C^SARIS BARONII

ANNALES ECCLESIASTICI
TOMUS TERTIUSDECIMUS

Cet ouvrage , par les corrections et les additions

Hoc in opere tam multa sunt aut correcta aut

addita, ut idsui^m Editoresreddiderint et, quidquid

considerables qui y ont ete operees, est deyenu la

propriete des Editeurs, qui se reservent tous leurs
droits.
soit la

suorum jurium
idem aut
tatuSj in

sit,

sibi vindicent. Itaque, si

quis

Toule contrefacon ou imitafion

quelle que

furto ediderit aut

quoquo modo

erit imi-

forme sous laquelle

,

elle se presente, sera

pour-

crimine

erit et

de injuria postulabitur.

suivie rigoureusement

conformement aux

lois.

C^SARIS

S.
OD.

R.

E.

CARD. BARONII
JAC.

RAYNALDI ET

LADERCHII

CONGREGATIONIS ORATORII PRESBYTERORUM

ANN ALES
ECCLESIASTICI
DENUO EXCUSI ET AD NOSTRA USQUE TEMPORA PERDUCTI

AB AUGUSTINO THEINER
EJUSDEM CONGREGATIONIS PRESBYTERO, SANGTIORUM TABULARIORU.M VATICANI PR^FECTO, ETC, ETC.

TOMUS TERTIUSDECIMUS
762-819

?S=?^:'^^

ff

^imI

'

BARRI-DUCIS, LUDOVICUS GUERIN, EQUES ORDINIS

TTPOGRAPHI EDITORES.

5.

SILVESTRI, et SOCII,

M DCCC LXVllI

BK

4-

l-ij

SUMMARIUM
TOMI
XIII.

nr.CLXii.

1-10.

ConstanliiJus

ope

Callisti

aiilici

Stephanuni

monaclium

vexat,

in

carcerem

conjicit.

calumniis exagitat.
UCCLXIII.
1-8.

H. Coustantinus raonachos

fieri velat.

Vexante imperatore monachum Stephanum, Annse sanctimonialis feminae in tolerandis tormentis clarescit virtus. 9-lS. Nov;b imperatorisfraufJes in Stephanum initae per Georgium ficte monachum. lG-18. Incenso monasterio monachi disperduntur, Stephanus exulans miraculis elucet. 19-21. Turcarum irruptio in Armeniam, et publicae calamitates, imperatore ha^resim

fovente.

DCCLXIV.

Variae

marlyrum

reliquia^ ab

Urbe in Galliam

translatae.

DCCLXV.

1-7.

Stephani miraculis tabescens odio imperalor

Imaginum cullum slrenue

DCCLXVI.
1-4. Cullores SS.

defendit Stephanus, qui

eum ab exilio revocat capite plectendum. cum aliis ex eadem causa vexatur.
S-

s-12.

imaginum

ferocius exagilati

multi martyres. 5-12. Historia de reliquiis

et

Eu-

phemiae.
in

Mcetas pseudo-episcopus Constantinopolitanus. 14-20. Stephani carcere pia conversatio. 21-23. Synodus in GalUa adversus Iconoclastas.
13.

monachorum

DCCLXVII.

1-4. Pauli papce obitus, et ejus

Epistolarum singula argumenta

et res gestfe. 5-7.

Pscudo-papa

Constanlinus. 8-22. Historiade Slephani Auxentiani raartyrio, ejusque reliquiis et miraculis. 23-25. Constanlinihiereticipatriarch;esupplicium. 26-29. Saevitia, blasphemiis et odio in mona-

chos insignis imperator.

DCCLXVllI.
1-11.

Stephanus quartus papa

eligitur,

tibus. 12, 13. Pipini regis obitus et laudes. 14, 15.

pseudo-papa cxcKcato ejusquefauforibus misere pereunEudoxia coronatur, et filii imperatoris Caesares

creantur.

DCCL.XIX.

1-11.

Concilium

ginum

Romanum, in quo pseudo-papa judicatur, instauratur disciplina, cultusSS.imaprovehitur. 12-14. Ecclcsiae Ravennaiis turbae. 15. Hunaldus Aquitaniae dux rebellis
Urbem etpapam molltus
fuerit, trustrailli
litteras

comprimitur.

DCCLXX.

1-7.

Quae Desiderius rex L^bngobardorum in

blandien-

tera. 8-13.

Ob connubiumBertae
23.'

fili;e

Desiderii

cum
et

Carolo papa dat

regibus Fran-

corum. lG-21. Obitus JoannisNepesini episcopi

Hispanicae.

Conciliura Vormatiense in Gallia. 22. Re.s

recrudescit
3.

In Oriente persecutio in

monachos
2,

DCCLXXI.

l.Monachismi
S.

destructioni inhiat imperator.

Carolus

repudiat Bertam

uxorem. 4-6

Huberti reliquia^ invent;e et translalae.

Sergii secundicerii caedes et Stephani papse obitus. 3, 4. Hadriani successoris egregis dotes.

DCCLXXII.

1, 2.

Venetorum legatio et Caroli Magni Epistola ad Hadrianum. G-19. Quid prudenter egerit Hadrianus tum in judicio de cde Sergii, tura ciim Desiderio pro rebus Ecclesiaj recuperandis. 20. Carolus vincit Saxones. 21. Secunda Synodi Worraatiensis statuta. 22-29. Fragmenta Synodi
5.

in Bavaria celebratae. 30. Persecutio in Syria.

DCCLXXIll.

1-13. Desiderio

iniqua magis magisque moliente, legationes inter

papam

et

Carolum Magnum,

qui in Italiara venit res compositurus.

DCCL.XXIV.

1-S. Caroli

Magni in Urbem adventus, ejusque

captivitate et vita.
5-7.

pietas, munificentia et victorise. 9.

10-17. Sigeberti

Altare Con-

fessionis S. Pelri ab Hadriano exornatura.

18-20.

historici imposturae refelluntur.

De Pauli diaconi

DCCLXXV.
Baron.

1-4.

Miserrimus Copronymi obitus.

XIII.

De Copronymi

filiis

Anthusa etLeone, qui

ei

in imperio

-ToMus

SUMMARIUM.
succedil.
8.

Leonis mores.

9.

Concilium in Duria.

10.

Regnum Saxonum Romanse

Ecclesiee

tributarium.

H.

S.

Rumoldus martyr.
filium.
-i,

DCCLXXVi.

1-3.

Leo imperator coronat Conslanlinum

0, 7.

S.

Saxones tum miraculOj tum Caroli virtule

subjiciuntur.

Frequeulia Concilia sub Carolo Magno.

DCCLXXVII.

1.

Rex Bulgarorum

baptizalur. 2-4.

Theophani

Isacii

cum

imperatore certamen.

5.

Synodus Pa-

derburneusis.

DCCLXXVlIi.

1,2. Caroli

Magni expeditio

in Hispaniam.

3-10.

Sasones rebellanles ad officium revocantur.

adjuvante Alcuino.

11,12. Ludgerus praedicat Frisiis. 13-19. QuiAlbinus seu Alcuinusfuerit, etan Caroli Magni raagister. 20-23. Carolus de sacra liturgia et libris canonicis valde sollicitus,

24.

Ludovicus nascitur.
Carolus in Saxones ilurus Concilium celebrat, monasterium SS. Vincentii et Germani Parisiis

DCCLXXIX.

1-S.

privilegio decorat.

DCCLXXX.

1-3.

Sarratenorum in Syria et Leonis Constantinopoli dira persecutio. 4-7. Mortuo Leone, filius vidua optime imperium auspicatur, iidem Catliolicam reslituendo. 8-10 Ecclesise Saxonum incunabula, auctore Carolo Magno.

cum matre

DCCLXXXI.
DCCLXXXII.

1,2. Carolus
1-3.

Romam

venit. 3. Sponsalia inter

Constantinum

et Caroli filiam.

Saxonum
DCCLXXXIII.

Bellum adversus Slavos, ubi de Joannicii iconoclasta^ conversioneet virtutibus.4-6. rebellioues tandem compositee, aucta erga Romanam Ecclesiam reverentia.
Westphalos miraculum
S.

lleralce

1-4. In bello contra

Swiberli pro milite Brunone. S-10.

Elipandus ar-

chiepiscopus Toletanus Nestorianismum in Hispaniam inducere tentans strenue per sacerdotes

profligatur.

DCCLXXXIV.

1-3. Paulus patriarcha Constantinopolitanus, abjurata hceresi, pie moritur,

reviviscit. 4-10.

unde fldes Catholica Tarasius laicus ad sedem Constantinopolilanam evehitur, hajresim Iconocla16, 17.
colit,

starum profligaturus opeConcilii CEcumenici. M-lS.Tarasii genusetsanclissima opera.

Rex Sarracenorum Carolum

Chrislianos persequitur.

DCCLXXXV.

1-4. Litlerae et legatio Constantinopoli

ad

Romanum

Pontificem. 5-11. Tarasii

litterae

ad tres

patriarchas. 12-40. Hadriani reprobanlis

electionem Tarasii Epistolae ad imperatorem et ad ipsum Tarasium. 41-48. Tribus patriarchis Sarracenorum jugo pressis, monachi Orientalesdant

litteras Tarasio. 49-Sl. Ecclesia

Saxonum

florescit, baptizato

Widichindo principe.

DCCLXXXVI.

1-S.

numpapam.
DCCLXXXVII.
1-9.

Concilium Constantinopoli ab Iconoclastis exturbatum. 6. Collectio canonum per Hadria7. Carolus in Italia Hildegardis regin obitus.
:

Prsenolanda circa Synodum Nicoenam hoc anno habitam. 10-S4. Ejusdem Synodi celebratio septem Actionibus absolula, conlra Icouoclaslas. 5S-S7. Patres veniunt Constantinopolim. 58-63. Quid Theodorus Studita scripserit de Tarasio tum circa lapsorum restitutionem, tum circa Simoniacos. 64-66. Carolus Magnus Romam, deinde Beneventum adit contra Arichim, cui mortuo succedit filius Grirnoaldus. 07-71. Carolus, Cassino monte viso, Romam redit contentio de cantu Ecclesiastico. 74. Carolus in Galliam redit, cum Bavariae duce, papa intercedente, res componit.
:

DCCLXWVIII.

1-4. Inter

GrKcos

el

lum

deleta. 7-10.

Carolum Magnum quee causajrupti fosderis. 3, 6. Hunnorum gens per CaroBremeusis Ecclesia in Saxonia episcopo S. Wllleliado et Caroli Diplomate

insignitur.

DCCLXXXIX.

1,2. Inler

Irenem

et

filium Constantinum orta dissidia. 3-S. Tarasii

pium opus.

6,7.

Theophilus

martyr, et Caroli lex de bonis Ecclesiarum.

DCCXC.
DCCXCI.

1-4.

Constantinus solus imperator

Carolus paganos debellat.

1,

2. Constantini vilia

leiensi. 7,

et iniqua Acta. 3-6. Concilium Forojuliense sub Paulino patriarcha AquiS.Burchardi episcopi obitus etTibcris inuudatio. 9-11. Alphonsus cognomento Castus

in

regnum

Hispaniae reslituitur.
4.

DCCXCIl.
DCCXCIII.

1-3.
1, 2.

Concilium Ratisponense, a quo Felix hsereticus damnalur.

Alphonsi Casti proelia inMauros et victoria.
3, 4.

De Angilberto abbate.

Caroli Magni res gestae in Sarracenos.

deteclae, haereses damuatae. 27-S7. Refel;

DCCXCIV.

1-26.

Synodus Francofordiensis,

in

qua Elipandi versutiae

luntur objecta quoad damnationem sccunda^ Synodi Nicaen;e

cilio dilucidantur. 58-59.

et alia de Francofordiensi

Con-

Theodorus Studita monasterio

prffificitur,

clarus virtutibus.

DCCXCV.

l-9.Hadriani papte obitus et ejus Epistolarum argumenta. 10-13. Hadriani meraoriam digne prosequitur Carolus. 14-39. Quanta Hadrianus contulerit ornamenta Basilicce S. Petri, necnon
aliis

patriarchalibus Basilicis et Ecclesiis, et

toti

Irbi.

40.41. Leo papa sanclilate

iusignis.

SUMiMARIUM.
42-4o. Constantinus, repudiala legilima,

III

uxorem duxit Theodotem, unde dissidia et persecutiones in oppugnatores. 46-54. Qua; fuerint Tarasii partes in hoc scelere imperatoris. 53-60. Theodori et monachorum imperatoriobsislentium gloriosa certamina. 61-64. Theodori Epistolse

supereadem

re.

65,66. De

Hunuorum

gente novi triumphi per Carolum.

UCCXCVI.

1-7.

Theodori Studita; iu exihum pulsi cum monachis ab imperatore Epistolae hortatoriae. 8-9. Ca;pts insidiae Irenis in filium imperatorem. 10-15. Reliqui S. Euphemiae repertfe et Constantinopolim relatae. 16, 17. Legationes et munera inter papam et Carolum. 18-24. Regis Mer-

ciorum

et

Leonis papee

litterae

utrinquedatee. 23-30.

Munera Caroliin ornamentumEcclesiarum

a Leone impoasa.

DCCXCVII.

i, 2.

Constantinus imperator excajcatus moritur.

9.

.3-8.

Theodorus

et

monachi ab

exilio et car-

ceribus soluli.

Res Occidentales.

DCCXCVIIl.

1-3.
8.

De monasterio cognomentoS<udiMm,cuiTheodoruspr8eticitur.4-7.Theodoriinsigniascripta.
Alphonsi Casti munera Carolo.

DCCXCIX.

1-7.

Leo papa iniqua Romae passus, mire sanatus, Carolum adit, in Urbem triumphans revertitur. Causa df>linqueniium agitur, pro iis deprecante Leone. 10, H. Quee peregerit Leo in Germania. 12. Ciaves S. sepulcri missse ad Carolum.
8, 9.

DCCC.

1, 2.

Carolus per varia loca iter faciens Romam venit. 3-S. Carolus magnifice exceptus adstat Synodo, in quaquomodo papee causa cognita sit. 6-20. Carolus Magnuscoronatur imperator de qua re amplissima disserlatio. 21-23. Carolus munificus erga Ecclesias, reorum punitor. Expedilio in Beneveutum.

DCCCI.

1-5. Terrae
6-8.
et

motu per Italiam furente,Basihca S. Pauli concussa amplioribus reficilur ornamenlis. Quanla decora Leo papa conluleril Ecclesiis singulis. 9-19.Deoptimis CaroliMagni legibus sanctionibus. 20. LegalioSarracenorum ad Carolum.21. Salvius martyr. 22-25. Irenis muni-

flcenlia in laxandis tributis.

DCCCII.

1-6.

illatam Gradensi episcopo. 12,13. Paulinus Forojuliensis episcopus,

JNicephorus imperium Orientale occupat, pulsa Irene. 7-11. Conciliura Altinense ob necem doctrina poUens, Carolo
litteris

acceptus. 14, 15. Carolus de bonis

oplime meritus.
2.

DCCCIII.

1.

Bardanes frustra acclamalus imperator.

Irenes obitus.

3.

Nicephori legati ad Carolum.

:

DCCCIV.

1.

Leo papa
obitus.

adit

Carolum Magnum.

2-7.

Quid Leo papa egerit in Germania

ubi de S. Swiberti

canonizatione. 8-12. Saxones in colonias missi,

eorumque

Ecclesiis privilegia data. 13. Alcuini

DCCCV.

1.

4.

Tributum a Sarracenis Nicephoro impositum. 2,3. Caroli in Sclavos De regno Merciorum.

victoria,

et

alia facta.

DCCCVI.

1, 2.

Tarasii obitus. 3-7. Responsa Theodori et Platonis ad Nicephorum imperatorem ipsos consulentem de eleclione episcopi. 8. Nicephorus episcopus Constantinopolitanus. 9-12. Nicephorus imperator persequitur monachos, turbat Ecclesiam. 13-17. Conventus dictus Adulterantium Constantinopoli ob restitutionem Josephi. 18-27. Testamentum Caroli Magni dividentis inter filios imperium in Synodo habita in villa Theodonis. 28-31. Ejusdem Synodi, Carolo approbante, statuta de clericis. 32. Martyrum Scillitanorum reliquiae ab Africa translatee.

DCCCVII.

1,2.

Sarracenorum irruptiones, et Nicephori imp. turpitudines et saevitice. 3, 4. Caroli in Sarracenos victoria et leges ad Ecclesiam spectantes. 3-7. Aquitania per Ludovicum, italia per Pipinum recreantur.

DCCCVIII.

1-24. Theodori aliorumque nolentium

communicare cum Nicephoro patriarcha ob restilutionem

:

Josephi causa et disceptatio. 25-32. Theodorus suam defenditcausam per litteras datasRomam ad Basilium monachum. 33, 34. Christiani a Sarracenis caesi rex Nordanhumbrorum restitutus.

DCCCIX.

1-4.

sententia. 5-13. Conciliabulum

Theodori Epistola ad Nicolaum chartulariura de sua circa communionem cum patriarcha Constantinopolitanum dictum Mwchosynodus, unde Theodorus, Platocajterique monachi exilioet aliispcenis mulclantur. 14-27. Epistolae Theodori adRomanum

Pontificem et Basilium monachum. 28-41. Theodorus per alias litteras pravos sibi oppositores confundit. 42-43. Theodori scriptum adversus Moechianos. 44-48. Quanta pertulerint Theodorus etsocii ab iisdem Mffichianis. 49-51. Nicephori imperatoris saevitia et tyrannics exactiones.
52-63. Concilium Aquisgranense de processione Spiritus sancti
:

ubi multa de Symbolo. 64. De

Ludgeri Monasteriensis episcopi obitu

et sanclitate.

DCCCX.

1-3.

Nicephori imp. impietas

18, 19.

et crudelitas. 4-17. Sergii instaurantis

mordia etprogressus. Magno.

DCCCXI.
1-12. Nicephorus imp.

Manichaeorum haeresim priVenetiarum urbsreddita Nicephoro imp., unde foedus cum Carolo

cum

suis et toto exercitu a Barbaris raisere caesus,

unde in imperium

IV

SUMMARHJM.
evectus Michael Curopolata. 13-17. Monachi restituti ; pax Ecclesiae reddita. 18-43. Epistola Kicephori episcopi Consfantinopolitani ad Leonem papam cum fidei professione. 44-47. Tesla-

mentum
DCCCXII.

Caroli

Magni de rebus mobilibus.

48.

De

filiis

et

nepotibus Caroli Magni.

4.

1-3. Manichaei jussu Michaelis imperatoris

ad necem

quaesiti.

Alia haereses

et

mali mores

Conslantinopoli. 5-8. Platonis monachi sanctissimusobitus.9-U. Rejecta condilio de fugitivis

reddendis in bello contra Bulgaros.

12, 13.

Legatio Michaelis imp. ad papam. 14-18. De tem-

pore cladis acceptae in saltibus Pyrenaeis,

quam Turpinus

fabulis contexuit.

DCCCXUL

1-7.

Quibus viis el artibus Leo Armenus imperium capesserit, abdicante Michaele, et Bulgaris cuncta vastantibus et Christianos persequentibus. 8-10. Theophanes liistoricus. 11-1.';. Carolus legatos mittit Constantinopolim, Italis praeficit Bernhartum, Ludovicum coronat imperalorem, laborat pro Ecclesia. 16. Concilia Moguntinum et Rhemense. 17-20. Concilia Turonense el Cabillonense ubi multa de piis peregriuationibus. 21-24. ConciliumAre]atense:etdeelectione
:

episcoporum sanctiones.

DCCCXIV.

1-6.

Quando

et

cur Leo Armenus in cultores SS. imaginum debacchatus

fuerit.

7-23. Adhibitis

Leo Armenus congressum habetcum Catholicis, inler quos Theodorus eminet in defensione SS. imaginum. 24-26. Theodori Epistolae de praepositis, qui scripto silentium poUiciti erant. 27-32. Theodorus dat litteras Nicephoro patriarchae in exiliura pulso, cui sufficitur haerelicus Theodotus ; Nicela et alii exulantur. 33,34. Processionibus celebrat Theodorus SS. imagines. 33-39. Theodori Epistolaenomine praepositorum respuentis Pseudo-Synodum. 40-43. Ab haereticis vafre premuntur Catholici, etmaxime Theodorus, qui in exilium el carcerem pellilur. 44-oo. Epistolae Theodori e carceribus ad suos mouachos scriptae. o6. S. Zachariffi corpus missum Yenetias. 57-62. Caroli Magni obitus et laudes. 63-63. Ludovicus successor
suae impielalis ministris,

inimperio.

DCCCXV.

1, 2.

In

tur,

Leonem Romanum Pontificem conjuratio. 3-10. Arcliimandrilaj aLeone Armeno vexandeceptique in apostasiam incidunt. 11-17. Theodori Epistol adhortatoriae de monacho-

rum lapsu. 18-22. Furens Leo Armenus Theodorum flagris plecti jubet. 23-26. Hispani ad Francos confugientes bene habiti. 27-31. Consulit Ludovicus Hispanis colonis per constitutionem.
DCCCXVI.
1-4.

Theophanis certamen

et beata

latus,

pluresdat Epistolas. 16-19.

mors. 5-13. Theodorus denuo ob fidem Orthodoxam flagelQuomodo cum lapsis agendum sit, docet Theodorus. 20-23.

Feminas, inter quas Mariam reginam in fide constantes Theodorus hortalur. 24, 23. QuotscriTheodorus. 26-34. Confessores ubique existentes per Epistolam Theodorus in flde confirmat. 35, 36. Theodori testamentum. 37-47. Ad episcopos confessores Theodori Epislolse. 48-53. Leo papa moritur a quo Compestallana sedes in Hispania fuit erecta. 34-93. Res gestae Leonis papa;, et munera ab eo collata Ecclesiisetmonasteriis. 96-100. Stephanus quintus papa, qui Ludovicum imperatorem adit. 101. Slephani Decretum de eleclione Pontificis.
pserit Epistolas
:

DCCCXVH.

1-4.

Morluo Stephano, Paschalis papa creatur, qui legatos mittit ad Ludovicum. S. Ludovicus Concilium Aquisgranense. 13-18. Bernharduscumprimoribus Ilaliae rebellantes a Ludovico reprimuntur et puniuntur. 19. Pallium mittitur ad Viennensem archiepiscopum. 20-23. Theodori Studilae ad Paschalem papam Epistola. 24. Theodoti pseudopalriarchae legatio rejecta a Romano Pontiflce. 23-33. Theodori Epistola; ad patriarchas Alexandriuum, Antiochenum et Hierosolymilanum. 36-39. Duo monachi Constantinopolim missi
in vitae discrimen adductus.6-14.

acriter decertant pro fide Catholica.

DCCCXVllI.

1-4. Litterae

Theodori

et legatio

per Epiphanium missa ad Paschalem papam.

5.

De Methodio

apocrisiario iNicephori. 6-13. Theodori calechetica Epistola ad dispersos fratres. 14-17. Paschalis

papaextorres monachos excipit, monasterium ipsis cedificat, Ecclesiam S. Praxedis instaurat. 18-27. Persecutione recrudescenle, Theodorus totusin Epislolis etlaboribus :pluresmartyres. 28. Coenobium Cassinense sanctitate fioret.

DCCCVIX.

1-6.

Ex conventu Aquisgranensi legationes ad singulas Ecclesias. 7-H. Nihil actum ab imperatoribusCarolo etLudovico inconsulta Sede Aposlolica. 12. Conventus in villa Eugelheim.
13-16.

Kova

et sajvissima in

Theodorum Studitam tormenta.

17-20.

Ejusdem

alia Epistola hor-

latoria ad dispersos fratres. 21-28.

Smyrnam

delatus, alacrior ex ci'uciatibus, alias dat litteras,

multa palitur Theodorus.

ANNALES ECCLESIASTICl.

PAULI

ANNUS

G.

CHRISTI

7G2.

Constantinm ope Callisti aulici Stephanum i mo7iachum vexat, in carcereiyi conjicit calumniis
.
,

mati

magnum

ob ingentem

virtutis illius clarita:

exagitat.

Sequitur ordine teinporis sepluigeDte-

tem atque splendorem robur conciliaret Callistum quemdam patricii ordinis summa secum

simus sexagesimus secundus Cbristi annus, Indi- familiaritate devinctum, atque suam hseresim apprime callentem, et eximia dicendi facultate prsectione decima quinta notatiis, quo inip. Constantinus immenso odio flagrans in monachos, quos ditum ad se accersit eumque ad sanctum virum pra; caeteris sibi in proniulganda baeresi adversalegat his verbis utens Ad Auxentianum montem rios saepe expertus fuit, maxime vero anno supecontende, ac Stephano, qui illic delitescit, atque ex riori, cum adversum Andream Cretensem monaImmemorandorum classe ac numero est (ita euim chum fuisset sibi certandum cum audisset in impium solere vocare monachos dictum est suAuxentiano monte, in Bitbynia posito, degere maperius) persuade, ut Concilii Decretis assentiatur gni riominis Stepbanum monacbum gratia mietsubscribat sicque eum alloquere Pii ac rectisraculorum iliuslrem, potentemque sermone ad sime de rebgione senlientes imperatores Constancobortandum alios, ut adversus debaccbantem tiiius et Leo benevolentia erga te, quia virtute et ha?resim forti consisterent animo, ad eumque sanctitate delectaris, impulsi, te Orlbodoxi Concilii babere confugium plurimos, in bunc ipsum moDecreto nunc edito et promulgato subscribere vere bellum necessarium sibi duxit, ut perficere jubent. Tu vero et caricas ipsi et palmas feres, posset, quod conabatur (si liceret) boeresim stabiamygdala item aliaque nonnuUa, quibus vir Dei bre. Sed quem scit maxime martyrii cupidum, colendae pietatis studio devotus ali consuevit. Norat baud armis expugnandum tentat, sed verbis. Ad enim et ipse^ quanta esset ilhus contiuentia, paene hocque virum eloquentem mittit, qui viro suadeat ut etiam boc virtutis genere cum spiritibus a masubscribere Decretis Pseudo-Concilii OEcumenici teria remotis contenderet. nominati. Id quidem factum est boc anuo, ante3. Callistus itaque quam celerrime poterat quam bellum Bulgaricum pararetur, quod anno ad montem profectus, sanctoviro imperatoris sequenti esse confectum, ex auctore, qui res gestas mandata exponit eaque omnia, quie alliciendi ejusdem Slephani est prosecutus, qui et boc viveatque inflectendi vim babebant, in medium probat lempore, et iis omnibus potuit interesse, cerfert, ipsumque ad subscribendum pertrahere colum exploratumque babetur, ut sequenli anno natur. Verum pietatis corona erat Stepbanus, zelooslensuri sumus. Modo autem primi bujus certaque atque virtute protomartyris similis. Tanquam minis Stepbani ex eodem auctore totidem verbis enim qui Dominum a dextris suis esse semper hic describamus bistoriam, quic sic se babet provideret, ac propterea nullo hseresis impetu con2. Imperator bujusce Stepbani virtutem aucuteretur, ad perniciosum illum nunlium his verdiens, secumque islud perpeudens, quod si hunc bis usus est At ego nec huic Decreto ac falsi quoque retibus suis includeret, favoremque ipsius hujus Concilii vaniloquio subscribam, nec illud ac praesidium sibi adjungeret, execrando suo dogunquani comprobabo, nec am-arum dulce ', nec
,

'

'

Apiid Joan.

Dam.

in fin,

Isa. V.

TOMUS

XIII.

PAULI

ANNUS

6.

CHRISTI 762.
movebant, sequemiseros ducebant, qnod
atque

tcncbras luccnidicam, ne Propbetfe malcdictiouem

tes,capita

nieum peitrabam. Sacrarum autem imaginum causa promptum mibi ac procHve est mortem oppetcre, imperatoris minas, qui bas delere ausus est, nibil moranti. HcTC ubi dixit, cavam main caput

a nionachis, qui nibil sceleris admisissent,

inique iuclusi tenerentur, optimo jure latrones appellarentur.

Cum autem
ille

sex dies

jam

effluxissent, in qui:

num

statim ostendens

Etiamsi mihi, inquit, tanesset,

bus pius

vir nihil cibi gustarat

septimo die

liiluni

duntaxat sanguinis

id

tanien pro

affuitquidaina tyranuomissus, qui sanctum virum

Cbristi

imagiue profundere minime dubitarem.

ob
Hic

id

quod recens acciderat (nuntiatum euim fueimperatoris hoc anno conatus, sed
:

me cibos altuHsli, referas sane licet; quoniam (ut cum divina Scriptura loquar ') oleo peccatoris non impinguetur caput meum, nec
Olios vero ab co ad

rat belluni a Scytbis inferri) cellai suae restituit .

finis

non
ut

Callisti

patricii

qui novis machinis oppugnare

baereticornm cibis guttur

4.

meum

deliniatur,

virum sanctum aggreditur; agens niniirum,

calumniis

Hac oratione
ei

audita, Callislus

maximo

eum
si

potius proscindat,

quam

ferro sau-

pudore
adiens,

suffusus revertitur,

atque

imperatorem
iraj

ciet, gloriosiorera

inde putans
iuferat
;

sibi

parare trium-

omnia

narrat. Ille

autem

ac furoris

pbum, quam

necem
illi

ex quasciret majo-

nube obdncitur, ac stalim

listo

sicarios

una cum Calabstrabant, ac

illic

rera ab Orthodoxis

parari laudera, et gloriam

mittit,

eisque imperat, ut sanctura [virum e

vertice

iramortalein, qui

eum

essent in

perpetuum
si

cele-

cella

sua

(in

montis

sita)

braturi martyrein. Conlra vero

calunmiis eura
sparsa ejus

protinus ad inferius monasterium deductum,

superet, fore ut concitata et ubique

sanctitatis

cuni

cura ac vigilantia inclusumtenerent, quoad arbitratu suo dc eo constituerit. Sic igitur

summa

fama dispereat atque penitus evanescat, luncque fleri, ut nullum iuferre damnum bicresi
celebritas

quod imperatum fuerat, exsequi contendentes, ad speluncam veniunt, et sanguinario animo insiliunt, ostioque statim calcibus efdicto citius id,

possit

ejus

noininis

iufamia }irorsus
fieri

exstincta,

imo maguam ea ex re
sectae
,

accessionem

perverscB

cujus adversarii inventi essent

pium virum per vim foras trabunt. Ac rem proborum oculis admiratioue dignam ac memorandam. Etenim ex ingenti quafracto,

operibus scelestissimi. Quas vero interim, duin imperator adversus Scytbas pararet arma, Callistus

cernere erat

adversussanctum paretiusidias, ab eodem auctore

sic accipe
:

dani conliuenlia et domicilii humibtate atque augusiia

,

tibiaj ipsius

in femoribus adhaeseraut,

ut

G. Cffiterum ille

/.ix.imo',

polius,

hoc

est, pessi-

moveri posset. Quod cum amentes bomines perspexissent, summa admirastare vel

nec ullo
lione

modo

mus, quara CaUistus, cuin unum exsaucti viri discipulis nomine Sergiuin, de quo jani uos verba
facturos esse promisimus, remotis arbitris accersivisset, niisero
illi

perfusi

sunt,

alque ex

SEevitia

et

feritate

aninios ad commiserationem inflexerunt.

Ac duo

persuadet, ut non

(]uidem ex ipsis (sunl enim inter malos et llagitiosos bomines seminali quidam, atque ejusmodi,
ut

proditiouis reuin agi sinat, sed ipse

patris et pnuceptoris sui

Judam solum quoque rursus

prodilorem se pfaebeat.

eorum

improbitati

remedium

afTerri

possit)

concepta ex sancti viri aerumna commiseratione,

consertis manibus acceptum eum sufferebant. Mox autem ad patris Auxenlii ccemeterium venientes, eum una cum monacbis illis, quibuscum versabatur, incluserunt,

Confestim igitur iu ipsius perniciem meditari non desiit, atque omnemartera adhibere, quo magnura
illum viruni cassibus suis iinplicitum teueret. Ut autera se frustra laborare et nihil efflcere per-

atque

ipsi

pro foribus excubaa

enim sacram illam auimam atque ab omni reprehensionis nota iininuuem aggrediebaspexit (cur

bant, imperium aliquod et nuntium

exspectantes.
5.

tyranno

tur?], statiin a sancto ovili digreditur, velut nimi-

rum

filius

improbus atque alieuus,

a semita recta

At enimvero generosus ille atque eximia virtute praeditus Slepbanus tot molestiis affectus, ac

claudicaus, atque ad
diensis
orae

eum, qui

legeudis Nicome-

vectigalibus

praeerat,

Aulicalamura
et

cujusdam bominis ritu, in custodiam conjectus, animo uon concidit verum una cum sociis suis alta et modulata voce psallebat ijipolfacinorosi
: :

noiniue, accedit,
adbibet.
7.

eumque socium

in his, quae adversus

adjutorem sanctum virum struebantur,

LLTAM IMAGIISEM TCAM,

tici

EONE, ADORAMUS

(cst

Cau-

Ambo

igitur in capitis sui perniciem inito

principium). Ac deinde quid aliud bujusmodi ab ipsis psallebatur In cogitationuui mearum la:

cousensu, libellum
iuserunt,

ineum

caluuiuiis refertum per-

versissimo auimoconscribunt. luquopriinuinillud

trones incidi, ab iisque mibi misero

est .

mens abrepla
fuerat

eum

imperatoris tanquam hajretici me-

Haic idcirco,

quod avulsus
sito,

ab

illo

moriam

execrari, et diris devovere,

eumque Sy-

specu in supercilio montis

ubi puriorem con:

rum

atque Vitelium appellare . Per Syruni Nesto-

templationis fructum gustabat. Pergit auctor At ii, quibus custodia commissa iuerat, pro foribus
stantes, atque quod ab eis cantabatur audientes, atque vcluli excantari sese propter illos existiman-

rianum intelligi, certum est, per Vitelium, nescimus, sicut et pariter ignoranius quid sit quod
tradit Theophanes, eumdem Constantinuui imperatorem iguoiniuiai causa appellatum ab Andrea Creteusi martyre, Civilianuin. Si autem conjectura res agenda est, forlasse vox illa, Vitelius, deducta

'

Psal.

sv.

I's!l.

cxL.

PAULI
est, pu-05,
puOioc,

ANNU&

6.

CHRISTI 762.

quod

significat

igncnm gurgitem, unde

niillo

modo

sustinco. Voreor enim,

ne qua earum
in

qui est in ijrofiindo, sicque ea voce significatiini, Constanfinum in profunduin impietatis dccidisse, juxta illud
:

furtim succendatur,

Peccator cuni in profundum

,

venerit, contcmnit . Et vox Civilianus

parifer
zuStjXw-t;,',

a graeco

quod significat improbum, maleficum, securi dignum. Sed pergit auctor, aliam recensere in eum comparatam calumniam, nem[ie ipsum ait adversus ipsius imperatoris majestatem teclinas moliri, aliaque permulta, qua; ob
prolixitatem

animo meo enim nonnullis, dum non satis animnm attendunt, usu venire compertum babeo. Illud autem omnino perspicuum est, quod qui seminat, idem suis quoquemanibiismetit. Ha;c locutus, eam quidem rursum ad matrem redire,
incendium
excitet.

maximumque

Id

haudquaquam
cinis locis

utile esse judicavit.

Caeterum ut vi-

atque

inutilem

loquacitatem
est

in-

una cum pio Marino peragratis, ipsamet suis manibus pecuniam illam distribueret, impcravit. Quo munere cum perfuncta fuisset, tum
denique monastica eam veste induit atque ad nuilierum monasterium transmittit, autistitsequeetiam
atque etiam mandat, ut
gerat,

tempestivum ac supervacaueum
rare.
8.

commemo-

Postremo autem de proba illa atque praeAnna, quam ipse mundum fugarelinquentem in monacbarnm numerum atque ordinem adscri Quod muberem quamdam, pserat, boc ponunt uobili loco natam;, fraude circumventam monasticlara
:

summam

ipsius

curam

eiad virtutisstudiumamplexandum porrigat, seduloque opituletur. Atque ba3c quidemita se babuerunt . Quomodo autem ba;c ipsaper calumuiam gravissimi criminis rea constituta qua;stionibus dirissimis subjecta fuit,

manumque

cis institutis initiasset,

atque in inferiori monasterio

dicemus

eaque noctu ad ipsum ascendente consuetudinem baberet. Ad bagc ipsius ancillam pecunia corrumpunt, eique tum libertatem, tnm aulici cujusdam connubium pollicentes, boc persuadeut, ut adversus eam simul ac sanctum virum
teneret,

cum

anno sequcnti,

(|uo contigit.

11. Constantinus monachos fieri vetat. Caeterum quod spectat ad persecutionem Gonstantini Copronymi, non ea tanlum fuit adversus sacras

imagines,
exarsit

consentanea

iis

diceret, quee

illi

in ilio calumniis
ista in-

eorumque veneratores fideles, sed magis adversus monacbos, quos immenso cum
efficeretur, sicque

pleno bbello contexuerant. Sed qufenam

siguis femina fuerit

insectaretur odio, illud adjecit, ut lege sancita vetarit,

Anna, ex eodem auctore dicamus, quisuperius bsec de ipsa babet 9. Mulier quaedam illustris atque bonesta, raarito baud ita pridem orbata, festinauter sanctum virum adiit. Cumque se viduam atque liberorum expertem, ac proinde solam esse, ipsi narrasset,
nibil

nequis amplius monacbus

ad

monacbismum omnis

via praeclusa penitus es-

set.

Testatur id quidem Tbeodorus Studita, bujus temporis scriptor, in oratione, quam desanctoPlatone conscripsit, ubi primum de latebris ejusdem
sancti Platonis agens, bffic ait
Constantinns ille impiis cogitatiouibus fervens, malitiae domicilium,
:

aliud sibi superesse dicebat,

quam

ut

mo-

nastica veste, cujus se incredibili

teneri asserebat, indueretur. llle

quodam desiderio autem eam longa

:

multorum capitum
tor,

draco, ejus baeresis propugna-

oratione instructam ac saluliferis prasceptis sedulo

qua; sanctis imaginibus bellum indixit, monastici ordinis acerbissimus persecutor tunc rcr gnabat, At quisnam nostrorum Nazaraeorum (mo-

eruditam dimisit, bis verbis ad extremum utens Vide cum quo pacisceris ac si qua te animce cura
:

nacborum
qui
ei

videlicet)

uon

fuit

exterminatus? Aut

tenet,

id,

quod

promisisti,

mox

praesta,
illa

nec

te

quis latensnon
detractus

inmedium prolatus?Quisveeorum,
non ad
impietatis

cunctantem niors invadat. Fiaigitur

mulier ad
iu

resistebant,
? Ita

baratbrum

matrem

rediens, ac patris

sermonem

intimis

ut sicubi aliquis eorum, qui insignes

cordis jieuetralibus abditostenens, facultatesomnes

erant, relictus fuisset,

in occulto et

tanquam

scintilla

qua;dam

suas auro comnmtat, eoque

magna

ex parte pau-

peribus erogato, confestim parentes, propinquos,

vicinos, amicosrelinquens, ad

obscuro loco jacens, ita latuerit, ut pro mortuo baberetur apud eos, qui adbuc superipso servatus
iis

se confert,

divinum Stepbanum non parvam auri illius portionem secum gestans. At ille asperiori orationis genere ad eam
utens
:

erant. Talis fuit noster Elias, Plato scilicet

mino

in locis, in

a Doquibus exercita,

tioni monastica;

Cum

tu, inquit, ex Salvatore ipso audieris

captus, qui novus

ejus discipulum esse

minime posse, qui non bonis omnibus rcnuntiaverit quouam modo contempto
:

operam navabat, nonejusmanibus Acbab dici poterat . Et inferius cuni de Irene pia Augusta agit Postea vero
:

quam

ccepit

regnare Cbrisli cultrix Irene, quee

ita

ac pro nibilo babito hoc prsecepto, partem aliquam

pacem ipsam, ut cognomento,

cujus regno

et re attulit,

in

mundi

retines?

cum

aliis

bonis

et

monastica;

vita;

mulier audiit, ipsius perspicaciam usque admirans Non me, inquit, ad stuporem bonorande pater, avara, spiritualis potius (nisi me animus tallit) cupiditas impulit, ut auri aliquid mihi reliqui facerem quod videlicet id per tuas
iO, Haec ut
: :

ineunda; facullas etjanua patefactaest,qua; olim ab impio imperatore clausa fuerat Sic igitur ex his
.

sanctas

manus

erogari,

majoremquemibi tua opcra

ulilitatem comparari

cuperem.

Tum

ille

Alieno-

omnibus satis liquet fuisse vetitum usque ad Irenem Augustam, ne quis posset mouasterium ingredi. Quomodo autem hac etiam de re magnam persecutiouem conflarit idem imperator advcrsus S. Stepbanum do quo supra, dicemus auno se,

rum delictorum scintilJas manibus meis exstioguere

quenti.

PAULI

ANNUS

6.

CHRISTl

762.

Aiino pcriodiGrffico-Romanffi

6255. Anno Rts.

Hispan.
(1.

800. Anno Hegira

145, inchoato die 31 Mart., Fer.

et 22.

5.

Jesu Chrisli 762.

Pauli

papa)

Constautini Copronymi 43

Leonis IV 12.

Constantimisimp. persequittir monachos. Ad num. 1 et seqq. Baronius iiarrat persecutionem a Constantino inip. adversus monachos sacrarum
1.

qua; ad laudem Redemptoris

pertinere noscuntur, in
Eeterna
excellentige

statura praedictorum venerabilium

meliorem monasteriorum omnibus, Deo auspice, pro

nostri et

imaginum

defensores excitatam, ex Metaphraste in

vestrse

memoria
2, refert

et

maxima

Vita sancti Stephani junioris,

quam

in fonte legere

remunerationis mercede nihiloininus proflciant.

poteris in Yita.sancti Stephani, auctore

Stephano
interprete

Baronius anno dcclxvii, num.

diacono Ecclesiee Constantinopolitanje,

lect. Grcec. pag. 4.")G et s cqq.

quarumdam

Pauli Epistolarum quas

viii,
:

argumenta non viderat,

Gratias agit

Jacobo Loppino monacho Benedictino tom.

i AnaHanc persccutionemad

aitque juxta Ccnturiatores sect.

pag. 725, argu

mentum

Epistolre

xxv

istud

esse

prsesentem aunumpertinere rectededucitBaronius

ex bello Bulgarico verna tempestatesequentis Christi

pro defensione Ecclesiae,

anni inchoato, cujus in laudata

his verbis

mox

Vita pag. -460,

pinum, ut pergat nem facere. De suo erga Pippinum amore,

cum adhortatione ad Pipomnimodam S. R. E. exallatioet

quod

mentio

est

Uli

milites

oratione a

nihil sine ejus voluntate facere velit, largissime

sancto postulata, se in imperatoriam

peruntj indeque cuni irnperatore in

urbem receEuropam ad-

promittit. Pro monasterio in Soraclis inonte a Pip-

pino

sibi

donato gratias agit.Veruin in laudata

versus Scythas profecti sunt

2.

Epistolaxii Cod. Carol, de monasferio Soractensi

PP. alirjua monastcria Pippino 7'egi Hoc anno Indictione xv, Paulus papa monasterium sancli Silvestri in monte Soracte cum tribus aliis vicinis Pippino Francorum regi
Paulits

donat.

contrarium dicitur, neque in ea mentio de defensione Ecclesia?, aut de promisso ([uod nihil sine eo
facere velit.

donavit, ut liquet ex Epislola xii Codicis Carolini

ab eo ad Pippinum scripta, in qua Pontifex

ait

Quoniam
bis
petiisse

constat pracelsa eximietas vestra a no-

Fun3. Fundatur monasterium Prumiense. datum hoc anno monasterium Prmniense a Pippino Francorum rege, liertradce ejus conjugis rogatu, quod triginla quinque circiter passuum millibus ab urbcTrevirensi dissitum est, et clara nobi-

monasterium,

scilicet

beati

Silvestri

Pontificis atque confessoris, situin in

racte,
ria,

monte So-

lissimorum
extitit,

hominum tum

eruditione,

tum

sancti

necnou

et alia illi tria

subjacentia monaste-

Benedicti disciplinae fama

Ei Assuerus vir
est,

prsBcellenlium illustre
sanclitatis a Piitpino

sancti

scilicet

primi martyris Stephani, et

magnae

beati Andrese Apostoli, atque Victoris,

cum

uni-

rege pnefectus

ut docet Wandelbertus mona-

versis rebus ac possessionibus, locis etiam et di-

versis praesidiis, vel

omnibus

eis generaliter perti-

nentibus in iotegrum. Ecce praecelsae excellentiai veslrae et voluntati annuentes, per hujus prajcepti seriem, nostrum monasterium beati Silvestri, cum
pra^diclis aliis tiibus ei subjacentibus monasteriis,

chus Pruraiensis, qui seeculo nono floruit, in libro de miraculis sancti Goaris eremitce, cap. ultirao, cujus cella seu monasteriura, paulo supraconfluentes Mosellae et Rheni situm, post triennium sociatum fuit cum Prumiensi, ut infra videbimus.
Monasterii Pruraiensis conditura Browerus in

An-

id ist, bcati Stephani, atque beatoruni Andrcee et Victoris cum omnibus eis generaliter et in integro

nalibus Trevirensibus, et

num

DCCLX conferunt,

cum eo Cointius in anVerum Labbeus tom, vi

Diploma
fiinda-

pertinentibus, a praesentiquintadecimalndictione,
et in et

Concil. pag. 1698 refert, se habere

tionis nobilissimffi

perpetuum, pro sustentatione peregrinorum, alimoniislratrnm nostrorum, Christi pauperum,

atqiie ir.onachorum, illic

uuuc

et

imposterum

spi-

ritalem vitam degentium,

concedimus, et nasterio hanc nostram Apostolicam exarationis

prseceptionem perenniter

flrma stabilitate vobis per vos in pr^fato venerabili mo-

hujus abbatiae, concessum die xiii Aug. armo xi regnante Pippino gloriosissimo rege, idcoque anno Chrisli currenti, quo mense Augusto annus xi Pippini in cursu erat. Pruraiensis inonastcrii initianon prffilermittere visum, quiaejus non
raro in \nnal. Ecclesiast. inentio occurret.
4.

permanendam

conce-

dimus alque largimur. Quatenus

ve.stro studio ea,

dem

Labbeus ibiConventus Atiiniacensis I. fragmenlum conventus Atti pag. 1702 referl

PAULI
niacensis, in
viginti

ANNUS

6.

CHRISTI 762.

quo leguntur

nomim

episcoporum

septem, etabbatum scptemdecim, qui pro causa religionis ac salute animorum congregati Synodali conventu inter caotera statuerunt, ut unusquisque illorum, quorum nomina in Iioc. indiculo subterscripta reperiuntur, et quando quiflibet de

non anno dccxliv, ut idem Molanus, nec annoDCCXLV, utCointius, necannoDCCXLvi, ut Henschenius in ejus Vita ad diem xxv Aprilisscripsere, sed anno dccxlvii. Eum excepit Fulcarius, seu Forebertus,
lericus, qui, teste .^ilgidioin

Additionibus ad Ansel-

mum,

prcefuit Ecclesice Leodiensi annis xv, sicque

hoc sseculo migraverif, cenlum psalleria, et presbyteri ejus spcciales missas centuni cantent. Ipse

autem episcopus per

firmitate,

se

xxxmissasimpleat,

nisi in-

hoc anno post coactam Synodum Attiniacensem ad superos transiit, eique Agelfridus, qui anno septingentesimoseptuagesimo quarto Ecclesiam Leodien-

aut aliquo impedimento prohibealur:

sem

regebat, successit.
5.

tunc roget alterum episcopum pro sc cantare. Abbates vero qui non sunt episcopi, rogent episcopos,
ut vice illorum ipsas xxx missas expleant
byteri
:

Labbens
bitus,

Duo conventus

Attiniacenses distinguendi.

et Cointius citati

utrumque conventum

et pres-

eorum ceutum missas

meminerint

et

psalleria psallere

. Nihil aliud

monachi centum de hoc

Attiniacensem confundentes laudalum Decretum anno dcclxv, quo alter conventusAttiniacensis ha-

conditum putarunf. Atduos conventus

Atti-

Conciho superest. Inter subscriptiones episcopo-

uiaci (quod

oppidum

est

ad la^vam Axonfe ripam,

rum
ritii,

legitur Willihariiis episc. demotiast. S.

Mau-

in valle Burgensi vulgo Atigni) distinguendos esse

qui non videlur alius a Vilicario archiepi-

scopo Viennensi, qui post Saracenorum irruptio-

nem

dimissoarchiepiscopatu, factus est monachus

in raonr.sterio .\gaunensi sancti Mauritii, et

deinde
civit.

abbas. Subscribit eliam Folericus episcopns

Ttmgri. Cointius anno dcclxv,

num.

t7, confun-

dens conventum Atliniacensem post triennium coactum cum eo qui hoc anno indictus est^ ait in omnibus Leodicensium seu Tungrorum episcoporum Catalogis, Fz^/cano anno dcclx, ut ipse putaf, demortuo, proxime perperam subjici Arjilfridum, qui tempore quo Carolus M. Desiderium Langobardorum regem ex Italia captivum adduxit, vivebat; indeque iotert, Folericum seu Fulericum a Fulgario scu Fulcario distinguendum csse. At duobus Atliniacensibus conventibus suis annis redditis, hsc pluresque difficultatcs, quje huc usque enatcB sunl circa annos emortuales episcoporum et abbatum in hoc primo conventu Atfiniacensi subscriptorum, evanescunt. FidQarius in diversis Epistolarum a Zacharia papa scriptarum Editionibus,
varie nuncupatur, ut ipsemet Cointius an. dcclx,

eruo ex Wandelberto in libello citato, qui ait Pippinum regem positum in palatio, quod Attiniacum vocatur, cum ad generalem populi convenfum simul Assuerus abbas venisset , commisisse eidem Assuero cellam sancti Goaris, ut postea vocata fuif, eamque cum monasterio Prumiensi tunc primum conjunctam fuisse, uti in secundo conventu Attiniacensi explicabimus.

Quamobrem cum

Assuerus,

qui interfuit conventui Attiniacensi, non subscripserit

cum

aliis

abbatibus xvii prfpfato Decreto con-

ventus Attiniacensis, in quo cellam sancti Goaris obtinuit, diversus est ab illo, cui abbates xvii subEcripsere.

Nec

safisfacit

responsio Cointii dicentis,

Assueri

nomen

ex libello

Wandelberfi

laudato

restituendum esse, quod alius Francorum conventus apud Attiniacum, posterectum Prumiense monasterium, a Pippino rege celebrafus non invenia-

num.

17, fatetur:

Fohricus

in Baroniana, Fulericus

Fulgariusm Biniana, elFulcarius in Sirmondiana. Quare series episcoporum Leodiensium sic dirigenda: 5. Hubertus diU. dccxxvii ad
in Seraniana,

Wandelbertus enim intelligit convenlum tur. anno dcclxv habitum, ad quem referri non potcst Decretum a xvii abbatibus subscriptum; cuni in eo Assueri nomen non legatur, et ex Wandelberto, qui annum congregati conventus non exprimil, resfitui non possit. In annahstis Francorum loca, in quibus Francorum conventus per ha?c tempora habiti sunt, memorantur: sed qua in villa aut oppido conventus hoc anno habitus fuerit, nullibi
legitur.
fuisse,

Deum
cessit

migravit, ct sanctus Florebertus ejus

ei

filius

ante clericatum genitus posl aliquot meuses

suc-

iu

Indeque elicio, illum Attiniaci indictum eoque supradictum Decretum, in quo

aliis

ineunte anno dccxxviii, ut ibidem ostendi,

Assueri

nomen cum
(I).
iii

abbatibus non apparet,

et

annis xix prcefidt eidem Ecclesiae juxla Molanum ideoque obiit Floiu Natahbus sauclorum Bulgii
:

statutum
6.

Annus

belli Aquitanici.

Pippinus rex

ac proinde uno eodemque in loco duplicem diversis annis conventum Convcntum quemdam Francorum hoc anno Uabilum Attiniaci hoc auno, aliud vero ucclxv vix credn. Apud Mabillonium torao i Annalium Ord. S. B. Append. ii, num. 26, legilur Diploma l'ippini pro construendo monasterio Prumiensi datum ia Trisgodios villa publica, mense Augusto, die xin, anno xi regnunte ;ec ad annum dcclxii ncmo pruPipjjttio, etc. Subsiribuut huic Charta; episcopi novcm cum comitibus et principjbus plane multis. Pertinere dens dubitaverit ; ct cum tot nomina episcoporum et comitum legantur, non inani prorsus conjcctura dcduci posset, prodiisse in coaveatu, qui hoc anno de more habebalur in villa, qua; hic Trisgodios dicitur. Quanquam enim couventus mcnse Maio haberi consueverint, nihil prohibel quouiinus extraordinana for'e de causaad duos vel tres menses dilTerrentur. Simili esemplo conventus Wormatiensis IV, noa Maio, ut moris erat, sed Aprili mense celebratus fuisse legitur in Chronico Moissiacensi ad an. dcclxsx\t. Similis pariter conventus ad villam Duriam anno DccLxxv, ad Juhum mensem prolatus fuii, ut Pagius ad an. dcclxxv animadvertit. Ha;c si admitlantur, plura ad emcndationem Ecclcsiasticae
(I)
;

celebratuffl Tuisse, alterum

deduccmus. Primo, duple.v Attiniacus conveutus priscis omnibus historicis ignoratus, commenlitius est. Secundo, cpiscopi ilU, et abbates Atliuiacensi apud Labbcum subscripta kguntur, ad Conveutum anni DCCLXV reipsa pertinent. Hoc aulem, in quo conventu anni dcclxii (utpote qui Maio rei caruo versatur, ullerius probatur, quia etsi coucesserimus Diploma illud Pippini non in ipso mense de more eelebrandus fuerat), sed post duos Ircsve menses prodiisse, vii tamea persuaderemur episcopos illos, qui Diplomati subscripseruut, et regi lunc prixscutes aderaut, cosdcm paritcr et conventui parum antehac celebrato non inlerfuisse. Si autem intereran, cur non omHisiori.-c

quorum noraina convenlui

PAULI
contra Waifarium AquitanicTG
fectus
est,

ANNUS
pro-

7.

CHRISTI 703.

ducem

tertia vice

idque currenti anno, ut docet auctor secunda? Appendicis ad continuationem Fredegarii

Postquam, inquit, Pippinus rex urbem Arvercepit, regionem illam totam vastavit. Sequenti anno, id est, anno undecimo regni ipsius cum

nam

universa multitudine gentis Francorum Bitoricas

venit,

castra metatus est undique, et omnia,

quae

in gyro fuerunt, vastavit. Circumsepsit

urbem mumachinis
et
;

nitione
fuisset,

fortissimam,

ita

ut

nullus egredi ausus

aut ingredi potuisset.

Cum

omni genere armorum circumdedit eam

vallo

cum ipso comite secum duxit in Franciam. Pippinus rex Christo duce, cum omni exercitu Francorum, cum multa prneda et spoliis, iterum reversus est ad sedem propriam . Quas hoc anno gesta esse Tilianus produnt etiam annalista^ Nazarianus Bertinianus et Metensiscum Reginone. Additannalista Metensis Pippinum Pascha celebrasse in Carisiaco et Natalem Domiui in Gentiliaco villa. Notabis obiter annos Pippini regis ab anno Christi dcclii ab his auctoribus vetustissimis semper deduci, idcoque epocham istam amplius in controversiam non vocandam.
,

multis vulneratis plurimisque interfectis, fractis-

7.

que muriscepit urbem, et restituiteam ditioni sua jure proelii et homines illos, quos Waifarius ad defendendam ipsam civitatem dimiserat, clementia
;

ditur.

Elmacinus

Bagadatum

postea sedes califanim C07ilib.

2 Hist. Sarac. cap.

:

3, lo-

quens de Almansorc Saraccnorum califa ait Anno cxLV (Hegira; scilicet), jussit Almansor a^diQcari

suae pietatis absolvit, dimissique reversi sunt

ad

Unibertum comitem et reliquos comitcs, quos ibidem invenit, sacramentis datis secuni adduxit, uxores eorum ac liberos in Franciam ambupropria.
lare
pra^cepit,

Bagdadum eamque fundavit eo tempore, quod unanimi consensu elegerant astrologi. Dicitur autem fLiisse pratum viride, in quo tugurium
civitatem
:

erat eremitae, cui

nomen

erat Bagdadi

atque ab eo

muros

ipsius Bitoricae civitatis res-

hoc nominis traxisse. Almansor autem

lavit

eam

appelPacis).

taurare jubet, comites suos in i[)sam civitateni ad

Medinato-SSalanii

(id est,

civitatem

custodiendum misit. Inde cum omni exercitu Francorum usque ad castrum, quod vocatur Toarcius,
ipse,

veniens. Cumque in gyro castra posuisset castrum mira celeritate captum atque sucest, et

Utque absoluta fuit sediflcatio ejus, facta est sedes califls Abbasidarum . Loquitur et de sediflcatione hujus urbis califarum Babyloniorum sede nobilis Abul-Pharaio in Historia dynastiarum ad euradem
Hegira! anuuiii.

censum

Wascones, quosibideu] iuvenit,una

PAULI

ANNUS

7.

CHRISTI

763.

Vexanle imperatore monachum Stephanum, Annoi sanctimonialis feminoi in tolerandis tormentis clarescit virtus. Septingcntesinuis sexa1
.

cum Scythis, ncmpe Bulgaris initi hoc quidem anno id oportuit evenisse quadragesimus enim nonus hic fuit annus a;tatis ejusdem Stephani
:
:

gesinius tertius

annus, prinia Indictione signatus, quoStephanusmartyr calumniis pressus, multaque perpessus, exulare jubctur. Sed quomodo
adest
ista se

quem natum

vidimus,

cum

S.

Germanus
;

creatus

habuerint, exacte sunt referenda; ac primuui

,

anno Redemptoris septingentesimo decimo quarto sed et hoc anno idem bellum Bulgaricum accidisse, Theophaest Constantinopolitanus episcopus,

quod ad tempus spectat diligentior ejus ratio habenda est. Cum enim anno quadragesimo nono ejusdem Stephaniejus exiliumconligisse, martyrii ejus Acta testentur, idemque incidisse tempore bclli

nes auctor
2.

est.

Hoc namque anno, prima Indictione, septimo kalendas Julii, imperatorem Constantinum ad beljum profectum tradil vicisseque Bulgaros
, ,

nium illonini, sed Inuni tantununodo ex illis nomina decreto conventus Altiniacensis subdunlur ? Fitigitur ut conventns Attiniacensis Labheanus non (luidem anno dcclxii, sed potius anuo dcclxv babilus teneatur. Quod vcro Assueri abbatis nnmcn cKteris non accenscatur; id quidem monstn loco habendum non esl, cum rara sint vetusta Concilia, quorum suhscriptioncs integra; ad nos usquc pervenerint. MiNsi.

PAULI
alque
litavit

ANNUS

7,

CHRISTI 763.
Caeterum eo teacciri volui, ut tu quoque submota omni dissimulalione, cuncta
prajstigiator ille
te

de

iisdem
:

redeunlem

Constantinopolim

lata sunt.

egisse triiimiiLum
satanai
:

quum ingratus pingues hostias nam inter alia eumdum sanctissirele-

libere, ac

detegas,

nimirum quouam pacto

nmm virum
gavit.

Steplianum post multa ludibria

libellus

ac sceleratus huc

adduxerit, ut et

bonorum

tuo-

rum
adversus
Sergiique

Cum enim calumniarum

eumdem sanclum
opera
:

possessionem relinqueres, ac paternam nobilitatem pro nihilo duceres, ac denique hauc tene-

Callisti patricii

monacbi confectus esset eum ad imperatorem agentem incastris miserunt. Quid illic ipse,babent haec Acta Uoc cum scripsissent per militem quemdam ad imperatorem, qui tum in Scytharum locis morabatur , libellum mittunt. Ille igitur lucri cujusdam instar, eum accipiens, ac leoueni jam in Tinculis habens, ad Antherum, qui vicariam ipsi iu Epistolam urbis gubernatioue operam navabat
:

brarum vestem iudueres. Perspicuum videlicet est (quemadmodum etiam a quibusdam intellexi) id illum tibi idcirco suasisse, ut te tanquam scorto abuteretur. Verum quid tandem in eo pulchritudinis perspexisti, ut tu in eam fraudem incideres?
5.

Atcasta
:

illa

mulier, turpibus his verbis

auditis

Absit, inquit, imperator, ut hac de causa

palernas opes abjecerim, atque ornatura

omnem

exuerim, ut
in

quamprmium

scribit

boc excmplo
illud,

animam meam hujusmodi libidiuibus servitutem addicerem. Verum qui hsec de me

'

Ad monasterium

quod ad Auxentiani
celeritate profi-

detulerunt (ut cuni

Davide loquar) acuerunt lin-

montis radices situm

ciscere. lu eo

est,

summa

guam suam
labiis

sicutserpentes,
igitur

venenumaspidum sub

enim quffidam hnmemorandorum

:

eorum. En

corpus

meum

tibi
:

pronihil

degunt quarum tu unam, cuinomenAnnaest, assumptam, per publicos equos quam celerrime ad nos mitle.
scorta sub
pietatis praetextu
3.
llle igiiur

ponitur, ferro, igni, verberibus excrucietur

aliud quandiu mihi spiritus ac vita suppetet ex

audies, quam quod verum est. Sanctum et justum virum hunc esse, animffique meae salutem attulisse, perspectum habeo.

Anna

scelerati regis sceleratior praj-

lectus simul atque liiteras accepit,

cinctus, ad
illas

militum agmine
sacras

mouasterium
tertia;

proficiscitur, ac

Obriguit ad htcc tyrannus,

caruit,
(ut illi in

horajque parte
laevae

mulieres,
:

horai laudes

Deo canentes,

haud exigua vocis usu

summumque

offendit

confesiim itaque milites, quibus ipse sedivina laudatione incondito clamore

,

plus erat, giadios stringunl ac Chrisli sponsas cir-

cumdant.

lla

compressa, Christi famulaj

protinus abdebant

qua fugerent, non

habentes, partim intra sacri altaris cancellos sese

,

more erat) praemordens, dexteram maimm in orbem torquens, hanc quiac dem sedulo cuslodiri jiibet, ipsius autem comitem invilam licet et repugnautem domum reverti. Quo etiam ut rediit, antistitae suae ac magno
Stephano cuncta exponit. 6. At vero imperator uon multo post, confecto ex animi sententia bello, Constantinopolim redit ac parum admodum, aut nihil onmiuo de publicarum rerum administratione laboraus, hoc
:

manus digitum

partim venerandum divinaj

mensoe peplumsubibant, partim ad

montem
illis

excur-

rere tentabanl, sed ab inevitabilibus

praedoniillius

bus retinebantur.

Quorum impetum domus

,

praefecta (abbaiissa videlicet)

minime ignorans

(etenim in suacella quiescebat), mulier Betate qui-

unum
nempe
teneat.

serio

agit, ac negotiis

omnibus
suis

anteponit,

csterum in perferendis laboribus vegeta, intrepido animo ad eos egreditur atque Quid perpetratis, inquit, cumChristiani sitis? Quid
provecta,
:

dem

ut

Stephanum

retibus

implicitum

Annam

itaque, de

Phialae carcere includi jubet (est

qua verba fecimus, in autem ille mire

Iiaud absihasc

in mulieres divino cultui consecratas, qua^

nemini

caliginosus atque inferno

miiis) ac

propemodum

uuquam
runt,

injuriam ullam inferre in animo habuelibertatem

antistitem

deinde per cubicularium

quemdam

impetum fecistis? 4. Hiautem venerandBeillius anus summopere admirantes atque eam

,

Parce tibi ipsi, mulier, animumque induc honeste vivere, atque abjecio hoc tenebraei significat:

rum indumento, cum

Caeterura crastino die,

imperatrice vitam degere.

impetu suo statim in diversum mutato, non sine quodam pudore ac revereutia leniter ad eam his verbis utuutur:
esse inteUigentes,
insolenti illo

cum

interrogaberis, fac co-

ram omnibus

vera dicas. Praesto enim est ancilla

sunt, inficiari
veritatis patro-

tua, quae etiamsi ea, qua} perpetrata

Annam
nus ac

Stephaui amasiam nobis dede. Hoc enini imperatoris edictum poscit. Ipsa autem eam proti-

volueris, te convincet.

Ego autem nus ac propugnator membratim ac

frustratim car,

quamdam
accersens
:

alteram

cum

ea

nomine Theo-

nes tuas lacerabo, faciamque ut

iuttilligas

quan-

phanam

Abite, inquit, ad imperatorem,

tum

imperator, qui te haec monet, valeat,

quantum
ejus

ac prudenter ipsi respondete.

fieri poterit,

Caterum quoad ejus providendum vobis est, ne per fraudem aliquamin praedam incidatis. Postquam igitur ad-

rursus

Immemorandorum
tibi

antistes Stephanus. Sin

autem hoc

persuaderi sinas, ut

nomen

aperte deferas, ipsiusque voluptates

ac libidines

ductae sunt,atque

ille eas adessecomperit, disjungi ab invicem jubet, ac deinde accitam Auuanr ad

palara prodas, raaximos a nobis honores ac

munera
ahud

consequeris.
7.

hunc

modum

atlatur

Hac

ut

pia

Auna

audivit,

nihil

Mihi quidem nullo

modo omnino duliium

quae de te ad

est,

quin ea omnia vera

sint,

me

per-

'

Psal.

cixxix.

PAULI

ANNUS

7.

CHRISTI 763.

quam

nieras

nugas haec omnia

lioc

esse ducens, breve

initceper Georgiiim ficte

monachum.

Cum autem

responsuni dedit,
tas fiat.

At imporator
palatii

unum inquiens: Dei voluncum iugentem hominum

coetum ante
gisset, ut

qui
:

seipsi,

carcerem postridie mane collequod volebat, persuasuruni

in

imperator ea se spe frustratum videret, ut in Stephanum agere posset occasione delicti cum Anna prffitensi ad alias adversus eum fraudes comparandas convertit animum: illaque exomnibusfaci:

esse confideret
sisti

nudam eam
:

omnium

conspectu

lior

atque securior visa

est,

si

eum

ocuhs et adspectu posito Haec, inquit, non ad spectaculum duntaxat, incutiendumque tibi terrorem adhibui, sed ut tergum tuum et ventrem iis conscindam, nisi execrandos Stephani concubitus, hodiernodie,
jubet,
fasce in ipsius

virgarumque

sui faceret transgressorem edicti.

poenis

pietatis ergo Magnis namque

,

agendum

sanxerat adversus eos

qui in

monachum reciperet aliquem in

monasterio. Effecit

igitur, ut charissimus sibi auhcus,

simulans fugam

in

apertum proferas.

Ad quee cum casta illa muher, animique maguitudine prKstans, ad Christi exemplum obtityraunus oculos in eam iracunde conjicuisset ciens, ac meretricera eam, quae pudicitite amore
:

ab aula, abierit ad Stephanum, ut inter monachos assumeretur: quod post multas preces tandem obtinuit. Cujus rei gratia causa patuit, qua in ipsum agere jure posset. Sed quibus haec artibus
fuerint concinuata et coloribus
ficta,

eumdemauc-

tenebatur, scelesto ore appellans, flagris eani crudeliter affici jubet.

valentissimis
et ventre et

Cuni itaque ipsa a quatuor hominibus distenta fuisset, ac perdiu

tergo tunderetur, nihil aliud ab ipsa

:

audiri poterat,
neni,

quam hoc solum Non novi homiqueniadmodum ipse ais: Nonnovi, Domine,
At vero versipellis
in
illa

miserere.

ancilla,

atque

animo etiam adhuc magis

ratoris jussu

servili ac scelesto,

impe-

ipsius conspectu

staus,

manus
ipsius

adversus

eam

praetendebat, ac ue conspuere qui-

torem audi, qui haec de imperatore subjungit: Ipse autem et varios ac multiphces insidiarum modos animo versare non desinebat, quo sauctum virum morte afficeret. Quocirca postridie cum Georgium quemdam cognomento Syncletum nitidum ac vigentem juvenem, ipsique charissimum accivisset, privahm eum ita alloquitur Quantam, Georgi, tui erga me amoris vim esse ais?Infinitam (iuquit ille) imperator, nec in mensuram ullam cadentem. Tum imperator Audeasue igitur pro hac tua ei'ga me benevolentia mortem oppetere?
:

dem ipsam
rem

verebatur.

Cumque uonnulh

Et quidem libeuter, inquit

laetissimo

ille,

ac

summa cum

calamitate sese

commoveri

fingerent, atque in au-

animi voluptate istud fecerim. Hic imperator animo

inquit, uovura ipsum osculatus En quoque Isaac. Ac deiude Nec ut mea causa mortem subeas, Georgi, nec ut membrum aliquod tibi adimi sinas, nec deuique ut quicquam aliud hujusmodi sustineas, nunc jubeo verum hoc unum, ut ad Auxentianum montem propere te conferas,
:

insusurrantes, ipsam admonerent, ut ea, quaj

imperatoris voluntati consentauea essent, diceret,

atque ad hunc
in pristina
stans, a vero
8.

modum

cruciatu eximeretur

illa

aninii

fortitudine ac tolerantia perdesciscebat.

minime

Ut autem eam verberum multitudine confectam, ac paene spiritum exhalantem tyranuus

vidit, subsellio

cumque omni memoria indigno Stephano

nat, ac te in

agas,

exsurgens, celeri cursu in palatium

in

eique persudeas, uttibi monasticum habitumimpo-

se abdidit,

eam

includi jubens, et

uno quodam urbis monasterio quidem ita, ut omni corporis

.

suorum album

adscribat.

Quod cum

contigerit, statim ad uos

quam

celerrime poteris,

cura destitueretur
sit,

Quid postea de Anna factum

:

redeas.

nibil

amphus

auctor, ad res Stepbani intentus

quidem diem clausisse extrenium martyre dignum putamus. At quod terribile Dei judicium
ibi

lubenti

autem hunc sermonem prompto ac animo excipiens, atque ad hanc fraudem obeundam, ab eo (ut erat in hujusmodirebusinge10. Ule

fuit in

ancillam illam, Annae dominae sute calum-

niosissimus) plurimis verbis instructus et erudilus,

niam
fine
:

tantani inferentem, ita

idem auctor narrat

in

confestim ad montern ascendit, ac sub nemoroso

Nec versuta quidem illa ancilla, qua; sanvirum et beram suam accusaverat, justuni ctum Dei judicium efl^ugit. Nam cum trans turbam ad Auhcalamum pervenisset , seque fabulam detectu-

ram
viro
ipse,

esse contirmaret, et

quonam modo

ut sancto

calumniam strueret, subornata fuisset, nisi quod promiserat, expleret. Id ille metuens, cuidam eorum, qui legendis Bithynia-tributispraeerant, eaminmatrimouiuni collocat. Praegnans autem facta gemellos filiosinlucem edit. CaBterum sub mediam noctem repente conturbati infantes illi arreptis maternis mamillis horrendumque in modum exesis, eam protinus necant atque una
, ,

quodani loco ac virgultis pleno delitescens, media nocte daemonibus uon absimilis egreditur, atqiie ad monasterium accedens, voces ad ciendam miMiseremini sericordiam compardtas emittebat mei, iuquiens, miseremini, Christiani omnes, qui hic habitatis, nec me a feris abripi, aut in prajcipitium ac voragiuem ruere siuite. Oberravi enim iu via, nec quid faciam habeo. H;bc et alia quaedam cum simulatissimo auimo quereretur, Stephanus vir huuianus et ad misericordiam propensus,
:

exaudiens,

Marinum monachum
iUa
,

accersil (rei
et

euim

commentitite simplex
inquit, ?c
sit,

ac fuci
:

malitiae

expers anima fideni adhibebat) atque

cum

ea viperini

illi

fcelus exstingumitur . Ha?c

miserandae
9.

fuit aucillaj pcena.

Novae imperatoris fraudes in Stephanum

Abi propere, lugentem istum, quicumque tandem ille huc admilte, ne pereat. Ille igitur confestim admissus ad ipsms
,

PAULI

ANNUS cum

7.

CHRISTI 763.

geniia sc abjicit, atquc (o Dcus bonc) quanta

Ncc vero subdolum tyrannum hoc

fugit: ve-

simulationis larva inipurus

tatiun
illud,

cxccrandus usiBcnedic, pater summe venerande,

ille et

rum interim dum hicc hominum multitudinem

pcragcbantur, ingcntcm
in theatro colligens, ac

pronuntiavit.

Postquam autem sanctus

vir ipsi
:

bcne

precatus est, ipsumque exsurj^ere jussit

tum ab

indumentis,

tum
;

a facie ac genis prorsus abrasis

:

gradus eos, in quibiis purpuratorum corona stare moeroreque profligati consueverat , ascendeus hominis larvam inducns Nulla milii reliqua vita;
,
:

agnovit siquidem eraso mento erat nam id omnibustyrannus edixerat, in boc nimirumDeoadversam legem sanciens, ad Mosem videlicet dicenti Loquere ad populum, ac probibe, ne barbam in i-otundum radant, aut eam implexam gerant. Etenim ut in aliis omnibus rebus, sic in hac quoque ipsi adversari contcndcbat. Atque omnibus tam juvenibus, quam senibus barbam ad cutim usque radere prajceperat ut qui cos tanquam salaces equos ad bene semper curandam cutim atque ad lascivice studium extimularet.
'
,

eum

pars

est, inquit,

pr veteratoria Deo
:

invisi

Imme-

morandorum horum agminis

nequitia.

Cumautein

populus ad istud exclamasset Quonam modo haec, cum hujusce habitus ne vestigium quidem ullum in tua urbe supersit? Ille edltiori voce; Insidias

eorum,
runt,

inquit, nullo pacto ferrequeo.

Omnesenim
se pertraxe-

meos subdolo animo circumventos ad

atque adamatis suis tenebris manciparunt.

iis,

Nunc autem, tanquam ne nunc quidem

periietrarunt,

quffi

contenti, graviora prioribus adjece-

1 1.

Cum igitur

hinc

csse conjecisset, percunctabatur ab

esset et

eum ex imperatoris classe co undenam

autem (ac vide, quasso, aulicorum numero

Georgium meum, quem (ut scitis) amoi'e complectebar, a latere meo abreptum avulsumque,
runt, ac

monachum
iutolerando

(o

terra, o sol

I)

effecerunt.

Haec

me

quopergeret.

Ille

Iiominis maiitiam)
esset,

quin ex

cura nostra

quodam moerore excruciant. Caeterum in Dominum conjicienda est, nobisque

ille

minime

inQcias ibat. Cffilcrum, inquit,

dum
et

ad

eum
13.

preces adhibendoe, atque

brevi (quod

flagiliosissimi
Eocii

imperatoris
in

sententiam

et

ego

expetimus) in apertum proferet.

mei sequimur, pa>ne

Judaismum

pra;cipites

Ad

Iiunc

modum
,

prsestigiator

ille

ac

abrepti sumus, atque in ingens aninise periculum

vanus,
torio

jam incidimus. Ego vero quo in malo vcrsarer, tandcm aliquando persenliscens, ad tua3 sanctitatis
pcdcs (ut vides)
properanter veni, ut angelicum

quod curarat atque imperarat, ac veteraanimo molitus fuerat jamjamque eventurum

crat, antc praidicit, ut vatis

famam

consequcrctur,

qui densissimis tenebris ac

scelerc

plenus erat.

hunchabitum,cujusdesiderioteneor,ateobtineam. Quocirca ne me, qua?so, abjicias, honorandc pater nec tametsi indignum a pra?clara iiac spelunca removeas. Tum ille nominisuorespondensStephanus Nequeo, inquit, fih,hujusmodi rem aggredi, ne quid mihi periculi a tyranno creetur. Ille
:

Cum

autem

ii,

qui aderant, quique nihil ad veri-

tatem sed ad gratiam omnia sua tum facta, tum dicta referebant, tritum illud ac pervulgatum
dixissent'
te
:

Cor regis in

manu

Dei est: et orautem

Deus omnino exaudiet, concionem solverunt. Porro admirandus Stepbanus execrandum

autem statim figmentum suum ac simulationem adigens atque id omni studio contendens ut fobulam eam, quam agebat, quoad ejus Ueri posset, ab omni suspicione vindicaret. Ac propterea quo sanctum virum ad id, quod expetebat, alliceret: Rationem, inquit, Deo pro anima mca reddes, nisi me hodierno die sine ulla cunctatione detonsum in monachorum ordinem adscribas nihil enim mihi
, ,
:

illum

ac mali malum discipulum post tertium diem accersit, plurimisque iustructum detondet, et atque ut Salomonis monastico habitu adoruat
,

inaurem auream nari porcinse imponit. Ille autem nihil divina illa praccpta moratus (qui enim ? cum in malevolam animam sapientia intrare profecto nequeat?) montem tanquam ignavusquis))iam ac fugax miles relinquens, ad aulam abiit.
verbis utar
-,

alioqui superest,

quam

ut statim ad prioris
ille

vitaj

Imperator vero libenter

amplectitur,
bat,

institutum revertar.

motus

hoc sermone comcum de animai salute agi existimaret) Etiamsi periculum hac in re situm est, inquit, tamen quia te sincero animi affectu accessisse dixisti non committam, ut contra Dominicum prajceptum te foras ejiciam. Cffiterum attento animo sis oportet pectusque
12.
vir

At venerandus

(norat

enim omnia pro

nihilo ducere,
:

ipse

eum excipit, aclseto animo non ob sanctum habitum, ut oportesed ob id potius, quod euin abjecisset, hiucque justi viri de medio toUendi nactus causam

esset.

tuum adversus omnem serumnam

enim suos Dominus explorare
habito,

praimunias. Sic
IIoc

solet.

sermone
impostor
deci-

mundanam

vestem

ipsi detrahit,

atqueobe-

dicntioe vestimeuto
ille

eum

induit.

Atque

ita

omnibus cujuscumque publicum thcatrum sub matiiaitatis hominibus, ad tinum tempus ipsius jussu coactis stans ille eodem quo prius loco, alta quadani voce, ac mira Iictitia perfuso animo: Vicit, inquit, fortuna mea precesque meas Dominus exaudivit. Papae, cujus hominis Imo vcro earum potius principis tenebrarum auditor extitit. Cum autem multitudo pro suo
14. Confestim igitur
: :

ad terham usque diera

,

perstitit,

non tam

piens

quani ipsemet a daemone, qui

eum

ad

hujusmodi facinus abripiebat, deceptus.

'

more ipsi applausisset, atque ista ad gratiam et obsequium comparatarursus dixisset Quandoautem, here, te Dominus non exaudivit ? Ipse hoc sermone
:
'

Levit.

m.
XIII.

Prov. sxi.

Prov.

,\[.

TOMUS

10
delectatus, ac
inquit,

PAULI
:

ANNUS

7.

alii

CHRISTI

76'i.

jucunde arridens Revelavit niilii, Deus quem quserebam. Queni si vultis, bodierno die vobis commonstrabo. Ac simul ?pectandum eum produxit. Promiscua itaque illa multitudo, siniul atque ipsum conspexit, quo tempori magis adbuc obsequeretur Hunc inquit, male de te meritum malum ac nefas est intueri.
: ,

fustibus a tergo feriebant,

alii

in vallem

eum

devolvebaut, alii tibias ejus calcibus laniabant : erant etiam qui iu venerandam ejus faciem conspuerent; aliidenique petulanliori animo prajditi,
ca;sis

palmarum ramis ante ipsum incedebaut,

,

cachinnautes et illudentes
dicteria jacientes.

et

sexcenta in

eum

Quidnam porro

haec ab impio

Obtruncetur ergo
obtruncetur. Quce
baut,
ratoris

quamprimum nelandus cum dicerent, id quidem

iste

dice-

quod illum pati oportebat. CBeterum ab impemente ac sententia prorsus aberrabant.

:

15. Quocirca statim tyranno iia jubente, sa-

cram ipsi epomidem detrabunt eamque ad populum una cum cuculio (nam ita appellariconsuevit)
abjiciunt, quaj extemplo ab impuris
ratis
illis

Judaeorum furore distabant? Ut autem nullo in eum genere contumeliarum prajtermisso, ad littus pervenerunt, tum demum lembo impositum ad Pbilippici monasterium (id autem Chrysopoli haud longe a Byzantio situm est) forteui virura abducunt. Ubi etiam illum custodientes, de ipsius statu imperatorem certiorem faciuut. Quem, ubi atrocem
illam bujusce
viri

ac scele-

raptationem

et
:

contumelias,
laetitiara

conculcata sunt. Ut autem cruciferum quoque

est,

incensumque monasteriura audiisset

iude

analabum,boc

redimiculum, ut etiam ipsum

:

concepisse aiunt, atque edictum statim promulgasse,

dejicerent, nefario illi demere coeperunt manibus acceptuni illud imperator undique contorquebat,

quo capitalera poenara in eura sanciebat, qui ad Auxentianum collem vel solum appropinquare
ausus
fuisset .

quiduam

istud esset, sciscitans.

Tum
quoque

senator quidam, ut nomine, ita etiam

:

re Dracontius

Projiciatur, inquit, imperator, hic

Post hsec autem ad eum misisse iraperatorem episcopos atque patricios produnt Acta,
17.
,

satanei laquei funis, dignus ipse proculdu-

bio ejusmodi laqueo.

fuisset, is

Quod etiam cura illico factum

protritus cernebatur. Et

quoque a plebe
at

convincerent disputando, et suaderent cedere ipsi imperatori. Qui cum de subscribeudo eo, quod dicebatur ab ipsis, Concilio OEcumenico

qui

eum

quidem
bantur
:

res pra^clarffiindigno

homini

recte detrabe-

non

ita recte

a scelesta ac

sacrilega

vcrba fecissent ab eodem convicti sunt, asserente nequaquam illud conciliabulum ulla ex parte con;

multitudine per contumeliam obterebantur. Post

autem quatuor homines prono corpore acceptis profani illius vestibus, tauquam pelle aliqua ipsum
statim exuunt, atque ejus loco militarem vestem
ipsi

imponunt, caputque

ipsius galea cingunt.

,

Cumque eum

prius, inspectante turba

scilicet

undis

eam quam in sacro illo habitu contraxerat), ac Judaicum iu modum (quid enim ahud dicam?) ipsi
spurcitiem

eluissent (ad

expiandam

tantumque abesse, ut OEcumeuicae Synodi nomen habere posset. Recitavimus eara dispulationera, cum de ipso Coucilio pluribus superius actum est, utnon sit opus eadem bic repetere, sed tanlum, quae post disputationem sunt secuta, narrare de exilio ejus ab imperatore decreto. Nam subdit auctor Imperator autera ob ha3C ira percitus Stephanum ad Hellesponti partes, hoc est,
sistere posse,
: ,

ad Proconnesum

exilii

causa mittit .

quoque

res divinas ac sacras ludibrio habuissent

(oquonam pacto haec vel aures dunfaxat ferent?) tum denique suismet manibus imperator ense
humeris appenso, eum Hippocomi dignitale ornat. Atque hauc Georgius abnegati magistri
ipsius

At quouiodo Deus sanctum suum, ubicumque esset, miraculorura virtute illustraus, reddidit cla-

mercedem
est

tulit,

quemadmodum

Judas pro negato

Christo triginta talenta.

Hunc tandem consecufa

eadem ostendunt Acta. Ita plane Deus hoc modo, penes quos esset Catholica fides, ex sequentibus eam signis evideuti argumento monstravit. Sed audiamus quid auctor de eo afferat, antequara discederet Ubi, iuquit, septem et decem interiorem
,
:

fiuem comoedia, quam ipse imperator adinvenit atque in theatrum recitandam produxit. At quorsum hajc omuia? Quid in his agendis imperator vaferrimus pra^tendebat? nihil aliud post Judibrium
religionis,

gros dies in

illo

monasterio

ita

consumpsit, ut nihil
nara ea

prorsus cibi attingeret, tametsi alioqui imperator

plurima ad
tans.

eum

alimenta mitteret

ille

rursus reraittebat, uullura prorsus ex eis degusreptus hujusce

nem

ut Stepbani male habendi occasioposset nactus esse legitimam. Quod iufelix ex sententia tandem est consecutus. Nam
videri
16. Incenso

quam

sequuntur monasterio monachi disperdtmtur Stephanus exulans miraculis e/wcef. Confestim

haec ea, quae sunt dicta,

Per hos autem dies gravissimo morbo cormonasterii praefectus quantura quidem ad medicos atlinebat, vitae spem omnem abjecerat mittit itaque ad sauctum virum, eumque ad se veniat, rogat quo, inquit, alter alteri extremara salutem dicamus incertum est enim an nona
,

ilaque mullitudo, impetu facto, sancti viri discipu-

disturbat,acmonasterium una cum templo igni absumit, sanctumque virum illum latronum
los

hora apud vivos adhuc futurus sim. Quod ubi audiit, statim ad eum accessit ac deinde cum manu
:

instar

ejus collum tenuisset, labia

nis causa

quidem

ipsa precatio-

speluncaabreptum ad Chalcedonis navale abducit. Qua;nam lingua calamitates eas, quas in tam longo
e
itinere

perferendas
Alii

habuit

oratione complecti

queat?

enim eum magno impetu trahebanf.

movebat, febris autem, quai morbum peperernt, a corpore profugiebat. Quid postea? Poculuni suum vino mero impletum ci ad bibendum porrigit ; quod cum hausisset, statim pluriraus sudor

PAULI

ANNUS

7.

CHRISTI 763.

11

ex ipso manavit, et dicto citius sanitati restitutus

est.

Hoc eodem anno

Cum

igitur ei

non tam extremum, quam ju-

cunduni osculum
statuit,

praebuisset, illinc excedens, pro-

tres patriarcha; anathemate damnarunt Cosmam episcopum Epiphanias in Syria, de quo Theophanes ita narrat Cosmas autem
:

fectionem suam (ut

atque

in

Propheta loquar) in mari eam navim, quae parata erat, ascenest,

cum

dens, exulatum profectus

licet.

in

Proconnesum

sci-

quidam episcopus erat Epiphania;, qua; est civitas Apamea3 Syriae quibusdam autem ex civibus EpiphanicE ad Theodorum patriarcham Antioche:

num
Cumque
desertissima qucpque insulae loca
ille

18.

accusationem contra eumdem Cosmam super diminutione sacrorum vasorum facientibus. Cum

speluncam admiratione dignam ineam incola; nuncupabant) in qua Cluisti aviae Anna; templum erat. Hac igitur re oblectatus, atque hujusmodi locum non sine numine divino sese invenisse ratus, domicilium ex eo sibi constituit, herbarum quae illic nascebantur, radices luculentae cujusdam et opiparte mensm instar habens. At vero omnes ipsius discipuli ab Auxentiano monte depulsi, tanquam oves undique
peragrasset, in
cidit

minime
fide
,

(Cissadam

doxa

hffiresi,

potuisset restituere, discessit ab Orthoconsentaneus Constantini imperatoris sacris adversatus imaginibus quem com:

muni

Theodorus Antiochenus patriarcha, atque Theodorus Hierosolymitanus, atque Cosmas

sententia

Alexandrinus

cum

episcopis

sibi

subjectis,

die

sancto Pentecostes post lectionem sancti Evangelii

tate B. Haec

consonanter anathematizarunt singuli in sua civiTheophanes, qui et de irruptione Tur-

oberrabant, pastorem

suum

quaerentes.

Tandem

carum

in

Armeniam hoc anno

fieri

ccepta

et

autcm eum, cum ad Proconnesum venissent, invenerunt, duobus tantum exceptis, qui a pra>clarissimo
illo ovili,
^

sequenti anno rursus repetita, agit. Sic igitur (quod observatione dignum esl) egressio eorum e portis
Caspiis eo tempore ponitur,

ut a divino duodenario

'

Judas, vel

cum

adversus sacras

potius a Paulo

Dcmas

et

Hermogenes, sese avul-

imagines
20.

et

Deo

dicatos

homines

scelestissimi

im-

serant, ac pro monastico habitu

rant,

mundanum indue-

peratoris effervesceret indignatio.

nimirum

Sergio, de

quo ante verba fecimus,

condidit, et ter misero

qui etiam invectivum atque execrandum adversus

virum sanctum volumen

Stephano, qui
minister

Sed quae tunc monstruosa portenta futuropra?sagia sint ostensa divinitus, ad compescendam grassantem impietatem, Theopha-

rum malorum

cum

presbyter ac supradicti Callisti

nes, qui aderat, ita narrat

Eodem anno

a kalendis

primum extitisset, ac deinde a sancto viro in monachorum album adscriptus fuisset, atque in montis monasterio sacerdotis munus obiisset
,

Octobris

factum

est

gelu

magnum

et

amarissi-

postea

tamen

et

monasticuai habitum

et

Deum
veste

cjuravit, atque ab ipsomet tyranno

mundana

indutus,

quem

prius vitam abjicere oportebat, ne:

solum in terra nostra, verum etiam in Oriente, et multo magis in Septentrionali parte, ut pelagus Ponti usque ad centum milliaria prae glaciei rigore in lapidis duritiem fuerit versum, habens cubitos in superficie ad profundum triginta, cunctis

mum, non

fariam illam vocem emisit (o scelerata labia, o impuram et foetidam linguam!) Hodierno die,
here,
a satanicis faucibus

opera tua ereptus, ac

splendidum paUium indui. Cujus execrando sermone tyrannus summopere delectatus, Sophiani palatii ministrum eum constituit, Quo etiam crebro commeans, gaudii qui multis luctibus dignus erat, patrem eum
tenebroso amictu exutus,
,

nimirum regionibus ab ipsa Lycia usque ad Danubium et Euphae fluvium, Danasti quoque et Danapri atque Necropela, necnon et per reliquas ripas usque ad Mesembriam et Moesiam similiter patientibus. Cumque hujusmodi gelu nive fuisset coopertum super alios viginti cubitos crevit ita ut mare arida; conformaretur,
, ;

appellabat.
a
cacteri

His itaque solis ab ovili sacrosancto avulsis,

omnes

in

Proconnesum
vitaj

(ut

me

dictum

est)

pedibus calcaretur in superficie glaciei a Cazaria quin et adjacentibus insuhs, tam ab hominibus quam ab agrestibus et mansuefactis animalibus. Februario vero mense ipsius secundae
et et Bulgaria,

appulsi, monasterium construxeruut. Quin et a

jjhilosophica
ista

degendcc ratione, ne divini

abfuit
:

quidem Stephani mater

verum una cum

sorore insulam illam adiens, conlubernium ipsius amplexa est. lllic itaque divinus Stephanus exstructa columna, ac supra eam angustissima quadam sdicula, in ea sese inclusit annos jam novem et qua-

hujuscemodi gelu per jussionem Dei multas ac diversas in speciem montis faclas concisiones in Danupsiam et Hieron descendit, tali ter per angustum pelagus pervenerunt ad urbem, et usque ad Propontidem, et Abydum, et insulas omnes, maritimos thoros et ripas implentes, quaIndictionis
in

rum

videlicet

concisionum inspectores

et

nos

ipsi

draginta natus . Haclenus res ad pra?sentem an-

extitimus, descendentes super

unam earum cum

num

edita miracula

Quando auteni ob ingentia ab eo motus invidia imperator revocaverit eum Constautinopolim, ubi et martyrium consummavit, suo loco dicturi sumus. 19. Turcarum irriiptio in Armeniam, et puspectantes.
blicce

quibusdam triginta coaetaneis nostris, etc. Ingentem ha;c secutam esse siccitatem, ita ut fontes arescerent, idem tradit, signaque de ca^Io visa, adeo ut ultimam immiuere diem homines existimarent.
21.

calamitates, imperatore hcnresim fovente.

solum nullam
'

Sed solus imperator ex tot prodigiis non est conseculus utilitatem, sed in

Marc. XIV.

'

2.

Tim.

iv.

deterius prolapsus,

qucm

gestabat in

animo Neslo-

12

PAULI

ANNUS

7.

CHRISTI 763.

rianismum, propalare studens, illum primo Constautini patriarcliaj in aures ingessit, sed ab eo
repulsus quievit a proposito hccresis divulgandse,
ratus

nimirum

finistra in

alios

laboraturuni,

si

ipsum, de quo adeo bene meruerat, Consiantiuum adeo aversum invenit. Sed audi TIieo|ihanem
:

Imperator accersito patriarcha, dicit ei : Modo quid vos la!derct, si dixerimus 0ctoV.ov XfraTOToxov ? At

Vides in Constantino (quod itidem superius dictum est) quod vidisti in Leone ejus parente, negatorem et ipsum fuisse Christi divinitatis, ut intelligas per quos diabolus ha^resim adversiis imaadeo ut tautum ostengines in medium protulit unde originem duxerit et per qiios primum dere fuerit promulgata, hoc sit eam plenissime confu:

tasse.

Quod

impossibile fuerit, ut Spiritus sanctus

hunc complexus ait Miserere, domine, ne ad contagioncm tuam veniat sermo iste. Noune vides
ille
:

ipsos afflaverit, qui Christi essent diviuitalis negatores. Disce pariter

quos

sint semulati nostri

temet in

quahter divulgetur
volens, interrogavi
Ita versipellis suit,

et

anathcmatizetur Nestorius
:

poris

uovatores iu sacras imagines hostes,

feecem
ct tu

in tota Ecclesia ? Qui respondens, ait

:

Ego discere verum usque ad te sormo cum videret non recipi quod propo-

monachosinfensissimi, nempe Constantinum Copro-

nymum
torum
:

omnium scelestissimorum imperaprudens disce discipulos a magistro.

iguorantiam simulavit.

ADDoperiodiGraco-Romana;62D6. Anno

Mm Hispan.

Pauli

papa; 7.

801. Anno 20 146, iachoato Constantini Copronymi 44 et23. Leonis IV

Hegira; die

Mart., Fer. 2.

Jesu Christi 763.

13.

Postbellum Bulgaricum S. Stephanusjuest. A num. 1 ad 19. Theophanes an. xxn Constantini inip. kalend. Septcmb. prsecedenlis Christi anni inchoato, narrat bellum Bulgaricum a Constantino imp. gestum, quod Bulgari suoduceocciso Tcletsem quemdam sibi ducem prcefecissent. Mensis Junii die xvii, imperator Thraciamversus perrexit, et Jwn// clie trigesimo, Indictione prima, feria hebdomadis quinta, Teletses cura Ronianis proelium conseruit, duravitque pugna ab hora quinta usque ad vesperam, et maximus Bulgarorum uumerus certamine illo deletus. Imperator prospero victoriee successu elatus, armis omnibus cum toto exercitu instructus urbem triumphum ducens ingressus est , currenti sc. anno, quo bellum illud inchoatum. Quare cum Stephanus diaconus in Vita S. Stephani junioris pag. 460 et seqq. asserat, imperatorem persecutionem movisse adversus hunc sanctum martyrem sacrarum
\.

nior relegatus

mensis Augusti incoepto. Quare S. Stephanus hoc

quidem anno Constantinopolim, ut

2.

judicaretur,

ductus, sed nonnisi insequenti in exilium missus.

Ex

IV patriarcliis Orientis tres stabant

sacris imaginibus.

Ad num.

10. Narrat

nius ex Theophane, ad
XXIII,

annum

BaroConstantini imp.
anni iaccc-

kalend. Septemb. hujus

Ciu'isti

ptum, Theodorum Antiochiae, Theodorum alterum Hierosolymorum. et Cosmam Alexandrise patriarchas ciim suffraganeis episcopis die 'sanctce Pentecosles

anathemati subjecisse Epiphaniaeepiscopum,

et

imaginum defeusorem, cum adversus Scythas bellum incumbebat, ejus exilium accurate a Baronio consignatum. Quia tamen sanctus Stephanus anno Dccxv in lucem prodiit, ut suo loco ostendi, non
aetatis

pretium eorum imp. sententiam adversus saeras imagines transiisset. Sed peracta hgec anno sequenti cum Theophanes annum a kalendis Septemb. non vero a kalend. Januarii, ut putavit Baronius, exordiatur. Sed incertum, an hoc vcl sequenti anno conligerit quod refert Baronius ex Theophane ad annum Constan Hoc eodem anno Turci Caspiis tini imp. xxiii
restituendi impotens
esset,

qui quod sacra vasa distraxisset

in

Constantini

portis egressi plurimis per

ptivorum coUegerunt turmas, runt

3. Scevit

Armeuiam occisis caet domos repetive-

vero an, dccxiv, ut habet hic Barouius, an. xlix paulo post exilium inchoavit, ut ipsemet

hyems
:

in Oriente et in Occidente.

Ad num.
tini inip.

20.

Theophanes ad

annum
pariter

xxiii Constan-

Stephanus diaconus pag. 486 testatur,

ejus in

dum narrato

scribit

Eodcm

Proconnesum Hellesponti insulam accessu ait, eum ibidem sese recepisse iu exiguam caveam SM? a:tatis anno XLix,hoc Chrisli anno circa finem

Octobris exordio frigus ingens et

in hac

anno mensis asperrimum non

:

modo

regione, sed et per Orientem, Septen-

trionem,

ct Occidentis

plagam incubuit

adeo ut

PAULI
in borealibus

ANNUS

7,

CHRISTI 763.

13

Ponti maritimis

mare ad centum

niillia in longum, in profundum vero cubitus triginta prffi frigore in lapidis duritiem concreverit, etc. Indictionis autem secunda; mense Februario glacies hujusmodi Dei jussu in multa ac varia

anno ultra Rhenum in episcopatu Wormaciensi a Wiilisivinda et Cangore comite ejus lilio, ejusque primus abbas Chrodegangus episcopus Metensis
renuntiatus, ut liquet ex Diplouiate ejus fundationis a

disrupta frnsfa montium speciem pra>fercntia Ejusdeni quoque anni mense Martio stellcE cst, etc. quasi e coelo decidere visee sunt, adeo ut cuncti

Marquardo Frehero publicato datoque anno duodecimo domno nostro Pippino rege sub die iv
,

idus Julii, ut ejus initio legitur. In vulgato quideni

portentorum hujusmodi speclatores

prccsentis

effecti SffiCiili

Chronico Laureshamensi apud Freherum et Duchesnium legitur, anrio Dominicoi Incarnationis

DCCLXiv, Pippini vero regis

rent.

Siccitas

incubuit,

consummationem advenisse conjectasubinde et ventorum ariditas talis ut fontes ipsi aruerint . Horrendam il-

Francorum ajmo

xii.

At loco anno dcclxiv, reponendum anno dcclxiu,

ut annus xii Pippini

cum meuse

Julio copulatus

lam hyemem pluribusdescribitNicephorus in Breviario pag. 43, ejusque meminere varii aunalistae Francorum, ex quibus aliqui eam hoc anno, aliqui anno insequenti collocant, quia illi ad hyemis principium, isti ad tempus quo magis saeviitj respiciuut.
4.

evidenter denionstrat. In hoc virorum monaste-

rium Chrodegangum corpus S. Nazarii transtulisse anno sequenti visuri sumus. Vocatur illud
vulgo Lauresham. Eariber6. Pippini erga Paidnm studium. tus Murbachiensis abbas et Dodo comes Romara directi sunt a Pippino rege, ut Paulum papam, qui tibi a Langobardis timebat, certiorem reddereut de

Hoc anno PipAnmis iv belli Aqiiitanici. pinus Francorum rex quartam adversus Waifariiim Aquilanise ducem expeditionem suscepit. De o Anno Domiea hsc habet annalista Metensis
:

nica3

Incaruationis dccxlui, Pippinus rex habuit

placitum generale Francorum in Nivernis. Inde ob

infidelitatem Waifarii perfidi ducis

in

Aquitaniam

direxit. In

quartum iter eodem quoque placito

firmo proposito magnaque constantia, quam Pippinus in causis Apostolicis perficiendis gerebat, pauloque post reversi sunt in Franciam cuni legaac tis Pontificiis, Joanne subdiacono et abbate, Petro primo defensore, gratulatoriisque litteris ad

Pippimim pro sincero atque

hno
Epist. xviii a

conslanti erga
est in
:

Sedem

Tassilonem ducem Bajoariorum habuit. Qui postpositis sacramentis, et jusjurando, quod quondam

Apostolicam studio, ut videre

Codice Caro-

Paulo papa data

Ferebatur ,

avunculosuo promiserat, sine licentia ejus ad usque Bajoariam fugit, et nunquam amplius faciem regis Pippini videre meruit. Porro rex Pippinusiter agens per Aquitaniani, usque Cadurcum pervenit, uniusque obnoxam perfidi siquidem Waifarii, totam illam regionem vastavii, et victor in Franciam reversus est. Facta est autem eodem anno hyems valida.Celebravit quoquercx Pippinus Natalem Domini in villa quEe dicitur Longlare, et Pascha similiter . Idem habent varii alii Francorum annalistae. Erat Longlare vel Longolarium villa regiain sylva Arduennaet dicecesi Leodiceusi. Conventus Nivernensis hoc auno habiti meminere etiam Eginhardus et varii annalist;c. 5. Fiindatur monastefium Laitreshamense. Monasterium Laureshamense condituin fuit hoc
regi Pippino

inquit Paulus, et hoc in eisdem vestris apicibus,

quia id quod
buistis,

et praisentes de parte vestra velle hanos debere cognosci, scriptis nequaquam propalare noluistis, sed informatis de singulis cau-

sarum meritis

pra^fatis vestris

missis, quai
et ita,

nostris

deberent innotesoere auribus,

vobis preecepta sunt, egerunt,

juxta ut a

quod quidem nos de

institutae

singulis, qua; nobis affati sunl, liquidius eos infor-

mavimus, qualiter nostram vitam a Deo

sentes nostros missos, id est,

regali vestrae potentia; enarrai'e debeant. Sedet prae-

Joannem subdiaco-

num

et

abbatem

atque Petrum

primum

defen-

sorum cum
anno

eis pariter

ad vestra regalia direximus

fastigia, etc.

Meminit harum litterarum Baronius

dcclxvii,

num.

2, Epist. xxiii.

14

PAULI

ANNUS

8.

CHRISTI 764.

PAULI

ANNUS

8.

CIIRISTI

764.

1 Varioe martynim reliquiw ab Urbe in GalChristi Redemptoris sequitur liam translat(B, anniis septingentesimus sexagesimus quartus, Indictione secunda notatus, quo cum jam fama increbuisset in Galliis, per sanctissimum Pontiflcem Paulum plurima sanctorum corpora esse e coeme.

Verum

potius dixerimus ex eis partem,

:

quam

ipsa

siquidem ut taceamus de cfcteris, ipsius Gorgonii corpus usque hodie reconditum habetur in Basilica Vaticana in Confessione sancti Gregorii papa;. Porro qui haec de translatione tradunt, habent, repositum Gorgonium in
integra accepissc corpora Gorzia,

teriis

in

Urbem
ad

translata,

eorum

cupidi Franci

Naborem

in Illyriaco, et

Nazarium
et Nazarii

in ccc-

sanctorum cultus studiosissimi, mittunt legatum

nobio Lorisham.

Verum Naboris

sacras

Romam

Pontiflcem, rogantes, ut aliqua ex sanctorum corporibus recens inventis darentur in

eum

reliquias phiribus in locis

jam diu ante

fuisse di-

visas atque lionorilice collocatas alibi

Notis.

Gallias transferenda.

Functum tradunt hac

lega-

Quo

igitur

diximus in tempore sanctorum cultus perfl-

Crodogandum rehgiosissimum virum Metenscm episcopum, atque accepisse ab eo corpora sanclorum martyrum Gorgonii, Naboris, et Nazarii,
tione
' '

dia imperatoris in Oriente tantopere labefactalur,

in Occidenle, et et

apud Italos, et Francos (ut vides) apud Hispanos etiam magis magisque floruit, ut
ostendunt.

qurn dicta sunt de rehquiis S. Vincentii martyris,

Sigeb.
iii

Clirou. hoc anno.

satis

Anno

perioJi

Grsco-RomanK G257.

Anno yEra
1

Ilispan. 802.

Anno Hegira 147, iuchoato

dic

.Marl.,

Fer. S.

Jesu

Cliristi

704.
^

Pauli

papa; 8.

Coustaulini Copronyuii 43 et 24. Leouis IV 14.

1.

Translatio SS.Naboris, Nazariiet Gorgonii

1.

monasterium condidisse,

ait

Romanum

adiit

martyrum. Ad num.

Reliquiarum sanctorum Gorgonii, Naboris et Nazarii translationem, seu Roma in GaUiam adductionem perperam illigavit Sigebertus in Chronico cum praesenti anno; monachus euim anonymus Gorziensis, qui medio sa3culo X llistoriam translationis sancti Gorgonii in

Apostolicum Paulum nomine, posceus sibi dari pignora ahqua sanctorum, quaj has insignirent partes regionis. Qui concitus volente Deo ejus annuens precibus, tradidit ei tria corpora sanctorum

monastcrium Gorziense a Mabillonio

dictino parle 2 recitatam descripsit,
tulit

sa;c. ui

Rene-

martyrum, Gorgonii, Naboris et Nazarii. Sanctum Naborem martyrem Hilariaco delegavit monasterio, sanctum autem Nazarium cuidam rehgiosaj
feminsc tradidit, quLc in preedio suo ultra

postquam reChrodegangum episcopum Metensem illud

Rhenum,

quod

dicitur Lorsan,

coUocavit, eo

quod idem

PAULI
pradium siium una cum
iradidissct; Ijeatuni vcro
luit in
filio

ANNUS

8.
fuit,

CHRISTI 764.

15

suo sancto Stepliano

se sta-

quas utrique inierunt intcr se de observatione

ct pia

Gorgonium penes

Ddei Orthodoxa3

Patrum

traditione

postea

loco, qui dicitur Gorzia,

anno ab Incarna-

cum Anthymo,
quoque misit
(lirexit

quiConstantinopoIim redibat, suos

oratores, per

tione Domini dcclxv . Verum loco liorum vcrborum, quoddiciturLorsan, \e^mAmx\,quod dicitur Lauresham, ut liquet ex Rabano Mauro in suo Martyrologio ad diem xii mensis Junii, quo istius translationis mentionem facit, eamque in annum sequentcm confert, sicuti Notkerus in suo Martyrologio, Marianus Scotus, Monacbus Laureshamensis in Chronico Hildensheimense, Lambertus Schafnaburgensis, et tam annalista Petavianus quam Fuldensis. Quia vero Chroder/a)tgus hoc anuo Ro-

quos

imperatorem

cunctis de rebus certiorem fecit;

Romam

vero

Flavinum capellanum una cum legatis Apostolicis Joanne subdiacono et abbate atque Pamphilo defensore regionario, per quos deferri curavit ad papam non litteras modo, quae gesti negotii

mam

adiilasreliquias a Pontifice

Romano

petendas

se contulit, et insequenti eas transtuiit, ut insinuat

monachus Gorziensis citatus, hincfactum, ut ahqui hoc anno de ea translatione egerint. Facta ea die
incerto, licetinMartyroIogiislaudatis et
aliis

quibusdam
Junii, qute

inscribatur ad (liem xii mensis

cum nec annocurrenti,

incidat, cTidens est

nec sequenti iu Dominicam

alio die

omnem complectebantur; sed et exemplar ipsarummet, quas acceperat a Constantino, vel eidem imperatori rescripserat. Paulus amplissiinas gratias egit, misso protinus legato cum litteris, quse fidem rerum supra memoratarum faciunt, atque insuper explicant, quid Ponlifex in causa Tassilonis egerit. Tassilo dux Bavaria; postquam a Pippino recessit, Paidum Pontificem saepius rogavit, ut pacis inter eum et Pippinum componendae causa legatos in Franciammitleret. Aunuit Paulus, Philippum presbyterum el Ursum cum litteris ad
scriem

eam

2. lllcB reliquim inter tria

peractam fuisse. monasleria divisce,

Pippinum

direxit

Monasterium

num
jam

venissent, a Desiderio

Gorziense, quod plurium sanctofuit,

qui filiam

mense Maio, sed illi cum TiciLaugobardorum rege, suam in matrimonium Tassiloni vel

rum seminarium

inter bella saculo

subversum, tandemque in canonicoruni redactum. Ibi etiamnum reliquiae sancti Gorgonii coluntur. Monasterium Laureshamense hodie promiscue Laureshamense et ccenobium sancti Nazarii appellatur. Denique cocnobium, quod ase conditumsanctusFridohnusabbas Hilariacum in memoriam saucti Hilarii Pictaviensis ei)iscopi nuncupavit, et a se reparatum S. Sigibaldus Metensis episcopus iVoi'CE Ce/te appellatione donavit, post translatas illuc sancti Naboris reliquias, hujusmartyrlstanquamnovi patroni nomen ferre coepit, quod etiamnum gerit. 3. Pippinus conventum generalem Wormacice indixit. Annalista Metensis hoc anno scribit a Pi|)pinus gloriosus rex conventum Francorum habuit in civitate, quae vocatur Wormacia. Eodem anno inter fines regni sui ea, qua; pacissunt disponcns, siinul etde causis, quiE erant inter illum et Waifarium (Aquitaniae ducem) atque Tassilonem (Bavarioe ducem) perlractans, in nullam partem exercitum duxit, et celebravit Natalem Doiniui in Carisiaco et Pascha similiter . Idem habent anna-

xv gesla collegium duodecim

collocaverat, vel brevi se collocaturum spera-

bat, prohibiti sunt ulterius progredi.

Quo comperto

Pontifex

easdem
in

litteras

ad Pippinum transmisit

per alium legatum,

directum
et
terae,

quem jam insinuavimus ab eo Franciam, statiiu ac pi\edicti Joannes Pamphilus reversi fuerunt. Perierunt ha; lit-

et Tassilo non legitur in gratiam cum Pippino rediisse. Sed Epist. xx Codicis Carolini Pippino

regi data rerum superius enuntiatarum confirmationem continet. Ex ea prajcipua excerpo 5. Pippinus Paido PP. significavit gesta in Francia et a se ad imperatorem scripia. Remeantibus ad nos missis nostris, quos ad vestrain prseclaram excellentiam directos habuimus, Joanne videlicet subdiacono et abbate, at(|ue Pamphilo
:

defensorc regionario spiritalis matris vestra;, sancta;

nostrte Ecclesia;

una cum vestro misso Flavino

ca-

pellano, attulerunt nobis honorabiles et nimis desiderabiles Christianitatis tuae litteras, etc.

Porro

innotuit benignitas vestra, qualiter nostri ac imperatoris missi a vobis suscepti sunt, et

quemadmo-

dum
affati

illis,

culmini vestro sunt, respondere studuislis, eos, pro amore

prfficlaro

de singulis quae

lista;

Loiselianus, Laurcshamensis, et Bertiniauus

fautoris vestri beali Petri,

illis

nequaquam
et ipsi

suscipi, aut

conventu illo generali Francorum, ignotum, nisi quod Pippinus dedit comitatus dilectis filiis suis, ut produnt Annales Petaviani et Masciacenses, in quibus tainen hic conventus in annum superiorem perperam resit

cum

Reginone. Quid actum

in

responderi acquiesccutes absque nostrorum

pra;sentia.

missorum

Sed

iiostri

legati ea

ipsa nobis retulerunt, etc. Itaque ct litteras,

quas

vobis simulationis et illusionis causa missi imperiales attulerunt,

trabitur.
4.

pientes,
et

earum agnovimus
fidei

Legati Pontificii

pino de fide disputant. Pippinus, ut suuin erga Sedem Apostolicain et Paidum Pontiticem studium
in dies magis ac magis teslarelur,

imperiales coram Pip-

quae pra'fati

nobisque a vobis directa susciseriem, etc. Sed et ea nostri missi cum imperialibus missis
Orthodoxrc, et pia Patruin

de observatione

traditione in vestri praesentia disputantes altercati

Anthymum

spa-

sunt, nobis liquidius per

notuistis,

eadem

vestra scripta in-

tharium

et

Sgnesium eunuchum Constantini imp.

i^ra;-

oratores, nec videre nec audirc voluit nisi

sentibus legatis Apostoiicis; disputationibus inter-

exemplar litterarum, quas pricfatu imperatori direxistis, responsionis quippe moduni ct solutionem petitionum, de his, quae a

simulque

et

16
vobis inlimata
siiut, iiobis

PAULI
dirigerc a

ANNUS

8.

CHRISTI 704.
ifa

Deo illustrata excellentia vestra annuit; verumetiam et quemadmodum eisdem imperialibus missis responsum
dedistis, et

Deum, quod
quando
simul
egit,

ncquaquam

cst.

Nihil

enim

ipse
ali-

uoster consiliarius extra nostram voluntatem

unum

ex eis

AntLynium spatharium,
direxistis

velagere pra3sumpsit, quoniam nostri pra?decessoris ac germani, domni Stephani papa;,

et noster sincerus

cum

vestris

niissis

regiam

urbem,

et

atque probatissinius
existit, et satisfacti

fide-

alium videlicet Synesium eunuchum apud vos detinuistis,

lis extifit, et

in

omuibus

sumus

simihmodonobis niiuuliusinhmastis,

etc.

de ejusimmaculata fide,defirmacordis constantia,

Interea et hoc innotescimus Christianitati vestras

quod jam sapius petiisse dignoscitur Tassilo Bavariorum dux, ut nostros missos ad vestram prKcIa-

ram

excellentiam dirigi annuissemus, ut ea inter

vos pervenirent, quae passi sunt.

Unde nos
est,

data

occasione libentissime nostros missos, id

Phi-

atque

lippum dilectum filium nostrum presbyterum, Ursum nostrum etiam fidelem ad vestri

prffisentiam visi

sumus

direxisse, trausacto

Maio

mense, eo
tibus

videlicet

modo, ut

qualiter vestra fuisset

ob hoc credimus illud, quod nobis false profernon improperium, sed bravii corona nobis a Deo computatur, etc. At vero Christianitas vestra suos jubeat inquirere missos et in oninibus vos satisfaciatis, quouiam mendacium contra nos idem asseruit imperator, eo quod eam direximus suggestionem, eis relegentes pariter cura ipsis, quas direximus et confirmavimus, tamen et ejus exemplar a nobis vobis direclum apud vos habere videmini . Harum litterarum arguraentum tantum
et

tur,

voluntas, ita peragere debuissetis.

nostris missis

Et properan-

viderat Baronius, ut ipsemet indicat anno dcclxvii,

usque Ticinum adversa ii)sis suspicione arreptus Desiderius Langobardoruni rex, miuime eos permisit ad vestrani a Deo conservatam excellentiam pertransire, tameu et easdem litteras, quas vobis dirigebamus infra hsec nostra
scripta Chrisfianitati vestrai transmisimus.
G. Leijati

num.
Viti.

2, Epist.

xsu.
Alexandri, Eippohjti
et

7.

In

Translatio SS.

libello de Coiistructione )iova> Corbeice,

seu de Translatione sancti Yiti martyris in SaxoJiiam, scripto ab

anonymo Corbeia) novse monacho,

et recitato a

qui translationi interfuit,

sffic.

Mabillonio

imperialcs falso queruntur impera-

toris litleras
et

male fuisse interpretatas.

ivBenedict. part. l,Iegitur corpora sanctorum

et Viti

Itaque

niartyrum Alexandri, Eippolyti

Roma

in

hoc a Deo protectaj Christiauitati vestrae aptum duxinuis intimandum, quod relectis imperialibus

Galliam translata esse, Pippino tum regc, et Fulrado tum abbate San-Dionysiano; sed cum annus,

lilteris vobisque delatis per prajfatum Anthymum spatharium etSynesium eunuchum, quas nobis ob earum seriem iutueudam, pro amore beati Petri fautoris vestri, dirigere dignati estis, reperimus in eis adnexuni, quod vestri ac uostri homines, qui ipsas imperiales syllabas, qua> vobis nobisque directffi

quo

hffic

translatio facta, in eo

non noletur, de ea

hic agemus, ut translatio sancti Viti ad monaste-

i-ium novai Corbeiae, qua3 contigit an. dcccxxxvi,

melius intelligatur. Ait itaque anonymus, Fulradum assumptis devotis quibusdam viris, Pippino
recje

consentiente, sese

Romam

contulisse, ut inde

sunl, vel diriguntur, interpretantur

est,

uon juxla

aliqua sanctorum corpora in

transferre posset. Rediit
liquiis

ut ibidem exaratum

sed aliud pro alio false

suum monasterium Roma Fulradus cum re-

interpretari audent, et missi qui iuter partes pi'o-

perant,

non
vos

sicut

illis

injuugitur, sed acceptila-

tionis prffimio corrupti, alia pro aliis deferunt, etc.

sanctorum martyrum Alexandri et Eippoquidam laicus ejusdem abbatis cousanguineus cum corpusculo beatissimi pueri ac marlyti, et vir

de vestris hominibus, nos de nostris, quod nullo modo hoc agere penitus prffisumant, etc. Sed in hoc veet
satisfacti estis
siniili

Dum

tyris Viti, cui

Ecclesiam in suo prajdio in dicecesi

modo

et

Parisiensi sito aedificavit. Mansit

autem in eodcm

ioco corpus beatissimi martyris usque ad an. xxiii

piissimi imperaloris Ludovici, et dcccsxxvi Incarnationis Dominicaj , inquit anonyinus.

hementer idem imperator

irascitur, et occasionis

versutias adhibet pro eo,quod

nequaquam

silui-

Cum

in

mus

ei

prffidicandum ob constitutionem sanctarum

et fidei

Martyrologio

Romano

recenseantur Alexandri su-

imaginum
filius

OrthodoXcB integritatem.

Nam

pra XXX,

et Hippolyti v,

illud in ipsis suis apicibus aiferunt,

quod

dilectus

vocare sanctum bus passus

dicam tantum anonymum Vitum puerum et martyrem Luet

noster Christophorus primicerius et consiha-

canum, qui sub Valeriani

sit.

Diocletiani tempori-

rius sine nostra auctoritate, nobis quasi ignorantibus, suggestiones illas,

fecisset
;

Sed loco Valeriani, legendura Mafuit.

quas ssepins
et

ei

direximus,

ximiani, qui Diocletiaui collega in imperio

et alias

pro

aliis

ejus ac vestris missis re-

legisset, et

in

hoc testem

judicem proferimus

De posteriori translatione anno dcccxxxvi dicemus.

sancti

Viti,

vide

qua;

PAULI

ANNUS

9.

CHRISTI 705.

17

PAULI

ANNUS

9.

CHRISTI

765.

1.

tor

cum ab
aimus

Stephani miracnlis tahescens odio imperaexilio revocat capite plectendum.

vertiliir,

Seplinjiontcsinius sexagesimiis quintiis

ris

Redempto-

Indictione terlia inclioata, (juo

imperator Constanlinus odio exa^stuans in monachos Ortliodoxos ob cultum sanctaruni imaginum, revocat ab exilio sanctum Stephanum confessorem ex insula Proconneso, ultimum de eo sumpturus
supplicium.

bilis effeclor exfilit. Cppcus enim quidam juxta illum Evangelicum a nativilate cacum, ad euni adiens, supplicesque easdem voces una cum pari fide mittens, lucem, quam nemo non expetit, ohnixe sibi dari rogabat. Ipse autem, ut qui modeste atque

humiliter de se sentiret,

primum detrectabat.Cum

vero

ille

supplex instaret: Si fidem (ad

habes,
si

eum

in-

Qaod
a

ad iempus

spectat

errare

imaginis ipsius cultor es , lucem ac rerum ab eo admirabili modo conditaquit) in

Deum

videtur Theophancs,

dum

habet hoc anno abstraAuxentiani montis

,

ctum

i[)sum

monasterio

rum pulchritudinem intuere. Vix ha)c dixerat cum ille apertis oculis ac purgata ea quae in ipsis
offusa erat ca^citate,

et Constantinopolim ductum ad martyrium consunimandum. Caiterum ejus martyrii Acta habent, hoc anno, post biennium scilicet ab exilio esse Stephanum revocalum Constantinopolim, martyrium vero post annum ab eodem consummatum. Qua autem occasione idem iniperator eum revo-

labat

testisque
editi.

Iffitus ac lucem cernens ambuomni exceptione major miraculi a

Sfephano

Atque hoc primum

et

maximum

in ea insula beati viri

candum
sime

putarit,

ex iisdem Actis

quam

sinceris-

miraculum extitit. 3. Alterum autem atque eo posterius (quanquam haud scio, an potentia inferius censeri debeat) hujusmodi fuit. Feminse cuidam haud obscuro
loco natae, qucE Cyzici degebat, filiuserat novennisa

scriptis accipies:

Accidit enim, ut

cum

in-

gentia in dies ab eo miracula edita noscerentur,

malo dasmone
ter in

quod ab

ejusdem imperatorisredargueretur impietas, ipsuni e medio tollendi |)essimus homo pessinium consilium iniit. Deus
illis

mirum

in

modnm

enim per eum

divinitusostensis siguisrudipopulo,

divexatus. Quo secum assumpto, niainsulam profccta est. Ut autem ipse admirandi viri cubiculum vel solum perspexit, tumultuari et sestuare, ac nunc sublimis in altum ferri, nunc rursum in terram allidi coepit, inconditas

qui nesciret litteris concertare , satis aperte significavit, penes quos vere esset fides Cathohca.
litus

quasdam voces
vimque

in

sanctum virum emittens,

dae-

mone nimirum, dum movebatur, ipsum movente,

ei, dnm vim ipsemet pateretur, affereute. At mater cujus visceranon minus, quam illius, distorquebantur (quid enim aliud,cum mater esset?) tum lacrymas iuterna; flammTE iudices profundebat, tum voces quibus misericordiam moveret,

Quid enim aliud vera miracula, quam vox Dei ca)clamans ac comprobans ex eis fidem, cum cjusmodi gratia negata sit semper haereticis, ut vera
niiracula possent edere ?
2.

At quacnam fuerint tanta

ista

a Stephano

signa edita,

quorum fama
:

pervenerit Constanti-

emittebat: Miserescat
te ejus,

te

niei, inquiens, miserescat

nopolim, atque adeo ipsum exagitaverint imperatorem , jam audi atque primum de ejus vitaj
instituto toto isto hiennio in

qui longe graviori mceroris daemone con-

fliclatur.

columna
ac

transacto
si

imo

Perinde autem

inciuit auctor,

magnos
ita

consecratae vitse labores tuni

primum

iniisset,

Unigenitus enim mihi hic est, alque hoc omnis mea nitebatur . Ha;c et alia, quae dolor vehemens ingerebat, adjiciens, commuvet sanctum virum ad commiserationem. De quo idem
spes

seipsum aspcrrimis quibusque certaminibus dedeliat, non secus videlicet ac si certamen ipse secum instituisset, atqueid contenderet, ut unacum setatc labores quoque novis incrementis cumularet. Quam ob causam divina quoque miraculorum gratia ipsi insedit, atque admirabilium operum admira-

auctor

isla subjicit:

4.

Hujus igitur luctibus commotus Stepha-

nus, uni discipulorum imperat, ut crucis signum

universo pueri corpori adhibeat. Ipse autem intra se collectus atque anima; oculum attollens, cum,
(jui

celerrime salutcm afferre poterat, invocabal.

TOMUS

XIII.

18
Atque
ille

PATJLI

ANNUS

9.

CHRISTI 765,
sibi temperassei,
docei^ei.

ipse quidem lacrymis perfusus precabatur autem hunii magno cum impetu dejectus,

quidem mulctatus
idolis

amissa voce jacebat. Ipse surgere

eum

atque ad

se venire jubebat. Illejussisobsequebatur.

Demum

quin plebem ergo illinc abductus esset; ut in Phiala per quam obscuro ergastulo tum vinctis ferro manibus, tum pedibus

cultum adbibere

Cum

eum, adorata Christi imagiue, niatri sure sauum atque incolumem tradit . Subjicit et aliud miraculum de muliere, quaj Heraclea Thracise venerat,
ad sanctum virum, ut a fluxu sanguinis curaretur
etaliadealiis ejus precibusemaris tenipestate liberatis post hsec de ejus matre atque sorore hoc ipso secundo exiUi anno ex eadera insula ad caelum vocatis atque ad postremum deniilite ab infirmitate incurabili, hoc eodem anno, reddilo sanitaii. At vero quomodo hujus miraculi occasione ex eo loco dimoveri et Consfantinopolim mitti ab eodem im;

jectis

ad liguum ferro adstrictis includeretur, edixit. luterautem quibusdam diebus, ad Heliacum, qui Pharus diciiur, duobus ianium primarii ordiuis

viris comitatus,

sanctum virum

praisto esse jubet.

Cum autem
eumque

ad

eum idem

sanctus Stephanus duviro

clus fuisset, a pio

quodam

nummum

petit,

cucullae suae furiim imposuit.

coepit:

Tyrannus itaque cura eum vidii, exclamare vira mihi illatam, o calamitatem, o arroI

gantiara

Videte a

tumelia

afficiaiur, a

quonam imperium meum conquonam ludibrio habeatur.

omnino
:

peratore jubetur,
5.

idem auctor

sic narrat:

Cum autem

vir sanctus uihil

respondisset,

Eodem tempore

miles quidam, nomine

verum humi

defixus hajrerei

tyrannus

eum

ira-

Stepbanus genere Armenius, ab Europa; parlibus profecius, qui dimidia sui parte contabuerat, totusque pra3 morbo humi vergebat, cum magna illa
miracula, qua? a
intellexissei
,

cunde prospiciens ignemque (ut dici solet) spirans, atque ut ipsi in niore positum erat, nianum in orbem contorquens alteque exclamans Non mihi
:

magno boc viro designabanturj ad eum perrexit, atque ad cjus pedes

ille

respondes, inquit, scelestum caput? Aiille

ita leviter

Si

mc

accidens, ea postulare ccepit, qure et ipse accipere

animo habes, imperator, supplicio quam celerrime afQce. Sin auiem huc
coudemnare
in

summopere
At
ille

optabat, et

facile praebere poterat.

me

idcirco adesse jussisti, ut

:

me

iuterrogares ac
terapera,

qui fide erga

,

Domiuum

ac benevolentia

vicissim audircs

iracundiam

lenitate

praeditus erat

miraculum

ad ipsum trausfert.

atque aequo animo et inierroga et audi. Tura iraDic age, quibusnam paternis decretis perator minime paruimus, ut apud te in haireticorura numero censeamur ? Quoniam (inquit ille) venerandarum iraaginum picturam multis ante temporibus
:

Cumque

ei

qui a'grotabat, ut et ipsius et matris

imaginem adorarei, imperasset, aique ille id faceret, sanum eum prorsus ac valentem reddidit.
Ut igilur ad conimilitoues suos se recepit, quaerebatur ex eo

quanam

ratioue convaluisset
:

ille

au-

a divinis Patribus iraditam, sceleraie ab Ecclesiis

ejecistis.

tem eam minime reticebat, nimirum Mouacbus quidam (dicebat) Siephanus nomine, qui apud Proconnesum in angustissima quadam aedicula degit,
diias

Tyrannus autera
:

Ne

has, inquit, imagi-

num
ctis

picturas dicas (neque enira sunt) sed plaue

idolorura picturas

Quidnam porro idolis cum

:

san-

me imagines adorare jussit, unam

:

quajChristi,

conimune est?

alteram qucc Deiparaj dicebaiur

valui, corpusque

ac protinus con-

omnino

erexi.

7. Hic vero sanctus vir ille Non, inquit, cum imagines adoramus, maieriae cultura aut venera-

At impii

illi

ac conscelerati,
:

manus non
tibi

sine

magno
apud

ierrore complaudentes

Vtc

(inquiunt)

verum imaginum honor ad tionem tribuimus exemplar transii, quemadmodum a Basilio dicium
:

qui in idololairianj proruisii

cum

: confeslim iiaque eum Thraciaj prEefectum deferunt. Qui de eo quaesiiouem habuisset, nulla interposita

cst.

Quid

(inquii tyrannus)

acquumne

est ea, quaj

summum

a Patribus ante praedicata sunt, quaeque et

et

multa

mora,
tudinis

curatius

eum ad imperaiorem misit. Is vero cum aceum examinasset, atque recuperatae vale-

perobscura sunt, ac neque mente comprehendi, neque verbis ullis explicari possunt, per colores in sensum cadentes exprimere, aique in materia
adorare,

modum
non

iniellexisset,
intellexit.

pro ea, qua laborabat

ipsi

cum eorum

essentia nemini, nisi

quan-

sioliditaie,

Verum quod

summo
libe-

tum ad

iufinitaiem (ut Gregorii verbo utar) aiiinet,

studio erat, percunctabaiur

ratus fuerat, an in

eum, qui morbo

affici

simulacrorum cultu

persiaret.

Miuime vero (aii enim morlalium, qui quidem

explorata sii?

sanciusvir). Ecquis
raentis

compos

sit,

Qui
ei

cum

ingenti pceuitudine se

modi simulacra
impietaiis
creavit.

execrari dixisset,
referret,

atque hnjustyraunus, ut

divinitatis naturara, quse et materia caret, et

om-

nem

menlis capium fugit,

coloribus ei raateria
enira forraa

mercedem

centurionemeuzn

conflatis pingi

posse dixerit? Cujus

:

Ca;terum vindex Dei

est
:

justitia e vestigio iu-

ne mente quidem delineari potest

quonam

tan-

cura siatim ab aula reverteretur atque in equum conscendere pararei, ille subito saltitaus, in terram ipsum prosiravil alque coutrivii ; nec calcibus in euminsihre
destitit,

graium illum persecuta

nam

dem modo

ipsa coloribus exprimi queai ? At nos

divinitatis

cum

Cbristum in imagine pingimus,

naturam haudquaquam pingimus, verum theandricam eara forraam, quaj in noslra specie apparuit,

quoad ille ingratara animam evomuissei. 6. Tyrannus igitur tanquam binc arrepta ansa, saucium virum quamprimum e Procouneso
ad seadducijubci; illud addens, quod ne exilio

quamque

Apostolica;

manus

contreclaruut

quemadmodum
'

alicubi ait theologus

Joannes

'

1.

Joan.

1.

PAULI
Quod
s.
niis,

ANNUS

9.

CIIRISTI 765.

li)

vidimiis, ct

manus

nostr?c conlrectaverunt .

ramus,

et

osculamur,

et

eorum

perceptione san-

Imagbtwn cultum stremie defendit Stephaaliis

ctitatem consequinuir. Vos igitur inter sanctuni

Hic ex eadem causa vexalur. non tantum pingi non debere divinam naturam, sed nec posse, quod iucorporea cum sit, non cadit sub sensibus. Cajterum liaud erroris arguenda sancta Ecclesia est, cjuod Patrem et Spiritum sanctum expertes corporis per imaginemre-

qui ciim

ac profanum

minime

distinguentes, Christi imagi-

attende, lcctor,

neiu non secus atque ApoIIinis statuam, Deipaia;-

que item non secus ac Diafia; idolum appellare, quin ipsam quoque pedibus niinime horruistis
:

protrivistis

et exussistis.

Ad
!

haec imperator

pricsentare coloribus consucvit

siquidem corpo-

reas illas imagines ipsa per picturam repraesentat,

mente perdite, inquit, acsupra omnes Immemorandos oblivione digne His imaginibus proculcatis, Christumne proculcavimus?
caeca
tO. Cum vero ille verein divinisrebus solers Stephanus in morem eorum, qui bellica laudc prsestant, adversarium suomet telo ferire, ac per ea ipsa, quae dixerat, profligare

quibus sanctis Patribus pervisum innotuere. Qiiod

enim ostensusestDanieli
in throno
dit,
:

'

Anliquusdierum sedens

eamdem

S. Ecclesia similitudinem red-

dum

Patrem ipsum per senis imagiuem coloper columba; speciem,, sive pcr ignem,

cupiens,

ribus repntsentat. Sic de Spiritu sancto, uti apparuit, sive

cucullain immiltens, atque inde

manum in nummum, in quo

eumquequem-

impius
daeis
et

ille

sculptuserat extrahens;
Christus olim,
'
:

sive per

sucvit.

aquam, ita pariter pingi ab Ecclesia conDicendum idipsum de Angelicis spiritibus,

nobis sint, per visibiles tamen,
*

admodum

Caesaris

nummum

Ju-

ostendens

Ciijusnam, inquit, est haec imago

qui

licet invisibiles

siiperscriptio ?

quibus apparuere, formas, et sicut Moysi

prs:

dente, ciijus

Eo autem miraute ac respontandcm alius, quam imperatorum?

ceptum

est

in arca aliisque in locis effigiari

ita

et Catbolica Ecclesia ex prototypo jier colores eas imagines deducere consuevit. Utplane omnes ima-

Quid (inquit vir divinus) si quis eum contumeliose in terram projectum pedibus terat, poenasne aliquasluet? Quidniautem dixeruntii, qui adstabaut,

gines, quffi per characteres stylo

sacris
litteris

scripta; esse in

cum

imperatoriam effigiem proculcet? Ad

Iutsc

vir

reperiuntur, easdem penicillo colo:

sanctus,

gravem quemdam ex imo pectore gemitum

ribus reddere esse licitum judicetur

id

namque

emittens, ac

cum magno animi

et effigie
:

dolore excJainans
!

puro picque sempersancta Ecclcsia custodivit, quai ct ante advcntum Christi, jussu Dei, incorporeos

immanem,

inquit, csecitatem

Si

pro mortalis

imperatoris foriua

gravissimas poenas

dictum cst) reprsosentavit. Sed redeamus ad Stepbanum, scrio graviterque admodum cum Constanlino imspiritus et invisibiles per

imagines

(ut s;cpe

irrogandas esse dixistis

quas taudem poenas

,

eum

subiturum esse putatis

qui

Filii

Dei et

Matris

ipsius efflgiem conculcarit,

ignique tradere mi-

peratore causam agentem his verbis

9. a

nime
'

dubitarit? Vix ha;c dixerat,

cum nummum

Quod

si

mihi dictum
:

illiid

Moysis

in

meiis,

eum

pedibus protrivit.
11
.

dium

protuleris

Non
iis,
:

tacies

tibi

similitudinem

Cum autem ii,

ullius rei,

tam ex
sunt

quse in ca?Io,
tibi

quam

ex

accurrissent, ut

qui adstabant, ferarum ritu sanctum virum praecipitem in maie

quffi in terra

hunc

Mosem

ostendo, duo-

dejicerent (audax

rum Cherubim
lus disseruit
:

effigiem auro efQcicutem. Quibus

dum

enim et prajceps est assentatio, obsequiis aliquem demereri nimirum studet,

de rebus ad hunc quoque modum divinus Aposto' Et Cherubim obumbrantia propi-

tiatorium. Quin

ipsum quoque propitiatorium

et

mediocritatis omnes fines excedil) imperator lenitatem simulans, quo iracundia; haudquaquam obnoxius videretur, qui eam ingentem atque arcanani
in

tabernaculum testimonii, et sancta sanctornm, an non cajlestium fignram exprimebant? quemadmodum idem Apostolus rursusait: Umbra; cseleslium deservivimus. Quid igitur sceleris admittimus, cum Christi formam bumanitus adspeclam in imagine pingimus et adoramus ? Quid autem? An

animo insidentem habebat

in prcesens

quidem

eos prohibet, atque ab hujusmodi conatu abducit.

Caeterum sanctum virum collo

alligari, ac

manibus

a tergo vinciri jussum ad publicum praetorii carce-

rem amandat,

ut videlicel ob protritam imperatoris

cum Crucem

quacumquc tandem mateadoramus, rei coudilte cultum ria confccta sit, adhibere videmur, adorationem matcria! tribuentes? Sed et templa sancta, et sacrosancta vasa a nobis adornata nullam Jiobis reprchensiouis notam inurunt, siquidem ea per Christi invocationem in
etiam, cx
sancta mutari,
8

imaginem pocnas a lege constitutas lueret. Haec nimirum lenis ille ac facilis, cunctosque injuriaruin oblivionc superans. Nam quiChristi imaginem proculcaraut atque in igncm conjeccrant, ii suae imaginis vindices sedebant, atque
facinoris ultriceni

hujuscc

persuasumhabemus.
et

legem proferebant. Et quis autem amentiam eorum satis rideat, imo potius eorum vecordiam et caecitatem satis deplorare queat ?

Quid? Au tu quoque corporis

et

sanguinis

At spiritu divino majorem in

modum

afflali-

Christi antitypa abEccIesiaproseribcs, ut(iu;u ima-

tus Stephanus, simul atque vel

ipsum

carceris

ginem
'
'^

veram figuram Meneant? qute

ct

ado-

men

attigit,

pectore iiicalescens atque ab eo, quu

Dan. VII.
ct

Exod. sxv.

ExoJ.

.\x.

* (lebr.

i.\".

praeditus erat, perspicaci spiritu concitatus, dieruiu

suorum
>

nieiani in

hngua sua locutus

est, his

ver

Figuram

imaginem

sic appellal

corpus et sauguineni

Clirisli,

quod
.Matth.

scilicet

sub s|iecicbus panis et viui ideni Christi corpus el sanguis re-

prxseutetur, (luibus et coatiuctur.

xi.

20
bis

PAULI
utens
:

ANNUS

9.
sos
ait

CHRISTI 705.

Ha?c est prscsenlis vitoc niesD requies

enim saltem usque ad extremum spiritum haquoniam pro imaginis Cbristi bitare, necesse est honore banc sedem elegi secundum illud Davidicum ': Haec requies^^nea in ssculum sfeculi hic habitabo, quia elegi eam . Ouoniam auteni usque ad annum Domini septingentcsimum sexagesimum septimum in i)ra3toriano carcere nimirum usque ad obitum egisse Siepbanum, Acta ejus niarlyrii traduut, cuni nonnisi post sequenlem annum necatum constet; carcerem illuni praitorianum anni unius sequenti potius anno contigisse videri potest, de quo ea, qua; sunt digna memoi'ia, suo loco anno se(|uenti opportunius dicturi sumus. di. Jam vero reliqua, cadem quarta Indictione,
bic
:

monachos gesta, aTheophane relata videamus, enim Mullos eliam principes ac milites accusatos, quod imagines adorarent, diversis pojnis
:

affecit, et

immanissimis

tradidit verberibus. Jusju-

randum etiam generale ab omnibus, sub imperio suo degentibus, exegit, nequisquam adoraret imagines,

cum

quibus

et

Constantinum

falsi

nominis

patriarcham super ambonem ascendere, etexaltare preliosa ligna et jurare fecit, quod non esset ex
qui adoraret imagines. Cui mox, ut exmonachus Stepbanites efflceretur, persuasit, et caruibus vesceretur, atque ad meusam regiam citharocdos
eis

admitti pateretur. Sed

non

in

longum

tardata ultio,

hunc homicidam

nam

ista fuerit,

At quaisuo loco dicetur anno sequenti.

debitis pcenis tradidit .
aeljecit,

Conslautinopoh ab eodem Gouslautiuo imperatore

adversus cultores sacrarum imagiuum et religio-

Praiter alia sacrilegia,

Constantinus imp.
S.

execrandum facinus ideni iit uobilem Ecclesiam

locunique

Pelagias martyris fuerit demolitus,

illum damnatoruui sepulturaj subjecerit. Haec Ce

Psal. xsxviii.

drenus hoc anno.

.\iino ijenodi

GrKco-KoaianK f)25S.

Anno /Eix
Pauli
1

Uispan. 803.

Anno Uegirie 148

inchoalo die 27 Febr., Fer. 4.

Jesu

Chrisli 'i6a

papa; 9.

Constaaliui Copronymi 46 et 23. LeonislV 15.

S. Sthephanns junior ob sacras imaQines Ad num. 1 et setjq. Tlieopbanes anno relegatus.

i.

fueril alias

Constantini imp. xxv, kalend. currentis Christi anni

sedqui iu lectioneMss. versati sunt, noruntquae librariorum audacia autoscitanlia. Existimavit enim aliquis scioluslocum illum corruptum
tio;

mchoato, narrat martyrium sancti Stepbani junioris, quod coiiligisse ait mensis Novembris die vicesimo. Verum cum in hujus saacti martyris Vita a Metaphraste scripta, et in ea, quam Stephanus diacollegit, legatur

esse;

cum

juxta

Theophanem

sanctus Stephanus

conus Constanlinop. ex qua suam ipse Metaphrastes illum obiisse quinquagesimo tertio suaj ffitatis anno, mense Novembri, die vicesima
octava, constetiiue sanctum martyrem natum esse anno, quo S. Germauus patriarcha Constantinopolitanus

dictus est,

post dieni

nempe xv mensis

martyrium hoc Christi anno feccrit. Sed cum Stephanus diaconus in hac Vita describenda accuratus sit, eamque in lucem emiserit xlii post S. Slcpliani obitum anno, ut ipsemet tcstatur, anno sc. Christi dcccvih, aut circiter, major ei hac in re fidcs, quam Tbeophani adhibenda videtur. Quia vero hunc Theophanis errorem vidit Baronius, perperam ad hunc annum retulit num. 12, quae Theophanes anno Constanlini imp. xxv scribit,
Constautinum
sc.

Augusti, anni dccxv, manifestum videturTheopbanem in anno sicuti in die martyrii iiallucinatum
esse, el

juramentumabomnibus imperio

subditis exegisse, ne quisqiiatn imagini veneratio-

hoc martyriumanno tautum dcclxvii, quod

7iem exliiberet. Nani tam Theophanes

quam

Nice-

recte Baronius, contigisse.

ad tom. i Vitam a Stepbano coinpositam publicavit, ait se usum esse quatuor Mss. uno bibliolhecae regiaj, et
Praefatione Iribus bibliolhccLC Colberliua),
optiniLenotu.'.()bser\at
T(j> T.vi-:r;i<tTc(a

Loppinus enim vir CI. in Analect. GrcPC, qui primus

phorus in Breviario produnt, imperalorem post Stephani mortem subjectos sibi onmes hoc jurejurando adstringere voluisse. Nicephorus autem, sicuti

Theophanes,

lioc

martyrium cum Indictione

omnibus antiquiset
iu
Ais.

quarta, cnin hoc sc. anno, copulat. Utriusque erroexistimo, quod e.xiliuni Stephano irrogatum fuisse crediderint post prius bellum Buigaricum cx utrius(jue aiicloris calculo

quidem

regio haberi,

icm inde piocedere

xftivM,

id cst,

quinquafjesimo
TfiTM,

sum ala-

tis

armo,

et in

eo decsse vocein

id est, ter-

PAULI
;

ANNUS

9.

CHRISTI 765.

21

anno dcclx gestum cum iimeii nonnisi post secunJum bellum Bulgaricum juxla Slephanum diaconum sauclus Stephnnus martyr hac poeua
affectus fuerit.
2.

principem Apostolorum Petrum metuens, comrainationes

nol)is

direxit,

et

inania

detractionura

verba

de pricsenti infra hanc nostrani exaratiouis seriem vestro prajfulgido et a Deo

pertulit, (juas et

Pauliis

PP. Pippino

Paulus papa certior factere classem in Italiam. tus quoil sexpatriciicuiutrecentisuavibusConstantinopoli sohissent, auclique classe Sicula

sirpiificat

Grcecos mit-

culmiui direximus eic. De omnibus vero subtili enarratioue, praesenti Coniberto, vestro
instituto
,

Ddelissimo vasso, iujunxiuius cuncta liquidius vesirae regali

Romam

poteuliaj suggerere.

Sed

et

hoc obuixe
ui

properare,
vissent,

deinde iu Franciam irrumpere decre-

postularaus benignam
raissos vestros

excellentiam vestram,

litteras ipsas,

acceperat,

Pippino

quas ea de re ab amicis transmisit per Conibertum

aptos,

([uales vobis placuerint, ad

nosdirigeredebeatis, qui junoslroinveniauluresse

auxilio.

bominem Francum,

qui Roma; tunc erat. Praeterea

Unus tamen ex eis usque Ticinum properare

tres saltem iu Ilalia oratoresmitti rogavit, qui Desi-

debeat, ut

dum cum

Desiderio rege locutus fuerit,

reddiderit, vestraj excel-

derium Langobardorum regem apud Ticinum convenirent, atque inde Romam duo proficiscerentur Ticino, tertius iu Franciam rediret Pippiuo respousum Desiderii laturus; Iiic euim nihil eorum restituerat,qua3coram Francicislegatis
se
;

quidquid
lentiae

eis in responsis

renuntiet.

Reliqui vero duo

cum

vestro

disposito et ordiuatione
tineut,
xilio . 4.

ut iu

apud nos coujungere fesnostro, ut dictum est, consistant au-

toties

promiserat

tas,

reddjturum imo litteras scripserat nimis referquas Paulus sque Pippino deferendas curavit Aguoscat eximieias vestra , inquit Paulus, in
XXIV Cod. Carol. ad Pippinum data^
inti-

Significat etiam Desiderium ditiones suas

vastasse.

Antequam

in Pippini niauus ha; ve-

nirent

litterje, scripsitei

Desiderius nihil a Lango-

Epist.

masse nobisquosdamsincerissimos Qdeles spiritalis matrisvestrae,saucta5 nostraj Ecclosise, quodsex patricii deferentes secum trecenta navigia. simulque et Siciliensium stolum in hanc Ronianam Urbem absoluti a regia urbe ad nos properant. Quid ii velint
agere, aut pro

bardistentatum contra Romanum Pontificem. Quod ubi Paidus per Andream et Gundericum a Pippiuo
directos resciit, eos

cum

Desiderii legatis

vocavit iu colloquium, totoquenegotio

coram se palam facio

quamprimum
stola. qua;

qua diriguulur causa,

rei veritatem

in Franciam remisit, cum alia EpixivestCod. Carol.quave apudPippinuin de raendacio Desiderii graviter questus auxilium

ignoramus. Hoc tautumnobis nuntiatum est, quod ad nos progredi, et ad vestram summe laudabilem prBecellentiam in Franciam ingredi sunt dispositi,

petiit,

quia Langobardi Senogalliam ferro et igne vastarani, caesis incolis abactaque prada, nec minori clade castrura Valentis iu Campauia jam
percusserant
et
:

easdemque nobis

destinatas litteras infra hsec nos-

tra scripta vestrfe excelleutice

direximus intuendas.

misit litteras ,

ait

Quas praeclara excelleniia vestra Paulus, afferentibus Andrea

viris Cbristiauitatis ve-

Itaque et hoc conservandae eximietati vestra? innotesciraus,

Gunderico solertissimis

quod quemadmodum
constitit

suum vestrorum dorum rege, ut

nostras

cum Romauorum
civitatibus

misDesiderio Langobarin prajsentia

justitias ex

De eo vero quod innotuit excellentia vestra, vobis a Desiderio Langobardorum rege esse insinuatum, nullain mastrae raissis,

acceptantes suscepimus, etc.

omnibus Langobardorum
raitus acciperemus, et ita

plenius priviceni ex

litiam

vel invasionem a Langobardis

illatas,

in

nostris

poslmodum ad

onniibus nostris civitatibus inlegras

Langobardis

faceremusjuslilias, freti in hujuscemodi ejuspollicitatione, quaminpra:'seutia prffidiclorum

oinnino credat uobis benevola excellentia vestra, non veridice in hoc vobis direxit. Etenim benignissime filietspiritalis noster

partibus fuisse

missuum

vestrorum exbibuit, nostros missos direximus ad

easdera recipiendas faciendasque juslitias. Ipse vero
varias exhibens

compater, Chrisiianissime rex, dum tautiB ab eisdem Langobardis devastationes in nostris finibusaccivitatibus facta; fuissent, et a nobis ex
fuisset,

hoc admonitus
direxit litteras,

occasionum
facere

versulias,

nequaquam
omnibus
exquirimus

comminationis sum ad uos

nobis priniitus, ut consliiit,

suis

plenarias de
{[uas

quas

necessitale coacii

infra nostras Apostolicas

civiiatibus

voluii,

jusliiias, et ita

denuun suas
recipere

iu iutegro ex oinnibus
;

hoc praeierito anno vestrae excellentiae direxiinus intuendas. Hostiliter quippe in civitate
litleras

uoslris

civitatibus

sed singillatira tan-

tummodo
noslra
tiliara.
3.

de una civilaie facere, et de alia recipere

nostra Sinogaliensi pergentes ferro et igue, quae extra eaindein civiiatein cousistebant, devastaverunt, et pluriraam exinde aufereutes pra!dam aliquantos ibidem interfecerunt homines. Siiniliter et
iu parles Cainpanite,
id
est,

raaluit, voleus per

hoc dilationeni iuferre, ne pars

jus-

Roraanorum propriani consequatur Et Desiderium regem Langobard.

castro nostro,

quod

luisse sutisfacere.

sibi no-

Etecce nostri

raissi nihil ini-

vocaiur ValenUs, Lostiliter irruentes, taha sicut pagauae gentes egerunt, de quibus usque hactenus

petrantes ad nos sine effectu reversi sunt, et plures

deprajdaiiones ex lunc,

aique mulla

et

inaudita

mala, in uostris imraitlit Iinibus. Undc ecce suas

confeslim dircxit
ferocilaic,
littcras,

nequaquain justiiiain ab eis recipere valuiinus. Et ideo excellentitc vestra; direxiinus, ut vestruin anuuisselis dirigere raissum, quateuus ejus praesentia
inter

Deura

prai

per(|nasconfldens in sua oculisuon habens, uccbeatura

partes juslitiae pervenissent, ut uon ex hoc aliqua a uostra vel Laugobardoruin parte ad eas-

22

PAULI

ANNUS

9.

CHRISTI 765.

dem perveniendum
vestra

justitias perveniret.

Unde pro
flde-

amplissiraa

satisfactione

ad proLalionem

feciinus, in pra;seutia prsedictorum

vestrorum

Prumiensis anno dcclxii conditi ad illum venisse, et a Pippino rege obtinuisse cellam seu monastepaulo supra confluentes rium sancfi Goaris
,

lium missorum cum

tantis iuiquitatibus, et cogno-

verunt nostram veritalem et eorum mendacium, et ob boc non possumus tantas ab eis nobis illatas
malitias tacere, sed necesse nobis vestro regali cul-

Moselte et Rheni situm Cum quodam tempore , inquit Vandelbertus, de Assuero loquens, iter a
:

monaslerio (nempe Prumiensi) in Vangionum pro-

mini, utpote post

tori,

Deum

hujus provinciae liberaistius

cuncta innolescere, quo per vos omnis

provinciae a vobis redemptse populus ad

suam

per-

sanctum Goarem nomine prseerat quidam Erpingus nomine, neque commoditatem aliquam rerum necessariarum nancisci poluisset,
vincia ageret, et occasione viae ad
declinasset
,

ubi

tum

rectoris

tingere valeat justitiam . Baronius anno dcclxvii,

num. 2 citat utriusque Pauli papte Epistolaj argumenlum, Epist. xvii et xxvii. Annalisfa vi belli Aquitanici. 5. Anmis

rem, ut erat gesta, paulo post principi retulit, pessimuni esse diceus eo loco humanitatem hospitalitatis omnem negari, ubi quondam sub beato viro
(scilicet

Goare) singulariler virtus

Melcnsis boc anno scribit qui commorabantur in partibus Burgundiaj, multa

:

Principes Francorum,

PoIIicitur rex fore hajc

opportunitas arrisisset.
tus in palatio

eadem viguisset. emendanda cum temporis Itaque non multo post posi,

certamina contra Aquitanos et Wascones habuerunt. Nam Waifarius Mancionem comitem consobrinuni suum ad insidiandum Francis cum manu valida direxit. Cui occurrerunt Pippini regis comites Australdus et Galimannus, initoque certamine

quod Attiniacum vocatur

cum

ad

ipsum Mancionem
cerunt. Hilpingns

cum

plurimis sociis suis iuterfe-

generalem populi conventum simulabbas Assuerus venisset, evocatum ad se priuceps super his, quaj de cella beati viri dicta ab eo fuerant, commonefacit, eique regendam committit . Ab eotempore hajccellamonasterioPrumiensiconjunctaremansit,
Vandelbertus vero in prooemio laudati
libri ait
,

quoque comes Arvernorum cum magna mullitudine irruitin pagum Lucoviensem cui occurrit Adalardus comes Cabillonensis cum
,

ea

caeteris

comitibus^ fortiterque certamen inierunt.

prcelio

tantum a se commemorari, qua; ah annis plus minus vi et lxx gesta noscuntur, et sub ejusdem libri finem asserit, se narrationem suam perduceie

In

quo

cum

innumerabilibus

interfectis,

Hilpingus quoque cecidit.

duin

in parlibus

Amanucus etiam comes Turonorum vastandis veniret, ab

ad annum dcccxxxix Incarnationis Dominicce. Quare cum nuUus conventus Attiniaci per hajc
tempora habilus
satisque
fuerit,
nisi

nisiannisDCCLXiietDCCLXV,

hominibus Wlfardi abbatis monasterii S. Martini interfectus est. Remistanius vero avunculus Waifarii ad regem Pippinum confugit quem rexbenigne suscipiens, multis muneribus honoravit. Eodem anno rex Pippinus conventum habuit ad Attiniacum villain, et eo anno in nullam partem exercitum duxit. Celebravit autem Natalem Domini in Aquis:

Vandelbertus non

de ultimo

intelligi

potest,

ipseniet indicat,

numerum

illorum an-

norum
dicat,

lxxvi non rigorose a se determinari,

et lxx.

cum

grani et Pascha similiter.

6. Conventum Attiniaci Pippinus celebrat. Conventum Attiniacensem hoc anno habitum me-

Labbeus tom. vi Concil. et Cointius hoc anno num. 2 et scqq. ad secundum huuc conventum Attiniacensem perperam referunt, quse ad priorem pertinent, ut ibidemostendimus. 7. Moritur Ethelwaldus rex Northumbrioe. Anno gratiae dcclxv, Ethelwaldus Mollo rex Nor,

plus minus vi

morant etiam Regino

in

Chronico

et annalistaj

thanhumbrorum cum Oswinum ducem

fortissi-

Loiselianus. Bertinianus, et Eginhardus in Anual.

mum
sis.

sibi rebellanteni

peremisset
;

non multo post

nam

in Appendice ad continuationem Fredegarii,

idem ex hac

vita decessit

cui Ealredus Irinepos

qua; hoc et praecedenti anno in Galliis gesta praepostere, et valde confuse

Idae successit viii annis , inquit

Westmonasteiiencontinuator

uarrantur. Hnjus conventus

et

Inilium Ealredi, seu Alredi, vel Aleredi, vel

meminit Vandelbertus diaconus

monachus Pru,

Alucredi hoc etiam anno collocant

miensis, qui sajculo sequenti vixit

in

fine

libri

Bedaj, Hovedenus, et annalista Mailrosensis.

qucm de miraculis sancli Goaris eremita; composuit, quem rccitat Mabillonius ixc. ii Benedichno. Ait enim Assuerum abbatcm primum monasterii

Facta hoc anuo translatio reliquiarum SS. Naboris, Nazarii et Gorgonii, ut

esl.

anno superiori dictum

PAULI

ANNUS

10.

CHRISTI

76().

23

PAULI

ANNUS

10.

CHRISTI

7GG.

Cidtores sanctariim

gitati;midti martyres.

Sequenti

imaginum ferociiis cxaanno Domini

fralrcs Conslantiiium

ct

Slrategium

inira

vcna-

se|)tingenlcsimo sexas^^esimo sexlo, Indictione quarla,

Conslanlmopoli magismagisqiie grassalur pcrseculio adversus cultores sacrarumimaginum,atque

cullorcs vila) monaslica}. Sed

animadversione punivit, multo super cos universcc plebis facto lamcnto adeo ut cum hoc didicissetimperator, indignaretur, et Procopium prajfectum coederet, ct ab administrahone
tionis septa capitis
:

primum quam

exper-

depclleret,

tanquam

id

fieri

permiltcnlem

ca;tc-

tus est Constantinus a

Deo vmdictam ob
:

sffiviliam

ros
et

autem

oculis privatos in exilium destinavit, quos

adversus pios anno superiori exiiibitam , a Theopbanc isia audies, qui ait Denique duodecimo
Ival.

per singulos mittens, cum esset et omnicrudelitate plenus, ad loca, in quibus degebant, catcnis et
flagris vapulare jubebat.
3.

Februarii, quartae Indiclionis

rator contra Bulgaros, et direxit ad

niillia

motus est impeAchelon duo scxcenta chelandia, exstrueus ea, et armans

Porro

tertio

quartcC

Indictionis,

kalendas Septembris ejusdem malevolus insaniens idem

cx cunctis militia) ordinibus. Quaj

cum

in Thoris

stationem

fixissent, flante

Aqullone, contrita sunt

adversus ffiquivocumsuum et consentaneum suum et invcntis quibusdam clericis ac patriarcham

,

picnc oninia, ila ut imperator extenderet relia, et

nionachis, instruxit illos ut dicerent

Audivimus

morluos educere ac sepelire praeceperit His adnionilus, tantum abest, ut resipuerit, ut homo pcccati
.

deteriora adjecerit.

Nam

subdit

patriarcham cum Podopagurum adversus imperatorem loqnentem. Et misit cos ad patriarcham, ut arguerent illum. Cumque ille negaret, fecit eos ad
pretiosa ligna jurare, fatentes ac dicentes : A patriarcha hffic maledicta audivinuis. Inter ha^c ergo
misit, et bulla signavit patriarcham, ct
et

Porro decimo sexto kal. Septembris, ejusdem quaria; Indictionis publicc dilTamavit et dehonestavit

habitum monachorumin liippodromo,

prseci-

huuc

exilio

piens

unumquemque monachum manu

et
taliter

tenere

mulierem
iu

transire per

hippodromum,

rursusapud Principem relegavit apud Hiberiam, InsupcrTheophanes inferins eodem anno iusulam .
de persecutoris insaliabili crudclitate hrec addit Is autem, quL Christianis inelfabilibus Dei judiciis imperabat, fortassis ut Jezabel quondam vel vesanus Acliab, multo pejora, quam Arabum sub imperio suo positis Orthodoxis sit insania, episcopis, monachis, laicis, prslatis atque subjec,

sumptis injuriis ab omni popuio cumulalis . Haec

monachos.
2. Similitcr

(subdit Theophanes) et oclavo

idus Septembris ducti sunt ad ludos Circenses principes

decem et novem, et delionestati sunt, quasi mala contra imperatorem consiliati fuerint, non veraciter accusati, sed quia invidebat eis, eo quod essent formosi et robusti, et ab onmibus collaudali. Qihbusdam vero ex eis et ob religionem tentis, eo quod ad pr;edictum inclusum Stephanumessent

tis

ubique inlercessiones sanctaj Virginis etonmium sanctorum in scriptis, ac sine scripto ut inuliles repellens, per quas nobis
ostendit
:

et

Dei Genitricis,

manat omne suffragium

et sanctas

eorum

reli-

ingressi,et passiones ejus publicedivulgarent, quos

et interfecit.

quias ejiciens ct invisas reddeus. Sicubi insignis

patricius, et

Quorum pra3cipni dudum logolhela

simi Constantinus Dromi, cui nonien

imposuit Podopagnrum, et hujus frater Strategius spalharius et domesticus excubitorum, Anliochus logotheta Dronii factus et prielor Sicilia^, David
spatharius et comes obsequii, Theophylaclus protospatharius, et alii, quos cum in hippodromo ludo palam traduci, et ab omni populo conspui ct maledici fecisset,

quisquam audiebatur, ad animarum sanitateni tit corporum, vel sicut moris est, a pie agentibus honorari mox mortem adversus hujusmodi, tanquam impie agentem, minabatur sin autem pro:

scripliones, exilia, et tormenta.

Deo autem gratissimum lipsanum, reliquias sacras scilicet, utpote quidam thesaurus pos4.

sententiam dedit

et illos

quidem duos

sessoribus habitus, auferebatur, invisibile de caetero efficiendum. Tale quid et in pretiosissimuin lau-

24
flabilis

PAULI

ANNUS

10.

CHRISTI 7G0.

martyris Euphemiae lipamim profanus hic

:

magnum acervum

circa

arcam congessissent

eam

imperator gessit
jacieDS,

in

profundum
se

non ferens eam ex

cum loculo super omnem popuid

statuerunt comburere

cum

venerabihbus, quaj in

ipsa erant, reliquiis. Sed nihil valuit

eorum bar:

lum suavitatem

ungiienti reddentem, et arguen-

teiu ejus adversus intercessiones sanctorum deliramenta. Sed Deus, quicustoditossa sibi placentiuni, secundum divina eloquia, illaesum hoc conserva'

vit,

rursus ostensurus illud apud

Lemnum

insu-

djemoniacum incoeptum cum Deus (prout scriptum est ') servet omnia ossaeorum,qui propter ipsum decertarunt. Ossa ergo ejus ignis omnino non tetigit; nisi solum, quod cum ex arca forma globi resiliisset, providit, ut facilior daretur
baricum
et

lam. Per nocturnam

ergo

visionem

apparens

eievandum praecepit et conservandum. Sub Constantino enim et Irene piis imperatoribus, Indiclione quarta (anno Redemptoris videlicet nonagesimo sexto post septingentesimum), cum decenti honore rediit adtemplum suum, quod ipse quidem tanquam inimicus Ecclesiarum, commune fecit armentarium, sterquiliniumque fore decrevit. Illi vero repurgatum hoc, iteriim sacraverunt ad redargiitionem quidem hujus impietatis, ostensionem autem horuni pietatis. Hoc autem obstupendum et scriptura dignum miraculum post viginti duos annos post iniqui principis mortem, una cnm piissiniis

ingressus ad reliquias iis, qui volunt haurire gratiam curationum, nempe per prius dictum fora-

men

imperatoribus

et

Tarasio sanctissimo pa-

triarcha nos vidimus, et

licet indigni,

cum

magnam gratiam

eis amplexi sumus, promerentes . Haec

Sed quod ad foramen spectat, puto, lector, hanc opinationem auctoris potius, quam veram ipsius causam. Siquidem longe ante incursioneni Persarum, oportuit extitisse in arca illa veneranda foramen ad hauriendum, quod ex sacris iUis reliquiis fluebat sanguine mixtum unguentum, ut suis locis sajpe superius dictum est. Cum alioqui absque etiam ejusmodi scaturigine unguentorum soleret in sacris martyrum loculis foramen relinqui, per quod demitterent sudariolum, quod S. Gregorius appellat brandeum, quo tactu sacrarum reliquiarum gratiam curationum haurirent, ipsum vero loco reliquiarum haberi soleret. Visum
7.

tuisse

ipse.
5.

Bistoria de reliquiis Euphemice.

Sed quod

Theophanes stupendum atque scriptura dignummiraculum, ipsumab ejusdem temporisscriptore (licet nomen non sit - expressum) scriptis
dicit

mandatuin scias, licet in eo a Theophane discrepet, dum factum id sub Leone parente Copronymi ut audisti, contigisse tradit, Theophanes vero alflrmet sub Constantino cjus filio imperatore. Porro rem gestam sic narrat, petens exordium a translatione ejusdem S. Euphemia? reliquiaruni tempore Heraclii Chalcedone Constantinopolim imperatoris. In eo templo, quod est prope id quod dicitur Hippodromum, erant ejusdem beatis:

exemplum his diebus, cum hffic scriberemus in theca marmorea, in qua foramen ad opus, quod diximus, inerat. Sed de hac inventionc dicturi sumus inferius in Paschali Pontiiice. Modo coeptam prosequamur historiam 8. Erat, inquit, magna fides eorum qui habiest ejus rei
:

tabant Constantinopoli (ut superius

diximus) in

omni ex parte benedictte Eupliemife et confluebant omnes instar fluvii haurientes curationes ex pi'etiosis enim ejus reliquiis exibat sanguis plenus bono odore, qui quidem tanquam unguentum a Deo suppeditatum dabatur ffgrotantibus et erat quidem fldelibus miraculum terribile et venerandum infidelibus autem et iis
templo,
et reliquiis
: : : ;

simae reliquiai integraj, intactai,

illaisac.

Chalce-

qui aliter sentiebant, dedecus et ignominia.

done enim

cum

arca translataj fuerant Constanti-

Tunc autem

ille

execrandus

et perniciosus

nopolim, propter eam, quac lunc fuerat, Persarum incursionem. In arca autem fuerat divina ara collocata, quae super sanctissimas habebat reliquias. Super eam autem peragebatur intemerati corporis et sanguinis Uomini JesuChristi Dei nostri incruen-

imperator temeraria usus audacia, noctu ingressus cum quibusdam qui erant suae sectK , impetum fecit in reliquias omni ex parte benedictae martyris
Eu|)hemi3B
quias
tinebat.

cum arcam aperuisset, benedicta; martyris, cum loculo,

:

et

abstuUt

reli-

qui eas con-

tum mysterium.
eadem vero arca erat parvum foramen quod etiam stat nunc usque in hodiernum diem,
6.

Cum

parata

autem haberet

alia ossa
et

mor-

In

tui exsiccata,

ea jecit intra arcam,

cum eam

rursus
dictae

potestquasimanushominismagnitudinem.Inquacumegoquoqueindignusaliquando ausus essem manum inferre, et loculum tetigissem, sensi bonum odorem, et gratiam apprehendi. Dicam autem quoque causani foraminis, quod divino
quodintus
ferre

texisset, recessit. Venerandas autem beneEuphemise reliquias cum ligneo loculo depo-

suit in

quadam domo

oratoria

ex

iis,

qufe

illic
flliaj,

erant in regia. Quaniobrem ejus sorores et

consilio

et providcntia
et

factum

est.

Quando enim

et luminibus id adorabant clanculum propter insignem gratiam et miraculorum niagnitudinem.

aromatibus, unguentis

venerabiles

miraculoruni effectrices reliquiic erant Cbalcedoue, cum impii Persa; eum locum occupassent iu diebus Heraclii imp. moti invidia diaboli, quem colebant; cum palea; et lignorum
Psal. xxsili.

9. a

Cum

haec rescivisset sceleratus, trajecit in

et

Bucoleontem

Ferreum carcerem, et projecit in fluctum maris. El die sequenti ccepit adversus benedictam Euphemiam movere suam sceleratam ct
'

'

Apud Melaphr.

ilie

xi. Julii.

Psal. xxxiii.

PAULI
execrandam linguam, cam insectans,
Abite et Tidete

ANNUS
et dicens

10.
;

CnRISTr7G6.

2!:

Deo gloriam cmisissent, convcnicntcm honorem

tribuere reliquiis.
11.
4

quantum

errabant, qui dicebant

csse salvas et inlegras benedictse Eupbeniije reli-

Angobantur autem

et

dubitabant cujus-

qnias, eteas asserebanteflundere unguenta.

Illi

au-

nam

essent sancfi reliquiaj. Illa

aufem nocte acce-

tem cum

abiissent et vidissenl

non

esse in carne

pretiosas Euphemisereliquias, sed arida qucE ab ipso

perunt revelationem reliquiarum per ejus nominis enunliationem. In illa enim insula sanctae Glyceriae
jacebant reliquiae. Dicta autem nocte visa est egredi ex insula Cbrisfi marfyr Glyceria, et haec e navi
exiisse, et se

projectafuerantossa, ea conspuerunt, ct maledictis

sunt insectati.
et

Cum
cum

fraudem autem

et

ludibrium

arcam templumque destruunt (deserunt). Eduxerunt vero arcam exfra suggestum, quod erat babitaculum virorum qui non erant baptizati et erant ineruditi. Eos autem qui erant bello capfi ex gentibus, et regiae dabantur spolia, illic exonerabant. Alii aufem ardixisset esse

meras nugas
et

curationes,

invicem esse complexa?.

ingressa,

Etcum

dixis-

everterunt,

ea arcam sanctam

set quae ex insula erat

ei

quae e navi

exierat
dicta
,

Salve, martyr Chrisfi,

et se

Euphemia beneinvicem salutassent , rursum per se

e

recedebant.

Tnnc

somnio

excitati,

cum

lacrymis
et lo-

et geraifibus pretiosas

acceperunt reliquias,

morum
runt

opifices,

et

sordidarum ac illiberalium
fixissent in eo fornaces, fece-

culura sunt araplexi pra;clari naucleri Sergius et Sergonas (haec enim erant eorum nomina) : cum
fuisset

arfiuin arfifices,

cum

aufera dies
patriara. Et

enavigarunt, volentes ire in

processissent usque ad vi-

domum
,

sa^cularem, quae aliquando fuerat

corporis facientes,

suam

cum

templum. In sancto autem suggesto, utpote loco

occulto
requisita

ginli circiter milliaria, vento spirante coutrario,

excrementa

vel inviti reversi sunt in

locum unde

solverant.

corporis deponebant.

ticntiam

mi Cbriste, tuam tunc paHaec ego quoque posfquam vidi, totus

Rursus vero
reversi sunt.

cum

paucis post diebus experiri vo-

luissent, uterenturne

secunda navigatione
bis,

iterum
ire pa-

plenus lacrymis et ejulatu egressus sum, admirans omnipotentis Dei tolerantiam atque permissionem. Et ha;c quidem facta sunt tempore pra^dicti

Hoc enim cum semel,

terque pronocte

bassent, nec ullo

modo

possent in

suam
,

triam

reversis et ad portura appulsis

illis

illa

impii imperatoris.

Sed quoniam Dominus est virtutum, qui invictam habet potentiam et vires, quse subsannari nequeant (Deus enim revera non irridetur),
tO.

audiamus quid Christus Deus noster providit in

reliquiisbenedictaeEuphemia3.

sunt in mare, providentia

dis,

Nam dumeae jactataj Dei summe misericor-

cymba quorumdara duorum fratrum virorum piorum egreditur e portu Sophiarum, quae dicuntur.

Cur huc ef illuc circuraagere? nolo ulterius progredi neque hinc eo proficisci, quo nie vultis ducere. Haec cum dixisset, rnrsum dixit eis Non satis fuif, quod Clialcedone translafa sum Byzantium, et in mare projecta fuerim, et hic steterim? Cur autem rae vultis circumagere in parfes inferiores ? hoc a me quidem fieri non potest. Nolite hoc facere, sed facite ut hic quiescam.
Chrisfi raartyrEupheraia, dicens:

visa est

contenditis

rae

Et

dum

ipsi

parum quid

e portu navigant
fuisse

i2. Haeccuraaudissent,

bonumcapientescon-

ecce loculus

(quem ligneum

qui

cum

fluento descendebat, fuit

illis

dictum est) prope navem.

et repositus
ali-

silium, etquae jubebat raartyr, irapigre exsequi

aedificaverunt donrara oratoriam, et orane onus navigii consumpsissent, et suas facultates Deo et martyri obtulissent, seipsos totonderunt, dicentes: Non dimiftemus, o benedicta
statuenfes,

Exfracfus itaque fuit a viris

piis,

cum

in navigio, ipsis existimantibus se

mundanum

quem

thesaurum. Sublatis autem velis, navigarunt ut exirent in ostio Abydi. Cum autem parum aperuisseut loculum , vident leliquias , et suavi odore repleti, sunt admirafi, ncque sciebant quid agerenf, nisi quod solummodo invocabant
ferre

mai'tyr, tuas venerandas reliquias, sed hic

usque

ad

vitaj

terminum

tuis reliquiis divinissimis asside-

bimus. His ita gestis, sanctissiraus Lerani episcopus venerandum teraplum aedificarat in illis temporibus.

Dominum, commune.
Illa

ut

eis

revelaretur sanctumne esset aa

Visum

est ergo, ut illic

portarentur sacrse

B. Eupiiemice reliquiae ad dedicationem

templi

autem nocte vident gloriam maximam,

quod ab eo constructum
Euphemiaj,
et illic

fuerat. Et ^ura supplex

et

dutos

lumina, et cereos, et viros candidis vestibus inet Christum laudanfes. Rursusque bono

fudisset preces, et venisset ad reliquias benedictaj

totam nocfem Iransegisset: ab

odore replefi nautae agnoverunt eas esse sanctas

reliquias.
fecti

eo visa est in somnis martyr Christi, dicens:

aggrediaris facere

Magno ergo gaudio

allecti,

clam pro-

quod

sfatuisti

Ne non obediam

sunt propter

mefum

tyranni, ut thcsaurura

ferrent in

suam

pafriam. Postquam aufem venis-

enim hac raeam et

in re tu;e sanctilati
in martyrio
:

; sed abi ad sororem* sociam Glyceriam, et ego

sent in insulam quae dicitur

Lemnos,

accidit eis

illam rogabo

magna tempestas;

et

cum

incidissent in proraon-

torium insulae, in quo fuit asper locus et plaue aptus ad naufragium, de salute desperabant. Cum Deus autem per infercessioneni benedicfaj Euphemia) corripuisset

ipsa enim setibi tradet ad hoc, ut impleas quod desideras. Experrectus aulem sanctissiraus episcopus, fccit uteijusseraf bcnedicfa Christi martyr. Et ha3c quidem facta sunt illis

temporibus

Vere

(ut

Theophanes

dixit)

stupentransla-

navem una cum

fluctibus,

supe-

dum
tione

et scriptura

dignum miraculum. De

rato periculo, iuveuti sunt in loco tranquillo, et cum

autem ejusque revcctione Constantinopolim

TOMCS XIII

26
iii

PAULI
locum

ANNUS

10.

CHRISTI 766.
ille':

(licturi
quffi

pristinura, cx eodem auclore inferius suo sumus tempore, quo id fieri contigit. Sed

Manue

furore: virum
die vidi
;

sunt anni biijus reliqua prosequamur.

13. Nicetas pseudo-episcopus Constantinopoli-

Morte moriemur, prae tyranni bujus enim perinde ac Deum bodierna bunc, inquam, in vincula conjectum movocant.

ianus.

nacbum, qnem Auxeniianum

Hoc eodem auno (idem

coeptce

ipse inquit

Tlaeopbanes) sexto lialendas

Decembris cjusdem

quintm Indictionis
creto Sclavis ortus

mense Septembris, Deimperatoris promovetur Nicetas, eunucbus e

,

irregulariter patriarcba Coustantino

poleosB. Et inferius:

Eadem

die et Indictioue

Sapiensautemillamuliernonfrigidc ac negligenter adbacc verbaeffecta, verum per concinnam atque prudentem ad virum interrogationcm vita) sancti bujus patris rationem omnem perscrutata, clam in carcerem ingressa est, acceptisque venerandis ipsius pedibus, ab eo, ut pro se precaretur,
ipsaque vicissim
ret, postulabat.
ei, quai opus essent, subministraAt divinitus inspiratus Stephauus preces quidem ei annuit et concessit csterum adduci non poterat, ut quicquam ab ea susciperet. Instabat autem rursus illa, dicens Quidnam est,
: :

buinta, provebit sui sensus praetores et operarios

sua nequitia condignos, Micbaelem scilicet Edessenum in tbemate Orientalium, et Micbaclem Laco-

nodraconem

in Tracesiis

super buccellarios vero

Mauem,

a mania, id est, insania,

quis est idoneus ad

locis?

nominatum. Sed enarrandum boruni scelerata

si

quamobrem
id ipsa

tu

exiguam
,

fidei

erga te meae promp-

piacula, quae partim a nobisin suis perstringuntur

titudinem tam obstinate

omnia enim opera

conscribentur, quai ad

non merear

rejicis ? Quanquam enim tuam tamen moderationem

ralionem imperantis sunt

tror (ut proprie

eflfecta,

nec ipsum arbi-

ac benignitatem ad indignos quoque indulgenter

sese dimittere,

cum

'

Evaugelista dicam) capere

mundum
nus
14.

eos, qui scribendi sunt, libros. Hacte-

enim

'

Sareptbana

compertum babeo. Quemadmodum illa quondam Elia; farinam, et

res anni bujus Tbeopbanes.

Stephani

conversatio.

Sed invisamus degentem Stephanum confessoreni de quo post dicta sunt anuo superiori, bacc in ejus ptis maudata fldelissime reperiuntur
,
:

et

monachorum

in carcere

pia
quaj

Sunamitis Elisaeo cubiculum bospitii causa praibebat, ac beata illa * vidua duos in summa sua
penuria obolos erogabat, ac denique
illa
^

in carcere
illa,

ex fonte haustam

aquam Deo

porrigebat

Samaritana ad
:

Actis scri

eumdem
rio

etiam ipsa

modum cum

pari fide aliquid

In inte-

in te conferre beneficii studeam, ne quaeso deside-

riori carcere conclusos eximiae virtutis

monacbos

meo excidam.
16. Ille vero

trecentos quadraginta duos, ex variis locis collectos, atque in eodem carcere condemnatos invenit,

rursum

id constanterrecusabat,

non quidem ob
indignitatem id

naturaj contumaciam, aut ipsius

officii

qui partim nares, partim aures exsectas babebant, parlim evulsos oculos, partim amputatas manus,

in se repudiari dicens (ego

enim, inquiebat,

memet indiguum

atque

omnium

quod pro venerandarum imaginum pictura et erectione lucubrationes edidissent. At quidam alii plagarumnotasadbuccircumferebant: alii praeclaras genas pice illitas atque ambustas babebant: alii caput ad ludibrium abrasum. Quovidelicet,

ob id

postremum

duco), scd quia ab eo probiberetur, qui

cum
rat:

baireticis

quicquam commune haberi vetue-

neque enim meminisse se cuni imaginum bostibus ullum unquam commercium habuisse, aut aliquid omnino ab eoruni manibus accepisse.
Hffic

rum

varios istos, ac mulliplices cruciatus divinus

patientia;

ut

illa audiit,

bumi sese

provolvens, quid

noa

nomine beatos eos praidicabal; ac contra, lacrymis dignum sese judicabat, ut qui in earumdem plagarum partem cum illis minime venisset, nec pro Cbristi imagine membrorum exsectionem quoque pertulisset. 15. At divini illi patres, ut primum sanctum virum conspexerunt, ad eum tanquam ad magistrum
pra3ceptorem accesserunt, ut ab eo salutis prceceptis erudirentur. Itaque ex praetorio monasterium factum est quip|)e cum illic omnis monaet
:

Stepbanus cernens,

dicebat, quid

non

faciebat ut ostenderet

quam ab

haereticorum societate atque commercio semper abborruisset? Absit boc a me, inquiebat, vene-

rande pater, utCbristi, autMatrisipsius, aut ullius sancti imaginem contempserim. Scio enim me a patre nostro Germano didicisse, quas pcenas daturi
sunt, qui eo audaciae proruperint.
Cffiterum

fac, quaeso,

ut nec vir meus, nec

custodum quisquam
indicare cupio
:

resciscat,

quod

pietati tua)

sticaj vitffi

tur.
erat,

li

forma ac regula ad unguem observareautem, quibus carceris custodia mandata quique saucti viri famam jampridem audie-

atque ego re ipsa omnem dubitationem tibi eximam. Haec locuta, statim domum recurrit, atque aperta arca, tres imagines arcanas
eduxit,

rant,

tum demum animi quoque

unam

Dei Genilricis flhum saeculis omni-

ipsius statum,

ab

ea tranquillitate, quae in ipsius moribus elucebat,

fieri poterat, conjectanles, ad eum, tanad Dei Angelum, animas convertebant, eique summam reverentiam ac venerationem tribuebant, adeo ut quidam etiam eorum, rcmotis arbi-

quantum

quam

bus antiquiorem complectentis, duas alias Petri et Pauli ApostoIorum.Quas, ut ipso inspectante religiose adoravit, ipsi postea porrexit: Accipe ista,
inquiens, atque binc tibi mei, hoc est, mulieris
peccatricis
piis ipsius

memoria

refricetur.

Ad bunc modum

raoribus comprobatis, petitioni cedit, ac

tris,

eadem
ult.

ail

uxorem suam

diceret,

quae olim
'

Joan.

Jud. xiii.

3. Reg.

xvn.

''

4. Reg. iv.

Marc. xii.

'

Joan. IV.

PAULI

ANNUS

10.

CHRISTI 766.
:

27
commemoret quanam enim qui tum Asiam cum im-

panis uncias sex

deinceps sabbato ac Dominico die ad cum ipsa aqua; non plus tribus poculis affercbat. Tantulumenim singulis licbdomadis ipsi
,

cet, siccis oculis ista

oratione

quisquam

illius,

cibi

ac potus fuit totos

undecim menses, quos

in

praetorio transegit .

congressum huncrelicontigisse hocanno menseOctobris, cum consteteum martyrium consummasse anno sequenti mense Novembris: quod quidem apparet ex eo, quod auctor numeret menses undecim, ex quo cibum ab cademmuliere accipcre coepit, cum tamen haud diu ante in eodem ipse carcere permansisset. Sed audi quae post haec

Ex

bis intelligis, lector,

giosae feminai

cumS. Stepbano

pcrio obtinebat. furorem amplecti possit ? cui Lachanodracon quidem cognomentum erat, verum ipsius fel atc|ue iracundia draconis quoque virus amaritudine superabat. Ad quem beatus Stephanus Narra, qucEso, pater, nihil omittens eorum, quae

tum

contigerunt, verum omnia oratione prosequens. Etenim per ejusmodi exempla, cum animi
,

promptitudine
tulerit, ut

tum
:

robore impleti ad
si

eumdem

zelum praeparamur

pro divina

quidem voluntas Dei hoc ipsius imagine nos quoque

eadem Acta reddant 17. Quadam autem

((

die

una cum

cffiteris

ca-

certamen subeamus. Tum igitur Theosterictus inchoatum sermonem in hunc modum prosequitur i9. Cum incruentum sacrificium in monasferio

pti\is sedente viro divino,

de suppliciisillis, quaj

nostro celebraretur

erat

justis viris

ab iniquis iniquissimi imperatoris prseillata fuerant,

sancfae ac

magna; quintae
),

feriae, in

autem vespera qua Christus

fectis variis locis

sermo ortus

est.

Judfeis tradendus erat

hic draconis

nomen habens

Siquidem

in

medium

progressus Antonius quidam

fortibus certa-

tyranni jussu

cum magna militum manu in monasfecit

:

e Creta oriundus, vir fortis, et qui

:

terium impetum
compressis

ac

minibus egregie defunctus fuerat Qnonam modo, inquit, prrcclara Pauli monacbi certamina vobisob oculos proponere queam? Aut quonam pacto ea
sine

evertit, mysticis videlicet

:

lectissimos

mysticumquidem sacrum hymnis protinus silentio aulem nionachos duode;

quadraginta vinculis ferreis adstrinxit

vero partim verberibus crudelem in
vit,

reliquos

lacrymis

commemorem

Princeps

quidam

modum lacera-

Cypri pra?fectus erat nomine Theopbanes, cognomento Lardotyrus. Hic cum sanctum virum, ut in

partim eorum barbam pice illitam exussit naribus prius amputatis quorum numerum ipse
:

eum eum

inquireret, accepisset, ad Heracliti prsetorlum

quoque augeo, quemadmodum

expletis,

faciei

mea3 notac

autem erat hunii Christi in unaque item cruciatus Cruce protensi imago instrumentum, quodcatapultam vocant. Aitque ad cum prfcfectus (scelesta, inquam, illa hngua, atque iniquitatem inexcelsumloquens) Unum c duobus tibi, Paule, proponitur, nimirum, ut aut calcata
duxit
:

proposita

certissime testantur. Quibus impius

ille

nondum

universum monasterium postea inflammavit, ipsas quoque Ecclesias una cum reliquis ajdificiis concremans. Mox autem praedictos duodequadraginta patres ad extremos Ephesi fines relegavit,

ubi

cum

eos in veteris balnei fornice concluobstruxisset,

imagine, vitam obtineas, aut hoc tormenti genere

discrucicris
:

sisset,

ac deinde aditum

in

hunc

hoc autem dicens, puerorum larvis

velle videbatur.
ille

leonem perterrefacere

modum eos e vita migrare coegit. Cum usqueadeotristestragcediajnarrarentur,

atque omnes in gemitus ac lacrymas prorumperent, rogatus a patribus Stephanus, ut ad mitigandum eorum moerorem oratiouem aliquam
haberetjintimo corde ingemiscens
:

Statim enini generosus

:

vir

magna voce

exclanians

Absit

ame,

unigenite

Fili Dei,

Domine Jesu Cbriste ut theandricam hanc imaginem

inquit,

pedibus teram; atque haeclocutus, statim

curvans, osculum
ei fixit,

humi

se

Gratias, inquit,

re ipsa

planum

faciens,

quam

nihil judicis

miuas moraretur. Hle itaque

confestim iracundia totus ajstuans, nudari sanctum

possumus, fratres ac patres, gratias, Deo inquam, ei agere de omnibus rebus qua? praeter voluntatem accidunt. Etenim gratiarum actio cum
agere
patientia conjuncta, coronas nobis nectere consuevit.

virum, atque in catapulta extendi jubet, ubi cum tortores duabus tabulis ipsum firmissime compressissent, ac ferreis pectinibus totum ipsum corpus exarassent, prono capite suspenderunt: ac deinde non exiguo igue iufra eum accenso, ita demuni holocaustum Deo gratum ipsum effecerunt.
18.

Quocirca etiam

si

igne, aut gladio, aut maris

profundo, aut

praccipitio,

aut alio

quodam

mortis

genere nos mulctent, qui impietatis scelere sese

devinxerunt, prono alque alacri aninio cunctapci--

feramus.
in

Hoc eo

commemorante,
,

patribusque

lacrymis madcntibus, Theosterictus quidam hoc

nomen

nierito consecutus

vir senex ac sacerdotii

Habemuscnim velutexemplar quoddam, quod intuemur, claros illos patres, qui ante nos extiterunt, et per martyrium Deo vitam consecrarunt, nimirum sanctum illum Petrum Blachernis
in vincula conjectum
;

dignitate crnatus, qui ex pio illo monasterio erat,

qui

cum

spectante impera-

quod Peleceta nuncupatur, atque et nasum abscissum, et genas ferventi picc ac biluiuinc illitas, miserumque in modum anibustas hahebat ( hos enim cruciatus pietatis causa pertulerat ) prodiens ipse qnoque in medium superioribus serinonibus
hicc udjecit
est,
:

tore pro Chrisli imagine nervis atrocissime conci-

deretur,

nullum ignavi ac timidi animi specimcn

in eo cruciatu edidit;
gis

vcrum

acerbioribus

cum
et

pla-

verborum

laceravit,

Julianum alterum

apo-

slatam appellans: atque in his tormentis gralias

Impossibilcest, inipossibile, inquaiu,

scili-

ut vcl hic ipso autistes noster, Slcphauus

Deo agcus, auiniam exhalavit. 20. llabcmus item Joannem Monagriac

prae-

28
fectutn,

PAULI

ANNUS

10.

CHRISTI 766.

quem

tyrannus

cum nullo omnino

,

teiTore

Annales tradunt,

afficere potuisset,

neque adducere

ut Christi Ma-

trisqne ipsius

imaginem pedibus

protereret, sacco

iuclusit, graviqueipsi

saxoappenso, in profuudum
est,

mare

dejecit.

Sed quis tandem

qui orania facinora per omues

ty-

enumerando recensere

possit, quae

ranni provincias prmtores, qui

eum

crudelitate su-

perabant, adversus sanctos viros designarunt ?

Imo

et inter alia missum organum musicum. Et quis poterit dubitare ab ipso missos homiues ejusdem haeresis assertores et defensores? et cum jam ante toti orbi iunotuissetEdictum ab eodem imperatore contra sacras imagines promulgatum, et ubique a Catholicis impugnatum quomodo nou tales ab eodem missi suut Constantino, et impuguatum Edictum qui pollerent scientia quoquo modo defendere potuissent ? Insusurrasse
: ,

vero quis est, qui sanctorum adversus eos contentiouem atque ad extremum usque spirilum patientiam uUo sermone referre queat? Quorum si nos exemplum sequamur, beati profecto erimus, utqui exiguis laboribus amplissimasopes nobisipsis aggeNeque enim condignse sunt passiones ramus hujus temporis ad futuram gloriam, quae revelabilur in nobis. Hasc et alia bis plura ad excitandos et acueudos eorum animos, qui una cum eo vincti
' :

hos nefarios in aures Pipini aliquid, et cum aulicis de iisdem conseruisse sermones, etsi nemo dicat,
declaravit

tamen eveutus, cum ob

sata zizania ista

oportuerit ejusmodi
22.

Synodum

convocare.
Graecis

Obfuit

plurimum Francis cum

iisdemque
tudo,
facient

bBereticis ista per legatos inita

cousuc-

ut quae inferius suo loco dicturi sumus,

tenebantur, accommodata
ejus,

cum

dixisset,

orationi
intiniis

sua; fiuem imposuit . Ista auctor

unus ex

optime perspecla babuit. Cajterum ipsius Stephaui Auxentiani martyrium non ante quam ad finem anni sequentis coutigisse, ejusdem Acta demonstraut. Hoc pariter anno Abdallam principem Sarracenorum in Oriente esse defunctum, Tbeopbanes auctor est, sub quo Cbristi Ecclesiam persecutionem esse passam, teslatur his verbis ^ Abdallas cum amirffi fungeretur honore, multa raala Cbristianis sub principatu suo degentibus demonstravit siquidem et cruces Ecclesiarum abstulit, et vigilias nocturnas celebrare et lilteras discere prohibebat8.Hascipse:verummagis certum estipsum vixisse Abdallam usque ad aunum Cbristi septinqni
ista
:
:

geutesimum septuagesimum quintum, ut suo loco

dicemus. Sed ad res jam Occidentales.
21.
stas.

Hoc
et

Synodus in Gallia adve}'siis lcotioclaeodem anno Synodus celebratur in

manifestum. Quod enim sciret Constantinus impius male se audire apud fideles omues Occideutalis Ecclesiae ob nefariae haeresis promulgationem; cujuscausa etiam sciret negatum sibi tributum ab Italis, et exarchatum Raveuuai ablatum quibus potuit legationibus atque muneribus laboravit, ut Francos, quorum ope Romaua Ecclesia jura imperii in Italia fuerat consecuta, demerere posset; conatusque pariter, ut quos mitteret viros disertoSj defensionem haeresis poscentibus exhibereut, et non poscentibus etiam cum possent, iugerereut. Porro defensores fuisse GaUicanos episcopos sacrarum imaginum, docet Syuodus Romana, celebrata sub Stephano, de quainferiusdicturi sumus: ubi et asseritur de cultu sanctarum imaginum pcrlatam fuisse Synodalem Epistolamab Oriente: datam illam quidem fuisse a Tbeodoro episcopo Hierosolymitano et Cosma Alexandriuo atque Theodoro Autiocheuo, auctor est Iladriauus iu Epistola ad Carolum Magnum, de qua agemus inferius, cum erit sermo de Concilio Romauo sub Stephano, ubi eadem Epistola latinitati douata
:

Gallia in villa Gentiliaco dicta,

i-ege,

annuente Pipino ubi disceptatum est de cultu sauctarum imade

lecta fuit,
23.

Quod autem ad quaestionem

Graecos et Latiuos in
;

spectat, quas

giuum,
potius

quadam
:

alia qusestione,
alii

nempe de

dicitur

inter

hac Synodo
fuej)ro-

sanctissima Triuitate

eamdem babitam

tradunt. Sed

autem anno sequeuti unde mana-

agitata de sanctissima Triuitate

rit,

Ado Viennensis

docet,

quajuam ista nimirum fuisse de

vit occasio, ut de sacrarum imagiuum cultu ejusmodi Synodus baberetur, cum nemo dicat, neque quid in eadem Synodofuerit defiuitum, sit usquam

cessioue Spiritus saucti,

num

videlicct dici posset,

penitus uila mentio fortis coujectura suadet, ul

hx merces in Gallias per legalos perfidi imperatoris una cum douis pluribus ab eodem ad Pij)iuum
allatis, fueriut infeliciter allata?,

ipsum a Patre Filioque procedere. Vides, lector, quo tempore et a quibus Gracis ejusmodi quacstio primuiu fuerit mota et agitata, nempe ab iui|)iis lcouoclastis. Quod enim Occidentales plurima in
Constantinum ejusque sectatores objicerent;
sertim ea quai spectareut ad sacrarum
prae-

ut plane tempesti ve
:

imagiuum

admodum illud poeticum fuerit occinendum Timeo Dauaos et dona ferentes. Adornatam siquidem
nobilem legationem ab eodem Constantiuo imperatore ad Pipinum regem Francorum, veteres
fuisse

cultum

illi

coutra Latiuis, quod adjecisseut ad

filioque, vitio vertebant. Vi-

Sjmbolum eaverba,

deaut igitur scbismatici Graeci, dum Latinos impuguant, se causam agere improbaudi Coustautini

'

Rom. vT.
1.

'Sigcb.

in

Chron. hoc aano Regin. iu Chron. an.

Copronymij qui ipsorum etiam senteutia, onini ex parte fuit impius et sceleratissimus hagiomachus.

soq.

IV. c. 67.

PAULI

ANNUS

10.

CimiSTI 7GG.

29

Anno

periodi Gra!CO-Roniana)62S9.

Anno Mtx Hispan. 804. Anno Hegiras 149, Pauli pap;o 10. Constantini Copronymi 47
1

inclioato die

1G Febr., Fcr.

1.

Jesu Chrisli 766.

et 2G. Loouis IV lU.

1. Scnvit

Constantinus imp. in proceres

dcfensores sacranim imafjinum.

et in
1

sanctus

Germanus consecralus

est patriarcba

Con-

A num.

ad

1-4.

Theopbanes anno Conslantini imp. xxv

et

XXVI, priori kalend. Septemb. prfficedenlis Cbristi anni, posteriori kalend. Septemb. currenlis Cbristi

lucem prodierit, martyriuni ejus anno tantum sequenti consignandum juxta Stephanum diaconum et Metapbrastem, quem secutus est Baronius. Stepbani autem diaconi auctoritatem bac
stantinop. in
in re potiorcm videri

anni incboalis agit de martyrio S. Stephani junioris, de monastico babitu, instituto publice traducto iu circo, de pluribus viris illustiibus Constantini imp. crudebtate morti traditis, variisque ejus erga sacras imagines et sanctorum rebquias irreverentiis,

quam Tbeophanis

et

Nicexxi

pbori patriarcha;,

jam anno

superiori diximus.

Inscriptus est Martyrologio

Romano ad diem

Novemb.
3.

Concilium Gentiliacense.

Ad

num.

21 et

quaj Baronius exversione Anastasiiin

medium

adducit.

Idem narrat Nicepborus

in iBreviario. Ait

inter cstera Theophanes, mensis Augusti die trige-

Synodus apud Gentiliacum vix una leuca Parisiis dislans anno tantum sequenli celebrata, Reginone et Adone in Chronicis, Eginhardoin Annal.
seqq.
et annalistis Loiseliano et Tiliano testibus. Eginbardus iuAnnal. anno dcclxvii deea babet: Orta quaestione de sancta Trinitate et de sauctorum iinaginibus iuter Orientalem et Occidentalem Eccle-

simo, Indictione quarta, quae in cursu

triarchae

fuit,

usque

ad kalend. Septemb. imperatorem Constantino pa-

ejusdem

sententiae consorti accusatores

subornasse, ipsumque postea in exilium misisse.

Paulo post subdit: Ca^terum mensis Novenibris die decimo sexlo quintse Indictionis Nicetas a Sclavis originem ducens eunucbus, prseter fas cano-

siam, id

est, Ilomanos et Gra^cos, rex Pippinus conventu in Gentiliaco villa congregato, Synodum de ipsa quaistione babuit (id est, ut loquitur Ado),

num

Constantinop. patriarcba imperatoris suffragio

utrum

Si)iritus sanctus,

sicut proccdit a Patre, ila

consecratur . Constantiuus

monacbus etepiscopus
ab imperatore re-

SyIIa'i patriarcba Constantinop.

procedat a Filio, et de sanctorum imaginibus, etrumne fingenda; an pingendae essent in Ecciesiis

nuntiatus fuerat anno dcclui, ideoque sedit an-

Existimat Baronius

Coustanlinuni legatos
;

nos

XIII,

non vero

xii,

ut legitur in Chronico Nicesi

phori et in Tabulis Theopbanis. Quod

suut, eaque

praifata

oinuia post niortem S. Stepbani juuioris patrata

Synodo interfuerint quod veteres annalistae tradaut, adornatam fuisse legatiouein ab eodem imp. ad Pip[iiuum regem, et inter alia
misissc, qui buic

tam

niale alligentur

a Tbeophane quam a Nicepboro cum mense Novembri superioris

Cbristi auui, bajc

2.
obiit.

anno sequenti

accidlsse oportet.

munera misisse organummusicum. Verum legatio organum ad Pippinum an. dcclvii inissa, ut ibidem ostendimus. Legati uon seme' in Franciam
illa et

A num. 14
;

S. Stephanus junior anno scquenti diem ad 21. Sanclus Stephanus ju-

nior anno dcclxiv, qui

a^tatis ejus crat xlix, relegatus est in insulam Proconuesum, ut supra osten-

Stephanus vero diaconus in cjus Vita matrem ad eum migrasse aiino sccundo cjusdem habitationis et exilii. Tum pag. 495 refert, iniperatorem sanctum \irum e Proconneso redire jussisse, huncque per undecim menses quos
pag. 493, ait ejus
in prcetorio exegit, paululo panis et aquaj bocalibus Iribus vixisse.

dimus

ad Pippinum a Constantino niissi. Stephanus enim III papa legatos Constautinopoli in Franciam directos, qui Gisilam Pippini filiam filio Constantini imp. in matrimonium tradi postularent, in Epistola xlv Cod. Carol. ad Carolum et Carolomannum reges ejusdem Pippiui filios post hujus obitum scripta ita testatur: Constantinus imp. nitebatur persuadere sanctae menioritE mitissimo vestro geuitori,

ad accipiendam conjugio filii sui germanam vestram, nobilissimam Gisilam . Verosimilc itaque
est,

diaconus
obiit

Tandemque scribit Stepbanus Porro sanctus Dei martyr Stephanus quinquagesimo lcrlio sua) a'tatisanno, mense
:

Graecos, qui

Synodo Geuliliacensi adfuerunt,

eos esse qui de Gisila; nupfiis verba feceraut. Quajstionis de processione Spiritus sancti ex Filio movendffi causa ha;c tuit.

Novembri die vicesima oclava . Quare cum anuo uccxv, post diem xv mcnsis Augusti, quo
,

bajreticos appellarent

Ciuu Occidcntales Graecos ob bellum sacris imaginibus

30
ab
illis

PAULI

ANNUS

10.

CHRISTI 766.

quod
rent,

illatum, Groeci Latinos vocabant hcereticos, Spiritum sanctum ex Filio procedere assere-

videmini direxisse missos, qui apud Langobardorum imminerent regem, pro diversis sanctaj Dei
Ecclesiae causis ac juslitiis,
solatio.
et in

indeque Pippinus rex Synodum Gentiliacensem convocandam duxit, in qua non dubium, quin Grsecorum errores a Francis improbati fuerint, licet hujus Concilii niliil ad nos pervenerit. Pippinus rex A. Anniis vn belli Aquitanici.

nostro assisterent

Pascbalem solemnitatem Aquisgrani celebravit, ut

tradunt annalistae Metensis, Bertinianus, aliique. Postea bellum Aquitanicum continuavit, de quo
auctor Appendicis u ad continuationem Fredeerarii a Evoluto anno, comnioto omniexercitu Franait
:

Pro quo innumerabiles vobis referimus gratiarum actiones, etc. Praefati denique missi vestri, in nostri prccsentia cum Langobardorum missis, necnon et Pentapolensium ac singularum nostrarum civitatuni hominibus assistentes, comprobatio coram eis facta est de habitis inter utrasque partes aliquibus justitiis, videlicet de peculiis inter partes restitutis. Nam de finibus civitatum nostrarum et patrimoniis beati Petri ab eisdem
Langobardis retentis atque invasis. nihil usque hactenus, etiam ea quce primitus reddiderant,

corum, vel plurium natiouum, qujE in regno suo commorabantur usque ad Aurelianis veniens, ibi Placitum suum Campo-Madio, quod ipse primus
tenens, multis

invaserunt.

pro Campo-Martio pro utilitateFrancoruminstituit, muneribus a Francis et proceribus

denuo singularum nostrarum civitatum missi ad Desiderium Langobardorum regem cum vestris progredi debeant

Unde

constitit, ut nostri ac

Ilerum Ligere transacto, totam Aquitaniam pergens,usque ad Aginnum veniens, totam regionem illam devastavit. Videntes tam Wascoues, quam majores natu Aquitaniffi, necessitate compulsi, plurimi ad eum veneruntj sacramenfa
suis ditatus est.

missis, ut in

eorum atque

pra^dicti regis prffisentia,

fiat,

pro iisdem finibus ac patrimoniis comprobatio

ad
Ita

eum

ibideni donant, et sc ditioni suse faciunt.

omni Aquitania provincia nimium devastata cum multa praeda ac spoliis per agrum Petregoricum et Equolismam, jam poene omni Aquitania acquisita, cum omni exercitu Francorum, iterum
60 anno reversus est in Franciam cum suis omnibus . Celebravit Pippinus Natalem Domini in Salmuntiaco, seu Salmoniaco, ut babent annalistse
Metensis, Bertinianus, aliique. Est

nobisque omnia juxta pactionem restituantur. Et nescimus quid ex hoc proveniendum sit, attamen per pracfatos vestros missos rei agnoscere potestis meritum, etc. Nam pro certo agnoscat excellentissima Cbristianitas vestra, quia si nobis praefati civitatum nostrarum ab eisdem Langobardis invasi fincs, atque patrimonia reddita non fuerint, etiam ea, quae primitus reddiderunt, invadere insidiabuntur, etc. Baronius viderat hujus Epistola; ar-

gumentum, ab eo narratum anno sequenti num. 2,

Epist. xxiv.

autem Salmunsis.

tiacum Lauduno proxinuim, qui locus progressu temporis Pra?monstratensibussanctiMarlini in urbe

Mortuus estbocanno sanctus Chrodegangus

nomen
inscriptum est

6.

Moritur S. Chrodegangiis episc.

Meten-

episcopus Metensis, cujus

Lauduuo
5.

canonicis cessit.

riutn

Paulus PP. opem Pippini adversns DesidePaulus Romaregem Langobard. postulat.

nus Pontifex duas a Pippino accepit Epistolas, alteram per Petrum primuni defensorem, quem in Franciam prius miserat, alteram per Widmarum
et

ad diem vi Martii Martyrologii Ecclesia) Metensis. Molanus in Auctario Usuardi, et Cfinisius ejusdem etiam meminere. Paulus diaconus, qui sub ejus successore Angilramno libellum de Metensibus
episcopis scripsit, pluribus

eum

laudat, asseritque

Gelbertum abbatcs atque Hugbaldum virum

illustrem, quos Pippinus

bat. Hi
et

Romam

oratores dirige-

enutritum fuisse in palatioCaroIiMcarlelli, ejusdem referendarium cxtitisse, ac- Pippini regis temporibus pontificale decus promeruisse. Subdit Paulus

necnon Pentapolensium ac singularum civitatum, quaj Pontificiae erant ditionis coram ipso papa congresZ)e5f/en2 regis,

quidcm cnm legatis

eum

acdiCcasse

monasterium in

lensi in

honorem

sancti Petri Apostoli,

cjuod Gorzia dicitur., et

pago Moselalterumque obtinuisse a Paulo pa[)a

sum

habuerunt, constititque de nonuullis peculiis

partes restitutis, sed

inter utrasque

quoad
fuerit,

fines

tria corpora sanctorum martyrum, sc. Gorgonii., Naboris et Nazarii. Annus ejus cmortualis in con-

urbium Pontificiarum et patrimonia tantum abest, utquidquam decretum

et

beati Petri,

troversia positus

sed ex Cbronotaxi proximiorum

quin

ejus successorum,
Ii(iuet

Langobardi, quaj prius Ecclesiae reddiderant, ea denuo invaseruut; conventum tamen fuit, utFranciac

eum

recte

quam certam esse videbimus, cousignatum fuisse ab auctore

ii,

Anualium FrancorumabannoDCCvinusquean.Dccc
pcrductorum, quos Dncbesnius tom.
publicavit.

civilatumque Pontificiarum legati Deside7'ium adirent. At Paulus nibil inde sperandum duxit, imo
potius vereri coepit, ne Langobardi
cffiteris

pag. 6,

Ecclesiaj

bonis insidiarentur

quapropter
scripsit,

Epistolam xvn
ejusque

Cod. Caiol. ad Pippinum

opem

enixe postulavit: oln ipsis vestriss, inquitPaulus,

relationibus solitam nobis a
vestrac conslanlia prolulil spci liduciam, etc.
et in nostra flxi cliaritalis

Deo illustrata) mentis Unde

connexione, ideo juxtaid

(luod pctendo dircximus, praelatos ad nos vestros

Postquam enim anonymus iste narravit, corpora sanctorum Gorgonii, Naboris et Nazarii ab Urbe Roma annoDCCLXVvenisse, scribit: dcclxvi, quaudo Pippinus fuil in Wasconia et eodem anno domnus Frotgandus episcopus obiit . Eosdem Annales vulgcavit Labbeus tom. ii Bibliotb. pag. 733, ex alio Codice sancti Marfini Masciacensis, uisi quod in istoultimo Codice ahqua quaudoque referuntur, quae non cxtabaut in excniplari, (|uo usus cst Du:

PAULI
cliesnius, et in illo loco,

ANNUS

10.

CHRISTI 7G6.
praesulibus aliquoties

31

Vrotrjandi, legitur Frot-

clesiffi

concessum
ejus

fuisse legi-

gaudiis. Saucti enini luijusprccsulis

in

nomen niirum
:

tur pro inultimoda vastalione Trevirensis matris

Ecclesise.

modum

quippe Droctegangus. Cluodegangum vero anno post obtentas a Romano PontlQce laudatas reliquias ad
,

tlicitur a librariis tieformatum fuit Rugrandus , Rutigandiis, Ritodgangus

De duratione
:

scdis

hxc Paulus

laudatus tradit
viginti tribus,

Rexit Ecclesiam Metensem annis

mensibusquinquc, diebus quinquo.

ab eo vocatus
is

Obiit pridie nonas Martias , id est, die ti mensis

Martii. Dies obitus
dies juxta coin-

Deum migrasse, tradit etiam

Flaviniacensis,

in suo Clu-onico

Hugo

qui loquens de sancto

Madalveo
dcclxv,

munem
anno

loquendi

modum, quo

dies obitus et se-

episcopo Virdunensi, narrat,

anno

ordinationis

pulturaj confunduntur.
dccxlii,

Cum

eniin

Chrodegangus

Madaluci xni,

fuisse

annum

Incarnat.

qui primus fuit majoratus Pippini

easque rcliquias per Chrodegangum Metensem archiepiscopum a Paulo papa conccssas, nono papatiis

ordinatus fuerit, ut ex anno mortis ejus intelligi-

mus, idque

die trigesima mensis Septembris, qui

sui

anno

fuisse delatas, et sequenti

quc

decessisse a sfoculo Indict.

anno ulrumqidnta, ubi tamen

eo Christi anno in

Dominicam

incidebat,

animam

Deo reddidit
8.

die quinta mensis Martii hujus anni

loco, Indict.
7. /1

tus fuit.

v,legendum, Indict. iv. Stephano II archiepiscopi titulo exornaChrodegangusindocumentis authenticis

ei

sequentique sepulturai mandatus.

Aliqui episcopi

Metenses dicti

archiepi-

scopi.

In Codice sancti
post
ii,

Symphoriani Metensis in

vocatur archiepiscopus, quia hoc

nomen

attri-

Ansberli fainiliarcdivivaaDominicio publicalo dicitur,

butum

fuerat

cum

potestate consecrandi episcopos.

:

Ut enim Paulus laudatus prodit

episcopos quamplurimos per
Ecclesiasticos
Ecclesii.e, in

Hic consecravit
civitates,

annos

diversas

presbyteros uihilominus ac diaconos, cceterosque

ordines,
sicut

Chrodegangi vacasse sedem xix, ideoque si in eodem Codice duratio sedis Angelramni sincmendo exarata est, uti quidem existimandum, vacationi
S.
et

mortem

menses

vi, et dies

moris

est

Romanse

sedis aliquot dies addendi, etordinatio

diebus sabbatorum, Quaternis Teinporibus anni . Archiepiscopi vero titulum ei a Ste-

die XXIX mensis

Angelramni Septemb. anni dcclxviii dedicaArchangeli sacra consignanda,

tioni sancti Michaelis

phano papa II, vulgo appellato 111, quando erat in Galliis, anno sc. dccliv, attributum fuisse, elicio ex Periocha Yitaj hujus Pontiticis a Lambecio lib. 2
iJiblioth. CcBS. pag.

ut iu ejus inorte videbiinus. Porro quatuor episcopi

Metenses archiepiscopi
circa

nomen

tulere, Urbicius, qui

927 recitata. Scribit vir doctis-

siinus in ea Bibliotheca extare

Codicem Anastasii
et iu Vita

finem sa3culi quarti vixit, Chrodegangus, Angelramnus, et Drogo. HugoFlaviuiaceusis aljbas hujus rei causam reiert ad devastationem urbis
metroijolitana; Trevirensis

tempore Ludovici
phani
editis
11
:

Pii

exaiatum,

Ste-

hsc verba

legi, quaj

desunt in Codicibus

dunensi

citato

in Chronico enim Virhac de re loquens ait Ita multo;

:

Dum

in Francia esset positus,

Rodigango

ties peccatis

exigenlibus attrita fuit (urbs

sc.

Tre-

sanctissimo episcopo pallium tribuit et archiepi-

scopuin ordinavit
tis.

Quse verba etiam leguntur in

variis Mss. Anastasianis in flue editionis regiaj rela-

Quare

in Martyrologio Metensi

ad diem vi men:

sis Martii

eo titulo jure merito cohonestatur

Metis

depositio

Grodegangi archiepiscopi
t06, nonnisi in

et confessoris.

verorum), utea vacanteMefentium prasules metropohtani fungerentur officio et dignitale . Quam quidem coujecturam respectu Urbicii, qui eo teinpore vixit, quo Treviris a Francis devastata, et sedes praefecturEB prtetorii ad urbein Arelateusem translata, certam existimo. At respectu Chrodegangi, An-

Et Hiigo abbas Flaviniacensis in Chronico Virdu-

gelramni

et

Drogonis, recurrendum est ad privileprassulibus conces-

tempore ordinationis ChrodegangiinepiscopumMetensempeccat,quando de Stephano II in Francia posito scribit A quo

nensi
pag.
:

gium

singulare ob claritatem natalium aliasque

illis

peculiares rationes, tribus

sum

in pontificem Metensis Ecclesiae, adstante rege et

quos tamen suffraganeos non indubitatum esse debet.

,

habuisse

populo, consecratus pallium promeruit cum nomine

archiepiscopi,

Iloc

anno mortuus

est

Egbertus archiep. Ebo-

Quod etiam quibusdam

Metensis Ec-

racensis, ut videre est an. dcclxi.

32

SEDES VACAT.

CHRISTI 767.

SEDES VACAT.

CITRISTl

707.

Epistolarum sinannus septingentesimns sexagesimus septimus Redemptoris, quinta Indictione notatus, quo Paulus papa ubi sedisset annos decem et mcnsem unum, moritur
i
.

Pauli papce obitus^

et ejus

cxponit

indicat se in amicitia ab
inita
petit

rjula

argumenta

et res Qeslce.

Adest

eodem Stephano
perseveraturum
stet.
;

cum

Francis

ut idem pra;-

2.

Monasterium
aliis vicinis

S. Silvestri

cum

tribus

vicesima nona Junii. De cujus rebus gestis opulen-

donat Pipiuo, quse a Ca-

tiorem

tibi,

lector

apposuissemus

mensam

si

rolomanno monacho fuerant Zachariae

Epistolas ab eo scriptas ad

Pipinum Francorum

papae concessa.
agit

regcni et alios rcperire potuissemus,

taxat

quarum dun-

3. Gratias

Pipiuo
;

pro

defensione

argumenta summatim

pra;stricta et recensita

contra insidiatores
,

et pollicetur se

vidimus a Panvino in Vitis Romanorum Pontificum, easque integras haberi in Vaticana bibliotheca testatur
:

verum easdem

diu qusesitas mi-

/i.

nime invenire valuimus, ut eas vel furto vel alio aliquo modo inde sublatas existimemus. Cffiterum quod ejus fides possit in suspicionem nihil est
,

ut monacbi Carolocuraturum manni psalmodiam discant. Marinum presbyterum jubet episcopum creari ut a consihis Sedi Romanae contrariis avocetur.
,

5.

Gratulatur Pipino de incolumitate, ac

legatos suos

adduci, cuni et

earumdem totidem numero argu'

nondum

ConstantinoS. R. E.,

menta

pariter recitent

Novatores

qui pertajsi pro

poli reversos esse indicat. 6. Gratias agit

lixitatem atque multiplicitatem pariter, sed magis veritatem, non ipsas integras, sed ipsarum argu-

pro exaltatione

indicat
in

fiduciam

suam

post

Deum

mcnta tantummodo cdidere; qua;

si

non simul

fortissimo regis Pipini brachio

:

congestae, sed per annos singuios, quibus sunt datffi, digestffi fuissent, non fastidium vel nauseam

existere

et petit, ut

ad se legatum

mittat, per queni possit ei aperire

iegentibus attnlissent, sed

utpote,
veritate

maximam

voluptatem,

7.

Graecorum

consilia et insidias.
ei

quod
et

ex eis epistolaris historia, quae ca;teris

praestat,
:

Monachum
patriarcha

sinceritate

ignota bactenus,

a Cosma Alexandrino missum comraendat,

fuisset egregie concinnata

quod ncc tu negaveris,

perlegeris
,

8.

cum earumdem argumenta

tibi

quaj hic

Imperatorem Graecum in armis esse, et Ravennatem exarchatum et Ro-

subjicimus, ne jejunum penitus dimittamus quem opipara mensa (quod optassemus) excipere

mam

9.

recuperare vellc narrat; ac

ira-

ab eo auxilium contra Gra^cos

plorat.

non conceditur. Sed

Ecclesiasticis

et

ex his quisque intelligat, et

fateatur, licet invitus,

quam bene

et

optime de
,

Exponit se Ravennai

cum

Desiderio

antiquitatibus

mereatur

qui non

fragmenta, vel argumenta reddat Epistolarum, sed ipsas integras edat, non amplius perituras, cum sic

locuturum, et paraturum qua; ad defensionem contra Grcecos necessaria essent.

10.

earum

perpetuitati

bene consulat,

dum

eas in Ar-

Purgat se de crimine objecto

dixisset

quasi

chivo recondens, consecransque immortalitati, congervet posteris integras. Primae igilur Epistola; et aliarum deinceps argumenta sic se babent
2. 1.

Pipinum non valere auxilium pra^bere Romanis in angustia

constitutis. Et

de Marino

facit

pote-

Paulus papa Pipino regi obitum Stephani fratris et suam ordinationem

statem
sione.

ut statuat quid velit. Petit

auxilium

pro

Ravenuatum dcfen-

'

Ccnlur. VIII. pag. 725.

H. Eum

de ipsius valctudine pcrconta-

SEDES VACAT.
tur qiiia ab amicis nescio qiiid rumoris adversi de ejus a;gritudine sparsum fuerat.
:

CHRTSTl 707.

33
titulo

quod Marino presbytero dc

12. Narrat de Bencvcntanorum injuria petil ut Pipinus litteris eos increpet

Chrysogoni dedit, et de Ubris, quos Pipino transmisit, continetur. 10. Pipino per Georgium episcopum gracta;

et si nolint parere, utconscntiat in

tiarum actiones pro defensione sanDei Ecclesifficontinet. In embolio

postulat, ut Pipini filium, qui ei tunc

expeditionem contra eos inslitutam. 13. Gratias agit pro defensione Ecclesia;
:

natus fuerat, ex sacro baptismatis

fonte cxcipere mereatur.
20.

de pace inter se

et

Desiderium conobsi-

stituta narrat, ac postulat, ut

Petro

des Desiderio restituat, quo et ipse

urbem Forum
sit.

Cornelii recipere pos-

presbytero ad eumdem dedit continentem quasdam laudes ejus, quod Romanam Ecclesiam ab hcereticis

defenderit. Postea
et

ActaRemedii

14. Litteras proditorias Sergii

Ravennatis

episcopi
rat,

15.

episcopi mittit, et petit auxilium. Per Vulfardum coepiscopum , quem

Andegarii comitis narqualiter justitias B. Petri Aposto-

Pipino exemplo fratris Stephani comPipini

lorum principis apud Desiderium regem ex parte receperit, et quod

reliquas justitias facere pollicitus
sit,

mendat, scribens, iis et graliarum

litteris

laudes

actiones

pro

cum

obtestatione,

ut

si

Desiderins

defensione sancta; Dei Ecclesiai continentur. Auxilium contra Longo-

ista neglexerit,

Pipinus illum, sicut

et

Slephano papaj
sibi
21.

ejus

germano

et

bardos, quod sanctfe Dei Ecclesia;

justitias

promiserat, cogeret.

minimc

redderent, postulat.

Item pro sabario misso, in quo Pipini filia ex sacratissimo fontis lava-

Ad Pipinum per Wilharium episcopum, Dodonem et Vulchardum

:

in

qua

gratiarum
,

actiones

cum

cro abluta suscepta fnerat, gratias Pontifex agit quem celebratis mis:

adhorlationibus

ut Pipinus pro de-

fensione Ecclesia>

sarum solemnibus magna jucunditate,

aggregata populi multitudine

pugnare pergat. Papa de sua constantia erga Pipinum multa recitat, scilicet, quod nullo

infra

aulam

sacrati corporis beatai

favore aut terrore abejus charitate separari possit. Indicat se,

laude aternaque memoria nominis Pipini consecrata erat, suscepisse se scribit.Adjicit

,

Petronilla?, qua; pro

postDeum,
raajorem
Joan-

ejus Genitricem, et beatos Apostolos,

in

nuUo

quam

Pipino,

se

indesinenter laborare

ut
22.

habere fiduciam.
Pijiiuo gratias agit,

Sergius episcopus suae

Ecclesise.

restituatur

quod
,

legati

nes
et

subdiacoBus
,

Pamphilus ab-

16. Ad Pipinum
in

omnes Francos, per

et socios ejus,

bas
S.

et

noster defensor regionarius

Fardum (Fuh-adum)

R. E.

cum

imperialibus legatis ab

qua continentur laudes uberrimae. Item de legatis Grwcorum ad regem in Francia morantibus, et de
Gregorio episcopo et Petro presbytero.
17.

ipso Pipino honorifice suscepti essent. Refert item gratias

,

quod

sibi

omuia

indicaverit, quaj

cum

inipe-

ratore Constantinopolitano acta fue-

rant alde
a

veum

laudat et comet abba-

Pipino indicatsex patricios cum ccc navibus Constantinopoli Romam venturos esse, et postea in Franciam ad Pipinum profecturos. Queritur Desi-

mendat. 23. Per Joannem subdiaconum

tem, atque Petrum

primum

defen-

derium juslitias sanctae Dei Ecclesiaj, quas coramlegatis Pipini facere

promiserat (quod pollicitus fuerat) non adimplevisse quinimo eum
:

sorem. Gratiarum actiones uberrimas et benedictiones continet de

firmo atque

incommutabili

poUi-

citationis verbo, et

magna
ut
ita

perseve-

rantia Pipini in causis Apostoiicis,

Romanos
deplorat.
9 18.

injuriis plurimis affecisse

cum
24.

adnionitioue,

pergat,

Pipinum Davidi comparat.

Contincntur

graliarum actiones et uberrima? benedichones pro vita et incolumitate ejusdem Pipini, Caroli
otCarolomanninobihssiinorumfllio-

rum
tra

ejus: multis adjurationibus con-

Ad duas Pipini Epistolas respondet, quarum alterani Pipiuus j^er Petrum primum defensorem miserat, alteram per Witmarum et Gebertum abbates atque Hugbaldum
virum illustrem. Est ejusdem argumenti cum proxime pra;cedenti.

Longobardos auxilium flagitans. In embolio adjuncto praeceptum ,

ToMDs xin.

34
nisi

SEDES VACAT.
quod quaedam adjicit de Longobardis, qnod quasdam S. Petri justiliasreddiderint, quasdam non, et nunc priores redditas iterum invadere conentur. Quare Pipini au-

CHRISTl 7G7.

rum Apostolorum

Petri et Pauli, ubi ipsi beatis-

simi principcs Apostolorum,

xilium contra ipsos implorat.

25, Gratias agit pi-o dcfensione EcclesiiB,

tempore quo pro dum Redemptori funderent preces, et propria genua flectere visi sunt, impresserunt genua ipsa in eo loco, ubi usque hactenus in testimonium onini in posterum
Chrish nomine coronati sunt,

venturee generationi, in

quodam

firmissimo sihce

cum

adliortatione ad

Pipinum, ut

esse ostenduntur designata.

omuimodam S. R. E. exaltationem facere. De suo erga Pipipergat

At in Ecclesia beah Petri Apostoli foras

mu-

ros hujus civitatis

RomaUcC
sive

(in

Vaticano videhcet),
in

num

amore,

et

quod

niliil

sine ejus

novum oracuhuu
sancta; Dei
S.

oratorium

honorem
oratorium

voluntate
promittit.
ractis

facere velit, largissime

Geuitricis constrnxit juxta

monte a Pipino

Pro monasterio in Sosibi donato,

Leonis papae, secus fores introitus S. Petronilife

atque Andres Apostoh, musivoac diversis metalhs

gratias agit.
26.

eum

adornans, ubi et effigiem sancta; Dei Geniex argento deaurato

fecit,

Per Georgium coepiscopum, Stephanum presbyterum una cum Radberto Pipini legato niissos. Prolixe

tricis in statua

sat libras

cenlum, ia quo oraculo

et

quai pensepulturam

sibi construxit.

de Longobardorum crudelitate ac
malitia queritur
:

4.

Hic

dum

in Ecclesia beati

Pauh ApostoH
illic

indicat

se suis

Kstivo tempore pro valido caloris fervore demoraretur, corporah praeoccupatus a?gritudine,

legatis ad eum dedisse litteras, in quibus peteretur dimissio obsidum Desiderii regis in Francia detentorum : idque ideo factum, ut per

vi-

tam

finivit,

ubi et sepultus est; iUic fere trium

Longobardiam
posset
:

ipse

proficisci

tuto

idipsum non petiisse. Hortatur Pipiuum et vehementer obtcstatur, ne illos dimittat ipsum Desiderium constringat, et ad restitutionem omnium bonorum B. Petri cogat, ut in adventu Doalias se

spatio post corpus ejus humatum permansit funus. Postmodum vero congregati Romani cives et alia? nationes, ejus corpus per flumen Tiberis transportantes ad beatum Petrum cum psalmodire honore deportavere, et in praefato ab eo constructo oraculo eum sepeliere. Hic fecit ordinahonem unampermensem Decenibrem, creans

mensium

presbyteros duodecim, diaconos duos, episcopos

per diversa loca

ejus

numero
et

Cessavit episcopatns
.

mini, sicut radiantissimus

sol, lu-

aunum mium

mcnsemuuum
ista se

Hucusque

cere mereatur. In embolo{emboho)

Anaslasius. Sed
intercesserint

quomodo

habuerint, et quae

adjuncto munuscula quaedam pino mittit.

Pi-

impedimenta,

ut

tandiu legitimo

pastore vacarit Sedes, idem auctor narrat in rebus

gestis Stephani papse,

27. Per Andream et Gundricum Pipino legationem mittit : in qua gratia-

ejusdemPauUPontificis suc-

cessoris, his verbis

rum

actiones continentur,
et

cum

pe-

Dum

vero praedecessor ejus

domnus Pauhis

titione

adjuratione de auxiho
tres
:

pro austeritate fervoris, aestivo tempore in Ecclesia beati

contra Longobardos mittendo.

28.

Pauli demoraretur, et valida ibidem egrifinivit

:

Scripsit
et

Epistolas

ad

Carolum

tudine prcEOccuparetur, de qua et vifam

die

29. 30.

Carolomannum

in

quibus hor-

noctuque idem beatissimus Stephanus iu

ejus-

tatur eos, ut majoruin vestigiis in-

fidem Deo et B. Petro prsestent, ct Ecclesiam Romanara defendant et exalteut.

sistentes,

dem sui praedecessoris perseverans servitio, nullo modo ab ejus lectulo, donec spiritum emitteret,
recessit.
5.

Pseiido-papa Constantinus.
in fegritudine positus,
illico

At vero

31. Scripsit etiam Epistolam ad cunctum exercitum regni Francorum in

:

Pauhis papa
Nepesins.

cum nondum cum

suis ger-

adhuc spiritum exhalaret,

civitatis,

Toto qnidam, dux

qua
fideh

gratias

et

benedictioues pro
et

dudum

habitator

opera

prffistita eis

beato Petro impertit. Hortatur eos,

sibi

ut iu servitio S. R. E. perseverent, ac pro ea viriliter decertent . Hac-

manis Constantino, Passivo, et Paschale, aggregantes tam ex eadem Nepesina civilate, quamque ex ahis Tusciae civitatibus multitudinem exercitus,
atque catervam rusticorum, ingredientesque per portam B.Pancralii in hanc Romanam Urbem, atque
in domo antedicti Totonis armati assisteutes, elegere ibidem subito Constantinum fratrem ejusdem

tenus
iiienta.
3.

Pauli

Epistolarum

argu-

Cffitcrum prater hajc et alia, quae dicta sunt superius suis certis locis, haec haud annocerto notata Anastasius habet : Hic, inquit, fecit noviter
Ecclesiani infra lianc civitatem
sacra juxta

Totonis laicum existcntem

qnem cum armis

plu-

rimi

eorum

loricis induti, latrocinauter in

Latera-

Romanam
honorem

in Via

num

patriarchium introduxere,etascendentescum

templnm

Ronice... in

sancto-

00 in vicedominio, continuo accersito Georgio epi-

SEDES VACAT,
scopo, com|nilere

CHRISTI 767.
ipso sui

35
Pontificatus initio duas Epistolas

cum

orationem

clericatiis

eidem

l)0sset,

Constantino tribni. Ipse vero omnino Iioc renuebat

facerc,

scripsitad Pipinum. lu quaruni primaPauli obitum

exponit, sequeinvitum

corruensque in tcrrani, prostravit se pedibus ipsius Constantini, adjurans eum fortiter per omnia divina mysteria, ut locum daret, et ab

etimmeritum
et

esse subroga-

tum

peUt, ut

amorem
;

fidem

sibi servet,

quem

erga antecessores
gestis

eique librum mittit de rebus

ejusdem mipiai i^rocsumptionis proposito recederet, ne per eum talis inaudita novitas in Ecclesia Dei fieret. Et dum hujusccmodi adjurationis proferret
verba, concitati plurimi ex ipsis malignis, qui

sanctorum.
injecta Pontificeni

lu posteriore iterum queritur, se vi a multitu-

dine

manu

factum

petitque, ut

eam-

Pipinus Ecclesiae agatdefensorem, ne de secredat

dcm impiam
euni atque

electionemfecerant, insurgentes super

forliter

comminantes
illi

ei,

a quibus ipse

timore correptus, orationem

et ita clcricus

clericatus tribuit,

quoque Constautinum presbyleTheodoro Hierosolymitano et aliis Synodicam attulisse de cultu imaginum, quam graece et
malevolis. Indicat
a

rum

effectus

eumdem sanctum
.

