae solent libidinem provo-
    sacros ordines computasse ; imo peritos sacerdotes care. Eliguntur mariti in sacerdotium. Non nego
    constitui praecepisse ad hos utique arguendos qui quia non sunt tanti virgines quanti sunt necessarii
    universas domos subvertunt, docentes quae non. sacerdotes. Numquid, quia in exercitu fortissimus
    oportet, turpis lucri gralia; quos ctiam dure incre- quisque eligendus esl, idcirco non assumentur et
    pari jubet, ue Judaicis fabulis intendant et nianda- B infirmiores, cnm omnes fortfes esse non possint ? Si
    tis hominum aversantium [avertentium se] a veri- exercitus viribus tantum constaret et non etiam nu-
    tate. Ut illi, qui juxta mandatum Pauli Samosateni, mero militum, abjicerentur imbecilliores. Nunc et
    sive Ebionis Judaicam incontinentiam Christianis secundarum et iertiarum virium gradus assumitur,
    sacerdotibus licere dogmatizant. ul turba et numero exercitus compleatur.
    Quid ergo mirum, si et noster apostolicus lm- i Et quomodo, inquies, frequenter in ordinatione
    jusmodi inobedientes a sacro oIHcio dimovit, quos> sacerdotali sacerdos virgo negligitur, et maritus assu-
    et Apostolus dure increpari, non sacris ordinibusi mitur ? quia forte, et caetera opera non habet virgi-
    adnumerari decrevit? Videsne igitur quam inevita- nitati congruentia, aut virgo pulatur, et non est, aut
    biliter sint observanda nostri Gregorii statuta , quae! est virginilas infamis, aut certe ipsa virginilas ei
    a sacratissimo fonte Scr;pturarum videmus deri- paril superbiam. Et, dum sibi applaudit de sola cor-
    vata. poris caslitate, virtutes caeleras negligit, non fovet
    Sciendum autem Aposlolum constituisse ut ordi- pauperes, aut pecunise cupidior est. Evenit inter-
    nandi, sive ordinati, sine crimine essent, non sine» dum ut trislior vultus, adductum supercilium, iit-
    peccato. Nam in mundo nullus, juxta Augustinum,t p( cessus pomparum ferculis similis offendat populum.
    exceptis parvulis baptizatis, sinepeccato conversatur,t Et, quia nihil habet quod repreliendat in vita, habi-
    attestante ipso dilectissimo Domini Joanne: i Si,i tum solum oderit et incessum. Multi eligunlur non
    dixerimus, inquit, quia .peccatum non habemus,! amoie sui, sed alterius odio. In plerisque sufiragium
    ipsi nos seducimus, et veritas in nobis non est;t meretur sola simplicitas, et alterius prudentise et
    (I Joan. i). » Item, frater Domini Jacobus : i Ina calliditati quasi malitia opponitur. Nonnunquam
    multis enim offendimus omnes (Jac. m). > Multi ti errat plebis vulgique judicium; et in sacerdoti-
    autem sine crimine reperiuntur. Unde B. Augusli- bus comprobandis unusquisque suis moribus favet;
    nus in tractatu 61 super Evangelium Joannis testa.- L_ ut non tam bouum quam sui similemquaerat prsepo-
    tur : i Scilicet plane raulti justi dicli sunt sine que-;_ situm. Evenit aliquoties ut mariti, quae pars major
    rela, quod intelligitur sinc crimine. Nulla etiamn in populo est, maritis, quasi sibi, applaudant; et in
    querela jusla est de his, in i'ebus humanis, qui nonn eo se arbitrentur minores non esse virginibus, si
    habent crimen. Crimen vero est peccatum gravee maritum virgki praeferant. .
    accusatione et damnatione dignissiraum. > Qui igiturlr i Dicam aliquid quod -forsitan cum multorum
    lam grave admiserit peccalum, juxta Apostolum sa-L_ offensa dicturus sum, sed boni mihi non
    irascentur,
    erum ordinem oblinere non debebit. Ut autem haec ic D! qUia cos peccati conscientia non remordebit. Inter-
    -apostolica institutio de sacris ordinibus nobis evi- '- dum boc et pontificum vitio accidit, quia non melio-
    dentior fiat, beati Hieronymi expositionem super 'r , res, sed argutiores in clerum eligunt, et simpliciores
    eamdem considerare.. non pigeat, qui eam in libio0 quosque atque innocentesinhabiles
    putant; vel affi-
    contra Jovinianum (cap. 19 et 20) ita dilucidat: nibus et cognatis quasi terrenae militiae oflicia lar-
    CAP.XVI. « Sed el ipsa episcopalis electio mecum m giuntur ; sive divitum obediunt jussioni; quodque
    facit. Non enim dicit cligatur episcopus, qui unam m his pejus est, illis clericatus donant gradum, quorum
    iducit uxorem et fiUos facit, sed qui unam habuerit -it sunt obsequiis deliniti. Alioqui, si, juxta sententiam
    uxorem et filios in omni subditos disciplina. Certe ie Apostoli, non erunt episcopi, nisi mariti, ipse
    Apo-
    cotifiteris non posse esse episcopum, qui in episco- o- stolus episcopus esse non debuit, qui dixit: i Volo
    .patu filios faciat. Alioquin, si deprehensus fuerit, it, autem omnes esse, sicutegosum (/ Cor. vn).» Et,
    aionquasivir tenebitur, sed quasi adulter damna- a- Joannes indignus hoc graau existimabitwr, Et, om-
    tilur. Aut permitte sacerdotibus exercere opera ra nes virgines et conlinentes, quibus quasi pulcherri-
    nuptiarum, ul idem siht virgines, quod mariti; aut, ii. mis gemmis Ecclesise monile decoratur. Episcopus,
    1129 APPEND. III. —^MONUMENTAGREGORIANA. 1130
    et presbyter ct diaconus non sunt mentorum nomi-- A dicatione a S. Romana Ecclesia deviarunt; sed in
    na, sed officiorum.Nec dicilur: Si quis episcopatumi ejus communicatione usque ad finem vitae perdura-
    desiderat, bonum desiderat gradum ; sed bonumi runt. In tantum namque beatus Gelasius in praedi-
    opus desiderat (/ Tim. III) quod, in majori ordine_ ctis decretis auctoritatem S. Hieronymi nobis com-
    constitutus, possit, si veUt, occasionem exercenda- mendat ut et aliorum opuscula, juxtaejus judicium,
    rum babere virtutum. recipienda vel respuenda esse ibidem decernat. Qui-
    i Oportet ergo episcopum iri'eprehensibilem esse_ cunque igitur debitam obedientiam apostolicae sedi
    (/ Tim. m) ut nulli vilio mancipatus sit, unius uxo- impendere voluerit, nullatenus velhujusmodiSS.Pa-
    ris virum, qui unam uxorem habuerit, non habeat. trum singularibus sententiis repugnabit. Hueusque
    Sobrium, sive, ut melius in Graecodicitur, vigilan- sufficiat dixisse quid Apostolus exigat a sacerdoli-
    tena, id est, vnyulsov.Pudicum, hoc enim signiflcat, bus. Quod, quicunque fideliter perspexerit, nequa-
    oi>fpom[C. R., zixppw]. Ornatum et castitate et mo- quam slatuia nostri apostblici obliteranda judica-
    ribus. Hospitalem, ut imitetur Abraham, et cum pe- bit. Quse, nec aliquis contemnsre poterit, nisi et
    regrinis, imo in peregrinis Christum suscipiat (Gen. ipsorum apostolorum sententiis repugnare vclit;
    Xvin). Doctorem, nihil enim prodest conscientia vir- quibus ipsa Veritas in Evangelio fidelissime pro-
    lutumfrui, nisi et creditum sibi populum possit mittit: « Yerumiamen dico vobis, terrae Sodomorum
    instruere, ut valeat cxhortari in docirina et eos qui remissius erit in die judicii » quam iUis qui sei'mo-
    contradicunt redarguere. Non vinolentum. quia qui nes vestros non receperunt (Matth. xi, Luc. x),
    semper insanctis sanclorum est, et qui offert hostias, CAP.XVII. Quartum autem nostri apostolici de-
    et vinum et siceram nonbibit (Lev. x), quiain vino cretum praecipit ut populus clericorum officia non
    luxuria est. Sic bibat episcopus ut an biberit igno- recipiat, quos sacris canonibus, imo evsngelicis et
    retur. Non pei'cussorem,id est, qui conscientias non apostolicis institutionibus adversaii percipiat, vide-
    percutiat singulorum ; neque enim pugilem descri- licet quos juxta censuram SS. Patrum damnatos in
    bil sermo apostolicus, sed pontificem instituit quid propriam eorum pemiciem altari ministrare videat,
    facere non debeat. Docet nunc e regione quid fa- Nempe Antiochenum concilium, a sacratissimo
    ciat. Sed modestum, non litigiosum, non cupidum, Chalcedonensi concilio, ut prsediximus, indubitanter
    domum suam bene regentem, filioshabentem subdi- roboratum, officia damnatorum cleiicorurn a popu-
    tos cum omni castitate. Vide quanta pudieitia exi- lis recipi districtissime prohibet, scilicet ut etiam ab
    galur in episcopo, ut, si filii ejus impudici fuerint, ecclesia abjiciendos esse judicet qui illis ciericis
    ipse episcopus esse non possit; et, eodem officio C ( saitem communicaverint quos interdictum sibi mini-
    offendat Deum, quo offendit Heli pontifex : qui, cor- sterium usurpare cognoveriht. Sic enim quartum
    ripuerat quidem filios, sed, quia non abjecerat de- ejusdem conciliicaputtestaturfApjirfGraC. 11,9.115,
    linquentes, retrorsum ceciditei mortuus est (IReg. iv), c. 6) : « Si quis episcopus damnatus a synodo, vel
    lucerna Dei antequam exstingueretur. Mulieres, si- pi'esbyter aut diaconus a suo episcopo, ausi fuerint
    militer pudicas, et reliqua. In omni gradu et sextu aliquid de ministerio sacro contingere, sive epis-
    tenet pudieitia principatum. Cernis igitur quod epi- copus juxta praecedentem consuetudinem sive
    pre-
    scopus,presbyter, diaconusnon ideo sint beati, quia sbyter.aut diaconus, nullo modo liceat ei nec in alia
    episcopi vel presbyteri sint, aut diaconi; sed si synodo restitutionis spem aut locum habere satisfa-
    virtutes habuerint nominum suorum et officiorum. ciionis. Sed et communicantes ei omnes ahjici de
    Alioqui si diaconus sanctior episcopo suo fuerit, ecclesia oportet, etinaxime, si, postquam didicerint
    non ex eo quod inferior gradu est apud Christum adversum meraoratos prolatam fulsse sententiam,
    deterior erit. Absit ut Stephanus(diacOnus, qui pri- eis communicare tentaverint. »
    mus martyrio est coronatus, minor futurus sit, in • Juxta hujus capitis tenorem, saneti
    Patres, qui in
    regno ccelorum multis episcopis et Timotheo ac (997-8) Chalcedone sacratissimos canones
    promul-
    Tito quos, ut subjicere non audeo, ita nec ante- gaverant, omnes communicatores cujusdam damnati
    ponere. » Hucusque Hieronymus. Timothei prfesulis Alexandrini excommunicatos
    Qui quantae auctoritatis fuerit, etiamapudepisco- esse censuerunt, qui Leoni imp. pro eodem Timo-
    pos apostolicse sedis, decreta beati Gelasii papaesa- theo consulenti hoc modo rescripserunt: i Eoa
    tis insinuant (De apocryph. Scripturis), quia [quae]. etiam qui, cum scirent Timotheum fuisse damna-
    inter authenticas et canonicas sanctiones opuscula tum, communicare LUi sine periculo crediderunt.
    ipsius recipienda decernunt, sicut et S. Cypriani, extraneos esse aDei Ecclesia judicamus, secundum
    Ambrosii, Augustini opuscula, sive traclatus, et re- consequentiam regularem nulla eis venia, uec spe
    liquorum SS. Patrum, qui nec in fide, nec in prae- restituiionis ullo modo remanente, sicut lertiaet

    (997-8) DeTimotheo _fElurolegeBaronium tom. VI, cum aliis epistolis ab illustribus personis Dro con-
    ainio Christ. 457, num. 12 et seqq., et anno 460 et cilio Chalcedonensi scriptis habetur a_3 calccm
    475, 476, 477. Hsec, quae hic citat Bernald, non coiicil. Chalcedonens., tom. II Concil., ijovse edit.
    sunt Patrum conciliiChalcedonensis, Sedepiscopo- Colon M. 161 columna2.
    rum auorumdam in epistola ad Leonem imp. quse
    PATROL.CXLVII-I. 36. ;
    1151 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. im
    ociogesima regula de talibus aperte decernit, cujus 1L hujusmodi praesumpionini officia recipere prohibuit;
    initium est: i Si quis episcopus a synodo,» et reli- quos sanctissimus ejus sequivocus, et regnum calpa
    qna. Quapropter et noster apostolicus merito sua praegravare et Dei iracundiam in se magis pro- j
    populis officia hujusmodi clericoruin prohibuit vocare asseruit. Scriplum est enim : i Qui averterit !
    eorum, inquam, quosnon tam ipse damnavit, quam aurem suam, ne audiat legem, exsecrabilis crit ora
    a SS. Patribus jam dudum damnalos esse mon- tio ejus (Prov. xxvm). » Quo crimine omnes obll
    stravit. gantur quicunque canonibus ac sanctionibus obsti-
    Praeterea sanctissimus papa Alexander a beato nato animo refragantur. Unde et eorum officia me-
    Petro quintus, qui potius in camino ignis concre- rilo populis interdicuntur, quorum orationes omni-
    mari quam mentiri fortissimus athlela delegit, ipse, potens Deus non dico, nou recipit, sed exsecra-
    inquam, nec loquendum eis esse testatur, quibus tiar.
    vel episcopus pro sceleribus eorum sentilur adver- Sed jam ad ipsum Vas electionis veniamus, qui eS
    su.s. Et boc, ex ipsius principis apostolorum aucto- praesenti statuto nostri apostolici consonare non
    ritate confirmat, ita dicens, cap. 6 (epislola 1):« Bea- dubilatur. « Si is, inquit, qui frater nominatur inter
    tus Petrus [C. R., princeps apostolorumj, in or- vos, est fornicaior, aut avarus, aut idolis serviens,
    dinalione sancti praedeccssoris nostri Clementis in- ]3 aut maledicus, aut ebriosus, aut rapax, cum ejus-
    struens clerum el populum, ait: Si inimicus fuerit modi nec cibum sumere (/ Cor. v). » Yidelicet, qui
    Clemens alicui pro actibus suis, vos nolile exspe- nolunt, juxta ecclesiasticas sanctiones, emendari,
    clare ut ipse vobis dicat: Cum illo nolite amici esse; licct certis et publicis criminibus sint obligati.
    sed observare prudenter debelis, et voluntali ejus Item ad Thessalonicenses : « Denunliamus aulem
    absque commutatione[commonitione, sic Rom. ed.] vobis, fralres, in nomine Domini nostri Jesu Chri-
    obsecundare, et avertere vos ab eo cui ipsum senti- sti, ut subtrahatis vos ab omni fratre ambulanle
    tis adversum; scd nec loqui his quibus ipse non lo- inordinate et non secundum traditionem quam ac-
    quitur, ut unusquisque qui in culpa est, dura cupit ceperunt a nobis (// Thess. m). » Et paulo post :
    omnium vestrum amicitias ferre, fesiinet citius re- i Si quis non obedit verbo nostro, per epistolam
    conciliari ei qui omnibus praiest; et per hoc redeat hunc notate, et ne commisceamini cum ilio, ut con-
    ad salutem, cum obedire coeperit monitis praesidentis. fundatur (Ibid.). » Gum quibus igitur Apostolus fi-
    Si vero quis amicus fuerit his, quibus ipse non lo- deles nec corporalem cibum sumere permittit, el, a
    quitur [quibus ipse amicus non est, et locutus fue- quorum consortio fideles discedere praecipit, de eis-
    rit his, sic Rom. ed.], unus est et ipse ex illis qui dem apostolicae insiitutionis contemptoribus et po-
    exlerminare Ecclesiam Dei volunt. Et, cum corpore iI! pulo praecipit noster apostolicus ut eis sallem ad
    vobiscum esse videatur, menle et animo contra vos Dominicam mensam non communicaret, et eorum
    est; et est mullo nequior hostis hic quam illi qui socieiati se saltem eo tempore subtraheret, cum illi
    foris sunt et evidenter inimici sunt. Hic enim, per contra fas et jus sacra mysteria in perniciem suam
    amicitiarum speciem, quae inimica sunt gerit, et usurparent. Juxta Apostolum enim , « Quicunque
    Ecclesiam dispergit ac vastat.» Dominicum panem et calicem sumit indigne, reus
    Ubi ergo ipse princeps apostolorum tam districte erit corporis et sanguinis Domini; et judicium sibi
    prohibet ne quis eis saltem loquatur, qui apostolicis manducat et bibil (/ Cor. xi). » Quod omnes fa-
    iustitutis uon obsecundare deprehendunlur, ibi etiam ciunt qui fornicationem, vel avaritiam non soium
    evidenlissime velat ne populus missas el reliqua exercere, sed etiam obslinato animo dcfendere prse-
    hujusmodi officia ab eis recipiat: « Mos enim populi sumunt. De quibus Apostolus dicit : « Quoniam,
    Dei, » juxta Augustinum (episl. 86 ad Casulanum), qui talia agunt, regnum Dei non consequentur
    i pro lege tenendus,»comprobat nobis cum canonibus (Gal. v). »
    ut populus cujuseunque sacerdotis missas audiat, Qui etiam pro eisdem criminibus juxta caiionicas
    ejus etiam singulis salutationibus in missa respon- sanctiones damnali, interdicturn sibi officium teme-
    deat. Quapropter populus hujusmodi praevaricato- raria usurpatione frequentaut. Nempe ipsi quos
    rum missas nullatenus recipiet, si ipsius principis proprie vocamus pcenitentes, licet pro hujusmodi
    apostolorum sententiam observare volet. criminibus canonicae disciplinse colla submitlant,
    CAP.XVIII. Sanctissimus pana Gregorius (lib. vn, non tamen divinis sacramentis tam temere appro-
    ephl. 116) scribens ad reges Francorum de hujus- ximant. Unde, juxla sententiam B. Innocentii papae
    jnodi sacerdotibus, canonum contemptoribus, cap. (epist. 29, edit. Rom.), nec ihfirmos poenitentes, ut
    155 [C. R., 75] testatur « quod regnum ex culpa ta- reliquos segrotantes, sacro chrismate ungi licet;
    lium sacerdotum praegravelur. » Et post pauca sub- «Nam quibus, inquit[itei«(/e consec, d. 5, De pwni-
    junxit: i Major, inquit, metuenda est locis illis ca- tentibus vero] (poenitentibus), etrel!qua negantur sa-
    lamitas, ubi tales intercessores ad locum regiminis cranienla,quomodoiiuum genus putaturposse con-
    adducuntur, qui Dei magis in se iracundiam provo- cedi? t Ne sibi ipsis damnationem potius quam re-
    cent, quam per semetipsos populis placare debue- missionem acquirant, si eadem, tam indigni, non-
    rant. dum sane per pcenilentiam ad plenum pui'gati, per^
    Jure igltur nostri temporis Gregorius populum c;iiiant. Si igitur poenitentes etiam car.onice pro
    H33 Al-PEiSD, III. - MONUMENTAGREGORIANA. 1154
    Ciiminibus suis salisfacienles divinis sacramenlis A iixorem habuit, quod non oportcat co ministrante
    anathema sit. » Hoc etiam
    judicantur indigni, quanto magis illi, qui non poe- de oblatione percipere,
    nitei-e, sed culpas suas jam dudum publicatas per- caput, juxta Pelri apostoli attestalionem in suam
    tinaciter defendere conantur? quj, et[C. R., cano- ipsorum perniciem depravantes (// Petr. -in), ita
    missam con-
    nibus] obstinato animo resislentes et.iam Spiritum pronuntiant : « Quicunque recusaverit
    sanctum blasphemare probanlur. Sic enim B. Dama- jugati prcsbj'teri, anathema sit, » scilicet ut eos ana-
    sus papa in epistola (25, q. 1, c. 5, Violatores) ad themaiizatos esse demonstrentqui, apostoiicis insti-
    S. Aurelium Carthaginensem archiepiscopum testa- tulis obedientes, inconlinentiuni presbyterorum mis-
    tur : « Yiolatores, inquit, canonum voluntarii gravi- sas rcciperc deireelent. Sed frustra. Nam praedi-
    ter a SS. Patribus judicantur, et a sancto Spiritu, ctum caput illos tantum anathematizat qui i'espuunt
    (cujus inslinclu ac dono dictati sunt) damnantur, presbyteri oblatior.ein, i_on qui modo habct, sccl
    Eo enim iempore, ut
    quoniam blasphemare Spiritum sanetum non in- qui quondam habuit uxorem.
    concilii teslatur, erant haere-
    congrue videntur qui conlra eosdem sacros canones prologus Gangrer.sis
    non necessitate compulsi, sed libenter, utpraemissura '.ici. sectatores cujusdam Eustasii [EuslathiiJ, qui
    est, aliquid aut proterve agunt, aul loqui praesumunt, legitimas nuplias quasi mortale ciimen condemna-
    aut facere volentibus sponte consentiunt. Talis enim B bant, asserciites nullum in conjugali gradu positum
    habere apud Deum. Unde et oblationes pre-
    prsesumptiomanifeste unum genus est blaspheman- spem
    tium Spiritum sanctum. Quia, ut jam prselibatum sbylerorum, etiam ante ordinationcm legitime con-
    est, contra eum agit cujus nutu et gratia sancti ca- jugatorum, rcspuisse traduntur. Quippe legitimum
    nones editi sunt. » conjugium pro mortali ciimine dcputantes, quale
    llaque illi sacerdotes qui lam gravissimis crimi- etiam si quis hoc tempore perpetrasse detegitur, al-
    minibus sunt obligati, imo qui pro eisdem secun- tari ministrare juxta canones non permittitur. Me-
    dum canonica instituta jam sunt damnati, nuilatenus rito igitur anathematizati sunt iidem haeretici, do-
    nisi in perniciem suam sacrificare possunt. Unde, gmalizantes contra illud Apostoli : « Si acceperis
    i
    et illi non parum deliquerunt[C. R., delinquerent], uxorem, non pcccasti (/ Cor. vn). Etillud : «Opor-
    tet cpiscopum unius uxoris esse virum (/ Tim. m;
    in
    quicunque ipsis propriam necem sacrificare usur- Tit. » autem nostri apostolici sla-
    pantibus, per solitas responsiones in missa scienter tutunii).nulliSaepepositum audire missam illius presbyteri
    Non enim cri- probibet
    cooperari prsesumerent. pro parvo
    mine haberetur, si quis alicui seipsum crudeliter qui, juxta aposlolicam permissionem, ar.te sacrum
    ta:itum uxorem habuit, quando et
    ©ccidenti scienter cooperarelur. Sapientissime ergo ordinem, unam
    sine crimine uxorem ducere potuit; sed, illius pre-
    noster apostolicus populum hujusmodi prsesumpto- C
    in crimine Tornica-
    rum usurpalionibus interesse prohibuit, quas non sbyteri qui, contra Apostolum,
    tionis detegitur jacere, quem ipsi apostoli et reliqui
    solum ducloribus earum, sed et receptoribus perni-
    sancti Patres successorque eorum noster apostolicus
    ciosas esse non ignoravit, Sic enim ipse Dominus a
    a sacratissimo officio segregavei'e. Igitur quicunque
    Core ejusque sequacibus, sacrificandi officiumusur-
    filios Israel discedere hujusmodi presbyterorura missas respuit, nullatenus
    pantibus, reliqucs praecepit tamen superioii Eustasianorum
    [Eustathianorum]
    (Num. xvi), ne peccatis eorum invoiverentur, sicque anathemati cum optime Apostclo consen-
    crudelissima morte cum eLsdemdamnarL mereren- tiat subjacebit,
    et sacerdotibus continentiam indicit, ct fi-
    lur. Nam ipsi haeresiarchae,videlicet, Core, Dathan, delesqui sermonum ejus admisceri
    et Abiroh, cum universa eorum substantia vivi ad non praevaricatoribus
    infernum ex improviso descenderunt. Sequaces vero permiltit.
    Notandum autem quod noster Gregorius, juxta
    eorum per ignera egressum a Domino penitus com- •
    SS. Patrum statuta, prius incontinentes presbyteros
    nuri meruerunt (Ibid.). Horum igitur subitaneam et
    officio privavit, postmodum populo ne eorum offi-
    icvcrissimam ullionem illi diligenter altendant, qui
    cia interdixit. Unde non tam incontinen-
    eontra apostolica prsecepta iiiterdictum sibi sacer- " tiumreciperet incontinentia
    quam pro damnatorum missas au-
    Jotale officiumobstinata temeritate usurpant.
    dire prohibuit, ne et populus juxta Antiochcnum
    Nec otiose mortem Ozse considerent, qui, cum cor.cilium sub excemmunicatione poneieiur, si eo-
    David arcam Doniini de Philistiim in novo plaustro rum officia recipere praesumeret. Ipse autem Spiri-
    reduceret, a Domiiiopercussus interiit, eo quod ar- tus sanctus per Samuelem prophetam docet populum
    eam, licet jam casuram, manu sustentai'e prajsum- ut canonicis institutionibus nostri apostolici potius
    pserit (// Reg. vi). Si enim ille merito periit qui obediat quam hujusmodi pra_sumptorum sacnficia in
    .emere quidem sed benigne arcam Domini tantum pericnlum suum recipiat. Dicit enim Scriptura :
    tetigit, quanto magis ille, qui contrafas et jus ipsum « Meliorest obedientia quam victimae,et auscultare
    ^orpus Dominicontrectare sibique incorporareprse- magis quam offerre adipem arietum, quoniam quasi
    jumit indignus ?
    peccatum ariolandi est, repugnare; et quasi scelus
    CAP.XIX. Quidam tamen satis imperite nostro idololatiiae.nolleaquiescere^/Bej.xv).»Igilurpopu-
    jpostolico objiciuntquartum Gangrensis ooncilii ca- lus, apostolicis insfitutis obediens, inobedientium sa-
    i pilulum : i Quicunque discernit a presbytero, qui cerdotum officia [C. JR., sacrificia] vti sacra merilo
    1155 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. -1136
    recusat, nc ct ipse crimcn idololalriae per inobcdien- JA rcliqui ex clero ctiam intra Ecclesiam ob eamdem
    liam incurrat. Idem Dominus allbi protcstalur: causain, heu! crudclissinie occ.isi leguntur, vidcli-
    «Misericordiam volo, et non sacriIicium(.Wa_//i.IX):» cct, qiiia sectatoribus Arii in violatione Nicseni
    sciiiccl, ul quivis placens Deo per obedientiam po- concilii assentire nolebaiit. Ilfec aulem et lmjusmodi
    lius animae suse misereaiur (Eccli. xxx), ctii potissi- inntimerabilia ex ecclesiaslicis historiis affatim col-
    mum est misercndum, quam cum inobcdientia ligere poteris.
    vcl pcr se vel per alium Domino offerat sacrificiura. Dicat ergo quis quomodo nostcr aposlolicus sine
    Libet autem considcrarc quam clementer nostcr suo periculo vel potius exitio negligcre posset qt_-iu
    apostolicus cliam ipsos conlemptorcs canonum in taro inevitabilium sanclionum, uon dico violatori-
    superioribus stalulis traclarit. Quos tantism a tali bus, sed impugnatoribus cx dcbilo"officii sui obvia-
    officio removit, quod lamcn nullaleims nisi in per- rct, quibus ipsos sanclos Patres eliara usque ad
    nicicm suam cclcbrare posscnl; si canc.iicis sanctio- saiiguincm reslitisse non ignorarct? Quamvis cnim
    nibus repugnanies, ipsum Spirituin sancttim lila- modo quidam non lam apcrlc cum Ario et reliquis
    sphcmare non desisterent. Ipsorum sane dinlurnain lucresiarchis fidem sanclorum Patrum impugncnt,
    obstinationem jam dudum acrius plcctendam non- tamcn eorum moralibus statutis, cum ipsa quideni
    dum debita severitaie punivit, scd ilios, ut salteni fitle pereosdcm sanctos Patrcs eodem lcmpore, ea-
    adhuc redirent ad cor, paterno affeclu cxspectavit, dcm subscriptionc roboratis, obstinate resislunt;
    ut vcl in hoc suam damnationem cognoscere vel- qua; ct cum cadcm lide ex sacralissimo fonte Scri-
    lent, cum populum a recipiendis eorum officiis pturariim emanaveruul; sed in hac eorum nefan-
    juslissime prohibilum negarc non posscnt. dissima rebellione, etiam ipsam fidem sanctorum
    CAP. XX. Foriassis autem aliquis dical : Cur Palrum probanlur adnullare, cum in aulhenlicis
    noster Grcgorius tam contraria nostra. coitsucludini sanctionibus auctoritatpni illorum pro nihilo du-
    statula observari prseccpcrit? Cur non' polrus no- cant qui et fidem sua auctorilate confirmaverant.
    slram consiietudincm quasi miscricordi dissiinula- Ntillalenus sane alicui fides sanctorum Patrum pro-
    lione loleraril? Sed ille audial quid beatus Lco dcrit qui corum canonicis atquemoralibusprsecepiis
    papa, qui sacralissimo Clialccdoncusi concilio [per non obedire, sed pertinaciter resistere studueiit.
    lcgalos] prsefuit, decernal (epist. 54, ad Marlianum Nam, ut Jacobus fraler Domini teslatur : i Fides
    Auguslum), qui, Analolii praesulis Constanlinopoli- sine operibus mortua est (Jac. n), i qualcm et dse-
    tani praesumplioneni cohibens, ila pronunliat(99fl); niones Iiabere faletur. Non ergo niinus cst resistcn-
    i quod in rcatum Roniani ponlilicis depulctur, si Q dtim pertinacibus aulhenlicarum institolionum im-
    institulio canonum, co non prohibente, el in hoc pngnatoiibus quam sacrae fidci violatoribus; cumct
    quasi coimivenle, alieubi violelur. » Ilcni sanc.lissi- duenionibus assimiientur qi icunquc instilutionem
    mus nostri apostolici homonymus scribetis Victori sauclorum Patrum in fide tai tum, nonetiam in con-
    cpiscopo (Rcg. episi. lib. x, cp. 52) hanc lcrribilem vcrsatione pro viribus suis sectantur, quia et cui-
    ct gcneralem seisiciiiiam protulit : « Quisquis ad pam, quam huraanum fuit committere, diabolico
    lioc facinus (vidclicet Simoniacsc aut Neophyioruni iiisliiiclu non liment pertinaciter defendere.
    haereseos) emendandum, officii sui considcralione, Amplius : Ipsum Vas electionis in sua persona
    vehementer non arseril, cum ipso se non dttbitet omnibus ecclesiasticis pastoribus dicit : « Si evan-
    nabcre portionem, aquoprius hoc piaculare flagi- gelizavero, nonestmihi gloria. Necessitas enim mihi
    lium sumpsit exordium. »Igitur ct ille nihilominus incumbit. Vseenim mihi est, si non evangelizavero
    Ebionis hseresiarcbse pariiceps csse detegilur, qui- (I Cor. ix). i Quomodo igitur noster aposlolicus istud
    cunque pro 'debito oflicii iliius hsercsim, id est Ju- vw sublerfugcre posset, si gregem sibi- commissum,
    daicam incontineniiam, modernis sacerdotibus pro- juxta ipsius apostoli prwcepta insliluere negligeret ?
    hibere non studuerit. Sanclus eiiani Spiritus per Ezechielem prophetam
    Ipsa quoque sacralissima concilia, ex quibus sta- ctiiiibet pastori tenibilem proponit condilionem :
    luta nostri aposlolici profluxcrant, adeo amplexi i Si, inquit, non dixcris.poccatori : Morte morieris,
    siint sancti Patres, ul, sicul ipsorum scripta testan- et ostenderis ut reccdat ab iniquitatibus suis, ipse
    ttir, potius seipsos diversis lormcnlis affligi, imo se quidem in peccatis suis morictur, sanguinem autem
    potius crudeliter occidi pennitterenl quam violato- cjus de manu lua requiram. Si autem dixeris, ct
    . ribus earumdem sanctionum consenlire vcllent. Ob ille conlempserit et non obedierit, ille in sceleribus
    hanc causjm magnus Alhanasius palriarcba Alexan- suis moiietur. Tu-aulem animam luam liberabis
    diinus post diversas calamitates in exsilium depor- (Ezech. xxxin). » Hac quidem tianslatioue sanclus
    tatur. Ob hoc ctiam Felix papa Romanus ab episco- Augustinus in sermone de psalmo XLIXutitur; sla-
    palu depositus [C. R., expulsus] martyrio legilur timque suis audiioribus subjungit: « Dico vobis, li-
    coronatus, et muUi ejus prcsbyteri, diaconcs, ct bero animam meam. In magno enim sum, non pe
    (899) Locus sancli Leonis in cadcm cpistola sic condilm, me (qnod absil!) connivente, violentur; et
    l_;.bel: Ad mcum lendit realum, si paiernarum regu- major sit apud me unius fratris volunlas, quam uni-
    Iw sanctumum, quw in synodo Nicwna ad totius versw domus Domini communis utililas. i
    Ecclesiw regimen, Spirilu Dei inslruente, sunt
    1157 APPEND. III. — MONUMENTA GREGORIANA. 1158
    riculo, sed exilio conslitulus, st tacuero. » Satis is A _ Hoc utiquc diversa Romanorum pontiftcum decrcta
    ergo patet quam immerito quidam noslro aposto- i- tcstantur, in quibus ipsi diversis temporum neces-
    lico pro superioribus statutis indignentur, qui tam u sitatibus consuluisse leguntur.
    inevitabili necessitate coactus eadem instituisse de-;- CAP.XXII. Incassum aulem publici contemptorcs
    tegitur, videlicet ne proprisemorlis crimen incurre-!- apostolicae insiilutionis inducias suae damnationis
    t. a nostro aposiolico quserunt; quos, ut prsedictum
    ret, si nos ex debito officiisui instituere negligeret.
    CAP.XXI. Praeterea si ob hoc nostro aposlolico :o est, SS. Patres absque omnibus induciis damnave-
    indignari satagunt, cur non potius illis cccxvm SS. ;. runt. In dubiis enim rebus, licet veris, nondum ta-
    Patribus in Nicaea congregalis, et DCXXX Patribusis men publicatis, neccssario conceduntur inducise,
    in Chalcedone congregatis vel coadunatis indignan- i- ut, juxta sanctiones apostolicorum virorum, Felicis,
    tur, qui, ut praediclum est, contra Simoniacos et ;t et Julii et reliquorum, ipse accusatus possit se con-
    incontinentes altaris minislros multo acriores sen- tra accusatores pleniter praeparare ad abluenda cri-
    tentias protulerunt quam noster apostolicus? I«- mina. Und'. et B. Eleulherus a B. Petro duodeci-
    dignentur sane sanctissimo papae Clementi qui ett mus, in decrelis suis, cap. 1, lcstatur : i Inducise
    martyrio suo decreta confirmavil, quem ipse prin- non modicaead inquirendum dandae sunt, ne ali-
    ccps apostolorum sibi successorem destinavit. Le-- *R quid praepropere agi a quacunque parte videatur,
    gitur enim in decretis ejus, capit. 46, quod incon- quia per subrcpiioncm multa proveniunt.» Jurc ergo
    tinentcs peniius ab altaris officio rcmoverit, quodI illi absque induciisdamnantur qui culpam suam jam
    ciiam coliabitationem extranearum feminarum cle-- dudum a SS. Patribus definiie damnatam non nc-
    ricis piohibuerit, quod violatores hujus institutioniss gare, sed publice conlra apostolica statula conantur
    prorsus anatheniatizavcrit. Indignentur etiam bea- defcnsarc. Nempe B. Gregorius, ab omni calholico
    tissimo papseSylvestro, qui in apostolica sede con- pastorc merilo imitandus, contemptores sedis apo-
    stitulus incontincntiam totius mundi prcsbyteris, utt stolicae, etiam ante peractam culpam, solebat ex-
    praedictum, prohibuit, et omnes htsic decreto repu- communicare. Sic enim Maximum per ambitioncm
    gnantes in perpctuum damnandos esse decrevit. In- Salonitano episcopatui intlironizatum et omnes ejus
    digneniur etiam beataememoriaeDamaso papae, cu- ordinatores excommunicavit, quoseadem excommu-
    jus auctorilate secunda universalis synodus Con- nicaiio nondum peracta culpa, pro qua excommuni-
    stantinopolitana legitur roborata, item, sanctissimo» cati sunt, obligavit. Nam priusquam idem Maximus
    papae Leoni, Chalcedonensium canonum ductmi, ordinarelur, suh excommunicatione prohibuit S.
    quorum uterque eadem et apostolica auctoritate in Gregorhis ue hoc prossunierent[C. R., prsesumere-
    decretis suis, ille quidem, cap. 4, hic autem quintoi tnr]. Quod praeceptum contemnentes episcopi, cum
    ita generalitcr decrevere:« Omnia decretalia cuncto- ordinarent eumdcm Maximum, ante peraclam or-
    rum praedecessorum nostrorum constituta, quaedei dinationera, crant excommunicati, juxta attestatio-
    ecclesiasticis ordinibus et canonum promulgata sunt nem sancti Gregorii; scribit enim in epistola ad
    disciplinis, ita ab omnibus episcopis ac cunctis ge- eumdem (lib. ni, ep. 20) prsesumptorera [C. R., Ma-
    neraliler sacerdotibus custodiri debere mandamus, ximuni], ita detestans ejus consecrationem : i Quani
    ut, si quis in illa connniserit, veniam sibi dekiceps rem, inquit, nos consecrationem dicere nullo modo
    noverit denegari. > Indigneniur ctiam sanctissimo possumus, quse ab excommunicalis est homiiiibus
    nostii apostolici aequivoco,qui sub generali anathe- celebrata. »Non enim posl ordinationcm excommu
    mate damnavit omnes a sacratissimis iv conciliis nicandos, sed in ipsa ordinatione dixit excommu
    dissentientes. Sed cum nullus sanse mentis hujus- nicatos. Sic idem apostolicus per siibdiaeoiier»
    modi sanctorum Patrum sententiis indignetur, pa- suumNatalem Salonitanum episcopumabsque indu-
    tct evidentissime quam irrationabiliter quidam no- ciis, si praeceptoejus non obedisset, pallio et com-
    slri apostolici institutis indignentur. In quortim.pro- munione censuit privandum esse (lib. n, epist. 14,
    nmlgatione nullatenus a sauctis Patribus discrcpa- D 15, 16). Sic, inquam, ipse el reliqui ejusdem sc-
    vit, excepto in hoc tantum quod non tam scvere ut dis episcopi quoslibet, et absque induciis, damna-
    ifli contemptoribus canonum obviavii. Ulos enim naveruni, qui aliquam rem sub excommunicatione
    clericos officiotantiim privavit quibus sancti Patres vel officii suspensione prohibitam temerarie usur-
    non modo officium,sed et veniam et ecclesiasticam paverunt. 1 Has igilur et hujusmodi rationcs mo_
    communionem dcnegavere. Nil denique novi noster derni i praesumptorescaute considerent, nec deinceps
    apostolicus nobis obscrvandum injunxit; quod, 'injuste se absque induciis damnatos esseexistiment.
    etiam si fecisset, non tamen sine periculo ejus con- CAP.XXIII. Forsilan aulem aliquis adeo delirat,
    lcmni prseceplumposset. Nam apostolica sedes ex ut i subditos cujuslibet episcopi per ipsum tanlum,
    divina confessionehunc semper obtinuit et obtinebit non ' per Romanum ponlificem, damnari posse dicat.
    primatum ut lolius mundi Ecclesiasnon solum anti- 'Sed iili ipsa Veritas in Evangelio contradicit, quae,
    quis institutis, sed etiam novis disponat, prout di- IB. Petro principaliter inter reliquos aposlolos hoc
    versorum necessitas temporunrcxposlulal: « Cogunt privilegium
    f conccssit : i Quodcunquc ligaveris su-
    cnim, ait Augustinus ad Bonifacitini, mullas invc- pcr f tcrram, erit ligatum et in ccelis (Maiih. xvi). >
    nire mcdicinas multorum cxpcrimcnta niorhorum. » Qui (- cnim geiieraiiicr omiies apnstolicic potcstatr
    1159 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. H40
    i
    subjecit, nullo modo alicujus episcopi subditum ex- ALimpertivit Ecclesiis ut in partem vocalae sint solli-
    cepit. Unde idem apostolus, et a senioribus sui lem- citudinis, non in plenitudinem potestatis.» Undeli- .
    poris, idest, presbyteris, sive episcopis, et ab eorum quido demonstratur quod quilibel episcopus nec su-
    subditis obedientiam generaliter exegit, cum, lam. per gregem sibi commissum tantam potestatem ha-
    subditis quam praelatis, tam feminis quam viris, beat, quantam praesul apostolicus, qui, licet curam
    specialia vivendi prsecepia in epistolis suis (radide- suam hi sinsulos episcopos diviserit, nullo modo
    iit. Quod incassum ipse faceiet, si non generaliter tamen seipsum sua universali et principali potestate
    omnes ejus institutionis odedire deberent. privavit, sicut nec rex suam regalem potentiam di-
    Beatus quoque Anacletus ab ipso principe apo- niinuit, licet regnum suum in diversos duces, comi-
    stolorum presbyter ordinatus, in decretis suis, cap. tes, sive judices, diviserit.
    111, teslatur : i Sacrosancta Romana et apostolica Cum igitur domnus apostolicus in omni Ecclesia
    . Ecclesia, non ab apostolis, sed ab ipso Domino no- tam principalem potestatem habeat ut, etiam invito
    £iro primatum obtinuit, sicul ipse B. Petro apostolo episcopo cujuslibet Ecclesiae, quscque in ea juxta
    dixit: Tues Petrus, » et reliqua Ergo hsec aposto- canonicas sanctiones possit disponere, quis dene-
    lica sedes cardo et caput omnium Ecclesiarum a Do- gare poterit quin ubique gentium tam subditos epi-
    R
    mino, non ab aUo, est constilula. Etsicut cardine os- scoporum quam ipsos episcopos apostolicse inslitu-
    tium regilur, sic hujus sanctse sedis auctorilate om- tionis contemptores damnarepossit?
    nes Ecclesiae, Domino disponcnte, reguntur. CAP.XXIV. His autem rationibus et hoc declara-
    Item B. Gelasius, doclor apostolicus, cap. 11 : tur, quodcujusvisepiscopiparochianus potiusdomno
    « Cuncta per mundum novit Ecclesia quod saci'o- apostolico quam proprio episcopo obedire debet,
    sancla Romana Ecclesia de omni Ecclesia fas habeat cum aucioritas proprii episcopi nullalenus eum ab
    judicare ; nec cuiquam de ejus liceat judicare judi- apostolica damnatione valeat liberare, si apostolicis
    cio. Si quidem ad illam de qualibet mundi parte ap- prseceptis inobediens exstiterit. Et econlra, domnus
    pellandum est, ab illa autem nemini appellare per- apostolicus, si ei obedierit, eumdem ab omni violeu-
    missumest [C. R., nemo est appellare permissus.]» lia proprii episcopi facillime poterit defendere, vide-
    Sednec illa praeierimus quod apostolica sedes.sine licetvel ipsum parochianum ejus dilioni penitus
    ulla synodo praecedente, exsolvendi quos oportuit emancipando, vel episcopum ab injuria per corre-
    habuerit facultatem (1000). Et hoc nimirura pro suo ptionem vel damnatioiiem aposlolica auctoritate re-
    principatu, quem B. Pctrus aposlolus Domini voce frenando. Attendat sane cujusvis episcopi subditus,
    ct tenuit, et semper retinebit. His autem sanctissimi C ne vel proprio episcopo contra apostolica prascepta
    Palres, Calistus, Fabianus, Sixius, Sylvester, Julius, obediat in aliquo. Cum sanctus Gregorius (tib. n,
    el reliqui innumerabiles astipulanlur. Qui adeo am- epist. 15, 16) archidiaconum Salonitanum in locum
    plexati sunt unitatem [C.R., verilatem], ut potius Honoiati jam deposili subrogatum deposuerit, eo
    mori quam mentiri deliberarent. Hujus igitur privi- quod idem proprio episcopo se in locum illius ordi-
    legiiaucloritateB. SimpliciusipapaXLIX Gregorium nari post apostolicam prohibitionem obedierit. Hine
    Mutinensemepiscopum, Ravennalis archiepiscopi suf- etiam patet, quam apertissirae illi desipiant qui di-
    fraganeum, a ditione ejusdem archiepiscopi penitus cunt quod subditi cujuslibet episcopi, apostolicse
    absolvit. Ethoc ideo, quia idera archiepiscopuseum sedi nullatenus obedire debeant, si proprio antisiiti
    invitum Mutiuensi cathedrse inthronizavit. obediant, cum a S. Gregorio et iile merito degrada-
    llem S. Gregorius (lib. n epist. 14, 15 , 16) retur, quiet per obedienliam episcopi sui aposlolicas
    Honoratum Salonitanse Ecclesise archidiaconum,qui sedi adversus fuisse detegitur. Nempe nuUus debi-
    jam ex archidiaconatu ad presbyterium devenit, in- tam obedientiam pioprio episcopo cxiiibere poterit,
    viio ejus episcopo, ad pristinum gradum reduxit; nisi qui el aposlolicse sedi principaliter obedire slu-
    deposito quidem eo quem idem Sakraitanus episco- duerit. Omnis euim qui vult esse episcopus hocma-
    pus in locum ejus ordinavit. Quapropter apertissi- D ; xime subditis suis inculcat, ut sanctorum Patrum
    me desipiunt, seque reos aposlolicaeaucloritalis effi- inslitutis absque omni coutradictione obediant. Quse,
    ciunt, quicunque ejus potest-ati temere praejudicant, ut praedictum est, apostolicse sedi principabter ab
    c"im cujuslibet episcopi subditos non per Romanum omnibus obediendum esse denunliant.
    pontiflcem, sed tanlummodo proprium antistitem li- Quicunque igilur suo legitimo pastori debitam
    gari vel solvi posse confingant. obedientiam tribuerit; etiam principaliter domno
    Praeterea B. Leo papa, qui quartam universalem apostolico obedire studebit. Nam.juxta ipsius Veri-
    synodum Chaleedone congregavit, item Yigilius pa- tatis edictum, « non est discipulus supra magistrum
    pa, sub quo quinta universalis synodus Constanti- (Malth. $.). t Si autem domnus apostolicus proprio
    nopolimcouvenit; item beatus Paler Gregorius; bi, ct legitimo pastori jure prseponilur, quanto magis
    inquam, singuli, eadem auctoritate praecipui, pene illi qui necnititur esse quod dicitur?
    eadera voce in decretis suis venissime testantur hoc. Has igitur ethujusmodi raliones quicunque saltcm
    modo : i Sancta Romana Ecclesia vices suas ita aliis; e rudibus fideliter inspicere dignabilur, nullatenus

    (1000) C. R., quos synodus iniqua damnaveral, et damnandi nulta exisleule synodo.
    1141 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1142
    prsedicta nostri apostolici slaluta proscnoere cona- ^ sideratione praetermisi, ne gravis essem idiotis, quir
    bitur, praesertim cum videat evidenlissime eadem ex bus hic specialiler satisfacere proposui, quibus
    SS. Patrum senteniiis, imo ex divinis Sciipturis pauca ex mullis lam indubitatae verilatis sufficere
    emanasse. Poteram vero quam plures alias rationes possunt, si indagandse potius veritati quam infru-
    superioribus adnectere, ei innumeiabilia SS. Patrum cluosaecontentioni operam dare volunt. Finis.
    exempla prsefatis statutis assignare, sed ea hic con-

    Videnlur ires islaeepistolse scriptae ante traciatum De sacramenlis excommunicalorum, cui inter hsec pro
    Gregotio VII opuscala primum locuin tribuimus; nam hic quasi adhuc incerti fluctuare videntur Adalbertus
    et Bernaldus quid de conlroversiis ea aetate excitatis sentiendum esset. In opusculo autem praedicto Ber-
    naldus sententiani absque ulla haesilalione profcrt, tametsi indicat multa super hac conlroversia inter se et
    Bernardum esse disceplala; qui Bernardus non eetalius quam magisterille scholarum Conslantiensiuni,
    de quo supra in praefatione ad hos traclatulos, et in testimoniis pro Gregorio Vll, postea magister schola-
    rum Hildesheimensium et landem monachus Corbeiensis in Saxonia facius, qui ut ex secunda epistola ap-
    paret, ferventissime quidem eausam S. Petri defendebat; sed dum ardorcm per scienliam ecclesiaslicam
    non temperal; nonuihil impegit, ut docet ipse Bernaldus in suo Chronico. Adalbertus ille est, quem Ber-
    loldus seu Bernaldus in Chronico hoc elogio cohonestat anno 1079 : Doclor Adalbertus fucto verbogue diser-
    lus, jam triginta annis mundo crucifixus et in fine ad evangelicam perfcctionemperductus, migravit ad Do-
    minum tertio Nonas Dccembris. Queni honoris causa Bernaldus in secunda epistola appellal Patrem el do-
    ininum.

    DE DAMNATIONE
    EORUM
    QUI PAPAM TOTAMQUEROMANAMSYNODUMDEAUCTORARE TENTAVERUNT,

    ET DE SACRAMENTIS DAMNATORUM.

    EPISTOLA PRIMA, B dubias quidem res disculicndas induciae leguntnr


    ADALBERTI ADBERNALDUM. concessce, ut accusati se contra accusalores suos
    Domuo ac venerando sacerdoti BERNARDodoclrina possint prseparare. In quo judicio necessaria est
    ac moribus adornato, ADALBERTCS presbyter indi- prsesentia accusati et accusatoris. Publicaj aulem
    giius ejusque bonum (1052) indeficiens, quod est contumacise nusquam legimus inducias ex debito
    Christus. esse concedendas. Hujusmodienim causanon indiget
    Multum de veslra salutalione gavisi sumus, sed accusatore, vel testium conductione, eum ipse reus
    multo plus gauderemus, si quoquo modo ad invicem non vereeundetur criraen suum prcpalarc, nec per
    conveniendi et dulce colloquium conserendi faculta- absentiam damnationem suam debet diflerre. Sed
    tem habei'emus. Quod cum nobis diversarum i'e_rum hos duos ordines judicandi per exempla vobis de-
    necessitas intercludat, saltem mutuam collocutionem noiari non necessaiium aeslimamus, cum scientiori
    litterarum officiocommendare non pigeat. qustiibet ingerere magnaejudicetur impudenlise.
    (1055) De judicio igitur domni apnstolici super Juxta hunc modum doninus apostolicus publi-
    publicos et contumaces apostolicae sedis proscripto- cos et contumaces apostolicae sedis proscriptores
    res aliquid nobis rescriberc veliiis, sicubi quidquam satis caiionice damnavit etiam absentes. Quid autem
    aitthenticum eidem judieio adversum invenisselis. vobis inde videalur, charitas vestra nobis rescribere
    Nam lios nihil.adhuc illi contrarium reperimus, licet non gravetur. Nam vestram de hac causa senten-
    diversorum Palrum statuta singulari diligentia evol- liam libenlissime recipimus; quem prae caeteris
    vissemus. In illis sape duos judiciarios ordines inve- diligentiorem et discretiorem in sacris litteris nou.
    nimus. Unum de publicis criminibus ; alterum, de dubitamus.
    dubiis, licet veris, noudura tameu publicatis. Et ad De confectione etiam sacramentorum a Sinionia-

    (1001) Lacunaest in ms.; leg. ejusque Bernaldus, judicio,in epistola,quw islam tertio oc.osubsequilur,
    ul infra in tertia cpistola. diligentissime tractatum invenitur, videlicet, quam
    (1002) Manuscriptus codex non ad marginem scd nefarie isli in aposlolicamsedem peccaverinl,el quair.
    jn ipsa conlextus serie hoc glossema habet. De hoc canoniceRomana sqnodus eosdamnavcrit.
    lu3 AD OPERA S. GREGORIl APPENBICES. IW
    cis, scu aquibuslibet excommunicatis usurpatorum, A rium. Salve, coeli wmlnare, lucens incxstinguibili-
    Pet. l).
    quid videatur vobis,' scire vellemus, quippe, si tei in medionalionis malaealque perversae (//
    careant verilate. Sanctissimus enim Pater Augusti- Jussionis igitur tuae exsecutionem licet mihi pro
    nus ita testatur : « Veri, iuquit, sacriiicii locus non sanclilale negolii interdicat conscientia, licet prse-
    cst extra calholicam Ecclesiam. > Nuilus igilur sumentem me in faciem ipsam cedat stullilia, aggre-
    locus veri sacrificii est apud hsereticos, sive excom- dior lamen, certus quia etsi quae oporteat dici
    municatos. nescio, in hoc tamen sciens sum quod libi, Domine,
    Beatissimus quoque papa Leo, cujus aucloritate obedio. Jubes igitur, ut tua ipsius verba ponam, tibi
    me scribi de judicio domni aposlolici super pu -
    congregatum est et confirmatum Chalcedonense a
    concilium a sancto Gregorio Evangelio comparatum, blicos et contumaces sedis aposiolicae proscriptores,
    ipse, inquam, Leoni Auguslo scribit de quodam sicubi quidquam authenticum eidem judicio adver-
    •damnato Timotheo episcopo (1005) qui reus occi- sum invenerim.
    sionis Alexandrini prsesulis [Prolerii], sedem ejus Sedis, Pater, apostolicae est, ut divini consciae
    Simoniace invasit. De hujus igilur Simoniaci sacra- arcani, rotare claves regni coelorum. i Ipsa enim, »
    menlis praefatus papa Leo ita testaiur ad Auguslum B ul Anacletus papa scribit, i conslitula est a Domino,
    non ab alio, capui et cardo Ecclesiarum. » Et sicut
    (epist. 7S) : i Manifestum est, inquit, per crudelis- au-
    simam insanissimamque ssevitiam omne illic (in cardine ostium regitur, sic hujus sanctae sedis
    Alexandrina sede) coelestium sacramcntorum lumen ctoritale omnes Ecclesise Domino disponente re-
    exsiinclum. Intercepta est sacrificii oblalio; defecit guntur.
    chrismatis sanctificatio; et parricidialibus manibus Hinc B. Gelasius in generali decrelo ad omnes
    dicit : « Cum
    impiorum omuia se subtraxere mysteria,» etc. San- cpiscopos de inslitutis ecclesiaslicis
    ctus quoque Gregorius scribens de temeraria ordi- nobis contra salutarium reverentiam regularum cu-
    nationeMaximi Salonitani cpiscopi (lib. m,<.p. 20), piamus temere nil licere, et cum sedes apostolica
    ita dctestatur eamdem : « Post interdictionem, in- super his omnibus, favente Domino, quae palernis
    tenere
    quit, quoque nostram, quae sub excommunicatione canonibus sunt psaefixa,pio devotoque sludeat
    tua ordiiiantiumque te facta est, caesis presbyteris, proposito, salis indignum est quemquam vel ponii
    hanc observau-
    diaconibusque caeteroque clero, manu militari ad ficum, ve! oi-dinum subsequentium,
    mediuin diceris adducius, quam rem nos consecra- tiam refutare, quam B. Petri sedem ct sequi vide.it
    tionem dicere nullo modo possumus, quse ab cx- etdocere; salisque conveniens sit ut totum corpus
    communicatis est hominibus celebrata. > Episcopi „ Eeclesisein hacsibimetobservatione conco:det,qiiam
    enim cxcoinmunicati erant, qui eum consecrave- illic vigere conspiciet ubi Dominus Ecclesise totius
    rant. posuit principatum. »
    Veslrum igitur judicium exspectamus quid de Leo quoque ad Anastasium thessalonicensem epi-
    hujusmodi sacramentis judicare dcbcamus. scopum (epist. 84) : «Quibus» (sacerdotibus),iiiquil,
    « cum sit dignitas communis, non est tamen ordo
    (1004) Post inlerrogationem hic incipit vulens re-
    svonsio, caute lamcn legenda in ulteriore parte. generalis,,quoniam et inter beatissimos apostolos
    in similitudine honoris fuit quaedam discrelio po-
    EPISTOLA H, testalis. Et cum omnium par esset electio, uni tamen
    BERNALDl AD ADALBERTUM. dalum est ut cseteris prseemineret. » Et quia hanc
    Arcolse aromatis, cujus lilio capreus Libani pasci- excellentiam summae sedis non minuit
    indigiiitas
    ttir, cujus in umbra ipse cubans meiidiaiur, viro praeside.itis, testalur idem Leo : « Elsi nonnun-
    deliciarum Adalberto,de sacramentorum confcctione
    quam, inquiens, diversa merita prsesulum, jura
    Bernardus caut^riatus inslar jElhiopis in taberna- tameu permanent sedium, quibus possint aemuli
    culis Cedar, damnatus pistrino in Ur Chaldaeoruai,
    aliquani forlasse inferre, non tamcn
    nec jam subsistens in miseriis, non dico corporis, D perturbationemminuere diguilatem. Sedis tamen hujus san-
    possunt
    scd expositse jam morli animae, quidquid gemens ctae
    praesules a subjectis moncri perssepe lolerabant;
    peccatoris devotio, angclicse sanctitali. Deo fonti spiritum in eis exstinguere nolcbant; demum eccle-
    misericordiwum el Patri totius consolationis gra- siaslica
    lege duce et magistra poiius ipsi sccundum
    tias corde et voce itero utroque quod me tui salula- instituta canonum vivere quam ex canonicis instilu-
    tione lunc, cujus audito nomine recreor, dulcissima tis subjectos
    opprimere volebant. Princeps aposto-
    dignatus est colloculione. Salve, corruptelam ne- lorum cum in sui simulatione gentes cogcret judai-
    sciens cedre paradisi, salve, auriga Israel, salve, im- zare, Pauli
    correptione suggerentis, nec Judacos ab
    mortalitaiem spirans o animarum medela, salve hujusmodi tanquam a nefariis prohibendos, nec
    petra quam callidus serpens suis signasse vesligiis gentiles ad ea tanquam ad necessaria compellendos
    non gaudet, imo ab omni corporeae labis asperginc senlentia mutatum (1005).»
    pure detersam abhorrct. Salve, aureum mensse « Ego, » inquit B. Gregorius, « et minores meos,
    Salomonis',non significalivi, scdsignificati, reclinato- quos ab illicitis probibeo, in bono iniilari paratus
    (50051Intruso Alexandrino cui cognomcn j£lurus. (1005) Locus. ut vidctur, mutilus.
    (1004) Ila codex manuscriptus.
    1145' - APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA IHG
    stun* stultus enim essem [est], qui in eo 66 pnmum A nifestis, cui induciae minimc sint conccdendae, quia
    aestimat, ut bona quse viderit discere contemnat. Ule non necessariae, et posteriori hoc ordine papara in
    etiam qui non ab homine didieit auctoritati Corin- contumaces episcopos apostolica usum potestate.
    thiorum cessit dicens : « Cui aliquid donaslis, et Rccipimus, domine, quod asseris, si conjunctionem
    ego (// Cor. n). » Hinc colligimus cum sedis hujus hanc quse est tantum, non addideris. Sunt quideni
    super petram, qiise Christus est, fundatae jus et duO judiciarii ordines, ut duo praecepta, ut duo pec-
    dominium consiet, non posse abrogari : prsesules candi genera: unum scilicel^in Dominum, alterum
    tamen ejus concedat ratio interdum commoneri. in homines; ut duo adventus Domini: unus occul-
    De judicio autem apostolici facto super hos quos tus, alter manifestus; unus de quo scriptum est:
    tu vocas publicos et contumaces proscriplores, pro «Descendet sicut pluvia vellus (Psal. LXXI),»alter
    nostra respondemus stultitia. Fecit quidem papa de quo scriptum est: t Deus manifeste veniet (Psat.
    quod est apostolicum, dum damnavit quos dixeras XLIX).» De priori igitur judiciario ordine dicit
    publicos et contumaces, si tantum hanc [fort. sed Apostolns: iSiquisfrateriiominaturfornicator,»etc.
    hanc] dubietatem sequens -epistola satis elucidabit HCor.v). « Eam nominationem intelligi volens, »ut
    quse eos post litteratoriam confessionem damnatos dicit Augustinus, in lib. De poenitenlia, « quae fit in
    declarabit, ut Acatius patriarcha Constantinopolita- quemquam cum sententia ordine judiciario,» Noluit
    nus a sanclo Felice papa legitur anathematizatus, enim hominem ab homine judicari ex arbitrio suspi-
    utpote litleris professus, nulla autem synodica vo- cionis, vel eliam exlraordinario u.surpato judicio,
    catione praeventus; aut confessos veraciter, aut con- sed potius ex lege Dei, secundum ordinem Ecclesiae,
    victos regulariter; aut, si vocati canonice, ad red- sive ultro confessum, sive accusatum, atque con-
    dendaerationis judicium venire nolueruiit. victum.
    Audi, Pater, quid S. Augustinus, qui Carlhagi- Hunc autem ordinem qualiter procederc ac tra-
    nensiconcilio.exapostolicaauctoritateetducentorum ctari oporteat describit B. Gregorius in commentaiio
    septemdecim Patrum firmato interfuit, de sententia ad Joannem Dcfensorem (lib. xi, episi. 36), euntem
    ejusdem concilii ad clerum et plebem Hipponeusium in Hispanias, decernens ct catholicum statuens ut
    inter alia dicit (epist. 157) : « Nuper in concilio epi- considerata causarum qualitaie alii sint accusatores,
    scoporum conslitutum est nullum clericura qui alii testes, et ut, pnesente accusato, sub jiirejts-
    nonduni convictus sit suspendi a communione de- rando dicatur testimonium scriptis aUigaium, et
    bere, nisi ad eausam suam examinandara se non accusatus i"espondendi et defeudcndi se locum ha-
    prsesentaverit.»Ipsam autem prsesentationem ipsum < Q beat, et examinatio personarum accusantium ac
    demonstrat concilium, videlicet ut aut ipse accusa- testificantium regularitcr fiat. Hunc etiam juuiciarii
    tus ad causam suam dicendam die statula litteris ordinis modum Dominus innuil, cum in resuscita-
    cvocatus occurrat; aut aliquas veras necessitatis tione puellse.in domo jacentis mortuae, ac si in rcve-
    causas probet, quibus occurrere non potuisse mani- latione causae non omnibus notae, quosdam disci-
    fcstum sit. Et attendendum quia dicit, « non po- pulorum suorum testes scilicet ei patreni et matrem
    tuisse, » nec dicit, non voluisse; simililer et de puelisesecum adhibuil (Matlh. ix, Lut. vm).
    accusatore, si ad concilium universale anniversarium Qualiter autem sit determinanda hujusmodi
    oecurrere noluerit. Certe, siveaccusator, sive accusa- conjecluralis controversia, describit Leo'ad Rusti-
    tus occurrere voluit et non valuit, Carthaginensis con- cum Narbonensem episcopum : «Quia sacerdotum
    cilii decretis absolutus erit. Consentitet AfiiCanasy- Doinini matura volumus essejudicia, nihil possumus
    nodus dicens: i Si infra annumcausam suam purgare iu rcbiis incognitis, in cujusquam partis praejudi-
    contempserit. » Nota verba: non dicit, « non voluc- cium definire, priusquam univcrsa quae gcsta sunt
    rit, » sed « contempserit. » UndeAuguslinusinlibro veraeiter audiamus.» Et item alibi egregie dicilur.-
    De poenitentia : «Nosvero a communionequemquam « Non justum mediatorem, qui in inccrtis sicunam
    prohibcre rion prssumus, quamvis hsec prohibitio ID partem audit, ut alteri parti nihil reservet.» Quid
    nondura sit morlalis, sed medicinalis, nisi aut sponte vero sit faciendum, si accusatus post canonicas in-
    confessum, aut in aliquo sive sseculari, sive ecclesia- ducias nec ipse venerit, nec impedimenti necessi-
    slico judicionomihatum atque convictum.Quis enim tates probaverit, pr3escribit S. Gregorius in proedicla
    sibi utrumque audet assumere ut cuiquam ipse sit commentario dicens (lib. xi, epist. 56) : «Quoniam
    accusalor et judex ? »— «Ideo,» ihquit S. Gelasius, quidam aut apud locorum defcnsores, aul apud cla-
    vociftar ad judiciam certa qua:cunque persona, ut rissimos proviuciarum judices, aut etiam, ut asso-
    aul fateatur objecta, aul convincatur objectis. » Et lel, t hic apud virum clarissimum «magistrum een-
    Anliocheni canones : «In conciliis , ir.quiunt, ad- sus ingrediuntur, t et queruntur «tanquam ab alio
    sint omnes qui se laesos existimant, et synodi expe- passi aliquid contra Ieges, aut aliter lsesi, aut damni
    rianlur examen. » facti testes volentes producere. At ne postea obji-
    Sed tu dicis duos esse judiciarios ordines : unum ciatur cis » quia per unam partem gesta confecta
    de dubiis, Ucet veris, qui et indigeat induciis, scili- sunt, «oportet illum qui impetitur in ipsa civitate
    cet ut accusatus consulendo sibi provideat qualiier constitulum, ubi lcslimonia dantur, admonitum a
    de objectis commode rcspondcat; altcrum, de ma- judice sive a dcfcnsore advcnirc ct audire altesta-'
    114.7 AD OPERA S. GREGORII APPENDlCES. 1U8
    tiones. Si vero noluerit advenire, sed contempserit, A celebrationem sibi missae interdicentis proterve
    ut ex hoc ab una parte testimonia adversus eum discidit, quia hunc, inquam, nisi canonice vocatum,
    iniitilia sint, sancimus hujusmodi testimonia ita nisi regulariter exspectatum, damnare noluit. Unde
    valere, ac si non ex una parte consisterent, sed et ipse ad Martianum (lib. n, episl. 27): «Nullus
    etiam ipso praesenle fuissent facta. Si enim recusa- sine cognitione damnandus est.»
    verit, et venire noluerit, et audire quse deponuntur, Alter judiciarii ordinis modus est, quem et tu
    Ciira ttlique in publico sit, et non ex inevitabili qua- dixeras, cum crimen non negatur, cum jam quasi
    dara necessitate venire non possit, similis advenienli extra poriani civitatis, sceleribus [scelerum] exse-
    eril, et nulla utilitas ex contemplu suo ei adhibebi- quiis reus efiertur. Hunc modum, nisi tua vel pro-
    tur, sed videbunlur quidem ex utriusque prsesentia videntia aliter judicaverit, in duos adhuc modos
    probationes faclse. Ecce, . inquit S. Gregorius, subdividimus, etmodumutrumquein synodum (1057)
    i admonendus est semper adversarius, ut ad audien- vocariet ex judicio determinari volumus. Unascilicet
    dos lestes adveniat; alioquin necesse est ut quod manifesti judiciarii ordinis species est, cum reus nec
    contra leges aclum esl firmitalem non habeat.» se, nec admissum, quod objicitur, defendit, id est,
    Demonstrat etiam Bonifacius papa (epist. 2) scri- cum faietur et se fecisse et faciendo peccasse. In hae
    bens ad septem provincias de Maximo, qui multo ^' causa, accusaloribus nil facientibus, reus tantutn ad
    crimine infamatus prsesentari judicio noluit, regu- judicium vocatur, passurus quod confesso vel con-
    lariter vocatus. «Nullus, inquiens, dubitat quod ita viclo medicinaliter prsescribuni pene singula folia
    judicium nocens subterfugit, quemadmodura ut canonum. Secundum hunc modiim videtur Apostolus
    absolvatur qui esl innocens quserit; sed astula ca- dixisse adCoriiithios:« Ego quidem absens coipore,
    vtllatio eorum qtii versulis agcndum credunt esse praesens autem spiritu, jam judicavi, ut praesens,
    consiliis nunquam innocentiae nomen acciplet. Con- eum qui sic operatus est, in nomine Domini nostri
    fitetur eniin de oinnibus, quisquis se subterfugere Jisu Chrisli, congregatis vobis, et meo spiritu, cum
    )udiciura dilationibus putat. > Et quibusdam inter- virtute Domini nostriJesuChristi tradere hujusmodi
    pnsitis : « Decrevimus, inquit, vestrum debere intra Satauae in interilum carnis (/ Cor. v).»
    provinciam esse judicium, et congregari synodum, Nola, quod dixit: «Congregalis vobis in nomine
    ante diem Kalendarum Novembrium, ut, si adesse Jesu,» quasi diceret: Collecto a vobis concilio, facto
    voluerit, praesens, si confidit, ad objecta respon- a vobis conventu in nomine Domini, id est cano-
    deat. Si vero adesse neglexerit, dilationem sententise nico, ibi me spiritualiter vobiscum pi'aesente, reus
    de abscnlia non lucretur. Nam manifestum esl con- , judicetur, ibi a consortio Ecclesiae eliminetur; tunc
    fiteri.eum de crimine, qui indulto et toties delegato manifeste ei monstretur quia peccando ejus se jugo
    jtadicio purgandi se occasionc non utitur. Nihil enim subjugavit, ejits dico, qui jugum Domini abjecit. Et
    interest utrum in praesenti examine omnia quse dicta hocnonpiivatae respectu injurite, non alia intenlione
    sunt comprobcntur, cum ipsa quoque pro confes- nisi ut in eo intereat in mortem vergens carnalitas;
    sione procurata toties constet absentia. Nos autem resipiscat aeterna quacrens spiritualitas ; carne scili-
    p.ir omnes provincias litteras dirigemus, ne excusa- cet intereat, ut spiritu salvetur. Item paulo supe-
    tionem sibi ignorationis obtendat, ut ad Provinciam rius : «ut tollatur de medio vestium, qui hoc opus
    venirc cogatur, et illic se constituto prsesentare fecit(/fcirf.).»QuodexponensAmbrositis (inlCor. v),
    judicio. » dicit: «Cognilo opere isto, pellendum illum (peecan-
    Siinili exsccuiioiic vocavit et exspectavit B. Gre- lem) fuisse de ccetu fraternitatis. Omnes enimcri-
    goiiiis Maximum Saloiiitanura episcopum, evidenter nsen ejus sciebant, et non arguebant. Publice enim
    reum el conlumacem (lib. v, epist. 5) dicens : «Ilor- novercam suam Ioco uxoris habebat. In qua re, ne-
    lamur ut ad nos venire omni postp >sita excusatione que testibus opus erat, neque tergiversatione aliqua
    festiues, qualenus, servata justitia, haec (de quibus poterat tegi crimen. »
    accusaris) et cognoscere et finire, secundum cano- D j Altera manifesti judiciarii Ordinis species est,
    nica instituta, Christo revelante, possimus. Ita au- euni purgatorie crimen conceditur, sed culpa re-
    tem fac ut ad veniendum amplius jam moras non movetur; id est, cum [quis] fatetur sequod objicitur
    ingeras, ne ipsa le magis absentia obnoxium his quse fecisse , aflirmat autem se [contra] legem ecclesiasti-
    dicuutur assignet; et nos in te haec res, non solum cam minime in hoc facto exorbitasse. Huic accusato
    propter dicta crimina, qute purgare subteifugis, sed magnopcre suaderaus concedendam synodum, sci-
    etiam propler inobedieniiae culpam durius scilicet, licet ut aut convincatur, aut probando suas partes
    utin contumacera cogat ex concilio ferre judicium.» absolvalur. Iloc modo secum agi debere clamant
    Aides, domine, quia B. Gregorius Maximum nunc proscripti ab apostoiico prsesule. Hujusjudi-
    Salonitanum, et praesumptorem, et contuma ciarii ordinis formam dabant nobis plures propter
    ccm, qui ordinem illicite suscepit, qui litteras papae justitiae defensionem accusati, plures tjTannidem
    (1006) Hsec et sequentes notaiiunculse ad hanc bidum SEMPER non adjeclum, nec aliuti universitalii
    epistolam erant in margine manuscripti Codicis, designalivum; ne eo udjeclo apostolicw sedi prceiudi-
    cautelse gratia sive ab ipso Adalberto ct Bernaldo, carelur: quam certe conlumucia synodicam vocatiO'
    MVCab alio quopiam adjeclae, Ilic caulissime voca- nein non cogatur prmlcndere.
    1149 APPEND. III: — MONUMENTAGREGORIANA. 1150
    prsciatorum experii. Quibus in conventu auditis, ipsil A bet canonice vooatus vcnire conlempscrit; secun-
    persaepeobjecti hoiiestatem suadendo sunt absoluti,, dum , si piaesenlatus prseccplis sacerdotalibus non
    compressores eorum, relato in se crimine, damnali. obedierit; tertium, si ante finitam causae suse exa-
    Sic Constantia episcopum Ca!iomannum(I007), quii minationem a synodo piofugus abire praeStim-
    eam ex inobedientia accusavit, perorata inobedien- pserit. » Ne vero haecsynodusex locihumilitate de-
    tiae dignitate, quasi infernalem furiam exsufffavit. mercalur auctoriiatcm, audialur Gclasius in epist.
    Hujus autem regulam et actionem controversiae __ ad episcopos per Dardaniam constitutos : i Confi-
    praescribit concilium Sardicense : «Si episcopus5 dimus, inquiens , quod nullus jam veraciter Chri-
    quis forte iracundus (quod esse non debel), cito,, stianus ignoret uniuscujusque synodi constitutum ,
    aspere, commoveatui-adversus presbylerum, sive3 q.iod univcrsalis Exlesiaj probavit assensus , nul-
    diaconum suum, et exterminare eum de Ecclesiai lam [non aliam] magis exsequi sedem prae coeteris
    voluerit, providendum estne innocens damnetur,, oporlcre quam priinam : quae et unamquamque sy-
    aut perdat communionem. Et ideo, habeat potesta- nodum sua auctoritate confirmat, et continuata mo
    tem is qui abjectus est ut episcopos finitimos inter- deratione custodit, pro suo scilicel principaiu, quem
    pellet, et causa ejus audiatur ac diligentius tracte- beatus Petrus apostclus Domini voce perceptum
    tur, quia uon oportct ei negari audientiam roganti., " (Matth. xvi), Ecclesia nihilominus subsequente , et
    Et ilie cpiscopus, qui aut juste aut injuste eum abje- tenuit semper et retinet. »
    cit patienter accipiat ut negotium discutiatur, ut
    Et beatus Isidorus (lib. vi, c. 15) post descriptio
    vel probetur sententia ejtis a plurimis, vel emende-
    tur. Tamen piiusquam omnia diligenter et fideliter nem authentiearura Scripturarum, et Nicaenae,Con-
    Ephesinse, Chalcedonensis quo-
    examinentur, eum qui fuerat a communione sepa- stantinopolitana?,
    ratus ante cognitionem nullus debet praesumere, ut que synodi, addidil: « Si qua sunt concilia a SS. Pa
    communioni societ, » tribus instiluta, post istarum iv auctorilatem,et cti-
    sto.lienda et recipienda dccrevimus. » Ilinc et Au-
    Noientur verba quse dicuntur, «ut sentenlia ejus
    De vera religione (lom. I Operum) dicit :
    probetur, vel emendetur,» scilicet ut discussione gustfhus « jEternani legem mundis animis fas est cogno-
    facta, sentcntia ejus qui damnaverat, si juste secum
    si ratione scere, non est fas judieare. » In islis autem lempo-
    agit, probetur; caret, emendetur. Cum
    ralibus de his homines judicent,
    ergo nemiiiem prsepropere seu prsepostere damnari cam easIegibus, quanquam
    Iex patiatur ecclesiastica, nrobabiliter dicimus . si instituunt, tum, cum fuerint institutae al-
    qae iirmatae, non licebit judici de ipsis judicare, sed
    a
    qui cpiscoporum papa rogulariter ad r
    synodum C secundum
    vecali non venerant, vel certas impedimenti neces- ipsas. Et per Carthaginenses canones
    sitates non probaverant, officii suspeusionem (1008) dicitur : « Quaevel facta, vel dicta superius compre-
    hensa sunt, vel ab aliis conciliis conscripta, quse
    merueranl, audiendo lamen liumar_oAugustini(epist.
    socundum legem inveniuntur, custodire nos oportet.
    50, circa finem) consilio m epistola ad Bonifacium : Si
    * In hujtismodi causis, ubi per g"aves dissensionum quis vero statuta supcrgressus corruperit, vel
    scissuras iion hujcs aut illius hominis est pericu- pro nihilo habenda put.iveiit: si laicusesi, commu-
    nione; si clcricus, honore priveiur.»
    luui,sed populorum slragesjacent, detrahendum est
    aliquid severitati, ut majoribus malis sanandis cha- His de judicio papaeresponsis , pro mea stultitia
    jitas siiicera subveniat;» et Leone (episl. 92,.adfi- tuse, Pater, jnssioni liceat me, antequam de Simo-
    ncm) ad Rusticum Narbonensem episcopum di- hiacis eiexcommunicatis rcspondcam, quaedamquae
    cente : «Sicutquaedam sunt, quae nulla possunt ra- nos idiota. utrinque conferimus tecum agendo de-
    tione convelli, ita nonnulla [multa] sunt quae aut liciari. Persona igitur apostolici exigit ab eo. ut si
    pro consideratione aetatum, aut pro necessitate re- Ecclesiaeqtiae se suo credidit patrocinio consultiiui
    rum oporteat lemperari, illa semper conditione ser- voluerif, si id quod dicilur esse decrcverif, gladiura
    vata,ut in bis qase vel dubia fuerint aut obscura, id D B spiritus evaginet in episcopos qui non per ostium
    noverimus sequendum, quod nec prseceptis evange- intraverant, qui eum praecipientcm quod apostolica
    licis conlrariuin, nec decretis SS. Patrum inveniatur clamat auctoritas non audierant, id sibi necessita-
    adversum. » tis imponentes, ul in correciionem ecclesiasticorum
    (1009) Prseterea deereta Triburensis synodi con- opera u>atur saccularium, ut quorum esset specu-
    cilii, cui interfuit catholicus Arnolfus rex, prsescri- lum vitae clericorum de agendis consulere, sibi
    bunt nobis lanlum tria, quae mereantur episcopale modo arrogent clericis magistrare. Tracta igitur,
    anathema : unum scilicet, « si ad synodum quisli- quod aiunt, a tergo legis ecclcsiasticaemateria, non

    (1007) Carolomannus qui et Carolus episcopus adjectivum apostolicw aucloritati prwjudicare vi


    Coiistantiensis intrusus et Simoniaius ab llenrico dereiur.
    IV Csesare ann. 1069. Vide eatalogum episcoporum (1009) Hi modi anailtemalumdisculiendi sunl qui-
    Constant.nuper editum a D. Pistorio, etLambertum, dem episcopis , non utique in contumacia publicatis
    1069 ct 1071; Conc. Sardicens., c. 17. prwfixi videntur, ul ex leclione ejusdem concilii col-
    (1008) Hic caulissimc non adjectum : quod pupa ligitur, qui ctiam modivrwiudicare non possunl apo-
    ubsque sqnodo neminem possit dumnarc. Nam hoc sloticw anclorilali.
    1151 : AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. «52
    pcr ostiuin intravcrant (1010) qtii apud suas, quas A tor cxtenditur , cum pro revereniia ordinis pcccator
    nunc occupant sedes, non prius electi quam recepli, honoralur. Audiai et papam Simplicium : « Privile-
    sed heu praeposlcre prius reccpti quam elccti; prius gium meretur amitlere, qui pcrrnissa sibi abutiiur
    persaepe ordinaii quam (1011) onuies manus , et potestale. » Audiat et Hieronymum (1 \ q. 5, c. 65):
    linguae, seu corporeae serv.tulis, non solo spiritualis « Non facile est stare in loco Petri et Pauli, ei te-
    vitae interventu , et commcndalione promoti ; de nere cathedram regnantium cum Christo; quia liinc
    qiiorum contagio Ecclesia jam id labis contraxit, dicitur : Non sanclorum filii sunt qui tenent loca
    quod pene sui sacramenla , id cst ordinalioncs cle- sanctorum, scd qui cxefcent opera eorum. » Ilinc
    ricorum , consecrationcs ecclcsiarum , et alia quae- ct Augustin. De serm. Domini in montc : « Maximc
    dam sui insignia perdidil, cum a lalibus consecrata, hi temere judicant qui raagis amant vituperarc et
    potius abjiis maledictis sit maledicta , Domino cis damnare quam emendare atque corrigere. » Quod
    per prophetam dicentc : « Maledicam benedictioni- vitinm est superbia vel invidcnlia.
    bus vestiis (Mal. n). » Demum ut canonici canonicis jaculis canonica
    (1012) Haecdicuntur, imo dcploranlur in quosdam praetendant propugnacula dicunl : Cum dominus
    istorum prd miseriis prsescnlis staius ecclesiaslici, papa nos non canonice vocatos, nos venirc proliibi-
    clamatur apostolic._s , ut subveniat Ecclesi;e labo- B tos damnarat, audire oportuit prsedeccssorcm suum,
    ranti. Isti ccontra pro se ct in aposlolicum clamant; cujus nomine gaudct, Gregorium , episcopo Joauni
    quod ipse cos , ut tuo verbo titar, proscripserit ly- injuste excommuniCanti sciibentcm (iOiO): « Cassa-
    rannice , non ecdesiaslice ; privatse sui ipsius inju- lis prius atqtte ad nibilum redactis prsediclse scn-
    riic , non rcspectu sequitatis publicse. Ei maxime , tcntisc tuse decretis, ex bcati Pctri aposiolorum prin-
    quia iJ agentes, quod non pro magnitudinc negoiii cipis auctoritate decernimus triginla dieriun spatio
    discussum , sed rei Romanae periculosum , onini saera le commuaksBe privalum, ab omnipolerile Deo
    vero Ecclesiae erit damnosum. nostro tanti exccssus veniam cum sumnia posnitcn-
    Dicuntquidem Stephanum papam (1044), qui an- tia et lacrymis exorarc. Quod si hancscntentiam no-
    lea Fridericus, frairem Golefridi ducis, in ptiblica stram te cognoverimus implesse rcniissius, non jam
    synodo, ejus, qui nunc papaitim lenet ct omnium tantam injustitiam , sed contumaciam fratCrnita-
    qtiiadcranl consensu, dccrevisse ut, regnante Hein- lis tuae cognoscais , juvante Domino , severius pu-
    rico, quem nunc regem habemus, ejus in clectione. niendam.
    Romani pontificis exspectaretur consensus. Testan- Et item alibi : « Quod si contra haec quoe statui-
    tnr etiam quia hic idem papa in eadem verba,' ora-- „( mus,quolibct tempore, qttalibet occasione vel sub-
    rio collum ornatus, bis juraverit. Et ex his subjun- reptione, venire tcntaveris, sacra te communione
    gitur quia ex hoc [quo] quidem papatum conscen- privatum, nec eam te, exceplo ullimo vitae tua; tem-
    dcrai, suum decretalcra consensum, suam professio- pore, nisi cum concessa Romani ponlificis decerni-
    nem, suam subscriptionem negaverit, seque perjii- mus iussione recipere. Ilsec cnim consona sanctis
    rum , quod nefas est dici , non solum tunc fecerit, , Patribus definitione sancimus, ut qui sacris nescit
    suscipiendo , sed quotidie facial oblincndo. AudiaiL obedire canonibus, nec sacris administrare vel com-
    dicta decreta Carthagincnsis concilii: « Si quis con- munionem capere sit dignus altaiibus. »
    tra suam. professioncm (1014), vel subscriptionemi Mirum quod non audit Leonem ad AnatoliuE-i
    vcncrii in aliquo , ipse se honore privavit. » Et ne2 (1017): «Virum catholicum, et prsecipuum Domini
    ex loci culmine putei sibi omnia licere, audiat illum,, sacerdolem , sicut nullo errore implicari, ita nuila
    citjus nomine gaudei, Gregorium (1015): « Nos, quii oportet cupiditate corrumpi, dicente Scriptura :
    prsesumus , non ex locorum nec geneiis dignitate , Post concupiscenlias tuas non eas. (Eccli. xvm). >
    sed niorum nobilitate innotcscere debcmus, ncc ur- Non considerat sculeittiam Justiniani catholici imp.
    bium clarilate , sed fidci puritate; » id cst, Adami quam probat ct servat Ecclesia, dicentem(l. q. 6.
    primus homo pro neccato dc paradiso dejectus est: : D c. II) :« Ut nemo episcopus, nemo presbyler excom-
    hoc est, qui nobililatcm Dei a so jccit, nobllitatei municet aliquem, antcquam cattsa probetur, propter
    loci privetur, id cst, in cxemplum culpa vehemcn - quam ecclesiastici canoncs hoc lieri jubent. Si quis

    (1010) Hic ms. lacunam habet. (5016)« Lacum aperuit, el effodil cum,et incidilin
    (1011) Eliam liic lacuna, nec sensus constai. foveam quam f°cit (Psal. vn).t Si enim S. Gregorius
    (1012) Abliinc calumniosw objectiones conspiralo- Joannem lemere inferiorem suum excommunicanlem
    rnm in papam sequunlur, quarum quwdam in sequeniii absque synodica vocalione excommunicavit , cur se
    epistola refelluntur. Illw, inquam, quw aposlolico ali- absque vocalione excommunicalos lamentanlur, qui
    quid obesse videbantur. Nam decrcta SS.Palrum, , non dico inferiorem, sed prmlalum omnibus Chrislum,
    quw sibi depravant, ipsos magis quam illum impu- imo lotam Romanam synodum de auctoritate tentave-
    gnare videntur, si recte intclligantur. runt, ui sequens epislola verissime testalur.
    (1025) Stephanus X papa, diclus IX. De hocvidcc (1017) Eoc si vos bene audissetis , non ita lemere
    Bar., lom. XI, anno 1058. prmlatum vestrum deponere co.ncupisselis. Num S.
    (1014) Scilicet considerate, non improvide faclam.i. Greg. vos excepil, cum omnes adversarios canonum
    (1015) IHs ralionibus suam superbiam refrenure e qnalhematizavit? Vos, htqnam , qui Palrem priinw
    polissimnm debebunl, qui,- non dico in subdilos , sed d scdis non conviclum nec vestro judicic convincendum
    m praiatum suum iam inaudile superbierant. depoiicre tentaslis.
    i-53 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1154
    autem adversus eam excommunicaverit aliqucm ; A diebus dcgencrarc » Itcm ad Constantinam Auui-
    ille qtiidem , qui excommunicatus cst, majoris sa- stam (lib. iv, epist. 54) : « Ei si peccata Gregorii
    cerdotls auctoritate ad gratiam sanctae communionis tanta sunt ut pati talia debeat, Petri tamen apostoli
    redeal, Is auteni, qui non Iegitiine excommiinica- peccata nulla snnt, ut vestris temporibus pati ista
    vit, in tantum abstineat tempus sacrosancta com- merealur.» Item : « Quem seuis ordinisque dignilas
    muriione , quantum majori sacerdoti visum fuerit, erexit, sui se consideratione repressit. » iteni, scri-
    ut quod iiijuste fecit ipse juste patiatur. » bens episcopis Eulogio et Anaslasio Aiitiochcno dicit
    In bamiientem igitur hunc nos voto privalae ultio- (lib. iv, epist. 56): « Cum prsedicator cgregius dicat,
    nis, non justi examinis opovteret aurem inciinare Quandiu quidem sum geniium Apostolus, minisie-
    Apostolodicenti: « Non vos defendentes, charissimi, riummeumhonoiificabo (Rom. xi), >qtii rursus alias
    sed date locum irae (Roni. xn); » audire etiam eum, dixit : « Facti sumus parvuli in medio vestrum
    cujus sedi praesidet principcm apostolorum : «Nemo (/ Thess. n);»exemplum procul dubio nobis sequen-
    vcstrum paliatur tanquam homicida , aut fur, aut tibus ostendit, ut et humilitatem tcneamus in men-
    maledicus (/ Petr. iv). » Tanquam ifialcdicus, in- te , et tamen ordinis nostri dignitatem servemus in
    qtutint calholici doctorcs, patitur qui injuriatus suas honore, quatcnus ncc in nobis huinilitas timida,
    injurias effrenaio linguse et animi fervoi'e perse- nec erectio sit superba. »
    quilur. Sententiae quidem, quia ipsi ejus maculant pro-
    Audire eiiam oportebat Grcgorium scribentem ad motionem, arbitror cum hsec respondere, se a Ro-
    Januarium (lib. n, epist. 54) : « Inter querclas mul- manis electum, id culminis consccndissc coactum,
    liplices Isidorus, vir clarissimus, a fratcrnitatc tua indignumque, el ralionis esse alienum ui Ecclesia-
    frustra se excomiimnicalum anathcmaiizaiumque ruin mater sedes Romana privetur suae eleclionis
    conqucslus est. Quob ob quam rcm factuni fuerit, arbitrio, per quam aliae sedesid obtinentut non sint
    dum a cleiico tuo, qui pi'aesens erai, voluissemus episcopi, qui non a suae sedis clero el populo, non
    addiscere, pro nulla ala causa, nisi pro eo quod te propter generis nobilitalem, sed vitae sanciitatem,
    injuriaverat, facttim innoluit. Quae res nos vehe- non divites in rebus, scd sancli in moribus, sunt
    menter affligit. Quod si ita est, nil te ostcndis de electi.
    coelestibus cogitare, sed lerrenam te conversalionem Defendit etiam forsitan se ex decretis praedeccs-
    habere significas , dum pro vindicta (1018) proprise sorum suorum, Nicolai, Siephani ct aliorum, qui
    injurise, quod sacris regiilis proliiheiur,ii_a_edictio- hoc firmavcrunt sub anaihemale : ne quis negarct
    nem analhemaiis invexisti. Unde de cseiero omnino (Q clectionis privilegia scdi Romanse, illis ccontra aflir-
    esto circumspectus alqtte solllcilus, ct talla cui- mantibus non licere elcclioni ut ad hoc rapiat cle-
    quam pro defensione propriac iiijuriae tuae inferre ctuni, quod ipsc sibi fecerat illicitum. Et hinc Suna-
    denuo non praesumas. Nam, si tale aliquid feceris , inite [Sunamitide] Ecclcsia, quasi in coilisione duo-
    in te scias postea vindicandum. » rum lapidum contrita, nobis, qui in spem filionim
    Item idem ad Eufronum (tege Eusebium abbat. in hac ingeiniscimus valle lacrymarum, supplican-
    lib. II, epist. 24) : « Scrvorum Bci"haniililas in af- dum cst fonti misericordiarum «ut fermcntuni illud,»
    flictionis tempoi-e debet apparcrc, eic. Non cnim quod, sicut Gregorius dicit, «tribus farinaesatis to-
    grande est his nos esse humilcs a quibus honora- tius humani generis massara in unitatcm consper-
    mur. Quia et hoc saeculares quilibet faciunt. Sed sit, nunc toiius Ecclesise corpus in illius formam
    illis maxime humiles esse debemus, a quibus aliqua pauis qui de coelo descendil redigat, ut vinea
    patimur. Nam Psalmista diccnte [dicil] : « Yide hu- Christi mundata vulpeculis, quae eam demoliun-
    mililatem nieani de initnicis meis (Psal. ix). » Itcm tur (Cant. n), purgata sarmentis, quse igni debcn-
    in homiliavi.« Judicare de subditis digne ncqtieunt, tur, vernet, fioreat per concordiam unitali=, verse
    qui in subditorum eausis sua vel odia vel gratiam vili in odorem suavitatis [adbaerens forte subden-
    sequuiitur. (1019) Unde fit ut ipsa hac ligandi et D dum]. »
    solvendi potestale se privei, qui hanc pro suis vo- Audituris [audite], qui nunc apostolicjo conlradi-
    luntatibus , et non subdilorum moribus, exercet. citis, episcopi illud Gregorii (lib. vi, episi. 10) ad
    Unde recte per prophetara dicitur : «Mortificabant Felicem episcopum dicentis : « Qualiter obedientia,
    animas quae non moriuntur , et vivificabant animas vel reverenlia sit prsepositis exbibenda, Cxtuis quo-
    quae non vivunt (Ezech. xui). » Licet quidem prae- que subjeclis, ipse non ambigis. In qua re valde
    latos sedis suse seu gradus zelo moveri; sed lamen est utile, si id quod discipliiiaevigor imponit, nullo
    quia in maximo impeno minima est licentia non cogente, humilitas laudanda servaverit. » Et illud
    oblivisci. (1020) Unde Gregorius in epislola Sabi- Leonis : « Qui ergo scit se quibusdam praepositura,
    niano diacono legaio (lib. vn, episl. 1) : « Paratior non moleste ferat aliquem sibi esse prselatum, sed
    sum, inquit, mori quam beati Petri Ecclesiam meis obedientiam quam exigit etiam ipse dependat. t>

    (1018-)Cur hoc pro privata injuria Roniani ponli- (1019) Haecperiodus in homilia S. Greg. priorem
    ficis compulare vultis, cum quo lotam Romanam praeit,
    synodum adnullare vohdslis. (1020) Locus mulilus.
    1133 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. US6
    Econtra domno aposlolico viscera docloris gerentis A sibi manducal (1 Cor. xi). Sibi, inquil, non tibi, ut
    insubjectos accepiuros dicentis : « Tanquam si nu- Augustinus in epistola concilii ad Donatistas. Com-
    Irix foveat lilios suos, ila desideranles vos cupide munio malorum non raaculat aliquem parlicipatione
    volebamus tradere vobis non solum Evangelium Dei, sacramentorum, sed consensione faclorum. Nam si
    sed etiam animas nostras : quoniam charissimi no- in factis malis non eis quisque consentiat, portat
    bis facti estis (/ Thess. n). » In hac apostolici, malus causam suam et personam suam. Non prae-
    sive, ut ille putat, reprehensione, sive, ut judicat alteri quem in consensione mali operis so-
    illi, necessaria consideratione (1021), ego tuus , cium non habet criminis. Et ut scias quod Simo-
    licet inteiiori caream rationali, volens lamen funem niaci, quod excommunicali nondum venlilabrura
    apostolicum potius sequi quam trabere, sedem Ro- experti, latent in Ecclesia, ut in messe cum grano
    manain veneror ut tribunal Chrisli, ejus pontilicem palca, omnes, quos Simoniaca polluit haeresis, ex
    ut sacrariuni'Spiritus almi, ejus ampleclens decreta sententia principis apostolorum damnati, dicenle
    ut cceleslis curiae edicta. beato Gelasio «Idem ipse error, qui semel est cum
    Inquiris prseterea a mc, ut tui rursus verba po- suo auctore damnatus, in participe quolibet pravae
    nam, quid ego sentiam de confectione sacramenio- _ communionis effecto exsecrationem sui gestat, et
    rurn a Simoniacis, seu a quibuslibet excommuni- poenam. » Item : « Nec dubium quod sicut in una-
    calisusurpatorum, quippe si careant veritate. Slultus quaque haeresi, quod incessabililer i'epetendum est,
    igilur non stulle obedio. Dicam quod ser.tio. quia firmum esse nullus ambigit Christianus,
    Simoniacus est, qui temporalis lucri gratia eccle- omnes complices, sectatores, commuiiicatores dam-
    siasiicos honores qualilercunque vel emit, vel ven- natae semel pravitatis pari sorte censenlur. >
    dit. Horum alii, licet ordinati, carent tamen eccle- Omnes, scio, praesumptuosi, transgressores cano-
    siastico honorc quem a nullo acceperant. Alii regu- num sinit anathematizati, scribente S. Gregorio ad
    lariter ordinali, licet postmoduin Simoniaci facti, Gallicanos episcopos : « Omnia quse sanclis canoni-
    habent lamen adhuc ordines quos publicata sua bus sunt adversa dislricte sub anathemalis interpo-
    bseresi nondum amiserant. Inordinatos autem dici- sitione damnentur. » Scd hi, inquam, etsi accusati,
    nius qui ordinali sunt a Simoniaco qui nihil eis evideiiterlamen nondum in hac transgressione denu-
    potuit dare, vel qui per pecuniam aut interven- dati, habent, ut credimus, dc materna Ecclesiae pra-
    tum ssecularis gratiae ordinati sunt anon Simoniaco, tia et sanctitale, advci'sus quam nec portae inferi
    a quo nibil per emptionem poterant acciperc. Ordi- praevalebunt (Matlh. xvi): sub cujus alis in spe ve-
    natos autem ct tamen Simoniacos appellamus qui f.. niaj adhuc laieni, ut sacrainenta ejusdem matris
    posf acceptos a quibus et ut debucrant ordines, conficiant. cuius nccdum filii esse publice perdide-
    Ecciesias vel alia quae Simoniaca suasit bseresis, rant.
    eineranivel vendiderant. Sed priores, quos diximus Sed dicis : Qtiomodo conficient corpus Christi qui
    ordinatos, nullo modo conficient saeramenla, nisi per haeresim, seu per meritum anathematis, se dc-
    po.st satisfactionem episcopali atictoritate admittan- membraverunt a corpore Chrisli? Respondelur :
    lur. Isli posteriores, id est ordinati et Simoniaci, Judas unus ex duodecim crat, eamdem cum eis po-
    non conficient (1022) qui manifesti sunt, nisi con- teslatem miracula faciendi lubebat. Et quamvis lo-
    verlanlur. Quia vero matre Ecclesia cum Chrislo culos portans fur esset (Joan. xn) : tamen quibus
    capite in unum corpus unita, filiorum est Ecclesise par erat iu signis, par videbatur et merilis. Anle
    iion nisi de sacramentis Christi, el Ecclesise; pro- oculos quipp1;hominum in miraculorum insignibus,
    pono mihi distinguendum , auctoritale calholica Petri, Andrese, Jacobi et Joannis erat socius ; ante
    probandum, quid de Simoniacis, et excommuni- ejtis autem oculos cui non erat opus ut quis sibi
    calis eadem sibi sacramenta vendicanlibus, sit te- testimonium perhiberet de homine, quia « ipse scie-
    nendum. bat quid essct in homine (Joan. n)», erat diabolus.
    (1025) Simoniacos igitur et excommunicatos ini D Dietum est enim de eo : i Nonne ego vos duodecim
    duo dividimus. Alii eorum quorum zelus innotuit; elegi, et unus ex vobis diabolus est?» (Joan. vi.)
    alii qui, etsi accusali, etsi raacula suspicionis re- Ideo utique diabolus, quia dualem spirabat spem,
    spersi, necdum tamen manifestali Ulorum veroi csse videlicet et venditor Domini et discipulus Do-
    quorum nefas patet, alii, necdum in judicio prsesen- mini. Sed cum jam nequitiae suae pretium vendili
    lati, alii publico Ecclesiae judicio damnati. Ab illis; Domini promitteret, cum jam opportunitatem tra-
    igitur quorum scelus adhuc oculum hominis laiet,, dendi eum quaereret (Matth. xxvi; Luc. xxn) in
    credimus posse confici sacramenta Ecclesiae. Sed1 hoc barathro sceleris non minus usus est potestate
    quamvis nos juvent per iidem, illos damnant pro- apostolica, et liac tandiu, donec audito : i quod fa-
    pler praesumptionem : Judicium, inquit Apostolus,, cis, fac citius, exivit foras : Erat enim nox (Joan.
    (1021) Hac catholica professione, in qua scriptorr nicatorum audialur Augustinus, ex cujus lib. De ba-
    ea (ponil)quw in apostolicum perscripsil, noncx sua,, plismo conlra Donuiislas colligitur lam ordinationes,
    sed ex schismaticorum persona retulisse monslralur. quam baplismaexlra Ecclesiam haberi el dar' posse,
    (S022) IITms. est hic lacunula. licet perniciose tam habenti, quam danti.
    (1025) De sacramenlis hwrelicorum siveexcommu-
    1157 APPEND. III. -- MOXUMENTACREGORIANA. HK8
    XIII). > Ad hunc modiim crcdimus et hos possc A . de hac vita migraverit, non eum, nisi catholicum
    ecclesiastica efficcre sacramenta, duin uoiidum eos deputamus. Si autem fuerit a corporali morte li-
    publicavit, et quodammodo ante episcopalem eccle- bei'atus, curo se caiholicas cojjgregationi eliam
    siasticam excommuiiicationem ab Ecclesia prajju- proesentia corporali reddiderit, unde nunquam cordc
    dicaiie eliminavit eorum se effrenis contumacia. discesserat, non soium non improbamus quod fecit,
    (1024) Ab illis vero qui de haeresi Simoniaca sed etiam securissime verissimeque Iaudamus. Quia
    sunt evidenter rei, etsi nondum publice judicati, praesentem Dominum [Deum] credidil cordi suo, ubi
    flrmiter diffitemur Ecclesiaesacramenta posse confici. unitatem servabat. >
    Publica enim et fronte carens praesumptio major Discamus ergo, quia si cum Simoniaco ago, qui
    est ipso scelere admisso. Quac, dum claret, evidens est adhuc tantum de manifestis, nondum depublice
    est exemplar peccandi; qui dicit, nisi me, me imi- damnatis, cum illi, inquam, quaedam Ecclesiae sa-
    tamini. Ycrbi gratia, qui honores Simoniace acqui- cramenta conlicere nequeant, cum perfecti nec
    sltos non deponif, qtiid aliud, nisi Simonem, in quo illos posse conficere, nec se confecta ab eis accipere
    vivit, imitandum proponit? Qui autem pudibunde credant, tamen quod non habeat nequitiam dantis,
    et tantum ante Deum peccat, quandoque esse meiuet accipit pleniter fides et sapienter siniplicis ct sim-
    quod videri pudet. B plieiter sapientis, totum implente gratia Jesu, sicut
    Sed oppones mihi, scio, Cum usus quotidie nobis in illo felici latrone, cui, ut Augustinus ait, « quod
    prsesentet unum eumdemque Simoniacum, alii cui- ex baptismi sacramento defnit, benignilas Dei spi-
    quam Clnistiano adliucinexpertum, alii vero perlu- ritaliter adimplevit. »
    cere manifestum, quomodo ille sacrameutum ne- Hoc autem distare videtur intcr manifesie i'eos et
    scienti conficiet, quod quantum ad scienlem confi- publice excommimicatos, quia cum excommunicatis
    cere non valet? Respondetur : Justa mens ex fide communicare prohibemur, nisi convertanlur. Cum
    vivit (Rom. i). Fidei cffectus salubrius creditur quam manifestis et nondum judicatiseonversari oportet,ut
    cum ratione investigelur. Dico equidem. (i025) quia couvertantur. IUis nefas est, ut dicamus ave, nefas
    illud quod per Simoniactim non posse confici cre- est cum illis vel cibum sumere. Cum islis permittit
    ditur, illud, inqtiam, alictti simpliciier credenJa et Apostolus communicare dicens: «Non utiquefornica-
    fideliter nescienii (1026) sacramentum esse, fides riis hujus mundi, aut avaris, aut rapacibus, ajjl iie-
    operatur. Ipse tamcu coiificiens, ex hoc, quod lis servientibus, alioquin debueratis ex hoc mundo
    conficit, damnatur. Ne mireiis, quia per fidem sa- exisse (/ Cor. v). » Ulortim igilur, qui manifcste
    cramento reficitur accipiens. Audi, quia sacramenli sunt rei, formam habuerunt publicani ct peccatores,
    ^
    gratia (1027) participatur etiam non accipiens. Au- cum quibus Salvator mauducaverat ( Mutlh. ix).
    gustinus in sermone ad infantes ad altare dc sacra- Excommunicati autem signilicantur per illos quos
    mento (De consccr. d. 4. c. 151, Nulli est): « Nulli Apostolus Satanse tradiderat (/ Cor. v). Hujusmodi
    est aliquatenus ambigendum tunc unumquemque manifestis, nondum publice jiidicatis, ego commu-
    fidelium corporis sanguinisque Dominici participem nicans, me non excommunico, dum hominem ut
    fieri, quando in baplismate membrum Chrisli effici- Christianum diligens, factum ejus, ut non Christiani,
    tur ; nec alienari ab illius panis calicisque consor- improbo, prsescribente Aiigustino : « Duobus modis
    tio, eiam si, antequam panem illum comedat et non te maculat malus, si non consentias et si re-
    calicem bibat, de hoc sseculo in unitate corporis darguas, » hoc est, non communicare, non consen-
    Chrisli constitutusabscedat. Sacrameuti quippe illius tire. Cummunicatur quippe, quando facto ejus con-
    participatione ac beneficio non privatur, quando soriium voluntatis, vel approbaiionis adjungitur.
    ipse hoc quod illud sacramentum est invenit. » Ne Ab his autem, id est Simoniacis, licei nondum
    igilur dubites simpliciler credentem salubriter illud publice excommunicalis, non posse clericos ordi-
    accipere ab illo quem nescit hsereticum; audi eiiam, nari, non posse Dominicum corpus confici, credas
    quod simplicitatem [f., simplicitas] fidei eflicaciter p apostolicis Innocentio et Paschali. Innocentius papa
    accipit ab eo quem scit haereticum. Augustinum in de Simoniacis dicit (1028) : « Asseritur eum qui
    eodem sermone (24 q. 2, c. 40, Si quem forte) : «Si honorem amisit honorem dare non posse. Nec ac-
    quem forte, inquiens, coegeril exlrema necessilas, quiescimus ullum aliquid ab eo accepisse. Quia nil
    ubi Catholicum per quem accipiat non invenerit, et erat in dante, quod alius ab eo posset accipere. Et
    in animo, pace calholica custodita, per aliquem cx- verum est certe, quia quod non habuit, dare npn
    tra unitatem calholicam positum acceperit quod erat potuit. » Audi Paschalem papam in epistola ad Me-
    in ipsa catholica unitate accepturus, si stalim eliam diolanensem Ecclesiam (1029) :

    (102i) Hoc ex diffinitocredendumne censeas usque (1028) Si hanc sentenliam ita interpretamur, ut
    dum petiegas f___r_j.iiS. Aug. De baplismo contra hwrelicum dicamus nihil proficui, nit honoris posse
    Donalistas. dure, dum tamen habeat sacramentum ordinalionis
    (1025) Hoc non conficilur,et quidem ab aliquo rem sibi quidem el ab eo accipienti in damnalionem, si
    sciente per Simoniacum. ita, inquam, inletligimus, a beato Augusiino nondis-
    il026) Haecsunt erronea. crepamus.
    (1027) De hac sententia scquensepistola non im- (1029) Hanc epistolam non Paschalis papa fecit,
    probabiliier conjecia dabit. sed quiclam Wido, qui et musicam composuit. Sic
    4159 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1160
    i Quicunque sacros ordincs ad preliura largiun- ALSimoni dicat: Pecunia ttia tecum sit in perditionem,
    tur, cum Juda pessimo mercalore peribunt: qui quoniam donum Dei existimasti cum pecunia pos-
    pro xxx argenteis aeleriii Filium vendidit Parentis. sideri (Acl. vm). > Ubi cum exislimasti dicilur,
    Audiat hoc hsereticus, audiat et Christianus. Audiat patet quia non pro eo quod fecerat, sed quia se fa-
    et ille, qui banc haeresin vult rabido ore auctorizare. eere posse crediderat, condemnatur. Patet igilur
    Istis dico : Uhi esl quod accepistis? Illis dico : Ubi cx prsedicta auctoritate nec clcricos ab eis ordinari,
    est quod dedislis ? Infclices infeliciter sibi invicem nec Dominicum corpus posse confici, sed ipsos ex
    contra campserunt: hic, ut consuleret suae philar- voce Pelri esse perditos clericos. Et si praedicta duo
    gyria? ; ille, ut salisfaceret propriae nequitiae. Qua- sacramenta non conficiunt, certe nulla, nisi forte
    piopter nec ille habetprelium, nec illi babentChri- solum baptisma, conficere possunt. Et ul scias quia
    stt.<n. Exsulta, Chrisliane, quia quod Judas vendidit nullo modo ecclesiaslica sacramenla fieri possunt
    ct Judacus cmit, tu acquisisti. Grandc bonuni suo a Simoniaco, audi ex apostolico decreto annullata
    malo operali sunt nobis ambo. » esse omnia quae facta videbantur a neophyto.
    Item in cadem : « Si tali exterminio traditus est Defunclo Romanae sedis praesule XCIV Paulo hu-
    qui vendidit Chrislum, quid erit de sociis ejus qui " jusnominis primo, (1062) Constantinus quidam a
    cnsunt vel vendunt Paraclelum? Nunquid non parcs laico in papam consecratus sedem apostolicam pcr
    sunt in ullione qui pares suntin criraine? Ille ven- annum et mensem obtinuit. Episcopos scilicct,
    didit Filium. Isti, quantum in se ipsis est, Spiritura presbyteros, et alios diversi gradus, infra hoc lem-
    sanclum conanlur vendere. » poris spalium ordinavit; omnia quaeapostolici erant
    Cum autcm quidam, domine, et maxime apud vos, fecit. Interhaec quidam Romanorum, abhorrentes
    blandianlur sibi, affirmantes se nonesse Simoniacos, caput Ecclesise Romanam sedem a neophyto inva-
    quia non emerini vel vendidorint ecclesias, vel al- sam, Stephanum natione Siculum, ecclesiasticis
    taria, sed res ct commoda ecclesiis altinentia, au- traditionibus eruditum, impetrato cleri ac populi
    di eumdcm Paschalem in eadem epistola : « Si quis consensu, Constantino deposito, Stepbanum illius
    objeccrit non consecrationes, sed res ipsas quae ex nominis III [BARON., Steph. IV] papam XCV, apo-
    consccratione proveniunt, vendi, videtur quidem siolici apicis consecratione- sublimavcrunt.
    aliquid dicerc, uihil autem penitus seaiire. Nam Ilic mox directis legatis ad reges Franciae Caro-
    cum corporalis Ecclesia; aut cpiscopus, aut abbas, lum et Carolomannum, qui defuneio nuper patri
    aut alius aliquis sine rcbus corporalibus et exterio- Pipino successerant, eorum assensu xn episcopos
    ribus in nullo proficiai, sicut nec anima sine cor- Q probabilioris vitse et scientiae insignioris de Francia
    pore temporaliler vivit, quisquis eorum alterum adscivit (1065); advocatisque insuper Apuliae,Cam-
    vendit, sinc quo allerum haberi non provcnit, neu- paniae, Italioe praesulibus, synodum Romaein ecclesia
    trum non vendilum derelinquit. » Salvatoris celebravil. Ibi omnia Constantini staluta
    Quid quod etiam missa a talibus nequeat cclebrari, ex communi judicio scinduntur, scripta ejus in prae-
    dcclarat quidem in eadem : i Nunquid' maledictus senti comburuntur . lpse Stephanus papa cum clero
    sua bcnedictione pancm in Christi (1061) carnem prostratus poenituit se unquam papse neophyto obe-
    polerit vertere, maxime cum quidquid benedixerit dissc, se de manibus ejus communionem accepisse.
    Dominus se maledicturum asserit? » Et postpauca: Dccretum est igitur in concilio eodem sub analhe-
    « Si haeretici saccrdoles voces exhortaiionum non malis vinculo nullum dehinc neophytum ad episco-
    possunl fari, quomodo valeant vinum in Christi palem aspirare apicem. De episcopis autem, presby-
    cruorem vertere? Et si Dominus prsecepit nequa- teris et caeteris quos infelix Constantinus conse-
    quara dari homicidis, adulteris, rapacibus ct csete-. crando ordinaverat, statutum "est ut omnes eccle-
    ris criminalibus pecealis irretitis, corptts et sangui- siasticis, quos per eum sibi vindicaverant, honori-
    nem suum usque ad satisfactionem, quomodo ipse bus cxspoliati, descenderent ad solos illos gradus in
    dabit sacerdotium usurpanti per Simoniacam hsere- D quibus constiterant, priusquam ab eo ad altiora
    sim ubique damnatam? » provecti fuerant. Si quos tamen ex illis sub modio
    Quantum noceat audita eorum missa, audi eum- latcntes candelabrum (Matth. v) Ecclesisesibi super
    dcm : « Cum ergo talcs episcopos, vel abbates, vel imponendos (1064) exposceret, ipsi a clero et po-
    reiiquos clericos non devitamus, si eorum missas pulo iterum electi, iterum quasi non anlea a Con-
    audiamus, velcuin.eis oramus, excommunicationem stantino papa consecrati, depositum tanlum, et
    cum eis subimus. Quos quidem sacerdotes esse nunquam altiorem merenlur honorem. De his au-
    saltem credere omnino errare est, cum Petrus tem, si qui per eum de laicis in presbyteratum sive
    enim viri religiosissimi asserunt qui ex discipulis (1051) Pseudopapa hicfactus esl, an.Ghristi 767.
    ejusdem diligenlissirae exploravcrunt. Praeterea ea- Vide Panvin. lib. deponlif. et Cses.; Bar., tom. IX.
    dem epistola inter Romanor. Pontif. decreia nus- (1052) Lege Baron., anno 768 et 769.
    quam scripta reperitur. Non ergo beato August. (l055) Istud exemplum, si tamen est verum, lauad-
    Draejudicarepoterit in aliquo. re linieoj ne eo affirmato, eliam omnesa S. Ambrosio
    (1050) Hujus moderni dogmatislm sentenliam cau- consecratos ilidem exsujflandosreputeni; qui ulique fuit
    ie legamus. Usque dum diligenlius SS. Palrum scita neophytus, utpole in deposilione albarum consecratus
    ie sacramenlis investigemus. ad episcopalum, hoc est octavo posl baplismum die,.
    liGl APPEN3. III, — MONUMENTAGREGOIUANA. HS3
    diaconatum fuerant promoli, decretum ut admisso A Rjgesto, in epislola Vergilio Arelatensi cpiscopo
    gradu ubicunque voluissent in religioso tantum ha- missa : « Cum ad sacros ordines Paulus apostolus
    bitu permanerent. Nullus omnium ad ponlificatus neophytum vcnire prohibeat (/ Tim. m), sciendum
    apicem promovcretur; nullus omnino alliorem gra- est nobis quia sicut tunc neophylus vocabatur, q.ii
    dum speraret, ne hic novilatis error in Ecclesia Dei adhuc nove erat planlattis in fide, ita nunc inter
    radicaret. Demum sancitum est ut qusecunque Con- neophytos deputaraus qui adhuc r.ovus est iu san-
    stanlinus invasor in sacramentis ecclesiasticis ege- cta conversatione. J
    rat, omnia iterarenlur, ut in gestis pontificum legi- Scribam et adhuc dc gestis pontificum concilh.m
    tur(1054), prseter sacrum baptisma, et mysticum papse de annullatis,quseLeo neophytus usurpaverat»
    clirisma. Finita sancta synodo omnis populus sui sacramentis.
    pedibus papae advolvitur, indulgentiam poposcit (1058) Anno Dominicac Incarnationis 944, tertio
    quod unquam Constantino invasori communicavit. autem ex quo Oito imper. Henrici regis filius, com-
    Ille singulis poenitentiampro hoc admisso injunxit. pressa Beringarii etejus filiityrannide, Italiam sub-
    Episcoporam qui digni censebantur, denuo a sub- jugaverat, Joannes papa ab imp. quem cum con-
    jectis electos, ipse denuo consecravit (1055), reliqui juge, et Adelhaida priori anno (1059) imperiali un-
    ordinis nullum amisso gradui restituere censuit. ctione sublimavit, deficiens, Adelbertum reip. adver-
    Patetautem, domine, ex clericorum ordinationi- sarium in ui'bem recepit. Quod non passurus im~
    bus ordinatis, annullatis, ex ecclesiarum consecra- perator Romam hostiliter invadit. Papa hinc impe-
    lionibus alteralis, chrisma etiam neophyti conse- ratorem timens, illinc Romanis diffidens cum suo
    cratoris annullatum, nisi quod baptisma ex illo complice Adelberto aufugit, usurpato sibi non parvo
    chrismate celebratum noluit Stepbanus papa annul- Ecclesiai thesauro. Romani, sive timore cOrrepti,
    lare. Quia nec ab hseretico baptizatum licet reba- sive respectu juiis allecti, dominum suum gratula-
    ptizare, dum tantum baptizet in nomine Patris, et torie recipiunt. Imperator apostolico, ad determi-
    Filii, et Spiritus sancti. nanda, quse tunc iuiminebant negotia, indigens»
    Hac etiam ratione ciim prioris anni (1056), id est, Joannem papam ad desolatam sui sedem revocavit,
    ab Incarnatione Domini 1075, Pascha rex apud Ba- Quo reverti ncgante, Leo adhuc laicus (1040), quan-
    binberch celebraret, Leimarus Bremensis archi- tum ad ssecularia non parum strenuus, papa eligi-
    episcopus noluit in ibaptizando uti chrismate, quod tur, ordinatur. Synodus, praesente imp. et multis
    confectum videbatur ab Herimanno (1057) tunc ibi Teutonicis et Ilalicis praesulibus, celebratur, Multas
    episcopo, cum sciret hunc Simoniacum, licet non- C quae vel ecclesiastica ueeessitas, vel imperatoria
    dum convictum, ecclesiastica in hoc usus ratione. poscebat voluntas, decernuntur. Sic domnus Leo
    Quia baptisma, quod non annullatur, postquam praesidensapostolicaj sedi fecitinterim ordinationcs,
    factum est ab hsereiico, non lamen ul fiat, conceden- et omnia, quaeerant apostolici. Neclongum (1041),
    dum est haeretico, cum aliud sit, rem, poslquam fa- Romani alterata fide apud imp. papam recipiunt
    cla est, non improbando tolerare, aliud, ne impro- Joannem. Hlc, congregato Rom» in ecclesia Sancti.
    bari metuat, praevidere. Scire autem oportet illos Petri concilio, Leonem, qui sibi vivo neophytus
    non tantum neophytos, qui de laicis subito ad eccle- successit, omni ecclesiastico ordine exulum, ita ex
    siaslicas promoventur dignitates, ut illum quem statutis canonum damnavitut, si postmodum ad ali-
    vester Herimannus de una et eadem die de coriario quem clericalem gradum vel aspiraret, perpettio
    presbyterum maturavit. Quemipse subito de pila, anathemati cum omnibus sibi ad id opitulantibus
    in qua cortices contuderat, ad altare Christi irans- subjaceret. Episcoporum duos, qtii eum promove-
    tulit: 0 festinata promotio! Fit diacjiuis, qui le- rant, in synodum vocatos et ih lerlia actione pray
    ctionem prius in celebratione missse non Iegerat; senlatos, ita ex auctoritate apostolica sacerdolali
    sacerdos, qui tunc primum Levita ; suscepit simul privavit honore ut postmodum in nulla synodo reciw
    omnes ecclesiasticos gradus, qui Iargum et cogen- D perationis aditum auderent vel tentare. Tertium au-
    tem consccrare consecrationem eadem die venerat tem ex his nomine Siconem candnice vocatum, ex-
    [f., emerat], nec corona signatus. Sciendum est, in- spectatum, demum venire uolentem, ecclesiastica
    quam, non solum hi.jusmodi vocari, et esse neophy- privavit communione. Statutumque est publico om-
    tos, sed magis illos, qui moribus informes, religio- nium judicio synodum a Leone collectam ncc nomi-
    ne rudes, scientia rustici ; plures i'enascentis hy- nandam synodum, sed prostibulum favens adulleris.
    drse capitibus nunc emergunt, et per hoc sc perpc- Ergo omnia praedicti Leonis decreta cassantur; et
    tuo anathemate perimunt. Audi Gregorium in suo quicunque ab eo erant consecrati jussi sunt planelis

    (1054)Lege Baronium, tom. IX, anno 769, el vi- ctericis suis pro Simoniaca hwresi accusutus, a pcpit
    debis ab hoc auctore non satis ea intellecta , qme deponilur.
    in poiitificumHistoria hac de re leguntur. (1058) Error in numero. Vide Baron.. tom. X,
    (1055) Conciliavil.Ita enim in hujus facti narra- anno Christi 965, 964.
    tione vox consecrandi accipi debet. Hoc est anno 962,
    Est haec anno 1076, fl059|
    \ (1056J ergo epistola scripta (1040) At Leo isle non fuit legitimus papa, sed
    i (1057) De hoc Herimanno Bernaldus in Chronico, antipapa, seu pseudopapa. Vide Baron., anno 965.
    anno 10/5 : Hermunnus Bubenbergensisepiscopus, a , (1041) Anno Chrisli 964; lege Baron.
    PATIIOL.CXLVIII. 37
    IfftS AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. HC-4
    vestiri, et suarn ipsorum proscripiionem praesentare A innocentiae, teste se, absoluitim sibi pollicealur, au-
    in charta, liaec verba conlinenti: Pater meus nihil diatdecretum Carthaginensis concilii: « Qui excom-
    sibi habuit, nihil mihi dedit. Et sic depositi reman- municatus fucrit pro' suo neglectu, sive episcopus
    Eerunt in illis gradibus quos Irabueranf antequam sive quilibet clericus, et tempore excommunicationis
    __.Leone promoti fuerant, eadem ratione, eadem au- soae ante audientiam communionem praesumpscrit,
    etoritate qua et illi quos supra diximus a Constan- ipse in se damnationis judicetur protulisse senten-
    lino neophytos promoios. tlam. » Et illud Sardicensis concilii : i Priusquam
    Ut etiam scias non tantum a Simoniaeis, non tan- omnia diligenter et fideliter examinentur, eum qui
    tum, quod minus est, a neophytis, sed etiam ab fuerat a comnuinione scparatus ante cognitionem
    ali.is inordinate promotis non possc confici sacra- nulliisdebet praisumere, ut eumcommunioni societ.
    menta Ecclesiae, referani quod conligit apud sacro- (Concil. Sardicense xvn.) »
    s.inctani Ilildenesheiraenscm Eeclesiam (1042), cui Agens ego de synodis, legens ego illam Leonis
    ogo indignissimus nunc servio, si non frucluose, (1044) synodum voeatam nonsynodum,sedprostibu-
    famen dcvote; si non utiliter, tamen fideliier; si lumfavensadulteris^nonpossuijjnonrecordaiisynodi
    ji.n, ut debeo, tamen utpotero. vestrs, quae in praeteriio aiino (1045) a iribus mil-
    f!045. Ebo Remensis cpiscopus assensum Lolha- R Hbusac sexcenlis inier presbytcros etrellquos gra-
    rio praebuit, cum patrem suum Ludovicum Magni dtis, ecclesiasticis, ut auJio, apud vos collectis,
    Caroli filium regno privavit. Ludovico autem ope fi- quam paruin susc professioni prospexit, cum de-
    liorumsuovum, Pippini scilicet etLudovici, quorum crelis Nicsensesynodi nescio qua fronle contradixit.
    piior dux Aquilanise; alfer dux erat Bajoariac, in Si circumspicientes animali sunt de circumfuso
    rcgnum rccepto, synodus colligitur. Ebo dcpositus tantum suinumero legerent in decretis sedis aposto-
    llildcnesheimi relcgatur. Defuncto iterum Regin- Hcsequse Romani clerici, Joanni presbylcro sed schi-
    berto Hildenesheiraensis Ecclesiaeepiscopo secundo, smalico, direxerant, tune lemporis (1046), quanao
    impcrator Ebonem humanitatis potius quam justitiae Yigilius ex aposiolico in hseresim lapsus, Constan-
    Tespeclu eidem sedi tunc tertium praefecit. IUe miser tinopoli lcnehatur. I;i his, inquam, decreis hodie a
    cxepiscopusEcclesiae sacranienla cpiscopaliconcessa Roinana Ecclesia inter catholicas regulas habitis Ie-
    digiiitali stolidus sibi per dtiodecim aniios usiirpavit. gercnt: « Quod si omnes sacerdotes, et mundus as-
    Quo hominem exuto, succcssor ejus Alfridus clericos, sentiat, damnatio consentientcs involvit, non pi'_eva-
    acceplis ab antecessore suo ordinibus, ex auctorilaie ricationcm assensus absolvit. Non enim crimen mi-
    apostoHca , exuerat, ecclesias denuo dedicaverat, imit-ir, sed accrescit; contra, generale fitex privalo.
    omnia de sacramentis Ecclcsiaeab co gcsta, prseler C Hoc enim Dominus omnium judicavit, qtii pcccantem
    solum baptisma, juxta decreta praedicii papse Stc- mundum gencrali diluvio interemit (Gen. vin). » Au-
    pbani annihilaverat. Ecce quam periculose sibi dirent et Leonem ad Anatoiium^^epist. 55) : «' IHa
    iisnrpant Ecclesiae qui tamen non conficiunt sacia- Nicaonorum canonum per sanctura vere Spiiiiutn
    menla, quos ecclesiasticae digiiitaiis prsesumptuosos ordi__alacouditio, nulia unqtiam est parte solubilis.
    i-aptores apostolicum, et ligando damnat, et dam- Nulla sibimet de multiplicatione congregationis sy-
    nando ligat anathcma. nodalia concilia blandiantur. Neque trecentis illis
    Reslarei mihi probare de publiceexcommunicatis; decem atque octo copiosior numerus saeerdotum
    sed cum sacramenta Ecclesise non conftciantur a comparare seaudeatvel prseferre; cum tanto divi-
    prsesumptoribus qui nondum in judieio sunt prsesen- nitus privilegio Nicsena sit synodus consecrata utT
    tali, quis quserat, quis ambigat de his quin a con- sive per paueiores sive per plures, ecclesiastica ju-
    cione Ecclesise sint alienali? dimembrati igitur a dicia celebrentur, omni penitus auctoritale sit va-
    corporc Christi, id est, separati ab Ecclesia, nihil cuiim quidquid ab itlorum fuerit constitutione di-
    p.iterunl intra Ecclesiam operari; quod et tu ra- versum. »
    tione et aucloritale invictissime probasti, dicenfe De cujus privilegio et beaius Ambrosius dicit:
    Auguslino contra Donatislas : « Quisqtiis a catholica " « Non humana industria, non compositione aliqua,
    Ecclesia fuerit separatus, quantum se laudabiliter trccenti decem et ocio cpiscopi ad concilium conve- ;
    vivere existiraet, hoc solo scelere quod a Christi nerunt; sed ut in numero eorum, per signum suia \
    unitate defunctus est, non habet vilara, sed ira Dci passionis et noHiiiiis Dominus Jesus suo probarel se
    manet super eum (Col. m). » adesse eoncilio. Crux in trecentis, Jesu nomen in '
    Ne autem excoinmunicatus propter conscientiam decem et ocio esi sacerdotibus. » —«Etmihi, inquit
    (i042)Nola. Venit Bernardus Coustantia Hildes- Henrico, etc.
    heimium, ubi scholarum Ecclesise illius, ut prius (1045) De hoc Ebbone vide Baron., tom IX et X,
    Constantise, magislrum cgisse videtur. lnde Cor- praserlim anno 855 et 868, ubi ostendit Baro:.iiis
    beiam venit el monasticam vilam amplexaius esl. non legitime facia fuisse quae auctor isie ut legitima
    Krantziiis in Metropoli. lib. v, cap. 26, de Bennoiie prsedieat.
    Osnaburgensi episcopo : Qui cum scholis prmfuksei 11044)Pseudopapae, de quo supra.
    apud Ecclesiam Hildesheimensem(docebanlenim illa (1045) Loquitur de synodo Romse sub Gregorio i•
    wtatc scholaslici sacras lilteras, et habebani, qui VIl celebrata, anno 1075.
    subdocerent in trivialibus), ciarum illi nomen ex (1040) Vide Bellarm. lib. iv, De pontif., cap. 10, i
    ei
    doclrina et ex vitw religioneconcitiabat imperatori ei Baron., tom. VII, ann. ChristiBSS. j
    1165 APPEND. 111.— MONUMENTAGREGORIANA, ilfiii
    Hilarius, ipse ille numerus hic sanclus est, in quc A superbiae. Hinc ego expallens illud Domini in Eze*
    Abraham, victor regum impiorum, ab eo qui seterni chiel dicentis : Yae civitati sanguinum, cujus egO
    sacerdotii est forma benedicitur (Gen. xiv). » Et grandem faciam pyram (Ezech. xxiv), licet Deus itt
    idem beatus Leo papa (epist. 55) :« Sancti illi et ve- me fecerit viam semitae irse suae(Psal. Lxxvii); iUam
    uerabiles Patres, qui in urbe Nicsena, sacrilego Ario tamen desidero iram, de quallieronymus : « Grandis>
    cum sua impietate damnato, mansuras usque ad fi- dicit, offensa est, postquam peccavimus-, iram Dei
    nem miindi leges ecclesiasticorum canonum condi- non mereri, ut illam declinem iram, de qua Psal-
    derunt, et apud nos in toto orbe terrarum in suis mista : lExacerbavit [peccalor] Dominum secundum
    constitutionibus vivunt. Et si quid usquam aliter misericordiam[multitudinem]irse suae(Ps«/. x),»non
    quam illi statuere prsesumitur, sine cunctationc cas- quia idem peccator licenter peccat, sed nimiae Dei
    satur. » Et hinc sanctus Leo ad Pulcheriam Augu- irae est quod peccanti prospera anidenl, quOd ne-
    stam (epist. 55) : i Contra statuta, inquit, Pa- quitia ejus non retunditur, quod ejus sceleri pro
    tcrnonim canonum, qua; ante Iongissimse setatis an- meritis non respondetur. >
    nos in urbe Nicsena spiritalibus sunt fundata decre- Et ne diutius delinquam majestatem animi a ma^
    tis, nihil cuiquam audere conceditur, ita ut si quis joribus demorando, tuos deosculans pedes, tua ama
    diversum aliquid decernere velit, se potius minuat B plectens genua, clamo tibi, Pater et Domine, unum
    quam illa corrumpat. » Audirent etiam beatum pietate, alterum dignitate, precans indulgentiaegra->
    Gregorium in multis sui non Begistri, sed Regesti tiam, quam saepe tibi valefacienti seniori meo san^
    epistolis Nicaensesynodi decreta affirmantem. Re- ctissimo Rumoldo (1047) hodie coeleslis aulie do •
    ponerent interius et illud Gregorii, quod etprius mestico dederas, precans levalae manus tuae mereri
    dixi : i Consona sanctis Patiibus definiiione sanci- benedictionem; cui nullus distat locus, precans ut
    mus, ut qui sacris nescit obedire canonibus, nec sa- in illo ineffabili jubilo, quo ccelum penetras, quo
    cris ministrare vel communionem capere sit dignus diviuam promulces aurem, mei non obliviscaris qui
    altaribus. » tui saltcm tunc memor existo, cum tui conversa^
    Si dicunt hsec nova emersisse tertium nunc Cato- tionem tritamque vivendi semitam devotus exoptoi
    ncm de coelocecidisse, audiant papam Ccelestinum Vix refrenata penna dicam invito ore : Vale, gloria
    (episl. 2) : « Nulli sacerdotum suos ignorare licet Israel, vale, curiae coelestis conscriptaesenator, Insi
    canoiies, nec quidquam facere, quod Patrum possit piens factus sum loquendo, dices mihi: Respondeo _
    legibus [regulis] obviare. Non prsetereant, non abra- coegisti me, Amori modum suadens, perdes ope-
    dant pronomen suos. Nam canoncs proprii sunt sa- „ ram.
    cerdoium, ut lex Moysi et lex Judseorum, Unde eis Valeas et tu optatae indolis , Bernaldc, ftoscuta
    Dominus : i In lege, inquit, vestra scriptum est vernans, rogatus cum illo Apostoli ad Philippenses t
    (Joan. vin).» Etde eis: «Inlege eorum scriptum est t Si qua consolatio in Christo, si quod solatium
    (Joan xv). » Hinc patet, quia si, ut Ccelestinus aflir- charitatis, si quae sOcietas spiritus, si qiiae viscera
    raat, iflisunt sacerdotes ouorum sunt canones, tunc, miserationis (Phiiip. n), » ut citius dictatae tibi a
    qucrum non sunt canones, nec erunt sacerdotes* domino tuo materiae merear litteras omni nectare
    Sed hsechaetenus. mihi sapidiores, tum lantum ttiam dominique tul
    Cum tui, venerande Pater, recordor, exc.amare salutem mihi referentes. Tu tibi> moneo, non desis,
    compellor : 0 me infelicem, imo infelicissimo infe* praesentaturus te nobis talem, qualem ego te nescio,
    liciorem , quod ego olim digitis tuis probatissimam utrum magis optem an sperem. Opto quippe e'xillo
    distillando myrrham, mihi quid agendum prsescri- quem in te habeo affectu. Spero ex debitse virtuti
    benlibus non obedivi, quod, instar aspidis siirdae, tuae parentelaerespectu.
    orem tuis monitis obturavi! (Psal. 57.) Nunc enim EPISTOLAIII
    arguit me illud Salomonis : t Quo modo si spina ADALBERTI ADBERNALDU5I.
    nascatur in manu temulenti, sic in ore stultorum D Domino ac reverendissimo sacerdoti BERNALDO
    parabola (Prov. xxvi). »Nam sicut temulentus spina nonjam nugacem lyram Horatii, sedmysticam ci-
    in manu detenta seipsum in primis vulnerat, ita me tharam David, fructuosius sibi, et suis auditoribus
    mea sententia sui laqueo strangulat, ila me proprio amplexanti, ADALBERTUS aetate presbyter, non mo-
    meo giadio jugulat. De lege sua me Deus docendo ribus, ejusque Bernaldus, ex utroque homine cer-
    mitigare mihi adiebus malis voluit (Psat, xcm); sed tissimi serviminis affectus. De dulcissimo vestri re-
    fateor tibi, sancte Pater, quia tibi factus sum scripio, vobis condignas grates referre non suffici-
    in medio fornacis, ass, murmurando; stannum, ut mus; sed hoc omnium bonorum Retributori, ut
    dealbatus paries, meliora mentiendo; ferrum, pro- ipse vobis retribuat, obnixa supplicatione committi-
    ximis nocendo ; plumbum (Ezech. xxn), semper ad mus, quem et vos in nobis tam charitativa respon-
    infima vergendo. « Curavimus,aitDominus,Babylo- sione, tam laboriosa rescriptione non dubitaraus
    3iem,etnon estsauata(j_/ter. LI). »Crepuit,dicitScri- honorasse. Sed quia nonnulla in eodem rescripto
    ptura, in fornace (Ezech. xxn), qui non caruit vento nos movent, de experta veslrse prudentise benevo-
    primus tiensis; de quo in Vita S. Bennonis*,cap. 12, ct
    (1047) An hic ille est Rumoldus, qui fuitConstan-
    pi'sspositus Gosiariensis, postea episcopus apud Lambertum, anno 1069?
    iif7 AD OPERA S. GREGORII APrENDICES. HG8
    lentia seciiri, iteriim VOs inquieiare prsesumimus, iV audiendi. Aul, si venire noluerint, pro contemptti a
    iieruni vestrse diligenliae judicium supcr nonnullis communione suspendendi. IIoc, inquam, illis jure
    obscuris ardenter exspectamus. concedilur qui de objectis aut nihil se fecisse
    Dc primalu igittir sanctissimae sedisaposiolicae sa- fatenlur, aul hoc, quod fecerint, crimen esse difli-
    tis clegan.ler ciiaritas vestra nobis scripsit. Quam, tenlur.
    licel aliquando ab indignis possessam, semper tamen Nec hoc etiam negamus qnin et puhlicis crimini-
    omnibus Ecclesiis essc prsefcrendam ex decretis bus obligati ad synodale judiciuin pro c:;nlemptu
    SS. Patrumevidenlissimeprobavit. Hujusenimsedis vocentur, ut tanto cautius, tanto irrefragabilius, et
    pontilices pro lempore a subdilis admonendos fore, demum Ecclesiaetanto fructuosius quanto a pluri-
    non tamen temere proscribendos, Chrislianissima bus auditi judicentur. Sed hanc synodicam vocatio-
    pronunliatione docuislis, videlicet ut ejusdem sedis nem niiUatenus tam generalem ponere audemos ut
    primus pessessor a coapostolo ejus Paulo charila- ipsius apostolicae sedis privilegium, non ab aposto-
    tiva liberalilale admonitus esl, non ul S. Atbana- lis, sed ab ipso Domino ei concessum infringere
    sius Alexandrinus patriarcha ab Arianis bserelica lentemus. Est enim privilegium sedis apostolicae ut
    usurpatione dcpositus est. nulla proveniente synodo, quoslibel damnandos pos-
    Tractatum vestrum De ordinibus judiciorum gra- sit darnnare, et reconciliandos recouciliare, ut bea-
    tissime suscepimus, quem ita expressum, ac tesii- tus Gelasius in decretis ad orientalcs episcopos di-
    moniis SS. Patrum ita roboialum, cl nos postmo- rectis ostendit (epist. 11), in quibus Acasium Con-
    dam in quodam libello reperimiis. Dtios quippe ju- stantinopolitanum patriarcham absque omni syno.'.o
    diciarios ordines esse nobiscum sentilis : unum, de canqnice ab apostolica sede damnatum irrcfragabi-
    dubiis, alterum de manifestis. Sed ordinem de ma- liter probavil. Scribit enim inler caetera : « Cuncta
    nifeslis in duas specics subdividitis. Unam quidem, per mundum novit Ecclesia quod sacrosancia Ec-
    cum reus et objccta se fecisse, et faciendo peccasse clesia Romana de omni Ecclesia fas habeat judican-
    fatelur. Alteram vero, cum reus se objecla fecisse, di; neque cuiquam de ejus liceat judicare judicio,
    sed in hoc non pecasse faletur. Nos tamen hanc siquidcm ad illam de qualibct mundi parte appeUau-
    posteriorem vestrae subdivisionis speciem in nostra dumest;abillaautem nemo sit appellarepermissus.»
    divisione comprehendimus infra modum de dubiis Sed nec illa praeterimus, quod apostolica sedes siue
    criminibus. Diciraus enim, ex judiciariis ordinibus, ulla synodo praecedenie, exsolvcndi quos synodus
    huiic fieri de dubiis, illum vero de manifestis cri- iniqua damnaverat, et damnandi, nulla exisienle
    minibtts. Nec hoc me quilibet dixisse putet, quasi Q ( synodo, quos oporiuit, habuerit facultatem. Et hoc
    veslrse divisioni prsejudicCmus, sed ideo polissimum nimirum pro suo principaia; quem beatus Petrus
    ut utrarumque divisionum concordiam ad invicem aposlolus Domini voce (Matih. xvi ; Joan. xxi), et
    denotemus. Nam ulraque divisio, ut nobis videtur, lenuit semper, et retinebit,
    slare poterit, si vestra prudenlia non aliterjudica- Hujus ergo privilegii auctorifate sanetissimi Ro-
    verit. Ulaenim vestrse divisionis species, in qua fa- manse sedis episcopi absque omni synodo damcare
    ctum conceditur, culpa denegatur, partim manifesta, consueverunt quorum contumaciani, cx cujuslibct
    partim dubia probalur. Factum enim, quod conce- indubitabili relatione, cognoverunt. Hoe utique illius
    dilur, manifestum est; sed idemipsum, an pro cri- scienliam uon subterfugit, quicunque Regestum S.
    mine sithabendum,summoperedubitatur. Non ergo Gregorii et reliqua SS. Palrum decreta, diligenti
    mirura «amdem speciem diverso respeclu, nunc du- consideratione percurrerit. Sic, inqtiam, Maximus
    biis, nunc manifestis ascribi; sed nosmagis illam Saionitanus episcopatui pi*sesumptuoseinthronizatus
    dubiis interposuimus, quia divisionem judiciorum a B. Gregorio absque omni synodo, pro hac prsesum-
    non generaliler inler facla, sed inter crimina feci- ptione missarum celebralione privatur. Quem S.
    mus judiciariorum ordinum. Alii fiunt de dabiis Gregorius (lib. v, ep. 5 et 25) non tam pro maiii-
    criminibus; alii, de manifeslis. D feslis quam pro dubiis criminibus ad se vocatum,
    Unde praedicta vestrae divisionis species, in qua, videlicet, quem Simoniaco schismali, sive mulieri •
    concesso facto, an crimen sit dubitatur, non incon- bus mistum fuisse, non pro cerio novit, sed infama-
    grue in nostra divisione dubiis annumeranda vide- tum audivit. De quibus etiam criminibus idcm Ma-
    batur. Vos autem judiciarios ordines non inier cri- ximus (llem, lib. vn, epist. 85) sepostmodum jura-
    mina, scd absolute inler occulta et manifcsta divi- mento expurgavit. Si enim eum tam indubitanter
    sistis ; undc, et prsedictam speciem, in qua dene- Simoniacum sive foruicarium, ut prsesumpttKisum,
    gala culpa, factum concedilur, sine contradictione nossel, absque omni vocatione, sive discussione,
    Uianifestis annumerare potuistis. IHud etiam quod juxla praedictum apostolicae sedis pwilegium dam-
    singuJa)'ui_i discussioni causarum synodicam voca- nare illum posset.
    tionem prserogari vullis, et nos ulique Iaudamus. Praeterea, si nullam, licet \a crimine vulgatissi-
    Nain ct decreta saiietornm Patrum itidem prasci- mum, nisi post synoJicam vocationem judicandum
    piunl, quippe ut dubiis rebasinfamaliad convcnium fore censemus, multum etclesiaslic__ecorrectionJ.de-
    s*3cerdotalemvocentur, per ca-nonicas inducias ex- rogamus, iiimiam muHiiudinem carriitariini (forte
    specientur, lunc demum, si venerint, in conventu leg. causarum] ad synojum di-Tei^tiUs; iaio liacoc-
    1109 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1170
    casione plurimas ncgligendas fore non dubitamus. A juxta posseeorum, eamdem per legatos suos dislur-
    Sed Ecelesiarum consuetudo hoc obtinuil ut non baverant, et apostolicum prsesulem, in Romana sy-
    sotum episcopus, scd etiam unus solus presbyter nodo turpiler blasphemantes, eum non confessum,
    subditum suum manifesto crimiue obligalum, cano- nec alicujus crirainis conviclum ab apostolica sede,
    nico judicio subjicere valeat, nec eum, nisi ejusju- ul vilissimum mancipium , jusserant descendere.
    dicio inobediens exstiterit, ad synodum venire com- Prseierea ex praecepio prsefati Henrici Francoriiili
    pellit. . regis, non ulique Romani imp. cunctae Romansesy-
    Nec oliose considerandum quod S. Patres abs- nodo conlumaciler inlerdixerant, ne domno aposto-
    que omni synodo ctiam de dubiis criminibus judi- lico pastorisuo ullalenus obedirent, paslori, inquam,
    care solebanl, non quidem delinile, sed sub quadam suo, cui eatenus obedierant, quem ealenus pro legi-
    judiciaria condiiione. Unde S. Gregorius Andrcam litno pastore, ut canonice ordinatum, ul canonice
    Tarenlinum cpiscopum, pro quadam concubina post in ordine suo conversatum habuerant; cui etiam
    ordinalionem suani infamalum, ila judicavit ut sa- prsedictus rex debitam obedientiam speciali pro-
    cerdotale ofticium"penitus deponeret; si eum con- missione devovarat, quem divcrsorum regnoruni
    scientia sua de illato ciiiiiine culpabilem asse- praesules ct principes pro S. Pelri vicario ho-
    reret. noravcrant.
    Sed jam ad causam nostram veniamus, quam Ilunc igilur non confessum, non conviclum, imo
    eliam, ut evidentior fiat, breviier et fideliter litteris nec, si rcus essel, ila, vel ad hujusmodi convincen
    conimendare non pigcat, ut ex fidelium virorum dum, praedicli conspiratores per legalos suos degra-
    cerlissima relalione didicimus, qtiorum alios corpo- dare volcbant: qua lemcriiate, imo quo vesanissimo
    re quidem , non aninio, Wormatiensi conspiralioni, furorc ncc cauponcm siiuni quilibet dcslituere per-
    alios vero Romanae synodo hanc earadem damnanti milterct. Nam, ul B. Marccllinus papa omuibus or-
    procul dubio inlerfuisse cognovimus. (1048) Aniio ihodoxis scribens, capile. 11, testatur : i Episcopi
    igitur DominicaeIncarnationis 1076, Gregorio papa pontilici a quo consccrati probanlur praejudicium
    VII in apostolica sede constituto, cum Hcnricus rex inferre nullum possunl. » Ilem, B. Anacletus papa a_
    jam pcr tres annos pro suis realibus ad poenitentiam B. Pctro prcsbyter ordinatus (epist. 5) : i Sententia,
    nmlloties ab apostolica sede vocatus resipiscere iiiquil, quoque Gham filii Noe damnantur qui suo-
    nollet; cumque se in proxima "omana synodo ex- rum doclorum vel praeposilorum culpam produnt,
    coinmuiiicaiidtini fore praenosceret, tale consilium ccu Chain qui patris pudenda non operuit, sed deri-
    a Simoniacis, sive excommunicatis accepit ut omnes Q denda monslravil (Gen. ix).Doctor autem vel pastor
    sibi subjectos ab apostolico prsesule separaret, sic, Ecclesiae, si a lide exorbitaverit, erit a fidclibus
    quod sanctam Romanam synodum dcauctoraret, corrigendus; sed pro rcprobis moribiis magis est
    ttiiic in prima Quadragesimali hebdomada futuram, tolerandus quam distringendus. » Item sanclus
    et illiim cum suis complicibus excornmunicaluram. Alexander papa; ilem S. Sixtus praesul aposlolicus;
    Accepto igittir consilio, ante eamdem synodum, in qui omnes mori magis quam mentiri voluerunt.
    septtiagesimam generale colloqtiium apud Worma- li, inqiiam, singuli eadem auctoriiate praecipui eis-
    tiam condixit,quo, praeter regni sui piincipes, quam- dcm pcne verbis slatuerunt: i Si qui, inquiunt,
    plures episcopos et reliquos suos fidelesvcl potius adversus episcopos causam habuerint, prius ad eos
    infideles, congregavit. Qui pene omnes aut Simo- rccurranl, charitatis sludio, ut familiari colloquio
    niaci, aut excommunicati, aut eorum complices in- commoniti ea sancnt qiiae sananda sunt. Si autem
    dividui se Romani pontilicis censuram subituros aliqui cos, priusquam haec cgerint, lacerare, accu-
    noii dubitabant, si rex i'esipisccns apostolicse sedi sare , infeslare prsesumpscrint , excommuiiiceri-
    obediret, eique in ccclesiaslicis negoliis debitum ad- tur. »
    jutorium impendere vellet. Quapropler ex regis in- Has igiluv et hujusmodi innumerabiles SS. Pa-
    solenlia, occasione accepla regi non tam consense- D trum scntentias si illi nostri consptratores fideliter
    runt quam persuaserunt ut lilteras proscriptorias inspexisscnt, niillatenus smim, utputa primae sedis
    oiiniiiim eorum manibus, per subsciiplionem robo-
    episcopum, tam repentina vituperaiione, non con-
    ratas ad apostolicam sedem transmitleret; quibus, vcntum, non confessum exsuffiassent; ncc se ipsos
    quasi proscripto Romansesedis episcopo, synodus pro tam teniei'ario ausu sub pemiciosa excommuui-
    Romana regem excommunicaiura nihilominus ces- calioncenecuissent. Ncmpe, si culpabilis csset, perc-
    saretur, sicque ipsi cum rege ab apostolicaesedis grinorum lamen episcoportim judicio, juxtacanones,
    ceitsura libcrarentur. In praediclis sanc litteris, post nec discutiendus cssei, ncduin teinere deponendus;
    niulias Romani ponlificis blasphemias, hoc singuli sed potius in Romana synodo audiendus; si tamen
    sua subscriptione confirmaverant ut noUenl dein- de dubiis rebus, nisi ipse vellet, vel usqiiam vel a
    ceps hujusmodi criminoso subesse, vel aliquam obe- quoquam,iuxta canones, disculipossel, Scripfiirnest
    dientiam exliibere. enim : « Non esl discipulus super niagislrum
    Ilis ergo litteris in Romanam synodum delalis, (Mutih. x). » Unde S. Sylvestcr Nicaenoium canc-

    (1018)Ler;c de liis Bertholduin, scu Bcniatdum nostrum in Chronico, anno 1076.