Latera-

lafine ei mittit, utqualis fervor in

clesiis

Orientahbus Ecsit,

Agebantur ista per Totonem ducem voluntate et consensu Desiderii regis Longobardoruni, ut constat ex Epistola Hadriani papic, de qua inferius. Pergit vero Anastanense iuvasit patriurcliium
sius
:

pro imaginum conservatione

petit,

cognoscat. In

pagina insertitia

ut

Georgium episcopum,
:

Blartinum et Pctrum presbyteros, a Paulo ad se Rogat poslremo ne legatos remittat ad suos

desinat Ecclesiam

Romanam

tueri . Ista sunt ar-

Alio vero die, illucescente secunda feria, subdiaconus atque diaconus ab eodem episcopo in
6.

gumenta pseudo-papaj Epistolarum

ex eodem,

quo

oratorio S. Laurentii intra

eumdem

patriarchium

contra sanclorum
est,

sicque

canonum instituta consecratus universum populum sibi sacramentum

adveniente Dominico die, rursus

supra in Paulo dictum est, Codice Vaticanoaccepta. Cieterum quod ad Synodicam a Theodoro patriarcha Hierosolymorum missam Romam de cultu

pracbere

fecit, et

cum

camB.

multitudine armatorum exercituum in BasiliPctri properans, Pontifex ab eodem Georgio

sanctarum imaginum spectat, ne putes eam ad ipsum Constantinum pseudo-papam missam fuisse, sedpotius ad Paulum papam,quemlegati venientes Romam, reperere esse defunctum quod testatur
;

episcopo Prajnestino et aliis duobus episcopis Eustrasio Albanense et Citomalo (Citonato) Portuense
consecratus
est, et

per anni spalium et

mensem
.

ununi Sedem Apostolicam invasam detinuit Quomodo aulem qui per vim ingressus est, per

Hadrianus papa, ut inferius suo loco dicetur. 8. Historia de Stephani Anxentiani martyrio, Sed quid interea ejiisqiie reliquiis et miracidis. in Oriente ? Lbique luctus, ubique dolor, tam in Occidente, quam in Oriente laborat Occidens Or-

vim quo
lini

pariter

sit

sublatus, dicemus auuo sequenti,

thodoxorum
protervia

(ut vidisti)

complurium factiosorum
:

contigit.

Romanam

Modo autem exitum Georgii episcopi Prsenesejus ordinatoris ab eodem Auastasio audiahaec subjicit:

dum

sancto corpori

qui Ecclesiam infestantium monstruosum student caput

mus, qui

Antedictus vero Georgius

apponere, factum est, ut sine visibili capite, miserando modo, hoc anno, post obitum Pauli aliquandiu perseverarit Ecclesia
cacdibus horret.
ille
:

ei)iscopus Prajnestiuus, qui

lificem consecravit,

eum

diaconeni et Pou-

laborat et Oriens, cru-

non

post multos dies consecra-

dcli persecutione ha;retici imperatoris,

sanctorum

tionis ipsius Constantini, valida ac

pessima Kgrituest,

Hoc enim anno

intcr ahos insignis

dine pr;eoccupatus, inunobilis factus

et postea
:

missarum solemma nequaquam

cnini

celebravit

ejus
est,

dextera

manus

aruit atque

contracta

sanctissimus Stephauus Auxentianus gloriosissime martyrium consummavit die vicesima octava Novembris. Quac autem ista praccesserint, ex ejus-

quam

ctiam nec ad os

suum

alTerre valuit, siccjue

dem

marlyrii Actis

quam

verissimis hic sunt red-

limcns ac languens vitam finivit.Haec de primo ordinatore Georgio ostendit Deus signa, ne quis
cxislimaret excusare posse

vim

illatam ad

impo-

denda, jungendaque illis, quae de ipso, anno superiori, sunt recitata de pra^toriano carcere, ubi cum aliis trecentis et quadragiuta duobus egregiis contessoribus detentus tenebatnr inclusus. Post igitur
illa,

nendam manum super invadenlem Apostolicam

Sedem, scd
teneri quemlibct millies vitam prodi-

quae de eo et

aliis

sunt enarrata, subjiciuntur

ante

gere, quam tam immane scelus patrarc. Ca>terum Constantinus pseudo-papa, quod sciebat suam ordi-

isla

de
9.

pra3visa

jam

consummatione mar-

tyrii.

natiouem sacris canonibus penitus labeiactari,

reddi irritam, |)otioribus remediis

et

Non multi

dies intercesserant,

cum

ipse

eam

suflukire

suam

a terra ad

Deum migrationem

animcE oculo
die,

conatus

est

nam

et

conciliabulum coUcgit proxi-

prospiciens,

quadragesimo ante mortem suam

morum
vi

episcoj^orum, qui ex ejus sententia oninia

metuque miscentis, probavere ejus electionem. Porro ejusmodi conventus postea a Stephano jiapa (ut suo loco dicturi sumus) penitus irritus redditus
esl ut nullius auctoritatis.

praeclaram illam mulierem, illam, inquam, hospitalitatis laude floreutem, ac novam Isdandulam,

atque eorum, qui in vinculis erant, ministram Tua; erga accersil, ad eamque his verbis utitur
:

me

hospitalitatis

fructum velim
ac

tibi

cum

foenore
ipsi

ul

Verum idem Constanlinus pseudo-pontifex, sedem suam calhedram pestilenlia; slabilire

7.

Christus rependat. BoIIc cniin mihi, atque ut

gratum

est, miniblrasti,

mc

rccreasti. Dcincei^s

36
autem ad quadragiuta usque
ipse versari ac
dies,

SEDES VACAT.
prorsus

CHRISTl 767.

mecum

abs

te,

ut

memet excutere cupio. Peto igilur panem eum et aquam quae ad ine
,

dam ac Bacchum in his Gentilium ritu colere in animum induxisset, eousque ut frugum ac vini
curam
centes,
terliffi

gerentes, atque ad maturitatem eos perdu-

afferrc consueveras, per

hos dies ne

afTeras.

Ut au-

tem 60 nominemcerentemeam vidit, atque bujusce rei causam scire cupientcm Novi, inqiiit, milii ac propterea mouasticae vita3 finem imminere
:

summis houoribus afficeret. Parabat itaque quoque uxori suffi Eudociae Brumalium poautem atque ad scholarum poruna cum Symmystis suis, satanicas

stridie,juxta quinti elementi circumductionemcele-

brare. Progressus
ticus sedens,

exercitationis
gestio.

rigorem etiam atque etiam intendere

bis

Cessit

auditis liospilalis

illa

ac prae-

quasdam cum organis ac

tanti

slanti fide mulier.

8 Per omnes itaque noctes et dies non desinebat vir sanctus pafres eos, quos carceris socios

festo

imijiis

citharis cantiones advencongruentes addiscebat. Hic igitur ab quibusdam viris ad eum delatum est, Ste-

phanum
que

ex prajforio monasterium effecisse,

eum-

babebat, monere, docere,

salutaribus

praeceptis

totas noctes illic in cantillandis psalmis tra-

erudire, atque id efficere, ut toto pajue nocturno tempore in canendis Deo laudibus versarentur adeo ut cives etiam nonuuUi, qui sanctioris
:

ducere, ac praeterea complures cives illuc proficiscentes,

idolorum cultum ab eo edoceri.

ille

Haec

ut audivit, graviorc irainflammatus,

studium colebant, vilibus pannis obvoluti, clam ad eum ingrederentur, et ipsius benedictione atque doctrina non sine magna animi voluptate fruerentur. lu his igitur muneribus cuni quadragiuta illi dies absumerentur, ac jam octavus
vitse

statini
j)tus

militicuidam, qui inProximi ordine adscrierat, hocimperat, ut sanctum virum e carcere

extra

eductum
prius
erat.

urbem

obtruncet,

eximiae

martyris

illic nempe ubi Maura templum situm

Post autem locus

scilicet
illo
,

ille

carnificina factus est,

et

trigesimus incboaret,

liospitalem illam mulie-

templo
et

a tyrauno

funditus
:

everso

rem rursus
alloquitur:

accersitam, audieutibus patribus, ita

solo

aequato

ac Maura nuncupato

quo

in

loco fcedera

cum daemouibus
;

occulte sanciebal,
scelus hoc ipsius
id

10. Deus, qui se piis

omnibus laborum

fru-

tametsi

ctus
'

centuplicato
te

oculo

ex alto

redditurum promisit, beuigno sancto suo adspiciat, ac pro tuo in

tibi

non ad extremum usque obscurum fuerit prodidit enim

eo perpetrabatur Suphlamii

quod clam ab
ipsis sacrificii

filius

me

officio

longe copiosiorem

mercedem

refe-

loco

rat. Ipsius

enim vere

discipula extitisli, qui dixit'

fecistis.

Qiiod

fecistis

uni ex miuimis bis meis, mihi

dono datus, de quo nunc consulto sermonem silenlio comprimemus. Cum igitur sanctum virum morti addixisset, confestim ediclum hujusmodi per

Qui recipit justum in nomine justi, mercedem Qui potum dat calicem aquae jusli accipiet. Et

Et

totam urbem promulgavit.

12. Quisquisamicum, autaffinem, automnino genere conjunctum babere, eumque occuItare,aut etiam pullara vestem ferre deprebensus fuerit hic post varia tormeutorum genera exilio mulctabitur. Cernere igitur erat urbem gravissima cala:

non perdet mercedem suam. En itaque tua3 erga me voluntatis merces expleta est, quam tu cjusmodi a Deo habitura es, ut ca tibi nunquam
frigidffi
,

eripi possit.

At postea sacris imagiaibus ostensis

Accipe, inquit, prfficlarum hoc

tuum depositum,

quod quidem tibi, et in praisenti hac vita adversus omue maluni pra;sidii loco sit, et in futura lua;
erga

Neque enim inimici duntaxat inimicos apud imperatorem facilliiue accusabaut,

mitate laborantem.
sed etiam amici amicos, et fratres fratres, et servi

Deum

benevolentice atque Orthodoxaj

fidei

domiuos, atque (ut brevi complectar) iu graviore

luctu ct planctu tota urbs versabatur,

pignus. Ha;c ubi dixit, alte sursum ex imo pectore Craslina luce ex ingeniiscens, aperte hoc extulit
:

quam cum
tenc-

Julianus et Yaleus imperii

reiit.

Romaui clavum

bac vita migrans, ad alium mundum atque imperatorem proCciscar . Doleus quidem non suum bonum, quo gavisurus esset, sed alienis peccatis,

At vero carnifex

ille,

qui missus fueratj san-

cto viro a praetorio assumpto, coiloque ipsius ac

quibus
jiergit
:

Deum ipsum
I^isa

offensuri baeretici essent. Sed

igitur

cum amarum quemdam

et

acerbum gemitum
lutem
ral iuiagines, linteo

edidisset,

dixisset, receptasque eas,

extreniamque ei saquas utendas dedcobvolvisset,

manibus ligno alligatis, ad caedem properabat. Eo autem die tyrannus e palatio progressus in Milii porticu stabat, ubi j)rius sex illa OEcumenica Concilia depicta crant, postautem crudelis imperatoris
jussu, inducto albario opere, deleta fuerant, atque

quodam

domum

postea se recepit. At divinitus afflatus Steiibanus,

convocatis

rursum patribus, eos

Porro autcni
alia,
ille

in divinis lau-

dibus conciuendis pernoclare jubebat.

11.

Deo prorsus iuvisus

tyrannus, preeter
erant facinora
,

quic Deo odio et execrationi

ne Brunialium quidem ciBremoeani quo(]ue splendide ac luculeuter cclebrabat, ut qui brumum quem-

niam couteuuiebal, verum

atque j)Iu(juem in deliciis habebat, atcjue Uraniacum, hoc est, cajlestem, cum ne ferra quidem dignus esset, appellarat, picti cernebantur. lu hoc igitur loco cum superbe staret, omnesque eum faustis ominibus prosequereiitur : NuIIa mihi, inquil, requies est, ila hnmemoraudi ioti exilium vitaj me;e afl^erunt. Hic vero
loco circus
ille,

eorum

quem amabat
is,

rimi faciebat, atque auriga

<

Matlh. XIX.

quidam ejus factionis ait Et ubiuam tandem ullus eorum dclituit, aut vestigium ullum ij)Sorum iu
:

SEDES VACAT.
hac iirbe tua, aut in ulla alia civitate, vel regione occullatum est, cuin omnesfunditus (leletisint?En

CIIRISTI 7G7.
:

37
Valete
,

nium hunc ad cum sermonem habuit

patres et fratres
;

valete atque in Orthodoxa fide

cnim imperii quoque tui lioslem, lioc est, Auxenut quas tianimi Stephanum abiiuci liodie vidi Et meriliis est pamas subeat. Tum imperutor
,
:

constantissime perseverate, ac pro

mea

tenuitatc,

(|iiid

Stepbano accidere (jueat, quam ut gladio vitani liniat? Verum bujus desiderii multo enim gramiiiimc compos futurus est
jucundius
:

qiuTeso preces fundite. En enim jamjamque adest mortis mcaj tempus, ac pro foribus jam corona est. Quamobrem vereor, ne caliginosa dajmonum mul-

titudo

propter ignoraiitiarum

mearum

multitu-

viore mortis genere

mulctabitur.

Nunc

(|uippe

imperatrix non mediocriter adversus nos stomasi festum ipsius diem in caede conficiaQuocirca novus hic Ilerodes , at(|ue uxoris inus. mancipium reduci quamprimum eum in praato-

ciiabitur,

rium

jubet.

dinem mihi impedimento sit. Ob quae cum omnes, amnis cujusdam in modum, lacrymas profunderent, tolli sibi sacram epomidem atque deindc analabum cum loro jussit. Cum autem cucullam quoque abjicere pararet, ne id faceret, patres prohibebant, negantes convenire, ut sine pretioso hoc indumenti genere dierum suorum finem videret.

13.

Quod ciim
:

contigisset,

rursum cum

iis

Ad

quosdivinitus afflatus vir

decet
est,

ille

Athletam, inquit,

patribus, qui in vinculis erant, Davidicos psalmos

nudum
quidem
Hffic

canebat
(|ua;

'

Qui habitat in adjutorio AUissinii,

in

et

Ac prffiterea nc ffiquum pretiosam hanc rem a furente populo

luctari.

deinceps sequuntur. Tyrannus autem

cum vecoena,

contumelia

affici,

ac profanis pedibus conculcari.

speram totam
egisset,

tibiarum

et

citbararum cantu transsjilendidissima

cum
:

locutus esset,

postridie

instructa

runt

itaque cucullam

cum
(|ue

iis,

qui sua; factioniserant, e[)ulabatur.

Cum-

duos quosdam Iratrcs, tum dignitate claros, tum corporis simui atque animi pulchritudine florente? (quos postea invidice oestro i>ercitus interfccit)

liceo duntaxat pallio de his rebus, qua; ad salutem pertinebant, serino-

omnes ei morem gessequoque exuit, ac cum peluna cum monachis sedebat,

nem

ad eos habens
15.

iis,

Dum

ista

aguntur, ex

quaj subsecuta

seorsum
:

accivisset

Ite

ad pra^torium, inquit,
qiii tibi

ac nieo noinine ad Auxentianum Stei^hanum ha3c

ilicite

imperatorem per visum dormientem ea passum essc, qua^ passam uxorem

sunt, intelligi poiest,
Pilati
'

Vides, quanta tui cura afficiar, ut

Evangelisla

commemorat,

et velut

quibus-

ex ipsis mortis faucibus ereiito vitam concesserim:

(inocirca

tandein aliquando
et

animum

inflectens,

exagitatum, novisseque per daemones, Stephanuin Auxentianum niliil penitus, ut jusserat,

furiis

dam
esse

voluntati mea3 obsequere.

Non quidem

nie fugit,

passum ob
:

id
,

imperator ipse niagis

fieri

est

cru-

quin
jiotius
si

homo contumax

durus ad contumelias nobis inferendas prorupturus sit. Vos vero

ciatus.

Nam

audi

quee subjiciat idem auctor

Verum enimvero

oinnino non polerat, ut

sermonum illecebris inflectere ejus animum potueritis, rem gratam mihi fecerihs, et ministerium
istud vestrum

quic in carcere acta fuerant, et quo pacto

pii fratres

duo

illi

comprobabo. Sin

istud ei

per-

suaderi nequeat, tandiu

eum

a vobis, et a fronte,
niisere

et a tergo verberai-i volo,

cfflaverit.

quoad

aniinam

benigne ac indulgenter cum divino Stephano egissent , tyrannus ignoraret. Quare cuni de his oinnibus a da^nioue aliquo (ut vero consentaneuin est) certior factus fuisset, hora
diei

admodum

secunda

soinno experrectus, leoninum quid-

Igitur prceclari

illi

duo

fralres,

postquam ad
:

dam

rugieus, alque ad auliBvestibulum festinanter

:

praetorium veneruut, furiosam quidem illam tyranni sentcntiam sancto viro exponunt veruin
iiuUo

proficiscens

vim

milii

illatam
!

exclaiuavit.

ubi

eum nialo prorsus affecerunt, (|uin polius eum sermonibus ad cohortanduiii accommo-

insignem mei contemptum Nemo est, (lui mibi opiluletur. nemo qui subsidium ferat?Quid mihi
cuni tenebricosis
ipsi
et

Immemoraudis
ii,

istis (sic

eniin

benedictionem acceiiissent, ad reditum se accinxerunt. Qued autem ad imperatorem dixerunt, hujusniodi fuere Iiiidatis confirmassent, atque ab eo
:

usitatuirt

ac fainiliare erat nionachos appel-

lare.)

Cum autem

qui voluptatibus ac deliciis

deditierant, ultroad intemperantem illain inensain

perator

pcrstantem
plagis

miserum illum in pristiiia sententia tuuinque imperium infaustis oini,

,

currerent: perturbatissimo animo

ipsis

occurrens,
,

uibus persequentem offendimus

ac proinde tot

eum

proscidimus, ut jiiEne spiritus omuis

sit,

cuui clamore quacrebat Quo pergitis el quein qua;ritis? Ilis autem respondentibus Ad te benignum nostrum dominum iiiius. Tumillealtiori

magno

expers jaceat, nec certum

vivos futurus
sit.

an crastina die inter

ex re cuin inirificaui
nihil carius erat,
ut (]ui ventris
et

voce:Nonsum,
tor,

inquit,

dominus

vesler

nou suiu
inipera-

Qua quidem
ille

imperator. Aliusdoininus vestcr

cst, alius

Ixtitiam ferinus

concepisset, atque ingentein

risum

efiudisset, luxui,

quo

ipsi
,

ad cujus pedesvosipsos provolvitis,contactisque ipsius vesligiis, ab eo vota prec(?sque supplices petitis

:

operaiii dare

postea pergcbat

nemo

iii

iiic

obsc^iuiosus

est,

ut

illo

de mcdio

eoruni, (iua3 ventre inferiora sunt, servus essct.

li.

sublato,

aninuim

iiieuni reficiat et recreel. His veio

roram ad
'

At vero dignissimus Stephanus sub ause coacto mouachorum agmine, postre,

auimi anxietate laboranUbus, ctquisnam ille esset sciscitautibus, quisquis ille, (lucm ipsi ei auteferreul,
Matlb. xxvii.

Psal. xc.

'

38
aut

SEDES VACAT.

CHRISTl 767.
injecit,

imperatorem agnoscerent tum Auxcntianus cst, inquit. 16. a Nondum inlegrum nomen in eoruni aures influxerat cum subito impetus quitlam et clamor promiscuus, et vox qua^dam incondita personabat,

quem

aliuni
:

unde confestim abdita omnis viscerum

:

ipse contra

Ste|)lianus

compages, aquse ritu, in terrani effusa est nam et mortuo Stephauo per summum furorem insultabant, nec contumeliisin eum debacchari cessabant, circumdantes eum tanquam canes multi, atque

oninibus, ut erant, ad prffitorium concurrentibus.

omni modo raptantes

et discerpentes,
,

saxisque per

carcerem insilientes Date nobis (custodibus inquiunt) Auxenlianum Steplianum. At ille constanti atque intrepido animo, velut in boc ipsum paratus, ad eos decoro gestu ac vultu ab omni perturbatione libero egreditur, et quemadmodum olim Cbristus Ego sum, Judaeis, ipsius cajdem aubelantibus '
instar

Mox truculentorum leonum

:

in

lotam viam incessentes non viri duntaxat, sed etiam mulieres ; qui nec puerilem quidem aetatem sanguinarii liujus impetus expertem reliqueruut nam ipsi quoque lilterario ludo relicto {sic enini imperator jusserat) lapides manibus gestabant,

Stephanum insectabautur ac quisquis in eum, dum raptaretur, incidens lapidem non jeciseisque
:

quem

qua^ritis, inquit.

Illi

autem

iilico

euni arri-

cet,

poenas luebat, atque imperaloris hostis cense-

piunt, atque iu tcrramillidunt, ferreisque vinculis,

batur.
18.

quibus ejus pedes adstringebantur, ab eo exlractis, ad publicam viam raptim eum adducunt, calcibus
in

Quin etiam

cum

ad Bovis locum marty-

rem

raptantes pervenissent, caupo .quidam, pisces

eum insilientes, saxis impetentcs, fustibus feriennulluni denique supplicii coutumeliajque ge-

coquens, ut

eum

raptari videt, vita; usura

adhuc

tes,

eum

frui arbitratus,

assumpto flagrante

titione in

nus omittentes.
((

Cum

autem per primam

pra^torii

portam
in

ipsum ferit, ac repente confracto occipitio, cerebrum effluere ca-pit. Theodorus autem quidani
calvaria
vir pius e tergo sequens, illud e capite fluere vi-

non tam duceretur, quam raptaretur, ac jam

templi Tbeodori martyris vestibulo csset, mauibus

dcns, simulato lapsu sustulit, et ipsum furtim impo-

humi
in

flxis,

ac sublato aliquantuin capite,

ultimum
ex

adorationis
tanta

munus
ejecerat.

martyri persolvebat: eteuim ne

situm in sinu abscondit. Atque ita deinde ad spectaculum motus properat, nimirum cernere cupiens,

quideni calamitate pietatis

amorem

(juonam tandeni, sedato furore

reliquias

animo suo
prfficipiti
,

Quem

ex sanguinariis bomi-

martyris projicerent. At vero sanguinariaillaturba

uibus quidam, Pliilommatiusnomine, conspicatus,

quodam furore pcrcitus Videsne, exclamavit Immemorandas isle tanquam martyr mori
:

cupit.
illic

erant, quique ob ca incendia, quaj

Atque hoc sermone habito, ad siphones, qui interdum

trahit ac

sanctum virum raptans, cum ad Monocionis monastcrium accessisset, in animo habebat beati viri sororem (illic enim divinum vitaj genus colebat) per vim ejicere, eoque ipsam adigere, ut fraternum
corpus,
tot

certaminibus defunctum, saxis peteret.

oboriuntur, adbiberi solent, excurrit, avulsumque

Verum

ab

iis

haud parvum hgnum

ferit
:

sanctum

vi-

rum quam vehementissime

membraua
(quod
sicque

potest

in cerebri

protinus interemptum,
,

martyrem quidem illum

caruificem reddit.
17.

profecto

seipsum autem
est)

hoc pra)nosceus, ulque in obscurum (|uoddam sepulcrum sese abdens, hujusmodi facinus effugit. illi igitur, spe hac sua dejecti, rursus martyris cadaver trabentes, in Ethnicorum reorum
illa

omnium gravissimum
Ac
vide, quaiso,

scelus

martyris

vim

illam Dei ultricem.

Non enim quemadmodum plerumque solet, moram ullam interposuit, sed culcri pede processit.
Etenim simul atque
in
feriit,

ipse

diabolica plaga percussus ruit, dentibus

quoque in terrani horrendum

foveam projiciunt, ubi prius quidem sancti Pelagii martyris teniplum erat, verum postea vetustltc labefactatum impius imperator everterat atque in sepulcra redegerat ac Pelagii sepulcretum nuncupabat, adeo ut tunc quoque divina; Scriptura; Cum iniquis vir justus locum illud haberet'
, , :

dcputatus
19.

est.

modum
ita

atque

stridens, et ore spumam emittens: grave illud llagellum perinansit, ad extre-

Postmodum

lcEti

redeuntes, qui latronum

saevitiam crudelitatis suse immanitate superaverant,

Iffitum

mum usque

atque castigans.

spiritummiserum illum comprimens Ac ne sic quidem tamen luribun-

tyrannum adeunt,
,

veluti da^monis

cujusdam

intemperiis divexati
ceptos ad

qui sceleratissime in ipso

dum illud vulgus animorum impetum remisit; verum per publicam viam adhuc eum raptabat. Et quidnam tandem ex sacrosanctis illis Stei^hani membris coronaj expers relictum est ? Nam el manus, ac pedes ad saxa offendentes conterebantur,
et digiti

pugnaverant. Quos quidem lubcnti animo sus-

stam adhibuit.
tyris

mensam suam eduliorum copia onuCumque illi terumnosissimam marreferrent, audieus

ille

mortem

magnopere

ridebat, ac

la;titia

diffundebatur, hominis (ne quid

una cum unguibus avellebantur, alque

in

terram spargebantur, et venter disrumpebatur, atque intestina omnia profluebant. Siquidem e

scelestis illis

deni utraque

bominibus unus gravissinumi lapimanu acceptum in ipsius vcnlrem

amplius dicam) cruciatus et calamitates in voluptatis materiam trahens. Atque bffic quidem in hunc modum se habuerunl. Martyrio porro perfunctus est ille egregius sane luctalor Stephanus terUo et (luinquagesimo
' Liii;.

'

Joau. xvHi.

XXII.

SEDES VACAT.
cclatis suoe

CHRISTI 707.

39

anno, Novembris mensis octavo,

et vicc-

ctionis

sinio die ,

hoc ipso anno videlicet.

Nam quem
quo
S.

autem modus hujusmodi fuit. Etenim adolescens ille, de quo proxiine verba fecimus, ad matuajtatem provectus cum antistite agebat, ut quod cum ab eo inipetrare diaconus crearetur non posset, ut qui et juvenilem ipsiusa>.tatem pers-

idein auctor natiiin ponit eo teinpore,

Ger-

ram

manus Constanlinopolitanam sedein accepit, anno nimirum Redemptoris septingentesimo decimo

(juarto, ntique
ret. Hffic

hoc anno inartyrio coronatum appaquidem auctor omnia fide sincera, utpote, qni eadem spectarit, et (ut quidem existimo) ejus assecfatus vestigia, quantum Ucuit, ejusdem martyris imitalor discipulus fuerit, qui eteodem ferme

piceret, et vita;

socordiam exploratam haberet,

alfeclurum, comminatus
occulto subripit atque

se

gravissimo
Itaque

eum malo

est.

urnain illam

ad

tempore cuncta narrata scriptis mandarit, absque tamen nomine, quod ita iniquissima tempora illa ferekmt. Sed quid iirodigiosum eo tempore accideritConslantinopoIi,ab ipso
20. Cffiterum ne ea
prceterire

audi,dum istasubjicit: quidem miracula silentio

convenit,

qna; ab ipso, illius videlicet

imperatorem currit, eique rem totam exponit: antistes enim meus, inquit, una cum Theodoro qui in Siciliam exilii causa missus est, damnatorum, quos tu ut nocentes et facinorosos morte aflicis, ossa colit atqueadorat; te autem tyrannum ac novuin apostatani appellat. Hisauditis, imperatorira inflammatur atque antistitem illum correptum ac vinculis flrmissime
adsfrictum in carcere custodiri jubet
:

Ego glorificantes me glorificabo qui autem me contemnunt, erunt ignobiles, etiam post mortem patrala sunt. Eo enim ipso die, quo sanctum viruin (ut Scripturee verbis utar) aggressi viri sanguinum, tanquam arietem insignem de medio sustulerunt, cum tranquillum
beneficio, qni dixit ':
:

Theodorum

reductum dignas hujusmodi facinoris pcenas subire puerum autem ad utrumque convincendum asservari. Reducitur itaque e Sicilia

autem

e Sicilia

Theodorus. Statimque eum et antistitem iu medium producit imperator, atque in faciem ipsis

Ciplum
tertia

esset,

el radiis

solaribus colluceret, hora

puerum

sistit,
illi

ut

quod factum

fuerat, indicaret.

ad Orientalem auls partem ignea nubes ad montis verticem, ubi vir egregius monastica; vitse

Cum autem
urnam
miraculum

nihilse hujusmodiscireassererent,

certamina exantlarat, repente coorta, atque deinde

ad

summas

urbis

partes

excurrens

aerem horrenda caligine infecit

(u.t

et obscuravit.

cum

Propheta loquar) cernere erat,

:

universum Atque diem acnon

Atque (o ingens nec hucusque reperiri potest, Itaque vacuis manibus revertitur. Imperator
afferre jubetur adolescens.
!)

evanescit

illa,

diem, tenebras ac non noctem cumque una cum ea vehemens turbo excitatus esset, ingens vis grandinis, magnitudinis haud facile credendfe cecidit, idque circa palatium duntaxat, hincque multi in discrimen vitse venerunt. Hrec scilicet sanctorum

pudore suffunditur, atque id quod conhgerat, premere silentio atque occultare conatur, ne illustriorem etiam quam ante sancti viri gloriam
reddat neque enim ipsura fugiebat, quia divinura
:

Dcus prodigiose patrare novit, duni impios re ipsa

coarguit: eos autem, qui ipsius
gloria

afficit.

metu

praediti sunt,

Sfephanum omnes pa;ne sanctum confiterentur juvenem autem illum, ut calumniatorem mullis verberibus laceratum exilio mandat, Sic nimirum Deus justos a tentationibus eripere, iinpios autem eorum loco tradere novit . Atde cerfamine Ste:

phani

et miraculis
facit)

cultuque hactenus. Cui nos (ut

Porro autempiusille Theodorus, qui confracapitis sanctissimi partein sustulerat,

qui scripsit
22.

precibus

commendamus.
germane sincereque

ctam
beati

cum ad
ejusque
quae-

Ex

bis auteni,

quae

Dii

monasterium profectus

esset,

antistitem remotis arbitris convenisset;

ei

de tanto martyre scripta extant, considerare quis prudens poterit eorum certamina, quaj nota Deo

cumque
lisset,

insignis athleta Stephanus eo die pertu-

tantum, absque scriptorum monumentis ex homi-

autem acerbe ingemiscens, ad quoddam protomartyris Stephani oratorium, quod

exposuit. Ille

num memoria
ctos

exciderunt, Relatus est inter san,

martyres Stephanus
SS. martyribus

in

Ecclesia

Catholica

ad dexleram templi monasterii partem erat, enm ducit atque urnam quamdam educens, inea divinas illas reliquias collocat, prfesentequodampuero
:

celebrandus, die vicesima octava Novembris,

una

cum
ibi,

Andrea et Petro, de quibus post elogium Stephani, hajchabentur S. An:

monasterii, et quaj fiebant, inspectante.

Ambo

au-

dreas

dum
ista

traheretur vinclus, expiravit

,

Petrus

tem
ruin

orationis

munere

perfuncti,

tanquam thesau-

vapulans reddidit Deo spiritum

Subjiciuntur

quemdam

ingentis pretii intra altare occultant.

autem
tunc

eadem

die

Multi milites

Ortbodoxi

21. Interjecto

tur a[)ud

autem aliquo tempore, accusaimperatorem Theodorus nam ne tuin

:

quidein a tentatione liberum

livor reliquit,

verum

ut

immunera imaginum adorator exilio

atque

monachi, quos impiusimperat, cruciatos inferemit.E quibus unum, Basilium nomine, erutis oculis, et adhuc de sanspreto, facti sunt

mundo

niulctatur,

atque in Siciliam insulam una cuin uxorc ac liberis ablegatur. Quem cum diuturuo lempore exilii causa illic commoratus fuissct, in
patriam rursus reduxit Judex juslusDeus. ReduReg.

ctarum imaginum adoratione loquentera, calcibus qui excruciatus dolore ex hac vita mipercussit gravit, Alius Sostenio clausus, amputatus auribus, in Chersonam missus est exul, et ibi occidendus, fugiens ad Cazaros, ibi ab illis est factus episco:

[)us .
'

Subdit de

aliis in exiiio pariter ductis et ibi

II.

defunctis, Ista de militibus, At

quemnam

finem

40

SEDES VACAT.
et

CHRISTI 767.

certaminis acceperit illud sacrum examen confes-

dum abduxissent eum

eum
de asino,
et

ad consistorium, dejece-

sorum, quos Stephanus reliquitin carcere, ignoratur; neque illa, qutv in cliversis iniperii provinciis
passi alii sint, perpaucis exceptis, scriptisconsignata

runt

calcaverunt super

coUum
ab
illis

ejns, ct collocatus contra vulgus, audiebat

ludicra verba usque ad absolutionem

ludorum

remanserunt. 23. Constantinl

ciiim.

equestrium.
hceretici patriarcha; supplifratres illos,

Quoil aulem pertinet ad duos

occidi jussos,
illos

quos ad Stephanum suadendum ab imperatore

missos vidimus, eos ob pietatem ab eodem impera-

idem auclor tradit hos enim putamus, quorum alterum nomine Constantinum, Strategium alterum Theophanes ponit anno superiori esse capite truncatos. Etenim ipse anni unius termino errare arguitur ex martytore
:

fuisse

impius Quid dicis de flde nostra, et Conciiio quod fecimus? Oblata ex his digna fuit infelici homini occasio, ut si voluisset, potuisset opprobria omnia illa in gloriam convertere sempiternam, et promereri coronam martyrii, si quod absens fecerat obloquendo, prtesens fecisset fortiter confitendo ipsum imperato2o.

Eodem quoque mense,

missis
:

impcrator

patriciis, significat ei,

dicens

rem

esse
;

haereticum, profltendo
vilis

ris Actis in obitu

martyris Stephani

sic et

de

aliis

dem

sed

et

ignavus ob

scelera

Catholicam fisua his

ejusdcm anni factum

riori

ajjparet, ut quae

ab eo supe-

addictus suppliciis, ad adulationem assentationem-

recensita sunt anno, qua; in hoc esse collo-

que sermonem
ultimo

convertit, ex

quo duplo delinquens,

affici
:

canda, ex ejusdem martyris Actis comprobantur.

demum

meruit supplicio
:

nam

pergit

Sed quae reliquse sunt anni hujus ejusdem iinperatoris res gesta;, videamus. Thcophanes enim ista describit, ac primum omnium, qua; gessit advcrsus Constantinum exauctoratum patriarcham ConstantinopoIitanum.Hic quidem quam secreto acceperal ab imperatore ipsius inipietatem, qua negabat Christum Deum ejusque Matrem esse Deiparam

Theophanes de ipso
sensibus

Constantinus patriarcha

ad vanitatem conversis respondebat : Bene, inquicns, et credis, et Concilium operatus es putans se ob hoc illum sibi placare. Et confes;

nominandam,
nus

loco vindicta;

idipsum in insula
evocatus Constan-

illi Nos hoc audire respondentes, dixerunt voluimus ab ore tuo polluto ex hoc ergo vade in tenebras. Et sic accepta seutentia, descendit ad claustra fcrarum, et decollatus est. Et caput qui-

tim

ubi relegalus erat, omnibus propalavit (ut Cedreet alii tradunt)

dem

per aures ligantes, tribus diebus in Milio sus:

quamobrcm
sit

tinopolim,

quas jussus
ita

poenas

dare lucreque

supplicium,
2-i.

Theophanes narrat
falsi

Anno vicesimo septimo imperii ConConstantinus

penderunt ad ostensionem plebis corpus vero reste pede ligato traxerunt per plateas usque ad loca pelagi, et sociandum biolhanatis statuerunt similiter et caput cjus post tres dies illuc delatum
projccerunt.
at(iue
est

stantini

nominis patriarcha

irrationabilitatem et crudelitatem,
bestia}
:

nona Octobris, sexta Indictione a principe insula :quem et cecidit tyrannus, quod evadere non valeret ejus maledicta. Jussit autem in foro parari locum, et eumdem sedere in gremio Eccksiae magnas, eratque a secretis (ob secreta
ductus
est

immisericordiam immitissimaj veritus miser sanctum lavacrum

non

duos enim

fllios

ejus ex tertia conjuge ipsius in ulnas suas

susccperat.
et

Siquidem sempcr feralibus moribus immansuetus esse probabatur. Hactenus traharetici patriarchaj,

videlicet patefacta) cuni

eo confereus charta; to-

gcpdia Constantini

qua? sui
acrius-

mum,

in

quo erant

scripli

hujus excessus.

Omni

immanitate commiserationem a Catholicis etiam

elicuit,

ergo populo ex prcecepto regis illic congregato et vidente, legebatur cbarta totius populi^ et per singula capitula a secretis (ob secreta videlicet manifestata, ut

qui pra; caiteris in

eum magis invehi,

eosdem que perpetrata. Sed haec docuit Christiana mansuetudo

insultare debebant ob scelcra ab eo iu

Cedrenus insinuat), percutiebat faciem

cujus Orlhodoxi legitimi sunt ba^redes. Sed quaj

his

Niceta patriarcha sedente iu confessione et inluente. Post haec vero cum imposuissent eum in
ejus,

immaniora

subjiciat Theophanes,

audiamus.

26. ScBvitia, blasphemiis et odio in

insiffnis

monachos

ambonem
tas

et

rectum stare

fecissent, accepit Nice-

imperator.

Ab hoc autem anno ammittens quippe deposuit

chartam,

et misit episcopis, et ablato

superhuet

pliori est

insania usus

merali ejus, anathemalizaverunt

sia abstraxerunt.

eum

hunc
cir-

Petrum nobilem

Stilitem a Metra;

quem virum,

socium Absim (Abiron) cognominantes ab EcclePostera vero die

cum

suis (logmatibus cedere renuisset, ligatis pedi-

cum

ludi

censes agerentur, raserunt faciem ejus, et

barbam
pilis

bus ejus, in pnedicto palatii loco inclusit, et Iiunc tractum quoque per plateas projici jussit. Alios
etiam in saccis vinciens et lapidibus aggravans, eruens oculos, in pelagus jaclari pra3cipiebat, nares
abscindens, tlagellis excorians, et

denudaveruut, capitisque
ablatis,
cis

et

superciliorum
sine

indutum hunc laneo, brevi ac

sedere
fecerunt

mani-

vestimento

super

asinuni

omnemtormenti

sagma ferentem, et ipsius tenere caudani, et duxerunt per Dippium in hippodromum, cuncto populo imprecante illi mala et conspuente traliebat autem asinum Constantinus nepos ejus, naso re:

speciem adversus eos, qui pie vivebant, excogitans. Et in urbe quidem per seipsum ha;c et consentaet scholarum domesticum ac Petrum magistrum super populum singulorum ordinum, qui a se fuerat cruditus ad
,

neos suos Antonium patricium

ciso.

Cumque

venissent ad vulgus,
ct

et

conspuerunt

descenderunt pulverem jeceruut super iMm,

talia,

agcbal

in

exleris veio

partibus per

jam

SEDES VACAT.
dictos prnetores. Ipse
soiiilu,

CHRISTI 767.
mabat, de
et nulla

41
cogifaret
:

namque

citliara;

delectabatur
ct

quibus

quinimo abjectos

atque conviviis, turpii)us sermonibus

iniitatus

memoria

digiios vocabat illos ipse, qui

fiiit.

saltationibus eos, qui sibi adbsrcbanf, incessanter

eruiliens . Ila et in bis

nulla ex parte memorabilis

Quicumque autem

Neronem

in

omea

nibus Sicvissimus imperalor, dicendus

cx partc pariter niatricida
,

et ipse

pravo ejus consilio parere noluerunt, partiin exilio condemuati sunt, parlim in carceribus mortui,aIii
gladio interfecti,
alii

crum sanclum
27.

est

duni a qua per lavagenitus, Ecclesiam Catbolicam

vectibus contusi, qui sic disviscera in plateis dissipa-

cerpebantur, ut

eorum

(tjuantuin in se fuit) sa?pe necavit.

rentur. Tesfalur id Stepbanus novus Cbristi

tyr, qui prioris illius fuit socius.
jecti.

mar-

Sed rcliqua audi monstri portenta, quae idem sic pergit narrare Tbeopbanes Si quis:

Stepbani et nomine et moribus

Ad

baic ali^iui sunt in

altum mare proet et

nam,

inquit, corruensvel dolens, solitam Cbristia:

Alii,

ut tyrannis tormenta inferentibus pec-

norum vocem
assuetus, aut

emilteret, diceus dei gemtrix, juva, aut vigilias agens deprebenderetur, aut Ecclesiis

candi occasionem auferrent, fugiebant,

tibus
et speluncis versantes,
afflicli,

inmonsiti,

in

fame
,

ia

cum

religione vivens, aut

non passim

frigore et nuditate

augustias mulfas tolera-

juramentis abutens, ul inimicus imperatoris damnabatur, et immemorabilis memorabatur o. Quo

bant. Alii,
carnis

cruciatus extimescentes
confisi,

neque

suae

iufirinitate
et illic

in

alienam regionem

nomine

(ut saB[iius

dictum

est)

sanctos

monacbos

peculiariter suggillabat. Detanta blasi^bemia agens

Theosterictus, bujus temporis scriptor iu Nicela,

baec paulo fusius prosecutus, ubi plura in detestationem impii Constantini dixisset, \\xc ait' Ha:

quod ad conscientiam et propomartyrium compleverunt. Alii tormeutorum nielui succumbebant.AIii assentationibus capiebantur. Quidam bumanara
migrarunt,
situiii pertinet,

magis,

quam

diviuara gloriam appetentes, se ipsi

Aiii

mente Judicus quam enim domicibum delegit, gloriosissimam, inquam, suam matrem, omnibus aliis rebus creatis superiorem, omnium bominunisalutem, niundi
bitu eratChristianus,
:

subjiciebant.

corporeis voluptatibus addicti,

salutis domicilia,

Cbristussibi in

suas etiara uxorescircumducerenonerubescebant.

Itaque

animarum

facta sunt adulterii et

prob sceius I incestorum diversoria. Todixiraus, proposituiu

patrocinium, quse propter virginitatis suae praestantiam prope Deum versatur bujiis, inquam, vene:

tum autem
et

ejus viri,

quem

randum nomeu
consistit, illas

multis modis ab Ecclesia expellere studuit; ejus vero intercessiones, perquas mundus
diceret,

studium erat omnino iu ea re occupatum, ut ordiuem mouasficum deleret idque ex eo tempore, quo reguare ccepit, in animo propositum babebat.
:

ne nominare quidem voluit, cum nemini eam posse opitulari. Conabatur autem quod dicebat boc exemplo conQrmare cum
:

Haec Theosterictus hujus tempocis scriptor et re-

rum

inspector. Relati reperiunturiufabulas Eccle-

siaslicas

duodeciraa

Januarii

quadraginta

duo
post

eiiim aliquando

num,

in

marsupium, aureis nummis nianum sumpsisset, et iis, qui cum

:

(ile-

raonacbi martyres Epbesi sub eodem Copronymo

iinperatore, et vicesima

ipso
:

octava Noverabris
et

versabantur, ilkul ostendisset, ab eis quajrens Qiianlinam, inquit, marsupium hoc valet Mul-

Stepbanum juniorem, Basilium, Petrura

raonachorum

Ansub

dreara, atque aliorum trecentorum triginta novera

recensitae coroucC raartyrii, qui

tum, inquiunt

illi.

Cum

vero

aurum

ejecisset, ruresset.

sum

quaesivit quantiiiam

uiarsupium
:

Cum-

que ilb respcndissent, nihil valere Ila, inquit miser ille, et Dei parens Maria (neque enim sanctam
dignabatur nominare eam indigiuis ille) quo tempore Cbristum in se habebat, valde honoranda illa

eodera imperatore passi suut, die vero decima septiraa Martii habent nalalem diem sancti Pauli, qui per ignem sub eodem imp. raartyrii coronam pariter

adeptus

esf.

Suntetaliainnumerade

victoriis

Christi

erat:exquo autcm tempore illum peperit, nilul differebat areliquis bIaspbcmiam,osuperbiam,

:

rum

militam tunc erecta trophaea, quae scriptoinopia et injuria teraporum remauserunt

incognita.
29. Sed redeamus ad Tbeophanem, qui de mouasteriorum cladibus ista subjicit: Monasteria vero, quae in gloriam Dei et in salvandorum refugiura facta sunf, domos fore comraunes fauforibus
suis
riis

immensam Dei tolerantiam, o summam patientiam! quomodo ipsius lingua non obmutuit, quaj
adversus Cbristi matrem tam superbe iniquitatem
locuta est?

Quidnam
:

a blaspbemis Judaeis novus

differebat? Ila qui-

bic Pbarisffius et

Deo invisus

militibus
castris).

sanciebat, (effectis

jam

illis

praeto-

dem

Tbeosterictus

quem

attendant nostri tem-

Denique Dalmatii ccenobium, quod

milifibus
iu
tribuit
;

poris novatores, sciantque, se

eamdein babituros
in inferno,
factis dictisque

erat

inter optiraa Byzautii ccenobia,

partem absque dubio

iu

cum Copronymo

habitaculum
listrati

ea vero, quae dicuntur Cal-

qui ejus discipuli impietatis seesse

et Dii

monasteria, necnon alias sacras

mo-

idem auctor persecuUouem ejusdera in monachos subjicit, consentientia iis quae a Tbeopbaue couscribuntur. Ait cnim
profltentur. Porro
:

omnibus

nacborum
struxit.

ac virgiuura doinos a fundaraentis de-

Eos autem, qui mouasticam vitam subireex

insignibus militibus studucrant, et

maxime

illos,

28. B Nostros vero

monacbos indignos
ii.

existi-

qui sibi adbajseraut et complices libidinis suae et nefandorum actuum fuerant, morti subdebat, suspectui babens coufusionem, quai sibi ex propala-

'

Apnd

Sur. die

m.

April.

lom.

TOMCS Xlli.

42
lionibus fierel se pronuutiaiitiuin.

SEDES YACAT.

CHRISTI 767,

Unde

et Strate-

Ad postremum
dopatriarcba adjicit

anni hujus
:

gium Podopaguri fratreni,cum

assumpsit
:

esset urbainis specie,

aniabat eniiu talibus adbirrere propter

:

nominis
giues
sed in

[latriarcha,

luxurias suas

cumque eum

uioleste tulisse sensis-

in patriarchio secreti

ista de novo pseuEodera anno Nicela falsi iconas ex musivo faclas, quae minoris erant, erasit et ima
;

set infaudas in \iros

insanias

suas, et beato Ste-

magiii secreti,

quse sculptic eranl in ligno,

pbano inchiso
disse,

sancti Auxcntiibas manifestas reddi:

dcposuit, et caeterarum

imaginum

facies deliuivit:

salutisque remedia suscepisse

hunc quasi

Abrahamio

siiniliter fecit.

insidialorem suum difTamans, una cuni inchiso (ut predictum estjinterfecit. Additetde avaritia ej usdera tyranni, qua miseros agricolas denudavit.

hujus rebus impie gestis Aunalibus.

Hactenus de anni ab imp. Theophanes in

Anno

periodi Graeco-Romanae 6260.

Anno Mth Hispan. 605. Anno Hegirae 150, inchoalo Sedes vacat. Constantini Copronymi 48 27. Leonis IV
et

die 5 Febr. Fer. 5.

Jesu Christi 767.

17.

Pauhts papa ad Pippinum

sibi plenarie

scribit,

rium
seq.

non

salisfecisse.

Ad

Desideii.

suimus ore,
excellentia .
2.

quae

vestraj

excellentise suggerere

et

debeanl, elTectum ex hoc a vesfra adipisci optantes

Hujus anni initio ^Yilcharius episcopus, Dodo ct Wichardus Pippini regis jussu Romam perrexere oratores cxploraturi, utrnm Desiderius Langobar-

Hujus

Epistolae
;

Carolus M. auctor Codicis Caroliiii. argumentum recitat Baronius n.^,

sed post ejus

dorum

rexearcstituissctPaulo papa;, qua; se reddi-

Epist. XXI

mortem Jacobus

Gretse-

turum promiserat, compertoque quod eorum quae

poUicitus fuerat, nihil adhuc praistitisset, iu Franciaiu statim rediere

rus, Ingolstadii,

anno mdcxiii pubhcavit Codicem

cum Epistola ejusdem Pontilicis

ad Pippinum, quE est xix Cod. Carol. Tu post Deuin . inquit Paulus, nobis refugium, Christianissime rex, tu
nostra est

cum

Dei bracbio

Crma

cxistis opi-

tulatio et veslri a

Deo

confortati regni securitas,

Carolinum, iiui continct Epistolas, quas Romani Pontifices, Gregorius 111, Zacharias, Stephanus II, Pauliis, Stephanus III, Adrianus, et Pseudo-Conslantinus, ad Carolum Majorem-Domus, ad Pippinum, ad Carolum M;ignum, et ad Carolomannum ejus fratrem iniserunt. Collectae olira in

immensa

tolilia,

quo

tain nos

quamque
vos saprotecti

unum volumen
Magni,
et

fuerantstudio

et

cura ipsius Caroli

universus populus

istius provinciae (divina

sunt omnino Epistola; nonaginta novem.

tisfaciat majestas) firnii

atque immobiles in vestra

charitate ac dilectione et regni vestri

aDeo

rescribendas curavit, eo

Porro Carolus anno dccxci eas Epistolas ileruin quod nimia vetustate jara
ex parte deletac essent, ut liquet ex antiqua inscriptione majusculis litteris exarata, qu;e ab illo ipso,

Francorura amoris constantia permaneutes per-

manebimus,

et

nullus nos poterit

humanus
in vestro

favor

aut terror a vestri amoris dulcedine charilaUsque

affectu separare, sed
vita ac
legati

qui jussu Caroli

Magni

eas in

unum

corpus redi-

una nobis erit

mors. Dcinde statum

causa;,

amore propterquam

gendas dcscripsit, coUectioni earuin prKflxaest. Ea collectio extracta ex antiquo Ms. Bibliotlieca; Caesarese,

Romam
,

e Fraucia missi sunt, sic exponit

,

ut testatur Lambecius hb. 2 ejiisdem Bibliolh.

Quia vero innotuistis ob hoc vos prajsentes diut agnoscere per eos valuissetis, rexisse missos

cap. 3, ubi

monet eum, qui Codicem

descripsit et
locis cor-

ad Gretseruni misit, nimiain nonnullis in

utrum nobis a
factffi

parte

luissent justitiae,

Langobardorum plenarite an non, ipsi omnino caiisae

rigendis ct mutandis sibi arrogasse licenhain, ideo-

que operae pretiura

integro conferatur
tbentico.

fore

si

prima

illa editio

de au-

meritum comi)erli suiit, et callidam versutiain, atque solite falsilo.iuam eoruindem vesiroruin nostrorumque ;eniuloruiu agnoveruiij, eisque ad vos reverteulibus, Deo propilio vestris propalabunt iu
auribus. Eis denique de singulis, quie a vobis injuncta habueruul, nobis reverentibus singillatim

cum
eo

laudato
illaj

exemplari

Denique omnes

Eidstola! an. dcc.xci

collectio facta

anteriores suut,
fuerit.

cum

annoearum

in

Haruin opera Annales Ecclesiasticos variis locis sup[deviraus. Extant etiain apud Duchestoni.
iii.

nium
3.

de oiimibus responsum reddeiites, in eoruin po-

Moritur Paulus PP.

A num.

3 ad 8.

SEDES VACAT.
Patiliini

CHRI.STI 7()7.

43

papam

Iioc aiino
,

omnes
in

convpiiil

ad Deiim migrasse inter solumque de die ejus emortuali

censet,
,

intcr eruditos controversia versatur. Papebrocius

Chronico-IIistorico

eum

dic

vicesima

et Co7istmUinum II prima Jiinii demorluum vitio ordinatum fuisse die xxvni pseudo-papam ejnsdem mensis in Dominica. Verum Daronium obitum Paiiii cum die xxviii mensis Juiiii rccte alligasse, et Constantimtm eadem ctiam die, qufe hoc nnno Dominicalis erat, elcctum, quorumdam factiosoriim opera die quinta mensis Julii, in quam Dominica cadcbat, consecratum essc, apud me cerlum. Inierat enim Pontificatum Paulus die vicesima nona mensis Maii anni dcci-vii, seditque annos decem , mensem inivm inquit auctor ejus Vitae et cum eo Martinus Anastasio vulgo adscripto; Polonus et Luitprandus. Quare currenti anno die xxviii niensis Junii siiiritum Deo reddidit, eodemque die ante inortem ejus Toto quidain dux Nepesina; civitalis curavit subito Constantinum fratrem
, ,

non autem ad Conslanlinum, hic transmisit in Franciam; in iisdem eiiim iittcris paulo post haec scribit Huic vestro misso hoc ipsum ia ore posuimus vestivT, benigna,' excellentia! suggerendum. Gesla quippe sanctorum , de quibus misistis vobis dirigi, in quaijtum reperire valuimus, vobis transmisinius . iPippinus legatos Romam direxerat, qui libros de gestis sanctorum a Paulo papa j^ostularent neque enim adeo longo post bujus mortem intervallo haj litteraj scriptae
:

esse apparent, ut prius et nuntiuin in Franciain de

Pauli obitu perlatum

missi,
tio

sit, et

Romain pervenerint

quos Pippinus illucaccepto tam infelicinundirexerit. Dcnique Pippinus litteris Conslantini

decipi

sese

passus

non

est

ignorare enim non

poterat

iiialas

artes,

quibus Apostolicam Sedem

invaserat.
5.

Tres Orientis patriarchm sacras imarjines

defendunt.

suum
die

laicitm existentem

iii

Pontificem
:

Romanum

Pridie idus Augustas, ac ipsa Indictione quinta Constantinus pseudo-pontifex Synodicas fidci litteras per Constantinum presbyterum

eligi, inquit

auctor citatus, qui subdit

Alio vero

Hierosolymis allatas accepit, quae quidem Paulo

decessori a Theodoro patriarcha Hierosolymitano
inscripta; fueraut, et
ali.is patriarchas Alexandrialque Antiochenum, necnon plurimos metropolitanos episcopos Orientis una cum praedicto

illucescente secunda feria subdiaconus atque

diaconus ab eodcm episcopo (nempe Georgio, de quo ante locufus fuerat) contra sanctorum cano-

num

nuin instituta consecratus

est,

etc, et adveniente

Dominico
tio
est.

die,

etc, Pontifex ab
et aliis et Citoinalo

eodem Georgio
e[iiscopis,

epi-

scopo Prfcnestino,

duobus

Eustra-

Albanense,

Portiiense consecratus

Et per anni spatium, et

mensem unum Sedcm

Apostolicam invasam detinuit

. Die itaque xxix mensis Junii, in quem feria secunda cadebat, Constantinus subdiaconus et diaconus, dieque quinta mensis Julii, qure cum Dominica concurrebat, Pon-

Theodoro consentiretestabantur, cultunique sacrarum imaginum in partibus Orientalibus multuni fervere pra^dicabant. Moxearum exemplar laUneet graece descriptum in Franciam per Christophorum presbyterum et Anastasium notarium regionarium misit Pippino, quem denuo rogavit, ut Ecclesiae
partes defendendas susciperet, utque Georgium episcopum et M.irinum ac Petruin presbyteros, a Paulo in Franciam quondam directos, in Italiam

tifex

Rom.

consccralus est; quod inagis cx die ejus

mortis anno sequenli liqucbit. xVnte Baronium Pauli papa; nomen memoratum fuerat ad diem xxvii

redire sineret, quia vocabantur ardentissimis precibus ab agnatis suis. Addit quod eiHscopatus et
Ecclesiae quasobtinebant,
iis
:

mensis Januarii a Petro de Natal. lib. 3, cap. 30, a Carthusianis Colon.. in addit. ad Usuard. Canisio, Maurolyco, Felicio, et Galesinio ; sed Baronius propter rr.tiones nobis incognitas ejus

absentibus

plurimum

suae dignitatis
lentise vestrae
,

amiserant

Innotescimus excelinquit Conslantinus in Epist. xcix

die praeteriti

memoriam

in

Codicis Carol.

quod duodecima

Au-

Martyrologio
transtulit.

Romano

ad diem ejus emortualem

gusti inensis quinta; Indiclionis conjuncti ad nos

a sancfa civitate

quidam

religiosus presbyter,

Constantinns pseudo-papa Pippinum ad srias partes pertrahere tentat. Hujus Constantini

4.

stanlinus nomine, deferensSynodicam fidei

Conmissam

a Theodoro Hierosolymitano patriarcha ad

prccdecessoris noslri
reliqui patriarchac, id
et

nomen

dua? supersunt EpistohT, quae

postremae sunt iu

domni

Pauli papae, in qua et

Codice Carolino

sc. Epist. xcviii et xcix, in quibus ad conciliandam sibi Pippini regis ac Fraiicorum amicitiam multa magniiice scripsit, seque vel invitum Pontificem factum illi persuadere voliiit. In

e,-;t, Alexandrinus et Antioplurimi metropolitani episcopi Orientalium partium,. visi sunt concordasse, eamque

chenus,

prioribus

litteris

ait

Obnixis deprecationibiis,

tanquam

pra^sentialiter

coram

vestro

mellifluo

cummagnalaelitia suscipientesalqueamplectentes, in populo in ambone relcgi fecimiis. Cujus exemplar in lalino et grsco eloquio vestrae excellentiae
direximus, ut agnoscatis, qualis fervor sanctarum imaginum Orientalibus iii partibus cunctis Christianis
aethera,

rcgali assistens conspectu,

flexo poplite deprecor

praecellcntiamvestram, ut illud, quod beato Petro

polliciti estis,

simulque

et

charitatem atque amici-

imminet. His

praLlibatis extensis

palmis ad

tiam,

quam cum

bcatae recordationis

domno

Steprae-

cum omnibus

Dei cultoribus, et cunclo

exlensionis dextera vos

phano

Summo

Pontifice vel ejus

germano,

nostro populo Redemptoris nostri divinam exora-

dccessoribus nostris, habuistis,

omnimodo
Has

recor-

mus rum

clementiam, ut
terminos
dilatet,

siiae

dari ac conservare jubeatis, etc.

litteras

per

protegat, el regni vestri a

Deo

confortati Franco-

missum regium, qui Romamvenerat ad Paulum,

etc

44
6.

SEDES VACAT.
Constantinus antipapa legatos Pauli papm Sequitur emliolium. a Itaque hoc

CHRISTI 767.

dem

illam adhucrexisse, manifcstum

S.

cst,

Wassem-

dimittipetit.

burgium Vitam

Madalvei potius pertiirbasse,

excellentiam vestram

petimus.

utjubeatis,

Cliri-

quam
mento

txplicasse, et Basilium,

quem

sine funda-

stianissimc ac mitissime rex, inspiratus a Deo, ad nos absolvere revertendum sanctissimum fratrem

obtrudit,

episcopum Gclitium

esse.

nostrum Georgium episcopum, atque dilectos fllios nostros Marinum et Petrum presbyteros, qui ad vestram priocellentiam a nostro pra^decessorc do-

8. Annus viii belli Aquitanici. Pippinusrex Pascha apud Gentiliacum celebravit, ibique Synodum adversus Gra3cos, de qua anno superiori egi-

inus, haberi voluit. Deinde in Aquitaniam profectus

mino Paulo papa directi sunt; quotidie cnim cum magno ploratu eorum parentcs nos adeunt, ut vestram a Deo institulam exccllentiam deprecari de-

beamus pro eoruni absolutione, ctiam uon possumus eorum lacrymas suflerre. Per te enim, bone misericordissime rex, salvi facti sunt ct a manibus persequentis liberati consistunt. Unde magna iu cffilo nobis reposita est mercedis corona, quoniam scriptum est Qui salvat tanquam qui aedificat. Coram Deo vivo deprecamur, ut in hoc preces no:

Francorum mense Maio deniqueduas adversus Waifarium kqa\tanite ducem expeditiones, alteram eodem mense Maio, alteram inense Augusto suscepit. De priori
est,

Bituricis conventuin

coegit, ac

expeditione

hffic scribit

citatus auctor Appendicis

ii

Cominoto omni cxercitu Francorum per ijagum Trccassinum, inde ad urbem Autisioderum veniens ad castrum, quod vocatur Gordinis, cuin rcgina sua
Bertradane jam
iteruin
fiducialitcr

Ligere transacto ad

Betoricas accessit, palatium sibi a?dificare jubct,

stras

exaudias, et ipsos

absolvere jubeatis. Ipsis

iffititia

Campo-Madio, sicutinoserat, ibidem tenere

enim revertentibus cum magna

piemus,
et

eos susci-

jubet, initoque consilio

cum

proceribus suis, pra?-

cliaros

in nostris

visceribus amplecti
et

fatam reginam Berlradancm

ac comitibus
dimisit. Ipse pra;dictus rex

cum

reliquis Francis

quas tenere videbautur, inordinata usquehactenus conEcclcsias,

sistunt, etc.

studebimus. Episcopatum enim

fldelibus suis in pra>dicta

Betorica

cum

reliquis Francis et

optimatibus suis ad persequeudum Waifarium ire

perrexit.
9.

Theodoro patriarcha> nierosol. successit EuTheodorus patriarclia Hierosolymitanus, sebius. qui anno dccxxxv Joamii successerat, anno incerlo mortuus est, et Eusebium successorem habuit. Nam in Vita sancti Madalvei Virodunensium episcopi ab
7.

Secunda Pippini in Aquitaiiiam

expeditio.

Altera expeditio mense Augusto,

ut testatur

annahsta Tilianus, a Pippino suscepta. De ea in

anualista Laureshamensi legitur
:

Mense Augusto
in

Hugone Flaviniacensi in Chronico descripta, legitur hunc sanctum sub anno dcclxx sepulcrum Christi in Hierusalem visitasse, et Eusebium patriarcham eum perhonoriflce accepisse, et cum Hierosolymis discessit, calicem crystallinum multasque
reliquias ei dcdisse.

ad reliquias
niens,

belli

profectus est, et Bituricam ve-

conventum more Francico

et petras,

campo

egit.

Indeque ad Garonnam
multa,
stiuin nianus
prfficipua

fluviuin accedens castella

atquespeluncas, in quibus se hocepit. Infer quae

plurima defendebat,
in

Mortuus

est

autem S. Madal-

fuere

Scoralia [GaUice Scourailles, ca-

veus anno

septingentesimo septuagesimo sexto, IV nonas Octobris, cujus transitum tot uotis ad eum annum Hugo firmavit, ut si qui in eo characteres
reperiantur, qui buic opinioni

strum

summo

monte positum

in

superiori

Arvernia, de quo Iladrianus Valesius iu Not. Gall.

pag. 508) Torinna, (GaUice Turene, in solo Lemovicino), Petrocia (castrum in superiori Arvcrnia,

super obitu

Ma-

dalvei refrageutur, absque ulla hajsitatione corri-

gendi

sint, ut recte scribit

Cointius anno dcclxxvi,

in

nurn. 35, quod

gicis ,in

et de aliis characteribus chronoloquibus is auctor sibi aliquando non constat, etiam asserendum. Quae enim ad Madalveum spectant, egregie calluit, licet cum sub finem sacculi xi Cbronicon suum scripscrit, in Iiis qua; ad Historiam generalem pertinent, non raro offenderit. Papebrocius tamen in Hist. chronologica palriarcharum Hierosolyinitanorum, quam tom. iii SS. mensis Maii prsefixit, secutus Richardum Wassem-

vulgo Peirusse). Reversusque Bituricam excrcitum hyberna dimisit . Additauctor prafatffi Appcndicis II, eum Natale Domini et sanclam Epiphaniam
Bituricis cclebrasse.
10.

Monachi ob sacras imagines

vexati.

Ad

nuin. 8 et seqq. Narrat jBaronius martyrium san-

burgium lib. 2 Antiquit. Galliae Belgicfe, existimat, Joannem inter et Theodorum sedisse Eusebium, et Theodorum ad thronum Hicrosolymitanum circa annum septingentesimum quadragcsimum pri-

mum
cius,

eveclum fuisse. Suspicatur etiani PapebroBasilium post Theodoruni Ecclesiam Hierosolymitanam obtinuisse, Basiliuinquc Wassemburgius in Vita S. Madalvei Eusebio substituenduiu contendit. At cum ex dictis constet Tlieodorum

Stephani junioris, quod secundum Stephanum in ejus Vita hoc anno contigit. De eo videnda qufe anno superiori in medium adduximus. Refert etiam, quLc Theophanes habet de vexatione variorum Orthodoxorum, praesertimque nionachorum, sacrarum imaginuin cultui addictorum. Stephanus diaconus in Vita S. Stephani jun. pag. 505, prodit Tlieosterictum presbyterum, cujus nares Iconoclastae piv-cciderant, baec S. Stephano Sancta Quapaulo ante ejus niortem narrasse dragesima elapsa, sanctoque Pascha proximo, vequa Christus Deus speraj sanctae feria; quintae
cti

diaconum

noster Judicis proditus

cst,

dum

divina mystcria
ferens praefe-

peragerentur,

ille

Dracoais

nomen

Joauui successisse, annoqueDCCLXVi ct currcnti sc-

clus, jussu imperatoris

cum

militum

manu irruens,

STEPHANI IV ANNUS
repcnte mysteriorum celebrationem interrupit. Comprehensis vero delectis monactiis, horum nunifro triginta octo
reljtiuos

I.

CHRISTI 768.

45

manus

et colla lignis vinxit

Asia sito, et de isto loquitur Stephanus diaconus loco laudato. Aller etiam monachus extitit, floruitque sub imperio Michaelis Balbi, ac scripsit
cetae in

partim crudcliter laceravit, partim cremavit. Aliorum barbas pice perfusas adussit, naresque abscidit, quorum imus ipse ego sum. Verum necdum liis contentus ille impius integrum

Vitam

sancti Nicet;c

hegumeni

Mediciensis in Bi-

thynia, qui ob fidem et saeculo sequenti carceribus et exilio afflictus

defensionem imaginum
fuit,

monasterium ab equorum stabulo ad

:

Ecclesias

igne vastavit, etusque ad pavimentum in pulverem postea secum assumptis triginta octo illis redegit

ul suo loco videbimus. Utrumque vero Theosterictum in unum Baronius confumht, asseritque Theosqui prscfata S. Stephano juuiori narterictum
,

patribus,eos in quadam testudine veteris balnei apud Ephesi coulinia inclusit, apertoque aditu,
contiguis

hujus temporis scriptorcm fuisse, et rerum, quas narrat, inspectorem. At aliud est quidpiam viva voce cuipiam commemorare, etiam dcscriravit,

montis

mohbus

eHossis

illos

obruit

pturo

et transniissuro
litteris

ad posteros, aliud propria

sicque vi intolerabiU inDominoconsummatisunt.

II. Theosterictus ob imagines vexatiis diverBaronius num. 28, a Theostericto hislorico. hanc in monachos persecutionem e.\ alio Theoste-

manu
misit.

tradcre. Prior Theosterictiis, quoe vi-

siis

derat, Stepliano juniori retulit, sed in litteras

non

ricto in Vita S. Nicetce archimandritBe refert,

et in

Ad hsec tradit ibidem Baronius, martyres illos fuisse numero xlji. Verum in Actis S. Stephani jun. tam a Stephano diacono, quam a Metaphraste editis
,

Notis ad

ad diem xu mensis Januarii ait, eosdem prsecipuo honore apud Graecos haberi. Verum Bollaudiis ad eumdeni

Martyrologium

Romanum

dicuntur fuisse tantum

illis,

triginta octo

vero XLii. Quare vel in

vel in Martyrologio

non Rom.

mendum

iuest,

ut idem Bollandus animadvertit.

diem, loquens de sanctis istis xxxviii martyribus in lonia passis, notat, nec in Menologio, ncc in
MeucEis,

Theosterictus, cujus mentio in Vita S. Stephanijun.

in Menologio ad

diem

xvii Martii dicitur pro sacra-

horum mentionem

reperiri.

Prielerea

rum imaginum
migrasse ad

defensioue in pace

comsummatum

recte observat, duos distiuguendos esse Theostericlos.

Dominum.

Primus monachus

fuif in

monasterio Pele-

STEPHANI

rV

ANNUS

1.

CHRISTI

768.

Stephamts quartus papa

eligitur,

pseudo-

papa
tibus.

exccecato, ejusque fautoribus misere pereun-

suo Sergio, tunc sacellario existente, maluerunt magis mori, quam talem impiam novitafem et imin Sedem Apostolicam perpetratam conspicari. Et quotidie in fletu et lacrymis perdurantes, simulavere se monachos fieri Yclle seseque absolvi ab eodem Constantino pe-

Scptingentesimus sexagesimus octavus

,

piam praesumptionem

quo annus, sexta Indictione signatus ejecto Constantino pseudo-papa, ubi sedisset annuni unum, mensem unum, et qui subrogaius est
se(iuitur

pncter jus fasque PhiUppo pariter cessare jusso

legitime riteque ex sacrorum

tiere, et in

monasterium Salvatoris Doniini

nostri

canonum

pra;scripto

Jesu Christi proficisci, asserentes iUic monachicuni

creatur Stephanus,

nonis Augusti mensis,

nomiuis quartus, dictus a nonnuUis

tertius.

hujus Sed

foresuscepturos habitum. Suscepfoabeodem Chri-

stophoro primicerio sacramento, Constantinus

credens,
eos absolvit
(dimisit scilicet
).

illis

quomodo
tenda
,

ista se

habuerint, sunt ex Anastasio peet

quo antiquiorem
:

fideliorem

habemus
iis,

properantibus, et usque ad fines

Quibus Longobardoruin
,

neminem
[tostea

qui ubi narravit invasionem Apostolica)

Sedis faclam per

ipsum Conslantinum, de

qui

hoc anno adversus eum viudices iusurrexe Hoc vero cernens Christophorus primicerius ct consiliarius, zelo fidei una cuni filio
runt,
hajc ait
:

conjungentibus (hoc est, pervenientibus) velletque abbas jam fati monasterii eos in idem monadeclinavere ab itinere idem sterium deducere Christophorus primicerius et ejus filius Sergius
:

duduni quideni

sacellarius,

postmodum secundice-

46
riijs,

STEPHANI IV ANNUS
adjurantes firmiter Theodicinm flucorn Spole-

I.

CHRISTI 768.

cum

tinum, ut eos trans Padnm ad Desiderium suum deduceret regem Longobardorum, nitentes ob hoc

suprascripto Passivo et Theodoro episcopo er*vicedomino suo in Ecclesiam S. Venantii, et aliquantulnm ibi resedere. Et considerantes si me-

redemptionem sanctffi Dei Ecclesi;E perficere. Eosque idem Spoletinus dux ad suiim deportavit regem. Et dum ejns obtutibus praesentati fuissent, obnixe enmdem regem deprecati siint, ejus auxilium tribui, ut tahs novitatis error ab Ecclesia Dei
amputaretur.
2.

lius se
Illic

possent saivare,

in vestiarium

ascendere.

intus oratorium S. Ca^sarii ingredientes, clau-

sisque super se januis, ibidem residebant. Et con-

venientes
militiae
tes,

post

aliquantas horas

hujus Romanse

Uibis judices, eos ex ipso oratorio ejiciensub cautela muniere.

Dum 'Tero prsenominatus Christopborus

filius

et

Alio vero die Dominico congregans Waldi-

Sergius ejus

apud prBpfatum demorarentur

Consfantiniis
Apostolica;

pertus presbyter, ignorante autem pra^dicto Sergio,

aliquantos
S. Viti, abstuiere cxinde

regem

fecit

pra^^dictiis

Sedis invasor ordinationem presbyterorum et dia-

Romanos, pergentesque inmonaslerium Philippum presbyterum,

conorum, presbyteros
nans,
sed
et

octo, diaconos

quatuor ordi-

qucm
tes,

eligentes et

cum

episcopos in ipsins anni circulo et

Philippum papam,
Salvatoris

gaudio vocibus acclamanS. Petrus elegit eum, in

solito

unius mensis fecit per diversa loca numero octo . Et infra Dum ba?c agerentur, conjunxerunt antefatnsChrislophorus et Sergius in civitatem Reatinam, absoluti a Longoliardorum rege. Et preece:

Rasilicam

more

deduxerunt,

illic

orationeabepiscopodata,juxtaantiquitatis

morem,

tribuentemqne pacem omnibus, in Lateranense deduxere patriarchium et ibidem similiter in Sede

:

dentes

Sergins

et

Waldiperliis
,

pre?byler
aliis

cum

Pontificali

sedens,

omnibus tribuens
et

Realinis et Furconinis

atque

Longobardis

pacem, ascendit sursnm,

Pontifices) lenuit,

ducatus Spoletini, conjnnxerunt subito ac repente

in

sedentes

(ut mos est) mensam (ut assolent cum eo aliquanti pri-

hanc

Romanam Urbem

vicesima octava die

mates Ecclesiae
5.

et

optimates militiae.

Julii

mensis, Indictione sexta, vespere in ipso crepusculo noctis, vigilia bcatorum martyrum Abdon
et

Post

paululum vero conveniens eodem

ipsiiis

die sa^pe falus Christophorus primiceriiis, cognita-

die transeuntes per

Sennen, occupantes pontem Salarium. Alia vero pontem Milvium venerunt ad portam R. Petri, ct inde pergentes, appropinqua-

que causa

electionis
ira,
,

Philippi,

illico

cum

magna ascendens
Romanis
teranensi

jurejurando coram omnibus

dicens
,

affiriDabat

?e

Roma minime

vere ad portam S. Pancratii.

Quidam vero propin-

egressurum, quousqne Philippus presbyter de La-

qui jam

fati

Christophori et Sergii ipsam portam

observantes ac custodientes, cernentes ipsum Ser-

non fuisset expulsus patriarchio. Tunc properans antedictus Gratiosus cnm abquantis Romanis expulerunt jam dicfum Philippum presbytcrum de eodem patriarchio, qui et per scalam, quaj ducit ad balneum descendens, cuni magna reverentia ad siuim reversus estmonasterium.
,

gium ad eamdem portam appropinquasse, annuere

ei, et

protinus ipsam aperuerunt portani, sicque

jam

cum Longobar. Romanam Urbem ingressi sunt. Et per muros civitatis cum flammulaascendebant, metnenfes Romanum populum, et nequaquam de Genuculo ipsi ausi sunt descendere, sed cum nimio tremore
dictus Sergiuset Waldipertus
dis in

Sicque prKfatus Christophorus alia die aggregans in Tribus Fatis sacerdotes et primates cleri, et optimates niihtiae atque universum exerci-

ibidem adsistebant.

tum,

cives honestos

omnisque populi Romani

ad

cae-

Hoc vero audiens Toto et Passivus germani fratres, ignorantes ingenium et dolnm, quod
3. ei

tum

magno usque

parviim

pertractantes

pariter,

proditoresinierant, cucurrere

cum
et

aliqiiantis

ad

praedictam

portam,

cum

quibus

Demetrius se-

concordavere omnes una mente unoque consensu in personam prfefati beatissimi Stephani. Pergentesque in titulum beatae CEEcilia3, in quo
existens,

cundicerius, et Gratiosus tunc charlularius, postmodum dux, properavernnt, qui et ipsi in consilio
eranl
tes

idem Stejihanus presbyter

agebat vitam,

spiritualem
:

eum

Pontificem elegerunt

quem

cum

pra?falis proditoribus.

Et appropinquan-

cum

vocibus acclamationum et laudibus in Late;

ad eosdem Longobardos, obviavit Totoni dnci ex iisdem Longobardis, qui bellator prse omnibus ap[iarebat, Raciperlus nomine, et inipetum fecit

ranense deportaverunt patriarchium et rite omnibus in ejus electione peractis, Deoauctore, Pontificatus assumpsit

culmen

Quisnam

iste
:

fuerit

supcr

eumdem Totonem

super

quem idem

Toto

irruens atque fortiter percutieiis

Quod

adspicientes Longoliardi, in

enm, interfecit. fngam conversi,

Stephanus, idem Anastasius haec superius 6. a Stephanus tertius (dictusrevera quartus),

natione Siculus
fuit,

ex patre Olivo
eruditus, atque

vir strenuus
Ecclesiasticis

nitebantur evadere. Sed Demetrius secundicerius, et Gratiosus charlularius post tergnm supradicti
Totonis adsistentes,
tientes, sic

et divinis Scripturis

traditionibus imbutus, et in

earum observationibus

adversus

eum in dorsum lanceis percueum praivaluere atque inter-

constantissimus perseverator. Hic

insula in hanc
didil

dum

a Siciliensi

fecerunt.

Passivus vero in Lateranense fugit pafuerant.

audito, fugil

Urbem venisset Romanam, contraeum domnus Gregorius sanctaj recordationis

tertius

triarchium, annuntians suo germano Constantino

quffi gesla

papa
cus

noviter fundabat, illicque

4.

Hoc vero

idem Constantinus

est

monasterio S. Chrysogoni, quod tunc monachus atque clerieffectus quem postea beafissimus Zacha:

STEPHANI rV ANNUS
iiaspapaexipsoauferensiuonasleno,inLateranensis patriarcbii cubiculo suo prajfecit. Eum postmo-

CHRISTI 7G8.
:

47

duin ni presljyterum tiluli sancta; Csecili;c consecravit, quem tanien \nx ejns caslitatis modeslia in
suo
oflicio

Gracilem, et huc Romam detulerunt quem in arctam custodiam detrudenles, alit|uantis diebus ibidem mancipatus extitit. Poslinodum vero quidain
iniqui Canii>ani, qui liuc

Uomam

advenerant, ad-

iu Laleranis detinuit

sed et reliqui

hortatiabaliis nequioribus ctiin[iiissiinis,

euindem

scilicet

domnus

Sleplianus et Paulus beatissimi

PontiDces,
ejus
liter

eumdem

sanctissimum Sleplianum pro

piis

conversationibus in suo servilio simi-

Gracilem ex i[)sa cuslodia aufcrenles, et quasi eura in monasteriuni deporlantes, dum ad Culosseura adveuisseut, illic ejus oculos eruere et linguara
abstulere.
9.

7.

delinueruut . llxc de Slepljano Anasiasius. Pergit vero de iis dicere, qui secuii suat
:

Uum \ero, inpost ejus electionem, turbinibus adbuc eleclusextitissetidem sanctissimus\ir, quit,

bus,

dum

Porro aliquantis post haec praeterilis dieTuscani et Camiiani hic Roma> aggregati

fuisseut, inilo consilio,

cum

prasfato

Gratioso et

congregati aliquando perversi quidam prae oculis Deum non babenles, nec rnetuentes terribile futu-

fortioribus ejus,

per

quorum

aucloritatera tanta

judicium, submissi a quibusdam pesliferis malorum auctoribus, quibus digna factis relribuit

rum

mala o|ierabantur, Deum non metuentibus perrexerunt cum cuneo inililum Tuscaniae atque Campaniffi priino diluculo in monasterium ad Cellas
novas, ubi Conslantinus anledictus Apostolicae Sedis invasorretrusus erat, eumque exipso ejicientes

Dominus, comprebendeules Tbeodorum episcopum et vicedominum Conslautini (quod dici impium est) eruere oculos et linguam ei crudeliter
amputaruut, sed et Passivi similiter oculos eruere uisi sunt ; et tautam inipietateni in eos monstravere, ut nec ia proprias

monasterio, ejus eruerunt oculos, et caecura iu plalea jacentera reliqueruut . Ila quidem factuin,
perinittente et ulciscente
posteris esset exemi)io, ne

Deo uefarium

scelus, ut

domos

eos deportari per-

unquam sacrosanctam

miserint, ut iUis cura a suis

bominibus exbiberi

deberet

sed ablalis

omnibus eorum rebus atque

Aposlolicam Sedem invaderet iaicus homo, vei quivis alius manu militari se in eam inlruderet. Pergit

familiis,

atque possessionibus,

unum

ex

eis,

TheoClivi

adhuc auctor reliqua boc anno ia eadera cru10.

llis

dorum

scilicet

episcopum, in monasterium
faiiie

delitate transacta uarrare his verbis:

Scauri retrudi feceruut, ubi

et siti

cremans,

itaque gestis peractisque, insurrexere

clamansque aquam,

ita

exbalavit spiritum. Passi-

vum Nam

vero in inonasteriuni S. Silveslri deduxerunt.

el

Conslantinus invasor

A|)ostolicffi Sedis,

dum

quidam dicentes, quod antediclus Waldipertus presconsiliuin byler, Longobardorum genere orlus cum Theodocio duce S[)oietino et aliquanlis Roma,

deductus in medium esset, magna pondera in ejus adbibcntes pedibus, in sella muliebri sedere super

nis iniisset, ad iuterflciendum [^rcefatum Cbristo-

[)borum primicerium,
et civitatera

et alios

Romanos

primates,
genti tra-

equum

feccrunt, el in monasterium, CuUas novas,

est.

Romanam Longobardorum
directus est

coram omnibus deportatus

8.

deudam. Unde

Sabbato vero die diluciilo ante

pra;fati

unamdiem
Ste[ibani

vicedoiuinus

cum multitudine
:

quidam Cbristopborus populi ad eum com-

ordinationis

beati<simi

papa;

prehendendum

ipse vero

hoc agnito, fugit in Ecexiude idem vicedo-

aggregati aliquanli episcoporum et presbyterorura

et cleii in Dasilica Salvatoiis,

ciesiam sancta! Dei Genitricis Virginis Maria;, quae

iterum prccfatus Conest.

vocatur ad Martyres.

Quem

stantinus ad

medium
ita

allatus est, lectisque sauctis-

minusabstraxit, portantem euindem Waidipertura

simis canonibus,
et ante

depositus

Accedens enira
de ejus collo
et

imaginem

ipsius Dei GLuiliicis

eumque

in

teter-

Matirianus subdiaconus,
abstulit,

orariuin
(irojecit,

rimani feccrunt rulrudi cuslodiam, quae vocatur

Ferrata, iu Cellario majore. Et post modicos dies

pedes ejus

compages

ejus abscidit, sicque alio die Doiniiiico antedictus

bcalissiinus Stepbanus cousecrationem suscepit PontiQcatus.

Factaque ab universo [lopulo

Romauo
iii

pceni-

teutiae et coufessionis deiirccalioue

apud divinain
pra;diim[)ia
resliSeilis
ei

clemenliam, per
cti

quam se omues jieccasse

quud

ipsum de eadem custodia ejicientes Waldipertum presbyteruiu, euuu]ue [)rojicieutesiu lerrain,ju.\ta trausendam campi Lateranensis ejus elloderuut oculos, et liuguam ipsius crudeliter ac impie absciderunt, dirigeulcsque illum in xenodocbium Vaierii, ibidem postmodura ex eadem oculorum ellos,

Constautini iuvasoris Apostolicae

sioue vilam Gnivil.

11.

ordinatione, confilentes, pro co

nou

Ilaque in exordio ordinationis suae,

|)raesui Ponliflcalus

quo
as-

terunt
silica;

ila

amboue Leoulio scriniario eadem

ex alta voce in

beati Petri

Ba-

idem sauclissimus
l^il)iuum,

apicem

relccta est con-

sumpsit, direxit iu Francia;

[^arles

ad exiinios viros

fessio.
a

Carolum

et

Carolomannum regesFranco-

Post ba?c vero congregati universi excrcilus

civitatis etTusciicetCani[)aniai,
[)arlis

rum

tt patricios

Romana; Alatrum

pergentes

Campaiiia;, ubi erat Gracilis tribu-

nus, couseutaneus jamdicti Constantini A[)Oslolica3

Sedis iuvasoris, per quein piuriina mala iu
nia3 parte
liler

Campa-

secundicerium et stentem, deprecans atque bortans eorum excelientiampersuasApostolicas lilteras, ut aliquautos episco[)os gnaros, et in omuibus divinis Scripturis atque

Romanos, Sergium antedictum nomenciatorem illo tempore exi-

perpetrata sunt, constringeutesque forcivitatem, ipsura exinde abstuleruut

eamdem

sauctorum canoaum iastitutionibus eruditos ac peritissimos dirigerent, ad facieudum in bac Romana

48

STEPHANI IV ANNUS

1.

CHRISTI 768.

temeritatis

Urbe Conciliiim pro eadem impia novi erroris ac prfesumptione, quam antefatus Constantinus Apostolica; Sedis pervasor ausus est perpetrare.

PIPINVS. PIVS. PRIMVS. AMPLIFICANDAE. ECCLESIAE.VIAM.

APERVIT. ET. EX.\RCnATVM. RAVENNAE. CVM. AMPLISSIMis.

Reliqua desnnt invidia fortasse tyrannorum.

Defunctus Pipinus huinatus

est Lutetise

Pari-

Et properante antedicto Sergio in Francorum regiones, tunc invenit de liac luce migrasse Cln-i

stianissimum Pipinum regem

iter,

ct

coeptum gradiens

perveoit ad ejus

filios

antedictos

Carolum

et

Carolomannum, germanos

fratres, reges
:

Franco-

siorum in Ecclesia sancti Dionysii, ut affixa sepulcro, tempore Caroli Magni, inscriptio docet his verbis PIPINVS REX PATER CAROLI MAGNI. Quod si brCVB elogium satis ipsum nomen tantum Pipini ad ingentem laudem perpetuo consignandam.
,

rum

et

patricios

Romanorum quibus

Apostolicas

litteras tribuens,

dignam
lentia

illi

benigne ab eis snsceptus est, ct impendentes humanitatem, cuncta niest,

hilominus, pro quibus missus

impetravit,
dirigentes

ab eorum excelChristianissimi

ipsi

Eudoxia coronatur et filii imperatoris Quod ad res pertinet Orientis, hoec ex Theophane reddunt Graecorum Annales Anno vicesimo octavo imperii sui Constantinus imp. coronavit Eudoxiamuxorem suam, cum esset
1-4.

Ccesares creantur.

rcges duodecim episcopos ex eisdem Francorum

regionibus, nimis in
divinis Scripturis et sancto-

trigamus, haecque esset tertia conjux, in tribunali

decem

et

novem cubitorum,

kal. Aprilis, filiossuos

rum canonum

cairemoniis doctos ac probatissinios

viros scilicet . Porro adventus

eorum in Urbem non

hoc anno, sed sequenti conligit, veris initio, cum et celebratum Romaj Concilium fuit; agemus ergo de eo suo loco.
12. Pipini regis obitus et laudes.

Audistis
,

Christophorum et Nicephorum, postera die, qua sanctum celebratum est Pascha, Cfesares ordinavit patriarcha Niceta orationem faciente, et imperatoribus chlamydes et Cajsareas galeas imponentibus, pari modo et Nicetae novissimo fratri eorum nobilissimo facfo, superposuit
ex ipsa creatos
,

certum Ciiristianissimus rex Pipinus ex hac

ex
iis,

quae dicta sunt,

et

annum

quo

ei

chlamydem

et

auream coronam,

et

ita

procestri-

vita decessit

serunt, jactantibus imperatoribus hyppatia et

ex quibus

redarguas eos

qui

ante

praescntcm

missa, ct semissa, et emissa, et

numismata nova
Erant
ista

anniun, vel qui post eimi dccessisse, tradunt; de die autem alii, ut Regino, et qui cum sunt sccuti,
tradunt octavo idus Augusti esse
alii

usque ad
siha

magnam

Ecclesiam

mis-

defunctum

'

more niajorum diebus populum.

lajtitige

spargisolita in

octavo vel nono kal. Octobris. lllud autem cer-

15. Quis ista considerans

de

felicitate scelestis-

Magni Pipini filii numerari ccnptos a septimo idus Octobris hoc anno, cum videlicet ipsecoronatus estNoviomi, ctCarolomannus
tum, annos Caroli
fratcr Suessione.

simi principis, pariterque mente recolens tottanta-

suba?grotans ad

Pipinus igitur bene perfunctus bellicis rebus, proximum se parans obitum, ora~ lionis causa invisit sepulcrum S. Martini Turonis,

que ab eo scelera perpetrata, quibus plane a Deo alienus pluribus modis est demonstratus, non subito prudens ad illud recurrat, quod de istiusmodi a Propheta David est dictum Erue me de manu filioruin alienorum, quorum os locutum est vanitatein, et dcxtera eorum dextora iniquitatis quo'
: :

inde reversus Parisios, ad S. Dionysium reddidit Deo spiritum, qui et a tempore, quo a Stephano

ruin

filii

sicut novellae plantationes in juventute

annos regnavit quatuordccim. Ab unctione vero per Bonifacium exhibita ^ numeramt Pipini regni annos quindecim, menses quatuor et dies viginti, licet perperam Ado Viennensis tribuat regni ejus annos deceni et octo. 13. Porro Pipinus cum ob prffistantiam rei mipapa coronatus
est,

temph, promptuaria corum plena erucfantia ex hoc in illud, oves eoruin foetosac, ahundantes in egressibus suis, boves eorum crassE non est ruina inasua, fihceeorum circumornatae ut similitudo
:

neque clamor in dixerunt populum, cujus

ceriae,

plateis

eorum. Beatum

hacc sunt . Ita vulgus ex

humana

litaris,

qua

sa?pe hostes ingenti gloria superavit,

tum ob insitum ejus animo rcligioniscultum, muniBcentiamque, qua cum omnes, tum prsesertim
prosecutus est Ronianam Ecclesiam, inimortalem

felicitate beatitudinem ponderans. Sed quid Videns, quid Dei Consiliarius, et cernens vera Propheta? id quod subjicit Beatus populus,
:

cujus

Dominus Deus
felicesque
alias
-

ejus . Procul abhorrens, ut

filios

beatos

exislimet
:

apud homines laudem et 8eteruam gloriam apud Deum. De iis autem, quae contulit RomancB Ecclesia;, prater alia vetera scriptorum
peperit sibi

quibus idem
mihi,
lilii

Filii

alienorum, de aheni mentiti sunt

et

alieni inveterati sunt,

claudicaverunt

a semitis suis.

Sedquimagis

alieni dicendi,

quam

monumenta, legebatur Ravennae antiqua

tabula,

cujus haec lantum integra servavit injuria tempo-

rum

':

qui per ha^resim a Calholica fide discedunt? de quibus mystice ab eodeni Prophetadictum': o Erraverunt ab utero, locuti sutit falsa . Et qua; se-

quuntur ab eo ibidem expressa

>

certa stigmata haere-

Ann. Francor. a

ticorum.
Pilhaeo edit. Aimoin.
1. I.

in Cliron.

iv. c. 67.

Aimoin.

iv.

c.

62.

in tin.

Marian. Scot.
Papir. Has.

Kecit.

Aunal.

I.

II.

Psal.

cxuii.

Psal. xvii.

'

Psal. xxxvii.

STEPHANI

III

ANNUS

1.

CHRISTI 7G8.

49

Arnio periodi GrffiCO-Roraanx- 6261

/\nno Slephani
.

JP.tx Hispan.
111

papa; 1.

806. Anno 151, inclioato die 25 lanuar., Fer. Conslanlini Copronynii 49 28. Leonis iV 18.
Ilegira;

3.

Jesu Cbristi 768.

et

i.

Stephaims III ordinahtr Pontifex Rom.

1

A num.
pliani

ad

l-i.

Referl Anastasius in Vita Steet

III,

Sergium

Waldipertum presbyteros

cum

Langobardis repente in Urbem Romanam vicesimaoctava die Juliimensis, Indictione sexta, vespcre, in ipso crepnsculo noctis, vigilia beatorum marlyruni Abdon et Sennen , occupasse Pontem Salarium. Addit Anastasius, alio die Domi7j/co,ideoquedie trigesimaprima mensis Jiilii,quai lioc anno Dominicalis fuit, \Yaldipertum presbyterum extraxisse ex monasterio sancti Viti Philippum
presbt/teritm,

Pippinus belhtm Aquitanicum absolvit. Ad num. 12 el seq. Auctor poslerioris Appendicis ad continuationem Fredegarii, res a Pippino rege paulo ante ejus obitum gestas bis verbis accurate refert Cum in Betoricas resideret, mediante Februario omnem excrcitum suum, quem in Bur2.
:

gundiam ad hyemandum
praicepit.

miserat,

ad se venire

Iniloque

consilio

contra

Resmignum
insidias

(seu Remistagniun, Waifarii Aquitanine ducis pa-

truum
parat,

qui fldem anno priore

fefellit)
,

pum eodem
ctum
bat,
esse.

die ad

huncque papam elegisse, sed PLilipsuum monasterium reverti coa-

Alia die, subdit Anastasius,

nempe

die

quinta mensis Augusti, in

quam

feria sexla cade-

Stephanus tertius, qui male in Annalibus Slepbanus IV vocatur, electus est Pontifex Romanus, et Constantinus iuvasor Apostolica? Sedis in

Hermenaldum, Beringarium Cbilderadum et Chunibertum comitem Betorinum, cum reliquis comitibus et leudibus suis ad ipsuni Remistagnum capiendum mitlens, praedictus rex Pippinus cum omni exercitu Francorum iterum ad persequendum Waifarium ire deslinavit. Bertrada regina Aurelianis veniens et inde navali evectione per Lige-

Cellanovas deportatus. Sabbato vero die diluculo (ideoque die sexta mensis Augusti)

monasterium
ante

rem fluvium usque ad Sellus castrum super fluvium ipsius Ligeris pervenit. His itaque gestis,
nuntiatum
ad
tres

est regi

quod

missi sui, quos

dudum
,

unam diem ordinationis prwfati

lectis sacris

Stephani

Amormuni regem Saracenorum

miserit

post

Constantinus

canonibus depositus

est,

sicque alio die Dominico antedictus beatissimus Stephanus consecrationem suscepit PontiQcatus , inquit laudatus Anastasius, ideoque die septima mensis Augnsti, qufe hoc anno cum Dominica concurrebat quod ex diccndis in morte ejus magis
;

annos ad Marsiliam reversi fuissent, lcgationem pnedicti Amormuni regis Saracenorum ad pradiclum regem cum mullis muneribus secum adduxerant.

Quod cum compertum

regi fuisset, missos

suos ad
rent, et

eam

direxit,

qui eos venerabiliter recipe-

confirmabitur. Hallucinatus est itaque

Baronius,

num. 1 tradit, Stephamtm die quinta mensis Augusti PontiQcatum iniisse; eoenim die Constanqui
tinus in

monasterium detrusus, sequentique,

depositus
est,

sexta

nempe Augusti,
nus Scotus
est ,

ut

mox
Julio
in

dixi.

Mariascribit:

usque ad Mettis civitatem ad hyemandum Igitur suprascripti comites, qui ad Remistagnum capiendum missi fuerant, per divinum judicium et fldem regis cum capiunt, el ligatum ad pnsentiam regis cum uxore sua adduxerunt. Quam statim rex Chuniberto ct Chisselario
ducerent.

in

Cbronico ad annumDCCLXvn
feria,

comilibus Betoricae

civitatis i()sum

Remistagnum

Constantinus vi

mense

depositus
el

in patibulo suspendi jussit.

verum tam
Ex
et

in feria

quam

mense

anno

errat.

his intelliginius, recte scripsisse Anasta-

Pncdictus rex Pippinus usque ad Garonnam acccssit. Ibi Wascones, qui ullraGaronnam commorantur, ad ejus prajsentiam
venerunt,
et

sium

cum

eo Martinum

Polonum

ac Luitpranet

sacramenta,

et

obsides pr;rdicto regi

flliis

dum, Constantinum
itnitm
die

per anni spatium

tnensem

donant, ut semper fideles partibus regis ac

suis

Sedem Apostolicam invasam dclinuisse, a nempe quinta mensis Julii anni superioris, quo consecratus est Pontifex, usqucaddiem quintam
mensis Augusti prfesentis anni, quo
dit,
iii

Carolo etCarolomanno omni tempore

Et
aliaj

csse debeant.

ad euu) veniciites, el sc dilioni sua3

mullte quaniplures gcnlesex parle Waif.uii subdiderunt. Rex

monastetra-

rium conjectus. Recte itaque idem Anastasius

ejiiscopatum cessasse
sc.

untim; quia
tes negligit.

duosdies

annum iinum et tnenseni mensem illum cxceden-

vero Pippinus benigniler eos in suam ditionem recepit. Waifarius cuni paucis per sylvam, qu vocatur Edobola, iii pago Petrocorrcco latitaus, liuc
illucque vagatur incertus. Prcefalus rex Pippiuus ad Waifarium capiendum insidias iterum parat. inde

TOMDS

XIII.

51)

STEPHANI

III

ANNTJS

1.

CHRISTI 768.

ad reginam suani ad Selhini veniens (ubi Pasclia

fessoris accessit, ibique

multam eleemosynam tam

euni celebrasse testantur Regiuo aliique), legatio-

Ecclesiis
est.

quam

monasteriis vel pauperibus largitus

nem Saracenorum, quam

et ipsi

Mettis ad

hyemandum

Et auxilium beati Martini petens, ut pro ejus

miserat, ad Sellus castrum ad se venire prjEcepit,

facinoribus Domini misericordiam deprecari dignaretur, inde

Saraceni muncra, quaj

serat,

ibidem pra^senlant.

nis, qui ad ipsum missi usque ad Marsiliam cum niultohonoreadduci preecefiit. Saraceni vero navah evectione per mare redeuut ad propria .
3.

Amormuni transmiUerum rex ipsis Saracehierant, munera dedit, et

promovensse cum
suis Carolo et

praedicta regina Ber-

tradane et

Carolomanno, usque ad Parisiusadmonasterium beah Dionysii martyris veniens, ibique moratus est aliquaudiu. Cernensque quod vita? periculum evadere non potuisset,
filiis

Unwersam Aquilaniamsubigit. Quo conet

siho Pippinus ad
nise

regem,

Abderamen Saracenorum HispaAbderamen vicissim ad Pippinum

veterum
prodit. Cointius

legatos miserit, nullus

hoc anno num. 5, bos legatos ex Arabia Almansorem Saracenorum regem seu califam misisse credidit. Verum anonymus ilie loquitur de Abderamen, de quo Rodericus in Ilist. Arabum, cap. d8, scribit: o Regno in Hispaniis conOrmato Amira-

omnes proceres suos, duces et comites Francorum tam episcopos, quam sacerdotes ad se venire praecepit. Ibiquc una cum consensu Francorum et seu episcoporum, regnum procerum suorum Francorum, quod ipse tenuerat, aquali sorte inter praedictos filios suos Carolum et Carolomannum, dum adhuc ipse viveret, inter eos divisit. Id est, Austrasiorum regnum Carolo seniori filio regem instituit Carolomanno vero juniori filio regnum
,
:

momeni

staluit se vocare .

Chronico ad

annum

DCCLXVirecte tradil:

Quare Sigebertus in Rex Sa-

Burgundia, Provincia, Gothia, Alezasis (id est, AIsaha) et Alamannia tradidit; Aquitaniam, quam
ipse

rex acquisierat, inter eos divisit. His gestis,

est

racenorum Amirmouon, ab Hispania missis legatis, et muneribus datis et acceplis, alleclat gratiam
et

rex Pippinus post paucos dies, ut dolor

ad di-

cendum, ultimum diem

et

vitam simul clausit.

amicitiam Pippini regis

Porro Pippinns,

di-

missis

Saracenorum

legatis,

adversus Waifarium

denuo perrexit:

Prcecelsus rex Pi|tpinus , sub

jungit citatus anonynms,

iterum de Sellus castro

cum

paucis ad persequendum Waifarium eo anno iterum perrexit, et usque Sanctonis mira celeritate

Sepelieruntque eum praedicti reges Carolus et Caroloniannus fllii ipsius regis, in monasterio S. Dionysii martyris, ut ipse voluit, cum magno honore regnavitqne annis vigintiiiuinque. Austrasiorum nomine auonymus intehigit, non solum Austra:

siam, sed

et

Neustrasiam, Thuringiam

et Bajoa-

primus

cum

paucis venit.

Cum

hoc Waitarius auilla

riam. a VIII kalendas Oclobris diem obiit anno

disset, solito

more

terga vertit. RexPippinus in qua-

aetahsLiv, inquit annahsta Fuldensis, cui quoad

tuor partes comites suos Scaritos (vox

htares, indeque

barbara

annum
tom.
II

aetatis

sufJragatur annalista a Lambecio

,

a Scara deducta, significatque aciem aut cojtias mi-

Biblioth. editus

et

quoad diem

morhs

Escadron, nostro tempore usurpata profluxit, ut notat Ducangius in suo Glossario), et leuilos suos ad pcrquirenduni Waifarium transmisit. Dum haec agerentur, ut asserunt, consilium regis factum, Waifarius princeps Aquiista gallica,
taniffi

vox

suflragantur Nazarianus,

Laureshamensis, Berhalii

niauus, Metensiset plerique

veteres annalistffi.

a suis interfectus est. Prafatus rex Pippinus

jam

tota

tes ditioni

Aquitania acquisita, onines ad eum venieusua, sicut anti^iuitus fuerat, se faciunt.

ubifier-

Cum magno triumpho ct victoria Sanctonis,

Irada regina residebat, venit .

Quare non nisi errore librariorum, aut saltem scriptorum ipsorum apud annalistam Petavianum et Marianum Scotum, habetur, Pippinum vifam clausisse IX kalend. Octob., apud annalistam Loiselianum, VII kalend. Octob., ac denique apud Reginonem Vlllidus Aitg.Viegno prsefuitannosxxvi, non XXV, ut quispiam sciolus in anonymum lau-

Diem

necis Waifarii

datum
a

inseruit, recteque annalista Metensis ait

notarunt duo brevissima Chronica,

terii

nempe monas-

Rexit

populum Francorum

post

decessum

patris

sanch Galh a Baluziolib. \ Miscell. editum, et San-Dionysianum. In isto legitur: dcclxvhi, Waifarius interfeclus est IV non. .lunii. Verba prioris stahm recitabo. Bellum quod contra Waifarium

sui

ctus

Caroh annis xxvi, ab anno vero, quo rex eleest, regnum administravit aunos xvi; in Egin-

ducem Aquitaniae Pippinus suscepit, per continuos IX a7mos gestum esse, jam diximus ex Eginhardo in Vita Caroli M. Unde nou dubium, quin primus ejus annus cum anno Chrish dcclx copulari debeat.
4. Moritur Pippimis. Dum autem SanctonisB, ut auctor praidicta; ii Appendicis persequitur, prsfatus rex venisset, et causasprosalute
patriffi

Iiardo enim, ubi dicitur e vita discessisse, cum per aimos XV, aut eo amplius solus imperaret Fraficis, librarius unitatem oinisit. Reliquit Pippinus duos filios mares Carolum etCaroIomannum, et unicam filiam nomine Gisilam, de qua infra. Agebat tunc annum ajtatis Carolus xxvi Carolomanni vero aDtahs annus incertus. In Annalibus quidem Petavianis dicitur natus anno dccli, sed ha;c est inter,

et

uhlitate

Francorum

tractaret,

quadam

febre vexatus sgrotare crepil, comites suos ac judices ibidem coujhtuit. Inde per Peclavis usque ad

Turonis urbem ad monasterium beah Marhni con-

polatio cnm in Annal. Masciacensibus ex eodem autographo descriptis, ut ex ulrorumque inter se collahonibus deprehendimus, Carolomanni annus natalis non memoretur. Quare perperam Cointius tratlit, Carolum hoc anno uatum fuisse annos xxii, Carolomannum vero annos xviii, cum utriusque
;

STEPHANI
principis

III

ANXUS
desit,

1.

CIIRISTI 7G8.

51

natalc in Annal.

Masciacensibus
teniporis

Octobris.

Domnus

quod utrumciue progressu

Petaviano additum fuit. 5. Laudatur Pippimis.

exemplari

elevati sunt in

Oclobris in

vero Carolus et Carolomannus regnum. EtdomnusCaroIus VIII id. Carolomannus in Novioma civitate
,

Jure merito Pippiad

Suessionis civitate similitcr.

dictiis

Et celcbravit

prae-

nus in

variis Stcphani

II litteris

eum
David

datis di;

gloriosus

domnus Carokre
VIII
id.,

rex Natalcm Do-

citur,

novus Moyses,

pra;ful!j;idus

quem-

rnini

in villa, quje dicitur Aquis, et Pasclia iu

. Seil loco

Ro-

aduiodum eniniliiab oppressionibus ;dlo|iiiyiorum populum Dei liberaverunt, ita quoque ct ille suo
certamine Ecclesiam Dei
et

domacivitate

legcndum VII id.

Idem dcnique

tradil

auctnr Chronici monasterii

publicati, licet in die morlis

ejus afflictum popu-

sancti Galli a Baluzio

lum ab bostium impugnatione eruere studuit . Ab eodem passim nuncupatur, forlis, victor,
Cbristianissimus, post
Ecclesije . Et

Pippini erret, et ahqui

scri[>ti sint. IIa;c

numeri
:

in eo

ejns vcrba

Dr.ci.xviii.

mendose deHoc anno

IV uon.
Et

Deum

liberator et defensor

Weferius interficitur
Jan. (sed \e.g;mA\im,

in uocto die

fcria,

denique a Paulo papa vocatur, prae cunctis regibus Christianissimus, Orthodoxus reguui, et regum sublimissimus. Protexit eniniRo-

IV non. Jun.,

ut liquetexChroretuli).

nicoSan-Dionysiano, cujus verba su|ira

in i[)SO

anno domnus rex

Pi[)[>iiius transiit VIII id.

manos

Pontifices a Grajcis et Longobardis injuste

vcxalos, sese fortissimum sacrarum iuiaginuiu de-

Octobrls in nocte diesabbato. Et in scquenledie vi idus Octobris (legendnm, 17/ idus Octobris, ul ipsa-

fensorem adversus Constantinum Copronymum im[)eratorem exhibuit, ditiones Saracenis erejitas

Christianac religioni reddidit, iisque virtutibus intlaruit, quae

nomen
et

ejus ad aeternam

memoriam

propagarunt.
6.

met verba ostendunt) sic domni reges Carolus et Carolomannus benedictionem regalem acceperunt domnus rex Carolus in Noviomaco civitate, et Carolomannus in Suessionis civitate in sede patris sni . MonachusEgoIismensisin VitaCaroIiM. idem
diserte scribit.
7.

Carolus

succedunt.

Licet

Carolomannus Pippino patri autem in auctore posferioris

Appendicis ad continuationem Fredegarii legatur, ut mox vidimus, Caroliim et Carolomannum, 7nense

Septembri, die Dominico,

creat.

Ad num.

Coiistantinus imp. e

filiis

suis dtios Ccesares

14

et seq.

Baronius refert co-

XIV kalendas

Octobris,

reges unctos esse, Cointius taineii hoc anno n. 32

recte existimavit, verba illaab alitiuo interpolatore

ronationem Eudocioi terti;c conjugis Constantini imp. et inaugurationem ejus fllioruin ex versione Theophanis ab Anastasio facta; sed cum hic Indi,

ctionem vu a Theophane memoratam prpetermiserit,

inserta fuisse

cum

anonyinus

ille

nuUibi dies ex-

primat, eumiiue, quo Pippinusobiit, prffitermittat. Ideoque ccnset vir doctissimus, banc utriusque
regis inunctionem melius annalistas Petavianum, Loiscliaiuim, Tilianum, auctorem Chronici SanDionysiani et Reginonem consignasse VII id. Octobris, id est, die xv posl Pippini mortem, qute Dominicalis fuit et sancti Dionysii inartyrismemoriae sacra. His adde annalistam Bertinianum, qui scribit dePippino: Adsanctum Dionysium usque

Baronium in errorem impulit, effecitque ut rem annosequenti gestam cum currenti copularit.
Theophani sutfragatur Nicephorus in Breviario, qui dissimilia ab illo non scribit Indictione vii,
:

inquit,

mense Aprili, Sabbato sancto, Constantinus Eudociam conjugem Augustam coronat. Postera
Chn5to[)horum et NicephoNicetam vero nobilis^imum creat. Cumque, ut imperatorum mos est, in Ecclesiam
duos e
liberis suis

die,

rum

Caesares.

[)rocederent, ingenti in |)Opulum largitione facta,

pervenitj ibique

diem obiens,

finivit VIII

kalendas

pecuniam a palatio ad Ecclesiam usque sparseruDt

52

STEPHANI IV ANNUS

2.

CHRISTI 769.

STEPHANI

IV

ANNUS

2.

CHRISTI

769.

judicatitr, instauralur disciplina, cultus

quo psetido-papa SS. imagintim provehitur. Se(|uitur anuus Redemptoris Indictione septingentesimus undeseptuagesimus septima, quo celebratum est Ronia> Concilium a Stephano papa, cui inter alios interfueruiit duod^cim episcopi selestissimi, e Galliis accersiti (ut vidimus) anno superiori , et alii plures Tuscice Campaniajque et aliarum Ilaliffi regionum epi1.

Concitium

Romanum,

in

dere, ettalem iniqua; novitatis errorera perpetrare.

Ita

coram omnibus

professus est, vini se iu populo

brachium populi fuisse electum, atque coactum in Lateranense patriarchium deductum propter gravamina et [n\TJudicia illa,
pertulisse, atque per

quae Roniano [lopulo ingessisset

domnus Paulus
extensis in

papa. Et corruens in terram

manibus

pavimento,
iiiaris

se

reum

ac snper

numerum

arenae

[leccasse deflebat,

petens misericordiae ve-

scopi.

Porro

tanti

ceiebrandi

Concilii

ea causa
corrige-

niani

ab

eodem

sacerdotah

consequi Concilio.

magni momenti retur impudens

tifice

pra;cessit,

nimirum ut

Queni
3.

e terra elevare facientes, ipso die

nuliam de

factuni a Constantino pseudopon,

eo protulere sententiam.

perpetratum

cum

ille

invasor ApostoliccC
iu

Sedis ex laico

uno ferme momento, tanquam

interrogantes de
niliil

Aha vcro die denuo afferentes euni, atque eadem impia novitate, respondit,
fecisse, dicens
:

scena, prodiit factus Pontifex.

sancta Synodus una
Apostolica; invasorem

Damnavit itaque

novi se

Quia

et

Sergius ar-

cum
;

auctore

eumdem

Sedis

chiepiscopus Ravennatium, laicus existens, effectus

est.

et

ne in posterum

talia

quis
fuedefi-

praBsumeret, canoue sancito probibuit.

cus

Et Stephanus Neapolitana; civitatis, et ipse lairepente episcopus consecratus est. Dum vero

De his etiam
rant ordinati, in

qui ab eodem Constantino eadem Synodo actum atque

,

talia ipse

Constantinus [irosequeretur

illico irati

zclo Ecclesiasticce traditionis uuiversi sacerdotes,

alapis ejus

nitum

est,

ne ullatenus in eo ordine minislrarent.

vero quajcumque adversus sacras

cervicem caedere facientes,

eum

extra

Ad poslremum

eamdem

Ecclesiani ejecerunt . Ita [ilane tanta iu-

imagiues Constantinopoli decreta fuissent, statuit

sancta Syuodus esse jienitus
irrita.

Porro Synodi

solens fuit adhibeuda severitas, ne ad tantum [latrandum scelus quis audax rursus auderet irrum[lore,

hujus

licet

Acta non extent

et

tamen loco i[)Sorum

sicque nullus [lenitus pateret aditus audacistemerilati.

in

suppetunt, qua; apud Anastasium Bibliothecarium

sima;

Sed quae

prfeter ha;c in sancta

sunt scripta,

quae iu Epistolis Hadriani papae le-

Synodo

eadem
:

guntur.
2.

ctore sic accipe

Pervenientibus (inquitAnastasius) in hanc

Aprilis

actionum
rat,

gestis,

eodem auTunc combustis omnibus ejus simul et Concilium illud, quod

gesta sint causa, ab

Romanam Urbem mense

Indictione sep-

tima, duodecim Gallicanis e[iiscopis

tissimis a Caroio rege electis
:

omnium

doc-

protinus antedictus

Ste[)hanus sanctissimus pa[)a aggregans diversos

episco[iOs TuscitC atque Cam[)anice, et aliquos alios

editum fuecombussere in inedio presbyterii i|)sius Ecclesia;. Hic mouendus lector, apud Marianum Scotum perperam exvitiosotextu legi ipsos sacerdotes, ac eUam Constantinum tunc fuisse combuslos
in scriptis de ejus quasi conflrmatione
:

ishus
gatis,
toris

Italise

provincite.

Quibus omnibus congreest

quod falsissimum
audi
:

est, ut

ex

eodem

Anastasii textu

CoMcihum peractuni
Et
[)rfflsidente

in

Basilica Salva-

error ipse convincitur. Sed qua; ha;c secuta sunt,

Domini
[)a[ia,

uostri Jesu Christi, juxta

Lateranense
Ste-

palatium.

eodem beatissimo

4.

Hoc

facto

projiciens se in terram sanchs-

phano

considentibus etiam pariter

cum

eo

iisdem onuiibus episcopis, deductus est Constantinus ApostolicsB Sedis invasor, jam exciecatus
oculis. Et subtiliter exquisitus esl,
psissct A[ioslolicani

simus Stephauus papa cum universis sacerdotibus etpopuIoRuuiauO; clamautesque Kyrieeleison,cum

ingenti fletu peccasse se omnes confessi sunt, pro 00 ([uod de mauibus ipsius Constantini communio-

cur [)rgesumoxistcns iuva-

Sedom

laicus

uem

sustepissent

sicque ex hoc

omnibus

iudicta

STEPHANI IV ANNUS
est pociiitcnlia.

2.

CHRISTI 769.

53
,

Tunc allatis sacratissimis canonibus,

,

dictionis

sacramentum

ritus

illos

soleinnes adhi,

eisque li{|uido perscrutatis

al)

prolata est sentcntia

beri solitos in reconciliatione schismatici

relici.

vel hae-

sub anatbcmatis iiiterdicto, ne ullus un^niani pr;esumat laicorum, neque ex aiio ordine nisi pcr distinctos gradus
sacerdotali Concilio
,

eodem

Pergit

autcm Anastasius

7. Post ha;c vcro oinnia promulgata, continuo et diversa sanctorum Patrum testimonia de

asccndens, diaconus, vel prcsbytcr cardinalis

ctus
fiierit,

fa-

sacris

imaginibus Domini nostri Jesu

Christi, san-

ad sacri Pontilicatus lionorem possit pro-

ctieque ct gloriosLC ejus (Jcnitricis seinper Virginis

moveriD.Sic igitur eo statuto canone, omnis invasoribus sanctoi AposloIic;e Scdis occlusus est aditus,
veluti alto interjccto parietc,

Maria) Domina! nostra;, et

quo profanum

esset a

beatorum Apostolorum, oinniunKjue sanctorum prophctarum, marlyrum, seu confessoruin in idein sunt allata Concilium, et
subtilius

sacro divisum. Qu;c vero

liis

addidcrunt Patrcs de

multum

perindagantcs, statuere,

magno

rebus ab eodcm Coiistantino pseudopontitice gcstis, sic accipe ex codein Anastasio auctore
:

honoris affeclu ab omnibus Christianis ipsas cssc venerandas imagines, sicuti ab omnibus prajdeccssoribiis liujus Apostolicai Scdis, et cunctis vene-

5.

Sed

et alia

plura,

inciuit, (jua;

dc eo canoConcilio sta-

nica indigebant corrcclione, in

byteris el diaconibus, quos

eodem

luerunt cincndanda. De episcopis vero atque presii)sc

Constautinus consive diaconibus

usque hactenus de earum hoobservantia eUcctum, et cunctis ad memoriam coinpunctionis est traditum condemnantes
rabilibus Patribus
noris
:

secraverat, ita in

eodcm

Concilio proniulgatum est:

,

ct

anathematizantes execrabilem illam Synodum,

partibus nuper facta est pro dissacris
ipsis

Ut qui episcopi ex presbyteris

ab

qiiae in Graecia)

eo ordinati fueraiit, in pristinum boiioris sui gra-

perdendis
qna; ad
gestis

imaginibus)). Ha;c de
,

bis,

duin rcvertereiitur;

et si

i)lacabile

fuisset

oiiiiii

culluin sacrarum iniaginum

populo

civitatis suae,
,

denuo
et

facto dccreto electionis

Anastasius habet. Sed

iii

non

Syuodo ignorandum,
in

more
papa

solito

cum
:

clcro

plebc ad Apostolicam

reperiri

tractatione illa Hadriani papa; ad Caro-

venissent

Sedem

ab eodcm sanclissimo Stepbaiio

susciperent
ct

lum

Magiiuiii dc imaginibus fragmenta

benedictionis
illi

consecratiouem.

Iiujus Concihi de his, quee spectant ad

Presbytcri vero

diacones ab eodeiii Constan-

cultuin
viinus
:

imaginum

qua; hic
,

tibi

quiedam sanclarum reddcnda puta:

quo existebant, liabitum reverterentur. Et poslmodum si qui eorum placibiles extitissent, antefatus beatissitino consecrati simili niodOj in illum, in

quo ait Pnesens Concilium sub Stephano ex sacerdotibus partium (ut ait ') Franci;c atquc llalia), in bocque probaatquc primuni illud

mus

Pontitex presbyleros cos

aut diaconcs conse,

craret (coiiciliaret). Statuentes

ut hi

qui ex

eis

tum Ne

cultuin saiictariim iniaginum)). Et infcrius

ahqiiis propter adoralionem, quie a pra;deces-

consecrandi (conciliandi) essent,

potiorein

nequaquam ad
impius novitatis

soribus nostris sanctissimis

gafa est,

pra^sulibus
sciat

promultalem

bonorem ascenderent, necad PontiOcatus

,

oblatrarc pra3suniat,
,

ipsos

promoverentur culinen
6. Ipse

ne

talis

adorationein docuisse
S.

qualem pra;dccessor nosfer

iii

error in Ecclesia pulliilaret.

Gregorius doctor papa

provinci;r!

siia Epistola,

vero aiitcfalus beatissimus Stephanus

oiiini

pricfato Concilio doinini Stcphani papa;

quain in Herulphus
protulit,

papa coram

sacerdotali collegio clara voce

episcopus

Calliurum

civitalis

clamavit, dicens, nullo

tus declinare in

modo se mittere, aut penieorumdem presbyterorum et dia-

ubi inter ca^lera

Secundinum servum
:

Dci iiiclusuni

Gallite docuit, dicens

Scimus,

etc. t

Qu;c sequun-

conorum
sunt, ita

consecratioiicm. De laicis vero, qui ab

tur recitata suo

loco Epistola; Grcgorii papa; ad

capite sic
:

eodein Constantino prcsbytcri et diaconi consccrati

cunctis

promulgatum est, ut in religioso habitu diebus eorum vitte, sivc in propriis domisentenliis,
illico

Sccundinum. Sc^iucnti vero 8. Hoc lestimonium

delicet), qiio

Ambrosii viineminit dc cultu Apostolorum per

(sancti
et cognito

bus, vel ubi luissent, pcrmanere dcberent, IIujus-

visum ostenso
ctissimo
natis

ex pictura, a Sergio san-

modi vero promuigalis

illi,(iui

episcopi

ab eodeiii Conslantino ordinatisunt, reverPontilicis senteiitiam in prielecti

quondam archiepiscopo Ecclesiae Ravenper Joanncm diaconum suuni in pra;fato

mei pro sacrarum imaginum veneratione Rursus ideni Iladrianus in eadem Iia;c dc eademsubStcphanopapaSynodo
in

tentcs jiixta ejusdcin

Concilio sancta; rccordationis doniini Stephani praedecessoris

stino honoris
ciiiii

gradu,

denuo a clero

el plebe

solito decrcto

ad Sedein Apostolicam propeus^iuc

oblatum
habet

cst, etc.

raiites,
ciliati)

ab eodem sanctissimo papa coiisccrati (consunt. Nain presbyteri et diacones

illi

scriptione
:

Pra;decessor noster sancfa; recordationis

ad

mortcm

ipsius Pontilicis sic reinancntcs,

nun-

dominus Steplumus qnondam sanctissimus papa

i|uain

sunt ab eo consecrati
in

(conciliati). Ita enini

,

supradicto Concilio pnesidens, inter plurima veridica tcstimoiiia per semcfipsuni asserens, docuit
ita
:

in eodein

Concilio statutum est

ut oinina, quic sacrainenlis

idcm Constantinus
cruni baptisma
tic

Ecclcsiasticis

Sed

iiec illud

est

ac divino cullu cgit, itcrari dcbuissent, prajter sa-

lione

fidclium

de partibus
(in

pra;tereundum, (luod relaOrienfis advenien(luibus licct Evangeliuin

iii

sanctuin cbrisnia

At quod ad

lium sa;pe cognovimus

sileat,

episcopos spectat, ne eos existimcs iterum conseciatos,scd accepisse dunlaxat, inore luajorum, bencdictionis

tamen nequaquam

omnibus
c. li. Act. vi.

incredibile

mysterium, ijuod auctor nomiiiat bene-

'

Hadr. pap. dc imaginit). ad Carol.

54
fidei
lista

STEPHANI IV ANNUS
meriturn, et hoc affirmante de ipso EvangeMulta quidem et alia signa fecit Jesus, qua?
:

2.

CHRISTI 769.

Quam Synodicam

in

latino

interprelalam

'

eloquio praedecessor noster sanctissimus

domnus

non sunt

scripta

in libro hoc)

deuique ferlur ab
,

asserentibus

quod Redeniptor humani generis , appropinquante die Passionis, cuidam regi Edessae
corporaliter illum cernere, et

civitatis, desideranti

ut persecutiones Judffiorum fugeret, ad illum convocare, ut auditas

miraculorum opiniones
illi

et

sani,

tatum curationes
respondisset
:

Quod

si

cernere cupis, eu

tibi

populo suo impertiret speciem meam corporaliter vultus mei speciem transet
,

Stephanus papa in suo Concilio, quod ipse pro sacris imaginibus et una cum diversis episcopis ex partibus Franciae seu Italiae fecit, suscipientes ac relegentes statuerunt tam de diversis Francorum Patrum testimoniis, quam de Symbolo fidei, ubi fati sunt, dicenles:Qui alium terminum fidei, sive Symbolum aut doctrinam habet, prieter quod traditum est a sanctis magnis et universalibus sex
Synodis, et conflrmatum est ab his sanctis Patribus, qui in eis convenerunt, et non adorant iniagi-

formatam iu
tui

linteo dirigo

per

quam

et desiderii

fervorem refrigeres,

et
fieri

impossibile

nequaquam

quod de me audisti, postquam existimes

;

nem

autem complevero ea quae de me scripta sunt, dirjgam tibi unum de discipulis meis, qui tibi et populo tuo sanitates impertiat, et ad sublimitatem fidei vos perducal, elc. Eamdem de Abagaro mentionem habitam esse eliam in eadem Synodo
ex
litteris

sive figuram Domini nostri Jesu Christi, neque humanationem ejus confitentur, sic nt qui descendit et incarnatus est propter genus hunianum talem impium anathematizamus etahenuni extraneumque deputamus Catholicaj et Apostolicae
:

Ecclesiae, etc.

Pontifice rebus gestis,

Hactenus de Synodi sub Stephano quas invenire potuimus.

hi:cc

Theodori

patriarchae

ad

Romanum

Pontificem,

idem

inferius tradit.

Hierosolymorum Ex

Sed quie de ipsius pronnilgatione post

sunt subsecuta, Anastasius pergit
tl. Explelis vero
ita

omnia
:

describere

qua

mter alia docet 9. Restat mihi fempus tractandi de Abagaro Edesseno, et alia aut similia sanctorum Palrum, quae et vos melius cognoscitis. Persevera, sanclissime frafer, persevera in eadem bona fide, corroboratus super petram fidei, sicut Deiloqua vox affata Tu es Petrus, et super est Apostolum Petrum hauc petram aedificabo Ecclesiam meam, et portaj inferi non praevalebunt adversus eam. Vere non pra;valebunt ei in saeculum saecuU. Cognitum facimus tibi sanctissimo domino, quod ego humilis Theodorus patriarcha Hierosolymorum et hi qui nobiscum sunt, Cosmas {)atriarcha Alexaudria; et Theodorus patriarcha Antiochiae idipsum intelligimus et credimus, sicut et vestrae sanctitati patet.Istain hac Synodo recitata sunt testimonia trium patriarcharum Orientis litteris Theodori subscriptorum, quaenam esset eorum recta fides et receptus antiquitus traditus cultus sanctarum imaginum. -10. Porro Epistola Theodori et collegarum patriarcharum Synodalis fuit, sed non ad hunc Stephanum papam scripta, sed (ut dictum est) ad praedecessorem ejus Paulum papam, de quo ila ideni Iste Theodorus patriarcha Pontifex Hadrianus Hierosolymorum cum cffiteris pracipuis patriarchis, videlicet Cosma Alexandriae, et Theodoro alio
hffic recitata
:
'

omnibus quae in eodem Concilio promulganda erant, tunc idem beatissi-

mus

Pontifex aggregansuniversos sacerdotes atque

clerum

et cuuctum populum , profecti sunt ad beatum Petrum principem Apostolorum cum hym-

nis et canticis spiritualibus, nudis pedibus incedentes. Illicque in scriniarius

Concilio,
,

ambonem

ascendens Leontius

cuncta que in eodem peracta sunt

extensa voce legit populo. Sed et tres

episcopi, id est, Gregorius Silvae candida;, Eustrasius Albani, et

prffifatae

Theodosius Tiburtinus, in

eumdem
prajsu-

Ecclesiae

ambonem

ascendentes, anathesi

matis obligationem protulere,

quisquam

matquoquo tempore nibus, quae in eodem

transgredi quipiiiam de
Concilio statuta sunt .

om-

Haec sunt qute ad dictum Concilium Romae sub Stephano papa habitum spectare videri possunt. Ex quo dura audis quae pro sanctis imaginibus statuta sunt adversus Pseudo-Synodum Constautinopolitanam, plane intelligere potes quid de iisdem in Concilio Gallicano haud pridem sit decretum siquidem huic Synodo (ut dictum est)
;

duodecim

Gallicani -episcopi

delecti
,

ex

omnibus
illis,
,

doctrina insignes

interfuere
in

consentientes
Gallia

qui haud contraria quae

statuissent

Antiochiac,

dudum

praedecessori nostro sanctae repapae miserunt proSynodicam, in qua et de

cordationis

quondam Paulo
rectae fidei

absque prajvaricationis nota, et suorumcontemptu existimari sensisse atque confirmasse sententia potest, cum nihil diversum ab his traditum inveniatur. Cum vero quce Gallicanae Ecclesia; de sa,

priam eorum
ter

sacratissimis imaginibus subtili narratione, quali-

una cum nostra

fide Catholica et Apostolica

universali
tales

Romana
in

Ecclesia, ipsi vel ciBleri Orienet

Orthodoxiae episcopi

Christiauus populus

sentiunt, et

earumdem sanctarum imaginum

intimandum.

veneratione sincero mentis aflectu ferventes in fide

existunt, studuerunt

crarum imaginum cultu esset assertio, eadem per duodecim hos episcopos Romae coram plena Synodo innotuerit, et una cognita omnium esse senteutia, non defuit idem Stephanus papa suis litteris significare Constantino Copronymo imp. ea, qua; pro sacrarum imaginum cultu Romae statuta essent et admonere eum ut ab erroi'e desisteret. Testatur id
;

(luidem Hadrianus ejus successor in Epistola sua

recilata in Actione

secunda Nicaeni Concilii poste-

'

Joan. XX.

Malth. xvi.

rioris.

STEPHANI IV ANNUS
42. Ecclesice Ravennatis
turbcB.

2.

CHRISTI 769.

55

Rursum
et illud

clesiffi,

qui nullo sacerdotali fungebatur bonore,

vero sive in

lioc Concilio,

sive

seorsum,

profectus est

Ariminum ad
Et

Maiirilium

ducem

Ari-

ab eoden) Pontiflce stalutum reperitur apud ennidem Biblioliiecarium Ut oinni Dominico die a
:

minensem.

congregans

inde

nefandissimus
Desiderii
et ingressus est

Mauritius exercitum una

cum

consilio

septem

eiiiscopis cardinalibus

bebdomadariis, qui

in Ecclesia Salvatoris observant,

missarum solemnia

super allare beati Petri celebrarcntur, et Gloria in excelsis Deo diceretur. Ha?c ibi. Hicque prima

Longobardorum regis properavil, Ravennam, et bracliio forti elcgit ipsum MicbaeIem,etin episco|iium Ravennatis Ecclesite introduxit; et Leonem arcbidiaconum, qui eleclus erat
ordinem, Ariminum deportancustodia manciiiatum idem Mauritius detineri fecit. Tunc direxit quantocius praedictus Michael una cum Mauritio et judicibus Ravennatium ad prffifatum beatissimum Slephain arcbiepiscopatus
tes
,

menlio de septem episcopis cardinalibusreperilur, illis scilicet, qui proximos Urbi babentcs episcopatus, assisterent Pontifici, eidem sanctae Romante Ecclesia; auuexi cardini, de quibus inferius sape dicendum. Quod vero ad Sergium arcbiepiscopum Ravennateni perlinet,
prosiliisse ad
jiapa citavit
slolicaj
:

ibidem arcta

num

Ponliflcem, promittentes

ei

copiosa munera,

quem

in sui excusalioneni ex laico

ut ipsum Micbaelem archiepiscopum consecrare

deberet.
44. a Ipse vero beatissimus praesul per nullius

episcopatum, Constantinus pseudoita

quidem

ejus causa iu judicio Apo:

Sedis diu tractala esl

accusatus

nimirum

(juod

cum uxorem

baberet, arcbiepiscoi)atum Ra-

vennalis Ecclesiae ausus esset invadere. Hujus rei

gralia a Paulo Pontiflce

cum

jussus fuisset

Roniam

donatlonis promissionem inclinatus est eumdem Micbaelem consecrare, asserens nulla ratione hoc fleri posse, dum in sacerdolii honore minime ipse pra>dictus cxisteret Michael. Qui idem Stejibanus
Pontifex pluribusvicibus obteslationis et praedicationis litteras atque missos direxit, ut idem Micliael

venire et causam dicere, ibi mansit usque ad obi-

sub Stepliano usque in proesenlem anuum, quo ex bac vita decedente, ad divinum examen delatus est. Sed sunt qui tradant liunc a suis adversariis fuisse calumniis exagitatum, et in boc Romauo Concilio absolutum, innocenipsius Pauli et

tum

modo
luit,

sed nuUo ab injusto proposito recederet Apostolicis admonitionibus acquiescere vo:

dansque

iilurinia

niunera Desiderio Longoornatus ipsius Eccle-

bardoruin
siae

regi, et cymilia, et

temque probalum, in suam Ecclesiam restitutum, et .'sancto flne vilae terminum clausisse octavo kal.
Septembris.
Ita

cum

aliis

speciebus, brachio forti per unius

,

anni curriculum

et

eo amidius ipsius Ecclesiae

ex antiquioribus ejus Ecclesla;

in

numentis
S. Nicolai

'

Rubeus

lucem

prodidit

moeumque

ejiiscopium invasum detinuit, denudans atque in

Myrensis episcopi fuisse sludiosissimum,

quem

et

consuevisse praj caeteris frequentare presciret tres

licet

pauperlatem eum redigens. Sed dum nullo modo firmissimam meutis constantiam ipsius sanctissimi Ponliflcis flectere

maguam

cibus atque votis, quo ab oppressione calumnian-

potuissent nequissimi consentanei ipsius Michaelis

tium eriperetur, ulpote qui ipsum implorantes, absenlem

praisentem.

aulicos
oi^e

dum
et

missi excellentissimi Caroli regis

Francorum

seusisse

patricii

Romanorum

pncsentialiter adessent,

13. Quomodo veroacciderit,utcadem Ecclesia Ravennas gravius lurbarelur, jani diccndum erit. Accidit namque, utcumab bac celebrata hoc anno Synodo Romae mense Aprilis, elapsis mensibus aliquot, idem SergiusRavennasei)iscopus morerelur, et Longobardorum poteutia Micbael ejusdem Ecclesix' scriniarius intruderetur ad eum dimovendum eidem Ponlifici Stepbano fuerit plurimum laboranduin boc et sequenti anno; ani|ilius enim anni circulo idem intrusus, fultus praisidio Loiigobardorum, sedit, adeo ul Francorum regum legati
:

idem beatissimus prasul tam suos missos denuo, quam prajdiclos Francorum regum missos, statim insuromnes Ravennianos admonendo rexere super ipsum Michaeleni et eum cum oj)dirigens
:

probrio

de

ijiso

ejjiscopio

projecerunt

quem
Ra-

vinctum buc
vennatis

Romam

diiigentes, elegere sa?pe faijisius

tum Leonem archidiaconum

in archiei^iscopatus

Ecclesiae
et

honorem,

ab eodem

sanclissimo papa Steiihano ordiiiatus et consecratus est. Hactenus de Ravennatibus turbis, quaj

hoc auno
mitur.
nales
43.

ccejita},

in

sequentem

suiit proj^agata;.

adbibeiidi fuerint ab ipso Pontillce, ut expelli j)0Ssel iutrusus, et legitiiuus arcbiepiscopus consecrari

rebellis compriHunaldus Aquitanice liabent Fraiicorum AnHoc itcni anno Carolum el Caroloniannum Francorum reges

dux

Leo arcbidiaconus legitime eieclus ab eis. Porro cuncta ba?c quomodo se babuerint, ab auclore ejusdem temporis scriiila, ab Anaslasio vero descripla sic accipe

rebellanteni
luin cepisse
teiiliani

'.

Hunaldum Aquitania) ducem superaEuindemque jiost bieiinium, pocniibi

sinuilantem, dimissum Pioiuam, quasi

His vero peraclis Synodalibus gestis, coiitigit

teiuporis de
liac

post aliquanluin

vila

migrasse
:

perseveraturum ; sed non diu j)OSt fugam arridefecisse ad Longojiuisse, deserlorem factuiu bardos, ubi non diu j)Osl lapidibus obrutuin male
,

Sergium arcliiepiscopum
et

civitatis

Ravennatium

periisse, affirinant

*.

continuo surgens Micbael scriniarius ipsius EcBub.

1 Chro. velus a Fithoeo edilutn Cbron. an. 771.

in

Chron. an. 771.

'

Sigeb. in

'

hisl.

Raven.

v.

m
De rebus Orientalibus

STEPHANI
iiibil

ANNUS

2.

CHRISTI 769.
Nicetam patriarcham
lioc

praeterea Graeco-

facta per

anno decimo

rum

Annales reddunt, nisi sponsalia Irenes cum Leone filio Constantini inip. ejusdemque corouatio

sexto kalendas Januarii.

Aiino periodi Graeco-Romans

6262. Anno

jEra Hispan.
111

807. Anno

Hegirffi

152, inchoato die 14 Januar., Fer. ".

Jesu

Clirisli

709.

Slepbani

papfe 2.

Constanlini Copronymi

50 et 29. Leonis IV 19.

papcB. A num.

1.

Synodus Romana
\

in causa Constantini anti-

impediebatur) colloquio tantummodo

cum

eo ba-

ad

12.

Meme

Aprili, Indictione

bito in loco, qui Duasdives vocatur, fratre in re-

septima, Roniffi iiabita Synodus, in qua correcta quaj a Constantino pseudo-pontifice facta fuerant, et sa-

gnum suum

remeante, ipse in Engolismam civilaproficiscitur

,
:

crarum imaginum

cullus rursus probatus

ut fuse

tem Aquitaniae undique copiis

:

et

inde

contractis

Huic Synodo interfuere duodecim episcopi e Francia directi, quorum nomina, quae in exemplaribus Anastasii desunt, supplevit Sirmondus e Scbedis OnuBaronius ex Auastasio in Vita Stepbani
III.

fugientem undique Hunoldum persequitur panlumque abfuit, quin caperet. Sed ille uolitia locorum in qiiibus regis exercitum latere poterat, liberatus est: dimissaque Aquitania

Wasconiam
fidei

petiit,

tutum

se

ibi

fore

arbitratus.

phrii

t.

II

Concil. Gall. Wilicarius

Senonensis,

Erat tunc Wasconensis dux Lupus nomine: cujus

Lullus Moguntinus, Gavienus Turonensis, Addo Lugdunensis, Hermiuardus Bituricensis, Daniel Narbonensis, Tilpinus Rbemensis, Herulfus Lingonensis. Item Herembertus,Babulfus, Giselbertus et Josepb. Heremberti, Babulfl et Giselberti sedes ignorantur, Josepb Avenionensis episcopus fuit, ut prodit Nouguierus in Ilistor. antistitum Avenionensium.Hujus Synodi Romanae abqua Fragmenlae tenebris eruit Holstenius, quae tom. vi Concil. edit.

quem

Hunoldus committere non dubitavit. Ad missa legatione, juhet sibi perfugam reddi, ea couditione maudata, Ut si dicto non obediret, sciret se bello Wascouiam ingressurum, neque
se rex,

inde prius digressurum,

quam

illius inobedientiae

finem imponeret. Lupus miuas regis perlimescens, Hunoldum et uxorein ejus sine cunctatione reddidit, et se

quoque quaecumque imperarentur

castellum

factu-

rum

spopondit. At rex, douec legati, quos niiserat

Labbeanae leguntur. Lecla est in ea Syuodo Epistola

reverterenlur,

quoddam

juxta

DordoRe-

ad Paulum papam, cujus inors in Oriente ignorabatur, scripta a Theodoro Jerosolymitano , Cosma Alexandrino et Theodoro Antiocbeno patriarcbis, qui ideo boc tempore scdebant (1).
2.
dicit.

niam fluvium vocabulo Frontiacum,

versis
igitur legatis,
castello, in
:

aediflcat.

reducto perfuga, aediflcato

Ad num. 13. Hunaldus ^Vaifarii Aquitaniaj

occisi pater, qui

Ewialdus Aquitanice ducem

sese iterum

ducis nuper
taniee

nionacbum jam diu

,

regnuni suum regreditur celebravitque Natalem Domini iu villa Duria, et Pascba apud sanctum Lambertum , in vico Leodico>3.De Hunaldi morte legendus Sigebertus in Cbron. Eudocia 3. Leo filius imp. cum Irene nubit.

iuduerat, ut suo loco vidimus

rursus sese Aqui-

Constantini Aug. uxor hoc anno coronafa, et praeterea Irene Atbenis oriunda Leoni ejus

bellumque redintegravit, ut legere est boc anno apud aunalistam Metensem, et Egiuhardum in Vita Caroli Magni ac in Anualibus, HunoUlus quidam regnum affectans in quibus ait provincialiuin animosad nova molienda concilavil contra quem, quia ipsi eadem proviucia sorte obdi.ut,
:

ducem

data

Indictione

demum

octava,

filio conjux Constanhuus

Leoni

filio

conjugem

e Graecia

Irenen arcessit.

Qua Augusti mense Augusta

consalulata ejusdem

mox

et

fllii

in Breviario,

nuptias celebravit , inquit Nicei)liorus quod a Maurifii imp. obitu incbuavif,

veuerat, rex

Carolus

cum

exercitu profectus

est.

et in nuptiis

Leonis IV Acrbis laudatis absolvit.

Sed

auxilium habere nou posset (qui procerum suorum pravo consilio, ne id faceret,
fratris
(1)

cum

Prodiit

illa

Historia post Barouii niortem, eaque ad

Annales locupletaudos saepe conduxit.

Hujus anni Conciliuio sub Stephano

111

Maffeio, qui illius edendi

spem

fecit erudilis ia

celebratum in codice Ms. Bibliothecae capituli Veronensis adhuc superesse discimus ex Cl. Scipione sqo opere Veroua illuslrata part. .'', cap. 7. An vero iilud ipsisslmum sit Romanum Concilium,

de quo hic Pagius, tunc planum Det,

publico nomine rogamus.

cum

publicae eruditorum exspectationi vir doctissimus satistaciet,

quod ut

cito expediat,

etiam alque eliara

iMansi.

STEPHANI IV ANNUS
4.

3.

CHRISTI 770.

57

ambit.

Nortlmmbrice rcx amicitiam Caroli rcQis Aklreclus Northumbria! rex hoc anno

inter nos conflrmari .

Maxima tunc
amicitia,
(pii

erat

inter

ufrorumque regum

populos

lcfjationem ad C;voluni Francoriini ro}:em misit,

foe(leris(|ue

sanctus Jjiiidgerus diafonus,

riensis episco[uis fuit, lioc

indeque postea Monaste-

socictatem

cum
ille

eo anibivit, ut colligi-

tur ex Epistola,

quam

cum

uxore ad Lullum
scripsit, quEcinler

Moguntinensem archiepiscopum
Bonifacianas est

anno in Angliain denuo profoctus est , ut Alcuinum magistrum in urbe Eboracensi audiret Ibi quippe vir Dei Alcuinus
:

numero

xc. Noslris

quoque

cunctis

qui

ad

eum

hinc inde

confluxerunt,

mquit Aldredus, dilectissime frater, legationibus ad dominum vestrum gloriosissimum regem Carl obsecramus consulendo subvenias, ut pax et aniicitia, quaj oninibus conveniunt , facias stabiliter

Scripturarum documenta tradebat, a quo ingenti honore vel gaudio susceptus, tribus
ia Vifa sancti Liudgeri.

cum cum

eo annis et sex mensibus mansit , inqujt Altfridus

STEPHANI

IV

ANNUS

3.

CIIRISTI 770.

Quce Desiderius rex Longobardorum in Vrbem

molitus fuerit
,

nominatos Christophorum etSergium exardescens

ipse Desiderius, nitebatur eos exstinguere atque delere.

et

papam

frustra Uli blandientem.

Seplingentosimus septuagesimus Redemptoris

Pro quo

suo ingenio maligno simulavit se

numeratur annus, Indictione octava, quo Romana Ecclesia vexatione Desiderii Longobardorum regis
dire fuit exagitata
:

quasi orationis causa ad B.

Petrum huc
,

Romam

properaturum
ergo

cum

Christophorus

et

Sergius,

munera
,

ut eos capere potuisset. Dirigens Paulo cubiculario cognomento

,

qui adversus laicum

agentes,

hominem

in Apostolicam Ca-

Afiarta

thedram opera Longobardorum intrusum strenue

sequacibus suasit eis, ut in Apostohcam indignationem eos deberetinducere.

et aliis ejus impiis

Romanam

Ecclesiam in pristinam libertaprivati.

:

Eique idem Paulus consentiens, de eorum

tem vindicavere, ab eodem Desiderio per fraudem

tenti,

proditione absconse decernebat.

3.

luminibus sunt

Quomodoautem

tra-

Dumque

hoc cognovissent
et

praefati Christo-

gica ista se habueriut

scripta,

ab auctore cjus temporis

phorus
illico

et Sergius,

eumdem protervum

Deside:

quem

recitat Anastasius Bibliothecarius,

rium regem

videamus. Plane accidisse perspicies, tunc omnino collapsum ac periisse penitus regnum Longobar-

properaturum agnovissent aggregantes multitudinem populi Tusciae et

Romam

dorum, cum ipsorum reges

jura immittere
,

in

Romana;

Ecclesiae

manus temerepraesumpserunt. Sed

viriliter cum eapopuli congregatione eidem Desiderio regi paravere se ad resistenduin. Quin etiam portas

Campaniae, seu ducatus Perusini,

dem

sed veritate micante videamus qua; rudi stylo eumdem Anastasium habeantur delaboribus apud adversus cumdem regem ab eodem sancto Pontifice exantlatis,

hujus Romanffi Urbis claudentes et alias ex eis fabricaverunt, et ita armati omnes existebant ad defensionem propria} civitatis. Et dum hac age,

cum Romana
:

Ecclesia dira persecu-

rentur, subito conjunxit

pervenit scilicet) ad bea-

tione vexaretur; ait

2.

enim Sedulo idem beatissimus Pontifex suos

litteras

tum Petrum

antedictus Ucsiderius rex

cum suo

missos atque

commonilorias dirigere stu-

Longobardorum exercitu (erat nanique extra Urbis muros ipsa Basilica Vaticana principis Apostolorum),
tifici,

debat antedicto excellentissimo Carolo Francorum regi et ejus germano Carolomanno itidem regi.
,

et continuo direxit missos suos praefato Pondeprecans ut ad eum regredi deberet quod
:

Imminentibus namque

et decertantibus in

hoc

s;e-

cl

factum

est.

pius nominatis Christophoro primicerio et Sergio secundicerio pro exigendis a Desiderio rege LonB. Pelri, quaj Dei Ecclesifc noleobdurato corde reddere sanctae bat inde nimia furoris iudignatione contra pra3-

Dum

riterque

pro

vero coram eo pra.>sentatus fuisset, pajustitiis beati Petri locutus esset

gobard.

justitiis

(juribus scilicet)

rursuni ipse beatissimus Pontifex reversus, ingressus est in civitatem. Praefatus siquidem Paulus et
ejus

nefandissimi sequaces

inito

cum

pra}dicto

TOMLS

XIII.

58
Longobardorum rege

STEPHANI IV ANNITS
consilio, iiitebantar

'3.

CHRISTI 770.

populum

Ronianum

conlra eos seducere ad insurgenduni

,

contra pra;dictos Christophorum atque Sergium

ut eos interficerent. Et cum hoc eis nuntiatum fuisset, aggregantes populuni ascendere armati in Lanuntianteranas ad capiendum suos insidiatores
:

6. Quod insupcr ad haec spectare videtur, habet idem Anastasius in Hadriano hujus Stephani Pontificis successore, ante haec omnia ipsum Desiderium regem Longobardorum super corpus beati

Petri juramento promisisse sanctissimo Stephano papo! jura sancti Pctri illibata servare, neque aU-

tesque

mox

salvati

impetum
eis

faciens universa
,

quem RomanaB
ista

multitudo, qufe

cum

advenerat

ingressa est

cum armisin

Basilicam

domni Theodori pap, ubi

:

ipse praenominatus sedebat Pontifex

titer increpavit,

qui eos for-

cur prsesumpsissentarmatiinidem sanctum patriarchium ingredi, pariterque loquentes,

Ecclesiae ministrum laedere. Sed omnia ipsum perfidum regem promisisse liquet, ut deciperet ipsum Pontificem, quo Christophorum et Sergium capere posset, et suam in eos explere srevitiam. Qua; omnia postmodum in eum,

ad suggillandum ejus perfidiam, Hadrianus Pontifex

exprobravit. Sed quae ista secuta sint, audi ex eo-

recedere eos jussit.

A. Alia

denuo egressus est saepe dictus Ponlifex ad beatum Petrum cum eodcm rege lodie

dem

Anastasio auctore, qui ait

Dum

vero sol ad occasum declinare videre-

quendum
Petri
,

et

dum

simul

prffisentes fuissent, praejustiliis beati

tur, continuo congregantes pra;nominatus

Paulus

termittens ipse Desiderius causas de

cubicularius et

alii

ejus nefandissimi consentanei

tantummodo pro deceptione praidictorum Sergii insistebat. Unde claudens universas januas beati Petri, neminem RomanoChristophori et
ruro, qui

cum

ipso sanctissimo Pontifice exierant,

muUitudinem populi , et properantes ad Desiderium Longobardorum regem inientesque cum eo impium consilium , abstulere eosdem Chrlstophorum et Sergium ab Ecclesia beati Petri et prope, ,

ex

eadem
et

Ecclesia egredi permisit.

Tunc

direxit

rantes

cum

pluribus Longobardis usque ad portam

prae-

ipse almificus Pontifex

Andream

episc. Praenesti-

civitatis,

ibidem eorum oculos eruere. Sicque

Jordanem episcopum Signiensem ad portam civitatis qua egreditur ad beatum Petrum,

,

num,
ubi

dictus Christophorus in

deductus, ibidem post

monasterium S. AgathiE triduum obdolorem ex ocu-

praenominati

viri

Christophorus

et

Sergius

cum

multitudine populi residebant, protestando eos,

ut in monasteriuni ingrederentur, suas ad salvandum animas, aut ad bealum Petrum ad eum studerent properandum.
regis
Ipsi

lorum effossione vitam finivit. Sergius vero in monasterium Clivi Scauri deportatus, postmodura in cellarium Lateranense deductus, illic usque ad
transitum praenominati Pontiflcis
exlitit.

Hjec vero

vero metuentes prBedicti

egredi

Longobardorum malignams8evitiam,ad eum minime ausi sunt, asserentes se prius in manibus Romanorum suorum tratrum et conciesse tradeudos,

omnia mala per iniquasmissionesLongobardorum Desiderii regis provenere. Quando (ut dictum est) crebra> legationes ad Carolum et Carolomannum Francorum reges missaj sunt adversus eosdem impios Longobardos.
7. Sed qualiter Desiderius excusaverit illatam vindictam in Christophorum atque Sergium, cum

vium
dirent

quam

extera; genti.

5.

Dum
eadem

ergopopulus,
a

quicum

eis erant,

au-

praenominato Pontifice directa ex ore prffidictorum episcoporum, iilico conturbati, illorum confracta suntcorda,etccepitunusquisque ab eis recedere nam Gratiosus quidem dux, cognatus jam fatiSergii, simulans se ad propriam per:

eam

iu

ipsum Desiderium Pontifex exprobrarit

Desiderium juste

audi qua; in Hadriano ideniBibliothecarius habeat,

ex verbis ejusdem Pontificis in

gere

profecti sunt pariter ad

domum, congregans ahquantosRomanorum, portam Portuensem quam

:

clausam reperientes, a cardine ipsam portam auferre ausi sunt et ita per noctem ad praenomina,

tum
sitos
,

egressi

sunt Pontificem. Christophorus

et

Sergius conspicientes se in
prius

magno deceptu

esse po-

quidem Sergius eadem nocte, qua

descendit per

campana
sia;

insonuit,

murum

et pro-

beatum Petrum. Quem ad gradusEccIecomprehendentes custodes Longobardorum ad suum duxere regem eumque
peravit ad
beati Petri
, :

Sed et hoc, inquit, meus pra3decessor Stephanus, pro dilecUone, quam erga me suum pusilUun habuit, mihi retulit quia dum ad eum postmodum Stephauus suos missos direxisset, videlicet Anastasium primum defensorem et Gemmulum subdiaconum, adhortans eum, ut ea, qufe praesentialitcr B. Petro pollicitus est, adimpjeret taUter pro eosdem missos direxit in responsis Sufficere Apostolico Stephano, quia tuli Christophorum et Sergium de medio, qui illi dominabantur, ut
expostuIanUs
:

non
si

sit illi

necesse justitiasrequirendas.

Nam

certe

subsecutus est Christophorus, qni pariterejusdem pra^nominati Ponlificis obtutibus sunt pra;seutati.

ego ipsum Apostolicum non adjuvero, magna perditio super eum eveniet, quoniam Carolomannus rex Francorum, amicus existens prtedictorum
Christophori et
Sergii, paratus est

Quos almus conservare cupiens

praecepit.

monachos

fieri

cum

suis exer-

Posthaecfacieusmissionem praenominato

regi, iugressus est

, Christophoro et Sergio in Ecclesia beati Petri Apostoli, cupiens eos noctis si-

mam

idem beatissimus Pontifex Ro-

reliclis

pra^fatis

ciUbus ad vindicandam eorum mortem, Romam properare ad ipsum capiendum Pontificem . Haec tunc ad Stephanum papam per inissos legalos Desiderius rex.
8.

lentio propterinsidiasinimicorum salvos introduci

Romam

Ob connubium

Bertce fil'm Desiderii

Carolo papa dat

litleras refjibus

Fi'ancorum.

Ha-

cum

STEPHANI IV AXNUS
bent Annales Francorum, lioc anno contigisse con-

3.

CHRISTI 770.
geiites enitet, et

50
tam splendiflua

qux super omncs

flda

nnbium
regis

Carolum et Bertam filiam Desitlerii Longobardorum. Apud Aimoinum cnim ista

inter
:

ac nobilissima regalis vestrm potentiae proles per-

legnntur
causa
in

Bertruda vero mater

filio

regum cum Ca-

(quod absit) ac foetentissima Longobardorum gente polluatur, qua> in numero gentium nequa:

rolomanno minore

apud

Salutias locuta, pacis

Italiam proficiscitur. Peractoque, propter

quam compulalur de cujus natione et leprosorum genus oriri certum est. Nullus enim qui
,

(|uod illuc venerat, ncgotio

Dcsidcrii
regis

(nam propter filiam Longobardorum expetendam in

inentem sanam habet, hoc vel suspicari

tales

polest, ut

matrimonium filio suo regi Carolo ierat) adoratis etiam Roma> sanctorum Apostolorum liminibus,
ad
filios in

nominatissimi reges tanto detestabili atque abominabili contagio implicentur: qua; enim societas luci

ad tenebras

aut qua? pars

fldeli

cum
be-

Galliam revertitur

Haec ipse.
ista

Eginliardus in Vifa Caroli.

Cum autem

Eadem de ma-

infideli?
11.

Etenim, mitissimi

trimoniorescisset Steplianuspapa, scripta ad ipsum

nignissiaii reges,

et a Deo jam Dei voluntate

instituti

et consilio,

Carolum
rent, sub

et

Carolomannum Epistola, ne id faceexcommunicatione probibuit nam ab

:

conjugio legitimo ex prfficeptione genitoris vestri

copulati
estis,

accipientes sicut prcxclari et nobilis-

eorum

patre aliis

nuptiis fuerant obligati, ut

ex

ejusdem papfe litteris constat, que sic se habent 9. Dominis excellentissimis fdiis Carolo et Carolomanno regibus Francorum et patriciis Romanorum Stephanus papa. Dum omnium electorum Dei prfficipuam vitam et digna operum merita in nostram memoriam revolvimus, invenimus profecto, nulla eos potuisse qualitatis diversitate ab eorum cordis statu, et pristina sponsionis constantia amoveri. Unde et
variis antiqui hostis

eadem vestra patria, scilicet ex ipsa nobilissima Francorum gente, pulcherrimas conjuges, et earum vos oportet amori esse annexos et
simi reges de
;

certe vobis nonlicet, eisdimissis, alias ducere uxores, vel exlraneaj nalionis
sceri.

consanguinitate immi-

Etenim nullus ex vestris parentibus, scilicet neque avus vester, neque proavus, sed nec genilor vester ex alio regno, vel extranea nalione conjugem
accepit. Vides igitur, ex co dissuaderi

connubium

cum

suasionibus et blandimentis immutabiles in sua; mentis flrmitate circumvallati, et ob hoc cum triumpho constat permansisse
:

Longobardis, quod aliis fuissent ante conjugibus copulati quod et inferius a^que testatur,
,

Subdit vero
rida

Et quis de vestro nobilissimo genere se contaminare, aut commiscere cum hor:

victoriic

ad optata pertingere meruerunt gaudia.

Longobardorum gente dignatus

?

est,

ut

nunc

Et

nimirum considerandum est, quia si quis quibusdam suasionibus demulcitus, victus fuerit a
:

vos suademini (quod avertat Deus) eadem horribili

gente poUui

recto confestim tramite, qui ducit ad vitam aeter-

Itaque nullus, exteraj gentis assumpta con-

nam, per abrupta declinans devia contendat, ut ex hoc in proclivem delabatur noxam. Nam plerumque certum est, quia idem antiquus hostis per infirmam naturam fidelium mentes subripere nititur. Hinc est enim, quod olim primo homini in
paradiso constituto, per infirmam mulieris naturam pestiferis valuit suadere blandimentis, divi-

juge

innoxius

perseveravit.

Advertite,

qureso

quanti qualesque potentes per alienigena conjugia

a praeceptis Dei declinantes, et

uxorum
enim
est,

aliena; gentis

suarum sequentes voluntatem, validis irrepti

discrimina.

excessibus,

immensa pertulere

Impium

ut vel penitus vestris ascendat cordibus, uxores, super eas, quas primitus vos

alias accipere

num

transgredi

mandatum,

et

ob hoc

dirae

mortis

certun> est accepisse.

Non

convenit vobis tale peraet alios,

humano

generi irrepsit excidiuni. Et ideo prscel-

gere nefas, qui legem Dci tenetis,

ciunt.

ne

talia

lentissimi fihi

magni

regis, tanto studiosius ejus-

agant, corripitis. Ha^c quippe pagana^ gentes fa-

dem molimini immiti resistendum est, ne quemquam suis irretire valeat argumentis, quanto cernimus
suis crebro insidiis, ad decipienduni corda,
insistere.

Nam

absit

hoc a vobis, qui

et considerate,

perfecti

estis

Christiani atque gens sancla, et regale eslis sacer-

dotium. Recordamini,
cto uncti per

quia oleo san-

manus

vicarii B. Petri, ca;lesti

:

bene-

perlatum est notioni (quod certecummagno cordis dolore dicimus [didicimu?]) eo quod Desiderius Longobardorum rex vestram
10. Itaque nostraj

dictione estis sanctificati

et

cavendum

vobis est,

persuadere dignoscitur excellentiam,

suam

filiam

uni ex vestra fraternitate in conjugio copulari. Quod certe si ita est, hoec proprie diabolica est immissio, et

Mementote hoc quod sancta; recordationis pnedecessor noster Dominus Stephanuspapa excellentissima; memoriaj genitorem vestrum obtestane
tantis reatibus implicemini.
filii
,

pra^cellentissimi

tus

est,

ut

nequaquam prssumpsissetdimitti domi;

non tam matrimonii conjunctio, sed conesse

nam

et

genitricem vcstram

et i|)se, sicut

revera

sortium nequissima; adiuventionis

videtur.

Quamplures comperimus,
historia instruimur,

sicut diviiuT, Scriplurai

Christianissimus rex, salutiferis ejus.obtemperavit monitis. Nam et illudcxccUeiitiam vestram oportet

per alienae nationis injustam copulam a niandatis Dei deviare, et in magna devolutos facinora. Quse est enim, prascelli-ntissimi vel filii magni regis, talis desipientia, ul penitus
dici liceat,

meminisse,

ita

vos beato Pctro et pra?fato vicario

ejus, vel ejus successoribus spopondisse, se amicis

nostris amicds esse et se inimicis inimicos; sicut
et

quod

vestra prajclara

Francorum

gens,

permanere

nos in eadeni sponsione firmitcr dignoscimus et (juomodo nunc contra auimas ves;

60
fras

STEPHANI rv ANNUS
agere contenditis et cuin nostris inimicis condum ipsa perjura Lon;

3.

CHRISTl 770.

ribus, et

jiinctioneni facere vulfis

Dei expugnanhanc uostrani Romanorum provinciam invadentesj nostri esse comprobantur nimici? i2. Itaque et hoc peto, ad vestri referre studete memoriam, eo quod dum Constaulinus imperator nitebatur persuadere sanctae memoriae mitissimum vestrum genitorem, ad accipiendam conjugio fihi germanam vestram nobihssimam Gliysilam; neque vos ahi nationi hcet copulari sed nec contra. voluntatem Apostohcfe Sedis PontiDcum quoquo modo vos audere peragi. Et quam ob causam nunc contra Aposcohca mandata et voluntatem vicarii Apostolorum principis agere conamini, quod nuntes

gobardorum gens semper Ecclesiam

et

unde exspectabamus nobis iumen oriri, eruperunt tenebrae. 14. Quapropter etB. Petrus princeps Apostolorum, cui regni caclorum claves a Domino Deo
tradita; sunt, ac in caelo et in terra ligandi

solven-

dique concessa est potestas, firmiter excellentiain vestram per nostram infelicitatem obtestatur

simulque

et

nos una

cum omnibus

episcopis, pres-

byteris et caeteris sacerdotibus atque cunctis pro-

ceribuSj et clero sanctae nostrce Ecclesiae, abbatibus

etiam

et universis
et

religiosis divino cultui deditis,

seu optimatibus

judicibus, vel cuncto

nostro

Romanorum
jiidicii

istius provinciae

populo, sub diviui

obtestatione vos
et et

Deum vivum
mortuorum,
tis

exoramus(conjuramus) per verum, qui est Judex vivorum et

quam
non
cujus
et

vester pater perpetravit?

An

infelicitatem nostram,
licet

sed

nescitis, quod beatum Petrum,

perejus ineffabilem divinaj Majesta-

potentiam, atque per

ubi

tremendum

futuri judicii

immeriti vicem gerimus,

spernitis?

diein,

omnes

principes et potestates et cun-

Scriptum

est

enim
filii,

'

Qui vos
spernit.

recipit, nie recipit

qui vos spernit,

me

Recordamini peto,

bebimus, necnou

ctum humanum genus cum trcmore assislere haet per omnia divina mysteria et

excellenUssimi
liter)

quomodo

vos fide (vobis fide-

sacratissiinum corpus beati Pelri, ut nullo

modo

dicere visus est praefatus vester

genitor,

promittens in vestris

dominus ac animabus Deo, et

antefato sancta)

quisquam de

vestra fraternitate

praesumat flliam

beato Petro atque ejus

vicario

jam dicti Desiderii Longobardorum regis inconjugium accipere. Nec iterum vestra nobilissima ger-

recordationis praedecessori nostro dominoStejihano papae, firmiter vos debere permanere erga sanctai
Ecclesiae

mana Deo

amabilis Ghysila tribuatur

fllio

sacpe

fati Desiderii,

nec vestras quoquo

;

modo conjuges
polliciti
estis,

fidehtatem

atque

omnium

Apostolicffi

audeatis dimiltere

sed

niagis recordanles quae

principi

Sedis Pontificum obedientiam, et illibatam chari-

beato Petro Apostolorum

viriliter
sistite,

tatem et postmodum prajdecessori nostro domino Paulo papae, eadem vos una cum eodein vestro
:

eisdem nostris inimicis Longobardis re-

destringentes eos firmiter, ut propria sanctae

genitore certum est plerumque per missos et scripta promisisse, et post decessum antefati sanctse

Dei EcclesicE Romanae Reipublicae reddere debeant, eo quod

dientes,

omnia quae vobis

poIIiciU sunt transgre-

memoriae

patris vestri, et vos ipsi sapius tain per

quamque per litteras, simuique et per Sergium fldelissimum nostrum nomenclalorem, etper alios nostros missos nobis spopondistis,
vestros missos,
in

nos quotidie affligendo et opprimendo non cessant, eliam quia aliquid nobis reddere minime sunt inclinati, et jam nostros invadere fines
noscunlur, ct tantummodo per argumentum in praesentia de vestris missis simulant justitiasnobis

eadem vos

vestra

promissione,

sicut
et

genitor

vester, circa

sanctam Dei Ecclesiam

nostram

fidelitatem esse perseveraturos.

moriam

et illud, quajso, ad vestri referre mequalitervos praefatus dominus Stephanus papa in suo transitu per sua scripta sub terribili
;

d3.

Sed

faciendum nam nihil ad affeclum perducitur, et quicquaiu ab eis de uostris justitiis nequaquam recipere valuimus.
:

13.

Unde
,

ecce ut cuncti nostri dolores subti-

adjuratione adhortari studuit, firma stabihtate vos esse permansuros erga dilectionem sanctai Dei Ecclesiae, et illibatam charitatem Apostohcce Sedis

auribus suggerantur, direximus novidehcet Petrum dilectum filiuin stros missos

liter vestris

Pontificum,ctoinnia vos adimplere juxta vestram

eidemDei Apostolo adhibitam sponsionem. Etnuuc ista est vestra promissio? quantuin laborem suslinuit idem praecipuus ac beatissimus Ponlifex:
qui
ila

nostrum presbyterum et Pamphiluin defensorem regionarium sancta; nostrae Ecclesia;, quos et de imminente nobis tribulatione, necnon et de singuinformavimus vestro regali lis causis subtiliter intimandum culmiui et petimus ut solite be;

imbecillis existens, lanto se exhibuit prolixi

;

itineris periculo

et nisi

Dominus

vacuum
illud,

praesto fuerit, in

nigne eos suscipere, nostraeque petitioni vestras a Deo inspiratas aures accommodare dignemini, et amphssimam liberationem atque exaltationem
sanctffi

ejus labor deducetur, fietque

nobis iter

Dei Ecclesiic spiritualis matris vestra;, et a vobis

quod ibidem idem noster praedecessor Franciam properavit, in magnam ruinam, dum uostri inimici plus nunc, quam pridem in superbia; ferocitatem elevati sunt. Et ecce quod verebamur, eveniie cernimus, conversaque est uostra
IcEtit'ia

redempta; provincia; defensionem perficere jubeaUs, ut perfectam remunerationem a justo Judice Deo nostro, intercedeute ejus principe
islius

Apostolorum B. Petro,

suscipialis.

iu

luctum,

el facta

suut uovissima mala pejora

i.rio-

Prajsentem itaque exhortationem nostram, at(jae adjuiationem iu confessioue B. Petri ponentes,

ct sacrificium

super

eam atque

hostias

Deo

'

Mallli.

X.

nostro oflerentes, vobis cuni lacrymis

ex

eadem

STEPHANI IV ANNUS
sacra confessione direximus. Et
si

3.

CHRISTl 770.

61

quis (quod

non

fuisse

optamus)

contra

Inijiismodi

nostrtc

adjurationis

atquc exhortationis seriem agere praesumpserit

sciat se auctoritale

ex eisque alteram Carolo, alteram vero Caroloraanno nuptam esse veteres Annales docent. Quomodo autem ista solvantur contraria, hactenus

domini mei beati Petri principis Apostolorum anathematis vinculo esse innodatum, et a regno Dei alienum, atque cum diabolo atquc
ejus atrocissimis ponipis et cffiteris impiis, ajternis

non invenimus.
16. ObitiisJoannis

Nepesini episcopi

et

Conciista

liiim Vormatiense in Gallia.

Dum

in

Urbe

incendiis

concremandum deputatum. At vero qui

custos
istius

observator et

nostraj

exhortationis

mori Joannera Nepesinura episcopura, quera vidimus superius subscripsisse Concilio Romano sub Paulo papa, cujus sepulcri
geruntur, contigit
illic

extiterit, crclestibus

benedictionibus a
Dei

Uomino Deo

in Ecclesia monasterii S. Saba;

Komse

positi

adhuc

nostro illuslratus, a^ternis praemiorum gaudiis

cum
efflci

extat inscriptio his versibus atque Notis

marmori

omnibus
niereatur.

sanctis

el

electis

particeps

incisa:

Incolumcm cxcellentiam vestram

. Sic Epistola.
litteris

gratia
Hoc humala jacenl Johannis merabra sepulcro. Qui Nepe fuerat prrsul in urbe quidem. Ne Kepa sKva sibi noceat, succurre redemplor.
Et qua; conlraxit crimina

superna custodiat
His
acceptis

Carolus nutabundus ac

dubius redditus plaue

dimento

resiliisset, nisi mater impequod coepissetetcujuscausa in Italiam descendisset, omnino perfici voluisset. Verum ille sic passus est se teneri, ut tamen solu-

fuisset: quce

Nempe

loco sancto voluit sepelirier isto,

Quo per hos sanctos

Extensum per 0. \\ Q.
Chrisli

iuveniat requiem.
E.

A congxa.
transiit iste

tionem raeditaretur,
raret.

quam quantum

posset accele-

Quomodo autem sequenti anno ad ejus patrem regem Longobardorum Desiderium eara dimiserit, suo loco dicturi sumus. Sed hic illud jure revocari potest in dubium,
scriptores,

annum monstrant, quo Obiit in pace ii. kL nov. 1' I E

sacerdos.

0.

Si colligantur

numeri quinque hapartim latinarum,

rum
partira

litterarum

quod tradunl rerum Francarum

Caro-

lomannum

uxorem filiam ejusdem Desiderii regis Longobardorum, ex eaque filios suscepissejsiquidem nonnisi de una filia ejusdem
accepisse in
regis

grrecarum, fiuntanni 770, ut videatur Epitaphiura Joannis ilUusepi-

tuto subscripsisse

scopi Nepesini, qui Pauli papae Conslilegitur anno 761.

mentio habetur in litteris Stephani papae eamdemque Carolo nuptam, testis est inter ahos
,

Genus numeri haud ab omnibus usu

receptum,
alia
et
si

Eginbardus, qui potest aliam filiam Desiderii aute fuisse Carolofuit ipsi

Carolo a secretis. Nec dici

dissuetudine

jam abolitum
si

aliquando receptum, quod ad :

manno nuptam nam non

:

ipsi,

sed potius Francae

nobilifeminae conjugio obligatura a patre, ejusdera Stephani papae litterse indicant. Verum plures eas

quando acciderit, his signata notis vetera monumenta, hic describendum putavimus, Sic enim se
noscenda,

habet

62

STEPHANI IV ANNUS

3.

CHRISTI 770.

CCCCC

STEPHAXI IV ANNUS
tuit
iii

3.

CIIRISTI 770.

63

saciis Coiiciliis

celebrandis

tria

namque
civitatis

ab hoc tempore singulis annis Warmatiae

et

ad Valentinianas ab eo leguntur

'

Concilia cele,

brata. Extat Conciliuni

Wormatianum

sive

Vor-

matiense, in quo, post dignam fldei confessionem, octoginta canones subjiciuntur. Porro in capitularibus

a lllud tamenvobiset omnibusscire cupimus, quod non propterea haec petimus, ut eorum res, aut aliquid ex eorum pecuniis, nisi ipsis aliquid sponte nobis dare placuerit, aut eorum Ecclesias viduari cuiiiamus sed magis eis (si Uominus posse
;

dederil) augere desideramus, ut et ipsi et voset nos

regum Francorum digna memoria

ipso Carolo rege.

ista

legun-

salviores simus, ac
jilacere

tur', tunc suggesta a

bitu

popubs supplici corporis ha-

mereamur. Scimus enim

:

Deo potius, ipso adminiculante, res Ecclesiae Deo

coram

esse sacratas,
et

17. Flexis

omnes precamur pophtibus majeshostibus

(hostilibus)
:

tatem vestram, ut episcopi deinceps, sicut hactenus

Don vexentur

sed

quando

vos nosque in hosteni pergimus,

ipsi propriis resi-

Deoque fidehter famulari stuearum sacrosancta niysteria canone (caatque nonice) et Deo placite peragere satagant pro vobis cuncloque exercitu vestro una cum omnibus sibi commissis orare virihter, missasque
deant iu parochiis
deant, et
,

scimus eas oblationes esse fidelium quapropter si quis eas ab peccatorum Ecclesiis, quibus a fidelibuscoIlata;Deoquesacrataj sunt, aufert, proculdubio sacrilegium committit cfficus enim est, qui ista non videt. Quisquis ergo nostrum suas res Ecclesis tradit, Domino Deo illas
pretia
otlert

atque dedicat, suisque sanctis, et non

talia et

alteri,

dicendo

19.

agendo ita. Facit enim scripturam de

ipsis

rebus,

decantare, litanias
certent.
proeliis

atque eleemosynas facere deex

eis

quas Deo dare desiderat, et ipsam scripturam coram altari, aut supra tenet in manu, dicens
ejusmodi
loci

Quosdam enim

ab bostibus'

et (in)

sacerdotibus

atque

custodibus

vulueratos vidimus et quosdam

periisse

cognovimus. Haec vero valde periculosa et oppido sunt cavenda qua; idcirco suggerinuis, ne pro tahbus vos et nos simul pereamus. Novit domiuus, quando eos in tahbus videmus, terror apprebendit nos, et quidam ex nostris timore perterriti propter hoc fugere, et inimicis lerga vertere solent. Plures enim potestis habere proeliatores si illi propriis resident in parochiis, quam si nobiscum pergunt quoniam illi, qui eos praivident, omnes tunc pugnabunt quod modo nequaquam faciunt, sed eos tantummodo custodiunt. Nam sine dubio polius vobis nobisque proficere possunt, si remanserintj quam si in hostem vel ad pugnam perrexerint quia tunc eorum precibus adjuvamur et modo eorum pressuris gravamur. Quando vero ' Moyses
:

Offero Deo, atque dedico omnes res, quae hac in chartula tenentur inserta; pro remissione pecca-

torum meorum ac parentum et filiorum, aut pro (luocumque illas Deo deliberare voluerit, ad serviendum ex his Deo in sacrificiis, missarumque
solemniis, orationibus, luminariis
,

pauperum ac
autem

clericorum alimoniis, et cateris divinis cultibus,

atque
illius

Ecclesife utilitatibus. Si quis

fieri

eas inde (quod

nullatenus credo) abstulerit,

sub poena

sacrilegii ex

hoc Domino Deo, cui eas

offero atque dedico, strictissiuias reddat rationes.

Ponit etiam in ea alias conjurationes, quas

rare

enume-

longum

est.

Nam
:

qui"eas inde postea aufert,

expansis
Israel;
et

ad

caelum

manibus

orabat, vincebat

quid agit nisi sacrilegium ? Si ergo amico quippiam capere furtum est Ecclesiara vero fraudari, vel auferri indubitanter sacrilegium est. Unde et in sacris canonibus, spiiitu Dei conditis, habetur ita
:

quando

a precibus cessabat, et

manus

Si

quis oblationes Ecclesia; extra Ecclesiam acci-

ejus gravabautur, priusquam sustentatae fierent, et

i|)se

pere, vel dare voluerit, prster episcopi conscien-

precibus insisteret vincebatur et terga ver18. Talibus ergo et multis

tiam, vel ejus cui hujuscemodi sunt officia

inissa,

com-

tebat.
aliis

nec
sit.

cum

ejus

volucrit agere cousilio, ana-

exemplis

fulti,

thema

quorum
nixe

prolixitatem vitantes,

modo non

dicimus,
:

Absit enim, ut

quia sapienti semel dicta sufficiunt prsdicta

ob-

tate, vel

ablatione sacrilegi, aut

rerum Ecclesiarum cupidianathema efficia:

omnes precamur, et ut concedantur, rogamus, quia nullatenus volumus assentire, ut nobiscum

ad
talia
,

(prcelia)

pergant, nisi duo, aut tres bene

docti

electione videlicet cailerorum, ad benediet

mur, aut talibus laqueis unquam devinciamur quoniam scimus auathematos (anathematizatos) homines, vel sacrilegos, non solum infames, et a consortio fidelium, priusquam hcec per publicam
satisfaclionein Ecclesiae et

ctionem dandam,
ribus pereamus

ad periclitautium recouciliavos et nos smiul

episcoporum

reconci-

houem facieudam, ne
,

cum
et

plu-

liationem

mauusque

imposilionem emendent,
fieri,

sed eoruni precibus (ut

jam mede sa-

alienos esse, sed

si

etiam a reguo Dei extorres

moratum

est)

fulciamur.

Quam formam
est, ut

in tahbus defecerint,

non dubitainus. Ut ergo

cerdotibus tenere o[)lamus, id

nec illi iu hostem, nisi benedicti, et ipsi electione atque perniissione projiriorum episcoporum (pergant scihcel)
;

omnis sus[)icio a nobis cunctis sacerdotibus et omnibus Chrisli et sancla; Dei Ecclesiae fidelibus
funditus auferatur
:

profitemur

qui tamen

tales sint,

de

quorum

scientia et

dextris in raanibus tenentes,

omnes stipulain eamque propriis e

vila et conversatione

omnes

securi esse possimus.

raanibus abjicientes, coram Deo et Angelis ejus, ac vobis cuuctisque sacerdotibus et [)opuUs circumstanlibus, nec taha faccre, nec facere volenti-

'

Vit. Caroli

Magni.

'

Capit.

Franc.

VI. c.

285. 286.

Eaod. XVII.

bus consentire, sed magis Deo auxilianlc

resistere.

64
20.
sanctse
(t

STEPHAXI IV ANNUS
Et

3.

2-2.

CHRISTI 770. quod

et alias

hoc

vobis
et
,

Dei
,

Ecclesiae,

nostris

omnibusque notum
illius

fidelibus

habita esse,

esse

cu-

Res EispaniccB.

Interea

pluribus ostendimus.
res Christiano-

pimus

quod cum

his

qui absque

voluntate,
Ecclesiae,

rum

in Ilispania

magis magisque fluctuant,

adversus

dum

aut consensu, vel datione rectoris

cui ipsae res juste esse debentur, et

praeter

bellum

Sarracenos
et

et

duram

maxime

proprii

servitutem,
tur,

quam magna

ex j^arte subire cogeren-

episcopi res Ecclesise a regibus petere, aut retentare, vel auferre, aut invadere, vel vastare prae-

adjiceretur civilis discordia

domeshcum
germanum,

malum, cum
ejus

perenipto Froila rege per Aurelium

(ut alii

sumpserint: nec in hostem, nec ad pugnam ire, nec cibum sumere, nec ad Ecclesiam, vel ad
palatiuni, aut in itinere pergere, nec etiam nostros

palruum, sive
Aurelius
(ut

tradunt)

idem

regnum

invadit

hoc ipso anno,

nempe
octava,
Froilae

homines cum eorum hominibus, aut caballos, vel rehqua pecora nostra cum eorum pecoribus, aut ad pastum ire, aut simul habitare, vel manere, nec ullam participationem cum eis, nisi pro emendatione, ante publicam emendalionem, et Ecclesiac

licet

Tudensis supputat) ^Era octingentesima alii undecim tantum annos eidem

tradant,

simo

sexagesimo

defuncluraque anno septingenteoctavo. Hujus tempore etiam

servili bello

regnumflagravit, cujus causa, ut

iniret,

cum

Mauris fcedus

infamem quoque illam con-

satisfactionein
,

unquam

scienter,

aut hbenter
iniquitatibus

ditionem subire non renuit, ut

numerum quem-

habere debeamus
atque
flagitiis

ne pro eorum

una cum eis nos et nostri (quod pereamus. Scimus enim quia perit justus pro impio. Tales vero a nobis, si nos fideles habere vultis, segregate, et in ergastulum sub publica pcenitentia redigite, et postulata concedite. Ut ergo haec omnia a vobis, et a nobis, sive a successoribus vestris et nostris futuris temporibus absque ulla
absit)

Christianarum virginum loco tributi quotannis Maurorum regi persolveret. Imperabat tunc Mauris Abderrhamanus omnium felicissimus. Tradit praeterea

dam

Tudensis, hujus regis Aurelii et illud

periniquum decretum, nempe, ut nobiles Hispaniae

mulieres niatrimonio jungerentur

23.

cum

Sarra-

cenis.

dissimulatione conserventur, scriptis Ecclesiasticis

inserere jubete, et inter vestra capitula interpolare praecipite . Hactenus petitio popuh. Sequitur

descit.
illic

In Oriente persecutio in monachos recruQuod vero ad res pertinet Orientales magis magisque persecutio recrudescit, tan-

tum
ficis

abest, ut ex litteris Stephani

Romani Ponti-

ibidem concessio Caroli

21,
c(

istis

verbis

'

Constantinus imperator ad meliorem frugem

Omnibus notum essevolumus, quia non

quae super episcoporum
et

solum

ea,

et presbytepi^o

sit. Qui enim Constantinopoli monachos omnes, quos reperit ludibrio affectos, male perdi-

conversus

rorum hostium vexationibus

et vobis fieri rogitastis,

precibus

nobis
;

dit,

idem

in provinciis agi curavit per

:

earumdem

concedere optamus

sed

rectores provinciarum

nara audi

quid Ephesi

quicquid pro sanctae Dei Ecclesiaj et sacerdotum, sive tohus populi et vestra utilitate inveneritis,

concedere paratissimi sumus et modo ista, sicut petistis, concedimus. Et quando, vita comite, Deo auxiliante, ad generale placitum venerinius, sicut
:

petistis

consultu

omnium

fidelium

nostrorum

scriptis

firmare noslris, nostrorumque atque futuristemporibus irrefragabiliter manenda firmissime,

actum sit, memorandum turpitudiuis atque crudelitatisexemplum.Theophanescnim ait: Eodem vero anno trigesimo imperii Constantini imitatus Lachanodraco praefeclusmagistrum suum, omnem monachum et monachani in themate Thraciensium commorantes, apud Epbesum congregavit, et eduxit eos in campura, et ait: Qui vult iraperatori

ac

nobis

obedire

alba induatur veste et

at

Domino adminiculante, cupimus. Modo ea, qufe generalia sunt, et omnibus conveniuntordinibus,
statuere, et
fidelibus,

uxorem hac sumat hora

qui hoc facere parvi-

penderint, privati luminibus in

Cyprum

exilio

dam-

cunctis sanctae Dei Ecclesiae nostrisque

ob Dei omnipotentis

tionem, tradere parati

amorem et rccor(3asumus et ad proximum

:

nabuntur. Tuncque opus pariter cum verbo consumraatum est, et multi ostensi sunt martyres. Multi vero deficientes et enervati perierunt, quos
et familiares sibi

synodalem nostrum conventum, ac generale

ista, sicut postulaslis,

pla-

cilum, ubi plures episcopi et comites convenerint,

ues.

Draco faciebat . Haec TheophaPorro eadem persecutio haud unius anni

firmabimus

Haclenus res-

periodo clausa finem accepit, sed magis magisque

saeviit

ponsio et concessio Caroh Magni. Sequenti autem

capite ista
a

ponuntur^
Ecclesiastica atque canonica debere absque senlenha Romani Ponti-

usque ad obitum ipsius Constantini Copronymi, ut quae inferius dicturi sumus, ostendent.
In tanto monastici ordinis in Oriente naufragio, vix aliquis remansit

Auctoritas

docet non
ficis

raonachus, qui ab eodem

alii,

Concilia celebrari.

Exc

ibi,

quibus intelligas
legisli,

non

fuerit addictus supplicio;

qui subterra-

quotquot sub iisdem Francorum regibus

celebrata fuisse

eorum ordinatione

Concilia, ea-

neas latebras qua^ritantes, ab hominura oculis penitus se subduxerint. Fuit inter alios S. Plalo abbas

dem

nonnisi

assensu

Romanorum

Pontificum

monachorum montis Olympi

qui ad hoc salvatus,

aliis causa salutis. Ejus res gestas Theodorus Studtta conscripsit. Di'

ut post procellas posset esse

Eod.

I.

VI. Capitul. c. 186.

2 ibid,

c.

187.

cturi sutnus de ipso inferius suo loco.

STEPHANI

III

ANNUS

3.

CIIRISTI 770.

65

Anno

periodi Grffico-Romanffi6263.

inclioalo die

24 Decemb., Fer. 2.

Anno JEsx Hispan. 808. Anno HegirailSS, iochoalo die4 Jannar., Fer. Conslantini Copronymi 51 Jesu 770. Stephani papac
Chrisli
III

5.

Anuo

Hegirae 154,

3.

et 30. Leonis

IV 20.

\.

Consilhtm de inlerficiendo Pontifice Rom.

irritwn redditur.

mus eripere, et dum infra

tio ipsos salvos

civitatem nocturno silen-

nuin.

aii 8.

Desiderius

introducere disponeremus, ne quis

Longobardoruni

rex,

postquani spe conatnque sno

eos conspiciens iuterficeret, subito hi qui cis semI)erinsidiabautur, super eis irruentes, eoruin eruerunt oculos, Deo teste dicimus, sine nostra voluntate aique consilio .
2.

se depulsuni sensit, opera Christopliori et Sergii,

qui Constantino pseudo-pontiflce exauctorato, dc Stephani papce aniicitia cuni regibus Francorum
arclissime nectenda fovendaque studiosissinielabo-

llhul Stephanus

PP.

aperit Carolo

M.

medio removendos, futurum adversari possent. Totum hoc negotium fuse describit ex AnastasioBaronius, a num. 2 ad 6. In Codice tamen Caroli Magni num. 4G, legitur Stepbani 111 Epistola
rabant, eos sibi constituit de

ne

cousiliis cceptisque

snis in

venturum
sent
:

Subdit Stcphanus papa sese in mortis periculum atque beati fuisse, nisi Dei protectio
Petri Apostoli, et Desideriiis rex sibi auxilio fuis-

sese credere,

quoddum

tanta prajdicti

Dodo-

nis iniquitas ad aures Carolotna?ini regis pervenerit,

Berlradte reginte et Carolo regi hujus

pta, qu:e

filio

inscri-

nullo

modo

ei

placituram. o Agnoscatautem,

quoniam prasdictorum motuum

narratio-

inquit Stephaiins papa,

vestra, atqne

Deo amabilis

religiositas

nem

complectitur,

Anaslasius habet,
itaque Pontifex, se

multum alienam ab iis, quse eam bic in pauca contraho. Ait magno dolore accepisse Christoiniisse

Christianissima excellentia

tua, eo

phorum

et

Sergium ejus filium consilium

nomine Domini bona voluntate nobis convenit cum pra;fato excellentissimo et a Deo servato filio nostro Desiderio rege, etomnes justitias beati
quod
in

cum Dodone missogermaniejus Carlomanni regis, sese interficere meditatos esse. Unde cum eodem
Dodotie
et ipsisFrancisin Lateraneusium sanctum patriarchatum cum exercitu ingressos esse, atque infus in BasihcaniTheodori papne, ubi nullns ausus est aliquando vel etiam cnin cultro ingredi, cnm

Petriab eo plenius et in integrosuscepimus . Stepbanus, ut legenli patet, Epistolam illam scripsit

in Vaticano

cum

ibi

detineretur a Desiderio rege,

videtur coactus exarasse, inquit Cointius anno superiori num.7, urgente eodem Deside-

quin
rio,

et

eam

qui res ablaias Apostolicae Sedi se reddilnrum

loricis,

ubi ipsemet Pontifex sedebat, introiisse,

simulabat, et dissensionem inter

Carolum

et

Caro-

seque vix

dum Romae

apud

se Desiderius

Lango-

lomannuni

fiatres

fovere suis artibus satagebat.

bardorum rex pro

luisse

faciendis sibi diversis justitiis

beati Petri existeret,

cum

suo clero

eamdem occasionem varefugium facere ad eumdem

per

Quapropter iis, quae de Christophoro et Serrjio ejus filio, quaeqne de /)o(/oHe Carolomauni regisoratorc narrantur a Slepbano , fides integra nequaquam
adversus
haberi debet. Neque enini iUi quidquam inoverunt Romanum Pontificem, sed cum Christosibi

sanctum Petrum, ac continuo direxisse suos sacerdotes ad eosdem CbristophorumatqueSergium, ut ad se ad beatum Pelrum properarent. Illi mox ut audierunt de pra^senti cum Dodone et ejus Francis turmas facientes, et portas civitatis claudentcs, fortiter resistebant et nobis comminabantur, atque
incivitatem nos ingredi

phorus ac Sergius
potuit, ut

timerent a Desiderio,

fieri

Dodone conscio, atque

contra

in partem consilii

vocato,

Romanos

Paulum

Afiartam,

qnem

Desiderio favere deprehenderant, ad

carent, et exorto

arma provoin Urbe,

fiereiit.

minime

perniittebant, et

tumultu nonnullarum
Stephanus

dum ineadem

permanerent, et cognovisset universus iioster populus eorum iniquum consilium, de praesenti eos dereliquerunt, qui etiam et plures pur murum descendentes ad nos properaveperfidia

vel etiam in Laterano, caedium auctores

Tandem ambo,

ut

scribit, excaecati

sunt

eo inscio atquc inconsulto. Scelus illud a Paulo Afiarta commissum fuit. Artifex totius mali Desiderius Stephanuin lusit, .Vposlolica; Sedi ne vicum quidem restituit, uude conjicere esse eo auctore

runt. Alii vero portam civitatis aperientes ad nostri

progressi sunt praesentiara, et ita ipsi maligni viri

coacli atque nolentes ad nos in Ecclesia sancti Pelri

scriptam a Stephano
asserit,

Epistolam, qua contrarium

cilatns.

sunt dcducti. Quos interflcere universus poi)ulus

nitebantur, et vix de

optimc judicavit CoinUus

Quam

eorum niauibus

eos valui-

fraudulenter ac simulate se gesseril Langobardo-

Touus xin.

60

STEPHANI

III

ANNUS

3.

CHRISTI 770.

rum

rex in suo ad ejus oratorem responso, poslea

declaravit Hadrianus papa, et ex eo Baronius n. 7, qui tamen porpcram lifec omnia prsDsenti anno consignat; cum, nt recte \idit Sigeberlus in Chronico, ad superiorem pertineant. Sequentia

veslrum auxilium et congruum etfectumde nostris petitionibus postulamus etc. Nam si, quod non credimus, ipsas juslitias exigere neglexeritis aut
,

distulcritis,

scialis

vos dc

istis

rahonem

fortiler

verohoc

ante tribunal Christi eidem principi Apostolorum

esse facturos. Si quis aiitem vobis
dixerit,

anno peracta. 3. Stephamis PP. Desiderium non

quod
ei

restituisse civi-

justitias beati

tates ablatas Francics regibus significat.

A n. 8

Petri recepimus,

vos ullo

modo

ad 16. In Galhis civihs belh metus imminebat, Francorum reges Carolus et Carolomannus fraternam deponerent ainicitiam, mutuisque deinceps odiis inter se decertarent si ve servata simul
sive aml)0
;

non credahs . 4. Stephanus PP. Carolomannum plurimum laudat. Inde liquet, Cointium tam loco citato, quam hoc anno num. 7, recte scripsisse litteras anno superiori a Stephano papa datas, quae resli-

concordia Thassilonem Bajoariieducem,quiregem

potius

tutionem a Desiderio factam fingebant,

extortas fuisse
tius
(1).

quam ducem

seu

iirffifectuin

agebat, adori-

Quod

rentur. Berta, seu liertrada ulriusque regismater,

Epist.

xLviii

vi ac metu adhuc confirmat CoinCod. Carol. in qua constantia

et

utramque tumultuum causam toUeret, Caroloniannuni primo, postea Thassilonem adiit quod
ut
,

Carolomanni regis in causis Apostolicis tuendis

plurimum commendatur
inquit Stephanus papa,

Unde beatus

es

utrumque Loisehanus annahsta hisverbis indicat: a Carlomannus et Berta jungentes se ad Salossa (vulgo, Salusses). Et in eodem anno perrexit donina Berta regina per Bajoariam parlibus Italise b. Idem habent annalista Metensis et auctores non pauci.
Berta Salutiis

bone Christianissime
fidei tufe

rex,

quod quidem nos conspecta

constantia,

quam

in Apostolicis causis et nostri

amoris fervore

nentes, sedulo

babere dignosceris, firmi in tua dilectionc permaeidem nostro conditori pro im-

cum Carolomanno

collocuta est

mensa
lisdem
i'egis

vestra

laetitia et

Deo

instituti

regni vestri

eumque
Reges

fratri reconciliavit, sopita qua>

anno supediscordia.

stabilitate preces
litteris

riori gliscere cceperat inter

utrumque
et

fundere nequaquam desistimus. Stephanus papa, ut Carolomanni

fieri

ad

sinceram

dileclionem

fraternum

compatcr

mererctur, postulat. Carolocujus patrinus

fieri

amorem
zelo

conversi sunt, atque de redintegrata inter

manni

s.\\iem filius,

papa per-

se concordia,

deque suo erga Sedem Apostolicam

optavit,

non

alius est a Pippino, de cujus ortu

ad
:

Stephanum papam certiorem fecerunt, Gauziberto episcopo, Fnlchbcrto monacho, Ansfredo et Helingario gloriosissimis viris Romam quam-

prfcscntcm
Nativitas

annum
Pippini

annalisla Petavianus scribit

filii

Carolomanni
sic claudit

Eral tunc

ct altera

Carolomanno proles;

prsecitatas
:

enim

lit-

primum
fex,

directis.

Gavisus

est

summopere

Ponti-

teras

Stcithanus papa

Deus autem
et

statimque per eosdem nuntios ad pra;dictos

Carol.

omnipotcns, per

quem

reges regnant et principes

reges Epistolam xlvii Cod.

transmisit, in

imperant, sua vos protegat gratia,

tribuat, atque

victoriam

cujus priori parte Stephanus significat se pluriIffitari de renovala utriusque regis amicitia.

vobis de ca^lo pro suae sanctae Ecclesiai defensione

mum

longsvos

et sospites in solio regni

filia

Secundo, reges Francorum per tremendum judicii diem, et ipsius plincipis Apostolorum nomine vebementer obtestatus est, ut in firmo proposito rerum, qua; beato Petro sublala; fuerant a Longobardis, exigendarum constantissime permanerent,
et cuilibet illas redditas asserenti
B

pariter

cum

excellenlissima et Christianissima

nostra regina, dulcissima vestra conjuge ct

aman-

tissimis natis, conservare, et caelcstis regni aeterna

fulem denegarent

Unde obnixe, tanquam proesentialiter, petinius, et coram Deo vivo, qui vos regnare picecepit, coiijuramus excellentiam veslram, ut plenarias juslitias beati Petri, sub nimia velocitate secundum capitulare, quod vobis per pra?sentes vestros fidelissimos
missos direximus, exigere
jubealis,
sicut
et

gaudia concedere dignetur possidcnda . 5. Berta Desiderii filiam in Galliam adducit. Berta scu Bertradane per Bajoariam in Ilaliam profecta est, ut Regino, variique annalista; Francorum asserunt, qui tamen suscepfa? hujus profectionis causam non aperiunt. Salutiis in Bajoariam,

et e Bajoaria

in Italiam ivit, licet provincia esset

:

adeo reinota
perrexit in est .

Berta regina

inquit Regino,

beato Petro reddere vestra continet promissio, et

et

Bajoariam, et inde Italiam ingressa IUuc eo profecta videtur consilio, ut amici-

omuia, quai beato Petro et ejus vicariis cum vestro sanctee memoriae progenitore promisistis, adimplere dignemini, etc. Tamen etde omnibus jnstitiis
beati Petri
praidictis vestris missis subtilius locuti

tiam inter Thassilonem

ducem

et

Carolum regem
:

Francorum, hoc
sed spe cassa

est, inter

consobrinos renovaret

Romam

sese contulit

Hoc anno

iuquit annalista Petavianus,

Bcrta fuit in

Ilalia

sumus, vestro

regali

jam

sicut terra

sitiens

culmini cuncta enarranda, et iinbrem prsstolatur ita

,

propter filiam Desiderii regis . Desiderius Lango-

bardorum

i'ex e

sua re duxit,

sibi

devincire Fran-

(1)

Noa

ita facile viris

doctis persuaderetur,
sibi iiivito

Desiderii vi ac impotentia exorlas fuisse a Stephano

aliis scriptis

111 litteras illas,

quas ex Codice Carolino

prodidit, nec successor

Pagius hic recitat. Nec enim eas

cjus

extorsisse Desiderium

in

Galliam

litteris

idem Ponlifex iinquam

Christophorum et Sergium testatur, de litteris ab eodem Desiderio extorlis quidquam mutit. Dubia est igilur, uc dicam falsa, Goiutii et Pagii conjectura, ul inter c;cteros agnoscit etiam Cl. Saxius in iNotis ad regnum Italitf, Sigonii nova; Editioms col. 21-4. u.^:,.

Adnanus, qui

Dcsulerii opera luminibus orbatos fuisse

Mansi.

STEPHANI
corum

iri

ANNUS

3,

CHRISTI 770.

67
fuit

reges, quos in amicitiam simul rediisse

gitur

Anno dcclxx

Berta regina in Longo-

noverat, et amicos esse Stepliano papa;,

cessebat, seque facilius
credidit,
si

quem

la-

quod

oi^tabat,

assecuturum

Gistlam eorunuloiu

regum sororem

placitum contra Desiderium regem, et rcdditre sunt civitates plurima^ad partem sanctiPefri . Et ibidem in Annalibus Petavianis ad annum
bardia ad

suo in uxorem postularet. Egit de illo conjugio cum Bertrada regiua, atque ut mutuus amor arctius utrimque necteretur, de filia
Adalrjiso
filio

domna Hoc anno DCCLxx babetur in Italia propter filiam Desiderii regis
:

Berta fuit
et redditae

sunt civitates plurima; sancti Petri

Desiderio postulasse videtur, ul
a conjugio filia Desiderii

sua

alteri

regum Francorum

socianda,

sermonem
in Fran-

quod Berta a Sfephanum papam

;

quoque babuit, indeque factura, ut bsec ciam adduceretur. 6. Eam Carolus conjuQcm accipit.
phaiius papa statim
resciit,

cum

Carolo valde alic-

num
Steregis

miligaret.

ac consilia

JJesiderii

exhortationem atque adjurationem regibus

iu

Francorum inscriptam
obtulit, deinde

Confessione beati Petri

Wormatiensis. A num. 17 8. Sijnodus ad 22. Carolum Leodii Pascha, et Natalem Domini Moguntiffl celebrasse, ac Wormatiai generalem populi sui de more conventum habuisse tradunt plu-

posuit, sacriflcium super

eam

atque hostias Deo

lacrymis ex eadem sacra Confcssione illam per legatos Petrum presbyterum et Pamphilum defensoremregionariuni direxit. Recitatur integra in Codice Carol.

cum

num. 45, et a Baronum. 9 ad 16. Berta, qua; filiam Desiderii secum ducebat, Caroloutanno, ut gener Desiderii fieret, suadere non potuit, suasit Carolo, de quo
nio a

Eginhardus
Desiderii

scribit

Cum

matris hortatu fiham

regis Langobardoruni duxisset

uxorem,

incertum qua de causa post

Adalgisus tamen
reni,

annum

repudiavit .

Desiderii

regis filius

non duxit
soro-

Gisilam ac Carolomanni Francorum

regum

aunum

eetatis

xiv tunc agentem, quae paulo

post ccepit inter moniales vitam degere, ut

idem
ei

Francorum annalista), sed (]uid in eo statutum actumve sit, tacent. Baronius quidem refert ex lib. 6 Capitularium, capitula quajdam iVe episcopi aut verum illa non ad presbyteri ad bella pergant posteriorem Synodum Worhanc, sed ad aliquam matiensem pertinerc, ex dicendis constabit. Consueverant Francorum reges singulis annis conventum generalem regni evocare, in quo consulebant et decernebant, qua; eo anno gerenda essent, sive ad disciphnam conshtuendam in omnibus ordiniseu denique ad bus, seu ad belhim parandum ffirarii pecuniaeque publicai causam. Ad conventum hujusmodi, ut ex Adalardo docet Hincmarus, conveniebant episcopi et abbates una cum comitibus et aliis proceribus, invicemque consulebant
res
:

Eginliardus in Vita Caroii M. testatur

Erat

de publicis regni negotiis. Quaj decreta erant in

(nompc Carolo) unica soror nempe

laribus

Gisla, a puel-

conventibus
et

illis,

ea cancellarins tradebat episcopis

;

annis religiosae conversationi mancipata,

quani similiter, ut matrem, magna coluit pietate, qua; etiam paucis ante obitum ilhus annis, in eo quo conversata est monasterio decessit .
7.

comitibus metropoleon qui ea deinde ad aliarum civitatum episcopos, abbates et comites transmittebant, ut per provincias promulgafa servarentur.
;

rii

In

Uxor Carolomanninon fuit Annahbus Fuldensibus seu

:

filia Desiderii.

PiihaBanis

ha;c

Comites vero, ut patel ex lib. 2 Capitular. cap. 9. 24 hb. 3, cap. 73 et 75, in gravioribus quibuscumque ncgotiis in consilium vocabant episcopos,
abbates
et

verba Icguntur
regis

Berthain reginam filiam Desidefilio

vassos; ne^iue id sponfe suatanlum,sed

Longobardorum Carlmanno
adduxit

suo con-

quia, ita ferebat publica saeculi disciplina et

forma

jugio sociandam de Italia , ronium turbavit, induxitque ut crederet Desiderio

qui locus Ba-

regiminis a Carolo rcge insfituta. 9. Froila Eispaniarum rex occiditur.

Ad

quarum altera Carolo, altera Caduas fuisse rolomanno nupta fuerit. Verum Andreas Duchesfilias,

num.

22. Froila Chrisfianorum

Hispauia} rex in

vindictam

fratris occisi a fratre vicissim

filio

Aurelio

nius recte observavit, locumillumcorruptumesse, et loco Bertam reginam, legendum, Berta regina,
loco,

Carlmanno, reponenduin

esse,

Carolo

qui
sibi

Alfonso Casto. Post Froilam regnavit.4M;-e/MS frafer ejus parricidio regnuni adeptus. Eo rcgnante belium servile in Hispania
occisus est, relicto
exarsit, servis conlra

filiam Desiderii Bertae malris hortafu hoc

anno

dominos arma sumentibus,

copulavit.

Carolomannus verovivente patreG//6ergam uxorem duxerat, ut docet annalifta Metensis.

Porro Duchesnius tom. ii Script. Franc. post secundain Appendiceni ad continuationem Fredcgarii
releit

quod tamen

regis prudeiilia

mox

soi^itum est, ut

prodit VascBus in Chronico, uhi Froila

necem

in

annum

dcclxvii

confeit.

Veruin in re incerfa a

Baronio non recedam.

Fragiuentum veterum Annalium,

in (juo le-

68

STEPHANI IV ANNUS 4.

CHRISTI 771.

STEPHANI

IV

ANNUS

4.

CHRISTI

771,

Seqiiitnv ordine temporis septingentesimus septuagesimiis primus annusRedemptoris, Indietione nona, quo coepta semel in Oriente adversus monaclios

1.

Monachismi destructioni

inhiat imperator.

hoc anno scribuntur:

Hoc anno

ctiani

doniinus

Carolus rex repudiavit fiham Desiderii rcgis Lon-

persecutio per Constantinum imperatorem

sceviit
;

majoribus augmentis
sed et in

non

in ipsos

tantum,

gobardorum, anuo postquam matris hortatu eam et Hildegardem de gente Suevorum praecipuae nobilitatis feminam in matrimonium accepit . H;pcibi. Habeteadem Eginhardus,
duxerat uxorem,
sive

eorum domicilia de quibus omnibus hoc Eodem quoque anno habet ista Theophanes anno trigesimo primo imperii Constantini, misso
:

ipsius

Einardus (ut alii nominant) in Vita, quam CaroU scripsit. Yerum ex reperto Epitaphio

Thracensium Lachanodracone, et Leone notario suo, et Leone exmonacho, venumdabat omnia monasteria virorum ac mulierum et omprffitore
,

evidenter apparet, eam non nuptam Carolo, antequam HaUa potitus cst cum Urbe Roma, sicque ejus connubium nou ante an-

Hildegardis regiufe

num
obiit,

Christi dcclxxiv contingere potuisse.

Porro

nia vasa sacrata, et libros, et pecora, quje patrimoniorum eorum erant, et horum pretia principi

ejus Epilaphium recilabitur inferius eo anno,

quo

Quotquot autem monachicos et paternos quibus Vitje erant sanctoium Patrum, et sicubi lipsanum, hoc reperit, igne combussit reliquias sancti cujusquam habens est, venerandas apparuisset ad custodiam el hoc quoque nihilodetulit.
libros, in
:

sepUngentesimo octogesimo sexto. Ctcterum quid intercesserit impedimenU, ut

minus

igni tradehat;

eum

vero, qui habebat illud,

ut impie agentem puniebat.

gladiis trucidavit.
Prseterea

Et

multos quidem

monachorum interfecit verberibus, quosdam etiam

innumerabiles oculorum visibus
cera et oleo
et
ita

matrimonium, quod contraxerat, solveretur, nemo scriptoruni veterum (quod recordemur) refert. Qua in re prrcter jussiouem Romani Pontificis, qua sub diro anathemate jusserat, ne cum ea matrimonio jungeretur, aliqua etiam alia poluit justa causa ex parte muUeris, antea incognita, intercessisse, ex qua ejusmodi contractum dissolvi legitime potuit matrimonium, et alia duci (ut fecit) mulier iu uxorem. Sic licet de rege Christianissimo
opinari.
3.

privavit, et

quorumdam quidem barbas

perungens, succendebat igne,

tam

facies

Verum quodhujusmodicausa
pii viri

secreta latuit,

eorum,

quam

capita cremabat. Porro post alios

:

complures

haud

leve passi suiit scandalum,

et

cruciatus etiam exiliis destinabat

toto themate,

et

postremo in

cum

sic

repudiatara

eam

aUam ductam

vide-

hoc

est,

provincia

sibi subjecta,

non

hominem unum monastico schemate amictum. Quod cum didicisset imperator, bonum semper exosum habens scripsil ei gratias, dicens
deseruit

runt a Carolo, contradicentibus Ecclesiasticis legibus. Fuit ex his unus Adelrhadus, ejusdem Caroli
cousobrinus, qui hac occasione seabejusdem principis palatio abdicavit, ac

monasUcum insUtutum

hominemsecundum cor meum, quia facias omnes voluntates meas. Hunc ergo imitantes ca3Inveni
teri,

ampleclens, mira claruit sanctitate: in cujus rebus

simiUa perpetrabant . Hiec Theophanes. 2. Carohis repudiat Bertam uxorem. Quod

ad res Occidentahs Ecclesise pertinet, hoc anno, Carolus niagnus uxorem, quam duxerat, Bertam fiham Desiderii regis Longobardorum repudians, eani misit ad patrem, solvens se nexibus contracti
conjugii. hi

ab hujus temporis leguntur* Cum Carolus Desideralam Desiderii regis Italorum flUain repudiaret, quam sibi dudum etiam quorumdam Francormii juramentis petierat in conjugium, ut
gestis

quam

fidelissiine scriptis

auctore Paschasio Ratberto,

ista

adhuc

nuUo negotio beatus seuex persuaderi posset, dum esset tyro palatii, ut ei, quam, vivente iUa,

Francorum enim

'

Annalibus

ila isla

rex acceperat, aliquo communicaret servitutis obse-

'

Aimoin.

1.

iv. c. 6S. GU.

Apud

Sur. die

Jaauar.

STEPHANI IV ANNUS
((uio.

4.

CHRISTI 771,

69

bium
rex

Sed culpabat modis omnibus tale connuet gemebat puer beaiae indolis, quod et
uteretur thoro, propria sine aliquo cri-

redderetur, pars magnaprinceps clarissimus atque

Orthodoxus

extitit

Carolomannus. Qui, talibus au-

nonniiUi Francorum ex eo essent perjuri, atque

illicito

diUs, regali e solio exiliit, et

una cum uxore

viri

et

pri-

moribus

palatii sui, et

ad

Dei corpus pervi-

elegit plus

mine rcpulsa uxore. Qui nimio zelo succensus, saeculum relinquero adhuc pucr, (]iiam
:

iit propinquo, cui conprohibendo non posset, non se consentire fugiendo monstraret . Haec auctor, qui et de

talibus admisceri negotiis

traire

dendum accessit. Et admirans potentiam Domini, virtutem ejus magnificavit, misericordiam coUaudavit, et quia in diebus suis talia ostendere dignatus sit, gloriosum nomen ejus benedixit nimioque gaudio permotus inter pias laudes et gratiarum
,

eodem

inferius subjicit,

ipsum

petiisse

Corbeia;

actiones, gaudio eliciente,

lacrymas

fudit, sed

et

monasterium, in eoque excoluisse vitam monasticam, atque vixisse sanctitate conspicuum. At vero post primam ejusdcm tomi noni editionem invenimus in iUis duobus libris postea cdilis rerum gestarum Caroh magni a monacho San-Gallensi conscriptis, de causa divortii ejusmodi ista fotidem verbis asseri FiUam Desiderii Longobardorum principis CaroUis (Uixit uxorem qua
: :

advenienUum iUdem quisque fecit, gaudebantque exosculari manus et pedes beatissimi viri, quem Deus honorare dignatus est tanti prajrogativa miraculi.
6. Rex interea memorabilis Carolomannus, una cum optimatibus suis proceribusque sui palatii,

sanctissimi viri

membra

suavissimis et

(ut

ita

dixerim)

inenarrabilibus

odoribus redolentia

non

post

muUum

temporis, quia csset cUnica et

sustulit ex vase sepulcri, et loculo imposuit, et

ad propagandam prolem inhabiUs, judicio sancUs-

magna

Isetitia

atque honore, necnon

et

cum hymnorum

simoruni sacerdotum, reUcta veUit mortua : iratus pater, etc. Porro ut ista episcopi ilU decreverint, isla oportuit concurrisse, niniirum quod reddita esset ex morbo penitus impotens ad concubitum, el boc impedimentum jam fuerit ante contractum

decantatione, sed

candelabrorum lumine aro-

matumque
altare
;

suavissimo odore detulit ante sacrum

idemque maxima munera devovit atque

elaborata
;

attribuit, vasa scilicet argenlea, et pallia peregrino

opere
reditus,
incolas.

necnon fundos
servos

fundorumque
dederat
et

matrinionium

nuUaque ampUus
Ista

esset spes pro-

ilemque

|)raBdiorumque

babiUs, etiamsi convaUiisset, aptam reddi ad copu-

Qua; singula

testamento

mandavit
intulit, in

lam conjugalem.
i.

quidem ex sentenUa

juris

Ecclesiae, in

quam sanctum
collocavit .

corpus

per-

canonici consultorum.

petuam Uaereditatem
nobiliter
ibi

delegavit, sanctique viri ossa

Hoc eodem anno, qui

ct

S. Euberti reliqiiice iiivenkB et translatce.

et

numeratur terlius Caroli Carolomanni regum, inventum est venerandum

Ha;c de elevatione et translaUone auctor, et de insigni pietate Carolo-

corpussancUssimiviriHuberti episcopi Leodiensis,

translatumque per
honorificentissime.
sexto ab

eumdem regem Carolomannum

Idque factum
transilu.
'

ejus feUcissimo

anno decimo Rem geslam

inte-

manni erga sacras venerandasque sancti viri reEx quibus et illud intelligas, Deum ubique mirabilem in sanctis suis dum eodem ipso tempore, quo per impium Constantinum Copronymum
liquias.
;

in

Oriente sacrae reliquiae dehonestantur,

proji-

scribit ejus discipulus

atque faniiUaris, qui his

:

ciuntur et disperguntur, fecerit in Occidente regio

onniibus potuit prcesens esse

sed

quomodo

obsequio toUi, elevari, adorari,

coli, transferri, et

grum inventum
ferret
Introspicientes

est

corpus, ut nuper defuncti re:

imaginem, hsec ab eodem auctore accipe

gloriosum ejus corpus nuUa detrimenta passum, iUaesum a dissolutione atque putredine repererunt. Et pro tabo atque putredine, aromatum more iUud senserunt mirifico odore fervere. Caput autem ejus perIusU'antes
vident quidem vuUum ejus (quod dictu quoquc mirabile est) sudore perfusum et veUit noctis opaca3 rosciduUs perfusum guttulis coronam vero capillorum alienam prorsus ab omni caesariemque auctam et [)rolixitale et la!sione pulchritudiue neque enim candore senili albebat,
ocuiis,
:

sed colore et visione sui juvenis caput repromiltebat, etc.

Quomodo autem ad tam admirabile

crat,

spectaculum, qui in proximo

accurrit rex

Carolomannus et eidem religiosa impendit ofQcia, inferius idem auctor ita describit 5. Ut autem in tanto miraculo Domini po:

munificenUa regia frequentari. Has igitur propitiationis hostias prfemisit ad Deum religiosissimus rex Carolomannus, ipse suo secuturus adventu. Etenim hoc ipso anno pridic nonas Decembris in villa Salmuntiaco ex hac vita migravit, anno regni sui post patris obitum tertio, sepeliturque Remis; uxor vero ejus, lUia Desiderii regisLongobardorum cum fiUis in Italiam pergit , Ha;c veteres Annales Francorum hoc anno'. Fratre desUtutus Carolus, ad capiendam reliquam regni parlem, qujc fratris erat, Synodum habendam curavit in villa Carboniaco dicta, ubi fratris optimales benigne suscepit, et Willarium episcopum Sedunensem, et Fulradum capellanum, et alios plures sacerdotes, qui inha;rebant suo germano. In quo quidem episcoporum, abbatum, ducum comitunique conventu , nihil pra;terea actum reperitur, quam quaj ad monarchiam Fran-

corum

regui spectabant, ut ea Carolus potiretur.

tenUa poUssimum magniiicaretur, et virtus nota

Apud
'

'

Sur. die iu Nov. lom. vi.

Auual.

Fiiiui;.

l'ithii;i

hoc an. el apud Aiiuom.

1.

iv. c. 68.

70

STEPHAM

III

ANNUS

4.

CHRISTI 771.

Anno periodi Grffico-Romana; 6264.

Anno JEts Hispan. S09. Anno 13 Dec, Fer. 155, inchoato Stephani papae Conslantini Copronymi 52 31. Leonis IV 21.
Hegira!
die
111

6.

Jesu Christi T71.

4.

et

Carolus rex repudiat filiam Desiderii re//is. num. 2 ad 4. Eginliardus de Caroli uxoribiis
. :

in ejus Vita ba^c scribil

filiani

Cum

niatris hortalii

DesideriireiiisLangobardorumduxisset uxorem (auno sc. siiperiori), incertum qua de causa post annum repudiavit, el Hildegardim de gente Suevorum pra^ciputo nobilitatis feminam iii matri-

Fastradam duxit uxorem . Denique Eginhardus in Vita Caroli M. rcfert, Carolum, postquam Desiderii filiam repudiavit, Hildegardem, eaque defuncta Fastradam \i\ matriraonium accepisse, et suscepisse filiam de concubina quadam, cujus nomen, inquit, modo memorife
lentissiraus Carolus

non occurrit

nomen
filia

sc.

Eimiltrudis.

hocnenipe anno exeante cum Hildegardis pridie kalend. Maias anni dcclxxxiii obierit et cum marito aunos tredecim vixerit, ut

monium

accepit ,

verbis laudatis Stephani Pontificis

Verum ex Romani matri-

monium cum
copulatum

Desiderii dissuadenlis, liquel

patris

Carolum anfe Pippini

fuisse

mortem matriinonio

docet Paulus diaconus in ejus Epitaphio.

cum

aliqua Franca, cujus nec

Alter ab

undecimo rnrsum te

sustulit annus-

Egiuhardus, nec Paulus diaconus, nec Theganus mentionem fecere, quia sc. ex ea Carolus nullam prolem suscepit. Hanc autem mulierem innomi-

Monachus Sau-Gallensis lib. 2, cap. 25, asserit hanc repudiationem factam esse o judicio sauctissiraorum sacerdotum, quia esset chuica et ad propagandaiu prolem inhabilis, neiupe lilia Desiderii

natam
ct

is

repudiavit,

quando Desideratce

filiae

De-

siderii regi

nupsit, et post divortium

illius,

cum eadem

obitum Francaj

cujus noraen ignoratiir,

raedio anno currenti, ut ex nativitate Caroli ejus

priraogenili colligitur, Hildegaj-dem

Langobardorum

regis, qua; Desiderata appellatur a Paschasio Ratberto in Vifa S. Adalhardi Caroli

copulavit. Quae
latis

consobrini. Anuo superiori vidimus quantum Stephanus papa ab eo matrimonio abhorreret, hac
inter cseteras ratione, ut videre est in ejus Epistola

coniugem sibi omnia ex cifafis locis inter se colconsequuntur. Neque enim video hanc diffi-

culfatem alio
ullius
2.
sit

modo

solvi posse, aut aliquid contra

aflerri,

hauc nostram opinionem in medium

raoineuti.
fuerit

quod

ad Carolum et Carolomannum data, eo anuo apud Baronium num. H: Eteniin mitissimi et a Deo instiluti benignissimi reges, jam Dei voluntate et
consilio conjugio legilimo ex pra;ceptione genitoris
vestri copulati eslis, accipieutes, sicut prajclari et

Qucenam

Barouius, quia Desiderii

prima Caroli regis uxor. filiara uxorem Caroli pri-

mam

putavit, justara censuit ex parte hujus niu-

lieris inlercessisse

causam autea incoguitam propter

dissojvi legitime

nobilissimi reges de

eadem

vestra patria, sc. ex

quam matrimonium contractum

potuit,

ipsa nobilissima Francoruiu gente, pulcherrimas

conjuges, et
xios. Et certe

earum vos oportet amori esse obnonon vobis licet, eis dimissis, alias

ducere uxores . Vivente itaque Pippino rege, Carolus et Carolomannus ejus filii uxores duxerauf, uti de Carolomanno, qui Carolo jimior erat, anno antecedenti diximus. Sed de Carolo res non parum obscura. Theganus enim iu lib. de Gestis Ludovici
Pii

causam tamen hanc adeo secretam fuisse, ut complures viri pii non leve passi sint scaudalum, cum eam mulierem repudiatam et aliam a Carolo ductam viderunt atque imprimis Adalhardus
, ,

cujus textum describit.

Verum

cardinalis doctis-

simus

animum non

adverferat ad

locum laudatum

Stephani papae, quo edocemur, Carolum antequam Desiderii filiam inatrimonio sibi jungeret, jam
ante morlera patris
fuissBj

imp. qui quod vidit scripsit, loquitur tantum de Eildegarde et ejus filiis ; Paulus vero diaconus, qui hoc tempore vivebat, in libello de episcopis
Hic (nempe Carolus) ex Hildegard ail conjuge quatuor filios et quinque filias procreavit. Habuit tameu ante legale connubium ex Himiltrude nobili puella filium nomine Pippiniim . Paulo posl Mortua autem Hildegard, rex excel-

cum

muliere Franca alligatuni

li-

ideoque

ei

per leges Ecclesiasticas non

filia

cuisse

cum

Desiderii

novum matriraonium
diem xsx mensis Apri,

Meteusibus

contrahere. Papebrocius ad
lis,

ubi loquitur de Eildegarde regina

uxore

M. miraculis clara, existimat, Eildegardem pninam fuissc uxorem Caroli regis, sed ejus cum ea conjugium non fuisse consummatum, quando
Caroli

STEniANI
;id alias

III

ANNUS

4.

CHRISTI 771.

71

nuptias transiit, ct

Adalhardum

nesciisse,

esse, ut siinile

aut noii credidissc licitam essc dissolutionem matrimonii necdum tonsummali, quando, ut scribit
Pascliasius
tale
iti

de anno decimo
ciino,

hemistichium Virgilii 8, Eclog. 8, tertio, non vero de anno duodeideoque et HUdegardcm annos xxvi vixissc,

ejus Vita, culpabat modis omnibiis

(Caroli sc. cuni lllia Desiderii) et
,

reliqua tameii qute Cointius in

ipsis

medium

affert, se

connubium

gemebat puer beatffi indolis quod et nonnulli Francorum Deo essent perjnri atque rex illicito
,

uteretur toro, propria sine nliquo crimine repulsa

IlimiUrudem eniin concubinam, non vero uxorem legitimam Caroli fuisse, et Pippintim ex ea natum filium naturaiem extitisse, non soluin Eginhardus et Paulus diaconus citati, sed
corruunt.

uxore . Addit Papebrocius, primas illas Caroli cum Franca muliere nuptias, neque Carolo, nequeregni proceribus \isas fuisse indissolubiles, magna publicoB utilitatis

etiam
esse,

alii

auctores coaevi

litteris

prodidere. Bilde-

gardem vero ante an.

causa aliqua inlerveniente, licetnon

solum Adalhardiis, sed etiam ipsemet Stephanus papa in ea essent opinione, ejusmodi matrimonia rata et non consummata solvi non posse etiam per

Carolo sociatam ipsemet asserit in Diplomate, cujus verba recitabimus anno dcclxxxiii, quo Hildegardis die ultima mensis Aprilis ad Deum migravit ait enim
dcclxxiii
;

Ipsa dulcissima conjux nostra obiit in

anno

xii

conjunctionis noslrse . Quare priori uxore Caroli

Summum

Pontificein

cum

multi bodic theolo-

innominata demortua,
idque circa
insiuuavi.

et

Desiderii

filia

ab eodem
transiit,

gorum scholaslicorum in eadem sint sententia. Denique concludit Carohtm exacto anno Desideratam Desiderio patri intactam remisisse, et exeunte hoc anno malrimonium cum Hildegarde celebrasse.
3.

repudiata, Bildegardis ad

torum regium

medium

currentis Christi anni, utijam

Verum nullus

Papebrocii

et Cointii sententice refelluntur.

sibi facile pcrsuaserit,

papam ignorasse matrimonia rata ot mata a se dissolvi posse cum anno dcclvu
;

Stephanum non consumin habito,

Ca;terum Carolus legifimis rationibus moveri potuit ad priorem uxorem dimittendam, si nempe Pippino patre cogente eam conjugem acceperit sic enim propter eamdem rationem Ludovicus XH Francorum rex a Joanna, et Henricus IV rex etiam Francorum a Margarita uxoribus discessere aliasque duxere. Denique potuit Stephanus
;

Concilio Compendiensi regnante Pippino

Patres canone xin

hsc

staluant

Si

quis vir uiu-

papa, quando laudatani Epistolam scripsit, nondum edoctus esse de rationibiis, quibus ad hoc divor-

liercm
foras

suam

dimiserit, et dederit

religionis causa infra

conmieatum pro monasterium deservire, aut

sicut
,

tium faciendum Carolus motus

4..

fuit.

Translatio S. Huberti episc. Leodiensis. 4 et seqq. Translatio corporis sancti

monasterium dederit liceutiam velare,

propter
;

Ad num.

Hu-

diximus,

Deum

vir iliius accipiat

muUbi

berti episcopi Leodiensis per

lierem legitimani

similiter et

mulier

faciat .

Martelli filium, noii vero per

Carolomannum Caroli Carolomannum Pip-

non 'consumniatis, quae in Galliis dissolvi poterant; matrimonia enim consummata a Pippini regis tempore solvi non potuisse ostendunt canon ix Concilii Suessioneusis anno dccxliv coacti et canon xxi Concilii Vermeriensis anno circiter dccliii congregati. Longe magis a vero alienum quod scribit Cointius anno dcclxxii, num. 5 et seqq., Bimiltrudetn nempe, regnante Pippino, legitimis nuptiis Carolo
sermo
esse videtur de matriinoniis
, ,

anno dccxliii, ut anno dccxxvii, num. 4 et seqq. demonstravimus, et Baronium in Appendice ad tom. ix, quod hoc anno de ea translatione scripserat, retractasse ostendinius. Deceperat cardinalem eruditissimum
pini regis filium, peracta, idque

auctor, qui interpoIavitVitam S.

ejus
discipulo
licet

Hubertiaquodam anonymo scriptam interpolator

;

ejus

filio

natu majori copulatam

esse, post

aliquot

amplius annis post auctorem illum vixerit, ejus tamen verba usurpat, et de ea translatione loquitur ac si prasens fuisset, qui

enim,

centum

et

annosa marito, qui

filiam /)es?t?em nefarie super-

interpolatorum

mos

fuit,

ut loco citato vidimus.

et

induxit, ejectam e palatio

sub finem an. dcclxx,

Hinc interpolator Carolum Martellum

Carolo-

deinde anno dcclxxi Carolum filiam Desiderii in

mannum

ejus filiuin reges appellat

qui tamen

Longobardiam remisisse, et Himiltrudem rediisse ad loruni regium, eaque in prociuctu belli LonCagobardici anno scilicet dcclxxiu demortua rolum alterura matrimoniumcum Hildegarde con,

annos tum nata sexdecim, vixisse cum marito annos decein, obiisseque anno dcclxxxiii, sive anno aetatis suae xxvi, ac denique versuin laudatum, qui in ejus Epilaphio legitur,
traxisse
Alter ab andeciino

Francorum principes tantum nuncupabantur. Quibus ex verbis satis inteHigitur, Vitam primigeniam S. Huberti periisse, et solum ejus interpolatorem superesse, qui perperam credidit, Carolum MarteUum regem Francorum dictum fuisse.
5.

Obitus Carolomanni regis.

Carolomannus
anuum
CaroSalmuntiaco
:

rex Caroli regis frater hoc anno e vivis excessit, ut

recte Baronius scripsit.

De ejus morte haec habet

annalista Mutensis ad pra;sentem

rursum
te sustuUt annus,

lomannus

rex defunctus est in villa

H
ad Bildegardis nuptias nullo modo respicere, et annum illum xxvi, quo mortna dicitur, ab ejusnativitate numerari debere. Sed licct Iioc ultimum verum sit, laudatum nempe versum intcrpretandum

Rliemorum

uon. Decembris, sepullusque est juxta urbem in Basilica beati Remigii. Gilberga vero
et

uxor Carolomanni cuni duobus parvulis

principibus de parte viri sui Italiam

paucis

petiit, et

ad
.

Dcsidcrium

regem

Langobardorum pervenit

72

STEPIIAXI

III

ANNUS

h.

CHRISTI 771,

EratSalmuntiacum villa publica Lauduno iiroxima. Idem passim liabent alii annalislffi (juoad annum et diemmortis Carolomanni, cujus prior filius /*?/?piniis luit, sed cujus sexus altera proles fuerit, in-

7iis et origo putabatur. Sed Caroli regis nuntii non niuUo post Casinum venerunt, eumque in patriam reduxerunt. Aliquo post ejus reditum tempore abbas Corbeiensis renuntiatus est, et quando Carolus

compertum. Regnavit a Pippini patris obitu CarolomauHus annos tres, menses duos et dies decem.
fratris morte, Carohis venit ad Carbonacum villam in Arduennonemoresitam, et ibi venerunt ad eum Folcarius et Folradus ca-

rex

Pippinum filium suum

Italiaj

regem

declara-

vit, justitia in Italise

Audita Carolomanni

pellani

cum

aliis

episcopis et sacerdotibus

WiCa-

rinus

et

AdeHiardus comites,

cum

aliis

primatibus,

qui fuerant Carlomanni, et unxerunt

domnum

commissa fuit, 7. Moritur sanctus Remigius archiep. Rothomagensis. Sanctus Remigius arcbiepiscopus Rothomagensis, Caroli Martelli ^Vms etfrater Pippini regis M transivit de mundo XIV kal. Februarii, anno Christi dcclxxi, ordinationis vero suk anno xvu,

administratione S. Adalhardo ut suo loco videbimus.

rolum super se in regem, et obtinuit feliciter monarcbiam regni Francorum b inqnit annalista
,

et sepultus est in
tricis MarisB,

eadem Ecclesia beatae Dei Geniubi multo tempore requievit. Deinde

sanctumcorpusejusad urbem SuesLambecio
lib.

Metensis, cui caeteri consentinnt, Hajc

duorum

re-

translatum

est

gnorum
liberis

conjunclio a Carolo facta in causa

suis,

fuit,

sionicam

in Ecclesiam beati Medardi , ut legi-

cur Carolomanni vidua Italiam fuga petierit

cum

tur in ejus Vita a

cap. 8 relata.

2 Biblioth.

Cees.

Eam enim

fugisse

diserte

tradit

Dividilur

illa in

novem

lectiones in

Eginbardus
comites
et

in Vila Caroli M.

Hinc annalista Ful,

ordine ad

officium

Ecclesiasticum,

testaturque

densis insinuat,

non omnes episcopos

abbates,

duces, (jui fuerunt fratris sui, ad Caro-

lum, seu ad conventum Carbonacensem venisse, sed aliquos cum uxore Carlmanni in Italiam perrexisse. Inter comites qui

Lambecius Codicem Caesareum descriptum ex alio Codice, qui fuit coenobii sancti Audoeni in urbe Rolhomagensi siti. Bollandus ad diem xix mensis Januarii, ubi de sancto Remigio verba facit, ail
constare ex veteri Codice sancli Atidoeni, sed ea in
parte lacero
,

Carolonianno rege mor-

tuo Carolum ejus fratrem adierunl,

commemoqui

reliquias sancti Remigii

anno mxc ex

ratur Adalhardus sive Adelhardus ipsius Caroli

frater patruelis, et abbas postea Corbeiensis,

monasterio Suessionensi
fuisse.
rat,

Quare Vita

hffic,

ideo

post

presentem

annum monacbum

induit

ante

eum

Christi

Rothomagum translatas quam Bollandus non videannum composita. In ea

cum

esset annorum viginti, ut tradit Paschasius Ratbertus in ejus Vita a Mabillonio ScBC. iv Be-

anliquorum incuria Vitam ejus aut non scriptam, aul forte neglectam fuisse amissam, Ecdicitur,

nedict. part.
C. ^^.

recitata.

clesiam cui prsefuit, prajdiis, possessionibus et or-

sanctitate illustris fuit.

Adalhnrdus fit monachus. Adalhardus Patrem habuit Bernhartum

Caroli Martelli filium, Pippini re-

seu Bernardum
gis fratrem, ac

patruum Caroli Magni. Lilterarum studiis non humanioribus modo, in quibus maxime pro tempore excelluit, sed etiam sacris addictus fuit. Ejus libruin de Ordine palatii laudat

namentis Ecclesiasticis ditavit, et in ea xl praebendas instituit, Post BoUandi mortem Mabillonius tom. II Analect. publicavit Acta archiepiscoporum Rothomagensiuni abauctoreanonymo, qui sedente Gregorio VII Summo Pontifice vixit, edita, in
quibus etiam sanctus Remigius maximopere cora-

mendatur,

Hincmarus

in

Epistola de Recta novi ac juvenis

;

regis institutione cap. 12

sed

is

liber ad nos

non

pervenit. Mabillonius loco laudato pollicetur, aliqua ejus scrijita, quEe supersunt, suo tempore sese

8. Nativitas Constantini postea imp. Theophanes anno xxx Constantini imp. kalend. Septemb. superioris Christi anni inchoalo, scribit: Indictione nona, mensis Januarii die decimo

publicaturum. Factus monachus hortis colendis ab abbate Corbeiensi addictus est; cumque stepius

quarto, Leoni et Irenae impp. natus est

filius,

qui

Constantino ejus avo

tino isto pluribus infra.

inter

vivos

eum

invisendo propinqui et noti frequcntarent,

etiam Constantinus appellatus est

adhuc agente . De Constan-

fugit ad

montem Casinum, quo

totius fons religio-

UADRIANI

ANNUS

1.

CHRISTI 772.

73

HADRIANI

ANNUS

1.

CHRISTI

772.

obitus. Seqiiitur

Sergii secimdicerii

ccecles et

Stephani papce

indicat. HoecsuntEpistolarumargumenta, prreter

aanus Redeniptoris scptingenpaj^a, ante dies octo

tesinuis septuagesimus secundus, Indictione decima,

quo vivente adhuc Stcpbano

quam de non ineundo conjugio cum filia DesideriiadCaroIumscripsit,jamsuperiusintegram recitatam, suoque loco positam. Demum vero de
illius,

quam

cx

iiac vita

niigraret, novis turljis

Urbs exAflarta,

ipso hajc Anastasius; Fecit ipse sanctissimus

tifex

Pon-

agilatur,

dum

factione Pauli

cognomento

ordinationcm

unam mense

Decembris, creavit

un'ser Sergius secundicerius, <iui antca ejus o\)era

fuerat exca?catus, et

ita

luininibus orbus asserva-

batur in cellario Laferanensi, conductis Anagnia

suae factionis ncfandis hominibus, prima nociis hora eductus inde, fune ad colluniligato ductus ad Merulanum prope Basilicam sanctoe Dei Genitricis ad Praesepe locum, ibi ab eis plurimis confossus vulneribus iiitra sepulcrum prope porticum
,

presbyteros quiiiquo, diaconos quatuor, cpiscopos per diversa loca nuinero... Qui et sepultus est ad beatum Petrum Apostolum, et cessavit Episco-

patus ejus dies octo .

3.

igitur die

Sic Hadriani successoris egregice dotes. nona ejusdem mensis Februarii summa concordia Hadrianus civis Romanus, nobili genere ortus ex patre Theodoro, ex diaconocardinale Pon-

projcctus est.

Quod impium

facinus postea apud

tifex creatur,

Stephani papfe successorem delatum, habita quajstioue

stasium leguntur

de cujus primordiis hajc apud Ana Hic namque beatissimusvir

:

repertum atque punitum est, ut suo loco inferius dicturi sumus. Haec acta sunt cum Stephanus Pontifex fegrotaret, qui post dies octo a nece
Sergii defunctus est kal. Februarii,

defuncto ejusgenitore, atque parvulus nobilissimaj suse genitrici relictus, studiose a patre Theodulo

dudum consuleatqueduce, postmodum

suge genitricis

primicerio

cum

sedisset

sanctae nostrffi Ecclesiae, post sanctte (tantce) dictae

annos

menses quinque, dies viginti octo. 2. Quod autem ad scriptas ab eo Epistolas pertinet, ex eodem citato superius Codice quinque ab eo scriplarum Epistolarum, ejusmodi argumenta redduntur bis verbis
tres,
:

obitum nutritusatque educatus est. dum adbuc laicus existeret, spirilualibus studiis et charitati, modestiajque vehementius insistebat, sedule perseverans

Nam a

prima

a'tatis suae pueritia,

in EcclesiaS. Marci,qua3

Scripsit Pontificatus initio

ad Pipinum, petens

videretur,

illic

crebras

propinquadomussus esse Domino nostro referebat

cilicio, jejuniis

homines doctos mitti ad Synodum Romanam. Aliam scripsit ad Carolomannuni, qua pctit ut liceat sibi esse compater et testis baptismi filii
ejus.

diu noctuque laudes, indutusque

corpus suum macerabat, et eleemosynas enucleanter

egenis et inopibus juxta possibilitatis suae vires 11benter tribucbat cjusque bonae actiouis merita in
:

Insuper et aliam dedit ad Carolum

fratres,
in

et eis

Caro-

omuium Romanorum aures frequenter

ita ut ex hoc nobilitatis acpudicitiae ejus

resonabant,

lomannum
ut cogant

qua gratulatur

quod

fama longe

post lites sibi invicem reconciliati essent. Et petit

lateque divulgaretur. conversationis vitam et spiri-i. Cujus piai tualemoperationcm ac prajcipuos mores conspiciens sanctrc rccordationis domnus Paulus papa, eum clericari jussit, (luem notarium regionarium in
Ecclesia constituens,

Longobardos

reddere quae de patri-

monio
in

sancti Petri rapuissent.

Scripsit el aliam ad

Carolumctmatrem

ejus,

qua illis et gratias agit pro defensione Ecclesiae, et connnendat Itberium, quod diligenter curarit qucc fuerant ipsi commissa. Adbucalianiad eosdemregesdeditEpistolam, in qua prolixe commemorat insidias sibi per DodoneniFrancorum prgefectum structas, et Desiderii
ergase benevolentiam, cujus ope sc dcfensum esse

postmodum eum subdiaco-

num

fecit.

papxad

vero post decessura domni Pauli Pontificatus culmen provectus fuisset dom-

Dum

nus Stepbanus secundus (tertius) junior papa, ct ipse ceinens ejusdem bealissimi Hadriani spirituulium conversationuin merita, in diaconii ordinem eum
10

TOUDS

Xill.

74

HADRIANI

ANNUS

1.

CHRISTI 772.
;

provexit, et ex tiinc multipliciter spiritiialibus pol-

tionem ad ipsuni misit

qui ea functus

est, fuit

lens studiis,

maximam tam
et clare

ad

evangelizandum
Evangelica

Engelpertus discipulus Alcuini, qui eidem

suas

populo solerter
verba,

divina atque

quoque
tificem,

litteras

ad

eumdem deditHadrianum Ponalia ipsi

ad cxercendum Ecclcsiasticam traditionem gessit curaiii ct ila Spiritussancli gratia in

quam

quibus intcr

precatur vitam in

Pontiflcatu prolixani,

quod

est feliciter

consecutus.

ejus

corde refulsit ut in

omnibus

efticax et ido-

Ipsa

autem Epistola

sic se

habet

'

neus comprobaretur. Sic(iue factum est, ut dum de hac vita migraret antefatus domnus Steplianus papa, illico (dum ferventissinio affectu a populo

Beatissimo,

et

Pontiflci

magno Hadriano

omni honore dignissimo, et papae humilis omniura

sanctae Ecclesiae filiorum Albinus ajterna3 beatitu-

Romano mus vir

tificatus

idem prfecipuus ac sanctissiet Dei cultor Hadrianus ad sacrum Fonevectus est culmen. Hcec Anastasius, qui
diligeretur)
ait
:

dinissalutem.

Venerabilis atque toio orbe

bonitatis,

laudabilis ve-

strae

pater optime, pietas mihi ultimo

de eodem superius ha!c

Vir valde pra?clarus

sanclae Dei Ecclesia; servulo

lit

quantulamcumqueattu-

ex nobilissimi generis prosapia ortus, ex potentissimis Romanis parentibus editus, elegans nimis
fuit et

flduciam, vestram deprecandi clementiam, ut me,

licet

indignum, pateruce

pietatis

amore

in

gremium

persona decorabili

constans etiam

atque

sanctissimae intercessionis vestrae coUigere digne-

fortissimus Ortbodoxa;
bis sibi

fidei

ac patrise sUcE et ple-

mini. Scio certissime vestrse devotionem sanctitalis

commissoj defensor, viriliter sua virtute inimicis sancta Dei Ecclesiae ac Reipublicae impugnatoribus resistens, pauperum ac indigentium misericordissiraus ac copiosus consolator: Ectraditionis et sanctorum Paclesiasticffi namque

pro populo jugiter totius orbis intercedere Chrisliano

:

tamen

specialius aliquid pro his egisse, qui

vestrae almitati seipsos obnixae humilitatis obsecra-

tione

commendant,

et

majore credulitate ad

tantae

auctoritatis confugiunt sulfragia. Scio,

me per sacri
dubi-

trum constitulionum observator . Ha;c geueratim de virtutibus ejus idem auctor habet.
5.

baptismatis adunationem de illius esse ovili pastoris,'qui pro suis ovibus

tavit,

animam ponere non

Venelorumlerjatio

et

Caroli ilarjni Epistola

Veneti missi paulo

quasi etiam post altissimam suce resurrectio-

ad Eadrianiim.

Simulacautem Hadrianuscreaeum
legati

nis gloriam beatissimo Petro principi

tus est, adierunt

ante ad Stephauum papam, sedipso tuncdefuncto, successorem ejus Hadrianum convenerunt. Fue-

Apostolorum ob trinam magniflcaj dilectionis confessionem pascendas commendavit, cui etiam caelo terrisque

Magnus presbyter, atque Constantinus tribunus.Causa autem hujus a

runt
hi

Gradensis

antistes,

aeternam ligandi atque solvendi potestatem delegavit. Hujus te, excellentissime pater, ut vicarium
sanctissimae Sedis agnosco, ita et mirificae potestatis

senatu Veneto decerneudaj legationis fuit jugis

vexatio Joannis episcopi Aquileiensis,

hffiredem esse confiteor.

qui fultus
pter

Ecce ego una

sum

regiminis vestri ovicula,

viribus

Longobardorum, haud mediocre daninum inferret Gradensi Ecclesiae, a qua et episcopos Istriae
alienare studuit contra prcecepta praedecessorum

sed valde peccatorum maculis morbida.

Quapropost lon-

me totum
el

tuKoiTerosanctitati, pastorpiissime,
tibi

sanandum
gcas

medicinali potentia, quae

Romanorum
antecessoris.

Pontificum

Cum

igitur

ii

et Stepham Hadriani Hadrianum tum crea-

sanctorum Patrum
salutiferc-e pietatis

series hrereditaria succes-

sione a Deo Christo tradita esse dignoscitur,

me

tum
datis,
stolicae

antislitem

adiissent,

congratulati

ipsi

de

summa

dignitate coUata,

quod haberent

in

man-

ipsi

signiUcarunt. Vetus querela, quae Apo-

Sedis tribunalis aditum frequenti accessu

trivisset.

Hadrianus igitur

memor illius

sententife

verbo a peccatorum vinjubeas solutum. Nam mihi cum Evangelicaj culis esse Dohumilitatis regula fas esse video dicendum ^ mine, non sum dignus ut intres sub tectum meum dic verbo, et sanabitur puer meus. Qui mox ut spe:

Noli

tes B,

judex, nisi valeas irrumpere iniquitaadversus Joannem exsurgens, Apostolicis eum

fleri
,

rcavit,

invenit; ut credidit, accepit.

vestri, in
caeli

beatissima

lingua oris
tis,

qua

est c-eterna

medicina salu-

censuris absterruit

continuitque Istricos episcopos

per

quam

aperiuntur credentibus. Nun:

sub patriarcha Gradensi. Sed etcum res Longobar-

dorum

in

deterius laberentur,

quorum

viribus
,

semper admoneat, etsanet; semper aperiat perpetuae beatitudinis ad se confu-

quam,

obsecro, sileat

Aquileiensis patriarcha factus erat audacior

res ad

gientibus portas.

longum tempus
iuter
hffic

compositffi

perseverarunt.

Cum

Domine

Jesu, fac

eum

longseva valere et

iidem Veneti ex Senatusconsulto ab eodem HadrianoPontificeRivoaIto,ubiipsipopulofrequentiori couvcnerant, episcopum petiere, primusque

autistes
illi

vivere prosperitale. Et qui talem populo tuodedisti pastorem, hunc pietatis tuEe dextera multis tempolaboris sui
riae

datus Obeliatus nomine,

filius

Eneagri

ribus conservare digneris, quatenuscummultiplici mercede ante tbronum tuae veniens gio-

tribuni. Sicque res Veneta; sub Hadriano pacis ac

audire mereatur ^

augmento floruere pluribus autem ista Sabellicus '. Carolus Magnusetiam ut audivit creatum esse Romanum Pontificem Hadriauum legareligionis
:

quia super pcauca

stituam, intra in

fuisti fidelis,

Euge, serve bone et fidelis, supra multa te contui.

gaudiumDomini

Jam

aliquas
lit-

petitiones proprias necessitatis

meae his quoque

Sabel.

1.

VIII.

Enn.

viii.

prope fm.

Epist. Antiq. lect.

^Matlli.

viii. sibid. xxv.

HADRIAm
teris

ANXrS

1.

7.

CHRISTI 772.
:

75
et

inscrercm, sed qiiia electissimus domini inei

qualis est fides Desiderii rcgis vestri

fiducia
illi

cum qua
Hadriano

regis missus, tilius

equidem meus cliarissimus

',

ILL. ad beatissimam
rijrilur
ris

summse
:

auctoritatis Yestrae di-

possumus? Haec vero eodem beatissimo

confcederari

paternitatem

non

esse neccsse, putavi, litte-

praesule prosequenfe iisdem missis Desiderii regis,

illi

exarare,

quod

iile

vir fidelis et

prudens melius
regis auri-

viva voce,

secundum mandatum domini

eorum
tifici

l)us excellentige vestrce poterit intimare.

Nam
iios

inter

magis conflrmabant vinculo sacramenti, quod rex, et omnes justitias, quas antefato domno Stephano papa- non fecerat, eidem praecipuo Ponet

ca;leras fidelissimae dilectionis,

quam

ad

habet,

summo

pastori

perficeret, et in vinculo

legaiiones

meoe quoque necessilatis postulationes

prfefato regia3 voluntatis secretario commenquemomnibus amicis valdefldelem esse probavimus, maxime vobis, ut veredignum est, sanc-

eidem
davit,

tissime pater, qui vestram laudabili voce bonitatem sa^pissime

domno regi sub

prccsentia

multorum

tes-

tium narrare solebat,

nus
piae dilectionis

et egregia? pietatis

per vos gesta

et vestraj al-

pura? fldei verbis de vobis proferre studuit, quate-

fidem ostenderet,

connexione cum eo fore permansurum. Quorum juramentis credens ejus beatitudo, direxit ad eumdem Desiderium regem missos suos pro his omnibus perficiendis, scilicet Stephanum notarium regionarium et sacellarium, atque Paulum cubicularium, et cfetera super ista. Quibus egredientibus ab hac Romana Urbe, et Perusiam conjungentibus, conjunxit mandatum (nuntium scilicet), quod jam fatus Desiderius rex
charitatis

insolubili

niitatis

amorem plurimorum mentibusingereret.

abstulisset civitatem
rariaj
et

Faventiam

et

ducatum Fer-

Hactenus Alcuinus ad Hadrianum papam, apud qnem ipse una cum aliis anno sequenli ab eodem
rege Carolo functus est legatione, ut dicetur anno
sequenti.

Comachium (Comaclium) de exarchatu Ravennate, quem sanctae memoriai Pipinus rex et

ejus
filii

Carolus

et

Carolomannus, excellentissimi

reges Francorumet patricii

tro concedentes obtulere.

Romanorum,

beato Pe-

Quid prudenter egerit Iladrianus tum in judicio de ccede Sergii, tum cum Desiderio pi-o re6.

bus Ecclesice recuperandis.

convertatur oratio, et
tus est, gessit hoc anno, ex

ad res urbanas quge Hadrianus, ubi ordina-

Sed

eodem Anastasio

videa-

namque, inquit, ipsa electionis suse die, confestim eadem hora , quaelectus est, reverti fecit judices illos hujus Romanae Urbis tam de clero, quani de militia, qui in exilium ad transitum domni
:

mus

Hic

prreteriere, exquoipse culmen adeptus est, cum idem atrocissimus Desiderius easdem abstulit civitates, constringens ex omni parte cives Ravennates, et Casales et hfec omnia praesidiaRavennatium oc8.

Nec duo menses

sanctissimus Pontiflcatus

cupans, cunctaque victualia, familias etiam, seu

peculia ipsorum, vel quae in ipsis prssidiis habere

videbantur, abslulit. Et

dum

nulla remansisset spes

Stephani papae missi fuerant a Paulo cubiculario,

vivendi neque Leoni archiepiscopo, neque praefatis

cognomento
satellitibus.

Afiarta, et aliis consentaneis

impiis

Ravennatibus in magna angustia

pia positis, direxere hi

et

fame

et

ino-

Sed

et

reliquos, qui in arcta custodia

erant, absolvi fecit, et ita

Romam
fletu

missos suos,

scilicet

mancipati

et retrusi

om-

Julianum, Petrum,
precantes

et

Vitalianura tribunum, de-

nibus

cum

eo exultantibus, Poutiflcalem, Deoausin ipso exordio consecrationis sua;

cum magno

eumdem

sanctissimum
ipsis,

pice, suscepit consecrationeni.

Pontiflcem, ut qualiter potuisset, subveniret

Idemque

atque decertaret ad recolligendascivitates, asserentes,

direxit ad ejus beatitudinem suos missos Desiderius

quia

si

ipsae civitates

non

fuerint restitutae, vi-

Longobardorum
Spoletinum,

rex, id est,

Theodoricum ducem

vere nullo

modo
ipse

possent.

Tunnorum ducem Eburaj regia;, et Prandulum vestiarium suum, suasionis per eos

Tunc

almiflcus

Pontifex,

dum

adhuc
isia,

praenorainati missi essent Roraee, per

Stephanum

verba mittens, sese quasi

velle
colligari.
,

cum

vinculo charitatis

sacellarium et Paulura

cubicularium super

Quibus ita beatissimus Pontifex respondit dicens Ego quidem cum omnibus Christianis pacem cupio habere, etiam et cum De:

ut ad prffinominatum pergerent regem, direxit et

suas deprecatorias litleras, ut easdem redderet civitates,

increpans eura fortiter per sua scripta, cur

illa,

siderio rege vestro, et in ea

foederis

pace,

qua;

de proraissione

quam

per suos raissos pollietiara

Longobardos conflrmata est, studeo permanere. Sed quomodo possum credere eidem regi vestro, in quem subtihus mihi
inter
et

Romanos, Francos

cendo

direxerat, rautatus fuisset, et

quia

justitias B. Petri, juxta ut proraiserat,

non reddidit
et

iusuper et civitates
beatissirai

illas,

quas ante successoris ejus

abstulisset.

sanctce

recordationis

prsedecessor

meus domnus

Pontificis

doraui Stephani Paulus,

Stephanus papa de fraudulenta ejus fide retnlit, inquiens, quod omnia ille mentitus fuisset, qua) ei in corpus beati Petri jurejurando promisit pro
justitiis

idem Stephanus detinuerant,

talia eidera

Dum vero
Quod

protervo Desiderio antefatus sanctissi-

mus

Ponflfex deprecando,
ita

moneudo

et
:

conjurando
nisi

sanctse Dei EcclesiaB faciendis ? Ha;c et

dixisset,

iUe remisit in responsis

alia

quffi
:

anno, quo sunt

facta,

superius habentur

prius se

cum

eo ipsealmificus prcesulconjungeret

relata

postque hsec adhuc

ista

ad

illos

Ecce

pariter ad loquendura, niinime easdera redderet

civitates.

Nola' simt certi nomiiiis

tur

9.
commuiies omaib. Scholiasles inlcrpretafilios

In ipsis vcro dicbus contigit uxoreni et

regis

huuc

fuisse Gngilbertum.

quoudaiu Carolomanni

Francorum ad

76

HADRIANI

ANNUS

1.

CHRISTl

772.

eumdem rcgem Longobardorum fugam arripuisse Nitebatur ipse Desiderius, cum Authcario et
atque inhiauter decertabat, quatenus
deni Carolomanni
et
ipsifllii ejus-

regnum Francorum assumerent

ipsos
antefati

prajceptum fuisset, praenominatum Sergium abstollendum ac interficiendura. Tunc protinus direxit ipse sanctissimus papa cum preenorainaUs Campanis suos fidissimos ministros, ut deraonstraillis

ob hoc ipsum sanctissimum Prsesuleniiad seprcfilios

rent locum, ubi

ipsum
;

Sergiura interfecerunt

perandum seducere conabatur, ut

Carolomanni

reges ungeret, cupiens diYisioet

nem

iu

regnum Francorum immittere, ipsunique

dilecUone
et patricii

properantes venerunt usque ad Merolanara, ad arcuni depictum, qui est secus viam, quae ducit ad Ecclesiam sancta; Dei Genitricis

atque sepelierunt

et

beatissimum Pontiticem a charitate

excellentissimi Caroli regis

Francorum

Romanam Urbeni cuncsub regniLougobardorum potestate tamque Italiani subjugare. Sed favente Deo, hoc nullo modo potuit impetrare quoniam, sicutlapisadamas, itaflrmus extitit HadrianusPontifex. Prsenominatus siquidem Paulus super ista adhuc apud eumdem Desiderium existens, flrmiler ei promittebat, se ipsum beatissiRomanorum
separare, et
:

eumdem arcura apesepulturam, demonstravere corpus illic Sergii repositum, funeque ejus guttur conslrictura, atque icUbus totum corpus ejus compunctum unde non dubiura est suflocatum ac semiad Prsesepe.
rientes

Ibique juxta

unam

vivum
sise

fuisse transverberatum.

12.

Quod cernentes

universi primates Eccle-

ac judices militia;,

cum

ascendentes unanimiter universo populoin Lateraneuse patriarchium,

papam ad eum deducere, dicens Quod si ctiam fuuem in ejus pedibus me adhibere convenerit, eum, qualiter potuero, ad tuam deducam
:

mum

prostrati Apostolicisvestigiis,

obnixeeumdemalmiut

ficura

Pontiflcem deprecaU sunt,

fieri prfficiperet

vindictam

atque emendationem
dito

de tanto iuau-

praesentiam.

Sed factum est, ut eodem Paulo in itinere illo existente, palam omnibus fieret, qualiter necare fecisset Sergium secundicerium, qui cascus in cel10.

ca?cum concrematura, crudeliter interficere, quod factum nuuquam legepiaculo

,

in eos, qui preTsumpsissent

hominem
retur
,

ssepius tormentis

lario

ne

si

erat et metuens idem sanctissimus presul, ejusmodi nuntium ad aures ipsius praesonuis;

ad eumdem regem reverteretur, etiam in flnes Longobardorum ab ipso itinere atque declinaret, et aUquam malitiam arapUus cum eoset Pauli, ut aut

reatus non praesumpUo in expiaretur, nimis ipsa temeritatis hac Romana Urbe pullularet, assumentes ex hoc audaciam perversi homines, ut tentarent pejora
asserentes, quia
si

talis flagitii

perpetrare.

cibus judicum universique

dem

Desiderio

in flnes

Romanorum

atque exar-

chatum perpetraret (nam nimis

fidelis existebat)

mus

illi atque ob hoc direxit antefatus sanctissipapa clam nimisque secrete Leoni archiepi-

dilectus

Tunc praefatussancUssimus pra?sul prepopuU Roraani jussit contradi antefatum Calvulum cubicularium et prffiuominatos Campanos prcefecto Urbis, ut more homicidarum eos coram universo populo examinaret. Ductique e praefato patriarchio in

carcerem

scopo Ravennatium
nuni, ut

civitatis

per Julianum tribu-

publicum,
sunt.
8

illic

coram universo populo examinati

Campani, sicut prius examinati
confessi suut.

dum

eum
Quod
((

sive in

reverterelur ipse PauIusaDesiderio, Ravenna, sive iu Arimino detineret.

Sicque
ita et

ipsi

et factuni est,

atque in custodia

est deteutus.

sunt,

in

eadem cxamiuatione

Tunc idem sauctissimus Pontifex

cellarios,

coepit

cu-

riose antefaU Sergii primicerii niorteni inciuirere,

Calvulus vero obdurans cor suum , vix confessus est, ita se omnia Iiabere. Qui tameu in eodem carcere crudeli morte emisit spiritum. Pro
tandis

convocausque omnes
perscrutalur,

subtiliter cunctos

ampumissi

quomodo

ipse Sergius ex

eodem

cel-

tam

intolerabilibus flagitii

reatibus

Qui respondentes, dixere, noctis hora veniens Calventius cubiquia prima cularius eum extraxit. Et iuquisitus, quis illi prajlario abstractus fuisset.

Carapani Constantinopolini in exilium. Post ha;c vero jussit antefatus beatissimus papa abstolli corpora Pauli et pra;nominati Sergii ejus
sunt
ipsi
fratris,

cepisset
lario

eumdem Sergium
prccnominatis
,

a prtefato abstrahi cel-

eaque

cum honore

in Ecclesia beati Petri

ad

tradendum
cubiculario,

respondit

Campanis (Campaninis) mandatura id a Paulo

Afiarta, sed et a Gregorio

fecil

sepeliri.

Gesta vero examinationis, qualiter

proprii reatus noxara confessi suut

jam

dictus Cal-

cognomento
,

vulus cubicularius,
rexit

et

pra;norainaU Campani, di-

defensore regionario

et

Joanne duce germano

(Calventio)

antefatus almificus PonUfex

Ravennam, ut

domni Stephani
Campanis.
dl. in

papte, atque a Calvulo

cubiculario sibi hoc tuisse prajceptum tradi iisdem

ibidem Paulo per ordinem relegerentur. 13. Suscipiens vero Leo archiepiscopus Ravennatiura

eadera

gesta

confestira sine auctoritate

Dirigensque idem sancUssimus pra^sul

Apostolica

tradidit
:

eumdeni Pauluni consulari

exarainatusque Paulus cofuit,

fecit prsedictos

Carapaniam, in civitatem Auagniuara adduci Lavissonem et Leonatium. Qui pra;:

Ravennatiura urbis
ei

ram omnibus RavennaUbus

relecta

eademque Acta
manifestans,

seutati Apostolicis obtutibus, fortiterque constricti,

sunt;

sicque

se

reum

confessi sunt, dicentes

Quia a prffiuominato Paulo

cubiculario et Gregoiio defensore regionario, seu

Joanne germano pra;fali domni Stephuni papae, et Calvulo item cubiculario ct maligno conseutaneo

noxam. neque scienUa rei exindc data cst prajfato Romano Pontificj, neque ab archiepiscoiio, ucque ab aliquitanti placuli confessus est se perpetrasse
Ita

vero

cum idem

Paulus examinatus

est,

HADRIANI
biis

ANNUS

1.

CHRISTI 772.
sibi litteras et

77
conso-

Ravennatibus, sed

per

alios

hoc ejus san-

deprecans Apostolicas dirigi

lationis

ctltas cognovit.

Dum

vero boc agorelur, cupiens

ipse prfficipuus pastor et egregius Pontifex salvare

animairi

jam

dicti Pauli,

ne in aiternum periret

monita, quasiipsi nulla inipularetur culpa de ejusdem Pauli morte, eo quod Deus sanguinein innocenteni ultus fuisset, sed nullo modo poluit

conscribi fecit suggeslionem

suam Constanlino

et

ipsum sanctissimum
dirigens in responsis
:

Pontiflcem inclinare

ita

Leoni Augustis magnisque imperatoribus, significans de ipsius Sergii c^ci impia niorte, atque

Quod

ipse videat quid iu

:

eumdem Paulum

operatus est
ideo

nam

certe ego ani-

deprecanseorum imperialem clementiam,ad emendationem tanti reatus ipsum Pauhuu suscipi,atque in ipsis Grfficiae partibus, ut in exilium mancipa-

mam
mitli

ejus salvare cupiens, poenitentiae

eum

sub-

decreveram

meum

sacellariura direxi

tum

retineri praeciperent. Direxitque

eamdem

sug-

deferendum . Sic igitur expers Apostoiicae coraraunionis Leo archiepiscopus diu

mansit.
io.

huc

Romam eum

gestionem ejus beatitudo Leoni archiepiscopo, ut ipsum PauUim Constantinopolim in exihum, sive
per Venetias, sive ahunde, quaiiter potuisset, diri-

Sed quid post obitura Pauli accidit? Quod

enira (ut vidiraus)

factionis

Apostohca suggestione. geret, cum Ipse vero archiepiscopus Leo insidiaus vehementer eidemPaulo, adhibuitimpiam occasionem,
praefata

studiosi

homo iste Romae princeps esset Longobardorum, adversus eos qui essent Francorum (ita quidem maximo maio erat
Longobardorum veheabfuit, ut ablata jura

divisa civitas, studentibus aliis Francis, aliis vero

dirigens eidem
inexpedibile
dirigere,
filiuni

praecipuo

Ponhflci

in

responsis,

Longobardis) Desiderius rex

raenli exaestuans ira,
et civitates

omnino esse eunulem Paulum iihic eo quod Desiderius Longobardorum rex

:

tantum

Romanae

EccIesicB resUtueret, ut

etiam

Mauritii ducis Venetiarum

vum
ilii

detineret

nam

apud se captiipse Mauritius fihum suum

cupiens ab eodem rege recipere,

ipse archiepiscopus Ecclesia;

eumdem Paulum
callide

vicarium tradiderat. Ecce qualem occasionem

suo exercitu Ticiuo recedens, in Umbriam descenderet, aiiasque ab Ecclesia Romana civitates auferret, propediera ad obsidionera venturusUrbis nam audi Anastasium : Hic quidem, inquit, no-

cum

RavennaUum

adhibuit,

ut ipsum

Paulum

exstinguere valeret,

sicque remisit ad Apostolicam Sedenr suggestio-

ncm

illam.
1-i.

minatus Desiderius Longobardorura rex superbia elevatus atque jactantia, qua hora praefatum exerconfestim citum Ravennatium civitatis abstulit direxit raulUtudinem exercitus, et occupare fecit
:

Post hagc vero ipse sanctissimus prsesul

fines civitatum, id est, Senogalliensis, Montis Feretri,

Gregorium sacellarium suuni ad Desicum derium Longobardorum regem deprecatiouis atque exhortationis causa pro restiluendis pra;fatis praicepit ei, ut ab Ecclesia ablatis civitatibus
direxit
:

Urbini, Eugubii, ca;terarumque civitatum Ro-

inanorum,
in civilatem

plura

homicidia
ipsis finibus

et

depraedationes

atque incendia in
tura
pacis

perpetrantes. Nara

Bleranam dirigens generalem exerciTusciaj, dura ipsi Blerani in fiducia

firmiter

contestaretur

Leonem archiepiscopum,
conservare
studeret

parUum

quatenus

salvum

eumdem

Paulum, et cum reverteretur eTicino, secum eum huc Romam reduceret. Dum ergo praetatus Gregorius sacellarius in Ravenuatium properasset urbem,
constanter et firmiter protestatns est ante prafa-

ad colligendas proprias segetes generaliter cum mulieribus et flliis atque famuiis egrederentur, irruere super eos repente Longobardi, et cunctos primates, qui introineademcivitateerant,
interfecerunt, et prajdara multani, tara de

homiet

tum archiepiscopum etjudicesRavennates

ibi existente cive

ex prae-

nibus,

quam

de pecudibus abstuiere, ferro

igne

ceptione Apostohca, praesente Arinaklo charlulario

cuncta in circuilu devastantes. Sed et in finibus

enim missus fuerat ab Apostohca Sede), salvum atque incolumem ipsum Paulum conservandum, donec Ticino i'evertere(iiluc

Romano

Romana;
raaia

Urbis, seu

c;eterarum civilatum multa

perpe-

ac deprtedationes idera Desiderius

trarejussit, eliam et caslrura

fecit.

Utricuium occupare

tur, asserens sibi fuisse

pra^ceptum ab Apostolica

deportaudum, et potestate, hoc Apostolicis salvum praesentandum obtutibus vero prolestans, archiepiscopum cceptum Ticinum prosecutus est iter, At continuo praenominatus archiepiscopus, accersito consulare Ravennatium civitatis, pra;cepit ei, ipsum Paulum interficiendum. Et duni revei'sus fuisset saepe fatus sacellarius, Ravennanique conjungeret, iiivenit prtenominatum Paulum jam interfectum, pro quo niniis
;

eum secum

Romam

16.

simus

prtEsul,

Unde sspius atque sa^pius ipse beatistam per obsecrationis litteras, quam
direxit
,

per missos eidem Desiderio

abstuierat civitates redderet.

deprecans

eura, ut a talibus raahs resipisceret, et eas quas

ille

vero non solum

ad eas quas ceperat civitates reddendas minime est inclinatus, sed nec ab eadcrn malitia recedere voiuit, non cessans crudcliter muita atque imniemorabilia raala finibus Roraanorum, ut dictum est in"erere. Tunc pra;'fatus sanctissimus Ponliftx
faciens
accersiri

increpavit
psisset

eumdem
agere.

archiepiscopum, cur prajsum-

contra Apostolicum prajceptum laliter de

Post ahquantos diespropriaconscientiaidem

prffifatum

religiosum abbalem
Dei Genitricis
siti

eodem Paulo

venerabilis

monasterii sanctce

iu territorio Sabinensi servis monachis,

cum

viginti senioribus Dei

archiepiscopus territus, dircxit pnenominato sanctissirao papa;

direxit cos

ad

eumdem

Deside-

Julianum tribunum suum missum.

riuni deprecaUonis causa. Quibus ad euni prope-

78

HADRIANI

ANNUS

1.

CHRISTI 772.

rantibus (ut ipsi Dei famuli referunt) ejus pedibus

provoluti

Pontifici, se

coram judicibus Longobardorum cum

persona antefati vicarii beati Petri

tibus properaturum ad

cum universisLongobardorumexerciRomanam civilatem per-

lacrymis ex

stringendam.
19.

eum

deprecantes, ut a tantis malis resipisceret, et

prfffatas civitates, quas abstulit, beato Petro red-

Pontifex

cum

Pro quo nimio fletu ipse sancfissimus suo populo positus, portas civitatis

deret.

ctere valuerunt, sicque infructuosi

Sed nequaquam ejus cor lapideum defleipsi Dei famuli

suos missos idem Desiderius ad
,

Romanae claudi jussit, alias ex eis fabricari fecit (muro scilicet claudi), et dum in magna angustia et
tribulatione consisteret, necessitate compulsus, direxit suos missos
litteris

reversi sunt.
17. Dirigens

maritimo

itinere

cum

Apostolicis

id est, Anantefatum beatissimum Pontificem dream referendarium et Stabilem ducem, ut se cum eo loquendi fieret concessio. Quos suscipiens idem almificus pastor, ita his respondit, inquiens
:

Carolum a Domino protectum regem Francorum el patricium Romanorum, etc. Hucusque res gestae anni hujus. Quid autem ita furendo agit insanus? nisi ut
ad excellentissimum

Sic regi vestro de

mea persona

satisfacite,

me vobis
meo

firmiter
si

coram Deo omnipotente promittente, quia

quas tempore

pra^dictas civitates beati Petri,

abstulit,

mihi reddiderit
illi

continuo

sive Ticini

regnum ad perdenarma convertat ? in hocque laboret et sudet amens quomodo regnum una cum omni gloria gentis Longobardorum, tanto tempore, tot
contra

seipsum suumque

dum

id

voluerit, sive Ravennae, sive Perusiae, sive hicRomae,

vel etiam ubi

placitum

fuerit,

ad ejus properabo

partum, et sanguine fuso redemptum, penitus perdat, funditusque nunquam ambellicis laboribus

cum eo pariter me conjungam ad colloquendum quae ad salutem populi Dei utrarunique partium respiciunt. Et si forsitan de hoc
prffisentiam, et

plius restituendum convellat.

Nonne

ista

declara-

runt eventa

? Ita

plane

nec in hoc novissimo rege

,

Longobardorum tantum
Ecclesiae,

dubitationem habet,

me cum

eo

minime debere
:

posterioribus principibus, qui

conjungi, postquam ipsas civitates reddiderit

si

in aliis omnibus impugnaverunt jura factum produnt Annales. Adeo ut ex

sed

non conjunxero ad loquendum, licentiam habeat eas denuo occupandi. Nam si prius et justitiam nobis ipsas civitates non reddiderit minime fecerit sciat pro certo, quod nuncjuam
ipso
, :

me cum

pra>teritis luto quis

ventura pra^nuntiet secundum

illud Ecclesiastes

Quid est quod fuit? id quod futurum est. Quid est quod factum est ? ipsum quod faciendum est. Nempe fore, ut ipsi regno suo
'

meam

videbit faciem.

Unde

ecce sequipedes ve-

damnum
Ecclesia)

inferant,

qui

regnum

Dei

(quod est

stros dirigere

studebo meos missos ad

si

eumdem
reddere

insectantur et persequuntur. Petra est,

vestrum regem, qui easdem recipiant,

voluerit, civitates.

Et de praesenti,

missi, receplis civitatibus,

tiantes

qua hora mei ad me hoc ipsum nunad

cjus, ubi

quam dura fronte quam sic miseri

percutiunt; silexque durissima,

appetunt, ut oppetant mortem.

reversi

fuerint

continuo

voluerit, properabo praesentiam ad simul

cum

eo

Quid igitur in seipsam male laborat carnis caeca prudenlia incassum concutere petram, adversus quam nec angelicac ipsi potentiae aliquid conces-

loquendum.
i8.
Ipsis

sum
Longobardorum missis properanrevertentibus regem, direxit ejus
vit,

esse, diviuitus facta

dicens

Petro promissio declaraEt portai inferi non prajvalebunt

tibus et ad

suum

beatitudo continuo ad
cet

eumdem
id est,

Desiderium regem
scili-

suos missos ad easdcm recipiendas civitates,

Pardum egumenuni,
:

pra>fectum

mona-

sterii beati Sabae, et

Anastasium primum defenso-

Sed reliqua prosequamur. Saxones. Dum haec in Italia gererentur, ipse Carolus rex Francorum cognomento Magnus, adversus Saxones bellum gerebat, cui ad eos debellandos aiTuit divinum auxiadversus eara ?

20. Carohts

viticit

rem praesentatique ejus obtutibus, et ipsi ad ejus pedes corruentes, lacrymis profusis eum deprecantes, ut antedictas redderet civitates, promittentes ei per Apostolicam auctoritatcm sub jusjuran-

lium; sed quomodo

Caroli

id

acciderit,

in Vita ipsius

annis singulis per periodos dierum festo:

rum

Natalis et Pasciiatis distincta hEC leguntur

Rex Carolus celebravit Natale

Pascha in
Aristallio,

in villa Actiniaco,

dum dum

quia
ac

si

eas reddidisset, statim prffinominatus

et

deinde

Synodum

tenuit ad
et Eres-

almiflcus Pontifex ad

eum

properaret proficiscen-

Warmatiam,

et

inde perrexit Saxoniam,

cepit,

loquendum

pariter.

Sed

per

nullam

burgum castrum

pervenitque usque ad Er-

rationem

mentem

ejus ferreum pectus, et emollire potuere, nihilque

durissimani
recipientes

sine effectu reversi sunt.

mensul, et ipsum fanum destruxit, et aurum et argentum, quod ibi reperit, abstulit, Fuitque siccitas magna, ila ut aqua deficeret in supradicto
loco, ubi
tres

suos missos ad

antedictus Pontifex propter hoc ipsum dirigendum, tam de sacerdotibus, quam de singulis religiosi habitus ordinibus, sed nihil apud eum inipe-

Tamen non

desistebat

Ermensul

stabat. Et

dum

vellet ibi stare

eum

dies gloriosus
et

rex ad destruendum

fanum

valde homines et jumeuta sitirent, subita Chrisli gratia , media die, cuncto exercitu

ipsum,

trare

valuerunt.

Sed polius
civitatibus

permanens
ac finibus

in

sua

quiescente, api^aruit eis torrens ebulliens salubres

ini(iuitate,

multa

Romano-

aquas

et

cunctus exercitus

et

jumenta eorum

runi inferri faciebat ex onuii parte mala. Sed et magnas conmiiuationes dirigeiis eidem Hadriano

Eccles.

I.

HADRIAXI
stifficiciitcr recreati siint
:

ANNUS

1.

CHRISTI 772.

(9
in

ct

tamdiu
est.

viva,

donec fanum destructum

ebulliit aqua Tunc Magnus

iln

codice scriptum,

cum tamcn
non ob
id
:

multis apparcat

corrigeudum

vetera enim,

nonnisi temporis eda-

rex Carolus super tluviuni Wisorain veniens,

lialiuit

citate corrosa, sed

spernenda, solemus

placitum cuin Saxonibus,

et receptis obsi.

accipere, quaj sic se habent

23.

dibus duodecim, reversus est in Franciam

ibi.

HuEC

Hajc sunt decreta, qua3 conslituit sancta

QuiT eadem hoc pariter anno habeutur in ve-

Synodiis, iu loco, qui dicilur Dingolvingen,

Tassilo (Tassilone) mediante.

domno

teri saepius cilato

Chronico rerum Francorum.

Synodi Wormatie^isis statiita. Quod spcctat ad Synodum, cujus nuper mentio facta est, hoc anno a Carolo Magno habitam in Wormatia, quai et secunda ejus nominis est dicta, quod de ea in Francorum Capitularibus scriptum reperitur ', hic describemus sic enim se habet De purgatione sacerdotum quahter Wormatire secunda vice a domino Carolo et a suis
'il.Seciindce
;
,

De die Dominico ita constitutum est, ut tali honore habeatur, sicut in lege scriptum est, et iii decretis canonum. Et si quid (quis) pra;sumpscrit frangere contra legem, aut decreta canonum, tali

poena subjaceat, sicut

ibi scriiitum est.

De

hffireditate

qua> tradita est ad Ecclesiam,

ita

constituit,

ut quisquis ha^reditatem

suam ad
si

Ecclesiain ante donaverat, aut postea donaverit,

tractata alque sopita est.

Omnibusvobis tam

praesentibus,

quam

futu-

quid nuitare voluerit, chartam suam habeat ita scriptam, ut locum, et tempus, et personam habeat, aut tribus testibus fidelibus et
ficetur. Si

ris scire

cupimus, quia ideo consultu Apostolicaj Sedis et omniuni nostrorum episcoporum et reliquorum sacerdotum, atque maxime cunctorum fidchum nostrorum de purgatione criminatoruiu sacerdotum tanta tractavimus, cumque cum teslibus, sicut in anteriori Capitulari nostro continetur,

sacerdos non

liabeat

nobihbus chartam
,

testi-

nec

testem, ut prffidiximus, tunc, sicut in lege Bajoa-

riorum et judex judicat, sic defendat. De eo quod episcopi juxta canones, et abbates monasteriorumjuxta regulam viventes (vivant, aut
viventes

sint), ita constituit.

fieri decrevimus, quoniam nesciebamus eamdein causam a beato Gregorio papaesse definitam. Nam cum Wormatiffi generalem conventum habuissemus, allala est nobis a Tricluilfo Moguntiacensi

De eo quod sanctimoniales
sit

(de sanctimo-

nialibus), quae in servitio Dei sunt, ita constituit, ut

nuUus ausus
ducere, aut
si

in

conjugium

et

matrimonium

nietropolitano Epistola B. Gregorii papae, in

inter

qua
si

quis ausus fuerit contra decreta ca-

cstera conhnebantur haec

De presbytero

nonum,

ita

coinponat sicut canones decreverunt.

vero, vel quolibet sacerdote a populo accusato,

certi

De eo quod jus ad legem, quam habuerunt

fieret.

non fuerint testes, qui criniine illato approbent veritatern, jusjurandum erit in medio, et illum
testem proferat de innocentiaj sute puritate, cui nuda et aperta suut omnia, sicque maneat in proprio gradu. Ista vero omnia, quia vires nostras

in diebus patris sui, nobiles et liberi et servi ejus,

ita

donaverunt, ut firma

De eo quod ut

si

qui de nobili genere de ha3-

reditate sua dare (vellent) ad

sanctuarium Dei, in

excedunt, in judicio episcoporum juxta canouicam sanctionem definienda relinquimus, ut huc quando

sua potestate esset, ret in perpetuuin.

nemo

prohibuisset, nec niuta-

De eo quod ut

servi principis, qui dicuntur

deCnire satagant, ut nec secunduni saeculum, justam reprehensionem, nec penes Deum (quod absit) damnationem, sed seternae beatiita

orta fueriut,

Adelschalche (abundaf) ut suam habeant Weregeldam, juxta morem, quem habueruut sub parentibus, et cteteri

minores Weregeldi juxta legera

principis

tudinis, ipso auxiliante, qui omniainfucafapra;stat,

suam,

ita constituit.

prjemia consequantur
22.

. Hactenus capitulum secundae Synodi Wormatiensis.

De eo quod parentes
,

quodcumque
,

prsBstitum fuisset nobilibus intra

constiluit

Bajoarios

hoc

Fragmenta Synodi in Bavaria celebrata. Rursum vero hoc eodem pariter anno, qui et Tassiionis Bavariaj ducis numeratur xxii annus, eodem religiosissimo principe operante, celebrata est Synodus episcoporum in loco, qui ab accolis

ut permaneret et esset sub

potestate

uniuscujusque relinquendum
biles foedere servassent

posteris, quandiu staapud principein ad servien-

dum

sibi, et
a

ha^c firma permaneret, ita constituit.

ha^reditate sua privetur nisi

De eo ut nullus

Dingolvinga dicebatur, cujus ex antiquo scripto

codice

membraneo accepimus fragmenta,

quae ex-

per tres causas quas (qua?) in pacto scribentur propter homicidium, hoc est, ut quisquis hominem
principis sibi dilectum occiderit, ob injuriam principis et

tant, a viro doctissimo ccque et nobilissimo

Marco
impie-

Velsero Augustano,
tate

dum obrutam immensa

ad calumniam,
'

hominem componat secun-

mersamque profunda

ignorantia, atque offusam

ha^retici, nobilein

dum
in

legera, tunc privetur haereditate sua.

densa caligine Joannis Aveutini

Bavaria; historiam in
gloria vindicat.
antiquitatis

lucem apertissimam

summa

Tam dignum igitur Ecclesiastica3 monumentum hic tibi, lector, descri;

mulierem nobilem acceperit De eo quisquis conjugium, et non prtescivit, ita constituit, ut iterum libera esset, dimittat servum, et postea nou
redigatur in servilium, sed esset libera. De eo quod et si quis de quocumque reatu

bendum putavimus
'

sicuti

eodem

rejjeritur

Cap. Franc.l. vil.

c.

205.

'

Servus, videtur deesse.

80

HADRIANI

ANNUS
accu-

1.

CHRISTI 772.

accusatus ab aliquo, potestatem accipiat

satore suo pacificare,
si

cum

eorum implerent
(si)

commorandi

negotio,

excepto

vohierit

antequam pu-

gnam, que Weliadinc vocatur, permittat (permittatur).

a

villarum propriarum singulis annis obedientialibus curis commisso ab abbate proprio fuerit determinata. Unde ab universis
vicissitudinis

De 60 quisquis de
(iii)

nobili genere deprehen-

abbatibus facta professio, ut minimetitulis popularibus se ingerere depellerentur, et heec omnia, cui

sus fuerit de illisiv

causis,

dequa

(quibus) suhaereditatis

pradiximus,
suae)

si ille

haereditate sua

(ille

portionem pro illius criminis reatu perdat, uxor autem illius suo jure non privetur, ita constituit.

24.

De collaudatione, quam

episcopi et abba-

tes in Bajoaria inter se fecerunt,

pro defunctis fra-

commissa; sunt plebes, sub potestate episcoporum permanerent, sicut in sanctis Synodis, vel decretis priscorum Patrum perarata comprobat conscriptio, ab episcopis vero simili modo, et nihilominus praelatis (prolatis) ponderaverunt sententiis, ut erga eos charitatis gererenturcurae,ita ut canonica
auctoritas conflrmat, et spiritualis concordia declarat.

tribus.

In Christi nomine. Notitia

qualem conve-

Hoc peracto
si

nientiam gentis Bajoariorum episcopi et abbates inter se fecerunt, quorum nomina infra perarare
stylo

coniirmato, ut
iterato

pra!sumpserit, a

uno ore eadem institutione deviare collegio eorum alienetur, usque

Concilio, et ab universis

quis de

decrevimus

id est,

Manno Nuvenpurgensis
(Virgilius),

examine,

id est,

publica Synodo.
legibus.

civitatis episcopus,

Alim, Vigilius
Uto,

\Vi-

26.

De popularibus
(sic)

serich, Sintprecht, Heres episcopi, Oportunus, Wolf-

Praenotatus princeps universo concordante

constituit, nt

preht,

Adalpreht, Ato

Lantfrit

Albune,

collegio hic
suae

nullus a provinciae

Ruothart, Ernest, Reginpreht, Volchanhart, Perh-

mancipium limine (limitemancipium) venunhoc decretum non observaverit, Were-

koch, Sigido, abbates. Ut

vel vel

eorum

quis de hac luce

dare vel proprium, vel fugitivum praesumpserit,

et si qiiis

migraret, unusquis(|ue superstitum episcoporum,

abbatum pro

defuiicto in

domo

sua episcopali,

geldo suo culpabilispermaneret.

ccenobio c missas speciales, et

eodem numero

psallerio (psalteria) cantare faciat, Ipse vero de pro-

xxx speciales missas compleat, omnino prffinotatum faciat numerurn presbyteris sive monachis, cum de hoc sa^culo migraverint episcopus seu abbas, uno presbytero vel uno monacho xxx
pria persona sua

vel a religiosis sibimet subjeclis implere

,

Ut nullus furlivam rem, tam in equis et quadrupedibus, quam inreliquasupellectilia, extra finem Bajoariorum venundare, vel machinis diabolicis extra minandi, insidiis tegi, ut si quis

aliis

hoc praesumpserit, xl

solidis

componat
liber,

in publi-

cum. Ut

si

quis

domum tam

quam

servus
sine

altius (alterius) effoderit, et ibi occisus fuerit,

missas speciales

totidem psalteria faciant cele-

compositione in sua damnatione permaneat. Si

braii . Post ha?c

mox

in

eodem

codice ista subji-

autem

supellectilia abstulerit de

eadem domo,

et

ciuntur eodem, ut vides, ordine.

25. a De Concilio, quod duxTassilo apud Dingolvingam celebravit. Regnante in perpetuum Domino nostro Jesu Christo, in anno vero xxii regni religiosissimi ducisTassilonisgentis Bajoarioramsubdie consulem quod erat II id. Octob. atque auno ab Incarnatione Dominica dcclxxii, Indict. x, divina praBfla'

eo fugiente in curtem, vel extra curtem, hic cui

damnum

intulit,

consequitur

et interfecerit,

pari
vel

subjaceat sententia.

Similiter qui

liberum,

mancipiumsuum furaverit, etcum comprehendere minime quiverit, et ibidem interfecerit reum, superiorpermaneat sententia. Sedtamen eagenera
trinm homicidiorum, debita signa vicinis suis
his,

et

qui assistunt, insignet.

27.

tus inspiratione,

ut omne regni Dei prsnotatus princeps collegium procerum coadunaret, in villam

catur,

ut prius insortientur

De pugna duorum, quod Winhadinc voquam parati sunt, ne

machinis diabolicis, vel ma-

publicam Dingolvingam nuncupatam, ut ibi tam regulare moderaret in sancto babitu coenobium virorum et puellarum, quam episcopales moderaretur obsequias, insuper gentis sua3 institutiones legum per primatosimperitos (primatesetperitos),

forle carminibus, vel

gicis artibus insidiantur.

a Qui supradictae pugnae, quod Chamfuvic dicimus, peracto judicio, se simili vindicta erigere

contra quaerentem

praesumpserit,

sacramentum,

universa consentiente mnltitudine, quae reperit diuturna (diuturnitate) vitiata, et quce videbantur

quod Ahteia
a

dicitur, juret in Ecclesia,

cum

tribus

nominatis sacrameutalibus.

abstrahendo evellere,

et

quaj decretis placerent

De

eo,

quod

Bajoarii Stapfsaken dicunt, in

com{)onenda, instiluerentur. Inter totverocollegia sacerdotum, devoUitis episcoporum et abbatum in

prajsentia

verbis, quibus ex vetusta consuetudine

idololatriam reperimus, ut deinceps

indicat
(ita

paginis

regularis ordines

vitoe

atque

dicat),

qui qua;rit

pagauorum non aliter nisi debitum Hffic mihi

:

canonum normas
probare quiveraiit

vel decreta Patrum, nuUis

testimoiiiis,

com-

injuste abstulisti, qute reddere debet (debes)

reus

ut inonachis paro-

vero conlradicat

chiae commeudari deberent, vel publica baptismatis obsequia, nisi forte pro periculo mortis, et nibil

nec componere debeo, iterata voce requisito debito dicat Exten:

Nec hoc

abstuli,

'

Fortasse Callisti, incidit enim prid. id. Oclob.

damus dextras nostras ad justum judicium Dei, et tunc manus dexteras uterque ad ca^Ium extendat. Ut nullus furlivam rem suscipere, vel intra

HADRIANI
lenninuin abscondere prsesuniat, qui XL solidis coniponat.

ANNU&

CHRISTI 772.

81

lioc fecerit,

cidiis)
si

debila morte in furto repertis (repertus), ut

parentelae

quis hujus interfecti

eum, qui suo

Ut

hi,

qui ducali iiianu liberi diniissi

suiit,

scelere ca[)tus est, vindicare tentaverit, a [iropria

ad eadein coganlur judicia, quie Bajoarii Urtella

dicunt.

alode alienus efflciatur.

Et

si

quis signum,

quod

est sigillum, inho-

Ut

hi,

qui

iii

Ecclesia libertatem conquireipsi,

noraverit, vel hujuscemodi injuncta

pleverit,

minime

iin-

quain eorum posteritas in secura hbertate permaneant, nisi forte ipsi sibimel insolubile damnum inferant, quod compobant, deinceps

tam

[)rima
III

compon.

secunda xl soI. suumWeregeldum, iv exterminetur ab

vice

arguetur,

acto officio.

nere minime quiverint.

28. Qui

Ul

si

quis judicium furti in bina, vel terna

et

ex

eis

occidentur, pretium

eorum
per

reprehensione non damnaverit,

iucro dimiserit, ut per

eum

diabolico

his solvatur Ecclesiis, ubi liberi dimissi sunt. Liberi, qui

eum

quasi comparticeps
tot scele-

ad Ecclesiam diinissi sunt

liberi, vel

spoliis pau|]eruin ditarentur (ditaretur),

ris

chartam acceperunt libertatem a rege, si occidantur, Lxxx sol. componantur Ecclesise, vel filiis eoruin, iii Dominico xl sol. componaiitur. Si ancilla hbera diniissa fuerit per chartam, aut in Ecclesia,
et post ha;c servo nupserit, Ecclesia; ancilla perina-

(scelerum) quod (quot) commiserit ante oculos

et

Dei et angelorum (reus) efficiatur,

cui

nihilominus

fraudem

fecerit,

quasi

proprium compon.

debitum. Ut si quis in virtute conjunctus, a conjuge propria adulterina separatus fuerit, ejusque
ex cognalione conjugis pro[)ter eaindem dimissio-

neal. Si autein libera Bajoaria servo EcclesiiE uupserit, et servile

opus ancilla contradixerit, absceet fllias

nem

qui (quis)

eum

persequi tentaverit, a proprio

dat

si

autem

ibi filios

generaverit, ipsi

alienantur patriinonio.

servi

et

ancilloe

perinaneant, potestatem exinde

lari

Ut nullus post tonsuram capillos usu popuquis, vel

non habeant; illa autem mater eoruin, quandoexire voluerit, ante annos iiiliberam habeat potestatem si autem iii annos induraverit opus ancillae, et ]iarentes ejus non exadomaverunt eain, ul libera fuisset, nec ante comitem, nec ante ducem, nec ante regem, nec in publico mallo, trans(exeundi)
;

nutrire pra^sumat, nec velata, rclicto velo sx~

si

cularem habitum sumat, ut

vitio reperti fuerint,

qua

in

hoc

aut corripiantiir, aut excomea, quae reperiri potue-

municentur

Hucusque

runt fragmenta Synodi.

30. Persecutio ia Syria.

Quod

pertinet ad

actis tribus
cilla

kalendis Martis (Martii), post ha;c anin

res Orienlalis Ecclesiae, Christiani

in

populi degentes

permaneat

perpetuum, etquicumque ex ea

nati fuerint, servi et ancilla) sunt.

Syria, subditi regi Sarracenoruin Habdalla, perseculionem passi sunt ea occasioue, quod cum

Qui furtivam, quod Zougenzunt dicitur, su-

per furem comprobare nequiverit, furlivo com[)on.

more.

domum suam, quod selisuqualem rem quffirenti resistebat, talem compon. in pubhco xl sol. Qui manuuin immissionein resisterit, quod

Qui

resisterit

idem rex Hierosolymam venisset religionis ergo, illic promulgavit edictum, quo juberentiir Christiani omnes atque Juda3i inscribi manibus, quo a caeteris dignosci possent. Cujus rei causa factum
est,

cheii dicunt,

ut com[)lures Chrislianorum,

cum eam
ad

igno-

miniain sustinere nuUatenus vellent,

Roma-

hantelod dicuut, xl

soI. solvat in

publico, et ipsam

norum sese regioncs transferreut, relictis bonis, qus inter Arabes possiderent. Ista hoc anno Theophanes.

rem

qucerenli reddat.
29.

De

his,

qui supradictis homiciis (homi-

Anno

periodi Graeco-Romanae

6265. Anno

jEraeHispan.
1

810. Anno
Constantini

Hegira:

156, inchoato
et 32.

die

2 Decemb., Fer.

4.

Jesu Ctiristi 772

Hadriani

papa; 1.

Copronymi 53

Leonis IV 22.

Moritur Stephanus 111 PP. A num. l ad 0. Stephaniis 111 lioc anno e vivis excessit, postquam sedisset annos tres, menses quinque, dies
\.

Anastasio legitur. Tres enim Catalogi nostri et duo alii a Schelstratio in Ap|)endice ad Autiquitateiii Ecclesiai

pag.629

et

631 publicati habent tantuin dies

Jjuitprandus et Codex Ms.
II

viginti septem,

nou

dies viginti octo,u{\ in vulgato

viginti septem,

iiti

Ana-

ToMis

XIII.

82
stasii Bibliolli. Colbertiuae

HADRIANI
uum.

ANNUS

1.

3.

CHRISTI 772.
filios,

417, et parte alia

manni
narrat.

quas pluribus ex Anastasio Baronius

anno dcclxviii ordiuatus fuerat die septima meusis

Augusti. Quaremorsejus serius

quam

die secunda
:

mensis Februariicoutingere non potuit

oinnes certum
sit,

cum

inter

Hadrianum

natione

Roinanum

quam hoc anno Dominica

ait

consecratum fuisse diCnona mensis Februarii, in cadebat. Anastasius, qui

phani

M. Langobardico ad Saxonicum hoc anno inchoatum orationem convertit Post ejus flnem, Saxonicum, quod quasi intermissuin vide-

tum.

Ad num. 20. Eginhardus in

Belltim

Saxnnicum a Carolo rege

suscep-

vita Caroli

narrato bello

Sedem vacasse III et diem

dies octo^ diein

einortualem Ste-

ordinationis Hadriani in inter,

pontiOcio includit

sicque

utrumque

diem

bis

quo nullum neque prolixius neque atrocius, Francorumque populo laboriosius susceptum est, quia Saxones, sicut omnesfere Gerbatur, repetitum est,

numerat, ut aliquando alibi. Bollandus ad diem primum mensis Februarii inter sanctos prEEtermissos notat Stephanum IV, qui vulgo III habetur,

maniam
trarii,

incolentes nationes, et natura feroces, et

cultui dffiinonum dediti, nostraeque reiigioni con-

sanctum
et

appellari, referrique eo die a Ferrario, et

Octavio Cajetano, ab
sed se

Hugone Menardo, eodemque

eos,

Ferrario, et

in kalendario Maclovii edito xxxi Ja-

nuarii

necdum apud

cum

scripsere, de caelestibus

qui Vitas Pontiflhonoribus ei delatis

quidquam

sese legisse. At qui dies illos elegere,

eum

illis

supremum diem

obiisse

perperam credi-

dere, ipseque Bollandushallucinatur,

quandohunc

Step]ianum,y\x\go\\\hixhm tradil; revera enim terlius hujus nominis fuit, et ita vocatus est ab Anastasio et ab omnibus antiquis, a quibus sine fundamento Onuphrius et Baronius, et post hunc
plerique recesserunt
appellant,
;

neque diviua neque humana jura vel polinhoneslum arbitrabantur. Suberant et causaj, quae quotidie pacem conturbare poterant, termini videlicet Francorum, et illorum paene ublque in plano contigui, praeter pauca loca, in quibus vel sylvae majores, vel montium juga interjecta, utrorumque agros certo limite disterminant, in quibus caedes et rapinae et incendia vicissim facere non cessabant. Quibus adeo Franci sunt irrilati, ut non jam vicissitudinem reddere, sed apertum coutra eos bellum suscipere dignum
luere vel transgredi

cum quem Stephanum

II

nunquam
Italici

ordinatus fuerit; ideoque nec

judicarent.Susceptumestergo adversus eosbellum, quod magna utrinque animositate, tamen majori Saxonum quam Francorum damno per continuos triginta tres annos gerebatur . Et paulo post hjEC
subjungit: Plureseo bello tam exnobilitate Fraii-

PontifexRonianus
tom.
II

dici possit.

Denique Mabillonius

Musei

pag. 38, ait ad IV nonas Martii

in vetustissimo kalendario Gellouensi,

quod temI,

pore Caroli M. scriptum

episcopi ordinatio.

est, legi

Adriani Roinanl
cujus

Verum neque Adrianus

corum, quam Saxonum, et functis summis honoribus viris, consumpti sunt tandemque anno trigesimo tertio flnitum est. Cum interim tot ac taiita in diversis terrarum partibus bella contra Francos et
:

ibidem Vitain

recilat,

nequeduo sequentes ejusdem

exortasint et solertia regis administrata, ut merito

nominis Pontiflces die quarta mensis Martu ordinati sunt; ideoque hscc ordinatio alio (juam contigerit die huic Martyologio inscripta, cujus rei
hujus criticae locis indicavimus. 2. Desiderius rex Langobard. Pontificem Rotyi. A num. 6 ad 20. Gravissimum fuit hoc vexat. anno Hadriano papa) cum Desiderio Langobardoruni rege dissidium hic enim, ut de Carolo Francorum rege, qui divortium cum fllia ejus Desiderata fecerat, ulliouem sumeret, Gilbergam Carolomanni regis conjugern ejusque fllios in fldem suscepit, eosque adversus Carolum regem per

inluentibus in
conveniat.

dubium venire

possit,

utrum in eo aut

laborum patientiam, aut

felicitatem potius mirari

Nam

biennio ante Italicum hoc beilum

et

exempla

variis

sumpsit exordiuin,
reretur, nihil

cum

sine intermissione ge-

tamen ex his, quEC alicubi erant gerenda, dimissum, aut ulla in parte ab teque operoso certamine cessatum est . Cointius hoc anno num. 7, dicit falli Eginhardum, cuin bellum Saxonicum susceptum asserit, biennio ante Italicum, quod certum est ad annum sequentem pertinere, indeque deducit, Eginhardum non esse auctorera Annalium, qui eidem vulgo attribuuntur, quod in
iis

novum
compos
ficis

Pontiflcem

consecrari reges tentavit,

ut

ad

annum

dcclxxii de bello Saxonico, de Italico

voti factus, aut

alienaret,

Carolum ab amicitia Pontiaut bello civili ob eaindcm causam

vero anno insequenti agatur.

vir doctissimus,
historicos,

Verum non

advertit

bien^iii

nomine, duos
,

in Francia concitato

facilius Romam subigeret. Legatos itaque pro renovando foedere ad Hadria-

num papam
tavit.

misit,

eumque ad colloquium

sollici-

Hadrianus sese nuntios pro transigendo negotio missurum respondit, sed Desiderius hoc responso se delusum ralus exercitum in exarchatum et in Pentapolim, duobus mensibus novi

annos Julianos incompletos sjppe intelligere et tribus posterioribus anni mensibus inchoaet prioribus insequentis anni mensibus absointra biennium aut intra annos duos lutam confectam esse non raro asserere. Quod identidem

rem tam

inculcandum duxi, quia video viros eruditissimos ad eumdem lapidem quotidie offendere. Cointius,
Annales illos inonacho anonymo Laureshamensi adscribit, anno sequenti num. 127 el seqq. varia alia loca ex Vita Curoh M. et Annalibus Eginbardo attributis in medium adducit, ut ostendat ulrumque opus non' esse unius ejusdemque auqui

nondum exactis, misit. Frequentes hinc inde susceptae postea legationes, tandemque Desiderius minatus est Urbem sese hosliliter obsesPontiflcatus

surum. Hadrianus h;ecCaroIo significavit, et Desiderium velle sese cogere ad inungendos Carolo-

HADRr.WI
cloris,
et

AXNUS

I.

CHRrSTI 772.

83

Annales

illos

appcll.mdos esse Lanres-

hamenses.

Venim cum

eoriimilem

auctor ignocitabo
illi

retur sub Eginhardi

nomine semper eos

quod
lone

hic indicare sufficiat. Certe Annales

ma-

gnaj sunt apud viros doctos auctoritatis, et ab Odi-

monacho Medardensi

in

lib.

de
et

Translat.
^^.

quo ponat vicforiam. Erat arniata fofo corpore efflcujus in dextra signum niilitare (nostri vexillum vocant) praeferens rosam, cujiis breve momentum, et facili': nrtiis et iiiferitus, ifa eventus proeliorum. In sinistra librnm expendit, dubiam pugnantium sorfeni facile liuc aut illucinclinantem. In
gies,

roh'quiarum S. Sebastiani nnrtyris

fiardo tam Annales, buntnr. Odilo autem
sa^culi X,

Gre-

clypeo leo,
facta

qiii bestiis iinperitat,

invictum ad

fortia

gorii papee, quaj facta fuit anno dcccxxvi, Egin-

quam Vita Caroli M. adscrieum libellum scripsit initio

srec.

in

impetum monstrat, floribtis concifo campo, quo stabat, quod nihil jucundius videri solet

fortibus,
S.

quam

in acie virtiifera ostendere .

ut notat Mabillonius

iv Benedict.
ii

part.

1,

ubi illum recitat. Lambecius tom.

Bi-

blioth. Crrs. lib. 2, cap. Sscribif. in Bibliotheca Cae-

et Sturmio Saxonum conversionem tentant. Hucbaldus monachus Elnonensis, qui composuit Vitani sancti Liafvnni pres-

SS. Lebiiimis

sarea extare Ms. ejus exemplar

jectum
in

Vil,-c Camli M. subindeque deducit utrumque opus fcetura esse ejusdem Eginhardi. Sed vana hacc illalio cum
, ;

byteri

seu sancti L^cbuini

floruitque

tempore
in

Caroli Calvi imp. cui aliquot versus dicavit, refert

Saxones singulis annis generale

Concilium

uno eodemque Codice diversorum auctorum

4.

opera descripta reperiantur.

Prinnis

amms belli Saxonici.

Poeta Saman-

media Saxonia secus flumen Wiseram, celebrare solifos fuisse, et Lebuinum hoc anno, utvidetur, conventum illum adiisse, sibique a Deo creatore
cfeli et terrae,

xonicus, qui Eginhardi Historiara versibus

davit,

Saxones in tres distinguit populos, eosque non uni regi seu dynastae, sed ducibus, sive, ut
lib.
.5,

tum

esse, asseruisse

ut ea legatione fiingeretur, manda Ecce enim , inquit Lebui:

loquitur Beda
beanf.

cap. 2, satrapis subjicit adeo

nus, haec sententia oris ejus, qufe est immutabilis, praenuntio vobis, quianisi his monitis obtemperaveritis
,

multis, ut singuli pagi suos duces seu satrapas ha-

jam celerrime veniet vobis malum

Ostphalos in Orientali parte collocat, in

Westphalos, Angarios inter utrosque,

inopinatae tribulalionis. Prsordinavit

Occidentali

caslorum

namque rex omniumque saeculornm regem fortem,

et

Saxonum gentem Francis versus Meridiem conterminam agnoscit; sic et ei limitem versus Septentrionem tribuit mare Balticum, quod licentia poetica Oceanum appellat. Eginhardus vero in Annalibus gesta hoc anno in bello Saxonico his verbis narrat Rex Carolus congregato apud Wormaciam generali conventu Saxoniam bello
atque ut
:

prudentem,

acerrimum (nempe Carolum) non

de longinquo, sed de proximo, instar torrentis rapidissimi, properantem ad emolliendam duri cordis
vestri ferocitafem,
vicis
et

comprimendam

rigidae cer-

contumaciam. Qui vehementi impetu vestram aggrediens regionem gladio, vastitafe, incendio,
et

exterminio cuncta depopulabifur,

et

ut vindex

mora ingressus ferro et igne cuncta depopulatus Eresburgum castrum cepit, idolumque, quod Irminsul a Saxonibus voaggredi staluit,
sine

eamque

irae Dei,

quem semper

exacerbastis, vos

quidem

partim mucrone concidens periraet, partira egestate tabescere faciet, partim perpetui exilii moerore
consuniet. Talia bealo viro proplietali spiritu prfe-

cabatur,

evertit.

In

cujus

destructione

cum

in

eodem

triduum moraretur, contigit, ut propter continuam cacli serenitatem, exsiccatis oranibus illius loci rivis ac fontibus, aqua ad bibendum inveniri non posset. Sed, ne diutius siti conloco per
fectus laboraret exercitus, divinitus factum creditur, ut

conante, etc. ex proxirais sepibus palos rapiunt, detruncant, et exacuunt ut veluti assolet fieri la;

pidibns, sic

Hucbertus,

eum illis sudibus perimerent . Addit cum Deus de manibus eorura virum
,

quadam

die

cum

juxta

morem tempore

nieridiano cuncti quiescerenl, propc

castris erat contigiuis, tanta vis

montem, qui aquarumin concaut

exercitui

sanctum mirabiliter eripuisset, unumexSaxonibus caeteris honoratiorem omnes horfatum esse ut legatum mandata vitae ac salulis deferenfera cura pace susciperent, ne qua; coraminando prophetaverat ventura, experirentur

vitate

cujusdam

torrentis

eruperit,

nimium

vera, ef

comvellet

cuncto sufflceret. Tunc rex idolo destrncto ad Wiseram fluviumaccessit, ibique a Saxonibus xii obsides accepit. Inde in Franciara reversus . Spel-

muni consensu decretum

impeteretur
ire,
ille

esse,

ne a quoqu.im

Dei nunfius, sed

quocumque

mannus idolum

illud Irminsiil seu

:

Irmensid ap-

pellatum bis verbis explicat

Mespurgi fanum

et idolum, quod Irmensul appellavere, coluerunt, Ersberg dictus est mons in quo faiumi illud sta,

absque ulla laesione pergeret securus . Dura tamen bellum feliciteraCaroIo gerebatur,WestphaIi qui DaventriiB, quo Lebuinus venerat, proximi erant, Ecclesiam illic nuperrime construclam io^ni succenderunt Irruunt , inquit Hucbaldus, et
:

Quidam interpretantur Mercurii statuam is enim Hermes dictus est. Sed obtinuit Marlis honor, ut nunc Mersborg vocitetur. NonnuUi Irmensul
bat.
;

apposito igne Ecclesiae

domum concremant, etquosreperiunt, ab eodera

Directi
et

cumque
alii in

Christianos ibidem

loco insectando longius proturbant .

interprclantur statuam publicam. Conjici

titur

i)erniit-

Saxoniam

viri Dei

qui populum edocerent

isto

gium

dictam Idermansul, quasi commune i)erfiiel asylum omiiium et Martem conimLuiem,

,

baptizarentque,

quod

yEgiles in Vita sancti Stur-

mionis abbatis Fuldcnsis de

sancto festatur

qui in proelio diu vagatur incertus, diu dubius,

Pars

maxima

bealo Stuniii populi et terrse

illius.

84

HADRIANI

ANNUS

1.

CHRISTI

77"2.

ad procurandum committitur. Suscepto igitur prsedicationis officio, etc. sacris eos sermonibus docebat, ut idola et simulacra derelinqaerent, Cbristi

Appendice, loco, siib die consulem, legendum cum Baronio num. 2o, sub die Callisti ; natale enim
sancti Callisti papse et martyris
incidit in

fldem susciperent,
licas a'dificarent .

deorum suorum templa dequoque BasiLegenda etiam

Yita S. Luidgeri

idus Octobris.

Ad

haec in

eadem

dicitur

diem ii Concihum

struerent, lucos succiderent, sanctas

congregatum
citato retinet

in

anno

xxii regni religiosissimi

ducis Tassilonis gentis Bajoariorum

Baronius loco

episcopi Monasteriensis ab Altfrido episcopo exarata, in

6.

qua agitur de missione S. Lebuini. Ad num. Synodus Wormatiensis.

21.

annum xxii Tassilonis verum pleraeque membranse annum xxiv hujus principis repraesentant, ut videre est apud Hundium tom. me;

Carolus rex mitissimus

et

Synodum

teuuit ad

Wor-

trop. Salisburg. in additionibus ad episcopos Peta-

inde perrexit partibus Saxonioe , inquit annalista Bertinianus aliique hoc anno. Quid iu ea Synodo statutum fuerit, incompertum. Baronius

matiam,

vienses,

ubi hujus Coucilii Acta leguntur,

idque
patri

recte; Tassilo
successit,
uti

enim anno dccxlviii Odiloni

colligitur

ex Vita

sancti

Budberti

quidem ad illam refert Decretum de pnrgatio7ie sacerdotnm, quod extat lib. 7 Capitularium pag. 203, quod integrum recitat. Verum cum eo in Decreto
mentio sit Bicidfi episcopi Moguntini, qui sancto Lullo anno tantum dcclxxxvii in episcopatum Moguntineuseni successit, Decretnm illud ab aliqua
alia

episc. Salisburgensis a Canisio edita,

in

qua habe-

tur
cst

Anno

Incarnat.

Domini

dcclxxiii, dedicata

Synodo Wormatiensi post illum annum

fuit. 7.

cele-

brata conditum

Epocha

Concilii

Dingolvingensis.

primo Ecclesia sancti Riidberti a sancto Virgilio, anno xxvi regni Tassilonis ducis. Eodem anno transtulit idem episcopus S. Rudberlum, et duos ejus capellanos, beatum Kunialdum atque Gisilarium. nempe VIII kal. Octob. Si enim an. xxvi Tassilonis ducis in cursu erat mense Septembri anni dcclxxiii, et annus hujus principis xxiv

num.

22 ad 30. Concilium Bavaricum apud Din-

mense Octobri

praesentis

Christi anni in Bajoaria

golvingam celebratum, ad nos integrum non pervenit, sed potius ejus fragmentum a Marco Velsero e tenebris erutum. Cumque nullus temporis character in eo exprimatur, sed tantum nomen rrtssiVo?? Bajoariffi ducis,annus quo celcbratum fuit, certo sciri non potest. Quod enim tom. vi
Concil. pag. 1796, post xiv ejus Capitula subjungitur,

numeratur, profecto anno dccxlviii Bajoariaj regi-

men

susceperat, currenti

annum

xxiv principatus

xxv inchoabat, annoque Christi sequenti vicesimum quintum finiit, et vicesimum sextum auspicatus est; ideoque Cointius an. dcclxxi, num. 8, perperam contendit Concilium Dingolvingense ad illum Christi annum pertinere nec mesui absolvebat, ac
;

hujus Concilii Appendix tantum

est, uti ha;c

lius scribit Mabillonius saec.

iii

Bcnedict. part.

2,

verba Velseri in ejus fronte posita manifeste indicant Post hsc mox ista subjiciantur eodem, ut
:

in

Elogio historico Tassilonis Bajoaria; ducis, in

Actis ejusdemConcilii

reponendum

esse,

anno xxvi

vides, ordine .

choatur

Quare Appeudix ab his verbis inDe Concilio quod dux Tassilo apud Din-

regni Tassilonis, loco, antio regni Tassilonis xxii,

quod Hundius

citatus asserat,

annum

illum legi in

golvingam celebravit. Is itaque anonymus summarie narrat gesta in hoc Concilio sed qua ffitate vixerit, etan usum suo steculo receptum, vel illum, qui Iioc tempore usurpabatur, secutus fuerit, in
;

nonnuIlisCodicibusMss. Annus quippe xxvi Tassilonis ducis conjungi non potestcumanno Incarnationis DCCLXXii,

quem retinendum
ei interfuere.

esse ipsemet Ma-

billonius recte supponit.

9.

Indictione inchoanda, prorsus

incertum. Ad hjBC

Episcopi, qui

Huic Synodo

hic locus manifeste corruptus

Sub

die consulem,

praeter episcopos sex et abbates tredecim, adfuere

quod erat II idus Octobris, atque anno ab Incarnat. Dominica dcclxxu, Indictione x . Imo ejus capitula variis in locis depravata, uti stellulae
strant.

quoque proceres Bajoarici de rebus politicis acturi ideoque ejusdem Synodi Decreta num. xiv, partim
res Ecclesiasticas, parlim res civiles spectant, ut vi-

demon-

neque ex Appendice aliquid certi erui potest, ex quo possimus venire in cognitionem initii Jndictionum ante CaroHMagni mortem. Jam anno dlxxvi insinuavimus, Indictionem in Gallia, Gcrmania, et Anglia ante Caroli Magni, seu potius Ludovici Pii ejus filii mortem a die xxiv mensis Septembris inchoatam fuisse, sed nullum exemplum ostendere, vel in
Capitulis,
illis

Quare neque ex

dere est tam apud Baronium,quam tom. vi Concil. Sex episcopi sunt Alimus, qui in Sabionensium episcoporum Catalogo locum xxii occupat. Erat Sabiona civitas ad Eysocum fluvium, tunc nobilis,

cujus nunc rudera inter OEnipontem ct Bozanum conspiciuntur. Sedes episcopalis Brixinam translata
est

millesimum
riae

a sancto Albuino, cujus episcopatus in annum incidit. Paruit primum Sabiona pasubdita
fuit.

riis

aliis eam a kalendis Januainitium sumpsisse, indeque eruo hanc Appendicem, in qua Indictio x a kalendis Januariis re-

regionibus, vel in

sed deinde metropoli BajoaWisericus fuit v episcopus Pataviensis; Sindberthus seu Syntpreclit tertius Ratriarchffi Forojuliensi,

peritur, scriptam esse post mortem Ludovici Pii quia ab eo tempore Indictionum exordium variarc coepit, ut suo loco videbimus. .\nnus tamen et dies

tisponensis

Heres idem
;

est

ac Aribo, episcopus

Frisingensis quartus

Virgilius quintus episcopus

civitatis,

Salisburgensis;
id est,

Manno Navempurgensis
ut prodit

celebrati Concilii certi sunt.

8.

lllnd hoc anno celebratum.

Neoburgensis ad Danubium primus

et ulti-

In ea enini

mus episcopus,

Brunnerus

iib. 5. Dioecesis

^^^r'
HADRIANI
mngiia
AiigriistanfC Vindelicse
I

ANNUS

2.

CHRISTI 773.
;

85
Alredi regis recte

conjuncta

est et in-

sanctiBonifacii

exordiumenim

serla. Hfficde episcopis luijiis Concilii.

10. 5. Willehadtis

consignatum
Frisia prce-

eum

falsum esse demonstrat.

Cum
quod

Evaiigeiium

iii

dicat.

Hoc circiter anno sanctus

ut colligilur ex

vero Aiicharius cap. 7 asserat, Willehadum bienniofuisse inclusum inmonasterio Asternaco,

Willehadiis, qui
fuit,

poslea primus Bremensis episcopus

venit,
ejus Vita a

Nor-

sanctus Willibiordus Benedictinis inslifutis infor-

tliumbria prfedicandi Evangelii causa in Frisiam

sancto Anschario Bremensi

maverat, apparet
esse.

eum eadem

institula

professum

Venit itaque in Frisiam ad locum, ubi sanctus

archiepiscopo

litteris

mandata

Bonifacius episcopus jamolim martyrio coronatus

fuerat, ad

sa;cuIo nono, et a Mabillonio sx-c.

recitata. In

iii

Bencdict. part. 2

oppidum nempe

ea enim cap.

dicilur,

Willehadum,

Burdineni ainnem, ubi

tcs et

Doclien, positum ad plurimi nobilium infan-

cum

accepisset,

quod Fresones afque Saxones po-

suos

ipsi

ad erudiendum ibidein tradiderunt,

puli hactenus incrcduli afque pagani, relicfa ido-

Genfilium quoque

quamplurimam

cafervain

lorum cultura, fidei Catholicfc quodammodo jam ccepissent ambire ministeriaB,accessisse ad Alchrediim regem Northanhumbiorum,et ab eo ad prfedicfa loca prffidicandi verbiim Domini causa destinatuin esse. Quare cum Alchredus, seu Alredus anno dcclxv regnare cceperit, annoquc dcclxxiv
regno pulsus
fuerit^

verbosanctic prsedicationis instrucfam ibidem bapPost lioec venit in Drenterlant, qui locus hodie Drente dicitur, ubi etiam plurimi coeperunt errores Gentilium odio habere, et Christianam
tizavit .

quam

profitebantur religionem devota intentione

d.

venerari

Qiiomodo poslea Carolus

rex, qui

jam

adventus Willehadi mYnim-ix

multoties in gente Saxonuni elaboraverat , Wille-

boc circitertempore conligit. Neque enim audiendus Pseudo-Marcellinus, (|ui scribit, eum fuisse sociuin SS. Willibrordi et Suidberfi, nec Adamus Bremensis canonicus, qui Vilam ab Anchario scriplam in Epitomen redegit, et inilium praidicationis S. Willehadi in Frisia desumit ab anno martyrii

hadum
cemus.

ad eos convertendos accersierit, suo loco di-

Epistola Alcicini ad

Hadrianum papam

a Baro-

nio in Appendice ad hunc

annum

recitata, pertinet

ad

annum

dccxciv, ut ibi ostendemus.

HADRIANI

ANNUS

2.

CHRISTI

773.

1.

Desiderio iniqica magis magisque

moliente,

legationes intcr

papam

et

Carolnm Magnum, qid

beati Pefri jusfitias et ablatas

exarchalusRavennatiumprovinciEE, atque plenarias civitates ab eodem

.

Qui sequens annusBedemptorisseptengentesimusseptuagesimus terfius, Indicfione notafur undecinia, quo laborans Hadrianus papa infestatione Desiderii regis
in Italiam venit res composituncs. incipit

Desiderio rcge exigeret

Sed

et ipse

perfidus Lon-

gobardorum rex legationem misit ad eumdem Carolum regem, qua significaret se cuncta qua; ad Sedem Apostolicam pertinerent, reddidisse. Haec
idcirco,
influeref

Longobardorum, legationein misit ad Carolum regem Francorum, de qua ha?c apud Anasfasium Bibliofhecarium leguntur Dum in magnaangus:

ut
in

eum

delineret,

Ifaliam.

ne cum exercitu Sed qua; interea in ipsani

ab

Romanam

Ecclesiain idein Desiderius egerit,

tia et

tribulatione Hadrianus papa consisterel ob

Anastasio sicaccipe:
2. Interea vero dum per nullam occasionis versutiam potuisset ideni malignusDesiderius persuadere antefatum sancfissimum Pontificem ad deducendum, ut antefati Carolomanni regis se
filios

Desiderium scilicet Bomanfc Ecclesia? civitates invadentem, necessitate compulsus direxit suos missos marino itinere cum Apostolicis litteris ad excellenfissimum Carolum a Deo protectum regem Francorum et patricium Romanorum, deprecans
ejus exceilentiam, ut siciitejus patersanctEC
ria;

ungcret

et

ipsum almificum Pontificem

fati
:

memo-

charitate et dilectione saepe

Caroli Magni regis

Pipinus,

et

ipse

succurreret ac subveniret
afflicta)

separare voluisset

tunc

sanclcc Dei Ecclesia; et

Romanoruin seu

egressus a suo palatio

cum pertinacia et audacia cum Aldegiso pro[)rio fiiio

86
et

HADRIANI
exercitu

ANNUS
et

2.

CHRISTl 773.

Longobardorum, defercns secum

Desiderii regis de
aliis,

nomine

Viterbiensis civitatis et

uxorem

et filios sgepe dicti

quondam Carolomanni,

quaj

cum
:

nullatenus nobis probentur, liben-

necnon et Autcharium, qui ad eum (ut dictum est) fugam arripuerant, luic Romam properare nitebatur sine conscientia antedicti Pontificis
,

ter

stant,

omittimus multa enim habet, quae non connec coristare possunt.

5.

dirigens

Quae autem interea per legatos in Gallias

praenominatum Andream referendarium, et alios duos cum suis judicibus, ejus adventum denuuliantes. Quibus Romam perveniensuos missos,
scilicet

a Pontifice missos ad

Carolum Magnum

facta sint,

tibus,

praesentalisque Apostolicis obtutibus, tale

eis reddidit

responsum

Quod

nisi (ut jara ille

illas,

pro-

misit) reddiderit beato Petro civitates

quas
parti

sub

meo tempore

abstulit,
;

et

plenariam
sit illi

dicamus. Etenim ubi idem Carolus missos legatos a Romano Pontifice audivit , non statim de inferendo bellum Desiderio regi consilium iniit, sed de legatione ad euni mittenda, qure cognosceret, si quae debebat Apostolicae Sedi (ut per legatos suos significaverat) reddidisset. Sed quid hac sua legatione Carolus egerit, Anastasius ita tradit haec
, :

nostra; fecerit justitiam

uullo

modo

necesse

Post

fatigationem sumere: quia minimeCeripotest,

prius

me
res-

inquit, conjunxerunt (pervenerunt

dicti

scilicet)

cum

illo praesentari.

ad Sedem Apostolicam missi saepe

cellentissimi regis

Caroli ex-

3.

Suscipiens vero

idem Desiderius hoc

Francorum

et patricii

Roma-

ponsum, nequaquam exinde repedavit, scd versus Romam carpebat iter. Cujus jam adventum appropinquantem recognoscens sanctissimus ipse proecipuus pastor, aggregans universum populum TusducatusPernsini, etaliquantos de civitatibus Pentapoleos, munivit hanc civitatem
ciae et

norum,

id est,

Georgius

sanctissimus episcopus,

Gulfardus religiosus abbas et consiliarius , seu Aibinus deliciosus ipsius regis, inquirentes si praefatus

Campania;

et

Longobardorum rex omnes justitias beati Petri

disse
:

sublatas

civilates

et

reddidisset, sicut false

in Franciam dirigens, asserebat se

et satisfacti

omnia

reddi-

Romanam, omnesque
adveniret, fortiter
fnlti

parati erant, ut

si

ipse rex

sunt praeseutialiter, nihil ab eo

cum

Dei auxilio

et beati Petri,
illi

orationibus pra;dicti sanctissimi pra;sulis,

resistere.
fecit

Tunc

Ecclesias
est,

beatorum

Petri et Pauli

exornare (hoc

sanctitas, et

ornamentis nudare) ejus cuncta earum cymilia et ornatus in

redditum fuisse. Quibus referens idem pra3cipuus Pontifex cuncta quae gesta erant, eos in Franciam absolvil remeandos, dirigens cum eis suos missos ad praefatum excellenlissimum Francorumregemcum Apostolicis
titer,

hanc civitatem

Romanam

introduci, claudi faciens

admonitionum

syllabis,

adjurans

eum

for-

omnes januas
sine

Ecclesiae beati Petri, et deintus ferris

ut ea quae

beato Petro

cum

suo genitore

supponi ac muniri jussit, ut si ipse protervus rex licentia et permissu Pontificis advenisset ,

sancta;

pleret, et
flceret,

memoriae Pipino rege pollicitus est adimredemptionem sancta; Dei Ecclesiae persed universa, quae ablafa sunt a perfido
rege,

minime

ad diclam Ecclesiam facultatem introeundi

haberet, nisi brachio, ad suaj animse interitum, ipsas confringeret januas.

4.

Longobardorum
justitias, sine

tam

civitates

quam

reliquas

certamine reddere B. Petro principi

faceret.

Dumque
in

hgec

omnia

disposuisset,

extem-

Apostolorum
6. Ipsi

plo

facto

scriptis

anathematis

verbo, direxit

itaque

Francorum
,
:

missi properantes

eidem Desiderio regi tres episcopos, id est, Eustratium Albanensem, Andream Pra?nestinum, et Theodosium Tiburtina; civilalis, protestans eum in

cum

Apostolicae Sedis missis

declinaveruut ad

praenominatumDesiderium
prteceptum
civitates
extitit
,

qui et constanter
illis

eum

deprecantes, adhortati sunt sicut ut

antefatas

a suo rege

eodem obligationis et execrationis verbo, et adjurans per omnia divina mysteria, ut nullo modo
fines

quas abstulerat
et justitias

pacifice

B.

Petro

redderet,

Romanorum

sine ejus absolutione

ingredi

parti

atque conculcare praesumeret neqne ipse, neque quispiam Longobardorum, sed nec Autcharius Franco. Suscepto itaque eodem obligationis verbo
per antefatos episcopos ipse
illico

Romanorum faceret. Sed minime quicquam corum apud eum obtinere valuerunt, asserens se
minime quicquam

Longobardorum rex
.

cum magna
,

reverentia a civitate Viterbiense

redditurum. Accepto itaque ipsi antefati missi, qui sublilius cuncta rcferentes, et de maligno proposito praenominati regis Desiderii annunliantes anresponso hoc, reversi sunt
tefalo excellentissimo et a

confusus ad propria reversusest

Vidisti

Deo protecto Carolo Ma-

grande miraculum , ut potuerit excommunicationis vis continere furenlem regem ejusque atque suorum impetum coercere, torrentemque exundantem, obice opposito, retrorlector
, ,

gno

regi

confestim idem mitissimus et revera

Christianissimus Carolus

Francorum rex

direxit

cidem Desiderio suos missos, id est, deprecans, ut easdem, quas abstulerat, redderet civilates, et plenarias parti

sum
quffi

convertere. Tanta erat etiam apud impios et

Romanorum
ei

facerct justitias, promit-

injustos

excommunicationis sententia timor, e Petri cathedra, velut Dci throno instar* fulalii

de

minis, immitti solet

Hic recitant
Apoc.

magno tonitru. quoddam edictum ejusdom

quatuordecim millia auri solidorum quantitatem in auro et argento. Sed ncque precationibus , neque muneribus ejus ferotens insuper
tribui

'

)V.

cissimum cor flectere valuit. Nihil euim obtinentes ipsi missi Francorum, ad praelatum suum Christianissimum regressi sunt regem.

IIADRrANI
7.

ANNUS

2.

CIIRISTI 773.

87 Quod cernentes
exerci-

Tunc aggregans is ipse a Deo protcctus Carolus Maguus rex universorum regni sui Fraucorum cxcrcituiim multitudinem, atque ad occupandas Clausas aliquos ex suo exercitu dirigcns, ipse quoque cum plurimis fortissiniis bcllatoriljus Francis jier montem Cinisium ad easdem appro]iinquavit Claiisas
;

pcrsequente, arripucrunt.
tus

Francorum
:

pcrsecuti sunt eos, ct plures ex eis

ipse vero
et

iuterfecerunt

Desiderius quantocius

cum

suis

jndicibus

multitudine Longobardo-

ruiu se intra civitatem Ticinum rccludi studuit. Et muniens muros ipsius civitatis ad rcsistendum

et

remotus in

finiljus

Francodictus

Francorum
civitatcm

exercitibus, et propriam
suis

defendendam
prreparavit.

rum
rum
teriis

ciuu suis exercitibus rcsedit.

et

Jam \cro

cum

Lougobardis se

Desiderius

universa exercituum

Longobardoipsis

Aldegisus vero ejus

niultitudo

ad

resistendum
sunt
.

fortitcr, in

Clausis assistebant, quas fabricis et diversis

ma-

munire

nisi

Quis speraret

unquam

assumcns secum Autcharium Francum, ct uxorem atquc filios sajpe dicli Carolomanni, in civitatem qua; Verona nuncupatur, pro co (juod fortissima prae omnibus civitatibus
fllius

cjusmodi Clausas inslar Thermopylaruni, vel Caspiarum portarum adeo munitas irrumpi potuisse per Francos, obice praesertim tanto Longobardoruni exercitu? At
Chrislianissimo
niliil

Longobardorum
9.

cssc vidcretur, ingressus cst.

Porro Longobanli rcliqui dispersi in proprias reversi sunt civitates. Nam Spoletini et Reatini, et

impossibile vel diflicile

antecedit.

illi,

aliquanti

eorum

utiles pcrsonte,

antequam
ad

quem Deus cxercituum

Deus ad
rnit,

Carolo enim

Desidcrius et LongobardoruVn ejus exercitns

Clausas (Clusas) pergerent,
illi

res

Francorum regi, tanquam Cyro, arduas magnasque viam semper apeegit Ecdesiae, id
illi

ad beatum Petrum
sanctissimo

confugium

facietitcs

prfedicto

Ha-

vindiccm ipse staus, quod fueral eidem Subjiciam antc faciem gum vertam, et aperiara
lerrae

cum

prae'

Cyro

pollicitus, dicens

driano papa; sese tradiderc, et in fide ipsius principis Apostolorum, atque pra;dicti sanctissimi Pontificis

ejus genles et dorsa re-

jurantes

more Romanorum

tonsurati

corani eo januas et post

te

sunt

Erat hoc signum defectionisa Longobardis,

non claudentur. Ego ante

ibo,

et

gloriosos

cum

quis

humiliabo, portas Bcreas conteram, vectes ferreos confringam . Ila plane Deus ostia patefecit

bens, eosdem
Pergit auctor

more Longobardorum crines more Roraano capillos

:

solutos haattonderet.

Alpina, adaperiens

manu

sua januas clausas.

:

Etiara et reliqui

omnes ex eodem ducatu

Romanae
Ecclesiae,

lllud

etiam prastans, quod ait per Moysem = NuIIus stabit contra vos, terrorem vestrum atque

Spolctino inhianter desiderabant se tradere in ser-

vitium beati Petri sanctaeque

sed metuentes
puissent,

formidinem dabit Dominus Deus vester super omnem terram. quam calcaturi estis . Sed quo-

sunm regem, hoc nequaquam

ausi
arri-

sunt perpctrare. Unde

dum

a Clausis

fugam

modo

ista facta

sint,
ait
:

ex

codem auctore Anastasio

omnibusque exinde de

diversis civitatibus

audiamus, qui
8.

At vero qua hora praenominatus Christia-

nissimus Francorum rex ad easdem approximavit Clausas illico suos denuo missos ad pracfatum
:

Desiderium, deprecans sicut pridem, ut quanlitatem praedictorum solidorum susciperet

direxit

ducatus Spolctini reversis^ confestim generaliter ad almiflcum Poutificem confluentes advenere, ejusque provoluti pedibus , obnixe ter sanctara ipsius beatitudinem deprecati sunt, ut eos in servitium beati Petri, sancta^que cjus Romanaj Ecclesiaj

susciperet, et

more Romano tonsurari

est

fa-

rex, et

easdem

paciflce redderet civitates

sed ne-

ceret.

quaquam
rius

peuitus acquiescere voluit. Et

ipse

dum

in

10.

Quos suscipiens, profectus

;

cum

eis

tanta duritia protervus

permaneret DesideChristianissimus

in Ecclesiam beati Petri

et

omnes unaniniiter a

rex

cupiens

antedictus

Francorum rex paciflce justitias B. Petri recipere, dircxit eidem Longobardorum regi, ut solummodo tres obsides Longobardorum judicum filios illi
tradidisset pro ipsis restituendis civitatibus, et con-

magno usque ad parvum sub indiculo sacramenti jurejurando promisere eidera domno Apostolico
in servitio ejusdeni antedicti vicarii ipsius sanclis-

simi Iladriaui papa^, atque

ejus Pontiflcum
et

omnium

successorura

fideliter

pcrmansuros

cum

filiis

tinuo sine ulla inserta militia, aut commissoproelio ad propria cum suis Francorum exercitibus reverteretur.

cuncta eorum gcneratione. Tunc post

praesti-

tum sacramentum, omnes more Romanorura

pastor et pater cura

ton-

Sed neque

sic valuit ejus

malignam menipsius
intole-

surati sunt. Et confestim ipseterbeatissimusbonus

tem

flectere.

omnibus

exultans, constituit

Unde omnipotens Deus conspiciens maligni Desiderii iniquam perfidium et

rabilem proterviam,

eis

ducem, quem

ipsi

propria voluntate tunc sibi

elegerunt,
qui prius

scilicct

Gildebrandum nobilissimum,

dum

vellent Franci alio die

cum

reliquis ad Apostolicara

Sedem con-

ad propria reverti, misit terrorem et validam tre-

pidationem in cor ejus, atque

scilicet, et

fllii

ipsius Aidegisi
,et

universorum Longobardorum

eadera

fugium feccrat, et ita Deo annuente, praedictum ducatum Spolctinum generaliter sine certamiue idem pra;cipuus Pontifex, sub jure ct potestate
beati Petri subjugavit. Sed et

nocte dimissis propriis tentoriis atque

lectile
,

fugam
XLV.

omnes
Deul. XV.

generaliter,

omni supelnemine cos

omnes

habitatores

lam ducatus Firmani

de castello Fulginatis

et Anconitani,

simulque

et

(Fehcitatis), et ipsi

dum

'

Iscii.

Clausis (Clusis) fugientes reversi sunt, ad pr.Tfatum

88

HADRIANI

ANNUS

2.

CIIRISTI TTIi.

sanctissimum Pontificem concurrentes, ejus ter se beatitudini tradiderunt. Prcxstitoque sacramento,

in
fide
et servitio

suum
et

beati Petri atque ejus

vicarii

antefali

almiQci Hadriani, successorumque ejus

fideliter

per montem Jovem cum aliis ejus fideJibus tunc ambo exercitus ad Clausas se conjunxerunt. At Desiderius rex obviam venit domno Carolo regi. Domnus vero Carolus una cum Francis
:

Pontificum

perniansuros,

more Romano-

rum
lus

tonsurali sunt.
11. a

At vero saepe fatus Christianissimus Caro-

Francorum rex movens se cum suis generalibus exercitibus, atque ad Papiam perveniens civitatem, eam ex omni parte circumdans vallavit, dirigensque continuo in Franciam, ibidem apud Papiam adduci fecit suam conjugem excellentissimam Hildegardam reginam et nobilissimos filios. Et dum cognovisset fugam arripuisse Veronam praenominatum Aldegisum, relinquens plurimani ipse quoque partem ex suis exercilibus Papiae cum aliquantis fortissimis Francis in eanidem Veronam properavit civitatem et dum illuc per,
:

easdem Clausas misitque Hoc sentiens Desiderius, Clausas reliquit, et domnus rex Carolus una cum Francis, auxiliante Domino, et intercedente B. Pecaslrametatus est ad
,

scaras suas per montana.

tro, sinelajsione, vel

aliqua conturbatione, Clausis

apertis, Italiam intravit,

etPapiam usque pervenit.

vero Carolus rex, obsessa
ibi inclusit, et ibi

Et inferius

Domnus
et

Papia, Desiderium

regem

Natale

Domini

Pascha Romaj. Hlbc ibi. Sed quffi interim acciderint, dum in hac esset expeditione Carolus, his verbis ibi narrantur 13. oEtdum pro defensionesanctaeRomanaeEcclesiaeCaroIusibi intenderet: dimissaMarca, etcontra Saxones nulla foederatione suscepta, ipsi Saxones
celebravit,
:

venisset, protinus Autcharius et

uxor

et

filii

prse-

cum maguo

exercitu exierunt super confinia Fran-

nominati Carolomanni propria voluntate eidem benignissimo Carolo regi se tradidere eosque re:

corum, perveniuntque ad castrum quod dicitur

Barinburg. Confiniales vero hac de causa solliciti, castellum ingrediuntur el defendunt. Gens au-

cipiens ejus excellentia,

continuo repedavit Pa-

piam, idemque confestim dirigens cuneos exercituum bellatorum, comprehendit diversas civitates

tem Saxonum cum

cuncta cremaret,
loco,

saeviret deforis

et

incendio

venit ad

quamdam

Basilicam in

Longobardorum

ultra

Padum

constitutas, suajque

qui dicitur Friedissar (Fritzlarvel Furslar),

sanctae
et

redegit potestati . Hactenus res anni hujus et se-

quam

memoriae Bonifacius marlyr conseper spiritum

prophetiae
preedixerat,

quenlis usque ad

Paschale tempus

quo idem

craverat,

Carolus Magnus, relicto exercitu in obsidione Papiae,

Romam

siui, a

profectus est. Dum vero ait Anastatempore obsidionis usque ad adventum in

intercessisse sex

quod nunquam incendio cremaretur. Et coeperunt Saxones cum nimia intentione

adversus
duni

Urbem

menlium spatium, plane

eamdem certare Basilicam, quemadmoeam quolibet ingenio cremare potuissent.

haec

significat

ad fineni Octobris mensis contigisse adCaroli in Italiam.

his plura, lector.

Dum

agerentur

apparuerunt

quibusdani

ventum ejusdem
12.

Christianis

qui erant in castello, similiter ct quiqui ipsam Basilicam ab igne pro-

Habes ex

quibussuppleas
,

busdam
juvenes

paganis, qui in ipso aderaut exercitu,duo

in albis,

jejunos

admodum Francorum

Annales

et

qute

summatim nimis
roli

perslringuntur in Vita ipsius Ca

tegebant; et propterea ibidem non potuerunt ne-

Magni, ubi pauca tantuni de his omnibus naristis

:

rata iuvenies verbis

rexit ad

Inde ex Arestallio pervilla

;

hiemandum
missus

in

Theodonis

ibi

venit

ad

eum

domni

Apostolici Hadriani Pelrus

per mare Arelatum,

favit

et inde per terram. Et invigloriosum regem et Francos ejus pro divino

neque exterius iguem accendere, nec inferre Basilicae, sed nutu divinte Majestatispavore perlerriti, in fugam conversi sunt, nemine persequente. Inventus est autem postea unus ex iisdem Saxonibus mortuus juxta ipsam
que
interius,

aliquod

damnum

servitio

Desiderium regem et Longobardos. Et ideo maritime venit, quod Romanis clausse fuerant viae a Longobardis. Et
S. Petri, contra

etjustitia

Basilicam genibus curvis, acclivus supra pedes, habens ignem et ligna in manibns , velut ore
flando

eamdem

Basilicam igni tradere voluisset .

eluxit,

Haec

ibi,

quibus divina providentia

quae

praecellentissimus

rex,

Francisquid ageret, prEebiturum. Tenuit

sumpto consilio una cum promisit, seauxiliumRomanis

cum

Francis generaliter Sy,

nodum

in

Geneva (Geneua
:

Gebenna)

civitate,

super res Caroli invigilaret, dum ipse quae Dei sunt ageret. Qui igitur anno superiori, dum idoli templum sterneretur, aquam insperatam divinitus dedit, hoc anno vim ignis^ne incenderetur sancta
Ecclesia, impedivit,

ibique exercitum dividens, perrexit ipse per

leni Cinisiura

mon-

ubique mirabilis Deus in om-

misitque Beroardum avunculum

nibus operibus suis.

nADRIANI

ANNUS

2.

CHRISTI 773.

89

Anno

periodi Graeco-RoiDana;

6266. Anno JEts

Hispan.

811. Anno

Hegira; 137, incboato die 21

et 33.

Novemb., Fer.

1.

Jesa Cbristi 773.

Hadriani

papa; 2.

Constanlini Copronymi 54

Leonis IV 23.

A num.

Bellum Longobardicum vitari nonpotuit. 1 ad 13. Bellum Lougobardicum crebris in Italiaiii ad papam et ad Langobardorum regem legationibus directis averti nou potuit. Adventarunthoc anno legati Caroli regis Romam, Geor1.

gius sanclissimus episcopus, Gulfardus religiosus

ablias et consiliarius, seu AlbinusDcIiciosusipsius

anno dcclxxxii, ut ibidem ostendemus, Baronius in Appendice ad annum dcclxxii, refert Alcuini Epistolam ad Hadrianum papam datam, qua; inter ejus Epistolas ordine est xxxvi. Ea se ejus orationibus commendat, significatque Carolum regem ad cumAngilbertum legatum mittere sedEpistoIa illa non est gratulatoria, aut inilio PontiDcatus Ha;

regis inquirentes,

si

prwfalus

Longobardorum
justitias

re.v

driani scripta, ut cx ejus lectione apparet, eaque

sublatas civitates

et

omncs

beali

Petri
asse-

Angilberti legatio anno Dccxcivobita, utibidemvi-

reddidisset, sicutfalse in

Franciam dirigcbat,

debiinus. Plures vero fuisse Albinos certum

2.

est.

rens

seomnia

reddidisse. Et satisfacti sunt pra^sen-

tialilcr,

stasius

redditum fuisse , inquit Anaapud Baronium nuni. 5, qui integram ejus

nihil ab eo
recifat.

Carolus rex Ticinum longa obsidione premit. Caroli regis legatos in Franciamredeunles, comitati sunt Apostolici nuntii, qui cum eidein

narrationem
ratur,

Episcopi Geo7r/ii sedes igno-

regi significassent qua> gesta fuissent a Desiderio,

Giilfardus seu

Wlfardus

Abhas luvonensi

statim misit ad

monasterio S. Martini praeerat, utliquetex secunda Appendice ad continuationeni Fredegarii. Albinum

eumdem legatos, deprecaus ut easdem, quasabstulerat, pacifice redderet civitates,

et plenarias

parli

Romanorum

faceret justilias ,

Andreas Duchesnius

in Praefalione ad ojjera Alcuini

inquit Auastasius, qui addit, Carolum,

cum

nihil a

abbatis a se publicata

Flaccum cognomento Alcui-

Desiderio obtinere posset, universam regni sui

nttm interprctatur, cui favet Sigebertus in libro de

Alcuinum imperatoris Deliciosum appellatum fuisse quo etiam epitheto

Viris illustribus, qui tradit,
;

eum
nius
cap.

exornat in Chronico
saec.
1,

adannum
in Elogio

dccxc. MabilloHist. Alcuini

iv

Benedict.
26,
:

hanc senteutiam non iinprobabilem arbitratur et Baronius in Appcndice ad annuni DCCLXxii hunc Albinum legatum diversum ab Alcuino non fuisse etiam autumat. At in Vita
Alcuini ab auctore fere ffquali scripta cap. G, de Alcuino dicitur Jussus ab Eanbaldo arcbiepiscopo (nempe Eboracensi) successorc Elcberti (seu
:

num.

Francorum exercituum multitudinem ad occupandas Clusas ex eodem suo exercitu direxisse. Desiderius fugam capiens Ticinura venit, et ad defendendam sese praiparavit. eani civitatem Adalgisus vero ejus filius Veronam prae oinnibus civitatibus Longobardorum fortissimam tuendam suscepit. Veruni Carolus Ticinum seu Papiam omni ex parte vallavit, cumque Veronam properasset, postquam Aldegisus ex ea aufugisset, eam
suaj potestatis fecit, et continuo

piam. Et

dum

repedavit Papcrsex mensiuin spatium ipse Fran-

corum

rex Papiae demoraretur in obsessione ipsius

anno dcclxxx demortui) ut sibi pallium impetraret ab Apostolico, venit Romani. Cumque reverteretur accepto pallio, habuit regeiu Carolum Parma civitate obvium. Quem magnis rex alloquens
Alberti

magnum desiderium habens ad limina Apostolorum properandi, Romam per TuscicB parcivitatis,

tes properavit, ita festinanter adveniens, ut in ipso

sabbato sancto se liminibus praesentaret Apostoli-

suasionibus, et precibus postulavit, ut ad se post

expletionem missatici in Franciam reverterctur. Noverat enim eum, quia olim a magistro suo ad

cisB.Pascha anno sequeuti die iii mensis Aprilis celebratum, ideoque Ticinensis obsidio currenti circa mensem Octobrem inchoata, ut recte notavit
Baronius
cini

ipsum direclus fuerat

ante

Quare Alcuinus quidem Romam ab Eanbaldo missus est ab Alberto hujus decessore acipsiusmet magistro, venerat in Franciam, sed ibi moramnon fecerat, multoque miniis legafioiie a Carolo rege
.

num.
ait

13. Annalista Metensis de ista Ti:

annum

dcclxxxi, quo

obsidione

Desidcrio incluso, ipsain ci-

vitatem rex obsedil, ibiquc in ipsa castra dornnus

rex Natalem Domini celebravit . In excerptis Chronici S. Vincontii de Wulturno apud Duches-

cohoneslalus fuerat. Priimis ilaque Alcuini accessus in Franciam, quo a Carolo vocabatur, coiitigit

nium

toin.

iii

Script. Franc. i>ag. G93,

mensis quo
:

Carolus Papiani adventavit, his verbis notatur

12

TOMCS

XIII.

90
B

HADRIANI

ANlSnjS 2.

CHRISTI 773.

Super Papiam rex advenit tempore Adriani papae

.
ii

in Anglia, Ultrajectum ad S.
rediit, ut Altfridus in VitaS.

Gregorium abbatem
Liudgeri litterisman-

niense Junio
3.

Anmis

belli

Saxonici.

Ad num.

13.

secundus annus belli Saxonici a Baronio ex Eginhardo in Annalibus accurate recitati. Post victoriam de Saxonibus anno superiori reportatam S. Lebni7ius, seu Liafivinus inox Daventriam reversus est, et, ut testatur Altfridus in Vita S. LiudEst
liic

Gregorius et parentes ejusdem Liudgeri quandoque precibus victi, direxerunt eum ad praefatum magistrum Eboraicae civitatis Anglorura

davit

pra;bentes quse
gister illustris

illi opus erant in via, quem maAlchuinus cum magno suscepit ho-

nore. Susceptus itaque Liudgerus, erat cousueto

geri,

reaedificavit
[sc.

Ecclesiam, quaj fuerat com-

more omnibus charus,

tribus et

eo

quod

esset ornatus ino-

busta

a Saxonibus) et
salutis

documenfa
pastori

non cessabat impendere gregi, quoad usque

solito

more

ribus bonis et studiis sanctis,

et

mansit

ibi

annis

summo

dilectam redderet animam, et dein S. Lebuini

Vita,

functus in eadem est Ecclesia sepultus . Idem

rcfert

Hucbaldus monachus

ailque ejus

mortem

coutigisse pridie idus

:

mensis

Novembris. Addit Altfridus Iterum impii Saxones vastaverunt locum illum (nempe Daventriam ad Isalam fluvium positam) et succenderunt Ecclesiam, corpusque ejus per tres dies quaisieruut, nec
invenire potuerunt . Vivebat tunc sanctus Ch-egorius abbas et rector Ultrajectensis, qui an. dcclxxvi

mensibus sex proficiens in doctrinae studio. Paulo post Directus itaque Liudgerus prospero cursu pervenit ad patriam suam bene instructus, habens secum copiam libroruin, eratque patri Gregorio et caeteris tanto dignior et acceptior, quanto fuit et iu monasticis eruditionibus illustrior. Diaconus vero, qui venerat cum eo,
:

juxta dispositionem magistri Alchuini auctus be-

nedictionibus perrexit

qui etiam postea

in

Romam, iteruin reversurus, cum Alchuino venit in Galliam

.

ordine presbyterii

Isto Altfridi

loco utitur

mortalitatem explevit, ideoque tam Lebuini mors,

Cointius hocanno,
illum,

uum.

13, ut ostendat,

Albinum

quam

ejus Ecclesiae combustio ante illum Christi

quem

Carolus rex hoc anno legatum ad

annuin contigere. Baronius qui non animadverterat Acta sancti Suidberii supposita fuisse a

Hadrianum papam

Pseudointer

Marcellino, annoDcxc,
socios S. Suidberti,

num.

8,

numerat eum

annoque dcxcvii, num. 9, ex eodem refert Lebuinum eo anno martyrio prope Gandavum coronatum fuisse. Verum impostor iste Lebuinum patronum Daventria! confundit cum Livino Gandavensium patrono, qui Scotia propinquisque

misit, diversum esse ab Albino, Alcuino etiam ai^pellato cum is in Anglia remanserit, quando sanctus Liudgerus hoc anno in patriam suam rediit; sedvalidiori argumento id mox
;

demonstravimus.
5.

Translatio reliquiarum S. Rudberti

dis

Saltzburfjensis.

et se-

Miraculis sancti Rudberti

episcopi Saltzburgensis in Bajoaria crebrescentibus,

Gandavum venit et copiosain hominummultitudinem adChristifidem conveiiit,ac

relictis

anno Incarnalionis Domini dcclxvii, ut legitur apud anonymum, queniHenricus Canisius tom. vi
publicavit,

tandem tertio milliario a Gandavo obtruncatus est anno sexcentesimo quinquagesimo primo, qui trigesimus nonus fuit ante Willibrordi in Franciam adventum, ut eo anuo ostendit Coinlius. Certe vetus auctor Vitae sancti

Virgilius episcopus coepit aediflcare

,

Ecclesiam
Indict. vn.

mirae magnitudinis apud Saltzburg

Anno vero

dcclxxiii dedicata estprimo

Ecclesia sancti Rudberti a S. Virgilio episcopo

anno

Liudgeri a Browero sub Othelgrini nomine publicatus, ait Venit et alius homo sanctus Liafwiuus noniiue, ex Anglorum gente, Doinino vocante, adductus, petiitque a Gre:

xxvi regni Tassilonis ducis.

Eodem anno
et

transtulit

idem episcopus sanctum Rudbertum,

VIII

duos cjus

capellanos B. Kunialduin atque Gilisarium,

nempe

kalend. Octob. quae dies

offlciis

Dedicationis

gorio (rectore

Ultrajectensi)

demonstrari

sibi lo-

EccIesicB in
tioni

tantum occupata

est,

ut huic celebra-

cum
rum

divinitus

commendatum. Gavisus

ille

de di-

vina clementia direxit

eum

in conflnium Franco-

et Saxonum, juxta fluvium Isalam ad locum, qui dicitur Daventre, dans ei comitem et coopera-

Sed loco reponenda Ind. v. Electus estdies xxiv Septemb. ad hauc translationein faciendam, quia
ejus
Indict. vii,
licet in

plene nequeat deservire .

eam

feria sexta incideret

solemnis ta-

torem verbi Dei servum Doniini Marchellum, et ipsum ex Anglorum genere a sancto Willibrordo
apueritia enutritum
Altfridus in Vita
.

Quod etiam

diserte tradit

ob Dedicationem illius Ecclesiae. Cum meu sanctorum pignoribus translata quoque sedes episcopalis. Virgilius enim ex antecessorum more
erat

ejusdem

sancti Liudgeri.

Sub no-

mine hujus Marchelli, seu Marcellini pueri sanctis moribus imbuti Pseudo-Marcellinus Acta S. Suidberti

cathedram habuit in monasterio sanhoc anuo transtulit in Ecclesiam a se conditara, cui nomen inditum sancti
pontiflcalein
cti

Petri, sed illam

commentus

est,

ut

jam suo

loco insinuavi-

Rudperti.
tis

Curam hactenus

cleri

monachoruinque

mus. Loquitur etiam Baronius de S. Lebuino anno

DCCLxxviii,

siinul gesserat utroque

titulo

cum

episcopi

tum abba-

num.

11, sed ex Actis fabulosis, ut ibl-

gavisus. Sede autera

episcopali in no-

dem videbimus.
5. Liudcjerus discipulus fuit Alcuini. Ad hunc usque annum sanctus Liudfjerus studiorum causa Eboraci commoratus est annis tribusetmen4.

vam

sancti Rudperti

Basilicam translata, inunus

abbatiale trausmisit in Bertricum, ut prodit

Hunanno
Riulcl,

dius in episc. Salitzburg. Cointius, qui hoc

num.

2-i

de

ista

translatione verba

facit, dicit

sibus sex, indeque relicto Alcuiuo suo praiceptore

pertum quievisse

in Ecclesia S. Petri per

annos

HADRIANI
quia
sc.

ANNUS

3.

CHRISTI 774.

91

existimavit

mortem

cjus contigisse anno

Dcxxiii.

Veium eam

pertincre ad

annum

dccxvmi

suo loco demonstravimus, et vulgarem illam opinionem amplius defendi non possc ostendimus.

HADRIANI

ANNUS

3.

CHRISTI

774.

i.

Caroli

Magniin Urbem

adventus, ejusque

pietas, munificentia et victorice.

Septingentesi-

mationum earumdem laudum vocibus ipsum Francorum susceperunt regem obviam illi ejus
;

mus

septuagesimus quartus duodecima Indictione

sanctitas dirigens venerandas cruces, id est, signa

(sicut

annus felicissimus Romana3 illuxit Ecclesise, quo penitus liberatur a durissimo jugo et dirissimo sceptro regum Longobardorum, quibus diu multumque afflictata meruerat ut illud propheticum ei fuerit occinendum ': Consurge, consurge
,
:

mos

esi)

exarchorum,

aut

patriciorum

induere fortitudine tua, Sion, induere vcstimentis gloriffi tua;, Ilierusalem, civitas Sancti. Jugum

Romanoruni. 3. Qua hora easdem sanctissimas cruces ac signa sibi obviam advenisse conspexit, descendens de equo, in quo sedebat, ita cum suis judicibus ad beatum Petrum pedestrisproperare studuit.

Cum quidem

antedictus almiflcus Pontifex dilusancto, cum uniRomano ad beatum Petrum suscipiendum eumdem Francorum

enim onerisejus et virgam bumeri trum exactoris ejus superasti sicutin

ejus, et scep-

culo surgens in properavit ad

eodem sabbato

Madian. Cum contra bostes tuos absque exercitu tuo pugnaverit Dominus et dissipaverit inimicos tuos. Sed quomodo ista se babuerint, quaj collecta sunt ab Anastasio, scripta vero ab bujus temporis scriptore demonstrant, quae sic se babent: 2. Dum per sex mensium spatium Carolus Magnus apud Papiam demoraretur in obsidione ipsius civitatis magnum desiderium babens ad
die
:

verso clero et populo

regem,

et in

gradibus ipsius Apostolica; aula;

ac

eum

cum
rege,

clero suo pra?stoIatus est. Conjungente vero

eodem

excellentissimo

benignissimo

Carolo

ejusdem sanctissima; bcati Petri Ecclesiae deosculatus est et ita ad priEnominatum pervenit Pontificem, ubi in atrio super gradusjuxta fores Ecclesia; adsistebat eoque
sigillatim
: :

omnes gradus

limina Apostolorum properandi, considerans quod tum et sacratissimum Pascha appropinquasset

:

suscepto,

mutuoquese amplectentibus,tenuitidem
Carolus rex

tollens

secum
buc

diversos episcopos, abbates etiam et

judices, duces, et graphiones

tibus,

cum

plurimis cxerci-

Romam

per partes Tusciee properavit

dexteram manum venerabilem aulam B. Petri principis Apostolorum ingressi sunt, laudem Deo et ejus excellentia; decantantes, uniChristianissimus
antedicti Ponlificis, et ita in

eamdem

ita festinans et

adveniens, utin ipso sabbato sancto

antedictus

versus clerus et cuncti religiosi Dei famuli extensa

se liminibus pra;sentaret Apostolicis. Cujus adven-

voce acclamantes

Benedictus qui venit in nomine

tum audiens
rex, in

beatissimus Hadrianus

Domini,etc.
4.

papa, quod sic repente ipse

Francorum advenerit

SicquecumeodemPontificeipseFrancorum

stuporem et extasim deductus, direxit in ejus occursum universos judices ad fere triginta milliaria ab bac Romana Urbe in locum, qui vocatur Novas ubi euni cum bandoris (sive bandis, bodie bandera dicta, militari signo), susce,

magnum

rex, simulque

omnes
qui

episcopi,

abbates et judices,

et universi Franci

cum

eo advenerant, ad Con-

fessionem beati Petri appropinquantes, sesequeproni

perunt. Et
a

dum appropinquaret uno

fere milliario
militiae

Romaua Urbe, direxit universas scbolas una cum patronis, simulque et pueris, qui
cendas
litleras

ad disaccla-

ibidem prosternentes, Domiuo nostro omnipotenti et eidem Apostolorum principi propria reddidere vota, glorificantes divinam potentiam in eo, quod talem eis perinterventionum suffragia ejusdem principis Apostolorum concedere jussit victoriam. Expleta vero eadeni oratione, obnixe deprecatus
est

pergebant, portantes

omnes ramos

olivarum, laudesque omues canentes,

* Isai. Lii.

cum

ideu)

Francorum rex antedictum almificum Ponti-

ficem, sibi licentiam tribui

Romam

ingrediendi ad
Dei
Ecclesias

sua orationum vota per diversas

92
pcrsolvenda.
beati Petri

HADRIANI

ANNUS

3.

CHRISTl

774.

Et descendentes pariter ad corpus

ipse sanctissimus papa,

tam

quamque
,

antefatus

excelleutissimus

judicibus

Romanorum

et

Fraucorum rex cum seseque Francorum

mutuo per sacramentum munientibus, ingressus est Romam continuo cum eodem Pontifice ipse Francorum rex cum suis judicibus et populo. In
eodeni sabbato
excellentissinnis

spopondit per designationem confinium, id est, a Lunis cum insula Corsica deinde in Suriano deinde in monte Bardone, inde in Verceto, deinde in Parma, deinde in Regio, et exinde in Mantua et ponte Silicis, simulque universum exarchatura
,

sancto

in

Basilicam

Salvatoris

Ravennatium, sicutantiquituserat, atqueprovincias Venctiarum et Istriae, necnon cunctum ducatura Spoletinum et Beneventanum factaque eadem
,

juxta Lateranas pariter sunt ingressi. Ibidem ipse

rex mansit

donatione,

eam

propria sua

manu

ipse Christianis-

cum omnibus
:

suis

quousque

sancti baptismatis

sacramentum

antedi-

simus Francorum rex corrohorans, universos episcopos, abbates, judices, etiam et graphiones in ea
subscrihere
Petri, et
fecit.

ctus ter beatissimus Pontifex celebravit

el ita post-

Quam

pi'ius

super altare heati

modum
5.

ad beatum Petrum ipse excellenlissimus

Altera

repedavit rex.

postmodum inlus iu sancta ejus confessione ponentes, tam ipse Francorum rex, quam ejus
judices beato Petro
et

vero

die,

illucescente

Domini
festi-

ejus

vicario

sanctissimo

(Dominico) sancto, in ipsa sanctissima Paschali

vitate

direxit

diluculo
et

ipse sanclissimus praesul

sacramento se omnia conservaturos, quae in eadem donatione contineterrihili

Hadriano papac sub

cunctos judices

uuiversa obsequia militiae ad

rentur, promittentes, tradidere

apparem

'

ipsius

regem, qui cum magno honore eum suscipientes, ad Ecclesiam sanctae Dei Genitricis ad Praesepe properarunt cum omnibus qui cum eo advenerant Francis, ibique missarum solemnibus celebratis, perrexit

eumdem

donationis per

eumdem Etherium

describi faciens

Francorum, intus snper corpus beati Petri sublus Evangelia, quae ibidem sunt, est osculatus, pro flrmissima cautela et
ipse Christianissimus rex

idem rex cum prsenominato

:

Pontifice

in Lateranense patriarchium

illicque ad

mensam modo
in

Apostolicam pariter epulati sunt. Alia vero die secunda feria simili
Ecclesia beati Petri

nominis sui ac regni Francorum memoria, manihus posuit aliaque ejusdem donationis exempla per scriniarium hujus sanctae nostrae memoratae Ecclesiae descripta, ejus cxcelaeterna

propriis suis

more

solito ipse

conspicuus
solemnia
Carolo

pater

et

egregius Pontifex missarum

,

celebrans

Deo omnipotenti

et

praefato

excellentissimo regi

Francorum
fecit.

et patricio

Roma-

Qufe autem attulit munera sancto Petro, Hadrianus papa obtulit, in quorum memoriam hsec confecta sunt Epigrammata '
leutia

secum

deportavit .

Carolus egregia

norum ut mos

laudes reddere
esl)

Tertia vero die (juxta

in Ecclesia beati Pauli Apostoli missas

fecit.

eidem regi

CCELORUM DOMINUS QCI CUM PATRE CONDIDIT ORBEM DISPONIT TEBRAS VIRGINE NATCS HOMO

At vero quarta
suis judicihus

feria

prainominatus Pontifex
cleri,

cum

tam

Ecclesia beati Petri Apostoli rege ad colloquendum se conjungens, constanter eum deprecatus est atque admonuit et pateruo affectu adhortari studuit, ut promissionem illam,
,

quam militia) in pariter cum eodem

UTQUE SACERDOTUM REGUMQUE EST STIRPE CREATCS PROVIDCS HCIC MCNDO CCRAT CTRCMQCE GERI TRADIT OVES FIDEI PETRO PASTORE REGENDAS
QCAS VICE HADRIANO CREDERET ILLE SUA
QUIN ET ROMANUM LARGITCR
IN

URBE FIDELI
SlBl

PONTIFICATCM FAMCLI QUI PLACCERE

quam

ejus sanctae memoriae genitor Pipinus rex

etipse praecellentissimusCaroluscunisuo

germano Carolomanno una cum omnibus judicibus Francofecerat

rum

beato Petro et ejus vicario sancta;

QCOD CAROLCS MIRA PR^CELLENTISSIMUS (HIC) REX SCSCIPIET DEXTRA GLORIFICANTE PETRI PRO CCJCS VITA TRIUMPHIQCE HJiC MCNERA REGNO OBTCLIT ANTISTES CONGRUA RITE SIBI
Et quod scriptum fuisse ponitur in pallio altaris
bis versihus
:

memoriae domno Stephano juniori papa;, quando in Franciam perrexit pro concedendis diversis civilatibus ac territoriis istius Italiaj provinciae, et contradendis heato Petro ei et omnibus vicariis iu

perpetuum possidendis, adimpleret in omnibus. (j. Cumque ipsam proniissionem, qux in

Francia in loco, qui vocatur Carisiacus, facla
est,

PASTOR OVILE DEI SERVANS SINE CRIMINE PETRE QCI PR^EBES CHRISTI PABULA SANCTA GREGI
TU CAROLI CLEMENS DEVOTI MCNERA REGIS SUSCIPE QVJE CCPIENS OBTCLIT ILLE TIBI

idem excellentissimus rex Carolus sibi

legi fecisset:

complacuit illi et ejus judicibus omnia, quaj ibi erant adnexa, confirmare. Et propria volunlate, bono ac libenti animo aliam donationis proniis-

HILDEGARDA PIO CCM QUO REGINA FIDELIS

ACTIBCS INSIGNIS MENTIS AMORE DEDIT.
7. Sed quid interea ? Ista dum curat Chrislianissimus princeps, totus in obsequio deditus Apo-

sionem ad instar anterioris ipse antedictus excellentissimus

et

revera

Christianissimus

Carolus

Francorum rex conscrihi jussit per Etherium religiosum ac prudentissinuun capellanum et uotarium suum ubi concessit easdem civitates et
,

stolorum, Deus ipse bellum difficillimum confecit,

territoria beato Petro atque praefato Pontifici,

atque

Hoc n.8.9.
'

est,

exemplar.

Exlal in append. antiq. Inscr. pag. 11G3.

HADRIANI

ANNUS

3.

CHRISTI 774.
prjEClarvs doctor nvtrivit alvmnvm

93

ut qufc sex mensium obsidione expugnari nullatenus potuerit civitas, immisso in cives atque milites morbo, absque arniis dedi regi Carolo fecerit. Quod idem auctor narrat his verbis Reversusque cum suis exercitibus Ticinum
:

me

sibi

antistes petrvs ticinensis gloria plebis et pater et pastor patri^ decvs inclitvs avctor
ECCLESiiE semper

fveram vernacvlvs alm^

littervlas ex qlo prim^vo tempore svmpsi

ipse

excellentissinius

Francorum rex

fortiterque
,

frimvs eram cleri primo levita deinde

iam licet indignvs magno tamen ordine fvngeks sed post ira dei popvlvm stillabat in istvm

debellans et obsidens cives Papienses

dum

ira

Dei super oinnes Longobardos, qui in

tate erant, grassaretur

eadem
et

civi-

atque

saeviret,

plures ex
:

languoribus atque mortalitatis clade defecissent

ita Dei uutu eaiudem civitatem simulque et Desiderium Longobardorum regem, atque cunctos qui cum eo erant, ipse exceilentissimus Francorum rex compreheudit, et suae potestati cunctum reguuni Longobardorum subjugavit pra;falum vero Desiderium Longobardorum regem, et ejus conjugem secum in Franciam deportavit . Hucusquc de rebus a Carolo Magno in Italia hoc anno gestis apud
:

exvl eram dvctvs longe de cespite patrvm sed me magna dei servavit gratia semper ehvit a mvlto venienti dinc inde periclo qvi me tam miseram (miserum) dira de morte reuvxit et patrias itervm me fecit cernere terras tempore qvo carolvs rex magnvs optimvs istam tenvit et rexit grandi pietate benignvs

h^c mea

viventis

in

seclo fata fiebant

at nvnc ista tenet reqvies miserabile corpvs spiritvs altithroni timidvs petit omnia secvm
ivdicivm regis portans qv^cvmqve gerebat corpore conivnctvs petro mitissime christe tv qvicvmqve legis dic dic peccata remitte atqve valete mei memores per secvla fratres
Ipsius

Anastasiuin.

De ejusmodi praeclara Caroli Magni victoria, qua primam civitatem regiani ipsam Longobardorum Ticinum occupavit, est mentio in duobus
Epitapbiis,
sis,

quorum alterum

archidiaconi Ticinen-

episcopi alterum, quibus extorribus factis,

non

autem

Petri Ticinensis episcopi, cujus hic

extat

nisi

capta civitate a Carolo postliminio redeundi

;

meutio Gt,

facultas fuit

sic se

habet

integrum Epitaphium, ibidem asservatum, memoria dignum, quod sic se babet

'

candida fvnereo scvlpvntvr marmore gesta

SED NON EST FLENDVS QVI IACET IN TVMVLO LDGEAT INFAVSTVS QVI NESCIT VIVERE CHRISTO POST MORTEM CAROS TARTAR.\ QVOS RETINENT
HIC VATES DOMINI

^P

MVNDO QVIA CORPORE

VIXIT

ADMIXTVS GAVDET CCETIBVS ANGELICIS CLARVIT UIC MERITIS PETRVS ANTISTES HONESTIS
KORJIA SACERDOTVM COLVMEN EXIMIVM

MVNIFICVS CONSTANS SOLLERS PRVDENSQVE MODESTVS

QVI INNVMERIS SEMPER POLLET VBIQVE BONIS

INCLYTVS PROSAPIA REGVMQVE STEMMATA TANGENS

NOBILIS ALLOQVIO MORIBVS NOBILIOR

PEREGRINA MACERATVS DENIQVE VITA EXVLAT INNOCVTS ESVRIEMQVE SITIM PATITVR DVM ET FRIGORA CORPVS SPE VIRTVTE FIDE SPIRITVS AVCTVS ERAT
ISTE

BIS QVINIS ANNIS

SED REPETENS GENITALE SOLVM PIA MVNIA GESSIT

PR^FVIT ECCLESIyE REXIT OVILE DEI

ISTE SACRAS DOMINI

CONDENS AMABILITER AVLAS

,

DITAVIT PROPRIIS OPTIME CESPITIBVS

STOLIMIS HVMILIS MEDIOCRIS DIVES EGENVS

OCCVBVIT PASTOR NOSTER EN EGREGIVS

PLANCTIBVS IMMENSVM CL.UIANTIBVS (CLAMANTES) FLETE DOLOREM

VOX PATRIES

OBIIT LEX

HONORAT

DECVS

VENER.\NDE PATER PASTOR BONE MAGNE SACERDOS

FORSIA PUDICITI^

PATER EXIMI^

MVTASTI PATRIAM LINQVENS CONSORTIA NOSTRA

NOS TANTVM GEMITVS RETINENT TE GAVDIA COELI EXPLETIS DECIM (dENIS) MORTALI IN CORPORE LVSTRIS

QVATVOR HIS IVNCTIS

VIXISTI FIRJIITER ANNIS

Antiq. luscrip. in Appea. pag.

H67.

n. 9.

94
8.

HADRIANI
Ue
filio

ANNUS

3.

CHRISTI 774.

autem

Desiderii regis, qui Veronfe

erat in praesidio, et de rebus gestis ipsius Caroli,

iu

Antequam
veniendus

10. Sigeberti Mstorici imposturce refelluntur.

autem

ulterius progrediamur, con-

Francorum Annalibiis
filius

ista

leguntur

a
,

Adalgisus

vero

mare in Desiderii regis fuga lapsus atque Constantinopolim perrexit. Gloriosus itaquedomnus rex Francoruni Carolus, Italia subtroivit,

nobis Sigebertus atque de re magni momenti ab eo ratio exposcenda. Erit, lector, ut cum audieris, mox illud more tragico exclamare
est

cogaris

scelus, o impostura, o fraus

Iste

quidem

jugata, custodia

Francorum

in Papiarelicta,

niagno

uxore sua et reliquis Francis reversus est in Franciam, perveniensque ad locum qui dicitur Ingilheim, misit qua-

triumpho, Deo adjuvante,

cum

cum totis viribus foveret partes Henrici imp. schismatici, in gratiam ipsius finxit, quod ille vane prffitendebat, jam fuisse concessum a Romano Pontifice

tuor scaras (hodie squadras) in

laverant

enim

illi)

Saxoniam (rebelquae inierunt tres pugnas cum

tradit iu fine suae

Hadriano Carolo Magno imperatori, quodipse Chronographiae anno millesimo centesimo undecimo. Nam videns quod ista per
veteres ejus temporis historicos probari

Saxonibus, et auxiliante
et

Domino victores

extiterunt,

minime

ilerum revertuntur ad propria . Hactenus anni bujus periodus tot victoriis celeberrimi, quo Romana Ecclesia in integrum

cum

praeda

magna

illaesi

possent, quid fecit ? In gratiam schismatici imperatoris, vindicantis sibi Ecclesiarum inveshturas, dolo malo in sua Chronographia anno gesta su-

per Carolum
9.

Magnum

restituta

de Longobardorum

periori posuit ista

Postea rediens Carolus, Pa-

perfidia triumphavit.

Altare Confessionis S. Petri ab Eadriano

Postquam vero ipse Carolus tantam exornatum. victoriam Apostolorum principi acceptam ferens
ejus

memoriam

adiisset, et onuii religiosi obsequii

genere frequentasset, Hadrianus papa cuncta prajsens proxime contemplatus, ut debitas gratiarum actiones S. Petro persolveret, ad ejusConfessionem
augustius exornandam adjecit animum,ut detanta ab eo accepta victoria quasi trophsea et columnas
erigeret, ac statueret veluti
ipsi

iterumque Romam rediit, Synodum constituil cum Hadriano papa aliisque centum quinquaginta tribns religiosis episcopis et abbatibus, in qua Hadrianus papa cum universali Synodo dedit ei jus eligendi Pontificem, et ordinandi Apostolicam Sedem, dignitatem quoque principa-

piam

cepit,

tus.

Insuper archiepiscopos et episcopos per singulas provincias ab eo investituram accipere definivit, et ut nisi

a rege laudetur et investiatur

;

episcopus, a

nemine cousecretur
;

omnesque huic
et nisi resipisce-

defensori

et

S. Pelro in ipsius

fornicemtriumphalem propagatori Romanse Ecclesia) ornalu (]onfessionis. Quisnam

:

decreto rebelles anathematizavit

rent,

autem ejusmodi cullus fuerit, ab eodem auctore Hic, Anastasio accipe, apud quem ista leguntur inquit, egregius sacerdos ob nimium amorem, quo
prosequebatur

bona eorum publicari . Haec Sigebertus, qui anno Redemptoris millesimo centesimo duodecimo, post annos videlicet trecentos et friginta octo ab hoc tempore, nullo alio auctore conscio, favens ipsi (ut dictum est) Henrico impeista scribebat

eumdem

Apostolum, Confessionem

ratori schismatico, ut ex ejus scriptisquisquefacile

B. Petri Apostoli totani intus ex auro purissimo in

videre potest, in cujus

gratiam ejusmodi

ador-

laminis, diversis historiis effigiatis compte ornavit,

nasse imposturam, aperta luce

quidem quisque

ponens et in ponderis trecentarum librarum postem superiorem ejusdem sacrae Confessionis auri mundissimi libras tredecim pari modo et in
,
:

veritatis sincerus inspector intelliget.

H. Quid

enim, ut rem tantam nuUus noverit

de quadraginta, unus Si-

vel scripserit anti(|uorum, sed post annos nunie-

ipsiusApostoIi Coufessionis liminari infei"iori libras

viginti

ratos trecentos et duos

quinque. Adspectum vero altaris super eamdem Confessionem, atque dexteram Ijevamque partem juxta gradus, quibus haeret jam dictce Confessioni,

geberlus tantum sciverit

atque

conscripserit ?

Etenim ex scriptoribus omnibus rerum Francorum, qui ipsum tempore praicesserunt, nullus penitus reperitur, qui de Carolo id asseruerit
:

addens in

eis argenti libras

centum

triginta

nam
,

sex, curiose renovavit,

ejusque bistorias ex auro

et

purissimo librarum
deauravit
:

decem
et

octo mtidissime

simulque

cantharos in eadem dicta

Ecclesia Aposloh

renovavit, addens centum. Antejanuasargenteas fecit canistros argenteos duodecim pensantes libras triginta sex. Simih modo et in turre canistros argenteos duodecim pensantes libras quadraginta
in eis argenti libras

numero decem

quinque. In eadem quoque beati Petri Ecclesia per diversas coronas fecit delphinos ex argento pensantes libras centum . Et paulo post: In Ecclesia B. Petri per diversa oratoria fecit canistra argentea

qui Vitam scripseruut ejnsdem Caroli Magni necnon et qui per annos singulos res ab eo gestas quam diligentissime digesserunt, de his nihil penitus cum alioqui iidem scriptores nec minimum conventum publice habitum praetermiserunt quem scriptis non reddiderint suo quolibet anno. Quonam igitur tantum mcndacium introducit auctore ? Cum potins contrarium omnes affirment, nempe quod post captum Ticinum non Romam
:

venerit iterum Carolus, sed

quam

celeriter in Gal-

numero duodecim
et

pensautia libras quadraginta,

liam redierit, ut adversus rebellantes Saxones expeditionem pararet. Urgente igitur periculosissimo Saxonum bello, quis locus induciarum, et longissimaj morae celebrandi

rugas

cum

presbyterio a parte virorum ac

mu-

lierum ex argento purissimo, peusantes libras quinquaginta etunam. Hfficde BasihcaeS. Petri ornatu.

qnod Uuiversale idem

adeo numerosi Conciiii , nominat Sigebertus, cum tempus ipsum manifeste repugnet ? Quantum rogo

HADRTANI
primum temporis
Pasclia
intercessisset,

ANNDS
post

3.

CHRISTI 774.
alteritis,

95

ut Carolus
?

At non

quam cjusdem

auctoris, vel

reverterelur

Roina Ticinum

Quanlum

huic similis putamus parera illam imposturam esse,

que Leonis octavi

rursus quousquc ipsa

obsessa Papia poliretur ?

Rursum quot
postea
sit

dies inteixesserunt,
?

reversus

Et

utTicinoRomam (quod majoris momenli est)

dem mox

apjionitur isUs verbis'

gregata Romae in

uomine ab eodera GraUano ibiIn Synodo conEcclesia S. Salvatoris. Ad exera:

quas oportuit intercessisse moras couvocandi et exspectandi centura quinquagiuta episcopos hinc indc etiam e longe vocatos ? Et quantum opus
fuerit, in tanta

plum beati Hadriani Apostolica; domino Carolo victoriosissimo

Longobardorum,
:

Sedis antisUtis, qui

regi

Francorum

et

patriciatus dignitatem, et ordina-

Synodo peragenda, insumi tem,

poris ?

tiouem Apostolicaj Sedis, et investituram concessit Ego quoque, Leo episcopus servus servorura
Dei, etc.

cum Sed quid in his immoramur Eginhardus, qui CaroU Magni lateri inhcerebat, et Vitam ejus scripsit, omnem de his auferat dubita12.

Usque ad finem, quibus eadera se concedere Othoni, quce Hadrianus Carolo concesserat,
assertus
ille

Poutifex profiletur. Hic priraura objici

constitutiosit,

lionem,

dum

expresse

affirmat,

ipsum Carolum

non nisi quater Romam se contulisse. Quod si verum esset, quod turpiter uimis Sigeberlus mentitur, non quater, sed quinquies Romam venisse Carolum, dicendum esset, contra Eginhardum et onines qui res gestas Caroli prosecuti sunt. Primus enim ejus adventus fuit iste contra J^ongobardos, de quo anno superiori. Secundus fuit solvendi voti causa auno dcclxxx. Tertius adversus ducem Reneventanum anno DCCLXxxvi.Qiiartusad restituendum Leonem papam in locum suum anno dccc, quando
el creatus est

momenti ejusmodi nem, quod non a legitimo papa facta

posset, nullius esse

ut qui

adhuc legiUme crealo Romauo Pontifice, de quo nobiserit agendum suo loco. Sednos et hanc contendimusesseimposturara, etcoramentitium esse decretum priori simile etenim totura, quod asseritur, falsum esse monstratur. 14. Nara quod in primis ad Carolum spectat, cujus exemplo id factum dicitur, tantum abest, ut
sederit viventc
:

Carolus

sibi

arrogare voluerit (quod asseritur) ele-

cUonesepiscoporum, ut poUus suo promulgato decreto, eas statuerit esse liberas, atque ex sacrorura

imperator. Ubi ergo quintus a Sige-

berlo conflctus,
vel excogitatus

nusquam

assertus ab aUo aliquo,

canonuin praescripto dccerni. Accipe quae a

tuta in suis Capitularibus ipse collegit:

se sta-

CaroU Magui in Urbem adventus? Ut alterum de duobus necesse sit dicere, vel Eginhardum, et alios omnes temporis hujus auctores, et ca'terosomues, quotquot fuerunt, esse nieuUtos, vel his omnibus adversantem Sigebertum post trecentos et amplius annos ista scribentem, et contraria proQteutem, atque impossibilia asserentem, turpiter admodum dolo malo ista finxisse, et pro animi
arbitrio in Henrici gratiam composuissCj ut saltem

Sacro-

rum canonum non

clesia

ignari, ut in Dei nomine S. Ecsuo liberius potiretur lionore assensum ordini EccIesiasUco praebuimus, ut scilicet episcopi per electionem clericorum et populi, secundum statuta canonum de propria dioecesi, remota personarura et munerum acceptione, ob vitae meritura et sapientiae donum eligantur ; ut exemploet verbo sibisubjectisusquequaque prodesse valeanta. Hacte:

aliquis

quamvis commentitius

extaret titulus,

quo

nns germana Caroli Constitutio.

adversus

Romanum Pontificera imperator schismaimpo-

Quod

si

haec facta essent a Carolo, ut renunprivilegio

ticus jure agere videri posset.

tiaret (ut dicunt)

ab Hadriano

collato,

13. Res accidit ex sentenUa, ut nullo de

ulique aliqua saltem, vel levis

menUo

de eo habita

stura habito diligentiori

examine,

creditura esse

quod a Sigeberto esset quam niendacissime affirmatum ut non ad ha!c refellenda se

verum

fuit,

ibidem esset. At cum non extaret illaquidem,quae nec exUtisset aliquando, nulla potuit haberi de ea mentio, sed simpliciter a Carolo secundum canones
cuucta disponi voluit adversus eos, qui
fiebat) (ut

converterintpiiEccIesiasUci tractatores, scd labora-

sccpe

ab Hadriano Pontifice concessaCarolo, fuisse postea revocata. Fuitex iis unus GraUanus nimis credulus, qui improvide nimis
rint, ut

ostenderent

ista

aregibus peterent episcopatus. 15. Sed et (juid est, quod in asserto decreto

Leonis dicitur, concessas esse CaroloMagno investituras ab Hadriauo, cuni nec ipsura quidera
investiturae

(pacc ipsius dixerim)

eamdem

Sigeberti manifestis-

nomea

simam imposturamtotidem

verbis exscripserit, at-

que perinde ac firmissimum aliquod Poutiflcium decrelum, vel Synodi OEcumeuicaj cauonem, suo
libro
rate perspecta,
et (ut

temporibus Caroli esset inusu?Legant etscrutentur auctores oranes, qui Caroli temporibus aliquid scripserunt, si alicubi penes eorum
aliquera invenerint noraen invesUtura3, vel
ejus per

Decretorum inseruerit. Cum potius, reaccucommentitia isla fuerant exsufflauda,

'

usum

par erat) execraUonibus insectauda

cum

au-

annuU collationeni (uttradunt) et bacuU. Verum et quod dicitur id a Leone factuni in

:

ctore ipsius, penes

quem, Ucet monachum, tantum

schi-

Concilio babito in Ecclesia Salvatoris

penes quera,
sit

valuerit gratia imperatoris ab Ecclesia diro

rogo, raentio, cjusmodi Conciliura a Leone octavo

dicto Pontifice factum,

smate aUeui, ut ad eaui promerendam, cuni dispendio aeternae vitae, uU hisce malis arlibus non sit
verilus,

utquid hujusmodi

ab eo

concessum Othoni

nimium nimiumque sux

c.

salutis oblitus.
'

Disl. Lxiii. cap. In Synoilo.

Capil.

1.

l.

c.

84. habet etiam

>

Dist.

LSiu.

22. Badriaaus

II.

dist.

LSlJi. c. 34.

96
Sed
ut
et

HADRIANI
repugnant

ANNUS

3.

CHRISTI 774.

aliorum quid

post
dici

liis omnibus praxis et leges Carolum successorum imperatorum, possit fuisse ab Hadriano concessum

imp. Leonis quarti decretum, et Henrici primi atque Othonis constitutiones de libera electione ex pra^scripto canonum facicnda Rom. Pontiflcis. Sed
de his jam satis puto quidem te veritatis amanlem lectorem, jam omnino de impostura Sigeberti, de qua agimus persuasum , re tam perspicue tot demonstrationibus patefacta. Adeo ut non putem
:

eidem Carolo Magno de electione Romani

cis.

Pontifi-

Nam

audi quae iu electione Hadriani secundi

:

papae leguntur'

Cum

Hadrianus secundus ad

Pontificatum ab Ecclesia Dei Genitricis Dominae nostrae, quse dicitur Ad praesepe, traheretur ad Lateranense patriarchium, certatim a clero et proceribus et plebe deportatus est. Quod audientes

Romanum

inveniri posse aliquem, nisi similem

illi

schismati-

cum, vel haereticum, qui tantae, tamque dilucidcC, omnique ex parte constanti obniti audeat veritati.
18.

missi Ludovici imperatoris moleste tulerunt, indignali scilicet, quod dum pracsentes essent, nonfue-

De Pauli diaconi

captivitate et vita.

His

jam

nec optatae a se futurffi praesulis electioni interesse meruerunt. Qui accepta ratione, quod non causa contemptus Augusti, sed futuri temporis prospectu omissum hoc fuerit (ne videlicet
rint invitati,

redeamus ad captivos Longobardos, quos una cum Desiderio rege Carolus Magnus secum duxit in GaUias. Fuit ex eis inter alios Pauconfutatis,

lus diaconus Aquileiensis, qui Desiderio regi erat a

secretis

legatos principum in electione

Romanorum

pra;-

Ostiensis

sulum exspectandi mos per hujusmodi fomitem

inolesceret),

omnem

indignationem medallitus se-

cum dum
est

de quo haec memoratu digna habet Leo Capta vero (ut diximus) Papia urbe, regi Carolo pro sua prudenha charus admoet familiaris factus Paulus esset , accusatus
;

'

daverunt, et ad salutandum electum etiam ipsi humiliter accesserunt

ab invidis apud regem

illi

quod ex

affectu Desi-

derii,

pararet insidias.

Quem cum

rex compre-

At quomodo, rogo te, se injustam causam fovere cognoscentes, quieverunt, si pro eis vigebat adeo amplum privilegium, a tanto Pontiflce regi tanto, CaroIoMagno concessum? nam si illud vere
16.

hensum adduci ad
sint que

se jussisset, interrogat,

an vera

de

illo

dicerentur.

Tum

ille

constanter

domini sui fidelissimum asseveravit, et in eadem fide, quoad viveret, perseveralurum. His auditis
se

datum fuisset, eos practerire minime potuisset, vel ipsum imperatorem Ludovicum, qui (ut ecedem
habent res
gestae

rex, ira succensus

jussit incunctanter

manus
:

ab-

legatos talia

Hadriani secundi) adversus suos prssumentes indignatus est, Roma:

nos vero laudavit qua; enim ibi leguntur, attende ; Audiens hoc Ludovicus imperator sunt ista
:

scindi. Sed continuo mutata sententia, memor illius suspiransque Et si, sagacitatis atque prudentire inquit, ei manus abscindimus ubi fam elegantem scriptorem reperire poterimus? Atque ad proceres
,
,

conversus,

quidnam de

tali

viro
ei

agendum

esset,

Christianissimus, moximperialem scribens Epistolam, cunctos Romanos, qui dignum tanto peregissent ofDcio praesulem, coUaudavit .

percunctabatur. IUi eruendos

oculos monebant

ne ullas adversus regem

litteras scriberet.

Et ubi-

Sed

et in edita

nam

(ait ille) vel

a se pro juribus

Romana?

Ecclesiae conservandis
:

constitutione ista inter alia habet

Quando-

di-

vina vocatione hujus sanctissimae Sedis Pontifex de hoc mundo migraverit, nullus ex regno nostro, aut Francus, aut Longobardus, aut de qualibet

ricum? Illi ad virum pietatem attendentes, suaserunt ut illum apud Diomedis insulam, quae hodie Tremiti dici,

quando talem reperiemus histovero regis clementiam propensamque

tur, exilio relegaret. Sicque 19.

factum
ei

est.

Ubi

cum

aliquot annos exulans duxisset,

,

gente homo, sub nostra potestate constitutus, licentiam habeat contra Romanos, aut publice, aut privatim veniendi, aut electionem faciendi, etc.
17. At
privilegiis

homunculus quidam
obsequia praestabat
tans
,
,

qui

propter

Dominum

clam illum ex insula adspor-

quod dicunt eo modo,

datis

ab Hadriano
:

renuntiasse imperatorem

quomodo

eo pariter Beneventum perrexit. Quo Arichis, qui filiam praidicti Desiderii Adelperviso gam habebat uxorem, valde tam ipse, quam eadem

cum

quis renuntians , non exprimat, quia renuntiat? necessaria enim omnino ejus est mentio. Quod de imperatore dicimus, de Pontifice pariter dicendum est. Si quacprivilegia concessa fuissent ab Hadriano

ipsius conjux gavisi sunt,

tio

eumque secum

in pala-

honorifice detinuerunt.Quo tempore

palatium ejusdem principis,

Beneventi,

utrumque alterum quidem quod

Carolo Magno,curHadrianus secundus,

cum per oc-

tavam OEcumenicam Synodum sanciendum curavit, ut nuUuslaicorum se immisceretpenitus electionibus episcoporum, non meminit concessionis cjusmodi,necrevocavitgeneratim saltem concessaeidem Carolo privilegia? Vel si rata firmaque ea consistere voluit cur non expressit, dum legem contra:

et quod Salerni alterum construxerat, idem Paulus versibus luculentissimis exornavit. Ejusdem etiam Adelpergae precibus in historia Romana, quam breviter Eutropiusscripserat, plurima hinc inde ex historiis Ecclesiasticis addidit, duosque praeterea libros a tempore Juliani Apostatae, in

quem ipsam
:

historiam Eutropius termi-

naverat, usque ad tempora primi Justiniani imperatoris adjecit

Sed quia revera nulla erat facta concessio, nulla de illis fieri potuit menlio. Omittimus recitare de his ad Lotharium et Ludovicum

riam

illis

statuit?

sed et universas fere annahs

com-

puti lectiunculas

rhythmo composuit.
,

20. Defunclo auteni Arichisi

mox

ad hoc

Dist. LXlli. c.

29.

"-

Ibid. c.

30. ai. 32.

Leo. Ofnc. Cliron.

1.

i.

c.

17.

HADRIANI
iiionaslcrium Cassiiiensc
pcra\'it,
(iit

ANNUS

3.

CHRISTI
Alma Dco
Esl
liic

97
cari Hcncdicli lccla rcquire.
:

supra rclulimus) pro-

faclusquo mouacluis plures jiostca vixit

,

nam

ccrla quics fessis venicnlihus illuc

liic

olus hospilibus, piscis,

panis abimdal.

anuos, rogatus quoque ab abbate ac fratribus

cxpositionem rcgulac S. Bcneclicti pcrulilcm cilidit iibi uuilta de veteri monastcrii liujus consuetudinc
:

Lilus amor, cuUus Cliristi simul omnibus lioris Pdx pia, mens humilis, pulchra et concorJia fratrum.
Dic palri et sociis cunclis
Dicito multoties
:

Salveto, vjlele.

Colla mei Pauli gauJendo amplecle benigne,

:

neccssario inserit, nounulla ctiam alia scripta eleganti stylo conscripsit, atquc inter alia \crsus quo-

Salve, pater optime, salve, elc.

que reciprocos
a

et

hymuos de

singulis B. Benedicti

Cui

ille

similitcr versibus rescribere, et pro visita-

miraculis diserto sermouc composuit.

tione et salutatioue sua et fratrum gratias referre

Ad bunc

prafatus Carolus rex,quieum exilio

relegaverat, comperto

nachus effectus esset, jucundas Epistolas versibus misit, ex quibus hic aliquid iufcrre placuit. Ait enim post aiiquos yersus, suam alloquens chartulam
bilcs satis et
;

quod bujus monasterii momultuiu illi gratulatus, affa-

maximas studuit . Ha:c Lco,qui addit, eumdcm Paukim illic consenuisse in monasterio, et longiB\um ffitafe in Domino quievisse. Ait Tritbemius

eumdem

jussu Caroli Magni ordiuasse historias et

totum annum singulis festivitatibus sanctorum congrucntes. Saue (juidem in saeculo

leclioncs per

tam rudi
Hinc celer egrcdiens
facili,

ipse claruit iuter primos.

mea

cliarta, volalu

Per

silvas, colles, valles

quoque pricpele cursu,

AnroporiodiGra^co-Romanffi

62G7. Anno

JEtx Hispan.
l

812, Anno

negira; ljS,inchoitodie 10
et 34. Leonis

Novemb.,Fer.

5.

Jesu

Cliristi

774.

Oadriani

papa; 3.

Constantini Copronymi 55

IV 2i.

i.

Prima
1

profectlo

Romana

Caroli.

num.

ad 10. Carohis votorum solvendorum ac

fundendffi orationis causa

Romam

quater tantum

necnon et cunctum ducatum Spoletinum Bcnevcntanum . Constat vero cx Epistolis Hadriani papaj, Carolnm civitatibus ac provinciis,
striam,
et

profectus est, ut tradit Eginbardus in ejus Vila,

hoc

anno, iterum anno dcclxxxi, deinde an. DCCLXxxvii, denique anno octingentesimo, ut suis locis videbimus. Hoc auno illuc advcntavit
videlicet

quas Pippinus patcr Apostolica} Sedi conccsserat, plurimas addidisse, sed ha; nec omnessimul, nec

hoc anno dataj sunt. Currenti enim anno donationi a Pippino patre facta; supcraddidit ducatum duntaxat Spoletanuvi, de quo Hadrianus Ponlifex meminit in Epistolis ante annum dcclxxxi Carolo
directis,

sabbato sancto, ut docct Anastasius, cujus integram narrationem Baronius exhibet. Qiiarta feria

Hadrianus papa paterno affectu Carolum regem adhortatus est, ut o adimpleret in omnibus ipsam promissioncm, quaj in Francia inloco, qui vocatur
Carisiacus, facta est, ipseque Carolus aliam donajussit pcr

ut videre cst in Codice Carolino. Neque

pra;terea
nisi

enim sermonem ullum habet

de

Pentapoli et exarchatu Ravennatensi, seu de donatione a Pippino patre facta, et de patrimoniis Sabinensi, atque abis in Corsica, in partibus Tuscia^,
Spoleti, ac Beneventi, et in lerritorio Neapolitano,

promissionem, ad instar antcrioris, scribi designationem confmium , inquit Anastasius, a Lunis cum insula Corsica, deinde in
tionis

qua;

Suriano, deinde in monte Bardono, inde in Verseto, deinde in Parma, deinde in Rhegio, et exinde
in

quidem patrimonia, ut diserte de Sabinensi legitur in Epistola lsix Cod. Carol. pro luminariorum concinnationibus atquc alimoniis paupe-

simulque et uni\ersum exarcbatum Ravennatensium, sicut antiquitus erat, atque pro\incias Venetiarum, et HiSilicis,
(1) Hic vides a

Mantua, atque monte

rum
lius

B,

concessa fuerant, ut pluribus probat Coin-

hoc anno num. 6 et seqq. (1). 2. Carolus cum laudibus Romce susceptus.

Pagio CaroliM. donationem, proutab Anastasio in Vila Hadriani I per designationem confinium describilur, reeenseri, ncc de sublesta fide dubitaret. Hinc mirari certe licel, cur inveotus sit unus qui hunc Anastasii locum interpolatum fuisse, aperte scripserit : Cura donationi tam ampla; ac magnifica; (ejus verba sunt), qua; omnem fere Italiam complexa fuisset, adversenlur
in

mcntem

ei venisse, ut

Bisloriff , el

monumenta qusque

veteris x'vi. Prodiisse

Normanuis consentienlibus, Romani Pontifices jus

sibi quajsierunt in

autem coramentum istud sa;culo tanlum uudccimo, justa suspicanJi ratio est tunc enim Reneventanum ducatum, qui postea evasit regnum Neapolitanum . H.-ec
:

TOMCS

XIII.

13

98

HADRIANI

ANNUS

3.

CHRISTI 774.
;

Anastasius qiiam lionorificc Carolus RoniaB siiscepUis fuerit,

bus, quac Orientalc imperium agnosccbant

quod
duci

audicns

Cujus adventum beatissimus Hadrianus papa , quod sic

liis

verbis narrat

probat ex Dandulo in

Chronico, qui

aif,

Venetorum advenienti Auseri

stentes promisisse
feriatis

in solcmnitate

Pen-

rcpente ipse Francorum advenisset rex, in

univcrsos judices ad fere triginta millia

magno

tecostcs laudes cantatas, et episcopos Jadrae exi-

stupore etextasideductus, direxitin ejus occursum

diebus, quibus laudis

istius

ab bac Romana Urbe in locum qui vocatur Novas , ubi eum cum bandora (id est, cum vexillo) susceperunt. Et dum appropinquasset fere unius milliario

pompara
principis

in

Ecclesia depromere solebant,

nomen

post imp. laudis praeconiis glori-

ficarent , Subdit Lucius, etiaranum Tragurii, ubi

ipse natus, has

laudes

inter

missae solemnia

Roma Urbe, direxit universas una cum patronis, simulque et

a
discendas litteras

scholas

niililice

duobus ex canouicis umbonera

imperatoris

ascendentibus,

pueris, qui ad

omnes ramos palmarum atque olivarum, laudesque omnes canentes, cum acclamatione earumdem laudum vocibus ipsum Francorum susceperunt regera obviam illi ejus sanctitas direxit venerandas cruces, id est, signa, sicut nios est ad exarchum aut
pergebant,
deportantes

choro loco populi respondente, acclamari, sed loco Summi Poutiflcis uomen proferri. Quibus verbis illa acclamatio nunc constet, ibidem
refert.

Inio in Ordine

Romano

xiii

a Mabillonio
7 legitur,

tom.

II

Musffii Italici publicato,

seu in Caeremouiali

Romano

jussu Gregorii

edito,

num.

post creationem

Romani

Pontiflcis in missa, quae

patricium suscipiendum,
suscipi fecit.

eum cum
scilicet)

ingenti honore
se-

Dum

Ronife Carolus esset,

simili

cunda

feria

(Paschatis

modo

in

Ecclesia beati Petri,

more

solito,

ipse conspicuus

coram eodem canitur, aute Epistolara ejus laudes eodem fere modo acclamari, ac Tragurii factum diximus Ipse prior diaconus incipit laudem sic alta voce, taraen quasi legendo, Exaudi Christe
:

pater et

egregius Pontifex missarum solemnia celebrans, Deo omnipotenti et prajfato Carolo

et judices et scrinarii

procedent siraiUter in cantu

nostro papce a

quasi legeudo,

Domino

Deo decreto
Christe; et
:

Francorum et patricio Romanorum, laudes reddere fecit . Quando imperatores Romani creabantur, imagines eorum in provincias
excellentissimo regi

Summo

Pontifici et Universali papai Vita. Item

dicit

idem prior
facit tertio.

secundo

Exaudi

judices et scriuarii autiphonam ut prius

et

sic

deferebantur, ac in celebrioribus caeremoniis, illorum laudes magna populorum laetitia acclamaban-

Idem

prior dicit, Salvator

mundi;
.

et

judices et scrinarii antiphouam,

Tu illum adjuva,
possunt

quod innumeris exemplis ostendi posset. Paulus diaconus libro 3 de Gestis Langobard.
tur
:

et cffitera, quae in eo Cccremoniali legi 4.

cap. 13,

de inauguratione Mauritii loquens ait Mauritius indutus purpura, redimitus diademate

Cum

Vexillum S. Petri ad Carolum missum. simihbus igitur laudura acclamationibus

patricius

Roma; susceptus Carolus^ tanquam

defensor
Ecclesiae

ac
et

ad Circum processit, acclamatisque sibi laudibus, largitus populo muuera, primus ex Griccorum genere in imperio conflrmatus est . Quibus conceptis verbis laudes ilhx; acclamarentur, indicatur initio hbri 11 Epistolaruni GregoriiM. : Venit
icona supradictorum Phocae et Leonlise Augustorum Romam, YII kalendis Maii, et acclamatum est

Romanae,

quemadmodum

anno dccc, quando quartum

est,

Romam

profectus

ut accurate narravit Anastasius iu Vita Leo-

ab omni clero et exaudi curiste, phoc^augdsto et leoisti^ AUGUST^ viTA. Tunc jussit ipsam iconam dominus beatissimus et Apostolicus Gregorius papa reponi
iis

iu Lateranis iu Basilica Julii

:

III. In Appendice Antiquarum Lectionum pag 1163, cxtat insignis inscriptio, quae quidem ad alium anuum quam ad dcclxxii referri non potest, sed quara hic recitabo, ut uno tenoi'e de houoribus Roraae iu Carolum collatis agara.

nis

senatu

Cffilorum Domiaus, qui

cum

Palre condidit orbem,

Disponil terras, Virgine natus

homo.

in oratorio sancti Caesarii martyris iutra palatium.

Ulque sacerdolum regumque est slirpe creatus, Frovidus huic mundo, curat utrumque geri.
Tradit oves
fidei

Erant itaque laudes

nioris

istaj,

victoriae vel vita) diutur-

Petro pastore regendas,

adprecationes.

Legendum Glossarium Duhactenus

conthiuatus.
et

caugii in voce laudes.

3.

Quas vice hadriano crederet ille sua. Quin et Romanum largitur iu Urbe fideli
(Vexillum)
...

Laudum

usus

famulis, qui placuere sibi.

priccellentissimus hic rex

Quod CAROLDS mire

Pro cujus

Joannes Lucius in Historia Dalmatiaj

lib. 2, cap. 6,

Croatia;

Suscipiel, dextra glonficante Petri.

vita triumphisque

observat,

earumdem laudum usum

Auctor

hsc munera

regia

Obtulit antistes, congrua rile sibi.

in insulis

Joiiii, qucB imperio Orientali paruere, contiuuatura esse, siculi et in Dalmaticis civitati-

illius

Appendicis in loco vacuo posuit Pon-

ille

hunc locum

Athicidem Anastasium Bibliolhecarium, Mediolani edendum an. iiDCCrsiii, cum aliis Codicibus coUatum curavit, ei commenlitii ia eo suspicatus. Editioues omues Anastasii, quotquot hactenus prodicruut, ita habent. His adde Hadriani Vitam, qu;u in Cod. regina; Suecorum alias cccxLV, nuuc udcdlxiv, sa;culo s, ut ex specimiue cliaracteris conspicilur, exarato habetur, ubi pag. S4 disertc haec leguntur Id est, a Lunis cum insula Corsica, deinde in Suriano, deinde in monte Bardone, id est, in Verceto, dcinde in Parma, deinde in Regio, et exinde in Manlua, atque monte Silicis simulque et uuiversum exarchalum Ravennatium sicut antiquilus erat, atque provincias Venetiarum ct Istriffi, necnon et cunclum ducatum Spoletinum, scu Beneventanum. Factaque eadem donatione, et propria sua manu, ctc. Adde quod ha;c cadem verba leguutur in donationc Oltimis I imperatoris, cujus autographum in arce S. Angeli adhuc asscrvatur.Ounuam igitur pacto hsc ad ligmenta sa;cuh xi amaudari possunt? l)e Beneventano ducatu Apostolic<e Sedi collato,vide, quic ad an. dcclxxxvii
andacler
et fidenter.

edidit, nihil falsi, aut

adnotabimus.

Georgius.

HADRIANI

ANNUS

3.

CHRISTI

99

lificahim, scd contra grammaticac et pocseos leges.

Pa|)clirociiis inConalii Chronico-Historico
ail

Vitani

Hadriani

I,

reposuit imperium, quia, inqnit, revera

fuit

actum

al)

Hadriano

dc rcsuscitando Occidcntali
;

simo nou assontio, quia ex his verbis, tcmpore Adriani institutum est, sequi tantum vidctur hunc Romanum ordiuem post Caroli Magni mortem conditum fuisse.
6.
ctiilibet

imperio in persona Caroli

neque actum tantum,

Monet Eadrianus Carolum ut

metropolitcBJura suareddantur.

in Gallia

scd et decretum ac publice

notum

licet

ex causis
sit

Hugo

supervcnientibus co viventc peractum nihil

cogitasse a

At Hadrianum de imperio in Carolum conlercndo

nuUo ex

tot scriptoribus,

qui de Carolo

Flaviniaccncis abbasinChron. Virdun. pag. -109, de Carolo M. Romaj existente hac Iiabct Licet in restauratione Ecclesiarum aliquando studiose de:

locuti sunt, mcmoriffi proditnm invenitur. Quare non dul)ito, quin lcgendum sit vexillum. Prsterea hanc inscriptionem pra;senti anno Hadriano et Ca-

sudarit,

tamen

tanfa crat mali moles, tanta cupidi-

tatis rabics,

ut usque ad Caroli M. tempora malitiei

rolo dicatam Papcbrocius

ctione apparet, loqui

putat; sed ex cjus

le-

poetam de Carolo tanquam

ab Urbe absente, ac in ejusdem patriciatus Romani el Hadriani Pontificatus exordia intendere. Quare sicut Leo III, ubi Pontificatum suscepit, a uiox per legatos suos claves Confessionis sancti Petri ac vexillum Romana; Urbis cum aliis muncribus regi (id cst, Carolo) misit )>, ut inquit Eginhardus in Annal. ad annum dccscvi; ita et ante Leonem Eadriauus, postquam in Scde sancti Petri coUocatus fuit, patriciatum Carolo confirmavit, ad eumque claves Confcssionis sancti Petri, ac vexillum Romanaj Urbis cum regiis muneribus misit. Indeque

hujus duraverit pernicies veternosa, dum quod male quisque et indebite usnrpaverat, penes retinere satagebat. Unde cum clamores Ecclesiarum ad Sedem referrentur Apostolicam, et ab eo requircrent justitiam, Adrianus Pontifex Carolum M. ante corpus B. Petri conveniens, ut omnia corrigercntur, obtinuit
rio episcopo
)). Refert postea Epistolam BerthcVicnnensi ab Hadriano papa datam,

qua Pontifex

ait

Dilectus et illustris ac religio-

sus filius noster Carolus rex et patricius

Romanorum

Roinam

Pascba Domini apud S. Pctrum nobiscum egit, ubi intcr alia monuimus eum de metropolitauorum honore, et de civitatibus qua;
venit, et

eodemque modoergaCaroIumMartellumetPippinum sesegessisse, imo hunc morem ab illis derivasse, et a successoribus continuatum fuisse. Verum quidem est, continuatoremFredegarii, dumloquitur de auxilioa
intelligimus, superiores Pontifices pari

hominibus traditaj erant : et quia episcopalis dignitas fere per octoginta annos a Francis esset
laicis

conculcata

)).

Subjungit Hadrianus, Carolum M.

cum

promisisse, quod omnia ad emendationem snam venirent seque omnibus archiepiscopis et episcopis scripsisse, ut
,

hffic et

his similia audisset,

Carolo Martello adversus Ecclesite hostes per Gre-

sicut

antiquis

privilcgiis

siugula; metropolitanae

gorium IH

postulato, scribere

tantum

Beatus

papa Gregorius claves venerandi sepulcri cum viuculis S. Petri et muneribus magnis etinfinitislegatione (quod antea nullis auditis aut visis temporibus fuit) memorato principi destinavit )>. Sed cum poeta laudatus disertis vcrbis testetur Deum Rovexillum famulis suis largiri, manifcste insinuat, illud ad Caroli Magni deccssores missum
fuisse.

urbes fundatai sunt , ita maneant, ut habcat unaquaeque metropolis civitates sibi subditas , quas
B. Leo, et
alii

prffidecessores et successores ipsius

post Chalcedonensem
litanis distinxit.

Synodum

singulis metropo-

Nec prajterea

ulla mctropolis pra;-

manum

judicium patiatur. Si ahcui suffraganeorum aut nos aut prffidecessores nostri, rogantibus piis Francorum ducibus, pallium largiti sumus. Nec dcbet

In missa Pontificia oratum pro Carolo. Huc etiam revoco, cum annus institutionis incompertus sit, quod legitur in primo Ordine Romano
5.

uUum damnum sui ordinisindesustincre, per Lx aut lxx aut lxxx et eo amplius aunos incuria quorumcumque praisulum , et vastatione
Ecclesia
si

Barbarorum dignitatem antiquam

et

Romanorum

a Mabillonio loco citato in lucem edito,

lario

et

ab

Ama-

sub nomine libelli Romani laudato. In co num.24, ubi agitur de missa,quam initio Quadragesimse

antistitum firmitate roboratam perdidit et amisit, quando innumeris pa;ne annis spiritu Dei dispo-

habetur : VeniensPontifexascendit ad sedem, dicit, Oremus. Diaconus, Flectamus genua, et Levate, ctc. Simili modo agitur sccunda feria, sexta fcria, et sabbato per totam Quadragesimam. Nam sabbato tempore
celebrat,

Romauus

Pontifex

ncnte usa fucrit. Auctoritate igitur B. Petri Apostolorum principis singulis metropolitanis antiquo more potestatem suam reddidimus . In fine legitur
Data kalcnd. Januarii imperantc piissimo Augusto Constantino, anno decimo et a Deo coronato piissimo regc Carolo anno primo patriciatus
: ,

Adriani institutum est, ut llecteretur pro Caroloi ege,

antea vero non fuit consueludo

)>.

ejus.

Tum num.

28

Eamdem Epistolam cum eadem subscriptione rcfert Petrus a sancto Juliano in Hist. de
Origine Burcjundionum, pag. 272, sed subscriptio utrobique addititia; qui pcssimus mos tunc inoleverat, ut

Feria, iv quoe est pridie in

Coena Domini, bora

terlia Pontifex

cum

clero et ordine suo procedat

ad allare in Ecclesia majore, et dicit orationes solemncs hoc ordine, etc. Dicit orationcm pro rege

jam

alibi

monuimus. Porro ex uno exemallcro

plari

allcrum

cuni

collatum

cmcndari

Francorum, deinde reliquas per ordineni)). Mabillonius in Notis dicit, priorcm locum iiuuicrc h;uc posterioris cssc iustituti. Sed ca in re viro doctis-

poterit,

obscrvandumque neque Carohim M. aunos

palriciatus sui, nc(]uc alios in inoiuinicntis i)ublicis notassc, indcquc iutcr alia (latcrc subscri|)tio-

100

HADRIAXI
illam flocci facionclam
;

ANNUS

3.

CHRISTI 774,

ncm

Carolo M. rognanle
,

nisse scribit.
initi

Verum

regni Longobardici a Carolo

Ecclesiasticos

co agente aliqua jura

licet

non

epochaj duae distinguendce, et quod Cointius

onmia, recnperasse ;et deniqne banc rerum confusionem in Gailiam introiluctam sub sceculi superioris flnem.
7.

in

Hanc

medium profert, posteriorem tantum respicit. post medium mensem Maium inilium sumere
:

cit.

Carohis regnum Langobardorum sibi sitbjiCarohis reversus Papiam ipsam fortiter

demonstrat etiam Caroli M. prajceptum pro Adalrico Saxone emissum, cujus htcc est subscriptio Data VII id. Maii, anno Christo propitio imperii
nostri xiii, regni vero in Francia xlv, atque in Italia

debellans, atque obsidens, ita Dei nutu

eamdem
eo erant,

civitatem, simulqne

ct

Desiderium Longobardo-

XXXIX, Indictionevi.

Actum Aquis-grani

palatio

rum regem,

atque cunctos, qui

cum

regio

comprebendit, et suae potestati cunctum regnum Longobardorum subjugavit. Pra-fatum vero Desiderium Longobardorum regem, et ejus conjugem sccum ia Franciam deportavit , inquit Anasta Papiam sius. Annalista vero Metensis habet
:

ideoque anno Christi dcccxih, quo annns XXXIX Caroli in Italia regnantis die nona men-

nondum absolutus erat. Mabillonius lib. 6 Diplom. pag. 513, Pra^^ceptum illud cruit ex autographo Corbeiae Saxonicae, et pag. 391, ejus
sis

Maii

de

Pic

partem

aeri

incidendam curavit. In eodem libro

venit

ipsamque civitatem
et filia
,

cepit
et

et

Dcsiderium

pag, 303, legilur Charta Ghiselaj CaroU M, sororis,

rcgem cum uxore,

suis sua; ditioni subegit. Ibique venientes

omnibus tbesauris undiquc

Longobardi de singulis civitatibus Italiae, subdideruut se dominio gloriosi Caroli. Adalgisus vero fllius Desiderii fugiens navem intravit , et per

mare Constantinopolini usque pervenit. Hactenus auteni stetit regnum Longobardorum annis ccxiv,
Porro Carolus rcx, tota
custodia Francorum
Ilalia

subacta, et ordinata

in Papia, trusoque in exilium

filia,

quamonasterio Dionysiano in Francia multa pra;dia confert. Ea dicitur data id. Jicn. anno xxxi et XXVI regnum Domini riostri. Actum Aquis palatio, anno scilicet Christi dccxcix, ejus pars in tabella mrea expressa pag. 389. Certis itaque testimoniis liquet, Carolum posteriorem regni sui Italici epocham post diem nonum mensis Maii, sed ante decimum tertium mensis Junii currentisChristi anni inchoasse, etPapiam inter utrumque diem
sibi subjecisse. 9.

Desiderio rege ct uxore et

ipse

cum magno

triumpho, auxiliante Domino in Franciam reversus cst . Veruni error irrepsit in numeros annos dominationis Langobardorum in Italia exprimentes. In eam enim ingressisunt an'. dlxvui, ideoque regnum Langobardicum duravit lantum ann. ccvi,

Ante captam Papiam rex Longobardorum

appcllatus.

Verum antequam urbem illam, quse

jam
se
(ut ostendit Epistola

sedes regia erat, expugnasset,

regem Lonlv
18,

gobardorum appellabat,
Codicis Carolini,

quam

iiisemet Cointius

num.

Marquardus Frelierus in corpore Francica: Eispagina 108, publicavit e Ms. Palatino Pauli diaco7ii supplementum Longobardicorum^ et ante eum Gruterus ex eodem Ms. continuatorioe veteris,

hoc anno datam esse

Pisas reverteretur, ab
est.

fatetur)

acta Gausfridus civis Pisanus,

Papia nondum subcum ex castris Caroli

interfectus

AUone duce paene

vit

Historiam ejusdem Pauli de Geslis Langobard.

iilo

qui fatetur eara periocham extare in unico

Ms.

ad Carolum redire vellet, Romam confugit, ulque tutius castra prope Papiam repeteret , ab Hadriano papa , quem certiorem

Quapropter

cum

ooui, inquit, tantum quisque tribuat, quantum licet alflrmatiuni testis unius . Yerum cum in
Dominans (nempe anno Dominicffi Incarnationis DCCLXXiii, praifatum vero Desiderium et ejus coujugeni ad Franciam misit. Finitumque est regnum Langobardorum, quod mansit per annos ccvi, postquam ipsi Italiani intraverunt , non dubito (]uin addilamentum illud sit alicujus junioris auctoris; cum Paulus diaconus non scripsisset, Laiigobardorum regnum anno superiori flnitum esse id

de
rolo

victoriis

Francoruni

fecit,

litteras

petiit

Ca-

regi

deferendas.

In

iis

Pontifex

Romanus
,

fine illius

supplementi legatur
,

rogavit

eumdem
:

rcgem, ut episcopos Pisarum

Carolus) Italiam

Luca; et Rhegii ad sedes suas et

mitteret

Ecclesias di-

Carolo, regi
patricio
vestiis

Domno, inquit, excellentissimo fllio Francorum et Longobardorum, atque

papa. Reversis a
dilectis

Romanorum Hadrianus
a Deo

regalibus vestigiis pra;scns

civitalis Pisana;,

Gausfridus habitator
tens et

etc, retulil

nobis de immensis victoriis, quas vobis omuipoterccssiones beali Petri principis

enini inter

omnes falsum esse constat, Deinceps Carolus Francorum et Langobardorum regem se

8.

Rcdemptor noster Dominus Deus per inApostolorum conest,

cedcre dignatus

etc.

api>ellavit.

exultationis kttilia noster in

in Italia regnantis.
ait,

Cointius hoc anno num. Ml

matum
palam

Duplex epocha Caroli

vatus est animus, etc. Et

Quo audito vehementi Domino ovaus relcquidem nos Deuni proocculta re-

Elogio bistorico Caroli M. subjici

cliaracleresclironologicos,

apud Labbeum variorum Di|)Io-

ferimus testem, cui

serala

omuium cordium

existunt, ab illo tempore, die

quo ab hac
quoUdie

quorum

collatio

Romana Urbe
nostri

in illas partes profecti eshs,

ostendit, vcteribus Caroli tilulis

Longobardiffi quinto nonas Maii

nondum

rcgnnni addilum,

momentaneis eiiam atque singulis horis, omnes

nionachi
qiie et

addituin autein (mte idus Junii. Nec ab lioc calculo

recedere Pingonium in Augusta Taurinorum, ubi

seu etiam religiosi Dei famuli universa nostra monasteria, simulreliquus populus tam per titulos, quam per
sacerdotes,
|)er

Desiderium in potestatem Caroli mense Muio ve-

diacouos trecenlos, Kyrie eleison, extentis vocibus.

IIxVDRIANI

ANNUS

3.

CnRISTI 774.
palatio

pro vobis Dco noslro ad clamaiulum non cessant, etc. Ut ct vcniam delictoriim voliis, ct maxi-

Placcntia; ex
illud

Diidoma anno

mam

prosperitatis Iretitiam, etiam et copiosas vic-

niense Aprili

torias voliis miiltipliccs e caelo concedat, etc.

Sed ct hoc niniisqua^sumiis atque postulamus benigmtatemtuam, ut cpiscopos illos, id cst, civitatis Pisana; seu Lucana>, Rcgii ad proprias sedes atque
Ecclcsias et plebes cis
tis

exorsus erat.

Emissum quo Carolns annum xvii regni sui Italici jam Scd quia eo Christi anno Carolus
noslro publico .
Christi

dccxc

nnllam cxpcditioncm
Cointius anno dccxc,

fecit,

ut ibidem ostendimus,
27, Placcntice loco,

num.

reverti,

quia

ita,

commissas absolvcre jubeabone rex, exccllcntissime fili,

pra;-

\Vormacia?n rc|ioncndani cxistimat, quod ibi Paschalem solemuitatem egerit. Quia tamen Pippini Italiae rcgis nomen in eo Diplomate non legitur, et
conflrmatio a Petro Mediolanensi archieiiiscopo petita sine Pippini assensu non videtur concessa,

anima;

tnte expcdit, uti psi cjiiscopi propriis scdi-

bus restiluantur, omncsque Dei Ecclcsia; suis

sulibus ornata; consistant, etc.

Neque

dici potest,

quod ab ea Charta argumentum

eruitur,

inflr-

bas litlcras ab Iladriano papa scriptas an. dcclxxxi,

postquam Carolus ab Urbe Romana itcrum discesTunc enim Sac^nan/ compater factus est, eoque titulo in littcris ad eum postea datis semper ab Hadriano compellatus, 10. Prior epocha a mense Aprili qiiandoque deducta. Quare cum, tcste Anastasio, Carolus
sit.

ideoquc tribus prioribus standum, ac pro certo habcndum, priorcm regni Italici Caroli epo-

mum,

cham
mense

a die incerto
Desiderius

mensis Aprilis, vel etiam a

(1).

praicedenti proflcisci

U.

beiam relegatur.
filii,

Leodium primum^dein CorDum Carolus Veronam anno suprotinus Autcarius et uxor atque

periori obsideret,

ante captain Papiam diversas civitates subcgerit a

parte Longobardia)

sa^pius noniinati Carolomanni, propria volun-

devicta sese
iii

regem

Italiae

vo-

care coepit. Mabillonius tom.

rcfert pra>cepluin Caroli

Analect. pag.

26iJ,

tateeidem benignissimoCaroIo rcgi setradiderunt inquit Anastasius, quos Carolum in Galliam misisse

Augusfi de nonis ac decimis ac rcstauralionis Ecclesiarum dia^ceseos Cenomannensis, in cujus flne legitur Data in mense
:

non dubitandum. Mabillonius

part. d,

sa;c.

iv

Benedict.

loquens de Otgerio pio monacho, qui in ccenobio sancti Faronis apud urbem Meldensem,
post multa proelia vixit et

Aprilis, IX kal. Maii,

riosi

anno

ii

Christo propitio glo-

mortuus

est,

suspicatur,

imperii nostri, et xxxiv regni nostri in Franet

eum diversum non

esse Autcario,

quem

postea sibi

cia,

xxis in

Italia b

ideoque
Italici

anno

Christi

Dcccii,

qno annum rcgni

numcrassct,
si

xxix,

die xxiii

reconciliatum Carolus copiis suis pra;fecerit, aut saltem eum Autcario ad privatam vitam redacto,
ut sese in

mcnsis Aprilis jam attigerat, qui annura tantum

monasterium

reciperet, indulsisse. Rcfert

epocliam jam explicatam adhibuisset. Ad hsc sanctus Paulinus Concilium

XXVIII

Forojuliense anno dccxcvi celcbravit,

cissimo principatus
pini Italiae regis) tertio et vicesimo et

anno felieorum (Caroh nempe ac Pip-

ibidem Mabillonius ejus Historiam, Epitaphium, et Iconographiam tumuh Olgeriani, refcllitque eos, qui Otgerium Danum fuisse fabulantur. Cum Desidcrio relegata et

cjus uxor
,

Ansa
et

appellata, ut

xv , ut initio

prodit annalista Nazarianus

filia,

cum

uxore ejus

ejusdem Concilii
die

Paschatis,

Aprilis incidit,

anno dcclxxxi, qui eo anno in dieni xv mensis rex Ualiae diclus est. Quare annus
legitur. Pippinus

ut habet annalista Mctensis citatus.

Anselmus

Sigebertus in Chronico asserunt, Desiderium Leodiura ia exilium missum

esse, licet

Leodiensis canonicus, et

cjus XV die xv mensis Aprilis anni Christi dccxcvi

Sigebertus librariorura errore loco, per-

tamen Carolus ante eum diem anno dccxcvi annum regni sui Italici xxiii jam autcrminabatur,
et

spicatus erat,

juxta vidclicct priorem regni ejus

iv
Itali;!;

Longobardici cpocham. Denique tom.

cra;

sa-

petuo exilio ad Gallias Agilfredo Lcodicensium episcopo dirigitur, habeat, perpetuo exilio ad Gallias a Gilfredo Laodicensium episcopo dirigitur. Recte cniin in Chronico Lcodiensi a Labbeo tom.
i

rghellus recitat Diploma datum a Carolo ia favorcm monasterii Ambrosiani ad petitionem Petri

Biblioth. editoad

annum dcclxxiv

habetur:

Caro-

Mediolanensis archiepiscopi, incujus flne habe:

tur

Dat. in
et

cundo,
(1)

mense Aprili anno vicesimo sedecimo septimo regni nostri. Actum

qiia hic Pagius, diu

lusregnumItaIia;cepit,etDesiderium rcgem in exiUum direxit Agilfrido cpiscopo, sc. Lcodiensi, non vero Gilfrido, qui hoc tempore episco[)US erat Laudunensis. Hepidannus tameu San-Gallensis mona-

anle Aprilim annihujus repetendam suadet auctoritas Diplomatis autographi a Cl. Sa.xio 22G producti. Consignatur illud anno regni Caroli xxxv, et Pippini xsvii, die xi Septembris, Indiciione i, id est, anno Dcccvii. lla;c utique epocha ccepta esl anno dcclxxiii ante dicm illam Seplembris, ut perspicue constal. Secundam ver epocharn a 1'apia capla vir ille doctus consignat medio mense M^io hujus anni dcclxxiv, ex diplomate dato .Mediolani anno regni Caroli tertio, 17// kalendas Jiinii, Indidione xiv. Desiguant hac annum DCCLXXvr, simulque demonslrant ante diem dcclxxiv, Caroli epocham hanc ccepissc. Cum autem Diploma alterum ab eo>lem cx .Mabillonio productum ferat VII idus Maii annuni imperii xm, regni in Fraticia XLV, in Ilalia xxix, Indiclionem vi, nempe annum Dcccxiii, ex eo constat die noua Maii nondum initum fuisse a Carolo regnum Italicum, adeoque epocham illam figendam inter diem ix et xxv .Maii. Verum Junio mense cessisse Carolo victori Capiam, diserte asseritauctor vcterum

Priorem Caroli epocham, de

ad regnum
Italia;

io nolis

novE

Editionis tom. ii, col.

nnalium Francorum vulgatus in collect. veter. monum. t. v, col. 898, qui cum sua omnia es .\nnalibus Moissiacensibus desumpserit, et Codei unJe Annales bosce Ducliesnius accepit, hisce in annis lit mancus, ex ipsis Moissiacensibus Annalihus h;ic petiisse censendus est. Hinc autem patere arbitror postremum illud Diploma a Saiio prodiictuin ad priorem regni Italici epocham, nou ad secundam pertinere. Post h;cc scripta, incidi in Dissertationem i Cl. .Muratorii in ilpere eruditissimo, quod an. Muctxxxviii Mediolaui prodiit inscripto : Antiquitates Italica: medii levi tomus i, iu eo vero vir cl. ex Charta Lucensi eruit reguum hoc Italicum Caroli ccepisse die xv seu xx Junii hujus Regnante nomino nostro Carolo, rex Francorum et Longobardorum, quo cepit Longobardiam, anno anui. Ua enim Lucense monumentum
:

regoi ejus intraute, teitio octavo kaleudas Julias, ludictione quarta decima, id cst, auuo

dcclxxvi

.Mansi.

102

HADRIANI
ssec. in

ANNUS

3.

CHRISTI 774.

chus, qnein scquiturMabillonius

part. 2, in
prcxfat. niini.

Benedict.
dcclxxii,

13. Synodiis
fictitia.

13, ait
et

Anno

Paveia
ibi

civitas

couquisila,
exiliati

Desiderius et Ansa
:

uxor ejus pariter

sunt ad Corbeiam

et

ad 18. In Chronico Sigebcrti dcclxxui lcgitur, Carolum Romam veitenisse, et postea Papiam rediisse ac occupasse
ad

A num. 10

Romana dum Carolus Romce esset

annum

Desiderius in \igiliis et orationibus et jejuet mullis bonis operibus permansit usque niis
,

ad diem obitus sni . Unde apparet, locum

postea
tius,

exilii

mutatum

fnisse,

non

vero, ut credidit Coin-

hoc anno, num. 24, llepidannuni, qui erravit in chronologiam , in loco exilii memorando etiam peccasse. Denique rex Carolus missis cojiiitibus
per

ruinque Romam rediisse et Synodum constitaisse ciim Hadriano papa et cliii episcopis et abbatibus, in qua Hadrianus dedit ei jus ehgendi Pontificem et cpiscopos per singulas provincias, ab eo invcstituram accipere definivit. Conqueritur Baronius

commentitium

istud Concilium

Romanum

a Sige-

berto confictum esse, ut Henrici imperatoris partes,

cui favebat, hac auctoritate muniret adversus Pas-

omnem

Italiam, id
,

est,

per

omnes

ditiones

reo-ni

Longobardici

lceius sancto

Petro reddidit

civitates, quas debuit.

Leo archiep. Ravenn. turbas movet adversus Leo Ravennatium epiPontificem Romanum. statim ac Carolus relicia Papiain Franciam scopus, rediit, plcrasque urbcs /Emilia), Faventiam, Forum12.

Popilli, Forum-Livii, Ccsenas,

ducatum
vit
sihi
;

Fcrrariffi,

Imolam,
illas

et

Bobium, Comaclum, Bononiam occupauniversa Pentapoli

finxit civitates

cum

concessas a Carolo, direxitque Theophylactum, qui commentum istud Pentapolensibus insinuaret. Hi tamen conslantissime manserunt in fide Hadriani Pontificis, qui litteras per Anastasium cubi-

cularium, ea de re Carolo scripsit, ne praemissi a Leone nuntii regium aniniura fi'aude deciperent,

utque potentissinnnu Francorum regem in Italiam denuo vocaret in primis conquestus est gravissime, quod inimici palam exprobrarent, quid pro;

chalcm II. Vcrum nulla hujus Synodi apud Sigebcrtum juxta Editionem Mircei cum Mss. exemplaribus collalam mentio quam si Baronius videre potuisset, Sigcbertum ab hoc errorc sine dubio absolvisset. Marca hb. 8 de Concordia, cap. 12, hujus Synodi falsitatem ostendit, et quia editionem Sigebcrti a Mirteo curatam non Icgcrat, Sigcbertum hujus imposturae reum non fuisse asscrit, quod, inquit, post Leonis VIII testimonium de facti veritate diibitare non posset, licet temporis consignationem dc suo addiderit. Verum Sigcbertus excusatione illa non indiget cum omnis culpa interpolatori, viro sine dubio schismatico, adscribenda sit. Ostendit ibidem praeterea Marca argumenta, quibus utitur Baronius ad hujus Concilii falsitatem convincendam, vim non babere, et quatuor aliis eam probat, ex quibus duo poliora hac sunt. 14. Duo ad idprobandum Marcce aryumenta.
; ;

desset

Apostohca;

Scdi

gentem Langobardorum
;

Primum
circa

petitur ex testimonio Flori Magistri in

abolitam, et regno Francorum subditam fuisse cum eorum quse promissa fuerant, nihil adimpleretur, et qua; bcato Pctro a Pippino rcge priusconcessa fuerant, insuper auferrentur. Extant queribuuda; ha; litteree in Cod. Carol. num. 54 Quid vobis profiiit , inquit Hadrianus, quod Langobardorum gens est aboiita, et rcgno Francornm subjugata ? Et ecce jam nihil de his, qutc promissa
:

Tractatu da Electione episcoporiim,

quem
illi

scripsit

annum

dcccxx, ubi consensum regis consueerudito in-

tudinc inductum docet. Quare viro

uuivcrsalis

cognita erat ha;c constitutio Hadriani ct Synodi

,

qua; dicitur ob eo celebrata.

Adde Lupi
in cle-

Ferrariensis Epistolam, qui de jure

regum

clionibus stabilicndo tractans,

omne robur

trahit a

concessione Zachariae, ut ostendimus anno dcclh,

sunt, adiniplctum est, insupcr et ea

quK

antea

num.
tisset

14. Rccentior itaque erat et firmior aucto-

beato Petro conccssa sunt a sanctaj recordationis domno Pippino rege, nunc ablata esse noscuntur.

rilas Iladriani et

Synodi universalis; quam,

si

exti-

unquam, Lupus non

omisisset. Alteruin ar-

Etenim

illud

quod

antcfatus ncfandissimus arcliie-

gumcntum

deducitur ex duabus Hadriani Epislolis

piscopus asserit proponens occasioncm, in ea polestate sibi exarchatum Pavennatium, quain Scrgius archiepiscopus habuit, tribui, nos, exccllentissime fili, quemadmodum teinpore domni Slephani pap,
et qui illuc in Franciam profeclus
est, cui

ad Carolum datis; ex quarumalteraanno dcclxxxiy scripta docemur, episcoporuin in rcgno Longobardico constitutorum ordinationes ab Hadriano factas
post clcri ct
plcbis

decretum ad

se

missum. Ex

et ipse

altera anni dcclxxxvii discimus, Caro^/ desiderium,

exarcliatus traditus est, ila ct nostris temporibus

eam sub

nostra potestate disponcre atque ordinare

ut episcopi Ravennatis electio non fieret absque missorum suorum interventu. Cui respondet Hadrianus, id

et omnes in hoc cognoscere possunt qualem potcstatcm ejus bcatitudo in camdcm Piavennatium urbem, et cunctum exarchatum habuit, qui ctiam arcliiopiscopum Sergium exinde abstulit,

volumus,

nunquam factum sed inorem istum observatum etiam temporibus Pippini regis, ut Decreto cleri atque plebis ad Sedem Apostolicam perlato, proprium anlistitem sibi consecrandum Ra;

dum

contra ejus volnntalcm agerc spiritu supcrbi;e

vennatcs peterent.
15.

nitebatur, etc.
in Italiam

Carolum regni Langobardici causa rcdirc coaclum fuissc, infra videbimus.

Longobardi ciiim (luccs, qui alj co rclicti suiit, regni summam Longobardo nomini ademptam indigne passi rcs novas moliri nunquam dcstiterc.
,

a multis vera existimata. Porro Sigebcrli a;vo praidicta Synodus Roniana licct ficlitia sit^ cliam ab Ilalis agnoscchatur. Siilla

Synodus

(luidem, ul observat Mabillonius

cap. 3,

lib.

3 de

Rc

Dipl.

num.

16, Joannes Bcraldi mouachus in

HADRIANI

ANNUS

3.

CnRISTI 77 'i.

103

ChronicoCasauricnsi,qiiod in anno mlxxxii desinit,

tametsi ejusdeni Chartariuni iicrlingitad an. jir.Lxi, Carohim Marjnum Dcsiderio in diserte scribit
,

jussu edidit, ut liquet ex Epistola cjusdem Caroli, dc qua anno dccxcvii ageraus. Mabillonius tom. i
Analect. pag. 319,
triluiit ilii Vitam sancti Grcgorii Magni refeilitque Gussanviiia;um, qui opcra hujus sancti doctoris ab aiiquot annis in lucera emisil, quique suam opinionem retractare decreverat, ut ait ibidem Mabiilonius. Ea autem vita diversa est ab iila quam Joannesdiaconus pubiicavit, editaque

Franciam abducto
ibi

Romam

rediisse, et constituisse

Synodum cum

supradicto luipa Hadriano in pa:

triarchio Lateranensi, in Basilica sancti Salvatoris

a

Quae Synodus, inquit, celebrata est a centum quinquagintatribus episcopis, tametsi nihil habet de investituris. Extat illud Chronicon apud Du-

est sajcuio 17.

Benedict.

chesnium tom.
cap.
23,

iii,

pag. 544-. Gratianus in Dist. 03,

Synodum

illam

Romanam summopere
lib.

praedicat. Scd, ut

Bellarminus

de Script. Eccles.
Gratianiis no7i

Eginhartertius belli Saxonici. dus in Annal. de Saxonuni rebcllione, et de Gestis a Carolo anno iii belii Saxonici loquens ait Cum
:

Annus

ad

annum mcslv jam

questus

est,

ha^c in Itaiia geruntur

detur), Saxones per

(id est,

Papia a Carolo

oi)si-

delectum auctorum ex quibiis Decreta colindequc eamdem, quam interpolator Sigcberti narrationem primm parli Decreti sui inseruit, aliamque etiam Leonis VIII Pseudo-Synodum retulit in eam rem, ut an. dcdlxiv, Deo dante videbimus,
habitit
lefjit,

opportunam abseutiam regis nacti occasionera, contiguos sibi Hassorum terniinos ferro et igni populautur. CuuKiue in eo loco, qui nunc Fridesiar ab incolis nominatur, Basili-

cam

in beato Bonifacio

martyre dedicatam incen-

et

de

isla

supposilitia

Synodo Hadriano

attributa

dere moiirentur, atque hoc cfflcere casso iabore

rursus mentionem faciemus.

sus.

conarentur, immisso sibi divinitus pavore subita-

Adnum.
suum
,

16. Paiilus diaconus in exilium

a Carolo mis,

neo, turpi trepidatione confusi

domum

fugiendo

18 et scqq. Paulus diaconus libel-

luin

de Metensibus episcopis

ut liquet ex

Paulo post Rex autem doraum regressus, priusquara eum Saxones venisse sentirevertuntur
.
:

ejus scriptis

composuit, postquam Carolus rex

rent, tripertitum in

eorum regiones

raisit exerci-

Fastradam uxorem duxisset, Pippinum Olium Italia; regem renuntiasset, Ludovicum vero alterum flliura regem Aquitania; constituisset. Quare cum
utriusque regis inunctio ad
Fastrada; nuptia; ad

tum

qui incendiis ac direptionibus cuncta deva-

stans,

compluribus

etiara qui resistere conati sunt

interfectis,

cum

ingenti praeda reversus est.

Et

annum

dcclxxxi

et

celebravit pncfatus gioriosus rex Natalem Domini,

in villa

annum

dcclxxxiii pertineant,

qus

dicitur Carisiacus .

Idem babeut an-

ac Angilramnus episcopus Metensis, cui libellum suum Paulus dicavit, anno dccxci vivere desierit, Paulus inlra spatium illud aunorum octo, quod a Fastrada; nuptiis ad Angilramni obitum intercessit, suam lucubrationem edidit. Arctius rem premit Leo Ostiensis in suo Chronico lib. \, cap. 17, ubi testatur, Paulum exilio relegatum a Carolo, annos aliquot exulasse, deinde in Aragisi ducis Beneventani palatio mansisse, postremo inonachum Casinatem factum, post ejusdem Aragisi mortem quam vetus auctor in Appendice ad Chronicon, quod Nibelungicomitis jussu conscriptum est, anno Christi dcclxxxvii consignat. Ex his Cointius anno
,

naiista; Tilianus, Loiselianus et alii.

i8.

Translatio S. Nazarii ejusque Ecclesiai

dedicatio.

Annaies

Lambecio tom.

ii

Biblioth.

CcES. puhiicati,

qui ab anno dccxiv usque ad an:

nura Dcccxvii pertingunt, ha;c habent Karlus ab Italia regrediens dedicationem Ecclesia; sancti
Nazarii, et translationera corporis ipsius in
sterio

mona-

Lauresham
dcclxxiv,

ceiebrat

anno Incarnationis Do-

rainicae

die kaiendarura Septembris,

Idera habent Annaies Fuldenses auctiores

editi ibidera

nondum

apud Larabecium pag. 347,

die taraen

DCCLXxiii

num. iO

deducit

Paulum

libelium

quibus dedicatio et translatio factac, in quibus tota sita est difficuitas, non memoratis. Hoc enim anno dies primus mensis Seplemb. in feriam
et raense,

suum Angilramno

dicasse

anno septingentesimo

quintam

incidit

et transiationes

ac dedicationes

octogesimo quarto, eodemqueannoipsummetPaulum ab invidis accusatum apud Carolum regem,

nonnisi diebus Dominicis peragi

quod ex

affectu Desiderii,

illi

pararet insidias, ut

Nodi hujus solutioneni discimus ex auctore Chronici Lauresharaensis, qui notat, utramque peractam in
soiit;c erant.

narrat Lco Ostiensis, in exilium misisse in Diomedis insulam, in

mari Adriatico i)ositam. Baronius, qui libeUum illum Pauli de Metensibus episcopis

non

viderat,

eum cum

Desiderio hoc anno relega-

tuni fuisse credidit. a Post Arichis Beneventani

obitum , inquit Leo, ad hoc mouasterium (nempe Casinense) venit, et sancta; ibi religionis habitum induit, et factus monachus non pauco ibi tempore \ixit , ideoque monachum
principis
intluit circa

capite kalendarum Septembrium, id est, decimo nono kalendas Septerabris, seu die xiv raensis Augusti, qui hoc anno Dominicalis fuit. Hujus numerandi niodi ab antiquis quaudoque usurpali, qui faciie in errorein inducere potest, exempla attuiimus anno Christi xxxi, num. 1, et anno dxxvi, nura. 9. Operae pretium est ejusdem Chronici

verba de hac dedicatione ac Iransiatione hic referre, ut ejus auctoris errores aperiamus, et celemonasterii fundationera, de qua anno quo ])eracta est, egimus, magis exphcemus Anno Dominiccc Incarnatiouis dcclxxvii, (restiluendus aunus dcclxxiv) sed afundationesive

annum

dcclxxxvii

eo enira Christi

berrimi

iliius

anno Arigisum seu Arichim vita functum esse infra videbimus. Eomiliarium scu iectiones, quoe per
lotius

DCCLXiii,
:

anni festivitates legerentur.

Caroli

regis

10.^

HADRfANI

AXXUS

3.

exordio Laureshaniensis monnsterii anno

quo

liquet

conditum

illud

fuisse anuo

dcclxiii,

vero anno dcclxiv, ut passim

\iri docti

E\ non deducunt
xii .

Ecclesiam Lausanneusem gubernavit, Waldricus

vero sextus
fuit episcopus Pataviensis , ut patet ex versibus incerti poetre de Ordiiie comprovincia-

ex duobus DiplomatisWilliswindiE etCangoris ejus

filii

liu}7i po7it/ficu77i,

quos anno dccxxxix, num. 3 republicato

comitis pagi Rhenensis sive Rhingoviaj in eo:

pra}sentavimus. In Chronico Wirziburgensi aBaluzio lib.

d
:

dem Chronico recitatis, quorum initio legitur Anno duodecimo, domno nostro Pippino rege,
sub die
transiit)

Miscell.

ad

annum

dccxciv

iv id. Julii, regni vero

Caroh

(ex

quo de-

functo fratre suo Karolomanno monarchia ad

eum

anno vi (sed delenda illa parenthesis, annus enim ille vi a morte Pippini regis, non vero Gundclandus a morte Carolomanni deducitur) abbas, perfecla jam temph fabrica, et ut domum Dei decebat, omni specie decoris exoruata, apud Spiream civitatem regi occurrit cui pius rex bc, ;

Megingaudus episcopus obiit VI kal. Octob. Wirziburc. Sedit annos iii, menses decem, dies XXV . Verum tam ex eo Chronico, quam ex Vita Burchardi nihil certi colligi polest de anno emortuali episcoporum Wirzeburgensium ob errores chronologicos auclorum utriusque operis. 20. BeUut7i Bulgaricu77i. Theophaues ad
legitur

annum

xxxiii et xxxiv Constantini

imp. narrat,
in-

hunc imperatorem classem adversus Bulgaros

struxisse^ hos^iue ejus

nigne assentiens
Carolo
<lovici,
,

cum
,

regina Hildigarda, flliisque

natus erat) ac plurimis regni
sedis archie-

adventu cognitoterrore actos

Pippino

Ludwico (delendum nomen Lu-

pacem cum
b7'i,

illo

composuisse.

Verum

77iense

Octo-

quia

nondum

principibus, per

Lullum Maguntinae

piscopum

et beati

Bonifacii episcopi et martyris

legendum, Indictio7ie duodecima, kalend. Septemb. superioris Christi anni inchoata, cum Bulgari pacem rupissent, imhidictio7ie U7idecima, sed

snccessorem, atque per episcopos Megingozum,

perator eos ex improviso aggressus, nobiliter de

eis

Wiomudum, Angitrammum, Waldricum, maguifico apparatu et summa veneratione. in capite k.\LEPiDARUM sEPTEMBRiiM, dedicationcm ejusdem Ecclesiffi

triumphavit. Postea Bulgarorum princeps, ut

sciret

scripsit ad

quos in suo principatu proditores haberet, Constantinum imp. constituisse sese ad

rogavitque
ut sibi
significaret

celebravit,

doraini et patroni nostri in

corpusque beati martyris Nazarii, eam niaximo devotionis

eum

profugere,

honore transtulit . 19. Episcopi qui eisdem interfuere.

EccIesiBe Trevirensi pracrat

Tunc

Wiomudus seu Weo-

maduSj Meteusi Angilramnus, et Megingozus episcopatum Wirceburgensem quindeeim annis rexerat, et suis monachis vale dicto episcopatum deposuerat, ut in solitudinc liberius

quos apud se amicos haberet, ut una cum ipsis ad iliuni veniret: qua fraude circumventus imperator nomina amicorum suorum ei perscribit, quos omnes Bulgarus perdidit quo comperto, Constantiuus canos suos prai dolore evulsit, inquit Theo:

phanes.
21.

Edelredus rex Northumbrice creatur.

Deo

inserviret, ut

Alredus, seuAIdredus (Northumbriae rex) decimo

regni,
invaserat, anno cedere a comproviucompulsus est, inquit Malmesburiensis hb. 1 de Reg. cap. 3, quod hoc anno contigisse testantur Hovedenus, et annalista Mailrosensis. lu ejus locum substitutus est Edelredus filius regis

inquit Egilwardus in Vita sancti

Burchardi, ubi

quod

plura

de

ejus

virtutibus.

Cointius

boc

anno
disse-

cialibus

num.
rit,

135, ubi de trauslatione sancti Nazarii

et

Chronici Laureshamensis errores aliquot

,

emendat

Waldricum interpretatur Udalricum episcopum Lausannensem. Verumhic aunoincerto

Mol, seu regis Edilwaldi.

HADRIANI

ANNUS

U.

CIIRISTI 775.

105

HADRIANI

ANNUS

4.

CHRISTI

775.

Miserrimus Copromjmi obilus.

Septingenpropagatum

tcsimus septuagesimus quintusagilur annus Indictione decima tertia,

quo tandem

post

sima detentus, -Archadiopolim rediit a subjectis humeris inlectum delatus. EtveniensSihmbriam, navem ingressus est, cumque Strongylum pervenisset casteilum, miserabiliter in

ad plurimos annos iniperiuni Constantini, secundum illud propheticum Dauielis Ecce vigil et
'
:

Chelandio moritur,

clamans
guibili

et dicens:

Vivens adbuc igni

sum

inextin-

sanctus de caelo
dicens
:

descendit et

clamavit

fortiter,

Succidite arborem, prjccidite

)).

ramos

cjus,

cl dispcrgite fructus ejus

Cuui vidclicel inipius

Constanliuus, ubi regnasset anuis triginta quatuor,

et Dei Genitricem laudari exi)Oscens, cum sine foedere ejiis fuerit inimicus . Eadem et reliqui omnes Graeci auctorestestantur. Addit autem aliqua Cedre-

traditus

sanctamque

Virginem

niensibusduobus et diebus vigiuti scx, infelicissimo exitu dicm clausil extremum, decinia quarta mensis Septembris, prout ex Tbeopliane exacte annos singulos ejus imperii supputante collegimus, duni ejus

nus his verbis Navigio usque ad castellum Strongylum vectus, ibi anima; et corporis mortem
:

obiit,

vociferans

atque

dicens

se

inextinguibili

igni traditum propter

Mariam, jubens eam exinde

vere Deijiaram. Moriens,
faciens,

imperiiexordium numerare
tris,

incipit a

dieobiluspa-

honorari
ha3c

ac celebrari

quem

conligisseaitdccinioquarto kalend. Julii

suamque ultimam voluntatcm testatam

pronuntiavit
:

nouce Indictionis, anno Redemptoris (juxta Latino-

Incolume
Blacherms

esto

magnum
Incolumis

temesto

rum supputationem) septingentesimo quadragesimo primo, decem ipse aniplius annis, quam pater regnavit, et

plum

divina Sophia: Incolumis esto acdes sanctisin

:

simae Deipara;
aedes sanctorura

mensibus totidem minus diebus novem

Ecclesia ejiisdem in Chalcopatriis

siquidem Leonem annis nonnisi viginti quatuor, mensibus tribus et diebus duobus imperasse, idem Theophanes tradit. Ut autem impii tandiu regnare
permissi
fuit
sint,

Apostolorum
Incolumis

Incolumis esto Incolumis esto

urbs

et

senatus

csto,

fili

mi imperator,

atque tu etiam, o Thcophanes, cui

magnummeum
prae caete-

non Dei
illud

benedictio, sed maledictio

:

arcanum
Ecclesiae
ris

credidi . Haec Cedrenus. Erant praecipuae

illae,

sccundum
et

Job^

Vidi stultum

firma
.

quas jubere valet ab ipso

affecta).

radice,

maledixi pulcbritudini ejus statim

ignominia

Sic igitur ea

quam

audisti

Nam quo
eorum
ipsis

longius vita producitur, eo copiosior

maledictio propagatur, cum totum, quod vivunt tempus, nonnisi ad thesaurizandum' sibi

ab 60 extorta divinitusconfessione veritatis, tum de sua in perpetuuni damnatione, tum de cultu quem
execratusest ante Deiparae, diem clausitextremum,

iram

in die irae profecerint, ut

nec

illis

ad
in

hac ex parte Antiocho similis,quisemper etubique

impius, moriens

vitam fuerit

computandum
*

iisdem

ipsis

id

eam primum sanam veramque

'
:

infcrno testantibus

et inter alia ista

de nimiaivitae
sagitta

sententiam dixit
Subjicit

Justum

est

subditum esse
sentire.

suae brevitate dicentibus:

Tanquam

emissa
in se
sic et

Deo, et mortalem non paria

cum Deo
:

in

locum destinatum, divisus aer continuo

est,

autem

ista

Theoplianes

Regnavil autem

reclusus

ut ignoretur transitus illius

nos nati continuo desivimus esse . 2. At qucC de exitu ejus Theophanes breviter
narrat, sic accipe:

Anno

trigesimo quinto (in-

choato

scilicet)

sui imperii

mense Augusto

tertia

morlem patris sui annis triginta quatuor et meusibus duobus, diebus viginti sex . Quod legebatur triginta quinque annis, corrigitur ex ipsomet auctore Theopliane, dum qua Indictione, tum hictum superius in Leone mortuus sit, insinuat.
post
3.

decima Indictione
quae graece
av6fa5

exivit contra

Bulgaros Constanejus

Sed audi
:

quod

subjicit elogiuiu

dignum

tinus, qui divinitus est in cruribus plaga percussus,

sepulcro

Ita

vitam dissolvit sanguinibus

invocationibus et

appellatur. Et hinc febre vahdis-

multis infectus, et

daemonum

'

Dan. IV.

2 job. v.

'

Rom.

ii.

'^

Sap. v.

Mach. IX.

TOMCS

XIII.

14

106
sacrificiis^ persecutionibiis

HADRIANI

ANNUS

4.

CHRISTI 775.

clesiaruni, recta^que et immaculatse fuiei

et

quoque sanctarum Ecnecnon

,

nionaclioruni peremptionibus et \iolationibus

variis supercrescens,
,

que seligere quam pretiosissimam, Anthusam dictam hanc Copronymi filiam egregia sanctitate conspicuam, de qua in tanta scriptorum penuria
,

monasteriorum, malisque

uon

satis bic tibi sit reddidisse,

qua; in Menologio saepe

minus quam Diocletianus

Tel

aliquis tyranno-

citato

Basilii

rum
ex
ter

Theophanes. Porro si quis ex sectis, quibus communicavit, ejusnominaaddiscerevelit:

.
Hffic
iis,

verbis, die
5.

habentur his decima septima mensis Aprilis. De Copronymi filiis Anlhusa et Leone, qui
imperatoris descripta

qucE superius dicta sunt, Jndaeum

ipsum

ei in

imperio succedit.
S.

S. AnthusEe Constantini
memoria
.

jure vocabit, Nestorianum, et Manichseum, pra2-

Caballini imperatoris

filije

Hic titulus.

nomina Iconomachi, Copronymi et Caballini, quorura primum ex secta, secundum e stercore, quo infans conspersit sacrosanctum lavacrum, tertium vero mutuatus e slercore caballorum, quo tale monstrum ip?i eliam natura; aversum, dicitur delectatum. Nam audi Theoslerictum hujus temporis scriptorem in Niceta Tantopere vero
:

Pergit vero
ballini

ab

illo

Anthusa Constantini quidem Cafuit filia. Cum autem ut viro copularetur, cogeretur, non acquievit. Sed post illius
:

obitum uacta libertatem, omnes suas dispersit divitias; et has quidem dans pauperibus, has autem
in

Ecclesiarum
:

et

monasteriorura inipendens

redi-

ficia

porro reliquasincaptivorumredemptionem:

sordium

et

impurissimaj cujusque rei odore malo

suas autemaureasvestes in Ecclesiarum ornamenta.

delectabatur, ut

animalium brutbrum stercoribus

se illiniret, eteos qui

cum

illo

erant, id facere ju-

beret,

quos amabat, ob idque benigne accipiebat,

i'ebus

male olentibus semper delectaretur . IIcEC ipse. Sed risimus Glicam, dum Caballinum a Cabala civitate refertdenominatum, quodcaballini ejus cives dici testetur. Sed quid coramune Constantino

quod

muliorum raater orphanorum expoenim suscipiens infantes educabat, et instruebat et hos quidem morienles Deo transmittebat hos aulem viventes ad senum curara mittebat et
Fuit autem
:

sitos
,

feminas tondens inducebatin monasteria. Frequenter

autem

a piissima Irene cognata, ut

cum

illius

filio

ac pariter

secum regnaret
S.

invitata

minirae

cum

Cabala,
?

natus ipse atque educatus

et

consensit.

Sed a

Tharasio raonacha in Euraenise

Coustantinopoli

Nam

Theophanes ipsum cabal-

coenobio facta, ad
S.

lino stercore delectatuni, ejus imperii exordio ita narrat, post alia scelera de ipso commemorata :
o

Doniinum migravit . Hactenus Anthusaj dignum elogium, quod anniversaria

die ex sacro rifu in Ecclesialegi publice consuevit;

Magicis maleficiis, et luxuriis, cruentisque sacriet caballinis stercoribus,

,

ficiis

atque lotio

dele-

plane miraculum videretur ex raonachorum persecutore nasci filiani, quae erigeret niout ingens
nasteria, atque ipsa monialis pariter efflceretur
:

ctatus

molliliebusque ac

daemonum

invocationi-

ut

bus, etc.
4..

omnes

inlelligant,

quod

non

est sapientia',

non

ageret

Sed et quod praeter personam irnperatoris, quoque thcologum et doctorem Ecclesia?,

est prudentia,

non est consilium contra Dominum .

est''

Quodque

ipse

qui reprobat consilia princi-

scriptorum ali(]ua monumenta reliquit. Meminit de eorum aliquibus idem Theosterictus, quteTidit:
Ego ipse, inquit, lcgi tresdecim orationes, quas per duas bebdomadasrecitandastradidit, inquibus

puni .Et tu,novatorinfelix, nihilominusfactisverbisque sectaris, defendisque Copronymum,quera

et

unica ejus

filia

errasse, pluris faciens vilem

uuiversoorbi opere deinonstravit monasticum habitum,

desanctorum intercessione mentio nulla facta erat Hacc ipse. Tanto jani glorientur novatores antesignano;tolIant hunc,ut faciunt,Iaudibu3sanctorum

susurrumque sui obvoluti stercore aueosdem cum illo globulos stercoreos volvaut, dum easdem cum illo putidas haereses coagmentant, idem absque dubio cum ipso subituri supplicium apud inferos, cujus judicii pra?judicium idem proxirae moriturus sensit dum enim in se latam seatentiam perpetuas damnationis expressit, earadem utique ejus sectarios accepturos
;

blasphemi

imperatoriam? Sed unde huic imperatoris Constantini filise nomen Anthusie, ex eodem Menologio disces, ubi vicesima septima Julii de alia Anthusa fit comme6.

quam purpuram

diant scarabei

moratio

hcec

enim
:

ibi

leguntur

Authusse

me-

moria. Haec anachoreticam vitam deligens, miraculis clara fuit

cognita

autem a Constantino Ca-

ballino,
bcatur

quod
fuit.

coleret venerandas imagines, coge-

negare cultum earum.

Non
filios

acquiescens, dire

percussa

At postea imperatoris uxori parere

non

valenti prcTidicens,

duos

eam gcnituram,
est,

fore signiflcavit.

masculum alterum,

alterain

femiuam, a tormeutis
ut

Defunctus igitur Consiantinus sepultus est in templo sanctorum Apostolorum, nactus quam non meruerat sepulturam qua penitus indiguus
;

eximilur. Et erga eain regina sic affecta

loco malris haberet, et filiara,

eam

quam
:

peperit, ejus

nomine Anthusam nuncuparet

Coustantini filium
,

demum

vero ipsa

cum

esset, justo

Dei judicio

postmodum

(ut asseri-

in pace quievit . Hasc ibi. Sed

jam redeamus ad

tur a Graecis iu Menologio) eflossus, ejus ossa publice in foro cremata sunt. Reliquit Constantiiuis postse filium haeredera imperii Leonem et alios filios,

novum

imperatorera Leonem,

qui statiin ab obitu patris absque aliquacoutroversia capessit

imperium.

sed et filiam a parentis moribus longe dissimilem. In qua Dei manifestata est sapientia , cum ex putrido illo stercorescivitaurumcolligere,

Post autera persoluta postrema Constantino

gemmam-

'

Prov. xsj.

-Psal.

sxiu.

HADRIANI
patri,

ANNUS
quod-

4.

CHRISTl 775.

107

idem imperatoraTheophane
csset ilhid patris

qurcsivit,

secretum ipsi soli cognilum ? Respondit: Forlasse patrem tiium ejus rei pcenituit, quam nos occulte egimus, xvii centenarios defodimus qnodam in loco in usnm fratrum

nam grande

urbe erat, praesse cogebatur quidem, sed noluit tamen. Quin etiam Nicomediensium Ecclesiae praesidere

enm

hortabatur, qui tunc pra;sidebat, sed

assentiri noluit,

clerum fugiens

is,

qui clero erat

tuorum Ca'sarnm

et

nobilissimorum. Leo autem

'

fastigium metuens, qui virtute subhmis et praslans erat . Porro idem san-

dignus,

et sacerdotii

omne

illnd famulis missis abslulit, nihil^iue fratri-

ctissimus vir Apostolicus tandiu Constantinopoli

bus reliquum fecit . Ha?c Annales Grwcorum. Leo vero (subdit Theophanes *) a coepit expendere
pecunias, qna; sibi fuerant a patre dimissae
:

mansit, quandiu haeresi profligafa, tides Cathohca

fuit

postliminio restituta, tunc

Ita

demum

rediit

ad

pla-

monasterium suum.
pofens
bliniis,

pugil egregius utraque

cuitque tam optimatibus, quain populo, et visus

est brevi
tricis et

manu

tempore pius

esse,

sanctiequc Dei Geni,

activa atque coutemplativa vita supro temporum ratione (prout spiritus im,

monachornm amicus

unde

mctropolitanos episcopos creans, in

et monachos summis sedi-

perabat) exegit
S. Leo}iis

utrumque munus.

mores.

bus coUocavit . Tunc accidit, ut ipse Platonem Olynipi montis monachum celebrem, civem Constantinopolitanum rediens Constantinopolim in episcopum Nicomediensem provehendumcuraret sed renuit ipse vir sanctissimus, qui in humili gradn Apostolicum obire munus non pra;terniisit, prout Theodorus Studita, qui hoc vivebat tempore,
, ,

Orientalis

Ecclesiae spectat,

Ca;terum quod ad statum Leo ipso sui imperii

exordio,

quo

sibi conciliaret

omnium
:

animos, om-

nibus moreni gerere studuit

perseverabat ipse

tamen
ceta

haereticus, haereticus pariter patriarcha Ni-

jura Ecclesia;

ministrabat,

adeo ut potius

fueritobituConstantini perseculioniscessatio,
Catholicae fidei restitutio.
ipse imperii

quam
:

Caeterum

ubi habenas

et res
qUi-B

ab eo gestas scriptis prosecutns, testatur, hic reddenda; sunt, ut ex iis, quae unus iste

jam secure

possidere visus est sibi

rursum

operalusest,

ahorum sanctorummonachorumfacta,
,

qua; non prodita scriptis, intelligamus.

7.

Orlhodoxos persequi aggressus est, ut quae dicemus suislocis, ostendent. Etsi Platoni, vel alicni alii indultum est vitam monasticam proipsos

Dehinc

inquit Thcodorus, necessariis

pagare, caeteris tamen

nisi

omnibus uunquam

id licuit,

quibusdam de rebus Byzantium ingressus est. Quo tempore videre licuit monachos ipsos,qui superfuerunt tanquam lumina quaedam , ab iis qui in
urbe Byzantio erant, conspectos
beatus
ille

ubi Irene Augusta ubi

;

cum

filio

Constantino reperti-

gnavit. Haec sunt qua; ad statum Orientalis Ecclesia;,

Romanus imperator dominabatur,

et

fuisse.

Tunc

et

nent

altera vero pars Orientalis orbis Sarracenis

ipsa

qui mortuus antea putabatur, rediviest

subjecta,

hoc anno

alleviata est,

morle
afflixit,

(neque enim a cognatis superesse credebatur) ex eo quod non solum consanguineis vus agnitus

persecutoris,

qui

dum

vixit

Christianos

Habdallae

de quo hoc anno istaTheophanes:

hominibus,sed

toti

Byzantioceleberrimus factusest,

Prgeterea

eodem anno
hi, velut

et

eodem mense, quo

aUis aliunde illum atlrahentibus atque amplexan-

obiit Constantinus,

moritur Habdalla

Arabum

rex.

hbus, benigne ejus dexteram apprehendentibus,

Cum enim ambo

turnis

acerrima; bestis, diu-

denique nobili ejus doclrina libentissime fruentibus, etc. Pluribus

fectus,

namque

narrat spiritnalespro-

cum

verbi pra^dicatione singulos monens,

versatus, heec addit

eos ad meliorem vitae frugemconvertit. Et inferius

in

eodem argumento

Itaque in
,

quoddam

urbe regia, tanquam vexillum erexit orationem spectatae vita; testiilla

temporibus ac crudelitatibus humanum genus depastisunt: mortui sunt providentia Dei, et obtinent principatuin Leo, et Madi lilii eorum. Praeterea eodem anno Aldegisus, Desiderii Longobardorum regis filius, ad regiam urbem veniens, ad imperatorem se profugus contulit . Hsec Theophanes
,

cuncta

summa
,

brevitate

perstringens.

inonio comprobatam.

Adde quod tenui

et

modesto
vide-

Aldegisus igitur, qui anno superiori

fugam Orien-

habitu indutus, adspectu ipso eos, qui

bant, ad virtntem hortabatur.
tico aliquo viro

eum

Quod

si

cuui poli-

uegotium illi fuisset, oralionem suavem adhibebat, ad ejns mores, qui eum audiebant, se componens. Necquisquam hacin re ipsius
institutum accuset, sed utihtatem inde proQciscen-

hoc anno Constantinopolim benigne exceptus, ab eodem patriciatus dignifate donatus est, ubi cum frnstra tentasset res Italiae, absque spe aliqua regni iterum poliundi consenuit. Quod autem ad 9. ConciUum in Duria.
arripuit
venit, ubi ab imi)eratore

tem versus

tem

consideret. Et

peccantinm

qusnam (inquient) haec est ? hominum poenitentia, et vitaj reuunis

Occidentales respertinet,
in Duria habitam,

SynodumaCarolo Magno
prceliis

Saxonesque duobus

ab

tianlium multitndo. Primus enim ct solus fere

(ut ita dicam)

eodem rege

apparuit, qui nostri generis ho-

mines ct alienigenas ad virtutis exercilalionem suscipiendam alacres redditlit; primus, inquam, nobis, ut sancle viveremus, hortalor diligcus extilil. Quamobrem et monasterio cuidam, quod in
'

Francorum Annales veteres. Plane observatione digna res. est, quod antequam in bellum adversus hostes Carolus cum
profligatos, docent

componendum civilem statum, etbene disponendas res Ecclesiasticas, epiexercitu proficiscerctur, ad

scopos

et

abbates convocare
in

autem
Cedrcn.
in

in tot Syiiodis

consuevisse. Qu;e ab eo celebratis slatuta fue-

Compend. hocanno.

Theopli.

1.

xsiii. in prmc.

riut

promiscue simul

librum

unum

congessit

108
Ansigisiis abbas Lobiensis,

HADRIANl
quo cenlum

ANNUS
et

4.

CIIRISTI 775.

sexa-

H. Rumoldus martyr.

Hoc

'

eodem anno

ginta octo capita continentur. His plane Carolus

divinum

silii

numen

concilians,
extitit,
sit

pugnans, victor semper

cipes Christianos,

adversus hostes docens omnes prin-

martyrio coronatur apud Machliniam in Belgio sanctus Rumoldus apostolicus vir genere Hiber-

ims

qua via xima qua;que intrepide aggredi, forliter prosequi, atque feliciter valeant consummare. Cui hoc anno in rebus Saxonicis occupato novus interea paratur ex Longobardorum in Italiarebellantium subjugatione triuniphus. Etenim hoc anno Notgardus Forojuliensis dux fidifragus, regnum sibi Italiae vindicare, comparato exercitu, tentans;anno sequenti ad
Italiam redeundum. De quibus suo loco
erit.

incedendum, ut ma-

petens, etaPonhfice Apostolatus Machliuiam veniens, illic Evangeliuni pr;pdicavit, iiopulumque illum ad Christum converlit cumque Dei verbo, et egregio virtutum exemplo, atque miraculis exnovis palmitibus iliam
:

qui

Romam

munere

initiatus,

plantasset Ecclesiam
gavit,

eamdem

fuso sanguineirrisicariis,

hoc anno a duobus occisus

quorum

cumdebellandum fuitCarolo iterum iu dicendum

Ecclesioe tri-

alterum adulterii arguisset. Extant ejus Acta Aposiolico plane viro digna^ Claruit hoc tempore, qui ejus quoque usus est amicilia S. Gummarus confessor, qui in aula

primum

Pippini regis

magna gloria
gesta;

militarat. ScriptcC fueruntres

10.

ab eo pra;clare

Regnum Saxonum Romance

butarium.