    1171 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 1172
    num auctor, generali synodo prrcsidens consensu 277 A i nam synodum per legatos suos in calem synodo pu-
    Episcoporum, cap. 7, statuit dicens : « Nemo judica- blicaverant. Unde Romani cives, de sanctae Roma-
    bit primam sedem, justitiam temperare desideran- nse Ecclesiaedehoncstatione merito commoti, pra>-
    tem. Neque enim ab Augusto, neque ab omni clero, dictorum legatos omni poena dignissimos arripiuui,
    neque a regibus, neque a populo judexjudicabitur.» et vel aliquatenus eorum immanissimum scelus
    Item Symmachus papa omnibus episcopis scribens, ulcisci volucrunt. Sed Romanus pontifex..licet aprse-
    cap. 7, decrevit dicens : « Aliorum hominum causas dictis legatis specialiter impeteretur, tamen ,de ma-
    Deus voluit per homines terminare, sacro vero san- nibus Romanorum crudelitcr eos afficientium vix de-
    ctaesedis Romanae praesulum, suo sine quaestione mum eripuit, et sedata turba factoque silentio, eos
    reservavit judicio. Itera S, Alexander papa, quimar- ad pedes suos sedere fecit. Ea quidem ratione ut ipsi
    tyrio sua consecravit decreta, cap, 1, teslatur : audirent quid sancta synodus de hujusmodi schi
    <Non potest, inquit, coudemnari humano exa- smatica conspiralione in eadem synodo ad injuriam
    mine quem Deus suo reservavit judicio. > ipsius manifestata decerneret,
    Sed tempora prius eansumeremusquam exempla, Decrevit igitur sancta synodus ut officio et com-
    6i singula hujusmodi sanctorum Patrum statutaenu- munione privati essent 'quicunque illam nefariam
    *
    jnerare tentaremus. Quippe prsedictus papa Sym- conspirationem etcontumacissimam legationem stu-
    machus, catholicae fideipropugnator indefessus, cum dio et voluntate conflassent. Reliquis autem om -
    plurimis criminibus infamaretur, nec ab Ariano nibus ejusdem conspirationis participibus, inducias.
    rege Theodorico tunc Romanis imperante, tam te- concessit, ut infra iestivitatem S. Petri, tuuc pro-
    mere proscribitur, sed in synodo Romana, non ab ximam, se aut coactos deliquisse missislegatispro-
    alio, nisi ab illa legitime congreganda, discutiendus barent, aut praedictorum excommunicationi, ut eo-
    exspectat. Synodus igitur Romae per auctorilalera dem crimineobligati, subjacerent.
    ipsius congregata, nullatenus tamen eum, licet hoc Regem yero post multas admonitiones resipiscere
    permittentem, contra decreta sanctorum Patrum nolentem, imo hujus schismaticaj conspirationis
    discutere praesumpsit, sed totam ejus causam divino auciorem, regno privatum sub anaihematis vinculo
    iudicio, ut gesta ejusdem synodi testantur, commi^ domnus apostolicus ligavit, ut eidem etiam ante ex-
    sit. Nec ho.cutique dicimus, quasi quselibet nefanda communicationem promisit. De cujus anathemalismi
    Romano pontifici impune licere credamus, quasi canonica promulgatione nullum dubitare confidimus
    non et ipse sit impetendus, si in aliqua hseresi fueiit quicunque illam epistolam domni apostoloci fideliter
    publicatus, sed contra illos agimus qui pro dubiis n. consideraverit, in qua, ipse regem saepius a se prae-
    rebus apostolicae sedis episcopum temere judiea- monitum, mullo tempore exspeclatum, et ita de-
    vcrunt expellenduin. mum canonice anathematizatum evidentissime pro-
    Ipse qiridem noster apostolicus multoties hoc a bavit, Quapropter, speciali regis causa praetermissa,
    suis insidiatoribus expetivit ut Romai vel alibi quo quid sancti Patres de hujusmodi conspiratoribus ge-
    ipse posset vejiire, in synodo. convenirent, et eo hoc neraliter definiyerint, videamus,
    libenter concedente, ordinationem ejus sive conver- Sanctissimus papa Fabianus, veritatis miles in-
    sationem, utcunque vellent, duntaxat canonicediscu- defessus, omnibus episcopis scribens, decrevit, di-
    terent; seque ab apostolica sede absque omni con- cens : « Si quis clericus suo episcopo infestus aut
    (radictione descensurum promisit, si quid ,in eo di- insidiator fuerit, eumque criminari tentaverit, aut
    gnuin depositione reperirent. E.t hoc utique sibi fa- conspirator fuerit, mox anle examinatum judicium
    cile credi potuit, qui id culminis captus atque eo submotus a clero, curiae tradatur, cui diebus vitae
    actus cum magno ejulatu ascendit; cui nec divifias suae deserviat, et infamis absque ulla spe restilutio-
    nec honores saeculares in Romano pontificatu quae- nis permaneat. >
    rere opus fuit quibus utrisque cum minori sollicitu- Item S. CaUistus papa, fortissimus verjtalis athle-
    dine et ante' pontificatum abundavit, Tj ta Gallicanis episcopis scribens : « Conspiratio-
    Sed ejus insidiatores hactenus eum prseseulialiter num, inquit, c.rimina vestris in parlibus vigere
    convenire spreverunt; non tam ut qualibet ratione audivimus, et plebes contra episcopos suos conspi-
    se ab hujusmodi accusatione suspenderent quam ut rare nobis mandatum est. Hujus criminis astutia
    ipsi debitam sententiam pro suis criminibus ab non solum inter Christianos exsecrabilis est, sed
    illo non exciperent. Nam, ut beatae memorise Boni- etiam inter ethnicos, et ab exteris lege pr.ohw
    facius papa testatur (epist. 2) : t Nullus dubitat bita. Et idcirco hujus criminis reos non solum ec-
    quod ita judicium nocens subterfugit, quemadmo- clesiasticae, sed etiam saeculi damnant ieges; et non
    dum ut absolvatur qui est innocens quserit. > solum conspirantes, sed etiam consentientes eis.
    (1049) Apud Wormatiam igitur conventu facto, Antecessores vero nostri, qoamplurima turba epi-
    schismaticam conspirationem adversus Dominum scoporum, quicunque eorum in sacerdotali ordiiie
    > et adversus Christum ejus conflaverant, quam, ut sunt constituti, aut existunt clerici, honore, quo
    praedicttim est, ad deauctorizandam sanctam Roma- utuntur, carere prseceperunt- Caeteros yero conunut

    (1.043)Anno Christi 1076 lege Baron., tom. undecimj, anno 1076,


    1173 APPEND. III. — MONUMENTAGRECORIANA. - 117*
    nioneprivari et abEcclesia extorres fieri jusserunt. A tione praeveiilum excommunicavit, eo quod ille in-
    Et, non solum facientes, sed eis consenlientes.» justeAdrianum Thebaiiseurlis episcopura deponere
    Item sacratissimum Chaleedonense concilium, praesunipseril. Sic utique et noster apostolicus epi-
    Evangelio in vencratione coniparandum, cap. 18, scopos iudubitatse contumacise noii vocalos excom-
    Irrefragabiliter decrevitdicens : « Si qui clerici, vel municare potuit; qui non unum solummodo episco-
    monachi reperti fuerint conjurantes, aut conspiran- pum, sed totam Roinanam synodum deauctorizare
    tes,autinsidias ponentesepiscopis, astclericis, gradu tentaverunt. Illud sane exemplum illi nostii conspi-
    proprio penitus abjiciantur. » ratores secum agere putaverunt, juxta cujus edictum
    Ergo, quos SS. Paires, etiam ante examinatum ju- se rationabiliter excommunicaios esse non dubita-
    dicium degradandos esse vel penilus ab Ecclesia ab- bunt, si sacrorum canonum lectores potius quani
    jiciendos districtissime judicaverunt, hos domnus perversores esse noluerint.
    apostolicus per synodale judicium satis misericor- Frustra quoque proclamant secum agendum fore
    diter usque ad satisfactionem officio et communione eo judicandi ordine, ubi manifestum factum crimen
    privavit; quse tamen eis nondum eo crimine expiatis esse dubitalur. Nam, ut nobis videlur, de nullo
    periculosa, imo perniciosa fore, si usurpareniur, facto an crimen sit est dubitandum, quod definitis-
    non ignoravit. B sanctoruin Patrum senlentiis generaliter pro crimine
    Forsitan aliquis eorum dicit: Non pro conspira- damnatum manifestatur. Si enim ea quse illi gene-
    tiyne habendum quod contra illum factum ftierit raliter et synodaliter prohibuere an culpse sint dubi-
    quem pro episcopo habere noluerint. Sed ille, si taverimus, nihilominus de eorum slatulis, an justa
    lajncn episcopus est, audiat: Nunquid et se pro sint dubitare videbimur. Quod B. Leo papa, Leoni
    cpiscopo habendum nonesse decernit, si quis ex ejus Augusto scribens (epist. 78), penitus prohibuit :
    subditis eum in nulla hseresi publieatum, nec pro « Quse patefacta sunt, ir.quit, qu^rere, quse perfecta
    aliquo criininedamnatum, pro episcopo habere con- sunt retractare; qttse sunt definita conveliere, quid
    tcmpsit? Non utique credimus, dum adeo eis sapiat aliud est quam de adeptis graliam IIOIIreferre, et ail
    episcopatus. Ergo non denegent suo pastori quod interdlctae arboris cibum improbos appetitus morti-
    sibi a subditis suis nollent deiiegari; sed juxta illud ferae cupiditalis extendere? i Idem in sequentibus :
    sancti Leonis decretum : « Obedientiam, quam a « De rebus, inquit, el apud Nicaeamet apud Chalce-
    suhditis suis exigunt, etiam ipsi prsalato suo depea- donam (sicut Deo placuil) dcfinitis, nulltim audc-
    dant. Quippe et ipsi eura eliam eo tempore, cum mus inire tractatum,tanquam dubia vel hiflrma sinto
    ccnspirarent, pro episcopo habendum fuisse modo quae tanta per Spiritum sanctum fixit aucloritas. »
    demonstiant; cui pio eadem conspiratione ad saiis- Idem ad Martianum Auguslum : « Si quid usquam,
    factionem veiiire non cessant. » Nempe, si nullius inquit, aliter qtiam sancti Patres staluere praesumi-
    conspirationis reatuobnoxii tenerentur,sineexempIo tur, sine cunctatione cassabilur. »
    lamen ju-redamnarenlur; qui, sine exemplo contu- Ergo illi nostri conspiralores manifesium faclum
    maciam suam in Romana synodo publicare, et iusu- suum au crimen esset incassum discuti voluerunt,.
    per eamdera synodum disturbarepraesumpserunt. In- quod et ipsi a definitis sanctorum Patrum seulentiia
    cassum se absqtie synodica vocatione damnitos pro crimine damnatum indubitanter noverunt. Unde
    conqueruntur, cum et hoc in provincialibus synodis non, ut dubiis criminibus obligaii, per inducias
    pro canoiiico custodialur ut cujuslibetcontumacia in erant exspeclandi; imo, ut contumaces, et apertis-
    synodo publicala, nullatenus exeat impunita, licet, simi canonum conlemptorcs, absque dilatione erant
    ad ipsam synodum deauctorizandam ibi perpetrata damnandi; de quibus divina Scriptura apertissimo
    non detegatur. sanxit, ut Carthaginense concilium cap. 5 consti-
    Praeterea Romanaesedis episcopus, juxta privile- tuit, non est differenda senlentia, sed pofius exse-
    giumsuurn, utjam praelibavimus, absque omni sy quenda. Undeet S. Gregorius Mariniano abbati, etc,
    nodo damnare potest, vel reconciliare quoslibet scribens (epist. 27), testalur, diccns : « Si ea de
    daranandos, vel recoiiciliandos. Sic enim S. Gre- quibus Beus vehementer offenditur insequi vel ul-
    gorius ad Januarium Caralitanura episcopum cisci diffcrinuj,s, ad irascendum utique Divinitatis
    scribens (lib. vu, epist. 67), consilianos ejusdem patienliam provocamus. »
    episcopi nulla synodica vocatione praeventos, usque Item piaememoriae Damasus papa scribens ad Ste-
    ad satisfactionem a communioneprivavit; per quo- phanum archiepiscopttm Mauritaniae, et reliquos
    rum consilium idem episcopus Dominicorum die episcopos Africse : i Qui poiest, inquit, obv.iare, et
    messcm quorumdam furiosa mente exaravit. Nihilo- perturbare perversos, et non facit, nihU abud est ,
    minus et nostii temporis Gregorius ad nullain syno- quam eorum favere impielati. t
    dum vocatos, attamen praesentario crimine obli- Tres modos analhematismi, quos Tribmiense
    gatos damnare potuit. Per quorum consilium, concilium nobis prsescribit, non tam generales affir-
    Henricus rex messem non lerreiiam, sed ecclesiasti- mare praesumimus ut nullum absque synodica voca-
    cam nova pracsumptione penitus devastare tentavit. tione damnandum fore contra sedis apostolicae pri-
    Item S. Gregorius (tib. n, episl. 6, 7), Joannem vilegium asseramus, satiusque nobis, si et vobis, ita
    jirinia- Jiisf-inianseepiscopuiuiiulla synojica voca- videlur ut idcm concilium potius aliquem nioduiii
    il73 AD OPERA S. GRECORII APPENDICES. _U"C
    anathematis dicatur praeflermisissequam apostolicae Al cium de his rebus de quibus adhuc dubitamus.
    sedis privilegio praejudicasse. De Simoniacis igitur precamur, ut prudenlia vestra
    Singulis autem objectionibus, sive, ut verius di- nobis apertius edisserat, si et illi pro haerelicis dc-
    Cam, reprehensionibus conspiratorum respoudere putenlur, qui propter sacros ordines aliqua eccle-
    non necessarium sestimamus, quibus culpam suam siastica officia, ut decaniam, praeposituram emunt
    nullatenus expurgaverant, sed pervcrsa interpreta- vel vendunt. Non negamus quidem et eos probabi-
    tione Scriplurarum, Romano ponlifici derogando, liter posse vocari Simoniacos, utpote de spiritali
    erimeu suum duplicaverant. Nam perjurium quod officio saeculare lucrum quaerentes, quos et ab eis-
    cum fecisse confingunt, etiamsi eorum subditus dem officiis juxta canones pellendos esse censemus;
    esset, oportuisset tamen ut eum non confessum, sed cur pro haereticis sint deputandi, ex testimoniis
    prius fecisse convincerent quam illud in eo lam ty- SS. Palrum evidentius doceri vellemus.
    rannice vindicassent. Quod si, ut lingunt, jurasset Sanctus videlicet Gregorius iu decretis suis
    ut per consensum Hcnrici rcgis Romanus pontifex (epist. 55) illud specialiter Siraoniacam haeresin vo-
    eligendus esset, nunquam tamen, quod ct vos caute care videtur, cum manus impositio pro pecunia
    prsevidistis, obviando Romanae'electionis privilegio, emitur vel venditur. Illud eliam nobis scribere di-
    se anathcmatizare deberet, praecipue, cum canones B ' gnemini, si et illi pro ha_reticis habentur, qui (1050)
    dicanl : Definilio incaula laudabiliter cst solvenda. per aliud munus nisi a manu sacra officia emerunt,
    Nec prsevaricatio est, sed temeritatis emcndatio, vet vcnaiderunt. Nam iilos magis ambitiosos censeri
    Amplius; Si quis anachoreta vel inclusus, qui vellemus qnam.SimoniacK hseresis obnoxios, ne pe-
    solitariam vitani Deo firmissime proraiserat, ad epi- nitus ecclesiastica sacramenta proscriberentur, quse
    scopalem gradum expetuntur, nunquid promissio- penc omnino hactenus a solis hujusmodi ambitiosis
    iiem suam, licet cautissime factam, magis quam Ec- usurpala non ignoramus.
    clesisecausam altendere debebunl? Non plane. Quod De eo autem quod scribitis sacramenla a Sirno-
    et nostri conspiratores non inviti concedunt, quo- niaco nondum publicato usurpata, scienli quidem
    rum qnidam ad episcopalum etiam monachali ha- non esse sacramenta, sed nescienti: necdum fldeliter
    bitu penilus abjecto convolarunt. Ergo si et caulis- intelligere poluimus. Nam essentiam rerum noa
    siraa promissio pro causa Ecclesise laudabiliter sol- sclet in conlrarium ducere contrarietas opinantium.
    vitur quanto magis in causa quae etiam sub anathe- Ergo si sacramenta quoquo modo veraciter ab ali-
    male impleri prohibelur. Nec hoc utique dicimus, quo Simoniaco conficiuntur, quomodo alicui ejus
    quasi doninura apostolicum ita unquam jurasse crc- haeresim scienti inconfecta veraciter probabuntur?
    damus, s.ed ideo maxime ut, etiamsi fecisset quod C Credibile quidem videlur corporales res in altari
    non fecit, iion ob hoc tamen ita proscribendum esse positas per sacerdotalem benedictionem ex consensu
    probaremus, Ecclesiae in divina posse converti sacramenta, etiam
    Sententiae antem SS. Patrum, quas enumerant de inter manus hsereticorum, nondum tamen in Ecclesia
    compescenda praelatorum superbia, sive de damna- publicatorum. Quse, inquani, sacramenta proscri-
    tione temeraria, se ipsos rnaxime pei'cellunt qui non bere timemus; vel apud illius scientiam, qui solus,
    modo in subdilos, sed in ipsum praelatum suum vel alter sacrificantis hseretici cognoverit demen-
    nova praesumplione superbierant, quem ab aposlo tiam, satius nobis videretur ut eadem et ipsi hsere-
    lica sede, ut servum suum, descendere singulari tico conficienli, et alii ejus hseresim scienti sacra^
    contumacia praeceperant. Sed haec hactenus. menta esse crederetur, quam eadcm esse el non esse
    Omnipotenti Deo condiguas grates compensare statucrimus, vidclicet ut eadem oblatio et offerenti
    nequimus, cujus gratia nobis concessil utinhoc pe^ hseretico sive ejus socio ad damnationem, ignoranti
    riculoso tempore in quo oinnes quae sua sunt quae- autem calholico ad salutem provenirent. Nam S. Au-
    runl (Phiiip. n), non quse Jesu Christi, adulterantes gustinus, ubi neophytos, licet ante communionem
    verbum Domini (// Cor. n), vos saltem habeamus, morte" prseventos, non tamen cos sacramento privari
    cui verilas audita narcs non contrahal; imo cui testatur, non de re, sed de virtute sacramenti dixisse
    prseconium veritatis quanto liberius, tanlo dulcius videtur, ut ille sacramenti virtute non careat, quem
    sapiat. Non enim alii tam liberaliter, tam infucaU extrema necessitas a reali communione suspendit,
    loqui prsesumeremus; quem non tam veritatem re - Et nos ulique omnes, si catholicaj fidei non cessa-
    rum quam aliquod privatum studium per singula mus cooperari, nunquam ejus sacramenti virtute
    interpretaturum putaremus. Hoc, inquam, nefas privamur, licet ipsam rem sacramenfi rarius sumere
    esset de vobis vel suspicari: qui ipsum pi-aeconem soleamus, sic utique facilius vOs intelligere posse-^
    veritatis pro sacrario Spirilus sancti venerandum mus,si diceretis quemlibet Calholicorum ab eo quem
    •jbre.judicaslis. Experti igitur veslrae prudentiae ar- nescit hsereticum non rem sacramenti percipere,
    i dor-em ad indagandam sive denuntiandam rerum quam nec hajieticus. potest conficere, sed virlutem
    vcritalcm, potissimum vestrum exspectamus judi- sacramenti, non ex- illa perceptioue, sed ex propria
    (1050) Hoc est, non per pecuniam; hanc enini vo- rum, quibus ecclesiastica beneficia emebantur:
    .cabani, munus a manu, ut patet ex lib. i S. Anselmt munus a manu, munus a lingv.a, munus ab
    . cbntra Guiberttim, qtii recenset tria.gencra mune- obsequio^
    U77 APPEND. III. - MONUMENTAGREGORIANA. 1I7S
    fide. Hoc, inquam, inlelligibilius nobis videretur, A sanctiflcationis, quse utiqueforma, sive accepta vir-
    quam idem panis in divina sacramenta confcctus, et tute sanctificationis, ex consensu sanctse Ecclesiaea
    non confectus diceretur. Apeiiius igitur nobis inli- conversis relineatur, sive per iterationem penitus
    mate quid de hujusmodi sacramentis debeamus ju- proscribatur, ad praesens non occurrit quod ratio-
    dicare. nabiliter objici possit (1052). Nam illa objectio, quse
    Sententise autem vestrae de ordinalis ab haerelico, dicit invocationem sancta; Trinilalis, licet ab hse-
    iterum ordinandis aCatholico, illud repugnare vide- retico' factam non esse annullandam, facile refelli-
    tur, quod quamplures haereticorum clericos ad ca- tur, cum ecclesias item ab hsercticis per invocatio-
    tholicam fidem conversos in ordinibus suis legimus nem S. Tiinilatis conseci'atas reconsccrare jubea-
    acceptos, non utique reconsecratos, videlicet ut Ni- mur, ut S. Joannes praesul apostolicus, illius no-
    caenumconcilium, capitulo 8 Novatianos, et Africa- minis'primus diversis episcopis sciibens, dccrevisse
    num, cap. 55, Donatistas recipiendos esse in suis legitur (ep. 2): « Ecclesias, inquit, Arianorum ubi-
    ordinibus, non reconsecrandos, decrevit. Ncmpe cunque inveneritis, catholicas eas divinis pi'eeibus
    Nicamum concilium solummodo clericos Pauliani- et operibus absque ulla niora consccrate, quia et nos
    siarum a Catholicis reordinandos constituit, quonim " fecimus, cum pro causa Theodorici regis Constan-
    eliam baptizatos a Catholicis baptizandos esse de- tinopoli fuissemus. »
    crcvit. Haecenim haeresisnon faciebat invocationem Nempe sacri baptismatis formam in nomine S,
    S. Trinitalis. Trinitalis, licel ab hacretico susceplam, non itera-
    Damasus autem papa (episl. 5), scribens ad Pr"o- mus, ne praeceptum ab Apostolo unum baptisma
    sperum priinaesedis Numidiseepiscopum et rcliquos prsecipiehlis prxvaricari videamur. Pracierea, ut B.
    episcopos, vestrae-sententiai de reordinationibus Felix papa generali synodo praesidens verissirne
    astipulari videtur, si tamen in exemplari non falli- pronuntiavit (1055.): « Nullus ad secundam tinctio-
    niur : « Per illam illicitam manus impositionem, in- nem venire poterit, nisi primitus professo pag.a-
    quit, ut paulo superius praelibavimus, vulneratum nismo se Christianum denegaverit. » Quse denega-
    caput illi qui vidcbanlur aliquid accepisse habebant. tio per iterationem baptismi jure videatur; ne juxla
    Et, ubi vulnus infixum est, necesse est niedicinam Nicaenum concilium gravissime puniatur. Hoc ta-
    adhibere, qua infixa sanetur niacula, id est, reite- men indubitanter scimus, juxta apostolicas sanctio-
    rari necesse est quod legitime aclum aut collaium nes, nulluhi ab hseretico ordinatum a calholicis, ve.
    minime probatur, si perfectum esse debebit. Nam in ordine suo recipiendum, vel reordinandum, nisi
    quomodo honorem possit retinere qui ab illo accepit P in hoc alicui temporis necessitati consulatur. Nam,
    qui potestatem dare legitime non habuit, inveuire ut prsedictus papa Innocentius asscrit: « Ilaereticus
    non possum (1051). > per pravam manus inipositionem ordinato damna-
    Harum igitur sententiarum repugnantiam concor- tionem irrogavit; cui, quia remedium poenitentise
    dare nescimus, nisi hoc auetoritati sedis apostolicae, hecessarium est, legitim3eordiuationis honorem ha-
    cum consensu sanctae matris Ecclesise Iicitura forte bere non potest. » Item Africanum concilium, cap.
    dicamus, ut pro aliqua temporis necessitate ordina- 55, decrevit, ut ordinati in parte Donati, si ad ca-
    t.is ab hsereticis, per invocationem S. Trinitatis in tbolicam eorrecli transire voluerint, non suscipian-
    ordine suo non reconsecrandos suscipiat, quos ta- tur in honoribus suis, secundum Transmarinum
    jnen aliquando ad evidenliorem hsereticae ordina- concilium, exceptis his, per quorum susceplionem
    tionis proscriptionem reconsecrari praecipiat. Nullam catholicae unitati consulilur.
    enim consecrationem videntur aliquibus accepisse Notandum quoque quod in Afrieaho conciiio.,
    ab h_ereticis quippe jam dudum omni spiritali graiia cap. 75, decernitur ut non liceat fieri rebapli-
    privatis, ut B. Judas apostolus de eisdem lestatur :" zationes , reordinationes, vc-1translaliones episco-
    « Hi sunt, inquit, qui segregant se ipsos, animales, porum.
    spiritum non habentes-."» Unde B. Innocentius (24, D Itera sanclissimus papa Gregorius scribens Joan-
    q. 1, c. 50) : « Haeretici, inquit, cum a fide catlio-' ni episcopo Ravennati (lib,- n, episl. 52) : « Sic-
    lica desisterent, peifectionem spiritus, quam acce- ut, inquit, baptizatus semel iterum baptizaii non
    perant, amiserunt, » Hine igiturconjicitur ordinatos debet, ita qui consecratus est semcl in eodem ite-
    ab haei'eticonon consecrationem aliquam accepisse, rum ordine non debet consecrari; sed si quis forsi-
    sed solam foruiam consecrationis absque virtute tan cum levi culpa ad sacerdotium venit, pro curpa

    (1051) Hoc Damasi dictum et similia intelligi stum abnegurunt denuo esse baplizandos, seu ad se-..
    dcbenl vel de ordinatoium cum Ecclesia concilia- _cundam linclionem admiltendos esse, nt auclor hujus
    lione, vel reordinalione vera, si quis valide ab hae- epistolw intellexisse videlur; sed exaggerans scelus
    retico vel schismatico non fuerit ordinatus, ciim episcoporum, presbylerorum el diaconorum, cui _se
    scilicet orJinatos ordihandi nec jus ncc potestatern rebaplizari permisefant, ait eos ad secundam linctio-
    habuit. nem, hoc est, ad iteratum baplismum pervenire non
    (1052) Hwc disputantur ab Adalberto et Bemaldo poiuisse; nisi Christum penilus negarent, el se paga-
    non per asserlionem, sed inquisitionis gratia. nos esse profiterentur: propterea perpeiuw pwnilentioi
    (1055) Non vult Felix III, episl. 7, ad universos eos.subjicil.
    episcopos tom. II, Concil. novw edit. eos qui Chri-
    1179 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 1180'
    painitentia indici debet ct tamen ordo scrvari. » Sed A anafhemate, sed specialiter de Acacio, cujus damr.a-
    in his sententiis, ut nobis videtur, non lam haere- tio nondura, eo vivente, publicata creditur. Nam
    ticorum uEurpationes quam Catholicorum ordina- ille excommunicatoriam Felicis pap* epistolam no-
    tiones iteraii prohibentur. Nam consecratio, quae luit recipere, ul Liberatus in libro suo testatur. In
    nulli ab hssretico dari potest, ut probatum est, si a qua epistola mandatum est Acacio ut se excommu-
    Catbolico convcrsis impenditur, non ileraia, scd nicatum fore non dubitaret, postquam eamdem epi-
    primilus impensa magis proprie dicitur. Si conse- stolam per Toleratum diaconum suscepisset. Sed
    crationes excommuuicaiorum, ut haereticorum ni- legatus apostolicce sedis illam dare Acacio, vel pu-
    hili pendimus, B. Anastasii papae sententiis ad Ana- blicare non prsesumpsit, eo quod imperalor ejus
    stasium Augustum directis contraire timemus, qui errori patrocinaretur. Si enim ejus damnatio sub-
    sacramenla non irrita fore contendit quae Acacius ditis suis publicata esset, juxla bc-aliIunocentii pa-
    patriarcha Constantinopolitanus, liceta Felice papa pse asserlionem, ordinandis potius damnalionem
    jam dudum analhematizatus, usurpavit. Sic enim quam consecrationem irrogaret. Quod aulem dam-
    piaedictus Anastasius papa Augusto -scribit, cap. 8 : natio ejus ita occultaretur, inde satis probari vide-
    i Ideo (Acacius), cujus nomen dicimus esse reti- tur, quia Euphemius episcopus successor Acacii
    "
    cendum, male bona miiiistrando sibi tanlum no- quaerit a beato Gelasio papae quando Acacius dam-
    cuit; nam inviolabile sacramenlum, quod per illum naretur (B. Gelasius I, epist. 9), ut in episiola
    datum est, aliis perfectionem suse virtutis oblinuit, ejusdem papae ad eumdem Euphemium continetur.
    ei autem obfuit. » -. Et nos quoque damnalos, quorum damnalionei»
    Quod si est aliquorum in tantum se extendens adhuc ignoramus, divina sacramenta conlicere
    curiosa suspicio ut imaginetur prolato a papa Fe- posse per consensum Ecclesise credimus; quorum
    lice judicio, inefficaciter postea in sacramentis, quae tamen confectionem publice damnatis ascribere non
    Acacius usurpavit, egisse, ac perinde eos mctuere audemus.
    qui vel in consecrationibus, vel in baptismate my- Quid autem vobis de his omnibus videatur, cha-
    steria tradita susceperunt, ne irrita divina bcnefi- ritas vestra nobis rescribere non gravetur. Item,
    cia videantur, meminerit in hanc quoque partem si consecrationes eorum, qui quondam catholiee
    sieniliter tractalum pi'sevalere superiorem, quia non ordinali, nunc autem pro aliqua culpa sunt remoti,
    sine usurpatione sacerdotii adjudicatus hoc egit. ut hsereticorum pro nihilo ducimus, sententiis S.
    In quo virtutem suam obtinenlibus mysteriis, in Augustini contradicere videmur; qui et in damna-
    _
    hoc quoque aliis rea sibi persona non nocuit. Nam tis sacramentum ordinationis permanere iu libro
    De bono conjugali testatur (cap. 24) : « Si, inquit,
    ad illum perlinuit quod tuba Davidica canitur :
    « Verumtauien Deus confiinget capita inimicorum fiat ordinatio cleri ad plebem congregandam, etiamsi
    suorum ; verticem capilli perambulanliura in dcli- pleiis congregatio non subsequatur, manet tarnen
    in ordinalis sacramentum oi'dinationis. Et si aliqua
    clis suis (Psal. LXVII). » Nam superbia scmpersibi,
    ab officio i'emoveatur, sacramento
    non aliis facit ruinam; quod universa coelestium culpa quisquam
    Doraini semel imposito, non carebit, quamvis ad
    Scripturarum testatur aucioritas, sicut etiam per judicium permanente. » Juxta hujus viri senten-
    Spiritum sanclum dicitur in Propheta : « Non habi- remoti eliam ab officio, cum sacramentum
    labit in medio domus meas qui facii superbiam tiam,
    ordinationis reiineant, divina sacramenta, licet ad
    »
    (Psal. c). Unde, cum sibi sacerdotis nomen ven- damnationem suam, celebrare possunt; si tamen
    dicaverit, condemnatus in ipsius verticem superbiae vobis non aliter videtur
    lumor inflictus est; non populus, qui in mysteriis intelligendum.
    Vestrae igitur deliberationis sententiam exspecta-
    donum ipsius sitiebat, exclusus est.
    mus de his eninibus, sive quae nos ipsi, utcunque
    Hujus igitur apostoiici LAnastasuj sententia ve- pro captu nostrse inlelligentise solvimus, sive quse
    tare videtur ne vel excommunicati sacramenta D nos uondum solvere, seu iiitelligere potuimus ;
    irrita fore censeantur; quod vesirae assertioni de i Deus autem pacis sanclificet vos per omnia, ul
    hujusmodi sacramentorum annullalione non dubi- integer spiritus vester, et anima, et corpus sine
    tatur repugnare, nisi forte dicamus beatum Ana- quercla in adventu Domini nostri Jesu Christi ser-
    stasium papam non hoc dixisse de publicatis in vetur (/ Tliess. v). >
    , 181 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 11?2

    BEBEIAIiDI P&ESBITTEM

    \)l YITAPA EXCOIMUNICATORUM COIIUNIONE,

    DE RECONGILIATIONE LAPSORUM.
    ET DE

    CONCILIORUM,CANONUM,DECRETORUM, DECRETALIUM, D?SORUMQUEPONTIFICUMROMA-


    NORUMAUCTORITATE

    LIBER

    Nunc primum ex tenebris in lucem vindicalus.

    LECTORI.

    Quis fuerit, et qiise scripserit Bernaldus Constantiensis preshyter, docuit Gretserus m Apologiapro
    Gregorio VII. Cui etiam varia Bernaldi opuscula pro Gregorio eodem pontifice contra schismaticos, ante
    nsnquam visa, inseruit. Interea nuuiiue bene amico ex tenebris emersit li iste qui nunc publicatur
    tractatulus, qucm, ut vindicem Gregoriajii nominis et honoris, cum orthodoxo lectore cominunicare non
    distuliuius.
    Gebehardus, quem brevi prseloquio alloquilur, forsitan ille erit de quo Bernaldus in suo Chronico,
    anuo 1098. Gebltardus(sic enim legendum, non ut Urstisiana ediiio, Gerhardus) vcnerabilis abbas Schaff-
    husensis pro humilitats-locumsuum, annuenle domino papa, dimisit, et ab ipso concessionem,ut alius eideni
    loco abbas prwficerelur, impetravit. Ilem, anno 1100, Gebehurdusvenerabilis abbus, qui pridem Schuffku-
    sensetn abbatiam pro Deo dimisit, el hoc cum aucloriluie domini Urbuni papw Ilierosolymum cum exercitu
    Chrislianorum petiit, qui post multos labores civitalem obtinuerunt, el prmdiclo abbaii sepulcrum Domini
    custodiendum cotnmiserunt,
    Porro quidquid in hoc opusculo Bernaldus disputat, id eo lendit ut ostendat Gregorii VII et aliorura
    recej.tiorum pontificuni decretis non minorcm reverentiam, observantiam et obedicntiam deberi ac
    satutis veteruin pontificum et conciliorum; ac propterea excommunicalos tunc a sede apostolica merito
    v.taii ; reversos tamen, vel admeliorem inentem reverti cupientes, jure recipi et venia donari; craut enim
    %!_iise lapsis in schisma regidiores quara oportebat prsebereiit

    Dosiino ac venerabili GEBEHAUDO evangelicaepcr- A se saltem ab eorum contagio immunem custodiat.


    fcclioiiis viro BERNALDUS solo nomine presbyter, Omnipotentis Dei misericordia vps semper inco-
    non moribus, post transitoriam hujus vitse pe- lumem nostrique memorem protegat, domne frater
    regrinationem, coelestis patrise seternam posses- amantissime. » ,
    sionem. Quantum ex apostolicorum virorum sententiis
    i Dc periculosa excommunicalorum communione colligere potuimus, tres sunt personse quas sancti
    vitanda, in quantum potuimus, veslrse petitioni Patrcs nostri sub excommunicatione multari nola-
    scribendo satisfacere studuimus. Sed et alia adjiccre verunt. Principaliter quidem ipse excomraunicatus,
    non piguit quae non minus vobis placitura puta- qui specialiter ab ecclesiastica communione judi-
    vimus, videlicet quid sit intelligendum de rigore cario ordine separatus est. Deinde fautor ejus, qui
    canonum super damnatione sive deposilionelapso- ei intiis et exterius assentiendo et cooperando
    rum. Item, de reconciliatione eorum sive hsercti- favere non veretur. Iiem, et communicator ipsius,
    corum. De quibus omnibus non nostras, sed qui, elsi ejus errori se asscntire non detegat, ab
    sanclorum Patrum scntentias fideliter collegimus. ejus taincn se communione non scparat. Sed et hi
    Ilarum enim rerum consideratio, nostro tempori omnes audiant quid beatus Gelasius papa scribcns
    inaxime. necessaria, in quo sancta Ecclesia inter B Orientalibus episcopis dicat: « Omnes, inquit, com
    excommunicatoset daranatos supra modum laborat, plices, sectatorcs, communicatores damnatae semel
    Ut vel eorum aliquem in sinum suum recipiat, vcl pravitatis pari sorte censentur. » Et post pauca :
    '
    H83 AD OPERA S. GREGORI5APFENDICES. 1184
    i Acacius, inquit, qui Pctro communicavit, ut A unitate sunt, bonos, nisi consontwnt, sua commu-
    ciiniinis particeps, ita factus est pcenae. » Itcm, nione non maculant, sicut B. Ang. contra Dona-
    oinnibus episcopis Dardaniae : « Patres, inquit, lislas frequentissime ct irrcfiagabiliter probat.
    nostri, auclorc cujuslibet insaniae, ac pariler errore Postquam vero ab Ecclesia separantur, non jam
    daranato, sufficere judicaverunl, ut quisquis [edit. sola consensione, sed etiam exleriori commu-
    Rom., Decretal. quisque] aliquando hujus erroris nione communicatores suos maculare non dubi-
    conimunicator cxistercl, principali cjus senlentia tantur.
    damnatus essel |edit. Rom. principuli senleniia dam- Unde idem B. Aug. in iv Carlhagiiiensi concilio
    nalionis ejus essel obstriclus]; quoniam manifeste a ccxvii episcopis habito, sententiam excomiuuni-
    qtiilibet vel possessionc sua, vcl communione possit cationis sua subsciiplioue conliiinavit super eura,
    agnosci. » Et post pauca : « Forma fidei commu- quicunque deinceps excommunicato vel in oratione
    niouisque calholicae, Nicseno prolato concilio, Aria- communicaverit. Qua sententia et ipsi apostoii hu-
    nos omnes, vel quisquis in lianc pestem sivc jusmodi commuiiicatoremdamnavei'e,juxta attesta-
    consensu, sive comniuuione deciderit, sine re- lioiiem Callisti papae.
    tractalione excludil [edit. Rom. conclusil]. » Idcm in Hucusque de lege excommunicationis vestrae
    sequentibus : i Idcm ipse e:ror, qui semcl cst cum R jjetitioni utcnnque satisfccimus. Sed quia non sine
    suo auctorc damnalus, in paiticipe quolibet pravae foenore tam chaiissimo fralri et domino debitum
    communionis cffecto, ct exsecrationeni gestat et persolvere debemus, ct aiia non minus placitura
    posnam. » vobis supererogare volumus, videlicet quid sit in-
    Qualiler aulcm excommunicatos vitare debcamus, telligendum de rigore canoniim super damnalione,
    aperlissime nobis praescriplum est a SS. Patribus, vcl dcpositione lapsorum, ncc non et recouciliatione
    inter quos Callislus I (1054), papa et marlyr quatuor eorum. Nam in hujusmodi causis magna discrelione
    res enumerat, in quibus excommunicatum vilare indigcmus, ne vel nimium rigidi cum Novatianis
    debeamus, videlicet in salulatione, in osculo, in desperare videamur de salute lapsorum, vel nimium
    oralionc, in mensa. « Nam quicunqtie, inquit, in remissi, zelum Dei non habere judicemur. Et primum
    his vel in aliis probibilis scienter excommunicalis qiiidem de rigore canonum.
    communicaverit, juxta apostolorum institiitionem, Locus pcenitentiaesemel tantum antiquitus in Ec-
    cl ipse simili excommunicalioni subjaceat. » clesia legitur concessus, nec alicui post poeniten-
    Fautores quoque eorum et communicatores nihi- tiam iterum lapso concedendus. Sic enim bealus
    lominus vitare debemus juxta altestationem B. Ge- Siricius papa in decrelis suis de hujtismodi lapsis
    lasii papaj, qui Oiientalibus episcopis de Acacio affirmal: quia jampoenitendisuffugium nonhabeant;
    comniunicalore excommunicatorum scribens, ita sed non ita iiitelligeredebemus quasi sanctiPatres de
    testatur : i Nihil nobis commuiie cum hominibus hujusmodi lapsorum salutedesperarent, etsieos inter
    communionis exferiiae. t Idem in sequentibus : poenitentes recipiendos denegarent, Non enim haee
    i Quid juval, si quis alicui evidentiori hoeretico non ideo institttisse credendi sunt ut homines a poeni-
    coininunicet, ct his tamen communione jungalur tentia , sed a peccato deterrereni; nec, ut minus,
    qui ab illius communione non sunt divisi ? » Unde sed humilius post lapsum poeniterenl, qui seet ip-
    et multi religiosi ex Romanis se a communione sis poenitentibus inferiores reputari viderent, Et,
    Anastasii papaesubtraxerunt, eo quod ips.e cuidam hoc iu aliis criminaliter lapsis quasi pro lege obser-
    diacono Thessalonicensi communicaveril qui jam vatur ut ab ordine dejiciantur quem ante lapsum
    Acacio communicavil. Sic enim Romanus Ponti- habuisse et in quo peccasse deleguntur. Sic nimi-
    ficalis tcstatur (1055). rum et in ordine poenitentium constituti, si denuo
    Ideo autem SS. Patres communicatores excom- labuntur, pristino ordini non immerito judicantur
    municatorum aaque ul cxcommunicatos vitari vo- indigni.
    liierunt, quia cosdem, quasi qui se ipsos damnave- _ Non (amen haec sanctiPatres desperatione venise
    riiit, habuerunt. Hinc B. Gelasius papa ad pradictos tam aciiter decrevisse. creduntur, prsecipue cum
    scribens de eodem Acacio : « Quid, inquit, que- Dominus omnes homines velit salvari, qui dicit;
    rtintur Acacium a nobis fuisse damnatum, cum « Nolo mortem peccatoris [impii] (Ezech. xxxm). >
    recepta communione Petri sc doceatur ipse dam- Et: « In quacunque die peccator ingemuerit, sal-
    jiasse? » Nam, cum omnis excommunicatus extra vus eiit (Ibid.) » Non, inquam, desperatione ve-
    Ecclesiam sit, nullusque simnl intra et extra esse nise, sed pro cautela disciplinse hsec instituta credi-
    possit, ille indubitaiiter a catholica unitate se sepa- mus ; quod etiam ex verbis B. Augustini ad Mace-
    ral, qtticunque se ab excommunicatorum commu- donium presbyterum approbare possumus (epist.
    iiionc non scquestrat. Jurc ergo a Caiholicis devitan- 54') : i In tantum, inquit, hominum aliquando
    |ur, ut excommunicali, qui ab cxcommunicatorum iniquitas progreditur ut etiam post actam poeni-
    communione non sunt sequestrati. tcnliam, post altaris reconciliat-ionem, vel similia
    Scicndura aulera quia, quandiu mali in catholica vcl graviora committant. El tamen Deus facit
    (1054) Exslal hwc epist. lom, I Concil. novm (1055) Vide Anastasium .bHiiolhecarium in Vilis
    uitl. pouiif., in Anaslasio II.
    4185 APPEND. III. — MONUMSNTACREGGRLVNA, IISG
    eliain super tales orin solem suum, nec miniis A i Nulh tamen eorum ille numcrus annorum prae-
    tribuit quam antea tiibuebat largissima muiiera cludit qtiin et ante expletioncm corum Deus eis in-
    vitse et salutis. Et quamvis eis in Ecclesia locus dulgere valeat et soleat, si digne poeiiilueriiit, juxta
    ille poenilentise non concedatur, Deustamen su- ilhid B. Leonis papaj : « Quia, inquit, misericordise
    per iilos palientiae sua; non obliviscitur. » Et post Dei nec mensuras possumus ponere, uec tempora
    pauca: < Quamvis ergo caute salubriterque pro- diflinire, apud queni nullas moras patilur' veni.e
    visum sit ut locus illius humillimae poenitentiae conversio. » Unde et sancti Patres huiic nume-
    semc-1.concedatur, nc medicina vilis minus utiis rum annorum, si tamen ecclcsiasticse disciplinae
    csset segrotis , quse tanfo magis salubris cst non obfuerit, mult.Uies anticipandum in reconci-
    qaanto mintis contsmptibilis fuetit, quis tamen liati-ne censuerunt in his duntaxat qui digne poeni-
    audeat dicere Deo : Quare huic homini qui post tuerunt. Nam, ut B. Augustinus in suo Enchiridio
    p.imam poenitentiam rursum se Iaqueis iniquita- testatui, in actione hujusmodipcenitentise, non tam
    lis obstiingit adhuc iterum parcis? Quis audeat mensura temporis quam doloris attendenda est.
    dicere erga istos non agi quod Apostolus ait; Item, B. Innocentius papa: « De pondere, inquit,
    Ignoras, qaia patientia [benignitas] Dei ad pce- . peccaijrum seslimanio, sacerdotis est judicare, ut
    nitentiam te aiducit? (flom. n.) Aut istis exceplis, attendal ad confessionem poenilenlis, et ad fletus ct
    csse difiinitum quod sciiptum est : t Beati omnes ad lacrymas corrigentis; ac tum jubere dimilti, cura
    Qui confidunt in eum (Psat.u), » ac si diceret: viderit congruam salisfactionem. »
    Qais vel hujusmodi lapsis divinam misericordiam Hinc et Nicaenuijjconcilium lapsos, quos tricnnio
    interclsidere valeat, qttiii et ipsi sini beali, si in inler
    catechumenos, et postca decennio inter pceni-
    Domino confidant? » tentes aflligi constituit, ab episcopis bumanius tra-
    Apud moJernos tamsnlocus pcenitentise illis non
    ctari concessit, si cum metu et lacrymis non aimu-
    ncgatur, qttia usqueadeo hu.mana pravilas invaluit, sed veraciter poenitueiint, tepidos autem et
    et jtigum anliquse disciplinae abjecil ut sancta Eccle- late,
    sia jam multum gauderct, si vel ita modo resipi- negligentius poenitentes diffinitum tempus omnibus
    constituit. Cui sententise B, ilierony-
    scere vellcnt. Novit cnim Dei misericordiam ad in- modis implere
    mus evidentissime astipulatur. « Apud Deum, in-
    dulgendum promptissimam , nec mullum distare non tam mensuravalet temporis quamdoloris,
    vel lenitale di- quit,
    apud Deum, qua severiiate, juxta
    versitatem temporum peccata puniantur, si tanfeum nee abstinentia tantum ciborum quam mortificatio
    peccator ex toto corde convertatur. •C vitiorum, propter quam tempora pceniteiitise fidect
    c®nversationc poenitentium abbrevianda canoncs
    Sed et hoc nonnullos movet quod B. Innocentius
    proecipiunt, et negligentia protclanda.
    papa, scribens Victrieio Rothomagcnsi episcopo,
    asserit virginem Deo sacratam ad agendatn posni- Sed et ratio temporum nonnunquam rigorem ca-
    tentiam non esse admitteiidam, si nupserit, co vi- Eoiwm rcmitti cogit: sicut B. Innocentiiis papa in
    vente qui corrupit. « Ita enim, inquit, cl in conju- quibusJam faciendum deerevit (#v-isi. ud Exupe-
    giis observatur, ut femina vivente viro alii nupta, rium Totosanum episcopum), qui hac vita involupta-
    ad agendam poenitentiam non admiltatur , quan- tibus transacia, demuin in fi:ie poenilenliam simul
    diu adulter vixerit. » Et hoc uliqtte rigorepotius et reconciliaiionem expetunt. « De his, inquit, ob-
    disciplinsequam despevatione venise insiitutum de- servatio prior durior; posterior, intervenicnle ini-
    bemus intelligere, videlicet ut homines vel a tali sericordia, inclinatior cst. » Nam consueludo prior
    peccato cessarent quod et locum poenitentiaesibi ia- tenuit ut concederelur poenitentia, sed communio
    tercludere non ignorarcnt. Satis autem congrue negaretur. « Nam cum his temporibus crebrse per-
    hujusmodi feminse ad agendam poeniteiiliaMquasi secutiones essent, ne communis concessa facultas
    lindignae reputantur, eo potissimum tempore cum homines de reconciliatione securos non revocarct a
    adhucvivunt, cum quibus peccavcre ; quia et tunc D I lapsu, merito negata est communio; concessa poeni-
    de eis saucta Ecclcsia scandalizari solet, cum pec- teniia, nc toium penitus negaretur, et duriorem re-
    catum earum non solum per ipsas, sed per prsesen- missionem fecit temporis ratio. Sed postquam Do-
    tiam fovnicatorum quotidie publicaiur. Non solum minus noster pacem Ecclesiis suis reddidit, jam dc-
    autem in praedictis, sed et in"aliis canonum judiciis pulso terrore, communionem dari obeuntibus pla-
    profectus ecclesiasticse disciplinsepolissimum atten- cuit, et propter Domini misericordiam quasi viati-
    dilur, ut et qui peccaverunt corriganlur, et alii ne cura profecturis, ne Novaliani haeretici negantis ve-
    pcccent deterreantur. Ilinc est quod quidam nunc niam asperitatem et duritiam subsequi videamur.
    septem nunc decem amiis, aliquando eiiam usque Tribuitur [tribuetur] ergo cum poenitentia cxtrema
    ad finemvitae, pro suis ciiminibus ab ecclesiastica communio, ut homines hujusmodi vel in supremis
    communione separantur; qui et libenter sub hac suis, Salvatore nostro permittente, a perpeluo cxi-
    districtione debent laborare, non solum ut peccata tio vindlcentur. » Eccein quantumvir iste aposlo-
    sua diluant, sed etiam »t sanctaj Dei Ecclesisesa- licus anliquo rigori remittendum existimavit qui
    tisfaciant, eamque sibi reconcilient -poenitendo communionem quibusdam nec in fmem redhiben-
    qitani scandalizaverunt dclinquendo. dam conccssit, ibique subseqiienter et antiqui ri;;o-
    1! 87 AD OPERA S. GREGORH APjENDICES. 1188
    ris ct modernae remissionis rationabiles causas an- AVpost lapsum non posse reslitui, si condignam ege-
    nectere curavit. rint poenitenliam. > Item bealus Gregorius papa,
    Aliquando etiam et ipsa multitudo delinquenlium scribens ad Secundinum servum Dei inclusum, la- i
    rigorcm disciplinse non admittit, ut quod a multis psos in ordinem restitui posse asseruit; quos ta-
    peccaiur canonice vindicari possit. In qua causa, men alibi in Regesto suo, juxta canonicum rigo'rem
    juxta atlestationem ejusdem apostolici, priora Dei ne reslitiierentur, prohibuit. In epist. enim ad Con-
    judicio committenda sunt, et de reliquo maxiraa stanlium Mediolanensem episcopum: « Si lapsis ,
    sollicitudine prsecavendum. Ipsa quoque conside- inqttit, ad suum ordinem revertendi licentia conce-
    ratio fragilitalis liumanae nonnunquam rigorem ca- ditur, rigor procul dubio canonicae frangitur disci-
    nonum cogit emollire. Unde B. Nicolaus papa pri- pliiiie. » Et post pauca : « IUud igitur prae onini-
    mum parricidis et fratricidis communionem altaris bus sludete ut lapsos in sacrum ordinem nullius
    post biennium reddendam, ne desperarent, deci-evit: vobis supplicatio aliquo modo revocare persuadeat. >
    quatn tamen Ancyranum concilium, nec homicidis, Videsne igitur singularem sanctorum Patrum
    nisi in fine \it_e redhibendam [slatuit]. diligentiam qui et reslitulionem lapsorum ecclesia-
    Eodcm modo et spontanea confessio canonicam sticae poteslali adjacere dixerunt, et tanieu lapsis
    "
    severifalcm, juxta Chalcedonense coiicilium miti- eamconcederenoluerunt, scilicet utrigor disciplinae
    gare consuevit, quod utiquc monachis et virglnibus generaliter ubique timeretur, ncc tamen illicitum
    sacris, a proposito lapsis, sed confessis misericor- judicarefur, sicubi ecclesiasticae utilitati in restitu-
    diam impertiri decrevii. Nequaquam hujusmodi re- t-ione lapsi alicujus consuleretur. Nec in hoc ntique
    missioncs intcr authenticas sanctiones admitteren- illos sibi ipsis contrarios reputare deberaus si ali-
    tur, si non alii, nisi qui juxta canonicum rigorem quando lapsos in ordinem restituerunt quos tamen
    pooniteiitiam explercnt, salvari crederentur; qtiod alibi ne restituerentur prohibuerunt. Nam utrinquc
    sane non Calholicum, sed Pelagianum esse vidcrc- unam ct eamdem intenlionem habuisse non dubitatur,
    tur. Ipse enim Pclagius vcniam petentibus non sc- videlicet ut ecclesiasticaa utilitati sumraopere provi-
    cundum graliam Dei, sed secundum merita ct la- dereht sive canonum rigorem observarent, sive pro
    bores eorum dari dogmalizavit. Sed apud Deum qualitate temporis eum ad tempus temperarent.
    nullas veniae moras palilur convcrsio, ut praeliba- Semper enim mala prohibere et bona insliiuere po-
    vimus. Unde et sancti Palres in canonico rigore non tissimum studucre; quod procul dubio efficere non
    lerminum indulgentise, sed formam disciplinacnobis possent, si non pro diversilate temporum nunc
    prjeixisse creduntur, quippe ut homines a peccaiis r/-, uriiitis, nunc severius incedere studuissent. Sic enim
    compescerent, nec aliciti veraciter converso veniam NicacniPatres cum Novatianis, Africani cum Dona-
    denegarent, quae in tanto humiUus et fructuosius tistismitius agendum, ut pracdictum cst, censuerunt,
    accipilur quanlo minus, juxta canonicum rigorem, ut ab errore eos vel sic revocarent. Item, beatus
    ex debito impendenda cognosciiur. Ergo et in hoc, Gelasius papa in quibusdam laicis rigorem canonum
    ; qui Iocum poenitentiae vel communionem uunc om- miligavit, quibus, pro ecclesiastica necessitate, ut
    nino, nuncad tempus quibusdam denegasse legun- infra annum pervenirent ad presbyterium, concessit,
    lur non desperationem lapsorum, sed disciplinam sicque tempori se ex debito officii sui necessario
    corrigendorum intelligere debemus; ne de lapsis condescendisse asseruit. Sic et praedecessor ejus
    sancli Patres cum Novatianis desperassejudicemus. bealus Leo papa Magnus scribens ad episcopos Mau-
    Sacri quoque canones in quampluribus locis ritanise, etiam neophytos, utpole ex laicis in epi-
    clericos in crimine lapsos ab ordinc deponunt, nec scopalum maturalos, in episcopatu legitur tolerasse.
    eis aliqnam spem restitutionis praescribunt. Sed et In ordinatione quoque Ambrosii, non parum rigori
    canonum detractum est, qui in oclava die post ba-
    hiincrigorem canonum non adeo attendere debemus,
    ut cum Novatianis ecclesiasticse potestati ligandi at- ptismum, pro ecclesiasiica necessitate, ordinatus est
    solvendi temere Nam ut B. Au- '
    D in episcoptim. Nusquamtaraen sanctiPatres iiatem-
    qtie praejudicemus.
    morem gessisseleguntur, nisi ubi plus Ecclesise
    gtislinus ad Bonifacium scribens testatur: « Hujus- pori
    modi irreparabilis dcpo*sitio cleiicorum non tam dispensatoria lcnilas quam canonica severitas pro-
    ficere vidcbatur.
    desperalione indulgentise, quam rigore disciplinse
    instituta est. Alioquin contra claves Ecclesiaj dispu- Non ergo sibi ipsis -contrarii reputandi sunt qui
    taretur de quibus diclumest:« Quaesolveritis in ter- ubique eamdem intentionem prohibendi mala et in-
    stituendi bona habuisse creduntur. Hsee autem con-
    ra, eruntsolulaet in ccelo (Maiih. xvi). »
    sidcratio, si ccclcsiasticis institutis fideliter adhibe-
    Ipsi eliam canones aliquando hujasmodi damnatis; biiur, sibi non repulabuntur conlraria, etsi non-
    pristinum ordinem concedunt, ut in Nicaeno conci- ntinquam videantur decrevisse diversa. Si enim
    lio, Novatianis, el inAfricano, Donatistis, quod san- staiutorum singulorum originales causas diligenter
    c!i Patres non facerent, si cum Novalianis de in- psrquirimus, singula suis causis pro diversitate
    dulgentia lapsorum penitus desperarent. Beatuss lemporis optime competere, et ecclesiastica; utililati
    qaoque Callistus papa et martyr omnibus episcopiss potissimum inlendere reperiemus; quod illum non
    scribens: « Errani, inqtiit, qui putanl saccrdoiess latebit quicunqne ecclesiasiicarum sanctionum non
    1189 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1190
    tantum excerpliones, sed integras traditiones vigi- A impendatur, satis congrue juxta Augustinum nihil
    lanti studio perlegerit. aliud nisi oraiio super hominem intelligitur; unde
    Sciendum autem, juxta apostolicam traditionem, et iterari quoties necesse fuerit non prohibetur. Cum
    sacerdotes sive diaconos, in crimine lapsos, per vero pro confirmatione vel ordinatione impenditur
    manus imposilionem remedium poenitentiseconsequi non jam pro sola oratione, sed etiam pro sacra-
    non debere inter laicos, ut S. Leopapain decretis mento habenda est; quod sancti Patres iterari pro-
    suis cap. 25, testatur. Qui et hujusmodi lapsis ad hibuerunt. Nam non minus-peccatur, si cui inanus
    promerendam Deimisericordiamprivatamsessionem pro confirmatione vel ordinatione iterum imponi-
    expetendam esse dicit, ubi satisfaclio si fuerit digna, tur, quam si altera vice baplizetur. Unde et sancli
    sit etiam fructuosa. Item, Carlhaginense coucilium, Patres eamdein paenitentiam reconfirmalis et reba-
    cap. 27 : « Si quando presbyter vel diaconus in ptizatis indixisse Ieguntur. Sanclus quoque Grego-
    giaviori culpa convictus fueritqua eum necesse est rius scribens Joanni episcopo Ravennati : « Sicut,
    a ministerio removeri, non eis niauus, tanquam poc- inquit, scmel baptizatus iterum baplizari non dcbet,
    nitentibus, vel tanquam fidelibus laicis imponatur. ita semel consccratus in eodem ordini no;i valet
    In haeresim autem lapsi et postea reversi per manus iterum consecrari. » Itcm, Africanum concilium,
    impositionem reconciliantur, etiamsi cum ordine " cap. 75, prohibet rcbaptizationes ct reordinationcs;
    pro ecclesiastica necessitate nonnunquam recipian- item canones apostolorum : « Si quis, inquiui.t,
    tur, sicut de Novatianis in Nicaenoconslilutum est episcopus, prcsbyter, diaconus secundam mauus im-
    concilio. De his, inquit, qui se catbaros, id est positionem acceperit, deponatur ipse et ordinator
    mundos, cognominant, si aliquando venerint ad ejus. » Si quis autera huic capiti minus credit,
    Ecclesiam catholicam, placuit sancto et magno con- quia illttd inter canones apostoloruni apud nos non
    cilio ut, impositionem manus accipientes, sic in clcro reperit, scire debet quod eonimdcm canoiiiirn nuiila
    permaneant.» Hocita inielligendum est ut per manus capita nobis desunt. Nam beatus Zepherinus papa
    impositionem reconciliati etiam ordinein retinere in ordine xvi, aposlolos septtiaginta eanones con-
    permitterentur. Non enim hic ordinaloriam manus stititisse teslatur; quorum quiiiquagiiita laiitum
    impositionem, per quam sacri ordines dantur, in- Isidorus in prologo suo dc canonibus se invenisse
    telligere debemus, sed potius reconciliatoriam, per fatetur, quibus ct nos ulimur. Petnis lanien Damiani
    quam poenitentes recipere solemus. Nam non uno pise memorise, cardinalis cpiscopiis sauclse Romana;
    semper modo manus imposilio intelligitur, sed et Ecclesiae, alter Hicronymus in noslro tcmpore, prae-
    pro diversitate locorum sub diversa signiiicatione r diclum capul canonibus apostolorum allilulavil in
    reperitur.Aliquando enim pi-oconfirmaiioneneophy- libro suo quem Gratissimum cognominavit.,', .:
    t.jruni accipitur, ul in decrelis apostolicorum viio- Ergo, auod in Nicseno concilio clericis Novatia-
    rum, Clementis,Urbani,Melchiadis expressum saepe^ norum eonversis manus lmponi jubetur, iiiillateiius
    numero reperitur; nunc, pro ordinatione sacerdo- ordinatoria manus imposilio intelligenda est, sicut
    tum , sive diaconorum, juxta illud Apostoli ad Ti- quidam translatores ejusdem eoncilii minus cauti
    motheum : «Neminicitomanum imponas(/Tiin. v);> intellcxisse videntur, qui eosdem iterum ordinandos
    quod et canones apertissime praescribunt. Est cl re- interprelali sunt.
    concilialoria manus impositio, per quam poenitentes Nos autem potius B. Innocentio papaecredamus,
    1 seretici, sive excommunicati, sanctae Ecclesise qui de cisdem Novatianis tractans, non ut reordi-
    reconcibantur; de qua et canones simililer mulla narentur, sed ut cum ordine suo recipereniur,
    dicunt et de qua B. Augustinus, in lib. in De baptis- asserit Nicsenos Patres conslituisse. Ila et r.os quo-
    mo.contra Donatistas, testaturquod nihilsit nisiora- que neccssario intelligere debemus, ne sanctis Pa-
    tio super hominem, quse et iteraii possit. Fit etiam tiib-is adversari videamurqui reordinationes pcnitus
    manus impositio super infirmos, juxta illttd Evan- proscripserunt, ut prselibavimus.
    gelii : « Super segros manus imponent (Marc.xvi).»
    Ileni super catecliumenos et encrgumenos pro ex- conversos Nusquam sane sancti Patrcs clericos ex haercsi
    itcrum ordinari pcrmiserunt, nisi Paulia-
    ptilsione diaboli, quse specialiter exorcistis in ordi- nistas et alios hujusmodi qui non catholico more
    naiionibus conceditur, quippe ut habeant potesfatem invocationem
    saiictseTiinitatisfaciuiit, quosetiam ba~
    imponendi manus super catechumenos sive energu- piizari jusserunt. Nec hos utique reordinatos vel
    menos. Item, et cum simpliciter aliqucm benedici-
    rebaptizatos compelenter dicimus, cum in catholica
    nius, manus ei antiquo more imponimus. Sie enini nec
    cum filios pro baptismo nee pro ordinatione computetur,
    patriarcha Jacob, Joseph benedicerct, qtiod absqtie invocatione sanctaj Trinitatis perce
    manus eisimposuit(6.eu. XLIX): et Dominusin Evar,-
    manuum pisse detegtintur. Sciendum autem quod, eorum qui
    geliooblatos sibiparvulosper impositionem ex hseresi convertuntnr alii jam in Ecclesia ordinati,
    benedixisse dicitur (Marc. x).
    posteai in haeresim lapsi sunt; alii in ipsa hsercsi
    Sive aulem manus impositio pro reconciliatione ordinaii sunt. Qui ergo post acceptum ordinem lajisi
    '
    pcenitentium, sive pro depulsiore infirmitatis vel sunt, reversi cum ordine rccipi possuht, sed hbs-
    diaboli, sive pro simplici •benedictione hoimnibus qtie spe promolionis, juxta -statutum saiictissimi
    1101 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1192
    papae I.ieoiiis. « Oninis, inquit, cujuslihet ordinis ^ Ecclesiam, per cbrismatis unclioncm procul dubio
    clericiis, qui catbolicam deserens, haereticeese com- confirmandi sunt, utreliqui Clirist!ani; quia hoc sa-
    musioni miscuerit, si ad Ecclesiam reversus fuerif, cramcnlum a nullo est negligendum. Scieiidum au-
    et prius errores suos, et ipsos auctores erroris lem non per eariidem manus impositionem susci-
    riamnalos a se sine ambiguitatc confessus fuerit, in piendos eos qui apud hsereticos baptizati sunt, et
    eo gradu in quo erat sine proinotione permaneat. cos qui in eatholica baptizati postea in hseresim pro-
    Item : In haeresi ordinaius quse lamen in fide sanct_e lapsi sunt. Unde B. Vigilius papa scribens Eleuthe-
    TF!nitatis non erraverit, cum ordine recipi potest, rio episcopo : « Eorum, inquit, baptizalorum, qui
    sinecesse fuerit, ut Novaliani et Donatistse. » Ordi- iterum apud Arianos baplizali sunt, reconcillalio
    natus aulem apud hserelicos qui in fidc errant san- fit, non per illam manus impositioiiem quse per in-
    ctae Ttinitatis, etsi quoquo modo ejus invocalioncm vocatiouem sancli Spiritus operatur, sed per LUam
    faciant, ut Ariani, nequaquam cum ordine recipien- qua posnitentise fructus acquiritur ct sanctae com-
    dus est vel deiticcps ordinandus, juxta assertionem munionis restitulio perficitur. » Uude et in antiquis
    sancti Innocentii papae, qui de his traclat copiosis- ordinibus diversae orationes ad hujusmodi mamis
    sime. impositiones distribuuntur. Nam quse super eos di-
    Sedethoc fraternitali vcstrae non ingratum fore " cuntur qui ab hsereticis baptizati sunt, Spiiltum
    putamiis, si et de mulliinoda haereticorum reconci- sanctum in eos venire pelunt; quac autem aposlatis
    liationc senlenliam sancti Gregorii papse primi sub- redeuntibus impenduntur, gratiam tanlum reconci-
    ncclamus qui episcopis Hiberniae Quirino et reliquis liationis sub poenitentia eis impetrare videntur.
    scribeus, ila teslatur (lib. ix, ind. 4, ep. 61) : « Ab E quacunque haeresi quilibet convertatur, non est
    anliqua Palrum institutione didicimus ut qui apud recipiendus nisi abjurata el anatliemalizala haeresi.
    bscresim in Trinitalis nomine baptizantur, cum ad Hinc sanctissima Ephesina synodus, una de iv prin-
    sanclam Ecclesiam redeunt, aut unctione cbrisma- cipalibus, de Nestorio episcbpo, sed hseretico, ita
    tis, aut impositione manus, aut sola professione conslittiit: « Consequens est, inquit, si resipiscere
    fidei ad sinum matris Ecclesiae revocentur. Unde volucris, ut jurejurando fatearis et anathematizes
    Arianos per impositionem manus Occidens, per un- tua polluta et profana dogmata; sentias aulem et
    clionem vero sancti cbiismatis ad ingressum Eccle- doceas quse nos universi, per Orientem sive Occi-
    sise catholicae Oriens reformat. Monophysitas vero dentem episcopi et magistri, prsesules populorum
    et alios ex solayeraconfessionerecipit, quia sanclum credimus et docemus. » Hinc in aclioneejusdem sy-
    baplisina, quod sunt ab hairclicis conseculi, tunc in nodi cap. 15 ejusdem forma juramenti exprimitur
    eis vires emendationis recipit, ctim vcl ipsi per im- in hunc modum : « Ego Hesychius filius Curialis
    positionem manus Spiritum sanctum acceperint; vel Thessarcsc&decatites, agnoscens veram fidem or-
    isli, propter professionem fidei sanclae et universalis ihodoxise et accedens ad sanctissimam et catholicam
    Ecclesise visceribus fuerint uniti. Hi vero hseretici Ecclesiam, anathematizo omnem hscresim, et maxi-
    qui in Trinitatis nomine minirae baptizaniur, sicut me ThessarescKdecatitarum in qaa antea errabam ;
    Bonosiani el Cataphrygae, quia et illi Chrislum Do- assentior autem pi'escriptse expositioni catholicse fi-
    miniim non credunt, ct isli sanctum Spiritum per- dei, anathemalizans eos qui non cclcbranl sanctum
    verso sensu esse quemdam pravum hominem Mon- diem Paschse, juxta morem catholicae ct aposlolicae
    tanum credunt, quorum similes multi sunt; et alii Ecclesiae, et juro per sanctam O/J-OOUTIOV Trinita-
    tales, cum ad sanctam Ecclesiam veniunt, baptizan- tem. El si quid ex his labefactaveio, legum severi-
    tur, quia baptismum non fuit, quod in errbrepositi, tati subjacebo. Et expositioni mihi recilatae sub-
    in sanctse Trinitalis nomiue minime perceperunt, scripsi manu mea. »
    etc. Sed et eos, quos Judaicae perfidise similis de Hanc formam juramenli sancta Romana Ecclesia
    nnigenito Filio hsereseos error obscurat, ad sanclam de hsereticis conversis exigere consuevit; hanc de
    Ecclesiam venientes, dc verse fidei firmitate et cou- D Bercngario, cum hoeresi suse, si non corde, ore ta-
    fessione docendi sunt, » inen abrenuntiaret, accepit venerabilis papa Nico-
    Et Orienlales quidem Patres, non solum Arianos, laus in universali concilio Romse congregalo.
    sed etiam Novatianos, Thessarcscsedecatitas ct Pho- Sed nec schismaticos sancta Ecclesia absque sa-
    tinianosperchrismatis unctionem recipiendos siatue- tisfaetionejuramenli recipere consuevit, cujus for-
    ruHt, sicut iii Laodicensi concilio legiiur. Mulio mam B. Gregorius in Regesto suo reliquit in haec
    lamen competenlius Occidenlales huiusmodi hsere verba (ep. 10, ep. 5) : « Ego N. (1056-7) civitatis il-
    ticos absque chrismatis unclione suscipiunt, ne Iius episcopus, comperto divisionis laqueo qtio te-
    sacramentura confiimationis iterasse videantur quod nebar, diulina mecum deliberatione pertractans,pro-
    illi cum ipso baptismo, ab hsereticis multolies accc- na el spontanea voluntate ad unitatem sedis aposto-
    perunl; cujus, inquam, sacramcnti, seque ut ba- licse, divina gratia duce, reversus sum. Ac ne non
    piismi, iterationem vilare debemus. Si autem ab pura mente, sed simulate reversus existimer, spon-
    luereticis nondum conlirmati sunt, venientes ad deo sub ordinis mei casu et anathematis obligatione,

    (1056-7) Sic ms. edit. Rom. ep. S. Greg


    4-193 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. . 1194
    atque promitto tibi, N. etpcr te S. Pelro, apostolorum A deponafur, non auiem cxcommunicetur. «Non enim
    principi, atque ejus vicario, beatissimo Gregorio, Deus bis judicat in idipsum. Nempe, juxta ecclesia-
    vel success iribus ejus, me nunquam quorumlibet sticam consiietudinem, clcricus pio eo crimine de-
    suasionibus, vel quocunque alio modo ad schisraa, poni jubetur pro quo Iaicus, si admiscrit, excorn-
    de quo Redemptoris gralia liberatus sum [edit.Rom., raunicabitur, ut in staluiis sanctorura Patrum fre-
    Red. nostri misericordia liberanle ei-eptus sum], re- quentissimc decernitur.
    versurum; sed semper me in unitate sanctse Eccle- Unde ct laici absque ccclesiastica coramunione
    sise catholicseet communione Romani pontilicis per solent pocnitere, sicut et clerici absque administra-
    omnia permaiiere. Unde jurans dico per Deum om- lione officii. Non crgo miruin si clerici per manua
    nipotentem, el per haec sancta qualuor Evangclia, impositionem remedium pcenitendi pro criminibus
    quae in meis manibus teneo, meinunilate, sicutdixi, admissura non, ut laici, consequuntur, qui nequa-
    Ecclesiae; ad quam, Deo propitio, sum reversus, et quam, ut illi, pro criminibus cxcommunicari ju-
    commuriione Romani pontificissemper et sine dubio bentur. Si autcm ipsi usque ad anathcmalis sen-
    permanere. Quod si, quod absit! ah hac me unitate tentiam inobedientes cxstitcriiil, consequens est ut
    aliqua excusatione vel argumenlo divisero, perjurii per manus impositionem sanclse redinlegrentur Ec-
    reatum incurrens, seternacpoenseobligatus inveniar, clcssc, cum redierint, sicut ct sanctum Nicaenuni
    et cum auctore schismatis habeam in fututo sseculo concilittm dc Novatianis instituit. Nunquam tamen,
    portionem. Huic confessionis promissionlsque mese ut laici, remedium poenitendi per manus imposi-
    chartulse propria manu subscripsi. Actum in illo tionem consequentur, ctiamsi penitus absque ordi-
    loco,die illo,etconsule illo. Subscriptio[Edi-./Jom., ne suscepto recipianlur. Ilinc B. Aug., in lib. i.
    subscriptio Episcopi illius] : Ego illius civitatis ille contra Donatistas de baptismo, de quolibct hscretico
    episcopus, liuic promissioni, professionique meae ex hseresi absque administratione officii rcceplo le-
    [confessioni, promissionique meae],praestitoldecon- statur quod ncc ipsi manus inter laicos imponenda
    servanJis supra scriptis omnibus sacramento, sub- sit, eo quod et in deposito sacramcntum oi\iinatio-
    scripsi. > ais permanserit.
    Scieudum autem, juxta attestationem sanctorum Ecclesiasticarum regularum institutioncs partim
    Patrum Auguslini et Pelagii papae, illos indubitan- ab ipsis apostolis acccpimus, partim a Romanis
    ter schismaticos esse « q.iicunque divisi sunt ab ppntificibus; parlim ab aliis sanclis Patribus, quo-
    aposlolica sede. Sed quid ab baereiicis differant, » rum tamen judicia Romani ponlilices firmaverunt.
    S. Iiieronymus in tract. super epist. ad Tiium satis C Et apostolos quidem, ad informationem nascentis
    declarat. « Inter hseresim, inquit, etschisma hoc in- Ecclesiae, quinque lantum synodos instituisse es li-
    leresse arbitramur, quod haeresis pervcrsum dogtna bro Actuum ipsorum et ex traditione majorum di-
    habeat, schisma propier episcopalem disscnsioncm dicimus. Ilarum primam slatim post ascensum Do-
    ab Ecclesia separclur. > Quod quidcm in principio mini de electione Matthise aposloli in locum prodi-
    aliqua ex parte intelligi potest. Caeterum nullum loris Judie cclebraverunt. Secundam, cum septein
    schisma non sibi aliquam confingit hseresim, ut re- diaconcs eligcrent ad dispensationis ministerium.
    cte ab Ecclcsia reccssisse videatur. Unde B. Augu- Tertiam, de couversis ex gentibus, ne judaizare co-
    siinus, ad Emeritum sctibens, de Donalistis asserit gerentur, scd tantum ut abslinerent a fornicatione,
    quod schisma in hseresim male perseverando cou- ab idolotbytis et sanguine. Horum ultimum' B. Au-
    verterint. gustino dispensatorie videtur institutum, si tamen
    Quod autem sanctjm Nicxnum concilium, ut prae- ila inleUigitur ut abstinerent a carnibus quarum
    diximus, clericos Novatlanorum per manus imposi- sanguis non esset effusus. Sciibit enim de hoc, lib.
    tionem recipicndos asscruit, nequaquam aliorum II, contra Faustum : i Elegisse, inquit, mihi viden-
    sanctorum Palruni scntentiis debet contrarium re- lur apostoli pro leinpore rem facilem et nequaqttam
    putari, qui lapsos sacerdotcs sive diacones, por ma- " observantibus onerosam, in qua cum Israel gentes,
    nus impositionem, rcmedium pocniteiitii inier laicos propter illum angularem lapidem duos in se con-
    recipere prohibuerunt. Aliud est enim quemlibet ex dentem [forte parietes], aliquid commune observa-
    hseresivel schismate conversum sanctaeEcclesiaeper rent. At ubi Ecclesia gentium talis effecta est ut in
    manus impositionem redintegrari, aliud quemlibct ea nulliis Israelita carnalis appareat, qitisnam, Clui-
    in saeerdotio vel diaconatu criminaliler lapsum non stianus observat ut turdos vel minuiiores aviculas
    debere consequi rcmediurn poeniteiidi per manus im- non attingat, nisi quarum sanguis effusus est?
    positionem, ut laicum. El hanc utique observant!am aut leporem non edat, si, manu a cervice percussus,
    de lapsis sacerdotibus sive diaconibus, B. Lco pri- nullo crucnlo vulnere occisus est? Et qui forte
    rmis in decretis suis, cap. 25, ex apostolica iraditio- pauci adhuc tangcre ista formidant, a cscteris irri-
    ne indubitanter descendisse tcstalurjuxta illudquod dentur. Ita omnium tenuit animos in hac re illa
    scriptum est: « Sacerdos si peccaverit, quis orabit sentenlia Yerilalis : Non quod inlrat in os vestrum
    pro eo ? » Sed et in canonibus apostolorum, cap. vos coinquinal, sed quod exit (Malth.w), nuflamcibi
    25, reperitur : « Episcopus, presbyter, diaconus in naturam quam societas admittit bumana; sed quae
    homicidio, perjurio, sive fornicatione deprehensus iniquilas committit peccata eondeinnans. > Non er-
    PATBOI..C XXVIII. 38
    1195 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. l 1196
    go mirandum si successores apostolorum aliqua dis-. A prologo suo de canoiiibus, se asseric invemsse;
    pensatorie inslituerunt, quse eorum posteri, muta- quibus nos utimur. Sanctus autcm Anacletus papa
    tione lemporis hoc exigente, rationabiliter aliquan- el martyr, a B. Petro quinius, et ab ipso presbytcr
    do mutarevelpenitus abrogare consueverunt. ordinalus, nonum capitulura corumdem canonum apo-
    i Quarlam vero synodum de crcdentibus ex Judseis slolos staluisse declarat, videlicct« ut ministri altaris,
    ab apostolis factam legimus, cum eos a legali- facta oblalione, communicent. » Sanctus quoque Cal-
    bus caeremoniis prohiberent; et hoc pro abolenda listus papaetmartyrdeundeciino item fatctur, quippe
    suspicione quortimdam qui eos legales caeremonias, i ut cominunicalor cxcomraunicati siinili subjaceat
    quasi idololatriam, respuere putabant. Has qua- excommunicatioiii. > Sic ct alii sancti Paires de
    tuor synodos aposloli Hierosolymis celebraj'uut, ut aliis eorumdem canonum capitulis tes.ificari repe-
    liber Actuum ipsorum inlimare vidctur. riunlur, qui magis pro verilate mori, quam vel pro
    Quintam aulem apostolorum synodum ex tradi- vita meiitiri delegcrunt. Horum igitur testimoniis et
    lione majorum accepimus, cumsingulisingulas pro- nos necessario credimus, ne ipsi sancto Spiritui
    ferentes sententias symbolum conderent quod uni- minus credere judicemur.cujus inslinctu ipsos talia
    versalis Ecclesia lenct, cum jam ab invicem disces- testificatos fuisse [ms. fore] non dubitamus.
    suri essent, ut in omnem terram sonus eorum ex- B Scicndum autem quod B. Gelasius papa librum
    iret (Psal. xvm). Sic enim B. Clemens papa, disci- qui Dc canonibtis apostolorum apud Graccos inscri-
    pulus ct successor aposlolorum in decrelis suis te- bitur pro apocrypho deputavit, cui et nos conlra-
    slatur. Item, S. Leo papa IPulchcriae Auguslsescri- dicere non debemus, quia hoc eum sine causa fe-
    bens : i Ipsa inquit, catholici symboli brevis et per- cisse non credimus. Fortasse liber ille de capitulis
    fecta confessio duodccim aposlolorum totidcm est quse et Patres receperunt nihil dicit, aut, si dieit,
    signata sententiis. > Ilcm, beatissimus Pater Am- nonnihil mendosum annectit. Quod tamen solertia
    brosius clavem regni coalorum dcputans esse fldem catholici interprelis prudenler nobis in Latino sub-
    apostolorum : « Clavem, inquit, islam arbitror duo- traxit, sicut beatus Hieronymus, cum transferrct
    decim arlificum operalione conflalam. Duodecim Origenem, saepe fecisse monstrattir. Sed, quidqtiid
    enim aposlolorum symbolo fidcs concepta est, quam, de illo libro conjicialur, nos tamen illa quinquaginla
    velut periti artificcs, in unum conveiiientes clavem capitula, quae per sanctum Clementera Romanum
    suo concilio conflaverunt. » Hoc est ergo symbolum ponlificcm ex Graeco translaia legimus, absque scru-
    calholicum sive fides apostolorum, sine cujus pro- pulo recipere possumtts; quas et sancla Romana
    fcssioue nec baptizamur nec ad poenitenliam cano- Ecclesia cuslodit, nobisque custodicnda per beatum
    nice rccipimur; quam et quotidie, cum stirgimus, Adrianum papam raandavil. Sic itaquc raulia ex
    juxla Iradilionem sanctorum Patrum, recensere de- apocryphis deprompta sancii Patrcs receperunt,
    bemus.IIiiicB. Augustinus inhomil. 45 : «Nunquid, sicut Judas apostolus in Epislola sua testimonium
    inquit, qiiando surgis, non te vestis? Sic etcomme- de prophelia Enoch assumptum reccpit; quam ta-
    morando symbolum luum, vesti animam luam, ne men piophetiara sancta Ecclcsia quasi apocrypham
    forte cam nudet oblivio, et remaneas nudus, et fiat rcpudiavil. Apocrypha autem dici ecclesiaslici do-
    quod ait Apostolus, (quod absit a te!): Si tamcn vc- clores tradunt, non quia omnia mentiantur, sed
    stili, non nudi vcl cxspoliali inveniamur (IICor.v). > quia dubiae el suspectac aucloritalis esse videantur.
    Vestiti crgo eiimus fide nostra. Et ipsa fidcs et lu- Nam saepissime mulla canonica suis naeniis inter-
    nica cst. et lorica. Tunica, coutra confusioncm; lo- serunt, qttae ncquaquam Calholici cum eisdem nse-
    rica, conira adversitatem. niis refutare debebunt. Unde supra dictus papa Ge-
    Prseler hscc autem, quinquaginta capitula inve- lasius : « Niinqiiid, iiiqttit, in ipsorttm hserelicorum
    niunlur, quae canones apostolorum inscribuntur, libris non multa quse ad veritatcrn perlineant po-
    quibus tamen difficile credunl qui in prsedictis apo- sita releguntur? Nunquidnani ideo veritas rcfutanda
    stolorum synodis nihil de his commemoratum inve- n est, quia illorum libri, ubi pravitas interest, refu -
    niuiil. Sed cl plurima sunt qttse ex apostolica insti- tantur? Aut, ideo pravi libri suscipiendi sunt eorum,
    tutioue accepimus, qtise lainen in illis nequaqttam quia veritas, quaj illic inserla est, non ncgatur?
    invenimus. Nec utique necesse fuit ut apostoli om- Ait Apostoius : Omnia probale; quod bonum est,
    nia communiter instituereiit, cum et singillatim ta- tenete (I Thess. n). Ergo, juxia eumdcm aposto-
    lia instituere possent, sicut eliam Romani pontifices licum, utrtimque debemus : et librum dc canonibus
    cx eorum auctorilale adhuc faccre solent. apostolorura pro apocrypho rcpudiare; et capitula,
    Ergo postposita quorumdam inconsiderata opi- si qua in illo ad veritatem peitinentia invesiiuutur,
    nione, nos magis aposlolicorum virorum, Ro- non reprobare : illa, inquam, minime, quae sancti
    nianorum utique ponlificum alteslationi creda- Patres pro aulhenlicis rcceperunt, imo quortim
    mus , qui singula pene capilula eorumdem ca- auctoritate suas sanctiones sajpissime firmaverunt,
    uonum apostolos instlliiissesparsim in decretis suis Mulla quidem et alia aposlolos instituisse non dubi-
    testificanlur.Nempe Kephyrinus papa, a B. PetroXVI, tamus; quse tamen nullo eorum speciali scriplo pro-
    apostolos septuaginta canones condidisse lestatur; mulgata reperimus. Unde beatus Augustinus, in
    quorum quinquDginfa tantuRi beatus Isidorus, in iibro i conlra Donalistas, « de baptisrao quod, iii,
    4197 APPEND. III.-— MONUMENTAGREGORIANA. UC8
    quit, universa tenet Ecclesia, nec conciliis institu- A A tempore autem hujus concilii j-im aliquantulum
    tum sed semper retenlum est, non nisi apostolica sedatis persecutionibus, iidem pontifices multo ple-
    aucloritate traditum reclissime creditur. » Ergo nec nius et decentius ecclesiasticas regulas lum per se
    hujusmodi tradilioiium contemplores minus coer- in decretis suis, tum per alios in conciliis promul-
    ccndi sunt quam prsevaricalores divinarum legum, gare, sive promulgatas confirmare coeperunt. Quas
    ut idem doclor ad Casulanum presbyterum scribens et in posterum ecclesiasiici doclores magis in usu
    testatur. habere consueverunt. Has etiam B. Adrianus papa
    cum canonibus apostolorum ad instruclionem Occi-
    Post apostolos autem Romani pontifices, tam in
    dentalium Ecclesiarum dirigendas destinavit, vide-
    in
    potestate qtiam prsedicalione eorum successores, licet
    ecclesiasticam disciplinam studiosissime suis insti- utipsum Nicsenum et alia hujusmodi concilia,
    tutis formasse et informatam propagasse reperiun - quorum quaedam, clsi Nicaeno concilio antiquiora,
    tamcii post Nicacnum in auctoritatem recepta ; ilcm
    tur; et hoc utique diverso modo. Sieut enim ipsi et illa Romanorum
    pontificum decrela, quse posi
    sanclae Ecclesise divcrsis lemporibus prsefuisse le- idem concilium instiluta
    ita et diverse suis consuluisse leguntur. Ncc hoc ulique
    guntur, temporibus ideo fecisse crcdendus est quasi antiquioiibus sta-
    inreniunlur. Nam a bealo Petro itsque"ad sanclum B tutis in imo poiius idco ut
    fue- aliquo prsejudicaverit;
    SylvCstrum varise et creberrimae perseculioncs competentiora quseque regulari Ecclesiaium instru-
    runt, in quibus episcopi, utpote capita aliorum, ctioni procuraverit.
    maxime periclitabanlur. Unde et Romani pontifices Nec mircris quod ipsorum conciliorum auctori-
    illius temporis mullipliciter eos pro qualitate perso- tatem Romano pontiiici ascribimus.
    Nam, « nulla
    r.arum, neeessitate rerum, opportunilate temporum concilia iata leguntur, quse apostolica auctoritate
    scriptis stiis consolati sunt; in qnibus de eorum fulta non fuerint, » ut beatus Damasus papa in de-
    juiiiciis multa vel pene omnia statueruiit, ut im- eretis suis, cap. 9, asserit: cui S. Athanasius et
    proborum prsesumplionem ab eorum infestalioiie Julius papa, Nicsenum quoque concilium, et reliqui
    quoquo modo compescerent; quippe, attcslante sancti Palres astipulantur. Sanctus quoque Marcellus
    sancto Fabiano papa et Martyre, ipse apostoli eorum- papa et martyr in decretis suis, cap. 5 : i Ipsi, in-
    que successores slatuerunlut cpiscopi aut nunquam quit, apostoli, eorum quoque successores, Domino
    acctisarenlur, aut accusari diflicillime permitteren- inspirante, constituerunt ut nulla fieret synodus
    tur. Nam, ut beattis Eutychianus papa et martyr tc- praeter Romanae sedis auctoritatcm. » Nam illius
    slatur, si accusatio cpiscoporum tunc facile et pas- sedis episcopus judex est totius Eeclesise. Ncc ali-
    sira admilteretiir, perpauci nimis invenirentur qui quod judicium valet absque legilimo judice.
    eo lempore episcopaturanon fugerent, cum etquoti- Sunt aulem quatuor concilia quibus Romani
    dianam morlem ex persecutione limerent, nec ta- pontifices magnara reverentiam delulisse leguntur,
    nien iraproborum accusationem declinare possenl. Nicaenum scilicet, Constantinopolitanum, Ephesi-
    Sanctus etiara Anacletus papa et marlyr ad uni- nurn, etChalcedonense concilium; qtiae a beato Gre-
    versos episcopos Italise scribens, dejectionem sive gorio non semcl ut quatuor Evangeliorum Iibri
    damnationem episcoporum sibi Dominnm reservasse veneranda censentur, et sub lerribili anathemate
    testatur , quasi hominum judicio subjacere non vi- contemni prohibentur.
    deantur. Nec mirum hoc eos eo tempore judicasse, Primum ergo horum a cccxvm Patribus in Nicaea
    cum accrrima persecutio non nisi perfeclissimos ad Bithyniae habitum est ex auctoritate S. Sylvestri
    episcopatum venirc permitterct, quippe qui jam pro papse, contra Arium Alexandrinum presbyterum, qui
    C-iiisto omnia extrema pali non timerent. In tem- tres gradus in sancta Tiinitate asseruit. Item, Pa-
    pore autem pacis aliqnid de illa difficultate aceu- trem majorem, Filium minorem, Spiritum sanctum
    sationis sive damnationis episcoporum non incon- creaturam, tempore Constantini principis, Attici
    grue remittitur, cum episcopatus non jam apaucis, „ Constanlinopolitani, Macarii Hierosolymitani et
    quasi mors, religiose timetur, sed a plurimis, quasi Alexandri patriarchae Alexandriui. In quo concilio
    gioria, ambitiose appetitur, et appetitus criminose condemnata haeresi Ariana, secundum post aposto-
    admiiiistratiir, scilicet cum jam non lalis pcrse- los Symbitim, ct viginti canones proraulgaveruiit.
    csitio aliquem ab episcopatu vel peccato deterreat, Huic concilio legati sedis apostolicae, magnus Osius
    sed ipsa pacis tranquillitas et honoris sublimitas Cordubensis episcopus, Victor et Vincentius, pre-
    magis ad peccandum illiciat. Unde in Nicseno con- sbyteri RomanaeEcclesiie, vice Sylvestri papaeprss-
    cilio non rnagis episcopis quam qiiibuslibel clericis fuerunt, ct statuta ejusdem concilii primaria sub-
    in damnatione parcitur, cum generaliter in eo omnes scriptione flrmaverunt. Ipse etiam Sylvester papa
    damnentur quicunque se contra sacras regulas Romanse gcnerali synodo praesidens, pi'aedictam ro-
    efferre non vcrentur. Ante illud sanc concilium tantse boravit synodum cum subscriptione CCLXXV episco-
    persecutiones undique ssevierant, ut Romani ponti- porum.
    fices tribulatos vix quoquo modo scriptis suis con- Et sciendum quia Romani pontifices nunquam ad
    solari sive contra improbos defensare sufficerent, concilium Roma exire consueverunt, sed per legatos
    nedum ecclesiasticam disciplinam usquequaquc ple- suos hujusmodi conciliis praefuerunt. Unde S. Leo
    niter et regula"iter instituere possent. papa, a christianissimo imperatore Mareiano ad
    1199 AD OPERA S. CREGORII APPENDICES. 4200
    Chalcedop.ense concilium dcvotissinre invilatus, hac A \ ctum cx liltcris majorum didicimus quia Nicauii
    ralione se excusavit qiiotl nullum inde cxemplum a Patres illa lanlum quasi specialius inslituisse le-
    pnaedecessoribiis suis acccperit. De concilio igitur guntur; reliqua vcro, usqtie ad scptuaginia, non lam
    NicaenoS. Ambvosius Mediolanensis cpiscopus scii- ipsi piincipaliter instJuissc qtiam ab aliis jam con-
    bens : « Non humana, inquii, induslria, non com- flrniasse instiluta rcpciitintiir : Nam Osius Cordu-
    positione aliqua cccxvm episcopi ad concilium vc- bensis episcopus, aliunde illa mtttuasse ct in syr.odo
    ncruul, sed ul in numcro eorum per signum sua: recitassc legilur. Erat enim consiieludo santiorum
    passionis ct nominis Dominus Jcsus suo probarct se Piitrnm in liujusniodi consiliis, nou solum propiia
    adesse concilio. Crux in ccc, 18 nomcn in x elvm e t inslitiiere, sed aliovum statula firmare. Mitlta quippe
    sacerdolrbus. » Item Leo, qui supra, scribens ad in iilis vcutilarc, cl vemilala pertractare consucve-
    AnatoliumpalriarcliamConstaiitinopolilanum:«llla, ruiit; qtise tamen ccclcsiasiica consueliido eorum
    inquit, Niccnorum canonum per sanctum vere or- specialius slaiuiis aiimiiiicrasse r.on repcritiir. Sic
    dinala Spiriuim conditio nulla unquam cst parte ulique Chalcedonensc concilium nittlla per viginti
    solubilis. Nu.la sibiinel de niultiplicationc congre- dies pcrtraciassc el confirmasse legilur; c.si tauiura
    gationis synodalia concilia blandianlur. Neque B soluiiimoJo uiiius diei slalula videiitiir ascripta. Ita
    cccxviii iil s cpiscopis quanlumlibct copiosior nu- ergo ct Nica_.noconcilio sua specialia slatuta ccm
    mcrus sacci'dotum vel compararc se audeat vel pr;e- petenlcr ascribiiniis, ncc lamcii atlcstaiioni sancto-
    ferrc, cutn tanto clivinitus privilegio Nicraia sit runi Palrum dc scpluaginla capilibus contradicero
    synodus consccrata, ui, sive per pauciores sive pcr debemus.
    plurcs ecclesiaslica jtidicia celebrcntur, omni peni- Praedictus eliam Ositis ct Jatmariiis Bencventaiius
    tus aucliritate sitvacuum qnidquid ab illorum fttciit cpiscopus ex legatione sedis aposioHcae cadem capita
    constitutionc diversum. » in Sardicensi concilio postca firmasse leguiilur.
    Idem alibi : i Sancti, inqttit, illi ct venerabilcs B_'altssquoque Isidorus in prologo suo de canonibus
    Patres qui in urbe Nicsena, sacrilcgo Ario cum sua qtiieslioiicm scpfiiaginta capilsun cum niagnitiidiHC
    impietate damnato, mansuras usque in finem mttndi cjiisdcm concilii libri excusat, qttcm libris quatuor
    leges ecclesiasficorum canonum condiderunt, apud EvangeHonim apiid Craecos icquc liiagiuim affirmat.
    nos intra orbcm terrarum in suis constituiionibus Sciciidimi aulciii qttod in Lalinis cxcinplaribus non
    vivunt; et si quid usquam aliler quam ipsi slalticre omuium cccxvm Palrum noniina repeiiuntiir qui
    praesumilur, sine cuiiclafione cassatur. » lamen in Nicscnoconcilio siibscripseiunt: nam stu-
    Ex his ergo coUigere possumus quam indubita- (~ diosi scrvi Dci, ul lcgitur, uon tam Occidentaliuiii
    bilem reverenliam Nicaenis canonibus jugiter exlu- quaiii OricntaHiim Palruin nomiiia conscribere slti-
    Iiere debcamus. Aptid nos autem Nicscno concilio duerunl; quia Occideniales non simililer quazsiio-
    viginti capita ascribunlur , quamvis multo plura neni de bicrcsibus habueriinl.
    iilius concilii capita reperianlur. Antiocheiium eniin Seciindiim autcin illorum qiiatiior concilioriim.
    concilium , de Pasclia, ibi asseril inslitulum ne in Constanliiiopolitaintm, a CL Patribus habitum cst
    xiv luna [ciim Judteis celebretur, ul Tcssarcscsede- contra Macedoiium illius sedis cpiscopum, qui
    cadilae, id cst, Quarladecimani faciuiil; qui ctiam Spiriium sanctum Deum csse negabal, aera ccccxvin
    inde nomcn suse hacresi condidertinl. ltcm sanctus tempore Graliani el Theodosii priiicipum, Damasi
    Athanasius palriarcha Alexandrinus, qui in Nicacno .papae, Cyrilli Hierosolymitani, Ncclarii Consfan-
    concilio nondum episcopus, sed episcopaiu jain lunc Unopolilani, Timolhei Alcxaiidiini. In quo con-
    dignissimus interfuit, Felici papae scribens asserit cilio, condemnafis omnibus haeresibus, symbolum
    quoJ Nicaeni Patres coiisiituertint, sicut ct nos su- traditur quo tota Graecorum et Latinorum confessvi
    pra retiilimus, ne concilia absque senientia Romani in Ecclesiis modo uiilur, tresque ibi canoncs insii-
    ponlificis cclebrentur. Ilem Zositnus papa de appci- tuur.tur. Hoc crgo symbolum Oiiculales primum,
    latioiiibus episcop.orum stafuttiiii affiniiavit in c.om-- D deinde Occidciitales frequentare coeperunt. Unde
    monitorio qttod legatis suis ad Africanum conci- sancti Patrcs in quarlo Toletano concilio slatuissc
    lium direxit; Afiicani tamen Patres se boc in suis lcguntur, tenipore tandcm Pciagii papae, ut in omni
    exeraplaribus non invcnisse proleslati sunt. Qua; Dominica rccilarettirin ecclesiis more Orienfaliuni
    utique exemplaria non nisi viginii capita habuerunt, Ecclcsiarum. Deinde Galli et Germani ex traditione
    sicut et illa quae ipsi postea ab O.-ieiitalibus cr.i- ejusdein concilii ipsum mutuasse creduntur, cum
    scopis pro auctoritale mutuaveruiit. Item Julius eamdem translationem et adhuc penc sequi vi-
    oapa praeter viginii plura illi concilio aseribil capiia, deantur. Nam post damnaaonem Fclicis hajretici, ut
    quae tamen in antiquis decretalibus Ilomanorum legitur, tandem sub Carolo imperaiore IKICin usu ha-
    jrsesiilum rcperiuutiir, unde in Nicienum concilitiin bere cceperunt, propler lucrciicos illius lemporis,
    tvanslata creduntur. qui processionera Spiriius sar.cli de Fiiio negave-
    Praedictus etiam patriarcba, scilicct Athanasius, , runt, videlicel ut iilos per ipsum con
    symbolum
    el Marcus papa sepiuaginta illius concilii asscrunt ; funderent, cum in illo
    qui cx Patre Filioqv.e pro-
    esse capita, quamvis viginli lantum niinc usque- cedii lam apevle diccrcnt. Sed
    quia nomen Filii \
    quaque illi concilio ascribantnr. IIoc autem idco fa- in auflicnticis cxcmplaribus nc.uaquam icvenieba- '
    APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1202
    ,2oi
    sinus et-Lucenfius episcopi.et Bonifacius pres-
    Itir, ipjum ctiam symbolum cum lali additamenlo A scha
    recitan vcnerabilis Leo papa illo iempore prohibuit byter vice S. Leonis pap;e prsefuerunt; qui eistatuta
    eo quod sancti Patres hujusmodi adjectionem in iilius synodi firmaverunt, etprsedicto Anatolio quid-
    dam temere prsesumenti in synodo liberaliter con-^
    symbolis penitns prohibuerint. Romar.i qttoqtte
    tradixerunt. De hoc concilio multi postea dubitave-^
    usque ad tcmpora divse memoriae Henrici primi im-
    eo uli noluerunt. Sed idcm iin- runt, et ut retractarctur ouinimodis efficere stu-
    peratoris symbolo
    hoc nequaquam a B. Leone papa
    perator hoc a Romano poj;tifice impetravit, ut et duerunt. Sed, quia
    Romani illud, niore aliorum, decanlarent, sicut ve- permittebafui', tandem ab imperalore impetraveruiit
    nerandus abbas Bevno testatur in libro suo De insti- ut per universas provincias ad omnes episcop s
    li'_t!o;iemissarurri. qtii Chalcedone couvcnerant litteras dirigcret, qtii-
    Qr.amvis auteni Nicaenumsymbolum majoris auc- bus eorum sententiatn de eodem concilio exploraret.
    to.italis esse viiealur quam Constanlinopolitanum, Qui omnes unanimiter rcsciipserunt Chalcedonense
    dos tamen Constantinopolitanum niagis in Ecclesia concilium usque ad sanguinem esse dcfcnden-
    iion immerilo frequcuiamas. Nam in illo plura dum.
    '
    contra haereticos necessaria quam in Nicaeno R Praetcr hfec aulem quinliim universale conci-
    rcperimus, quia conlra Ariar.os specialiter agit. iium Constaniinopoli legitur congregatum contra
    Nec tot haeresibus quot Conslanlinopolilaiium omnes haerelicos, et maxime contra Thcodo-
    stiis sentenliis obviavit. In illo enim de unitatc rsim Mopsuestenum, qui dicebat alium esse Denm
    Ecclesiaesivebaptismi, dc resurrectione mortuorum, Verbum, et alium Christum, ct sacram Virginem
    cl vila futuri saeculi habeiur, quoJ in Nicseno non Deinegabat genitricem, tempore Jusliniani principls,
    rcperitur. Plenius etiam agit de Spititii sancto quam Yigilii papse, domni Antiochciii, Eulychii Constan-
    Ni_:;eiium;unde et nostralibus polissimum in usmn tinopolitani, In qtto concilio quaiuordecim caplla
    vcnisse asseritur. Sciendum autera quia nos noti st-sbanatbeniate leguntur instituta.
    soluin nomen Filii de quo prsediximus, sed mulia alia Item sextum Conslantinopoli babitttm est a
    in eodem symbolo, prsecipue ex Nicaeno symbolo, CL(1058-9) Pairibus contra Macarium Antiochenum
    aJjicere solemus, ut, Deum de Deo, lumcn de lu- et socios ejtis, qui unain voluntatem et operationcm
    mine; in quo tamen non adeo peccavimus, cum in Chiisto falso asserebant, tempore Constantini
    Roniana Ecclesia jam nou contradicat, irao cum priucipis, Agalhonis papac, Georgii Constantinopoli-
    et ipsa hujusmodi adjectiones admiltere non re- tani. Inquo concilio, prseJicto Macario, dum dam-
    nuat. C naretur, oralorium [orariuiu] a quodam episcopo
    Tertium vero universale concilium Ephcsi habi- jussu synodi aufciiur, et ipsc cu.in scquacibus suis
    litm est a cc Patribus contra Nestorium Cdnstanti- a synodo turpiter ctim throno suo ejicitur, ul in Ro-
    nopolitanum episcopum, qui dicebat S. Mariam Vir- naano pontificaii legitur. Post quorum damnationem
    giueiii non Dei, sed hominis tantummodo genllriccm, nuiltaj aranearum telae in medium deciderunt, quse
    ut aliam personam carnis, aliam faceret deitatis, inanem faliaciain hsereticorura dejectam esse por-
    sera CCCCLXVIII, tempore Thcodosii Junioris, S. Coe- tenderunt. Deindc novcm ibi capita leguiitur insti-
    lestini pap_e,Cyrilli Alcxandrini, Juvenalis Consian- tuta. Huic concilio legali sedis apostolicae prsefuc-
    liuopolitani [Hierosolymilani]. In quoconciiio c.ontra runt, inter quos fuit Joannes Romanae Ecclesiaetunc
    Ncstorium duodecim capita instituta sunt, quse sae- diaconus, sed non multo post apostolicus.
    pissime B. Cyrillo ascribuntur. Huic synodo lesati De praedictis autem quatuor conciliis S. Gregorius
    seJis apostolicsc idem Cyrillus, et Arcadius episco- papa sctibeiis ad Secuudinum servum Dei inelusum,
    pus ex Italia vice S. C.oelestinipapre prsefuerunt, et consuetudinem fuisse testatur ut qtiilibet nouiius
    ipsam aposlolica auctoiitate roboravcsiiiit. Ad Iioe fatiiarcha se illa obscrvaturum, missa synodica, rc-
    concilium B. Augustinus per sacram Thcodosii im- D liquis palriarcliis profiterettir, antequam ab iliis
    peratoris invitattis legitur, sed prius ipse ad Domi- iiitcr patriarclias repulari mereretur. Unde idem
    num migravit qtiam ad ipsum epistola Romani apostolicus in exordio ordinalionis suse, missa syno-
    principis pervonerit. dica, patiiarchis itaprofesstts est de eisdem conciliis:
    QaartumunivcrsaleconciliurnChalcedoiiehabiluiii « Sicut, » inquit, « sancli Evangelii ivlibros, sic iv
    cst a ncxxx Patribus co.ilra EutychcniConslanlino- concilia suscipere et venerari me fateor : Nicsenum
    pjlilaiium abbatem, qui asseruit Chrisium, post scilicet, Constantinopolitanum primura, Ephesinunr
    lnimanam assuniptionem, non ex duabus naturis primum, Chalccdonense; quia in his, velut in qua-
    consistere, sed solum in eo dhinam permanere,ae;'a drato lapide, sanctsefidei structura consurgit. Et, cu-
    CCCCLXXXIX, [tenipore] Marciani principis, S. Lconis juslibet vite atque actionis existat, quisquis eonnn
    papse, Juvcnalis liierosolymifeni, Anatolii Constan- solidiiatem non tenet, ctiamsi lapis esse vijeattir, ta-
    linopolitani. In IJIIOconcilio viginti scptem canoucs men extra aedificittmjacet. Quintum quoque conci-
    staiuuntur. Hmc synodo legati sedis apostolicse Pa- lium pariter veneror, in quo epistola, quae Ibaedici-
    (1058-9) CCLXXXIX, vide Bellarm. lib. i De concil., alios. Vide Anastasium Biblioth. in Agathone.
    c. 5, scd BcrnaLkts sequitar Bedam, Adonem, et
    1205 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1204
    tur, erroris plena reprobatur, et Theodorus, perso- A grense, Antiochenum, Laodicense, Sardicense. An-
    nam Mediatoris Dei et hominum in duabus substan- cyranum concilium ante Nicaenum fuisse legitur;
    tiis scparans, ad impictatis perfidiam cecidisse sed, propter minorem auctoritalem ei in ordine
    convincittir. Scripia quoqueTheodorici [Theodoreli], supponitur; in quo Patres xvm statuerunt canones
    per quae B. Cyriili fides reprehenditur, ausu inviden- xxiv, quorum auctor maxime Vitalis Aniiochenua
    tiae prolala refulantur. Cunct3s vero personas quas episcopus dicitur fuisse. Neocaesareense concilium
    praefata veneranda concilia respuunt respuo, quas post Ancyrarum, sed ante Nicaenum fuisse traditur;
    venerantur amplector, quia, dum universali con- in quo Patres xvm canones xiv statuerunt, quorum
    sensusunt conslitula, se, etnon illa, destruit quis- auctor maxime fuit Vitalis Salaminius. Gangrense
    quis praesumit aut solvere quos ligant aut ligare quos concilium post Nicaenum fuisse legitur; in quo Pa-
    solvunt. Quisquis ergo aliud sapit, anathema sit. » tres xv canones xx statuerunt propter quasdam
    Nequaquam autem illorum quatuor conciliorum ecclesiastieas necessitates, maxime conlra Eusta-
    excellentiam ita prsedicare debemus, ut reliquorum sium [Eustathium], qui dicebat quod nullus conju-
    auctoriiati in hoc quoquomodo prfescribanius, illo- gatus, vel qui suis omnibus non renunliaret, spem
    ruin, inquam, quae eodem modo et universaliter in- apud Deum babere possct, et alia hujusmodi bla-
    slituta, et apostolica aiictoritate confirmala non du- B sphema. Antiochenum in encaeniis Antiochias faclum
    bitamus. Nam, quia antiquitus patriarchse illaqua- est; in quo Patres xxx canones xxv statuerunt,
    tuor tantumraodo in suis synodicis se venerari pro- quorum auctor fuit Eusebius Palaestinus episcopus.
    tcstali sunt, nullatenus hoc in contemptum reiiquo- Laodicense concilium, in quo Palres xxn canones
    rum hujusmodi conciliorum fecisse credendi sunt, LIX statuerunt, quorum auctor fuit Theodosius epi-
    sed ideo potius quia nondum alia habuerunt. Si enirn scopus. Sardicense concilium, in quo Patres LX ca-
    jam habuissent, procul dubio non niagis illa quam nones xxi statuerunt, quorum auctor maxime fuit
    ista quatuor eontemserent, utpofe quae non minus Osius Cordubensis episcopus, et sanctae Romanae
    aulhentica et universalia et catholicse professioni Ecclesiae legatus. Hic est ille Osius, qui vice S. Syl-
    necessaria prospicerent. Unde B. Gregorius papa vestri papse Nicaeno concilio praefuit, qui et in His-
    quintum concilium post illa quatuor congregatum in pania usque ad lempus Constantii imperatoris du-
    sua synodica adjecit, quod de sexto facere non po- ravit, qui tamen in ullimis, ut Severus Sulpicius ia
    luit, quia illud nondum institutum, sed sub xvi Chronicis Dtiis testatur, satis inepte desipuit. Nam
    successore suo postea instituendum longe prsecessit. cura a Iegatis ejusdem Ariani imperatoris, sive Ari-
    minensis concilii pro testimonio fidei inquireretur,
    Sunt el provincialia concilia, quaepost illa univer- si Nicaena synodus filium Patri of/.oouiuov,id est con-
    salia necessario recipere debemus; quia et in illis
    Catholicorum, an of_o_o0onov,
    multa ecclesiasticis negotiis necessaria j-eperimus. substantialem,jquod'est
    id est consimilem, tantum assereret, quod est Ari-
    Horum etiam observationem ipsa decreta Romano-
    anorum, tale fertur dedisse responsum; Utrumque
    rum pontificum et staluta universalium synodorum rectedici. Unde
    deinceps nec Calholicis, nec Arianis
    nobis indicunt, quaeper singulas provincias annua- erat acceptabilis. Regula; quoque Sardicensis con-
    tim hujusmodi concilia celebrari saepissime praeci-
    cilii, etsi Orientalibus sociantur, magis tamen apud
    piunt, quod utique incassum prseciperent, nisi et Latinos quam apud Graecos inveniuntur. De hoc
    nos eorumdem conciliorum rationabiles sententias concilio B. Augustinus Eleusio et Clorio scribens
    recipere et observare decernerent. Prseterea Gela- testatur sibi magis illud videri Arianorum fuissa
    sius papa, in suis Decretalibus, cum de scriptiiris
    qujpi Catholicorum, eo quod catholici pontifices,
    recipiendis sive non recipiendis diligentissime tra- Athanasius, inquam, et Julius in libro ejusdem
    cUret, post receptionem quatuor universalium con- concilii reperiautur improbati. Nos lamen nequa-
    ciliorum, infercndo sententiam subintulit: i Sedet quam praedictos canones deeodem concilio refutare
    si quae concilio a sanclis Patrifeus instituta sunt,
    D debemus, quos utique sancta Romana Ecclesia ve-
    posthorum quatuor auctoritatem etrecipienda et neratur, quos et Nicaena synodus a praedicto Osio
    custodienda decrevimus.»Item sanctum Chalcedo- recitatos audisse et confirmasse refertur. Haec igi-
    nense concilium : « Regulas, inquit, sanctorum Pa- tur sunt Orienlalia concilia, quse ante Chalcedo-
    trum, per singula nunc usque concilia institutas, nensem synodum facta leguntur, undeet ab eadem
    proprium robur habere decrevimus. i Orientalia confirmata non dubitantur.
    autem concilia cl plurima Occidenlalium jam insti- Sciendum autem Orientalium conciliorum multas
    tuta fuerunt, cum hoc debeat confirmatione syno- editiones sive translationes reperiri de Graeco in
    daliter constiluere. Quapropter non est dubitandum Latinum. Quippe Philo et Evaristus Constantino-
    quin et hujusmodi conciliorum statuta observare politanam de Grseco in Latinum synodum transtu-
    debeamus, quibus apostolica decreta et universalia lisse leguntur. Item quidam Dionysius Stepliano
    concilia astipulari videmus. episcopo canonum Orientalium conciHorumqiie
    Horum autem alia sunt Orienlalia, alia Oceiden- multas editiones transtulisse scribitur. Item Euge-
    talia. Orientalia sunt, quae Orientales Patres insti- pius abbas eosdem canones de Grsecoin Latinum
    tuerunt: Ancyranum scilicet, Neocaesareense, Gan- vertit, ut eruditissimus vir Cassiodorus ex senatore
    1205 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 120(3
    monachus iu libro De lllusttibus viris, cap. 25, te- A gusto a ccxiv episcopis habitum^aeraccccxxxvn, ca-
    statur. i Eugepius [Eugipius], inquit, in dialecticai nones cn.i cohstituit, quorum auctor fuit idera Au-
    quondam meus collcga, petitus a Slephano Saloni- relius cum S. Augustino. Quintum Carthaginen-
    tano episcopo, cx Grtecis exemplaribus canones; se concilium ab episcopis LXXIIIhabitum , sera
    ecclesiasticos moribus suis parcs, ut erat planus al- ccccxxxix, canones xv constituit, quorum auclor
    que disertus, magua eloquentise Iuce composuit, idem Aurelius fuit. SextumCarthaginense concilium
    quos usu celeberrinio ECcIesia Romana complecti- tempore Honorii XII et Theodosii VII Auguslorum
    tur. Hos eliam oportet vos monachos assidue lege- ab episcopis ccxvn hahitum, sera CCCCLV, capita xm
    re, ne videaminilam salutares ecclesiaslicas regulas constituit, ubi actum est ut Nicaenumconcilium ab
    ciilpabiliter ignorare. > Bcalus quoque Isidorus in Orientalibus episcopis peteretur; cui synodo legati
    Collectario suo de canonibus,' quatuor edilioncs sanclae Romanae Ecclesiae Faustinus episcopus,
    Nicseni concilii compaginavit; duas vero vel Ircs Philippus et Asellus presbyteri praefuereex parte.
    reliquis Orienlalibus conciliis ascripsit. Zosimi papae, cum praediclo Aurelio et S. Augusti-
    Sed harum editionuni illam nos niaxime sequimur iio. Septimum Carthaginense concilium tcmpore
    qtise caeteris emendatior ct aposlolicaa sedi acce- Honorii XII et Theodosii VII Auguslorum (1060),
    "
    plior videtur, videlicet quam bealus papa Adrianus ab episcopis xvm, sera qua supra habitum, canones
    per nianum Caroli imperaloris Occidentalibus di- v constituit, cui synodo praedicti sedis apostolicae
    rexit Ecclesiis. Nec oticse notandum quod mulla 'egati praefuerunt' cum Aurelio ct S. Auguslino.
    obscura per divcrsarum collationem cditionum sae- Octavum Africaeconcilium in Milevitana civitate sub
    penumcro dcclarantiir, tit illud de Nicseno concilio, Honorio Augusto ab episcopis ccxiv habitum, tera
    quid sit subintrodnctu muticr ?lioc alia cditio apertius CCCCXLX, Pclagianam haeresim cum octo capitibus
    ponit, id est, cxtraneam. Ac si dicat : « Clericus nul- anatliematizavit, deinde, xxvm canones constituit;
    lam fcininam habeat secumextraneam : sed tantiim, cui synodo item Aurelius et S. Augustinus episcop
    niatrcm, vel sororejn, vcl ziam, » qttam iterum alia praefuerc. Horum autem conciliorum statuta ab
    ciitio apertius vocat amitam. Tusci enim pro ami- Africanis Patribus Romano pontifici ad confirman-
    l-i, diciir.t ziam. Itcm, in eodem concilio, « quod duin directa leguntur; qu;e etiam adhuc in Roma-
    diaconissse manus impositionem habere negantur, > nis exemplaribus, in duobus Breviariis collecta
    non Bisi de Paulianistarum diaconissis intclligere repeiiuntur. Unum, quod cum subscriplione ccxvt
    ex diversis translationibus edocemur. Nam diaco- cpiscoporum; utrumque autem cum aposlolica au-
    nissre Calholicorum manus impositi.mem liabent, P ( ctoriiate firmatum. Eadem etiam Breviaria beatus
    juxta Chalcedonense concilium. Item, in concilio Adrianus cum prsedictis Orientalibus conciliis Caro-
    Laodicensi lcgitur, « neordinationes fiant sub con- lo imperatoii Roinsead dispositionem Occidentalium
    spectu audicnlium; > quod alia editio expressius Ecclesiarum tradidisse legitur. Ergo ct nos eadem
    dicit catechumenorum.Nam catechumeni quorum- pro authenticis recipere et observare necessario de-
    lihet sacramentorum confectioni intercsse prohi- bemus quseapostolicaauctoritate firmata Ecclesiisque
    bentur. In hunc ergo modttm, mulla ibi obscure di- ad obsei'vandum dii'ecta indubitanter percepimus.
    cta per te ipsum invcsligare poteris, si diversas edi- __£raautem hujusmodi conciliis pi'sefixapro anno
    tioncs studiose perscrutari curaveris. Sed bsec for- Dominicse Incarnationis intelligitur, qusejuxta Isi-
    tasse a scienlioribtis, quasi non necessario hotata dorum ab mre denominatur, eo quod anni apud an-
    deputantur; nostri tamen similes boc attendere liquos aere notarentur, cum et indicliones institue-
    debeut, qnos aliquando in hujusmodi hserere non rentur. Sed quia ws caret aspiratione, ab fipa, id est,
    difiidinius, sicul et nos sxpissime fecimus. nomine Junonis, id est aeris, tractum videtur, infra
    Occidentalia autcm illa dicuntur quae in partc quae maxime tempora variantur (sic). Et notandum
    Occidcntis facta nionstraiitur, ut Africana, Galli- quia Chronica pauciores annos ab Incarnatione
    cana, sive in Hispaniis celebrata. Et Africana di- D 1 Domini conciliis ascribunt, quam in titulis eorum
    ctmtur pene omnia quse Carthagine facta sunt; quo- reperiantur : illa, inquam, Chronica, quae domnus
    ruin primum xi cpiscoporum sub Constantio impe- Heremannus, egregius calculator ct lemporum sub-
    ralore xiv capita constituit, quorum atictor fuit tilissimus indagator, ex diversis Chronicis et histo-
    Grattts Caiihaginensis cpiscoptis. Sectindum Car- riis diligentissime composuit; quae usque ad MI.IV
    tiiagiuense coiiciiiumsub Yalentiniano Augusto, aera DominicaeIncarnationis annum lldeliter perduxit,
    ccccxvm habitum, xiucapita constituit, qtaorum au Nam in illis secundo universali concilio, videlicet
    ctor fuil Gcneiius [Geneditis] Carthaginensis epi- Constantinopolitano primo, CCCLXXX annus ascribi-
    scopus. Teiiittm Carthaginense conciliuin a XLVH ttir; cui in titulo ccccxvm attribuitur. Item in illis
    cpiscopis habituni, aera ccccxxxv, canones L consli- tertio universali concilio, id est Ephesino, ccccxxx
    tuit, quorum auctor fitit Atirelius Caiihaginensis videlicet annus adjicitur; cui in titulo cccci.xxxvin
    episcopus cum S. Augustino Ilipponensi episcopo. sociatur. Itcm, in illis Chalcedonense concilium sub
    Qtiartuui Cartliaginense concilium sub Honorio Au- CCCCL anno ponituT; cui in litulo CCCCLXXXIX ascri»

    (1000) Videturdecsse vox consulum.


    1207 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES 1208
    bitur. Nempe sera in his litulis xxxvu annoruni plus A scopus fttit. Valentinum concilium tempore Gra-
    habet quara reperiatur in Ghronicis. liani et Valenliniaiii imperatoris ab eprscopis xx ha-
    Haecquoqtic diversitas ei in Africanis, c-lin aliis bitum, aera ccccxni, canones ivconstituit; cui syno-
    Occidcntalibtis conciUis sacpenumero invenitiir, qtti- do FegaJitss episcopus praeftiit. Taurinancium [Tau-
    bus item aera praellgitur. Qualibct autcm occasione rinatensc] couciSium vn canones conslituit, habi-
    hujusmodi diversitas evenerit, nequaquain tameii tiim tempnrc Fclicis baeretici, cujus menlionem fa-
    jiobis fidem rerum impedire debebit; cum et in cit Regie.isc coiiciliism ab episcopis xm sub impc-
    ipsis sacris litteris diversa temporum praenotatio ratorc Tbeodosio Minorc ct Valentiniano habUum, i
    nullo modo rerum veritalem impedieril. Nam in illis aera ccccLxxvn, canones VII constituil, cui synodo
    LXX liiterpretiim auctoritas ab Hebraica veritalc in S. Ililarius episcopus prrefuit. Arausicum conciliuin
    niiniero aniiorum adco discordatul ab oiiginemundi ab episcopis xvn tempore Thcodosii Minoris habi-
    pltis mille aniiorum quam illa in nalivitate Domini tum, aera ccr.CLxxix, canones xxix coitslituit, quo-
    ponat. Fainiliaris ulique chronographis lnijtismodi rum auclor S. Hilarius episcopus fuil. Vasense con-
    diversitas, nec lectores multum indc curant; diim ciUum (1061) apud Auspicium episcopum sub Theo-
    tanlura ea qure legerinl indubilalae veritatis esse co- dosio miiiore, sera CCCCLXXX, canoncs x conslilnit.
    gnoverint. " Agathense concilium anno xxiiAlarici regis ab epi-
    Sciendum tamen quia majorcs noslri scripla adr.o- scopis xxiv habilum, acra DXIVcanones LXXIcon-
    laliotic temporum firmare consucveriinl; sicut cl stituit, quorum auctor Gozarius episcopus fuit. Ati-
    Romanae leges quas suscepil Ecclesia praecipiunt. rclianense concilium ab episcopis xxvm habitmn,
    Dicunt enim:'i Si qna post haecedicta sive consti- canones xxvn constituit, cui concilio Defrodius epi-
    ttttiones sine die ct consule fuerint deprebeiisse, au- scoptts prsefuil. Ilucusque de Gallicanis conciliis ;
    ctorilate careant. » Hinc est quod sancli Paties dcinde vidcamus de Hispanis.
    ctiam ecclesiasticis stalulis sive scriptis diem et Eiibcritantim concilium, tempore Constantini iin-
    consulem assignare solent, annumque ipsius consu- peratoris ab cpiscopis xvm habittim, cauoncs LXXXI
    Iis sive consulum signanler ascribunl; ut illic, IIo- conslituit, cui Osius Cordubensis episcopus intcr
    liorico dtiodecies, cl Theodosio septies, subauditur fuit. Tarraconense concilium anno vi Theodorici
    consulatu annuato, factum est vi Caiihaginense con- l-egis ab episcopis x habitum, aera nxvi canones xiu
    lilium. Africani qstoqtse canones prsecipiunt ut lit- constituit, cui Joannes episcoptis pracfuil. Gerun-
    Serse quas episcopi ab ordiuatoribus suis accipiitnt, deiise concilium anno vn Theodorici rcgis ab episco-
    diem ct coitsulem habeant, ut tempus su;e ordinatio- pis vii habitum, aera DXVII,canones x constiluil. Cae-
    liis semper attondanl, nec his qui prius ordinati ^ saraugustanum concilium ab episcopis xn habitum
    sttnt temere se praeferant: sed.ecclesiastica instituta canoncs vmcoiisliiuit cuiFetadius[Fitadiissvcl Sira-
    non tam ex tempoiis sive consulis adnotalione quam dius] cpiscopus prscfuil, Ilerdcnse concilium anno
    ex apostolica ct universali assensione taiitum firnii- xv Thcodorici regis ab episcopis vm habitum, aera
    tatis acccperiiiit, ul nequaquara de corum auctori- DXXIVcanones xvi consliluit, cui Sergius episco-
    tate dubiietur. Qtiapropfer ct nos eorum auctorilati pus prsefuit. Yalentiniim concilium, anno xv Theo-
    prsejudicare non debemus, cliamsi ccrtum tcmpus dorici regis ab episcopisvi habitum, aera qua supra,
    inslitulioiiis corum ignoremus. Nolanduiu quoque canones vi constituit,cui Cclsinus episcopus praefuil.
    qttia a_ra iioiiniiiiqii.ini abusivepro capitulo ponitur, Primum Tolelanum concilittm sub Arcadio ct
    ut in illo scripto Tolefani concilii, ubi de ordine te- Honorio imperatoribus ab episcopis xvm habitum
    nendse synodi traclatur. canones xxi constituit, cui Patroinus prrefuif. Se-
    Gallicana quoqiie eoncilia plura sunt, el in pluri- cundtim Tblclanum, anno v Amalrici regis apud
    bus locis congregata; quortim Arelalcuse in primis Montaiium cpiscoptim ab vm episcopis habitum,
    ponitur. Primum igitur Arciatense concilittm, teni- aera DLXVIcanones v constituit. Tertium Tolctanum
    pore Consfaniini impcratoiis et Nicseni concilii ab n coucilinm, ar.no iv Richaredi regis ab episcopis
    cpiscopis nc habiluin, et ad coiifiruiaiidtim S. Sylvc- i.xxn babitum, aera ucxxvn Arianam haeresim ana-
    slro papic dircclum, XXIICanones statuit, quorum theinalizavit et onines qui concilia omniuni ortho-
    auctor S. Marinus Arelatensis episcopus fuit. Se- doxorum episcoporum consoua quatuor principali-
    ctindum Arelatense conciiium ab episcopis diversa- bus synodis non reccperunt, dcindecapita xmcon-
    rtiiii provinciarum xxxn habiiura canones xxv con- stituit. Quaiium Toietanum concilium anno in Sise-
    stituit; cui synodo Theodorus episcopus ex Dalma- nandi regis a LXepiscopis, sera DCLXXXI canone3
    tia et Agathon diaconus S. Sylvestri papselegati cum LXXV constituit. Qiiintuni Toletanura coitcilium tem-
    S. Marino Arelatensi episcopoprsefuere; inquaetiam pore Suintilae regis ab episcopis xxiv habitum, sera
    "uit Caccilianus Carihagiiiensis cpiscopus. Tertium DCLXXXIV, canones ix constituil. Sextum Toletanum
    Arclalense concilium stib Marciano Auguslo ab concilium, anno n Suintilse regis ab episcopis vi
    rpiscopis xiv habitiini, acra CCCCLXI, canoncs iv con- habitum, aera DCLXXXV, canones xix constituit, ctii
    Etitiiit, quorum auclor S. Caesaiius Arclatensis cpi- Solva [Silva, Selva] Narboncnsis episcopus prsefuit.

    (1061) Tom. 1 Concil. apttJ Urbicum. .


    1209 APPEND III. — MONUMENTAGREHGOtltA&i. 1210
    Seplimum Toletanum concilium annov Cindasiundi A perspexcrit. Per conlrarium autcm niisquam illa
    [Chiiidasuindi] rcgis ab episeopis xxx habitum ca- recipere deberaus qusecunque apostolicis et univer-
    nones vi constituit. Octavum Toletanura concilium salibus iiislitiitisadversaripercipimus, neitidem sub
    xxxn canones constiluit. Nonmn Toletanum conci- inevitabili anathemate pereamus. Beatus enini GrC-
    lium anno vn Recesuindi regis ab episcopis xvi ha- gorius papa primus omnes a principalibus conciliis
    bitttra, seraDCXiv,canones xvn constituit. Decimum dissentientes in synodica sua anathematizavil. Idem
    anno ix Recesuindi regis ab episcopis xvin habitum, alibi omnia sacriscanonibusadversa sub anathemate
    aT-i DCXCVI, canones x insiituit, cuiEugeniusToleta- damnavit. His utique sentenliis illi indubitanter
    nus episcopus prscfuit. Undecimum anno iv Wam- multantur, quicuiique aliquid in canonicam auctori-
    bani regis ab episcopis xvu, sera Dccxiv.canones xvi talem recipere prsesumunt quod authenlicis sanclio-
    constituit, cui Quiiicus Toletanus episcopus prse- nibus adversari deprehendunt. Bealo quoque Augu-
    fuit, Duodecimum, anr.o i Ervigii rcgis ab episcopis stino asserente didicimus quod illa concilia qua_ per
    LII, sera DCCXIX, ab Idibus Januarii usque ad vm singulas regiones vel provincias fitint, plenariorum
    Kalendas Februar. habitum, canones xiv constituit, conciliorum auctoritali, quaeex universo orbe Chri-
    cui Juliantss Hispalensis episcopus praefuit. sliano liunt, sine ullis ambagibus cedunt.
    Primum Bracarense conciHuni, anno III Arimarii De auctoritatc autem ipsorum poiilificalium decre-
    [Ariamiti] regis ab episcopis vn Iiabilum, currente torum nulla nobis dubitalio rclinquitur, cura et ipsa
    sera DLXIX,capila xvn contra Priscillianistas pro- universalia concilia aucloritatcm exinde perccperint,
    mulgavit; deinde xxncanoncsconstituit. Sccundum nec alitindc synodicam lirmitateni habcrc polucrint.
    Bracarense concilium, anno n Miri [Mironis vel Haecergo el-iios irrelractabiiitcr observare debenius,
    Arianiini] regis ab episcopis xn habitum, currenle ut apostolici Palres nobis ex apostolica aucloritate
    aera DCX,canones X constituit, cui Martiuus Braca- prsecepcrunt, per quam et aliorum statula nobis ad
    rensis episcopus praefuit. Tertium Bracarense con- observandiimcanonizasse legunlur, nempebealissimi
    cilium xi episcoporum, Oiientalium Patrum cum Patres nostri Damastis ctLeo Magnus: quorum aller
    eodemMartino excerpsitet emendavit subjecla I.XXIII sccundum universalc concilium , alter quaiium, id
    capita. Quartum Bracarense conciliuni, anno iv cst Chalcedonense concilium, apostolica auclorilate
    Wambani rcgis ab episcopis ixhabilum; aera DCXIV firmavit. Ipsi, inquam, eadem auctoritate et eadem
    canones vm constituit, cui Isidorus Hispalensis epi- voce ita generaliler decrevcre : « Orania, inquiunt-
    scopus interfuit. decretalia prsdecessorum nostrorum, quae de ecclc-
    Priinum Hispalense concilium anno v Richaredj r siasticis ordinibus ct canonum promulgata sua'
    regis ab cpiscopis vi habitum, sera DCXXVIII, canones disciplinis, ita omnibus episcopis a cunclis gcnwali-
    III statuil; cui Leander Hispalensis episcopus prae- ter saccrdolibus custodiri debere mandainus, ut si
    fuit, ad qiicni s.tnctus Grcgorius Moralia scripsit. quis in illa commiscrit, veniam sibideinceps noverii
    Secundum Hispalense concilium, lempore Sisebuli denogari. > Idem Damasus alibi omnibus cpiscopis
    regis ab episcopis VIIIhabitum, sera DCI.VII, cano- scribens: « Observetur, inquil, ab omnibus ut illa
    nsxn conslituit subjectis XLVIIcapiiihus de fide; semper, qtise aposlolica inslitulione el Patruni lia-
    cui concilio B. Isidorus Ilispalensis cpiscopus pr;e- diliouc stini constiluta, sub metu irrcfragabili au-
    fuit, qui corpus canonum compagiiiavit. llucusqtic cloriiate lcneanttir. « Item beatus Agalho papa, qui
    concilia Hispaniarum. IVuiiivcrsalcm synodum per legatos suos instiluit,
    Ilsccsunl ergo diversarum provinciarum concilia, et inslitutam apostolica auctorilate firmavit: « Sic,
    qua_prsedictus lsidorus in Collectario suo de cano- inquit, oinnes apostolicae scdis sanctioncs accipien-
    nibus diligeiitissinie dcscripsit; qucin ulique Colle- d;c sunt, tanquam ipsius Petridivina voce firmalae.>
    ciarium si qttis siudiose periegerit, plcnissime ilia, Item succcssor corum beaius Nicolaus papa primus
    qu;o nos suniinatim supra tetigiinus, so invcnissc synodo gcncrali prsesidens, ejusdem synodi judicio
    gaudebit. D decrevii « ut etiam aiiathema esset quicunque de-
    Praeter lucc aiitcm plura inveniuntur concilia, ut creta a Romano pontificepromulgata contcmpsisset. >
    Moguutieiise,Nannctense, ct alialnijusmoJi sexccnta Sanctus quoque Adrianus papa ctiam regcs anathe
    quae tamcn nequaquam contemnerc dcbemus, cum matizat quicunque sedis apostolicac dccreta violare
    multa in his ecclesiasticsedisposilioni ncccssaria re- non formidant.
    periamus ; prsesertim cum ct Roniani pontifices illa Ilis crgo lcsfimoniis satis edocemur quani indubi-
    per provincias celcbrari jusserint, eaque sitis lega- tanter aposlolicis institutis obedire debeamus.
    timibus auctorizare consueverint. Hoc vero gcnera- llscc suiit igitur ecclcsiastica stalttta lam in con-
    liter in quibuslibetprovincialibus conciliis est obser- ciliis quam in pontificalibus decrctis, quibus Eccle-
    va;idum,ut ill asemper capita recipiainusqusecunque siasiica discipiina a tempoiibus apostolorum insti-
    apostolicis et univcrsalibus institulis consonarc, ct tuta et hucusque propagala non dubitstur.
    ecclesiasfica;utilitalicompetere videamus. Nam san- Hi sunt ecclcsiastlci canones, qui sa-c.erdotuni
    cti Pates sub dislricto anathemate illum damnasse proprie dicuntitr, ut lex Moysi, lex Judseorum. {Jiuia
    leguntur quicunqiic orihodoxoium Pairutn stalula S. Coelestiiius papa : « Nulli, inqttit, sacerdotum li-
    non receperit quae universalibus conciliis consonare ccat stsos ignorare canoaes, nec quidquam faccrc
    1211 A_0 OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1215
    quod sanctorum legibus possit obviare. > Proprie, A A icpiscoporum intelligere debcamus: viJelicel ul prac-
    inquam, sacerdotum nou incongrue dicisnlur, cum isumptuosam et ambiliosam mutalionem cuni Nica;-
    corum speciale sit oflicium ut sibi ct aliis seeun- no concilio damnemus; neccssariam vcro et utilcm
    dum canones providerc, et, si quid pcrpcrani coni- cum apostolica auctorilale recipiamus.
    mittilur, secundura eosdem emendare conentur. Item, S. Callistus papa : « Mutandus, inqtiit, epi
    Unde et a S. Ccelestino papa eosignorarepiohibcn- scopiis, non per se hoc agat, sed, fratribus invitanti-
    tur. Nam nequaquam vcl se vcl alios Secuiidum ca- bus, cura ao.iorilate Iiujus sanclse sedis faciat, non
    nones informare possent, si canonum informaliones lamen ambitus califa, sed aut nccessitate aut utili-
    ignorarent. Quapropter saccrdotibus necessaria est tate. > Item, S. Evaristus : « Episcopus, inquit, non
    scientia canonum. Hanc autcm nobis ila potissi- dimiltat Ecclesiam absque incvitabili necessitate,
    nuim comparare poterinms, si eos frcquentcr legcrc, aut apastolica vel regtilari mutatiow,, et alteri se
    et in legendo compctentiam scr.sus inqtiirere stu- jungat, ambitus causa. » Et hi, utique anostolici,
    deamus. Nam quamvis sacri canoncs apertam vi- cum Nicaenoconcilio in mutatione episcoporum am-
    dcanlur prsetenderelitteralurara, mulla tamen in cis bitioncm damnaverunt; necessilatem vero et utilita-
    obscura reperiuntur, quae a ncgligeiitioribus ali- tem admittcndam docuerunt.
    quando lectoribus quasi minus idouea depulai.lur, Nec mirandum qtiod Nicaenumconcilium non lam
    quae aptissima sunt, si competcnter inielliganlsir. signanter ut antiqui Patres neccssitatem et ulilita--
    Ut illud Nicaeniconcilii de mutalioiieepiscoporum : tem cxceperit, cum mutationem episcoporum lam
    xi httjiss coiicilii capite, penitus prohibetur « ne simpliciter prohibuerit. Nam ante Nicamum conci-
    cpiscopus de civitale in civitatcm transmigrct. » lium creberrimse persccutiones episcopos de loco in
    Ilem beatus Datnasus papa post Nicaenum conciliiim locum mutari ssepissime conipulerunt. Ncc ibi locum
    omnibus episcopis sciibens tam districtc inutatio- ambitio habere potcrat, ubi potissimum ille ad mar-
    ncm episcoporuin prohibuit, ut Iransmigrantem sub tyiium ducebatur qui aliis prsecminere videbatur.
    exconimunicatione in locum suum revocaverit, ctti Iloc utique sancti Romani pontilices verum esse te-
    etiain saccrdotale officium interdixit quandiu ille slanliir, qui pene omnes ante Nicsenum concilium
    viveret, si qucm fotie successorem infra suam trans- maiiyrio coronati leguntur. A ternpore autem Nicse-
    migrationem accepisset. ni concilii, sedata perseculioue aliquautulum non,
    Sanctissimi autem marlyres et apostolici ponti- tam necessaria videbatur mutatio episcoporum,
    fices Evaristus, Callistits et Anthertis anle Nieae- cum jam liberum esset qucmlibet suis ovibus praasi-
    uumcoiicilium, quisqua in s-uo temporc, omiiibusi Q dere, vel, ubi deesset, alium secundum canoneni
    episcopis scribcns, mulationcm episeoporum licilam ordinare. Non ergo mirandum si NicseniPalres non,
    forc docuerunl. Ex quibus S. Antherus nuiltos san- ut antiquiores, in sua prohibilicr.e aliquid excepe-
    ctos Palres de loco in locum trans.atos nume- rint, cum jam non lam rationabilcm exceptionis
    ravit, ut Pelrum de Antiochia Romam, ei Euse- causara liabucrint; prscsertim cui*i necessario jam
    biuni de quadam parva civitatc Alexandiiam. SedI ambitus notarentur quicunque jam non necessario
    hanc diversitatem ita simpliciter intclligere possc- alienam sedem ambire viderentur.
    nsus ut illud iiecessitati persecutionis, istud autemi Sed Sardicense concilium, cui Osius Magnus, ut
    libertati pacis ascribcretur, si nusquam et in pacis3 Nicseno concilio, prsefuisse legitur, ct scntentiam
    tempore hujusniodi pcrmuiatio facta rcperireiur. ejusdem concilii de mutatione episcoporum ila expo-
    Qttod quia pcrssepe et niodo solet evenirc, aliami suisse videtur. Prohibet enim, capite pvimo, i ne
    cxposPionis competentiam inquiramtts, praecipueJ quis episcopatum niutet pcr ambitum, eumque qui
    illam qua sanclos Patres et in pacc et in persecu- ita muiaverit etiam Iaica communione privat. »
    tione ad inviccm concordasse nionstremiis. Ilinc R. Leo papa I, Anastasio Tiicssaloniccnsi cpi-
    Dicat ergo sanctus Anthcrus quid de mutatione3 scopo scribens, tleliberat ut « propiium locum
    cpiscoporum sibi videatur : « Non transil de civi-- D ] perdat et alienum non delineat quicunque, despeclo
    lulc in civitatem nec transfcrtur de minon ad nia- proprio, alienum pcr ambitioncm obtinere deside-
    jorcm qui hoc non ambitu nec propria vokinlates ral. » Si ergo ita sententiam Nicseni concilii intel-
    faeit, scd attl vi a propria sedc pulsus, aut neccs- lexerimus, lieqttaquam in hoc alicui rationabili epi-
    silalc coactus aut ulilitate loci vcl populi, non su scoporum mutatioiti contradicemus, sicubi etiam in
    perbe, scd lmmilitcr ab aliis translatus et inthroiii- nostro tempore hiijusmodi necessitas excgerit, et
    zalus cst. Nam sicut cpiscopi habcnt polcstalcm or- apostolica auctoritas fieri consenserit.
    dinare regulariler episcopos et reliquos sacerdolcs,;, Item sancti Palres frequcnlissime prohibent ne
    sic, quotics ulilitas aut necessilas exegerit, sttpra- oves suuni pastorcm, nisi in fide erraverit, accu-
    dicto modo el mutareet inthroiiizare potestatem ha-i- sent, subdilosque accusatorcs praelalorum excom-
    bcnt, non lamen sine sacrosanctse Ronianae sediss miinieaiidos et infainia noiandos censuerunt. Bca-
    aucloritate ct Iicentia. Alia ctenim est causa ulili-i- tsis asitera Grcgorius, scribens Joanni Corintliiorum
    latis et ncccssitatis, et alia avaiitise ct praesuntptio-
    )- cpiscopo, Paulum, Ettpbemium, Thomam, Clema-
    nis atil proprise voluntalis. » Ecce qtiam apeiie vir ir tiiiin clcricos damnavit, eo quod proprium episco-
    iste aposlolicus nobis iiisinuat quid de mutalioueie P-im p:o quodam criniiiic accusare non obedieriiit.
    1213 APPEND. III. - MONUMENTAGREGORIANA. '214
    Idemetiam apostolicus Dodavenaecivitatis episcopi, A Item Felix papa omnibus episcopis scribens : « Ab-
    « clericis suis pro corporali crimine accusati atque sente, inquit, adversario, non audialur accusator,
    convicti, depositionem in tantum confirmavit, ut eum ncc sententia absente alia parte a judice dicta ul-
    etiam communione privandum judicarct, si dcin- lam oblinebit firmitatem. > Item sanclus Cornelius
    ceps aliquid de episcopatu vel loqui prsesumerct. papa : « Omiiia, inquit, quae adversus absenles in
    Sed hsec nequaquam ad invicem contraria judica- omninegotio attt loco aguntur, judicantur, omnino
    bimus, si superiorem senteiitiam compctenter intel- evacuabuntur, quoniam absentem nullus addicit ncc
    ligere curabimus, videlicet ne oves suum pastorem ulla lcx damnat, » Zosiraus aulem papa, in ordine
    ex propria temeritale iillatenus accusare prsesu- XLIII, cum r.cxvn cpiscopis Afiicaui concilii, quem-
    mant, nec tamen superiori potestati hoc eis cano- libet accusatorem sive accusatum, ctiam absentem,
    nice praecipicnti superbe resistant, minime quidem communione privavit, quicunque post canonicam
    iili potestati quseipsos damnare poterit, si ei contra vocationem venire contempsisset. Item Bonifacius
    proprium episcopum obedire noluerint. Sic igitur papa, successor ejus, de contamaciter absente de-
    intelligitur : « Necsubditi prselatos temere accusa- crevit ne dilationem sententiae de absentia lucra-
    bunt, nec superiori poteslati conlumaciter resulta- retur. Beatus quoque Gregorius Maximum prse-
    bunl. > Hujusmodi adaperlionem intellecttis et in sumptorem Salonitanum non solum pro illatis cri-
    ipsa sacra Scriptura nonnunquam necessario requi- minibus, sed etiam pro absentia damnandum judi-
    rimus, uti in illo : i Non occides (Exod. xx). » Si cavit, eo quod canonice vocalus venire distulerit.
    enim illud nimis simpliciter intellexeris, ipsa lex sibi Item Theodorus papa, Paulo Constantinopolitano
    repugnabit, quas saepissimealibi reos morte multari scribens, praecepit ut Pyrrhum ejusdem qtiondam
    cecrevit. Ipse quoque Deus, qui legem instituit, per- sedis episcopum absentem damnarel : i Quia, in-
    ssepemultos occidi prsecepit. Neergo Deum uspiam quit, prsesentia ejus necessaiia nonest, cujus cxces-
    contraria praecepisse blasphemes, praedictam sen- sus prsesens est. » Iiem Felix papa Acacium Con-
    tcntiam consideratius necessario intclligere debe- stantinopolitanum absentem damnavit, cujus sen-
    mus, scilicet ea consideratione ne aliquis ex propria tentiam beatus Gelasius, successor ejus, irrcfraga-
    prsesumptione occidat; Deo autem, sj hoc per se, bili approbatione canonicam monstravit. Ncc plane
    sive per legem Dei praeceperit, obedire non renual. dubitaverim quin plures inveniantur qui ita absentes
    Ita emm B. Augustinus in lib. i Decivit. Dei, expo- sententiam damnationis exceperint, quam qui prse-
    nit, juxta quem non ipse occidit quisquis in hoe sentes canonicam cxaminalionem et damnationem
    ministeriun jubcnti obedit. Sic ergo, et in accusa- Q exspectaverint. Harum autem sentenliarum diver-
    tione, subditorum non obedientiam, sed pnesum- sitatem facile concordabimus, si superiorem sen-
    plionem proscriptam competenter intelligimus. Mul- tentiam de absente non judicando ad illum solum-
    tis sane ecclesiasticis correctionibus in concessione modo referamus, cujus causa adhuc ventilanda vi-
    hujusmodi accusationis prospectum non dubitamus. detur, qui locum respondendi potius non habuit
    Nanf praelati necessario et sibi et subditis tanto quam canonice oblatum refutaveril. Nam si cano-
    jnagis prospiciunt, quanto magis se et per accusa- nice vocatus venire conlempsisset, nec tamen ca-
    lionem subditorum percelli posse non dubifabunt. nonicam excusationem praetenderet, tam apud an-
    Nec parum ecclesiasticse disciplinse derogaretur, si tiquos quam apud modernos etiam absens canonice
    nusquam hujusmodi accusatio concederetur. Nam damnari possct Si ergo ita exponimus utramque
    pauci praelati illius perfectionis invenirentur, qui sententiam de absente, ralionabilem esse videbi-
    non tanlo magis et se et subditos in disciplina ne- mus ut et absens judicetur qui canonicam voca-
    gligerent, quanto magis se per accusaionem eorum tionem sive admonitionem comtenipsisse detegitur,
    ad aliquod judicium coercendos desperarent. Subditi et absens non judicetur de cujus contumacia ad-
    tamen nequaquam hoc absque majoris potestatis huc dubitatur.
    atictoritate proesumant, ne dignam susedamnationis D Sic ergo ct in aliis canonum diversitatibus com-
    sententiam juxtastatutasanctorum Patrumexcipiant. petentcm scnsum inquirere debemus, ne forle hu-
    Sciendum autem; quod subditi pro propria inju- jusmodi diversa, nonnunquam quasi rcpugnantia
    ria et hseresi prselatum suum accusare non prohi- temere respuamus, quae tamen ex apostolica aucto-
    bentur, juxta illud Symmachi papse ad Csesarium ritate promulgata sive confirmata non ignoramus.
    cpiscopum : « Oves, inquit, suum pastorcm accu- lta, itiquam, intelligendi congruentiam indagarc co-
    sare non possunt, nisi pro haeresi aut propria inju- nemur, ne hujusmodi statuta uspiam sibi contraria
    ria. » Hiiic Africani canones, apostolica auctoritate interpretcmur. Nam ipsi sancto Spiritui magnam
    promulgali et confirmati, enumeratis omnibus qui- injuriam irrogare videmur, si illa quas ipse per san-
    bus accusandi licentia denegatur, statim subinfe- ctos Patres inslituisse legitur, quasi contraria el
    runt: « His tamcii omnibus in propriis causis ac- ideo contemnenda inlerpretari non veremur.
    cusaiidi licentia' non denegatur. » Non solum autcm exccpliones canonicarum insli-
    Itcm sancti Patres sa^pissimedecernunt ne quis tutionum, sed et integras earum descripliones dili-
    absensjudicetur, ut beatus Zephyrinus papa : « Quia genter considcrare et ad invicem conferre non tx-
    hoc, inquit, ct divinsect huraanse legcs prohibcnt. > deat,- si ad plcnam earum nolilia.n pcrvcuirc nos
    12!S AD OPERA S. GRECORII APPENDICES. 1216
    libeat. Namquoclibet tapita locis, suis considerata, A_.cuni Narboncnsem cpiscopiim fideUter est tenencla :
    noiinuitquam salis aperie patcbuiit; qtise, per sc in- « Sicut, inquit, qttaeiiain sunt quoc nulia ratione con-
    specta, atit vix aut nuilo modo compcletilcr intelligi velli possunt, ila noiniulla sunt qtise attt pro con-.
    poHierunt. Ipsa eititn circumslantia lectionis niulla siJerationc aelalum, aut pro neccssitate reruni opor-
    nobis pracscribere solet, qu;e umim singulare capul lcat tnmperari; illa scmper coudilione servala ul, in
    nou habet, sine quibus tamen p_er.if.er inielligi iton his (itiae vcl dubia fiierinL vel obscura, id noverinius
    valet. Sed diversorum statutorum ad invicem colla- scquendum quoil ncc pricccplis Evangeliiis conlra-
    liomultum nos adjuvat, quia uuuin sscpe aliud clu- rium, ncc dccrctis sancloruni Patrum inveniatur
    cidat, Considevatio qiioque lcmporurr., locorum sive adversuin. »
    p.rsunarum, ssepe nobis compctentcm subininistrat Ilanc auiem facultalem lemperandorum sive mu-
    intellectiim ; ut cliam divcrsitas statutorum nequa- taiidoriim canonum Romano pontifici potissiraum
    quara absurda vel contraria vidcatur, cum divcrsi- adjaccrc non diibilamus, ui sancli Palrcs docuerunt.
    tati temporunijlocorum sive personarum apcrlissinie Nam bealus Gciasius et Nicolaus papa I in decrctis
    distributarepetiatur. Hoc uiique lectori multum in- eoruin, Symmaclius vero in generali synodo, diverso
    telligentiae suppeditabit, si hujusmodi stalutorum quidcm temporc, sed eadem voce dc Roniani ponti-
    originales causas singulari diligentia indagare non " ficis aucloritale protestati sunt. «Necessaria, in-
    omittit. Ex tali enira indagalione multa ralionabili- quitint, rcrum dispositione constiingimur, et apo-
    ter instiluta parebunt, quae, ignoratis cornni causis, slolicae sedis moderaniinc convcnimur sic canonum
    niinus idonea videri potuerunt. Paternorum dccrcla librare, et relro praesulum de-
    Hoc utique studiosissime indagandum, et indaga- cessoruinque nostrorum praeccpla metiti, ut quae
    tum inemori_etenaciter eomrnw-dandum : quid sau- prsesentium neccssitas teniponnii rcslaurandis Ec-
    cti Patres dispensatorie, qsiasi ad tempus servaiidum clesiis deposcit, adhibila consideralione diligcnfi,
    iiistitueiint; quid eliam gcneraliler oinni lcinpore quantum polest fieri temperemus. > ,
    tenendum censuerint. Alia cnim ratio esl eoruni Ncc mireris si Romaiii poiitifices hanc semper
    quae dispensatorie institula videutur, alia gencra- peculiariter habuerint polestatem ut canones pro
    liuin. Unde beatus Innocenlius papa ad Macedoncs teinpore dispensarcnt. Ipsi cnim sunt astclores ca-
    episcopos scribens : i Quod iiccessitas, inquif, p-M noiiuin, ct illa sedes sempcr habiiil hoc priviiegium
    remedio reperit, necessilate cessante, debct uliquc ul ligatum vcl sok.lum sit quidquid ipsa ligavcrit
    ccssare paritcr quod urgebat; quia alius ordo est vcl solverit. Unde, juxta attestationem sanctorum
    legilimus, alia usurpatio, quam ad praser.s fieri P ( Palruni,omnibus Ecclcsiis prseeminet, et de omnibtts
    tempus impdlit. Et advciiite, qttod titique, ut dicitis, judicare poicsl. Hoc uliqite privilegium ntilla indi-
    neccssitas iinperavit, in pace ,jam Ecclesias consli- gnitas prsesidcntitim iinniinuere polerit, attcslante
    ttilas non posse praasumerc. » Hac ratione beattts beatissimo papa Leonc : t Elsi, inquit, nonnunquani
    lnnoccnlius statuttim Nicaeni concilii de haercreticis divcrsa sunt nicrila prajsulum, jtira lanicn perma-
    cum ordine recipiendis non jam allei.dendum as- nent sediura, qttibtis posstini semiili perlurboiionem
    seruil, eo quod necessitas illo tcrapore jam Irans- aliqttam foriassis inferre, 11011tamen possunt mi-
    ierit qitse Nie;enos Patrcs iia Novatianos reciperc nucre dignitalem. » Nec ipse sanctiis Pctrus, ne-
    compulerit. Unde ef Africani Pals-cs, cap. 32, de- duin aliquis Romanse sedis cpiscopus, aliqtiera suuni
    creverunt ne Doriatistac ctiin ordine rcci])ercntur, succcssorcm,aliquo praejtidici!\capolestatep;ivavit,
    illis lamen cxccptis per quoruni sttsceptioiiem ec- quiii eaJeiii auclorilale oiiini Ecclesia;, non solum
    clesiasiicae ulililati coiisulcretiir. antiquis, sed ct novis inslitutis, nunc lenius, nunc
    De his autem quae non dispensatorio, sed gcnera- sevciius consulere posset, imo deberet, prout tem-
    liter instittita siint, sanctus Leo papa prirous om- pori suo oppoiiuniim fore videref. Hoc ulique sin-
    nibiis episcopis scribens lestalur : « Non, inquit, in gularia Romanormn ponfificum decrcta testaulur,
    cujusquain persona prsetermittenJiiiti cst quod in D in quibus ipsi suortim temporum necessitatibus di-
    generalibus statutis conliiietur. » Qu;e eliam Gcla- verso niodo consuluisse lcguntur. Nicseni quoque
    sius papa semper regulariter custoJienda judical, canones Roniani ponlillcis privilegiura ratum esse
    nisi aliqua vcl rerum vcl temporum perurgeat angu- voluertinl, ctiiit ad excmplum ejus etiam ouinium
    sfia. Nam et dc his noiinunquam aliquid sanctos Pa- provinciaruni privilcgia judicarcnl obscrvanda.
    trcs remisissc legttntur pro ncccssitale tcniporuin, Ncquaquam crgo aliquid Romanus pontifex contra
    ut in orJinationc sancli Ambrosii, qiteni ex ncophyto canoncs agit,-si quaudo illos, pro consideralione teni-
    ordinaverunt: quod lamen gcneralilcr canonum in- poruin, nuiic intendil, nunc reiuiltit, cum ct ipsi
    S-ituta prohibucrunl. Itein ideni Leo, qui supra, canoncs tale privilegium indubitanter concesseriiit,
    qiosdam ex laicis ordinatos iu episcopatu coufirma- si ct alii episcopi, clsi nullo modo, ut prtcsul apo-
    vil, licct el hoc sancti Palres gcneralitcrjam prohi- stoHcus, vti canones in.sliluere, vcl jam instiiutos
    buerint. judicare valcant, aliquando tamen, pro modtilo su.o,
    Cum autem aliqua rationabiiis causa occurrcrit aliqtia statuta toinpcrant, et hoc maxinic in legibus
    qttac sacros canones aliquantuluir. lemperaii cxege- pceiiitentium, quod eliain ipsi canones illis conce-
    ril, seinper illa cjusdcm Lcpnis senfentia ad Rusli- dunt. Nam Nkasnum concilium cpiscopis conces-
    1217 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1218
    sisse legitur ut digne poeiiiteutes humanius traclen A . tum, si paternarum regulae sanclionum, quse ad to-
    tur, et canonicam severitalem in eis aliqualenus mi- tius Ecclesise regimen, spiritu Dei instrucnte, sunt
    tigent. Debent enim juxta Innocenlium papam atten- conditse, me, quod absil! connivente violentur. >
    dere confessionem poenilenlis, et flctus ct lacrymas Item Jtilkts papa, Orienlalibus episcopis scribens
    corrigentis, ac tunc jubere dimitti, cum congruam (epist. ad Orient. circa finem) : « Instituta, inquit,
    viderint satisfactioneni. Nam, juxla Augustinum, in aposlolorum et apostolicorum virorum contemnere
    hiijusmodi poenitentia, non tam mensura temporis lolite. Canones habetis, his fruimini; satis enim
    qtiam doloris est attendenda. Nequaquam autem cc- mdignum est quemquam pontifictim vel ordinum
    clesiastica disciplina subsistere posset, si non prsesul subsequentium hanc regulam refutare quam beati
    apostolicus illara auctoritatem haberct de canonibus Petri sedem consequi videat, ct doccre. Mullum con-
    quam supra retulimus. Nam praecedentium Patrum venit ut totum corpus Ecclesia; in hac sibiinet ob-
    statuta ecclesiasticam disciplinam non tam instilue- servatione concordet, quse inde auctoriiatem habet
    rent quarn confunderent, si nulla ratione a successo- ubi Dominus Ecclesise totius posuit principatum, di-
    libus corum immutari possent, cum lamen nccessi-- ccntc Scriptura : Ordinavit in me charitateni (Cant.
    tas teniporis nunc mitius nunc severius inceden- n) : > Et iterum : « Omnia cum ordine fiant (/
    dum pcrsuadeat. Qttod illum non lalebil qui praece- B Cor. xiv). »
    denlium Patrum et subsequentium statula diligenter Eamdem sententiam bcalus Gclasius in generaM
    invcstigare curaverit. Nempe, si B. Gelasius nume- decreto, de ecclesiasticis institutis ad omnes episce-
    rum annorum quos sui autecessores singulis gradi- pos scribens, deprompsit: i Cum nobis, inquit, con-
    bus praefixeruiit imminuere non posset, penuriae tra salutarium reverentiam regularum cupiamus
    clericorum sui temporis per presbyteros ex laicis temere nihil licere, ct cum scdcs aposlolica super
    infra aniium maturatos nulb modo succurrisset. his omnibus, favente Domino, quse paternis canoni-
    Item, si modcrni pontifices anliquoruni rigorcm ca- bus sunt prsefixa, pio devotoque studeat tenere pro-
    nonum super lapsos sacerdotcs remittere nequis- posito, satis indigiium est quemquam pontificum
    sent, ipsa Chrisfiana religio destituta saccrdotali vcl ordinum subsequentium hanc obscrvantiam re-
    oflicio penitus stare non posset, cum jam pene nuli fuiare quam beati Petri sedcm consequi videat et
    sacerdotes, nisi criminaliter Iapsi, reperiantur; quos docere; salisqse convcniciis est ut totum corpus
    autiqui canones deposuisse leguntur. Ecclcsiiein hac sibimet observatione concordet, quam
    Sciendum sane quod Romani pontifices scmper iliic vigere videt ubi Dominus totius Ecclesise po-
    magis antiqua exsequi et observare quam nova insti- <„ stiit principatum. In hoc utique sancti Romani pon-
    luere, nisi aliqua rationabilis causa perurgeret, con- tifices aliis pares esse voluerunt, quod non tam novae
    suevcrunt. Unde beatus Gelasius papa ad episcopos insiitutionis auctores quam veteris exsccutores exi-
    Dardanise : « Nullus, inqiiil, jam veracitcr Chrislia- stere.studuerunt; quod non solum Romano, sed cui-
    nus ignorat,ui)iuscujusque synodiconslitutuni (quod libet episcopo Gelasius licere teslatur.
    universalisEcclesiaj probavit assensus), nullam magis Haclenus antiqum membranm. Quw num totam
    exscqui sedem prse cseteris oportere quam primam, Bernaldi lucubralionem nobis exhibeant, ambigo, ob
    quae unamquamque synodum ct sua auctoritate con- finem lam abruptum, el nulla vel lecloris vel Gebe-
    hardi compellatione terminulum. Ctii ptenius et iute-
    lirmat, et continuata moderatione custodit. » Hinc grius exemplar obtigeril, is Bernaldum integriorem
    sanctus Leo papa : i Ad meum, inquit, tendit rea- edat.

    MONITUM EDITORIS PATROLOGI/E.

    Opusculis Bernaldi jara ex Gretsero editis jungimus alia quae primus in lucem emisit doctissimus Ger-
    manise sacrae editor. Dcinde Chronicon Bernaldi, in quo multa de Gregorii VII rebus gestis, subjiciemtis.
    Tengnagclii Syllogen sic ampliatam claudent opuscula quae in indice Collectioni prcelixo inscribuiilur ul-
    lima.

    MONITUM EDITORIS GERMANIJE SACR^E.


    (II, 5oi3.)

    I Hactenus edita Bernaldi opuscula; his jam illa subjungimus quae publicam lucem necdum aspexerunt,
    fc-x membranaceo saec.xn codice qui in bibliotbeca nostra asservatur, deprompla. Est hic IS lpse anliquus
    I Simlerus in sua Bibliotheca. p. 90, sequentia Bernardi seu Bcrnaldi opera recenset, quse mter
    ' codex quo
    primo loco occurrunt Apologelicw raliones contra schismalicorum objecliones ad Adutberlum Nemelensem
    prceposilum; in quibus prmclpue defendit quod ipse et alii monachi S. Blusii merito ab excommunicaiis abs-
    1219 AD OPERA S. GREGORIl APPENDICES. 1220
    tineunt. Hic se manifeste S. Blasii monachum fatetur, tacito lamen presbyteri titub, etsi tum talis jam
    fuerit, quippe defuncto jara Gregorio VII ann. 1085 scribens, adhuc lanien ante annum 1088, quo obiit
    Bernardus Corbeiensis, ad quem est Bernaldi epistola (supra), in qua sacramenta excommunicatorum
    admittil, quse hic adhuc fluctuans rejicit. Ipse stylus eumdem prajcedentium opusculorum scriptorem ar-
    guit, uti attento lectori suapte patebit; argumenta quoque tam hic quam in sequentibus opusculis passim
    adducta idipsuin satis evincunt.

    BERNALDI

    APOEOGETICJE RATIONES CONTRA SCHISMATICORUMOBJECTIONES.

    Domino ac vencrabili ADEI.BERTO Nemetensi prsc- A III. Miramur autem de veslra prudentia quod
    posilo (10G9) BERNALDOS ullimus fralrum de S. vos nescire dissimulalis cur nostrates abstinere se
    Blasio. studeant ab excoramunicatis. Nunquid enim alicui
    I. Lilterse veslrse, quas ad S. Blasium per fratrem in sacris canonibus erudito latere poterit quod ipsi
    nosliura Adelberonem direxislis, non paruni nos apostoli Roraanique ponlifices, eorura in sede et in
    notare videnlur, quasi a recta via deviaverimus, potestate successores, de vitanda excommunicato-
    nosque satis fideliter admonenf ul errorem corii- rum communione slatuerunt? Ex quibus B. Calli-
    gere non erubescamus. Sed nos ncquaquam hoc stus papa et martyr, decimus scptimus a B. Petro,
    quasi errorcm corrigere pracsuinimus, quod ex in decretis suis (10G3) modos enumerat quibus
    evangelicis et apostolicis sanclionibus obscrvandum excommunicatos vitare debcmus, videlicet in saluta-
    didicimus. Non enim hoc essel errorem corrigere, tione, in osculo, in oratione et in convictu. Deinde
    scd mullo periculosius et deiestabilius errare; nec inferendo sententiam : Quicunque, inquit, in his
    de Gregoriano analheraate possemus enodari, cum vel in aliis prohibilis scienter excommunicatis com-
    in tali correctione sacris canonibus inveniremur ad- municaveril, juxla aposlolorum instilulionem et ipse
    versi. Quaproptcr in hujusmodi causis ccclesiasli- simili excommunicalioni subjacebil. Hanc senten-
    cas sanctiones necessario sequimur, quas elvobis, liam S. Fabianus papa el martyr in decrelis|suis (1064)
    etsi admoniiore non egeatis, summatim recordari iiidefrecfabiliter observandam judicavit. Hanc sa-
    voluiiius, ut tanlo facilius apud vos dc errore ex- cratissimum Nicaenum concilium ratam csse vo-
    purgemur, quanto minus a vcstigiis sanctorum Pa- luit (1065); quod B. Grcgorius papa in synodica
    trum, in his quac notastis, exorbitasse monsiraniur. sua ul Evangelia coniprobat, et omnes ab eo dissen-
    II. El primum quidem nos nimis ad dcxteram de- tienles anathematizat (10GG). Hane B. Augustinus
    clinare nolatis in negligenlia fratemae compassio- in lantum amplexatus est, ut ipsam in concilio 217
    nis : unde tamen nobis conscii non suntus. Est cpiscoporum (10G7) sua subscriptione confirmasse
    cnim consuetudo noslra ut, jtixla evangtiicam in- legafur. Ergo et nos necessario excommunicatos
    stitutionem non minus oleum quam vinum frater- deviiare debemus, ne simili excommunicationi insli-
    nis infirmitatibus adhibere studeamus. Nec in hoc' tutione aposlolorum subjaceamus.
    a quolibet quasi nimis iiihumaniter vclut a recta viat IV. Est autem indubitanler excommunicatus Ra-
    devii merilo notabimur, si illius vestigia pro mo- vennas Guibertus (1068) cum omnibus suis fauto-
    dulo nostro sequi nilimur, qui arguit et casligatI- ribus, videlicet aposlolicae sedis invasor, et domini
    quos diligit, qui omnem filiuni flagellat quem reci-• <-.sui, papae inquam Gregorii, cui obedienliam jura-
    pit (Hebr. xn , G).Nunquam tatnen, Deo miseranle, , vit, supplaniator. Qui ulique Gregorius saepius
    ad illam inhumanitatem pervenicmus, ut ad omniat cumdem pro certis criminibus in gencrali sy*
    fratrura peccaia nos truces el rigidos exhibeamus,, nodo (1069) analhemalizavit, eiiam antcquara ille
    sicut notare videmini sub nomine S. Hieronymi. apostolicam sedem invasisset, dum adhuc principes
    (10.62) Desideratur Adelbertus iste inter prajposi- (1063) Aptid Gralianum, c, Excommunicatos 17,
    tos Spirenses in Gallia Chrisl. t. V. p. 740. In ve- caus. 11, q. 3.
    teti Spirensi Necrologio, III Non. Januarii notatur (1061) Ibid., c. Sicul 16.
    Alberlus prwposiius et fruler, et Gebehardus prwpo- (1065) Can., 5.
    situs et frater, quo frairis nomine carent qui ibi- (1066) Ibid., c. Rogo 25.
    dein habentur cseteri praeposili : unde istos forte3 (1067) Scilicel in concilio Carihaginensi IV, can.
    monaciios fuisse haud immerito qtiis conjiciat. 73, in quo praeseiiles erant 214 episcopi, quos inter
    Quisquis autem fuerit hic Adelberlus, Bernaldo no- primus subscripsit Carthagincnsis episcopus conci-
    slro fainiliarem fuisse arguit hoc epistolicum interr lii prases, tertitts autem S. Augu.stinus.
    eos commcrcium; quanquam illius epistola hiccora- (1068) Hunc Heinricus rex abjuralo Gregorio sub
    memorata interciderit, quam Adelbero Blasianuss noinine Clementis III anlipapam constituit in Brixi-
    pariter monachus Bernaldo detulerit, fortassis adI- nensi conciliabulo ann. 1080. Vid. Bernoldus in
    precurandas hujus monasterii res domestieas, qua- n Chronico ad h. a.
    les in tractu illo Spirensi plures habuit, illuc niis- (1009) Roinaua, nimirum ann. 1078.
    sus.
    1221 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. ¥m
    vcstiae partis, ut nostrse, eidcm apostolico dcbitara .\ quemquam cnm senlentia ordine ju.liciano pro-
    obedientiam coinmuniler exhibuissent. Nec de illo fertur.
    anatheiiiate unquam exire curavit, sed ita analhe- VII. In primis quidcm admonendi sunt criminosi,
    rnatizatus atque perjurus sedem domini sui inva- ut resipiscant: deindc, si resipiscere noluerint, juxla
    dere, et caput oranium excommuuicatorum ficri canonicas sanctiones excommunicandi, et tunc de-
    prsesumpsit. Hunc ergo et onines ejus complices, mum ab omnibus pro excommunicatis devitandi. Sic
    juxta staluta Patrura sanclorum, nccessario devita- et nos quoslibet sacrilegos vitamus, postquam illos
    miis, qttia, juxla B. Gclasium (epist. 15, Labb. t.IY, a prxlatissuiscanonice excommunicatosaudieriuius.
    pag. 1200), omnes complices, scctalores, communi- Ila et Guiberlum hseresiarcham, ct omnes faulorcs
    catores damnatse semel pravitatis pari sorle censen- ejtts, post senlenliam venerabilis papa; Gregorii I
    tur, nec potest perversitas rcfutari complice per- (lib. vi, epist. 27) necessario deviiamtts, quos tamcn
    vcrsilatis admissa. nullo modo pro excommunicalis vitaremus, si non-
    V. Hlud autem, quod Isaac Palaeslinis et Do- dum in illos specialcm aliquam excommunicationem
    miiiuni nostrum publicanis communicasse scribitis, depromptam cognosceremus. Criminosis quippe, sed
    ncquaquam hoc approbare poleiit ut et nos ex- nondum excoinmunicatis , licite communicanms :
    coimniinicatis conimunicare debeamus, cum eos- B nec hoc utique quasi loco nostro (1070) et religioni
    dem Palaestinossive pubiicanos, etsi criminosos, nus- prsccavendo, ut scrihitis, facimus; sed potius ideo
    in hoc contra canonicam auctorita •
    qtiam tamen anathematizalos fuisse legamus. quia iiiliil nos
    Nempe mali, quandiu non fueriut excommunicati, tem agerecognoscimus : quod procul dubio ille fa-
    nullum exteriori communione maculabunt; quod in- cit quicunque malis ecclesiaslico more excomrau-
    d.ibitantcr facient, postquam sententiam excoinmu- nicatis communicare prsesumpserit.
    nicalionis pro suis criminibus judicialiter excipient. VIII. Multum quoque miramur de veslra pruden-i
    Nec nos ulique, ut notatis,.penitus abhorremus, pro tia, quod reges ccclcsiasticae potcstati sublrahere in
    qiiorum conversione, si oportet, etiam aliqua dura taulum eoiiamini. Nunquid Dominus noster Jesus
    pali non fugeremus, illa lanien in quibus a statulis Chrisius aliquid excepil, cum B. Petro concesserit,
    sanclorum Palruni non deviaremus.Sed et hoc,quod ii:i;j saJtctaeEcclesiae in persona Petri, juxta quod
    quidam apud nos peccant, non approbamus; imo, in B. Auguslinus exponit, ut in ccelo ligatum vel solu-
    qiiantum possumus, eos ad poenitentiam invitare tum existeret quodcunque ipsa in terra ligasset vel
    satagimus, quos nea,;iaquamuiexcommunicatos de- solvisset? (Malih. xvi, 19.) Quis, inquam, se de tam
    vitare jubemur, quandiu in catholica unitate deti- universali potestale poterit emanciparc, nisi forte
    Q
    neiitur.Ncc chiistianum esse dicimus quod pcccant: ille qui pofius sub tyrannide diaboli perire, quain
    plus tamen de eorum salute speramus, quam si a sub suavi jugo Doiuini rcgnare delegerit? Cui tamen
    corpore Christi cos o.iinimodis separatos esse scire- hoc ad miseram libeiiatem non proderit, quia sub
    mus. Nam et inembra quanlumlibet infirma, quandiu ecclesiaslica pote_.tate, ctsi non ad salutem, ad dam-
    in corpore fuerint, facilius curari sperantur, quam nat onem semper mancbit. Ergo nec iraperatores de
    si bene sana penitus a corpore prsescindantur. hac potestate poterunt se emancipare, B. Gelasio
    VI. Scimus sanc sanclos Patres sub excommunica- papa Anastasiura imperatorem ita proieslai-te (episl.
    lione mulla probibuisse, exquibus S. Gregorius papa 8, Labb. I. IV, pag. 1182) : Duosunt, imperulor Au-
    eiiam omnia sacris canonibus adversa prohibuit. Si gusle, quibus principaliler hic mundus regitur, uucio-
    quis lamen modo aliquid conlra canonesegerit, non rilas sacrata ponlificum, et regalis polestas; in qui-
    statim illum pro excommunicato vitabimus, aiite- bus lanto gravius est pondus saccrdotum, quanto etiatv
    quam in illum sentcntiam excomnmnicationis or- pro ipsis regibus hominum in divino reddiluri sunt
    dine judiciario prolalam audiamus. Unde beatus Au- examine rationem. Nosli enim, fili clementissime .
    giisfinus in Hbro De poenitentia (Serm. 351, n. 10, quantum licet prmsideas humuno generi dignitate, la
    t. V. Opp.) : Nos, inqait, a communionequemquam Q men prmsulibus divinurutn rerum devolus colla sub-
    proliibere non possumus, nisi aut sponie confessum, millis,alqueab eiscausus luw salulis exspectas. Hinc
    aut in aliquo sive swculari sive ecclesiasticojudicio te illis subdidcberecognoscisreligionis ordine potius,
    uominalum atque conviclum. De qua nominatione quam prwesse : inler hcec ex illorum ie pendcre ju-
    Apostolus : Si qv.is frater nominatur fortricuior dicio, nonillos velle ad luum redigi voluntatem.
    (I Cor. v), et reliqua, cum hujusmodi nec cibum su- IX. Hac igitur potesta.e B. Innocentius papa Ar-
    mite. QuoJ beatus Augustinus (serm.cit.) ita exponit: cadinm imperatorem exconiuiiicasse legitur (107!),
    Nominalionemeam iutelligi voluit Aposlolus, quw in quia consensit ut S. Joannes Chrysostonius a seJe
    (1070) S. Blasii scilicet monasterio, quod ab eo- ris ceu benefaclorcra suum gratiprofitenturBlasiani,
    dem Henrico IV ante anathema, ann. 1065, diploma sed canonuni observantiam subseqtio. tempore nc-
    obtinuil, quo confirmat lerminos suo monasterio ab cessariam ostendit. Fuerunt ergo inimici caussc,
    Ottone imp. aliaque bona eidcm tradita. Postea vero amici pcrsonse.
    nihi'1amplius de habita cum eo autantipapa commu- (1071J Id quidom factum diciiur in epistolis ejtis-
    liione occurril, imo contrarium ex ipsa hac epistola dem pontificis ad A*cadium ct Arcadii ad Innocen-
    clucet. Id tamen nequaquara ingratitudinem erga lium, quas referunl Glycas et Nicephorus. At vero
    himc Caesarem,queui adhuc ptiblicis appensis pictu- suppositas illas esse contra Barouium ostenoit Nata-
    " 1224
    1223 AD OPERA S. GREGORII APPEND5CES.
    sua pelleretur. Ilem B. Nicolaus papa I Lotharium A A quaclibet mor.asteria suse potestati vindicare valeat,
    regem, a quo Lotharingia cognominatur, excommu- ut non episcopo civilatis, scd aposlolicse sedi specia-
    nicavit, eo quod propriam uxorem pro quadam con- liter subjaceant (1077). Nec miremini si monachis
    cubina repudiaverit (1072). Sed et inferioris ordiriis nostri temporis officium prsedicationis non omnino
    episcopi imperatores et reges excommunicasse le- intercluditur, ut antiquis, de quibus Chalcedonense
    gunlur; sanctus enim Ambrosius Mediolanensis concilium et S. Leo papa scripserunt; nam illi ec-
    episcopiis majoremTheodosium imperatoremmexco- clesiasticos ordines non habuerunt, ut ex stalutis
    inunicasse, el post satisfactionem reeonciliasse legi- ejusdem concilii coujectare possunuts. In his enim
    Uir. Ilem S. Gerraanus Parisiorum episcopus Heri- adsequantur lalcis, cum pro contemptu canonum non
    "beiitnn (1073) regem Francorum libidini debitum degradentur ut clerici, sed excommunicentur ut
    cxcommunicavit, quiet itaexcommunicatus diemclau- laici: quod utique non fieret, si ecclesiasticos ordi-
    sit exlremum. Generaliter etiam B. Adrianus papa neshaberent; nam canones praecipiunt ut ordinali
    (1074) omnes reges excommunicavit, quicunque pro culpis suis degradentur, non autem excommu-
    Apostolicaesedis slatuta violare prsesumpserint. San- niccnlur. Moderni autem monachi cum ecclesiasticos
    etus quoque Gregorius papa dccrevit (1075) utregcs ordines habeant, quis inficiari potest quin eorum-
    a suis dignitatibus caderent, etparticipationecorpo- "* dem graduum oflicia, cum jubeantur, exercere va-
    ris et sanguinis Domini carerent, si sedis apostolicse lcant, praesertim cum in percepiione consecralionis
    decrela conlemncre prsesumerent (1076). nihil distent a clericis ? Aut ergo ecclesiasticos gra-
    De hac ergo pracrogativa ecclcsiasticae potestatis si dus illis penitus adimiiis, aut administrationem eo-
    alitid documentum non haberemus, istsid sufliccre rumdem graduura eisinterckidereiionpotestis (1078).
    nobis deberet quod lam sanctos vircs illam super Nimiumctiam pro episcopo vcstro (1079) zelatis, si
    reges et imperatores exercuisse legimus : quod nullo plus sibi quam aposiolicse sedi obediendum putatis,
    modo facerent, si non hoc se canonice posse facere cui et vos neccssario pltis quam proprio episcopo
    cognoscerent. Quid autem mirum quod sancta Ec- obedietis, si juxta S. Gregorium rei apostolicseaucto-
    clesia sseculares principes, utpote membra sua, ju- ritatis essc non vultis.
    dicare potest, quse, juxta Apostolum, etiam angelos XI. Hoc, quod Apostolus quosdam novissimis
    indubitanter judicatura est? Nescilis, inquit, quo- tcmporibus a fide discessuros (Tim. iv, 1) praedicit,
    niam angelos judicabimus ? quanlo magis swculariu? non aliquibus Catholicis, scd quibuslibet excommu-
    (I Cor. vi.) Nequaquam ergo reges sive imperatores nicatis competenlius ascribcretis, qui attendentes
    ecclesiastico judiciosubjacere denegabimus, si evan- C r spiritibtts crroris et doctrinis dsemoniorum a catho-
    gelicis et apostolicis sanciionibus crcderc et asses- lica unitate in manus Satanae discesserunt. Horum
    tire voluerimus. crudeliias jamdudum excrevit, ut sancta Ecclesia
    JK.. Nimium autem in verbis excedere videmim, contra eorum infeslatioiiera mililaribus auxiliis sae-
    cum religiosos confratrcs nostros Judseis comparare pissime eguerit, nec sine sangtiinis eflusione de eo-
    conemiui; qui minime cum Judaeis ut Christus in- rum tyrannide liberari potuerit. Militares ergo, qui
    lerficialur claraanl, sed ut fides ejus in cordibus fi- ea necessilale aliquem excominunicatum occideiint,
    delium roboretur, et a contagio anathematis defen- corapulsi sunt, et hoc non tara pro se quam pro ec-
    dalur exoptanl. Et nos uiique sanctum Chalcedt.- clcsiaslica defensione fecerunt, et nullo modo dam-
    nense concilium veneramur, quod tamen apostolicae nalionem primi fratricidse Cain in hoc promcruisse
    dignitati vel auctoritati nullo modo praescribit qaiii videntur, quijuxta Joannem : Ex muligno erutet oc-
    lis Alexander, Hist. eccles. ssec. iv, cap. 2, art. 1 regis depositionem clamitarent advcrsarii, atque a
    Yid. Pagii Brev. Rom. pontif. tom. I, p. 157. Spiiitu Evangelii et sanclonim Patiiim, ad quos hic
    (1072) Vi'd. epistola Nicolai I ad Carokun regem, provocalur, prorsus alienam : de quo jain in Obser-
    Labb. toin. VIII, p. 502, ubi pontilex Lotharium ceu vationibus pracviis, §24, seqq., dictum.
    excommunicatinn a se haberi testatur. Cseterum ea- ,p (1077) Jam in concilio Arelatensi ann. 455. (Labb.
    dem fere exempla hanc in rem in Chionico suo ad t. IV, p. 1024) de monasterio Lerinensi statutum est
    ann. 1077 addttcit idem Bernoldus auctior. ut, excepfis ordiiiationibus, omnis illius laica multi-
    (1073) Seu Chaiibertum, apud Gregorium Turon. tudo ad curam abbatis perlineat, neque ex ea sibi epi-
    Hist. Franc, lib. iv, c. 26. scopus quidquam vindicet, aul aliquem ex illa cle.i-
    (1074) Capit. 80. Labb., t. VI, pag. 1858; Gra- cum facerc, nisi abbaiepelente, prwsumdt. Hoc inim,
    tian., caus. 25, q. 1, can. 11. addunt Patres, et raiionis et religionis plenum est, ut
    (1075) Ita quidem S. Gregorius, epist. 33, 1. xn clerici ud ordinationem episcopi debita subjeclione re-
    in privilegio, quod abbali S. Medardi concessisse di- spiciunt; laica vero omnis nwnasterii congtegalio ad
    citur-, de quo tamen hsee notat Labbeus t. V, pag. solam ac liberam abbatis proprii, quem sibi ipsa elege-
    1582 : Privilegium islud improburunt cx orthodoxis rit, ordinationem diiposilionemqne pertineat. Haud
    card. Perronius, Sirmundiis, Luunoius, aliique viri quaquam igitur Isidori Mercatoris merces sunt ab
    pereruditi; ex helerodoxis Blondellus, ele. Unde in ipsis his episcOpis a«nit;e cl slaiutse monasteriorum
    nova editione, in appendicem rejiciiur Opp., t. II, exemptiones suis limitibus circumscriplae.
    pag. 1284. (1078-)YiJ. de hoe argumento Observaliones prae-
    (1076) His enim veroet similibus argumeniis at- viae, § 60.
    queexemplis Gregoriura YII ejilSquedefensores usos 1079) Iluzmannus schismaticus Spirensis, anno
    fuisse comperimus, cum lamen alii rem hanc faci- 1085 a sacris exclusus.
    nusque tune ab eo gestum, et inauditam hucusque
    i225" APPEND. III. — MQNUMENTAGREGORLiNA. 1220
    eidit fratrcmsuum:cl prppter quirf occidileum?quia A papa(epJs(. 22, n. 5) : Qiu, inqu|t, Itonorcm amisit,
    opera ejus malignaevanl, fratris autem iusla (1 Joan. honorem dare non potest.El post pauca : Datnnalio
    iu); quippe pro invidia occidit eum. Isli 9utem nec nem ergo quam habuii, per pravam manus imposi
    inimicos occidere vellent, si alio modo sanctam ma- lionem dcdit. Item S. Leo papa Leoni Augusto scri
    trcm Ecclesiam contra improbos defendcrc possent. bens de quodam Timotheo (1080*)damnato cjusque
    Et in hoc ipso negotio etiam proprias animas pro sequacibus, omnia sacramenla se eorum sacrilegis
    fratribus ponunt, quos per excommunicalorum vio- manibus subtraxisse teslatur. Si beato qsioquc Au-
    lentiam in anima et in corpore periclitari perspiciunt. gustiiio credere volumus, omnes haereficos el ex
    Nequaquam ergo eos nefandissimo fralricidaj Cain communicalos cxtra Ecclesiam esse non dubitamus
    eomparabimiis, si juste judicare voluerimus. Scimus quamvis et adhuc infra areani ctiin frumcnto mul
    quidem, homicidium in S. Scriptura prohibitum; sed iam paleam toleremiis (1081).,
    hocminime ita inieUigere debemus, ut Phineen et XIII. Frustra dominum nostrum pi;e memo-
    Eliara el zelotes, aUosqtie sanctos Patres, qui zelo rise (1082) Gregmium papam arundineo baculo
    Dei multos occiderunt, daranationi homicidaruro ob- comparatis, quem usque ad fincm viiae in sua sen-
    npxios esse judiccnuis. Nunquam enim in eo delin- tentia siabilem et inflexibilem perslitisse mulluiii
    qiiitur, ubi Deo vel per s.eyel per legem praecipienti B doluistis : qui ncn omnes proviiicias, quas cnume-
    specialiter obeditur. ratis, in integruin analhematizavit, sed Guiberfuai
    Beatus quoque Auguslinus in libro primo De ci- et omnes ejus compliees, in. quacunque provincia
    vitate Dei (cap., 20) : Miles, inquit, cum obcdiens fuerint. Nec tamen paucos cxtra Jianc cxcommu-
    polestuli, sub qua lcgithne conslitutus esl, hominem nicationem remansisse dicatis, cum tanti in solo
    occidii, nulta civitalis sum lege ho.micidji reus esl. Teutonico regno reraanserint, ut multiludini exco-tn-
    Nec nos utique omnes, qui excommunicatos occi- Biunicatorum saepissimeviriliter reslitcrini, cl adlvic
    derint, omnimodis expurgamus, sed nec lam dure, resistere possint.
    ut vestratibus placeret, eos judicamus : et illud, XIV. Nos ad peijurium, ut notatis, dominus nos.ter
    primum quidem, quia tale opus vix aut nunquam Gregorius papa non impulit, sed a juraraenlo subjc-
    sine culpa perficitur; hoe autem secundum, quia ctionis cadem auctoritale absolvit (1085), qua et
    eos zelo Dei ductos hoc agere pro ecclesiastica ne- praelatos eorum deponere et excommunu arc potuil.
    cessiiate cognoscimus (1079*). Sic sacratissimum Ephesimim.ccnciliiim auctoritafe
    De prsedicatione monachorum quod itcrnm nota- S. Ccelestini papaecongregatum el confirmatum
    tis, et nobis placet, ut non nisi ordinati praedicent, subjectos Nestoriiex potestale ipsius. absolvisse Jc-
    calhoiicoque bbediant praisuli, nisi ab apostolica gilur. Sic Chalcedonense contilium Alexandrir.os
    «ede fucrint emancipati. emancipavit de subjeclione Dioscori patriarchso. Sic
    XII. Quid autem miraraini, si sacramcnla Eeclesiae semper sancta mater Ecclesia filiossuos de manibus
    apud excommunicatos esse ncgantur (1080), cum deposilorum et cxcqmmunicatorum absque omni
    B. Augustinus (sermone 181, De tempore, cap. 21) nota perjurii emancipare consuevit, etiamsi eis
    loctimveri sacrificii extra Ecclesiam non esse pro- subjeclionem juramento promiserint.
    testetur? Item S. GrCgoriusde consecraiione Maxi- B. Augustinus scribens ad Bonifacium scveritali
    mi nrsesumploris scribens (lib. m, episl. 20) : Quam canonum in hoc aliquid delralienduni esse judicavii,
    lem, inq^uit,nullo modo possumus dicere consecralio- utclerici Donalistarum cum ordinibus in calholicam
    nem, quia ab excommunicalis celebrala esl. Item reciperentur, non utique in hoc, ut scntenlia ana-
    praedccessorejus papa Pelagius (GRATIAN. caysa-24, thematis in quibusUbel anathemalizatis nihili pen-
    q, 1. c. 53) : Extra Ecclcsium, iitquit, non consecra- deretur. Aurelium Carthaginensem episcopum a B.
    lur, sed exsecralur episcopus. Item B. Innocenlius Bonifacio itCoelestino pontificibusexcommunicatum
    ' ' ' :
    D •'; ." "' -- .'-.
    (1079') Ex tott) contextu Jiquet Bernaldo tantum (1085) Speetant haec ad Ottpiiem CoiVstaiilienseni
    oe homicidiis in bello et pro legitima defensione episcopum, quem Gregorius \U statulis synodi Ro-
    • patratis sermoneih esse; secus enim falsa omniho manse reluclantem a comniunidne excltisit anno
    esset haecejus assertio, 1075, clerqque acpopiiloConslahtiensi demandavii,
    (1080) Sententiam suam postea reti'actavit Bernal- , ne eidem porro obediant, datis ad eos littciis, quas
    dus, uti in observalionibus pi'seviis § 21 vidimus. in Registro omissas exhibet Hugo Flaviniaccnsis in
    .gitur hsec epistola ante annum W88 scripta fuit, Chronico, et Paulus Be.rnriedensis in Yita Gregorii
    quoobiit Bej'nardu.s, ad quem est supra opusc II VII, apud Gretserum (Opp., t. VI, p. 135), ubi inter
    1'elata Bernaldi epistola, in qua contrarium tuetur. alia haec perscribit: Si prmccplis'apostolicis voliietit
    (1080".)jEIuro scilicel intruso Alexandrino, qui esse contrafius vesfer episcbpus, ab omni itlius subje-
    Proterium antecessorem suum sacrilege neeari ciionis jngo B. Petri auctofitaie absolvimus univer-
    fccit. Vid. epist. 25 S. Lconis; Labb., t. IV, p. 904. sos, ut cum sacramctii obligationequitibet ei fucrit
    (1081) Haec eadem fere suht argumenta, quibus obstrictus, quandiu Deo omnipotenii el sedi avosto-
    supra epist. 2, col. 1143, Bernardus Hildesiensis licw rebellis exstiterit, nulla ei fidetitalis exhibilior.e
    nsus est. fiat obnoxius. Causam praemittit: Indignum est e.nim,
    (1082) Liquet ex his, epistolam istam. scriptam ut qui magistrO deirecial sitbesSe,mugisler audiiori-
    osse post obitum Gregorii VII, ann. 1085, qno jam bus poslulel prwesse.
    jsresbvter erat Bernalcfus.
    PATROL. CXLYIII. 39
    im AD OPERA S. GREGORIt APPENDlCES. 122S
    legimus (1084), non S. Aurelium (1085), eujus cor- A promiserit: In semine tuo benedicentur omnes gentesf.
    pu§ Hirsaugiae fovemus; iste enim sanctus, in quan- (Gen. xxn.) Sed et quoslibet haerelicos sive excomr
    tum ex Chronicis colligere potuimus, ante tempora municatOs juxta attestationem SS. Palrum foris
    horum apostolicorum migravit ad Dominum. Nec esse non dubitabimus : quibus procul dubio satius
    unquam ita Deo annuente a veritate deviabimus, ut esset, nunquam Ecclesiam mtrasse, quam juxta
    aliquem simul et sauctum et excommunicatum dicar Evangelium duplo factos esse fiUosgeheunse (Matili.
    mus. Nam juxta B. Augustinum ab Ecclesia separati xxin). Ipse quOque S. Augustinus schismalicos
    nequaquam sancti, sed aeterno incendio creduntur extra Eeclesiam esse ssepenumero asseruit, licet de
    mancipandi. universalitateEcclesisenusquam dubitaverit.Est ergo
    XV. Si egregio doctori et fidelissimo martyii, ita inleHigendum, sanctam Ecclesiam esse per
    beato inquam Cypriano, credere volumus, apud omnes genies diffusam in membris suis; non utiqtie
    Guibertum et ejus coniplices Ecclesiam nullatenus in illis, qui vei nunquam ei incorporati stint, vel
    esse credemus. Ipse enim scribens De civitate qui post incorporationem suam ecclesiastieo judicio
    ab ea dismembrati sunt. '
    [/.,unitate]EcclesiaeadMagnum presbylerum (1086):
    Ecclesia, inquit, una cst, qum inlus el foris esse non " XYII. Nequaquam vero perversuni, sed saniim
    potest. Si enim apud Novalianum sive Novatum est,, nobis videtur esse consilium, ut monachi non tam
    apud Cornelium non fuit. Si vero apud Corneliuint ssecularibus obediant, quorum conversationem abre-
    fuil, qui Fabiano cpiscopo legilima ordinatione suc- nuntiaverunt, quam suis abbatibus, quibus obe-
    eessil, Novaliams in Ecclesiu non est. Ac si diceret ;: dientiam promiserunt. Hocque qmnes generaliter
    Si apud Gregorium papam Ecclesia fuit, quod etl tam spirituales quanisaecularesfirmissimeattendant,
    lpsi Guiberto conslilit, apud Guiberium non est, ut nutli uuquam contra Deum et apostolicam auc.to-
    nec ejus complices. Eodem enim modo, exceplo> ritatem obediant: Oportet enim plus obedire Deo
    quod non sine perjurio Guibertus Gregorio, sicutt quain hominibus (Act. v). Unde quantumcunque
    Novatus Cornelio adulterina supplantatione subre- imperatoria majestas excelsa videatur, non est
    psit. Nam de Novato non legimus, quod obedientiam! tamen sequum, ut contra Deurh ei obediatur.
    S. Cornelio unquam juraverit, qnod Guibertus3 XYIII. Nec indignemini, si sancta Ecclesia eorum
    Gregorio papae fecit. Et ut de domino nostro Gre- eleemosynas non recipit, quos exlernse commbnionis
    gorio dicamus, quod de S. Cornelio scripsit B. Cy- esse perspexerit; nam et sancti canones prseci-
    prianus (ep. 55) : Factus est episcopus de Dei ett piunt, ut oblationes dissidentium fratrum nec iu
    Chrisli ejus judicio, de clericorum omnium testimo-. „t sacrario, nec iii gazOphylacio recipiantur; sed et
    hio, de plebis, quw tunc adfuit, suffragio, de sacef-. ipsse eleemosyiiae ecclesiasticis orationibus sunt
    dotiim anliquorum et bonorum virorum collegio, recompensandse. Quapropter sancta Ecclesia eorum
    ne-nwante illiim facius essel, cum locus Petri et\t. eleemosynas nCcessario devitat, quibus in ecclesia-
    gradus sucerdotalis calhedrm vacaret. Qiw occupato, sticis orationibus non communicat. Hsecautem omnia
    et Dei voluntate alque omnium consensu ordinaio, . testimoniis SS. Patrum latiiis approbare jjossemus,
    quisquis jam episcbpus voluerit fieri, foris fiat ne- sed prudeiitise vestrse nirais graves esse timemus,
    cesse est, nec habeal ecclesiaslicam ordinalionem,. quam per se cdpiosius et diligentius bsec oriiuia
    qui Ecclesimnon lenet unitalem; profanus est, alie-!- investigare posse non dubitamus,
    nus esl, foris est. Et cum posl primum secundus esse e XIX. In his ergo et in aliis huiuSmodi SS. Pa-
    nori possit, quisquis post primum, qui solus debet >t trum sententiis pro modulo nostro usque in finem
    esse , factus est, non jam secundus ille; sed nul-- perseVerare cupimus, nec de fide eorum, imo de
    lus est. lide Christi ipso opitulante unquam erubescemus,
    ae qui in Evangelio se de illo erubiturum praedixit,
    XVI. 'Sententias autem de universalitate Ecclesiae
    nequaquani ila intelligere debenms, ut omnes;s quicunque ipsum ejusque sermones coram liomini-
    gentes in Ecclesia esse dicamus. Nunquid enimn j) bus erubuerit. His quoque seutenliis et vps asseri-
    aliquis Christianus pag"anossive Judseos in ecelesia;a ! tire Optamus, Deumque pacis et solatii, ut det vobis
    esse contenderit, quamvis ipse Dominus Abrabse se idipsum sapere nobiscum, imo cum SS. Patribus,

    (1084) Ubinam hoe legeril Bernaldus, incoinper-r- ad diem 25Maii (t.YI, p.'41),iu commentario prsevio
    tum nobis est, neqiie enim sive in Augustino, sive 'e adYitamS. Dionysii Mediolanensis antistitis, qui
    iu. horum pontificum aut Carthaginensium litterisis Uluc in exsilium., missus ohiit. Hujus dein corpus
    aliquod hujus facti vestiginm reperire est. Credide- :- petente S. Ambrosio ipse Aurelius Mediolahum at-
    rim, Bernaldum fuisse deceptum ex hombnymia al- 1- tulit, ubi etiam juxta Trithemiuro (Ann. Hirsaug*,
    terius AureUi, de quo ex libeUoMareelliiiietFaustlnini t.T, p. 7) mojiuus est. circa an. 383 : cujus postea
    schismaticorum haec ad ann. 371 refert Baronius i:: reliquise a Notingo Yercellensi episcopo Hirsaugiensi
    Aureiium quemdam episcopum', ex eo quod'cum Gre- e- monasterio allatae sint sub Ludovico Pio imp. Ser-
    gorio Eliberitano episcopo communicassct, Rbmm m monem vero S. Ambrosii in illius exsequiis habi-
    pwnas dedisse :quod jam ante Aurelii Carthagiriensisis tum, cujus initium refert Trithemius, in ejus operi-
    lempora factum. . bus desideramus.
    (1085) Multa delioc S. Aurelio Ariarathiae in Ar-r- (1086) In edilione Qxoniensi est epislbla f.9, sine
    menia minore seu Cappadocise episcopo memorant nt titulo inscripta, Magno filio. : ,
    le QUien (Orient Chrisl., 1.1, p. 452), etBollandianini
    1229 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1*230
    indesinenter rogamns. Sed interhaec omnia charitas, Acarnis est, et concupiscentia oculorum, et
    tuperbia
    quae non irritatur, nec quaerit quae sua suut, nec vitw, qum non esi a Palre,sed ex mundo. Et mundus
    unquam excidit, multum nos de vestra salute sol- transit et concupiscenlia ejus; qui uutem facit volun-
    licitos facit. Sciraus enim, B. Jacob protestante, tdlem Dei, manei in eeternum. Filioli mei, novissima
    qusa amicitia hujus mundi inimica esl Dei, et qui- hora est, et tolus mundus in maiigno positus cst
    cunque volueril amicus esse hujus swculi, inimicus (I Joan. n). Haec omnia optime nostis, nec ad haec
    constituitur Dei (Jac. iv). Unde ille discipulus qucm insuiuanda nostra rclatione
    indigetis. Rogamus
    diligcbat Jesus, hausto consilio de ipsius Dominici autero vos in Domino ut eruditionem vestrara ad
    pectoris arcano, informat nos ita : Nolile, inquit, salutcnl animae vestrae studeatis eiercere, ne hanc
    diligere mundum, neque ea,qum in mundo sunl. Si vitam, quae tenlatio est et vapor ad modicum
    pa-
    quis diligit mundum, non est charitus Palrisin eo; rens (Jac. IV), tanti pendatis, ut futuram, quae
    quomam omne, quod esl in mundo, concupiscentia aeternaefelicitatis est, infeliciler perdatis.

    BERNiiLBI
    EPISTOLA AD ADELBERTUM ARGENTINENSEMPR.EPOSITUM
    DE LEGEEXC0M5U.XICATI0.MS
    Obedientiatn magis papw quam proprio pastori prwslandam esse.

    MONITUM.
    Tractavit idemhoc argumentura Bernaldus jairi supra, cap. 24 apologelici, col. 1140, quod paucis denuo
    revolvitAdelberlofarailiari suo, ut eunv in obedientia papae confirmaret contra Othonem episcopum Argenti-
    nensem ann. 1085,electum, sed schismaticum, uti eum iu suo Chronico ad ann. 1100 appellat. Caelerum hic
    Adelberlus haudlegitur inter praepositos illius Ecclesisein Gallia Christiana t. V, p. 822, beneautem in Ne-
    crolo<riossec. xn, uti testatur Cl. Grandidier, qui eum iu chartis illius temporis frustra inquisivit. In His-
    toria "klsatiset. II, tit. 501, ad annum 1089, sistit Burchardum praepositum, quem utrum prseccsserit aut
    subsecutus sit Adelbertus, incertum est. Quamvis eum praecessisse debuit, si Burchardus praeposituram
    ab anno 1089 usque.1104 obtinuerit, ut volunt GalliaeChristianae scriplores. Epistolam hanc scripsit Ber-
    iiaHus jam presbyterj adeoque post annum 1084, et mortuo jam Gregorio VII, uti ad calcem hujus epistolae
    nolabimus.

    Domino ac cautissimo apostolicse auctoritatis.asti- B et alium, qui ei subrogatus est, deposuit, eo quod
    pulatori ADELBERTO Argentinensi praeposito, non tam ipse proprio episcopo in eadcm subrogationc contra
    mente quam coi-pore super ollas carnium ^Egypli praeceptum domini papae obediret. Hsecitaque sum-
    collocato, BEUNALDUS presbyter utinam solo corpore matim tetigimus, vobisque ea in Regisiro (lib. n,
    infirmus. episl. 18) ipsius dihgentius consideranda commitli-
    Cum nuper nobiscum cssctis, omnia statuta san- mus. Ibi inquam evidentissime patebit, quod nullus
    ctorum Romanorum pontificum sive conciliorum subjectus cum obedientia sui praelati potest se c-x-
    vobis placere monstrastis. Unde Dco condignas gra- cusare, quin potius apostolicse sedi, quam proprio
    les referre non suflicimus, qui vobis in tam pericu- episcopo vel decano debeat obedire, quae ipsum
    loso tempore suse legis amorem inspiravit; qui Da- etiam invito ejus episeopo canonice potest damnare.
    nielem cum sociissuisin Babylonicapersecutione.ne Amplius : Terlium Carthaginense concilium, cui
    sialuam Nabuchodonosons adorarent, confortavit. S. Augustinus cum Aurelio Caiihaginensi cpiscopo
    Erat tamen aliquid, quod vos moveret, videlicet, interfuit et praefuit, ipsum inquam concilium capi-
    si subjeclus.se quoquomodo de obedienlia superioris tulo septimo lestatur, ut episcopo damnato et ex-
    pctestatis excusare posset, si inferiori potestati obe- communicato nec a propria Ecclcsia communicetur.
    diret: unde yobis multas rationes et cxempla SS.Pa- C Si ergo provincialis concilii judicio magis obedien-
    trum dare possemus, si non epistolarem brevilatem dum est, quam proprio episcopo, quanto magis san-
    excedere timeremus. Dicemus tamen breviter, ne et ctissimK sedis apostolicse generalissimse synodo?
    scientibus nimium loquaces esse videamur. Praeterea sanctissimi Patres Ecclesiarum, scilicel
    NataUs Salonitanus episcopcs (1087) Honoratum apostoli, nunquid non devotissime sui tempoiis sa-
    diaconum suum contra praeceptuni sedis apostolicse "cerdotibus obedierunt, praccipue cum Dominus prse
    ab archidiaconatu deposuit, aliumciue in locura ejus ciperet : Supra cathedram Moysi sederunt Scriba
    subrogavit. Unde S. Gregorius eumdcm Honoratum, et Phanswi; omnia qnmdicuntvobis,servate el faciie
    irjvito eodem episcopo, in archidiaconatum restituit, (Matth. xxin). Cum autem ipsi a ycritate discede
    (10871 Yideatur de hoc facto Fleurii Hist. Eccles., lib LXXXV,§ 26.
    125.1 . AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1252
    rent, et aposlolos secum seducere^vellent, nequa- A est, omniroodis resistendum. Unde m sacraiissima
    quam apostoli exspectasse leguntur, ut Dominus universali synodo Ephesina ct illi roultum laudati
    eos dePharisseorum obedienliaspecialiterabsolveret; sunt, qui proprio eorum episcopo, id est Neslorio,
    imo stalim eis obedire spreverunl dicentes : Obedire viriliter restituerunt.
    magis oporlet Deo quam hominibus (Act. v). Unde In fine apologelici (1088),quemdominus Heroldus
    B. apostolus Petrus in ordinatione S. Clementis fir-
    quondam de Hirsaugiaattulit, quemet dominus Hen-
    missime dccrevisse legitur, ut ille, cui ecclesiasticus
    ricus, ut opinor, hic descripsit; in fine, inquam,
    paslor senlitur aversus, ab hominibus deviletur. istius apologetici hoc authenticis rationibus declara -
    Nec ad hoc exsequendum aljquod speeiale prae-
    lur, quod nec proprio episcopo, eliam catholico et
    ceptum a .praelato exspectetur, sed slatim se ab illo obedire debeamus.
    religioso,conlradominum papam
    avertanl, cui ecclesiasticum pastorem adversum per- Deus autem pacis et solatii de vobis idipsum sapere
    cipiant. Nulli, inqjmm, contra Deum et statuta
    (Rom. xv) nobiscum, ut abundclis in spe et virtute
    SS. Patrum est obeiliendum : imo praelato suo, qui
    inobedienlia a damnatus Spiritus sancti (Ibid., xiu).
    pro superiore potestale
    (1088) Apologelicum hic citatum eumdetn esse , concesserat,fuisse compositum et exinde circa an.
    puto, qucm Gretserus (t. YI, Opp., p. 29) edidit in- 1085 per Heroldum sive in Scafhuser.se sive in Pc-
    ter opuscula Bernaldi, cujus tamen nomen baud tershusanum ccenobium allatum, utrobique enim
    prsefcrt, ac in simili fere argumento versatur cum novae ex Hirsaugia colonise eodem ferme tempore
    iilo supra col. 1105 qui ccrte Bernaldi est. Cura vero advenerant, ut 1. c. et apud Tritliemium (Annal.
    ex H.irsaugia allatus dicatur, haud immerito (Palro- Hirs., t. I, p. 266) narratiir, inter quos etiam Een-
    logiwl.om.CXLIII)ad Chronicon Petershusanum 1.m, ricus scriplor recensetur, qui apologeticum hunc
    n. 2suspicalisumus,illum forteaBemardo monacho traclatum mortuo jam Gregorio VII exaratum l.ic
    et scholastico, qui ex illo monasterio in Hirsaugiam seu in his parlibus descripsisse dicitur Bernaldo.

    DE VITANDIS EXCOMMUNICATIS,EORUMQUE COMMUNICATORIBUS,AD RECCHONEM.

    MONITUM
    Clericusne an laicus fuerit hicReccho, ad quem direclse sunt hae epislolae, incompertum est. Id solum
    evincitur, illum a partibus schismaticorum stetisse, a quibus eum avertere solitis suis argumentis nititur
    Bernaldus. Yid. supra col. 1181. Unde rursus idem utrobique auctor apparet.

    EPISTOLA PRIMA. R discernit: Oinnes complices, sectalores, communica-


    ADRECCIJONEM. lores damnalm semel praviiatis pari sorle censenlur.
    Domino ac_venerabili viro RECCHONI, BERNALDUSQuainvis enim extra Ecclesiam alius alio lolerabi-
    solo nomine presbyter, non moribus. lius peceet, in hoc tamen pares repulantur, quia
    I. Cum nuper simul essemus, nonnulla de vitandis nullus eorum in catholicam societatem recipiendus
    cxcommunicatorum communicatoribus ad invicem " esl, nisi catholico more reconcilietur.
    contulimus ; sed quia tunc tuae voluntati satisfacere II. Idem in sequenlibus ad eosdem de vitandis
    non potuimus, placuit ut vel scribendo tibi satisfa- cbmmunicatoribus excommunicatorum (loc. eit.) :
    ceremus, quod colloquendo non licuit.. Nihil, inquit, nobis communecum Iwminibus commu-
    B. CalHslus papa et martyr, vtr apostolicus, in nicalionistxlernm. Idemin sequentibus : Quidjuvat,
    suis decretalibus episiolis (epist.i, c. 2; LABB.,t. I, si quis aticui evidentiori hmretico non communicet, et
    p. 614) quatuor res enumerat, in quibus cx- iis'lamencommunionejuwgatur, qui ab illius non sunt
    communicatum yitare debeamus : videlicet in sa- communionediversi? Unde et multi religiosi ex Ro-
    lulatione, in osculo, in oratiOne , in convictu. manis se a communione.Anastasii papae subtraxisse
    Deinde sentenliam de comiiiunicatore excpm- leguntur, eo quod ipse cuidani diacono Thessalqni-
    inunicati, subjungens : Quicunque, inquit, in his ^ censi commuuicaveriti qui-jam Acacio communica-
    vel in aliis prohibitis scienter excommunicatis com- vit; sicenim Romauus Pontificalis lestatur (1089).
    municaverit, juxta inslilutionem apostolorum el ipse III. Nec raireiis communicatprem excommunicali
    simili excommunicatiohi subjaceal; quippe utexcom- seque ut excommunicatum devitari, cqm sub eadcm
    municati conimunicator devitetur scqiie ul excbm- sentenlia, ut praedictum est; teneatur obstrictus.
    mimicatus. Hinc B. Gelasiuspapa scribens orienta- Hinc idem, qui supra, Anastasio imperatori scri-
    libus episcopis (epist. 15; LABB.,t. IV, pag. 1218) bens (GELAS.cp. 8; LABB./. c, pag. 1184) :Nonpo-
    de Acacio communicatore excommunicatorum, ita test, inquit, quilibet pcrvefsilatis communicaloresu-
    (1089) Haecfalsa esse demonstratPagius, in Yita Anastasii II.
    1233 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1234
    sceplo non pariler perversus proban, nec polest refu- iA non expelisse. Nec hoc sine intirao coydis dolore
    tari perversitas compliceperversitalis admisso. Legi- considerent, quantis offendi Deum praebeant, quos
    bus certe vestris crimimm coiiscii, susceptoresquetd- vel sua communiorie conimaculant, vel suo exemplo
    trocinaniium pari judiciofum pmnu constriguntur, docent, ut excommunicationem incidere nonlimeaut.
    nec expers crhnhtis msiimatur, qui licet ipse non fe- Accipiant ergo saiium corisilium et ad reconciliatid-
    cerit, facienlis tameti fainUiaritalem fwdksquerecepit. nem festinent, ne quandoque cum Acacio excommu-
    Sicut igitur communicator furis eadem damnatione nicafidnem Cogaritur iriviti pali, qua jamdudum se
    cuni fiire multatur, nihilominus coriimiinlcatorex- sua spohte nontimueruntobligare. Pluratibi de hac
    communicali cum eodem eadem lance damnatur. re scribere possem, si epistolarem brevitatera excc-
    Est autem damnatio excommunicati, quod a Deo et dere non limererri. Sed et sapieiili sat dictum vi-
    inembris ejus sequestratur. Tu ipse"contexe quod detur.
    sequitur: nempe SS. Patres communicatores excom- EPISTOLA II.
    municatorum aeque ut excommunicatos ideo devi- ADEUMDEM.
    tari voluerunt, quia eosdem, quasi qui seipsos dam- De osculoexcommunicalorumvitando, et de Giiiberlo
    naverunt, habuerunt. ejusque communicatoribus.
    IV. Hinc B. Gelasius ad praedictosepiscopos scri- Domino ac venerabili viro RECCUONI BERKALDUS
    bensdeeodem Aeacio(/oc. cit. pag. 1225): Quld, in- presbyter iudignus.
    quit, queruntur Acucium a nobis fuisse damnatum-, I. MHltum miror cur tantum in rescribendo labo-
    cum recepla communionePelri se doceatur ipse dam- raveris, cum nequaquam assertionem tuam de com-
    nasse ? Unde et B. Felix papa, qui Acacium analhe- munione excommunicatorum approbaveris. Nullate-
    matizavit, in eadem sententia signanter posuit (epist. nus enim communicatores excommunicalorum reci-
    6, 1. c, p. 1704) : Habe, inquit, cum his, quos liben- piendos fore probasti, imo eos subapostolicaeexcom-
    ter amplecteris, porlionem; id est cum excomniuni- municationis obligatione dimisisti : unde et ego luis
    catis; ac si diceret: Non tam novam excommunica- scriptis per omnia respondere non necessarium ju-
    tionem superte facimus,quam veterem,qua te com- dicavi.
    muiiicando exconimunicatisinnodasli, confirmamus. II. De osculo excommunicatorum vitando facile
    Nam cum omiiis excommunicatus extra Ecclesiara nos excusatos putas, eo quod in quibusdam decretis
    sit, nullusque simul intra et extra esse possit, ille te illud non invenisse teslaris; ac si apostolica sla-
    'ndubitanter se a catholica unitate separat, -quicun- tula suam integritatem obtinerc non valeant, etiamsi
    qae se ab excommunicatorum communione non se- Q , ea quiUbet mendosus liber minus integre habeat.
    queslrat. Jureergo aCatholicis devitantur ut excom- Nam in emendatioribus et plenariis excmplaribus si
    municati, qui ab excommunicatorum communione quaesieris, ipsum osculum in decretis S. Gallisli
    noa sunt sequestrali. Hoc autem diligentissime at- papae, ut ego scripsi, poteris invenire (GRAT..,C. ex-
    tendas, quod B. Gelasius nobis praescribit, cur apo- communicator. 17, caus. 11, a. 5. Vid. epist. praec.)
    stolica sedes Acacium communicatorem Petri refu- Prseterea neclaici ignorant hoc, quod excommuni-
    taverit (ep. 15, 1. c.,p. 1201) : Beati, inquit, Petri catos oscularinon debeant. Quod si fecerinl, absque
    sedes, ne per Acacium in Pelri consortiumduceretur, omni contradiclione per reconciliationem absolvi
    ipsum quoque a sua communione submovit. Idem festinant, nec se nisi per reconciliationem recipien-
    Anastasio imperatori (epist. 8 cil.): Postquam Aca- dosjudicant.
    cius communionisexternw factus est, non potuit nisi III. Hoc utique roboratum est consensu universa-
    a calholica et aposlolica mox societate prmcidi, ne lis Ecclesise : unde et nos illud juxta Auguslinum
    per eum, si vel paululum cessaremus, nos quoque vi- secure et veraciter possumus asserere. Idem quoque
    deremur subiitse contagia perfidorum. verissime testatur quod nihii firmius sit tenendum,
    Y. Yidesnequam necessario hujusmodi commu- quam iUud iu quo veritas consuetudini suffragatur.
    nicaiores devitemus, ne per eorum consortium con- D Sed et Joannes papa X (1090), vir, inquam, aposto-
    lagia perfidorum subiisse judicemur. Nam juxla B. iicus, judicio universalis synodi decrevit, ut qui-
    Gelasium, quod et supra posui, uon potest quilibet cunque deinceps bannum, ab episcopis impositum,
    pervcrsitatis communicatore suscepto non pariter et maxime in communione excpmmunicatorum cor-
    perversus probari, nec potest refutari perversitas rupisset, 40 dies in pane et aqua roore homicida-
    complice perversitatis admisso. Cessent ergo hujus- rum poeniteret.
    modi communicatores ecclesiastica?communioni se IV. De sententia B. Gelasii papae, quae dicit (vid.
    imprudenter ingerere, ne catholicam sinceritatem epist. prwc.) : Nihil nobis communecum hominibus
    sua communione juxta eumdem Gelasium comma- communionis exlernm, necessario colligitur ut tam
    culent. Nam proculdubio levius apud Deum judica- communicatorem Guiberti quam ipsum devitare de-
    tur qualibet necessit£rtequemlibet excommunicatio- beamus, el hoc maxime in illis rebus, quas SS. Pa-
    nem incidisse, quam post lapsum reconciliationem tres prohibuisse cognovimus. Nec ego milii arrogo,
    (1090) Idipsum autographus Bernoldi codex in haud legitur. Unde novum >ro Bernoldi et Bernaldi
    Hcrmanno (Palrologiw tom. CXLIH), ad ann. 916, idcntilate arguinentum.
    iti concilio Aliheimcnsi factum scribit, qttod alibi
    1255 AD OPERA S. GREGORIl APPENDICES. 1236
    ut judicare possim canones pro temporc, quod spe- A lasio pjus quam libi credo, qui dicLt (epist.
    cialiter privilegio Romani pontificis ascribitur, qui prwc.) : Non juvare, si hsereticum devites, s*
    Guibertum ha-rcsiarcham, et omnes cbmplices ejus communicatori ejus communices; acsidiceret:
    judicio universalis synodi excommunicavit, cosque Qu.id juvat, si Guiberlum devites, et coinmunica-
    in salutatione, in oscnlo, in oratione, in convictu tori ejus communiecs ? quijuxta institutionem apo-
    devitandos sub poena excommunicationis juxta apo- stolorum simili excommunicationi subjacere decer-
    stolorum iustilutionem denuntiavit. Ergo aut Gui- nitur.
    bertum de excommunicalionc purgabis, aut com- V. Accipe ergo sanum consilium, el catholicae
    municalores ejus de obligatione excommunicationis communioni reconciliare, et a pertinaci defensione
    expurgare non poteris, quin necessariam habeant cesses, quse B. Augustino attestante schisma in hae-
    reconcilialionem, ut redeant ad catholicam unio- resim solet convertere. In Domino rogatus cito re-
    nem : nec aliquam difficullalem praetendam, quin sipiscas, leque nobis communicabilem restiluas, ne
    apostolicse auctoritati obedire debeam; quod sicubi si nimis pertinaciter Ecclesiae aucloritati obstileris,
    non observo, stalira ad reconciliationem ve- aUquid gravius, quod absit, a.b i.psamalre Ecclesia
    nire non recuro. Nec mihi succenscas , si B. Ge- audire merearis.

    BERNALDI
    DE EMPTIONE ECCLESIARUM AD PAULINUM CLERICUM METENSEM.

    MONITUM.
    Alterum Simonise genus de emplione et venditione Ecclesiarum erudite et succincte pertractat Bernaldus,
    provocatus a Paulino Ecclesiae Melensis canonico, ut ex fine hujus epislolae apparet. Apprime enim catho-
    licis patribus adhserebant Metenses, ut etiam intrusum episcopum a. 1088 urbe sua pellercnt, et Herman-
    num ab exsilio revertentem recipererrs. Erat is Metensis episcopus in causa Ecclesiae constantissimus, qui
    cum Adalberone episcqpo Herbipolensi fortiter quidem sed incassum in conciliabulo Wormatiensi ann.
    1076 (Concil. Germ., t. III, p. 178) exauctot «tioni Gregorii YH restilit, ut refert Lamberlus Schafnabur-
    gensis ad h. a. Ad eum exstat Gregorii VII, epistola 21,1. vm (LABB.,t, X Concil., p. 267), circ. ann.
    1081 data, qua eum ad labores et pericula pro veritatis defensione paratum cxcitat. Sede enim sua ab Hen-
    rico rege ann. 1080 pulsus, adhuc ann. 1088 in Tuscia captivus detinebatur, utscribit Bernoldus nostcr
    inChronico, cujus etiam ad sedem suamreditum ann. 1089; obitura vero ad ann. 1090, menseMaio nar-
    rat. Undeepislola nonnisi alterutro horum annorum scripta esse potuit, ubi Metis iterumerat hicepisco-
    pus. S. Gebehardi Salisburgensis archiepiscopi ad eumdem Hermannum epistolam pro Gregorio VII contra
    ejiisdcm temporis schismaticos primura edidit Gretserus, Opp. t. VI, p. 434.

    EPISTOLA III. JB tantum composuisse, quem ita dicit incipere: Qui~


    ADPAULINUM. busdam videlur. Unde illud tuum de Simoniaco le-
    Charissimo fratri PAULINO BERNALDUS solo no- stimonium non nobis satisfacere poterit, si (sit) ex
    mine presbyter, non moribus, bonum indeficiens, alio libro B. Auguslini De fide et operibus prseli-
    quod est Christus. tulato excerptum (1091). Incredibile enim videtur,
    I. Qusestionem, fraler cliarissime, quam a me Auguslinum alium librum De fide et operibus com-
    exsolvendam expetis, multum vircs nostras excedit, posuisse, nisi cujus mentioncm facit in Retracta-
    quam etsi competenter cxplicare nossem, otium ta- tione. Prselerea ipsum lestimonium, si bene recolo,
    men librorum ad hoc exsequendum habere debe- vendilionem vel emplionem ecclcsiasticarum rerum
    rem : nec de bac causa aliquid praepropere scribere dicit esse Simoniacam : quod nimis Iaxum videtiir,
    vellem, quod non ex auctoritate SS. Patrum irre- cum et legilimas vendiliones et emptiones earuin
    fragabiliter probare possem. Sed tu omms morae rerum inclusisse videatur. -Quapropter idipsum
    impatiens ab exactione non dcsistis : unde et me B. Augustino aseribere non ptKsumo. Nec hoc di
    pro tuo amore nimium festinare cogis. Dieatn tamen ctum ita recipias, quasi ego tuse praejudicem opi -
    adpr;escns,utpossum,saIva diligentiori inquisilione nioni, imo a le volo certius inde doceri.
    in aliud lempus, el hoc quidem eo pacto, ut et tu C 111.Est autem tua quaestio, si vendcre vel ecck-
    interim quaeras, ef si quid inveneris, mihi intimare sias sit Simoniacum? Unde tibi ita respondere poi
    non graveris. sum, quia apud anliquos non ita, ut modo, presby
    II. In primis igitur volo scias, B. Augustinum in teri ecclesias jamduduro ordinati acquirere consuc
    libro Retractationum (iib. n, cap. 58) asserere, se vcrunt, sed in ipsa ordinatione acceperunt. Nan>.
    non quinque libros De fide el operibus, sed unum SS. Patres in Chalcedonensl concilio (act. 15,

    (1091) Quodnam fucrit Paulini addtictum ex Au- etiain Bcrnaldus perplexus haerebat, qui nihil tale ifl
    giistino lestimonium, haud invenio;S. nec enim quid- suo exemplari reperit.
    quam contia Simoniacos scripsit doctor ; unde
    1237 \PPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA! 1258
    can. 6) iriitam ordinationem cujuslibet judicave- A acquirilur, a B. Gelasio in decretis suis (1092), ca-
    runt, qui ad cerliira locum ordinatiis non invenire- pitulo 24, Simoniacum esse judicatur, quorum ta-
    tur; uempe locus, cui minister erat consecrandus, men nullus per manus imposUionem ordinatur, nec
    in primi> pronuntiabatur. Sicque ordiualio miuislri ipsis, ut aliis manus imponant, conceditur. Si ergo
    ad designatum locum solemniter celebrabatur, sic- emptor ecclesiastici officii, quod per manus imposi-
    ut adhuc in ordinatione episcoporum sive abbatum tiouem nbn acquiritur nec exercelur, Simoniaciis
    ubique observatur. Cum ipsa ordinalione minister esse judicatur; quanto magis emptorpastoralis cur»,
    incardinabatur Ecclesiae, nec alius ei ecclesiam, in qua tot manus impositiones frequentantur?
    alius consecrationem, sed idem ipse conlulit utrum- Y. Beatus quoque Alcxander papa I in decretis
    que, et eodem tempore; nec plenaria deputabalur suis (LABB.1.1, p. 555) Simoniacum esse judicavit,
    ordinatio, quam non praecederet loci desigualio. qui corruptus prelio poenitenli apud cpiscopum ob-
    Unde et apud antiquos Patres non tam specialis stat, vel adjuvat ad reconciliationem. Si ergo ille
    prohibitio factafegitur de emptioneEcclesiarum, quas Simoniacusjuredicitur, qui pretio corruplus efficit
    in ipsis ordinationibus. comprehensas, et cum Ipsis ut alii ab episcopo manus imponatur, quanto niagis
    per pecunias obtineri prohibilas noverunt. Et cum ille, qui sibi ipsi tale officium pretio acquirit ut Sub-
    emptas ordinationes Simoniacas reputarent, emptio- ditis manus imporiere possit? Petrus Albanensis epi-
    nes ecclesiarum procul dubio non exceperunt, imo scopus (1093)', vir miraesanctitalis et fidei, Pelrum
    nec excipere potuerunt. Papiensem judicio jgnis Simoniacum esse probavit,
    IV. Postquam autem commendatio Ecclesise ab eo qiiod investitiiram tantum episcopatus per pecu-
    ipsa consecratione in tantum coepitseparari ut post niamalaico acceperit. Majorcsnostri synodali(1094)
    multum tempus Ecclesias acquirerent jamdudum judicio prq Simoniaca hseresi deputasse legunlur
    eonsecrati, necessarium (fuii), ut et speciali statuto (caus. 1, q.l, C.105), siquis pecuniam pro chrisma-
    prohiberetur emplio Ecclesiarum, sicut et ipsarum te, vei baptismo, vel commiinione daret vel exigeret.
    eonsecraliorium, nec unum minus, quam aUcrum Si igitur hsec omnia Simoniaca esse uon negamus,
    damnaietur ut Simoniocum. Sed consecraliones per itidem de emptione Ecclesiarum judicare cur dubi-
    pretium acceptas tibi 'constat esse Simoniacas; mihi tamus ?
    autemniliilominusdecommendatione,idest, decura VI. Haec tibi, frater charissim.e, ad .praesens, u
    animarum itidem videtur, si per pecuniam obline- satis festinanter collegi. Tu autem quid, titl
    potui,
    tur. Nam Simon Magus, ut legilur in Actibus apo- de his omnibus videatur, mihi rescribas; sed et tu,
    stolorum, per pecuniam obtinere voluit, non ut apo- Z si quid forte de praedicla qusestione certius invene-
    stoli manus ei imponerent, sed ut ipse aliis manus ris, mecum communicare non graveris. Dominum
    imponere posset (Act. vni). Cui autem Ecclesia sive Meterisemepiscopum tuum (1095), imo noslrum, ex
    cura animarum comniitlitur, eidem etiam potestas mea parte humiliter salufa, ipsunique ut de hac tua
    manus imponendi super catechumenos, energume- quaestione, si ista rion sufliciunt, cogilet, invita.
    i.os sive infirmos sibi commissos concediiur. Quis Omnipotentis Dei misericordia semper vos incolu-
    ergo hoc Simoniac.umesse negabit, si quis tale offi- mes, noslrique memoresin suo sanclo servitio cu-
    clura .per pecuniam obtinuerit? Prseterea officium slodiat, domini et Pstres iri Christo amantissinii.
    osiiarii, notarii, sive defensoris, si per pecuniam

    (1092) ln canone Gelasii caus. 1, q. 1, c. 6 nulla ex codicum.nostrorum.fide. Factus is deinceps


    osliarii, etc, fit mentio. banerisis
    • episcopus,- De quo idem ad ann. 1079.
    (1095) Est hic ille Petrus, cognomento Igneus, Hermannus Con-
    (1094) Triburiensi scilicet, quodann.
    Yallis Umbrosse lunc monaehus, de quo Mabillo- tractus in Chroriico et- Pagiiis ad 1035 refert,
    nius in Vita S. Jpannis Gualberti (Act. SS. Smc. VI. ciijus tamen decreta interciderunt.. . :
    p. n, p. 283 et Annal. Bened,, t. V, p. 1). Factum , (1095)
    ' Hermannum
    " videlicet. Yid. inmonito.
    hoc etiam refert Bertholdus in Chron. ad ann, 1067 >: '.'''''.

    PIIO GHfflARDQ EPISCOPO CONSTANTIENSIECCLESIiE IN LOCUM OTTONIS EXAUCTORATI


    PR^EFECTO .EPISTOLA APOLbGETICA.
    (Post annum 1088.^

    MONITUM. .' • :

    Jam supra produximus decretalem Gregorii VII epistolam ad Ottonem Constantiensem episcopum ab
    pro
    officio
    acriter prinium Objurgatus, postea
    recipiendis Romanaesynodi decretis : quibus cum refragaretur, opusculo VI vidimus.
    prsestanda eidem obedientia, ut superius
    suspensus est, inlerdicta ejus dicecesanisanatherinate
    Ultuno tandem aperlejamjschismaticuin perculit, et exauctorato Gebhardum ejusloco episco-
    1259 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1240
    puin co-nsliluit, uti ad iiriem anni 1084 narrat Benioldus in Chronico. Displieuil multis h:ecordUiatio,quam
    eonlra eorum obtrectafioues hac epistola defendendam suscepil Bernak.US, uude Constantiensis Ecelesiae
    lata plurimum illustrantur.

    * Reverendissiino sacerdoti, ac dilectissimb Patri \4 III. Ergo non contra canones, sed juxta-caiiouicas.
    R. (1096) B. solo nomine presbytei- non moribus, sanctiones noster episcopus, Oitone depositci, Ijcet
    suaequaliscunque orationis certitudinem. adhucvivo, substituitur, Quam canonice autem yel
    I. Jamdiu est, Paier amantissime, ex quo mihi pro quibus causis Otto. perpetuam damnatiDnem
    conquerendoretulisti oblocutionem-quorumdam de subierit, ut et noster episcopus canonice ei succer
    ordinatione domini nostri Constantiensis cpiscopi, dere potuerit, plenius et per ordinem digerere UbeJ,,
    ineqiie libi ralioiiem contra eorum objectionem re- quatenus illis nostris oblocuioribus nulla deinceps
    scribeiido suppeditare rogasti. Sed quia tunc pro dubitalio subrepatvel de illius irretractabili damna-
    lempore brevius respondi (1097) quam res exigeret, tione, vel de istius canpnica subrogatione.
    ilerum tibi, inlo per te illis de eadem causa plenius IV. Anno Dominicae Incarnationis 1076 (1100),
    salisfacere non piget. indict. xv, in priroa hebdomada Quadragesimae,
    II. Iu primis igilur volo, ut llli nostri oblocu- Grcgorius papaYII generali synodoRomae in ecclesia
    tores causam diligenter investigent, et intellectam . Salvatoris praesidens, Otlonem Constantiensem epi-
    juxta statuta SS. Patrum fideliter. examinare stu- scopum synodali judicio officio et communione pri-
    deant: et tunc demum , si quid in ea sacris vavit, eo quod ipse cum reliquis schisniaticis conlra
    c.anoiiibus adversum perspexerint, canonice re- ^ apostolicam sedem conspirasse missis. litleris ei
    preheiidant, si possint. Est autem summa eorum propria subscriptioiie manifestaverit. In qua conspi-
    obloquii, ut retulisli, quod domiiius noster Ge- ralione idem ipse muito audacius reliquis conspira-
    bhardus esse non possit, eo qaod antecessori suo toribus contra Romanum pontificem insanivit, enm-
    Ottoni adhuc vivo subrogatus fuerit. Sed sacri que apud saecularem principem speciali aceusaliore
    canones hujusmodi subrOgalionem, videlicet ut alius contumacjter iinpetere praesumpsit, videlicet accu-
    cuilibet deposito subrogetur, ssepissime nobis prae- sans eum quod .episcopali eum houore prlvaverit,
    scribunt, eamque legiiimam esse atque authenticam eo quod laicos damnatorum officia presbyterorum
    absque omni contradiclione constituunt. Sic item recipere vel eis obedire prohibuerit (1101).
    sanctum Constanlinopolitanum concilium, seque ut V. Dominus tamen papa multp misericordius eum
    Evangelium B. Giegorio attestante venerandtiEi, tractavit quam meruerit: nam misso venerabili
    Maximo Coiistantinopolitano patriarchse deposito Altmanno Pataviensi episcopo eidem in subseqiienti
    B. Nectarium subrogavit. Itidem sanctum Cbalce- autumno apud Ulraam (1102) sub praesentia riiulto-
    donense concilium, itidem Evangelio comparandum, rum communionem solam absque ofiicio reddidit:
    Dioscoro Alexandrino patriarchae damnato S. Proto- _ quod lamen ille conira praeceplum domini pap»
    lium decrevit substituendum (1098). Sic B. Grego- usque ad finem vitaesuae non cessavitusurpare. Nam
    rius iu Registro suo multis depositis alios subrogai'e doniinu& papa nunquam poslea ei officium reddidil,
    praecepit. Sic Hincmarus Remorum arcbiepiscopus sicut ipse papa quampluribus inde sciscitanlibus
    Ebboni deposito substituitur. Sic et in nostro tem- saepissime retulit poslea. Ad haec idem Olto Si-
    porc Ruobertus Babinbergcnsis episcopus (1099) Eaouiacis et inconlinentibus presbyteris contra sy-
    Ilermanno damnato subrogatur. nodale decretum domini aposlolici, imo contra
    (1096) An liltera initialis R. indicet Recchoncm, fidem tribuimus, qui inter prajcedentem decretis
    ad quem sunt supra relatae Bernaldi epistolse, sta- suis denegatam inobedientiam, ob quam privatus
    luere nolim, quamvis id vero admodum simile vi- priore anno fuerat, et conspiralionem hoc anno,
    deatur. uude insuper anathemati subjectus est, oplime
    (1097) Deperiit hoc breve responsum. distinguit.
    (1098) lia ct Evagrius, Fleurius vero Hist. Eccl. (Il6l) Hic aliqua desiderantur; ex citatis enim
    1. xxvni, § 55, subrogationem Proterii quatnor lan- Gregorii tam ad Ottoneiri quam ad subjectos, eidem
    tum episcopis, non toli concilio tribuit. epistolis satis constat illum propterea oificio suo
    (1099) Hermannus quidem a Gregorio VII ann. fuisse motum, quod decreta synodi Romanas de in-
    10/5 ob Simoniam depositus est, eique Rupertus coniinenfibus presbyteris eorumque ofliciis haud
    substitutus, non tamen a papa, sed a rege Henrico D recipiendis contempserit; minime vero quod ipse
    obtrusus, pene otnni clero et populo ingratus, ut ad Otto talia prohibuerit: quae adeo hic supplenda sunt.
    iUu.mannura scribilBernoldus in Chronico auctiorc. (1102) Concordant hsec cum illis, qua; idem Ber-
    (1100) Acta hujus concilii Romani in Quadragesi- naldus auclior ad ann. 1076, supra p. 37 refeli de
    ma celebrati fuse describit Bernoldus auclior in episcopis in conventu Triburiensi per legalos aposto-
    Chronico, uli et pra;cedeiitis die 23 Januarii ab licos reconciliatis, ubi pariter Ottonem Conslantien-
    llemico rege et episcopis schismaticis Wormatise '"' sem Ulmw reconciliatum scribit, pro quo Hansizius
    iiabili, ubi tenieraiio ausu Gregorium a pontificatil (t I, Gcrm. Sacr., p. 264) perperam legit ullimo.
    deponere, cique obedientiam etiam scripio denegare Revera enim Ulmensis principum conventus prse-
    atfentarunt. Hos inler et Otto hic erat papse ob pri- cessit Triburiense conciliu-m, ut ad illum aniium
    valionem cpiscopalis sui officii infensus. Hoc de ex- habetSehafnaburgensis(Concil. Germ. t:fll,p. 180):
    communicatione accepissc videtur Lambertus, dum ut adeoUlmse Otto"ceu vicinior facile adessepotue-
    4e hac ipsa Romana" synodo agens Ottonem inler rit, etpnorxseteris ibidemabsolvi a sedisapostolica
    illos refert, qui jam pridem a papa sint excommu- legatis;^;.! ; j-' - ,
    Ricsfi: 'iiajorem taijitii Bernaldo scriplori domestico
    1241 APPEND. III. — MQNUMENTA'GREGORIANA. 1242
    omnium SS. Patruin decrela favere non cessavit. A , 875) :Qui potesl, inquit, obviare el perlurbare perver-
    Unde et dominus papa niissis litteris omnes ejus sos, et non facit, nihil aliud est, quam eorum favere
    subjectos apostolica auctoritate de- obedientia ejus impielali. Juxta Apostolum autem facientes et con^
    absolvit (1103). Super haec autem omnia in partem sentientes par poena complectitur (Rom. i).
    schismaticorum, relicta Ecclesia catholica, sponte .VII. ln eo autem, quod ideni Otto in partem
    sua penitus demigi'are non veritus est. schismaticorum sponte discessit, seipsum juxia
    . VI. Haecilaque singula, ad irrecuperabilem ejus sanctionem SS. Patrum proprio judicio damnavit.
    dainnationem juxta canonum sanctionem suffieere
    Quapropter dominus papa Gregorius in Romana
    possent, quippecrimen conspiraiionis, interdicti synodo synodali judicio, anno DOminicaeIncarna-
    usurpatio offieii,assentatio JSimoniacorum sive in- tionis 1080, indiclione m, in prima hebdomada
    continentium presbyterorum, et quod his ffiajus vi- Quadragesimae, praedictum Otlonem jam trien-
    detur, demigratio a Catholicis ia parlem schismati- riio (1104) frustra praemonitum et exspectatum, ut
    corum. Nam beatissimus papa Fabianus et martyr resipisceret, absque spe recuperationis damnavit et
    in decretis suis capilulo 2 (LABB.,1.1, pag. 644, analhematizavit, et venerabili Pataviensi episcopo
    epist.il) conspiratorem clericum anle examinatum vices suas commisit, ut ad Constantiensem Eccle-
    judicium jubet a clero in perpetuum submoveri, et ^ siam migraret, eique legitimum pastorem or-
    infaniia nolari. Item S. Callistus papa et martyr, et dinare (1105) procuraret. Quod idem episcopus
    dein triginta SS. Patres Chalcedonensis concilii summopere proeuravit; sed perpetrata electione
    (act. 15, c. 8, et GRAT.caus. 11, c. 21), et alii in- jnfiiiriitas clectum impedivit, ne peuitus unquam
    numerabiles , clericos conspirantes peniiiis depo- consecrari potuerit. Unde cum pluribus annis illa
    nunt. Antiochenum autem coneilium interdicti uSur- Ecclesia pastorali provisione careret, tandem prae-
    patorem officii capitulo 4 (LABB., t. II, p. 563) dictus papa Gregorius e latere suo venerabiiem
    tam terribiliter damnat, ut nullam spem ei restitu- Ottonem Ostieiisem episcopum, non multo post
    liouis vel locuni satisfactionis deinceps concedat. apostolicum (1106), illuc direxit, qui eidem Ecclesiae
    Sanctus item Grcgorius in Registro suo, capitulo legitimum pastorem Gebebardum canonice ordi-
    240 parlis seeundae (lib. v, epist. 7), hujusmodi navit anno Dominicae Incarnationis 1084, ihdi-
    usurpalorem perpetua excommunicatione damnat, ctionevn, xi Kal. Januarii (1107), ejusque ordina-
    ita ut vix ei viaticum in fine vitae concedat. Idem tionem in proxima paschali hebdomada in generali
    quoque Gregprius ct episcopum illum cum Simone concilio Saxoniae (1108) et apostolica aucloritale
    Mago portionem habere asserit, quicunque conlra r, collecto synodali judicio confirmavil. Non enim isle
    illam haeresim non -vehementer exarserit; quanto episcopus more aliorum per saecularem potestatem
    raagis illuiri, qui eamdem haeresim suo assensu nu - contra canones intravit, sed canonice, videlicet a
    trire non metuit ? Idem quoque Gregorius procul cunctis clero et populo legaliler electus et poslu-
    dubio, inquit, facienlis culpam habet, qui quod polesl latus, et cx aposlolica auctoritate per legatum sedis
    corrigere, negligit emendare. Item Damasus papa ad apostolicae vidualae sedi solemniter inlhroniz;atus.
    episcopos Mauritaniae (epist. 4; LABB.,t. U, pag. est el consecralus reverendissimis episcopis et

    (1105) Yid. mox antea et supra 1. c. dicta. Ex hac (1106) Exstat illius sub noniine Urbani II epistola
    porro narratione colligitur, eum eliam post diclam (LABB.,t. X, p. 444) ad Guiehardum, i. e. Gebe-
    recouciliationem ad priorem vomitum brevi rediisse; hardura Constant. episcopum, qua id apertissime
    saltem interdictu_.iicpiscopale officium postea usur- coufirmatur mox in ejus exordio : Quia te speciale-
    pa?it, uti de eo testatur Bernoldus auctior in Chro- post Deum manuum nostraruth opus esse perpen-
    nico, illumque RudolfoCsesare post Pascha Constan- dimus, etc.
    tiam veniente fugam iniisse scribit. (1107) Ordinalionem hanc eodem modo describit
    (1104) Computandum est boc trienniura a recon- in Chronico Bernoldus, qui simul cum Gebehardo,
    ciliatioue Ottonis Ulmaein aulumno ann.1076 facta, D in festo S. Thomaeap. factus est presbyter ad finem
    qui dum postea rursus schismaiicis adhsereret, nec anni 1084. Unde etiam ista ordinatio ab aliis ad
    a prohibito sibi officio abstineret, tandem ann. 1080 annum 1085 rejicitur. Perperam vero in Gallia,
    omnino depositus novoque auathemati illigalus est. Christ. (t. V, p. 910) ascribitur Gebehardo episcopo,
    (1105) Ex hinc Iiquet, alium tunc Constantiae quod sibi ordinato contigisse scribit Bernoldus lam
    cpiscopum fuisse electum, sed ob iiifirmitatem haud ibi quam in sequente mox tractatu, quod nimirum
    ordinatum. Is forte erat, de quoChronici Augusten- legatus eum inungendo sacerdotem, simul ex pon-
    sis scriptor schismaticus (Freheri Script. Germ., tiucis auctorilate facultatem suscipiendi pcenitentes
    t. I, p. 503) ad ann. 1084 haechabet: Vivenle dederit. De ipsa hac clectione fusius agitChronicon
    c.dhucOttone Constantiense episcopo Berchtoldus ad Petershusanum , (Patrologiw tom. CXLIII), a nobis
    cpiscopium coaclus; inde prorsus muliis usque ad cdituml. n, n. 44, p. 542.
    nwrtem efficitur; etBucelinus in catalogo : Ruperlus (1108) In Quedlinburgensi scilicet ann. 1085, per
    a Cwsare inlrusus ejusdem sacellanus; Berchloldus eumdum legatum cclebrato (Conc. Germ., t. 111,
    Ileinrici l V ilem sacellanus sede dejectus; et a ple- p. 200), uhi tam ordinatio Gebhardi fuit confir-
    risque cum aniecessoreRuperlohisyllaboepiscoporum mata, quam novum anathema vibratum in Ottonem,
    prwlermissus. Berchtoldum canonicum in Buochau qui, ut in eodem Chronico 1. c. legitur, depulsus
    fuisseasserit; de sacellano merito dubitamus, nec possessionemejusdem ecclesim, qum dicitur Colmbra
    cuim Altmannus Passaviensis honiineni Cscsari adiit, ibique uno pcne anno commoratus vilam
    obslriclum elegissci. finivih
    1243 AD OPERA S.- GREGORHAPPENDICES 1244
    abbalibus desiderantissime astlpulantibus, assen- _A utpote qucm a se sub apostolica legatione ordinatuni
    tienlibus quoque calbolicis ducibus (1109) et comi- canbnice: agnoscit. Si igilur alias ratjones de ejus
    tibus, rcliquisque Chrisli fidelibus. Tam canonice, ordinatione nesciremus, illsenobis possent sufficere,
    inquam, cleclus est el ordinatus ut ejus electioni quod tot Romanos pontifices ejus ordinaitioni as-
    sive ordinalioiii nequaquam conlradicere possit lipulatos sciremus.
    quisquis apostoiicis et canonicis instilutionibus VIII. Quapropter illos noslros oblocutores voio
    contraire noluerit. Pi'aeterea ipse venerabilis papa ut admoneas, quatenus (conlra) prsecepium Domini
    Gregorius, cujus auctoritaie ordinalus est noster ecclesiastico principi delrahere vereantur, ne in hoc
    episcopus; itcm Victor papa successor ejus ; no- non tam ei nocere, quani vitio suo satisfacere a
    slrum episcopum, quoad vixerunt, pro legitimo sapienlihus mcrilo judicentur. OmnipdVens Deus
    paslore habuerunt; item reverendissimus papa tuam fratcrnilatem hic et in aelcrnum cuslodiat
    Urbanus, qui modo (1110) summae rerum praesidct, oranlem pro me, dpniine et Pater reverendissiroe.
    eum scmper pro canonico pastore habuit et habet,
    (1109) Nimirum Berlholdo II, Zaiingiae seu Ale- (1110) Urbanus II ab anno 1088 usque 1099 prse-
    manniae ducc, cujus frater erat isle Gebhaidus, ac fuit; quo igitur intermedio ternpore scripta fuit hsec
    Welfone duce Bavariae. Bernaldi epistola.

    BEftNALDI
    DE PRESBYTERUM OFFICIO TRACTATUS.

    MONITDM.
    Anonymus Mellicensis cap. 101 hunc Itractatuiu sun nomine libri De poteslqle presbylerorum eidem
    Bernardo tribuit, qui cura Alboino eonflietum hal.uil, quem supra col. 1079 scq. dedimus : ubi sicut ;in
    cseleris scriptor seipstim Bernaldum appellat; quamvisfhic sola liltera 'initiali __$.' indicalus. Csclerura dc
    cjus argumenlo plura dicta in obscivationibus prceviis, ac in scquentibus porro dicentur, maxinic quoad
    qusedam riluum et disciplinae tempoiis illius capila, quae a moderno usu discrepant.
    Qiue porro hic disputat auctor ejusmodi fere sunt, ui desuinpta videri possent ex damnata Arii doctrina,
    qui leste Epiphanio haeresi 75, nullum inter episcopos et presbyleros discriiiien agnovit. V.erum Berntldum
    longe ab Aiio discrepare id evincii, quod per dccuiisum pluramunia presbyteris iionnisi ex episcoporum
    permissione licita esse contendal. Nuspiam qiioque inler ollicia, qure aliquando episcopis et presbyteris com-
    munia fuisse scribit, potestatem etiam ordinandi rccenset; quocl palmare est ad episcopalis dignitalis et
    ordinis eminentiam supra iilam presbyfetoruin"comproharidam. Quo sensu S. Ilieroiiynius/quem totum in
    ;ere suo esse putavit Blondellus, in epistolaad Evangelitiin (ep. 101, Opp. t. IV, p. ii, p. 802) : Quid, in-
    quit, facit excepta ordinationc episcopus, quod prcsbyler non faciut? Ac S. Joannes Clirys. Iioni. 11, in
    / Tim. III, sola ordinaiione ait episcopos presbyleiis superiorcs esse, atque Iwc tanlum plus quam presby-
    teri habere. Contrariuni cerle iiivalescentes paiilatirii Aiii scctatoies nur,quain probabunt, etsi.argumentis
    undique corrasis episcoporum dignitatem a piimis Ecclesise ineunabiilis presbyterorum potestate majorem
    haud fttisse conteridant. Divina cerle ordinalione hanc distinctioiieni oblinere testatur S. lgnalius aposto-
    lorum discipulus cpislola ad Philadclphenos n. 7. (COTELER.,t. II, p. 52) : Clamavi, cuminleressem, lo-
    culus sum magna vocc, voceDei: Episcopo allendilc, el presbylerip.et di.aconis. Quidam aulem suspicali sunt,
    %>ieul prwscium divisionis quorumdam hmc dicere. Teslis autem mihi isest, in quo vinclus sum, anod a carne
    humana non cognoverhn, sed Spirilus annuntiavit diceiis ista : Sine cpiscopo nihii facile. Sibi ipsis lamen
    imputcnt piures episcopi, a subjectis sibi presbyteris constitutum a canonibus ordinem hierarcbicum non
    observari, cum et ipsi ciebitam superiori suo pastori subjectionem abjicere moliantur, haud altendentes
    S. Hieronymum ep. 58 ad Damasum : Inlres partes scissa Ecclesia ad se rapere me festinat. Eao inlerim
    cl.tmilo : Si qids calhedrw Pelri jungitur, meus est.

    OCCASIO ET ARGUMEKTUM HOJUS OPUSCUI.I. ]B sententiam expelere significastis. Sed ad hoc cxse-
    Domiuis ac dilcclissimis in Chrislo fratribus apud quendum quamvis infirmilas animi el corporis ob-
    Reitenboch (1111) aposlolicse vilae formam fideliter sistat, charitas tamen impetrat, ut fraternis petitio-
    servantibus B. solo nomine presbytcr, non moribus, nibus eliam ultra vires niorem gerere non omitta-
    posthujus vilae legilimum certauien aposlolicsabea- nius. Ipsa ergo charitate, quse Deus est, opitulanie
    lituclinis selernam societatem, fratcrnitati vestrai lental.iimus obedire : non solum
    I. Lillerae dilectionis veslrse nuper ad nosperve- hoc quoci quseritis, id est unde presbyteri habeant,
    nerunt, quse nobis de potestate presbyterorum quam- ul pmnilentcsreciperevaleant ? sed et alia non pigebit
    dam inter vos qusestionem commotam retulerunt, adjicere, quse non qusesistis, videlicet, quid presby-
    quam noslrse irabecillitati ad solvendum proposui- teri antiquitus fuerint qualive privilegio postea cir-
    stis, vosque inde nostram, imo pcr nds SS. Patrum cumscribi meruerini? Deus, qui charitasest etonini-

    (1111) Railenbuch, vulgo Rolenbuch, celebre est pridem constructam Welfo I, Bavariaedux, cum con-
    canonicorum lcgularium collegium ad fluvium Am-: juge sua circa ann. 1080.canonicis tradidit'.;Vid.-
    broncm in supciiore Bavaria, ubi cellam hic loci Jlonumcnta Raitenbuclicnsia, t: YIIjMOiiiJiri;Bbifci
    »245 APPEND. III. — MONU,_ENTAGREGORIANA. 1246
    potens, vos semper incolumes nostrique memores; A IV.. Cura igitur presbyteri et episcopi antiquitus
    protegat atque custodiat, domini fratres et Patres ideni fuisse Iegantur, etiam earadem ligandi atque
    amantissimi. solvendi potestatem, et alia nunc episcopis specia-
    lia habuisse non dubitantur. Postquam autem pre-
    INCIPIT UTILISDESCRIPTIO DEPRESBTTERORUM OFFICIO.
    sbyteri ab episcopali excellentia coliibiti sunt, coe-
    II. B. Paulus apostolus in epistolis suis evidentis- pit eis non licere quod licuit, videlicet quod eccle-
    sime nobis praescribit, quod apud antiquos presbyter siastica auctoritas solis pontificibus exsequendum
    ct episcopus idem fuerint. Scribens enim ad Titum delegavit, id est, confeclionem chrismatis, conse-
    de ordinatioue episcoporum praecipit, ut constituat crationem virginum, reconciliationem poenitentiuni,
    per singulas civitates prfisbyteros; et statim quales et alia hujusmodi, quaestatuta Patrum eis interclu-
    debeant ordinari subnectit dicens : Oportet enim dunt. Nam Carthaginense concilium, cui B. Augu-
    episcopumirreprehensibilemesse (Tit. 1). Item Timo- stiiius interfuit, capitulo 6 (LABB.,t. II,pag.l052),
    theo scribit: Noli negligeregratiam qum in te esl, presbyteris interdicit chrismatis confectioncm, pce-
    qum datu est tibi per propheliam cum impositione ma- nitentium reconciliationem, virgiuum consecratio-
    nuum presbyterii (I Thn. iv). Cui statim in sequen- nem. Sanctus quoque Eusebius in decretis suis 22
    tibus dicit: Nemini cito manumimposueris(I Tim. v): " (epist. 5; LABB.,t. I, pag. 1592), confirmalionem
    quod proprie est episcopi. In his verbis Apostolus neophytorum nonnisi ab episcopis posse vel dcbere
    satisaperte notavitquodantiquitus idem presbyter et fieri asserit, nec inter ecclesiastica sacramenla illam
    episcopus fuerint, juxta quod B. Ambrosius et Hie- reputari, quse ab aliis prsesumpta fuerit.
    rouymus eumdem Apostolum in eisdem sententiis V. Sed de his singulis, quac presbyteris non li-
    commentati sunt. Idem in Epistola ad Philippenses, cere cceperunt, postquam illi ab episcopali exccllen-
    presbyteros sub nomine episcoporum salutat, di- tia separati sunt, B. Damasus papa pleuius in de-
    cens : Paulus et Timotheus servi Christi Jesu omni- cretis suis edisserit, ubi vanam superstilionem
    bus sanclis qui sunt Philippis, cum episcopis ct dia- chorepiscoporum authenticis rationibus compescuit.
    conibus (Philipp. i). Nam juxta Hieronymum Phi- Namscribensomnibus episcopis (epist. 5;I.ABB.t. II,
    lippis una est civitas Macedoniae,quse plures 11011 pag. 876) primum chorepiscojjos nihil aliud esse
    potuit habere episcopos. In Actibus quoque aposto- quam presbyteros probat. Deinde utrosque commu-
    lorum legitur apostolos vocasse presbyteros Ephe- niter ab episcopali fastigio hoc modo sequestrat:
    siorum, quos et episcopos a Spiritu sancto positos Clwrepiscopis,inquit, nonlicet sacerdotes consecrare,
    esse (Act. xx) non lacuit, videlicet unius civitatis r nec diaconos,necsubdiaconos,nec virgines; nec altare
    presbyteros vocans episcopos. Item ipse prineeps erigere, necnngere vel sacrure, nec ecclesiasdedicure,
    apostolorum Petrus in Epistola sua: Presbyleros, in- nec chrisma conficere, nec chrismate fontes buptiza-
    quit, in vobisprecor compresbyteret testis passionum torum signure, nec publice quidem in missa quem
    Christi (I Pelr. v). Item Joannes apostolus et evan- quam pwnitentem reconciliare: nec formatas epislo-
    gelista scribens ex sui persona Presbyter, inquit, las miltere; nec poputum benedicere, nec ante episco-
    Etectw, dominmel filiis ejus (II Joan. i). ldem in alia pum in buplislerio vcl sacrario inlroire, nec prwsente
    Epistola : Presbyler Gaio charissimo (III Joan. i). episcopoinfanlem tingere aul signare, nec pwnilen-
    IH. His igitur sententiis B. Hieronymo et Ambro- lem sine episcopisui prwceptione reconciliare, nec eo
    sio attestaniibus evidentissime probatur eumdem prmscnle, nisi jubente, sacramentum corporis et san-
    presbyterum et episcopum fuisse. Cur autem postea guinis Christi conficere, neceo coram posito populum
    inter se et nomine et officio discrepare coeperint ita docerevel salulare, nec plebem exhortari. Qum omnia
    ut inter presbyteros unus specialiter nomen epi- solis ponlificibusperlinere tam ex superioribus, quam
    scopi obtinuerit, idem Hieronymus super Epistolam ex atiis Patrum statulis atque sacris canonibus edq-
    ad Titum satis aperte exponit: Postquam, inquit, cli estis . . . Similiter et de preSbyteris hmchabean-
    unusquisque•eos, quos baptizuverat, suos esse, non \D tur, ul sine jussu episcopi nihil proprii agant. Item
    Christi putabat, in lolo decrelum est orbe, ut unus S. Leopapa l omnibus episcopis scribens (cpist.88;
    de presbyteris eleclus superponeretur cwteris, ad LABB.,t. III, pag. 1594) eanidem sententiam de
    quemomnis cura Ecclesiw pertineret, et schismatum chorepiscopis et presbyteris tenuit, ut pariter pro-
    semina tollerentur (Commenlar. in cap. i, Opp. t. prium modum cognoscant, nec episcopale privile-
    IV, p. 413). Et infra : Paulaihn, ul dissensionum gium usurpare praesumant. Sed et B. Gelasius papa
    plantaria evellerentur, ad unum otunis sollicitudo de- in decretis suis capitulo 6 (LABB.,t. IV, pag. 1189)
    tata esl, Sicut ergo presbyleri sciunt, se ex consue- enumeratis his, quae presbyterorum officio compe-
    ludine Ecclesiw ei, qui sibi prmpositus fuerit, esse tunl generalem sentenliam subinfert, dicens : Nec
    subjectos : ita episcopi noverint; se mugis consueiu- presbyter prorsus dubilet, si quidquam ad episcopale
    dine, quam dispositione Dominicw veritalis, presbij- ministerium spccialiler pertinens suo motu pulaverit
    teris esse majores, et in communcdebcre Ecclesiam exscquendum,continuo se presbylerii digniiate et sa-
    regere, imitantes Moystn, qui, cum haberet in pote- cra communioneprivandum. Patet ergo salis eviden-
    state solvs prwesse populo Israet, septuaginta elegil, ter, quantum episcopalis auctoritas presbyteris
    cum qinbus populum judicaret. emincat, vcl quid illis penitus usurpare nbn liceat.
    1247 AD OPERA S. GREGORH APPENDICES. 1248
    VI. Sunt tamen quaedam etiam adhuc, quae pre- A A uspiara percipiunt, sed jus offerendi sacrificii laiii
    -
    sbyteris ex episcopali arbitrio cohcedi possunt, ut pro vivis, quam pro defuhctis (1114). •;
    privata reconcilialio poenitcntium, nam a publica IX. Et parochiales quidera presbyteri, quibus ab
    reconcilialione sicut a chrismatis confectione peni- episcopo pastoralis cura in populo committitur, in
    tiis prohibiti leguntur. Possunt quidem privatim ipsa commissione etiam hos jus suscipiendi poeni-
    confessos pcenitentes el infirmantes reconciliare, si lentes accepisse non dubitantur, qriod videhcet po-
    tamen episcopus jusserit, juxla quod S. Evaristus tissimum ad illam curam pertinere videtur. Quibus
    papa et marlyr in decreiis suis (causa 26, q. 6, c. 4) aulem consecratis hujusmodi cura non commiititur,
    asserit, ila decernens, ut presbyleri de occullis pec- Iiraidictam potestatem usurpare non prajsumant,
    calis jussiona episcopi pxnilenles reconcilient, et in- anlequam eis episcopi hoc concedunt: nam si prae-
    firmqntes absolvunt el communicent. Ilem Carthagi- sumpserint, se potius ex praesumptione ligant, quam
    nense concilium (LABB.,t. II, p. 1160) cap. 7 [leg.l] poenilentes sua reconciliatione absolvant; si tamen
    dicit qtioJ in peiiculo positi a presnytero possint simpliciter accipientes igiiorantiaprsesumplionis non
    reconciliari, absente quidem cpiscopo, sed jubenle. accusal (1115). Solent enim episcopi jus reconci-
    VII- Et notandum quod nec ipsam privatam re- „„ liandi sacerdolibus a pastorali cura vacanlibus sae-
    conciliationem exercere permitluntur presbyteri, penumero concedere, ut venerabilis papa Gregorius
    nisi specialiter exjussioneepiscopi. Ipsi etiam san- (VII) ct S. Anselmus (Lucen.sis) multis fccerunt, et
    clae Romanse Ecclcsise presbyteii non hoc solent adhuc quamplures faciunl. Hanc quippe concessio-
    cxercere nisi permissi: nec hoc Romanus ponlifex neni uos ipsi abordinalionenostra suscepimus (1116):
    omnibus, quos ordinat, concedil, sed quibusdam hanc et alios quamplures a suis ordinatoribus per-
    lantum, quos ad hoc opus exsequendum idoneos cepisse non ignoramus.
    csse prseviderit. Bealus quoque Anselmus Lucensis X. Sciendum tamen, quod B. Hieronymus pote-
    cpiscopus in cpiscopalu suo paucis presbyleris con- statem ligandi atque solvendi lam presbyteris quam
    ccssit, ut pcenitcnles suseiperent, quamvis plurimos episcopis iiidiffcrcnter ascilbit in commenlario super
    ubilibet ordinasset (1112). Sicet alii haclenus epi- Malthaeum,ubi illud exponit : Quodcunque liqaveris
    scopi in suis cpiscopaiibus facere consueverunt, (Malth. xvi), et reliqua. Islum, inquit (Opp. t.TV,
    qui diligentiores canonum servalores esse volue- p. 75), locum episcopi el presbyicri non inteliigenies
    runt. aliquid sibi de PJiarisworum supercilio nssumunt, ut
    VIII. Quapropter salis manifeslum esse videtur, vcldamnent innocenlcs, velsolvere noxios arbitrenlur,
    quod presbyteri non lam ex propriaj consecrationis C ( cum apud Deumnon senlentia sacerdotum, sed eorum
    ofiicio, quam cx episcopalis concessionis arbilrio vita quaralur. Legimus in Levitico de leprosis, nli
    poenitentes reconciliarc solcnt. Si enim hoc illi ex jubentur, ul oslendanl se sacerdoiibus, el si leprapi
    propria consecralione liaberent ut episcopi, cum habuerint tuncasacerdoteimmundi fiant' (Levit. xiv);
    eamdcm prcsbylerii acccperint consecrationem, ni- non quod sacerdotes leprosos faciaht et immundos, sed
    hilominus et camdcm omnes haberent reconcilia- quod habeunt noiiliam leprosiel non leprosi, etpos-
    tionis potestatera; nec raagis ad hoc, quam ad ofli- sinl discernere, qui mundus, quive immundus sii.
    cium missse exeicendum episcopali jussione indige- Quomodoibi leprosum sacerdos immundum facii, sic
    rcnt, si in ipsa consecratione hanc potestatem, ut_ el hic alligat et solvit episcopus el presbyter, hon eos
    ad officium missae, dudum percepissent (1115). Quo- qui insonles sunt vel innoxii, sed pro officiosuo, cum
    raodo autem illara in consecratione non perceperini,, peccatorum audierit varielates, scil qui ligandus sit,
    facile quilibet explorare polerit, si modum consecra- qui solvendus. Item Hieronymus ad Hcliodorum
    lionis eorum diligenter considerare voluerit, in quo) (epist. 5, Opp., t. IV, p. ii, p. 10) : J./j/ii,inquit, se-
    irou niore episcoporum jus ligandi aique solvendii dere unte presbyterum non licet: illi, si peccavero,
    D
    (1112) Gregorii Yllslrenuus adjulor fuit liic An- c.utnoralione Conjuncta nec olim solemnisin Ecclesia
    selraus, cujus vita descripta exstat in Tengnageliii fuit, cum de ea anliqua Latinw Ecclesim riiualia
    colleclione Monumentorum contra schismaticos p. anle duodecimumswculum scripla altum sileant; nec
    83, agitque de eo saepiusBernoldus noster in Chro- eiiamnum ab omnibus observalur, cum in Grmciaet
    nico, maxime ad annum 1066, qtio ejus obilumi Orienie prmtermitlalur. Atqui saeculo adhuc unde-
    refert. cimo haecserijjsit Bernaldus.
    (1113) Acceperunt enimvero utramquc in ordina- (1115) Omnino hic legendum videtur excusat, ut
    tione, posteriorem tamen nnnnisi cx licentia seui hic sit sensus, eum non esse absolutum a peccalis,
    approbalioiie episcopi exercendani : quo sensu hicc qui sciens confitetur presbytero nondum ab episcopo,
    intelligendus cst Bernaldus. ut modo loquimur, approbato; bene vero, si id fe-
    (1114) Non de moderno ordinationis ritu hie lo- eerit, bona fide illum approbatum existimans, quod
    quiiur Bernaldus, quo disertis verbis recens ordi- plures theologi docent, defectum jurisdictionis tunc
    nato presbylero dalur ab episcopo potestas remit-l- pcr Ecclesiam suppleri slatuentes.
    tendi peccata; sed demore sui tempoiis, quo necdumn (1116) Patet hincsatis aperteBernaldumopusculi
    adhibebantur verba illa : Accipe Spiritum sanclum,!, hujus auctorem illum ipsura esse Bertholdam Con-
    quorum rewiseris, etc, cum terli.i manuuin imposi- stantiensem presbyterum, qui in Chronico ad annum
    tione; proul inleralios observal Drouvcn, De re sa- 1084 eadciu de.se memorat.
    crament.. t, II, p. 562 : Tcrlia manunm imposilio o
    1249 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1250
    licet nie tradere Salanw in hiierilum carnis ut spi- lA ne B. iiamaso papaesaciisque canonibus, hanc
    rilus sulvus sit in die Domini. Sed hse sententise su- eamdem prohibentibus, adversari judicemur. Tutitts
    perioribiis in nullo contradicunt, quse itidem presby- enim videtur, ut dicamus, eam illos habere exaliqua
    teris hujusmodi potestatem circa poenitentes ascri- concessionecpiscopali, quamex proprietate officii;
    bunt, non tamen ut episcopis ex eorum consecra- sicut et subdiaconibus concessum creditur ad mis-
    lione, sed ex episcoporum jussionc, ut canones prse- sam legere Epistolam, quod ex consecratione non
    scribunt. Nec utique B. Hicronymus in prsedictis videntur habere (1119). Tamlate autem hujusffiocli
    sententiis, unde probati hoc jus habeant, signanter consiietudo benedicendi popnlum in ecclesia pre-
    expressit, sedeos tantum hoc habere simpliciter nota- sbyteris inolevit, ut non absqiie episcopali Gonces-
    vit. Prseterea si ex consecratione etiam more episco- sione adeo propagata rite crcdatur, iiec parvum inde
    porum hos eOshabere dixisset, nos tamen canonicis scandalum oboriretur, si jam modo a presbyteris
    sanctionibus salva ejus reverentia, in hoc contradi- intermitteretur
    ccrc non praesumeremus. XIII. Beatus quoque Damasus ad coinpescendam
    XI. Beaius quoquc Gregorius papa scribens ad chorepiscoporum insolentiara arctissime officium
    Janiiarium Calariianum episcopum (lib. iv, epist. 26) tam presbyteri quam chorepiscopi circumscripsit,
    "
    quibusdam presbyteris, ut neophytos corifirma- utpote qt:os idem esse judicavit: non tamen sibi
    rent, permisit, quoJ utique ab officio pi'esbyterorum vel suis successoribus praeseripsit, quin presbyteris
    penitus extraneum non ignoravit. Pervetiit, inquit, qusedam concedere possent^ quae ipse eorimi olfleio
    ad rios, quosdam scandalizalos fuisse, quod presby- proprie non attineie prsedixit. Nihil autem nos eo-
    teros eos iangere chrismate, qui sunt baplizali, pro- rum potestati contra canonicam aucloritatem et ec-
    hibuimus. Et nos quidem secundum usum veteretnr.i- clesiasticam consuetudinem arrogare debemus, etsi
    slrm Ecclesiw fecimus. Sed si omuino hac de re ali^ii in quorumdam sententiis non adeo authenticis quse-
    contristantur, ubi episcopi dcsunt; ut presbyteti dam eis supra modnm concessa legamus, ut in Ite-
    eliam in froniibus baptizatos chrismate tangere de- gensi concilio capitulo 4 (1120) presbyteris conce-
    beant, concedimus. Has sane confirmationes ratas ditur,utvirgines conseci'are etneophytcs consecrarc
    fuisse non dubitamus, quas illi presbyteri ex aposto- possint: quod apostolica auctorilas et ecclesiasiica
    lica concessione, non ex propria prsesumplioiie, fe- consuetudo penitus eis intercludit. Ipsi chorepiscopi
    certint: quod utique si fecissent, juxta prsedictura et presbyteri etiam caveant sibi, nc illicita temere
    S. Ensebii papae statutiim penilus irritae fuissent. prsesumant, ne de eorum prscsumptione veraciier
    Sictit ergo illi presbyteri jus confirmandi non ex Q i dicatur, quod B. Damasus papa de hujusmodi prse-
    consecratione, scd a domino apostolico habuerunt, sumptoribus verissime protestatur (episi. 5; LABB.,
    ita et quilibet presbyteri non tam ex consecra- t H, pag. 876): Chorepiscopi, inquit, sive presby-
    tione (1117) quam ab episcopali concessione ha- teri, qui illiciia prwsumebant, quod agebaril acium
    bent, quod pcenitentes reconciliare valent. Non non eral; et propierea mtdti in securilatem lapsi ec-
    esrum officioaliquid ascribere prsesumimus, eorum clesiastico fraudabantur el frustrabantur ministerio.
    quae in apostolicis statutis pcnitus eis prohibita le- Quapropter et adhuc caveant presbyteri in officiis
    gimus. ecclesiasticis illicita et inconcessa usurpare, ne ca-
    Xn. Benedictionem quoque super populum, quam nonica ultione mcrito multentur, cum per temera-
    S. Hieronymus in epistola sua ad Rusticum Narbo- riam usurpationem etiam fidelesecclesiaslico riiini-
    ' nensem
    episcopum (1118) presbyteris ascribit, nos sterio defraudare judicenlur.
    proprie eorum officio ascribere non prsesumimus,
    (1117) Hinc quoque palam fit, auctorem noslrum (1119) Similiadesubdiaconisscribit ssec. ixAroa-
    non negasse omnino, presbyteris absolvendi potesta- D larius Fortunatus 1.1 De div. offic, c 11, et Micro-
    lem in ordinatione conferri, sed lantum ejusdem logus Berhaldo coaevus, De eccles. observat., c. 8 :
    exercitium scu jurisdictionem, quam utique a po- Solis subdiaconis, inquit, inler inferiores gradus Ro-
    testate ordinis disiinguunt moderni theologi, termi- mana auctoritas conccdil,nt sacris veslibus.induii
    nis duntaxat, non doctrina etiam ab antiquis di- Epislclam leganl ad missam; quod tamcn rioti exsua
    •
    screpanles. consecratione, sed potius ex ecclesiastica consensione
    (HI8)Esthsec episloIaOS S. Hieronymi (Opp., l. meruerunt obtinefe. Unde tuncnecdum usitata erat
    IV, p. ii, p. 769) scripta ad Rusticum monachum, libri Epislolarum traditioin eorum ordinatione, quae
    tunc adhuc erat, factus postea-Narbonensis etiam abest in omnibus litualibus Lalinis anie qua-
    • qualis '
    episcopus, de quo agitur in Gallia Chrisliana (t. VI, dringentos annos scriptls.
    p. 7) (1120) Concilium Regiense in Provincia 29 Nov.

    BERNALBI
    DE SOLIJTIONEJURAMENTORUMTRACTATUS.

    MONITUM.
    Opusculum hocin eodem tere argumento versatur quo superius col. 1219 exhiLitum, in facto neropf. Gre-
    gorii VII quo ann. 1076 Heinrico rege deposito subditos ejus a juramento fidclitatis absolvit, ac etia_j."Con-
    1251 . AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1.2S2
    stanliensibus speciatim intcrdixit, ne Ollotiicxconiiminicalo suo episcopo obcdianl. Haud tamcn integrum
    est, sed «xcisis in «odice oclo piiginisin iine mulilum. Oiiinino antcin posl iilud sequcbalur aliud, ciijus
    fiagmenltiin ibi habelur, ejusdem arg.inienli cuui prajcedenicXl de ollieio prcsbylcrorum. Unde conjectare
    licet, huiic fuisse libruni Dc confessione, qucni Bernaldo'.iribuil Anonvnius Slellicensis, qtiemve hoc falo in-
    tercidisse doleinus : ttti et alterum De concordia o[jiciortim, quein idein Anonymus libro De poteslate pre-
    sbyieroram subjicit, qui forle in his ipsis rescissis oclo foliis conlinebalur.

    Reverendissimo sacerdoli ac dilcclissimo fralri ti pigeat : nam hajc bcne considcrala ct noslrates de
    WALTHERO cvangelicse perfeclionis el canonicse pro- perjurio indubitanter exptirgabit, cl adversariorum
    fessionis (112!) viro B. presbyter indignus, ulinam nostrorum obloculioncm evidentissime confulabit.
    solo corpore infirmus, post hujus vilaj stadium JII. Dominus nosler Jesus Chrislus in Evangelio
    selernse bealiludinis bravium. hanc universalem ct indubitanler cfficacem B. Pctro
    I. Mullum vires noslraj imbecillitatis excedit, dedit poteslalem, ul ligaluin essct qtiidquid ipse li-
    quod fraternitas vestra sibi a nobis scribendum dc- gasset,clsolutumquidquidipsesolvissel(Ma»/i.xvi).
    poscit. Sed cbaritas, quaj non quajril quaj' sua sunt Nec hsec poteslas in solb Petro reniansit, sed ct in
    (J Cor. xm), nos vcstris votis annuere compellit, alios apostolos, imo in omnes Ecclesiarum princi-
    salius esse judicans, sc ultra posse suum quodam- pes commeavit, beato Leone I alleslanlc, qui ail
    modo in periculum niitlerc, quam vestraj dileclio- (serm. 5, in anniv. assumpt. suce) : « Quod dicitur
    nis petilioni non obcdirc. Petitis enim a nobis ut B. Pclro : Tibi dubo claves recjni coilorum (Ibid.),
    cuidam veslro amico vice veslra respondeamus, qui et reliqua, transivit. quidem eliam in alios aposlolos
    nostrales (1122) perjuros esse improvide dogmali- jus potestatis iliius, et ad omnes Ecclesiaj principcs
    zal, eo quod deposilis el cxcoinmunicalis jutamen- decreli hujus conslitulio commeavil; sed non fru-
    lum subjectionis servare non prajsuinanl. Sed uos stra uni commendatur, quod cmiiibus iniiinalur,
    qualilatem lllitis vestri amici non bene cognoscimus, Petro enim hoc ideo singulariler credilur, qui.a
    videlicet, si canonicas auctorilali quoquomodo as- cunctis Ecclesiaj rectoribus Petri forma proponiiur.i
    senliat, an hajrelico more quibuslibet ralionibus Hae igitur auclorilate prajsules aposlolici, videlicel
    perlinaciler resislat. Quapropler non ad illum, sed suceessores S. Pctri specialitcr et principaliter su-
    ad veslram fratcrnilalcm scribere decrevimus, vobis- blimali, quoslibet in Ecclesia prajlatos pro cerlis cri-
    que raliones suggcrerc, quibus illum conveniatis, minibus deponere consueverunt, cl adhuc dcponcrc
    sicul ejus qualitali el corrcclioni magis competere possunt. Et hoc ulique in canonicis et aposlolicis
    videalis. Ila autem, Deo annuente, scribere tcntabi- sanctionibus tam usilalum inveniUir, ut nulli erudilo
    mus, ut cjus corrcctioni suflicere possit, si lamen inde aliquid dubilandum videalur. Nempe S. Ccele-
    nondum in hajrelica pravitalc pcrlinaciler obduruit, Slinuspapa in sacra synodo Ephesina (LABB.,I. III,
    quam Paulus aposlolus magis devitandam, qnara p. S55), quse ex quatuor piineipalibus synodls cst
    sxpios admoncndam judicavil. Gratia Domihi noslri lcrtia,NesloriumpairiarchainConslanlinopolitanuni:
    Jcsu Clirisli, et charitas Dei, et commuhicatio S. item Leo Magnus in sanclo Ciialcedoncnsi concilio
    Spiiilus sil cum omnibus vobis (7/ Cor. xin), do- r (Id., I. IV, p. 417), ex quatuor principalibus iillimo,
    mini et fratres dilectissimi. Dioscorum patriarcham Alexandrinum per lcgalos
    II. Multi exadvcrsariis sahctaJEcclesiajCatholieos suos aposlolica auclofilale damnaverunt. Ilein Felis
    noslri iemporis de pcrjurio nbtafe solent,'eb quod papa Acacium patriarcham Constantinopolitanuni in
    dcposilis cl excommunicalis jurameiHuin suhjeclio- .Rpmana synodo (l. c, pag. 1095,) absentein depo-
    nis servare nolinl, a qiio tamen Romantis cos poii- suil el analhematizavit, eo qttod ipse communioncm
    tifex synodali judicio absolvit-(1125). Sed illi eos excommunicaloruin declinare noluerit. Item et in
    nequaquam de pcrjurio 'ihculpabuntj quicirnque ec- hosirb tempofe Vcnerabiiis papa Alexandcr (1124)
    clesiaslicam et apostolicam auctorilalern fideli consi- Petrum Florentinuip deposuit, eique Reginhcrium
    deratione perpenderinl.quae lam eflicaciler subjeclqs . venerabilem virum s.ubrogavit. Sed incassum labora-
    absolvere, quani prajlalos eorum deponere hactenus himuSj si singulas hujusmodi depositioucs cniinie-
    consuevit. Hoc ergo ut evidenlius fiat, paulo aitius rare voluerimus; nani prius nobis' diera,. quam
    de eadem auctorilate nos fidelitef cOn.siderare noii .exempla de lalibu? deficere non dubitamus.
    celebralum ann. 459, prajside S. Hilario Arelalensi. quod subdili fidem juraip.dalampriricipi Clmstiano,
    Vid. Labb., t. UI,'p. 1287 elMauriahoruiu nova col- J)eo ejusque sanctis adversanli. et eorttm prmcepia
    lectio conciliorum Galliaj 1.1, p. 444. D violanti, servare non teneanlur, prbvoeat; Gregb-
    (1121) Colligi ex hisee verbis videtur, Wallhefum rius IX in epistola ad prsesules Apulia; roissa; quod
    hiinc canonicuin fuisse regularem, ac forle pariler tamen nullibi alias se vidisse teslalur Fleuriu%Hist.
    in liailenbuch, ad cujus collegii canonicos hunc Eccl. 1. LXXIX,§ 40 . Vcrosimilius lamen Bernaldus
    aeque ac prajcedenlem traclalum fuisse perscriplum, h.ic polius agit de Otlone episcopo suo, quam de
    exislimo. rege Henrico.
    (1122) Per noslrales hic sive Blasianos vel om- (1124) Si Ughcllo fides (Ital. sacr., t. III, p. 77),
    nes Conslanliensis dioecesis subdilos iivtelligi arbi- Raynerius ann. 1071 successit Pelro, non quidem
    tror, quos Grcgorius VII a prajslilo juramento ab- iili Simoniaco et deposito, sed alteii cognomiui vere
    sofvil. Vid. supra, col. 1219 et 1258. catholico, ad quem exslai Aiexandri 11epislola ann.
    (1125) Dubium, an synodum Romanam ann. 1076 1067 (l. c.,p.7G). . , ,
    ialelligal, num Ufbanum II, ad cujus decretum,
    1255 APPPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1234
    IY. Sicut autem Roinani pontiliees summos pa- .A imperalorem excommunicasse legitur, eo quod con-
    triarchas deponere possunt, ita et inferiores, utpote senserit ut S. Joannes Chrysoslomus a sede sua pel-
    mundi principes (1125), quorum utique dignitas po- lerelur. Ilem B. Nicolaus papa I Lotharium regero
    tius ex humana adinventione, quam ex divina insti- pro quadam concubina excommunicavit. Item B.
    tutione videtur processisse (1126). Quid enim mi- Adrianus papa generaliter omnes reges anathemati-
    runi, si apostolica auctoritas reges judicare posse zavit, quicunqtie sedis apostolicae staluta violare
    creditur, quaj juxta Apostolum et angelos judica- prajsumpserint.
    tura non dubitatur : Nescilis , quoniam et angelos' V. Patet ergo satis aperte, quod prajsules aposto-
    judicabimus, quanto magis smcularia? (I Cor. vi.) lici tam ecclesiasticos quam sajculares prajlatos va-
    Nam reges sacerdotaii potestati certum est sulvja- leant deponere. Unde et necessario consequitur, ut
    cere, B. Gelasio papa ad Anastasium imperatorem et subjectos de manibus prajlatorum possint eman-
    ita prolestante (epist. 8, LABB.,t. IV, pag. 1182) : cipare; non enim rata posset esse prajlalorum de-
    Duo, inquit, sunl, imperalor Auguste, quibus prin- posilio, si subjectorum nulla posset fieri subtractio
    cipaliter liic mundus regilur, auctorilas sacrata pon- (1150). Sed et hoc certum est omnibus Catholicis et
    tijicum, et regalis potestas; in quibus lanto gravius eruditis, quod B. Petrus a Domino ajque generali-
    est pondus sacerdolum, quanto eliam pro ipsis regi- ter et eflicaciter tam solvendi quam ligandi potesta-
    bus hominumin divino reddituri sunt examine ratio- tem accepcrit (Matth. xvi). Unde et vicarii ipsius,
    nem. Nosti enim, fili clementissime, quoniam licet qui ex apostolica auctorilate prajlatos possunt ligare,
    vrmsideashumano generi dignilate,Jamen prmsulibus ne subjectis prajsideant, eadem auclonlate etiam
    divmarum rerum devotus colla subir.itlis, alqae ab subjectos absolvere, ne eisdem prajlalis subjaceant.
    eis causas tum saluiis exspeclas (1127), hincque teil- Sic litique S. Coelestinus papa in synodo Ephesina
    lis subdi debere cognoscis religionis ordme potius Constantinopolitanos in sua auctoritate de manibus
    quam prmesse; inter licecex illorum te penderejudi- Nestorii quondam episcopi emancipavit (1151). Item
    cio, non itlos ad tuam velle redigi voluntalem. Hinc S. Leo papa in Chalcedonensi synodo Alexandrinos
    S. Gregorius papa I sajpenumero in privilegiis, quaj in sua auctoritate a Dioscoro quondam episcopo sy-
    feeit, legitur decrevisse, ut tam reges quam sacer- nodali judicio liberavit, eisque, ut S. Proterium sihi
    dotes, vel quilibet sajculares, a suis dignitatibus ca- eligerent in episcopum, concessit. Hajc sane sacra-
    derent, si contra sedis apostolicaj statuta venire tissima concilia, in quibus hujusinodi emancipatio-
    tentarent (1128). Eadem autem aucloritate B. Ste- liones sive soiutiones factaj legunlur, lantam reve-
    phanus papa hujus eominis secundus Hildericum Q rentiam ex apostolica auctoritate meruerunt, ut B.
    rcgem Francdrum pro ignavia sua deposuit, et de- Gregorius papa eadem et Evangeliis comparet, ct
    vositum atque detonsum in monasterium misit, et omncs ab eis dissentientes anathematizet, qui etiam
    .Mppinum ei in regnum substituit (1129). Necmiran- deeisdemin synodica sua ad patriarchas (lib. epist.)
    dnm, si Romani pontilices sajcularibus sajcuiarcs protestatur ita : Se, inquit, el non illa deslruit,
    dignilates possunt auferfe, ue Chrislianis princir quisquis solvere prmsumit quos liganl, vel ligare quos
    pentur, quos penitus a corpore detruncare possunt, solvunt. Itein B. Stephanus papa, de quo prajdixi-
    ne vel ultimum locum inter Chrislianos habere yi- KIUS,omnes Francigenas a dominio et juramento
    deantur. Sic enim S. Innocentius papa Arcadium subjectionis Hilderici regis penitus absolvisse legi-
    *
    (1125) Fallacishujus argumentationis novitas jam regum mutaliones. Unde nullum hiiic pro ponlifi-
    in prajviis observationibus proditur. cum" ad reges deponendos potestate argumentura
    (1126) Non est potestas ait Apostolus, (Rom. xm), extundi potest, cum cuncta hajc consentiente tanr
    nisi aDeo, qum autem sunt, a Deo ordinalm sunt; tum Franciaj proceribus papa, non vefo jubeiite, sive
    non ergo simpliciter ex humana adinventione. ex ejus auctoritate sint acta, vid. not. 1152 mox in-
    (1127) Genuinus Gelasii sensus patet ex integro fra. Necetiamquadranthucadducla.aliorum pontili-
    loco citato, hic tamen decurtato; ita autem ille : cum exempla, quaj id unum evincunt, reges quoque
    Prmsulibus rerum divinarum devolus colla submittis '^a Udelium cornmunibne extorres fieri posse, si Ec-
    alque ab Hs causas tum salutis exspectas, inque su- clesiaj decretis rebelles et contumaces existant, ne-
    mendis cccleslibus sacramentis, eisque ut competil, "quaquam propterea sua dignitate privari: qupd ccrte
    disponendis subdi te debere cognoscis religionis or- memorati hic pontilices nunquam per sua etiam ana-
    dine polius quam prmesse; adeoque in iis, quaj reli- themata intenderuiit.
    gionem attinent, seu ecclesiaslicis, uti mox in se- 1150) Valent hajc utique de prajlatorum eccle-
    quentibus declarat, quod cognoscenles imperium ei siasticorum depositione, cum illi quoad Tofticium
    superna disposilione coliatum, legibus ejus ipsi quo- suum quoque ab Ecclesia dependeant: inde lamen
    que parent religionis antislites. ....... ad reges concludere neutiquam licet, Ecclesiaj qui-
    (1128) Yideantur de hoc argumento superius dem ajqueiii spiritualibus subjectos, in exefcitio
    col. 1219 dicta. . , .. tamen suajpoteslatis soli Deo rationem.reddituros,
    (1129) ItaBernaldusexfidescriptorumFrancorum, ut probant superius jam ex SS. Ambnjsio ^t Grego-
    Quaderebene observatPagiusinVita Zachariaj papaj rio in observationibus adducta lestimonia. Talia
    exPetrodeMarca (I. m, Marcm Hispan., c. 4) id dun- vero condonanda sunt Bernaldo, qni ex ajvi sui
    tasat de consilio el monito papse accipiendum, et genio scripsit.
    Eginhardum in Annalibus sedis apostolicaj auctori- (1151) Recte his argumentis et exemplis contra
    tatem adjunxisse Franciaj procerum petitioni, et refractarios episcopos jam supra , col. 1237, usus
    consensui, ne populi permissas suo arbitrio putent est Bernaldus. -
    1255 AD OPERA S. GREGORIl APPENDICES. 1256
    lur(H52). Item S. Joannes papa (1155) Ludovicum AVquod prorsus illi subessc non debemus, queiii indu-
    imperalorem a juramenlo, quo jpse Adalgiso lyranno bitanlcr deposilum, ne nobis prajesse debeat, cogno-
    repacificatus est, absolvit, eo quod cum salute rei- scimus. Nam in ipsa canonica depositione prajlalo-
    publicaj nequaquam posset observari. rum itidem et subjectorum absolutio continetur,
    ibi subintelligitur, etiamsi in sententia
    VI. In nostris quoque temporibus sedes aposto- quaj semper
    depositionis signanter non annumeretur. Sicquippe
    lica Babinbergenses ab Heremanno et Florentinos a Felix beatus
    papa Acacium pat.riarcham Constanli-
    Petro quondam episcopis ahsolvit, nec aliquos cis .
    nopolitanum in Romana synodo (LABB.,t. IV, pag.
    quasi episcopis subjacere permisit, etiamsi eisdem 1095) deposuit, nec aliquam subjeclorum ahsolutio-
    juramcntum subjeclionis fecissent. Sicutique scm- nem ibi specialitcr commemoravit. Nec utique ne-
    per aposiolica auctoritas quoslibet Christianos sibi cesso fuit, nam nullatenus illi ut episcopo
    de dcinceps
    specialiter commissos manibus depositorum et
    subjacere dcbucrant, cum nec suhjecli ejus essent,
    cxcommunicatorum absque omni notaperjurii absol- ab episcopatu, etc.
    vcre consuevit, etiamsi eisdem prajlatissiibjectionem quem
    Hic truncalus esl codex integro quatemione oclo
    juramento promiserunt. Sanctus quoque Bonifacins paginarum exciso, ubi lam
    finis hujus tractatus,
    martyr el episcopus, qui juniori Gregorio papneom- "] quam alius novus continebantur; qum enim abltinc
    nimodam jurasse legitur obedienliam, eo de jura-
    sequuntur, nonnisi fragmentum seu conclusio divcrsi
    menlo, sed ab eodem apostolico, ahsolvi instantis- ab itoc operis sunt et cum illo argumenio conveniunl,
    sime rogavit (1154) : quod utiquc lam sanctus vir
    superius col. 1245 de presbyterorum officio
    et sapiens cur rogaret, si hujusmodi solulionem quod traclavit Bertialdus. llujus quidem opusculi hoc
    non valere, et ob hoc perjurium excusare non posse modo
    dcperditi jacturam dolemus, ob allerius veio
    putarel ? codicis defectum reslituere haud possumus. FOII.J
    VII. Prajlerca si diligenter considerare volumus, feliciores erunt alii mei collegae, si sua scrinia cu-
    juramenlum subjcctionis non solet exhiberi prajla- ralius pervestigare volucrint.
    lis, nisi pro respectu prselationis, quod etsi in ju- Observandum indubilanter prajfixcrunt. Iloe uti-
    ramenlo verbis specialiler non exprimatur, in jura- que vcnerabilis papa Gregorius hujus nominis septi-
    lione tamen subinlelligendum esse non dubilatur, mus in suo tempore fccit. Hutic B. Anselmus Lu-
    videiicct, ut iste illi fideliter subjaccat, quandiu ille censis episcopus in suo episcopatu imitari consue-
    isti officio prajlationis prajsideat. Postquam auteia vit. Hocetiam rcverendissimus domnus noster papa
    prajlatus pfajlatione fucrit privalus, nequaquam ille „ Urbanus non dico Romanis, imo aliarum gentium
    qui subjectus ejus fuit juramenlum subjectionis ipsi presbyteris, ilem et monachis concessit. Quamdam
    ultenus servare oebebit, quodei nonnisi ad officium eliam congregalioncm presbyterorum tali cossces-
    prajlationis juravit. Non enim pro perjuris dam- sione generaliter donasse asseritur. Hanc ergo con-
    handi csse videntur, quicunque privatis prajlatione cessionem et alii vacanles presbyteri ab episcopis
    juramenlum subjectionis servarc nolunl, quod eis- accipere non negligant,anlequam ta!c ofilciuni circa
    dem, dum prajlati essent, pro officio prajlalionis poenitentes excrcere prajsumant. Nihil enim reli-
    quondam juraverunt. Nec utique multum esset ne- gioni nocebit, si cum auctoritate episcopi ctiam illa
    cessarium, ut Ecclesia subjectos ab hujusmodi jura- humiliter agcre studeamus, quaj nos absolute cx
    ramenlo specialiter solveret, quorum prselatos ca- officio nostro haherc non dubilamus : quanto magis
    nonice jam deposuisset, nisi propter quorumdam illud, quod canones nos absque jussione episcopi
    infirmorum dubitalionem, qui in talibus causisiiihil exercere non pcrmittunt? Nec dc prajsumptione ncs
    putant actum, nisi quod specialiter fuerit prajnomi- excusare poierimus, sideinceps, quajprohibtta sunt,
    natum. Est enim cuilibet erudilo satis manifestum, scienter et inobedieiiter usurpare lenlabimus.
    (1152) Vid. mox nola 1229. Scio hajc passim abi D candide tcstatur , Pippinum a pcrjurio . in regcm
    aliis quoque narrari; at quid opus fuisset lali abso- Childericum admisso iuisse absolutum a papa (Bou-
    lulione Stcphanum facienda, si Childericus au- QCET.Coltecl., t. V, p. 187).
    • etoritateper Zachariaj ejus antecessoris depositus fuis- (1155) Id ad annuin 871.refert Hermannnset An-
    seC?Major itaque fides habenda videtur Theophani -_ nales Metenses : quod tamen non a Joanrie VIQ, sed
    quamvis extero, qui quod domestici scriptores non ab Adriano H factum esse affirmat Pagius.
    audebaul, in sua chronographia (ed. Paris., p. 558) (1154) Greg;;iiusII ssu junior S. Bonifacium.Mo-

    BEKMJLLBI
    TRSeTATUSDE REOUDINATIONEVITANDA, ET DE SALUTE PARVULORUM, QUI AB EXCOM-
    ;; MUNICATIS BABTIZATI SUNT,
    Ad Gebhardum episcopum Constantiensem

    MONITUM.
    Non legimus Gehhardum aliquando Italiam accessisse ante annum 1100, quo. obiif,BernaWtis, rjuihanc
    ad eum epistolam scripsit, in qua sententiam de sacramentis excommunicatorum , quam opusculo II sia-
    1257 APPEND. ffl. — MONUMENTAGREGORIANA. 123*
    ttserat, denuo partim iisdem, partim novis argumentis confirmat. Hajc res demum in concilio Guastallensi
    nr.n. 1106 tractata et decisa est, prajsente tunc etiam Gehhardo , quem Heinricus V priore anno Romam
    nd pontiiicem miserat. Arhitror aulem Gebhardo jam antea fuisse propositum , concilio cuidam Romano
    interesse, ac desuper Bernaldum consuluisse, quin tamen id exsequi potucrit vivcnte Heinrico IV,
    cjusque faclione Alpes prajcludente impeditus. Unde de tempore, quo scripta est hajc epistola,
    nilstatui potest, quamvis omnino ante annum 1100 reponenda sit, cum scriptor eodem anuo fatis
    concesserit.