Hoc eodem anno Offarex Orientalium

Saxonum, post alia pietatis opera ad expiationem suorum delictorum adhibita, regnum suum vectigale fecit Romante Ecclesipe, ut singukc donuis nummum argenteum peuderent Ecclesiaa sancti Petri. Quod ex veteribus Anglicanaj EccIesiK monumentis prodens Polydorus, haec ait':

aTheobaldo ad Sigerum Lirensem pra^positum. Hic est annus, qui vEra Hispanica notatur octingentesima decima tertia, qua Tudensis babet, defuuclum esse Aurelium regem Gallaeciae in Ilispania, sulleclamque in cjus

locum Sikuu,
alii id

sive

Silonem, ejus sororis filium. Referunt

faclum

anno
facta;

superiori, auctoritate Diplomatis donationis

Deinde
erat,

monasterio, ^Era octingentesima duodecima,

metu

poenae,

qua propter peccata afflciendus

Deum sibi placandum constituens, decimam tem omnium bonorum sacerdotibus aliisque
pibus
,

parino-

Herefordiae id

homiuibus condonavit. Templum quod temporismagniflcum erat, amplissireliquias corporis

divi

mis

donariis cumulavit,

Albani

magno

studio perquisivit,

easque inventas,

ac in scrinio auro et
vit in coenobio,

gemmis ornato conjectas, locaquod ipse divo Albano posuerat,

:

anno primo. De quo ' nobilis rerum Hispanarum historicus o Est autem , inquit ad menioriam insignis iis in litteris contenta execratio, qua ejus donationis violator jubelur csse anaTHEMA MARRANO ET EXCOMMCISICATUS UUdc intelligitur Marrani vocem vulgarem non aMauris, quasi Mauriani, ut quidam suspicantur, factam in Itaha Frederici ^nobarbi tempore, cum Mauri plurimi fidem Ciu'isto datam in baptismo, passim ejurata,
cjus regni
:

illudque magnis locupletavit possessionibus

ubi

quam

susceperant, religione violarent, sed potius

etiam loci statuit familiam

dicti.

monachorum
,

divi

Bene-

ex Syriaca voce Maranatha deductam, qua anathe-

Hujus quoque regis opus esse ferunt ccenobium monachorum ejusdem ordinis quod est Bathoniaj. Offa tamen, quem vere suorum dehctorum poenilebat, visus sibi nequaquam plena manu
de commissis Deo satisfecisse, trajecto propterea Oceano, Romam se contuiit veniae consequendae
causa,

matis ignominia

cxecratioque

iu divinis

litteris

continetur . Haec vir doclus ac pius. Sed

hinc

postea factum est, ut sicut nonien, Marrano, jure

exhorrent Hispani,

ita et unde diduclum est, Maranatha*ab Apostoio introductam in Ecclesiam vo-

cem

et

a majoribus frcquentatam
si

in

Ecclesia;
et

Romanoque

Pontifici
fecit,

Hadriano prinio re-

censuris

ap[)onatur
accipiant.

indigne ferant

contu,

gnum suum

imposito tributo ex singulis nummis argenteis, quos denarios vocant, domesticatim in annos singulos conferendis qui
vectigale
:

meliae loco

Toleranda simplicitas
de nomine

si

tamen de

re polius

quam

sit sollicita,

uec pervicax observetur Ecclesiasticae antiquitati.

fuit

annus salutis humanae septingentesimus sepluagesimus quintus . Haec auctor.

'

Sur. die

Jul. t. iv. et
t.

die
'

xxu

Polydor. Virgil. Anglic.

hist. I. iv.

infin.

Octob.
' 1.

v.

Molan. in Natal. SS. Belg.

^
1.

Apud Sur.
vii. c. B,

'

Joan. Maria. de reb. Hispan.

Cor. xti. in fin.

HADRIANI

ANNUS

4.

CHRISTI 77o.

109

Anna

periodi

Graco-Romanx 626S.

Anno ^rx Hispan. 813. Anno Hegira; 139, inchoalo die 31 Hadriani paps Leonis IV 23
I

Ocl., Fer. 3.

Jesu Christi 775.

4.

el 1.

Constantini Copronymi interitus.

d

nii-

quis in

rerum Arahicarum narratione a Theoiis

mero

ad

8.

Tlieophanes ad annuni xxxv Con-

phane de
catur.
3.

sa^pe

parum

edocto in errorem indu-

stantini inip. kalendis

:

Septemb. hujus Christi anni inchoatum, scribit Hoc anno, decima tertia ladictione, imperator Constantinus bellum Bulgaris
illalurus
ctns, die

scribit

urbem

rehquit, etc.

Sihmbriam

profe-

vita

Quare , ut Moritur Atmansor califa. Elmacinus, anno clvui (nempe Hegirae), defunctus est Almansor, Birmaimone millia-

xivmensisSeptemb. Indict. xiv, naveconscensa, ad casteUum Strongylon devectus infeh-

ribus aliquot distante a .Mecca,

cum

in peregrina-

tione esset, idque die sexto Dulhuggice, qui niensis

cem

in

navigio morteni

obiit, etc.

Solus post patris

Arabicus die primo Octobris nostri

illiusque dies sextus
currit.

auspicatur,

obituni imperavit annos triginta quatuor, menses

cum

sexto Octobrisnostri coninsti-

duos, dies viginti sex , ubi diem emortualem ex-

Festumautem inhonoremMahometis

Theophanes. Idem ex iis uterque auctor corrigendus, quando iuitio imperii ejusdem Constantini asserunt, eum potestatem obfinuisse, aimos qiiatuor siipra trirjinta, nienses tres, dies duos. Loco enim, dies duos, scricludit

habet auctor Miscellre, et

tutum Haggia appellatur, et a mense Dulhuggia nomen sortitur. Quod confirmant sequentia Ehnacini
verba, qui addit,
girae clvii,

eum

obiisse

elapsis

annis He-

mensibus

xi, et

diebus sex :annisautem

solaribus

bere debuere
loco, die

tribus

diebus

exceptis.

Praeterea

mundi C-267, et diobus xxxix, qui annus mundi secundum Alexandrinos cum die xxvni
mensis Augusti hujus Cliristi anni absolvitur, et annus muudi G2C8 inchoatur. Qui tamen

dum

die

decima quarta mensis Septembris, legendecima tertia mensis Septembris, iit in

tt,
.j

postridie

textU grffiCO habetur,

iv^ucTitivc;.

'

toO lnr:tu.fim u.tno;, rii; iS

Ei successit Leo hujus nominis IV filius

quem anno

dccli, die sexta niensis Junii in consortium imperiiadsciverat;qui ideoannum prioris imperii xxv hoc anno inchoavit, et patrem imita-

Elmacinus auctores inter se dissentientes quandoque sequitur, ipse etiam quandoque errat, uti quaudo ait, imperasse Almansorem an. xxi, menses XI, et dies xxiii,

Sed natali ejus ac emortuali diebus recte stabihtls similes errores evanescunt.
Ei successit

tus,

adversus Orthodoxos
2.

saeviit.

Miihammed Mahadis
et inter

filius

eo die quo

Theophanes de rebus Arabum parum scepe edoctus. Ad num. 8. Theophanes narrata Cona Eodem etiam mense stantini imp. morte suhdit (nempe Septembri) Abdeias Arabum dux exstinctus est. Istae duae ferae crudelissimae, cum diu simul genus humanum dilaniassent, qute Dei providentia fuit, ambffi simul sublata? sunt. Atlicet verum sit,

pater ejus obiit, inquit Elmacinus, quiasserit

eum

califam fuisse xxiv,

Abbasidas tertium ac

imperii sui initio

Bagdadum sedem regiam cahfarum condidisse. 4. Quartus annus belli Saxonici. Ad num. 9. Carolus rex Pascha apud Carisiacum celebravit, et

habuit

Synodum

in villa qua; dicitur

Duria, ut

Almansorem Bagadensium Saracenorum calilam diu regnasse, ab anno nempe Christi dccliv ad praesentem, et Christianos summopere vexasse; falsum tamen eum Abdelam aliquando nuncupatum fuisse, et Septembri mense interiisse, ut liquet
ex

habent annalista; Loiselianus , Metensis aliique. Sita est Duria in ducatu hodierno Juliacensi. Habita illa

Synodo Rhenum
:

transiit, et

de tribus Sa-

xonum

populis, id est, Ostphalis, Angariis, et Wesl

phalis triumphavit

Et inde, inquit annalista

Elmacino

lib, 2 Hist.

Sarac, el ex Abul-Pharaio

Loiselianus de Synodo in villa Duria habita loquens,

iter peragens partibus Saxonije, Sigisburgum castrum cepit, Heresburgum reaedificavit, super Wisoram fluvium venit, in loco qui dicitur Brunisberg, Et ibi pra>parabant Saxones bellum, volentes

in Historia dynastiarum, Theophanes enim, ubi de Almansoris exordio et constitutione familiae Abbasidarum e qua secundus califa Almansor fuit
,

omnia

turbat, et inter alia asserit,

primum

ex illa

sedem regiam ex urbe Damasco in Persidem transtulisse, quod certum est contigisse sub Almansore. Quod hic indicasse sufficiat, ne
familia califam

auxiliante ripam supradicti fluminis defendere Domino, et Francis decertantibus, fugientibus Sa:

xonibus, Franci

ambas

ripas obtinuerunt, et multi

110
Saxones
ibi

HADRIANI
occisi sunt.

ANNUS

4.

CHRISTI 775.
ejus pars victa censebatur. Ducangius in

Tunc domnus Carolus rex dividens exercitum suum, sumpsit secum quos Yoluit, et perrexit usque Obacrum fluvium. Ibi omnes Austreleudi Sasoniam venientes cum Hassione, dederunt obsides juxta quod placuit, et juraverunt sacramenta, se
dicti

suisset,

Glossario in voce crux

praeclarum

istius judicii

exemplum

refert
:

ex

num

Dccxcviii

quodam Chronico ad anTandem babito consilio pacti

sunt, ut haec Dei et sancti Spiritus reservarentur

judicio, eligentes duos juveues clericos sine ullo

fideles esse partibus

supra-

domni Caroli regis. Similiter inde reverlente jamdictomitissimodomno rege, venerunt Angarii in pago qui dicitur Buki, una cuni Brunone et reliquis opliniatibus eorum, et dederunt obsides ibi
sicut Austrasii (id est, sicuti Austreleudi, sive Ostpbali, seu
prffifato

crimine existimatos statuerunt, in Ecclesia S.Joannis BaptistaG ad

domum et ad crucem
;

stare fecerunt,

quorumunus Aregaus,

postarcbipresbyter Ecclesiae
alter

Majoris nomine, ex parte publica

vero ex

parte sancti Zenonis, Pacificus videlicet, qui post

Saxones Orientales). Et inde revertente rege, invenit aliam partem de suo exercitu

archidiaconus Ecclesia; Majoris

introitu

fuit.

Hi anibo ab
tanpariter sta-

missae usque ad
est

mediam passionem

super fluvium Wisora, continentes ripam quam jussi fuerant. Saxones cum ipsis pugnam fecerunt
in loco qui dicitur Libad, et Franci,

tum, qua;
rent,

secundum Mattha^um,

Deo volente,

victoriam babuerunt, et plures Saxones occide-

ille qui de parte publica datus fuerat, in terram velut exanimis corruit. Paciflcus vero usque ad flnem passionis stetit. Hisgestis, etomnibus

Hoc audiente domno Carolo rege, iterum super Saxonescumexercitu, non minorem stragem exipsis fecit, et prmdam multam conquisivit super
runt.

gratias
tis

Deo agentibus, quartam partem, tam

castelli,

civita-

quam

pars episcopii accepita.Lis enira

super Saxones Occidcntales) et obsides dederunt, sicut et illi alii Saxones ; et tunc obsidibus receptis, et praeda multa sumpla,et pari-

Westphalos

(id est,

inter cives et episco|iumde reficiendis urbis moenibus vertebatur cpiscopus quartam duntaxat partem reparare volebat, cives tertiam ab eo partem iustaurandam contendebant cumque hi probare
;
;

ter

sirage

Saxonum

facta

supradictus
est,

domnus
iu

qute dicebant,

haud

possent,

ambaj tandem partes

Carolus rex ad propria reversus

Doniino, in Franciam
.

auxiliante

habito consilio
lus in
tionis

pactae

sunt, ut hs crucis judicio

Idem babent Regino

decideretur. Notitiam illam integram recitatUghelepisc. Veronensibus tom. v. Hlud probagenus saepius prohibitum, tandemque abofuit.

Chronico, Eginhardus in Aunal., annabsta Metensis et alli.

5.

Comentus Duriensis extra legitimum tem-

litum
7.

pus

habilus.

Sed

redeo ad conventLim in villa

Duria habitum, observoque illum non menseMaio, ut de more, celebratum esse, sed in mensem Ju-

niat.
teris,

luterim

Hadrianus Carolum rogat, ut

Carolus
lectis

Romam

velit-

Hadriani papaj

de quibus anno superiori egimus, statim

et

lium dilatum,ut niHii videor elicere ex Placito Caroli

Possessorem episcopum
oratores suos ad
litteris,

Rabigaudum abbatem
Pontificem misit

Magni a Mabillonio

lib.

6 de

Re

Dipl. pag.

498

eumdem
se, bello

cum
iter

relato. Dicitur illud dixinm

quinto kalendas Augu-

per quas

Saxonico confeclo,

stas in

anno septimo

regyii iwstri,

Duria

villa in

in Itaiiam atque ad Apostolorum limina susceptu-

palatio publico,

currenti

nempe

Christi anno. lu
:

rum

signiflcavit.

Eadrianus obviam

regiis oratori-

eo Placito dicit Carolus Magnus

Cum

nos in

bus suos honoris causa direxit nuntios Perusium

usque.
Illi autem Perusio Spoletum profecti, per eosdem nunlios Romano Pontifici regias transmiserunt litteras, scripseruntqueRomam se venturos, postquam cum Hildebrando duce Spoleiano colloquiuni habuissent. Hadrianus acceptis Caroli litteris, nec exspectato supradictorum oratorum ad-

Dei nomine Duria villa in palatio nostro ad universorum causas audiendum, vel recto judicio ter-

minandum, resederimus, etc. In publico itaque conventu causa illa apud Duriam agitata, et rnense Julio dirempta ideoque conventus generalis ali;

quaudo
lus

congregatus. CaroPascba peregit, inde quinto nonas Maii apud Theodonis villam pro Flaviniacensi mouasterio praeceptum coucessit a Labbeo descriCarisiaci

extra

mensem Maium

Tentu, per

alios,

qui

Roniam

prius a rege missi

fuerant, aliam Epistolani

quae lxui est Cod. Carol.

direxit rogans, ut juxta
li-

ad

eumdem Carolum mox

ptum tom.
rediit,

Bibliolh.

Tum

ex ea villa Carisiacum
et

pollicitationem factam a Saxonia revertens ad

ubi sexto

kalendas Julias anno septimo

mina
8.

sancti Petri properaret. Recitat eas litteras

secundo regni, Francici nempeet Langobardici, varia bona monasterio Dionysiano conflrmavit, ut videre
est in

Coiutius iioc anno,

num.

9.

Praeceptoa Mabillonio ibidem pag.

-497

reci-

tato.

Hinc tandem in Saxoniam pergens Duriam venit, ubi exeunte Julio conventum celebravit. 6. Explicatur judicium per crucem. In Pla-

Auxilium ab eo postulat adversus hostes Ecclesice Rom. Romanus Pontifex non leviter offensus, quod oratores regii Spoletum perrexis-

sent se insalutato contra

pserat eos

mentem

Caroli, qui

scritulit

Romam

destinalos,

multo aegrius

cito,

quod

iu eo

dalum
psalnii

fuisse

dicinius,
:

flt

mcnlio

eos Spoleti diulurno tempore moratos, rogatosque

de probatione crucis. Res

pore, sive

sic agebatur Missae temoratioqueDominica rccilarentur, bomines duo conducli ad crucem stabaut brachiis cxpausis. Qui prior lassus brachia de|)o-

per alios nunlios, ut Spolelo

Spoleto Renevcntum

Roniam

se conferrent,
abiissc.

dum

quamprimum

Quelit-

stus est ea de re gravissinie suis ad

teris,

Carolum

asseruitque

auctam inde Spoletanorum pro-

IIADRIANI
terviam, et Spoletanum (liicatum,

ANNUS
priricipi

A.

CHRISTI 775.

111

quem

sentem

annum

conlulif.

Verum

recte observavit

Aposlolorum se prasentu liaud pridem obtulerat, sii)i reddi postnlavit, ut vidcre est in Epistola lvui
Cod.
Oi-alores regii

Alfordus iuAnnal, Eccles. Anglicaua; an. dccxciii, Ojfam regem occidisse Ethelbertum Angl. Orienta-

apud Cointium lioc anno num. 10. Benevento Spoletum redierunt, rogaruntqne Hadriaman papam , ut Hildebrando duci Spoletano, qui Komanaj Sedis liostem sub
Carol.

lium regem, qui ad Mercios profectus erat, ut Alfrcdam ejus liliam post datam acceptamque fidem uxorem acciperet, et officiose domum deduceret.

Summa
nisi ut

cuin

hude

Ethelbertus provinciam illam

illud

veniam noxce tribueret, nuntium et obsides Spoletum destinaret, Eildebrandum in conspectum admilteret. Acquievit Romanus Pontifex, Spoletnm' ire jussit Stephanum saceilarium, qui Eildebrandum reperit animo in Hadrianum infensissimo Spoletum enim veneDesiderio rege se gesserat,
;

rexerat, et in

matrimonium

non

consensit,

matri

et proceribus,

qui successorem cupie-

bant, obsequeretur. Ethelbertum uti sanctum, a

rant oratores trium (]uo(jne

ffatidi, et

ducum

Ara(/is, liot-

morte ejus, omnis insula coluit, ut ostendit Alfordus in Annal. Angl. anno dccxciii. Malmesburiensis lib. 1 de Reg. cap. 5, Westmonasteriensis, Huntindonius, et Wigorniensis illum sanctum appellant ac valde laudant.

Jieginaldi, (\norum primusBeneventanis,

Of[a culpam
est.

suam

fassus,

alter Forojuliensibus, tertius Clusinis, Caroli regis

illam expiare conatus

asdiflcavit,

noniine pra^erat.
prins fuerant

Carolus enim hos ducatus, qui

Templum Herefordiae sanctum Albanum insula; protomartyanno

dccxciii,

regum Longobardorum , prsedictis ducibus iislegibus quando regnum occupavit, permisit, ul eadem sibi feudi nomine pKBstarent, qucE
prius Desiderio, a

rein insigni Basilica honoravit

quo

ejus reliquias invenit, Albanense monasterium exslruxit,

illudque monachis Benedictinis concessit,

quo Aragisus anno dcclvhi dux

conununicata
consilii
re,

ut liquet ex ejus Diplomate eo

cilato.

anno ab Alfordo re-

creatus fuerat, ut in cjus morle liquebit. Vereri

coepit Pontifex, ne,

Ad

hajc, ut testatur

Westmonasteriensis ad

motaque reilli

annum

bellione,

sinuil

id

caperent, ut tres

dccxciv, a Offa (dum Romae esset) scholam Anglorum, quaitunc Romaefloruit, ingressus;
dedit ibi ad sustentationem genlis regni sui illuc
venientis, singulos argenteos de familiis singulis,

duces, et Eildebrandus vires suas jungerent

Craecis et Aldagiso Desiderii

tum

exrege, proximoque

filio Longobardorum mense Martio terra marique

bellum in ducatum Romanum transferrent, Romam ipsam invaderent, Longobardorum regem in solinm ct prislinam majestafem reslituerent. Quapropter alias littcras scripsit ad Carolum, quibus, velut in praisenlissimo periculo positus, auxilium ab eo cuni crebris adjurationibus postulavit, ut videre est in Epistola lix Cod. Carol. a Cointio hoc anno num. 11 relata. Tot Apo9. Carolus Italiam proficiscitur. stolicis Epistolis opus non erat. Carolus a consilio, quod ante Saxonicam expeditionem susceperat nunquam recessit hoc enim eodem anno post suum e Saxonia reditum iter in Italiam suscepit,

omnibus imposterum diebus, singulis annis, quibus videlicet sors tantum contulit extra domos in pascuis, ut triginta argenteorum pretium non excederet n.
llis

addit Mattha?us Paris in Vita Wille:

godi

prinii

abbatis sancti Albani

Qua; schola

propter peregrinorum confluxum ibidem solatia

suscipientium, versa est iu xenodochium, quod sancti Spiritus dicitur. Ad quod exhibendum, rex
Ofla, ex regali niuniflcentia,
et pietatis affectu, de-

narium, qui dicitur sancti

regni sui concessit
rilus,
.

Petri,

de

maxima

parte

Xenodochium
,

igitur S. Spi-

teste annalista Loiseliano

Tunc audiens quod Rodgaudus Langobardus fraudavit fidem suam, ut omnia sacramenta rumpens, et voluit Italiam rebellare. Tunc illis in partibus cum ali(]uibus Fran:

cis

domnus Carolusrex iter pcragens, et celebravit Natalem Domini in villa qujE dicitur Scladisfat , sive, ut Regino habet, Schlestat in Elsatio. Idem
referl anualista Metensis, qui

appellant,
10.

omnes Rodgaudum quem Baronius Notgardum.

pellata.
refert

Donatio 0/fa; regis Denarius S. Petri apAd num. 10. Polydorus Virgiliuslib. -i,

quod Romse hodie cernitur, quove nullum ortum suum et increillustrius Europa habet inenta hiai et Offai Anglo-Saxonum regibus debet. Ad 11. 5*. Rumoldus martijrium patitur. Sanctus Rumoldus Dublinensis in Hinum. 11. bernia quondam episcopus hoc anno VIH kalend. Julii martyrium passus est, ut refert Molanus ad diem Julii. Theodoricus abbas Trudonianus, qui anno centesimo supra millesimum florebat in oratione quam de sancti Rumoldi laudibus in ejus iesto recilavit, quae habetur apud Suriuinaddiem primum mensis JuHi, multa miracula ab eo patrata refert. Rumoldus, ut narrat ibidem Molanus, deserta Hibernia, in qua natus erat nobilibus pa-

Offam Merciorum regem metu

,

poenae,

qua

rentibus, et archiepiscopatu Dublinensi,

Romam

propter |)eccata afticiendus erat

foidiaj ann)Iissiinis

tenii)lum Here-

profectus

est,

indeque

juxta angeli apiiaritionera

donariis cumulasse, divi Al-

bani reliquias perquisiisse, inventasque locasse in

ccenobio a se in hujus sancti martyris
constructo
;

rat,

honorem
quod

mare se exonenaturaque juxta luna; curriculum labitur ac perfluit, hoc est, Mechliniam, ubi sic fidei rudieo pervenit, ubi Scaldis fluvius in

prajtereaque

Romam

se contulisse, et

menla

planlavit, ut inerito post

beatum Lamber-

Hadriano papie regnum

ait

suum

vectigal fecisse,

tum

currenti anno contigisse. Quaj

cum

Baronius iu

exanieu non vocasset, ex eodem Polydoro in praj-

e])iscopum) Mechliniensium apostolus habeatur. Susceptus est aulem benigne ab Adoue comite ejusque conjuge

(Trajectensem ad

Mosamohm

112

HADRIANI

ANNUS

tt.

CHRISTl 775.

Eliza, quge veluti altera Sara in seneclule sua pre-

confirmatur.

Z7a?nan2 papae

litteras TilpinoY\\\c-

cibus sancli hospitis filium peperit, sanctum

licet

vide-

mensium

archiepiscopodirectas, qucE inter Epistolas

Libertum, queni beatus antistes baptizavit,

erudivit,

in sanctitate

ac clericis regulariter in

Flodoardo
deantur;

hujus Pontiflcis sunt ordine xv, et referuntur a lib. 2, capp. 12, 16 etl7, hoc anno con-

Ulmeto, sive inter Ulmos viventibus, praeposuit , Molanus ex Theodorico laudato. Est hodie Rumoldus Mechliniensium patronus. Libertus, cui
ait

signat Cointius

num.

23,

quod

serius datfe

non

vi-

cum commendent Weomadumlre.Vmnsequenti

sem archiepiscopum, cujus mortem anno

contigisse existimat, et cihus datae

Rumoldus Vlmeti
serat,

monasterii praefecturam dimi-

magistro suo superstes diu vixit, et martyrium in Hasbania passus est, ut infra videbimus. Gnmmarus, qui J2. Moritiir S. Gummariis. modo Lyrensium patronus est, incerto anno ad

non videantur, quia Tilpitiusde recuperandis episcopii rebus apud Carolum prius egit, priusque petente eodem Carolo et Fulrado abbate

bonum testimonium
in
illis litteris
,

prae-

bente pallium ab Hadriano transmissum accepit.

Deum

niigravitj

et colitur

quinto idus Octobrls,

ait,

Adde quod Hadrianus

sessorem incerti
loci

laudat Pos-

ut testatur Molanus ad diem xi Octobris, qui

eum

in aula Pippini

regis floruisse, eique pluri-

Cum ad limina Apostolorum tenderet, divina admonitione intra Netae ambilum jubetur oratorium construere, ubi vitam

mum

acceptum

fuisse.

in

multa sanctitate

flnivit .
,

Quiescit Lyrae

collegialam habet Ecclesiam

ubi eaque urbs intra

,

Netae fluvii anibitum coutenta, a Riensi provincia,

episcopum qui Romam a Carolo missus est hoc anno, et obita legatione in Galliam rediit. Harum litterarum partem retulimus anno dccxix, eam vero Baronius i'ecitat anno Dccxvii, nuni. 8, quod existimarit, eam Epistolam a Gregorio II papa scriptam esse. Alia quae in ea continentur, ostendunt Tilpinum pro recuperandis Ecclesiae rebus, proque asserendo, quo decessores
gavisi fuerant, jure metropolico, valde sollicitum
fuisse.

cujus caput Anluerpia, per

S.

eumdem amnem

se-

questratur, subestque hodie Hispanis. Auclor Vitae

Gumniari apud Surium ad diem xi Octob. refert, Rumoldum Gummari fama comiierta, ilhim videre summopere cupiisse indeque iii certum
;

Ex iis Utteris sium archiepiscopo

etiani liquet,
,

Miloni Treviren-

metropolittfi BelgicEe primae,

cum Rhemensem

Ecclesiam Belgicae secundae meet e

tropolim occupavit, id consilii fuisse, ut sedi Rhe-

locum utrinque
singulis

convenisse, illisque placuisse, ut

mensi jus metropolitanum adimeret,

Galliae Belgicaj provinciis

duabus

annis

convenirent

cum totius cum crucibus,

populi frequentia

illic

unam

conflaret, cujus

missasque celebrarent,

metropolis Augusla Trevirorum. Inde orta scandala, de

ut fusius in ejus Vita habetur.

13. Aiirelii
lius

Asturiarum regis ohitus. Aiirerex Legionensium et Asturiarum hoc anno

quibus apud Hadrianum questus

decernit ut

est Til-

pinus.

Ille

Rhemensis Ecclesia metro-

juxta

Tudensem

vivere desiit, in cujus

locum

suf-

pohs permaneat, sicut antiquitus fuit, et suffi diceceseos, id est, Belgicae secunda;, prima sit sedes, et
Tilpinus ejusdem dioeceseos
sit

fectus est Silo sororis ejus maritus.

Sed
et

cum

ne-

primas, ne scilicet

que

fllios

haberet, neque
a

spem suscipiendae
ad

prolis,

quid auctoritatis in

eum

sibi

vindicare pra;sumat

animum
averlit, et

negotiis regni

olium

quietem

archiepiscopus Trevirensis,

tanquam metropolita-

summa rerum
fuit

penes Alfonsum Castum

,

nus
vult

Belgica; prima;. in

Denique eumdein primatem

Roniani Pontificis per-

Froilae

regis filium

ut scribit Vasaus iu

sola

subjectione

Chronico.
14. Dignitas metropolitanceEcclesiai

manere.
Rhemensis

HADRIANI

ANNUS

5.

CHRISTI

77(j.

113

HADRIANI

ANNUS

5.

CHRISTI

776.

f.eo

imperator coronat Constantinum filium

Aiinus sequitiir seiiting;entesimus septuafiesimus

sextus, Indictione
tor

quomodo de manu

num
eum
et

tua,Christe, suscipimus domiConstantinum imperatoremad custodiendum

decima quarta, quo Leo imperaprimo sui imperii anno filium Constantinum

et

commoriendum pro

eo.

3. a

Et incrastinum,quando videlicet

magnus

coronat iniperatoreni.
tinopolitani

Cum enimomnes

Conslan-

cives

liberalitate

ipsum

affecti essent,

Leonis bene erga omnesoptimatescumniultitu-

Dominicus dies Paschaj celebratus estoctavokal. Maii, decima quartalndictione, auroraj crepusculo, cxeunte imperatore una cum patriarcba in hippo-

dine populi copiosn (inquit Tlieophanes) ingressi sunt adeiim, pelentes,ConstantinumfjIium ejus imperatorem. Atille {utmoris est principibus)renunliavit
eis: Filius est, inquit,

dromum,
rem

dclato

altario,

populo contemplante,

patriarcha fecit orationem, et coronavit im[)eratofilium ejus. Et ita processit ad magnam Ecclesiam uterque imperator cum duobus Caesaribus

meusunicus mihi,

et idcirco

veruor boc facere, ne farte contingat mibi, quod

ettribus nobilissimis. Processitautemet imperatrix

bumanum est, et cum adbuc sit parvulus, morti eum Iradatis et alium ])romoveatis. At iUi cum
juramentis se profitebantur
illi

satisfacturos, ne,

cum processissent iniperatores, sceptris consequentibus per scholas antelatis, et ascendentibus per ffireiE portse ascensum in catachumenii EccleIrene,

minem regnaturum prpeter filium ejus etiamsi mori eum Deus voluisset. Hoc autem a Dominica die, qua Palmarum solemnitas agitur, usque ad
quintam feriam bebdoniadaj majoris, populo in hippodromo coacervato petenle, sancta Parasceve jussit jurare illos. Et juravit omnis populus in honorandis ct viviticis lignis (sanctai Crucis), tam
scilicel

non exiens in plaleam Emboli . Haec de solemnibus ritibus tunc exhibitis Theophanes, qui et eisdem potuit interesse. Subdit vero paulo post mense Maio, Nicephorum Caesarem fratrem imperatoris postulatum reum majestatis, una cum aliis ejusdem conspirationis hominibus publice cresis
siam,

ex thematibus (militia

scilicet) et

senatu,

quametiam exterioribusordinibuset civibusomnil)us et ergasleriacis, imperatorem non admitlendi,

excepto Leone, seu Constanlino, ac semine ipsorum,
et

Chersonam in exilium deportatum. Hactenus dc rebus Orientalibus. Quod autem pertinet ad res Occidentales, hoc anno Carolus Magnus cum audisset Rotgaudum
ac tonsis, ignominiai causa

fecerunt scripta,

quemadmodum

juraverunt,

ducem Longobardorum Forojuliensium nova conantem, etregnum Longobardorum sibi vindicare

studentem, in Italiam nullo obice venit. Eadera-

propriae
2.

manus.

Et in crastino sabbato sancto ascendit imperator in tribunal decem et novem cubitorum,

et fratrem

que

celeritate

eumdem

\'ictum occidit, captisque

,

Forojulio atque Tarvisio

tatibus,

quae rebellaverant

civi-

suum Eudoxium

creavit nobilissimum

Francorum

illispraesidia reliquit. Conlige:

alius vero frater

tino
cessit

illum

nomine Anthimus a patre Constanhonorem fuerat consecutus. Et pro-

imperator

cum

reliquis Csesaribus et tribus

runt bcBC ipso veris initio nam rebus confectis, Pascha Tarvisii celebravit. Post haec rebellantibus Saxonibus, citius in Gallias cum exercitu rediit.
nerit,

nobilissimis ac novo Coustantino ad

magnam

Ec-

clesiam, etmutato indumento, sicutimperatoribus

Sed quomodo anteciuam ipse in Saxoniam perveDeus pugnarit pro Francis: audi divinum
niiraculumanti(|uisillis,quac divina scripta lestantur, niinime
4.
'

moris

est,

ambonem

ascendit

cum

fllio

suo siniul

et patriarcba, et

ingressus omnis populus, posue-

impar.
virtnte
ru|itis

runt omnes scripta sua in mensa sancta. Tunc imperator allocutus est populum sic En fratres, petitiones vestras adimpleo, et dono vobis lilium
:

Saxones tum miraculo, tum Caroli

,

subjiciunticr.

Saxones iterum rebellarunt,

et

sacramentis

Tueum imperatorem. Ecce eum ab

mauu

Christi suscipitis. At
:

illi

Ecclesia de acclamaverunt voce

Fili

Eresburgum
Vit. Carol.

obsidibus promissis mentitis, et castrum per mala ingenia et iniqua

niagna, dicentes

Fidejussor noster esto,

Dei,

M. Aunal. Frauc. el Chronic. Regin.

ToMus XIH.

15

114
placita capientes

HADRIANI
Francos expulerunt,
seil

ANNUS
caslruni

5.

CHRISTI 776.
autem domnus Carolus Francos per
Franciam,
et cele-

et

Disponens

destruxerunl. Similiter voluerunt facere de Sigis-

castella Saxoniae, reversus estin

burgo
alius

castello

duin pcr placita Francos, qui

prceparaverunt pugnas et
;

bravit Nataie
dictis

Domini

in Aristallio .

Hucusque

intus erant, non potuissent illudere, sicut fecerant

de

Eresbnrgo

Annalibus res ab eo gestai anni hujus. 6. Frequentia Concilia sub Carolo Magno.

niacbinas, ut castrum vi caperent

petrarias quas

Deoque voleute
plus

paraverunt,
illi

in suo

damno
;

senserunt,

quam

de castcllo. Ilem praeparave-

Cslerum quod ad frequeutes Synodos a Carolo aunis fere singulis babitas pertlnet minime placet quod asseritur opinatione quadam potius
:
,

raut clitas ad debellandum per virtutem castrum

sed Dei virtus superavit iilorum virtutem. Qua-

dam autem

die

Francos, qui

cum bellum prtTpararent adversus ipsum castrum custodiebant, appa-

quam certa auctoritate, hos fuisse tantum laicales conventus ad res bellicas aliaque politica dispouenda etenim cum in his constet sancitos esse
:

canones ad res Ecclesiasticas

aliquot ex Capitularibus

ruit manifestogloria(gladius) Dei super Ecclesiam,

spectantes, quorum regum Francorum supe-

qua; est infra ipsuui castrum, videntibus cunctis

rius scripsimus, et alios suo loco reddituri

lam a foris, quam etiam deintus, ex quibus niulti manent adluic, qui dicunt vidisse se instar duorum scutorum colore rubeo flammantium et agitanliuni super ipsam Ecclesiam. Cum boc signum
vidisseut pagani qui a foris eraut,

cessare de his contraria

tatio

sumus, omnis assertio, vel dubidebet. Custos siquidem sacrorum canouum

tenacissimus Carolus ex
singulis Synodales voluit

eorum

praiscripto, annis

eosdem sacros

celebrari

statim confusi

conventus

quibus

et

magistratus regni interfuisse

sunt, et

magno timore
et

perterriti, fugere

coeperunt
arriet

aeque sentimus, in iisque etiam quae ad regni opti-

ad castra,
piens,
alii

omnis multitudo eorum fugani

aliis

mum
nem

statum pertinent, esse cognita optimeque

ab

invicem interficiebantur,

qui

retro respiciebant propter

pavorem ab anteceden-

tibus lanceis confodiebantur, et diversos ictus inter

se perpessi sunt onuies, et divina ultione vindicati
(judicati).

non negamus. Et ut hujus instituti origirepetamus, sciendum, fuisse auno quarto Pipini regis Concilium celebratum apud palatium Vernis, in quo statutum quarto canone, ut bis in
disposita

At quantuni supereos Dei virtus propter

anuo Synodus
sisset, in

celebrari deberet,

quo rex

ipse jus-

saluteni Cbristianorum operata est, nullus narrare

potest
:

ejusque agi prEEsentia, ad quas conveni-

tanto

et quanto plus illi pavore perlerrili sunt, magis Cbristiani confortali onmipotentem

rent ejiiscopi et abbates;

earumque alteram

kal.

Deura laudabant, qui dignalus

tentiam

est ostendere po-

Martii,aUeram verokal. Octobris celebrandam esse. Ut taceamus modo dicere de innumeris antiquis
Ecclesiasticis

suam super

servos suos. Ita Francis viriet

legibus ista jubentibus

ad

omnem

liter resistentibus,

Saxones nibil prLevaluerunt,

de hac re tollendam dubitationem, reddendus est

hic ipse ejusdem Synodi canon, qui sic se habet

Franci persecuti eos interfecerunt usque ad flu-

men

Li[)piam, et cuni victoria reversi sunt .

Cum
Wor-

baec audivit Carolus, ceiebrem

Synodum

in

matia celebrandam curavit ad componendas, ex more, res Ecclesiasticas et politicas, exemplo expertus saepissime, curare

prima Syno7. Ut bis in anno Synodus flat dus mense primo, quod est kal. Martiis, ubicumque dominus rex jusseril, in ejus praesentia. Secunda Synodus kal. Octobris, aut ad Suessioncs,
:

Deum

res bellicas,

cum

vel alibi, uti iu Martiis kalendis iuter episcopos,

illi episcopi ibidem conveniant, quos modo vice metropolitanorum constituimus, et alii episcopi, vel abbates, seu presbyteri, quosipsi metropoUlani ad se venire jusserint, ibidem in ipsa secuuda Synodo convenire faciant . Hac canon dicti Concihi,

ipse esset sollicitus de rebus Ecclesiasticis conser-

et

vandis.
5.

Nam audi (luae Cum autem

bffic

sequunlur
in

Wormatia domnus

rex

Carolus

audisset, tenuit ibi

Synodum

et

pu-

blicum placitum,

et consilio habito,

introivit

cum

Deo adjuvante, in Saxouiam. Et perterriti Saxones omnes, ad locum, ubi Lippia consurgit, venerunt ex onini parte, et domno regi Carolo per Widitum manibus suis reddiderunt patriam, et spoponderunt se esse Cbristianos. Et iterum subditi sunt ditioni domni regis Caroli.
festinatione,

summa

celebrati

anuo quarto regui Pipini Caroli patris, ut mirandum non sit, si vel saltem semel in anuo

corani se

Synodum

Carolus fecerit celebrari, qui

Domnus autem

gum

castrum,

rex Carolus resedificavit Eresburet fecerunt aliud castrum super

(si in omnibus canou servaudus fuisset) bis in anno Synodo suani prsesentiaiu teueretur exhibere. Sed est canon Synodi Suessionensis ab eodem Pipino rege habitae, quo decernitur, annis singulis sin-

gulas esse Synodos celebrandas; ex cujus praescripto potius Carolus ejus flhus singulis

Lippiam. Ubi venientes Saxones una cumuxoribus et infantibus, innumerabilis multitudo, baptizati sunt in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti, et
obsides dederuut

ferme in

annis colligebat episcoporum conventus singulos.

Quantum autem
probarunt eveuta.

isla

sibi

regnoque profuerinl,

domuo

regi Garolo, sicut voluit.

IIADRIANI

ANNUS

5.

CIIRISTI 77fi.

115

ADnoperiodiGrsco-Romanao 6269.

Anno Mm Hispan. 814. Anno Hegir 160, inchoato

Hadriani
I

die 19 Octob., Fer. 7.

Jesu

Christi 776.

papae

5.

Leonis IV 26 et 2. Constantini 1.

Constantinus fitconsors imperii.

A niim.

xerat, sese accepisse significat ipsemet

in Epistola

ad

i.

Theoplianes, qui post Constaiitinuni Copro-

nymum

annos Incarnationis secundum Alex.

cum

annis imperatorum recte copulat, anno Incarnat. DCCLXViii kalendis Septenil5. superioris Chiisli
anni inchoato refert, Leonem imp. rogatum tuisse a proceribus imperii, ut filium suum Constanti-

Hadrianus ad cumdem regem, qua? est xlix Cod. CaroL Caroli filius, de quo in eadem Epislola loquitur Hadrianus, alius non est a Pippino, ut

anno dcclxxxiii ostendcmus adversus Cointiuin, qiii hoc anno num. 3 Carolum fLiisse putat. lisdein litteris Carolum rogat, ut ea quoe pollicitus est erga

niim imperatorem crearet, i(i(|ue pra>stitisse Leonem magna Paschatis Dominica, quae hoc anno decimo quarto mensis Aprilis fuit. SubditTheoplianes, mense Maio ejiisdem Indictionis xiv, Nicephornm Cwsarem, qui frater erat Leonis imp. accusatum, quod insidias eidem pararet, relegatum esse cum quibusdam aliis ejusdem criininis consciis

Romanam
stitui curet,

Ecclesiam adimpleat,

eiijiie

cuncta re-

quae per diversos imperatores, patricios, etiam et alios Deum timentes pro eorum
animffi
Tusciffi,

mercede,

et

venia delictorum, in partibiis

si-

Spoleto, seu Benevento, alque Corsica,

ApostolicEE

mul

et

Savinensipatrimonio, beatoPetro Apostolo,

et
et

sanctceque Dci

Romanaj

Ecclesiai

Chersonain, qua) phiribus Baronius narrat.

concessa sunl,

per nefandam gentem Longobar-

2. Badrianus petit a Carolo ut omnia sibi a Anum. 4 ad 6. Langobardis ablatarestittii citret. Gcsta hoc anno a Carolo accurate explicat Coin-

dorum
sunt
.
3.

per annoruin spatia abstracta atque ablata

tius,

narratqne ineunte anno,

eum

Alpes superasse,

fectum.

Rellum Foro-JuUense feliciter a Carolo conFlagrante bello Foro-Juliensi, Leo Ra-

inducaliimForo-JuHensem, cui Rotgaudum, seu Rotgauzum, aut Rotgandum, everso Langobardorum regno, prtTfecerat. Annalista enim Petavianus hoc anno habet Perrexit
ac rccta perrexisse
:

veiinatiumarchiepiscopusinsciolladriano Pontitice Carolnm rcgeiii adiit, sequein ejus benevolentiain officiosis verbis insinuavit. Quod ubi resciit Hadrianus ipsismet Caroli lilteris, quas Andreas epi-

domnus

rex Carolus in Italiain, et occiso HrotiUi

scopus

et

gaudo, qui

rebello extiterat,

obsederuntque

Romam
set,

detiilerunt, statim

Anastasius cubicularius ex aula regia Carolo rescripsit ac-

suum Taraviso civitate. Eo omnibus, prosper redit cum suis in Franciam . Spatiosa erat Rotgaudi ducis pra'fectura; ducatum enim Foro-Julieiisem et Marchiam Tarvisinam complectebatur. Carolus interempto Rotgaiido, ducatum Foro-Juliensem; capto Stahilinio Rotgaudi socero, qui Tarvisiiini propugnabat, Marchiam Tarvisinam ad obsequium reStabilinium socerum
capto, dispositisque
dire compulit.

ceptissimum sibi semper fore, quisquis ei placuisseque missurum fuisse nuntios cum Leone, si Leo prius sigiiificasset, vellese ad regeni proficisci.
Est
hffic

Epistola

liii

Codicis Carol. Confecto Foro-

Juliensi bello Carolus singulis civitatibus comites

jircEfecit, ut auctor est Eginhardus in Annal., toti vero regioni ducem, cui comites subessent, praeposuit Marcariiim, cujus mentio fit in aliis Hadriani

Hugo

Flaviniacensis abbas scribit

litteris,

Tarvisium tradilum fuisse a Petro viro Italico. Carolum auteni Pascha apud Taravisium seu Tarvisiuin civitatem hoc anno celebrasse, testanlur Regino in Chronico, annalista
in Ciironico Virdunensi,

Carol.

de quibus infra, cuin deEpist. lvii Cod. verba faciemus. Idein Pontifex Epist. ls
Italicis

ejusdem Codicis Carolum rebus

intentum

rogavit, ne sineret in partibus Tuscia}

niorari

Ra-

ginaldum ducein Clusinum, qui castellum

tatis,

Felici-

Metensis aiiique.

Speraverat Carolus sese

citius
tilius,

Romam

vcnluruni, ut illicab Hadriano papa

qiieui Hildegardis regina nuiier pepererat, ipso die

Pascliif, die sc.

xiv inensis Aprihs, e sacro fonte

aliaque patrimoniola in Tusciai partibus ab ipsomet Carolo Sedi xVpostolica; data volebat invadere, non conteutus pleraque jaiii jurgia scandalaque temporibus Desiderii regis seininasse.
4.

levaretur. Id a nuntiis suis Phiiippo episcopo et

Annus quintns
adiret,

belli

Saxonici.
fuit

Ne Carolus

Megisto archidiacono, qnos ad Carolum prius dire-

Romam

impedimento

tumultus Saxo-

116
nicus
(1). B

HADRIANI

ANNUS

5.

CHRISTI 776.

bellantes, et

Tunc nuntius veniens dixit Saxonesreomnes obsitles suos dulgtos (id est, ab

discessu, statim ad illum direxit

pum,

cui rex in responsis dedit,

Andream episcomissurum se Ro-

iisdem Saxonibus desertos, potestatique Francorum perniissos), et sacramenta rupta, etHeresburgum castrum per mala ingenia et iniqua placita,

mam

oratores autumnali tempore, et curaturum

per eos, ut omniaquffi [loUicitus fuerat Apostolicae

Sedi traderentur. Sexto kalendas Novembris,
terffi

lit-

Francos exinde suadentes exiendo. Sic Heresburgo a Fraucis dereliclo, muroset opera Saxones destruxerunt. Et pergentesToluerunt de Sigisburgo similiter facere. Auxiliante Domino, Francis viriliter
repugnantibus, nibil prcEvaluerunt. Et inde fugam arripientes Saxones, persecuti sunt eos Franci
interficientes illos

Joannis patriarcbEeCradensis Hadriano reddilae

ad Carooratores

sunt, sed aperta; prius lectaeque a Leone archiepi-

scopo Ravennate, qua de re suis

litteris

lum, qui

Romam,

ut pollicitus fuerat,
qiiestus est

nondum
lio,

niittebat,

quamprimum papa
non
alio consiillis

significavitque, id factum a Leo7ie,

usque ad fluvium Lippiam,

et

quam

ut

omnia qua;

scripta fuerant in

castro salvato,

cum

victoria reversi sunt Franci ,

litteris

Arigiso duci Beneventano, cfeterisque tuni

inquit annabsta Loiselianus.

Idem

legitur in

Annaab

Francia;,

cum

Sedis Apostoli<;ae

hostibus retegeregia

libus Metensibus, et iu Vita Caroli Magni,

cum

rentur. Praeterea subjunxit,

Leonem ex aula
;

auctore incerto,
scripta,

tum monacho Engolismensi con-

ubi dicitur, Sigisburgmn divina virtute

fuisse.

propugnatum
5.

Conventus Wormatiensis.

Carolus eadem
ad Rbe-

reversum superbia magis intumuisse ita ut Ravenna; in^flmilia, necnon etiamCaballi principem se gereret, Imolam acBononiamsibi. non Romano Pontifici ab ipsomet Carolo concessas i^alam praedicaret, et Pentapolenses tentaret ad

velocitate,

qua profectus

in Itaiiam fnerat,

deditionem

pelli-

num rediit, et Vor?jiaticE genevaXem Francorum conventum habuittemporenonlegitimo. Nam postmensem Junium
exltaliarediit, etpostea

bellum Saxo-

nicuni suscepit. Quid in hoc conventu Vormatiensi

deIiberatumsit,posteaque peractum, exponit annalista

Loiselianus

aCum

pervenisset
istas

domnus Caro(id est,

lus rex

Wormatiam, omnes

causas

res

a Saxonibus contra Francos, et vicissim a Francis

lu Eteniminnotescimus excellentissima; Cbristianitativestrae,inquit Hadrianus iu embolo, eo quod quando a vestro regali vestigio reversus est Leo antefatus archiepiscopus, in magnam superbiam ettyrannicamelationem pervenit, etnuUo modo, sicut antea, nostrisApostolicis obtemperare inclinatus est mandatis, etnuUum exRavennatibus
cere. Qiue pluribus exponit Pontitex in Epist.
a

Cod. Carol.

contra Saxones nuper gestas) audiens, conjunxit

vel

^milia pro accipiendis prsceptis de

comminatus
est

diversis

Synodum

ad

eamdem

civitatem, et ibi Placitum

actionibus ad nos venire permisit, ita eis indignatus

dicens, quod,
si

publicum tenens, consilio facto cum Dei adjutorio sub celeritate et nimia festinatione Saxonum casas, seu firmitates siibito introivit. Tunc Saxones per-

quis ad nos

venire praesumpsisset, non potuisset venire. Nam Pentapolenses omnes obedientes existentes iu nostro Apostolico servitio,

omnes ad locum, ubi Lippia consurgit, veomni parte, reddiderunt patriam per wadium (idest, vadem seu fidcijussoreni) onmiterriti

ad nos proni, sicuttempore

nientes ex

pra;decessoris uostri

raverunt

et

bus nianibus eorum, et spoponderuntseesse Christianos, et se sub ditione domni Caroli regis et Francorum subdiderunt. Et tunc domnus Carolus
rex una

more

solito

domni Stephani papae, propepraecepta de singulis eorum civitatibus acceperunt. De reliquis vero civitatibus
et

/Emiha; simulque
ex
eis in

Gabello, qui a uobis ibidem

ordinati sunt, ab eo exinde projecti sunt, et alios

cum

strum deuuo,

Francis reaediflcavit Eresburgum caet aliud castrum super Lippiam.

vinculis detinet. At vero de civitatibus

Ibique veuientes Saxones una cum uxoribuset infantibus, innumerabilis multitudo baptizatisunt, et
obsides, quanlos

Imolensi seu Bononiensiita profauizat, dicens, quod vestra excellentia ipsas civitates mininje beato

Petro

et

nobis concessit, sed

sibi ipse

archiepisco-

jam

diclus

domnus

rex ab

eis

pus a vobis fuisse concessas ac traditas asserit, sub

sua potestate permanendas. Unde nullum hominem ex eisdem civitalibus ad nos venire permisit, sed ipse ibidem actores quos voluit sine nostra
auctoritate ordinavit, et in sua eas detinet potestate B

quaesivit, dederunt.Etperfectis supradictis castellis

et

dispositis per

Francos scaris (seu copiis milirex

in

taribus) residentibuset ipsascustodientibus, rever-

sus

est

domnus Carolus
Natalem Domini

Franciam.

Et

celebravit

in Haristallio ,

Idem

habent amialista Metensis et Regino in Cbronico. Additannalista Petavianus aedificatam a Francis in

flnibus
roli
6.

Saxonum

civitatem qutu vocatur urbs Ka-

veniuB.

Hadrianiis queritur de Leone archiep. RaHadrianus audito Caroli regis ab Italia

a Carolo ut ejus ac patris Mense Novembri, cum Romae de regiorum oratorum adveutu nibil audiretur, Hadrianns per litteras petiit a judicibus PapicE conslitutis a Carolo, an scirent eos
7.

Iterum

petit

donatio sortiatur effectum.

Romam
elc.

venturos, acceptoque in resjjonsis, eos

Aliud obstitisse oportet, ne Carolus
:

(1) A^e

Cwolus Romam

adiret impedimenio fuit

tumuUus Saxonicus,
redux
in

Romam

pergeret, cuui

Saxonicos tumullus non pnus resciverit, quam

cum ex

Italia

Galliam perveuerat. Anualista Bertinianus

etc.

Cum

prosperitate et victorui

reversus est in

Franciam. Tunc nunlius veniens dixit Saxones rebellatos,

Hanc auimadversionem debemus eruditissimo P. Joanni

Francisco Madrisio Utinensi congregationis Oratorii ad cap. 15 Vita; s. Paulini Aijuileieusis,

quam

pra:misit operibus ejus a se collectis editisquc

Venetus anno MDCcxxivu, apud 1'ittcrum.

Wansi.

HADRIANI
hand
cito mittendos,
alteris

ANNUS
litteris

5.

CHRISTI 776.

117
alias similes occasiones.

ad Carolum

nime exspectatum, aut ob

9.

per Aiidream episcopum ex aula regia nujier reversum, ct P^ivdnm EffttmeTium, seu monacliorum praifectum denuo scrii^sit, Leonem nolle prajceptioRavennam, Fanil)us Apostolica^ Sedis obcdire
;

Carolus Capitula discutienda proponcbat. In his conventibus, pra^cipueque in generalibus condebantur statuta de rcbus Ecclesiaiis

In

sticis et civilibus;

rex

enim conventui proponebat

ventiani,
Livii,

ducatum
csse in

Ferraria;,

Comackim, Forumpoteslate,

nonnuUa

Capitula, de quibus deliberari volebat in

Forum-Popillii, Cesenas, Boljium, Imolam, et

illius

convcntu, ut disertis verbis adnotavit Hincmarus.

Bononiam

archiepiscopi

Hujus praxis
palaj

in Ecclesia

GaUicana jamdiu usurproferri

rcliquas vero

civitates

utriusque Pentapoleos ab

illustrius

cxemplum
Synodica

non

potest

Arimino Eugubium usque, in lide atque obsequio adiuic perstai'e Petimus te coram Deo vivo, praeceilcntissime fili, ut nullo modo hoc tibi placeat,
:

quam
de

Epistola

Concilii Aurelianensis

primi anno dxi congregati. Traclant enim Patres Titulis, id est, capitibus a rege propositis, cujus
conditos
,

ut ca

quffi

sanctffi

niemoria;

genitor tuus, et tu

judicio subniittunt canones a Synodo

ipse beato Petro concessistis atque obtulistis,

absit,

quod

quorum confirmationem petunt

Quia

in-

temporibus vestris auferantur, et Ecclesia beati Petri per malignos homines, qui iniqua immiltunt, bumilietur, sed magis semper per vos cxallata permaneat , inquit Hadrianus in embolo

quiunt in Epistola ad Clodoveum regem, tanta ad religionis Catholica; cultum gloriosa; fidei cura
tcs de

vos excitat, ut sacerdotalis mentis affeclu sacerdorebus necessariis tractaturos in unum colligi jusseritis,

ejusdem

Epistol;e, qua; est ordine li Cod.

Carol.

secundum
quos

voluntatis vestra; consuldedistis,

;

et recilalur

integra a Coinlio boc anno, sicuti et

tationem

et titulos,

eaque nobis
ita

vi-

cajterae citatae.
8.

sum
et seq.

est definitione

respondimus

ut

si

ea, quae

Caroli cevo duplex conventus singulis annis

habebatur.
recitat

Ad num. 6

cipitur, ut bis

Canon, quo praeinaimo Synodus fiat, (|uem integrum

nos statuimus etiam vestro recta esse judicio comprobantur, tanti consensus regis ac domini majori
auctoritate servandam tantorum firmet sententiam sacerdotum . Eumdeni ordinem sequebalur Ca-

Baronius, non in Concilio Suessionensi, ut memoria' lapsu scripsit, sed in ConcilioVernensi ipsc

rolus M.

Mox

, inquit

Hincmarus

cap. 34 ejus-

anno

iv Pippini regis celebrato, conditus est, ut ex

dem

Epistolffi,

auctoritate regia per

denominata

Actis ejusdem Concilii liquet.

Sub Carolo Magno

antiquos

et ordinata Capitula,

quse vel ab ipso per inspiraest,

politia Ecclesiastica restaurata est juxta

tionem Dei inventa, velundiquesibi nuntiata post

canones cura
ventibus

et

diligentia

eos renovari procurabat in

;

hujus principis, qui generalibus regni conprfficipiebat,

si

eorum abscessum
vcl

(id

postremum conventum
eis

habitum) prscipue fuerant,

10. Auctoritas Caroli

ad conferendum,
.

novosque condi

neces-

considerandum patefacta sunt

Quoniamvero HincmarusRhcmensis archiepiscopus impense laudavit ordinem in his conventibus observatum svo Caroli Magni, brevem ejus descriptionem exhibuil Marca lib. 6
sitaspostularet.

conventibus.

Acceptis
in

quoad constituta

in his

Capitulis optimates exa-

cap.

minabant causas, ut videre est apud Hincmarum 29, ea tamen ratione, ut penes antiquiores

de Concordia, cap. 23, quam hic repraesento, quia ulilis futura est ad recfe inlelligendum diversa
loca Synodorum Capitularium et vetustorum Annalium hujussevi, pratereaque ad illustranda,
,

esset

maxima

censendo auctoritas, eisque ju-

consensum suum adderent. Juniores tamen interdum loquebantur, sed ut sensus suos potius
niores

promerent,

quam

ut suffragii ferendi jure ute-

qua; hic Baronius habet. Adalanlus abbas

Cor-

rentur. Discussio isthac

biduum aut triduum dura-

beiensis propinquus et consiliarius Caroli Magni,

bat, delegato palatinis ministerio, ut regis responsa

librum ediderat de Ordine palatii, cujus synopsim a Bis in anno retulit Hincmarus, in quo aiebat Placita duo tenerentur, etc. iu quo Placito generalilas universorum majorum , tam clericorum
:

super dubiis propositis ad conventum referrent, donec ad eum delata foret deliberatio Synodalis. Tunc vero princeps eam sententiam prajferebat,

quam a;quiorem
amplectabantur
cap. 34
:

existimabat,

eamque dein omnes

inquit

quam

laicorum conveniebat
generalis erat,

Unus ex
vero

his con-

Donec

Hincmarus

iii

ventibus

alter

i)articularis.

ejusdem

Epistola;,

res

singulae ad effe-

Prinius constabat ex episcopis et abbatibus et comitibus regni, et iu eo dispouebatur status politicus

in

ctum

perducta;. gloriosi principis auditui in sacris

ejus obtutibus exponeretur, et quidquid

sapientia ejus eligeret,
11.

eum annum. Secundusautem

constabat ex anti,

dataaDeo omnes sequerentur .

in causis,

uioribus episcopis et comitibus et ex nonnuUis etiam ex iis ministris, quorum consiliis priuceps utebatur in Republica aihuinistranda; in eoque conventu secreto digerebantur ac decernebantur
ea, qua;

Modus

deliberandi in his conventibus,

Attamen quiadiflerentia occurrebat

qua-

rum

aliae

eraut spirituales,

aliae

vero sa;culares,

quacdam vero

mixta;, discrimine etiam aliquo ute-

proponi et statui debebant in proximo conventu generali. Pra^terea conventus ille virorum principum ordinabat negotia, qua; pcr an-

bantur in mododeliberandi. Episcojii enim et abbatesseorsimalaicisconveniebant; forisnempe, sicae-

quaique ditlerri non poterant, sive pro reuovaadis induciis, aut ob bellum mi-

uum

incidebant,

lumserenum esset, alias intraa;des;itautunusquisquesuamcuriam haberetdiscretamacseparatam,ac splendide ornatam et instructam, ad quam summo

118

HADRIANI
:

ANNUS

5.

CHRISTI 776.
typis

mane conveniebatur

Ad suam

conslitutam cu-

rursumque

ria7n, cap. 33. Comites vero et optimatesa reliquis subselliis honorificabiiiter laicis discernebantur

prceparatis.

Inler

deliberandum autem, seorsim

interduni promebant sententiam suam, interdum simul congregabantur, prout ipsis videbatur, ut se

ad genera causarum accommodarent, quae aut

spi-

rituales erant, saeculares, aut mixtse : In eorum manebat potestate quando simul, vel quando separati residerent, pro ut eos tractandae causae qualitas

mandavit Mabillonius sfec. in BeGregorii emortualem sediilo examinarunt Henschenius in Comment. praevio ad Vitam S. Ludgeri ad diem xxvi mensis Martii, Mabillonius in Notis ad Vitam S. Ludgeri pag. 23, et Cointius hoc anno num. 26 et seqq. tandemque hi duo postremi in sententiam Henschenii, hanc mortem cum praesenti anno alligantis
nedict. part. 2,

Annum

concessere.

Verum tam

illi

quam Wilhelmus Heda

episcoporum male pro

in Historia Trajectensium

12.

docebat . Explicantur

certo

Eginhardits

et

Capitidare

disse die

posuerunt Gregorium spiritum Deo reddixxv mensis Augusti, quod eo die celebris
existat
;

Descriptio baec viam aperit anni dcclxxix. ad genuinum manifestumque sensum verborum Eginbardi, cujus scriptio accuralissima est prs

ejus

memoria

Gregorii Vita, nec diem, nec

cum enim S. Ludgerus in annum mortis ejus

Annalium scriptoribus. Is ergo scribit Pippinum regem babito conventu generali in Gentiiiaco villa, Synodum babuisse anno
oninibus
illiiis

a;vi

memoret, primus non potest non esse incertus, nec secundus nisi probabilibus argumentis deter Tandem lxx aetatis suae minari. Scribit Heda anno gravatus paralysi, et continuo triennio per
:

DCCLXVM de quaestione Trinitatis et de cultu iniaginum, id est, eum discussioni episcoporum, qui in conventu generali aderant, commisisse quacstionem
de rebus
spiritualibus.

summam

patientiam

illa

exhaustus, instante

jam
ante

resolutione 'sua, per triduum inortem

praedixit, et

suam

ad altare ductus sumpta Eucharistia

Salvatoris Trajecti,

Eadem
M. ex

distinctio

adhi-

statim expiravit VIII kalend. Septemb. sepultus in

benda

est

verbis Caroli

Capitulari

anni

Ecclesia sancti

cum
et

sedisset

DCCLXXix, Pippiiii observarentur,

factae sunt, sive in

dum

jubel, ut conslitutiones patris sui

sive
illae

annis xxii . Quare

jain diximus, in

cum

Gregorius die incerto, uti

Trajec-

quae in Placitis

Domino obdormierit,

Synodis, id

est,

de causis

civi-

libus et Ecclesiasticis : Capitula vero quac bonae memoriffi genitor noster in suis Placitis constituit
et

in

Synodis, conservari

Annalium

scriptores et Pippinus

volumus . Nam licet vocem Synodus

usurpaverint proconventu generali, attamen utriusqne distinctio introducta esl, postquam canonum auctoritas manifestius invaluit. Verum quia canones de disciplina lati ad Rempubiicam spectabant, materia hcec ab episcopis simul cum laicis tractabatur.

tensem Ecclesiam post passionem S. Bonifacii, quEe anno dcclv contigit, per annos duos ac viginti administrarit, si anni illi incompleti fuere, usque ad sequentem Chrisli annum pervenit, ut antea Cointius anno dccvii, num. 17 et alibi, opinatus fuerat quod si integri numerandi sint, Gregorius ultra praesentem annum vitam non propagavit. Cointius hnc potissimum ratione inductus est, ut sententiam mutaret, quod sc.Carolusrex V 1 idus Junii, anno regni sui tiono, id est, anno Chrisli insequenti, munificum se praebueritergaBasilicaniTiajectensein, ubi venerabilis vir Albricus presbyter atque electus rector pracesse videtur , inquit Carolus. Al-

Nec aliud episcopis

quacsliones

solis

perniittebatur,

quam

mere
et

spirituales. Saiie Capituest ex sententia epi,

lare anni dcclxxix

decretum

scoporum
regis
:

abbatum

comitum

cum

consensu

bricus

enim

sive Albericus

ejusdem Gregorii nepos,

administratio-

Congregatis in unum Synodali Concilio episcopis, abbatibus, virisque illustribus comitibus

ut vocatur ab Altfrido in Vita S. Ludgeri, sancto

Gregorio in

Ecclesia? Trajectensis

una cuni piissimo doniino

nostro,

secundum Dei
.

nem

voluntatem pro causis opportunis consenserunt

At hoc Caroli praece[)tum evertit quidem priorem 0|)inionem Mabillonii, qui Gresuccessit. gorii

Post conditos canones controversiae particularium personarum agitabantur quas princeps reserva;

obitum usque ad annum dcclxxxi

distulerat,

sed non priorem opinionem ipsiusmet Cointii,

cum

bat cognitioni conventus generalis, si forte conies palatinus eas ob aliquam causain noluerat deflnire.

Gregorium usque ad initium mensis Junii sequentis Christi aimi vixisse, eique eodem mense Albricum
successisse verosimilius
sit.

Docuit nos ergo ex Hincmaro Marca, cujus verba exscripsi, ordinem observari solitum illa ffitate in

Quod

si

Gregorius ad

septuaginta

annorum

aetatem pervenit, et tribus

paralysi aflectus est, ut

conventu generali
canonicas,

Galliai

ad discutiendas causas

annis ante obitum

sanctus abbas circa
1-4. iS.

suum
annum

earumque decisionem ab arbitrio regis pependisse, qui eam pro libito conflrmabat aut
13.
clesice

Heda sanctum Ludgerum

interpretatur, natus erat

dccvii.

retractabat.

Gregorio Albricus succedit.

a^tatis

Grego-

Moritur S. Gregorius abbas

Trajectensis

ad Rhenum.

Ad

et rector

Ecvel

rius

quasi quartum

decimum, aut decimum

, inquit

hunc

quintuin agens
sancto Bonifacio

annum

Ludgerus,

potius

ad sequcntem
sancli

annum

referenda videtur
a sancto

mors

Gregorii abbatis et rectoris Ecclesiic

tanquam magistro suo adhajsit, et cum eo Thuringiam veuit, et in tantum amabilis

factus est magistro, ut quasi unicuni filium
diligeret,

Trajectensis ad

Rhenum, cujus Vitam

eum
in

Ludgero Monasteriensi episcopo ipsius discipulo scriptam post morteni Baronii Browerus vulgavit,

jam adjutorein fldelem

boiio .

illuin

habens

mni opere

Cum

Bouifacius sociis suis re-

IIADRIANI
giones distribuit,
rnisil, et

ANNUS
ei

5.
obiit

CHRISTI 776.
Madalveus episcopus
,

119

Trajectiim ad
III

Rhenum

coin-

cum

obsideret Caroli

cnm

ad Gregoriiun

Romam
cum

profectus

exercitus in Tharavisa

Italia; civitate

Stabiliarium

est,

Gregorius infatigabilis comes

suo magisuccessit

stro permansit, et in Frisiam redux,

mortuo sancto
,

Willibrordo

arcbiepiscopo Trajectensi

socerum Chrotgandi, qui contra Carolum rebella Erat in eadem civitate verat . Addit Hugo (nempe Tarvisina) Petrus vir Italicus, a quo tradita
:

pius haeres ejusdem gentis Fresonum pastor et prfedicator, et larga el melliflua eruditione populum
irradiavit simul

est civitas, et

noratus est
ditores
,

ob hoc de Virdunensi episcopatu hoQuia tamen semper suspecti sunttraepiscopatu receptus

cum

chorepiscopo

et

adjutore suo

in

non

est

ante

Aluberto, qui de Britaunia et gente Anglorum veniebat magnis vitae meritis pollens , inquit Ludgerus. Quare Gregorius
licet

nunquam

episcopus

fuit,

annum dcclxxxviii. Madelveus creatus abbas Ecclesi;e sancti Vitoni eratobedientia cunctis subditus, justitia insignis, et fortitudine spectabilis, quibus
praecurrentibus nuntiis, cunctorum votis in pontiflcatu

Heda

et aliqui alii id existimarint, sed

tantum

presbyter et abbas. Ex ejus discipulis ahqui episcopi creati, uti S. Ludgerus ejus Vitae auctor, et

Virdnnensis urbis electus

est,

Pippino jain

monarchiam

adepto. Eral tunc civitas ipsa insecta-

plurimi doctrina praditi, nec meritis inferiores,

qui eogradu dignissimi fuere. Albrims ejus successor,

tione barbarica bellis attrita, obsidionibus fatigata, tenipla Domini in ea polluta, et offlcia diurna vel

regimine

Ecclesiffi Trajectensis

suscepto,

Lud-

nocturna neglecla. Sed Madelveus clericos regulariter vivere docuit,

gerum diaconum suum ad perquirendum sanctum

Lebuini corpus,
secrata, qua;
et

Ecclesiam Daventriae reparandeiiiceps a geiitibus fuit

illo

Pippinumque adivit, et vastitatem urbis calamitalemque plebis, quam regendam

susceperat,
illi

dani statim direxit, perfectaque est Ecclesia etcon-

signiflcavit, et

auxilium ab eo ex
Devotionis

nunquam

regali largltione quaesivit

et obtinuit.

contaminata, sed in loco

Liafwinuin (seuLebuinum)
tas

per servuni

suum

causa Hierosolymam ad visenda loca sacra peregrinari voluit

,

operatur usque in
13.

Dominus virtutes mulhodiernum diem , inquit

ubi
,

sepulcrum Domini

locum,

Aitfridus iu Vita sancti Ludgeri.

que Ascensionis ubi steterunt pedes ejus iterum iternmque revisens atque osculans, nativum solum
revisere dellberavit , et

Moritur S. Madelveusepisc. Viroditnensis. Hoc etiam anno sanctus Madelveus Virodunensis episcopus et abbas sancti Vitoni supremum diem obiit, ut prodit Hugo Flaviniacensis abbas in Chronico Virdunensi a Labbeo tom. i Biblioth. publi-

non multo

post aniinam

Deo

rcddidit

(1).

Carolus insignem hoc anno donationem

Paulino, qui postea palriarclia Aquileiensis

fecit

fuit,

tum grammatices
biinus.

professori, ut

anno

Dcccii vide-

ubi hujus sancti gesta copiose describit, aitque: An, dcclxxvi, qui eral regni Carolinonus,
cato
,

gestorum episcoporum Virdunensium vulgatus a Scbannat (1) Hnjus S. Madelvei chrouologiam longe diversam retexit auclor anonymus Vindem. liter. tom. n, ex Berthano auctore, ut ille inimit, saeculi decimi, adeoque Hugone Flavmiacensi vetustiore. Asserit ille virum hunc sanctum, de cognalione Caroli Marlelli prolictum, ab eodem reuunliatum fiiisse episcopum aiino Dccxxxv, natum vero fuisse Viroduni ac primo quiaera invisum Mailello, dein in ejus gratiam redii^se. Suscepisse Hierosolymitanam peresrinalionem, ibique a Basilio patriarcha amice acceptum; dein obiisse anno DCCLxn, ejusque corpus mcorruptum post aunos ab obitu XL perseverasse. Tum subJit auclor Yucat sedesViroduuensis od annum usque DCCLXXlv, quo tempore viduam Ecclesiam admimstravit cliorepiscopi niunere Amalbertus, qui obiit anno DCCLXXI. Huic suffectus Petrus natioue Italus aniio dcclxxiv, qui decessit auno DCCXCV. Scnpsil Bertharius lusioriam Virodunensem jussu Mansi. Dandi episcopi Viroduuensis, quiobiit anno dcdxx, teste eodem anonymo.
; :

120

HADRIANI

ANNUS

6.

CHRISTI T77.

HADRIANI

ANNUS

G.

CHRISTI

777.

1.

Rex Bidgarorum

baptizaUir.

Septingen-

tesimns septuagesimus septimns Redempt. annns,

decimaquinta Indictione notatur, quo Bulgarorum

rex Telericus, qni adversus Constantinum Copro-

nymum

ScTpe

pugnarat

Christianae

religionis

aigre tuht, ut ipsum quoque imperatorem in magnani indignationem impulerit. Leo hic fuit sordidi patris filius atque successor qui et ipsorum adolescentiam commiseratus, et proprium amicum ejus patrem honorans, jurejurando comminatus
:

amore suos deserens, contulit se Constantinopolim, ut sacrum baptisma susciperet, regnum relinquens
terrenum, ut
Operata
cfelestis

est adolescenti, se

illi,

nisi

a proposito desisteret,

regni particeps esse posset.

effossurum. Et Cyzicum misit eum , munusque pra^clarum commisit ut rcbus inanibus

oculos
,

Christum eliam ante Chri Fide Moyses Hebraeos Apostolus' stum. Nam ad factus, negavit se esse filium filia; Phagrandis raonis: magis eligens affligi cnm populo Dei, quam temporalis peccati habere jucunditatem majores divitias a^stimans thesauro .^igyptiorum impropeest ista fides in
: ;

atqiie caducis

administrandis earum, quai semper

permanent, splendorem oblivisceretur. At ille tanquam murus in suo instituto stabilis permanens,
libenti

currit
et

animo iter ingressus, apud Sygrianem ocadmirando seni, qui Gregorius appellabatur,
aliis

tum

donis,

tum

prophetige gratia praestabat:

rium

Chrisli

adspiciebat

enim

Magnum quidem

dedit iste

remuneratorem specimen vivs fidei,

in

mullis enim sudoribusanimum a perturbationibus liberum, seseque tum in contemplatione rerum

dum
tulit

regno numerosissimffi victricisque gentispra;servitutem

divinarum
3.

tum ad eorum

quaj essent eventura

humilem Christi. Excepit hunc Leo benigne satis, atque baptismum conseculum
patricium creavit,
et nobili

cognitionem, aptum reddiderat.

conjugio honestavit.
:

De his enim breviter ista Theophanes Anno secundo imperii Leonis confugit Telericus Bulgariae dominus ad imperalorem. Qui fecit eum patricium jungens illi uxoris suce Irenee consobrinam. Cuin autem baptizatum eum exsancto lavacro suscepisset,
,

Huic Theophanes animi sui propositum certum jam esse dicitexilium eligere voluntarium. At ille sancto Spiritu {ut erat solitus)
aperit, sibique

illustratus: Niiiil est, inquit, o juvenis,

quamobrem
:

paulo post enim hcebit tibi, nemine prohibente, ad solitudinem te conferre sode exilio cogites
cero
:

enim tuo

et

imperatore defunctis, ad vitam

magnifice honoravit, pariter et amavit

Haec ipse.

pristinam revocaberis. Et haec dicens, solito

mur-

Fuerunt

iste

primitiae Bulgaricae gentis ad Chri-

mure

labiis intonabat,
dixit,

quemadmodum
est,

ipse juvenis

stianam religionem accedenlis, postea magna alacritate confluentis, ut dici possit frumenti granum

comitibus

cum

ejus testimonium

uarraret.

Senis autem jumento usus

seminatum fructum centuplum

reddidisse.

Theophanis Isacii cum imperatore certamen. Eodem anno , qui et tertius numeratur ante Leonis imperatoris obitum, contigitcertamenTheo2.

eoque magis, quam regio equorum ministerio, quo erat ornatus, gloriabatur. Senis igitur monitu et aliorum patrum consilio confirmatus reditum in patriam distulit,

phanis (qui

et Isacius

dictus

est)

nobilissimi civis
:

Constantinopolitani

cum Leone imperatore accuquod una cum conjuge minime lisatus a socero, beris-procreandis vacans, vitam monasticam exerceret domi una cum conjuge, bona sua pauperibus largiens. Rem gestam a Theodoro Studita (ut creditur) scriptam sic accipe
:

quem nactus est, cum sua consedit. Verum cum et magnis non tantum indicaloribus et siti cruciarentur gnatus est, nec aquae penuria seutentiam mutavit,
et

una cura

sociis in loco,

suijcllectile

nec proprium oravit

sed solitas
buit, ut
4.
iili

Dominum

ut sibi

mederetur

preces fundens, super tapete reculeniret.

efl^ector

Socer ejus, qui hanc

somno paulisper sitim At rerum mirabilium

Deus, juve-

spem

in ipsis solis posilam habebat,

eam rem

sic

nem

animo labores lerentem, magnoillummiraculo decoravit. Quienim

intuitus, propter se libenti

Heb. XI.

iugrato populo ex durissima petra latices elludit,

HADRIANI

ANNUS

6.

CHRISTI 777.

121

igitur, ubi jacebat, diviiio

cur grato juveni necessaria non ministraret? Prope jussufonsmirabiliscma-

Ha?c Acta Caroli, vetus Chronicon, Annales Fran-

corum
tusque

ct

Regino tradunt. Sic igilur firmatfe peni-

navit, tactiique
illi

suum servum Deus

convocatis

excitans, sese

patefecit.

Qiii sociis

silis

remedium

a Deo dalum oslendit. Cavis igilur manibus aquaj copiam haurienles, dubitas bonorum omnium largitori Deo gralias egerunt. At ne quis posset suspicari casu fontem illum reperlum fuisse, nocte
repcnte sic evanuit, ut ne vesligium

ullum mane
hic

relinciueretur.

quidem ejus Hoc amoris, quo sanctiis

:

poterant res Saxonum, nisi unus ex eorum principibus Widichindus nomine, ne cum aliis ad Synodum conveniret, una cum paucis sociis fugam arripiens, aufugisset in Normanniam. Exee[)isse autem in eadem Synodo, ab Hisfiania venientes, tres Sarracenorum principes, pariter Iradunt. Habet eadem de rebus hoc anno
stabilitic videri

jam inde ab adolescentia Deum proseqnebatiir, signum fuit . t paulo post Nondum anni tres

pra;terierunt,

cum

socer ejus et imperator a pra;sunt, et ad domicilium

illis

senti gloria depulsi

conveniensmissi,
dituri

etc.

sumns,

(lua;

Reliqua enim suo loco redmcmoria digna sub Irena Aulilio

gusla et Constanlino
5.

contigerunt.

Sijnodus Paderbitrnensis.

Quo

pariter

Gobelinus in Meinulpho, qui et originem episcopalis sedis Paderburnensis enarrat. Sed et de adventu principum Sarracenorum haec Annales sub Lutlovico scripti ab ejus domestico produnt Venit, inquit, iisdem et loco et tempore ad regis prffi?entiam de Hispania Sarracenus quidam, nomine Ibinalarabi, cum aliis Sarracenis sociis suis, dedens se ac civitates, quibus eum rex Sarracenorum praefecerat . Et paulo post : Pergeslis Paderburnffi
:

anno Carolus Magnus ad stabiliendam Ecclesiani Saxonum, babuit Synodum Paderburnaj, ubi Saxones baptizali juramento firmavere, se Christianam fideni perpetuo servaluros, alioqui passuros ob poenam omuium suorum bonorum dispendium.

suasione ergo rex pracdicti Sarraceni,

darum quarumdam
ditio in

in Hispania civitatum

spem capienhaud

frustra concipiens, profectus est, etc. Porro expe-

Sarracenos contigit anno sequenti.

Anno

peiiodi Graeco-Romanffi

6270. Anno iErsHispan. 81.". Anno

Hegira;

161, inchoalo die 8 Oclob., Fer.

4.

Jesu

Cliristi

777.

Hadriani

papae B.

Leonis IV 27 et 3. Constantini 2.

\.

A num.

dum

Telen Bidgarice principis. Tbeophanes anno Incarnat. secunAlex. dcclxix, qui kalend. Septemb. superioConversio
1

videtur

ad

o.

etnum.

Cointius hoc anno num. 1, Albricum per autumnum hujus anni consecratum fuisse episcopum, post. Recitat illud
'21

observat,

ris Christi

anni inchoatur,

ait

Telerus Bulgarosua) Ircnes con-

quam

misisset

rum dominus
locata in
,

ad imperatorem profugit, a quo

creatur.

Dei, ut destruerent

matrimonium conjugis
patricius

idolorum in
bris

Liudgerum et cum eo alios servos fanadeorum, et variasculturas gente Fresonum , inquit Altfridusin

sobrina

Eum

sacro

lavacro

Vita sancti Ludgeri, qui subjicit

magnum

in delu-

iniliatum imperator suscepit, et

summis honoriporro habet hic

iuventum esse thesaurum, ex quo Carolus

bus cumulatum valde adamavit. Fuit hoc initium

conversionis Bulgarorum.

Qua;

duas partes accepit, tertiam Albrico transmisit. Scribit etiam Altfridus: Albricus, cuminCoIonia
civitatc gradum acccpisset eiiiscopalem, fecit Liudgerum secum presbylerii percipere gradum
et et

Baronius de conjugio Theophanis clironographi,

lucem accipient ex

iis

quse anao Dcccxvi in

me-

dium afferemus.
2.

Albricus
5.

fit

episc. Trajecti

ad lihenum.
villa,

conslilnit

eum

doctorem Ecclesiae
.

in

pago Ostrache

(sive Ostergoe) in loco

ubi sanctus Bonifacius est

Quibiis ex verbis Cointius

Ad num.

Carolus rex Pascha in

Ncvio-

coronatus martyrio
tate

magum

appellata, hoc

anno

celebravit, ut tradunt

deducit, Coloniam hoc tempore metropolica digni-

varii annalista;.

Hanc urbem hodie Nimegue dictam, Carolusinsigni palatioornavit, utdocetEginhardus, ibiquesf^/Ji/OTo^t/usywwwadhucversabatur,

ut liquet exPra.'cepto ab eo emisso in Ecclesiae UlIrajeclina;

gavisam esse.Verum ex

illis

non magis sequi-

tur episcopum Coloniensem fuisse metropolitam,

iiuara

nuisse ex
sis

favorem, ubi venerabilis vir, inquit, Albricus presbyler alque elcctus reclor praiesse

Vormaciensem eamdem dignitatem obtieoquod inVita sancti AVillehadi Bremenepiscopi dicatur eum in Vormacia civitate

consecraluin fuisse. Vide quoe diximus au. dccxlv,

Touus

XIII.

16

122

HADRIANI

ANNUS

6.

CHRISTI 77T.
in civitaiibus sibi

niim. 4, de tempore quo Colonia melropolis ef-

ciales instiiuerenl

commissis.
discessit,

Gregorium, qui medius Bonifncium inter atque Albricum sedit, ct usus est Aluberto chorepiscopo, omnes alii, qui Ultrajectensem Ecfecla. Prseter

Iljinaralabi

Coesaraugustffi

praeses

datus a rege

Cordubae, seu ab Abderamen, ab

et siatim a civitaie

officio

pulsus

est.

llaque ut se tutum

clesiam rexere, episcopi consecrati fuere.

.3.

Aimus sextus belli Saxonici. Carolus apud Padiburnam conventum prima vice celebravit,

praisiarei a viribus Lxsi

principis ei

crimen

ulcisci
resti-

parantis, et simul ut in prfefecturam

suam

tueretur,
regi

ad

Caroli clientelam confugit, injecia

ut tcstatur annalista Loiselianus, qui scribil

Synodum

habuit ad Paderbrunnem prima vice,

omnes Franci, et ex omni parte Saxoniae undique Saxonesconvenerunt, cxcepto quod Witochindis rcbellis extitit cum paucis
ibique convenientes
aliis, et in jjartibus Norniannia; (sic Daniam ab Aquilonari situ nominat) confugiiim fecit una cum sociis suis. Etiam ad idem Placitum venerunt Sarraceni de partibus Hispania2, hi sunt Ibinalarabi,

et fihus Dejuzefi,

qui et laline Joseph nominatur,

Saxonum secundum morem illorum omneni ingenuitatem et alodum manibus dnltum fecerunt (id est, rerum suarum possessionem dimiserunt, quod gallice dicimus Deguerpir, ut videre estapud Ducangium inGlossarioet invoce Dulgtum facere) si amphus mutassent, secundum malam
baptizati sunt, ei

similiter et gens ejus. Ibique multitudo

non vana spe regionis universa; cis Iberum occupandse, ubi ex parie Pippinus jamdiu jecerat fundamenia dominaiionisFrancicae.Quando episcopatusPadeburnensis, de quo loquitur hic Baronius, insiiiuius fuerit, suo loco exponemus. 5. Gesta inter UadrianumPP. et Carolum. Carolus posi bellum in Saxonia felicissime gesium Romam denuo proficisci statuit. E Francia vero hoc auno Romam redierunt Andreas episcopus et Pardus hegumenus nuntii Apostolici, Roma in Franciam Wulcharius archiepiscopus et Dodo abbas, oratores regii, deinde Romam direcU quoque sunt a rege Possessor episcopus, atque idem Dodo abbas

quibus Carolus pollicebatur se in lialiam iturum mense Octobri, postulabaique nuniios Aposiolicos Andream episcopum ei Pardum
cuin
liileris,

consuetudinem eorum, nisi conservassentin oninibus Chrislianitatem vel fidelitatem domni Caroli regis et Diiorum ejus, vel Francorum . hlem liabenl annalisla Bertinianus aUiiiue. Antiqnus clironographLis res gestas Caroli coiiiplectens, editus a

hegumenum in Franciam rursus desUnari, quo tempore supradicti Possessor episcopus et Dodo abijas Roma dimissi reverierenlur. Hadrianus papa postulatis regiis annuii, excepto quod in locum Pardi, qui morbo correptus iter suscipere non poUiit, Valentinianum episcopum cum Andrea episcopo direxit Consiant
hffic

Lambeciotom.

ii

BibUoth. Ca?sarea3, qui non annis

niult;;s

omnia ex

Epist.

Cod.

Incarnationis, sed annis ejusdem Caroh utitnr, ait:

X.

Saxones post

ca^des et varia heila af,

non valentes resislere tandem Chrisliani effecti, Francorum dilioni subduntur.Porro luiic conveului non inlerfuit Witechindus, seu 117^0chindus, sed tugit in Daniam, novas res, ut se occasio daret, moiiturus nam, ut ait Eginhardus in AnnaL multorum sibi facinorum conscius, et ob id regem veritus, ad.S?'^e/nrfMynDanorum regemproflicii
;

Carolum data. lisdem litteris Hadriamis queslus est apud Carolum, quod Anastasium nunUum Aposiolicum apud se deiineCaroi. ab eoiiem Poniifice ad
rei,

eumque

sibi

reddi postuiavit,

si

deliquisset,

examinaia causa puniendum. Anastasius odio erat Carolo, quia verba quxdam protulerat, quae regis lUud vero , inquit uliliiati minus conducebant
:

fugerat.
4. Aliqiii

confwjiunt.

Saracenoriim prcefecii ad Carotum

quod de Anastasio misso nostro nobis indicastis, quod aliqua importabilia verba, qute non expediebai vobis, locutus fuisset, unde valde trisieseffecti fuistis, etperhoc adhuc apud vos eum
Hadrianus,

Venit iisdem loco etiemporead

Saiacenis suissociis de-

regis [)ra?sentiam deliispaniaSaracenus quidainno-

mine

Ibinaralabi cuni
civitates,

aliis

dens se ac

quibus
in

eum

rex Saracenorum

(nempe Abderamen)
leni

praifecerat. Idcircorex peraclo

memorato convenlu,
Domini
gaillice

Franciam reversus Nata-

nimis nosler frangitur animus, dum Langobardi et Ravennates faieniur, inquienies, quia nuUo modo rex in Aposiolica permanet charitate, duin ejus missum apud se detinet. Sed neque ab ipsis mundi exordiis cognoscilur evenisse, ut missus protecioris tui beaU Peiri, magnus vel pardeUnelis,

in Dusiaco villa celebravit , imiuit

vus, a beat

quacumque gente
nobis
veslra

detenlus fuisset, sed jusolliciludo

Eginharilus citalus. Situm iiiiDuziacum seu Dusia-

eum

dirigere,
ei

et

cum,

Douzy, SedanuminteretMosomacum.

severissime sciscitantes, juxla

noxam

reperiam

Acciderat i)orro ea iempeslate in llispania i^er civilia bella et proceruin facliones, ut a rege Abderamen
l)lerique pra;feclofum deficerent, et dynastias spe-

eum
vel

corripiemus

, et caetera in

Codice Carolino,

apudCoiniium hoc anno nuin.6,ubi Epistolam

iliam integram recitat, legenda.

HADRIANI

ANNUS

7.

CHRISTI 778.

123

HADRIANI

ANNUS

7.

CHRISTI

778.

CaroliMaQnl expeditio

in

Hispamam.

Se-

quitur temporis ordine anniisRedemptoris septingentesinuis septnafresimus octavns, prima Indictione.quoCaroliMagni contij:;it expeditio in Hispa-

tione Carolus esset, fldifragi Saxones suasione Widichindi principis rebellantes, quaj obvia habuerunt

ad

Rhenum

usque, omnia cirde atque incendio

vastant, sed non inipune:

nam idem
illa

Carolus, licet

niam adversus Sarracenos, ab aliis Sarracenis (ut vidimus)anno siiperioriad id faciendum permoti: etenim bello civili Sarracenis inter se dissidentibus,
qui rep:nabat Cajsaraugustee, ab
cenis, in
aliis piilsus

annus declinaret ad flnem,

illala,

et exercitus

imminuta;
Vasconibus

vircs nonnihil essent ex clade

Sarra-

ipsos

Carolum

concitavit.

Francorum

nulla mora eos per suos adoriri voluit, quos fugam versos magna ex parte necavit. Hct;c Francorum vetera Chronica et Annales. Verum
in

rerum lum Navarram, potilumque Coesaraugustana civitate atque Pampilona, easdem moeniis reliquisse
nudatas.

scriptores veteres tradunt, subegisse Caro-

caedem Saxonum anni sequentis exordio contigisse, qucc dicentur ostendent. Sed h;rc ex Epistola sancti Ludgeri Monasteriensis episcopi ad Xixfridum Trajeclensem episcopum
'

Verum

cessit

exercitui

infelix

exitus,

data, petenda sunt, qui ea

Vasconibus in montibus Pyrenseis, usis locorum opportunitate, exercitus extrema cocdentibus. (Jua
impressione
gniores
et
est
facta, desideratos esse inter alios insi-

qua^hocannoSaxones insancti Swiberti Werdense cnenobium perpetrarunt, et quam a Deo ob sacrilegium experli sint ultionem, scribit cuncta quidem
Annalibus digna, quae sic se haiient^ 4. Postremo (inquit) imperants Carnlo Migno
:

Eggobardum regia) mensse prajpositum Rutlandum praetectum Britannici littoris, testis

,

Eginbardus in rebus gestis Caroli Magni. Porro vel sub de bistoria vel nimia brevitate contracta nomine Turpini Rhemensis episcopi nimia fabulositate

rege Francorum, inclyto

filio prapfati

regis Pipini,

cum

is, snbjugatis

potenfer Saxonibus et West-

phahs, decrevisset

cum

grandi exercitu Christia(Sarracenos sciire

producta, nibil prseterea est tutum asse-

norum
licet

contra Gentiles Hispanos

)

rere.
2.

regnantes iu Hispania
mittere sub

Sed

quomodo
in sallu

errore lapsi

sunt nonnuUi

et eos

jugum

fidei

in Hispaniam , Domini Dei uostri

perseculi suisscriptis res Hispanas,

dum

ejusmodi

Jesu

Christi,

anno

cladem,

quam

Pyren;eo passuseslCaroIus,

Domini
xones
esset
et

nostri

scilicet a Nativitate ejusdein septingentesimo septuagesimo oc-

referunt ad tempora regis Alfonsi cognomento Casti, paulo ante obitum ejusdem Caroli Magiii, suo loco plenius dicluri sumus. Hic satis sit ista nolasse. Regnabat autem tum in His[iania in regno Lcgionis
lici,

tavo, Indictione

prima

ferocissimi et perfldi Sasatanae ac ine-

Westphali
toto

excilali spiritu

briati calice Babylonis,

cum

propf;dus Carolus rex

iii

cum
a

suo exercitu

Uispania,

putantes

et

Asturiorum
pace

Silo

gener Alfonsi

Catbo-

ac videntes se habere aptuni

tempus ulciscendi

qui

cum

Sarracenis com()Osita, tran,

damna

C;u-oIo et

a Christianis ipsis s;ppe illata,

ab anno Redemptoris septingentesimo septuagesimo quinto, /Era nimiquillam transegit vitam

(ut

conglomerati

rum
tia,

Tudensis babet) octingentesima decima

ter-

tenuitquc usque ad ^Eram octingentesimam

invicem prteceptis satraparum ipsorum, venerunt validissimis et grandibus agminibus strenuorum et ferocium armigerorum depopulanles longe lateque crudeli ferro et edaci
in
,

vicesimam primam, annum Domini septingentesimum oclogesimum tertium. Cum interea Aragonenses, principe Ansar sese a Sarracenorum jugo magna animi generositate vindicantes, libertalem sunt consecuti, pro qua tueiida sludio indcfesso
certarunt.
3. Sa.T07ies

flamma cuncta quae erant Christianorum. Veneruntque usque ad

5.

littora

Rheni.

Et in tantuin ssviit ira et crudelitasipsorum, ut nuUalenus parcerent nec Ecclesiis Dei,

nec sexui, nec

a;tati

hominum, quin omnia consu-

Cum auteni in ea

rcbelluntes

ad

ofjicium revocantur.
'

adversus Sarracenos expedi-

Exlal in AppenJ. aJ Vitam SwiberliapudSur. loiu. u. iliei Mail.

-

Ead. Epist.

c. 4. 5. 6. 7.

124

HADRIANI

ANNUS

7.

CHRISTI 778.

merent ac demolirentur usqiie ad internecionem. Sed anno sequenti maxima vinriicta subsecuta
fuit, et deniio ad fidem revocati tiiumpbali gladio serenissinii Francorum regis Caroli propugnatoris

fracto collo, dignas temeritatis ac sacrilegii poenas

debifas horribili morte luit.

Quod

alii

sacrilegi vi-

dentes et audientes exterrili valde, compuncti poenitenlia salutari,

quidam ipsorum iram Dei

miti-

fidei Cliristianae fuere.

prajdictae ferocissima;

Qua borrida clade sicviente, gentes Saxonum et Westpha-

gaverunt.
8.

lorum ad Ecclesiam sanctissimi Swiberti, et ad oppidum Werdam ferocitalis sua; dn-exerunt gressum. Quod oi)pidum livore magno, feroci igne et
ferro solo teuus deslruxerunt.

berli,

Nec boc sufficiebat Deo ad laudem S. Swiquin etiam illustrius honorare voluit sanexercitu

ctum suum coram omui

Wcstplialorum.

Saxonum

et

Nam cum

sacrilegus Ogellus mor-

Eadem

tempestate

tuus, coopertus velamine sic per tres fere horas

jacuisset, et siguo

Ecclesia
fuit,

cum

couventu sancti Swiberti concremata

dato juberentur ubique

alio loco
et
:

per
sta-

sacerdotes aut trucidati aut effugati, incolai utriusque sexus onmes fere occisi, libri sacri exusti, vicusque fere in solitudinem redactus est. Dempto

tolum exercitum castrametari iu

tim conveneruut consauguinei
nefandi Ogelli,
clesia;

socii

malitiaj

eumque
Swiberti

sepelire in coemeterio Ec-

sacro corpore S. Swiberti, sagaciter subtus terram deposito et depresso, quod licet industrie pertotum

saucti

decreverunt

sed

nullo

modo

valebant.

Namque cum

indigcstam terram
sepeli-

convenlum quasierint, minime tamen invenire potueruut. Et licet essont Cbrisliani vi adacti, et hwc crudelia peragerent oderant tamen sanclum Swibertum, eo quod pridem Gbrislianis Francigenis
:

effoderent, conantes facere sepulturam in jira^falo

sancto coeineterio, iu

quo ipsum condeudo

prccstilisset

lur)

victoriam contra eos, et (ut arbitrabaninimicus ipsorum esset et defeusor exercitus

Erat autem in

perse defluxitin eamdem foveam, ac si non fuisset sulcata, de quo omnes valde mirabantur. Cumque iterum atque iterum fodiendo teutassent, et multum laboris insumpsisreut, statim digesta terra

Christianorum.

eodem flagitioso exercitu quidam satelles diaboli nomiue Ogellus Oeslerbach de Paderborne, qui in eadem sa;va depopulatione oppidi de Werda iufinita flagitia commiserat,
6.
,

facerent sepulcrum, licet in aliis locis ejusdem ccemeterii, et semper terra per se, omuibus stupentibus, subito decidisset in eamdeni
sent, ut

foveam, permaneus

et

appareus plana terra

ut

antea; desistebaut a fodieudo sepulcro in

eodem

gaudens in rebus pessiinis. Is tola vi conatus inflammare S. Swiberti Ecclesiam, ignem primus copiosum ad fastigium jactavit Ecclesiae, sed protinus ignis sape repulsus et mortuus, exslinctus vim enim suae virtutis primo et diminutus fuit oblitus est ignis. At ille obstinatus in malitia, licet
:

coemeterio, et exterrili dicebant alterutrum, ipsum

iudiguum
pultura

Ecclesiastica sepultura, et pra;sertim se-

iilius ccemeterii,

et cffiiueterium

cremando

eo quod Ecclesiam illam profanasset. Et sic mul-

tum
ejus,

attoniti recedentes,

mortui,

et abjecto

cum venissent ad cadaver velamine denudasseut faciem

haec cerneret, et nullo

tandem permissioue
abivit.

modo desistere dignaretur, divina eam incendit, et laetus

hffic

facies ejus,

Igitur

cum

effera

et

bellicosissima

tam horribilis et miserabilis apparuit quod omnes in terrorem et formidinem vertit, ita ut onmes trementes, stupidi et paecce

ubique in gens Saxonum ad libitum peregisset, diviChristianos grassando sisque iuter eos latareutur rapinis ac spoliis, seiufinita

abominabilia

vidi cito recederent ab eo, ignorantes

quid de cor-

pore facereut. Sed instauti recessus tempore, quidam alii satellites ex alia provincia Saxonum praedicla audientes, et

dissentque in suburbanis et vicinis pratis virentibus oppidi Werdensis, ovantes et gratulantes de

caedibus
venit
ille

ipsum mortuum invenientes,

projecerunt iudignanter cadaver iu

esset

Rbenum,

ut

et

oppressionibus

Chrislicolarum

ecce

pabulum piscium,
Itaque

et sic

malus maie

periit.

sceleratissimus et sacrilegus Ogellus ad

9.

cum

ex praecepto satraparum per

commilitoucs et couterraneos suos in eodem prato prandentes, cachinnando recitans, ut ipse Eccle-

siam saucti Swiberti protecloris Francorum in-

quamvis commode eam aliquaudiu incendere nullateuus potuisset. 7. Slatimque Dominus noster JesusChristus, qui est spleudor sanctorum suorum, volens sacriceuderit,
legis

totum facinorosum exercitum, signo dato, juberentur castra movere domumque discedere, ecce dolenler nuntiatum fuit a contribulibus et complicibus malitiae et commissi sacrilegii, duobus prcEcipuis satrapis Nothelino et Occoni, strenuum qui primus Ecclesiam Ogellum de Paderbone
,

Dei et sancti S. Swiberti incenderat, ex vindicta

Swiberti
patroui illius loci plagatum et

Saxonibus palam ostendere

cujus

meriti

punitum

sanctus
esset in

Swibertus nobilis Pontifex apud ipsum reguo ca;Iorum, illum ucfandum Ogellum
alii

miserabiliter puuivit, ut

terrerentur et a

ta-

libus desistereut.
haic prccdicta

Nam cum

perniciosus Ogellus

esse, fi-egisseque collum suum super planam terraiu, cum jucuude jactaret, quod illud facinus sacrilegum admisisset. Quod illi audieutes, indignati et non ex viudicfa dicebaut, hoc casu accidisse
,

mala per ipsum perpetrata coram

:

prandeutibus sociis et complicibus suis cachinnando, imo Deum blaspbemando recitaret statim ira Dei ascendit super ipsum, cadensque retrorsum coram omnibus super planam terram

alicujus sancti et praecipue S. Swiberti, et quod S. Swibertus esset impotens et nullius virtutis

ac

polestatis,

qui

uequivisset
tueri.

suamque Ecclesiam

suum oppidum Cumque haec et alia

hujusmodi multa verba blasphemiae superbe ac

HADRIANI

ANNUS

7.

CHRISTI 778.
his S.

125
sui sreculi

indignanter protulissent, nec dantes gloriam Deo

et

nus de

Ludgerus episcopus res

sanclo cjus

siniiil atqiie recessissent

illi

duo

narrans. Porro sequenti anno Saxones atque Westphali, post

satraiiae

ab invicem, Notbclinus glorians in via de

acceptam ingentem cladem, subdide-

victoria liabita contra Cbristiauos, iirivalur

coram

runt se Carolo Magno.

It.

omnibus lumine oculorum , factus totus ca;cus, atque in cunctis membris suis graviorem morte pa^nam tanidiu sustinuit, donec rubore coo|iertus
cl in se

reversus ac se colligens, quanta in

et doluit.

Deum

ac S.

Swibertum superbe commiserat, medullitus

per
devote

suspirando agnovit

Itaque crescente

momenta temporum
visitare

Ludgerus prcBdicat Frisiis. Caeterum Ludgerus, genere Frisius Frisiorumque aposlolus jure dicendus, hoc tempore Frisiorum conversioni operam dabal, ut colligitur ex Actis ' Vitaj ipsius a W'erdensibus monachis scriptis prodita>. Hic enim genere Frisuis, ex Christianis parentibiis orlus, educatussub discipliua S. Gregorii
ipse S.
discipuli S. Bonifacii martyris in Ecclesia Trajectensi, ibi initiatus est clericatu,

dolore corporis, consilio proborum, flexis genibus

humiliter Deo
S.

vovit

sepulcrum
re-

ab eoque missus Alcuinus publice

audiens

Swiberti,

et

Ecclesiam ejus in favillam

in

Angliam, ubi Albinus,

sive

dactam, juxta facultatem

suam

restaurare,

modo

profltebatur litteras sacras,

eum

annum

intercessionibus ipsius recuperaret pristinum vi-

sum

et

sanitatem corporis.

Quo voto coram multis

lacrymasil.

dolenter et devote facto, prolinus dolor viscerum

cessavit et visus rediit, et ipse surgens,
bili

voce

Deum

devotissime laudans, cuiictis appaEt

fa-

ruit,

ut meriiis sancti Swiberli liberalus

Werdain usque properans, votum cum multa

milia devote adimplevif.
10. Alter

integrum mansit, iternm ad eum qui miserat Gregorium ordiuatus diaconus rediit. Postea vero rursum profectus in Angliam, tres integros annos et sex menses eumdem praeclarissimum doctorem audivit, usu lilterarum Carolo Magno notissimum. Vocatus deinde defuncto Gregorio, ab apostolico viro Lebuino per visum, qui Evangelium Daveatriae praidicarat,

illuc se

contulit, ubi
:

combustam

autem satrapa Occo nomine,

opi-

a Saxoiiibus Ecclesiam

restauravit

inde a succes-

mis dilatus
rediret e

spoliis,
,

cum

equester

cum
quam

vernaculis

Werda

ignorans ut Notbelinus a Deo

sore Gregorii Albino in Frisiam missus, fana illic idolorum plura destruxit, ipsis spectantibus idolo-

punitus

esset,

recilaretque in via

bene vinet

dicassent Saxones contra Cbrislianos

et

contumelias
illatas,

oppressiones ipsis a Carolo pridem

pra?sertim
,

ut

Dei virtute, ne repugnarent, agente. Septem vero ibi annis mansisse, eadem produnt Acta cum autem longe lateque ejus apostolatus gloria
latris, et
:

bumana pariter et rum perturbassent,

stiani

divina in finibus Cbristianoet uti

claruisset, qui

sub Albino in Angiia profltebatur

Ecclesiam

ejus condiscipulus, ejusmodi salutationem ad hisce versibus scripsit

:

eum

sancti pontiOcis Swiberli

quo multum Chriconfidebant, incendissent mox coram omin

:

nibus mulctatus
quela,

est a

Deo, auditu carens et lo-

12.Frater amore

Dei, cognato dulcior

omni

rediensque

domum

moestus
et

et

dolens,

Et consanguineis merito pretiosior ipsis,

mansit
similiter

longo
in se

tempore surdus
reversus,

nuitus.

erubescens,

Qui ingemuit

Ludser amate mihi, Cliristi te gratia salvel, Vive luas gentis Frisunum clara columna,
Presliyter occiduis laudabilis orbis in oris,

valde, perpendens,

quod Deus vindicat blaspheSalutari igilur poenitentia

Doctus in eloquio, prudcns, et menle profundus, Ipse gradum meritis ornans et moribus aluiis,

mias sanctis suis

et ejus

illatas.

ductus, dolens toto corde de commissis in

Deum

Ut puer ia senibus humili de corde ministras, Ut germanus agis cunctis aqualibus svo,

servum Swibertum, eleemosynis et precibus sperabat a Deo recuperare priorem sanitatem, sed nibil proficiebat et nibil obtinuit.

Atque parens pueris

vila;

documenta rependis.

Tu melius crescendo, mei memor eslo sacerdos, Tu precibusque tuis commendes, quaeso, Tonanti
His brevibus vatem, qui te laudavit ia odis.

Cum

vero didicisset qualiter Nothelinus saSwiberti

in san-

trapa crecitate percussus meritis sancli

liberalus fuit,

carmine donum MuniQcus tribuas, fors ha;c mercedula vati Concordat modico. Fclix sine Qne valeto.
Si terelis baculi pro tali

spem magnam concipiens

clum Swibertum, similiter vovit peregre visitare ipsum sanclum Swibertum in \Verda, et serviluli
ejus se mancipare,

Haec discipulus, ut diximus, Albini, qui Eboraci in

modo

pristinae

merito ipsius

Anglia docebat in gyrauasio florentissimo. Quomodo autem idem sanctus Ludgerus, Saxonibus
ingruentibus in Frisiam, necesse habens inde recedere, Romam se contulit, suo locodicturi sumus.
13.

sancti reslitui posset sospitati.

tus a ccelesti medico,

disposifa

Eadem hora sanadomo sua, publice

accedens

cum

solenmi familia ad Ecclesiain sancti

Qui Albinus seu Alcuinus

Swiberti in Werda,
devote, redire

votum implevit reverenter et quoque domum spernens, sumptiNolhelini aliorumqne

Quod vero pertinet ad Magni macjister. Albinum Eboraci summa cum laude sacras litteCaroli
ras

fuerit, et

an

bus

suis, et prajfati satrapse

multorum devotorum hominum eamdem exustam

Ecclesiam anno sequenti eleganter rcstauravil. Et
digiiitali sui satrapatus

pubhce profitentem, Bedae fuisse discipulum tradant, et Caroli Magni asserant praeceptorem an vera sint, exquirendum est. Nani quod

cum
ad

renuntians, in

Werda apud

primum
Apud Sur.

speclat,

quemnam

ipse

suum

tradat

S.
el

Swiberlum consenuit, serviens ferventer Deo S. Swiberto omnibus diebus vita; suae . Hacte-

'

die

xxvi Mart. tom. u.

126
Albinus

HADRIANI

ANNUS

7.

CHRISTI 778.

fiiisse magistruni, habes in cjus Epislola ad Eadbaldum Eboracensem archlepiscopum his a Laus et gloria DeOj qui dies meos in verbis '
:

mam,

et Quinquagesimam ante Quadragesimam. De quibus, qua? in principio et fine habentur, quod ad hoec de quibus agimus spectare noscantur,

bona prosperitate conservavit, ut in exaltatione filii mei cbarissinii gauderem, qui laboraret vice

hic

reddam totidem
16.

verbis. Est

earum ejusmodi

exordium
Benedictus sitDeus pateromnipotens, qui
honoravit
:

mea in Ecclesia, ubi ego nutritus et eruditus fueram, et praeesset thesauris sapienti^, in quibus me magister meus dilectus Egbertus arcbiepiscopus
haTcdem
scribit,

te creavit et

et

benedictus

sil

Dominus

noster Jesus Cliristus Filius Dei vivi, qui te rede-

reliquit,

etc.

Successit bic, ad

quem

mit
in

et elegit

benedictus

sit

Spiritus sanctus Pa-

tertio

loco

ab Egberto, de quo quidem

racletus, qui te illuminavit et dilatavit cor

tuum

fratre regis Egberti itidem nominati, auctor, qui

posl

Bedam
:

prosecutus esl res gestas Anglorum,

bffic ait

Hic

omnium

liberalium artium (ut

ita

omni sapientia et scientia claritatis, dilectissime DD. etdulcissime domine et benedicta sit sancta Trinitas, unus Deus omnipotens, Pater et Filius et
:

dicam) armarium, imo sacrarium fuit, et nobilissimam Eboraci bibliothecam instituit . 14-. Porro de eodem Egberto idem Albinus in Epistola ad Carolum Magnum idipsum profitetur,
fuisse
ibi

Siiiritus sanctus,

qui mihi servulo suo,

licet indi-

gno, taleiu concessitdominum,

rem

gratis sue, qui mihi per memoria? magistrum meum ministrare cleinenter

amicum et adjutoservuni suum beatae

potestas et

nimirum magistrum suum. Sunt enim

:

bffic

dignatus

est.

Et benedicta
tilii

sit

regnum
in

verba
et

Date mihi exquisitiores eruditionis

tuum,
te

et fihi tui et

filiorum

tuorum usque

schoIastiCcE libellos, quales in patria balnii per ho-

generationes saeculi sempiternas, ut veniat super

et

nam

striam; et

devotissimam magistri mei Egberli indusi placet sapientioe vestrae, remittam alinostris, qui cxci|iiant inde

super tuain generationem benedictio sanctoiu die

rum

Domini

nostri Jesu Christi

ut quse san-

quos ex pueris

qua?que

ctissima voluntas

semper

vigeat, floreat, et crescat

nectssaria, et revehant in

Franciam

flores Britan-

in corde tuo, clarissime Ecclesiai Christi rector et

mx,

et

non

sit

tantummodo Eboraci hortus conipse intelligens

defensor.
il.

clusus, sedetiamin Turonica (Tiieutonica) eiuissio-

Repletus

sum

gaudio, vestram audiens

nes paradisi.

Uxc

de bibliotheca,

prosperitatem et exaltationem, ettotiisjucunditate

exhilaratus, dumvestra> beatitudinis litteras accepi
et legi, osculatus
vestrffi

quam

raci reliquit.

copiosissimaniEgbertus archiepiscopus EboSed et Beda ipse cum de Albino mebistorias

sum. Unde

et

aliquid faniiliarius
ei illatas

minit in Prtefatione

reruni Auglorum, ciiuu

dilecUoni scribere prffisumo,

quae:

testatur, se inipulsu Albini illud

sum,

lanlum et puli meminit, ubi ait Auctor autem ante onuies atque adjutor opusculi bujus Albinus abbas reveejus ut sequalis
:

opus esse aggresamici non utdisci-

stiunculas venerabili affectui vestro prajsentare

sciens auteni scholasticm inquisitionem eruditionis

et Ecclesiasticaj disciplinffi
siiuffi

solertiam vestrse claris-

rendissimus vir per onmia doctissimus extitit. Etinferius eumdeni patrem Albinum nominat.
do.

Quod vero

dicatur idem Albii^us Caroli

fuisse magister, de eo

idem auctor
,

ista

snbjungit

"

Hic est Alcuinus qui, ut dixi

pro pace ad Caro-

grafam jucundam, et quicquid urbanitatis sale conditum cognoscitur, vestris intellectualibus favorabile auribus, et acutissimis scientia? oculis amabile esse probavimus. Unde et quod scbolastica tyronum juventus flaccidis ingerere auribus solet,
sapientice, et dulcissimaefamiliaritati
et

esse

lum

directus, ct ibi seu terra amcenitate, seu regis

:

vestrae

sanctissimae prudentiae dirigeratuni duxi-

bunianitate captus, resedit

babitus, imperialem

magnique apud cum

aulicis

mus,

et

inde solatia responsionis quserere,

;

unde

animum (quantum ab

so|)hia?

flumina manare novimus

tametsi has in-

curis vacabat) dialectica, rbetoiica, et etiam astro-

terrogationes vestra; sanctissimaesapientiEe patefieri

nomia

comiiosuit. Erat

quos quidem legeris,

:

euim omnium Anglorum, post beatum Adelmum et

posse fateor. Et ne

mex

aliquidrusticitati prsesum-

Bedam, doctissimus mnllis libris ingcnii ])ericulum fecit . Haec auctor. Sed dcmus dc mathematicis scientiis, vel philosopbicis Albinum cum Carolo Magno disseruisse ceite quidem sacrarum i-crum scicntia adeo idem Carolus erat imljutus, ut ma:

ptuose responderet, vestrum laudabile ingenium, cacumen , consulere et prajfulgens eruditionis

tutuin esse putavimus.

Nam

velut vermes fenestris

involant

sestivis,

sic

auribus meis insident quae-

horum convenientium nunc temporum excitali, Ecclesiastico munere interrogant

sliuncula?, et
:

gistri potius,

quam

discipuli locuin teneret

siqui-

Cur Septuagesimus,

dem

in ca faciiltate non Carolus Albinum, sed Albinus Carolum consulebat, si quod dubiuin esse
sibi

Sexagesimus, vel Quinquagesimusordo per dies Dominicos ante Quadragesiniuiu dicatur, vel colatur. Si respondero, EccIesicE
et

obscurum

videretur

et

dem id litttra? cjusdem Magnum, quibus eum

quod Ecclcsia

Albini ad
consulit,

arduum. Docent quiipsum Carolum

qiiid sibi

banc esse consuetudinem, et Roinana auctoritate minus illis luijiis religionis ritum esse Grmatum
:

veht,

cclebrat Septuagesimam, Sexagesi-

videtur auctoritati, quia dico, nihil sine causa in Ecclesiasticis consuetudinibus a doctoribus constitutuin prfficiimis,
etc.
v

Disseruit ipse de propo-

'

Lie

reb. gest. Augl.

divin. ofBc.

aucl.

vclus anon. posl DeJ. c. 9.

^Exlal

sitis

iiu;estionibus aritluueticis ratiouibus, atque ad

:

Append. de

postremum

HADRIANI

ANNTTS

7.

CIIRISTI t78.

127
minime
pos-

18. Ickirco paiicis h<TC praMibavi veriiis, r|nia

ralus cx sui officina ingenii pntstare

set, ea,

vobis hacc oinnia nolissima esso scicliam, ct (nt dictnm est) cum sapienle paucis utendum est verbis,
cst,

ne tanto bono Christiana religio fraudaretur,

et: Bealus (luiloiiuitur inaurcm auilieiiteni, id intellisjentem. Mihi ilaque in fuicEpistolaicum

ab aliis praestanda curavit ;'sicut cum significationera s;icrorum vestimentoruni per archiepiscopos quos-

dam

scientia celebres voluit explanari, ut

:

Amala-

regiiia Saba

dicendum est': Beati servi tui lii, (pii stant coramte semper etaudiunt sapientiam tuani. Sil Dominus Deus tuus benedictus, cui com|ilacuisti, et posuit te

rius testatur hisverbis

a Scio, inqnit,

eorumdem

veslinientorum significationem diligenter explanatam ab archiepiscopis, qui fuerunt tempore beatissima) memoriae Caroli, ad Liulovico

super Ihronum Israel in sempiternum, etconstituit te regem, ut faceres judicium et justitiam . Hic flnis Epistolae Albini ad Carolum

eumdem,

ejus

tamen

admonitione . Ihec ipsc, ista scribens sub ejus

filio
'.

Magnum
stiones
:

regem.

Adquem

ipse

haud cunctatus

est

Ad hoc etiam

spectat,

quodcumquaerecitarcn-

suis litteris respondere, proposilas

elucidans qua;-

autem regire EpistoUc cjusmodi litulus', et Epistola? exordium nCarohis gratia Dei rexFrancorum, imperator Longobardorum (sive potius, alque Longobardorum, ut in ahis ejus publicis legitur documenlis)
prajfigilur
:

tur in Ecclesiis Martyrologia, sive S. Hieronymi, sive Bedie, brevia nimis viderentur atque jcjuna:

et patricius

Bomanorum
arnore

dilectissimo magistro, noAlbiiio al)bali in Do-

bisque

cum
a

nominando

jussitUsuardum monachum, doctrina pra>stanlcm, in his laborare, ut illud, quod in Ecclesia quotidie legeretiir, Marlyroiogium redderet opulenlius. Est de liis ad Carolum ejusdem auctoris brevis Pnefatio, qua et in his studium Caroli erga sacros rilus commendatiim, et sua in opere pcrficiendo
industria pariter teslata redditiir. Qna? sic se habet
2t. Domino rcgum piissimo Carolo Augusto Usuardus indignus sacerdos et monacluis perennem in Christo coronam. Minime latet veslram celsitudinem, sapien-

mino

nostro Jesu Christo;cternam salutem.

19.

Pervenit ad nos Epistola

tuae,

missa a

reli-

gione prudentia!
niei nostraj

qua; post laudes ct bene-

dictiones omnipotenti

Deo debitas, nobis et progebenedictionem optabilem, summamque

benevolentiam delulit. Post hsc tcxtus ilhus inquirendo sulijcctus est, cur Se|)tungesinia, et Sexagesima, et Quinquagesima iii ordine per dies Dominicos ante
iur, etc.

tissime princeps, qualiter

monemur,

in imitandis

utquicquid in gestis prfecipue Ecclesiastico dogmati congruis, minus perfectum

antiquorum

studiis,

Quadragesimam dicantur, vel scribanPluribiis quidcm et quam doctissime

ex quibus facile

inventum

fuerit,

debeamuspro
si

posse supplere, vel

cerle, suppleri optare. Qua) res pia

quidem

sollici-

sati?racit propositis qu;cstionibus,

tudine, veslro,

recordamini, jussu dignanter

judices
deret

quantum sacrarum rerum scientia prseceeum, quem magistrum vocat Albinum, ul

ilii

intelhgas magislri tiluhuii

inhffsisse,

potius honoriscausa

admoto, me ad hoc, etsi indignum compuht, quateniis sanctorum sacras atque necessario recolendas fcstivitates, ex quibusdam pivxcedeniium Patrum
Marlyrologiis
in

quam

ut Carolus doctrina loco discipuli

quamdam

colligerem unitatem.

esset liabendus.

Becolebamque

in ipsis

eorumdem solemnitahbus
officio.

Piane miraculum videri potuit, hoc srecuio

rudi inveniri regem adeo excultum sacris
et in
litteris,

quam

nuiltos propriae negligentiae excessns, quos

tali

etiam purgari

cupiebam

Praeferea et

procinclu semper positum principem, vcluti

venerabilium Hieronymi

scilicet et

Bedae presby-

otiosum de rebus divinis philosophantem, ut plane quem Miignum titulo merito dicunt, ipse jure ter

terorum piis, quamvis succinctis super hoc provocabar descriptis quorum prior brevitati studens,
;

Maximum

appellarim,

nempe

bellica fortitudine,

scientia ct pietate;

quo nomine eo magis [)luriina est, quod non solum ipse in ejus cnltu numeros omncs absolvit, sed caeleris
laude dignus habitus
auctor fuerit, ut sacri ritus Ecclesite

quam[)lures kalendaruni dies intactos relinquens, multa inveniuntur luijus operis praealler vero
teriisse necessaria.

Quos tainen secutus, censui

viri

et

Floii

memorabilis

laUora

jam
iii

in

eo ipso

quam

diligen-

negotio sequi vestigia, pritsertim

libro. Ibi

secundo ejus
omiserat, et
illis

tissime ab omnibusservarentur; nani de ipso inter

alia
hffic

enim multa,

qii;e
si

in priori

Eginhardus in Vita

ejus,
:

quam

cuncta

correxit et addidit. At

quid pneter quod ab

videns

testis fidelis conscripsit

Legendi, inquit,

accepi in hoc lempore auctuni, aut inutatum

sagaci a

est,

atque psallendi disciplinam diligentissime emenda-

me

indagine

id

pcnjuisitum agnosci poterit,

eratenimutrius(|ue admodum eruditus, quanquam ipse nec publice legeret, nec nisi summisse et in commune caneret .
vil:

20.

valcle sollicitus,

Caroius de sacra lilurgia et libris canonicis adjuvante Alcuino. Sed et in eo

conunendandum pensum studiuni

Reg.

ejus erga
;

cullum quodquai ipse ob

religionis

im-

Caeterum benignissinie, idci.rco hanc exiguimeae prtBfatiunculain huic opusculo inserere malui, ut sciretur, non me in lioc usuui levitatis conamine, sed potius vestris (ut erat dignum) paruisse imperiis, Catliohcorum fidehum solilo consulentibus utilitali. Unde quod vestrum est obsetatis

bellicos ap|)a-

cro, ut

si

justum decernitur, propria)

tuitionis

ancora roboretur, ([uo videlicet pncsentibus re'

.).

a.

Extat Epist. posili Append. ad

Albin.

lib.

de
'

divin. offic.

Annal. de divin.

otfic.

1. 1.

c.

29.

128

HADRIANI

ANOTJS 7.

CHRISTI 778.
Spiritus

gulis examinis auctoritate, et futuris tantce aucto-

firmetur examine. Exccllentiani magnitudinis vestra) per mulla annorum curricula rex regum
ritatis

In

hanc caeli sanctus dictavit ab arce, qua vera fides fulget et alma salus.

Dominus sua dignetur

custodire potentia.

Amen

Aliud.
Pro me, quisque legas versus, orare memcnto Alcuin dicor ego. Tu sine fine vale.
;

22. Sed quid insuper? et libros cjusdem, de

quo nuper dixinuis, Albini Flacci de divinis offlciis monitu ejusdera Caroli fuisse ab eo elaboratos, firma est omnium sententia. Quin etiam quae ad officia Ecclesiastica rite disponenda Hadrianus papa elaboravit (ut Amalarius ait ') Antiplionarium, atque
Responsoriale, ea

Aliud.
Magni magna Deo portantes munera templo, Quas laudavit ovans ore pio populus :
Parvula sed vidua' Domiuus duo

nummula

prsefert

omnia
,

pelitioue

Caroli ab eo edita esse pariter existimantur.

Nobilium donis famine veridico. Non ego parva tuis, rector, muuuscula gazis Infero, persona sint niea parva licet.

eidem Carolo Sed et quod prsestat caeteris Magno debemus ingens opus illud ab eodem Alcuino, sive Albino elaboratum, quo totius divinae Scripturfe tam veteris, quam novi Testamenti vulgata editio emendata est. Acciderat enim, ut ipsa
multiplicium

Munera sed Domini

Porto
tibi

cffilestibus

inclyta

regnis
:

plenis, optime rex,

manibus

Nempe

novse ac veteris, paritcr pia famina legis

In (inque)

hoc claudunlur corpore quippe sacrO.

Hsec ego porto libensad sacra sacraria temph,

Quod

tua

mens

noviler condidit alma Deo.

sit

LaaJibus utpraesto Chrisli

Isle liber, resonans

semper

in iUo

mendis animo ferens Carolus, ut quam emendatissima

:

exscribentium vitio quod periniquo obsita jam vilesceret

librariorum

verba superna Dei.

Aliud.
Nauta rudis pelagi ssevis ereptus ab undis In portum veniens, peclora lata tenet.
Sic scriplor fessus calairuim sub calce laboris

ederetur, in pristinamque vindicaretur integritatem atque splendorem, studio propensiori curavit. Cujus rei fidem facit ejus iu Capitularibus

intextum elogium
23.

istis

verbis

Ille

Volumus

(et

ita missis nostris

manda-

Deponens haheat pectora la;ta satis. Deo dicat grates pro sospite vita ; Proque laboris agat fruclibus et requie.

vimus
saepe

et

praecepimus) ut in Ecclesiis libri canonici

Aliud.
Perge
libelle sacer cunctis pra;cIarior odis

veraces habeantur, sicut

jam

in

alio

Capitulari
Prosper paciGce, nunc, miserente Deo.
Et pete pr;cclari pra-clara palatia regis, Ut maneas Christi seniper in a;de sacra.

mandavimus . Haec ipse, qui, utquod omnes refugerent ob nimiam difficultatem, omnino perficeretur, opus delegavit Albino, ut absolveret. Qui

idipsum viribus totis invigilans, universam divinam Scripturam e vetustioribus ac verioribus fontibus descriptam recognitam et emendatam eidem Carolo Magno obtulit, ad cujus calcem, hos quos hic descriptos leges versus apposuit, per Epigrammata diversa distinctos. Extat ejusmodi vetus Bibliorum Codex, Alcuini labor, in Vallicellana
in

Alque Dei famulis pacis fer inunera cunctis, Dextera quos Domini protegat, atque regat, Quos colo corde, fide, sancto quoque semper amore

Cum

laciymis optans, ut vigeant, valeant.

Hucusque Alcuini versus ex dicto Codice, cujus cum ob nimiam vetustatem pagina esset exesa,
consumpta,
potuerunt.
Post
et characteres oblitterati, describi vix

nostra bibliotheca, ubi

asservatur, utpote

velut

ingens thesaurus
qui in emendetule-

quod

viri eruditi,

datione vuIgatJE iterum nostrotempore laborarunt,

eo ut antiquiori sunt usi, cui et

runt. Porro

plurimum

primum Albini Epigramma sic se habet

Nomine Panrtecten proprio vocitare memento Hoc corpus sacrum, lector, in ore luo. Quod nunc a mullis constat Bililiotlieca dicta, Nomine non proprio, ut lingua Pelasga docet. In (inque) hoc dicta Dei conJuntur mystica snmmi,
De quibus egregius vales
in

autem emendicata hinc inde non sine jamque edito praesenti Annalium tomo, conligit diligentia Henrici Canisii Noviomagi canonum professoris in Academia Ingolstadiensi, de antiquitate Ecclesiastica bene merentis, una cum aliis veteribus antiqua? lectionis (hocenim tilulo inscripti leguntur duo tomi ab eo editi) in lucem prodi ejusdem Alcuini ad diverlabore de Alcuino. fragmenta,
sos Epistolas sexaginta septem, ex quibus nonnihil

ore canit

'

Est mihi les Domini dulcis super omnia melia, Canor alque auri millia multa super.
Streiiuus hanc Domini famulus custodiet arcem,

pra'sens

tomus

fuisset locupletandus, si ante

potiri
aliis

ejus

Cui merces csli perpes

Codicis
illius

in

arce manet.

editionem iisdem Appendice (ut de

majoris

Jicuisset.
fieri

Verum

in

hac

multis

contigit) quae

quot

sint in

corpore sancto

momunti

esse

cognovimus, hic addeuda

in Scotia priilla,

Depicta; formis litterulie variis,

atque edenda curavinuis. In primis vero illud

MerceJes habeat, Christo donante, per avum Tot Carolus lei, qui scribere jussit eum.

quod cum ejusdem Alcuini tempore

mum
Aliud.
Hffic divina

seminari ccepissent pessima zizania

qure

Dei placeat scriptura precamur

:

Sensibus atque ocuhs, iector lioneste, tuis

'

Amal.de

c.

227.

ordin. Antiphon. in Praef.

et il.

Capilul.

1.

vi.

Psal. cxviii.

hoc nostro saiculo densa segete Boreales provincias occuparunt, quibus affirmaretur illud infaustum hactenus inauditum ostentum, confessionem peccatorum nou esse faciemiam sacerdoti sed Deo tantum idem vir sanclissimus atque doctissimus, Alcuinus una ad eos Epistola scripta, eadem zizania
,
;

HADRIANI
exorta pra?cidit, imo convulsit
illa

ANNUS
ut

/,

CHRISTI 778.

129
designat. Erubescis
,

radicitus,
Ii>sa

fldei,

am|tlius visa iiou fuerint nec audita.

Epistola,

aulem

tauquam arma

victricia, quil)us

primum
:

diabolus liorum auctor est suiteratus, liicinChristi touiplo suspensa resplendeat, quce sic se habet '
Dilectissimis viris

fratribus

et

patribus in

homini quod non erubescis cum hominein perdilionem tuam perpetrare? Ancillam tuam iniquitatis iua; consciam vis babere et sacerdotcm Christi reconciliationis tuse non vis habere adjutorem? Per inimicum corruisti et non

non peccatorum

in

salutem tuam oslendere

provincia Scotorum humilis Ecclesiae vernacuUis

vis per

amicum resurgere? Multum

oCfendisti

Do-

Albinus divinam salutem.

Plurima

vestra? sagacitatis

et religionis

laus

noslris sai[iius insonuit auribus, seu projiter san-

clissimam monacliorum vitam, seu propter laicorum religiosam conversalionem, dum illi ab omni
strepitu
saecularis

ininum, et alium non vis habere reconciliatorem nisi teipsum? Confidis per orationcs tuas salvari ? Orate Spernis Apostolicum i>ra3ceptum, dicentis Si quis pro invicem, ut salvemini et iterum peccator est, oret pro eo sacerdos, ut salvetur. Quid
: : :

inquietudinis

soli

Deo vacare

desiderant, et isti inter mundanas occupaliones caslissimam vitam degere dicuntur. Isli intercessores suos prajsentis vitae solatiis sustentare gesliunt,

Conad haic dicis, quae in hac Epistola leguntur fitemini allerutrum peccata vestra, ut deleantur
'

delicta

vestra

Quid

est

illud

alterutrum

nisi

homo

honiini, reus judici, acgrotus

medico?
:

Ipsa-

quod quisque gratiam benedictionis

dalam,
sibi

sibi

a Deo
et

in

alterutrum refundat. Unde

nos

vestrK pielatis exeiuplis edocli, nostri navigii cur-

sum

orationibusvestrEesanctitatisad

portum

quietis

dirigi

precamur. Nos quoque mutuo charitalis

aliquantulas
piae

officio vestrae

admonitionis litterulas dirigere curavimns propler quasdam consueludisanctitati

iies, (jufe vestris

que Sapientia per Salomonem dixit* Qui abscondit scelera sua, uon dirigetur id est, non dirigetur in viam salulis, qui peccata sua celare studet. Numquid Deo abscondi possunt scelera nostra qui omnia videt, novit et considerat ? Homini possumus abscondere qua: agimus, et non Deo. qui |>raesente Nathan Propheta Nonne David
:

inolevisse fertur regionibus. Dici-

lur vero,

neminem
*

ex

laicis
:

suam

velle coiifessio-

ncni sacerdotibus dare

sanctis Apostolis

quos a Deo Chrislo

cum

Peccavi dixit ' pro suo peccato Doniine? Ecce tantus vir testem confessionis suae voluit habere Prophetam, et quia non erubuit Ecce confileri, quod impie gessit, statim audivit
se arguebat
,

ligandi solvendique poteslalem

Dominus
tefecit

transluUt peccatum tuum. Homini pa-

accepisse credinius. Quid solvit sacerdotalis potestas,

si

vulnus

suum

et

a
*

Deo mox remedium

stepissime,

vincula non considerat ligati? Cessabunt

si

accepit.

Nam
quam

et iu Levitico

Domino

opera medicorum,
Si

vulnera uon ostenduntaegroti.

mandante, peccator ad sacerdotem mittitur

victima,
tatur
ei.

cum

vulnera corporis carnalis medici nianus exspe:

ofTerens Deo, oret pro eo et diinit-

ctant

niedici solatia
teri
;

quanto magis vulnera animfe s|iiriiualis deposcunt? Deo vis, o homo, confivolens, nolens
,

Quae sunt nostra; victimae pro peccatis a

latere non poteris qua peccasli, satisfacere negligis?Cur ipse ChristusMeprosum, quem niundavit, sacerdotibus se jussit oslendere ? Cur Lazarum * quatriduanum resuscitatum alios solvere jussit ? Numquid fasciamenta mortui eodem verbo solvere non potuit, quo morluum vitae redditum de sepulcro prodire jussit? Cur interrogavit csecos ad se cla:

quem

nobis commissis, nisi confessio peccatorum nostrorum? Quam pure Dco per sacerdotem otrerredebe-

Ecclesia; Chrisli, in

mus, quatenus orationibus illius nostra) confessionis oblatio Deo acceptabilis flat, et remissionem a Deo
accipiamus, cui
bulatus
spernit.

est sacriflcium

spirilus

contri-

et

cor

coutritum

et

humilialum

non

Christus pro nostris sceleribus ab inimicis

judicari in

hunc

mundum
:

venit, ut nos redimeret

raantes, quid voluissent?

voluniatem potuit, rum reddere valuit? Forte si Deum latere, sicut hominem potuisses, nec Deo plus quam homini confiteri volnisses. Superbia? hoc genus esse videtur, sacerdolem judicem despicere.

Anignorarecordiseorum qui oplatum lumen oculis illo-

a diaboli servitute

nos dedignamur a sanctis judicari, ut liberemur a vinculis Dei sacerdohbus l>eccatorum nostroruni ? IUe absque omiii peccato,
et

hominum
renuit
:

adsistere, et hoc,
et

impiorum

judicio

uon
?

nos

cum

mnltis peccatis

hominum
Christi

judicia, et

hoc sanctorum subire contemnimus

sacro baptismate sacerdolibus

bonum

Bonum est confiteri Domino. Sed hujns confessionis te habere testem. Licet non semper confessiopamitentiam significet, sed sfepissime laudem, ut in Evangelio ijisa Verilas
Si

dicis

Nonne
nostrae

in

est

fidei

confessionem

et

abrenuntiationem

satanae dare

dixit

Confileor
te,

tibi,

Pater cjli

et terra}

id est

Laudo
tur
:

Pater

cseli et

lerne. Et in Sysubolo dici-

debemus,etsic sacerdotali ministerio, divina operanlegratia, ab omnibus ablui peccatis? Cur ctiam et in secundo poenitentia; baptismate per confessionem humihtatis nostrae ab omnibus
post

Confileor uniim baptisnia, et ceelera, quse sequunlur ad idem respicienlia verbum. Quod verbunij id est, Confiteor, in hoc loco confessiouem

primum

ba|itisnia

jteraclis

eadem divina

miseranle gralia, sacerdotali simililer auxilio uou

debemus

absolvi peccalis?

'

Flac. Alcuin. Ep. xxvi.

*

Joao. XI.

'

' Psal.

xci.

Maltl).
^

xvi. el sviii.

3 Ibid. viii.

'

Jac. v.

Jlalth.

xu.

xii. eic.

'

ProY.

xmii.

' 2.

Reg. xii

Levit.

v. is.

' Psal. L.

Touus

XIII.

17

130
H Si

HADRIANI
peccata sacerdotibus

ANNUS

7.

CHRISTI 778.
:

non sunt prodenda,

valeat

si

quis vero propter fragilitatem carnis,

quare in Sacramentario reconciliationis orationes scriptae sunt? Quomodo sacerdos reconciliat, quem
peccare non novit? Si consiliis, juxta
tractanda sunt bella
:

vel propter negligentiam circumspeclionis vulne-

retur

citius

ad confessionis medicinam recurrat,

Salomonem,
adversus
legi-

quali audacia sine consilio

ne per illecebram mala;consuetudinis vix eradicari valeat peccatum. Tres enim mortuos Dominum

Ecciesiasticorum

uucnm pugnare

nos

diabolum confidimus? Item eodem dicente,

mus
firma

Frater, qui adjuvatur a fratre, qunsi civilas

est.

Jesum Christum Evangelica narrat historia suscitasse, flliam archisynagogi in domo, fllium vidufe extra portam civitatis, Lazarum quatriduanum de

Quem
salulis

adjuvat sacerdos Christi,

si

dux
?

monumento ad vitam
mortui,
nisi tria

exercitus Dei et rector castrorum illius,

uullus
Si

vocavit. Qui sunt hi tres peccantium genera, quse modo

ab eo sua?

auxilium quferere dignatur

quotidie divina confltentibus suscitare solet gratia.

nemo

occulta diabolicae fraudis vulnera iliius

me-

dicinali dexterae tractandaostendit?Inaniter itaque

Filium suscitat iu domo, dum consentientem in corde peccare revocat a peccali perpetratione. Fi-

posita simt in Ecclesiis remedia, et synodali auctoritate lilteris

mandata contra omnium peccatorum

nostrorum vulnera, quae vel aniiqui hostis versutia

,

lium viduEB extra portam civitatis suscitat, dum peccantem foris in opere, ad poenilentiae medicamenta confugere facit. Foetentem vero in mala
consuctudine peccati
elicit
,

vel negfligenlia

mandatorum
si

Dei

spiritalifer

dum
et

lacrymas poenitentiae
sit

aut carnaliter nobis infliguntur,

non his, qui

ex corde, suscitat,

ex Ecclesiastica auctori-

in Ecclesia Chrisli statuli sunt ad sananda putrida

tate solvere

eum

jubet, ut dignus

communione

scelerum nostrorum vulnera, revelantur. Corde enim creditur, dicit Apostolus ', ad justitiam, ore

Domini,

et particeps sacri allaris efBciatur.

Haec cogitate, charissimi fratres, et in qua-

autem confessio
liccB

fit

ad salutem.

Non solum Cathosalutem

:

licumque horum trium

quisjaceat,
citius

mortuorum genere
salutifero poenitentife

si

fidei,

sed etiani pura peccatorum confessio,

ad confessionis

probatissima
se

cordis

compunctione nobis

ad
-

proflcit

medicamenta confugial,
tionis, sed

sempiternam, dicente Scriptura

stitias

Dic prior inju'

:

abluat medicamine, ut non ad judicium damna-

tuas, ut justiflceris. Et iterum

:

Justus iu

ad salutem sanctiflcationis communicet

principio accusator est sui

si

justus,

quanto magis
Dixi

cor[>ore et
et

sanguine

peccator ?
Si

cum gratiarum

actione

Domini nostri jesu Christi, semper rememorate

forte dicis

cum

Psalmista

'

Con-

adversum me injustitiam meam Domino, et ego cum eodem dicam Quoniam tacui, inveteraveruntossa mea. El iterum cum alio Propheta ^ Computruerunt jumenta in stercore suo. Quid est jumenta in stercore suo putrescere, nisi criminosos quosque iu putredine peccatorum suorura
fltebor
:

quomodo vos divina misericordia de terra tenebrarum et frigoris, de regione ignorantiae et iniquitalis traustulit in loca lucis etlaetitife, in taber-

nacula abundautife
filios

et justitia;

et elegit vos sibi in

pietate

paterna,

ut

per vos

nomeu

illius

annuntietur in Gentibus.

Sequimini vesligia san-

ctorum Patrum,

et nolite in Catholicie fldei religio-

jacere? Qui
git
:

peccat, jacet

qui confitetur, sur-

nem
sum

novas inducere sectas. Cavete vobis venenoerratica; inventionis

:

suum

qui pcenitentiam agit, revertitur ad patrem sicut prodigus filius in Evangelio legitur
:

ritate et veritate

* Surgam et ibo ad patrem meum et dicam ei Pater, peccavi in caelum et coram te. Sed semel sacerdoti in praeseutia divins pietalis confessio facienda sufOcit semper autem Domino

dixisse

fermenlum sed in sincemundissimos sacrae fldei panes comedite: et vinum, quod divina electis suis miscuit Sapientia, bibite, et cantate Deo vestro in conet

cordia pacis

unanimitate
et

charitatis perpetuae

canticum laudis,

cum

militia caelesti consona

cum

lacrymis et cordis contritione esse faciendam arbitramur. Omnis enim qui male agit , odit

voce laudateDominum, etdicite: Gloria inexcelsis Deo, et in terra pax Iiominibus bonae voluntatis.

lucem, et non venit ad lucem, ut nou arguantur opera ejus qui autem facit veritatem venit ad lucem, ut manifestentur opera ejus, quia in Deo
: ,

Divina vos praeveniat gratia, etsubsequatur ubique clementia, et in omni opere bono florere faciat,
viri fratres

dilectissimi,

et

sanctissimi

patres .

Vos igitur, viri fratres, fllii lucis eshs, et non tenebrarum, populus acquisitionis, et uon perditionis, gens sancta , Christi sanguine acquisila ambulate ut filii lucis in omni bonilate et pietale
facta.
:

Hucusque ad Scotos Epistola Albini, sive Alcuini, qui et de eadem confessione sacramentali ad sacerdotis aures fieri solita in aliis' Epistolis agit.

Sic

in

omuibus

agitans

novam

haeresim. Atde Alcuino

et castitate,
catis suis,

exuentes veterem
et
est. Sit
:

hominem cum

pec-

satis.

induenles novum, qui secundum

"

Deum
et

creatus

conversatio vestra

Ccelestis

Qiiod insuper ad 24. Ludovicus nascitur. anni hujus res gestas pertinet, auclusesl hoc anno

non terrena

diligite justitiam
estj

iniquitalem. Qui sanus

et odio habete defendat se scuto fldei,

Carolus Magnus |iroIe mascula: nam licet Hildegardis conjux geinellos peperisset iufantes, altero
decedente, alter tantuin superstesfuit,

ne cladestina antiqui

hostis sagilta

eum

vulnerare

quem Ludo-

vicum
'

ipse vocari voluit*.

Rom.
I.

X.

5 Jocl.

Isai.

xlui.

Luc. XV.

Prov. svilt.

' Psa!. x.^.\!.

'

Eplies. iv.

Epist. II. sxiii.

xxxvii. XLvii.

Apud. Aimon.

1.

v. c. 1.

HADRIANI

ANNUS

7.

CHRISTI 778.

131

Anno

periodi Graco-Ronian!e6271.

Anno ^rae Hispan. 816. Anno Hegirs 162, Hadriani papae Leonis IV imp. 28
I

inclioato dle

28 Sepl., Fer. 2.

JesuChrisims.

7.

el 4. Conslanlini 3.

1.

capit.

Ad

Carolus Ccesarangustam

et

Pampelonam
hoc anno

Carolum'

cum

ingressus esset in Hispaniam

cum

num.

et seqq. Gestiim

exercitu, conquisivisse. civitatem

belhim Hispanlcum, quod hic ex Marca in Marca Hispanica lib. 3. cap. 6 nobis referendum. Profeclurus iu Hispaniam Carolus apud Cassitiogilum in Aquitania Pascha celebravit, ut tradunt scriptores Francorum. Ut aulem facilius copias suas per juga montium transmitteret exercitum divisit.
,

Pampilonam, et Ibithaurum Saracenorum regem venisse ad eum,

eique tradidisse civitates, quas habuit, fratremque

suum
Quare

et

filium dedisse obsides,

perrexisse

lum inde
esse inter
aliae esse

tum vero Carousque ad Ciesaraugustam.

sitas
et

civitales

ab ^i7/!?/ro deditas oportuit

Pampilonem

Cffisaraugustam. Hae vero

et

Ipse per viam pubUcam in Itinerario Antonini descriptam progressus ab imo PyrenfBO, ubi est oppidum sancli Joannis de Pede Portus, ad summum

non poluerunt prster Oscam, Jaccam,

illiiis

aliaoppidainlerjecla. Osco? imprimis facimus

tionem, quod

ager

late
et

menpatens Wasconibus sive

PyrenGBum provectus

est

qua; mansio hodie res-

Navarris esset flnitimus,

Petavianis,

ejus deditac mentio spe-

pondet vico dicto Burguet. Allera pars exercitus, quae coiiflata erat ex deleclibus haliilis in Austrasia, Bajoaria, Burgundia, Longobardia, Provincia
et Septiniania, ut docet vetus auclor Vitae Pii, et

ciahs et diserta inveniatur in Annalibus Tilianis et

horum

ha^c sunt verba

Acquisivit

civitatem Pampilonam. Deindc accepit obsides in

Ludovici

Hispania de civitatibus Abithauri atque Ebilarbii,

Annales Melenses, commodiorem viam secper

quorum vocabulum
runda
.

est,

Osca, Barcelona atque Ge-

tala, id est,

Ruscinonensemagrum, Pyrenaeuin

Barcinonae et Gerundae dominium,

cum

superavit, et ad Caesarauguslam vires

cum

Carolo

conjunxit. Obsessam insinuat Eginhardus Cfesarauguslam ac reslilutam Ibinaraiabi Saraceuorum

praefecto, obsidibus fidei

ad jus regni Gallici pertineret, renovatae sunt potiiis veteres pactiones cum earum civitatum praefectis,

quam nova

auctoritas quaesita.

gruit cuni his,

ab eo acceptis. Quod conquae leguntur in Annalibus MetenSaraceni obsides dederunt

.

3. Insidice

Carolo structce.

Quod armorum

sibus

Obsidione itaque cincta Ciesaraugustana

terrili

civitate,

cum

immenso pondereauri
tem
dicli

Quis fuerit hujus expedi-

tioniseventus. sicdescribit Eginhardus ad praesenChri^ti

pondere comparatum est in hoc Hispaniarum tractu imperium, in agris Caesaraugustano, Oscensi et Pampelonensi constitit, quos Saraceni armis suis occupabant, licet antiqui possessores religionem Christianam profiterentur. Annales enim Metenses
testantur, Saracenose Pampilonafuisseejectos. At-

annum

Persuasione ergo rex prae-

Saraceni spem capiendarum

quarumdam

in

tamen moenium
stiani

eversio et
;

agrorum

vastaliones,

Hispaniacivilalum haud frustra concipieiis, congregato exercilu profectus est; superatoque in rcgione

nedum Maurorum verum

nominis animos
in

etiam

Wasconum

Chri-

Wasconum

Pyrenaei jugo, primo Pumpelonem Navarrorum oppidum aggressus, in ditionem accepit. Inde Iberum aninem, vado trajiciens, Caesaraugu-

potius
liarit.

quam
Quare

libertatis

Carolum accenderunt Sacrorum restitulio conci-

cum

nuntius de foedere a Saxonibus

reliquae Hispani;i} occasione, re-

rupto acceptus Carolus propere in Franciam, derelicta

sit

stam prfficipuam ilJarum partium civitatem accesacceptisque , quos Ibinalaraln et Abithaur, ;

domandae

traheret, Vascones peritia

locorum

et

innato animi
suspicanti

quosque ahi quidam Saraceni obtulerunt obsidibus, Pompelonem revertitur, cujiis muros, ne rebeilare posset, ad solum usque destruxit . 2. Osca Francorum dominio tradita. Abi-

robore
na?i.
-4.

freti insidias exercitui nihil tale

struxere

per angustias saituum faucesque Pyre-

thaurus videtur Oscam tradidisse, qucC lunc pri-

Non

potest verius

Clades Francorum ad fauces Pyrenaii. nec elegantius describi quae

nium dominio Francorum subdita fuit. Id exigit rei gestae series prout eam exhibent Clironicon
,

tunc Francos, alioqui victores tristis clades accepit, quam Egiuhardi verbisin Vila Caroli Cum enim,
:

Moyssiacense el Annales Anianenses. Aiunt enim

inquit,

assiduo ac paene continuo

cum

Saxonibus

132
bello cedarctiir,

HADRIANI
dispositis per

ANNUS

7.

CHRISTI 778.

congrua confinio-

rum

loca prsesidiis,

Hispaniam

quam maximo

po-

agros secans, sub Dertosse civitatis moenia BaleaIta rem hanc narrat Marca rico mari miscetur
.

terat belli apparatu aggreditur, saltuque Pyrena;i superato, omnibus quae adicral oppidis atque cas-

lib.

3 de Marca Hispanica.
6. Vivebat

deditionem acceptis, salvo atque incolumi exercitu revertitur, prwter quod in ipso Pyreniri jugo, Vusconicam perfidiam paruniperin redeundo
tellis in

hoc tempore Eneco Garseanis NaAnnalibus Navarrae recte qnidem scribit, Eneconem Garseanis Navarrfe revarrcR rex.

Moretus in

gem, hujus expeditionis

NavarriEJs et

a Coro/rjsusceiitae

tempore

contigit experiri.
et

Nam cum

agmine longo, ut
montis

loci
iret

angustiarum

situs permitlebat, porrectus

hosque Asturiarumrege gestum, post bellum cum Frae/

esse,

Vasconibus dominalum

exercilus, Vascones in

summo

vertice, po-

coactos fuisse focdus inire

cum

Saracenis. Sed per-

sitis insidiis (est enim locus ex opacitate sylvarum, quarum maxima est ibi copia, insidiis ponendis opportunus) extremam impedimentorum partem,

et

novissimo agmine incedent^ prGCcedentes tuebantur, desuper incursantes, in sub.jectam vallem dejiciunt, consertoquecum eisproelio,
eos qui

peram negat, copiasSaracenicas fuisse Pampelone, quando eam Caroliis obsidione cinxit cum tam annalistaMetensis, quamHiidesheimensisid diserte asserant, et Reguli Hispaniarum sfcpius Saracenos in suum auxilium post ha?c tempora adsciverint. Recte etiam Moretus hoc bellum currenti anno
;

usquc ad
protecli,

unum omnes
summa

interficiunt, acdirectis

im-

consignavit, solidcqueeosconfutavit, qui illud post

pedimentis noctis beneficio, qua;

tur. Ailjuvabat in

jam

instabat,

annum octingentesimum
psit,

difTerunt, irridcns Mariadescri-

celeritate in diversa

dispergun-

nam, qui heroicarum fabularum rapsodias

et

morum
tas per

et

boc facto Vascones et levitas arlocus in quo res gerebatur situs. E

elcganli

latinitate donavit lib.

7 de Rcb.

Hisp. cap.
raeos post

H. Addit

Morctus, Vasconcs et Navar-

contra Francos et
proelio

armorum

gravitas et loci iniqui-

omnia Vasconibusreddidit impares. In quo

Eghartus regiiB mensa! pnepositus, Au^clmus comes palatii, et Rutlandus Britannici littoris prffifectus cum aliis compluribus interficiunlur. Neque hoc factum ad pncsens vindicari potuit, quia hostis, re perpetrata, ita dispersus est, ut ne

cladem exercilui Caroli illatam, de qua mox, stetisse a Sarncenis usque ad annum dcccvi, quo eos pacem cum Carolo i^cpigisse oslendemus. 7. Carohis comites instituit in Marca EispaPost caplam Gerundam Carolus, gubernanica.

torcMauro, cujus perfidiam fueral expertus, inde pulso, Christianum comitcm ei pncfccit, et reli-

fama quidem remaneret, ubinam gentiuni qu;rri potuissct . llicc fuit infausta Francis ad Roscidam vallem, vulgo i?onceurt?/x, pugna quam tantopere pra^dicant Hispani. Militum ac procerum ipsorum in ullimo agmine pugnantium ncque cladem neque nomina dissimulat Eginliardns. Quare si tolius Hispania; vires ducibus binc Addfonso rege et
Bernardo Carpio, illinc Marsilio CBesaraugustano Vasconibus conjuncta? fuissent, id profecto non tacuisset Eginhardus. Fa5. Hispanorum fabulce de hac clade. nugse, quas ex Tilpini commcntis cessant ilaque

quam

litas et

provinciam ordinavit, prout reipublicce utitemporum ratio ferebat. Etenim quod Pip-

pimts exorsus erat in Gallia Gothica, Carolus auxit in Marca Hispanica et dein Lndovicus ejus filius implevit. Hic autem anliquus erat regimiuis ordo

apud Francoset Golhos, ut

civitatibus et pagis, qui

civitalibus contributi erant, comites irnponerent,

qui juri dicendo et tributariaa rationi darent ope-

ram. Nonenim rejecere hocndministrationisgenus Pippinus et Carolus in Aquitania et Gallia Golhica, ncque in limite Hispanico disponendo. Id unum Caroli solertia addidit, ut firmando novo imperio
Auctor quoque
comites ex gcnte Francorum passim pra^poneret. Vitae Ludovici Pii observat, Caroin

hausit Rodericus Toletanus

qui tamcn

suli
,

Adel-

fonso, repugnante iicet temporis ratione pugnam adscribit absque ulla Marsilii mentione. Qui ex

lum

Aquitania solida comites ex gente Franco-

Hispanis veritatircpngnanles, eamfulsam narralionem tuentur, ut congruantCaroli et Adelfonsi tempora, hanc cladem referunt
in aliud tem|ais, et in

rum
bus
ciffi

insliluisse, dati

numeratque novem

civitates, qui-

fuerunt comites hujuscemodi, aliis silentio praetermissis. Carolus eimn illum rcgendae provin-

cum tamen certum sit ex constanti Annaluim lide, C'a?'o/wOT nunquam post illacin Hispania bellum per se egisse,
aliam
C;u-oIi

expedilionem advcrsusMauros,

ordincm

relinuit,

in Septimania,

quem Pippinus instituerat postquam eam armis victricibus a

et

ibidem boc anno pugnalum

gloriae

esse.

Iniquus 4

est

Mauris vindicavil. Prsdicti comites paris inter se auctoritatis erant. Quarejure meritoMarcalib. 1 Hist,
Benearnensi cap. 28, refellit vulgarem illam et ab noomnibus decantatam divisionem Aquitaniae comitatus, qu^e a Carolo facta dicitur, is enim vem

veritati et

Caroli Rodericus
uegat,

lib.

Rerum
ditio-

Hispan. cap. 10,

cum

eum

sibi

uUam

nem

in Hispaniis peperisse, prffiterquam in ea Cel-

tiberiae parte,

qu Catalonia

dicitur, ut loquitur in

initio capilis,
toriis

id est, ut in calce explicat, in terri-

Aquitaniam in noveni comitatus non distribuit, sed civitatibus quatuordecim utriusque Aquitaniae praefecit
8.

Barcinonensi, Gerundensi, Ausonensi et Ur-

gellensi. Satius est fldem

lato testi, qui asserit,

babere Eginhardo ocu-

Anniis

comiles Francos, depulsis Aquitanis. A num. 3 \\i belli Saxonici.

ab eo totum Pyrenaei moiitis jugum perdomitum et usque ad Iberum amnem qui apud Navarros ortus, et fertilissimos HispaniaB
:

ad

boc anno a Carolo gestum, Saxonicum fuil: Interea,inquit annalista Metensis, postquam bellum Hispanicuin narravit, Saxo-

H. Alterum bellum

HADRIANI
nes audientes, quod Carolus

ANXUS
longo

7.

CHRISTl 778.

133

cum Francis tam

distribufiones quafuoro, inquit Altfridus in Vita

S.

spatio terrarum abesset, suadente Witdichindo, se-

Ludgeri num. 15,

prffi

ita

ut in Trajecto monaste-

cundumconsueludinem iterum rebellavernnt, etad Duiam castrum (alii Duitiam appellant, alii Tuitium, olim Divitense niunimentnm e retrione Coloniae), (|uod Coloniae civitati contigunm est, usque venerunt, caedibus, rapinis, incendiis omnia devastantes. Quod cum nuntiatum esset regi revertenti et
commoranti
in Autisiodorocivitate, misit

rio

caeteris praeposilis ipse in

tempore vernali

in doctrinse studio et sanctai conversationis praees-

menses tres. Deinde post eum in Adalger presbji.er menses tres post hunc Ludgerus presbyter menses tres, deinde in hyeme
set

fratribus

aesfate

Thiabracht presbyter menses Ires

Quare Ludge-

legionem
protervia;

unam
et

ex electis militibus, qui

eorum

rus annis fere septem in Ostergoa, quo exeunte anno superiori missus fuit, ut ibidem diximus, sic

rcsisteret.

Saxones audientes incolumitatem regis

in

commorafus
fridus

est,

ut singuhs annis per

autumnum

adventum Francorum,

fugam conversi
,

sunt.

in Ultrajectino coenobio degerit. Refert postea Alt-

Quos Franci e vestigio sequentes repererunt eos super fluvium, qui dicitur Adarna, in loco qui dicitur Liliesis, ubi pugna ccepta et flnifa, Franci auxiliante Deo victoresextiterunt, et multitado Saxo-

sanctum Gregorium abbatem nuper demorjier visionem Ludgero apparuisse eumque de futura ejus dignitate monuisse. Sed quo anno incomperfum. Versus vero ha?c visio configerit

tuum,

num
mini

ibi

occisa est. Et celebravit rex

Natalem DoPetavianus

in Heristallio.
:

Addunt

annalistffi

Igne cremaverunt (sc. Saxones) civitatem, (luam Franci construxerunt infra flumen Lippia. De qua civitate egimusan.DCCLXxvi. Baronius 9. Epistola S. Liidgero afficta.
et Masciacensis

quos Baronius ex ejus Vita a Werthinensibus monachis scripta, et a Surio ad diem xxvi Martii recitala, quibus Ludgents summis laudibus exlollitur,
compositi fuere a

quodam

Alcuiiii

discipulo, ut
Alt-

Altfridus loco laudato docet.

Vitam illam ab
tertio

frido sedis Monasteriensis episcopo

elucu-

refert Epistolam, quiB a sancto

Ludgero ad

Rixfri-

dimi Trajectensem episcopum scripta dicitur, in qua habetur, SaxonesEcclesiam5nc^/5R'/6e?'i episcopi

Verdensis combussisse.

Verum

fabulalor, qui

eam

bratam, post Baronii mortem in lucem prodiit opera Henschenii ad diem xxvi Marfii, quam et Mabillonius exhibet saec. iii Benedict., parf. 2, cujus beneficio Annales Ecclesiasticos passim illuslramus.
11.

Epistolam composuit, falso se Ludgerum appellat, et inepte multa se a Pippino rege audivisse conmiiniscitur.

Magistri Alcuini fuere Egbertus

Postquam Vita

liaec

sancti Swiberli

nomine

sancti Marcellini conticta fuit,

sub ea quoque

13 et seq. Jure merito Baronius negaf, Alcuinum disci|)ulum

fuisse Bedae
rit,

tus archiepiscopi Eboraci.

Ad num.

et

jElber-

Epistola sancti Ludgeri nomiiie, velut ad fulcien-

dam, quae
est,

Vitam, excogitata sive ab uno eodemque auctore, sive a plunbus.

tot fabulis scatebat,

cum hic anno dccxxsv vivere desiequo forsan tempore Alcuinus vix natus erat.
;

Educalus
Basilicae

est

Alcuinus

in

monasterio

priniariffi

Henschenius qui ad diem

primum

Martii

Vitam

Eboracensis adjuncto, ut ipsemet fafefur

:

diem xsvi ejusdem men>is in Commentario prpevio ad Vitam sancti Ludgeri 6, quam vana et futilis sit illa
illam pluribus refutavit, postea ad
Epistola demonstral, nosque

in Episfola xcviii ad fratres Eboracensis Ecclesiae

Vos

fragiles infanfiae

meae annos materno

fovisfis

affeclu, ef
stis

lascivum puerifiae fempus pia suslinuiviri edocuistis

jam supra de

illa

egi-

pahentia, et paternae casligafionis disciplinis ad

aefatem, et sacraruiu eru.

mus. Verum Baronii tempore Vilae sancti Swiberti, et hujus Epistoloe falsitas non innotuerant. 10. S. Lndgerus in Frisia Evangelium anniintiat.

perfectam
ditione

disciiilinarum

roborasfis

Pracceplores

habuif Egbertum, et JElbertum; seu Alberlum, al-

Ad numerum

et seq.

Mentio,

quam

hic de sancto Lebuino presbytero, de cujus morte

egimus, Baronius facit, evidenter Vitam sancti Swiberti supposititiam esse cum in ea dicatur Lebuinus uuus ex sociis sancti Willibrordi ut videre est apud Baronium anno dcxc et dcxcvii, ubi Pseudo-Marcellini verba recitat, ejusque sententiam amplectitur; et tamen hic fatelur, Lebiiinum Carolo M. regnante Saxonibus fidem Chrislianam pra:'dicasse quod certuni

anno

uccLxxiii

terum post alterum archiepiscopos Eboracenses. De Egberfo ipse nos edocet in Episfola ad Eanbaldum, cujus fragmentum refert Malmesburiensisin
lib.

ostendit

IdeReg.

Gest. cap. 3, ubi de Egbertoait:Hic

omnium

liberalium artium
fuit,

armarium

(ut

ila

di-

cam) etsacrarium

nobilissimamque Bibliothe-

est et

indubifalum. Quare Acta

illa

fabulosa sancti

cam Eboraci consfituit, cnjus rei testem idoneum advoco Alcuinum, qui a regibus Angliae pro pace missns ad regem Magnum Carolum, ef benigno apud eum fotus hospitio, in Epistola ad Eanbaldum Laus et glotertio loco Egberti successorem ait
:

Swiberti flocci facienda sunt. Quoad sanctum Lud-

ria'

Deo, qui dies

meos

in prosperitafe
filii

gerum, quo anno in Anglia sub Alcuino studuerit, quove inde in Frisiam, qute ejus patria erat, redierit,

vavit, uf in exaltafione

mei

suo loco diximus. Hoc vero anno autumnum in Ullrajectino monasterio transegit.Albricus enim

episcopus ac successor sancti Gregorii abbatis et rectoris Ecclesiae Trajectensis ad Rhenum, qui et
Ultrajectini coenobii abbas erat, divisit

annum

in

rem, qui laboret vice mea in nutritus et educatus fueram, et praeesset fhesauris sapientiffi, inquibus me magistermeusdilectusEgbertus archiepiscopus haeredem reliquit . Quibus verbis Alcuinus discipulo suo Eanbaldo de promotione in archiepiscopatum Eboracensem gratula-

bona consergaudeEcclesia, ubi ego

charissirai

134
tur,

HADRIANI

ANNUS

7.

CHRISTl 778,
:

seque Eanbaldi junioris prseceptorem iuisse

sime exprimere

nec patrio tantum serinone con-

indicat.

tentus etiam peregrinis linguis ediscendis

operam

12. Alcuinus fuH condiscipidus Eanbaldi seVerum nioris et magister Eanbaldl junioris. Malmesburiensis utrumque Eanbaldum Eboracenses archiepiscopos perperam confumlit, Prior enim, qui annoDCCLXXX Alberto successit. non discipulus

impendit; in quibus latinam ita didicit, ut aeque illa ac patria liugua orare esset solitus. Graecam vero melius intelligere, quani pronuntiare poterat,

Adeo
ret .

certe facundus erat, ut didascalus appareVeruin Alcuinum Caroli pra>ceptorem fuisse,

Alcuiai

{uit,

ut putavit Maknesburiensis, sed con-

huncque non grammaticam, aut

cuisse,

sacras litteras,

discipulus, ut di^cimus ex poeta

auonymo

Alberti

sed rhetoricam, dialecticam et astronomiam

do-

Eboracensis archiepiscopi discipulo. Fratrmentum

ejus Historia;, de Pontificibus EcclesicB Eboracensis
refert Mabillonius saculo
ii

anno dcclxxxii, num. 7 demonstrabimus. 14. Usuardus floruit sub Carolo Calvo.
et

Benedict. part, 2. Ibi

Ad num. 20

seq.

poeta de insigni Basilica ab Alberto constructa, et

suum
inter

scripsisse

Usuardum Martyrologium Carolo Calvo imperante, nunc

ab Alcuino
ait
:

et

Eanbaldo juniori absoluta loquens,

eruditos convenit.

Mss.

quam

excusi

Nam cum Codices tam meminerint persecutionis in

Hispania a Saracenis excitatae longe post Caroli

Hoc duo
Jiscipnli tetnplnm doctore jubeDte,

jdific3verunt Eanhaldus et Alcuinus,

ambo

Coucordes operi deTOta mente studenles.

Magni obitum, manifestum est, Caroli Calvi lempore Usuardum floruisse, Ah Aimoino in libello de translatione SS. martyrum Georgii et Aurelii,
ejus translafionis

Usuardus pater anno dccclviii

Denique liquet etiam ex Cannine Alcuini Eanbaldum juniorem Alcuini discipulum

clxxii,
fuisse.

fuisse niemoratur; etMabilIoniuss;cc. iv Beuedict,

in Praefatione partis 2,

num.

173refert, in Biblioth.

Baronius putavit Albiinun dihh^iem monasterii Cantuariensis, qui anuo dccx sancto Hadriano successit,

San-Germanensi asservari antiquifsimum ejus Martyrologii exemplar, eo lempore exaratum cum

siibjecto Necrologio, in

diversum non esse ab Albino, qui

pellatur.

et

Alcimnis ap-

quo primaria manu mors

vero Caroli
II

Verum

Albinus. qui eo Christi anno Ha-

Irmintrudis regiuae, uxoris Caroli Calvi signata

est

drianum
giinine,

excepit in monasterii

Cantuarieusis re-

nonis

c to br is ; obilus

imperatoris

\ilam producere non potuit usque ad aunum dccciv, Alcuini emorlualeni. Ad hcTC Albinus Hadriani successor eum ac Tlieodorum Cantuariensem archiepisco[)uni magislros habuit, Alcuinus \ero Egbertum et Albertum, qui postea archiepiscopi Eboracenses fuere. Quare Baronio, et quibusdam aliis nominis similitudo et temporum
aliqua vicinilas imposuit.
13. Alcuinus Caroli magister fuit. A num, d3 ad 20. Alcuiman Carcli Magni praeceptorem exlitisse,

pridie nonas Octobris,

manu

recentiori. Itaque hic

Codex scriptus eo temporisintervailo, quodeffluxit

iuter

annum dccclxix Irmintrudis supremum, et annum dccclxxvii, quo Carolus Calvus defunctus
Baronius autem, aliique, qui Usuardum ad M. tempus revocarunt, eo inducti sunt auctoritate Sigeberti, qui Usuardum jussu Magni Caroli imperatoris inartyrologium suum condiCaroli
disse
scribit in

est.

cap.

85.

Sed Sigebertus Magni

intellexit
,

Caroli noinine
cap. 99, ubi ait

Calviim

ut alias in

antiquorum sentenlia

fuit,

sed

cum

illum
fixisse,

Hincmarum

rescrijisisse

ad Eccle-

ante

annum

dccxc in Francia sedem non

Bulaeus in Historia Universitatis Parisiensis pag. 92 arbitretur, inde infert Carolum jam grand;Evum a Petro Pisano in Grammaticis institutum fuisse, et ab Alcuino rhetoricam, dialecticam, caeterasque

siam Ravennatem sub persona Magni Caroliimperatoris. Ad haec idem Mabillonius tom. i Aualect.
pag. 454 refert, in veleri Codice Elnonensi extare Epitaphium Drogonis et Pippini Caroli Caivi filioa Tempore Milonis rum cum ejusmodi titulo monachi, gemini fratres Drogo et Piiipinus, filii Caroli Magni hberalibus disciplinis instituti sunt in ccenobio sancti Amandi, ubietsepulti sunt firojie sacellum SS. Petri et Pauli cum hoc Epilaphio . El nou solum in eo ii\.\i\o Cai-olusCalvus^ocdiiuv
:

astronomia percepisse; quod Eginhardus in Caroli M. Vitascribat; a in discenda

liberales artes

cum

Pisanum diacouum senem coguomento Alcuiuum item diaconumdeBritannia Saxonici generis honiinem virum undequaque doctissimum prcEceptorem babiiit, apud quem rlietoricae et dialecticae , pra;cipue tamen astronomia' ediscendae
audivit, in caeteris disciplinis Albiniun

grammatica Petrum

Magnus, sed etiam

in ipso Epitaphio,

acin Epistola

quadain Nicolai papa? primi, et in veterriino Necrologio San-Germanensi ad A7 kal. Aprilis, quo
die ponitur obitus Rothildis abbatissce et
filice

plurimum
fuere,

et

temporis

et laboris impertivit .

Imo

monachm
hujus
rei

qui negarint,
;

Alcuinum magistrum

fuisse

regis

Magni

Caroli. Vidc

aliud

quod illum serius in Franciam venisse putarint, Carolo jam aetate provecto, quem idem Eginhardus testatur, latinam linguam non minus
Caroli

exemplum apud Mabillonium

maui a Pratis monachum

lib.

6 de Re Dipl.
ostendit

pag. 554. Porro Usuarduin monasterii sancti Gerfuisse,

idem

familiareni

habuisse,

quam vernaculam,

graicam
:

Mabiilonius in priori loco laudato ex Ms. Codice

Bibliothecae Saa-Gerinanensis, in

quoque

didicisse, et

eloquentissimum evasisse

quo

post Prolo-

Erat , inquit Eginhardus, eloquentia copiosus et exuberans, poteratque quidquid vellet, apertis-

gum,

haec clausula legitur

Explicit Prologus

Usuardi monachi S. Germani Parisiensis . Marty-

HADRIANI
rologio Usiiardi aucto
receiitius

ANNUS

7.

CHRISTI 778.

135

Romana Ecclesia
teste

usa est ante

Romanum,

Molauo

iu Pra?falione

nasterium sancti Vincentii martyris, hocannovitam cum morlecommutavit, ut testatur chronograpbus

ad Martyrologium Usuardi. Imoetiamnum invariis Galliarum Ecclesiis Martyrologium Usuardi legitur.

15.
et seq.

ejusdem
rege

loci.

Authpertusvir illustrisin Gallia

ejusque
filio

vixit

Opera Alcuini
prodiere

et

Caroli 31.

a Carolo Majore-Domus,

a Pipi^ino

.^d

n.

22

Alcuini opera aucliora

Parisiis

quam

erant Baronii
studio

tempore

anno mdcxvi

plurimum dilectus, donec Stepbanum II papam, qui ex eadem Gallia Romam redibat, comitatus est, et Vincentinorum sodalitio sese adjunxit, a
quibus postea abbas creatus est, sed invitus ac renuens. Ejus operunl Catalogum exhibet Labbeus in Dissert. de Script. Eccles. sed luculentius de iis
agit Mabilloniussccc.
S,
iii

Andrea; Duciiesnii, sed post illam editioneni Mabillonius tom. iv Analect. publicavit Epistolas xxvi
Alcuini, et Baluzius tom.
Miscell. vaiia ejus
i

Capitnlarium
edidit.

et

tom.

opuscula

Denique Mabil-

Benedict. part. 2,
scripta

inVita
sa7i-

loniussaec. ivBenedicl., part. 1, pag. 183, refert alia

i4/c?///scripta,

Ambrosii Auibperti

ab eodem chrono-

quorum

beneficio editio magis ab-

grapbo, qui s;eculo xi vivebat, quique

eum

soluta dari poterit. Ibi ostendil Mabillonius librum

ctissimwn appellat.

Producit ibidem Mabillonius

rfe

dedivinis Officiis Alcuino a Baronio aliis(]ue asser-

fragmentum sermonis Autbperli

Assumptione

tum, esse tantum Farraginem ex diversis ipsius Alcuini, aliorumque auctorum ipso posteriorum scriplis collectani. Quoad librum cui titulus est, Coiifessio fidei a Petro Francisco Cliilfletio ab
,

S. Marice, ut inscriptio habet, in quo Autbi^erlus ita suam sentenliam moderatur, ut nihilde corporeaDeiparsB Assumptione definiat
corpore, sive exlra cor|)US
:

sed ut

sive in

aliquot annis publicatum,

tuni esse adversus aliciuos, qui id

runt,

genuinum Alcuini foeiii dubium vocaprobat ibidem Mabillonius. Quod speclat ad

credamus
in lib.
1

assumptam super caelos Qua; etiam sententia fuit Adamnani

et litteris

de Locis sanctis,
in

riuni sancti Willibaldi

anonymi, qui mandavit

parte

Itinera;

quod

opera Caroli Magni, jani eginnis de Codice Carolino,

seu Epistolarum ejusad varios PontilicesRomanos,

utrumque opusculum
pore Autbperti jam

eadem
in

2a

Mabillo-

nio editum. Quare Assumptionis

vocabulum tem-

de

aliis

ejus hicubrationibus legendiis

Oudinus in

tum

usu

Ecclesiie fuit.

Supplemento de scriptoribus Ecclesiasticis. 16. Diio filii Carulo hoc anno nati.

Ad
is

num.

!2.i.

Uilclegardis

Caroli uxor,

quam

in

Aquilania gravidam reliquerat, antequam ex Hispania reverteretur, duos peiierit filios, quorumalter

Lotharius, aller Ludaoicus est appellalus, ut

dux condit monasterium anno Tassilo Bajoarioruni dux monaslerium Chrempsense juxta Chrempsam fluvium Eedificavit, cui omnia eo in territorio per ingens spatium sita piVTdia, sylvas, nemora, lacus, et llumina contribuit. Fundalionis instrumentum
19. Tassilo Bajoarice

Cremifanense.

Hoc

scribit auctor VitiE

laniic regis.

ejusdem Ludovici. postea AquiDe utroque Paulus diaconus inlibello

:

refert Siinon Rettenpacher Benedictinus in Annali-

bus monasterii Cremifanensis

ita

lib. 1,

cap. 9. In eo

de episcopis MelensibuSj ubi filios, quos Carolus ex Hildegarde suscepit, recenset aPrimus, inquil,
diclus est Carolus, sc. patris ac proavi vocabulo

loquilur Tassilo

Ego

Tassilo vir illuster,

:

dux
:

nuncupatus. Secundus item Pippinus, avo eequivocus. Tertius Lodovicus, qui

rio,

fratri

alque
Lotba-

cum

qui biennisoccubuit, uno partu est genitus ,

sc.

hoc

anno.

Wajoariorum, anno ducatus mei trigesimo Indictione prima, mente tractavi, etc. Paulo post Anno XXX ducatus niei simulque dileclissimus fiUus meusTheodo, anno etiam ducatus ejus primo, tradimus atque confirmamus ad praedictum monasterium, etc. Iiiter testes nominantur Virgilius
episcopus, Sindperth episcopus, Waltrich episcoj)us.

17. Carolus

num PP.

lxv Cod. Carol. data est hoc circiter tempore a Carolo ad Hadrianum papain, qua questus est de venundatione inancipiorum a

Epistola

deduobus querilur apud Hadria-

Primus

e|)iscopus erat Salisburgensis, Sind-

pertlius Ratisponensis, Waltrichus seu

Waldricus

sextus episcopus Pfitaviensisfuit, ut liquet ex poeta

Romanis

genti Saraceuce facta,

quorumdam sacerdotum Romanorum

dit Pontifex id

deque libidinosa vita. Respon-

tein a Langobardis,

faclum fuisse contru suam voluiitaqui ea Gra;cis vendiderunt,

de Ordine coinprovincialium pontiflcuin. Ex hoc Diplomate liquet primo Tassilonem hoc vel su|)eriori anno Tlieodonem tilium collegam in partem dominatusadscivisse. Secuiuio, exoidium principa-

a dum famis inopia eos constringebat, quia alii ex eisdem Langobardis propria virlute iu navigia Gra;corum ascendebant, dum nullam babebant spem

ab anno dccxliii proficisci. Fuit ultimus Bajoariae dux terliusque hujus nominis. Poito monaslerium Chrempsense, seu
tus Tassilunis

Tlieodo

vivendi.

De sacerdotibus autem

nostris,

quod vobis
nulla
est,

Cremifanense in Austria superiori positum

extantque alia Tassilonis ducis mouumenta.

est,

faiso et contra

Deum

et

animam eorum suggerere

sibi,

ausi

sunt

mentita est iniquitas

et

Dominoannuente,
nec
talia

in nostrissacerdotibus pollutio,
,

credere debet vestra sublimilas

iuquit

lladiianus.

Moritur S. Authpertus abbas. S. Ambrositts Authpertus abbas monaslerii sancti Viucenlii prope Vulturnum in Beuevento, quod dicitur mo18.

Nor20. Alfuuldus fit rex Northumbrice. thumbri adversus Ethelredum regem rebellantes, regem ])ro eo constitnerunt Alfuuoldum Osuulfi regis fiUum, regem piuin ct justum sed post de;

cennium Ethelredus

in

regnum

restitutus est, ut

Wigorniensis, Westmonasteriensis, Simeon Dunelmensis alii^jue hislorici Auglici tradunt.

136

HADRIANI

ANNUS

8.

CHRISTI 779.

HADRIANI

ANNUS

8.

CHRISTl

779.

1.

brat,
risiis

Carobis in Saxnnes itiinis Conciliitm celemonasterium SS. Yincentii et Germani Pa-

privilegio decorat.

Annus

nomen Domini beneficium praestitisse cognoscitur, ut annis singulis quocumque in regno nostro negotiantes ipsius sancti loci pergere velint (sicut ipse

sequitur septin-

gentesimus septuagesimiis nonus, Indictione secunda quo Carolus Magnus, antequani parata expeditione proficisceretur in Saxones , in villa
,

Rotbertus abbas mercari videretur) tam ad luminaria comparanda, quam pro reliqua necessitate
discurrentes,
in

tam extra Ligerim, quam

etiani, in

citra,

vel

Duria
Dei

Synodum habuit sunl curans, quam

ex more, sic

primum

quae

Burgundia

Aquitania, vel in Provincia

bellica inclioaret.

In iiiso

seu in Francia, necnon et in Austria

in
rint,

quccumque

autem procinctu, exposcente Roberto abbate sanctorum Vincentii atque Germani Parisiorum cpiscopi

rcgno, Christo propitio, nostro pergere volue-

confirmavit,

qua^

corum monastcrio
interfuit

pater

Pipinus bona contulerat, et alia ipse adjecit. Extat

ipsum quidem Privilcgium, quod qui

a se scriptis (ut ipse tcstalur
')

rebus
pra^-

nullum teloneum vel desarcinis, vel de carineqne de navigio, vel de qualibetredbibitione exinde ad partem fisci nostri, missi abbatis discurrentes persolvere quicquam dcbeant.
catione,
3.

recitat, istis

Practerca i)rLTscnti

prx'cepto decernimus

missis, quae de episcopis atque abbatibus, vel aliis

a se delectis, qui regno diversis in locis praeessent

instituit,

quibus ha^csubjicit: Quibus^riteperactis,

Ligerim
tias,

cum

reliquis transmeavit copiis, et Lute-

qnae alionomineParisii vocantur, sese recepit.

Tunc

ejus adiit praesentiam venerabilis Rotbertus abbas ccEnobii sancti Vincentii sanctique Germani, petens quatenus prsccptum immunitatis ipsius Ecclesiffi, quod olim dominus Pipinus genitor ejus
fecerat, ipse sua benignitate conflrmaret.

esse jubemus), ut non per ullos portus, neque percivitates tam Viroduno, quam Aurclianis, vel Ambianis, ueque in Trajecto, neque in Dorslade, vel Neomago, neque per omnes pontes, velad S. Maxenlium, sive Parisiis, sive Ambianis, neque in Burgundia, vel in pago Trecassimo,nequein Senonico, ve! per omnes civitates ubicuuKiue in nostro, propitio Christo, regno,

(quod i)erpetualiter

mansurum

aut pagis, vel territoriis teloneus exigatur, nec de

navali, nec de carrali,

Quod non

ncque de saumi,

sive

de

solum
Est

fecit

sed

etiam
suee
:

novum

sua praceptione

trana, evectione vel rotaticum, vel pontaticum,

descriptum

sigillo

regiae majestatis firmavit.

autem hujusniodi

2. Carolus gratia Dei rex Fraucorum et Longobardorum, atque patriciusRomanorum omnibus

nec pulveraticum, nec salutaticum, nec cispitaticum, vcl ullam redhibitionem, quani fiscus noster exinde possit sperare, nec vos aut juniores, vel successores nostri ab eisdem requirafis, seu exigatis
:

episcopis
nostris.

abbatibus, comitibus, sive junioribus

sed

omnia hsc propter nomen Domini

ipse

8 Si apponenda beneficia ad loca sanctarum Ecclesiarum, vel sacerdotibus praeslare non desinimus hoc proculdubio ad feternam nobis beati:

abbas, vel successores cjus, seu niemorata Ecclesia S. Vincentii, vel domini Germani habeant indul-

tum, et ad luminaria ipsius sancti augumentis.

4.

loci proficiat in

tudinem retribuendam profuturum confidimus. Igilur cognoscat magnitudo, seu virilitas vestra,
qualiter venerabilis virRotbertus abbas de Basilica
sancti Vincentii, vel

Adjungimus etiam teloneuniillum, quem

tiosus corpore requiescit,

;

domini Germani, ubi ipse preclementiam regni nostri accessit et prEeceptum domini et genitons nostri bonoi memoriae Pipini regis nobis ostendit rele-

Gerhardus comes apud Villam novam in curte S. Germani visus fuit recipere, quia in nostrum rediit jus, ut deinceps ad partem S. Germani ipse teloneus cum omni integritate in nostra eleemosyna ad luniinaria ipsius sanefae Ectlesiae recipiatur absque
perpetuis
aiicujus
refragatione.
nostri

Quam
maau

vestra

gendum, ubi reperimus insertum,

'

qualiter propter

auctoritate, sancti

Pontifices,

ac proceres,

temporibus

vaiituram

propria

Ap. Aimon.

1.

iv. c. ult. in Bn.

Ibid.

I.

v. c. 1.

signatione nostri sigilli

studuimus roborare. Data

HADRIANI
sexto kal. Aprilis,

ANNTTS

S.

CHRISTI 779.

137
quoniam Carolus
bellum com-

anno undeciino regni

nostri, et

Lotharingae historia contineri,

quinto patriciatns nostri.

latio
:

Actum

Arisfallio in pa-

imp. quindecim
genlilitatis

vicilnis

cnm

rege Saxonum, qui

redintegraluni vero

Parisiis .

Hactenus
advcrsus

adhuc

detiiiebatur errore,
:

Privilcgiuin.
Ilis

misit, et post ba^c

pra^viis pietatis officiis
;

Aliqiiando sane,

dum

Carolus

ex

more

idem

excelsa, ut assolet, intronizatus sede discum-

quaj illi ad eos deetenim aditum aperuere fufjientiliiis illis, inciuento bello Saxoniam atqne Westplialiam debellavit receptisque ab iisdem obsidibus, firmatisque rebns denuo juramento, in Franciam rediit. Ha?c Annales Francorum pluribus, ex quibus etRegino eadem affirmat. 5. De prceliis Caroli Magni adversus Saxones sa^pius iteralis agit Pelrus Damiani in Epistola ad Mainardum episcopum Urbinatem hfecque ait inter alia r.odi'frtdns plane clarissinuis dux et marcbio niibi perbibuit in propria regiouis, nenipe

Saxones Carolus profectusest

bellandiini
iierfacilem

beret, pauperes vero,

biliter residerent
:

quos alebat, solo tenus igno-

rex

Saxonnm,

qui tenebatur

captivns, et remota (irocul ab imperatore

mensa
:

prandebat,
vester,

talia

per nuntium legata diresit

Clirislns sese perliibeat in

Dum
coUa

ini|uit,

paupeilli

ribus recipi, qua fionte persuadetisnostra

submitti,

quem

vos

ita despicitis,

eique nullam

honoris reverentiam exbibetis?

rator, corde

Ad quod impeet

compunctus ernbuit;
.

exoregentilis

hominis Evangelicam prodire sententiam, vehementei expavil Haic ibi Petrus.

Aono

periodi

Graco-Romanae 6272. Anno

^ra
1

Hispan.
papse 8.

817. Anno

Hegirae 163, inchoato die 17 Sept., Fer.

iinp.

C Jesu

Cliristi

779.

Hadriani

Leonis IV

29

et 5. Constantini 4.

i.

Annus

viii delli

Saxonici.

Ad num.

et
:

viginti, ut
et haec est
feliciter

videreesttom. viConciLapudLabbeum,
Praefatio
:

seqq. Eginhardus in Annalibus hoc anno babet Rex de Heristallio, ubi hyemaverat, et ubi Nataveris tempcrie

ejusdem Capitularis undecimo regni doinni

in

Anno

nostri Caroli glo-

lem Domini ac sanctum Paschacelebraverat, prinia movens, Compendium venit. Et cum inde peracto propter quod venerat negotio
revertisset,
taniis

riosissimi regis in inense Martio Capitulare factum,

quahter congregatis
episcopis
tibus
, ,

ununi Synodali Concilio

illustribus,

abbatibus, virisque

comi-

occurrit

ei

Hildebrandus

diix

Spole-

una cum piissimo domino nostro secua

cum magnis muneribus

et bcnigiic suscepit, et

in villa Wirciniaco;

dum

Dei voluntatem, pro causis opportunis con-

quem

in snuni {Jiicalimr remisit.

muncribus donatnm I|ise, animo ad Saxo-

senserunt, etc.
2.

nicam expeditionem intento, Duriam venit, habitoque jnxta niorem generali conventu Rbeniim
,

Carolus erQamonasteria munificiis. Apiid Haristalliuin Carolus emisit Praeceplum pro monasterio
initio lib. 5,

in eo loco, qni Lipia vocatur,

Cui

cum

Saxones in
et

cnm exercitu trajecit. quodam loco, qui Ruocholt

Germani prope Parisios sito, quod apud continuatorem Aimoini legitur, diciturque datum VI kalend. Aprilis anno xiref/ni
sancti

vocatur, vana spe ducti resistere tentarent, pulsi

noslri el quinlo patriciatus nostri, ut videre est

fugalique sunl
ingressus,

rex Westfalaorum regionem

:

apud Raronium,

qiii illud

integrum

recitat

sed,

ad

omncs Wisuram veniens,

,

cos in deditionein accepit

castris positis in loco

inde

nomine
Ibi

ut advertit Coiiitius hoc aniio num. 27, in originali desunt hae voces palriciatus nostri ; et revera
,

Nudufulli
et

stativa

[ler

aliquot dies habuit.

et

Angarii ct Ostfalai venientes

obsides dederiint
|ieractis

sacramenta juraverunt.

Quibus

rex

trans

Rhenum
se egit

iu

Woimatiam
.

civitatem byber-

nalum

Quia Carolus rex hybernos apud Haristailium, Sirmondus loiii. ii Concil. Gall. Capituiare, quod hoc anno pra;falio faclum docet, Haristallieyise vocandum esse judicavit. Sunt iii illo Capitulari sanctiones quatuor ac

reccpit

menses

Carolus diversos annos ad diversa regaa refert, nem[ie annum xi ad regnum Franciae, annuin v ad regnum Itali;e seu Loiigobardiae, neutruiu ad [latriciatum. Ibidem Caroluspridie kal. Maii pro Cabilonensi sancti Marcelli monasterio aliud Prceceptiim emisit, qiiod integrum extat apud San-

Martbanos in Gallia Cbrisliana. laflneejuslegilur: Dat. pridie kaleiidas Maias, anno uudeciino et
quiuto regnorum nostrorum.

Actum

HaristaUio .
18

Tuuus XHI.

138
Ex
aniio illo

HADRIANI

ANNUS

8.

CHRISTl 779.

quinto regni Langobardici Caroli

apparet,

eum anno
Aprilis

dcclxxiv post diem ultimum

regem Langobardorum dictum ullimum Prceceptum non quinto regni ejus anno, sed sexto datum fuisset. Continent duo praecepta illa privilegia qusedam
mensis
fuisse
,

juxta editionem Canisii , Lambertus Schafnaburgensis in Chronicis, ac vetus annalista Fuldensis auctior Pithffiano modo citatus, qui extat

Contractus

alioquin lioc

apud Lambecium tom. u Biblioth. Caes. pag. 347. Mortuus est itaque sanctus Sturmio anno vicesimo quinto ab obitu sancti Bonifacii, ideoque is martyrium
fecit

utrique monasterio a Carolo rege concessa.

3.

anno

septuagesimo quin^iuagesinio

Saxones, qui a
rarunt,

Moritur S.Slurmio abbasFiiIdensis primns.

fide Ciiristiana defecerant, conspi-

quinto, non vero quinquagesimo quarto, ut pluribus viris doctis visum, qui pro ea sententia san-

virorum multitudiaem de exercitu ad ipsum monaslerium (Fuldense) mitterent, et cuncta quae reperirent, igni combureut lectam
rent,
et servos

Dei ferro trucidarent.

,

Quod cum

comperisset sanctus Sturmi

se

fratribus

innotuit, et

vocatis ad periculum quod eis imniinebat, consilium dedit, ut sancti martyris

statim

contrarium superiorem vicesimum quartum fuisse a morte S. Bonifacii, ut mox vidimus. Validum est autem hac in re Eifjilis testimonium ; cum anno dcccxviii abbas

ctum Eigilem laudant

plane

doceat

testeturque

cum tamen annum

is

Cbristi

Fuldensis renuntiatus

sit,

de bis quae spectant ad

fuerit, ac ei

sanctum Sturmionein egregie edoctus

morienti adfuerit.
4.

(nempe Bonifacii) corpore assumpto, in Hamelanburg properassent. Ipse vero vir Dei Sturmi foras in Wedereiba perrexit, studium habens, si quomodo
posset, pravoruni

Ex monasterio Fuldensi plures sanctiac viri

illustres prodiere.

Sturmius

a sancto Bonifacio

conspirationem cohibere. Nos

autem
tyris

fratres discipuli ejus

assumpto sancti mar-

Bajoariam ingresso, ut Cbristianos ab antiquis paganorum contagiis et perversis dogmatibus cohiberet,

corpore de sepulcro, in quo annos viginti quatuor posilum fuerat, a monasterio cum universis famulis Dei proficisci coepimus , in(|uit
sanctus Eigil abbas Fuldensis IV
in Vita sancli

precatu parentum ejus nobilium ac Chriest,

stianorum susceptus
berto, abbati

traditusque sancto Wig-

postea Fritislariensi, a

quo

in sacris

studiis institutus fuit.

Sturmionis abbatis Fuldensis primi, qui subdit monacbos, cum audivissent Saxones victos fuisse,
et

ad proprias aufugisse terras, sacra sancti Bonifacii

ossa sustulisse, eaque sepulcro,

quo prius inerant,

de quo

Deinde ordinatus est presbyter, et populis Evangelium instanter praedicavit. Post amios tres probante sancto Bonifacio secessit in eremuin cum duobus sociis. Sed cum is vereretur, ne a Saxonibusloco illo vicinis male Sturmius
haberelur
,

bumasse,

qua anno

superiori contigere, ut docet

jussit

illi

vetus chronographus apud

Lambecium

cnm

suis sociis tuto

ut locum quacreret in quo commorari posset. Hac occa-

mox. Eo enim anno Saxones, qui a lide defecerant, usque ad Rbenum excurrere, et ab exercilu Caroli,
qui Autisiodori remanserat, fusi fugatique sunt, ut ibidem ostendimus. Narrat postea Eigil mortem sancti Stimnii, quae boc anno accidit, dum Carolus rursus contra Saxones movit o Tunc iterum rex Carolus ad confirmationem fidei Christianse
:

sione monasterium Fuldense fundatum, Bonifacio

locum illum non soUim probante, sed etiam non semel invisente. Hujus Sturmio primus abbas ab eo constilulus est, qui erexit ibi scholam in gratiain juventutis, in

quaaliquandiu Alcuinus docuit,

et

ex qua prodiere luinina clarissima Aimo, Fre-

cum

exercitu ad illam terram perrexit, et vene-

in Heresburg ad

randum Slurmen infirmum, jam seneclute fessum tuendam urbem cum sociis suis
sedere jussit . Postea
ait Eigil,

culfus, Babanus, Walafridus Strabus, aliii|ue iiinumeri. Ex hoc etiam monasterio plures ad infulas rapti e ciuoium numero novem prssules Moguntia

altera die, id est,

XVI

kal. Januarii, ingravescente

mionem

languore , Sturad extrema deductum esse et animam

Viget etiam hodieceleberrimum illud monasterium, oppido ac dilione propria auctum, cujus abbas abbatum Germaniae primas est, et spisibi vindicat.

ritalem in subditos jurisdictionem habet, ut videre

est

Deo reddidisse, postquam infirmitas ejus per aliquod tempus durasset. Sturmionem autem hoc anno

apud Browerum

in lib. de Antiquit. Fuldensiillustribus

bus, ubi plura refert de sanctis et viris

mortuum, docent Marianus

Scotus,

Hermannus

qui in eo monasterio floruere.

HADRIANI

ANNUS

9.

CHRISTI

780.

139

HADRIANI

ANiNUS

9.

CHRISTI

780.

Sarracenorum

in Syria, et Leonis Constan-

tinopoli diro. persecutio.

Octogesimus
tum
a

tum

in

locum ejus Paulnm, genere Cyprium,

licet
,

hae-

post sep,

reficum itidem Iconoclastam,

sua conscientia

tingentesinuini

annus
Ecclesia

agitur Indictione tertia

Sarracenis,

cum

Orientalis

tnm

etiam a Leone imperatore persecutione vexatur. Quoil in primis pertinet ad Sarracenos, aucior est Theopiianes, lioc anno quinto Leonis ini[)erii Madi principem Sarraceuorum edictum proniulgasse, ut

Orthodoxum utpote qni probe sciret se errore duci; quod et mortis tempore testatus est, ut suo loco dicetur. Queb autem ad hunc annum pertiTheophanes Octavo idus Februarii mortuo Niceta (de quo praedictum est) Constantinopoleosepiscoposecunda jejuniorum hebdomade,
nent, ita
:

omnes, qni ex Juda?is

nuinerus ex
iis,

et aliis infidelibus

ad Chriessent,
ef-

stianam ildem transiissent (quorum ingens erat

qui servilis conditionis

Dominico, Paulus honorabilis, genere Cyprius, verbo et aclu coruscans, post plurimam propter
die

cum

haeresim,

qua tenebatur, excusationem,

vi

multa

religionem susceperant Christianam) desertores

Misit ad

compellente, consecratur patriarcha Constantinopoleos f. Sic ipse,

ficerentur, alioqui poenis acerbissimis plecterentur.

cum
;

revera intus crederet quae

hoc perticiendum Thesiam queindam SEevissimum hominem, qui profectus Emesam in Syria,

sunt Catholicae
ris

fidei

tamen ob timorem imperato-

dirissimas

ibi

deChristianis habuitquaestiones,
facta a prffisidibus acerbis,

ginuni

persequi aggredientis cultores sacrarum imasilentio rem obtegens et communicans ,

haereticis,

adeo ut qua; scribuntnr

simis

cum

indignissimum se throno
videret

illo

judi-

persecutoribus Lysia

sive Agricolao

sub
anti-

cabat.

Cum enim
percitus,

Leonem Augustum
est

agti-

Ethnicis imperatoribus,
cina.

istius

excederet carniQ-

gressum

esse persequi

Christianos Catholicos,

Verum

ncc

isto

tempore defuerunt, qui

sit

more
haud

nunquam

ausus,
:

quam

corde

quos martyres invicta conslantia fuerint imitati

sed et sexus fragilior robustior

credebat,

inventus

siqui-

sibi licere

pandere veritatem probe sciens, id absque vitae discrimine, jam plu-

dem
cia

Christianae fdminae

ejus crudelitate triumphos, post

martyrium summa

complures erexerunt de innumera suppligloria consummantes, ut

ribus Constantinopolitanis civibus dire caesis, et aUis paulo post nobilibus viris eadem ex causa ingenti

idem, qui supra, testatur auctor. 2. Addit ad haec praeterea idem Theophanes, ab eodem Sarracenorum principe esse jussas Chri-

anno
est

quoque ignominia affectis, de quibus hoc Theophanes 3. Mediavero hebdomada jejuniorum tentus
hasc ipse
:

Jacobus protospatharius,
viris,

et Papias,

et Stratealiis

stianorum Ecclesias solo sequari idque factum Emesae et aliis in locis Syriae usqne Damascum; idque contra pacta conventa passi sunt Christiani, utpote qui se ea condilionedederant Sarracenis, ut Christianae religioni esset bene consultum, simulque sanctis Ecciesiis. Haec passa est Ecclesia Syriae, quae si habuisset , qui singula quae accideiant Christianorum martyria scriptis posteritati dedissent, equidem ingens volumen ex eis conficien,

gius et Theophanes cubicularii

giosis

una cum

reh-

eo quod imagines adorarent.

Tunc

demum
fllius

occultam malitiam suam Leo persecutoris

patefecit, et

tonsos, et per

medium

hos immisericorditer caesos et urbis vinctos ad pompam

duci

dum

fuisset,

quae hic perpaucis notata

narrata ex

potius,
scriptis

quam

tantum eodem auctore Theophane

prodimus.

fecit, et includi in prastorio mandavit. Inter quos moritur Theophanes, confessor effectus et coronam est martyrii consecutus reliqui autem omnes, post hujus obitum, probati monachi inventi sunt . Paulo post vero, eodem anno, mense Septembris, ipse Leo mortuus est. Sed quaj proxime causa praecesserit horum aulicorum damna:

Constat eliam exeodemauctore, hoc ipso anno Constantinopoli, defuncto Niceta ejus Ecclesiae haeretico patriarcha octavo

tionis,

audi

'

idus Februarii, subroga-

'

Cedren.

in

Comp. Annal.

140

HADRIANI

ANNUS

9.

CHRISTI 780.

mana

Idem Leo iniperator mediajejuniorum septiduas imagines reperit in pulvinari uxoris

procedens imperatorio more, publice

reddidit Ecclesiae

cum

puero

stemma (coronam

scihcet),'quod

suselrenes,

quascum

diligenter esselconteniplatus,
eas a Papia iiala-

fuerat a marito sublatum, iiulcherrime fabrefactum

el lapidiluis |ii'etiosis

iniiuisitioiie l;ula, depreiiendit,

tiuo nliisque nonnullis primicerioruni fuisse illatas

:

nes, ()uiet subjicit hoc

veuustalum . Ihcc Theophaeodem auno victos Arabes,

sese

(luus ct crucialibus supiiliciisque gravissimis

qni audito iiiiperatoris obitu

liirmaiium iniperium,
sic

iiifuderant

in

addixit. In

u.\orum(]ue

Irenem

acriler

inveclus,

Deo favente |iriucipum

eanique nauci esse dixit, qua? suo patri imperulori horribilibns atque intcmeratis fldei mysteriis prodiversuni plane jurasset, constanter asseverantem eas a se non \isas rei)ulit, neque postea
latis,

Oitliodoxorum primordiis. Post liajc vero subjicit ista Theoiibanes 6. Cfcterum intereapiissimiprincipes fiducia:

liter

agere coe[)erunt et

verbum Domini

dilatare;

rem cum

ijisa
,

babuit

Tunc

accidit, ut

eam,

et

qui volebant salvari,

sine prohibiUone

mundo
phu-ibus

quam

diximns

de

aulicis
illis

qua'stionem

dirissi-

abrenuntiare, etgloiificationem Deiexaltare, atque

mam

habuerit, deque

infame supplicium sum-

onuie
vero
qna;
lit,

bonum
quam
pacem

manifestare

Sed ha?c
:

pserit.

Theodorus Studila
,

in Platone his verbis

Postea

Mortuo Leone fiUus cum matre vidita optime imperium auspicalur, fidem Catholicam Sed de obilu agamus ipsius Leonis resliluendo. iniperatoris, qui contigit hoc eodem anno, mense Septembris. Miseralus tandem Deus Orientalis Ecclesia.% qua? jam subduobus nefandissiniis imperatoribus Leoue Isauricoet Constantino Copronymo
4.

coepit

regnare Chrisli cultrix Irene,

,

ipsa

nt

cognomento

ita ct re nttu-

in

cujus regiio

cum

aliis

bonis et monaest,

sticae vitce

adeundse facullas
ab
iis

et

janua patefacta

quaj olim abimpioim|)eratoreclausa fuerat,

quem-

admodum

imperatoribus, qui Grcecorum

fidei adi-

superstilionem sequebaulur, Clnistiauce

tus pr;ecludebatur.

longo tempore vexata, dnplicia pro peccatis suis snpplicia tulit, Leunculum hunc, simul ac aggressus est sanctorum sanguine cruentari, e meejus
filio

Ex

eo,

iuquam, tempore, quo

,

noslra tota eornm , Irene ipsa regiiare coepit qui rebus terrenis renuntiaverant, familia monasticae vita;

dio sustulit. Sed

quomodo
:

id acciderit,

ex Theo-

obedientiam profitebaturB.Etinferius

phane

ista

accipe

post prajfecturani spirilualemS. Platonis haec ingerit

a Eodemque mense Septembri, quarta jam inchoala Indictione, mortuus est Leo tilius Constantini

de altercationibus inter Orthodoxos atque hae-

reticos

ob cultum sacrarum imaginum

cxortis,

hoc modo.

Cum

iiisaniret circa lapides pretio-

Catholicis

jam

libere

eum

profitentibus, et contra-

sos,

accipiens portavit eam.

nimis adamavit coronam magna; Ecclesiie. Et Tunc exierunt carbunculi

reguasset annis quinque

ria sentientes redarguentibus. Ait

7. a

enim

Cnm jam

regnaret pia

illa

femina Irene,
S.

in capite ejus, et captus valida febre

cum

mortuus est, minus diebus sex .

ex

multaquedisceptaho de veneraudarum imaginum

argumento
multos

facta esset

idem pater

Plato ante

Hcec Theophanes.

Amans

igitur carbunculos,

alios, et

cuin paucisquibusdam libera ora-

sacrilegio carbunculos pariter passus est, et hisco-

ronatus
5.

est

mortuus.
B, inquit

Tunc

Theophanes,

sexto idus

Septembris, Indictione quarta, Irene piissima

fllio

cum

suo Conslantino gloriose imiierium divinitus

tione imagines prffidicabat, cumque iis, qui contra ejnsmodi venerationem bellum gerebant, quantum quaudo^iuidem id disj^upoterat, ipse pugnabat tandum de dogmatibus idoneus non erat nam simphcem quidem orationem habebat, at amplaui
.

accepit . Mirabilis

Deus pra;dicatur in
et

Iioc,

dum
exci-

tamen

et

nomini suo congruentem,

rei

et

auditoribus
iliud
fuit
:

per viduam feminam et

Ecclesias

puerum orphanum
conlinuit.

probabilem. Cujus

argumentum

tatam impietatem compescuit,

adversus cunctas

motam impugnationem

Quo-

modo

vero hoc eodem anno simul ac salutati sunt imperatores, iidem conjurationem siut passi, Theo-

quod in calhedra urbis metro[)olitan8e Epiphanoruni in Synodo illa, qua; in A[)OstoIorum templo habita fuit a praeside, qui illo tempore erat, provocatus est
is,

phancs

ista

subdit

Post quadraginta vero dies

ordinis im|)etum tinmit.

illud

qui neiiue antea ha;relicorum militaris Qno tempore ad magnum

festinavit,

imperii ejus,

cum

ejusfiliusesset

decemannorum,

templum
et

adversus prcTsidem cla-

consilium facientes quidam senatorum voluerunt educere Nicephorum Ca?sarem et imperatorem

mans,

fallacem illum coetum contra venerandas

ad ejus notitiam pervenissent, tenti sunt Gregorius logotheta Dromi, et Bardas dudum pra;tor Armeniorum, Constanlistatuere.

Cum aulem hac

imagines coactum vituperans. Et paulo post cum Concilium illud falsum dissolutum fuisset, tam coetus ille veritatis propugnator, quam regina ipsa e mediis leonibus ere[)ta fuit. Tunc sine sanguine
dicam) martyr apparuit noster praeceptor, ipsum sequens, neque quicquam ob ea, quae ausus fuerat, veritus . Haic Theodorus, subobscure notam omnibusilliustemporis hominibus rem gestam paucis [^erstringens, illud plane
(ut ita

nusque vicarii spatbarius et domesticus excubitorum, et Theophylactus Ramgabi drungarius duodecimffi insulae,
et

pontiflcem

multi

aiii,

quos

coesos et tonsos

in diversis insulis exilio relegavit.

Porro

viri fratres Caesares ac nobilissimos ton-

sos sacerdotio fungi et populo

communionem

in

signiflcans, Icouoclaslas,

quisub duobus,

vel tribus

festivitate Nativitatis Christi porrigere fecit, in

qua

im{)eratoribus

ipsis

faventibusaltas radices fixerant

HADRIANI

ANNUS

9.

CHRISTI 780.
assertionibus
intelligere satis

U1
possumus,
in

in solo impietatis, liaud simiil ac principcs Catiiolici illuxere, detiisse maniis, sed niagnopere restitisse
ct
,

rum

eadem Synodo actum de

palihus in Saxonia
esse
:

erigendis sedibus episco-

refragatos
id

esse

conciliabula
esse,

alia

gcnus operatos

convocasse ne pietas, qux

hoc namque anno prima jacta

Osnaburgensis, qui ejus
'

fundamenla

Ecclesiffl

tamdiu conipressa jacuerat,aliquo pacto resurgeret.

8. Ecclesice

prosecutus est res geslas Crantzius

proQtetur

i[)se

rolo Muf/no.

incunabula, auctore CaPostremovero,quod item ad luijus

Saxonum

vero Carolus teslatur Diplomate,

primum

a se ere-

anni res gestas pertinet, addit Theo()lianes admiratione dignum eventum de inscriptione inventa in
refossa tunc temporis veteri sepultura. Quod cum onines tam Graici, quam Latini hislorici a;que as-

ctam Ecclesiam Osnaburgensem in honorem sancti Petri iirincipis Apostoloium, et sanctorum marty-

nim

Crispini et Crispiiiiani. Post lianc

autem

ere-

seranf,

noluimus prajtermiltere. Theophanes

temporis proseculus historiani,
:

igi-

tur sui

ita

rem

a Hoc etiam anno in longestam paucis narrat gis Thraciae muris quidani honio fodiens, inve-

episcopatum Ecclesiam Salingenstadensem, eamquenomineS. Stephani protomarty. ris Deo optimo maximo consecrasse. Extant * Acta sancti Meinulphi diaconi, in quibus asseritur hoc pariler anno ab eodem Carolo Magno parvam esse constructam Ecclesiam Paderbornte, post annos
xisse liquet in

nit

arcam lapideam,

(]uani

cum
:

expurgasset
Christiis

et re-

veroquindecimdatum
loco dicturi
10.

illi

fuisse ejjiscopum,

ulsuo

levasset, reperil viruin jacentem, et coiighitinatas

arca> htteras continentes htcc

sumus.

nascetnr

ex Virgine Maria. Credo in

eum. Sub Constantino

et Irene imi)eratoribus, o sol,

Increhuit seriuo

vatis

iterum me videbis. alicujus cjusmodi fuisse

Ha?c sunt cunabula Ecclesiae Saxonum, Evangelium profitentium ac deserentium (ut superius dictum est, cum Gentiiium suorum Anglo-Sa\onum sanctorum virorum perfunctos in
sa!pe
,

sepidcrum, ejusdemquerepertum in eo vaticinium sciiptum divinitus revelatuni.

Sed ad res Occidentales transferamus oratio-

pr;rdicatione labores recensuimus) cum tantlem armis Caroli in Cbristiana rcligione retenti suiit,

peiiitusabdicatocultuipsorumidoli, nomineKrodo,
rcddentis

nem. Hoc eodem anno Carolus Magnus Francorum rex firmaturus res Saxonum, in Saxoniam abiit,
inqne Lippiam veniens, Synodum illic habuit, propagataque fide apud Barbaros, jam bai^tisuiate iuitiatos,

formam

seuis super piscem stantis, at-

que rolam ulraque manu tenentis, quem Saturnuiu esse, dixere Latini. Faclum vero, ut cum probe
imbuti Evangelio essent,
tes et

pristini erroris poenitenscilicet in

reversus est in Franciam

inito

consilio

erubescentes,

quod
:

haec

usque

proficiscendi

Romam

religionis causa, visitaturus

sacra Apostoloruni Limiua, acturusque gratiassan-

tempora, universo credente orbe, ipsi adhuc perseverasseiit idololatra; in detestationem ' pudenda;
impietatis usu loquendi

Paulo de tilium Saxonum ad Christianam communicaturus cuiu Hadriano Synodo in Saxonia habita statuta
clis

Apostolis Petro

et

conversione Genfidem, simulque

receptum

fuerit iuter eos,

ut in detestationem rei nefandae, solerent dicere,

PontiQce, qutc in
essent. Sic igitur

Krodo. Sed quo tardius, eo piopensius quam noverunt verarn religionem postea excoluere, usque ad
nostra tempora
,

ipse

una cum regina Hildegarde autuninali temTicini celebraverunt, sequenti autein

pore profecti in Italiam venieutes, Natalem diein

pioh dolor,
Ecclesia

haeretici facti sunt,

quibus ejurata ab

fide

Catholica

avitis legibus

et

Domini

celebraturi

sacratissimum
etsi

auno diem Paschatis Roma3.

Catholica alieni, a

monacho

deserlore et

impostore seducti.

Haec Annales Francorum.

9.

Porro

qui statuli canones in ea Synodo,

fuerint ibi,
aliis

'

Crant. in Metrop.
1.

1. 1.

c. 2.

Apud

Sur. tom. v. die

Oct.

vei qua; decreta

cere nos possint; ex

non extent, qua; dotamen diversorum scripto-

' Crant. hist. Sax.

ii. c.

7.

142

HADRIANI

ANNUS

9.

CHRISTI

780.

Annoperiodi Grjeco-RomanffiBaiS. Anno iEraB Hispan. 818.

Hadriani

paps

9.

Anno Hegira I64,inchoato Constantini imp. 5 Irenes

et 1.

die 6 Sept., Fer. 4.

\.

JesuChristi

780.

Moritnr Niceta patriarcha Constanti7iop. ad -4. Theoplianes anno Incarnat. seA cunduin Alex. dcclxxii kalend. Septemb. superioris Christi anni inchoato, narrat persecutionem
1.

disse

monasticm
se

vitae desiderio,

ut

omnes ad

prte-

iiuii). \

dium quoddam,
adhaesit,

cui a sacello Saciidionis

nomea
videtur

reciperent,
o

quod

coutigisse

anno dcclxxxii.

Cum jam

regnaret pientissima

tatam, et

Mahadi Saracenorum califa in Christianos excimortem Nicetce patriarchx' ha?retici Con-

stantinopolitani, quae accidit mensis Februarii die

Irene, inquit Theodorus, et circa quaestionem de venerandis imaginibus in utramque partem multa jactarentur, ante multos et cum paucis libere verilatem
])rofitetur.

sexto, eoqiie Dorninico, Indictione tertia, in cujus

Pugnat quantum potest

locum creatus

est

Paulus venerabilis

lector,

L'y-

contra Iconoiiiachos, etc. Cujus rei

est,

argumenlum

prius nalione, doctrina et virtute prcestans, quae omnia fuse a Baronio ex Anastasio Theophanis interprete relata.

quod

in ea quae ad saiictos Apostolos coacta est

Nicetce annos xv Nicephorus in

Chronico attribuit, qui utrinque incompleti fuere. Ad nuni. 4 et seq. 2. Moritur Leo imp.

Theophanes

eodem

anno

Incarnat.

secundum

Synodo, ab eo qui tunc erat patriarcha (nempe sanctus Tarasius) electus ipse sit, qiii poneretur in cathedra metropolis omnium illustrissimae; etsicut antea non timueral minas iavenlium haeresi, sic neque tunc formidavit [irohibitioiiem incursuinque
ordinis mililaris,

Alex. DCCLXxii

scribit,

Leojiem imp. mensis Sep-

tembris die octavo, quarta Indictione,

:

diem suum Imperii demptis mensibus clausisse, additque sex, anno quinto defunctus est , seu, ut in grKco
habetur,
TCifu
1%

gnum
chae

quando is impetum fecit in matemplum, insanis clamoribus patriarobstrepens, et Pseudo-Synodum laudans olim
ilhid

adversus imagines habitam. Paulo post

lulus esset coetus
ille

cum

disso-

ii.rm;

i-m

^jsvte.

Verum

textus

ille

pro veritate slabilienda colcilra

Theophanis dejiravatur, legendumque cum Codice Barberino et Vaticanii, ety: itevte TCctpa e? T.asfa;, id est, annos granque prceter dies sex, quam lectionem Anastasius secutus est in sua versione, ubi habet Mortims est cumregnassetannis quinque, diebus sex exceptis . Goarus in Notis hanc lectionem improbat, sed male calculos ponit. Imperium enim Leo iniit anno dcclxxv, die xiii mensis Septembris, et currenti anno diebus sex anle decimum tertium ejusdem mensis vivere desiit. Eodem die Irene et Constantinus ejusfilius annum duodecimumagens

lectus, evasit imperatrix velut e

facta, ut sic loquar,

medio leonum, sanguinem martyr; et

secutus, propter

hegumenus
ea
quffi

noster patriarcham

fuerant audacter designata, non fuit per:

territus

moxque inventus

est in

secunda Nica^na

Synodo, quia dissipata tuuc

tuosa et pervicax .
4.

fuit plebs illa

tumul-

De Pseudo-Synodo lconomachorum perpe-

ram

explicata.

Ha?c

verba Theodori refert hoc

anno Baronius cx versione Sirleti cardinahs, quae tamen ita depravata est, ut Papebrocius novam
elucubrare coactus
in Sirleti versione
fuerit.

imperium suscepere, monasteria in libertatem asseruere, et viam salutis oninibus aperuere, uti narrat

Inter alios errores, qui

,

habentur

pro Concilio anno

Sir-

Baronius ex Theophane.
3.

dcclxxxvi Constantinopoli contra Iconomachos convocato, scd

Synodus Orthodoxorum S. Platonis tem-

pore habita.
qui fuerat

num. 6 et seq. Sanctus Plato, hegnmenus Symbolorum, quod mona-

Ad

per seditiosos milites dissoluto, conciliabulutn

letus nobis obtrudit

haereticorum

in

sterium a Bithynia non videtur fuisse dissitum, quique ea dignitate repudiata redierat ad solitudi-

Theophanorum metropoli, qus nulla toto imquo conciliabulo ad disputandum provocatus Plato ea egerit, quse genuinus
perio fuit, coactum, in

nem, ubi
soliludinis

audivit

Irenem imperare, post quietem

prcelaturam,
inquit

textus a Papebrocio recte in latinum versus docet,

suscepit

sanctus

patrata fuisse Constantinopoli

Theodorus Studita, ipsius ex sorore nepos atque in regimine monasterii successor, in ejus Vita ad

militibus tumultuantibus.
polis

Nam

adversus Patres a ubi Constantinoid cst,

dicitur

Mv-.TfoTCoXi;

tmv

tiricfavwv,

Hlustrium

diem

iv Aprilis in Actis SS.

Bollandianis recilata,
ita

qui addit sororis suoe familiam universam

accen-

urbium metropolis, Sirletus fiuxit urbem metropolitanam Epiphanorum, in qua habita fuerit Syno-

HADRIANI
(liis, ile

ANNTIS 9.
est

CHRISTI 780.

143
raultitudo baptizata

qua loquilurTlieotlorns, ut videre

recital. Ail

apud

Fresonum paganorum magna

est. Hic auclor

liaronium, qui locum lauilalum juxta vcrsionem

Sirleti

Winidos vocat, quos Eginhardus

aitque a Saxonibiis
Albi
inler-

Iktc

semel
in

sibi

imaginatus
ad dispu-

Sclavos

ai)pellat,

Pseudo-Synodum aliquam,
duin

qua

iion ad dicen-

e calliodra honorifice invitatus, sed

tandiim iuerit Plato insolenter provocatus, consequenter dicit, Platouem adversus pra-sidem clamssit^-n^iu quo verlio utitur Theodorus, significet contrarium, idque dicatur de nnlitibus laudantibus Pseudo-Synoduni sub Copronymo habilam. Quare, qaae hic narrat Baronius ex Theo,

Carolus ad Orai confluentes in Albim castra ponit, magnaque non Saxonura inodo cis Albira sed etiam Sclavorum trans eumdem fluvium, necnon et Frisiorum Saxonibus finifliiente disterminari.
;

masse tamen

et

viluperasse

impiam

Synodum; cum

timorura
d(di, et

flt

ad religionem Christianam accessio.

dicti.

Varii trans

Albim populi promiscue Sclavi, WanAnnalista Mois-

Winidi reperinntur

siacensis recte explicatur a Cointio Iioc

anno

n. tl,

de Abodritis, sive Obotritis in ea Gerraaniae parte

sitis,

doro, conligere anno dcclxxxvi, ubi ipsemet Baro-

qua3

ducatum

postea Megalopolitanum (vulgo

hanc Iconomachorum sedilioncm pluribus exponit exTheophane inChronico,

nius

num.

et seqq.

de Meckclbourg) constituit. Manserunt enira deinceps in amicilia Francorura, adeoque dilecti sunt
a Carolo, ut Wilsis, a quibus lacessebantHr,
Christi

et e sancto Ignatio in Vita saucti Tarasii patriarclia;

anno

quibus adjungendus Theodorus, utpote qui eamdem seditionem narret. Ad num. 8. 5. Atmus IX belli Saxonici.
Constantinopolitaiii,

dcclxxxix

bellura

intulerit.

Aiino post

sexto in

appellatur

Annalibus Petavianis dux in Winedis Witsidus , seu Wiltzan Oltotritorum

notanl

Hoc anno Carolus WormalitE Pascha celebravit, ut omnes annalistae Inde , inquit Egin:

princeps

quem Saxones

iusidiis

exceptum

occi-

derunt.
7.

hardus in Annal.,
cilu in

lunitas arridere visa est, iterum

cum primnm temporis opporcum magno exer-

Loca qucedam pro

sedibzis episcopalibus de-

signat.
fontes

Saxoniam profectus est. Transiensque per castrum Eresburgum, ad fontem Lipiiia; venit ubi castrametatus per aliquot dies est moratus. Inde ad Orientem itinere converso ad Ovacrura fluvium (qui et Obacrus et Onacra quoque appellatur)
accessit.

num. 9 et seq. Carolus ad Lippioe Synodum celebravit, ut docent annahstaj

qui addunt

Ad

Loiselianus, Bertinianus et Metensis,

baptizatos ultra

Obacrum ainnera in loco, cui nomen Horham, vel Horheim Bardongavenses oranes,
ac multos de NortUudis, aut Nordivelis. Fuerunt

Cui

cum

ibi

omnes

Orientaliuin

partium Saxones, ut jusserat, occurrissent, maxima eorum multitudo in loco, qui Oreheim appellatur,
solita

Dardongavenses Saxonum populi Visurgim inter et Albira. Vestigium eorumdem Bardongavensiuin

superest in oppiiio Bardovico, quod infra Lunae-

simulatione baplizata

est.

Profectus inde ad

Albiam, caslrisque in eo loco, ubi Ora et Albia confluunt ad habenda stativa collocalis, tam ad res

burgum est ad llmenonera fluvium. Nortliudi, quos Saxoniae Borealis incolas vox ipsa declarat, trans Albim degebant, indeque monachus EgoUsinensis in Vita Caroli
sedentes,
etc.
ait,

Saxonum qui

citeriorem, quam ad Sclavorum qui ulleriorem fluminis ripam incolunt componendas,

Nnrtliudi trans Albiam

illius

Carolus, ut

gentis conversio-

operam impendit. Quibus tunc pro tempore ordinatis atque dispositis in Franciam reversus est,
initoque Concilio,

nera raagis proraoveret, inter Rlienuin et Albim loca quaedam pro sedibus episcopalibus elegit. At

orandi

ac vota solvendi causa

quia

nundum omnes
non
erat

Saxones fidoin Chrisli susin locis prsdictis episco-

Romam

statuit proficisci,

sumptisque secum uxore

ibi resi-

ceperant,

tutum

ac liberis sine

mora

in Italiam profectus est, cele-

pos ordinare. Erexit igitur Carolus

clesiam in Paderborne,

bravitque Natalein Domini Ticini, atciue

quamdam Ecquam commisit episcopo

duum hyemis nianendo complevit . Habebattunc quatuor filios Carolus, ex Himiltrude Pippinum, ex Hildegarde Carolum, Carolomannum et Ludoviciim, sublato nuper e vivis Lothario. Duos natu
majores,
nius,

Wirzeburgensi, donec de episcopo posseteidem loco tuto providere. Et haec Ecclesia inccepta est anno Domini septingentesimo octogesimo quo anno
,

Pippinum

et

Carolum Wormatiae

reli-

quit, ut testantur annalista Moissiacensis et

anony-

Saxones Orientales venerunt ad Carolum, et baptizati sunt , inquit Gobelinus Persona in Cosmodromio M\.a\.q vi, cap. 38. Atque inde Cointius
inulli

qui Chronico Nibelungi subjicitur, Caroloauteni et Ludovicum, nec non Hildegarin

num.
renti

10 corrigil Krantziuin,

quem

Baronius

citat

mannum
voluit
6.
;

et sequitur,

cum

episcopatura Osnaburgensem cur-

dem eorum matrem

Italiam secuin proficisci

et ita intelligendus

Eginhardus laudatus.

linqnit.

Carolus episcopos et abbates in Saxonia reQuia vero Carolus de sincera Saxonum conversione magnam spem conceperat, episcopos,

presbyteros et abbates, ut

populum
ipsara

erudirent, in

anno institutuni dicit. Id enim melius ab annos octo rejicitur; cura quidquid consilii captum hoc anno sit, nullus episcopatus ante Widikindi baplismum in Saxonia erectus sit. Ut igitur apud Paderbornam, sic et apud Osnaburgum hoc anno jacta sunt Ecclesia) fundamenta,
aliis post

Saxonia reliquit

Divisit

patriam inter

serius vero sedes episcopalis utrobique constituta,

episcopos, presbyteros et abbates, ut in ea habita-

ut infra videbimus.
8.

rentet praedicarent
sis,

inquil annalista Moissiacenet

Initia

Ecclesice

Paderbornensis.

Idem

qui addit

Necnon

Winidorum, seu et

Cointius iiicuiiabula Ecclesiae Paderbornensis de-

144
scribit ex

HADRIANI

ANNUS

9.

CHRISTI 780.

mouiimentis Paderbornensibus ex RoHistoriis

sequenti videbimus.
telligit

Wigmodice nomine pagum

in-

manorum, Francorum atque Saxonum

ab eruditissinio Ferdinando Furstenbergio Paderbornensi episcopo acMonasteriensicoadjulore erutextus tis. Monumento quinto num. 8, affertur bic Germanorum Nullas ex libro Taciti de moribus
:

Anscharius, cujus caput ad Visurgim Brema, ubi inslitutus est Willehadus primus episcopus, ut
loco suo ostendemus.
10. S.
thirn

Virgilius episc. Salisburgensis

Karin-

ad Chrislum

perdiicendte

operam navat.
aliosque

Germanorum
est,

populis urbes babitari satis

fons, ut camjius, ut
ratio,

notum

Parte alia Virgilius Salisburgensis episcopus, qui

ne pati

quidem

inter se junctas sedes. Cobjut

superioribus annis presbyteros,

clericos

discreti ac diversi, ut

nemus

placuil .

Atque inde

cur episcopales in Sa:

in Karinthiam variis vicibus direxerat, eamdem provinciam sua; dioecesi attributam visilavit Ad
:

Quin xonia sedes collocare, non esset tutum post Taciti a^tatem , subdit Furstenbergius, ad Carolum M. nulte per Saxoniam civitates, in qui-

exfirpandam funditus et eliminandam, si qua vigere visa est Barbaricae superstilionis idololatria, atque ad confortandam penitns in fide, frequenti
praedicatorum diligentia plantatamsuaedioecesisEcclesiam providens, ac provida circumspecti pastoris vigilantia,

bus ex canonum sacrorum praescripto episcoporum sedes collocaret, uti ipse querebatur Carolus.
Hinc
suit.
illas iu

frequentioribus vicis et castellis poin quas urbes villae ac vici

illi

per villas

et

provincias

verbum

vitae

Verum

Cliri-

stianorum cultu post excreverint, testis Brema, Osnabruga, Minda, Verda, Monasterium, Paderborna, Halberstadium, Hildesium, Hamburgum, ne quid de Madeburgo dicam et aliis episcoporum sedibus . Porro Paderborna, ut nunc appellatur, ab antiquis modo Paderbimia, modo Patresbuna dicitur a Padera fluvio. Uno enim a Paderborna
milliari celebris est

ubertini seminando, diu desiderabiliter optatam ovibus susB propriffi visitationis praesentiam exhibuit ,

inquit

anonymus

sancti Eberhardi episcopi itidem

Saltzburgensis
vixit

discipulus,

qui

medio
:

saeculo

xii

ejusque Vitam scripsit, quae extat sa?c. in Be Vir ille sannedict. part. 2. Subdit anonymus ctitatis et gratiae plenus, oinnibus omnia factus, ut

omnes

lucrifaceret, zelo pietalis obediens Ecclesias

Luppia amnis, qui a

laeva prae-

consecravit, et per Karinthiam sensim Iranseundo

dictuni

Paderam,

infra

Neubsium

accipit.

Carolus

hoc anno

cum

ad fontem

Lippiffi pergeret, iter

per

ad fines Hunorum, ubi Dravus influit Danubium, quoetiam jiostea tempore Arnonis primi arcliiepiscopi territorii

arcem Eresburgum habuit, quae

Paderbornensi dicitur
sita

Monumento ix vetus ad Dimolam

in
:

Saltzburgensis termini, chronicis

attestantibus, extendebatur, quoi

tamen omnia an-

enim Eresburgum idem

ceps Paderliornensis.

esse

cum

bodiernn Stad-

nis incertis peracta .

tberg, et Dimolae adsidere, censet laudatus prin9. S. Willehadus in Saxonia fidem Cbristi luter presbyteros, quos hoc anno Caprcedicat. Saxoniam misit, ut promovendae incolarolus in rum conversioni operam darunt, unus fuil Wille-

Hadrianus PP. Caroli auxilium implorat Carolo rege cum copiis in advenus hostes suos.
11.

Saxoniam
sunt.
litanis

profecto res

Italiae

nonnihil turbatae

Badrianus papa

cum

Petro

quodam

Neapo-

hadus, qui relicta Frisia Saxones erudire coepit Gloriosissimus Francorum rex Carolus, qui jam
multoties in gente

Saxounm

elaboraverat,

quo ad
:

misso circa festum Resurrectionis Dominicae diem in colloquium frustra venerat de patrimonio beali Petri in agro Nea[ioIitano, Neopolitani postulatis Ponlificiis non acquieverant, imo Terracinam, quam Pontifex haud pridem subegerat,
juncti Grfecis, prahente malirjnum. consilium Arighis duce Beneventano, invaserant. Hadrianus su-

fidem Clirislianae religionis converterentur sed illi aversi semper cordibussusceptam fidem saepius deserentes, pristinis magis implicabantur erroribus, audita fania viri Dei (nempe Willehadi) ad se

spicatus exconsilio Araghisi ducis haec

fieri,

eum

eum

accersiri praecepit,

quem

ad se venientem ho-

noriQce ac reverenter suscipiens ejus confabulationi ac doctrince libenter animum attendebat

,

probatumque
dicitur

sanctis moribus, ac fldei

non

fictffi

conslantia, misit in parles Saxoniae ad

pagum

qui

auctorem illorum motuum suggillavit, veritusque ne defeclionem moliretur cum Beneventanis, quorum regimini cnm titulo ducis a Carolo praepositus fuerat, et Adalgisu, cujus sororem duxerat, ac prsfecto Siciliae, se socium ad invadendam Italiam adjungeret, scriplis litteris Carohaii regem Fran-

Wigmodia, quo

inibi

auctoritate regali et
sancta;
salulis

corum

rogavit, ut

Wulfrinwn ad kalendas Augusti

quibus non Terracina

Ecclesias instrueret, et populis doctrinam

praedicalionis

dirigeret

cum

copiis,

modo

impenderet

atque

\iam

reciperetur; sed et Cajeta praterea expugnarelur

aeternae libere cunclis illic habitantibus nuntiaret.

Quod
sime

ille

ministerium devote susceptum

officiosis-

ac Neapolis, et patrimonium beati Petri in terrilorio Neapulilano recuperarctur. Ila^c summa Epitius

peregit, ac pertransiens cunctam in circuitu dicecesim, mullos ad fidem Chrisli evangelizando

ita

converlit,

ut in secundo anno

tam Saxones,

XLVi Cod. Carol. quam integram recitatCoinhoc anno num. 15. Carolus tum illa Pontificis Epistola permotus, tum inito consilio orandi ac
stolae

Fresones in circuitu commorantes omnes se pariter fieri promitterent Christianos , inquit sanctus Anscharius in Yita sancti Willehadi l>re-

quam

et

vota solvendi
12,
censis.

Romam

iter suscepit.

Moritur Mlbertus tertius archiep. EboraHoc anno mortuus est Jj^lbertus, seu

mensis postea episcopi.

Quod hoc anno contigisse.

j4/6er/Mstertiusarchiepiscopus Eboracensis, de quo

HADRIANI
in Catalogo

ANNUS

10.

CHRISTI 781,
petiisse
;

145
egregii praesulis
est,

praesulnm Eboracensium a Labbeotom. i Porro arcliiepiscopus EcgberBibliolii. halietur XXXII (sed legendum, Albertus septimo) accetus episcopatus anno ab Hadriano papa acccperat jiti
:

Roinam

omnes

partes,

postquam ad
visse; ante

illain

dignitatem evectus

exple-

mortem Eanbaldo
;

discipulo suo episco-

patum

paliium, septinio anno regni Alcredi regis. Quo videlicet Alberto (qui supra errore librarii dicitur

reliquisse et post annos duos ac totidem menses a dimisso episcopatu ad Deum migrasse
:

Ecgbertus) xiv sui pra?sulatus obeunto, Eanbaldus

ordinatur pro illo aniio Uoiiiinica; Incarnatioiiis DCCLXxx, regnante Aelfunaldo , sed loco Aelfiijialdo, legendum, Alftvoldo, qui boc tempore in

complens sua tempora summus maturus et annis, Post annos biuos, menses simul atque quotanuos, Ex quo ccEpta sacer praisul secrela pctivit.
His
ita dispositis

Antisles, tolus meritis

Norlhumbria regnabat. Tbomas Stubbs in Actis Eboracensium praesulum viderat accuratum istum Catalogum, ex quo locum laudatum correximus. Postea in mentem venit legere eumdem Catalogum praesulum Eboracensium, seu verius Epistolam Sin^eojiis Dunelmensis ad Hugonem decanimi Eborac. de archiepiscopis Edoraci, ex qua ille descriptus, quam Labbeus licet aliquot ante annos a
Seldeno inter antiquos scriptores Britannia; publicatam non viderat, et comperi eam emendationem

Et paulo post
Qui decimo et quarto summi dormivit
in

anno

Ordinis accepti, octavo sub sole Novembris.

Mabillonius,

qui

saec. iii

Benedict.

part. 2, egre-

gium fragmentum versuum memoratorum, de ^lverum is berto ait, Moritur anno post quarto
laudataj Historia3 publicavit, in

margiiie priorum

nonvidetur sensus
rat itaque Albertus

poetae, ut legenli patet.