    Bomno ac reverendissimo antistiti GEBEHARDO , A pitiilo : Qui corum inveniuniur in clero , in eodem
    apostolicselegationis (1155) auctorilate sublimato, habitu perseverent. Et iterum . Providebil episcopus,
    BERNALDUS solo nomine presbyter noti moribus, suaj ut in clero prorsus esse videantur. Hi autem Cathari
    qualiseunque orationis et servitii ccrtitudinem. sive Novatiani sectatorcs -fuerunt cnjusdam hajre-
    I. Vestraj paternitatis excellentia nuperrimc per siarchaj Novati (1157), qui cum B. Cornelio papa
    legationem meaj parvitati injungere dignata est, ut per contentinnem ordinatus legitur, sicut ct Wiber-
    vobis breviter aliqua scribere festinarem.., quaj vo- tus (Guibcrtus) haeresiarcha cum venerabili Grego-
    bis in proxime fuluro domni apostolici concilio rio papa. Hi etiam non solum ecclesiaslico , sed ct
    (1158) necessaria putarem. Quam quidem injunctio- proprio eorum judicio condemnati ab Ecclesia dis-
    nem quamvis vires meas excedere non dubitem , cesserunt, et in perpetuam corum confusionem<pro-
    satius tamen esse judico, me in periculum mit- prii nominis hajresim condiderunt : quos tamen
    tere , qmim vestraj petitioni, imo prajceptioni noa conversos SS. Patres cum ordine susceperunl, non
    obedir.e. <utique iterum ordinaverunt. Est ergo satis rationa -
    II. De his ergo, qui hactenus apud excommuni- bile, ut et nos illum modum in receptione Wiberti-
    •catos ordinati sunt, in illa synodo ventilandum esse starum (1158) teneamus, quem sanclos Patres in
    non dubito, qualiter in Ecclesiam recipiendi sunt. " eomm similibus tenuisse, ettenendumprajscripsisse
    Unde ego vester cliens authenticas sanctiones de legimns.
    liac (Susa singulari diligentia perquirens satis abun- III. Sic etiam et Africanum concilium, cuilegatio
    danter usqiiequaque inveni, quod nulius eorum sedis apostolicaj et B. Augustinus interfuit, clericos
    juxta rigorem canonicum in.EccIesia officium ordi- Donatistarum cum ordine recipiendos., non itc-
    nis adminislrare debeat, quem in excommunica- rum ordinandos prajscribit,-quod in capitulo 55
    tione acceperat. Sed quia modo summa necessitas (LABB.,t. II, p. 1651) ita decernit : Placuit, ut e.%
    illum rigorem quodammodo emolliri cogit, illud ipsis Donalistis quicunque clerici correcto coiisilioad
    summopere prajvideamus, ut ipsam cmollitionem catholicam unitalem transire voluerint, secundum
    nequaquam contra canoncs, sed secundum canones uniuscujusque episcopi calhotici voluntaicm atque
    temperemus : videlicet, ut si queni eorum de ex- consilium, qui in eodem loco gubernat Ecclesiam, s»
    communicaticne conversum ccclesiastica necessitas hoc paci catltolicm prodesse visum fucrit, in suis ho-
    cum ofllcio recipi cogit, nequaquam illum contra nortbus suscipianinr , sicut prioribus ejusdcm divi-
    canones reordinemus, sed potius secundum canones sionis temporibus factum essc manifeslum est; quod
    cum ordine recipiamus. Sic enim sacratissimum f muUarum el penc omnium Africanarum Ecclcsiarum
    concilium Nicajnum, a SS. Patribus Evangelio com- exempla testantur. S. Augustinus cle eisdem Dona-
    paratum, clericos Novatianorum cum ordine susci- tistis scribens ad Boriifacium : Sint, inquit, in Ec~
    pi, non iterum ordinari decrevit, quod, cap. 8, ita ciesia clerici, sint episcopi uliliicr, qui contra illam
    prajcepit (LABB., t. H, p. 41) : De Itis, qui seipsos fuerunt liostiliter. Beatus quoque Innocentius i
    iCognomiiutnlCaiharos, id est, mundos, si aliquando papa, quamvisordinationem hajreticorum damnatio-
    veniunt ad Ecclesiam catltolicam , placuil sancto et nem potius quam consecrationem esse judicaverit
    nvitfiio concilio , ut impotiiionem manus accipientes \episL 22, cap. 5; LABB.,t. II, pag. 1275), senten
    sic in clero permaneant. Et post pauca in codem ca- liam tamen Nicosni concilii de receptione Novatia-

    guniinum postea arcbipraasulem ann. 725cpiscopum ann. 1105 ab Heinrico V Romam missus anno se-
    ordinavit, ab eoqu3 fulclilatis juramentum esec;it, qucntc synodo Guastallensi a Paschali II celebrata;
    quod refert Olhlonusin illiusVita (MABILL.ActaSS. interfuisse dicitur in Gallia Cbristiana (t. V, pag.
    . SseculoIII Bened., p. n, p 5-3),ubi tamen nihil no- 911), ubi iila de schismaticis ordinatis in Ecclesias
    tatur de petita istitis relaxatione; imo id potius commuriionem recipiendis quajstio tractata et i(a
    Gregorio III elZacb.arise postmodum renovavit. definiSa est, prout jam antea Bernoldus in hac sua
    (1155) Gchbardus liiijus nominis terlius , de quo D"epistola consuluerat.
    jam eol. 1257, dictum, abUrbano II legati apostblici (1157) Hic non erat Novatus Africanus, sed Nc~
    'dignitatsauctusfuit, nti refertBernoldusiii Chronico vatianus presbyter Romanus , quos^ab invicem di-
    aa ann. 1089 , insa hac de re Ilrbani cpistola iegi- stinguendos esse observat Petavius, in suis ad S.
    tur appud Labbeum,t. X, pag. 444. Epipiianium hseresi 59 animadversionibuj/fEpiPii.
    (1156) Quale fuerit Romanom hoc coB.ciliiim,c«i Opp., t. II, pag.. 226).
    interesse voiuit Gehliardus, comperlum haud-est, (1158) Sic aCathoIicis sppeliahantur, qui adhm-
    illum saltem ante anntim 1100 Romam venisse nus- rehant Guiberto antipapaj sub nomlne Clemcntis JII,
    piam piodit Bernald-is in Chronico. Forte ati ill;:ti quonim tamen dispar a Novatianis fuit( causa;
    anni 1099 ire dispostterat, ssd ab Heinricianis im- cum hi h.Erctici quoqucessent, isti (antum schis-
    pediius demum Iloinrico mort:io et pace-reddita matici. *
    PATP.OL CXLVIH 40
    1259 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. jcvv,
    norum in dec.relis suis (LABB., 1. c. , pag. 1274) A nullum de his, quos vel baplizavit Acacius, vel quos
    venerabiliter suscepit , non reordinavil (1159) : sacerdotes vel levitas secundum canones ordiimit,
    quem tamen ipse ab excommunlcatis et in excom- ulla eos ex nomine Acacii portio lajsionis atlingat,
    municatione ordinatum declaravit, cujus ordinalio- quaj forsitan per iniquum tradita sacramenti gratia
    nem nec consecrationem dicendum esse asseruit, minus firma videatur. Nam et baptismum, quod pro-
    ita protestatus : Quam rem, inquil, nullo modo pos- cul sit ab Ecclesia sive ab adultero sive a fure
    sumus dicere consecralionem, quia ab excommunica- fuerit datum, ad percipientem munus pervenit illi-
    lis celebrala esl. Hunc lamen ipse conversum el per batum, quia vox illa, quae percolumbam sonuitom-
    pcenitentiam purgalum cum ordine recepit, non re- nem maculam humanaj pollutionis exeludit, qua de-
    ordinavit, ne illi suse sententise quoquomodo adver- claratur et dicitur : c Iiic est, qui baptizat in Spiri-
    saretur, in qua reordinationem penilus ut rebapti- tu sancto et igni (Luc. m). . Et postpauca : « Aca-
    zationem proscripsisse videtur, videlicet quam scri- cius, cujus nomen dicimus esse reticendum, male
    bit ad Joannem archiepiscopum Ravennatem (GRE- bona minislrando sibi tantum noeuit; nam inviola-
    GOB.1. ii, epist. 46) : Sicut, inquit, semel bapliza- bile sacramenlum, quod per illum datum est, aliis.
    tus iterum baptizari non debet , ila consecralus perfectionem suaj virlutis obtinuit. Quod si esl ali-
    semel in eodem ordine non valet ilerum conseerari. quorum in tanluni se exlendens curiosa suspicio, ut
    .--Eamdem quoque sentenliam de cavenda reconse- imaginetur, prolato a Felice papa judicio (LABB.,
    cratione S. lnnocentius papa Naisilano episcopo t. IV, pag. 1095) postea inefficaciter in sacramentis,
    (epist. 16; LABB.,tom. II, p. 1271) scribens tcnuisse quaj Acacius usurpavit, egisse, ac peiinde eos me-
    non dubitalur; qui eidem cpiscopo clericos summo- tu;re, qui vel in consecralionibus vel in baptismale
    pere suos rcconeiliari studuil, quos zelo jusliliaj tradita mysteria susceperunt, ne irrila divina beae-
    ductos pro quodam reconsecrato in Ecclesia retento ficia videantur, meminerint, iu hanc quoque partem
    rationabiliter doluisse cognovit. Item Africanum similiter tractalum prajvalere superiorem, quia non
    concilium apostolica aucloritate congregalum et sine usurpatione nominis sacerdotii adjudicatus hou
    confirmatum, cui B. Augustinus interfuit et subscri- egit, in quo virlutem suam obtinentibus mysteriis in
    psit, capitulo 15 firmissime consliluit ut reordina- boc quoque rea sibi persona, aliis non nocuit. Nam
    tiones ajque ut rebaptizationes pcnilus fieri non li- ad illumpertinuil, quod tuba Davidica canitur : «Ve-
    ceat(LABB.,,t. II, p. 1644). Itein canones aposlola- rumlamen Deus conquassabit capita inimicorum
    rum (can. 67; LABB.,t. I p. 59) : Si quis episcopus, suorum, et verticem capilli perambulantium in de
    presbyter vel diaconus secundum manus imposilionem Q lictis suis (Psal. LXVII).J Nam superbia sempor
    acceperit ab aliquo, deponatur et ipse et ordinalor sibi, non aliis facit ruinam, quod universa ccele-
    ejus (1140). Nec hoc temeredixcrim, quod nusquam stium Scripturarum tcstalur auctoritas, sicitt pcr
    in authenticis statutis aliquos ex hajresi conversos Spirilum sanclum dicitur in prophetia « : Non ha-
    esse legimus ordinandos, nisi Paulianistas et alios bitabit in medio domus meaj, qui facit superbiam
    hujusmodi, qui non more catholicorum invocatio- (Psal. c). .»Unde cum sihi'sacerdotis nomeu vindi-
    nem sauctaj Triuitalis faciunt, qui etiam iterum ba- caverit condemnatus, in ipsius verticem superbioe
    ptizandi suni, cum ad nos veniunt. tumor inflictus est, non populus Dei, qui in myste-
    IV. Suni tamen quidam simplices nimiumque zc- riis donum ipsius sitiebat, exclusus est. i
    lotes, qui quoslibet in excommunicatione ordinatos, Beatus etiam Augustinus itidem senlire non dubi-
    si resipuerint, non cum ordine recipiendos, sed om- tatur, qui ad Vincentium Donatistam (epist. 95,
    nino reordinandos esse putant : et hoc ideo, quia Opp. t. II, p. 249) scribcns ita protestalur : <Eccle-
    sacramenta in excommunicalione usurpata penitus siaj, inquit, sunt omnia sacramenta Dominica, quaj
    exsuiflare non dubilant. Sed nos magis B. Anastasio sic habetis et datis, quomodo habebantur et daban-
    pnestiH apostolico credere debemus, qui ad Anasta- tur eliam antequam exiretis; non tamen ideo noa
    sium imperalorem scribens sacramenta Eeclesise D habetis, quia non estis ibi, unde sunt, quaj habe-
    lam in- ordinatoribus quam iri ordinatis rata esse tis. > Etpostpauca : c Nobiscum estis in symbolc,
    comprohavit, quaj Acacius palriarcha Constantino- in haptismo, in cajteris sacramentis; in spiritu aa-
    polilanus, licet a Felice papa damnatus, in excom- tem unitatis et in vinculo pacis, in ipsa denique ca-
    inunicatione administravit. Scribit enim ita ad eum- tholica Ecclesia nobiscurn non estis. » Item in epi-
    dem imperatorem (LABD.,t. IV, pag. 1280) : . Se- stola ad Festum (epist. 89, n. 7, 1. c, pag. 222) -
    cundum, .iriquit, Ecclesiaj calholicaJ consueludinem i Nequc, inquit, sacramenta hajrelicorum nobis ini-
    sacralissimum serenitatis tuaj pectus agnoscat, quod mica sunt, quaj in illis nobis sunt communia, quia
    (1159)'Hic iu codice nostro quajdam omissa sint ordine recepit (1. ix, epist. 81). Decretalis vero Sicut,
    necesse est; quaj enim bic sequuntur, neque ad No- dist. 68, c. 1 desumpla est ex ejus epistola (1. n,
    vatianum neque ad Innocentium pertinent, sed ad epist. 46) ad Joannem Ravennatensem.
    Gregorii Magni tempora, et ad ordinationern Maximi (1140) Integrum canonem liaud retulil Bernaldus.
    Salonitani episcopi, de qua idem Gregorius (1. iy, sequitur enim : Nisi uiique conslileril, quoti'ab l;m-
    epist. 20) : Nos eonsecrationem dicere nuilo modo relicis ordinaiionem habeat; qui etiim ab eis baptiz:,ti
    pobsumus, quia ab excommuniiatis hominibus$st ce- ct ordinaii sunt, ul fideles vel clerici sinl, fieri non
    kbrata. Iltmcipsum taiuen Maxhnum posrea cum notest. Vid. Drouven De re sacram., t. II, nag. 275.
    1201 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. . 1262
    non humana sunl sed divina. Proprius eorum error A bonorum, sicut in hoc lempore infatigahilis charitas,
    auferendus esl, quaj male imbiberunt, non sacra- et in sajculo futuro vita ajterna; partim vero cum
    menia, quaj similiter acceperunt, quaj ad poanam malis perversisque communia, sicut omnia cajtera,
    «uamportant et habent, quanto iudignius habent, et in qitibus sunt et sacrosancta mysteria. t
    tamenhabent. »Item in epistola ad Emeritum hajre- Sed epistolarcm brevitatem observare non pos-
    •licum (epist. 87, n. 9, I. c, pag. 212) : Yos, inquit, sem, si omnia hujusmodi teslimonia colligere vo-
    mutamini ex ea parte qua dissentiebatis, quamvis luissem. Cajterum si qttis hajc plenius explorare vo-
    sacramenta, quae hahetis, cum eadem sint in omni- luerit, scripta B. Augustini contra Donatistas fide-
    hus, sancta sunt. Quapropler vos mutari velumus a liter perscrutetur, et deinceps dubitare non permif>
    perversitate, uMenuo radicetur preecisiovestra. Nam titur sacramenta Ecclesiaj tam exlra Ecclesiam
    sacramenta quaj non .mutastis, sicut habetis, appro- quam intra Ecclesiam dari et haberi posse, sed
    hantur z nobis, ne forte, cum vestram pravitatem cxtra utrumque omnino perniciose. Hucusque de
    corrigere volumus, illis mysteriis Christi, quaj in clericis in excommunicatione ordinatis
    vestra pravilate depravata non sunt, sacrilegam fa- V. De infantibus qttoque itidemin excommunica-
    ciamus injuriam. » Ilem in libro ad Constantinum tione baptizatis aliquam mentionem in fulura sy-
    De unico baplismo (t. IX Opp., cap. 2, pag, 528) : B nodo facicndam puto, id est, si salvi sint, etiamsi
    « Hoc est justum, ut cum mala hominum reproba- ante reconciliationem ohierint ? Unde nobis itidem
    nsus, qttajcunque in illis bona Dei reperimus, appro- auctoritas S. Augustini satisfacere poterit, si fadeli-
    bemus. Hoc, inquam,juatum est, ut etiam in sacri- ter legerimus quid ipse censuerit. De majoribus
    lego non violem, quod verum invenio sacramentum, post hujusmodi baptismum statim obcunlibus scrihit
    nec ita emendem sacrilegum, ut in eo perpetrem ilidcm ita in primo libro.De baptisnw (cap. 2, 1. c.
    .€
    sacrilegium. . Item in eodem (1. c, cap. 5) : « Cttm pag. 81) : Siquemforte coegerit cxtrema necessi-
    ad nos venit schismaticus vel hajrelicus, ut calholi- tas, ubi calholicum, per quem accipial, non inve-
    cus fiat, schisma ejus et hajresim dissuadendo ct nerit, et in animo pace calholica custodita per.ali-
    destruendo rescindimus ; sacramenta vero Chrislia- quem extra unitalem catholicam posilum.accepcrit,
    na, si eadem lu iilo invcnimus, ct quidquid aliud quod erat in ipsa catholica unitate accepturus, si
    "veri tenet, ahsit ut violemus, absit, ut si semel data statim eliam de hac vita migraverit, nonnisi eum
    novimus, "iteremus, ne dum vilia humana curamus, catliolicum deptttamus. Si autem a corporali morte
    divina mcdicamcnta damnemtts; aut quajrendo sa- liberatur, cum se catholicaj congrcgationi etiam
    nare quod vulneralum non est, hominem saucitia prajsentia corporali reddiderit, unde uunquamcorde
    ctubi sanus est vulneremus. »Item in libro i contra G discessit, non solum non improhamus quod fecit,
    Donatistas, De baptismo (cap. 1,1. c, p.80) tam or- sed (etiam) securissime verissimeque laudamus .
    dinem quam baplismum extra Ecclesiam habcri quia prajsentem Deum credidit corde suo, ubi unita-
    posse pronuntians : < Nulli, inquit, sacramcnto in- tem servabat, et sine sacri baptismi sacramcnto,
    juria facienda est; si discedit a malis, utrumqtio quod ubicunq-ue invenit, non hominum sed Dei esse
    tiiscedit; si permanel in malis, utrumque perma- cognovit, noluit ex hac vita migrare. Si quis autem,
    net.» Item in eodem (cap. 15) : « Sacramenta, quaj cum possit in ipsa catbolica percipere, per aliquam
    schismalici ct hajrelici non aliter habent, nec aliter mentis perversitatem elegit in schismate baptizari,
    venire ad catholicam cogitat, quia
    agunt, quam vera Ecclesia, cum ad nos veniunt, ctiamsi poslea
    non emendamus, sed polius approbamus. t Ilem in certtts est ibi prodesse sacramentum, qttod alihi
    tertio (cap. 10) : «Non ideo uon suut sacramenia quidem accipi potest, prodesse autem nihil potest,
    Christi etEccfesiaj, quia eis illicite utuntur nonsolum procul dubio perversus et iniquus est, et tanto per-
    >
    liajretici, sed etiam iniqtti offerunt et impii; sed niciosius, quanto scientitts. Item in sexto Iibro De
    iamen illi corrigendi ant puniendi, illa vero agno- baptismo (cap. 5,1. c, pag. 165):« Omnes mali splri-
    scenda et veneranda stint. J Ilem in eodem cap. 19 : tualiter a benis sejuncti sunl, si autem etiam cor-
    D
    « Iiajretict sacramenta et Scripluras tenent ad spe- poraliter aperla dissensione separcntur , pejores
    fiunt. Sed ut dictum est, nihil inlerest ad.haptismi
    •ciem, non ad salutem. « Item in eodem, cap. 15:
    •« Sacratnenla si eadem sunt, ubique sunt integra, sanclilatem, quando quisque pejor id habeat ct
    cliam si prave intelliganlur, et discordiose tracten- qttanto pejori tradal. Poicst. tamen tradere separa-
    tur; sicut scriptura ipsius Evangelii (si) eadem ipsa tus, sicut poiest habere separatus; sed quatn .perni-
    ciose habere, tam •perniciose tradere. Ille autem, cui
    (est) uhique integra est. t Item in quarto, cap. 11 :
    ,« Intus et foris perversitas hominum corrigenda: est, Iradil, potest saluhriter accipere, si ipse non sepa-
    divina vero sacramenta et eloqttia non homiiiibus rafus accipial, sicut plcrisque accidii aliqua neces-
    tribuenda. >Item in.quinlo, cap. 19 : « Dcus adcstsa- siiaie morlis. » ..
    cramentis et verhis'suis,pcr qualeslibct adiniuislfcn-- VI. Si hoc ergo de majorihus et scientihus, quanto
    .<ur, et sacramcnfa Dci ubiqtie recta suiit, et maii magis ercdcndum est de infanlibus, qui penifus
    hbmines , quibns nihil prosunt , uhique perversi hajresim nesciunl, nec a scparato baptismum rcci-
    sunt,» id esi, tntuset foris. Itein in coiieta, cap. 27 : piiinl ? Nam aversio .cordis ubilibcl solet impediro
    s Muncra divinitus concessa pavtim sttni propria donum fomissiosir--:.(juaj aim in parvulo banlizai»
    12(53 A.DOPEIU S. GREGOIUI APPENDICES. 4264 i
    non iuveniatur, miriim, si non salvari posse per !!. Augustinum eliam de quibuslibel membris diaboli
    vim sacramenti credalur, quod et in adultis, si absit infra Ecclesiam baptizantibus asseruisse legimus. [
    aversio cordis, saluiem operari non duhitahatttr? Nimis est auiem longum, et huic quajstioni non adco i
    Nempe bapstismus hsereticorum majus prajjudicium necessarium, ttt pleniter disculiatur, unde haptizaii j
    adultis quam parvulis solet inferre, cum illos juxta remissam peccalorum accipiant, eliam cumperfidi |
    canones ab ecclesiaslicis ordinationihus prohibeat, eos baptizant. Sufficicnter tamcn ita respondere posp
    hos autem, postquam adoleverint, canonice ordinari sumus ad objecta, ut et parvuli inde remissam
    -non renuat. Sic enim Africanum concilhim capi- peccatorum accepisse credantur, unde el homines
    tulo.24 testalur. Prajterea B. Auguslinusnullumpar- magni ab hajreticis non ficto corde vel ignoranter
    Vulum ecclesiastico more haplizalum in libro xxi baplizati. Si quis autem pleniter r)e gratia Spiritus 1
    De civilute Dci (cap. 16, Opp. t. VII, p. 658) exce- sancli, sive de remissa peccatorum, unde accipiatur
    pit, ubi gcneraliter dc salute parvulorum ita tracta- scire voluerit, in libris B. Augustini contra Dona-
    vit : « Tanla, inquit, misericordia Dei est in vasa listas sufflcienter invenire poterit : in quibus et hoc :
    misericordiaj quaj procparavit in gloriam, ut etiam satis evidenter asserilur.quoddivina sacramenta per
    aitas hominis prima, id est infanlia, quaj sine ullo qtioslibetreprobos administrata percipienlihus salu-
    rcnisu suhjacct cami; el secunda, quse pueritia nun- B ] tifera esse possint, quicunque ea non ficto corde vel
    cupatur (ubi nondum ratio suscepit hanc pugnam, averso corde perceperint.
    et fere subnuUis (1141) viiiosis delectalionibus jacet, IX. Adhuc fortasse et hoc objicitur quod SS.
    quia licet jam fari valeat, et ideo infantia transisse
    Patrcs parvulos in hajresi baplizatos per manus im-
    videatur, nondtim in ea cst prajcepti capax infirmi-
    positionem in calholicam recipiendos fore non dice-
    tas mcnlis), si sacramenta mediatoris acccperit,
    rent, si penitus illos inculpahiles esse judicarent.
    etiamsi in eis annis vitam finiat, translata scilicet a Sic ergo B. Gregorius papa I parvulos ab Arianis
    potestale lenebrarum in regnum Christi, non solum
    baptizatos reconciliari prajcepit (lib. i, episl. 17),
    pamis non prajparetur ajternis, sed ne illa quidem sicut Africanum concilium a Donatistis
    haptizatos
    post mortem purgatoria tormenta patiatur. Sufficit veconciliari debere notavit (1142). Necnos utiqtte
    ciiim sola spiritualis rcgeneratio, post mortcm ne his imo lihenlissime acquiescimus;
    contradicimus,
    obsit quod carnalis gcneratio cum morte contra- vidclicet ut parvuli apud hsereticos baplizali per
    xit. * In hac sententia B. Auguslinus nullum in in- manus
    impositionem recipianlur, si tamen tandiu
    fanlia baptizatum cxccpisse videtur; unde nec nobis
    vixerint, ut ad reconcilialionem pervenire possint.
    tatum cst, aliquem parvulum excipere, quem inte- C Si autem mors illos in
    ipsa infantia prajoccupaverit,
    gro niediatbris sacramento inilialum absque cordis mirum est, si necessilas morlis eos de culpa igno-
    iivcrsione nequaquam possumus dcnegare. rantiaj non poleril excusare, quaj et majores natu
    VII. Prajlerea si quis ctiam cx majoribus ab haj- de culpa industrias excusare consuevil, sicut B.
    reiicn, hajresin peniius nesciendo, ct cordc non ficlo, Auguslinus supra dcmonstravit. Sicmulti sajpissime
    catholico morc baptizatus statim niorerelur, nun- de multis observalionibus pro necessitale mortis
    quid. non ille catholicus et Christianaj salttli idoneus excusantur, quos tamcn, si supervixerinl, ecclesia-
    ujerito crederctur? Nam plane juxla Augustinum stico more merito persolvere jubenlur. Sic quippe
    millum conlaminant, nedum damnent, alienapec- poenileiites anle peractam poenitentiam pro periculo
    cata, si penilus fucrint incognita; iia cnim ad Vin- morlis sajpenumero communioni sociantur, qui
    ceniium Donalistam scribens (epist. 95, Opp. l. II., tamen juxta Nicajnum concilium (can. 15 ; LABB.,
    p.256) : Nullius, inquit, crimen maculat nescientem. t. II, pag. 55), si supervixerinf, legilimo ordine
    Uem ad Emeriltim (lbid., n. 2, pag. 209) : Illud, pomitentiam peragere jubentur. Nec hoc utique SS.
    inqiiit, nttnc attendatvigilaniia menlis tttm, neminem l^alres ita jussisse credendi sunt, quasi penitus de
    posse contaminari iguolum ignoiisque criminibus. salute pceiiitenlium desperarent, etiamsi ante par-
    laVm in libro Defide et operibus'(ca]>.7, n. 10, Opp. u actampcenilentiamcommunionedonatiohirent. Nam
    t. VI, p. 170) virginem ctiam dc adulterio excusat, jttxta S. Leonem papam (episl. 91, LABB., t. 111,
    st atieno ncscienter impscrii, et hoe landiu, quandiu pag. 1 {02) : Divinw pielaii mensuram ponere nec
    ipsa ignoraverit. Si ergo hoc rile crcditur de majo- possumus nec debemus; cum et latro in cruce peeni-
    rihus, quarito magis de parvulis omnia mala igno- luerit, et de csuce statim ad paradisum transierit.
    rantibus, videlicet ut alienis peccatis baplizantium Scriptum est itcm : ln quacunque die peccator ccit-
    non condemnentur, per quos divina sacramenta versus ingemuerit, salvuserit (Ezech. xxxiu). Sic ergo
    (.um nulla fictionc cordis ignoranicr percepcrunt. nec nos dc parvnlis in hajresi baptizatis despcrare
    VUI. Sed objicitur, quod hajrelici nec Spiritura debemus, si mors cos prajoccupaverit, anteqnam ad
    sanctum dare valeant, nec peccatorum remissam. legiiimam manus impositionis reconcihalionem
    Et nos quoque itidem de hajreticis dicimns, qnod B. pervenerint: quam tamen nitllus in hajresi
    baptizaitts
    (1141) Varians haJCcodicis nostri lccti; loii oon- Can. 14, Labh., t. II, pa?. IGU, et can-
    textui magis apta videtur, ac ilia in editis, uhi pro1 47,(114-2) ihid., pa^. 1072.
    Mittis sensu plane contrario legitur omnibus.
    1263 APPEND. UL— S. MONUMENTAGREGORIANA. 1206
    cegligere dcbebit, si necessitas mortis non impe- A dubiiavi. Deus autem pacis ct solalii iter vestrun-
    iierit. in sua prosperitate disponat, vestramque beatitudi
    X. Haeccrgo ego vester cliens vestrae palernitati nem semper incolumem nobis cito reducere digne-
    tibentissime obediens breviter et fideliter notare tur, domiue Pater amantissime.
    festinavi, quaj vobis fulura in synodo necessaria non

    BERBJT^LLHI
    TRACTATUS DE PRUDENTI DISPENSATIONEECCLESIASTICARUMSANCTIONUM.

    MONITUM.
    Egit partim de hoc ipso argumento Bernaldus supra, opusculo De auctoritate canonuin. Bcrnaldum mu-
    nus pcenitentiarii apostolici accepisse ac obiisse, cerlos nos reddunt eminens in omnihus reliquis ejus
    scriplis doctrinaj prajstantia et ardor religionis. Quam caute vero, circumspecte et sagaciter versandum sit
    hac in re tantis animarum periculis exposita, in quamcunque partem quis nimium declinet,exponit in opu»
    sculo inscripto venerabili Gebehardo, utvidetur, Scafhusensi ad S. Salvatorem postea abbali, non vero
    Constantiensi episcopo, quamvis nemini magis quam huic nuncupandum fuisset. Sic ergo, postquam pauca
    de lege excommunicationis, ut ejus petitioni satisfaceret, prajmisisset, alterum illud aggressus argumen-
    tum : « Sed, ait, quia non sine fenore tam charissimo fratri ct domino debitum persolvere debemus, el alia
    non minus placitura vobis supererogare volumus, videlicet quid sit intelligendum derigore canonum super
    damnatione vel depositionelapsorum.nec non de reconciliatione eorum. Nam in hujusmodi causis magna
    discretione indigemus, ne velnimium rigidi cum Novatianis desperare videamur de salute iapsorum, vel
    nimium remissi zelum Dei non habere judicemur. »
    Et primum quidem de rigore canonum auspicatus iiiud primo loco ponit, quod < hjcus peenilentiaj
    sernel tantum antiquitus concessus, » fuerit « in Ecclesia, nec alicui post poeniteniiam iteruin lapso coisce-
    deudus. » Haecvero « non desperatione veniaj, sed pro cautela disciplmaj» instituta esse iterato deinceps
    tnculcat, periiide eliam in similis argumenti traclatu, qui nunc primum ex ms. Btasiano prodit (n. XIV), de
    prudenti dispensatione sanctionum pontificiarum, canonumque peenitentialiuin. Quod secundo loco arti-
    culatim in citato priore opusculo tractat, atque antiqua etiam dispensationum exempla in medium profert,
    <scilicet (inqiiit) ut rigor disciplinaj generalim ubique tiineretur; nec tamen illieitum judicaretur, sicubi ec-
    etfesiasticajutihtati in restitutione lapsi alicujus consuleretur. t AfTeruntur in utroque laudato opusculo
    alia severioris discipliuaj exempla, eadem addita ratione : « Sicutergo, » ut habetur in nostro exeinplari,
    < post pcenitenliam lapsis locum pcenitendia SS. Patribusnondesperationeveniaj, sed rigore disciplinaj pe-
    nitus denegatum legimus, sicet lapsis virginibus sacris pcenitentiam aliquandiu denegatam, imo in tem-
    pus dilalam satis compclenter inteliigimus. » Est et alia causa, pro qua SS. Patres quosdam ab hujusmooS.
    pcenilentia suspendendos esse judicarunt, videlicet juvenilis ajtas et carriis fragilitas.
    Ob oculos hic probe ponenda est veteris et posterioris poenitentiaj ratio acdiscrimen, quatemts illa velu».
    inrum quoddam externum erat, hajc vero inteinum confessione arcana; perinde ac secreta seu privata
    satisfactione ac absolutione, antiquato sensim usu poeniteiiliajpublicaj, qua absoluticposl satisfactionem
    peractam concedebatur. Pcenitenliaj vero hsec aclio uti ritu antiquoalicubi negata fuit relapsis quibusvis,
    ita ob enormitatem sceleris etiam lapsis virginibus sacris, ob lubricitatem quoque juvenilis ajlatis, nc:i
    desperata tamen venia. Hanc igitur a Deo veniaj largitore, et cordis conlriti poenitentiaj actione privata ob-
    tinendam reliquit sancta mater Ecclesia, sollicita, ne profanatione augeretur magis culpa, lieretque dam-
    nationis vinculum gravius : « Non ut homines a pcenitentia, . cum Bernaldo loquor,« sed a peccato deter-
    reret, nec ut minus, sed humilius post lapsum pcenilerent, qui se et ipsis pcenitentibus inferiores repulari
    viderint.» Et postea : « Apud modernos tamen locus poenitentiaj quibuslibet lapsis non negatur,quia usque-
    quaque humana pravitas invaluit, et jugum 3ntiquaj disciplinaj abjecit, ut sancta Ecclesia jam multum
    gauderet,si aliquo modo resipiscere vellent.Novit enim Dei misericordiam ad indulgendum promptissimam :
    nec multum distare apud Deum, qua severitate vel lenitate juxta diversitatem temporum peccala puniantur,
    si tantum peccator ex toto corde convertatur. >
    Ecclesia solvenda ligat alque ligata solvit, prout assistente sibi usque ad consummationem sajeuli Spiritu
    sanclo visum fuerit utilitati lidelium magis expedire. Qua in re amplitudinem potestatis clavium in primis
    demonstrant al'ata a Bernaldo exempla, varietasque anterioris et posterioris disciplinaj declarata; quaj ab
    ejus ajtate magis adhuc sese exeruit, doncc in capit. Omnis utriusque sexus ab Iunocentio III in concilio
    Lateranensi iv, cap. 21 (LABB.Concil. t. XI, p. i, pag. 172) ratio inita estad eum usum et observanliam,
    quaj in sacro poenitentiaj trihunali nunc obtinet, ut non lantum ad articulum necessitatis sed etiam pro
    exercitio pietatis fidelibus jugiter pateat. Hujus salubritatem Consilii, varietatemque diseiplinaj publicaj et
    privata; cum piuribus deciarare, ut olim milii proposueram,per tempus non licuerit, breviter saitem attigi
    m lihello De eo quod esl juris seu instiluti divini el ecclesiasiici circa sacramenta. Ad quod argumentum
    facit multiplex illa manuum impositio, quam Bernaldus noster distinguit, ac trijjliccm quidem in tciidcrii
    sacramentis, confirmatione, posuitenlia et ordine. ldem porrb Bernaldus de lapsis clericis, aut in ficclesiam
    ex hajresi, schismate, vel excommunicalione receptis multaadrem prajsentem habet in fusiore opusculo
    ad Gebehardum monachum, quaj in sequenti tractaiu, qui ex ms. Blasiano editur, De prudenti di.pensa-
    time ecclesiasticarum sanclionmndesiderantur.

    I. Oninia decreta sanctorum Romanorum pontifi- B B. Gregorius iri syncdica sua (Iib. i, epist. 25) ct
    eum omni reverenlia sunl recipienda^ quorum au- Evangeliis comparat, et OHinesab cis disseniicntc:.
    ctoritas ip>a generalia concilia canonizavit, quse anathematiiat. Saue-.as quoque Adrianus papa cf
    mi AD OPERA S. GREGCRII APPENDICES. 1268
    reges anathenratizat, qui sedis aposlolicaj decreta i. inlclligere, videlicet, ui viro nunquam praj infirnri-
    violarehon formidanl (caus. 25, q. i, cap. 11)'.Ipsa tale misccri potuerit cui ille aliam superinduxerit,
    vero decrcla sobrium lcctorcm et circumspectissi- Quod si circumstanlia leclionis hunc intellectum
    mum ihtellcctorem requirunt, qui palicnter fcrrc admiitit, ct nohis placere debcbit, quia in hocEvan-
    sciat, eliamsi non omnia in primo aditu pleniler in- gclio iiec rcpugnabitur, ncc indigne cuilibet aposto-
    telligat, Nam mtilta in eis diversa reperiunltir, quaj lico ascribitur. Invenitur autem idem capilulum
    veritali nequaquam rcpugnantia deputanda sunt, si S. Bonifacio Magunticnsi cptscopo ah apostolica sede-
    competenter inlelliganiur transmissum, quem S. Grcgorius plusquam centum
    II. Sed ad hoc dignoscendum non soium excer- annis prajcessisse legitur. Unde eidem capilulo non
    ptiones decrcterum sufficcre possunt, imo integraj facile credendum,,ct hoc minimc, quod Evangelio
    eorum consideralioncs sludiosis vix salis sufficiunl, deptttetur adversum,
    ut consideralis eorum originalibus causis a quoli- IV. Illa vero sententiaB. Innocentii papaj (epist.^
    bet pleniter dignoscatur, quid eoruin generaliter di- c. 12; LABB.,t. II, pag. 1252), quaj lapsam sancli-
    spensalorie lencndum csse videalur. Yerhi gratia : monialem ad poeniientiam non admiitendam esse-
    In- generalihus statufis conjugia consanguineorum dicit, quandiu corruptor ejus vixerit, nequaquam ita
    apertissimc prohibentur, quaj tamen S. Grcgorius intelligenda vidctur, eo quod virginitas eidem recu-
    papa neophytis Anglorum dispcnsatorie lcgitur con- peranda desperctur. Si enim B. Innoceutius hoc ila
    cessissc (1145); hoc enim ipse teslalur ad Felicem inlelligi voluisset, nequaquam ei pojnitentiam post
    Mcncsatem [les>.Messanensem]' cpiscopum (lib. xiv, obilum corruptoris concederet, cum illam uon ma-
    cpist. 17), videlicet quod hoc non generaliter insti- gis postea, quampridcm gradum virginitatis recupe-
    luerit, sed tanlum neophytis Anglorum, qitousquc rare posse constaret. Est atitein hajc sententia eo
    in fide convaluerint. Esl utique scdis apostolicse pri- modo intclligenda, quo et aliaj hujusmodi sentcntiaj,
    vilcgium, ut judex sit canonum sive decretorum, quaj terrorem peccantibus videntur intenlare (1145).
    el ipsa pro lempore nunc intendal, nunc remittal, Nam etiam multo severioresinveniuntur, qusepoeni-
    sicuti ad prajsens ccclcsiasticaj ulilitati magis com- tentiam non ad tempus tantum, sed penitus proscri-
    petere videat. bere videniur : ut illa B. Sificii papaj de his, qui
    III. Sunt aulem mttlta SS. Patrum slaiutis falso post peraciam pcenilentiam iterum criminaliler pec—
    ascripta, ut scriptum Widonis musici dc Simoniacis, cavere; scribens enim ad Himerium Tarraconensem
    et illud sub nomine S. Gregorii, quod conjugium episcopum (episl. 1, c 5; LA-3B.,1.II, pag. 1019) in-
    duarum sororum cum duobus fratrihus prohibere „ dubitanter afnrmat, quod ipsi dcinceps suffugium.
    videlur, quod ipse Gregorius scribens Augustino pcenitendi non habeanl. Sic utiqtie B. Ambrosius in
    (lib. xi, cpist. 64) licitum essc testatur. Sic quoque tibro suo contra Novatianos (Opp. t. II, p. 456) te-
    et illud capitulum, quod mulieri praj infrrmitatc siatur, quod sic una dcbeat esse pcenitentia (quce
    coilum suslinere nonvalcnti, aliam pennittitsuper- publice agitur) sicul unum est baptisma. IlemB. Aur
    induci, qtiidam falso eidem Grcgorio ascribunUlloc gustinus scribens itidcm ad Macedonium (episl.ASo,
    ifaque intelligere volunt, ut mulier illa, qusc pri- n. 7) dicit, quod semel tantum rn Ecclcsia locus
    mum viro mista fuerit, sed postea cttm praj infir- poenilendi conceditur.
    mitale misceri non potuerit, vir aliam non illicite V. Hajc aulem SS. Patres non desperatione veniaj,
    superinduxerit. Sed iste sensus Evangelio adversa- sed rigore disciplinaj non dubitantur instittiisse, non
    tur, iu quo hoc indubilanler pro adullcrio damnan- ul homines a posnllentia, sed a peccato deierrerent,
    dum essc judicatur. Undc B. Gregorio incongrue ufnec minus, sed humilitis post lapsum poenilerent,
    ascribitur (1144), et ab ecclesiasticis viris merito qui se et ipsis pcenilenlibus inferiores rcputari vi-
    respuitur. Quidam tamen aliter de illa mulierc volunt dercnt. Et hoc quoque iu aliis criminaliter lapsis
    (1145) Pertinent huc responsiones scxta ac ditque : Hcec senleniia paf.w vi rigore accepta
    sequens S. Gregorii ad consulta S. Augustini p Evangelio et S. Paulo adversatur, sicut Gralianus
    A.nglorum aposloii dc conjugiis consanguineorum notuvit (cattsa 52, q. 7, c 18) unde hodieque Itic
    (1. xi, epist. 04), sive de iis, qui ante (i- canon lanqnam indnlgenlia singularis Germanis . liis
    ilcm susceptam in prohibitis gradibus contra- neophylis concessa Itabelur. Cum vero contra Evan-
    xertint. Quos tamen pro hac re corporis ac sangui- g«lii leges fruslra obtrudatur nescio quaj indulgentia,
    nis Domini communione privari non vult, addens omnino prajferenda videlur aliera a Bernaldo assi-
    Iiajc, quaj si observasscnl ejus post mille ferme gnala ejusdem canonis interpretatio,- a plurihus
    ;tmios successores Angiia foUassis adhuc dum in quoque modernis adoptata. Et ccrte verha illa qucd
    (ide illius ope sttsccpta pcrsisleret : In hoc enim si mulicr infirmitate correpla, etc, pro genio iilitts
    tempore sancla Ecclesiaqucedam per fervorem corri- ssectili, quo vocabula non semper natsirali sua
    nil, quwdam per mansucludinem loleral, quwdam pcr significalione adhibiia leguntur , de tali. intelligi
    considerationem dissiniulal atque porlal, ut scepcma- possunt, cujus matrimonium ratum quidcm erat, sed
    lum, quod aversatur, porlando el dissimulaudo com- supcrvenientc aut' prajcedenie jam impoterilia nee-
    pescal. dum consummatum.
    (1144) Canon hic, qucm S. Grcgorio Magno sup- (1145) Vera catisa fuit pcriculum rclapsus, quo
    positum conqueritur Bernaldus, dcsumptus est cs. facto ttltra ad pcenitcniiam admitti non potcrat, ut-
    decretali Grcgorii III ad Bonifacium data, quaj cx- potc scmel jam peractam, ufi irifra n. C reeie expli-
    stat in Conciliis Germaniaj t. I, pag. 55. lltijus quo- cat scripfor.
    aue mcminil Flcurius, flisl. Ecclcs. 1. XLI,§ 47 ad-
    li-69 APPEND. 111.— MONUMLNiAGULGOULAINA. 1270
    quasi pro lege obscrvalur, uiab ordine dejicianlur, A i aliquid committeret, ttndc juxta Ambrosium et
    quem ante lapsum hahuisse, et in quo peccasse de- frticlum poenitentiaj perdcret, et deinceps juxta an-
    leguntur. Sic nimirum in ordine poenitentium con- tiquum morem pcenitendi locum non ohtineret.
    stituti, si denuo labuntur, prislino ordini non im- VII. Apud modemos tamen^ locus pcenitenliaj
    merilo judicantur indigni. Non tamen hoc SS. Pa- quibuslibet lapsis non negatur, quia adeo usqttc-
    tres desperatione veuiaj lam acriter instituisse vi- quaque humana pravitas invaluit, el jugum anti-
    dentur, praecipuecum Dominus omnes homines ve- quaj disciplinaj ahjecit, ut sancta Ecclesia jam mul-
    lit salvos fieri, etpeccator, in quocunque die inge- tum gauderet, si aliquo modo resipiscere vellent.
    muerit, salvus erit (Ezeck. xxxm). Non, inquam,, Novil enim Dei misericordiam ad indulgendum
    dcsperatione venire,.scd pro cautela discipliuaj hoc: promptissimam, nec multum distare apud Deum ,
    Cotistitutum intelligimus, sicut ex verbis B. Attgu- qua severitate vel lenilate juxta diversitatem lem-
    slini adMacedonium (l.c)approhare possumus; dicill porum peccata puniantur, si taotumpeccatorextoto
    enim quod caute salubriterque provisum sit, ut; corde convertatur.
    locus pccnitendi post pcenitentiam lapsis noit con- VIII. De virgine aulem sacra a proposito lapsa,
    cedalur,, ne medicina vilis minus ulilis esset mgrotis, qitaj in gradum virginitatis non putatur revocanda,
    qum lanto magis saiubris, quunto minus conlempli- B ' non est nimis contendendum, ne ipsa hac conten-
    bilis. Et hoc utique pro rigore discipUnaj, non ta- tione conlra B. Hieronymum venire videamur, qui
    nien usqueaddesperationemveniaj. Nam idem Au- dicit (1146), Deum virginem non posse post lapsum
    gustinus in eadem epistola dicit in sequenlibus: reparare. Nam scripta S. Hieronymi a B. Gelasio in
    Quis audeat posl pwnitenliam lapsis denegare, quiit Romana synodo (LABB.,t. IV, pag. 1265) ex apo-
    Dei palientia ad pcenilentiam eos adducat, quin stolica auctoritate adeo canonizata sunt, ut quicun-
    ctiam beali sint, si in Domino confidanl? Sicut er- que illis pertinaciter contradicere conatur , etiam
    go post pceniteitliam lapsis locum pceniteiidi a SS. apostolicoeauctoritati contraire non dubitetur. Sunt
    Patribus non desperatioue veniaj, sed rigore disci- ergo a nohis ejus venerabiliter scripta reeipienda,
    plinaj penitus dencgalum legimus , sicet lapsis vir- nec ab aliquo lemcre judicanda. Quod autem ipse,
    ginibus sacris poenitentiam aliquandiu denegatam , Deum virginem reparare post lapsum uon posse di-
    imo.in tempus ditatam satis competenter intelligi- xit, non magis mirandum, quam mulla alia, quaj
    mus. Deus lihere legitur et creditur non posse, ut illud in
    VI. Est (et) alia causa, pro qua SS. Patres quos- Epistola Joannis: Deus fidelis est, seipsum negare
    dam ab hujusmodi pcenitentia suspendendos esse . non polest (II Tim. n). Ifinc inquit Apostolus: In
    C Deononesl ESTet NON,sed in illo est EST
    judicarunt, videlicet juvenilis ajtas, et carnis fragi- (// Cor.
    lilas. Hiuc S. Silvesler papa consliluit (Concil.. i). Diciiur etiam libere malum nou possefacere, non
    Rom. c. 12, LABB.,t. L, pag. 1555), ut nemo poe- posse mutari, non posse falfi, non posse mori. Unde
    nitentiam det homini, nisi quadraglnta ajtatis annos Auguslinus in libro v De civilaleDei (cap. 10, Opp. t.
    habenti. Ilem S. Ambrosius in libro contra Novatia- "VIII,pag. 125): Sic cnim hoc (non posse) dicilur, ut
    nos (1. c, pag. 458 plenius): Si caro, inquit, repu- polius, siposset, minorisulique poteslatis esset. Recle
    gnal menli, nec subdita est animi gubernaculo, .non itaque omnipolensdicilur, qui tarnenmori faliique non
    quwrensopera pwnilenliw, ne in ipsa pcenilentiafiat, potest; dicilur eiiim otntiipolens,faciendo quod vuit,
    quod postea indigeat pctnitentia; qum si semel fuerit non patiendo quod non vult; quod si ei accideret,
    nsurpata, nec rile celebrata, nec prioris fruclum ob- omnipotens nequaquam essel. Vnde proplerea quw-
    linel, et aufertusumposterioris. Item SS. Patres in dam non potest, quia omnipolens esl. Sic utique ncc
    concilio Aga.lhensi capitulo 17 (cap., 15; LABB. , ralionalis creaturaJ potestas in ajterna vita minuitur
    t, IV, p.,1586): Juvenibus, inquiunt, pwniteiiiia non sed augctur, cum penitus plurima ibi non posset;
    est facile commitienda. Quid ergo mirum, si B. In- quaj tamen in hac vita degens evidenliss.me potuit.
    nocentius etiam hanc quoque causam attendit, cum r, i Potuit etenim esurire, sitire, corrumpi, fallere, falli
    virginem a proposilo lapsam non debere admitti ad et alia hujusmodi sexcenta; quaj tamen in ajterna
    pcenitenliam dixerit? prajcipue cum addat: Quan- vila non poterit, et ob hoc etiam ibi indubitanter po-
    tiiu corruptor ejus vixerit. Nam eo tempore maxime tenlior erit. Nam talia hominem posse non est au-
    ejus fragilitati cavendttm fuit eo vivente, cum qua ctio potestatis, sed certissimaj indicium infirmitaiis.
    pcccavit. Est enim usitaiissimum, ut homines facil- Verba autem illa S. Hieronymi, quod non possit
    lime ad eos redeant, cum quibus ante peccaverant, Deus virginem post ruinam resuscitare, ipsemet
    multoque pronior est humana fragiliias ad usitatttm ihidem exposuit, cum subjunxit: Valel quidem de
    volulabrum redire, quam aliquod novum sceius in pwna iiberare, sed non valet corruptam coronare;
    primis prajsurnere. Non ergo mirum, si S. Innocen- quia juslus judex esl, cujus disposiiio mulari non
    tius hujusmodi lapsam usque ad obitum corrupto- poiest. Ilanc quoque sententiam de amissa virgini-
    ris a poenitenlia suspendit, ne in ipsa poenitentia tate sancti martyres Ncreus et Achilleus a B. Pe.tro
    (1146) Audacterloqiiar:" ctim omnia possit Deus, . corruplam. S. Hieron., epist. 18, ad Eustoch.
    suscitare virginem non potest posl ruinam. Valet Opp. l. IV, p. it, pag. 29.
    uuidciu Iiherarc de pcena, sed non valet coronarc
    ffll AD OPERA S. GREC0R3I APPENDICES. 12755
    edocti leguntur habuisse, et cum ipsa ad servandam A . mus, qui Deum contra suam prajdesiinationem face-
    virginitalem S. Domitillam Domitiani imperatoris re non posse dixit, qui seipsum negare non potestr .
    neptem incitasse; dixerunt enim illi(I147) : «.Virgo, in quo juxia Aposlolum non est EST et NOT*,. sed
    si virginitalem perdident, hujus reatum per poeni- semper est EST(// Cor. i).
    tentiam evadere potest, ipsam vcro virginitatem X. Illud autem satis admirandum, cur tantopere
    adipisci nequaquam valct; omnis namque sanctitas virgines sacrilegas lapsas in gradum suum revocari
    quolibel modo amissa per pceniientiam rccuperari non posse contcndamus, et veras viduas et legitime
    polest; sola vero virginitas, si semel perierit, ad conjugatas in suis gradibus remanere patienter fe-
    prislinaj inlegritatis slabilitatem pertingere iton va- ramus, cum haj, juxia Apostolum, in amissione
    lehit. » Sic ergo cl nohis tuliim est, ut senteiitiani virginilatis non iantum peccaverint sicut illaj, quaj
    S. lliet-onymi intcr.pretemur, nesi quid iiidigntim pro magniludine peccati ad pcenitentiam non me-
    de illo intcrpretari conemur, non tani ejtis aucto- ruerunt admitti. Sanctissimus papa Leo in decretis
    ritatem, quam noslrain lardtlalom infatuare judi- suis capitulo 49 (epist. 87, n. 5; LABB.t. III, p. 1594)
    ceniur. prolcslatur, quod nec illaj virgines, quaj harbaricam
    IX. Eslaulem nobis summopereprovidondum, ui vim corpore tantum nonanimo sunl perpessaj, per-
    de reparatione virginiialis lam moderatc contcnda- B severaiilibus virginihus ullo modo sunt annumeran-
    - mus, nc viduas el conjugalas, sive qttaslibet corru- dae(1148)j uxta illud prppheticum: Virgo Israet cecidit,.
    ptas, ipsis virginihus secunduin hajresini Joviniani non est, qtti resuscitel illam (Amos v.).. Hoc piane-
    adajqttare vidcamur. Natn hoc catholica iides uon SS. Palres virginibus lapsis, etpro peccalo suo infra
    admillil, quaj juxla cvaugelicani auctoritalem hos marilatas deiiuiatis suflicerc voluerunt, si perpce-
    gradus ita disii-ibutos novit, ul coujugalis irigcsinius nilenliam et ipsis legilime conjugalis prajferri, et
    lanlum fructus, coiuiiicnlihiis vcro sexagesimus, vcris viduis sive conlinenlibus quandoque merue-
    ipsis vero virginibtts ascribatur cenlcsimus. Et hoc rimt associari. Sufliciatergoct hoc nobis, nec libeat
    uliquc divinilus ab inilio ita prajdesiinatum non du- eousque dispulando procedere, ut terminos SS.. Pa-
    bftamus; unde ct B. Ilieronymo in hoc parere dche- irum aliquo modo nolemur excedere.

    (1147) Hajchabentiir iu corum Vita ad 12 Maii,, ita enim hahent : IHasaulem famulw Dei, quw %nt(
    t. III Bmland., pag. 7. gritatem pudoris oppressione barbarica perdiderur.t
    (1148) llaitd vidcntur vcrba Leonis eamdem praj\ (audabiliores erunt in Itumilitate ac verecundia, si s
    se ferre sevcritalcni, qtialem illis aiiribtiit auclor; ; incontamiualis non audeant compararevirginibus, etc

    '
    DE SACRAMENTIS MORIENTIUM INFANTUM.
    ALIUS.

    MONITUM.
    Vox alius bic prajmissa divcrsum a Bernaldo auctorem videtur irinuere, etsi tractatulus hic satis ejus
    dicendi generi congruat, saltemque eidem collectori tribui queant, quos in usum amicOrum suorum se
    eongessissc infra n. i falelur. Potest vero illa voce etiam alius tractatus denolari.

    I. Si quis parvulum noviter baptizatum, sed in- C 610) : Exceptd, iiiquit, uno triediatore, et post lava-
    iirmitate correptum, oleo sancto ungere voluerit, crum regeneraiionis quibusque adhuc parvulis, nemo
    non necesse liabebit ul totum unctionis omciiim mundus a sorde. Si qnis ergo hujusmodi parvulis io-
    recitet, el minime illas oraliones, quaj cte remissio- firmantibus ministerium unctionis (1149) adh&ere
    ne peccalorum agere videntur. Nam fides catholica voluerit, illas orationes competenter adhibere poterit,
    lioc habet, ut parvulus noviter baptizatus remissio- quaj sanitatem vel vitam ajternam infirmantibus ex-
    nem pcccatorem accepisse credalur. Conlra quam optant, nonillas quaS poenitentibusindulgentiamim-
    fidem induhitantcr ageremus, si pro parvulo quasi plorant. Etpsalmosquidemusualesad hujusmodi un-
    '
    nondum absolulo, ut absolvcretur, oraremus, quem, ctionem satiscongruedicimus.quiainillis vOxEccle-
    videlicet B. Augusikras sine pcccato csss tesiatur siaj pro quibuslibet membris suis generaliler orare
    Mbroxx,De civilat-eDei (cap. 20, Opp. I. VlH, pag. videtur.

    (1149) Fuisse aliqtiando in nsu hanc infantuui illis loquitur, qui doli vel peccati jam capaces sunt,
    urictibnem, nullibi proditur, neque etiam illam olim ut ex consequentibus patet. Quod sialiqui olim in-
    prohibitam legimus, quamvis certesuperfluam.cum fantes ante usnm rationis unxerunt, id sanitatis cor-
    forma in iis vei-iucan nequeat, qui nondum per •^ poise obtinenda?.causa fecisse censendi sunt, qui se-
    sbnsus iiiungendos peccaTe potuerunt. TheoduJphus enndarius esthujus sacramenti effectus : quod tamen
    vero Aurelianensis dum in capitulari suo ipsis quo- iiiis dari posse neganttheologi, qui primarii, seu re-
    q:ie.pueris iauEctionein r:ec-essariaa esse dicit, cd missionis oeccatoruni capaces Ivasirisunt.
    1275 APPEND, III. -- MONUMENTACREGORIANA {27*
    II. Sciendum autem, quod quidam parvulis mo- A . maneant, nos ignoramus, nisi" quantum etf verJsis
    rientibus viaticum non putant esse nccessarium, Auguslini libro xxi De civitate Dei (cap. i'6, Opp.,.
    ttimDominus generaliter dicatomnibus ad se per- t. VII, pag. 656); scribit cnim ibi de parvulo bapii^
    linentibus : Nisi manducaveritis camem Filii homi- zato, si in prima ajtate, id cst infantia, sivc in se-
    nisTet biberiiisejussanguhiem, non habebiiis vitamin cunda, id cst pi'p'itia, morialur; quod nec aliqua
    vob-is(Joan. vi). UndeB. Augustinus iulibro De bapli- purgatoria loniKnta post mortcm patiatur. Ex his
    smo parvulorum (1150) : < An, inquit, qtiisquam utique vcrbis non iucpte colligitur, quod parvuli
    etiam hocdicere audebit, quod adparvuloshajcsen- post baptisnmm suam innoceniiam usque in pueri-
    lcntia non perlineat, possintque sine participatione tiam servarc credaniur, cum post mottem nullam
    corporis hujus et sanguiriis in se habere vitam ajter- vel purgatoriam posnam subituri esse legantur. Qua-
    nam?»-Et post pauca : « Si non manducaverint car- propter si hujusmodi infirmantil.)us parvulis tinclio-
    nem Fiiii hominis, nec ipsi habebunt vitam (1151).» nem facere voluerimus, non pro eorum, sed pro
    Unde Romanus ordo siatim post bapiismum illis majorum peccatis deprecari necesse haberemus, quos
    communionem dari prajcipit (1152), quanto niagis usque ad illam horam innocenter vixisse credamus.
    in extrema necessitate, cumdehoc sajcttlo transire IY. Sed nos superflue de eorum unctione videmur
    coeperint? Nam juxla canonicam auctoritatem nulli lahorare, cum jam nec majores, prajter admodum
    vel qtiam perditissimoexlrema communio deneganda paucos, de hoc videanlur curare. Nec nos ulique
    videtur. Nusquam saneparvulis ecclesiasticamcom- ideo tam diligenter ista digessimtis, quasi jam in
    munionem plusquam aliis Christianis sive in vita gcneralem usumEcclesiajredacta vel redigenda essc
    sive in extreinis denegahimus, si SS. Patrum insti- putaremus ; sed potius idco, ut amicis nostris sa-
    tutionem sequi volumus. Nunquam item ipsi parvu- lisfaceremus, qui etsi ipsi talia facere non soleant,
    Jos exceperunt, uhicunque generalem communicandi lihenfissime tamen sciunt, quid in talibus sit facien-
    consuetudinem omnihus Christianis prajscripserunt, dum, si forte aliquando cujuslibet fidelis indefessa
    qui eliam ipsos inler communicandum osculari con- postulaiio hoc ab eis exigat, ut parvuium ejus in-
    sueverunt, utS.Cyprianusinscriptissuis noh solum firmum oleo sancto perungant. Nccutiquedespefan-
    testatur, sed etiam ut fiat fidelissime exhorla- dum, quin et unctio parvulorum alicubi vcniat in
    tur (1155). Prajterea ipsa verha, cuni quihus sacra usum, sicul et unctio majorum, quaj ilidem usque
    conunuuio dispensalur, optime compelerc parvulis ad nostra tempora penilus videbatur abolita. Si au-
    videutur; non cnim ihi dicilur, ulsacra conimunio tem nunquam illa unctio in usum venerit, nequa-
    in remissionem peccatorum proficiat, quod solis ma- C quam tamen nos inquisitioni simplicium fratrum in
    -
    joribus compelcret, sed in vilam miemam, quod liis scriptis satisfecisse pigebit (1154).
    parvulorum innocenliaj nemo dubilat congrncrc. V. Si quando autem ipsa infirmitas hujifsm^di
    III. Quandiu aulem parvuli in i!la innocentia pcr- parvulum de hac vita transire coegerit, non videtur

    (1150) Imo De peccat. merit. 1.1, c. 20, n. 27, l. mul additur : Per illud parvulis providendum esl, ut
    X, pag. 15. postquam baptizati fuerint, nequelaclenlur siiiji sum-
    (1151) Crucem pluribus fixit theologis hajc S. Au- ma necessitale, antequam communicent sacrqmenio
    gustini sententia, quam tamen ipse titm 1. c, tum corporis Christi. Indulgentior aliqttantulum ineunte
    vero prajcipue 1. m, ca-p. 5, De peccatorum me- sajculo vu fuit Gregorius M., qtri in Sacrameiitario
    ritis satis explicat, ac manifcsie detnonstral, infan- suo de Sabbato sanctohaJcnotat;Cw* eiiam infantes
    tcs manducare corpas et sanguinem Domini, cum non prohibenlur lactari ante sacram communionem, si
    per bapiismum eideuv tanquam viva memhra inse- necesse fueril. Communio autem utparvulorum iri ex-
    runiur; aitvero : « Quid autem apertius tottantis^ tremis haud adeo in praxi fuit, illa recens hapti-
    que testimoniis divinorum eloquiorum, quihus di- zatorum, unde piis Bernaldi desideriis tribueiida est
    lucidissime apparet, nec prajter Christi societalem ejus de his illalio. Suificere namque credebant anti-
    ad vitam salutemque ajternam posse quemqitam ho- qui, utsemel saltcm post baptismum eucharistiain
    minum pervenire?... unde fit consequens, ttt qtto- perciperent infantes, autequam usum rationis oloti-
    liiam nihil agtiur aliud, cum parvuli laptizantur, D nerent. Neque adducta paritas valei; nam etiain
    nisi uiincorporentur Ecclesiae, id est Christi cor- perdilis peccatoribus, dummodopcenitentibus,inex-
    pori membrisque socieniur, manifestum lit eos ad tremis providendum erat de hoc remedib, quo pai-
    damnalionem, nisi hoceis collatum"fuerit, pertine- vuli innocentes necdum indigent.
    re... Ac per hoc, si ambigui aliqttid habent vcrha 1155 De hoc infanlum osculo agit quidem S. .Cy-
    illud ad
    Apostoli, per unum hominsm, etc, nunquid etiam prianus in epistola 64 ad Fidum, ubi tamen
    . illud: Qida nisi manducaverinl hominescurnemejus, haptismum duntaxat refert, post quem tunc infan-
    hoc est, participes facti fucrint corpovis ejus, non libuscalicem saltem sacrum fuisse propinaium, ex
    habebuntvilani?llis, atqueliujusmodialiis, quaj nunc libro ejus De lapsis colligimus. .
    (1154) Hunc etiam solum sui hac in ro,laboris fru-.
    pnetereo, testimoniis divina luce clarissimis, divina
    auctoiitate certissimis, noiine veritas sine ulla am- cturiv tulit auctor , nec enini unquam in praxin
    biguitate proclamat, non solum in regrium Dei non deductum fuit istud consilium, sedsaltem uti exircum
    a qtia^
    fsapiizatosparvtdos intrare non posse, sed nec vilam urictio sic el Eucharistia infaiiiibus
    ajiernam posse habere prajtar Christi corpus, cuiut dringenlis jam annis.fuit prohihita._ Alicubi tamen
    incorporentur, sacrameiito hapiismatis imbuan- hodieqtie in memoriam antiqsii i'it'ffsmal-ris'
    prrebenlur
    offe-
    tur?» hisce itifaniihus, dttm in puriticalibne
    (1152) Ex ordinibus Romanis constat, sajculis runtur, alitiuaj gutiuhe e^ abliilip.nc
    ' calkis-saecrdo-
    -- -
    VIII, ixetx,parvulos eodem die baptismate, confir- "taliiin sacrificio missBP.
    matione et eucliaristia solitos fuisse dofari, ubi si-
    1273 AD OPERA S. GREGORII APPENDKES. 1270
    csse nccessaiitim, ut omnia itt cjtis obscquio dican- J\Ltioncs subjiciunt, quaj annos lciuerilalis prajcedun'
    tur, quaj in majorum commendalione morluorum . quaj vidclicet oraliones de hujusmodi absoluliono
    usitantur, et illaj minime orationes, quaj spccialtter nihil videntur agere ; sic cnim et honeste illos sepe-
    agunt de peccalorum remissione, sicut et supra no- limus, nec aliquid lan.en contra fidem noslram .
    tavimus de unctione. Credimus enim illos a peccalis postulare videmur. Hoc autem canoncs generaliler
    aDeo absolulos, tttin illa ajlatesi morianlur, cerlissi- prajeipiunt, ut corpora defunctorum cum psalmis ad
    mum nohis sit quod nec purgatoriam pcenam expe- sepullurarn dedticanlur : ei hoc salis congrue, qtiia
    rianlur. Tales argo cum ad sepeliendum defcrttnlur, in illis vox Ecclesiaj pro omnibus membris suis non
    quidam satis caute usuale obsequium non cx integro duhitalur orare.
    dicunt, sed psalmos tantum, qiiibus trcs illas ora-

    BERNOLDl CHRONICON.

    (PERTZ,,Monum. Germ. hist^ Scripl. tom. Y, pag. 585.}

    OBSERVATIONES PR^VliE.
    Intcr reliquas superioris Germaniaj diajceses Con- 13 judicandaj essent, Bernoldus fonlibus historiaj eccle-
    slanlicnsis prajcipue schismate quod sajculo unde- siasticaj et sacris canonihus diligenter evolulis, totus
    ciino cxeunte hnperium et Ecclesiam laceravit agi- in Gregorii VII castra transiit, et acerrimus dein-
    lala, scriptorem edidit qui res suo tempore gestas ceps decretorum ejus conlia Simoniacos, contra
    ct ab ipso visu audituve perceptas (1155) ad laudem clericos incontinentes el investituras laicorum de-
    ct gloriam Dei fidclihus annttntiare susccpit. Ber- fensor et propugnator exstitit. Talem per totum
    noldus juvenis (1156), clerici conjttgati, ut videtur, Chronicorum dccursum conspicirnus, talem se lum
    filius (1157), et Bernhardo prajceptore (1158) reli- aliis multis scriptis, tum verbo et facto exhibuil'..
    gione et prudenlia insigni (1159) in scholis Constan- Nam anno 1076, dictante (1162) Adalberto presbyteio
    ticnsibus eruditus, alque in celeherriino tunc Sancii et monacho epistolas ad discipulum ejus (1165)
    Biasii coenabio monachum prcfessus (1160), anno Bernbardum prajceplorem suum de damnalione
    post Carolum episcopum Simoniacum in synodo schismaticorum scripsit (1164), atque cum Albomo;
    Moguntina depositum scilicel 1072 exeunte aui primis prcsbytero Conslantiensi prajsens et per litteras de
    anni 1075 mensihus, Chronica sua inccepit (1161), incontineittia clericorum disputavit (1185); a. 1077
    ct inter gravissimas rerum quibus intcrerat vicissi- ^ apologclicum pro decrelis Gregorii YII advcrsus Si-
    i
    tatlines per duodelriginta annos ad duodecimi sajculi " moniacos ct inconiincntes scripsit (1166). Biennio.
    uiilium usque deduxit. Bernhardus prajceptor, in post Romanaj synodo conlra Berengarium Turonen-
    causa sancti Petri fcrventissimus, discipttlum non sem habitaj inlerfuit, et Berengarium in media sy-
    minus fcrventem ecclesiaslicaj libertatis vindicem nodo conslitutum, hajresimque de corpore Domhii
    enutriverat. Nam cum ipsaj quajstiones quaj inter propriaj manus sacramento abdicanlem vidil (1167).
    imperium et Ecclcsiam, inter Gregorium et Wibcr- Cuntque jam antca familiaj Bertholdi ducis admira-
    liitn, intcr Heinricum ct Ruodelfum, corumque se- tione Hermarmi filii cjus conjunclus esset (1168),
    quaces agitabantur, ex jure publico et canonico di- anrio 1084 in feslivitate sancti Thomaj cum Gebe-
    NOTJG.
    (1155) Chron. a. 1086. nttati deprehendi solet, additos palet; quare Bernol-
    (1156) A. 1076, optalw indolis Bernalde, floscule dum opus suum a. 1072 exeunte vel 1075 ineunte
    vernans, tum liro, juvenis audit. Cf. Usserm. ante acceptum obitus Wideroldi et Alexandri II, et
    Prodr. II, p. 214, 247, 248. electionis Gregorii YII nuntium iniisse eodemque
    (1157) Ib. p. 248. anno 1075 ad suausque tempora produxisse con-
    (1158) Ib. p. 250. jicio. ln chronico enim Wideroldi et Alexandri II
    (1159) Chron. a. 1088 elNecrol. D obitus ajque ac Gregorii VII eleclio primo stylo de-
    (1100) Quonam anno hoc factum sit ignoratur. beiitur. Catalogus etiam pontifictirn, absolutb Chro-
    Neiigart, ep. Const., p 504, ar.no 1085 Bernoldttm nico additus, Gregorii Yll electionem primo atra-
    Gcbehardi Constantia profugi comitem Sanctum mcnto notatam exhibet, et texlus Chronici a. 1056
    Blasium adiissc censet. el 1061 Gregorium jarn papam agnoscit.
    (1161) Codex autographus Chronicon inde ah a. (1162) Uss. II, p.'215, 214.
    1075, Cujus prudentia, eic, certe inde ab a. 1074, (1165) P. 215.
    Hermannus marchio, elc, diverso lemporc scriptum (1164) Uss. II, 187 sqq.
    esse monstrat; et collato Necrologio quod Chronico (1165) Ib. p. 251 sqq.
    prajmittitur, dies ohiltis virorum qui anle Petrum nm) P. 271 sqq.
    Damiani decesserunt, si pattcos posiea insertos cx- (1167) P. 455, de Berengarii mullipliei dar.n .!•
    cipias, eadem qua Niicrologium manu eodcmquc tionc.
    lempore scriplos, indc ab a. 1073 auieni dics obilus (1168) Chron. a. 10/4.
    alio atramento, qtiod idem in lcxt-j Chronici conli-
    1277 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1273;
    hardo, Bcrlholdi iilio, tn cpiscopum Conslaiitienscm-A nrsi ipso quo dcfunctus est anuo stylum deposnit..
    clect.o, auclorilatc Ostiensis episcopi a Gregorio YII Amicorum Adalberti (1184), Bernhardi (1185), Wil-
    ablegati, prcsl.iytcr consecratus est,. et potestalem helnii Hirsaugicnsis abhalis (1186) per complurcs
    syseipiemti poeiiitentes ex apostolica auctorilate ac- annos superstes, anno Domini 1100 Iibro ttsque ad
    eepit (1169);. quo tempore ct de canonum auctori- d. iit Nonas Atigusti producto, in coenobio Scafhu-
    tate lihrum Gebehardo,, postca abbati Scafhusano, sano cui cum traditierattlie 16 Septembris deftmctus,
    inscripsii (H 70). Sed pauto posl Gehehardo episcopo aique in codem cum Adalberlo tumulo dcposilus.
    adversariis perttrgenlibus in exsilium pulso, Ber- cst (1187).
    noldus anno 1080 prajlio apud Blekhfelt et oppu- Opcrum ejiis prajcipuum, Chronica scilicot, ita
    gnalioni civitatis Wirzeburgensis interfuit (1171). cornparaitim cst, ut, Nccrologio pi-ajmisso, cuf
    Quo eliam tempore ad Bernhardum monachum de post completum opus catalogum pontificum Ro-
    sacramentis excommunicatoruni (1172), ad Alber- manorum suhjecit, primum Bedaj Chronicon de
    lum prajpositum Argentinensem de lege excommu- sex ajtatibus mundi exscrfberet, tum llerimanni
    ijicalionis (1175), et ad Alhertum Spirensem prajpo- Chronico decerpto historiaj filum inde a Christo
    siiiim apologiam contra schismaSicos conscripsit naio usque ad a. 1054 deduceret : inde ab a.
    (1174), cum jam ipse fratrum Sancti Blasii catalogo 1054 proprio Marte sui temporis acta sttbjc-
    se inscrihendum impetrasset (1175), exemplum se- cit (1188). Prioris partis auctores ipse prodit : Ili
    cutus virorum nobilium etprudentum plurimorum, sunt auclores cronicornm : Eusebius, Jcronimus,
    qui hellorum per Alamanniam dessevientium discri- Prosper, Dionysius, Jordanis, Beda et nosiri tempo-
    mina vitahundi, in monasteria prajcipue Sanhlasia- ris Uetemannus, et deinceps quilibet sui temporis
    num, Hirsaugiense et Scafhusanttm se proripuerunt descriptorcs. Quorum quidem Bedam ab orbe ccn-
    (1176). Nec sequenti etiam tempore scriptis contra dito usqne ad rcgnum Domitiani dictando (1189) ad
    hostes Ecclesiaj abstinuit. Nam a. 1088 de Beren- lilteram expressit, ita ut ea libri parte plane carere
    garii multiplici damnatione (1177), tum de vitandis possimus; deinde Jordanis senientias de regnis
    excommunicatis ad Rechonem (1178), a. 1089 vel principalihus ex libro De regnorum successione et
    1090 deemptione ecclesiarum ad Paulinum clencum Bedam De temporibus cap. 16 de sex mundi ajtati-
    Mettensem (1179), nec non pro Gebeharbo epi- bus excerpsit, atque a Christo nato iterum exorsus
    scopo (1180) de presbyterorum officio ad fratres Eusebii chronicon ab Hicronymo in Lalinam lin-
    Raitenbuchenses scripsit (1181), atque de reordina- guam versum, quale apud Ilerimannum legimus, et
    lione vitanda et de salute parvulorum ab excommu- ,Q Herimanni chronicon usque ad a. 1054 transcri-
    nicatis haptizatorum (1182) Gehehardum episcopum psit, additis tamen nonnullis ex Chronico Eusebii
    mterpellavit. Anno 1091, cum monaciiorum apud ipso, paucisque ex ejus Ilistoria ccclesiaslica, Hie-
    Sanctum Blasium numerus ita incresceret, ut nova ronymo De viris illustribus, Cassiodori Chronico,
    ajdificia veteribus addenda esse constaret, et paulo Orosio, Historia miscella, Beda De sex ajtatibus, in-
    ante quam complurcs inde coloniaj in monasteria terspersis etiam per tolum opus nolitiis ex Roma-
    Wihlingense, Murense, Gottwicense, Engelbergense norum pontificum Gestis (1190) et catalogis diversis,
    aliaque deducercntur, Bernoldus Scafhusam in mo- ex collectione conciliorum Dionysiana ab Adriano I
    nastcrium Sancti Salvaloris transmigrasse (1185), papa Carolo Magno transmissa (1191), Ansegiso, et-
    ihique reliquum vitaj deguisse videlur. Apud San- conciliis Moguntino a. 847, Allheimensi a. 916,
    ctum Blasium cxcniplar tamen Chronicaj medio Aquisgranensi a. 992, jam deperdito, Seligensta-
    anno 1091 subsistens reliquit, et postea eliam au- densi a. 1025, ex Einhardi Vita Caroli et Chronico
    thentico quem secum tulit libro continuam operam Reginonis decerptis. Igitur in tota parte opcris an-
    iinpendit, antea scripta mutavit ct emendavit, nec terior.c iis tantum locis proprio Marte rem agit Ber-
    NOTVE.
    (1169) Chron. a. 1084. D in exempti Sanblasiani apographo Murensi supcr-
    (1170) Uss. II, p. 512. stes, exemplar istud ipso anno 1091 scriptuni fuisse
    (1171) Chron. a. 1086. ostendit.
    (1172) Uss. II, p. 250 sqq. (1184) Quia. 1079ohierat.
    (1175) Ib. p. 568 sqq. (1185 Obiita. 1088.
    (1174) Ib.^p. 557 sqq. (1180 Obiita. 1091.
    (1175) P.-'557 se ultimum fratram de S. Blasio (1187) Ussenn. 1. c,p. 178. Chron. Scafhusense.
    scvibit. •* Proleg. n. 5.
    (lnOV-Chron. a. 1085. (1188) Chron. a. 1086.
    p. 427 sqq.
    (I177)-/Uss. II,570 (1189) Y. iitfra locurn, ubi sic scribitur (fol. 18) :
    (1178)>Ib.p. sqq. Si iamen parenlhesis ipse sic, etc; ubi vox parenlhe-
    (1179)''Ib. p. 574. sis minime scribenda, sed signo aliquo exprimeuda
    (1180) Ib. p. 578. erat.
    (1181) Ib. p. 584 sqq. (1190) A. 09 ea Eusebio prajfert, quem antea e.
    (1182) Ib. p. 597 sqq. g. in Anacleio scculuserat; a. 605, inde pravamHe-
    (1185) Inde ab a. 1091res Scafhusanas frequen- rimanni lectionem emendat.
    cius atlingit, ut jam in Prodromo Germaniaj Sa- (1191) Pseudo-CIemeutis epistolas pro suppositi-
    rr* II, p. xvii ccls. Gcrbert notavit, c-t sententia tiis hahcl anno 94.
    Chronici in auihciitico ab a-jciorc ipso dclcla, sed
    1279 AD OPERA S. GREGORII APPENL . 1280
    r.oljus, ubi aniiis 1041,et sqq. pontificum Roma/io- A 1155 Ensdorfi coiiscriplos in bibliotheca Argentora-
    ram partes tuetur; sed plane alia ratione inde ab tensi evolvi, ium a scriptoribus codicis/ Ekkehardi
    anno 1055 proeedit. Nam altera libri parte uullius Zwifaltensi (1202) et Annalium Zwifaitensium et
    ilucis vestigia legit; adjulus tamen publicis Ecclesiaj Cbj-onici Peteshusani medio sajculo xu exscriptus
    itnperiive monumentis, epistolis Gregorii VII, res est. Primam ejus editionem ope codicum Yillingani
    annorttm 1054-1072 uno teuore conscripsit, quas et Basiliensis curavit Urstisius a. 1585, sub nominc
    postea lextu annorum 1054, 1055, 1056, 1060 ad- Heniianni Contracti et Bertoldi presbyteri, expresso
    dito explevit, reliqua omnia, annorum scilicet 1072- e latcrc codice Hcrimauni Sangallensi (1205), cujus
    1100 historiam ipso quo res contigerunt vel ei in- editionis excerpta in collectione Botiquetiana t. XI,
    noluerunt tempore liiteris tradidit. Nec ea tamen 25, XIV, 548-564, et 674-688 legere licet; sajculo
    ajque ac priori parte corrigendo (1192), explicando XVIIImedio OEfelius lectiones nonnultas autographi
    addendoque abslinuit, prout codex autographus vel uiia cum Necrologio Bernoldi et Catalogo Romano-
    post obiium auctoris additionibus aucttts demon- nim pontificum Scriptoribus Boicis 1.1, p. 644-655
    strat. inseruit; quibus et iEmilianus Ussermann in edi-
    Scripsit animo in imperatorem ejusque assecias tione sua usus loca nonnulla emendavit, lectiones
    laicos juxla atque clericos inimico, clades ei illatas nonnullas codicum Gottwicensis, Murensis et En-
    ad laudem el gloriam Dei fidelibus Ecclesiaj annun- gelbergensis notavit, textum Herimanno et Bertholdo
    tialurus (1195), slylo simplici, perspicuo, in priori- subjccit, observationes suas addidit, et eo prajcipue
    bus ipsis auctorum verbis plerumque ustis et nexu de nostro bene meruit, quoi reliqua ejus opera ex
    sententiarum servalo, ubi et raro lantum (1194) a libris manuscriptis plerumque collecta typis edidit.
    temporis compulatione qualem apud Hieronymum Sed codice autographo neglecto, multum abest ut
    el Herimannum invenerat recedit; at qua res ipsi textum qualem auctor scripsit restituerit, quod no-
    compcrtas tradit, narrationem juslam, succinctam, stra demum editione fleri concessum est, cui liajc
    nullo fuco turhatam laudaveris. A regulis Lalisae, subsidia a nobis comparata inservierunt :
    linguaj bis terve recedit, dum genitivo et accusativo, 1) Codex autographus, qui ab auctore olim San-
    vocabulorum Saxonia et Longobardia (1195) loco, cto Salvatori Scafhusano contraditus, ibique circa
    in Saxonia, in Saxoniam et in Longobardia utilur; aiinum 1118 notitiis hisce in margine annorum 1009,
    ct adjuvare cum dativo (1196), et a Heinrico con-'. 1052 et 1064 auctus est:
    jungit. In singulis vocibus scribendis ssepe ab Heri- ANNALES SCAFHUSENSES.
    manno recedit, ubi A/emannia, Longobardia, Lotha- C ( 1009. Temporibus his Ehbo comes de Nellen-
    rius, Ludowicus, LMitoldus (1197), litera, wclesia ini burc ' consobrinam Heinrici regis, Hedewigam no-
    nostro eonstanter obvias, frustra quajsiveris; iu aliis,i mine, de curia regis duxit uxorcm.
    e. g. Berraldus (1198) et Bert/ialdus (1199), Gund- 1052. Hoc anno bealus Eherhardus comes de Nel-
    harius (1200) et Guntharius (1201), ipse sibi uont Vmburc Scafhusensem locum construere cepit, in
    constat. quo sanctus papa Leo IX, 10 Kal. Deccmbris altare
    Bernoldi liber cttm nonnisi ad amium 1091 per in honore dominice resurrectionis consccravit, et
    ductus esset, ipso anno in ccenobio Saucti Blasiii locum suis sanctis benedictionibus iniliavit et con-
    cxcerpius, integer autem Bernoldo superstite autt firmavit.
    non diu defuncto in monasteriis Gengenbacensi ctt 1064. Hoc etiam anno a Ruomuldo Constanciensi
    sancli Georgii Villingano descriptus, eouem feree episcopo eecclesiasancti Salvatoris dedicatur in cc-
    tcmpore ab Ekkehardo Uraugiensi, Chronici Wirze- nobio Scafhusensi *, quod comes nobilis Eberhardus
    burgensis ut videtur auctore, quod in annales Hil- de Nellemburc construxerat et prajdiis suis dota-
    desheimenses et Chronicon Wirzeburgense deriva- verat.
    lum nuper a Y. cl. Moltero accepimus, a scribiss Sajculo xiv, quo ineunte Scafhusaj servaha-
    Annalium Sancti Blasii seu Engelbergensium, et:t " tur (1204), inFabariensemonasteriumtransiit (1205),
    Chronici Sancti Georgii in Nigra Silva, necnon abb posteaque biblioihecaj Bavaricaj illatus, et inter La-
    auctore librorum sex de decursu temporum quos a.t. tinos numero 452 siguatus hodieque post Liud-
    . VARLC LECTIONES.
    1 nellenbucr c. a Scafheusi c.
    HOTM.
    (1192) Cf. e. g. voces a. 1061 additas et quajinfra aasi ^/..">Jg|
    (1198) A. 1084.
    1074.
    V '
    de Correctionibus post annum 1091 ab auclore ipso (1199) A , . .-: A*SM
    profectis propositurus sum. (1200) A. 1065. 'V' n,-, -^§?/
    • A. 1086.
    (1195) E.
    - (1194) (1201) Ihid. in additis. V^H^
    g. Trajani ann. 10 ex-Hieronymi a. 6, (1202) Archiv. VII, 504.
    12, 15, conflatum, a. 9 ex Hieronvmi a. 11; cf. et (1205) V. supra pag. 75.
    4 . ann. 844-847, 897, 898, 900, ubi jprius rccte scri- (1204) Y. mscripiiones s. xrviol. 49, : het cromtu
    pli* postea mutavit. .
    '(1195) Ann. 1080, 1085, 1087, -5095. (1205) Hac inscriptione teste, quarn manu coajv.t
    (1196) Welfoni duci a. 1095. fol. 81 legimus : Nola quod dommts Ihirkardus d<:
    (1197) \. 1090Liiitoldus. B otjil. •
    i:;;i APPEND. III. — MONUMENTAGRECORIANA. 1233
    prandi autographon nulli secundus eminet, atqsie A blico Wirzburgensi, iu rem nostram converti.
    jubente serenissimo Bavariaj rege flagitanti mihi Scriba quem priori parte ainfienticum accurale
    transmissus est. Continetpaginas veleris membrance secutum vidimus, in parte secunda operis haud
    81, in qtiaterniones octonarum paginarum, primo, pauca omittit, alia addit; Ileinrico IV acldictus,
    penultimo ct tiltimo qui 11,10 et 4 paginis constant in narratione ei inimica dignitatem saltem impera-
    exceptis, distributas, scriptura sajculi xi exeun- foriam tueri conatur, et conviciis ajque in eum as -
    tis (1206) gracili, sed compluribus locis evanida et seclasque ejus aBernoldo prolatis ac laudibus Gre-
    recenti sajculi fere xvn manu resuscitata aut plane gorio, Mathildaj et eorumsequacibus tribulis haud
    obnubilata. Diversus atramenti color (1207) et scri- raro abstinet (1209-10); annales monasterii suiprimo
    ptura (1208) auctorem opus passim, e. g. cirea in margine deinde vero texttti ipsi illalos exhUiet,
    anntim 1088, 1091, et poslea correxisse et auxisse quos hic serie continua sislere placuit:
    ostendunt; at nolaj annorum 674 et 1096 de Dago- ANNALES GENGENBACENSES.
    berto et Jtidajis ab aliena manu sed ineunle saeeulo
    1027. Ohiit Reginaldus abbas.
    xn, notaj dc.comitibus Nellenburgicis et monasterio 1054. Rousteinus abbas ohiit.
    Scafhusano circa annum 1119 a scriba Scafhtisano 1052. Bertholdus abhas obiit.
    adjectaj sunt, cui ct ullimaj lineaj catalogo pontifi- B 1071. Obiit Poppo abbas.
    cum adjectaj, scilicet anni Paschalis II et papaj Ge- 1074. Acelinus abbas ob;it.
    1075. Rouperius (1211) Gengcubacensis ceno',;"
    lasitis 11 et Calistus II, debentur. Quaj dum in yenerabilis abbas, ctim cerneret cunctos qui nova
    vciiquis codieilmse noslro deriyatis desiderantur, lia pbssidebant illius loci inlcgitima jura sibi ven..i-
    eos primis sajculi xn annis, cerle ante annum 1119, care, moleste ferens detrimenium monasterii, con-
    svrinxit omnes ad pcrsolvendum ccnsum. Quoc"
    inde exceptos esse oporlet; quorum quidem. factuin cum inviderent omnes, contigit etiam, tu
    2) C. blim monasterii Gengenbacensis mbr. in quidam militesejus H. et C. filius ejus edificarent
    fol. oplime exaratus, scripturam sajculi xi exeuntis molendinum in pago quod dicitur Anteresbach con-
    tra ejus yolunlaterii, et viam per publicum agrum
    vel xn ineuntis lam aperte exhibet, ut ea de re du- facerent juxta ponlum monasterii; set moiendinum
    hietas nulla intereedere possit. Exploravi eura a. auctoritate advocati destructum est, ipso abbate bnc
    1855, ki bihliotheca regia universilatis Wirzburgen- impetrante. Agrum vero precepit per se circumval-
    lare. Cumque operatores foderent, a mtlitibns inde
    sis, ct concedente votis meis liberalissime viro cl. expulsi sunt. Hoc videns abbas, zelo commotus, ve-
    Ludewig, bibliolhecaj ei prajfecto et professore pu- nit illuc cum capellano suo. At Hli ira concilati, in-
    NOTJE.
    est monasterii scaf. Fol. 24, hajc loco vacuo manu iC naste.rii sancli Lucii, el domni prioris domus predi
    sajculi xiv ineuntis scripta sunl: catorum Curiensium, supradiclus domnus abbas Bur-
    (a) Anno milleno bisque centeno et septem (a) pa- kardus fitit ordinaius in abbatem. amen.
    riter F. carpepat (a) iter. (1206) Qucedam ei peculiaria adnotare juvabit.
    Anno mi.lleno ducenteno duodeno facta (a) est Scribitur sajpissime w, e. g. mcclesia, persw, prm,
    iier Jerosolima per mare stuttorum puerorum. prwler (a. 881, 1085,1084.), q pro quw, (jumri-
    Anno milleno triceno trinoque trino monia; v nonnunquam occurrit, e. g. vt, vsque,
    rege sub Hanrico populo Jerosotima magno vnanimiler, ivluelingin, rvlgariter, videlicet, venera-
    querilur et signat lerram crux equora obumbrat. bilis, vita, veniret, tviloldus, excommvnicatorum,
    Anno milleno centeno octogesimo secundo sub div, cuiv', associatvs; 7 et 7 (pro et) conjunctio et
    ' Alexio
    imperatore. terminatio, e. g. in videlicel, sederet, consentirei,
    Conslanlinobolilana (a) capla est Hierusalem et yroveniret^^usnrparet, imminsret, incoronaret, veni-
    tolum regnum cjus christiane fidei subjectum. .rel; id pro id est (a. 729); tm pro t?men (fol. 75.
    (MII 82, 85 et. initio codicls census anno 1525 Ul- 76.) o pro con. A. pro es(, H pro enim, fl pro hoc,
    rico de Valentlatis solvendus insciiptus habettir : \i- pro hwc, s. el, S. pro sanctus, etc, qq pro qtto-
    Priino liberi de supra silva XL marcas, etc. que, RP pro res pttblica, etc, occurrunt; scrihilur
    et nuaquam, unquarn, queiidam, eundeni, heresiw,
    Wolfnrt monachus monaslerii Fabariensis primam nichil, epdomada, et semel caelum ; natalis et na-
    stiam missam celebravit in dominica die proxima iivitas, s; (pro set) et serf; Cl pro 900,CT.I pro
    post festum ascensionis Chrisli anno Domini D 901, etc. mar/ibach et marc/mach.
    M°CCC°LXXVa. El postea venerabili in Christo (1207) Atramentum anni 1088 fusctim cum in
    palri Johanni de Mendelburen bone-memorie abbati Necrologio el Catalogo ponlificstm
    —
    tum e. g. in his
    ciicii monasterii ab hoc secuio migranle, idem Bur- locis conspicitur : 1060. Romm analhematizavit.
    kardus electus fuit in abbatcm prefati monasterii 1065. Palaviensis capellanus successit. In eodem
    unanimi deliberatione suorum confratrum Fabarien- —Symoniace successit. 1066. Hugo -^ subslituitur.
    sium anno Domini M"CCC°LXXXVI" secundu die 1067. Einhardus — Heinricus successit. 1080. Ra-
    oost festum Tlwme uposloli. Elpost jam diciam ele- vennatum quondam — elegit. Vos gratis a. 1058 co-
    ctionem fuit confirmatus in die beali Johannis apo- lorem fuscum anni 1092 ostendit.
    stoli el ewangeliste in civitate Curiensi per Itonora- (1208) Littera minuta in loco raso e. g. hajc
    btiem in Chrislo patrem domnum Joannem beate re- scripta stint: 1054. Huic subdiaconus toxicum, etc.
    cordacionis episcopumCuriensem. Et post ialem con- 1055. Jmperator Italiam, etc. 1056. Vicior, etc.
    firmacionem.'dominica die proxima post epiphaniam 1084, in fine:Cf.Quem pridie — concessit.
    a jamdicto domno episcopoin monasterio sancli Lu- (1209-10) e. g. annum 1085.
    cii regis exlra muros Curienses situato in presencia (1211) Hajc brevissime tantum hahentur in codi
    venerabilis in Christo domini Johannis abbatis mona- cibus Gottwicensi, Murensi et Engclbergensi in fine
    slerii Disertinensis («), domni preposili prefati mo- a. 1075.
    (a) ila c.
    42S3 AD OPERA S. GREGORU APPENDICES. 1284
    surrexerunt adversus illtim, clvulneraverunt gravi- A Prajter codices intcgros in calctilum vcnil apo-
    •ler. Capellanus vero cjus, nomine Otto, condolens graphum libri anno 1091 apud Sanctum Biasium
    neci ejus, cum increpasset qtiendam mililem Egge- reliclum, cujus
    hardum nominc cur non subvenirei domino suo, vestigia nonnisi in codicibus inde
    ab eodem gladio animadvcrtitur, sicque ille quievit derivatis, Murensi prajcipue, extant. Quo cum ati-
    inpace 19 Kalend. Januarii. Abbas autem ad mo- tographo collato, voces et senlenlias nonnullas in
    nasterium exanimis delatus, dispositis ordinalisquc autographo post a. 1091 a Bernoldo deletas muta-
    ritc omnihus, 2. Idus Decembris migravit ad Domi- tasve
    num. Cui successit Willo. deprehendi, quoruut loco hodieque membra-
    1085. Wiilo abbas cttm pauco tempore preesset nam arrasam fuisse patet. Ejusmodi sunt a. 1054,
    monaslerio Gengenhaccnsi, expulsus causa excom- pro quo Gebehardus—liberarelur; tota narraiio anno-
    municationis, set ut posiea claruit magis ex invidia. rum 1055 et 1056; a. 1058 vox
    Et preposilus quioam clericus B. nomine ab eo con- grulis anno circiler
    stitulus, qui etiam de ejtis expulsione iufamatus cst, 1092 addita ; a. 1059 sentenlia et.postea illi ad dedi-
    ctindem locum per plures annos obtinuit. Ipse vero lioncm veniunt, tum res anni 1060; a. 1090 voces
    abbas hoc anno 5 Nonas Julii Mogonliaj in mona- a. 1091,
    slerio sancti Jacnbi solutus est carne, ubi et functus jam dudum, poslea hoc in anno emendataj;
    csl oflicio ahhatis. in Auguslo mense postea vi IdAug.; a. 1088, Et
    1098. (inter habttil ei Sigifredus) Ilugo rcligiosus hwc quidem apud fidetes Sancli Petri agebantur jam :
    abbas Gengcnhaccnsis ccnobii, electus vidclicetanno B Migravi.t autem ad Dominum vtu Idus Aprilis.;
    dominicie incarnationis 1089, sei fraude Bertholfi a. in cui suc-
    prajpositi alque canonici, cujus el auctorilate pro- a. 1088, Welfo jam Yvelf.; 1088., fme,
    motus esl, non sdlum honorc privalus, scl etiam cessit Oudalricus olim aberant; a. 1091 ultima sen
    clauslro expulsus, septem annos pcrmulta iucom- terttia Vnde — deperirent aliis locunv dedit. Haic
    moda passus, landcm hoc amio annucnte Berlolfo ab auctore ipso sed apographo Sanblasiano
    duce, qui illo tempore eundcm locum pcr violcn- igilur
    liam obtinebat, potilus cst honorc suo, atque a jam relicto, igilur post auuum 1092, facla ap-
    cunclis honoriiice susceplus cst 11 Kal. Mai. .paret.
    Scribendi ralio in ipso codicc ab auiographo pan- 4) Gotiwiceusis. 41') Murensis, 4b *) Engelber-
    lisper recedit, ita ut constanicr soltempniter, as- gensis et 5) Sangallensis, supra pagg. 75, 74, 264,
    sumplo, inposuit , inproviso, imniUere, sed et im- 205 notati, qui Beruolduni secuti plurimas cjus sen-
    mitli ct a. iW5 suueuia habeat (1212). tentias transcripserutit; quorum quidem Sangallen-
    5) Codex olim Sancti Georgii Yilluigani ab 0. e. sis in media sententia anni 1066, Gotiwicensis a.
    ad ani-ium1052 pertingcns, et alter Francisci Rech- 1081, Murensis.el Engelbergeiisis anno 1091. desi-
    burgeri Iribuni plcbis Basileensis annorum 1055- nunt. Nolilias codicihus 4, 4h, 4b* peculiares iudi-
    1180, quos Urstisius in editione sua cvulgavil, non candas statuimus.
    ex Gcngcnbacensi (12L5) sed ajqtie atqtie ille cx C Editionem novam ita insiilui, ut textu Rernoldi
    autographo descripti sunt, anlequam huic Scafiiu- ad fidem autograpbi quam fidelissimc fieri poterat
    sanaj nolitiaj adderentur. Tcxlus, qualem codice expresso, reliquorum codicum supplementa clleetio-
    Sancti Georgii in incendio monaslcrii Sancti Blasii nes prajcipuas in ima pagina indicarem, adnotatio-
    a. 1768 absumpto (1214) apud Urstisium tegimus, nes Ussermanni vel partem earum si qitam utiliia-
    vocibus omissis, additis, mttlatis haud raro ab au- tem aflerre possent retinerem, mcasque adderem.
    tographo reccdii; anno 1054 quod jure exspectari Chronico in codice autographo Bernoldus prajmi-
    poterat clogium ncrimanni, cujus loco in mcmbra- silNecrologium, diverso atramento passim auctum,
    na arrasa autographum alia jam exbibet, in uno 5 et notas chronologicas, unde qusedam hic inseri
    Jegitur, et a. 1088, prioris vestigia lectionis hodie- placuit; tum calalogum Romanorum ponlilicum,
    que in autographo apparent (1215). Digna igitur ad Gregorium YII, et decursu temporis ad Pascha-
    iuit editio, cujus lectiones, ubicuniqiie anteriore lem II, usque prodttctum, quem momchus quidam
    Bernoldi textu niluntur, integras exhiberem; quod Sealhusanus usque ad Calistum II, postea continua-
    ibi tantttm omisi, ubi apsrtus librarii vel editoris cr- vil. Quaj ab OEfclioin SS. Bavar. I, 640 sqq. -pri-
    ror, e. g. in primis loco imperaloris (1216), pate- ,-,mum edila, hic, auctoritale codicis aulographi suc-
    bat, vel vox aliqua notavc (1217) negligeniia scribas cessione notitiarum lextui primario a Bernoldo ad-
    •omissa videbatur; qui nonnullis in locis et sihi pro- ditarum numeris indicata et subjectis additionihus
    pria inseruit (1218). codicis Gcngcnbacensis, proponimus.

    NOTJE.

    ("1212)qcto pro quando. (1215) Cf. cta. 1091.


    (1215) Loca eiiim huic peculiaria non habet, ct (1216) A. 1095.
    ab ipso oinissa cxhihet. (1217) E. g. a. 916 ; a. 924, ubi vox Vindelka;
    (1214) f, Ilohenbaum van der Meer codicem a. 957 ubi Galliam in 5. deesl.
    stule inceitdiiini S. Blasii se vidisse scribii in praj- (1218) E. g. a. 1005, 1007
    ialione iiicdila sujira laudala.
    1285 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 12S*5

    NECROLOGIUM. .

    10. Kal. Febr. Otfo IHIISimperator obiit (1219). A Heremanntis ex marchione monachus ohii'
    6. Kal. Fcbr. Reginnaldus cpiscopus (1220) ob- (1254). (1)
    iit.<i) 5. Kal. Mai. Oudalricus clcricus obiit. (2)
    5. Kal. Febr. Karolus rnagnus imperalor (1221) Nonis Mai. Primus Ollo imperator obiit (1255).
    ohiit. 2. IdusMai. Miginfredus presbyter ohiit. (2)
    5. Non Febr. Kraft" obiit. (1) 15, Kal. Jun. Bertaldus (1256) dux Alemanniaj
    15. Kal. Mart. Widerolt, Marcuart, cum 115 Jeru- obiit. (2) Reginlindis obiit. (2)
    salem tendentes naufragio emundati dormie- 8. Kal. Jun. Depositio (1257) Gregorii papaj YIl a
    runt (1222). (1) beatoPetrol59ni. (2)
    8. (1225) Kal. Mart. Petrus Damiani cardinalis 5. Kal. Jun. Ordinalio Gregorii papaj YII anno do-
    episcopus requievit in pace. (1) minicaj incarnationis 1075. (2)
    5. Kal. Mart. DepositioWaltpurgaj virginis (1224). Kal. Jun. Chonradi martyris et episcopi Trevi- -
    2. Kal. Mart. Gerunch vere menachus disces- rensis {1258).
    sit. (5) 5. Non. Jun. Walto veremonachus obiit.
    Kal. Mart. Marchuart obiit. (4) 2. Non. Jun. Chonradus imperator (1259) obiit.
    6. Id. Mart. Diethalmus laicus migravit ad Domi- " 5. Idus Jun. Magna * cedes facta est apud Saxo-
    . num. (4) nes (1240).
    4. Id. Mart. Bertoldus doctor egregius requievit in 17. Kal. Jul. Gebehardus 6 Juvavensis episcopus
    pace (1225). (2) obiit (1241). (2) Poppo Treverensis episcopus
    Idus Mart. Bernhardus monachus ohiit (1226) (1242) ohiit.
    (2) 12. Kal. Jul. Ludowictis imperator obiit (1245).
    15. Kal. April. Depositio (1227) beati Anshelmi 9. Kal. Jul. Pilgerin monachus, vere seculo pere-
    Lucensis episcopi. (2) grinus, requievit in pace. (2)
    14. Kal. April. Johannisabbatis. Erchinbcrttis pres- 6. Non. Jul. Heinricus rex Gobiit(1244). (2)
    hyter obiit. (5) 4. Non. Jul. Oudalrici episcopietconfessoris(1245).
    6. Kal. April. Riwinus presbyter obiit. (5) 5. Non. Jul. Willihelmus ahbas Hirsaugiensis
    4. Kal. April. Slephanus papa (1228) obiit. (1) (1246). (2)
    Kalendis April. Chouno de Cella (1229) obiit. 5. Idus Jul. Pobbo comes ohiit (1247). .
    (2) 5. IQUSJul. Prior Heinricus imperator obiit (1248).
    12. Non. April. Imma obiit (1250). (I) (1)
    14. Kal. Mai. Beatrix comitissa ohiit. (2) r
    '
    u 15. Kal. Aug. Berhardus abbas Massiliensis requie-
    15. Kal. Mai. Leonis papaj noni (1251), 155' *. vit in pace (1249).
    11. Kal. Mai. Alexander papall discessit (1252). (2) 5. Kal. Aug. Yictor II papa obiit (1250).
    9. Kal.Mai. Adelbertiepiscopietmartyris(1255). (1) Idus Aug. Richinza soror ohiit. (4)
    7. Kal. Mai. Sigeboto presbyter obiit. (5) 16. Kal. Sept. Oudelscalcus monachus obiit. (5)
    6. Kal. Mai. Anacleti II papaj et martyris. (1) 6. Kal. Sept. Gebehardus episcopus obiit (1251).
    VARIiE LECTIONES.
    3 ita non krast legendum esse, vox finitui' pag. 1 probat. * Hwc minio scripta sunt. " G. I. c. o. in ioco
    raso, ubi qumdam rubro colore scripta erant; reslat rubrum obiii. 6 imperator 2.
    N0T.E.
    (1219) A. 1002. (1255) A. 975.
    1220) Cumanus, a. 1084 (1256) A. 1090. Uss.
    (1221) A. 814. (1257) A. 1085 minio scripta.
    . (1222) A. 1075. D (1258) A. 1066.
    (1225) Spatio deficiente Petri obitus diei 9 Kal. (1259) A. 1059.
    adscriptus est. (1240) A. 1075 ad Unstrout. Poppo.
    ' (1224) Sajculo VIII. (1241) A. 1088.
    (1225) Berthaldus iri Clrron. a. 1088. (1242) A. 1047.
    (1226) A. 1088. (1245) A. 840.
    (1227) A; 1086, minio scripta. (1244 A. 956.
    (1028 A. 1057. (1245) A. 975.
    (1029) Cella S. Pauli, hodie S. Udalrici; Gerbert. /1246) A. 1091.
    Hist. Nigraj Silvaj III, 55. Uss.j (1247) An Poppomarchio Karinthiaj de q-.ioArcn.
    (1250) A. 1049. Saxoa.1062?
    (1251) A. 1054. (1248) A. 1024.
    1252) A. 1075. 1249) Bernardus a. 1079 scribitur.
    /1255) A. 997. (1250) A. 1057.
    '1254 A. 107}. Cluniaci. 125! A. 995.
    3287 AD OPERA S. GREGORII APPENDICF.S. i-TSH
    5. Kal. Scpl. Othcre monachus obiit. (1) A 2. Kal. Nov. Wolfgangi episcopi et confessorn
    5. Idtis Sepl. Marchuart adolescens obiit. (1260). (1)
    8. Kal. Oct. Heremannus doctor cgrcgius (1252) Kal. Nov. Amezo ct Fridericus, fraier ejiis,
    ohiit. (2) . obierunt. (1)
    7, Kal. Oct. Hugo religiosissimus conjugatus obiil 8. Idus Nov. Bertoldus, pioe mcmoriaj dnxCarin-
    (1255). (1) thiorum, obiit (1261). (2)
    4. Kal. Oct. Yendzlai martyris (1254). 4. Idus Nov. Frater Kadalaus obiit (1262).
    5. Kal. Oct, Gebino obiit. (?) 9. Kal. Dec Sancli Columbani abbatis. (2)
    5. Non. Oct. Heinricus (II. 2») imperator obiit 5. Non. Dec. Adelbertus presbyver ct verd mona-
    (1255). chus migravit aclDominum (1265). (2)
    7. Id. Oct. Cjuntharii heremitaj. Clemens JI papa 8. Idus Bec Geraldus Ostiensis episcopus (1204)
    obiit (1256). cbiit. (2. 5.)
    •Idus Ocl. Roudolfus rcx, sancli Petri miles, mi- 6. Idus Dec Arnolphus* imperator (1265) obiit.
    gravilad Dominum (1257). (2) Gisilhertus pre- 19. Kat. Jan. Agnes-imperatrix obiit (i266). (5)
    sbyter disccssit (1258). (2) 15. Kal. Jan. Reginlindis obiit. (2)
    14. Kal. Nov. Hczel laicus ohiit. •B 14. Kal. Jan. Adelheida Taurinensis comitissa ob-
    S. Kal. Nov. Sigefridus abbas obiit (1259). (5) iit 6 (1267). (2)
    Coiieurren- Hegulan-s ail l'c- Hegulares lunapes ISegnlaresltinare- Regularrs lunarr-s ». ,AnD'-
    , '
    les. riaui inveuieiidaiu. auiiqiioruui. /Egipiiorum. -.ecuudumItouiauon. Pac':e-
    1 « 11 j; Mar. S. Apr. 29. Sep. M. Jau. 9. Nul. 1
    2 -2 <K Apr. I. Maius30. Oa.iS. Feb. Ifi. |J |
    3 5 D MaiitsS. .fun. 1. Nov..7. Mar. 9. 5 4
    4 4 0 Jiin. 6. Jui. 2. Dec. 7. Apr. 10. |i jj
    !)« 6 'j> Jnl. I. Ang. S. Jan.9. Maiusll. G 7
    6 7 >6 Atig. 1. Sfip. b\ Feb. 10, Jun. \i. |a 9
    7 :! [ Sep. .7. Ocl. 5. Mar.9. ju!. 15. g9 J0
    8 -2 ';
    11 01.2. Nov.7.. Apr. 10. Aup.lt. 1 12
    911 i 12 13
    <, Kov.M. Dec. 7. Maiusll Sep. 16. 21 fi
    10 5 B Dac. 7. Jau. 9. Jim. 11 0«l. 10. ,i \$
    11 6 A Jan- •>. Feb. 10. Jttl. 13 Nov. 1S. 26
    j7
    i2 7 G Ffhr. 6. Mar. 0. Ang. II. Dcc, IR. 18 f9
    15 11 2 lr Si vis coneiirrcntes
    E scire, cpiotaTena IUP-
    14 3. D rit. in 9 Kal. April. int
    18. 4 C concurreniesin-eoilciii
    I(> 3 H «.niioerunlde.qunque-
    17 r. 7 A i'is.Sciaseiiauifiteram
    (! coucurt-enlilms ascri-
    15 t F ptam porlemauno esse
    I.) 2 K Dnminicalom.Itegiiiu-
    20 3 D res aiiteni suprascripli
    g, ., H0 C lnicspecialilcriiiilicaiit.
    15 quola sil feria co auno
    22 6 A quo 7 (•oiicunvnles
    25 7 (I siirit^celorisveroamiis
    il l K ad<!as concuiTciiles,
    "^ n" _°
    Q.. E prseipiitiaiiiiiiascnplos
    D ail ipsos re«ul»rcs, el
    2fj 4 C ipiolus nimieriis i Ira
    27 3 II vl "!lra 7 reperilur,
    3r> G A mla feria erit >r>Kal.
    VARIJE LECTIONES.
    Arnoldus 2. s Codex Gengenbacensishmc prmterea diebus suis addit : 5. Kal. Fehr. Rsiothardus dus
    obiit qui fundavit Genginbach. 2 Kal. Mart. Romani abhatis. 4. Kal. Aprilis Eusiasii abbatis. 2. Kal. Apri-
    3is WiJonis abhatis. Idus Jttl. Reginswindis virginis etraartiris. el swculoXH. addita: 6. Kal. Sept. Rttli
    ivtartyris. Kal. Sepl. Ejridii abbatis. 7. Kal. Nov. Amandi episcopi et confessoris 2 Kal. NoV. tiuiuiuji
    snarliris.
    KOT^;.
    (1252) A. 1054. (1259) A. 1096 Sigifridus in chron.
    (1255) Minimc quem Uss affert Ilugo de Egines- (1260) A. 994.
    lieim qui a. 1089 obiit, alia quoque die morlutis, (1261) A. 1078 Bertaldus in chromco scribiltir.
    sed anterior anno 1075, alramento testante. (1262) A. 1076.
    (1254) A. 936. (1265 A. 1079.
    (1255) A. 10116. (1264 A. 1077.
    (1250) A. 1050. (1263) A. 899.
    (1257) A. 1080. (1266 A. 1077.
    0258) A. 1080, (1267) A. 1091.
    1289 APPEND. III. — IIONOMENTA GREGORIANA. ISSO
    De lunaribns reguturibus. A hunc modum. Quod autem duo emtolismi scilicet
    iEgiptii et Romani, a quibus calculandi periliam ogdoadis ct endecadis tam secundum ifEgiptiOs et
    sumpsimus, queiii primum decennotenatis cycli an- Romanos quam etiani secundum patres antiquos
    nunihabere instituerunt, ejusdem anni kaleudarias stahilem sui tenoris ordinem retinent, id ob hoc
    lunae astates pro regularibus per totum eundem cy- evenit, quod in finc annorum patrum antiquorum
    clumtenere decfeverunt; et a quacumque Kaleu- inneclunlur. Finis enihi anni cujuslibet secundum
    darunv annunv eundem inicali stint, prius sallum antiquos pene principium est secundiim Romanos'*
    lunae absumpserunti Verhi gratia : Romani a Ja- qttia qui a paschalibus noviluniis ltmarem annum
    nuario, JEgiptii vero a Septembri, scilicet quatuor incoant, et ad eadem reducunt, Jauuaritim Februa-
    rucnsium altius inchoantes, alteri, id est Romani, rium et Marlium ultimos annoriitn eorttndenv essa
    in tricesima Novembris, alteri, id est iEgiptii, in depreliendtinti Sunt quidam qui inquisiti praefatis
    trieesima Julii saltum eundem pcrfecerunt; et ila cnibolismorum controversiis hac ralione medentur»
    utrique primi sui anni kalendares lunoe acfates pro quod poslquain a Seplcnibre epactas seqttentis anni
    regularibus institueutes, ut pracscriplum esi, ordi- a Jamiario scciuidiim vtilgarem usum iiichoandi in-
    naverustt. - ceperinl, qtiamvis in marlirologiis aliquihtis anno
    De regularibus patrunu "
    praecedenti aiinoteuliir, non incongrue ad subse-
    Sed jam notum est, Herimanno conipolistarura quentem pertincre videantur. Sed htiic defensioni
    subtilissimo dilucidaiite, primtim dccciiiiovciinalis libens coiisentirem, si embolismis cunctis hanc pro-
    cycli annum a paschali uovilitiiio in 2-.Nou. Aprilis desse perspexissem. Sit, si aliquo modo lieri possit.
    patres antiquos, /Egipliis etiaiu qiiinque niensitim Set sexlunv einbolismum 4. Non. Aug. interposituni
    aliius inchoasse, scilicet eo anno, quo in Kalendis cui rogo annoriiiiv ascribere volunt? An cui altittir
    Januar. vicesimam seplimam Iuiiani prontiiiciaiit, laltis est ? scilicet sexlo dccimo an scptimo decimo?
    in quo ct saltunv lunaein 5. Kal. Augusti absimiiiiil, Si sexto decimo, sciant eum nuhquam regulari
    quem etiam usus vulgaris decimum nonuin compu- ordine embolismtim fecipere. Si septimo decimo,
    tat. (Juamvis igitur eodein anno scciindiim'auliquos mcmincrint, se epactas anni ipsius nondum in-
    patrcs primo, cnique Kalendarum sttarum ltinaris choasse. Set hanc quoeslionem cum nullo modo prav
    tetas secundum aepaclas scinper sttflicial, vel'cliaai valeant cnodarc, fatcantur necesse est rationis suas
    Maio superhahuiidcl, scilicet Aprili vicesimo oclavo, nicdclain non proficere, sed errasse, et hujus rei
    Maiovicesimo nono, Junio trieesimo, Julio priino, verifalcnv haclenus ignorasse, eosque posthac ne •
    Augtisto tercio, Septembri quinlo, ct rcliqnis ad Q cesse est in hiijusmodi compulationibus patrcs aati •
    Apriles usque Kaleudas, qiiicumque tanien eastlem quos sequi potius quam Romanos. Hujus igitur
    kalendarias lunae aefates pro regularibtts tenere de- qinv.sliouisperplexio facile solvilur, si diligentius a-J
    cernit, singulis fctatibus Kalendarum qtiatuor mcn- sciilcnliac nostrae superiora aninius reducatur. Nara,
    sium primoriim, qsiia in his saltus lunae»qui se sic undevicesimus Romanorum aniiusdinoscituresse
    subsequenies semper majOres efiicit aitalcs. non- primus,sicprimus esse sccundus, ct^secuudus ter-
    dum transaclus csl, monadem uiium attgeiido ad- cius ; codcmqiie regulari tranvite deduclo, sexfus dc^
    dat; sicque prrcfalas ejusdem aniti kalendares ltinac cimus ratione neccssaria deprehenditur esse decimus
    tetates pro rcgularibusi, maxime ut per embolismo- sopiimus.
    rum ordincm elucescit principalibus, in primo rc- De uliihale lunarium regulanum.
    gularum praiscriplaruni ordine ab Aprili exordiciis Si fortc el hoc rcquiritur, quid praefati lunarcs
    disponat. ILcc de rcgularibus paft-um, oinncs pcr se valeanl regulares, sciendum est, hoc
    Primum vcro emholismum mensetn lercio abhinc spccialiter intimare, quota luna sit in Kalendis eo
    anno4.Non. Decemhres, secundum sexloanno4.Non. anno qtio ntillas stlnl epactae,cxceptis quatuor primis
    Septeuibres, tcrcium octavo anni2. Non. Martias, patruni anliquoriini regularibus, qui oh praedictam
    quartura undecimo anno 2. Non. Decembres vel 5. D saltns iiondiuu Iransacti rationeni eodenv semper
    Non. Januarias, quintuin decimo quarlo annsi 4. anno minorantur; cacteris>vero annis ad regulares
    Mon. Novembres, sexium derinvo septimo anno 4. cosdem adjiciantnraepaclae anni praesentis, etquolus
    Kon. Augustas, septimum unxleviccsinvoanno finicn- infra triginta remanserit, vel tiilra triginla nume-
    tcm 5. N,on.Martias interponunt. rus excreveril, rejecto tricenario lota lunatio in Ka^-
    De controversia embolismorum. lendis erit.
    Hinc ctiam ut putamtis exercitalo ac diligenli sa- De saliu lunm.
    lis patel calculalori, patrcs antiquiores, annos luna- Saltus lunae crescit annis singulis hofa et puncto
    rcs a pascalibus noviiuniis verius incoasse, et Or- et undevicesima parte unius puncti. Non ergo unis
    dinasse, quod seeundum iEgiptios et Romanos em- eisdemquevel articulis temporum vel celi cliniatibus
    holismi priori semper anno quam dehuerant OCCUIT-lunse celebratur accensio, set semper aliquanto ci-
    runt, id est cuav interseri debeant tercio sexto et tius quam praecedente mense provenerat, ut sit undij
    undecimo anno.et similitcr ccieris, apparent contra unus transiliatur dies.
    regulam in securulo qttinto et decimo et ceteris in Anni ab oriaine mundi mutantur in 15. KaJ»
    PATIIOL. CXLVIII. 41
    •1251 AD OPERA S. GREGORIIAPPENDICES. 1292
    Aprilis, anni dominicae incarnationis in 8. Kal. Ja- A Annus bissextilis iii 5 Kal. Mart. Concurrentes m
    nuar. Initium deeennovenalis cicli in 2. Non. Apr. Kal. Mart. Epactae secundum Romanos in Kal. Jan.,
    inch.oa.teo anno quo in Kal. Jan. vigesima septima secundum JEgiptios in Kal. Sept., secundum anti-
    luna pronunciatur. Cycli decennovenalis annus sem- quos patres in Kal. April., quod el veritas est. In-
    per in paschalinovilunioet communis et embolismaai dictio 8. Kal. Oct. Ciclus solaris a primo concur-
    anni, civiiis sive vulgaris et lunaris annus in Kal. rente nalurali numero sic ordinato, primus secun-
    Jan., cieli solaris aiiiius in Kal. Mart. innovatur. dus tercius quintus cum bissexto.

    Romanorum Hebreorum. jEgiptiorum. Giascorum. Anglorum. Armeniorum.

    1 Januarius 10 Tehth 5 Tubi 2 Eydios 1 Giuli 11 Margals


    2 Februarius 11 Sabat 6 Mechir 3 Peritios 2 Solmonat 12 Hiorti
    7 5
    • 34 Marcius 12
    1
    Adar
    Nisan 8
    Famenot
    Formuthi
    4
    5
    Distrios
    Xanthios 4
    Hi;edmonat
    Eustermonat
    1
    2
    Nanasardi
    Hori
    Aprilis
    5 Maius 2 Iar 9 Pacho 6 Artemiseos 5 Drimilci 3 Sahmi
    6 Junius 3 Sinan 10 Pauni 7 Deseos 6 Lida 4 Tre
    7 Julius 4 Thamul 11 Ep si 8 Penemeos 7 Lida 5 Kauuots
    8 Augustus 5 Aah 12 Mesor 9 Loos 8 Veolhmonat 6 Afants
    9 September 6 Flul 1 Thoth 10 Gorpeios 9 Halegmonat 7 Mehgi
    10 Octoher 7 Theseri 2 Faosi 11 "Yperberetheos 10 Yiuiirfrillilh 8 Arieg
    11 November 8 Maresuan 5 Atlsir 12 Dios 11 Bluotmanat 9 Ahgi
    12 December 9 Caslev 4 Cheae 1 Apileos 12 Giuli 10 Mareri 8.

    Nota 9 hie Romanos pontifices juxta potitificalem B 6. Euarestus martirannis 9, mensibus 10, usque
    librum esse digeslos, in quo Linus et Cletus non tam ad seplimum Trajani annum. Juxta chronica
    successores quanv coadjutores sancti Petri fuisse Eusebii ad undccimum Domitiani annum.
    leguntur. Nam et Linus ante obilum sancti Petri 7. Alexander martir annis 10, mensihus 7, usque
    disccssisse, et Cletus non soltim sancti Petri set et ad decimum quintum Trajani annum. Juxta
    Clementis lemporelegitur fuisse. Nichilenim sanctus Eusebium ad tertium Adriani annum.
    Petrus apostolicae potestatis Lino vel Cleto conces- 8. Sixtus martir annis 10, mensibus duobus,
    sit, set successori suo Clementi, sicut decreta ponti- usqtte ad sexlum Adriani annum. Juxta chro-
    ficum teslantur, quibus sicut et praediclo pontificali nica Eusebii ad duodecimum Adriani annum.
    inagis credendiim videlur quam Eusebio. , 9. Telesphorus martir annis 11, nvensibus ferme
    CATALOGUS SANCTORUM ROMANORUMPON- quatuor, tempore Antonini et Marci. Juxta
    TIFICUM. Eusebium usque ad primum Antonini annum.
    1. Beatus Petrus apostolus sedit annis 25, men- 10. Yginus annis 4, mensibus 3, juxta chronica
    sibus fcrme tribus, usque ad decimum quar- Easehii usque ad quinlum Antonini annum.
    tuni Neronis annum. 11. Pius annis 19, mensibus 4. Juxta chronica
    : 2. Linus
    marlir, ab ipso ordinalus episcopus, C Eusebiiannis 15, usque ad vigesimum Antonini
    annis 11, mensibus ferme 4, usque ad duode- anuum.
    cimum Neronis annum, vel juxta chronica 12. Anacetus annis ll,mensibtis4. Juxta chronica
    Eusebii ad secundum Titi annum. Eusebii usque ad octavum Yeri anniim.
    5. Clelus martir, a sancto Petro ordinatus episco- 13. Soter annis 9, mensibus ferme 7, usquc ad
    '
    pus, aniiis 12, mensibus ferme duobus, usque decimum Yeri annum. Juxta chronica Eusehii
    ad primum Domitiani annum, vel juxta Euse- annis8, usque ad decimum sexlum Yeriannum.
    bii chronica usque ad duodecimum Domitiani 14. Eleutherus annis 15, mensibus tribus, usque
    annum. ad sextum Comhvodi annum. Jtixta chronica
    • l. Glemens marlir, a T)eato Petro ut aiunt ordi- Eusebii ad decimum tertium Commodi annunv.
    natus, annis 9, mensibus ferme tribus, usque 15. Yictormartir annislO,mensibus duobus, usque
    ad octavum Vespasiani annum. Juxta chronica ad quartum Severi annum. Juxta chronica
    Eusehii usque ad quartum Trajani annum. Eusebii ad nonum Severi annum.
    5. Anacletus marlir 9 annis, mensibus duobus, 16. Zepherinus annis 18, mensibus \ usque ad
    usque ad decimum Domitiani annum; qili in sextum AntoniniCaracallae annum. Juxtachro-
    chronicis Euscbii non liahelur. . . lt nica Eusebii ad secundum Aurelii aniium.
    YAKliE LECTIONES.
    * sequilur tabula Numeros annorum, Mpaclas, Terminum paseltalem et Concurrenles eum Dominicalibus
    Htteris exhibens, cjuem hie omiili placuit; in ora paginw mar.u swcitli xiv adscriplum est: kxmo ah incar-
    iiacioneDominiDXXXII. anno Justiniani imperatoris VI. iiicepltDyonisius abbasRomanuscycIum magniim
    pascalem, qui totidemin se continet annos. anno ah inicio^nnndi
    s*
    secundum Eusebium Y. DCC". XXXP,
    .* voxpartim abscisa.
    »293 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORiAtfA. *29l
    17. Kalistus marttr annis 5, mensibus 2. Juxla A 38. Felix 2US martir anno uiio, menstbus trihus,
    chronica EuSebii usque ad tertium Alexandri inter exulatum Liberii, anno Constantii 2C*.
    anmim. 39. Damasus anuis 18, mensibus tribus. In chfo-
    18. Urhauus marttr annis 8, mensibus 10. Juxta nicis Pfosperi anhis 19, lisque ad qulntunt
    chronicaEusebii lisqtie ad lindecimum Alexan- Gratiani annum
    dri annum. 40. Siricius annis 15; qui in chronicis Prosperi
    i9. Pontianus martir aniiis 6, mensibus 5. Juxta Ursintis homine sedit annis 14, usque ad tcr-
    chronica Eusebii usque ad tertium Maximini tium Archadii annum.
    annum, 41. Anastasius annis tribus. In chronicis frospefi
    20. Antherus martir nvense Uno; qui iri tertio annis 4, usque ad 7umArchadii annum.
    Maximini anno passus est. 42. Innocentius annis 15, inensibus ferme 4. ln
    21. Fabianiis niartir annis fermc 15; qui sub Decio chronicis Prosperi ahuis 14, usque ad 8umHo-»
    passus est. norii annum.
    22. Cornelius martir annis duobus, mensibus duo- 43. Zozimus annis tribus, mensibusferme 5, usqtie
    bus; qui sub Valeriano, vel ut alii sub Decio, ad llum Honorii anniim.
    passus est. B 44. Bonifacius ahnis tribus, mensibus 8, usque ad
    *23. Lucius martir annis 3, mensibus 3, usque ad 15umHonorii anhumi
    primum Yaleriani annum. Juxta chroriica Eti- 45. Celestimis aniiis 8, mensibus 10, lisqhe ad
    sebii tantum 8 mensibus. nonum Theodosii annum.
    24. Stephanus martir annis 6, mensibus 5. Juxta 46. Sixtus 3USanhis 8, tisque ad annum Domiiii
    chronica Eusebii annis tribus. 440.
    25. Sixtus 2U«martir anno uno, mensibus feririe 47. Leo doctOr annis 21, mehsibiis duobus fefhie
    11, post hunc praefuerunt preshiteri. In chroni» usque ad annum Domini 462.
    cis Eusebii annis 11, usque ad 14um Galliehi 48. Hilarius annis 6, mensibus tribus, lisque ad
    annunv. itnnum Domini 467
    26. Dionisius annis 6, mensibus dudbus, usque ad 49. Simplicius annis 15, mehse Uno, hsqiie ad
    15am Gallieni annum. In chronicis Eusebii annum Domini 482.
    annis 9, usque ad primum Probi annuni. 50. Felix 3USamvis ferme 9, usque ad annum Do->
    27. Felix martir annis 4, mensibus ferme 4, usque mini 491.
    ad tertium Aureliani annurri. In chronicis Eu- 51. Gelasius annis 4, mensibus 8, usque ad anruftl
    sebii annis 5, usque ad quintum Pt-obi annum. 0 Domihi 496.
    28. Eutichianus martir anno uno, mense uno, anrio 52. Anastasius annis ferme duobus, usque ad an-
    Aureliani quarto. In chronicis Eusebii men- nurii Domini 498.
    Sibus 8 tantum, id est quiuto Probi anno. o3. Simmachus annis iS, mensibus fermeSj Usque
    29. Gaius martir annis 11, mensibus 4, usque ad ad annum Domini 514.
    secundum Dioclitiani annum. Iri Chronicis Eu- 54. Hormista annis 9, usqUe ad consulatuhi Sim-
    sebii 15 annis, usque 15unlDioclitiani annum. ihachi et Boetii, id est ad anhum Domini 523.
    50. Marcellinus maftir annis 9, mensibus 4, usque 55. Johannes martir annis duobus, rivenSibus9,
    ad 17umDioclitiani annum. In chronicis Euse- usque ad annum Domini 526.
    bii usque'20um Dioclitiani annum; post quem 56. Felix 4USiinnis 4, mensibUs du6bus, usque ad
    juxta Romanum pontificala cessavit episcopa- annum Domini 530.
    tus annis 7, mensibus 6, diebus 25. . 57. Bonifacius 2USannis dudbus, niense ferme un6,
    31. Marcellus martir annis 5, meusibus ferme 8; usque ad anhum Domini 532.
    qui in chronicis Eusebii non habetur. 58. Johannes 2US,qui et Mercurius, annis diiobus,
    32. Eusebius anniS 6, mense unO. In chroaicis ^ mensibus 4, usque ad annUm Domihi 534.
    Eusebii mensibus 8, anuo 20moDioclitiani. 59. Agapitusanno ferme uno; qUi Constantinopoli
    33. Melciadesannis 4, usque ad quartttm Constan- defunctus, Romam relatus est anno Domini
    tini annum. 535«.
    34. Silvester annis 23, mensibus 10. in ehronicis 60. SilveriuS martir annt) uno, riVensibus5; qui in
    Eusebii annis 22, usque ad 25lum Constantini exilio obiit 12. Kal. Jul. indictione 15», anno
    annum. Domirii 557».
    35. Marcus annis duobus, mensibus 9. tn chronicis 614 Yigiliusannis 17, mensibus ferme 7; qui Con-
    Ieroniifli mensibus 8, 25° anno Constantini. stantinopoli diu exulatus, et demum relaxatus
    56. Julitts annis 15, mensibus duobus. In chroni- obiit 554° anno.
    cis Ieronimi annis 16-, mensibus 9, usque ad 62. Pelagius annis 11, mensibus 10, usque ad
    12UIhConstantii annum. sinnum Domini 56S.
    . 57. Liberius annis 6, mensibus 4. In chrOnicis le- 63; Johannes 5USannis fermel3, usque ad aiinum
    fonimi 1? annis, tisque ad secundum Yalenfi- Domini 578. Cessatum est 10 mensibus.
    iiiani annum. 64. Benedictus annis 4, mensibus ferme 2, usque
    1205 AD OPERA S. GREGORII APPENDIGES. .1295
    ad annum Domini 582. Cessatum est niensi- A 85. Concn mensibus II, anno Domini 687. Cessa-
    hus 3. tum est mensibus 3 ferme.
    03. Pelagius 2USannis 10, mensibus 2, obiit indi- 86. Sergius annis 15, mensibus 9 ferme, obiit in-
    ctione 9', anno Doiivini 592. Cessalum' est dictione 14«, Tiberio imperatore, anno Domini
    mensihus 4 fere. 701. Cessatunv est mensihus 2 ferme.
    G3, Gregorius doctor annis 13, mensibus 6, ohiit 87. Johannes 6USannis 5, mensibus 2, usque ad
    indictione 8a, anno Domini 605. Cessatum est annum Domini 705. Cessatttm cst mense uno
    mensibus 5. scmis.
    67. Sahinianus anno 1, mensihus 5, usque ad 88. Johannes 7USannis 2, mensibus 8 ferme, usque
    annum Domini 607. Cessatum est anno fere 1. ad annum Domini 788. Cessattmv est mensi-
    68. Bonifacius 5US mensibus ferme 9, usque ad bus 5.
    annum Domini 609. Cessatum cst mensi- 89. Sisinnius 20 diebus, qui podagra subilo mori-
    bus 10. • tur, anno Domini 708. Cessattim est men-
    69. Bonifacius 4"s annis 6, mcnsibtts 8, usque ad sibus 2.
    annum Domini 617. Cessatum cst meusibus 7 90. Constantinus annis 7, usquc ad annum Do-
    ferme. B mini 715; qui in Grecianv ad imperatorem
    70. Deusdedit annis 3, mense 1 ferme, usque ad venit indictione 9«, et reversus est in decima.
    annuin Domini 620. Cessatum est mense uno 91. Gregorius 2USannis 15, mensihus 9 ferme,
    ct semis. obiit indictione 14a.
    71. Bonifacius 5USannis 5, usque ad annum Do- 92. Gregorius 5US annis 10, mensihus 9 ferme,
    mini 625 obiit indictione 10a, annoDomini 742.
    72. Honoritis annis ferme 15, usque ad annum 95. Zacharias annis 10, mensibus 5, ohiit indi-
    Domini C58. Cessatum est anno 1, mensi- ctione 5a, anno Domini 752.
    bus 7. 94. Stephanus 2USannis 5, mense 1 ferme, usque
    73. Severinus mensibus 2, anno Domini 640. Ccs- ad annum Domini 757.
    saiuni est niensibus 5. 95. Paulus annis 10, mense 1, usquc ad annum
    74. Johannes 4US anno 1, mensihus fermc 10, Domini 767
    usqtic ad annitm Domini 642. Cessatum cst 96. Stephanus 5USannis 4, mensihus 6 ferme
    mense uno et scmis. usque ad annum Domini 772.
    75. Theodorus annis 6, mcnsibus ferme 6, usciue 97. Adrianus annis 24, mensihus 10, usque ad
    ad annum Domini 649. Cessatum est mensibus annum Domiiii 796.
    ferme 2. 98. Leq 5USann.is 20, mensibus 10, usque ad an-
    76. Marlinus martir annis 6, mensibus 2 ferme, num Domini 816
    usque ad annum Domini 655; qui in exilio 99. Stephanus 4USmensibus 7, obiit anno Domini
    obiit. 817.
    77. Eugenitis annis 2, mcnsibus 10 ferme, usqtie 100. Paschalis annis 7, mense 1 ferme, usque ad
    ad annum Domini 658. Cessaium est mensi- annum Domini 824,
    btis 2. •JLOI.Eugenius 2USannis 4, mensibtts 8 ferme, tisque
    78. Yitalianus annis 14,inensibus 6, obiit indi- ad annum Domini 828.
    clione 15», anno Domini 672. Cessatum cst 102. Yalenlinus 40 diehus, anno Domini 828.
    mensihus 2. 105. Gregorius 4IISannis 16, usque ad annum Do-
    79. xideodalus annis 4, mensihus 2, usquc ad mini 844.
    auniim Domiui 676. Cessaium est mensibus 4 104. Sergius 2USannis o, usque ad annum Domini
    et dimidio. . 847,
    80. Donus anno 1, mensibus 5, usque ad annum D 105. Leo 4USannis 9, mcnsibus 5, usqtie ad anntim
    Domini 678. Cessatum est mcnsihus 2. Domini 850.
    8i. Agatho annis 2, mcnsibus 6, usque ad annunv 1.0G.Benediclus 5I,S annis2, mensibus6, usque al
    Domtni 681; sub quo sexla universalis sino- annum Domini 859.
    dtts, indictione9a. Cessatum esl anuo 1, men- 107. Nicol.atisannis 9, mensibus 9, usque ad annum
    sibus 7. Demini 868.
    82. Lco 2ue mensibtts ferme il, anno Comini 685; 108. Adriantis 2US annis 5, usquc ad annum Bo-
    stib quo indictione ll 1 16. Kal. Apr. luna ecli- mini 875.
    psin passa est. Cessatum est anno uno ferme. 109. Johannes 8USannis 10, usque ad annum Do-
    83. Bencdictus 2USmensibus 10, post pascha obiit., mini 883.
    anno Doiriini 685. Cessatum esl mensibus 2 110. Marinus anno 1, mensibus 0, usqtie ad annurn
    semis. Domini 885.
    84. Johannes 5U?anno 1, anno Domini 680, Ces- 111. Adrianus 5lls anno 1, riiensibus 4, usque ad
    satum est mensibtts 3 ferme. amium Domini 886.
    1297 APPEND, III, — M.ONUMENTAGREGOUIANA. |29g
    112. Stephanus 5US anr.is pamo plus 6, usque asJ A 158. Bcnediclus 7"s, Sutrke prius cpi.scopus, ansis
    annum Domini 892. 9, tisqtie ad annum Domini 985.
    115. Formosus, Porluensis pvius episcopus, annis 159. Johannes 14us, qui ct Petrus Papia; prius epi-
    4, mensibus 7, usque ad anntim Domiiii 896. scopus, mensibus 8, anno Domini 984
    114. Bonifacius 6USdiebus 15; qui podagfa mor- 140. Bonifacius 7us, anno 1 fcrme, qui prius male
    tuus est eodem anno. ordinatus et expulsus fuerat, ct iterum male
    115. Stepbanus 6is, prius Canvpaniaj episcopus, reversus, pessime poslremo periit.
    anno 1, mense 1; qtii digne propter efTossunv 141. Johannes 15us annis 10, mensihus 7, usquc a<j
    Formosum ejcctus periit. annum Domini 996.
    116. Romanus mensihus 5 ferme, anno Domini 142. Gregorius 5US, qui ct Bruno, annis 3, mensi-
    898. hus 9, usqtie ad annum Domini 999.
    117. Theodorus 2USdiebus 20, anr.o quo supra. 145. Silvester 2"s, qui et Gerbcrtiis primo Remo,-
    118. Johannes 9USannis 2, usque ad annum Do- rum post Ravenriaiium archiepiscopus, papa
    mini 900. promotus sedit annis 5, usque ad aivnum Do-
    119. Eenediclus 4USannis 5, mensibus 5, tssque ad ininil004.
    annum Domini-804, 144. Johannes 16us anno uno.
    120. Leo 5Usmensibus 2 ferme, anno Domini quo 145. Johannes 17us, qui el Fasanus, annis 6, ufe
    supra. que in annum Domini 1010.
    121. Cliristophorus mensihus 4; qui dejectus est 146. Sergius 4USannos 5, usque in annum Domini
    anno Domini quo supra. 1015.
    122. Sergius 5USannis 7, mensibus 5, usque ad an- 147. Benedictus 8US annos 11, mensem 1 fcrme,
    num Doniini 912. usque ad annum Domini 1024.
    125. Anaslasius 2USannis 2, mensibus 2, usque ad 148. Johannes 18us annos 9, usque ad annum Don
    annum Domini 914. mini 1033.
    124,'Lando mensibus5, anno Domini915. 149. Benediclus 9US, qui et Theophilaclus, annos
    125. Leo 6USmensibus 2 ferme, anno Domini quo 12; qui propler scclera pulsus, iterumque re-t
    supra. vcrsus, ot viciis deditus, a papatu spOntc rc-
    126. Johannes 10us annis 14, mensihus 2, usque ad cessit anno Domini 1046.
    annum Domini 929. 150. Silvester 5US,qui ejecto Benedicto ordinaius,
    127. Stephanus 7USannis 2, mense 1, usque ad an- statimque depulsus est anno Domini 1044.
    Q
    num Domini 931. 151. Gregorius, qui et Gratianus, quem Benedictus
    128. Johannes llus anuis4, usqueadannumDomini se ipsum deponens pro se ordinari fecit anno
    935. Domini 1046.
    129. Leo 7us annis 3, mensibus 6, usque ad annum 152. Clemens 2US,qui et Suidegerus Rabinhergen-
    Domini 958, sis episcopus, Gratiano locum dante ordinatus,
    150. Stephanus 8US annis 5, mensibus 4 ferme, sedit nvenses 9, anno D»mini 1047. Cessatuni
    usque ad annum Domini 942. est menses 10 ferme.
    151. Marinus2us arinis 5, nvensibus 6, usquead an- 153. Damasus 2US, qui et Poppo Brixiensis episco-
    num Domini 945. pus, nec 1 iviensem sedit anno Domini 1048,
    152. Agapitus 2USannis 10 ferme, usque ad aunum Cessatum et menses 6,
    - Donvini955. 154. Leo 9US, qui et Bruno Leucoruni episcopus,
    155. Johannes 12us qui et Octavianus , annis 8i, annos 5, usque ad annum Domini 1054.
    mensibus 4; qui Ottonem imperatorem fugit 155. Yictor 2US, qui et Gebehardus Aureatensis
    anno Domlni 965, et post unum annum periit. episeopus, annis ferme 3, usque ad annum Do
    134. Leo 8USanno 1, mensibus 5; quo depulso Be- D minil057,
    nedictus a Romanis ordinatur. 156. Siephanus 9US,qui et Fridericus, mensibus 9;
    "155. Benedictus 5USmensibus 2; quo ejecto, Leo ab qui apud Florentiam sepultus est.
    imperatore restitutus sedit annis plus minus 157. Nicolaus 2US,qui ct Gerhardus Florentiae epU
    duobus. scopus, sedit annis 5 ferme, usque in annum
    156. Johannes 15us, prius Narniensis episcopus, Domini 1061, i
    annis 7 ferme, qui expulsus, et iterum restitu- 158. Alexarider 2US,qui et Anselmus Lucensis epi^
    tus et vindicatus, sedit usque ad annujn DOT scopus, annis 12, usque in annum Domini.
    mini 972. 1075. l
    137. Benedictus 6USanrto 1, mensibus 10; qui a 159. Gregorius 7US,qui et Hiltebrandus Ronvanae
    Crescenfio relegatus et strangulatus est, eo- ecclesiae arcliidiaconus, anno quo supra ordi-
    •que.vivente Ronifacius ordinaius, statimque natus, sedit1(>annos 12 et mensem unusn, us-
    pulsus est, anno Domini 974. queinannum. Bomini 1085; cujus merita et
    YARIJE-LECTIONES.
    " scdit — M. LXXXV, alh airamenlo.
    4299 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1500
    ante obitum ejus et postea mullis miraculis A 'satum est menses 5.
    claruerunt ", In cujus 7° anno Guibertus Ra? 161. Urbanus 2US,qui et Otto priiis Ostiensis epi-
    vennas heresiarcha sedem apQstolicam tiran- scopus, anno Domini 1088, ordinatus i3, sedit
    nice in.va.sit, eamque usque post obitunv Gre- annos 11, mensesS, usque in annum Domini
    gqrii papae plures annos infestayit. Unde et 1099. Cessatum est 15 dies.
    duos annos cessavit episcopatus. 162. Paschalis 2US, qui etl'* Reginherius presbiler
    J60. Yictor 5US, qui et Desiderius Romauae aeccle.T cardinaljs ex titulo Sancti Clementis, anno quo.
    siae cardinalis ef. abhas Cassinensis, anno Do- snpra ordinatus ",
    minil087, ordinatus, nienses 4 sedit 12, Cesr

    EMH SUNT CRONIGA BERNOLBI,

    QUM CONTRADIDITMONASTERIO DQMNI SALVATQRIS,

    1NCIPIUNT CIIRONICA VENERABILIS BEDB PRESBVTERI B evangelista Malheus.eerti mysterii gratia 14 ponit,
    JUXTA.HEBRAICAM VERITATEM. A qua velut juvenali aetate in populo Dei regum
    Prima (1268) est hujus mundi aetas ab Adam us- 21
    tempora coeperunt. Haec nanique aetas in hominir
    quead Noe, conlinens annos juxta Hebraicam veri- bus apta gubernando solet existere regno.
    tatem 1656, juxta sepluaginta interpretes 2240 " Quinta quasi senilis ajtas, a transmigratione Ba,T
    generationes juxta utramque edilionem numero 10. bilonis usque in adventum domiui Salvatoris et in-
    Quae universali est deleta diluvio; sicut primam cur carnalionem, generationibus et ipsa 14, porro annis
    Jusque hominis pblivio demergere consuevit aeta • 570 s2 extenta, in qua ut gravi senectute fessa, ma^
    tem. Quotus enini quisque est, qui suam recordetur lis crebrioribus plebs Hebrea quassatur.
    jnfantiam? Sexta quae nunc agitur aetas, nulla generationum
    Secunda aetas a Noe usque ad Abraham, generar vel temporum serie certa, set ut aetas decrepita,
    tiones juxta Hebraicam veritatem complexa 10, ipsa totius seculi marie consumenda. Has erum*
    annos autem 292, porro juxta septuaginta interpre- nosas plenasquelaboribus mundi aetates, sancli qui-
    tes annos 1072, generationes vero 11, Haec quasi que felici morte vicerunt,
    puericia fuit gentis populiDei, etideo in lingua in- Septimajamsabbatiperennisaetate suscepli, octa-
    venta est, id est Hebrea. A puericia namque homo " vam beafae resurrectionis selatem, in qua semper
    Jneipit laqui nosse post infantiam, quse hinc ap.pel- cum Domino regnent, expectant.
    Jata est, quod fari non potest. Decursus prmdictarum wtaXum.
    Tercia 18ab Abraham usque ad David, generatio- Prima igitur aeiate seculi nascentis, prima hujus
    »es-juxta utramque auctoritatem 14, annos auteiu die, fecit Deus lucem, quam appelbvvit diem. Ser
    842 ,9 complectens. Haac queedam veluj adulescen- cunda flrmamentum coeli in medio libravil aqua-
    tia fuit populi Dei, qua petate incipit homo posse ge- rum, ipsis aquis ac terra cum superiore coeloet vrjy
    nerare. Propterea Matheus evangelista generationum tutibus, quae in eo conditorem laudarem% ante ho-
    ex Abraham sumpsit exordium; qui etiam pater rum sex dierum exordium creatis, etc , ,
    gentium cons.tilutus est, quando mutatum nomen ut apud Bedam de sex wlatibus mundi.
    accepit. . Josaphat, fllius Asa, annis 25. Helias Thespites
    Quarta a David usque ad transmigrationem Babi- tres semis annos pluviam continuit propter peccata
    lonis, habcns annos juxta Hebraicam veritatem Achab et populi.lsrahel. Et inter csetera magnalia He-
    460 !°, juxta septuaginta translationem 12 amplius, Dliseum, filium S.aph.at, qui fuitdeAbelmaula, pro se
    penerationes juxta utrosque cpdices 17; quastamen unxit in propliaitam ,ierpnimus 23in libro Hebraicarum
    YArUM LECTIONES.
    11 Qum sequmtur, alio alramento scripla sunt. 1! hinc alio atramenlo. la qum sequuntur usque Regiri-
    1Btum manu aliena,
    herius, alro atramento in loco raso. ll quce sequuntur, alio atramento addita sunt.
    tion Bernoldi, hmo adjecta leguntur: sedit annos 19, menses 6, usque in arvnum dqminice incarnationis
    1119. 163^Gelasius 2US,qui et Joharines Romanae aecclesiae archidiaconus, anno quo supra ordiuatus,
    sedit unum ferme annum. 164. Calistus 2U*, qui et Wido Yiennensis archiepiseopus , anno dominice
    incarnationis 1120. ordinatus est. 16 Ua 1. " ll.CCXLII. corr. H.CCXL. 1, 1!'hic in margine leg\-
    (ur : Hi sunt auctores cronicorum : Eusebius, Ieroninvus, Prosper, Dionisius, Jordanis, Beda, et nostri
    temporis Heremannus, et deinceps quilibet sui temporis descriptores. " DCCCCXLII. corr. DCCCXLII. sa
    1.
    »• CCCCLXXIII. corr. CCCCLX. 1. al vox addita supralin. 1. 2SDLXXXYIIII. corr. DLXX. 1, hwe-
    pi margine sed eadem manu 1. desunl 5.
    NOTvE,
    (lai58) Es Beda De sex aHatibus mundi.
    1301 APPEND. III. — MONUMENTAGKRf.ORIANA. 1502
    queslionum asserit, Heliamesse Fineen, qui zelo Do- A . mentis consulis ex sorore neptis, iu insulam Pontia-
    mini accensus Zanibr-i cum Moabitide fornicantem nam ob fidei testimonium exilialur.
    transflxit. Proprie autem voCatur Finees, nam ab De (1269) regnis principalibus.
    eventu Helias dicitur. Cum enim idem Finees ab Primum regnum Assiriorum a Nino, Beli filio, et
    Israelitico populo mitteretur ad tribum Ruben et Semiramide uxore ejus Cepit, et permansit usquead
    Gath, quae enormis magnitudinis altare construxe- Thonoscon-coleron regem, qui Grece Sardanapallus
    rant, hoc ab eis responsum excusationis sccepit : vocatur, quetn Abarces prs-.fectus Medorum vicit, ct
    Fortissimus Deus Dominus ipse novit. Ex quorum regnum illud in Medos transtuiit. In eo regnatum
    responso ipse Phinees vocatus est Helias, quodin- est a regibus 56 annis 1240, factis ab initio mundi
    terpretatur : DeusDominus, etc ante hujus regni exortum secundum chfonicam Eu-
    Roma condita in monte Palatino, 11. Kal. Maii, a sebii annis 5142. Hujus regni caput Babilon civitas
    geminis Remo et Romulo, flliis Rhese Silviae, quae extitit. Hoc destructo, regnum Medorum incipit,
    eratfllia Numitoris fratris regis Amulii, virgo vesta- quod a rege Aharce usqtte ad Astrigcn, quem Cirus
    lis, set consluprata in salibus ludis !4. Sabinaeraptae, superavit, steteral annis 259 sub regibus 8, Ghaldeis
    anno ab urbe condita tercio. Reniug rutero2C pasto- interim in Babilone non parva poteslate regnantibUs,
    rali a Fabio, Romuli duce, occisus, " Exin regnum Persarum, quod Cyrus adjecto Medo-
    Ezechias, filius Achaz, annis 29. Hujus anno rum Chaldeorumque regno magniflce ampliavit, ab
    6exlo Salmanasar rex Assyriorum, capta Samaria, ipso Cyro usque ad Darium regem, Arsami flliura
    transtulit Israhel in Assyrios. Cujus regnum a prinip steterat annis 231 sub regibus 14. Hoc Alexandef
    Jeroboam stetcrat annis 560, etc. Magnus rex Macedonum occiso Dario destruxit,
    Qui autem reliqui fuerunt Judei, transfugerunt in omnemque sibimet orientem subegit, et Atexandrianj
    jEgiptuni. Qua post annos quinque percussa a Chal- in iEgipto condidit.
    deis, in Babiloniam sunt et ipsi transmigrati. Deinde regnum Grecorum seu Alexandrinorura,
    ab ipso Alexandro Magno usque ad Ptolomeum Dio-
    De quinta wtale mundi.
    nisium St sororem ejus Cleopatram Juliique Csesa-
    Qainla mundi aetas ah exterminio ccepil regni ris monarchiam, permanens annrs 281 sub regihus
    Judaici, quod juxta prophetiam Jeremiae 70 annis 11, quamvis eadem Cleopatra postea permittente
    permansit etc . Julio 20 annis regnaverit, usque ad Octaviani Au -
    Consentit his Josephus, in decimo Antiquitatum gusti annum 15.
    lihro scribens, templum et Jeru»alem et omnem Ju- Post hoc excellenlissimum regnum Romanorum,
    Q
    deam 70 annis permansisse desolatam. Qui rursum quod jam pridem sub' regibus et consulibus adole-
    enumerando reges Babilonis — si tamen !6 ipse sic verat, ab ipso Julio Caesare et Octaviano Auguslo
    scripsit, et non codex fallit mendosus — centum fa- consurgens,' omni prope mundo imperavit et usque
    cere " annos ab eversa Jerusalem usque ad eversio- ad baec tempora paulalim decrescendo perduravit.
    nem regni Chaldeorum facit colligi etc. ...... Haecsunt principalia regna per cursum temporum
    Anno 18 imperii Tiberii Dominus sua passione sibi invicem succedentia, reliquaque regna bellorum
    muridum redemit, et praedicaturi per Judeae regiones lempestatibus quatientia.
    apostoli, Jacobum fratrem Domini Jerosolimis ordi- Inter haec fuerealiaplurima regna, minora quidem
    nant episcopum. Ordinant et 7 diacones ; et lapidato1 supradictis set tamen historicorum stilis celeberri-
    Stephano aeclesia per regiones Judeae et Samariae1 ma, de quibus eminentiora stint haec : Sycionioruniv
    dispergitur 2a. Agrippa cognoniento Herodes, fllius; iEgiptiorum, Argivorum, Hebreorum, Atheniensiu m
    Aristoboli filii Herodis regis, accusator Herodis te- Micenarum., Lacedemoniorum, Coriuthiorum, Ma-
    trarchae Romam profectus, a Tiberio in viucula cedonum, Lidorum, Siriae, Asia?., Latinorum qtii
    coicilur !9 ubi plurimos sibi ascivit ad amiciciam, postea Romani appellati sunt. Sel de Latinis quo-
    et maxime Germanici fllium Gaiunv etc. ...... • D modo ad Romanorum excellentiara venerint, paucis
    Domitianus frater Titi junior, annos 15, mensesi dicamus.
    5. Hic secundus post Neronem christianos perse- Ante Trojanum famosissimum bellmm Trojaeque
    quitur. Sub quo apostolus Johannes in Pathmos in- ^xcidium in Italia regnaverunt: Janus, Saturnus,
    sulam relegatus est, et Flavja Domililla, Flavii Cle- Picus, Faunus, Lalinus annis 150. Deinde post ter-
    YARIyF,LECTIONES.
    !i ital,%.disfinguunl; constuprata.Consnalibus ludis 3. ut Beda. !S ita 1'. i.i.q. rtitro.—rastro 'o.Beda:
    !S Si tamen parenthesis ipse sic 1. 2. " fere 3. 28hoc potissimum loco sistimus, qttm in codice 1. folio
    20. ad latus historiw Ptolammi Pliiladelphi alio tamen atramento scribuntur : Quinque sinodi tradr.ntur a.b
    apostolis hahitae, prima in eleetione Matliiae,secundade eleciio-ne septem diaconorum; tercia ne circumci-
    sio genlibus imponeretur, quarta ne Jutlei prohibereniur a Icge, quinla cuin apostoli ab invicem erani
    discessuri, iS conjicitur 3.
    NOTJi.
    (1269) Aritcriora' omniaex Beda dcscripta sunt ;quae scquuntur cf. cuin Jordauc De rcgHOrUnisttc-
    eessione. *»
    1503 AD OPERA S. GREUORII APPENDICES. 1304
    citirn annum exterminii Trojae, quod 877 so regni A dita 752°, olimpiadis 195» anno tercio, domintis
    Assyriurum contigit anno, Mne&s profugus inde in nosl.er Jesus Christus in Bethleem Judae nascitur,
    Itailam veniens, fiiiam Latini Luidniam accepit nxo- transactis ab inicip mundi secundtim Hebraicani
    i\:m, regnoque succedensipse et posteri ejus 15, qui vcritatcm annis 5952, secundum septuaginta inter-
    omnes Silvii cognominati sunl, usqtte ad Amulitim pretes vero 5199.
    Sdvium, Numitoris fratrem, in Alba civitate, quam 44. (HIER.)Infantes pro Domino trucidantur ab
    Ascanius jEneae filius condidit, regnaverunt anuis Herode.
    426. Interea reguante Amulio, Rhea Silvia quae et 46. Asinius Pollio orator moritur. »
    31
    Alia Numitoris filia, virgo vestalis, se a Marte 47. Herodes rex Judee cunj magno crucialu obiit,
    compressam mentiia, ex slupro Remum etRomuium pro quo Archelaus regnavit annis 9.
    gemirjos enixa est. Quos Lupa quasdam, Faustuli 48. Fames magna facta est Romae (A. D. 9),
    regii pastoris uxor, nutrivit. Qui adolescentes Ro- 50. Tyheritis Ca?.sar Dalmatas Sarmatasque 3S
    roaiij condiderunt, occisoque Remo, Roniulus Amu- subegit,
    lio Silvio succedens, ipse et sex successores ejus 55. Jani portae 12 annisjam ab Augusto clausav
    usque ad Tarquinium Superhum regnaverunt annis . aperiuntur.
    243. Deinde Tarquinio expulso, regioque liomine B 54. Messala Corvintts orator moritur.
    abdicalo, consules a Brulo esse cepertint. Posl hos 55. Eclipsis solis facta est.
    tribuni plebis ac dictalores, et iterum consules, 56. Archelaus in Viennam Galliaeurbem ab Aii-
    j-em publicam obtinuerunt per annos 464 usque ad gusto relegatur, et Augustus moriiur, anno aHatts
    julii Caesaris dictatoris monarchiam, in quibtis di- suae 76°, et Jtulea tetrarchis commitlitur (A. D. 15).
    versis bellis Romanum re^jnum excrevit. Deindea TYBERIUS 2US, privignus Augusti, regnavit
    Julio Caesare et Octaviano Augusto amplificatum, annis 25.
    totum pene orbem suis legibus stibjecit, multoque 1. Herodes telrarcha Judeorum regnum teniiii
    tempore singulare imperiu.m in orbe tenuit, donec annis 24.
    succedenlium ignavia principum, et undique 32in- 2. Mathematici Urbe pelluntur.
    surgeniiunj immanitale bellorum ad hunc quem 5. Livius bistoriografus moritur. Ovidius poela in
    Jiodie videmus perveniret defectum. exilio moritur.
    DE SEX MUNDI .ETATIBUS. 4. Germanicus a Tyherio missus Germanos vieit.
    (BEDADe temporibus c. 16.) Sex mundi aetatihus 5. (CASSIOD.) Tredecim urhes terraemotu corruer
    tempora distinguuntur. Prima aetasab Adam usque, < „ runt. Germanicus caesar moritur.
    ad Noe, continens generaliones 10, annos vero 1656, 6. Fenestella historiographus et poeta moritui%,
    quae tota periit diluvio, sicut infantiam mergere so-\ 7. Tyberius mtjltos reges ad se vocatos dolo nun-
    let oblivio. Secunda a Noe usque ad Abraham, ge- quam remisit.
    nerationes similiter complexa 10, annos auteni 296,1 8. Pompeii tbeatrum incensum esl.
    9. Tyberius Drusum consortem regni fecit, qui
    quae in lingua inventa est, id est in Hebrea. A pue-
    ricia nanjque homo incipit nosse loqui post infan- eodem anno yeneno periit.
    tiam quae fari uon potest. Tercia ab Abraham usque 12. Pilalus praeses Judeae a Tyberio mittitur.
    15. 3l Doniintis Jesus Christus a Johanne
    ad David, generationes 14, annos vero 940 conti- baptiza-
    tricesimo anno aetatis suaeiuchoante et praedi-
    iiens; ct quia ab adolescentia incipit homo posse* tur, care cepit (A. D. 50).
    generare, Malheus generationumex Abraham sumpsit 17. Johannes baptista ab Herode theirarcha de-
    exordium, qui et pater gentium constitutus est.
    collatur.
    Quarta a David usque ad transmigrationein Babilo-
    18. Dominus lerpsolimis passus cst et resurrexit.
    nis, generationes aeque 14 juxta Matheum, annos5
    putem 483 eoniplexa,, a qua regum tempora cepe-» Eclipsis soliset maximi lerrae molus facti sunt.
    runt. Juvenilis enim dignitas rcgno est habilis. rj 19. (HIER.)Jacobus fraterDomini, Ierosoiimorum
    ab apostolis ordinatus, sedit annis 50.
    Quinta deinde usque ad adventum Salvatoris in car- episcopiis
    Paulus converiilur a*.
    jiem, generationibus et ipsa 14, annis autem 589 Siephanus lapiddtur.
    exteijta. Iu qua ut gravi senectute fessa malis cre- 20. Pilatus imaginem cajsaris in leinplo statuen;,,
    brioribus plehs Ilebrea quassatur. Sexta quae nunc seditionem excitavit (A. D. 55).
    agittir, nulla generalionum vel temporum seriej 21. Pilatus Romam venit, et de miraculis Domini
    cerla, set ut aetas decrepita, ipsa totius seculi morle3 cesari' nunciavit.
    ferienda. 22. Tyberius ea quae a Pilalo audierat senatu;.
    Anno 42 Octaviani Augusii Caesaris, ex quo au- ntinciavit, set senalus contempsit.
    lein jEgiptus in provinciam redacta est et
    Cteopatraa 25. Tyberius populum Romauum graviier aiHixL'.,
    cum Antonio victa 28° anno, ab Urbe vero con- ei
    ipse vc-neivoperiit.
    VARIJE LECTIONES.
    80 De mque niorte ferienda hac eadcmccl. desnnt 3. 21corrige Ilia. 3! unde 1, 83salmatasquc 1.
    '* hmc prius anno infra
    14, Joh. — decotlatur anno 16. adscripta fuerant 1. as liwc in murg. alio ulramento 1
    1505 APPEND. UI. — MONUMENTAGREGORIANA 1506
    GAIUSCALICULA5»», annos 43e, menses 6, dies ji. magnam partem Romaeconcrcmavit (A. D: 65).
    8, vir scelestissimus. 11. Nero Senecam magislrum suum interfecit "
    1. Herodes Agrippa rex Judeae a Gaio conslilutus, Ieronimus in libro de viris illustribus : Lucius An-
    regnavit annis 7. )tius Seneca Cordubensis, Fotini sloici discipulus,
    2. Judeiapud Alexandriamprofliganlur(A. Z).40); patruus Lucani poelm, mulias cpistolas scripsil ad
    pro quibus Phiio clarissimus scriptor apud Gaium Paulum apostolum et Paulus ad illum; qui se talem
    iuterpellans, nichil profuit. inter suos fore optavit, qualis Paulus habebatur in-
    5. Pilatus semetipsum interfecit, magnis a Ga.o ter christianos.
    calamitalihus opprcssus. 12. Yespasianus dux cxercitus adversus Judaeos
    4. Matheus evangelium hebraice scripsit. Gaius rebeltantes a Ncrone miltittir.
    occiditur a proteclorihus suis. 15. Petrus et Paulus a Nerone proptcr Symoneni
    CLAUDIUS4US,annos 13, menses 8, dies 28. magum trucidautur 5. Kal. Jul. t0 et pestilemia
    2. Petrus apostolus Romam venit, ibique per 25 Romae facta est, Neroque seipsum interftxit
    annos predicans, episcopatum tenuit. (A. D. 69).
    5. Herodes Agrippa ab angelo percussus expira- in marg. : Hmc cronica in successione Ro-
    n" [Cod.
    vii; pro quo filius ejus Agrippa regnavit annis 26. manorum ponlificum sequilur Eusebium, non
    Murcus in ALgtplo praedicavit (A. D. 45). pontiflcatem Iibrum, cui lamen magis in hac
    4. Fames niagna facta est. Claudius Brilanniam descriptione esset credendum, ut pulo quem
    Damasus papa rogatu sancli Ieronimi" diligen-;
    sttbegit. lissime descripsit.J
    5. Nova insula 50 sladiorum in mari aparuit. Liuus primusa beato Petro papa sedit aniiis 12,
    6. Cives Roniani a Claudio numerati iuventi sunt passus 6. Kal. Decemb.^.
    sexagies novies centum et quadraginta quaiuor Anihiochiae secundus episcopus ordinalur Igna^
    inilia, 37. tius.
    7. Judeorum in seditione 50,000 necanttir in die- GALBA 6US,menses septom. OTIIO mcnses 5.
    bus azimorum (A. D. 49). VITELLlUSmenses 8.
    9. Claudius Judeos Urbe expulit. VESPASIANUS7us, in Judea pugnans, imperalor
    10. Magna fames Romaefacta est. ab exercitu constituitur, et regnat annos 9, mcn-
    11. Claudius Felicem procuralorem Judese fecit. ses 11, dies 22, vir militari virlule praecipiius.
    12. His lemporibus Symon niagus, synioniacaehe- 1. Titus *3 Judeos inenarrabili fame cruciatos
    reseos auctor exlitit. (A D. 55). p obsedit.
    15. iEgiptius quidam pseudoprophela Judeorum 2. Jerusalem a Tito expugnata destruitur, anno
    plures seducens, a Felice opprimitur. a passione 42 44,a prima vero conditione templi sub
    •14.Claudius veneno mortuus est, anno aela- Salomoue anno 1089 u.
    tis 64°. 5. Hoc tempore Josephus historiografus clarus
    NERO 5US, annos 13, menses 7, dies 2S. Isle fla- hahetur.
    giliosus in cunctis, primam in chrislianos persecu- 7. Colossus erectus est, habens altiludinis pedes
    Jionem exercuit. 307.
    1. Seditio in Caesareaorla, plures Judacorumper- 9. Peslilentia Roma; facta est; et terraemoius tres
    didit. civitates Cipri subverlil.
    2. Paulus apostolus Romam a Festo proeside mit- 10. Vespasiantts proflttvio ventris in villa circa
    tilur. Sabinos obiit.
    5 3S. Hucusque iiber Actuum apostolorum, conti- TITUS 8US, Vespasiani filius, annos 2, menses 2,
    nens a passione Domini annos 27, vir omni genere virtutum mirahilis, ita ut dclitite ^
    4. Stalius poeta clarus habetur (A. D. 60), el amor humani generis diceretur.
    5. Nero Agripiriam matrem suam et sororem pa- D i. TitusanphitheatiumRomae conslrtixit, incujus
    tris interfecit. dedicatione 5000 ferarum occidit.
    6. Nero infinita luxuria et lascivia ignaviaque ba?
    2. Anacletus papa 2US,seditannis 12, passus *°6,
    chatur.
    Kal. Maii. Posl " Linum papam quidam libri ha-
    7. (HIER.)Jacpbus fraler Dpmini a Judeis lapi-
    bent Cletum et posl ClementemAnaclelum, set hisioi
    dalur. ria Eusebii Cletum papam omnino prmterit.
    8. Marcus evangeUsta apud Alexandriam passus
    est. Titus in eadem villa qua et pater obiit, anno aj!.a-
    9. Neronianaethermae aNerone edificantur. tis suae 42.
    10. Nero ut similitudinem Trojae ardentis videret, DOMITIANUS9US,frater Titi, annis 15, metisi-
    VARIJE LECTIONES.
    ,6 in corr. IIII 1. 37LX" Vnile" C et XLlTTl1. 3S.Huic anno errore quodam numcrus LX. in codice
    i. adscriptus est; ita et infra LXX, et alii. 39 hwc in marg.. atio atramento. 40III Kl. Jul. alio alram.
    11 Ieromini 1. w P. YI. K. D. atio atr. 1. « errore addilur VIII. quod et infra suo locohabetur 1,1. u U
    et I addila alio alio atr. 1. " diuitise 1.2.. *6p. VI. K. M. alio atro::?.entonec ad Anacjelum sed ad CJS-
    tum referenda, M hwc in marg.eadem manu i.
    1307 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1308
    bus 5. Hie omnibus infectus sceleribui, secundo A i Poticarpus Smyrnm episcopus, apostolorum disci-
    persequitur christianos. pulus.
    1. Domitianus eunuchos fieri prohibuit. 9. Hoc tempore Plinius Secundus, philosophus
    2. Decreto senatus Titus inter deos referlur clarus, pro christianis Trajanum mitigat.
    3. Tres virgines Yestae ob stuprum damuantur 10. Terrae motus multas urbes subvertit, et aurea
    (A. D. 85). domus Neronis incendio periit, et pantheum fulmine
    4. Anianus primus post Marcum evangelistam concrematum est (A. D. 109).
    cpiscopus Alexandriae, post annos 22 obiit; pro quo 12. Alexander papa 5US,sedit annis 10 *3, qui 5.
    Abilius 2USseditannis 15. Nonas Malii martirio coronatus est.
    6. Domitianus se Deum et dominum apellari jus- 13. Alexandriae Primys episcopus quarlus, sedit
    tit 12 annis.
    8. Quintilianus rethor Romae clarus habetur (A. 14. Post Justum Ierosolimae episcopttm Zacheus
    D. 90). sedit.
    9. Hic heresis Menandri magi et Hebionitarum et 15. Terrse motus pene totam Antioehiam sub-
    Cherinthiorum et Nicolaitarum exoritur. ruit.
    10. Hoc tempore Romani plurima mala a cesare 16. Trajanus Armeniam, Assiriam et Mesopota-
    et ab hostihus pertulerunt. miam provincias facit (A. D. 115).
    H. Domitianus de Dacis et Germanis triunphat. 17. Ignalius Antiochiae episcopus martirizalur.
    12. Clemens 3US papa, sedit annis 9. Cornelia 18. Judei commoti magnas -cedes hominum fa-
    virgo vestalis ob stuprum viva defossa est. ciunt, set in Alexandria victi ab omnibus ubique
    [Cod in marg.: Nota *8 repugnantia videri, Cle- trucidantur.
    mcntem papam 52° anno post mortem Jacobi 19. Trajanus apud Seleueiam profluvio ventris
    fralris Domini intronizari apostolicae sedi, et ad
    eundem aliqua decretalia consiituisse.] moritur, anno aelatis 64.
    13. Domitianus multos nohilium occidit. HELIUS ADRIANUS12us annis 21. HicperQua-
    14. Johannes apostolus inPathmos insulam a Do- dratum discipulum aposlolorum et Aristidem viruhv
    mitiano in exilium missus, apocalipsin scripsit. sapientem libris apologeiicis edocttts, mitis efilcitur
    15. Domilianus Flaviam Domitillam cum multis christianis.
    aliis in exilium pro fide Christi relegavit. 1. Adrianus Alexandriam publicis restauravit ex-
    16. Domitianus cum multa mala egisset, crude- pensis.
    Uier asuis interftctusest. r( 2. Adrianus iterum Judeos profligat (A. D. 120).
    NERYA 10uS, senex, annum 1, menses 4, dies 8. 3. Sixtus papa6us, seditannos 12. Adrianusplu-
    ILc primo edicto suo omnes exules i'evocavit. rima tributa relaxal.
    1. Sanctus Johannes apostolus ab exsiiio rediens, 4. Terrae motus factus est. Bellum contra Sauro-
    evarigelium scripsit. Nerva morbo confeclus obiit. matas gestum.
    TRAJANUS llus, genere Hispanus, annos 19, 5. Adrianus in Libiarri, quae a Judeis vastata fue-
    menses 6, dies 15, vir rei publicas utilis, sed errore rat, colonias deducit.
    deeeptus, tercio persequitur christianos. 6. Alexandrise Justiuus episcopus 5US,sedit ari-
    1. Alexandriae Cerdo episcopus tercius, sedit nis 11. Adrianus legem dedit Atheniensibus.
    annis 12. 7. lerosolimis post Philippum episcopus Seneca
    2. Johannes apostolus apud Ephesum dormivit in 10us.(4.#. 125).
    pace, anno a passione Domini 68, 8. Hoc tempore Aquila interpres habetur.
    3 49. Liber sancti Ieronimi de viris illustribus 9. Adrianus apologeticis nostrorunv acceptis, li-
    asserit, Clementem papam hic obisse 9. Kal. Dec. teras pro christianis misit.
    80 et quartum a beato Petro fuisse.
    11. His temporibus Saturnimjs Basilides et Car-
    4. Evarestus papa 4US,sedit annis 8 passus"' 6. y.
    Kal. Novembr. Trajanus de Dacis et Scithis triun- pocrates heresim.condiderunt.
    12. Adrianus paler [patriae primus' appellatur
    phat.
    5. Trajanus multas gentes Romano subjecit im- (A. D. 150).
    perio, 13. Antiochiae Cornelius episcopus conslituitur,
    6. Hoc tempore Symeon, Cleopae filius, lerosoli-. Nicopolis et Caesarea terrae motu corruerunt.
    mis episcopus crucifigitur. Ignalius Antiochiae5 14. Sixtus C4papa sub Adriano imperatore passus
    episcopus clarus doctor habetur. (A. D. 105), est, 8. Idus Aprilis.
    8. (HIER.)Terrae motus magnus ". Adhuc ftoruitt 15. Thelesphorus papa 7US,sedit annis 7; jnxta "

    VARIJE LECTIONES.

    48aiio atramento inmarg. 1. w hwc atramento


    paullum diverso inserta sunt 1. so VIIIl. Iial. Dec.
    84
    alio
    alr. I. "' passus VI. Kal. Nov. alio air. 1. " hwc alio ati: addila l. 53sequenlia alia atr. 1. hwc
    ctlio titr. 1, BSi. h. E. a. XI. alio alr. .'
    1509 APPEND. IH. — MONUMENTAGREGORIANA. 1510
    hysloriam (1270) Eusebii annis 11. Passus 86 4, Non. A 21. Jerosolymis posl Marcum factus est episcopus
    Januarii. Cassianus 17us (A. D. 160).
    | 16. Judei in arma versi, Palestiuam depopu- 22. Antoninus Pius apud Lorium obiit, anuo aela-
    lantur. . tis 77 66.
    17. AlexandriaeEumenes episcopus 6UB,sedit an- MARCUS ANTONINUSVERUS 14us, cum fratre
    nis 15 (A. D. 155). Lucio Aurelio Commodo, annis 19, mense 1..
    18. Judei iterum commoti, magnis ubique cedibus 1. Hi primum aequojure administrave.runt impe-
    enecantur. rium.
    19. Jerusalem ab Helio " Adriano reparata est. 2, Lucio cesari Athenis sacrificanti, ignis ab
    et ex ejus nomine Helia nuncupata, et Judeis ne in- oriente occidentem in celo ferri visus est.
    troirent interdicta. 5. Fronto orator insignis habetur (A. D. 165).
    20. Primus ex gentibus Ierosolimis episcopus 4. Caesares de Parthis triunphant.
    Marcus ordinatur, cum jam 15 de Judeorum gente 5. Sub his principibus quarta persectitto orta,
    ohissent. apud Asiam Policarpum cum plurimis, ct in Gallia
    21. Adrianus morbo intercutis aquae moritur, ma- liultos sanctorum eoronavit.
    ;or sexagenario B 7 6I. Hoc tempore maxima lues multas vastavit
    ANTONINUS,cognomento Pius 13us, annis 25 58, urbes, et exercitum Romanum pene delevit.
    mensibus 5. Iste per apologeticum Justini, christiani 8. Sotherpapa llus, sedit anuis 9 6B.Hic 69 dis-
    philosophi 89 et postea martiris, edoctus, clemens cessit 11. Kal. Maii. Antiochiae Theophilus episco-
    ellicitur nostris, pus, virsapiens, ordinatur (A. D. 170).
    1. Yginus papa 8US,sedit annis 4 60,Hic discessit 10. Alexandriae 9USAgrippinus episcopus sedit
    4. Idus Jan. (A. D, 140). annis 10. Lucius cesar apoplexi extinctus est.
    2. Antoninus pater patrise apellatur. 11. (HIER.)His temporibus Egesippus, Dionisius
    3. Valentinus et Cerdo, et post hos Marcion et Corinlhi episcopus, Pynitus Cretae episcopus, Theo-
    Marcus seclesiam heresi impugnant. philus Antiochiae episcopus, Modestus (1271) Melito,
    61
    •4, Juslinus philosophus pro christianis apolo- Apollinaris et alii plurimi doctores clari habentur.
    geticon Antonino scripsit. 13. Katafrigarum heresis oritur,
    5. Pius papa 9»', sedit annis 15 6a.Hic discessiti. 14. Hoc tempore Datianus 70 heresim Encrafica-
    Jdus Julii. rum condit,
    6. Antiochise constituitur episcopus Heros (A. D. 15. Antoninus Coriimodum filium consortem re-
    145). ^
    gni fecit.
    9. Alcxandrise Marcus episcopus 7US, sedit an- 16. Imperatores de hoslibus triumpnant et debila
    nis 10. plebi relaxant.
    10 63, Pius papajuxta baptislerium sanctm Pra-
    17. Eleutherus 71papa 12us sedit annis 15. Hic "
    xedis consecravit tilulum sancli Hermm, de quo Apo- Lucius Britanniae rexab Eleu-
    stolus ad Romanos : < Salulate Phlegontham, Her- discessit 8. Kal. Jun.
    tero papa utchristianus efliciatur, impetrat.
    >
    tfien, cujus credilur esse liber \ile Pastoris; licet
    18. Antoninus in Pannonia moritur (A. D. 180).
    apocrifus, qui apud Grecos mullum usitatur.
    13, Apollonius et Basilides philosophi clari ha- LUCIUS ANTONINUS COMMODUS 15us post
    bentur (A. D. 152). mortem patris annos 15 regnavit. Hic Germanos fe-
    17. Crescens Cinicus philosophus, Justino nostro liciter vicit; caeterum obscenus et pravus fuit.
    philosopho persecutjouem commovit, in qua ille pro 1. Alexandriae Julianus episcopus 10us sedit an-
    Christo occubuit. nislO.
    18. AlexandriaeCeladion episcopus 8US, sedit an- 2, Serapis templttm Alexandriaj incensum est,
    pis 14. 5. Hoc tempore Pantenus et Clemens Alexandriae
    D
    19. Anicetuspapa 10U».sedit annis 11. Martirioe' 1 clari habentur (A. D. 185),
    coronatus 16. Kal. Maii: Cujus 6S lempore memoral 4. Ierosolimis Maximus episcopusordinatur 27us.
    Egesippus, se Romam venisse, ibique usque ud Eleu- 5. Commodianae thermss Romaefactae sunt,
    trum papam permansisse, 6. Origenis apud Alexandriam nascitur
    VARIJE LECTIONES
    86P. im. N, I. alio iterum atr. eTrubrum 1. B8XXII. corr. XXIII. 1. 89mloco raso 1. 60reliqua
    (h)
    alio atr. 61 Justus 1. 62 reliqua alio alr. i. 63Itmc alio atramento 1. in Geslis pontt. desiderantur.
    ** m. c. XVI. K. M. alio atr. 1. 68Cujus —permansisse alio iterum atramento 1. 66 alio atr. additur
    annus XIIII. XXIII. 6' hmc in loco raso 1. 68 VIII. corr. VIIII. 1. 60 H. d. XI. K. M. alio atr.
    " lege Tatianus. 71E. p. XII. s. a. XIII.
    7! primum initio anni 15. scripta, tum anno 16. subjecla, el alio
    iterumatram. anno 17, adscripta sunl. H. d. VHI. K. 1, alio atrqm.
    NOTJE.
    (1270) Scilicel Chronicon Hieronymi et Gestapontt. Rom,
    (1271) Deest apud Hieronymum,
    1311 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1512
    7. Hoc tempore Monlanus quidam catafrlgarum JA 7. Antoninus interficilur, anno vilae45.
    heresinj condit. OPIINUS 73 MACRINUS19us, annum 1.
    8. Hireneus, Liigdiineusis episcopus, et alii docto- 1. Macrinus cum filio Diadumeno occiditur. An-
    res claruerunt. tiochie 79Pliiletus episcopus 10us constituitur.
    9. Capitolium Romse et bihliotheca fulmine cre- MARCUS AURELIUS ANTONINUS 20us, an-
    manlur (A.D. 190). nos 4,
    10. Yictor 73papa 15us sedit annis 11. Demetrius 1. Calistus papa 15us, sedit annos 5, quiso pas-
    Alexandriae llus episcopus, annis 43. Commodus sns est sub Alexandro imperalore 2. Idus Octobris
    colossi capite sublato, suae htiaginis capul jussit (A. D. 220).
    imponi. 2, Ypolilus episeopus clarus hahelur.
    12. Magna questio de pascha oritur, elin dominir 5, In Paleslina Nicopolis, quae prius Emaus vo-
    ca die celebrarijuhetur. cabaiur, condita cst.
    15. Commodus cunctis incommodus, in domo Ve- 4. Aurelius tumultu militari Romoe occiditiir.
    stali strangtilatur. HELIUS PERTINAX 16Us, men- AURELJUS ALEXANDER 2tus, annos 15. Hie
    sihus 7. Hunc JULIANUS juris peritus occidens, in matfem suam unice pius fuitet cunctis carus.
    regnavit menses 7. 1. Alexander Xerxen regem Persarum vicit.
    SEVERUS 17us, genere Afer, annos 17. Hic Ju- 2. Urbanus papa 16us, sedit annos 8. Hic mttttos
    liaiuun civili praelio vicit, et se Pertiuacem appel- nobilium ad fidem Christi convertit, qui 8. Kat. Ju-
    lavit. nii ex Itac luce discessit 81 (A. D. 225).
    5. n Hoc tempore Narcissus lerosolimoruni epi- 4. Ulpianus juris consultits insiguis habetur.
    scopus, et Theophilus Csesariensis, Policarpus quo- 5. Neroniana?thermae Alexandrinae vocanlur.
    que et Bacchilus Asiani, et atii episcopi insignes 6. Geminus preshyter, Ypolitus et Berillus epi-
    hahenlur. scopi et Bostrenus clari hahentur.
    5. Judaicum et Samariticum bellum molum est. 7. Antiocbiaeepiscopus Zehennus llus.
    6. Severus Parthos et Adiabenos Arabasquc su- 8. Mammca, mater Alexandri, Origenem celeber-
    peravit (A. D. 200). rimtim doclorem ad se vocalum audire curavit (.4.
    8. Thermae Severianae apud Aiiiiochiam factas D. 250).
    sunt. "'*Victor papa Martirizalus cst 12. Kal. Maii. 10. Pontianus papa I7US,sedit annis 6, qui8Spai-
    9. Zepherinus papa 14us 76, qui disccssil 7. Ka- sus eslsub Maximino imperatore 12. Kql.Decemb.
    lend. Seplembris, sedit ann. 77 17f. g 11. Alcxandriae Heraclas episcopus 12us, vir sa-
    10. Severus quinla persecutione plurimos saucto- piens, sedit 14,
    rum coronavit. Inter quos pater Origenis Leonides 15. Alexaiider tuiuiiltu militari 'occiditur (.4.
    eiim mullis aliis marlirizatur. /.. 255).
    12. Perpelua et Felicitas hac perseculione apud MAXIMINUS22US, annis 5. Iste christianos et
    Carthaginem bestiis deputantur. maxime rectorcs aeclesicesexto post Neronem per-
    15. Hoc tempore Simmachus et Theodocion inr sequitur,
    terpretes habentur. 1. (IIIER. an, 215) Alexander Ierosolimorum epi-
    14. Soverus vallum apud Britannos per 152 milia scoptis 55us.
    passuum a mariad niare fecil. 2. Ponlianus papa ct successor ejus Antherus
    16. Tertullianus Afer clarissimus habetur (A, 18us papa post primum mensem pontificalus 83, 5.
    D. 210). NonJanuar. marlirizanlur.
    17. Severus in Britannia morititr. 5. Fabianus papa 19us, sedit aunis 14. Maximi-
    ANTONINUSCARACALLA18"s, annis 7. nus Aquileiaeocciditur.
    1. Antiochiae Asclepiades episcopus ordinatur GORDIANUS25us, annis 6.
    niinus. D 2. Pupienus et Albinus, qui imperium arripue-
    2. Hoe tempore Alexander episcopus Capadocise a rant, in palalio occisi sunt (A. D. 240)
    Narcisso Ierosolimorum episcopus conslituitur. 3. Hoc tempore Julius AiTricaiiuschronographus
    3. Antoniniis Caracalla, propler genus veslisquod clarus hahettir.
    (lomaeerogahal, cognoniinatur. 4. Hac tempestate Origenes TheodorumB4 et Athe-
    5. Aiitoniniis Romae tbermas sui nominis sedi- nodorum fraires, postea episcopos uobiles, divina
    ficavit. imbuii philosophia.
    6. Antoninus impatienlia lihidiuis novercam suamL 6. Gordianus cum victor a Parthis reverteretur,
    Juliam duxit uxorem. liaut longe 8Sa Romano solo interficitur.
    YAUIJE LECTIONES.
    73Victor. — XLIII. anno sequenti adscripid eranl in 1. In chronico Hieromjmi Demetfii nomen qtim-
    prius 74
    Stioni de pascha antecedit. Imic anno annus mundiiiSO.et CltristiWO. adscribuntur bi 1. 7078hwc alio
    atramenlo. 7Gqui — Septembris alio alr. 77 XYIH. corr. XVII. 1. 78iia 1. 2. Opilius 3. A. — con-
    5limiliii' alio atr. 80qui— Octobris alioatr. 81qui—discessit alio atr. 8! qui — Decemb. alio atr.
    ?3 III. N. Jari. atio atr. 84cognomenlo Gregorium addil. 5. (v. a. 266.) 8" supra lineam \.
    1315 APPENJL BI. - MONUMENTAGREGORlANA. 1314
    PHILIPPUS 2ius, cum filio Philippo, annis 7. Hic A 9, (Cf. HIER.a. 266.) Grecia, Macedonia Ponlus>
    primus omnium iniperalorum christianus fuit. ss De Asia depopulantur per Golhos.
    Itoc Philippo legitur in mclesiasiica historia, quod 11. (HIER.a. 267.) Alexandriae Maximus episco-
    in ipsa die paschw cum communicare vellel, ab epi- pus 14us, sedit ann. 18.
    scopo loci non permilteretur, usque dum prwmissa 12. IIoc tempore Tlieodorus, qui et Gregorius,
    confessionepeccatorum inter penitenles salisfaceret. Neocaesariaeepiscopus virtutibus claruit.
    1. Philippus filium suum Philippum consoriem 13. Ierosolimse Hymeneus cpiscopus constitui-
    regni suifecit(A. D. 245). tur 57us.
    5. (HIER.a. 249) Alcxandriae15us Bionisius epi- 14. Dionisius papa 24us, sedit ann. 9. Hic disces-
    scopus clarus doctor sed^t annis 19. 87 Qui in suo sit.Q. Kal. Januarii 99.
    tempore Sdbellianam heresim apud Ptolomaidem as- 15. Gallienus Mediolani occidittir.
    seril exortam (1271"). CLAUBIUS 28us, ann. 1, mens. 9. Iste Gothos
    4. Millesimusannus ab Urhe condita fcstive cele- jam per 15 annos Illiricum Macedoniamque vastan-
    braltir. les superat.
    5. Origenes presbiter his temporibus tanta scri- 1. Paulus de Samosathe Antiochiae episcopus
    psit, ut leronimus quodam loco quinque milia li- B hereticus essc convincitur. 100Hic Anlhiochiw epi-
    brorum ejus se legissedicat (1272). scopus feminarum consortio deleclabatur, quod et
    7. Philippus senior Veronae,junior vero Romse, clericis suis concessil, ne sibihoc crimen possentim-
    occiditur. pulare, quippe astricti eodem crimine. Hic eliam
    DECIUS 25us, anno 1, mensibus 3. Iste septi- Chrislum hominem communis naturw asseruit. Hic
    mam in christianos persecutionem excitavit. cum damiiatus noltet ab wcclesia discedere, ud cu-
    1. Fabianus martirizatur 13. S8 Kal. Febr., pro mulum sui dedecoris publica manu expcllitur ab-
    quo Corneiius papa 20us sedit ann. 3. Decius cum wclesiu, ut narrat wclesiaslica hystoria (EUSEB. VII,
    89
    lilio suo occidilur^jji Tracia a Gothis. c. 25, 24] [A. D. 270].
    GALLUS 26us cum Yolusiano filio, ann. 2, 2. Claudius Sirmio moritur, pro quo frater
    mens. 4. QUINTILLUS regnavit dics 17, et Aquileise occi-
    1. Origenes 90anno aetatis septuagesimo moritur. ditur.
    81 Novatus presbiter Romanw wclesiw 9i, heresis AURELIANUS29us, ann. 5, mens. 6. Hic rei pu-
    auctor extitit Novatianorum, qui se calharos, id est hlicaeutilis, primo clemens christianis, postea pcr-?
    mundos, 93dixerunt. Novaliani 9i in crimine lapsis P secutor fuit.
    veniamdenegant, etsi digne penileanl. 2. Zenohia lsl regina orienlis vincitur.
    2. (HIER.a. 256.) Gallus Ct Yolusianus Teramnaa 5. Aurelianum Romae Iriumpbanlem Teiiicus et
    interfecti sunt. Zenobia caplivi prsecesserunt.
    »7ALERIANUS 27us, cum Gallieno ann. 15. Iste 4. Aurelianus templum Soli aedificat, et nonus
    octavam persecutionem exercuit in christianos. persecutionem in christianos excitat (A. D. 275;.
    1. Cornelius papa martir efflcitur 18.Kal. Oclobr. 5. (HIER.a. 278.) Aurelianus divino fulmine tcr-
    85 Lucius papa21us, sedit menses8, passus 9fi 4. rilus, inler Bizantium et Eracliam a militihus occi-
    NonMartii(A. D. 255.) ditur.
    2. Stephanus papa22us, sedit annos 2. qui marti- (Ib. a. 279.) TACIUS 50us, mens. 6, quo apud
    rio coronatus est 4. Nonas Augusti 97. Pontum occiso, FLORIANUS regnatdies88, etapud
    3. Cyprianus doctor eximius Carthaginensis epi- Tharsum interflcitur.
    scopus marlirio coronatur. 1. Felix papa 25us, sedilann. 5US,10!qui martirio
    4. (HIER.a. 260-262. HERM.a. 259.) Sixtus papa coronatus est'5. Kal.Junii.
    25us, sedit ann. II, ssquipro Christo decollatus esl PROBUS 51us, ann. 6, mens. 4.
    8. ldus Augusli. Yalerianus commota persecutione, ^D I. Galliaea barbaris vastatae, a Probo Romano
    . .
    a Sapore rege Persarum captus, et oculis privatus, restiiuuntur lmpeno.
    n servitute miserabili consenescit; et Gallienus tcr- 2. Anatholius Laodiciae episcopus clarus hahetur.
    ritus, pacem reddidit christianis, 5. Manes quidam, genere Persa, insanam Mani-
    8. Germani Italiam, Alemanni Gallias et Italiam cheorum heresim condidit (A. D. 280).
    nopulantur. 4. Anliochiaeepiscopus Quirillusconstituiluri8us.
    YARLE LECTIONES.
    83qttmsequuntur, inmargine scripta sunl. 87qum sequuntur, alio alram. 8SXIII. K. F. alio atr. R0m
    T. a G. alioatr. 90ori<?ents1. 91et in tyro sepelitur Mur. 9! r. ae. supra scr. 93i. m. supra scr. 9l hac
    in marg. scripla. 95xVlII. Kal. Oct. alio air. 9dp. IIII. N. M. alio alr. 97q. m. c. e. IHI.101 N. A. alio
    alr. 98hmcalio atr. 99 H. d. VI. K. I. alio atr. 10°hcecin margine superiore paginm 1. Cenobia
    littera C rubra cf.-ann. seq. i02VI. corr. Y. reliqua alio atr. I
    NOTJE.
    (127L) Factumiu a sanctofBabyla episcopo An- fuisse negat cum aliis erudilis. IIss.
    tiocheno refcrt Eusebius Hist. eccles. vi, 27, quo (1272) Fortasse in epistola adPaulam, in qua se
    tamen testimonio non obstante Pagius in crilica opcrtim Origenis catalogum lexuisse testatur cap. 54
    Baronii ad ann. 244, n. I, Plrilippiim Christianum De viris illuslr., quoe tamen intcrcidit.Uss.
    1515 AD OPERA S. GREGORH APPENDICE5. 1516
    5. Euthicianus papa 26,ls, sedit mens. 10 103,pas- A Maximianus Mediolani purpuras et regnum ob .sene-
    sus pro Christo 8 Kalend. Augusii. ctutis defectum sponte deponunt.
    6. Gaius papa 27us, sedit ann. 15. Alexandriaf GALERIUS 107et CONSTANTIUSaugusti. Maxi-
    | Theonas episcopus 15us, ann. 18. Probus apud Sir- minus persecutor chrislianorum et Severus caesares
    mium tumultu militum occidilur. eliguntur.
    CARUS 52us, cum filiis Carino et Numeriano, •1. (Ibid. HIER.a. 509.) Constantius augustus, vir
    ann. 2. mansuetus, in Britannia Ehoraci obiit.
    1. Carus victor de Parthis, super Tygridem ful- CONSTANTINUS, Constantii ex concubiua He-
    mine ictus interiit. lena filius, ann. 50, mens. 10. Hic primus imperator,
    2. Numerianus occiditur. Carinus apud Margum excepto Philippo christianus fuit, et ab hoc chrisliani
    n Diocletiano interflcilur. Hucusque ah incarnalione imperatores ceperunt.
    Oomini supputantur anni 284 seeundum Dionisium 1. Maxentius, Maximiani Herculii fllius, augustus
    '*•
    (A. D. 285). appellatur.Marcellus29us papa sedit ann.S, vassus
    DIOCLETIANUS55us, amv. 20. 17. Kal. Februarii.
    i. Ab hoc anno Greci paschales circulos inchoa- 2. Maximianus Herculius apud Massiliam lurpiter
    • bant. B interflcitur.
    2. Dioclelianus Herculium Maximianum in con- 3. Occiso Severo, Licinius caesar efficituc
    bOrtium regni assumil. 4. (OROS.VH,28.) Galerius los Maximiaaus, chri-
    5. Maximianus in Gallia Amandum cum rusticis stianorum perseculor, divina ultione tactus, parcere
    Vicit. christianis jussit.
    4. Hoc tempore Carausius Brilannias, Narses rex 5. Maximinus caesar persecutionem restaurat (A.
    Persarum orientem, jEgyptum Achilleus, Quinque- D. 510).
    gentiani Africam vastaverunt (A. D. 290). 6. (HIER.a. 516; Hist. misc.) Petrus Alexandriae
    6. Diocletianus Conslantium, Conslantini patrem, episcopus marlirio coronatur, pro quo Achillas se-
    caesarem facit, qui regnavit ann. 16. dit. Eusebius papa 50us, ann. 6. 110;6 Non. Oclobris
    7. Dioclelianus Galerium Maximianum caesarem discessit. Magna fames el lues in persecutores fa-
    facit. e.ia esl.
    8. Hoc lempoi'e Phierius presbiter et Achillas et 7. Persecutio tandem post 10 annos finita est.
    Melilius Alexandriaeclaruertint. 8. (Cf. HIER. a. 515.) Constantinus Maxentium
    9. His temporibus diversis et multis praeliis hostes civili praelio, Deojuvante, apud pontemMuMum 111
    • ..
    C vicit.
    diversi vincuntur.
    11. Diocletianus se ut Deum adorari jussit. 9. Maximinus il*cmsar cum magno crutiatu mise-
    15. Gaio papalO. Kal. Maii m marlirizato, Mar- rabiliter el digne moritur.
    "ceilinus 28UBsuccessit, ann. 9108, quiilempassus_est 10. Plurimi persecutoruro et riiagorum truci-
    pro Cltristo, 6. Kal. Muii. Huc usque mclesiastica dantur.
    historia Eusehii successiones prmsulem Romanorum 12. (EUSEB. Hist. eccjVtdx, i0; OROS.VII, 28.) Li-
    siveAlexandrinorum aperle describit, sicul et Itic de- cinius Caesarprimo Ijdjas christianorumultor, prava
    scriptw habenlur. conlra Constanlinum machinans et christianos per-
    14. DiocletianusvictoAcliilleo, Alcxandriam jEgi- sequens, vicl 'te bello interiit. Melciades papa 51us,
    ptumque recepit. Eedit annis 4, obiit il* 4. Idus Januarii 114.
    15. Constanlius 60 milia Alemannorum oecidit 14. Hoc lempore Alexandrise presbyler Arrius ne-
    (A. D. 500. IIIER. a. 504). fandam Arrianorum heresem condit, sub Alexandro
    16. Alcxandriae Petrus 16us episcopus, sedit episcopo, qui Achillaesuceessit.
    ann. 12. 16. Silvester papa 52us 116,ann. 25 mens. 10, gui
    17. Galerius 10sMaximianus Narseum superavit, r. discessit 2. Kalend. Januarii 116.
    cl ttxorem ac liberos ejus caplivavit. 17. Concilium in Nicea congregatur 518 episco-
    18. Diocletianus et Maximianus insigni pompa de porum, sub Sitvestro l17papa, in quo Arrius condem-
    hostibus triumphant. nalur l18el lOcapilula consliluuntur, sicut Athana-
    19. Diocletianus in oriente, et Herculius Maxi- sius dicit, qui eidem sinodo inlerfuit.
    mianus in occidente aeclesias subvertunt, libros di-
    Sunt essNicea decies seplena slatuta,
    vinos incendunt, et chrislianos decima psrsecutione Sicut Athanasius scribit simul et papa Marcus.
    posl Neronem cruciaverunt.
    20. (Onos. vn, 25.) Dioclelianus Niconjediae, et 19. Hoc tempore crUx dominica ab Helena Con-
    YARLE LECTIONES.
    "* rdiqua alio atr. lov X. K. M. alio atr. 108.vtii— Maii alio alr. lH Yalerius lillera V rubra 1.
    10' Valerius lillera V rubra, adscriplo G nigro. 108p. XVII. K. F. atio atr. 109 Valerius liitera V rubra 1.
    110VI. N. O. d. ofio alr. 1U vluium 1. 2. 11! maximininus 1. 11?deest 1. 114Hfl. Id. I. alio atr.
    ile XXXII. coi-r. XXIII. 1. 1,e q. d. II. K. I. alio atr. 117supra locum rasum, quo e. g. julio autsimile
    quiit scriptum eral 1. lls demnatur el reliqua anni atramento alio.
    1317 APPEND. III, — MONUMENTAGREGORIANA. 1518
    staniini matre Ierosolimis reperitur, sub Machario A 12. Constans haut longe ab.HJspania (HIER.)m-
    ejusdem urbis episcopo. terlicitur, anno aetatis 30°.
    . 20. Yicennalia Gonstantini acta Romse (A>D. 14. His temporihus ossa Timothei et sancti An-
    325). dreae apostolorum et Lucae evangelistae Constantino-
    22. (Onos. vii, 28), Constantinus Sarmatas, Go- polim allata sunt.
    thos et multas nationes Romano subdit imperio. 16. Antonius monachus centesimo quinto aetatis
    24. Constantinus Bizantium urbem reparavit, et suae anno in heremo moritur; quo tempore multi
    ex suo nomine Constanlinopolim appellavit, et se- heremitae virtutibus claruerunt (A. D. 551).
    dem Romani regni esse voluit. 17. Victorinus rethor et Donatus grammaticus
    25. Athanasiusepiscopus ordinaturAlexandriae 119. Romae insignes habentur.
    26. His temporibus Indi et Hiberi efliciuntur chri- 18. Julianus caesar eflicitur a Constantio.
    stiani (A. D. 550). 19. Magnae Alemannorum copiae apud Argenta-
    27. His temporibus Eusebius Caesariensis episco- rium 125deletaesfint.
    pus, et Juvencus poeta, et plurimi doctores cla- 20. Julianus Rlieno Germanos vicit (1275) [A. D.
    ruerunt. 355].
    28. (EUSER,. Hist. eccles. ix, 11; HIER.a. 540.) An- 21. Hilarius Pictaviensis episcopus, et Athanasius
    tonius monachus clarus hahetur. Alexandrinus, et omnes catholici episcopi ab Arria-
    29. Constantia, Constantini soror, uxor Licinii nis multa mala sunt perpessi.
    moritur. 22. Apud Ariminum sinodus Arrianorum 400 epi-
    30. Constantinus in Arrianum dogma labitur. scoporum 126contra fldem facta est.
    51. Gonstantinus dum bellum in Pcrsas pararet, 23. (OROS.VII, 29; cf. HIER. a. 352.) Julianus
    apud Nicomediam obiit, anno aetatis 66° (A. D. successu bellorum elatus, augusti nomen usurpat.
    555). Constantius in Parthos bellum parat ,!7. Liberius
    CONSTANTIUS,fllius Constantini, cum Constan- papa 35us, sedit annos 6. Quo expulso, locttm ejus
    tino et Constanle fratribus ann. 24, mens. 5, Felix papa 56u« uno anno occupavi.t; et iterum Li-
    dies 15. beritts suaesedi restituitur 1!S.Sanctus autem Felix
    1. Constantius flt Arrianus per Arrianum presbi- Constantium imperatorem hereticum esse declarans,
    terum et Eusebium Nicomediensem, et persequilur marlirizatus est, 4. Kal. Augusti.
    catholicos. 24. Constantius Parthico bello dimisso, contra
    2. (HIER. a. 541.) Jacobus Nisibinus episcopus „ Julianum arma sumens, moritur.
    virtutibus claruit. JULIANUS apostata, annum 1, menses 8, Hic ex
    5. Constantinus bellum fratri Constantio inferens, christiano lectore paganus factus, persequitur chri-
    juxta Aquileiam occiditur. stianos.
    4. Terrae motus multas urbes diruit. 1. Pagani apud Sebasten sepulchrum sancti Jo-
    5. Franci a Consfete perdomiti, in pacem rece- hannis Baptistse invadunt (A. D. 560).
    ptisunt (A. D. 540). 2. Julianus ad bellum Parthicum profecius, et
    6. Constantinopoli ejecto ab Arrianis Paulo epi- christianorum sanguinem diis suis vovens, Dei ju-
    scopo, Macedonius heresiarches in locum ejus sub- dicio a quodam hoste occisus interiit, anno aeta-
    stilvitur. tis52°. ...
    7. (HIER.) Hoe tempore Maximinus Treverorum JOVIANUSmenses 8. Iste iterum cum omni eier-
    episcopus clarus habetur, a quo Athanasius Alexan- cilu ad christianitatem redit.
    driae episcopus, a Constaniio proftigus, honorifice 1. Sinodus heretica Antiochiae facta est. Jovia-
    suscipitur. nus in nova domo recubans, suffocatus odore pruna-
    8. 1!0 Marcus 55us papa sedit ann. 2 • » Nonis 12! rum et calcis moritur.
    Octobris. D YALENTINIANUS,annos 11. Hic ob fidem Chri-
    9. Athanasius episcopus ad Consfantis literas Ate- sti tribunatu militum a Juliano privatus est.
    xandriam regreditur. 1. Yalentinianus Yalenti suo fratri orienlis impe
    10. Eclipsis solis facta est, et terrae motus multas rittm dedit.
    subvertit 123Julius 54us papa, ann. 15, 2 Id. Apr. 124 2. (OROS.VII,52.) Yalens ab Eudoxio Arrianorum
    (A. D. 545). episcopo seductus et baptizatus, post mortem fratris
    11. Bellumcontra Persas gravi Romanorum damno orthodoxos persequitur.
    geritur. 3. (HIER.a. 370.) Gratianus, Yalentiniani filius,
    VARI,« LECTIONES.
    118allioatr. 1!0 hcecalio atr. 1!1 scil. obiit. 122N. O.' alio rnrsus atr. 123hmc alio atr. m II. Itl.
    A. alio rursus alr. scil. discessit. 1!6 argentariam con\ argentarium 1. 12GCCCC ep. supra lin. "7 qute
    seqq., alio alr. 128stituitur et reliqua alio iterum atramemo.
    '
    NOTJE.
    (I273i HoecHerimannus ct Bernoldus ex Orosio transcripsisse videntnr vn, 29 : Rheno Germanos u-
    vinrit.
    1519 AD OPERA S. GREGORII APPENDlCES. 1520
    Ambianis imperator efficilur. Yera lana pluvias im- A A Nola etiam seriem Romanorum pmsulum el cornrri
    mixta de nubibus fltixit. annos diversissime descriplos in quibusdain libris in-
    4. Alhanaricus rex Gothorum christianos in sua veniri. Ieronimus prcsbiter, jam in Bethleem habi-
    1!
    gente persequitur 9. Damasus papa 57us, sedit an- laris; clarus habetur. Priscillianus herelicus in si-
    rios 18. — 5. 13°Idus Decembris. nodo Burdegalensi damnandus , ftigit, set Treveiis
    ' 5.
    Hqc lempore Apollinaris episcopus plura scri- ab Ebodio praefecto interficilur.
    psit, set postea heresim condit. 586. Hoc tempore Siricius papa scripsil decretalia
    6. Magna fames in Phrigia. 15 capiiula Hymerio Tarraconensi episcopo 13°.
    7. His diebuspOst Auxenlii Arriani morlem Am- 588. Theodosius augustus Maximum tyrannum
    brosius episcopus Mediolani ordinatur. Aquileiaaoccidit.
    8. (HIER. a. 377.) Valentinianus Saxones in re- 589. Ytatius el Ursatius episcopi, ob necem Pris-
    gione Fraiicorum cede perdomuit. cilliaui quem accusaveraut, aeclesiaecommunione
    9. (Ibid.) Burgundionum 80 fere milia juxla Rhe- privanlur.
    num cousederunt. 590. Hoc tempore sanctus Martinus, Ambrosius ',
    10. Post Auxentium Arrianum, ordinato Ambro- cpiscopi, Ieronimus presbiter, Johannes Ci-isoslo-
    Sio, Italia ad rectam fidem redit. "1 mus , Augustinus et Severus aliique ..quanv plurcs
    11. (OROS.VII, 52.) Valenlinianus bellum in Sar- doctores claruerunl.
    iaatas parans, apoplexi riioritur. 592. Yalentiuianus dolo Arbogastis laqtteo vitam
    VALENS post mortem fratris cum Graliano el Ya- (inivit. leronimus librum qriem de viris illuslribus
    lentiniano amios 4. ceclesisescripsit, huc usque perduxit.
    1. Gi-atianus 30 milia Alemannorum delevit. 595. Theodosius imperalor cum filiis Archadio et
    2. Yalens legcm dedit, ut monachi militarent; no- Honorio tres aunos regnavit.
    lentes ftistibus jussit interfici. Golhi datis a Yalente 594. Johannes anachoraeta , ctijus vitam leroni-
    herelicis doctoribus; Arriani efficiuntur (A. D. 575). mus decf ipsit, Theodosium imperaiorem coiilra Eu-
    5. (HIER. a. 581.) Golbi fame compulsi rebel- geniuni tyrannum viclorem fore praedixit.
    lant. 595. Theodosius imperator Eugenium lyranntinl
    4. Yalens a Gothis occiso exercitu fugiens, in vicit, et ipse codem anno Mediolani in pace re-
    domo quadam vivus cremaitir. IIuc usque chronica quievit. Pro 136quo Archadius et Honoidus flliiejus,
    Eusebii IeronimUs perduxil. Hinc autem usque ad annos 13. Augustinus Yponae ordinatur episcopus
    millesimum quinquagcsiinum quartum annum ab Johannes hereihila migravit ad Dominum. IIuc
    incarnatiorie Doinini domnus Heremannus chronica usque aeclesiasticam historiam Etischii Rulinus 1Df
    sua perduxit. sive Ieronimus perduxit, transferendo eaudem.
    578. Post mortem Valenlis Arriani imperaioris, 598. Gildo conies Affricam sibi tyrannice usur-
    Gratianus cum Valenliniano fratre stio, annis 6 re- pavit.
    gnavit «3i, 597. Sancius Marlinus Turonorum episcopus mi
    579. Gratianus imperator Theodosium orienti im- gravit ad Dominum , anno aetatis 81°, episcopatUS
    peratorem praefecit. Priscillianus, de Galliis episco- vero 26°, cujus vitam el virtutes Sulpitius Severus,
    pus, hoc tenipore sui nominis heresim condit. egfegie composuit.
    580. Ab hoc anno Theophilus Alexandrinus epi- 598. Sanctus Ambrosius Mediolanensis archiepi-
    scopus paschales ciclos inchoat. scopus, doctor cgregius, migravit ad Dominum , 5.
    381. Sinodus secundauniversalislSOepiscoporum Kal. Slaii. Rom;e Anastasius, papa 41us, sedit annis
    Cbnstaritinopoli agitur, conlra Macedonitim here- i. Gildo comes pugaa viclus interiit.
    siarcham, ipsius urbis episcopum, sttb Theodosic 599. Templa idolorum destruunlur, et ludi gladia
    augusto et 1S! Damaso papa; el 133post damnatio- torum tolluniur.
    nem prwdicli herelici tres canones constituuntur. 400. (BEDA)Golhi Italiam devaslant. Hoc teni-
    p
    5S3. Archadius, filius Theodosii augusli, a patre' pore Anastasius papa sua decrela constifuit, et
    ,ai consortium regni assumpius , regnavil artnis 26. inventos in Urbe Manicheos damnavit. Corpora
    j 584. Maximus sibi regntim usurpans-, Gratianumi prophetarum Abacuc et Micheae a Domino rcve-
    Lugduni oecidit. Romae post Daniasum papam Siri- lantur.
    ciiis, qui in chronicis Prosperi Ursinus dicitur, 401. Johannes Constantlnopolilanus et Tbeophi-
    lal
    papa 40 us, sedit annos 14. Si numero prmdicto- Ius clarissimi habentur, sei adeo discordes, ut mo -
    rum pontificum sanclum Petrum et Clelum papami limine Theophili Johannes in Pontum exilio sit re-
    annumeras, quos prmlermisimus in numero, Siriciumi legalus.
    yaoain in ordine quadragesimum certissime invenies. 402. Gothi Stiliconem ducem cum Romauo cxcr-
    VAmjE LECTIONES.
    ,SBhmc alio air. 130III. Ll. Dec. alioilerum atr. 131vox alio atr. cddila
    133et-- constitutintur in loco raso anni 582. alramenlo alio. »* hwc in 1. 13! in loco raso, anlca a'
    margine. 4S8 kmceadem nianu sed
    eiio atramento scripla. 13SPro — XIII, in marg. i. •« r, s. i. p, t. e. in ioco raso, eadetn manv. :
    1521\ APPEND. 1IL — MONUMENTAGREGOtlJANA. i$U
    _
    citu fugaverunt. Innocentius , papa 42u3, sedit an- A grediturj Altalo currum cjus praceuente, et in eTii'
    nos 14 , qui 13S57 capitula decrelalia scripsit. .lium postea misso. Questio et dissensio de kujus
    403. Carlhagini concilium contra Donatistas ha- anni pascha oritur 142sub Zosimo papa.
    betur. 418. Carthagini concilio episcoporum 217 colleA
    404. (BEDA.)His temporibus Innocentius papa cto et a Zosimo papa confirmato, Pelagius aliique
    multa decreta fecit. Orosius presbyter clarus ha- heretici damnantur. Eclipsis solis 14 Kalend. Au*
    betur. gusti facta.
    405. Hoc tempore Radagaisus cum 200 milibus 419. Honorius augustus Constantittm ducem Con*
    Gothofum, Deo donante, est victus. sortem facit imperii. RomaeBonifacius, qui qualuor
    406. Wandali, Suevi et Alani , trajecto Reno", decreta fecit l43, papa 44usj sedit annis quatuor,
    tertio Eal. Januar. Gallias hostiliter ingressi. cum quo ab aliis papa ordinatur Eulalius, qui ta-
    407. Innocentius papa Archadium imperatorem men ab augusto deponituri.
    excommunicavit, quia consensit, ut expetleretur Jo- 420. Rethlehem Jeronimus presbiter, egfegius in*
    hannes Crisostomus las (1274)-. terpres, anno aetalis 91° obiit 14\
    408. Archadius imperator Constantinopoti mori- 421. Constantius imperator Ravehnae.moritur.
    tur, relicto pro se filio Theodosio. Cum quo dehinc " 423. Placidia augusta a fratre Honorio pulsa, ad
    patruus Honorius annis lSregnavit. Stilico dux fortis Theodosium augustum in ofientem prOficiscitur.
    ab Honorio augusto occiditur. RomaeCelestinus, papa 45us, sedit annis 9 , qui 14S
    409. Wandali, Alani, Suevi, in 140die Octobris 22 'capitula decretalia episcopis Galtiarum scripsiU
    Hispanias occupant, Honorius imperator occidenlis Ravennae .moritur,
    410. Alaricus rex GothOrum Romam obsedit et et Johannes tyrannus regnum ejus occupavit,
    irrupit,anno ab Urbe condita 1164, et quia christia- 424. Theodosius Valeritinianum, amitae suae Pla-
    nus erat, locis tantum sacratis et ad ea perfugis pe- . cidies filium t caesarem faciens, ad regnum occidenj»
    percit. tis cum m.atre possidendum remitlit.
    411. Pestilentia, fames , bestiae et gladius barba- 425. Yalentinianus cum mati*eJohannem tyran*
    ricus, miserum late devastant orbem. num Ravennse oppressit.
    412. Golhorum maxima pars Gallias ingressa. 426. Patroclus Arelatensis episcopus a tribunp
    Heros, sancti Martini discipulus, Arelatensjs episco- quodam barbaro inuocens trucidatur.
    pus, sanctus, innocens, sede sua pulsus est, et pro 427. Bonifacius in Affrica pollens, duces quosdani
    eo Patroclus ordinatur. csntra se dimicantes occidit. Contra quem evoeatis
    413. His temporibus Pelagius Britto, annitentibus barbaris , mafe _ ad id tempus ignotum , pervium
    . Gelestio et Juliano, liberum arbitrium plus justo efflcitur.
    extollens , et hominem sine gratiee Domini auxilio , 428. Nestorius episcopus Constantinopolitanus,
    proprio nisu, perfectum fieri posse asserens , fidem duas in Christo personas praedicans, hominemque
    aeelesiaeturbat. Cujus heresim beatus Augustinus purum ex Virgine natum, deitatem postea accepisse
    singulariter prae ceteris expugnat, et papa Inno- affirmans , a Cirillo Alexandrino episcopo et papa
    centius cum aliis hereticis condemnat. Burgundio- Gelestino hereseos arguitur.
    nes partem Galliae, Rheno contiguam obtinue- 429. Agricola hereticus Pelagianista, Britannias
    runt, suo inficit errore.
    414. Attalus Gothis auctoribus in Gallia tvranm- 430. Sanctus Auguslinus Yponensis episcopus, in
    dem invasit. civitate sua a barbaris obsessus, cum inter ipsas
    415. Gothi Hispanias petunt, quorum praesidio obsidionis angustias pro aeclesia sollicitus , Julianl
    Attalus destitutus , a Romanis est captus. Jerosoli- argtttiis pro gratia Dei pugnans respondisset: ipsa
    mis corpora sanctorum Stephani protomartiris, Ga- Dei gratia, ne ruinam suorum videret, subtractus,
    malielis et Nichomedi, Luciano preshitero diviriitus _ 5 Kalend, Septemb. migravit ad Dominum , aijnp
    revelata, inveniuntur. setatis 76°, episcopatus seu presbiteratus 40°.
    416. Romae Zosimus, papa 45us , sedi* annis tri- 451. Tertia sinodus universalis 200 episcopprum
    bus. Qui sua etiam ad aeclesise statum deci-eta apud Ephesum congregatur, sub Celestino papa;
    promulgavit Tsjcfo ul episcopo , sub quatuor capi- ubi inter alias hereses Nestorius cum secta sita
    tulis. damnatur, et IU 12 capita contra eundem conscri»
    417. Honorius augustus Roniam tfiumphans in- buntur.
    VARIJE LECTIONES.
    , 38 qui — scripsit alio atramento addita. m hmc omnia in loco raso , alio atramento ; cf. Herinu
    140ita 1. 2. 141Y. e, s. q. c. alio alr. addita. 14!vox addila. 143q. q. d. f. eadem manu suptd
    lin. 1. 1U obiut c. 146o\ XXII. c. d. e. g. s. alioatramento. 1Met XII c. c. e. c. alio dtrumenio.
    NOTJE.
    (1274) Epistola Innocenlii ad Eudoxiam et duae Vita hujus pontificis Brev. Rom. pontif. t. I, ri. 28.
    Arcadii ad Innocentium , unde haec haUsit Bernol- Uss.
    dus , ab eruditis spuriae censentur; cf. Pagius in
    PATROL.CXLVIIl. 4-2
    1325 AD OPERA S. GREGORII APPENDICE& 1524
    452. Romae Xistus, papa 46% sedit annosS. A 449. Itertim catholici ab imperatore Theodosio ad
    455. Yatenlinianus augustus multa aeclesiis dona audienliam evocati.
    dedit. 450. Leo papa legatos ad confutandam heresim
    454. Wandali jam nono anno Affricaro infestan- mittere curavit. Theodosius imperator moritur Pfo
    les, pactum a Romanis postutani. quo Martianus orientis imperiiim adeptus , ct 7
    • 455. Pax cuin Wandalis facta. annis regnans , Eulhicetem cum suis sequacibas
    456. Gothi Narbonam obsessam fame premunt. damnat. Placidia augusta obiit. Ramani Aetio duce,
    437. Bellum a Romanis conlra Golhos geriltir. Gothis atixilialoribus , Attitam vicerunt regem llu-
    438. His lcmporibus sanclus Prosper Regiensis norum.
    episcopus contra librum Cassiani de protectione Dei 451. Attila recolleclis viribus Aquilegiam magnS
    scripsit, in quo eundem liberum arbiirium nimis extu- vi cepil. Ad quem Valentinianus imperator Leoncm
    iisse probavil 147(1275). papam miltens, pacem cum eo fecit.
    459. Julianus Alelcnensis episcopus, Pelagiauista 452. Attila rex Hunorum in suis sedibus moritur.
    jactantissimus , axlesiae communioni surripere Hoc tempore quarta sinodus universalis 650 episco-
    lempiaus, a Xislo papa denuo damnatur. porum in Calcenone contra Euthicen et omnes
    440. Romae defunelo Xisto, Leo, vir doctrina ct **hereticos congregatur, 161ibique dumnalis hereticis
    mdribus insignis, papa 47us, sedit annis 22, 148qui 27 canones slatuerunt.
    Eulicianam cl Nestoriananv hereses condemnavit, 453. Valentinianus imperator Aetium patricium
    el 14B49 decrela conscripsii. - . manu sua in palalio fraudulenter occidit.
    ' 441. Theodosius iniperator contra Wandalos per 454. Yalentinianus imperator in campo Martio ab
    duces suos belhim movet. amicis Aetii interemitur. Pro quo Maximus invadens
    445. Sanclus Brictius Turonorum episcopus de- imperiuni, infra duos menses a militibus occidilur;
    cessit, cui sanctus Eustociiius successit. Leo papa post queni Avitus sumpsit imperium. Ipso anno
    multos in Tjrbe Mauicheos publicavit, et libros Geisericus rex Wandalorum Romam eunctis opi-
    '
    eorum incendit. 15°Hic (1276) constituil, ut mona- lius expoliat. Huc usque Prosper chronica sua
    cha velamen capitis ab episcopo benediclum mdlale- perduxit, qui el epistoiam Leonis papai de vcra
    nus acciperet, nisi prius virginitas iilius ptobnta Domini incarnatione conira Eullticen credilur com-
    .
    foret. Vnde et Auguslinus asserit, nec illam inier vir- posuisse.
    gines sacrus consecrandam fore, si qua forel vel anle 455. Avitus imperium Placentiae deposuit. Pro quo
    baplismum corrupta. Majorianus regnavil annis 4.
    444. Allila rex Hunorum Bleldam fratrem suum 456. Martianus imperalor orientis obiit; pro quo
    "2 17 regnat. Ab hoc anrio
    regnique consortem interemil. De hujus anni pascha Leo imperator ahnis
    Prolerius el Pascasinus Leohi papae scribunt. - Viclorius paschales cyclos , set errore plenos , in-
    445. His leiuporibiis Leo papa inter alia bona ba- choat, juhenle papa Hylario.
    siiicas apostolorum Petri cl Pauli renovavit. 457. MajOrianus imperalor occidentis in Affricam
    446. Apud Ephestim septem domiieules , qui sub contra Wandalos movil prociiicttr.n.
    Decio multa pro Chrislo tormenta passi in spe- 460. Majorianus imperalor a Richmere patricio
    lunca quadariv obdormierunl, post annos 196 expcr- fraudulenter perimitur.
    gefacti sunt,cl, conflriiJala fide resurreclionis,ilerum 461. Severus Ravennae a Richmere imperator ef-
    •
    obdormierunt. fecius, quatuor annis regnavit. Turonis heatus
    447. Euthices presbiter el ahbas Conslaniinopoli- Perpetuus episcopus facttts , corpus sancti Martihi
    tanus, confusa iif Cln*isto diviiiilalis et huiiianilalis transtuiif.-
    subslanlia , unam.in eo naturairi dognializans, an- 462. Romae Hyiarius, papa 48us, sedit annis 6,
    'nitente Theodosio juniore augusto Cl Dioscoro Ale- mensibus 3. Qui hereses Eulhicianam cl Nestoria-
    xaiitlrino episcopo, rcsislenlem sihi Flavianum Cou- D nanv damnavit, et inter alia bona etiam duas bi-
    1S3 in Urbe condidit, 184el sex synodica
    stanlinopolilanum archiepiscopum , expttlsum , ad bliothecas
    mortem usque persequuntur. Conlra quam heresim capitula consliluit.
    Leo papa lcgatos misit. • ' ' 465. Rex Alanorum Italiam pelens, apud Perga-
    448. Theodositis imperalor Leonem papam pro mum a Riclimere patricio pugna viclus interilt.
    defensione "Eulhiceiis ad se vocal. Qni a populo 464. Severus iinpererator fratide, ut aiunt, Rich-
    Romano venire prohibitus, legalos pro se misit. mcris veneno periil.
    VARI/E LECTIONES.
    147hmc paulo alio atramento scripta. lrt sequentia in ioco raso. 149et XLYim d. c. alio airamenlo.
    180qum seqnuniur, iu margine addild sitid. 1C1qiue seauunlur aiio ciiramento. 162deesl 1. 2. 1S3 bihh-
    tnecas 1. 184sequehlia alio atramenlo.
    NOTJE.
    (1275) Confundittir hic S. Prosper Regieiisis in Cassianum exstat in ejus operibus edit. Yenet. a
    Lonibardia episcopus cum S. Prospero Aquitaiiico, 1744. Vid.-ibid., praef. D. XXI.Uss.
    qui episcoptis nunquam fuil , cujusqtte liber conlia (1276) Ex gestis pontiff. R.
    1525 APPEND. IH. — MONUMENTAGREGORIANA, 1526
    466.Leo imperaior Anthemiunv de Constantinopoli LZenonis augusti Italiam petiit. Cui Odoacer occur-
    ad regendum occidentis imperium Romam misit, qui rens, bello conflixit, set victus aufugit.
    regnavit annis 5. 489-. Theodericus Odoacrum jam tercio devicit,
    467. Tolosae ubi sedes regni Gothbruni erat, in eumque fugatum Ravenuae obsedit.
    nvediocivitatis sanguis e terra nrorumpens, tota die 490. Odoacer quarto confligens cum Theoderico,
    una prOfluxit. victus est et captus, Constantinopoli Zenon impera-
    468. Arahundus imperium temptans, jussu An- tor moritur.Post quemAnastasius imperiumorientis
    themii imperatoris exilio deportatur. Romae Simpli- 28 annis rexit.
    cius, papa 49us, sedit annis 15, mensibus 5,16Squi 491. Romae defuncto Felice papa, concilium a
    ttuo decreta promulgavit. pfesbileris et diaconibus agituf.
    469. Ronianus patricius imoerium affectans^ de- 492. Theodericus Ravennae Odoacrum sibi insi-*
    collatur. diantem peremit, et ipse occidentis imperium 50
    470. In Gallia sanctus Remigius, eelitus antequant annis obtinuit. Romae Gelasius, papa 51113,sedit
    nasceretur praenunciatus, a cella in quam se adole- annos 4, mensss 7, vir doclus et pius; quiomnes
    scentulus Deo militans incluserat, vi abstractus, 162hereticos damnavit, clerum Romanum auxit,
    Remorum archiepiscopus fit 'E\ ^ multa decrela fecit. td 163est cavitula 28-.
    471. Richmer Anthemium imperatorem cum magna 493. Hoc tempore in Affrica beatus Futgentius,
    «lade urbis Romae occidit, et Olybrium imperatoren» Ruspensis episcopus, claruit doctrina et actibus.
    constituit, ipseque periiti 494. Ludowicus rex Francorum Alemannos bcllo
    472. Ravennae Glicerius sumpsit imperium. Con- vicit, Deo jm^ante, cui, cum in eodem bello pericli-
    Staniinopoli Leo Leonem consortem regni fecit, taretur, se crediturum promisit.
    quippe suum nepotem. 495. Ludowicus seu C.odoveus rex FrancorUm,
    475. Leo senior imperator obiit; post quem Leo iastante Rodhilde conjuge sua ehfistiana, a sancto
    Junior paucis mensibus regnans, el ipse moritur. Remigio Remensi archiepiscopo fideChristi imbutus,
    Post hunc Zeno imperator i'egnavit anuis 17. Romae cum' gente sua baptizatur.
    Gliceiiio successit Nepos in imperio. 496. Trasamundus rex WandalorUm in Aflrica,
    474. Orestes patricius Nepotem imperatorem fu- catholicis infestus, aeclesiasclausit, el 240 episcopos
    gavit, filioque suo Augustulo imperium dedit. iu Sardinia exilio afflixit.
    475. Odoacer rex Torcilingorum et Rugorunv, 497. Boetius patricius et consul multa his tempo-
    pervasa Italia, Romam oblinuit; anno a conditione , ribus ingenii sui monimenta in seculari philosophia
    J
    eji.s 1250°; Orestem et Paulum patricios occidit, excellenter edidit. Romae Anastasius, papa 52us,
    Augustulum imperalorem exilio damnavit. sedit anais fere duobus, el 164capitula 8 deeivtalia
    476. Odoacer Romae invito Zenone regnat. fecit.
    478. Tempore Zenonis imperatoris corptts Bar- 498. Isauri, oeciso Lilingo duce suo, abAna-
    nabae apostoli, et evangelium Matliei evangelislae Stasio imperatore trucidaritur.
    .slilo ipsius scriptum, ipso i'evelante inventa sunU 499. Theodericus rex Romae et alihi multa per
    - 479. Simplicius papa Petrum Atexandrinum epi- haec tempora mififica construxit aedificia. Romae
    scopum, hereticumEuthicianum, ab Acatio Constan- Simmachus, papa 55us, sedit annis 15, mensibus
    damnat. •
    tinopolitano accusatum fere 8. Cum quo simul per dissensionem nimiam
    480. Hilderieo regi Francorum mortuo, successit ordinatur Laurentius, et magna Romseinter clerum
    Loudowicus fllius ejus, quem dicunt Glodoveum, et et populum discordia facta, donec judicio Theoderici
    "* 15
    regnavit 30 annis. . regis Symmachus in sede corifirmaretur. Hic
    482. TheodericUs Theodmari fltius, rex Ostrogo- eapituia synodica conslituit."
    thorum, id est 167qui olim in Italia reaianseraat 500. Simmachus papa sinodo Romaeacta, Lauren-
    16S effeclus, tium emulum suum Nuceriaeordinavit
    Gothorum, Zenoni augusto familiaris -j episcopum.
    cum suis ei Gothis militavit. 501. Theodericus rex aquaeductum Ravennse fecit.
    483. Zeno augustus Theodericum hujus anni con- His temporibus sanctus Mamertus Viennensis archi-
    sulem et magistrum milkum fecit. Romae Felix episcopus virtutibus claruit, qui propter luporum et
    lercius, papa 50us, sedit annis fere 9, 189et canonum ursorum immanitatem aliasque plagas, triduanas
    unum capituium 160constituit. anteascensionem Dominiloetanias primus instituens,
    485. Hoc tempore Acatius Constantinopolitanus Domini misericordiam plagarumque cessationem
    heresi favens, Petrum Alexandrinum revocat, quem promemit.
    161quondam 1G 1 accusabat18i. Quo audito, Felix papa 505. Quidam cs Romanis Symachum papam falso
    utrumque cum sequacihus erroris condemnat. crinvinautes, et apud regerivaccusantes, Laurentium-
    488. Theodericus rex Ostrogothorum, permisso que revocantes, magnum Romae scisma fecerunt, et
    VARLE LECTIONES.
    156q. IL d, p. alw atramento. 166anno aitalis XXII. Mur. addit. 167itfj^. id e 2. 168supra lin. ™*
    alio atramenio. leo XXVII cap. COIT.
    reliqua163 prima manu vel unum cap. 1. lcl supra lin. 16!swpra
    iin. i. cap. XXVIII alio atrqmenlo. 164et c. VII. d. f: alio atramento. I6BH. Xfl c. s. c. alio atra-
    menlo.
    ;B:27 AD bPERA S. GREGORII APPENDICES. 1528
    "Petrus -AUiriaerirbis
    episcopus, pcrmisso Theoderici A nis8. Qui slatim aeclesias diuclausas apercit, ct onw
    sedem apostdlicam irivasit. ries catholicos de exilio revocavit. -,
    < 5'04. Sinbdo 115 episcoporum collecta, beatus papa 525. Romae Johaunes, papa 55ns, sedit annis 2,
    Simmachus de illatis purgatur, et sedi silaecum gl6- mehsibus 9. Qui a Theoderico Constantinopolim
    ffia resliluiiur, et pervasores sedis ejus Laurentius missus, et a Justino augusto et cunctis civibus ho-
    • Nucerinus et Petrus Altihas condemnatur. norifice susceptus, ad portam quae dicituf Aurea,
    ; 505. Ludowicus rex FrancOrum Parisius beati cecum illuminat, etcOronato a se augusto Justino,
    Petri basilicam aediticat. cum multis muneribus rediit.
    S06. Tlieodeficus rex Italiae conlra Francos in 524. Theodericus, rex Gothorum et tyranntts
    Galliam exercitum iriovit. Romanorum, Roetium patricium et philosophum diu
    • 507. DisserisiO iterum inter Simmachuiri
    papam carceratum occidit, nec multo post socerum ejus
    et aeclesiahi ofituf. Simmachum patricium itidem interemit. JohannciH
    •; 508. Hoc anrio Romae Boetius vir eruditissimus quoquepapam beatuin earceris afBietione necavit,
    ; corisulatumadministravit. Hocquoque tenipore Avi- 15. Kal. Jun.
    ! tus,: abbas Aurelianensis, virtutibus et propheiise 525. Theodericus tyrannus post Eres menses ab
    spiritu clarus effulsit. B obitu Johannis papae subito Ravennae obiit, et sicut
    , '509. Ludowicus, qui et ;Clodoveus, FrancOrum cuidam solitario revelalum est, a Johanne papa et
    rex, Parisius obiit, ubi sedem' regni instiluit. Simmacho patiicio in ollam Yulcani dejectus esl.
    i 510. His temporibus Symmachus papa inter alia Post quem nepos ejus Athalaricus puer cum mau-e
    - bona Manicheos in Urbe inventos danvhavit. Basi- regnavit ann.s 8. Romae Felix IV, papa 56us, sedit
    licam sancti Petri et porticum marmore stravii, et annis 4, mensibus 2.
    < alia hujUsmodi. 526. Constantinopoli Justinus imperator obiit, pro
    • 515. Cassiodorus hujus anni consul fUit, qUi quo Justiriianus uepos ejus imperavit annis 58.
    t pdstea conversus et monachus effectus, cdenbbiuin 527. Justinianus augustus Belesarium amicura
    construxit, etinsecularidivinaquelitteralura clarns suum priucipem miliciae fecit. Gens Winilorum seu
    effiilsit; psalmos exposuit, libros institutionum et Longobardorum fege Odwino Paunoniam invasit, ei
    : chroriica fecit, ct tiipaiiitairi historiam ordinavif. ffii habitavit.
    Romae tandem dissensione cessante, SymruachUs 528. His temporibus beatus ahbas Benediclus im-
    • papaobiit ih pace. raensa Viriutum gloria claruit. Priscianus quoque
    •514. Roinae Hormisda, papa'54us,'sedit annisS. grammaticus his fuit temporibus.
    Qui iiiter alia EuthicianOii et Manicheos damnavit, 550. InAffrica occiso Helderico rege Wandalorum
    ; «Jerum erudivit, hasiliCas adornavit, locet .quatuor <i'.'tholico,Geilamer regnum invadens, in catholicos
    decreta fecit. ei inomnes debachatur. RomaeBonifacius II, papa
    515. Vitalianus, quidani servus, cUmScithis Ana- S'7uS,sedit annis 2, mense ferme 1.
    alasio imperatori rebellat. 551. Bonifacitts papaYigilium diaconum in sinodo
    516. Hormisda papa Anaslasio iinperatori pro fide post se papam eligi sub chirographo deCrevit. Quod
    catliolica Conslarilinopolim legalos misit, cui impe- tamen postea, quia contra canones efat, coin-
    . ralor inler alia rescripsit ita: « Nos jubere volu- bussit.
    mns, non nobis juberi. > 552. Ab hoc anno, scilicel Justiviiani imperatori*
    518. Anastasius imperator heresi favens Euthi- sexto, Dionisius Romanus abbas cyclum magnuni
    celis et caihcilicos persequens, ictus fulmine interiit, paschalem inchoat, qui jam semel ab incarnatiorie
    major oclogenario, Pro quo Justinus, imperator Domini in annis 552 exactus, totidem in se annos
    catholicus, Constantinopoli regnavit annis 8, et conlinet. Roiria?Johannes"H, qui etMercurius, papa
    cum Yitaliano tyranno pacem fecit, quem postea 58uS, sedit annis 2, mensibus 4.' Cui Justinianus
    tamen peremit. auaustus de fidc sua litteras transmisit.
    . 519. Juslirius augustus legaios Hormisdae papce 555. Romae morluo Athalarico rege Goiliorum,
    • profide missos honorifiee suscepit, eisque in dam- Amalsuinda mater ejns Theodatum in consortium
    nationeliereseos consenticns, mulfa per eos donaria regni sumit; qui tamen earn post occidi jussit, ct
    Ramaim misit. ipse solus regnavit.
    521. Juslinus augustus herelicis infestus, Arrianos 554. Belesarius patricius a Justiniano imperaiore
    Cl.ia» Conslaatinopoli persequitur. Unde iratus missus, geniem Wahdalorum in Affrica bello victam
    irieojenctis, rex ItalJS Arriantis, exiliitm calholicis delevit, cairtoque rege eorum Geilamero, Cartha-
    ' in Ralia minitatur. ginem rei publicae restiluit.
    522. In Affrica mortuo Trasatifurfdo, rege Ytran- 535. Romae Agapitus, papa 59us, sedit anno fere
    dalorum Arnano, HeMericus pro eo rOfnavit an- uno. Hic a Theodaio tyrauno pro gratia-Justiniatii

    VARIiE LECTIGNE&-
    *cr'et q. d. f. alio atramenlo. '•
    1529 APPEND. III. — MONUMENTAGREGOMANA. 1330;
    augusti Constantinopolim ,67 missus, Anthemium A 551. Hucusque Jordanis cpiscopus chronjca sua
    cjusdem urhis episcopum hereticum damnavit, ordi- de gestis Romanorum adbreviala perduxit.
    naioque alio episcopo, id est, 68Menate cutholico, 552. Hoc tempore Justinianus augustus Narsetem
    ipse ihidem obiit, in wcclesiaslicis regulis aprime eunuchum principem militiae facieus 174, Italianj.
    erudilus 169. misit.
    556. Romse Silverius, Hormisdaedudum papae fi- 554. Yigilius papa, tandem impetraulihus Romar;
    lius, contra voluiitatem cleri a Thcodato tyranno nis et Narsete de exilio relaxatus, cum Romam re-
    pecunia corrupto, 60us papa violenter promolus, dire cepisset, in Sicilia morbo calculi decessit, Pro
    sedit anno 1, mensibus 5. quo Pelagius, papa 62us, sedit annis.ll, mensibus,
    537. Silverius papa cum in rcstitutione Anthemii 10. Qui a populo Romano factionis contra Yigiliunv
    et communione hereticorum augustis nollet parere, incUlpatus, ascenso apud Sanctum Petrum ambone
    jussu ipsorum a Belesario patricio falso criminalus, et evangelio super caput ejus posito, juranjenlo
    a Vigilio diacono affliclus exilio, obiit 12 Kal. Jul., se 176a crimine illato purgavit. (Gesta pontl. Rom.;
    et postea miraculis claruit. IpsequeVigilius papa 61us ib. S. Marci.) Hic ordinatus est a Perusino ct Ec*-
    ordinatus, sedit annis 17, mensibus 7. rentino episcopis, et Andrea Ostiensi arcltipresbitero'.
    558. Belesariuspatricius elYigiliuspapa Vitigisum D Nam hoc est privilegium Ostiensis wclesicc, ut epi-
    regem Golborum pugnavictumConstaiitinopolim per- scopus ejus, et 176urcltipresbiter si episcopus notiaf~.
    ducunt ad Justinianum augustum. fueril, Bomani pontificis ordinationi jurc perpetuo
    539. Belesarius palricius Parthos, Anliochiam et interesse debeat. Et episcopus si ajfuerit, deinceps
    Syriam vastantes, redire coegit. privilegium pallii portandi habebit, quod nulli alii
    541. Toliia rex Gothorum Romam Campaniamque cardinali episcopo licebit.
    devaslat. 557. Hildibertus rex Francorum moritur, et Parir
    542. Hujus Justiniaiii tempore corpus sancti An- sius in basilica sancti Yinceiitii scpelitur, regnum-
    tonii monachi divinilus revaelatum, Alexandriani que ejus Lolharius frater assumens, totam patcrni
    transfeiiur. Hoc teinpore quinla 17°sinodus univer- regni mouarchiam obtinuit.
    salis ConstantiiJopoH contra Tbeoderum et omnes 558. Hoc tempore Turonis basilica sancli Mai:-*
    hereticos, sub Vigilio pp.pacollecta, 14 ' 71 capitula tini, rebellibus ad eam fugienlilius, igne crenia-
    co isiituit. tur.
    543. Hoc tempore Benedictus abbas, cum disci- 559. Lolharius rex de malis suis penilenliam
    pulum suum Maurum ad Gallias transinisisset, ipse agens, basilicam sancti Martini studiose reparans
    piultas post vhiules migravit ad Dominum. stagno texit. Sanctus Medardus episcopus plenus
    544. Sanctus Retnigius, Remorum archiepisco- virtutibus migravitad Dominum, et a Lothario rege
    pus et gentis Francorum apostoltis, anno episcopa- Franc.orunv Suessionis cum. magna gloria sepe-
    tus 74°, Idibus Januarii plenus viiiutibus migravit titur.
    ad Donjinum. Arator suhdiaconus Romanus librum 560. Lotharius rex, filius Clodovei magnL anuc
    suum, quem de actibus apostolorum hcroico melro rcgni 51° Compendii morilur.
    edidit, Yigilio papae oblatum publice recitavit. 565. Haribertus rex libidini dedilus, a sajicto
    545. Totila rex ilerum Romani invasit. Germano Parisiorum episcopo escommunicalus >
    546. Hoc tempore fuit sanctus Liberatus, Cartha- obiit.
    564. Constantinopoli Justinianus imperalor ar.no
    giniensis archidiaconus, qui de aitclorilate Calcedo-
    nensis concilii mulia ulilia conscripsil, et Vigilium imperii 58 decessit. Pro quo Justinus niinor regnavit
    annis 11, homo iniquus ct avarus. His temporibus
    papam aliquando herelicis favisse, monstravit "*.
    Si7. Yigilius papacum ad cousensum hereseos immensa pestilentia et mortalitas totam Italiam, e.t
    et reslitulionem Anthemii episcopi nullataenus addu- maxime Liguriam, vastavit.
    ci posset, Constantinopolim vi perductus, exilio gra- D 565. Sanctus Columba presbiter 177et abbas, de
    viter est afllictus. Hybernia veniens, Britannis verbum Dei praedical.
    548. Justinianus auguslus basilicam Salvatoris, Narses patricius, divitiis auctus et ob id a Romanis
    quaj Agite Sophiaedicitur, incomparabili opere Con- invidiam passus et apud augustum criminatus, a
    staniinopoli 173construxit.Ipseleges quae Justinianae, Roma in Campaniam discessit. Eique successur
    dicuntur, composuit. Longinus in Italiam miltitur.
    550. Yiclor episcopus Capuanus, de hujus anni 566, Romas Johannes III, papa 65u5, sedit annis
    , ischa scribenSj erroneos Yictorii cyclos arguit. fere 14. Qui aeclesiam Philippi et Jacobi apostolo-

    VARIJE.LECTIONES.
    167niissus Coiistantinop-lim missus 1. ,6S i. M. c. alio atramento. 169i. a. r. a. e. alio atrame<ilo. -r
    Herimannus habel: constanter cum augusto pro fide Christi decertavit. 170VI.COIT.
    ' Va. 1. m. XIIIl-c c.
    alio alramenti. 1,s Itwc onmia eadcm manu addila. 17a 1. 17ivox addila. "8 guw se^
    constaritinopili
    quuntui, alii atramenlo, loco annorum 555 et 556 scribuntur l: 176vox semiabscisa 1 deest 2. 177et a.
    alio airameiuo.
    155* AD OPERA S. GREGORIIAPPENDICES. 1552
    rum, quam decessor ejus Pelagius ceperat, perfecit A celo in terram cecidit. In Kispania Richaredus, Le-
    cl dedicavit. vigildi regis Gothorum Arriani filius, post morlem
    567. Narses patricius, qui multum pi'0 re publica palris rex effectus, a Leaudro Hispolitano episcopo
    laboraverat, a Justino augusto injuriis lacessitus, cum tota gente Golhorum ad catholicam fidem COIJ-
    Longobardos, in Pannoniis habilantes, ad vastan- verlilut'.
    dam et possidendam Italiam invitavit. Multa prodi- 588. In Hispania heresis Arriana destructa, et sin-
    gia et praecipueigneae acies in caelovisaesunt. odus Toletana collecta est industria Leandri epi-
    568. Longobardi rege Alboino mense Aprili Vene- scopi et Richaredi regis. Cesara regina, usor Au-
    tiam ingressi, eam paucis civitatibus exceptis sibi nultt regis Persarum, occulte baptizata, postmodum
    subjiciiint. et suum maritum cum lota geute sua apud Anthio-
    569. Alboinus rex cum Longobardis Liguriam in~ chiam se baptizare persuasit.
    vasit, Mediolanum et alias plerasque urbes cepit, Pa- 589. Hildibertus rex sororem suam,.Authario regi
    piam plus triennio obsedit. Longobardorum promissam, regi Gothorum, qui
    570. Alboinus plerasque in Tuscia urbes cepit. nuper catholicus factus est, in matiimonium tra-
    Sauctus Vedastus episcopus decessit. didit.
    571. Papienses regi Alboino ad dedilionem ve- B 590. Tunica domini Salvatoris a Symone quodam
    niunt. Narses patricius obiit. Judeo tormentis coacto monslrata, a Gregorio An-
    574. Alboinus rex Longobardorum per insidias tiocheno, Johanne Constanlinopolilano, et Thoma
    conjugis suae apud Veronam ab armigero suo occi- Jerosolimitano, et alius pluribus episcopis, jejunio
    ditur. triduano celebrato, iu archa marmorea in oppida
    575. Constantinopoli Justinus imperator post Zaphad inventa, summo cum honore Jerosolimam
    multa mala sua iu amenliam versus, obiit. Pro quo allata est.
    Tyberius Constantinus, qui et ipso mente capto pa- 591. Rex Longobardorum Theodelindam, regis
    latium rexerat, regnavit annis 7, vir Deo devotus. Bajoariorum filiam pulchram etpiam.duxituxorem.
    576. Sanctus Germanus Parisiorum episcopus 592. Ingens mortalitas facla esl, in qua primo
    migravit ad Dominum. Pelagius papa, deinde innumeri extincii sunt. Et
    578. Romaa Benedictus, papa 64u«, sedit annis 4, bealus Gregorius, tunc Romanae aeclesiaearchidia-
    mensibus 2. A quo beatus Gregorius de monasterio. conus, constitutis letaniis et plaga cessante, papa
    ablatus et diaconus ordinatus, Conslantinopolimque 66us ordtuatus, dactrina et actihus cunctis merito
    apocrisiarius missus, Euthicium ejusdem urbis epi- r praeferendus apostolicis, sedit annis 15, mensibus 6.
    scopum in fide resurrectionis errasse Tyberio au- diebus 10. Qui statim inter alia multa librum pa-
    gusto praesente convicit. Ubi etiam episcopis mora- storalem egregio edidit stilo. Hic quoque super cor-
    lia in Job, venientibus ad eum monachis suis, scri- pus beati Petri cyborium fecit, et missas celebrare
    bere compulsus est. instituit, ilemque sancti Pauli, similiter et sex capi-
    579. Magna aquarum inundatio et illuvies, futai- tula synodica scripsit17S.
    jia, terrae motus, homines terruere. 595. Siccitas magna el fames facta est, et insolita.
    580. Cometa die paschae visa. Suessionis celum locustarum magnarum multiludo.
    arderevisum est. Pes.tilentia ingens flt. 594. Ilem locusiarum multitudo frugibus nocuit.
    581. Hoc tempore exercitus Tybcrii imperatoris 595. Gregorius papa sinodum 24 episcoporum ad
    Persas potenter superavit. Sanctum Pelrum colligit, indictione 14.
    582. Constantinopoli Tyberius, omni laude dignisr 596. Sanctus Columba presbiter et abbas, post
    simus, obiit. Pro quo Mauricius regnavil arinis 21. multa mirabilia in insula Hii juxta Riberniam, mi-
    RomaePelagius H, papa 65us, sedit annis 10, mensi- gravit ad Dominunj! anoo aetatis 70°, Hoc tempore
    bus 2. Hic templum sancti Petri tabuljs argenteis beatus Gregorius papa missis doctoribus Augustino,
    deauratis texit, et alia multa bona. D Mellito, Johanne et aliis, Anglorum gentem in Bri-
    585. Hildebertus rexFrancorum, acceptis 50,000uus tannia ad fidem Christi convertit.
    solidorum auri a Mauricio imperatore, ut Longo- 597- Hildebertus rex Francorum obiit.
    bardos de Italia pelleret, cum eisdem pactum firma- 598. His temporibus cum Romanus patricius ali-
    vit, et imperatori pecuniam requirenti iiec respon- quot urbes a Longobardjs dudum capias per dedi-
    sum reddidit. tionem recepisset, et ob id Agilolfus rex Italiaeet
    584. Guntramnus res in suburbano Cavillonensi ipsi Roma3 infesto exercitu immineret, sludio sancti
    monasterium sancti Marcelli construxit. papse Gregorii et suffragio Theodelindaereligiosaere-
    585. Hilpericus rex Francoru.m per insidias inter- ginae, pax utrimque facta est.
    emptus, Parisii sepelilur. 599. His temporibus monasterium sancti Benedicti
    586. Longobardi Aulharium regem sibi consli- in castro Cassino situm, fugientibus ex eo mona-
    :
    tuunt. chis, a Longobardis omnino destructum et desela-
    587. Globus igneus scintillans et quasi rugiens e lum est.
    YARIJE LECTIONES.
    1,8 et YI c. s. s. alio-airamento.
    1553 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA." 1354
    600. Gre[orius papa Ltuidoniae,79et Eboraci epi- A ociavam leclionem noctuniorum ipse canlavit, quo
    scopos in Britannia, misso pallio, metropolitanos dccanlalo et errorem Judeorum confulavil et ipse lu-
    esse decemit, indictione 4. Ciades glandolaria mul- men recepit, ipsa inlervenienieeujus virginitalem in
    las civitates afnixit. eodem responsorio defendit. Beatus Desiderius Yien-
    602. Mauricius jmperator Focam, rei publicaeuti- nensis archjepiscopus de exilio revocalus, factioiie
    iem, principeiu militiaj fecit.,GIohi ignei in caclo Brunnihildis et Theoderici lapidattts, post obitum
    visi sttnt. miraculis claruit.
    . 605. Constantinopoli Focas Mauricium imperato- 610. Ilis temporibus Persce multas provincias Ro-
    i-em turpiter interfecit, et ipso pro eo annis 8 re- nianis auferentes, Jerusalem cruce Doniini spolia-
    gnavit. Corpus sancti Yictoris marliris, qui cum vertint.
    beato Urso Solodori passus est, apud Genvensem 611. Eraclianus Focam augtistum regrio privavit,
    urbem divina revolatione in loculo argenteo invcni- filioque suo Eraclio illud concessit, qui regnaviian-
    tur, et miraeulis declaratur. nis 26. Beatus abbas Columbamts, sancli Galli ma-
    , 604. Etherius Lugdunensis archiepiscopus ohiit, gisler, a Luxoviensi cenobio a se constructo, nioli-
    eique Secundinus successit. mine Brunnichiidis pulsus, sanctum ibi Euslasium
    <305.Bealus papa Gregorius et doctor sanctissi- pro se reliquit abhatem.
    mus migravit ad Dominum indictione octava. Post 612. Beatus Auguslinus Anglorum archiepiscopus
    quem cessante episcopatu"mensibus plus quinque, migravit adDominum. Sanctus Columbanus a Luxo-
    Sabinianus ,80papa 67us, sedit anno uno, mensibus vio puisus, concessu Theodeberli regis Brigantiuni
    5. Et post hunc item cessavit episcopatus anno fer- venit, ibique triennio mansit.
    me uno, quia de Constantinopoli legatio imperialis 615. In Hispania mortuo Betterico, Sisebodus rex
    expectabatur. Hoc anno synodus nefaria Cavillonis eflicilur Gothorum.
    congregala, et beatus Desiderius Yiennensis archi- 614. Eraclius imperator Constanliiium fltium hn-
    cpiscopus injuste deponitur et exilio damnatur. perii consortem feeit. Bealus Columbanus dc Bri-
    608. Fames Romaefacta, et pax cum Longobardis gantio piilsus,febricitantem ibi Gallum reliquit; ipse-
    in annum unum. Mense Aprili et Maio cometa vi- que in Italiam veniens et benigne ab Agilolforegc
    dciur. susccpius, cenobium Bobiense construxit. Sanclus
    608. RomaeBonifacins III, papa 68us, sedit men- qtioque Gallus solitudinem ccllse suae incolere cepit.
    sibus fere 9. Post quem ilem cessavit episcopatus 616. Hoc tempore Ysidorus Spalensis episcopus
    mensibus 10. Hic qttia Constantinopolitana acclesia r clarus in Hispaniis habetur. Brunnihildis iniquissi-
    primam se scribebat, apud Focam augustum opti- ma, equis indomilis alligala, jussu Sigiberti regis
    nuit, utRomana aeclesia omnium caput aeclesiarum Francorttm digna morte periit. Praedictus Ysidorus
    decerneretur. Hic quoque synodum 72 episcoporum hucusque adbreviationem temporum perduxit.
    Romae collegit. 617. Romae Deusdedit, papa 70us, sedit annis 5,
    609. RomaeBonifacius IV, papa 69us, sedit annis mensc fere 1.
    6, mensibus 8. Et post hunc cessavit episcopatus 618. His 183temporibus Jerosolima mter alias Pa-
    niensibus fere 7. Hic apud Focam augustum lem- les'.inaeurbes a Chosdroe rege Persarum capta, et
    plum omnium idolorum, quod Pantheon vocabalur, crux dominica in Persidem abducta est..
    oblinuit, et in honore sanctseMariaeet omnium san- C20.RomaeBonifacius V, papa 71us, sedit annis 5,
    ctorum dedicavit 5. Id. Maii et Sanctae Mariasad vir valde mitis et pius. In Britannia defuncto sanclo
    Martires appellavit, festivitatemque ouvnium san- Laurentio archiepiscopo, Mellitus successit. Maguti-
    ctorum Kal. Novcmb. celebfari constituit. Hujus 18i dat magus, genere Persa, ad fidem Christi conver-
    papm tempore quidam cecus Romw legitur conten- sus et Anaslasius dictus, Jerosolimis mirae sanctita-
    disse contra Judeos de virginitate sanctm Marim. tis monachus. efficitur,
    Cui cum Judei objicerenl, cur.matrem Christi tanto- D 622. Bertrudis 184 regina, uxor Loiharii regis
    pere defenderel, qui ipsum illuminare non possel : piissima bonce memoriae, obiit.
    i Triduum, inquit, expeclate, et magnaliaChristi vi- 623. His tcmporibus baeatus Attala et post htinc
    debitis in me. » Erat autem post triduum purificalio Bertolfus Bohienses abbates, et sanclus Gallus cla-
    sunctm Marim, qum feslivitas eo tempore Roniwnon ruerunt 186.
    ut modo ad Sanctam Mariam Majorem, set dd San- 024, In Bnlannia defuncto Mclli.toarchiepiscopo,
    ciam Mariam ad Blar.tyrescelebrabatur.Ad quam dum successit Juslus, Qui sequenti anno beattim Pauli-
    domnus papael Judeos el chrislianos ineademsol- num ordinans episcppum, Anglis illis oui adhuc pa^
    lemnitale convocasset,affuit.el cecus, et responso- gani erant praedicatorem.et doctorem-misit.
    rium a se compositumid est: c Gaude, Maria » 182ad .625. Romae Honorius, papa 72us, sedit anuis 15,
    VARLE LECTIONES.
    - f78lugdun32superscriplo.lupdoiiise. i. 180s. p. in locoraso; ita nosler, ex Geslis ponlt. Romanornm
    Herimannum emendavil. 181Hujus—defendit alio atramento in margine addita i."- 182m. 1. ,83hwc dlio
    nlramento in loco raso. Fortasse auclor pximo Ilerimanni senlenliam de terrmmolu, etc. scripserai, recor-
    daus sanctm crucisjtbreplioncm jam a. 610 referri. m Geiirttdis littera G minio scripta l. .'" vox in loco
    \qso.
    1153' AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1556
    q«i mullis bonis operibus abundavit. j doctor Anglorum, anno episcopatus vicesimo mi-
    A
    6127.InBritannia E-iuinus rexAngloruma Pattlino gravit ad Dominum, 6 Idus Octobfis.
    episcopo conversus, cum gente sua baptizatur, anno 645. Hoc tempore Pyrrus Conslantinopolitanus,
    aflventus Anglorum in Britanniam pene 180°. Sergii et in sede et in heresi successor, cum a Theo-
    628. Bealus Anastasius monachus multa proChri- doro papa dudum damnatus, ex Affrica Romam
    sto tormenta passus, tandem in Perside a rege Cho- venisset, et fictam penitentiam satisfactionemque
    cidroecum aliis 70 strangulatus, martir efiicitur. Ipso simulasset, benigne susceptus et reconciliatus est.
    anno Eraclius imperator Pefsidem petiit, victo et Postea vero domum reyersus, et efrorem repetens,
    occiso Chosdroe, dominicam crucem Jerosolimani denuo ab ipso papa depositus, damnatus et anathe-
    revexit. mizatus est,
    650. Lotharius rexFrancorum fortis,piuset reli- 646. His temporibus beata virgo Gerdrudis, filia
    giosus, obiit, anno regni 45°. Pipini, soror Grimoaldi majorum domus, Nivalensis
    651. Dagobeitus rex Francorum, sancto Amolfo cenobii mater, virtutibus claruit. Hujus soror Begga
    Metense episcopo et Pipino majore domus utens etipsa religiosa, Angiso sancti Arnolii filio nupsit,
    consiliariis, nimio amore justiciae 18°flagravit. cui eliam Pipinum juniorem peperit.
    652. Pax perpetua inter Eraclium imperatorem et ; 647. His tempoiibus cum Paulus Constantinopo-
    Dagoberlum legalis mediantihus pacta est. litanus Pyrri successor heresim non solum non
    655. In Brilannia Eduinus, rex Angtorum paci- dimitteret, set augmentaret, ipsumque imperatorem
    f.cus et pius, a paganis regibus interimitur. cum aliis seduceret, nec a domno papa admonitus
    654. Osvyald fllius Edilfridi christianissimus, et increpatus resipisceret et ipse identidem dam-!
    paucis cotlectis et adorata cruce quam eTexerat, nalus est.
    fnterfectores Eduini regis superavit, ipseque 8 anais 648. Tempore Constantis imperatoris gens Sar-
    regnavit. racenorum crudelissima multas provincias va-
    635. His temporibus cum Sergius Conslantinopo- stavit.
    lilanus, annitente Cyro Alexandrino heresim acepha- 649. Romae Martinus, papa 76us, sedit annis 6,
    lorum 187inslaurans, unam in Chrislo divinitatis mensibus fere 2. Quo tempore Paulus Constantino-
    et humanitatis voluntatem et operalionem dograa- politanus, ipso imperatoreConstanle seducto, legatos
    ^izasset, ipsumque imperatorem seduxisset, ab aposlolicae sedis pro heresi eum arguentes carce-:
    apostolica sede damnatus est. ribus et exiliis afflixit, et catholicis ubicumque
    637. Constantinopoli Eraclitts imperator a Sergio. r potuit perseculionem excitavit.
    Conslantinopolitano episcopo in haeresim, ul aiunt, 650. Marlinus papa indiclione nona sinodum
    jnduclus obiit, Pro quo Eraclonas cum matre Mar- Romae 105 episcoporum colligit, in qua Cyrum,
    tina annis 2 regnavit. Sergium, Paulum cum sequacibus erroris dam-
    658. Romae defuncto papa Honorio, cessavit sedes navit.
    apostolica annum 1, menses 7, dies 14, quia Con- 651. Beatus Aidanus Scoltigena *88episcopus et
    slantinopolj auctoritas imperialis morte principum doctor Anglorum, 2. Kal. Sept. decessit.
    nutabat. Quo tempore Lateranensis thesaurus dis- 652. Hoctempore Olimpius exarchus aConstanle
    tractus est. imperatore Ilaliam missus, cum domnum papam
    659. Constanlinoppli mortuo Eraclona impera- ceterosque in fide catholica unanimes depravare
    tore, frater ejus Constantinus reguavit mensihus 6. eisque nocere non posset, tandem cum papa paci-
    640. Constantinopoli post mortem Constantini, ficatur.
    filius ipsius,Constantinus, qui et Constans, regnavit 653. In Britannia Honorius Anglorum archi-.
    finnis 28. Romae Severinus, papa 75u% sedit men- episcopus obiit, proquo DeusdeditlO annis praefuit.
    ^ibus 2, diebus 4; post quem, cessavil episcopatus 654. Bealus papa Martinus jussu Constantis,
    mensibus 5, D heretici imperaforis, m Dasilica Salvatoris quae
    641. RomaeJohannes IV, papa 74us, sedit anno 1, Constantiniana dicitur, comprehensus, et Constan-
    mensibus fere 10; quimissa pecunia, multos ca- tinopolim perductus, cum flecti nultatenus posset,
    ptivos in Histria et Dalmatia a barbaris redemit. exilio in Cersona damnatus est.
    642. RomaeTheodorus, papa 75us, sedit annis 6, 655. Martinus papa in exilio migravit ad Domi-
    niensihus fere 6. Hic corpora sanctorum Primi et num, ibique sepullus miraculis claruit postmodum;
    Filiciani levavit, el hereticos damnavit. In Britannia pro quo RomaeEugenius, papa 77us, sedit annis 2,
    Oswald rex Anglorum piissimus, contra Pendanum mensibus fere 10, vir benignus et mitis. In Britannia
    regem paganum pugnans occubuit, et plurimis post Pendan rex Merciorum paganus, ab Oswi rege,
    niortem miraculis claruit. Pro quo frater ejus Oswi sancti Oswaldi fratre, victus interiit, et gens Mer-
    regnavit annis 28. ciorum Christi fidem accepit.
    644. Sanctus Paujinus, Eboracensis episcopus et 656. Pelrus Constantinopolitanus quasi satisfa-
    VARLE LECTIONES,
    ,sc pmsre Justinae edd. 137acephorum 1. ,8S
    sottigena 1,
    1557 APPEND. III. — MOKUMENTAGREGORIANA. 1558;
    l ciensprofidesua,misitRomamsinodieamepistolani A qui porticum sancti Petri marmore stravit. Cometa
    valde obscuram et dubiam, set a domno pana et per 5 menses visa.
    aeclesia Romana non est accepta. '677. jEclesia Ravennas, quas autocephaliam sibi
    657. Romae Eugenio papa defuncto, cessavit epi- usurpans a Romana desciverat, Dono papae se ite-.
    scopatus mensibus 2. rum subjecit.
    658. RomaeVitalianus, papa 78ua, sedit annis 14, 678. Romae defunctoDono,post2menses Agatho,
    meusibus 6. 189Qui literis ex more Constantinopo- papa 81us, sedit annis 2, mensibtts 6. 19a(Gesta:
    lim missis in sede confirmatus, aeclesiam Romanam ponlt. Rom.) Hic papa apud imperatorem effecit, ut
    insigniter rexit. quanlilas relevaretur, qum pro ordinalione ponlificis.
    659. Constanlinus, qui et Constans, imperator soliia eral dari; ita tamen ut decretum generale de
    sancto Petro donaria preciosa Romam misit. electione papw prius ad imperatorem mitteretur,quam
    . 66P- In Italia defuncto rege Longobardorum Ha- ; ille consecraretur. Wilfridus Anglorum episcopus ah
    riberto, duo filii eju* Godaberlus et Pertharich Egberto rege sede sua pulsus, multos in exilio ad
    regnum inter se dividebant, quorum uno occiso, id Dominum convertit.
    est Godaberto, alteroque fugato ad Hunos, Gri- 679. Constantinus augustus legationem Romam
    moaldus dux Beneventanus regnum eorumdem misit, efut pro confutandis hereticis sinodus
    obtinuit. apostolica auctoritate Constantinopoli fieret, postu-
    661. Hoe tempore Paertharich de exilio reversus. lavit. Agatho papa sinodum 120 episcoporum Romae
    iterum in exilium ire est compulsus. collegit, et hereticos unam in Christo operalionem
    662. Constantinus, qui et Constans, ltaliam eon-. dogmatizantes damnavlt.
    tra Longobardos venit, set nichil profecit. 680. Eclipsis lunae, et magna morlalitas Romae
    663. Constantinus imperator Romam venit, et a facta. Agatho papa legatos Constantinopolim misit
    Yitaliano papa honoriflce susceptus, sancto Petro. indictione 9. Qui honorifice ab atigusto suscepti,
    pallium auro textile obtulit; set cuncta pene orna- sextaesinodo universali 150 episcoporum praefue-
    menta urbis 190abstulitle 0. runt, et convictos herelicos, unam in Christo vo-
    664. Eclipsis solis 5 Nonas Maii facta. In Bri- iuntatem et operationem asserentes, damnaverunt,-
    tannia a Scoltis et Anglis quaestio de pascha venti- 193et 9 capilula conscripserunt. TheOdorus Anglorum
    latur. et Scotti a Wilfrido presbitero rationabiliter sfchiepiscopus sinoduro collegit.
    vieti sunt, qui postea episcopus Ordinatur (v. a. 678). 681. Constantinopoli sexta siuodus universalis
    665. Angli ad Yitalianum papam pro episcopo et Q 150 episcoporum indiclione noria mense Februario
    doctore poslulaium Romam mittunt. acta, et Macharius Antiochenus sequacesque erroris
    668. In Sicilia Constantinus imperator, qui et damnati sunt. Quibus damnatis, subito plurimse
    Constans, post multas depraedationes per provincias aranearum telae in basilica coram omnibus cecidc-
    actas, tandem a suis in balneo peremptus est; pro rant, hereticas nugas dejectas esse portendentes,
    qtio Constantinus ejus filius regnavit annis 17, im- Agatho papa decessit.
    perator sane catholicus et pius. Hoc anno Tfceodo- 682. Romae defuncto Agathone papa, cessavit
    rtts archiepiscopus a Vitaliano papa ordinatus, et episcopatus anno 1, mensibus 7.
    camAdriano abbate ad Anglos missus, msiltis et 685. Romae Leo II, papa 82us, sedit mensibus
    verho profuit et exemplo. fere 11; vir per omnia eruditissimus et piissimus,
    609. Sarraceni Siciliam vastant qui sua decreta fecit, plurima egregie scripsit, do-
    670. In Italia mortuo Grimoaldo Longobardorum cuit, et constiluit, Sanctus Cudbertus Lindiufar-
    rege, Pertharich regnum patefnum 17 annis ob- nensis aeclesiaeepiscopus, Britanniain multis virtu-
    tinuit. libus decoravit.
    672. RomaeVitalianopapa defunctoindiclione 15, 684. Romae defuncto Leone, cessavit episcopatus
    post2 raenses Adeodatus, papa 79us, sedit annis 4, D anno fere 1. Post quem Benedictus II, papa 85%
    mensibus 2; vir valde mitis et pius, qui multa sedit meusibus 10 vir satis laudabilis. Cometae ap-
    aediflcia Romae construxit, parent.
    673. Hoc anno Theodorus Ariglorum archiepisco- 685. Romae post pascha defuncto Benedicto, ex-
    pus sinodum utilem collegit. aetis plus duobus mensibus Johannes Y, papa 84us,
    674. [Dagobertus 191rex Fraticorum, praecipuus sedit anno 1. Qui prius archidiaconus, legatus in
    aecclesiartim Dei venerator, obiit. Regnavit an- sexta sinodo apostolicae sedis fuerat. Constantino-
    nos 44. Parisius sepelitur.]- poli Constantino imperatore defuncto, filius eju^
    676. Romaedefuncto Adeodato papa, post menr Justinianus reguavit annis 10; qui heresi poilutus,
    ses 4 1;2 Donus, papa 80us, sedit anao 1, mens. 5; prthodoxis est infestus.
    VARIJE LECTIONES.
    189VII. coi-f. VI. I. 1S0 in loco raso. 191hic in codice 1. alia manu et alio atramento inserla. ilistorice
    tam Dagoberti I. quam II. repugnant; in codice% eadem ac reliqua manu legunlur; adsunt et.in &
    102hwc atto atramenlo in
    marg. 1. anno 677 adsignat 2, is5 et VllII c. c. alio.atramenio.
    1539 AD'OPERA S. GREGORil APPENDICES. 1540
    686. Romae defuncto Jonanne, post 5 menses A Leonem et Tyberium impei ii pervasores occidit.
    Conon, papa 85us, ordinalus, sedit mensibus 11, Gallicinum patriarcham excecalum Romam misit,
    vir item laudabilis. In Britannia sanctus Johannes et in loco ejus Cyrum abbatem, qui se in Ponto exu-
    Hagustaldensis episcopus clarus habetur. lerii aluerat, promovit. De hoc imperatore fertur,
    687. Romae defuncto Conone exactis fere 5 men- quod quotiens a delruncatis naribus profluum ter-
    sibus, Sergius, papa 86us, sedit annis 15, mens. serit, totiens aliquem deiuimicissuis perimi jusserit.
    fere 9. Qui iii fide catholica fortis, persecutionem RomaeJohannes VII, papa 88us, sedit annis duobus,
    abaugusto Justiniano passus est. Yir quippe san- mensihus fere 8, vir. factiiidus et eruditus. Saa-
    ctus et omnibus bonis intentus. ctus 1SGHeddi episcopus migravit ad Dominum.
    688. Ceadwal rex oeeidenlalium Saxonum, ad 706. Johannes papa 'oratorium sanctae Mariaead
    fidem Christi conversus 194Romam m venit, el in Sanctum Petrum construxit, el multas aeclesias or-;
    sabbato sancto paschae a Sergio papa baptizatus et navit.
    Petrus vocatus, inibi in alhis defunctus, ab ipso 707. Hoc tempore Haribertus rex Longohardo-
    papa summo honore tumulatus et epithaphio deco- rum possessionem alpium Cottiarum, dudum a
    ralus est. Longobartis captam et detentam, per privilcgiuin
    689. In Italia Alachis dux tyrannidem invasit, et D aureis literis scriptum sanclo Petro Johannique pa-
    maxime clericos insequitur. pae reddidit.
    690. Theodorus venerabilis [ Anglorum archi- 708. Romae Sisinnius papa 89us ordinatus, in-
    episcopus, anno adventus sui in Rritanniam 25°, gravescente -podagra, 20 tantum diebus supervixit.
    aetatis vero 88°, decessit; qui librum penitentialem PostquemConstantinuspapa 90useffectus, sedit an-
    satis utilem conscripsit. nis 7, diehus 15.
    694. His diebus duo Angli presbitei*i, dum Saxo- 709. Coenredus rex Merciorum, et" cum eo Offa
    nibtts praedicarent, martirio coronali, et miraculis; regius juvenis, filius Sigiheri i'egis, relicfs regnis
    declarali, a Pipino Coloniae sunt tumulati. Romam veniunt, ibique monachi effecti, non niullo
    695. Consiantinopoii Justinianus imperator here-- post obierunt. Wilfridus Anglorum episcopus obiit,
    ticus a Leone el Tyberio abscisis narihus regnoi cui Acca successit.
    cxpulsus est, et ipse Leo regnum 5 annos obtinuit. 710. Adrianus abbas venerabilis, anno ex quo a
    Vir sanctus Willibrordus, a Sergio papa archi-. Yiialiano papa in Brilanniam cum Theodoro archi-
    episcopus ordinatus et Clemens vocatus, genti Fre- episcopo missus est 41° obiil. Ilildebertus rex Fran-
    sonum praedicans, virtutibus claruit. corum obiil, pro quo Dagoberttis annis 5.
    696. Sergius papa, Domino revelante, capsami 711. ConstantinopoliPhilippicus imperator factus,
    cum porlione dominicae crucis invenii. Justinianum imperalorem occidit, et ipse annum
    697. In Britannia sanctus Cudbertus, ex ana- unum et sex menses regnavit, catholicos perse-
    choreta episcopus, migravit ad Dominum postt quens, hereticis favens. (Cf. Gesta pontt. Rom.)
    multas virtutes; cujus vitam Beda presbiter de- Vnde 197et a Constantino papa 1S8 anathematizatur.
    scripsit. Quapropter regni principibus eum pro excommunicato
    698. Constantinopoli Tiberius imperium inva- devitaniibus, regium diadema deponere compellitur.
    dens, Leonem imperatorem 7 annis qttibus ipse3 : 712. Heribertus rex. Longobardorum moritur, pro
    post hunc regnabat in carcere tenuit. IJIIOLitidprandtisi
    699. Hoc tempore sinodus Aquilegiensis facta, ett 715. Constaniinopoli AnastasiusPhilippicum ocu-
    quidam qui concilium quintum universale uolue- lis ct regno privavit, et ipse annis 3 regnavit.
    runt recipere, a Sergio papa corrccti sunt. 714. Anistasius irnperator missis Constanlino
    701. Romaedefuncto Sergio, Johannes VI, papaa. papaj litteris, se cathoHcum declaravit. Pipinus fi-
    87us, sedit annis 3, mensibus 2. lius Ansigisi, nepos sancli Arnolfi, major domus et
    705. Beda presbiter Anglus, vir doctus, usquej D dux Francorum, anno rt^gni 27° obiit; pro quo filius
    huc^hronica minoris libri de temporibus perduxit.. ejus Karolus regnavit annis 27. •••;'
    Hoc lempore cum Gisulfus dux Beneventi Canipa- 715. Romae199defuncto Constantino papa, Gre-
    niam vastaret etcaptivos abduceret, a Johannepapai gorius H, papa 91us 200,sedit annos 15, menses 9,
    paccm postulante dona accipiens, captivos red- qui 20° 17 capitula conscnpsit (1277). Dagobertus
    didit. junior, lilius Hildeberti, rex FranCorum obiit, pro
    704. In Britannia Edilred rex Mertiorum, reli-- quo Helpericus, qui et Daniel.
    Cto 19Bregno 1S6, monachum se fecit. 716. Egbertus vir sanctus, ni jone Anglus, Scot-
    705. ConstantinopoliJtistinianus imperator auxi- tos legilime pascha celebrare docuit. C >nslaiitino-
    tio Terhelli regis Vulgariorum imperium recipiens,i, poli Theodosius imperator faetus anno i regnavit.
    YARIJE LECTIONES .
    m supra lin. 196in loco raso. 196hmc eadem manu addita. ,87 hwc alio atramento. 198quw sequnntur,
    in locoraso. ,99Romgs—mensesIX prius, ut in Herimanno,anno 714 adsignata eranl 1. 200pp. Xul et qui
    XVII jan. c. alio airamenlo.
    NOT.E.
    (1277) A. 714 apud Ilerimaiinitm.
    1541 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1542
    Qui Anastasium irhperalorem pugna victum, presbi- A Favarias, ex Augensibus fratribus inslrucla sunt.
    terum ordinari fecit. 752. Karolus Gothiam invadit.
    717. Romae Tyberis supra modum inundans, 755. Karolus exercitum Sarracenorum de Hispa-
    multa sedificia subverlit. Hoc tempore Winfridus, niis venientem delevit.
    qui et Bonifacius, genere Anglus, Germaniae genti- 754. AugiaeEto abbas, Kebam suscessorem relin-
    bus verbum salutis praedicat auctoritate Gregor quens, ipse Argentoraci20i episcopus promolus, non
    papae. longe post sui nominis Etenheim cenobium con-
    718. Constantinopoli Leo imperator annis 9 re- sfruxii.
    gnavit. Cujus tempore Sarraceni Constaniinopoiim 755. Karoltrs itcm deleiis Sarracenis viclor re-
    obsidentes triennio, tandem divino auxilio, fame, diit.
    peste, ferro repelluntur. 756. Karolus Gothos petiit, et inde victor rediit,
    719. Sanctus Bonifacius a Gregorio papa Mogon- Audoinus episcopus obiit. Augiaedefuncto post 2 an-
    tiaci archiepiscopus ordinatus, multis genlibus pro- nos Keba, Ernfredus Augiae abbas et Constantis:
    fuit verbis et exemplis. episcopus effectus, 10 annis praefuit.
    720. Mortuo Helperico, Teodericus filius Tago- 757. Karolus Saxones victos fecit tributarios.
    berti rex a Karolo constituitur. Sanctus Othmarus 3 759. Karolus totam Provinciam suae subjicit di-
    cellaesancti Galli primus abbas constitutus, 40 an- tioni.
    nis rexit. 740. Victis circumquaque hoslibus, pax ct quies
    721. Karolus Reginfredum vicil, Andegavisurbem regno Francorum facta est per Karolum.
    vi cepit. Sanctus Johannes Hagustaldensis ep!scopus 741. Romae Zacharias, papa 95us, sedit annos 10,
    obiit. . . menses 4. Karolus moritur Carisiaci, et apud San-
    722. Karolus Alemanniam et Bajoariam subegil. ctum Dionisium sepelitur; pro quo filii ejus, diviso
    725. (BEDJEChron.) Hoc tempore corpus sancti inter se regno Francorum, majores domus prcefue-
    Augustini de Sardinia in Ticinum a Ludbrando rixit, Karlomannus annis 6, Pipinus annis 10.
    translatum est. 742. Karlomannus et Pipinus duces Aquitanise
    724. Karolus transito Ligere Aquitaniam vastat, et Sueviaerebellaiites cito comprimunt 206.
    Sanctus Pirminius abbas et choitpiscopus a Karolo 744. Fuldense cenobium in saltu Bochonia a san-
    Augiae insulce prsefoclus, seipentes inde fugavit, et cto Bonifacio archiepiscopo fttndatum est.
    eenohialem vitam ibi instituit, annis 5. 201Choros . 745. Karlomannus cum fratre Saxoniam rebellan-
    grece, regio laline dicitur, unde chorepiscopus,id est ., lem vastavil.
    regionalis episcopus,qui per regiones discurrit. 746. Sanctus Bonifacius, annuente Karlomanno,
    725. Sarraceni Gallias vastant praeda ct incendio. auetoriiate Zachariae papaj duos in sua parrochia
    726. (Cf. EINUARDI Vitam Karjoli, c. 1.) Karolus episcopatus facit, Wirziburgensem scilicet, cui sau-
    Sarracenos una cum rege eorum prostravit. Huc clum Burchardum, et Eichstetensem, cui sauctum
    usque Beda venerabilis presbiter chronica sua Willibaldum, conprovinciales suos, primos episco-
    perduxit in majori libro de temporihus. Huc 202 pos ordinavit. Sidonius, Augiaemonachus, quintus
    usque regnum Romanorum; exhinc Francorum ei loco abbas, Constantiaeque episcopus factus, prae-
    Eupputatur. Karolus Pipini filius, cum jam princi- fuitannis 15; qui cellam quoque sancli Galli am-
    patum major domus 12 annis tennisset, posthaec biens, iniquis principibus in damnatione sancti Oth-
    eundem principatum 15 annis obtiuuit, regibus ta- mari abbatis consensit.
    inen in Francia, set parva dignitate regnantibus. 747. Karlomannus pro Dei amore mundo abre-
    727. Karolus Burgundiam petens, eam sibi sub- nuntians, in castro Cassino monachum se fecit.
    egit. Sanctus Pirminius ex Augia pulsus, Etonem pro 750. Pipinus Griphoni 12 comitatus in partibus
    se constituit abhatem, et ipse.Alsatiam, alia instrtb- Ncustrice dcdit.
    eturus coenobiapetiit. > 751. Pipirius missis Romam legatis, Zachariam
    728. Karolus Aquitaniam sine belto recipit. papam de regno Francorum et ignavis ejus ' regibus
    729. Sanctus Eghertus presbiter Anglus obiit, eonsuluit. -
    anno aetatis 90, die paschae, id est 8 Kalend. Maii. 752. Auctoritatc Zachariae papae, et non multo
    750. Sarraceni Avinnionem ui'bem capiunt, et post Stephani 94l, qui eidem in pontificatu 6 annis
    circumquaque regiones devastant. successit, deposito ac detonso rege Hilderico, Pipi-
    751. Karolus Avinnionem, cesis Sarracenis, vi nus rex Francorum electtts, et Suessionis a saucto
    expugnatam recipit. Beda presbiter et monachus Bonifacio archiepiscopo unctus, regnavit annis 17,
    natione Anglus, doctor eximius, obiit 7 Kal. Jun. Audogaritis, primus Campidonensis cenobii funda-
    Romae Gregorius III, papa 92u» 203sedit annos 10, tor et ahbas, locum illum incolere cepit. !
    inenses 9. Tria cenobia, id est Altaha, Mourbach, 755. Pipinus rex Saxoniam vastat, ibique Hildi-
    VARIJE LECTIONES.
    101hmc alio atramento in
    marg, 202hac voce incipit Gottw. 203hic et hinc inde usque ad a. 872 nu-
    tnerus paparum aho atramento additur. m vel argenlin.ajglossa 1. 205hinc lineu erasa est i.
    1545 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1344
    garius Coloniensis archiepiscopus est occisus. Ste- A.Parisius obiit, anno aetatis 54". Pro quo filii ejus
    plianus papa pro auxilio conlra Haistulfum Longo- diviso regno, Karolus Magnus annis 40, et Karlo-
    bardorum regem poscendo ad Pipinum regeni in mannus 4 annis, regnaverunl.
    Frjnciam venit, elfilios ejusKarolum et Karloman- 769. Corpus sancti Othmari abbalis posl decem
    num Parisius reges unxit. annos, in insula qua obiit, incorruptum inventuni,
    754. Sanctus Bonifacius Mogontiacensis archi- ad monasterium sancli Galli translalum est.
    episcopus cum Fresonibns praedicaret, martirizalus 770. Karolus filiam Desiderii regis Longobardo-
    est ab eis, anno episcopatus 56°, et apud Fuldense rum uxorem duxit, set postea repudiavit.
    ceriobium sepultus. Pro quo Lullus archiepiscopus 771. Karlomannus obiit, el Remis"sepelitur. Ka-
    praefuit annis 52. Karlomannus frater Pipini, cum rolus magnam synodum colligit.
    ad eum pro dissuadenaa expeditioue Italica venire 772. Karolus Saxones pelit; unde acceptis obsi-
    vellet, Lugduno obiit. Pipinus Italiam cum exercitu dibus rediit. Romae post Stephanum Adrianus I,
    petens, Haistulfum regem Papiae obsessum obsides papa 97us, seditannis 24.
    darc et res sancti Pclri sub sacramento reddere co- 775. Karolus ab Adriano papa pro defensione re-
    egit. Stephanus papa duce Jeronimo, Pipiiii fraire, ruro sancli Petri rogatus, Ilaliam petiit, et Desiderio
    Romam rediit. rege obsesso Papiae, ipse Romam crandi gratia adr-
    755. Haistulfus sacramentum conlemnens Romam iens, pascha 20' -ibi celebravit.
    obstdet, omnia circum ferro et igne vastans. Pro 774. Longohardi cum Desiderio rege eorum Ka-
    qua re papa legatos per mare ad Pipinum pro auxi- rolo se tradunt, anno 205°, ex qUo Italiam curo rege
    lio misit. Alboino intraverant. Corpora sanctomm Gordiarii
    756. Pipinus rcx ilerum Italiam petens, Haislul- et Epimachi de Roma in Alemanniam translaia
    fum Papiaeohsidet, ct Ravennam allasque urhes per- sunt.
    vasas eum sancto Pelro et domno papaeper legatum 775. Karolus Saxoniam iterum rebellantem va-
    reddere compulit. stat.
    757. Coristantinus imperator inter alia munera 776. Karolus Roudgaudum, regnurn Iialiae affe-
    Pipino regi eliam organum misit. ctantem, occidit.
    758. Romae Stephano papae Paulus95us successit, 777. Saxones landem multa cede perdomili, Ka-
    annis 10. rolo subduntur et christiani efficiuntur.
    759. Waifarius tyrannidem in Aquitania exercuit. 778. Karolus Hispanias petiit, quihus subactis re-
    Sanctus Olhmarus abbas a Warino et Roudhardo P dit, Saxones ilerum rebellant.
    consensu Sidonii episcopi inique damnafus, et in in- 779. Karolus iterum Sax,ones superavit.
    sulain Rheni Stein relegatus, mi.eravit ad Dominum. 780. Karolus dispositis rcbus Saxonum et. Scla-
    Cujus abbatiam cum Sidonius episcopus et abbas vorum, ipse Romam gratia orandi adiit.
    lemerarie invasisset, ante altare sancti Galli proflti- 781. Pipinus filius Karoli Romaeab Adriano papa
    vio venlris obiit. Pro quo Johannes Augiensis mo- baptizatur, 20Set ab eodema baplismo suscipilur, et
    nachus episcopatum et utramque abbaliam accipiens, cum fratre Ludowico rex ungitur. Constanliae epi-
    praefuit annis 21. Qui primum Romanoesedis privi- scopus et abbas Johannes obiit, pro quo Egino epi-
    leghim Augiaeab Adriano papa impetravit. scopus annis 52, et Petrus Augiae abbas annis 5 el
    760. Pipinus Aquitaniam seu Wasconiam invadit, apud Sanctum Gallum Roudperius abbas anno 1,
    ct Waifarium injusle usurpata suh sacramenlo red- praefuerunt. Hoc tempore cruces apparuerunt nvultis
    dere coegit. in vestibus. Sanguis e terra etaere fluxisse dicitur.
    761. Waifarius iterum tyrannidem exercuit. 209Sciendum Karotomagno Adrianum papam Romce
    762. Pipinus rex cum Karolo filio suo Aquitaniam tibrum dedisse continentem canones aposlolorum^
    petens, mtiltas urbes ibi cepit. c&m conciliis Niceno, Ancyrano, Neocmsariensi,
    764. Pipinus magnum convenlum Carisiaci ha- D Gangrensi, Anliocheno, Laodicensi, Constanlinopoii-,
    buit. tano, Calcedoncnsi, Sardicensi, el quocidamexcerptun,
    765. Roudgangus Metensis !06archiepiscopuscor- ex Affricanis conciliis conlinenlem, cum decrelis.Ro-
    pof a sauciorum Gorgonii, Naboris et Nazarii a Paulo manorum ponlificum; Siricii 40', Innocenlii 42',
    papa impetravit. Zosimi £5'1, Bonifucii 44'. Celestini i^, Leonisil',
    766. Corpus sancti Gorgonit in Gorzia cenohio, Ililari 48', Simplhii 49;, Felicis 50', Gelasii 51',
    sancii NahOris in Nova Cella, saucli Nazarii in Lau- Anastasii 52', Sytnmachi 55>, Hormisdm 54', Gre-
    rcsham conditum est. 21°Hunc librum quidam Adrianum cpgno-r
    gorii 71'.
    767. RomaePaulus papa obiit, pro quo Stephanus minant. Idem Karolus duos libros ex traclatibus sive
    96us sedit annis 4. sermonibus sanctorum Palrum per Paulum,diaconen\
    768. Pipinu.s subacta Aquitania, 8 Kal. Octob. suum collegit, eo quod quwlibet apocrifa nollel legiin
    VARIJE LECTtONES.
    206metentis. 207pascha •!. 20Set—suscipitur cdia manuet alio atrumenio. "°s qum sequuntur, in margine
    superiore scripla sunt. Ea hoc potissimum loco collocanda t.sse censui; cf. Legg. 1,44. Codesc2 ea anno '789
    adsignal; desunt 5. sl° Hinc alio alramenlo. ,...,,
    '45£> APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. fi346
    wciesia. Nani prmdicli duo libri per circulum anni A nas temcratores Leonis papie capitaii sententire ad-
    .singulis festiviialibuspene sivejejuniis ad noclurnales dixit; set precihus ejusdcm papae vita concessa, in
    lectiones sufftcere possunt cum bibliollieca. Perfecli exilium eos rclegavit. Terra motus factus est 2. Eal.
    sunt autem illi duo libri anno Domini 808. Maii.
    ?82. KarolusSaxonum 4500decollare jussit. Apud 802. Aaron rex Persarum inter alia munera elc-
    Sancttim Gallum Waldo abbas praeluit anno 1. phantem Karolo imperatori misit.
    785. Hiltigard regina uxor Karoli, 2 Kal. Maii, et 805. Sanguis Domini Mantua; invcnlus, Karolo
    Berhta, mater ejus, 4 Idus Julii obierunt. imperatori nuncialur. Cujus rei veritatem perqui-
    784. Junior Karolus a patre in Saxoniam missus, rendam Leoni papae imperator demandavit. Qua
    Westfalos belLodomuit. occasione arrepio itinere, papa ad imperatorem venit,
    785. Widikind Saxo ad deditionem Karolo veniens et cum eo natalem Doniini Carisiaci celebravit.
    •baptizalus est. 804. Domnus papa magnis muneribus ab impe-
    786. Karoltis iterum Romam ivit orandi gratia. ratore donatus, Romam rediit.
    Augiae post Petrum Waldo, abbas octavus, praefuit 805. Karolus junior a patre missus, Boemiam
    annis 20. subjugavit.
    • 787. Rou.Idrud, filia Karoli, Constantino impera- 806. Karolus imperator regnum iriter tres filios
    tori desponsaiur. suos divisit.
    789. !" Hoc anno Karolus 85 pene canonum ca- 807. Aaron rex Persarum cum ali!s muneribus
    pitula lolius regni sui episcopis transmisit, ut ejus artificiosum Karolo imperatori misit horologium.
    auxilio corrigenda corrigere possent. 808. Eardolf rex Nordanumbrorum regno pulsus
    790. Htinc annum Karolus Wormatiae quietus ad Karolum iiijpei*atoremquestum venit.
    transegit. 809. Qua;stio de processione sancli Siintus syn -
    791. Karolus terram Hunorum devastat. .odo habita ventilatur.
    792. Sinodo Ratisponae collecta, heresis Feliciana 810. Hispani et Greci per legatos cum illo pacem
    damnala est. firmaiit. Pipinum filium suum, regem Iialiae, mor-
    795. Saxones item more suo rebellant. tuusn esse didicit.
    794. Sinodo magna in Franconofurt habita, hc- 811. Heito abbas Augiae et episcopus Basileae",
    • resis item Feliciana damnata est. Pseudosynodus mi-.sus Constantinopofim, odoporicum, id esl itine-
    . Grecorum pro adorandis imaginibus habita, ab rarium 21asuum scripsit.
    episcopis damnata est. His temporibus Alcwinus, Q 812. Michahel imperaior legaiis Karoli remissis,
    -qui et Albirius, apud regem ceterosqUe vita et do- suos etiam pacem confirmattnn misit. Beneveiitam
    ctrina clarus habetur. 25 milia solidorum auri tribuiuin Karolo persol-
    795. Huni missis legalis se cum terra' sua Karolo vunt.
    tradunt, et christianitatem promittunt. 815. Karolus knperator Amalharium Trevcree-
    - '796. Romaedefuncto Adriano papa. Leo Iil, papa sem archiepiscopum, et Petrum Nonantulanum ab-
    98us, sedit aunis 20. batem Constantinopolim misit, quorumodoporjcum,
    797. Constantinopoli Conslantinus imperalor a id esl liber itinerarius 213item scriptum habetur. Ipse
    Grecis execatur. Ludowicum iilium consortem regni fecit. Mortuo
    c 798. Helena mater Constantini imperatoris ceci Pipino filio ejus rege Italiae, filium ipsius Berinhar-
    legatos Karolo pro pace misit. diim, nepotem suum, regem fecit Italiae. Quina per-
    799. Leo' papa ut fama est in Ietania majore a uaagna concilia Mogonciaci, Remis, Turonis, Cavil-
    Romanis lingua praecisa excecatur, et per quosdam lonis, Arelati pro statu aeclesiarum fieri jussit.
    liberatus, in Saxoniam ad Karolum est perductus. 814. Karolus imperator magnus, cum prius the-
    . Geroldus praefectusBajoariae,signifer et consiliavius sauros suos inter 21 archiepiscopaius regni sui ce-
    Karoli, pius et religiosus, contra Hunos pugnaas D terosque episcopalus et aeclesias divisisset, febre et
    occubuit, Augiaeque, quam multis auxerat donis et pleuresi pulsatus, 5 Kal. Febr. Aquisgrani obiit,
    praediis, sepullus est. Patriarcha Jerosolimitanus ibique sepultus est honorifice, anno aetatis 71°,
    reliquias de sepulchro Domini mittit Karolo regi. regni 47°, subjectae Iialiae 44°, Lmperii 14°, indi-
    800. Karolus Jerosolimam insignia dona transmi- ctione7u.Pro quo Ludowicus filius ejus, cognomento
    sit, et Romam petens, Leonem papam, se de illatis Pius, regnavit annis 21*27. Qui staiim generale col-
    et non probatis criminibus sacramento purgantem, loquium Aquisgrani habuit, et multa perperam gesta
    sedi suae restituit. per regnum correxit.
    801. Karolus in die natalis Domini a Leone papa SI5. Quidam ex Romanis primoribus in necem
    corona imposita, primus regum Francorum Caesar Leonis papoeconjurantes, puniuntur.
    Augustus Imperator, Romanis laudes succlamanti- 816. Leone papa defuncto. in 8. Kal. Junii. Ste-
    tibus, appellatus est. Qui posteajttxta leges Roma- phanus 99us sedit mensibus septem. Qui ad Ludo-
    YARIJE LECTIONES.
    2,1 212i. i. atio atram. 1. decsl 5. J,s i. 1. i. axioatram. 1. 21iaiio
    sequenlia c.ito atramenlo 1
    alrav.t.
    1547 . AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1348
    wicum regem in Franciam veniens, Remis eum im- A Valenlis martiris. Ratolfus Yeronensis episcopus a
    peratorem coronavit, deinde Romam rediit. Impe- duce Yenetiae impetravit, et cum corpore Genisii
    rator, sinodo collecta, multa de statu et religione martiris in Augiam insulam attulit.
    cenobiorumbcne disposuit. 831. Imperator omnes contrarios sibi honore pri-
    . 817. Stephano papa 9 Kalend. Febr. defuncto, vando, animos tam filiorum quam ceterorum contra
    Pascalis 100us sedit annis 7. Legati Leonis impera- se irritavit,
    loris de Constantinopoli pro pace ad Ludowicum 832. Imperator contra fiiios suos exercitum mo •
    veniunt imperatorem. vit; uxorem timore filiorum abdicavit.
    818. Ludowicus imperator cismarinos Britannos 855. lmperator item contra filios in Alsatiam
    domuit. venit. Ibi veniente Gregorio papa cum filiis, impe-
    819. Synodo Aquisgrani habita, multa de stalu ralor a suis relictus, in filiorum potestatem devenit.
    seclesiarum disposita sunt. 854. Imperator judicio episcoporum armis depo-
    820. Ex inundatione plttviarum pestilenfia magna sitis, ad agendam peuitentiam includitur.
    facta est 216. 855. Imperator cum filiis Pipino et Ludowico
    821. Ludowicus imperator regnum inter filios di- Lugduni magnum hahuit conventum.
    visit, esilia relaxavit, debita cunctis dimisit. 857. Ticinum 5. Kal. Januarii octies noctu tre-
    822. Ludowicus imperator de publicis suis pec- muisse dicilur.
    catis publicam penitentiam egit, et quaeque in regno 858. Imperator habilo convenlu Noviomagi, Lu-
    suo corrigeuda, correxit. Lolharius in Italiam, Pi- dowico filio regnum Francorum interdixit. Puoto
    pinus ducta uxore in Aquitaniam, reges missi sunt. diaconus palatii in Judaismum lapsiis.
    Fuldis Eigil abbas obiit, cuiRabanus, vir doctusjet 859. Imperator filio sho Lothario vepacificatur.
    divinorum librorum tractator egregius, successit. Ebbo °is'Remorum ar.chiepiscopusdegradatur.
    Augiac Hetone abbate et episcopo pnvatam vitam 840. Imperator filio suo Lothario ad imperium
    adoptante Erlebaldus abbas 10us successit. designato, 12. Kal. Julii obiit, etMetlis sepelitur.
    825. Lotharius rex Ilalise, rogante papa Pasehale, 841. Ludowicus junior, adunatis cum fratre suo
    imperator ab eo Romae coronatur. Agri multi praeter Karolo copiis, cum Lothario monarchiam appetente
    solitum grandine sunt vastati, veris 216 eliam inter de partiJ.one regni concordare non possent, juxta
    ipsam et magnis lapidibus alicubi decidentibus. Fontinatam villam 7. Kal. Julii atie confligunt. Lu-
    824. RomoeEugenius, 101uSpapa, postPaschalem dotvicus et Karolus castris potiti sunt, fugato Lo-
    sedit annis 5. Augiaa Weiiinus monachus e corpore r thario.
    ductus et reductus 217, post triduum obiii. Cujus 842. Tandem cunctis pacem optantibus, regnum
    visiones Heito episcoptts prosa, et Walachfridus he- in tria partiri constituunt. AugiseWalahfridus Strabo
    roico metro scripsit. vir doctus, abbas 12u", praefuit, qui metro et prosa
    826. Herioldtis rex Danorum cum uxore et filiis conscripsit multa.
    et magna suorum mullitudine Mogonciaci baptizatus 845. Lotharius cum imperatoris nomine Italiam
    est. Hildowinus abbas de Sancto Dionisio, ab Eu- accepit et Relgicam Galliam, quae nunc usque at
    22°regnum Lotharii dicitur; Ludowicus Germa-
    genb papa ossa beati Sebastiani martiris impetravit, , • eo
    qttae Suessionis in basilica sancli Medardi collo- niam, Karolus Gallias obtinuit.
    cavit. 844. "> Defuncto Gregorio papa, Sergius II104"«
    827. Corpora sanctorum martirum Marceltini ett sedit annis 5.
    Pctri in Franciam translala sunt. Hoc in anno An-- 845. 222Rhabanus Fuldensis abbas librum quem
    scgisus abbas iu quatuor libellis collegit tam secu- de sancta cruce variis figuris metroque composuit,
    lares quam aeclesiasticas leges, quas Karolus Magnus3 Sergio papaa transmisit.
    ct Ludowicus atque Lotharius imperatores promul- 846. 223Lotharius imperator Burgundiones rebel-
    gaverunt. D lare molienles ad deditionem coegit.
    828. Romae 2,s post Eugenium Valentinus, 102JS8 847. (Gesla pontt. Rom.)°°* RomaeLeo IV, papa
    papa, sedit diebus 40, et post hunc Gregorius IV,, 105UB,sedit annis 9, mensibus tribus, qui Romae
    103us papa, sedit annis 16. Reliquiae sancti Marcel- munitionem, quam Leoninam dicunt, feeit, eamque
    lini Aquisgrani allatae, plurimis gloriflcantur mira- apostolica benedictione dedicavit, et sub anathemate
    culis. in perpetuum confirmavit. 226Mogontiaci Rhabarius,
    829. Aquisgrani lcrroe moius sahbato sancto pa - Fuldensis abbas doctissimus, ordinatur archipraesul.
    schse facius. Qui mox Ludowico jubente sinodum magnam Mo-
    830. Gorpus sancii Marci evangelistae, sub nominee gontiaci collegit. Tempore S26Leonis papae quarti tt
    VARIJE LECTiON-:S.
    215hinc cdatd alramenium, sed eadem manus. 21Gv. e. i. i. et desunt 5. 21T et r. desunt 3.
    218Romae— ann. XVI primum anno 827, 221tum anno 828 adscripla sunt in 1. 219E. R. a. d. hwc alio
    " 220
    (anni 1088.) atr. 1. ab eo alio atr. hwc primum a. 843, tum a. 844. adscripta sunt 1. 222hwe
    primum a. &44, tum a. SiS.adscripta sunt 1. m et hmc primum anno superiori adscripta fuisse videntur L
    sn Romae.—coiifirmavit ilem Jtwc a. superiori primum adscripta fuerunt t. °u hic numerus erasus est 1.
    226Itiecin margine supra a. 830 kabentur l. — anno 852. adscriptu 2.
    1549 APPEND. III. —• MONLMENTAGREGORIANA. 1350
    Rabani MogontiaCensis archiepiscopi iu conveniu A 864. Guntharius Cploniensis episcopale ofliciuin
    episcoporum Mogontiaci (conc. Mog.), confutala est post interdictum usurpans, sct postea ductus peni-
    heresis Praedestinatianorum, quorum capita beatus tentia Romam venit, set minime reconciliari nie-
    Auguslinus confregit atque conlrivit in libro dc cor- ruit.
    repiione et gratia et praedestinatione sanctorum ac 865. Arsenius episcopus, Nicolai papae legatus,
    bonopeiseveranliw.''''. . • . ipsi Lothario lidem conubii per sacramenta 12 prin-
    848. Gotescalcus quidam presbiier, quosdam ho* cipum suorum pollicenli, Tiothpirgam conjugem
    mines ad vitam, qttosdam ad mortem inevitabiliter reconciliatam reddidit.
    a Deo praedestinatos dogmatizans, in conventu epi- 866. Yulgari missis a Nicolao papa et Ludowico
    scoporum Mogontiaei convictus, regno expellitur. rege praedicatoribus, fidem Christi stiscipiunt.
    849. AugiaeWalahfridus Strabo abbas obiit; pro 867. Lotharius rex posihabitis principum sacra-
    quo Folcuinus abbas 15us praefuit annis 9. mentis, Thiotpirgam repudiavit itcruni, se priori
    S50. Magna fames circa Rhenum, in qua Rhaha- coneubinae comroiscens. Unde euni papa Nicolaus
    mis archiepiscopus multos pauperes aluit. cum suis coraplicibus exconimunicavil, literis ad
    S52. Magna sinodus et generalis conventus Mo- diversos missis.
    gontiaci a Rhabano archiepiscopo et Ludowico rege 868. Synodus magna coram Ludowico rege colli-
    habitus. gitur Wormalite. Romae defuncto papa Nicolao,
    855. Nordmanni basilicam sancti Martini Turonis 108us AdriausisII sedil annis 5. Ad quem cum Lo-
    incendunt. tharius rex venisset, et frustra opitulante fialre Lu-
    855. Lolharius impefator, relicto mundo divtso- dowico imperatore, pro Waldradae concubinae suoe
    que inter filios regno, monachum se Prumise fecit, matrimonio satis egisset, nichil profuit. (REGIN.
    et non multo post, 5. Kal. Octob. ad regrium celeste Chron. a. 869.) Ea°°° quidcm condilio ei dabatur,
    migravit. Post quem filii ejus Ludowicus imperator ut si innocenf esset, fiducialiter corpus Domini pcr-
    Ilaliam, et Lotharius Cisalpinas partes regni tenue- ciperet; sin vero, illud nullalenus accipere prmsu-
    runt. meret. Set ipse temerarius accessit, el cum suis com-
    856. Mogontiaci Rhabano areliiepiscopo defuncto, plicibus inevitabile judicium sibi suoque regno , heu!
    successit Karolus, filius Pipini regis Aquitaniae. niinium deinens, percepil. Nam lanta cludes hanc
    Romo3 Leone defuncto, 106us Benedictus III, papa prmsumplionemdivinitus subsecuta est, ul in ejusdem
    scdit aiinis 2, mensibus 6. Lotharii regno, tota virtus ac nobiiitas, non peste set
    857. Synodus a Karolo archiepiscopo Mogontiaci r quasi hosliti gladio, deleta vidcretur.
    colligitur. 869. Lotharius rex cum rcomplicibtis suis se
    858. Villam quandam juxta Mogonciacum et apud papanv Adrianiim de illalis criminibus excu-
    Rhenum, Cammunti voeatam, nequam spiritus ho- sans et corpus Domini temcrarie ab eo accipiens,
    mines multipliciter infestando devastavif. Romag cum rediret doraum, Placentiaeperiit; autoresque
    past Benedictum 107us Nicolaus papa sedil aunis 9. sceleris pene omnes ohiter periere. Regnumque ejus
    859. Crehri terraj motus Mogontiacum concu- Karolus patruus ejtis invasit.
    tiunt; ihique Probus presbiter religiosus et sanctus, 870. Synodus magna Coloniae collecta, et mvtlta
    7. Kal. Julii obiit. pro statu aeclesiaedecreta.
    860. Hiemps maxima etiam Ionium mare usque 871. (REGIN.Chron.) 229Ludowicus imperator Adcd
    in Yenetiam per glaciem equis meabile fecit. giso tyrannoper sacramenlum repacificatur; quola-
    861. Meginradus Augiae monacbus , et primus men sacramento eum post Joannes papa absolvit, et
    incola heremi quae Turicino adjacet lacui a quibtis- eum contra eundemtirannum incilavil ad bellandum.
    dam latronibus inihi 12. Kal. Febr. peremplus, post 872. Basilius imperator Grecorum portionem do-
    mortem virtttlibus claruit, Augiae sepultus. A qt;o miniese crucis Ludowico regi transmisit,
    usque hodie Heremus ipsa a sanctis et religlosis D 873. Romae defuncto Adriano, 109us Joannes
    viris culta, in nohile excrevit cenobium. VIII papa sedit annis 10 230,cujus prmcepto Joan-
    862. Lolharius rex favenlibus archiepiscopis nes diaconus Romanw wclesim vitam sahcti Grego:ii
    Gunthario Coloniense et Theothgaudo Treverense, authenlice descripsit.
    . repudiavit Tiolhpirgam ujiorem legitimam, sinodo 874. Ratolfus Yeronensis episcopus obiit, qui
    ad hoc machinandum collecta. sui nominis cellam construxit juxta Augiam
    865. Synodo Roraae collecta, Guntharius et 875. Ludowicus imperator Jtaliae defunctus, Mc-
    Theothgaudus archiepiscopi illuc transmissi, a Ni- diolani sepelitur, anno regni 20°. Cujits regnum pa-
    cholao papa stiut depositi, et cum synodo sua anathe- truus ejus Karolus rex Galliarum invadens, a Joan-
    matizaii, Lothariusatie rex, nisi resipisccrel, excom- ne papa se imperatorem coronari fecit.
    municatus est. 876. Ludowicus rex religiosus apud Francono-
    - VARIJE LECTIONES.
    827ac b. p. atram. paulo diverso 1. desunt 5. 28SHwc inmarg. alio atramento 1. Anno 869. adscripta
    in 2. 22° hwceadem manu addita 1. 23° reliqua addiia alio alramenio 1.
    4551 AD OPERA S. CREGORII APPENDICES. 13S2
    ftirl 5 Kal. Seplembris omit, anno regni 58", re- A . 892. Romse post Stephanum Formosus, pritis
    gnumque ejus tres filii, Kaiioaiannus Bajoariam, Portuensis episcopus, papa 115us, sedit annis 4,
    Ludowicus Gerraaniam, Karolus Alemanniam, sin- mensibus 7.
    guli cttm adjacentibus provinciis accepere. 895. Formosus papa Arnolfum regem adsusci-
    877. Karolus rex Galliarum obiit, anno regni piendam et a tyrannis eruendam Italiam invitat.
    37°. Post quenv filius ejus Ludowicus Balbus re- 895. 233Synodus magna apud Triburiam collecta.
    gnunt Galliarum accepit. Itemque rex a papa rogalus, Italiam petit.
    878. Ludowicus rex Germaniaccum fralre Karolo 896. Arnolfus rex tandem Romam venit, et a
    regnum Lotharii divisit. Formoso papa imperator coronatus est. Formosus
    879. Ludowicus Balbus, filius Karoli, rex Gallia- papa diepaschae obiit. Pro quo sextus Bonifacius
    rum, S.Idus Aprilis Compendii obiit. papa 114us ordinatus, 15° die podagra defunclus
    880. Karlomannus rex Bajoariae apud villam est.
    Otingam obiit, 11 Kalend. Apr.ilis. 897. m Cui sextus Stephanus papa 115us substi-
    881. Nordmanni multas provincias in Gallia va- lutus, sedit annum 1. Qui tyranriis favit.
    stant. Karolus rex, fraterLudowici, Romamveniens, 898. 23BRomae post Stephani interitum Romanus
    una cuin regina Richgarda imperiali unctione a Jo- D papa 116us sedit mensibus paulo plus 4, et post
    anne papa coronalur, 231el omncs llalorum cpiscopi, hunc Theodorus H, papa 117us, scdit dies 20. Post
    prwler papam,'imperatori jurejurando subjiciuntur. quem nonusJohanncspapall8u6ordinattis, seditan-
    882. Ludowicus rex Germaniae 15 Kalend. Fehr. nis 2. •
    obiit. Karolus imperator Nordmannos cuncla cir- 899. Outa regina adulterii incusata 72 cra™prin-
    :umqttaque vastantes, pacem i'egno ejus deinceps *ipum juramento absoluta est.
    sacramento firmare comptilit, et regem eorum chri- 900. 236Romaequarlus Benedictus, papa 119U3$
    stianilatem professum de bapiismo suscepit, sicque sedit annis 5, mensibus 5. Arnolfus imperator Ra-
    firmala amicicia digressi sunt. tisponae, ubi frequentius manebat, obiit, 6 Idus
    885. RomaeJohannes papa a quodam toxicatus, Decembris 237,anno regiiil2°; pro quo filius ejus
    etiam a quodam alio percussus malleo, ohiit, sta- Ludowicus puer regnavit.
    timque percttssor cjus a neraine lesus moritur. Et 902. Beringer, Reginolfet Gerhard nobiles germa-
    Marinus archidiaconus, papa liOus, praefuit anno 1, ni, lilii Atonis comitis et Adellindae, occisi, apud
    mensibus 6. Ludowicus rcx Galliaeobiit. Bouchaugiense cenobium virginum, a praedicta
    884. Karlomannus filius Ludowici Balbi, rex P Adellinda constructtim, sepeliuntur, ubi ct ipsahia-
    Galliaeobiit, et regnum Galliae Karolus imperator ter postea est sepulta.
    obtinuit. 904. Romaepost Benedictum Leo V, prius pre-
    885. Marinus papa obiit, pro quo Adrianus III, sbytcr forensis, papa 120us, sedit roensibus ferme
    papa lilus, seditanno 1, mensibus 4. duobus. Post quem, ul in quibusdam inveni, Cristo-
    883. Imperator a papa invitatus, Italiam venit. phorus prius cardinalis, papa 12IUS,sedit mensibus
    Roma3 quintus Slephanus, papa 112us, post Adria- quatuor ; qui dejeclus est, et monachus factus.
    num sedit annis 6. 905. Romae Sergius III, papa 122us, annis 7, men-
    887. Richgarda imperatrix, adulterii cum Liut- sibus qualuor.
    wardo Vercellensi episcopo incusala, divino judiciO 906. Adalpertus nobilis et bellicosus de Baben-
    se ab omni virorum commixtionc integram et vir- berg, Counradum emulum suum pugna victum cum
    ginem comprobavit, quamvis jam 12 aimis in coa- aliis multis peremit.
    jugio imperatoris apartterit. MOxqttea regcseparala, 907. Adalpertus perfidia Hattonis archiepiscopi
    in Andelahense cenobium virginum a se constiu- etLiutpaldiad Ludowicum regem spe pactionis ad-
    elum secessit, ibique Dco serviens, virgo regina ductus, decollari estjiissus.
    permansit. Imperator aulem ab omnibtis descritur, D 908. Ungarii Saxoniam et Thuringiam vastant.
    etAfnolfus, fratris sui Karlomanni filius, rex eligi- Liiitpaldiis occisus csi.
    tur. 909. Ungarii Alemanniam vastant.
    888. Karolus imperator 232jam privatus Deo de> 910. Ungarii Francos devincunl.
    Vote serviens, ut quidam dicunt a suis strangulatus, 911. Ludowicus rex adolescens moritur, et Rati-
    ohiit Idus Januar. et Augiae sepelitur. sponae sepelitur. Post quem, deficiente nostris in
    890. Arnolfus rex ex parle apostolici rogalur, partibus regio stemate, Counradus filius Chounra-
    ul Romam venicns, Italiam sibi de tyrannis defen- di, rex elecius el unclus, regnavit annis 7. Burchar-
    dat. dus dux Alemanniaein conventu suo occiditur.
    891. Arnolfus rex Nordmannos ad inlernecionem 912. Ungarii a Bajoariis et Alemannis juxta (lu-
    delevit. nien Ine occidunlur. Cometse sunt visoe. Rouduifus
    VARIJE LECTIONES.
    231rchqua m iOcoraso 1. 23aimp. i. imperio Herimannus. 23ahwc desunt 3. 23t hmc
    prhnnm anno
    896. adsignata cranl 1. ul in Hcrimanno 236hwcprimum antio 897 adsignala erant 1, ut in Herimanno. °K
    Rouia?mensibus V. primum anno 899. adsignala erani, ulin Herimanno. 1. 237VI. Id D. alio alramento 1.
    1553 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1554
    rex Burgundiae obiit; pro quo Roudolfus filius ejtis A 954. Constantiae Chounradtis genere et vita cla-
    regnavil annis 25. Romae Anastasius II, papa 125us, rus praesul ordinatus, praefuit annis 41.
    sedit annis 2, mens. 2. Apud Sanctum Gallum 955. RoniaeLeo YII, papa 129us, sedit annis 3,
    Notkerus magister doctus obiit. mensibus 6.
    915. Ungarii Alemanriiam vastant. 936. Heinricus rex obiit, et in Saxonia apud Chu-
    914. Salomon Constantiensis episcopus est ca- tilineburg sepelilur. Pro quo Otto, filius ejus regna-
    ptus. vit annis ferme 58.
    915. RomaeLando papa 124« sedit mensibus 5. 957. Ungarii Franciam, Alemanniam, Galliam et
    Post quem Leo VI, papa 125us, mensibus ferme Burgundiam vastantes, tandem per Ilaliam redie-
    duobus; et posthunc JoanncsX, papa 126uS,annis runtin Pannoniam. Monasteria sancti Galli et san-
    14, mensibus 2. cti Bonifacii concremantur. Roudolfus rex Burgun-
    916. Ungarii totam Alemanniam igne et gladio dise obiit, pro quo filius ejus Chounradus rcgnum
    vastant. Synodus coram misso apostolici, id !3Sest suscepit, Arnolfus dux Bajoariaeobiit, ducatumque
    Petro Osliensi cpiscopo, apud Altheim est hahita. ejus accepit Beiiholfus. Bajoarii cum aliis muitis
    In °°° qua synodo generati decrelo sancilum est, regi Ottoni rebellant.
    ut quicumque deinceps bannum ab episcopis im- 958. Otto rex contra Bajoarios procinctum mo-
    positum corrupissel, per jejunium 40 dierum in , vit, peneque omnes sibi subjugavil. RomaeStepha-
    pane lantum et aqua eisale, commissum luerel. nus VIII, papa 130u», sedit annis 5, mensibus qua-
    Apud Sanctum Gallttm beata virgo Wilborada ar- tuor,
    tius est inclusa. 959. Otto rex omnes sibi rebelles preler Meten-
    917. Ab Ungariis Basilea destruitur. Erchanger sem episcopum subjugavit.
    dux et frater ejus decollanlur. 940. Olto rex Gallias contra Ludowictim regcna
    918. Burchardus dux Alemanniae constilutus, ty- petiit. Hiems seva et mortalitas animaiium.
    rannidem invasit. Counradus rex obiit. 942. Otto et Ludowicus reges pacificantur. Ro-
    919. Heinricus comes, natione Saxo, in regnum maeMarinus II, papa 151us, sedit annis 5, mens. 6.
    eleclus, sine regali unctione regnavit annis 18. 945. Ungarii Bajoarios invadentes vincuntur.
    Burchardus dux Alemanniae Roudolfum regem 944. Terraemotus facttts est, 16 Kalendas Maii.
    Burgtindiae vicit. 945. RomaeAgapilus II, papa 132us, sedit annis
    920. Karolus rcx Galliarum in Franciam venit. ferme 10. Otto rex Galliam ingreditur.
    Apud no Sanclum Gallum Rachildis virgo inclusa C 946. Apud Sanctum Gallum Rachildis virgo in-
    est, clusa migravit ad Dominum.
    925. Sanguis Doraini in Augiam insulam a qua- 947. Berhlolfus dux Bajoariae obiit, cui Henri-
    '
    dam matrona defertur, sicuti literis inibi manife- cus, frater Ottonis regis, in ducatum successit.
    stalur. 948. Herimannus dux Alemanniae obiit, cujus
    924. Sanctus Oudalricus, Augustaj Vindclicae ducatum Liulolfus, Ottonis regis filius, accepit. Sy-
    episcopus, praefuit annis 50. nodus magna episcoporum coram Ottone et Ludowi-
    925. Uugariis item Alemanniam vastantibus et co regihus apud Ingelenheim facta.
    ad cenobium sancti Galli venientibus, Wilborada 949. Lothario rege Italiae mortuo, Beringarius re-
    virgo inclusa, a quodam eorum perempta, matiirio gnum ejus invasit, viduamque ejus Adelheidem,
    coronatur; Rachildisque, contectalis ejus, illesa Roudolfi regis Burgundisefiliam, multis injuriis af-
    divinitus conservata est. flixit.
    926. Ungariivastala Alemannia, per totam Fran- 950. Otto rex Italiam pelit, sibique eam subje-
    ciam, Alsatiam atque Galliam igne el gladio dese-
    cit, et pulso Beringario, domnam Adelheidem libe-
    viunt. Burchardus dux occiditur, pro quo Heriman- ravit.
    nus Alemanniaedux eflicitur. D
    927. Heriger Mogonciacensls !V1 archiepiscopus 951. Synodus 25 episcoporum magnusque tOlius
    obiit, pro quo Hildibertus. regni conventus apud Augustam Vindelicam co-
    929. RomaeSlephanuS VII, papa 127us, sedit an- adunatur. Ibique Beringarius Ottoni regi ad deditio-
    nis 2, meiise uno. nem venit. Ignitus lapis, quasi Massa candenlis
    950. Heinricus rex Boemiam petit. feni, ab occidente per aera venit, et draco visus est
    951. Roma; JoannesXI, papa 128us, sedit annis ambulans.
    uatuor. Heinricus rex reges Abodritarum et Nord- 952. Otto rex cum filio suo Liutolfo Italiam m-
    niannorum christianos fieri effeeit, ipseque Galiias trat, et nupliae regales Papiae celebrantur.
    petit. 953. Lutolfus dux Ottoni u° patri suo rebeilat,
    952. Heinricus Ungarios in Siurbia interfecit. seta sanctis episcopis reconciliati sunt.
    VARLE LECTIONES.
    238i. e. P. 0. e. addita 1. desunt 3. 239In — lueret addita 1. "» A. s. G. R. v. i. e. alio alram. i.
    541Nam juxta antiquos non Mogontium set Mogonciacum dicitur»« marg. 1. 2. s*2 Otoni 1.
    P^TROL. GXLVIII. 43
    iSttS AD OPERA S. GREGORIIAPPENDICES. 1556
    954. Ungarii item egressi, Franciam , Bajoariam A 972. Synodo apud Ingelenheim ab episcopis col-
    Italiamque devastant. lecta, beatus Oudalricus episcopus et Adalberotrans-
    955. Ungarii tolam Bajoariam depopnlantes, jux- gressionis canonum accusantur; set caussasuadicta
    ta Augustam, Alemanniae urbem, Deo juvanle ab et excusata, absoluti discesserunt. Romae Benedi
    Otionc rege pugna victi, immensa cede necanlur, 4. ctus VI, papa 157us, sedit ann. 1, mens. 10.
    Idus Augusti. Ex nostris eliam Chounradus dux 975. Adalbero clcricus, futurus ut sperabatur
    cum aliis multis occubuit. Ungarii eliani qtii ttinc episcoptis ohiit. Olto imperator Nonis Maii subito
    effugere polerant, per totam Bajoariam trucidati mortuus, apud Parthenopolim, id est Magedeburg,
    sunt. Reges eorum Ralisponae in patibttlis suspensi ubi ipse arehiepiscopium 2Wfecerat, sepultus est,et
    sunt. RomaeJohannes XII, qui et Octavianus, papa filiusejus Ottoregnavit po eo. Sanctus Oudalricus
    135us, sedit ann. 8, menscs quatnor; qui lanti or- Augustensis episcopus migravit ad Dominum, anno
    dinis, pro dolor! oblitus, vanilati et spureiciae fuit aetalis 85", episcopatus 50°, quarto Nonas Julias.
    deditus. Burchardus dux Alemanniaeobiit, etOtto, filius Liu-
    956. Ltitolfus dux Italiam hostiliter invadit, et tolfi, paternum pro eo ducatum reccpit.
    Beringarium ctim filio ejus fugavit. 974. Romae Benedictus papa a Romanis crimina-
    957. Lutolfus dux Adalperlum bello vicit, et ipse tus slrangulatur, et eo vivente Bonifaciuspapa ordi-
    eodem annoobiit, et Burchardus ducatum ejus ac- natur; sel post ununi mensem expulsus, Constanli-
    cepit. nopolini petit; et Benedictus VII, Sutriae prius epi-
    958. Cruces in veslihus quibusdain aparuerunt. copus, papa 158as, seditannis 9. ConstantiaeChouu-
    961. Otto rex filiura stium Oltoncm ex Adelheide radus sanctae memoriae episcopus, 6 Kal. Decem-
    rcgina regem eligi fecit, et ipse Italiam cum exer- brishacvita decessit, cui Ganenolfus ,M successit.
    citu pelit. Signuni in sole apparuit. 976. Dissensio inter Ottonem regem et Heinricunv
    962. Oito rex Romam veniens, a Jolianne seu Oc- ducem Bajoariaecommota est.
    taviano papa imperalor coronatur, ipseque papanv 977. Discordia inter Ottonem ducem Sueviffi et
    pro sceleribus suis arguens, minime eura poiuit Heinricum ducem Bajoariae aic.
    corrigerc. 978. Otlo rex contra Lotharium regem in Galiias
    965. Imperalor nalalem Domini Papiae moratus, dttxit exercitum.
    tterum Romam venit, pro sceleribus Johannis papae 979. Constantiae Gamenolfus episcopus obiit, ei-
    dijudicandis. Set eodem Johanne imperalorem in que Gebehardus nobilis praesul succedens, 16 annis
    Campaniam fugiente, in ejus Iocum a Romanis et, £ rexit ecclesiam; qui basilicam sancti Gregorii in
    imperatore vir venerabilis Leo VIII papa 154us or- ripa Rheni abbatiamque suis ex prapdiis construxil.
    dinatus est. 981. Olto rex, peragrala Italia, Calahriam cum
    964. Romani Leoncm papam expellunt, roortuo- exercilu ingreditur.
    quo Johanne papa priore,Benedictusdiaconus aRo- 982. Otto rex apud Calabriam, occiso a Greeis et
    manis, nolente imporatore, ordinatur, sui nominis Saracenis exercitu, de navi exiliens in qua capttts
    quintus, papa 155us, et sedit mens. 2. Et civitas ab1 crat, aufugil(cf. ALPERTUM). Ottodux Suevorumobiit,
    '
    imperatore obsessa est et tanta fame oppressa, ut; et Chounradus sibi successit.
    modius furfuris 50 veniret denariis. Nec mullo posti 985. Otto rex Romae infirmatus, 6 Idus Decemb.
    dedita urbe traditoque Benedicto, imperator Leonemi obiit, et in porticu sancti Petri sepelitur.
    papam restituit, et Romanos ei fidem per sacramentat 984. Otto tercius, secundi Ottonis ex Greca con-
    promitlere coegit. juge lilitts, adhuc ptier pro patre rcgnavit. Romoa
    965. Imperalor de Italia rcdit, et Burchardus duxt Johannes XIV, qui et Petrus, Papiaeprius episcopus,
    Suevorum in Italia rehelles imperatori vicit. papal59lls, sedit mens. 8, etimque Bonifacius,prius
    966. Romai defuncto Leone, Johannes XIIIUS, , relegato Benedicto, malc ordinatus, de Constan-
    prius Narniensis episcopus2M,papal36us, sedit an-- D tinopoli quo fugerat reversus, comprehendit, eteum
    nis plus minus 7. ul perhibent toxicavit, ejusque sedem 140us papa
    968. Eclipsis solis 11 Kal. Decembris facla. invasit.
    969. Hoc tempore Johannes papa a quibusdamJ 985. RomaeBonifacius VII, postquam undecim
    multum afflictus exilio, vix landem a quodam Jo- mensibus invasam sedem occupaverat, subita roorta
    hanne suaesedirestituilur. periit, et mortuus a suis cesus, confossus et trivia-
    970. Otlo imperatof Romamveniens,injurias do- tim pedibus traclus, vix tandem clericis iniseranli-
    mni papae in aucloribus scelerum graviter vindi- bus esthumatus.
    cavit. 986. RomaeJohannes XV, papa 141us, sedit annis
    971. SanctusOudalricusepiscopus iniirmus, Adal- 10, mensibus 7; qui clericos suos parvipendens,
    Deroni, sororis suaefilio, episcopatum suum ab im- odio ab ipsis est habitus.
    peratore impetravit. 987. Fames magna est facta.
    VARIJE LECTIONES.
    "• ordinatus est. 5. reliqua desunt. sw archiepm 1. *>*ita\. avocommota est repetit3.
    iW A^PEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1558
    Ottoiiis 1005. "° Romae post Gerhertum Johannes XVI,
    991. Theophanu Greca imperatrix, mater .^
    regis, obiit. papa H4US, sedit anno ttiio.
    992. 247Aquisgraui in generali synodo coram le- 1006. Romae Johannes XVII, qui el Fasanus, pa-
    et sedit annis sex *".
    gatis Johannis papse sancitum est, ut quatttor ebdo- pa 145us ordinatur,
    madis ante natalem Domini, et a septuagesima aitle 1007. Heinricus rex suiiitno sttidio apud caslrtmt
    suum Babcnberg dicttim, nobilem ct divilem con-
    paseha, et 14 diebus ante festum sancti Johannis
    struxit episcopatum 252,primusque ibi hoc annoepi-
    Bapiislse, nullus secularia placita agere aul conjn-
    gium conlrahere praesumat (1278). scopus promofus est Eberhardus.
    994. Counrado regi Rurgundiae defuncto, succes- 1008. Augite rcmolo Yinmone abbale crudeli,
    sit Roudolfus filius "." ejus in regnum. Bern vir doclus et pitts, Prumiensis monactms, Au-
    995. Heinricus dux Bajoariae obiit, cujus ducaium giae abbas conslituilur; qni grafanter susceptus, (i
    filius ejus ejusdcm noniinis obtinuit. Coustantiae a Constanliensi cpiscopo Lainperlo abhas ejus loci
    ct scicntia clarus, prsefuit
    Gebehardus episeopus venerabilis objit, et in .basilir 29USconsecralus, pietale
    <:asancti Gregorii papae a se construcla sepullus annis 40."«
    monachus in 1009. Romac Sergius IV, papa 146Us, ordina-
    quiescit; eique Lampertus episcopatu B tur.
    succedens, praefuit anuis 25.
    996. Otto rex Italiam cum exercilu petit, sibique 1011. Wiiligisus Mogonciacensis archicpiscoptts
    rebelles coartavit, obiii, eique Erchcnbaldiis successit.
    997. Oito rex, subactis rebellibus, Italia Roma- 1012. Chounradus dux Carentani moriens, Adai-
    beroni ducatum rcliquit. Herimannus dux Alemait-
    que potitus est. Et et
    Gregorius Y, qui Bruno, filius
    Oionis ducis, papa 142JS ordinatus, et Otto ah eo niae obiit, cujus ducatum Ernusl accepit.
    1015. Romae defuncto Sergio papa, Benedictus
    iinperator coronatus est. Qui vetierabilispapa cano- sedit amiis ferme 12
    liicam ihi diseiplinam reparare salagens, sedit amiis VIII, papa 147us,
    1014. Heinrictts rex Ronne imperiali benedictione
    irihus, mensibus 9. AugiaeAlawicus abbas .26uspro- a Benedicto
    motus, Romaeab ipso papa consecratus et privilegio papa coronatur.
    1015. Ernust dux Alemanniae in venatu ab Adal-
    donatus est. Counradus dux Alamannorum obiit, et
    berone comite feram appeiente, sagilta vulneraius,
    pro eo Herimannus ducatum accepit.
    999. Otio imperator iterum Italiam cum cxercitu isleriit, et ducalum ejus filius equivocus, viduam
    2V9invadit. vero ejtss Giselam Counradus, Hcinrici filius, irope-
    1000. Romaedefqncto Gregoriopapa, Silveslcrll, ^ rator postea futurus, accepit. Megingaudtis Trevi-
    rorum archiepiscoptis obiit, pro qno Poppo.
    qui ei Gerbeiius, prinio Remorum, post Ravenna-
    Itim archiepiscopus, seculari literalurae niiniuin de- 1017. Golefridus, dux pavlis Lothariugot-tim,
    ditus, et ob hoc curioso imperatori adniodum ama- Gerhardum comiteni hello vicit.
    tus,papa 145us sedit annis 5. 1018. Constanliae Lampcrto episcopo defunclo,
    1001. Otto imperator Italiara sibi quaquaversum Roudhardtis praefuit annis ferme 5.
    subditamlustrat. 1019. Chounradus, filius Chounradi quondam du-
    1002. Otto imperator in Italia 10 Kal. Feb. obiit, cis Carenlani, Adalberonem dticem apttd Ulmam ptt-
    anno regni 18°, et inteslina ejus Augustae, reliquuin gna viclum fugavit.
    vero corpus ejus Aquisgrani sepelitur. Pro (juo 1020. Benedictus papa ab imperalore invitalus,
    Heinricus dux Bajoariae rex effecius, regnavit an- Babenberg venit, ibique aiclesiam sancii Stephani
    nis 23. dedicavit.
    1005. Heinricus rex Heinricum marchioncm et 1021. Heribcrtus ColoniaeAgrippinae arcliiepisco-
    alios sibi resistentes exercilu pelit. Argeniina a Ele- pus, virmagmc sanctitatis, hac vita discedens, niultis
    rimanno duce Alemannise, regi reheUante, spoliata, miraculis claruit; cui Piligrinus successit. Erqhen-
    et divinitus in auctores sceleris graviter vindicatma D baldo qitoque Mogonciacensi archiepiscopo.defun-
    :st, et ab ipso duce sacro loco saiisfactum. cto, Aribo succcssil. Heinricus imperator in Italiam
    . 1004. Heinricus rex Italiam petens, sibieam snb- expeditionem movit.
    jecit; Papiam ipsa die qua coronatus est irrum- 1022. Heinricus imperator Campaniani petens,
    pens, gladio el igne perdomuit. Inde in-Saxoniam Troiam, Neapolim, Capuam, et ceteras civilates in
    iediens, Boemiam el Bolizlaum ducem Sclavorum dedilionem accepit; et Nordinannis quibusdam, qui
    ;um tola gente stia suhjugavil. tempore cjus illo coiifliixeranl, qtioddam, ut ferunt,
    VARI/E LECTIONES. "
    '" hwc alio atramento inserta. !ls f. e. i. r. desunl 5. 5W
    exorcertilii e. , 58 Fames magna facta est.
    Johanues XVI papa 5. vitio lypographi. ».» a. sex eodem alramenio addiium 1. »»' in honore S.
    njarlyris addit. 5. 2S3 hmc alio atramenlo exarala et anno 1010. adscripla, linea ehtsdem atramenliGeorgii anno
    1009. adsignantur 1. anno 1009. adscripta % anno 1010. 5. --
    NOTJE.
    (1278) Acta hujus synodi perierunl et hinc lanttim inriotueriint.
    1359 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1560
    illis in partibus territorium concessit, sicque ipse A 1052. Roudolfus eex Burgunditv ignavus obiii. et
    per Romam victor rediit in Germaniam. Roudhar- Counrado imperatori diadema suum trausmisit. Cu-
    dus Constantiensis episcopus obiit. Pro quO Heimo jus regnum Odo, sororis suae filius, princeps Galli-
    ferme annis *"' praefuit. Notkerus quoque magister cae Campaniae, invasit. Bern abbas Augiae, missis
    de Sancto Gallo obiit. Romam cenobii sui privilegiis, a Johanne papa ilem
    1023. Ratisponae post Gehebardum episcopum, privilegium cum sandaliis, ut episcopalibus indu-
    virum laude dignissimum, alter Gehebardus inthro- mentis missas ageret, accepit. Unde a Warmanno
    nizatur. Constantiense episcopo apud imperatorcm quasi sni
    In *" hoc ano convenit sinodus Mogontiaci pervasor oflicii accusatus, eo usque ab ulrisque co-
    (1279), in qua constilutum est, ut plebs chri- arlatur, donec idem cum eanrfaliis privilegium ipsi
    stiana 14 dies ante festum sancti Johannis a episcopo traderet, publice in sinodo sua, id est in
    carne et sagimine abstineat, nisi infirmitate co- cena Domini sequentis anni, incendendum. Ipso an-
    gente, aut festivitate, qtiae in illo episcopio celebris . no Bouchaugiense cenobium 2 Idus Junii 266in-
    habetur. Similiter 14 dies ante natalem Domini. cendio flagrat.
    Item ibi constitutura est, ut vigilia epipbanise, vi- 1053. Imperator Odonis provinciam Galhcam *"
    gilia omnium sanctorum, vigilia assumplionis san- B invadens Campaniam, tam diu vastavit, donec ipse
    ctaeMariae,vigilia sancti Laurentii jejunentur, ita ut Odo supplex adveniens, satisfactionem licet ficte
    una refectionis hora admittalur. promitteret. Romae defuncto Johanne, Benedietus
    1024.RomaedefunctoBenediclo,fraterejus Johan- IX, qui et Theophilactus, papa 149us, licet tanto or-
    nes XVIII, ex laico papa 148uS, sedit annis ferme 9. dini indignus, sedit annis plus 12.
    Heinricus quoque imperator, 3 Idus Jiilii absque 1054. Imperator Burgundiam petens, sibi eam
    filiis diem obiens, apud Babenbergensem episcopa- subjecit. Conslantiae Warmanno episcopo defuncto»
    tum a se constructum, quem omnium praediorum successit Eberhardus. Meginhardo Wirziburgensi
    et thesaurorum suorum reliquerat heredem, inba- episcopo Brun, lilius Mathildis successit.
    silica sancti Petri sepelitur; habitoque conventu 1055. Sinodus magna apud Triburiam ab impera-
    apud villam Kambam, Chounradus senior, filius tore collecta est.
    Heinrici, rex promolus, ab Aribone archiepiscopo 1056. Piligrino Coloniensi archiepiscopo Heri-
    Hogonciaci unclusest, 6 Idus Septembris. Nec mul- raannus, Gebehardo secundo Ratisponensi episcopo
    lo post uxor ejtis Gisela a Piligrino archiepiscopo defuncto tercius Gebehardus successit. Heinricus
    Coloiiiseregina benediciltir, 11 Kal. Octobris. rex, filius irnperaloris, Chunihildem, Gnutonis Da-
    1025. Rebellio conlra Counradum regem a Coun- norum et Anglorum regis filiam sibi apud Novioma-
    radoejus patruele et Ernusto duce Atemanniacel aliis gum regalibus nuptiis copulavit uxorem. Leutizi
    quam pluribus est facla. Sclavi impei-atori vectigales facti. Imperator hieme
    1026. llex Counradus Italiam petens, totam pene Ilaliam petit.
    sibi suhjugavit ex hac parte Romae. Constantiae post 1057. Imperator Papiam adiens, Heribertum Me-
    Heimonem episcopum Warmannus praefuit, annis diolanensem archiepiscopum, infidelitatis accusatum
    fermc8. in custodiam misit; qui fuga elapsus, cuuctis viribus
    1027. Counradus rex Romam perveniens, a Jo- imperatori rebellare contendit. Imperator Mediola-
    hanne papa in die sanclo paschseimperator Corona- num obsedit, el circumqiiaque quaelibet ad rebelles
    tur. Inde in Alemanniam reversus, apud Ulmam perlinentia devastavit. Odo princeps GallicaeCampa-
    Ernustum ducem etCounradum, seilli dedentes, exi- niae a Gozzilone Lotharingorum duce pugna viclus
    lio deputavit. fugiensque, a quodam milite occlditur.
    1028. Heinricus filius imperatoris, Aquisgrani 1058. Imperator cum natalem DominiParmae age-
    rex electus, a Piligrino Coloniense archiepiscopo in ret, orto tumullu inter Parmenses et exercitum,
    die sancto paschoeest unctus. ~ utrimque multi, set ex Parmensibus plures, cecide-
    1029. Brun Augustensis episcopus obiit et Eber- runl, et ipsa civitas incendio consumpta est. Papa
    hardum accepit successorem. archiepiscopum Mediolanensem imperalm-i rebel-
    1050. Ernust duxexilio relaxalus, iterumqueim- lem excommunicavit. Chunihildis regina, uxor Hein-
    peratori rebellans, cum multis aliis occiditur 16 rici regis, 17 Kal. Augusti, et Herimarinus dux Ale-r
    Kal. Septembris. maniae 5 Kal. Augusti, cum multis aliis in Italia
    1031. Aribo Mogonciaci archiepiscopus obiit. Cui obierunt. Stephauus rex Ungariorum bonae memo-
    Bardo monachus, vita et habitu venerandus, suc- riae obiit, qui seipsum cum lota gente sua ad fidem
    cessit. Christi convertit; pro quo Petrus regnavit.
    VARIJE LECTIONES.
    4,4 deest. 1. 2. "" In — admittatur in margine postea addita, eadem tamen manu i. "° JAN.corr. iux,
    l. Jutias 3. *" galliam 1. 2. sed. v. infra a. 1037.
    NOTJE.
    (1279) Potius Saligenstadi, haud procul Moguntia et Francofurlo; cf. Vitam.Meinwerci c, 178.
    «561 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1562
    1059. Counradus imperator 3 Nonas Junli obiit. A discessit, el Gratianum , nomine Gregorium VI,
    Pro qno Heinricus rex filius ejus regnavit. papam 151"m, pro se ordinari permisit, anno Do
    1040. Heinricus rex ducem Boemiaebello petil, sct mini 1046.
    niultis proceribus et militibus in praestructione silva? 1045. Olio Palatinus comes, dux Alemannioecon-
    citra et ultra occisis vel captis, nil digntim eflicere stiluitur. Petrtis rcx Ungarioruni, Heinrico regi ad
    potuit " 8, Eberhardo primo Babenbergensi episcopo se invilato, regnum Paroioniarura tradidit; quod
    defunclo, Suidegerus successit. taraen ab eo ipse, dum viveret possidendum, rece-
    1041. Ungarii quendam Ovonem sibiregem con- pit. Brun Wurziburgensis *66 episcopus obiit, 7
    sliluentes *", Petrum regenv suum expellunt. Qui Kalend. Junii. Gotefridus dux ad dedilionem regi
    profugus et exul, Heinrici regis gratiam, cui priori veniens, in custodiam mittilur. Leulici se regi de-
    anno rebellaverat, qnerit et invenit. Heiiiricus rex dunt, et solitum censum promittuiit. Gunlharius he-
    Boemiam cuhi exercitu ingressus, igne praedaque remita ad Chrisliuii migravil, et in Braga, Boemiae
    cuncta devastatj et rebellem ducem obsides dare, et urbe 267sepultus quiescit.
    ipsum posl se Ratisponam ad dedilionem humiliter 1046. Rex Aquisgrani in pentecosle Gotefrido
    venire, sibiquejurejurandofidelitalem servitiumque duci, e ctistodia rclaxalo, ducattim reddidif; ct YVidT
    confirmare coartat »6» ^ gero Ravennae praesuli, niniium crcduli, nonduin
    1042. Ovo Ungariorum tyrannus, cum Bajoariae coiisccrato,episcopalumabslulil.Ungariiregem suum
    lines dcvastaret, maxima pars exercitus ejus ab Petrum oculis privant, et pro eo quendam Andream
    Adalberto marchione bello devicla periit. Heinricus regem statuunt. Heinrico regi cum expediiione in
    tex Pannonias petens, urbes munitas delevil, et plu- ltaliam venienti, Gratianus papa, nomine *68sexlus
    res'deditione subjecit. Et dum Petrum regem suum 568Gregorius *68,quem Romani expulsis prioribus
    recipere nollenl, ducem eis quendam praefecit; quci>i slatuerant, Placenliae obvians, honorifice suscipitur;
    gfatini post ejus discessum Ovo in Boemiam re- qui tanien postmoduro apud Sutriam in synodo non
    pulit. 269invitus pastorale offlciiim deposuit *69. Pro quo
    1043. Heinricus rex iterum Pannonias petens, ah Suidegerus Babenbergensis episcopus nimiuin re-
    Ovone, vix pactum inipetrante, suscepta satisfactione luclans, oinnium consensu eligitur. In tcmpore °7"
    et muneribus discessit. Inde in Alemanniam veniens, hujus apostolici innumerabiles terraemotus el ma-
    in sinodo Constantiensi cunctis qui contra eum de- ximi in Italia facti sunt, et hoc forlasse ideo, quia
    liquerant omne debitum ipse dimisit. Hocque et alios idem aposlolicus non canonice subrogalus esl ante-
    suis debitoribus facere adhortans, inauditam roultis ccssori suo, non canouice deposito ; videlicet quem
    seculis pacem efTecil.Post haec Agrietem Willihelmi C nulla culpa deposuit, set simplex lntmilitas ab officio
    Piciaviensis filiam accipiens, et Mogonciaci reginam cessare persttasit 27°.Eberhardus Conslantiensis epi-
    ungui faciens, regales apud Ingelenheim nuptias scopus Romaeobiit, prp quo Theodericus.
    celebravit. Rji Liulpaldus, Adalberti marchionis fi- 1047. In ipso natalis Domini die Suidegcrus papa
    iius, obiit. 152us *71ex niorc consecratus, Clemeiis II esi vo-
    1044. Gozzilodux Lolharingorum moriens, Goz- catus; sedit mensibus novem. Qui mox ipsa die
    zitoni filio suo, quamvis ignavo, ducatum suum a Heinricum regein cum conjuge sua Agnete imperiali
    rege Heinrico promissum reliquit, Set aller filius benedictione sublimavit. Hunfridus Ravennae cflici-
    ejus Gotefridus, jamdudum dux, cum ducatum fra- tur arctiiepiscopus; Beneventani cives, socruni im-
    Iri debitum a rege obtinere nequisset, pio regi rebel- peratoris de monte Gargano reversam malc tractan-
    lare praesuinit. Heinricus rex parvo exercitu contra tes, imperatori rebellant. Imperalor corpus boali
    gravissimam Ungariorum gentem *el fortiter pugnar Widonis, Pomposiae abbatis, dc Parmaensi civilate
    vit, el vicit. Ovoneni tyramium fugavit, et Petrum Spiram secum transtulit. Poppo Treverorum archi-
    ^xpulsiimprislinae dignitati-restiluit. Poslea vero episcopus obiit, pro quo Heherhardus. Golefridus
    Petrus in regno confortatus, eundem Ovonem cum r, dux el Balduwinus de Flandris imperatori rebeliant.
    «xoreet tiliis comprehensum, decollavit. Magna vis Iteni Theodericus de Pliladirtinga 27amarchio re-
    faniis homines immutida aniirialia coinedere coegit bellat imperatori; contraquem imperator exercitum
    ,6S.Romani *63Benedictum papam pro *64sceleribus movens, parum profecit. Clemens, qui et Suidegerus
    164suis *64expellunt, et 27SOclobr. 273obiil. Gotefridus dux
    quendam Silvestrum papam papa, 7 273Idus
    150an>,64lemere *64constituunt; quem tamen Be- inter alia quae contra regera fecit, Yiridunensem ci-
    nedictus papa postmoduro quorundara a.uxilio ex- vitatem corabussit; cujus ducatum imperator Adal-
    pellit; ipseque suaesedi reddilus, sponte *68a papattt berto cuidam tradidit.