Abdica-

ccrtam
ait
:

esse. Annalista

Mailrosensisad an.DCCLXxiii

Albertus Eboracensis suscepit pallium ab

Hadriano papa sibi directum, et tamen Albertus ab anno dcclxvi Eccjberlo successerat. Citius illud accepit Eanbaldus, qui anno sequenti Romam Alcuinum condiscipulum suum ad Hadrianum misit, a quo pallium ei oljtinuit, ut dicitur in Vitacjusdem Alcuini, cujus verba recitavimus anno dcclxxiii,

anno dcclxxviii, mense circiter Septembri, etannosxivei attnbuit poeta, quemadmodum bistorici annos xlv S. Wilfrido seniori assignant, licet toto illo tempore Ecclesiam Eboracensem non rexerit, ut ia ejus morte magis explicabimus.
13. Athanasiiis

triarchatum Alex.

Cosmoi

junior succedit Cosmce in papatriarcha; Alexan-

num.
morle
a

\.

Huntindoniensis

lib. 4,

pag. 343, narrata

scribit
:

drino iucerto anno mortuo successit, ut videtur, Athanasius, quo Ecclesiam Alexandrinam regente,
Beryti in

Alberti,

quam

hoc anno consignat,

Syria imago Salvatoris, qua) a Juda^is

sicuti
iit

Anno vero proximo rexNordhumbraj Alfwd misit Romam propter paliium, etdedit Embaldo archicpiscopo

cruciQxafuerat,copiosum emisit sanguiuem,

legitur in Act. iv se[itinia;Synodi generalis,

ibi-

Poeta anonymus,

ipsius ^Elberti disciiiu-

dem

videbimus. Meniinit liujus miraculi Sigebertus

lus, in Historia de Pontificibus et sanctis Ecclesice

in Chronico ad

Eborace7isis plura de
fuisse

illo

nos edocuit,

eum nempe

tempore Constantini et Irenes.

et

annuni dcclxv, aitque contigisse Unde Cosma mordictis

monacbum, cum Ecgberto decessoresumma

;

tuus est circa an. dcclxxv, ut ex

colligitur,

familiaritate

conjunctum, ac Eboracensis scholae niagistrum constitutuin fuisse librorum aviduiu

Athanasius

initio

imperii Irenes et Constantini

adhuc

in vivis fuit.

HADRIANI

ANNUS

10.

CHRISTI

781

Annus sequitur 1. Carolus Romam venit. Redemptoris septingentesimus octogesimus primus,

ludiclione quarta
,

est, celebravit,

magno

desiderio exarsit, ut Pascha

Pontifice.

Domini Romae ageret cuni

Festinavit

quo Carolus Magnus

Roinaiii

una cum conjuge atque lilio Pipiiio se contulit. Qui igitur Natalem diem Domini Papia;, ut dictuin
TOMUS
XIII.

enim, ut in die, (fuo ex Ecclesia) prascripto soleinne baptisma ceiebrari consuevit, Romaj esset,

quo Pipinum

liliuin eidein

sancto Pontifici bapti19

U6
zandum
offerret.

HADRIANI
Sed antequani
'

ANNUS

10.

CHRISTI 781,

ista

omnia proseEcclesiam,
et et

quaniur, Eginhardi

testificationem de vehenienti

rediens,

ejusdem regis studio erga

Basilicam sancti Petri in
ait
:

Romanam
medium

afferanius, qui

Carolus colebat prai ca>teris sacris

locis

venera-

bilibus

apud

Romam

Ecclesiam beati Petri

vis pecuniae

conspectum regis adduxit. Sed idem dux domum non diu in ea quam promiserat fide permansit.P.ex autem in eadem villahiememtransegit, Hacteet Natalem Domini et Pascha celebravit nus Annales. Vetus Chronicon a Pithwo editum Eodem tempore multa signa hffic his addidit
. :

Apostoli, in cujus donaria

auri,

magna

tam

necnon et gemmarum ab illo multa et innumera Pontiflcibus munera missa. Nec ille toto regni sui tempore quicquam duxit antiquius, quam ut Urbs Roma sua opera suoque labore veteri polleret auctoritate, et Ecclesia sancti Petri non solum per illum tula ac

quam

argenti,
:

congesta est

apparuerunt, inter quEe signum Crucis in vestimentis hominum frequentissime visum est . 3. Sponsalia inter Constantinum et Caroli
filiam.

Desiderautur in

Francorum Annalibus,
:

quae hoc anno Graci reddunt, nimirumquodTbeo Anno secundo Conphanes his narrat verbis
stantini et Irenes direxit Irene

Constantem

sacella-

defensa, sed etiam suis opibus pras

siis

omnibus
tanti

Eccle-

esset ornata ac ditata.

Quam cum

pende-

rium et Mamalum primicerium ad Carolum Francorum regem, quo filiam suani nuptui traderet
imperatori Constantino
filio

ret,

tamen

intra

quadraginta septem

annorum

suo. Et facto placito

quibus rcgnarat spatium, quater tantum illo votorum solvendorum ac supplicandi causa protectus
est. Ha?c Eginhardus,
tatur) regis

ac jurejurando adhibito inter utrosque, reliquerunt

Elisaeum eunucluuu atque notarium

ad

docen-

ejusdem Caroli

(ut ipsetesscripsit, spe-

dum
Hffic

illam Gifficorum lilteras sinuil et linguam,

alumnus, qui cuncla quae

uterudiret

eam secundum mores Romani

igitur

imperii .

ctasse etiam oculis potuit.

de his Theophanes.
Contracta sunt
sponsalia per legatos
a;tatis

mam

Sed quae de ejusdem Caroli boc anno Roadventu habeant Annales Francorum, sub Caroli filio Ludovico conscripti, in quibus singula singulis redduntur annis, videamus. hide anno (inquiunt) septingentesimo octogesimo primo Romam veniens, honorifice ab Hadriano papa susceptus cst, Et cum ibi sanctum Pascha celebraret, baptizavit idem Pontifex filium ejus Pipinum, unxitque in regem Ludovicum fratrem ejus, quibus et corouam imposuit, quorum major Pipinus in
2.

inter

Constantinum
et

annum agentem
fiham,

duo-

decimum,

Caroli

quae retenta est in

Interea

Gallia annis septem.

cum

Constantini imperatoris
esset.

auimus erga cam propensissimus

vero pace soluta
filia,

cum

Francis, dimissa Caroli regis

Irene ejus mater ex Armenia conjugem quae-

sivit

eidem

filio

Constantino, ex quo tempore, ut

Longobardia, minor autem in Aquitania rex constitutus est.

dicemus, domesticum exortum est bellum inter matrem et filinm imperatorem. iQuae autem desponsata fuit Constantino imperatori lilia Caroli
Magni, nomine dictam fuisse Rotdrudrim, eamque primogenitam natam ex Hildegarde, auclor est

Rege vero
filiamcjus

Romam

digresso ac Medio-

lanum

venienle,
ibi

Thomas ejusdem civitatis episcopus

gestis, in

baplizavit

fonte suscepit.

nomine Gislam, etde sacro Franciam reversus est. Sed cum Roma; esset, convenit inter ipsum el Hadrianum Pontificem, ut simul legatos milterent
Quibus
ad Tassilonem

idem Eginhardus in Vita ejusdem Caroli regis Hoc pariter anno occupatus Ronianus exer:

cltus detentus est bello civih in Sicilia,

lasset Helpidius

cum

rebel-

missus insula; prstor, in

quem

ducem

Bajoariae, qui

eum commofiliis

nerent de sacramento, quod Pipino rcgi ac

ac obediens esset.

sub Theodoro patricio imperator classem ornavit. Quo etiam annoMadi princepsSarracenorum misit
filium

ejus ac Francis, juraverat, scilicet ut subjectus eis

Electi ac directi sunt in hanc legalionem de parte Pontificis Formosus ac Damasus episcopi, et de parte regis Richolfus diaconus atque Eberhartus magister pincernarum. Qui cum (ut jussi

suum minorem natu, Aaron nomine (major enim Moyses vocabatur), ad infestandumOrientales cum Irene Augusta, ut pacem partes imperii
:

Oi-ienlis redimeret, praeter

plurima ad

munera, vectigale

illi

constituit

eum Romanum

missa

impeSic-

rium, statuto annuo censu, quem imperator smgulis annis jjrincipi

commemorato duci locuti tumcorejus emollitum est, ut

erant)
veile ad regis properare

fuissent,

in tan-

Sarracenorum persolveret.
et

diceret se statim
si

que

inter

Romanos

Sarracenos pax composita

pra;seutiam,

sibi

tales

deutur obsides, sub quibus de sua salute dubitare

nnlla

Quibus datis, sine cunctalione a|)ud Wormatiam ad regem venit. Sacranientum,

sit

necessitas.

quod jubebatur, juravit obsides duodecim, qui imperabantur, sine mora dedit, quos Sindbertus Reginensis episcopus de Bajoaria in Carisiaco ad
: '

hoc anno fuit. Cuni autem Helpidius tyranuus urgeretur a Theodoro sumpto secum thesauro, fugiens navigavit iu Africam, acce[ita ab eo securitate, ubi degens, Sarraceni eumdem ut Romanorum imperatorem colebant . HaBC Theophanes.
,

Sic igilur belli Siculi adversus

tyrannum

suscepti

Egin. ia Vit. Caroli.

eam de censu annuo solvendo Sarracenis iniquam condilionem subire.

causa, necesse fuit Constanlino et Irenai

HADRIANI

ANNUS

10.

CHRISTI 781,

147

Anno

pcriodi

Graco-Romanac 6274. Anuo

Mtk

Hispan.
I

819. Anno
10.

Hegirse

Ifi"),

inchoato die 26 Aiig., Fer.

Irenes 2.

1.

Jesu Christi 781.

Hadriani

pap

Conslantini

el 2.

1.

Secimda profectio Romana Caroli M.

1

Ad mim.
rioris

el seq.

Carohis qui sub finem supe-

anni Ticinum venerat, Ticino

Romam

pro-

Neque enim Hadrianus postea patrimonium aliquod, utohm in territorio Sabinensi, sed ipsum Sabinense territorium integrum sibi
sequenti constat.
tradi postulavit. Sabinense territorium
Ecclesia?
letini,

fectus est,ut
et

produntomnesFrancorum annalistffi, Regino his verbis Anno Dominicae Incarna:

Carolo

Romanai datum videtur loco ducatus Spo-

tionis

DCCLXxxi,

Carolus

iter

pergens celebravit
filius

qui totus excepta Sabinensi dioecesi sub po-

Paschain Roma,etibi baptizatus est pinus ab Hadriano papa, qui et ipse

fonte suscepit, el
fice

ejus Pip-

testate
2.

Francorum permansit.
Sindbertus episc. Ratisponensis floret.
,

eum

de sacro

duo

filii

ejus a supradicto Ponti-

Quoad conventum Francorum

inuncti sunt in reges, idem Pippinus super

Italiam,

Ludovicns super Aquitaniam. Inde

ab archiepiscopo Thoma, qui
et

re-

versus venit Mediolanum, ubi

filia

baptizata est ejus

Gisla

ipseeam

a sacro fonte levavit. His ita peractis, reversus est

quem hoc anno WormaticB celebratum fuisse diximus, et quoad obsides a Tassilone duce datos, de istis Eginhardus QuosSuidbertusReginensis in Annalibus scribit de Bajoaria in Carisiaco ad conspectum episcopus regisadduxit . Qnare Suidbertus, seu Sindbertus
:

Per idem tempus legati Apostoiici Formosus et Damasus episcopi, cum missis regis Sicuifo (legendum cum Eginhardo in Annal. Richolfo) capellano et Eunardo (idem Eginhardus
in Franciam.

quartus episcopus Ratisponensis, seu Reginensis, hoc anno illam Ecclesiam administrabat; cumque
is

sedem episcopalem, quae prius

erat in Basilica

S.

loco Eiinardi Eberliardum habel) magistro pincer-

narum, directi sunt ad Tassilonem ducem commonentes et contestantes ex auctoritate Apostolica, ut recordaretur priorum sacramentorum, et non
;

urbem transtulerit, ut prodit Arnolfus in miraculis S. Eminerammi, et vetus annalista Sindberti mortem anno septingentesimo

Emmerammi,

intra

nonagesimo primo consignet, hoc

circiter

tempore

aliter faceret, nisi

sicut jurejurando
etfiliis ejus.

jamdudum
His admoni-

ea translatio facla. Brunnerus quidem et Adlzreiterus in Hist. Rer. Boicarum obstinate defendunt,
sedis episcopalis Ratisponensis translationem per-

promiserat Pippino regi

tionibus consensit Tassilo, et sumplis obsidibus ad

regem
et

venil ^Yormatiam, ubi renovavitsacramenia

dedit

duodecim obsides

sed non diu prEEfatus

actam esse ab Adahvino Sindberti successore, innixi Diplomate Leonis III papa; ab Hundio in inetropoli Salisburgensi relato. Verum Cointius hoc

Tassilo promissa conservavit. Celebravit

autem rex

anno num. 123 demonslrat,

titias esse,

litteras illas

supposi-

Natalem Domini

in Carisiaco . Pipjiinus ex Hildegarde Carolo natus erat anno dcclxxvi, dictus lunc Carolomannus, sed mutato nomine vocatus postca

ideoque Arnolfo

fides

hac in re non de-

Pippinus. Litdovicits vero an. dcclxxvui in lucein

prodierat, ut ibidem vidimus. Appendix ad Chro-

filia CaroU M. postulatur in conAd num. 3 et seq. Theojugem ab imperalore. phanes anno Incarnat. secundum Alex. dcclxxiv,

neganda. 3. Rotrudis

nicon Nibelungi comitis illam nominis niutatiouem ab Hadriano papa factam esse his verbis nos edocet:

kalendis Septemb. hujus Christi

refert

anni inchoato

Irenem imperatricem legatos ad Carolum

filiaj

An. dcclxxxi, perrexit Carlus rexRomam,

ei

ct

regein misisse,

ejus Herytrus

nomine

filio

baptizatus est ibi filius ejus, qui vocabatur

Car-

lomannus, quem Hadrianus

mutavit Pip[)inum,
et

[lapa

mutafo nomine
Ita-

Constanlino conjugis petenda; gralia , ut refert Baronius. Verum Caroli filia Rotrudis a

suo

unxit in regem super

liam, et fratrem ejus

stantino iinpeiatori .

Hludowicum super AquitaRotrud filia regis ConDe Rotrude mox sermo fief.

Fiancis appellata, ut patetex anuahsta, cujus verba num. 1 jam retuli. Erat ea Caroli major natu filia,
quffi

niain. Et ibi desponsata est

anno dcclxxiii

in

lucem

prodierat, ut infra

Carolus

dum Roma;

esset, Iladriano papa; et suc-

ostendemus. Non mirum autem Theophanem, qui ad an. xxxv Leonis IV imp. Adalgisum Desiderii

cessoribus territorium Sabinense

cessit, ul

integrum con-

ex Epistolis Cod. Carol., de quibus annu

Langobardorum filium Theodotum appellat, Rotrudem Herytrum vocare vox enim ipuefb;, ruregis
;

148
Jjriiin significat,

HADRIANI

ANNUS

11.

CHRISTI 782.

quod vocem Rotrudes apnd Latinos

Loquitur de hac legatione ad
,

septuaginta

designare
deiiide

puta-vit.

Caroluin Zonaras

aitque

Irenem iinperatricein

ea atflnitate oinissa ex inetu et imperii cupiditate, ne filii opes Francorum necessitudine

aureorum millia persolveret. Atque hoc bello innumera spolia Mulismi sunt adepti . Subdit Elmacinus durasse eam pacein cum imperatrice tres annos.
5.

Annus x
et

belli

Saxonici.

Annalistae

Peta:

augerentur

ex Oriente puellam acccrsivisse,

invito, et

vianus
hoste

Masciacensis

hoc anno scribunt

Sine

eamque Conslantino
4.

ab

iis

7iiiptiis

abhorNarrat

fiiit hic atinus, id est,

nullum

a Carolo rege

renti despondisse, ut infra videbimus.

Pax GrcEcorum

ciim Saracenis.

bellum gestum. Interim sanctus Willehadus presbyter, qui anno superiori in Saxoniain a Carolo
rege inissus fuerat, suis concionibus adeo profecit, ut hoc anno, quisecundusnumeraturexquo Saxo-

ibidem Tlieopliaues imperatricem ingenti classe comparata Theodorum patricium in Siciliara adversus Elpidium misisse et exercitu in his occupato Aaronem filiuin Mahadis califae cum ingenti et exercitu Chrysopolim usque profectum esse
,

niam

adiit, in circuitu pagi, cui

nomen Wigmodia,

legatos imperatricis,

cum non
se

satis

caute

cum

Sa-

Saxones Frisiique Christianamsefidemamplexuros Multos , inquit Anscharius ultro promiserint in ejus Vita, ad fidem Christi evangelizando con:

racenis egissent, retentos esse ac vi coactos

pacem

vertit, ita
et

ut in secundo anno tam Saxones, promitterent Christianos.

quam

mutuis muneribus Augusta et Aaron excepissent id maxiine pacti sunt, ut in annos singulos ipsis tributum solveret . Loquilur de hac expeditione Saracenorum Elmacinus lib. 2 Hist. Sarac. ad an. Hegira; clxiv, Eodem anno inisit Mahadis filium suuin aitque
composuisse
:

cuinque

Frisones in circuitu coinmorantes,

jiariter fleri

omnes se Hoc itaque

factum

anno Incarnationis Domini dcclxxxi, regni vero memorati principis Caroli xiv qui tainen imperiali necduin fuerat apice sublimatus,
est
,

Harouem
ei

in

regionem

Romanorum

qui in eain pe-

quein postea per inanus reverendissiini Leonis Apostolici imperatorem Roma; consecratuin, anno
regni
ejus

netrans, urbein cepit

Nakitas,

dictamMabadam. At occurrit

xxxiv,

Catholica

EuropD

consistens

cuin quo in
qui et

filius Jezidi,

pugnam descendit Jezidus eum, cum lapsus esset, cffidendo

in fugain versi, se rece-

Christi venerata pariter el gratulabunda suscepit

Ecclesia . Observat Cointius hoc

profligavit

unde Roniani

perunt ad Damsacum dominum Malihae. Haron autem cum xcv millibns progressus est, donec pervenit ad sinum inaris, quiad Constantinopolim, cui tunc temporis imperabat mulier, qute pacem

anno num. t'^^, Anscharium annos iucompletos instar completorum ubique numerare Willehadus successu tam prospero vehementer inflainmatus, per Wigmodiam Ecclesias coepit conslruere, ac presbyteros
:

cum Harone
retur,
et

fecit,

ea lege ut

illa

inunera
et

ei

largi-

super eas ordinare, qui libere populis salutis ac baptismatis conferrent gratiam , subjungit Auscbarius.

qua

iter

facturus esset, vias sterneret,

;

earuinque directoria apponeret

quot annis

ei

HADRIANl

ANNUS

11,

CHRISTI

782.

1.

Belhim adversus Sclavos, ubi de Joannicii

iconoclastoi conversione et virtutibus.

spoliis

onusto exercitu idem Stauratius

et sequenti.

ovans

Redem-

sequenti anno est reversus Constantinopolim. Hicc

ptoris annus septingentesimus octogesiinus secundus Indiclione quinta notatus habetur, quo ab Augustis pcr Stauratium confectum est in Gra>cia

Theophanes hoc anno

expeditione
ista inter

Erat tunc in

excubitores Joannicius miles,

ob egregia
clasla

facla spectatus ipse quidein,

esset,

qui icono-

belluni advcrsus Sclavos Barbaros, cuin

,

illi

eam

cum

apud montem Olympuin magno

admonitus, hferesi abdi-

provinciam occupassent una cum Peloponneso, quibus Roinano imperio vindicatis , et iisdem
Barbaris tributariis constitutis
,

Dei beneficio
cata, ad
clarjAit

divinitus

cum

captivis

ac

Catholicam Ecclesiam transiit et mirifica sauctiludine. Agebal ipse, hoc tcinpore.

HADRIANI
sunfi

ANNUS

11.

CHRISTI 782.

149

fctatis

natus asseritur
ratoris,

annos quinquajjinta trcs, utpote qui anno decimn quarto Leonis impequi est annus Doniini septingentesimus

undetrigesimus. Extant res ab eo praeclare gestae ab auctore cjus tcmporis scriptis edita^, ex quibus
quK- ad prffisentem

legatos diversarum gentium ; cum interea Widichindo urgente Saxones rebellassent, iterumque a Carolo sunt victi. Plane accidit (ut Eginhardus affirmat) per triginta tres annos bellum Saxoni-

cum
affert

perdurassc.
ista

Quod
et

igilur

jam fasfidium

lectori
flde

annum

pertincntde cjus divina

;

singulis

ferme annis de Saxonum

vocatione, Annalibus digna hic describamus

ac

primum, qua? de
2.

statu Ecclesia? Orienlalis hujus

iiis

temporis idem auctor praemittit

verliis

Carolum Magnum interrupta narratio quaj idem Eginhardus hic recitemus una simul usque finem belli cuncta perstringens,
varia erga
:

Deum

Postquam autem

hu.jus sceleris operato-

rcs

impictate miserabili

perierunt,

Romanorum

transiit ad conjugem ejus Irencm, qua; Cbristianorum tucbatur ct iiabebat in honorc, etiam si propter metum mariti non poterat, eo superstite, libere loqui veram religionem. Cum vero in imperio fuisset constituta, tuni ipse quoque Christus, qui propter nos carnem induit, rursus honorabatur figuris, et exoptatae sanctorum imagines in Ecclesiis, in foro, in populo cernebantur. Sed neque sic quidcm niulti bujus Iconomacborum haeresis acerbitatem eluerunt ex animis, sed cum temporis diuturnitate ad niali babitum pervenissent, a?gre ferebant se ab eo liberari. Quo-

impcrium

babet his verbis o Susceptnin est, inquit, contra Saxones bellum, quod magna utrinque animositate, tamen majore Saxonum, ijuam Francorum
:

res

damno

per continuos trigintatresannos gerebatur.

finiri, si

Poterat siquidem citius

Saxonum hoc

per-

fidia pateretur. Difficile dictu est,

quoties superati
polli-

ac supfilices regi se dederint, imperata facturos

citi sint,

obsidesquiimperaljantur absque dilatione dederint, legatos qui mittebantur susceperint. ut et 5. Aliquoties ita domiti et emolliti
,

cultum daemonum dimittere,

haec facienda aliquoties proni,

et Christiaufe reli-

gioni se subdere velle promitterent. Sed sicut ad

tenda semper fuere pra;cipites

stimare possis, ad
dici

sicadeadem perverut non facile exi:

rum unus

quoque pra;clarus Joannicius, qui non erat promptus et velox ad mutationem; neque enim omni vento convertebatur, aut cirerat hic

utrum horum

feliciores verius

possent; quippe

cum

post inchoatum

cum

eis

cumferebatur, sed
etsi in

morum

ostendens gravitatem,
in
iis,

re

non

laudabili,

permanebat

quae

sibi recte opinari videbatur, et divinis

imaginibus

nullum cultum tribuebat.

Deinde quid fit? eum venatur egregius qui novit terram animi uniuscujusque, et ei injecit semina fidei Orthodoxa?. Quomodo autem? Mittitur ab imperatore ad Occidentem cum
3. a

agricola,

bellum vix annus unus exactus sit, quo non ab eis hujuscemodi facta sit permulatio. Sed magnaniquam mitas regis ac perpetua tam in adversis prosperis mentis constantia, nulla eorum mobilitate vel vinci poterat, aut ab iis, quae agere coeperat, defatigari. Nam nunquam eos hujuscemodi aliquid perpetrantes impune ferre passus est, quin
,

aut ipse per se ducto, aut per comites suos misso

exercitu
eis
,

perfldiam ulcisceretur
exigeret,

et

dignam ab
resistere

autem revertens per quamdam partem Olympi, ex nutu divino iter fecit prope quemdani ex monachis, qui in eo monte exercetoto exercitu. Illinc

poenam

donec omnibus qui

solebant profligatis et in fluminis incolebant,

latos

suam potestatem
iis,

redactis,

decem hominum milliaex

qui ultra ripas Albis

et liberis

batur. Deinde
silva
:

ille

sanctus anachoreta apparens ex

:

cum

uxoribus

sub-

fili,

inquit, Joannici
et

si

magnum

tibi est

Christianum esse

nominari, cur Christi imagiest,

nem
quod

despiciens, efflcis ut labor virtutis a te frustra

suscipiatur ? Hsec audivit vir divinus, et miratus

ei

huc atque illuc per Galliam et Germaniam multimoda divisione distribuit, eaque conditione a rege proposita et ab illis suscepta tractum per tot annos bellum constat esse finitum,
transtulit,
et

evidentissime dixisset de omnibus.

Humi ita-

ut abjecto

daemonum

cultu
fidei

et relictis

patriis cae-

quecadens, petiitveniam, quod illeignoransfuisset

ingratus in Dominum. Et afflrmavit se deinceps Chri-

remoniis Christianoe

imaginem et omnium qui ei placuerunt honoraturum cum omni proposito ab illo ergo temsti
:

menta susciperent, et eis populus efficereritur

6.

atque religionis sacraFrancis adunati, unus cum

.

Haec Eginbardus.

pore beatus
regiae,

ille satellitis officio fungens in vestibulo accubabat in nudo solo, eratque orationi

intentus etjejunio.
aliis,

Nam

etsi

convivia inibat

cum

cibum tamen non sumebat usque ad satietatem; sed eatenus ut illis quidem non videretur jejunarc, corpus iamen ei consisteret, et ad pernoctem illam inserviret stationem
ejus conversione
;

Caeterum hic opportune ingerendum est, quod testatur Gregorius papa septimus in Epistola ad Petrum episcopum Albanenseni et G. principem Salernitanum ab eo legatos in Galliam missos, nenipe ipsum Carolum Magnum conscium se ope Apostoli Petri tandem indomitos domuisse Saxones,
obtulisse
et

eamdem

provinciam beato Petro, insuper

per singulas

erit auteni ut in

Hactenus de posterum certis

b.

nummum unum

domos Galliarum
Eci[)sius
;

omnium provinciarum persolvendum Romana;

clesiae indixisse.

eum convenire contingat. 4. Ileratce Saxonum rebelliones landem composila;, aucta erga Romanam Ecclesinm reverentia.
temporibus saepe

Sed reddamus hic

Gregorii
sic

Epistolam, ut baec fiant omnibus notiora

se habet
'

enim

Quo pariter anno a Carolo Magno habila

nodus Coloniensis, cui

csl

Sy'

cum

inleresset, excepil illic

Greg. VII.

1.

VIII. lipist. ult.

num. 23.

150
a

HADRIANI

ANNUS

11.

CHRISTI 782.

Gregoriiis episcopus servus servorum Dei dilectis filiis nostris P. Albanensi episcopo, et G....
principi Salernitano legatis nostrse Apostolicae Sedis in Gallias

legitur in

tomo ejus qui

in Archivo Ecclesiae beati

Petri habetur) in tribus locis

mille

et

annuatim coUigebat ducentas Ubras ad servitium Apostolicae

S.

salutem

et

Apostolicam benedictio-

Sedis, id est, Aquisgrani,

riae, et

nem.

vos

ita

eiiam Vobis commissa negotia non lateut imo quia nostra ibi in ac si nostra
:

vobis praesentia est

cendum

est

autem omnibus

cuncta digne peragite. Diet per veram Gallis

,

apudPodium sanctae Ma^gidium, excepto hoc, quod unusquisque propria devotione oflerebat. Idem vero magnus imperator Saxoniam obtuht B. Petro, cujus eam devicit adjutorio. Et posuit signum devotioapud
nis et
libertatis,

sicut ipsi

obedientiam prrecipiendum, ut unaquBeque domus saltem unum denarium annuatim solvant beato
Petro
(si

ptum,

et priideutes illorum satis sciunt.

Saxones habent scriHeec

Gregorius; quae
peratore,
gisse

eum

recognoscunt patrem

et

pastorem
(sicut

cum facta dicat a Carolo jam imnonnisi ad finem belli Saxonici ea conti-

suum) more antiquo. NaniCarolusimperator

putamus.

Anno

periodi

Graco-Romana 6275.

Anno ^rae Hispan. 820.

Hadriani
1

Knno Hegirs 166, inchoalo

die 15 Aug., Fer. 3.

Jesu

ChrisU 782.

papje 11.

Constantini imp.

7 et 3. Irenes 3.

pbanes

A num. 1 ad 4. TheoBellum Sclavinicum. anno Incarnat. secundum Alex. dccxxxiv,

:

pertinent. Vita S. Joannicii Metaphrasti tribuitur a

Surio; sed Allatius in Diatriba de

ptis pag. 77,

Simeonum

scri-

qui kalend. Septemb.prresentis Christi anni inclioatur, ait

fecta, a
Hoc anno Irene pacecum Arabibusconbellorum cura vacans, Stauracium patri-

eam numerat
xi
belli

intcr eas, quae ei

falso

adscribuntur. De Joannicio pluribus infra.

2.

Annus

Saxonici.

Ad num. \

cium

et celeris

cursus logotlielam

cum numeroso
:

exercitu adversus Sclavinorum natioues niisit

qui

cum Thessalonicam et Graeciam omnem iniperio subjecit et tributum

adiisset,

regionem

pendere Quin etiam Peloponesum penetrans capticoegit. vorum ingentem turbam et spolia in Romanam ditionem retulit. Tum anno Incarnat. dccxxxv Hoc anno mensis Januarii septimo Stauraait cius, quem memoravi, ex Sclavina expeditioue reducto per circum victoriaj solemuia gressus triumpho, peregit . Bellum itaque illud anno tantum sequenti gestum cuni Stauracius mense Januario anni dcclxxxiv triumphi his temporibus usitati genere cohouestalus fuerit. Recte notat Baronius sanctum Joatmicittm postea abbatem huic expeditioni inter excubitores interfuisse quod auctorejus Vita? recitatEB a Surio ad diem iv mensis Novembris, dicat Joannicium missum abimperalore ad Occidentem cum toto exercitu. Eral tunc Joan: , , ;

et seqq. Est hic annus undecimus belli Saxonici, de Carolus rex quo annalista Metensis haec habet (legendum, Coloniam cum Eginhardo in Cumam Annal. et aliis) veniens Rhenum transiit et Syno:

dum

tenuit, ubi Lippia consurgit, ubi

omnes Saxo-

nes convenerunt, excepto rebelle Widichindo. Illic etiam venerunt legati Godefridi regis Nortinanno-

rum

(id est,

non etiam

legati

Danorum) Altdem etHosmundus :necAvarorum missi a Cagano et Ju-

gorro. Peracto Placito, reversus est rex in Franciam. Saxones iterum fldem violant, arma corripiunt, suadente Witicliindo. Rex autem eo tempore

miserat nuntios suos Adelgisum

et

Geilonem atque

nicius

Iconomachorum

ha-resi infectus, qui rediens

ope cujusdam mouachi, quem obviam habuit. ab errore resipuit. Auctor ejus Vitae ait, totis quinquaginta septem annis hseresim illam tunc durasse. Coeperat ea anno dccxxvi, ideoque quse de bello Sclavinorum et de conversioue Joannicii narrat hoc anno Baronius, ad sequentem
toto exercitu,

cum

Conradum, viros potentes, ut ducerent exercitum Francorum et Saxonum super paucos Sclavos, qui adhuc rebellabant. Supradicti vero principes, cum jam in itinere essent, audientes quod Saxones rebellarent, super eos arma verterunt, et commisso proelio multos ex eis interfecerunt. In qua pugna duo duces ceciderunt, Adelgisus scilicet et Geilo, in montequi dicitur Suntdal.Hocaudiens rex,cuin
Francis,

quos

cito

congregare poluit, illuc per-

rexit, et pervenit
fluit

usque ad locum, ubi Arara con-

in

W^isaram.

Tunc omncs Saxones iterum

convenientes subdiderunt se

domno

Carolo regi et

reddiderunt seditiosos, qui illam fecerant rebellio-

HADRIANI
nem, ut occiderentur, quatuor
fugit.

ANNUS

11.

CHRISTI 782.

151

millia et quingentos

constanter in omnibus se agerent, pie admonere

viros. Widichiniius vero partiljus

Interfectis itaque seditiosis

Nortmannife auexilioque

dam-

Franciam reversus est, et celebravit Domini in Tlieodonis villa . Idem fusius Natalem narrat Eginiiardus in Annal.qui rcfert etiani Caronatis, rex in

Quique in eodem loco duobus fere annis demoratus , id est, ad annum usque dcclxxxiv, quo afiud vitre genus elegit.
studuit.
4. Ilaclrianus

PP. territorium Sabinense

sibi

interjrum a Carolo tradi postulat.

lum

in villa Carisiaco Pasclia celcbrasse, et cestalis

Hadrianus papa qualuor Epistolas ad Carolum scripsit pro

initio

generalem conventum liabuisse. Uicit etiam

Sabinensi territorio, quod Apostolicae Sedi, prout

Eginiiardus,
velut
cipes

Jugurrum, qui legatos pacis causa ad Carolum misere, fuisse prinet

Caganum

Hunnorum.
.S\

ab eo rege nuperrime concessum fuerat, integrum tradi poscebat. Befert eas integras Cointius hoc anno ex Codice Carolino, ubi prior est numero 69, secunda num.
7(i
,

3.

Willehadus

et

Christiani a Saxonibus
attigit

vexati.

Bellum islud

tertia

num.

78,

quarta nuterri-

Saxonicum

Anscba-

mero
torio

oG.

Ex

priori conslat, iileraque

bona in

rius in Vita sancti Willebadi, ubi quoe ab Iioc san-

Sabinensi oliin ab imperatoribus Ecclesise

,

anno superiori gesta fuerant, enarratis, refert Windichindi rebellionem et persecutionem ab eo o Sequenli anno, instiin Cbristianos excitalam
cto
:

Romanae data
:

gante diabolo totius boni invido, quidam

tra

extitit

perversiorisconsiiii Widicbiudus, quirebellare con-

regem

num

visus Caroluin, nuillam secum Saxomultitudinem aggregavit, qui etiam unaniin

nec a Desiderio Langobardorum Iioste Romanorum Pontificum ipsuin vero terrilorium Sabinense Apostolicae Sedi a Carolo Francorum rege integrum noviter, hoc est, auno praterito, sicut antiquitus totum ab Ecclesia Rom. possessum est, traditum
rege occupata, quantumvis
fuisse. Altera Pontifex asserit, velle se stare judicio Jtherii et

miter eos, qui

fide Christi stabiles videbantur,

iI/a(7iamregiorum oratoruin,

Deumque

persequi ac punire,
effugarecceperunt.

servos

quoque Dei per loca

testein invocat, quia

nullorum

fines irrationabiliter

quaeque vagantes dispergere atque a finibus suis

Qua persecutione commota, serTum Dei (nempe Willehadum) contigit, secundum

mandatum
fuerinl iu

Doniini

prajcipientis,

si

vos persecuti

una

civitate, fugite in

aliam, de

Wigmo-

dia transire iaUtriustri, ibiqueconscendens naviui

mare

circa

Christi gralia

Fresiam transfretavit, sicque opitulante persecutionem eorum evasit. Porro

Saxones crudelitatem,
quiverant,
in

quam

circa

magistrum ne-

totum ad territorium illud ad Ecclesiam secunda Epistola Hadrianus occasione libelli sibi oblati atque inter apocryphos amandandi neinpe Pseudo-Pyctacii a Paulino pro Theodosio quondarn interpretati, habentis insuper adscriptuin Breviarium Chalcedonensis Concilii a quodam Verecundo episcopo editi, Theodosium juniorem Augustum vindicat a calumnia, Pseudo-Synodum Epbesinam dainnat, rejectoque
appetit, et

Rom.

pertinet. In

discipulos ipsius

exardescente ira

sibi porrecto Breviarioillo

Cbalcedonensis Concilii,

Folcardum presbyterum cum Emmingo comite in pago deuomiferventius exercuerunt. Siquidem

totum
;

nato Leri, Benjamin, etc. odio nominis Christiani,

gladio peremerunt. Et ipsis
caelestia effusione proprii
tis,

Concilium amplectitur; idquejuremerito aunoenim cdxxxi Ephesinum Concilium generalelll adversus hanesim Nestorianam celebratum
illud
est.

quidem

ila

ad regna

Anno CDXLix
in

liabitum Pseudo-Concilium Epheest absolutus. Obiit

sanguinis feliciter evocaprocella diutius postmo-

sinum,

quo Eutyches

anno

persecutionis

tamen

sequenti Theodosius Augustus,

quem

in

Orthodoxa

dum

deseevit Saxonibus.

Quo

facto vir Dei

cogno-

scens nullam sibi

tunc temporis prtedicandi op,

portunitatem

arrepto itinere Pippinum inesse Langobardorum regemadiit, sicque prospero cursu

Romam
et

pervenit, ubi consistens multis lacrymis

precibus

ad Sedem sacratissimam
se

beatissimi
fide-

Petri

Apostolorum principis
illos

cunctamque

pietate permansissevelexeo patet, quod ejusfidem Leo Pontifex, etiam post praedatorium Concilium Epbesinum commendavit. Eodem Leone papaChalcedonense Concilium generale IV adversus Eutychianos celebratum annocoLi. Harum Epistolarum meminit Baronius an. dccxcv, n. 3 et seqq. 5. Egila episcopus llliribetanorum constans

lium turmam seduUis acdevotus divinBB commeudabat clementiae,

praeciime

estin fide adversus hcereticos.

Epistolaxcvi Cod.
quem Ha-

quorum cura

Carolini inscripta est Egilce episcopo,

maxime

cordi erat, ne forsan suscepta in parlibus

drianus papa hortatur, ut Orthodoxam fidein teueat.

Saxoniae Christianitas machinatione diabolica penitus annullaretur. Inde

latione

autem discedens, et consovenerabilis papae Hadriani uon modice

Dei gaudens

Ordinatus fuerat Eqila a Wlchario seu Wilichario archiepiscopo Senonensi, ut in Hispania conciona-

corroboratus servus

repedabat in

Franciam

. Cis

Alpes reversus in Epternacensi

:

monasterio degit; subjungit enim Anscharius Ab itinere concepto reversus, transivit ad locum, qui dicitur Asternacha, ibique discipuli ejus, qui
propter raetum persecutionis passim dispersi fuerant, ad

eum

sunt denuo copulati. Quos

refocillaus,

ille

beni-

gna consolatione

ut

pro fide Christi

quod tradit idemHadrianusinEpistoIa xcvii ejusdem Codicis Carolini, quam omnibus Orthodoxis episcopis per universam Spaniam commorantibus inscripsit Nos praedicli Wlcbarii arcbiepiscopi petitioni credentes consuetam illi licentiam tribuimus, ut canonice eum examinaret, quatenus si post discussionem et veram examinationem, rectum et Cathobcum eura iavenisset, episcopum ordinaret, et nullam quamlibet alienam
retur,
:

152
sedem ambiret

HADRIANI
vel iisurparet, sed

ANNUS
ani-

11.

CHRISTI 782.

solummodo

impetraret ab Apostolico, venit Roniam.

reverteretur, accepto pallio,

Cumque

marum

lucra Dco otferret, qui una

cum Joanne
Utri-

habuitregem Carolum
sc.

presbytero in partibus vestris veniens, ctc.

Parmacivitate obvium (anno

lavit,

dcclxxxi).
et

Quem

Hadrianus Epistolam xcvi laudatam inscripsit, eosque laudavit ob bonum Wilicharii Senonensis archiepiscojji teslimonium , et in ea multos notavit errores, qui contra tidem Catholi-

que idem

magnus rex alloquens suasionibus

precibus poslu-

ut ad se post expletionem missatici in Fran-

cam
pore,

in Hispania; parlibus orti fuerant, nulla Feli-

ciam reverteretur (ex urbe sc. Eboracensi). Noverat cnimeum,quia olim a magistro suo ad ipsum directus ftierat. Fecit autem Alcuinus, aliorum deservire cupiens profectui, ut sibi rogaret

ciante ha^reseos inentione facta, quaeideo

hoc tem-

cum

aucto-

seu quando ea Epislola

scrii^ta,

nondum
mor-

ritale regis sui proprii et archiepiscopi, eo

tantum
:

eruperat. Fuit Egila episcopus Illiribetanorum, ut

jure, ut iterum ad eos reverteretur

Ciiristo

pervenitque,

docet

Tamayus addiem
est

xvii mensis Augusti,

ducatum

praebente, ad

anno dcclxxxv, ut habent Catalogi illius episcopatus. Laudat Efjilam Hadrianus, quod sollicite Dominici gregi devotionem ofDcii pastoralis impendat, et antiquas fidci communionisque
tuusque
sinceris traditionibus inhcereat. Refert,
iii

quem
artes

tenens rex loco patris

regem Carolum amplectitur, a quo

refrigerari pauluni-

introductus in liberales,

lum

noverat, sed exsaturari ob fervorem satis

mium

nequibat, etc. At denique Albinus nolens

et

ejusapiiJlis

cibus contineri, quod muiti in partibus

relationis

ejus

veneraiidi

at(|ue admonitionis seriem, secundwn Nicmii Concilii institutionem de Pas-

chali festicitate editam, contemnereaudent. Narrat

proprium regem, ut daret ei licentiam remeandi in patriam, etc. Tandem igitur ratione viclus (nempe Carolus) consentit, ut iret; requiem non dansanimis, jam secundo
sine auctoritate regis sui

episcopi

deserere locum, etc. Postulavit

magnum

etiam

Egilam

sibi significasseqiiosdam prsedicare,

ut qui iion ederil

pecudum

aut suillum sangui-

ad eum reverso firmiter impetraret, secum perpetuo ut duraret .

7.

neni, et suffocatum, rudis est aut ineruditus .

hffic

Ad

Artes liberales

Carohmi M.

docuit.

quod

alii

ex ipsis dicunt, quod praEdestinatio

sit

ad vitam, sive ad mortem, in Dei

Alii iteruin dicunt, ut qui

poteslate.

rogamus Deum, ne

vincamur tenfatione, quod in nostra est polestate quasi libertate arbitrii . Meminit et aliorum errorum, de qiiibus ad eum scripserat Egila. Exhibet hujus EpistoIjE argumenlum Baronius anno dccxcv num. 9, ubi uno ienore recitat ctiamargumentum Epislolaexcv Cod. Carol. datai ab Hadrianoad eumdem Egilam episcopum in parlibus Hispania; Pro fide Orthodoxa tenenda, et pro jejunio vi
:

Natus erat hoc tempore Carolus annos quadraginta, cgregieque caltebat Scripturam sacram ac sanctorum Patrum doctrinam, sed in artibus liberalibus versatus nou erat, quas ideo ab Alcuino discere
voluit,

apud quem

rhetorica; et dialecticae, pree-

cipue tamen astronomiaj ediscendae,

plurimum

et

temporiset laboris imperlivit

inquit Eginhardus

in Vita Caroli. Extant inter Alcuini opera dialogi

duo, alterde Jihetorica, alter de Dialectica, interlocutoribus Carolo M.

lus Iiunc
pellat,
et Alcuino, in quibus Carosemper praeceptorem et magistrum apcum tamen in Dialogo de Grammatica alii

feria et sabbato

celebrando

Ad

haec

IIIos

pro-

caces ac haereticos homiues, qui

tuam subvertere

interlocutores noii inducantur,

quam

discipuli et

nitunturOrthodoxam fidem, etundiquetecoarctantes, angustias et varias tempestates seminant, Apostolico indutus prfficepto, simulque Apostolicis imbutus
disciplinis,

magister, quia

sc.

grammaticain Alcuinus Cavolwm

seu saluberiimis Orthodoxae

repletiis institutis, eos,
fidei prEedicationes,

fidei

non docuit.Caroli indialecticapraeceptorem fuisse, testatur ipsemet Alcuinus in Epistola, qua ei suos de fide Trinitatis libros dicat Neque enim,
:

sanctorumPatrum

qui tuas
post

inquit,

noluerint amplecti rectte

vel

quemquam magis decet, vel meliora nosse plura, quam Imperatorem, cujus doctrina
subjectis.

secundam admonitionem seu increpationem, tanquam Ethnicos et Publicanos deputans, habeto pro uihilo eorum infrunitas insidias . Deet

unam

omnibus prodesse debet

rator invicte et

Non quo, impe-

sapientissime ac refulgens rector,

Catholicae incognitum
:

aliquid

scientiffi vestrae fidei

clinavit tainen

postea Erjila

Catholica

disci-

plina, ut infra

videbimus. Epistola porro xcv ante

Epistolam xcvi data, ut ulramque confereuti patebit.

6. Primus Alcuini in Franciam accessus. Hoc vel superiori aiino Alciiiniis e Britannia in Franciam transfretavit, illuc vocatus a Carolo, qui

sed ut minus exploratum, cogitarem mei nominis, quo aquibusdam magister (hcet non necnon ut merito vocor) offlcium ostenderem convincerem eos qui minus ufile existimabant,
esse, vel
: ,

vestram nobilissimam intentionem dialeclica) disciplinae discere velle rationes, quas pater Augustinus
in libris de sancta Trinitate apprime necessarias
esse putavit,

eo ad litteras in Galliis restituendas, uti cupiebat. Duplicem Alcuini in Franciam adventum recte
distinxit

dum

profundissimas de sancta Tri-

anonymus
saec. iv

Mabillonius

Alcuini cap.

1,
:

in ejus Vita ca[). 6, et ex eo Benedict. in Elogio Historico n. 27. Haec anouymi de Alcuino lo

non nisicategoriarumsubtilitate explanari posse probavit . Denique Alcuinus in Epistola VI ad Carolum data asserit sibi in haec
nitate quaestiones,
Cognoscat igitur verba a Carolo scriptum esse industria tua, charissime iii Christo prfeceptor, juopositam nobis a quodam uon clerico, sed laico, de
:

quentis verba
(sc.

Jussus ab Eanbaldo archiepiscopo

Eboracensi) successore Ekberti, ut sibi pallium

HADRIANI
Evangclio quocstionem
:

ANNUS

12.

CHRISTI 783.

153
quoniam prolocum

ciii

tunc tamen a nobis

hic apposite utitur verl.o effinfjere,

prie dicitur effingi,

usque pifcsens

est dilata responsio .

quod

atl

propositi alicujus ar-

8. Aliquid novi semper discerevolebat Carolus. Tanto disccndi studio fercbatur Carolns, ut

chetypi iniitationem artificiose elaboratur, ut

illum

exponit Laudjccius in

lib.

2 Biblioth. Ca;s.

illud iu ejus senectute

non
:

dcicrlnierit. Eginliar-

dus enim in ejus Vita

tabulasque

ait

Tentabat

et scribere^

vulgo

pag. 264, qui etiam nolat pro effingendis liiteris , in impressis editionibus perperam legi, efficiendis, secus ac in Als.

et codicillos

ad hoc in Icctulo sub cer-

Casareo habetur. Quo vero

vicalibus circuniferre solcbat, ut

cum vacuum

tem-

pus
sed

esset,

manuni effmgendis
Ubi per conatu
litteras,

litteris

adsuesceret,

parum
B.

successit labor prtEposlerus ac sero in-

choatus
lus

quibus eflingendisCarotentavit

irrito

manura

adsuescere

intelliguntur elegantiores

illffi

majuscuLx, qua; ad

calligraphiam pertinent, et ornatus causa ]>inguntur potius

quam

scribuntur. Ideoque Eginhardus

anno Alcuiuus in Angliam rcdierit, incertum. Illud tantum constat, eumexAngliainFranciam rediisse excunteanno dccxcii aut sequentisinitio, ut infravidebimus. Sed cum Baronius ct Buteus an. dcclxxviii, num. 13 a nobis citati, aliique passim hanc uUimam tantum Alcuini in Franciam profectionem agnoverint, an et quid Alcuinus Carolum docuerit, explicare non potuere (1).

patet ex ejus donalione apud Erasmum Gattulam in nomine Domini Dei Salvatoris nostri Jesu Chrisli, regnante domno nostro Karolo viro excellentisslmo, aniio regni ejns in Italia Deo propitiante nono . Donat autem Ilildeprandus monasterio S. Benedicti, quod situm est in loco, qui dicitur Casinum, tenituno Beneveutano curtem in lerritorio civitatis nostr;e tVnnense, loco qui dicilur
(1)

Hoc anno Hildepraiulus dui

Spoletinus multa donavit nionasterio Casinensi, ut

pag. 18. Donalionis exordium est
:

Accessionibus Historia Casinensis P.

l,

In

Castriniano w. Concedit otivas in Trtnto. Coucedit iu Buibus civitatis nostra; .Marsorum ex curle nostra,

qus

dicilur Paternu,

terram aralo-

riam

casas

dicitur

numero septem Cumulum, casas duas

.Miisffii

in

prsdiclo terntorio Marsicano,

:

loco

qui Valle appellatur

in

fiiiibus

civitatis

nostra;

Reatma; in locum, qui

. Donatio

Data est Spoleti in palatio anno ducalui nostro in Dei nomine nono,
crealus est dux auno
Cti
;

ineuse Apnlis per Indictione

quinta . Ilildeprandus, seu

a[iud .Mabillonium

HUdebrundus
tom.
i,

Italici

P. ii, pag.

Hildebrandi decurrebat.

DccLXXiv, ut habet Indiculus ducum Spoleliuorum, et ahbalum Faifensium quare hoc anno dcclx.xxii, quo Indiclio quinla in cursu erat, nonus annus ducatus GEOEGins.

HADRIANI

ANNUS

12.

CHRISTI

783.

i.

In bello contra

Westphalos, miracubim

Auiius sequiS. Stciberti pro milite Brunone. tur Redemptoris septingenlesimus oclogesimustertius,

lorum

vastaret,

venissetque

in

Westphaliam ad

firniam munitionem Dromi diclani, et illam exputiojiem inclyto

Indictione sexta,

quo

pridie

kalendas Maii
et

gnans destruxisscl, cominisissctque eamdein munifilio suo Carolo, eo quod idem rex
:

moritur Hildegardis regina, uxor Caroli Magni,

feminee ambae pietate insignes.
conligit

quinto idus Julii moritur ejiisdcm Caroli mater,

Quo

pariter aiino

Carolus ad inleriora Saxonia; divertisset ecce illo absente, occurrcrunt pr;cfato principi Carolo infestissimis animis Wcstphalicum granditurba arma-

Carolum juniorem, ita dictuin filium Caroli Magni majorem natu, Westphalos rebcllantcs suo exercitu [irofligare, quo in prcelio (juid niirandum acciderit Brunoni iniliti, narrat saiictus Ludgerus his vcrbis ' Anno Dominica; Incarnationis scptingentesimo octogesinio terlio, Indictione sexta, cuni victo:

torum, ad expellenduni ipsum potcnter cum suis Francigenis extra regionem ipsorum et patriam, aut formidolosum cuui illo pruclium committendum. Quos conscrto proelio, congressuque inter eos facto juxta muiiitionem Dromi serenissimus princeps Carolus filius Caroli Magni i'egis statim
vicit equitatu

suo, trucidans multos, inter quos

satrapain interfuit bello, in pa-

riosissimus Carolus

Francorum rex

prisidia
et

et

erat

quidam bonus Christianus Westphalus, qui

propugnacula
'

rebellium

Saxonum

WeslphaMartii.

coactus per

suum

Eilat in Append. ad Act. S. Swiber. apud Sur. die

ganismo dictus Eldack, scd Christiano nomine Bruno, vir dives et potens, fortis viribus, audax
20

ToMUS XIIL

154
animo
et arinis

HADRIANI
strenuus.

ANNUS

12.

CHRISTI 783.

yiderat et perpenderat

mente

Hic Bruno postquam srepe revolvens nequi sancti Swiet

fandum

Ogellum de Paderljorne conterraneum

periisse, se prgesente,

suum male

berti Ecclesiam incenderat, et

Occonem

Nothe-

linum satrapas ipsorum a Deo percussos, iterum

meritis sancti Swiberti sanitati pristinse restitutos,

ipsum tam horribilibus vulneribus gravatum et liraccipue grandi hasta coufixum, vivere adhuc potuisse mirabanlur valde. Qui postquam eis inter multa enarrasset, qualiter ibidem in tam horrido instantis mortis periculo sanctum invocasset Swibertum gloriosum episcopum, quem
,

omui

die speciali oratione devote honorare con-

honoravit deinceps

sanctum
die

Swibertum

atque

suevisset, et ab eo ipsi apparente servatus esset,

dolens de commifsis in 'NVerda in prasdicta Saxo-

addidit

quod coactus per suuni satrapam, eidem

num

expedilione,

omni

devote legit ad hono-

bello interfuerit, quia urgente et stimulante conscientia contra Christianos bellare sibi gravefuisset.

rem ipsius sancti unara orationem Dominicam et Angelicam salulationem, efflagitans devoto corde, ut imminentc extremae suae necessitatis articulo, dignaretur ipsi auxiliari et adesse, et Deo suis patrociniis ipsum reconciliare, elegitque ipsum in specialem patronum. 2. Igitur hic Bruno cum staret in prima
terribih acie strenue bellans
,

ergo hoc audientes, mcmores ab cis visae, pietate moti, liberaverunt ipsum armissanguinemadidisexuunt, adhibentes ei diiigenfem curam, ut convalesceret ponebant ipsum insujier in quodam excelso loco, postquam ligaverunt vulnera ejus, ita vulueratum ad hono4.

Victores

claritatis
:

tandem oppressus
et

grandi equitatu partis adverscB, el inter c;etera

vulnera grandi lancea

pedibus
sic

impetitus,

in peclore

rem S. Swiberti episcopi, quem multi in exercitu Francorum bonorabant, ut omnes animadverterent, eum temporariam mortem non evasurum,
nisi

hasta confixus et prostratus, et corruens in terram

meritis S.

Swiberti id

fieret.

Serenissimus

equorum cum multis

ita

aliis

iniserabiliter

vero rex Carolus Magnus, tunc in Saxonia apud

conculcatur,

ut de sua desperaretvita.

Gumque

locum dictum Stomingi

positus, haec audiens, et

volutatus in proprio sanguine paene deBceret, et

ut Pijiinus rex genitor suus in

maximum

honoha-

in extremis fere laboraret, devotione

invocavit nioesto et contrito corde S.

jietens ut sibi,

qua potuit, Swibertum,

in necessi-

rem

S.

Swibertum habuerat

propter

victoriam

nieritis ipsius

contra Saxones prope

Werdam

utpote fainulo suo

jam

bitam, admirans praecepit, pr^fatum

Brunonem,

tate

tanta et periculo constituto

adesse, et

Deo
et sa-

suis precibus

commendare

se dignaretur, vovens,

quod

si

ex

infliclis

vulneribus convalesceret

ipsum in Werda, spretisque saeculi curis, seipsum servitio suo, quandiu superstes esset, mancipaturum.

naretur, devole visitaret

migrare de loco ad locum, et Qui cum ei prssentatus esset, et cuncta vulnera vidisset, audisselque ab eo qualiter S. Swibertus patroaus suus sibi appacilo

quam

posset,

sibi

adduci

et praisenfari.

1'ens

consolatus

eum

fuisset, laxavit

ipsum

a ca-

ptivitate,

restituens

ipsum

pristinae

libertati,

ad

Quo

expleto promisso, facto illo in exlasi,

apparuit

cum magna claritate S. Swibertus ornamentis pontificalibus indutus, taugensque ipsum baculo pastorali, dixit Ecce Bruno, confortare et
:

honorem S. Swiberti. Et deinceps idem rex Carolus Magnus semper in honore habuit sanctum Swibertum omnibus diebus vit;e suic, et subjugatis Saxonibus et Angariis cum Westphalibus, in gratiarum aclionem, statim fratres conventus sancti

gaude, hac vice hic non morieris, quia precibus meis impetravi ab omnipotenti Deo vitam tibi, eo quod devote in hac praesenli anxietate auxilium
implorasti a

Swiberti in diversis tutis locis dispersos revocavit,

adessem. Sed postquam per gratiam Dei convalueris ab his plagis, non
tibi

me, ut

Ecclesiam sancti Swiberti diversis pretiosis ornameutis decoravit, ablata restituens et recuperans,

multa doua

et

pracdia ex

regali

fisco

hilariter

ncghgas visitare sepulcrum meum in Werda, ut spopondistijCum condignis oblationibus,neaeterna morte involvaris. His dictis, signans eum signo
sanclic Crucis disparuit, et claritas evanuif. Htec
facta fuerunt finilo bello. Victores vero

adjecit devotis

fratribus

conventus S. Swiberti.

Bruno tandem
gre devote in
visitavit,
et

convaluit, et ut vovit,

ipsnm pere-

Werdam cum

condignis oblalionibus

cum

vi-

vixit, servivit.

quidam ex
suspicautes

derent illam clariiatem super corpora occisorum, eis Deuni timeutes accurrunt ad eumin

nes

et

ibidcm Deo et S. Swiberto, quandiu Quo miraculo cognito, multi SaxoWestphali devote ipsum in specialem paeligentes, humiliter colueruut et honora.

tronum
verunt
coepta,

dem locum,

quo illam perspexerant claritatem, ibidem quemdam sanctum virum

occisum, vel agonizantem, cujus merila Deus per

illam claritatem ipsis declararet.
3.

Bruno autem

inter

occisorum cadavera

si-

milis mortuo, fere exsauguis aliquo tempore jacens, meritis S. Svviberti [larum se erigens, cum vidisset viros hostihs exercitus,

Hucusque Ludgerus. Porro ista hocanno sequentem sunt propagata. Etenim Annales Francorum pervetusti istiusmodi bellum a Carolo juniore, anno sequenti, confectum traduut. 5. Elipandus archiepiscopiis Toletanus Nestorianismimi in Hispaniam inducere tentans strenue Hoc item anno Silo per sacerdotes proflirjatur.
in

ipsum libcrareut
flebili
eis,

et

arbitrans eos amicos, qui curaui sui agerent, ca^pit

rex Gallaeciae in

Hispania

ex hac vita migravit,

anno

niniiruui oclavo sui regni, sepultusque est

voce,

ut sui

prout putuit implorare auxiliuui ab miserercntur. Miiites vero videules

in Ecclesia sancti Joannis Evaugehsta;,

quam

ipse

construxit, jamque solus reguare coepit Alfousus,

HADRIANI
sive Adelfonsiis

ANNUS

12.

CHRISTI 783.
et

155

cognomento Castus, f|uem vivens collegam assumpserat. lluic primum pugnanin d um fuit civili bello adversus Maurogatum ejus
patruurn, qui
potens

scientia,

Etherium, qui anteibat (quod esset

si

episcopus) dignitale. Jure dixisses hos duos ful-

mina

belli,

vidisses

quanta animositate

tanta;

Maurorum
eiiini
illis

auxilio

eimi e
esl)

potentia; restiterunt,

primumque

illud efficientes

regno expulit. Conciliaverat

tribulo pacto, pendendi

ipse illos foedo

(quod dictam

per

et haeresis,

annos singnlos centum virgines, quinquagiuta ex

nobilibus, et ex plebe totidem.

(quod maximi erat momenti) ut delegeretur error, quae velamine pietatis et decora prodibat nomine veritalis, et quam turpis esset atque

nefanda
ret
;

et execrahilis pariter
si

omnibus innotescepenitus exstinguere,

Adosinda regina viro Silone rege viduata, non amplius secunda vota expetiit, sed remittens nuntium saiculo, monasticam vitani professa est. Sed
quid accidit
? Insusurravit

sicque egerint, ut

eam

tanta contradicente auctoritate,

tem ne

serpens in aures ejus,

generis cladem tentavit

ut olim in totius

humani

non daretur, salulterius incognita in ruinam totius Ecclesiae grassaretur, obstiterint, donec conventu publico congregato, majore auctoritate accedente Romani

Evam

sed eo periculosiusaggressus cst certamen

Pontificis ((|uod postea facluui est) telis

onmium

diabolus adversus eam, quod usus est ad ruinam

viro, qui minisler salutis a

Deo fuerat constitulus,

pri-

Orthodoxorum confossum monstrum penitus interiret. Non laluerunt Ehiiandum atque Beati
Etherii pro
fide Catholica

nempe

arcliiepiscopo,

eodemque Ilispaniarum

mate Elipando Toletano, Nesloriante inslauranda! ha^resis auctore. Hanc igitur cum ad errorem,

ad

impugnandos
et

a se

defendenda conatus, et promulgatos errores studia

qui se a presbylero

comparata.

Quamobrem

uno

suamque pravam sententiam conaretur

Elipandus
:

pellicere

impugnari,
persensit
:

ab episcopo minoris dicecesis urgeri

'

prtestitit

ipsa,

quod

est

prudentissimaj
quae non
sed qua?

fcmina!, specimen edens mulieris

fortis,
;

circumdaceretur omni vento doctrinae

indignatione haud levi commolus (qua; enim terrena, animalis, et diabolica sapientia est, zelum amarum parit et contentiones), adversus
eos exerit stylum, scribens Epistolam ad Fidelem

non haberet, quem domi interrogaret, ex monitu Pauli, virum suum, rem detulit ad episcopos et sacerdotes, sciens ab eodem Apostolo impositum
'

quemdam abbatem
ipsa

esse jure silentium feminis, ut taceant in Ecclesia.

in Asturia degentem. Extat quidem, dataque habefur Toleti hoc ipso aiino Redemptoris septingentesimo octogesimo tertio ,

Inter alios

autem, quos cousuhiit Adosinda femina

fuit

mense

Ocfobris, ([uam

si

nacti essemus, utique hic,

maxime

pia,

presbyter quidaoi,

quem

sciret

ex more, descripsissemus, sed duntaxat legimus

valde sanctum atque doctissimum,

nomine reque

ejusdem
8.

Epislola;

Beatum, necnon ejus familiarem Etlierium Uxamensem episcopum.

6.

Ipso ejus exordio

argumentum, quod sic se habet magnopere queritur de

(iit

Beato atque Etherio rixas

tibus,

dicebat ipse) miscen-

ErroreratEIipandi perditissimi hominisnon

tolerandus,

quem

sacrosancta Ephesina Catholica

Synodus

in Nestorio

condeumarat.

Iste

siquidem

quodque cum ipse sit archiepiscopus Toletanus, ad ipsum caput noii referrent, quje de fide ortae sunt quaestiones, ipsum non cousulerent, et
expeterent ab ipso responsa, cuni iidem essent

asserens Christum Dei Filium, quod ad

humani-

tatem speclat, diceudum esse adoptivum et uou proprium ac naturalem, in necessariam conse-

homines origine viles , ipse autem primarius ab omnibuscoIereturHispaniarum antistes; ac proinde

ipsos ista conantes
,

quentiam deducebat, utduas constitueretinChristo personas atque assereret duos filios, naturalem alterum, atque alterum adoptivum, sicque horrendum dictu, damnata olim in Oriente Nestorii hxresis, nunc opera miseri Elipandi revivisceret in Hispania. Addebantur haec ad cumulum omnium calamitalum, quas infelix Hispania, sub jugo gemens Sarracenorum, et bello civili exagilata iiis temporibus perditissimis , pati etiam a sacerdolibus cogebatur
;

superbia; etarrogantiaenomine

condemnandos. Contra vero laudat huinilitatem cujusdam episcopi, Arcarici nomine, qui audiens
qua; ipsi
quaestione

quid de sentiendum esset statim ipsum archiepiscopum Toletanum consuluisset. Subjicit his, quod sicut una cum aliis episcopis haud pri,

Etherius Beatusque docerent

illa
:

dem

correxisset errores illorum, qui in diei Pa:

schatis

cum

primate

antistile totius

pro-

tolleret

vincia) e cardine Catholicae fidei diaboli arle con-

computatione tunc errassent ita fore, ut ab Asturiis haeresim Beatianam (ita sententiam Calholicam Beati presbyteri nominans) ;excusans enim

vulso, in discriinenomnes fideles induccrentur, ut

omues simul cum eo in Nestorii hsresim prajcipites agerentur jam jamque omnes idem sentirent de Christo, (juod
sequentes paslorem primarium,
;

eumdem Etherium culpam in ipsum Beatum presbyterum, quitanquam auctor erroris, illo
aliqua ex
parte

episcopum,

omnem

rejicit

Mahumetanica doceret impietas. 7. At Deus omnipotens in tanto periculo posilos fideles suos nou dereliquit excitavil siqiiidem, qui resisterent, eosdem quos diximus sanclos

imbuissetEtherium. Demum veromoneteumdem, ad quem scribil, Fidelem abbatem, utipsum Beatuni presbyterum accersat, admoneat, reprehendat, et si
possibile
sit,

corrigat atque

ad sentiendum una

doctosque

viros

Beatum

qui pra-stabat

secum perducat. 9. Cum autem

>

eas litteras accepisset Fidelis

>

1.

Cor. XIV.

Jacob. lu.

15G
abbas,
neglt;.\il

HADRIANI
accersire

ANNUS

12.

CHRISTI 783.

Beatmn, vel Etheriuni,

neque curavit
niens eos,
illis

ipsas ad eos mittere, sed casu inve-

casdcm ostendit, die vicesima sexta Novembris ejusdem anni. Qui his acceplis litteris,
cognitisqne
iis

ipsum ut archiepiscopum, ctsi ha;reticum, nonhonore debito ac revereniia prosequentes, errorem tantum argumentorum peracutis cuspidibus proscindentes qui enim

pum tamen damnatum

quae ab Elipando scripta fuissent,

inscriptus in liminari pagina titulus legitur, id in

intelhgentes ipsum eideni crrori flrniiter inhEerescere, nec pati Calliolicani doctrinam adversus ejus

primis ostendit, qui

iO.

sic se habet Emincntissimo nobis et Deo amabili

:

Eli-

sententiam

tidelibus

jirsedicari

haud amplius
volu-

pando Toletanae
Beatus in

sedis

archiepiscopo Etherius

et

difTerendum uxistimantes, amplo

tincto,

satis scripto

mine adversus ha;rcsim illam duobus libris disipsum urgere magis, magisqne exagitare
Extant hactenus cjusmodi sanctorum
servata; in Arcliivo

Domino salutem , At quod dolendum est, nequaquam

:

his ille

monitus correxit errorem, sed certum

jierseverasse

est in

eo

copiierunt.

posteniin decem annos, ea de causa

virorum aurea; Incubrationes,

cfere

adversuni cuni atque Fehcem Urgehtanum con-

Ecclesife Toletana;, ut fldem facit, qui

eos chara-

gothico exaratos legit

historicus,

Ainbrosius Blorales
et testatur,

Concilium celebrari, de quo suo loco dicendnm. De Beato autem idem, qui supra tradit autigit

regius
ejus
eos,

de antiqnitalibus Ecclesiasticis
defeiisores,
'

provinciffi

optime meritus; qui

diviiia

ut veritatis

imbutos sa-

primum pudica, deinde ])acifica et modesta est), egisse cum eo humihtate plurima,
pientia (quse

ipsum ut vere beatum, in Hisi^ania coli sanctum, ejusque sacras reliquias in honore seret testalur extare commentarium vari. Hujus egregium in Apocalypsim, ad ipsius socium in certamine sanctum Etherium inscriptum. Eluxerunt
clor,
,

ambo
Jacob. u.

hi in tot

accenssB.

errorum tenebris faces divinitus Sed de his satis.

Aiico periodi Graco-Romana; G276

Anno

iEra; Uispan.
1

821. Anno

llegirffi

167, inchoato die S Aug., Fer. 3.

Jesu

Chrisli 783.

Iladriam

papa; 12.

Constanlini imp. 8 et i. Irenes4.

1.

Anmis

XII belli

Saxonici.

A ninn.
xii

ad

5.

Berta regina IV idus Julii, et sepulta est in Cauciaco.

Carolus Pascha in Theodonis villa celebravit, ut Eginhardus in Annal. ct annalista Metensis tra-

Sed inde translata Parisius, sepulta

est

juxta

viruin

dunt, qui postea gesta anno

beUi Saxonici

Et
in

suum in Ecclesia sancti Diouysii martyris. cum Warmatiam pervenisset rex, sociavit sibi
,

eodcm
verba:

fere

modo

narrant. Haec annalista; Metensis

Obiit beatoe

memoria; Hildegardis regina

in 'Vigilia Ascensionis

Ilkal. Maii,

quod evenittunc
sepulta est juxta

Domini,
Basilica

urbem Metensem in Apostolorum et beati Arnulfi. Eodeni anno iterum Saxones rebelles extiterunt, et rex cum paucis Francis ad locum, qui dicitur Theutmalli,
et

matrimonium Fastradam reginam celebravilque Natalem Domini in Heristallio . Utramque Francorum victoriam Eginhardus in Vita Caroli commemorat, et euindem Carolum, quandiu bellum Saxonicum duravit, duabus hisce duntaxat
pugna in campo prsparata cum Saxonibus decertasse his verbis refert Hoc belluin, licet per multum temporis spatium trahevicibus acie seu
:

venit. Ibi Saxones paraverunt

viriliter.

pugnam
ita

in

camjio
irruit,

Tunc rex cum Francis super eos

stragem ex
eis fecit,

retur, ipse
conflixit
;

non amphus cum hoste quam

bis acie

et

magnam

ut perpauci

fuga elaberentur. Post peractam vicloriam venit rex ad Paderbrunna, ubi coadunato cxercitu, iterum super Saxones irruit, qui convenerant super
fluvium, cujus vocabulum cst Hasa. Ibi iteruni pugna inila, non niiuor numerus Saxonum cecidit,

tur, in

semel juxta montem, qui Osneggi diciloco TheotmcIIi nominato, et iteruni apud
et hoc,

Hasam fluvium,

interpositis diebus. His

profligati ac devicti

uno inense paucis quoque duobus proehis hostes adeo sunt, ut ulterius regem neque

quam
saram

in superiori prcelio ceciderat.

transiit, et

Tuuc

rex

Wiobiit

provocare, neque venienti resistere, iiisi aliqualoci munitione dcfensi, auderent. Hasa fluvius Osna-

ad Albiam usque perveuit. Post

revertilur.

liKC in

Franciam

Eodem auno

burgum alluit, Theutomellum vero idem est cuin Theutoburgio, ut docet Cluverius lib. 3 Aaliquie

HADRIANI
Germani;
cafiite

ANNUS

12.
et

CHRISTI 783.

157

19,

et

iilriimqne

posterioribus

stcciiiis (loflcxtim est in

Dethmoldiam.

tam

2. Moritiir

Uildegardis recjina.
reginfe,

Qnoad morCliristi

illudovicum, totidemque fllias Rotdrudim, Beret Gislam genuit . Carolus major natu fllius natus est aiino seplingeiitesimo septiiagesimo se-

tem Hildegardis
quo festum
venit.

eam

pridie kalendas Maii

cundo

circa

mensem Maitium

cum anno

septin-

in Vij^nlia Ascensionis,

ideoque hoc

anno,

islud in dieni

primuni Maii

incidit

eontigisse, inter veteres

Francorum

annalistas con-

gentesimo octogesinio qiiarto, ut mox ostendemus, Saxones vicerit, ideoque jain arma ferre potuerit. Rotrudis inter lilias pnmogeiiita in lucem prodiit

Quare Baronius in Append. ad an. dcclxxxvi eani mortem, quam recte lioc anno coilocarat, perperam ad illum revocat. Mabillnnius lib. 2 de Re Diplom. cap. 26 asserit, se diligenler inspexisse Diploma autographum Caroli Magni pro Metensi sancti Arnulphi ccenobio, quod hoc modo concluditur: Data kal. Maias anno xv et ix regni nostri, ab Incarnatione antem Domini nostri i anno septingentesimo octogesimo tertio in die Ascensionis
Domiuicae, in cujus Vigiliis ipsa dulcissima conjux
nostra obiit
in

anno seplingentesimo se[iluagesimo terlio circa mensem Februarii; anno enim dcclxxxi, promissa
fuit

Constantiiio

imperatori, et post sex

ut suo loco videbitur.

eidein

desponsata,

annos Quare

an.

DCCLXxxvii jain nubilis erat. Adhelais nata est

in castris ad

Papiam urbem, ut tradit Paulus diaconusin Iib.de episc. Metens.,!deoque annoseplingentesimo septuagesimo quarto. Bertam natam esse annoinsequentiseptingentesimo septuagesinio quinto, ostendit ejus matriinoniLun cum Angilberto
ctuin

anno

xii

conjunctionis

nostrai.

Actum Theodone
feliciter,

villa palatio nostro in Dei

nomine

Indict. vi .

Observat Mabillonius huic

;

Diplomati sigillum nullum appositum esse

quod

Carolns propter

memoriam

uxoris Bildegardis so-

lemnes aliorum Diplomatum conditiones praitergressus sit cum prseter hoc nulla genuina, aut certe paucissima regum Francorum Diplomata coinmunia, annis Incarnationis pradita occurrant ante Carolum Crassum, et pauca etiam post ipsum iisque ad principatum Hugonis Capeti. Baronius loco laudato refert Epitaphium sepnlcro Hilde;

anno septingentesimo octogesimo septimo peracum Angilbertus anno circiter septingentesimo nonagesimo in monasterium Centulense secesserit, ibique monachum induerit, quod qui non animadverterunt, Bertai et Angilberti copulam illicitam fuisse perperam scripsere. Carolomanni postea Pippini appellati nativitas perlinet ad annum septingeiitesimum septuagesimum sextum Hadrianus enini in Epistola xlix Cod. Carol. eo anno ad Carolum Magnum dala ait Dignati eslis nobis repromittere, ut in sanctam diein Paschae ad iimina beati Apostolorum principis Petri, una cum
; :

gardis reginaj tunc inscriptum, suspicaturque illud ab Alcuino conditum esse. Veruni ejus auctor Paulus diaconus fuit, quia in libello suo de Episcopis
iI/e<e?iS(6? testatur, se

spiritali

filia

nostra

regiiia,

Domino

auxiliante,

properare debuisselis, ut
procreatus
est, .

flliuin,

qui nunc vobis

a sacro baptismate iu ulnis nostris

Gointius eo anno

jussu Caroli regis

duarum
et

susciperemus
tratur,

numero
quos
is

3 arbi-

regis Pippiui

flliarum, Bodthaid et Adelaid,

Caroli fllium, de qiio loquitur Hadrianus,

esse a Carolo filiorum,

duarum
gard
,

Caroli Magni natarum, Adelaid et Hildipra-fatae

non alium

ex Hilde-

et

Hildegardis regina; Epitaphia

reginffi dicit

garde regina suscepit, natu

Carolus Caroli regis
filius

composuisse. In Epitapliio Hildegardis

maximo. Verum cum anno dcclxxxiv adversus

Paulus
Aller ab undecimo ruisum te suslulit annus.

Saxones

pugnaverit,

ut paulo post osteudetur,

Cnm

sit annus decimuin tertium inteliigendum ostendat, ut supra jain dixi-

itaque annus alter ab undecimo

tertiiis,

decimiis

ut vox

rursum

bis

nius, mortua est Hildegardis annn aitatis sutc vicesimo sexto. Vixit cum marito per annos xii, ut litiuet ex laudata clausula, non veroper decennium, ut perperain Coiiitius anno dcclxxiii, nu-

primo matriinonii patris cum Hildegarde anno in lucem venerat, ut jain statuimus. Quare Carolus rex, qui anno septingentesimo octogesimo, cum iterum R(jmam profeclus est, in Galliis reliquit Garolum primogenitum, et Pippinum ex Himiltrude concubina susceptum, anno septingentesimo septuagesimo terlio, quo Papiam obsidione cinxit, dirigens continuo in Franciam ibidem apud se Papiam adduci fecit suam conjugem excellentissimam Hildegardem reginam, et nobilissimos fiLios, inquit Anastasius in Vita Hadriani papae, ubi sine dubio loquitur de Pippino ex Himiltrude,
et Carolo ex
4.

niero

(5 scribit, qui illam nou legerat. Is tanien relatum versum de iterato anno xiii rccte inter-

prelatur, sed

matrimonium Hildegardis cuin Ca-

rolo eo Christi

anno male alligat; peractum eiiim niedio circiter anno dcclxxi, ut suo loco ostendi,
regina novem liberorum mater. Hildegardis Carolo novein jjcperit liberos, ex quibus duo, Lotharius videlicet et Adhelais antu
3. Hildegardis

Hildegarde Carolo regi natis. A?mi natales Caroli, Pippini et Bertce in

controversia positi.

Respondet tameii Cointius

inatremexstincti,etHildegardisvixdiesquadraginta matri superfuit, ut testutur Paulus diaconiis iii

ejiis

Epilaphio. De llililegarde regiiia, iiiquit Egiii trcs tilios,

hardus,

Carolum

videlicct,

Pippunim

anno dcclxxiii, nuin. t8, Anastasium iter in Longobardiam eo anno ab Hildegarde susceptum perperam confundere cum altera iu Italiaiii Hildegardis profectioiie, de ijua auno septingentesimo octogesimo egimus. Veruin id gralis asseritur anno enim dcclxxx, ul ibidein vidimus, Carolomannum poslea Piiipinuin appellaluiu, et Ludovicum filios
;

158
sccuni

HADRIANI

ANNUS

12.

CHRISTI 783.

Romam duxit Carolus,et Wormatiae Carolum

ut

ipsemet Carolus versuscomposueritinstar Epistolae

dedicatoriae, qui primo ejusdem Codicis folio litteris itidem nureis scripti sunt, quibus Psalterium illud

primosenitum
reliquit,

Pippinum ex Himiltrude genitum nec enim ex tot ibidem ostensum

et
;

annalistis, qui res gestas a Carolo rege

memora-

Hadriano papae
sibus palere
Psalterii,

offert.

Addit Lambecius ex illisver-

runt, ullus est

qui referat

eum

legatos ex Italia in

ranciam direxisse, qui eosdem Carolnm et PippiWormatiae relictos Romam deducerent. Ad heec Caroli regis in Italia mansio an. dcclxxxi haud dinturna fiiit, ut ex iis, quae eo anno in medium attulimus, liquet. Cum itaque eo Christi anno Badriamts Carolomanni, cui in baptismo Pippini nonien indidit, patrinus fuerit, apparet flhum Carolo regi anno dcclxxvi natum, quem tunc Hadrianus de sacro fonte levare postulavit, alium

Badrianum euindem illum Codicem quem a Carolo Magno acceperat, donasse

is

num

sancto

Willehado, ut

in

novo episcopatu suo

frueretur usu
affert vir

sacri islius

muneris.

Verum

nihil

doctissimus quod probet

illo

Willehadumah

Hadriano dono

affectum fuisse. Nec verosimile

videtur Pontificem

munus

a tanto rege sibi trans-

missum,
lisse.

aliquem postea cjus subditum contuExistimo itaque Hadrianuin Psalterium illud

in
fuit, obtulisse,

Hildegardi reginae, quando Roinae

post cujus

non esse quam Carolomannum, seu Pippimim, et quod tunc Hadrianus optaverat, anno dcclxxxi adimpletum fuisse. Annos natales aliorum Caroli regisliberorum suis locis memoravimus, neque ab annis, quo hi postremi in lucem venere, aliquae
difficultates pendent,

mortem

Carolus, in sui ac suae conjugis

memoriam

inter caetera cimelia Ecclesiae Rremensi anno dcclxxxvi donavit. Certe ipsemet Lambecius

pag. 296 refert testimonium ex aHtiquissimis membran. ejusdem Ecclesiaj idiomale Saxonico antiquo
scriptis,

utiab annisnatalibuseorum,

quod ipsemet

ita

latine vertit

In sancta

de quibus hic agimus. 5. B. Bildegardis regina miracidis clara.

Hildegardis regina
jiixta
,

hac Rremensi Ecclesia adversatur etiam ipsiusconjugis Psalterium aureis litteris conscriptum .

quaj hoc anno sepulta

fuit

Quare ea
cauda.

traditio

uon videtur

in

dubium

revo-

urbem Meteiisem in Basilica Apostolorum et beati Arnulfi, anno incerto cum Ludovico Pio filio translata fuit in monasterium Campidonense ,

Kampten vulgo dictum, situniqne in imperiali oppido Campidona vocato, in confinio Ravariaj et
Suecia?, ubi

6. Carolus summe coluil Hadrianum PP. autem magis pateat, quanta veneratione Badrianum papam prosecutus sit Carolus, eunique artem poeticam calluisse, hic repraesento eosdem versus
L't

ad beata; Hildegardis

invocationem

secundum orthograj)hiam
eliam exhibet
:

nostri

a;vi,

quos

cum

complurima miracula patrata sunt, nt videre est in ejus Vita a monacho Campidonensi saeculo xv collecta, et a Papebrocio ad diem xxx mensis Aprilis

antiqua inter pungendi ratione Lambecius pag. 262

Comnientario praevio explicaia. Rruschius in

Chronologia monasteriorum Germaniae pag. 89 refert, Campidonense monasterium ab Hildegarde

regina anno dcclxxvii fundatum fuisse, ibique in cjus memoriam singuhs septimanis bis, diebus videlicet Luna^ ct Veneris
,

Hadriano suinmo papae Patrique beato Rex Carolus salve mando, valeque Pater.
Prajsul Apostolice

munus

tioc

sume

Cathedra;.

Vile foris visu, stemffla sed intus liabens.

Organa Davidico geslat modulanlia plectro, Continet et lyricos suavi sonosque melos.

Hkc

tua, Cliriste, chelis miracula concinit alma,

ducentos homines pau-

Qui clavem David, sceptra

Mystica septeno fueranl
iia;c

domumque
trusa sigillo

tenes.

peres distributis panibus cibari ac refocillari solitos esse. Ea quidem Vita pluribus anachronisinis foedata,

Carmina,

ni

Christus panderet ista Deus.

sed miracula quae ibidem referuntur a tes-

tibus fide dignis narrata. Lambecius lib. 2Ribliotli.

CfEs. ])ag. '295, refcrt, in ea asservari

Hoc vobis ideo munus pie dedo sacerdos, Filius, ut menlem Palris adire queam ; Ac memorere mei precibus sanclisque piisque, Hoc donum exiguum sa;pe tenendo manu.
Et

insignem Colitteris

quamquam
iste

niodico nileat splendore libellus,

dicem Ms. cura

et studio Caroli

Magni

aureis

Davidis placeat celsa

Camsna

tibi.

exaratum, illuc adductum clesiaRremensi, ubi per integra octo s^cula et amplius, ante defectionem ejus urbis et archiepiscopatus a Catholica fide ad Lulheranismum et Calvinianisunun, quotannis populo cum aliis sanctis rehquiis debita veneratione ostendebatur. Pra;ex archiepiscopali Ec-

Rivulus

meus leuealur fluuiine veslro, Floriferumque nemus floscula nostra petanl.

Incolumis vigeas rector per tempora longa,

Ecclesiamque Dei ilogmatis arte regas.

7. Victoria

Caroli jun. de Saxonibus.

yiciorecitata

ria Caroli

junioris de Saxonibus hoc anno

terea extare antiquissinias

membranas, quae conti-

nent designationem omnium reliquiarum in ea Ecclesia asservatarum, in iisque legi saiictum Carohim inagnum im|)eratorem, comperta sanctilate
beati

a Raronio ex Epistola de canonizatione sancti Swiberti, ad annuin sequeutem perliuet, de qua ideo
ibi

commodius agetur. Non opus est hic iterare quod saepius inculcavimus, Epistolaui illam supposititiam
esse, fabuiisqne ac falsis narratiouibus re-

WiUehadi, Ecclesiani Rremensem regia mu-

nificentia fundasse, ac

eidem

inter alia regiae suai

fertam

cum

de ejus suppositione uunc fere iuter

majestatis eximia insignia dedisse Psalterium divce

ipsius conjugis, litteris aureis bene et subtiliter con-

omnes
8.

coustet.

Moritur Silo Legionis et Asturiarum rex.

et Asturiis

fricatum, ut in iismcmbranis habetur. Lambecius

Ad num.
Legione

tameu

dicit

hauc tradilioneni

falsara

esse,

quod

5 et seqq. Silo, postquani anuis octo in nomiue Adosindce uxoris Al-

HADRIANI
phonsi Catholici
filiae

ANNUS

I'2.

CHRISTl 783.

159

regnasset,

mortinis est hoc

rei^is filius

dens. Necnon

anno,

ct Alphonsv.s

Castus Fmila'

com-

jnuni omniuni magnatuni suflVajiio regnum suscepit, ut habet Vasccus in Chronico ox LucaTuilensi.

et de Paschali festivitate, seu et de sanguine pecudum, et suillo, etsanguinesutfocato, (|ucni in errore prajdicantcs dicunt. Ut qui ea non cderil, rudis etincruditus cst, quos sub anathematis

Unus
sibi

Maiiregatiis

Alphonsi

patruus

Iratrum
est,

vinculo obligatos, etab Ecclesiacxtraneosdicit.

exemplo, quideinceps regnarant, questus

pra;fcrri, et

eum

Similiter et de pra^dcstinatione Dei,

quod

si

quis
re-

ad Mauros ac

Abderamen corum

ad

bonum

pra?destinalum essct, contra

illi

malum

rcgeni confugit. Comparatis Saracenornm auxiliis

sistere,

necesse

non

erat;

si

vcro ad maluin
exercere nihil

Alphonsum Castiim

in Cantabria; parteni sese reci-

notus (legendum, natus)

prodcrit. Pro

bonum
ct

illi

pere compulit, regnavitque annis quinque et

men-

quo

ca|)ituIo Apostolicis adhortatio-

sibus sex, solvens ignominiosuni, ([uod antca pro-

nibus eos castigans, necnon

de hoc quia com-

miseratSaracenis,tributum annuum quinquaginta nobiiium virginumet totidem plcbeiarum.

9.

munem
sis
iiil

vitam

cum

Juda?is, et

non

baptizatis pa-

Initium hceresis Felician(B.

Ad calamitaElipandtts

ganis, tani in cscis, (luam in potu, seu et in diver-

errorihus (videtur decsse, agunt vel ducuntj ni-

tes

Christianorum Hispanorum

accessit

hoeresis

Feliciana, de qua pluribus

Ecclesise

Daronius.

Toletanae archicpisco(ius Fclicem Urgeh,

polluisseinquiunt, necnon et defiliabuseorum, quas populo gentili tradunt, vel de sacrationibus eorum, seu et de mulicribus, quae vivente viro
sibi

episcopum praeceptoreni quondam quo pacto Christum Dei Filium agnosceret, naturalem, an adoptivum ?fe//x libris suis professus est, Christum secundum naturam assumptam non naturalem, sed nuncupativam, ado[itivumque fiUum esse. Responso accepto Elipandus (qui ea doctrina antea iml)utus fuisse videtur) boc pestiferum dogma tam per Asturias, quam
tanae sedis

maritum
,

sortiuntur, simulque et de libertate

aliis

suum

consuluit

arbilrii

vel

multis

quae

enumerare lon-

guin

est,

eos castigans

cum sanctorum Patrum

tradilionibus .

per Galliciam disseminavit

Felix vero per Septi-

maniam,
Inter eos,
fiiere

ut de Felice testatur Jonas Aurelianensis

episcopus initio libri primi de

Cultu imarjinum. quos Elipandus ad partes suas pertraxit,

et Fidelis

Ascarius Bracarensis eiiiscopus,

ab-

bas, cui

primo

sectse suae

arcana revelavit, scripta

dcccxxiii, seu

ad

eum

Epistola

mense Octobri /Era

Elipandus hcerestm suam dissemi?iare non Convocato episcoporuni provinciahum coetu, Elipajulus Migentianos circa diem Paschatis aberrantes, ut ipse in Epistola ad Fidelem abbatem gloriatur, incunctanter repressit proprium tamen errorem, quem a Felice accepcrat, pubiicare non destitit. Gliscenti ha^resi occurreruntimprimis^eattis abbas Hispanus et JEtherius episcopus Uxaquibus prxter sanctum mensis cjus discipulus Paulinum Aquileicnscm patriarcham accessit Alcuinus, de utroque ita scribens in libro primo ad10.
desistit.

anno

Chrisii dcclxxxv, ut docet Beatus abbas ini-

versns Felicem

Quod quemdam Beatum abbaejiis

tio libri

primi adversus Elipandum, non vero cur-

tem

et

discipulum

/Etherium

dicitis

huic
iu
si

renti anno, ut habet

citatus scribit,

Baronius num.

8.

Beatus enim
in .4^ra

vestrae sectae

primum

contraire,

laudamus eos

datam fuisse mense Octobri

eo quod veritatem defendere conati sunt. Sed

Dcccxxiii. Accessere etiam ad eain sectam

CorduIsti

verum
in

est

quod

dixistis,

eos duas naturas Christi

et

benses nonnulli, ut liquet ex Elipando in Ei^istola

unum

confundere, sicut vinum

.

aquam, hoc

ad Felicem nuper conversum

esse adoptione,

et

Alcuino.

as-

nullatenus consentimus
tio,

Falsa erat ha3c crimina-

serebant, Christuni qua partehomoest, Filium Dei

ah adversariis ex ipsoruin sententia perperam

non natura. Unde

licet

unam

per-

sonam inChristo conflterentur, perconsequentiam tamen quamdam recidcbant in Nestorii ha-rcsim. Natura enim et adoptione unius patris filius unus esse non potest, nisi gemina persona adniittatur quod eratNestorii delirium. Hanc hajresim EHpandus et Felix hauserunt ex male intcllectis Missaj S. Isidori orationibus. Hoc ubi rcscivit Hadrianus papa.ad universos Hispaniarum episco|)Os Epistolam scripsit, quaj est xcvii Cod.Carol., eosque mo:

deducta; quasi inde consequeretur, si Christus censeretur Filius Dei naturalis, quia homo est, ut natura humana cum divina confuiuli deberet. Ubi Felicis Epistola in Alcuini inanus perA'enit, auctorem ab errore amica admonitione retrahere conatus est
:

cui Felix litteras remisit amarulentis acu-

leatisque verbis plenas. Quid Felici Alcuinus res-

ponderit, suo loco dicetur.

nuit

ut Migentii cnjusdani, ejusque discipuli

11. Laudatur sanctus Beatus. Mabillonius Appendice saeculi iv Benedictini refert Vitam sancti Beati a scriptore Hispano recentioris ut
in
,

jEgitce episcopi Illiribetani errores caverent.

Epistolae

Hujus meminit Baronius anno Dccxcv,num. 11,

in Codice Carolino picefigiEpistolae Hadriani

videtur,

aetatis

scriptam
,

et in

Observationibus

prcBviis ostendit

cui hoc

argumentum

dem Benedictinum,

euni fuisse monachum, et quiet insignem fuisse ejus eru-

tur

Exemplar

papae directae

oninibus episcopis per universam Spaniain com-

ditionem pro funesta illa Maurorum tempestate. Exlant ejus libri duo adversus Elipandum, ejus et

cum eorum

morantibus, maxime tamen Eliphando vel Ascarico consentaneis, pro haeresi vel blasphemia, quod Filium Dci adoplivum nominant, cum
niullis capitulis

^therii discipuli nomine scripti, sed Conimentarius ejus in Apocalypsim, quem se vidisse Morale testantur, hactenus ineditus. Eum colunt
Hispaui, prtEcipue Asluriccuses,

sauctorum 1'atruiu eos repreheu-

eumque vulgo

160
S. Bieco appellant
Vitae,

HADRIANI

ANNUS

12.

CHRISTI 783.
et
:

Sedato

inquit auctor ejus

quidagendumesset iidemoratoresltherius
narius interrogabant, i'espondet Hadrianns

Magi IIoc

Felicianae

pravitatis

jurgio,

sanctus vir

Beatus Adosindae regis Silonis uxori, quaj propter Mauregati tyrannidem sacram erat vestem induta,

continuus pro animae suai remedio extitit pajdagogus donec apud Valleni Cavam (Hisi)anis Valcabadoy haud procul a Saldana, op[)ido dioecesis
:

preedecessorum noslrorum sanctorum Pontificum dudum decretum est, quod qui resipiscentes et ruinns suas cogitantes redire maluerint, snb longa poenitentiae satisfactione admittendi sunt, ut

iterum poenitentiae satisfactione purgentur, quae

temi)oris longitudine quam cordis compunctione peusanda sunt . Epistola lxxv Caro-

Legionensis)

secederet

orationil^us

jejuniis

et

non tam

sacraj Scriptura; studio insistens super Apocalypsis

mysleria librum miro ordine

scriptitavit.

Demum

lum

horlatur, ut in ea,

quam

pollicitus est, fide

miraculis celebris, Domino, cui servierat, spiri-

ac dilectione erga principem Apostolorum permaneat, curet tradi

commendavit XI kal. anno Domini dccxcvui . Coiterum i2. Eaharesis citius 7ion erupit. ante praesentem anuuni Felicianam haeresim auditam non esse indicat Epistolaxcv Cod. Carol. ^gilae episcopo inscripta, de qua anno superiori egimus. In ea euim Hadrianus papa jEgilam hortatur, ut Orthodoxam fidem teneat et jejunium sexta feria sabbatoque celebret. Hanc Epistolam praecedenti anno datam esse, Coinlius ibidem num. 21 ex eo probat, quod Carolus rex Hadriani conipater in ea appelletur, mentioque fiat Petri Ticiuensis episcopi qui currenti anno mortuus est; ideoque inter annum DCCLxxxi, quo Carolus Hadriani compater factus, ac praesentem, quo Petrus mortuus, lilterae

tum

placida dormitalione

Romana;

Sedi, qua; vel ab ipso

Martii

vel ab ejus patre Pippino fuerunt

facie

ohm

oblata, et a

sua

i>rojiciat

Eleutherium

et

Gregorium, qui

fandas neces

Ravennae inopes atque pusillos oppressere et neperpetravere. Harum Epistolarum

lueminit Baronius anno dccxcv,

1-4.

num.

3 et seqq.

rex.

Moritur Encco Garcianis primus Navarrce Hoc vel superioriannoe vivis excessit Eneco
rex, qui

Garcianis, dictus etiam Inigo Garceis Aristha, pri-

mus Navarrorum

annos

viginti

quinque

regnavit. Postea , Inqiiit auctor Regulae Lege-

illcB

datae.

Prajterea in Epistola xcvi Cod. Carol.

iEgilffi scripta

Hadrianus multos
,

carpit errores iu

Hispaniae partibus ortos, nulla hcereseos Feliciana;

meutione
silentium
in

facta

ut anno superiori vidimus

quod

eam

tardius audiri coeptam iudicat. Ex

est,

quibus consequens

Epistolam xcvii Cod. Carol.

qua

ea haeresis rejicitur,

ad prffisentem

annum

})erlinere.

Eximiuus Eneiu Annalibus Navarricis post Inigonem Aristham ante Eximinum Eneconis duos alios reges, Fortunium wQiw^e. ei Sanctium posuit; sed hac in re vir de Ilistoria Navarrica bene meritus valde peccavit. lunititur Diplomate regis D. Caroli nobilis, quo anno mcdxii confirmantur Privilegia incolarum Roncalensis vallis. Autographa autem Privilegiorum, eteorum autheutica exemplaria ad nos iion pervenere, et tamen Moretus contendit quod in praefato Diplomate legitur extractum fuisse a canrensis, regnavit pro eo filius ejus

conis.

Uxor cujus

fuit

Munima. Moretus

13. Varias

drianus.

Extant

ad Caroliim litteras scribit Haet iu eodem Codice Carohno aliin quibusHadrianusCa/'o/z</?i,

cellario ex
falsae

iis

quae iu Privilegiisilhslegerat.

Verum
paversa-

quae in eo narrantur genealogiae,

in Ilistoria Navarrica cancellarius

quam
ille

quac

aliae Epistolae,

rum

nulla Hildegardis reginae nientioue facta, compa-

tus fuerit, ostendunt;

quam

in re excusationein
et posterioribus,

trem vocat, quae hoc anno datae videntur, postquam Hildegardis obitum Hadrianus jam rescivit,

habet

cum

eo tempore, sicut

regum Pampelonensium seriem

doctissimi ignorarint.

et

originem

viri

necadhuc quidquam audivitdeFas^rac/^ coujugio.

Epistola Lxvni testatur Pontifex Itherium et Magi-

Certumautemest Fortunium

a Roncaleusibus in prcelioOIohasti habito adjutum,

esse

narium
esse
;

regios oratores,

quorumalterum abbatem,
allaborassent,
ut inte-

alterum capellauum dicit, in Franciam reversos

tesimo iionagesimo regnabat,

lio

cum

strenue prius

Fortunium monachutn, qui anno octingenet Sanctium in proeOchareno victorem, fuisse Fortunii fratrem, ac
,

grum Sabinense
ctum quoque
in

territorium Apostohcae Sedi resti-

filium Garsiic hujus nominis primi, qui indedictus

tueretur, prout in mandatis habebant. Addit dire-

Sanctius Garsiauis
Fortuuii
filius,

id est, fllius Garsiae,

non vero

Franciam a se Stephanum sacellariuin, cum quo alterum e pra;dictis Ilherio ac Maginario Romam denuo mitti poslulat. Epistola Lxxx Saxones, de quibus in paganismum relapsis

ut cancellarius Navarreus pessime

est. Alterum Moreli fundamentum anno dcccxlix vanum esse ostendemus, et suis locis

interpretatus

de Fortunio et Sauctio ageiuus.

HADRIANI

ANNTS

13.

CHRISTI 784.

161

HADRIANI

ANNUS

13.

CHRISTI

784.

i.

Paulus patriarcha Co7istanti?iopoiitamis,

abjurata hwresi, pie moritur, unde fides Catholica reviviscit. Septingentesimusoctogesiiinisqnarlus

disputare palam licebat adversus haereticos Iconoclastas, prohibentibus magistratibus etenim tam
:

palatinae,
et ipse

quam

castrensis militia> primates

quin

anniis

septima Indictione signatus, quo moritur Paulus pafriarcha Constantinopolitanus

agitur,

senatus his erant

irretiti laqiieis impietatis.

kalendis Septembns, qui licet foris babitus

reticus Iconoclasta,
ritalis,

sit ha;-

Ex hoc igitur tempore (quod aitTheophanes) coepit absque periculo dici ac disputari de sanctis imaginibus,
tali

tamen intus bene conscius vein nionaslerium ad poeniten-

aperta ad disserendum de

iis
:

a Paulo

abdicans

se,

adhuc
quibus

superstite

ultimo

illo

elogio via

quam

tiani

sucessit,

ubi

Gdem Calholicam

professus,

postea licentiam firmarunt imperatores

et

litteris suis,

rcddidit
attulit

Dco spiritum. Cujus confessio

qui

magnum

Pauli egregium facinus

ita

sunt laudibus
uni-

ad profligandara hifresim adjumenlum, ut-

prosecuti,

scribentes

'

Damus quoque

pote

hoininis,

omnium

sapientissimus siue

controversia ab

omnibus haberetur, Rxc autein

:

cuique libertatem, ut sine omni formidine ea loquantur, quae secum animo deiiljeraverint, quo
veritas

quomodo

se

habueriiit, cx Theo[)hane ita accipe

die

Primo

kalendarum Septembrium,

ejus-

dem

septimae Indictionis Paulus almiflcus patriar-

cha sanctissimus infirmatns, thronum reli(|uit, et descendens ad monasterium Flori, monaslicum

suscepit

magis magisque elucescat, et intrepida voce audiantur, simul(]ue etiam ut ex multis Ecclesiis dissidium auferatur, pacisque copulatio et constantia in omnibus connectatur . Istis pra>missis,
iidem imperatores de Paulo mox ista subjiciunt, quse ahqua ex parte in Theophane desiderantur. 3. Et simul atijue Paulus sanctissimus patriarcha, juxta divinam voluutatem

habitum,

Imperatrice

ignorante.

Cum
filio

autem imperatrix hoc

tristis
ille

didicisset, venit

cum

et

clamans
lamentis

cum

ait

Cur, inquit, hoc fecisti ? At ad eam Utinam ne nnquam

:

carnem praesen-

tem commutaturus
derelicturus,

erat, praesensque habitaculura

in sacerdotii

tbrono sedissem, Ecclesia Dei tyran-

nidem

patiente, pripsertim

cum

scissa

sit

a reliquis

turus,

et ad superiores sedes commigraimo vero ad Dominum nostrum Christum

scilicet),

universalibus sedibus et anathematizala. Qua; de-

(judicandus

episcopatui renuntiavit,

mo-

mum
ad ad

adscitos patricios et senatus primores misit

eum
illos

audire, qua; ab ipso dicebantur. Qui dixit

:

Nisi

qui est in
babebitis.

Synodus universalis flat, et error, medio vestri, corrigatur, salutem non At illi dixerunt Quare subscripsisti,
:

nachicam ebgensvitam. Nobis verointerrogantibus illum, qua de causa hoc fecisset respondit quod si morte occupatus et praeventus in episcopatu
,

hujus

cum consecrareris,
precaturus
et cruciet,

Iconoclastiae ? At ille

Idcirco

lamentis afficior, et cucurri ad pcenitentiam de-

piae et i'egiae civitatis fuisset etiam (in uovissimo die) extra omnem Ecclesiara Catholicara resurgere cogeretur quod ipsura in tenebras exteriores, quae diabolo et Angelis ejus parata? sunt,
, :

Deum, ne me
non

sicut sacerdotem judicet

et pra;

adducit.

qui tacuerim usque nunc,

timore

Dolebat enim

favoris veslri

prffidicaverim veritatem. Et in

dictani,

Synodum quamdam hic inquae subvertere contemnebat imaginura

quas sanctaEcclesia Catholica servatatque memoriam pr;efiguratorum sus-

bis dormivit in pace, derelicto

piis

lamento multo tara

picturas

quam
et

impiis

et

religiosis viris Reipublica;.

amplectitur, et ad
cipit.

Colendus enim vir

ricors

erat, et su|ira mensnram miseomni reverentia dignus multamque fidem habebat tam Respublica, quam imperium erga illum. Ex tuuc ergo coepit dici et disputari
,

de sanctis imaginibus
habet
2.
et

Haec Theophanes.

Eadem

Idipsum (inquiebatj est, quod animum meum commovet, quod meam conscientiam urget quomodo judicium Dei eirugore queam. Atquaecausa est, quamobrem cuin hujuscemodi viris commorari debeam, aut simul cum illis versari? Haec
:

Ignalius in Tarasii rebus prajclare gestis.

'

Hacteuus enim imagines coleutibus miuime

Apnd Niuen. Synod.

il.

Act.

i.

TOHGS

XIII.

21

162
vero
et alia

HADRIANI

ANNUS

13.

CHRISTI 784.
facientes, et

plura ducibiis quoque nostris gloriofitiivit .

nostrum curam

maxime nunc

Eccle-

sissimis locutus est, vitamcjue

siastica negotia diligenter considerantes,

quo sum-

l. Tarasius laicits ad sedem Constantinopolitanam evehitiir, liceresim Iconoclastarnm profligaturus ope Concilii OEcumenici. At quomodo,

mus

sacerdos in hac urbe regia constituerer, in sufe

pietatis

his auditis, ipsi imperatores

ipsi professi suntverbisistis
:

commoti siut, iidem Hanc igiturrespon-

aniinum meassumere, et ut manifeste mihi quod consiliati sunt, praeceperunt. Gumque ad hoc me indignum esse pronuntiarem, et nullum consensum atTerrem, utpote qui jugum
diceretur,

rebat, pra;sertim

sionem nostra regia majestas animadvertens horcum et ab aliis antea audieramus

jusserunt

hoereticam esse

horum hominum

cogitationem

hujus sarcinfB portare, vel sufferre non possem me adduci aute faciem vestram, pro eo quod hujus consilii unanimes et comprobatores
:

animo nostro dehberavimus, quidnam hac

electo

in re

effecti sitis.

Et nunc, o

viri,

qui

Deum

timetis, et

utile esset et facto opus, ut repraesentato noviter

semper hunc

in cordibus habetis,

quique

Christi

patriarcha, finis contentionibus per illum

imponeretur,

etc. Sicque factum est ex his, ut Pauli successor deligeretur Orthodoxus. Fuit iste Tarasius, qui laicus existens erat imperatoribus a

invocationenominamini, viri Dei nostri, Ghristiani, audite brevissimum ab exiguitate mea et humilitate

sermonem. G. Ego enim quicquid

piis

imperatoribus

Defuncto enim Paulo, per quem fides Catholica diu obruta publica testiflcatione in lucem
secretis.

nostris et

emersit, in eo

magnopere

evigilavit

sludium im-

peromniaOrthodoxisresponderim, etiam in conspectu vestro oralionis meae apologia respondebo. Timore deprimorad consentiendum huic
electioni,
et

peratorum, ut eidem non imparem subrogarent

vereor a facie Dei currere

taliter et

episcopum
staret,

quod autem haud

fidei

facile inveniretur,

qui simul Catholicae

zelo et auctoritate pree-

quoquomodo incircumspectus, ut cum terribili damnatione succunibani. Si euim di\inus Paulus

Apostolus, qui Dei voces audivit, ca?Iumque habuit

ardenlique animo perarduum posset opus aggredi, ipsam fidem Catholicam celebratione

erudiens

se, et

Paradisi inspector effectus est, auet portavit

OEcumenici Concilii
necessitas

in

locum pristinum vindicare;

divitque arcana verba,

nomen
Ne

Dei co-

laicum hominem ad ha3C omnia exhibenda optime comparatum, post multuni temporis in deliberando consumptuiii, converti animos imperatorum, et vota Orthodoxorum civium conspirare, ipso uno duntaxat Tarasio recoegit
in
fragante, prout
et alii

ram
aliis

gentibus et regibus, dixit

forte
:

cum
quo-

prsedicaverim, ipse reprobus efficiar

modo
laicis

ergo ego, qui

in

mundo

conversalus, et

cum

Theophanes

et Ignatius

monachus
his ver-

connumeratus, in imperii administrationibus militavi, sic absque judicatione atque circumspectione possum insilire in sacerdotii magnitudi? horrendum conamen ad exiguitatem meam temerarium sludium. Causa vero timoris mei haec est Adspicio enim et video Ecclesiam, quse supra petram, Christum Deum ffidificata est et fundata, scissam nunc

ejusdemtemporisGrffici auctores rem geslani

ex Actis

nem
et

prosecuti testautur,
bis

quorum Theophanes dignum memoria factum enarrat

publicis,

cum

corani populo ab imperatoribus ex-

omnibus expetitus, licet consensum praistare negarit, quous(iue prornissionem accepisset ab omnibus de celebrando Concilio OEcumenico, per quod haeresis damnaretur, et anathemate ipsa Constanille

hibitus Tarasius fuit ab

refragatus

omnino

et

divisam, et nos alia atque aliter loquentes, et

ahter eos Ghristianos, qui in Oriente unius nobis-

tinopolitana Ecclesia solveretur. Sed ipsa Acta publica

sunt fidei, sed et his concordantes Occidentanos ab omnibus illis ohenatos et a se per singulos dies anathematizatos. Dira poena est anales,

cum

audiamus.

thema, procul a regno caelorum expelli

scilicet Irenes et

et a

Deo

5.

Hoc quoque anno. quinto

Constantini

imperatorum, collecto omni populo

:

ducendum in tenebras exteriores. Nescit lex Ecclesise vel termiuum haeresim, sive contentioemitti

apud Magnauram,
fratres,

ipsa Irena dixit ad eos quid fecerit Paulus patriarcha. Et

Scitis,
si

nem, sed

sicut
ita

novit confiteri

unum
in

baptisma,

qui-

unam

fidem,

concordiam

unam

omni Eccle-

dem

non huncutiquepateremur dimittere thronum, licet monasticum induerit habitum. Quia vero, sicut Deo placuit, de hac vita
vixisset,

siastico

negotio. Nihil

enim

est in

conspectu Dei

sacerdotii

tam acceptuin atque mus, et una efficiatur

placabile, quani ut

unum

si-

Ecclesia Catholica,

quemadconfite-

migravit,

qui

posset

pascere nos;

provideamus

modum
mur.
7.

in

sinceriE fidei nostro

symbolo

hominem, qui Ecclesiam Dei

didascalis possil ser:

vare sermonibus. Qui universaliter dixerunt fore alium, nisi Tarasium a secretis. At illa
nos, inquit,
totius iilebis.

Nou
:

Et

quoniam
versalem

scio

Expetimus nos, fratres (ut reor) et vos, timorem Dei vos habere, a piissimis
iiostris et

pro sua causa,

ipsum elegimus, sed resullat, et dicit non suscipit electionem imperii et

imperatoribus

Ortiiodoxis

Synodum

uni-

colligi, ut efficiamur nos,

qui unius Dei

sumus,

et

unum.

Et qui Trinitatis cultores existi:

At
:

ille

nempe

Tarasius

respondit populo,

nius,

unici et

unanimes coUcgae

ct

qui capitis

dicens

ImmacuIatEE

fidei nostras

Christianorum

Christisumus, efficiamurcorpus

unum compactum

custodes, et eoruui, qui in gloria Dei sunt iomula. tores fldeles imperatores nostri, et in

commodum

'

1. Cor. II.

HADRIANI
alque

ANNUS

13.

CHRISTI 784.

163
ut repracscntato electo novi-

et qxii sancti Spiritus sumus, non contra invicem, sed pro invicem efiiciamur

connexum

medium proposuimus,
ter patriarcha, finis

et

qui veritatis

existimus, efficiamur

sapientes

verum atque

dicentes, et

non

sit

in nobis certa-

men ncque dissensio, ut pax Dei, qua; exsuperat omnem sensum, muniat nos omnes. Et si quidem
jusserint

contcnlionum per illum imponeretur. Advocantes igitur viros negotiorum Ecclesiasticorum haud 'ini[)eritos, Christum vero veruin Deuin nostrum invocantes, et cum eis consilium capientes,

quem

ex

omnibus dignissimum

Orthodoxi
sin

et

propugnalores imperatores

haberent, cui priinas partes in hanc sacratissimam

me;c annuere, conautem, impossibileestmihi et hsec facere, ne subjiciar anathemati et inveniar condemnatus iu die Domini nostri et justi Judicis, ubi nequeimperator, nequesacerdos, neque principes, neque hominum multitudo poterit eripere me. Et
scilicet veslrffi postulationi et

sentio ego

divinorum observantissimam et regiae civitatis nostrae cathedram deferremus uno animo concordique sententia Tarasiuin, qui nunc in sacrosancta
:

dignilate nobis prffisidet, dignusdeclaratus est.

10.

Hunc

igitur ad nos vocantes, testirao-

nium de
is

illo et

suffragia data exposuimus.

Verum

quicquid placuerit vobis, fratres

meae,
tioni

date

apologiaj
peti-

nulla ratione acquiescere his volens, reliquorum

imo vero

assertioni vestrBe, et reddile

electioni assentiri respuit.

Nobis vero perquirenti:

mex

nes

quffi

responsum. Et libenter audierunt omdicta suut, assensum praebentes, ut Syno-

bus qua tandem causa obedire nollet principio quidem occasionem hanc attulit majus esse summi
;

dus

fieret.

sacerdotii

cathedrae

jugum, quam

possit

illius

At vero Tarasius rursum disputans, ad populum ait Leo imperator subvertit iinagines.
8.
:

Et quando facta est Synodus, subversas invenit. Et propterea quod imperatoria manu subversa; sunt,

humeris sustineri. Nos autem considerantes, quod occasionem quaereret, nec auscultare nobis vellet non destitimus virum sollicitare omnibus viribus in eo perseveravimus, donec assensum nobis prje;

iterum quaestionem habet idem cai)itulum quomodo antiquam consuetudinem in Ecciesia traditam prajsumpserunt, sicut eis libitum fuit, exter:

summi sacerdotii dignitatem assumeret. Contemplatns itaque nostram instantem et urgentem sedulitatem, causamrecusationisnobis denunberet, ut
tiavit

minare. Sed veritas Dei (ut Apostolice dicamus) non estalligata . Hucusque ex Actis puljIicisTheo-

phanes
ret,

illud exploratum habeadduci potuisse Tarasiumsuaeelenullo pacto

'.

Ex quibus plane

Quandoquidem, inquit, video et considero supra petram Christum etc. Quaj ex iisdem Actis sunt nuper allatn, de petitione ab eo facta, de con:

ctioni

consensum

dare, nisi sicut imperatorum, ita

totius populi pollicitatione

securus redditus esset

ipsa

vocando Concilio OEcumcnico. Quibus ista subjiciunt: Huic igilur [lelitioni annuere tum visum est: meoque nutu jussi convcnire.
il. Tarasiigenusetsanctissimaopera.

de Synodo OEcumenica celebranda, per quam

Debe-

Constantiuopolitana Ecclesia, abjecto procul errore,

clesiae,

compagine Catholicfe communionis, Calholicffi Eca qua tamdiu fuerat excommunicatione divisa, coujungerelur. Scitum sane prudensque

tur igitur tantaerei palma Tarasio, vel potius Hadriano pa[)a3, qui hoc exegit ab eo, ut ab imperatoribus

progenitam, propagatam, corroboratamque hsresim, apposita ad radices ejus, quas alte fixerat, securi Apostohca, perConcilium
etsi sacris

suam ordinationem liabere ordinationem ejus Ecclesiae oppigneratam omnium sponsione.Quomodo autem, ubi fuitcertus redditus
consilium, ante

omnino

prfflcideret,

canonibus atque

Ecclesiasticffi disciplinae

de OEcumenica Synodo celebranda, ordinari deni-

que passus
9.

est, subjicit ista

Theophanes

electione laici hominis inflictum est vulnus quod modo honestum dixerim et non deforme salubre et non lethale vulnus, per quod saius uniin
,

Itaque octavo kaleudas Januarii ipsius oc-

verso corpori fuit feliciter comparata, et pristina

gloria in conimunicatione Catholica reparata. Cae-

tavae ludiclionis consecratus est

almus

[)ater

nosler

Tarasius patriarcha Constantinopolitanus .

Quod

autem

subjicit

idem Theophanes, mox ut consecraPontiflcem,

terum etsi ex laico fuit Tarasius promotus ad sacerdotium, ex sacerdolalibus tamen moribus dignis episcopo in

tus est Tarasius, misisse Catholicaj fidei professio-

episcopatum assumptus

est,

cui
(

nem ad Hadrianum Romanum

agemus

ex cognita nobilitate fulgor accessit. Etenim

Ignatius auctor est
)

ut

de ea anno sequenti opportuniori loco. Porro ha^c eadem, quae dicta sunt, ipsi publicis litteris imperatores testati sunt Patribus ad

ex patricio ortus est genere,

patre Georgio pracfecturam

urbanam magna

gloria

Nicajnum Conci-

postea convocatis, quibus omnem a se adhibitum conatum pro constituendo cpiscopo regiae urbis Tarasio, iisdem com[)ertum esse voluerunt, ne scandalumpaterenturquod laicus electus esset: post enim enarrata, quae contigerunl, cum Paulus seathrono s[)onte, professus monasticnin ordinom,

hum

matre vero Eucratia dicta, acque pietale conspicua ipsc vero Tarasiusauctusconsulari dignitate, etob eruditionem insignem morumque egregiam laudem, ad secreta curanda adsciadministrante,
:

tus fuerat ab imperafore.

12.

Cum

vero idem

inquit Ignatius, per

assecutus, totum

novcC dignitatis
se

gradum laudem

abdicavit, ha.'c habent

Cousilium nostruin

in

Deo

dicasset |)er [lietatem et

puram conscien-

tiam, venit ad habitum spiritalis perfectionis, et

'

Ilabct

eamdem Apologiam

Anai5lasius

Bibliolh. el in
II

pwambulis
pnnc.

septimac Synodi a se translalK. ^ Conc. Nic.

Act.

i,

in

mundi munera obiens, in mundano habitu, se et a mundana removit ambitione. et S[)intui adaptans

164
animam, vas sacriim

HADRIANI

ANNUS

13.

CHRISTI 784.
et

efficitur elcctione melioris

familiarem
lebat

etiam ante sacerdotium, et pastor pecudum rationis compotum, qui pascebatur adbuc, praenuntiabatur fore ut susciperet universam omnium \wxfecturam, ut lucida lucerna jam
accensa, igne
et

conjungebat incorporeis, et expel tentationem convenienter Domini elogio. Nulhim erat tempus, qno non habebat solum eum genu flectentem et surgentem, et

omnem

\irtutum

mundum illustrans universum,

etsi

omnem

ca?Ios extollentem, et superne a Deo accipientem illuminationem. Humilitatem vero,ut

manus ad
quas
ut
ei a

haereticam dispellens caliginem et lucem procu-

puerofueratfamiliaris, itaest complexus,

rans recta fidei. Caeterum

imperatores atque

sacer senatus ejus electioni favebanl, non

tameu
illi

defuerunt, qui eidem e contrario adversarentur,

non soluin ea in ipso conspicerelur, et ex ea laudem assequeretur, sed etiam transiret ad ahos, qui [exemplo suo informabantur. Multis enim ex
iis,

uimiruni qui propugnatores erant execrabilis heeresis. De quibus omnibus ista Ignalius: a Imperatoribus assentiebatur quicquid erat

qui erant relati in

numcrum

clericorum, qui
et oruati

suos lumbos zouis cingebantaureis,

variis et pretiosis vestibus sericeis,

erant

aurum quidem
toti

optimum

et

praestantissimiim in sacro senatu,di-

ademit
pori

fecit

autem succingere lumbos cingulis

corfilis

vinus plane coetus, ut qui omnino scirent virum

iu oiimibus praefulgere, et

contexhs ex pihs caprarum. His vero, qui

ex iisdem

dignum
et

cui

commenre-

daretur dignitas pastoralis. Quicquid autem erat

promiscuum

et

circumforaneum,

lucernam

dolebat haerelicam, patris sanctitatem, etiam ante

sacram ab eo acceptam vestem, ut ad arguenduin Tehementissimam et acutissimam suspectam hahens securim, nolebat consentirecommunibussuffragiis, non volens ab antiqua sua resipiscere sententia, et

purpureas vestes babebant contextas, excogitat tunicas remotas a curiositate nimia et deliciis, et quae essent vestitus honesti et convenirent iis, qui Deo servire statuerunt et profitentur humilitalem. Ukc de his Ignatius,
,

qui ea, quae oculis vidit

fatur) conscripsit.
castitate,
et

magna

ex

jiarte

(ut prae-

Addit ad haec de egregia

viri

erga pauperes inisericordia, (]uorum

malebat involvi coeno limi haereseos,

quam
fon-

potari vivifico fluento puri et imperturbati

tis

catalogum scripUs mandari curavit, quo non cibo tantum, sed indumentis aeque eorumdem egestati
consuleret.
io.

doctrinae Tarasii.

Sed

id vicit

quoJ justum
adversati suiit

erat, etc. Fuisse

autem mihtes, qui

:

Sed quid
sit,

die

solemni
In

Paschali

facere

Tarasio

iuferius auclor aperte significat, eo

quod

aggressus
largilate,

post multa de effusa erga pauperes

essent haeresi addicti

iiam

ait

oHoccaputrectaefi-

sic

subdit

salutari

autem prius
post
niyste-

dei aegre ferebat turba militaris, ut cui

non videretiir

dicto die veneranda Christi

divinae synaxis et

Rusurrectionis,

esseadmittendasetadorandaset venerandas imaginesB. Porro ejus electionem, licet per homines, haud tamen ab hominibus, sed a Deo fuisse, signa Apostolatus, quae postea in co eluxerunt, significarunt,

communionis peractuin
vestii)us candidatus

rium, adhuc sacris

Basilicae

ad veteris

jam dirutum locum, qui vocatur Eslin, veuiebat. Illic enim parabat egentibus maximum,

atque iu primis qua3 in ipso vita enituit Apostolica

tam

in his,

qua; pertinent ad corporis cultum,

:

quo acciperentur. epulum. Quos cuin fecisset recumbere, incipiebat ipse ministrare, vinum effundens ex
cratere
et

quam anims. Nam

13.

audi Ignatium VitaBautem suaehabenasitamoderabatur, etanimi perturbationum tuinultus ita reprimebat,

ut esset omnibus divinissimum exeniplar propositum, cui nunquam persuaderi poterat, ut moveretur ad appetitum voluptatis.

potum

eis

distribuens.

Deinde

cum hoc niunus

obiisset, ibat in

domum

suam

patriarchicam, non aliquorum hinnuloruin

(ut dicit fabula)

medullis se nutriens, neque mensa

Sybarilica excipiens,
et

neque quae ventrem

titijlant

Cum autem ad divinasibi

impinguant

bellariis, sed frugalibus obsoniis, et

rum

Scripturarum meditationem

domesticam
solventem,
exi-

adscivissetvigiliam,

somnum membra

ut inutile maudabat mancipium,et

geret, rursura jubebat adesse. Quis
lecto

cumusus

enim eum

ia

non spectabant ad delicias, se reficiens . Uxc rerum cunctarum inspector Ignatius, reliqua tu consulas. Haec enim satis ad institutum, quibus habetur testatum, a Deo elecluin virum pietatis
quae

recumbenlein, aut mollibus stragulis unquam vidit involutum ? Quis tunicam et zonam supercubile dimittentem unquamaccepitet prajparautessetelegantior et concinnior? Quis ex ejus

cultorem egregium.

Hoc eodem anno Hadrianus papa

ctant ac sacros ritus,

ea, quae spe-

quam

diligentissime curans,
:

vit,

librum

scripsit,

cujus titulus fuit

,

Responsoriale

pedibus
(

unquam detraxit calceos, et alligata spongia

esl) laevigavit et poliit?

de circulo anni

quae videlicet Responsoria in

officiis

ut

mos

Sed ipse erat

ad

sibi

singulis essent sacris

dicenda.

Non

extat

(ut dicilur) balneator, et inserviebat sibi

usum
di-

ipsum quidem

meminit tamen

ipsius Ainalarius

corporis, in hoc

quoque Christum magistrum

' :

vino zelo imitatus, qui dixit

14.

Non

veni ut mihi

Fortunatus, qui pergens Romam sub Ludovico Caroli filio imperatore, euin se legisse testatur
:

minislraretur, sed ut ministrarem .

ipse

enim notatum exordium

scriptis

et
:

fincm ejusdem
in

Habebat autem precationem, quae

caelos evehebat, et soli

meutem

suis
libri,
:

testatum reliquit
scri|isit

prologo enim

sublimem ad
'

Deo reddebat

Malth. XX.

deordine Antipbouarii, habet ista Hic inserimus, quomodo invenimus scriptum de auctoritate Hadriani Apostolici In no:

quem

HADRIANI
inlne Domini nostri Jesu Christi
soriale
cle circiilo
,

ANNUS
Respon-

13.

CHRISTI 784.
illi

165
transmisit,

incipit

opes ingentia
ante annos,

dona

cum

ei

paucos

anni, tciniioribus fer beatissimi

et Apostolici

domini Hailriani pap:c per septimam Item in fine lloc opus Summus reperat Pontilex doniinus Hadrianus sibi menioriale per saecla . Haec ex ipso Amalarius. 16. liex Sarracenoriim Carolum colit, ChriIiuiictionem .
:

quein tunc solum habebat, roganti milteret elephantein . H;cc Eginhardns. Sic igitur rex Chrislianissimus, primus inter reges Occidentales,
stri

legitimus dominus factus est sacrosancti noite-

Redemptoris sepulcri, pro quo ab impiis

stianos persequitur.

Sed

rum

quod rursus ad

res

vindicando, sumina gloria ejus posteri rivos sanguinis profudere. Sed de his suis locis dicen-

s|)ectat Orientalis Ecclesia^,

niortuo hoc anno Moyse

dum.

rege Sarracenoruni, qui anno superiori Madi successerat, substitutus est in

M.

Sed

licet

observaverit
iii

locum ejus Aaron no-

haud tamen remisit odium

mine, Sarracenus bellicosissimus, (lui lenuit imperium annos viginti tres , sempcr infestissimus Christianis. Ita lioc anno Theophanes. Unde illud summa admiratione dignum, quod cum acerbissimus hostis Christianorum esset nihilominns propensissimo sludio coleret Carolum Magnnin Fran,

inler alios ab eo neci [traditos,

et Constantini impp. occidisse appellatum martyrem, respectu senioris

Aaron Carolum , quo hoc tempore Irenae Bacchum juniorem

Chrislianos, de
illius,

qui

cum

Sergio passus
:

est,

testantur Graecorum sacrae

Basilii

tabul;c

siquidem

in

Menologio

Cssaris haec

corum regeni
tes,

virtulis estista potentia, quae et hos-

de ipso notata leguntur die deciina septima mensis Decembris S. Bacchi junioris corona. E Palaestina
:

licetBarbaros atque impios, reddat obsequentes

fuit hic

Bacchus sub

Irenae et Constantini princi-

atque cullores, insuperetlaudatores. Sed audi quae de his habeat Eginhardus ejusdem Caroli rerum

quidem fuerunt a primogenitoribus; sed pater, a dcemonibus sedupatu. Ipsius parentes Christiani
ctus, transiit

gestarum inspector elscriptor. InVitaenim ipsius haec scribit Cum Aaron rege Persarum, qui, excepta India, totum paene tenebatOrientem, Carolus talem habuit in amicitia concordiam, ut is gratiain ejus, omnium qui toto orbe terrarum erant regum ac principum amicili;e pracponeret, solumque illum honore ac munilicentia sibi co:

ad perfidiam Sarracenorum et

ma-

garizavit. Filios vero septeni habuit, et eos in si-

lendum
quos
toris

judicaret.

Ac proinde cum

legati

ejus,

cum

donariis ad sacratissiinum Dei ac Salva-

Ipsorum autem unus, petiit, et inde ad S. Sabae secontulit monasterium, et monachus efQcitur, et Bacchus nominatur. Beiie vero conversatus, imminente persecutione, a prffiiato jussusestfugere, ne sciretur quod ipse Sarracenum baptizasset. Domum itaque reversus, quinque fratres bamili perversitate educabat.

nomine Gelasius Hierusalem

nostri

sepulcrum, locumque Resurrectionis

miserat, ad

eum
:

venissent et domini sui volunta-

tem indicassent
permisit, sed

non solum qua? petebantur,

et

fieri

etiam sacrum illum

salutarem

locum, ut
stes

illius potestati

adscriberetur, concessit.

unus vero non baptizatus Bacchum fraptizavit trem apud praesidem accusavit. Qui sanctum obtruncans consummavit . Haec ibi. Sic igitur hujuscemodi et his similibus captiitis occasionibus regnum Aaron funestum Chrislianis in Oriente
:

Et revertentibus legatis suos adjungens, inter veet

fuit.

aromala,

et

caeteras Orientaliuin

rerum

Aniio periodi Graco-Romana; 6277.

Anno fe Hispan. 822. Anno Ilegira 168, inchoato Irenes Hadriani pap 13. Constantini imp. 9
I

die
3.

24

Julii,

Fer.

7.

Jcsu Christi 784.

et 5,

A Moritur Pauhis episc. Constantinop. ad 46. Theophanes anno Incarnat. secundum Alex. dcclxxvi, kalendis Septemb. superioris Ghristi anni inchoato refert, mensis Aufjusti die trigesimo primo, Indictione septima, Paulum virum religiosum et patriarchani sanchssimum Ec1.

inulto post ad

nuni.

DCCLXxx ad
pletos,

Deum migrasse. Quare cum anno fhronum Constantinopolitanum eve-

ctus fuerit, sedit annos

clesiae ConstantinopoIifana3,
dis.-iet,

cum

iii

morbuni
et

inci-

quinque utrinque incomnon vero annos quinquc et menses octo, ut habet Nicepliorus in Chronico. Loco itaque annos y, legendum, annos quatuor. A sexto enini die Februarii anni ucclxxx, quo ejus decessor vivere
desiit,

moua&licuni habilum assumpsisse,

non

ad

mensem

Septenibreui pra3sentis Christi

166

HADRIANI

ANNUS

13.

CHRISTI 784.

anni, elapsisuntanniquatuor etmensesocto, utrin-

ad

eum
A.

missis, de quibus

hoc anno Baronius, suo

que incompleti.
2.

loco agetur.

Ei
:

sitccedit S.

phanes

cesimum
:

Subdit TheoTarasius. Mensis Decembris die quinto supra viet Indictione octaya, rehgiosus pater

Anmis

xiii

belli

Saxonici.

Hoc

anno, ut
:

aunalistae Petavianus et Masciacensis habent

Ite-

rum domnus
vastantes
et

Carolus venitSaxoniam, terram illam

destruentes omnia. Et

noster Tarasius Constantinop. patriarcha renunmissisque confestini Synodicis suis litteris tiatus
et libello fidei suae teste,

eodem anno
,

verni temporis obsedit rex Carolus Herisburgo et

ab Hadriano papa in Ecclesiee communionem admissus. Imperatrix eliam ad eumdem papam misit, qui suo nomine ab eo
ut datis
littcris

Franci sederunt in

gyrum perborderes

ubi borhi

derum voce idem

listae

intelligere videntur

anna-

peterent,

homines, qui Concilio

ac alii scriptores per bordariam, quae vox pra^dium rusticum signiflcat, ut scribit Ducangius

adessent, etc. Alexandria? quoque et Antiochia> prccsules imperatrix et patriarcha nuntiis suis advo-

in Glossario.

Hsc

fusius annalista Loiselianus his

verbis

Bebellati sunt iterum

Saxones

solito

cavere;
raverat.

nondum enim
Et
virtule et

pax

cum

Arabibus

icta expi-

more,
deinde
transiit

et

cutn

eis

pars

aliqua Frisonum.

Tunc

Antiochia

magnum,
bus
tiocheni

quidem Joannem illum doctrina celebrem, non levifulgentem, patriarchfe An:

domnus Carolus

rex iter peragens,

Rhenum

sanctitatis indiciis

ad Lippiara, et ingressus est Saxoniam circuiendo et vastando, usquedum pervenit Huculin.

Ibi consilio
inito,

quondamsyncellum

etThomam

Alexan-

eo quod

nimium

iiiundationes

drinum, virum religiosum etpietate insignem, qui prius in Illyrico magnBe civitalis Thessalonica; archiepiscopus claruerat, ex ilhs locis adduxerunt . Sancti Tarasii Vitam ab Henschenio ad diem xxv
mensis Februarii recitatam
discipulus, qui
ei

aquarum
parte

fuissent, ut per

Thoringiam de Orientale
et filium

introisset

snper Ostfaloos,
dimisisset
ita

suum
rex

domnum Carolum
tra Westfaloos.

una cum scara conest.

Quod

factum

Domnus

scripsit Ignatius ejus

Carolus perrexit perThoringiam usque ad fluvium

morienti adfuit, indicatque etiam

Albiam,

et

inde ad Stangfurd, el inde ad Scaingi.

facta,

alias sedes patriarchales Tarasio adheesisse contra

Ibique conventione
se

reversus est in Franciam

Iconoclaslas.
filio

Verum

imperatrix cuni Constantino

supradictusgloriosusrex. Westfaloi vero voluerunt

anno sequenti ad Hadrianum papam male Theophanis interpres in ejus lextum inseruit hanc vocem, confestim; cum nullain

non

nisi

congregaread Lippiam.Quo audito, supradictus

scripsit, et

filius

domni

Caroli regis

obviam

eis accessit

una
Do-

cum

scara, quae

cum

eo dimissa fuit in pago, qui

graeco
3.

ei

respondeat.

Obitus

duorum califarum.
lib.

Ad

dicitur Dragini, et inierunt bellum. Auxiliante

16 et seq. Elmacinus

2 Hist. Sarac.

uum. refert, Maanno

mino, domnus Carolus

victor extitit
interfeclis. Volente

filius

magni

regis Caroli

hadem vicesimum quartum

califam obiisse

una cum Francis, multis Saxonibus Deo illa;sus remeavit ad geni-

Arabico clxix, vicesimo secundo Muharrami, ideoque sequenti Christi anno, die tertia mensis Augusti.

torem suum
consilio
iter faceret

in

Warmaliam

civitatem, ibique inito

cum

Francis,

ut iterum

hyemis tempore
rex in Saxoniam.

Subdit Elmacinus, chronologum

suum

scri-

supradictus

domnus

bere tempus imperii Mahadis duravisse annos decem, et xlv dies, quorum jirimus fuit Solis, et

Quod

ultimus Mercurii elapsis annis Hegirae clxvui, et diebus xxn, annis autem solaribus mundi 6276, mensibus u, et diebus x . Quse omnia vera sunt.
:

ita et factum est. Et celebravit Natalem Domini juxta Skidrieburg in pago Wausananga, super fluvium Ambra, in villa Luidi . Huic annalistae

suffragantur Bertinianus

ac Metensis

cum

Egin-

hardo.
5.

Primus enim

dies imperii ejus, is

nempe

qui post

Annus

Dominica fuit, et ultimus feria quarta. Dies autem tertius Augusti anno sequenti in diem Mercurii inci-

mortem Almansoris

decessoris ejus illuxit,

dit.

Mahadi successit Musa Alhadis filius Mahadis, et Theopliane Moses appellatus, qui anno dcclxxxvi mortuus est, anno nempe Arabico CLXX, die Veneris decimo quarto Rabii posterioris, postquam imperasset annum unum, menses duos et dies xxii. Obiit itaque Musa Alhadi anno Christi dcclxxxvi, die xiii mensis Octobris , licet verosimile sit errorem in mensem Arabicum irrepsisse. Alhadi successit Baron Raschid seu Raa Baronio
sitidus,
califa.

ifaque hoc anno in Saxoniam semel duce Carolo Caroli regis filio, bis duce ipsomet Carolo palre. Cointius hoc anno nuni. 2 dicit Carolum juniorem, cum de Westpha-

eruendus.

Franci

natalis Caroli jun. ex ejus victoria

ter irrupere,

lis

triumpliavit, octo duntaxat annoruiu

puerum
dcclxxvi

fuisse, quiascilicetejusnativitatem in an.

confert.

Verum

ex hac Caroli

filii

victoria liquet,

hunc
in

aetate

provectiorem

lucem

prodiisse.

Licet

dcclxxvi Carolo regi

anno dcclxxii enim certum sit anno filium natum esse, is tamen
fuisse, et

frater Alhadis,

qui

fuit

vicesimus sextus

Ex quibus corrigeuda quas habet Baronius

califis

de

istis

ex Anastasio

seu

Tlieophane

et

non Carolus Caroli regis primogenitus, sed Carolomannus, postea Pippinus appellatus, exlitit; alioquin Carolus junior hoc anno armis tractandis par non fuisset. Ex 6. Moritur Albricus episc. Vltrajecti.

auctore Miscellap. Hi
gestis

enim de rebus apud Arabes plerumque niale edocti. De sepulcro Domini

califa

Appendice ad Nibelungi Chronicon,

in Vita sancti

et

ex Altfrido
tria

Ludgeri,

si

siinul conferuntur,

ab Harone

Carolo regi concesso, et legatis

hasc certissima sunt et hoc

anno consignanda,

uti

HADRIANI
recte a Cointio factiim,

ANNUS

13.

CHRISTI 784.

167

Widechindi persecutio ad
Frisiae
in Ilaliam, ct obi-

Mabillonius

Flevum us(juefluvium,qui limes utrinsqne

fuit,

Ludgeri presbyteri secessus

in

saec. iu Benedict. part. 2, et Henschenius ad diem xvii mensis Februarii, quo in monasterio Lebraha? in Alsatia, vulgo Leberaw, colitur.

tus Albrici Trajectensis episcopi. Albricus scptinio

9.

Archicapellani dignitas explicatur.

Quia

anno post<|uam Ludgerum

Ostcrgoam miserat, vitam clausit. Nam,nt addil Altfridus Consurrexit radix sceleris Widuiiind dux Saxonum, eatenus
:

Gentilium, qui avertit Fresoncs a via Dei,

combususque

sitque Ecclesias, et expulit Dei famulos, et

ad Fleo fluvium

fecit

Fresones

Cliristi

fidem relin-

Fulradns archicapellanus fuit cum Pippini tum Caroli, de dignitate arcliicapellani, qu;e tauta erat, ut principem ubique obtineret locum super archiepiscoposetepiscopos,etiam in Synodis, ahquid hic ex Marca lib. 4 deConcordiacap. 7, ad Annales Ecclesiasticos illustrandos, dicendum. Rebus Ecclesiasticis

quere
stini.

immolare idolis juxta morem errores priSed et Albricus episcopus in ipsa pcrversa
et .

discutiendis

imminebat summus ca-

conimotione de hac luce migravit

Hic est itaque

pellanus, qui in palatio huic ministerio prsefectus erat, ut docet Adalardus apud Hincmarum Ep. xiv,
cap. 19. Refert
fuisse

annus septimus, ex quo Ludgerus in Ostergoam ab Albrico directus est Witechindus enim anno se;

enim auctor

ille

potiores in palatio

quenti idolis
7. et

nuntium

remisit.

Scpvie7ite in Frisia persecutione Ludrjerus

duos regios ministros, capellanum et comitem palatii E quibus praecipue duo, id est, apocrisiarius, qui vocatur apud nos capellanus, vel
:

WHlehadus a

Frisia recedunt.

Saeviente au-

palatii

custos, de

teni W7/ec/H';;<//persecutione, Basilicisque citerioris

Frisiae

vel ministris Ecclesiaj, et

conibustis

Ludgerus

Romam

secessit

saecularibus causis
instanter habebant
lares,

omnibus negotiis Ecclesiasticis comes palatii de omnibus vel judiciis suscipiendi curam
ut nec Ecclesiastici, nec saecu-

atque inde in ducatum Beneventanum, ubi Casinense monasterinm, in quo regulam sancti Benedicti didicit, teste Allfrido

prius

domnum regem
,

absque eorum conilli

citato.

Ludgero

in Ita-

sultu inquietare necesse haberent, quousque

praeviderent
si

liam abeunti Willehadus presbyter socius peregrinationis ab Adamo tribnitur, libro primo cap. 9, qui postea cap. undecimo dicit, Vitam ejus ab Ansgario
seu Anscliario scriptam fuisse. Ea publicata est

necessitas

esset
.

ut causa ante

regem meritovenire debeiet

pellani

Deinde

summi

ca-

munus

in

iis

versari docet quae pertinentad

palatio

offlcia Ecclesiastica et caetera spiritualia in

anno mdcxlii, ac postea a Mabillonio

dict. part. 2.

sa^c.

iu Bene-

Sed baec

in aliquibus capitibus ditfert

: procuranda. Haec addit de judiciis Aprocrisiarius quidem de omni Ecclesiastica

Ecclesiasticis

ab Actis ab
8.

Adamo

laudatis.

Obiit

Obitus S. Fulradi abbatis Diomjsiani. hoc txnmsanctus Fulradus abbasSan-Dionysianus rebus pro Ecclesia gestis, et vita; sanctitate clarissimus. Hocenim anno mors ejus consignatur, tam in Chronico Moissiacensi, quani in Appendice
ad Nibelungi Chronicon. Multa monasteria cellas-

i-eligione vel ordine,

necnon etiam canonica; vel

monasticae altercatione, seu quaecumque palatium

adibant pro Ecclesiasticis necessitatibus, sollicitudinem haberet et ea tantummodo de externis

,

regem

adirent, quae sine illo plenius deflniri

non

potuissent .
10.

Idem

Alamannia, et in dioecesi Metensi construxit, variaque in favorem eorum el monasterii Dionysiani, a quo pendebant, a Pontificibus Romanis, apud quos diversas lega,

que

cum

in

Alsatia

tum

in

papoierat.
sic et

Fulradus ut Pippini ac Caroli regum

III

scepe archicapellanus et apocrisiarius

Stephani papa;

successorumque

sibi

ami-

citiam conciliavit, et in gravissimis negotiis utili-

tiones

obivit

ut suis

locis

diximus,

Privilegia

tatem Sedis Apostolica; procurandam semper suscepit, unde contigit, ut et regis archicapellanuset
apocrisiarius paj^a; fieret. Apocrisiarii

obtinuit.
leret

Quantum apnd

Pippinum regem va-

Fulradi auctoritas, discimus ex S. Bonifacii

litteris, in

mmve. Sedis in Francia

gorii
III

visi

autem Ronon sunt ante Gre-

episcopi Moguntini Epistola xcii

et

ex variis

eidem inscripta, quibus nuncupatur Pippini

Pontificatum, qui per nuntios seu legatos

Francite tuncomnisadministratioerat,

aut apocrisiarios apud Carolum Majorem-Domus,

consiliarius, capellanus palalii, Francia; archi-

penesquem
bis egit

presbyter, pastor sacrEe capelUe , id est,

palatii

summus
(i

capellanus.

Jam abbns

erat

Dionysianus
lib.

anno dccl, ut demonstrat Mabillonius

Diploni.

de

lle

pag. 628,

pluribus chartis

in

quidem negavit Cointius eum ante septimum Pii)pini regis annum abbatem quidem fuisse mulloruin monaadduclis. Id

medium ad annum

anno dccxli, ut rejectoLongobardorumfoedere, partes imperatoris amplecteretur, et auxiUo consilioque Romanis esset. Qui Romanum Poutificatum post Gregorium III gesserunt, ii frequentius nuiitios

direxerunt in Franciam,

resque

eo

DccxLix,

ubi

devenit, ut jiraiter legalos, qui pro novis causis

emergentibus
neret,

Roina

mittebantur,

apocrisiarius

steriorum a se fundatorum fatetur, sed tnnc tantum monaslerio Dionysiano praefectum esse contendit.
ita solide satistacit, nt res

Apostolicae Sedis in comilatu regis

assidue

ma-

At Mabillonius loco laudato ejns rationibus hajc amplius in dubiuin revocanda esse non videatur. Plura de Fulrado

nec raro id muneris a Romano Poiitiflce collatum est ei, quem rex archicapellanum palatii sui constituerat, inquit Cointius hoc anuo num. 7,
ubi plura de archicapellauis habet.

168

HADRIANI

ANNUS

14.

CHRISTI 785.

HADRIANI

ANNUS

14.

CHRISTI

785.

Litterce et legatio

ConstantiiiopoU
octogesinius

mamim
ptoris

Pontificem. seplingentesimus

Qui scquitur annusRedemquintus

ad Roet

3.

vero cultu, quai ad

Unde nunc constanter cum mundo corde Deum pertinent, una cum
subditis nostris et his sacerdotibus do-

omnibus
mus, ut

octava Indictione exorditur, quo imperatores Constantinus et Irena, de creatione et consecratione

Tarasii
,

ctissimis locuti
fieret

sumus,

et

cum

consilio decrevi-

universale Concilium. Et rogamus

quge

conligit
,

in

fine

anni superioris

octavo kalendas Januarii, ut tradit Tbeoplianes scrii>serunt eadem Indictione octava inclioata
,

vestram paternam beatitudinem, imo vero Dominus rogat, ([ui vult omnes salvos fieri et in agnitiouem vcritatis venire, utdet seipsum, nec tarditatem
faciat
,

atque miserunt legatos ad Hadrianum Romanum Ponlificem quod et pra^stitit Tarasius

litteras
;

et

ascendat huc in stabilitatem

enini
est
'
:

et

firniitatem anti(|ure traditionis super venerabilibus

ipse.

apparet, datae

Extant litters tantum imperatorum, sed ut anno superiori, et ante creationem

imaginibus

debitum

illi

hoc

facere.

Agnoscit vero quia scriptum. est

Consolamini,
'
:

Tarasii. Recitat eas Anastasius in praBamlnilis Nica?ni Concilii,

consolamini
ejus

popule meus,

dicit

Dominus. Et
;

quas

licet

mendis aspersas, bic

tibi

Labia sacerdotis custodient scientiam

egredietur lex
cst.
,

et

de ore

reddendas existimavimus. Vertit ipse in latinum,

qui
et

quoniam Angelus Domini

Hierusaleni in circuitu

eamdem Synodum
sic se

pariter latinitate donavit.

exercituum

Et iterum divinus et veritatis prae-

Primo autem loco ponemus imperatorum Epistolam, quae

habet
et
:

dicator Apostolus

% qui ab

2. Divalis sacra

a Constantino et Irena AA.

usque in Illyricum proedicavit Evangelium, sic mandavit Pascite gregeni Dominicum disciplina,
:

ad sanctissimum

beatissimum Hadrianum pa-

quem
a qiii in

Jesus acquisivit |)roprio sanguine.

pam

senioris Romae.

Et tanquam verus primus sacerdos,

loco et Sede sancti et superlaudabilis

et is

Qui a Domino nostro Jesu Cbristo vero Deo

nostro suscipiunt sive imperii
principalis
sacerdotii

Apo-

dignitatem,
, ,

sive

stoli Petri prcEsidet (sicut

dictum
fiat

est)

ascendat, et

debent quae illi placita sunt et cogitare et curare et creditos sibi ab illo populos secundum ejus volun,

bonorem

simul

cum omnibus

sacerdotibus, qui hic sunt,

' Ubi enim sunt nomine meo (sicut sum in medio eorum.
:

inveniatur, et voluntas Dei

duo

vel tres congregati

ibi

in

tatem regere et vobis , o

gubernare. Ergo debitum nobis sanctissimum caput , hoc est, ut irreprehensibiliter quae ejus sunt sapiamus, et in suis versemur, utpote ab ipso nos quidem imperium, vos vero principalis sacerdotii dignitatem suscipientes. Incipimus ergo hinc sermoet

Evangelice didicimus)
Certificetur

enim

et confirnietur

a niagno

Deo

et

rege

omniumque Domino
et

nostro Jesu Christo et a

nobis servis ejus, qui ascendentem vestram pater-

nam

sacram beatitudinem huc

cum

honore

et

gloria

habemus

et suscipere, et

qua; opportuna

nem.
in

Scit vestra beatitudo, qua3

pridem

facta

sunt

sunt impertiri. Et iterum explelo Capitulo, quod

beneidacito Dei Christi speramus
fieri,

hac nostra

regia civitate propter venerabiles

cum ho-

imagines, qualiter qui ante nos regnaverunt, eas destruxerunt et in debonestitatem (dehonestatem)

atque injuriam posuerunt.

putetur
est,
:

Utmam

iilis

non im-

nore et magnitudine gloriae praeire illam sinemus (habemus) ad remeandum ad propria. Si enim non potuerit ascendere huc (quod putamus non fieri,

melius enim fuerat non mittere

:

manus
qui hic

scimusenimstudiosum

esse circadivina)eIigatviros

suas in Ecclesiani

et

omnem populum,

honorabiles habentes scientiam, etdirigatuna

vestrtB beatitudinis
4.

cum

imo Orientalem. eodem modo seduxerunt, et in propriam voluutalem retraxerunt, usquequo Deus suscitavit nos regnare in his, quae in veritate
gloriam
ejus...
et

syllabis,ut inveniantur ex persona sacrae et pateruae

liic.

Verunitamen convenicntibus

ipsis,

cum

tenere quae tradita sunt ab ApoIsai.

etoiis suis et

omnlbus simul doctoribus.

XL.

Malach.

ii.

Rom. sv.

Mallb. xvin.

HADRIANr
omnibns saccrdotibns, qui

ANNUS

'i

CHRTSTl 785.
6.

169
tanquam
est,

hic snnt, synoclice connOLilio-

Et rogo vos sacratissimos, ut

firmetur antiqua traditio sanclorum Paiinin

patres

me

pusillanimcm baculo

potenliffi, id

ct coniundatnr omne zizanium male tuni,etDomini noslri Salvatoris Jesii Chrislivcrbum

rum,

jilanta-

paternis vestris magisteriis fulciatis, et velnti fratres

puris orationibus vestris nos

cum

armatura
adjuvetis,

inipleatnr':

Quoniam

iiort;e infcri

non

])ra!vale-

Dei

contra versutias adversarii

hostis

bunt adversns eam. Et cx lioc noii sit schisma et separalio in una, sancta,Cathohca et ApostohcaEcclesia, cnjns est caput Christus verus Deus noslcr. Conslantinum prseterea sanctissimum episcopum

atque fluctibus
tatis

gubernetis, quahter pertingam ad

:

invicem snrgenlibus vacillantem portum volun-

Leontinum Christo amabilis

SiciUae nostra; insula;,

,

qnem melins

noscit paterna vestra beatitudo

,

ad-

estenim prorsus apud Christi Domini nostri nos quoddam prcelium sine ferro, dum sermones jaciant et jaciantur , sed triumphale habemus tropha?um, veritatem, qutc non vincitur.Deinde quo-

duxinuis ad nos

et facie

ad faciem loqnentes di-

que

reximus cum praesenti nostra venerabili jussione ad vos. Qui cum venerit ad vos, continuo absolvc eum, ut remeet ad nos, scribens nobis per ipsum adventum tunm, quibus diebus habet moveri illinc et proficisci ad nos. Porro sanctissimum episcopum Ncapolitanum omnino tenere debet, nt cum ipso ascendat huc etenim iter veslrum per Neapolim et Siciliam habet fieri, et super hoc stratego Siciliaj jussimus, ut omnis reiiuiei et honoris
:

ct procellis vehementibus inspirantibus, in auxilium vobis assumptis, harum pnsillum quid sufferentes Kstum, Christum has increpantem in-

veniamus, gamus.

et

vitam tranquillam per omnia transi-

Et his

quidem

sufficienter

in

prajfatione

nostra prsmissis, in caeteris evidenter

gnitio denunhabitur.

horum

co-

Nunc autem ad aliam intentionem dicendo progrcdior. Quia enim prisca quaedam, et (ut verius fateamur) Apostolica tradilio in omnibus Ecclesiis inolevit ut qui ad pontificium
,

vestri

curam

habeat,

qno veniat

vestra paterna

beatitudo

ad nos. (Legimus) Data

quarto kalen-

das Septcmbris, Indictione septima, a regia urbe.

Qnid autem ad
lerse

ista

rescripserit

Hadrianus,
lit-

provehuntur, praccedentibus se in eodem ordine, qualiter se habeant, quaj fidei sunt exponendo, conuncndent visum est mihi hoc sectanti me
:

nescitur, exciderunt ipsa; ad

:

hiEc redditfe ejus

vobis inclinare, et liquido confessionem

tiare,

[ironun-

quae

enim

ipsius Pontificis ad imperatores

nihil ad

data"

habenlur,

cum

excusahonem suam
Constanlinopolim,
lcgatos snos,

ruiu

quemadmodum a sonus in omnem

tubis sancti Spiritus (qua-

habeant de non proficiscendo

orbis terrae verba

terram exivit, et in flnes eorum) et ab earum aluinnis, et

postea scriptae esse noscuntur per

qnos misit, non per legatum imperatoris episcopum Lcontinum reddemus eas sno loco.
;

a saeculis, sacratissimis videlicet Patribus nostris educatus, ex istismollibus ungulis didici.

5.

Tarasii

litterce

ad

tres patriarchas.
est,

Porro

non imperatores tantnm, nt dictum

Tarasius,

sed ctipse

unum Deum Patrem omnipotentem, et in unum Dominum Jesuin Christum Filium Dei et Deum nostrum, natum ex Patre sine tem

Credo in

mox

nt ordinatus est Conslantinoiiolitanns

pore, coaeternuiu. Et in Spirilum

sanctum Domi-

episcopus, litteras scripsit ad

eumdem Hadrianum
;

nuin et viviflcantem, ex Patre per

dentem. Et
sedis,

Fihum proceet

Romanuin Pontificem

sed non extant

alias in-

eumdem Deum
,

esse

cognosci,
honoris
et

super seorsumad Oricntalium sedium patriarchas,

Trinilatem unius substantiffi

unius

Alexandrinnm videUcet, Antiochenum lymitanum litteras dedit, quae extant

inscriptione notafic

et
^

Hieroso-

ejusmodi

omnium creaturarum conditricem, unum principium, unam deitatem et dominationem, unum imperium, potensempiternam
et

increatam,

Exemplar

litterartim,

qnee missae sunt ad

liam

et potestalemintribussubsistenliis, individue

summos
ctae

sacerdotes Antiochiae, Alexandriae et san-

civitatis a

Tarasio sanctissimo et

beatissimo

quidem divisam et divise (distinctam et distincte) unitam non ex imperfectis tribus unum aliquid
perfectum, sed ex tribus perfectis unum superperfectum, uti magnus locutus est Dionysius. Itaque secundum proprictatem personarum tria qui-

patriarcha Constanlinopolitano.
Miilta

et

magna

providentia

Dominus Deus

hominum
ventum
(sine

regens et protrahens, atque prouniuscnjusque consnlte deducens ipso namque factum est nihil) qua et capilli
vitas
viliE

dem adoranda,
turae

at

vero

secundum communem navisibi-

rationem unus Deus

et

capitls nostri

nunicrati sunt ei

et

me

in

laicorum

lium

invisibilium

omnium factor, omninm provisor.

ordiiie

usqne nunc conniinieratum ct iinperiaiibus ministeriis deputatuin, nescio quibus indiciis Ijudiciis] (iiise scit) in cathedram pontificalem
cvexit liortatu

7.

Confiteor autem factam piopter salutem

nostram in uovissiniis diebus secundum carnem nativitatem unius sancta^TrinitatisFiliiscilicetDei,

valido a veritatis

propugnatoribus

ctDeiac Domini
substantialiter

nostri Jesu Christi ex veraciter

piissimis

ac Orlhodoxis imperatoribus, et sanctiset obedientiLG

sancla Dei Genitrice

simisepiscopis, seu clericis, in ine violenter affectis,

qnibns snccumbens annui, his carpenduui coinmisi.

Matlh. XVI.

fnictum

semperque VirgineMaria,conquidem factum nobis modis omnibus absciue pcccato, non autein dcsinentem qnod erat, sed duabus natiiris inconfuse manenhbus,

una cum
'

s Act. III.

NicKD.

II.

Conc. version. Anast.

Bibl.

et

consistentibus in se duabus voluntatibus operationibus, cruciflxum pro nobis carne, et

ToMis

XIII.

22

170

HADRIANI

ANNUS

14.

CHRISTI 785.

sepultum et resurrexisse, ia caelosque ascendisse, et venturuin judicare -vivos et niortuos. Insuper

spero resurrectionem mortuorum. Et (credo) insingulorum gcstoriiin redditionem, bouorum scilicet
et liis

conlrariorum. Expetens etiam intercessiones sanctissimae

Dei Genitricis et

ac intemerat;e Domina^ nostrae

miticam vitem, et Gomorrheticam propaginem, amaritudinis botryonem habentem, odi. Ipsius autem sancta; sextae' Synodi cum omnibus dogmatibus quae legaliter et divinitus ab ea promuigata suut, eham depromptoscanones recipio, in quibus refertur quod sequitur. In quibusdamvenerabilium imaginum picturis

semper Virginis MariaB, sanctorumque Angelorum et sanctorum gloriosissimorum Aposlolorum, Prophelarum, martyrum, confessorum et magistro-

Agnus

digito

praecursoiis exaratur ostensus,

qui in figuram praecessit gratis^

verum

nobis per

legem demonstrans agnum

Chrislum videlicet
et

rum salutans et venerandas iconas eorum et omnem lia?reticam abominans contentionem (con: :

Dominum
racteres

nostrum. Veteres ergo figuras

tradilos

um-

bras, utpote Aeritatis indicia, et praecedentes chaEcclesiaj

tagionem)

necnon

et

eorum ductores

et

primores,

salutantes

gratiam
legis

Marcionem, Manem, Paulum Simonem quoque Samosatenum, et Sabellium Libyum, eorumque dogmata nefaria pariter et doctrinas. Revidelicet,

honore praiferimus

et veritatem,

hanc ut

plenitudinem admittentes. Ut ergo perfectio etiam

per colorum operationes in
toUit peccata

omnium

vultibus de-

cipio

etiam sanctas

et venerabiles sex

Synodos,

et

pingatur, characterem Agni Dei noslri Christi, qui

in iconis ex hoc pro veteri

eorum

divina dogmata,

ratione nobis traditafueriut.

tanquam quaedivina iuspiEtcum primaquidem

sine initio Filium

mundi, secundum humanitatem etiam agno definimusdepingi,

humanitatis Dei
conversatio-

homousion
esse

et
,

una cum Patre

anathematizo

per
nis,

eum

videlicet celsitudinem

impium Arium et Aetium, Eunomium, Eudoxium et Demophilum

credens
:

Verbi considerantes, et ad

memoriam

quam
est

in carne gessit, passionis

quoque ac

post

hos quoque,

qui jure dicuntur dissimiles

salutaris mortis ejus adducti, ac redemptionis, quae

et semiariani, et

omnem

coiuquinatam eorum ca-

huic

mundo

effecta.

tervam.
8.

Superfluas altercationes et garrulitates post-

scilicet

Cum Deum

esse Spiritum

secunda vero Synodo OEcumenica sanctum et vivificato-

hac inconsulte promulgatas, et apud nos minime receptas, neque per divinam gratiam dictas, irritas
aestimamus (necAve dicentes) fugacisque (nugacisque) facturae, accingimur lumbos mentis nostrae
in veritate. Et

rem

confitens, abjicio
illo

Macedonium

et

omnes qui

ejusdem sunt sensus. Cum his autem et Dco perosum Apollinarium. Cum terlia autem in unum Dominum Jesum Christum verumDeum nostrum ex Patre genitum, eumdemque in novissiuiis diebus propter salutem noslram mcarnatum ex sancta Dei Geuitrice semperque Virgine Maria, abdicans hominis cultorein Nestorium el bigam, quae circa ipsum est (Diodorum aio et Theodorum), necnon et eoruiu prodigiosam fabulam praedicau-

cum

siiscitamur

una cuin

piis

et tideli-

bus imperatoribus nostris, propugnatoribus videlicet veritatis ad unitatem sancts Dei Ecclesiae a quibus et Synodum universalem petivimus in
:

preesentia totius

coram Deo amabilis

populi.

Et

postulationi nostrae pie annuerunt.

Vos, qui supera^diflcati estis super

et

fundamen-

in Christo personaliter dualitatem informantes, procul a confessioue mea repello. Pra'terea cum quarta ex duabus naturis, et in duabus naturis
tes et

Prophetarum, ipsum videlicet tum Apostolorum et angularein lapidem Christum Jesum summum (quemadmoduni de praccedentibus dictum est) concertatores et consectatores, accnrrite confidentes.

unum

Christum Doininuin nostrum carne venisse sentieus, anathematizo Eutychetem Dioscorum et eorum sine capite mulsaiictae

Trinitatis

Praesumentes

confidentiam talem habemus (non

quod

sutticientes

simus cogitare aliquid a nobis,

esl)

quasi a uobis, sed sufficienha nostra ex Deo disrupta

quia

tiludinem una
Juliano

cum

divinitus
,

fulminando Severo,

membra
et

et discissa in

unumcorpuscom-

Halicarnasseo

qui fabulasse

Dominum
perhi-

pactum
caput

connexum

crescere faciet, in quibus

ultra

nostrum iucorruptum corpus

betur.

suscepisse

Denique quintam Synodum, quae sicut ma-

jam non dispersa sint. De caetero rogamus sauctitatem vestram usque ad duos loci servatores mittere ad nos cum
est Christus, ut

10.

quodammodo ex prioribus temporibus navigantes iniquas rescidit hairechaera spiritus in superficie

ses et inventores patefecit
licet et

Deiloqua Epistola sua, et quicquid fuerit diviiiitus super hoc negotio revelatum, nobis facere manifestum, sed

Didymum

et

earum, Origenem videEvagrium. Ita et ego utpote

secundum quod debitum

est,

tam

loci

servatores, quain

liltera vestrae Syuodicae, sive ad

porteutosas ipsorum haereticoruiu fabulationes repello.

loquendum,
nieutur
tur.
;

sive ad legendum in omnibus invequatenus per hoc qnae scissa sunt unianet

Porro persextam, sicut ex duabus naturis Christum, ex quibus et in quibiis est, olim esse didiceram ita et duasnaturales voluntateset ope9.
:

Idipsum enim
,

a praesule senioris

Romae

petivimus. Et rogo vos fraterne, Apostolicam vobis vocem pronuntians tanquam Deo exhortante per

utraque natura credidi, humana scilicet et divina, et subinitto anathemati Cyrum, Sergium, Honorium, Pyrrlium, Paulum, ut Sodoin

rationes ejus

nos
'

omnia perscrutantes secundum consilium

disl. iii.

De consecrat.

cap.

Sextum sanctam.

HADRIANI

ANNIIS 14.
Si

CHRISTI 785.
potuerit (inquiunt) ascendere
,
:

171

vestrum, quod in Deo patefacite nobis. Scriptum Labia sacerdotum custodientscientiam, est enim
' :

certl enim legcm exqiiircnt ex ore eorum quod semina veritatis in vobis salva cuslosumus, ditis. Sed et pii imperatores nostri per cuncta et
:

huc eligat una cum syllabis, etc. Hfcc Nicolaus dc litteris imperatorum ad Hadrianum.

non

viros

pretiosissimos

et

dirigat

Orlliodox.Tveritatisfirmitatemsectantur,

etDomino

Dco

siipplicare

non cessant, secnndum Grefjorium,

qui a Tlieologia nomen sortitus est. ut cfliciamur nos, (|ui unius Dei existimus, unum, et qui sumus

12. Eadriani reprobantis electionem Tarasii Epistolw ad imperatorem et ad ipsiim Tarasium. Cum aulcm i|ise Ronianns Pontifex acceptis Orientalibus litteris a novo electo patriarcha Tara-

sio

atque

ab imperatoribus

manifeste cognovit

honore pares at(|ue unanimes in cunctis inveniamur et qui sumus sancti Spiritus, non contra invicem, sed pro invicem simus etqui sumns veritalis, idipsum sapientes atqne dicentes exhibeamur, et non sit contenlio vel dissensio in
Trinilati uniti, et
: :

ipsnm Tarasium ex laico esse provectnmin jiatriarchatum factum hujuscemodi exhorruit tanquam monstrum, in memoriam revocans, qualia quantaque passa fuerit Romana Ecclesia, cum haud pridem intrusus fuerit in eam homo laicus Con:

nobis; sed sicut

fidem,
ita et

consonantiam

habemus unum baptisma, unam unam in omni Ecclepax Dei,quaeexsuperat

stantinus,

et

quomodo
,

occurrere decretis
laicns

oportuerit Synodalibus quibus caveretur ne unquam

siastico negotio. Et

omnem

ununi nos conducat, et divisa uniat, atque diulurnum vulnus sanet, et in incolumitate
sensum,
fidei

in

sedem Pontificiam prosiliret. Quod igitur vetitum est tnm in Romana Ecclesia, tum etiam in aliis cunctis Occidentis et Orientis
quisquam
in

integros servel, et in vera confessione et con-

Ecclesiis, proliibentibus id anliquis atque recen-

cordia stabiliat omnes, unialque sanctam Ecclesiani

tioribus Conciliorum canonibus

compescat scandala, quae superjacent ei, intercessionibus iniemeratLe Domina; nostrae Dei Genitricis, et omnium sanctorum. Fiat. Amen .

suam,

et

non potuit Hadrianus non vituperasse quod factum modo esset Constantinopoli. Quamobrem veluti eleclionemejus
:

perperam factam deteslatus, uon recipiendam esse

rescripsit, nisi ipse

Hactenus ad tres patriarchas Tarasii Epistola. Quem et scripsisse etiam ad Hadrianum papam, testalur Theophanes, ubi ait Octavo kal. Januarii ipsins
:

omnem

penitus heEresim abole-

ret atque ht-ereticos profligaret. Testatur id

quidem

de qui
et

litteris

Hadriani Nicolaus ad Phoiinm scribens,

provectus esset in thronum,

octavoe

Indictionis consecratns

est

almus

pater
:

cum itidem ex laico

noster Tarasius patriarcha Constantinopolitanus

excusaret exemploTarasii,

adeum idem
'

Pontitex

qui missis Synodicis

suae, receptus est

Homam

viris et libello fldei

.

Nicolaus rescripsit his verbis

13.

ab Hadriano papa
Tarasii, nisi

Non extant

aDeTarasiisiquidempromotione,qui
est

simili-

hujusmodi
ad

litterEe

dixerimus, easdem

terexlaicali ccetuad patriarchatus

extemploculmen
:

eum

missas esse, quas nuper recitavimus datas

promotns
vestrae

quam

et vos

quasi in auctoritatem
si

ad imperatores ad Hadrianum, ut
phanes, ubi
petiit
ait
:

tres Orientales patriarclias.Scripsere tradit

tuncpariter

defensionis assumere vultis

sanctam

idem Theo-

qu3E apud vos, tempore sanclissimi viri Hadriani

papa>, celebrata est,
fueritis

Mittens

aulem

et imperatrix,

Synodum

diligentius scrutati
,

ab Hadriano papa,ut mitterei lilteras suas, et homines claros, qni invenirentur in Synodo . Haec

atque attentius intenderitis

invenietisquid
:

in ea

Theophanes. H. Porro de veritate harnm litterarum plura sunt testinionia, ut de eis nullus dubitare possit. Siquidem de litteris ab Irena missis ad ipsum Hadrianum, testis est etiam Nicolaus papa, scribens ad Michaelcm imperatorem, ex quibus etiam frag-

idem sanctissimus vir consultus decreverit et quod dum ejus consecrationis penderet actus, et mcerorem se pro tam pra^sumptiva factione (praesumpta actione) nimium suslinere profiteretur
:

dicit

etiam (enim)

Quod

nisi in erigendis

imagi-

nibus ferventius contra illarum depositores at(}ue illarum conculcaiores, ut verus uiiles Christi resisteres
:

quo declaratur imperatores rnentum recitat rogasse ipsum Hadrianum, ut se Constantinopolini

, ,

nequaquam

vestrffi

consecrationi assensum

conterret, judicantes primee Sedis Foutificis neces-

sariam esse pra^sentiam ad comprimendani haeresim, qua; opera antecessorum imperatorum adeo
invaluisset.

pra^beremus, aut in ordine patriarchatus vestram dileclionem susciperemus .Haec apud Nicolaum Pontificem. Sed pra;stat ipsam hicintegramEpisto-

Sunt hsec enim Nicolai verba - ad Michaelem, dum commendat modestiam Ortho Non Iioc alius Conslandoxorum imperatorum tinus et Irena Augusti dicunt, qui ad Hadrianum papam scribentes, aiunt Kogamus vestram paternam bealitudinem, magis quidem Dominusrogat', qui vult omnes homines salvos fieri, cl in agnitionem veritatis venire, ut det seipsum, et nullam tarditatem faciat, et ascendat huc . El paulo post:
: :

lam datam, primum ad imperatores describere ob multiplicium rerum geslarum, quscontinet, argumenta. Epistola igitur reddita ab Hadriano ad iraperatores sic se habet scripta hoc anno, mense Octobris, nona jam Indictione inchoata 14. Hadrianus episcopus servus servorum
:

Dei dominis piissimis

in Deo

ac

beatissimis
filiis

victoribus
diiigendis

imperatoribus ac triumphatoribus

Domino

noslro Jesu Christo Constantino et

'.

Irenae Augustis

'

Malac.

11.

Nicol.

Ep.

viii.

1.

Tim.

ii.

'

Nicol. lip. VI.

Conc. Nic.

II.

Acl.

!i.

exvers. Anastas.

172

HADRIANI
Deus, qui
dixit
'

ANNUS

14,

CHRISTI 785.
terrarum vestra optatis-

sccre, qui eripuit nos de potcstate

Filii

de tenebris lucem splendetenebrarum pcr

tissime, ac in toto orbe

sui veri scilicet luminis

lucarnationem, in

sima in triumphis imperialis fama laudabiliter divulgalur. Magis autem si Orthodoxae fidei sequentes traditiones, Ecclesise beali Petri Apostolo-

quo complacuit
bitare, et per

omnem plenitudinem Deitalis haeum renovare omnia, et in ipso paciejus, sive quae in caelis,
:

rum

principis amplexi

f iieritis

censuram

et sicut

ficans per

sanguinem Crucis

sive quae in terris sunt

per multiplices divitias

antiquitus vestri pra^decessores sancli imperatores egerunt, ita et tos eam honorifice venerantes, ejus

bonitatis suae in faciem Ecclesiai suae respiciens,

lestram praescitam et destinatam serenissimam et imperialem clementiam ad fidei tunc integritatem

vocare dignatus
procul

est, ita

vicarium ex intimo dilexeritis corde, postquam vestrum a Deo concessum imperium eorum secu-

tum

fuerit

Orthodoxam, secundum sanctam Roipse princeps

ut

omni

falsitatis

nubilo

manam

nostraiii Ecclesiam, fidcm,

exploso, per vos viclricem faciat veritatem.

Apostolorum, cui a Dco ligandi solvendique peccata in caelo et in terra potestas data cst, crebro vobis protector existens, omnesque barbaras natio-

Quantum enim

relationibus vestrae piissimae

tranquillitatis ad nos venientium didicimus: etiam ipso auditu nimis noster exultans relevalus est animus, et totum jucunditatis gaudium in cor

nes sub vestris prosterneus pedibus, ubique vos

victores ostendet.
16.

nostrum ascendit

ut lingua
:

humana

explicare

Etenim ejus insignia

dignilatis

sacra

nullus sufficiat sernio quia nimirum magis nobis laetitia de vestris jussionibus nunc orta est, quam

pandit auctoritas, quanta(jue veneratio ejus summae Sedi exhibenda sit a fidelibus cunctis per orbem :

dudum
rat.

De

pro schismaticorum haeresi mceror afTecehis quippe in his venerandis jussionihus

Dominus enim eumdem clavigerum

regni caelo-

rum

cunctis prae|)0suit principem, el hoc ab ipso

ei claves

vestris referebatur, quae

pridem

facta sunt in vestra

houoratur privilegio, quo

collata?

sunt

regali civitate propter venerabiles imagines, quas,

regni caelorum. Isto igitur tam pracelso pra?Iatus

qui anle vos regnaverunt, destruxerint, et in inhonestate atque injuria posuerint. Utinam illis non

honore promeruit
fundatur

confiteri
:

fidem,

supra

quam

Ecclesia Christi

imputetur
15.

melius enim

fuisset

non mittere manus

beatitudo secuta est

beatam confessionem prsmiorum, cujus prajdica-

in Ecclesiam eorum.

tione sancta venerabilis illustrata est Ecclesia, et ex

Et quia omnis populus, qui ibidem est, Oriente modo erraverunt, et sua voluntate imo in usi sunt illis, usquequo Deus erexit vos regnare,
qui in veritate quaeritis gloriam ejus, et quae tradila sunt

ea caetera3 Dei Ecclesiaj fidei documenta sumpserunt. Nam ipse princeps Apostolorum beatus Petrus, qui Apostoiicae Sedi primitus prtesedit,

Apo-

stolatus principatum ac principalis curai successo-

a sanctorum Apostolorum et omnium simul magisterio tenere, quibus reservantes et venerabiles imaglnes ad vestrum piissinmm imperium laudabiliter exaratas reperientes, atque haeseu in divinae reticorum abjicientes vesaniam examinationisjudicio principum, qui manus miseruut in Ecclesiam, piaculum deputantes, vestram a
,

ribus suis, qui iu ejussacratissimaSede perenniter

sessuri sunt, dereliquit, quibus et auctoritatis po-

testatem

quemadmodum
ei

a Salvatore nostro Do-

mino Deo
tulit

concessa

est, et ipse

quoque

suis con-

ac tradidit divino jussu successoribus Ponti

ficibus.

Deo promotam in triumphis imperialem potentiam

insontem esse ab eorum
tes,

sanctaeque

saevitia

prorsus credidi-

mus. Unde omnipotentis Dei clemenliam exoranreferimus grates sine fine, tenentesque ea, quae
constantia (convestra sanxit et coepit serenitas,
stantes) estote.

sacram effigiem, Apostolorumque vel omnium sanctorum veneramur imagiues ex eo enim quod Clnisti Dei nostri Ecclesia; tempore quietis et pacis apertae sunt fores, hactenusque debeato pictae Ecclesiffi imaginibus sunt ornatae
traditione Christi
Genitricis

Quorum

ejus

Quod

si

perseverantes permanseritis in ea,

atque beatissimo papa Silvestro testante. lu ipsis enim exordiis Cbristianorum, cum ad fidem converteretur pius imperator Constantinus, sic legitur
:

quam
illis

ccepistis,

Orthodoxa

fide, et

per vos parlibus

in pristino statu ereclae fuerint sacraj et vene:

sicut ]ns: memoriae dominum rabiles imagines Constantinum et bealam Hulenam, qui fidem Orthodoxam promulgarunt, atque sanctam Calholi-

17.
tio,

Transacta die, noclurno regi facto silen:

cam et Apostolicam spiritualem matrem veslrani Ronianam Ecclesiam exaltaverunt, et cum caeteris
Orthodoxis imperatoribus, utpote caput omnium Ecclesiarum, venerali sunt ita vestrum a Deo
:

somni tempus advenit et ecce adsunt sancti Apostoli Petrus et Paulus dicenles Quoniam flagiiunotiis tuis posuisti terminum, et effiisiouem centum sanguinis borruisti, missi sunuis a Christo
:

Jesu

Domiuo dare

tibi sanitatis

recuperandae con-

prolectum clementissinium nomcn, novuni Constantinum et novam Helenam habentes, per quos
in primordiis sancla Catholica et Apostolica Ecclesia

Audi ergo monita nostra et fac omnia quaecumque indicabimus tibi. Silvester episcopus civitatis Roma; ad montem Soractem persecutioues tuas fugiens, in cavernis petiarum cumsuisclericis
silium.
latebras fovet.

robur

fidei

sumpsit, ad

quorum

instar vibra-

Hunc cum ad

te

adduxeris, ipse

tibi

piscinam ostendet, in
'

quam dum

terlio merserit,

2. Cor. XIV.

omnis

te

valetudo deseret lepra;.

Quod dum factum

HADRIANI
fiierit,

ANNUS

14.

CHRISTI 785.

173
Orlhodoxae coluerunt. Sed

liancvicissitudinem Salvalorituo compensa,

l^roavi serenitalis vestra;

ut onines jussu tuo per

EcclesiiE reslanrenlur.
rilica te,

orbem totum Romanum

auteni in liac parte pusiiperstilione idoloruin,
est,

ipse

vester

proavus per

quorumdam impiorum
partibus

ut relicta

Tu omni

immissiones easdein dcposuit sacras imagines; et

ex hoc error

mngnus

in ipsius Grteciaj
in

Deum unum,

qui verus et solus

adores et ex-

accrevit, et ingens

scandalum

universuin
'.

mun-

colas, et ad ejus

eos,

voluntatem atlingas. Exsurgens ila(jue a somno, slatimconvocans qui observabant palalium, et secundnm tenosui

dum

devenit, sicut ipsa veritas testatur

19.

Unde magno dolore

illo

constricti

dominus

Gregorius

atque alius itein Gregorius beatissiini

rem somni

misit ad

monlem Soractem,

ubi

Pontifices, qui

sanclus Silvester

cum

suis ciericis receptns lectio-

vcstiffi franqiiillissimae pietatis

tempore existebant, proavum,

eumdem
suis

Apo-

nibus et oralionibus insislebat. At ubi a militibus se conventiim vidit, credidit se ad marlyrii coronam evocari, et conversus ad clerum omnem, qui

stolicis exhortationis

apicibus deprecati sunt, ut ab

cum

eo erat, dixit: Ecce

salulis.

nunc tempus

acceptnbile.

eadem novae prajsumiitionis temeritate resipisceret, easdemque imagines in primo statu restitueret. Sed nullo modo eorum salubcrrimis deprecatioest. Et postinodum doinnus ZachaStephanus atque Paulus, et alius item Stephanus prffidecessores nostri sancti Pontiflces saepius avum, seu genitorem vestra3 serenissimae tranquillitatis pro statuendis ipsis imaginibus sacris

Ecce nunc dies

erat, pervenit

Profectns itaijue, utdiclum

nibus inclinalus
et

ad regem, qui nuntiatus

cum

tribus

rias

presbyteris el
dixit
:

duobus diaconis
et victoriae

introivit.

Ingressus

Pax

tibi,

de calo ministrentur.
et

Quem cum
suscepisset
:

rex alacri

animo

vultu placidissimo

omnia

illa,

quse facta, qufedicla sunt,

deprecati sunt: simulque et noslra pusillitas

cum

quae etiam revelata sunt,

rius

secundum textum supe-

magna

humiiitate vestram studuit clementissimam

comprebensum

exposuit. Post finem vero nar-

imperialem

rationis suae percunctabatur, qui essent dii Petrus

et

demum

potentiam constanter postulare. Et subnixius qua?sivimus, ut sicut a sanctis

Paulus, qui illum visilassent ob

iS. Silvester respondit

eam causam
dii

Patribus et praidecessoribus nostris probatissimis

Pontificibus suscepimus, divinaB historiae scriptu-

suae salutis, et ejus latebras detexissent.

:

Hi

quidem

non

ram

in Evangeliis pro

memoria

picE operationis

et

Eunt, sed

idonei servi Christi et Apostoli electi ab

doctrina imperilorum depingiinus, et sacram ima-

60, et missi ad invitationem Gentium, ut credentes salutem consequantur. Cumque hf-ec et his similia

ginem Domini Dei et Salvatoris nostri Jesu Christi secundum incarnatam ejus humanain formam in
simulque et sanclaj ejus beatorum Apostolorum, PropLetarum, martyrum, et confessorum, ob horum ainorem designantes, veneramur ita etvestra clemeutissima imperialis potentia partibus ejusdem Gra3aula Dei constituimus,
Genitricis atque
:

Augusto diceret papa, interrogarccoepit Augustus; utrumnam is4os Apostoios habeat aliqua imago expressos, ut ex pictura disceret quos relatio docuerat. Tunc sanclus Silvester misso diacone, imagines Apostolorum sibi exhiberi pra^cepit, quas imperator adspiciens, ingenti clamore ccepit dicere ipsos esse quos viderat, nec debere jam differre factam per Spiritum sanctum ostensionem piscinse, quam ipsos proinisisse suie saluti memorabat. Ecce (ut praeniissum esl) sanctorum figurffi ab ipsis sanctis fidei nostrae rudimvMitis apud onmes fuerunt Chrislianos, atque in Ecclesiis sanctorum
sacrae figura; expressa? atque depictac

ciae

faciat vestrte
^

Orthodoxae
:

fidei

consignari, ut
et

sicut scriptum est

Fiat

unus grex

unum

ovile
est,

quia in universo mundo, ubi Cliristianitas ipsae sacrae imagines permanentes ab omnibus
libus honorantur, ut
jier

fide-

visibilem

vullum ad

invi-

sibilem

divinitatis majestatein inens nostra rapia-

tur speciali affectu per contemplationem figuratae

haclenus fueconspeclu
Christiaverti

imaginis

secundum carnem, quam

est,

Filius Dei pro

runt,

quatenus Gentilitas paganorum

nostra salute suscipere dignatus

euindem Readoramus. imagines

et

divinae ScriptuiEB depicta histoiia

abidolorum cul-

demptorem noslrum, qui

20.
(sicut
et

est in ca^lis,

tura et
nitatis

dcemonum

simulacris ad

verum

Nam

absil a nobis,

ut

ipsas

luinen atque amoris

Dei culturam

quidani garriunt) deificemus, sed affectum

deberct. Sicnt et praecipuus pater, atque idoneus

pra;dicator beatus Gregorius hujus Apostolicae Sedis praesul ait, ut hi qui litteras nesciunt,

dilectionem nostram,

quam

in Dei

amorem

saltem

in parielibus videndo legant, quaj legere in Codi-

sanctorum ejus habemus, omnimodo praeferimus: et sicutdivinae Scripturse libros, ipsas imagines ob uostrae fidei meinoriam venerationis habcmus
,

cibus nou valent.

siini

Ob hoc quippe

sancti probatis-

puritatem servantes.

Nam

Creator noster Dominus

Patres ipsas imagines alque picturas divinae

Scriptura; et gesta sanctoruni in Ecclesiis depingi

statuerunt, et cuncti Orthodoxi atque Christianis-

Deus', dumad imaginem et similitudinem suam de limo terne plasmasset hominem, sagacitatis industria illustrans, in proprio considerationis arbitrio

simi imperatorcs, et
sicut

omnes

sacerdotes ac religiosi

eum

conslituit. Et ipse

primus homo ex probcstias terra; propriis

Dei fainuli, att|ue universus Christianoruin ccetus,

piio arbitrio divina inspiratione cuucta aniinantia

etvolatilia caeli, et

a principio traditionem a sanctis Patribus

omues

susceperunt, easdem

imagines atque picturas ob

illis

nominibus

appellavit, et in ipsa appellatioue pai--

meinoriam

piae

com|iunctionis venerantes obser-

vaverunt, el iu parlibus

usque ad tempora

'Mallh.xviu,

Joau. x.

Geues.

ii.

174

HADRIANI
'

ANNUS
munera
et

14.

CHRISTI 785.

misit animantia permanere. Etiam

et

Abel divino

ignitus spiritu, de primogenitis gregis sui

ex proprio consideralionisarbitrio Dominoobtulit:

pro quo legimus, quod respexissetDeus ad Ai^el

manufactos existentes, ob salutem populi sui loqui dignatus est. Porro dubium non est, quod omnia, qnae in Ecclesiis Dei ad laudem et decorem ipsius constilnta sunt, sancta ac veneranda esse noscuntur.

ad

munera

ejus.

dationem,
aedificavit,

et

Porro post Noe' et diluvii inunipse superna inspiralione suo arbilrio

22. Et in hoc, serenissimifilii,

addendumest
directionem
prae:

propriaeadinventionis consideralione altare

et

Domino

ad incredulorum
pit,

satisfactionem

et

de cunctis pecoribus

et

volucribus

errantium, quod Deus famulo suo' Moysi praecedicens (in libro enim Nnmeri ita legitur ceplum contra pestem, quffi in eos irruerat)

mundis holocausta super eodem obtulit. Simililer etiam Abraham

est)

allare
(sicut

Domino
scriptum
et

Fac

suo arbitrio altare

Bediflcavit
ei.

ad

honorem

Sic Jacob fugiens' somnis Angelos Dei ascendentes in ca)lum et descendentes per scalam atque innixumipsi scalaeloquentem sibi Dominum

gloriam Dei, qui apparuit

Esau fratrem suum,

dum

in

adspiceret, surgens prolinus suo arbitrio tuht lapi-

pone eum pro signo qui percussus adspexeriteum,vivet. Fecit ergo Moyses serpentem aereum et posuit pro signo quem cum percussi adspicerent, sanabanlur. Oinsania frementium contra fidem et religionem Christianam ut asserant, non colere aut venerari debere imagincs, in qui-

serpentem

et

dem, quem supposuerat capiti suo, erexilque in tilulum, fundens oleum desuper, appellavitque locum illum Bethel, dicens Non esthic aliud, nisi
:

bus

figuratffi

sunt Salvatoris effigies

,

et ejus

Geni-

tricis

vel

sanctorum

quorum

virtute

subsistit
!

orbis atque politur

humanum

genus salute

j^rei

domus
in

Dei et porla

caeli.

Porro necjuaquam omnierexit

serpentis inspeclione credimus Israeliticum popu-

potens Deus iratus

post

est,

quod lapidem illum

:

lum

acalamitate injecta liberari, etCliristi Domini

titulum suo arbitrio et consideratione

unde

paululum in eadem historia Geneseos fertur dictum illi fuisse Ego sum Deus Belhel, ubi unxisli lapidem et votuni vovisti mihi.Ob quam sane causam non legimus illi iratum Deum non enim illi exprobravit, quod sua voluntate lapidem ere: :

sanctorum effigies adspicientes atque venerantesdubilamus salvari? Absittali nefariaetemnostri et

eritati

cedere assensum. Patrum

priscas

sequa-

mur

eorum doctrina nulla declinemus ratione. At veroet Salomon* rex in templo, quod ajdificavit, Cberubim ad gloriam Dei fecisse
tradiliones, et ab

xisset.

legimus, etiam diversis coloribus idem adornavit

21.

Ecce serenissimi domini

filii

magni

templum

obhoc quippe nos

fidei nostrae,

et

omnes Orlhodoxi,

principes, oninia, quai

humana

consideratione ad

ob confessionem

laudem Dei parantur, nonsunt prohibenda; potius aulem omnino Creatori nostroDomino constat esse placabilia. Nam idem ipse* Jacob proprio demum arbitrio summitatem virgfe fiiii sui Joseph deosculatus est, fldei dilectione

ad pulchritudinem domus Dei varietatem colorum atque ornamenti picturam exhibemus, quemadmodum Isaias pro-

phetavaticinatus ait': In die illacrit allareDomini

in

medio

terrae
:

^gypti,

et tilulus

Domini juxta

hoc agens, sicut beatus

'

Paulus
virgse,

in

E[)istoIa

ad Hebraeos

testatur

Non
tri-

sed tenenti

eam

honoris et dilectionis

terminum ejus erilque in signum et in testimonium Domino exerciluum in ierra Egypti. Clamabunt enim ad Domiuum a facie tribulantis: et
mitlet eis Salvatorem et propugnatorem, qui liberet eos.

buil affectum. Sic et nos pro

amore

et dilectione,

quam apud Dominum

honorabileseorum

et

sanclos ejus

habemus,
sed

efflgies

imaginibus depingentes,

Sicut eximius Prophetarum beatus David

:

non
illis,

tabulis et coloribus

honorem exhibemus,
,

cecinit, dicens*

Confessio et pulchritudo iu con:

pro ([uorum honore consistunt.

spectu ejus. Et idem ipse

Rursumque legimus praeceptum fuisse^ Moysi a Domino Deo nostro, cum dicilur Facies et Proi)itiatoriumde auro mundissimo duorum cubi:

crit longitudo ejus, et semis duos quoque Cherubim aureos, et productiles facies ex ulraque parte oraculi. Et post paulum^: Ad cooperiendam Arcam, in qua pones testimonium, quod dabo tibi inde prtecipiam et loquar ad te super Propiliatorium. Sed et medios Cherubim, qui erantsuper Arcam teslimo-

toruni, et

dimidium
:

Doniine, dilexi decorem locum tabcrnaculi gloriae tuae. Et iterum adventum Redemptionis nostra) atque Incaruationem ipsius Filii Dei annuntians, magnopere vulluni ejus secundum humanitatis ipsius

domus

tuae et

cubitus altiludo

dispensationem adorari

praemonuit

inqniens^:
:

nii

sed et iu cortinis atque opertorio tabernaculi

Cherubim in textrino opere diversis coloribus fieri praceptum est. Considerandum quij^pe est, Iranquillissimi dominifilii, magni principes, quod omnipotens Dominus Deus noster, inter eos Cherubim
Genes. iv.
>

Vultum tuum, Domine, requiram. Et post Vultum tuum deprecabuntur omnes divites plebis. Et rursum " Signatum est super nos lumen vultus tui, Domine. Hinc et beatus Augustinus praecipuus Pater et optimus doclor in suis admonitionum sermonibus ait Quid est imago Dei, nisi vultus Dei, in quo signatus est populus Dei ?
:
:

23.

Prccterea et B.

Gregorius Nyssenus epi-

scopus inter plura, quae in sermone habet, de

quem

Abraham
Num. xxi.
xxv.

instituit, ita dixit: Vidi

multoties con-

'

Hebr. xi.

Geues. viii.

Exod. xxxvii.

Genes. xxviii.
7

' Genes. xxix. Exod. sxxviii. xxxix. xl.

'

Psal.

3. Reg. vi.

3 Isai.

xix.

Psal.

xcv.

Psal. iv.

HADRIANI

ANNUS

14.

CHRISTI 785.

175

scriptionem imaginis Passionis, ct non sine lacrymis visioncm pncterii, opere artis ad faciem afferentis liistoriam, et CtCtcra. De interpretationecjus

Sic et crcatura

non terrenam speciem honorat, sed

cajlestem ipsam
2.J.

Bguram

reveretur.

Similiter et beati Cyrilli, ex interprcta-

in Cantica Canticorum
cil)

Sicut scripta doclrina (ditin-

tione sancti Evangelii

cturis, qua;

materia qua;dam est omnino in diversis complet anim;c imitationem ita qui ad imaginesconspicit, ex eadem arte per colorescom:

pletam tabulam, non tincluris prffifert contemplationem, sed ad visionem depictam conspicit tantummodo, quam per colores magister demonstravit.

secundum MattbLCum, serenim fides, quod in forma Dei extitit Verbum, sicut et nostraj vita3 redemplio oblata est, Deus secundum nos carnc induius et factus homo. Idem ipse post pauca Imaginum nobis explent opus parabolaj, significantes

monem

proferimus

Dei)inxit

virtutem, ac

si

oculorum

adliibitione

et

palpatu

manus suggerant etiam

:

ea, quee in exilibus cogita-

Et in Epistola Basilii ad Julianiim transgres-

tionibus invisibiliter babent contemplationem.

sorem missa, refertur

hrereditate

Secundum
,

nostram possidemus fidem Christianorum confiteor et sequor, et credo Deum in unum Deum Patrem onmipotentem Fihuni, Deum Spiritum sanctum, unum Deum, hffic tria adoro et gloritico. Confiteor autem et Filiiincarnatamdispensationem, etDeiCenitricem, quse secundum carnem eum genuit, sanctam Mariam. Suscijjio vero el sanctos Apostolos, Propbe,

quod a Deo immaculatam

id

Item sancti Athanasii eiiiscopi Alexandrini de Suffihumanatione Domini cujus initium csl multis pauca sumentes intimacienter quidem de

, :

vimus. El post Et ipsa, quas scribuntur in lignis abolita forma per exteriores sordes, iteruin necesse est idipsum in omnibus sumere et unire ei cujus esl forma, ut revocaii possit imago in eadem materia et elemento per eamdem enim formam atque materiam ubi et conscribitur et
: :

tas, martyres, qui ad Deum dei)recationem faciunt, quia per corum interventioiiem propitiator niibi

non

dejicilur, sed in ea ipsa configuratur, etc. (To-

efficilur

misericordissimus Dominus,

et remissio-

tum id significans, quod est rendum ad imaginatum).

in imagine, esse refe-

nem

mihi facinorum donat, pro quo et figuras Iionoro et adoro et veneror sjiecialiter: boc enim Iraditum esta sauctis Ai)ostolis, nec est probibendum ac ideo in omnibus Ecclesiis nostris eorum designamus bistoriam.) 24. Item ejusdem de serinone in sanctos quadraginta martyres Nam el bellorum Iriumplios

Item beati Ambrosii ad Gratianum imp. ex

imaginum eorum

libro tertio, capitulo

nono

Numquidne (luando

et

deitatem et carnem adoramus, dividimus Chrislum? aut quando in ipso et Dei imaginem et crucem adoramus, dividimus eum? Absit. Ilem sancli Epiplianii Constantite Cypri
:

ac viclorias et
et

sermonum
,

conscriplores multolies

pictores

significaiit

quidam quidem

verbis
:

Numciuid enim et imperator pro eo quod habet imaginem, duo sunt imperalores? uon sane sed imperator unus est etiam cum imagine.
:

adornantes,

quidam vero
bislorife per

tabulis pra;signantes

et

multos ulrique ad virilitatem excilaverunt.

Qu;e

enim sermo
nionslrat.

auditum

depinxit, ha;c

conscripta silens admonitio

per imitationem de-

Item beati Joannis archiepiscopi Constantiimperiale

nopolitani, qui et Chrysostomi, de parabola sementis

:

Bostrorum sanctorum De imaginibus vero sande imagine ctorum confitemur quoniam omne opus, quod lit aliud est in Dei nomine, bonum est et sanctum enim imago, et aliud simulacrum, id est, parva stalua. Quando eniin Deus Adam plasmavit, id est, Faciamus homiiiem ad imagicondidit, dicebat
26. Item sancti episcopi Stepbani
: :

Indumentum
nonne
,

si

contumeliis affece-

neni et simililudinem nostiam, et

fecit

hominem

ris,

ei,
si

qui itiduitur, contumelias irrogas?

quis imagini imperatoris injuriam
id
est,

Nescis quia
infert in

ipsum imjieratorem,
si

in

ipsum

adimaginem Dei. Numquid enim quia imago Dei est homo, ideo simulacrum, id est, idolorum cultus est et impietas? nequaquam fiat. Si enim

princiiialem et ad ejus digiiitLilem refert injuriam ?

Adam imago dffimonum

inacceptabilis est.

esset,

abjectus utique et

Nescis

quod

quis imagini quae ex ligno et colo:

non judicetur, veluti si contra inanimatum quiddam prssumptuose gesserit, sed tanquam is qui contra imperatorem egeril ? Duphciter enim in imperatorem contumeliam infert.jEt iterum de sermone ejusdem Patris habito in quinta
ribusesl, maledicit
feria Pascliaj
:

riam Dei et minislerium

nubes ad imbrium terra ad fructuum abundantiain ; mare naviganlibus absquc invidia esl omnio faniulantur bomini, magis autein imagini Uei neque enim quando imperiales vultus et imagines
: ; :
:

Omnia nostra usum nostrum

fcicta

sunt propter glo-

Omnis enim iniago in nomine Domini, aut Aogelorum el Propbetarum, aut Apoaut justorum facta, aut martyrum stolorum lignum adoratur sed id sancta est. Non enim quod in ligno conspicilur et memoratur, honorificatur. Omnes enim nos adoramus principes et salutamus, licet et peccatores siiit cur ergo non
,
, ,
:

debemus adorare sanctos Dei servos,

et

in

inemo-

constiiuere et erigere imagines riam eorum eorum,ne oblivioni tradantur? Sed dicis, quia ipse

Deus

interdixit adorare niaiiufacta. Dic itaque, o

Judffie,

in civitates introducuntur, et obviant judices

et

plebes

cum

laudibus, tabulam bonorant, velsuper-

quid est super terrani quod non sit manufactum, cum a Deo sit factum ? Numquid Arca Dei, quffi cx lignis Sctim fabricata atque constructa
fuit,

lusain cera scripluram, sed figurani imperatoris.

manufacta non est? Allare

et propiliatorium,

176
et

HADRIANI

ANNUS

14.

CHRISTl 785.
:

urna, iu qua erat manna, et mensa, et candelaet

intimare

unde

et

quod

in diversis et probabilibus

brum,
lomon

tabernaculum interius

et

exterius,

non

Patrum
libris

testimoniis, qui ipsas sacras imagines stapotest, sicut in

fuerunt ex

hominum

operibus

manuum,

qua3 Sa-

tuerunt, subtiliter videri

eorum

fecit?

Et cur sancta sanctorum vocautur

reperimus, vestrae

clementissinise potenUae

manufacta existentia? Numquid Cherubim et senaruin alarum aninialium, qua; in circuitu altaris erant, noii fuerunt iniagines Angelorum, opus manuum Domini?Et quomodo non abjiciuQtur?Quia vero per prfficeptum Dei imagines facta sunt Angelorum, sancta3 suMt,et haecanimalia erant: etenim idola Genlium quia imagines fuerunt da;monum, Deus deposuit, et condemnavit ea. Nos autem ad memoriam sanctorum imagines facimus, Abrahai
,

fore

studuimus intimandum, deprecantescum macordis dilectione mausuetissimam vestram clementiam, et iauquam pr.x^seutialiter humo stra-

gna

tu3, vestris vestiglis provolutus,

quaeso et

coram

Deo deposco

et

adjuro

ut easdeni sacratissimas

cffiteris Graeciae

imagines in ipsa a Deo conservata regia urbe, et partibus, in pristinum statum res,

tituere et confirmare jubeatis

observantes traditio-

nes hujus

sacrosanctae nostrae

videhcet, Moysi, Helia?, Esaiaj, Zacharise et reli-

abjicientes et respuentes
calliditalem, ut
et Apostolicae
siae

Romanae Ecclesife, antiquorum haereticorum

quorum Prophetarum, Aposlolorum

sanctorum, qui propter

et

martyrura
:

in hujus nostra? sanctse Catholicae

Deum

interempti sunt

ut

ac irreprehensibilis Romanae Eccle.

omues qui vident cos iu imagine, memorentur eorum et gloriticent Dominum, qui gloriQcavit eos. Decet enim eos honor et adoratio, et commendatio secundum juslitiam eorum, ut omnes, qui vident eos,
festiuent et ipsi imitatores elfici actionis

ulnis suscipianiini
in

Hacleuus quae recitata

sunt

Actione secuiula Nicaeui Concilii,

sit prolixior,

cum

alioqui

ipsa Epistola

pluraque habeat de ordi(ut videbatur)

natione Tarasii

prasumpta

contra

sacros canones. Omissa sunt ea referri in S. Synodo,

eorum.Qualisenim est adorationis honoratio, nisi tantum quemadmodum et nos peccatores adoramus et veneramur allerutrum per houorem et dilectioneni ? Ita et imagineni Domini nostri non ahter adoramus et glorificamus et contremiscimus, quia imago est similitudinis ejus et in ea ipse depictus est. Ergo quicumque pii suut, et bonum quidem agunt et sauctorum memores sunt, nec
,

quod ad rem non pertinerent,

seutes episcopos contra
citare,

et potuissent prae-

eumdem Tarasium
satis

con-

quod inopportunum

esse tunc vide-

retur.

28.Anastasiusigitur, qui ipsam integram Epi-

stolam exantiquoCodice restitutam

jicit
:

recitat, istasub-

prohibent benefacieutes, nec scandalizant eos, qui

houorant sanctos et servos Dei quin imo potius meniorantur eorum, mercedem bonam ex bona
:

Abhinc usque ad Cnem hujus Epistolae Codex gtfficus non habet. Graeci namque, quia eodem tempore ex laicis Coustantiiiopolitauus hierat patriarcha factus, ne publice ab Apostolica Sede argui videretur, et adversus eum tanquam re

impii vero secuudum quod habebunt consolationem (coufusionem) inhonoratioiiis, pro eo quod illud, quod erat justum, neglexeriut, et a Deo recesserint. Propter memoriam enim sanctorum etiam imagines pinguntur, adorantur, et honorantur sicut servorum Dei et pro nobis diviuitatem deprecautium. Di:

operatione percipient
cogitaverunt,

prehensione dignum bicrehcis repuguandi occasio

pra^beretur, ac per hoc Synodi, cui intererat, ulililas

excluderetur

qua; sive de non facienda

sive de cacterarum

lai-

corum promotione,

prwsum-

ptionum redarguhonibus, in Synodo nec recitari, nec Achs inseri passi suut. Hucusque Anastasius.
Pergit vero Hadrianus sua Epistola hac, quae se-

num

est enirn

commemorari

prffipositorum nostro-

quuntur
Si

Deo uostro. 27. De sermone beati Hieronymi presbyteri Hierosolyniitani Eteuim sicut permisit Deus adorare omnein gentem manufacta, Judseos autem tabulas, quas dolavit Moyses, et duos Cherubim auet gratias reterre
:

grum,

vero impossibile

est

haereticorum vesania

pro incredulitate ipsorum ipsas sacras ac veneran-

das imagines sine Synodi actione in pristino erigere ac confirmare statu , et nostros sacerdotes

pro hujuscemodi piaoperatione, vestra serenissima

imperialis potentia accersere, sicutin vestris fertur

reos

el sic

nobis Christiauis donavit Crucein

et

bonarum operationumimagiues
et venerari, et

pingere, etadorare

imperialibus jussiouibus

in

primis pseudosyllo-

demonstrare opus nostrum.

gum

illud,

quod

siue Apostolica Sede enormiter

domiui

Itaque haec ipsa, piissimi ac tranquillissimi fiiii, prajdicta testimonia sanctorum Patrum

transivimus breviter,sedetdivina; Scripturaeutrius-

et irratiouabiliter, uequiterque contra sanctorum venerabilium Patrum tradiliones de sacris imagipra?senhbus nibus actum est, anathematizetur
,

que Testameuti testatur historia de diviui cultus observatione quod ad laudem Dei in Ecclesiis, in
,

missis nostris: et tunc sicut autiquitus

mos

extitit,

jurejuraudo vestra piissiina atque tramiuillissima

memoriam
sunt,

pice

operationis,

Dei niitu constiluta

Patruiii.

secundum traditionem sauctorum

Sed

et

de statu sacrarum imaginuiu etiaui a divius

Scripturic historia satis promulgata sunt,

quemad-

una cum domina Augusta pussiuii imperii ejusdem regise urbis patriarcha, necuon et cuncto senatu corporale tribueutes sacramentum, verbum commonitorium, sicutantipotestas
vestri

geuitrice, seu

modum

in luijus Apostolicaj suggestiouis serie, a

sereuitatis
et

quitus,

pia

sacra
:

Deo corroboratte omni bumihtate

vestrae potenti,

cum

imiieriaiis potestas

nobis dirigere vestra dignetur quia nou est apud vos partis
,

sinceritate cordis

studuiinus

cujushbet favor, aut defensio

sed ffiqualitatem

HADRTANI

ANNTTS

\'i.

CITRTSTI 78r

177

utrisque partibus conservabitis, niillatcnus noccssitatem facicntes in

qnocumque

capitulo

eis,

qni a

dorum rcbellcm atquo hsreticum manifestare se, certum esl. Quod si imiversalis est, etiam Ecclesiae
nostra) Scdis priniatuni habere dignoscitur: (piod

nobis (iiriguntur quoquomodo, sed onini honore

cum

honorilicentia competenti ct susccptione di-

ridiculum oinnibus fidelibus Christianis apparet:

quia in
lolo orbe

gnos eos habebitis. Et siquidem utrinque convenerit,

terrarum ab ipso Redemptore

iterum

cum omni
:

luimanitate eos ad nos

mnndi
data
riti

beato Pefro Apostoloprincipalus et potcstas

,

dirigere satagetis
fldei ac

quia dudum ibidem pro zelo sanctarum imaginum religiosi viri ac Dei
iii

famnli directi
sionis

exilio missi suntj et bonse confes-

hujusmodi flnierunt vitam. 29. Porro et hoc vestrum a Deo coronatum piissimum imperium poscimus, ut si veram et Orthodoxam sancta) Cafiiolicce et Apostolica; Ecclesio) Romana' nitimini amplecti fidem sicut antiquitus
:

pcr cumdem Apostolum cujus vel immegerimns sancta Catholica et Apostolica Romana Ecclcsia usque hactenus et ina;vum tenet principatum ac potestatis auctoritatcm quatenus quod non credimus ) si quispiam eum universalem nuncupaverit vel assensum tribnerit sciat
est, et

vices

se Orthodoxffi fldei esse alienum, et nostrEe sanctaB

Catholicae et Apostolicae Ecclesiae rebellem.

31. Ipse

quaj ab Ortliodoxis imperatoribns, seu a creteris

Christianis fidelibus oblata atque concessa sunt

enim Tarasius

regiae urbis patriar-

patrimonia beali Petri Apostolorum principis fautoris nostri, in integrum nobis restituere dignemini pro luminariorum conciunationibus eidem Dei Ecclesia), atque alimoniis pauperum. Imo et

cha misit nobis Synodicam, priscam implens consuetudinem: quam suscipientes et liquidius inda-

quam dogmatum sanctarum sex Synodorum et venerandarum imaginum ovantes nimis iterum turbati
gantes, et de confessionetam rectaefidei ejus,
,

consecrationes episcoporum, sive archiepiscoporum

acconturbati sumus,qniaexlaicorum ordine ctimperialibus obsequiis deputatus, repente in patriar-

(sicuf olitana constat

restituantur Ecclesiae. Ut

traditio) nostrae dicecesis

existentes, penitus canonice sanctse

Romana;

nostrae

chatus culmen electus

cha. Et

est,

et

apocalligus contra
est patriar-

nequaquam schisma inter

sanctorum canonum censuram factus

concordiam perseverare valeat sacerdotum, sed sicut in vestra serenissima jussione exaratum est, confundatur omne zizanium male plantatum, et

Domini

et Salvatoris nostri
*
:

Jesu Christi

verbum
prajvale-

impleatur

Quoniam

porta) inferi
:

non

bunt adversus eam. Et rursum Tu es Petrus,et super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam et tibi dabo claves regni cselorum et quodcumque ligaveris super terram erit ligalum et in ca^lis. Cujus Sedes in toto orbe terrarum primatu fungens, caput omniuni Dei Ecclesiarum constitnta est. Et quamvis B. Petrus ApostoUis per Dqmini prseceptumrexitEccIesiam, nihilominus subsequens{hoc est snccessor) ct tenuit semper, et tenet principatum. Quod pra^ccptum universalis Ecclesia) nullam magis oportet exsequi sedem, quam primam, quae et unamquamque Synodum sua auctoritate conflrmat, etcontinuatamoderatione custodit. 30. Et unde niirati sumus, quod in vestris im:

quod dicere pudet. et tacere grave est, qui regendi adhuc et docendi sunt, doctores non erubescunt videri, nec metuunt ducatum animarum imprudenter assumere, quum via in omnibus ignota doctoris est, et quo vel ipsi gradiantur, ignari snnt. Quod qnam pravum, quamve temerarium sit, Sceculi ordine et disciphna monstratur. Nam dum dux exercitns non nisi labore et sollicitudine expertus eligitur
:

quales aniniarum duces

esse possint, qui in episcopatus

culmen immatura
et

cupiunt festinatione conscendere? Hujus saltem

rei

comparatione considerent,
:

aggredi rcpente

inexpertos labores abstineant

dicerint

quippe qui non di-

quod docent.

llnde canonica instituit censura,

nequaquam

ex laico ad sacerdotium repente transire, nisi per

ejus fidelem

periahbus jussis propatriarcharegiae urbis,

scilicet

Tarasio directis, universalem ibi reperimus exa-

ratum
Sed

sed

utrum per imperiliam, aut schisma,

iniquorum scriptum suademus vestrae
potentia;
,

concursum pro sanctarum imaginum assensum omnimodo tribuere nequivimus. Et ideo domini rerum a Deo coronati magni principes et serenissimi imperatores, petimus et obnixe iterum deprecamur a Deo illuslratam clementiam vestram, et omnipoerectione, in ejus consecratione

vel hffiresim

est,

ignoramus.
in

deinccps

clementissima;

imperialique

ut

minime

suarum

exarationum serie, universalis, describatur, quia contra sanctorum canonum institula, seu sanctorum Patrum traditionum decreta esse videtur. In secundo enim ordine,
tholicae
si

tentem Deum, qui vos regnare prfecepit, et imperialis culminis apicem vobis conscendcre jussit, pietatem vestram ut dictum est) conjuramus, nt pio intuitu vestras clcmentissimas aures nostrae humil(

limac deprecationi inclinare jnbeatis, ipsasque sacratissimas imagines in pristino statu constitucre, ut

non per

sanctae noslrae Ca-

omnes

Christiani in universo
laetentur gaudio.

mundo

exultent, et

et Apostolicae Ecclesiae

auctoritatem (sicut

magno
3-2.

in

omnibus patct) nunquam valuitnomen habere: quod nimirum si universalis super [^ra-latam sii)i
Ecclesiam, quae est caput

Nam

cuni

talis

iniquum

erroris scanda-

lum, quod

in ipsis (Jrtcci;c partibus irrepsit, aboliet

Romanam

omnium

Ec-

tum

fuerit,

Deo
:

annuente
erit

ipsaj

venerandae
dilatata

clesiarum, describatur, tanquam sanctarum Syno-

imagines

restitutae

magna

laetitia

'

lisurpalur olilana pro suliqua.

'

Mallh. xvi.

per universum terrarum orbem, et nunc super omnes barbaras uationes , beato Petro principe

Touijs XIII.

23

178

HADRIANI

ANXUS
trium-

14.

CHRISTI 785.
Biblio-

Apostolorum vobiscum comitante,

pbis
victores,
sicuti
filius

eritis in

mus. Habet eas idem qui supra Anastasius

thecarius
istis

pater noster dominus ' Longobardorum ac patricius Romanorum nostris obtemperans monitis, atque adimplens in omnibus voluntates, omnes Hesperia; Occiduffique partis

comCarolus rex Francorum et

et

spiritualis

verbis

a Dilecto fratri

Tarasio patriarchae Hadrianus

episcopus scrvus servorum Dei.

34. Pastoralibus curis, quibus convenit nos

pascere

populum

Dei,

et subtilissimis cogitationi-

barbaras uationes sub suis prosternens couculcavit pedibus, omnipotentatum illarum domans, et suo
subjicieus reguo adunavit. Unde per sua laboriosa certamina eidem Dei Apostolica; Ecclesiae, ob nimium amorem plura doua perpetuo coutulit pos-

bus perpendentes, quemadmodum prcedicationis vox sana a praecone in omni tempore debeat pra;dicari, et qualis pastor in compassione, et qualis in conversatione debeat esse, ut omnibus proximus
in

compassione
:

fiat,

et

cunctis conversatione insi-

sidenda,

tam

provincias,

quam

civitates,

seu castra

etcastera territoria. Imo et palrimonia, quae a perfida Longobardorum genle detinebantur, bracbio forti

eidem Dei
die

Ecclesise restituit, cujus et jure essedi-

et aurum atque argentum quotiproluminariorumconcinnatione,seu alimoniis pauperum uon desinit offereudo qualenus ejus

guoscebantur, Sed

quatenus et piam miserationem ad se omnium infirmitatum transferat, et ipse persummum consideraresiiectum sui ad divina transcendat vimus vestrae dilectae sanctitati sacra affari concordia, et subtiliter verbum manifestare iu Synognis
:

dicis confessionis vestrae fidei, qua; .\postoIicae Sedi

nostrae directae sunt per

Leonem reverendissinium

regalis
SSBCUli.

memoria non derelinquatur

in

Sceculum
ac

33.

Idcirco

nimium
,

diligentes

vene-

Deo concessum imperium, magnout prKsentium pere suggerentes quaesumus transvectores^ videlicet Petrum dilectissimum nostrum arcbipresbyterura seu Petrum abbatem
rantes vestrum a
, ,

atque presbyterum venerabilis monasterii sancti

Sabai bilari nieute ac vultu placidissimosuscipiens,
sospiles

iterum ad nos remeare disponere jubeat

vestra serenissima imiierialis clementia,

veslra Ortbodoxa fide,
riut certiores,

utdum

de

presbyterum vestrum. Invenimusineisin initio primae paginae, reverentiam vestram ex laico ordine et imperatoria administratione ad sacri gradus sublimatam esse fastigium, et vehemenler in his anima nostra mirataest; ct nisi vestram sinceram et Ortbodoxam fidemin pradictis SynodicissacriSymboIi secundum ritum sanctarum sex universalium Synodorum, et de venerabilibus imaginibus bene se invenissemus habere, nullatenus auderemus hujuscemodi obaudire Synodica . Haec et alia, qua; sequuntur.
At quouiam in Actione secunda NicaenaB posterioris Syuodi aliter posita, vel integra scripta et decurtata

quam

coepislis,

nosreddide-

nosque ex hoc de vestro proposito Istos efficientes, altissimas Domino Deo nostro referre studeamus laudes, divinam pro impensa
piissima; serenitatis vestrae Ia;tilia exorantes cle-

inveniuntur

ipse

idem

pie

monet lectorem
:

Anastasius, diceus haec interloquendo

graeco, scilicet a papa [in his est verbis

Ita

in

transmis-

mentiam, atque consona cum Propheta iuquientes Domiue, salvos fac invictissimos nostros principes
et

sum

Quod

et ex
:

eadem

Epistola ipse recitare

pergit his verbis

33. a

magnos imperatores,
Ipse

et

exaudi nos in
el

quacumDominus

Sed quantum cor nostrum mcerore con-

que

die te deprecantes pro eis invocaverimus.

enim rerum Opifex

Arbiter

sumptum est de illicita vestra ordinatione, et quantum cor uostrum tribulatur de inepta veteri ex
distantia , tanto confessionem et rectam fidem vestram anima nostra iuveniens laetata est. Invenimus autem in prfedicta Synodica Epistola sanctitatis vestrae, post pleuitudiuem fidei et confessionem sacri Symboli et omnino sanctarum sex Synodorum, et de sacris ac venerabilibus characteribus miraculum laude ac veneratione di-

Deus noster, in cujus manu omnia regna consistunt mundi, per ' quem etiam reges regnaut, et
imperant, et poteutes quae pietatis sunt clemeuter cuncta morigerando disponunt, vestrse
pi-iucipes
piffi serenitalis mellifiuis cordibus inspirare dignetur ad exaudieudas nostras bumillimas preces, et

vobis

restituendum in pristiuo stalu sacras imagines

tribuatque vobis, intercedeulibus beatissimis Apostolorum principibus Petro et Paulo, longaeva ac
prospera
et felicia

gnissimum

contineri.
et ea, quae

Quin

sunt ejusdem sanctae sextae

tempora,

et

cum maxima
:

cor-

Synodi, suscipio

cum

omnil)us reguhs, quce jure

poris sanilate atque auimte salute imperialis potentiae

ac diviuitus ab ipsa promulgatae sunt, inter quas

sceptris

vos perfrui faciat

et sicut terrae

conUnetur in quibusdam venerabilium imaginum

picturis agnus, digito prajcursoris exaratus ostensus, qui iu

summae

gloriam vobis concessit, et ca?lorum quoque regna vobis per iufinita sajcula largiri possidenda dignetur. Data septimo kaleudas Nopoteiitiae

figuram

pra;teriit gratia?,

verum nobis

per legem praeostendens Agnuni Christum Domi-

vembris, ludictione noua . Sed quas ad Tarasium patriarcham iisdem legatis Hadriauus Pontifex lilteras dederit, videa-

num nostrum. Ergo veteres figuras et umbras ut veritatis indicia et praesagia Ecclesiae traditas amplectentes gratiam praeferimus et veritatem, hunc ut plenitudinem legis suscipientes '. Ut ergo
'

'

Recital bsec

c.

8U.

Ansd. Lucens.
XIX.

* Fsal.

lit. de polesl. Prov. viu.

et primat.

Rom.

Eccl.

Joan.

I.

HADRIANI
perfectio etiam per

ANNUS

14.

CHRISTl 785.

179

colorum operationes

in cuncto-

rum
rem

vultibus depingatur Agni Christi, qui tollit peccata niunili, secnndum humanilatem, characteet

ffistu

quid furto perierat, a me exigebas, diu noctuque urebar et gelu, fugiebat somnus ab oculis
meis. Si igitur sic laborat et vigilat qui pascit oves

iniagincm pro veteri agno depingi dcfini-

Laban

quanto labore quantisque

?

vigiliis

debet

mus,

i)er

ipsum Dei Verbum humilitatis

celsitudi-

intendere, qui pascit oves Dei

neni considerantes, et ad
liitarem
est

memoriam

in

carne con-

vcrsationem, tam sciiicet passioncm cjus

quam

sa-

Sed in his omnibus ipse vos instruat, qui propter nos homo factus est, et qui dignatus est fieri, quod ipse fecit, et charita-

mortem atque redemptionem,

elTecta,

qua) hinc

nnindo
IIoc

manu quodammoJoreducentes.
fidei

tcm sancti Spiritus sui acamorem infundat in vos, et omni cura conservet, et oculos vestrse mentis
aperiat, ut per

teslimonio Orthodoxa;

curiositateni et iia;reticorum garrulitatem

nialignorum vestrum
et

cursum

et
,

agonem atque

sollici-

tudinem vestrm

repulit rraternum sacerdotium,

quemadmodum

eorum magna soUicitudo non

reputata.
36.

est a nobis,

gratia divina recepta, sed instabilis in

neque a hujusmodi

Apostolicam nostram imitantes ]>riscaj et Orthodoxaj fldei traditionem . Verba Anastasii quae sequuntur, sunt Abhinc quoque apud Grfficos multa subtracta sunt, quae
dilectionis
:

Siquidem nobis succinctis lumbos mentis

etiam nostraCatholica
,

tamen sicut misssD sunt reperiuntur Ecclesifc.

In

litteric, in

Archivo Romanse

nostrffi confitetur

et

Aposto-

lica

Romana

Ecclesia

consonans

et

concordans

sacrae et venerabiles icones

adversus ha;reticorumamentiam, aquibus omnino

repugnat, taliter disposuisse ostendilur. Quia crgo
sanctas imagines Christi Dei nostri, qui

secundum

piorum imperatorum nostrorum secundum antiquum ordinem sistant, quatenus vcstrum per hocstabile permaneat sacerdotium. Porro post confessionem fidei vestra^notum factum estnobis, quod vestravepartibus
nerabilissanctitaspostulaverit abOrthodoxiset propugnatoribus veritatis, piissimis videlicet imperatoribus nostris, qui ad gloriam Dei facli sunt, quo
fieret venerabilis

pro nobis et propter nos incarnatus est juxta humanum characterem, atque sancta? intemeratai et revera Dei Genitricis , necnon et sannos
et

ctorum ejus imagines vestra

dilecta sanctitas co-

Synodus,

et

repromiserint coram
in regia

lere atque adorare poUicita est: idcirco

ejusOrthocoepit, per-

omni

Christiano populo suo, supplicationi vestrge

doxum propositum
severaverit)
pastoralis cura^

(si

quemadmodum

pie annuentes,
finientes
:

Synodumque

urbe

fleri

de-

modis omnibus collaudamus,

sollicitudinem habentes
,

et

ul

nos autem,

quemadmodum

et in ipso-

consi-

rum
et

lium damus, ut Orthodoxam fidem,

confessa
riter et
'

quam semel

divina jussione continebatur, dilectos nobis approbatos atque prudentes sacerdotes pro statu
illis

est, immutabiliter servet pra^dicando paFundamentum enim aliud podocendo pra;ter id quod posilum est, test ponere nemo quod est Dominus Jesus. Ergo quisquis dilectionis
:

sacrarum imaginum, ut prisco

dine constituantur,

in parlibus or-

cum magno

desiderio et

ma-

ximo gaudio destinavimus.

Sed vestra sanctitas iisdem piissimis imperatoribus et triumphatoribus alacriter suggerat, ut
in
ille,

Dei et proximi,

vel

fidei,

qu;c

in ipso est

firma-

nientum tenet, eumdem Jesum Clirislum Dei et hominis Filium apud se posuitfundamenlum.Confitendum est enim, quia ubi Christus fundamentum est, bonoruni etiam operum sequatur fediflcium. Ipsa vero per se Veritas dicit - Qui non
:

primispseudosyllogus (id est, falsumcollegium) qui sine Apostolica Sede iuordinate et insyllofactus
est

gistice

adversus venerabilium Patrum

nostris, et

Iraditiouem contra divinas imagines, anathematizetur, pra3sentibus apocrisiariis

omne

zi-

intrat per ostiuni in ovile, sed intrat aliunde, ille

fur est et latro. Qui

stor est

autem

intrat per ostium, [aait

ovium. Unde rursum idem Salvator

Ille

zanium eradicetur ab Ecclesia, et Domini nostri Jesu Christi sermo coinpleatur' Quia portsQ inferi non praevalebunt adversus eam. Ac rursus Tu es
:
:

Ego suni oslium.

tiuni,

ergo ad ovile intrat per osipse autem per eodem Conditore ac Libe:

Petrus, et super hanc petram Bedificabo Ecclesiam

qui intrat per Christum

intrat,

meam
:

Christum
ratore

qui de

humani generis veritatem intelligens, pra;culmen regiminis ad olflcia portandi oneris suscipit, non ad appelitumgloria; transitoiii honoris, curaj quoque suscepti ovihs dilidicat et custodit,

dabo claves Regni cffilorum, et quaeterram eruut ligata et in cajlls cujusSedes in omnem lerrarum orbem primatum tenens refulget, et caput omnium Ecclesia:

et tibi

cumque

ligaveris super

rum

genter invigilat, ne oves Dei, aut perversi homines,

consisht. Unde idem beatus Petrus Apostolus Domini prajcepto pascens Ecclesiam, nihil dissolutum dimisit, sed tenuit semper et retinet prin-

prava loquentes, dilanient, aut maligni spiritus

cipatum.
38. 9 Cui
si

oblectameuta viliorum suadentes devastent.

37. a Certe

adhajrere cupitvestra sanctitas

et

diu deservierat,
fui

beatum Jacob % qui pro uxoribus dixissememinimus Viginti annis

:

nostrae Apostolicce Sedi (quae est caput

omnium

tecum, etoves tute

libi

et

capra

steriles

non fuerunt

Ecclesiarum Dei) sacram et Orthodoxam formam incorrupte et incoiilaminate ex profundo cordis

et

arietes gregis tui

oslendi

ego

non comedi, nec captum a beslia damuum omne rcddcbam quic;

sinceritate mentis cuslodire studeat, ut revera

et Dei cultrix

Orthodoxa

consistens, lioc

primum

'

1. Cor. 111.

Joau. x.

^Geucs. x.\xi.

Malth. XVI.

180
omnipotenti Deo

HADRIANI

ANNUS

14.

CHRISTl 785.
sic

cfferat, ut ex persona nostra praedictorum piissimorum ac a Deo coronatorum magnoium impcratorum sublimia (similia) obsecret,
et

Non

autem

fuit facultas tribus patriarchis

:

ut iu conspectu Dei per terribile illos adjuret judicium, ut sacras imagines in ipsa Deo conser-

OrientalibusadTarasium rescribendi nequcetiam legatis missis ab ipso facultas data fuit eosdem conveuiendi, cum regnaret,dequo diximus, Aaron
princeps Sarracenorum acerbissimus tyrannus, in
Christianos infensissimus.

\anda

et regia

urbe,

et in

omni

loco in

antiquum

Cum autem

duo, qui
pa-

reslituere et stabilire jubeant, conservantes traditionem bujus sacrs et sanctissimae noslrae Romanffi Ecclesise, et persequentes ac abominantes

missi fuerant ad eos legati Constantinopoli, pervenissent in PahTstinam, audientes

Theodorum

malignorum heereticorum errorem per certamea

vestrum
39.
et fideleni sollicitudinem.
Si

exulem jam defunctum diverterunt ad monachos vita sanctissimos, aquibus acerbissimam, quam paterentur Christiani
triarcham Hierosolymorum
:

autem sacras ac venerabiles imagines non restitueris; consecrationem illis vestram modis omnibusreciperc nou audemus, et
in

Orientales servitutem, intellexerunt,

quamque

pe-

parlibus

riculosissimum esset, adire sive Antiochenum, sive

maxime
tali.

sisectatusfueris eos, qui noncreduntveri-

Quapropter cum summo labore et amore fidei atque agone in his omnibus indubitanter vestram venerabilissimam sanctitatem convenit, sacrosanctas imagines Domini et Salvatoris nostri Jesu

Alexandrinum patriarcham, nimirum si detecti essent, fore, ut non ipsi tantum legati extremum subireut periculum, sed in illud ipsum omnes
Orientis
fideles

conjicerent.

Quamobrem

eos a

proposito revocarunt illuc proflciscendi.

41 Tribiis jMtriarchis Sarracenonim jugopresmonachi Orientales dant litteras Tarasio.
.

semperque Virginis Jlariffi, seu sanctorum Apostolorum et omnium sanctorum Prophetarum atque martyrum
Christi, et sancfge ipsius Genitricis

sis,

C;eterum de illorum fide Catholica firma atque secura iidem sanctissimi monachi, quos penes se

confessorum illis in partibus in antiquo quatenus uno consensu digne proerigere statu pheticum canamus canticum dicentes ' : Domine,
simul
et
:

ipsorum

libellos

habebant, ostenderunt,

litteras

videliceteo

salvos fac piissimos reges, et exaudi nos in die

qua

iuvocaverimus

te

quia

dilexerunt decorem do-

mus

locum tabernaculi gloriaj tua". 40. Dilectos autem nostros Petrum scilicet archipresbyterum sauctaj nostrae Romauae Ecclcsiae, et Petrum monachum et presbyterum atque
tuae et

abbatem, qui missi sunt a nobis ad vestigia tranquillissimorum ac piorum imperatorum, rogamus
propter
cipis, et

argumeuto conscriptas ad Theodorum Hierosolymorum episcopum, cum ab eo recens creato, ex more de fideiCathohcaeprofessioneSynodalem Epistolam accepissent. Sic igitur cum legatis eo modo interclusa videretur esse omuino via palriarchas trium sedium conveniendi, ne eos vacuos redire penitussinereut monachi illi, synaxim habuerunt, deque his mutuo agentes, una onmium sententia illud decretum est, ut pro excusatione legatorum apologeticas ad Tarasium litteras redderent,

amorem

sancti Petri

Apostolorum prin-

propter nos, omnibenigna susceptione ac

humanitate dignos apud vos judicandos pariter et habendos, quatenus et in hoc magnas referre gratias valeamus. Deus omnipotens dilectionem vestram, nuat,
si

quibus pariterdefide Catholica triumillorum patriarcharum eumdem redderent certiorem. Ad haec omnia confirmanda, et ut quomodocumque liceret, satisfacerent Tarasii atque impera-

torum

petilioni

decernunt iidem monachi Pala3-

stabiliter

permanserit,

conservare an-

stiufE legatos

fructum, qui hbi creditus est, super abundantlai faciat abuudare, atque iu sempiterna transire gaudia jubeat. Deus te incoet

mensuram

Constantinopolim ad patriarcham et imperatores, qui pariter interesse deberent Synodo celebranda;. Cum autem in hac decerneuda legatione consullatio haberetur de venti sanctissimi monachi,
iis,

qui eo munere
ibi in-

lumem

conservet, dilectissime frater . Hactenus

Epistola,

functuri essent, delecti ad opus sunt duo

Hadriani ad Tarasium

qua ejus

electionis

quorum

alter patriarchae

approbationem ea conditione (ut audisti) suspendit, si haeresim Iconoclastarum profligando, sacrarum

imaginum cultum restituat in Ecclesiis. Quod ille facere jam aggressus, hisce calcaribus, velocissime currens, minime indigebat, quippe qui ad hoc ageudum sibi oppigneraverat fidem imperatoris, dum sua; se electioni miuime consensurum, publice fuerat contestalus, nisi

Antiocheni, Akxandrini alter syncellus fuisset. Fuit nomen uui ipsorum Thomas, alii vero Joannes, egregia virtute pra;dili, qui etsi idoneisatis ad provinciam tantam subeundam videri possent
:

magna tamen animi dimissione, ut qui

se

longe

ejusdem

erroris abo-

impares oneri firmiter affirmarent, se excusabant. Verum urgentibus illis, qui prasfecturam gerebant, omni contradi cendi nudati facultate acquieverunt.
Sicque d imissi sunt una cum duobus qui venerant Constantinopoli.
42.
illis

litionem poUicili iidem fuisseut imperalores. Sic

legatis,

secundum illud propheticum ^ Dies diei eructat verbum t>. Accidisse videmus, dum hoc Tarasio sub ea pcena jusserit Hadrianus, quod sub cadem pccna ipse Tarasius imperatoribus impeigilur
:

Audisti

jam

totius rei gestae historiam, at

eam non aliunde

ad Tarasium

melius,

quam

datis, petere licet,

ab ipsorum lilteris non tamen ab illis,

rarat.

'

Psal. XIX.

- 1'sil.

XXV.

'

Psal. xviii.

quae mutilate magna ex parte descrii)tLe habentur in tertia Actione Nicaeni posterioris Concilii, sed in editione illis, quae leguutur siucerissime scriptaj in

HADRIANI
Anastasii
Bibliothccarii, quas

ANNUS

14.

CHRISTl 785.

181

ob exactam probaliicreddituri

vicinis nostris et affinibus, subsannalio et derisio

iis

tamque rerum gestarumcognitionem

sumus, ut
esset
et

qui in circuitu nostro sunt

pra;

et

per hoc ad teret

ex

iis

pariter videas,

quam

miserriinus
qiii

ram

confusione jirospicientes,

ad ca;los una-

statiis

Oiieiitalis

Ecclesia;

eorum,

sub

duro jugo Sarracenorum jugiter affligerentur. Epistola igitur sic se habet

niini alacritate suspicimus, ct psalleutes in exultaIn hoc' cognovi quoniam tione proclamamus
:

Sanctissimo
Orientis

et beatisslmo

domino Tarasio
et universali
alii

archieiiiscopo Constantiuopoleos
triarchffi

pa-

me, quia non gaudebit inimicus meus super me; me autem propter innocentiam et simplicitatem cordis titubanlem suscepisti, et salvum
voluisti

summi

sacerdotes et

sacer-

me
fidei

faciens

erexisti,

et

super petram Apostolicae

dotes in

Domino salutem.
Apostolicai
et

claudicantes pedes

meos

infixisti.