    VARLE LECTIONES.
    "8 ita et 4 4b. 5. "' eligentes 4. 4b. ?6° itaei 4. 4b. 5. "61 deest 1. 2. *6*Magna^coegit limc el
    4. 5. habenl. °'° Romani — MXLSTI°.in margiiw poslea adscriptai. 264alio alramenlo adjecta 1. ""
    sponte — MXLYI.alio alramento adjecla i. !66 ita l. 3. *67 deest 3. "8 addila i. desunt 5. *69 iion
    ~ deposuit in loco raso 1; cf. diversum ab hoc Herimanni lexlum. 270In — persuasit in mdrgine addita
    l. °n CLI. COIT.CLII. 1. *72 in loco raso 1. 273addita 1.
    1565 An OPERA s r.RF.r.riRii APPFwnmrs mvi.
    1048. Imperator Ottonem de Suinvurt Suevis du- A Bardo, venerabilis. Mogonciaci archiepiscopus 5
    cem constituit. Sanguis Domini apud urbem Man- Idus Jttiiii defunctus, multis claretiriiraculis ; pfo
    luara, ut creditur, divina per quendain caecum re- qtio Liutpaldus. Constantiaa Theoderico episcopo de-
    velatione invenitur. Bern abhas Augiensis, vir do- functo, successit Rumaldus. In autumno imperatOf
    ctrinaetmoribus insignis, obiit; cui Oudalricus suc- regnum Ungariae devastavit. Hoc tenipore Toula,
    cessit. Poppo Brixiensis episcopus ab iraperatorc nobilis et religiosa vidua, Bouchaugensi et Lindatt-
    ' clectus, Romam mittitur, et houorifice susceptus, gensi coenobiis abbatissa ab impcratore prseuoilu".
    papa 153uS 274ordinatur, nomine Damasus II, etS7S 1052. Imperator Goslare nataleiri Doriiini agens,
    sedit 50 djes. Heinricus imperator et Heinricus rex quosdam ibi hereticos Manicheos, oninis esum ani-
    Galliarum convenientes in Metensi territorio, pacern inalis cxecrantes, consensu omnium, ne heretica
    inter se juramento confirmant. Gotefridus Adalber- scabies serperet in plures, in patibulo suspendi fecii.
    ttini ducem occidit; cujus ducatum Gerhardo impe- His diebus Bonifacius !87,Italiae marchio ditissimus,
    ratordedit276- Beatricis nobilissimae comitissae marilus, a duobus
    1049. Impcraior Chounradum ducem Bajoariae militibus sagittis toxicatis vulneratus, moritur, et
    constituit, et Gotebaldum Aquileiae patriarcham, Manlttaehonorifice sepelitur. Reliquiae beali Zenofiis
    post Heberhardum nuperdefunctum,promovit. Non- confessoris, a Waltario Yeronense episcopo in Ale-
    nulli prlncipes et episcopi Phladirtingam intrantes. raanniam ad villam Ulmam allatDR,pltirimis claruere
    Theodericum ptigna victum occidunt, et provinciara miraculis SS8.
    illam impcratori subjiciunt. Brun Leucorum, id est 1055. Iniperator cum domno papa natalem Do-
    de Tullo 277,episcoptis, ab imperatore electus, Romaifa mini Wormatiae egit. Uhi cum papa sicut dudiim
    niitlitur, ct papa 154"8 27Snonus Lco vocatur, ct eeperat Fuldensem abbatiam aliaque nonnulla loca
    sedit annis quinque. Qui in proximo pascha Oudal- et cenobia, quae sancto Petro antiquittis donata fe-
    ricum Romse Augiensem consecravit abhatem, et nintur, ab imperatore reposcens exegisset, demam
    monasterii ejusdcm privilegia, a sede aposlolica tra- isaperator ideraque in Ullraromanis partibus ad
    dita, confirmavit et innovavit. Idem papa ROEIPS Stiuni jus pertinentia, pro Cisalpinis illi qnasi-per
    synodum, niaxime contra symoniacara heresim, ce- concambium tradidit. Eiqne contra Normannorum
    lebravit. Hic *79 in plcnaria synodo conslituit ut violentiam propulsandam atixilia delegavit. Ea si-
    Roinanorum presbiteroruiii concubinae exlunc et quidem gens a tempovibus prioris Heinrici impera-
    deSnceps Lateranensi palalioadjudicarentur ancillce. loris in partes Calabrias, Samnise, Campani;eqne
    Empliones ct venditiones altarium sub anathemate Q confliixit. Et quia indigenis contra Greeorum et
    prohibuSt. Imma 2S0-obiitanno dominicae incarna- Sarracenortim incursioncs audacter praeliando au-
    lionis 1049, 2 Nonas Aprilis. Odilo Cloniacensis xiliabatur, primo gratanter accipitur. Postea vero
    abbas venerahilis migravit ad Dominum, Kal. Ja- piuribus eorum ad uherem terram conciirrcnfihus,
    nttar. 2al Gotefridtis et Baiduwiniis reconciliantur viribus adaucti, ipsos indigeles et res eorum vio-
    imperatori. lenter possedere. Unde domntis papa euni plurimis
    1050rDomnus papa synodum Romae post pascha Teutonicortim Roniain redieris, post pascha contra
    cotlegit, in a82qua heresim Beringarianam, nuper ad Nordmannos exercitum movit. Set exercitu ejus
    aposlolicam sedem delatam, danniavit. Item in au- partim fugato, partim oeciso a Nordmannis, ipse
    turono sinodum Yircellis °°° collegil, in qua eandem papa inquodam caslello ab cis obscssus, cum expu-
    hcresim anatheraatizavit 28a (1280). Quo tempOre gnata jam jamquc munitione, necessitate coactus,
    Agnes imperatrix (iiium imperatori peperit. communionem eis prius interdictam reddidissel;
    1051. Iinperator natalem Domini apud Goslare acceptus ab eis, Beneventura cuni honore tamcn re-
    pgii, et multos ex priricipibus (iiio suo jurejurando ducitur. Ibique, ne rediret, aliquamdiu detinetur.
    fhlem promiltere fecit. liunfridus Ravennas archi- lmperator Hcinricus habito conventu apud Tribu-
    episcopus, domno284-9811 papas apudAugustam recon- D riam, filium equivocum regem a cunctis eligi, eique
    ciliatur. Post pasoha synodum Romae collegit Leo post obitum suum, si rector justus futtirus esset,
    papa, uhi Gregorium Yercellensem episcopum, pro- subjeclionem promitti fecit. — Hazilinus ctiain,
    pter quoddani adulterium et perjuria perpetrata, Babenbergensis episcopus, infamis moritur.
    absentem et nescienlem excommunicavit. Qitent 1054. Imperator Adalberonemconsobrintim suuni,
    °°"
    tamen post Romaiii venientem et satisfactionem in villa Otinga, ubi natalem Domini egit, Babenber-
    promitlcntem, priori officio restiltiit. Eadera aestate gensi asclesiae proafecit. Domritis papa landemiiii-
    VARIJE LECTiONES.
    274CLII. addito I. 1. !' 6 et s. XXX d. addita 1. 876hic nonnuila erasa sunt 1. 277supra lineam 1.
    desunl 5. 278CLHI. add. I. 1 S7SHic — prohibuii in margine addita I. 280 Inraia.— April. in marg.
    postea addita 1. ^*1 IIII. Non. corr. posica Kal. l.IIll. Kal. 2. 3. 2S2 iii — anathcmatizavit in loco ra-
    so 1. *83 ila hic 1. 2. 3. °°'*-sdoninae 1.2. 28Cinloco raso 1, 287bonefacitis 2. 28s posr hwc locus
    adrasus 1. cui olim fortasse Constantia? basilica sanctae Mariaj corruit ex Herimanni chronico inscripta
    eranl; hodie,qu(e supracol.i^,lin. oi~iQ. transcripsi,ibi el inmargine leguntur,- .
    NOT.E,
    (1280) Eadem fere iisdem verbis in Bernoldi opsre de Berengarii damnatione multiplici legtintur. Usss
    prodr, II, 432, >,
    1385 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 156(5
    stante pascali tempore, Romam reversus, egrotans, A sam facti inquisiturtts, cum populo ad oraiionem
    glorioso exitu, cunctis prius benedicens et admoni- prosternitur; statimque toxicator ejtts a demonio
    tis valedicens sanctoque Petro peccata sua confessus arrinitur. Ita igitur causa manifestata, domnus papa
    et devote se illi comniendatis, 16 Kal. Maii obiit, et calicem cum sauguine dominico cuidam altari jussit
    in basilica saneli Petri juxta sepulcrum sancti Gre- includi, et pro reliquiis in perpetuum cooservari.
    gorii sepultus, miraculis claruisse memoratur. Pro Deinde iterum cum populo landiu ad orationem pro-
    quo Gebehardus, Yictor II nominatus, papa 155us sternitur quousque subdiacontis a demonio libera-
    s89, sedit *90tribus annis. Huic (128!) subdiaconus retur. Balduinus imperatori rebellat. Gotefridus, dux
    toxicum in calicem misit; quem cum ipse post con- clam ingressus Iialiam, domnam Beatricem, viduam
    secrationemlevare vellet, uecposset, aDomino catt- Bonifacii marchionis, sibi in conjuginm copulavit.

    PARS ALTERA GENUINA

    (AN. 1035-1100.)

    MLV. B adeptus, papa 156us 293praefuilnovein mensibus '•*-


    Imperator Ilaliam visitat, et prsdictam Beatficem Hic (1284) omnes Romanos clericos ab aeclesiastico
    inde ahduxit captivam, quippe multum moleste conventu separavit, qui post interdictum beati
    ferens , duci Gotefredo esse copulatam. Welf dux Leonis papaeincontinentes extiterant. Sic enim piae
    Carinthiorum obiit. memoriae (1285) Petrus Damiani, cardinalis episco-
    MLVI 29'. pas, in literi» ,9S suis testatur.
    Victor papa inisso Hildebrando tunc archidiacono,
    MLVIH.
    set postea apostolico, sinodum Turonis generalem Romaepost Sthephanum quidam Benedictus con-
    in
    collegit, qua Beringarius Andegavensis aeclesise
    tra canones privata quorumdam gratia ordinatus,
    canonicus,a quo Beringariana heresis denominatur, sine cousecralione mensibus septem 296praefuitaecle-
    sinodaliter et praesentialiter pro eadem heresi exa-
    sise. Qui a Gotefridoduce expellitur, et Gerhardus
    minatur. Qui cum se defendere non posset, heresim
    Florentiaj episcopus, secundus Nicolaus vocatus,
    suam coram omnibus anathematizavit et abjuravit,
    annis fere tribus. Qui con-
    secundum formam quam sancta et universalis sino- papa 157u*297,praefuit
    stituit, ut qui tunc a symoDiacis essent gratis **8
    dus Ephesina praescripsit (1282-83).
    MLVU °°». g promoti, ministerio suo permitterentur uti.Deinceps
    a nichit
    Heinricus imperator filium suum, jam regem fa- autem quicunque symoniacis ordiiiarenlur,
    tali promotione lucrareulur. Hunc etiam papam
    ctum, principibus regni commendans, obit 5 Non.
    Octobris. Pro quo Heinricus fllius ejtis, admodum Petrus Damiani, piaememorise episcopus, ad corri-
    cum malre sua Romae gendam juxta canones clericorum inconlinentiani,
    puer, Agnete cepit regnare. provocavit (1286).
    post Viclorem Fridericus, fratcr Gotefridi ducis,
    dudum beataememoriae Leonis papae archicapella- MLIX.
    nus, ex cterico monachus factus, postea abhas in Fridericus et fratres 2 9 cjus de Glicbberga 800
    monte Cassino promotus, Stephaiius nonus nomen (1287) Heinrico regi rebellant.
    VARIJE LECTIONES.
    259CLIIII. corr. alio alramento CLY. 1. 29°sedit 111an. inloco raso. Hinc
    usque ad initium anni 1057.
    scripla in loco raso littera minuta, eadem tamen manu. anno circiter 1092. inserta sunt. Quid delelum sit,
    dubilatur. Fortasse qumdam ad laudem Herimanni Augiensisscripta erant; in necrologiosallim eodem fere
    atramento, hmcad d. 8. Kal. Oct. leguntur: Heremannus doctor egregius obiit, et in libello de canonum
    aucloritate hwc scribil: Chronica quam doinnus Heremannus egregius calculator et temporum solertissi-
    mus indagator ex diversis chronicis et historiis diligentissime composuit, quaeusque ad MLIYU™ dominicae
    incaniaiionis annum fideliter perduxit. (Usserm.Prodr. II. p. 540.) Sententia quam Urstisius hoc anno post
    demonio liberaretur exhibet: Herimannus Wolferadi comitis filius, etc. usque sepultus est ex Sangallensi
    Bertholdo assumpla esl, quam videsis supra. (Patrol. t. CXLVT,ad an. 1080.) Textus anieriorls vestigiu in
    Goltwicensiet Murensi Bertholdo unnis 1055 — 1057. snperesse videntur. 29t hwc littera minuta scripta
    sunt, eaem lamen manu i. °°° forlasse numerus MLYI. poslea in MLVII. mutcgus est 1. 293CLV. corr.
    CLYI. 1. *91qtiw sequuntur, poslea eadem tamen manu addila sunt 1. 298,lifs |1 296m. VII. inserta
    paulo post 1. *07 CLVII.corr. alio atr. CLVIII. 1. ss° voxcirciter anno 1092. addita 1. deest 4. 4*>.
    299frater 5. 80°1
    jam i apparet 1.
    NOTJE.
    (1281) Eadem iisdem verbis apud Lambertum ad D (1284) v. Petri Dam. ep. IV, 5 ad Cunibertum.
    3l\. 1054 (Patrol. t. CXLYI.)leguntur. (1285)Obiit a. 1072.
    /1282-85) Victor—Beringarius el qui cum—prm- (1286)SimilialegunturBernold., col. 1066.
    tcripsit Bernold., opusc. ult., mim. 3, 5, (1287) Gleyberg prope Giessen.
    1567 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1500
    MLX 301. A die et Christus resurrexit, in testia die paschalis
    RomaeNicliholaus papa generali sinodo praesidens, ebdomadae, 4. Kalend. Aprilis, indictione tercia, rex
    Beringaerium aos praesenlialiter et sinodaliter pro Heinricus anno regni sui 9°, aetatis suae 14", accin-
    heresi sUa iterum examinavit; qui tandein quasi ctus gladio in nomine Domini. Pataviensis 309 epi-
    conversus, libros sttaehereseos coram sino io concre- scopus obiit; cui Altmannus imperatricis capellanus
    uiavit, et earidem heresim ut prius jurando anaihe- successit. Hoc tempore Sigifredus Mogontiacensis
    muizavit (1288). archiepiscopus, et Gundharius Babenbergensis epi-
    MLXI. scojius, el Olto Ralisponensis episcopus, et Willi-
    RomaeNicolao papa defuncto 6 Kalend. Augusti, helmus Tiajectensis episcopus, cum magna multitu-
    Romani Heinrico regi, ejusdem nomini» quarto, co- dine Jerusalem profecti, in eo itinere a paganis
    ronam et alia munera miltentes, de summi pontiii- multa sunt perpessi. Nam el bellum cum eis inire
    c's eleetione regem S03iivlerpellaverunt. Qui generali sunt coacti 31°. In eodem ilinere Gunlharius obiit.
    concilio Basilese habito, imposita corona a Romanis Cui RicimannusS 11symoniace successit.
    transmissa, patricius Romanorum est appellatus.
    Deinde communi omnitim consilio, Romanorumque MLXYI S12.
    B Multi nobiles bello civili perierunt. Cometae sunt
    legatis eligentibus, Chadelo Parmensis episcopus 7
    Kalend. Novembris papa eligitur et Honorius appel- visaein octavis paschae, 9 Kal. Maii, et per 50 dies
    latur, papatum 80*nunquam possessurus. Sel viee- apparuere. Eberhardus Treverensis archiepiscopus,
    sima septima die ante ejus promolionem, Lucensis 17 Kalend. Maii, sabbato sanclo paschse, completis
    episcopus, nomine Anshelmus, aNordmannis et qui- a se ipsius diei officiis, ipsis sacerdotalihus vesti-
    busdam Romanis papa 158us 80Bordinatus, Alexan- mentis indulus, requievit in pace. Cui Chonradus
    der vocatus, sedit annos 12. Qui satis strenue sjmo- Coloniensis praepositus debuit succedere; set a civi-
    liiacam heresim destruxit, et ministris altaris cum bus non est eleclus. Unde quidam comes, nomine
    conjugihus coire, juxta canonum statuta cum ex- Theodericus, cundem Chonradum ad urbem Trevi-
    communicatione interdixit, ipsosque laicos clcrico- rorum tendentem coniprehendit, et diu sub custodis
    rum aperte incontinentium officia audire, per ban- maceratum, quatuor militibus necandum commisil;
    num prohibuit; sicque clericorum incontinenliam qui dum etim ler per quoddam praecipitium '"
    satis prudenter rcfrenavit. Hujus autem constituiio- dejecissent, et nil sibi riisi brachium collidere pos-
    nis inaxime fuit auctor Hildebrandus, tunc Romaase sent, unus ex illis penitentia ductus, ab eo ve-
    eeclesiaearchidiaconus, heretici» niasime infestus. niam impetravit. Alius autem volens eum decollare,
    " maxillam ejus tanlttm abscidit; et sic
    MLXII. ipse Deo
    His temporibus fames magns fuit. Magna disseu- dignus martir ad Dominum migravit. Passus est
    sio facta est inter imperatricem Agnelem et Gundha- aiitem Kal. Junii,anno ab incarnatione Domini 1060,
    rium Babenbergensem episcopum. regni vero Ilei.nrici. 10, sepultus apud abbatiam
    MLXIII. nomine Doleiam. Tres autero milites mortis hujus
    Heinricus rex exercitum in Pannoniani movens, servi Dei auctores digna ultio postmodurii subsecuta
    Salemonem, fitium Andreae regis, in regniim patris est. Nam unus eorum acceptum cibum deglutlire
    sui restituit. Heinricus Augustensis episcopus obiit, non valens, alii duo manus suas laceranles, ad
    pro quo Imbrico. Cedes magna COsIare contigit in claustra inferni desccnderunt,u. Udo post interfe-
    aeclesia, regc praesente. ctum Chounradum praesul Trevirensis conslituitur.
    MLXIV S06. Nuptiae Heinrici regis.
    Magna seditio oiia est inter Adalbertum Hamin- Item cometa visa est, His temporibus venera-
    burgensem archiepiscopum etprincipes regni. bilis Petrus Damiani, ex heremiia cardinalis episco-
    MLXV 307. pus, multa conscripsit,et inconlinentiam sacerdotum
    Domus regalis Goslari30a concremata est. Eodem j)*satis rationabiliter in scriptis suis confutavit, ordi-
    anno, ab incarnatione Domini 1065, quando (1289) ^ natos autem a symoniacis, ut aiunl, nimium cle-
    et pascha celebraluro est 6 Kalendas Aprilis, in qua menter tractavit31S. Hugo Bizantiensis archiepisco-
    YARIJE LECTIONES.
    801lolus annus 1060. priori lexlu eraso, circa a. 1092. minori liltera insertus cst 1; cf. textum codicis 4b.
    s"° supra lin. add. 1. 30t p. n. p. in murg. addita
    suprainBertoldo p. 271. 30aberingaeriuml. e addito.
    posl obilum ut videlur Kadalai, de quo30S certi nil constat; post annum tamen 1075. cf. Affo sloria di Parma
    T. II. itabenlur etiam in 2. 5. 4. ib. CLYII. addito I. alio atramenlo 1. 306narratio Itujus anni deest
    3. S0T MLXIIIL 5. °"° ita 1. 2. 4. 4b.310 goslare 5. S09 P. e. o. c. A. i. c. s. in margine 311
    alio alramenio
    1. sed adsunt etiam in 2. 5. 4. 4b. 5. reliqua anni alio atramento addita-sunl 1. rizimannus 2.
    81* MLXV. 5. al3 pcipium. 1, sl* Itic numerum 31S
    anni MLYI. inseril 5, reliqua anni alio alramenlo
    postea addita sunt i.sea adsunt eliam in 2. 5. 4. 4D.
    NOTJE.
    (1288) Eadem fere opusc. ult., num. 1. Acta quo die Dominicam resurrectionem factam esse
    Conc. ap. Mansi XIX, 897. credebant vetcres; unde et eodeni die iii antiquis
    (1289) Non intendit, Christum in Paschate resur- Kalendariis passim nOtatur Resurreclio Domini, utj
    j-exisse, sed Pascha hoc anno die 27 Martii evenisse, et die 25 Martii Incarnalio et passio Domini. Dis-»
    1369 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1570
    pus obiit (1290). Cui ejusdem aeclesiae canonicus A niace 819acquisivit, quique thesauros ejusdem aecle-
    (1291) a fralri-bus electus, a rege substituitur. siae, ulpute sacrilegus fur, in suos usus dispersil;
    MLXVII. habito concilio Mogonciaci, ex praecepto papse
    Saxonia civili laborat diseoi'dia; Nordmanni Ro- Alexandri, praedictus Symonis discipulus, nondum
    mam adire voluerunt hostiliter. Burchardus Halber- consecratus deponitur, quippe cum a clericis Con-
    stetensis episcopus' Leuticorum gentenv viriliter de- stantiensibus ibidera accusalus, objecta negare non
    vastavit316.. Heinhardus Spirensis episcopus in iti- possel. Cui successit Otto in episcopatum (1294).
    nere Romano obiit. Cui Heinricus successit. MLXXII. •
    MLXVHl. . neinricus rex pene sine diflicultate bellorum sibi
    Heinricus 317 rex adolescentiae stiae errore setju- reluctantes superavit. Petrus Damiani, pise memoriae
    clus, legitime conjugis adeo obliviscitur, et tam ne- cardinalis episcopus, jam dudum mundo crucifixus,
    fandis criminibus involutus esse diffamatur, ut etiam migravit ad Dominuro, .8 Kalend. Martii 32°(1295).
    principes ejus eum regno privare molirentur. Totus Cui domnus Geroldus, revera nionachus, scientia
    ille annus pluvialis. scripturaruin insignis, et moribus praedecessori suo
    MLXIX. noa impar, in episcopatum successit. Adalhertus
    Pax et reconciliatio iii populo, in natali Domini Haminburgensis siveBremensisarchiepiscopiisobiit.
    apud Goslare, regali edicto.sub sacramento sunt. Cui Leobmarus 321successit. Rex multasibi muni-
    confirmatae. Heinricus rex gentem Leuticorum de- ijssima castella construxit in partibus Saxoiiise et
    vastat. Dedo marchio Saxonicus regi Heinrico re-. Thuringise., et multas sibi munitipnes injuste usur-
    bellat; set postmodum eoactus ad dedilionem venit. pavit; unde multorum aniroos contra se excitavit.
    Oudalricus abbas Angiensis obiit, pro quo Megiri- MLXXIII.
    hardus. Copstantise Rumaldus episcopus obitt; cui Roudolfus dux Alemanniae, et Bertholftis dux Ka-
    Karolus per symoniacam heresim in episcopatu suc- . rinthiorum, et Welf dux Bajoariae, a rege Heinrico
    cessii. Gotefridus dux inter seeulaj'es excellentissir discesserunt; quia aliis subintroeuntibus consiliariis,
    mus, et in recordatione peccatorum suorum ad coro- suum consilium apud regem non valere perspexe-
    punctionem lacrimarum facillimus, in erogatione runt. Theodericus cofiies penitentia ductus pro fa-
    elimosinarum largissimus, in vigilia natalis Domini cinore quod in beatum Chounradum Trevirensibus
    satis laudabili fine requievit in pace sl8. pi'83sulemdeputatum commisit, licet multa pericula
    MLXX. obstatent, ardenti laroen fide cum aliis mullis Jero-
    Francia civili Iaborat discordia. Otto dux Bajoa Q solimam cepitire. Qui cum mare navigio iiitrarcnts'
    riae regi Heinrico rebellat, et Magnus, filius Ottonis suhita tempeslate circumventi, statimque obtenc-
    ducis Saxoniae aqoilonialis. Set rex praedictum Ot- brata die quo irent incerti, celesli tumine sepius
    tonem, cura legitime ad satisfactionem vocatus nollet exhilarantur. Deinde non jam mortem in periculis
    venire, ducatu privavit. Meginhardus sponte dere- timenles, set vitam aetefnam praemeditantes, marinis
    Iiquit Augiensem abbatiam; post quem quidam fluetibus eroundati a peccalorum sordibus, migra-
    Roudpertus indigne eidem abbatiae praefectus, digne verunt ad Dominum, 15 Kalend. Martii : quippe
    postmodum est expulsus (1292). Hiemps ventosa et Theodericus comes, Widerolt, Marcuart, cum aljis
    pluvialis. 115. RomaeAlexandei' papa decessit. Pro quo vencr
    MLXXI. rabilis Hildebrandus, Romanae aeclesiaearchidiaco-
    Welf dux Bajoariae cfficitur. Heinricus rex mtillas nus, communi omnium consilio expetitur papa
    insidias passus, viriiiter omnes transivit. In pente- constituendus. Quo audito ipse archidiaeonus, se
    coste (1295) Olto, jampridem dux Bajoariae, cum viribus esse imparem tanto honori, immo oncri,
    sociis suis regi Heinrico ad dedilionem venit sua reputans, inducias respondendi petiit, et sic fuga
    sponte, anno ab incarnatione Domini 1071, regni elapsus, aliquot dies ad Vincula sancti Petri occul-
    aulem Heinrici 15, aetatis vero e,jus 50, indietione 9, D tatus latuit, Set tandem vix inventus, et ad aposto-
    tercia feria ejusdem ebclornadae,18 Kalend. Julii. licamsedem vi perductus,papa 159us 3"ordinatur7
    Karolus qui Constantiensero episcopatum symo- Kalend. Maii sa3, et Gregorius VIIUSappellaturS 24.
    VARIjl LECTIONES.
    816reliqw anni alio alramento in sunt i. sed. hqbentur etiam in 2. 5. 4. 4b. °" prima li-
    margine adjecta 31S
    neain loco raso 1. ateadem in reliquis Itabenlur. iu p. paulo post addita 1. desunl 5. 319symoniacae
    COIT.symoniace 1. » 320VII. K. M. supra lin. addita 1; el adsunt in reliquis. S!1 leothmarus 2. lcomarus 5.
    °" CLVHI. addito I alio atramento i. 32SVII Kal. Maii' alio atramento Bernoldi tamen manu addila 1.
    adsunt 5. desunfi. 4. 4b. 324Ilucusque Bernoldus primo scripsisse, dein anno 1.074,quw jam scquuntur
    addidisse videlur,
    NOTJE.
    tinguebant ergo scriptores medii aevi diem Pasciiae (1292) Gregor. Regist. I, 82.
    quolihet anno variatiiis a die resurrectiouis in Ka- (1293) D.12 Jun.
    lendariis ad d. 27 Martii fixo. Uss.
    (1290) Die 27 Julii; cf. Dunod. Hist. de FEglise, (1294) Mansi, t. XX, p. 10.
    ville el diocese de Besancon I, p. 104, sqq. (1295) In Necrologio ohitum ejusdiei 9 Kal. Mart,
    (1291) Hugo U. assignat Bernoldus.
    1571 AD OPERA S. GREGORH ATPENDICES. 157f
    Cujus prudentia, rion solum in Italia set etiam in k cretum est a Gregorio papa, ut clerici aliquem sa-
    Teutonicis partibus, refrenata est sacerdotum in- crorum ordinum gradum yel oflicium precio adepti,
    coutinentia. Scilicel quod praedecessor ejus in Italia deinceps in aeclesia noij ministrent, nec aeclesiant
    prohibuit, hoc ipse hv tota catbotica aeclesia prohi- precio adquisitam aliquis retineat, nec deinceps ali-
    bere studuit. Tota Thuringia et Saxonia regi Hein- cui aeclesiam vendere vel emere liceat. Deinde ut a
    rico rebellant, propter prsedictas muniliones et alia clericalr officio cessent, quicumque se per inconti-
    multa quaj contra voluntalem ejusdem populi rex uentiam reprehensibiles exhibent. Ttem, ut populus
    in eoruni regione fecit inconsulte. Eggehardus tan- clericorum officia nullatenus recipiat, quos praedi-
    dem abbas AUgiensis eflicitur, et a praedicto papa ctas apostolicas iustitutiones contemnere perci-
    Rumaecousecratur. piat (1300). Rex Wormatiae pascha celebravit, post
    MLXXIV. pentecosten exercitum in Saxoniam promovit, in
    Iluinricus rex absenlibus sui regni principibus eo qna expeditione innuraerabilis multitudo 5 Idus Ju-
    pacto pacificatur cunv Saxonibsss, tit munitiones -iiii juxta flumen nomine Unstrout utrimque cecide-
    praedictae destruerentur, propter quas seditio orta runt, et multi ex Saxonibus regi ad dedilionem ve-
    cst, quae et postea sunt destructae. Roudolfus dux et nerunt. Detvvinus Leodicensis episcopus decessit;
    ceteri reconciliantur rcgi. Hoc tempore legati sedis y cui Heinricus successit. Anno venerabilis Colo-
    S" iiiertsis archiepiscopus, mirae sanctitatis, requievit
    apostolicae in Alcinanniam ad regem venere, p-so
    ipsius regis moribus corrigendis. In quorum manus in pace 2 Nonas Decembris; cui Hillolfus, impar
    se rex ipse sub correclionis sponsione conunisit, gesefe et moribus, successit.
    suumque auxilium domno apostolico ad deponendos MLXXVI.
    symoniacos firmissime promisit. Ipsi etiara regis Rex natalem Doroiiii Goslarie celebravit, ibique
    consiliarii omnes res aeclesiarum iDJuste acquisitas quosdam jurare compulit, ut filium ejus post ipsum
    se reddituros, coram eisdem legatis sub sacrainento cligerent ad regnum. His temporibus rex Heinricus
    promisere; quippe qui easdem res a symoniacis pev symoniacam heresim sanctam aecclesiam fedare
    emerunt, consilio suo eosdem indiguos ad asciesit!.- non cessavit, scilicet pro prccio episcopatus, abba-
    sticum honorem adjuvando. His ita dispositis, le- tias, et alia hujusmodi investiendo, etinteraiia cri-
    gali sedis apostolicae redierunt °'° (1296). Hereman- ikina etiam excommunicaiis communicando. Cin-
    nus marchio, filius S27 Bertaldi ducis, Cluniaci &*.- tius 3S1quidamRomanus civis, Gregorium papam in
    gelicam vitam perfectissime arripiens 327, adhuc die natalis Domini missarum solemnia celebranfem
    adolescens, uxore et unico filio el omnibus quse pos- Q corjsprehcndit; queni ita comprehensum quidam er.
    sederat dereUctis S!8, vere nionachu*, migravit ad niilitibus ejusdem Cintii occidere destinavit. Setcum
    Dominum, 7 Kalend. Maii (1297). gladium supercaput ejus libraret, nimio terrore cor-
    MLXXV. - reptus corruit, nec inceptum ictum explere potuit.
    Heinricus rex nativitatem Domini Argentoraci Cintius autem papam in turrim suam captum dedu-
    fecit. Expeditionem in Saxoniam ordinavit. Here- xit, quae statim a Romanis penitus dilapidatur, et
    mannus Babinbergensis episcopus, a clericis suis S!0 papa prudenter eripitur, qui et suo captori vix a
    pro simoniaca heresi accusatus, a japa depooitur, Romanis vitam impetravit. Cum atitem rex sepius
    cui Roubeiius substituitur. Gregortes papa in prima jam dudum a papa praemonilus se corrigere nollet,
    epdomada quadragesimae sinodum Romae colle- et papa in admonendo pil proficerel, ad ultimum
    git (1298), in qua causam Heinriciss 0 Spirensis epi- mandavit ei, quod in Romana sinodo tunc proxima
    scopi, set simoniaci, examinavit. Qui ipsa die cum eum excommunicaturus esset, nisi resipisceret.
    examinaretur causa ejus Roroae, id fest 6 Kalend. Quae legatio in octavis Domini ad regem pervehit.
    S32 apud Worma-
    Marcii, infirmatus est Spirae, sed deinde 4 Kalend. Unde rex (1301) in septuagesima
    Martii miserabiliter expiravit, quando et a Gregorio tiam colloquio facto, et alio in Longobardia apud
    papa diflinilani suae damnationis sententiam in Ro- D Placentiam, onines quos potuit obedientiam prae-
    mana sinodo excepit (1299). In eadem sinodo de- dicto papse exhibendam abjurare fecit, et missa le-
    VARIJE LECTIOiSES.
    !ESp. i. f. m. c. in loco raso eadem tamen manu 1., etadsunlin reliquis. *26hinc inde aliud atramentum i.
    *" f. b. d. et a. v. p. a. «n loco raso l. sed eadem manu, et adsunt in reliquis. °°° is inloco raso l. 329a.
    cl. s. desunt 2. sso deest 5. ,S1 Cintius — celebrantera in loco raso, sed eadem manu 1. °°° LiXma ap i,
    NOTJE.
    (1296) Gregorii VII, Regist. I, 85; H, 30. damnationem Spirensis episcopi et mortem ejns stu-
    (1297) 6. Kal. M. Necrol. Beruoldi. diose consideres, etc. Reliqua habes supra hujus vo-
    (1298) Mansi XX, p. 445. luminis col. 1170.
    (1299) Cf. eadem fere verba iu epistola de dam- (1500) Apolog. decret. Greg., col. 1107.
    naiione schismaticorura ap. Ussermann Prodr. II, (1501) Cf. epistolam de damnatione schismaiico-
    p. 268 et apologiam pro Gebhardo Const. ep. ibid., rum col. 1169, ubi e. g. haec leguntttr : Anno igi-
    p. 579-382 : Vt autem damnalorias sententias nostri tur dominicmincarnalionis 1076, Gregorio VII papa
    ipostolici ei hmus principis aposlolorum super Ana- in apostolica sede constituto, Reliqua vide hujus vo-
    •tiitm el Supliiram pari efftcacia nollere non dubiles, luminis col. 1169.
    1575 APPEND. 111.•— MONUMENTAGREGORIANA. llli
    gatione ad Romanam sinodum, quae in proxima A Unde et papa missis legatis principibus regni decla-
    quadragesima celebrata est (1502), ipsum apostoli- ravit, se parum profecisse, in eo quod illuro
    cum ab apostolica sede conlumaciter jussit descen- in communionem receperit, cum omnes SS7 sy
    d'cre (1505). Set missi ejus turpissime in sinodo moniaci vel excommunicati non minus tunc fc-
    tractati, vix a Romanis, adjuvante papa, evaserunt. vcrentur ab eo quam pridcrii. His ergo auditis,
    Ipsum autem regem, sinodo indicante, fideliiate ho- princeps regni generali cdlloquio apud Forecheitn
    minum, regno et comrnunioue privavit, et omnes ei 5 Idus Martii habito, egregiuni ducem Roudolfum
    ad regnum juratos juramento absolvit. Oriinesque sibi in regem subliroarunt, queto in 7 Kal. Aprilis,
    episcopos, qui regi sponte contra papam faverant, ubi eo anno inediuni quadi^agesimaeoccurrit, Mo-
    officioet communrone privavil; rdiquis autem, qui gontiae 33Scoronarunt. Maxima autem nix, qtiaj eo
    inyiti eidem conspirationi inlererant, usque ad fe- auno tamdiu totam terram Obtexit, in electiorie novi
    slivitatem sancti Pctri indutias dedit (1504). Gotefti- regis resolvi tandem incepit. In die autetri consecra-
    dus dtix, filius Goteffidi ducis, paTtieeps immo tionis cjus per suggestionem simoniacorutn clerico-
    auctor sUpradictaecbnspirationis, turpiter a quodam rum maxima seditio Mogontiaeorla est, ita ut etiaiu
    coqtio per posteriora cum ad necessaritim sederet palatium irrumpere vellent, et religiosissimos cle-
    vulneratus, ante °°'*medium 334quadragesimae 83S° ricos et monachos occidere. Sed dextera Dei mililes
    expiravit. Item Willihelmus Trajertensis episcopus, novi principis, licet inermes, itaprotexit, ut nullum
    multa in apostoliCum conviciatus, Subitanea morte, nisi uhum ex suis perderent, ex adversariis autem
    absque aecclesiasiica communione post 331pascba an plus quam centum partini ferro partim aqua neca-
    multatur; cui Conradus subrogatur. Jam omnes rent. Quibus eliam pro homicidiis hujusmodi a le-
    pene principes regni a communione Heinrici se se- gatis apostolicae sedis lalis penitentia imposita est,
    questrarunt. Mense igitur Octobri colloquium apud ut singuli aut 40 dies jejunarent, aut 40 pauperes
    Openheim a principibus regni colligitur, cui legatio semel pascereut, nec tamen aecclesiasticam commu-
    sedis apostolicte interfuit. Ibi Heinricus, in purifi- nionem quasi homicidae vitarerit. Roudolfus rex
    cationem sanctx Mariaetunc proxiroam se prsesen- post consecrationem in Sueviam secedens, regnuni
    tandurij domno papae apttd Augustam firmissime sibi subjugavit. Interim Heinricus Longobardiae mo -
    promisit. Nam et illtic domitum apostOlicum ipse rabatur, ad quem Cincius, civis Romanus, secum
    cum principibus regni invitayit. Frater Kadalatts ex ducens captumi venerabilem Cumanum episcopum,
    seculari milicia conversus, ad Opinheimense collo- noniine Reginaldum, Papiam venit, quippe remune-
    quium legationem papae dettilit, quara eidem mul- rari a Heinrico volens, eo quod in servitium ejtts
    tum egroianli papa in remissioriem omnium pecca- hunc modo episcopum et in praeterito anno domnum
    tornm imposuit. Expleta igitur legatione, frater Ka- apostolicum captivaverat; set ibi subitanea morte
    dalaus suscepto monachi habitu, sub evangeliea prteventus, debitam remunerationem accepit, quani
    perfectione requievit in pace. ^ tot sso
    sacrilegiis promereri non timuit. Heinricus
    MLXXVII. audita promotione Roudolfi, auxilium papae contra
    Dux Bolenoruni (1505) se in regem coronavit. illunv imploravit, licet supradictum Ostiensem epi-
    Maxima nix totum regnum a 2 Kalend. Novemb. scopum in captione adhuc teneri permiserit. Unde
    anni prioris, usque in 7 Kalend. Aprilis anni prae- et papa illi respondit, se non posse ejus interpella-
    sentis oblinuit. Heinricus rex dictus, proprise causae tioni satisfacere, quamdiu apud illum sanclus Pe-
    diflidens, et idcirco generalem audientiam subter- trtts in legato suo ligatus. 340 leneretur. Frustrata
    fugiens, furtive Ilaliam contra papae praeceptum et igitur supplicatione sua, animum in tiratinidem con-
    concilia principum intravit, et apostolico ad con- vertit, nec regnum jam per justiciam, set per vio-
    dictum diem Augustam tendenti, ante purificatio- lentiam obtincre cogitavit. Rex autem Roudolfus
    nem sanctae Mariae Canusii 3Siobviavit (Jan. 28). apud Augustam gloriosissimum pascha celebravit
    Ubi et ab eo per inauditae humiliationis simulatio- (Apr. 16) cum legatis apostolicae sedis. Ex quibus
    nem, utcumque potuit, non regni, set communio- unus, religiosissimus scilicet abbas Bernardus, Ro-
    nis tantum concessionem vix demum extorsit, dato mam dirigitur set ab Oudalrico comite (1506), Hein-
    tamen prius sacramento, ut de objectis criminibus j. rici complice, captus et prsedatus, annuni pene di-
    ad judiciiim papae satisfaceret, nee papae vel alicui midiavit in capiivitate, quem Cluniacensis abbas de
    cjus fideli usquam eunti vel redeunti aliquam mo- manihus Heinrici vix dcmuro eripult. Rex 3" auteni
    lestiam inferri consentiret. Hoc autem juramenlum post pascha generale colloquium apud Ezzelingiii
    nec 15 dies obseryavit, captis venerabitibus S3S
    epi- ciini principibus regni collegit, quo SolulO,ipse cuni
    scopis, Geraldo Ostiensi 33S,et Anselmo Lucensi. admodum paucis ad obsidenduin quoddam cast;l-
    VARIJE LECTIONES.
    333noctis 5. 33tsupralin. 1. 33Svenerabibus 1. S36ostiense corr. osliensi 1. SS7 deesl 5. "•' dcesl 3,
    '°° H. rex 2. 3i0
    legatus COIT.ligatus 1. ski R. 2.
    NOTJE.
    (louzi Mansi j\j\, 4b/. (15U3) Botestaus u.
    (1505) VidecoL'1169.
    — (1306) de Lentzbitry addit. 3.
    (PM) Offtcio dcdit. Ibid., p. 220.
    1575 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1576
    lum perrexit. Set ecce ex improviso emulus ejus A . rum funeribus, in corpore el •anima morluus, re-
    Heinriciis cum maxihia 1 multitudine BoemiofUm et portabatur. Augusto mense jain pene transacto,
    Bajoarioruriv adveriit, quos cum rebus aecclesiarum Heinricus cum scismaticorum multitudiiie procin-
    derepente sibi comparare potuit; quibus libenlis- ctum °t* in Saxoniam promovere decrevit (Aug.) .
    sime rex ctim ipsis p'aucis quos eo tempore habuit cui RoUdolfus rex's*BcUiriSaxonibus usque Herbi-
    obviasset, si non principes ejUs hoc in aliud lem- polim obviam processit, et eandem urbem, sibi re-
    pus diflereridum eautius judicarent. Heinricus igitur bellantem, obsedit; quo dum fideles ejjus ex Suevia
    accepta oecasione, omnia circumquaque praeda, properarent, in Heinricum ejiisemulumolTenderunt,
    ferro, et igni non cessavit devastare, homines quo- qui a facie eorum secedens, plus quam ceritum ho-
    que more pecudum captivare °'*°.Nam fautores ejus rriines in una aeclesia, id est apud Wizintdch si 6
    ex Boemia, homines libentius quam pecudes prae- (1508), sibi resistentium, concremavit sicqUe ultra
    dabantur, ul eos usque ad satietatem suae libidini Renuni fugiens, ab incepto itinere fideles regis di-
    inhumanae prostituerent, et postea inhumanius eos vertere non potuii. Eo tempofe papa utrique regi
    Cinocephalis devorandos venderent. Rex autem Rou- ex parte sancti Petri prajcepit ut Ireuvas ad invicem
    dolfus, celebrato pentecoste apud cellam sancti faeerent, et adventum ejus adTeutonicas partespro
    Aurelii (Jun. 4) (1507), legatum quendam ad apo- B dirimendaTite non iriipedirent, set debitum consi-
    stolicum direxit, et ipse in Saxoniam properavit. Eo lium et auxilium ad hoc itcr ei praeberefit. Legatis
    tempore Heinricus iraposita sibi corona apud Ul- aulem suis, qui adhuc in Teulonicis parlibus mora-
    mam, interdietum regnum usurpavit; ubict prae- bantur, praecepit, ut ex duobus regibus illum ex-
    diclum comitem Oudalricum, ut 84?optime prome- coBimunicarenf;,qui praedictaelegationi rion obedi-
    rilum, inbeneficiavit, eo quod venerabilem abbatem ret, obedientem vero ex parle sancti Petri in regno
    Bernardum, apostolici legatum, adhuc hv caplione corifirroarent. Quod et nori multo post factuin est
    cruciaret. Vercellensis quoque episcopus, deposili (Nov.); scilicet in die sequenti post festivitatem
    regis canceltarius, cum omnibus suis sequacibus sancti Martini, Goslarie, Heinrico pro inobedientia
    generale colloquium circa Kalendas Maii in Runca- iterum excdmmunicato et Roudolfo pro obedientia
    libus condixit, ut si aliquo modo posset, Gregorium in regnnm subliuiato. Nam Heinrieus praedictam
    papam deponeret. Sed ipse ad eundem terminum legationem papae nec suscipere dignalus est, nec
    absque aecclesiastica communione vitam simul et snimum ad treuvae coropositionem, set ad tyranni-
    episcopatuin heu miserabiliter deposuit, quo ille pa- dis crudelitatem intendit3". Geraldus venerabilis
    pam nefaria praesumptione statuil deponere. Osliensis episcopus, de °*°quo supra commemora-
    Non multo post ejus interitum praefectus Roma- vimus, jam dudum Deo °*° vivus, mutido crucifixus,
    tiaeurbis, indefessus miles sancti Petri contrascis- de hujus vitae ergastulo liberatus est, 8 Idus 35°
    maticos, a quodam Heinrici faulore crudeliter ocei- Decembris. Agnes religiosissima imperatrix, jam S51
    ditur. Ad cujus corpus in parvo tempore plus quam' 20 annis in viduitate ss* Deo devolissime serviens,
    viginti miracula contigerunt, ut fidelium virorum nec filio suo Heinrico contra apostolicam sedem in
    relationedidicimus. lmbricoAugustcnsis episcopus, aliquoconsenliens, Romserequievit in"pacel9Kal. Ja-
    qui in praelerito pascha Roudolfo regi fidelitatem nuar '"*. Sepulta Romaein aeclesiasanctaePelronillae.
    juravit, nil de perjurio curans, Heinrico advenienti MLXXVIII.
    adhesit, et apud illum quadam die missam faciens, Heinricus iterum apostolicae sedi de sua quasi
    hanc sibi conditionem miser iniposuit, ut sacrae injusta damnatione conquaeritur. Uude Gregorius
    oblationis perceptio in judiciura ei proveuiret, mense Marlio * idoneOs'
    papa faclo concilio (1509)
    si dominus ejus Heinricus regnum sibi injuste legatos iterum deslinavit, qui facto generali collo-
    :
    usurparet. Post hanc temerariam perceptionem quio, causam regni juste determinarent: et omnes
    parvo tempore quod supravixit usque ad morlem, sinodali sententia damnavit, quicuroque impedirent,
    nunquam se sanum de leclo levavit. Nam circa Ka- rj ne colloquium fieret. Quod Roudolfus libentissime
    lendas Julii absque aecclesiaslica comniuuione de- voluit fieri; Heinricus aufem, utcumque potuit, illud
    functus est. Item Sigehardus Aquileiensis patriar- * In hoc concilio facta est
    exceptio quarundam
    cha, in auxilium Heinrici contra bannum apostolici personarum de Heinriciana excommunicatione,' et
    armata manu veniens, in amentiam verlilur apud vorum hoc utique ad tempus, id est uxorum, filiorum, ser-
    et reliqnorum, qui non scienter vel saltini
    Ratisponam, et ex ipso itinere repentina roortc in- non Iibenter excommunicatis sociantur in.margine
    tercipitur; sicque domum non sine aliquibus suo- addita i. desunl 2. habentur in 5. post Martio.
    VARLE LECTIONES.
    ***h. q. m. p. c.desunt 5. svsut o. p. in loco raso eadem tamen manu postea incerta 1. S4Vp. movilin
    Saxoniam, cui 2. 8Wdeesl 2. 346iap. Wizinloch supraS48lineam eadem manu scripta i. desunt 3. "7 Quci
    sequuntur,in margine iittera minori addita sunt i. 2. de q. s. c. desunt 2. 349sclo con-.ddl.deo 2.
    m i. dudum XX 2. S6*viduate 1. s»319. K. I. desunt5.
    seculo5. "°-VIli. ID. 1. IX. ldus 5.
    NOTJE.
    (1507) Hifschau. (1509) Mansi XX, 505.
    (1308) AVisloch.
    1377 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1578
    impedirenon cessavit. Nam contra praeceptum apo- A absque spe recuperationis deposuitsc 0, et scripium
    stolici maxima multitudine flagiciosorum adunata0 quod dicitur sancti Oudalrici ad paparivNicolaum
    procinctum in Saxoniam paravit, cui rex Roudolfus de nupliis presbiterorum, et capitulum Pafnutii de
    apud Strowe cum exercilu obviavit: et illo fugat», eadem re, immo omnia SaCris canonibus adversa,
    ipse campum vicloriae oblinuit, 7 Idus AugusiJi. , damnavit. In hac sinodo legati regis Roudolfi super
    Occubuit tamen ibi ex parte Roudolfi Weeel, ven.e- Heinricum proclamaverunt, eo quod totum regnum
    rabilis Magideburgensis episcopus, etWormaciaoin- confundere et sanctaro ecclesiam conculcarc non
    sis episcopus captus est. Infinita autem niultiHido cessaret. Iterum igitur papa legatos suos pro causa
    utriraque occubuit: plures tamen et excellentlores regni determinanda ad Teutonicas partes destinavit,
    ex parte Heinrici. Eodem tempore, cUra Alentiahni videlicet venerabilem Petrum Albanerisem episco-
    facto exercitu ad dominum suum regem 3t4 Roudol- •pum, Petrum inquam illum, qui jani dudum Flo-
    fura properarent, pene 12 milia conjUrati populi fentinum episcopum, nomiue Petrum, probavit sy-
    transitum Nectaraem flttviiillis prohibentia partim mOniacum : quippe- per medi.um igriem transiens
    occiderunt, plurimos autem misericordius casfcigando absque lesiorie, unde et igneus cognOiniiie, Alliancn-
    eunuchizavcrunt. Deinde quandam munitionein ini- sem episcopatum promeruit obtihere. Cum quo et
    inicorum faclo impetuoccupaveruni. Rondolfo igitur " Oudalricus Paduanus episcopus in legationem desti-
    in Saxoniam reverso, Heinricus derepente recolleclis natur. Legatus autem Heinrici, legatos 361 papae
    viribus, Alemanniam praeda, ferro et igtii, circa priusqiiam abirent in eadem sinodo jurejurando se-
    festivitalem omnium sanctorum devastavit, Terram curos fecit de conduclu et obedientia domini sui,
    886videlicet catholicorum • ducuin Berthaldi atque Item legatus Roudolfi de obedientia domini sui in
    Welfonis et aliorum sancli Petri fidelitim penitus sinodo juravit. Legati igilur sedis apostolicae in Teu-
    flissipare aggressus est. Tnnc quoque parum minus lonicam terrara pervenientes, obedientiam Roudolfi
    quam centum ecclesiaein "7 illa expeditione violatae et inobedientiam Heinrici indubitanter probaverunt;
    suiit. Eodem etiam tempore ex parte Roudolfi Ber- quod etS6a postea 86acum 36sredirent3fs, papae S6'
    laldus Carinthiorum dux, piae memoriae, et Heinri- viva voce proteslali sunt. In hac aestale venerabilis
    cus marchio, obierunt in pace. Facto autem alio abbas Massiliensis Bernardus, virplenus caritate, re-
    concilio Romae, 15. Kat. Decemb. (1510) ulriusque quievitinpace, 13 Kalendas Augusti36S. Doctor Adel-
    vegis legati licet non eadem veritate in synodo jura- bertus, facto verboque disertus, jam30aniiismundo
    vere, quod domini eorum non impedierintSS8 collo^ crucifixus, et in fine ad evangelicam perfectionem
    quium pro causa regni statuendum. Unde et papa C perductus,migravitadDominum,3NoiiasDecembris.
    ea vice inter eos judicare non potuit: quamvis bene MLXXX.
    sciret, cui parti magis justicia faveret. ln sinodo ista Iterum Heinricus post epiphaniam cum exercitu
    Beringarius Andegavensis35Scanonicus, iit 359abSB 9 in Saxoniam venire disponens, a Roudolfo 6. Kalen-
    heresi,! 9 sua 8S9 resipisceret"", sinodaliter S5'9 cou- das Februarii S64 fugatur, nec tamen ab incepla
    veniturSS9, eique induciaeusque ad proxime futuraia lirannide compescitur; de qua expeditione Roudol-
    sinodum conceduntur (1511). fus legatum stalim Romam ad sinodum sctldircxit.
    MLXXIX. Gregorius. papa sinodum Roma3Martio mense collc-
    Gregorius papa sinodum Romae merise Februario git, ad quam de Teutonicis parlibus praedicti sedis
    coilegit(1512),inquaBeringariusS59jam3S 9 lercio 3B 9 apostolicae legali redierunt, et omnimodam Roudolfi
    cvnvictus 359heresim "* suamS 89abjuravitS 59 etSB9 obedientiametHeinriciinobedientiam domno aposto-
    anathematizavit 35°quae asserit: corporales res iii lico renunciaverunl. Unde ipse in fine sinodi 366
    altari positas non 359vere359sedS59figurate tantum in Heinricum deposuit, ipsumque cum omnibus suis
    corpus et sanguineraDominitransire(13'I3).Ineadem fautoribus anathematizavit,et Rondolfum apostolica
    sinodo Hcinricus Aquilejensis patriarcha papae ju- auctoritate in regia diguitate confirmavit (1314).
    ravit, nulli se deinceps cominunicaturum, quem p Unde emulus 387ejus 367 congregata multitudine
    sciret a papa excommunicatum sco.In hac sinodo omnitim scismaticorum sive excommunicatorum,
    papa presbyteros deinceps in fornicationem lapsos apud Briximam (1315) legitimum papam ahjuravit
    YARIJE LECTIONES.
    354deest 2. 35Sneccari 3. S56T. — est in loco raso 1. SC
    7 i. i. e. in loco raso i. °" corr. ex
    aggressus
    impedirent 1. s59in loco raso, liliera minori scripta i. °°" In — deposuit in loco raso littera minori scri
    pta 1. 3611. p. p. a. in e. in loco raso litlera minori sc.ripta 1. S62in loco raso littera minori scripta 1,
    883XIII K. lin. I. S61VI. K. Febr. snpra iin. 1. 365ad s. in loco raso littera minon i. as6 H.
    Aug. supra
    — anaihematizavit i)i toco raso lilt. min.i. 367supra lineam adjecta 1 -..'..

    NOTJE.
    (15101Mansi XX, 507. (1514) De facta in eodem concitio damnatione
    (1511) Cf. Bernoldi Iibrum De Berengarii darana- Oltonis episcopi Constantiensis v. Bernoldi apolo
    tione, p. 455. giam pro Gebehardo episcopo apud Uss. II; 581, cf.
    (1512) Mausi XX, 525. acta concilii Mansi XX, p. 531.
    (1315) Bern., De Bereng. damn., p^ 435. (1515) V. Mon. Germ. Legg. II, 51.
    1579 Af) OPERA S. GREGORIIAPPENDICES. 1580
    30S
    (Jun. 25), et Gtiibcrtnm, Raveiinatem quondam A ^ rent nuniero. Quapropter rcx de divino auxilio tali
    episcopnro, scl jam triennio a papa Gregorio inre- triumplio eeiiiflcalus. eadem nocte in carapo viclo-
    cuperabtiilcrdcposilumSC8elaiiathemalizalum(1516), riae caslra metalus esl, el postea ad subjugandiiin
    sibi non iu papam, sel in heresiarcham elegilSC8. sibi regnum digressus esl. Electus csl atitera arile
    Deindc apud Magonliam convenlti faclo, candcin festivitatem sancti Laurentii, ct in sequenti die post
    ipsam eleclionem a quibiiscumqiie potuit confirmari fcstivilatem ejusdem sancli, de ininiicis triunjphavil
    fecit. Jam autem medianlc Oclobri, Ileiiiricus expe- in confinio Rajoariae, in loco qui dicitur Hoste-
    ditioncm in Saxoniam iterum parans, a niililibus le (1518). Poslea in Saxoniam consecrandus dis-
    Roudolfi itinere unius diei fiigalur, quanivis in ea- ccssil.
    dem eoi.rgressioncRoudolfus rcx pioe niciiioriaeoc- MLXXXll.
    cubueril (Oct. 15). Ille, iiiquain, aiier Macbabetis Heremaiinus rcx nalalem Domini gloriosissiinc
    cura inler primos hostibus inslarcl, in servitio sancti celebravil Goslaric; ibi elianv iu fcslivilale sancii
    Pelri occumberc promcruil, cl poslca iino die su- Siephani, eo quod patronus ejus fuerit, regne digni-
    perstes, omnibus suis rile ordinaiis, ad Doiiiinuni lalis unclionem el coronam,principihus regni anni-
    migrasse non dubilalur Idibus Octobris. Regnavil lentibus, ab episcopis sollemniler accepit. Heinricus
    auleni tres annoset dimidiiim. Decujus obitu omncs D B aulem in Iialia, assumplo apostata suo Guiberto,
    rcligiosi ulriusque scxus, el maxinie panperes, do- ilerum Romam invasurus proficiscitur, adunaia
    luerunl. In cujus aniniae 369commcndationem Saxo- muititudine seisnialicorum; ibique ea aeslalemora-
    nes innumerabiles climosinas feccrunt. Erat eninv tus pene incassum laboravil, nisi quod milites suc.s
    procul dubio patcr palrise, servantissinms jusliciae, quibusdam caslcllis, ut facerent werram Romanis,
    indefessus propugnator sanctae aeclesiae. Sepullus imposuit, quia eum nec hac vice Romara inlrare
    esl autem apud Mcrsebtirc gioriosissiroe. Eoderodie periniserunt. Ignem qUoque in domuni sancti Petri
    decessionis ejtis in Longobardia liiilitcs prudcniis- per qucndam traditorem immittere voluit, set Dci
    simae S70ducis Maihildaefuganitir ab exercitu pene niisericordia protegente non potuit. Cogitavit enim,
    lolitis Lojigobardiae, apud Yultani prope Mantuain. ut de iraproviso portas irrumperet 374,si Romani
    Ipsa 371qtioque dic Gisilbeiius religiosissinms pre- dcrelictis propugnaculis ad inceiidium restinguen-
    sbiler et monachus elRoudoifi rcgis ad papam lega- dunt concurrcrenl; undeignem domibus quibusdam
    lus, Longobardiserequicvil in pace. His lcniporibus Sancto Pctro conliguis immilti fecit. Set doninus
    Heinrieiis tolani lialiam adeo coniurhavii, itt ntillus apostolicus huic versuliae obviavit; nam primum
    secure ad limina aposlolorum posset ire, qui non viso incendio, onines mililes Romanos S75, ad pro-
    prius abjurarel, quod ad papam Grcgoritim diversu- pugnacula defendcnda transmisil, ipseque solus fidtt-
    rus non essci. cia sancti Pelri frelus, faclo signo 87Ccrucis con-
    MLXXXI. tra 376inceiidium 37C,ignem progredi ulterius non
    Ileinricus post obiium Roudolfi regis Vcronarnin permisit. Igiiur Heinricus capto ven.erabili episcopo
    pascha venil, ci inde adinvadcndainRoniam (1517), dc Sulria (1519), aliisquc nomiullis, suoque apo-
    ctimsuo non aposfolico, set apostaiaGuiberlo,ulptita slata Guiberlo in Tiburtina urbe ad infestandos Ro-
    domni aposlolici noti scnicl perjuro ctS 72analhema- manos derelicio, ipse Longobardiam reverlitur. Hc-
    tizato S72,profectus est, sct inacle 37Sreversus csl. remarinus autem rex multum de adversiiale sedis
    Eodem tempore principes regni Tetilonicortim, sci- aposiolicai dolens, camque de manibus Ileinrici li-
    licet archicpiscopi, episcopi, duces, niarchiones ctt bcrare volens, expeditionem in Italiam paravit 877,
    coniiics, convenlti faclo, Heremaniiuni nobilemvi- unde ct de Saxonia in Sueviam venit.
    rum sihi in rcgem elegermil; qui stalim de eodemi i MLXXXSII.
    conventu acieni conlra faulores Heinrici direxit. Heremannus rex nalalem Doniini in Suevia cum
    lpsi cniin electioiiem ejus inipedirc volcntes, eodemn principibus regni satis honorifice celebravit. Inde
    lenipore maxiinain mulliludincm contraxerunl; seti D cum exerciliim in Longobardiara promovere vellel,
    novo regc ex improviso irruenle, omnes penitus autt molesta sibi legalio de Saxonia venil; quippe quod
    cede prostrali sitnt, aut inrevocabiliter fugali, liccti Otto dux prudenlissimus miles obierit, quem iu
    S78 oronium suorum reliquit; in
    rcgiis mililibus sc insequeiilibus non parvo pracsta- Saxonia pro capile
    YARLE LECTIONES.
    368ravennatem usque dcpo in loco raso, siluin usqtteelegil in marg. litt. min. 1. s69anmae 1. 37°entis-
    371iia 1. 37ssupra lineam addita 1. S7Smacte 5. S74irrumperent
    sima; ducis in loco raso liit. min. 1. 37S
    delelo postea n 1. iiTiimperent 2. roinoiias corr. romonos 1. 37Csttpra lineam additui. S77 ita 4.
    S7Bcapitaneo 2.
    proeparavil 2.
    NOT./E.
    (1510) Eadem verha legimus in ep. Gcbchardi IX, 5, el ad Desidct-ium abbalem Casinensem Reg.
    arch. Salisb. ad Herimaimum Melcnscm ap. Ilitgo- IX, 11.
    nern Flav. Mansi XX, 542. Dc Guiberto cf. Gregorii (1318) Ilochsled ab Danuhitim.
    Ueg. VIII, 5, 7,12,15, 14. (1519) Est Bonixo. Uss.
    (1517) Cf. Greg. epist. ad cp. Pataviensem Reg.
    1581 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1382
    cujtis obitu maximum scisma futiirum non dubita- 4 lenlibiis securitatem juramento promiserit. Unde
    retS 79, nisi hujusmodi scisma anticipare maturaret. et Roniani multum conlra Heinricum murmurare
    Hac igitur necessitate, postposita expeditione, Saxo- cepernnt. Erant autem religiosissimiss 0monachi et
    niam festinanter redire compellitur. Iterum Hcinri- clerici, quos in caplione fecit cruciari; cum quibus
    cus curn multitudine scismaticorum sive excommti- ct Ottonem venerandum Osticnsem episcopum ea-
    nicatorum ante pentecosten Romam impugnaturus 38° ptivavit (1522), videlicet ad ipsum ab apostolica sede
    aggreditur, et domum Sancti Petri in sabbato infi-a transmissum. Mulii tamen ex Francigenis ad illam
    epdoniadam pentecosles armata manu aggreditur. sinodum tam cpiscopi quam abbates pervenerunt.
    Sicque 3S1 Guibertum Ravennatem, perjurum, depo- Meliores autem episcopi et domno apostolico magis
    situm et anathematizatum, apud Sanctum Petnim necessarii, id est Ugo Lugdunensis, Anselmus S91
    intronizavit, non per Ostiensem, et Albanensem, et Lucensis, Reginnaldus 39! Cumanus, specialiter a
    Portuensem episcopos, qui hoc privilegium habent, Heinrico ad sinodum. pervenire S93 prohibiti sunt.
    ut papam consecrent; sed per Mutinensera elAri- Doronus taracn papa sinodum tribus diebus sollem-
    tiensem S6aexepiscopos, utpote jam. multis annis niter celebravit, et ne Heinrictnn specialiter itcrum
    depositos et anathematizalos. Siatim igitur juxta analhematizaret, vix a sinodo exoratus, omnes ta-
    Sanctum Petrum quendam monticuluro, nomine Pa- D men excommunicavit, quicumque aliquem ad San-
    laceolum (1520), incastellavit, eique milites multos, cluui Petrum vel ad papam venienlem quoqtio mo-
    ut impugnarent Romanos, imposuit, qui s,s eum do impedirent. Sed jam advenil lcrroinus, ad qucm
    Transtiberinas rcgiones urbis nullo pacto intrare Romani, nesciente papa, Heinricose efTecturosjura-
    permittebant. Mulfi tamen jam ex Romanis Heinrico verant, ut aut Gregorius papa cum iitcoronaret, aut
    conseuserant, partim precio inducti3s 4, paiiim mul- alius quem ipsi ilio expulso eligerent. Quod jura-
    tis proraissionibus seducti, oranes autem aequaliter mentum licet in praUerita oestatefactum fuerit, om-
    jam trienni S88iinpugnatione nimium fatigali. Quid nes tamen intimos papao usque ad terminum pene
    plura ? Omnes pene Romani , praeter principem Sa- laluit. Adveniente igilur lerinino, Romani papae de
    lernitanum, hoc cum Heinrico laudaverunt, ut papa juramento manifest.averunt, dicentes, se Heiiirico
    Gregorius sinodum in medio Novembri colligeret jurasse, non ut papa illum sollemniier regali tinctio-
    Romae, cujus sinodi statuta de.causa regni nec Ilein- ne incoronaret, sed tantum simpliciter, ut ei coro-
    rico, nec Romanis, immo nulli penitus liceret prce- nam daret. Annuit igitur papa eorum volis, ut eos a
    varicari. Heinricus quoque ituris ad illanv sinodura jttramento absolverel, videlicet ut Henrico, si vellet,
    et redituris securitatem jurejurando fecit. Unde „ cum justicia, sin aulem, cum maledictione coronam
    ct papa omnes religiosos episcopos et abbates ad si- daret. Unde Romani maiidaverunt lleinrico, ut vc-
    nodum literis suis vocavit. Reverso igitur Heinrico niret ad accipiendam coronam cum justicia, si vel -
    Longobardiam, milites ejus quos in castello illo let; sin autem, de castello sancli Angeli per virgam
    prope Sanctum Petrum dimisit, repentina mors pene sibi dimissam apapa reciperet. Sedlleinrico utrum-
    omnes invasit, inter quos ct Oudalricus de Goscez- que recusanle, aliiim legatum illi direxere, qui eos
    heim S8Cabsque aeclesiastica communione S87, heu! bello defenderet, si necesse esset : sc bene atlendis-
    nviser interiit, auctor hujus scismaticte conspiratio- sequod S94juraveiint, nec se amplius eo.juraraento
    uis et incentor. Ex 500 autem militibus, qui in illo detineri obnoxios. Igitur domno papae a9Broulto fir-
    castello pro custodia dimissi sunt, vix 50 giadium mius quam pridem consilio 39Get auxilio adhsesere.
    sancti Petri, ut aiunt, concessa vita evaserunt. Ip- Heinricus autem multo instantius pro eis suae parti
    sum autem castellura a Romanis penilus solo ad- applicandis, ntinc ntinando, nuncpromittendo labo-
    aequatiim est. Heinricusigitur Ravennate suo interiin ravit, mtiltumquc tenipus circa Romam mora-
    Ravennanv transmisso, ad prsedictam 3BSsinodum 3SR tus huic negocio invigilavit. His temporibus piae
    profectus est, quo et legali Teulonicorum principum rnemoriae Steplianus quondam rex Ungarorum,
    ire debuerunt; sel a Heinrico in via apud Forum D qui se ipsum cum stta gente ad fidem Christi con-
    Gassii (1521) capti elpraedati sunt circa fesiivitatem vertit, post quadragesimum obitus stii annum (1525)
    sancti Mariini 35°,licet omnibus sinodum illam pe- miraculis claruit. Salomon rex Ungarorum, set regia

    VARI/E LECTIONES.
    373hinc litlera paullo minor, sed mox iterum crescit 1. 380pugnaiurus 2. 3S1 Sicque — anathematizatos
    littera minori in margine addita 1. S8aaritinensem 2. ariniinensem 5. 383qui387 — jam liitera minori
    uddita; jam inloco raso 1. 3SVconducti 2. 3S5 triennii 2. SSG gozcezheim 4b. supra lineam addi-
    tum 1. 38S in loco raso litt. min L 3S9 himc tres linem usque fecit cruciari in loco raso, et quw sequuntur
    alio atramento scripta sunt 1. t90religiosi 2. S91anshelinus 2.S9G S9areginaldus 2. ita et infraz "*" ve-
    nire 2. 394(J. 1. qct 2. quid 5. 395papa 2. apostolico 5. 4b. manu swc. XVI. vel XVII. plio corre-
    ctum est.
    NOTJE.
    (15201 Ad Tiberim prope castellum S. Angeli. . (1522) Cf. Mansi XX, 58-7.
    (1521) Hodie Sancia Maria di Forcassi, a meri- (1525) Ejus obitum anno 1038 reponit Herroan-
    dic Viierbii prope Yetraliam. nus. Uss.
    1585 AD 0PERA S. GREGORIIAPPENDICES. 1584
    dignitate indignissimus, praedicti Heinrici cogna- Aquam alienum desiderct proficuum ; et in exhibenda
    tus (1524), a compalriota suo, nomine Lalislao 397, hospitalitate tanv mirabiiiter insudani, ac si se per-
    regno privatus incarceratur, el ille proeo regia di- didisse esliment, quicquid pauperibus Chrisli vel
    gnitate siihlimatur. Beringarius novae heresis de hospitibus non erogaverint.
    corpore Domini atictor, eo tempore deficiens abiit MLXXXIV.
    in locum suum ; qui licet eandem heresim sepissi- Heremannus rex nativitatem Domini in Saxonia
    me in sinodo SB 8 abjuraverit, ad vomitum tamen celebravit. Ennilus autem ejus in Romanoruni fini-
    suum canino more non expavit redire. Nam et in bus hiemavit, ibique Guibertum Ravennatem suum
    Romana sinodo canoniceiconvictus heresim suam in Romam venturum exspectavit, ut ab eo apud San-
    lihro a se descriptam combussit, et abjuratam ana- ctum Petrum incoronaretur, eo quod Gregorium
    thematizavit; nec tamen postea dimisit 399.Sed 400 papam ad hoc flectei'e non posset, ut eum, nisi legi-
    jam septenuio lolumRomanum imperiumcivilibetlo, time reconciliatum, incoronare vellet. Reginnal-
    immo scismatis discidio laboravit, aliis quidem dus (1326) Cumanus episcopus, scientia et religione
    domno apostolico, aliis aulem Heinrico faventibus, clarissimus, et ob hoc Gregorii 405papaeadjutor stu-
    et ob hoc utrimque ''01 totum regnum 40*praeda, diosissimus, migravit ad Dominum 6 Kal. Febr.
    ferrb et igni miserabiliter devastantibus.Paucissimi D Wclf dux Bajoariae civitatem Augustam a quodam
    catholici episcopi ex parte apostolici remanserunt; Sigefredo, nec nominando episcopo, cunv Bajoariis.
    qui et a propriis sedibus expulsi, suis gregibus pro- invasam, viriliter eripuit, eamque legitimo pastori
    videre non permittebantur. Quapropter omnes pene nomine Wigoldo subjugavit. Sigifredus Mogoncia-
    religiosi, sive clerici sive laici, in aliqua monaste- censis archiepiscopus, Gregorii papaeper multas tri-
    riorum latibula hujusmodi mala declinavere, ne vi- bulationesadjut0rindefessus,requievitinpace(1327).
    delicet devaslatioiiem sanctae aeclesiaecernereht, cui Regina AnglorUm obiit(1528), uxor Willihelmi 408
    in nullo adminiculari possent. Satius 403enim illis regis, qui lotam Anglorum terram Romano ponlifici
    videbatur, ut saltim se ipsos delitescendo salvarent, tributariam fecit, nec aliquem in sua potestatc ali-
    quam pro aliis incassum laborando cum eisdem quid emere vel vendere permisit, quem apostolicae
    perirent. Eo autem tempofein regno-Teutoriicorum sedi inobedientem deprehendit. Rex Ungarorum La-
    tria monasteria cum suis cellulis, regularibus disci- tislaus 407, parti catholicorum assentaneus, emu-
    pliriis inslituta egregie pollebant: quippe coenobium tum suum Salomoneni de carcere relaxatum, Ra-
    sancti Blasii in Nigra Silva, ct sancti Aurelii, quod tisponam ad uxorem suam ire permisit, licet ingra-
    Hirsaugia dicitur, et sancti Salvatoris, quod Scefuu- tam. Nam nec illa nec ille conjugale fedus ad invi-
    sin, id est naviuro domus, dicilur. Ad quae moia- C cem eatenus servaverunt, immo contra apostolum
    steria mirabilis multitudo nobilium et prudentium Se ipsos invicem fraudare40S non timuerunt. Erat
    virorum hac lempestate in brevi corifugit, et.depo- auterii ipsa sofor Heinrici sepe nominati, quae et ab
    sitis arriiis evangelicam perfeclionem sub regulari ipsojamdiu Ratisponae sustentabatur, eliam anle
    diseiplina exsequi proposuit, tanta inquam numero, quam marilus ejus captivaretur. Heinricus Aquileien-
    ul ipsa mouasteriorum aedificia necessario amplia- sis expatriarcha, non semel domni apostolici perju-
    renl, eo qubd non aliter in eis locunv commanendi rus et excommunicatus, in corpore et anima mori-
    habereiil. In his itaque monasteriis nec ipsa exte- tur (1529). His temporibus rex Constantinopolita-
    riora ollicia per seculares, set per religiosos fratres rius maximam pecuniam Heinrico quondam regi
    administrantur, etquanto nohiliores erant in seculo, transmisit ut Roubertum Wiscardura, ducem Ca-
    lanto se eontemptibilioribus officiis occupari desi- labriae et Apuliae et juratum 409militem domni pa-
    derant, ui, qui quondam erant comites vel mar- pae, ih ultionem ejUsderiiregis bello appeterel. Nam
    clriories 40>in seculo, nunc iri quoquina vel pistrino Roubertus jam dudum fines Constantiiiopolilano-
    fratribus servife, vel porcos eorum in campo pascere rum invasit, ilerumque illuc expeditionem movere
    pro sunimis deliciis compulenl. Ibi nempe etpor- „ disposuit. Sed Heinricus acceptam peCuniam non in
    carii et bubulci praeter habilum idem sunt quod procinctum supra Rouberttim, quod juraniento pro-
    nionachi (1525). Tarito autera caritatis ardore om- misit, set ad conciliandum sibi vulgus Romahum
    nes pariler fervent, ut quilibet eorum non tam suum expendit, cujus adjutorio Laleranense palatium fe-

    VARIJE LECTIONES.
    s'7 Talislao 4b. 39Sin s. desunt% S9Svox pene deleta 1. 400Ilincusque haberent scripturavaldepal-
    lidai. 401plerumque manussec. XVI. XVII. ini. 40ar. t. 2. 40SSatis 2. 404marehio 2. 405gre« 1.
    408faudare 1. 409A. conjuratum 2.
    gieebrio 2. 406Willihalmi 2. 407Tatislaus 4b.
    I NOTJE.
    __
    (1524) Scilicet sorons ejusroarilus. Uss. (1527) ObiitexsulinThuringial4. Kal. Mart. Uss.
    (1525) Cf. Gerberii Hisloriam Nigrae Silvae 1.1, (1528) Mathildis, Balduini V. Flandriae comitis
    p. 259, 525. Rurchardtts De casibus S. GaUj cap. 7, fllia, quam anno 1085. d. 2 Nov, defunctam alii me-
    SS. t.H, p. 159. morant. Lss.
    (1528) Comensis. (1529) Yid. supra ad arin. 1079.
    ISBS APPEND. III. — MONUMENTAGREGORLINA. 1388
    ria quinia anle Paimss (Hart. 21) cumsuo Ravenna- A dubitatur; similiter et omnes, quicumque aliquid,
    le Guiberto intravit. Nobiles autem Romani pi-seter quod a domno papa suscipiendum esset, a praedicto
    admodum paucos cum domno papa Gregorio tenue- heresiarcha quasi susceptum usurpaverunt. Mora-
    runi, qui et 40 obsides ei dederunt. Papa autem in hatur autem Heinricus in Lateranensi palatio cum
    castellum saneti Angeli se recepit, omnesque Tibe- Ravennate suo, nec a iidelibus papaj 415per civita-
    rinos pontes et firmiores Romanorum muniiiones in tem ad Sanctura Petrmn transire perraittebatur. Set
    sua ohtinuifpotestate. In die igilur resurreclionis in ipsa paschali ebdomada (Apr.) fideles apostolici
    dominicae (Mart. 51) Hcinricus ab heresiarcha suo bello aggrediUir, in qua congressione 40 pene ex
    Ravennate eoronam nori gloriae set confusionis ac- suis inter mortuos et vulneralos perdidit, iiani re-
    cepit. Nam hujusmodi coronator, juxta attestalio- Iiqui fugerunt; ex parte autem domni papae nec
    nem sanctorum patrum , non benedictionem, quam unus cecidit. Heremannus autem rex pascha cele-
    perdidit, set dainnationem, quam habuit, suo coro- bravit in Saxonia (1554), ubi et maximae treuvae 416
    nato imposuit. Erat enim ipse aliquando Ravennas inter fideles domni papse factaesunt, quae et in toto
    archiepiscoptis, et omnimodanv Romano pontifici pene Teutonicorum regno non multo post confir-
    ohedientiam juravit, quam et nonnullo tcropore fide- niatas sunt. Roubertus Wiscardus dux Nordmanno-
    liter executus est. Set non multo post, spreto jura- B rum (1355) in servicium sancli Petri post Kal. Maii
    menlo, singulari contumacia contra apostolicam se- Romam armata manu invasit, fugatoque Heinrico,
    dera erigitur, unde et ab apostolica sede (1550) et ab tolam urbem Gregorio papae rebcllem penitus expo-
    episcopis totius aeclesicein Romana sinodo (1551) liavit, et majorem ejus paiiem igni consumpsit, eo
    posl canonicas inducias inrecuperabiliter deponitur ipaod Romani qnendam ejus niilitem vulnerave-
    et anathematizatur; nec hoc psemel, uec in una rint41T. Deinde accepiis obsidihus a Romanis, et in
    sinodo, set in omnibus sinodis, quotquot jara se- castello sancti Angeli, quod domum Theoderioi di-
    xennio 4I0 Romae celebratae sunt. Ilic igitur U1in cunt, reservatis, ipse ad recuperandam terram san-
    perjurio ila inveteratus, et pro eodem sepius inre- cti Petri cum papa Gregorio de Roma exercitum
    vocabiliter depositus et anaihematizatus, sedcra promovit, iteruni Romam in festivitate sancti Petri
    Roniani pontiiicis, cui obedicntiam juravit, per ma- reversurus. In brcvi autero plttrima castella et ci-
    nus anathemalizatorum, utpote sui similium, prae- vitates domno papas recuperavit. Heinricus autem
    terito anno 4Uinvasit, legitimo pastore adhuc eidem Rouberto resistere non valens, ad partes Teutonico-
    sedi prsesidente. Nempe Mutinensis et Aritinus rum satis fesiinato revertitur (Jun.)
    exepiscopi cum reliquis excommunicalis eura ordi- Eodem tempore milites prudentissimae ducis Ma-
    naverunt; qui etiamsi catholici essent, et ap*-sto-'C thildae in Longobardia contra faulores Heinrici et.
    lica sedes (1552) pastorem non haberet, nullurs ta- inimicos sancti Petri viriliter pugnaverunt, ex qui-
    men eidem sedi pontiflcem ordinare possent. Hujus^ bus episcopum Parmensem et sex 418 capitaneos
    enim crdinationis privilegium solis cardinalibus cpi- cum aliis fere centum bonis mililibus ceperunt.
    scopis, Osiiensi, Albanensi et Portueusi 41Sa san- Equos etiam plus quam quingentos, et loricas plu-
    ctis patribus est concessum, nec aliquibus aliis con- rimas, et oania tentoria inimicorum, pleniter potiti
    ceditur, ipsis hoc adimplere valentibus. Set hi liben- victoria, hahuerunt. Heinricus vero circa Kal. Au-.
    tius oninia extraema paterentur, quam tam sacri- gusti expeditionem in Sueviam paravit (Aug.); set
    legae ordinationi tam superbissimi praesumptoris Suevis sibi obviantibus, pugnare noluit, quamvis,
    miscerentur, quem et ipsi cum domno aposlolico eum erectis vexillis pluribus diebus ad pugnanj pro-
    sinodali judicio canonice damnarunt. Ergo (1555) vocaverint, et ex suis plus quam centum vel occide-
    Mutinensis et Aritinus cum reliquis hereticis Ra- rint vel captivaverint. Nam prope Licum flumgn ca -
    vennatem illum non in Romanum patriarcbam, quod stra metatus est, cujus ripa munitus, ab hostibus,
    nullo modo potuerunt, set in damnatissimum here- non facile potuit invadi. Suevi autem ex altera parte
    siarcham promoverunt; ut quanto allius inter „ fluminis in conspectu ejus castra metati sunt, satis
    ipsos 414emineret, tanto majoris >damnatioiiisprivi- a ripa separati, ne hostibus facultatem transvadandi
    tegium possideret. Quapropter et Heinricus ab eo- interclusisse viderentur. Set frustra; nam Heinri-.
    dem incoronatus, damnationem ejus hereditasse non cus transire noluit, vel potius non praesumpsit, qui

    VARIJE LECTiONES.
    410 septennio habet Gebeh. Salisb. 4il ergo 2. 41s anno decsl Gebehardum. 4,s tw Ipco raso
    praet. ap.
    i. 414tn loco raso 1. 41Bp. populis per Uss. contra auctoritatem codicum. 416trewae 1. treugae 3. treuve
    ib. 417wlneraverint 1. 41St» loco raso i.
    NOTJE.'
    (1550) Ab apostolica sede — sedi prmsidente, ad Gebehardus Salishurg.
    terbum concinunl cum epistola Gebehardi Salishur- (1555) Ergo— promoverunt. Djid.
    gensis apud Hugonem Flaviniac. Mansi XX, 542. (1534) Goslariae.
    (1531) Anno 1078, in Qtiadragesima Romae cele- '
    in (1555) A papa iuvitalus. Vid,- ejus epislola 1?,
    brafa, uec non alteraarini 1080. Uss. lib. ix:-IJss. .
    (4532) Apostotica sedes — concessum habet etiam
    P./..TROL.CXLVHl. 44.
    1587 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1388
    et post discessum Suevorum, timensinsidiaseorum, iKsecravit, quem "' pridie, id est in festivitate sancti
    unum pene diem ripam relinquere pertimuit. Thoniae, cum aliis clericis presbiterum fecit; inter
    Tandem Heinricus Ratisponam revertitur, inde quos et horum cronicorum scriptorem in eadem sol- :
    tiltra Renura Mogontiam proficiscitur, nichilominus lemnitate ad presbiterium 48a promovit, eique 42S
    et Suevi ultra Renum Burgundiam cum expeditione potestatem ad suscipiendos penitentes ex apostolica
    proficiscunttir, et quoddam castellum Bertaldi ducis, auctoritate concessit (1559).
    filii regis Roudolfi, a fautoribus Heinrici obsessum, MLXXXV.
    viriliter eripuerunt. Nam quibusdam rapidissimis Heremannus rex natalem Domini Goslarie cele-
    fluminibus transvadatis, vel potius transnatatis, adeo bravit, ad 424quem4a 4 praetatus 424Ostiensis 424epi-
    obsessores castelli,licet adhuclongepositi,pertcrrtie- scopus 424post 424epiphaniam 424pervenit in Saxo-
    runt, ut relictis papilionibus, equis et loricis, ab ob- niam, et colloquio (1540) interfuit quod Saxones
    sidione passim diffugerent, nec deinceps in illa ex- contra 424Heinrici 424fautores 424condixerunt (Jan.
    peditione Suevis, terram eorum ferro, praeda et in- 21), ut hoc illis probarent, se jure Heinricum devi-
    cendio vastantibus, resistere praesumerent. Erepto tare ut excominunicatum. Quod et facto colloquio,
    igitur castello, congruisque alimeiitis 419in annum decima quinta die post epiphaniam flrmissime pro-
    praemunito , destrttctisque quibusdam inimicorum baverunt, ea videlicet ratione, quia Romanus ponti-
    munitionihus, Suevi cum pace in sua rediere (Oct.). fex illum eis a se in Romana sinodo anathematiza-
    Interim Heinricus congregata multitudine scismati- tum literis (1541) denunciaverit. Adversarii autem
    corum, Wecilonem, clericum Halverstatensis epi- eis objecerunt, quod papa eum nequiverit excom-
    scopi fttgitivum, Mogontiensi episcopatu remunera- mttnicare, eo quod expoliatus non potuerit vocari,
    vit, eo quod illi in omni pertinacia contra Deum et judicari, sive damnari (1342). Ad haec Saxones re-
    sanclum Petrum indefessus cooperator adfuit; qui sponderunt, se judicium sedis apostolicae non de-
    ipK, jain dudum anathematizalus (1558), et ab ana- bere detractare (1545), nec posse; hoc cum illo po-
    themalizatis electus, nichilominus eliam ab anathe- tius tractandum, qui illum damnaverit, non cum
    uiatizatis juxta Pelagium papam non consecratus set Saxonibus, qui damnalioni ejus non interfuerint,
    cxecralus est. Nani juxta beatissimos patres Inno- qui sedis apostolicaejudicio nullam relractationem,
    centium, Leonem atque Gregorium, nichil nisi dam- set obedientiam debuerint. Ita igitur soluto coL'o-
    nationem et malediclionem a damnatis accipere po- quio discessum est ab invicem. Eo tempore Hildi-
    tuit. Domnus autem papa, collecta sinodo Salerni, nisheimensis episcopus (1544) cum suis sequacibus
    iterum sententiam analhemalis in Gibertum here- Q manus Saxonum vix evasit, eo quod contra com-
    siarchen, et Heinricum, et in omnes corum fautores mune votum totius Saxoniae Heinricianis se admi-
    promulgavit (1537); quod et in festivitate sancti scuerit. Pro eadem etiam culpa comes Theodericus
    Johannis baptistae praeterita jam dudum Romse fecit, eodem lempore occisus est a nostrae partis fautori-
    cum Heinricus adhuc ibi moraretur. Hanc senten- biis. Prsefatus quoque sedis apostolicse legatus prae-
    tiam legati sedis apostolicae, videlicet 42°Petrus Al- dicto episcopo, cum nollet i-esipiscere, oflieium pe-
    banensis episcopus in Francia, Oddo Ostiensis epi- nitus iiiterdixit. Heremannus rex in
    Quitelineburg
    scopus in lerra Teulonicorum usquequaque divulga- pascha celebravit (Apr. 20); ubi ut legatus domni
    rUnt. Ostiensis eliam, cum Alemanniaemoraretur, aposlolici in ipsa paschali epdomada generalem si-
    sanctae Conslantiensi asclesiae,jam dudum viduatae, noduni (1545) cum archiepiscopis, episcopis et ab-
    catholicum pastorem ordinavit (1558), scilicet Gebe- batibtts sancti Petri fldelibus sollemniter celebravit.
    hardum Berthaldi ducis ttlium, nobilem quidem ge- Interfuit autem huic sinodo Gebehardus reverentis-
    nere, sel nobiliorem in monachica conversatione. simus Juvavensis archiepiscopus. Item venerabilis
    Hunc sanc invitum, immo mulltim ejulantem ac re- Hartwicus Magideburgensis archiepiscopus cum suis
    ciamantem, Constantiensibus clericis et laicis peten- suffragaueis. Item suffraganei MOgonlinaesedis de
    tibus et laudanlibus episcopum 11 Kal. Januarii con- Saxonia. Nam Wirceburgensis episcopus (1546) et
    VARIJE LECTIONES.
    419praesidiis Vss. conira codicum aucloritalem. *°" deest 4b. 421quem — concessit littera
    addilasunl 1. desunt 2. 42! ad presbyteratum 4b. in presbyterum 5. 42Seique — concessit desunt parva
    4b. 424in loco raso littera minori i.
    NOTJE.
    (1556) Nimirum ex eo tempore, quo jam ante (1540) Ad Perestad(hodieBechstedt) in Thuringia
    suam intrusionem Heinrico regi sub anathemate po- xin Kal. Febr., cujus acla prolixe describit annalista
    sito diu serviefkt, uti loquitur Urbanus II epist. Saxo ad h. a. llss,
    19. Uss. (15411 Desunt inregistro Gregorii.
    (1557) Gidbevtum Itwresiarcham et omnes fautoret, (1542) Exspoliatus — damnari sunt verba archi-
    ejus post sentenliam venerabilis papw Gregorii neces- episcopi Moguntini, ut testantur acta concilii apud
    sario devitamus. Bernoldi Opusc. VI, 7 supra. ann. Sax.
    / (1558) Cf. Bernoldi apologiam pro Gebehardo, su- Verba Gebehardi Salisb. Ibid.
    (15451
    pra. (1544) Uto nomine. Uss.
    (1359) Agit de hac potestate sibi in ordinatione 1545) Cf. Bernold. col. 1158.
    cbncessa Bernoldus iu opusculo de presbyterorum (1546) Adalbero, Adelbertus, Gewoldus et Geb-
    Officio, n. XI. Uss. hardus, synodo per legatos suos subscripti. Uss.
    1589 APPEND. III. — MONUMENTACREGORIANA. 1390
    Wormaciensis, Auguslensis quoque ei Conslanlieii- A absquc solila recoiiciliatione, elsi jam dudiiin quod
    sis de Alemannia, quia ipsi canonica necessilate im- sacrilege sibi vendicaverant reddidissent. ln eadem
    pedili venire non poterant, per legationem suam se sinodo presbiteris, diaconibus, subdiaconibus perpe-
    sanclo conCilio repraesentaverunt, seque per omnia tua juxta decreta sanclorum patrum indictaestcoii'
    ejusdem sinodi statutis assensiiros mandaverunt. liiietitia. Item statutum est ne laici pallas altaris
    Rex eiiam Heremannus cum suis principibus eidem vel sacra vasa contingant. Itera, ne laici deeimas
    sinodo interfuit. Cum igilur omnes jtixla ordinem sibi vendicent in proprietatem, nec etiam in beuefi-
    suum consedissent, prolala sunl in mcdium decreta cium, nisi concessione legitimorum possessorum.
    sanctorum Palruni de primatu sedis apostolicae, Item 427,ut vernum jejunium in prima epdomada
    quod nulli unquam liceai ejus judicium retractare, quadragesimae, aeslivum in pentecoste 428semperce-
    vel de ejus judicio judicare; quod et totius sinodi lebretur. Item, ne quis caseum vel ova comedat in
    publica professione laudatum et conlirmatum est. quadragesima. ltem sinodali judicio confirmata et
    Et hoc utique contra Heinriciaiios, qui fideles sancli laudata est ordinatfo domni Gebehardi Constaiitien-
    Pelri constringere voluerunl, ut excomniunicalio- sis episcopi, immo omnia quae praefatus sedis apo-
    nem domni papae Gregorii super Heinricum cum stolicae legatus, curii esset Constanliae, ordinavit.
    illis retractare prajstimerent. Quidam autem Babin- B Item ibi niota esl quaestio (1548) de consattguinitate
    bergensis clericus, nomine Gumpertus 425 (1547), ipsius regiset uxoris suae, underex in niedia synodo
    Romani pontificis priraatui derogare volens, in me- 429surrexit, seque de hac re judicium sanctae sinodi
    diam sinodum se contulit, asserens Romanos pon- 420per omnia ,ob'servaturum professus est. Sancta
    tifices hunc sibi primatum ascripsisse, noh aliunde autem sinodus hanc causam in prsesenli canonice
    concessum hereditasse, videlicet ut nullus de eorum examinari non posse judicavit 4ao,eo quod legitimi
    judicio judicare debeat, nec illi alicujus judicio sub- accusatores non adessent. In fine. autem sinodi scn-
    jaceant. Qui cum aperle a tota sinodo confutaretur, tentia anathemaiis cum ardenlihus candelis promul-
    praecipue tamen a quodam laico convictus est per gata est in Gibertum lieresiarchen, sedis apostolicae
    evangelicum : Non est discipulus super magistrum pervasorem, et in aposlatas sancti Pctri, Ugonem
    (Matth. x, 21). Cum enim hoc generaliter in omni- Album, Johannem Porluensem exepiscopum 431,
    bus-acclesiasticis ordinibus observandum deputetur, Petrum excancellarium. Item in Leomarum 432Bre-
    ne major a minore judicelur, qtiis hoc vicario sas- mensem, Utonem Hildinesheimenseni, Ottonem
    cti Petri dehegare poterit, quem onines catholici Constantiensem, Burchardum Basilensem, Houze-
    pro doinino et magislro veneranlur? In eadem si- mannum Spirensem exepiscopos 43S.Item in Weci-
    nodo ordinatio Wecilonis Mogontini invasoris, et Si- lonem Mqgontinum pervasorem, SigifrcdumAugus-
    gefridi Augusterisis, et Norperli Curiensis, immo tensem, Nortberlum Curiensem ; iu hos, inqiiam, et
    omnes ordinaiiones ei consecrationes excommunica- in omnes eorum complices incvitabilis sententia
    lorum peiiitus irritae judicaiae sunt, juxta decreta anaihematis promulgata esl (1549). Sed hi omnes
    sanctorum patrum lnnocenlii 426, Leonis primi, adyersarii aecclesiaeDei in tertia (1350) epdomada
    Pelagii, alqtie ejus successoris Gregorii primi. Item postfinitam sinodum, suam Moguntiae collegcrunt
    secta praedicti Wecilonis ejusque sociorum sub ana- non sinodum set conciliabulttm. In quo umbrati-
    themate damnata est, quae asserit seculares rebus lem sentenliam excpmmunicalionis contra fideles
    suis expoliatos aeclcsiaslico non sulijacere judicio, sancti Petri deprompserunt; utpute ncquaquam illos
    nec excommunicari posse pro suis excessibus; quae- excomniunicare valentes, set apertissime se ipsos a
    que excoriintunicalos absque reconciliatione recipi communione catholicorum seqtiestrantes , ut non
    posse contendit. Stalutum est autem ibi ut quicum- taMtumjudicio sanctae aecclesiae,sed et proprio eo-
    que ab episcopo suo, nec ofiicjo nec communione rum judicio, sicul omnes herelici, a catholicis es-
    privato, excommuuicatusessetetsiinjuste, nullatenus senl separati. Sedes quoqtte calholicorum episcopo-
    tamen reciperetur ad communionem, nisi absolulus D rum viventium temeraria cupiditate cecati sibi ven-
    aeclesiastico more. Sirailiter et pro sacrilegio excom- dicarenon timuerunt. Deus auieiii omnipotcns suis
    municatos decrevit sancla sinodus uon recipiendos fidelibus per se ipsum auxiliari non cessavit, suum-
    VARIJE LECTIONES.
    426n. g. supra lineam 1. 4" deest 2. 427hmc sententia in loco raso 1. 42Spentecosten 4b. *°°ita I.
    430dijud. 2. 431episcopum 2. 4S2 Teomaruni 4b. 433episcopos 2.
    NOTJE,
    (1547) Alii Cunibertum vocant. Uss. pro more hujus temppris matrintoiiio usque ad sep-
    (1548) De hoc agit Venericus, quem alii Walra- tihium gradtim obslabat. Uss.
    mum seu Waliramum Naumburgensem episcopum (1549) Nomiha eorum qui synodo aut per se atit
    esse volunt. UxOrerri Hermanni i-egis alii Adelhei- per legatos subseripseruut, habentur ap. Blansi XX,
    dem dicunt, filiam Ottonis de Oiiamunda Misniae 609.
    niarchioiiis ex Adela.quae patrem habuit Lamber- (1550) Waltramus et alii nonnulli conciliabulum
    ttim II comitem Lovaniensera, matrero vero Odam hoc secunda hebdomada post Pascha d. 29 Apr.
    Gothelinis magni Lotharingiae ducis filiam, unde actum volunt. Ejus Gesta ex variis scriptofibus col-
    forte isla consanguinitas seu aflinitas orla est, qtiae lecta habentur ap. MaiisiXX, 615. Uss.
    1591 A.DOPERA S. GREGORII APPENDICES. 1592
    que jtidiciuni super inimicos sanctae aecclesiaemira- A j lucraretur. Nam omnes catholici post mortem dom-
    bililcr exercuit. Naro totam pene Italiam, in qua po- ni apostolici non minus qiiam antea eidem here-
    tissimum excommunicati furebant, tam magnafames resiarchse restiterunt, ipsumque de Roma Ravennam
    obtintiit, ut homines non lantum iromunda quseqtie, repedare compulerunt 446. Eo tempore quidam ex
    sct ctiam Immanam carnem manducarent; quam Saxonibus a fidelitate sancti Petri aposlatantes, et
    famcm tanv inandita mortalitas subsecula est, ut nec a rege eorum Heremanno turpiter declinantes, *Huv-
    tertia pars hominum remaneret, set deficiente co- /ouKuu.447regem totiens abjuratum receperunt, exi-
    lono maxima pars fetrae in solitudinem redacta est. stimantes se nichil deinceps mali ab eo passuros,
    Padus 434quoqnc fluvitis Longobardiaeripas suasex- set optata pace eo regnante se fruituros; res autem
    cedens mullacastella, villas, immo circajacenles rc- in conirarium devenit. Nam ipse statini recepta po«
    giones penitus submcrsit et inhabitabiles i'eddidit. testate, pristinam tirannidem in illos exercere non
    Ipsa etiam capila scismaticorum eo tempore, heu! desiit. Unde et ipsi versa vicc turpissime eum fuga-
    niisere in locum suum abiere, videlicet Parmensis, verunt, et de finibus eorum cum multo dedecore
    et Regiensis (1551) exepiscopi 435, Theodaldus Me- expulerunt. Episcopi autem Saxoniaeet quidam cx
    diolanensis non 4S6 archiepiscopus set 437antichri- principibus cum rege eorum Heremanno in fidelitate
    stus 487,Adelberlus et Reginherius marchioncs, et D sancti Petri permanserunl 448, potiusqtic houores
    comes Boso, et alii innumerabiles, quorum factione suos relinquere, quam excominuiiicatis communi-
    lota pene Ilalia contra domnum papam et sanclum care delegerunt. Qui tamem poslea a Saxonihus ad
    Petrum 4S7 se erexit. Hi quoque Mathildam, pruden- proprias sedcs revocali sunt, poslquam Saxones
    tissimam 4SSducem et fidelissimam saneli Petri mi- iluvpuy.ufi449inde expulerunt, sicut praidiximus.
    litem, mullis injtiriis affecerant in Italia. Illis 439au- MLXXXVI.
    tem divina animadversione 440de medio sublatis, Hcremanntis rex nativitatem Doroini celebravit in
    ipsa suam potcstatem recuperavit, ct sanclae Dei Saxonia. Hoc tempore multae cedes, prajdaeet iii-
    aecclcsisein omnibus adminiculari non cessavit; ccndia facla sunt inler fautores Ileinrici et fideles
    sicque ejus prtidetitia Mulinensi aecclesiaj, et Re- sancti Pclri. Propter eandem etiam discordiam non-
    giensi, atque Pistoriensi calholici paslores ordinati dum sedcs apostolica legilimuin pastorem habere
    siuit. Sed jam Deus omnipotens famuluro suum pottiit. Heinricus 4S0 contra Saxones exercitum 6.
    Gregorium papam nolens diutius laborare, immo Kal. Febr. promovit. Sed Saxones ei cam magna
    441
    pro laborihus suis digne remunerare 441,de hujus multitudine obviam venientes, inacle eum repedare
    441vitae441ergaslulo441eum 441evocavil 441(il/fli,25). „ compulerunt. EotemporePalatinuscomesHerernan-
    Nam 441aliquanto 441tempore 441gravitcr 441corpo- nus et Otto Constauticnsis exepiscopus 451ex parle
    re4U 442inflrroatus 44\ sed 44S indefensione justi- Heinrici absque aecclesiastica communione heu ! mi-
    ciae usque ad morlem firmissimus, Salcrni diem serabiliter periere. Exparte autem catholicorumre-
    clausit extremum; de cujus obilu omnes religiosi verenlissimus Anselmus Lucensis aeeclesiaeepiscopus,
    ulriusque sexus, et maxime pauperes, doluerunt. jam dudum mundo crucifixus, migravit ad Dominura 14
    Erat 444enim calholicae religionis ferventissimus in- 458Kal. Aprilis. Principes Bajoariorum dtici suo Welfo-
    stitutor, et aecclesiasticae libertatis sirennuissimus ni in pascha (Apr. 5) reconciliali, a Heinricodisces-
    defensor. Noluit sane ttt aecclesiasticus ordo ma- serunt, eumque cum codemducc ct reliquis Alemanno-
    nibus laicorum subjaceret, sed eisdem ct niorum rum principibus armatamanu Ralisponaeinvaserunt,
    sanclilate el ordinis dignitate praemineret; quod il- etnc discedere possot, multo tcmpore eum ibi detinue-
    lum latere non poterit, quicumque ejusdem aposto- runt. Rouberlus dux Normannorum per Calabriam
    lici regestum diligenter perlegerit. Postquam autem atque Siciliam post nmltarum terrarum invasionem,
    in gubernatione sedis apostolicae, immo totius aec- posl multorum pauperum et divitum oppressionem,
    clesiae, duodccim annos et ununv mensem legitime cujus avariciaenec Calabria nec Sicilia suflecit, quin
    445deccrtavil, tandem ex hac Iuce anno dominicae D et transmarina regna sibi
    subjugare contra fas ct jus
    incarnationis 1085, indictione ocfava, 8. Kal. Ju- anhelaverit, viam universae terraj arripuit. His tem-
    nii subtracttis, supernae vocationis bravium acce- poribus fldeles sancti Petri principes Suevorum cum
    pisse non dubitatur, sepultus Salerni in aeclesia Saxonibus et Bajoariis generale colloquium post fc-
    sancti Mathei, quam ipseeodem anno dedicavit. Sed stivitatem apostolorum prope Wirceburc condixe-
    446Guibertus heresiarcha multum de obitu ejus le- runt (Jul.) Quod Heinricus
    congregata mullitudine
    tabatur, Ucet parum prosperitatis suae parti in eo scismaticorum interturbare voluit, set Suevis super-
    VARLE LECTIONES.
    454Phadu5 2. 4SCepiscopi 2. 43° desunt 2. 437et s. P. desunt 2. 4SS d. et f. s. P. m. desunt 2.
    439 Illis— ordinati sunl desunt 2. 440aniadversione 1. 441in loco raso 1. p. 44' 44s sed in d.
    444 deest 2.
    j. u. ad m. f. desunl 2. Erat usque diligenter perlegerit desunt 2. 44Bdeest 2. 446Sed usque com-
    447Heinricum grmce scribitur InyNpyky 1.Iny.Nyky4b. 448toco sequentium 2. alia ha-
    puleruut desunl 2.
    bet qum v. supra col. 1280. **° nyNrky'1. II. 4b. 450H. rex 2. 4B1 episcopus 2. 4BSXVI. corr. XV. 1.
    NOTJE.
    (1551) Eberardus et Gandulphus. Yid. Domnizo In Yita Mathildis lib. n, c S. Uss.
    1595 APPEND. RT. — MONUMENTAGREGORIANA. 1594
    venientibus resistere non valens, ad tempus eis lo-- A gnis Iaudibus. civium, clericorum et laicorum in se-
    cumdedit. Ipsi aulem Herbipolim adobsidendos fau - dem suam restituto , congruoque praesidio militum
    lores Heinrici processerunt, et adjunctis Saxonibus3 civitati imposito , ipsi cum magna gloria et Ietitia
    eandem sepi circumdederunt. Interim Heinricuss singuli in sua redierunt. Factum esl autem hoc prae-
    exercitum viginti milium pene inter pedites et cqui- lium in sequeiiti die post festivitalem sancti Lau-
    tes congregavit, et ad civitatem liberandam jaml rentii, videlicet in anniversaria die, quando et He-
    quinque septimanis obsessam acieni direxit. Quo> remannus rex cum Suevis Bajoarios devicit. Ego 46'
    audito fideles sancli Petri, soluta obsidione, obviarai quoque ipse, qui heecchronica a 45C1054°anno do-
    ci duobus miliariis, non lam multitudine sua quami minicae incarnalionis hucusque perduxi, de praedi-
    misericordia Dci et juslitia sancti Petri, non tami cto praelio con tam aliorum relata, quam quae ipso
    armis quam virtute sanctae crucis confisi processe- vidi et audivi, ad laudem et gloriam Dei fidelibus
    runt. Undeet crucem allissimaro in quodam plaustroi awiunciare curavi 4B 7. Rcverenlissiraus abhas do
    erectam et rubro vexillo decoratam usquc ad tocumi cella sancli Blasii, nomine Gisilbertus, migravit ad
    cerlaminis secum deduci fecerunt. Welf quoque dux Dominum 6. Idus Octobris, cui venerabilis Uto eju-
    cum sua legione, et Magideburgehsis legio relictis sdem monastcrii prior in abbatiam successit 4B7.
    equis pedites incedebant (Aug. 11). Cum autcm B I Chonradus comes (1554), fraler Herenianni regis ,
    jani jam congressuri essent, omnes in terram pro set indefessus faulor Heinrici, in fine tamen , ut
    slrati celum oratione penetraverunt, qttatn pro eis aiuiit, rcconcilialus aeclesiae, in Jerosolimitano iti-
    ibidem reverentissimus Magideburgensis archicpi- nere obiit4B8. Beatus Anselmus, quondam Lucensis
    scopus (1552) cum niultis lacrimis et geniitibus ef- episcopus , ipso eodem depositionis suse anno innuT
    fudit. Igitur in nomine Domini congrcssi , incredi- merabilibus miraculis cepit coruscare (1555) , qui
    bilem hostium stragem fecerunt, iia ut novem ni- post obitum venerabilis papae Gregorii VII fidelei
    niium altae congeries cadaverum ibi vidcrcntur, sancti Pelri contra lirannidem Heinrici adhuc in
    praeter illos qui per canipos et silvas fugitantes oc- carne vivens multum incitavit, sel multo plus post
    cubnerunt. Heiiiricus aulem in primo irapelu con- obittun suuni miraculis coruscans eosdem contra
    gressionis dissimulato habitu primus inter primos eundem persislere confortavit. Unde et pars Heinrici
    terga vertens, omuia vexilla sua nostris derelin- de die in diem cepit deficere , catholici autem in fi-
    quens, usque ad Renum satis accelerato pervenit. delitate sancti Petri non cessavcrunt proficere.
    Sed nostri eum longo itinere insecuti, tandem ma- Heinricus tamen 468prope nativitatem Domini quod-
    gnam praedam de hostibus reportaverunt. Ipsius 45S^ dam caslellum in Bajowaria obsedit (Dec), et, ut
    sanescrinia cum vestimentis regalibus, item nescio aiunt, in eadem obsidione natalem Domini voluit
    quot capellas episcoporum (1555) cum aliis inntt- celebrare. Quo audito, Welf et Berthaldus duces non
    merabilibus nostri acceperunt4BS.In illa igilur con- cum magna multitudine Suevorum et Bajoariorum
    grcssione quot milia adversariorum occabuerint, derepente supervenienles, de obsidione eum disce-
    nondum explorare potuimus. Ex parte auleni fide- dere non permiserunt, nisi prius 459accepta securi-
    Iium sancti Petfi nonnisi quindecira homines mor- tate ab ejus principibus, ut colloquium fieri permit-
    tuos invenire potuimus, licet 454diligenlissime per- teret, in quo diutina regni discordia quoquo modo
    quireremus , et ipsorum quindecim nonnisi tres in tandem idoneum finem accipere posset. Accepta
    loco ceriaminis obierunt, nam reliqui aliquot die- igitur securitate, locum ei cum pace discedendi
    bus postea vixerunt. Inter mortuos autem et vulne- concesserunt; sicque ipse in ipsa vigilia natalis Do-
    ralos nonnisi triginta reperire potuimus ex nostris. niini compulsus est, ut festum suttm alibi celebra-
    Et hoc utique nulli humanae virtuti, set potius di- ret. Duces autem ad sua cum pace et leticia
    vinae ascribendum est, cum fideles sancti Petri vix rediere , statimque cum reliquis regni principi-
    decem milia habuerint, adversarii autem etiam vi- bus praedestinaturo colloquium ad Opinheim in tertia
    ginti milia excessisse referantur. Itaque nostri per D D ebdomada quadragesimae communiter condixere.
    Dei misericordiam victoria potiti, in campo certa- MLXXXVII.
    minis ea nocte castra metati sunt, et in crastinum Heremannus rex nativitatem Domini Saxoniaece-
    ab obsidionem urbis reversi, absque sanguine eam lebravit.-Berthaldus comes (1556), sancti Petri lidc-
    ceperunt. Deinde Wirceburgensi episcopo cum ma- lissimus miles, contra scismaticos strenuissime di-
    VARI/E LECTIONES.
    483Ipsius 2. 454I. d. p.'t« 2. post explorare potuimus jam legitur. 4SSEgo —
    usque acceperunt desunt
    abbaiiam successit desunt 2. 4B6 M°.L0.IIII°anno diiicaeincaf t« loco raso, lilera minori 1. 467hinc atio
    lemporepergiti. 468obiit. Heinricus prope 2. media desunt. 469accepta evid(entissirae) a. 1089. (infra
    pag. 449. lin. 54.) folio exciso in 4b*.desunt.
    NOTJL.
    iiooa; uartwigus. p. n, p. 485. Uss.
    (1555(Capellassunt vestimenta ac vasa sacra, re- (1556) Fortasse comes Durgaugensis, conlraUdal-
    lii^uiaesanctorum, aliaque ad sollemne oflicium di-. ricum III, S. Galli abbatem Heinrici regis acerri-
    vinum necessaria. Uss. mum defensorem pugnans, qui eo lempore in odium
    (5554) Luxemburgicus. Uss. Bertholdi marchionis totum pagum Durgowe cir-
    (1555) Yide ejus Yitam apud Mabill. Ssec. VI. ctiiens devastavit. Uss.
    1595 AD 0PERA S. GREGORH APPENDICES. 1596
    micans occubuit. Interim Heinricus omni ingenio A nis , cum quantis possent, obviam Uuros condixe-
    et dolo , quia 4G 0 vi non
    potuit, prcedictum collo- runt. In praedicto colloquio literas domni papae re-
    quium ne fieret efficere voluil; set fidelcs sancti Pe- citatae sunt, in quibus et suam promotionem princi •
    tri illo noleute, immo eis periculuro belli intentante, pibus regni denunciavit, et judicium sui antecesso-
    ad condiclum terminum pervenere (Feb. ex.). Ipse ris piae 46Smemoriae Gregorii papaa super Heinricum
    vero justiciam soiito more subterfugiens , et ratio- et fautores ejus apertissime confirmavit. Latislaus
    nabili etiam consilio suorum acquiescere nolens , rex Ungarorum missa legatione ad idem colloquium,
    adesse ct contempsit; unde et omnes pene suos con- se in fidelitate sancti Petri perseveraturum declara-
    tra se niurmurare, et nonnullos eorum ab eo disce- vit, et lidelibus sancti Petri 464cum vighiti milibus
    dere fecit, nostri autem cum pace ad sua rediere. equitum contra scismaticos se affuturum, si ne -
    Sed nccdum sedes apostolica legitimum pastorem cesse foret, promisit. 46BPraedicta tamen expedilio
    habere potnit, eo quod Guibertus Ravcnnas here- utrinque ad illum terminum remansit. Salomon
    siarcha perjurus ct anaihemalizatus eandem sedera quondam rex Ungarorum, scilicet4ce a Latislao jam
    factione Heinrici jam oclo arinis infestaverit. Etsi dudum regno privatus el in exilium expulsus, dunt
    enim ipse iliam cum pace hequiverit obtinere, adeo quiddam fortiler confra i'egem Grecorum molitur,
    tamen per organa diaboli praevaluit, ut jam biennio B post incredibilem hosiium stragem et ipse viriliter
    sedes apostolica pastOrali gubernatione caruerit4C 1. occubuit. Eodem quoque tempore quidam scisma-
    Unde cum omnes catholici merito dolerent, tandem ticus, qui Pataviensem episcopatum, viyente adhuc
    sancta? Romanoe aeelesiaecardinales episcopi, et re- legitimo pastore, jara dudum invasit (1558), de hac
    liqui catholici de clero et populo cum auxilio Nor- vita discedens 467 certissimum suae damnationis
    niannorum Desiderium, ejusdem aeclesiaecardinalem exemplum reliquis scismatieis dereliquit. Cum enint
    et Cassinensis monasterii abbatem , papam 160mum jam in extremis jaceret, seque ad aeternam damna-
    ordinaverunt, eique lercii Yictoris nomen indide- '«onem jam jam abilurum non dubitaret, apparuit
    runt; qui statim post electionem suammissis usque- ei ejusdem aeclesiaeepiscopus, ut tanto evidenlius
    quaque literis se juxta decreta sanctorum patrum culpara sciret, quam apttd inferos luere deberet.
    dcclaravit incessurum. Judicium quoque sui anie- Rogavit tamen euni ut ei culpam indulgeret, ip-
    cessoris piae memoriae Gr.egorii papae super Heinri- sumque ab excommunicatione solveret. Rogavit
    cum ei omnes ejus faulores confirmavit. Consecra- quoque circumastantes ut eum de episcopatu eve-
    tus esl autcni exeunte Maio mense (1557) apud San- herent, nec eum in episcopatu sepelirent. Sed haec
    ctum Pclrum a cardinalibus episcopis Ottone verba astantibus quasi deliramenta videbantur.
    Oslicnse , el Petro Albanense cum reliquis cardina- C Ipse autem se sanae mentis prolestalus, itidcnv
    libus. Guibertus vero heresiarcha non magis ab in- rogitare non cessavit; set incassum; nam ante secle-
    cepta perversitate caessavit, immo se apud Sanctam siasticam absolutioneni raorte praeventus est. Non-
    Mariam ad Martires, quam Rotundam dicunt, inca- nulli tamen qui tam. periculpsae morli ejnsdem
    stellavii. Domnus papa autem in insulam quas in- scismatici aderant, compuncti sunt; qui et postea
    ter duos pontes sita est se recepit. Principes quo- ad legitimum pastorem redeuntes , veniam et abso-
    que regni Teutonicorum, fideles inquam sancti Pe- lutionem consecuti sunt46B. RomaeYictor papa jam
    tri , generale colloquiuin cunt Heinrico et fautori- plUribus. annis infirmus, et in eadem infirmitate or-
    bus ejus in Kalendis Augusli prope Nemetensero ci- dinatus, post quartum mensem sui pontificatus diem
    vitalem habuerunt, eique adjutorium suum ad ob- clausit e^tremum (Scpt.. 16) ; unde multum letatus
    tinenduuv regnum , si de excommunicatioue exire est heresiarcba Guibertus cum suis sequacibus.
    vellet, fideliter promiserunt. Ille atilem in solita sua Heinricus quoque eo tempore, licet inftrmus, expe-
    obstinatione' persisiens , nec se exconimunicatiim ditionem in Saxoniam curo Beheiiiieiisibus promo-
    profiteri dignatus est, licet hoc sibi a nostris in vit; set sancto Petro suos fideles protegente , inglo-
    faciem instanter probaretur. Unde et nostri nullam j."rius inde nimis accelerate rediit. Nam Heremannus
    462habere statue- rex eunv 469cum tanta multitudine Saxonum inse-
    pacem vel concordiam cum eo
    runt. Quapropter expeditionem suam super ipsos cttlus est, ut facilljme ipsum cum omnibus suis ob-
    in octavam sancti Michahelis proxime venturam in- tineret, si non dolo Eggiberti comitis (1559) evasis-
    dixit. Nostri auiero se eandem expeditionem octo sei. Hic nempe comes 47°, gloriae domini 471sui He-
    aiebus prcevenluros , seque ei in loco congregatio- remanni regis 472multum invidens, inimicos sanclae
    YARIJE LECTIONES.
    460q. v. n. p. desunt 2. 461alio tempore pergit 1, 462c. e. desunt 2. 403p. m. G.'p. desunl 2.
    404s. P. desunt 2. 4C6 hinc alio tempore pergil i. 466s. 1. 487discessit. Romae Victor 2. media
    desuitt. 4C 8 alio tempore pergil 1. 4C 9 deesl 2. 47°deest 2. 471d. s. desmtt 2. "°deest%
    NOTJE.
    (1557) Leo Osliensis Chron. Cass. III, c. 6 , fa- ter, in Moguntino conciliahnlo a. 1085, contra
    cium id scribit vtt Idus Maii , quae tura erat Domi- Altmannum intrusus : unde illud jam dudum non-
    iiica. Uss. nisi ad biennium extendi potest. Uss.
    (5558) Hermannus, Luitoldi Cai-entani ducis fra- (1359) Misnix marchio Uss.
    1597 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1598
    aeclesiaede raanibus ejus dolo suo maluil liberare, A Augustensis episcopus post recuperationem suaeci-
    de eisdeni cum et 479sui
    quam domino suo pene absque pe- vitalis, caplionem Sigifredi pseudoepiscopi
    riculo in honorem Dei et sancti Petri triumphare. supplantatoris, et ipse diem clausit 4S extremum.
    Et hoc utique ideo , quia jam eoncepit animo, do- Hezel, fidelissimus miles sancti Petri 0 et advo-
    minum suum regno privare. catus sanctae Mariae Augiensis coenobii, monaste-
    MLXXXYIH. rium in honorem 481sancti Gregorii (1562) in pro-
    Heremannus rex nativitatem Domini in Saxonia prio allodio construxit, in quo ipse demum mona-
    celebfavit, ubi et Eggibertus comes se regnum affe- chus factus migravit ad Dominum Kalendis Junii.
    ctare manifestavit, set incassum, nam principes Eo 482tempore quidam Guiberti heresiarchas disci-
    . regni el assentire noluerunt, immo tanto lirmius pulus, videlicet Wormaliensis pseudoepiscopus, qui
    domno regi deinceps adherere ceperunt47S. Berlhal- illam sedem per scismaticos non consecratus sel
    diis doctor egregius, in sacris literis adprime eru- execratus invasit, tandem resipiscens et ad catholicam
    ditus, in seneclule bona plenus dierum migravit ad [aeclesiam 483] rediens, episcopatum dimisit, seque
    Dominum 4. Idus Marlii. His temporibus Pisarri et ad penitentiam in Hirsaugiensi m monasterio con-
    Genuenses (1560) et alii multi ex Italia Affricanurxi tradidit. Sic utique jam ante triennium et alius
    regem paganum hostiliter invaserunt, et depraedata B ejusdem Guiberti discipulus, Metensis inquam pseu-
    ejus terra, ipsum in quandam munitionem compu- doepiscopus (1565), penitcntia ductus episcopatum
    lerunt, et eum deinceps apostolicae sedi tributarium dimisit, quem statim Bruno, cujus superius nien-
    effecerunt. Dux Welf 474civitatem Augustam recu- tionem fecimus, non minus sacrilege invasit. Nam .
    peravit, caplo cjusdem episcopatus invasore Sigi- per scismaticos intravit, vivente adhuc legitimo
    fredo. Ugo comes de Egenesheim Alsatiam jam dia illius sedis pastore Heremanno, qui potius in ca-
    ab inimicis occupatara invasit 476, et 47Brecupe- ptione detineri, quam in scismate pro episcopo
    rare 475templavit 47B.Metenses Brunonem, Hius honorari48S catholice delegit 486.Gebehardus reve-
    sedis pervasorem, penitus a civitate expellunt, se- rendae memoi'iae Juvavtnsis archiepiscopus, in 487
    que nullum deinceps nisi legitimum pastorem rece- causa sancti Petri praecipuus, qui scismaticos pu-
    pluros juramento firmaverunt, qui eo tempore in bUce dictis et scriplis confutare consuevit, de hac
    Tuscia detinebatur in captione. In Saxonia piae me- luce 17. Kal. Julii 488 subtractus, magnum 489me-
    moriae Burchardus Halverstatensis episcopus, in rorem catholicis dereliquit. Bernhardus Constan-
    causa sancti Petri firmissimus, eheu! occidilur; sed tiensium magister scolarum, vir eruditissimus, in
    nichil differt an febris an gladius mittat nos ad causa sancti Pelri ferventissimus, in Saxonia sub
    Dominum. Migravit 47Cautem ad Dominum 8. Idus monachica professione migravit ad Dominum 4S0.
    Aprilis. Guibertus autem heresiarches nondum a's Wecilo Mogontiensis et Meginhardus Wirciburgensis
    invasione sedis apostolicaecessavit, nec Heinricus jtsettdoepiscopi, inter scismaticos eruditione et
    imperator ipsius veternosam tirannidem 47Vcontra errore praecipui, absque aeclesiastica communione
    fideles sanctiPetri deponere voluit, quos tamen via- in locum suum misere, set non miserabiliter, abiere.
    cere non potuit. Romaecardinales episcopi et reli- Saxones a fidelitate sancli Petri discedentes, Hein-
    qui de clero et populo catholici Ottonem Ostiensem ricum, quem multoliens abjuraverant, receperunt;
    episcopum, religionc et eruditione pra^cipuum, pa- unde Heremannus rex catholicus ab eis in Lotbrin-
    panv 161"ni ordinaverunt, eique nomen secundi giam secessit, ibique non multo post viam universae
    Urbani indiderunt 4. Idus Martii; qui statim in se- terrae arripuit, anno dominicae incarnalionis 1088,
    quenti die missis literis (1561) omnibus calholicis, regni vero ejus 7, indictione 15, et in patria sua
    et suain ordinationem omnibus declaravit, et se in Melis honoriflce sepelitur (1564). Iterum Saxones
    omnibus vestigia sui praedecessorispiae 478memoriae factione Eggiberti marchionis Heinrico rebellarunt,
    Gregorii papaeobservaturum denunciavit. Wigoldus eumque, ablatis sibi regalibus insignibus, de obsi-
    VARIJE LECTIONES.
    H* alio lempore pergit 1. 474Welfo eraso o 1. welfo 4b 47Stti locoraso lilteru minori 1. 47CMigravit
    — Aprilis in loco raso litl. m. 1 desuni 4b; quorum loco : Et haec quidem apud fideles S. Petri agebantur
    habet, et ila primum a 477 Bemoldo scriptum fuisse, priusquam prwsenlem lectionem reciperet, vestigia
    in codice 1. ostendunt. contra — potuit in toco raso l. m: l. "° p. m. G. p. desunt 2. 479p. e.
    desunl 2. 480s. P. desunl 2. 4S1 in h. desunl 2.. 48!Eo — catholice delegil desunl 2. 48Sdeest i.
    ib. ***hirsaiigeiisi superscripto i 1. 4SBin loco raso l. m. 1 48Citerum pergit 1. 487in c. s. P. p.
    desunt 2. 48817. Kal Jul. desunl 4b. 489Itic in 2. folium excisum est; pergii matizatum censere.
    490pergit 1.
    NOTJE.
    (1560) De victoria hac cf. Leonem Ostiensem 5, 1084 : Hoc anno cella .S. Georgii primitus incwpta
    '0, et carmen in codice regio Bruxellensi servatum; esl wdificari; et ad a. 1088 : obiit Bezil fundator
    v. Anriales nostros t. VII, p.'559. cellw S. Georgii; quod cum Bernoldo convenit. Uss.
    (1561) Exslanl in Martenii colleclione Monum. (1565) Walo S. Arnulfi abbas ex Hugone Flavi-
    ampliss. I,l. col. 520. Uss. niac. Uss.
    (1562) In Chronico S. Georgii, quod exstabai in (1564) Cf. Chron. Petershus. 1. n, n. 59.
    deperdito jani codicc Villingano, legcbafur ad a.
    1599 AD OPERA S. GREGORIIAPPENDICES. 1400
    dione cujusdam munitionis (1565) in qtiendam mon- ,< Lrianv episcopos constituere procuraret. [Nempe iu
    tem turpiter fugarunt (Dec. 24), ibique eum biduana tota Alemannia, Raioaria, Saxonia et aliis vici-
    obsidione ad confessionem anathematis et expeti- nis regionibus, praedicto 499episcopo, et venerabili
    lioneni reconciliationis compulerunl. Eo igitur pacto Almanno Pataviensi episcopo, vicem suam com-
    accepta pace discessit, scd a solita tirannide non misit, ut ordinationes improbandas improbareni,
    recessit. Eggehardus abbas Augiensis, ctsi non adeo roborandas roborarent. Sententiam quoque anathe-
    rcligiosus, in fine tamen laudabiliter conversus, matis a praedecessore suo papa Gregorio promul-
    ut 491aiunt 491,diem 491clausit 491 extremum 491; galaro ea discretione confirmavit, ut in prirao gradu
    cui u° successit Oddalricus. Ravennatem heresiarcham cum Heinrico rege ana-
    MLXXXIX. thematizalum t01censerei; in sccundo gradu eorum
    In 49Svigilia nativiiatis Domini Eggebertus mar- fauiores, qui eisdem armis, pecunia, consilio, obe-
    «:h:o Heinricum m et oninem ejus exercitum cum dientia faverent, qutque ab eisdem vel ab eorum
    paucis militibus, a quibusdam religiosis (1566) con- fatttoribus aeclesiaslicosordines vcl honores accipe-
    foiiatus, viriliter irivasit, eumque de obsidione cu- reni; in tercio autem gradu communicatores eorum
    jusdam 498sui MBcaslelli4SB(1567), ubi ille nalivi- posuit, quos ctsi non excommunicaret, adeo taraen
    tatem celebrare disposuit, turpissime fugavit. In " cos externa communione maculatos asseruit, ut in
    hac invasione ex parte Heinrici Leomarus 49CBre- catholicam societatem sine absolutione et penitentia
    mensis archiepiscopus et Berthaldus comes capiun- recipi non deberent: videlicet qui 501excommiinica-
    tur. Losannensis 1568non tam cpiscopus quam an- tis saltitationc, osculo, oraiione, convictu vel igno-
    tichristus, dum fortitcr vult agere, occidilur. Ipse ranler communicassent. Ordinatos vcro in excom-
    autem Heinricus, perditis regalibus insignibus, vix muiiicalione set non simoniace ab episcopis quon-
    demanibus insequentium eripilur; sicque usque ad dain catholicc ordinatis, ut in adeplo ordine per-
    Babinberc de Thuringia fugiendo landem pervenit, sisterent sine promolione permisit, si tamen hoc
    ibique inglorius sollemnizare compellitur. Egge- eorum probitas etaeclesiaeutilitas flagitare videretur.
    berlus autem marchio castello suo et castris inimi- Aliquanlis etiam ad superiores ordines promoveri
    corum pene absque sanguine politus, captis quoque concessit; set hoc rarissime, et cum stimnia neces-
    pluribus el occisis, gratiarum actiones Deo et sancto sitate. Guiberlus atitem heresiarches ejusque com-
    Petro referre non cessavit, quibus 497et se deinceps plices in parte regis corum Heinrici anathematicas
    puriori fidelitate adhesurum destinavit. Hercmannus oidinaliones facere non cessavertint, ipsasque suis
    Metensis episcopus atquc calholicus, post longara sectatoribus non nisi karissime venditas impende-
    capaonem ad episcopatum suttm rcveiiilur, ct a runt. Unde et malum excommunicationis in tanlum
    mullis gratanter recipitur; Bruno autem, ejusdem propagntum est co lempore, ui catholici vix se ab
    episcopalus temerarius invasor, ab omnihus despi- ejus contagio possent illesos custodire. In Teutonicis
    citur. Nara et ipsi Heinrico pro turpissimis mori- partibus quatuor episcopj in cathclica communione
    btis (1569) suis multum displicuit, licet ei quondam persiiterunt, videlicet Wirceburgensis, Pataviensis,
    cuudem episcopatum vendiderit 498.Hac igitur ne- Wormatiensis, Conslantiensis, set et Metensis epi-
    cessiiate idem Bruno constricttts, episcopatura di- scopus; quorum confoiiamento reliqui catholici
    inittere, et ad patrem suum Adalbertum comitem scismaticis a principio50a restiterunt. Ugo comes de
    in catholicorum partem repedare compellitur. Dom- Eginisheim, indefessus miles sancti Petri, set ni-
    nus papa Urbanus his temporibus Roma? in insula mium credulus Strazburgeiisi pseudoepiscopo, a
    quae inler duos pontes sita est morabatur, decreta- servienlibus ejustlem episcopi occiditur in cubiculo
    lemque epistolam (1570) venerabili Gebehardo Con- ipsius, cum ipso ad dormiendtim collocalus, 2. Non.
    stantiensi episcopo 14. Kal. Maii direxit, in qua ei Seplembris. Bonizo (1570")piaeraemoriae Sulrieiisis
    cpiscopalem potestatem super clerum et populum episcopus, set inde pro fidelitate sancli Petri jam
    Augiensis insulae, praeter monachos, concessit, D dudum expulsus, tandem post mullas captiones,- tri-
    data eiiam auctoritate ut abbatem inibi vice bulationes et exilia, a Placentinis calholicis pro cpi-
    sua ordinaret, item ct apud Augustam sive Cu- scopo recipitur; set a scismaticis ejusdem loci ef-

    VARLE LECTIONES.
    491in.loco raso l. *"°c. s. 0. aliotempore, sed paulo posl et cadem manu uddiia 1. desunl 4b 49Sper-
    git i. *"*heinricum — confortatus in loco raso i. *""in loco raso 1. 496Teomarus 4b. 497quibus —-
    deslinavit in loco raso1. *°° alio lemporepergil i. *"" Geberhardo uddit 5. so° hic percjil%. 501quod
    2. B02i. m. s. P. s. n. c. St. p. desunt2.
    NOTJE.
    (1565) Gleichen in Thuringia. provincia Aleman-
    quem filium Adalherti comitis demonachum
    (1566-1567) luter eos prajcipue Hartwigus Mag- niac facit, Calwensis scilicet, antea S.
    deburgensis archiepiscopus numeratur a Waltramo. Trudonis. Uss.
    Uss. (1570) Y. Mansi XX, 666; epislolae cpitome hic
    (1568) Burchardiis. sistilur. Uss.
    (1569) Pessimos ejus morcs depingit Waltramus, (1570*) V. Ughelkim Ital. Sac. t. I, >J.12to-; l. II,
    ctsi Heinrico addicltis, De unit; ecclcs. 1. n, c. 50, p. 210.
    1401 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1402
    fossis oculis, truncat s omnibus pene menbris mar- A manis turpiter expellitur, et ne amplius apostolicam
    tirio corotiatur. In Alemannia Oito comes, impu- sedem invadere praesumat, juramento promittere
    tlentissimus adulier, et pro adulterio a Constantiensi cornpellitur. Set jam aliquantulum diuturna regni
    piscopo excommunicatus, Dei judicio turpissime discordia inter catholicos et scismaticostepescere
    cecollatur a rnilitibus Ludovici comitis, cujus uxo- cepit, ut non jam bellum ad invicem, sed pacem
    rem publicis nuptiis, eo vivente, sibi nefandissime componere sanius judicarent. Quapropter duces et
    copulavit; qui apud monasterium in' praedio ipsius comites sancti Petri fldeles cum Heinrico colloquium
    constructum a suis sepultus, jussu Constantiensis habuerunt, eique suum consilium et auxilium ad
    episcopi ejicitur, et, ut scriptum est, ad sepulturam obtinendum regnum firmissime promiserunt, si Gui-
    asini depjitatur. Milites quoque ejus opes ipsius di- bertum heresiarcham vellet dimittere, et ad aecle-
    ripuerunt, et tam allodium ejus quani feodum non siaslicam commttnionem per catholicum pastorem
    heredes ipsius, set extranei possederunt, juxta quod remeare. Quam quidem conditionem nec ipse mul-
    in maledictionibus Judae prophetatur : Et diripiant tum respueretB0S, si tamen in hoc ei principes sui
    alieni labores ejus (Psal. cvm, 11). Sic utique et assentire vellent, videlicet episcopi qui Isc cum Gui-
    post mortem suam in sepulfura et in direptione re- berto deponendos esse non dubitaverunt, eo quod
    rttm suarum evidentissime indicavit quam effica- B in ejus parte ordinationem, immo execrafionem per-
    citer sententiam excommunicalionis exceperit. In ceperunt. Hi ergo ei penitus hac vice dissuaserunt,
    Italia nobilissima 503 dux Mathildis filia Bonifacii ne sanctae matri aeclesiaereconciliaretur. Domnus
    vidua Gotefridi Welfoni duci papa C09 ab ex-
    marcliionis, sed ducis, Constantinopolilanum imperalorem
    filio Welfonis ducis conjugio copulatur, et hoc uti- communicatione per legalos suos absolvit, idem li-
    que non tam pro incontinentia quatn pro Romani teras Philippi regis Francorum debilam ei subje-
    pontificis obedientia, videlicet ut tanto vifilius san- tionein promittentis suscepil.
    cloeRomanaeaeclesiaecontra excommunicatos posset MCX.
    subvenire. Qui stalim maritum ejus impeterevolue In Bajoaria fldeles sancti Petri jam adeo contra
    runt, set cum ei resistere non possent; treuvas ab scismaticos invaluerunt, ut in Salcburgensi aepisco-
    eo usque in pasclia per interventum conjugis ejus patu eatholicum ordinarcnt archiepiscopum (1572);
    504multum de
    Smpetraveruiit. Heinricus rex dictus quem statim religiosissimus Pataviensis episcopus
    praedicto conjugio tristatur; qui iterum in Saxoniam et Urbani papoe legatus cum Wirceburgensi et Fri-
    cum expeditiorieprofeclus, sine honore reverti com- singensi episcopis sollemniter consecravit. Here-
    pellitur. Petrus piae memoriae Albanensis episcopus, n mannus pioe memoriae Metensis episcopus, ct Ber-
    in 60Bcausa sancti Petri ferventissimus, migravit ad thaldus dux Alemannice, filius Roudolfi rcgis, in
    Dominum. Hic B06est ille Petrus, qui Petrum Pa- fidelitate sancti Petri Maio mense diem extremum
    piensem, Florentini episcopatus invasorem, per ju- clausere, niagnumque merorem eaiholicis, et exul-
    dicium ignis simoniacuro esse probavit, unde et tationem scismalicis reliquere. Soror ijuoque proe-
    deinceps illum sancta aeclesia igneum cognominavit. fati ducis, regina Ungarorum (1575), eodem ntense
    Nam magnam piram fiducialiter ingressus, absque ohiit. Ex parte autem excommunicatorum 510Lui-
    omni lesione pertransiit, ut et flammaevestes ejus toldus 6U dux Carinthiorum inopinata morte pra>
    susum veritilarent, nCc tamen illas, nedum ipsum ripitur, cum nuperrime contra fasetjus repudiata
    aliquo modo lederent (1571). Unde et proedictus Pa- propria uxofe aliam superinduxerit, Guiberto 512
    piensis Petrus ab Alexandro papa deponilur; alier quidem hercsiarcha hoc ei concedente. Eggebertus
    autera Petrus, pauperrimi B07 monasterii tunc mo- quoque marchio de Saxonia, in B13causa sancti Petri
    nachus, in Albanensem episeopatum sublimatur. satis strennuus — dolo cujusdam ahbatissac de Qui-
    Erat enim tantae sanctitatis, constantiae et fldei, ut telineburg (1574), sororis inquam Heinrici regis, ut
    vix aliquis sui temporis ei potuerit comparari. Hic aiunt— per insidias occiditur. Domnus papa Urba-
    Bl4 generalem sinodum episcopis diversarum
    ergo de hac vita discedens, magnum merorem ca- 0 nus
    tholicis reliquit. Domnus papa Urbanus generalem provinciartim per legatos suos in Tolosana (1575)
    sinodum 115 episcoporum collegil, et aeclesiastica' civitate circa pentecosten collegit, ibique multa in
    statuta suorum praedecessorum apostolica auctori- aeclesiaslicis causis, quaecorrigcnda eraut, correxit.
    tate firmavit. Guibertus autem hcresiarches a Ro- Iu qua sinodo Tolosanus episcopus (1576) de illatis
    VARIJE LECTIONES.
    803n. d. desunt 2 SC 1 deest2. B05 i. c. s. P. f. desunt 2. B06Hic—catholicis reliquit desunt 2. S07p
    m. t. m. in ioco raso 1. 60Sin loco raso 1."a B09regem 2. 510regis 2. 5UIvitolduf 1. 612G. q. h. h. e.
    c. desunt 2. 61Si. c. s. P. s. s. desuni 2. deest 2.
    NOTJE.
    (1571) V. supra' ad an. 1080. Gerbertus Hist. SilvaeNigraj t. I, p. 255, et in tra-
    (1572) Thiemonem S. Petri abbatem VIIId. April. ctatu de Rudolpho et familia Rheinfeldensi. Uss..
    coiisecratum. Uss. (1574) Adalbeidae. (
    (1575) Hanc fuisse Adelhaidem Rudolphi anticae- (1575) Yid. MansiXX, 753..
    saris filiam, nuptam S. Ladislao Hungariae regi, (1576) Isarnus.
    contra hujus coslibatus assertores plurtbus probat
    1405 AD OPERA S. GREGORIIAPPENDICES. 1404
    criminibus canonice expurgalur, et tegatio pro re- A ! verunt. Domnus papa Urbanus generalem sinodunv
    stauranda chrislianilate in Toletana civitate, rege Benevenli (1378) collegit (Mart. 28), et sententiam
    Hispanorum hoc stipplicanle, destinatui' 6'!6. Welfo analhematis super Guibertum heresiarcham et om-
    dux Ilaliaemulta incendia et depraadationesa Hein- nes cjus complices sinodali judicio confirmavit6as-
    rico rege hoc in anno 616Longobardiam ingresso pa- Fridericus 524comes et marchio 5. Kal. Jul. requievit
    titur; sed adhortatu domnae517Mathildis 61Ssuaj fea- inDomino 525.Willihelmus piae memoriae Hirsau-
    rissimoe conjugis eidem Heinrico resistere, et6i 0 in giensis abbas, in causa sancti Petri fervenlissimus,
    fidelitate sancti Petri persistere viriliter contendil. et in monastica religione studiosissimus 826, utpole
    Hoc anno magna faroes mtiltas regiones repente af- multorum pater monasteriorum, 5. Non. Julii mi-
    flixil, quanvis non magna sterilitas terrae praecesse- gravit ad Dominum. Hic primum Hirsaugiense mo-
    ritB20.Adelberoreverendaememoriaj Wireeburgensis naslerium lam in aedificiisquam in regularibus di-
    episcopus, unusde antiquiorihus episcopis, in causa sciplinis mirabiliter exaltavit, ipsumque privilegio
    sancti Petri contra 621Guihertum et ejus complices sedis aposlolicaesuh Gregorio papa in perpcluum li-
    strentiissimus, post multa pericula, persecutiones bertavit. Plura etiam monasteria usquequaque BS 7
    et exilia, quaepro Christo libentissime passus est, in ex 627integro 627construxit : duo quidem in Nigra
    bona confessione diem clausit extremum (Oct. 6), Silva, unum sancti Georgii, alterum sancti Grego-
    in preediosuo quod Lanbach (1577) vocatur S22. rii (1579), ilera aliud ad Duplicem aquam B2S propa
    MCXI. Danubium, item aliud in Wirceburgensi episcopatu,
    Domnus papa eo terapore in partibus Campanice in loco qui Chamberg dicilur. Scaphusense quoque
    morabatiir, et ab ornnibus catholicis debita re- monasterium 529et Pelrishusense, in ripa Reni jam
    verenlia colebalur, videlicet a Conslantinopoli- dudura aedificata, regularibus disciplinis inslituit.
    tano imperatore, et a Philippo Francorum rege, Sed et alia quam plura in diversis regionibus tum 63°
    aliisque diversorum regnorum principibus tam per se, tum tso per sibi subjectos vel de novo fccit,
    oeclesiaslicis quam secularibus, exceplo in Teu- vel jam facta regularibus disciplinis instituil. Hic
    tonicorum regno, uhi multi ex catholicis in par- etiam multa monimenla sui naturalis 631ingenii no-
    tem excommunicatorum avaricia decepti sponte sua bis reliquit. Nam naturale horologitim ad exemplum
    se translulerunt. Romani quoque turrem Crescentii, celeslis hemisperii excogitavit; naturalia solsticia
    quae eatenus domno papaeobediebat, dolo captam di- sive equinoctia et statum raundi certis experimentis
    ruere temptaverunt. Dominus autempapa facile Ro- invenire monslravit; quae omnia quidam ejus fami-
    raam cum exercilu intrare, et rebellium contumaciam Q Iiaris etiam literis mandare curavit (1580); multas
    domare poluisset, si non magis cum mansuetudine etiam quaeslionesde compotoprobatissimis rationibus
    causam suam ageredelegisset. EotemporeMantuani, enodavit. Hic in musica peritissimus fuit, mult3que .
    diuturna obsidione a Heinrico rege jam per annum illius artis subtilia, antiquis doctoribus incognila,
    constricli, a domino suo Welfone duce discesserunt, elucidavit (1581), multos eliam errores in canlifeiis
    et se ct civitaiem suam suo devastatori tradiderunt. deprehensos satis rationahiliter ad artem correxit.
    Romani quoque Guibertum heresiarcham, quem jam In quadruvio (1582) sane omnibus pene antiquis vi-
    dudum expulerunt, ileruni Romam intrare, et san- debatur preetninere. Set ante haeeomiiia in illo stu-
    clam aecclesiamsuis non benedictionibus set male- dium monasticaedistrictionis praevaluit,in quo totus
    diclionibus infestare permiserunt. Capuani Nord- adeo efferbuit, ac si nunquam aliud aliquid sludii
    mannos de Capua expulerunt, quibus jam mulloi habuerit. Eral enim 5S2 mirae sanctitatis, sanctae
    tempore sub plurihus apostplicis et regibus subjectiI simplicitatis, fervcntissimae karilalis, Deo vivus ct
    fuerunt. Unde et Nordmanni eos circtimquaquei seculo vere crucifixus : quem Dominus in senectute
    usquead murum civitatis praedact incendio devasta- bona ad aeternampatriam revocavit, cui ipse a juven-
    VARLE LECTIONES.
    516jam pergil 1. B16h. i. a. in toco raso i. ubi pritts jam dudum legebatur. jam dudum 4b. utrum-
    Heinricus jam Aprili mense Veronwprwsensfuerii. 517 deest 2. B18M. uxoris suee ei-
    que recte quum 621c. G. et e. c. desunt 2. "°°jampergil 1.
    dem 2. 519et i. f. s. P. p. desunt 2. 620jam pergit 1. "°"
    "°° jam percjil1. 62iFridericus usque Domino desunl 4b. in loco raso, ubi prius lectio codicis 5 in
    1. B26in locoraso 1. B27in loco raso.i. "°° scilicei Zwiuelton glossa smc.XIV. 2.
    pacescripta faerii
    "°° deesl 2. 630in loco raso 1. 531in loco raso 1. 632in loco raso i.
    NOT/E.
    (1577) Lambach in Austria sttperiore, ubi coeno- (1580) Videlur innuere Hcymonem ejus discipu-
    bitim condiderat. lum el Vitaescriptorem. Operuni ejus catalogum de-
    (1578) Celebrala est synodus v Kal. Apr. Mansi derunt Anon. Mell. el Trithemius De script. eccles.
    XX, 758. et in Chronico ad annum 1070. Uss.
    (1579) ln Reichenhach. Vid. Gerhert Hist. Nigrae (1281) Musicam S. Wilhelmi edidit Gerbertus t.
    Silva; t. I,p. 282; de S. Georgiip.285; dc Zwifallensi II, scriplor. music. Uss.
    p. 288; de Scafhusensi p, 262. Cf. Mabilloniiobser- (1582) Hacvoce quatuor matheseos partes, arith-
    vationes praevi.Tiu ejus Vitam I.c, p. 717, ct Trilh. nieticam, geometriam, musicam et aslronomiam in-
    Chr. Hirs. 1. I, p. 267. Uss. dicabaut velercs. Uss.
    1405 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1406
    tute in hac peregrinatione indefesso labore servivit. A autenlicis sanctorumpatrum senteutiis adversari de-
    Bernhardus .6SSquoque Constantiensium magister prehendat. Ceterum si quis haec plenius nosse desi-
    scolarum, cujus obitum supra notayimus (1585), derat, scriptum cujusdam (1588) ad eundem Ber-
    multa 53tnobis 6S4 sui 5S4 ingenti 634monimenta 534 nhardum de eadem quaestione directttm diligenter
    reliquitB 34,multaque pro catholicis contra scisma- petiegat, in quo testimoniis sanctorum patrum evi-
    ticos sui temporis elegantissime scripsit; etprimum dentissime docebitur quid sancti patres de illa quae-
    quidemBSBad quosdam suos araicos de judicio Gre- stione censuerint sentiendum. Yeruro idem venera-
    gorii papaeYll. super scismaticos; et de sacramen- bilis Bernhardus in ista, sicut ct beatus Ciprianus in
    tis extra aecclesiam usurpatis (1584). Poslea etiam rebaptizationis . sententia, non perlinacitcr contra
    ad venerabilem Hartvicura 5S0 Magideburgensemepi- eecclesiam egerunt, set uterque nimium contra sci-
    scopum de eadem causa magnum librum Iuculentis- sraaticos zelantes aliquantulum regulam aecclesia-
    sime composuit ex persona sanctae aecclesioe,in quo stici dogmatis excesserunt B4°.Altmannus sanctoe
    teslimoniis sanctorum patrum omnes insidiosas ca- recordationis Pataviensis episcopus, in64icausa san-
    villationes eorumdem scismaticorum 537prudenter cti Petri et in aecclesiasticareligione studiosissimus,
    annichilasse videtur. Set in eisdem scriptis nimio post multa pericula, tribulationes el exilia, quae pro
    zelo ductus alicubi modum excessisse notatur, vide- " Christo sustinuit, in senectute bona migravit ad Do-
    licet ubi agit de sacramentis scismaticorum. Negat minum 6 Id. Augusti 64s. Hic in episcopatu suo
    enim oninino, ab eis vel ab eorum communicatori- tria (1589) cenobia clericorum juxta regulam sancli
    bus sacramenta posse confici, ita ut ab illis ordina- Augustini communiter viventium instituit.ettereium
    tos, si resipiscant, iterum ordinandos censeat. Set (1390) inFrisingensiepiscopatu, in allodio Welfonis
    hoc sacratissimo Niceno 638concilio aeqtte ut evan- ducis per clericossuos aediflcavit54S, et regularibus dis-
    gelium 8S0 venerando repugnat, quod clericos ex No- ciplinis instituitB44.Hic fuit tantae sanctitatis, conli-
    vatianis conversoscumordine recipi, non iierum or- nentiae et religionis, ut reverenlissimo papoe Gre-
    dinari proecepit. Item Affricani patres de clericis gorio, sancloque Lucensi episcopo, immo omnibus
    Donatistarum conversis statuisse leguntur (1585). religiosis reverendus esset et amabilis64B, scismali -
    Item Gregorius papa primus Maximum Salonitanum cis veroet sceleratis odiosusetformidabilis. Utide546
    praesumptorem excommunicatum, et ab excommu- in obitu suo bonis magnum meroi'em, malis vero
    nicatis ordinatum, cum ordine recepit, non utique magnamreliquitexultationem. Welfo dux Bajoariae
    iterum ordinavit (1586). Hoc sane illi nullatenus fa- in Augusto mense Longobardiatn venit 547(Aug.), ut
    cerent, si nullum eos ordinationis sacramentum _ Heinfico regi reconciliaretur, si ipse vellet permit-
    extra aecclesiamaccepisse putarent. ltem beatusAna- tere ut apostolica sedes a Guiberto heresiarcha in-
    stasius papa, scribens ad Anastasium imperatorena, vasa canonice disponerelur, nec non et si eidem duci
    asserit quod ordinatos ab Acatio, licet anathemati- filioque ejus Welfoni, ceeterisque eorum fautoribus
    zato, nulla portio lesionis attingeret, quantum ad in- bona eorum reddere vellet, quae eis injuste ablala
    tcgritatem sacramentorum. Item beatus Augustinus forent. Quam conditionem ille noluit adimplere;
    in multis suis scriplis, et praecipue in libro contra unde et dux in Alemanniam non tardavit redire.
    Donatislas de haptismo, inviclissime prohat aeccle- Multi tamen ex Alemannis Heinrico regi reconciliati
    siastica sacramenta extra secclesiamet haberi posse sunt, et excommunicationem sedis apostolicae com-
    et dari, set. perniciose lam danti quaim accipien- munem sibi cum Heinrico fecere "48. Dux (1591)
    ti (1587). Hsec autem suramalim tetigimus, ut in autem iterum multos conlra Heinricum ejusque fau-
    praedictis scriplis Iectorera cautum faceremus, ne tores incitavit, ut etiam novum regem eligere decer-
    proepropere alicui sententiae assential, quam tam nerent, si quorumdam pigricia sive malivolentia eos
    VABLE LECTIONES.
    633Bernhardus — dogmatis excesserun* desunt 2. 634in ioco raso 1. BSB vox supra lineam scripta 1.
    536haruicum 1. 637inloco raso 1. 538neceno COIT.niceno 1. niceno 3. 4b. BS 9 euglm 1. 640hic
    (o eraso)
    pergil 2. 8Vli. c. s, P. et desunt 2. 542VI. (prius VII.) Id. Aug. in loco raso 1. in Augusto mense 4b.
    643instituit 2. 644auxit 2. 6iBin loco raso 1. 646Unde — exullationem desunl 2. 547ingreditur 5.
    848fecere. Uiide in Alemannia tantum excommunicatio
    praevaluit, ut multi religiosi viri et feminae potius in
    perpetuum exulare deligerent, quam sub communione excommuriicatorum deperirent. addunt 4b 4b*. qiti
    his verbis desinuiit. Hmc a Bcmoldo primum el in codice 1. scripta, quum pergeret, erasa, eorumque in
    iocoDux — decernerent scripta sunt.
    NOTJE.
    (1585) Scilicet ann. 1088. (1589) Ista sunt S. Nicolai prope Passavium ,
    (1584) Typis edita apud Ussermann. Prodr. II, S. Floriani in Austria superiore, et S. Hippolyti
    185,sqq. in inferiore, nunc sedes episcopi. Uss.
    (1585) Similia exstant Bern. Opusc. II, 4, supra. (1590) Leg. quqrtum nempe Raitenbuchense, ad
    (1586) Opusc. I, 9, supra. cujus fratres idem Bernoldus scripsit tractatum de
    /1587 Opusc. II, 1.1. presb^ierorum oflicio. Vid. Vita S. Altmanni t. II,
    (1588) Suum ipsius opuscu um intelligit Bernol- Aug. Bolland., p. 557, ad diem 8 August. ubi plura
    dus De sacramentis excommunicatorum juxta asser- etiam de Gottwicensi ccenobioUss.
    lionem sanctorum Patrum, eidem Bernardo circa a. (1591) Quaejam sequuntur omnia usque ad flnenv
    1085 inscriptum, Prodr. II, pag. 187,188. Uss. libri Bernoldus in coenobioScafhusanoconscripsit.
    1407 AD OPERA S. GREGORIl APPENDIDES. 1403
    non impediret. His temporibus in regno Teulonico- ,\ in periculosissimo tempore mirabiliter consolari
    rum communisvita mullis inlocis floruit, non solum dignatus est, ut de mullorum conversione gattderel,
    inclericisetmonachisreligiosissimecommanenlibus, quaa de excommunicatorum aversione jam diu non
    verum etiam in laicis, se et sua ad eandem commu- 564cessavit 564doleye554.In Teutonicis partibus caro
    nem vilam devolissime offerentibus; qui, etsi habitu cum sanguine pluvit, et bufones cum piscibus e celo
    necclericinec monachi viderentur, nequaquam tamen ceciderunt, ut roulti probabiles viri se vidisse te-
    eis dispares in meritis fuisse credunlur 649.Se enim stati sunt. In Alemannia ad Aquam duplicem prope
    servos eorumdem pro Domino fecerunt, imitantes Danubium sanguis de panibus eflluere videhatur;
    ipsura qui non venit ministrari set ministrare, qui quaesingula aliquid novi in regnoportendere a quam-
    et suos sectatores ad majoritatem per servicii exhi- pluribus eliam religiosis credebantur. Juditha pioe
    bitionem docuit pcrvenire. Nentpe ipsi abrenuncian- memoriaemarchionissa, nohilis genere set nohilior
    tes seculo, se ct sua ad congregationes tam clerico- in sanctitate, uxor quondam Heremanni rcligiosis-
    rura quam monachorum regulariler viventium devo- simi marcltionis (1592), migravit ad Dominum 5.
    tissime contulcrunt, ul sub eurum obedientia com- Kal. Octobris. Ipsa enim cum marito suo religiose
    muniter vivere et eis servire mererenlur. Quapro- vixit, post cujus obilum 19 annos in viduilate et
    ptc-r invidia diaboli contra eorumdem fratrum sancta conversalione permansit. Demumad domnum
    probalissimam conversationem quosdam emulos papam Salernum pervenit, ibique sub ejus obedien-
    iucitavit, qui eorum vitam malivolo dente corrode- lia discessit BB 4. Adelheida B54 Taurinensis 554
    rent, quamvis ipsos ad formam primilivee aeclesiae (1595) comitissa 5BV14 B54 Kal. B64 Januarii m
    communiter vivere viderent. Unde domnus papa Ur- obiit CB 4.
    banus illorum conversationem ab ipsis apostolis MXCH.
    plantalam, set ab eorum succcssoribus latissime Domnus papa nativitatem Domini in terra sancti
    propagatam, decreti sui apostolica aucloritaie flr- Petri extra Romam celebravit. Nam Guibertus here-
    mavit, ipsumque decretum praeialis eorumdem fra- siarcha ita se prope domum sancti Petri incastellavit,
    trum his verbis denunciare curavit : Quosdam, in- ut non facile absque httmani sanguinis effusione ex-
    quit, accepimus morem veslrorum cenobiorum coro- pelli inde potuerit. Heinricus quoque, imperator
    denles 660,quo laicos seculo reixunciantes,et se suaque ipsius B65, in Longobardia jam biennio 556moraba-
    ad communemvitam transferentes, regendos in obe- tur, ibique SB 6 circumquaque 56Gterram Welfonis
    dienlia suscipiiis. Nos aulem eandemconversationem Italici ducis praeda, ferro et incendio devastare
    et consueludinem, sicut oculis nostris inspeximus, r non B56cessavit °66,ut 658eundem 6B*ducem 6C 0 et
    laudabilem, et eoperpelua conservationedlgnissimam, ptudentissimam B67ejus uxorem a fidelilate sancti
    quo in primilivw wclesiw formam impressa est, judi- Petri discedere, sibique86Sadherere compelleret, se<
    cattles, approbamus, sanclam et catholicam nomina- frustra; nam duxin sua sententia perslitit, ipsique
    mus, el per prwsentes lileras apostolica auctoritate satis viriliter reslitit. Set et pater ejusdem ducis,
    confirmamus 6B1. Non solura autera virorum set et Welfo dux Bajoariae, eundem C69 Heinricum ante
    feminarum innumerabilis mullitudo his BB 2 tem- proximam nativitatem Domini mirabiliter confudit,
    poribus se ad hujusmodi vitam- contulerunt, ut sub quem ad colloquium pervenire prohibuit, quod
    obedienlia clericorum sive monacborum communi- idem Heinricus et rex Ungarorum coudixerunt, ad
    ter viverent, eisque niore ancillarum quotidiani ser- quod etiam pene jam convenerunt. In B60 Ale-
    vicii pensum devotissime persolverent. In 65Sipsis mannia quidam laicus communem vitam more 661
    quoque villis flliaerusticorum innumerae, conjugio apostolorum 561professus 661,qui se et sua ad mo-
    et seculo abrenunciare et sub alicujus sacerdotis nasterium sancti Salvatoris (1594) contradidit, ibi-
    obedientia vivere studuerunt. Set et ipsi conjugati que diu dcbitam obedienliam exhibuit, • derepente
    nichiiominus religiose vivere et religiosiscum sumnia cepit apostatare, seque et sua de praedicto monaste-
    devotione non cessaverunt obedire. Hujusmodi autem rio sacrilege non timuit abripere. Quapropterdomnus
    studium in Alemannia potissimum usquequaque papa Urbanus missis literis (1595) veiterabili Gebe-
    decenter effloruit; in qua provincia eliam multac hardo Constantiensi episcopo ex aposlolica auctori •
    villae ex inlegro se religioni contradiderunt, seque tate praecepi ut euudem apostatam canonicc voea-
    iuvicem sanctitate raorum presvenire incessabilitei ret, et mucrone anathematis a membris Christi
    sluduerunt. Sic utique Deus sanclam suam aeclesiam penitus eum amputaret, nisi ^62 citius de' eadem
    YARIJE LECTIONES.
    »«>Se — auctoritate confirmamus desunt 2. 650ila 1. 651pergit auclor. Non solum — obedire tn loco
    rasoi. c"° h. I. desnnl. 2. B5SIn — cessavit dolere clesunl2. 564in loco raso 1. 6BB B
    deest 2. 5. impnis
    59
    habet 5. BBC in loco raso 1. 557deestl. ""° a. f. s. p. d. que desuttt 2. e. regem h. 2.
    imperator
    «60m — fesipisceret desunt 2. 6C11»loco raso 1. BC 2 nisi — resipisceret addita paulo posl 1.
    NOTJE.
    (15921 Badcnsis; v. a. 1074. num lib. iii, ii. 24.
    (1395) Socnis Heinrici IV, dc qua Gerbert in tra- (1595) Litteras Urbani anle oculos babuil, quas
    ctatti de Rudolfo anlicaesare p. 118, seqq. Uss. ex cod. Udal. dedit Mansi XX, 707, 708. Episcopus
    (1594) Scafhusense; cf. Chronicon Petershusa- Coiislantieiisis ibi falso Gaufredus vocatur.
    U09 APPEND. 111."^ MONUMENTAGREGORIANA. 1410
    apostasia et sacrilegio resipisceret. Iterum principes 1D viensi aeclesiaejam duduui viduataeordinavit episco-
    Aiemanniae ad defensionem sanctaj matris aeclesiae pum nomine Oudalricum, sanctae Augustensis
    contra scismaticos unanimiter convenerunt, sibique eeclesieepraepositum, eumque in ipso die penteco-
    ad hoc negoeium exequendum fratrem Constantien- stes cum episcopo Constantiensi et Wormatiensi
    sis episcopi Berthaldum 563 ducem totius Sueviee sollemtiiter consecravit : hocque magnam fiduciam
    constituerunt, qui nondum aliquemducatum habtiit, dedit catholicis, ut in fidelitate sancti Petri persiste-
    etsijam dadum nomen ducis habere consueverit. rent, et scismaticorum vesaniee indefessius obsiste-
    Magna fames lotam Saxoniam occupavit, quae et rent B72.In Ungaria his temporibus multa prodigia
    principes illius provinciee in alias regiones eo anno contigerunt, ut audivimus. Nam quidam mons se in
    ad tempus discedere coegit. Unde et generalis con- Danubium preecipitavit: unde fluvius ille alveunv
    venfus fieri non potuit, quera principes Alemannioe suum mutare coactus, circumjacentes terras longe
    cum Saxonibus habere voluerunt. In Longobardia lateque vastavit. Item in sicca terra lacus magnus
    Chounradus, filius Heinrici regis, bona Adalheidae alibi emersit, et in alio lacu mons quidam de repente
    Taurinensiscomitissae (1596)invasit, quaeejusdem co- apparuit.Fluvius quoque nomine Thizaha (1597) per
    mitissae nepos,filius Friderici comitis, habere debuit. R triduum sanguineus fluxit. Sed et terree motus ihi
    Elc autem comes 66t sub habitu seculari more san- inauditus factus esi, ita ut homines ejus impetum
    cti Sebastiani strenuissimus miles Christi fuit, vide- stando sustinere non possent. Tonitru quoquo
    licet aeclesiasticaj reiigionis ferventissimus amaior maximum et a seculis inauditum homines ibi
    et catholicae pacis indefessus propugnator. Hunc terruit, quod supra terram transivit, et sub terra
    ,C6 venerabilis papa Gregorius, hunc beatus Anshel- redire sentiebatur eadem via. In Aleroannia Chono
    mus Lucensis episcopus quasi unicum filium ama- comes de Wulvelingin , strennuissimus miles
    verunt. Hunc clerici et monachi, immo omnes reli- sancti Petri, diem elausit extremum Idibus Oc*
    giosi ferventissime dilexerunt. Hic in lidelital» san- tobris, et in monasterio quod ipse cum fratre
    cti Petri contra scismaticos usque ad mortem sao comite Luiiolfo in proprio allodio fundada-
    studiosissime certavit, in cujus etiam festivitate de verunt, honorifice sepelitur; ejusque bona frater
    hujus vitae ergastulo ereptus, eidem in celesli patria ejus idem Luitolftis hereditario jure possedit, etsi
    creditur associatus. Erat autem filius domnaeSophise jam dudum seculari militiee abrenunciaverit. Ne B7S
    et Ludowici comitis, quee erat materiera comiiissae hoc ulique fecit ea intentione, ul ad seculum redi-
    Mathildis, quae 666cum domino suo Welfone duce ret, set potius ideo ut praedictum monasterittm
    in Italia contra scismaticos multum Iaboravit. Obiil eisdem bonis melioraret B74.In hoc anno quatuor
    Q
    autem praedictus comes in praeterito anno, id est presbiteri, non parvi nominis inter suos B74 et re-
    dominicaeincarnationis 1091. indict. 14 667,5. Kal. ligionis, ex Suevia B75 Jerosolimam iu orationem67C
    Jul. scilicet 668in festivitale sancti Petri, et in cra- profecti stmt; qui post multas tribtilaliones et an-
    stinum, idestin sollemnitate sancti Pauli, sepelitur. gustias in ipso itinere, cum reilireiit, in hona cor,-
    Hujus ergo filium ex neptedomnae Adelheideesusce- fessione satis feliciter obiert;; quorum unus, qni
    plum Heinricus rex cum filio suo exheredare propo- sanctam Mariam quotidiano officio singulari devo-
    suit, terramque ejus hostiliter invadendo, et cir- ttorie venerari consuevit, ad aeclesiam sanctae Mariae,
    cumquaque devastando, etiam Fructuariensi BC 9 in ipso mari cum morereiur, per navim Beo ordi-
    monasterio multa mala intulit 670.In Bajoaria vene- nante deportari meruit, ibique a quarto consacer-
    rabilis Salcburgensis episcopus Diemo B71 Pata- doie suo, qui solus ex illis quatuor adhuc super-
    VARLE LECTIONES.
    863b. nomine 2. ""* Hunc clerici in loco raso 1. 66SHunc—associatus desunt 2.
    ««»quae— Iaboravit desunt qi:w sequuntur usque
    2. 8C7 XIIII. »68 scilicet—mala intulit desunt 2. 669tii loco raso 1. 67°iam
    pergili. 87i in loco raso 1. 672pergit 1. ""iloi. "* pergit 1. "" ita distinquii 1. 676S. pere-
    grinantes Hierosolymaru profecti sunt. 5.
    NOTJE.
    (1396) Inter bona, quae Adelheidi ex haereditate omnia defuncta niatre ad filium ejus primogenilum
    paterna obtigerant, Guichenon (Hist. genealog. de la Pelrum devolvehanlur, et a patre ad filiam Agnetem
    maison de Savoie t. IV, p. 200.) numerat marchio- de Sabaudia nuptam Friderico de Monte Belligardi
    natum de Susa, ducatum Taurinensem , vallem seu Bar, el comiti Lucelemburgensi. Uss. — Sequi-
    Agostanam, aliasque terras circa Genevam, quae tur Agneiis ex Adelheide stemma :
    Meginfredus marchio
    Hcrimannus Alam. Adalheida Otto Sabaudise comes
    dux (Herm. a. 1056) f 1092 *""""~1. ..rnni-n. " —
    t lu38- Petrus Amadeus Bertha Adelheida
    Heinrici IV. uxcr Roudolii dueis Ai.
    Agnes Fridericus comes
    Counradus rex
    (1397) Th«iw.
    1411 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1412
    eral, honorifice sepclitur, ipsequc sepultor ejus non A . multa incendia non mtilto post per illam terram late
    mtilto post5I 7 itidem 5,l!dcfungilur 578.Beatrix, so- grassatura signiflcare non dubilabaiitur. Nam dux
    ror Friderici marchionis (1598) ct uxor quondam Welfo et comes Odalricus 679de Brigantio (1402) et
    Berlhaldi dticis (1599), tandem per diuturiiam infir- alii qtiam plures omnimodis se invicem incendiis
    roitalein a Domino misericorditer castigata ct cxa- dcvastare aggressi sunt. Sigifredus abbas Scafhti-
    minata felicissime 678diem clausit extremum 7. Kal. sensis de Alemannia celiam Nobiliacttra (1403) di-
    Novembris, et in civilatc Leucortim ab episcopo loci ctam a Richardo Massiliensi abbate impetravit, lo-
    honorifice sepelitur. Doninus Ottdalricus, qui abba- cumque sibi sitisqtie fratribus ibi pracparavit, quo
    tiam sancti Galli et Aquileiensem episcopatum non ad teinpus secedere posset, st forte in suo monaste-
    iiilrando per osliiim obtintiit, per quendam mona- rio propter excommunicationem persistere neqiiissel-
    cluiin sui monasterii (1400) Gehehardum Constan- Nam illa veternosa excomnmnicatio quam piae me-
    tiensem episcopum supplantare conatus est, cui in- moiioe Gregorius papa super Guibertum et ejus com
    vestitiiram ejusdem cpiscopatus a Heinrico iinpetra- pliees fecit, jani adeo raajores atque minores in Ale-
    vit. Set ctim eundem siipplanlatorem ante natalem inannia contauiinavit, ut quiqtie religiosi se inter
    Doinini inthronizarc vellet, a Constaiitiensibus re- eos salva catholica conimunioneperduraturos despe-
    ceplns non est, immo non sinc coiilumelia repedare B raveriiit. Nobilissima comitissa Sophia, vidua Lu-
    compulsus est. Magnus quoquc lcrrae motus in eo- dowici comitis, maler piae memoriae Beatricis ducis
    dem cpiscopatu apud ccllam Salvatoris eo tempore et Friderici marchionis, in seneetute hona, cnm
    noctii coiiligil; unde cl paucis tunc innotuit, praeter jam multos filiorum suorum filios BS 0 videret, diem
    quosdam religiosos viros (1401) et ferainas, quibus clausit extremum. In Longobardia prudentissimi
    eadem nocte nonduni soronus obrepsit. Hunc terrae milites sancti Pelri, Welfo dux cl uxor ejtts Matliilda,
    niotum calholici jttxla evangelium divinam iram jam triennio conlra scismalicos viriliter dimicantcs,
    portendere pro supradicla praesuinptione non dubi- tandein multum contra ipsos, Deo opilulanlc, confor-
    lartint. tati sunt. Nam Chotinradus filius Ileinrici regis a
    MXCIH. patre discessit, et Welfoni duci rcliquisque fidelibus
    Domntts papa Urbantis nativilalcm Domini extra sancli Petri contra patrem cum suis adjuvit. Civila-
    Romam in lcrra sancti Pelri celebravit, eo quod non- tes quoque de Longobardia, Mediolanum, Cremona,
    dum Roinam absquc arniata inanu intrare potuerit, Lauda, Placcnlia, contra Heinricum in viginti annos
    Guiberlistis quidem el excommunicatis multtim conjuraveruiit, qui omnes praedicto duci fideliter
    adhtic ibi proavalentibus, nec facilc se absque violen- adheserunt. Transittts eliain Alpiura in Longobar-
    tia inde expelli permiltentibus. Ipse vero Guibertus diam quidam obtinuerunt ut fauiores Heinrici ad
    eo lempore cunt imperatore suo lleinrico Longobat'- ipsum non possent proficisci. Augusteiises episco-
    dise morahatur, el quicquid poltiit cum ipso contra pum (1404) qtiem Heinricus illis dedit expulerunt,
    (lucem Welfoiiem etejtis uxorem Malhildam, sancti ipsique sihi catholicum pastorcm (1405) canonice
    Petri filiam, tiiacliinabatur. Vcnerahilis Wernherus, elegerunt, qui Eboregiensem episeopum in caslello
    Merseburgensis eeclesieecpiscopus, posl nitiltas con- quo trausitus Alpiuni custoditur (1406) captivavit,
    flictationes contra scismalicoruin lcrgiversationes, quod ipse illi facere deliberavit. Metentis aecclesia ct
    landem in fidelitale sancti Petri diem exlrennim Tullensis et Virdunensis ab obedientia 6el Eigilberti
    clausit; qui solus tunc in Saxonia catholieae com- Treverensis excommunicali discesserunt, eique so
    niunionis episcoptis rcmansil. Unde et calholicis non amplius obediluras apertissime mandaverunt;
    magnam iristiciam, cl cxcommunicatis niagnam le- quorum Metensis refutalo episcopo (1407) quem
    ticiam obeundo reliquit. Obiil aulem satis feliciler Heiiiricus eis dare voluit, ipsi sibi canonice 582ca-
    5. Idus Januarii. In Alcmannia per diversa loca tholicum pastorem (1408) elegere 68S,eumque a Ge-
    niulti ignes per aerem simul ferri videbantur in behardo Constantiensi episcopo, sedis apostolicoBle-
    octava cpiphauioe in suinnio manc. qui uliqtie ignes fj galo, catholice atque canouice consecrari fecere G.
    YARIJE LECTIONES.
    877post iti excidit 2. B78 in loco raso 1. 679ila 1. 6S0 s. f. desunl 5. 5S1 dientia ita pergil 2.
    folium
    n° deest 2. 6SSjam pergit 1.
    NOTJE.
    (1598) Est hic ipse Fridericus, de quo mox sitpra CONTIUCT.) et Chron. I. ni, n. 16. Uss.
    actiim, contes Moncionis el Montisbeliardi ob piee- (1405) Urstisius iu nota cellain hanc illam S. Fidis
    tlictam hseredilalem marchio diclus, cujus et soro- in Grafenhatiseni juris hodie San-Blasiani vico
    ris ejus Bcalricis stemma sislit Schoepilinus Hist. suspicatur. Vid. Gerhert. Hist. Silvae Nigr. t. I, p.
    Zaring. Bad. t. I, p. 58, sqq. Uss. 264. Uss.
    (1599) Primi hoc nomlne Zaringensis. Uss. (1404) Sigefridum.
    (1400) Arnoldum nominal Burkhaadus De casibits (1405)Eberhai'dum; v. Ann. August. a. 1094, SS.
    monast. S. Galli cap. 7; cf. Chronicoii Petershusa- t. III, p. 124.
    num 1. m, n.26. Uss. (1406) Bard.
    (1401) Quorum uniis Bernoldus ftterit ? (1407),Adalberone.
    (/1402)Vid. Disquisit. adChron. Petershusantim (1408) Popponem.
    p. 292 sqq. (Palrologim tom. CXLIH, in HKRUA-N.
    1415 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1414
    Kal. Aprilis, in medio quadragesimse 684.Domnus A disciplinam ibidem instituit. Eodem etiam tempore
    papa Urbanus generalem sinodum (1409) centum idem episcopus praedicto abbati aliud monaste-
    pene episcoporum in quadragesima ex diversis pro- rium (1415) non longe multum inde (1414) in
    vinciis in Apulia congregavit, et diversis aeclesiarum honorem sancti Georgii consecravit; quem lo-
    necessitatibus sinodali provisione competenter suc- curo et queeque ad illuni pertinentia, quidam
    currere curavit 685.IriLongobardia Chuonradus filius nobilis homo Chonradus£ 90et fratres ejus ad San-
    Heinrici regis a patre dolo circumvenitur et captiva- ctum Blasium absque omni conditione tradiderunt,
    tur ; set Dei misericordia inde ereptus, a Mediola- et praedictum abbatem, ut Dei servicium in eodem
    nensi archiepiscopo (1410) et reliquis sancti Petri loco inslitueret, rogaverunt; quorum votis idem ab -
    fidelibus in regem coronatur, annitente Welfone bas annuere non cessavit. Hoc tempore uxor egre-
    duce Italiae, et Matliilda ejus karissima 686conjuge. giicomitisAdeIberti(1415),nomineWeliga 891(1416),
    Set et pater ejusdem ducis, Welfo dux Bajoariee, magni ducis Gotifredi (1417) filia, satis laudabiliter
    non multo post ad eundem noviter coronalum re- cum viro suo in seculo conversata, diem clausit
    gem in Longobardiam venit, eique cum filio suo extremum, et apud Hyrsaugietise monasterium,
    fideliter adherere sategit. Heinricus vero pater regis quod ipsa potissimum instituit et amavit, satis ho-
    in quandain munitionem BS 7 se contulit, ibique diu norifice sepelitur B9S.Signum in sole facturo est 9.
    absque regia dignitate moratus nimioque dolore Kal. Octobris ante B93 meridiem, ut circulus quidam
    affectus se ipsum, ut aiunt, morti tradere voluit, sel in illo appareret, et ipse hVsereno celo obscurissi-
    a suis praeventus ad effectura pervenire nou potuit. me 694luceret B9B.Sed hoc magis quidam eclipsin
    In Alemaiinia dux Berthaldus monasterium novum quam signum fuisse putaverunt, pioecipttecum luna
    in honorem sancti Petri in praedio suo in Nigra esset viccsima octava ea die. Nam S95egregius calcu-
    Silva a fundamentis extruxit, multisque bonis dita- lator doinnus Heremannus 596etiain in vigesima se-
    vit. Set et omnia bona alterius monaslerii, qnod ptima luna eclipsin accidisse scribit anno B97Domini
    ejusdem ducis pater in alio loco (1411) aedificavit, 1055 B98. Gehebardus Constantiensis episcopus et
    istcad istud transtulit. Hoc ergo moiiasleriujifcfra- apostolicae sedis legatus, Welfonem duccm Bajoariae
    ter ipsius ducis Gebehardus, Constantiensis episco- per manus in militem accepit, sicut et proprium
    pus et apostolicoe sedis legatus, stia consecratione fratrem Bertaldum ducem Alemaitniaejam dudum
    mitiavit, alterque Gebehardus Yrsaugiensis abhas fecit; cum quibus et reliquis Alentanniseprincipibus
    regularem disciplinam monachorum ibidem insli- raagnum conventum apud Ulmam habuit. In quo
    tuit. Heec autem consecratio facla est in Kalendis convenlu firmissime laudatum est, ut Constanliensi
    Augnsti, cuni est statioad vincula sancti Petri, quo- cpiscopo omnimodis secundum statuta canonum
    vum 688etiam magnani partem venerandus abbas obediretur, et ut duci Berthaldo et comitibus secun-
    Sigefredus de cella Salvatoris eidem loco contulit, dum legem Alemannorum obsecundaretur. Deinde
    ct multas aliorum sanctorum reliquias. In eadera firmissimam pacem tam duces quam comites, tam
    etiam consecratione abbas illi loco eligiltir, ejusque majores quam ininores, se observaluros a 7. Kal.
    dispositioni et monachi et extructio loci cum omni- Decemhris usque in pascha, et a pascha in duos an-
    hus ad illum pertinentibus lihere committitur, ipse- nos juraverunt : videlicet omnibus monachis sive
    que locus apostolicas sedi specialiter subjacere desti- conversis et clericis catholico episcopo subjectis,
    natur B89.Item in Alemannia Hartmannus comes et eeclesiis et earum atriis et doti earum, mercatori-
    frater ejus Olto novum monasterium in proprio bus, et omnibus eodem juramento obligatis, exce-
    allodio, iu Ioco ubi Danubius et Ilaris fluvius conve- pto Arnoldo invasore Constantiensis aeclesioeet om-
    niunt (1412),*inhonorem sancti Martini construxe- nibus ejus fautoribus. Hanc pacem singuli princi-
    runt; quoditem praedictus Conslantiensis episcopus pes qui convenerunt, usqueqaisque 699per potes-
    in mense Septembri sua consecratione iniciavit; set talem suam, usquequaque viritim jurare fecerunt.
    venerabilis abbas Uto de Saucto Blasio regularem D His temporibus rex Hispaniae Adefonsus, in fide ca-
    VARIJE LECTIONES.
    684iierum pergit 1 68Bpergil i. 6S6 deest 2. B8' monitionem corr. munitionem 1. 688
    — commitlitur desunt 2. B89 pergit 1. B90 ita i. quorum
    691 Wilga Vss. contra codicum auctorilalem.
    *°° pergili. B9Sante — Iuceret in loco raso 1. 894 deesl 2. B9BNam e. c. d. H. in loco raso 1.
    596H. Contractus 5. 59Tan hinc folium fere tolum excisum est 2. 698
    pergit 1. 699 vfq; CLfq;
    NOTJE.
    (1409)Trojae scilicet in Apulia v ld Mart. synodua (1415) Oschsenhusen cellatunc S. Blasii; v. Ger-
    celehrata est 75 episcopis praesentibus. Mansi XX, bert. 1. c, p. 294. Uss.
    789. (1414) Sc. a Wiblingensi coanobio.
    Anselmo.
    (1410) Weilheim (1415) Iioc nomine II. comitis Calwensis, qui
    (1411) infra arcem Teck; cf. Gerberti Hirsaugiense monasterium restauravit. Yid 1. c.
    Hist. NigraeSilv. 1.1, p. 290. Uss. p. 260. Uss.
    (1412)Wiblingen, S. Blasii colonia, B. Wernero (1416) Sive Wiltrudis.
    abbateilluc cumfratribus misso. Yid. Gerbert. 1. c, (1417) Barhati.
    D. 250. Uss.
    1-4TS AD .OPERA S. CREGORH APPENCICES. 1416
    tholicus ct in conveisaiione Cluniacensis abbaiis A i nitione morabatur; sed Wibertini turrim Crescenlii
    obedientiarius, sepissimc contra paganos pro chri- obtinentes, adhuc liberum viatoribus transitum ad
    stianis viriliter dimicavit, multasque eeclesias jam papam per pontem Tiberis nondtim permiseruntC0'.
    dudum penitus devastatas in prislinum statum res- Nam abhatem quendam de cella sancti Petri in Ale-
    tauravit. lpse eliam Cltiniaci majorem aeclesiam a mannia (1421), a Gehebardo Couslantiensi episcopo
    fundamentis oedificavit, ad cujus aeclesiaeoedificatio- et a fratre ejus ducc Berthaldo ad papam direcium,
    nem inlinitam pccuniam Cluniacum direxit; qui dum per illum pontem transire vellet, in captione
    etiam jam dudum se ibidem monachum fecisset, si dctinuerunt. Welfo dux Bajoariae firmissimahi pa-
    domntis abbas (1418) ad tempus eum sub seculari cem quam dudum 00* cum Alemannico duce Ber-
    habitu relinere non satius judicaret. In Longobardia thaldo et reliquis Alemannioe principihus iiiiciavit,
    venerahilis Anshelmus Mediolanensis archiepisco- usque Bajoariam, imo usque ad Ungariam propa-
    pus, in causa sancti Pctri studiosissimus, qui nuper gavit. Francia quoque Tculonica et Alsatia eandem
    Chonradum regera incoronavit, salis Iaudabilem pacem insuis partibus se observaturas juraraento
    fecit fiiiem, magnumque merorem fidelibus sancli decreverunt. Hec tamen pax in Alemannia maxime
    Petri dereliquit; cui venerabilis Arnolfus de Porta invaluit, eo quod principes ejus quisque in sua po-
    argentea in episcopatu successit. 1 testate justiciam facere non cessaverit; quod reli-
    B
    MXCIV. quoe provincioe nondum facere decreverint. EtC0S
    Domnus papa Urbanus natalem Domini Romse proecipue dux Berthaldus ad faciendam justiciam in
    solemniter celcbravit, quamvis plures Wiberlini i» ducatu Alemanniae adeo exarsit, ut in observatione
    urbe adhuc laiuerint, quos domnus papa absque justiciee omnes preedecessores sttos pene vicerit, et
    niil tari manti non facile potuit expellere. Maluit de hoc omnium ora pio rumore compleverit. Ma-
    ergo eorum injuriam ad tempus lolerare, quara gnam lamen difiicultatem adhuc in illis parlibus
    Romanos civcs armala mana inquietare. Guibertus sanctamater ajclesia in devitatione excommunica-
    autem hercsiarcha cum imperatorc suo apud Vero- toriwn perpessa est, quos utiquc vix devilare pos-
    nameo tcrapore fuit, seque libenter papatum dese- set, si non jara dudum domnus papa sententiain
    rere simulavit, si alio modo pax in aeclesia recnpe- excommunicationis quodammodo cum apostolica
    rari non potuerit. Uxor hujus imperaloris jam diu auctoritale temperasset. Nam multos ipse more prac-
    multis injuriis lacessita, mttltisqiie annis, ne aufu- deeessoris sui venerabilis papae Gregorii de excom-
    geret, custodita, tandem ad Welfoneni ducem Ita- municatione scclusit, videlicet viatores, rusticos,
    lhe aufugit; quac apud suos tol et tanta lamque servos et ancillas, uxorcs et filios, quos tamen per-
    inaudita mala se passam conquesta est, ut etiam C versa voluntas eodem vinctilo excommtinicationis
    apud inimicos misericordiam se invenluram non non astrinxerit. Gebehardus Conslantiensis aeclesiea
    dubitarel; nec in hac ulique spe decepta est. Nam episcopus niagnam sinodum Constantise in epdoma-
    dux et uxor ejus Matbildis gratanler eam suscepe- da majori ante pasc.ha cum abbatibus et clericis in-
    runt, et honoriflce tractaverunt. Juditha uxor ducis numerabilibus, et cum praeiMclisditcibtis et reliquis
    WTelfonisBajoariae, jam diu infirmata, et ea casti- Alemanniae principibus canonice celebravit (April.
    gatione non parum meliorata, diem clatisit extremum inc), ibique riiulta qu.te corrigenda erant correxit.
    4. Nonas Marlii, ei apud monasterium, quod mari- Ibi etiam incontinentiam 604presbyterorum ct vio-
    tus ejus in honoreni sancti Martini (1419) in pro- lentiam simoniacornm adco prohibuit, ut etiam po-
    prio allodio construxit, a Gebehardo Constantiensi pulum ab eorum officio peniltis sub banno prohi-
    episcopo honorifice sepelitur; ad quod monasterium buissct, si ipsi in tali facinore positi contra fas et
    marittts ejusdux capellam (1420) ipsius tradididit, jus ministrare praesumpsissent. Statuit etiani ibi
    qttae in attro et argento et preciosissimis paramen- juxta statuta sanctorum patrum, ut jejunium Martii
    tis mille lihras pene valuit, idemque monasterium in prima epdomada quadragesimae, et jejunium Ju-
    in possessionibus centum pene marisis melioravit; nii in epdomada pentecosles semper celebrentur. Item
    u
    sicque melioratum et de sua potestate emancipa- statuit ut tara in cpdomada pentecostes quam in
    tum sancto Petrosub juretributario contradidit, ttt epdomada paschali tres tantum dies festive celebra-
    apostolicaesedi deinceps principaliter subjaceret, et rentur. Nani usque ad illud tempus Constantiensis
    sub ejus defensione, ut alia libera monasteria, jure episcopatus morem comprovincialium non est se-
    perpetuo polleret. Domnus papa Romoe prope san- cuttis, videlicet integram septlmanam in pascha
    clam Mariam novam 600 in quadam firmissima mu- (1422), el unum diem tantum in pentecoste obser-
    VARI/E LECTIONES.
    600voxdetrita et atramenlo reecnti reetaurata 1. eo1 2. e08 q. d. desuntZ. 603-Et
    pergil complcve-
    -il desv.nl2. c04 iiiCneniia 1.
    NOTJE.
    (1418) Hugo, quia. HOSohiit. tur m. Non. Mart. qui forte fuit dies depositiOQiS.
    Weingartense.
    (1419) Thecara Conf. Oi-iginesGuelphicas t. II, p. 277. Uss.
    (1420) SS. sanguinis Domini hic intelli- (14211 Adalbero fuisse videtur. Uss.
    gitP. HessProdr. Monum. Guelph. p. 47. In Ne- (1422) Hic riius antiquissimus colligilur ex serm.
    crol. Weingart. (Hess. Mon. Guelph., p. 156) nota- 259 S. Augustini, et statuitiir ean. 66 Trullano. Et
    1417 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 141S
    vando; quamvis utrsgque septimanae ejusdem obser- A jurc perpetuo humililer subjaccret, et de trarisacta
    vationis esse debuerint, et quamvis alii episcopatus inobed.enlia jtixta proeceptum abbalis dignam peni-
    pene omnes praediclam constitutionem jam ab anli- lentiam exequi studeret; sicque factuni est ut sin-
    quo tenuerint. Haeeinqtiam ipse iri proprio episco- odus faciendum essc judicavit. In Bajoaria magna
    patu et ex episcopali auctoritate et ex apostolica le- mortalilas grassabatur, adeo ut in Ratisponensi ci-
    gatione canonice potuit instituere; nam kegalus vitalc infra duodecim septimanas C07 octo milia
    fuit sedis apostolicee per 60Btotam Teutonicam ter- quingenli illa morlalilate intercepti numcrarentur;
    ram usquequaque. Querimonia Praxedis reginoe, set ct alias provincias eadem morialitas afllixit, non
    quae dudum ad Welfonem ducem Ilalieea marito suo tamen adeo ut Bajoariam. In Teulonicls partihus
    discessit, ad Constanliensem synodum pervenit, mulla prodigia facta stmt. Nam et homines se ipsos
    quaj se tanias tamque inauditas fornicationum suspenderunt, et lupi mtillos manducaverunt. Et
    spurcicias et a tantis passam fuisse conquesta est hoc ex divina ullionc factum non dubilabalur, co
    utetiam apud iniraicos fugam suam facillime excu- quod legem divinam neglexissent, et excommunica-
    saret, omnesque Catholicos adcompassionem tanla- lione maculari non timuissent. Fulinina quoque de
    rum injuriarum sibi conciliaret. In cochac synodo celo niullum homines terruerunt. Nam in monaste-
    venerahilis abbas Sigefridus de cella sancti Salva- rio aptid Utenburroii 60Smajus cruclfixtini ct sedilia
    toris super Toutonem (1425) obedientiarium suum inoiiachorum, utpole non regulariter vivenlium, a
    sc proclamavit, qui se ct bona sua ad illutn mona- fulmine dissipata sunt. Ilcm in Basiliensi aectesia
    slerium libere contradidit; sed non multo post raajori fulnien conlrivit trabcm crucifixi sustenta-
    sacrilege se et sua indepenitus abalienare templavit. tricero, videlicet cum excommunicatis ibidem mttltt
    Undc sancta sinodus juxta staluta canonum judica- convenissent. lioc tempore magister Manegoldus do
    vit ut vir ille absque omni contradictione ad obe- Litilenbach monasterium clericorum 609apud Marh-
    dienliam sui abbatis rediret, eique cum suis bonis bach (1424) inslittiere ccpit, seque unum eorumdem
    VARIJE LECTiONES.
    605p. t. T. t. u. desuntl. e06 In — esse t07 Hebdomadas 5. C08 Utenbbrron 2.
    judicavit desunl 2.
    i0°deest%
    NOTJE.
    adhuc a. 948 in concilio Ingilheimensi c. 6 decer- C Manegoldus presbyler, modemorum magister magt-
    niiur ul paschalis hebdomada festive lota celebre- slrorum, sirenuus asserlor veriialis fuit, a qua nec
    tur; et additur: et in Penlecoslen secunda, terlia, promissis ncc minis schismatici regis (Heinrici IV)
    quarla feria non minus quam dies Dominicus sole- ftecli poluit. Quin immo in dissensione illa, qum in-
    mniier honoretur. Quod lamcn in desueludinem ler Cregorium VII el Heinricum IV exorta fuil, pro
    abiisse hic ex Bernoldo colligitur. Uss. Cf. Ann. tnsnda justitia laboravil usque ad vincula; quotl
    August. h. a, Bcrnoldus ad a. 1098 refert. In Annalibus brevibtis
    (1425) De hoc jam egit Bernoldus ad a. 1092, Argentin., saec. xn (Grandidier, Preuv. du Vol. II
    rera tamen aliter enarrat ChroniConPetershusanum. de rhisl. d'Alsace, tit. 455) haec Ieguntur : Anno
    Uss. Dom. MXC fundaia est Marbach ecclesia S. Augu-
    (1424) In Alsatia prope Colmariam. De hoc Mane- stini a mililari et illuslri viro Burcltardo de Gebel-
    goldo eeque, ut Bernoldus erat, poeititentiario apo- swilre, cujus adjutor rt cooperalor fidelissimus magi-
    siolico, quemque is hoc et annis 1097 ac seq. sier Manegoldus de Lulcnbach' exstitit. Quod item
    depraedicat, nonnulla subnolare visum est. Cogno- legitur in fragmento hist. apud Urslis. p. ii, p. 85.
    men sutini de Lutenbach a superioris Alsatioe op- Unde Bemoldus hoc ad a. 1094 refereus -de illo
    pido Lautenbach seu Luterhacli, Unde oriits fuit, lempore intelligendus venit, quo absoluto monaSte-
    traxisse videtur. De illo hoec Richardus Pictavensis rio canonicam ibi vitam insiiiuit, ct ipse seSiUius
    in chronica saec. xn (Martene coliect. ampl. t. V, canonicis adjunxil, factus brevi posl prinms eorum
    p. 1169) : His lemporibus (tempore Heinrici I, rc- preepositus, qualis ,jam nolatur in bulla Urbani ad
    gis Galliae, adeoque antc a. 1056,) florere cmpit in r> iiisos Turonis ix Kal. April. a. 1096, data (Gall.
    Thettlonica terra Menegaldus philosophus, divinis et Chrisl. t. V instrum., p. 474). Quo teropore ipse
    swcuiaribus lilieris ullra cowtaneos tuos erudilus. Manegoldus cum ponlifice Turonis eral, haucl dubie
    Vxor qttoqueejus et filim, religione fiorentes, multam monasterii sui confirmationem. pctiturus, el, forte
    in Scripluris habuere nolitiam, el discipulos proprios ttinc prinms ab eo preepositus constittitus. Colligitur
    ftliw ejus prwdiclm docebgnt. Eumdern dilaudat Bu- id ex litteris. ejusdero Urbani II ad Gebhardum epi-
    laeus (Hist. Univefs. Paris., 1.1, p. 547) : Manigau- scopumConstaniienscm a. 1096 (Pez., Thes. Anecd.
    dus de Lttlenbach Teulonicus Parisiis omnibus clisci- t. VI, p. i, p. 297), in quibus testalur se, cum Tu-
    plinis imbulus in palriam regrediiur, et quoddidicit, ronis essel, per Manegohium magistrtim scholarum
    popularibus exponit. Haecuberius declarat Trithe- lilem componere lentasse inter Scafhuseiisium ct
    mius (Annal. Hirs.,t. I, p. 282), ada. 1087deTheo- RaitenbuClicnsium congregaliones exorlam. Erat
    gero ex S. Gcorgii abbate, postea Metensi episcopo igiltir adhucdum scholarum magisler, cum Turonos
    ita scribcns : Ad lilleras ponilur, et sub magislerio accederet, nominalus dein a papa Marbacecsis prae-
    cujusclam Manegoldi prwfecli scholarum in Alsatim positus. Yid. Gallia Christ. (t. V, p. 584), ubi lameit
    provincia, viri non solum doclissimi, scd eliam mo- coeiiobiiim islud melius ad Basileensem quam Ar-
    rum sinceritale integerrimi (qui Christianus recte di- gentoratensem dioecesim referretur. Exstait porro
    cebalur el erat philosophus) optime inslitutus in brevi apudPcziura (1. c, p. 298) alia Urbani II epistola,
    doclus omni genere scienliarum evasil, quod spectata in qua, exprobrata praeposito el M. decano in Rai-
    Theogeri ajtate circa a. 1060factum videtur. Detun- tenbuch inobedientiae et dolositatisculpa, sub inler-
    cla aulem uxore clericatui nomcn dedit, ita enim de dicti poena praecipit ut Scafhusensibus salisfaciant
    eo aiionymus Mellicensis de Script. eccles. c. 105 ; Hunc Manegoldum (si tamen littera initialis-JL euni
    PATROL.CXLVIII 45
    1419 AD OPERA S. GREGORIl APPENDICES. 1426
    clericorum communiter cl regulariter viventiiira esse A rifice sepelitur. Venerabilis prcsbitcr Perhiclierus,
    voluil. In 610Nigra silva, in loco qui de sancto Bla- multarum sanctimonialium provisor religiosissimus,
    sio cognominatur, monasterium in honorem ejus- migravit ad Dominum 2 Kal Octobris, magnum-
    dem sancti a fundamentis cepit aedificari 5 Idus que C11merorem reliquit tam viris quam feminis cla.
    Septembris. Nam Deus adeo illum locum exaltavit, Sed et alii innumerabiles presbiteri in Teutonicis
    totque illuc ad conversionem venire fecit, ut neces- partibus obierunt, qui suos pavroachianos in magno
    sario ampliora eedificia inslituere debuerint. Ipsa periculo ejusdem mortalitatis dimiserunt. Nam adeo
    quoque die inceptionis hiijusmodi eedificationis, maxima mortalitas usquequaque grassabatur, ut in
    domnus Uio, venerabilis abbas ejusdem loci, prio- una villa plus quam mille quinquaginta homincs
    rem suum, domnum Hartmannum (1425) in Oricn- infra sex epdomadas mortui numcrarentur. Set et
    tale regnum (1426), scilicet in marcham Ungaris in una die et in una villa plus quam quadraginta
    collimitaneam, cum aliis confratribus suisdirexil, ad alicubi61Smortui sunt. Ipsa quoque cimiteria aacle-
    novam abhatiam in cpiscopatu Pataviensi, in loco siarum adeo sepulluris implela sunt, ut homincs
    qui Cotewich diciiur, inslituendam. Erat atilem in ibi mortuos suos sepelire non potuerint. Unde in
    illo loco cenobium clericorum regulariter viventium, pluribus locis, facta praegrandi fossa extra cimitc-
    qui tamen hoc a domno papa, et per papam a pro- D rium, omnes suos mortuos in illam conjecerunt-
    prioeorum episcopo impetrarunt, ut, deposito habitu Haec aulem mortalitas non solum Teutonicos, set et
    clericali, fierent monachi. Quapropter domnusahbas Franciam, Burgundiam, Italiam usquequaque vexa-
    de Sancto Blasio ex praecepto domni papaeet ex epi- bat; quae tamen sapientibus non adeo detestanda vi-
    sopi postulatione in eodenv loco abballam insti- debatur. Nam raaxima mulliludo cum penitentja et
    tuere disposuit, fratresque suos illuc ad hoc exe- confessione et probabUi fine discesserunt, qucm in-
    quendum dircxit, Ilcremannus juvenis bonae indolis fe-mitatedetenticl4sibi post aliquotdies provcnturtiHi
    cl advocatus Augiensis, per insidias heu! crudeLicr prascicrunt. Quippe omnes pene infirrai ad ccitilti-
    a servis Augiensis ajclesiae,dum ad acclesiam ctusa diHem obitus sui se praeparaverunt, quod alio tem-
    orandi vellet ire, in frtista conciditur 7 Kal. Octo- pore vix aliqui saneli615facere pottierunt. Ipsi etiaro
    bris, ct in monasterio apud sanctum Georgittm, superstites asecularibus vanitatibus, id esl a jocis,
    quod ejiis pater in proprio allodio conslruxit, hono- a tabcrnis et aliis huiusmodi superfluis abstinere
    VARIJE LECTIONES.
    610In—direxit dcsunl 2. C!l m. m. r. t. v. q. f. desunl 2. 6la pergil 1. 61Sin loco raso 1 alibi Uss.
    conlraaiictoriialem codicutn. cl4 detenlis I, 2. 616vix sani Vss. conlra auclorilatem codicum.— aliqui
    deest 5.
    NOTJE.
    dcnolo.t) dccaintm Raitenbuchensem Mauriani (Hist. C ad Gregorium VII volumen, quod de sacei'dotii et
    litt. de France, t. IX, p. 285) eumdem statuuni imperii discordia praenotavit. Exstat apud Martene
    cum Marbacensi proeposito. Quamvis autem circa (Thes. Anecdot., 1.1, p. 214) : agiml de illo etiam
    illa tempora Manegoldus quidam decanus in Railen- Mauriani (Hist. litt. de France, t. VIII, p. 252, sqq.).
    bucli exstiteril, qui librum contra Gregorii VII lace- Ipsa vero Manegoldipromissa responsio conlra liunc
    ralores composuit, ut teslatur Gerhohns ex Raiten- Wenricum, qtiam Pezius aliiquc aul niinquam fa-
    huchensi canonico preeposittts Reicherspergensis ctam, aut saltcm deperdiiam arbilrali sunf, nuper
    (Pcz. 1, c, p. II, p. 491); eum iamen praepositum reperla estin codice msc. bibliotlieceeser. niarchio-
    Marbacensein egisse, nobis ne vero quidem simile nis Badensis, quoe Carolsrithoc csl, uiide transum-
    videlur. Hic cnim ex Bertholdo a. 1094 Marbacense ptum ad nionastcrium Pollingaimm pervenit 78 ca-
    collegium insliiuit, cujus anno 1096 Turonis prae- pitibus comprehcnsiim, quoruni lilulos ciim paiie
    positus conslilulus, domum redux reconciliandis praefationis (1. c, lil. 495) sistil Grandidicr. Opus-
    schishiaticis in Alsatia unice occupalus fuit, oh id culum inscripsit auclor Gebehardo, diibiuni an
    etiam ab Heinrico rege diu in captionc detcntus, ut Constantiensi episcopo, vel Salisburgensi archiepi-
    ibidem ad a. 1098 legilur. Aut qui in dissilis adeo scopo, jam a. 1088 dcfuncto, lncroiniiquc ibi de-
    locis monastica mtinia, in Alsatia quidem praepo- structisuimonasterioliqtiondam praepositiHaiiman-
    siti, decani vero in Bavaria, obirc potuil unus ni, quod hatid aliud esse arbitror quam Laiitcnhach
    idemque Manegoldus?Ncc etiam credibilc est, virum seu Ltttembach a Manegoldo in palrio suo Alsatiae
    papae lantopere addicium, ut propierea carccrem superioris oppido circa ann. 1070 forte construcluni
    quoque a scliismalicis pertulerit, ejusdem tainen j) aul saltem dolalum, et forte ascbismaticis in odium
    repetitis niandalis co usque reslitisse, donec ad ea Manegoldi destructum, ac postea in canonicorum
    exseqttcnda censuris compellerettir; qtiod ulique soecularium hodieqtte insigne collegitim comniuta-
    fecit Raileiibtichensis iste decanus, uti mox ex al- lum. Saltem se in hortis in Ltitciibach ctim Wol-
    tera Urbar.i II epislola vidimus. Utruraque pariter fhelmo convenisse testalur Manegoldus mox inilio
    Manegoldum dislinguit Pezius (Praef. ad t. II Thes. sui contra eumdem opusculi supra citati Uss. Vid.
    Anecdot., p. 50) ex libro Manegoldi contra Wolfhel- Bernoldus infra ad linem anni.
    mum Coloniensem, queni edidit Muratorius (Anecdot. (1425) De nova hac colonia ct Harlmanno cjus
    t. iY, p. 165), in quo cap. 24 mentionem facit Wir- duclore cf. Gerberti Hist. Nigrae Silvaet. I, p. 255, et
    rici Trevirensis magistri, qui sub persona Yirdunen- Vitam S. Altmanni episcopi Pataviensis etfundatoris
    sis episcopi fecit epislolam conttimeliis sanctoe ec- Goltvicensis Pez. Script. Auslr. t. I, p. 115. Uss.
    clesiee redttndantem, cui velocius respondere deli- Hatimannus ab Altmanno episcopo prior Sancti Ni-
    berat. Wirricus iste haud alius est qttam Wenericus colai Pataviensis conslilulus anno 1076 a militibus
    clericus Trevirensis, postea Vercellensis episcopus, Heinrici IV pulsus sanctum Bldsiura migraveras.
    qui teste Thrithemio (A-anal.Hirsaug., t. I, p. 255) Cf. Usserraanni not. 9, ad h. 1.
    scripsil ex persona Theoderici Yirduiiensis episcopi (1426) Osterriche, Oesterreich.
    1421 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1422
    studuerunt, et ad confessionem el penitentiam cur- A reliquisque fidelibus sancli Pctri firmiier conjunetus
    rere, seque sacerdotibus commcndare non ccssave- totum robur paterni excrcitus in Longobardia obli-
    rUnt. Unde maxima multitudo eadem mortalitale nuit. Welfo, filius Welfonis ducis Bajoariee, a cori-
    satis probabiliter obiere. In Galliarum civitate quam jugio donvneeM1Malialdis 622se penitus sequestra-
    Ostionem (1427)vulgariler dicunt, congregatum est vit, asserens illam a se omnino immunem. per-
    gcnerale concilium a vencrando Ugone (1428) Lug- mansisse; quod ipsa libentissime in perpctuum rc-
    dunensi archiepiscopo et sedis apostolicae legato, ticuerit, si non ipse prior illud salis 62Sinconside-
    ctim archiepiscopis, episcopis et abbatibus diversa- raie 623 puplicaverit. Unde pater ipsius in Longo-
    rum provinciaruni, 17 Kal. Novembris. In quo con- bardiam nimis s°*irato animo pervcnit, et frustra
    cilio renovala est excoinmunicatio in Heinricum re- diu multumque pro hujusmodi reconclliatione Iabo-
    gem et Wibertuin sedis aposlolicae invasorem, et in ravit. Ipsum etiam Ileinricum sibi in adjutorium
    omnes eomm complices; item rex Galliarum Philip- ascivit conlr-a domnam Mathildam, ut ipsam bona
    pus excommunicalus est, co quod vivenle uxore sua sua filio ejus dare compelleret, quamvis nondum
    alleram superinduxcrit; item Simoniaca heresis et illum in marilali opere cognosceret'C2B; unde diu
    inconlinentia sacerdotum sub exeomniunicalione frustra Iaboratum est. Domntis papa, Deo et sancto
    damnata esi;- ilem monachis interdictum esl in eo- B Petro prosperante, jam pene ubique praevaluit, et in
    dem concilio ne parroaehialium sacerdotum officia media Longobardia in civilate Placenlina, inter ip-
    Sn parroachiis usurpent. Haec, inquam, omnia ibi sos scismaticos, et contra ipsos generalera sinodunv
    suut constituta, et apostolica lcgalione firmala. (1429) condixit (Mart. 1); ad quam episcopos Ita-
    Adelbertus conies de Calva Clc,juvcnisboiieeindolis, liee, Btirgundiae, Franciae, Alemanniae, Bajoariee,
    obiit 5 Non. Decenibris cl7. In Alsatia magisler aliarumque provinciarum canoniea el anostolica au-
    Manegoldus de Liulenbach niirahililer oeclesiaslicam ctoritate missis lileris convocavit.
    religionem, jam diidum in iltis partibus omnino ex- Facta est auiem heec sinodus circa mediam qua-
    tructam, Deo miserante, reaccendit. Nam invale- dragesimam Placentiae, ad quam sinodum multitudo
    scente apud illos diulurna morialitate °18, omnes tam innumerabilis confluxit, ut nequaquam in qua-
    pene majores et militares iliius provinciae ad ipsum llbet eeclesiaillius loci posset comprehendi. Unde et
    catervalira convenere, et de cxcoramunicatione per doraniis papa exlra urbem in campo illam celebrare
    poleslatem ipsi a dorano papa concessam absoluli, corapulsus cst; nec hoc tamen absque probabilis
    ciiam de reliqttis eorum peccatis, acccptapeiiitentia, excinpli aiictoritate. Nam ipse primtts legislator
    per eum absolvi non ccssaverunt. Hi omncs domno Moyscs popultim Dei in campestribus, legalibus
    C
    papaj Urhano deinceps fideliter obcdire decreverunt; praeccplis Deo jubente iiistiluit, elipse Dominus non
    unde et oflicia Simoniacorum et incontinenlium in domibus sct in moiite ct in campeslribus discipti-
    presbiterorura penittts rccipere nolucrtint. Hujus los suos evangclicis slatutis informavit (1450). Mis-
    autem ohedienliee domnus Manegoldus maxima sas qu.oque nonnunquam extra aeclesiam satis pro-
    causa fuit; unde et magiiam invidiam sibi apud per- babiliier, necessitate quidem cogeiUe, celehramus,
    fidos excitavit, quam tamcn pro minimo repulavit, quamvis eeclesias carum celebratloni specialiter de-
    quia pro Deo contemni etiam gloriosissimum esse putalas non ignoremus. In hac sinodo Praxedis- re-
    non dubitavit. • gina, jam dtidum a Heinrico 62Cscparala, super
    MXCV. maritum suuni domno aposlolico et sanclec sinodo
    Domnus papa Urbanus, jam dudum dc Roroa pro- conqucsla cst de inaudiiis fornicationum spurci-
    ciis 6a7 quas apud. inaritum
    fectus, nalivitateni Domini in Tuscia gloriosissime passa esl; cujus queri-
    celebravit; in qua provincia Pisanus episcopus, no- moniam doinnus papa cum sancla sinodo satis mi-
    mine Dagobertus, ei studiosissime servivit, quem sericordiier suscepit, eo quod ipsam lantas spurci-
    ipse jam dudtiro archicpiscopali pallio et potestate cias non tam conimisisse, quam invitam pertulisse,
    sublimavit, quod eatenus Pisanae sedis episcopus pro cerlo cognoverit. Unde ei de penitentia, pro
    Iiabere 619non 6I9 consuevit °19.Heinrictts autem 6i0 hujtismodi flagiciis injungenda, illam clemcnter
    rex dictus 6S0 eo tempore in Longohardia nioraba- absolvit, quifi et peccatum sutim sponte et publice
    tur, pene omni regia dignitate privalus. Nam filius confiteri non erubtiit. Ad hanc sinodum Philippus
    ejus Chonradus, jam dudum in regem coronalus, se rcx Galliarum legalionem suam direxit, seque ad
    ab itlo penitus separavit, et domnee 621Mathildi illam itincr 628incepisse,sedlegitimissoniis (1451)
    VARIJE LECTiONES.
    616caleuua 2. c" reliqua o.nnidesunl 2. cl8 immoiialilate COIT.mortaliiatc 1. 61s in loco raso 1-
    820deesl 2. 6al deesl 2. 622malhidis 1. "°° in toco raso i. "°*in loco raso 1. S2Bonosceret 1. 62CH.
    rege 2. 627spurciis 1. C2Sin loco raso 1.
    NOTJE.
    (1427) Autun. (1450) II;ec exempla ex preefafione Actdrum
    (1428) Cf. liltcras Hugonis arcniep. Lugdun. de sumpta sunt.
    congregando illo concilio.' Mansi XX, 799. '1451) 1. e. mora. Lex Salica tit., 1.
    (1429) Mansi XX, 804
    1425 AD OPERA S. GREGORHAPPENDICES. U2-4
    sc impediltini fuisse mandavit (1452). Unde indu- A tur. Itcm in Guihertum heresiarclien, sedis aposto-
    tias sihi usque in Pentecoslenapud doinnum papam, licoainvasorem, cl in omncs cjus conipiices sen-
    sinodo iiiterccdentc, impetravit. Donmus aulem tcnfia aiiathemalis sinodali jtidicio ctim ardcnlibus
    6,BLugduncnsis archiepiscopusad eandem sin- candclis iterum promulgata est. In hac sinodo qua-
    Ilugo
    odum vocatus, ab ofiicio suspenditur, co quod luor fere ntilia clericorum ei plus quam triginla mi-
    ipsc non vcncrit, nec legalum cum canoaica cxcu- lia laicorum fuisse pcrhibenlur. In hac sinodo con-
    sationc illuc pro se direxcrit. Item legalio Consian- stitutttm cst ut pro crismale, et baplismo, et se-
    linopolilani (1455) impcraloris ad hanc sinodum pullura nichil unquaro cxigatur (1457). Item ut je-
    pervcnit, qui doranuni papam omnesque Christi fi- junia quatuor lemporum hoc ordine cclcbrcnlur,
    deles suppliciier imploravit, ut aliquod atixilitim scilicct primum iu prima C])domada quadragesi-
    sibi conlra paganos pro defcnsione sanclee aeclesioa mee, sccunmnn in cpdoinada Pcntccostes, terciuro
    conferrenl, quara pagani jam pene in illis partibtts vero et qitartuni in Seplembri ci Decerabri solito
    dcleverant, qui partes illas usque ad muros Conslan- more liant (1438). Huic sinodo rcvcrentissimi
    liiiopolitanae civiiatis obtinucrant. Ad hoc ergo au- antistites interftierunl, de Baojaria quidem Dicmo
    Mliuin domnus papa multos incilavit, uteliam jtirc- Salcburgciisis 6S0 archiepiscopus, el Oudalri-
    jurando promitlerentse illuc Dco anuuciite ituros, cus Pataviensis episcopus, ejus suflragaiieus, de
    et eidem iraperatori conlra paganos pro posse suo Alcmannia vero Gebehardits Constantiensis cpisco -
    fidelissimum adjutorium collaiuros. Haacautem in- pus; qui ct Arnoldum Mediolanensem archiepisco-
    tcr alia in illa sinodo conslitula sunt, ut ad peni- puin diu quidem eleclum (1459), set iiondum consc-
    tentiam nullo modo rccipercnlur qui concubinas, cratum, eodem lempore ex concessione domnipapoa
    vel odium ex corde (1454), vel quodlibel moiiale Mediolani consecravere. Ipse quoquc doninus papa
    peccalum diraittcre nollenl. Iteiu ut riullus prcsbi- Oudalricum Augiensem abbatem co lemporc conse-
    ter aliqttos ad penitentiam rcciperel, nisi cui pro- cravit, qui itidem preedictoesinodo interfuit; cui in
    pritts episcopus hanc curam commisissct. Itein ut pracsenlia Constantiensis episcopi omnem episcopa-
    iiuibuslibet rile ad coiifcssioncni venientibus eucha- lem potestatem C31in clerum et populum Atigiensis
    risliam non denegemus, quos solo corpore, iion insulee intcrdixit, quam dudum Conslanliensi epi-
    tnentc, inter excoinmunicalos maiiere, nec tamen scopo concessit (1440). Abbas lamen illc non ntulto
    cortim sacraracntis communicare cognoscimus. In post dc illa polestaie se intromisit; unde queeriiiio-
    hac quoque siuodo hercsis Simoniacorttm pcnittis nia facta ab cpiscopo, domnus papa illum missis
    damnata cst, ul quicquid vci iu sacris ordinibus vel Q lifcris ab hujtismodi praesumptione iterum compe^-
    in eeclesiaslicis rcbus dala vel promissa pccunia ad- scuit. Chonradus rex filius Heinrici domno papae
    quisilum Simoniace viderctur, pro irrito hahercttti', Urbano Cremonam venienti obviam progredilur,
    iiullasqiie vircs (1455) habuissc vcl haberc judicarc- cique stratoris oflicium cxhibuit 4 Idus Aprilis.
    lur. Ilis tamen qui non Simoniace ct nescienter a Deiude C3! fccit ci fidelilalem juramenlo-de vila, de
    Simoniacis ordinali sunt, miscricordia in servando membris , et de papatu Romano. Domnus autem
    ordine conccssa esl; qui vcro scicnter ab hujusmodi papa in filium sanctoe Romanae eeclesioe recepit
    ordinati sunl, cum suis ordinatoribus inrecuperabi- illum, eiqttc consilium et adjuloriuro. ad obiinen-
    iitcr damnati sunl (1456). Iiem hercsis Nicholaita- diim regnum et ad coronam imperii adquirendam
    rum, id cst incontincnliuni, stibdiaconorura, diaco- coram populo firmissime promisit, salva quidem
    nurum et praecipue sacerdolum, inrelractabilitcr justiciaillius asclesiee,ct stalutis apostolicis, maxime
    damnata est, ut deinceps de ofliciose non inlromit- de invcstituris in C3Sspiritalibus 633CS 4 officiiscsa
    taul, qui in illa heresi roanere non formidant; nec a 6S3 laico 63S non css usurpandis 6SS. Welfo dux
    populus eorum oflicia ulloinodo recipiat, si ipsi Ni- Bajoariae cum filio suo Welfone iandem de Longo-
    cholaitoe conlra lioec inlerdicta ministrare proesu- bardia in Alemanuiam rediit, multumqiie de rcstilu-
    mant. Iiem hercsis Beringariana, jam ab antiquo D lione Henrici in regnuin, quamvis de auathemate
    sepissime anathematizata, itertim damnala cst, et noiiduni absolutum ess, cum principibus regni frtt-
    sententia calholicae fldei conlra eandem firmata est; stra laboravit. Nam et faulores Heinrici non facilc
    vidclicet quod panis et viiium, cum in allariconse- ejus persuasioni crediderunt; Catholici aiiteni ex-
    crantur, non solura figurate sed etiam vere et essen- comnniiiicationem cl perjurium incurrere timuerimt,
    tialiter in corpus ct sanguinem Doniini converlan- si recipercnt Ileinricum, cucm stib cxcominunica-
    VABIJE LECTIONES.
    C3I)salbburgensis con-. salchurgensis 1. csl deest. 2. 63SDenulel. C3Saddiia eadem manu
    ""ugol.
    i. 634spalibus 1. 63Bita. i. .
    NOTJE.
    (1452) Vid. Ivonis Carnotensis epistola 46 ad pa- hardum Constant. episcopum ad hanc synodum
    para apud Baronium h. a. Uss. ittirum ipsius rogatu perscripsit. Vid. opusculimv
    (1455) Imperatoris Alexii. XIII. Uss.
    (1454 Mansi XX, 814. (1457) Cap. 15.
    (1455) Quicquid — «ircs sunt verba e capite 2 (1458) Verha capilis 14.
    sumpla; sequcnlia e cap. 5 et 4. (1459) Vid. infine anni 1095.
    (1436) Conformitcr illis quae Bernoldus ad Gcbe- (1440) Yide supra ad ann. 1089.
    142o APPEND. III. — MONUMENTAGREGOIUANA 1426
    tioue comniuiiiler abjuraverunt. Chonradus rex cum A super et Philippum regcm Galliarum excommuni-
    regio apparatu in Tusciam Pisas perrexit, ihiqiic cavit, co quod, propria uxore dimissa, militis sui
    sponsani stiam, filiam Rogerii ducis dc Sicilia, uxorcm sibi in conjugium sociavit. Ibi etiam aiiam
    adliiic admodtun parvulam, cunv inaudita pecunia sinodum in lerciam subsequcntis quadragesimee
    sihi oblatara accepit. Domnus papa, rebus in Lon- epdomadam Turonis celebrandam denunciavit.
    gobardia bene dispositis, in Gallias marino itinere MXCYI.
    cepit divertere, cl ad Sanclam Mariam ad Podium Domnus papa Arelalis (1445) dicm Dominicae.nati-
    !n Assumptione ipsius (Aug. 15) pcrvenit, sinodttm- vitatis cum divcrsarurii provinciaruro episcopis glo-
    qtie ad motiteni Clarura in octavam sancti Martini riosissime celebravit. In hls locis ex parte scisma-
    apostolica 63Caucloritatc 6SCcondixit, ad quam di- ticoruiri Yiceburgensis cpiscopus (1444) ad aposto-
    versarum provinciar.um cpiscopos missis literis ca- licum pervenit, ejusque miscficordiam consecutus
    nonica vocaiione invitavit. Liutolfus, sanctissimi est; itatamen, uteadem misericordia a legatis pa-
    Lconis papae noni filius (1441) sanciaoque Tullensis pae in Teutonicis parlibus eidcm perficeretur, In
    aeclesise decanus, monasleriuin clericofum,quod ca- tercia epdomada quadragesimoe (il/«rf. 17) domnus
    nonicani Romani cognominant, prope eandemcivita- papa sinodum celebravil (1445) cum diversaruni epi-
    tem construxit, in quo clcricos secundum sancli scopis provinciarum in civitale Turoncnsi, ubi ile-
    Augustini regulam vivere professos congregavit; rum suorum praeteritorum staluta conciliorum gc-
    «luibus et praepositum ejusdem professionis praefecit, neralis sinodi asscnsionc roboravit; et non muho
    qtiem episcopus Ioci etiam in abbatem eidem con- post episcopum Slrazburgenscm -(1446), de exco.ni-
    gregationi sollemniler consecravit. Est enim con- municalione resipiscenlem, rcccpit in communio-
    suetudo in illis partibus, ut praeposili congregatio- nem, ita tamen, ut de illatis criroinihus sc cxpur-
    num hujusmodi abbates nominentur et in abbatcs garet. His temporibus lnaxiina mtillitudo de Ilalia ct
    consecrenlur, hoc tantum excepto, quod baculos omni Gallia et Germania Jerosolimani conlra pa-
    non portant. Domnus quoque papa Urbanus eidem ganos, ut liberarent Christianos, ire ccpit. Cujus
    loco. privilegium fecit, in quo firmissime decrevit expeditionis domnus papa maximtis auclor fuit.
    nt clerici illitis loci regulam sancti Augustini in per- Nam et in praeterilis °42sinodis sludiosissimc omnes
    petuura custodiant, et deinceps libertatem eligendi de hac expeditione preenionuii c43,eamque eis iu
    abbaiis semper obtineant. Est autem illud monaste- remissionem peccatorura faeiendani firmissiniccoin-
    riuin in honorem sancti Leonis papse specialiter mcndavil. Omnes quoqtie qui ad hoc iler sc devo-
    constructum, et aeclesia in ejusdem apostolici ho- n verunt, signo crucis sc ipsos in veslibus notare fc-
    norero. solemniter dedicata. Datum est hoc privile- cit, quod etiam signiiin quihiisdani in ipsa cariic
    gium in Longobardia venerabili LiutUlfo » domno nolatum apparuit. Unde ct a quampltiiibus Dei or-
    papa anno Dominicae 637Incarnalionis 6371095.Liu- dinatione ct inspiratione ipstini itcr inccplum fuisso
    tolfus dii.issimus niarchio de Orientali regno, iu credebatur. Nimitim lamen siiiipliciter ininimcrabilis
    catisa sancti Peiri fidelissimus contra c38 scismati- riiultiludo populariuin illtul iter arripucruiit, qui
    cos, dicm clausit extremum; de 639cujus obitii quau- iiulloraodo se ad lale periculiim prtrparare novcrunt
    tum Catholici doluerunt, tatitum adversarii sanclse vel poluerunt. Unde et corum non parva pars in
    aeclesiae gavisi sunt. Heinricus etiam Palatinus co- Ungaria occubuit, quoe lerram Ungarorum salis im-
    mes, multum et ipse dives, set 640apostoiicae sedi prudentcr devastare praesuinjisil. Reliquam vero
    non adeo obediens, viam universae terrae arripuit, subsequentero multitudineni rex Ungariae terram
    diviciasque 641multas a multis sibi inutiltter diri- illara intrare non perinisil; ctijus etiain non parva
    piendas derpliquit. In Galliis ad Clarum montem pars ad inlroilumUiigarioeoccubuit.Non crat auteni
    generalis sinodus (1442) a domno papa in octava mirum quod propositum iter ad lerosolimam ex-
    sancli Marlini congregata est (Nov. 18), in qua tre- plerenon poluerunt, quia non lali huniilitale et de-
    decim archiepiscppi cum eorum suffraganeis fue- D volione, ut deberent, illud iter adorsi sunt. Nam et
    runt, etdueentee quinque pastorales virgae numeratae plures aposlatas in comitaiu suo habuerunt, qui
    sunt.In hac sinodo domnus papaeadem statula qtite abjecto religionis habitu cum illis mililare propo-
    et in prseterila sinodo Placentina confirmavit; in- suerunt. Sed et innunierabilcs feroinas secum ha-
    YARIJE LECTIONES.
    636tn loco raso 1. c37 fn loco raso 1. 6SSc. s. desuni 2. 639de — sunl«/eswn<2. «4es. a. s,
    gavisi
    n. a..o. desimt% 641d. m. a. m. s. i. d. d. desunl 2. 6i2 plilis 1. 643promovil 5.
    NOTJE.
    (1441) spiriltialis, sub lllius adhttc Tullensis cpi- 813. Uss.
    scopi cura in claustro illitts Ecclesioe educatus. De (1445) Acla concilii Lemovicensis paparo Lemo-
    celebri hae S. Leonis abbatia vid. Gallia Chrisi., vici solemnia (Jhristi celebfasse teslanfur. Marisi
    t. XIII, p. 1105, ubi cliain inler insirumenia col. XX, 921.
    472 Ltiiolfi cltatia fiindaiioiiis Iiabetur, dala vi (1444) Einhardus.
    Idus Octojjr. a. 1091. Uss. (1445) xn Kal. Aprit. Mansi t. XX, p. 927.
    (1442) Vkl. htijus concilii Acla, Mansi i, XX, p. (1446) OltOnem.
    1427 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 142£
    bere non timuerunt, quae naturalem habitum in vi- A i lcbravit, quippe tota urbe Romana pene sibi subju-
    rilem nefarie mutaverunt, cum quibus fornicati gata, prseter turrim Crescentii, in qua adhuc latita-
    sunt; in quo Deum mirabiliter, sicutet Israheliticus bant Wibcrtini. Azzo marchio de Longobardia. pa-
    populus quondam, oflenderuiit. Unde post multos ler Welfonis ducis de 6B1 Bajowaria, jam major
    labores, pericula et mortes,tandem, cum Ungarianv centenario, ut aiunt, viam universoe terrae nrripuit,
    non permitterentur intrare, domum 644inacte cum magiiamque vverrara suis filiis de rebus suis dereli-
    648
    magna 64s trisiicia ,45 ceperunt c48 repedare 646. quit. Nam Welfo dux omnia patris sui hona, utpote
    Philippus rex Galliarum , jamdudum pro adulterio matri suos donata, obtinere voluit; set fratres ejus,
    excomrauuicatus, tandem domno papae, dum adhuc de alia matre procreali, noluerunt se penitus exhe-
    in Galliis moraretur, satis humiliter ad satisfactio- redari; unde et aditum ei in Longobardiam prohi-
    nemveiiit,et, abjurata adultera, in gratiam receptus buerunt, cum iret ad possidendurii. Domna Mathil-
    est, seque in servicium domno papae satls prom- dis egregia 6S2 dux ei marchionissa, devotissima
    ptuni exhibuit. Domnus papa, bene dispositis rebus sancti Pelri filia, magnum sibi nomen ubique eo CK 3
    in Gallia, p ;st reconciliationem regis Galliarum et tentpore ""' acquisivit. Nam ipsa pene sola cum suis
    postmulta concilia tandem in Longobardiam 64G cum cosatra Heinricum et heresiarcham C6i Wibertum
    magno triumpho et glQria repedavit, etExaltationera B 1 complicesque eorum jain septennio prudentissime
    sanctae crucis apud Mortarium (1447) prope Papiam pugnavit, tandemque Heinricum C6Sde Longobardia
    sollemniter celebravit, multosque episcopos et prin- satis virililer fugavit; elipsa C66,recuperatis suisbor
    cipesinsuo comitatUhabuit. Sigifrcdus piae memorioe nis., Deo et sancto Petro gralias referre non destitit.
    Scafhusetisis abhas, vir 64Tmagnae prudentiae et ad- Ileinricus vero cum paucis Ratisponam in Penteco-
    mirabilis benevolenliae, 5 Kal. Novembris ad Do- sten devenit (Mai 24), et ibidem totam OBStatemet
    ininum migravit, omnibusque C4Sfldelibustam laicis circa castrum Nurinberc C67 salis private moraltts,
    quani spiritualibus magnum merorem in sua dis- tandeni Nemetum migravit, itidem ibi satis private
    cessione reliquit; cui venerabilis Gerhardus in or- diu moraturus 65S.Ititerim dux Welfo Bajoariaa Lon-
    dine successit in 4 Non. Novembris °48.Werinharius gobardiam profectus est ad possidendam heredita-
    comcs (1448) obiit 5 Idus Novembris. Luitfredus tem patris sui Azzonis marchionis, qui nuper de-
    sanctee recordationis abbas de monasterio sancti functus est; sei filii ejusdem marchionis de alia
    Martini, jam 649pene triginta annis mundo crucifi- coajuge (1449) praedicto duci tolis viribus restitere.
    xiis et soli Deo vivus, in senectute bona, videlicet Unde idem dux adjutorium Heinrici ducis Caren-
    tani et fratris ejus Aquileiensis patriarchae coactus
    plenus dierum 649, diem clausit extremum 2 Kal.
    Januarii. (C asciscere, fratres suos hostiliter invasit; sicque he-
    °60 reditatem patrts de mauibus eorum ex magna parte
    Hoc anno in quibusdam civitatibus Judei ma- sfii vendicavitC 69
    gna cede trucidati sunt ab his qui Hierosolimam pe- (1450). Oudalricus comes (1451)
    lierunt; ita dico, ul apud Spiram fugientes in pala- praeclarissimus 6C0, in causa sancti Petri contra
    citim regis et episcopi, etiam repugnando vix se de- schismsticos propugnator ferventissimus, heu ! sa-.
    fenderent, eodem episcopo Johannc illis auxiliante. tis immalura set cum hona confessione 6C0
    Qui etiam postea ob hoc ira commotus, et pecunia diem clausit morte,
    Judeorum conductus, quosdam fecit obtruncari extremum, et apud Brigantium, ubi
    Ghristianos. Item apud Wormaciam Judei perse- ipse monasticam vitam inslituit, honorifice seoelitur
    quentes fttgiendo Chrislianos, ad episcopum prope- 6 Kal. CG 1 Novembris6CS.
    rabant. Qui cum non atiter illis salutem, nisi bapli-
    zarenlur, promitteret, inducias colloquii rogaverunt. MXCVIII.
    Et eadera hora episcopi cubiculum intrantes, nostris
    foras cxpectantibus quid responsuri essent, diabolo Domnus papa Romeenalivitatem Domini celebra-
    et propria duricia persuadente, se ipsos interfece- vit, maximamque pacem in ipsa urbc etin ejusfini-
    ruttt. bus firmissime composuit, ibidemque pascalem sol-
    MXCVH. lemnitatem (Mart. 28) cum magna gtoria ilidem ce-
    Domnus papa tandem ad aposlolicam sedem cum Iebi'avit. Sedemulus ejusGuibertus in partibus Ra-
    j,
    raagna gloria et tripudio reversus, nativitatem Do- vennae eo tempore demoratus, quandam munitionem
    mini Romae cum suis cardinalibus gloriosissime ce- perdidit. in nua inse snem suam maxime habuit
    VARIJE LECTIONES.
    6Wdcmum corr. eadem manu doiniim 1. demnm 2. C4Sin loco raso
    64s 1. 64CIogobardiam 1. C4' v. m.
    p. et a. b. desunt 2. Non. Novcmbris desunl 2. 649jam usque plenus dierum desunt 2.
    050Hoc—Tnterfecerunt omnibusque—
    inmargine addita senplurapaullo longiori quam Bemoldi; qui et Hierosolimaro noii
    c51
    scribit 1. adsunl 2.5. de B. desunt 2. .C62e.d. etni. d.s. P. f. desunl 2. C53in locoraso; antea id lempus.
    scriplum fuisse videtur 1. °°*deest 2. C65deest 2. 66Biini-. 2. 6 ' vox inserla 1. r'58moratus'2. c"° pergit
    i. 6C0 in — confessione desunl 2. °61 VI. K. N. desunt 2. 662
    pcrcjit 1.
    NOTJE.
    n«/j inoriare, an occiuente vapiae. uss. (1451) De Briganttno et Cunensi hoc comite jam
    (1448) Wernerus II comes de Habsburg, qui Liut- supra ann. 1095, aclum, quiAugiam majorem fun-
    fridum e S. Blasio ad Murense monasterium evoca- davit, ubi ipse eeque ac Bertha uxor, Rudolfi anti-
    vit. Yid. Gerbert Hist. Nigrae silvaet. I, p. 246. ceesaris filia, sepulcrum nacti sunt. Vid. Gerbert de
    (1449) Garsende. Rudolfo anticaesare. Mortis ejus circumstantias re--
    (1450) Vid. Origines Guelf. t. II, p. 280 et 298. fert Ghronicon Petershus. Uss.
    1429 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1450
    vidclicet eastellum nomine Argenlum (1452), quod A Sed Conslantinopolilanus rcx huic dispositioui im-
    Pado imminet, ct omncs per Padum transeuntes pedimento fuit, qui se omnimodis a nostrorum ad-
    distringere potesl. Gerhardus -6C 3 venerabilis ahbas jutorio subtraxii. Nam civilalcs illas quas ftosiri dc
    Scaphusensis C64 pro hiiniiliiate locum siium, an- manibiis paganorum cripucrunt, ille penilus incen-
    nuente domno papa, dimisit, ct ab ipso conccssio- dio dcvastarc vel paganis rcddcre rion limuit 670,
    nem, ul aliuseidem loco abbas proeficerctur, impe- iterque Jerosoliiuitanuin per suam polestatera Omiii-
    travit. Sed magna calaiuilas illum locum paslore bus pctvgrihis oninino S71 prohibuit. Hoc anno fa-
    destitulum statim subsecuta est, ila ut ex ffatribus cluin cslniirabilc signum in celo 5 Kal. Oclobris,
    mulli illura desererent, et seculares bona loci illius ut tola pcne ilia nocle magna pars celi sanguinea
    sibi sacrilege vendicarent. Unde et abbas ibidem appareret; nec rubor illc in uno tanlura loco per-
    ofdinari diu non potuit, jtixta quod domnus papa mansit, sct oinncs parlcs celi preeter meridiem per-
    fieri disposuit. Advocatus etiam ipsius loci comcs vagavil, rouliiquc quasi solis radii de eodeni rubore
    Adelbertus munltionera qiianaam ibi prope firma- videbanlur proccdcrc.
    vit, et bona abbatioe sibi sacrilege vendicavil. Qua-
    MXCIX.
    propter monachi cum crucibus et reliquiis cllela-
    niis suppliciter ad eandem munitionem proccsse- B Domnus papa nativitatero Domini Romaecum ma-
    runt; set a miiilibus comilis partim occisi, parlim gna pace celebravil; nam etcastellum Sancli Angeli
    vulnerati, set omnes male iractati, domtim redire cura aliis munilionibus in. sua potestate detinuit,
    vel reportari compulsi suiii; quippe crucibus ct omnesquc"emulos suos in civitate cum Dei adjuto-
    reliquiis particulatim disruptis et per camptim heu! rio salis >:.rililcr aut placavit aut vi perdomuit 672;
    miserabililer dissipatis. Hinc ille comes tam cleri- sinodum quoque suam in tercia epdomada 67S,Ro-
    cis quara laicis multum erat abominabilis. Set et moccelcbrandaiu post pascha, missis literis usque-
    ipsi monachi judicio Dei hoc promeruisse a quam- quaqtte tleminciavil. Rapolo Palatinus comes de
    plurimis judicabanlur, eo quod abbaiem suuin non Bajoaria, peiiinacissiinus faulor.immo caput eorum
    bene traclaverint, etunque a se absque compelenti qui apostolicoesedi cl caiholicee unitati hactenus ad-
    ratione non tam dimiserint quam expulerint. Ma- vcrsali sunt, diem clatisit exlrcnitini. Item Chonra-
    negoldus rc5 venerabilis praeposilus canonicoiiim dus Trajectcnsis non cpiscopus sed scisinalicus
    aptid Marchbach degcntiuiri, a Heinrico rcge diu in lurpiler a quodaro occisus inlcriit, qticm ipse de-
    captione dctcnlus est6C6, eo qtiod scismalicis con- proedaripra:cepilC74..Ro!iioc doraiius papa gcnera-
    tra oeclesiaslieam aucloritatcra obedirc noluerit; lem sinodum (1455) 150 cpiscoporuro ct abbalum,
    unde el lota occlcsiaci longc lateque condoluit 66S.C ei clericorum innumcrabiliuni in tcrcia cpdomada
    Gotefrctus dux nepos magni ducis Golefredi, Rou- posl pascha (Apr. 50) collegit; in qua sinodo con-
    beiius filius Baldo\vinicomilis,Behemundus667filius firmatis suorura anlcccssortiro sialtiiis ciiaro sen-
    Rouberti ducis Calabriee atque Sicilioe, Rinnindus lenfiam aiiatlicmatis super Guibcrtum heresiar-
    coines de Sancto Egidio, iteni Otto Strazburgcnsis chiim ci omncs cjus coinpliccs ileravit. Staiuii quo-
    ibi nc cominuuicarc pra:sunicrcnl qui concrt -
    episcopus, et comes Hartmanntis de Alemaii- que
    nia (1455), hi inquam omnes ct.alii quam plurcs, binas habercnl, nisi prius cas oninino diinittcrcni.
    cum innuiiierabili miillitiidine jam dudum Jerosoli- Dc Jerosolimilano ilincre niulliim rogavil, ntirenl,
    iiiani lendere ceperunl, et Nicca civilale alque An- cl fratribus suis laboranlibtis succurrcrcni 676.In
    liochia aliisqtte civitatibus dc polcslatc paganorum Alemannia landcin post miilia pericma ahhas in
    ereptis, et praecipue pairiarcha Jerosolimitano in Schaphusensi inonasiei-io ordinatus csi nomiiic
    locura suum resliluto, usque prope 66SJerosolimam Adclberlus; qui dc prioris abbatis quasi cxpulsione
    cum mullis preeliis aique vicloriis pervenerunt. infainaius ita sc judicio oeclesioecxpurgavit, ut ab
    Unde domnus papa ad eandem multiludinem suam episcopo per obedieniiain quam regulee debtierii in-
    legaiionem direxit, videlicet venerabilem Theober- j. terrogatus, se innoceiilcm de illo criniine profilcre-
    lum (1454) Pisanaeaeclesia?.archiepiscopum, qui et tur. Ordinaltisestautcm a vcncrabili Gcbchardo Con-
    illis in omnibus aposlolica vice adesset et aeclesias stantiensicpiscopocl scdisaposlolicaa lcgalo in nalivi-
    in locis unde pagani expulsi sunt instauraret 669. talesancliJoliannisbaplisiee 670.Liuloldus bonocmc-
    YARIJE LECTIONES.
    8,3 Gerhardus — condoluit hic loco in fine anni Gerhardus — impeiravit et Manegol-
    desunt; quorum
    4 S. qui successit Sigifrido pro 2. 60*M. canonicus de Marchbach a r.
    dus—detentus addunlnr 2. CC
    II. captusetdiu in captione ab eodem detentus 2. 6C 6 est — condolttit desnnl 2. 667boiraundus 2.
    668inloco raso i. 6C 0 pergil i. C7° pergit 1. CTtdeest 2. C72 pergii i. 67S ebdoma reliqua excisa
    sunt 2. 674pergit i. 67spergit 1. 676pergil i.
    NOTJE.
    (1452) Argenta, vicus in Pado de Primaro, a p. 251, sq. Uss.
    seplentrione Imolae et Faventiae. (1454) Supra col. 1421 Dagobertus vocatur.
    (1455) Comes de Kirchberg, fundalor Wiblingen- (1455) Mansit. XX, 961 pridie Kal. MaL
    sis nionasterii in Suevia. Vid. Hist. SilvaeNigr. t.I,
    1451 AI) 0PER.V S. GUECORUAPPENDICES. 1152
    inoriaecomes, jam diu aigcr pedibus, sed in catisa san- A lonicis paiiibus apostolicas vices commendavit, quas
    ctiPctri contra scisroaticorum pravitalcm propugna- et ab aniecessore ejus jam nnillis annis oKii.uil. In
    torindcfessus,tandem cx sectilari dignitate in niona- Alemannia vcncrabilis abhas Maiiegoldusde monaste-
    chicaniC77rcligionem transiniiiattis, fclicHer niigra- rio Saucti Georgii (1457) a monacho suo in ccdcir.
    vit ad Dominiim 15 Kal. Scptembris, el in ntona- loco hcu! miserabililcr occidittir, ct sibi qiiidcro in
    slerio(1456), qnod ipsc in proprio allodiodcpropriis perpetuam saliitero, set inonacho ad cciiissimam
    bonis fundavit, ct i» quo sc ipsum monachtiin fecil, damnalioncm. Occisus esl auiem 15 Kal. Maiiii,
    honorificc scpclil.sr. Roina: vcncrabilis papa Urba- nbi co anno fuii caput jejunii °79.Stipervixil tanien
    niis, liujtis iioininis scciindus, posiquaiii si-deni Ro- us([iic in sahbatuni, cum magna dcvolioue sinnii
    maiiani 11 r.nnos ti 5 menses gubcriiavi;, posl nutl- amplectens maiiiriiim. Nam 12 Kal. Martii diom
    las Iribulatioiies landem 4 Kal. Augusli dc hac luce clausit cxtremum. Jam nniltum penc ubique sen-
    iiiigravii; posi eujiis obitum doniiiiis Pasclialis, qtti lciitia cxcommunicalionis ccpit tepescere, ui etiam
    cl Reginlierius, in ordinc 165,,s papa crdinatur, et quidiini religiosi, qui usqtte ad hoc tempus in illa
    hoc cx divina revelalione factum ubiqiie divulgaba- ca;isa cranl fcrventissiroi, a Calbolicis discederent,
    lur. Ordinatus est auiein sollemnitcr a clcro ci po- ei inler cxconimunicatos promoveri non timerent.
    pulo post disccssiun sui praedecessorisdie 16. Adcl- '' Set sancta oeclesia in sedis aposlolicee obedicntia
    bertus comes pi* tccordationis, in fidelifalesancti circa excommunicatos nicliiloiiiinus perslitit, qase
    Petri contra scisniaticos jam ex antiqtio studiosissi- post aposlasiam Judat reliquos apostolos ettam fir-
    roiis, et demuui cx contite lnonaehus faclus, feliciter niius ctiro Domino perstitisse cognovit. Gerhardus
    dicm clausit exlrcmuin 10 Kal. Oclobris, cl in mo- venerabilis abbas, qui dudum Scaphusensem abba-
    nasterio quod ipsc de propriis bonis construxil, et iiam pro Deo dimisit, et hoc cum aucloriialc domni
    in quo nioiiachicuni M8habilum suscepit, honorificc Urhani papae, Jerosoliniam cum exercilu Christia-
    scpelitur, scilicet Hirsaugiae, procsidcniedonino Gc- noruro peliit, qui6S0 post mullos labores civitatem
    behardo abbatc oblinticrunt, et praedicto abbaii sepulclirum Domini
    MC. ciislodiendunv commiserunt. Ollo Slrazburgensis
    Domnus Paschalispapa nativitaleni Domiui Roinae scismalicus, de Jerosolimitano itincre reversus, sct
    cum magna pace ceiebravit, et pcr litteras suas ve- de scismale, ttt putabatur, non eniendalus, diem
    ncrabili Gebchardo Constantiensi cpiscopo in Tett- clausil extrenium (1458).
    VARIJE LECTIONES.
    477monachiam 1. C7SOmnia inde a Roma alramento recenli inducta sunt 1. 6Te
    usque Gebeha"do abbale
    ccepttunjejuniuni 5. °80qui — comniiscriinl in loco ruso i.
    NOTJE.
    (1456) Zwifallcn. C scrihunt. Erai frater Friderici Hohcnstauffensis ducis
    (1457) Isnensi; cf. Chronicon Isncnse apttd Hess Alemanniae.Alqtie hic fineni scrihendi fecit Bcrnol"
    Prodr. Monum. Guelph. p. 275. Uss. dus in nieiise Augusio, brevi etiam postea vivendi»
    (1458) Alii poenitcnlent m. Non. Augusti obiisse die 16. Sept. ex fastis nostris. Uss.

    (Quai sequuntur cx Tengnacjelii Colleclione repeiimus,. apud Gretzcr, Opp. tom. VI.)

    SYNODUS MOGUNTINA

    m CAUSA CAROLI CONSTANTIENSIS EPISCOPI S1M0NIACI,


    SCI!

    ARCHIEPISCOPO MOGUNTINO
    Una cuni sex ejusdeirt Sigefridi epistolis, quarum quatuor sunt ad Alexandrum II, ponti-
    ficem nias. Duse ad Gregorium VII.
    Accesserunt clen populique Moguntini ad Sigefridum lilterw, quibus cum Cluniaco ad
    suain sedcm revocant.
    Ocinia nunc primum ex. vetustis membranis puijlici juris facta.

    LECTORI.
    De Sigefrido sen Sigili-ido seu Sifrido ejusque rcbus geslis, lege Serarium, liu. v Rerum Moguntiaca-
    rura. Dc synodo, qiiam eyulgamus, ila Rerloldus scu Beriialdus iu Chronico anno 1071 : Carottts, qtti Con-
    stanliensem episcopalttm Simoniace acqttisivil, qitique Ihesauros ejtisdem Ecclcsiw, ulpote saerilegus fnr, iu
    *i35 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1454
    *«)s usus dispcrsil, Itabito concilio Mogunliw, ex prwceplopapw Alcxandri, prwcliclus Simonis discipulus,
    nmdum consecralus deponiiur, quipye c:tm a clericis Conslaiiticnsibus ilidcm accusalus, objccta necjarcnon
    posel; cui successii in episcopaiu Otho. De eadem synodo Mariaiius et Lambertiis.
    Vivebat tunc in curia et Ecclcsia Roinana Ilildebrandus archidiacoinis cl archicancellarius, postea Grc-
    gorius VII in ponlificatu appellalus, accrriiniis scIiismalico.Min cl incoiilincniiuni clericoniin hoslis el in-
    sectaior; eujus monitu Alexander pontifex, qiiarovis ipsc ciiam sua sponle salis adversus sacrilcgos ei fia-
    gitiosos inflammalus, iniilta agebat, et inolili niali fibras slirpiliis elidcre lcnlabat, exagilalus el ipse a
    schismalicis, opposito Cadaloo anlipapa, sicut postea Gregorius Vll a Guibcrtina facliono vexaltts csl.