Sacratissimis ex divina Deitatis inspiratione

paternai sanctitatis

4i. Ha3c et his consentientia scribere nos

fe-

libellis

vestr

cerunt divinitus exarata yolumina vestra, quae,

perlectis,

beatissime, nos humiles, et eorum, qui

canonica moti lege

plina,

et paterna; traditionis

disci-

desertum incolere gestiuntuitimi, tremore pariter tremore quidem propter et gaudio sunuis detenti
:

addentes

his qui
suiit

moderamen

sortili

sedium per reverendam et Deo

Apostolicarum

timorem eorum quibus ob peccata nostra

decreti suiniis,

servire

quique vere sunt impii,

cst)

ct in circuitu

dilectam bigam (duos scilicet legatos) misistis : qui pervenientes et per Dei voluntatem ac nutum
sanctis, qui

(secundum quod scriptum

jier

impii ambulant, ac

singulos peene dies occasioiies exquirunt, ut nos inorli tradant: gaudio vero propter veritatem Orthodoxaj lidei,

occurrentes Dei culloribus fratiibus nostris viris dederunt animas suas pro Ecclesiarum
correctione, et recogniti et vera et antiqua con-

quaj fulget in eis solarium

more

radio-

versatione, valde gavisi sunt, et

tes

maxime

reperien-

rum,

luculentissimam explanationem Apostolicorum dogmatum et paternorum, de quibus ipsi

et

ambos

in

uno

loco degentes, et
et sese

modum

Deo

placitum prosequentes,

revelantes ostende-

genitorem vocis Verbi,

ad

id est,

Zachariam Prophetam
'

memoriam reducentes, magna voce clamamus

runt eisOrthodoxiae vestra; Deo decentes et dignos admiratione libellos, referentes per ordinem Deo

Visitavit nos Oriens splendidus ex alto, Theoreticae

et diviua; providentia; illustrats et in

mentis,in tenebris

umbra mortis maligni

pedcs
nostros
in

erroris, id est, Ara-

bica;
biles

impietatis sedentes, ad dirigendos intelligi-

viam

et

semitas paciiica3

constitulionis.
-43.

mentis et pium Deo conservatorum dominorum nostrorum consihum, ut comet circa munis omnium salutis exspectationem Deum sine confusione spem. At illi quasi unam animara in duobus corporibus habentes, et unum secundum Apostolum*
placitas sancfitahs tua;
,

Quis

biscum

psallat^

loquetur potentias Domini? (noDavid pater Dei) aut audilas faciet

ejus ?

sapientes, ac divino agitati spiritu, secreto

et intelligenter fratres

pariter

contegentes et

occultantes

omnes laudes
legit

quoniam misertus

est

Deus

desperati populi sui, et distantia

adunam

Gdei col-

inde disposita
tes, vel

propter forniidiuem inimicorum Crucis, quaj hinc est, nonsuntausi, licet essent sapien-

harmoniam. Et
in

erexit

cornu

salutis nobis et

credere visionem ipsam, vel causae operari

directionis

domo David
Filii sui

(Domini),

recipiente
et

templo Unigeniti

Doniini videlicet Dei

decursum, prajsertim cum in timore res haberetur, et quam maximecrebrescens consilium et dihgens
circumspiciendi
tractatus

Salvatoris nostri Jesu Christi,

quod

estis

vos san-

cxigeretur.
te,

Consilium

ctissimi, atque hi,qui portant secundas, [ler

et

legem

ordinem

Ecclesia; nostra;, triumphatores scilicet

enim bonum custodiet (inquit ') bona servabit te. Et ecce dum
tuitione custodiae posuerant,

cogitalio vero

lateret eos, qui se

ac divinitus redimiti seu decreti principes nostri

et

domini terrarum orbis

est

'.

Sacerdotium enim imct

:

perii sanctificatio

et constitutio, et

imperium
de quibus

sacerdotii

fortitudo

firmamentum

sapiens

quiJam
ait
:

[irinceps et in sanctis regibus bea-

tissinuis
pra;slitit,

Maximum donum Deus hominibus

:

cucurreruntusque sub et in idipsum congregati silenter, humihad nos, tatem nostram primo quidem adjuramento horribili vincientes, nos servare secreto ac sine propaet in hunc molatione, quic ab eis erant dicenda dum quicquid ad cautelam pertinet, exaggerantes,
:

dem
nans
est,

sacerdotium et imperium ilkul quiadornans et regens caelestia, hoc vero guberista terrestria.

revelaverunt nobis

omnem

rei,

quae sibi acciderat,

circumstantiam.

Stupefacti et

Nuncveracitermediusmaceriajpariessolutus et concordia discordia) principatur, et incur-

perfusi ferventibus

compuncti corde, lacrymisque super hujusmodi narrationis

miraculo,

et gloria tanta;

rerum mutationis,
peccatores

steli-

vatur virluti divisio, et fuga capta disperiit dissonantia, et pax Dei, quai exsuperat

mus ad
et
id

orationem veluti
et ei

cum

timore

omnem

sensum,

tremore,

qui

jucundo vultu triumphat ct fiducialiter conversatur. Nunc uos quidemfactifueramus'' opprobrium

quod melius est, petivimus obnixe benignitatem ejus, quo in mlnimis uobis flerel medius, et per Spiritum saiii;tLiin

facit omnia, et transfert ad decentem laudem referentes,

'

Luc.

I.

Psal. cv.

illucescerellux sapientiae in cordibusuostris, atque

3

Anastasius addit
in

poriant imperatores,
sidenl.

Psal.

nam primum lxxvui.

Secundas Ecclesia! Ecclesia locum sacerdotes pos: '

Psal.

XL.

- Pliilip. 11.

IV.

Prov.

ii.

182

HADRIANI
utilitatis consilii

ANNUS

14.

CHRISTI 785.
prolixa prosecuti oratione, et
his,

communis

donaret virtutem, cooiilimi

quos

cum

gaudium
lacry-

gitationesque bonas ad determinationem

vestri propositi
et misericors.
:

non qualccumque
liter divulsi

qui missi conciliantes, ta-

quod

fecit,

cum

esset

benignus

sumus ab invicem cuni multa

marum

effusioiie.

45. Consideravimus igitur, sanctissime, con-

taminatae nationis cognoscentes contra nos infesta-

tionem, romittere bos, qui missi sunt,

et

prohibere

Verum, o sanctissimi et beatissimi (ut decet paternam dominationem vcstram) benigne fralres nostros suscipite, et dominis orbis absque subtra-

appropiareiis,ad quos destinati sunt, ducenteslios in niedium nostrum, et admonenlesplurimum, ne

ctione, vel timore

bumano

pra3sentate.

Habebitis

inducerent tuibationem, iino (ut specialius dica-

enim eos scientes liquido triuin Apostolicarum sedium concinnantem et concordantem Orthodoxiam.
Qui sanctas ac venerabiles sex Synodos voce consona pra^dicant. Aliam ad has, quam et septimam

mus) exitium quiescentibns,

tis

et Dei gratia pacifica-

populo miserabilitcr jugo servitutis afflicto, et importabilium illatione tributorum oppresso. At illi hoc moleste ferentes dicebant Quia in hoc destinati sumiis, ut tradamus nostrus in mortem animas pro Ecclesia, elpropositumsanEcclesiis, vel

quidam susurrando nuncupant, nullatenus adinittentes, imo modis omnibus respuenles, nimirum
ut

dudum

in Apostolicaruin et magistralium
et

tra-

ditionum depositionem,
liuni

sacrarum ac venerabicollectam.

piissimorum imperatorum perducamus ad finem. Sed si in vestras tantummodo animas (diximus ad eos) coarctaretur periculum, haberet fortasse serino vester alicpiam flrclissimi patriarcha) et

imaginum interemiitionem

47. Vos vero, sanctissimi,

zelo, consentaneos

divino illustrati
divinitus con-

quoque habentes

servandos dominos, qui justo decreto Dei in vobis

mitatem. At vero qui contra

erit la?sio, a^dificium

commune

corpuspro-

cedit Ecclesiae, qualis erit profectus ?

imo

qualis

construere super putredinem privatum? Vel quomodo (inet flrmo fundamento quiunt) vel qua facie ad eos, qui nos miserunt, re-

imperare pra:ordinati sunt, simul etiam et a Deo protegendum et muniendum senatum, praevalete, et virililer agite, ct conforteturcorvestrum, omnem iuobedientiam Apostolice ulciscentes, et ad Christi obedientiam coaptantes. Illud autem tanquam necessarium penes pontificalem apicem vestrum com-

dibimus, nihil horum, quas secundum votum

suum

sperabant, omnino ferentes. Ad ha?c deflcientes nos, scientesque Deo amabiles fratres nostros, Joannem scilicet et Tbomam,
zelo divin;e Ortliodoxa3 fldci adornalos, atque duo-

monendum ducimus,ut

sibeneplacito cunctorum,

Regis Christi videlicet Dei nostri, et eorum, qui cum eo regnare meruerunt, Dei scilicet amicorum

rum sanctorum
ad eos'
:

et

magnorum palriarcharum
fratres,

syn-

cellos, quia et sancliflci silentii

amatores, diximus

Ecce tempus,
:

acceptum
viris

salutis, et

triumpliatorum dominorum noslrorum voluecelebrare Synodum ne molesta vobis appareat trium Apostolicarum sedium almorum patriarcbarum et sanctissimorum episcoporum, qui
et
ritis
:

silentio excellenlius

ite

cum

istis, et

pro eis

sub

ipsis

dcgunt, absentia,
,

non ex proprio eotenentium

,

apologiam assumite, et enarrate una voce quao per litteras intimare dominis nostris super vires esse convicimus. Nostis enim qualiter per pusillam accusationem exul factus sit a nobis multisignorum
ille,

rum

accidens proposito
illis

sed ex

seu

dominantium
poonis.

terribilibus nimis et mortiferis

Hoc autem

subtilius est

considerandum etiam
in his partibus

qui ad regendum thronum

fratris

Domini

sor-

ab ipsa sacra ac venerabih sexta Synodo, in qua

titus est Jacobi.

tis,

Cum autem

opus Dei adimpleveri-

nuUus eorum,qui per idem tempus

:

Apostolicam traditionem, quae tenetur in Ecclesiis per ^gyptum et Syriam, dominis nostris
et

episcopi erant, couvenisse repertus est propter ne-

cognitam
46.

feceritis

tum quod

a nobis desideratur,

(silentium scilicet) amplectimini.

Et

quomodo

nos, responderunt, idiotaj

cum simus
et indocti

inexpertes, ad

tanlam causam inflrmi

sed nullum ex fariorum hominum dominatum sanctae adha-sit Synodo pra-judicium, neque boc secuta est jprobibilio aliqua statuendi, et manifesta faciendi recta dogmata pietatis , prscipue cum sanchssimus Apostolicus papa Romanus concordaverit et iu ea inventus
sit

virtutem

pra;suinemus arripere negotium, qucd nostram exsuperat. Sed Christus Deus

per apocrisiarios
auxilio Dei
fides
si-

suos, et nunc, sanctissimi, hoc

militer
fiet.

cum

nostcr, qui per vilissimos et idiotas (e vestigiodixi-

Nam

sicut tunc
ita et

illius

in

orbis

mus) cooperatus est sanctis Apostolis, el per eos orbem terrarum captavit ad obedientiam verbi dispensationis sua;, polens est dare vobis sermonem in apertione oris vestri ad supplendum intentionem et sensum eorum, qni neque litteras quiverunt suscipere neque ausi sunt resistere,
,

terra3 personuit fines,

Synodi, qua; nunc per

gratiam Dei congreganda est, per intervenlionein vestram, et ejus qui moderatur Apostoloruin princiiiis Sedem, praidicabitur in omni loco qui sub
sole est fides, videlicet

qux tyrannice destrucla sunt

erigens, et in antiquam et Apostolicam reformans

modo mutire. Qui cum Deiessent aniatores, obedientia;fiIii apparentes,obedierunt verbo nostro, et acqnieverunt hortationi
vel super talibus quolibet
: '

traditionem.

2. Cor. Vi.

Porro ad munitionem generalium litterarum noslrarum, salisfaclionemque beatitudinis dominalionis vestraj , atque victorum et triumphatoruiii iinperatorum nostrorum conspeximus,
48.

HADRIANI

ANNUS

1'i.

CIIRISTI 785.
ct

183
:

atquc exemplar Syuodicorum Tlicodori sanctfcmemoria; patris nostri et patriarciia) Ilierosolymorum

siiiijicimus
iis,

per fluvium in navicula allabitur

nosceretur, mendicus
sedebat
:

quominus

cum
illis

mendicis ad stipem

qurc dictasunt auobis.IIuuc

autcm

ingens quippe paupcruin multitudo qiinPicx

lil)elium,secunduui solitum Ecclesia; niorem, idein

sanctaj recordatiouis
scripsit beatis
et

tidie asscctabalur.

almis ler-

erogari. Widichindus, ubi ad

largam sliiieni jussit eum perventum est,

mini (terque) sanctissimis patriarchis, Cosma; scilicet Alexandria;, et Theodoro Antiochia) Theopoleos
:

dextram

et ipse

protendit. Attendit, qui distribuit,

qui

et

reciproca

adhuc

\iveret, recepisse dignoscitur.

Synodica eorum dum Incolumes vos

,

incurvum in manu digitum, qualem sciebat habere Widichindum,vultum ejus diligenter intuetur,
agnoscit arridens, qui largiebatur. Quid
percontatur. Ille nihil ad hsc, sed ad
juhet introduci.
50. Erat
riter
ita

mense

pro nobis orantes Domiuus conservet, sanctissimi

et divinitus honorati .
stola.

dicus iuter mendicos sederet priuceps ditissimus,

Hactenus Orientaliuni Epi-

regem

Cui

mox
:

subnectitur dicta Theodori confes

sio, isto tilulo

sanctissimi

patriarchse

Exemplar Synodicorum Theodori etc. Hierosolymorum

,

tum

sanctissimus Paschae dies.Rex hila:

excepit venientem

percontalus quid sibi

:

Recitantur ipsaein x\.ctionesccundaseptima5Synodi.

vcllet

indignus principe habitus. IUe sub haec

Hoc

ipso

anno

contigit,

quod narratur a CouCypri

in

Volui, sereuissime rex, hoc habitu incognitus (ut

stantino episcopo

Constantife

Actione
:

sperabam) lustrare secreta gestorum, qucB coguitus

quarta Nicaini posteriorisConcilii, his verbis' Ante

non tam Qdenter adspicerem.

Curiositas induxit, ut

biennium navigaverunt

viri Cyprii in

duabus na-

vibus in civitatem Syria;

qute

vocatur Gabala.

latibulum qua;rerem, qui inter tuos nunc in gratiam susceptus, propalam polero percontari quae
vellem. Quid igitur (iuquit rex) vidisli, quod te vidisse delectat? IUe, ut erat

secundum consuetudinem sagittarii Agarenorum descenderunt ad maritima, et venientes quidam eorum Gabalam, divertunt in quoddam templum civilatis. Porro unus ex Agarenis, videns imaginem in pariete de
essent Gabalge
,

Cum autem

adhuc rerum

Christia-

narum rudis, subintulit: Vidi, quodmiiabar, ante biduum te demisso vultu tristem, iucertus quid
quod tantum regem contristaret (commemoratio fuit Dominica; Passionis, qua die Parasceves regium vultum obscurasset) rursum, inquit,
contigisset

calculis, iiilerrogavit

quemdam

Christianum, qui

aderat

stianus ait: Quia

Quid prodest imago ha;c ? Ad quem Chriiis quidem, qui eam honorant,

prodest; his auteni, qui

:

eam

iuhonorant, nocet.

hodierna te die primum sollicitum et ad rem attentissimum postquam vero mensam adieras ia
vidi
:

EtSarracenus Ecce ego, iuquit, effodiam oculum ejus, et videbo quid mihi noceat. HiTEC dixit, et
extendcns contum suum, imaginis oculum dexlrum
effodit.

templo mediam,ila hilarimihi conspecluses vultu,

ut repentiuae in te mutationis

me

caperet miracu-

lum.

Protinus crgo

et

suus dexter ocnlus in terest febre detentus.

Stupor autem erat videre, quod de

manu

ram

exiliit;

idemque ignea

Hi

purpurati sacerdotis singuli pulchellum

in os susciperent,

puerum

autem, qui siniul

cum

illo

aderant,
et

acute

eum

quem

(luibusdam ludibundum

ffigrotantem vidcntes,

tulerunt,

ad civitatem
triginta

arridere, ultro properare, aliis vero abhorrentem,

avertisse

ipsius reduxeruat. Haec nobis retuleruut viri, qui

remearunt

ad

Cyprum numero

duo.

vultum, et tameu in ora demissura, nec redeuntem adspexi. Hoc quid sit, necdum accipio.

Ha;c in plena Synodo Constantinus episcopus. Sed

Tum
quid,

rex

Bene, inquit, profecisli

plus tibi ali-

ad res Occidentalis Ecclesise stylum convertamus.

49.

Ecclesia

Widic/iindo principe.

Saxonimi florescit bapiizato Hoc eodem anno Carolus

,

Magnus rex
burnensem,

in Saxonia
in

Synodum

habuit Pader-

qua
:

inter alia status Ecclesiae Saxobaptizalis enini

,

omnibus nobis est ostensum. Inde mutata veste, manu secum abstractum docuit grande pietatis mysterium in altaris sacramento. Qua re cognita, exhilaratum ducemorasse,ut proprium illi sacerdotem permitteret,
cunctis sacerdotibus et

quam

num
qui

hoc anuo iis, Widichindo atque Albione priiicipibus Saxouum,res Saxonum in tuto
disposilus est

qui diviuce rei

curam
illi

haberet,

crebriusque ia
promittit,

rebellare

consuevcrant
videri

conspectu perageret altaris sacratum mysterium.

Rex etiam pontiDcem

illi

daturum

modo

quodammodo

poterant

collocatK.

Jacla

etiam feruutur hoc anno fundamenta Mindeusis

Ecclesite in Saxonia, cui

habitationem cpiscopo diguam providerit. Ducem vero arcein suam ad Wiseram utriusque ca-

primus

prfefectus est epi-

pacem ostcndisse: deditque

exiguo circo locum
proinde
ia
et tuuni,

in

ejusdem

arcis

non

scopus Herimbertus.
buerint, ex
B

Quomodo autem hoec se haAunalibus Saxonum ista* enarrantur

:

EediQcandae Ecclesiae. Ferunt

Vicina erat Paschalis solemnitas, et rex

cum

universo milite pro Cliristiana pietate se

passiouis et expurgatione

jam

sacris

nomen Ecclesite provenisse quod meuni quasi communis duorum possessio, sonat lingua Saxonum vernacula Miu, din.
51.Erat vu" pra;cipua religione Herimbertus, cum Carolum latere non posset, dignus est

imminenlibus apparabat commemoratioue Dominicffi

crimiuum

iu pur-

qui

gatioue couscientite. ^Yidichindus mendici habitu

babitus,

quem primum
,

prajQceret
illi

eidem

Ecclesiae

Miudensi episcopum: adjecit

' I.

niinisteriales

noa

Conc. Nic.
c.

II.

Acl. iv. version. AiMst.

l.

Crant

Mc'rop. Sax.

paucos, nec parvos

ut haberet Ecclesia delensores

9.ei

bist. Saxoii.

n. c. 23.

suos. IUi vero, quia ex

imo gradu

in nobilitatem

184

HADRIANI

ANNUS
fie-

14.

CIIRISTI 785.

excreverant, ut partim comites, iiartim duces

rent, sprevisse

matrem

videntur.

Ornata

est aiitem Ecclesia jani

lum ab

ini-

tio multis

sanctorum

rcli(|uiis, Feliciani

Fnlginalis

episcopi etmartyris, Tlieodori episcopi, Carpopbori

iiis auctor in metroquEetoiidem verbis reddidisse voluimus, ne quid additum putetur ad ea quLc ex Anuaiibus Saxonum prodila auctor refert. Qui et addit, boc anno jam Widicliiudo ad religionem

mulliplicari . Ilactenus de

poli

Saxonum

Abundfe (Abundii) marlyrum. Profecit autem tam in spiritualibus, qnam in temporalibus sub hoc pontiQce agente novitio fervore in populo recens converso, instante niliilominus bono pontifice, qui frugem divini verbi curavit in populo
et

Cliristianam

converso

coeptas

a
in

Carolo Magno
Saxonia,
eis-

Ecclesia

alias catbedrales Ecclesias erigi

demque, qui eas curarent,

esse postea datos sanctos

episcopos, de quibus inferius

dicendum

erit.

Haec

modo

satis.

Anno

periodi Graeco-Romanae

6278. Anno

jKrae Hispan.
1

823. Anno

Hegirae 169, inclioato die 13 Julii, Fer.

4.

Jesu

Clirisli

785.

Hadriani

papa; 14.

Constantini imp.

10 et

(i.

Irenes 6.

1.

Concilio celebrando.
ronius
,

Imperatores scri.bnnt ad Badriamim PP. de A num. 1 ad iO. Refert Ba-

bant,

quod non ideo cecumenicum

sunt,

quem

multi

uuiversalem interpretati

dicerent

palriar-

num.

2 et seqq. liltcras ad

Hadrianum paIrene Augusta

enmr(\ga.\\i,

pam datas a IV kalendas

Constantino imp.
Septenib. Ind.
yi\,

et

qmhws

ut Constantinopolim veuiat,

quo Synodice antiqua

conflrmetur.

cham, quod univcrsi orbis tencat praisulatum, sed quod cuidam parti pra;sit orbis, quae a Christianis inhabitatur. Nam quod Graeci cecumenem vocant, a Latiuis non solum orbis, a cujus universitate universalis appellatur
;

sanctorum Patrum

traditio

Quod

si

verum eliam

habitatio vel locus

Constantinopolim venire non ])ossit, legatos ab eo mittendos postulant. Veruni loco , hidictione sep-

habitabilis nuncupatuni). At hoec ratio etiani pro

aliis

patriarchis mililat, qui

tanien se

nunquam

legendum, Indictione viii qua currente Paulus episc. Constantinop. mortuus est,etpost ejus mortem de Concilio celebrando actum, utex responso Hadriani demonstro. Datum enim illud VII kalendas Novemb. Indict. ix, ui videre est apud Baronium num. 33, id est, currenti anno, et menses
tima,
,

patriarchas universales appellarunt.

2.

Patriarchce Constantinop. titulum univer-

salis

male assnmunt.

Allatius

lib. 1

de Ecclesiae

Occid. ct Orient. consensione cap. 19,

tendit,

num.

7, os-

duos
citat

|)ost

litteras

impp.

Tum num.

14 et seqq. re-

omnes Consfantinopolilanorum patriarcharum conatus reprcssos fuisse a Romanis Ponlificibus, quando illi universalis titulum usurpare
coepere, additque
:

Baronius responsum illud Hadriani ad imperatores, in quo plura in sacrarum imaginum defensionem in medium adducit. In iis lilteiis n. 30,
ait Mirati sumus, quod in vestris imperialibus jussis pro patriarcba regiaj urbis, scilicet Tarasio directis, univers.vlem, ibi reperimus exara:

Universalis porro titulum post

patriar-

Nesteutam

(id est,

Joannem Jejunatorem)

chae adeo obstinate sibi retinuerunt, ut nullis ne-

Hadrianus

que minis neque admonitionibus ad illum oblitterandum adduci potuerint ct nunc etiam in cala:

initosissimaGrtecia! desolaliouftsub tyrannide Bar-

tum; sed utrum per imperiliam, aut scliisma, vel haeresim iniquorum scriptum est, ignoramus, etc.d Factum idfuitjuxta Orientalium consueludinem. Hac de re audiendus Anastasius in Pricfatione ad septimam Synodum Joanni VIII papte dicata In eo sane, inquit, quo freqnenter universalem Gra?ci
:

barorum

|iessima eo sese cohonestant, quibus

cum

Romana Ecclesia non ita bene convenit, quique eam religiosissimeobservant. Eousus fuisse videtur
ex intimis
illius Ecclesiae

Dessarion cardinalis, pa-

triarclia Constantinopolit. Epist.

ad omnes Ecclesiae
Plura de his procul a vana titu-

Constantinopolitanaj subjectos, etc.

Allatius laudatus. Porro

patriarcham
suis

suum

incoiivenienter appellant,

Apo-

quam

stolatus vester adulationi

veniam

det, sa;pe prffilatis

lorum ambitione

abfuerit Tarasius, ostendit ejus

iv septimae
,

non

sine reprehensione

placere studentium.
positus, fre-

subscriptio, quffi legitur Actione

Sy-

Verum cum apud Coustantinopolim

quenter Graecos super
lioc

nodi, facta post Hadriani papic vicarios

licet epi-

vocabulo reprehende-

scopi

non

essent

Tarasius misericordia Dei epi-

rem

et fastus vel arrogantiae

redarguerem ; assere-

scopus Constautinopoleos nova' Romae conflrmans

HADRIANI
sic se

ANNUS

14.

CHRISTI 785.
venerabilis Synodus,

185
etc Ex quibus actum non esse de

habcre verifatem, omnia

quffi

superius effe-

quo

fieret

runtur, libcnter admittens, his subscripsi. 3. Badriamis unas tantum litteras ad imperatores
dedit.

patet, ante electionem Tarasii

alicujus Synodi generalis convocatione; imperato-

Seil

imperatorum ad Hadrianiim papam,

,

hujusque ad imperatores Epistolai quas mox dixinius praesenti anno datas esse, magis hic explicandae, quia mendosa Indictio qua prior notata reperifur, Lupum in Dissert. de septima Synodo generali cap. decepit, induxitque, ut scriberet
,

Hadrianum litteras non dedisse; nec misisse, antequam Tarasius in suam electionem consensisset, deceptumque esse Lupura
res de ea ad

legatos ad

eum

laudatum, qui arbitratus

est

imperatores et

scri-

psisse, et legatos deslinasse

ad Hadrianum inense
,

imperatorcs anno dcclxxxiv, Indictione septima,

Augusto praecedentis Cbristi anni rursumque codem anno sub flnem Decerabris alios direxisse,
aliasque ad
derit

mense Augusto

lifteras

ad Hadrianum dedisse, scd

eum
in

btteras dedisse, ad quas respon-

responsa Hadriani ad eas periisse, autadhuc latere; rursumque imperatores alteram legationem ad
Pontificem misisse Indictione octava, in fine Decembris,

Hadrianus

litteris
liis

in VII

Synodo Act.
litteris

ii

lecfis,

non advertens
fieri

Hadriani

raentionein

anno

scilicet

dcclxxxiv, qua; postquam

jussionis ab imperatoribus raissa; cuin litteris IV kal. Septemb. datis , in quibus se eam ad eum
dirigere affirmant.
5.

Romam

pervenit, Pontifex

sua ad

Synodum

vice

Petrum Romanse Ecclesiae archipresbyterum,etPetrum monacbum variis mandatis instructos. Quo pacto cum responsum Hadriani ad imperatores quod in secunda Actione Concilii Nica>ni legifur, et boc anno a Baronio recitatur, datum sit
legaverit
,

Imperatores

revocarunt

priores

suos ad

Hadrianum

legatos, et alios

nominanmt.
Siciliae

Leo

presbyter, ubi in Siciliam pervenit, jussionem ira-

peratorura a stratego seu praefecfo

accepit,

qua

sibi

injungebatur, ut

cum Theodoro

Catanaj in

septimo kalendas Novembris, Indiclione ix, hoc

scilicet

Sicilia

episcopo et Epiphanio legato archiepiscopi

anno,

sequeretur

Hadrianum ad secundas
nisi post

Sardiniae ad

Hadrianum

proficisceretur, et jussio-

imperatorum litleras non respondisse, quod nullus

inenses

decem

nem eorumdem imperatorum

diligenter a

deferret;

quod

et

sibi

facile persuaserit;
,

cum de Concilio generali indicendo et de sacrarum imaginum restitufione, ab oranibus Orlhodoxis, praiserfimque ab

Hadriano adeo exoptata

in

Leone praesfitum. Hadrianus Leoue, Theodoro et Epiphanio auditis valde imperatores laudavit, ad eosque rescripsit Epistolam a Baronio recitatam et legatos suos qui Synodo generali
, ,

ageretur. Praeterquam

quod

Concilio

generali

prseessent

nominavit. His laudatas suas

,

litteras

utraque Epistola lecta fuisset; et famen unius tantum in eo menfio est. Et revera nnicam tantum
scripsit
4.

consignavit

datas septimo kalendas Novembris,

et duos circiter ab imperatoribus litfeii

Indiclione nona, hoc scilicet anno,

Hadrianns, frusfraque alia qua;ritur.

Tara^iii

menses post
de Vll
ras.

scriptas ad se

Ante electionem

Synodo indicenda.

Res

actum non

est

Constant hfec ex Actione

septimne Synodi, in

ita se

habuit. Tarasio die

Nativitatis r.iuisti superioris

anni patriarcha Conest

stantinopolitano ordinato,

actum

de Synodo

qua pag. ilOlegifur: Joannes magnificentissimus logotliefa dixit Haec noverunt et bouoral)iIissiini Siculi, Deo amabilis Theodorus Catanensiura epi:

OEcumenica convocanda, qnia Tarasius eam dignitatem admittere noluit, nisi postquam imperatores
ejus indicfionem promisere, ut refert Ignatius in

cum eoest reverendissimus didconus Epipbanius, qui locum tenet archiepiscopi Sardiscopus, etqui
nicB.

ejus Vita. Quare imperatores /F^a/eKC?. Septemb.

rum
stri.

Arabo eniin per jussionem piorum imperatonostrorum profecti sunt Romain cum reve-

Indictione
legitur
in

non vero Indict. vii, nt mendose omnibus exemplaribus, scripsere ad Hadrianum papam, ad eumque misere Constantinum episcopum Leonfinum in Sicilia et Doroviii,

rendissimo apocrisiario sanctissimi patriarchae no-

Tbeodorus Deo amabilis episcopus Cafanae

:

dixit

Pio imperio jubente per honorabiles jus-

siones suas, mittere

Leonem

Dei cultorem presbyalloquitur Theodorus)

tfteum episcopum Neapolitanum iu Cainpania, ro-

terum, qui una raecum

tatis

est servus vestrae sancti-

garuntque

ut Constantinopolim veniret ad cele-

(nempe

Tarasii,

quem

brandam Synodum CEcumenicam; quod si non posset, mitteret qui locum suum in ea tenerent, addentes se eumdem Leontinum direxisse, cum prcesenti nostra venerabili jussione ad vos, et stralego Siciliae jussisse,
vestri

ut omnis requiei et honoris

curam habeat. Ad haec Tarasius patriarcha Leouem presbytcrum suum cum litteris ad Hadrianum direxil. Hlc quideni non extant, sed Hadrianus in suo responso a Baronio num. 34 et seqq. relato
id diserte
asserit,

simul cura pretiosa Epistola sacratissimi doinini mei, ille qui colit sanctitatem vestram, Siculornm scilicet meae provinciae strategus misit me Romain cum pia jussione Ortbodoxorum imperatorum nostroruin. Qui abeuntes, pii imperii eorum fidem et Ortbodoxiam, deuuntiavimus. El beatissimus papa audiens dixit Quia si in diebus imperii eorum factum fuerit hoc, magnificare habet Deus pium imperium eorura super priora regna. Hinc et sug:

additque

Post confessionem
,

gestionera, qua; lecta est (Epistolam neini^e Hadria-

fidei vestrte

notum factum

est nobis

quod

veslra

ni pajiae

\enerabilis sanctitas poslulaverit ab Ortliodoxis et

dalam VII kalend. Novemb. Indictione ix), transmisit ad pios imperatores nostros una cura
lilteris

propugnatoribus

veritatis, piissimis videlicet iinpe-

ad sanctitatem vestram
et seqq.,

(recitatis a

Baronio

raloribus nostris, qui

ad gloriam Dei

facti sunt,

uum. 34

ut

mox

diximus), et vicariis

Toucs

XIII.

24

186
suis,

HADRIANI
.

ANNUS

14.

CHRISTI 785.

qui hic prssidentes adsunt Ex his etiam conigimus Dorotheum Neapolitanum et Constantinum Leonlinum episcopos, ubi Siciliam attigere,
jussos esse a stratego, seu a prsefecto illius provincia2,

ille,

qui ad regendum thronum fratris Dominisor-

titus est Jacobi .

Sanctus Stephauus sancti joaunis

Constaniiiiopolimredire, etinutriuscjuelocum

de imperatorum mandato

Romam

desiinatos esse

Theodorum Catanae episcopum, et Epiphanium legatum arcbiepiscopi Sardinias, qui Hadrianum de imperatorum Orthodoxia certiorem fecere, eorumquejussionem,quam primum Dorotheo etConstanTheodoro et Epiphanio consignari mandarant, Hadriano remisere. Unica itaque legatio ab imperatoribus
missa, sed prioribuslegatisrevocatis, alii ineorum locum subrogati, et unica Epistola ab imperatoribus ad Hadrianum, hujusque ad imperatores data. Qu8B quidem utraque extat, et in septima Synodo lectaest. Lilterarum imperatorum partem Nicolaus primus litteris suis ad Michaelem Augustum ab avita in Sedem Apostolicam veneratione devium
inseruit.
6.

Damasceni neposet Thaumaturgus appellatus, vulgoque dictus 5. Stephanus Sabaita, a Laura sancti SabcT duodecimo ab urbe Hierosolymitana milliario dissita, in qua vixit, Eliae restitutionem in episcopatum prccdixit, ut testatur Tlieoctistusejus discipulus in Vita Stephaui Sabaitas auno dccxcv de-

mortui. Ait enim Theoctistus Superbus ille atque arrogans Theodorus qui Eliam relegandum
:

tino episcopis tradideraut,et posteaeisdem

protosymbolo Saracenorum obtinuerat, ut ia ejus locum substitueretur) suo jani voto potitus, seipsum in profundum peccatorum barathrum voa

luntaria pra>cipitatione dejecit; dirisque et execrationibus, quas meruerat, obnoxius, in Perside

male

vitam
ejus

finivit ,

anno nobis incomperto. De

Eliae in

Tarasius tres alios patriarchas de Indi-

Synodi mo7iet. k. num. 40 ad 49. Mahadis Saracenorum califa, qui aimo dcclxxv dignitatem illam obtinuit, vixit usque ad diem tertitim mensis Augusti anni currentis, eique successlt

ctione VJI

restitutione in morte agemus. Baronius, qui Vitam illam sancti Stephani Sabaitae non viderat, num. 40 autumavit patriarcham Hierosolymitanum de cujus exilio mentio est inlitteris patriarcharum Orientaliumad Tarasium esse Theodorum sed huuc quando eae
, , ;

sedem Hierosolymitanam

litterae datae

jam demortuum

fuisse in fine

earum-

dem

dicitur.
7.

Christiani a Saracenis etiam pacis tempore

malehabiti.

Secundo ex
:

iisdem

litteris intelligi-

Musa

Alhaidis, Moses a Baronio et

Theophane voChristi anno,

mus quam male

habiti sint Christiani in Syria, Sara-

catus, cujus

mors

contigit sequenti

cenisin eadominantibus, etiamquando pax iutereos

die xni mensis Octobris.

chid Alliadis frater, ut

ratores

Hunc excepit Baron Rasuno tenore anno superiori

etimperatores vigeret

Libellis ,

inquiunt

iuitio

Epistolaj suae, Apostolicae et paternse sanchtatis ves-

num. 3accurate exposuiinus. Quare quando impeSynodum septimam indixere, non Baron,
Baronius, sed

tne perlectis, beatissime, nos humiles, et eoruni

qui desertum incolere geshunt ultimi, tremore pariter et

Musa seu Moses Saraadhucque paxinter imperatoreset Saracenos durabat. Facilis tamen accessus non erat
cenis imperabat,

uti existimavit

propter timorem
servire decreti
in circuitu
(

gaudio sumus detenti tremore quidem eorum quibus ob peccata nostra

:

sumus, quique vere sunt impii,

est)

et

adregionesSaracenissubditas. rflra^msduoslegatos ad patriarchas Antiochenum, Hierosolymitanum et

secundnm quod scriptum

impii

Alexandrinum, qui eisseptima) Synodi Indictionem significarent, eosque ut ad eamvenirent, hortarentur, misit. Legati

ambulant, ac per singulos paene dies occasiones ut nos morti tradant: gaudio vero propter veritatem Orthodoxa; fidei, quae fulget
exquirunt,
in eis, etc. Visitavit nos Oriens splendidus ex alto,

per

omnem ^gyptum
;

et

Orien-

tem inter mille pericula iter fecere cumque Hierosolymam pervenissent, invenerunt Theodorimi
patriarcham Hierosolymitanum mortuum esse, et Eliam, cujus ille sedem occuparat, in exilium a protosymbolo califae missum. Traditum tamen
eis fuit exemplar Synodicorum a Theodoro ad reliquos patrlarchas scriptorum, quando ordinatus est

Theoreticae et divinae Providentia; illustratae mentis,

in tenebris et in

umbra

mortis maligni erroris,

et semitas paci-

id est, Arabica; unpietatis sedenles, et ad dirigendos intelligibiles

fica;

pedes nostros in viam

constitutionis . Vides ipsos patriarchas perse-

cutionis

metu sese

in deserta abdere coactos fuisse.

Intelligimus tertio, hoc anno vcl sequentis initio,

patriarcha

Hierosolymitanus.

Diverterunt

enim
quibus

apud monachos vitae duo inventi, quorum

alter

sanctitate illustres, ex

alter patriarcha; Antiocheni,

alter Joannes,

alter Ale.xandrini syncellus fuerat,

a patriarchis exarata;, pacem in SyConsideramus igitur, sanctissime , subdunt patriarchffiapud Baronium num. 45, contaminats nationis coguoscentes contra nos infesta-

quo

ea; liltera;
:

ria extitisse

Thomas

appellatus

quos

loco

Policiani

patriarcharum ad Synodum monachi delegarunt. Constant hrec ex litteris eorumdem patriarcharum ad Tarasium datarum, quaj a Baronio integrcc recitantur. Ex illis sequentia colligere est. Primum, Elias patriarcha Hierosolymitanus adhucexul erat Nostisenim , inquiuut palriarcha;, qualiter per pusillam accu:

Alexandriffi et Theodoreti Anliochia;

legalos Tarasii),

tionem, remitlere hos, qui missi sunt duos et probibere appropiare

(

nempe
iis

ad

quos destinati sunt, ducentes Iios in medium nostrum et admonentes plurimum , ne inducerent turbationem, imo(ut specialms dicamus) exitium
,

quiescentibus, et Dei gratia pacificatis ecclesiis,

vel populo niiserabiliter jugo servitutis afflicto, importabilium illatione tributorum oppresso
et .

sationem exul factus

sit

a bis millibus signorum

Ad

htcc Elinacinus lib. 2Hist. Sarac. de

Musa

califa

HADRIANI
scribit
:

ANNUS

14.

CHRISTl 785.
prffivio

187
sancti

Fuit ejus teinpore Ecclesia in quiele et

belli Saxo7iici.

tario

ad
8,

Vitam
sancti

Suiberti episcopi

pace

8.

Anmts xiv
et

Ad num. 40

Frisonum parag.
Aprilis
in

num. 62

etseq. et ad

diem xxx
Ver-

Vita

Suiberti

cpiscopi

etseqq. Carolus rex insi^nem lioc anno de Saxo-

densis in
seniori

Saxonia inferiori, qui

est;

cum

Suiberto

nuni idololatria

perfidialriumphuniegit, avariis

confundendus non

cum

illius initia

Francorum annalistisnarratum, quemliicex annalista Metensi referam: a Anno Dominic Incarnationis

istius obitu integro fere sacculodistent.

ab Porronataet

lem Wilichindi ad diem

vii id.

Januarii celebrant

DCCLXXxv,

rex usque ad Roie pervenit super

Carthusiani Colonienses in Addit. ad

Usuardum

fluvium Wisaram,ubi confluit Waharna, et propter nimiam inundalionem aquarum, inde reversus est
ad Eresburch castrum, ubi uxorem suam Fastraflliis et flliabus venire jussit ibique per totam liyemem mansit. Ubi etiam Pascha celebravit.
;

dem cum

Marlyrologium Germanicum a Petro Canisio recognitum ; sed Bollandus citalus ait, se haud comperisse an publica Romanae Ecclesia; auctoritate Witichindus inter divos habitus fuerit.
10. S. prmdicat.
gestis, et

Et multis vicibus exercitum super Saxones misit,

et

Nuntium

Villehadus in Saxonia Evangelium de rebus a Carolo feliciter

eorum

castra

destruxit, et in
et

Maio

Synodum

de Saxonibus ad fldem conversis

cito

Romam

apud Paderbronnam habuit:

vit.

inde iterum per-

per

gens, nullo contradicente, totam Saxoniam circui-

Et

cum

pervenisset in Bardengawi, misil inde

et

post
fecit

Widicbindum et Albionem, venire. Quos sacramento

utrosque ad se
ut in

delatum est, ut hquet ex litteris Hadriani papa;, de quibus anno sequenti agemus. Willehadus, qui solitariam vitam ab anno superiori ducebat, Carolum apud Eresburgum
adiit, et ab eo rursum in Saxoniam hoc anuo, ut colligitur ex Anschario in sancti Willehadi Vita Venerandns Domini sacerdos regem adiit Carolum, qui tunc forte in castello

Andream abbatem

constrinxit,

commorantem
missus
est

Franciam ad
ad regem in
zati

eum

venirent. Quiacceptis obsidibus,

villa Attiniaco

venerunt, ibique bapti-

sunt

et sic tota

Saxonia subjugala estFrancis.

alii

Et in

eadem

villa celebravit rex Nataleni

Bardengawi, seu, ut Bardovicum, positum

infra
9.
tuti.

scribunt,

Domini . Barduicum sive

est

ad Ilmenoviuni

amnem
instifla-

consederat Saxoniae Eresbur, proponens voluntatis suae devotissimam in prsparatione Evangelii pacis affectionem, atque ipsius iniioc fcquissimamrequi-

Lunsburgum, quod

ex ejus ruinis crevit.

et Verdensis
lot

Saxonia itaque, qus a

pace gaudere ccepit,
est.

Episcopatus Mitidensis

rens praeceptionem. Qui pro consolatione laboris ac praesidio subsequentium ejus, dedit ei in benefi-

annis bello

cium quamdam Cellam

Justina,

in Francia, quae appellatur

graverat,
in

postquama

Carolo

praecepitque

ei

provinciam redacta

Praetcrea Witichindus

Christi cceptam repeteret

ut iterum pro nomine parochiam. Quodiile gra-

a lot

malorum auctor
sociis suis
est, et

ac perfldia) incentor venit

tanter ac religiose suscipiens, rursus venit

Wigmo-

cum
zatus

ad Atliniaco palalio,

rexsuscepit

eum

ibidem ba|)tiafonte, inquitchroet

diam
vit,
tis

et

fldem Domini publice ac slrenue gentibus

praedicabat. Ecclesias

quoque destructas restaura-

nographusMoissiacensis.Cointius
varios
alios

hocannonum. 9
tradunt, et ex

annalistas

citat,

qui Wilichindum

Attiniaci sacro fonte levatuni esse

illis refellit

(jui populis monita saludarent, singulis quibusque locis praeesse disposuit. Sicque ipso anno, divino ordinante instinctu,

probatasque personas,

eos qui

mensis Januarii in

apud BoIIandum ad diem vii Encomio Witichindi, flngunt,

'\n

hunc

vel Bardevici \el Mittebachii,\c\

villa/ye//fuisse.

gensSaxonum fldem Christianitatis, quam amiserat, denuo recepit. Sed et totius mali auctor incentorque perfldiae Widichindus eodem anno, regi se
subdens Carolo, baptismi est gratiam consecutus; sicque ad tempus sedata sunt mala, quae illius
fuerant ingesta pernicie .
11.
sis.

hem

dioeceseos Osnaburgensis

baptizatum

Deinceps Witichindus pacatus in sua sedit provincia,

Westphaliam solam gubernans

lib.

, inquit

Krantzius

2 Saxoniaecap.

2-i.

Carolusnonnullas

ei restituit arces, alias praesidiis flrmavit.

Witichindus agnovit
Ecclesiis sollicilum,

Carolum de idoneum obtulit locum, quem suo jure servabat ad ripam Wisurgis, ubi Mindensis

Ubi vero construendis

Moritur S. Virgilius episc. SalisburqenMortuus est hoc anno sanctus Virgilius

quintus Ecclesia; Salisburgensis episcopus. In brevibus enim AnnalibusRalisponensibus aMabillonio

cpiscopatus fundatus est et primus episcopus

prajcipua
religione,

tom. IV Analect. publicalis, ad annum dcclxxxv habetur Virgilius episcopus et Opportunus

:

ordinatus Herimbertus, vir

inquit Krantzius. Praeter

abbas obierunt .

Tum adannum sequentem Arn

:

hunc episcopatum erectus

episcopus ordinatus

est,

nempe Arno,

qui primus

Verdensis in Saxonia, ut ostendit Henschenius ad diem primum Martii in Vita sancti Suiberti episcopi et Frisonum Apostoli. Sedes episcopi, non Yerdce primum, sed alio in loco flxa, indeque postea ad Verdense o|)pidum tanquam nobilius et clarius translata. Prinius autem illius episcopus
fuil

archiepiscopusSalisburgensisfuit, utan. dccxcviii,

quo archiepiscopalem dignitatem consecutus est, exponemus. Nec dubium, quin sancti Virgiiii mors accurate in iis Annalibus consignetur; cum inlibroMiraculorum sancti Virgiliiex tomo vi
Canisii a Mabillonio

saeculo

in Benedict. part. 2

Suibertus Caroli regis jussu statutus, vir sannatione Anglus, qui colitur die xxx niensis

relato

legatur,

alias

detectam fuisse

tumbam

et

clus

Apriiis.

Legendus Henschenius

citatus

inCommen-

depictam imagincm supra eam cum inscriptione, quic docel Virgilium illud templum construxisse.

188
et praeterea dies obitus ejus

HADRIANI

ANNUS

14.

CHRISTl 785.
Bajoariffi in

deni nolatur. Unde

cum
est.

Virgilius exeunte

Vkalend. Decemb. ibianno

Odilo dux

episcopalu Salisburgensi
sancli Pyrminii

propc
suasu

Menem lacum Noricorum

construxit,

spiritum Deo reddiderit, ejus successoris ordinatio

anno sequeuti peracta

Reicherspergensis,

Chronographus itaque

ut videre est apud Cointiura aimo Dccxxxix, n. 40, quo ejus fundationem coUoqui mortem 0/jpor^iWJunannumDCCLXXXi Hundium in metropli Salisburgensi securus perperam coufert. Opportuno successit Henricus de quo
cat, sed

qui hanc

mortem

in

annum

snperiorem diemque v kalend. Decemb. contulitj in

anno tantum

peccavit.

Ad

ha:c poeta

anonymus,
his versibus

qui versus de Orditie comprovinciaJhim jmitifi-

infra.
13.

cnm composuit, Epilaphium Virgihi

inchoat

expulsi.
legitur
:

InChonicoMoissiacensi

Saraceni ex urbe Gerundensi a Carolo ad an. dcclxxxy Gerundenses homines Gerundam civilatem

flic

pater et paslor, humilis doctuscpie sacerdos,

lellus

Corpore Virgilius pausat, quem Hibernica

Disponenle
iJeo parles direxit in istas,

Quique regebat ovans prasenlis culmina sedis

Carolo regi tradiderunt, quod et legitur in Aunalibus Anianensibus, et his verbis observavit Surita : Mauri qui Gerundoe Ausetanorum urbis potiuntur,

Ferme qdater deiNOS

caris

cum

fratribus

ankos.

sub Caroli

imperium ditionemque deveniuut.

contigit,
6,

Quod tamen
Quare cum Virgilins annos ferme xl Salisburgensium episcopus fuerit, mors ejus citius contingere non potuit. Auctor quidem anonymus ejus Vitae,
sancti
fuit

ut observat Marca

lib.

Marcfe Hisp. cap.

num. 9, postquam certatura cum Machomete Mauro comite, et posllougam

urbis obsidionem. Cujus rei

dicitur
a

memoriam conservavit

Eberhardi
qui

itidem episcopi Salisburgensis

saeculo xii

vetus Chronicon mouasterii Rivipullensis, in quo

:

discipulus,

modo

eam

in htteras

Hic Carolus dictus Magnus auno Domiui

regeni ipsius
,

mandavit, juxta editionem Mabillonii loco citato

scribit
:

DCCLXxxvicepit civitatem Gerundae vincens in prcelio

Celebrato divini sacramenti mysterio,

correptus,

Machometum
et

civitatis.

Et

dum

cepit

leni

anno Dominicai Incarnationis DCCLXxx, IV kaleud. Decembris obdormivit in Domino . Verum apud Hundium in metropoli Salisburgensi aliqui legunt, anno dcclxxxiv, vel DCCLXxxv, qui idco recte censuere locumillum corruptum esse, licet in priori editione ejusdem Vitai habeatur etiam annus dcclxxx. Cointius qui an.
,

morbo

ilisam civitatem

luulli viderunt

apparuerunt acies in
et

sanguinem pluere, calo, in veshmeutis homiest altare beatae Virgi-

num
nis.

signa Crucis. Et appaniit crux ignea ia

aere supra

locum ubi nunc

Et propter hoc mutavit sedem, quaj tunc erat

in loco ubi

iu Ecclesia sancti Felicis,

Meminere
Auianeuses runt
acies

eorumdem
:

prodigiorura

uunc est, ad annura

DCCLXxx,
dit, ait,

num.

il,

Virgiliiim

mortuum

contenet

sequenteni et Chronicou Moissiaceuse, et Annales

o

lectionem illam Hundii vitiosam esse,

Eo anno meuse Decembris apparuein caelo,

errorem ex eo videri emanasse, quod cum ohm annum, quo Virgihus ex hac vita migravit, onmes
constantissime notarint dcclxxx, mota de die controversia, diera alii iv scripserint, alii

terribiles

quales

nunquam

v ante kalenalter

temporibus antea apparuerunt. Necnon et signa Crucis apparuerunt in vestimentis hominum et nonnullisanguiuem dixeruntse videre pluere.
nostris

das Decembres, et reperti sint e recentioribus, qui

duobus uumeris, quoruiu

designabat, in

alter

annum, diem

unum

coactis, asseruerint

Virgilium

W. Gerundenses Carolumregem liberatorem suum agnoscunt. Tam ingens beneflcium adeptcE per Carolum libertatis rependere voluit Amal-

morluuiu annoChristi,velDCCLXxxiv, velDCCLXxxv. Sed sive anonymus scripserit anno dcclxxx, ut etiam legitur in libro Miraculorum sancti Virgilii citato, sive currentem Christi annum signaverit, mors sancU prffisulis a prcesenti anno amoveri non potest cum, testepoeta in ejus Epitaphio. Virgilius annos fere xl Ecclesiam Salisburgensem rexerit, illeque Epitaphiuni illud anno dcccxl aut circiter composuerit, qui ideo durationem sedis Virgilii melius callere potuit, quam anonymus, qui sancti antistitis Vitam ])luribus a morte ejus sa^culis elu;

dus de Monterotundo Gerundensis episcopus, inslitutissolemuibusmissarum et horarumcanonicaruin

Otflciis in

honorem Caroli

regis, edita constitulione

anno wcdxlv, qua

lidem
:

lectiones in

ea testivitate reci-

tandas ordiuavit juxta rei gestaj

tunc receptam

unde major auctoritas huic narrationi conciliata. Earum lectionum usus in Ecclesia Geruudensi viguit usque ad tempora Concilii Tridentini,
ex cujusDecretisfactum, ut cessetofflciorum islius-

modi
tione

recitaho. Sed

uon

desivit

apud Gerundenses

festae diei

cultus saticto Carolo dicata^, qiiem ora-

cubravit.

Quod

si

Hundius, Comtius,

alii^iue viri

doctissimi vcrsus laudati poetae videre potuissent, in describendis Virgilii ejusque decessorum annis,
et initio

quoque panegyrica inter missarum solemnia prosequuntur, ut notavit ibidem Marca. Carolus an. dcclxxviii, ut ibidem ostendimus, totinn Pyrenaei
inontis

acfineillorumsedis, in toterroresabante-

jugum perdomuerat,

et

usque ad Iberum

rioribus scriptoribus inductosabrepti

non

fuissent.

12. Obitus Opportuni abbatis primi Matisece.

amnem

ditiones suas extenderat.

Verum

praefectus

Saracenus,

Eodem quo

Virgilitis anno vitam cuni morte commutavit Opportimus, ut moxdiximusexAnnalibus Ratisponensibus. Fuit Opportunus primus abbas ccenobii, cui uonien indituiu Maiisea?, quod

Gerundae imposuerat, ejus iram hocanno provocavil, indeque Gerundenses hoc vel sequenti annoad deditionem cocgit.
15.

quem

Post captam

Comites instituti in Marca Ilispanica. Gerundam Carolus reliquam |)rovin-

HADRIANl

ANNUS

15.

CHRISTI 786.

189

ciam ordinavit prout Reipublicae utilitas et ratio teniporum ferebat. Unum autem, inquit Marca lib. 3
Marcffl Hisp. cap. 7,

Manresensis, et Bergitanus. In Urgellensi itidem tres,

Urgellensis,
liarensis. In

Ceretauus, sive Cerdauiensis, et Pal-

num.

3,

innovasse videlur.
civi-

Cum enim
tati

veteres jirincipes
pra-ficerc

suum unicuique
essent,
iile

Barcinonensi quoque admissa est seclio, intracujus limites surrexit eliam comilatus Penitensis.

comitem

soliti

comiiis

Jaccensis etiam urbs suos liabuil comites, qui

dicti

Hispanici custodiani in jilures partitus, tres comitatus instituit in pagis singularum civilalum
valuit etiam sub
:

Aragonenses

suut ab ea, anguslalicet, regione

Aragonii cingunt.

quod

quam duo

fluvii

Uxc Carolus

Ludovico Pio et sequcntibus postea regibus. Divisionem illam collegit Marca ex

Praeceptis

studio rei militaris adversus Saracenos accurate

constituendce.
16.

regum

Dioecesis

llelenensis quae sola

Moritur

angulum Gallicum Narbonensisprovinciajoccupat,

in tres comitatus dissipata
delicet,
est,

Saxonum.
nuni rex
sis

Kenulfus
/ie/n<//'s

rex

Occidentalium

Cum

Ruscinouensem

vi-

triginta

Occidentalium Saxoregnasset annos, et allerum

Confluentinum, etValIaspiriensera;Gerundensis, cui jani tum adjuncta erat Emporitana, in quatuor comitatus sccta est, Geruudensem, Empori-

incboasset, a subditis occisusest, utMalmesburienlib. 1

fuse narrant,

de reg. cap. 2, aliique bislorici Angli quod bocanuocontigisse docet annaEi successit Brithricus, qui erat

tauum, Petralatensem,etBisuldunensem. Tresinstituli indifficesi

lista Mailrosensis.

Ausouensi, Ausoneusis

primum,tum

c regia familia.

HADRIANI

ANNUS

15.

CHRISTI

786.

1.

Conciliitm Constantinopoli ab lconoclastis

tantes

morte afGcere tam

Redemptoris annus exturbalum. septingentesimus octogesimus sextus, Indictione nona, quo septimoidus Augusti, cum (3Ecumenica Synodus in Basilica sanctorum Apostolorum coUecta esset, manu militari Iconoclastarum haereticorum
adest

Christi

summum

sacerdotem,

quam

Orthodoxos episcopos

et abbates.

Imperio

vero.per adstanles
niteutes,

sibi familiares

boraines hos sedare

verunt.

Cum

non acquieverunt, quin potius exprobraautem surrexisset patriarcha, et triepiscopis et

bunal
hi

cum

monachis
erant

esset ingressus,

exturbatur.

Quamobrem imperatorum

prudentia in

qui

maligni

sensus

eorum
:

episcopi,

tempus magis opporlunum differri jubetur. Atquomodo ista se babuerint, ex ejusdem teniporis scriptoribus accipe, atque primumexTheopbane, qui bac Anno sexto (nempe superiori) imperii sui, ait miltentes imperatores convocaverunt omnes, qui
:

exierunt ad eos clamantes, et dicentes

Yicimus.
illi

Et gralia Dei

neniini nocuerunt furiosi

et

inbumani;

et taliter

dissolutaSynodo, unusquisque

rediit ad propria . Haec

phanes, qui quod

ait

de his summatim TlieoTarasium esse tunc ingresprosecutus,

litteris

subeorum

erant potestateantistites, pervenientibus

litleris

sura tribunal, ut ha^c intelligas ex Ignatio, qui

quoque a Roma transmissis ab Hadriano

et

ejusdem

viri sanctissirai res gestas est

hominibus, ut praidiximus, et ab Antiocbia et Alexandria, et septima idus Augusti, nona Indictione (boc nempe anno septimo eorumdem Augustorum), prssidentes in templo sanctorum Apostolorum a^iud regiam urbem, coeperunt sanctas Scripturas relegere, et objicere invicem, imperatoribus et catecbumenis (begumenis) inspicientibus. Ast populi scholariorum et cxcubitorum
atque ordinuin ca'teroruui (militariuuij
suis princii>ibus,

dilucidius enarrante, et ex ipsius Tarasii

accipias, necesse est.
scriptis

ut

Qui igiturpra^seus

fuitiis,

quae

mandavit Ignatius, hfficbabet'

Tarasius animum adhibebat iis, quae ad rectam fldem pertinent, ut qua;, Deo volente, visa fuerant, et ab imperatoribus proraissa erant, ad
2.

effectura

venirent, contendebat. IIoc

autem

erat,

aduuati a
i|)si

ut (Ecumenica procederet Synodus, et ab eo, quod juslum cst, miniiiie aberraret Ecclesia. Jussu ergo

cum

baberent etiam

magi-

uuperatorum omnes
'

pontiflces ex

uuaquaque

re-

strum Constantiuum Deo odibilem

dudum impeIgaat. in Taras.

ralorem, irrueruat in eos nudatis gladiis, mini-

apud Sur. tom.

i.

die

xxv Febr.

190

HADRIANI

ANNUS

15.

A.

CHRISTI 786.

gione et civitate proflciscuntur in regiam civijam edicto convento in inclyto templo diyinorum Apostolorum, et jam sedentibus epitatem. Et
scopis in sedibns propositis:

milites ab episcopis Iconoclastis fuisse instigatos ad

contradicendum.

Quomodo autem

in haereticos factiososque

eccequoddam exanien
leo-

milites Synodi sacrae perturbatores ulti sint Catholici

vesparum, viroruni,inquam,qui erant animis

ninis

imperatores, ab eo, de quo supra, Theophane

accijie
:

ex exercitu Constanlini, qui

olim imperii
veluti

ita

Anno septimo
et
(ita

imperii sui,

misso

sceptra

non pie admiuistrabat, exsurgens ex quibusdam alveis malae opinionis, accedit ad

armis

Irena Stauratio patricio et logotheta in Thraciam

mense Septembri,
ulteriora themata

initio

decima) Indictionis ad
fieri, et

dictam aedem sacram, bellicis cturum. Quicum venerandse sedis atriis appropinquassent, incondita voce locum repleverunt, dicentes

eam

obstru-

appellatos ordines militares)

persuasit eos sibi cooperatores

lu-be
cilii

depellere ab

inipium populum
turbatores)

(milites illos videlicet

Con-

non

esse

ferendum inflrmare

et transgredi

quem

Constantinus (cognomento

ea, quse

permittemus (aiebant)
prajdicari

olim visa fuerunt Consfantino. Nam non illius abrogari dogmata, et

esse statuendas imagines.

Copronymus) instruxerat. Et

cum
:

fingeret,

totum

Quod

si

quis

hoc

incceperit, et ante

noslros oculos viderimus

fuit

exercitum motumesse in Orientalespartes, eo quod exiit omnis regius eas Arabes fuissent aggressi apparatus atque supellex usque ad Malagana
:

abrogari

Synodum, quse

ab ipso congregata

et sic introeuntes

hi

qui exteriorum

thematum
:

sanguine sacerdotum terram ream.

reddemus purpu-

erant, tenueruut

signiflcavit eis dicens

urbem. Mittens autem ad illos, Mittite mihi arma vestra

:

3. a Haec dicebant, et in portas irrumpentes, volebant eos, qui erant intns, interflcere. Tunc nutu imperatorise potestalis, Sessionem relinquunt

res novavenerunt in suura verant, cum palatium , eorum insolentiam et insurrectionem et eversionem univefsi reputantes. Tarasius vero
pontifices. Imperatores
ira ferventes,
cito

autem in eos, qui

opus enim non habeo vobis. At illi, stulti divinitus facti, dederunt arma. Tunc missis faniiliis eorum in naves, exulesmisit, ab urbeinpropriam regionem unumquemque jubens abire, in qua genitus esset. Et cum fecissel proprium exercitum et principes sibi obtemperantes, ipse iterum mense Maio anni
sequentis,

mittens

peromnemlocum,
Concilii

congregavit

ad sacram aram accedens, timoris nullum signum praeferens, incruentum incipit sacriflcium, et mystica communione peracta, domum revertitur, ubi
vacabat prioribus laboribus,
eloquiis . Provide sane

omnes
facta

episcopos, etc. Dicentur haec inferius de

iterum
5.

convocatione

OEcumenici.
qui

Ignatius

eadem habet

in Tarasio.
,

nempe

in sacra Scri-

Erant hi

(ut apparet) milites prsetoriani

ptura, et in demonstrationibus faciendis ex

Patrum

medullitus imbibissent
propinatore
illis

Iconoclastarum
Constantino

haeresim,

cedendum existimaverunt secundum illud in praesentiarum imperatores Ne coneris contra ictum fluvii . Ecclesiastici
,

facto

Copronymo,

'

Porro Tarasius i|.se testatur, se ab ejusmodi lconoclastis prohibitum esse cathedra. Etenim meminit harum turbarum ipse in Epistola ad Hadrianum Romanum PontiQcem, ubi ait Verum nos ante annum Sessionem colligere Synodi statueramus cum improbi aliquot homines, et quorum
:

quibus addebant calcaria plures episcopi Iconoclastae, ad hoc convenientes, ut quae parabantur, exturbarent : erant hi ex illis, qui sub eodem Copronymo septimam, quam dicebant OEcumenicam Synodum habuerunt de quibus eodem loco meminit Anastasius, hos niinirum conatos primum
:

mentes insania tumultuabantur, turbam in nobis quamobrem calhedram prohibuerunt cientes coacti sumus integrum annum a proposito nostro quod ad eam rem attinenihilque desistere
, : ,

quod cum obtinere ne Synodus cogeretur minime potuissent, illud nisos, ut eamdem coactam jam exturbarent, exturbatacjue, eosdeni septimam Pseudo-Synodum acclamasse nam audi Anastaesse,
:

sium

Porro

patriarcha delata causa imperatoest

ribus,

nequaquam prohibitus
conventus
in

quominus

fleret

bat, tentare .
in

Hsec Tarasius, qui postea prafatus

episcoporum

praedicto

venerabili

prima Actione Nica^nce Synodi, Id hoc anno factum, ipsis kalendis Augusti, affirmat, operaque Iconoclastarumepiscoporum. Cajlerum cum reliqui

templo. Factisque quibusdam allocutionibus tam a

sancto patriarcha,
tibus,
et
lectis

omnes
fuerint
:

episcopi
ipsi

ad

proprias

Ecclesias

dimissi

tamen

Apostolicffi Sedis legati

Con-

quam a Deo amabilibus antistiquibusdam Synodicis conscriptis, quae prohibent non oportere aliquando Synodum universalem fieri praeter consensum caeterorum
sanctissimorum patriarcharum. Cumque legerenet ante januas tur haec, facta est turba militum veneranili templi simultatem et clamorem faciebant
:

stantinopoli recedentes,
sent,

cum

in Siciliam pervenis-

Romam

reversuri, ilhc jussi sunt consistere,

tempus opportunum exspectantes colligendi iterum

Concilii

OEcumenici. Quod

et accidit

ex senlentia,

ex immixtione

ut suo loco dicenius. Testatur id

quidem Hadriauus
sepliiuam Syno-

quorumdam episcoporum, qui ad hoc moti, in Synodo male sentientes reperti sunt

papa

in Epistola ad

Carolum Magnum. Anastasius

esse.

Rihliothecarius in praefatione ad

Quibus

peractis,

imperator per cubicularium

:

duni ad Joannem pupam, de his ageiis, his additi

EccU. iv.

omui Synodo
haec voluntas

jussit iiiterim dicere

Abscedite, ut
:

populi iuordinatum
1

impetum evadamus
fiat.

et post

Domini

Taliterque antistitibus e

HADRIANI

ANNUS

15.

CHRISTI 786.
in Italia.

191
Sed
quae inter

templo egredientibns, f]iii(lam cornm veritati resistentes, ciim turlja concinnaverunt, et imjiie de-

Longobardorum

ipsum

septimam clamationem faciebant pseudosyllogi Synochim collaudantes atque OEcumcnicam nominantes. Sed Catholicus scriptor, baoreticorum conciliabulum, quod ante hanc Synodum factum est, quod septimam Synodum appellabant, pseudosyllogum, falsum coUegium nuncupat. Cum ergo
,

regemet ducem transacta sint, pro temporis ratione anno sequenti Annalibus inserentur. Ante autem ejus in Italiam adventum constat domuisse hoc anno Britones, qui (inquit Eginliardus) ad Occidentem in cxtrema qiiadam iiarte
Galliaj

super

littus
:

tes
et

non erant

Oceani residentes, dicto audienmissa enim in eos expeditione, qua

.

taliter

niabgnum

Conciliuui
:

clamorem

emisisset,

dare obsides, et quaj imperarentur, se facturos

et

hora esset quasi sexta

domum jam

esurientes

abibant, et ita

commotlo seditionis sopita est. Hactenus Anastasius. Ex quibus intelligasconatum

haereticorum episcoporum
vi militari

HoccEginhardus. Itaquidem litteris Hadriani papaj ad Orientis imperatores) cuncta Carolo dexpolliceri coacti
(

sunt

ut

anno superiori vidimus ex

accidere
,

pollentium,
,

tere

eo quod in primis, ut profitetur,

auxilio

nimirum
ibi

exturbatis

Ortbodoxis episcopis

ipsos

remansisse, acclamationibus conQrmantes septi-

mam

Pseudo-Synodum.

6. Collectio

boc codeni anno Hadrianus Pontifex collectionem canonum octoginta a se elaboratam dedit Ingilramno episcopo Mediomatricse civitatis, tunc Roma> degenti, iit causam suam adversus falsos accusatores defenderet. Quem absolutum hi?ce canonibus communitum remisit ad suos. Postulabat id causa, ut colligeret idem Pontifex canones spectantes ad accusationem episcoporum, et ad jura Romauffi Ecclesise jiertinentes, ex qua adversus oppressiones illatas
res

Quod ad

canomim per Badrianum papam.

pertinet Occidentales,

niteretur. Qui igitur hoc anno mente conceperat limina Apostolorum ut illa adire posset, perdifficile bellum Britannicum, nullo ferme negotio, quam citissime feliciter hac
Petri Apostoli
,

sestate confecit.

iixor Caroli

Hoc eodem anno moritur Hildegardis regina, Magni, cum vixisset cum ipso annos

duodecim, ut ejus sepulturffiEpitaphium scriptum docet, quod ex ruinis monasterii S. Arnulphi Metensis

erutum ad nos missum una cum

filiorum
iuscriptionibus,
hic

aliis

Caroli

ipsius

tibi,

ut piae

valde feminffl, et saeculi hujus

omuium

clarissimse

describendum, curavimus. Sic se babet

Aurea, qua fulvis rntilant elementa

episcopis a principibus defensio prodire solet,

ea

figuris,

vero oppressa, omnes

sil

cum
'
:

ipsa Ecclesias

opprimi

Quam

clara extiterint

membra

sepulta docent.

necesse. Porro

eidem

collectioni reperitur ejus-

Hic regiua jacet regi praicelsa poteuti Hildegard Karolo quae bene nupla fuit.
Quce tantum clara; transcendit stirpis alumnos,

modi

praepositainscriptio

grfficis

et latinis

canonibus

et

Synodis

Quantum

qua; genila est Indica

fuit

gemma, solum.

Huic tam clara

Doreutis gratia forma;,

pulclirior ulla foret.

Ronianis, alque decretis prffisulum ac principum

Qua non occiduo

Romanorum

hiEC Capitula sparsim collecta sunt, et

Ingelramno Mediomatricae urbis episcopo Roniaj a beato [lapa Hadriano data sub die decimo tertio
kalend. Octobris, Indictione nona, quando sui negotii

Cujus liaud tenerum possunt a;quare decorem Sardunix Pario, lilia mixta rosis.

Attamen hanc speciem superabint lumina cordis,

Simplicilasque anim;e, interiorque decor.

Tu

milis, sapiens, solers,

jucunda

fuisli,

causa agebatur

B.

Ita inscriptio,

cui canones

Dapsilis, et cuoctis coudccorala bonis.

subjiciuntur.

Ex more tunc celebratam esse Synodum existimamus, in qua de jurisdictione Romanae

Sed quid plura fera:n, cuni non sit grandior Laus tibi, quam tanlo complacuisse viru?

ulla

Cumque
Tu

vir armipotens sceplrisjunxisset avilis Liniferumque Padum, Romuleuuique Tybrim

sola inventa es, fueris qu;e digna tenere

canones oiius fuisse adversus oppressiones episcoporum, quorum judicia cidem primariai Ecclesise sint reservata. Vetus ista in EcEcclesiffi inspici

Mulliplicis regni aurea sceplra

manu.

Alter ab undecimo rursum te sustulil annus,

clesia persecutio

secundum Paulum
nati,

-,

ut qui se-

Heu genitrix regum! Heu decus, atque dolor Te Francus, Suevus, Germaiius, et ipse Britannus,

cundum carnem
7.

eos attligant, qui

secundum

Cumque
Accola
te

Getis duris plaugit Ibera coliors.

le deflet et llala lellus,

spirilum generati sunt.

Ligens,

Ipsaque morle lua anxia

Roma

gemit.

Hoc pariter anno Carolus Magnus, jam rebus Saxonum compositis, orationis causa Romam parat adventum, importuno licet hiemis tempore. In itinere enim constitutus, celebravit Natalem Reius.

Carolus in Italia: Hildegardis regina obi-

Movisli ad llelus et forlia corda virorum,

En lacryma; clypeos Heu quantum sapiens,

Ussisti

inter et

et lirnium

arma cadunt. robore semper

flammis pectus herile

factis

viri!

Solatur cunctos spes ha;c sed certa dolentes,

Pro digois

quod sacra regaa

teaes.

demiitoris

solemnem diem

Florentia; in Tuscia. lia

Chronica quEeque vetera

et

Annales Francorum.

Hucusque Hildegardis
Sed
el ejus Qliae in
est,

reginae Epitaphium.

Porro ejus

Romam adventus contigit anno sequenti,

loco.

cunis defuuctae, quae ibi-

dicemus de ipso suo

Quid rex Christianissi-

mus

animo haberet, exitus declaravit, nimirum expugnare ducatum Beneventanum, qui possidein

dem nem

inventa
:

accipe scpulcro inditara inscriptio-

batur a Longobardis, ne quidam|)liusjuriumcsset

Hildegard rapuit subito te funus acerbum,

Ceu
'

rjptat Boreas vere hguslra novo.

Explevit

Exlant tOBi.

iii.

Conc. edit. Venet.

Gal. iv.

necdum vits tibi circulus aaaum, Annua nec venit lux gemioata tibi.

192

HADRIANI

ANNUS

15.

CHRISTI 786.
Hoc tumulala
Adeleid
jacet pusilla puellula busto

Parvula non parvum linquis virguncula luctum, Confodiens jaculo regia corda patris. Matris liabes noinen, renovas de morte dolorem,

amne

sacro qua; vocitata

fuit.

Huic sator

Postquam vixisti vix quadraginta dies. Pectore nos mocsto lacrymarum fundimus amnes

gemino diademate poUens Nobilis ingenio, forlis ad arma satis. Sumpserat li;ec ortum prope mcnnia celsa Papis,
est Karolu?,

Tu nimium

felix

gaudia longa petis.

Cum

caperet genitor

Itala

regna petens.

Sed Rhodanum properaus rapta de luraine vit,

si

quis nie rogaret auctorem, responderem (quod opinor ex musa consimili AlHaec
ibi,

quoruni

lctaque sunt matris corda dolore procul. Excessit patrios non conspeclura triumplios

Nunc

Patris aterni regua beata tenet.

binum Flaccum,

dictuni aliter

Alcuinum,
obiit

sicut et
filia

sequentis quod scriptum,

cum

primogeniia
,

ejusdem eodem ferme tempore Epitaphium ibidem inventura

istis

sicut ejus

habet

versibus

Duxit autem post obitum Hildegardis Luitgardem el allas, decedentibus ipsis, idem Carolus Magnus, in hoc plane seipso niinor inventus, cum nec his
contentus, introduxerit concubinas.

Anno periodi Grffico-Romanae 6279.

Anno ^ra; Hispan. 824.

1

Anno Hegira 170, inchoato

die 3 Julii, Fer. a.

Jesu Christi 786.

Hadriani

papa 15.

Constantini imp. 11 et 7. Irenes 7.

1.

Septima Synodus inchoata

et dissohtta.

Constantinopoli

exceptis legatis Apostolicis

in

de

A num. 1 ad 6. Theophanes anno Incarnat. secundum Alex. dcclxxviii, qui kalendis Septemb. superioris

quibus Hadrianus papa

responso ad dubia Fran-

corum

In Siciliam reversi sunt, et

demum

im-

Christi

anni inchoatur, refert imperatores

peratorcs post eos miltentes, iterum Constantinopoliin ascendere fecerunt .

2.

misisse,

unum

qui universos su;e ditionis episcopos in convocarent, et mensis Aufjusti die decimo

Ei

interfuit S. Plato Hegiimenus.

Erat
Sa-

septif7io,

nona Indictione, cocptam

esse

Synodum

tunc ConstantinopoIi5a?ic/?<s Plato

Hegumenus

Constantinopoli, sed scholariorum et excnbitorum

copias a propriis rectoribus
infectis incitatas,

cundionis, qui sicut non timuerat minas incur-

Iconomachorum haresi nudatis gladiis impelum in patriar-

suinque militum,
tusest, et
Nicffino.

sic

patriarcham Tarasium secuinterfuit

anno seqnenti

ConciUo secundo

cham

aliosque fecisse, et

Synodum solutam

esse.

QutE tunc egcrit sanctus Plato, exposui-

Tum

anno insequenti, kalend.Septemb. hujusChri Mense Septembri, ineunte sti anni inchoato, ait Itidictione X , imperatricem transfretana themata
:

inus anno dcclxxx,

ibi

num.

3 et seq. ideoque quae

retulimus, huc revocanda.

3. Collectio

Lxxx Capitulonim Badriano PP.

Constantinopolim evocasse,
tuinultuantes expulisse
:

eorum opera coi)ias tum vero eos arma depoet

et

Inr/elramno attributa.

Ad num.
:

6. In

editione

Veneta Conciliorum lxxx canones Hadriani papae

nere jnssisse, singulosque in suas provincias se recipere jussisse, ut fusius narrat Baronius luim. 4
et seq.

cum

latinis

Tumultum

seditiosoruin

magnum

fiiisse,

ostendit Ignatius metropolita Nictenus, qui Iradit

hoc titulo reiirtesentantur E gritcis et canonibus et Synodis Romanis, atque Decretis prajsulum ac iirincipum Romanorum, ha;c Capitula sparsim collecta sunt etlngihvamnoMediomatricas urbis episcopo,

eos Basilicam, ubi erant episcopi congregati obse-

Romaj a beato papa Hakalend. Octob. Indict.xi,

clamantes non esse ferendum infirinare et transgredi ea, qu?e olim visa fuerant Constantino
disse,

driano tradita sub die

xiii

quando pro
loco Indict.

sui negotii causa

agebatur
ix,
iis

(nempe Copronymo). Non enim perniittimus,

bant,
illius

aie-

betur in posterioribus editionibus Concil.

XI,

Idem hanisi quod

retinuit

abrogari dogmata, et prjedicari esse

leglhw Indict.

quam

statuendas imagines.

Quod

si

quis hoc incoeperit,

Baronius, qui ideo perperam de

egit;

currenti

anao

lerram reddemus purpuream . Addit sanctus Tarasius Act. prima Habebant in auxilium quosdam episcopos, qui facile numerari possunt, quorum nomina voluntarie pnesanguine

sacerdotum

cum

niense Septembri decima Indiclio ini-

tium sumpserit. Capituia ista Hadriano papae eevo Hincmari Rheinensis archiepiscopi jam tribuebantur, ut liquet ex opusculo

adversus

Hincmarum
tamen ve-

teriinus,

seditio

quoniam omnibus notasunt . Postquam sopita est remanserunt omnes episcopi

,

Laudunensem episcopum
tusti aliqui

cap. 24. Quia

Codices Mss. pradicta Capitula non ab

nADUIAXI

AN\US

1.").

CIIRTSTI

780.

193

Hadriano papa, sed ab ipsoinet Tn^ilramm vel Anet Hadriano papa; oblata tradunt, hinc hodic aliijui ea Hadriano, ali(|ui Anirelranino adscribunt. Scd quemcumque auctorem nacta sit hcEC capitulorum CoUectio Marca lib. 7 de Concordia cap. 20, vetustiorem

gelramno Metcnsi episcopo coUecta,

Magnus subegerat, cum Carolum difficili bello Saxonico occupatum viderent, adversus eiun rebellarunt, ut notarunt Eginhardus in Vita Caroli M.
varii annalist.T, inter
et

quos Metensis

scribit

Ca-

roius rex misit exercitum

tannite, cui praefecit

suum

in partibus Brl-

Audulfum virum

illustrem.

illam censet Isidoro,

dicit in

quem

iisdem Capitulis

usum

Qui

victis

Britonibus totam illam regionem Fran-

adornanda
Is

Collectio?ie

Epistolarum apo-

crT/pharnm.
riodo
:

auctor Hispanum se prodit hac pe-

a In principio voluminis hujus, qualiter Concilium apud nos celebretur, posuimus, ut qui

corum ditionibus subegerunt. Principesque Britonum secum adduccntes, apud Warmatiam regis obtutibus prcBsentarunt. Tunc rex videns se ex onmi parte pacem habere, Romam pcrgit causa
orationis, et ut ibi
tur.

nostrum ordinem sequi voluerint, sciant qualiter

hoc agere debeant . Celebrandi enim Concilii totum ordinem a quarto Concilio Toletano desvimit, ut patet ex ipsius ordinis titulo, qui primo Conciliorum tomo sic exhibetur Ordo colebrandi
:

cum

missis imperatoris loquere-

Celebravitque Natalem Domini in Florentia

civitate.
villa,

Pascha autem celebraverat

in Attiniaco

ut Eginliardusin Annal. aliique prodiderc.

Concilii, descriptus

ab Isidoro Mercatore ex quarto

editoris diligentia

Concilio Toletano cap. i, et Garzya; LoaysoG Hispa-

nicorum Conciliorum
lias

emenda-

Prima conjuratio adversus Carolum. Eginhardus in Vita Caroli M. memorata conjuratione in Carolum anno dccxcu facta, ha?c scribit Facta est alia prius contra eum in Germania
6.
:

tus , Isidori Mercatoris librum ex Hispania in Gal-

valida conjuratio, cujus auctores partim luminibus

orbati,
iii

allatum primus Gallorum accepit ac pubhcavit

partim membris incolumes, omnes tamen

acti

Ricnlfus, qui Lullo in arcliiepiscopatum Moguntia-

exilium

sunt ;neque ullus ex

eis interfectus

censem anno sequenti postea successit. Hincmaro eniin Laudunensi episcopo Hincmarus Rhemensis
archiepiscopus opusc.
a Forfe

est,

nisi tres

tantum, qui

derentur,

strictis

ne comprehengladiis defenderent, aliquos etiam

se,

cum

33,

cap. 24, ita rescribit

sententias

occidissent,

quia

aliler coerceri

non potcrant,

in-

putasti

neminem alium easdem

terempti sunt.
strada)

Harum

taraen conjurationum Faextitisse

(Hadriani

vel Ingelramni), vel ipsas Epistolas (ab

prscter te liabere, idcirco talia

regina;

crudelitas causa et origo

Isidoro collectas),

creditur. Et idcirco in

ambabus contra regem conmansuetudineimIn Annalibus tam

libere te existiinasti posse colligere; res

mira

est,

spiratum

est,

quia uxoris crudelitati consenticns, a

.

,cum de

ipsis scntentiis

plena

sit ista

terra, sicut et

sua; natura) bcnignitate ac solita

de libro collectarum Epistolarum ab Isidoro, quem de Hispania allatum Riculfus Moguntinus episco-

maniter exorbitasse videbatur

Fuldensibus
sls,

quam

in auctore Chronici Moissiacen-

pus inhujusmodi, sicut

diosus obtinuit,
fecit

et in Capitulis regiis, stu-

ac in Annalibus Eginhardo attributis haec con-

et istas

regiones ex

illo

repleri

juratio in
zarianis

in

annum superiorem, in Annal. vero Naannum pra^sentem confertur; quod

hoc anno exstincta.

A.
lis

Ea

excerpta vel ex falsis vel ex verisEpisto-

forte tunc detecta fuerit, et

7.

Pontificnm Rom.

Collectio illa descripta est

Poencede ejus auctoribus sumptce.

In Ap-

ex Epistolis Anacleti, Evaristi et aliorum antiquo-

pendice ad Chronicon jussu Nibelungi comitis con-

Pontificum Romanorum, si fides hac in re adhibenda sit Antonio Augustino Dialogo xv de emendatione Gratiani, ubi ha?c Capitula Hadriano primo abjudicat, vel ut existimat Marca laudatus,
excerpta est ex antiquis canonibus et genuinisPontificum

rum

hsc de Carolo leguntur a Procedente autem tempore in niense Augusto apud Wormatiam Synodum episcoporum acconventum magnificum coire fecit. Lbi decernens quod hi, qui poscriptum,
:

tissime in hac conjuratione devicti sunt, honore

Romanorum

Epistolis,

tum etiam

ex legi-

bus Codice Theodosiano comprehensis, vel potius ex illarum legum Breviario. Inliis autem Capitulis interdum nonnihil additur antiquis canonibus, interdum vero verba aliqua detrahuntur, tantaque horum Capitulorum dignitas fuit ut etiam frequenter descripta fuerint in regum Francorum
,

simul ac luminibus privarentur, atque exilio damnarentur. Eos vero qui innoxii in hac conjnratione
seducti sunt,
Moissiacensi Augusti
gitur.
rit

Cum

clementer absolvit . In Chronico loco, Aprilis per errorem leenim, utRegino tradit, Cara//s praifeceexercitui in Britanniam misso, isque

Audulfum

Capitularibus, ut

tam Antonius Augustinus, quam Marca comnuini consensu scribunt. Caeterum priorum Pontificum Romanorum Epistolas supposititias esse non tanlum Marca et Antonius Augustinus sed etiam Baronius anno dccclxv, passinKjue
;

Britonum principes apud Wormatiam regis obtutibus prffisentarit Synodus Wormatiensis mense Aprili habita non est, quia Carolus non nisi Pascha
,

jam

celebrato

Britones

lacessendos jussit.

Quid

alii viri

docti

fatentur.
c,

Vide qua; de

iis

Epistolis

actum sit in hac Synodo, incertum. 8. Eadrianus PP. gratulatur Carolo de victoCum nuntium de rebus a Carolo riaSaxonica.
pra?terea

diximus anno Christi

5.

num.

i et

seqq.
ejits

feliciter gestis,

et

de Saxonibus ad fidem conversis

dela-

Tertia profectio

Rritonibus victoria.
niani

Romana Caroli, et Ad num. 7. Britoncs

alias

de

Romam
tum

per

Andream abbatcm Luxoviensem

Iladrianus papa Epistolam
scripsit, et

Britan-

esset,

Cismarinam incolentes, quos

ToMts
Xlil.

Clodoveus

Carol. ad

cumdem regem

Cod. quia Carolus

xci

2M

194
ab eo
fiis

HADRIAXI
pelierat,

ANNUS
una
die,
fe-

1i

CIIRISTI

786.

ut in

uno mense,

vel in

pro bujusceniodi operibus, et una vel duabus

eamdem Bremensem Ecclesiam cum omnibus suis appendicibus Willebado probabibs vitae
Concilio,

lilaniae peragerentur, respondit Pontifex : Decrevinuis in omnibus nostris partibus, quae

viro

coram Deo

et sanctis ejus

commisimus, quem
III

etiam

primum ejusdem

Ecclesia)

idus Julii

sub dilione spiritalismatrisvestra; sancta;

Ecclcsiae existunt illico celebrari, easdeni

Romans
una no-

consecrari fecimus episcopum . Videtur

rolus innuere
S.

biscum disponentes emisimus, Domino protegente,

videlicet xxiii die, et xxvi, atque xxviii

enim CaLuIIum subscripsisse promolioni Willehadi mense Julio anni dcclxxxvii episcopi
;

hujus advenientis Junii mensis, qua? sunt impiimis Vigiliai

beati Joannis Baptistae, et Natalis sauctorum Joannis et Pauli, necnon et Vigiliae beati Petri Apostoli, etc. Nos quippe non solum unam vel duas, ut nobis insinuastis celebrandas litanias prajvidimus, sed etiam pro vestra, ut soliti sumus indesinenter orare excellentia cupientes decrevimus perQcere,

Bremensis consecrati. Verum hacc controversia ex illo Diplomale dirimi non potest cum Carolus duabus de rebus loquatur, qute diversis temporibus de more fiunt. Unde cum Serarius et Surius ad diem xvi mensis Oclobris testentur, Mss. Codices
docere Lullum decessissc decimo septimo kalendas Novembris, apparet Carolum ante diem illum fundasse Ecclesiam Bremensem, eamque commisisse sancto Willebado, qui mense Julio sequentis Cbrisli anni ordinatus est Bremensis episcopus, ut inter

et

tes quae

Redemptoris mundi canere laudes, ut ips genper vestrum regale certamen ad Gbristia-

nam perductaj sunt fidem, usque in Kvum per vestrum maneant adminiculum, etc. Harum litterarum meminit Baronius anno dccxcv, num. 9. 9. Legalos in Britanniam mittit. Annalista Mailrosensis hoc anno babet Hadrianus papa legatos in Britanniam direxit ut fidem Catbolicam

omnes

convenit.

LuIIum

enirn

tuum

esse confirmat Marianus in

hoc anno morChronico, ubi

ordinationis ejus successoris, et

peracta, bis verbis narrat
:

anno dcclxxxvii, uno tenore LuIIi mortem, diem locum in quo ea

LuIIus archiepiscopus

inuovarent, ct confirmarent, qui lionorifice recepti sunt et remissi . De Synodo, quani illic congregarunt anno sequenti agemus.

Mma

Mortuus est boc anno Saracenorum cui successit Earon Raschid, ut anno dcclxxxiv, numero 3 decalifm.

10.

Mors

Alhadi

calita

monstravi.
11.

Moritur S. Lullus archiep. Moguntice.

Moguntinus moritur. Ricbolphus ordinatur in episcopum Moguntiae IV non. Mart. apud Fritislar , anno autem sequenti littera DominicaliG insignito dies quartus mensis Martii in diem Dominicam, qua episcoimrum ordinationes de more factEe, incidit. Hinc etiam babemus LuIIum ante Willehadi consecrationem spiritum Deo reddidisse, perperamque Cointium et Mabillonium ex laudatis Caroli
regis verbisiuferre

Lullum postWillehadi

ordinatio-

Ad bunc annum referenda mors sancti Lidli, de quo auctor incertus Aunalium Francorum ab anno Incarnationis Dccxiv usque ad annuin Ludovici Pii quartum , Cbristi vero dcccxvii continuatorum , publicatns a Lambecio lib. 2 Biblioth. Css. pag. 3G6,
scribit

nem

vitam

cum morte commutasse. Quare non

videtur dubitandum, quin Carolus in Diplomate

citato res

referat.

duobus diversis annis gestas una serie Unus inter antiquos Hermannus Contraobitum

ctus in suo Chronico LuIIi

Cbristi

cum

sequenti

Bonifacius arcbiepiscopus evangelizans genti Fresonum verbum Dei martyrio coronatur anno dcclv; qui sedit in episcopatu annosxiii, post
:

anno

alligat, sed ejus auctoritas contratot

auctores infirma.
12.

Anni episcoporum post abdicationem

sit-

quem
iUos

LuIIus episcopus annos xxxii . Unde annos

sedis

perstitum

modo

eis,

modo

successori attribuli.

xiii

Bonifacii

anonymus

ille

deducat,

nondum
iHorum

detegere potui, sed certum est

xxxii

annorum

Lullus anuo dccliii Moguntiacensis archiepiscopus renuntiatus fuerit , eodemque anno

Porro

licet

ultimum currenti inchoari, et Annales vetustissimos Francorum ab anno dcclxix ad Dcccvi, apud Ducbesnium tom. ii, Annales Fuldenses,

Bonifacius

eum

archie|)iscopatum abdicarit, Lidlo

in an-

tamen anni tantum xxxii attribuuntur tam

nalista laudato

quam

in

Breviario

Moguntinensi

Lambertum Schafnaburgensem, auctorem

lib. 1

Chronici Wirziburgensis a Baluzio

editi, et
sii

Miscell.

Hermannum Contractum
mortem hoc anno

in editione Cani-

apud Serarium, quia antiqui si contingeret aliquem episcopum dignitati renuntiare modo annos quibus superstes erat, eidem, modo successori ejus
adscribebant. Sic Elbertus seu Albertus arcbiepi-

LuIIi
illos

collocare, ideoque an-

XXXII incompletos fuisse. Cointius quidem anno dcclxxxvii, num. 29, Serarius lib. 4 Rer. Mo-

nos

scopus Eboracensis qui biennio ante mortem in solitudinem secessit, dicilur Ecclesiam illam rexisse

gunt. et Mabillonius saec. iii Benedict. part. 2, in Elogio bistorico sancti bujus pra;sulis num. 'l8,

annos xiv,
vixerit.

licet

annos tantum
ejus

xii in

prajsulatu
dicitur

Sic

Eambaldus

successor

mortemejusinannum

stimantque Cointius et banc dirimere regium Diploma, in quo Carolus anno dcclxxxviii de prima Bremensis episcopatus
erectione sic loquitur
salis
:

seciuentem ditferunt, exiMabillonius controversiam

annos xvi sedisse, licet diutius in episcopatu vixerit quia priores sedis ejus anni tribuuntur Alberto

Sumnii Pontificis
(lui

et

Univer-

quod post dimissum praesulatum per , biennium adhuc in vivis fuerit, ut suis locis visum est. Loquentes eliam de sancto Joanne Beverladecessori
censi

papaj Hadriani priBce|)to, uocnon etMogunliaceusis cpiscopi Lullonis, omniumque

vidinuis

Bedam

ei

assignare annos xxxiii,

adtuerunt

cum

laniun annu dclxxxvi ciiiscopusAgusl^.Meusis

HADRIANI
crcatiis
fiicrit,

ANNUS

10.

CnRISTl 787.

195

translalus,
cesscrit,

indcque ad Eboracensem sedem anno quidemDCCxviiiin solituilinem sect scdem vacuam 'Wilfrido jiiniori reliesset, si anni

ejus decessor, qui al)dicarat adliuc superesset.

Quod

hic observare operee pretium duxi, quia vidi diver-

suiu luinc annos ciiiscoporum numerandi

a veteribus
in

mndum
non raro

querit, sua3 abdicationi triennio superstes, qui ideo

usurpalum

viros doctissimos

annos xxxvi sedisse dicendus

hislorici

quibus

sunc demissioni supervixit ei assignarentur.

Unde

quo pluribus

Anglici Wilfrido juniori, anno dccxxxii

errorem inducere. Colitur sanctus Liillus, de in locis locuti sumus, die xvi mensis Octobris. I)e Riculpho ejiis successore jam supra
3

demortuo, annos xv tribuunt, quamvistribus prioribus episcoi^atus ejus annis Joannes Beverlacensis

numero

mentionem fecimus.

HADRIANI

ANNUS

16.

CHRISTI

787.

\ Prmnotanda circa Synodum Nicwnam hoc Septingentesimus octogesimus anno habitam. septimus annus Redemptoris Indictione decima consignatur, quo sacrosanctum Concilium OEcu.

dam
fuit

ex

iis,

qui gerebant magistratus

pietate

claros et gratia doctrinfc et facundine, inter

quos

etiam Nicephorus, qui erat a secretis impcraqui

toris,

cum

vixisset in sanctitate, et esset ornact

menicum

celebratum est. Etenim (inquit Theophanes) mense Maio hujus decimaj

in Nica?a Bithyuia;

tus

divinis

virtutibus

doctrina

ac

dicendi

scientia, Byzantii sedis patriarchalis suscepit

Indictionis, mitteus Irene

Augusta convocavit om-

rem

nes episcopos, qui convenirent in Nica^nsium civitatem, ad celehrandum iUic Concihum. Et per totum tempus aestivum cougregati sunt omnes

honosanctam consummationem et quicumque erant venerandi et cximii monachi,

post
Tarasii
:

qui movebantur zelo disciplinae et regula? Ecclesiasticae, et

contendebant semper sequi Synodalera

.

siquidem eos, qui ex Romanai apud Nicsam Orientahum patriarcharum persona veSedis, et
:

accurationem, profecti sunt Nicaeam

tius

Hfec Igna-

earumdem rerum

inspector.

nere,

omnino non

diraiserat, sed retentos

secum

habebat. Et octavo anno imperii Irenaj et Constantini exivit Tarasius archiepiscopus Constantinopoleos in Nicaensium civitatem . Hajc de loco et tempore magna; Synodi. Ignatius item in Tarasio de his agens, tradit, nonnisi postquam se caeteri episcopi in Nicaeam contulissent, Tarasium cum legatis patriarcharum illuc esse profectum. Sed quinam isti fuerint, et ahi, quos secum duxit, sic

narrat
2.

Cum

sanctissima classis dicto citius

in

dictam venisset civitatem, Tarasius quoque venit ex urbe regia, ex Apostolicis sedibus secum assumens eximios quoslibet et pra^stantissimos

3. Inter hos venerabiles monachos interfuisse sanctum Plafonem, de quo plura superius, auctor est Theodorus Studita iu Actis Vitae ipsius, similiter magnus quoque ille Theophanes confessor, qui ex patricio genere amplexus erat (ut diximus) monasticam vitam, eidem pariter interfuisse conventui vocatus traditur de eo enim bsc in Vita ipsius Pulcherriauctor, ejusdem temporis scriptor mum illius, inquit, factum me paene pricteriit Cum enim Nicffiae Synodiis secunda coacta esset, ad eam ipse quoque cum aliis Patribus vocatus est. Cumque omnes equis pra^stantibus et splendidis vesti; :
:

mentis ornati venirent, ipse veste

lacera, et asinae insidens, laeto

solita

indutus

nempe ab Jladriano quidem papa Romano Petrum primum presbyterum et Petrum monachum ct
,

animo iter suscepit, Sed cum omnes viderent eum, qui prius omnium divitiarum copiis abundaverat, sic indutum^majo-

ab Apostolica autem dioecesi, a PoUtiano, inquam, sacratissimo papa AlexandrinoThoiiiam monachum et presbyterum, et a Tlicodorelo (Theodoro) patriarcha Antiocheuo, ct ab Elia prin|ira;'fectum
;

rem

ex

illo,

quam

ex reliquis utilitatem accepe-

runt, et ingenti Iranquillitate animi repleti sunt

ipse vero veritatcm
tiis,

ampicxus,

et

errores asperna-

cipe paslorum J^Wui Joannein

lerum

et

monachum presbysyucellum, adducens eliam secum quos-

maxinia %iitutum opinione insignis rediit. Ha!C de Theopiiane confcssore, de quo rursum

dicendum

erit inferius. lulerfuif

eidem Concilio

196
S.

HADRIA.NI
episcopus,

ANNUS
confessor
lati-

16.

CHRISTI 787.

Euthymius, Sardicensis

illustris,

cujus dies natalis tam grsecis,

quam

quia nec interpretata;, sed nec in casterarum patriarchalium sedium (licet grajca utautur lingua)
reperiantur archivis,

nis labulis consignatus iiabetur

Martii.

undecima mensis
alii

nimirum quia
est,

nulla earum,

luterfuerunt pariter et

praclarissimi

cum

cdereutur, aut promulgans, aut consentieus,

confessores,

qui tempore Constantini Copronymi

,

aut saltem pra^sens invenia

Patres
illas Graeci

quanquam eosdem

vincula et exilia
fuerant
:

sediumque privationem

passi

onmes postliminio restiluti, ardentianimis ad sanctum Concilium, tanquam apes bus ad alvearium, convolarunt. Porro numerum omqui

promulgasse perhibeant, qui in sexta Synodo sunt inventi sed hoc nullis probare certis possunt indiciis . Hactenus de sextcC Synodi
:

canonibus Auastasius occasione

eorumdem cano-

nium, qui Synodo interfuerunt, fuisse trecentorum et quinquaginta episcoporum est communis
assertio
;

num, qui
6.

hac eadem Synodo citali reperiuntur. Monet et illud, quod haud minoris moin
:

nam

et

Psellus de singulis agens Syuodis,

islos

ubi de hac meminit,

habet iambicos ^fersus

rostrema septima rursum facta est in Nictea Qninquaginla convenerunt supra trecentos.

meuti esse videtur, sic dicens In eo sane quod frequenter Universalem in hac Synodo Graeci patriarcham suum inconvenienter appellaut Apostolatus vester GrtECorum adulatioui veniam det,
:

pra;latis suis

non

sine reprehensione placere stu-

dentium.
Photius autem trecentos septuaginta septem nupositus

Verum cum apud

Graecos
et fastus,

Constantinopolim

frequenter

super hoc

vocabulo

merat. In Menologio autem

4.

Basilii

imp. uume-

reprehenderem,
:

vel arroganliam redar-

rantur episcopi trecenti sexaginta septem.

Antequam autem

ipsa

mgrediamur Acta
quae Anastasius

Concilii,

hic prsemittenda sunt,

Bibliothecarius in nuncupatoria Epistola ad Joan-

nem papam octavum

de translatioue a se facta

ejusdem septima; Synodi OEcumenica), prudenter admonuit, ne cui pateat occasio ullius scandali. Sane notandura est, queedam in hac Ait enim Synodo ex Apostolorum ct sextse universalis Sy:

asserebant, quod non ideo OEcumeniguerem cum, quem multi Universalem interpretati sunt, dicerent patriarcham, quod universi orbis teneat prajsulatum, sed quod cuidam parti pra;sit orbis, nam quod Graeci qui a Christianis inhabitatur c;mju.'vov vocant, aLatinis non solum orbis, a cujus universitate Universalis appellelur, verum etiam habitatio, vel locus habitabihs nuncupatur. Ita
:

tunc Gra^ci frigide

admodum
posse

excusantes errorem,

nodi canonibus

et

sententiis inveniri

qucC penes

atque absurde nimis. Etenim hac ratione, qua

nos interpretata nec habentur, nec admittuntur. Et certe de Apostolorum canonibus liquido novinius, quoniam iis quidam facile non prEebuerunt
consensura. Sed et prajdecessor vesler beatissinius papa Stephanus non ex iis plus quam quinquaginta
recipiendos, syuodice promulgavit,

cum quajdam

constituta Pontilicum ex ipsis canonibus assumpta esse videantur. Unde Apostolatu vestro decer-

suum ipsorum patriarquod etsi non orbi, loco tacffiteri meu et habitationi ejusdem praeesset dici possent, omnes episcoi^i OEcumenici pariter quod quilibet eorum habitabili orbis loco praesit. 7. Cffilerum si ex divinis Scripturis ejus nomiquod apud Septuaginta, nis petatur interpretalio
OEcumenicum cham proiessi
dici

sunt,

nente,

non solum
tubarum
;

illos solos

Ecclesia recipit, sed oranes

sancti

quiuquagintacanones eorum, utpote Spiritus

(quin) et
el

eloquia divina scripsere, d/.vjii.im sacpe habetur, Latini interpretes (ut estfrequentervidere
qui gracce
in

psalmis)

orbera

ierra;,

sive

orbem terrarum

quoniam

omnium om-

transtulere ex ejus vocis proprietate,

quam Grsci

nino probabilium Patruni

sanctorum Conciliorum regulas ct instiluliones admitlit, illas duntaxat, quae nec rectai fldei, nec probis moribus obviant; sed nec Sedis Romana; decretis admodum (ad modicum) quid resultant, quin potius adversarios, id est, haereticos potenter imimgnent o. Sic
igitur
sl

secundum Graecos interpretes quotidie psallenles, ignorasse minime potuerunt, qui tam inepte redargutionem Anastasii eluserunt. At de voce hac plenius actum est superius in Grcgorio papa ejus nominis primo. Quod igitur isti GrKci, qui cum
Anaslasio de ea voce controversiam habuere, dissimularunt se ejus proprietatem nosse, eo modo
insulse respondentes potius,
tes
:

qui veteribus Romante Ecclesioe iustitutis

contradicere reperiuntur, iidem canones
utpote

et regulis

quam errorem

faten-

nou Apostolorum , sed ut exploduntur, adulterini partus ipsorum nomine suppositi. Pergit
vero dicere de canonibus sextce Synodi, quorum mentio iu hujus Actis seplima; frequens reperiatur:
S.

posteriores Grseci hffic

considerantes, et eru-

abest, ut eo usi sint nomine, ut vere est el dici potest universaetiam in ipso, qui

bescentes,

tantum

lis,

detestati

sint

Romano

Pontiflce,

ut Joannis

Constantinopolitani

patriarchaj

atque

Innocentii

Ergo

et

regulas,

quas
;

Graeci

a sexta

papa;

tertii

Epistola; indicant.

Nam

ipse

Joannes

Synodo

perhibeut

additas

ita

iu

hac Syuodo
iis

objiciens et exprobrans, haec scripsit de

Romana

principalis Sedes adniitlit, ut nullatenus ex

HUb

Ecclesia
8.

'

recipiantur, qu;e prioribus canonibus, vel decretis

sanctorum Sedis hujus Pontiflcum, aut certebouis moribus inveniantur adversse. Quamvis omnes hactenus ex tolo maneant apud Latinos incoguitae.

Quid autem mihi in tua; sanctitalis scripto non modicara superiuduxit ambiguitatem, nou
Apud
lunoc.

111. 1. 11.

Ep.

cxcvu.

HADRIANI
abscoudam
:

ANNUS
quomodo

16.

CHRISTI 787.

107
in S. R. E.

nam

et

pro miro liabco,

translata Concilia

OEcumcnica

Archivo
i[)sa

unam

ct

universalem

Romanorum

vocasti Eccle-

recondidit. Postremo qui Anastasii versionem ignoravit,

siam, ut quasi clivisam in species quasilam siiecialissimas, et liocunoexistentegrege, ovilium Cbristi

nobis

exosus primani,

aliam elaboravit: ha:c

est, quffi

cum

aliis

Conciliis in

quodammodo
principe
:

pastoribus, sub eo constitutis

cusa habetur,
si

communi

Conciliorum tomis usui exposita. Cui quau-

pastorum
tu3B taliter

communique

doctore .

Ad

tura praestet, quae

legat,

Anastasii est, intuebitur lector

bicclunocentius'
causis

aNosautem, inquit, inquisilioni respondemus, quod Ecclesia duabus de

(intelligentia

cum plura apud Anastasium inveniet, quae inedita desiderantur, et ea

simulque conferat,
parvi

universalis vocatur

namque

quidem haud

momenti, prout noster Petrus

diligentissime

dictorum ex causis est assumenda dicendi, non res sermoni, sed rei sit sermo subjectus)
tur universalis Ecclesia
constat
illa

cum
dici-

Morinus, qui contulit,

adnotavit;
praeser-

qua; brevitatis causa praetermittimus,

cum

una, quac de universis

tim eam

Ecclesiis, quae grceco

et

vocabulo Catholica

accepturus in editione, quce Romaeelaboratur OEcumenicorum Conciliorum.

sis

nominatur,
buli Ecclesia

secundum hanc acceptionem vocaest universalis Ecclesia,

Sed de priraaversione, quasadJoannempapam

scribens Anastasius habet, ex verbis ipsius videa-

Romana non

sed

pars universalis Ecclesiaj, prima videlicet et

:

mus

ait

enim
:

in

ipso

ferme exordio Epistolaj

et

pra?cipua, veluti caput in corpore

quoniara in ea

nuncupatoria3
pracsidente

Indecorum
vicariis

inconvenicns arbi-

plenitudo potestatisexistit

ad csteras

autem pars
Ecclesias

ratus sum, septimara universaleni

in suis

Synodum,
apud

quae,

aliqua plenitudinis derivatur. Et dicitur universalis

Ecclesia illa una, quae sub se continet

beata;

recordationis

praedecessore

vestro

Hadriano,

Kicaeam

universas;

et

secundum banc nominis rationem

Ecclesia universalis nuncupatur,
dignitatis

secundo conveniens sub

imperstoribus celebrata

Irena seu Constautino

Romana tantum
quoniam
caiteris est

ipsa sola singularis privilegio

Nam
faerit

est, non habere Latinos. nulla ratione octava dici, vel teneri poterit,
:

praelata. Sed et Deus universalis Dominus appellatur, non quasi divisus in species, aut specialissimas, aut subalternas, sed quoniani universa sub ejus dominio continentur. Est enim uua generalis Ecclesia, de quaVeritas inquit ad Petrum Tu es Petrus, et super banc petram aedificaboEcclesiam meam. Et sunt multa; parliculares EccIesicE, de quibus Apostolusait Instantia niea quotidiana sollicitudo omnium Ecclesiarum Ex omnibus una
:
.

u W septima non babetur non quod ante uos minime

interpretata, sed

quod interpres paene per

singula, relicto utriusque linguae idiomate, adeo

fuerit

editione intelligatur,

verbo secutus, ut quid iu eadem aut vix, aut nunquam possit adverli, in fastidiumque versa legentium, pane ab omnibus bac pro causa contemnatur, unde a.quie

verbum

busdam nec

ipsa lectione,

digna penitus judicatur.

nondicam transcriplione Quod ipse intuens, nec

Domino,
,

tauquam ex particiilaribus generalis et una praeeminet omnibus quoniam cum sit unum Omnes corpus Ecclesia; de quo dicit Apostolus enim ununi corpus sumus in Cbristo, illa velut caput cffiteris membris excellit . Haec Innocentius, non ad aliud insinuandum a nobis inducta, quam ut intelligatur, Grsecos aliquando amentiam ejus tituli non solum in se execratos esse, sed et in ipsa
consistit,
:
:

proprio inlirmo corpori jjarcens, auxiliaute

banc nisus
magistram,

sum

interpretari

Latinis indecens et

incongruum censens, vestram maxime omniura Romanam videlicet Ecclesiam eadem Synodo defraudari Hcec Anastasius, cura ab eodem
.

Joanne
Roraanae
10.

papa pra;fectus
Ecclesiae,

est

bibliolhecae

sanctae

quem

in

eadem

editione seque-

mur. Sed ad ijusdem Acta

nibus
adsoliila,

Romana

Ecclesia

adniiratos.

Verum

postcriores,

jara veniamus. Ejusiem Sijnodi celebratio septem Actio-

qui extiterunt, Constantinopolifani episcopi, majori

contra Iconoclastas.
verbis

Quaudo

quam
sus

praedecessores leviiate

nomen

illud sibi rur-

autem ejusdep sacrosanctfESynodi

sessio,

contigerit prinia

vindicaverunt,
ut

quod tamen

licel

uunquam
fuit.

ipsa

.AJcta
:

istis

significant, ita Ptitribus

probatum, toleralum tanien a Latinis

accidit miseris,

dum

Sed inani gloriantur nomine,

exordientibu?
ris

In noraiue

Domini

et

Dominatonostroruni

Jesu Chri-ti veri Dei nostri, imperii piissimoet

reruni etiam,

qua; legitime possiderent, facerent

rum

amiiorum
et

Christi

dominorum
ejus
,

sub Turca diro tyranno jacturam. Rursum quod ad hanc pertinet Synodum, 'J.

Constantini

Irenaj

matris

octavo

anno

admonendum adbuc putamus, ejusdem

in

gra;co
faclara

consulatus eoruni, oclavo kalendas Octobris, Indictione undecima .. ab ipso raense Septembris

latinura triplicem diversis temporibus

tunc

iuchoata.

t
i-

Conveniente
Haec

sancta

et

csscTersionem.

Primam quidemeverboad verbum

atque ineptara, ut nec
;

universali Synodo, etc.

tincnt.

quoad tempus per-

adeo inconcinnam
librarii exscribere

eara

dignarentur

quae cura contemp-

nit in Rasilica

tui penilus

haberetur, Anastasius Ribliothccarius opporlunus interpres occurrit, atque eam iu lali-

loc m spectat, Nicaea; couveprimaria ejs civitatis, titulo sanclae Sophiffi nuncupata. Ubi r;ensitis primura legatis

Quod vero ad

Apostolica; Sedis,

nuni

verlit,

sensa sensibus
alia

quam
e

diligenlissune
in

reddens,

eauiquc inter
cxcvui.

grsco

latiuum

duobus i;(ns videlicet, aliisque Joanne et iioma triuni sedium duobus legatis palriarcbalium uominc legaoue fungentibus, et
aliis

'

luooc.

I.

1. pist.

tratibus imperatoris,

singulis qui interfuerui.episcopis et magisrogantib, Siciliffi episcopis,

198
Tarasius
diens

HADRIANI

ANNUS

16.

CHRISTI 787.
hseresi ad

cogendee Synodi prselocutus

:

Constantinopolitanus episcopus causam ostendit, sic exor-

trum consessum, sponte ex

Catholicam

Opportunum est nunc dicere proplieticam

illani voceni,

quam
:

saepe

auclivimus per Evange-

lium

Erunt prava in directa, et aspera in viasplanas, etc. Redditaque deomnibusexacta

prffidicari

fidem reversi, recipi in Ecclesiam petierunt, offerentes Orlhodoxa; fidei confessionem in his pra>sertim, quai spectare videbantur ad condemnationem ha^resis et ha-reticorum, quibus adliceserant. In ea
igitur,

quam

obtuhtBasilius, Ancyranus episcopus,

le-

ratione, et exliortatione adliibita, ut adversus exortam hmresim slrenue agereni, verbis Domini fisi,
Portae inferi non prEEvalebunt quibus dixit ^ adversus eam. Ex suggcslione Constantini epi:

post confessionem sanctissimee Trinitatis, ista

guntur
Ipse

expefens etiam et intercessiones inteme-

ratae

Constantiee Cypri, primum omnium jussi adesse episcopi, ejus hajresis accusati, qui sunt

scopi

Domince nostrae sanctae Dei Genitricis Mariee, sanctarumque et caelestium virtutum et omnium sanctorum, atque sancta etpreliosa lipsana (venerandas videlicet reliquias) eorum

intromissisunt.
di. Suggesserunt interea magistratus, qui ad-

cum omnihonore

suscipiens, saluto et honorabiliier honoro, fidem

erant, aliatas sacras litterasimperatorum ad Synodum, quffi legendse essent ; quse jussu Synodi lectse

ter et venerabiles imagines

habens illoruni particepsfieri sanctimoniae. Similitum dispensationis Do-

sunt. Inde imperatores animi sui consilium aperientes, manifeste testati sunt, se admodum per-

culsos
tantis

animo Pauli

patriarcha? confessione, detes-

errorem, atque ob eam causam ad revocandam Catholicam fidem exulem, esse mirum in modum excitatos coepisse vero tantffi mohs UidiQcii
;

sternere

fundamentum, a creatione

Catholici autis-

titis Tarasii, qui convocandaj Synodiipsis imperatoribus auctor fuisset. Porro inter aliaexhortationis verba ad Synodum habita, ha>c, quae obscura

mini nostri Jesu Christi secundum quod homo factus est propter salutem nostram, et intemeratae Dominae nostrae sanctai Dei Gcnitricis, atque sanctorum Apostolorum Prophetarum, martyrum et omnium simul sanctorum, salutans pariter et amplectens, atque admonitionem, quae pertinet ad honorem impendens; projiciens nihilominus et anathematizans ex tota anima et ex tota mente Synodum, quae ex stoliditate et dementia congregata et septima Synodus nominata est ab his vero,
,

absque germano sensu leguntur

in Vulgata,

apud

qui recte sapiunt, pseudosyllogus legaliteret regulariter appcllatur,

Anastasium
a Igitur

ita

reddunlur:
toto

tanquam qua?

totius pietatis sit

quoniam a

terrarum orbe collegit

statuere volens
:

aliena, et contra divinitus traditam Ecclesiasticam

vos Deus, consilium

suum
:

ecce

legislationem audacter et temere, quiu potius abs-

propositis sanctis Evangeliis, et intelligibiliter cla-

que Deo

latraverit, et sanctas ac venerabiles

ima-

mantibus

juste judicate
et

state

stabiles pietatis

gines conviciis appetierit, dosius

sed

et

has praeceperit

propugnatores,

omnem

novitatem vocum, et

auferri asanctis Dei Ecclesiis. Cujus

falsi

dux

fuit Tlieo-

noviter apparentem sediiionem recidere procurate, quemadmodum et Petrus primus princeps collegii
Apostolici, qui servihs deceptionis amentia percussa, Judaica; auditionis sensum gladio abstulit

nominis Ephesius, Sisinnius Pergae cognominalus Pastilas, Basilius Pisidius improbus ille cognominatus Tricacabus, quos evomuit sectator miser Constantinus, qui fucrat palriarcha. Ha}c
ita

securim spiritus, et omnem arborem germinantem fructum contentionis et in;roductae noviexteiidite

talis aut magistralibus vocibus tran;plantate, aut canonicis increpationibusconcidite, d inignemfu-

confiteor et his assentior, et idcirco in simpli-

citate cordis et recta

mente, Deo mihi tesUmonium

est,

perhibente, subjectos analhematismos lacio.

13.

turse gehennaetransmittite, etc. Suldit delitteris,

imaginum

Christianorum calumuiatoribus, id confractoi'ibus, anathema.

quas acceperat ad idipsum prastanduin ab Hadriano Romauo PontiQce per missos ab ipsc legatos, quas simul et qjaterniones a legi jubet in Synodo: tribus Orientahbus patriarchis ad Synodum per
legatos itidem niissos. Audisti, lectorinihil

Hisqui assumunt eloquia, qure a divina Scriptura adversus idola suut, in venerabiles iconas,

anathema.
llis

qui non salutant sanctas

et venerabiles

magis

imagines, anathenia.

admonitam sanctam Synodum a

piis imperatorinovitatem? qiia scitu digna bus, quam explodere Orlhoduxorum imperatoruir sententia ex nomine ipso infamatos omnes simulcondemiies necesse est

His qui appellant sacras iconas simulacra,

His qui dicunt,

anathema.

quod

sicut ad deos

Chri-

novalores

sed proscquamyr Acta.

sanc)l

12. Ilis audilis,

Synodus bene precata

ad imagines acceduut, anathema. His qui comniunicant scienter cum iis, qui conviciantur et exhouorant venerabiles iconas,
stiani

impcratoribus adeo de (/tiiolica fide bene nierentibus, ad cognitionem l^orum episcoporum conversa est. Fuerunt hi/>''imi in medio producti Basiliiis Ancyr, ThcoOi-us Myrensis, atque Theodosius Amorii. Stan)s ii onmcs ante sacruni PaIsai .XL.

anathema.
His qui dicunt quod praeter Christum Dominostrum, aliquis ab idolis nos liberaverit, anathema . Erat enim Iconomachorum ejusmodi

num

jactatio nemiie post

et

Christum, Leoncm Isauricum

ejus filium Constantinum

Copronymum

libe-

Luc.

m.

_/3ttli. VII.

rasse Christiauos ab idolis. Sed pergit Basilius

HADRTANT
ct

ANNTIS 16.
I'a-

CHRTSTI 787.

109

His qui spernunt mogisteria sanctoruiii

et traditioneni

trum,
clietis

Catholicae Eccle?ia!, praeten,

dentes et assumentes voces Arii, Nestorii

et

Euty-

quain cam, quaj habeat conUdeuliam apud Christum Dominum nostrum, qui ex ea natus est. B Pari modo sanctorum et laudabilissimorum

Dioscori,

et

periiibcntes

quod
,

nisi

de

Veteri et

Novo Testamento luerimus edocti, non nequc sequeinur doctrinas sanctorum Patrum

Apostolorum, Prophetanim, ct martyrum, et Patrum, et cultorum ejus iconas recipio et adoro, non tanquam deos, absit scd aftcctum et amorein aniinae
;

sanctarum Synodoruin, atque traditionem Catbolicse Ecclesisp,

mea3,

quem habebam

prius in eos,
illos ex tolo

anathema . 14. Vides, leclor, quinam fuerint magistri recentiorum novatorum, quise religiosos, sive Evanpturas nibil in Ecclesia recipiendum esse, blasphe-

ostendens, rogo cunctos

etiam nunc animo ut in-

terccdant pro

ad Deum, quatenus det mihi per intercessiones eorum inveniremisericordiam penes

me

gelicos dicunl? quique ut ilH, pra;ter divinas Scri-

se in die judicii.

Similiter et lipsana sanctorum adoro, et hoet

mant, idem in se anathema convertunt, eamdeni postea cum illis absque dut)io pa>nam apud inferos accepturi, quorum sunt vestigia consecuti. Rur-

noro,

amplector, tanquam qui decertarint pro

Christo, et acceperint gratiam ab ipso ad sanitates

efficiendas,
et

languores curandos

et

dffimones

sum

Basilius:

ejicieudos,

quemadmodum

Ecclesia Christianorum

argumentaet non sanctorum Patrum nostrorum traditio, anathema. B His (]ui prffisumunt dicere, Catholicam Ecclesiam idola ahquando suscepisse, anathema. Hoc quidem ita confiteor, et his assentior, et ex toto corde et anima et mente pronuntio. Si vero (quod absit) exdiabolica iminissione, aliquo tempore voluntarie, vel non voluntarie aversus fuero ab istis, qua3 jam professus sum, anathema sim a PaHis qui dicunt,
diabolicae
tionis inventio sit factura

quod

suscepit a sanctis Apostolis et

Patribus, et usque

imaginum,

ad nos.
16. Pingi

autem consentio

in Ecclesiis san-

ctorum, principahter iconam Domini nostri Jesu Christi, et sanctte Dei Geuitricis ex varia materia
auri, et argenti, et
satio ipsis

omni

colore, ut carne dispen-

omnibus

innotescat. Siniiliter pingi con-

versationes sanctorum, et famosissimorum Aposto-

lorum, Prophelarum ac martyrum, quo innotescant certamina et agones eorum in brevi scriptura, ad excitationem ct magisterium populorum,

tre, Filio, et Spiritu sancto,

sia,

atque Catliolica Eccle-

seu sacro ordine penitus alienus. Conservabo

maximeque simplicium.
(laureatas)
et iconas

Si

enim regum laureas

cereis et incensis,

autem secundum divinos canones tam sanctorum Aposlolorum, quam probabilium Patrum nostrorum memetipsum ab onmi data acceptione, seu
turpi hicroB. Hactenus Basilii Ancyrani episcopi
fidei professio,

missas ad civitates vel regio-

nes

obvii

adsuiit populi

cum

non cera
Christi

perfusam tabulain, sed im[)eratorem honorantes: quanto magis oportet in Ecclesiis

etpost lapsum pcEnitentia.

et a sancta

Domini

nostri

iconam depingi

Salvatoris

His acceptis,

Synodo

collaudatis,

Dei nostri, et intemeratae Matris ejus,

omniumque

Deoque

gratiis redditis,

Theodori Myrensis episcopi

pnblice relegit et pro-

audita est recantatio,

fessus est

dum

et beatorum Patrum, et studiosorum virorum? quemadmodum et S. Basilius ait:Nam

sanctorum,
et

camdem

fidei

professionem,
est

quam

Basi-

opera

magna bellorum
illi
;

scriptores

et

pictores
isti

hus
hoec

post

ipsum vero introductus

Theodosius

designant;

quidem scrmone
et

ornantes,

vero

episcopus Amorii, qui

magna
et

cordis contritionc,

tabulis exarantes

multos ad fortitudinem ere:

primum

ipso ingressu verbaprotulit:

xerunt utrique. Et rursus idem ipse

laborasti utique
ctis

Quantum
ex san-

Deo honorabiles domini, et omnis sacra Synodus, haec et ego peccator, et miserabilis, et seductus, qui multa mala locutus
15. Sanchssimi

homo, ut invenires

unum

sum

adversus venerabiles iconas, agnita veritate,

et

recognovi

reprehendi memetipsum,
et

et

anathe-

matizavi et anathematizoqua;male docui etlocutus

sum in hoc mundo. Et obsecro Synodum vestram cum omnibus

piatis

rogo sanctain
. Post ha;c

Christianis, reci-

me indignum servum

vestrum

obsecrantem Dominum, qui pro te scilicet apud ipsum intercederet. Et Chrysostomus dicit Sanctorum enim graha non reciditur morte, nec hebes fit obitu, sed postquam defuncti fuerint, vivis potentiores existunt. Et alia multa et immcnsa. 1". a Et ideo orovos, sancii, etclamo peccavi in cajlum et coram vobis Suscipite me, sicut suscepitDeus luxuriosum (pi-odigum), etmeretricem,
: :

laudata a Synodo ejushumili poenitentia, lectus est

et

ab eodem libellus confessionis Catholicai veritatis cum detestatione nefariae hiercsis, qui sic se habet

ovem, quse
pro salute

latronem. Qua;rite me, sicut quajsivit Christus periit, quamque super humeros suos

sustulit, et flat
et

gaudiuin coramDeo
pa-nitentia

et

Angehs

ejus

Sanctaj et venerabili

Synodo

Theodosius

niea pcr intercessionem

Chrislianus exiguus. Confiteor, et polliceor, et recipio, et amplector, atque adoro principaliter inte-

vestram, o sanctissimi doinini. His qui non adorant vcnerabiles iconas

meralam iconam Domini nostri Jesu Cliristi Dei nostri, et iconam Dei Genitricis, qua> illum
sennne peperit
viri, et

veri

analhema.
a His

sine

qui audent detrahere ac blasphemare

illas

auxilium,

et

protectionem

venerabiles iconas^ vel vocare

idola

anaChri-

ejus, el intercessiones

illius

iiiiaquaque die ac no-

Ihema.

clc invoco ut peccator in

adjutoriuin meuin, tan-

His qui non docentdiligenter

cunctum

200
sti

HADR[ANI

ANNUS

16.

CHRISTI 787
Pontificis
litteras

amatorem populum adorare venerabiles icouas

et

Romani

sacras
saeculo

adorandas

omnium sanctorum

qui a

nopolitanum episcopum
terpellaverunt

scriptas,

ad Tarasium Constantiquibus lectis, in-

Deo placuerunt, anatliema.

est,

Christiauorum calumniatoribus, id

ima-

gines confringentibus,
fessio

anathema . Hactenus conTheodosii ab ipso in Synodo lecta.

consensu totius Synodi jussi
locis inter
alii

Apostolicaj Sedis legati Tarasium ipsum, dicentes Dicat nunc sanctissimus patriarcha Tarasius regiae civitatis, si consentiat litleris sanctissimi papa; senioris Romae, an non. Tarasius
:

18. His peractis,

sanctissimus patriarcha dixit

20.

sunt tres hi poenitentes episcopi in suis

Sacratissimus Paulus Apostolus

est

qui

11-

ahos residere
fer lapsi,

productique sunt
fldes

episcopi pari-

quorum quod
de
eis

haud adeo explorata

,

esset, prolixior

cognitio adhibita est. Erant

lumine Christi, et gennit nos per Evangelium, cum Romanis scriberet, approbans studium sincerfe fidel eorum, quam in Christum
lustratus

hi Hypatins

episcopus Nica?nus

Leo Rhodiensis,
alter item

Deum verum

habebant,

sic ait

'

Fides vestra an-

Gregorius

Pisidia?, alter
,

Gregorius Pessinuntis, Leo

,

nuntiatur in universo
;

mundo. Hoc testimoniura

alter Iconii

Nicolaus Hierapolis

Leo

cpiscopus Carpathi.
ploraret

Cum

vero Tarasius patriarcha

sequi necessarium est et inconsulte agit, qul huic conatur resistere. Unde Hadrianus praisul senioris

Constantinopolitanus Leonis Rhodiensis fidem ex,

Romae,

cum

esset

particeps

eorum, qui praedicto

,

audissetque

multo ipsum
: :

tempore in

testimonio muniri meruerant

scripsit expresse ac

eadem hteresi permansisse illam auream memoratu dignam sententiam dixit Diuturniores passiones difflciliores sunt ad cnrandum sic etanima, qu;c in obscnro est ha?reseos, Inmen Orthodoxiaj difficile recognoscit . Quomodo autem hi reci:

veraciter piis Imperatoribus nostris, atque ad

hu-

militatem nostram, affirmans bene ac optime se habere antiquam traditionem Ecclesiaj Catholica?.

Nam
tice

et ipsi

nos scrutando Scripturas,

et syllogis-

piendi essent in Ecclesiam, et qui ab eis ordinati

fuissent
:

ex sacris antiquis canonibus, sanclorume patriar-

approbando rimati sumus, sicque confessi sumus, confitemur et conOtebimur, consonamus et confirmamus, atque permanebimus in significatione Htterarum, qufE lectae sunt, Imaginales descriptiones (quaE scilicet ad sacras iniagines perti-

que Patrum assertionibus ex codicibus

chio in
quisitio.

Synodum
Et
iiiter

allatis, facta esl prolixior dis-

disserendum idem Tarasius interlocntus oslendit, ejusmodi hferesim jam diu ante ab improbis haereticis esse plnntatam, a Marcionistis
Yidelicet
,

nent) suscipientes,

secundumantiquam Patrumnoet

strorum traditionem,
gati

has affectuoso amore, etc.

21. Interpellarunt rursus Apostolicae Sedis le-

Maniclucis
,

a Petro FuIIone

Xenaia

Hierapolitano
siarchis
:

atque Severo nefandissimis haeresicque renovatam hanc haeresim magis

dici posse.

quam adinventam.

autem quidam difflciliores se exhiberent ex nnmero Orlhodoxorum ejiiscoporuni, qui Synodo prtcsentes erant, ad eosdem Lipsos recipiendos episcopos, commiseratione permotus Juvenalis quidam episcopus (cnjusautemfuerit civitatis non dicitur) ex sua sede surgens, se cum lapsisim19.
niiscuit, aeqne eamdem cum illis excepturus sententiam. Sed et Ulyrici episcopi se aeque peccatores

Cum

universam ipsam sanctam Synodum, dicentes: nobis sancta Synodus, si admittit litteras sanctissimi papas senioris Rom;e, an non? Sancta Synodus dixit Sequimur, et suscipimus, et adnnttimus quae secuta sunt hfec In primls legatorum trium patriarcharum prceconia de litteris
Dicat
:

Hadrlani,

et

fide

recepta a Tarasio patriarcha

deinde aliorum eplscoporum singulis elogiis eas

esse

publice claniantes, veniam

iis,

lapsis

deprecati

laudantium et subscriptione probantium, Prfestiterunt idipsum venerabiles archimandrita; , inter quos subscriptus habetur sanctus Plato, de quo plura superius dicta sunt, et erunt dicenda. Sicque finem accepit secunda Synodi Actio.
Tertia auteni Actio celebrata habeturtertiokal.

sunt. Cognitis igitnr

qua? de restitutione lapso-

rum,

et

de receptione ordinatorum ab ipsis vetera

Ecclesiastica proderent,

monumenta
debere.

eorum

rece-

ptionem in sequentem Actionem placuit

differri

qua utimur, docet, ex qua corrigenda vulgata est editio, in qua legitur habita sexto kal. ejusdem secunda enim Actio (ut
Octobris, ut versio Anastasii,
:

vidimus) dicta

est

habita die sexto kal. In hac pri-

eodem anno

Convenerunt rursus Patres ibidem loci, hoc post biduum, nempe sexto kalendas

nium causa

Gregorii episcopi Neocaesareae cogno-

Octobris, ubi a Tarasio habita est diligens de Gre-

scenda proposita est. Hic enimantesignanusferebatur Iconoclastarum hffireticorum, quique persecu-

gorio Neoctesariensi lapso episcopo poenitente exa-

minatio;
Ecclesiae

num

vere,

vel ficte cuperet Catholicae

jungi. Cum ille ex intimis pra^cordiis signa edens vere poenitentis, libellum supplicem, quo se vere Catholicum esse velle proflteretur, jussus est scribere, et sequenti Aclione Syiiodo offerre.

tempore graviter vexasse Orthodoxos dicereetsi poenitens admittendus esset in Ecclesiam, non tamen esset restituendus in episcopatum. Verum quia persecutio probata non est, decreto in primis legatorum Apostolicae Sedis jussus est cum collegis recipi in sedem suam.
tionis

tur,

quorum causa

Post haec auteni lectEe sunt littera; Hadriani papaj ad imperatores conscripta;, quas nos superius eo, quo scriptae suut anno, suo loco posuinius integras.
Post
hffic

Post

hffic

autem

legi sancta

Synodus

prajcepit

litteras Tarasii patriarchae

Constantmopolitani, da-

Patres voluerunt legi pariler ejusdeni

'

Rom.

j.

HADRIANI
tas

ANNUS

10.

CHRISTI 787.
el sol

201
obtenebratus
est,

ad tres itidem patriarchas Orientales, et eas, quas reddiderunt iidein ad Tarasium monaclii Palajstina^ nomine eorumdem trium patriarcliarum
Orientalium, quiB superius, eo quo scriptse fnernnt

turbatae sunt abyssi,

et

luna, et stellac similiter snpcr hoc,

anno, sunt collocata?. Quibns probalis

et assertis,

est. Sed iterum Lxtatae snnt in eo, dispensatum est, omnes cailorum virlutes. Auditc et admiramini quid factum est in diebus nostris :

qnod patratum quod a Domino

anatbema illatum cst ab ipsis Apostolica; Sedis legatis nomine trecentorum decem et oclo Patrum, qui ante in eadem clvitate
adversus
aliter sentientes

Intelligcntes intelligite, et
et

aurem vestram inclinatc qnidem ante exteriorem aurem, quae cordis est,
:
:

porrigite, et audite

Nicaenum primum Concilium collegere, quibus sancta Synodus in omnibus annuit. Secutaque est subscriptio caeterorum episcoporum. Qnibus rebus
ita gestis,

24. Civitas est, Berytns vocata, in confinibus

Tyri

et

Sydonis

sita,

Antiochiae subdila. In hac

civitate

Beryto multitudines erant copiosa; Jndajo-

impositus est finis ejus diei Aclioni, ad-

ditis faustis
illo

acclamationibus
ista

ipsis

imperatoribus,

novo Constantino,

nova Helena nuncu-

patis.

rum. Porro jnxta synagogam ipsorum, qua; valde luagna esse videbatur, Christianus quidam cepit ad pensionem cellulam a quodam, in qua habitans, contra accubitnm suum .fixit imaginem Domini
nostri Jesu
Christi,

22. Ipsis vero kalendis Octobris (ut translatio

honeste depictam,

et integrae

habet Anastasii) iterum convenere Patres, atque

omnium

sentcntia jussa sunt afferri sacra volu-

staturaj habentem Dominum nostrum Jesum Christum. Transacto prsterea modico tempore, per-

mina, ex quibus de cultu sacrarum imaginum

testimonia
Scriptura,

quisivit

mansionem

recitarentur

primumque

ex divina

qnemadmodum
vult

et indigebat.

majorem ille Christianns, Hoc autem Domini

tam veteris, qnam noviTestamenti,inde ex sanctorum Patrum sacris volnminibus decerptae

Sed ex versione Anastasii iiic corrige inter alia, qua; habentur in vulgata Synodi edilione, tcmplum Roma3 Salvatorissacris imaginibus a Joanne jussum decorari loco enim Joannis, Constantinum babet imperatorem Anastasii versio his
sententiffi.
:

nostii Jesn Christi gratia dispensavit (ut credo) qui

omnes homines
et

salvos fieri, et ad agnitionem

veritatis venire, ostendens

miracula sua se colen-

omnibus in se credentibns, in,redargutionem impiorum et stabilitatem fidelinm. Quaesivit ergo Christianus (ut dixi) majorem
tibus

domum,

et

invenit in

quodam

loco civitatis, et

verbis

Petrus et Petrus Deo amabiles presbyteri,

transtnht seilluc a

et vicarii

Hadriani papaj senioris RomfE dixcrunt

fecit.

Tale qnid et divis memoriie Constantinus

imperator olim
vatoris
rias veteris

^dificato

magnus enim templo Sal-

Romaj, in duobus parietibus templi histoet novi Testamenti designavit, hinc Adam de paradiso exeuntem, et inde latronem in paradisnm intrantem figurans . Porro quamplurima, quae sunt e diversis locis allata de cultu sacrarum imaginum testimonia, ne singula reccnsendo diulius in longo itinere morari contingat,
majori tu olio, lector, inspicito.
23.
tavi,

domo, qua; erat juxta synagogam Judaeorum, et sublatis omnibus suis: per oblivionem et dispensatione tamen Dei, imaginem Domini dimisit, oblivioni (ut praefatns sum) traditam. Quidam vero Juda;us accepit domum illam ad pensionem, in qua imago Domini stabat intromissis autem omnibus suis permanebat in donio, minime contemplatus iconam Domini, quod staret neque enim consideravit locum illum, sed illic
,
: :

ingressus manebat.
dccus

Qnadam

vero die invitavit Ju-

unum

ex contribulibus suis ad prandium. Et

cum

pranderent, elevatis ocuhs, Judaeus, qui infuerat,

vidit

Sed

et

de eo

fe

necessario

monendum pu-

vitatus

iconam Domini
:

nostri

Jesu
sis

historiam de imagine crucifixa Beryti, in vul-

Christi, et dicit ei, qui se invitaverat

Tu cum
se
et

quaidam afjocrypha de imagiue Christi, facta a Nicodemo, et alia, qua; integram ipsam narrationem suspectam faciunt. Qnainobrem opera; pretium duxi, eamdem
Listoriaui hic tibi

gata Suriana editione. habere admixta

Juda^us

quomodo imaginem hujusmodi

quoque

ha-

bentis habes ? convicia plurima

nefanda
is

emittens adversus
fuerat invitatus.

Dominum,

qua; non audeo scri-

bere, absit, quae dixit contra Salvatorem,

25. Abiit

qui

puram ex

versione Anastasii de-

scribere, qute sic se habet

nasii veri,

memoria; patris nostri Athade imagine Domini nostri Jesu Christi Dei Dei nostri, facto miraculo in civitate Beryto.
sanct;c

Sermo

autem ad summos sacerdotes suos, et accusat Judaeum, qui in domo manebat, in qua imago erat, dicens, quia ille imaginem habet Nazareni videlicet in
Si

domo

sua. Qui audientes dixere

SustoIIite ocnlos

mcntis

veslra;, et

videteno-

potes boc ostendere.

At

ille

affirmavit

Quia

vum

spectaculum, quod factum est nunc, in infinitam admirationem Dei adspicite, pt date gloriam ei.
Contem|)lamini ineffabilem misericordiam ejns, et

maguitiulinem dispensationis ejus, at(]ue lameutnm cum laetitia snmite. In Deo quidem nihii extraneum. Dens enim cum sit omnia iiotest. Qnod yero in diebns nostris et iu nobis factum est,
,

ostendamhocin domo cjus.IIIi vero repleti fnrore, vespere quidem siluerunt. Mane vero facto, summi sacerdotes eorum atque presbyteri, assumpto eo, qni Juda;o detraxerat, ct turba multa gentis suoe, pergunt ad domum Juda?i, in qua imago Domini stabat. Pervcnientes autem ad locum summi saccrdotes insiluerunt, et seniores
caverat, et

cum

eo, qui indi-

expavescit (obstupescit)

omnecor audientium. Vere

est,

vident imaginem Domini

stantcin.

Tunc

expavescit caelum, quod audcnter lactum

con-

vulienienler irali in euiii, qui habitabat in

domo

TOMCS

XIII.

20

202
illa,

HADRIANI

ANNUS

1G.

CHRISTI 787.
jugulationis lancefp, et inferentes illudebanti

extra synagogam facientes expulcrunt, imaginem vero Domini nostri Jesii Cliristi deponentes,

cum

ut injuriis appeterent (sicut putabanl)

Quia sicut patres nostri illuserunt quando, ita et nos illudamusei.

dixerunt
:

ei ali-

nibus universorum
licet

Dominum
fore

coram omNon putantes sci-

aliquod
27.

edendum

miraculum.

Tunc incoeperunt conspuere

et

in faciem sanliis,

Et coUectis omnibus, qui malehabebant,

ctae

imaginis Domini,
liinc et

dare alapas coram

qui

couYenerant,
palres nostri,

inde
:

spuentes atque dicentes

imaginem Domini conQuaecumque fecerunt

nos imagini ejus. Et
ei, et

et ante omnes paralyticum, quem a nativitate noverant, adducenles unxerunt, et statim substitit, et
exiliit

sanus

homo
mox

penitus. Deinde caecos adduxe-

faciamus

et

runt, qui et ipsi visum receperunt.

Daemonium
est,

dicunt

Audivimus quia illuserunt

hoc ipsum

vero patientes

adunati sunt. Turbatio quoque

propter inflnita

et vos. Infinitis ergo ludibriis illuserunt iconam Domini, quac nos ncque dicere audemus. Deinde dicunt Audivimus quia clavis inflxerunt manus ejus et pedes : Iioc et nos faciamus ei. Tunc in manus et pedcs imaginis Domini inflxerunt clavos. Iteruni sKvientes dixerunt Audi: :

nos faciamus

magna

et inflnita

per totam civitatem effecta

cunctis confluenhbus

miracula.

Commotae autem sunt omnes multitudines Judffiorum plures enim civitatem habitabant. Currebant ergo ferentes eos, quos in domibus suis
:

habebant languentes, aut paralyticos, aut debiles,

aut aridos, aut leprosos

vimus quia accepto

aceto et felle potaverunt

ei et

eum

cum

spongia

faciamus

nos. Et fecerunt, ap-

ut neque synagoga eorum, licet

peret
illos,

ponentcs ad os imaginis Domini spongiam aceto

neque locus,

omnes accurrerunt, ita magna fuerit, camultitudine iufiniti popuU

:

plenam. Rursusdicunt Didicimus quia percusseruut caput cjus artmdine palres nostri idipsum et
:

propter miracula concurrente.

Omnes autem

principes sacerdotum, et se,

nos faciamus. Etaccipientescalamumpercusserunt caput Domini.

26. Ca}terum novissime dicunt (utliquidius edocemur) quod lancea latus ejus aperuerunt nihil
:

niores, et populus
et

Judaeorum virorum
in

puerorum

mulierum crediderunt
:

Christnm, clamantes

Gloria

Dominum Jesum tibi, Christe, quem

Domine,
:

patres noslri crucifixerunt, qui et a nobis,

praitermittanms, sed
deferri
tollere

addamus

et hoc.

Et facientes

crucifixus es in imagine tua. Gloria tibi,Fili Dei,

lauceam , prccceperunt cuidam suorum lanceam et percutere contra latus imaginis Domini. Mox manavit mullitudo sanguinis et aqus
abea. Christe, gloria tibi, incomprehensibilis gloria Quis sicut tu, Deus? Quis pra>terte Deus faciens
:

qui tanta

fecisti

miracula. Tibi credimus

propilu-

tius esto nobis, et suscipe nos.

Hoc clamabant

gentes omnes, et voces emittebantur, et miracula

perficiebantur,

summis

sacerdotibus ungentibus,
sanati sunt, conconstitufae illic

tibi

et cunctis curatiset vivificatis.

terribilia

etstupenda?

miraculum
I

Majestatis et

28.

Salvatoris

Horruerunt veraciter super hoc etiam supernae virtutes tuee. quantus es, Doniine, ad humanitatem, o quantus ad longanimitatem, o quanlus es ad misericordiam pius
!

inuuensum

festim ad
Ecclesiae,

Postquam autem omnes episcopum sanctissima;

qui jam,

quae fuerant facta, didicerat,

:

multitudines concurrebant dicentes et clamantes

Unus, unus Deus Pater, unus Deus Filius

Unigenitus, unus Christus
cifixerunt,

et ipse

enira

propter nos
esses

et

propter salulem nostram

illa

quem

patres nostri cru:

cum

sine

carne,

incarnatus es ex Virgine
carne,

Maria. Cruciflxus es in

cum

esses ipse

impassibihs in deitate. Nunc vero iterum in imagine cruciflxus es, Domine, in redargutionem

huic nos creipsum Deum novimus dimus.MuUis itaque laudibus glorificaveruntDeum, imaginem archiepiscopo demonstrantes , annuntiantes, quaj fecerant imagini

Domini, qualiter
Ita

et

impiorum ct omniuni incredulorum, atque stabilitatem eorum, qui veraciter in te credunt. Sed gloria tibi Domine qui solus omnia potes una cum benedicto Dco nostro et Patre, atque cum Spiritu
,

sanguis

et

aqua exierunt e

latere imaginis,

necnon

et infinita

miracula, quae facta sunt.

omnes
flerent,

multitudines, ut sancto

bapUsmo

digni

supplicabant. Quos episcopus una

cum

clero suo

sancto.
9

Amen.
fllii,

Yos autem, o

audite reliqua quae dis;

assumptos, omnes baptizavit per multos dies, et synagogam eorum Ecclesiam Salvatori nosfro
Christo dicavit. Ulis autein rogantibus, etiam caeteras synagogas

ipsius enim erat Deniquepostquam percussum est lancea latus ejusdem imaginis Domini, et emanavit sanguis et aqua (ut suiierius dictum est), dicunt summi

pensata sunt ab

eodem Domino

permissio.

eorum Martyria
est

fecit.

Et sic gau-

eorum et seniores Quoniam susurrant colentes eum, quod sauitates multas fecerit sumamus ergo sanguinem hunc et aquam, et desacerdotes
:

illa, non dium magnum factum corporibus sanalis et vivificatis sed et anisolum mabus in vitam mortuis redeuntibus o^ternam.

in

civitate
,

Haec agnoscens ego, festinavi indicare vobis,

fratres amanfissimi, ad utilitafem

animarum vestraet Salvatoris

feramus ad synagogam, et coliigamus omnes, qui male habent in populo, et ungamus eos ex illo, et videamus si vera sint, quae dicuntur. Tunc afl^e-

rum, ut cognoscentes
nosfri Jesu

et in

hoc Dei

Christi virtutem, plus aliquid in flde

ipsius confirmemini, ct exultetis super

ejus, qua;
laetiUa, in

magnalibus
in
et

Domini vas sccundum locum percussionis lanceae, unde exivit sanguisetaqua, et repleverunt amphoram (ampuiiam) secundum lolateri iconae

rentes

nunc operatus est. Date ergo gloriam compuncUone ex lamenlo gaudentes,

fide,

graUas agentes, quia et sua vos

et

sua

fecit

HADRIANI

ANNUS

16.

CHRISTI 787.

203

agnilione dignos in Chrislo Jesu Doniino nostro.

veteribus Ecclesiarum Lectionariis id factum hoc

Cum
nunc

qiio et Patri
et

una cum

Spiritu sancto gloria

semper

et in

soecula sajculoruin.

Amen.

Hactenus

iiistoria

Anastasii versione

de imagine cruciflxa Beryti ex at vero qua? plura liis iiive:

tempore dicatur sub Irene et Constantino filio. Celebris namque fuit olim in Ecclesiis tantae rei annua commemoratio quae universum ferme
,

Christianum orbem in
verat.

siii

admiraliouem commo-

niuntur in \ulgata, decurtes, utpote adilita ab 60, qui exscripsit, admiscens veris apocryplia. 29. Porro tantum abest, ut alius ex l'atribus aliquid objecerit, ad veritatem labefactandam ejus narrationis, ut omnes Patres (quod ipsa testantur
Acta) ea audieiites, lacrymis
siiit

Etenim

rei

veritate accurate perspecta, in

Tabulis Ecclesiasticis, ad posterorum fldem perpetuo conservandam, scripta fuit, ut annis singulis,

singulis in Ecclesiis publico prajconio decan-

tetur, qiiae in

Romano
ita

etiam Marlyrologio quinto

:

perfusi, periiuie

idus Novembris
ryti

reperitur esse conscripta

Be-

ac

si

crucifixionem Salvatoris, ex uno Evangelista-

in Syria

ruin acceptam, recitari audissent.

Cum

igitur res
veritate,

quae a Judaeis

commemoratio imaginis crucifixa tam copiosum

.

Salvatoris,

emisit san-

pro constanti accepta

sit

ab

omnibus

neque ab
leviter

ipsis refractariis
et

ejusdem Synodi calumaliquid

guinem, ut Orientales eo ubertim acceperint

rei

et Occidentales Ecclesiac

ex

At non hoc tantum, sed

niatoribus

Iconoclastis
:

reporiatur vel

gestae

historiam in Ecclesiis legi antiquitus

derogatum perquirendum modo nobis est de tempore, quo ista accidere poluerunt. Primum autem omniiim ille amputandus est error aliquoriim, qui cum ejus scripti auctorem audiuut Atbanasiuin, existimant magnum illum ejus nominis episcopum Alexandrinum quod si probari posset, jam exploratum pariter esset quonani tempore id
:

consuevisse, indicant veteres Codices Ecclesiarum,

quos Lectionaria, seu Sanctuaria consueverunt nominare : in quibus ( ut dictum est) scriptum reperimus, id accidisse sub Constanlino et Irene impp. Sed quod liis temporibus hujus haeresis duo fuerunt Constantiui, ac duae pariter Irenae, diversa
scribendi de tempore occasio data
est.

Fuit prior

acciderit

cum

ipse

aucior

in

suae

narrationis
:

Irene natione Gazara,

filia

Chagani

regis, ipsi

nupta

exordio dicat, id accidisse in diebus suis

ut plaue

Constantino Copronymo, ex qua genitus est Leo,

appareat, reni gestam sui temporis auctorein scripsisse.

qui

ei

in

imperiuiu successit, fuitque ipsa avia

Verum

et

cum

quiaderantinSyuodoPatres,
sane quidem

Constantini, qui hoc tempore regnavit

cum

Irene
viet

ut in re hactenus iuaudita, in lletuin prorupisse

matre, quae Attica genere

32. Tanta

fuit.

eadem

Lisloria;

Acta testentur
is,

rem

quidem Deus hoc tempore, cum

ha;reticorum
,

recens gestam esse demonstraut.

30.

geret

impietas Iconoclastarum

Quod insuper
ille

qui scripsit, non fuerit

magnus

Athauasius, nec ejus tenipore id acci-

post quaamplius anuos ab Atlianasii teinpore in liunc diein, uemo reperlus est, qui tautae rei ullam aliquo paclo fecerit mentiouem pricsertim cuiii in hac ipsa Synodo Patves aliquot loca ex ipsius Athanasii scriptis adduxerint ad probandum cultum sacraruni imaginum, et hujus tam celebris uec verbum quidem, qui pra; omiubus fuisset tanquam columna ingens, ob omuiuin oculos erigendus. Praeterea cum sanctus Joannes Daniascederit, inde

ducimus argumentum, quod

dringentos

et

Sarracenorum idem docentiuin et cogentium de abdicando venerandarum imaginum cultu, operatus est, quo vel uno signo ex adversariorum offlcina deprompto (ne quid posset impostune adscribi)

eorumdem

impietas coufutaretur, penitusque error

aboleretur, diluereturque sanguine Christi iteruin

per imaginem cruciflxi. Sed docuit experimentum,

superari perfldiam Judffiorum ab htTietica pravitate
,

illis

licet

Christi
istis

hostibus

implacabilibus

manus

danlibus,

resilientibus et in deterius

prolabentibus, atque in

obstinationis

profundum

abyssum
aliis

lapsis, iiupie blaspheinantibus.

nus, et ipse Syrus, haud ignorasse facile potuisset, quae in Syria gesta erant, nec praetermisisset (sicut
fecisse reperitur

Post ba;c autem, ut ad Acta Syuodi redeamus,

innumeris

allatis

de veneratione sacrarum

de

alia

imagine, ex

sagitta) vul-

imaginum hiuc

inde locis, lectisque Epistolis Gre-

nere sauguinem dante) hujus

minisse
post
:

rei tain insiguis

me-

plane inducimur, ut credamus, etiani

scopi Constantinopolilani, ad diversos

contigisse

sanctum Joannem Damascenuin ea Beryti fleri ut magis audiendus sit Sigebertus, qui narrat id factura anno Redemptoris septingentesimo sexagesimo quinto, cum imperaret Coustaiitiuus Copronymus Iconoclasta, qui nominat insuper episcopum qui tunc Beryti Ecclesice pra)erat, Adeodalum, hancque apponit Appendicem ad ea, qUcC dicta sunt Episcopus sanguiuem per anipullas divisum longe lateque dirigcns, prajdicabat magnalia Dei, obtestans omnes, ut siiigulis anuis (]uiiito idus Novembris celebraretur Passio
: ,
:

Germani epieodem argumento conscrii^tis, quas nos superius eo, quo sunt auno datae, posuimus ad postremum sancta Synodus inhaerere seantiquistraditionibus et Patrura
gorii papcT! secundi ejus nomiiiis, et
:

sententiis

professa

similes adversus

Iconoclastas haereticos

anathematismos superioribus promulest subscriptio

gavit. Quae omnia secuta episcoporum.

omuiura

33.

Quiiita

autem Actio

collecta
,

est

eodem
os-

anno

quarto

nonas Octobris

ubi

prajlocutus
,

Tarasius Coustantiiiopolitanus episcopus

teudisset
tlitos,

cum

ha;reticos Iconoclastas sectatos

esse Ju-

Dominica' imagiiiis . Haec ipso.

31.

Sarracenos, Gentiles, Samaritas, et Manichaeos,

respuentes, ad veritatis

Sed forte magis audire placeat, quod

in

usum sacrarum imaginum

204
comprobalionem
recitari,

HADRIANI

ANNUS
sunt
Post

16.

CHRISTI 787.

alia allata testimonia jussa

redargutis argumentis ab birrelicis^ ad

suam ipsorum
lieec

bseresim confirmandam,

allalis.

autem

patcfactae sunt

bKrelicorum eorumdem

Deus noster ex nobis ex toto nostram massam assuin mens secimdum tenipus propria Passionis typum et rememorationem evidcntissimam tradidit minislris suis. Sese namque voluntarie tra,

fraudes tempore urgentis persecutiouis admissaj in

diturus memorabili

et vivifica;

morti suee

ac-

corrumpendis, dicibus, in quibus de vencrando cultu sacrarum imaginum mentio aliqua esset inventa. Qui id nelarie

abolendis, et incendendis sacris Co-

ceptum panem
dans
dixit
:

benedixit, et gratias agens fregit, et

Accipite et comedile in remissionem

:

peccatorum
facite in

Hoc

est
:

corpus

meum.

Similiter et

prajstiterunt

fuisse

htereticos
et

patriarchas

calicem tradens dixit

alia specie

Hic est sanguis meus, heec

Veluti nulla

Auastasium, Constantinum
est

Victorem,

testatus

meam commemorationem.

Tarasius Constantinopolitanus episcopus. His

sentenlia

peractis, et firmius stabilito cultu

ginum

sacrarum imalegatorum Aposlolicaj Sedis et

sunt adversus Iconoclastas
est tinis

ab eo electa sub ca?Io vel forma imaginari ejus Incarnatiouem volens. Vide ergo quod
iHiago vivifici
facta
sit.

corporis pretiose et honorabiliter

aliorum, rursum
tioni.

iterati

anathematismi. Impositusque
34. Sequenti

eidem Actertio

Quid enim argumentatus

?

est in

hoc sapien-

tissimus Deus

rursum

die,

nempe

nonas

Octobris, ut ex versione Anastasii liquet, licet in

vulgata pridie nonas legatur, in sexta Actione recitata est definitio facta

ab

haereticis Iconoclastis in

jiseudoseptima, ab eis ita appellata, Synodo OEcumenica, cui per singula capita ]iaratum fuit ad venenum antidotum, Cregonoque e[)iscopo Neoca>sariae legente textum baereticorum per capita singula, Ejiiphanius diaconus scitam a Patribus appo-

Nonne ut ostenderet et exprimeret evidenter nobis onmibus mysterium, quod operatus est per dispensationem suam ? Quia id quod ex nobis suscepit, materia sola est humanae substantia; per omnia perfecta^, non figuramentis jiroprie subsistentem personam, ut nonadditamenlum personae divinilaii intercedat ita et imaginem et
:

materiam prfficipuam, id est, panis substantiam pra;ccpit offerri, non figurantem hominis formam,
ne idololatria subintroducatur. Sicut ergo corpus

sitam responsionem perlegit. Qua; tu oninia majori

ne hic diutius, quam par est, immoremur. Titulum tantum ponemus, quem hairetici Desua3 ipsorum senienlia} prffifixerunt, scilicet iinilio sanctaj magna; et universalis Syuodi . Cui digna est indita confutatio ex sancta Synodo, nimirum nullum episcoporum conveutum mereri
otio consulas,
:

quod secundum naturam sanclum est, ita maniiestum est, ipsa imago ejus sancta quod adoptione, id est
Christi,

utpote divinitus sanclificatum:

,

est,

utpote per

quamdam

satisfaclionem (sanctifl-

cationem) gratia sauctificata. Hajc enim et gessit (ut diximus) Dominus Jesus , ut sicut carnem

quam

susce|iit,

propria

secuudum naturam
deificavit,

sancli-

nomen OEcumenicai Synodij cui non interfuerit Uomanus Pontifex praeseus nec per legatos, neque
])er litteras

ficalione, ex

ipsa unitione

similiter et

Eucharistiae

panem,

et

Synodales.

turalis carnis per sancti Sidritus

non falsam imaginem naadventum sanctilieri

et

Post multa ab hsereticis calumniose, subdole mendaciter dictaconfutala de sacris imaginibus,

illi,

ficandum divinum corpus

voluit,

mediante
separans,
Cliristi

sacerdote, qui oblationem de

communi
facit.

eo perventum est inter legendum, ubi

postse de-

ad sanctificationem ijertingere
caro

Itaque

quam omnes humana opera

testari et

factas

imagines

secundum naturam animata

et intelligibilis
:

venerari tautum

anathemati tradere professi suut, eam se imaginem dixere, qua Fihus Dei

similiter uncta est Spiritu sancto in divinitatem divinitus tradita imago carnis ejus, divinus videlicet pauis reiiletus est Sjiiritu saiicto cum cahce vitam ferentis sanguinis lateris ejus. Ha;c ergo demonstrata est vera imago dispensationis, quae iu

seipsum in sacramento panis et vini ante passionem expressit. Ita ipsi quidem, cum tamen veritatem corporis et sanguinis Cliristi confiterentur. At quantum exhorruerint Patres vocem istam imaginis in sacrosancto sacramento Eucliaristire, responsione

carne etfecta

est, scilicet
est)

Dei nostri
i]ise

((]uemadmodum

supra dictum

quam

nobis vera3 naturae

omnium
istis

magisque redarguas
Icouoclashs

declaratum est, ex qua magis nostri temporis novatores

vivificator et factor voce propria tradidit . Hacte-

deteriores. Ut igilur

tam ab

his,

nus Icouoclastaj iu Pseudo-Synodo septima ab eisdemnuncu])ata. Quae ipsa (ut magismireris) contra
nos objiciunt novatores, calunmiantes a nostris
hcBC esse dicta, qua; ab Iconoclastis sunt asserta,

quam

ab

illis,

haereticis scilicet et Calholicis

nova-

tores prffidamnatos intelligas, hic caput

ipsum red-

dendum putamus, quod sic se habet ex ha>reticorum lonte depromptum ex septima ipsorum
,

sed a nostris,

nam

ad
30.

ista

ab Orthodoxis scilicet confutata : responderunt Patres, verbum imagiPatet qualiter

veritate

Pseudo-Synodo, in
35.

ista

legitima et OEcumenica re:

nis in sacratissima Eucharistia penitus detestantes.

citatum et confutatum

Epi]ihanius diaconus legit

Gregorius episcopus legit

Laetentur et
Christi

omins sermo propositus, quaudo semel a

aversus
est,

exultent et fiducialiter agaut hi, qui

veram

multas

et

periculosas pravitafes a couet isti iirtcce-

imaginem sincerissima anima faciunt

rant et coluut,
offerunt,
et in

et deside-

sequentia seductoria proferat. Quip])e

ptores novitatis hoc passi sunt
tate propter
:

salulem aninue

cL cor|(oris

aversi

enim a

veri-

quam

ipsc sacratissimus

Innuolator et

imaginum

fractionem, etiam in alte-

HADRIANI
ram extremam
apoplexiae

ANNUS

16.

CHRISTI 787.

205

insaniam delapsl sunt.

Iijec

stici

cultores) in oratione Dominica} oblationis ita

Etenim quasi perniciosa dogmata oraculo deprompsenmt. Scd Laqueus forlis viro audiant a proverbiali verbo
ex Delpliico Tri|)ode forsan
et
' :

dicit: Confidentes
et

appropiriquamus sancto
et te

altari,

proponentes typos sancli corporis

sanguinis

Christi tui, te

deprecamur, et

rogamus. Et quod

labia sua,

et

capitur propriis verbis oris

ligna

deinceps inferlur, certiorem Patris hujus perfecit

seuteutiam, qualiter antequam sauctificata fuerint,
vocata sint typi, imagines scilicet
:

euiin et foenum ct stipulam apposuerunt,

fluis in

quorum

combustionem. NuUus enim aliquando tubarum Siiiritus, sanctorum videlicet Apostolorum, aut illustrium Patrum nostrorum incruentum sacrificium nostrum, quod in commemorationem Chrisli Dei nostri, et omnis dispensationis ejusefficitur, dixit imaginem corporis ejus neque enim acceperunt a Domino sic dicere, vel confiteri scd audiant Evangelice dicente eo ^ Nisi manducaveritis carnem Filii hominis, et biberitis ejus sanguinem, non intrabilis in regnum CKlorum. Et qui manducat meain carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet, et ego in eo. Et accepto pane, gratias agens
:

post sanctifica-

tionem autem corpus proprie

dicuntur,
tes volentes

et

sanguis Christi

et sunt, et creduiitur. Ipsi

vero viri for-

venerabilium nnaginum demoliri vi-

sionem, aliam imaginem introduxerunt, quaj non est imago, sed corpus et sanguis. Porro improbiiate et astucia referti, sophismate pravo semet decipienies, adoptione nominaverunt fieri hanc divinam oblationem. Et quemadmodum hoc dicere,
aperla; est dementiffl, ita et

imaginem

dicere,

am-

phorem

indisciplinationis habel impietatem.

fregit,

deditque discipulis suis,

est

et ait: Accipite et

38. Deinde dimisso mendacio, tangant pauxillum quid veritatem, divinum corpus dicentes fleri, At si imago est, non potest esse hoc divinum

comedite: IIoc

corpus

meum.
illis,

Et accijiiens cadicens
:

corpus. Ergo hinc iudecircumductis, invalida

om-

licem gratias egit, et dedit

Bibite ex

nino manent, quae ab

illis

susurrata sunt. Sicut

hoc omnes

Hic

est

enim sanguis meus novi Teset

lamenti, qui pro multis effundetur in remissionem

enim oculus turbatus non recte viJet, ita et ipsi pravarum confusione cogitationum sensum suum
turbantes, ac turbuleulum reddentes, idipsum pa-

peccatorum. Et non dixit: Accipite

comedite

imaginem corporis mei.

37. Sed et Paulus divinus Apostolus, et ex diviDomini vocibus hauriens, ait ' Ego accepi a Domino, quod et tradidi vobis: quoniam in qua nocte tradebatur, accepit panem, et gratias agens fregit
nis
:

tiunlur quod insanientes,

phantastice passi,

alia

scilicet

pro

aliis

aliquando quidem

imaginem

dicentes sancti corporis Christi intelligibile sacrifl-

cium nostrum, ahquando vero

positione corpus.

et dixit

Accipite

et

comedite

Hoc
:

est

corpus
in

meum, quod

pro vobis tradetur

hoc

facite

meain commemoralionem. Similiter et calicem postquam coenavit, dicens Hic calix novum Testanientum est in meo sanguine. Hoc facite quotiescunique biberitis in meam commemorationem. Quotiescumque enini manducabitis |)anem hunc,
:

Porro hiEC passi sunt, quemadmodum diximus, imaginalium formationum cultum ab Ecclesia volentes exterminare, gaudentes super eversionem Ecclesiasticarum tradilionum . Hactenus de his Patres. Sunt post haec alia recitata ex Pseudo-Synodo Monothelitarum, atque pariler abOrthodoxis Patri-

bus confutata
Actio.

sicque clausa est praesens

sexta

et

calicem hunc bibelis

mortem Doniini annuntia-

Convenerunt autem rursus Patres ibidem

loci,

bitis,

donec veniat. Ergoliquidodemonstratumest, quod nec Dominus, neque Apostoli, aut Patres imaginem dixermitsacriticium sine sanguine, quod per sacerdotera offertur, sed ipsum corpus et ipsum
juinem.
a

eodem anno atque mense, nempe

bris, in

tertio

idus Octo-

qua (quod reliquum videbatur jam dam-

nala perfldia Iconoclastarum) sancita est Catholicce

fidei defliiitio, in

qua primum mentio facta est reliquarum sex Syiiodorum universalium, et conflrmatio

Et ante sanctiflcationis

nem, typos, Patrum htec

quidem celebratiosive antitypa quibusdam sanctoruni pie visum est nomiuare, quorum est
fidei, et

earumdem estsecuta: Cathohcum iiariter est Symbolum recitutum ubi cuin ad Spiritus sancti
:

Eustathius propuguator Orthodoxa;

destructor vesaniffi,
et

AriantB

confessionem veiitum est, his est ipsa verbis ex El in Spiritum sauctuin Dominum et pressa
:

ejusdem infelicis superstitionis depositor, qui omne, quod sub sole est, planam rectorum dogmatum basim edocuit. Ex uiio enim eodeinque Spiritu dispulantes, uiuis quidem eorum interpretans Salomoniacum dictum, Comedite panem quod in Proverbiis legitur * meum, et bibite vinum, quod miscui vobis, lurc dicit Per panem et viiuiin, t\pos corporalium
Basilius
:
:

viviflcantem, gui ex patre filioqle procedit, qui

cum
cilii,

a Habet idvulgala versio ejus Conitem et vetus translatio Anastasii Bibliothecarii ad Joannem octavuin papam conscripta: idipsum conhuet et graicus textus , ne quis imposturain

Palre, etc.

esse arguere possit.

Christi praidicat

membrorum. Altervero

ex

eodem

lonte hauriens (ut noverunt oinues sacerdotii

my

Cuin eiiim cjusdem fidei deflnitio recitata esset Conciho FloreiiUno in sessione quinta, Ferraria) habita, haec de germana textus lectione Acta ha Lecta seplimi generahs Concilii deflnihone Ijcut
in
:

'

Prov. VI.
' 1.

2 Joatt.

VI. .\latlU.

Cor. si.

xsvi. Mitc. xiv. Luc. xsii.

'

Prov. is.

Latiniquemdanivetustissimumhbrum in medium attulere, iu quo quidpm eadem ij^sa deflnitio, sanctumque Spiritum ex Patre Filioque procedere,

206
scriptum
iio

HADRIANI
erat.

ANNUS

16.

CHRISTI 787.

Qua de

re

non mediocris conten-

Filium, quod ex Filio. Atdehissatisad institutum.

in ilia sessione fuit exorta . Gra3cis videlicet

;

Quem
rint sancti

vero cultum a fidelibus impertiri voluePatres sacris imaginibus, hisce verbis

:

reluctantibus
tituli

cum

et

S. Sabiuse

hac

Julianus cardinalis S. R. E. ad imperatorem, qui prae-

significarunt

o His ila

se habentibus, regia quasi

sens erat

euntes semita,

sequentes

divinitus

inspiratum

Septimi Concilii Symbolum, serenissime imperator, quodniodo fecimus recilari, invetustissimo volumine scriptum est, ita ut nemo poterit suspicari corruptuni fuisse, cuni pra;sertim quidam historicus noster anliquus quidem ac litteratus inter alia id quoque testetur, hoc ipsum Symbolum in septimo Concilio recitatum fuisse. Tali
39.

sanctorum Palrum nostrorum magisterium, etCatholicae tradilionem Ecclesia;

(nam Spiritus sancti hanc esse novimus, qui nimirum in ipsa habetur
et diligentia,

definimus in omni certitudine

les ac sanctas

sicut

figurani pretiosai et vivificae Crucis, ita venerabi-

imagines proponendas, tam de coloac vestibus,

et viis,

ribus et taxellis, quani exalia materia congruenter

in sanctis Dei Ecclesiis et sacris vasis,
et

prseterea

tione, EX filioque,

Symbolo cum hac additione, vel declaranon mediocrem tribuimus aucto-

in parietibus

ac

in tabulis

domibus

ritatem .

tam

videlicet

imaginem Domini Dei

Christi
,

et Salvatoris

Caeterum liber ille dictus, Capitulare adversus Nica;nam Synodum, missus a Carolo Magno per Engilbertum abbatem et capellauum suum ad

nostri

Jesu

quam

intemerata!

Dominae

nostrae sanctae Dei Genitricis ejus,

honorabilium-

Hadrianum Romanum Pontificem, qua;nam ger-

mana

fuerit leclio ejus textus, edocet, ntpote

quia

ab adversario reprehendatur, quod Tarasius in Actione tertia non dixerit a patre filioqce. Fuit enim ista prima reprehensio adversarii his verbis concepta Quod Tarasius non recte senliat, qui Spiritum sanctum non ex Patre et Fiiio, secundum
:

que Angelorum, et omnium sanctorum simul et almoruni virorum. Quanto enim frequentius per imaginalem forniationem videntur, tanto qui has contemplantur, alacrius eriguntur ad primitivorum
earuni memoriam, et desiderium, et ad osculuin,

ad honorariaui his adoralionem tribuendam: non tamen adveramlatriam, quae secundum fidem est, quaeque solum divinamnaluram decet, imperet

*.

Nic;pni SymboU fidem, sed ex Palre per FiJium procedentem in suse creduiitatis lectione protitealur . Si ergo hoc ipsum scriptum fuisset in totius Synodi fidei professione, quae in hac septima habetur Actione, Spirilum sanctum scilicet a Patre per Filium procedentem et non potius (ut habet) a Patre Filio(|ue procedentem certe quidem ab adversario non unus Tarasius in crimen vocatus esset, sed ipsa Synodus universa, quam acriter impuguabat.
:
:

tiendam.
et

Ita et istis

sicuti figurae vivificae Crucis,

et reliquis

sanctis Evangeliis
et

sacratis

mentis incensorum
et

luminum

oblatio ad

monuharum

honorem efflciendum exhibeatur, quemadmodum antiquis piae consuetudinis erat. Imaginis enim

honor ad primitivum transit, et qui adorat imaginem, adorat in ea depicti subsistentiam, personam
videlicet.

Sed quod (ut superius dictuni est) Iconoclastarum prima fuit illa reprehensio et prohibitio, ne diceretur Spiritus sanctus a Patre Filioque procedere Patres ipsi, ne velin hoc communicarentcuni illis, contra ipsorum sententiam dixerint a patre filio:
:

non universam Synodum, sed Tarasium tantum errassein tertia Actioue dicat, evidens testimonium est, iu
QUE procedit.

Cum

igitur adversarius

41 Sic enim robur obtinet sanclorum Patrum nostrorum doctrina, id est, traditio sanclffi Catholicac Ecclesiac, qus a finibus usque ad fines terrae suscepit Evangelium. Sic Paulum, qui in Christo locutus est, et omncm divinum Apostolicum ccetum, et pristiuam sanclitalem sequimur, tenentes traditiones, quas accepimus. Hinc triumphahs EcGaude satis clesia; prophetice canimus hyinnos prffidica filia Hierusalem jucundare et filia Sion
.

'

Synodi professione fidei Actione seiitima aliter scriptum esse, sicquegermanam eam fuisse lectionem, quam vetus latinus Codex dicitur habuisse. 40. Quod etiam ex responsione Hadriani papoe
colligitur,

laetare tias

ex toto corde tuo. Abstulit

tibi
:

Dominus
de

injusti-

adversantium

redemil

te

manu

inimi:

corum tuorum. Dominus rex

videbis

dum

Tarasius

defenditur, et asseritur
fuisse,

etpax in te Eos ergo, qui audent aliter sapere

ullra,

mala

medio tui noa intempusaeternum.

in
et docere,

se-

ab Ecclesia

Romana utrumque receptum

cundum

scelestos hEcreticos Ecclesiasticas traditio-

ut posset dici Spiritum sanctum a Patre Filioque procedere, et a Patre per Filium. Et Gennadius':
Divinus, inquit, Tarasius Constantinopolis patriarcha in Epistolaad Orientis pontitices, quEe iacipit

nes spernere, et novitate qualibet excogitare, vel

projicere aliquid ex his, quae sunt Ecclesiae depu-

Multis

et ingentibus providentiis, sic ait: Et in Spiritum sanctum, qui ex Patre per Filium procedit, et cum esse Deum cognosclmus. Audis, ex Patre, inquit, perFilium procedere? Quodvcrodicto,

Evangelium, sive figuram Crucis, sive et imaginalem picturam, sive sanctas reliquias martyrum, aut excogitare prave et astute subvertendi
tata, sive

quamcumque
clesiae

ex legitimis traditionibus, sive Ec-

Catholicai, vel

eham

quasi

communibus
:

ut'

sacris vasis, aut venerabilibus ministeriis

si

qui-

per, causani significet, antea dictum est, etc. Haec

dem

episcopi vel clerici fuerint,

et laicos

deponi praecipia

Gennadius, contcndens quod idein

Genuad. pro Concil. Flor.

sit

dicere, per

mus; monachos autem

'

communione

'

c.

1. scct. vi. prope Un.

Suph.

111.

HADRIANI
privari

ANNUS
qua

16.

CHRISTI 787.
esse sciverunt,

207
approbatumqne a vero ab adversariis;

Hactenus

definitio fidei ex versione,

OEcumenicura

utimur, Anastasii.

Romauo
suis scriptis professus est sanlibro

Pontifice,

damnatum

Eadem quoqMe
ctus Joannes
terlio
niillo

Damascenus', qui
debere cullu

primo

et

Apologefici sa^pe srrpius rcpctif,

imagines

moilo

coli

latria;

numcralque

inter ba?reticos illos, qui imagini

tribuendum

esse latriae culfum,

cuipiam dixerint liosque nominat

Christia-

Christianocatagoros,

nempe

accusatores

norum, eo quod Cbristianaereligioni magnaminurerent notam, quod ipsorum causa dicerentur ab

adversariis Christiani idolorum
cultores,

tamen quod in eo meulireiitur adversarii, definitum esse cultum latriiu sacris Christi imaginibus tribuendum vcrum id essc putantes, iu conlrarium nisi, calumniara non infelligentes (de qua fusius suo loco dicendum erit inferius, cum erit sermo de Francofordiensi Concilio) pro ipso Coacilio causam agere se pufarunt, si quomodocumque, improprietate verborum licet, latria} cultura in
:

sacris

Christi

qui ut

ignoratione

rerura

imaginibus tuerentur. Sicque ex gestarum diversitas ista lo-

deos imagines colerent.

42. Cffiterum

quendi accidisse cognoscitur.

in

nequaquam

horum classem

44. Ca;terura etsi ignoratio ista Niccenae definitionis videatur reprehensibilis, tolerabilis
est ta-

conjecerimus scholasticos illos, qui Cbristi Redemptoris imagini atque sanctigsinKE Cruci latriaB

men,
S.

et in

doctis viris etiam excusabilis, sicut in

'

cultum tribuendum esse dixere. Nam cum ipsi idem senserint revera cum Orthodoxis, ob diversitatem tanlum vocum, adhibita ah(]ua distinclione, seu declaratione, baud ab iis ullo modo sunt separandi; siquidem constantissima est efiani ipsorum assertio, nulli creatura divinum cultum, qui soli Deo convenit, esseimperfiendum.Cum veroeisdem sacris Christi imaginibus latrice adorationem esse impendendam, iidem asseruere utique dicendum, intellexisse improprie, et non propter se, aut ex
:

(quam fassusest publice) ignorantia magni Concilii canonis toto orbe vulgafi et usu recepti, ne in una Ecclesia duo ordinarentur episcopi. Non eniin omnia possumus omnes simul scire, et multa praetereunt raultos
Augusfino
Nicaeni prioris

etiam multa scientes.

ea, quae
stolicae

Quamobrem,

si

(ut

diximus)

fuerunt in Nic;cno Conciliostatuta, et Apoisti

Sedis auctoritate firmata,

de quibus est

sermo, novissent, atque certius

ex veritafe, sed per
adversariis,

sua natura, sed per accidens, et relative ad aliud : ut tunc non imago colatur ut Deus proprie, sed

noa calumniam proclamatum ab definitum esse cultum latriae sacris

infellexissent,

Deus

in

imagine

sive per

cum
vidit

coluerunt antiqui patres

imaginem sic etiam Deum (quem nemo *

:

imaginibus in Nicfeno Concilio, atque scivissent ab ipso revera penitus fuisse coutrarium decisum atque firmatum, nimirum nullam imaginem co-

unquam, neque

videre potest)

in

diversis

formis,

seu imaginibus

apparentem,
eos

in

quibus

lendam esse cultu latris ipsis semper Ortbodoxis

contrarietafe,
sive

sane quidem (ut

fuit

in

more) nulla penitus

constat repraesenfatum fuisse

illas

ipsas fuisse

ruisse

dicendum,

Deum dum
:

Deum, non tamen non peccasse, sed meipsas

diversitate

verborum quovis

pra^textu verilatem Ortbodoxae fidei circumduxis-

illas

imagines ut
dixerit
(id
:

sent
sacri

sed

eadem

ipsissima verba atque sentenfiam

Deum
tasse

coluere cultu

latriae,

quas scirent reprffisen-

OEcumenici Conciliidefcndissent, totidemque

et

Deum. Quod

igitur

uemo ipsorum
latriae

verbis reddifa et asserfa firmassent.

adorandas imagines cultu

propter se

Sed
ris ulla

quod non minoris

auctoritatis et robo-

enim

esset revera idololatria)

sed propter aliud

ex parfe est OEcumenicura Concilium Nipriori Nicaeno

:

utique non proprium

per se existentem

latriae

caenum posterius a
Patres
illi

sicut antiqui

ob quod damnandi essent, sed cultum latria; illum tantum, qui fit ob aliud, et per accidens, relative ad priraura exemplar.

cultum

illis

tribuisse noscuntur,

millies mortera pati parati erant

quam

vocera illam, Consubstantialem, ab illo Concilio ia Symbolo positara et definitam deserere, licet per
aequipoUentia verba idem dici posse ab adversariis

Verum cum re ipsa una eademque sit eorumdem et omnium Orthodoxorum sententia de
43.

proponeretur
Nicaeni

ifa et isti

hujus posterioris Concilii

ipsa

non solum senfentiam, sed

quoque

sacrarum imaginura cultu; quod autem diversis

verba mordicus tenuissent, constanfius defendissent, atque firmiusasseruissent, probe scientes

csse
cilii

eadem
tur
:

verbis expressa et pa?ne contrariis reperi-

non

nonaIiundeaccidisseputo,uisiquodejusinodi
et certa,

moris in Ecclesia adversus OEcumenici Condecreta

tamque serio pertractata ac definita, atque in canonem redacta sententia Nicaeni posteriorisConcilii minime iisdem
tam lirma, constans,
sanctis
et doctis viris innotuit.

Romanorum

Pontificura

auctoritate

flrmata quantumvis docfos,

insurgere, et vel latum
tia

quantumvis sanctos
senten-

unguem ab eorum

Nam

etsi

quid de

eodcm
batum
runt
,

Concilio per levem

:

lectionem perceperunt

cum

aliquam hisloriarura itidem illud impro-

verbisque recedere, sed quani constantissime ad apicem usque quacumque iu eis reperiuntur, scri[ita defendere, tantum abest, ut aliis ab illis
contrariis, vel diversis verbis veritatem

esse ia Synodo Francofordiensi iutellexenullam de eo rationem esse habendam existimarunt. Vel si iidera (quod pufo verius) ipsum

Catholicam

fidelibus servandara proponerent;

fecissent,

magnam
IraJit.

profecto suae

quod si secus ipsorum existima-

'

Joan. Daraascen. de haeres. prope fin.

' 1.

Joau. iv. l.Tim. vi.

'

Aug.

lic

de sign. Epist.

cj:.

208

HADRIANl

ANNUS

CHRISTI 787.
:

tioni infamise notani inussissent, et

hac ex parte an

Catholici essent, qui OEcumenicBe

sari

Synodo adver-

tam libere viderentur, suspicionem in nonniillorum anlnios induxissent, vei saltem temerilatis nomine redarguendi fuissent. Sed ab his omnibus
hos excusat ignoratio historicae
satis.

et sanctorum ejus ad nihilum deduxit eos Dominus. Si quis haereseos Christianos accusat vel in ea hioresi vitam suam transigentem defendit, anathema.
,

Si

quis Evangelicas narrationes

titulis, pictu-

veritatis.

At de his
vi-

risque factas non admittit, anathema.

Jam

quae sunt relicjua NicaBui

Concihi

Si

quis
et

non osculatur has tanquam nosanctorum ejus

factas,

deamus.
45. His igitur in

mine Domini
Synodo
definitis accessit

anathema.
facit,

om-

Si

quis

omnem

traditiouem Ecclesiasticam

nium episcoporum
sunt
publicffi

subscriptio, quani subsecutae

sanctte Synodi acclamatio-

sive scriptam, sive

non scriptam irritam

ana-

ejusdem

thema.

nes, quae sic se habuerunt, additis anathematismis

47.GermaniOrthodoxi aeterna memoria, Joannis et Gregorii (Georgii) ajterna

Sancta Synodus
:

ila

exclamavit
:

credimus

omnes idipsum sapimus

:

Omnes .ita omnes con:

memoria

praedi-

catorum
glorificat

veritatis aiterna
:

m emoria. Trinitas hos tres

mereamur
Pontificis

sentientes subscripsimus.

quorum

disputationes sequi

Haec est fides Apostolorum

:

Ha;c est fides

:

miserationibus, et gratia primi et

nostra sancta Dei Genitrice,
ejus
:

magni

Patrum

ha>c fides Ortliodoxorum

stabiUvit
:

ha?c fides or-

Christi Dei nostri, intercedente intemerala

et

Domina
sanctis

Dem terrarum
in Trinilate

credentes in
,

unum Deum

omnibus

honorabiles imagines laudandum osculamur. Qui sic non habent, anathema sint. Qui sic non sentuuit, [rocui ab Ecclesia pLilanlur.

fiat.

Amen

Hactenus acclamationes. Porro

sunt, quos

Nos anliquam legislationem Ecclesiae Cathoiicae sequimur. Nos leges Patrum cuslodimus. Nos eos qui addunt vel adimunt de Eccleanathematizamus. Nossubinductam novitatem sia, Christianos accusanlium anathematizamus. Nos venerandas imagines recipimus. Nos eos, qui sic non se habent, anathematismis submit

quibus acclamavit adeo fauste Synodus, ii polissinmm Iconoclasta3 in suo ipsorum conciliabulo diris devoverunt, et anathematismis atque maledictionibus sunt proseculi, nempe sanhi tres,

ctum Germanum episcoiium Constantinoiiolitanum, JoaunemDamascenumetGeorgiuminCypro episcopum, de quibus superius dictum est. Pra^ter fidei Catholicae decretum, ab eadem sacrosancta Synodo
canones sanciti sunt viginti duo, quos in posteriori
editione Conciliorum positos liabes ex Hervetiana

timus.

Nos

iis

qui assumunt dicta

quae a divina

Scriptura contra idola proferuntur, in venerabiles

imagines, dicimus auathema. His qui vocant sacras imagines idola, ana-

eosdem canones a Gratiano in Decretorum volumen, sub diversis tituljs relatos, invenies. Omitlimus hic omnes recitare prolixos
translalione. Porro
satis.

thema.

His qui dicunt, quia ut ad deos, Christiani

ad imagines accesserunt, auathema.

cjui communicant scieiiler iis, qui injucontumeliam venerabilibus imaginibus inferunt, anathema. His qui dicuut, quia praeler Christum alius exemit nos ab idoiis, anathema.

His

autem Patres ab episcoporuni ordinon ordinandos episcopos, nisi promittant se canones servaturos, neque etiani assumendos, qui non eruditioiie et scientia sacraIncipientes
,

nalione

prtxceperunt

riam

el

rum
Sed

tertius

htterarum atque canonum essent instructi. canon itidem ad episcoporum electio-

nem

spectans, totidem hic reddendus est verbis,

plane dignus, qui

inscribatur una
-48.

regum omnium donuis

titulo ipsi ita praefixo
'

foribus
:

46. His

qui audent dicere Catholicam Eccle-

cum

siam aliquando idola recepisse, aualhema. Multos annos imperatoribus Constanlino et Irenae matri ejus. Multos annos victoriae imperatorum. Multos

Quod non oporteat

principes eligere epi-

scopum.

Omnis

electio a principibus facta episcopi,

annos novo Constantino,

et

novaj Helente, aiterna

aut presbyteri, aut diacoui irrita maneat, secun-

memoria
Cffilestis

Dominus

cuslodiat

imperium eorum.
hajreticis,

dum regulam,

quae dicit

Si

quis episcopus sscu-

rex terrenos custodi. Omnibus

laribus potestatibus usus, Ecclesiam per ipsos obtineat, deponatur,

et

anathema. Frementi Concilio contra venerabiles imagines, anathema. Theodosio falsi nominis episcopoEphesino, anathema. Sisinnioepiscopocognomento Pastillaj anathema. Basilio, qui obscena
,

segregentur omnes, qui

eiiim, ut qui

illi

communicant. Oportet
est in

provehendus

modum

episcopum, ab episcopis eligatur, quemada sanctis Patribus, qui apud Nicaeam con:

pronuntialione Tricacabus appellatus

Trinitas

est,

anatliema.

veneruiit, in regula defiiiituin est, quae dicit

horum trium dogmata deposuit. Anastasio,

et Nicetaj,

Constantino

qui per successionem throno

si novo Ario, analhema. Sancla Trinitas

Episcopuni conveiiit inaxime quidem ab omnibus, qui sunt in provincia, episcojiis ordinari. Si autem hoc
difficile

Constantinopolitano prssederunt, ac
Nestorio ct Dioscoro
,

fuerit propter

instantem necessitalem, aut

:

propter itineris longitudinem

tribus

tamen omni-

horum

trium dogmata deposuit. Joanni Nicomediae , Constanlino Nacohae haeresiarchis anaIhcma. Ad nihilum deduxerunt imaginem Domini
,

niodis convenientibus, et aliis per litteras consen-

'

Dist.

Lxiii.omnis

eleclio.

HADRIAXI
tientibus,

ANNUS

10.

50.

CIIRISTI 787.

209

tunc consecratio

fiat

primatus tainen co.

lliec
caiioii.

rum, quiC genintur per suam quamque provinciam

mefropolitano tribuatur
aiitistiti

Quiliiis \icle:is, penitusinliibilum esse principibus,

Per cuncta sanctissimo ac beatissimo comministrolladriano papajsenioris r>oma3 Tarasius misericordia Dei cpiscopus Conslantinoiioleos nova3 Roma; in Domino salutem.

fratri et

Ecclesiis prajficere sacerdotes.

Habent tameu aliqui

Sufficeret quideni salutarisdispensatio

magni

id ex Sedis Apostolica; privilegio.

Dei et Salvatoris nostri Jesu Chrisli ad

pacem, una-

Sed

et

illud
',

sacrosancta Synodo statutum

illatas (ut

fuisse reperitur

ad reparaudas

vidimus)

per lconoclastas bareticos clades, cum episcopia et monasteria in usum profanum conversasunt, ut
in

nimitatem, et concordiam omnibus Christianis : ipse namque post ex mortuis resurrectionem ApoPacem meani do vobis, stolis suis insufflans ait pacem meam relinquo vobis, cujus rei gratia con:

[irislinum
quffi

usum eadem

restituercntur.

Uxc

et

ob ingrueutem persecutionem defectu culturfe spineta Dei Ecclesiam occuparant, falx

alia,

omnibus nobis ille, qui raptus in tertium cajlum, et in paradisum ingressus audivit arcana verba, Paulus scilicet divinus Apostolus asseruit,
testans

Apostolica; censura;
fuit,

succidit.

Et inter alia

illud

dicens

'
:

ut ab iisdem Iconoclastis introductum in Ec-

unum,

et

Christus est pax nostra, qui fecit utraque medium parietem macerite dissolvens

clesiam vestitum

pretiosum clericorum,
radicc

eadem

saucta Synodus emendaret, sanciens ista:

-i9.

inimicitiam in carne sua. Et rursum Tbessalonicensibus prffcipiensait^ : Itaque, fratres mei, state,
et tenete

Quoniam

amaritudinis exorta,

traditiones, quas didicistis, sive [ler

sive per Epistolam nostram.

ser-

contaminatio facta est in Catbolica Ecclesia Cbristianos calumniantium hoeresis, etiam bi, qui banc receperunt, non solum imaginarias picturas aborninati sunt, sed etiam

monem,

Sed quo-

omnem
eis,

reverentiam repuest-

lerunt, eos, qui religiose et [lievivunt, offendentes,

ac per boc completur in

quod scriptum
si

niam inimicus, qui ab initio uequam est diabolus, non dimisit per diversa tempora ajdificatam supra fundamentum Apostolorum etProphetaruuiEccIesiam, secundum quod sibi visum cst, discindere at(iue disrumpere, semet inferens per quosdam sequentes se viros malos,
Apostolis scilicet sanctis
et zizania

Abominatio
fuerint

est peccatori Dei cultus. Igitur

,

inventi

superseminare
virtute ex alto

deridentes eos

qui vilibus et religiosis

in regionehac, qua3 culta estatubissancti Spiritus,

(ipsi

vestibus amicti sunt, per poenam corrigantur: priscis

enim

enim temporibus omnis sacratus

et vili veste

diocri

conversabatur.

cum meOmne quippe

vir
:

accepta, et hac divina; sulcis operationis proscissa,

escam

a'ternae vitae reliquerunt bis,

qui per ipsos

quod non propter necessitatem suam, seJ propter venustatem accipitur, elationis habet calumniam quemadmodum magnus ait Basilius. Sed neque ex
vestem quis variatam induebat, neque apponebant variorum colorum ornamenta in summitatibus vestimentorum audierant enim ex Deisona lingua', quiaqui moUibus vestiuntur, in domibus regum sunt . Sic igitur insectata est sancta Synodus omnem superfluum vestimentorum ornatum, ab h;creticis, explosa antiqua modestia,
sericis texturis
:

crediderunt, carpendam) nam sancti Patres nostri

horum Deiloquamdoctri,

qui hujus pastores et

custodes per singula fuere tempora, suscipientes, zizania, id est, hajreses et novitates addititias atque
introductas radicitus exciderunt, et dam arvo conservaverunt.
51. o Yestra ergo fraterna et

messem munPontificio

summo
et

decorata sanctitas
trinas

cum

bis per Deiloquas suas doc-

quodammodo

sermocinatur,

ab

eis

ac-

introductum. Ihe
sanctis Patribus in
liae.

et

aliffi

fuere

htereticorum a

cepto veritatis verbo, spinosas herbas, quae nuac germinaverunt, fiJelissimorum et pacificorum im-

hoc Concilio verrendaj quisquiEx quo demum Syuodales scriptse sunt litteraj
Synodalis enim
Epistola data est in primis ad

peratorum

veritali

spiritus festinavit,

mittens

concordans, evellere macba^ra secundum scriptam sibi

ad diversos.
ipsos imperatores, alia vero Encyclica ad
Ecclesias, tertia ad

petitionem nostram, ad universalem

Synodum

fa-

omnes

ciendam a?quivocos viros (Petros duos videlicet) principis Apostolorum Petri.Quibusadvenientibus,

pii et tranquillissimi imperatores nostri eos benigne suscipientes, ad nos jubebant milli, per eos

Hadrianum

iiisuni

Romanum

Ponlificem,
dituri

quam

bic tibiex Anailasiiversionered-

care,

sumus; iUud non pra;termiltentes signifiab eodem Tarasio scriptam baberi aliam Episatis

litteras vestras
illis,

nobis suscipientibus, et locuti

cum

stolam eruditam

atque prolixam ad

eumdem

Hadrianum Pontificem de simoniaca

Syiiodi

hceresi profii-

qua; conveniebant, advocavimus et eos, qui ab Orienle venerant sacerdotio decoratos Joannem et Tbomam verbi et sapientia; participes, atque

ganda, qua; ab Anastasio ad finem ejusdem septima)

posita legilur,

necnon apud Tbeodurum

tibi

aderaut reverentia et raodestia jierornatos tempus pervenientes. hic et ipsi, [)er idem
;

enim

Balsamonem
tii,

in A[<pendice ad

de qua inferius, hic

Tarasio ex bac

Nomocanonem Phoeam reddam, quie ab

scripta fuit,

52. Itaque congregalis

omnibus amabilibus

Deo episcopis bujus dioeceseos, per

nutum

et divi-

eodem

eadem Synodo
:

cum se habeat tanquam recaiiilulatio omuium rum gestarum in Synodo, bis verbis
>

re-

num rum
satis

zelum fidelissimorum
sessio

et

piorum imperato-

Synodi tacta

est.

Sed ([uidam ex insen-

sensibus moli, turbaliouemqueiulrasefacieu-

Ead. Syn. c. 12.

Eccli. l.

'

Mallb. st.

'Ephes.

11.

2. Thes. n.

TOMLS

XIII.

27

210
tes,

HADRIANI
exsurgere nos fecerunte conscssu,

ANNUS

16.

CIIRISTI 787.

et])roliibiti,

accepit requiem ex opprimentibns se doloribns

anno uno taciti mansiiniis. At vero aniio transacto, rursus Deo amabiies episcopi congregari in Nicensium clara metropoli Billiynensium provinciaj a
piis imperatoribus nos comites adsciscentes Deo amabiles viros, etloci servatores vestros, similiter et eos, qui de Oriente venerunt , perreximus ad eanidem metropolim.
nosti-js jussi suiit.

immoliilis enini cst et inexpugnabilis

adversns

cujus fidem porlae inferi et infldehtatis praivalere

Sitjuidom

et

Et reiiletum
sia,

non poterunt. Sicut exDominicavocc audivimns': cst gandio os nostrum, et lingua nostra exultatione,
et facti

cni

praesidemus

sumus laitantes in Ecclesecundum voluntatem Dei.

H;ec itaque facta sunt, Christo, qui super oninia

est, volente per Orthodoxos et fortissimos imperatores nostros. Ipsi enim in omni loco venerabiles imagines erexeruiit, tam scilicet in ce-

Qni

cum omnes
:

scdissemns, caput fecimus Chri-

Deus nosfer

stum

jacebat enim in sancta sede Evangelium

sanctum, contestans omnibus nobis sacratis viris, qui conveneramus, judicium jnstum judicare ju:

leberrimis teinplis,

quam

in regalibus palatiis snis

dicare inter sanclam Dei Ecclesiam, et novitaleni,

quse facta

est.

Et

cum

perlata? primitus vestra? fralernae

sanctitatis litterai legerentur, pra^stolabantur

om-

nes, spiritualibus eduliis,

tanquam

in regalibus

quibus Dominus Deus vicissitudinem tribuat, cxaltans cornu regni eorum tam ad pacem Ecclesiarum suarum, quam ad salutem oninium Christianorum. Et sit nomen ejns benedictum in saecula sa!cu'orum. Amen. Hucusque sacrosanctae Synodi Acta.
o-i.

coenis fruentes, quae Chrislus per litteras tuas epu-

lantibus prwparabat et sicut oculus totum corpus ad rectitudinis et veritatis semitas ostendebot sic
:
:

Porro ipsa dies, qua eadem Synodns

anniversaria

cst

feliciter

absoluta, relata fuit a Patribus in tabulas

ergo dirupta
clesia
quffi

membra

in

iinum conveniebant
;

sic

Ecclesiasticas,

memoria celebranda,
ha^resi, et

vcra consonantia confirmabalur

:

sic

Catholica Ec-

qua Deo

gratiae

agerentur de profligata

unitatem recipiebat cum quibus, et earum, de Orientali diwcesi missa) sunt nobis liitera),
veritatis roborabatur,

servata veteri Ecclesiaj in cultu sanctarum imagi-

num

observanlia. In Graecoruni

enim Menologio,
,

lectione facta, integra paternae traditionis pulcliri-

jussu Basilii imperatoris resfitnto

scriptis

ista

leguntur

tudo demonstrabatur, ac vis

niandata; Die duodecima mensis Octobris.

propositis videlicet pluribus testimoniis

Patrum.

Sanctae septimae Synodi trecentorum sexa-

53. His ita(iue gestis, priedicabatur a nobis

omnibus
recta
el

qui beneplacito Dei congregati cramus,

irreprehensibilis

confcssio,

quae vobis

commemoratio. Sancta septima gencralis Synodus Nica^a; secundo conflata fuit sub Constautini et Irenae ipsius genitricis imginla se))tein Palruni
perio, cuni esset Constantinopoli patriarcha Tara-

missa est a nobis, per relationeni etiam missam piis imperatoribus nostris et omnes haereticae il:

sius sanctissimus Deifer pater noster. Sancti

nam-

lins pravitatis hffiresiarchfc, et qui eos sunt sccuti

et inco.ivcrtibiliter

que

Palres

nuniero
et

Irecenti

sexaginta

septein

vitam suam linierunt, pari de-

adversus

imaginnm
;

impugnatores
scriptis
et

convenerunt
principes,
c-t

positione damnati sunt

licae

cum

his,

qui ante Catlioscriptos a

principis jussu

in
,

oinnem excommu-

hffiretici

fuerunt Ecclesice. Qui euim in vita

nicaverunt hKresim

ha)rescon

sua prcesentes fuere, salutem

se
libellos confessi

suam per

onines lconomachos, cunctis eadem voce dicenti-

sunt. Et nc(]naquani

dimisit

bus

Sanctas non adorans iniagines, est ab Orthofide.

Christus Deus noster, petra nimirum, in qua stabilili

doxoruin alienus

Et imaginis honor (sicut

sunius, desuper contextam per tolum tunicam,

Magnus inquit

Basilius) ad

primiiivum refertur.

Ecclesiam suani, quae ab ipso et per ipsum Kdificata est, discissam et diruptam; sed nec
id est,

Qui namque colit imaginem et veneratnr, in ea veneratur picti subslantiam, et adorat. Et cuni ita
statuissent,
fideni,
et in

niembra alias atque aliter sese moventia quin potius una cuni veteribus haeresibus etiam erroreni vanae pravitatis eorum, qui Christianos accusantes contra venerabiles imagines rabide latrant,
:

scriptis

Orlhodoxam firmassent

ab imperatore honorati, ad suum quisque missus est episcopatum . Hucusqne de septima

verbo

gratiae sna; destruxit,

et gladio sjiiritus

pu-

pugit, et salisfacti sumus per oninia, et per experinientum cognovimus, quia valet super oninia
veritas,
et

viucit
' :

secundum non menlienteni

ita

di-

centis

vocem

Resistit auteni ci nullus universo-

Synodo sacrum elogium in cunctis Ecclesiis, dicta die, apud eos, annis singulis sacro praeconio decantandum. bo. Patres veniunt Constantinopolim. De his auteni, qute absolntam sanctam Synodnin sint Tanconsecnta, Ignatins in Tarasio ista liabet ^

runi, et est robustissima,

ut elevetur contra

dem

cuiii

Tarasius et pius, qui

cum

eo collectus

onines inimicos, et eorum, qui resistunl sibi, legiones dissolvat. Ecce enini, ecce labia quidem falsa

loquenlium cessaverunt,

et caligo

procacium vitu-

Patruni venerandum lilterarum decretum monumentis inandassent et ut id salvuin et tutis integrum maneret, precati essent, ut etPatres, qui
coelus
;

perationuni quievit; illuxit auteni veritatisdogma-

priniam adversus furiosum Ariuin victoriam crant

conseculi, adjutores haberent, et eoruin, qu;c decreta
f uerant,

tum

speciositas, uljique abjecta est hffiretica iiifa-

mia, et Ecclesia
'

ornamentum suum

sortita est, et

custodem
-

Deum iuvocasseut
il.

et vanae

Job. LS.

'

PsjI.

cxxv.

A|iuJ Sur. Uie xxv. Febr. loai.

HADRIANr
inanisque hujus sententiac auctores,
separasscnt
in
et

ANNUS

16.

CHRISTI 787.

21

omnis bxistis

dore funesta. Imperatoribus igitur in primis (ut ex

litteris vidisti Tarasii)

resis invenlores abatrioEcclesiaslico per anatliema

:

erigentibus

tum

in Ecclesiis,

urbem regiam

tlelata

sunt ab

tum

in palatio sacras

imagines

idipsum ardentio-

Orthodoxa dogmata. Quos summa benevolentia exceperunt imperatores. Erecta itaque cathedra ipsorum imperatorum, et totius a Deo electa} Synodi injam dictaj Magnaurae insigni ffide, et novo decreto recitato, cum aures imperatorias divinus implesset Spiritus (audiebant

ribus animis ubique locorum Orientalis Ecclesia?

prffistitere

fideles,

gratulantibus iisdem cunctis,

qui in Occidente erant tunc Christianis, paucis exceptis, qui in Gallia

respuebant cultum sanctarum

Galliis Iconoclastai effracto-

imaginum ex
ris

schola Sereni Massilicnsis episcopi,

enim eos

in

unum

con-

primi (quod sciatur) in

venisse
net,
et

concentum
in

auxilio ejus, qui

omnia contiiidem doctrinam

unam

conseusisse sententiamj
;

sacrarum imaginum, quem (ut diximus) sancfus Gregorius monuit. Hi ipsi postea iu Concilio
Francofordiensi sua scripta, qiiibus

admirati sunt accurationem

sapienter judicantes,

et

esse

eamdem

san-

divinai inspirationis, quai ab eis decreta fuerant,

penna et inanu imperatoria ea optime comprobant et conflrmant et non viUbus donis Synodum prosecuti, unumquemque
:

ctam Nica;nam Synodum suggillabant, Carolo Magno obtulerunt, qui eadem simul collecta, velut in fascem unum, quae quisque scripserat perstringens, misit ad Hadriaiumi Romanum Pontificem, qui

niiltunt

ia

suam

civitatenij

et

ad greges rationis

eadem singula
Sed
et
ctitatis viris

conftitavit.

participes.

a Gra;cis et
passa est

50. a Tarasius

aulem

et

Apostohcarum Sedium

mysta; eximii,
ac

cum

sent pra;fecturas, et divinis doctrinis

struxissent
cooptati
, ,

ad sacrosaucta; Ecclesiae venispopulum jnqui in clerum roborassent iis

nulin Synodo, aul post Synopriori

ctionem, ea ex parte
dio dignitatis:

quidem haud mediocris saneadem Synodus Nicaena objescilicet, quod lapsos episcopos
in episcopatu jussi sunt per-

poenitentes recepisset in Ecclesiam absque dispen-

nam

fuerant aut episcopalum tenebant,

lum

ante

Synodum, aut

dum
neque

crimen intendunt de
eos,

mala opinione,

qui ordinati fuerant ab haereticis, a

;

pascuis segregant Ecdesiasticis

sed Synodalem et

paternam sequentes dispensationem, eos quidem,

qui ad

manere. Fuit ex eis unus, objiciens ista Tlieodorus Studita. At de his dicendum inferius suo loco. Sed qua; acciderunt Constantinopoli post celebratum Nicxnum Concilium, Tarasii opera videamus. S8. Quid Theodorus Studita scripserit de Tarasio tum circa lapsorum restitutionem, tum circa
Simoniacos.
tas Tarasii prosequenie,

piam transfugerant senteutiam, manibus

fratres
et

Audisti superius ex Ignatio res gesipsum post Synodum

to-

suis complexi sunt tanquam

coUegas

in

munere

pontiiicatus

eos vero, qui In re aliqua

claudicaverant, et in his, quae ad fidem pertinent,

perversis adspexerant ocuhs, etdeinde alai)su resi-

tum fuisse gradum reslituendis

in recipiendis lapsis, et
:

in pristinum

puerant, et libellis compreliendendam abrogarant

invidiam peperit. tur monachi, adversus

inter illos

qaod quidem magnam ipsP Etenim sanctissimi qui videban-

eum

insurrexere, et qui

opinionem, iisdem amplectentes visceribus, colloquillilate nullis

eminebat Saba. De his autem Theodorus

cabant in suis sedibus, et in pacifico statu et tranagitatam fluctibus conservaverunt

Studita in Epistoia ad

Arsenium

istascribit

'

De

Simoniacis autem

tum quidem

in Nica;no Concilio

Ecclesiam orbis
a

terraj.

Et in

iis

quidem que ad gloriosam fidem

praiiermissum est, quia de eo capite post Synodum qurerenuumerat. Postquam vero qua^situm fuit

pertinent,

sic

magnus

Tarasius affectus ad

eam

primum annuoc
prsefixo

poenitentiae, aut aliquanto

amplius
est

recte et aperte explicandam, et ad eos, qui vacillabant et utrisque pedibus claudicabant, ut recto

spatio,

o facinus audax

cum monachis
ab

quibusdam, quorum nominibus parco, data

ita

pede incedereiit persuadendos,

magnum
:

suscepit

eo (Tarasio scilicet) relaxataj perpetuBe deposifionis, ut Dei sacerdotes iterum forent, quos Deus per Apostolorum principem Petrumdeposuisset. Deinde cum Saba in ea re non assentiretur, sed illi plaue adversaretur, quid facit? malum recto corrigit. Negat se poenifentiam dedisse, neque eos admittere, qui per pccuniam ordinasseut, ordinative esseut. Convincitur ab ejus temporis Augusta, aquainductus fuerat, ut iniquam poenitentiam daret. Aderat dies Theo[ihaniorum Ctu-isti. Adveniunt illo die, quibus imposita poena fuerat, et ea jam peracta, se absolvi petunt. Abnuebat ille, Augusta urgebat, ut admitterenlur. Rectum iterum malo destruit patriarcha. Cluu illis eo i[)so festo palam sacriflcat, uon invitus sane, sed sponte. Quandoquidem cum posset cum depositis uon sacrilicare,

cerlamen

et

immeusum laborem

quofidie qui-

dem

eos, qui recedebant,

si

honestis monitis indu-

cens, el

quos videbat corde perversos, eos dirigebat verborum congressionibus, eosque legibus colligans veritatis, adducebat Ecclesia; sacras hostias, etc. Haic Ignalius hujus temporis historicus.

Eadem quoque de
iiabet.

adveiitu

Patrum Constantiuo-

polim, et subscriptioue imperatorum Theophanes

57. Sic igitur

num

hoc anno accepit finem Nica;Concilium, ab eoque restitutus est vetus et

ab Ecclesia receptus sacrarum imaginum usus, confirmataque pristina Ecclesiaj traditio simulque sacrarum reliquiarum sanctorum cultus qua; omnia improba hseresis improbarat, penitusque jierdiderat. Recepit Ecclesia nitorem suum hactenus
; :

murorum

dcalbatione lugubris, atque impuro can-

'Theod. Slud.

I.

i.

tp. xxxvin. exCoJ. Columnen.

Bibliolli.

212
sacriflcavlt,

HADRIANI
quoquo modo quis
illa

ANNUS
po-

1G.

CHRISTI 787.
;

dicat,

eum nou

cognitione

quandoquidem
conciliare

et

persona, et tempus,

tuisse.

Hinc
At

Sabae

cum

eo contentio.

Hinc

et experientia

solet eos,

qui de iisdem
alia
:

emersit aniplior,
solutio.

quam
Iiebc

divini canones ferant, ab-

rebus non eadem sentiunt. Et post

lotae,

Ze-

Roma

minime

probavit, absit.

qui

tum

erant,

et

exacti, et Tarasio se

con-

Haec

Tbeodorus occasione discessionis Sabae et aliorum a coumiunione Tarasii. Sed et alibi idem Tbeodorusteslatur, statim post Synodum ab aliquibus factam esse discessionem bujusmodi a Tarasio, quod dicerent pecuniariam ab eo factam ordinationcm, quod non fuisse A'erum, idem tradit, licet dicat iii suspicionem de ea re fuisse adductum.

junxerant, et

cum

eo consentiebaut, et subito post

Synodum
ipsis

discessionem fecerunt ob susceptam (ut

est)

vlsum

pecuniariam ordinationem, ctalias

At vero perseverasse
Ecclesia

quasdam
Tarasii

quactiones, etc.

cum Romana

communionem
:

idem ad finem
est

testatur his verbis

Manifestum

cum Romanorum cum

00.

antistite Tarasii temporil)us

Sed audiamus, quse de eo idem Theodorus scribat, qui ab ejus communione nequaquam cum aliis
recessit. Ait

sacriflcasse apocrisiarios

hinc missos,

et illius for-

tasse

Orieutalibus, etc.
igitur in

enim

in Epistola ad

'

Stephanum

le-

Quod

suspicionem simoniaca;

ctorem

59.

Omnem

patriarcliam pertinere conjcci.

qusestionem ad Tarasium olim Ego autem hac de

sine cura fui,

ab adversariis inductus esset Tarasius, ad hanc abolendam ea usus est arte, ut ad hujusmodi crimen radicitus ab Orientali Ecclesia conpravitatis

rejamdudum non

muUa mecum

animo versans, et rerum eyentus considerans. Et quidem eos, qui pro recto decertarunt, et diu
gravia per[iessi sunt, in honore habeo,
ctor,
et

ami)leet

non tamen usquequaque, ut mox dicam,

fortes

conscntientes eos habere cupio. Quidni enim, qui

vellendum viribus tolis insurgeret. Nam audi Ignatium monachum, quae in ejus Vita conscribat de rebus ab eo gestis post Nicaenum Concilium Primum quidem simoniacae crumenae scindeus vinculum, quo Spiritus sancti donum venale proponitur, statuit ut sacerdotum gratis flerent crca:

tam

cum

pro pietate se praebuerunt ? sed tamen veritatis verbo, et quatenus rite possint, et

tiones et ordinatioues, ex atrio Ecclesiastico

omet

nem pecuniariam
fidei .

expellens

consuetudinem,

expedit.

Ut ergo ad rem veniam

Quidnam
?

fuit,

quidquid erat asperum ejiciens, rectas fecitsemitas

quod dissentire nos fecit a Tarasio palam quidem Orthodoxus erat,

Ecquebatur, et
et

Ddes

At qui

sacras Synodos

cum

aliis

patriarchis consentiebat,

maximum

antea pro fide certamen sustinuerat.

qui ab hferesi redierant susceptio ?
hccc

Eorumne causa
At non ab
tito
illo

At reperitur (quod mirandum est, si verum ejusdem Tarasii Epistola ad Hadrianum papam adversus simoniacam pravitatem, arguens eumdem Hadrianum, quod ea sit
esse moustrari potest)

Patribus Iriphci

primum inventa, cum a sanclis modo suscepli fuerint, vel repe-

labe pollulus. Certe quidem

libet

nusqnam apud quemut

scriptorem aliquid hujusmodi de Hadriano

])oterit,

baptismo, ut Pepuziani, vel per unctionem, ut

dictum invenire quis

ipse in
gat,

mirum admodum

Ariani, vel per propria; opinionisdetestationem, ut Nestoriani. An ordinatio ])er pecunias, quoe in de-

videri possit, ut qui asuis ejus erroris argueretur,

Romanum
primus

Pontiflcem tale crimen impinedidit,

positionem necessario incurrit ? Nec id prorsus verum est. Tum etenim pastores in lupos rapaces convorsi, altaria etfossa, divinae reliquise dedecore
affectae,

eumque

corrigat acerbe nimis. Certe quidem,

qui eani

Theodorus Balsanio Routpote

manae

Ecclesiae acerbissimus hostis in suspicionem

sacri

libri

exusti.

Quid amplius
quis brevi

ipsa

adducilur

imposlurae,

schismate

scissus

Christi
tractala

imago cum
et

aliis sanctissimis

contumeliose
complecti

homo
clesiae

nihil niagis scribendo laboret^

conculcata.

Et

Romanae nolam
reddat. Sed

inurat,

quam ut Eceamdemque conhic ejus E|)i-

qucat, qucC longam narrationem requiruut? Quid autem ? Quod sequens patriarcha ex seeculari ad episcopalem dignilatem repente provectus, pro
spiritu

temiitibilem
stolae, Tarasii

reddamus

noniine

scrii^ta:,

saltem exordium, de

quantum

satis erat,
illa,

decertare non potuit

Hinc scandala, originem duxerunt. Vositaque quemadmodum erga illum vos habeatis, nostis. Nos vero quoniam
sigillatim eos, qui pecunia ordinati fueranl, audie-

hinc

quae

nunc conturbant,

ad ipsum Hadrianum Romanum Pontifienim se habent 61. Sanctissimo acbeatissimo fratri et comministro domino Hadriano papae veteris Romae Tarasius indignus episcopus salutem iu Doniiuo. Multii)liciter, multisque modis, Evangelice,
his quffi

cem

spectant. Sic

bamus non
non
ila

admitti ad

communionem (quamvis

Ai)ostolice, et paterne
tia alienos

docemus, ut mores ab avari-

duximus, pacis studio cum eo concordiam retinere. Ad hanc siquidem quoad licet, flectendum est, ut ait Theologus. Et ubi quod offendit, suspicio est, melius est assentiri, quam pertinacem esse. Nec vero ipsi vos de conscientia vestra deducimus. Nec vos rursum id cxigite, ut nos de non manifestata nobis
'

existimabatur) operae pretium

habeamus neque deauremur, vel deargentemur, vel nobis aliquid vindicemus in cujusquam sacerdotalis viri
in

sacerdotii consecratione

et

ordinatione, ut demonstrabiuius in sententiis hic

subjectis ex divinis Scripturis ct Paternis doctrinis.

Qui enim mauus imponuut, sunt ministri

spirilus,

'

Extal a[iud Theod. Bals.

senteul. Syaod.

iii

Appeu. ad Nomoc.

et Juris

Gracor.

Tlieod. Ep. LUi.

1.

I.

eod. CoJ. Coluiuu. UiblioUi.

I.

111.

HADRIANr
non
spirilus venditorcs.

A\NUS

16.
vitii

CIIRISTl 787.

213

Et qui spiritus gratiam

gralis

inquinamenta, qua" consequuntur, funditus

sunt;
et

gratis

accepere,

eam quoque

darc

iis,

qui
liac

excisa
Christi

sacerdolcs
iis

ut palma florebunt,
Abstulit Deus
(si

illam participaut, jussi suut, a libertate accepta. Si quis autem

Domiui vocc

bonum odorem

qni servantur insjiiran*

:

eam auro emisse

tes, et Ecclesiffi

epiuicion cauentes

convictus fucrit
re

divina ciactioneintenlictum csse

a te ini(|uitates tuas, etc. Sic igitur Tarasins

jubent. Etsi enim nominesacerdotium sorlitus est,

vcliuius rera serio aclam et

non

Tarasii

nomine

tamen

ipsa falsa esse ejus oratio convincitur.

fictam) contra concilatam in se de simonia suspi-

Nemo enim

potest

Deo

et

Mammoufe
:

servire

ut

cionem laborans, adversns eam stjium exercns

e\ Evangelio didicimus. Et

quoniam andivimus
Sacerdotes,
loqui-

quomodocumque,

et

adversus

qucmcumqne

pu-

Deum

proplietice

loquentem

gnasse videri voluit.

Sed

de Tarasio

hactenus.

mini ad cor Hierusalem. Et rursum minilautem Speculator si gladium exeuntem et diccntem viderit, et id tuba uon significaverit, et veniens gladius aniniam ex iis abstulerit sanguinem ex co quod proiiter speculatoris mauu requiram
:

Dicendnm modo de Theodoro

63. Laboravit

Studila in his, quse

spectant ad Nicainum Concilium.

et ipse Theodorus alia suspiquod Nicffiuam hanc Synodum non OEcumenicam, sed localem dixisset in Epistola ' ad Arsenium. Certe quidem cum eam Epistolam legi, in eam existimationcm adductus sum, ut cxistimarem non esse ipsius Theodori, utpote indignam,

cione,

nietum non denuntiarit, vel non condemnarit. 0ninii)us nostrarum Ecdcsiarum pra;sulibus, ut divinum Apostoluni loquamur libere juxta mundi sumus a sanguine eorum, qui transgrediuntur canonicas constituliones, ct multo magis eorum, qui pecuniis ordinaverunt, vel ordinati sunt (ui cum divino Apostolo loquamur) mundi sumus a sanguine eorum.
:

qUcE vel cuilibet homini Catholico adscribatur, in

nempe eam OEcunienicam non missos Rorna ad eam legatos Apostolicffi Sedis, quod papa non recepisset eam ut OEcumenicam, sed ut localem,
qua non
tot

adeo aperta mendacia proferuntur

fuisse

62.

Cum

divinns Petrus Apostolus, cujus

ut

cathedram

sortita est fraternitas vestra,

Simoveriet reti-

nem Magum
nentes ca,

eos deposuerit

eam ob causam
et

tatem annuntiare non veremur, servantes

quae a sanctis Apostolis

inclytis
si

Patribus nostris canonice tradita sunt, et

eorum
quffl

quid ab aliquibus est prajteritum, aversamur.

ergo vestra et sacerdotalis sanctitas,
Pontificale

Fralernitas

non jure, ncc ex Dei voluntate

administrat,

munus

Vivo ego. Sed eos, qui me giorificant, glorificabo. Scis cnim, o homo Macedonii et eorum, qui circa illum erant sancti Spiri:

enim per Christus Deus noster

magna laborat infamia. Dicit Pro|)bctam magnus et primus Pontifex

,

quodque qui ipsi subscripscrant apocrisiarii Roman;e Ecclesia;, cum Romam reversi sunt, ea de causa fuissent ab Hadriano depositi quod denique non interfuerint alia? legationes a patriarchis missfe ha-c, inquam,cum (quod dictum est) adeo sint Theodoro indigna, et quolibet Ortliodoxo, ex iis, qute idem Theodorus scribit, seipsum defendens in Epistola ad Petrum Nicajnum episcopum, sunt refutanda. Sic enim ait ^ Objectiones et criminationes deducemus, quas contra nos, nescio
: : :

unde, pacis opificcs concinnarunt. Schismaticos nos depinxerunt, a divini Pontilicis nostri consortio aversos, Idionomos appellarunt, id est, privati
juris

auclores,

in

eoruni

poenis,

qui ha>retic8e
(luae

tus hostium, tolerabiliorem esse ha>resim cupidita-

communioni adhsserunt, ahaque multa,

stola includere molestius foret.

Epi-

tibus spiritus.
et

Cumenim
et

illi

Patris

creaturam
id,

sanctum Spiritum Dei servum nugentur hi

:

Verum

ad singula,

ut diximus,

apposite precibus tuis respondentes,

ipsum, ut videtur, servuni

suum

faciunt.

Onmis

cum

sacro Pontifice

communicarenos ostendimiis,

enim dominus

quod habet, si vult, vendit, etc. Piuribus detestans Simoniacam labem, recitat canones veteres et diversorum Palrum sententias,
in

qui et

summa

tractavit, et

humanitate nos excepit, et amanter dimisit, nullo verbo de his, qu;B pcr
fuerunt, iiiterjecto.
et

dolum

conficta

Quin etiam
Tarasio

ejusmodi detestationem erroris. Ad postrcmum vero ipsum Iladrianum Romanum PontiOcem com|)eiIare auctor videri voluit
his verbis
:

cnm

mentio fieret de domino (uam et ab eo dixerant, Patrum

nos descivisse, et secundam in

beato

scilicet

amatores,

Nica>a

sanctam
et

Sic

nosquoque

doce, vir Dei sanctis-

Synodum localem
bis

appellare) probavimus nos,

et

sime, et Scripturae, et Evangelioruiu, et Apostolo-

illum in sanclis Patribus liabcre,

scriptisquc

Synodum

verHaec

rum,

canonum, et Patrum pra^cepta sequi, enim oris vestri paremus. Inaltum montem conscende, exalta in fortitudine vocem tuam ambula iu dilalalionibus, praMlica cum libertate,
et

OEcumenicam

coiifiteri .

Verbis

ut tollalur ct ad intoritum deducatur, qua; pccuuiis lacla est et

ipse;etsane quidem multis in locis suarum E[)istolarum eamdem Nicainam secundam, OEcumenicam septimam aiipellat, et probat. Sed de his satis ad Theodori excusationem atque defensio-

per

manuum
lucri

impositionem ordinatio,
gratia

nem.
04. Carolus

quicquid

eam

propter avaritiam, injustitiam et

conse(]uitur.

Magnus Romam,
ciii

deinde Beneven-

mercaturam
enini
liari

turpis

Ea

tum

adlt cuntra Aricliim,

cum

iis,

qus

in

eodem sunt

ordine, ex pecu-

Grinioaldus.

Jam

mortuo succedit filiiis

vero, sero licetj res Occiden-

populo, qui Christi nomine est appellatus, et

gralis esl assecutus, sublala,

redemptionem

omnia

'

Isa.

LX.

Tlieud. Ep.

xxxvni.

^ Ibid.

Ep. cxxvii.

214
fales

HADRIANI
invisamus
:

ANXUS

16.

CHRISTl 787.

Hoc namque anno

(ut liabent

Turris, quiesque (tu requiesque) luis, portusque, salusque fuisti, Gioria,

deliciffi,

Annales Francorum, et qui eosdem collcgit Rcgino) Carolus Magnus Romam venit, et a Pontifice

tu generalis

amor.

Heu

Hadriano susceptus,

ibi

nliquot dies moratus est;

omnia lecum, Gaudia, prosperitas, paxque, quiesque simul Planclus ubique sonat : te luget sexus et :etas
mihi
subito perierunt

quam

quod cum audisset Heregisius (Aricbisius) dux Beneventanorum, tiniore perterritus, misit Romalduni (Romualdum) filium suum cum magnis muneribus ad regem, postulans pacem, et promittens sc oinnem voluntatem ejus facturum sed
:

Omnis et anle omnes tu, Beneveute, doles; Nec niinus excelsis nuper circumdale muris Slruclorem orhe tuum clare Salerne gemis. Appulus el Calabcr, Uulgar, Campanus et Afer, Quosque Silar potat, Romuleusque Tyber. Jam fehx olim, nuncnamque miserrima coujux,
Regali in thalamo, quam tibi junxit amor Eheu perpetuo pectus transfixa mucrone, Languida membra trahens, tc moribunda
Viderat unius heu nuper funera nati,
:

his suasionibus

pecubare esse

minime Apostolicus credidit (quod principum Longobardorum fidem

:

dolet.

frangerc sa;pe fuisset expertus) sed magis exhortatus est regem, ut Beneventi fines intraret
fecit.

Ast ahuMi estorrem, Gallia dura, tenes. Huic gemiuic nat;e vernanti flore supersunt,

quod

et

Et

cum Capuam
et

venisset, Heregisius reliquit

secessit,

Solameaque mali, sollicitusque timor. Has ceruens, reddi vultus sibi credit amatos:
His trepida
lit,

ibiquesemunivit. Et exinde misit lilium suum Grimaldum (nam Romaldum rex secum retinebat) cum magnis muneribus, offerens obsides, etpromitlens omnem fidelitatem, lantum ab impugnatione cessaret. ,Tunc rex cum consulto fidelium et sacerdotum, ne i)enitus episcopatus et monasteria devaslarentur, elegit
dicti

Beneventum,

Salernum

et fluctuabuuda pavet.

Solatur tantos spes ha?c

utcumque

dolores,

Quod

pro mentis nunc paradisus habet. Regina potens Virgo, Genitrixque Creautis
te

Prosit ei hic (huic) sacro

membra

dedisse

lari.

Hucusque Pauli diaconi Epitaphium, cuihaic, quaj sequuntur, inha^rent. Vixit autem (luinquaginta
annos, obiit septimo kal. Septembris, aniio ab Incarnatione Doinini septingentesiino octogesimo septimo, et ex donna Adel[)erga principissa filios
tres

duodecini obsides, pr.eter

filiuni

supra-

ducis Grimaldum, et accepit munera, et juraveruntomnes Beneventani et reversus est Roniam,

;

ibique celebravit Pascba

stolica;
.

Ha^c

cum prasule Sedis ApoRegino. Eadem rehqui omnes res

est
(ita

Francorum
6o.

proseculi.

Qui post Paulum diaconum prosecutus res Longobardorum Hcrempertus vir illustris

enim

inscribitur) plura his addit, qua; inlercesse-

Romoald et Grimoald, Egisisum, Theoraldam, et Adeleisam suscepit . Hactenus ibi. 06. Post morteni vero Arichisii dimissum fuisse Grimoalduin filium obsidem a Carolo Magno, Leo Ostieiisis testatur Iiis verbis Sequenli etiam teinpore Grimoaklus Ulius ejus, queni Carolo obsi' :

runt inter Carolum

sio

Magnum

ct ejiiscopos

Bene-

dem dalum

pra;misinuis, cuni

i)ost

mortem

patris

ventanum atque Salernitanum,

duce legalos missos, quEE

et alios

ab Aricbi-

Beneventum, perniitlente rege, reversus,

ceps esset effectus
cessit S.
:

et prin-

cum non

in

omnibus

per i^rieceplum donationis cou-

nobis probentur, quod et fabulosa inulta conunisceantur, libentius praeterimus, reddituri tantuni
Pauli
diaconi,

Benedicto universa doininiculia sua

cum

serviset ancillis ineodein territorio Genlianae, etc

quod

recitat Epitaphiuni sejmlcro

:

Ha3C Leo. Herempertus iuHisloria

Longobardorum

ducis Arichisii affixum

anno, mense Augusti, esse defunctum, idem auctor docet. Sic euim se habet in rncudoso scripto Codice :
Lugenlum lacrymis populorum roscida
Hic

quem hoc

de obilu Arichis

et

concessione Caroli, utRomoal-

tellus

dus loco ipsius in ducatum succederet, dum agit, Ipse rex Carolus e suis fidelibus duos praeclarissimos cumipso Romoaldo misil, Antliarim videlicet et Paulii)ertum, ul quemha;c iuter alia babet
:

Pniicipis ba'C magui uobile corpus liabet.

namque

adinodum

suae dignilati, sic

:

per

in cunctis

recubans celeberrimus beros

Pra^pollens Arichis, o decus, alque dubir!

Tullius ore potens, cujus vix paugere laudes

servarent . Et paulo post

omnia illi Odem Duin simul (ut dixi-

Ut dignum est possit, vel tua lingua Marn : Stirpe ducum regumque satus transcenderat ipse Nobilior genlis culmina celsa sua:.

Formosus, val dus, suavis, mo.leratus, et acer, Facundus, sapiens, luxque, decorque fuit. Quol Logos eftlnxit, moderansque quod Etbica pandit

mus) caperent iter, pervenerunt in Beneventanos non proctil a Capuana urbe. Sed antequam Vulturnum fluvium transmearent, immeusa Longobardorum plebs in occursum ejus venit, alque
fines,

cum
(pangil),

gaudio

est

ab

eis

exceptus

qui cuin calerva-

Omuia condilerat

milis in arce sua.

tiin

Beneventum

jjroperasseut fere milliarium vi-

Strenuus eloquii divini cultor, el index,

Pervigil iu lacrymis

ginti,
:

ab urbe exierunt
et

cum

hyinnis et canticis,
:

tempora noctis agens.

Anteibat juvenes venalu, viribus, armis

Deo

gratias agentes,

Flaminibusque

ipsis flamina sancta dabat.

pastor noster,

idipsum concinentes Veni, post Deuin salus nostra. Dura

Genilricis Ecfaciem se in pavimento proipsa Dei Genitrice efflagita-

Ter

binis luslris patri.-c sic rejit

babenas,

Fluctibus ut llnlrem navila doctus agil.

Solliciteque gratiam pacis servavit amator,
(Sullicitus

urbem
clesiam

fuisset ingressus, statim Dei

adiit,

et in

gratam pacem servavit amator),

stravit, et
vit,

veniam ab

Consdio caulus, providus alque sagax. Cum natis proprium nil duceus tradere censum,
Insuper et patrue promptus amore mori.
Sic nostrum solamen erat, solamen
Ilos satageus verbis,

egentum

hos relevare manu.

Hactenus de adventu Romoaldi ducis Beneventani. 67. Carolus, Cassino moiUe viso, Romam reetc.
1

Ornasti palriam ductrinis, uioeuibus allis

llinc in

pcrpetuum

laus tua

sempcr

eril.

Lco Ostiens.

I.

i.

c.

iC.

HADRrANI
dit
:

ANXUS

10.
tur

CIIRISTI 7S7.

215

conteiUio de cantu Ecclesiastico .

Sed qufc

Reversus

est rex piissimus Carolus, et cele-

de Pmilo iliacono post inortiMii Aricliis ' scriliat Dcfuncto auteni (inquil) AriLfo, audiamiis
:

bravit Roinai Pascha

cum domno

Apostolico. Ecce

orta est conlenlio per dies feslos Paschae inter cantores

chisi, luox

ad

tioc

Cassinense monasterium 1'aulus

:

Ronianorum
se

ct

diaconus

(uf

supra relnlinuis) ()ro|)eravit

plurcs-

mclins cantare,
bniit
sticas proferre,

et ])ulchrius,

Gallorum. Dicebant se Galli quain Roinani. Dicecantilenas

Ecclcsia-

quc postea
utilem

\ixit

annos. Rogatus quoquc ab alibate

[)er-

Romani

doclissinie

et fratril)iis,

cxpositionem regulaj S. Benedicti

,

sicut docti fuerant a S. Gregorio

cdidit

ubi

nuiUa de

Tetcri

nionasterii
.

pajia; Gallos corrupte cantare, etcantilenamsanain

hujus consuetudine necessario ingerit

qui et de Carolo

Haec ipse,

Magno ista habet * At vero idem rex Carolus ubi

:

destruendo dilaccrare. Qnie contentio ante domnnm regem Carolum pervenit. Galli vero propter
securitatem domni regis Caroli valde exprobrabant

victoria po-

Benevento rediit, orationis causa Cassinum tetendit ad corpus sancti patris Benedicti seque fratrumomnium Deoservientium oralionibus commendavit. Ab hoc prininm rege memoratus abbas Theodomarius prteceptum conflrniationis de lola hac terra suscepii alio iteni ])ra;cepto rex ipse monasleria S. Mariaj in Cingla, ot S. Maria; in
titus

cantoribus Romanis.

Romani vero propter ancto-

ritatem magnae doctrinaj, eos stultos, ruslicos et

indoclos, velut bruta aiiimalia affirmabant, et do-

ctrinam Et

S. Grcgorii praeferebant rusticitati

corum.

cum

altercatio

nus

])iissin)us

de neutra parte finirel ait domrex Carolus ad suos cantores :

;

Dicite

palam

(]uis

imrior

est,

et

quis inelior, aut

Pluinbariola, et sanctae Sophiae intra

S.

Benedicto sua quoque auctoritatc

caeteris, (|na3

Beneventum firmavit una

fons vivus, aut rivuli ejus longe decurrentes? Re-

cum

tuncteinporis liabere videbatur,

sponderunt omnes una voce fontem, velut caput et oiiginem, ])Uriorem csse; rivulosautem quanto
longius a fonte recesserint, tanto tnrbulentos, el sordidos, ac immunditiis corruptos
:

universis

quoque aquis cum utriusque partis ripis, ubicnmque fuissent terris hujiismonasterii juncta!. Ad hunc abbatem idem Carolns per Aldigarium

etaitdoinnusrex

Carolus Revertimini vos ad fontem S.Gregorii, quia

manifeste corrupistis cantilenam Ecclesiasticam.
C9. Mox igilur petiit domnus rex Carolns ab Hadriano papa cantores, qui Franciam corrigerent cantu ille dedit ei Theodorum et Bencdictuin,
:

episcopum de Francia litteras misit, rogans, ut ahquot sibi de monasterio beati Benedicti dirigeret fratres, qni regularem disciplinam in illis partibus
exstinctam renovarcnt
regnlcE
:

(juod ct fecit, mittens

,

illi

etiam regulam et hyninos

in

qui tunc ex traditione

:

Romanae

Ecclesi;c

doctissimos

cantores

(]ui

pondus hoc monasterio canebantur quoque librfc panis et inensuram vini sed et calicis mcnsuram, quam in mixto servitores accipere deberent et omnem consuetudinem, quK tunc in hoc loco servabatnr, scriptam transmisit. Haec ipse Leo, qui ct adhuc ista addit 68. His temporibus vir quidam de gente Anglornm inntus et surdus cum tiuibusdam geiitis suae sociis ad liinina Apostolorum venit. Inde cuni socios ad memoriam beati Michaelis Archangeli, quse in monte Gargano sita cst, properare conspiceret, una cum eis iter arripiens, ad hoc mouasterium venit. Cumque oratorium ingressi, ante corpus sanctissimi Bcnedicti oraturi se pariter prostravissent, cuni ctcteri post inodicnm surgerent, eumdem quoque, ut surgeret, pnlsare coeperunt
, , :
:

S. Cregorio crudili fnerant,

trihuitque Antijjlio-

narios S. Gregorii, quos ipse nolaverat nola Ro-

mana. Domnus vero rex Carolus revertensinFranciam, misit

unum

cantorem

in Metis

civitate,

prapcipicns de

omnibus

civitatibus Franciae

ma-

gistros scholic, Antiphonarios eis ad

corrigendum

tradere, et ab eis

discere cantare. Correcti sunt ergo Antiphonarii Francorum, quos unnsquisque pro arbitrio suo vitiaverat, addcns vel ininuens,
et

omnes Franciae cantores didicerunt notam Romanam, qiiam niinc vocant notam Franciscam,
collisijier-

excepto qiiod tremulas, vel vinnulas, sive

biles, vel secabiles

voces in cantu non poterant

exprimere Franci naturali voce barbarica, frangenles in gutture voces, quam potins exprifecte

mentes.

Majus autem
superat

magisterium cantandi iu

verum

ille caelesti

visitatione

compunctns gemiti-

Metis civitate remansit.

Quantumque niagisterium
in arte

bus cordis, inentis(jue clainoribus, prout poterat,

oratione producta, sancti patris Benedicti auxilium

Romanum
tanlo

Metense

cantiiena),

sujierat

Metensis cautilena caeteras scholas

pectore pleno fiduciae postulabat.

Cum

ecce post

Galloruni. Simililer erudierunt

sui^radicti cantores

Romani

cantores

unam
fuerat,

feruie

horam de

loco se, iu <|Uo proslralus

et

erigens

(Benedictus

mirabilis

Dens)

recepto auditu, pariter et loquela, non soluiii in

Ungua

patria,

ccepit absolutissime loqui .

hoc est,AngIica, verum et Roniana Hactenus de bis Leo.

Francoriim in arte organandi. Et domnus rex Carolus ilerum a Roma artis grammaticae et com])utatoriie magistros secuiii adduxit in Franciam, et ubique stiulium liltcrarum
ex])andere jussit.Anle ipsunienini

doinnum regem

Sed ad Carolum,
lu veteri

Romamredeuutemad Hadrianum

Carolum
artium

in Gallia iiulh studiuui fucrat liheraliuni

Pontilicem, veniamus.

Ha^c de his

ibi.

Porro de cantico Roconslilulio

ijisius

Chronico Caroli regis Francorum,

ista Iloiiue

mano
Caroli

recitando

in Galliis est
:

quod Pithoeus edidit,

tunc gesla ley un-

Magai

his verbis'

Mouachi ut cautum

Leo Osliens.

1.

i.

c. 17.

-.Ibid. c. li.

Capit. Frauc.

I.

i.

c.

80.

216
Pionianum pleniter
nale
vel

HADRIANI
ct ordinabiliter

ANNUS

\C>.

CHRISTI 787.

per noctur,

cere, sollicite eligas, et in

Anglorum

Ecclesia, quae

gradale

orficiuin

peragant

secunduni
Pipinus

adhuc ad fidem nova

est

institntione

pra^cipua,

quod

bealffi

menioriae

genitor

noster

quEB de niultis Ecclesiiscolligere potuisti, inlundas:

rex decretavit, ut Oeret,

quando Gallicanum canob unaniniitatem Apostolicaj Sedis et sanctae Dei Ecclesia pacificam concordiam Haec

non enim pro

locis res, sed

pro bonis rebus loca

tum

tulit,

amanda

sunt: ex singulis ergo quibusque Ecclesiis,

qua3 pia, quae religiosa, qua; recta sunt, elige, et

haec quasi in fasciculum collecta,

ipse.

apud Anglorum

70. Porro barc, quas spectant ad ipsum canendi ritum certum est eum curatum esse per
,

Hadrianum papani, poscente Carolo Magno,

cantoribus in Galliam,
patre a
'

missis

mentesin consuetudinem depone.HaccGregorius, qua inquam, licentia alii etiam usi, id effecere, ut quaj ab Ecclesia Romana acceperunt, longe di,

etsi sub PipinoCaroIi Magni Stephano papa id factum, auctore Walfrido Strabone dixinuis. Insuper certum est testificatione Amalarii Fortunati, qui temporibus Ludo"vici imperaloris filii Caroli Ma,L;ni Yixit, ab ipso Ha-

versa ab ejus ritu in nonnullis postea sintinventa:

qua pariter
testatur.

licentia se

usum

esse

Amalarius

ipse

Sed ad Garolum redeamus,

Dum
papam,

Viennensi Ecclesia egisse apud

dedit ad archiepiscopum

autem Roniae idem Carolus esset, pro eum Hadrianum

Viennensem
:

driano

Romano

Ponlifice scriptum esse Antipbo:

ipsius Pontificis litterae demonstrant, quas

narium.

Nam

in prologo de ordine Antiphonarii

quibus

Inveni, inquit, in

uno volumine memoratorum

etiam ostenditur, ipsum Carolum Roma! hoc anno

esse consecutiim patriciatus dignitatem,
in

Antiphonariorum ex iis, qua; infra continebantur, esse illud ordinatum prisco tempore ab Hadriano Apostolico. Meminit idem auctor et de Metensis Ecclesiae Antiphonario. Porro addit Antiphonarium a Romanis dici a cantu, Cantorarium, idemque divisum in duas partes, duplici augeri nomine,

non autem

primo ipsiusin Urbem adventu

Hadrianus episcopus servus servorum Dei

'.

sancto fratri Derterico Viennensi archiepiscopo

Dilectus filius ac gloriosus, illustris Carolus

et patricius

Francorum rex
ingressus,

Romanorum, Romam

nempe

ut quge Responsoria continet, Responsoriale

nuncuparetur, qute vero Antipiionas, Antiphonarium appellaretur. Partem igitur priorem voluminis his verbis inscriiitam se invenisse testatur
:

Pascha Domini apnd sanctum Pctrum nobiscum egit. Ubi inter alia monuimus eum de metropolitanorum honore, et de civitatibus, quae
laicis

hominibus

traditae erant: et

quiajam arcbi-

In

nomine Domini
et Apostolici

nostri Jesu Cbristi inci|iit Res-

episcopalis dignitas pcr octoginta annos a Francis

esset conculcata.

ponsoriale de circulo anni temporibus ter beatis-

Cum

hajc et bis similia gloriosus

simi

domni Hadriani
.

papae per Indi:

rex audisset

promisit ante corpus beati Petri,

ctionem

septimam

Item

in fine

Hoc opus
sibi

summus

reparat Pontifex

domnus Hadrianus
licet fonte

quod omnia ad ordinationem nostram eniendaret. Unde placuit nobis, ut omnibus archiepiscopis
auctoritatem litterarura nostrarum

memoriale persaecula. 71. Quod vero ex uno

mandaremus
:

purissimo tam

ut sicut ab antiquis privilegiis singulm metropoHtanae urbesfundataesunt, ita

Romana, quam Gallicana sacra manarint officia, tamen diversa interdum esse reperiantur, cantorum incuria, atque desidia accidere potuisse idem Amalarius docet, ubi ait Post officium quo dedicatur Ecclesia, scripsi Antiphonas de Evangeliis, de quibus interrogavi magistros Romanae Ecclesiffi, si illas canerent responderunt nequaquam. Noslri tamen inagistri dicunt, se eas ab eis percepisse per primos magistros, qui melodiam cantus Romani docuerunt intra terminos Francorum.
,
: :

permaneant ethabeat unaquaeque metropolis civitates sibi subditas, quas beatissimns Leo post Chalcedonensem Synodum, singulis metropolitis dislinxit. Nec praeterea praesi

judiciuni ulla metropolis patiatur,

alicui

suffra-

ganeorumaut

nos, aut praedecessores nostri, rogan-

tibus piis ducibus Francorum, pallium largiti sumus. Nec debet Ecclesia ullum damnum susti-

nere,

si

per sexaginta, aut per septuaginta, aut octo-

ginta, aut eo amplius annos incuria

quorumcumBarbarorum
fir-

Deus

scit, si isti

fallant,

aut

si

ipsi fefellissent,

qui

que

praesulum

et

vastationibus

sunt se eas percepisse a magistris Romanae Ecclesiae, aut Romani propter incuriam et negligengloriati

dignitatem antiquam

acRomanorum antislitum

mitate roboratam, perdidit et amisit, quando inuu-

tiameas amisissent . Sed et inde diversitas pariter orta est (quod idem auctor testatur') quod ea sint
usi licentia,

meris pEPne annis,

illa,

disponente Spiritu Dei, usa

Petri principis

fuerit. Ancloritate igitur beati

Apo-

Anglorum
clesiae

sanctus Gregorius Augnstino Apostolo impertivit, ubi ha?c ad ipsum

:

quam

stolorum singulis metropolitanisantiquo more potestatem

suam
et

reddidinius

et

filiuin

nostrum

ita rescripsit

Novit fraternitas tua Homanaj Ec,

gloriosum
Petri

inclylum regem, anle corpus beati

,

consuetudinem

in

qua

se

meminit nutriEcclesia,

inde rogavinius
Ideo
Iianc

ut antiiiuam
in

potestalem

tam

sed mihi placet, ut sive in

Romana

omnes metropolitani, qui

berent.

regno ejus sunt, ha-

sive in Gallicaiia, sive in qualibet Ecclesia aliquid

invenisli,

quod plus omuipotenti Deo

- Amalar.

possit pla-

omnibus misimus, qtiam

Epistolam auctoritatis nostras et tu haberes per tuum

clericum, qui orationisgratia ad sanctum Petrum

'

Walfrid. de reb. Eccl. c. 23. in Dn.

c.

08.

ile

ord. Anlipli.
'

'

Ainalar. in prolog. de ord. Antipb.

Bibl. Flnriac. edit. a Joan. a

Bpsco

Caelest. p.

postrema p. 40. 47.

HADRIANI

ANNUS

10.
et

CHRISTI 787.

217

venerat. Voluiinus eliam, ut cognosceres, Ecclesiae

tua)

domnus

rex gloriosus Carolus, Vale dicentes,

et

suum

privilegium quod a teniporibus beati Leo-

benechctioue assumpta,

oratione

peracta,
:

in

nis iial)uit, integre esse reforrnatuni.

Data lialend.

Januarii imperante piissimo Augusto Conslantino

anno x (vin) ct a Deocoronato regc piissimo Carolo anno [)rimo patriciatus cjus . Hactenus littera; Iladriani, quibus annus prinius signatur patriciatus
ipsius Caroli.
72.

adducens Franciam cuni gloria reversus est secum cantores Romanorum et grammaticos peritissinios, et calculatores, pervenitque idem mitissimus rex Carolus ad conjugem suam domnam Fastardam reginam in civitate Warmatia, et ibi ad invicem gavisi sunt Ia;tificantes, ac Domini
misericordiamcoUaudantes, ubi Synodum congregavit. Et deinde misit ad Tassilonem, ut omnia impleretsecundum jussionem Apostolici, vel sicut justitiae erat, eo quod sub jurejuraudo promissum
habebat, ut in omnibus obediens
et flliis ejus, et fldelisesset ei,

Carolus in Galliam
intercedente,
ipse
res

redit,

cum

Bavarios

duce,

papa

componit.
legati

Dum
I*er

adhuc Ronise
Bavariffi

commorarelur,
venerunt

a duce
:

venerunt, de quibus hac ubi supra

ipsos dies Paschales

Romam

ad

dominum

piissimum regem Carolum niissi Tassilonis ducis Bavariic episcopus Isarnus etabbasHenricus, petieruntque Apostolicum, ut pacem faceret inter doinmmi regem Carolum et Tassilonem ducem Bajoariorum. Et domnus Apostolicus multum sc interposiiit, postulando piissimum regem. Cui ipse respondit hoc se voluisse, et per multa tempora
quffisisse, et

et Francis,

et

ad ejus prsentiam

veniret.

Quod

renuit, et venire contempsit.

Tuuc

rex Carolus sentiens instantiamsuam, pergit Bajoariam, venitque in loco qui dicitur Lecfeld super civitateni Augustse, et jussit fleri alium exer-

domuus

minime

inveniri potuisse, ut praefere-

cilum de Austrasiis et Thuringiis et Saxonibus, et conjunxerunt se per Dauubium fluvium in loco qui dicitur Faringa, et tertium exercitum jussit
fieri

bat, statim fleri.

Voluitque

mox

iu praBsentia papoe

de

Italicis,

ut

filius

ejus Pipinus rex veniret

cum

ipsis missis

niissis,

Et renuentibus quia non ausi fuissent deejus parte flrmitafirmare.

:

pacem

usque ad Triancum,

et ipse ibi

maneret,

et exerci-

tein facere

cum

coguovisset Apostolicus instabi,

mendacium eorum anathema super ducem eorum et suos consentaneos,

litatem et

posuit
si

usquead Bajoariam. Tassilo vidensse circumdatum ex omni parte, vidensque, quod omnes Bajoarii plus essent fideles

tum suuni

pleniter in ante mitteret

ipse

domno
domni
seutire,

regi Carolo,

quam
:

sibi,

et

cognovissent
jusfiliae

dux sacramenta, qua; promiserat Pipino et domno Carolo regi, non adimplesset; et obtestatus est supradictos

regis fideles, et

magis velleut

con
et

quam

contrarii esse

contristatus undi([ue,
,

missos, ut contestarentur Tassilonem, ut

tradidit

non

aliter faceret, uisi in

et
flliis

regi Carolo

ejus

omnibus obediret domno ac genti Francorum, ne

etc. semetipsum domno regi Carolo dedisse obsides Carolo Tassilonem, Subdit enim

inter alios filium

esse

sanguinis effusio proveniret, vellaesio terrae ipsius.

Et
si

ipse

dux obdurato corde verbis Apostolicis

:

permissum 74. Quod autem

tare

Theodouem annumeratum, sicque ducem Bajoariae permanere.

isla Tassilo in

miuime

obediret

tunc

domnus

rex Carolus et

pra^sumiiserit,

tradit

Eginhardus

Carolum tenipsum id

snus exercitus absoluti esseut ab omni periculo peccati, et quicqnid in ipsa terra de iucendiis evenirct, vel de quacunniue malitia, hoc super Tassi-

fecisse
derii

lonem
rex

et

ejus consentaneos recideret, et

Carolus ac

Franci

innoxii

ab

domnus omni culpa

missi

exinde permausissent. His vcrbis

Tassilonis

expletis,

absoluti suut , dimissi scilicet. Addit

impulsu uxoris suae, quae filia fuerat DesiLongobardorum, e regno a Francis expulsi. Sed el quod foedus iniisset cum Hunnis, mente elatus inferre bellum magno regi non formidavit sed divina ope factum est, ut bellum, quod (ut ait) maximum futurum viderelur, sicut nam citissime, ita et felicissime confectum sit
regis
: :

vero

Eginhardus, Carolum Maguum, antequam Ronia recederel, consumpsissealiquot diesin veneratioue locorum sanctorum. Sed pergit anctor iustitutani

Tassilo vilis redditus est et ignavus, ubi Apostolicse

censura) gladio

de rcditu Caroli

in

Franciam orationem

Hoc igitur anno bellum Huuuicum, cceptum eadem occasione est quod teste Eginhardo, perduravit annos octo, sed
percussus
fuit.

73.

Tuuc iuvicem

sibi

domuus

Apostolicus,

quos

alii

Uunnos,

alii

Avares eos dixerunt.

ToMLS

XIII

28

218

HADRIANI

ANNUS

1G.

CHRISTl 787.

Anno

periodi

Graco-Romanse

6280. Anno

/Errc Hispan.
l

825.

Anno

Ilegirs 171,incho3lodie 22 Junii.Fer.

G.

Jesu

Cliristi

787.

Hadriani

paps

16.

Constanlini imp.

12

et 8. Irenes S.

Septima Synodtis generalis Nicmce celebraiiiini. 1 ad 4. Theophanes in Chronico scribit, niense Maio decimrc Indictionis Irenem Augustatn convocasse omnes cpiscopos apud Nicajam, ubi hoc anno Synodum generalem VII celebrarunt.
i
,

secretis imperatoris,

tur.

quique

Byzantii

sedis

pa-

triarchalis suscepit

honorem

post Tarasii sanctam

consummationem
rasii.

inquit Ignatius in Vita S. Ta-

Interfnit et sanctus

Euthymius Sardium

iQ

Ignatius Tero diaconus in Vita sancti Tarasii pa-

ab Eadriano papa legatos missos esse Petrum sanct Romanae Ecclesiae archipresbyterum, et Petrum monachum presbyterum atqueabbatem a Poliiiano patriarcha
triarchae Constantinop. tradit, illuc
:

Lydia metropolita, qui die xi mensis Martii colitur. Is sub Nicephori imperatoris primis annis in exilium missus est cumque Leo Armenus sacrarum
;

imaginumexcidiunirursus coucepisset, Eulhymius

cum

Alexandrino, Tliomam
a Theodoreto

monachum

et

palriarclia Antiocheno,

presbyterum et ab Elia

quibusdam eiiiscopis ad eum accessit, et usus oratione sacras imagines defendit. Leo Armenus in furorem actus omnes ad unum regia expellit, et singulis locum exilii sancit, ut
aliis

liberiori

patriarcha Hierosolymitano,

Joannem monacluim

legitur in Vita sancti

presbyterum et syncellum. Hosvero trium palriarcharum in solidum legatos fuisse, i|isimct ostendunt Synodo in hanc formam subscribentes Locum retinens trium Apostolicarum sedium Alexan:

meno

inieriecto

Nicolai Studilae. Leone ArMichael Balbus imperavit, subquo

exulibus licitum quidem fuit redire, sed poslea in

monachos
proprii
filii

sa?viit,

ct

bealum Euthymium opera

Theophili crudis
,

boum

nervis acriter

driuae,

Antiochenaj et Hierosolymitana)

Addit
insi-

verberatumneca\it
git circa

inquitCedrenus, quod conti;

Theophaues,

Thomam

fnisse

virum

pietate

annum

dcccxl

Theophilus enim anno

gnem,

archiepiscopum Thessalonicensem. Baronius num. 2 integrum Ignatii

et anlea
extilisse

antecedenti regnare coeperat.

De sancto Euthymio

plura Bollandus ad diera ejus natalem

memora-

locum

margine loco Theodoreti patriarcha; Antiocheni reponit, Theodorum, qui ante aliquot annos patriarchatum illum reserat. Verum Theodoretum septima? Synodi generahs tempore Antiochenum patriarchalum gessisse, non tantum
recitat,

et in

tum.
3.

Prima

Actio.

A num.

10 ad 19. Prima
piis-

Actio septima) Synodi dicitur habila imperio

simorum etamicorum

Christi

dominorum

nostro-

rum

Photius in libello de Synodis, et Nilus Rhodiorum metropolita agens de Synodo VII

Ignatius
;

sed etiam

Constantini et Irenes matris ejus, octavo anno consulatus eorum, octavo kalendas Octobrias, Indictionexi, ut inilio ejusdem Actionis legilur, ideo-

testantur. Successerat itaque Theodoretus Theodoro,

qui anno dcclxix adhuc Ecclesiam Antiochenam gubernahat, ut liquet ex diclis eo anno num. 1.

Meminilibidem Nilus Politiani, sed Photius citatus patriarcham Alexandrinum Apollinarium appellat, quia forsan binominis erat. De Elia patriarchaHierosolymitano hoc tempore exule anno superiori loculi suums. 'i. Pliwes sancti monachi Syiiodo VII interfuere.

que die xxiv mensis Septemb. Synodus inchoata. Theophanes tamen, qui tunc Nica?EE erat, dicitconsessum habitum fuisse mensis Octobris die undecimo. Quare error vel in uumeros a Theophane, vel in numeros in Actis expressos irrepsit. Lectaj

Synodum
littera;

sunt in hac Sessione litteraiConstantini et Irenes ad datae, quibus inter alia decernebant, ut

Joannes

et

Thomas
litteris

a patriarchis Orientis

ab Hadriano papa missae, secundum jus caquia scilicet Romanorum , Pontificum litleris Synodi OEcumenicai dirigeban-

nonicum legerentur
tur.

deputati vocantur in
periori a Baronio
tii,

ad Tarasium anno susanctifici silen-

num.

-43 recitatis,

Prasterea varii episcopi, qui lapsi erant, cum sinceram prenitentiam exhibuissent, in sacrum con-

seu mouasticcE professionis, amatores ac Ortho-

sessum admissi sunt

lata est.
4.

sed

quorum mora

in ha;resi
di-

doxce fidei zelo acceusi. Interfuere et

sanctitate illustres septimae

menus Sacnndionis
chronographiae

monachi Synodo, Plato hegusanctus Theophanes auctor

alii

diuturnior fuerat, restitutio in

Actio

aliam Sessionem
19 ad 22.

II,

III.

A num.

Actio

toties

a nobis

citatae,

ut in utriusa

que Vita

dicitur, ac

oliam Nicephorus, qui crat

secunda sexto kalendas Octobris celebrata, in eaque ejuslecta; Hadriani papaj littcra) ad impp. dal,

HADRIANI
qiic

ANNUS
knl.

16.

CHRISTI 787.
esse.

219

ad Tarasium Epistola. Aclio

liabila,

iii

terlio

Octob.

in

qiia varii cpiscopi

alias lapsi in

sedes suas restiluti sunt, lectaequu

litterae

Tarasii

ad alios patriarchas Orientis directae, ac praeterea patriarcliarum ad Tarasium, litterai eorumdeni

quibus ob Barbarorum tyrannidem sese ad Synodum venire non potuisse testabantur. Deniquelecta esl Synodica Theo<Iori, dum vivcret Hierosolymitani imtriarciiaj, ad Cosmam Alcxandriaj et Tlieo-

DeniqueActio vni decimo kalenea non est proprie Synodalis, nec vcra Synodi pars; et tani Graici quam Latini solas septem Actiones agnoscunt. Ea die imperatores ex ipsorum legatorum Apostolicorum et omnium episcoporum ore, f|uae gesta essent in Synodo audire voluere. Omittimus hic canones viginli duos in hac Synodo conditos, qiiia eorum

exhibendam

das I^ovcmbris

facta, sed

explicatio logi potest

apud Lupum

in Scholiis et

dorum
iste

Antiochise patriarchas direcla

Theodoriis

Notis ad

Synodum VH.

quam Theodoanno dcclx et sequeiitibus Ecclesiam Hierosolymitanam rexit, eo ipsotempore, quo Cosmas Alexandrinam et Theodoriis Antiochcnam, ad quos
Ilierosolymitanus alius non est
rus, qiii

6. Tertia profectio Romana Caroli. A n. 64 ad 72. Hoc anno, ut scrihit annalista Metensis, Carolus Romam venit, et a papa Hadriano honorifice
est.

susceptus
Arigis)

cst,

ubi per aliquot dies moratus

(ijui

ideo Tiieodorus Hierosolymilanus Synodicas suas

Quod cum

audisset Herigisus

ab

aliis

di-

j,

Theodorus iste Hierosolymitanus non potest esse Theodorus ille, qui a protosymbolo
direxerat.

Certe

Saracenorum obtinuit, ut Elias patriarcha quo hoc ipso temporc versabatur, mitterctur, ipseque in locum ejus substitueretur cum priEterquam quod Theodorus invasor adhuc hoc anno in vivis fnisse videatur (quia eo mortuo Elias sedem suam recuperavit, qui tamen adhuc exulabat), sedem illam non occupavit, nisi jain mortuo Cosma patriarcha Alexandrino, qui vix
califa;

in exiliuni, in

dux Beneventanorum, timore perterritus misit Bomaldum (vel utab aliis vocatur, Riimaldum) fllium suum cum magnis munerihus ad regem pacem postulans, ct proniiltens se facturum
citur

omnem
minime

voluntatem

regis.

credidit, sed

Sed his suasionibus papa magis hortabalur regcm ut

,
;

pervenit ad

annum

dcclxx, post

quem

Christi an-

quod et fecit. Post haec misit flhum suum Grimoaldum (nam Romaldum rex secum detinebat) cum magnis muneribus, offerens obsides, et promittens fidelitatcin tantum ut ab impugnatione cessaret. Tunc rex cum conBeneventi flnes intraret
;

num

Eusebius
Actio

et Elias

fuerunt patriarchae Hiero-

sultu fidelium et sacerdotum, ne penitus episcopia

et

solymitani.
5.
IV.

monasteria devastarentur, elegit

xii

obsides

et

A num.

22 ad 33. Kalendis

tertium

decimum

filium supradicti ducis Griinoalei

Octob. Actio quarta celebrata, lectaque sunt varia sanctoruin Patrum testimonia, et inter alia multa
lectus sermo, cui titulus
riae
:

dum. Accephsque muneribus juraverunt

Beneventani fidolitatem,
ibique celebravit Pascha
stolicae .

omnes
Apo-

et

reversus est

Romam,

Sermo

sanctae

memo-

cum

pra^sule Sedis

de imagine Domini nostri Jesu ChristiveriDei nostri, facto miraculo in civitate Beryto , seu, ut graecum habet, >.op; tcs
patris

nostri

Athanasii

Pascha autem hoc anno die viii mensis Aprilis celebralum. Idem habeiit annalista Loiselianus et Eginhardus, in Annalibus; hicque deCarolo addit
:

ev

i-jloi;

TiaTpbc

ri[i.Mv

Aeavaaiou, ctc.

quae vcrba de

ma-

Ipse post haec

cum legatis
illis

Constantini

gno sancto Athanasio non esse inlelligenda recte ostendit Baroiiius ex silentioomnium antiquorum. Certe miraculum istud quod suo loco memoravimus narratum non fiiit a magno Athanasio, cum auctor sermonis dicatur sanctce memorice, et in

imperatoris, qui ad pelendam filiam

missi fuerant, locutus est, atque

suam ad
dimissis

se

Rohila-

mam
ritate

reversus, sanctum Pascha

magna cum
hocanno
1

celebravit . Loquitur Eginhardus

de Roprodit:

trude, de qua annalisla Fuldensis

eadem Actione pag.

262, locus Atlianasii

:

magni

Hruodrudis
.

fllia

regis a Constantino imperatore

adversus Arianos sub boc titulo referatur

initium

Sancti

desponsatur

Coinlius hoc anno

num.
,

dicit

hunc

Athanasii ex sermone quarto conlra Arianos, cujus

est, etc. Combefisius in Historia hcEresis Monothelitarum pag. 659, hunc sermonem Athanasio magno attribuendum contendit; sed nihil in

annalistam audiendum non esse

nisi

promissio-

nem, qua;

ante sex annos facta fuerat, hoc anno firmatam dicamus. VerumTheophanes, cujus verba

anno sequenti referemus, idem ac anualista Fuldensis scribit.

7.

medium

adducit,

quod rem

evincat. Denique

in
et

hac Actione prolata in hasrelicos anathemata,

postmodum
5.

edita professio fidei.

VI, VII et viii.

Actio V,

Anum. 33

Carolus
adiit, et

Carolus ditiones Pontificis Rom. amplificat.

,

cum Romam

reverteretur,

Casinum

ad 48.

ex eo monasterio Cointius ibidem

in

num. 4
,

Actio quinta ciuarto nonas Octobris celehrata, in

existimat

Frisiam remisisse Luidgerum

qui

qua oslensum

est

Iconomachos a

Judacis, Sarace-

propter Widikindi tunc idololatra^ persecutionem

nis, Gentilibus,

Samaritis, et Manicha;is sua dog-

anno dcclxxxiv solum

ejus Vita scribit,

veiteiat, et, ut Alfridus in

inala hausisse. Aclio vi, quae <er//o /joj^ai

ejusdem

post

duos annos

et

menses sex

mensis habita

pseudoseptimae per capita confutavit. In Actione scptima tertio idus Octob. celebrata sex Coiicilia UEcumeest,

definitionem Synodi

reversus est ad patriam

constitiitiis

suam
in

cst

doctor
etc. Ipse

eodemque teste gente Fresonum ab

, sibi

Orientali parto fluminis Labeki (id est, Lavicac) super

nica confirmala, decretumque imaginibus honoraiiaiu adorationem,

pagos quinque,

vero cura solerti gregi

uou auteni veram lalriam

credito studuit miuislrare fluenla doctrinee Doiuini.

220

HADRIAM

ANXUS
abluere

10.

CHRISTI 787.

fana destruere, et onniis erroris pristini

Gregoriauas notas a Gregorio Magno

tutas, eruditi fuerant, in Gallias
i'unt

quondam

sta-

sordes . Carolus, priusquam e Casinensi monasterio

cum

Carolo vene-

discederet, illo loco regia contulit prcecepta,

quorum mentionem

Leone Ostiensi lib. 1, cem Beneventanum Capua et aliis civitatibus in Campania mulctavit, quas ApostoliccB Setli tradidit

Baronius uum. 6", ex cap. 14. Carolus Arigisum dufacit

Theodorus et Benedictus. Unus Metas, alter Suessionum missus est, ad utrumque autem ex
universa Francia, qui corrigerentur, regio jussu
delati siuit Antiphonarii, ut

ibidem idem monachus

habel. Porro non sine labore Carolus

Gregorianum

suas ac Pippini patris donationes ampliQcaturus. Ludovicus imperator in Constitutione, qua donaliones
avi

officium Ainbrosiani loco ubique recipi procuravit.

Duraudus enim
ciericos

lib.

5,

cap. 2, notat

eum

ad id

Pippini

patrisque Caroli

confirmavit

minis

et suppliciis

per diversas provinofficii

auxitque, singulas aperte distinxit, suoque locodelineavit

tulit,

cias coegisse, etlibros

sisse .

Ambrosiani

combus-

quam Carolus hoc anno conautequam Roma discederet. Haec Caroli dodonationem,
in capitibus praecipue consistit
;

natio

duobus

unum
civi-

10. Carolus Roma cantores, grammaticos et Pra^ter cantores, computistas in Galliam adducit.

civitates in Tuscia
tates in

Longobardorum, alterum

qui

Romanum cantum

edocerent,

Carolus

Bonia

Campania sitas repra?sentat, in partibus Tuscia; Longobardorum, castellum Felicitatis, Urbevetum, Balneum regis, Ferenti castrum, Viterbium, Martam, Tuscaniam, Populoniam, Soanam, Rosellas; item inpartibusCampania; Soram, Arces, Aquinum, Arpinum, Theanum, Capuam . 8. Tusciam LongobarcUcam Ecclesice largitur. Ludovicus imp. Tusciam induas distinguit partes, quarum una regibus Longobardorum paruit, altera sub imperatorum potestate permansit. AdTusciam Longobardicam pertinebant loca mox nominata, quae Carolus in Tuscioe partibus hoc anno Apostolicse Sedi tradidit ad alteram vero Tusciam, qua potiti semper imperatores, pertinebaut alia )oca, quae Ludovicus imp. eidem sedi concessit in partibus Tusciae, ut anno dcccxvii oslendemus. Caroli donationem in Tuscia paene integram statim recepit Hadrianus; in Epistolis enim Cod. Carol. lxxxi et Lxxxvi, de quibus infra, justitias tantum de Po;

grammaticos
tices et

et calculatores,

sive artis

gramma-

computatorice iuagistros

perilissimos in

Franciam secum adduxit, ut studia litterarum instaurarentur in Galliis, et quod antea inauditum fuerat, publicae jtertotam Franciam instituerentur Et dominus rex Carolus iterum a Roma scholae artis grammaticaj et computatoriae magistros adduxit in Franciam ubique studium litterarum
:

expandere

jussit.

Ante ipsuni enim

Gallia
,

domiuum

re-

gem Carolum
sis,

in

hberahum artium

studium fuerat inquit monachus EgolismenItalia et

nuUum

ubi voce iterum indicat jam ante ex

aliunde complures viros in artium professione versatos a Carolo evocatos esse.

Cum

vero

ait

nullum

fuisse

studium liberalium arhum in Gallia ante Carolum, id non absolute de quocumque studio,
sed de studio publico et generali intelligendum
est,

ut recte Bulaeus in Historia Universitatis Parisiensis

pag. 93, ex

pulonio

et Bosellis sihi

sub inteijfritate
siciit

fieri,

flnesque

vimus.

quo monachum Egolismensem explicaCertum enim est Carolum ex omnibus

Populonieyises seu Rosellenses,

ex antiquitus
aliis iocis

mundi

partibus viros doctos et docendi peritia in-

fuerunt, sibi contradi postulavit.Be

mox
6.

signes evocasse, eosque ad publice

docendum

prae-

memoratis kgendus Cointius boc anno numero

Quod altinet ad alleram Carohnce douationis partem, quae spectat ad Campaniam, quatuor in ea
civitates

commemorantur episcopales, Sora, Aquinum, Theanum, Capua, quas stahm Hadrianus

recepit,

cum anno
sit

sequenti, ut ibidem dicetur,

a Beneventa-

questus

Campanos ad defectionem

nis solhcitari. Hae urbes

Francorum
9.

anno dcclxxiv potestatem venerunt, et

inter

primum

in

Vestram optimam sollicitudinem, domiue mi David , inquit Alcuinus Epist. xxiii, semper amare et praedicare sapientiam coguoscebam, omnesque ad eam discendam exhortari, imo et praemiis honoribusque soUicitare atque ex diversis mundi partibus amatores illius, vestrae bonae voluntatis adjutores convocare studuisse: inter quos me etiam inflmum ejusdem
miis et honoribus invitasse
:

ditionibus

sanctae sapientiae

vernaculum de ultimis

Britanniae

Pontiflciis accesserunt ex

donationeejusdem Caroli.

finibus adsciscere curastis. Carolus itaque

non

Romce

cantores

Romanos

et

contentio oritur.
a

Paulo post rex Urbe adducens secum cantores Romanorum

et calculatores
,

Gallos

qualescumquescholasinstituit, privatasscilicetsibi,
liberis aulicisque destinatas,

discessit,
et

quibus pauci praece-

gram-

ptores suflecissent, sed publicas, patentes

et

omnibus

maticos peritissimos

inquit

mo-

omnium
11.

disciplinarum,quibusexercendis multi

nachus Egolismensis a Pithffio editus, quem Baronius sub nomine Chrouici Pitiiaeani citat, et ex eo
refert

praeceptores necessarii erant.

conlentionem, quae Romae accidit

per dies

festos Paschae inter cantores

rum. Dicebant se Galh quam Romani, et caetera monacho num. 68 et seqq.

mana;
iieritissimi cantores,

Romanorum et Gallomehus cantare et pulchrius

a Baronio ex eodeiu
narrata. Ecclesis

Carolus scholas publicas in universa GalTot gentes e Germania cis Rhelia instituit. Italia cis Alpes eruperaut, ut publicce num, et ex peuitus evanuerint scholae, et curam privatarum

Ro-

ad eruditionem clericorum in episcopiis gesserint episcopi, ut abhatts iu coenobiis ad moncachoruin

instructionem.Lnde studia delitescebaut in
solis epi-

qui a sancto Grerjorio,

id est,

ut iuquit

monachus Egohsmensis,

secunduin

scopiorum monasteriorumque

claustris. Sed,

quia

HADRIANI
tiinc

ANNUS

1G.

CHRISTl 787.
si

221
ipse diix obe-

qiioque

eoe

languebant, pristino splcnilori re-

funderetur, et terra vastaretur. Et

stitnere Caroliisetiam sategil directis Epistolis, qua;

dire nollet, tunc rex et exercifus ejus absoluti es-

generales dicebantur;

quod uno exeniplo, paucis

mutatis ad diversos niitlerentur, ad metropolitas,

ad episcopos, ad ahbatcs et ad alios, ut res postulabat.

sent a Deo et S. Petro, et (piid(|uid in ducatu ejus factnm esset in incendiis et homicidiis, vel qualicumque malitia, totum hoc super Tassilonem et
socios ejus verteretur, et rex et Franci essent innoxii. His verbis missi Tassilonisabsohiti , inquit

Legenda Epislola hac de

ii

re a Carolo data

qua? extat toni.

Concil. Gall.

quam Sirmondus

ex Codice sancti Arnulphi Metensis descripsit. Sed

quia privatarum
laicis liber

hujuscemodi scholarum adilus

Carolus publicas
instituit, et

quod et Baronius ex monacho Egolismensi in Vita Caroli M. etiam recitat.

annalista Metensis,
13. Tassilo

non

erat,

in ipso regio palatio alias erexit.

Regis

exemplum
scholaB,

cere cof/itur.

Addunt

Carolum dominum suum agnosannalista Metensis et lau-

stalim seculi sunt abbates et cpiscopi. Publicae per

episcopia, per monasteria

datus monachus, Carolum postquam

in

moxstrepuerunt

Warmatiam

venisse, ibique

Roma discessit, Synodum congre

silm ccenobitis, alia? sa!cularibus edoccndis destinatse.

Tunc
iii

Benedictini, qui a sui instituti primor-

diis litteras professi

sunt

scholas

illas

duplicis ge-

ad Tassilonem dncem, ut promissa adimpleret. Qnicuin nollet oliedire, rex cum exercitu versus civitatem Augustam profectus est,
gasse, ac misisse

neris

suis monastcriis habere voluere, de

quibus

legendus Thrithemius in Chronico Hirsaugiensi,

ubi et ccenobia Benediclina lilterarum cullu celebriora enumerat.
Carolus,

Pippiniis de Ralia cum alio exercitu Trientuni venit, seu Tridentum. Quare videns Tassilo se ex omni parte circumdatum esse ad regem
et filius ejus

Tanto vero desiderio ferebatur

prsesertimque sacrse in reguo
12, scripserit

venit,

quo

litterae,

sno vigerent, ut monachus San-Galiensis, qui creditur esse Notkerus Balbulus, cap.

tradiditque se manibus ejus in Vassaticum. Renovavit sacramenta, dedit obsidesxii et decimum terlium obsidem fllium suuiu Theodonem. Tunc

Generosissimus Carolus per totum regnum

suum

maturitatem Patrum prascedentium non pervenire condolens, et plusquam mortale laboransin hanc tfediatus vocem erupit utinam haberem duodecim clericos ita doctos omnique sapientia sic perfecte instructos, ut fuerunt Hieronymus et Augustinus ad quod doctissimus Albinus ex illorum
sludia litterarum florere conspiciens, sed ad
:

reversus est rex in Franciam, et celebravit Natalem Domini in Ingelheim seu Ingelheimium, quod palatium erat requali fere spatio Bingium inter atque Maguntiam. Dies quo Tassilo coram rege se prcE-

ad Chronicon jussu NibeV non. Octobris, Tassilo ducatum, quem a Pippino patre quondam
sentavit,
iu Ajipendice

lungicomitis conscriptum notatur

acceperat, victori

fllio

Carolo reddidit

cum

baculo,

regiminis

ei

prius attributi symbolo,

in

cujus

com[)aratione merito se indoctissimum judicans,

in

(|uantum nullus mortalium in conspectu

;

terri-

capite similitudo homiuis erat, et effectus est vassiis ejus B, inquit annalistaNazarianus.
li.

bilissimi Caroli audere pra^sumeret

maxima
,

iudi-

gnatione concepta
caeli et terroe

et

parumiier ostensa
illis

Creator
et tu

tans moritur.

Aragisus dux Benevent. rebellionem mediHoc eodein anno, dum domnus

similes

plures

non habuit,

vis

habere duodecim.

12. Badrianus PF. Tassilonem ducem cum Carolo reconciliare frustra ieiitat. Atl num. 7-2

Carolus Magnus rex a Capuana urbe reversus fuisset, ut anno sequenti Gregorius presbyter Capuanus Hadriano papa? retulit, et Hadrianus Epistola Lxxxviii Cod. Carol. significavit Carolo, Arichis

et seqq.

Dum

Carolus Roma? adhuc ageret,

ibi

ve-

nerunt etiam
joariee)

missi Tassilonis ducis (nempe Ba(id

dux suus, (id est, dux Beueveiitanus, quoniam Capua priusquam Apostohcce Sedi Carolina donatione
concederetur, Beneventano ducatui accensebatur) ad imperatorem (nempe Constantinum) Deo sibi
contrario, emisit missos, pelens auxilium et

Arthinus

esl,Arnus sive Arno Salisbur-

gensis episcopus) etHunricusabbas (Manseae

nempe

in Bajoaria) rogantes papam, ut pacem faceret, litemque terminaret inter Carolum regem et Tassilonem ducem quod libenter suscepit papa. Rex autem ad postulata respondit, se hoc |)er multa
:

rem

patriciatus

integritate,

honouna cum ducatu Neapolitauo, sub simul et suumcogu:itum (seu levirum)

Atbalgisum
dirigi,

cum manu
ei

valida iu adjutorium sibi

in tonsura,

tempora qua-sisse, sed niinime obtinere potuisse. Ne tamcn inobediens A"ideretur esse monitis Aposlolicis, asseruit se inejusdem papaj pra;sentia,cum eisdem missis pacem velle flrmare. Hlis aulem renuentibus, et dicentibus, non se audere pro suo

promittens

tam

quamin

vesh-

bus usu Grfficorum perfrui, sub ejusdem im[)eratoris ditione. Hac audiens autem imperator emisit illi suos legatos, scilicet spatliarios duos in ditio-

nem

Sicilice

ad patricium

eum consUtuendum,

fe-

domino
se ad

definitivara suscipere sententiam,

neque

rentes

secum

vestes auro textas, simul et spatham,

mendacia,
illi

hoc destinatos esse, videns Aposlolicus licta et cognoscens instabililatem ducis, ira-

vel pectinem, et forcipes, sicut

tus anathematizavit

ipsum Tassilonem,
,

et

onuies

illi pra>dictus Arichisus indui et tonderi pollicitus fuerat, petentes Romualdum ejusdem Arichisi fllium in obsidia-

faventes, nisi fidelitatem

quam

regi Pippiiio

et filio ejus

varent.

omnia obserConlestans per suos missos ducein et moCarolo promiserant, per

tum. De Athalgiso vero cognalo, eiuisit ei dicens, quia illuin non apud illuiu nunc dirigimus, sed

eum

dirigimus

cum

exercitu in Tervisio, aut Ra-

nens, ne per ejus perfldiam sanguis Chrislianorum

veiina. Qui venientcs, Dei nutu, per suffragia Apc-

222
stolonini,

HADRIANI

ANNUS

16.

CHRISTI 787.
filias,

malignanfium consilia dissipata reperequod Arichisum ducem vel ipsius fllium Waklonem defunclum inveneruntfi.Baroniusanno Bccscv, numero 2, hujus Epistola; mentionem facit. In Appendice ad Chronicon NibeJungi comilis jussu conscriptum, hoc anno legitur Aragisus dux de Beneventano mortuus est, et fllius ejus mortuus
runt, 60
:

tanos fines accesserit, duas suas

cie,

orationis spe-

secum ad Ecclesiam sancti Michaelis in monte Gargano constructam ducat, ac inde pergat Tarentum, ubi et thesauros suos reconditos habet, quia tantum octoginta millia distat a sancto Angelo usque Tarentum. Sed in hoc minime vestra a Deo promota excellentia consicierarc debeat, quod pro
nostra aviditate ipsas civitates acquirendum, quas beato Petro Apostolo et nobis condonastis, talia

est. Cointius hoc anno,

laudatis Hadriani litteris

num.

16

existimat, in

Waldonis loco reponendura esse Romualdum seu Ronioaldum. Arichisus enim a ex Adelperga fllios Romoald et Grimoald, Egisisum, Theoralciam et Adeleisam suscepit , ut testatur Aragisi Epitaphium, de quo mox, in eoque
nuIIaWaldoniimentioflt.RomualdusobiitaXlIival.
Augusti, principaute patre anno xxx, Indictione percurrente decima , ut legitur iu ejus Epitaphio

vobis insinuare studuimus .

Badriamis PP. iit civitates diicatus BenevenDenique Hadrianus, quemadmodum in TusciaSuanam,Tuscanam, Biternum,
16.

iani reddantur petit.

Balneum
ritoriis

rcgis, aliasque civitatcscumfinibusacterita

justitias sibi fieri

apud Ughellum tom.

viii

et

Coinlium laudatum.

regiorum legatorum opera et Rosellis, urbesque Beneveutaui ducatus ab eodein Carolo nuper Apoobtinuerat;

de Populonio

Filio superstes fuit Arichisus,

mensem unum,

dies

stolica;

Sedi concessas reddi postulavit

faciatis, ut

a Ita

in eo

quinque, vitamque clausit septimo kalendas Septembris, anno ab Incarnatione Domini dcclxxxvii ,
ut legitur in ejus Epilaphio a Baronio
citato,

modo

civitates in partibus

Beneventanis contradere

nobis protinus

dum

missi vestri vestros

num. 65

re-

susceperiut regales flrmissiinos aifatus, sine quaiibet interposita dilatione nobis eas contradere sub
integritate valeant, ut nullus
sit,

qui

cap. 17,

num. 67 addit ex Leone Ostiensi lib. 1, Paulum diaconum post Arichis priucipis

qui possit exstin-

Beneveutani obitum iu monasterio Casiueusi habitum iuduisse, ibique non pauco tempore vixisse. Porro Giiinoaldum Aragiso patri in ducatum successisse, anno sequenfl videbimus.
15. Carolns rebus Italicis intentus.

Athal-

guere vestrum illibatum sacriflcium , iuquit Hadrianus in eadem Epistola xc. 17. Missi a Carolo legati male se erga EaAdalberga seu Adelpe9'ga drianum PP. gerunt. Tarentum, ut Hadrianus putaverat, haud se rece-

gisits, quem Constantinus iinp. Tarvisium aut Ravennain venturum dixerat, neutrum locorum illo-

pit,

sed mansit Salerni.

Tunc

Romam
et

venerant
ostia-

oratores regii, Atto diaconus et

rius,

Goleramnus

rum

appuliteuim in Calabriam, et in finibus ducatus consedit. Hadriauus Pontifex certiorem ea

adiit;

deinde Maginarius abbas,

in ducatu

Josephus diaco-

nus, Lutherico comite in via relardato.

Quomodo

de re Carolum per Arvinum comitem regiumoratorem fecit, Roronem et Bettone^n missos quoque regios paulo post suscepit, quos Garolus sciscitaturos, an Athalgisus iu Italiam cum classe delatus
esset,

Beueventano se gesserint hi oratores, exponit ipsemet Hadrianus in Epislola xcii Cod. Carol. loco laudato a Baronio memorata Qui praecedeutes, scilicet Atto cum Goteramno,
:

Romae et

Romam

direxerat, Bajoaricis rebus sic inten-

uullo

modo

nostris

accommodaveruut

consiliis, sed

tus, ut Italicas

nequa(|uam negligerel. Htec fusius

narrantur in Epistola Cod. Carol. xc, ciijus meminit Baronius anuoDCcxcv, num. 7. aNempe quidem
quia ipse iuiquus Adalgisus pro nulla alia causa in islis declinavit partlbus , nisi tantummodo pro vestra
et perfidus

scimus, subdit Hadrianus,

Josephum et Liudericum, abierunt singulariter Beuevento. Uude post tergum eorumeuntes Maginarius cum Josepho et Liuderico in Benevento jam Attonem et Goteramuum nuUo modo invenire valuerunt, eo quod in Saleruum perrexeraut ad Albergam relictam
reliuqueutes penilus Magiuarium, seu
Arichis ducis. Ubi

noslraque contrarietate. Tude oportet, ut

flrinis-

dum

Maginarius

cum

sociis suis

sima vestra sacra partibus Beneventanis emittere,

vestra pra^celsa regalis excellentia nitatur, ut undique per vestrum regale adminiculum imperlur-

a fldelibus vestris audisseut, sicuti nobis ipsi inti-

maverunl, eo quod

iiilideliler

agerent, tani relicta

cajteri

prffidicta Archisi ducis,

quam

Benevenlani,

iisdem litteris Hadrianus Caro/o signiGcat,consuIenduni imprimis Beneveuto; seu desciscereuta flde jurata, seu manerent
. In

bati pariter

maneamus

erga vestram regalem excellentiam atque nostrum Apostolatum iuiqua atque adversa tractarenon desinunl. Fugain arripientes Maginarius
et

cum

Josepho

iu ejus obsequio Beneventani,

si rebellarent, prsBvalidis copiis lacessendos ad kalendas Maii dubiuin nonesse, (\mn Athalgisus, iiyeAdal: :

filium in

Grimoaldum eam provinciam haud miltendum

Aragisi

Liuderico, una

cum Goteramno,

qui ad eos ad

loquendum veuerat

a Salerno, introierunt in fini-

gisus res novas in Ilalia moliretur, Fraucis et Apostolicaj Sedi pergravia inferre daniua, si regius
exercitus a kaleudis Maiis usque ad

bus ducatus Spoletini in prsefato oppido Valvee, et ibidem moraniur usque ad vestram regalem in triuniphisdispositionem. Atto veroaudiens, ut fertur, tugieus iutus
iii

Ecclesiam Salerni prae timore,

et

Septembrem
Leone epi-

ejusdem

Ecclesiae altare tenuit. Ipsi autein

non compareret

adjecit didicisse se a

ventani suadentes, ut reor,

tigaverunt,
ct

simulantes,
ficte

scopo consilium Adalbergw Xrd^^iii

relicta? iioc esse,

vcstrum clericum

Benemimiserunt,

eum

ut slatiin ac Grimoaldus ejus lilius ad Beneveu-

seipsos fideles ia

omnibus commendantes B.Haslil-

HADRIANI
teras

ANNUS

16.

CHRISTI 787.

223

anno

seqiienti scripsit Hadrianus,

cum men

doniensis pag, 343,

tionem

faciat

cluorum spathariorum, qui

Saler-

Saxo, ait(|ue Dacos, quod

num

ad relictam Aragisi ducis peragrantes, terlio

decimo kalend. Februar. pervenerunt . 18. Synodits in Anglia celebrata. Habitum hoc anno in Anglia Concilium a lcgatis Apostolicis

mannos intelligit, niam pradationis causa

provincife

idem narrat ac clironographus nomine Danos et Norcum tribus puppibus in Britanvenisse,

et

prffiposifum

cum

eos com|)rehendere vellet occisum.

Hic primus

fuit

Anglorum

occisus a Dacis, post

Georgio Ostiensi
disciplina

et

Theophylaclo episcopis, illucab

in

quem multa

Hadriano papa missis,

Ecclesiastica

qno canones
,

viginti pro

restituenda condili sunt.

millium ab eisdem casa sunt et hae puppes priuu-c fuerunt, (juas huc Daci adduxerunf , ait Hunfindoniensis de Brifhrico rege vcrba
millia
faciens.

Legitur illud apud

Spelmannum

Alfordum,

et

Quod iisdem

fere verbis narrat

tomo

Conciliorum. Alfordus tamen duas Synodos habifas esse existimat, alteram in SeptentrioVI

pag. 410, qui pag. 412, Dacos a

Hovedenus Normannis disfin-

alteramque in Austro vel in Occidente a Tbeophylacto. Certe historici Anglici de loco ubi Synodus habita inter se non conveniunt, quia scilicet in uno et altero loco Synali parte insula} a Georgio,

nodi

celebrafae.
:

Annalista Mailrosensis hoc anno

est

guit. At Normannorum nomine Eginhardus, Helmoldus, et alii eas gentes intelligunt, quee utramque Codani, id est, Baltici sinus oram incolunt quarum capita sunt Sueones, sive Sueci, Dani, et Norvegii, et in (iermanico liffore Saxones ultrafluvium Albim, ubi juxtaEginhardum Normannorum

scribil

Synodiis congregata

in Pincanhale,
est,

confinia erant.

qui locus in Dunelniensi episcopalu sifus

et

modo

Fincenhalan,

modo Wincenhale

ab historicis

Baronius in Appendice
ras

20. Epistola fictitia

Badriano PP. attribnta. ad hunc annum refert

litte-

Anglicis vocatur, quo ideo Georgius perrexit, velut Northumbriae regni meditullium. Altera Synodus in regno Morciorum celebr;:l:i, quam Spelmannus

ex Joaiine a Bosco in bibliofheca Floriacensi,

Hadriani

papae

Berterico

Viennensi

archi-

episcopo dafas,
nuarii

dum

Carofus Romae adhuc ageref,

kalend. Ja-

Calchutensem appellavit, qui tamen ubi locus determinate noii definivit. De utraque Synodo gendus Alfordus ad bunc annum.
19.

sit,

qucE in subscriptione dicuntur datte

le-

imperante piissimo Augusfo Consfantino anno x, a Deo coronato rege Magno Carolo anno

Dani seu Normanni primumin Angliavisi. hoc anno legitur iii Chronico Saxonico nuper Oxonii ab Edmundo Gipsono pu-

primo patriciatus ejus

sitilia;

Verum

hae litterse

suppo-

Notabile est quod

blicato,

sunt;

cum

lladrianus in suaruiii litferarum

subscriptione

temporibus Britbrici seu Beolhlrici Saxonum Occidentalium regis ynmiie primum tres naves Nonvegiorum et regis praepositum nescienfem unde essent, ab illis occisum esse Istse , subdit chronographus, primffifuerunl naves Danorum, quae Anglorum nationem peterent . Hi posfea i^as,

aut Caroli, multo

ante

nusquam meminerit auf Conslantini (1) minus utriusque simul; et ex

aliis littcris

ejusdem Hadriani

certo constet, longe

huncannum Carofum

patriciatum obtinuisse.

HincnequeSan-Marfhani inGallia Christiana,neque

Cointius in Annal. Franc. hujus Episfolae mentio-

nem

fecere.

sim Normanui
in Anglia

appellafi, el
in

sa?culo sequenti

tam

runt, ut suislocis narrabitur.

in

mala iiafraDe primo corumdem Galliam adventu anno dccc sermo erit. HuntinGallia iniiumera

quam

Sanctus Willehadus hoc anno primus Bremensis episcopus ordinatus est, ut sequenti osfendemus.

(1)

Cum

Conslanlino vero plane

nadriamis in snarum litterarum subscriplione nnsquam meminerit aut Conslantini aiit Caroli etc. De Carolo niliil excipio ; de kalenrf. failitur, cum in clironicu Farfensi rer. llaiic. tom. ii, parl. 2,col. 34G recitetur Poutificis hujus bulla data

Maii,

liid.

x,id

est,

anno dcclxxii, qus annis Conslantini

et

Leonis

filii

signatur.

Mansi.

224

HADRIANI

ANNUS

17.

CHRISTI 788.

HADRIANI

ANNUS

17.

CHRISTI

788.

1.

Inter

Grcecos et

cansce rupti fcederis.

deiuptoris
iiostri

Carolum Mafjnum qucB

Qui sequitur auniis Reoctogesimus

Erat

inquit,

corum
extat
id est,

suspecta

semper Romanis et Graecis Franpotenlia, unde illud Graecorum

:

septingentesinius

prOVerbium
.

Tbv tpa-fxov

tpiXov

Exiri;

-yaTOva

ouic exti;,

octavus, undecinia Indictionc notatur, quo iiup.

Francum amicum habeas, vicinum ne ha-

Constantinus invilus nolensciue. Irenaj tamen niatris

beas

impulsu, desponsatam

sibi

Caroli Magni filiam

repudiavit,

quam

deperiliat,

uxoremque

accepit

silio

Mariam Armenam,

a matre Irene ipsi procuratam.

Haec Theopbanes. Ex quo quidem principio quot

mala evenerint, dicetur

Maria
reti,
ista

inferius suis locis. Porro

humili loco nata, ut solium imperatricis

de quo agitur dies

ascenderet, sanctitas elTecit ejus patrui S. Phila-

Sed exBBstuans Ira femina, sicut malo connnptiarum, ita imprudens adversus eumdem Carolum lioc eodem anno in Italia bellum movit, de quo isla Regino Eodem anno commissum est bellum inter Grfficos et Longobardos, ducibus Hildeprando Spoletano, et Grimoaldo Beneventano, et Winigiso a rege Franco3.

dissolvit fcedera

cognomento Misericordis
Menologio
:

rum

directo

cum

Francis

et fugati

sunt Gra;ci, et

natalis in

Basilii die

secunda Decembris

victores extiterunt

Sub imperatrice piissima Irene fuit bic beatus a Paphlagouia. Cum autem ex labore
boc elogio

suo dives
per, nec

fuisset, diabolica

invidia factus cst pau-

. Qui putarunt non repudiatam ab iniperatore, sed negatam fuisse a Carolo Magno filiam Constantino : hac de causa hujusmodi belkim conflatum esse

Franci et

Longobardi

tameu eleemosynarum oblitus est. Ex uuo autem facto ipsius iu omnibus misericordiam ostendemus. Defecit ahquando vicini bos. Qui veniens ad sanctum, in agello deprehendit
tenui jugo

dixere

nam

in Annalibus

sub Ludovico impera:

tore conscriptis, ista leguntur

Interea Constanregis filiam ira-

tinus imp. propter

tus,

negatam

sibi

eum cum

serentem. Qui videns ipsum man-eutem, solutum e duobus bovem alterum ipsi tradidit, ipse

vero cuni altero

viri

jugum

subiit.

At Deus

conspicatus
trix

virtulem, fecit ut Irena impera-

neplem ipsius Mariam filio suo Constantino jungeret in matrimonium ex quo ille faclus dives et copiosus in misericordia, senes migravit ad Dominum . Ha3c ibi, quae annis singuhs, dicta
:

Tlieodorum patricium Sicilite prsefectuiii cum aliis ducibus suis fines Beneventanorum vastare jussit. Qui cum imperata exsequerentur, Grimoaldus, qui eo anno, post morteni patris, dux Beneventanis a rege datns cst, et Hildeprandus dux Spoletanorum cum copiis, quas congregare potuerunt, inCalabria eis occurrerunt, habentes

secum

die, in Ecclesiis decantari 2.

consuevere. Ut autem Irene imperatrix se a Francorum

regis foedere, amicitia et affinitate sejunxerit, alia

legalum regis Winigisum, qui postea in ducatu Spoletano Hildeprando successit; commissoque proelio, immodicam ex eis multitudinem occiderunt, el sine suo suorumque dispendio victores facti, magnum captivorum et spoliorum nume-

non est, qua2 asseri causa possit, nisi quod Carolus ducatum Beneventanum invaserit, quem una cum
duce in suum patrocinium Orientales imperatores susceperant. Porro una cum Beneventano ducatu
reliqua

rum

in sua castra retulerunt . Haec ibi.

4f.

Caeterum quantum ex Theophane

Aldegisus
filius

colligi

omnia a Carolo

ablata esse, qua; interjacent

:

usque ad Adriaticum mare, certum esl nam de dominio Caroli Magni in Italia haec Eginhardus in
ejus Vita
toria
Totam Italiam, quae ab Augusta Prajusque in Calabriam inferiorem, in qua Groe:

Longobardorum, qui fugerat Constantinopolim, fuit malorum omnium architectus sperans enim, si ejusmodi nuptiarum foedera inter Carolum atque Constantinum inita solverentur, bellunique inter
potest,

Desiderii regis

eos accenderetur

fore ut ipse ad suos reversus, abilhs reciperetur, Francis explosis, in regem. Sed
:

corum
decies

ct Beneveutanorum constat esse confinia, centum et amplius passuum millibus longi-

spes isla

fefellit

eum

Interea, inquit, Irena misit

tudine porrigitur, occupavit

scilicet .

Etinferius

et

logothetam in

audi Theophanem Joannem sacellarium Longobardiam una cum Alde: :

nam

HADRIANI
giso

ANNUS

17.

CHRISTI 788.

225

diidum majoris LongobnrdisD regc, quem illi Uco datiim dicebant, ad ultioneiii iiiferendam, si possent, in Carolum, et quosilam subducendos ab illo. Descenderunt ergo cnm Theodoro patricio
a

proeliaturus aciem strueret

duobus

exarcho praetore
Francis,
nes. Est

Sicilia?, et inito

bello,

tentus

cum , incertum a quo obequitantem ac singulos bortantem comitabantur, interfcctus c.Tterum incrucntum pajne Francis hoc bellum fuit, et prosperrimum exilum habuit, tam.etsi diutius sua magnialiis,

qui

eum

amare interemptus est. Haec Tbeophamentio hujus

victoriaj in Epitaphio Grialia hi
:

moaldi ducis, ubi inter

GriEcis versus leguntur

de superatis ab eo

quoe tudine traheretur. Hactenus Eginhardus Annalibus contexta voluimus, quo fieret manifestuin, quem tandem flnem consecuta sit barbara illa gens Avarum, orbis terror, qua; Occidentales
:

atque Orientales innumeris cladibus affecerat, et

Cum

Danais bellum

felici

sorte pcregit,

Constantinopolitanum

imperatorem sub

tributo

Finibus tt pepulit belliger ipse suis.

redegerat, ScTpeque eliam mocnia Constantinopoli-

gens per Carolum deleta. Quo pariter anno Carolus Magnus Tassilonem Ba5.

Bimnomm

tana ferro pulsaverat. Ut pariter intelligamus, sic

vari;c

ducem, majeslatis reuin convictum damnamotus exemptum a gladio, concessit ingredi monasterium ima cum filio Theodone, ubi ambo, tonsiu-a et monastico

Deum permittere, ad peccata populorum plectenda, Barbaros interdum invincibiles reddi, verum eosdem ipsos, cum vult, per fideles piosque duces
subigi atque deleri. Porro tot ista tantaque, potius
pietate, quam armis ipsum Carolum obtinuisse,quae dicenda erunt, ostendent. 7. Bremensis Ecclesia in Saxonia episcopo

tum

legibus, commiseratione

habitu suscepto, permanscrunt. Porro qui ab eo

sollicitati

sunt Hunni duobus comparatis exerciti-

Willehado

et

Caroli Diplomate insignitur.

Hoc

Marcam Forojuliensem, altero Bajoariam sunt aggressi, sed frustra nam utrobique
bus, altero
:

victi

fugatique sunt

et

multis

ex

ipsis

amissis

anno Hadrianus papa praefecit Bremensi in SaxoniaS. Wiilehadum, probe sibi Romfe cognitum, cum venit ad hmina Apostolorum. Cum in
Ecclesice
tot

magno cum damno ad sua

Carolo

1'annoniam recepere. Hicc igitur quara felicissime hoc anno

se loca in

tum propensius prosecutus

Magno

cessere.

Si vis scire

qnem tandem
:

octo

annorum

bel-

bellorum angustiis Carolus Magnus pietatis culejusdem Hadriani papae jussa capessens, eumdem Apostolicum virum primum episcopum ordinatum accepit, insuper
,

lum Hunnicum consccutum sit hardo sic accipe Maximum,

qucc ab
illo

finem, ab Egininquit,

et

Ecclesiam iilam amplissimis redditibus auxit,

omnium,
quod quod

finesque ejus Ecclesia; ccrtis finibus circumscripsit.

Extat de his
Caroli,

gesta sunt,
bello

bellorum practer Saxonividelicet,

est
:

cum, huic
ille

successit illud

quo

contra Avares, sive

Hunnos susceplum
ctetera,
et

victoria

Diploma regium ejusdem Deo de consecuta Sc-E^^e adversus Saxones, ipsi Domino totum ad-

omnibus

'

et gratias agit

auimosius,

quam

longe majori apper se in Pan-

scribens. Sic
In

paratu administravit.
lebat)

Unam tamcn

enim se habet nomine Domini et

,

Salvatoris nostri Jesu

noniam (nam eam provinciam

expedilionem
fecit,

ea gens tunc inco-

Christi Carolus
Si

divina ordinante clementia, rex.

cseteras filio
,

suo Pipino

ac prtefectis provinciarum
legatis

comilibus etiam atque

bellis victoria potiti

perDciendas commisit. Quod

est.

cum
in

ab his

Domino Deo exercituum succurrente in sumus in illo, et non iii nobis gloriamur, et in hoc saeculo pacem et prosperita:

strenuissime fuisset administratum, octavo tandem

tem,

anno completum

Quot

proelia

eo gesta,

quantum sanguinis effusum sit, testatur una cum omni habitatore Pannouia, et locus, in quo regia Cagani erat, ita desertus, ut ne vestigium quidem
in eo hunianas habitationis apparcat.
6.
riit, tota

Tota in hoc belloHunnorum nobilitas pegloria decidit, omnis pecunia et congesti

ex longo tempore thesauri direpli sunt. Nequc ultest

et in perpetuo futuro sternae mercedis retributionem nos promcreri contidimus. Quapropter noverint omnes Christi fideles, quod Scaxones, quos a primogenitoribus nostris ob sua; pertinaci.T; perfidiam sempcr indomabiles, ipsique Deo et nobis tamdiu rebelles, quousque illius non nostra virtute ipsos et bellis vicimus, etin baptismi gratiam,Deo annuente, perduximus, pristins libertati donatos, et omni nobis debito censu solutos, pro amore illius,

lum bellum contra Francos exortum humana pomemoria recordari quo illi magis ditati el
,

qui nobis victoriam contulit

ipsi

tributarios

et

subjugales devote addiximus, videlicet, ut qui

potestatis

opibus aucti

sint

quippe

cum usque
,

poris pa;ne pauperes viderentur

ad id temtantum auri et

noslraj

jugum

bacteniis ferre detrecta-

runt, victi jam,

Deo

graticas, et

armis

et fide

Do-

argenti in regno repertum, tol sjiolla preliosa iu

prceliis sublata, ut

mino
cjus,

Salvatori nostro Jesu Christo ac sacerdotibus

meritocredi posscl, huc Francos

omnium

suoruni jumentorum ac fructuum,

Hunnis justc

eripuisse,

tibus eripuerant.

quod Hunni piius aliis geuDuo tantum ex proceribus Fran-

totiusque cultiircT dcciinas ac nntriturae, divites ac

pauperes legaliter constricti persolvant ^

8.

cornm eo bcllo perierunt, Ericus dux Forojulianus

Proinde

omnem
1.

terrameoriimantiquoRo-

in Liburnia juxtaTarsaticam
insidiis

maritimam
et

civiiatem,
'

opi>idanorum intcrccptus,
Pannonia,

GeroIIus Ba-

Apud

Crant. in
1. i.

SaMD.

II.

c.

11.

M. Adam.

liist.

Eccl.

joaria; pra;fectus in

cum

contra

Hunnos

Septentr.

c.

10.

TOMLS

XIII.

29

226

HADRIANI
iii

ANNUS

17.

CHRISTI 788.
limite fecimus terminari, eique hos terminos,

manorum more

provinciam redigentes, et inler

disterminantes, Septentrio-

eam

episcopos certo limite

iialem illiiis parten],quae el piscium uberlate ditissima, et pecoribus alendis iiabetur aptissima, pio Christo et Apostolorum suorum principi Petro pro

mare Oceanura, Albiamfluvium, Liam, Steinbach, Hasalam, Vimarcham, Sneiilbach, Ostam, Mulinbach, Motam Paludem, qua; diciturSigefridismoer, Quistinam, Chisemmor, Ascbroch, Visebroch, Bivernam, Uternain, iterumque Ostam. Ab Osta vero Bicinam usquequo perveniatur ad paludem, quae dicitur Chaltenbach. Deinde ipsam paludem usque in Vemnam fluvium. A Vemna vero Bricinam Farstinam usque in Virraam fluvium. Dehinc ab Orientali parte ejusdem flnminis viam publicam, quae dicitur Hessevech, Sturmegoe, et Lorgoe disterminantem Sethbasam, Alapam, Chaldhova, iterumque Virraam. Ex Occidentali antem parteviam publicam quae dicitur Folvech, Derve, et Lorgoe dividentem usque in Huntam fluvium. Deinde ipsum flumen et Amrinum Lucum silvestrem quem incolae loci Vildloch nominant, Finolam, Valdesmor, Bercpol, Eddinriad pahidem, Emisgoe, et Ostrigoe disterminantem Brustlaho, Biberlach; iterumque mare, firmos et intransgressibiles cir,

gratiarum actione devote obtulimus : sibique in Wigmodia, in loco Bremon -vocato super fluvium

Virraam Ecclesiam et episcopalem statuimus cathedram. Huic parochiae decem pagos subjecimus, quos etiam adjectis eorum antiquis \ocabulis et divisionibus, in duasredigimus provincias, his nominibns appellantes, Vigmodiam et Lorgoe. Insu|icr ad praifatffi constructionem Ecclesia', in supradiciis pagis septuaginta mansos, cum suis colonis ofTerentes, totius luijus parochia} incolas decimas suas Ecclesia? suoque provisori fideliter persolvere, hoc uostrtE majestatis praecepto jubemus, doiiamus, et confirmamus. a Adhuc etiam summi et universalis papEe Hadriani priTcepto, necnon et Maguntiacensisepiscopi
Lullonis (LuUi),

cum

Concilio,
suis

omniumque qui eamdem Bremensem

appendiciis

atfuere PonUfi-

Ecclesiam

cum

omnibus
vitae viro,

Willeliado probabilis

cumscribi jussimus. Et hujus donationis ac circumscriptionis auctoritas, nostris futurisque temporibus,

coram Deo

etsanctis ejus,

commisimus.
tertio

Domino

protegente,

valeat

iuconvulsa
.

Quem

etiam

primum ejusdem

Ecclesiae,

manere,
nostri

manu

propria subscripsimus, et annuli

idus Julii, consecrari fecimus episcopum, ut po-

impressione signari jussimus

invictissimi.

Signum

semina verbi, secundum datam sibi sapientiam fideliter dispensando, et novellam hanc Ecclesiam canonico ordine, et monasteriali compepulis divini
tentia
utiliter

domini Caroli regis

10.
et sacri palatii

Hildibaldus archiepiscopus Coloniensis

capellanus recognovi. Data pridie

insfruendo interim plantet

et riget,

idns Julii anno Dominicae Incarnationis septingen-

quousque precibus sanctorum suorum exoratus incrementum det omnipotens Deus. Innotuit etiam venerabilis vir serenitati nostraj eam, quam diximus parochiam, propter Barbarorum infestantium
pericula, seu varios eventus,

tesimo octogesimo octavo, Indictione duodecima

(undecima).

primo.

Anno autem domini Caroli vicesimo Actum in palatio Nemetensi feliciter.

Amen
clesiae

qui in ea solent con-

tingere, ad sustentacula, sive stipendia Dei servo-

rum,
posse.

inibi

Deo

militantium,

minime

sufficere
in

Quamobrem

quia Deus omnipotens

gente

. Hactenus de fundatione Bremensis EcDiploma. Porro qui res Saxonum sunt prosecuti, eumdem Willehadum annos tantum duos sedisse, mensesque tres et dies viginti sex tradunt relatumque
:

Fresonum, sicut et Saxonum, ostium fidei aperuit, partem praenominatsc regionis, videlicet Fresise,
quae huic coniigua parochiae esse dignoscitur,
ei-

dem Bremensi

Ecclesiae,

suoque provisori Wille-

diemque transitus ejus, sexto idus Novembris, quo obiit, Ecclesiastico ritu celebrari consuevisse. Quod autem tradant ante episcopatum ipsum una cum S. Ludgero Bomam peregrinatum
inter sanctos,
esse,
id niinime ex Ludgeri Vitae Actis probari siquidem adventus ejusdem Ludgeri Romam contigisse ponitur sub Iladriani successore Leone papa, cum jam non amplius S. Willehadus in
:

hado episcopo, ejusque successoribus perpetualiter

delegavimus retinendam. 9. Et quia casus praeteritorum cautos nosfaciuntin futurum ne quis (quod non optamus) ali:

quam sibi in eadem dioecesi usurpet potestatem, certo

humanis

esset.

HADRIANI

ANNUS

17.

CHRISTI 788.

227

Anno

periodi Graeco-Romanse 6281,

Anno Mm Hispan. 826. Anno Hegira! 172, inchoalo die Hadriani papa; 17. Constanlini imp. 13 Irenes
I

II Junii, Fer. 4.

Jesa

Chrisli 788.

et 9.

9.

1.

Beneventani Grirnoaldum

postulant.

sibi (litcem prcefici

luit

adimplere, Grimualdus ejus

filius,

dum culmen
suo conno-

niiiii. 1

ad

5. Litteras

ab Iladriano

genitoris sui adeptus fuerit,

prorsus imperialem

papa ad CaroUini liocanno datas, et inCodiceCaroboc anno nuni. 4 et seqq. accurate digessit, quas ideo eodeni ordine hic sumlino recitatas Coinlins

vokintatem
stitit

cum

oinni ditione, sicut

cum

genitore, in

omnibus

adim|)leat,

pariter

marie niemorabinuis

tum arguinentnm
testatur

\idere

Baronius enini eariim tanpotuerat , ut ipsemet

anno dccxcv.

Praesenti itaque

anno statim

ac fama percrebuit Attoneni diaconum Salerno digressum in Franciain ad Carolum abiisse, duo
Constanlini imperatoris
Siciliaj prBBfecto

promissa explenlibus. Quapropter terreno itinere usque Neapolim eos cum magno deduxerunt honore. Qui Neapolitani ipsos Grajcos cum bandis et signis suscipienles, ibidem degentes, praedictae rei pra?stoIantes adventum, non desinunt cuni Stebis

spatbarii

cum Theodoro

phano episcopo et Constantino civibus Neapolitanis adversa perpetrantes tractarc, mittentes ipsi Graeci
ad imperatorem de obitu Arichisi filiique ejus denuntiantes, et ab eo exspectant consilium quid agere

terrestrique itinere Salernuni

apimlerunt Acropolim inLucania, tertio decimo kal.

Februar. pei'venerunt, atque babitis ibi triduo cum proceribus Beneventanis et Adelperga sive Adelberga Arigisi Beneventani ducis vidua coiloquiis
deducti sunt honoriflcentissime Neapolim, et a Sle-

debeant . Ha^c Hadrianus papa ad Carolum. 2. GrcEci de ditionibus Pontificiis invadendis

cogitant.
ce[)it

Idem Pontifex

mense Maio

lilteras

ac-

a Carolo; qui verebatur, ne Grscci Beneven-

phano episcopo Neapolitano, civibusque Neapolitahumanissime suscepti diuturniorem in ea urbe inoram fecerunt ex consilio Beneventanorum, qui suaserant ita faciendum, donec adesset Grimoaldus, quem per Attonem regium oratorem aliosque nunnis

tanum ducatum
apud Carolum
terorum,

velPontificiasditiones invaderent,

statiinque ei responsorias direxit, qua? ut potioris

auctoritatis

essent

munitaj sunt
presby-

subscriptionibus quadraginta

duorum cum

tiosin

ducem

a Carolo poposcerant,

quemque
Epistolis

spes

tum diaconorumaliorumque excIeroRomano. In his significat Hadrianus se jam eodem

mense Maio, antequam
ejus litteras accepisset, ad
et

erat Aragisi patris consilia feliciter

exseculurum,

ut narrat Hadrianus Pontifex in

xcu

et

eum

misisse

Andream

Philippum

e[)iscopos

Lxxxviii Cod. Carol. a Baronio citato nuni. 6 et 8

atquc T/ieodorum nepotem suum, quosutcitissime

memoratis. Ha>c Hadrianus in Epist. lxxxviu Dum ibidem Salerno Atto fldelissimus missus vester fuisset, Beneventani ipsos Grfccos miiiime
:

Romam
nam
Cajetam

remitteret, rogavit. Deinde monuit,

quo-

in statu Italia; res essent, scri[)sitque distincte

et

recipere voluerunt, sed

jiost

reversionem

pra;dicti

praefectum

Siciliaj

Terracinam prffsidio firmatas a Grcecis, morari Cajetae, Campanos coa-

Attonis diacoiii, tunc eos terreno itinere a finibus

tinuo ad defectionem a Beneventanissollicitari.adjecitque habuisse se

GrcECorum deferentes, Salerno receperunt, et cum Athalberga relicta Aricbis, seu optimatibus Beneventanis, tribus dlebus persistentes consiiiati sunt,

inanimo exescitum in eani provinciam dirigere, idque ultro exsecuturum fuisse,

nisi sperasset a rege,

cujus constantem benevolen,

suadentes

ipsi

Beneventani praidictis

niissis Gra;co-

tiam toties expertus fuerat

scii[)tis litteris,

ipsos Beneventanos

rum

dicentes : Quia nos ad

regem Carolum emisimus

aut etiain missis oratoribus coerci-

missos nostros, petentes ab eo

Grimualdum duAttonem diarobam emisimus

tum

iri,

ut fusius narratur in E[)istoIa lxxiii Cod.

cem nostrum
conum,
(eral
i[)SO

recipere. Insuper et per

Carol. ex

quo

htec descripta.

Hujus

Epistolae Baro-

nobis pollicente,
vestis,

roba laxior
ut [lenitus

olim regibus, episcopis,

nius anno dccxcv, ubi alias Hadriani papse, quas non viderat, recenset, non ineminit.
3.

aliisque in usu, ut videre est in Glossario

gii),

Ducaa-

Carolus Grimoaldum Beneventanonim du-

eum duccm consequenter

suscipere-

cem

constitnit.

Poslea Carote
ab eo
i)er

mus. Sed pro[)ter boc inorari vos Nea|)oIi conveiiit, dum usque ipsum Grimualdum recipere possimus

driano de

litteris

muin, postmodum per

gralias egit HaArvinum comilem [)riRoronem etBettonem trans-

duccm

(juod et geuitor cjus Arigisus mininie va-

missis, testatusquc cst frequentes de negotiis Italicis

228
nuntios

HADRIANI
plurimum
sibi placituros,

ANNUS

17.

CHRISTI 788.

tamen Grimoal\ideret se fru-

retulerunt . Ideni proelium narrat Theophanes qui Adalgisum Desiderii regis fllium in eooccisum,

dum
stra

Benevenlanis duceni Arigisi patris demorlui

loco praeesse A'olnit. Hadrianus

cum

Grimoaldo adversatum, aliis lilteris asseruit se nullatenusodio motum id fecisse, sed hostium nefaria

consilia

et

insidias

expavisse

exaltationi

sanctaj Ecclesia; tuitionique donalioniim in Aposto-

licam Sedem collatarum studuisse; AeRosellisQi

quod tacent annalistee Fraucorum,Theodolum perperam appellat. Theophanis verba refert Baronius num. 4 ex versione Anastasii. Childebrandus dux Spoletanorum anno dcclxxiv creatus fuit juxta Indicem ducum Spoletanorum a Mabillonio tom. r Mussei Ital. part. 2 publicato in quo ad an,

Popidonio )us nondum sibi redditum, quamvis id muneris Arvino duci demandatum fuisset urbes
;

num
uon

DCCLXxxix legitur

Guiiiichus dux, qui alius

est

est a Winigiso,

quem cerlum

Childebrando
et

quidem
tigisse

Tuscioe, quae

beato Petro fuerunt oblata^,

;

successisse.
5.

in potestatem Sedis Apostolicse receptas

secus conet

Irene imp. caitsa belli Grcecos inter

Franfuit,

de civitatibus Beneventanis

Crescentem

cosexorti.

Hujus

belli

causa Irene Augusta

Hadrianum duces in Beneventanum ducatum frustra directos Grimoaldum Capuae tripudiare

;

temereque Carolum tot victoriis clarum provocavit. Theophanes enim anno Incarnat. secundum
AIcx. DCCLXxxi, kalend. Octob. hujus ChrisU anni

quasi principi Apostolorum prselatus esset

sos;

nuntios

Apostolicos Grfficis videri semel atque iterum delu-

Stephanum episcopum Neapolitanum et Campanulum episcopum Cajetanum de nefando Adalgiso Desiderii quondam regisfilio, et de Grtecorum insidiis mulfa jam per Epistolas insinuasse. Epistola Hadriani papae, que prajdictarum rerum fldem facit, est lxxxvi Cod. Carol. et memoratur a Baronio loco laudato n.
4. Grceci in
5.

in prcelio

victi.

Rex

Calabria a Francis et Longobardis

meliora semper ominatus

de Grimoaldo ^Yinigisum
in Italiam

cum

perpaucis Francis

inchoato, scribit Hoc anno mense Septembri acies Arabiim ad pra;dandum comparatte in Romaniara iiruptionem fecerunt, et in Orientalium thema, ad locum cui nomen Coi)idnadus, penetrarunt. Roinanorum autem duces collectis in unuin copiis bello cuin eis decertantes fusi sunt ex quo perierunt pluriini, necnou ex exulum tunnis non pauci: Diogenesque Orientalium turmarcha vir strenuus, et Opsicii duces cecidere. Interea imperatrix Irene foedera cum Francis inita solvit, et niisso Theophane protospathario, puellam ex Armeniacis nomine Ma: :

legatum

misit, utexploraret, rescriberet-

riani

Amnia oriundam
fllio

accepit,

quam
:

Constantino

que quid

ibi

gereretur a Grimoaldo duce Beneven-

tano, et ab Hildebrando duce Spoletano, quos in

armis esse praeceperat.

Langobardos,
id est,

Commissum
,

est

bellumB,
et

inquit annalista Loiselianus

inter

Graecos

suo conjugem locavit quamvisid Constanlinus tegerrime ferret, nec propter conceptum erga Francorum regis Caroli flliam ( scihcet Rotrudem) quam sibi desponsaverat, affectum, coniinperatori

duce Spolitano nomine Hildebrando, seu duce Grimaldo, quem domnus rex Carolus posuit ducem super Benevcntanos. Et fuit missus Winechisus cum paucis Francis, ut pra;videret

sensum pnebere vellet. Nuptiae tameu niense Novembri ludictione duodecima celebrata; sunt , Verebatur enim Irene ne fllio Caroli affinitate fulto

eorum omnia

quae gessissent. Et, auxiliante

supranominatis Langobardis . Tunc ducatus Beneventanus tribus constabat provinciis, Apuha, Calabria, Samvictoria est facta a Francis seu
nio, de

Domino,

rerum administratione i|>sa excideret. Ad C. Tassilo dux Bajoarice exauctoratur. num. 3 et seq. Regino in Chroiiico ex Annalibus Francoriim, quibus usus est, hoc anno habel a Rex

neini^e Carolus) congregavit

quarum

flnibus legencIusCamillus Peregri-

villa

(Ingelheimii

scilicet

Synodum in iu qua jam

praefata

dixerat

nus

in Dissert. cuititulus:

Ducatus Beneventanus

euin Pascha celebrasse), ibique venit Tassilo (dux

Bajoariae).

in antiquas provinciasan tributus? in Calabria, et fugatus

Pugnatumest
quoque
spolio-

Cceperunt autem

eum

Bavari accusare,

Gra^corum exercitus, multi

et

occisi, plures in proelio capli, |)arta

quod fldem promissam violasset, suadente uxore Liudburga (quae Desiderii Longobardorum quon-

rum

ingens prajda. Franci

Longobardi sine gravi

dam
non

regis

fllia erat),

objecta vero Tassilo denegare

dispendio victores suut

facti.

Annal. bis verbis refert: Theodorum patricium Siciliffi prsfectum cum aliis ducibus suis fines Beneventanorum vastare jussit.

Eginiiardus in Constantinus imj^erator

Rem

potuit, sed convictus est

ad Avaros transmisi

sisse, el in vitain

fidelium regis conciliatum fuisse.

Ad ultiinum
cein
ita
fllios

taineu confessus est se dixisse,

de-

haberet,

omnes

inallet amittere,

quaiu

imperata exsequerentur, Grimoaldus qui post mortem patris dux Beneventanis a rege datus est, et Hildebrandus dux Spoletanorum,
Qui

cum

eodem anno

manere, sicut juraverat. Ex iis et aliis niultis, ab omnibus dijudicatus est ad mortem. Et cum omnes caiiitalem sententiam proclamarent, rex raisericordia motus, eo
obtiiiuit

copiis, quas congregare potuerunt, in Calabria occurrerunt, habentessecum legatumregis Winigisum, qui postea in ducatu Spoletauo Hildeeis

cum

quod consanguineus ejus

essel,

ab

ipsis

Dei et suis fldelibus, ne moreretur.

luterrogalus ergo a rege quid agere vellet, terrae

prostratus licentiam in
peliit,
iit

brando successit.Commissoque

proelio,

immodicam

monasterium intrandi exfecit. Igitur attonsi suiit,

ex eis nuiltitudinem ceciderunt, ac sine suo suorumque gravi dis|)eudio victores facti, magnum

ibi

peccata sua duplorare |)otuisset. Simiejus

liter et fllius

Theodo
inissi.

captivorum ac -spoliorum

numerum

iu sua castra

et in

nionasterium

Pauci Bajoarii

qui

cum

HADRIANI

ANNUS
Idem

17.

CHRISTI 788,

229

Tassilone senserant, in exilium sunt missi .

trina salutari operibusque eximiis speculator de-

babent Eginliardus in Annal. et passim annalistaj Francoruni. De nionasterio in quo Tassilo sese recepit, non conTenit inter antiquos auctores aliis
,

super intentus prodesse studeret. Sicque ipse primus in eadem dioecesisedem obtinuit pontiflcalem.

Quod tainen
aIi(|uoties

id

tamdiu prolongatum

fuerat, quia

scribciilibus

cum

expetiisse

Laurisliamense seu

gens credulitati divinaj resisteus,

cum

presbyteros

sancli Nazarii,aliis Gemcticcnse, aliis sancti Goaris, aliis

monasterium
aliis

cum Theodone

filio,

curn

duobus
Tassilo
tavit,

Tbeudone et Tlieotberto scribentibus. ciun Bavariam rexit, plura loca sancta doIJliis

coenobia

ffldificavit,

aliaque pietatis opera perBenedict.

,

secum manere vix compulsa siueret, episcopali auctoritate minime regi patiebatur. Hac itaque de causa septem annis prius in eadem presbyler est demoratus parochia vocatus tamen episcopus, et secuadum quod poterat cuncta po;

egit.

Mabillouius

sa;c.

iii

jiart.

iJ,

ejus

testate

prajsidentis sancti

ordiaans

Mabillonius,
sa;c,
iii

qui

Elogium bistoricum composuit

nalisl;c tradunt, iu
7.

et

quaj de eo an-

hanc

Willehadi Vitam

Benedict,

unum

collegit.

Hitnni a Carolo devicti.

cum,

sicut

Hunni promiscrant, duobus exercitibus, uno

sive
:

Avari

Italiam qua Francis parebat, altero Bajoariam invasissent, utrobique re irrita recessere

publicavitj recte observat Willehadum ante episcopalem consecrationem dictum esse episcopum, uimiruin ob episcopalia munia, prffidicaliouem scilicet, baptismi collationem, presbyterorum variis
in locis institutionem, aliaque id genus, inde(|ue

Huni,
Tassiloni

inquit Eginbardus iu Annal.,

sicut

argumentuin siimendum, cur

saucti

complures

promiserant, duobus exercilibus comparatis, uno

pifficipue in Belgio, episcopi dicantur, qui

tamea

Marchiam Foro-Juliensem,
gressi sunt
;

altero
in

sed frustra

nam

Bajoariam agutroque loco victi

amissis,

uusquam

consecrati sunt episcopi.

fugatique sunt, et

multis suorum

cum

magno damno ad

loca sua se receperunt . Avari

cum cladem
sunt
:

illam ulcisci veUent, rursus profligati

:

subjungit enim Eginbardus

Pugna

fuit

commissa ab Avaris, qui

peragere contra Bajoarios.
missi domini Caroli regis, et
victoria

volueruut vindictam
Ibi

similiter

fuerunt

9, Carolus varias possessiones Ecclesice Bremensi largitur. Mirum vero Willehadum die decimo tertio mensis Julii, qui anno superiori in feriam sextam incidebat, ordinatum fuisse; cum per hoec tempora episcopi non nisi diebus Dominicis aut festis solemnibus consecrari soliti essent. Id tamen ex diebus, quibus supra annos et menses

Domino

protegente,

Cbristianorum aderat. Avari fugam incipientes, multa strages ibidem facta est occidendo,
in

etiam colligitur. In Chronico quidem Moisad annum dcclxxxvii dicitur ordinatus episcopus in idibus Julii, sed ibi chronographus
sedit,

siacensi

et alii

Danubio fluvio vitam necando amise-

runt . Carolus itaque hoc anno non solum semel de Grajcis; sed etiam ter de Avaribus triumphavit.

Porro bellum istud Huunicum diversum est ab eo, quod postea per annos octo a Carolo gestum fuit, an. Dccxci inchoatum , annoque dccxcix confectum et de isto ultimo bullo loquitur Eginhardus
;

iduum nomeu absolute et indefinite usurpat, die iduum non determinato, quo loquendi modo autiqui aliquando utuntur, ut anno dcclxxiv, num. 18 ostendimus. Recitat Baronius Diploma
scilicet

Caroli, in quo dioecesi Bremensi decem pagi attribuuntur, qui duas i)rovincias, Vigmodiam ultra Visurgim, et Lorgoam cis eumdem amnem consti-

in

Vita Caroli

M. cujus verba recitat Baronius

ad

tuunt.
ri(;a;

Brema Wigmodia! caput

dexterai Visurgis

uumero annum,
8.

5, qua; ideo

hunc ultimum

Christi
ibi-

sicut flnis helli

Hunnici spectant, ut

Lorgoa cis Visurgim sita hodiernum Orientalis Frisia; comitatum ex parte complectitur.
adsidet.

dem exponenms.
S. Willehadiis anno superiori factus episc. Dremensis. Ad num. 7 et seqq. Baronii tempore

Qui populi essent Riustri, Asterga, Nordendi, ac W^anga ab Anschario laudato memorali, explicat Cointius hoc anno num. 15. lu laudato Diplomate
ha?c verba leguutur : Insuper ad praefatae constructionem Ecclesis, in snpradictis pagis, lxx

Vita sancti Willehadi episcopi Bremensis primi a

sancto Anschario Bremensi archiepiscopo sajculo

sequenti scripta nondum lucem viderat, ideoque pauca de eo in Annalibus habet. Ejus etiam ordinationem in hunc annum perperam distulit; cum
ex diceudis anuo sequenti
,

mansos

cum

suis colonis ofl^erentes,

totius

hujus

parochise incolas decimas suas Ecclesiae, suoque provisori fideliter persolvere hoc nostnc majestatis pra^cepto jubemus,

eaui

superiori per-

donamus
,

et

confirmarnus. Adpapae
et

actam

esse, certo constet,

sic disserit

Anschariusitaquedeejus
:

huc etiam Summi

Hadriani
pr;ecepto

Pontiflcis et nniversalis

ordinalione

Cum omnia
colla;

pacifica

vidcrentur,

et

sub

leni

jugo Christi

Saxonum

ferocia, licet coacta

jam mitescerent

memo-

Moguutiacensis episcopi LuIIonis, omniunK|ue qui adfuere pontificum consilio, eamdem Bremensem Ecclesiam

necnou

ratus pra'cellentissimus princeps (uempe Carolus)

iu

cum omnibus
lis vita;

suis appeudiciis

Wlllehado probabicoinmisi-

Wormatia

positus civitate,
fecit

haduin consecrari
constituitque

servum Dei Willeepiscopum tertio idus Julii,

atque rectorem super

viro

coram Deo
etiam

et sanctis ejus

nms.
III

Quem
in

eum pastorem
:

idus juLii,

priinum ejiisdem EccIesiEe consecrari fecimus episcopum, etc.

o

Wigmodiaui, et Laras, el Iiuistri, et Asterga, necnon Nordendi ac Wange ut iuibi auctoritate

episcopuliet pra;esset populis,
et, uti

Tum

Une Diplomatis legitur:

II

Ddhibaldus arcapellanus

cliiepiscopus Coloniensis et sacri

|)alatii

ca'perat, doc-

recoguovi. Uala

idus Julii, anno Dominicai lu-

230

HADRIANI
xii,

ANNUS

17.

CHRISTI 788.

carnationis dcclxxxviii, Indictione

regni domni
feliciter.

Caroli xxi.

Actum

palatio

anno autem Nemetensi

Jonas episcopus Aurelianensis in libro contra Claudium Taurinensem episcopum, qui ait Felix
:

Anien . 10. Donatio Caroli aliquibus assumentis fceVerum haec ultima clausula addita est ab data. Adamo Bremensi canonico, qui in Historia sua Ecclesiastica Diploma illud publicavit; cum temporum cbaracteres in ea expressi inter se pugnent, ut annotarunt Mabillonius in Observat. praeviis ad Vitam sancti Willehadi et Cointius hoc anno

cum

multis apud Septimaniam

eumdem haustum

eum tamen Gallia3 Germaniaque, quantum in illo fuit, propinare voluit. Sed.... nuUum apud Galliam Germaniamque ejus error locum invenire quivit.... Ejusdem namque principis (nempe Caroli) jussu in unum coacti (nempe episcopi), adhibita etiam sancta; Romanaj Ecclesiae auctoritate eumdem Felicem damnavepestiferum propinarit,

num. 14. Mabillonius gendum censet anno

anno Carolus
a

loco,

anno dcclxxxviii,

le-

runt

nempe

in Concilio

Ratisponensi. Tertio,

dcclxxxix.

Verum

toto illo

Nemetensi palatio procul

qui legendum

abfuit, ut

animadvertit Cointius,
DCCLXXxviii, quo

docet,

anno

pacto, loco Indictione xii, legen-

dum Indictione

xi, et loco, anno Caroli xxi, legendum, anno Caroli xx, praeterquam quod certum est hoc ssculo Francorum reges in suis Diplomatis annos Incarnationis et Indiciionetn non apposuisse. Ad haec Hildebaldus ante annuni dccxci sacri palalii

quod ante annum dccc Carolo attributum non f uit, ter in eo Concilio iteratur, quod librariis adscribi non potest, aut aliquo monumento publico ante imperium Carolo coUatum exarato confirmari. Cointius anno dccxci, numero II et seq. illud genuinum censet, et notas tantum tem-

nomen

imperatoris,

porarias ac

nomen

imperatoris assumenta esse ex

eo deducit, quod anni Incarnationis hoc saeculo iu

Actis publicis

non apponerentur, indeque Conci-

quia Angilramnus episco|)US Metensis eo anno demortuus eo munere fungebatur. Qui Adami error a Cointio observatus. Denicapellanus non
fuit,

lium
licet

illuJ in

eum

Cbristi

annum

rejicit.

Verum

Francorum reges

in suis Diplomatis ^Era In-

carnationis hoc saeculo

non uterentur, eam tamen

que idem Adamus in ipsum Diploma perperam hanc notam teniporariam infarsit, III idus Julii,
ut ex verbis

episcopos in Conciliis aliquando adhibuisse certis

exemplis constat. Quia tamen Raluzius in vetustissimis membranis exercitatissimus asserit se illud
descripsisse ex Ms.
est,

eam

prfficedentibus

innotescit.

His

adde, verba
expressa,

illa

sine

anno ordinatiouis ^Villebadi

;

quod aut

aetati

Caroli suppar

ex iis enim falsum sensum reddere sequitur, 'Willehadwn pridie illius donationis ordinatum fuisse cum tamea certum sit, id anno superiori peractum. Quaudo Willehadus Romam et Luitgerus in lialiam profecti sint, de qua profectione dubitat Baronius, qui neque Vitam Wille;

aut non multo remotum, tria Decreta quae in

sed
subscriptio
et

eo habentur, videntur legitima,

duorum archiepiscoporum
notae

episcoporum xxv,

lemporariac ac Felicis Urgellitani episcopi

hadi ab Anscbario scriptam, neque Vitam sancii

Luidgeri ab AlfriJo elucubratam viderat, suis locis

mentio defendi non possunt; ea enim omnia postea addita, ul majus robur Decretis conciliaretur. Primum Decretum comitatumRedensem et pagum Redensem adjudicat Danieli archiepiscopo Narbonensi adversus episcopum Helenensem.
statuit, ut

diximus, annoque sequenti

de Willehadi morte

Secundum

verba faciemus.
II.

ctum.
refert
est
:

Baluzius

Concilium Narbonense de falsitate suspead lib. 6 de Concordia cap. xxv Concilium Narbonense, cujus boc initium Anno Incarual. Dominicae dcclxxxviii, In-

Orbus fluvius dioeceses Narbonensem et Riterrensem disterminet, quia lis eratinter utrum-

que autistitem de limitibus dioeceseon.

ultra
cbia,

Tertio,

controvcrsia erat de fiuibus diceceseos Narbonensis

dict. XII, gloriosissimo

quoque domino imperatore

Pyrcuceum montem seu de Ausouensi paroquam idem Daniel Narbonensi dicecesi ac-

Carolo regnanle anno xxiii;

kal. Jul.

dum

pro

censebat; re discussa deflnilum a Synodo, ut Ausonensis [lagus, donec peculiarem episcopum habere

multis et variis Ecclesiasticis negotiis, prajsertim

pro Felicis Urgellilana; sedis episcopi pestifero dog-

mate, monente per sua3 auctoritalis

Apostolico Iladriano, ac

litteras

domno

domino imperatore per missum suum nomine Desiderium, convenissemus urbem Narbonam, etc. Verum Concilium illud
de
falsitate
illae

ad Narbonensem dioecesim pertineret. Caeterum Conseranensem, Convenensem et Barcinoncnsem episcopos buic Concilio adfuisse, uti in
posset,

subscrijitionibus legitur, nullus

suaserit. Ut

mibi

facile

per-

enim

notat

Marca

lib.

3 Marcae Hisp.

manifeste suspectum, non solum quia

cap. IG,

nota;

temporariae inter se pngnant, ut exami-

crepta esl

nanli liquet; sed etiam quia Felix

subscribit, et

buic Concilio

dccci, quo Barcino Maurorum, quamvis Barcinonenses regiam majestatem Francorum re-

num.

13, aute

annum

oumino

a ditione

qua eliam

in

tamen haeresim suam non ejurat, de eodem Concilio nihil legitur prffiler

gum

comiter colerent, suae lamenauctoritaliserant

letinentissimi,

nec quicquam regio nomine geri

citata verba.

Pra;tereaanteConcilium Ratisponense anno dccxcii habitum Felix quanta potuit pertinacia pravitatem intentionis suse defendere cura-

alia ex auctore Vitae Ludovici Pii patet, Vascones hoc tempore adversus

lubenter perferebant, et parte

inquilEginhardusin Annal. et inter antiquos onmes convenit eum ante Concilium Ratisponense harcsim suain nun deposuisse; quod confirmat
^it j

Ludovicum Aquitaniae regem rebellasse, et nonnisi anno dccxc vel insequenti ad obsequium rediisse.

Morluus

12. Obitus Abderaminis

est

Eispatiiarum regis. boc unno Abderamen Saracenorum

HADRIANI
Hispanias incolcntium rex,
Hist. Sarac. cap. G, asserat,

ANNTJS 18.
lib.

CHRISTI 789.

231

cum Elmacinus
mortem

2
et

ceps.

ejus contif^isse

anno Arabico

clxxii,

itt

regnaverat xxxii annos

aliquot menses. Rodericus quidem in Historia Ara-

bum

cap. 18, eain confert

inannum ArabumcLxxi,
enim

Nos vero, dulcissime fili et magne rex, incesvobiscum omnibusnostris sacerdolibus, at(juc religiosis monacbis, et cuncto clero, vel luiiverso populo nostro, Domini Dei deprecamur clementiam, ut ipsam nec dicendam Agarenorum
santer pro

sed major Cdes hac in re Eimacino. Notat

gentem vobis
pedibus, etc.
13.

subjiciat, et vestris

eam

subslernat

Rodericus Abderamen anno

Arabum

cxlix cocpisse

Cordubensem mezquitam [pdificare, ut prccrogativo opere omnes mezquitas Arabum superaret. Ei successit Isen ex ejus filiis unus, yel, ut ab Elmacino vocalur, Eisiamus. Reliquit Abderamen undecim {ilios, cx quibus duo bellum moverunt adversus Isem fratrem, sed tandem in Africam transfretare coacti sunt, ut habet idem Rodericus. Ex Epistola Cod. Carol. lxxiii ab Hadriano ad Carolum hoc anno data apparet, Caroliim veritum
ne dum ipse in Italia bellum a nobis supra narratum gereret, Abderameu in Franciam irruniperet. Ait enim Hadrianus in iis litteris: o Destinavit nobis per vestros apices a Deo constituta regalis potentia, quia, Deo sibi contrario, Agarenorum gens cupiunt ad debcllandum vestros infuisse,

Dani primiim in Anglia visi. Huntin343, postquam recitavit nuptias Rrithrici Occidentalium Saxonum regis, anno regni pjus quarto peractas, scribit: a His autem diebus
doniensis pag.

venerunt Daci
ciai

cum

tribuspuppibus inRritanniam,

praidationis causa.

Quod

prajpositus illius provin-

videns, occurrit eis debito securius,ut compre-

hensos ad regium duceret castrum. Nesciebat autem qui essentqui appulerant, vel cur appulissent. Statim vero immixtus eis occisus est. Hic primus fuit Anglorum occisus a Dacis post quem multa millia millium ab eisdem caBsa sunt; et hs puppcs prima; fuerunt, quas hucDaci adduxerunt . Idem uarrat vetus chronographusSaxo adannum Christi superiorem. Dani sequentibus annis magnas tra,
,

troire fines.

Hoc vero

cognilo,

in
positi

tribulatione atque

afflictione

magna exinde sumus sed

:

goedias in Northumbriaeregnoexcitarunt, et Ecclesias ac

monasteria incenderunt, ut suis

locis vide-

nequaquam Dominus Deus

mitlat,

nostcr talia

fieri

per-

bitur.

nec beatoium Apostolorum Petrus prin-

HADRIANI

ANNUS

18.

CHRISTI

789.

Inter Irenem et filium Constantinum orta

dissidia.

Sequitur annus Redemptoris septin-

gerere, tristabatur intuens econtrarioStauratium patricium a matre praefectum logothetam omnia

:

genlesimus octogesimus nonus, Indictione duodecima, quo Orientale imperium domestica dissensione matris etfilii imperatorum miruminmodum

possidere,

omnesque ad illum accedere,

et

nemifa-

nem

se frequentare audere, consilio inito

cum

miliaribus perpaucis honiinibus suis, ct Petro

gistro

ma-

qua ista Theophanes n Anno decimo imperii Irenaemovitdiabolus livore impietatis imperatorum homines, qui instigarent matrem
exagilatur, de
:

suo,etTheodoropatricio,etDamianopafricio

seque firmavit comprehendere eam, et in exilium in Siciliam destinare, sicque ipse teneret imperium
sine matre sua . Et paulo post
2.
:

adversus fllium,

et filium

adversus matrem . NiContra vero auribus

mirum, ut
filii alii

ipsa solaregnare deberet, ex Dei volun-

Cum autem
,

Stauratio nuntiatafuit et praj-

tate esse, asseverantibus illis.

signata res

insusurrabant, hauddecens esse, ut viginti

Qua3 comiirehensos
cecidit

jam annos natus imperator adhuc sub matris esset tutela atque regimine. Quomodo autcm matris
partes pra;valuerint, accipe rator

commovit Augustam contra fijium. omnes imperatoris homines atque totondit, una cum Joanne protospa-

jam

viginti esset

Cum, inquit, impeannorum factus robustus

:

thario et bajulo ipsius, et exilio relegavit in inferioribus partibus usque inSiciliam; Petrum vero

magistrum dchonestationibus subjiciens, ia domo

suasedere prscepit, similiter
et

atquc idoneus,

cum

videret

se

nihil potestative

Theodorum

patri-

232

HADRIAXI

ANNUS

18.

CHRISTI 789.

cium. Porro Damiannm patricinm CiTsum ac tonsum in castrum Aiipolloniadcm exulem fore
destinavit
tis
:

diens, qua? od reficiendum

virum erant
se afferens,

necessaria,
et

suppeditabat,

abunde ex

deinde

perculicnsque filium,

et conviciis

mul-

abibat euni relinqnens. Si

quando autem venter,

laccssens, cgit, ne procederct pcr dics

non pau-

cos.
tere,

Coepit autem militiam sacramentis submitQuia quousque tu vivis, non ita dicentcm
:

cui negari non potest, eum cogeret facere, quaj sunt requisita naturae ex alto rursum descendens , et eum ad secessum educens et exspedans,
:

penniltimus filium tuum imperare. Et jurabant sic, nemine contradicere audente . Hic statns erat rcrum imperii nutabundus et turbu-

omnes

eum postea manu capiens reshtuebat tribunali idqne non semel et bis in die faciebat, sed quoties evocatus erat ad hoc ministerium ab eo, qui graet
:

lentus,

qucm

et

natura evidentiori expressit signo,

ait)

viter periclitabatur. Ilanc insatiabilem divini viri

eodem anno sexto idus Februarii horribilis faclus est terrae motus, ita ut non auderet quisquani domi dormire, sed omnes in hortis sub dio tabernaculis factis et tentoriis degebant. Ast imperatrix una cuni fiho
(quod idem Theopbanes
a

dum

demissionem admirantes
diu justi nianus

milites, et fieri

non posse
quanin

cogitanfes, ut qui supplex erat, caperetur,

eum

regeret

improbum

eum
frau-

struunt consilium, quod superabat

omnem

dcm

et astiitiam.

suo egressa

est

ad sanctum
opus.

Mamantcm

Hjc

collocant insidias, ut

Clam enim per alium aditum quando ex sacris adytis ovem

Theophanes.
3. Tarasii piiim

Porro hisdiebns cum

tradit,

pastor traheret naturse servientem,

eam

instar lu-

iwrum
sanctus
sita

raperent
vir,

Augusta

pra^fcctos, et intcr alios protospatharium,

quod etiam factum est. Nam cum ut solebat, curam gereret, et ad requi:

quem TheophanesJoannem nomine dictum insequeretur: quo modo confugiens iste ad

siam, a Tarasio diu defensus
sit,

natura;
insidiis,
et

eum

duceret,

ii,

qui secure latebant

Eccle-

in

per aliam portam irrumpentes,

eum

accipe ab Ignatio,
'
:

rapiunt

ad regiam per vim trahunt.

qui res cjusdtm Tarasii prosecutus haec habet

Ahquaudo quidam
magistratus
,

ex

iis

qui

gerebant
insi-

5. Postquam autem sceleratam infelicium machinalionem in eum adunatam cognovit pastor

splendore

et gloria et divitiis

sanctissimus,

ita et

dolore arreptus, nulla utens

enscm imperatoriimi gcstaret, honorem eratadeptus, pro magnopecunise pondere

gnis, qui etiam ut

luens poenas,

cum

graves et acerbae de eo habeei

aulam regiam (illic enim tunc forte contigit degere imperatricem) accedit. Cum ii vero patris adventum sensissent, et ejus
dilatione, ad Eleutherii

rentur qnffstiones, neque

xamenti

sed afflictione et cruciatu

quidquam daretur laomni ex parte

prEsentiam

iii

ipsos

fuluram zelo plenam

et instar

acuti gladii suspicarentur,

eum

siveruut extra reIlle

urgeretur, detnrbatur in profondi desperationem

prae aninii a?gritudine. Is

giam

ne sermone quidem dignati.

nihil sibi profuisse
:

videns

intempestam, eos latens, creditus, ad templi divinum

cum nnctem observasset quorum custodia; fuerat

se contnlit refugiuni.

suum adventum
poenae vinculis
tians

Ecclesiaslicffi

indignos
si

Cum antem
mox

fuisset intra adyta,

venerandce mensae

runi,

ullo

omnes communiteralligat, pronuncommunione Christi sacramentogravi damno afficerent eum, qui conEcclesiam.

apprehensis cornibus, ea tenebatcum

magno

fugerat

supplex ad

Cum

ha!C

ergo

tremoreet timore. Cum ergo eum cognovissentaufugisse, metu ne idem subircnt supplicium, velocibus pedibus venerunt ad divinum teinplum,et eum
adspicientes

tanquam ex Apostolica
est reversus.
Illi

auctoritate libere dixisset,

anathematisnii laqueis adstricli,

cum non

possent effugere sacra retia poens Eccle-

mensam divinam
adyti

apprehendisse,

cir-

cumdabant

ambitum, tempore cibi sumendi reo aperientes ingressum, non dantcs locuni, ut
posset uti reliquisnecessariis, sed sperabant fore, ut

siasticae, de reo quidem non amplius habuere qua?stionem tormentis, sed verborum solis exami-

nationibus, de qnibus agebant pecuniis trutinam

exinanientes,

eum

proderet necessitas, qua?

eum

vel nolentem
:

tanquam innocentem vuntB.Hacc Ignatius de egregio

eum
facto

absolTarasii

expellcret.

Adhibebantitaquemajoremcustodiain

patriarchae religiosissimi .
6. Theophihts martyr, et Caroli lex de bonis Ecclesiarum. Sed et illud pra?clare accidit iioc

prohibcbant enim omnino ingressum ad aram, ut nemo eum sermone impcrtiret, aut ad cos. qui erant extra, aliquod verbumab eotransmitteretur.
4. a

Cum

hcTC ita venissent ad aures pastoris,

eodem anno (ut idem qui supra Theophanes auctor est) quod Thcophilus pra^fectusimperatoriae classis,

Tarasii videlicet episcopi Constantinopolitani,

eum

cum

aute aciem pugnaus adversus Sarracenos, ten-

repleverunt

maxima animi

aegritudine, ut qui vi-

tus esset, atque perductus ad

derat contemptionem divinorum

sacramentorum

Aaron
faccre

cum

sollicitaretur

ipsorum principem ab eo Christianam fidem

ille

movere ad indignationem datricem Dei benignitatem; sed videte a misericordi Patre suppeditatum
tunc
ei

negare, et sectae Mahumetana} iuhaerescere, et

omnino

renuisset, et vi adhibita

nequaquam

auxilium, et admiramini prudentiam. Eo

siuiiere

aliquo
tyrii

enim tempore, quo oportebat cibum

eum,

qui affligebatur, sacra veste se induens, proflciscebatur ad aditum, et per dexteram portani ingrexxv

modo flecli potuisset, subjectus gladio marcorouam consecutus est inque martyrum sanctorum album relatus, undecimo Jialendas Au,

gusti natali die, menioria anniversaria cclcbralur

Extant apud Sur. die

Febr. tom.

i.

hoc elogio In Cypro S. Theoiihili prajloris, qni ab Arahibus tentus, cura nec donis, nec minis flecti
:

HADRIANI
posset,
iit

ANNTJS 18.

CHRTSTl 789.

233

Cliristiim negaret,

gladio caesus est .

li;ec

qui nostram, vel progenitorum nostrorumvolunta-

Quoil ad res pertinet Occidentales,

de Ca:

tem, vel
In

exemplum

imitari voluerint,

nuUampeni-

rolo laude digna leguntur' in cjus Capilularibus

a

tus divisionem, vel jacturam patiatur . H;pc ibi.

Anno

Incarnationis septingentesimo octogesimo

quam

nono, Indictiono duodecima, anno vicesimo regni

noslri,

res' prosecuta sancti Desibodi, Iktc ait

sententiam sancta Hildegardis abbatissa Post an:

actum

est luijiis

legationisedictum in Aquis-

nos autcm plurimos

et aliquot

regum decessum,
ista.

grani palalio publice. Data est quarta die decimo

rursum

ingentia orta sunt bella in regione

kalendas Aprilis.

Itaque majores nalu et principes terra? illius Ca-

Tempore Hadriani papse et Caroli Magni imperatoris, quando Paulinus episcopus tenuit vices

rolum Magnum, qui tunc

ut
ii,

Romanum imperium
aequum non
;

susceperat, adeuntes, dixerunt,

esse,

Aposlolicffi Sedis, in

Aquis pie factum istud capitulaici

lum

propter

lioc,

quia

liomines solebant divi-

quos non carni, sed spiritui non mundo, sed Deo servire oporteret, mundi pompam et opes
superfluas obtinerent,

dere episcopia et monasleria ad illorum opus, et

non remansisselulli episcopo, nec abbati, necabl)atissae, nisi tantum iit vclut canonici et monachi
viverent . Et infra
7.
:

qui in uionte S. Desibodi degerent

et angustiis pressi,
divitiis et

quemadmodum facerentilli, cum ipsi proeliis

:

facuUatibus egerent,

unde tum
sent.
divit,

Quia juxta sanctorum Patrum traditionem

res
et Ecclesi:i;

servire regno, tum sibi consulere posEorum orationem imperator et prudenterauet

novimus

vota esse fidelium,

:

pretia

sapienter dissimulavit. Respondilque se

illis

cuique non solum habita conservare, verum etiam multa, Deo opilulantej conferre optamus tamen ut ab Ecclesiasticis de noa dividendis rebus illius suspicionem dudum conceptam penitus ainoveremus statuimus, ut neque nostris, neque filiorum, ct Deo dispensante, successorum nostrorum temporibus.
peccatoruni
:
:

patrimonia pauperum

fratribus
alias res,

nec fundos, aut possessiones, neque

eis fideles contulissent,

quas
.

uUa ratione
ilU deinceps

adempturum. Eo accepto responso,

quieverunt
imperii
liic

Hajc Hildegardis, qua; princi[)es ausi

dire debeant,

Caroli sunima;

gloria;

summique

amuli,

et aeterni in ca;Io

regni ejus ve-

liutesse participes.

'Capil. Franc. l.i. c. "2.73.

Apud

Sur. die viii

Julii.

Anno

periodi Grajco-Roniana; 6282.

Anno JErx
Hadriani
I

Hispan. 827.

Anno Hegira:

173, inchoalo die 31 Maii, Fer. 1.

Jesu

Christi

789.

papa; 18.

Constanlini inip. 14 et 10. Irenes 10.

Constanthms anno

seqiienti de
et seq.

I gunda corjitavit. anno Incarnat. secundum Alex. dcclxxxu, qui kalend. Septemb. currentis Christi anni inchoatur, narrat, impcratorem annum vicesimum jam supc-

Ad num.

matre releTheopbancs

terrae

dus,
fuit.

motus ad annum sequentem etiam revocanquo Indictio xui mense Febniario in cursu

fert

Auctor Miscellae, quem Baronius sequitur, reillum terra; motuin accidisse sexto idus Fe-

bruarii, seu die octava Februarii.

Verum Theopha-

rantem,

Stanracinm patricium, communicato, statuisse matrem iu Siciliam relegare. Verum hwc ad annum sequentem pertinent, cum Constantinus
et

cum hencm matrem suam

videret

omnem

potestafem esse penes

nes illum
2.

cum

die sequenti illigat.

Anno

consilio cuni familiaribus sibi viris

exilium acti. A num. 3 ad in Vila sanch Tarasii cap. G

antistitem

sequenti multi

Constantinopoli in
G. Ignatius

diaconus

refert, iiiinc

sanclum
Ecclesiae

niagnum

fuisso

inimuuitatis

imp. natussitmcnse Januarioanni Christi dcclxxi, ut suo loco ostendi. Rem gcslam Baronius plnribus
rcfert, sicuti etvindict;im,
iis,

liropugnalorem, et cum virum, qui ensem imperatorium gestahat, pro magno pucunia; pondere, luen-

quam

sum|)sit Stau-

tem

poeiias

ad sacrain

aram confugisse

accepis-

racius de

qui

eum

auctoritate privare consti-

set, ei

cibum

attulisse, et in naturae necessitatibus

luerant. Subdit

idem Tlicophanes, mensis Fclmtarii die nono, Indictione decima tertia, ingenti terra;

famulatiim esse; qua; vcrba Baronius interpretatur de Joanne prolospatbario, dc quo Theoi>liaiies loco
laudalo
structa;
scribit
:

motu Constantinopoli facto imperatricem ad sanclum Mamantem cum filio iierrexisse. Scd hic
TOHCS
XIII.

Conspiralionis
factus,

Slauracius cerlior

adversum Auguslam
30

se
ia

234
filium concitat.

HADRIANI
Mox
ipsa imperatoris

ANNUS

18.

CHRISTl 780.

tlomeslicis

rum

manibus
tonsos
Pieridius

injectis,

cunctos diris Yerberibus ciesos et

protospatiiario et Bajulo, cui

sedibus a?quiparari hodie Marchiam Brandeburgicam pa^ne integram cum Occidentali Pomerania, et

cum Joanne

coguomentum, ad

inferius remotos

im-

parte dncatus Megalopolitani. Obodriti vero sive Obotriti, quos Wilsi laccsscbant, siti quo-

perii fines in

Siciliam usque relegavit exules . Quare exilium illud sequenti Cbristi anno, quo tuest Constantinopoli,

multuatum
3.

irrogatum.

Carolus Capilula7'e

Carolus apud Aquisgranum, ubi hyemaverat, Pascba celebravit, ut veteres Annales testantur, et dccimo kalendas Aprilis ibidem promulgavit Edictum seu Capitulare, quod in capitula duo et octoginta distribuitur, et a Sirmondo primum, et postea a Baluzio tom. Capit. Reg. Franc. publicatum est. Legendus idem Baluzius in Notis ad Capitularia tom. ii,
6 et seq.
I

publicat.

m lxxx Decreta divisum

Ad ntmi.

que erant trans Albim fluvium. Krantzius lib. 2, cap. 23, narrato bello islo subdit An aulem religionis ab illo (nempe Carolo) in pactis mentio sit habila, Annales non praeferunt, nisi quod promptum est perpendere, non tani brevi populum ad
:

religionem cogi potuisse, recolentibus quantum temporis atque laboris sit impensum in subigendis
ad salutis sacramenta Saxonibus
6. Istria et .

Hoc Liburnia Francis parent. etiam circitertempore Pippinus Italiae rex Istriam
et

Liburniam

Gra?cis cripuit. Istriam

enim Francis

paruisse docet Eginliardus in Vita Caroli M. etcolligitur ex lilteris

pag. 1058, ubi ostendilCapiluIaredenondividendis

Ecclesiae bonis a

ad Hispaniaruni episcopos adver-

Baronio hic
:

i'ecitatuni

pertinere

sus

Ehpandum Toletanum archiepiscopum anno

ad

annum

dcccui

hoc eniin

in loco hcEC discussio

Dccxciv ab episcopis /s/no?, qui Concilio Francofordiensi tunc intererant, dalis. Francis etiam Libur-

morosior

esset.

4. 'Wilsi

a Carolo

devicti.

Annalista
gestas

Naza-

niam
dit

paruisse testatur Eginharduscitatus, etosteii-

rianus res
explicat
:

lioc

anno a Carolo
gentibus,
iii

his verbis

supplicium a Carolo M. anno dccc de Tarsati-

Anno dcclxxxix, Carolus

cffiteris

rex

una cum

censibus,

Fraucis seu
et

patriam Wilsiorum

feccrant, suniptum. Erat

quiHenricum ducemForojnliensem interautem Tharsica LiburniaB

ipsamque patriam conquisivit, regem eorum nomine Dragoidus apprehendit. Et ileruni ipsi jam pnBfato regi illam patriam
commendavit, et- reversus est cum pace in Franciam . Loquitur de hac expeditione Eginhardus in Vita Caroli, aitque His molibus (nempe Bajoaricis, quibus anno superiori flnis impositus est)
:

hoshliter perrexit,

civitas.Exortumillud belluni, quia nuperConstanti-

nus imp. RolrudePippinisororespreta, aham uxorein duxerat.

7.
bit.

Hadrianus papa eidem Carolo hocanno scri-

Hadrianusde

variis rebus

ad Carolum

scri-

ita

compositis, Sclavis,

qui nostra consuetudine

est

Wilsi, i)roi)rie vero,

hoc

sua locutione, Wele-

psit Epislolam, quae in Codice Carohno est ordine Lxxxv, niemoraturque a Baronio anno dccxcv, num. 2. Pritno, Carolum laudat ob cjus erga Sedem Apostolicam zelum, etexejusverbis colligitur,

quo et Saxones velut auxiliares inter caeteras nationes, qim regis signa jussae sequebantur, quanquam flcta et
niinus devota obedientia militabant.
erat,
rati

zabi dicuntur, belluni illatum est, in

fuisse

cem

falsis

tunc qui simiiltales inter regein ac Pontifisermonibus serere conabantur Qua;:

sumus, inquil, veslram regalem excellentiam, ut

nullatenus subdolo et hoinini mendaci, sicut
pr.Tbeatis assensum, qui
si

Causa belH
foede-

fertis

quod Abodritos, qui cuni Francis olim

poterant.

talia

adversus nos men-

fuerant, assidua iucursione lacessebant,

jussionibus coerceri

nec Siuus quidam ab

tiens invenlus fuerit, noslris Apostolicis oblutibus,

una cuin misso

puniatur

Occidentali Oceano Orientem versus porrigitur longiludinis quideni incompertse, lalitudinis vero,

et si vestro dirigere dignemmi mendax apparueril,secundum sua perversa inerita

:

Secundo, Hadrianus adversus episccpos

quBB

nusquam

niillia

passuum

excedat,

cum

in

Longobardiir, finibus suaruin parochiarum haud

contentos et alienis inliiantes, scribit. Tertio, ad-

iuultis locis contraclior inveniatur.

Hunc multae

circumsedent nationes Dani siquidem ac Sueones, quos Nordmannos vocamus, et Septentrionale littus, et
strale

versus consecrationis vitium, quod Pontifex inpar-

omnes
Sclavi,

in eo insulas teneut.
et Aisti et

Ad

littus

Au-

ahse

diversae

incolunt

quos vel praecipui sunt, quibus tunc a rege bellum inferebatur Welebazi. Quos ille una tantum et quam per se gesserat expeditione
nationes,
inter

contudit ac domuit, ut alterius imperata facere niinime reuuendum judicarent .

ita

hwresim Simoniacam quodque Carolus in Ecclesia Ravennate committi quoque dicit, insurgit idem Hadrianus. etquomodo ipse ad episcoporum ordinationem procedal, exponit. Denique Carolum rogat, ut nulluin Ravennatem aut Pentapolitanum in conspeclum admitlat absque litteris Pontificiis,
tibus Italia et Tuscice per
fleri

non

diffitetur,

Situs regionis Wilsorum. Helmoldus in libris de Slavis, et Krantzius in libris de Wandalis,

5.

quemadmodum
fore videtur,

ipse Pontifex

nemiuem

e regia di-

tione absque regiis litteris admissurus est, sicenim

ut uterque populus
requirat.

domino suo mo-

WilzosAIbiminleretOdcram collocant,et

in varios

reni gerere
8.

non

populos dislinguunt; ideoque Carolus hoc anno profligatis Wilsis ab AlbiFrancicasditiones ad Ode-

ram

usquedilalavit, ut fusius ostendit Cointiushoc anno num. d56, qui demonstrat, veteribus Wilso-

Hadrianus PP. patriciatum Ravennatensem In iis lilleris Ha Tanien fidelissimi veslri pi\Tfati drianus ait missi viderunt ipsos Ravennianos, quos vobis praesibi

conserva?^ a Carolo petit.

:

HADRIANI

ANNUS

18.

CHRISTI 789.

235

sentaveriint, qualiter nobis in superbia extiterunt

scribunt.
ait,

sed quaesumus vestramregalem potenliam, nullam

novitatem in liolocaustum, quod beato Petro ?anctge

reeordationis genitor vester obtulit, et vestra

Ex eo eliam manavit quod Paulus papa Spoletanum ducem ejusque satrapas in fide B. Petri et Pippini sna;ximnimn pra>buisse. Quare Roma duobus i^atriciis in solidum subdita fuit .
Ita prsesul
|iiiii

excellentia amplius confirmavit,

quia, ut

fati estis,

imponere satagas, honor patriciatus vestri a nol)is

:

doctissimus.

Verum jam diximus,

et

Pip-

Carolic]uo patriciatum fuisse tantiun hoiiorael

irrefragabiliter conservatur, etiani et plus ampliiis

rium,

situm in defeiisione
jurisdictione

tuitioue

Romanoexecutioni

honoriflce honoratur

simili

modo

ipse patriciatus

beati Petri fautoris vestri,

tam

a sanctaa recordalio-

rum ac in mandandam
exarchatus
nuisse,

ad

eamdem

necessaria;

dominium vero

Urbis et
perti-

nis

domno

Pippino,

magno

rege, genitore vestro in

Romani ad

Summum

PonUficem

scriptis, in integro

concessus, et a vobis amplius

eum tamen nunquam

patricium fuisse. Se-

confirmatus, irrefragabili jure permaneat .

Jam

natus populusque se fideles profitentur Pippino

ab anno dccliv Romani a Gracorum imperatore onmino recesserant, et Rempublicamconstituerant,

cui Pontifex

tanquam suo
stola

defensori, et Paulo papaj tanquani

Reipublicae capiti.

Quod

et

de altero loco ex Epi-

Romanus

ut caput praeerat, et

quam

Francorum reges sub patriciorum titulo defendebant. Petiit autem Hadrianus a Carolo, ut patriciatus

xxxvi desumpto dicendum, ac pro certo tenendum. ab anno dccliv Romanos imperatorum

jugum

seu exarchatus Ravennatensis

suis

sibi in integro

conservaretur, et Ravenniani,
tis

quiadeumdemspre-

mandatis confugerant, ad suum judicium remitterentur. Labbeus tom. vi Concil. pag. 1773, ubi eam Epistolam reciiat, loco patriciatus utrobique in margine reponit exarchatum; sed perperam, locus enim purus est, et CarolusMagnus nunquam exarchus appellatus fuit, nec quam in urbe exercuit jurisdictio, similis erat jurisdictioni

magis infra videbitur. MoriturS. Willehadusepisc. Bremcnsis primus. In Chronico Moissiacensi hocannolegitur: Obiit beatae memoriae ^VuIradus episcopus, et doctor verbi Domini VI idusNovembris, iu Aquiloexcussisse, ut
10.

nicis partibus Saxoniae , ubi

Willehadum

episco-

pum Bremensem
appellat.

priinum suo more Wulradum Anscharius de ejus morte locuturus ait

:

^diflcavit

domum

Dei mirae pulchritudinis in

et

exarchi

loco qui dicitur

tuit

Ravenuatensis. Nec magis ea verba intellexit Marca

lib.

episcopalem, ac dedicavit

3 de Concordia cap. 11,

num.

6, ubi scribit,

vembris, die

sedem esse constieam lialendis NoDominico, in honorem Domini nostri

Brema, ubi

duobus patriciis Romanonempe PontiQci et regibus Francorum quod ex laudato loco eruiputat. Licetenim Carolus vere
paruisse hoc tempore
patricius fuerit, ut[)ote defensor Ecclesia; et populi

Romam

Jesu Christi sub invocatione sancti Petri Apostoli , ideoquehoc anno, quo dies Doininica in diem pri-

mum Novembris cadit.

vir

Paulo post

Pia devotione

domini

caslo

semper intentus,

et orationis suae

Romaui, Poutifex tamen Romanus, qui caput Reipublica3 erat, nullibi patricius dictus reperilur. Nec cum patricius revera eo nomine appellari debuit
;

ad

Deum

jugiter vota prsmittens, sexto idus No-

vembris, die Dominico, post sohs ortum, confessor

a priucii)e penderet, ipse vero caput Reipublica;

esset.

Recte itaque Carolus a digiiitate

bat patricius dictus, sed Pontifex

quam Romanus a

gerepatri-

ciatu Ravennatensi sibiaPippino donatoet aCarolo

Domini pretiosus in Christi requievit nomine . Hoc autem anno dies Dominica iu diem octavum mensis Novembris convenit. Mansit in episcopatu beatus Willehadus electus Domini pontifex annis duobus mensibus tribus, diebus xxvi inquit
, ,

confirmato

Romanorum

patricii

nomen non magis

Anscharius. Quare

tulil, quam ante euni Grfficorum imperator. Caterum oxarchum Ravennatensem patriciuni semper

idus Julii, seu deciiua tertia ejusdem mensis anno septingentesimo octogesimo
III

fuisse, liquet ex libro

tit.

Diurno Roin. Pontif. cap.

til.

2,

et

lit.

4, et cap. 1,

4,

Hadrianum vero de
con-

septimo ordinatus fuerat, quo etiam die Adamus Bremensis canonicus testatur ordinationem ejus celebrari. Willehadus e Northumbria iii Frisiani
transfretavit

exarchatu verba facere, haec ejus verba ostendunt,

patriciatus

B. Petri in scriptis in integro

quam

et per plures annos tain Frisones, Saxones erudivit, ut suis locis exposuimus.
,

cessus .
9.
a

Patricius

Rom. nunquam

appellatus.

Ro-

At

, inquit

Marca,

ex Epistolis xv et xxxvi Copatriciatus,

dicis

Carohui memoratur uterque

sc. Pontificis et

11. Alwoldus rex Northumbrice necatur. Alfwoldus Northuinbria3 rex, post undecim annos perfldiam provincialium ingemuit sine culpa trucidatus , inquit Malmesburiensis lib. 1 de

mani

nio ejus

regum Francorum. Commu|)atetexEpistolasenalus populique Romani

illius

Reg. cap.

3,

lista Mailrosensis

quod Hovedenus pag. 404, et annaanno superiori, Wigorniensis et

ad Pippinum, qua juxla regis

Pauli pap;e,

monita proQPippini in-

tenlur se fideles servos esse Romanae Ecclesiae et

Westmonasteriensis currenti factum traduut. Osredus fihus Alcredi regis, nepos ejus pro eo annum

quemadmodum

se fideles

unuin rcgnum

tenuit, ut referunt

iidem auctores.

236

HADRIANI

ANNUS

19.

CHRISTI 790.

HADRIANI

ANNUS

19.

CHRISTI

790.

Constantimts sohis imperator : Carolus paNonagesimiis post seplingentesiganos debellat. annus Redemptoris Indictione decima tertia consignatur, quo pulsa matre Irena , Constantinus
i
.

motibus, perdomitis jam anno superiori (ut iidem

testantur
)

Sclavis a Carolo

Maguo. Quo anno AI-

mum
num

bini reperitur scripta esse Epistola de rebus Caroli

Eolus reguare
in

coepit.

Quod

contigit factione legio-

Magni, cujus fragmentum in rebus gestis Anglorum rccitatum libro secundo continuationis historice

Armenia degentium, quaB ipsum Constan:

Anglicanse, hic tibi opportune suo loco redEst

(

tinuni duntaxat acclamarunt imperatorem

quo-

dendum putavimus.

inquit auctor) Epistola

degebant provinciis, milites moti, et ipsi Constantinum tantumfore imperaturum juramentis etiam publice contestati sunt, licet antea IrenaG jurassent. Cujus rei gratia factum est, ut Irena sibi timens, Constantinum a

rum exemplo
,

alii,

qui in

aliis

Albini hujusce rei index, cujus partem hic appo-

nam, documentum ingens magnanimitatis et foromnemaetatem triverit in bellis conlra paganos Deo rebelles, 3. Antlqui, inquit, Saxones et omnes Fresotitudinis Caroli, qui

se diniitteret,

quem

pa^ne carcere custoditum hac-

num
alios

populi, inslante rege Carolo, alios prfemiis,

tenus asservasset. Qui habenas suscipiens imperii, ultus est in prsfectos a matre constitutos, in eos

potissimum, qui expelli procuraverant, quos diximus imperatoris amicos, ut Stauratium, et alios ;

primus numeratus est ejusdem sohus Constantini absque matre regnantis. 2. Sic igitur pax post longum bellum, quam
sicque annus
iste

minis soUicitante, ad fidem Christi conversi sunt. Sed anno transacto idem rex cum exercitu irruit super Sclavos, eosque subegit su;e ditioni Avares, quos nos Huunos dicimus, exarserunt in Italiam, et a ducibus pra;fati regis Cliristianis superati, domum cum opprobrio reversisunt. Similiter et supcr Baugariam (Bajoariam) irruerunt, qui et
,

Orientalis Ecclesia fuerat tot laboribns consecuta,

ipsi

ab exercitu Christiano superati etdispersi sunt.

et

doniestico imperatorum bello turbatur. Inter tot tantaque discordia; flagranlis incendia eodem tempore conflagrasse etiam partem Constantinopolitanae urbis, et inter alias quoque domum patriarchse, testatur Theophanes atque Cedrenus, qui ait: Incendium quoquetriclinium iiatriarchae domus, quod Thomaites appellatur, et ei subjectas cameras

Etiam
tribuni

ejusdem Christianissimi duces regis

et

multam partem

Hispaniae tulerunt a Sar-

racenis, quasi trecenta millia in

longum

per mari-

tima. Sed heu, proh dolor! quod iidem maledicti

Sarraceni, qui et Agareni, totadominantur Africa,
et Asia

majori

maxima departe, nescioquid de nosit.

bis
lico

venturum

Aliquid enim dissensionis, diabo-

absumpsit, ubi reposita erant universa scripta, quibus sacram Scripturam sanctus Joannes Chrysoslo-

fomento inflammante, nuper inter regem Carolum et regem OfTam exortum est; ita ut utriu-

mu3
bus,

fuerat interpretatus

grassatumque
et

dium usque ad Milliarium

quffi iu

est incenQueestorium, omui-

que navigatio
dos
B.

interdicta negotiantibus esset.

ilkls

Sunt

qui dicant, nos pro pace esse in

ha3C auctor
4.

partes mitten-

raedio erant, exustis .

,

Hucusque exEpistola Albini. Subdit verohis

Eodem auno

quo yEra Hispaua numeratur

octingentesima vicesima octava, defuncto Maurogato rege Gallaecia!, in

In his verbis, pneler

illa,

quse superius
,

locum

ejus successit Vere-

notavi

poterit curiosius animadverti

effluxerit, ex
et

quantum

comparavit mundus quod Alfonsum ab illo e regno ejesibi laudem ctum restituit, ita bene consulens rebus Christianodiaconus, qui inde
,

magnam

jam annorum
et

quo Sarraccni Africam

Asiam invaserunt,

(quod) profecto nisi Dei cle-

rum, etregno jam omni exparte

densis et
alii.

collapso. IstaTu-

mentia ingenitum robur Francorum imperatorem animasset: pridem Europam etiam subjugassent.

Adeo contemptis imperatoribus Constantinopolitares

Quod ad

Francorum

pertinet,

ut produnt

nis, Siciliam,

et

Sardiniam,

et

Dalcares insulas, et

veteres Annales, quietus hic fuil

annus a bellorum

paene

omnes

terras,

qux

pclago cinguutur, projter

HADRIANI
Cretam, Rliodiim
Videas cx
et

ANNUS
.

19.

CHRISTI 790.
in

237
,

Cyprum occupaverunt
quantum

Scd

Oriente

Occidcntcm torrenti

nc imiversam

et his postca potiti sunt.

obrucrct Christianitatem, ohiccm se opposuit vaUCliristianus or-

his, lector,

dissimum.

bis deheat Carolo

Maguo, qui solus exundanti ex

Anno periodiGrffiCO-Romans 6283. Anno

jEraB Hispan.
I

82S. Anno Hegira

174, inchoato die 20 Maii, Fer.

et 11. Solius 1.

S.

Jesu

Cliristi

790.

Hadriani

papae 19.

Conslantini 13

d.

Irene

privatur.

Ad num.

imperatrix rerum adminislratione 1 et scq. Hoc anno advcrsus

Moenum fluvium ad

Sala3

palatium

suum

in Ger-

mania juxta Salamfluviumconstructiirn navigavit

Irencm Augustam Constantinus lilius aliquos optimates commovit, ut anno supcriori narravimus, quae narratio huctransfcrenda.Contigit ctiamquod Theophanes an. Incarn. secundum Alex. dcclxxxiii,
kalcndis Septemh. currentis Christi anni inchonto
refert,

eumdem amnem, secunda aqua Wormaciam reversusest o. Addit Eginhardus ibi Natalem Domini Carolum celebrasse.
atque inde iterum per
4.

Dissidium
lib. 1

Carolum

inter et

post sexcennium ortum.

mense nempe Septembri, Indictione decima quarla , thcma Armeniacorum proprium ducem Nicephorum patricium ia custodiam conjecisse, et Constantinum solum imperatorem elatis vocibus Indictione celehrasse. Octobri porro mense quarta decima legioncs thematum cunctae apud Atroam collectae Constantinum vicesimum tunc annum agentem solum imperatorem agnosci postularunt. Constantino in imperii sede connrmato, matrem omni potestate milites abdicarunt. Mense vero Decembri Constantinus ipsam matrem in palatio, quod ad Eleutherium struxerat^ securam et commodam vitam agere praecepit. Hoc ilaque anno Constanhnus solus regnare coepit. 2. Moritiir Mauregatusrex Asturiarum. Ad num. 3 et scq. Veremundus diaconus, sive Bima, ,

Malde Reg. pag. 32, partera Epistolae Alcuini, ex qua apparet, Carolum antea dissen-

Baronius refert ex

Offam reges

mesburiensi
sisse

tibus

ab Offa rege Merciorum, adeo ut magnis moutrobique concurrentibus, etlam negotiatorum commeatus prohiberentur. Verum haec
dissensio
inter

utrumque

Dccxcvi exorta, pauloque post

regem anno tanlum so[)ita, ut eo anno

videbimus
pertiiiet.
fi.

ad

quem

ideo haec Alcuini Epistola

tuitur.

Simeon

Ethelredus in regnum Northumbrim

resti-

Dnnelmensis
:

in

Gestis Reg. Angl. scribit

Anno

sua Historia de dccxc, Ethelredus

de

iterum pergratiam Christi regni solioest subthronizatus. Osredus autem rex

exilio liberatus est, et

dolo suorum principum circumventus et captusac regno privatus, attonsus est in Eboraca civitate, et

rini

sive Froilae fratris

Alphonsi

filius

successit

hoc anno in regnum Asturiarum Maurerjato, qui regnum annos quinque et aliquot mcnses occupaverat. Veremundus vero regnum rcsVduil Alphonso cognomento Casto, et cum eo corregnavit usque ad

annum

dccxci,

quo

historici Hispanici initium AI-

phonsi Cs</soIius rcgnantis consignant. 3. Origo belli Hmmicia Carologesti.

res

Quoad

Idem haAnglorum, docentque Northumbrios Osredum aversatos, Ethelredum quem ante annos duodecim ejecerant, regem depoposcisse, illumque iterum regnasse. De ejus regni exordio ita Alcuinus apud Malmesburiensem lib. 1 de Gest. Reg. Angl. pag. 26 Benedictus Deusqui facitmirabilia solus, nuper Athelredus Qlius Athelwoldi
postea necessitate coactus exilium petit.
alii historici

bent

Francorum Eginhardus in Annalibus scribit: a Hoc anno nulla expeditio a rege facla est, sed in Wormacia rcsidens legatos Hunnorum et audivlt, et suos vicissim ad eorum principes misit. Agebatur de confiniis inter eos regnorum suorum, quilocis esse

de carccre
inajestatem
:

])rocessit in

solium, et de miseria in

cujus regni novilate detenti sumus,

ne veniremus ad vos 6. Queritur Dadrianus quod in Langobardia episcopi et monachoe graviter contra cano?ies pecEpistola HaCarohim ordine xciv, memorata a Baronio annoDCCxcv. Eaitcrum questus est Hadriauus, quod aliquot episcopi Longobardiae, qua; Carolo
carent.
driani papae ad

bus in

deberent. Haec conteulio atque

lu Codice Carolino refertur

quod postea cum Hnnnis gestum esl, seminarium et origo fuit. Rex autem ne quasi pcr otiuin lorpere ac tempus terere viderctur, pcr
altercatio belli,

238

HADRIANI

AXNUS

20.

CHRISTI 791.
dici

parebat, non essent contenti finibus suarnm paroet aliorum partes ilJicite detinerent chiarum Olim quippe eorum, inquit, gens in errore existens, vestrse a Deo protectre regali potentige servata
,

quod
rentes

nefas est

saeculares

vestes circumfe-

illicito

copulari matrimonio perhibentur,

quateiiLispro hocsaepius

admonuimus
(id est,

per Gune-

fridum,

et aliis gasindis vestris

famulis vel

est a talibus

malignis et infidelibus actis

emen-

dari, ut

unde

gloriosiores caeteris regibus eminetis,

inde omnipotenti Domino, qui dat salutem regibus, perfectius placeatis,

etc.

Quapropter poscentes

vestram a Deo promotam regalem excellentiam quaesumus, ut eorum errores contemnentes, canonice unusquisque suam dioecesim sacerdotali mo-

camerariis, ut videre est in Glossario Ducangii in voce Gasindus, sed in litteris Hadriani forte legendum, alios gasindos veslros) Epistolam dirigenles Raginaldo et Ragimbaldo, ut tam detestabile stuprum devitarent. Sed ipsi nolentes acquiescere, per

eorum conlumaciam,

filiam

Ermenaldi monachico

habitu circumdatam suo nepoti, nomine Nazario,

diabolica versutia copulaverunt, et nostris Aposlolicis

deramine tenere
slico valeat.

atque disponere ofQcio Ecclesia-

Queritur in eadem Epistola Pontifex,

reliclo

adhortationibus assensum tribuere noluerunt,

quod moniales
copulentur
in
:

monaslerio
et

illicitis

nujjtiis

et

Porro

hoc

vestrae

suggerentes

regali excellenticc innotescimus

errorem illum, qui

eorum adimplentes iniquam prffisumptionem, ministri diaboli effecti sunt, et plures in Italia eorum invitari exemplo non desinunt, etc. Et idcirco petinius, ut nostris vestrisque temporibus canonice in

stupris

eadem gente Langobardorum callide regnarc in et spurcitiis diaboli non desinit. Semel

omni Christiano populo nobis

Deo conimisso

tale

quippe Deo se voventes, et veste fusca monacbico habitu induentes, iterum retrorsum revertentes,

illicitum scelus emcndetur, etc.

HADRIANI

ANNUS

20.

CHRISTI

791

1. Cojistantini vilia etiniqiia acta. Sequitur ordine temporis annus Redemptoris septingentesimus nonagesimus primus, Indiclionedecimaquarta,

constituere.

Quo comperto, Constanhnusimperator

filios

misit et eduxit suos patruos

sui ad
S.

Constantini avi

Mammantem,

et

Nicephorum quidem
;

quo (ut auctor est Theoplianes) Constantinus imp. decimo octavo kalendas Februarii rogatus a matre
optimatibus, pronuntiat eamdem iterum imperatriceni, amboque simul, ut antea, acclamati sunt imperatores adbuc tamen Armenis militibus
et
aliis
,

oculis, Christophorum afque Nicetam, Anthimum atque Eudoxium iinguis i^rivavit cum quibus et

ab

Alexium patricium, quem legiones Armeniae quaesierant provehere iu imperium, liimiprffidictum

contradiceiitibus.
est

Quo item anno male pugnatum

adversus Rulgaros, cum scilicet (ut idem testatur Theophanes) imperator a pseudoprophetis certam vicloriam pollicentibus deceptus, dum minus
caute bellum gerit, ab hosiibus superatur, fiigatusque rediit Constantinopolim, compluribus desideratis ex primoribus magistraiibus
:

nibus privavit, obediens maternis et praefati Stauratii suadelis, ei asseveranlium quod nisi hunc
,

ca^cum redderet, in imperatorem forent elocturi , Acta sunt autem haec adeo creduhter, utait, mense Augusto, die sabbati, hora nona, Indictionedecima
quarta (decima
nes:

quiiita).

Subdit vero idem Theophain

Verumtamen non

longum

Dei justitia

occisus pariter

Pancralius astronomus pseudopropheta,qui cerlam ipsi victoriam vane praedixerat. Sed quaj haic acerbiora secutasuntmala, audi
2.

hanc iniquam ultionem misit inultam. Post quinquennium namque, eodem mense, et eodem die
sabbati, orbatus est oculis a propria matre

idem

Theophanem

Coustantinus .

Cum,

inquit, collecti essent ordines

consiliati

tares in

urbem,

mihsunteducereNicephorum

Sed

sicut in Oriente, ubi saevitiacuminiquitate

grassatur, Darbari praevalent in

imperatorem

ita

lilium Constantini senioris, avi scilicet ipsius lunc rcgnantis, eumdem et Caesarem ct iinpcratorcni

contra in Occidente, Caroli Magni regis pietas inviclos hactcnus Barbaros superat. Hocsiquidemanno

HADRIANI
(ut liabent veteres
'

ANNUS

20.

CHRISTI 791.
inviolabiles

239
sancliones in

Francorum Annales) triduano

canonum

uno

collegio

jejunio ct litaniis, solemnique celebratione missa-

runi roboratus c.vercilus, fide potentior

quam armis

adversus Avares belluni quam felicissime gessit. Na7n Franci , inquit auctor , prostravcrunt Avarum innumerabilem miiltitudincm, ct reversi

suntex utraque ripa Danubii ad propria, magnifipro tanta victoria plane incruenta. Conc. Forojuliense sub Paulino patriarcha Aquileiensi. Quod vero ad res Italiae perlinet, hoc ipso anno celebratum est in Italia Concibum
cantes
3.

Sane quidem Paulinum bunc ut insignis nominis virum citat' Walfridus Strabo, qui claruit paulo post sub Ludovico filio Caroli Mngni, dum agit dc sacrorum hymnorum in Ecclesia usu Traditur si(|uidem, inquit, Paulinum Fofojuliensem patriarcbam ssepius, et maxime in
aggrcgari, etc.
:

Deum

privatis missiscirca

immolationem sacramentorum
vel a se compositos celebrasse

hymnos vel ab aliis,

que
in

Haec ipse. Sed de his, qua; ad res gestas sancitas-

hac Synodospectant, agamus.

Forojuliense

sub

Paulino

episcopo Aquileiensi,

sub cujus nietropoli Forojulium continebatur. De tempore quidem ex Actis ipsius Concilii satis liquet,
ubi in

erant, qujE in Calholicae fldei sacramentis hoc tempore Catholicam pulsabant Ecclesiam, in

Duo

Oriente alterum, alterum vero in Occidente

Oriente,
sancti

in

eorum

exordiis

ista

scribuntur

Anno

inquaiu, qusestio de processione Spiritus

exagitari ccepit,

igitur felicissimo principatus

tertio et vicesimo, et Pi[)ini

eorum, Caroli scilicet decimo quinto canonicis siquidem evocatum syllabis fraternum quorumdam cpiscoporum conlubernium Forojulium municipium metropolim Aquileiensem veneranter coacervatum convenit, etc. Qui hulc proefuit Pau:

magnopere

indequc dilapsa

in Italiam, Gailis

cum

Hispanis conlra nitentibus,

ut superius est demonstratum. In Occidente vero

in

Hispaniis ab

episcopo

Toletano Elipando,

et

Fclice episcopo Urgelitano Ncstorianismus restitui

linus patriarcha, egregia enituit sanctitate, et doctrina fuii insignis, plurinnisque in Synodaiibus

Magno couventibus, ad quos ab eodem rege vocari solitus esset nam ipse in hoc eodem Concilio dum se excusat, quod tardius et infrequentius convocaret ad Synodum provinciacoactis a Carolo
:

lem

sibi subjcctos episcopos, practer excusationem bellicorum tumultuum, hanc addit, quod frequenter ad generales coactus fuerit proficisci. Sed audi ipsum
:

sit

Per

tot

temporum

curricula

quod minime

reverendi Concilii Sessio celebrata, vestram scire non ambigo sincerissimam charitatem. Nam propter

improbos, qui soient irrumpere, mundanos tumullus, propterque imminentia proeliorum bella,
quae circumquaque per

gyrum finium

nostroruni

frementi ferocitate ingruere non cessabant, inter-

missum inltrim

lioc

magniflcum opus, proculdubio

penitus interassertionibus cestimari.

dum assererent Filium Dei Dominum nostrum Jesum Christum secundum humanitatem dicendum esse fllium adoplivum, ac proinde duos Dei fllios in Christo, naturalem et adoptivum esse. Ad utrumque crrorem convincendum et corrigeadum Paulinus visus est hujusmodi Synodum potissimum convocasse, utque etiam de his, quse ad disciplinam Ecclesiasticam bene restituendam et instituendam pertinent canones ordinaret. 3. Quod ad primum spectat, baereticos cum nominet negantes Spiritura sanctum a Patre Filioque procedere diversum plane est ab eo, quod aliqui siiupliciter dixere ex sancti Evangelii praescripto, Spiritum sanctum a Patre procedere, non negando tamen etiam ex Filio procedere. Hos quidcm non esse censendos ha;reticos, Hadrianus papa excusat in responsionibus ad Carolum Magnum datis adversus Synodi secundae NicaencE detractores, ubi Tarasium excusat, qui Spiritum
ccepit,
, :

poterit approbari.

Yerumtamen non

missum

veridicis valebit

Nam

quoties

reverendis

principalibus accersiti

sanctum dixerat ex Patre procedere per Filium, Hoc dogma Tarasius non per se ait = explanavit, sed per doctrinam sanctorum Patrum

cum

imperiis in generali celeberrimsc Synodi venerabilium Patrum conventione humillimam parvitatis

confessus

amore,

est, quorum capitula pro vestro niinio quem ergavestram perfectissimam (praeere-

mea? pra^sentiam, quia

vestris est aniniis

sseiiius

coutigit adfuisse

ctissimam) a Deo

protecfam

regalem

excellen-

(ut opinor)

non

celalum, ve-

strisque etiam obtutibus aliquoties latius patuissc,

in

tiam gerimus, breviter exoramus. Athanasius, etc. Recitat nonnullorum graecorum et latinorum
tes,

promptu non dubito. Hkc de praeteritis. 4. De prffiscnti antem Synodo congreganda,

accipe ejus animi consilium ex

tunitate

qussitum

temporum opporNuuc autem, inquit, divina

ulique ferocium Bar-

opitulante clementia,

attritis

barorum superbise typho erectiscervicibus, auxilio per omnia adminiculante de caelo, reddita jam
quietissima pace terris, superna prorsus largiente
gratia,

Patrum scntentias Tarasii assertioni consentienquod scilicct S[iiritus sanctus a Patre procedit per Filium. De quibus videas, quaj dis[iutat diffusius S. Thoinas '. Non ergo consensit Hadrianus illis danmantibus Gra;cos ob id, quod dicerent Spirilum sanctiim a Patre procedentem, non tamen negarent a Filio a^que i[)sum procedere. At quod addita Symbolo illa verba fuerint, filioqde,
;

paululumque respirantibus regalibus jussis,

hanc

affert

necessarium duximus summopere festinantes dile-

et caetera, qua;

Paulinus rationem Htec enim, inquit, scquuntur in Nicaeni Symboli sacro

:

ctissimam frateruilatem vestram juxla priscorum

' '

NValfrid. Slrabo

ChroD. Franc.

edit. a

Pilhoeo el Regino in Chron. et

alii.

c. i.

de rebus Eccl.
p. 1. q.

c.

23.

HaJrian. Ep. ad Carol.

' S.

Thom.

xxxvi.

art. 3.

240
dogmale non habentur. Sed
viilelicet lisereticos,

HADRTANI
et

ANNTJS 20.

CHRISTI 791.

postmodum propter

qui susurrant Spiritum eos sanctum solum esse Patris et a solo procedere Patre, additum est : Qui ex Patre Filioque pro,

cedit
6.

veritate firmissimum. Tolius animi mei habenas in laetitiam laxavi, ubi de uno lucidissimo et saluberrimo paradisi fonte quatuor virtutum flumina non solum Ausoniffi fertilitatis prata, sed totius Ecclesiasticae latiludinis rura irrigare conspexi
:

suum

Quomodo autem

nonnisi

ex

divinarum

ubi et

aurivomos

spiritualium

sensuum

Scripturarum auctoritate id factum sit, pluribus idem Paulinus docet, iicet quando sit, non dicat. Tu vero ejus rei originem, superius in Annalibus tempore Leonis Magni fusius declaratam, si libet, cognoscere poteris, cum ostensum est in Hispaniis

gurgites
intellexi.

gemmis

scholasticae

urbanitatis abundare

necessarium
tione
,

Quamplurimis vero [irofuturum, et perfecisti opus in Catbolicffi fidei taxaquod diu optavi et saepius domno regi
,

suasi, ut

symbolum

Catbolicae

fidci

planissimis

id
:

Galliis

primum factum atque cum etsi doctriuam eamdem

,

postmodum

in

sensibus, et sermonibus luculentissimis iu

unam

Ecclesia Ro-

mana

receperit,

in

Synibolum tamen nunquam

congereretur cbartulam, et per singulas episcopalium regiminum parochias omnibus daretur presbyteris

admisit, nisi sub Nicolaopapa, ut suo loco inferius pluribus dicturi sumus. Est de bisPilboeicompendiosa tractatio ad

legendum, memoriaeque commendandum, quatenus licet lingua diversa loqueretur, una ta-

Jacobum Sirmundum

socictatis

men
vit

fldes

ubique resonaret. Ecce quod

,

mea

opta-

Jesu professoi'em. Disputans insuper idem Paulinus in

humilitas

vestra implevit sublimitas. Habet

liac

Synodo

pluribus de sanctissimaTriuitate,boGresesadversus eam obortas, priEtlamnatas confutal, atquedemum de Vorbi Incarnatione tractaus, redarguit eos, qui

apud salulis nostra; auctore perpetuam scilicet, et hnjusboua; voluntatis mercedem, et bujus perfecti operis apud homines laudem.

Semper ferventissima
regis
,

cbaritas vestra castra

fldci

Filium Dei faclum bominem nominant adoptivum, eodemque fidei Catbobcse Symboio eosdem con-

perpetui

undique iuviclissimis

clypeis

demnat

errores.

Quomodo autem cadem

baeresis

de adoptione Cbristi sequenti anno damuata est in Concilio Ratisponensi coram Carolo Magno imperatore, suo loco dicturi sumus. Demum vero in

muniat ne antiqui bostis versutia aliqua ex parte aditum suae nequitiae invenire valeat. Et si ille mille habet artes nocendi, multo magis nobis
necesse
in
est

mille habere artes defendendi, credentes

ait': Confldite,ego vici

eum, qui

mundum,

cuIlle

hac eadem Synodo, post tractationem dogmaticarum disputationum absolutam, sanciti sunt quatuordecim canones, ad disciplinam Ecclesiasticam spectantes, in quibus quam accuratus fuerit Ecclesiasticse disciplinae restitutor

jus pietas nobis praividebat agonis tempus transitorium, et remunerationis esse perpetuum.
prior calcavit caput leonis et draconis, nobisque dedit potestatem calcandi super ^ serpentes et scorpiones, et omnes haereticas pravitates, quae sunt

et custos, vel ex eo

quisque poterit intelligere,

a

dum nec cum

permissis
sorore,

Nicfeno

Concilio niulieribus matre

et

permiserit suos clericos cobabitare.

Commendatur magnopere ejusdem

sanctitas et doctrina, ad

Paulini

oppugnandas emergentes
litteras dedit,

superandi.Tuvero vir Dei apostolice, hac armatus potestate, viriliter pugna, fortiter vince, ut feliciter regnes cum Christo. o Hcu, proh dolor multi solent desuper contextam Cbristi tunicam hcereticis scindere unguiportae inferi,
1

hEereses ab Albino Flacco ejusintimofamiliari, qui

bus, et in pace Ecclesiae facere, quod milites iu Pas-

his diebus has ad

eum

quibus bor-

tatur naviter agere adversus baereticos pro tibus Ecclesiasticis,

scripserat, ad
ita rescripsit

'

dogma-

pro quibus libellum, queni

miserat, ad qiiem

eumdem Albinum
:

non ausi sunt facere. Quapropter, venerande pater, et doctissime athleta, et dulcissime doclor, simus semper in castris Christi comnianipulares, et in una acie sub vexillo S. Crucis
sione Cbristi

concordi consilio

et virlule proeliantes,

ut suos ad-

Domino

et in

Domino dominorum

dilectis-

versarios per nos vincat, qui vinci

non potest.Nunc

simo,

et pio patri

Paulino patriarchae salutein.

refrigerium babere animi mei, ut flamma cbaritatis in corde abscondita ali-

Videor aliquod

me

quam

fortasse scintillam elicere valeat,

ne totum

torpescat,

quod intus ignescit, dum opportunum mihi tempus aliquid tua; scribere charitati occurrit. Quid? Cum beatitudinis vestroe litteras omni favo dulciores intueri mereor nonne videor mihi inter
:

iterum antiquus serpens de dumis Hispanici ruris, et de speluucis veuenata; perfidiae coutritum, non Herculea, sed Evangelica clava caput relevare conatur, et prioribus nequiticE poculis nova maledictiouis toxica immiscere. Sed etfrigidissimus Aquilo
ventus
alio

de lalere solidse Ecclesiie inipelleus panitens,

rietem sacri baptismatis, Catbolica! consuetudinis

regulam immutare
Trinitatis

etsub invocatione sanctae

varios paradisi flores totns conversari, et avida desiderii mei dextera spirituales exinde carpere fructus ? Quanto magis

unam

asserentes

mersionem

fieri

debere,

triduanamque nostri Salvatoris sepulturam in baptismo imitari negligentes, cuni Apostolus diceret: Consepulti enim estis cum Cbristo in baptismo.

cum

sacratissima; fldei vestrae

libellum recensui, Catbolica! pacis puritate ornatum, eloquentioe veuustate jucundissimum, senAlbin. Ep. LX. lom.

AUi vero triuam volentes facere mersionem,

'

et

'

I.

Antiq. )ecl.

Joan. XVI.

Luc. s.

HADRIANI
in

ANXUS

20.

CHRISTI 791
est celebrari.

241
Ecclesia vero

nitatis,

unaquaque mersione invocationem sancta; Triac per hoc totas tres personas nominare
gentes, bapiizanles eos in

memoratione coeptus

studentes, duni ipsaveritasprcecipcret' :Ite, docete

Herbipolensis, Apostolicorum plantata laboribus, hactenus Apostolico fulgore coruscat, Catholica

ibi

omnes
care,
tio
:

nomine

Patris, ct

doctrina in tanto Germania; naufragio conser-

Filii, et

Spiritus sancti

quid ojius

est tertio repli-

vata.

quod semeldictum sufficit? Est quoque in quibusdam clancula dubitaet

Quod

igitur in obitu sancti Burchardi

fit

mencitata

tio Lulli episcopi

MogunUni,supervixisse
et

eum non

An animae sanctorum Apostolorum

marty-

solum Burchardo

successori ejus,

eadem

cccieste

rium aliorumque perfectorum ante diem judicii in recipiantur rcgnum? His, et hujusmodi
cxemptis perfidia;,
et veritaet Catholicre Ecclesiae,

Acta testantur, ex quibus redarguas eos qui eura longe ante bac tempora decessisse ex hac vita tradiderunt.
8. In fine autem anni hujus, nempe mense Decembri, IndicUonc decima quinta, mirum in modum exundans Tiberis, Romana; Urbis planiUem

spiculis de pharetris (ut sestimo)

unitatem sanctoe

tem universaUs

lidei

aliqui

vuhierare nitentes

etiam et spurcissimis errorum foecibus hmpidissimaEcclesiasticae fidei pocula inficiunt, et nuptiale

alluvione

replevit

haec

enim apud Anaslasium

:

vinum, quod Christus ex aqua Virgini matri, Ecclesife scilicet sanctaj salubriter

iterum in aquas
tuuni
est,

stultitiaj

potanda converlit, converti conantur. Sed

enarranlur In vicesimo hujus praedicU eximii Pontificis anno, mense Decemhris, decima quinta Indiclione, fluvius TiBibliothecarium verbis
istis

pastor electe gregis, et cuslos portarum

civitalis Dei,

qui clavem scientise potcntiae dextera

egressus alveo intumescens, sese per campestria dedit. Quietiam prae nimia inundaUone
beris e suo

teneSj et ut lajiides

mundissimos

lceva recondis

blasphemantes exercitum Dei viventis Phihsllifeos in superbissimo^ Gohath uno veritaUs ictu totos
conterere: nosh-um est elevare
in

fundamenUs

portam, qu;e diciturFIaminia, ingressus, ipsam e evellens portam, usque ad arcum, qui
vocatur Tres Facciolas,
sancti Marciredundans,

eam
,

deduxit, et

muros

in

cum Moyse manus

,

aliquibus transcendit locis

alque

ullra Basilicam

cselum

humilitatis precibus te adjuvare

et

spectare

cum David in munitissima civitatis.... donec Speculator ex alto culminis fastigio clamitans, nobis tuani annuntiet victoriam. Ad te omnium
adspiciunt oculi, aliquid de tuo affluentissimo elo-

PalaUna, se

perporUcum, quaj vocatur extendens, usque ad pontem Antonini,

quio caileste desideranles audire,

sapienUa^ sole frigidissimos

et

fervenUssimo
lapides,

grandinum

qui culmina sapienUssimi Salomonis ferire non metuunt, perte ciUus resolvi exspectantes. Tu vero lucerna ardcns et lucens nos in tua luce exultare
;

ipsum cvertens, egressus, in suum se iterum reita ut in Via lata am|dius quam misit alveum duas staturas ejusdem fluminis aqua excreverit, atque aponte beaU Petri usquead pontem Milvium aqua; se extenderint juxta remisscam vim ipsius fluminis perdidit domos et everUt ahjue agros de,
:

serlavit, evellens et
et

eradicans arbusta et segetes

gaudemus ut te lucente et ducente, ad lumen, quod iUuniinat omnem hominem venientem in hunc mundum ejusdem aiternae lucis graUa adjuvante, pervenire mereamur . Hactenus Albinusad
; ,

propter hoc imminebc^t tribulatio magna. Quo audito, ipse praicipuus pra;sul, per hoc

triduum, quo ipsum flumen quasi per alveum per civitatem currebat, senimisinlamentaUones dedit, et humi in oratione prostratus persistens, misertus

Paulinum.
7.

Dominus
et

ejus orationis, post

triduum

cessavit.

Sed

liurchardi episcopi obitus

Tiberis inun-

datio.

HoceodeniRedemptoris anno migravitex

ipse

per plures dies prcEcipuus antistes divina permotus inspira-

aqua

Romam

deUnuit. Intereaque

hac vita ille apostolicus sanctitate illustris Burchardus episcopus Herbipolensis, cum sedisset annos
quadraginla, cujus res gestas prosecutus est' Egilardus ejus mooasterii monachus. Sed alia plura

tione, per sandala (scaphas scilicet) morantes in Via lata cibis alebat, ut non fame necarentur, eo quod ostium domicilii exire nequibant prae nimia

inundaUone aquarum. Postmodum vero arefacta

aqua, omnesipsas regiones Viai lata; in Dominoconsolatus est . Ha.'c ibi de Tiberis inundaUone, et Hadriani papae erga gregem suum pastorah cura
propensiore.

de eo e latebris vindicata accepimus, quae si fuerinius consecuti, in Appendice collocabimus. Haud

diu autem ante obitum sanctissimus vir consulens novai planlationi, imitatus
Bonifacii
,

exemplum
,

magistri sui
auctoritate

sicut

ille

auctorilate Apostolicae Sedis

ita

delegerat sibi successorem

S. Bonifacii

ipse

Lulh Moguntini episcopi, Apostolicae Sedis instar

prcedecessoris fungentis legatione, et
assenliente Carolo
sibi in ejus
fcliciter

Alphonsus cognomento Castus in retjnum Hoc ipso anno Al|dionsus Eispanice restituitur. Veremundo rege Galla>ciae, de cognomento Castus a
9.

quo dictum

Magno
est.

episcopatus

Mengingandum voluit sedein substiUn quod ct

,
:

consecutus

Porro rclatus sanclus inter

anno superiori, restituitur in regnum, in collegam assumptus ab ipso quod ex veteribus monumentis Morales prodidil, cum ex privilegio anUquissimi monasterii S. VincenUi Moncst
:

sanctos,

ab Ecclesia Catholica, anniversaria com-

tis fortis isla refert ^ra octingentesima vicesima nona unctus est regno magnus Adefonsus decimo octavo kalendas Octobris. vEra quasupra. Haec de unctione.

Matlh. XXVIII.

Reg. xvii.

in
Eilant apud Sur. die xiv.

Oclob. tom. v.

TOMLS XIH.

31

242

HADRIANI

ANNUS

20.

CHRISTl 791.
splendidissimi, et

Caelerum eodem anno, duodecinio kalendas Augusti, ipsum revocatum in regnum fuisse, auctor
est Isidorus Pacensis,

auri

cogitare coepit intra se,

taris

quosdam quomodo

lapides pretiosos,

ad opus divini

al-

hujus ssculi non ignobiiis

inde crux

fieri

posset, ita sancta

devotione
a tem-

scriptor. Fuit hic Froilaj regis filius,

ob aetatem in-

i'egis existcnte.

Cum

post auditam

missam

firmam prohibitus, ne regnaret

ctioris est factus aetatis,

ubi vero prove-

plo nostri Salvatoris regale palatium peteret,

ob-

lum

bellicae virtutis,

tum

bene institutae vitae egi-egium specimen edidit, adco ut cum Berta propria conjuge, sorore Caroli Magni continenter vixisse dicatur. De his autem quse ad religioniscultum spectant, istaprodimusex
Tudensi, qui
ait
:

viam habuit duos angelos in flguram peregrinorum, qui se aurifices esse dixerunt. Rex autem Alphonsus illico tradidit eis aurum et lapides, et jussit illis dari domum, in qua possent sine impedimento
ret,

hominum

operari. Sed rex

dum

prande-

Multis virtutibus emicuit, so-

ad se revcrsus, quibus personis dederit

aurum

lium suum

pulchro opere Oveti flrmavit. Salvatoris nostri ibidem firmavit templum, aulam
forti et

inquirit, et statim
sit,

unum

post alium legatum mi-

uti viderent,

quid ignoti aurifices agerent. Jam

fabricae

sanctae Maria? juxta

ipsum templum

aedificavit

ministri

domui

accedebant,

cum

subito

quoque Basilicam

sancti

Thyrsi martyris, pulcliro

tanta lux intra

aediflcio fleri fecit,

omnesque has Domini domos

cum arcubus

columnis marmoreis auro argentoque ornavit, palatium regale Oveti fecit et picturis variis decoravit, omnem Gotliorum ordinem, sicut in Toleto fuerat, tam in Ecclesia,
lapideis atque

eam cum

respIenduit,utnon possent oculi humani adspicere prae nimia claritate. Et nuntiatum regi fuisset, cito accurrit ad doet

domum

mum,

crucem solam

sine aurificibus reperit,

quam

in palatio ordinavit.

irradiatam. Rex autem accipiens benedictam crucem, convocato omni clero , cum laudibus et hymnis Deo gratias

atque totam

domum

sicut sole

10.

Cum

arcam,

quam

esset homo castus et Catholicus, Pelagius rex a Toleto delulerat in

agens,

eamdem

super altare S. Salvatoris reverenaliis,

ter posuit

Haec ex scripto Codice Tudensis no-

Asturias, diversorum sanctorum reliquiis plenam,

miue

qua; etiam ab

quinobilistyloprosecuti

Ovetum

detulit.

yEdificavit etiam altare meridia-

sunt res Hispanorum, narrantur'.

in ultima parte S. Salvatoris, unde ascensus per gradus ad altaresanctiMichaelis archangeli, ubi transtulit sanctissimam arcam cum multis
fit

num

Caeterum crucemipsamfactamesse, antequam

restitueretur in
ptio docet. Est

regnum, quae in ea legitur inscrienim ipsa sancta crux quaquaver-

sanctorum reliquiis propter loci tuitionem et securitatem. Hocfactum vides ad firmitatem et securitatem regni sui et salutem totius populi Chrialiis

sum

inscriptionibus consignata in
ista
:

huncmodum.

In

cornu superiori habet

Concurrerunt ad pia sanctorum suffragia ex multis partibus fideles, vota cum devotione ferenstiani.
tes, et auctoritate
uitentiffi

SVSCEPTVM PLACIDE MANEBIT HOC

IN

HONORE DEI

OFFERT ADELFONSVS HVMILIS SERVVS CHRISTI

In cornu vero sinistro ac dextro haec, quae se-

Apostolica

tertiae partis suce poe-

indulgentiam consequentes. Ea quidem arca, gentili errore comitante, tempore Mahometi pseudoprophetae ab Hierosolymis navigio Hispalim est delata deinde per annos septuaginta novem Toleti permansit rursum cum a Mauris Toletum opprimeretur, arcam Dei Pelagius rapuit, et per ahdita
: :

quuntur

QVISQVIS AVFERRE PRAESVMSERIT MIHI

FVLMINE DIVINO INTEREAT IPSE. NI LIBENS VOLVNTAS DEDERIT MEA

loca ad Asturias duxit,

quam

rex Alphonsus (ut

honorifice

HOC OPVS PERFECTVM EST ^RA DCCCXXVI.

In stipite autem deorsum in

dictum

est)

in

Ecclesia Ovetensi
reliquiis

cum
hunc

multis sanctorum

collocavit.

Julianus
fuit ex-

modum

quoque quondam archiepiscopus Toletanus, qui

a nefario Witiza rege ab archiepiscopatu
pulsus,

cum

prredicta arca venit, et Oveti quiescit.

HOC SIGNO VINCITVR INIMICVS. DOC SIGNO TVETVR PIVS.

U.
Angelici
die rex

Decoratur etiam dicta Ovetensis Ecclesia

miraculi
novitate.

Dum

enini quatlam
se

Alphonsus

liaberet casu

coram

pondus

Descripsil Morales

I.

xiii. c. 38.

HADRIANI

ANNUS 20.

CHRISTI 791

243

Anno

periodi Graeco-Romanee 6284.

Anno JEtx Hispan. 829. Anno Hegira; 175, inchoato Hadriani papee 20. Constantini imp. 16 12. Splius 2.
I

die 10 llaii, Fer. 3.

Jesu Christi 791.

et

cavit.

Ad

Imperator anno sequenti patruossuos exca:luiiii.

1

et seq.

Tlieopbanes aiino Incarkal.

expeditionem, non vero post priorem, quam Baronius cum posteriori perperam confundit.
2.

nat.

secuiuhim Alex. dcclxxxiii,

Septembris
nia.

superioiis Cliristi aniii

inclioato, narrat infelicem

Primus annus
Felicius in

belli

a Carolo gesti in Hun-

expeditionein

quani

dicit contigisse

Romanoriim mense

adversus

Bulgaros,
in Carda-

Hunnos

Occidente a Carolo adversus sive Avaros pugnatuin. Bellum illiul boc

Aprili, ideoque prae-

senti Cliristi anno, et

imperatorem cum

mum Bulgaricc

doinnum

incidisset,desertum fuisse

anno ab eo susceptum, et post annos octo feliciter confectum, ut infra videbimus. Gesta ineo Eginhardus in Annal. bis verbis hoc anno narrat a Trans:

fugam actis. Quod recte bocannorecitatBaronius verum quod addit ex eodem Theopbane imperatorem excsecasse
a suis militibus timore perculsis et in
;

acto vere, circa astatis initium rex de

Wormatia mo,

vens Bajoariam profectus

est

ea meditatione

ut

patruos suos, ad sequentem Cbristi

annum

spectat,

Theopbanes enim anno hicarnationis secundum

Alex.

DCCLXXxiv mense Seplembri hujus Christi

incoeiito, ait
:

anni

Mensis Januarii die decimo

Hunis factoruni suorum vicem redderet, eteisquamprimum posset bellum inferret. Comparatis igitur ad hoc ex omni regno suo quam validissimis copiis etcommeatibus, bipartito exercitu iter agere ccepit. Cujus partem Thederico comili et Mcginfrido cubiculario suo committcns, eos per Aquilonarem Da-

quinto ab ipsa matre muUisque optimatibus exoratus, imperatricem iterum eam renuntiat, et cum
eo faustis popuh exclamationibus, velut olim exciConstantino et Irene multos pitur, in baec verba
:

nubii ripam

iter

agere

jussit. Ipse

cuin parte,

quam

Addit Tbeopbanes, imperatoris placito cunctosparuisse prsterArmeniacos miUtcs, qui Ale-

annos

secum retinuit, Australem ejus fluminis ripam, Pannoniam petiturus, occupavit, Bajoariis cum commeatibus exercitus, qui navibus devebebantur, per Danubium secunda aqua descendere jussis. Ac
sic

xium pridem suum ducem

in officium restitui po-

incboato ihnere, prima castra super

Anesum

stularunt. Sed Constantinus

Alexium verberibus

posita sunt.

Nam

is

fluvius inter Bajoriam atque

ceesum et capillis detonsum in prsetorium detrusit. Cum vero mensis Julii die xx Constantinus infeliciter adversus Bulgaros pugnasset, et urbein fugitivus repetiissct
invecti
,

Hunorum terminos medius currens, certus duorum regnorum limes habebatur. Ibi supplicatio per triduum facta, ut id behum prosperos ac felices baberet eventus.

militares

ordines in

urbem
rea

Tum demum
a Francis
pra?sidiis,

castra mota, et

Nicephorum excaesarem imperatorem

bellum genti
Pulsis igitur

nuntiare consiliati sunt. Sed Constantinus

Chrislopboro, Nicetie, Antbiino et

Nice:

Hunorum Hunorum

indictum
ac

est.

destructis
flu-

pboruin quidem oculorum orbitate damnavit

munitionibus,

quarum una super Cambum

Eudocimo

lin-

Supplicium itaque Indictione decima quinta, bora nona,eisirrogatum. Inspatiumtamen haud diutinum injustum bujusmodi facinus inultum divina justilia distulit. Sohus enim quinquennii exacto intervallo cjusdem mensis et sabbati die a propria matre Constantinus ipse oculis orbatusestB. Quare non boc anno, ut habet Baronius, sed insequenti, quo Indictio xv mense Augusto adbuc in cursu erat, Constanlinus patruos suos, Constantini scilicet Copronymi filios, iis supguas
praescindi jussit
,

etc.

vium, altera juxta Comagenos civitatem in montem Cumeberg, vallo firmissimo erat exstructa, ferro et
igne cuncta vastantur. Cumque rex cum eo quem ducebat exercitu usque ad Arrabonis fluenta venisset, transmisso eodemfluvio,per ripam ejus usque

mense Augusto,

sabbati

die,

ad locum, quo

is

Danubio

niiscetur, accessit, ibi-

que

stativis

per aliquot dics babitis per Bajoariam

revcrti statuit. Alias vero copias

cum

quibus ThederiMeginfridum prccfecerat, per Behemannos, via qua venerant, reverti praecepit. Sic peragrata ac devastata magna parte Pannoniaj, cum incolumi
et

cxercitu

Francorum
et

in

pliciis affecit, et

quidem mense Augusto,

die sab-

nes autem
frido |ier

Frisones

Bajoariam se recepit. Saxocum Thederico et Meginerat,

bati.

Scd

id

factum post secundamejusinBulgaros

Bchemannos, ut jussum

domum

244
regressi sunt. Facta est

HADRIANI

ANNUS
sine
illo,

20.

CHRISTI 791.
iii

autem hfec expeditio rerum incommodo, pra?ter quod in quem rex ducebat exercilu ianta equorum
onini
exorta
est,

perducto, tom.

Duchesnii, ad

annum

dccxc

iia-

Ines

Angilramus et Suidbertus de hac luce migraverunt . Errat quidem auctor in anno, sed
belur

nt vix decima pars de tot millibus equo-

rum

remansisse dicatur. Ipse autem

cum

dimissis

incertum, an librarius in Suidberti nomine lapsus sit. Cum in annalista Loiseliano juxta Duchesnii

copiis

Reginum

civitatem (nunc Ratisponam), qnas

venisset, in ea

nunc Reganesburg \ocatur,

hyema-

editionem nulla Angilramni et Symperti mentio habeatur, utriusque mors assuta quidem videtur
Codici,

turus consedisset, ibiNatalem Domini celebrayit .

quo usus
jiag.

est Canisius; sed

remanet

difQ-

Pascha autem Wormatia; celebraverat, ut cum Eginhardo anno superiori, tradunt caeteri annalistae. Sirmondus tom. ii Concil. Gall. aliique litteras referunt, quas Carolus scripsit FastradcB reginae,

cultas, an interpolatorerraverit.

Mabilloniustom. iv

Analect.

3-20,

observat in kalendario S.

Em-

merammi Sintpertum
notari
III

episcopuin Ratisponensem

kal. Octob.

qni ideo videtur mortuus in

quae Ratispona; remanserat,

in

qnibns

ait

reditu Caroli ab ea expeditione aliquot diebus ante

copias Italicas, quas ilhic pergere duxerat, X kal. Sept. in Avariam pervenisse, et cum Avaribiis
tanta felicitate pugnasse, ut a multo tempore tanta

Angilramnum.

5.

Moritur

et

Hunc vero

praesenti

Anfjilrammis archiep. Metensis. anno vitam cum morte

Avarum

sfrages facta non fuerit. Addit Carolus Tribus diebus litaniam fecimus, id est, nonis
:

Septemb. quod
tis,

fuit

Lunis

die, incipientes, et

Mar-

et Mercoris,

Dei misericordiam deprecantes .

coepta

commutasse, extra onme dubium esse debet; in Codice enim sancti Symphoriani apud Doniinicum Angelramin lainilia Ansberti rediviva legitur nus archiep. et palatii capellanus, qui sedit an:

Hoc autem anno nonae Septenib. quibus

litania,
3.

nos XXIII
cui

et

dies xxviii, requiescil in monasterio,

cum

die Lunae concurrebant.

Sitiis

regni

Bunnorum.

Avarum

seu

Bunnorum

ditiones in Australes et Boreales

me-

dius dividebat Danubius, cui commiscentur in hodierno Austria; archiducatu A?iisus, sive Anesus (vulgo VE71S) et

Cambus

(vulgo

le

Camb). Francotunc termini.

vocabulnm Nova cella, ob. VII kal. Nov. in loco qui dicitur Anagahunc Cliunisberg, et cessavit episco|)atus an. xxvii et menses iii . Ubi Chunisberg idem est ac Cumeberg, de quo Eginhardus citatus dum de expeditione Hunnica Caroli loquitur. Auctor islins Catalogi confirmat quod

rum eorumdemque Avarorum

Anisus ad
nubii

certi

mox

diximus,

urbem cognominem subit dexteram Daripam, sinistram Cambus infra Chrembsam

citu Caroli,

Angelramnum sc. qui erat in exermortuum esse, dum idem exercitus in

idque die vicesima sexta mensis ejus obitus consignatur in

Franciam
Octobris,

rediret,

oppidum (vulgo Chrembs) e regione Trigisami (vulgo Trasmaur). Raba sive Arabo, quem Carolus
Hungaria cuique notus. In brevi Chronico usque ad anuum Christi dcccx producto, et a Duchesniotom. iii publicato, ad hunc annum legitur Carolus rex prininm fuit in Chunia . Antiqui enim regnum
:

quo etiam

Martyrologio Metensi apud Meurissium in Historia

pertransiit, fluvius est in hodierna

episcoporum Metensium. Sedem inierat^/i^e/ramnus anno dcclxviii, die xxix mensis Septemb., ut elicitur ex ejus sedis duratione accurate in eo Catalogo annotata.
successit

Ei in dignitatem archicapellani

Bildeboldus

episcopus

Coloniensis.

In

Avarum seu Hunnorum modo Huniain, modo Chuniam vocitabant, illucque primum Carolus hoc
anno profectus
4.
est.

Concilio enim Francofordiensi anno dccxciv habito

Suibertus episc. Werdensis vel St/mpertus

1

episc. Ratisponensis

anno num.

refert

moriuntur. Cointius hoc verba annalistae Loiseliani, ut

ii,

canone lv legitur Dixit etiam dominus rex in eadem Syuodo se a Sede Apostolica, id est, ab Hadriano Pontifice licentiam habuisse, ut Angilramnum archiepiscopum in suo palatio haberet pro:

pter utilitates Ecclesiasticas. Deprecatus est

eamdem

publicatus est a Ducbesnio tom.

dicem, quo usus est Canisius tom. addere mortem duorum episcopornm in Codice Loiseliano praetermissam, et in eo legi In ipso Itinere obiit bonae meinoriae Angilramnus archiepiscopus Mediomatricis Ecclesiaj, et Sympertus
:

additque CoAntiq. Lect.

Synodum, ut eo modo
rat,
ita

sicut

Angilramnum habue-

etiam

debuisset; quia et de

Apostolicam

Hildeboldum episcopum habere eodem, sicutet de Angilramno, licentiam habeat. Omnis Synodus

cousensit, et placuit eis

eum

in palatio esse debere

.

propter utilitates Ecclesiasticas

Ex morte Angel-

episcopus
scopi,

ibi

defunctus

est .

Yerum

dubito, ne in

ramni,

quam hoc anno

et

contigisse constat, praice-

60 Codice librarius loco, Suidberti ^Yerdensis epiper errorem scripserit, Syniperluin, qui quartus fuit episcopus Ratisponensis. In Chronico

dentium

subsequefttium episcoporum Metensium

initio et

Chronotaxis digerenda, et varii errores in eoruin-

dem episcoporum

flneconsignandis hacte-

enim Moissiacensi ad hunc

annuin post narrationem expedilionis Kunnica; habetur Et in ipso itinere obiit bona; memoria! Ingilramnus
Cliristi
:

Medioniatricae Ecclesiae episcopus

sed et Suibersancti

nus admissi, eniendandi. Obiter observabis teinpore Concilii Francofordiensis Coloniam nonduin metropolim fuisse; cura Hildeboldus in eo episcopus aiipelletur.

tus episcopus ibidem defunctus est . Praeterea in

brevi Chronico apud

scripto, et.ab

monasterium

Galli

anno dccxlviii usque ad an. dcdxxvi

Epocha Conc. Forojuliensis. A num. 3 Concilium Forojuliense, a sanclo Paulino Forojuliensi patriarcha ceiebratum, Baronius et post
G.

ad

7.

HADRIANI

ANNUS
afflxere,

20.

CHRISTI 791.
auditor. Civitas h<BC pristinum

eum
qnoil

Conciliorum coUectorcs huic anno

iu

dinalis imperialis

ejus

Aclis lcgatur

Anno

felicissimo

priiicijiatus

eorum (neuipe
et

Caroli

M. ac Pippini

Italia; regis) tertio

vicesimo

et xv, canonicis si-

tandem splendorem nomenque amisit, et Utinum oppidum non longe iude dissitum metropolico illius i)rivilegio auctum est, tuncqne civitas Forojulii

quidem cvocatum Syllabis fraternum quorumdam episcoporum conlubeinium Foro-Julium munici-

cadignilate spoliata Civitas Austrice appellari

c(jcpit.

Ea autem dominio Veneto subest. Legenda

pium metropolim Aquilegiensem veneranter

coa-

quae anno dccxxix

8.

cervatum convenit.AununienimilIum vicesimum tertium Caroli ab anno dcclxvim, ([uo iu Franciaregnare ccepit, deduxere, parurn curantes de anno decimo quinto Pippini regis, qui in pra;sentem convenire non potest cum tameu ejus prajcipue ratio habenda sit, cum de Concilio in Italia congregato
;

jam diximus. Od bellum Hunnicum in annum dccxcvi di-

latum.

Paulinus

in oralione

ad comprovinciales

episcopos rationem affert, cur Concilii celebratio-

nem tamdiu

distulerit,

habitum magis declarat

qui solent irrumpere,
tei(|ue inmiinentia

indeque aunum, quo illud Propter iuiprobos,

:

agatur. Pra;terea Itali Acta publica annis Caroli in

varia

non vero in Francia regnantis notabant, ut monunienta demonstraut, et satis de se patel. Quare cum Carolus auno septingentesimo septuagesimo(|uario iu Italiaseu in Longobardia regnare cperit, Concilmm Forojidie^ise anno septingenlesinio nonagesimo sexto, quo annus ejus xxui initium sumpsit, ct Pippinus anuum xv regni sui absolvit, liabilum fuit, id^jue ante diem decimum quiutum mensis Aprilis, quo anno dcclxxxi Romoe
Italia,

quaqiie per

gyrum

propproeliorum bella, qua; circumfinium nostrorum frementi fecessabant, etc.

mundanos tumullus,

rocitate ingruere

non

Nunc autem

di vina opitulante cleinentia, attritis

utique ferocium

Barbarorum superbitc typho erectis cervieibus, auxilio

pcr oninia admiiiiculante de c;elo, redditajam

quielissima pace terris, etc. Necessarium

duximus

tus.

ab Hadriano papa baptizatus, et Italiae rex appeilaSed cum Carolus annosregni Italici aliquando a suis victoriis ante diem xv mensis Aprilis anni DCCLXXiv in Longobardiareportatis;aIiquando vero a capta post diem xxvi mensis Maii ejusdem anni Papia regui Longobardici regia repetat, ut eo anno num. 8 et seqq. ostendimus, annus ille xxiii regni Italici a priori epocha proficiscitur, ut an. xv
Pippini regis nianifeste indicat. Cointius an. dccxcv,

sunimopere festinantes dileclissimam frateriiitatem vcstram in uno coUegio aggregari , ubi Paulinus respicit ad belluin Avaricum seu Humiicum hoc anno inchoatum, et ut videbatur, auno dccxcv ad flnem perduclum, ut ex dictis in utro^iue aiino evidenter elicilur. Iluiini enini seu Avares jam per quinquennium Forojuliensibus insultarant, et contra eos Henricus dux Forojuliensis atiox belluin gesserat. Quarehoc anno bello iion linis impositus,
sed initiunidatum,ideoqueCoucilium Forojuliense

non potest eoindictum fuisse. Hunnos hocipso anno in Italiam irrupisse infra videbinius. Actum
dici

num.

8,

dicit

annum

Caroli

regis

xxiii

cuin

in eo adversus eos, qui variis erroribus imphcati

anno Pippini xv componi non posse, et qui xxiii Caroli regis annum servandum censuere, emen-

de mysterio Trinitatis, prasertimque de processione

Spirilus sancti

non

recte sentiebant, ac pra;terea

lilios

annum xv, concluditque hunc Pippini regis annum retiuendum, et expungendum Caroli regis annum xxiii ac reponendum anuum xxvii, qui anno Christi dccxcv cum anno Pippini regis xv couvenit. Verum locus
dare debuisse Pippini regis
illepurus
regni
sed annus xxiii Caroli a priori cjus ejiochadeducendus^quade re imposterum dubium esse non polest. Quoad lo7. Locus in quo celebratum fuit. cumConciHi, illud uon congregatuni apud Forum Livii, vulgo horli, cum civitas illa sita sit in Uomandiola ab antiquis Forum Livii nuncupata, viesl,
Italici

adversus eos,

qui in duos videntur

unum

Christum Dei Filiuni dividere, dum illuin naturalem et adoptivum affirmare moliuntur , inquit Paulinus in sua oratione; quibus verbis ostendit Concilium istud adversus Felicem Urgelitanura

congregatum non
citato, sed

fuisse,

ut putavit Cointius loco

generatim adversus Ebionitas, NestoriaSanciti prEeterea in eo cano-

nos,

aliosque haereticos in sacrum Incarnationis

mysterium peccantes.
nes quatuordecim,

omnes ad Ecclesiasticain disciplinam speclant, et legi possunt apudNatalem

([ui

ginti milliaribus a Bonoiiia distans, sed

in civitate

nunc

appeliala Cividal d' Austria, sive del Friuli,

Alexandruin sa;cuIo Ecclesiae octavo (1). 9. Obitus SS. Burchardi et Lulli. Ad num. 7. Egilwardus monachus Wiiziburgensis, qui Sic-

antiquitus dicta

Forum

Julii, in

qua tunc

patriar-

charuni Aquileiensium sedes erat, quos propterea Alcuinus et alii patriarclias Forojulienses etiam

culo XI ^ixisse videtur, Vitam sancti Burchardi episcopi Wirziburgensis primi auctorc anonymo scriptaiii

tribus libris iuterpolavit, cique uovas

men-

denominavere, uti me dociiit U. Cl. Phili[ipus a Turre olim canonicus Forojuliensis, nunc Em. car-

das adjecit, ot quod

anonymus jam

peccaverat, Bur-

chardum Romaj

a Zacharia Pontificc

ordinatum,

duos videnlur

quoad causam habiti Concilii Forojuliensis lenenda esl ; cum enim ait Pauliuus Concilium indixisse se in eos, qui in Dei Filium dividere, demonstrat utique rem liabere se cum Kelicianis. Licet euim Felix ejusque assecla; duas in Chrlsto persoua non a^^uuscebanl ; id laiueu ex ['e.iois liiuresl de ailoptione Clirisli deduceiiJum necessaria cunsccutioue pulabatur. Quis est qui solvit Jesum, nisi Audi lienedictuiu Anidneusem in (lis|)ulalioue adversus Keliciauos, vuljjata a Ualuzio Miscell. lom. v, pag. 39 qui dicit proprium eum esse liliiim l)ei ex divinitate, adoptivum autem esse ei carue, dissolveus unam persouam Jcsu Christi Uei in duas liliu(1) Cointii conjeclura
fitios

unum Christum

rum

peiiuu.is, Uei homiuis

cum

Nestuno'?

Mansi.

246

HADRIANI

ANNUS

21
tores,

CHRISTI 792.

Egilwardiis factiim affirmat anno dccli, ejusque obilum ad prpcsentem prorogat. Hunc secutus Baronius ejus mortem, sicuti et Lulli arcliiepiscopi Moguntinensis, hoc anno recitat.Verum saiictum Burchardum an. dccliv, Lullum \ero an. dcclxxxvi, vivendi finem fecisse, annis illis monstravimus. 10. Alphonsus Castus in Astiiriis regnat.

Summis
;

Pontificibus comparandus, et ptene

dixerim prsferendus, atque haud scio si dicto delinquo cum profecto excellentius videatur restaurasse dignitatem

tam
Offa

amissam, quam conservare parquamvis etillud nonnullie laudis habeatur. enim Merciorum rex, quod illi cum Cautuagraves iuimicitia; iutercederent,

riensibus

Lam-

Ad num.
rege in

9 et seqq. Baronius initium Alphonsi 11,

Casti,

cognomento

Asturiarum regis a Veremundo

collegam assumpti accurate cum JEva. Dcccxxix et XVIIl kalendas Octob.illigavit ; eoenim die, in quem festum Exaltationis sanctaeCrucis incidit, eumunctum esse, ex antiquo Privilegio deducit. Verum quod addit, eum Xll kalend. Augusti in regnum revocatum, auctorem esse Isidorum Pacensem hujus steculi nou ignobilem scripto-

bertum primatu spoliarat, et ab Hadriano papa Lichfeldensem episcopum pallio donari impetrarat, sed Ethelardus a Leone III Hadriani successore res
in pristinum statum restituendas curavit. Alcuinus

cum

ad Dorovernensem Ecclesiam evectum fuisse

eum Epistolam, quae in ejus operibus ordine est xxviii, in qua varia salutis offlaccepit, scripsit ad

ciique monita

ei

prKscribit,

et

inter

aha

ait

Patres noshi Deo dispensante, licet pagani, hanc

rem, subsistere non

potest. Isidorus

enim Pacensis

patriam, bellica virtute

runt.

in Hispania episcopus

chronologiam suam orditur

Quam

primum pagani possedegrande igitur opprobrium est, ut nos

illi

ab anno Christi dcxi, sed ultra annum dccliv eam non producit, ideoque quod ab alio historico scriptum, deceptus a Mariana lib. 2 de Reb. Hisp.
cap. 7 Isidoro Pacensi attribuit. Inclinataj Hispania;
res

Cliristiani

perdaiuus, cjuod

pagani acquisierunt.

Hoc dico propter flagellum, quod nuper accidit parhbus insulae nostra}; qum prope trecenlisquinquagiuta anuis (ab anno nempe cdxlix, quo Angli
el

uniusAIphonsi virtute

stetere, fuitque,

inquit

Saxones in Britanniam adventarunt)aparentibus

sapientissimi
et

Mariana, perpetua rerum gestaruni

licis

felicitate, bel-

inhabitata est nostris. Legitur in libro Gilda3 Bre-

artibus, clementia?, religionis et liberalitatis

tonum

quod iidem

ipsi

Bretones
,

laude suis charus, externis formidabilis.

ii.

Ethelardus

fit

archiep.

Cantuariensis.

propter rapinam

avaritiam principum

pro-

pter iniquitatem et injustiliam judicum, propter

Simeon Dunelmensis

in Historia deOesf. reg. Angl.

desidiam

et pigritiam

prsedicationis episcoporum,

Lamberti Dorovernensis seu Cantuariensis archiepiscopi niortem hoc anno consignat, eique Ethelredum a quibusdam Ethelardum, et ab aliis Mdilhardum appellatum successisse scribit. Ethelardum valde laudat Malmesburiensis libro 1 de Pont. p. 199: Ethelardus, inquit, vir post primosdoc-

propter luxuriam et malos mores populi, patriam

perdiderunt. Caveamus haec

nobis

eadem

nostris

tempo-

ribus vitia inolescere: quatenus benedictio divina

patriam

conservet in

prosperitate

bona

quam

nobis in sua misericordia perdonare di

gnata est

HADRIANI

ANNUS

21.

CHRISTI

792.

Concilium Ratisponense, a quo FelixhcereAnnus sequens numeratus damnatur. septingentesimus nonagesimus secundus, decima
1.

ticus

Francorum, et apud Reginonem et aulem qui sub Ludovico Caroli filio

ista

alios.

In

iis

scripti
:

sunt,

paulo latius explicantur verbis his

Pyrenaei montis jugo

Urgelis

quinta

Indictione

nolatur,
,

quo celebratum
sive

est

Conciliuni

Reganesburgi
est Felix

Ratisponai

ubi
per-

damnatus
sic

Urgelitanus episcopus,

quem

cujus episcopus nomine Felix, natione Hispanus, ab Elipando Toleti episcopo per litteras consultus, quid de husita,

est civitas in

damnatum Angelbertus abbas Romam

manitate

Salvatoris

Dei

et

Domini

nostri
id,

Jesu

(iuxit

ad Hadrianum Pontificem, ubi confessione

Christi sentire deberet,

uirnm secundum
filius

quod

rectae fidei facta, ha;resim

damnavit. Haec Aunales

homo

est,

proprius, an adoptivus

credendus

HADRIANI
esset

ANNUS

21.

CHRISTI 702,

247
jam secundum Apostolieadem sua erronea admoniti fuerant, tamen

ac dicendus
,

valde incaiite atque inconsiFxclcsire

tissime cognitis, et quia

derate
etiani

et

contra antiquam

Catholica;

cum
in

pra-ceptum

ter,

ut ab

doctrinani adoptivum non solnm pronuntiavit, sed

scriptis

praedicatione desisterent,

ad niemoratum
rei

episcopum

iibris,

codem

errore permanebant, ut haereticos devi-

pertinacissinie pravitatem opinionis sua; defendere

tavi.
a Porro idem Felix cum multis apud Septimaniam eumdem haustum pestiferum propinarit eum tamen Gallia; Germania^que (quantum in illo

palatium regis tunc apud Reginum Bajoaria; civitatem, in qua ct biemaverat, residebat. Ubi congregato episcoporum Coiicilio auditus est, et errasse convictus ad praesentiam Iladriani Pontificis Romam missus ubi etiam coram ipso in
(Caroli scilicet), qui
:

curavit.

Hujus

causa dnctus ad

fuit)

propinare voluit. Sed divina gratia admini,

Basilica
est,

sancti Petri Apostoii

:

ba;resim

confessus

atque abdicavit reversus est . Ha^c

2.

quo

facto,

ad civitatem suam

ibi.

Sed expressius atque fidelius heec habentur apud Jonam Aurelianenseni episcopum, qui sub eodem fllio Caroli Magni Ludovico et ejus fllio Carolo Calvo claruit atque scripsit adversus Claudium episcopum Taurinensem, ubi ipsius primi
libri

Germaniamque quoniam non locum invenire quivit solum apud Germaniam studium htterarum et amor sanctarum Scripturarum, verum etiam apud eamdem Galliam (qua; sola teste Hieronymo, monstra non habuit, sed viris semper fortibus et eloquentissimis abundavit) ejusdem memorabilis
culante

nulluni apud Galliam

ejus error

viri solertissimo studio

et

ferventissimo desiderio
ferente,

actum

est,

ut

Domino opem
filiis et

in sibi

com-

missa; Ecclesia;
disciplina,
et

liberalium artium apprime

exordio de Felice dicturus,

sic incipit

Uiser-

tissimos viros et eloquentissimos

atque

Catliolicffi

et Apostolicae fidei invictissimos defensores

Hispa-

divinarum Scripturarum perfecte Quibus milites Christi, utpote invictissimis armis muniti, ejus vesanam doctripolleret intelligentia.

niam protulisse, manifestum cst,qnorum imitanda exempla et documenta sequenda, quia in promptu
habentur,
favente,
et Ecclesiffiamplectuntur, abeis,

nam

propulsaverunt. Ejusdem

namque

principis

jussu in

unum

coacti, adliibita

etiam sanctce Ro-

Christo

mana;

Ecclesiai auctoritate,

eumdemFelicem damanathemati mandicturi

non ab jure sancta salubriter instruitur et fovetur Ecclesia. Sed quoniam sspissime et hgeresiarchas
simplicitateni
Catholicai
fidei

naverunt, imo

cum
,

auctore sui erroris Nestorio,

quem

imitatus est

perpetuo

perversis

cipaverunt . Hactenus de his Jonas. Sed unde

emerserit erroris istius occasio,

dogmatibus commaculare conantes,

et multifariis

sumus,

superstitionibus anctoritatisnnctseDei Ecclesia^con-

cum

de Concilio Francofordensi, ubi iterum Felix

traeuntes creavit, ct hactenus creare

cunctis valde fidelibus
ca;teros
:

nmittam pore sanctffi memoria; Caroli piissimi atque invictissimi Augusti quidamFelixnomine, actu iufelix,
Urgelitanensis civitatis episcopus, qui juncto suo
scelerato
errori

non cessat, dolendum est. Ut igitur emersit ex eadem Hispania tem-

damnatus est, erit agendum. 4. De Angilberto abbate.

perduxerit

Quod autem de

Eliphando (Elipando)

ToletanEe
esse

urbis episcopo,

secundum humanitatem non

est, quod Urgelitanum hcereticum ad Hadrianum Romanum Pontiflcem fuit ipse gener Caroli Magni, vitae bene institutaB meritis clarus, abbas postea monasterii S. Ricarii in Centulo, quod ipse egregio opere struxit. De quo ejus fllius

Angilberto, sive Engelberto mentio facta

Felicem

proprium Filium Dei, sed adoptivum pradicare ausus est. Et hac viriilentadoctrina uterque Hispaniam magna ex parte infecit. 3. Deinde Apostolorum Cbristi actus imitari videri volentes cum ipsi non Apostoli Christi,
,

Nithardus

'

hsc
:

obiter,

dum

agit de translatione

corporis ejus

Eadem quoque,

inquit, die, Angil-

bertus vir memorabilis Centulo translatus, et anno

post decessum ejus vicesimo octavo, corpore absque aromatibus indissoluto, repertus est. Fuit hic ortus, eo tempore, haud ignotae familiae. Madhelgaudus autem, Richardus et hic ex una progenie fuere, et

sed prfecones essent bostis antiqui doctrina

llcet

unusquisque
sci-

separatim diversas provincias eadem insana sua

imbuendas appetivere

Elipandus

Asturias et Gallaeciam, cujus discipulos apud

Astures me aliquando vidisse memini, quos et Catholicorum virorum regionis illius, qui eorum vesanae doctrina; secundum sanam doctrinam rationabiliter renitebantur, relatu, perspicuitatisque

apud Carolum merito magni habebantur. Qui ex ejnsdem magni regis filia nomine Berheta Harnidum fratrem meum et me Nithardum genuit. Centulo opus miriflcum in

honorem omnipotentis

Dei,

sanctique Ricarii construxit. Familiam sibi com-

niissam miriflce rexit. Hincvitacumomnifehcitate

defuncta, Centulo in

meae probatu secundum

eorum actum
in
illis

et

habi-

pace quievit

anno octin-

tum, certissimos Antichristos hendi manifestum cernens

;

esse liquido depreillud

beati

gentesimo decimo quinto.Meminit ejusdem Angilberti Albinus Flaccus in Epistola nuncupatoria ad

Ambrosii compleri

Habitus mentis in corporis

Carolum Magnum
sancti Ricarii,

quae est
scripsit
-.

Prffifatio

ad Vitam

statu cernitur. Et illud

cujusdam

Frons hominis
et

quara

propriae mentis depromit affectum. Qualis vultus

erit, talia

corda

gerit.

Quibus verissime

aper-

'

Nithard. bist.

I.

iv.

'

Extalapud Sur. die xxvi Apr. tom.

248

HADRIANI

ANNUS

21.

CHRISTI 792,

Anno periodiGraeco-Romanae 62S5. Anno

jErae Hispan.
I

830. Anno

Hegira;

n6,inchoato

die

28 Apr., Fer.

7.

Jesu Christi 792.

Dadriani

papse 21.

Constanlini imp. 17 et 13. Solius 3.

fidt. A num.

1.

Felix episc. Vrgellce bis hoc anno damnatus

1 ad 4. litanum bis hoc aniio

Felicem episcopum Urge-

damnatum

esse,

testantur

annalista; Loiselianus,

Fuldensis, Bertinianus, ac

diversis temporibus accidere.Annoenim dcclxxxiii Elipandus Felicem quid de humanitafe Christi sentiendum sit, interrogavit, tuncque Elipandus Christum esse tantum Filium Dei adoptivum prfe-

Metensis
auctore,

cum monacho
cjui

Egolismensi,

et

incerto

dicare ausus
jiapae

Vitam Caroli conscripsit. Primo damnatus est in Concilio Reginoburgi seu Ratisponce hoc anno habito, iterumcjue Romae, cjuo ab Angilberto ductus est ad Hadrianum papam, coram (juo hseresim suam ejuravit. Audiendus Eginhardus in Annalibus cujus verba recitat Baronius, qua;
,

est. Quod cum ad aures Hadriani pervenisset,adHispaniarum episcopos adver-

sus

eumdem
3.

scripsit,

ut eo anno ostendimus.

Ad num.
sum
esse,

Vita Angilberti a duobus auctorilms scripta.

4.

Felicem Regiuoburgo

Romam

mis-

hffiresim

coram Hadriano suam ipsummet damnasse, ac illuc ab Angilberto ductum

ibi

explicatione indigent PyrenjEi montis jugo

Orgellis

est

civitas in

esse varii annalistoescripsere, etannalista Fuldensis

sita,

cujus episcopus nomine

Fehx, natione Hispanus, ab Ehpando Toleh episcopo

per lilteras consultus, cjuid de humanitate Salvatoris

Dei et Domini nostri Jesu Christi sentire deberet,

Angilbertum tunc abbatem vocat. Quare anno circiter dccxc, in monasterium Centulense secessit et monachum induit. Cum tamen auctores duo qui Vitam ejus in litteras misere, diu post ejus

utrum sccundum

id

quod honio

est,

proprius an

mortem
veris

floruerint,

pluraque vel dubia vel

falsa

adoptivus Dei Flius credendus esset ac dicendus,

tradiderint, veritatem e tenebris eruere et falsa a

valde incaute atque inconsiderate, et contra anti-

distinguere facile

non

est.

Prior Vila; ejus

quam

Cathohcae Ecclesia3 doctrinam, adoptivum

scriptis

scriptor Hariulfus fuit in libro

secundo Chronici

non sohim pronuntiavit, sed etiam

ad

merei

Centulensis a Dacherio

moratum episcopum

hbris pertinacissime pravi-

Erat autem Hariulfus

tomo iv Spicilegii editi. monachus monasterii Cendiem

tatem opinionis sus defendere curavit. Hujus

tulensis. Alter Vila; scriptor a Bollando ad

causa ductus ad palatium regis, qui tunc apud

Reginum

Bajoaria;

civitatem, in

qua

et

hyema-

xvui mensis Februarii, ubi eam mutilam vulgavit, idem Hariulfus crcditur, a Mabillonio vcro sa?c. iv
Benodict. part.
existiinatur
1, ubi eam integram publicavit, Anscherus abbas Centulensis. Vixit Hariulfus sub fincm sKcuIi undecimi, ut ipsemet in fine sui Chronici indicat; Anscherus vero an. mcx,

Ubi congregato episcoporum Concilio auditus est, et errasse convictus, ad prEesentiam Hadriani Pontificis Romani missus ,ubi etiam corain ipso iu Basilica beati Petri Apostoli, haeresim confessus est atque abdicavit. Quo facto ad civitaverat, residebat.

ut ex Vita Angilberti colligi putat Mabillonius in

tem suam reversus

2.

est .

Elogio historico quod utrique Vilae pracBxit. Angil-

Elipayidus hceresim Felicianam

publicarat.

jam

ante

bertus generis

nobilitate illustris fuit et ab ipsis

Urgella sive Orgella vel Orgellis

infantice rudimentis in
tritus,

palatio Caroli regis

enu-

urbs quidem Hispaniaj citerioris ad Sicorim amnein, sed quia non procul a Galliarum confinio
posita, Francis

ut testatur Hadrianus papa in Episfola ad

eumdem Carolum
4,

pro Synodo Nica^na secunda.

regno

hoc tempore parebat, et Aquitaniae provinciBeque Narbonensi accensebatur.

tione.

Eum Caroli Magni

cum

De

ejus

cum

Berta

filia

Caroli

M. copula-

filiam

Bertam uxorem

Felix multis

apud Septimaniam

pestiferum

suum

dogma

propinavit, ut scribit Jonas Aureliauensis

duxisse scribit Anscherus seu auctor posterioris Vitae, qui ait eam Angilberti amore captam persuasisse patri, ut sibi

episcopus in libro contra Claudium Taurinensem

eo nubere liceret,

quod

episcopum, cujus verbarefertBaronius; Elipandus vero Asturias et Gallfficiam infecit, ut ibidem docet

Carolus veritus ne res in pejus procederet, conhoc matrimonium gravia cessit. Veruni contra
militant argumenta,

Jonas.Verum prius Elipanduscmersit, quam Felix, licet hic eidem hceresim suam propinarit. Eginhardus tanien loco cilato uno tenore narrat quee

quibus

anno dccxciv, num. 109

obsccene

existimat

permotus Cointius Angilbertum

cum

Berta vixisse, rege vel inscio, vel

HADRIANr
filiffl

ANNUS

21.
Iiardus

CIIRISTI 792.

249
(sic

sux probrum

dissinnilante.

BoUandus vero
se nolle

uxorem suam
niirnm
si

Immam

eam

ipse vocat

citatiis

sua lUibia adversus ilhul iriatrinionium in

adducit, itrofcjsus

in litleris snis)

nusquam
snum,

inter Caroli filias recen-

medium

tamen

tradi-

sel; quid

AngilberU cuin Berta

]ir;etermisit?
Ita

conm-

tionem Centulensium convellere, ncque qnid fceduni de regia virginc ac illustri palatino et sacerdote suspicari. Denique Mabillonius reni hanc niagnani difficuUaleni babere ait, et sohitis Bollandi dubiis matrimonium illud tuetur. Potissimum dubiuni ex bis Eginbardi verbis in VilaCaroU M. exoritur
:

bium,
nius.

uti ipse

Mabillo-

Verum Eginhardus,
ostendit/mmam

qui de

Caroli filiabus

loquens Bertae meminit,

satis

Immam

vero praetermisit,

Caroli filiani

non

fuisse, ne-

FiUorum
habuit, ut

et

fiUarum tantam

in

educando

deduci potestex Charta Ludovici Pii, nec ex Epistola Eginhardi quaj Immam neque CaroU filiam, neque e regio sanguine ortam asserunt,

que

id

curam

nunquam domi

positus sine ipsis

Adequitabant et ei filii, fihfe vero pone sequebantur, quarum agmen extremum ex satelhtum numero ad
coenaret,

nuntiuam

iter sine iUis faceret.

boc ordinaU tuebantur. Quffi cum pulcberrimte essent, et ab eo pUuinuim diligerentur, niirum quod nuUam earuin cuiquam aut siORrM act exTERORUM NUPirM DARE voLuiT. Scd omnes secum usque ad obitum suum in domo sna retinuU, dicens se earuin contubernio carere non posse. Ac
propter hoc, Ucet aUas felix, adversa; fortunge Ugnitatem expertus est. Quod tamen ita dissimulavit, ac si de eis nunquam aUcujus probri suspicio orta vel dispersa fui^set . Difficultatem etiam ma-

nullamque hujus propinquilaUs menUonem faImo cuin Ludovicus in ea Charta bis asserat se locum ibi expressuin coiicessisse fideH nostro Heinardo, necnon et conjungi suie Immce, demonstrat Immam sororem ejus non fnisse. Quare chronographus Lauresbamensis bac in re deceptus est, in qua arguiiientum negaUvum positivo aiquivalet. Quoad verba ista, quapropter admouendum censui neptitatem vestram, illa etiain rem non evincunt,
ciunt.

cum

ma-

biic voces nepUs, avunculus, siinilesque bis temporibus inagnam habuerint latitudinem, variasque patianlur explicationes. Denique idem

chronographus ait, Eginbardum lanum notaiiumque imp. CaroU

fuisse arcbicapel;

cum tamen

cer-

gnam facit a;tas Bertae, quam Cuintius anno tantum DCCLXxix in lucem prodiisse arbitratur. ExAngilberto
et Berta nati

tum
lani
et

sit,

regnante Carolo M. in Francia archicapel-

duo

filii

llarnidus
filius

et

tardus

ut idera

Nitardus

eoruni

NiUb. 4

munus aliosnon obiisse praeter Angilramnum Hildeboldum. Auctor 6. Saxones adidololatriamredeunt.

Historias siue prodit. Ejus verba recitat Baronins.

5.

Xon

videtnr fuisse

illicita.

Utrumque ex
;

vero matrimonio ortum esse vix dubitare possum

hocanno narrat a nobis non pr;rteriniltenda Anno dccxcii. Eodein anno resedit rex in Bajoaria, et apud Rnganisburg celeChrouici Moissiacensis duo
:

cum

Berta an. dcclxxv nata videatur, ut ex

in

iis

quas

bravit Pascba. Sed ap[iropinquanteaestivotempore,

anno dcclxxxiii dixi, manifestum

morte Ilihiegardis ejus

IlUid

niatris

secretnm fuit,et rolus M. nollet filias suas nuptui dare. Sed

et

quidem matrimonium ab ulroque contraclum, quod Caest.

dicare voluisset,
latebat
,

Saxones exislimantes quod Avarorum gens se vinhoc quod in corde eorum diu
manifcstissime ostcnderunt. Quasi canis, qui revertiturad vomitum suuin,sicreversi sunt ad paganismum quem primum respuerant, relinquentes

respeclu

filiae

et

respectu Angilberti,
,

cum is quem semrem hanc

indu-

per ainavit et honoribus cumulavit

dissimularit,

oumis

illicilffi

copulfe suspicio ab ea
vix in

paganis, qui in circuilu

iterum Christianitatem, conjungunt eorum sunt. Sed

se
et

cum

missos

videtur abfuisse.

Siquidem

animum

cere quis [lotest , inquit Mabillonius,

virum prudentem ac sapientem, ut filiae dissimnlare potuerit, tanlum honoris ct

intulisset .
fert

Carolum probrum
amicitia;

suos ad Avaros transmittentes, conaU sunt rebellare imprimis contraDominum, deinde contra re-

gem. Ecclesiasque, quae

incendentes,

in finibus
:

eorum

erant,
et

vastabant

rejicientes episcopos

contulisse homini, qui familiae suai istam

labem
af:

Aliam

suae opinionis

conjccturam

presbyteros qui super eos erant, et aliquos ex iis comprehensos occiderunt, et plenissime ad cultu-

MabiUonius, qua; mihi Si ipsius Eginbardi uxor

cerle persuadent

neuUqaam probatur Imma fuit Carolifilia ,

ram idolorum
alii annalistffi.

inquil vir doctissimus, Carolo probante ductauti

nysiani

. Idem habent addU auctor Chronici San-DioFrancos prope Oceanum ad Albim flu-

se converterunt

His

multa

quis miretnr nullam de

fieri

Augilberti

cum

Berta conuubio

inentioneni ab

Eginhardo,
filias

qui ne uxorem quideni

suam
,

inler

cbronograpbi Lauresliamensis. Et lamen Lotharium, Ludovici AugusU filium, nepotem suum non obscure Yocat Eginbardus , cum ait in E|)istoIa xxxiv ad
Caroli

recensuit ? fabula, inquis

Saxonibus occisos Saxones interfecerunt Francos super fluvio Alpia prope mare prid. non. Jul. feria vi , ideoque hocanno,el errarunt annalisla; quidam, qui Saxones anno sequenti ad idolo-

vium

latriam reversos esse tradidere.

7.

jurat.

Subdit auctor Cbronici Moissiacensis:

anno inventuin
est

Pippinus adversus Carolum patrem con

Et

Lotiiarium: Qicapropter

admonendum

censui nepti-

in ipso

consiliuin pessimum,

tatem tuam, ut per prudentiam vobis a Deo concessam caveatis periculum vestrum. Si Lotharius Eginhardi nepos , ergo propter uxorem qux proinde Caroli filia fuerit. Et lameu, ut dixi, Egin:

quod Pippinus filius regis ex concubina Hilmiltrude matre genilus, contra regis vitam seu filio-

rum

cjus, qui ex legitima geniti sunt, qui voUierat

et ipsos occidere, et ipse

regem

pro eo quasi Abi-

Toucs

XUL

32

250
melec in diebus Judicum
et

HADRIANr
Israel regnare,

ANNUS

22.

CHRISTI 793.

qui occidit
malitia

benignitate ac solita mansuetudine immaniter exorbitasse videbatur .

fratres suos septuaginta viros

super petram unam,

Carolum

lioc

anno Natalem

regnavit pro Gedeonc patre suo,

et odio.

cum

Domini
dunt.

in Bajoaria celebrasse, varii annalistse pro-

tamen

Sed

cum

cognovisset rexconsilium

eorum qui cum ipso erant, coadunavit conventum Francorum etaliorum fldelium suorum
Pippini, et

8. Floret

Georgius syncellus.

Georgius synAdamo
usque ad

cellus auctor Chronographine ab

ad Reganesburg.

Ibique universus populus, qui

cumrege

aderant, indicaveruntipsum Pippinumet

Diocletianum perductffi, hoc circiter anno opus illud publicavitj quod postea Theophanes, qui ei familiaris fuit, uberiori stylo

eos quiconsenserant, ut simul et hfereditate et vita

continuavit. Interfuit

privarentur

et ita
filio

de aliquibus adimpletum

est.

septimae Synodo uniA'ersaIi Nicseae habitae, et ut ait

Nam

Pippino

suo, quia noluit rex, ut occide-

Anastasius Bibliothecarius in Praefat. Hist. Eccles.

tam pro fidei constantia, quam pro multarum virtutum insignibus, sanctae memoriae Tarasii regiae urbis praesulis syncelius effectus est . Ejus chro-

retur,

indicaverunt Franci ut ad servitium ejus

;

inclinare debuisset

et ita

factum
;

est,

Et misit

eum

jam clericum

iterum ibidem ahaque in Carolum conjuratione Eginhanlusin Vita Caroh Magni, et utriusque causani in Fastradam reginam rejicit: Harum tamen conjurationum Fastrada) reginae
in
et

monasterium

oravit . Loquitur etiam de hac,

nographiam Jacobus Goarus ordinis Prajdicato-

rum

adjecta versione latina edidit et Nolis illus-

travit.

crudelitas causa et origo extitifse creditur. Et idcirco in

Ccecat,et infehciter contra

Constantinus imp. patruos suos hoc anno exBulgaros pugnat, ex diclis

ambabus contra regem conspiratum

est,

anno superiori.

quia uxoris crudelilati consentiens a sua; naturte

HADRIANI

ANNUS

22.

CHRISTI

793.

Alphonsi Casti proslia in Mauros et victoria.

tertius Indictionis prima;,

sumere,

et

Sequitur annus Redemptoris septingentesimus no-

haud vanam concipere

de perfecta consequenda libertate spem contra vero fuerit audacia

:

idemque tertius incipit Alphonsi sive Adephonsi cognomento Casti regnantis iterum in Galla^cia, JEra nimirum octingentesima trigesima prima Qua idem rex
nagesimus
:

Maurorum

cohibita atque retusa,

redditique ipsi

timore segnes. Accessit ad hccc, ut ex his Alphonsi nomine reddito celebri ipsum Carolus Magnus
,

amicum
amicitia

liabere voluerit
se

sicque inita inter eos

attulit viriiim.

religiosissimus zelo exrpstuans divinae legis,

cum

invicem legntionibus frequentarint

indigno animo ferret prostilui tiibuli nomine pudicitiam nobilium virginnm Hispanarum, vindex

quod
2.

festimationi ii^sius

plurimum

Caeterumipse rexAIphonsus gratias acturus

exsurgens, licet longe imparibus viribus adversus Mauros coUegit exercitum, in eosque irruens apud
Asturias, ad septuaginta millia ex
eis occidit,

Deo, cui tantae victoriae

in

munus

ferret

acceptum

honorem

Salvatoris

humani

generis eam,

quam

una

cum
et
bita,

duce ipsorum Mugait

Haec Tudensis, qui

diximus, Oveti erexit Ecclesiam, ubi fixerat regni sedem, in qua duabus lapideis tabulis incisum suae
pietatis reliquit

subjicit alia nuilta prcelia

cum

Sarracenis ha-

semper victor exhtit. Caeterum tantam hanc partam victoriam plurima consecuta suntbona, atque in primis, (|uod servituvixit,

dum

in quibus

ferebant tempora
sic se

cgregium mouumentum hcet (ut quod illa) rude , sed fide nitens
; ,

habet

'

tis

pressa jugo colla fldelium

Maurorum

dira
'

tyrannide se coeperunt erigei'e,

ipsiquc animos

Ambros. Moral.

hist.

I.

ill. c.

32.

HADRIANT

ANNUS

22.

CHRISTI 793.

251

QVICVMQVE CERNIS HOC TEMPtVM DEI IIOKORE DIGNVM NOSCITO HIC ANTE ISTVM FVISSE ALTERVM HOC EODEM ORDINE SITVM yVOD 1'RINCEPS CONDIDIT SALVATORI DOMINO

ne qua hostis exire posset, tali munitione prohibuit. Feclt idem a parte meridiana in littore provinciae Narbonensis ac Septimani;c, toto etiam Italiffi Iittore usqiie

SVPPLEX PER

OMNIA FROILA DVODECIM

APOSTOLIS

DEDICANS BISSEN \ ALTARIA. PRO QVO AD DOMINVM SIT VESTRA ORATIO CVNCTORLM PIA

exercere aggressos
vel a

Roinam contra Mauros nuper piralicam ac per hoc nuilo gravi damno
;

Mauris

Italia,

vel Gallia, atque

Germania a
Sarra-

PR^TERITVM HIC ANTEA EDIFICIVM FVIT PARTIM A GENTILIBVS DIRVTVM SORDIBVSQVE CONTAMINATVM. QVOD DENVO A FAMVLO DEI ADEFONSO COGNOSCITVR ESSE FVNDATVM ET OMNE IN MELIVS RENOVATVM.
SIT

Northmannis diebus
-i.

suis aCTecta est . Ha?c ipse.

aliis,

Veruni

cum

quam cum

piralis

cenis rein actam esse, docut inscriptio prope Are-

MERCES

ILLl

PRO TALI CHRISTE LABORE.

SIT SINE FINE TIBI.

latem in eedicula S. Crucis in monasterio MontisMajoris super interiorem portain in marmore

longissimo

ita

ET LAVS HIC IVGIS

altera
:

scripta

Iii

autem tabula

ista,

quse

sequuntur,

Noverint universi, quod cum serenissimus princeps Carolus Magnus Francorum rex civitatem

habentur
nistros

qua; est pia ipsius obtestatio ad Dei niipositos, ut pro ipso orent.

Arelatem, quae ab infidelibus detinebatur, obsedisset, et

illic

ipsam

vi

armorum

cepisset, et Sarraceni in

QVISQVIS

HIC POSITVS DEGIS IVRE SACERDOS PER

SIS

CHRISTVM TE OBTESTOR VT

MEI ADEFONSI

MEMOR

eadem existentes pro majori parte aufugissent in montana Montis-Majoris, et ibidem se retraxissent, et in eadem se munissent el idem rex ibidein cum
:

QVATENVS SEPE AVT SALTEM VNA DIE PER SINGVLAS HEBDOMADAS SEMPER CHRISTO PRO ME OFFERAS SACRIFICIVM VT IPSE TIBI SIT PERENNE AVXILIVM. QVOD SI

exercitu suo venisset pro ipsis debellandis, et ipsos

debellando,
ipso

triumphum de

ipsis obtinuisset.

Et de

gratias

FORTE NEGLEXERIS ISTA VIVENS SACERDOTIVM AMITTAS. TVA SVNT DOMINE OMNIA QVE TV INSPIRASTI VEL CONFERRE NOBIS DIGNATVS ES. TIBI DOMINE TIBI TVA OFFERIMVS HVIVS PERFECTAM FABRICAM TEMPLI. EXIGWS SERWS TWS ADEFONSVS EXIGWM TIBI DEDICO MVNERIS VOTVM. ET QVOD DE MANV TVA ACCEPIMVS IN TEMPLO TVO DANTES GRATANTER OFFERIMVS.

vicloriae

Deo agendo, in signuin hujusmodi pnesentem Ecclesiam in honorem S. Crumonasteriuin in honoApostolorum principis dedicatum,
penitusdestructumfuerat, redactum, idem rex ipsum repaet
fecit,

cis dedicari fecit, et prsesens

rem

S.

Petri

quod ab
ravit
et

ipsis infidelibus

et inhabitabile

serviendo Deo venire

monachos ibidem pro et ipsum dotavit, et plura bona eidem contulit. In quo quidem monareaedificavit,

Hactenus Alphonsi Casti casta monumenta digna Deo, qui non verba, sed animi pensat alTeclum. 3. Caroli magni res gestce in Sarracenos. Quod ad res Francorum pertinet, hoc ipso anno Sarraceni piraticam exercentes, improviso agmine invadentes provinciam Narbonensem, grave damnum Sepiimaniae et Gothiae, ita tnnc nominatis illis provinciis intulere. Hacc habent veteres Annales Francorum. Qua clade accepta, Carolus monitus

sterio

multi nobiles de Francia ibidern debellantes

sepulti sunt. Ideo, fratres, orate pro eis . Accepi-

musa

Francisco Claret rerum antiquarum studioso

et

archidiacono Arelatensi

una simul distichon de-

scriptum in valvis antiquissimae Ecclesiae S. Petri prae vetustate collabentis, prope antiquum mauso-

leum

urbis Remigiance dicecesis Avinionensis, Utte-

ris ipsis prae

nimia antiquitate ex parte corrosis.

ita

cuncta disposuit praesidia in littoribus Mediter-

SI

CHRISTVS EST DEVS ET PETRVS CLAVIGER EJVS

ranei maris per subjectas sibi provincias, adeo uta

JAM

NISI

PER PETRVM NEMO VIDEBIT EVM.

Sarracenorum incursibus easdem tutas reddiderit. Nam Eginhardus in Vita ipsius hccc habet Per omnes portiis et ostia fluminuni, qua naves recipi
:

Sic ut lapides ipsi,

si

alii sileant,

contra novatores

posse videbantur, stationibus et excubiis dispositis.

inclament.

252

HADRIANI

ANNUS

22.

CHRISTI 793.

Anno

periodi

Graeco-RomanK 6286.

Anno jEr Hispan. 831. Anno He?ira 177, inchoato Hadriani papae 22. Constanlini imp. 18
I

die

17 April., Fer.

4.

Jesu

Christi 793.

et 14. Solius 4.

Ad num.

Franci in Septimania a Saracenis victi. 3 ct seq. Hic annus, qiii Hispanis felicissimus exlitit ob ingentem victoriam de Saracenis ab Adelplionso rege reporlatam , et a Baronio
i
.

bam humeris

et vehiculis

terram ferrent, ex qua in

suo praesidio mezquitam sedificavit . Verum suburbium quidem Narbonfe incensum, et verosimiliter

quamplurimi

Christiani abducti

damnaU

fuere

2 narratani, Francisinfaustns fuit. His temporibus , inquit auctor Chronici Moissiacensis

num.

et

egerendae ct exportandge
quitae

humo

ad conditum mez-

ad hunc annum,
Issem)
filius

regnabat in Spania

Exam

(id est,

Saracenis

Cordubensis , sed Narbona et Gerunda a non videntur capt;p ; cum annalista

rat pater ejus. Ule audiens

Ahdiraman, fecitqne malumsicutfecequod rex Carolus partibus Avarorum perrexisset, el exislimans quod Avari et ob lianc contra regem fortiter dimicassent licuisset, misil causam in Franciam reverti non Abdehuelec unum ex iirincipibus cum exercitu magno Saracenorum ad vastandum GuUias. Qui
,

Moissiacensis referat
fuisse
3.

tantum Narbonae suburbium

Cliristianos inter et Sarace-

incensum.

nos sancila fuerat. De hac Saracenoruin victoria

A triennio pax

verba

eUam

faciunt annalista Fuldensis et Eginhar-

\enientes
capta, ad

Narbonam,suburbium
:

ejus igne succenac praeda

derunt, multosque Cbristianos

magna

dus in Annal. ac praiterea annalista San-Gallensis et Hepidamnus in suis Annal. uterque apud Duchesnium tom. ui. Haec prioris annalistae verba Dccxciii. Willelmus pugnavit contra Saracenosad
:

urbem Carcassonam pergere

exivit Willehiius, et

volentes

Narbona,

et perdidit ibi

multos homines,

et occidit

obviam

iis

aUi comites Fran-

unum regem
rum
,

ex ipsis

cum
ex

multitudine Saracenopraefectis
,

corum cum

eo.