    SYNODCS MOGUNTINA IN CAUSA CAROLI CONSTANTTENSIS EPISCOPI.

    lmperante super omnia aiiernaliter regum Rcgc A lioc apostolicc benediclionis sacrainenluni iion dc-
    Domino nostro Jesu Chrislo, ct stib eo regnaute berc, nec canonice possc in eo sinc cxaroinaiione
    temporaliier serenissimo Ileinrico rege hujus nomi- celebrari, pro co quod fidclium graviuniqiie perso-
    nis quario, venerabiii quoqtie Sigefrido, Mogunlina: iiartini relationc didiccril, quiniinoci fitnia usquc-
    Ecclesioeprimale et aposiolicaj sedislegato, aurigante quaquc vulgavcril quod non per ostiiini in ovile
    currtim Dei anno jam xn, qui tunc volvcbatur, anntis ovitun (Joan. x) vellet inirare, scd pcr finlivam Si-
    Incarnali Verbi 1071, ociava indiclione Romani moniacce impiclatis scalam alinnde niierciur ascon-
    census, celebrata cst sancta synodus aptid Moguii- dere, se quoque talis introilus ejus nolle osliarium
    liam isetropoliin Orientalis Francise, principalcm fieri, cui Chrisltis ipsc, ijtti osiiuin csl (lbid.), vidc-
    vcro poni.ificiisedem totius Germania! et GailiocCis- ttir obniii. Quin ipsain impiciatis scalam in lapide
    alpinse, ctii prajsedil idcm meraorabilis Sigefridus, offensionis et petra scandali (/ Pelr. it), se vcllc
    assidenlibtis ct cooperanlibiis sibi venerabilibus ar- conlcrerc, ipsumqtie a merccnaria Domihici grcgis
    chiepiscopis Gebehardo Juvavensi et Utonc Treve- occupatioiic longe longeque ivpellcrc. llle cconfra se
    reiisi : cbnsidenlibus vcro et collaborantibtis reve- hiijus criniinis ct (iserciicae iinpietatis ininuinent
    rcndis episcopis Adelberonc Wirzburgensi, Gtitide- muliis argumentis asscrere nitehalttr, soque, si ei
    cbaro Eisielensi, Enibrichone Aiigustensi, Hcri- B copia lempusqtie dcttir, Inijtis infamise itoiain a se
    niantio Babebergensi, Werenhero Argenlinensi, Hein- propellcre velle testatur,- indeque pelit synodaiis
    rico Spircnsi, BennoneOsinburgensi [Osnaburgensi], concilii audieiiliam, in qua supcr hac re snam pro-
    Ermenfrido Seduncnsi, Heriberto Mulinensi: consi- bare possit innocentiani," ihique consccralioiicni,
    denlibus vero et annilcntibus sanctissimis abbali- quam pelebat, aut eanonice sibi dari aut c.iiionice
    bus, nec non inferiorum ordinum quamplurimis negari.
    inagnaj aucloritatis el sapienlieeviris.Aderant aulcm Miltuntiir inierca ad veitcrabilem metropolitiinum
    cliam legati reliquoriim fratrum, vidclicct suffraga- crebra; de palatio Iegationcs, mislis precibiis minas
    neoruni cjusdeni metropoliiani antislitis epistolas et ct impcriosa de hac consecrationc niaitdala feren-
    mandata fcrenles, quihus excusali haherenlur, quod les. Miituniur et litlerie a prajsule aposiolicse sedis,
    invitali concilioiiileresse non possenl, cerlis quilms- niandantcs netillo modo consecrettir sine scrutinio
    dam inipedienlibus causis, alii quidem, corporeoe canonicoe purgatioiiis. Et quod rex potestate jubc-
    infirmitaiis urgenle molestia, alii, in qtiibiisdam re- bat Romaniis ponlifex auctoritale ptoliihebat. Ac-
    gni ncgoliis regiavjussioni.s delinenle pol.entia.O_ui, cedunl ct canimici Conslanlicnsis Ecclcsioeex cotn-
    dum canonice sunl excusali, ipsi legali conipelenti P niiini totius clcri elpopuli iegalionc, tiiianiniileras-
    loco et ovdinc eorum funguntur uimsquisqiie vice screnles Carolum nulla ratione consecrari dcbere,
    aulislilis sui. qtiia, ex quo eum inviti et sub condilipne elegcruiil
    Iltcc denique sancla synodus ciim propter multa ct rcceperuiit, nullam eis pastoralis oflicii impendis-
    pastoralis curaj negotia pltiresque causas, qtiibus set ctiram ; quin poiiitsiyraiinictcdominalionis non
    jusie adbibeiida criil ecciesiasticic correctionis cen- ccssassct super eos exerccre prcssuram, ncc manuiit
    sura, ttiiii maxiiiie indicla cl babita cst, proptcr contiiluissct a sacris, nec pepcrcisset in diripiendis
    Caroliiiiiqiienidam, qui Coiislaniiensis Ecclesite de- Ecclesite llicsauiis, etquodcunque rapaci violentia
    signntus crat episcoptis, sed, tit posl rei exitus do- corradcrc potuisset, lioc lolutn ministris Magni,
    (tiit, non salis canonicc clcclus el provectus (1459). imo Magi illius Simouis. id esl, stiis fauloribtts dis-
    Hic, ul solenine esl, accepta a rcge ponlificalis an- tribttisscl, ul qtiorum adnisu adiiltcrinam lneiuis-
    mili cl pastoralis ferula; investilura , et in sede sci elcclioncm, cortitn venali niercimonio conseqste- -
    episcopii rcccplus, regim potcslatrs jubenle censura, reltir merccnaria pro consecralione exsecraiionem,
    postulabata priiiiateMoguntiensi cjusdcni Constan- pro benediclioiie malcdictioneni.
    licnsis Ecclesiaj se cpistopum ronsecrari. Scd vc- Al nictropolitantis antisles niter hujus [liarumj
    nerabilis Sigefiidtts, coliirobino oculo scrpeiitinae D lcgatioiiuinvarieiatcSjVeliitiiiter duios leiiipestatum
    prtidenlioe omncin prajcavens impiclalem, dicehat lurbincs, Iaudabili constanlia m seipso fixus liaeret
    (1450) Berloldus in Chronico anno 1069: Constan- niacam hwresin in ephcopatum successit.
    tiw cpiscopus Romtildiisobiil; cui Cctiolus per Sinto-
    1455 AD OPERA S. GREGORII-APPENDICES. 1436
    ininiobilis, et iiiisquam favore vel gratia, terrore vel A cjus adhtic cereus ci indocilis formaretur ad similia,
    munere inflectitiirastatucanoiiicse rectitudinis. Mul- dicentes et docentes solium regni ejtts nullatenus-
    tis itaque nunliis hincinde missiset remissis, mul- posse stabiliri, uisi firmetur jusiitia ct observatione
    tis quoque diebus huic audientiaedelegatis, et co- mandatorum Dei.
    gnitores [cognilionibus] causaeprincipis occupante Summus autem ille dominorum Dominus, qui
    pracceplonon impletis, cum EcclesiaConstantiensis, omni potentatui dominatur, ila iemperavil animuro.
    suo viduala pastore, jam fere biennio saccrdolali principis, ita mitigavit eum ad verba sanctaeexhor-
    careret benedictione, tandera, miseratione divina, talionis ut nulla juvenili moveretur acerbitate, et,
    potestati praeponderavitauctoritas, et Christi sacer- quod in potestatibus diflicile est, nulla sacerdotes
    dolibus divina aspiravit volunlas. Unde eorum com- insolenli laederet responsione; multum tamen se ex-
    muni asscnsu synodalis concilii certa legitimaque cusans, in hoc suaepotestatis dono nullam se exer-
    dies denuntiatur, et coepiscoporum unanimitas ad cuisse venalilatem, nttllam stiper hac recumeodem.
    concilium invitattir; quorum alii, ut oportebat, sine Carolo se pepigisse conventionem. Si quid autem.
    dilatione adfucrunt; alii vero, qui certa de causa cum domesticis et familiarihus suis, propter opem
    adesse non poterant, canonice excusati subparem intercessionis, ipso ignorante, pepigerit, suum non-
    praesenliamvicaria legatione suppleverunt. E esse accusare, velexcusare. Hoc ipse viderit.Dedex-
    R
    Primo igitur concilii die, quem sanclae Mariae lera vero sua, quam illi propler antiquam in praepo-
    dormilio tunc celeberrimum exhibebat, cum spiri- situra benevolenliam gratiae suac donum porrexit,.
    tualis ctiritc senatores, patrocinanle Spiritu sancto, omnem avaritiaelabem dixit se excutere, et quod
    inlra regiara Majoris Ecclesioe,ante cancellosaltaris ipse simpliciter fecit si ille veneno alicujus maliliae
    proloraaTtyiis Stephani, quod in orientali ahsidc corrtipent, se ouid divinaejustiliae nolle contrairc.
    confectum csl, convenissent in iinum, primo, ut par Hac autem salubri sermocinalione cttm sacerdo-
    erat, sanclseet individuocTrinilati debitas rcferunt tibus habita, cum cis venitin concilium. El ille Con-
    gratiarum aclioncs, el pro incolumi totius Ecclesise stantiensis designalus intromittilur ad audiendum.-
    siatu supplices.Deoofferunt preces; deinde post mu- Adsunt eliam pro foribus Coiistaniienses clerici,
    tuara fiatrum salulationem, et debitam sedium rc- postulantes per legalos ut cl ipsi mcrerentur ad-
    cognilioneni, juxla aulbcniicam paternae traclitionis mitti. Tunc vero viJeres loclissimasanctoe Ecclesioe
    synodum, conferunt ad invicem de veritalc caiho- gaudia el vcra mundi convenisse luminaria, quando
    licaefidei, damnantcs Siaioncm el omncs bacresiar- circumfulgebat nobilis corona sacrorum ordinum,
    chas cum dogmatibus suis et scquacibus suis, pauca vivis gcmmata lapidibus Chrisli sacerdotum, vclut
    pro tempore tractant de qualilate inslantis ncgotii; fulgoribusmicantium astrorum. Tuncccelinarrabant
    ac sic demum, propter celebranda tantacsolemniiatis gloriamDei,elverbumeructabatdiesdiei(Psa/. xvtn)
    oflicia, solvunt concilium, craslino maturius red- quando sacerdos sacerdoti sententiam justiliae ex-
    iluri in idipsum. ponebat, et sanctam Ecclesiam salutaris eoruin do-
    Poslera vero die, certa concilii hora, cum iterumi ctrinainstruebat.Tuncvasaelectionissupereffiuebant
    apostolici sacerdotes in unum convenissent, et prac- amhrosium liquorcm sancti Spirilus, et justi fulge-
    missis Deo laudibus et precibus, et salutari sede; bant sicut splendor firniamenli (Dan. xu) quando
    consedissent (1460), quod cuique sacerdoti in suat sacerdotes Domini verba sapientiae, velut nubes
    dioccisi vemtio-dubiani, rationabili disciplina de- pluebant, et corda audientium velut terram frucli-
    ducunt ad medium, et, prout res postulabat, unum- feram ad germinandum infundebanl.
    quodque tractatum aut lcrminatum est synodali ju- His ergo ita dispositis et digilo Dei ordinante dis-
    dicio. tinctis, ulrique admiltuntur, praedictus scilicet Ca-
    Illud vero quod maxime in causa fuit, de Constan- rolus, ethi qui accusationibus pulsabant personam.
    liensi apposito, inter fratres studiose ventilatur; sedI Prima aciioneregularis praelatus ConstantiensisEc-
    intervcniente principis mandato, in sequentemdiemi clesiaeprotulil libellum accusationis, in quo contine-
    procrastinatur, agentibus intemuntiis ut sacerdotess bantur causaequibus indignushaberetur, ctjudicare-
    Dominia coustantiaesuoerigore ad regiam se infie- lursacramento apostolicaebenedictionis.Quarumpri-
    ctercnt voluntalem; aliis instanlibus ut designatuss ma et maxima erat, quod exemplo magislri sui Si-
    ille male usiirpalum spontedimillercthonorera.Ter- monis pestiferi, per pecuniam invasissetsedem; cae-
    tia vero die, Christi saccrdotes, hujus negotii longa a tcra omnia, quaeibi Iegebantur, proclamabant vio-
    cxspeclatione suspensi, et libcra quadam indigna^ lentam ejtisdem Ecclesiae devastationem. Ille idem
    lione, imo zelo juslitioeacccnsi, sacerdotali constan- praclatus et fratres ejus qui aderant item offerunt
    tia principem suum adeunl, eumque de salute ani- suaetestificationis libellos, in qttibus singuli, nomen
    m;e suoe,de pace Ecclesiarum, dcque slatu regi [re-- et ofticiBmsuum designanles, quidquid accusando
    gni] spiritualr disciplina coitveniiint, proponcntess vel testificando proposuerant, asserunl se canonice
    ei de Scripluris ct geslis Vetcris ac Novi Testaincnti
    li probaturos.
    congrua doclrinx salutaris excmpla quibus aitimus is Carolus econtia niiitur improbare pcrsonas, di~

    ,(1400) Vid. Ioc. mcnd.


    1437 APPEND. III. —. MONUMENTAGREGORIANA. 1458
    cens quod cjus infamiaenota essent respersi, quod A gos eorum labores lam inopino terminavit coropen-
    nec se, nec queniquam alium possent canonice ac- dio, oranteset deprecanles ut deregnosuo eliminct
    cusare. Adjungit quoquese omnia objecla synodali omnem apostasiam et omnia scandala, nec ultra
    judicio purgalurum; et io omnibus quibus eum im- Sataiiain ejusque apostolos in sua sancta rcgnare si-
    petebant se esse innoxium. Longaigitur altercatione nai Ecclesia ; sed in omnibus consiliis et operibus
    hinc inde disceplatum est, et mullis tota die in ad- eorum dignetur scrvos suos consolari,"et clementer
    versum nileniibus, usque in profundam noctem implere quod Ecclesioe suae se promisit adfulurum
    concilium pertractum cst, dum inter raullos arabi- oinnibus diebtis ttsqtie ad consummationem saeculi
    gilur de numero accusatorum ct lestium, dum lon- (Matih- xxvni).
    ga deliberalionc quserilur judicium utrum, isti liceat Coromuni autcm deercto praecipiunt quae in hac
    se excusare adversus accusationcm istorum. Dura synodo gesla sunt ecclesiasticis inseri geslis, et in
    res inter fratres diuiissirae disseritur, concilium, archivis sanctoeMogiinlinaeEcclesiaeservari ad per-
    nropler intempeslaro noctein adhucsine opere, pre- petuam raemoriam et criidilionem venlurae posteri -
    tio dirimitur. tatis, ul hoc majorum exemplo minores inslrticti
    Quid auteni ipse Carolus secum illa nocle egerit, non tiincanl resislere, si in hujiismodi ncgolio se
    quibiis relractaiionum verberihus ream conscientiain R viderinl proegravari, eertissime scientes nullomodo
    flagellavcrit,seqtiens utique dics declaravil. Nam,tit gratiam Spiritus sancti fidelibus defuturam, si in
    ex ipso effectu gesloerei probari poiesl, vere credi- sanciilale el juslitia restitcrinl injustiiioe usque ad
    nuis quod Deus conscientioe judex eiieslisin corde perseveranlioecoronam.
    suo sederit pro iribunali, el cum co exercucril cen-
    Dcccrnunt proeterea ex anliqua Palrum traditione
    suram judicii sui, tthi peccali conscienlia, cogitatio-
    nuni accusantium non excusantiuin lestiinonio, ne et aiilhentica priscorum conciliorum recliludine ut
    serialim littcris inserta
    verilati el aequilaliresisteret, damnata est et con- haecomiiia Romano ponlifici
    ut cujus mandalo el hortatu coo.pia ct
    slriela. In crastinum namque, quando sperabainiis nunticnlur,
    perfecta sunt, ejus apostolica aucloritate roborata
    qui, juxta promissiim suum, objecla purgarcl, ct omniunibonormn
    coiisecratione dignuiu innocenliain sttaro monslran- firinentur, etomnipoienli Deo, qui
    lerra-
    do se probaret, ille jam inenle conftisus, non ullra auctor cst, Romaeel Moguiilitc,cl ubictinque
    ferens aspcctum concilii, el interius judicalus, non rum haeclccla vel audita fucriiit, dcbiiai gratiarum
    extrasuslinens pondus imminentisjudicii, ultraneus aclioncs lideli devolione solvanliir.
    ipse in se sentenliam tulit, et annulum et ferulam Acla sunt autemliaec apudMogunliani mclropolim
    pastoralem ei a quo injusle acceperat resignans, sa- iC Orientalis Franciae, anno ab lncarnatioiie Domini
    cerdotum spero et raelura, quem pro eo gerebant, 1071, indiclione vm, xvm Septemb., regnante sc-
    Iabore longioris quaestionis absolvit, culpam suam renissimo Heinrico rege liujus nominis IV, anno
    uno legens pallio exctisationis, quod, juxta dccreta- regni ejus xm, ordinationis vcro ejusdemxvii apud
    lia Cceleslinipapae,episcopus dari nollet invitis. Mogiintiam, vero praesulantereverenlissimo primate
    Videntes autein sanctissimi sacerdotes magnalia Sifrido, anno ordinationis cjus xn, super omnia au-
    quaefecit Dominus.ct fideli admiralione retraclantes tem regnante Domino nostro Jesu Christo, cui non
    quam incomprehensibilia sint judicia ejus"et investi- acceditcras fulurum, ncc recedit heri pracierituui,
    gabiles viae ejus (Rom. xi), corde et ore, et omni- sed permanet sempiternum hodie,et iii saseula sae-
    moda devotione benedicunt Deo altissimo, qui lon- culorum, Amen.

    EPISTOLiE SIGEFRIDI
    EPISCOPI MOGUNTINI
    AD ALEXANDRUM II ET GREGORIUM VII
    PONTIFICESMAXIMOS.
    (Vide Patrologiw lom. CXLVI, in Alexandro I, el supra, hujus tomi col. 735.)!

    EPISTOLA CLERI ET POPULI MOGUNTINI


    AD SIGEFRIDUM ARCHIEPISCOPUM.

    Palri ac pastori suo, qtiaro venerabili tam deside- nimi devotione sedulas orationes, easque cum lacry-
    rabili, SIFP.IDO archipreesuli, oves pascuseejus, sci- rois solilo impensiores.
    licet universus Moguntinaesedis clerus et popultts, Obsecramus te, venerande Pater, et obtestan'«r
    senes cum junioribus, diviles cunj pauperibus una- pcr cum cujus pretioso sanguine surous redem-
    1439 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1440
    pti, per pasloralcm curam qua tlbi sumus cnmmis- £i pra multa constituittir, et beatificum audiens Euge,
    si (1461), per treinendum ssiperni regis judicium, gaudium Domini sui inlrare jubetur (Luc. xu) ? Nun-
    perque illttd terribile tribunal cui in die judicii debcs quid Petrus etPaultts et coeteri aposloli, quoruni
    astare, et de nobis Principi pastorum rationem red- officiofungeris, ita crucem suam bajulantes seque-
    dere, ut mcmineris diei illius in qua divinacconse- bantur Dominum ut, saeculum relinquenles, relin-
    crationis oleo delibutus suscepisti curam animaruni querent etiam curam animarum? Nonne Pctrus pro
    nostrarum, et in apostolicam promotus benediclio- lucrandis animabus, exemplo Magistri, crucenvsub-
    nem, vice Christi, factus cs pastor ovium, scilicet iit ? Et Paulus gladio cervicem praebuil? Nonne ipse
    quando datus est tibi annulus desponsationis Ecclc- Christus, vila et salus noslra, coaclernus et coom-
    siocei baculus pastoralis curae, accepisti quoque cla- nipolens in sinu Patris sui, charilate salvandi ho-
    ves regni coelorum, el judiciariam sedem in choro niinis homo mortalis faclus esl iu sinu Virgiuis
    apostolorum. Recordarc, quaeso, illius dulcissimi nialris? Omnis ordo, omnis dignitas, omnis profes-
    verbi, quod tibi eadem die dictum est, ut serapcr sio aposlolicte subditur dignitali, ncc qttidquaro est
    memineris Dei ci ejusdem diei. 0 paler, cur nos in mundo eniiiientius vel vicinius Dco vita episco-
    deseris? aut cui nos desolalos relinquis? Nonnc ac- pali, cui ccditomnis monachus, vel iniiior, vel re-
    cepisti annulum, ut Ecclesiam tuam, velut spon- B ' clusus, omnis coKiiobila,vel creniita.
    sam, diligeres? baculum quoque, ut cam a luporuni 0 Palcr sanclissime, oramus te per Deum perque
    incursione defenderes? Ubi est charitas illa qtta saluteni anirate tuae, ut eorum quoc dixirous velis
    Chrislus pro ovibus suis animam suam postiit?cl recordari, et vigilanlcr antc oculos liabeas tribniial
    eadem charilate tibi regendas comniisit?Qiia;epro- Chrisii, nec deseras nos oves ejus quas suscepisli
    jicis a mauibus tuis clavcs regni coeloriim? Quare tuendas, ttl ab eo non pceiiam negligcntiae,sed nicr-
    te ipsum detrudis de sede, iino de cboro aposlolo- cedem ubedienliaeaccipias. Festina ad sedem luam
    rum ? Oplaremus quidem tune paternilali ut ascen- quantocius redire et eos, qui in lucttt ct mcerore
    dercs ad ca si qua essent alliora, non le dctrudercs sunt, paterno affcctu consolare. Jam eniro res cpi-
    de summis ad inferiora. Fatemur, Pater, eos benc scopii tuibac illacdiripiitnlur, ct multa alia ab of-
    facere qui sseculum relinquunt, quiquc, seipsos sibi ficialibtts regis iiivadiinliir; per plurimas regiones
    abnegantcs et crticem suam bajulantes, post Chri- luas multa fit perttirbatio ; de invasioiie sedis tuse,
    stiiin vadunt; qui in vinea Domiiii Sabaolh millain inter roultos contentio. llacc, Pater, tuiim unum ca-
    colendi curatu aeceperunt; quibus satis est, si lan- put omnia sedabil. Has oranes perturbafiones et "
    tum possint se salvare, quia, de nullo habcnt, nisi conlentioiies sola praesentia tua in pacem reforma-
    ^
    de se, rationem reddere. Tu autem, Pater, melius bit. Denique si Ecclesiaescitit et canonum jura pcr-
    regis soeculuroc[uam reliuquis; piopensius seque- miltanl le scdem lnain relinqucre, et alterius pro-
    ris ct diligis Christum, si oves ejus pascis. Quia fcssionis vitam instiiuere, tu lamen nihilo unquain
    ipse probalionem dilectionis suoein pascendis ovi- Deo posses mclius servire quam si iiilenlioucni 11-
    bus suis constituit dicens : Si diligis me, pasce oves lam cxueres, et sedem et episcopatum ttiitm ab his
    meas (Joan. xxi). qui invadere volunt defendercs.
    Ut ergo, salva reverenlia, dixerimus, tanto con- Nuncergo le Palrem rogamus nos filii, tepaslo-
    vinceris minus Christum diligere quanto te suhtra- rem oves gregis ttii ut quantocius ad nos redeas et
    his a credita libi ovium ejus pastione. Nunquid nam dolorcm ct moestitiam cordis nostri serenitaie tui
    gratior ei erit qtti solus el vacuus a mcsse ad aream vultus detcrgas. Sin aiitem, prirao invocabimus'
    redibit, aut qui multos animarum manipulos, ct Deum Patreni omnium, inclinabimui' Chrislo Eriii-
    purgalum zizaniis triticum ad horreum Domini sui cipi paslort.ro, Aposiolicum adversum teadibimus,
    reportabit? Cur non recordaris evangelici illius dis- in adjutorium noslritm. invocabimus omneni ordi-
    pcnsatoris, qui, cum fidelis et prudcns distribuit nem et dignitatem, nulluni in toto regno qttem non
    familiae Domiui sui tritici mensuram, et crediti la- D rogemus dimittemus; -cpiscoptim, te vivenle, nun-
    lenti felicem usuram reportat, in modico fidelis su- quam pro pastore rectpiemiis mercenarium.

    (1461) Anno 1072 recesserat Sigefridus in Clu- catus, setleni suam rccepit. Dc quo vide Lamberlum
    niacense monasterium; reliquam illic vilam con- et Marianum in Chronicis,
    sumpturus. Sed a clcro ct populo Moguntino revo-
    H41 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. tm

    STEPMNI EPISCOPI HAIBERSTATENSIS,


    ET

    S. ABrSELllEII
    ARCHIEPISCOPI CANTUARIENSIS

    EPISTOL.E DU^E ADVERSUS SCHISMATICOS.


    SUR GREGORIO VII ET URRANOII ROMANISPQNTIFICIBUS.

    LECTORI.
    Sunl quidem duaeislae epistolae, altera Stephani Halberslatensis episcopi, sub Ludovici Thuringioe comitis
    nomine, adWalramumNaumburgenseniseu Numburgcnsem episcopuin data; altcra B. Anselmiarchiepiscopi
    Cantuariensis ad Wi.lhelmiim,abbatem Hirsaugiensem. Prius quoqtte typis evulgaiae, sed, quia Dodechinus,
    continuator Mariani Scoli, apud quem epistoia Stephani exsiat, non est passim obvius, neque Opera
    S. Anselmi omnium manibus terunlur, ideo eas hic seorsim cum aliis ejusdem classis et sortis muuumentis'
    visum est. Utinara Stephani episiola aliquando integra in lucem exlrahalur, nam Dodcchinus
    ptiblicare Chronico
    integram suo non inseruit! Dignissiraa sane est quae siudiose ab unitatis ct Concordioeeatliolicoe
    amatoribus perlegatur, et schismalicis ac haereticis eliam nostri oevi, veltit clypeus invietus, objiciaiur et
    opponatur. Videtur Waltrami qttoque epislola fine nmtila.
    Eslaulem Ludovicus istc secundus, hoc nominei Thuringiie comcs, cognomento Saltater, ciim ex car-
    cere in proflueutem desiliens, auftigisset. Discessit e vita anno 1125, nattis jam annos 73, scpulltisin coe-
    nohio Reinhardsbron , quod ipse cum multis aliis oppk-Us et arcibus in Thuiingia exstruxeral. Vide
    Historiam.de Landgraviis Thuringiae, cap. 13, loin. I, illusirium scriptorura Gcrmauioe, quos D. Pistorius
    publicavit.
    De Stephano Halberstadensi ila epitome BibliothecoeGesnerianae : Slepltanus, qui el Ilerrandus, Haiber-
    stutensis Ecclesiw cpiscopus, scripsit in persona Ludovici comilis epistolam ad V\'altramum Naumburgensis.
    Ecclesiw episcopumdefendentem Henricum rebellem Eccleiiw Romanw, tiefensorimn papw, lib. i, ei plttres
    epistolas ad diversos, lib. i, et quced-amalia. Utinam ex.slarent! S. A.nselmicpisiola ferme traclat ea capita
    qme lihellus BernalJi, qaem supra habcs.

    Dodechinus abbas in addiiionibus ad Chronicum Mariani Scoti.

    Anno 1090Waltramus Megdeburgensis [/. Naum- A Gregorio papae, et piae recOrdationis Rodolpho regi,
    burgensisseu Numburgensis]Ecclesiae antislcs, cunv et aliis principibus, qui janv in somno pacis re-
    esset favens praecipue Henrico regi, missis litteris quicverant, obloquendo detrectaral [detraxerat, vel
    ad Ludovicum comitem, suggerens ei.ut sesubdens obtrectarat], dicens eos, quasi non fuerint, sic
    srepejara dicto regi tueretur parles ejus : in quibus periisse; affirmans eis malum principium fuisse quos
    litteris tanquam pro defensione ordinationis Dei, re finem pessimum contigisset habuisse; quarum lit-
    autem vera favendo regi, laborans, beatoememoriae terarttm modtts iste est.

    EPISTOLA WALTRAMI SEU WALRAMI.

    WLTRA.MIJS, Dei gratia, id quod csl, LUDOVICO se- B princeps, altendens quomodo Deus, pacis est el non
    renissimo principi, cum instantia oraiionum, semet- dissensionis (/ Cor. xiv); quod ex te cst, pacem
    ipsum ad omnia devotissimum. Omni regno utilis cum omnibus habeas.(i?w». xu). Deus charitas est
    est concordia, desiderabilis est justitia; haec enim (I Joan. iv); diaholus odium. Tola lex et prophetae
    virtus mater est probitatis et eonservalio totius ho- in dileclione pendent (Mall/i. xxii). Qui autem odit
    nestatis. Qui auteiri intesliria grassando dissensione fratreto suum, homicida est, nec hahet partem in
    ad hiimani sanguinis alios irrilat effusionem, pro- regno Christi et Dei (I Joan. m). Hoc ipsa VeritaSj
    fecto vir sanguinum est, atque illius particeps qui hoc discipulus ille Veritatis proteslaiur qui de pe-
    nostrum sanguinem sitiens semper ciixuit, quajrens ctore Domlnico Evangelii profundius potatus veri-
    quem devoret (/ Pctr. v). Tu igitur, gloriosissime latem, fluminis impetu kelificat abundantius civiia.
    1445 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1444
    tcm Dei (Psal. XLV).Sed ille Vas cleclionis, qui A (Gal. i). Hoc anathema non de profanac novitatis
    usque ad lertiuin eoelum raptus (J7 Cor. xn), non usuario, sed de tertio intonuit coelo. De istis au-
    secunduin hoininem , sed per revelationem Jesu tcm. qui ignorantes Dei justitiam, et qumrentes suam
    Christi Evangelium stium didicit (Gal. i); Otnnis, statuere, jusliliw Dei non sunt subjccti (Rom. x),
    inquit, anima poleslalibus sublimioribus subdila sit. fiducialiter dixerim : Maledicenluv [forte maiediceni]
    Non enim est polestas, nisi a Deo. Qui aulem re- illi,ettu benedices; qui insurgunt in me, confun-
    sislit poleslali, Dei ordinationi resislil (Rom. xm). danlur, servus aulem iuus tmtabilur (Psal. cvin) ;
    Sicut amici noslri inlcr mulierctilas et simplex vul- quoniam (ut ais, Domine) sine me nihil poteslis fa-
    gtts soronianl, regiae poteslali suhdi non oportere, cere (Joan. xv): nec damnas juslum, cumjudicabitur
    falsuro csse ergo quod omnem animaro potestati itli (Psal. xxxvi). Tu quis es qui judicas alienum
    subdi oporteat. Sed iiunquid Veritas mendacii ar- servum ? suo domino slal, aut cadit (Rom. xiv).
    gnenda esl? An experiroenlum quoeramus ejus qui Finis Epistolee Wallrami.
    in Apostolo loquebalur, Christus? (// Cor. xm.) An
    aeniulemur Dominum?Nunquid foriiorcs illo stinnis? Has sane litteras praedictus comes Ludovicus sus-
    Forliorcm se confldit qui Dei ordinalioni resistit, cipiens , vocato ad se venerabili Slephano , qui et
    quoniani non esl poleslas, nisi a Deo. Sed, quid ait B Herrandus, Halverstadensi episcopo, eas tradidit le-
    prophela? Confundanlur omnes qui pugnanl adver- gendas, rogavitqtic cum quatenus, his diligenti exa-
    sum le, Domine; el peribunt viri qui resislunl tibi niinatione perspeclis, juxla ralionem veritatis con-
    (Isai. XLI). grua obviaret responsione, el linguam blaspheman-
    Rodolphus, Hildebrandus, Eggeberlus, cl innti- tis, os quoque iniqua proferentis contra justiliam ,
    meii principes, Dei ordinalioni in Hcnrico impcra- auclorilatc sancti Spiritus , et testimonio Scriptii-
    tore restiteruut. Et ecce, quasi non ftierint, perie- rarum obslruercl, ne amplius contra Ecclesiam Dei
    rtint, quia profecto necesse est maliim fuisse princi- Ialrattts proferrct iusanos , ct fureret. Venerabilis
    pitim, quorum finis pessimus subseculus esl. Nuiic atiiem cpiscopus, secunduin petitionem comitis stis-
    ergo, quoniam qui ex adverso sunl, sttis advcrsum ccptis litteris, ac diligenti examinatione perspeclis,
    nos cminus digladiantur raliocinalionibtis; vcstro vocaio noiario, cpistolam diclavit, in qua primuni
    judicio, ubi jus, vcl ctiam in vestro judicio conscra- procscripium Valtramum episcopum hserelicum Si-
    nius, domicilio tanlum non suo usurario, scd Chri- nioniacum redarguil; regem etiam Hcnricura haere-
    sti ct anliquorum Patrum ulamur lestimonio. Ac ne ticiim ct cxcommunicalum, ideoque nec regera di-
    forte recusetur, lex hujtis csto ccrtaininis, vcl roc cendum coruprobavit; episcopatus pro pecunia, pro
    in populorum transire sententiani, vel ex nostro gladio , pro adulterio , pro Sodomitica iinmunditia
    triumpho vos Domino nostro imperatori lucrifacia- vendenteni declaravit. Sed ipsius jam epistolee lex-
    riius. Atlendatur et illud : Si quis aliler evangelizat ttis exponatur, ut illius venerabilis viri fervor in
    prwler quod evangelizatum est vobis, anathema sit lenore juslitise agnoscatur.

    EPISTOLA LUDOVICI COMITIS


    -SEL

    STEPHANI
    dALBERSTADENSIS EPISCOPI.

    Comes LUDOVICUS domino VALTHAMO , quidquid D telligere, ul bene agerel; iniquitatem medilatus esl in
    tali vocabulo dignum est. cubili suo (Psal. xxxv). Quamvis ergo qiiantuin per-
    Sicut bonus homo de bono thesauro cordis sui versus, tatiium perversa locutus sis, nos tamen
    profert bonum, ita malus homo de malo thesauro ori nostro cuslodiam ponere decrevimus , ct silui-
    profert roalum (Malth. xn; Luc.vi). Undc tibi tanta mus, cum consisteret peccator adversum nos (Psal.
    arrogantia ut me ad indignationcm tam injuriosis xxxvtn). Sed excilat nos serrao divinus , dicens :
    injuriis provocares? Etenim doniinos et Patres Responde stullo juxta slulliliam suam , ne sibi sa-
    meos, qui me in via justiliae confortant, viros san- videalur (Prov. xxvi). Nunquid enim fatuitas
    et monita piens
    gitinum, similes Satanae, oblique appellas; obmutescet? Nunquid lo-
    salutis , quae suggerunt, inter mulierculas et sim- personabit, et sapientia
    mcndacium , et veritas silebit? Nunquid te-
    plex vulgus somniare dicis. Nunquid Deus indiget quetur
    luo jmlicio , ut pro illo loquaris dolos? Docuit ini- nebrae operient lerram, et Dominus noit orietur? Imo
    quilas os tuum , el imitaris linguam blasphcman • tux in tenebris lucet, et tenebrw eam non compreltcn-
    tium, ita ut recte de te dicat Propheta : Noluil in- clerunt (Joan. i). Qua consideratione concaluit cor
    4445 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 1440
    nostruro, et in mcditalione nostra exarsit ignisi A cae pecuniae fraudator in niedium produceris '
    (Psal. xxxvm).. (Matlh. xxv.) Quare nonjudicium et laqueum pro-
    : Loquimur igitar el clamamus , vulpesque parvu- ditoris timttisti, ne similcm reatum similis vindicta
    I*as, quaevineas Domini demolitmtur ( Cant. n ), sequerelur ? Pracvidensper Spirilum sanctum Apo-
    quantum possumus, arcemus, timenles prophetiam stolus te tuique similes hserelicos in Ecclesia emer-
    illam exprobrantero ; Non ascendistis ex adverso, nec suros, qui honum malum, malum bonuni dicercnl,
    opposuistis murum pro clomoIsrael, ut starelis in qtii tenebras lucem, et lucem tenebras ponerent
    prwlio in die Domini (Ezech. XIII). Audiant, non tu, (Isai. v), qui de sentenliis veritatis occasionem in-
    qui aures habes, et non audis; qui oculos habes, et ducendi erroris captarent, cum praemisisset : Non
    •nonvides (Psal. cxin); qui luineii, quod in te est, est potestas , nisi a Deo , ut conjecluram reprobi in-
    Xenebrasfecisti (Luc. xi); audiant, inquam, omnes lellectus amputaret, qum aulem sunt, inquit, a Deo
    cordati qui aures audiendi habent, quam alte aut ordinata sunt. Da igitur potestatem ordinatam ,. et
    non intelligas aut intelligere dissimules neque quid non resistiraus, imo dabimus illico niaiius.
    loqttaris, neque de quibus afiirmes (I Tim. 1). Ad Miror aulem, si in te vel gutta sanguinis est,
    stibjectionem domini Heinrici, quem iinperatoreni quod non erubescis doroinum Henricuro regem di-
    dicunt, nos invitas, et in quantum intelligere datur, " cere , vcl ordinem habere. An ordo tibi videtur jus
    ut per omnia suhditi simiis, quasi apostolico argu- dare sceleri, fas nefasqtie divina et huniana confun-
    mento necessitatem imponis, dicens : Omnis anima dere? An ordo videtur libi in corpus suum peccare,
    poleslalibus superioribus subdila sil; non est enim videlicet (proh pudor! prohnefas!) uxorem propriam
    potestas, nisi a Dco. Qui ergo poieslati resislil, Dei scelere omnibus soeculismundi inaudito, lupanar fa-
    ordinationi resislil (Rom. xui). Quam Apostoli sen- cere? An ordo tibi videtur, cum Dominus dicat-
    tentiam le roale intelligere, pejtts interprelari dici- Defendite viduam (Isai. i), viduas judicii sequitatero
    mus. Si enim omnis poteslas a Dco esl, ut tu intel- poslulantes nefanda contaminatione prostituerc ?
    ligis , quid est quod de quibusdam dicit Doiiiinus Hsec qui ordinata, qui sana dixe.rit, hunc insanica-
    .per prophetam : Ipsi regnaverunl, el non ex me; pitis csse insanus juret Orestes. Usque ad haec mi,-
    principes exstiterunl, et non cognovi eos (Ose. vin). scrrima lempora natura sccretum amavit, sed tra^
    Si omnis polestas a Deo esl, ut lu intelligis, quid ditus in reprobum sensum rex vester, natuj-acin-
    est quod aii Dominus : Si oculus tuus jcandalizat voliicrtira deiexit, qui oronem pudorem ponit in pro-
    te, erue eum et projice abs le? (Mallh. v.) Quid pattilo.
    euim estpolestas, nisi ocultis? Certe Auguslinus in „ Ul atitcm ilia, quae sine numero sunt, taceamus,
    exposilione Apostolicoe sententiae : Omnis anima videlicet concrcmaliones ecclesiartiui, dcpraedatio-
    •
    polestatibus sublimioribus subdila sit (Rom. xni) nes, homicidia, incendia, Iruncationes et his simi-
    « Quod si potestas , inquit, aliquid jubeat quod lia, quac iile polesl, r.os, cnumerare non possumus , •
    conlra. Deum sil, hic contemne polcstateiu, limendo ea qtiaemaxime Ecclesiam Dei gravant, loquamur.
    poteslatem. > Nunquid iniquiias apud Domintim? Audi ergo vera, non fucala. Audi forlia, non faceta.
    Nunquid Christus peccati miiiister esl? Absil! Qtiid Omnis qui dignitales spiriiuales vendit hoereticus
    ergo dicenius? Ntinquid ab Apostolo diversa senien- est. Dominus aulem Henricus, quem regem clicunt,.
    tia prophetieeevulgatur? Augustinus : « Mininie di- episcopatus ct abbatias vendit; elenim Constanlien-
    versas tibias inflat spiritus unus. » Ilaque audia- sem , Rabenbergensem , Mogunlinensem , et plures
    mus Apostolum concordantero, et seipsum exponen- alios, pro pecunia ; Ralisponcnseni, Augustensem,
    tem, et inimicum ultoremque sttum destruenlem, Strasburgenscm , pro gladio ; abbaliam Fuldensem
    Non est, inquit, poteslas nisi a Deo. Quid sequittir : pro adulterio ; Monaslericnseni cpiscopatum (quod
    $4« ergo, inquis, polestati resislit, et reliqua. Ab- dicere et attdire nefas csl) pro Sodomitica imraundi-
    sit? Non hoc sequitur; sed quid sequitur? Qucvuu- tia vendidit. Quae, si impudenler negarc volueris ,
    tem a Deo, ordinala sunt, iiempe hoc esi, quod quae- ]D leste ccelo , teste terra , oranes etiam a ftirno red-
    rimus. 0 lingua dolosa, o cor macltinans malum ! ciintcs scioli concludent : Ergo dominus Henricus
    Spiritus vadens , et non rediens (Psal. LXXVI).Cur haereticus est. Pro quibus nefandis malis ab aposlo -
    mentitus es Spiritui sanclo? (Acl. m.) Arguat lc lica sede excommunicatus, nec regnum, ncc potesta-
    conscientia tua. Ecce fugit impius nemine perse- tem aliquam super nos, quia Catholici sumus, po-
    quente(Prov. xxvm). Cur, ut dccipercs, suppriinere terit obtinere. Sanc, quia fratrum nos odiis faligas,
    verilatem voluisti? Cur medullam, cur animam hu- intellige nulli nos odiura de inaffectione, sed depic-
    jus sententiocftiratus es? Nam, si hoecvcrba de me- tale intenderc. Absit ut dicamus: Henricus inter fra-
    dio sententiae apostolicae tollantur, contra sibi in- trcs attt Christianos reputetur, qui, toties corripien
    conveiiiens et exanimis jacebit. tem Ecclesiam non audiens, sicut ethnicus et publi-
    Impletur sermo divinus , Qui parat proximo suo canus habctur (Matth. xvm). Cujus odium pro
    foveam, incidet in eam (Prov. xxvi). Certe nec cul- magno sacrilicio Deo offerimus, dicentes cum Psal-
    pam furti, nec pcenam evadere poteris. Quid infe- mista : Nonnc, qui oderunt te, Domine, oderam, et
    lix , quid Judici venturo , cum a scrvis negotialori- super inimicos tuos tabescebam? Perfecto odio ode-
    bus Uicrum requiret, responsurus es, qui Domini- ram ilios, el inimici facli sunt mihi(Psal. cxxxvm):
    J447 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1443
    Cujus odii dignilatcm vcritas commendans ait : Si A f Quod vero papam Gregonum, rcgem Rodolphum,
    quis non odit patrein et matrem, fratres el sorores , marchioncm Eggeberlnm pcssimi inlcritus damnas,
    adhuc autem e: animam iuam, non polest meus esse et dominitm ttmm, quia illis supersles est, bonificas;
    disctpulus (Luc. xiv). Non ergo de odio juste repre- liquel profecio , ab omni spirituali te considerationc
    hendir.iliir qui animam nostram , cum a via Dci mancrc vacuum. Nonne bealius est bene mori qitam
    exorbitamus, qui patrem et niatrcm, ct omnem af- male vivere? Beaii enim, qui perscculionempatiun-
    fectum, qui nohis in via Dci ohstat, odisse prsecipi- tttr proplcr jusliiiam (Malllt. v). Jant et Neronem,
    niur. Inde est quod oiniii stadio, onini conattt labo- quia apostolis Pclro cl Paulo, jam el Herodem, quia
    ranitis ut hostes Ecclesioe, nos quoqtie ut advcrsa- Jacolio apostolo, jam ct Pilalum, qttia DominoJesu
    rios caveamus , et non , quia r.ostri, sed qtiia Dei Chrislo supervixerint, beatos acsliinas. Qtia opinione
    inimici suiil, otiio habcamus. quid insaiiius aut infelicius dici potest? Quapropter
    Porro, quod de pace cum omnibus hominibtis ba- et ab hac blasphemia linguant raagniloquam com-
    benda perstiadcs , memiiiissc debes quia , prannisit pescc, nisi forte in numero illorum lc constituis
    Apiistelus : Si fteri polest (Rom. xn). Fieri aulein qni, in fine jtistorum videntcs gloriam, seram ct in-
    non polest ut cum iisqui Deo contrarii sunt pacem fructuosam agenles posnitcnliam, prae anguslia spi-
    habearous. Qnis aulem nescial Domiiiuiii Salvato- B rittis gementcs dicent: Hi sunt quos aliquando ha-
    rcm noii solum pacem conimcndarc, cum dicit: Pct- bttimus in cierisum et in simililudinem improperii.
    cem meam do vobis, pacem meam rctinquo vobis Nos insensali, vitam illorum wslimabamus insaniam
    (Joan. xiv), sed eliam ipsam paccm cxislcre, sictit et finem illorum sine honore. Ecce , quomodo com-
    ait Apostoltis : Ipse csl pax nostra, qni fecii ulraqtie ptttali sunl inlcr ftlios Dei, et inier sanctos sors il-
    unum? (Ephcs. ii.) Quid crgo ail: Pax noslra, com- lornm esl. Ergo erravimus a via veritatis, et sol jusli-
    mendans pacem? Nolite, inqiiit, arbiirari qnia veni' tiw noa luxil nobis. Quid nobis profuil superbia? el
    mitiere pacem in terram; non vcni pacem millerc, scd' divtiiarumjactantiu quid conlulit nobis? iransierunl
    cjladium (Matlli. x). Quid esl hoc? Quarc pax, gla- omnia velttl umbra (Sap. v). Quoenos verba in me-
    tlhim? Qiiare pax bcllitm indicil? Niiuiriim , ut de- inoria adamanlina scribcntcs, onineni similitudincm
    slruatur pax diaholi. Habet enim diabolus pacemi cxtollcntem se adversus vcriiatem Dei contemnimiis;
    suam, de qua Dominus dicil : Cum fortis armatus' cl gloriantes in tribulatioiiibus, calumniari, proscribi
    custodil atrium suum, in pace sunt ea qnw possiclet t ct fxicrminari, dcnique occidi possumus ; flecti vcl
    (Luc. xi). 0 qtiam polcntcr pcr vos satellifcs suos' vinci non possunius. Et cum magno tripudio illud,
    airium siuiiii hoc tcmporc diaboltts ctisiodit, qui,> qttod tti ptier adolesccns , juveiiis frequcntatus ,
    scuto falsilalis el galca periidioe prolccli, nulla veri- noiidura corde senex concepisli, de palrihus r.o-
    latis jacula, ntilla fidci spicula admittitis! Polcsl la- stris cxsiiltamus, qui coiitemnenles jussa priiicipiim
    TOCII Dominus noslcr, utpote forlior armalus super- meruerunl praemia aelerna.
    veuiens, forlem veslrum vinccre et arma in quibus3 Porro sentcnlias tttas diligenli curiosilale truli-
    confidit auferre (ibid.). Non crgo recte culpainiir,> iianles, quasi spiritualia spiritualibus comparare vo-
    si pacem illam onini bello crttdeliorem delestamur,> lumus. Sed sicut
    - quam ipsa Verilas super Hierusalcm flendo rc-
    . Et reliqua non pauca.
    probat diccns : Et quidem in hac die tua , quw ad
    pacem tibi (Luc. xix) ; et qtiam Psalrnus (r.xxtr) : Ccelera desunt; quw midla fuisse leslalur hwc Doclc-
    Snper iniquos zelavi, pctcem peccalorum videns. cltini ciausula : Et reliqua non patica.

    EPISTOLA S. ANSELMI
    ARCIIIEPISCOPICANTUARIENSIS,
    Ad Wilhelmum abhatem Hirsaugiensem
    Docel quid agendum sit cum comite quodamgqui divina celebranlibus sese immiscuefal;
    el cle presbyteris iitconlineniibus.
    Domino ct Palri rcverendo abbal.i GUILIIF.LHO, fra- Ex quo vestra probitas... Reliqua vide in epistoiis
    ler ANSELMUS, in hac vila diuturiiam prosperilatem, ANSELMI, infra, ad annum 1109.
    in futnra oeternam felicilatem.

    COMMENTARIOLUSI HESSONIS

    sceoitjasTici
    l>e traciatione pacis intar Callistum II pont. R.omanum, et Henricum V imperat, anno.
    Redemptoris 1119; deque Concilio Remensi.
    Nunc pritmim ex (encbris in lucem prolatus.
    Yide infrain Callisio II, ad annum 1124, u':i opusculum Hessonislocum oblinebit opportuniorem.)
    1449 APPEND. III..— MONUMENTAGREGORIANA. 1450

    ADDENDA.

    (Col. 1275-76.)

    DE BERENGARH HMESIARM DAMNATIONE MULTIPLICI

    BERNALDI TRAGTATUS.

    (Germania saera, t. II, p. 427, ex edit. P. F. CBJFFLETII.)

    MONITUM.

    Dolendum est tractalum liunc, seu praefalionempotius, ad alium tractatum de corpore et sangu.ne Do-
    mini, ipsius Rernaldi nomine insignilum, in ultimo monasterii nostri incendio a. 1768 una cum apographo
    illius periisse. Testem hujus habeo omni exceptione majorem celss. nostrum abbalem ac principem Mar-
    tinum Gerberturo, qui hujuscemodi monumenta ante falale incendium ainanuensium ope describi curavit.
    Actum igitur fuisset de hoc opusculo, nisi et ex tanto teslimonio et nomen Rernaldi et ex Chiflletii Scri-
    tractatus fuisset conservatus. lnde etiam Chiffletii
    ptoribus de ftde catholica (Divione a. 1656, in-4°) ipseduhium
    conjectura de Rlasiano tractatus hujtis scriptore extra ponitur, quem ipsum hunc nostrunv Rernal-
    dum fuisse styh quoque et argumenti conformitas prodit. Habetur quoque hic ipse tractatus in Colle-
    ctione conciliorum Labbeana t. IX, pag. 1050,desumptus ex cilata Chiillelii collectione; cujus proefationem
    notis illustratam hic praemittere visum est.

    PRvEFATIO CHIFFLETII.

    OhiisseconstatRerengarium versipellem haeresiar- A catus S. Leonispapae IX quadragesimo : qui metu,


    cham affecta jam setate, anno Christi 1088 (1462), ne quos forte occultos haberet etiam in monasteriis
    die sexta Januarii; de quo haecViilelmus Malmesbu- sectatores, primo Rerengarianain haeresim tot con-
    riensis 1. in Hist. Angl.: Quin et ipso die Epipha- ciliis, quot nulla eatenus haei'esis, ab ecclesia catho-
    niorum moriens gemiluque producto recordalus, lica damnatain memorat: deinde ex Patribus docet
    quod (1463) miseros quosdam adolescenlulos primo omnes complices sectatores et conimunicatores dam-
    wtalis flore secta sua infccerit, Hodie, inquit, in clie natae semel pravitatis pari sorte censeri (1465).
    apparitionis suw apparebit miltiutDominusadmeus Jesu Monachum quidem se prodit, cum sub linem opus-
    Ghrislus propter pwnitentiam, spero, gloriam, culi simplicioribus fratribus se adnumerat. Rene-
    vel propter alies, ut timeo, ad pwnam. Nec laudalore dictinum vero fttisse e S. Rlasii coenobio (1466) in
    carult, sed tunc quidenv iilaudato, nempe Hilde- Suevia ex eo fit probabile quod in codice Jurensi
    berto (1464) [qui ei multorum praeconiorum epita- haec de Rerengarii multiplice damnatione adnotatio
    phium cecinitj ftagitioso juvene, et in vita etiam subjicitur catalogo apostolicorum Romanorura, eo-
    clericali obincontinentianv infamato; quod ei recens dCm, ul videtur, auctore conscripto, ct in Grego-
    electo Cenomanensi episcopo exprobrat Ivo Carno- rium VII desinenti : sub quo rzapipyw colligit de
    tensis episcopus epistola 277. cellaeS. Rlasii florente tum reiigione(1467) acprimis
    Prudentius ei funus duxit auctor hic nosler eodem Patribus.
    ahrio 1088, ut ipsemet testatur, ab exordio pontifi- E sex conciliis (1468), in quibus Rerengarii hse-

    (1462) Rernoldus in Chronico obitttm hujus ad R Fundationem autem perfecit Burchardus ab Hasen-
    annum 1085 memorat. burg, frater Cunonis, et ab anno 1072 episcopus
    (1465) Iri editis ita legitur : Quol miseros quondam Basileensis, qui e D. Blasii monasterio, cujus tunc
    adolescens primm mtatis calore secla, etc. advocatianv tenebat, primam illuc monachorum co-
    (1464) Hildeberli Cenomanetisis primum episcopi, loniamt. cum Ekehardo abbate dircxit (Hist. Silvw
    postea archiepiscopi Turonensis opera Parisiis a. Nig. I, pag. 248). Hi igifur, uli et de caeteris ad
    1708 in-fol. edivlitP. Anton. HeangendreMaurianus, Mttrense et Gottwicense ccenobia missis colonis alibi
    una cum proeviaejus vitaehistoria, ubi illum ab im- jam dixirous, codices in S. Blasio scriptos secunv
    pacto hic geminn crimine egregie defendit, uli et detulere, et maxime recens compositos, quos inler
    Natalis Alexander Hist. eccles. sec. xi, c. -6, art. 7. haud dubie erant Rernaldi auctoris opuscula, praesens
    (1465) Idem argumentuin passim tractat in prae- proeprimis, eum in fincm scriptum, ut monacbi a
    cedentibus quoque opusculis. Berengarii haeresi prseservarentur. Quse facile esse
    (1466) Vid. monitum. Qua vero ratione codexlan- iste causa potuit, ut ex Erlacensi monasterio ejusdem
    ad S. Eugendi seu S. Claudii Jurense coenobiiim exemplar ad haud adeo remotum S. Claudii coeno-
    topere a S. Blasii monasterio dissitum pervenire bium mitterelur.
    potuerit si quaeras, haec habeto. Fundaverat circa (1467) Florentem hunc monasterii sui statum
    ann. 1090 Cuno ab Ilasenburg Lausannensis episco- jhaud uno loco memorat Bernoldus in Chronico ad
    pus Herilacense scu Erlacense cosnobium in insula ann. 1083, 1094, etc, licet de primis Patribus nihil
    S. Joannis, lacui Rieiensi adjacente, in Helveticae ibi referat.
    BurgtindiaeRaurica plaga, nunc in ditione Bernensi. (1468) Ilia tanlum concilia recenset Bernaldus a
    ^_ PATKOI. CXLVIU.
    1451 AD OPEUA S. GREGO.RUAPPENDICES. 1452.
    .resiin e,xagilalam afiirmai, primum fuit Romanuiii, A carunt, tum aliis falsissimis. ,de causis, tum ctiam
    cui praeftiit Leo papa IX, post pascha anni Christi quod catholicam et apostolicam fidem de corpore et
    1050. Secundum Vercellensc anni ejusdera mense sanguine Domini in quwstionem poneret, ac hwrelici
    Septembri subeodem ponlifice(1469). TeirtiumTuro- Berengarii anliquus essel discipulus.
    nensc anni 1035, praesidenle Hildebrando, Victoris Sic ergo opinamur, concessam Berengario priorem
    papae legato, postmodum Gregorio papa VII. Quar- audientiam a Gregorio in concilio Romano, quod
    tum Romantim cpiscoporum cxm, sub Nicolao papa Novembri mense anni Christi 1078 celebratum cst:
    II, mensis Aprilis anni 1059. Qiiintum Ronianuni.. ubi cum verstitits senex errori stio mtilta, praeserlim
    sttb Gregorio papa VII. Sexlum iiem Romanum' cx Auguslino malc intellecto deprompta, obteiHlisset,
    suh eodem, episcoporum CL, lncnsis Februarii.anni ainplius pronuntiasse pontificem, actotius rei deci-
    1079, qiii aiictor hic lestatur Se interfuisse. Et prio- sionem in proximam synodum post tres exinde-men-
    runi quidem quatuor synodorum meniinerunt Lan- ses, aiini scilicet f079 mense Februario ageridam.
    francus (1470) el Guiimundus in suis libris adversus distulisse; interim jejunia imperasse et preces ad
    Berengariura. Sextum habeni Conciliorum lonii. At fmpetrandam divinanv openi, ne praepropere de re
    quinlam illam sub Gregorib VII, e duabus priorem: tanta Videretur statuisse. Non enira de daronando
    praeler auctorem hunc nemo, quod sciam, litleris solum Berengario agehaiur, quod jam quatuor ante
    prodidil (1471). Sed unani aliquam fuisse oportuite syuodis factum constabat.; sed curandum erat pio
    quinque ante anniim 1079 sub eodem Gregorio Romae pastori, ut, quae post Berengarium deerraverant,
    celebratis; el illam certe, ut putamus, quae anni 1078 oves non paucae ad catholicae Ecclesieecaulas redu-
    meiise Novembri coiit. Eienim scribit hic auctor p cerenlur. Expendendaj igitur erant Berengarii cx-
    Berengario audienlianv in duahus synodis generali-' ceplidnes, docendique synodi Patres onines, quam
    bus Romae a Gregorio papa VII fulsse concessam, ille vel Seripturae divinae vel S. Augustini aliorurove
    e.t in posteriore duntaxat compulsum refert ad ab- doctorum veterum abutens verbis ab eorum menle
    jurandam hoeresira suahi, et fidem catholicam pro aliena loquerelur. Nihil hic eral quod iri prudehtis-
    fiiendam. simo ac piissimo pontifice redarguercnt schismatici.
    Hine nimirum Benno pseudocardinalis (1472) oc- Sed '-hi niinirum suis illis portentosis caliiinniis iil
    casionem arripuit calumniandi, et de sanctissinio consecuti sunt, ut in virum sanctissimumodioefferaii
    pontifice isla menticndi: Idem prwsumplor, inqtiit, ab optimo quoque insariire ac furere crederenlur.
    jejunium indixii cardinalibus, ut Deus ostenderel quis De Christino, ut iste ait, ad annum 1088 janv
    rcclius senlirel de corpore Domini, Romanane Eccle- episcopo, qui cum Lanfrauco haud nvulto anteepi-
    sfa, an Bcrengarius. Per Itoc manifeste probatus in- scopatum Reringarianam heeresim scriplis confuta-
    fidelis, cum 'in Nicmno concilio scriptum sit quia rat, haereret mihi scrupulus, nisi appareret liiihc
    «clubius in fule mftdeiis est.» Quibus cousentanee ipsum esse Guitmundum (1474) episcopum Aversa-
    episcopi schismatici noveihdecim anno 1080 ipso die nunv.Cum eniin apud Petrum Cluniacensem inlibro
    Pentccostes adversus Gregoriuni Moguntiseeongrc- contra Petrobrusianos hoereticos, § Post baptismum
    gati [de qtta pseudosynodo abbas Urspergensis ad ne.galum,nonlongeab initio (t. XX.IIBiblioth. PP.
    annum 1080 (1475)] illtim pontificalu indignum judi- Lugd.,y>.1057), tres tautum mcmorentur, qui cou-
    summis pontificibus contra Berengarium celebrata. P adoptarunl: qtti vero falsi in plerisque convictus a
    Caelera particularia in Francia proccipuehabita enu- Baronio, utroquc Pagio, Natali Alexandro, ac ipso
    merat Nalalis Alexander Hist. eccl. saec.xi,dissert. 1, Fleurio, nonnisi impudentissirotis calumniator fuisse
    ubi ciutcta haec curalius examinantur. nianifeslc comprobalur.
    (1469) Legendus hic est Mabillonius in observa- (1475) Item Baronius adh.a. ntim. 18.scq.
    tionibus suis De raultiplici Berengarii damnalione (1474) Guitmundum Aversanum episcopum fuisse
    (Yeti analect. uov. ed.,p. 513),ubi non sinescrupiilo hinomiiiem,-aperte colligitur ex Paulo Bernriedensi
    ulrumque hoc concilium ad annmn 1050 collocat, in Vita Gregorii VII, uhi agens de legatis papoe ad
    lnoltis praecipue auctorilate Hermanni Contracti, convenlum Forcheimensein ann. 1077 missis illos
    coaevi,qui pariter tttriqiie eumdem annum in chro- iia enumeiat : IH anteni erant legaii,' Bernhardus
    nico suo assignal. Sibi ipsi tamen hatid satis constat S. R. E. cardincilis diaconus, iietn alter Bernhardus
    Mahilioniiis, dum Saec. V. Bened., p. 895, eamdem abbas religiosus deEctssilia... qui etiam secum duxit
    synodum Romanam, in qua sim.nlGerardus Tullen- egregium doctoremquemdam, nomine Ghrislianum,
    sis episnopus sanctis ascriplus est, ad annum 1049 postmodum Aversanw urbis episcopum, cujus opus
    collocat cx eo quod ista praecedere debtierit solem- exstat eximium conlra Turonensem Berengarium. D.
    hem corporis ejusdera sancti elevationem Tullis ab Rivet auctor Historise lilteraiise Fraiicise (t. VIII, p.
    ipso papa circa finem Oclobris factam : quod ipsiim 556) in ea est opinioiie, Guitmundum nomen suum
    quoqus sentit P. Bouquet in sua colleciioiie l. XI, primum mutasse Roinee, quo ex suo S. Leulfredi iri
    p. 474. Ast ulrumque ann. 1050 fuissc factuin patet Normannia coenobio confugerat, ut hac ratione la-
    ex litteris canonizationis, in quibus synodus isla _ teret Wilhelmum Angiiaeregcm, qui illiim ad digm-
    circa Nonas Maii celebrata dicitttr, cum illa anni " lates ecclesiasticas promovere meditahatur. Christia-
    1049, die 11 Aprilis, habita fuerit. Vid. Natalis num eum pariter appellat Annonymus Mellicensis
    Alexander 1. c. cap. 90, De scriptoribus ecclesiasticis; ubi vero sibi
    (1470) Lib. De corpore et sanguine Domini, c. 4; haud constat. Poslquam enim cap. cif. retulit
    et Guitmundus inilio libri I. Vid. Nat. Alex. Chrislianum ponlificem Apulorum (adeoque Aver-
    (1471) Igitur si nemo alius hujus synodi meminii, sanunv), qui contra Berengarium invictissirne
    Bernaldus hic is ipse est Bertholdiis Conslaiitieiisis, dissertterit, quod utiqtte Guitniundtiin nostrttm
    qui in suo Chronico ad ann. 1078 hoeccadem ha- denolat, mox tamen cap. 102 alium inducit
    het: In synodo isia Romana aulumnali Berengarius Guidmundtim, qui et Chrislianus, primo in mo-
    Andegavensis canonicus, ut ab hmresi.sua resipisce- nasterio Stabutaus monachus fuit, ubi dum abbas
    rel, synodaliter convenitur, eique indnciw usque acl constitui atque ud alternm locum regendiim miili
    proxime futuram synodum dantur. Vid. Mabillon. 1. debuisset, aufugit, ignolamque provinciam appetens,
    c, p. 515, ct Natalis Alexander 1. c. ne posset qgnosci, nomen mutavit in melius, assumens
    (1472). Rennonem hunc pseudocardinalem , si scilicet Chrislianitatis vocabulum cunclis commnne
    lanien unquam exstitit,coeteris scriptoribus usqueVad fidelibus. Taitdem vero requisilus et repertus, sub-
    Saecultimxiu ignotus, *inter veritalis Ecclesioesujo Gregorio VII Aversw faclus est episcopus. Asl pet
    tesles cohnunierat Flaccius Illyricus, cujus etiam peram hic Christianus seu Guitmundus Aversanus.
    librttin Dcvila et gestis Hildebrandi operi suo p. 220 confunditur cum aliero Christiano cognomine Druth-
    iitseruit, aliique postea egregium liunc tostem avide maro, srcccli IX scriptore, qui ex Corbeia Veteri,
    1455 A?PEND. III. MONUMEXTAGUEGGRIAXA. 145 i
    tra Berengarium nnros scripserunt, videlicet Laii- A Christinns (imo Chrisiiaiius) nur.ciipatus sit; aat
    francus, Guitmundus et Algerus; Algerum (1475) certe scriplorem hunc memoria lapsum pro Guil-
    qtiidem cosstat nec fuisse episcopum, nec forle niundo Christinumhic posuisse.
    natuni anno 1088, quippe moiiachus facttis Cltmiaci Quod denique dicitur de forma profitendse
    post obitum Friderici Leodiensis episcopi anno fidei catholicee, vel abjurandihabefur erroris ab Ephesiji»
    Christi 11-21,vt Kalendas Juuii veneito enecati, in synodo haareticis prsescripla, illa quideui iu
    Petri Venerabilis disciplina ditt vixit, utipse tcstatur epislola Cyrilli seu concilii Ephesini ad Ncstorium,
    Petrus abbas epislola 2Tibri m, et Chror.icon vetus quoe incipit Cum Salvator nosler, et inscribitur in
    Cltiniacense apud Vvionem 1. n, Ligni viim, cap. 62. codice canonum vcteris Eceleske Romanee canon
    Qtiare.cum ante anniim 1088 nullus tum episcopus sancti Ephesini primi concilii, cxsiaique in actis
    adverstts Berengarium scripsisse rcperiafur, Lan- Groeco-Latinis p. i, cap. 26; qna: laineii, ut appa-
    francoet Guitmundo exceptis, et hic attctor a Lan- rel, in codice quo usus est hic auctor caput obtine-
    franco et Chrisiiuo episcopis id faeliim dicat, aut bal qiiintum deciniuni.
    binominem fuisse ptitamus Guitniundum, ut etiam

    DE BERINGERIT H/ERESIARCILE DAMNATIONE MULTIPLICI.


    I. Reringerius (1476) Andcgavensis heercsim sui B vocavit aiidiendtim. Ad h.mc synoditm non ipso
    tiominis condidit, ct veritatem Dominici corporis Bcringenus, setl quitlam ejus fatttores pervciiertml,
    ct sanguinis contra evangelicam veritatem abnegare qui se legatos cjus asserentcs, eumqnc defendere
    praesumpsit -.viJelicet asserens panem et vinum in volenies, in priino aditu defecernnt. Doninus atiiein
    sacrificio Domini non vere nec essentialiter, sed fi- apostolicus ittTtiijj synodali judicio sentcntiam Bc-
    gurate tantum convcrli in corpus ct sangtiinem Do- ringerii, el librum Joannis Seoti (1478) De corporo.
    minicum-, quod „ealholicaBfidei et evangelicae veritati Domini, sub anailicmate damnavit, ct fidcm qi;a.r»
    apertissime- ailversatur, uti SS. Palres docuerunt. oinncs calholici dc vcritate corporis et sangttini:;
    II. Qnapropter S. Leo papa nonus eamdem hoKrc- Domini liacteiius liabticruiit, ct adhitc habent, con-
    sim suo tenipore ad apostolicam sedem per litteras firmavit. His utrisque synodis donnnis Laiifraiicus,
    ipsius Beringerii delatam (1477) generali synodi non multo post Anglorum archicpiscoptis, scribens
    jndicio ventilavit, cl ventilalam syr.odali judicio contra Bcringeriuni seinterfsiissc fatelnr: inquarttra
    damnavit. Ipsum qtioque Beringeritim conimiinioiic priore de Beringeriana hseresi se infamaliiin et ex-
    Ecclesiae privavit, qtiani ipsc Dominici corporis et ptirgatum, sed in utrisqtie cjusdcm hoereseos dam-
    sanguinis ccmmunione suis asserlionihtis voluit nationi cum omnibiis calholicis se assensissc testa-
    C
    privarc. Dcinde ipsum ad proxintani tunc synodum ttir (1479).
    in proximo Seplembri ab eo Verccllis celebrandam 111,Viclor quoque.papa, et iii sede et in auctori-

    >ibi monachus erat, ad Stal.inler.se monastcrium vo- velamine legilur, beite, piene, perfecte; sequens Guit*
    caius, juniores ibi diu sacras liiteras docuit, qnihiis . niundus melius, plenius, perfeclim; uliinius Algerus
    ctiam Conimentarium suum iu Matthaeuni inscripsit oplime, plenissime, perfeclisetme disstruit, adeo ut
    (!. XV Biblioth. PP. Lugdun., p. 80). Id cum Mcl- niltil etiam scrupulosissimo lectori qnwrendum reli-*
    licensis a Guitmundo factuni scribat, lapsus omnino queril. De duohus his tiltimis ita conset Erasmus in
    fuit Druthnjarum cttm Guitniundo confundens. Vid. prosfaiione ad eoriim o.pera Anlvvcipiaaa, 1556 a sc.
    Hist. liltcr. FrancioeT. V. p. 84. cdila : Guitmundus acrior est et ardcnlior, ac plns
    Quo auiem temporc Aversanus cpiscopus factus habet spiritus rhelorici; hic Algerus scddlior est et
    sii Gnitnnindus seu Chrisliarius, coiilrovertunt scri- religiosior ; uterque tum dialeclicw tum reliquw plti-
    piores ;a!ii namqiie id jani a. 1001 sub Alcxandro losophiw belle peritus, licet citra obslinationem. Cos-
    ll, alii siib Gregorio VII, nonnulli sub Urhano II tertini Algeri libri tres De sacraroeulo corporis ct
    contigisse referunt. Horum primos falli ex snpra re- sangitinis Domini, quisoli fere ex reliquis illius ope-
    lato Pauli Beriiriedensis testimonio conslat, vi cujtis ribus aeiatem tulere, haheniur etiam t. XXI Biblioth.
    ann. 1077 nccdum crat episcopus. Pagitis in crilica PP. Lugdun.
    ad ann. 1105 id a Grcgorio VII factum sustinet ex D (1470) Hoc modo in hoc opusciilo compelialtir
    Ivonis CatT.otensis dccreto (parte tv, c. 215), ubi Berengariits, errore lameii, tit videiur amaiiueiisis,
    cap. Si consueludinem.CjTCgorhisinscribitWiroundo quanquam alias ambo hscc nomina promiscue usnr-
    episcopo Avcrsano quem et r.os eiimdcm cum Chri- pai-i soleant.
    s:ino sett Christiano esse arbitramur, sectindum (1477) Id ipstim iisdcra fero verliis refert idemBer-
    sciiicet liu.iiisnominis illius sedis anlistitero (UGiiELL. noldtts in Chronico ad ann. 1050 in cotlice aulogra-j
    Jial. sacr. t. p. 487). Opera illius exstant t. XVltl pho Monacensi : Bominus papa synodum liomm posi
    Bihliol-h.PP. Lugdun., ttbi .archiepiscopus vocatur pasclia collegit, in qita hwrcsim Beringerianam, mtpcr
    oh pallii honorem ipsi a papa coucessum. Rec.le ad apostolicam sedem delatam, damnavit. Ilem m
    igitur se habet Chifflelii conjectura. aulumno synodum Vercellis collegit in qua eanuiem
    (1475) Algeri scholastici primuin Leodiensis, dein hwresim anathematizatit; qiiae qtiidem in Herroari
    Cluniacensis monachi, elodum iilo adhuc vivente codice Augier.si haud leguntur.
    scripsit Nieolans canonicus Lcodii, quod in Analectis (1478) Est hic Joannes Scolus Erigena dictus,
    s<iisp. 129 edidit Mabillonius. Honorificaiii pariler saectilo nono Oxoniensis professor, quem antcsi-
    ejnsdem jam defuncli mentionem facit Peirus venc- gnaintm hahuit Berengarius. Vid. Natalis Alexand.
    rabilis abbas Cluniacensis L. m, epist. 2 (Bibliolh. Ilisi. eccl. saec. tx, dissert. xiv.
    Clun. p. 798); atque in citata conlra Pctrobrusia- (1479) Libro De corpore et sanguitie Domini, cap. 4
    nos epistola de tribus istis Berengarii antagonisiis inierejtis opera edit. Paris, a. 1648, p.:-254, de Vevr-
    hoc fert jitdiciuni Horum primus Lanfrancus de ccllsnsi ccncilio agcns, iterocruc Guiimuniius 1. m.
    veritate corporis et sangninis, qum sacrantentorum
    1453 AD OPERA S. GREGORII APPENDICES. 1455
    taie succsssor S. Leonis papae, misso legato in Gal- <Lsi ego ipsc aliquando contra hsec sentire ac praedicare
    lias, vcncrabili inquam ITfldebrando tunc archidia- praesumpsero, canonum severitati subjaceam. Leeto
    cono,sed nostritenipoiisaposiolico(1480),gencralem ct perleclo spontesubscripsi (1482). sFormara aulem
    synodum Turonis congrcgavit: in qua ipse Beringe- hujus jurainenti et anathematis ita sancta Ephesina
    rius accepta optione defcndendi se, cum se penitus synodus quibuslibetabdicandis haercsibiiscapilulo 15
    defendere non possel, sub jurejurando propriam prsescripsit, etde hajrcsi infamatos nonnisi per hu-
    hseresim anathematizavit,et commuriem sanctae Ec- jusniodiahdicationcm hecresis expurgari debere de-
    clesiaefidem dc veritate corporis et sanguinis Domini crevit : unde et a Beringerio talera receperunt satis-
    se deinceps servalurum sub eodem juramenlo pro- faelionem.
    misil; licet postea ad eanidem haeresim redierit. VI. Hanc juratoriam professionom Beringerii
    IV. Nicolaus autem papa eidem Beringcrio Romae domniis pnpa Nicolaus stalim per diversa transmi-
    in generali synodo (1481) audientiam concessit, cau- sit regna, ut omnes Deo gralias agercntpro ejus con-
    satnque cjus cum centum tredecira episcopis syn- versione, qu.-.niam pridem multum scandalizatisunt
    odali judicio venlilavit. Sed ille[iterum, cum sectam de ejus aversione. Sed Beringerius more suo ad
    suam defendcre non valeret, tandem quasi correptus proprium vomitum redire non timuil,et ultra omnes
    libros propriae hsereseos in conspectu domni aposto- * haercticos, Romanos pontifices et sanctam Romanara
    lici el totius synodi manu propria concremavit, et Ecclesiam verbis et scriptis blasphemare proesum-
    crrore abnegalo catholicam professionem, quam in psit. Nempe S. Leonem papain non pontificem, sed
    Ttironensi concilio fecerat, sub jurejurando ilcrum pompilicem et pulpificem appellavit; sanctaro Ro-
    renovavit, ila pronuntians : manatn Ecclesiam vanilatis concilium el Ecclcsiam
    V. < Ego Beringerius indignus diaconus ccclesise nialignantium; Roinanam scdeni non apostolicam,
    S. Maurltii Andegavensis, tognosccns vcram caj.ho- sed sedem Satanse dictis ct scriplis"non timttit ap-
    licam el aposlolicara fidem, anathcmalizo omnem ptllare (1485). Sed haercsimsuam posl tot synodicas
    haircsim, praecipue illarn de qua hactemis infamatus damnaiiones et abjtirationes clanculo per discipulos
    sum, qtiae astruerc conalur panem et viniini, qtiaein suos nsquequaque non ccssavit disseminare,el quos-
    allari pomiiitur, post consccrationem solummodo liiiet incauios veneno suoehoereseos iniicere.
    sacramenlum, ct non veruni corptis et sanguincm VII. Unde venerabilis papa Alexander. succcssor
    Domini nostri JesuChristi esse,ncc posse sensualiicr Nicolai papae, litteris cunv satis aroice praemoitiiit
    nisi in solo sacramento manibus saccrdotum iractari ut a secla sua cessaret, nec amplius sanctam Eccle-
    vel frangi, aut fldeliurodenlibus atteri. Consentio au - -, siam scandalizaret. Ille auteni ab inceplo desistere
    tenvsanctoe RomaneeEcclcsioeet aposlolicaesedi : et. 'J noluit, hocque ipsum eldcin aposlolico litteris suis
    ore ct corde profiteor, de sacramentis Dominicee remandare non lirauit (1484).
    niensae eam fidcm (nie) lenere (ruam domntis et VIII. Quapropter reverentissimus papa Gregorius,
    vencrabilis papa Nicolaus, et haec sancta synodus sticccssor Alexandri, iteruni eideni Beringerio au-
    auctoritate evangelica ot aposlolica lenendam tradi- dientiam in duabussyiiodisgerieralibusRonise (1485)
    dit, mihiqiie firmavit: scilicet panem et vinum, qtsoe concessit. Sed cum ipse sectam suam catholicoe
    in altari ponuntur, posl. consecrationem non solum fidei conti-ariam denegare non posset, iterum sub
    sacramentum, sed et veruni corpus et sanguinera .juramcnlo eamdem abdicare, et fidem catholicanv
    Domini nostri Jesu Christi csse, ct sensualiter non profiteri delegil, sicut in superioribus conciliis fe-
    solum in sacramenlo, sed in verilate manibus sacer- cit.
    dotum tractari, frangi, et fldelium dentibus atteri, IX. Tol igilur conciliis Beringerianam haeresim
    jurans per sanctam ofioOo-tov Trinitatem, et per hnec damnatam percepimus tum ex fidelium relationc vi-
    sacrosancta Christi Evangelia. Eos vero qui conlra rorum, qui eisdem conciliis interfuerunt, tuin ex
    hanc fidem vencriiit,ciim dogmatihus et scctatoribus scriplls religiosorum virorum, qui de his fidelis-
    suis aeternoanafhcmaie digncs csse pronuntio. Quod D siinc scripserunt. Nani eadem concilia nostris tem-

    (1480) ScdannolOaS quo haoc scripta siint, janv stant; pauca enim Berengarii scripla acl nos per-
    deiuncio. De Turoncnsihoc conciliovid. Labb. t. IX, venertint. Legendi hac de re Natalis Alexander Hist.
    pag. 108, ex Guitmundo et Lanfranco, aliique scri- eccles. stec. XI, dissert. i, Bulaeusin hist. universit.
    plores passim ; nec non Bernoldus in chronico ad Paris. 1.1, a pag. 405, ac Rivelus Maurianus. Hist.
    ann. 1055. litter. Franc. t. VIII.
    (1481) Scii. an 1059, qtiaiuvis Bernoldus in Chro- (1484) Excerplo Rernaldo nullus liujus rei mentio-
    nico id anno lOOOprimuiniisdemfere verbis referat. nemfecit, nec quidquara suh hoc pontifice contra
    (1482) Jurainentum istud etiain referlur in actis hunc haerelicuni actiim legitur, nisi quod Maurilius
    hiijus concilii apud Labbeum t. IX Concil., p. 1112, Rothomagensis archiepiscopus concilunn adversus
    ct apud Lanfraiicum, quod Berengario firinandum ejus errores ann. 1065 celebrarit, ut scribit Mabil-
    obtulit Humberlus cardinalis jussti papoe a se con- lonius Analect. p. 514; quod taiiien alii jam ann.
    scriptum. IIoc in hairesis abjttratione faciendum prae- 1055 factum volunt.
    cipitur in S. Cyrilli Alexandrini epistola ad Neslo- (1485) Scil. x Kal. Dec. ann. 1078, ubi, teste
    rium, in actis concilii Ephesini Labb. concil. t. III, Rernoldo in Chronico, Beringario induciw usque ad
    p. 597, n. 2, proxime fulnram synodum datae sunt, qtiae mense
    (1485) Omuia hsec ex Lanfranco abunde con- Februario sequentis anni 1079 celebrata est.
    4457 APPEND. III. — MONUMENTAGREGORIANA. 14B8
    poribus infra qiiadraginla annos celebrala reperiun- A quiajuxta assertionem S. Augustini oranis Catlioii-
    iuv, quoJ'aniii ab exordro pontificatus S. Leonis cus securus eam detestatur, cui Ecclesiam univer-
    (IX) papae usque iu proesentemannutn (1486) com- salem in apostolicis sedibus roboratanv non coro-
    ptilanlur, «jui est ab Incarnatione Doraini 1088. municare cognoscit. Itera Augustinus . (1. vu De
    Unde et adhuc mulli vivunt qui eisdem con- baplism., cap. 53): Id autem, inquit, fiducia securw
    ciliis interfuerunt, qui el nobis de eisdem conciliis vocis asserere securum est, quod in gubernatione Do-
    fidelissimetestiDcali sunt. UTtimaequoque geiierali mini Dei nostri el Salvatoris Jesu Christi universclis
    synodo sub Gregorio papa septimo anno Dominicoe Ecclesiw consensioneroboratum est. Hoc utique qui-
    incarnatlonis 1089, nos ipsi interfuimus (1487), et libetCatholicus simpliciter sapiens et sapienter sim-
    vidimus, quando Beringerius in niedia synodo coiiv plex dum fideliter attendit, cavillationes haeretico-
    stitit, el haeresirivde cor.pore Domini, sicut supra runi, quorum sermo ut cancer serpit, eliam audire
    diximus, coram omiiibusproprioe manus sacramento contemnit; dum tanlum securus sit quid credere
    abdicavit : vidclicct sub praesentia Grcgorii papae, debeat juxtaSS. Patrum attestatiouem et universa-
    Heinricipatriarehse Aquileiensis, el reverentissiino- lem Eeclesiee consensionem.
    runiepiscoporumPetri Albanensis, B.AnselmiLucen- XI. El nos quoque liujusmodi simplicibus in hac
    I schedula sallsfacere proposuimus, videlicet testimo-
    sis, Landulfide Pisa, Reginhcrii de Florentia, Hugonis B
    Diensis, Altmanni Palaviensis, et reliquorum ceu- nia SS. Patrum de veritate corporis Dorainici sim-
    lum qttinquaginta episcoporum et abbatum, et innu- pliciter proponeiitcs, et synodales Beringerianaehao-
    merabilium clericorum. reseos daniuationes lideliter subnectentes (1488).
    X. Iiorum igitur conciliorura lam generaliura et Nec necessarium nobis videbalur, ut singulares Be-
    apostolica auctoritate tam principaiiter firmatorum ringerii nsenias enumeraremus, et enumeratas sin-
    sanctiones conlra Beringerianain heeresimnobis suf- gulariter annullaremus: praesertim cum eruditis-
    ficere debent, cum SS. Palres eliam unius generalis simi doclores, Lanfrancus, inquaro, el Chrislianus,
    concilii auctoritatem contra" quamlibet haeresira ambo religione et eruditione Christianissinii non
    suflicere censerent, quod tamen concilium Roma- multo post episcopi (1489), de his enucleatissime
    hus pontifex non per se, sed per suos legalos fir- scripserint, et siugulas authenticis rationibus invi-
    masset. Sic enim Nicaenumconcilium conlra Aria- clissime proscripserint. Illorum quippe libri etiam
    nos, Constanlinopolitanum coiilra Macedonianos , curiosissimis perquisitoribus sufficere possunt, ut
    Ephesinum contra Ncstorianos, Chalcedonense con- singulas tergiversaliones Beringerii deprehendanl,
    tra Eutychianistas suilicere statuerunt : quorum et quibus rationibus annullatae sint, consequenter
    nullum Roraani pontifices per se sed per suos lega- agnoscant. Non ergo necessarium fuit ut nos illas
    tos canonizaverunt. Multo magis ergo nobis plures jam aliquantulum sopitas et in aeternum sopiertdas
    synodi generales contra unam solam hseresim sttfli- enumerando suscitaremus , et post synodicas
    cere debent, quibus ipsi Romani pontifices inter- damnaliones iteruro cum eis catholicorum aures
    ftserunt, et ipsas praesenlialiter apostolica au- offenderemus.
    ctoritate firmaverunt: praeserlim cuin ipsi in tot XII. Haec autera in fide schedulse simplicioribus
    synodis ab invicem non discrepaverint, sed omnes fratrihus, nostri inquam similibus (1490) fraterna
    unanimiter Beringerianara hoeresim in diversis con- praemonitione suggerimus, nt diligentissime praevi-
    ciliis sub anathemate damnaveriut. Indubitanter dcant ne uspiam haereticaepersuasioni conlra calho
    sane cuilibet Catholico, qui non omne quod credit licam et apostolicam fidem assenliant; nam juxta
    rationibus comprehendere quaerit, ut fides habeat Aposlolum facientes et consentientes par pcena com-
    nseritum, cui humana ralio non dat experimentum, plectitur, et juxta B. Gelasium omnes complices,
    illa inquam catholica tot generalia aposlolicae au- sectatores et communicatores damnatae semel pra-
    ctoritalis ' concilia contra hauc hseresim sufficiant, vitatis pari sorte censentur; et juxta S. Ambrosium
    O

    (1486) Quo scilicethaec scripta sunl. ctatulus de Bermgarii darnnatione nonnisi appendix
    (1487) Patet hinc ratio cur Bernoldus in Chro- erataut preefatio. Jacturam illius in prsevio monito
    nico auctiore de ista synodo anni 1079 talia retule- ieploravimus, quod deprehendisse mihi visus sum
    rit, quae nuspiam alibi legunlur, ac manifeste ocu- iireodem codice Weingartensi, in quo alise pariter
    larem eique praescntem testem produnt. Crejiderim Bernaldi lacubrationes superius edilae continentur,
    Bernaldum ceu canonum peritissimum Romam per- ubi duoejusdem argumenti iractatus reperi, quorum
    venisse in comitatu sive Ailmanni Pataviensis epi- primus sine titulo iucipit: De corpore Domini sic
    scopi et legati apostolici, sive abbatis Augiensis, opporlune videlur agendum, etc.; in quo eadem
    quem pariter ad illam synodum perrexisse scribit quoque Berengarii abjuralio exslat: alter vero,
    in chronico aucliore ad e. a. Atque hac occasione seu Quwstiones de corpore Domini, prioris nonnisi
    Gregorio papaeinnotuisse videlur Bernaldus, cujus continuatio est. Cum vero neuter nomen auctoris
    dein jussu ann. 1084 ab Otlone iegato presbyter. et prseferat, ac insuper a stylo Bernaldi abhorreat,
    poenitentiarius aposiolicus fuit ordinatus, ut ipse de hic iuserendos haud duximus, etsi luce publica di-
    se in Chronico fatetur. gnos.
    (1488) Precessit igitur aliud Bernaldi opusculum (1489) De his plura noiala supra not. 1474.
    De veritate corporis Doniinici ex SS. Palium tesli- (1490) Similcm phrasim Bernaldi videre passim.
    nioniis pro niore suo couciniiattiui, cnjus hic tra- cst in cacteris ejus opusculis.
    1*59 OEtDO RERUM 1400
    ct alios SS. Palres (iiieuilibcl hoeretictira esse con- A Ecclesia crcdendum slaiuerit. Hoc ergo diligenter
    siat, quicunque in fidei doctrina sancta Romana uotare, et nolatum diligentcr observare dcbcmus, ut
    Ecclesia discordat. Est autcm in superiori jtira- ct nos damiiemus quod ipsa damnavit, ot rccipiarons
    ineiito quod aposiolica el synodalis auctotifas firma- quod ipsa rccipit; ne nos ipsi jure daniucmur si vtl
    \ i(, el Beriiigerio ad salisfaciendum propostiit, saiis baeresi assentirc, vel a sancfa Romana Ecclcsia
    breviter ct distincte coinpreheiisum vel in quo ip:-;e quoquo modo dissentire detcgimur.
    tnavcrit, vcl quid sancta Romana ct universalis

    QU.E IN HOC TOMO CONTINENTUR.

    .S. GREGOlilVS VII POSTIFEX ROMANVS. Vila,electio, Rcs GeslaiS. Gregorii VII. AuctorcOnii-
    1'HOI.OGO.ViKIN'A. [lirio Psnviuo. 11!)
    Klogiumex MaiiyrologioItomano. 9 CoustituUonescirca uovain Uomani poiitiiiciscleclio.
    I.ege&daex BreviarioRomaiio. 9 neiii. lol
    AcTAEXBOI.LAND. 1I NolUia ex conciliisMansi. 1S*i
    ('.ommeulariusprsnvins. ff Apologiapro GreirorioVII contrasectarios. 1S9
    — Al IibrumPauli Bernrifiilensis
    >5I. Laudaloresel defensores ifefniicli,Vita a Paulo rii VII ProcomiumJacobiGrelsi-ri. d e rebus geslis Grego-
    tiernriedensi scripta, Ar.taponlilicaliaIriplicia. 11 2!9
    —
    § II. De irauslaliorie corporis, el eullu 1!. Crego- Prolegomenain Vilam Grexorii VII. 2i,'j
    riiVII. 10 ex
    Excerpiutn Grelseri di^sertatioiiede concilio Wor-
    —
    § III. De monaelialuS GregoriiVtl et lemporePii >- niaticiisicoblra GregoriumVII. 2£9
    rjttts Cluniacensisal>eu Kesli. 25 Excerpia. 231
    § IV. — ijuotnodoci-ainiVallumbrosaiionuper ascripms —
    I. De juramenlo quod Uciiricus IV Gregorio Vlt
    sducttisliic est. 29 pr.rslitit. 231
    «jV. — SleimuaSancliGenealogicumejusquo ordiii.-uio deII. — De epistola principimiimperiiaf IiiuoceiiliuuiIlf
    vyt copalis. 3+ eleclione OtlionisIV iu iinperatoi-Rm. 5w
    VITAS. Grogoriiauo.torePauloBcrnriedensi. 3!) Disserlaliode ollicioS. Gregorii VII. 23i
    CAP.1. — Nomen Ilildobrandi,el liuic cmiloniiia ignis Notiiiadiplomalica. 279
    iniracula circa ijisuuioslciisa.Acta usque ad anuum1052. S. GIUSGORIlVII OPHRUMPARS PRIMA. — R!C-
    39 GISTRUM.
    —
    CAP.II. Miraru'ael gesla anle papatum. 41 I IBERPIUMUS. 2K5
    T.AP.III. — Kleclioad papalumet hauc secula visioco- Ecisr. I. — Ad Desideriuinal)ba'em. SSS
    litiiibi;: morbi divluilusGiegorio iuiKiissiel ablnli, a3gri KPIST. —
    II. AdGisulfumprincipemSalernitaiiiim.2»S
    Miiali. 49 EPIST.III.—Ad Guibcrtutn Havenaaleiiiarchiepisco-
    CAP.IV. — Gregoriidecretales epislolas"^contra Sinio.- puni. 280
    liiiicosel farnicarios. 54 EPIST. I V. — Ad Beatricciii dupissam, TJgonem, elc.
    CAP.V. — Conjuraliolii vitamS. Gregorii.Comprehen- 287
    sio ei lilieralio. SG —
    EPIST.V. Ad Rainerium Floreulinum episcopum.
    CAP.VI. — lleurici IV identidemad vomitumredeun- 287
    tit. pervorsiUscontra jura ecclesias. 05 EP-ST.VI. —Ad Giraldum Ostieusem episcopum,el.
    CAP.VII. — Synodus Itoiuaj a Gregorio celebrala ltaimbaldumsubdiaconiim. 288
    coulra HenriciaouincouveaiiculumMogunliMaclum. 08 —
    EPIST.VII. Ad principesHispaniae. 289
    —
    CAP.VIII. Hex Hpmicus excommunicalur.Litler.-M EPIST.VIII. —Ad Uberlumclericumet Albeituuidia-
    S. Gregoriiea d« re ultioni.smoxsecuiaBexempla. 74 conum. 290
    CAP.IX. — Henrici siniulata pccnitentia. Priiicipuni —
    EPIST.IX. Ad Gotlifredumducem. 291
    coiiveiiliisUlmae.Gregoriiad eos legalio. 77 EPIST, X. — Ad Guidonem lmoiensem. 292
    CAP.X. — ConventusForcliemiensis. Rudolplnregis EPI^T. X I. — AdBeatricem et MaltiilJem ejus filiam.
    eleclio, sediiio a Sitnoniaoise l concubinaris
    excilata. 85 S95
    CAP.-\l.—Gregorius legalos ad scliismaimperii ex —
    EPIST.XII. Ad Gulielmum Papiensem e[iisccpum.
    coinproniisso lolleiidiimiu Germauiaindirigil. 87 294
    —
    CAP.XII. 1'roniulgala deposlione Kenrici et ele- EPIST. —
    XIII. Ad MatiassemRemensem arcltiepisco-
    ctione Rmlolpliipie morilurGregoriiis. 90 [iinu. 29S
    CAP.XIII. — Exenipia eorimi qui Gregorii decrelis —
    EPIST.XIV. Ad Jfugonem abbatem Cluniacensem.
    obedienlesvel iiiobcdieules 1'ueredivinitus probata, vel 296
    imiirobala, 9J —
    EPIM.XV. Ad omnes Christi fideles in Lombardia.
    ACTA PONTIFICALIA. — I. Ex ChronxoBerlholdiCtms.an- 293
    lieusis. t()5 EPIST. XVI. — AdGraldum Osliensem episcopum. 298
    CAP.1-•—Acta S. Gregoriiusque ad annuin10SS. 103 EPIST. XVII.— AdWratislaumlioliemiieducem. 299
    CAP.II. — Kesgesweultimisduobusauuis. Obitus,se- EPIST. XVIII.—Ad Michaeleinimperalorem. 500
    pullura. — 10!) EPIST. —
    XIX. Ad RodulfumSuevireducem. 301
    if Ex libro ms. cemuali Cenliicatnerurii. EpiST. X X.— Ad Kainaldumepiscopum Cumanuni. 502
    CAP.f. — EleeiioGrcgoni; Contii Itoiiiaiuel Guiberli —
    EPUT.XXI. Ad Anselinum Luceiisem episcopum.
    llaveniiatismaciiinatione.spunitse; Menriciad deposilio- 304
    nem poiitificisprogrcssainsolentiacastigala. 113 EPIST. —
    XXII. Ad Curtliagirienses. 505
    —
    CAP.II. lletirici perwcacia, Uudolpliielectio, irriti —
    LP.ST.XXIII. Ad Cjriacum Carthaginensemepisco-
    conalusGregorii pro pa.-e. 121 [IUIII. 307
    CAP.III.—Guiherti aniipapte proniolio: Henrici fug;i —
    EPIST.XXIV. Ad BrunonemepiscopuinVeroiienseni.
    ab urbe : Mors Gregcr.i. 114 308I
    —
    III. Ex ms noslroDJ v.lisvonlificum. —
    EPIST.XXV. AdHerlemlialdumMcdioUiiensem.509
    —
    CAP.1. Acla priiiio liujus poiililicatus quinquennio. EPIST.XXVI.— Ad eumdem. 309
    129 —
    LPIST.XXVII. Ad Alberium Aqiiensemepiscopuui.
    —
    CAP.II. Plures synodi reliquo Grcgorii ponlificalii 310
    ab eo liabila?. 155 —
    EPIST.XXVIII. Ad Guillclaiuui Pnpieuscm cpisco-
    PiOiuiniumMabillouiiad VitamS. Gngorii VII. 139 puiii. >!1
    !)e gostis CrogoriiVII conira niYestiluraset Shuoiifain —
    EPIST.XXIX. Adjudicc.sSardiiiiaj. 511
    et oio coelibalaelericoruiu. 117 —
    IIPIST.X.VX. Grcwrii ad GebuardumSalzburgerisem
    ligl QU./E L\ HOC TOMO COXTlJiESTUR. 1402
    episco|iUiii. °I5 LIBERSECUNDUS REGISTRI. 259
    EPIST.XXXI.—Ad LanlraucumCanluariorumarciii- EPISTOLA —
    PBIMA. Adepisconoset abbales Britaiiuiai.
    e, iscopum. 514 559
    —
    ErisT.'XXXII. AdAraldumCarnotensiumepiscopum. EPIST. I I.—Ad Isembertum Pictaveisem episcoputn.
    315 559
    EPIST. XXXIII.— Adfratres monasteriiBeatse Mariae. —
    EPIST.III. Ad GuillelmumPictuvenSem Comitem.
    515 560
    —
    EPIST.XXXIV. Ad ReniediumLinculuieiisemepisco- Eri T. IV.—»AdGozelinumarchiepiscopuinBuidiga-
    [14:11. 510 leiisein. 561
    EPIST. —
    XXXV. Ad IloJericum(Roclenum)Cabilonen- EPI-T. V . — Ad episjopos Francormn. 362
    sem episcopum. 517 EPIST.VI.—AdGeboarduiiiPragensemcpiscopura.565
    EPIST.XXXVI.— Ad HuniberlumLugdunensem eni- EPIST.VII. — AdWralislanmducem Buliemiaj. 3655
    scopum. 518 E.-IST. VIII.—AdJoannemMoraveiisemepiscopum.368
    ICPIST.XXXVII.— AdAldilnsiamcomilissarn. 519 EJ-IST. IX. —Ad Beatricemel ejus Hliam Matuildew.
    Eiivr XXXVIII.—Ad Wialislaumducemliohemite.319 309
    EPIST. -*-
    XXXIX. AdWozeliuuinMagdeburgeusem ar- EPIST. X . — Ad Udonem Treverciisem archiepisco-
    cliiepiscopum et alios. 520 pum. 370
    —
    EPIST.XL. AdcomitissamMalhildem. 32t EPIST. —
    XI. Ad Alberlum c,;milcm ot eius uxorem.
    EPIST. —
    XLI. AdOrzocurjudieemCalariianuin. 522 571
    EPIST. —
    XLII. AdSicardutiiAc|ui!eieuseiii archiepisen- KPIST. XU. — A.dHalbersladensem e|iiscopum. 572
    pum. . • 322 EPIST. X III. — Ad Salouionem regem llungaroruiii.
    EPIST. XLHL — Ad suOYaganeos EcelesiteMediolaucn- 375
    sis. 525 EPIST. —
    XIV. Ad GuarceriumArgentiiieiiseuiel Bur-
    —
    EPIST.XLIV. AdJerimorumBiagenseiiiepiscopuiu. cliardumBasileenseni episeopos. 574
    321- EPIST. XV. — AdHuuibertuiiiarchiepiscopumLugdu-
    EPIST. —
    XLV. AdWraiislaumducemBohemiae. 325 nensemet cseleros. 375
    EPIST. XI.VI.— GuillelmuiucomitemBtirguiidiae. 325 EPIST. XVI.— Ad Ricuerium Senonensero archiepi-
    I-PIST. XI.VII.— Ad comitissamMatliildem. 528 s opum. 375
    —
    EPIST.XLVIH. Ad Huberium Geuur-usemepisco- EPIST. —
    XVII. AdSigebaldumabbatem. 375
    piim. 528 EPIST. XVIII.— AdGuillelmumcomitemPiclavensem.
    EPIST. —
    XLIX. AdomnesCiiristianos. 329 570
    —
    EPIST.L. Ad Beatricemel Muthildcmejus filiam. EPIST. XIX. — Ad Ricliardum Bitiiricensem drchiepi-
    599 sropum. 377
    —
    EPIST.Lf. AdArnaldumabbalemS. Scveri. 530 —
    EPISTXX. AdRicheriumSeaonensem archiepiseo-:
    EPIST. —
    Llj. Ad MauassemarcliiepiscopumRcmen- pum. 377
    sem. 551 EPIST. XXL — Ad AbbatemBellilogensem. 578
    EPIST, —
    LIII. AdH-erimaimum Metensem episcoptiin. EPIST. XXII. — Ad Hugonemde Sancta Maura. 578
    332 EPIST. X XIII. — Ad lseoiberlurnPictaveuscm episco^
    EPIST.LIV. — Ad eanonicosS. Hilarii. 353 pum. 379
    —
    EPIST.LV. Ad suffiaganeosAuscieuses Ecelesiaa. EIIST.XXIV.— Ad GozelinumBurdigalensemarchi-
    533 episcopumct GuillelmumducemAquitanias. 57i)
    —
    EPIST.LVI. Ad Rogeriuin Catalaunensemepisco- ICPIST.XXV.—AdAuiionemCulunieusemarchiepisco-
    pum. 554 pum. 58O
    EPIST. LVIf. — Ad GuillelmumPapensem episcopum. EPIST.XXVI. — Ad Dionysium Placenlinum episco-
    534 ium. 5SI
    —
    EPIST.LVIII. Ad GeusamducemHungarorum. 530 —
    EPIST.XXVII. Ad monachosmonasterii S. Savini.
    —
    EFIST.LIX. Ad GttonemelChuondarumfratres. 336 382
    EPIST.LX.—Ad SigiffedumMogniilinuuiepiscopum. EPIST. X XVIII. — Ad Lemarum Bremensem archi-
    - 336 episcopum. 582
    EPIST. LXL — AdWratislaumducem Rnhemias. 557 EPIST. XXIX.— Ad Sigefredum Moguniinumarchieni-
    EPIST.LXII. — Ad Hugoiiemabbaleui Clunidcensetn. scopmn. 385
    338 —
    EPIST.XXX. AdHenricuniregem Romanorurc. 384
    EPIST. —
    LXIIf. Ad Sanciumregem Aragonia». 559 EIST.XXXI.— Adeumdeui. 585
    —
    EPIST.LXIV. Ad AlphousuinCastellaeet Sancium EPIST. XXXII. — AdManassem Remensemaichiepisco:-
    Aragoniaereges. 359 pum. 387
    EPIST. LXV.— AdRaguseos. 540 EPIST. XXXIII.— Ad CunipertumTaurinecsL-m episco-
    EpiST.LXVI.— AduioiiacliosS. Quirici,elc. 341 pum. 587
    —
    EPIST.LXVII. Ad GiraldumSislaricensemepisco- EPIST. —
    XXXIV. Ad Rainerium. -588
    pum. 342 EPIST. X XXV. —
    * • Ad Guillelmum Papicnsem episco-
    EPIST.LXVtlf.— Ad FroteriumNemausensemepisco- pum. • 389
    pam. 542 EPIST. XXXVI. — Ad comilissamMalhildem. 589
    EPIST. I.XfX.—AdGuillelmumBiensf-mcomiieni. 545 EPIST. XXXVII.— Ad universosfldeles. -390
    EPIST. LXX.—Ad GuihVlmum regem Angforum. 544 EPIST. X XXVflf. — Ad Ubertum couiitem et clerurrt
    —
    EPIST.LXXI. Ad Maihildem reginam Anglorum. Firmanum. 590
    • ••• . -545 EPIST. —
    XXXIX. Adducemet populum Veneliarum.
    EPIST.LXXIf.— Ad C.otefredum ducem. 346 591:
    iipibT.LXXfll.— Ad IseiiiberlumPiclavensemepisco- EPIST.XL. — AduniversosUiJeles. 392
    |iuin. 346 EPIST. XLI. — AdFeretrauos et Eugubinos. 395,
    - EPIST. LXXIV.—AdBelvacenses. • - 347 —
    EPISI.XLII. Ad GuiberlumarchiepiscopumRaven^
    ' EPIST. LXXV.— Ad Philipputn I regem Francorum. nalem. 394
    548 EPIST.XLIIf. — AdHugonnmDiensemepiscopum.394
    EPIST. LXXVL— AdHumberluinLugdunensemepisco- Episr. XLIV.—Ad Judilh Hungarorumrcgiuam. 594
    puui. 349 EPIST. XLV. — AdRodulphumSueviaeet Bertliuipliuiu
    EPIST.LXXYII.— Ad Beatricemel ejus flliamMatliil- Carentanumduces. • 396.
    dem. 549 EPIST. —
    XLVI. Ad Geptium el Maurumabbates. 397.
    EPIST. LXXVIII.—Ad WraislaumBohemorumducem. EriST.XLVH — Ad Itainerium. 398
    531 EPIST.XLVIIl.— Ad Gepilium et Maurumabbales.
    EPIST.LXXIX.— Ad Aunonem Colouiensemareiii- 599
    episcopum. — 352 EPIST.XLIX.—Ad Hugouemabbatem Cluniacehsein.
    EPIST. LXXX. Ad Anicierises. 552 401
    EPIST.LXXXI.— Ad UdoriemTrevirensem archiepi- EPIST. L. — Ad Sanciumregem 401
    scopuin. • 355 EPIST. LI. — AdSuenumregem Aragouia3.
    Dauorum. 402
    EPIST. LXXXII.— AduniversosCbristianos. 554 EPIST. LIL — Ad Leuraldum(Euraldum) clericum AuX
    EPIST.LXXXIII.— Ad Alphonsuinregem Caslellie. reliaceusem. 405
    553 EPIST. Lllt. — (Auno1075). 405
    EPIST.LXXXIV.—Ail Herimaiinum episeopuui Bau- EPIST. I.IV. — Ad Placeniinos. 406
    licrgeusciii. ' 556 EPIST.LV. — AdLaiidenses. 407
    EiKbj.LXX.XV.— AifAgiieteutimperatricem. 557 EnsT.LVI. — Ad Manassemliemenscm archiepisca-'
    lidl ORDO RERUM fiCl
    pnni. 40S EPIST.XIV.— AdCarnotenses 467
    EPIST. —
    LVII. AdFesulanos. 409 EPIST. XV. — Ad Richerium archlepiscopumSenouen-
    EPIST. LVlll, — Ad MauassemRemensem|archiepisco- sem. i68
    pum. 410 EPIST. XVI. — Ad clericos Romanenses. 469
    EPIST. Ll-X.— Ad MonactiosRomanenses. 411 EP.ST.XVII.— AdWillelinuinregem Anglorum. 470
    EPIST. —
    LX. Ad Ottonera Conslaniiensernepiscopum. EPIST.XVIII.—Ad canouico»Anicien.-.es.. f 471
    412 KPIST. XiX. — Ad Galliarumepiscopos. 472
    EPIST.LXI. — AdDieUvinumepiscopum Leodiensem. EPIST.XX.— Ad JoslredumcpiscopumParisiacensem.
    412 475
    EPIST.LXII.— Ad SichardumepiscopumAquileieusem. —
    EP.ST.XXI. Ad HerimannumepiseopumMeiensem.
    413 475
    EPIST.LXIII.— Ad GcusamHuugariaeducem. 414 EPIST.XXII. — Ad HugonemepiscopumDiensem.476
    EP.ST.LXIV.— Ad lvoneinablialemS. Dionysii. 415 EPIST.XXIII. — Ad Beriiardumdiacoaum et Bernar-
    EPIST.LXV.— AdmoiiacliosS.Dionysii. 4lo lumabbaiem. 478
    EPIST.LXVI.— AdBurcharduniAlberstadiensemepi- —
    EPIST.XXIV. Ad Germanos. 479
    scopum. 416 EPIST. XXV. — Ad NelieuiiamarchiepiscopumStrigo-
    EPIST.LXVII.— Ad AnnonemColoniensemaicbie,-i- nieiisein.,', ', ' 481
    sci pum. 417 EPIST. XXVI.— Ad DuminicumpalriarchamGradenscm
    EPIST.LXVIII.— AdWezelinumarchiepiscopumMag- el c*teros eiiiscoposVeiieiiaa. 482
    deburgensem. — 418 EPI^T —
    XXVlt. AdDomitiicum Sylviumducemel po-
    EPIST.LXIX. AdCunilierlumepisuopumTaurineu- pulum Venelise. 485
    «em. 419 EP.IST.XXViK. — AdHispanos. 484'
    EPIST. LXX.— Ad GeusamHungariaiducem. 421 I.IBKLIUUINIUSREGISTHI. 487
    EPIST.LXXI.— Ad WralislaumBohemorumducem. EPISTOH pp.iMA.—Ad caiiouicosS. MartiniLucensis.487
    422 EPIST.II. — Ad episrouoset clericosCorsica;. 488
    EPIST.LXXII.— AdBoliemos. 422 Episr. 111.—AdRodulphuniet Rainerumeiiscopos.4f,8
    EPIST.LXXIIt.— Aii Boleslaum Polonorum ducem. EPIST.IV. — Ad Corsos. 4S9
    423 EPIST.V.—Ad Aquileienses. 490
    EPIST.LXXIV.— Ad Demetriurh regem Russoruin. EPIST.VI. —Ad suliiaganeos Ecclesiae Aquileiensis.
    425 491
    —
    EPIST.I.XXV. AdSueiiiuniregem Dauorum. 420 EPIST.VII. —AdUdonemTrevirensemelsuflraganeosc
    EPIST.LXXVI.— Ad Bambergenses. 427 492
    —
    EPISTLXXVII. Ad GeboardumSallzburgensemar- EPIST.VIII.—Ad IUcherium, Richardum, et eormn
    «liiepiscopuin. 428 sufiraganeos. 495
    LIBERTEItTlUSREGISTRI. 428 EPIST.IX.—Ad RaineriumepiscopumAurelianenseni.
    EPISTOLA riUMA.— Ad Bambergenses. 428 .494.
    EPIST.II. —Ad SigefridumMoguiitinuinarchiepisco- EPIST.X. — Adregem Daniae. . 405
    pum. 429 —
    EP.ST.XI. Ad llugonemDieusemepiscopum. 497
    — l.piST.XII.— Ad MiclMele.ii
    • EPIST.III. AdHenricumregem Romanorum. 450 regem Sclavorum. 498
    EPIST.IV. — Ad SigelridumMoguntinumarchiepisco- EPIST.XIII. —Ad GuiherlutnRavnuialemarchiepisco-
    pum. 431 puni. 498
    EPIST.V. — Ad Bealricemei Malhildem ejus filiani. EPIST.XIV.— Ad Aurelianenses, 499
    453 EPIST.XV.—Ad Gei-mauos. 5011
    EPIST. —
    VI. Ad universosChrislianns. 434 f-pisT.XVI.—AdUdoneinTrevirensem. 501
    —
    EPIST.VII. AdHenrictim regem Romanorum. 435 —
    EPIST.XVII. (AIIIIU 1078). 502
    EP"IST. —
    VIII. Ad TedaldumclericumMediolanensein. EPIST. X Vlll. — Ad episcopumSpirensem. 504
    436 EPIST.XIX.—Ad Guillelmumregem Anjilorum 504
    EPIST.IX. — Ad suflYaganeos EcclesiaeMediolanensis. EPIST.XX. — Ad Rainerium Aureliaiiensemepisco-
    438 pum. 503
    —
    EPIST.X. Ad Henricumregem Romanornm. 438 —
    EP.ST.XVI. Ad Hugonem sbbatem Cluniacei.ssip.
    —
    EPIST.XI. AdArnaldum episcopumAcheruutinuin. 506
    442 EPIST. X XII.— AdHubertumet Tenzonein. 607
    EPIST.XII. — AdUdonem,Theodoricumei Heriinan- EP.ST.XXIII.— AdGausfredumel'alterum Gausfreduin
    num episcopos. 443 comil.es. 508
    —
    EPIST.XIII. Ad Rosellanos. 444 LIUIiRSKXTUSREGISTRI. 50K
    —
    EPIST.XIV. Ad DoiniuicumpalriarchamGradensein. EPISTOLA —
    PIU.UA. AdGermanos. 508
    444 EPIST. I I. — Ad ManassemRemensemarchiepiscopum.
    EPIST.XV. Ad— WifredumMediolanensemmilitem. 510
    443 —
    EPIST.III. Ad HugonemepiscopnmDiensem. 512
    EPIM.^VI,— AdRiclieriumarchiepiscopumSenoneu- EPIST.IV. — AdHeuricumLeodiensemepiscopum.515
    sem, 446 EPIST.V. — Ad HerimaunumMeteusem episc-opum.
    EPIST. XVII.— Ad RaineriumepiscopumAureliaueu- 514
    S'-m. 447 —
    EPIST.VI. (Anno1078). 515
    EPIST. —
    XVIII. Ad Simeonemepiscopumin Hispania. —
    EPIST.VII. Ad HugouemDiensemepiscopum. 516
    448 EPIST.Vlli. — Ad Hubertum, Widonemet Hugonetn.
    EPISTXIX.— Ad Cyriacum Caribagioensem archi- —
    516
    eoiscopum. — 449 EPIST.IX. AdcanonicosEcclesiseTarvennensis. 517
    EPIST.XX. Ad Hipponenses. 449 EPIST.X.—Ad Ravennaes. 518
    EPIST.XXI.— AdAnzirregem Maurilanife. 450 —
    EPIST.XI. AdclericosS. MartiniLucensis. 519
    LIBERQUARTUSREGISTIU. 451 —
    EPIST.Xtt. Ad Landulptumiepiscopum Pisanum.520
    ErisrOLA —
    ritiMA. AduniversosChristianos. 451 EPIST.XIII.— AdOlavuinNovergiseregem. 521
    EPIST.II. — Ad Hcrimanuui episcopum Metensem. EPIST.XIV.— AdWellonemducem. - 525
    453 —
    EPIST.XV! AdmonachosMassilienses. 524
    EPIST.III. — AdGermanos. 456 EWST. —
    XVI. Ad Berengariuin (lerundensem episco-
    lipiST.IV. — AdDolenses. 458 pum.
    —
    525
    EPIST.V. — A'depiscoposBritanniseArmorir.se. 458 EPIST. XVII Ad abbatemCluniacensem. 526
    EPIST.VI. — Ad Heuricum Leodieusem episcopum. EPIST.XVIII.— Ad EvrardumepiscopumParmensem.
    460 527
    EPIST.VII.— Ad Hetiricum,Ardericum et Wilredum. EPIST.XIX.— AdHarremanumUldericam. 528
    461 EPIST.XX.— Ad Centullumcomitem. 528
    EPIST.VIII. — Ad episcoposTusciae. 401 EPIST.XXI.—Ad Arelatenses. 529
    EPIST.1-X.— Ad Richerium archiepiscopumSeuonen- —
    EPIST.XXII. AdconiilissamMathildem. 550
    scm. 462 EPIST.XXIII.—AdAurelianenses. 530
    EPIST.X. — AdAdilamFlandriaecomilissam. 404 EPIST. —
    XXIV. AdAmalumepiscopumFlorensem.551
    EPIST. XI. —Ad RoberlumFlandriaecoiuitem. 464 EPIST.XXV.— AdArualdumabbateuiS. Severi. 552
    KPIST. XII. — AdGermanos. 465 EPIST.XXVI.—AdFulcardum. 532
    EPIST.XIII, —Ad RodulphumarchiepiscopumTuro- EPIST.XXVII— AdmonachosDolensismoiiaslerii.53 i
    nensein. 407 EPIST.XXYllI.— Ad nobilesBiuiriceuses. 553
    1465 QU^E IN HOC TOMOCONTINENTUR. 1460
    KP:ST. XXIX.— AdLadislauntHungarorumregem. 53* iiemSalernnanum. 6U2
    EPIST.XXX.—Ad LanfrancumarchiepiscopumCan- LIREKNONUSREGISTRL 605
    lunrierisem. 535 EIISTOLA —
    PHIMA. Ad archiepiscopum Rolhomagensem.
    EPIST. —
    XXXI. AdincolasProvinciae. 556 - 603
    EPIST.XXXII.— Ad Isemberlum episcopum Picta- EPISTII. — Ad Alphonsumregem Castellae. 604
    vensem. 537 EPIST.III. — Ad episcopuin Pataviensem et abbatem
    EPST.XXXIII.— AdHugonemabbatemCluniacensem. Hirsaugiensem. 606
    537 —
    EPIST.IV. AdabbatemCassinensem. 609
    EPIST. —
    XXXIV. AdGebuinumarchiepiscopumLugdu- —
    EPIST.V. Ad HugbuemDiensemepiscopum. 610
    neiisem. 538 EPIST.VI. — AdabbalemMassiliensem. €511-
    EPIST.XXXV.—AdRothomagensem,Turonensem et EPIST.VII. — AduniversosChristianos. 612
    Senoiiensesarchiepiscopos. 539 —
    EPIST.VIII. Ad Venetos. €15
    EPIST. —
    XXXVI. Adca onicosLugdunenses. 540 —
    EPIST.IX. Adcomiiem.qnemdam. 613
    EPIST. XXXVfl.—AdJordanumprincipemCapuanum. —
    EPIST.X. Ad epicopum Paiaviensem. 614
    541 —
    EPIST.XI. Ad Desiderium abbaiem Cassinensem.
    EnsT.XXXVHI. Ad — Henricum episcopumAquileieu- 615
    sem. 512 EPIST. Xlf. — Ad Valvenses. 616
    • EPIST. XXXIX.— Ad RainaldumepiscopumCumanum. EPIST. XIII.— AdRobei-tumcomilemFlandriaj. 616
    • EPIST. 514 EIIST.XIV.— Ad reges Wisigolhoriim. 617
    —
    XL. AdBosonem. . 544 —
    EPIST.XV. Ad HugonemDieusemepiscopum. 618
    LIBERSEPTiMUSHEGISTRI. 545 EPIST.XVI.—Adclerumel populumCaruoteusern.619
    EPISTOLA
    " EPIST. —
    PRIMA. Ad Huuerlumsubdiaconum 545 EPIST.XVII.— Ad Itnberluiiiduceni. 619
    II. —Ad Liicenses. 546 EPIST.XVIII.— (Aiino1081). 620
    EPI.VT. —
    tlf. AdGermanos. 517 EPIST. —
    XIX.— Ad archiepiscopum Lugdunensem. 621
    . EPIST. —
    IV. Ad WezeliDUiti. 5i8 EPIST.XX. Al episiopumCantiiariensem. 621
    —
    EPIST.V. AdAconitimregem Danorum. 548 —
    EPIST.XXI. Aduniversoslidele-s. 622
    EPM. VI. — Ad.Alpuonsum regem Castellae. 5t9 EPIST. X XII. — Ad comitem Andtgavensem. 623
    EPIST.VII.—AdRichardumcardinalem. 5'it EpisT.XXIIt.— AdTiirohenseset Andegaverises,624
    EPIST.VIII. — AdmonachosMassilienses. 551 EPIST.XXIV.— Ad Roherlumi-omiiem. 625
    —
    EPIST.IX. Ad Asteusem, Tauiiueusemet Aquen- —
    EPIST.XXV. Ad archiepiscopumCapuanumet ea?-
    sem episcopos. 552 leros. 626
    EPIST.X.— AduniversosBiilannos. 553 EPIST.XXVI.— AdarchiepiscnpumNeapolitanum. 627
    EPIST.XI.Ad UraiislaumBnhemorumregem. 554 EPISTXXVII.— AdHeriuiaiiniiinoardinaleni. 627
    —: EPIST.XII.— Ad MaiiassemarchiepiscopuinRentPii- EPIST. —
    XXVIII. Ad universosOdi-les. 628
    sem. 555 —
    EPIST.XXIX. AdabbatemMassiliensem. 629
    —
    EPIST.XIII. Ad Theodorum Virdunensem episco- EPIST. XXX. — Ailmililes Tenaunense*. 630
    pum. 557 EPIST. XXXI. —(Anno 1031). 632
    EPIST.XIV.—Ad HenricumLeodicensemepiscnpum. EPIST. XXXIt.—Ad arcliiepiscopumI.ngdnnensem.653
    558 EPIM.XXXIII.— AdRoiiertumcoinileuiITandriae.63i
    EPIST.XV.— AdBrilannoscl Turonenses. 558 EPIST.XXXIV.—AdFlandrenses. 635
    EPIST.XVI.—Ad Hubertuin episcopuuiTervannen- (In exemplari liber decimusvacaii.)
    siuni. 559 LIBERUiVDEClMUS REGISTKl. 641
    EPIST. XVII.—AdDolenses monachos. 560 EPISTOLA PIUMA. —Ad Hobertum comitem Flandrite.6il
    EPIST.XVIII.— Ad. WillelinumAuxiensem arcliiepi- EPIST.II. — Ad Guillelmumregem Angloruni. 641
    scopum. 561 OPERUMPARS SECUNDA.- EPISTOLJE EX-
    —
    EPIST.XIX. Ad Biluricenses,Narbonensesel Burdi- TRA
    galenses. — 562 REGISTRUM YAGANTES.
    EPIST.XX. AdManassemarcbiepiscopiim Remenseni. I. — Epistoja ad Lanfranchum,Caniuariensemepisco-
    503 pum, Dediilicnllalihusregiminisapnstolalus. 643
    —
    . EPIST.XXI. AdAconumregem Danorom. 565 II.—Epistola ad mouachos V allisUnihiosa?. 614
    EPIST. XXII.—AdArnoldumCenomanensem episcoiiuni. —
    III. Epistola ad Sahcium regem Aragonpnsiumet
    565 Painpilonensium. 645
    EPIST.XXIII.—AdGnillplmumrejjfm Anglorum. 5b5 IV.— Epistola al Ottonem episcopumConstanlicnsem.
    EPIST.XXIV.— Ad Willelmuinahbatem Hirsaugien- 643
    Bem. 567 V.—Privileginm pro eremo Camaldulensi. 6i6
    EPIST.XXV.— AdGuillelmumregem Anglorum. 568 VI. — EcclesiaiBonouiensispo-sessionespelenle Lam-
    EPIST.XXVI.— AdMatliildemreginamAngloruin.569 berto episcopoconlirmat. 048
    EPIST.XXVII.—AdRolmrtuinregis Anglorumliliinn. VII. — Gregoriusomuesabhates et prselalosper Gal-
    570 liasoonstilulosliortatur ut ecclesiarumB. Petro slipen-
    —
    EPST.XXVIII. Ad ppiso.opnm Beneveiitanum. 570 diariarumcensus peiisilenLHugoni episeopo Diensi cui
    LIBEIiOCTAVUSREGISTRI. 571. vicessaascommissasnunliat. 650
    EPISTOIA —
    PRIMA. Ad Synuadensemarchiepiscopum. VIII.-— Epistola ad clerumet populumMatisconerispm.
    571 651
    EPIST. II.— AdHupronem abbatemCluniacensem,575 IX. — Epistolaad canonicosS. HilariiPiclaviensi-.652
    EPIST.III.—Ad AI|ihonsumCaslellse
    ' regem. 577 X. — Piivilegiumpro inonasterioSS. retri et Hubprli
    EPIST. IV. — AdRicliardum. 578 Arriaginensis. 633
    —
    linsT. V. Ad episcoposApuliajet Calabriae. 578 —
    XI. Episiolaa.d Tierneum vice-comilem, 633
    EPIST. VI. — Adeosdem. . 580 XII. — Epislola ad Oltonern Conslautieusemepisen-
    EPIST. VIl. — Aduniversos fideles. 58t pum. 651
    EPIST.Vitl. — Ad AlphanumepiscopumSalernitanmn. XIII. — Epistola ad clericos et laicos Conslanliensis
    581 episcopatus. Olifi
    —
    EPST.IX. Ad Germanos. 582 —
    XIV. Epistolaad Germanos. 657
    EPIST. —
    X. AdOrzoccumjudiceittCalarilanum. 585 XV. — Ad caiiuiiiiosEcclesia?Belvacensis. 658
    EPIST.XI.—Ad regem Sueciae. 584. XVI. — Ueclaralio cunonizaiionis Heriherti Coloniensis
    EPIST. XII. — AdFirmanos,Ravennateset Tuscos.585 Ecc'esiaearchiepiscopi. 658
    +>IST.XIII.— AdKaveniiates. 586 XVII.— MouasleriiS. Maria; Virginis (cnnstrncti in
    EPIST.XIV.— AdRavenuates,Firmanosel Spolelinos. oco qui dicittir Bauza).possessiones'el privilegiacoufir-
    587 inat. 659
    EPIST. —
    XV. AdValveiHPS. 588 XVIII.—Bulla pro monaslerio Pataviensi. 659
    EPIST. XVI. — (Auno1080). 589 XIX. — ad
    Epis:o!a Lipraiidum sacenlotem. 660
    EPIST.XVII.— Adclerumet poputumRemensem.390 XX.— 1'rivilegiumpro nionaslerioCluniacensi. 661
    EPIST.XVIII.— AdHebolumcomilem. 591 XXI.— Privilegiumpro monasleriohovo in suburhin
    as L'>IST. XIX.—Ad siifffaganeosEcclesia3Remensis.592 Ficiavicensi. 666
    EPIST. XX.— Ad 1'hilippumregetn Francorum. 593 XXII.— Privileginmper quodm"iiasleriumGigniacense
    Eiisr. XXI.— Ad HcrimanumepiscopumMelensem. comniit,itregenduui S. Iliigoni 667
    —
    59-> XXilL MonasteriiS. Petri Coddomiensispossessi»-
    EPIST. —
    XXII. AdA.... filiam. 6<i2 ne-^-n/ifirmat. 668
    EPIST. —
    XXIII. Atiepiicopuin Albanensamet priucN —
    XXIV. Susciiit n:onastcriumFoutis Ave'.Iana3 sub
    Uf.7 ORBO RERUJI U-J3
    sui proteclione. 669 LXXII.— Frivilegium ad Almodumabbalcm Rotho-
    XXV. — Epistola ad He.iricum cpiscopumTriden i- nenseni. 710
    num. 670 —
    LX.XIII. Btilla pro monasleiioS. Petri Juncellensis.
    XXVI.—Epis'olaad Germanos. 671 . i 717
    —
    XXVIf. Epislolaad omnes epis:opos, abbates. caac- —
    LXXIV. Privilcgiiimpro monasterio Benedicli. S.
    rosipie fidiTes. 674 718
    XXWIL— Epislolaad Willelmum regem Anglorum. —
    LXXV, Piivilegia eeclesiteS. Audomnriin Arlfaesia
    674 Itoheno Flaudriiecwnilu poslufanlcconfirmat. 719
    XXIX.— Bulh pro ecclesia S. Aulberti Cameracensis, LXXVLBnlla pro mmiaslerioCavensiS. Trinitalis.721
    675 LXXVII.— Epistolaad Laetum alibalemS. Michaehs
    XXX —Epistolaad Germanos. 676 in Passiniano. 721
    XXXI.T—EpNola»d Gennanos. 677 LxXVltL — Privilegiumpro ecclesia S. Pauli Romae.
    XXXII.— Catliedraii!ecclpsiamFlorenlinam Inendam 722
    susci|iit, bouaqueejus conlirmat, petente Kagtterioepi- —
    LXVIX. Privileginmpro ecclusiaS. Audomari...728
    scopo. 677 LXX\. — Atiniaiinu episcopo Passaiiensi epislolain
    XXXIIf.—Epis'o'aad arebiepiscopos,episcopos,duces, millit iu aua ei rigorem cauonumpro leiii[ioreflecli per-
    comiLcs,ca?leros|iie principrs cum omni populo rpgni mittt. 729
    Teiitonicorum 679 LX.XXI. — Privileiium pro monasterio Vindocinensi.
    XXXIV.— Epistolaad omnes archiepiscopns,episco- 729
    pos, alibatps,rege-.,principes,c.lericos el laicos in Nar- —
    LXXXIl Confirmatioprimalus Ecclesia?Viennensis,
    bo.neiisiGallia,Gunsconiaeillispania regione cmislitulo-i, el concessio privilegiorum, confirmatisiis qua2a praede-
    quauJo AhijliimOloroiiensemepiscnpmuS. II.E. legaiiini cessoriluispoiiiiii-.-ibus eidemcnncossasunL 751
    misit in (ialliamei Hispaniam. 681 LXXXIII.— ola Gregorii VII ad clerum et popu-
    XXXV.— MonasteriumS. MichaelisPisannmtuendum liim VieniiunsisKpis Eccleshe. 7-52
    et
    suscpit ejus boua acjura conlinnat. 6il
    XXXVI.—P.i.ilegiinn pro monasterio S. Sa'valoris ' . I.EPISTOL.& DIVERSORUMAD GREGQRIUMVII.
    — Lanlranci archieiiiscopiCanluariensisad Hilde-
    Seplimiani. 682
    XXXVII.— Privilegium jpro monaslerio S. Crucis brandum —
    RomanaeEcclesiaearchidiaconuin. 755
    Kimperligiensis. 684 II. HilJebrnndiad Lanfrancum. 734
    XXXVIII.— 1'rivili'giumpro monasterio S. Renigui —
    III. Lanlranciad GregoriumVII. 755
    Divionensis. —
    IV. Sige.fridiMogunliiiiepiseopi ad Hildebraivlum
    685 Romanie Ecclesheareliidiacommiepislola. 735
    XXXIX.— Episiolaad Gallos. 687 —
    XI.. —Privilegiuinpro Casinansicrcnohio. V.
    688 riuin VIISigefredi Moguntini archiepiscopi ad Grego-
    XLf.— l.ilerae couimendaliliajdatse Berengario post opistola. 756
    cotie.liiimRomanuin. 689 VI. —EpistolaSigefrediad GregorinmVII. 78
    Xl.II. — Epistolaad Germanos. 69i) VII.— Ejusdem arieumdem. 740
    XLIil. — Epislolaad Koilulfumrcgptn. —
    Ylf BIS. Epistola ManassajRemorum archiepiscopi •-
    690
    Xl.IV. — Epistob ad llndulfuinregem el Saxones. 6)1 adVIII. Gri>L,onum
    —
    VII 741
    XI,V.— ICpistolaad omnes lideles |ier Teutouicumet Episiola HugoiiisDiensisepiscopiad Papam.
    Italiciunregiium. (92 i 744
    XLVl.— Epistolaad nionachosCasinensos. 692 IX.—Epi-ilola Sa\omim ad GregnriumVII. 7fo
    XI.VII.— Epismlaad mnnachosCasincn-ies. — a ,l
    X. SaxontiuiKoJulpiof.iveiitiui(i Gregoriumepi-
    (93 stola. 7t6
    XLVtll. — Epislolaad Pelruin Alfiannsem el Odelri- —
    cum Patavinum. 694 XI. Willelmiregis Angloriimad GregnriumVII. 748
    XLIX.— Epistola ad Hugonem opiscopum Diensem. pu'us XII. — JusjiiraiiiluinHo!ier:idicliCariiOtensisepisropi,
    693 iiiomiiuiGregorius VII. 748
    L. — Epistola ad Anselmum monasterii Beccensii - GRF.GOUIIPAP/E DECRETUM. 7S0
    ahbnem. 696 S. GREGORII VII OPERUM PARS TERTIA. —
    —
    Ll. E[iisio!aad Henricum episcopumLeodicensem. f
    697 CONCILIAROMANA.
    LII.— Episiolaad Aytnericumviceeomitemet Narlio- ConcilinninomanumI, pro re orniandoEcclcs:a;sla'u.
    mnses. 697 Auio Dnmini1074. 7*0
    LIII. — Epislola ad IloInTum arc'iiepiscopumTuro- ConciliumKnmaiiumII, pro rrTorn-anilaEcclesia. 7h7
    nensemet EusehiumepiscopumAiulegavensem. 698 Conciliuui'RumaniimIII, quo Heurit-usrex Germantas,
    LIV. — 1'rivilegiumpro monasterioS. Zezouisrisino. Sigeliidiis Mogunlinus,Wilh-lmus Trajeole.nsis,et auno Ito-
    698 lierlus Bambergeiiiis episcopiexcoiniiiunicantur,
    LV. — Epistola ad LatulricumAlalisconensemcpisco- Doiuini1077. in
    7S9
    pitm. Conci
    699 Tehaldus i um Uomamm IV, quo Gilliertrs Ravenna-,
    LVI.—Epislola ad canonicosS. MailiniTuronensis inunioaulur, Mediolaueusis,aliique pluresepiscopi cxcnm-
    700 annoDomnii1078. 7,;6
    LVII. — E|iistilaad RiohardumEoclesiseRoman»car- anno CoiictliumKouiauiimV, pro reslauriitioneS. Ecclcsia;,
    dinalemet abbaiemM.ssilien-eni. 701 Domiiii1078. 800
    LVIIt. — EpislolaUgoni Diensisceclesi.-eppiscopnet ConciliuinRomaniimVI, in quo Borengariussajpe ad
    RiclnTdoMas-siliensi cardiiMlibus. 701 pa-niieniiain vocaiu-',sa3piusquerelapsus, iiit-resimsuam
    LIX. — Epislolaad clerum, Aynierieii.nvicc-couiiimu iterum alruriivi', (ideiiKiiiecatholicam professus fuit,
    ot universum[inpulumNarlioiiensem. 701 anno Doniiui1079. 80J
    LX.— Conlirmil omuia privilegia Panormilanteeccle- Henrico ConciliuinllnmauuniVII, in quo regnum GerniEiiiaD
    siae. abrogalum,collaluinluil Kodulpiio,ea cnnsiitu-
    702 lione adilita,
    LXI.— Privilegiumpro ecclesiaS. Quintini. ne ileinccps inveslitunu heiiclicioruiiin
    704 laiciscoiifeianturvel
    LXll. — Itiillaepro moiiaslerioS. Maria;Pinerolensis. acoipianliir,annoDoinini1080. 811
    705 ConciliumHoinanumVIII , in causa Henrici regis it
    LXIII. — Epistola ad monachosConchensesei Figi.i- episcoporumquorumdam, anuo Dumiui1081. 8£0
    conses. 707 Concilium Rnmanuui IX, anno Domiui1083. 821
    LXIV.— Epistolaad omnesiidoles. ConciliumRoinaniimX, quo Guiliertus anlipapa el
    708 haeresiarcha
    LXV.— Pnvilegiumpro ecclesiaS. Sopliia;Beneven- iiitms suis alque Heuricus pseudoimperator, ciitn om-
    lana. 710 1084. laulorihus, excnmriiunicalur, amio Do.i.iiK
    LXVI.— EpistclaadAllmannumepiscojiumFassavicn- 8i t
    som. 713 AD OPER.VS. GREGORH APPENDICES.
    —
    L.XVII. Epistolaad Altmannuni. 713 APPEN'D1S FRIMA. — OPERAA KCKNCI.LIS S. GRF.GORIO
    LXVIII.— Kpislola ad episcopumRolhomngensem. ASCRIPTA. 823
    713 I.—Commonlaiiusin vu psalmospcer.il^nliaies. 8^3
    LXIX.—Epistola ad Wimundumepiscoi/umAversa- II.— Kragiiiciiluinexpnfiiionisin Mallha.tun. 823
    iium. 715 APPINDIX SECO.VDA. WlBERTDS AM.PAPA (l tEMESS III).
    —
    LXX. Upistolaad episcoposKispanos. 715 Notitiahistorica. K2.6
    —
    LXXf. Privilegiumconfirinationisbunoruminimuni- Nolitiadiplnniatica. 827
    'l.iiunique monastcriiHirsaugiensisquod sub aposlolicae Wiherti antipapa?epislolseet privilegia. 8i7
    sedis proteciionerecipilur, injiiiictoonere annuiceusus. I.— CanonicorumVeroneusiumpossessioncselprivilo-
    714 gia coiilirmal. 827
    UG9: . :; QU/E"IN IIOC TOMO CONTINENTUR. 1-470
    II,— Litlene CjemonlisIII anlipfp.isad omnesifldules.' de e.orporedncis el marchionisBoniracFi.' 982
    Ordinemsessiouisinter episcoposconcilioassidentessia- —
    XVII. Qnol annis vixil Beairix posl Boiiifaeium,et
    tuit. : 828 qu.miprudenter omuiarexit. 588
    —
    III.—RaveiinatisEccIesijeprivilegiaaWiberloanlipap:), XVIII. Quod secundus Henricus tempore Bealrieis
    qiii CleiiKiiisapi ellari volebat,confirmantiir. 830 mortiuisest, el quod terlius Henrieus cum papa Alexan-
    IV.—ClenieiilisIII anlipapieepislolaad Walrizlaumpri- dro II nimie discordaltisest. » 989
    nnni ducem,:poslearegem Buheniiajhortalur ad s-olven- XIX.— Quod posl Alexandrnm Oegortus sepliiiius
    damsedi Komanse oulationeiuet ad cujusdamepiscopa- papa laclus esi, cum qun praelibalusrex tam diu discor-
    lii ii 'promotiuiem. 831 datns est, quod ab eo damiiatusesl - 991
    - V.— Ciemetislll anlipapajet conciliiRomanisynodica •X.X.—De obitu lioniiuaeBealricis, et qunmodoCannssa
    ad cterumuuiveisum. 832 dolet ex ea, el de corporeeius. 994
    VI,— Wilberti epistili ad 0 Osliensem. 836 Explicunt Cap.primi libri. 994
    VII.—Pri ilegum Clementis111pro ParthenoneB.Pe- Incipiun!seeundi. • 99a
    tri 1'alavii.i. 838 I.— De primo adveutu lerlii Henrici et Gregoriivn
    VIIL—Clmenli- III, sise Guiberti pscudopapsebulla, papajin l.ongobardiam, et qua iter a ducatrice MalhIdi
    qua canoflicisecclesia?Regiensisomnia illoruni boua e.t a]iud Canpssamsuscepli suni, et quod uumdem regem
    jura coiiliruiai. 839 siibverlil tiuiberLusai-chiepiscopus, et aha vice venit ciini
    IX.—Cieiiienlisill epistolaailltuilhardum archiepisro- eo Roiu.-im coutra papnm. 997
    pum— Mogiiiiiinum. 811 —
    II. Qualiter coutra regem Pl Guiberlum exarserit
    X. Clemeuiislll epistolaadKothermmBambergensem domiua Mathildis,et quod cunctis catholiiissubveneril.
    episcopuiii. 841 100L
    "• XL—clemens Iflprappo-iloet universo clero Mogun- .III.— De obitu papseGregorii, el de elcetione Desi-
    UuoscrilmdeKiilhaidiarcliiepiscopicrimbihus. 842 derii et Urbaui pnpie, el quod cuii'-tiscalholicissuhvene-
    ALTLIKDIX —
    TERTU. VETEI1A MOJXUJIEWTACOKTIIA SCBISMA-rit, etquod doininaMaliill.lispro Ki/iiianaCcclesia[injjna-
    TICOS. -: 814 vtl, el de obitiiS. Anselmi Luccnsisepiscopi. 1003
    Epislolaiiuncupaloria. 844 TV. —'De.lprtio aiiventuregis Henrici in Italiaiu, pt
    S. Gehh.irdi archiepis?opiSalisburgensisppislola ad de ( bsidinneManluansB urbis. ' 1000
    Hennaiiimmi-piscnpumMelensempro Gregorio VII. 848 V.— Olijurgalfo ac delesialio seu' digna exhorlalio
    KpistolaS. Gelihardiad Hermaiinuui. 8f8 contra Maniuiiin. 1007
    Vita et res geslse S. AltuiaiiniepiscoiiiPassaviensis. \L— llem de eodem rege. et d mina eadem, el de
    • 8I>7 bello miliiim cOinilissae cum rege apud Lres comiialus.
    liicpT prologus. 867 1009-
    IicipitVila. 869 VII.— De obsidioneMontisBelli, el de vexillo f«sii<
    VitaH. TiemonisarchiepiseopiSalisburgensis. 89J apudCanossamcaplo. 1010
    • IncipitpassioS. TiemonisepUcopi. —
    893 i VIII. De separatione 1'raxedis regiiire ah Heurici
    VitaS. AnselmiepiscopiLuceusis. 903 rege, et de adveutu papse Lrbani in Longoliardism.
    ComlanLiniCujelaniai.imadversioin VilamS. AnseLmi mi 1-
    ... 905 —
    IX. De obsidioneNogarae. 1015'
    - VitaS Anselmi. • 908 —
    X. Qiiidin Gallis papa Urlanus lucralus est, d de.
    Vila couiiiissiH Ma:hildis. 959 reversiouesu:iad Italhm. 1016
    fu Donisonispoemade*ita comilissaeMalliildis. 951 XI. — De recessu Chonradi ab Henrico faire suo, er.
    Prafatio LudoviciAntoniiMuralorii. 941 de morte papre Urbani. 1017
    ; Ltibniiii nioiiiliim. 947 XII,— 1)6electioiie Paschalis papae,'etde prava Gui-
    . IncipitepislulaVilajMatliildis. 949 berii morte. 1017
    Capilula. 93L —
    XIII. De obitu Chonradiregis et de obsidinneEer-
    Incipiuntcapitu'aprimilibri. 931 rarin?. 10IS'
    I.—Narrat Canussaqui iuerinl, qui eam seditlcaverint, XIV.— Quod papa Paschalis ob piam tutplam dominaj
    et a quibos regiuusobbessa fueril, et qttalitercumgrandi Mnlliildisdirexit iu Longobardiamvenerabilem cardina-
    vietoriaevaseril. 957 -lem Bernardiim. 1i)H)
    IL—RelVrt>.anoss:iamoremictnnis erga se, etquomoi'o XV.—Deobilu regis Henrici tertii. 4021'
    ac |Uisivilideni Aeio corporaVictwrisel Coroua?,et S. XVI.— Congruaexhortatio Paschalis papaj. 1021
    Aiolloniuni episcnpuin el coufessoreiii. 963 XVII.— in
    Deadvinlu Paschalispa^se Lciigobardianf
    III. — tjuseel qualis fuil uxor Actonis,ct quot flliosha- et in Gallias. • IQ'22
    buil, ct quod fiiius ejus Ten-aldus princepsexstilit posl —
    XVIII. De legdis el de primaadventuquarti Henrici
    ipsiun, et quoa idem Teutaldus sediticavitmonasteriiiii! regis in Ilaliain. 1024
    csl
    illud, quod inier 1'aduinet Larionem. 907 XIX.— Quo limoreMantuaniad fideiitalem doniinae
    IV.— De tribusliliisTeudaldi,eluxor ejns. 907 Matliiklisredicrinl. 1028
    —
    V De episcopoAreliriseurbis, qui fuit frater Bonifa- XX.— Quod erga Dei cultumdominaMalhildisintee-
    cii. 968 lis<imafuit. 1030
    VL— Quodnotinnllimarchionr-sLongobardiajstuduerunl Car.htilacomilisse Mathildissuper concessiouebono-
    separare Clionraduni a Bonifacio,et quod Boniiacius rumsnorutnlacu RomanxEcclesiae; 1055
    duxit uxorem comilis^amUichildam;et de magaobello, De ihesauro CanusinieEeeies^seRomamtranstnissoet,
    quodtota. Longobaroia fecitcum Bonifacioel Chonrado de c.impeiisnloue Eecle.-ia3 Cannsinse1'acla. 103S
    ilpud Curaliolum , qiii est prope Reginain urbrm. \ ita comitibsaeMathhlis. Hisloria illitslrissimae c omi-
    969 lissaj, eLde geslis potenlissimorumprogeiiitoriiinsuorum.
    VII.— Quod marchioins sepulti sunt apud Canossam. 1059
    971 CAP.I.— De obsldiohecastri Canossseac liberalioue
    VIII.— Cujusst Lura3et cu;us qnalilatis exslilil Boni- regimeAdelaidte,quamIleringariusrux ltaliaedelinebal.
    facius, el qu:d de ipsn sjbilla propheib.avit. 971 1039
    —
    IX. Cumquautaj;Io ia et honore duiit dux et mar- CAP.II. — Otlo imperator in auxiiiumvenit Oltoni in
    chioBonihciusilluslremducalricemBeatricem. 971 Canossaohsessoet Berengaritiscapilur. 1041
    X.—QuodrexClionradusParnjamvicitadjulusa Bonita- (AP.III.— De praeOoinler Adallierliiinregem ltaliae
    cio, et quod ideni rex ideuique marcliiojurameuto lce- el Lithnlphum,Ottonisimperatorisfiliiim. 1012
    derati sunt. 974 C.AP. 1V.:— De Theodahio Otlonis lilio,-Ctejus filiis,
    XI. — Quidegit Bonifaciusin Burgunaiam eundo et Tlieodaldoscilicel, Bonifacioet Conrado,et de niorte
    redeundo. 970 Tlicdaldiut Conraiii. 1044
    —
    XII. De acelo quod marchio Bonifacius transnii-it —
    CAP.V. De liouifacio palre Malhildis cl qualiier
    Henricoregi secundo,el de graudi dono quod quidani .Bealricemdu-xituxorern. ... 1013
    servus ejus de<liteidem resti. • 1.78 ' C»P.VI.—DeconlrcderalioneBonifacii cum imperatore
    XIII.—Quod aliquaiiiio in consilio suo, aliquando oe- Conrado«1ejus morle. - - 104i
    • oasio.e vigilisenoclis,i.enricussecundusrex lentavitca- —
    C*p.VII. De fama comitissa!llalhildisel de fama et.
    pei-eBouifacium.
    —
    979 opinioneepis mariti. , 1017
    XIV. QuodBonUaciussludiosusfuilin divinisrehus. CAP.VIII.— De pace facta per comitUsamiuler im-
    «80 peratorem el papam. 1048
    XV. — Qnod a regibus Teutnuicisvenit mos venun- —
    CAP.IX. Qualiter papa comilissn,iuiperatoris IMa
    et
    dandi ecclesias,et quod Bomfaciusacceplaviliude poeni- mutiita, msidias evaserunt, el sibi et suis ey^. , s.,
    tentiam a sancloGuidoneahbate. 981
    —
    XVI-. U.bana alt'rcauo-iiiLcrCacosiaBJct Manluam CAP.X.— De tlrsauro qttenimisit p-ipa («aSy-iTwU»
    RZa/ / '
    U71 ORDO RERUM QUJE IN HOC TOMO CONTINENTUR. liM
    Canusinaad instantianicomilissseMalliildis. 1050 modisiatiiiisessetindignandumfe: .•: 1137
    CAP.XI.— De perseculione in comitissam pro favore CAP.XXII.—Cureisdem statuits htillaj apposilaesint
    Ecclesiae,4et;ubsidione Manluae. 1031 induciae. ,-* 1138
    CAP.Xll.-r Depfsedatiovexilli imperatoris a comitissa, CAP. XXIII. — Quod domnus apostblicus non solum
    et de vicloriaconlra eumdemconsecuta. 1052 episcopos,sed et subditoseorumdamnarepossit. 1138
    CAP,XIII.— Qualilerimperatoris filius adhaesitcomi- —
    CAP, XXIV. Qnod cujuslibet episcopi parochianus
    lissse, palrereliclo, et qualiler Ferrariara recuperavit. doinnoaposlolico eltam pfus debeat oliedire, quam pro-
    1053 prio episcopo. 1139
    CAP.XIV.— Qualilercomilissa abbalem Bernarduma Prselatiunculain tres sequenles epistolas. 1141
    carcere liberavjt, el de Henrico imperatoris filio, qui, De damuationeeorum qui papamtotamque Romanam
    comitissafavente, regnum patris oblinuit. 1053 synodumdeauctorafe tenlaverunt, el de sacramenlisdam^
    —
    CAP.XV. De pace confirmataiuter imperaioremet nalorum. 1141
    emiiiiissam, et qualiter imperator regni diaderaa suscepit, EPISTOLA PRIMA.—Adalhertiad Bernaldum. 1141
    a papa. 1054 EP:ST.II. — Bernaldiad-Alberlum. 1143
    CAP.XVI—Derebellione Manluaeet qualiler se reddi- EPIST.III.— Adalberliad Bernaldum. 1166
    deruiil comilissaj. 1055 Bemaldi presbyteri.— De vilanda excommumcalorum
    CAP.XVII.— Qualilererga Dei cullum fuerit devota et c.ommuniorie, de reconcilialionelapsorum, et de concilio-
    de ejus Irausitu glorioso. 1056 riiiii, canonum, decrelorum, decretalium, ipsqrumque
    CAP.XVIII. — De ejus sepulluraeopinione. 1057 1'oiililicumroinanorum aucloritate. 1181
    De auctore sequenlium opust-ulorum. 1058 Liber. 1182
    Remaldi presbyteri iractaius de sacramentis excom- Monitumeditoris Patrologiae. 1217
    niiinicaioriimjuxla assertiouemsanctorumPatrum. 1061 Moniiumeditoris Germaniaesacrse. 1218
    Apologeiicuseiusdem Bernaldi super excommunica- Apologelica?. rationes conlraschismaticorumobjectiones.
    lionem Gregorii VII. 1067 1220
    Synodiis Romana suh GregorioVII celebrala. 1079 De vitandis excpmmunicatiseorumquecommunicalori-
    liicipti utilis allercatioduorunvsuoer quodamcapitulo, bu< ad Kecchonem. 1251
    de inconlineuliasacerdotum. 1080 Monitum. 1251
    Superiorum controvprsarium irrefragabilisdepulsio et EPISTOLA —
    PRIMA Ad Recchonem. 1231
    praediciicapiluli proscriplio. 1036 —
    EPIST.II. Ad eumdem. 1234
    liem conlumeliosarescriptio. 1091 De emplione ecclesiarumad Paulinum clericum Me-
    Superinris episiolse reLraclaluset sajpe trili capituli ir- lensem. 1235
    retragabilis anaihemalismus. 1095 EPIST. III. — AJ Paiilimim. 1236
    Apoiogelicusejusdem Bernahli presbyteri pro decretis Pro Geiihardo episcopo Constanliensi Ecclesiaj lo-
    in
    Gregorii VII pontiiicis maximiedilis in synodo Romana. cuni exauctoraii praefcio epistolaapologclica. 1237
    1105 De preshyteioiiunofliciotraclatus. 1243
    Capitula. De solutionejurameutorumtractatus. 1219
    CAP.I. — Decretalis epislola venerabilis papajGrego- Monilum. 1219
    rii. 1107 Tractalus de renrdinationevitanda, et de salule parvu-
    CAP.II. — De auctorilate qtiatuor principalium c»nci- loruinqui ab excommunicatisbaptizati sunt, ad Gebhar-
    liortuu. 1108 dum episcopurr.Cousuintiensem 1253
    CAP.III.— De auctoritate aposlolicarum iustitiilionum. Tractalus de prudenti dispensatione ecclesiasticoriim
    1109 sanclionum. 1265
    CAP.IV. — De auctorilate reliquorum conciliorum. Monitum. 1265
    1110 De saeramenlismorientiuminfanlum. 1271
    CAP.V.— Brevis enumeralio decretorum superioris Monilum. 1271
    episi.olae. ILIL CliroiiiconBernaldi. 1275
    CAF.VI,— De primo statuto, id est, de Simoniacis. Observationespraeviae. 1276
    1112 Necrologium. 1285
    CAP.VIL— De secundostaluto, id est, de emptoribus De lunaribus regularihus. 1289
    ecclesiarum. 1114 De regularilms palrum. 1289
    CAP.VIII.— Quodet sacra Scriplura damnel vendilores Dc controversiaembolismorum, 1289
    spirilualiuin oHiciorum. 1115 De ulililate liinariumregulariiun. 1290
    CAP.IX.— llem, quodemplores eorum dainnet. 1116 De sallu luriaj. 1290
    CAF.X.— Item uiedialoresliujusniodiSimoniacaenego- Clironicaqute conlradiditmonastcrioDominiSalvatoris.
    liationis. 1117 1299
    CAP.XI.—Dclecliostalnli predicUedecretalisepislola?., Incipiiint chronicavenerabilis Bed<e presbyteri juxla
    id est, ut incoiiiiiieutes allari uullatcnus miiiislrent. Hebraicam verilalem. 1299
    1118 Pars allera genuina (an. 1055a 1100}« 1565
    CAP.XII. — De anathemate eortim qui defendunt in- Synodus Moguntiuain causa CaroliConslantiensisepi-
    continenLiamsacerdolum, per Sozo:neni capitulum ex scopi Simoniaci. 1432
    Triparliia Iiistoriadeproiiiptum. 1120 Ler.lori. 1432
    CAP.XIII.— Quod nonsacramentorum ministris, sed Inciiil.
    laieis permissum sit, ui unusquisque suam habcal ir o- Epislolacleri et populiMoguntiiiiad Sigefridumarchi-
    rem. 1121 . 1437
    CAP.XIV.— Quid Apostoliiseoustiluat de sacris ordi- epscMpuiri. Stephani episcepi Harberslaiensis et S. Anselmi ar
    nibus. 1134 chiepisco;i Caiitiiaricnsisepistola? dua?adversusscliisma-
    CAP.XV.— (Jlilis consideralio ejusdem inslilulionis. tk-ossiih GregorioVl[ et Urbano11Romanispuntilicibiis.
    , 1125 1441
    CAP.XVI. — Expositio B. Hieronymisuper eaiiidem Lectori. 1441
    instituiioiiem. 1127 EpislolaWallrami seu Waralmi. H42
    CAP.XVII.— De quarlo slatuio prajdiclte decretalis Epistola Ludovici comilis vel Stephani Halberstalensis
    •pislola;,ne populiisollieiacfpriccruiurecipial, quos ajo- episcopi. 1414
    sloliea smiulacoiitemnerevideat. 1130 Epistola S. Anselmi archippiscopi Canluariensisad
    CAP.XVHI. —Cur eoruiiiofliciapopulosunt prohibita. Wilhelini.mabbaiem Hi.saugiensem. 1447
    1131 CommentariolusHelsnnisstiioiaslici. 1147
    CAP.XIX.— Explanaliocujusdam capitis, quod prse- ADDENDA. — L)e Beten^arii haresiarchae dam^alione
    senti slatutovideaturadversari. 1133 mnlliplici Befnaldi Iraclatus. ' 1449
    —
    ; CAP.XX. Quid domnuui aposlolicumcompulerit, ut Praefaiio Cbifllelii. 1449
    bac slatiita depromere.t. 1135 De Beringerii liseresiarchsedamnalione multiplici.
    CAP.XXI.— Quod non illi, sed SS."Patribuspro hujus- 1483
    FINIS TOMI CENTESIMI QUADHAGESIMIOCTA\T

    Petit-MoiitrOtige. — Impr^ift^&M^. .MICSE.

    Vous aimerez peut-être aussi