Commiseruntque proelium super

id est,

unum

eorum

quos

fluviumOliveio, ingravatumqueestproeliumnimis; ceciditque maxima pars in ipso die ex populo

ChrisUani reges appellabant. Transcripsit ea verba

ChrisUano. WiUelmus autem pugnavit forUler in illa die. Videns vero quod sufferre eos non posset,
quia socii ejus dimiserunt eum fugientes, divertit ab eis. Saraceni vero,coUectis spoliis, reversi sunt in Spaniam. Rex autem Carolus Christo adjuvantc

Hepidamnus, perperamque cum anno dccxci illigavit; eo enim anno Saraceni in Septimaniam non venere. Sanclus Willelmus, qui ab annalista Moissiacensi vocatur
Vita,

comes, consul appellatur in cjus

quam

auctor

anonymus

sa;culo xi elucubravit,

de eodem loco, ubi fossatum fieri jussit, navigio pervenit ad Franconefurt , et ibi ipsam hyemem resedit . Idem legitur in Annalibus Anianensibus,
et

in

SepUmaniam

Annalibus Eginhardi, qui ingressi, prceUoque

ait

Saraceni

quia voces illae pro eadem dignitate promiscue boc tempore sumebantur, ut mille exemplisUquet, et consules seu comites pracfecU erant seu gubernatores alicujus territorii seu regionis. In Vita Ludovici Pii refertur eum per totam Aquitaniam
comites constituisse, ideoque et sanctum Willelqui a paucis annis Chersoni duci Tolosae

cum

illiuslimitis

custodibns atque comiUbus conserto, multis Francorum interfectis, ad sua regressi sunt .
2.

mum
Cum

Nulla tamen ab

eis

tirbs

expugnala.

successerat, postquani

is

a Vasconihus

circumven-

tus fuisset, ul in eadein Vita Ludovici Pii legitur.

Rodericus in Arabum Historia cap. d9, ait, anno Arabum CLXxvn Issem regem Saracenorum Hisjianias incolentiuui Abdelmeiec adversus Christianos
misisse, additque
:

vero

Provincia;

anno sequenti Arausionem oppidum una leuca a Rhodano dissitum Willelai^paret

fuisse.

mus Saracenis eripueril, ut tunc ostendetur,

illud

Hic Narbonam,

et

Girundam,

currenU anno a Saracenis occupatum

;

et loca inter|>osita cepit et suhjugavit, et tot spolia

secuin duxit, ut in quinta paite Isem suo priiicipi

Aiino Dccxc, inter Ludovicnm Aquitaniae regem ct Saracenos pax constituta fuerat auctor enim Vita;

MorabeUnorum quadraginta quinque millia pcrvenirent, ex quibus mezquitam Cordubs, quam pater suus iiicffiperat, coiisummavit. Narbonenses autem
et caeteri Christiani tanto

ejusdem

regis scribU:

Rex Ludovicus eodemaimo

Tolosae placitum generale habuit, ibiqueconsistenli Abutaurus Sarracenorum dux cuni reliquis regno

exterminio ferebantur,

Aquitanico conlimitanUbus, ad

eum

nuntios misit,

qnod pacUs

interjecUs, ul a

Narbona usque Cordu-

pacem(|ue

peteiis

et

dona

regia mittens. Quibus

HADRIANI
secundum voluntatem
propria sunt reversi
.

ANNUS

22.

CHRISTI

79'^.

253
vita3

regis

acceptis

mmlii aJ

talari

tuuica induta, in omni sanctilale

,

per-

Qu?c pax viguit usque ad

prapseutem annum, quo Saraceni in Septinianiam irrupere de qua irruptione intelligendus auctor
;

idem Bromtonus, ut videre est in Actis SS. Bollandianisad diem xx mensis Maii, quo
mansit
inquit
sancii Ethelberti
bitur. Post
glia3

nomen

variis Martyrologiis inscri.

Vila3 sancti

Willelmi

cum

inquit

In (liebus illis

sanctum Elbelbertum
et tyrannis,

regnum

Estan-

Saraccni

[)ariler

conglobati,

niagnum valde
;

et ino-

per aliiiuot aniios

cum commotione

et deso-

liinabilem

producunt exercituni

naeos transeunt, et

montes Pyreuna omnes conspirationead bas

Christianorum. Regnum dant infinitas de Cbristianis

latione

sub regulis

tum

sancti

Edmundi

regis,

usque ad adventurbatum duravit,

parles Aquitania; provincia; ac Septimania; prope-

subdit idem Bromtonus. Vide qu;B de sancto Elbelberto anno dcclxxv, quo de eo loquitur Baronius,

rant

confinia scilicet
,

irrumpunt Caroli
strages
;

diximus.

victores existunt, spolia diripiunt; captosstrictis

que ducunt

funibus, captivos prBeoccuiiant,

Dani

totam longe lateciue terram, quasi jure perpeluo

possidendam
4.

De
erit.

victoriis sancti

Willelmi anno

Dani Angliam vastare incipiunt. Hoc anno Angliam ])rimum infestare coeperunt. Hovedenus euim pag. 405, de iis loquitur, quando ait Eodem anuo (nempe dccxcui) pa6.

classibus suis

sequenti sermo
devictis.

Commentum

Porro commentitia sunt, quai de Arelate

qua
dicilur,

de Saracenis apud Arelatem

gani ab Aquilonali climate navali exercitu, ut aculeali crabrones, Britanniam venientes, liac illacque,
ut dirissimi lupi discurrentes, praedantes, mordentes, interficientes

hoc anno Saracenis erepta rcfeit Baronius ex inscriptione, quae extat in Ecclesia sancta; Crucis ad
radices Montis-iMajoris, in

non solum jumenta, boves etoves,

Carolum

verum etiam sacerdotes, levitasque chorosque monachorum atque sanctimonialium. Veniunt, ut

praifali suinns,

civilatem Arelatem a Saracenisdetenlam obsedisse,

ad Lindisfarnensem Ecclesiam, mi-

montana Montis-Majoris se retraxisse, ibique a Carolo devictos esse, qui ideo Ecclesiam in honorem sanclfc Crucis dedicari fecerit, et monaipsos in
steriiun

serabili praedatione vaslant cuucta, calcant sancta

poIiutisvestigiis,aItarla suffodiunt,

etomniathesaue fratribus

rarla sanctce Ecclesioe rapiunt,

interflciunt,

quosdam

honorem sancti Petri Apostolorum principis, quod ab ipsis infldelibus fuerat destructum, rea;diflcaverit, illucque monachos revocarit. Hajc enim mere fabulosa cum Carolus hoc anno in Provinciam non venerit, et
Montis-Majoris in
;

nonnullos secum vinctos assunumt,

.

perplurimos opprobriis vexatos nudos projiciunt,

aliquos in

mare demergunt
in
alia

Narrat postea quie

parte

anno
in

sequenti

insula;

patrarunt.

Toto ducentorum

annorum

spatio, ut ait

Godwinus

ccenobium sancti Pelri seu Montis-M:ijoris post medium steculum decimum conditum fuerit. Sed
qui victoriam illam Caroli excogitavit, existirnabat,

Comment. de

praesulibus Angliae in Athelardo,

raro unus aut alter effluxit, quin

illuc appellentes,

modo

huc,

modo

ingentibus copils provinciam iu-

Chihkbertum Francorum regem illud monasterium condidisse cum tamen, ul suo loco oslendimus, Childebertus monasterium intra muros urbis Arelatensis construxerit, non vero apud MontemMajorem. Petrus Saxius in poutificio Arelatensi, qui in eodem errore versabatur, fatetur quidem de vicloria per Carolum de Saracenis reportala nibil sicuti nec de iu membranis Arelatensibus iegi
;

vaderent, in aediflcia igne, in

nera, qua;

omnia animalium genon possenl as[iortare, gladio grassautes. Cumque iu omnes atrocissime sajvirent, tum in sacerdotes praecipue etaiiosEcclesiaslici generis, quos bomines Ethnici et idolorum cultores adeo habue-

ruut exosos, ut raro

tur,

quemquam

effugere pateren-

quinoblruucareut continuo vel profundo mergerent, si forte iu servitutem perpetuam non abriperent.
7.

monasterii Montis-Majoris per

tione, nihilo

eumdem

reaidificatraditio-

tamen minus falsam illam

neni tueri conatur. At

5.

eam

referre refellere est.

Estanr/lice regis.

Martyrium Ethelberti

cuinus, qui e Francia in

Alcuinus iterum in Galliam venit. patriam reversus

Alerat,

Hoc anno sanctus Elhelbertus Orientalium Anglo-

sub finem superioris Christi anni vel currentis initio in Franciam rediil, ut Elipandi archlepiscopi
Toletani etFebcise[)iscopi Urgelitani errorireviviscenti sese opponeret.
differrl

rum

rex, qui a puerilia virginitatem corporis sui

Deo dicare

conslituerat,

suadentibus proceribus
si

Nec enim adventusejusserius

consensit in Oliam Offa; Merciorum regis, ne

re-

gnum

hoerede careret, excidium ab hostibus patere-

potest;cum anno sequenti Concilio Francofordiensi interfuerit. Ita ipsemet Alcuinus in Praefatlone
a

tur. Abiit itaque in

Merciam nuptiarum celebranuxoris suasu,

proditorie ocEtbel-

librorum
et

adversus Ellpandum

scrlbit

darum causa; sed Offa Quendredaj quae in ejus regnum inhiabat, eum
cidi jussit.

Divina, ut credo, jubente dispensatione, ad glo-

riosum

Passus

est

igitur sanctus rex

berlus, virgo simul ct martyr,

palmam

victoriosus

omni honore nominandum hujus regni principem et regem Carolum vocatus adveni sicut mihl quidam sanctissimus vir, prophetiaeque
:

utramque reportans XIII kalendas Junii , inquit Joannes Bromtonus in suo Chronico inler x auctores llistoria; Anglicana; edito. Allbfrida Offae
filia,

s[)iritu

prffiditus, Dei esse

voluntatem in mea pra;-

dixerat patria. Etiam et ut vir venerabiUs totusque

seu ut ab
sui

aliis

dicitur Alfrida, castitalem corporis

su transtulit, ubi

Deo devovens, Croilandriam

Deo deditus meus mibi mandatum dederat maglster, ut si alicubi novas audirem oriri sectas Apostolicis contrarias doctriuis, mox totum me in Catholica;

254

HADRIANI
iste,

ANNUS
lo-

22.

CHRISTI 793.

defenslone fidei dedissem . Magister

de quo

ad Carolum affirmat. Identidem tamen in aulam

quitiir Alcuinus, alius non est, quam JElberttis arcliiepiscopus Eboracensis, de quo in Vita Alcuini

cum

di-cipulis suis, a Carolo invitatus veniebat, ut

testatur
lib. 3,

Tlieodulphus Aurelianensis episcopus in

Ciim jam beatum Elcbertum patrem suum infirmitate prt-Euunliala celerius ad Christiim transire nossot, qui cuncta, sicut supra

num.

11

habetur:

Carmine3, ad Angilberlum.

9. Dtio Caroli filii adversits

gnant.

Annalista Moissiacensis hoc anno scribit:

et comites,

Beneventanos pu-

dictum

est,

cum

ejus fuciebat consilio

studiiit

il-

lum

diiigenter sciscitari, quid

postquam

sola sepa-

Rex in ipsa hyeme iterum fecit conventum ad Regenesburg. Et cum cognovisset fideles suos epi-

rarentur morte, ipsum vellet, juberetque agere.

scopos, abbates
rant,
et

qui

cum

ipso ibi ade-

Domini dedit responsnm. Romam volo venias, indeque revertens visites Franciam novi enim multum te ibi facere fructum. Eritque Christus dux tui itineris, perducens ac gubernans te illuc advenam, sis ut expugnator nefandissimae ha?resis, houiinem Christum quoe conabitur adoptivum adstruere, et fidei sancta; Trinitatis firmissiCui, ut jam claret,

reliquum

populum

fidelem,

qui

cum

Pippino in ipso
mullipliciter eos

consilio pessimo

non

fuissent,

honoravit, in auro, argento, et

serico et donis plurimis. Et in ipsa

hyeme

trans-

misit rex Carolus duos

filios

suos Pippinum et

Lu-

dovicum cum

lioste(id est,
est ibi
ibi

cum exercitu) in terraBe-

neventana. Et facta

mus

defensor clarissinmsque pra;dicator. Perseve-

rabis ergo in terra peregrinationis,

multorum

illu-

minans animas. Benedicens autem illum Patrum

suorum superius memoratorum benedictionibus, ac Cbristo Jesu coinmendans servarct utipse eum,
Imlus
sic

pater

Elcbertus episcopus migravit ad

,

Deum

VI idus Novembiis

anno

scilicet septin-

gentesimo octogesimo, ut ibi demonstravimus. 8. Scholam publicam apiid Turonos aperit.

Est hic

quem
licet
plicis

Franciam accessus, perperam confudere, anonymus, qui ejus Vitam scripsit cap. 6, dusecundus Alcuini
in

fames validissima super est, et super exercitum qui advenerat, ita ut aliquauti nec ipsa Quadragesima se ab esu carnium abslinere potuissent. Sed et fames valida in Italia etBurgundia, et per aliqua loca in Francia incumbebat fauies, necnon in Gothia et in Provincia erat fames valida, ita ut e\ ipsa famemortui fuissent . De hoc bello Beneventano loquitur etiam auctor Vit Ludovici Pii, qui postquam retulit Ludovicum tunc Aquitaniai regem Nalalem Domini Ravenna; celebrasse, et ad

populum

illum, qui

inventus

plerique
in

cum

priori

Pippinum fratrem

Ilalia;

regem
,

venisse,

subdit

Cui conjunctus, junctis viribus

Beneventanam

ejus

eam advenlus
:

ac morse

disertam

provinciam ingrediuntur
tur, castro

cuncta obvia populan-

mentionem faciat. Postquain enim de priori locu Evoluto non parvo tus est, de posteriori scribit postquam Albinus secundo ad Carolum tempore
reversus
est,

uno poliuntur . Videtur Grimoaldus Beneventi dux ad officium rediisse, alioquin reges exercitum ex hostili agro tam cito non reduxisseut.
10.

sancti Marlini

apud Turones
:

prcefici-

tur pastor monasterii isdem qui digne Deo istud cum aliis regens monasteriis, vitam subjectorum,

fnistra tentavit.

Carohts Damtbinm et Rhemtm jungere Eginhardus in Annalibus post-

quantum

valuit, corrigere studuit .

Carolus enim

quam
mode

narravit, Cff?"o^Mmfossamduxisse

Danubium

hoc quasi vinculo in Gallia retineretur. Jn Epist. xxiii ad Carolum scribit Fere ante hoc quinquennium saeculares occupationes, Deum testor, non ficto corde
variis monasteriis [^ra^fecit, ut
:

eum

inter et

Rhenum,

ut a Danubio in
:

Rhenum com-

navigari posset, subdit

Regi in hoc opere

occupato duo valde displicentia de diversis terra-

declinare
consilio

cogitavi

sed

vestrae

pia;

providentice

translatus

sum

in servitium sancti

Mar-

rum partibus allata. Unum erat Saxonum oninimoda defectio, allerum quod Sarraceni Septimaniam ingressi, prcelioque cum illius limitis custodibus atque comitibusconserto, multisFrancorum
interfectis,

tini . Sciii)ta

Epistolaha^c inredituCaroli exllalia,

Is

ut ex ejus lectione liquet.

autem

aiino dccci,

victores

postquam imperator dictus esf, in Galliam rediit, ideoque anno dccxcvi. Alcuinus apud Turonos publicas schoias aperuit,

fossa illa consistere

ad sua regressi suntB.Porro non potuit pro[)ter juges pluvias,

etterram, quce

jialitstris erat,

quas homines undequaque

i

ingressu vero Saracenorum in Septimaniani

inquitEginhardus. De de ,

concurrentes frequentabant, ut ipsemet in Epistola

quo loquitur Eginhardus, mox egimus.

HADRIANI

ANNUS

23.

CHRISTI 794.

255

HADRIANI

ANNUS

23.

CHRISTI

794.

in qiia Eli1 Synodus Francofordiensis pandi versulice detectce hcereses danmatce. Aniiiis sequitur Redemptoris septinger.tesimus nonagesimus quartus, Indictione secunda, quo Francofordiae in Germania congregatiim est Concilium, quod ob numerositatem episcoporum, prffisentiamque Apostolicaj Sedis legatorum , plenarium reperitur nominatum. Ex Italia namquc, Gallia atque Germania frequentes circiter trecenti numero episcopi convenere, quod magni momenti causa id
,

Orthodoxis

sibi subjectis

emendaretur, atque dam,

natum ab

illis

detestaretur errorem
:

et

Ddem

Ca-

tholicam poenitens sequeretur

ut conversus in ar-

cumpravum,etiamlonge
fiiios infectis

positosEcclesiajCatholicae

postularet
verterelur,

siquidem de

flde

Catliolica

qua;slio

disputandumque

esset de Filii Dei Inscilicet

carnationis alto mysterio.

Filius,

Num

idem Dei

secundum

assumptaiii humanitatem, dicen-

dus

esset Filius Dei adoptivns

an proprius. Licet

veneno sagittis appetere non desisteret, factus haeresis non solum propugnator acerrimus sed studiosissimus propagator. Siquidem nunquam deslilit, neque quievit, donec reversum Felicem ad Orthodoxos, revocarit ad castra impietatis, et potentius armarit ad proelium, et exacuerit diligentius ad certamen, probe sciens, relabenti in crimen majora suppeti solere ab inferno subsidia', ut loco unius per poenitentiam ejecti spiritus nequam, septena daemonia uni in auxilium adjungantur, eademque nequioramittanturadfunestiora
,

enim sancta
Concilio

Dei Ecclesia Catliolica, nihil,

his vel leviter dubitaret, haberet, utpote

quod de quod in
his sen-

patranda.
3.

Quid amphus? vorax

est

omnis

iniquitas,

OEcumenico Epbesino, quid de

multoque magis insatiabihs

haeresis,

utpote quae

tiendum esset, fuisset plenissime defmitum, cum Nestorium condemnasset, duos lilios Dei introducentem, alterum secundum divinitatem, alterum secundum humanitatem atque nuper pariter damnasset Felicem Urgelitanum episcopum, assereatem, Christum secundum carnem esse dicendum Dei Patris filium adoptivum (quem erroris pcenitentem diximus recantasse Romas palinodiam
;

ardentioribus inferni caloribus a?stuet, ut secun-

dum
et

illud

propheticum

Absorbebit fluvium,
influat in

non mirabilur, fiduciam habens, ut

si

os ejus Jordanis . Perinde ac

perangusti essent

termini latissimarum Hispaniarum ad zizaniorum

Gallias, Germaniasque laborat illis imspargensque per htteras pravum semen, eousque progressus, ut ipsorum regem Chrisfianissimum, turrim mnnitissimam fidei Ortbodoxae, in

sementem,
plere,

apud Hadrianum Rom.

Pontif.)

Felix iste, ut canis reversus ad

tamen quia infelix vomitnm suum, et

:

suam

sententiam,

si
,

posset, conaretur

adducere

sus lota rediit ad volutabrum luti

rursus

eum-

dem, quem damnavit errorem

fessionem ad altare
princi|iis

et

Romee exsecratus
:

est hajresim, professus publice Catholicte fidei cou-

Apostolorum

eam:

Carolum Magnum scribens ad eum Epistolam veneno refertam, sed tamen ita melle delibutam, ut nibil contiiiere videretur amarulenti. Cum enim ipsnm de sua sententia redderet certiorem, simul
petit
,

dem

ardentioribns animis iterum defendere est

ut ubi

quam

scribit

Epistolam coram se

aggressus

magno damno

fidclium

animarum

legere fecerit, theologos, quid ea in re sentirent,

iterum ne malum longius serperet, et iufusum venenum sana membra corrumperet, fuit ad ple-

narium judicium revocandus, eo magis quod non

solus tauti reperiretur asserlor erroris, cujus ipse
potins consectator quani auctor dicendus esset.
2. Erat enim tanta,^ blaspbemiaj restitutor primaria; sedis Hispauiarum antistes, Elipandus ar-

simul interrogaret, ut veritas posset exquiri, cujus secupidissimum praeseferret. Addidithisaliaplura, quibus conciliaret sibi animum tauti regis, nempe
se i)ro ipsius salute juges ad

Deum

preces offerre.

Quibus
plo,

prsemissis, salubres admonitiones ingerere

simulat, reddereque ipsum

cautum aliorum exem-

ne

scilicet uti

Coustautinus bene cccptum opus

chiepiscopus Toletanus, qui (ut vidimus)

abfuit, ut

tantum admonitus abepis^opis atque presbyteris

'

Luc. si.

Job. XL.

256
(ut ail)

HADRFANI

AN^TUS 23.
pietate

CHRISTI 794.

male coiisunimet, adeptamque ex

alios,

Bonosum

sciHcct

Arium

et

Sabellium, Main

gloriam

immensam

obscuret. Haec et aliaplurami-

nicbaeumque

qui prava de Filio Dei senserunt,

scens, i[isum Ciiristianissinumiqueregem ad

snum

Epistola anatbematizastis? etc.

Docentes Nestofacto,

dogma

sollicitans,

Nestorianum hGereticum reddere

rium idipsum de

Filio Dei

homine

quod

ipse

ex Catliolico studuit. Non extant ipsje quidem datoe ad Carolum littcraG Elipandi, sed IkTC ipsa omnia,
quffi

Elipandus, sensisse, utpote qui duos diceret filios secundum Dei, alterum secundum divinitatem
,

sunt dicta ipsas continuisse, ejus Caroli ad

redditae litterae docent.

vero humanitatem

alterum

et

adoptionem.

Ex

ipsum tunc
i.

consuetudine enim
humiliter
tatetn
,

cum Mahometanis

didicisse ita

Qui igitur ad tantuni regem ejus argumenti Epistolam privatim ad ipsum datum, alias addidit publicas et generales ad omnes Galliarum hinc enim episcopos. Erubescere nescit haeresis prophetice ' demonstratum, Baliylonem scriptam
scripsit
:

sentire de Cbristo

secundum humaniinducens
in
potuisset, con-

infelix

Elipandus existimatur;

animum, si hoc evincere jungeret simul Mahometanos et

fortasse in

Christianos

unam
6.

fidem.

in fronte gestare

blasphemiam. Haud enim erubnit,

,

puduitve Elipandnm ad Galiiarum episcopos de hoeresi sua scribere htteras licet sciret eam liaud pridem ab ipsis in Felice collega et cum Fehce fuisse damnatani. Sed quid callidus agit? ne sui
,

Quod insuper ter impius rem non ex inscitia, sed dolo malo ageret, ex eo etiam Patres persensere at^jue omnibus patefecere, dum citatas ab eo sanctorum sententias, eas vel per ipsum depravatas esse, vel in pravum sensum longe a ger-

turpitudine dcformis atque infamis haeresis,

quam

mano
litteris

discrepantem detortas, in redditis ad

ostendere,quas
si

eum

prodit, appareat insectanda diris, etexsecratiouibus

legeris, ipse intelliges. Ita

ipsis

explodenda
divinag

graculi, laboravit repraesentare

indutam vestibusinstar.^Esopi formosam, dum et ScripturK dictis et sententiis sanctorum

:

alienis

plane a sanctis Patribus

est

demonstratum

de sententiis
illo cilatis,

illis

e sacris Ecclesiae doctoribus ab

Patrum eam studuit exornare. Sed reddidit (inplo deformem nam ornamenta castissimae virginis,
:

sed corrnptis ac depravatis. Scd ubi ab eo domestici sunt testes adducti, dum, inquam, ex
ToIetanEe Ecclesiae ritualibus, sive ex suis praede-

Ecclesia; Cluisti sponsae, nullatcnus meretrici con-

cessoribus

Toletanis

episcopis

nominatum

esse

gruere, iuit
5.

omnium

sentenlia patefactum.

imo

perfidiae

Sed veniamus ad cjus fidei confessionem, profes?ionem,quam in eadem scripsit

Cbristum secundumcarnem Dei Filium adoptivurn idem asseruit: quod nonesset in promptu Patribus
illis

citatos inspicere Codices ejus

tantum

Ecclesiae
:

Epistola, ipso cjus exordio. Recitant

redditis

eam

Palres in
:

proprios, neque

communes oninibus

aliis

iidem

ad ipsum Synodalibus litteris istis verbis Invenimus, inquiunt, in libelli vestri principio
,

nimisimpostori credentes, eodem modo, quoipsum EIipandum,ejusquoquesunt detestati, quos citavit,

praedecessores,

scriptum

quo

vos posuistis

scilicet

Contite-

Eugenium
ex
vitae

Ildefonsum

et

Julia-

mur

et

credimus,

Deum
,

Dei Filium ante

omnia

num,
pania

qui

lum

sanctitate,
,

tum

etiam ex
in His-

tempora, sine initio ex Patre genitum coa?ternum et consubstanlialem non adoptione, sed genere.

sacrarum

litterarunn

doctrina

magnum

nomen

fuerant consecuti.

Item post pauca in eodem loco legebatur Confitemur et credimus eum factum exmuliere, factum sub lege, nou genere esse Filium Dei , sed ado:

7. Ne vero justi cum impio condemnentur, et maledictionem iniquorum sancti possideant, quorum memoria in benedictione bactenus in Ecclesia

plione, sed gratia, etc.

quae Patres

praeparato

antidoto

HaecsuntEIipandivenena, ne cui possent

,

Catholica pcrseverat

vindicandi sunt

isti

in pri-

omnibns docuere. Ista quidem ipsum sensisse (ne aliquo modo ex iguoranlia excusari posset) ex eo haud dubium edidit argumentum, prodiditque signum evidens et manifestum, (juod in eodem ad episcojios Galobesse, cavenda ab

cum

Nestorio

liarum dato

lihelio, sive

scripta Epistola,
haereticos,

cum

siu-

gulos nominatim
lide

damnat

indemnatum praeteriit, rem egisset, nominatum omni

,

Nestorium quem primo loco, si bona

exsecratione
detestari, et

mis a tanta calumnia Elipandi et a Synodi maledictione. Ut autem ipsa veritas clarius elucescat, bic tibi reddenda putainiis, quae idem perfldus Elipandus in suo libello in Gallias misso de iisdem reperiuntur cniin est mentitus praedecessoribus ista repetita in litteris a Patribus ex Synodo ad eum redditis his verbis a Sequitur in eodem libello vestro Item praedecessores nostri Eugenius,
:

Ildefonsus
suis

Julianus Toletanac sedis antislites in

atque detestatione, exsecrari

matizare penitus
debuisset,

anathese

quo

signiflcaret,

quam
eidem

longissime ab ejus sententia discrepare, licet

afflnis existere

videretur. Hinc jure Patres

:

dum

rescribunt
vestra

adipsum Nonne
in

olim, inquiunt,

ab univcrsali sancla Ecclesia refutala est etiam et danmata? Quapropter forte illum anathematizare noluistis, dum
haeresis

Nestorio

dogmatibus itadixerunt in missa de Coena Domini Qui per adoptivi hominis passionem, duni suo non indulsit corpori. Item in missa de Ascensione Domini Hodie Salvator noster post adoptionem carnis sedem repetivit deitatis, etc. Haec suo inseruit Elipandus libello fidei, non quod ista acceperitex eoriii!i, quos nominat, scriplis, sed qiiod
: :

scripta ea in missali Toletanffi Ecclesiae (ut

sacris oblatioiiibus recilari solerent; sed
liter,

ail)

in

an Gde-

vel ut in aliis frauduleiiter,

'

Apoc. XIII,

et xvii.

pra;

manibus qui

esset

quod non adesset Codex inspiciendus, ex quo

HADRTANI
(ut in aliis)

ANNUS
convinci
cx pa-

23.

ct

CIIRISTI 794.
fuit,

257
ex quo

ideni Eiipandns imposturaj

:

stus

Deus nunquam non

homo

factus

possGt, Patres iiasc liinc rcspoiulere

Ilajc

cst. et
sit

assumjifus in unitafc persona; semper

]iermanet verus D(!us liomo
;

man-

rentum vcstrorum
sit,

diclis

posuislis, ut nianifeslum

qualcs liabealis parentcs,

silis

ut noluni

sit

onuii-

bus, undc vos fraditi

in

uianus iiifldelium.

Quia liominem Chrislum verum Uei Palris Filium

esse negastis, vobis defensor esse noluit, sed tradidit

vos in

manus ininiicorum suorum,

qui domi-

non duo quidem, ut csset alter Deus, el alter liomo sed unus idemquc Deus ct lionio. Quamvis eniin aliud per ()uod Dcus, aliud per quod Iiomo, in ufroque tamen Deus ct homo, quia non fuit aliquando purus scd quia consine Deo conceptus, vel natus bomo
; :

nentur

vestri qui
lioec in

eum

recipere noluerunt . Et
:

paulo post

eurndem

Et melius
Filio,

cst testimonio Dei Patris credere

vestri,

de Spiritu sancfo ex virginea carne, et natus homo vere mox ex ipsa conceptione ineffabili nafivitafe Deus verus processit, et natus est
ce])tus est
:

de suo

quain Ildefonsi

qui tales vobis

bomo
Filio

. Huec

cum

ipse tradal,

omnem

excludit in

coniposuit preces in missarum solcmniis, quasuniversalis et sancta Dci

in illis exaudiri

Dei

secundura
fuerit

non habet

Ecclesia, nec vos

nunquam
9.

sine

carnem adoi^tionem, cum Deo homo, qui in filiuin

ista sufflcere

]>utamus. Elsi Ildefonsus vcster iu

potuerit ado])lari.

oralionibus suis Cbrislum

noster vero Gregorius Pontifex

adoptivum nominavit, Romanae Sedis, cladubitavit, etc.

perfidiis assereiii

Possent quidem

ad coarguen-

dum

calumnice, sicut et impiefatis

perQdum

Eli-

rissimns tolo orbe doctor, in suis oratioiiibus scin-

paiidum, sed Deo agenda?

Matri sanctissima! Virgini,

sunt gratia;,
infcrius

Deique
II-

pereum Uuigenitum noniinare non

Jfec Palres,

quod laudafor ejus

saepe

quod

scilicet,

ut

ille

defonsus

diserfis

verbis

omnem

Lat, putarent, ea, Ililefonso auctore,

sacris mis-

])rorsus in Filio Dei Christo Jesu excludit adojjtio-

salibus vere legi.

At qiiisnam fucrit

certus

et

]irimus hujus erroris auctor in Ilispania, dictum

est superiori

nem, ubi in eadem tracfatione ista subjungit Ac per hoc talis ])artus non est communis lege
naturifi,

tomo, si recte memoria tenes, nempe successorem S. Isidori jiseudoepiscopum, hajieli-

sed sicut mirabiliter conceptus,

ct

biliter

Deus

liomo natus.
adopfio

ita miraErgo non illum, ut

cum hominem,

qui et deposilus Iransiit in Maliononiine, natione

Hic,

caeferos filios Dei

tatis

fecit filium,

sed divini-

metanam impielaiem,Tbeodiscum Giu'cum, bominem impostorem.

cst,

natura illum in proprium Dei Filium exaldonavit et

illi

ut

dicluni

tavit,

noraen quod

est

super
et

omne

anno

Pedeniptoris sexcentesimo trigesimo sexto,

noiiien, ut esset lotus Dei Filiiis,

bomo,

Verbum;

prinius in Hispania asseruit, Cbristum Dei Filium

csse ado]ifivum Dci Palris omnii)otenfis.
8. Caiferum

quia iiunquam non fuit Dei Filius sempiternus,

fanfum abest, ut

S.

Ildefonsus

permanet unici Geniforis unigenitus . Et post nonnulla eodem arguinento accuratissime dis])Utata, ha?c subjicit

ejus erroris assertor fuerit, ut polius in suis scriptis, crebris sententiis

ex S. Gregorii papae auctoi"itate

tanquam

sjiiculis tale

mon-

Quoniam

sicut ipse ait in

eisdem Moralibus, aliud

eaiii

sfruin sa^pe confecerif. Esl igitiir in promjitu, ut

cst natos hoiuiiies

gratiam adoi)tionis per

ac-

impostoris

in

eum

fanta illaia calumnia

quam
testi-

cipere; aliud est singulariter per divinitafis pofen-

aperfissime defegatur, nec ex dubiis

quidem

bus fcsfimoniisqueobscuris, sed ejusdem Ildefonsi germanis scriptis, quibus nou semel totidera verbis ejusmodi Nesforiaiiisnium in Hispaniis disseniinalum impiignel, negans penitus Filium Dei secundum carneni dici debere filium ado])fivum.
In jirimis igitur illud

tiam Deum ex ipso conce])fu prodiisse . Ac ])Ost nonnulla, dum tuefiir sicut in conceptione, ifa in parfu nullara coutraxisse Mariam Virgiiiem corrupfionem,
isfa

niox subjicit
,

Alioquin

si

ipse ex

matre coiiiquinatus essef aut materna viscera quasi

pro peccalo corrumperet,
et

sordibus ex vitio priniaj

adducamus

in

medium,

quod habef
et in

iii

libro de Virginitate sanclui Marife,

damnationis coinqiiinaret, nonesset Dei Filius, sed adoptivus, ut cajferi; quinimo nec ado]jtivus, et
nullus esset per queni
esset proj)rius .

necessariam deducitur assunii)tionem, ubi post multa secundum verifatem Cathoficam disputata Audisfi, iiKjuit ', quod cum aliud sit Deus,
:

ado]ifarefur ipse
:

si

uou

Et infcrius
adoiitator
:

Et ideo non esl ibe

ita

ado|)fivus,

sed

(ut

dicam) caBtero-

et aliud

homo; non famen

est altcr Deus, el aller

runi

Ac subjungit

Cbristus nou adopfivus,

homo, sed unus est Dominus meus Jesus Cbrislus, idem Deus et honio . Et iiiferius ' de saiicta
Maria
filium,
:

venit, missus a Patre, natus

sed proprius Dei Filius in plenifudine femporum ex muliere, factus

lla
iit

in ulra(jue
sil

idem

Filius Dei, qui filius

natura uiium generans homiuis;

sub lcge, qui solus non eguit regenerafionis sacraipento, neque reiiasci,
giialus est benignitale per
largiri

quoniam proprius Dei

nec alter

sit filius

hominis,

quam

sit

Filius Dei .

Filius, qui nobis per adoptionis

Et in libro de iierpeluavirginiiafe sancfa; Maria', et

de cjus

queni haud jiridem iii luccm cdidif vir docfissimus Fevardenlius iheologus Paparturifioiie,
risieusis, hsec iteni in

frafernilatis

gratiam sua dilavacrum regeneratiouis consortium. Unde Joannes

'
:

Quolquol autem receperuut eum,

dedit eis polesta-

eanidem seuteutiaui

Chri-

fcm

filios

Dei

fieri

quam

sane |)otestafem a Patre

geuitus
'

ijise

ex sua natura in sc habuit, et uon

Ildefous. de Virginitate S.

MariKc.

G.

De Virginitate S. Mariie
'

c.

11.

.loan. I.

Touus

Xlli.

33

258

HADRIANI

ANNUS
qui-

23.

CHRISTI 794.

aliunde ut proprius esset Dei Filius,

et daret,

dubitatione teneatur . Et inferius, vocatos ad Sy-

bus

veliet, adoptionis gratiaiii .

nodum

10. Haec et alia

ii)se

Ildefonsus, quibus omnibus

magis magisque coarguas ha^retici impostoris illatam in iiisum calumniam, vindicesque eum paritera
Patruni concepta de
ijjso

tradit Petrum Mediolanensem arcbiepiscopum, et Paulinum Forojuliensem, vel Aquileiensem (ut ait) patriarcham, ejiiscopos prffiterea ex

Germania,
linus

Gallia, Aquitania

atque Britannia. Pauin libello Sa-

sanctissiino atque doctis-

autem Aquileiensis episcopus

simo viro ex
pareat
niliil

testiflcatione Elipandi

mala existima-

crosyllabo

addit ex Hesperia, Liguria yEmilia et

tione atque asserta falsa

sententia; ut plane apadeo alienum fuisse a tanto Patre,

Filii fuit,

Austria provinciis esse ad

scopos.

Synodum

vocatos epi-

quam

de adoptione Cbristi
asserlio.
viri

Dei

secundum
perfldi

carnem

Dolendum

ejusmodi lucufortasse

Caroli

Ubi autem Hadrianus papa crebris legationibus Magni permotus est, utdesententiaEIipandi
lilteras

brationes

sanctissimi,

dolo

decerneret, ea iterum examinata atque discussa,

Elipandi, fuisse diu

sujiprcssas et occultatas,
filius

ne

inventaque in ha^resim declinare, pubhcas

in

proderentur in lucem, ex quibus ipse

braruin redargui posseta lumine,
tenebras,
et

tene-

conscripsit ad episcopos GaIIa?cice et Hispaniarum,

dum vocat lucem

vero

quibus provinciis fuerat error disseminatus

de de

tenebras

lucein.

Gaudendum

hisque disputans, pluribus confutat assertam

Christi adoptione sententiam; atque

Hispaniarum naufragio, superfuerint tani pra^clara nobilissimi ingenii monuinenta, eadenique e latebris vindicata, atque in lucem edita
in lanto

quod

deinum

ejus-

modi oratione devios omnes a

pellat,

veritate in fine

com-

sic

dicens
finalis,
:

Priusquaui libelh imponatur

est

a viro veritatis amantissimo, antiquitalum Eccle-

terminus
aut

adhibenda

litigatorum optio

siasticarum studiosissimo, iion

levis

suspicio
alicujus

privatEe

Hispano (ne vel affectionis erga gentilem

sententialis

eligant

uamque

quaj voluut, vitain

suum

animum

pulsare potuisset) sed Gallo,

Academiae professore, cultore integriclaritudine nominis in Ecclesia Catholica optime noto, quem nominavimus, FeParisiensis
talis et pietatis, et

mortem, benedictionem aut maledictionem. Optamus namque et infinilam boni Pastoris Domiiii precamur benignilatisclemenham, qui ovem'
perditam ad ovile propriis humeris portavit
relictis carnis aiifractibus, in
,

ut

vardentio.
11. His igiturdeElipandi litterisanteSynodura

id est,

quibus make bestite, maligni spiritus commoraiitur, ut ad viani,

quaj ducit ad vitain seternara, fidei passibus Christo

convocatam conscriptisjam enarratis, ad ipsam Synodi indictionem veniamus. Ubi igitur Elipandi dicta; litterae ad Carolum Magnum redditae sunt niliil antiquius ipse habuit, quam ad universalem cogendam Synodiim cx totius Occidentahs orbis episcopis, operam dare, crebros ea de causa ad Hadrianum Piomanum Pontificem legatos mittens, exploraturusejus sententiam, quidde proposita pcr

redeant pertrahente
clesice

qualenus in sinu matris Ec-

suscepti,

per

lamentum
et

poenilentitc sordes

abluant peccatorum,

infamata eorum modestia

bonae fama) rccipiant i)ristinam dignitatem, nec honoris periclitentur naufragio, et a nostro

non

dis-

Elipandum quaestione
peragendis

sentiret.

Quale enim in bis

vigilantissinium

fuerit Caroli

Magni

studium, a nullo

fideliori teste,

Elipandum

redditis litteris

hffic inter alia

de his

ex ipsius ad cognoscemus, in qaibus leguntur Ad impletionem

:

quam

jungantur consorlio, ac per hoc reconciliati communioni Catholica) fidei, divina illos pietas CcEleslium faciat esse participes gaudiorum. Quod si exigentibus indignis meritis, tam iusolubih eos malignus spiritus perfidicTB laqueo juslo Dei judicio strangulavit, ut resolvi nequeant;
ex auctorilate prorsus
Pelri

Sedis Apostolic;B ac

beati
illi

vero hujiis gaudii (nempe hffireticorum conversionis), fraterna cogente charitate, jussinius sancto-

Apostolorum principis, ac per eum, qui magister et Doniinus tradidit potestatem, et

sol-

vendi ligandique licenliam tribuit (quod sine gravi

nioerore dicere

rum Patrum

Synodale ex omnibus nndi^jue nostrte ditionis Ecclesiis congregari Concilium, quatenus sancta omnium unanimitas firmiter decerneret, quid credenduin sit de adoptione carnis Christi, quam nuper novis assertiouibus et sanctaeDei universali Ecclesise antiquis

non possumus) perpetuo

eos ana-

thematis vinculo religatos ultrici

suis

cum

sequacibus

judicamus vindicta pleclendos, ac per hoc a gremio matris Ecclesiae et a nostro consorlio deflnio alienos.
1:2.

ex vestris

scriptis

temporibus inaudilis vos inlulisse cognovimus. Imo et

Siquis autem fidelium

eis precis
:

Deumque timen-

tium

charitatem eis benignilalis imperhendo, et

ad beatissimura Apostolicae Sedis Poutificem de hac nova inventione nostrge devotionis ter quaterque direximus missos (legatos scihcet), scire cupieiites quid sancta

Christi

amore, pro

(precum) oblcitionem
noii inbibe-

Domino
mus, sed

offerre voluerit

nou solum

ut faciat, Aposlolica adnionitione et op-

Romana

Ecclesia Apostolicis

edocta

tradilionibas de hac respondere voluisset inquisitione. Nccnon et de Britanniaj partibns aliquos Ecclesiasticffi
discifilinffi

tainus, et salubri incitamus adhorlatione , ut Deus omnipotens * qui neminem vult perire, et omnes

viros convocavimus,

ut ex

multorum
fidei

diligenti consideratione veritas Calholicce

suam vult salviam veritalis, et ad agnitionem pertingere (sicut dignum est) reclai fidei,
hoinines propler aimiain bonilateni
fleri,

vos

revocet eos ad

et probaiissiniis sanctoruin Palruni hinc inde roborati testimoniis absque ulla

investigaretur,

'

Liic.

xv.

'-

l.Tiiii, II.

HADRIANI
qUcT!

ANNUS
Ista

23.

CHRISTI 794.

259
et

est in Christo

Jesu

Domino

nostro, etc.

cumcingat, sufique dextera semper protegat

defendat, ut faciat semper quae
illi

baljent litteraB Hadriani, qiire et postca sunt iniiac,

sunt placita,

de qua agimus, Synodo

recitatcC.

Ubi igitur Synodus convenisset, praesente Carolo Magno rege, ab eodem juss;e sunt legi litterae
Eli|iandiarchiepiscopi Toletani: Quibusrecitatis,
inquit Paulinus,

Christi

quatenus caelestibus fretus arniis inimicos noniinis auxilio fultus de caelo , fid terram pros,

ternat

barbarias
ditioni

etiani

nationes
potentiae

infinitas

Deus

omnipotens
et

ejus

subdat, ut ex

statim surgens venerabilis prinstetit

ceps de sella regia,

super grackim suuni

et

hac occasione ad agnitionem perveniant veritatis, agnoscant verum et vivum Deum Creatorem
etc.

locutus est de causa fldei prolixo sermone, et adjecit

ito,
:

suum,

Quid vobis videtur? Ab anno prorsus prceterex quo cwpit bujus pestis, insaiiia tumescente,

Recepto autem atque perlecto a Paulino oblato nomine episcoporum bbello, abipsa sanctaSynodo
est hacresis , et adversus eam et ab Elipando episcopo Toletano missum perfidiae libelluni scripta fuit Synodalis E|)istola ad Hispaniae

perfidiae ulcus diffusius ebulliisse,

non parvus in

his

condemuata

regionibus, licet in extremis finibus regni nostri,

error inolevit,

quem

censura

fidei

necesse estmodis

omnibus resecari. Cumqiie imprecata et concessa esset morosa dilatio per dies aliquot placuit ejus
;

episcopos, qua Patres confutaverunt singuias ab

baereticis assertas
tias.

pro errore

defeudendo senten-

mansuetudini

ut

unusquisque quicquid ingenii

Extat ipsa integra habens in fine admonitioail

captu rectius sentire potuisset, per sacras syllabas,

die statuto, ejus clementiae
fidei

nem

eosdem, ut abdicato errore, sanam sequan(ut diximus)

oblatum sui pectoris

tur Ecclesiac sanctee doctrinam. Sed et ipse Carolus

nuuuis
13.

styli

ferculo mentis vivacitate defer-

Magnus, quod privatas ab Elipando

pro errore defendendo

ret B. HiBC

de jussionc Caroli Magni Paulinus.

,

litteras accepisset,

ad

eum-

Qui ingenii sui nobile edens foetum commentariolum inscriptum, libellum Sacrosyllabum, adversus novam resurgentem bacresim claboratum, obtulit sanctae Synodo, cui placuit ut in Hispanias mitteretur ad confutandos exortos in eis errores.
Extat ipse integer,

dem
tanto

et alios Hispaniae episcopos scripsit

Epistolam
doctrina

principe dignani

qui

i)ietate

et

l>raestaret,

eaindemque una cum

litteris Pontificiis

bbelloque a Pauliuo conscripto, et Synodali Epistola ad eos misit, qua omnibus suaderet, ut ab errore
Elip;uidi desisterent.

quem
ipsius

lu consulas

scriptus

enim
Pe-

Porro
ipsa

quod

tanti

principis

ab eo
tri

est

non suo

tantum nomine, sed

et

scriptorum

monumento

sancta Synodus est

Mediolanensis arcbiepiscopi , et aliorum ipsis subjectorum episcoporum, ad cujus libelli fineni ejusmodi adversus eumdem Elipandum atque Fe-

rnaguopere

illustrata, ut istud ipsum intexatur Annalibus, a nobis exigit personae dignitas et argumenti, et multipiex utilitas, quam quis eam

licem scnteuliam profert

istis

verbis:

Elipandum

namque
tilia

alque Feliceni novos bostes Ecclesiae, sed

legendo percipiet. Sic enim se habet 15. Carolus gratia Dei rex Francorum et
:

veternosa faece perfidiae pollutos, nisi ab bac stulresipiscant, et per rectoi fidei satisfactionem
,

Longobardorum, ac

patricius

Romanoruni,

filiiis

ET DEFENSOR sauctae Dei Ecclesitc, Elipando Toletana; civitatis metropolitano, et caeteris in partibus

lamentis se abluant poenitentiae

gratos eos etiam, qui post Iianc

indignos et in-

lam saluberrimam quam plenaria Synudus sancto afflata definitionem,

Spiritu concorditer subtili sinceritate terminavit,

Hispania^ consacerdotibus Ortbodoxai fidei

et fra-

ternte charilatis in Christo Dei Filio proprio et vero

optamus salutem.

falsissimis

eorum

assertionibus sive clam, sive in

:

Gcaudet

pietcis

Christiana divina^ scih'cet atque

publica voce pra-buerint assensuni

tentia; vindicta

simili eos sen-

sancimus

esse plectendos, reservato

per omnia juris privilegio Summi Pontificis domini et patris nostri Hadriani primfe Sedis beatissimi

terrarum si^catia dupliccs charitatis alas extendere, ut materno foveat affectu, quos sacro genuerat baptismate. Et maxima est sanctte
fraternaj per lata

papae. Sed quod privilegium? illud nimirum, quod (ut s;rpe dictum esl) novas coiidemnare haereses
cis
:

suorum ailunalio filioconsummati in unum, qui redempti sunt ab uno dicente eodem Redemptore nosmatris Ecclesifc exultatio

rum, ut
tro

sint

el

h;eresiarchas esset solius Roinani Pontifi-

Jesu Christo
tuo,

'

Pater

sancte

serva eos in

vei illud forlasse intelligit privilegium,

quo
esl)

ncmine

quos

dedisli mihi, ut

omnes ununi
:

Komana

Ecclesia (ut superius

demonstratum

sint, sicut et

Conciliorum omniuni Acta cognoscit, probatque vel improbat ipsa. d-i. Demum vero pro i[)so rege ejusmodi ad Deum obtulit pias preces Catholicum atque clemeutissimum semperque inclytum dominum
: ,

nos unum sumus. Unde et in Cantico Canticorum de sancta dicitur Ecclesia - Terribilis ut castrorum acies ordiucita. Constipata exercitus ordinatio et unanimis bellatorum fortitudo magno
solet

bostibus esse terrori

sic

flliorum sanctae
fidei paci-

matris Ecclesia! intra inuruin CathoIic;c

fica

Caroluni regem per intercessiones beat;K

riosae

et glo-

adunatio acreis potestalibus niinium constat

,

senqierque Virginis Dei Genitricis Mariae, per

vitae suscipere, et beiti

terribilis

et

igiiitis

nicaligna;

perfldiae

spiculis

quam meruimus Auctorem

rum, verum etiam
omnipotens

Petri primi pastoris Ecclesis

omniumquc

sancto-

oinnino impeiietrabilis extat, sicut et verissimus gentiuiu prtedicator et fortissimus Ecclesia) proexvn.

suffragantibus precibus vestris,

et sancta Trinitas

sua euni gratia cir-

Joan.

'Cant. viii.

260
liator
prnecipit,
lulei, in

HADRIANI
dicens
'
:

ANNUS

23.

CHRISTI 794.
'

In

scntnni

qno

possitis

omnibus snmentes omnia tcla neqnissimi

ad salutem, eodem attestante Apostolo

Justus

autem ex

fide vivit. Si justus ex

fide vivit,

quo-

ignita exstinguere, et hoc sa;ciilum

neqnam

libero

modo
mat
'

qui fidem
?

ad

Ccxleslia

volatu evadere
:

'

Sine fide enini im-

non habet rectam, sevivere ffistiNos nempe non sumus infidelitatis filii in
filii

impossibile est quod Deo omnino ab homine fieri non potest. Principinm est salutis nostrae fides, qua intemerata et integra
possibile est placere

perditionem, sed
ritate prEece[)ta.

sit

ad acquisitionem anima;.

Scquaniur sanctorum Patrum venerabilia in chaDecet enim ut

sanitate confirmata, tolius vita; cursus per vestigia

bonorum
:

omnium

Cbristianorum una
ovile
ovilis

opernm

feliciter

fine tenus

currit

per

fldem enini (sicut idem pncfatus ' doctor in Epislola ad Hebraeos testatur) omnes sancti placuerunt
Deo.
16.

et

unus animus ', sicut est unum unus pastor. Qui enim extra Ecclcsiastici
fides et

septa invenientur, lupina rabie devorabuntur, qui

vocem boni
Hanc
igitur fidem

Pastoris

non audiunt, qui ante suas

Ortbodoxam

et

ab

oves ingredietur et egredietur, ut eos ad pascua

vitae

Apostolicis traditam doctoribus, et ab universali

perducat acternae. Nobis itaque dictum intellisuis charissimis

praecipiebat, dicens
'

servatam Ecclesia nos ])ro virium nostrarum portione ubique in omnibus servare et prsedicare proquia non est in alia aliqua salus nisi in fitemur illa, quam paciflca ab initio salutis nostraj unaniniitate semper servabat Ecclesia. Pro qua etiam,
:

gamus, quod egregius praedicator

filiis
:

Obsecro vos per nomen Domini noslri Jesu Christi, ut unum dicatis omnes, et non sint in vobis schismata; sitis autem perfecti
in

uno sensu

et in

eadem
:

sententia. Haic habentes

\iri fratres, et veslra

bona devotio, quam vos habere

Apostolicae auctoritatis praece|ita, concordate nobis-

decet in Domino, his partibus fidui vestrae litteras dirigere curastis, nempe et generales ad sacerdotales

cuin. Diligimus vos

mino, quod

et nobis

hoc vobis volumus in Doquia perfecta, quam habe-

sanctissimas aures, ad nos

quarum

utique serie litterarum

quoque speciales. In non satis nobis

mus

spargere,

elucebat, an quasi ex auctoritate magisterii vos

vestra docere disposuistis, an ex humilitatis discisive hoc, pulatu nostra discere desideratis sive illud vestris inessetanimis, petitioncm vestram,
:

congregare gaudet non et inconsutilem Salvatoris nostri tunicam ^ integram servare non
in Christo, charitas

adunare non scindere,

praevidentes hoc

dividere

idem

in

pace

Christi

tamen

custodire,

quod
His

milites in Passione ejus observa-

bant.
18.
ila

charitate Christianae religionis cogente, non spernendam esse censuimus , valde desiderantes ,

prajlibatis,

vestris
ita

in

Domino

valde congaudcmus jirofectibus,

nostris

ut in cordibus

Deumque
quatenus
aestus

ex intimo cordis affectu deprecanles,

in verae fidei soliditate tirmiter
,

fraterno vulnerati
,

amore vestram, quam

permaneamus
,

contra lluctivagos
sancto

utrinque hujus SKculi

cursus

patimini

lacrymabili
;

pressionem
si

gemitu condoleamus opsed majore multo tristilia lugcmus,

fraude interius oppressionis

Spiritu

navigiuin

nostri

aliquid diabolica

portum perpetute tranquillitatis pervenire mereamur. n. Ad hanctranquilIitatemcapiendam,oculus

regente, ad
cordis fide purificandus est, et assiduis sanctaruna

per infldelitatem, vel cnjuslibet schismatici erroris

I^atimini in cordibus. Ipse est continuus dolor pe-

ctoribus nostris
nisi

et

paene

irremediabile vuluus,
saucit
'

per ejus misericordiam qui

contrilos
et

orationum precibns mentis acies illustranda ut purae veritatis lumen,omni errorum nube expulsa, contemplari valeat ne in opiniones noxia3 falsilatis
, ;

corde, et vult

omnes homines

salvos
illi

fleri,

ad

agnitionem veritatis pervenire,

est lcctificatio.

nos

laetificent,

qui tristaverunt. Vcstra igitur correctio,

Catholica,
tatis,

nostra

temeritas inordinata incautius gradieutes praecipitet. Non pudeat Christianum, ubi bcesilat, qucerere;

Desirantcs vos socios habere iu fide

pra^dicatione verisuis promisit

et cooperatores in

ubi nesciat, discere

quoniam
:

pia humilitas diet

ut

'

gaudium, quod Christus

habilet iu nobis, et

scendi sapientia; intrtit secrcta

melius

est disci-

discipulis,

gaudium noslrum

pulum
falsitatis

esse
;

veritcatis

quam doctorem

existere

ille ad altiora semper provehitur; iste ad semper dilabitur, et inde magistcr eflicitur erroris, unde auditor contempsit esse veritatis.

inferiora

impleatur in vobis. Ad impletionem vero hujus gaudii, fraterna jussimus sanctorum Patrum cogcnte charilate Synodale ex omnibus nndiqne uostme ditionis
,

Hanc igitur, fratres, perniciosam devitantes elationem, sanctorum Patrum et sanctorum doctorum
sacris inhffircamus sensibus
:

discaiaus quae scri-

congregari Concilium, quatenus saucta unanimitas firmiter decerneret quid credendum sit de adoptione carnis Christi, quam
Ecclesiis

omnium

pserunt, credauius quae docuerunt, et uon declmemus ad dexteram , neque ad sinistram , sed per

viam regiamad Regem et Redeniplorem el Deum et Dominum nostrum Jesum Christum concordi fidei el veritatis curramus professione * Corde euim creditur ad justitiam, ore autem confessio fit
:
'

et sauctLC Dei uninupcr novis assertionibus temporibus inauditis vos ex vestris scriptis intulisse cognovimus; imo et
,

versali Ecclesia; antiquis

ad beatissinmm Apostolicte Sedis Pontiflcem dc hac nova iuventione nostrae devotionis ter quater-

Eplies. VI.

Ilebr. xi.

>

Ibid.

Rom.

x.

Rom. 1. 6Rom. IX.

Hebr.
^
'

s.

'

Joan.

l'jal.

cxLVi.

*1. Tim.

x.

* i.

Cor.

i.

'^

Joau. xix.

u.

HADRIANI
c|ue

AXNUS

23.

CHRISTI 794.

261

direximus missos, scire cupientes, quid sancta Roinana Ecclesia, Apostolicis eflocta tradilionilnis, in liac respondcre volwissct inquisilione. Necnon
et ile r.ritannia! parlil)ns

bus diebus usque ad consummationem

sajculi. Hi snnt proi)ugnatores fldei nostrae, bi sunt rectores per diversas sedes civitatis Cbristi, cujus antemu-

aliinios Ecde-siasticaj di-

rale

est
,

fldes
ct

Catbolica et cbaritas

flrmissimus

sciplina; \iros convocaviinns, ul ex

mnltoruin

dili-

genli considcratione veritas Catliolica; fidei invcsti-

garctur,

et probatissiniis

SS. Patrnin liinc inde ro-

propugnacula divinarum testimonia Scripturarum,et divitiffisalutisineasunfsapientia, et scientia, et spes portarum custodia quaj qua:

luurus

borata tcstimoniis abs^jue ulla dubilalione teneatur.

19.

tuor clavibus, id

est,

prudentia, justitia, tortitu-

Idcirco vobis per singulos libellos diri,

diue, et tcmperantia piis

apenuntur
et

aniniis. Hiijus

gere cnravimus

quid pra^diciorum Patrum pia

perscriitatio
statuis?et
.

vero

civitalis ipse

Dei verus

proprius Filius,

unaninuias
Ecclesiastica

et

pacifica
,

auctoritate
confirinaret.

Deus verus bomo verus Jcsus

illius
tat.

Cliristus

Dominus

inveniret

noster regali priesidet potentia, cujus gralia tolam

civitatis

Primo quid dominus

Apostoliciis

cum

sancta Ro-

structuram

regit,

defendit et exal-

mana

Ecclesia ct episcopis in iUis partibus qiiaet Calbolicis docto-

Quisqiiis ad
flde,

banc

civitatem, recta sibi pra3plc-

quaversum commorantibiis,
ribus sentiret, sub unius

vianle

manus bonorum opcrum babens

:

libelli

tenore statuimus.
et

nissimas pervenire feslinat

tas, et

apertas inveniet por-

Dcinde secnndo loco quid Ecclcsiastici doctores

Italire

sacerdotes Ecclesiarum Cbristi de propinquioribus

Regem regnm cum millibus sanctorum agminum obviare sibi gaudebit.

21, a Sed et gratias vobis

partibus

cum
a

Petro Mediolanensi arcbiepivel Aquileiensi

agimus de
optantes

instantia
nostri

scopo, et Pauiino Forojulianensi

]ialriarclin,

orationuni vestrarum, quibus

assidue vos
vestra)

memoriam
ut

viris

Doinino valde venerabilibus

babere

dixislis,

preces

intelligi, vel firmiter credi voluissent, suis pro}>riis

acceiilabiles
;

quia quoqiic prajsentes nostro Synodali couventui adfaerant. Post ba!c tenet et tertius libellus Ortbo;

responsionibus exaratum posuimus libelUim

nostro

et

ut ipse per

sint Domino Deo Salvatori suam misericordiam, dignos

et

ij^si

vos

efflciat exaudiri,

ad unitatem sanctai suaj

Ecclesise

revocare dignetur, et ejusdem pietatis

sanctffi

doxorum sanctorum Patrum episcopornm

et viro-

buineris in

matris Ecclesia> reportet ovile,

rum

venerabilium fidem, qui in Germanise,

officiis,

Gallia",

qui de

cselis

veniens

ovem requirere perditam,

gloriae

Aquitauia; et Britanni;e

partibus dignis Deo de-

invenlamque

cum triumpbo

ad sedem Pa-

scrviunt

vestrisque objcctionibus sanctatestimoniis

terua) Majestatis revexit.

rum Scripturarum
responsiones.
unaniinitatis

roboratas obtinet
loco

Deinde quarto

mex

propri;c

flagitare

Ulud quoque, quod vobis nostram pietatem placuit quatenus in prffisentia nostra
,

cum

bis

sanctissimis

prajdictorum

libelli vestri

legeretur textus, et perscrutante |)Iu-

Patrum

Decrctis et Calbolicis statutis

consensum

rimorum

subnexui, sicutvosmetipsi in vestra Epistola,

quam

meo specialitcr

designastis nomini,rogare curaslis,

consilio, quid in eo reclte fldei sanctionibus consentiens inveniretur: fecimus sicut pctistis, collectisque undique, veluti prafuti sumus, Eccle-

paucorum assertionibus consentirem, scd plurimorum testimoniis roboratam fidem

id est, nesubdolis

siasticis doctoribuset populi Cbristiani rectoribus, nobisque onmibus paciflco unanimitatis cboro

tenerem.
20. a

Facio certissime,

Deo Domino meo Jesu

sanctissima? multitu-

Cbristo donante, liorum

me

considentibus, eumdem libellum a capite calce tenus per distinctiones uniuscujusque sententiae, etperinterrogationes et resjionsiones, prout cuiqiie
libuit, perlegere

dini et probatissima? aucloritati verfe fidei profes-

sione associans, nec vestrEE

Apostolicce Sedi,
Ecclesiffi,

me

paucitati inconsen-

prtesules

sione bujus novaj assertionis socium admilto, sed

et

jussimus. Qiiid vero de illo libello Ecclesiarum Cbristi, fideique Catbolicae doctores intellexissent non est opus mibi in bac
:

anliquis ab

initio nascentis

nieaiterare Epistola,

dumillorum

libelius proprius

et

Catbolicis traditionibus tota menlis

intenlione, tota cordis alacritate conjungo. Quic-

quid in eorum legilur

afflati, toti

libris, qiii

divino

S[)iritii

Deo CUristo dali sunt doctores, indubilanter teneo, boc ad salutem animaj mea; sufflcere credens, quod sacratissiiuffi Evangelicas veritatis pandit bistoria, quod Apostolica iu suis
orbi a
Scriptura; tractatores, et priEcipui Cbristiana) fldei

hoc vobis evidenter oslendet. 22. a Scriptam itaque in Epistola vestra hujusmodi obsecrationem invenimus, poscentes vos per eum, qui pro te in Cruce mauus innoxias extendit, et pro te sanguinem pretiosum cfiudit,
perlulit et sepulturam, ad libead infernum descendit, et pro te resurgens, tibi viam ad cselos revertendi, scilicet ad ca?Iestem patriam demonstravit, ut per teet jiro te

mortem

randum

electos

Epistolis confirmat auctoritas, qiiod eximii sancta

doctores, ad

perpetuam
:

postcris scrij^tum relique-

runt

memoriam
in

sanctie Ecclesia;

cum bis quoque doctoribus, et pastoribus veram prcedico fldeiii,

ille

quos

piwseuli tenipore
:

nobis dedit

liinii-

Ecce ego veslris petitionibus sacerdotum auditor et arbiter adsedi. Discernimus, et Deo donante decrequid esset de bac in(]uisilione flrmiter vimus
ilisuni arbitcr sedeas.

satisfaciens, congregationi

naria, qui dixit'

Ecce cgo vobiscum

sum

oiiini-

tenendum
'

sed .uiodo per eamdeni obsecratiouem

'

MaliU, xxviii

Isa.

XXVI.

262

HADRIANI

ANNTJS 23.

CHRISTI 794.

vos iterum atque iferum obtestor, ut in pacifica unanimifate et CatlioticaB fidei professione nobis-

Christo

nomen

a vobis

exortum nostros non

offen;

deret animos, vos germanitatis

et si

amore dileximus

cum

firniifer

maneatis, nec vos doctiorcs exisfi-

nos vestrum corporale servitium contristaret,

mefis universali sancta Dei Ecclesia. Eam fidem quam Orthodoxi Patres in suis uobis symet nolite plus sapere bolis scriptam reliquerunt
tenete,
;

rectitudo

tamen fidei Cafholicas totificavit in vobis: nunc vero duplici pro vobis afficimur moerore,

diabolica fraude deceptis in corde, et inimica ser-

quam

oportet sapere, sed saperc ad sobrietatem

nec ratiocinando
bonorare,

bumano

ingenio divina yos mys-

Sed redite, obsecro, ad unitatem sanctae matris Ecclesiae, ut vos eruat de

vitufe oppressis incorpore.

feria investigare arbitremini, sed

quw buniana

fragilitas

magis credendo temere perscru-

augustiaservifutis terrenae, qui vos per baptismi

tando inTenire non valet.

Exemplum

niibi Conslantini imperatoris pro-

posuistis, cujus
dicitis, et

initium beatum Isidorum laudasse

:

grafiam a vinculo liberavit originalis peccati. Expoliastis veterem bominem quomodo iterum fraude decepti maligna induimini illum? Adopfionis filii Deo Pafri facti estis per eum qui non est
:

finem doluisse

quod ne mihi
:

accidat,

adopfivus, sed proprius. State per fideiinviolabilem

per

quemdam beatum (quem

per antiphrasim co-

confessionem in libertate filiorum Dei,

infidelitatis
licas

et nolite

hoc etiam, divina miserante gratia, praecavere satago, non ab illo tantummodo, sed etiam ab omnibus qui aliquid assiduarecfa? fidei contrarium docere videntur
gnominastis) benigne suadetis
:

jugum

subire: expellite vincula diabo-

decephonis de cordibus, quatenus Deus Chri-

stus, qui solvitcompeditos,

excutiatcatenam gentis
Habetis nos, divina
si

inimicae de

manibus

vestris.

que devofione
cx
filiis sanctffi

Dominum

deposco, et

quoscumque
alicujus ver-

auxilianfe gratia, cooperatores gaudii vestri,

vos

matris Ecclesia; valeo mihi in bac

nobisctim Catbolica;

fidei vultis esse pracdicatores

petitione adjutores convoco,

ne

me

certissimum namque
lium, ubi una
23. B

erit diviuce niicerafionis auxi-

bosa adulatio, vel fraudulenta laudatio decipiens, a via veritatis avertat, ssepius cum Propbeta decantans ' Corripiet mejustusin misericordia, etincre:

est totius

Ecclesiae charitas, ct

una

verse Ddei confessio.

pabit me, oleura autem peccatoris non impinguet

caput

meum.
Vos vero vobismetipsis cavete, qnos vos

23.

fraterno monuisfis amore, procurantes diligentis-

Admulfitudinem popuIiChristiani, et ad unanimifatem revertimini. Si enim duorum, vel trium sancto pioque consessui, secundum suam promissionem Dominum esse praesentem, non diibifamus; quanlo magis ubi tot
sacerdofalis Concilii

sime, omnipotentisque Dei vobis assiduis precibus clemenfissimam convocategratiam, necallida antiqui hostis versufia sensus vestros in aliqua parte et pejus fiat interius diaboli servitium, quara exterius gentis inimicae s.Haec Carolus, allu-

sanctissimi frafres, tot

fllii

mafris Ecclesiai in no-

mine

illius pacifica

adesse

medium

conveniunt unanimitate, eum non est dubitandum, et illorum

corrumpat,

regere consilia, qui sui nominis laudem quaerere

stra in fide et veritate,

dcns ad servifutem, qua a Sarracenis miseri Hispani teuebantur oppressi, quod hac eadem Episfola inferius sfepe ingerit, sed pergit: Eumque exspectate

dignoscuntur? Ad confirmandum igitur corda vebanc nostri nominis, frainstigante

terna

charitafe

Epistolani

scribere

curavimus, optantes ut nostra,

quam habemus

pro

Redemptorem, quem

salutis vestrae habuislis

fide Catholica, proficiat devotio, et

vos divina cle-

Auclorem.
corpore, ct

Hlum

glorificafe in corde et portafe in

dignam

in vobis

illi

pra>parate habifa-

mentia ad fidem reducat Catholicam. Anfe igitur quam hujus saepe dicti scaudali a
vobis oriretur
nostris per

fioncm

in fide, quffi

perdilectionem operatur, qua-

offensio

duplici

charitate

(sicut

fenus vos illiusgloriosapotentia, et ineffabili misericordia ab utrmsque servilufis molestia, extei-iore

scilicet et interiore

praediximus) dileximus vos, id

est, iu

orafionibus

omnes regni

nostri Ecclesias

habuimus
:

liberet et

custodiat, et in
gloriae

ma-

socios, et vestri

memoriam

quotidie facientes

iti-

gno judicio

ante conspectum

suae

cum

multiplicibus laboris vestri divitiis stare concedat,

dem quoque et Deo auxiliante, voluntafem habuimus vos liberare a servifio saecularis necessifatis
secundura temporis opportunitatem et vestri consilii adhortationem nunc vero hac duplici chari:

etvocem opiabilem cum operatoribus Apostolicce

fidei

audire faciat

Venite, benedicti Patris mei,

]icrci|)ife

regnum quod

vobis parafum est ab ori-

tate

(quod siue dolore

non dicimus)
fraude

fraudastis

gine mundi. Paratum igitur vobis regnum ab origine mundi, indubitata veritatis professione speratis,
si

vosmetipsos,

non

intelligentes,

diabolica

Catholicffi

fidei

unanimitali

vosmetipsos
oculos mentis

utroque juvamine vos denudaret, idest, participatione fidei et orafionum nosfrarum,

esse deceptos, ut

ndjungere
vesfrir ad

curetis; exteriores servitutis molestias

vel solatio auxihi

nosfri.

Videte

videte

quam
pro

interna fidelitatis

spe consolamini

grande

malum

adversus vosmetipsos habetis faausi

eum

erigite, qui vos eripuit

de potestate

ctum

quod nequaquam

sumus

orare

tencbrarum
nis suae. 2i.

et translulit iu

regnura

Filii dilectio-

vobis, sicut pro fidelibus sanctae Dei EccIesitBfiliis,

Hactenus antequam bujus adoplionis in

nec vos adjuvare, quoraodo fratres in vestris ma\imis necessitatibus. Quaproptcr revertimini ad hauc duplicem consolationem, et abjicile a vobis

>

Psal.

cxL.

Matth. xxv.

hanc malignam diabolicae fraudis versutiam, ut

HADRIANI
possilis

ANNUS

23.

CHRISTI 794.

2G3

nobiscum consortium habere

in

omni cha-

eamdemque

ritate et g^aiulio

opportuno. Post lianc vero correctionem, sive ailmonitionem Apostolicaj auctoritatis et Synodalis unanimitalis,
si

non

rcsipiscilisab errore vestro

lia;reticis liaberi,

scilole

pariter septimam Synodum OEcumenicam appellarunt. Favebat huic Orthodoxorum responsioni, quod veteres, qui asseruerunt, damnatam in Francofordiensi Concilio seplimain OEcused menicam Synodum eam non Nicicnam
,
,

omniiio vos pro

Currile

necullam vobis-

Constantino|)Olitanam noniinaverunt,
constat iiaireticorum.
27. Refelluntur objecta qiioad

quam

fuisse

cum comnumionem
dum' hicem

pro Deo audeamus liabere.

habetis,

ne tenebrai vos ana]iotestis

damnationcm
de Francofor-

thematis compreheudant, unde non

Testros explicare, sed interna
esse kigebitis.

pedes

secundce Synodl Nicanoi

et alia

damnatione

irretitos

Adliuc enim pia maler rcvocat vos

suk;

Haec quidem cum diensi Concilio dilucidantur. jure dici possent, nisi ahaaddita essent, evicta penitus causa fuisset
illis

in

gremium

misericordia^, volens

vos Deo
fihi di-

nutrire in fihos.
ejus pietate, qui

Tantum nohte
^

vos abstrahere ab

assertam
qua3

vos vocavit in

regnnm

dum,
fuit
:

verum cum constet eam ab damnatam fuisse septiinam Synopro cultu sanctarum imaginum statuta
:

leclionis sua; . Subjicit hisCalhohcffifldei

Symbo-

ulique ad Nicffinam, non ad Constantinopoli-

hun,

(|uo et asseriturDei filius

non

esse adoptivus,

tanam,

eamdem septimam damnafam Synodum

sed proprius. Postea vero sic perorat:

26.

Hanc fidem

vos, fratres charissimi, fir-

miter tenere, in
ter ante in

commune

praedicamus

et

si

ali-

quolibet verbo sensistis, corrigile vos-

sit ab illis erratum in iiomine, squus arbiter judicabit ; nec nos tale judicium subterfugimus gaudet enim innocentia veritate, iiec indiget ficus foliis, quibus pudenda,

esse referendam, licet

metipsos, et ad unitatem sanctae Dei Ecclesiaj pura

fide festinate, et

qua; nulla sentit, contegere debeat.

igitur, ut

Tantum

abest

contentiones

nominum,

novitates-

que vocum
eslis,

devitale, quia

bffireticus nisi

juxtaApostoIum, non est ex contentione. Vos igitur quia pauci

sancta et universalis toto orbe

negennis NicKuam secundam Synodum, eamdemqueseptimam OEcumenicam dictam, dam-

unde

putatis vos aliquid verius invenire po-

luisse,

quam quod

natam dici in Francofordiensi Concilio ut eiiara augeamus numerum testium id profitentium, et quidem haud dubice fidei vel rejicienda; auctori:

diffusa tenet Ecclesia?

Sub tegmine alarum

(si

illius

talis. Sic

igitur justse causae confisi, id sponte ac

li-

requiescite, ne vos avida diaboli rapacitas

foris

beraliter

concedimus adversariis, quod ab

aliis

invenerit) nefando gutture devoret. Redite ad

pium
et in

penitus
esse
et

negatum

sciunt; ut nos nonnisi cupidos

matris Ecclesiai
triat,

gremium,
in

illa

vos foveat et nu-

veritatis intelligant,

donec accurratis plenitudinem corporis

virum perfectum

fallaciis

remque agere sine fuco more majorum nostrorum sanctorum

sint vera

Chrisli.

Habete nos coope-

Patrum, ut qucE

firmemus,

et

qua;

falsa,

ratores salutis vestra;, Catholicfe pacis auxiliatores

el societas vestra sit in Christo

a quovis sint dicta, negemus.

Tanti ponderis aggredientes nos qua^stionem,
in ipso ejus exordio (ne
,

Jesu

Domino

nostro

',

qui vos nobiscum incorruptos et iinmaculatos fide

pariter et opere custodiat
,

qua ambiguitate verborum

et

constituat anle con-

spectum
sibiles, et

glorise suae incontaminatos et irreprehen-

currens veritas quasi compedibus teneatur) in sententiarum diversarum bivio constituti , quo
quis gradiatur aperieutes, illud in primis asserimus longe inter se esse ista diversa, vel dicere
:

perficial

pandum

perpetu* ha;redilatis haeredes pariler in ajternum. Amen . Hactenus ad EliCarolus Magnus, et ad ahos ejus perfidiaj
Acta, qua; extaiit
Concilii.

socios; fiiiemque accipiunt hic

ejusdem Francofordiensis

Quoniam autem

est

nonnullorum

assertio, in

hac eadem Synodo damnatum esse Nicajnum Concilium secundum, idemque dictum sc((timam Synodum OEcumenicam, verum ne id sit, et si ali-

aliquid in Concilio, vel damnatum per Concilium ut primum actum habeat secundum doceat consuminatum. imperfectum Cum enim aliquid in Concilio agitur a inale senquotientibus nec accedit consensus eorum
esse
,

damnatum
,

rum

est statuta firmare,

quo

si

careat,

omne quod

quod
ca-na

atlulerit pra^judicium veritati, et dicta Ni-

decretum est, nullius est ponderis et penitus evanescit tunc id statutum tantum dici potest in Con:

Synodus ex iis aliquod acceperit detrimentum, soilicitius invesligandum remanet, et accuratius disquirendum, quod res sit gravissima, maximique momenti. Scimus ex Orthodoxis comiilures, cum
objicerentur
ista

a novaloribus

quam

audacissime,

nec alicujus roboris esse, deficientibus necescum sario requisiUs. Sed tunc per Concilium omnia ad actus perfectionem concurrisse, remque esse perfectam liquet. Sic igitur, quod ad rem, de qua agimus, spectat sic asserimus cum antiquis
cilio,
, :

nimirum
esse

in Francofordiensi Concilio

damnalam

auctoribus, damiiatam in Francofordicnsi Concilio

septimam Synodum, eo confugisse, ut assererent, non esse damnatam ibi eam sepliinam Syiio-

dum, quam Orlhodoxi

garunl, sed eam,
poli

Nicaia; in Bithynia

congre-

Nicaenam secundam Synodum, ut deficiente consensu eoruin, quorum erat Synodum comprobare, negemus omnino per Francofordiense Coucilium
Nica;nam secundamSyiiodumesse damnatam ;cum haud dubium, qu;BCumque ab illis facta fuissent,
irrila penilus

quam

Iconoclasla; Constaiitiiio-

sub

Constautiuo

Copronyuio
l.Joan.

coUcgerunt

atque cassa reddita essent; ut non

'

Joau.

xii.

Gal.i.

i.

mireris,

si

qua; suut ab cis tunc Acta conscripta

264
nusquam

HADRIANI

ANNUS

23.

CHRISTI 794.

appareant, ulpote quod abolita, perpeiuoque fuerint sepulta sileutio, qure uou probasseut legati Aiiostolica; Sedis, uec qui eos niiserat
Ilatlrianus Roni. PoiiUrex confirniasset.

ad Elipandum Epistola nuper reddita, ex qua hic

illa

de bis esttibirepetendascntentia, qua

ait

Ad

Saue quideni coutradixisse legatos Aposlolica; Sedis iis, qna; adversus Nica>nam secundam Sjnodum ibi decreta fuissent, nec ipsi quidem uonegant. Sed et ab Hadriano vatores adversantes
28.
'

beatissimum Apostolica; Sedis PonliQcem de hac nova inventione nostraj devolionis ler qualerque direxinius missos, scire cupientcs, qua; sancta Ro,

maua

Ecclesia Apostolicis edocta traditionibus de

.

hac respondere voluisset inquisilione dc acceplis ab

subjicil ista
:

El inferius

illa

responsis sollicitius custodilis,

papa non solum non assensum, sed magnopere

contradictum ejus quai extat confutatio el redargulio adversariorum ad CarolumMagnum conscripla palam ostendit. Quiu et cum Hadriano alios
:

Apostolica! Sedi, et antiquis

ab

ini-

tio nascentis Ecclesia; et Calholicis

tradilionibus

tota

juugor

mcntis intentione, tota cordis alacritate con. Hffic ipse, tanlo (piidem principe digna

episcopos parla seusisse, Hincmarus^affirmat.Unde et ejusdemCaroIi factum esse prfficepto, existiman-

ex ipso Concilio scripta, (juibus adeo perspicue ex i|isius verbis significaiis, reli(|ua cur Acta illa non

duui est, ut explosis atque rejectis iis, quss conlra Nicaenam Synodum gesta fuissent, ipsa tantum Acta, qufe coutra Elipaudum atque Felicem omniuni consensu firmata fuissent, ejusdem Synodi

calumnia principeni, quem novatores Nicaense secundse Syoodi destructorem conclamaul (lucm ab Apostolica; Sedis sentcutia per Iladriauum dcclarata vcl latum uncxtaut, intelligas, viiidicesquc a
:

quod probe sciret ipse CaronuUa Couciliorum Decrela lus, quod subsistere, quibus Romaui ronlifices coulradicerent, quod et tum Latiuorum, tum Grajcorum auintegra remauereut
;

profltetur,

guem aliquando recessisse, nemojure poierit affirmare, cum prseserlim ipse Iladriauus testatus sit Epistola ad eam scriidn, quod ea deimaginibus sccuudum anti(|uas Patrum traditioues, sub Gregorio
'

cloritate saepe superius apertissiina luce declara-

secLUido Ponlifice iu Rumaiio Concilio

slituta, et postea
cilio

fiieriiii

con-

tum

quidem (quisquis ille fuerit, qui adversusNicajuain secundam Synodum commeutarium scripsit, qui fertur uomine Caroli) id negare audeat; imo et firmissime asserat alque
constat
:

ut uec ipse

iterum alio iiidcm Romano Consub Stcpbano papa, pncsentibus episcopis e

Francia nassis, flrmius confirinata.

30.

Quod aiitem calunmia

sit

ista

contra Carolum
contra Nica;-

confirmet, esse senlenliam cjusdem Francofordiensis Couciliij assereutis

conflata a novatoribus

cx libro

illo

versiarnm esse giuneuto rcjicit

confirnuila.

ultimum controsolius Romani Pontificis. Quo arse|iliiuam Synodum, ut quii3 (quod

judiciimi

num

turpitcr mentiretur) uonfuerit a

Romano

Pontifice

Sic igitur caruii bis Aclis

dieusis
;

Synodus Francofor-

Concilium scripto, et ad Hadrianum Pontificem misso, quemesse ejusdem Caroli, qiii iili [ira;fatur, iucertus auctor affirmat, necnon ex Synodali Epistola Parisiensis Couciiii sub Ludovico in cadem causa habili id ne verum sit, remanet accuratissiine disquirendum. Erroris autem inde
:

quse

cum uullmu

acceperila Sedc Aposlo-

lica robur, sed ab ea penitus confutata atque dauinala, fueriuletiam ejusdem Caroli principis niaxime
I)ii

cmanasse videtur occasio, quod cum ejus confulatio ad Carolum sit ab Hadriano papa conscripta ipsum scriptionis illius fuisse auctorcm leviter
:

auctoritate

rcjccta,

penitusque delcta.
cst,

Quod
vidcli-

exislimariiit,
lilteras,

ciiiii

ad

eum

quis soleat rescribere

afflrmare ea saltem ralione necesse

cet

cum

aquo

scriptas acceperil.At

certum

sit,

ipsum Carolum nequa(]uam contra

coiiteuliosuni

de

liis

scripsissc litteras Caroluni ad

non negandura Hadriauum,

Hadrianum Pontiiicem

funeni tra-

here perseverasse, ut se ab ejus communicatione diviserit: nam et exploratissimum est, euni non
desiisse aliquaudo a

quibus tamen alias, non suas alligaril,fascem scilicet contradictionum illarum quastanien ipsius Ca:

roli

non
illo

fuisse, sed

aliorumauctorum,

licet

missa;

conimunicatione

et amicilia

ab

essent,

ex

eadcm

ipsius Hadriani reddila

si

ejusdem
coluit,

Pontiflcis

sed etiam

quem non tantum viventem mortuum celebrarit, atque im:

ad Carolum responsione,
ciet,

quis accurate perspivel illa

facile inlelligere poierit,

una saltcm

menso honore
rius, qua3

fuerit proseculus, ut ostendcut infe-

ratione,

quod cum

sa^pe Iladrianus acerrime inve-

suo loco dicturi sunius. Sicque, ut dixiest,

mus, affirmare necesse

in
iis

ipsum eidem

Pontifici

hatar in adversarios, Carolum ipsum perstringit nunquam, nec leviter sallem dc iiiso queritur.
OJ.
fuisse

])enitus acquicvisse, alque

ex ejus senleulia

Vcrum uec

libri

illius

aliquem certum

nialc sancita
29.

damnasse.

denionstrat auciorem, sed plurcs fuisse qui

Certe

quidem nonuisi ad ipsam Sedem

iijsuni

Apostolicam in Eccleslaslicis coutroversiis

adversus Nicffiuum Conciliuin conlradictiouis siylum exacuerunt: nam audi ipsum * Addendum
:

Carolum recurrere consuevisse, ab eaque responsa

acciperesollicite procurasse, alque exipsoruin pr;Bscripto perflcere

est, inquil,

ad incredulorum satisfactionem, et diinsania reclioueni Francicam . El paulo post

:

onmia laborasse

ipsamet Acta

Francofordiensis Concilii docent in ejusdeni Caroli

fremenlium contra fl<lem et religioueni Cliristianani, ulasserant uou colcre, aut venerari imagines

Mag(ieburg. Cent. ni.

c. 9. col.

G39.

nincm. Episc. Rliem.

'

Epist. ad Carol.

M. delmagin.

^ Iladrian.

Ep. ad Carol.

c.

contra Laudun. Gpisc. c. 20.

Reispons.

IIADRTANI

ANNUS

23.

CHRISTI 794.
,

265
sicut

in qiiibus figuroc sunt Salvatorls, ejus Genitricis,

mellifluam gerimus regalem excellentiam

misisli

vel sanctoruni

atque potitur

quorum virlute subsistit orbis, iiumanum genus salute Et |)Ost

,
I

cum

niniio

amore dulcedinis

eximiaj

rccipientes,

prout voluit,

et qualiter voluit

eum cum

pauca

Al)sit
:

taliiim nefari;B

temeritatis cedere

magna

familiaritate nobis

aineiitia!

Patrnni priscas sc(|uamur frailitiones, et

cabili, et

enarrantem aure plamente benignaeum suscepimus, et quasi

ei

ab eorum doctrina nulla docliiiemusratione. H;bc

et alia his similia ssepe.

vestra corporali excellentia nobis narrante,

pa-

Vides igitur non in Caroillius

tentius credidimus consilium ad profectum sancfa; nostra;

luni,

ut auctorem libri

spicula diri^i, sed

Romana; Ecclesi,
polentiaj

et vesfrae a

Deo pro-

planc in multos, qui per

Carolum ipsuni ea ad Ha:

tecta;

regalis

exaltationem. Inter

qus

drianum mitti curassent, sicuti et cum post nonnulla idem de illis Hadrianus subjicit ista In
hoc capitulo qui haec scripserunt, incriminari
liuntur, et contradicere veritati nituntur, etc.
et

edidit nobis

Capitulare adversus

Synodum, quoe

pro sacrarum
est.

imaginum

erectione in Nicsa acta

mo-

Unde pro

vestra melliflua regali dilectione per

Sed omnibus intuentibus liquct ex ipso contextu rcrum, quod non unus auclor in eo volumineaprincipio usque ad finem absque rerum ordine pergit impngnare Nicajnam Synodum, sed qua^ ex adversariis quisque impugnanda suscepit (cum fueriut plures) in unum congesta, eademquein uno simul
fasciculo alligata,

unumquodque capitulum responsum reddidimus, non quemlibet (absit) hominem defendentes, sed
olifanam traditionem sanctai Catholicae
licae

et

Aposto-

Romanae Ecclesiae tenentes, priscam prtcdecessorum nostrorum sanclorum Pontificum sequimur doctrinam , recta; fldei traditionem modis omnibus vindicantes . Haec de misso adversario-

data Carolo fuerint, et ab ipso

rum

Capitulari per Angilbertum praefatus est ad

missa ad Hadrianum.

Carolum Hadrianus. Cujus quidem

plures fuerint auctores
,

operis

cum

Has autem ipsorum contradictiones cum capitulorum serie distincta) essent, Capitulare, librum illum idem nominat Hadrianus, quod multaadversus Nicffinum Concilium capitula contineret; quaj

Caroli
:

Magni ultimum

quidem
et

scripta in

eodem Francofordiensi
asserit,

Concilio,

Actacontinere ejusdem Concilii Francofordiensis,

su[)ra

idem,qui

Hincmarus

teniporis scriptor, ut de his

non

sit

ejusdem ferme dubitandum.

ea

Qui cnim ea prurigine laborarunt, ut quse statuta

essent in dicto Nica;no Concilio dissolverent;

seorsum singuli eorum adversus idem Concilium conscripsere, quse ab illis singulis contradictoribus oblata fuerunt ipsi Francofordiensi Concilio. Exhis autem esse permotos e()iscopos, ut damnarent Nicajnum Coucilium ex eo liquet, quod ex falsis ip,

monet idem Pontifex quod et testatur, ad illud in fine , respondens. Nos vero reddemusipsum inferius. 33. Ca;lerum liquet pariter ejusdem,quisupra Hincmari auctoritate, in eodem Francofordiensi Concilio duo esse Concilia condemnata, Consfantinopolitanum hareticorum, quo imagines confringi juberentur, et Nicaenum secundum, quo eas coli prieciperetur quod eliam ex Capitulari illo libro ad Hadrianum per Carolum misso,
duntaxat esse capitulum

Hadrianus

intelllgi potest

fuisseque

eam sententiam
perperam

episcointelle-

porum secundum quod

aiebant,

sorum
circo

assertionibus ipsi pariter afflrmarunt, id-

esse Nicainum Concilium, quod uni Deo debitum tribuendum esse slatuerit imaginibus. Quod plane falsissimum essc paulo inferius dicturi sumus. 32. UbiverosensissetCaroIusimpugnari abillis

damnandum
latria;

ctam sentenfiam S. Gregorii papae in Epistola ad Serenum, ut imagines non confringerentur, sed esse sinerentur, ita tamen ut non colereutur. Quod igitur ex dicfo Capitulari volumine haud
accurate perspectis iis, qute in eo essent consuta mendacia, conclamata fuerit in eodem Francofordiensi Concilio damnatio septima;Synodi, ejusdem-

cullum

que

Nicaena; secunda;

quodque idem

liber adver-

Nicffinam
lica;Sedis

Synodum, defendi vero a legatis A|)Ostotuncillud, more suo,salubreconsilium

:

sarius ubique vulgatus, et absque veritatis discus-

sione

receptus a compluribus fuerit; Synodoque

iniit, ut collectas in

unum

propositas

coutradi-

absoluta, irque putaverint in eo tractata retractatione

nulli

clioncs illorum,

easdem per legatum ad hoc opus

ab eo delectum Angilbertum abbatem S. Ricarii niitteret Romam ad Hadrianum Pontificem. Quod cum plures testentur, protitetur idipsum Hadria-

minime indiguisse : ex his accidit, ut nonabsque aliqua haesilatione conscripserint, in

eodem Francofordiensi Concilio damnatam fuisse Nica;nam Synodum. Posteriores vero nonnulli id
ex ejus Actis,

nus in Epistola ad Carolum missa, in cujus ferme exordio isla legunfur Praelerea directum a ve:

nempe

dicto Capitulari volumine,

,

sive ex Actis Parisiensis Concilii

falsa

ipsorum

stra

clementissima praecelsa regali potentia suscevidelicct

et

assertione decepti, putantes esse vera, quae in eis

pimus fidelem familiarem vestrum, gelbertum Angilbertum abbatem

(
)

En-

ministrum
consiliis

capelke
vestris

qui pa;ne ab ipsis infanlia; rudinientis in

absque ulla dubitatione idipsum asseruerunt, nempe condemnationem Nicaenaj Synodi in Francofordiensi Concilio.
falso reperirentur asserta
:

palatio vestro enutritus est, et in

omnibus

34.

Sed jam ipsos singulos audiamus anti,

receplus

ut ideo sicul a vobis

ita

in

omni

quiores auctorcs

qui asserunt

damnatum
,

esse

familiaritate recipitur,
el

et a

nobis rcciperetur

ipsum Nica;num Concilium secundum, septiniam

coudecenter houorarelur. Unde pro nimio amore

Synodum OEcumenicam dictam

,

per Francofor-

quem

erga vcstram

diense Concihum,

eorumque singula vcrba rcdda34

ToMUS XHI.

266
mus, qno
clucescat,

HAklAXI

AXXUS

23.

CHRISTI 794.

in tanta controversiaipsaveritasapertius

sturse,

dnm

illis

acquicvere, qui his malis artibus

irrupere, in quos

quae atlversantiuni deusa caligine, ne

in

eamdem Nicainam Synodum

appareat, obscuratur. Vetustissimum

omnium

Cliro-

nicon, hac retate conscriptum sub Luclovico impefilio, in primis bac babet, ubi agit de eodem Francofordiensi Concilio boc anno ba-

ratore Caroli

deque damnata in eo (ut ait) h3ei'esi Feli Synodus, iuquit, etiam qua; ante paucos annos Constantinopoli sub Irene et Constantino flbo ejus congregata, et ab ipsisnonsolum septima, \erum etiam universalis erat appellata ut nec septima, nec universalis baberetur. dicereturve, quasi supervacua omnino ab omnibus abdicata est . Haec ibi. Eadem totidem verbis apud Aimoibito,

ciana

omnis culpa vertatur. 36. Elenim adversarii illi concinnatores mendaciorum, et fraudum arcliitecti, dolis atque fallaciis circumvenerunt eosdem ipsos episcopos, qui veneruntad Synodum, atque specie quidem pietatis ad condemnationem Nicajua; Synodi permoverunt, mentientes in primis (ut apparet ex libro
illo

Capitulari dicto, ad

Carolum Magnum misso)

esse a

Nica^nam

Synodum minime confirmatam

Pontifice, sine

Romano
ait)

qno

(ut

idem

ibi

auctor

Concilium subsistere
fide controversia

minime
ad

possit,

quod
est,

omnis de

Romanum

Pontifi-

num descripta leguntur. Cbronicon itidem eodem tempore scriptum, a Pithoco nuper editum, hsec eodem anno de iisdem habet Pseudo-Synodus Gra^corum pro adorandis imaginibus habita, ab episcopis damnatur , in eodem videhcet Franco:

cem

spectet.

Sed

et

quod plane nefandum

addiderunt
feslissimam

eamdem Synodum promulgasse maniimpietatem

et cultu,
,

eo quod ex ea hseresis

firmaretur, qua (ut aiunt) assererentur imagines

eodem bonore
venerandas
libri
:

fordiensi Concilio. Et

Ado Viennensis
;

episcopus,

haec

qui scripsit sub Carolo nepote hujus Caroli Magni,

Capitularis

quo Deum, esse a fidelibus enim in Prsefatione ejusdem ad Hadrianum missi leguntur,

eadem

verbis iisdem

idem Regino, sed

et

alii

cum
cilio

agitur de rebus gestis in Francofordiensi Con:

complures longe nobiliores auctores, quos inferius rccensebimus. Veruiii de ipsis primis auctoribus, episcopis, inquam, qui interfiieruut eidem Francofordiensi Concilio, primum pervestigandum est quomodo ex adversantium scriptis, Capitulari scilicet libro illo inducti sint, ut Nicajnam Synodum condemnarent. 33. Certum quidem et exploratum omnino habetiu', eos ipsos episcopos ab iisdem adversariis dolo malo deccptos esse atque per imposturam et
:

Allata est, inquiunt, in medium quaestio de nova Gra?corum Synodo, quam de adorandis imaginibus Constantinopoli fecerant, in qua scri-

ptum habebatur, ut
ita

qui imaginibus sanctorum,

servitium, aut adorationeni

ut

deificae Trinitati

non impenderet, anatbema judicaretur. Qui supra sanctissimi Patres nostri omnimodis adorationem
et

servitutem

eis

runt, atque consentientes

tur insuiier in
Concilii,

impendere renuentes, contempsecondemnarunt . Citanipso Capitulari Actaejusdem Nicaeni

falso assereretur Constantinus epi-

falsitatem cuncta esse transacta, ut

locum nullum

quibus

veritas inveniret. H;pc nisi tu ipse, lector,

tetigeris,

manu

testificationibus

nolim credas. Non enim a longe petitis utimur, sed ex ipsorum scriptis,
falli.

scopus Cypri in eodem Concilio Nicacno anatbema dixisse iis, qui non adorant imagines ea adoratione,
quse ad rem qua sanctissima Trinitas adoratur ipsam exploratius cognoscendam , bic voluimus descripsisse. Sic cnim se habent'
: :

ut nulla possit tergiversatione veritas

re sicut Patres illos qui

Qua

in

caruisse facile dixerim

Synodo interfuerunt, dolo ita eorum oscitantiam non

legitimis Synodalibus

37.

Quod

infauste et prscipitanter, sive

in-

excuso.
Actis,

Quomodo inconsultis

sipienter Constantinus Constautiae Cypri episcopus

dixit
:

de re tanta, adversantibus prajsertim legatis

Suscipio et amplector bonorabiliter sanctas

:

Apostolicaj Sedis, adversariis credere

maluerunt?

et
fit

venerandas imagines

Et

quonam

falli
illis

quidem potuisse fallere, vel (quod humanuni est) non putantes, omnem adbibere fidem in omnibusin re tanta minime
pacto, eos

secundum
:

latriam, id
et

adorationem autem, qua3 est, Dei culturam, tanvivifica>

tummodo
servo

substantiali

Trinitati

con-

Et qui sic non sentiunt, neque glorificant,

detrectarint? Hffic mihi

diu cogitanti,

et

plane

a sancta Catbolica et Apostolica Ecclesia segrego,

et anatbemati submitto, et parti eorum, qui abnegaverunt incarnatam et salvabilem dispensationem

fateor obstupescenti, illud occurrit, his temporibus

res

Grsecorum Francis pessime

pollicitas

Constantinus imperator Irenae

recusarit

quod matris sua impulsu

oluisse, ex eo

Christi

veri

Dei nostri emitto .

Hkc

adversarii

nuptias diu

exspectatas

tjliaj

Caroli Magni (ut suo loco superius dictum est) ob idque quamlibet oblatam occasionem arripuisse, rebus ab eo gestis, pietatem licet pra; se ferentibus,

tanquam ex Nic;cna Synodo. Quos Hadrianus jure redarguit, nimirum neque Constantinum, neque
alios

tunc

cum

eo ad Ecclesiam Catliolicam revercredere esse professos,

tentes aliter se

quam

quaj

atque adeo ipsam Nica^nam Synodum, ipsorum opera collectam et

;

detrahendi pariter et insultandi

absolutam, non sine stomacho audivisse

homines

sumus
Mitior

degimus, hisce interdum privatis pulsari affectibus inviti cogimur.

,

et

quandiu in bac
reprebcnsio,
eos

vita

ab eadem Nica?na Synodo sunt statuta; nimirum sic imagincs sacras venerandas esse, ut tamen latrire cultus illis nuUo modo daretur, qui soli Deo deberetur impendi. Ita quidem, et non aUter se habere Coustantini
Conc. Nic.
Act. iii.

sit ista

et tolerabilior

redar-

gutio,

quam

omnes

falsitatis

arguere

et

impo-

'

II.

HADRIANI

ANNUS

23.

CHRISTI 794.
et

267
viros eruditione conspicuos,

episcopi Constanliae Cypri assertionem , ipsa Nicsna

Acta, qua;
a

posteros,
et

quidem

adbuc exlant

integra, docent his verbis

magni

in eo

saculo nominis, existimantes atque

coli,

Constantinus cpiscopus ConstantifD in Cypro dixit

scriptis

affirmantes, a nostris
Concilii, sicut

ex pracscripto

In nullis peccantes cuni videain litteras, quae

lectaB sunt,

nunc

ejusdem Nica^ni
imagines.
sacris

Deum

venerandas

et

ab Orientalibus episcopis ad Tarabeatissiniuni archiepisconiissfc

;

Hi enim duas conslituerunt classes in

siuni

sanctissimuni ac
et

imaginibus errantium; altcrani eorum, qui

puni
his

universalem patriarcliam
fldei

itcm
:

cum
ego
pra;

eas frangercnt, exurerent, vel quovis

modo

deleil-

eamdem

coiifessionem cognoscam
et

reut

atque hac ex parte damnarunt septimam

indignus etiam assenlior,

uno animo idem

dico. Suscipio enini et amplector venerandas ima-

adorationem autem qua3 flt secundum gines xiTfsiiv, hoc est, Dei culturam, tantnmmodo supersubstantiali et viviticaD Trinitati conservo. Qui
:

lam Synodum Constantinopoli a Copronymo habitam alteram vero eorum, qui (ut putabant) ex Nicaeni Concilii Decreto assererent, debito Deo cultu
:

esse colendas imagines

in

hanc classem

rojicientes

omnes

Nicasnoe secunda; Synodi professores, et

Roesse

vero alitcr sentiunt, quique gloriosos sanctos non

manam quoque
auctoritate

Ecclesiam intereos adnumerantes,

approbant, a Calliolica et Apostolica Ecclesia separo, et anathemati subjicio, et ad eos relego, qui

quae proUteri inveniretur

eamdem Synodum
celebratam

Romani

Pontificis

et confir-

ciler

incarnatam Chrisli Dei nostri oeconomiam perlinanegant . Hucusque sententia Constantini

matam, atque
viter ex

scriptis

defensam, posterioribusque

Conciliis roboratam. Ut plane obstupescas

adeo

le-

Coustantia; episcopi,

secundum assertionem recitata-

rum

superius litterarum Orientalium ad Tarasium

patriarciiam, quas citat, qua declaratur Deiparae et

assumptione, qua dicerent, a Nicaeno Concilio statutum, ut adoralione laUioe colerentur imagines, Orienlem simul el Ocfalsa illa

ipsorum

sanctoruui imagines,
38.

non ut

Dei, sed (ut habeul)

Dei amicoruni coli debere.

eorum
his

cidentem, quod reciperent illam Synodum, una sententia damnationis inclusos.

Sed

et

ipsa

Synodus Nicaena eadem,

subscriptione

omnibus
definitione

conseutieutia, habet
,

in fidei Catholicffi
fir-

mendacium

Sed quod tam patens error, tanquam apertum possit haberi pro monstro, nec fidem

Palrum omnium
istis'
:

fortasse inveniat prae tanta sui deformitate

Defiuimus cum omni cura et diligeutia venerandas et sanctas imagines ad modum et formam venerandce et vivificantis Crumata, verbis

fidelium aures

tcxam Fuerunt
,

apud calalogum singulorum sententias verbatim referens.

:

hic tibi ista dicentiuni

isti viri

doctrina insigniores, qui sub Lufilio

cis

e coloribus

et taxillis,

aut alia quavis materia

dovico imp. Caroli Magni

loco dicturi

claruere, ut suo
alii

commode
veslibus,

paratas dedicandas, et in

temphs
sacris

sanctis
et

sumus

simulque

qui in Pari-

collocandas, liabendasque

tum

in

vasis

sieusi conventiculo tunc

eadem

ex causa collecto,

tum

in parietibus et tabulis, in

sdibus,

in viis jjublicis,

maxime autem imaginem Domini

deinde inte-

et Dei Salvatoris nostri Jesu Christi,

in eumdem errorem ab iisdem traducti sunt, ut septimam Synodum dicerent docuisse, coli debere, ut Deum, imagines quam ob causam et magna
:

meratae nostrcC Deipara?, venerandorum Angelo-

temeritate atque prolervia aliqui ex

illis

etiam

in-

rum,

et

omnium

deinde sanctorum virorum. Quo

veherenlur in
baret.

Romauum

Pontificem, qui ejusdem

per hanc imaginum pictarum inspectionem omues, qui contempiantur, ad prototyporum memoriam et recordalionem et desiderium veniant, illisiiue salutationem et honorariam adorationem exhibeant, non tamen secundum fidem noslram,
scilicet

Synodi ejusmodi Decretum assereret

40.

atque pro-

Fuit ex

eis

unus
,

et

pars

magna Jonas
tuuc

Aurelianensis episcopus

qui ea de causa

functus est legatione, ad

Eugenium Romanuni
filiis

veram latriam, qua?

tione, in

sola divina> natura; competit.

Pontificem missus a Caroli Magni

imperatori-

Hacc sacrosancta^ Nicffina Synodus ex vulgala edi-

bus Ludovico atque Clothario, ut ejusdem Parisiensis conventiculi Acta significant. Hic

hoc non dissimili ab editione Anastasii, ex qua eadem sunt superius recitata. Habes igitur detectam fraudem, proditam imposturam de textu falsato, et lectione vitiata atque in contrarium penitus detorta sensum in Synodo plena edita ad destruclionem Synodi OEcumenicK, a Patribus autem illis inconsulte nimis accepta absque aliqua facta
inspectione lcgitima? leclionis, vel gra?co inspecto
textu,

enim dum

adversus Claudium Taurinensem episcopum perfidum Icouoclastam stylum exacuit, hsic de ima-

ginum

cultu,

quae

ad

pertinent, in

medium

profert

ginum adoratores tibi, dum, respondisse scripsisti,

propositum argumentum Illud quod imaad suum errorem munien'

:

ita

inquiens

Non puincsse
effi-

tamus imagini, quam adoramus, aliquid

gies talis,

collationeque habita codicum diversorum,

divinum, sed tanlummodo pro honore cujus

momenti perfici necesse erat. 39. Sed quod deterius videri potest et magis admirandum, quod non solum apud Patres illos,
ul in re tanti

eam

veneratione adoramus.
;

reprehendimus ac delestamur scientiam non subterfugerit, imaginibus

divini, niajori digni sunt invectione, eo

Una autem quia cum eorum

nihil esse

qui eidem Francofordiensi interfuerunt Synodo, tot tantaque mendacia fidem invcnerc ; sed apud
'

quod debiet

tum honorem
'

divinitati

impenderint infirmo

Nic. Coucil.

11. act.

vu.

Ibid.

Jou. do cull. luiag.

I.

I.

268

HADRIANl

ANNUS 23.

CHRISTI 794.
vel nociva;
:

egeno simulacro. Qiiaiitumquu

liujus erroris sec:

necessariae,

ergo

etc.

Docens eas

tatores ac defensores a vera exorljitent religione

conservandas tantum ad ornatum,

et

ad instructio-

non opus

est

per singula,meacleclararenarratioue.

nem

populi historicae veritatis.

Idipsuni etiani nonnulli Orientalium, qui eodem sceleratissinio maucipanturerrori, se objurgantibus

Ejusdem

fuit classis

Amalarius, Alligarius, sive

Elisagarus, Trevolphus et Adegarius, ut ex dicto

Parisiensi Concilio

respondere solent
pietate, ut tandeni

Tribuat Dominus sua gratuita

subLudovico imp. apparet, una

aliquandoet
,

isti etilli

ab eadem
Eccle-

cum
est

aliis,

qui eidem Synodo interfuerunt. Inter hos

eruantur siiperstitione
salubriter instrncti,
siasticae .

et

Apostolicis discipliuis

traditioni revocentur

pus,

adnumerandus Hincmarus Rhemensis episcodum haec ait' Septima autem apud Graicos
:

Et paulo inferius adCIaudiuni, qui ejusmodi imaginuni adoratores idololatras appellabat

qui nimio et indiscreto amore isla subjicit honorem sanctorum imaginibus supplicant, ob nescio an temere idololatrae sinl vocandi. Videntur
:

vocata universalis Pseudo-Synodus de imaginibus,

quasquidam confringendas, quidam autem adorandas dicebant

:

o Uli,

neutra vero pars intellectu sano de-

finiens sine auctoritate Apostolicae Sedis,

non longe

ante nostra tempora Nica^a; estaquamplurimis episcopis habita, et

sane potius ab hac superstitione, adbibito rationis

Romam

missa,

quam

etiam papa

moderamine revocandi, quam

que
sanctae Trinitatis
prffidicent,

idololatriT,

cum uti-

Romanus

in

Franciam

direxit.

Unde tempore Caroli

fldem veraciter credant et nuncupandi. Ca?tera vero in eadem assertione tua faciuut nobiscum, etc. Hffic quidem Jonas, qui cum validissime pugnct adversus Clau-

Magni imperatoris, jussione Apostolicffi Sedis, generalis Synodus iu Francia {Francofordia3 scilicet),
couvocaute prsfatoimperatore, celebrata,
et

secun-

dium

perstringit

imaginum cfTractorem, earumdem cultores,

xque

exagitat et

Scripturarum tramitem, traditionemque majorum, ipsa Grcecorum Pseudo-Synodus destructa et

penitus abdicata.

dum

illud asserens,

ima-

De cujus destructionc non modiin palatio adolescentulus legi,

gines in Ecclesiis conservandas,

i|isarum Ecclesiaruni,

tum ad ornatum

cum volumen, quod

tum

et

ad populi historicam
ex sententia sancti

ab eodem imperatore

Romam
:

est

per

quemdain

instructionem

idque ut

ait,

Gregorii papae scribentis ad

Serenum Massiliensem
ipse adversus

episcopum. Sed

cum idem
toto

eumdem

Claudium

disserat

ejus operis, et

quod reliquum est imaginem sanctae Crucis adorandam

illo,

episcopum missum . Et paulo post de titulo uni Auctoritate itaque versalis Synodi ista subnectit hujus Synodi Francofordiensis videlicet nonnihil sed tamen Harepressa est imaginum veneratio
:

drianus, et
rarunt, et

alii Pontifices

in sua opinione perseve-

esse confirmet, nitensinprimis auctoritate

ejusdem

sancti Gregorii paprc, et Catholicfc Ecclesire traiii-

morluo Carolo, suarum pupparum cultum vehementius promoverunt, adeo ut Ludovicus

Caroli fllius libro longe acriori insectatus
sit

tione

erigit,

est

totum, quod sediflcarat, destruit, vel potius quod male destruxerat: nam si Crucis imago adoranda, cur non Christi imago pariter est
:

ima-

ginum cultum, quam Carolus

legitima Acta Nica?na3 Synodi,

Haec ipse, et certe

:

nimis inconsulte, atque adeo temere

gnat, inspexisset
42. De
gillat

si

enim ipsa

colenda
41.

quam

adeo impu-

Ejusdem plane

sententiai fuisse reperitur

stylum a tauta insultatione con-

Walfridus Strabo, ejusdem sa?culi auctor, qui duas pariter classes in his errantium consfituens, ait*
c(

tinuisset, et ujagis sobrie

rem

egisset.

hisquidem

intelligit,

hosque omnes sug-

Nunc jam de imaginibus

et picturis,

quibus de;

Anastasius Ribliothecarius in Pncfatione,

prffimisit septima;

et

cus Ecclesiarum augetur, dicenda sunt aliqua quia earum varietas nec quodam cultu immoderato
est,

quam

Synodo, a se in latinum
ail

Iranslatai,

dum

ait,

scribcns
:

Joannem ociavum

colenda

ut

quibusdam

stultis

rum

speciositas ista est

quodam

videtur; nec itedespectu calcanda,

Romanum

Poutiflcem

bilium imaginum
sicut

Qua; enim super veneraadoratione praesens Synodusdo

ut quidam vanitatis assertores existimant . Et inferius Notandum vero, quod sicut quidam eas:

cet (Nicffiua scilicet) ba?c et Apostolica Sedes vestra,

nonnulla conscripta innuunt, anti(]uitus te-

dem
alii

imagines ultra quam satis est venerantur dum volunt cautiores in religione videri,

ita

nuit, et universalis Ecclesia

et

semper venerata

est,

illas

ut

quasdam

idololatria) species respuant, etc. Ci-

hacienus veneratur, quibusdam duntaxat Gallorum exceptis, quibus utique nondum est harum
aiunt namque, quod non sit quodopus manuum bominum adorandum quasi non sit Codex Evangeliorum opus manuum homiutilitas revelata
:

tans autem Concilia adversus destructores imagi-

num
cultu

habita, reticens vero

illa,

quee pro
:

imaginum

libet

fuerunt antea celebrata

jam plane cujus

ipse farinte fuerit, liquido est adspicere,

dum

et il-

num, quem
lior cauis,

quotidie osculantes adorant. Venerabi-

lum tantum honorem docet sacris imaginibus tribuendum, si nondejiciantur etconculcentur. Nam subdit: Non sunt omnimodis honesti et moderati imaginum honores abjiciendi si enim ideo
:

quem nonesseopusmanuumhominum,

ctse

proculdubio nou negabuut. Similiter et forma sanCrucis, quam se adorare omnes ubique Chri-

stiani fatentur, in

quo

videlicct considerare

libct,

quia novimus non adorandas nec colendas iconas, conculcanda; sunt et delendffi picturae, quasi non
'

quia si quandibet Crucem auream, aut argenteam, aut ligneam adoramus, quae utique non eadem est
Hincm. contraJa. Episc.
20.

Walfrid. de reb. Ecel.

c.

8.

c.

HADRIANI
ipsa
et

ANNUS

23.

CHRISTI 794.

269
si-

Crux in qua salus nostra patrata est, sedfigura imago ejus: quare non adoremus figuram et
ejus, qui

adversus ipsam septimam Synodum, videamus,

mulque

imagincni

eamdem salulem

operatus est

nanique est, qui salutem operatus ac per hoc magis est adoratione digna imago Cliristi salutem operantis, quam imago Crucis salutem tantummodo bajulantis. Ha?c Anastasius adversus Nicaenc-e Synodi adversaiu niedio tcrrae? Venerabilior
;

Hadrianus confutet, attcndamus, ut facilior sit responsio ad ea, qua? alii, quos diximus, post obitum objeceruntex
et

quomodo eosdem

ipsos

dicta Synodo Parisiensi ipsi enim eo praitextu potissimum aggressi sunt impugnare NiciPuam posteriorem Synodum, qiiod dicerent, eam esse contra docfrinamsanctissimipap;eGregorii,cuisetanquam
:

rios.

Exquo

illud paritcr acce|iisti (cjuod observare

firmissima; anchorfe inha^rere profiterentur, a

divelli se nullo

qua

debes, ne decipiaris)

non universalem Gallicanam

modo

posse jactarent.

Ecclesiam eo fuisse ejus errore implicitam, sed ideni ait Anastasius) quosdam duntaxat ( (luod

Exfat

rioruni ad
isfis:
(j

Gallorum

fuisse

ejus perversa;

sententise

secta-

enim ibi ejusmodi eorumdein adversaHadrianum scripta reprchensio verbis Quod contra beati Gregorii instituta sit,
:

tores, suggillans eos,

quos superius nominavimus.

imagines adorare, seu frangere

et (juia

vetus el

43. Qiioniam vero iidem ipsi, qui Nictena; Sy-

novuni Testamentum,
adorandis imaginibus

et

p;cne

omnes

[iraecipuido-

nodo adversabantur, Hadrianum quoque Romanum

Ponfificem perstringcbant, (juem eaindem comprobasse scirent
:

ctores Ecclesiae consentiunt beato Gregorio in

;

noa

bic etiam de his

agendum

erit; et

nec ut aliquid praeterea adorare debeamus, in mullis locisconfirmatS. Gregorius papa . Haec adversarii.

coacervata in
tos

eum mendacia confutanda.

filio

Post mul-

enim annos ab obitu ejusdem Hadriani Pontiqui sub Ludovico Pio ejus

ficis,

convenere in

textu,

conventiculum illud Parisiense, eodem falso pra?quod idem Romanus Pontifex Nica?nam Synoduiu comprobasset, quaa imagines velufi Deum (ut mentiebatur) venerandas esse sanxisset adversus eum stylum exacuere, atque calumniose agen:

aufem adversatus Hadrianus ita responNequaqu;un sacras confempsit imagines aliquando (sanctus Gregorius scilicet), sed magis conHis
det:

stanfissime

observavit

et

eorum veneratus

est

figuras . Et inferius de earuin veneratione probat

ex verbis ipsius Gregorii inEpistoIa'ad

Januarium

tes,

non suut

veriti

dicere,

palinodiam recantasse, atque tandem eadem

ipsis sensisse.

eumdem Hadrianum cum

Calarifanum, cuin agit de imagine Dei Genitricis, et Cruce illatis in Judaeorum synagogam, et ut
inde auferantur, admoiiet,
affafibus. ut sublala inde
ista ait
:

His liortamur

De

his acturi,

te

cum

de re magni momenti

cupimus, lector, intentum, sit sermo. Agamus hic

Parisiensi, in
Iiis

qua dignum est veneratione, imagine atque Cruce, debeatis, quod violenfer ablatum est reformare, etc. Quomodo
ea,

cum

igitur de

eodem conventiculo

tan-

igiturquis negare poteritinGrcgoriovenerationem

tum, qua; spectant ad Hadiianum: de reliquis autem proxilior erit disceptatio suo loco et tempore opportuno. Adversarii igitur, qui ilhcconvenerunt, in Epistola Synodali ad Ludovicum atque Lothariuni imperatores, post multa adversns Hadriani Apologiam pro Nicffiuo posferiori Concilio scriptam, hffic habent Sed licet in ipsis objectionibus aliquando absona, aliquando inconvenientia,
:

imaginuni,

goga

veneratione eas jubetesyualocum prislinumreportari? 45. Sed praifer haec oninia rursum adorafioncm ipsam sacrarum imaginum docuisse S. Gregorium, idem Hadrianus inferius, post alias ad objecfa desi

cum

tolli, et

in

fensiones, sic docet Et ne aliquis propter adorationem, quae a prfedecessoribus nostrissanctissimis

:

pra?sulibus promulgata
sciat

est

oblafrare

|irffisuniat,
,

aliquando etiam reprehensione digna testimonia,

defensionis gratia, proferre visus
sit
:

ipsos talein adorationem docuisse

qualeni

in fine

tamen

prajdecessor

noster

sauctus

Gregorius

egregius

ejus Apologia; sic se sentire, et tenere, et pra;dicare, ac pnecipere de his, quae agebantur, profes-

doctor et papa in Epistola sua,

quam

in [jraetafo

sus

est, sicut

a beafo papa Gregorio institutum esse

Conciiio donini Sfephani papae Herulphus ejiiscopus provinciae Galliarum civitafis prolulit , ubi
inter
caGtera
Galliae docuit, diceiis-

constabat. Quibus verbis liquido colligitur,

quod

non fantum

scienter,

quantum
suarum

ignoranter, eodein

facto a recto tramite deviaverit. Nisi

enim

in con-

Salvatoris
qiiasi

Secundinum servum Dei inclusum Scimusquia tu imaginem nostri ideo non petis, ut pro Deo, aut
:

clusione objectionum
beati scilicet Gregorii

refinaculis veritatis,

Deum

colas

sed

ob recordationein

Filii

institutis adstrictus, iter de-

Dei, ut in ejus ainore recalescas, cujus te

imaginem

vium pnccavisset,
Sed quain
ista

in

snperstitionis prajcipifium

oinnino labi potuisset .

tor (quis(]uis es,

Hkc

ipsi

de Hadriano.
sint,

videre consideras. Et nos quidein, non quasi anfe divinitatem ante illam prosternimur, sed illum

mendacissima

tu ipse lec-

cum

nec ha^reticum quidein excipio) legeris, qua; Hadiianus habet in fine dict;c
:

adoramus, quem per imaginem aut natum, aut passum, aut in throno sedentem recordamur, etc. Hacc ibi ipse. Sed ponenda hic illa, qu;c idem hahet
in fine, cuin pluribus disserit de sententia sancti

Epistola} Apologeticae, satis intelliges

sumus

eniin

ea proxime reddituri.
Ai. Sed primuin, quae priores adversarii in Capitulari libro

Gregorii circa cultum sanctarum imaginum, ut ex

misso Romaiii a Carolo ad HadriaS. Gregorio objecerunt

'

Greg.

1.

VII. Epist. v. ladict. II.

Greg.

1.

num,

va.

Epist. lui.

in

ipsum ex eodem

ladict. u.

270
liis

HADRIAXI
appareat, tantiim abesse,
iit

ANNUS

23.

CHRISTI 794.
veneratione, breviter superius exara-

per Gregorii sen-

imaginum
vimus.
Al.

teuliaui Hadrianus resilierit a Decreiis Nica;ni Goucilii,

ut per

eunidem

S.

Gregorium eadera firmare

penilus

Sed

et

de Epistola Secundino servo Dei

sluduerit.

clauso in Gallias directa similiter intimavimus, ubi

Sed ad confutandas
calumnias, in

adversariorum

in ea ita fertur

Imagines enim, quas nobis

tibi
:

quem sensum

dicta a S. Gregorio

dirigendas per Dulcitium diaconem

tuum

rogasti

Hadriauus acceperit, et quidnam Carolus, quidve de eodem cultu SS. iuiaginum ipse idem senserit Hadrianus, non aliuude certius, quam ex eorum in ultimo enim Cascriptis id accipere possumus
:

valde nobis tua postulatio placuit, quia illura in

corde tota iutentione qua;ris, cujus imaginem prae

oculis habere desideras, ut visio corporalis quoti-

diana

te

pitularis libri

ab eodem Carolo ad Hadrianum missi

:

rain vides, ad illam

semper reddat exercitatura, ut dum pictuauimo ardescas, cujus tu imapetis,

Filii

capitulo, ista leguntur

46.

ginera videre desideras . Et post i)auca: Scinius,

est
:

Ultimum capitulum
Ecclesia, ut

Ut

sciat

domnus

qnia tu imaginem Salvatoris uostri ideo nou

ut quasi

Apostolicus, et Pater noster, et cuncta siinul Ro-

Deum

colas, sed

ad recordationem
cujus te

manorum

secundum quod

continet in

Dei, in ejus

amore
,

recalescas,

imaginem
sed illura

quam ad Serenum Massiliensem episcopum direxit. Permitlimus imaEpistola beatissimi Gregorii,

videre, desideras. Et nos

quidem non quasi ante

,

divinitatem

antc ipsas prosterniraur

gines sanctorum,

tam

in Ecclesia,
et

quicumque eas formare voluerint quamque extra Ecclesiara, propter

:

araorem Dei

sanctorum ejus
quis voluerit,

adorare vero eas

adoramus, quem per imagiuem aut natum, aut passum, aut in throno sedentem recordamur. Et dura nos ipsa pictura, quasi Scriptura ad nieraoriam
Fihi Dei reducit,

nequaquam cogimus, qui

destruere eas
si

noluerint. Frangere, vel

animum nostrum

aut de Resur-

non permittiraus. Et quia sensura sanctissimi Gregorii sequi in hac Epistola, universalem Catholicam Ecclesiam Deo placitara indubitanter libere

rectioue

laetiflcat,

aut de Passione demulcet. Ideo(jue

direxiraus tibi surtarias duas, imagines Salvatoris,

sancliB Genitricis Maria;,

profltemur
:

Hactenus
esse

Petri et Pauli

ultimum

ejus libelli capitulum

quod unum

Caroli Magni, reliqua vero adversariorum, testifi-

beatorumque Apostolorum supradictum filium nostrum diaconera, et unara crucem, et clavem pro benedictione, ut ab ipsa a maligno defensus permaneas,
,

j)er

catione ejusdera Pontiflcis Hadriani apparet, ubi

ait

cujus signo

te esse

muniium

credis, etc. His ex

raox subdens

Gregorio
subdit

recitatis,

qua; ab adversariis in

medium

Hoc sacrum et venerandum capitulum multura distat a totis supradictis capitulis. Et idcirco eum agnovimus vestra; a Deo servatoe
Orlliodoxffique regalis excellentia; esse j)roprium,
in co, ubi
recta; fldei plena, penitus confessa est,
:

adduci solerent,
:

moxidem Hadrianus

Pontifex ista

i'atum regalem

quoniam in his vestrum a Deo inspiOrthodoxum sensum (accepimus) meraorandum est etiam et docendum, qualiter
48. Et

sensura sanctissimi Gregorii sequi

Meminit vestra

sanctus Gregorius papa Sereno episcopo docuit do

sacris imaginibus, ut ex visione rei gestae ardorera

praprectissima regalis pra;excelsa scientia, qualiter

in ipsa S. Gregorii papa; Epistola Sereno Massiliensi

corapunctionis percij)iant

hoc

est,

easdeni sacras

directa fertur, inter csetera contineri, ubi

eumdem
est

imagines adspicieutes,

in

adoratione solius omnij^o-

episcopum increpans, inquit

est

'

Aliud

enim

tentis sanctae Trinitatis hurailiter prosternantur.

Eo
:

picturas adorare, aliud per pictura; bistoriam, quid

ipso tenore Secundino servo Dei incluso inquit

adorandum

addiscere.

Nam

quod legentibus
:

hleo enim petis, ut non quasi

Deum
;

colas, sed

ad

scriptura, boc idiotis prajstat pictura cerneutibus

recordationem

Filii

Dei in ejus amore calescas,

quia in ipsa etiam ignorantes vident, quid sequi

debeant, in ipsa legunt, qui litteras nesciunt
prajcipue gentibus pro lectione pictura est
:

cujus imaginem te videre desideras

uude quod
,

et nos quiquasi ante divinitatem, ante ipsas prosteruiraur, sed illum adoramus, quem per imagi-

dem nou

magnopere

te

sequi qui inter gentes

:

habitas

nera aut natum

ejiiscopo,
iiera

aut

passura

aut

in

throuo

atteudi decuerat . Et post pauca

locis venerabilibus

Et quia in

sedentera recordamur. Sicut vero innuit Sereno

sanctorum depiugi historias non

:

adspicientem sacras iniagines in adoratioprosterni, solius omnipotentis

sine ratione vetustas adraisit , Et intervallo

hurailiter se

Quia picturas imaginum, quse ad

ffidificationera

sancta; Triuitatis, sic et

Secundino incluso servo

sed ante easr^em

iraperiti populi fueraut facta;, ut nescienteslilteras,

Dei docuit, nou quasi

Deum colere,
,

ipsam historiam intendentes, quid actura sit discerent . Iterum post pauca Sed hoc sollicile fra:

sacras imagines se prosternens

non quasi anle

divinitatem, ante ipsas prosterui, sed prosternente

se,

ternitas

tua admoneat, ut ex visione rei geslae

percipiant, et in adoratio-

illum adorare,

quem

per imaginem aut natum,

ardorem compunctionis

aut passum, aut in throno sedentera recordaraur.

nem

solius

prosteruantur. Simili

omnipotentis S. Trinitalis humiliter modo et de alia sua Epislola

dii'ecta

Jara vero et nos

eumdem ipsum
sensum

irrepreheuGregorii
Irena; et

sibiiem et

Orthodoxum

sancti

Januario Calaritano episcopo

'

pro sanctarum

papae sequentes et amplectentes,

dudum

Coustantino imj^eratori
Greg.
1.

j)ro sacris

imaginibus prae-

IX. Ep. ix.

dicaudis et ipsarum oreclione emisimus, diceutes

HAnRIANI

ANNUS

23.

CIIRISTI 70/

271

Qnia iii univcrso mundo iibi Chrislianilas est, ipsrc sncrm imaginos pcrinanenfes, ab omnibus fidelibns honorantur, ut pcr visibilem vultnm ad invisibiMajestatcm mcns nostra rapiatnr pro contemplatione figuratce imaginis secundnni carnem, qnam Filius Dei pro
leni divinitatis

50. Nos vero adliuc pro eadem Synodo nullum responsum hactenus eidem imperatori i'cddidinius, mctuentcs, ne adeorum reverterenturerro-

rem.

Dudum

quippe, qnando eos pro sacris iina-

spiriluah

afTectu

ginibus erigendis adhortati sumus, simili

de dioecesi tam archiepiscoporum

modo et quam etiam

nostra sahite suscipere dignatus

est,

eumdem
:

Re-

demptorem nostrum, qui

et in spiritu glorificantes,

in

ceeHs est,

adoramus,

collaudatnus

quoniam

ob Deus hoc spirituahter divinitatem ejus adoramus. Nam absit a nobis, ut ipsas imagines (sicut quidam garjuxta ([uod scriplum est,
spiritus est, et

riunt)

deillcenius

sed

afTectum et dilectioneni

quam in Dei amorem et sanctorum ejus habemus, omnimodo proferimus, et sicul divinae Scriptura) lil)ros ipsas imagines ob memoriam
nostram,
venerationis

episcoporum sanctte Catholicic et Apostolica; Romana3 Ecclesiae commonentes, quffisivimus restitui eidem sancta) Catholicae et Apostolica; Romana; Ecclesia;, quae tunc cum patrimoniis nostris abstulerunt, quando sacras imagines deposuerunt et nec responsum quodlibet exinde dederunt. Et in hoc ostenditur, quia ex uno capitulo ab errore reversi sunt, et ex aliis duobus in eodem permaneant errore.Si enim ubique Christianorum
:

Ecclesia; canonice intactas suas possident dioeceses

habemus

nostrae

fldei

pnrifatem
de san-

quanto amplius sancta Catholica

et

Apostolica Ro-

observantes, et reliqua. Quidquid

ctis

namque

Patrnm opusculis ali^iuantula ibidem exaravimns testimonia, in eodem sensu atque tenore (ut
in
S.

mana Ecclesia, qua; est caput omnium Ecclesiarnm, sna dioecesi, videlicet archiepiscoporum et episcoporum, imo
et patrimonia [iro luminarium concinnatione atque alimoniispauperum, irrefragabili

praesenti

diximus)

Gregorio [lapa
49.
IUi
,

cum prsdecessore uostro eumdem sensum fldei tenentes,

jure et tenere et possidere

emisimus
Petrus

prajdicantes.

Unde

si

vestra annuerit a

vero (ut nobis mlssi nostri, videlicet

sanctae nostraj

galis

excellentia,

omnibus modis debet? Deo protecta reeumdem adhortamur, impetu

et in

archiprcsbyter
,

Piomanye
et

pro sacris imaginibus,

ctione
nosfrs!

pristinum statum eredioecesi

Ecclesia^

Petrus

religiosus

presbyter

abbas

gratiam

agentes.
Ecclesiaj
,

Sed de

sanctae

venerabihs monasterii S. Saba) viva voce dixerunt)

statim nostras Apostolicas amplectentes syllabas

Romanae

tam archiepiscoporum,
patrimoniis itcrum
si

Conciliiim
facta, in

fleri

jusserunt. Sed ab ha;reticisseditione

nostri, sine responso

quam episcoporum seu de increpantes, commonemus. Et

ctae nostrffi

noluerit ea san-

Siciham insulam missi

reversi sunt. Et

denuo (demum) post eos miltentes

ilerum Constantinopolim eos ascendi fecere, et sic Synodum istam, secundum nostram ordinationem
fecerunt
:

Romanae Ecclesia; restituere : ha;reticum eum pro hujusmodi erroris perseverantia esse decernemus plus enim cupimus salutein animarum, et recta; fldei stabilimentum conser:

et in pristino statu

sacras et venerandas

vare,

quam

hujus ambitum (hujusmodi habltum)

imagines erexerunt. Et sicut de imaginibus sancti Gregorii sensus et noster continebatur ita et ipsi
:

mundi
audisfi,

possidere . Hic iterum audis, lector,

quod

et initio

superioris tomi verbis S. Gregorii papae

in

eadem Synodi deflnihone

et

confessi sunt

his

nimirum

transire in heeresim obstinatam

osculnm

honorabilein salutationem reddidere,

nostrain
)

nequaquam (secundum lidem

veram

culturam, qute decet solum diviuEe naturte. Insuper et pseudosyllogum illud, quod ab
htcreticis

occupationem jurium sanctce Romanae Ecclesia;, et btcrelicum esse dicendum, et ut ha^reticum condemnandum, qui in hujusmodi errore tentus, monitus uon corrigit, quod deliquit. Sed de his ahas
pluribus.
51. Ad postremum vero ad ipsum Carolum Magnuin convertens Hadrianus orationem, Apologeticam claudit Epistolam ishs verbis De vestra vero pra;rechssima a Deo protecta excelleiitia, Or:

factum

est

sub Constantino

ha^retico,

in

primis anathematizantes,

cum eorum

sequacibus

alque

complicibus condemnaverunt. Et ad fliiem

sanctae

Orthodoxam
fidei

CatholiciC et Apostolicee Ec-

clcsicE reversi,

per libellos

eorum fecerunt
,

rectaj

confessionem. Et ideo ipsam suscepimus Syno:

thodoxa; fldei stabilitate roborata,

freti

existimus,

eam minime recepissemus et ad suum pristinum vomitum erroris fuissent i'everi |ui3 pro tot millium animarum Christianorum
si

dum

nam

quia radix ejus firmissima a pravis

et infidelibus

interitu habuit reddere

rationein

ante terribile et

tremcndum divini Judicis exainen, nisi nos solumniodo?Si' enim super unum peccatorein poenitentiam agentem gaudium factum est ixi cjElis
:

hominibus nequaquam conciititur, vel movetur, sed in ea, quaiu coepit rectae fidci traditionis doctrinam spiritualis (specialis) matris sua; sancfae Catholica; et Apostolica3 Romanae Ecclesix- tenere et amplecti, incunctanter usque in sa;culum Sicculi
sine reprehensione

quanto magis de tot millibus Christianornm, qni sunt ab errore reversi, quis non gaudeaf et cum
Psalmista canat* ? Accedite ad euin, et illuminamini, et vultus vestri non erubescent, et reliqua.
Luc. XV.

manere credinms. Et ideo confldimus de Dei nostri potentia, quia quanfum erga
beatornm priiicipum Apostolorum
Ecclesiam fidem
geritis, et

Petri et Pauli

amorem semper

pro

ejus

profectu et exaltatione, regali nisu ubique

:

certantes, liabueritis
'

tanto brachiisni propitius in

'Psal.

xisiii.

regalibus triumphis ab adversis et iniijuis homi-

272
nibus vos dofenderc
(dignetur)
:

HADRTANI
et

ANNUS

23.

CHRTSTI 794.

ut una

cum

spirituali filia nostra,

circumtegere dignabitur do-

Sed quia hicordo verborumita praeposterus, atque a non intelligentibus confusus videri potesl,

niina regina^ vestraque prsecelsa nobilissima prole

longiori aivo in hoc rcgnantes

ut nisi caute considerelur, ita a nonnullis

minus

mundo,

in futuro

capacibus
id

intelligi

possit,

quasi beatus Gregorius

sine fine vitam cuni regno in arce poli habere inereaniini.

quod prius omnibus

illicitum esse praedixit, se

:

lucolumem excellentiam vestram

.
,

gratia

fecisse, sibique faciendi licitum esse testetur

quod

superna cnstodiat

Hic

finis

Epistolas,

ex qua

quam absurdum, quamque

contra Dei Ecclesiae

quam evanescant pudenda} adversariorum calumniae de Hadriano ab adversariis procaci slylo conscripta', quod ipse adversus septimam Synodum, permotus auctoritate S. Grevidet quisquis legit
gorii, ei consentiens calculum tulerit, cum potius ad defensionem cjusdem Synodi ipsius S. Gregorii

religionem de tanlo Ecclesiastico doctore sentire, indignum sit, nullus, qui dicta ejus scrutando, vel legendo cognovit, ignorare permittitur. Nam ut
sibi ipsi contrarius esse

debeat

justitia vel recti-

tudo sanctae Dei maximeque

sustinere
nostraj id intelligere

Romana;
:

Ecclesite

testimoniis usus fuerit.

52. Sed

non valet. Quod non

et

si

paupertas

insi[iienliae

valet

melius, ut contra

qnod hac sua responsione Hadrianus

verba quibus dixerat
:

insipientiam,

quam

contra tantam a Deo datam

si

minime

tetigerit ea Caroli

sapientiam insurgere praesumat. Sed et

ipsum

Atlorare vero eas

:

nequaquam cogimus, qui no-

modicum sensum nostrum

virlus

misericordiaB

ratio id temporis postulabat, necogendo schisma aliquod conflaretur, cum (ut vidimus) ejus sententise essent viri, qui scientia in hoc rudi sseculo eminere vidercntur. Videbat enim prudentis-

luerint

Dei aliquantulum illuminare dignatur; quomodo idipsum contrarium sibi non sit, facillime intelligetur.
54.

Nam

quia ab

imaginum adoralione ado:

sinnis Ponlifex id,

in Epistola

quod ex Anastasio recitavimus ad Joannem papam, eos de quibus scriveritatis ejus esse capaces.
illa

rantes compescuerit, nulla dubitatio cst

in

eo

vero quod ad Secundinum scripsit

bebat,
ipse

nondum

Yerum

Hadrianus oblique verba

reprehendit

dum

laudat S. Gregorii papee sententiam ex qua

colligeretur, imagines

quidem non esse adorandas,

Nos quidem non quasi ante divinitatem, ante ipsam prosternimur, sed illum adoramus, quem per imaginem, natum, aut passum, vel in throno sedentem recordamur. Ubi (nt praemissum est) ac si sibi contraria
:

quasi eaedem essent

quidam, sed tantuni esse venerandas ob relationem, quam habent ad Chridii

dixerit, intelligentia3

nostrte

se

caligo confundit.

stum

et

sanctos

quos

effigie

repra^sentant.

Et

Sed ne nos non necessaria ignorantia id non intelligendo, diutius torqueat; sensus cjusdem sententiae
talis est:

ideo caute Hadrianus

nou laudat onmia, qua; haS.

Nosquidem anteipsamnon prosternimur,

est,

bentur

iu

ultimo Capitulo Epistolfe Caroli, sed ea

Gregorii,

quasi ante divinitatem, sed illum adoramus, etc.

solum, qua; pertinent ad sententiam

Quod

tale

ac

si

regi in tlirono sedenti dicas

quam

recipi

tum

a Carolo,

tum ab

adversariis (ut
Sic

Nos quidem, o
]ier

rex,

non quasi ante divinitatem,

profiiebanlur) Synodi Nicainaj videbat.

enim

ante te prosternimur, sed illum adoramus,

loquitur Hadrianus
vestraj a

Et idcirco

eum agnovimus

imaginem

(uani, quia

homo

es,

quem Dominum Jeaut

Deo

lenticE esse

servatae Orthodoxa-que regalis excelproprium, in eo, ubi reclai fidei plene

est,

sum Christum hominem recordemur natum,

passum, vel in throno sedentem,
es tu sedens in throno.

cujus imitator
tali

penitus confessa
gorii sequi .

Visum

est

tempus dissimulare

iu

sensum sanctissinium Greautem Summo Pontifici ad eo,ut iidemnon cogerentur

inter hfereiicos erant

Numquid

dicto

mox

sacras imagines, quas habere solerent, adorare, eo

quod

sic errantes

nondum

adnumerati, sicut Iconoclastae, sed tolerabantur,

quandiu divina; gratia; lumine postea factum est.

53. Confutatis igitur
iis,

illustrarentur,

quod

consequens est, ut eumdem regem adorare compellar sedentem in throno? Ita nec in eo quod dicitur : Nos quidem non quasi ante divinitatem, ante ipsam prosternimur, sed illum adoramus, etc. a Ad imaginum adorationem invitamur; quia sicut in multis divinac auctoritalis voluminibus
sententias ordine

verborum

])ra;postero scriptas in-

quae ab adversariis in
papaD scriptis
:

eodem

libro Capitulari ex Gregorii

objicerentur eidem Hadriano Pontifici

,

ad ea

modo

transeundum qua3 longe post ejusdem Pontifitis obitum in couciliabulo Parisiensi, ab iisdem adversariis

venimus, ita quoque factum esse, eo sensu ut supra dictum est, hoc in loco minime dubitamus. Cwm enim ibi scriptum sit Nos quidem non quasi ante divinilatem, ante ipsam prosternimur quis uon animadvertat, idipsum magis refutando,
: :

habito, ex eisdem Gregorii papae Epistolis

sunt objecta. Atque

ipsi couati siut

primum quomodo

adversarii

quam imperando, vel adorando eamdem adorationem imaginum dictum esse, ila ut dictuni est?
Quanto magis
(sicut

trahere sancti Gregorii verba in sui defensionem erroris, locumque in Epistola ad Secundiuum, quo ferinntur, in suam ipsorum sententiam detorquere audi ex Actis citat;T3 superius Pseudo-Syuodi Parisiensis, cujus haecsunt vcrba'
:

supra factum

[fatunij esl)

ordo

verborum suo restituatur in ordine, omnem quemcumque ob nimiam simplicitatem errantem, iu eo quod beatum sanctaj Dei Ecclesiie doctorem adver-

sum seipsum

sensisse acslimabat,
si

corrigere potesublilius intelli-

rit? lnsu[)er etiam

i

quemquam

Conc. Parisieos. sub Ludov. pag. 141.

gentem hoc negligentius minusve

intenle legere

HADRIANI
contigisset
,

ANNITS 23.

CHRTSTI 794.

273
nomi-

facillime

aliquando

aliler

seipsum dijudicante , cur senserit, ad sobrium intellectum

clariores hujus saeculi ejus provinciEe viros

natim superius recensitos sub duobus imperatoribus Carolo et Ludovicoadeocontentiose,

revocare poterit.
53. Si quis autem (quod quidem a sane sapientibus omnibus absit) magis suum sensum sequondo, illum voluerit condemnare , quam se corrigere nullidubium, quinab universa, maxime tamen a sancta Dei Romana Ecclesia dcbeat condemnari. Nequaquam enim fleri potest, ut bffi duae sententicc sibimet contrariae non existant, una, qua populus ab adoratione imaginum, ne criminis, id
:

etanimo

penitus refractario

pertinaci studio, indefesso co-

natu, inflexibili proposito voluntatis adversus ado-

rationem sanclarum imaginum contra septimam Synodum obstrepuisse, clamasse, et (pace eorura dixerim) insaniisse, ut nihil reveriti OEcumenicaj
Synodi majestatem, neque tot pro ea pugnantium Romanorum Pontificum potestatem, usi patentibus
(

ut vidisti

mendaciis

male
a

perceptaj

Gregorii
Ecclesiae

agendo, reus appareat, prohibeatur

quse illum id

altera vero,

papac sententiae

innitentes,

communi

ipsum

egisse

caeterosque

ut boc
ut

Catholicae sententia resilierint, atque adversus ejus

faciant docuisse perhibeatur.

Sed absit hoc in tanto

usura atque doctrinam scripserint, turbasque miscuerint, spicula

talique generali Catholica; Ecclesiaj magistro,

calumniarum

intorserint, aliaque

qui universas perplexas Scriplurae quaestioues, quae

videbantur, eique ad explanandum tractaudum occurrerunt, nunquam dissidentes relinquere consuevit, sua sibimet dicta discordantia reliquisset . Huciisque in Synodo Parisiensi sapientes illi, quos superius numeravimus, ha^rentes in salebris, in syrtibns navigantes, e quibus emergere nesciant, praecluso semel abiisdem adita
sibi contrariae

pluraconjunxerintsuaipsorum existimatione prorsus indigna, dum in suum ipsorum errorem Gre-

vel

gorium ipsum penitus reluctantem et contra senlientem adducere, et ejus erroris auctorem cogerent profiteri.

gorium imaginis

57.Atinsuper etiidem ipsiasserunt,fuisseGresancta? Crucis adoralorem : quod

laude
,

summa cum

magnaque
,

gloria

unus ex
epi-

veritati,
tatis

qui

si

paluisset, aperla luce, ipsius veri-

nominatis idem qui supra

relianensis adversus

Jonas episcopus Auh;cc ait: B. Gre-

radiante fuIgore,perspicue intellexissent, bis

Claudium Taurinensem

S. Gregorii scriptisadSecMndinuni illustratam esse

scopum

agens,

sic ostendit,

cum

obscuritatem ejusdem litterarum ad Serenum, nimirum velitum in illis a S. Grcgorio cultum lalriae

gorius, de cujus dictis nerao, nisi

suae ambigit, inlibro

iramemor

salutis

sacramentoruraitameminit

impendi imaginibus sacris, rationi vero decentem assertum et suo exemplo demonstratum in dicta Epistola ad Secundinum. 56. Sed ut hcBC certiora fiant, quid de bujuscemodi ante sacras imagines prostratione et adoratione ejusdem S. Gregorii pajia?, necnon Eleutherii
viri

Deus, qui Unigeniti tui Domini nostri Jesu Christi

pretioso sanguine

gnatus

es,

humanum genus rediraere diconcede propitius, ut qui ad adorandam

.

vivificam

Crucem adveniunt, apeccatorumsuorum

Haec et
alia

nexibus liberentur

plura quibus
adorasse,
affert.

asseritur Gregorius S. Crucis

imaginem
Jonas

sanctissimi

idem

eodem
:

volumine

et alios ut idera facerent docuisse,

Hadrianus Pontifex
fecit
fecit,

scribat, sic accipe

Sed

et

Sed qui bene

olTert,

male

dividit Jonas,

dum

sanctus Gregorius papa in monasterio suo publicum

videlicet asserens in Gregorio

oratorium

et

ipsura diversis historiis pingi

;

atque sacras ibidem erexit imagines

ubi et

cultum Crucis, neget in eodera cultum sacrarum imaginum. Cur male dividis quae ipse bene conjungit? Nonneipse simul

cum

beato Eleutherio pro aegritudiue stomachi sui

ille

ingressus, in oratione pariter exauditi sunt. Et

vir sanctus Eleutherius,

eadem veneratione iraaginem sanctissimfe Dei Genitricis et imaginem Crucis ex Juda;orum synagoga
in Ecclesiam voluit reportari, ut dictum est

quem

dicunt

et

mortuum

imagines se prosternens , divinam exorare clementiam cum sancto Gregorio non dubitavit; sed fidem ferentes perfectam, pariter exauditi sunt, et usque hactenus apud nos eaedeni venerantur . Haec de sancto
suscitasse, ante ipsas sacras

ex ejus Epistola ad

Eleutherio atque Gregorio.

Vidisti
,

lector

reipsa prostratum ante sacras

nuper Januarium? An non etiam idem ipse simul imaginem Salvatoris Crucis conjunxit imagini, dans ambas Auguslino, ut iisdem munitus ingrederetur (quod Beda testatur) in Angliam? Cur, inquam, cultu male dividis, quas ipse una eademque religione sancte pieque conjunxit imagines Crucis et Salvatoris? At nihil est quod in
contrarium alferri possit heec satis ad Concilii NicKui , Gregorii atque Hadriani defensionem. Deducta jam e controversiarum spinetis et carduis, in planum et latum campum emergat oratio. At Carolo nuUa quies : qui post Concilii Francofor:

imagines sanctum Eleutherium

cum Gregorio pro recuperanda ejus valetudine exorasse, ut nihil sit quod qua;ras interpretationem verborum, ubi ipsa facta proclamant. Ex quibus pariter intelligas , quam procul absit ab adversariorum fatua illa nssertione, quod Hadrianus professus se cuni S. Gregorio eamdem sequi sententiam, adversus septimam Synodum adorationem sacrarum imaginum
condemiiarit,

turaultus, ad bellicos revocatus labores, cuni expeditione adversus Saxones rebellantes profectus, eos Dei beneflcio in deditionemaccipit. Ha;c
diensis

cum

potius ex ejus scriplis validis-

sinie roboraverit.

Mirandum plane atque dolendum

TOHUS
XIII.

est,

pr;B-

Annales Sicpe citati Francorura. 58. Theodorus Studita monasterio prcBficitur^ Quod pertinet ad res Orienclarus virtutibus.

33

274
talis EcclesicC,

HADRIAN-I

ANNUS

23.

CHRISTl 794.

Studita,

hocanno Theodoriisillecognomento himen OrientaUs Ecclesife in tanta hujus

judicassent,

eumdera

sibi

pariter

probatum

iri.

Norat enim vir sapientissimus, in

suffragia propenderent. At vero

quem eorum

saecuh ohscuritate refulgens, ubi annos tredecim \ixisset sub regulari observantia, in monasterio
S. Platonis, creatus est ejusdem prsefectus, natus annos triginta quinque, coacUis plane, seu polius

una voce consenhenha responderunt, Theodorum omnium ad praefecturam et ad regendas animas aptissiraum esse, tanquam vita et doctrina exccllentem.
o9.

deceptus a
monasterii.

magno

illo S.

Platone prsefecto ejusdem

Id in

Cum enim

renitentem omniuo, proresset,

susque reluctantem expertus

convertit,

ad dolos se
dicentis
.
'
:

opportunum, tionem suam

nihil

rem suam vertens Plato, ut maxime amphus adjiciens, administra-

non immemor Pauh Apostoh

essem, cepi vos dolo

illi nec opinanti statim imponit, annuentibus discipnlis uuiversis, et magistri consi-

Cum

astutus

Michael

enim monachus ejusdem temporis

scriptor, quEe

inspexerat historia prosecutus, hacc de his habet

lium collaudantibus. Quibus ille cum refragari omnibus uon posset, nec adeo conspirantibus suffragiis obniti impositum onus non sine animi
,

Postquam animadvertit

Plato, se nuUis ver:

dolore vix tandem subiit,

annum

agens

vitae

quin-

bis precibusve ilh persuadere

rem comminiscitur

tum

et

prudentia sua et urbanitate dignam. Morbo euim repente correptus, extrema sibi instare simulans,

mum

trigesimum, instituti vero monastici decitertiums.Quae in praesentem Doraini annum

ex eo constat, quod ex

incidisse,

eodem auctore

monachos omnes ad
virum, quibus

se vocat, et in his

divinum

asseritur natus

cum

periculosam esse a?gritudinem

ilios

qui est

anno decimo nono Copronymi imp. annus Domini septingentesimus quinquaEtenira

indicasset atque adeo lethalem, et se ipse ad exces-

gesiraus nonus.

qui Indictione quinta

sum

comparabat, et

quemadmodum,
:

se

morfu-

tuo, victuri essent edocebat

de prajfectura etiam

obtestabatur,

quisnam posl ipsum prapositus

et

turus esset,

quemnam

ipsi

communi
aiebat,

suffragio

electuri esseut.

Quera enini

iUi,

dignura

mense Novembris, sub Michaele Balbo defunctus asseritur anno sus atatis sexagesimo septimo, qui est annus Christi octingentesiraus vicesimus sextus, utique natum esse oportuit anno Domini septingentesimo quinquagesimo nono ; abbas vero creatus hoc anno suae aetatis trigesimo quinto. Quae autera post hsc ab eodera sunt facta atque pariter
scripta, suis locis dicturi suraus.

2. Cor.

xu.

Anno

periodi Grseco-Romanae 6287.

Anno Mtx Hispan. 837. Anno Hegirs Hadriani papae 23. Constantini imp. 19
I

178, inchoato die 7 April., Fer. 7.

Jesu

Christi 794.

et 13.

Sohus 5.

Elipandus Felicem acl hceresim reduxit. 1 ad 2". Elipandus archiepiscopus Tolelanus Feiicem Urgellensera episcopum, qui Romai
t
.

ctore fervescente, clemenUssirai et tranquilhssimi,

nura.

gloriosissimique Caroli regis, domini terrae, imperii

ejus Decreto per diversas provincias regni

ejus

confessionem Orthodoxa;
reduxit
;

fidei ediderat,

ad hajresim

ditioni

subjectas

summa

celeritate

praecurrente

et,

ut virus extra Hispaniara in Gallias ac

multitudo antistitum sacris obtemperando praece-

Germaniam diffunderet, scriptis ad Carolum Francorura regem litteris, perfidiffi sua; professionem, quam testimoniis Patrum aut depravatis aut detruncatis fulcire

uuo collegio aggregata convenit. Quadam vero die residenUbus cunctis in aula sacri palahi,
ptis in

adsistentibus in

modum

corona; presbyteris, dia-

conabatur,

petiit

Theologis examinan-

conibus, cunctoque clero, sub prajsentia prsdicti

principis,
allata est

dam, nec dubitavit, sanctura Ildefonsura aliosque, qui praecesserant, Tolelanos anUslites, de ha;resi per

Epistola

raissa

ab Elipando

auctore noxii

sceleris,

Toletanae sedis pseudoepi-

calumniam suggillare. Quare convocata hoc anno Synodus Francofordiensis, de qua sic Paulinus patriarcha Foro-Juliensis in libello Sainsignera
est

scopo, Hispalensi

termino circumsepta;. Cumque,

fuisset,

jubente rege, publica voce recitata

statim
su-

surgens venerabilis princeps de sella regia

stelit

crosyllabo adversus Eh[)andura

Sancto incilante

pra graduni suura, et allocutus est de causa fldei

prolixo serraone, et adjecit: Quid vobis videtur ?

Spiritu, ac zelo fidei Catholicte sciutillatira

sub pe-

Ab

HADRIANI
anno prorsus
lire,

ANNUS

23.

CHRISTI 794.

275
afflata Spirilu,
falsissi-

practerito, ex

quo

cojpit hiijus peslis

nem, quam plenaria stnodus sancto

mis eorum asserlionibus,
sive

insania tumesceute perfldifc ulcere diffusius cbul-

concorditer subtili sinceritale terminavit,

non parvus
fidei

in his regionibus, licet in extrenostri

mis finibus regni

censura

horror inolevit,

quem

necesse est modis

et

Cumque

imprecata

omnibus resecare. concessa esset morosa dilatio

,

clam, sive in publica voce proBbuerint assensum, simili eos sententia? vindicta sancimusesse pleclendos: reservato
per omnia juris privilegio

Summi

Ponflflcis do-

ut per dics ahquot, placuit ejus mansuetudini unusquisque quidquid ingenii captu rectius senlire
potuisset, per sacras syllabas, die statuto, ejus cle-

mini

et patris nostri

Hadrlani, priinae Sedis bealis-

simi papae
3.
tiis.

Felix in

mentia) oblatum sui cor pectoris

fidei

munus

slyli

Quae plenaria illaSynodusesse potest, quam

Synodo hoc anno habita damna-

ferculo, nieniis \ivacitate deferret. Sed sicut

est hffireticis, tristia la^tis,

mos

dulcia permiscere amaris,

veneni poculum meilis sapore temperare, quaidam

iu ea Epistola plena blasphemiis, ct Catholica; fidei

qua3 ex diversis regni provinciis hoc anno post acceptas Elipandi litteras a Carolo rege congregata ? Certe si an?io prceterito alia Synodusindicta fuisset,
illa

tot scriptores

reperta sunt modis

omnibus inimica

quaedam

anno dccxcii, num. i a nobis citati non affirmarent, Felicem in Concilio Francotordiensi tertio

vero inveniri poterant nonrojicienda, sed in

eodem

damnatum
bis

fuisse, sed

quarto

cum

poculo, in quo gutta vencni infusa turgescit, mellis

anno dccxcii

nihilominus amarescit dulcedo . 2. Synodus adversus Felicem commentitia.

Cointius anuo dccxciii,

verba explicat de Synodo, quae eo anno convocata fuerit; quod Paulinus dicat Ab anno prorsus priEterito,
15, laudata
:

num.

ex quo ccepit hujus pestis insania tumescente perfidiae

damnatus fuerit, primo Ratispona, et iterum Romce, quodipsemet Cointiusan.DCCxci, num. tS fatetur, et a nemine negari potest. Extat libellus Sacrosyllabus Paulini tomo vii Conciliorum sub hoc titulo Libellus episcoporum Ilaliae contra Elipandum Concilii Decreto missus ad provincias Hispaniae . Hoc ejus initium Incipit li: :

ulcere diffusius ebullire

hsec

enim verba

bellus

Sacrosyllabus Catholico

salubriter
in

editus

de utraque daniuatione Felicis anno dccxcii peracta inlerpretanda arbitratur. Verum tunc pestis illa

stylo, in Concilio divino

nutu habito
civitatis,

suburbanis

Moguntiae metropolitanae
niae, in loco
tia

regione Germa-

non ebullivit, sed potius exarescere visa est, cum Fehx suam haresim abdicarit quando vero post illam abdicationem rediit ad vomitum, rursumque errorem suum majori audacia dissemidiffusius
;

qui dicitur Franconofurt, sub praesen-

clementissimi principis domini Caroli glorioregis,

sissimi

Placuit igitur saucto

anno fehcissimo regni ejus xxvi. venerandoque Concilio, quacausa

fldei

nare

coepit,

tunc vere ea diffusius ebullivit,

et

hoc

tenus hic
Galliciae ac

libellus pro

anno Synodus Francofordiensis cogenda fuit, ut quae modo ex eodem Paulino in mediura adduceinus, indubitatum reddent. Carolus euim examinandas Elipaudi litteras Hadriano papse transmisit, et hoc tantum anno adversus eas libellum de sanctissima Triuitate, dictum Sacrosyllabum, scripsit sanctus
Paulinus, ut ipsemel in

Spaniarum

mitti deberet

ad provincias ob noxios rese-

candos

errores, specialiter

Toletauae sedis episcopum, in

gotii constat

autem ad Elipandum quo omnis hujus ne-

materia quaestionum. Sancto incitante

Spiritu, etc.
riori,
est,

Quare

libellus iste

non anno supe-

eodem
licet

his verbis indicat

ut autumavit Cointius, sed currenti editus et ad episcopos Hispaniarum missus.

l. Libellus

Quapropter ego Paulinus,

indignus peccator,

Paulini nonnisi ad episcopos Eis-

Domiui ultimus servus Aquileiensis Sedis Venetiis oris accinctae, cui Deo auctore deservio, noniine non merito prajsul, una

omniuiuque servorum

paniarum

missus.

Pracponitur
cum

ille

canonibus

Francofordiensibus
sedis

Epistola Hadriani papte

ad episcopos Hispaniae contra Elipandum Toletanae

cum
lem

coUegis

doniinis et fratribus meis, juxta exi-

episcopum

cum

hac inscriptione
.

Dilectis-

intelligentiae

mes

tenuitatem, sancto perdo-

simis fratribus et consacerdotibus nostris Galliciis

cente Spiritu, corde, lingua, stylo contra

eorum

Spaniisque Ecclesiis praesidentibus

cias Ecclesias

Binius Galli10, per

vesanias, qui rectae fidei sunt adversarii, respon-

interpretatur Ecclesias Galliarum.

dccxciii,

dere non formido, cuiu

Ecclesia

sit

saucta et universalis

Sed recte Cointius anno

numero

supra firmain nihilominus iminobiliter f undata petram et portae interi nequeant praeva,

Ecclesias Gallicias Spaniasque, solas intelligendas

docet Ecclesias Hispaniarum

quia exceptis locis

quae Francicis di-

lere

adversus

eam

Tuiu sub ejusdem

libelli

quibusdam

citerioris Hispaniae,

fincm de Synodo Fraucofordiensi diserte menlionem

facit
:

tiouibus tunc accensebantur, erat omnis Hispania

Oinnium hajreticorum perversa dogmata

judicamus. Eiipandum namque
et

cum
mate

auctoribus et sequacibus suis jBterno anathepercelli

sub trium regum potestate, cet Asturiarum et Legionis

tituio
libelli

Adelphonsi videliregis,

Eximini Ene-

conis Navarrai regis, et Iseni regis Saracenorum.

Ex

Felicem novos bostes EccIesiBe, sed veternosa fa;ce perfidiaj poUutos, nisi ab hac stultitia resipiscant, indignos et ingratos eos a consorlio Catholicorum perpetua animadversione eliminare decerno, et a
grcniio sancla; niatris Ecclesiac censeo alienos. Eos
eliain,

Sacrosyllabi

recitato

satis

intelligi-

tur

tam libellum illum quam Hadriani Epistolam ad solos Hispaniarum episcopos missam.
,

qui posl hauc tam saluberrimam delinilio-

Ad haec Jonas Aurelianensis episcopus, in iibro adversus Claudium cpiscopum Taurinensem, de Felice loquens ait Diviua gratia admiuiculante.
:

276
millnin apud Galliam

HADRIANI
Germaniamque

ANNUS

23.

CHRISTI 794.

ejus error
erat, ut

Apostolicam hcenham habeat. OmnisSynodus consensit, et placuit

eis

locum invenire quivit

ad
Galliae

Quare opus non

eum

in palatio esse debere

Germaniteque episcopos adversus hunc errorem Hadrianus papascriberet. Litterfc Hadriani in Synodo Romana exaratte. Carolus enim in sua ad Elipandum et caeteros episcopos Hispania; data
ait:

propter utilitates Ecclesiasticas . Quare episcopi

Colonienses hoc tempore

erant;

nondum

metropolilaj vel

Hildebaldus tamen, sive Hildivaldus

Hildeboldus

primus hanc
111,

dignitatem

oblinuit;

Primo quid dominus Apostolicus, cum sanEcclesia et episcopis

illis

Anastasius in Vita Leonis

cta

Romana

in parlibus

ventu
et

in

Galliam anno dccxcix,

loquens de ejus addicit, Carolum mi-

quaquaversum commorantibus, et Catholicis doctoribus sentiret, sub unius libelhtenore statuimus . Prapterea ibidem Synodica Concilii ab episcopis

sisse in

obviam

ejus
et

capellanum,

Eildivaldum archiepiscopum Ascharium comitem. Unde Hilde-

baldus inter praesentem annum,

instiiulione

annumque

dccxcix

Germaniae ad praesules Ilispaniaj missa, et denique Caroli M, Epistola ad Elipandum et ca>teros Hispaniae episcopos data, quam Baronius
Galliaj et

metropolita renuntiatus. In praecepto

quidem de

episcopatuum per Saxoniam, relato ab

Hildebaldns archiepiscopus Coloniensis
capellanus recognovi. Data
II

Adamo Bremensi libro primo Historiae EccIesiasUcae,

legitur
:

num.
5.

15 et seqq. integram recitat.

Canones lvi in hoc Concilio conditi. Afluerunt in eadem Synodo legati Romani Pontiflcis, Theopbylactus ac Slephanus episcopi, vicem teneutes ejus, a quo missi fnerant, Hadriani papae , inquit Eginhardus in Annalibus. Hujus Concilii canones sex et quinquaginta primus publicavit Sirmondus post Baronii mortem antea enim duo tantum prodierant, quorum primus damnat Eli;

et sacri palatii Julii

idus

anno Dominicffi Incarnationis dcclxxxix, Indictione xii, anno autem regni domni Caroli xxi .
hfec clausula ab ipsomet

Verum
enim

Adamo

addita; eo

Christi

anno

non Hildebaldus sed Angil-

pandum

Felicem episcopos, qui inDei Filio adoptionem asserebant. Secundus canon Francofordicnsis est de Adoratione iniaginum, de quo infra.
et

ramnus sacri palatii capellanus erat, et in praeceplis regum Francorum ante Carolum Crassum indictio non apponebatur. In octavo quidem canone Vrsio Viennensis et EUfantns Arelatensis, qui metropolitae erant,

vocantur tantum episcopi; sed

cum

Carolus in canone v

qui

His peractis de Tassilone definitum est capituluni, dudum Bajoariffi dux fuerat, sobrinus videlicet
adstitit

pum

vocet,

Angelramnum archiepiscoEildebaldum ejus in munus capellani

sacri palaUi
set, si, uti

donini Caroli regis. In medio sanctissimi

Concilii

veniam rogans pro commissis

culpis,

tam

7.

successorem episcopum non nominasAngelramnus archiepiscopus fiiisset. Carolus Alcuinum episcopis commendat.

quas tempore domni Pippini regis adversus eum et regnum Francorum commiserat, quam quas
postea sub tempore

Denique hic canon lvi

etiam
(sc.

et

ultimus

Commonuit
ipsa sancta

Cai'oIus rex), ut

Alcuinum

domni

nostri piissimi Caroli

Synodus

in

suo consortio sive in orationibus reci-

regis in quibus fraudator fidei sua? extiterat, indul-

pcre dignaretur, eo quod esset vir in Ecclesiasticis

doctrinis eruditus.

gentiam ut ab eo mereretur accipere, humih pehtione visus

est

poslulasse,

etc.

Tassilo

dicitur

dum

Omnis namque Synodus secunadmonitionem regis consensit, et euin in

consortio sive in orationibus receperunt.

sobrinus Caroh regis, quia

trudem Pippini
filiis

regis sororem. Post

matrem habuit ChilSynodum Franet

eorum

Qiianto studio Alcuinus in

tur, testantur plures

bonum

Ecclesiae ferre-

cofordiensem Tassilo
dicecesi
filii

cum Theudone

Theotberto

relegatus est in ccenobium Gemnieticense in

Rotomagensi positum, ubi tam ipse quam usque ad mortem vixere. Oclavus 6. Canon de sedibus metropolitanis.

ab eo libri editi, cum adversns Feliccm Urgelitanum, tum adversus Elipandum Toletanumepiscopos, sicuti et Epistolae varia?, quas
ad retinendam revocandamque
scripsit.
8.

fidei integritatem

canon

est

dequinque sedibus metropolitanis, Vien,

Felix episc. Urgel. in

Synodo Francofurti

nensi, Arelatensi
.

Tarantasiensi, Ebredunensi et

damnatur.
Nicajnam
tuit,

A num. 27 ad 58. Baronius Synodum

que sacras imagines venerandas sla-

Aquensi Prior canonis pars spectat ad contentionem exortam de proviuciarum limilibus inter metropolitanos Viennensem et Arelalensem. Quoad secundam statuitur, de Tarantasia et Ebreduno, sive Aquis, legatio facta est ad Sedem Apostohcam, et quidquid per Pontiflcem Romanaj Ecclesiae deflnitum hoc teneatur . Quinquagesimus quintus h^c habet Dixit eham dominus rex in eadem
fuerit,
:

II,

pluribus docte defendit, quibus hacc tantiim

addam. Lambecius lib. 2 de Biblioth. Caes. cap. 5, refert incerti cujusdam auctoris antiqui, qui tempore Caroli Magni vixit, Annales Francorum ab anno Christi Dccxcivusque ad annum dccciii, quos integros recitat, et ex charactere, qui aliis ejusdem
ad unguem congruit, ipsius Magni tempore scriptos esse deducit. Viderat hos chronographus Moissiacensis, cum integri in ejus opere extent, nisi quod aliquando eosdem interpolavit. Quare cum inutrisqueexaraiulislibrarii
aevi

Codicibus Mss.

Synodo,

se a

Sede Apostolica,

id est,

ab Hadriano
ar-

Caroli

PontiOce, licentiam habuisse ut

Angilramnum

cbiepiscopum in suopalatioassiduehaberetpi-opter ulilitates Ecclesiasticas. Deprecatus est eamdem

sicut Augilramnum habueetiam Hildebaldum episcopum habere tiebuisset, quia et de eodem, sicut et de Angilramno

Synodum, ut eo modo

quandoque
observat

peccarint, ex unis

alii

einendari pote-

rat, ita

runt. Priora verba pra? vetustatelegibihanon fuisse

Lambecius,

qui

non

animadverterat.

fi

HADRIANI

ANNUS

23.

CHRISTl 794.

277

eosdem extare in annalista Moissiacensi ex qiio ea Anno verba liic supplebimus alio cliaracterc Dccxciv, rex Carolus apud Villam Franconofurt celebravit Pascha. Sed in <Estivo tempore, anno xxvi
:

sui principatus,

congregavituniversalem

Synodum
et

cnm

missis

domni

Apostolici Hadriani papae, seu

liatriarcba

Aquileiensi

Paulino archiepiscopo,
et coepiscopis,

Petro Mediolanensi episcopo,

seu

etiam presbyteris, diaconibus

cum

reliquo devoto

populo.

Ab

illis

verbis exorditur annalista a

Lam-

secundo canone Francofordiensi leguntur, ut a nobis eniendata sunt. Coiulius hoc anno num. 32, existimat, post secundara Synodum Nicsnam seu post annum Christi dcclxxxvii aliara Synodum Constantinopoli congregatam esse, quai priorem condemnavit, hancque rejectani esse a Patribus Concilii Francofordiensis, qui doctrinam Orthodoxam de cultu sacrarum imaginura secuti rejecerunt Pseudo-Synodum Constantinopolitanam sub Constantino Copronymo habitam, alteraraque Constautinopolitanani, et

becio editus,

qnem ad majorem

claritatem ac breappella-

vifatem sempcr annalistam

binnis. a

Lambecianum

firmarunf, inquit Cointius.

Synodum OEcumenicam VII Verum certum est,

Orionte
habitara
fuisse
,

con-

nulquai

Quibus resedentibus apud

Cliristianissi-

lam Synodum

in

nuaii principem Carolum pervenit ad aures

hseresis ifla,

eorum

Toletamts,

quam Elipantus Dolitanus (legendum, cum annaiista Moissiacensi) episcopus

eorum
asserebant. Agebant

imagines sicut Deificara Trinitatein venerari pra;ceperit, praeter Nicaenara secundain. Nam in Prajfatione libris Carolinis pra;fixa dicitur duas Syno-

cum
dictis,

aiio

episcopo Fefice nomine, sed infelix in

sociis

dos in causa iraaginum habitas.

abolevit, illa

cum

nam-

nempe

quae a Constantino

quarum prior eas Copronymo

que (annalista Moissiacensis legit, asserebant, sed legendum videtnr, aiebant), quod Dominus noster
Jesus Chrislus in

anno dccliv indicta fuit, alteraque qu;e anafhematizata et abominata cuin suis auctoribus priore,
iraagines quas prior nec etiam cernere permiserat,

quantum
sit

ex Patre meffabiliter
FiliusDei, et in quan-

ante sa;cula gonitus, vere

tum ex Maria semper

dignatus

Virgine carnem assumere

adorare compellit , ubi sine dubio libroruin illorum auctor intelligit Synodura Nica;nam II, quam
etiara Pafres Francofordienses

est, non verus sed adoptivus filius esset. Sed sancta et universahs Synodus hoc nefandura dictum non consensit, sed ifa alloquitur, dicens
:

Constantinopoli fa-

ctam dicunt. 10. Nulla Synodus

C(Bna
II
diversa

Constantinopoli a Nifuit.

Dei ergo

filius

hominis factus

est,

nalus

secundum

coacta

veritatem naturfe ex
rifas geniti

homine hominis filius, ut venon adoptione, non appellatione, sed in

dcclxxxvi, proxirao scilicet ante

Anno Synodum

enira
Nica;-

nara anno, episcopi Orientales Consfantinopoli co-

utraque nafivitafe Filii nomen nascendo haberet, et esset verus Deus et verus fllius hominis. Et in
ipsa

ram

iegatis Aposiolicis congregati sunt, ut quse

ad
;

sacrarum imaginum usum spectarent, statuereut

sionem relinquunt Pontifices, ut
ait

Synodo advenit Tassilo et pacificavit ibi cum domno rege, abnegans omnem potestafem, quam
in Bajoaria habuit, tradens

sed irruentibus railitibus, inde exturbati sunt, et ses-

sanctus Igna-

eam domno
defuncta

regi
est.

nec-

tius in Vita sancti Tarasii patriarchse Constantinop.

non

et

Fastrada regina

ibi

Et rex

inde reverfens peiTexit in Saxoniam,

et

Saxones

venerunt
et

ei

obviam ad
et

Eresburg promittentes
presbyteros, et

Christianam fidem,

jurantes quod Sccpe fecerunt,

. Ita annalista

quare Conciliura in causa sacrarura imaginura Constantinopoli inchoatura fuit, sed improbi homines tiirbam cientes cathedram prohibuerunt., utscribit Tarasius in Epistola ad Hadrianum papam data.

tunc rex credidit

eis et dedit eis

Unde cura

Patres Francofordienses, ut ipsiraet in

resedil

apud Aquisgranum

Lambe-

cianus.
9.

secuudo canone dicunt, Synoduin illara contemnerent, non Nicaenam, sed Constantinopolitanam
vocarunt, quia

Decretum pro imaginibus in Synodo II

Niccena conditum rejiciunt Francofordienses. De morte Fastradce regiuie et de expeditione Saxonica infra agemus.

Synodo soluta

singuli quique do-

mos suas

repefere coacti fuerant, ut Theo()hanes in

duce,

num.

S locufi

De Tassilone vero Bajoariae sumus. Chronographus Mois;

Chronico loquitur. Non miruin itaque si Eginhardus in Annal., Hincmarus in opusc. 32, cap. 20, Siraeon Dunelmensis, Rogerus Hovedenus, et Matthaeus Westraonasteriensis in Chronicis eaindera Sy-

sed illum integrum exscripsit Et esset verus Deus, et verus filius hominis , ista inseruit Allata est etiam in eadem Synodo qufcsfio de nona (legendum, de nova) Gra;siacensis locura

post haec verba

nodura Constautinopolitanain vocent; curaipsi Pafres

Francofordienses non alio nomine antea eara

appellasseut. Dici etiain potuit Constantinopolitana

corum Synodo, quamdeadorandissauctorumimaginibus Constantinopoli fecerant. In qua scriptum

habebatur Ut qui imagines sauctorum ita ut Deificam Trinitatem servifio aut adoratione uon ini:

ab iisdera Patribus, ut raagis odiosa esset

tinopoiitana

cura

Coustantinus Copronynius in eadera urbe Constan-

anno dccliv Synoduin adversus sacras

iniagines congregasset, et ab utraque, Coustanfi-

penderent, anathema judicaverunt. Qui super sanclissiraa

nopolitana

Pafris

et

servitufe renuentes (legendura

neinpe sub Copronymo, et Nicaena II sub Irene, Fraucofordienses abhorrerent. Fictitia

igilur est Synodus Constantinopolitana, qua iuter Nicaenam II et Francofordiensera a Cointio paucisque aiiis supponitur celebrata. Denique annalistae veleres reruin Francicaruin produut iu Goncilio

cx edifione Sirmondi, qui supra sauctissimi Patrcs

noslri omniraodis

adorationeni et servitutem re-

nuentes) conterapseruut, alque cousentieutes con-

deraaaveruut

Qua; suut ipsissima verba, qua; in

278

HADRIANI

ANNUS

23.

CHRISTI 794.
;

Francofordiensi rejectam esse Synodum a Gracis Sei)timam vocatam, quod ii nomen Synodo tantiim Nicaenge II attribuunt, non Yero alicui Synodo
Constantinopolitanfe. Quae gesla incausaimaginum uno tenore exponam anno dcccxxv. ii. Annus xxiii belli Saxonici. Eginhardus in Annal. postquam locutus est de Synodo hoc Mortua est ibi anno Francofurti habila, subdit et Fastrada regina, et Moguntiaci apud sanctum
:

fundamento cum in Vita Offae apud Matthaeum Parisium, Offa dicatur couvenisse Hadrianum papam, non ad sanctum Albanum inter sanctos referendum, sed ad canonizandum et privinititur
Pontificis. Prffiterea

legiandum ejus monasterium auctoritate Romani Westmonasteriensis hoc anno refert, Hadrianum hoc responsum Offae reddidisse
Fili

charissime, Offa rex

Anglorum
tui

potentissime,

devotionem tuam circa regni

protomartyrem

Albanum
exercitu

sepulta. Quibus Saxoniam petere

peractis
statuit
:

rex bipertito

eo videlicet

niodo, ut ipse

cum

dimidia parte copiarum ab

Carolus vero ejus
filius

Australi parte intraret,

uon mediocriter commendamus , et monasterio construendo illudque privilegiando , petitioni tuai injungentes tibi gratanter assensum prajbemus in tuorura remissionem peccatorum, ut rediens ad
,

cum
Quo

alia

medietate

ceret et in

Rhenum apud Coloniam trajieamdem regionem ab Occidente veniret.

Saxones in campo, qui Sintfeld quasi proelium cum rege commissuri

terram tuam, ex consilio episcoporum

et

optimali-

tuni tuorum, quas volueris possessiones, sive

bertates beati Albani monasterio conferas,

facto, licet
,

etc.

vocatur

Denique solemnes sanctorum canonizationes, quales

concedissent, ibique

adventum

ejus operirentur,

hodie fiunt, ante saeculum

decimum non
num.
39.

per-

amissa

victoriae spe,

quam

sibi

paulo ante falso

actae.

De hoc
facit

Offaj regis

Romam

adventu mentio-

poUicebantur, ad deditionem omnes conversi sunt,

viclique sine proelio regis potestati se subdiderunt.

nem

Daronius anno sequenti,

rex,

14. Obitus Alrici regis Cantii.

Mortuus est

Dederunt
et

igitur

obsides, et jurejurando fidem se

hoc anno Alricus Cantiai

de Reg., cap.
1,

uti scribit Mailro-

regi velle servare promiserunt. Sic oinisso proelio,

sensis annalista, et insinuat Malmesburiensis lib. 1

Saxones
in

domum

reversi sunt, et rex transmisso

ubi

ei

Rheno

Aquasgrani venisset, ibidem hybernis habitis Natalem Domini

Galliam se recepit. Et

cum

Fuit hic tertius Wictregi regis

aunos regni xxxiv assignat. filius, qui post Ed-

bertum

et

Edilbertum

fratres in Cantio regnavit, a

Jam autem dixerat eum celebrasse Pascha Francofurti. Idem habent alii annalistae tam de bello Saxonico, quam de morte Fastradae
celebravit b.

cnjus morte vix ullus regis

nomen

in Cantia

cum

dignitate sustinuit. Ei successit Ethelbertus cogno-

Eginhardus vero in Vita Caroli scribit B Habuit etalias tres filias Thedradam, Hildrudim et Rothaidem duas de Faslrada uxore, tertiam de concubina , scilicet Rothaidem.
reginae.
;

mento Pren. 15. Northumbros a Danis desolatos solatur Scripsit hoc anno Alcuinus ad LinAlcuinus. disfarnensem episcopum, et patria; suae auno supe-

riori a

Danis vastat;e illacrymatus

ejus littera;
;

est.

Desiderau-

Secunda Angilberti ad Eadrianum PP.legatio. Angilbertus bis ad Hadrianum papam a Carolo directus est. Primo anno dcxcii post Syno12.

tur

quidem

sed partem, quae praesen-

tem hujus anni calamitatem

mesburiensis
pag.
:

Ratisponensem, ut ibidem vidimus; iterumque hoc anno post Synodum Francofordiensem, ut discimus ex Epistola lxiii inter Alcuinianas ad

dum

spectat, refert Mal275 Vestrae tribulationis calamitas, licet absentem, multum me contristavit; quod pagani contaminaverant sanctuaria Dei, et

fuderunt sanguinem sanctorum in circuitu

altaris

Hadrianum papam ab Alcuino

legationis

scripta

occasione

calcaverant corpora sanctorum in templo, quasi

Angilberti, cujus in ea mentio.

et regice

Hunc
volun-

sterquilinium in platea. QucC est fiducia Ecclesiis

Rritanniae,
si

^/cw/zfiliumsuumcharissimum
tatis

sauctus Cuthbertus,

cum

tanto san,

secretarium in ea appeliat. Recitat eam Epistolani Raronius iu Appendice ad annum dcclxxii,

ctorum numero, suam non defendit Ecclesiam

inquit Alcuinus. Adjicit in Epistols calce
:

Cum

putatque ab Alcuino datani

esse,

quando Carolus

accepto electionis Hadriani in Pontificem

Romamisit.

dominus noster rex Carolus, hostibus per misericordiam Dci subditis, domum revertetur nos Deo
,

uum
itffi,

nuiitio

Angilbertian legatum

Romam

juvante ad

eum

venire disponimus

et

si

quid

Verum

duas tantum legationes ab Angilberto obut mox diximus, et Alcuinus aule an. dcclxxxi

tunc, vel dc pueris, qui in captivitatem ducti sunt

a paganis, vel de aliis necessitatibus nostris profl-

aul insequentem in Francia

13.

moram non

fecit.

cere

poterimus, diligenter ad effectum perducere

Merciorum rerjis peregrinatio Romana. Offa Merciorum rex, iiostquam auuo superiori Ethelbertum Anglorum Orientalium regem

Offce

conabimur . Scripsit Epistolam xlix ad monachos Wirenses, eosquead Reda; majorumque premenda Quis non timet, inquit, vestigia adhortatus est
:

dolose occidit, currenti, ut scelus expiaret, ad limiua Apostolorum profectus est, ut anno dcclxxv

terrorem, qui accidit in Ecclesia sancti Cuthberti?

Corrigile quapropter

mores vestros
pereant et

ne propter

narravimus. Spelmannus tom.

ait,

Coucil. Angliai

Offam tuuc ab Hadriano papa obtinuisse sancli Albani canonizationem. Verum longe ante hasc tempora Albanus pro sancto martyre liabebatur,
ut videre est in Historia Redoe, eaque narratio falso

Ne vinea Domini vulpinis detur dentibus ad derodendum ne saucluaria Dei paganorum pedes pertranseant, etc. Vos maritima habitatis; uude pestis primo ingruit. In nobis impletum est, quod olim
peccata sceleratorum,
justi.
:

HADRIANI
per Prophetam proedicatum
esi
:

ANNUS
inar-

24.

CHRISTI 795.

279

Ab Aquilone

post haecegerit, quol et quanta

cum Barbaris

trans-

descnnt mala,
partes pervasit.

et a

Doniino formidolosa laudatio

nostraj

veniet. Ecce fugax lalro Boreales insulsc

Plangamus, quod fralres nostri perpessi sunt. Caveamus ne nobis aliquid accidat
tale, etc.

Agarcnis vicinis commiserit proelia quomodo in gladio suo cum auxilio divino populum Dei salvavit, et Christianum dilatavit imperium ; ut superius est dictum, nec scriplo hoc indiget, nec pra^sentis est propositi, excepto hoc
marinis
et

16.
titur.

anonymus Vitrc saiicti Willelmi ducis ac monachi Gellonensis in Gallia refert Carolum regem, cum accepisset infinitas Saraceno-

Auctor

Bellum Saracenicum S. Willelmo commit-

quod dici succincte potest. Quoniam licet multo tempore multaque pertinacia valde diuque decertatum sit, tamentandem virtute Altissimi cum virtute belli ita Saracenos perdomuit et perturbavil
tyrannos, perscrutans eos et conterens et ad interi-

rum strages in Septimania et Aquitania factas, bellum Saracenicum Willelmo duci commisisse Itaque, inquit, Willelmus duxsalutatus a Carolo,
:

tum perducens, ut

deinccps non auderent, nec

li-

et ipse
dit,

pro

Domino benignum
et

valefaciens proce-

centiam haberent ad has partes quas invaserant redire, nec eis ereptam ultra repetere terram. Cee-

electum producit cxercitum. Itaque Septimaniam ingrcssus, traiisito quoque Pihodano ad urbem concitus Arausicani agmina disponit et castra quam illi Hispani cum suo Theobaldo jam pridem occupaverant, ipsam facile ac brevi cajsis
fortem
:

terum autem magnitudo gestorum

ejus et prcelio-

rum

copia, interdum varii ducis eventus et duris-

simi labores,

semper vero

gloriosi

triumphi,

si

quis calamo attentare audeat, preemaximo proprioque indigerent volumine . Quai partim hoc, par-

atque fugatis eripit invasoribus, licet postea et in ea

et

tim sequenti anno, forteque etiam anno dccxcvi

gesta
sunt.
Dicit

pro ea multos

et

longos ab hoslibus labores perprffivaluerit decertando.

anonymus

civitatem Arausicam

tulerit,

semperque
placet

Erepta

aulem urbe,
faciatque

omnibns ut

sibi

eam

detineat,

seu Arausionis magni ex tunc nominis per totum hodieque mundum commemorari, quia scilicet
sfficulo

sedem. Unde et civitas illa ad tanti ducis gloriam famosissima, multumque cclebris, magnique nominis per totum hodieque mundum commemoratur. Quid vero
suse proprietatis

primam

XI,

quo

scribebat, Arausionis principes et

familiae et principatus

originem a sancto Willelmo

repetebant.

HADRIANI

ANNUS

24.

CHRISTI

795.

Tladriani papce obitw

argumenta. Annus Redemi^toris septingenlesimus nonagesimus quintus qui ordine sequitur,

Indictionetertia consignatur,

et

ejus

Epislolarum

rum

et illis

cohterentium insolentia. Sed

et in

his

oinmbus magnopere virlus Evangelicui Crucis enituit, nimirum, (]uod cum ipsa duro Grfficoruin
jugo jugiter teneretur oppressa,
rata ssepe obsidioLie
et lugeret
:

quoSummusPontifex

ex

ite-

Hadrianus cum sedisset annos viginti tres, menses decem, dies septemdecim, septimokalendas Januarii ex hac vita migravit. Hujus sedes omnium felicissima existimanda esset, si i^otius rernm temporalium prosperitate, more princi|iatuum terrenorum, et non magis gloria Crucis esset ipsius expendenda prosperitas siquidem diuturnior, ct sub princi:

Longobardorum

mox
'

velut

ex obscuris deiisisque nubibus sol eniergens effulserit, illo

jubente, qui imperans mari et

vento,

reddidit
pra;buit

mare tranquillum atque - Petri pedibus percalcandum fluidum elementum.

taiita

Fuissent
stylo

ista copiosiori
,

alque luculen-

tiori

narranda

et

non

ferreo,

eodemque
tra-

pibus Christianissimis eidemobsequenlibns, defendentibus, locupletantibus, et in omnibus eam venerantibns floruit, aucta nova sobole conversorum ad fidcm infidelium populornm, vindicala a Lon-

obduclo rubigine detruncata, nimiaque brevitate

decurtata potius

denda. Sed

accessit

quam declarata posteritati ad damnum, quod cuin

XIV.

qua-

gobardoruni

perlidia, et protecta a

superba Grajco-

'

Luo. viu.

Mallli.

280

HADRIANI

ANNTTS 24.

3.

CHRISTI 795.
6.

draginta quatuor ejusdem Pontificis Hadriani bibliotheca Vaticana possideret Epislolas, ex quibus

Paulum ducemsuumCarolocommendat, qui se et

locupletanda fuisset historia,

illis

deperditis,

ea-

ad ipsum missus fuit, ut Constantinum ducem de men-

rumdem

fuerint

summatim
spe, ut

elicita,

tantummodo argumenta relicta, quorum haustu majorem sibi

non
sine

daciis falso

apud Carolum

sparsis

purgaret.
7.

sitim lector accendat, ad fontem anhelans,

aliquando

(si

quis est
in

earumdem

bonae
suis

fidei possessor)

easdem

lucem probat, quaj

Gratiarum actiones, seu benedictiones continet, et simul indicat, Sacramentarium, quod Carolus rex petierat, se

Tu vero interim illarum hic tibi descripta summaria legito, quibus, quse superius sunt dicta, conflrmes, aliaque ignorata persingulge locis reddantnr.
discas
:

per

Joannem monachum
:

atque abbatem Ravennatem misisse.

8.

qnae sic se habent, ul descripta extant in

Codice
2.
1.

Pro Cruce missa gratias agit et scrihit se semper pro Carolo orare et pro genitore ejus sanctae raeraoriee
Pipino.
gat,

Primade Arechiso duceBeneventano, quod postquara Carolus rex Capua

reversus esset, ad imp. Constantinopolit. legatos direxerat, petens

Precatur

ut legatos diriEcclesiae

qui

Romanae

Popu-

loniensem ac Rosellanum agrum cura ducatu Beneventano restituant

auxiliumet honorem patriarchatus,

promittens fam in vestitu,

mercedem
promittit.

ejus rei a beato Petro

quam

in

tonsura

cum Gracis

similitudinem.

9. hidicaverat

Carolus rex Hadriano per

et

Haec Gregorius presbyter Capuanus

Ilherium

Monegarium

abbates,

Hadriano papa3 narravit. Hadrianus Capuauos sibi et B. Petro jurare Carolum in auxilium pro fecit.
exaltatione sancta? Ecclesise vocat.
2.

Saxones quosdara in paganisraura relapsos esse, deque iis quid agen-

dum

esset,

interrogavit. Respondit

Pro exaltatione sanclae Dei Ecclesiae gratias regi agit. Erraemberto episcopo, ut Carolus
paUii concedit.
petierat,

Hadrianus papa, post longam pcenitentiam illos ad consortium Ecclesiaj posse recipi.

usum

4.

iO.

Pro abbate monasterii

intercedit, qui falso

S.

Vincentii

apud Carolum
ne

3. Gratias agit

et

pro Rosellis, Populouio Benevento, quas urbes Carolus ipse dederat. Queritur de inobedientia horura
:

accusatus fuerat.
11.

De

episcopis ac presbyteris agit,

arma
tualia

militaria induant, sed spiri:

ilem de insidiis

et

id est, jejuniis et orationi-

malitia Graecorum. Exercitus, cura

necesse fuerit, ut Carolus paratos

bus vacent. Laudes quasdam Caroli commeraoratcura gratiarura actione

pro exaltatione S. Dei Ecclesife. Indicat de agro Sabinensi,

habeat atquetransraittat, sicut promiserat, petit.

a

quod Mo-

4.

Multa de suo erga ipsum amore indicat. Item quod pro eo in Confessione B. Petri totis viribus preces
fundat. Gratulatur Carolo,

negarius (Machinarius) fidelissiraus ejusdem regis ipsura S. Petro tra-

dere voluerit, sed quod propter

ini-

quod per
12.

quos atque perversos homines

id

ejus laboriosa certamina, S. Petro

minime
bis

prajstare potuerit.
et

suffragante, bostium Ecclesiffi co-

Carolo regi rausiva

marmora ur-

natus ad nihilura redacti

sint.

Hor-

RavennfE, tam in templis,

donat.

quam
sicut

tatur ut usque in finera perseveret.

in parietibus et stratis sita,

Quod
clesice

promiserit, se nibil pro

Ec-

petierat,

Pro equo

misso

deminoratione, sed pro ejus

quis mendacia de se ut

gratias agit. Orat sibi mitti equos,

exaltatione orania facturum, gratias agit. Si

qui ad
coratos.

suam

faciant

sessionem

ossibus atque plenitudine carnisde-

sparserit

eum

Romam

mittat
13.

rogat, ut

secundum sua perversa

AdCaroIura. Indicat Itheriuni

tro reddere voluisse

et

Mo-

raerita puniatur. Postea multascribit

negarium agrum Sabinensem

:

S. Pe-

de paroeciis episcoporum.

sed propter
prai-

5. Indicat se jussisse, ut Veneti

Ravenna
14.

iniquos homines id
stare valuisse.

minime

seu Pentapoli expellerentur. Ger-

raanum ducem
nit.

res ac possessiones

Gratiarum

actiones

pro
:

exaltatione
et

Ravennatis Ecclesia; invasisse expo-

sanctce Dei Ecclesiae

de agro

Quare Carolum orat, ut pro amore S. Petri eum expellat, ut sua territoria intacta remaneant.

Sabinensi petit ut, sicut pollicitus

fuerat S. Petro, in integrum contradi jubeat.

HADRIANI
ir;.

ANNUS

24..

CHRISTI 795.
latis continue comni ittat, bona auferendo. Petit amoveatur.

281
beali Petri

Carolum rogat, ut trabcs majores,

quas ad Eccleslaruin rcstauralioiies
pollicitus fuerat, celeriter, et stan-

ut

ofQcio

muu ad Ecclesiam beati Petri cooperiendam, mitteret. Prajterea

,

C.

2-2.

Queritur Hildebranduni, Arogin, Rod-

gaum

et

Reginaldum duces

con-

de dissidiis inter Neapolitanos Amaltitanos nonniliil monet.

S.

et

silium iniisse
giso, terra
et Italiam

cum

Graecis et Alda-

tC.

De

suis

et

Romauorum

orationibus

dimicare

marique contra Romam quare multis

:

pro Carolo iudicat.

sat,

Romanos excu

adjurationibus auxilium contra eos

postulat.
23. Indicat quale consilium
legatis ejus

quod non veudiderint SarraChristianos sed in Longobardos ac Grcecos cnlpam istam

cenis
;

dederit. Ilem monetdelegatis Grae-

transfert. Sacerdotes

ctiam

siios de-

corum, qui
et

cum

disj)ositorc Sicilia;

fendit,

quod non

sint polluti libidi-

cum

relicta Aricbisi ducis

ege-

nibus, dequibusad Carolum accusati

rint,

quanam

ratione

ducatum Besic

fuerant.

Quod Graicorum naves

et ipsos Grse-

neveutanum Carolo
pertractet
,

regi eriperent.

idurimas combusserit,

Orat itaque Carolum, ut

ut

omnia

cos in vinculis diu detiuuerit,

eum
24.

suam

et

Ecclesia:

demum
i1.

monet.
Neapolitanos ac Graecos

Apud Carolum
accusat,

Romana; tutelam procuret. Queritur se despectum a Possessore

episcopo et Rabigando abbate, Caroli

quod consilio Aricliis Beneventanorum ducis Tarracinam

invaserint.

legatis. ludicat ipsos

Et

a Carolo S.

Petri

nisse

Romam

sed

non veSpoletum ad
:

amore
alia in

auxilia postulat, ut

ipsam et ducatu Neapolitano ad beapertinentia recipere

Hildebrandum ducem et inde Beneventum profectos esse. In quanto

obidmoeroreconstitutussit, scribit:
orat

tum Petrum
possit
:

quod virtus atque gloria I*ontificis una cum beato Petro ipse
Carolus
18.
sit.

Carolum

ut se

consoletur
et

exaltando Ecclesiam
25. Indicat,

Romanam,

Spoletinum ducatum reddendo.

De suo ac populi amore erga Carolum multa scribit et orat, ut, quod pol:

quod patrimonium S. Fetri apud Ravennates non integre recelierit,

licitus fuerat, revertens e

Saxonia,

testiflcantibus id senioribus

ad

limina S. Petri Apostoli pro:

Ecclesiae,
Petit

peret

ct logatos ejus

Possessorem
a fule-

episcopum
dat.
19.

et

Rabigandum
Pelri

litate in servitio S.

commen 26.

testibus ejusdem urbis. patrimonium Sabinense in inintegrum S. EccIesitC restitui dicat se nullorum irrationabiliter
:

finibus indigere.

Orat pro exaltatione S. Dei Ecclesife,

et

Gratulatur Carolo pro victoria,

ipsi

quam

simul de orationibus Romanopro Carolo et suis indicat.

trabes seu
Pelri coope-

Ausfridus (Ansfridus) Pisanus

:

rum
20.

abbas narraverat

quam

diligenter

Per

Oddonem diaconum,

pro ipsopreces faciat, indicat. Aus-

ligna ad Ecclesiam S.

fridum
Pisano
et

Carolo

riendam a Carolo petit. Orat etiam, ut Wilcbarius arcbiepiscopus Ro-

commendat. Pro Lucensi episcopis orat, ut

ad proprias
redire per-

ipsos [iro sua pietate

mam

mittatur.

De corpore

sancto,

sedes atque Ecclesias

mittat.

quod Oddo diaconus cum Fulrado

abbate olim sibi dari petierat, indicat

27. Indicat,

quod

in partibus Italiic atque

quomodo

absterritus
se

sit

ad

Tuscia;

episcopi

quidam
contra
,

alienas

ipsum mittere. Promittit

mis-

diocceses et parcecias invadant, ve-

surum Candidi martyris corpus, si petat Carolus. Quod Beneventani ac Neapolitani consultarc
Graecis

stem monasticam

sanctos

cum

canones relinquant contrahant vestibus

induti.
ista

matrimonia
saicularibus

soleant, aperit

sed quid,

Orat

itaque Carolum,

ut

Oddoncm diaconum indicaturum

promittit.
21.

Constantinum

imperatorcm

obiisse

indicat, adjunctis ea de

re litteris

Stephani Neapolitaui episcopi. Re-

ginaldum ducem Clusana? accusat, quod multa mala in castcllo Felici-

emendet, fldem Catbolicae et Apostolicaj S. R. E. semel amplexam continuo lueatur, ut cum sanclis onmibus felix permanere possit, a 28. Propter inobedienliam Leonem Ravennatera episcopum accusat. 29. Uberrimaj beuedictiones pro exalta-

Touus

XIII.

36

282

HADRIANI
tione sanclaB Dei

ANNUS
conti-

24.

CHRISTI 795.
integrum

Ecclesias

nentur. Indicat se mittere Episiolam

tui faciat. Profitetur

Gradensis patriarclia?. Hanca Leone

arcliiepiscopo Ravennate prius aper-

Romanae restiRomanani Ecclesiam totum quartum ChalcedoEcclesiae

nense Concilium amplecti

rari.
37.

et

vene-

tam et lectam
7.

fuisse queritur.

Idem
quae

Leonem iterum
30.

accusat.
,

Orat Carolum

ut meminerit
:

Petro Apostolo promiserit

quanta

etiam ab i[iso benelicia acceperit, Longobardoscilicet provinciam

Ipsum fidei ac dilectionis, quara erga B. Petrum Apostolorum principem babere visus est, admonet utque illam inconcussam et inviolalam
;

conservet, et nulla callida versutia

quod ejus circumvallatus suffragiis, caeteras omnes nationcs sibi subjicere possit. De Leone archiepiscopo Ravennate indicat, gratum sibi esse quod ad Carolum profectus
:

rum

et

ab Apostolico amore

animum

dis-

jungi patiatur, orat. Postea Eleu-

therium
accusat
,

et

et petit

Gregorium quemdam ne illos apud se

agcre siuat, sed

38.

Romam

miltat.

sit.

Commendat
S.

Carolo legatos monasterii

:

31.

IterumvehementerLeonemRavennatem archiepiscopum accusat, quod

inobedieus ac protervus factus
sit,

Hilarii in Calligata orat, ne ipsum, seu hospitales domos, quae

per

colles

Alpium

sitae

suut in
,

ab

illo

tempore, quo a Carolo repatiatur,

diit.

Et Carolum orat, ne S. Petro

quse ab ipso
ipsi
et

auferri

Pipino patre ejus

oblata sunt.
32. Multa

beato Pelro
et constantia 39.

peregrinorum ab ulla magna parvaque persona invadipermittat etCundibrandoduci Florentino mandet, ut qua3 eidem
susceptionem
:

monasterio abstulerat, restitueret.

de fide

admodum

sui amoris Carolo scribit.

Admonet
factaj
AO.

Ipsum mendacii arguit et objurgat, quod Ravennam ad electionem

novi Pontificis
xerit.

illum, ut amicitiee et promissionis

legatos

suos dire-

ad

Confessionem

B.

Petri

Cum eodem expostulat, quod legatum suum Anastasium in Francia detineat. Accusat Longobardos bortaturque Carolum, ut
recordelur.
:

Indicat

quomodo contentionem monachorum ad se missorum, composuerit et quod Potho abbas cum decem monachis ad Carolum re:

in
S.

ipsos

vindictam

exerceat

et

gem

proflcisci voluerit, ut

ibidem

Petri justitias,

quas

[tromisit,

quoque de
purgaret.

objectis

criminibus se

faciat. Indicat se

Carolo Pauiinum
misisse
;

quemdam vinctum

male de eo locutus esset adjurat, ut idem de suis inimicis

faciat.
a 33.

quod ipsumque
,

o-il.CaroIus

per

Georgium

episcopum

papae de suis certaminibus et laboribus, pro B. Petro susceptis, indi-

caverat

Gratiarum actiones continentur,

Ecclesiffi.

cum
4-2.

tias

quare Hadrianus ipsi gramaximasagit, commendans ipsi

:

petitione pro exaltatioue sanctas Dei

Georgium episcopum.
Indicat Adalcbisum
siderii

Item de

legatis

Caroli

(Adalgisum) De-

regis, qui

autumni tempore

Romam

fllium
:

in

Calabris

partes

venire debuerant.
34.

De praeda Persarum in fiuibus Graecorum, et iuter ipsos discordia indicat.

Gratiarum actiones continentur
,

Carolum, ut contra buuc bellum gerat, et Beneventanos

advenisse
orat

cum

aliis

obedire cogat. Item, ne

35.

et

plurimae petitiones pro reslitutione patrimonii B. Petri. Meminit donationis Constantini

Grimoaldum ducem Beneventauum constituat ut Beneventum, Rosel:

las,

Populonium,

et alia loca

san-

temporibus sancto Silvestro papae facts, et aliorum, qui pro animae sute salute multa donarintB. Petro, quaea Longobardls
erepta sint
:

cto Petro reddat.

43.

Indicat OfTfe regis

Anglorum

Icgatos

cum
per

Caroli

oratoribus

bonoriflce

abs se susceptos fuisse,quod Carolus

ac dicit in Lateranensi

nuntios

petierat.

Adjicit

se

scrinio eas donationes baberi. Caro-

permittere divinum
libus praedicare.
9.
44.

verbum
,

genti-

lum novum Constantinum nominat.

Orat ut
8.

sibi

filium ejus

ex sacro

Indicaverat Carolus rex

laboriosa

quod per

ba|)tismate suscipere liceat.

36. S.

Petrum Carolo maxime commendat, et orat ut Sabinensem agrum

ad fidem Catholicam ac baplismatis fontem perduxisset. Petierat ob id

certaniina

Saxones

fl

HADRIANI

ANNUS
feriis
ei,

24.

CHRISTI 795.

283
ut patrera coluit, et ut

ab Hadriano iina aut duabus litanias ficri. Respondel papa

Carolus Magnus, qui

eum

in

amicum plurimum
Eginliardus
tificis
'
:

dilexit:

nam

andi

(|ure liabcat

onmibns
id
est,

Occidentalibus
et

partilius

((

Nuntiato etiam
aut

sibi

Hadriani Pon-

xxm, XXVI,

xxvni mensis Jnnii,

Joannis
,

obitu, quera araicnra praecipuum habebat,

vigilia

Baplistaj,
et vigilia

sic flevit

ac

si

fratrem,

nntalc SS. Joan. et Pauli

amisisset . At
officiis,

non

fletu

cbarissimum fihum tantum, sed religiosis

sibi

SS.

Apostolorutn

Petri

et

Pauli

atque suffragiis ejus prosecutus est ani-

debere Oeri

lifanias.

Jubet ut Ca-

mam,

[)ro ipsa

longe lateque per [)rovincias

rolus iisdeni diebus in

omnibus suis
[>ro

subjcctas, etaliasexternis regibussubditas, erogans

regionibus litanias celebrari curet.

Indicat

eleeraosynas.

quod Romai continuo

Carolo gratias agant et

Scripsit

Deum

orent.

etiam ad
,

alios,

ut

ad Egilam in
fide

Hispania episcopum

ipsumque bortatur de
jejunio
sexta
feria

Ortbodoxa

ac sabbato celebrando. Idem ad Egilam episcopum,

tuenda.

Pro

Deo plurimas agimus gratias, quod tantfe magni principis aliquod saltem relictuin fuerit monumentum in Epistola ad Otfam Merciorum regem in Anglia, qute sic se habet, respondens^ad litteras ab eodeni rege acceptas, quibus coramendaverat peregrinos ex Anglia Romara
pietatis

seu Joannem presbyterum de conservatione continentiae, in His[ianiae partibus prfedicanda,

scripsit.

petentes.

Epistolam

Ac de Pascliali festivitate, ut eo tempore ceiebretur quando a Romana celebratur Ecclesia. Item eum monuit de prccdestinatione bominis sive ad bonum, sive ad malum de coinquinatione eorum lam in escis, quani in potu de diversis
, :

tricius

Carolus gratia Dei rex Francorum et paRomanoruni, viro venerando ac fratri charissimo Offic regi Merciorum salutem.
t d
.
((

Domino

gratias agiraus omnipotenti

Deo

(et

Salvatori) de salute
sinceritate,

animarum, de
in vestris

fidei (Catholica?)

quam

laudabiliter

paginis

erroribus et de ac de
fideni

eorura pseudosacerdotibus
illis

qui

reperimus exaratam. De peregrinis vero, qui pro

aniore Dei et salute aniraarura

vivente viro sortiuntur uxores; delibertate arbitrii

aliis

suarum beatorum
:

multis ca|)itibus iu partibus

contra

Catholicam exortis. In fine ipsos hortatur, ut omnes sint concordes, ut canones sciant, ut

Apostolorura liraina desiderant adire cura pace sine orani perturbatione vadant. Sed si aliqui non
religioni servientes, sed lucra sectantes, invenian-

omnes non obedientes salubribus

niuniceut.
c(

praeceptis

excom-

tur inter eos,

locis

oplirais

(o|)portunis)

statuta

solvant telonea. Negotiatores

quoque voluraus, ut

Idem Hadrianus ad omnes Hispaniae episcopos scri[)sit, maxime tamen ad Elipandum et

Ascaricum. In cujus Epistolae initio Romanam Ecclesiam caput omnium Ecclesiarum nominat:et

ex mandato nostro patrocinium habeant in regno nostro legitime; et si in aliquo loco injusta affli-

gantur oppressione, reclament ad nos (ad

nostros judices, et
fieri.

se),

vel

plenam jubebimus justitiam

quicumque

se ab bac abscindit,

hunc

Christianai

Deinde refutat Elipandi, seu Ascarici errorem, quo Filium Dei adoptivura dixerat, opponens iuter alia dictum ad Romanos' Proprio Filio suo non pepercitDeus: et citat Athanasium Alexandrinum, Gregoriura Magnura, Amphilochiura Iconii, GregoriuraNyssenum episcopos, Chrysostoraum, Augustinura, Hilarium, Leoneni pa[)ara, et alios . Hactenus ex Hadriani papae Epistolis iaventa suramaria. 10. Hadriani memoriam digne prosequitur Quod rursum ad alia ejusdem PontiCarolus.
religionis exortem fieri dicit.
:

Cognoscat ([uoque dilectio vestra quod aliquara benignitatem de dalmaticis nostris vel (et) palliis ad singulas sedes episcopales regni vestri, vel (et) Ethelrhedi direximus in eleemosynam domini Apostolici Hadriani, deprecantes, ut pro eo
,

intercedi jubeatis,

nullam habentes dubitalionem,

in requie esse, sed ut fidem

beatam
et

illius

animam
et

dilectionem ostendamus in amicura nobis cha-

rissimum. Sed

de thesauro huraanarum rerura,

Jesus (noster nobis) gratuita
jDer

quem
pietate

(quas)

Dominus

concessit, aliqua (abquid)

;

metropolidilectioni

flcis

scripta pertinet, prster alias E[)istola3 a nobis

tanas civitates direxiraus

vestrae

quoque

superius recitatas, constat collegisse Conciliorura voluraen, illudque misisse ad eumdem, qui petierat,

unura baltheum, duo pallia serica

fuisse

Carolura

Magnum,

pra;fixa

ad euni PraefaEst

uniscuni (huniscum) et . Hiicusque recitat auctor ex EpistoIaCaroli ad Offara regera quajtamen videtur
:

unum

tione, et e[)igraraniale acrostichicis versibus.

longe prolixior
salteni

nam

auctor

ista subjicit

ab eodem Hadriauo ex Epistolis S. Gregorii [tapie duos conscri[)tos libros. Meminirans superius de aliis ejusdem Pontificis lucubrationibus ad Ecclesiasticos
|)raHerea auctor joaunes diaconus,

Hsc

verba Epistolae decerpens, idcirco

posteris

apposui, ut

elucescat

amicitia
licet

Offa!

et

Caroh, cujus familiaritate fretus,

multorum

impetcretur odio,
otio, et

Sed jam qute post ejus niortem secuta sunt, videamus.

ritus s|)eclanlibus.

et dulcitamen vitam consum[)sit Ecfertum filium ante mortem suam in

Ubilum ejus multis

'Koin. VII.

lacryniis prosecutus est

'

Eginhard. in Vila Caroli.

rius liisloficus, ([uiclaruit

anno

si:.

Rccitat eam Gulielnius MalmesbeCusa exlatinhist. Anglor. in adilit.

lect.

ad Bed.

1.

ii.

c. 14. facta coll. divers.

284

HADRIANI

ANNUS

24.

CHRISTI 795.
Seditbeatae memoriie Hadrianus papa,

regem inunctum, successorem dimisitB. Hsec ipse intentus rebus gestis Anglorum. Toto plane Catbolico orbe diffusam fuisse Caroli pro anima Hadriani
Pontificis largilatem intelligere possumus, quam in Angliaetiam exercuisse comperitur: siquidem

Annos xxiii,

ii.

x. d. xvii, obiit Vllkal. Jan.

13.

Sic

igitur

rex Chrislianissimus

maxime
obitum

pius

quem viventem
et

mirifice coluit, etpost

eodem prosecutus amore, etquibus

tavit

potuit frequen-

nulla ratio suadet, ut in Anglia potius,

Italia,

quam

in

cumulavit

officiis,

qui ipsi viventi auctor

aliisve provinciis

ipsi

subditis,

ejusmodi

fuerat, ut admirabili
;

exercuerit pietatis offlcium.

12.

Quam niultusCarolus

fnerit in eleemosynis

sumptu Bomanai Urbis exornaret Ecclesias quaeuam ista fuerint ornamenta, ex Anastasio dicluri sumus, sed ante quae de his

erogandis toto orbe Christiano, Eginbardus earnm omnium prajsens inspector habet ha3c in Vita
Circa panperes sustentandos et gratuitam liberalitatem (quam Graici eleemosynam vocant)
ipsius
:

summatim habeat Eginhardus

',

audi

Colebat Carolus prae ceeteris sacris

et

vene-

devotissimus, ut qui non in patria sua solum, et

regno facere curaverit, verum trans maria yEgyptum atque Africam, Hierosolymam , Alexandriam atque Carthaginem, ubi
in suo

in Syriam, et

Boinam, Ecclesiam beali Petri Apostoh,incujus douaria, magnavis pecunia tam auri quam argenti, necnon et gemniarum ab illo multa et innumeraPontificibus mucongesta est nera missa nec illo toto regni temj^ore quicquam
rabilibus locis apud
:

Cbristianos in paupertate vivere compererat, penuria-

eorum compatiens, pecuniam

mittere solebat.

Ob hoc niaxime transmarinorum regum amicitiam expetens, ut Christianis sub eorum dominatu
degentibus, refrigerium aliquod ac relevatio proveniret . Hsec Eginhardus.

duxit antiquius, quam ut Urbs Boma sua opera, suoque labore veteri polleret auctoritate, et Ecclesia S. Petri non solum per illum tuta et defensa, sed etiam suis opibus pra? omnibus Ecclesiis esset

ornata ac ditata

Ha^c ipse. Vidisti, lector, qui-

rolo

Quod rursum spectat ad ea, quse ab ipso Casunt post mortem exhibita eidem Hadriano non soluni hisce eleemoPontiflci pietalis officia
:

bus depictum coloribus reddat antiquitas magnum et Christianissimum principem erga Bomanam Ecde quo saepe legisti supeclesiam studiosissimum rius, et inferius ajque lecturus eris quot quanta:

que

ipse a

Deo consecutus

sit

pro his in hac vita

amico charissimo parentavit, et extrema persolvit, verum eliam sepulcrum ejus, in Vaticana
synis
Basilica collocatuni, regio ipsemet Epitaphio decoravit,

etiam beneficia.

quod hodie

extat pro foribus

:

ejusdem Basi-

licee his

versibus scriptum

Jam vero quae apud Anastasium Bibliothecarium in Hadriano leguntur, de mirifico Ecclesiarum ornatu videamus. Beddemus hic ea cuncta eo ordine, quo apud ipsuni scripta reperiuntur, prout ab eodem Pontifice dari Ecclesiis contigerunt, et
ab auctore ejus temporis scribi, veritate sincera, hcet sermone rudi, impoUto, semigraeco ac penitus barbaro. Anastasius enim, apud quem magis

Hic paler Ecclesi.T, Romae decus, inclytus auctor, Hadrianus requiem papa beatus habet.
Vir, cui vila Deus, pietas les, gloria Christiis,

Nobilis ex

Pastor Apostolicus, promptus ad omne bonum. magna geniius jam gente parentuui,

cum

simplicitate veritas,

quam

ciini

fuco

Sed sacris longe nobilior meritis. Exornare studens devoto pectore pastor, Semper ubique suo templa sacrata Deo. Ecclesias douis, populos et dogmate sancto Imbuit, et cunctis pandit ad astra viam.

cia valuerunt, eademutscriptare[ierit,

mendainsuumvo-

Paupenbus

largus, nuUi pietate secundus,

Et pro plebe sacris pervigii in precibus.

Doclrinis, opibus,muris erexerat arces,

lumen describendo traustulit, in ipsum de Bomanis Pontificibus commentarium, quae hic a nobis ad finem ejus Vitaj ex more scribuntur, quod quo singula anno sint facta, non liquet. Sunt hujusmodi
est,
:

Urbs caput orbis honor, inclyta Roma, tuas. Mors, cui nil nocuit, Chrisli qua; morie perempta

14.

Quanta Iladriatms
necnon
et Ecclesiis,
et toti

conttderit

Janua sed vit mox melioris erat. Post patrem lacrymans Carolus ha:c carmina scripsi

Basilicoi S. Petri,
:

aliis palriarchalibus

Tu mihi dulcis amor te modo plango, pater. Tu memor esto mei sequitur te mens mea semper,
:
:

silicis

Urbi.

ornamenta Basffipe-

Erat

Cum

Christo teneas regna beata poU.

fatus beatif simus Pontifex amator Ecclesiarum Dei, magnam indesinenter gerens curani pro oruatu et

Te clerus, populus magno dilexit amore, Omnibus unus amor, optime praesul, eras. Nomina juugo simul titulis, clarissime, nostra,
Hadrianus, Carolus, rex ego, tuque pater.

restauratione procuranda omnium earumdem Ecclesiarum. Hinc enim coangelicus vir fecit in Ecclesia beati Petri Apostoli

vestem mirae pulchrituper

Quisque iegas versus, devoto pectore supplex, .\mborum, mitis, dic, miserere Deus.
Ha;c tua nunc teneat requies, charissime,

dinis ex auro et

gemmis, habentem praefiguratam

est.

membra,

hisloriam, qualiter beatus Petrus a vinculis

anima gaudeat alma Dei. Ultima quippc tuas donec tuba clamet in aures, Pnncipe cum Petro surgevidcieDeum.
sanctis

Cum

Angelum
vestivit

ereptus

Item in eadem Basilica ab

introitu de rugas

usque ad Coufessionis pavimentum

Audilurus eris vocem, scio, Judicis alm:im

Intra

nuuc Domini gaudia magna

tui.

Tum memor eslo tui nali, pater Cum patre, dic, nalus pergat

optime, posco,
et isle

meus.

de argento purissimo, quod peusat libras centum quiuquaginta. Fecit etiam in eadem ipsa Basilica beati Petri juxta januas majores argenteas
cortinas miraj magnitudinis de palliis slauraciuis,

pete regna,pater felix, caleslia Christi,

Inde tuuin precihus auxiliare gregeni.

Dum

sol

ignicomo

rutilus spleudescit
in

ab axe,
orbe manct.
1

Laus tua, sancle pater, semper

Eginliard. iu Vita Caroli Magni.

HADRIANI
:

ANNUS

24.

CHRISTI 795.

285

nam et per universos seu quadraplis (qiiadruplis) arcus cjufdem Aposfolonnii principis Basilicffi de
palliis

argento, pensantes simul libras centum tres

infcrius
:

Et

Tyrii?

atque {undatis

sexaginta quinque . H?eres hic tu

deo, lector, in salebris, interpretationem exoptas,
tjuitl

vela numero mecum, ut \idum obscurarum vocum

fecit

rugrc, qiiid staura-

cium, quadraplum quid atque fundatum sibi velint, qnse et frequenter cum aliis hujusmodi vocibus continget apud Anastasium rcperiri, qui ut vulgo tunc notissima, eadem absque interpretaut nisi aliquem ejusdem temporis tione reliquit
:

glossarium resurgere contingat, desperata res sit, ut singularum vocuni peregrinarum, in latinam

patenam et calicem in Basilica beati Petri Apostoli in quoUdianis niinisteriis ex auro purissimo, pensantes simul libras viginti quatuor . Et paulo post In altari majori Ecclesifc beati Petri Ajtostoli fecit ex auro purissimo diversas iiistorias poiideris librarum quingentarum uonaginla duaruui. Et intus in Confessione imaginem in modum Evangeliorum ex auro obrizo librarum viginU simul et cancellos anle eamdem Confessionem ex auro purissiuio, pensantes libras quinquaginta sex. Qua; fumt simul, quaj sunt in
Iteni fecit
:

altari intus, et insacra, ultro

citroque Confessione,
et in

linguam tunc acceptarum, interpretationem

qui valeas. Pergit vero Anastasius
15. B
:

asse-

et in

amboneEvangeliorum,
et

postibus inferio-

ribus

superioribus atque

cancellis

simul

et

Denique ejus beatitudo

in

fecit et

pliarum

corpore auri obrizi librae

octo B.
17.

mille trecentae viginti

majorem

eadem

beati Petri Ecclesia in

typum

crucis, qui pendet ante presbyterium, liabens can-

Quod rursum ad ejusdem

BasiUcae orna-

delas mille trecentas septuaginta, et constituit, ut

tum

spcctat, haec postea apiid

eumdem Anastasium
ille

quater in anno ipsum

pharum accendalur,

id est,

leguntur:

Fecitetiam ter beatus

imaginessex

in NataU l)oniini,in Pascha, in NataU Aposlolorum, et in Natali Pontificis. Item pra^fatus sanctissimus

laminis argenteis investitas, ex quibus tres posuit super rugas, quae sunt in introitu EccIesiaB presby-

Pontifex fecit in ea Basihca

caUcem fundatum

ar-

genteum, pensantem Ubras quinque,

quem

et po-

suit in presbyterio pro eo, qui perierat

temporibus

domni Pauli
stoU

papce.

Nam

et in

Ecclesia beati
beati Petri
)

AnApoex

drea; ApostoU sita juxta

eamdem
(

Ecclesiam ciborium

cibotium

novum

argento
fecit,

purissimo ipse ter beatissimus Pontifex

quod pensat Ubrascentum trigintaquinque.

:

regularem ex argento investito fecit, eamdem regularem praefatas tres imagines in medio existentes, unam quidem pictum habeutem vultum Salvatoris, et in utriusque lateribus imagines habentes depictas, unam B. Michaelis et aliam beati Gabrielis angelorum in superiore vero ruga, id est, in medio presbyterii faciens alium regularem ex argento investitum,
terii,

ubi

et

et posuit

super

Et inferius rursum de his qua; spectant ad eamdem Basilicam, de ipsius ornatu sumptuoso

constituit super

eum

tres

reliquas imagines,

in

Hic vero egregius sacerdos ob

nimium amo-

rem

beati Petri Apostoli, totam ejus Confessionem

cx auro purissimo in laniinis

cum

diversis liistoriis

compte ornavit,pondera trecentarum librarum ponens, etin poslem superiorem ejusdem sacra; Coafessionis auri mundissimi librarum tredecini, pari modo et in Uminare inferius ejusdem Confessionis aurimundistimi Ubrarum viginti quinque. Adspec-

medio quidem habentes pra;figuratum vultum sanctfe Dei Genilricis, et ex duobus lateribus unam habentem vultuni depictnm S. Andreoe Apostoli, et aliam S. Joannis EvangeUstae easdem vero sex imagines(ut dictum esl) ex laminis argenteis mirae
:

pulchritudinis factas deauravit

in
.

quibiis

ima:

ginibus
a

posuit

libras

centum

Et

inferius

Idem

prffistantissimus antistes fecit in Ecclesia

beati Petri Apostoli ad corpus ejus imagines, qua?

tum vero altaris super eamdem Confessionem, atque

dextera

dudum

ex argento

factae

erant, Salvatoris, sanctae

gradus jani dicla; Confessionis, addens in eis argenti Ubras centum triginta sex, cariosum renovavit, ej usque historias ex auro purissimo librarum ccntum et oclo nitidislaivaque
parte

juxta

sanctorum Apostolorum Petri et Pauli atque Andrea; de auro purissimo mirae maDei Genitricis,
gnitudinis,
prfficipuus

pensantes libras ducentas

Pontifex fecit
,

ipse vero
ar-

imaginem ex laminis

sinie

decoravit.

Ecclesia dicti

Simulque et canthara in eadem ApostoU numero decem renovavit,

fecit canistros

genleis

deauratis
nostri

habentein effigiem Salvatoris

qutc posita est super

Domini

Jesu ChrisU,

addens in
16.

Ubras centum. Ante januas vero argenteas

eis argenli

introitum Basilica! beaU Petri Apostoli, ubi porta;

argenteee existunt,
ginta .
18. In his vero,

qua; pensant libras quinquaqua; ad a;dificium spectant

argenteos pensantes Ubras triginta sex, simili

et in turre canistros tes libras

modo

argenteos duodecim pensan-

quadraginta quinque. In eadeni quippe

B. Petri Ecclesia per diversas coronas fecit delpbi-

ejusdem Basilicic, bsc apud eumdem Anastasium habentur: Pro honore beati Petri Apostolorum
slruxit et a;dificavit

nos ex argento librarum centum . Et paulo post

Et in Ecclesia beati Petri per diversa oratoria canistra argentea numero duodecim simul libraB

ornatu ipsius saucti patriarchii inibidcm noviter turrim minx; pulchritudinis decorain, coha;rentem porUcui qua;
principis
et

rum

quadraginla,
et

et

rugas in presbyterio a parte

ascendit ad balneiim, ubi etdeambulatorium sciUcet

virorum

mulierum ex argento purissimo quinquaginta, librarum centum triginta, necnon alias

rugas in caput presbyterii antc Confessionem cx

solarium

suum cum

cancellis aereis mirae pul-

chritudinis conslrui

fecit.

Sed

et

porticum

ipsaiii,

qua; velustale diruta crat, utiUter renovavit, et pic-

286
turis atque

HADRIANI

ANNUS

24.

CHRISTI 795.
idem praecipuus Pontifex,

et cunab eo noviter reparata, decoravit . Et post nonnuila: Cameram vcro B. Petri Apostolorum principis in omnibus destructam atque dirutam restituit, atque pinxit diversis coloribus.

marmoribus eamdem turrem,

dem

existebant, cernens

cta aedificia,

mittens Januarium vestiarium secum, cognoscens

eam idoneam personam, cum multitudine populi mutavit ibidem trabes numero quatuordecim, atque tectum ejusdem Basilicae sancti Petri et protinus noviter restauravit . Et inferius de via, quae ducebat ab Urbe ad Basilicam eamdem, liajc babet
20.

Rursum de bis qua3 spectant ad eamdem Basilicam Duos ejus gradus majores, qui ascendunt
:

in atriuni

simul, etquiex duabus porticibus ascen-

Hic item praisagus (prtefatus) vir consi-

dunt

in

eamdem
et

Ecclesiam, ex utriusque lateriljus

derans plurimi populi salutem, super ripam flu-

renovavit; sed
clesia;,

cunctum pavimentum

ipsius Ecaliis

ubi

marmora

confracta crant, adhibitis

pulcberrimis ac nielioribusmarmoribusrenovavit.
Porticus vero ex utriusque lateribus suprascriptae

minis porticum qua; ducit ad beatum Pctrum Apostolum arctam et angustam existentem, per quam viam transeuntes, ad eumdem beatum Petrum Apostolorum principem perveniebant plus, :

quibus confraclae trabes inerant, et lectum, quod ruina; vicinum positum erat, positis novis trabibus, et ipsum tectum noviter faciens, restauravit . Subjicit vero de Forma Sabbatiua,
Ecdesiaj,
in

quam duodecim
in

milletufosin littorealvei fluminis

fundamentis ponens, a solo usque ad tectum usque ad gradus beati Petri restauravit . Et de relictis bonis eidem
mirs! magnitudinis porticum,
Basilicai

qua; eidem Ecciesiae

affluenter aquas ministrabat, ab eo restaurata bis verbis 19. At vero per evoluta viginti annorum spatia, Forma qua; vocatur Sabbatina nimis confracta existens per quam decurrebat aqua per centenarium in atrium beati Petri Apostoli, simul et iu balneum juxta eamdem Ecclesiam situm, ubi fratres nostri, Cbristi pauperes, qui ad accipieadani eleemosyuani iu Pascbalem festivitatem annue
,

in

usum pauperum,

htec

idem auctor

habet
B

sul et dux,

Hujus temporibus defunctus Leoninus conpostmodum vero monacbus ob ve,

niam suorum
rentuni

delictorum
iruebatur,

reliquit

tres

uncias

massffi Aricianae (Aricinac),

qua
sitae

ex baereditate pa-

suorum

longe ab hac Ro-

mana Urbe milliario decimo

qua
vit,

sexto via Ardeatina, in

et Ecclesia B. Edistii esse dignoscitur:

quam

qua diversae niola; macinabant, aqua ex eadem Forma, ueque in atrium beati Petri, neque iutra civitatem decuroccurrere
et lavari

solebant

et ex

ipse bealissimus papa construens, fabricis decora-

amplificavitque ad easdem tres uncias supra-

dictse

massaj Ariciana; alias tres vuicias a Petro corelictae

rebat,
titit

Forma (quod dictum cst) diruta exob arcus ipsius Forma) magua altitudine conipsa

dum

mite, atque Agnete relicta Agathonis scriniarii, et

Theodorae
addidit
:

quondam Dominici

praefectorii

structos, a

fuudamentis demolitos atque destructos,

ut nulla spes videretur esse

eosdem arcus,

vel fra:

enim ex omni parte conquisivit, et data digna compensatione, nemini vim inferens,
fines

ctam Formam

reaediiicandi atque restaurandi

ipse

sed magis(ut condecetpatri) cuncta secus

eumdem

beatissimus ac sanctissimus prsesul aggregans mul-

titudinem populi, per semetipsum ad faciendam

restaurandam eamdem Formam prffiparavit, et tantam curam et soUicitudmem iaejusdeniFormaj fabricam exbibuit, quod eam noviter a fundaniento
et

locum emit praedia, et Domum cultam beato Petro eumdem locum jure perpetuo statuit permanendum. Quam et Domum cultam sanctiEdistiivocant
usque
in

hodieruum. Pariter

et

tur Acuciasa (Anisiana), quse juxta

massa, qua) vocaeamdem Do-

renovavit atque restauravit. Et coufestim jjercen-

tenarium ex eadem Forma in atrium sancti Petri aqua decurrebat. Et cum per nimium ueglectum
et

incuriani

plumbum
iiarte

ipsius

centenarii fiutini
,

jam plurima ex

exiude suljlatum fuisset

:

et

cultam esse videtur, abeodem Leonino beato Petro concessa est. Obtulit et villam beato Petro, quae Capracorum dicebatur, de qua inferius. 21. Quod vero spectat ad cultum divinum in psalmodia in eadem Basilica exhibemkuii haec
,

mum

reliquum plumbum conquassatum fuisset protinus idem Pastor, addita multitudine jdunibi, ipsum ceutenarium uoviter fecit, et Deo auspice, aqua in atrium B. Petri simul et in prcefatum balneum,

verum etiam

et intra civitatem, id est,

in coena-

apud eumdem Anastasium habentur Hic beatissimus praesul divina inspirationeignitus, constituit in monasterio S. Stephani cata Barbaram patriciam, sito ad beatum Petrum Apostolum, congregationem monacborum, ubi et abbatem idoneam
:

culum, ubi molendiua macinabant, sicut autiquitus abundanter decurrere fecit . Et inferius Idem vere sanclissinms praesul portas a^reas majores mirae niaguitudiais decoratas studiose a civitate

pei"sonam ordinans,

statuit,

ut sedulas laudes in

Ecclesia S. Petri persolvant, sicut et ca;tera tria

monasteria, ut duo inonachi pro laterc Deo nostro

canant laudes

quoniam ipsum monasterium

positum

in

Perusina eas deducens, iu Basilicam B. Petri Apostoli ad turreni comptc erexit .

magna
et

desidia, incuria, et negligentia

erat,

nullum divinum officium

cultui ibideni exhibe-

Rursum quod

pertinet ad restaurationem ejus:

batur
tri

Ha;c sunt qute spectant ad Basilicam S. Pe-

dem

Basilica; baic ibidem Simili modo, et infamosissima totoque orbe terrarunipr;eclaraetveneranda Basilica beati Petri Apostolorum principis

diversis in locis in

Hadriano apud Anastasium

:

recitata, suo ordine coUocata quod et fecimus in Ecclesias de iis qua; pertiuent ad alias Urbis
,

per olitana tempora vetustissimas trabes, qua;

ibi-

quibus siuguhs ex eodem auctore dicendum

est,

HADRIANI
alque
a
iii

ANNUS

24.

CHRISTI 705.

287

priniis

dc Basilica

S. Pauli.

Aileniiu:

lica Salvatoris

Doniini nostri Jcsu Cbristi juxta La-

Ideni beatissinius PonlifexinEcclesiaB. Pauli

teranas similiter fecit vestem de stauracio, sed et

Apostoli vestivil corpus ejus doctoris niundi (Con-

cortinam majorem ex
plis);

palliis

quadraphs (quadrupalliis

fessionem

scilicet, ul)i

corpusest ipsius) ex laminis

sed et per diversos arcus vela serica, nuniero

quadraplis,
:

argenteis pensantibus libras triginta, quas addidit

quinquaginta septem, omnia cx

seu stauracinis
.

idem sanctissimus prfEsul,quoniam argentum illud, quod primitus eral, nimis confractum existebat. Item fecit in eadem Basilica beati Pauli cortinam majoremjuxta januas principales ex palliis quadraplis (quadruplis) ad instar cortina;, quam in Ecclesia beati Petri fecit. Sed et aliam cortinam

Et post

muha

ista subjicit

In

Ecclesia Salvatoris quaj vocatur Constantiniana fecit

ante veslibulum altaris aureas tres gabathas,

pensantes libras decem

Constantiniana
triginta . Et
fecit

Et inferius

In Ecclesia

delphinos argenteos librarum

,

rursum
et

quod ad restauralionem

majorem

fecitexpalliisquadraplis, quae pendet sub

altari.

pertinet

Item

Basilicam Salvatoris, quae Con-

arcu majori sub eodem

vela

Etiam per diversos

quadraplis
B.
fecit

stantiniana vocalur juxta Lateranense patriarchiinii

in ruinis positam, noviter restauravit,
et

arcus ejusdem Ecclesiae ex

palliis

quadri-

numero septuaginta. Atrium vero quod antea nimis desolatum Ecclesioe

,

Pauli

existebat

boves et caballi ingrediebautur ad pabulandum propter herbam, quae ibidem nascebatur)

ibi

nam

inspiratus a

Deo idem

Summus Pontifex exmarmofecit . Et rursus inferius de ornamenlis fecit in Basi-

porticum et fornices, sicut in Ecclesiis beatorum Apostolorum Petri etPauli, renovavit, in qua trabes majores mutavit quindecim . Rursum de his quai spectant ad ejusdem Ecclesiae sacrarum laudum functionem, hajc ibidem

ribus pulcbris sternere

habentur
vir

Hic idem beatissimus

et

Apostolicus

ejusdem
22.
lica beati

Basilicce aliis

cum

diligentissima inquisitione reperisset

mo-

Idem sanctissimus Pontifex

Pauli Apostoli ex laminis argenti imagiquge ponuntur super rugas in introitu

nes

tres,

nasterium Honorii papa; in nimiadesolationepropter quorumdam negligentiam, divina inspirationc motus, noviter aedificavit atque ditavit, et abbatem

presbyterii,

unamquidem habentem depictum

Domini
nostri

vul-

cum

coeteris

monachis regulariter ibideni vitam

et conslituit eos,

tum

Salvatoris

Jesu Christi, et in

degentes, ordinavit,

ut in Basilica

utroque latere imagines depictas, habentes efflgies angelorum viginti quatuor . Et inferius In Ecclesia beati Pauli, ad instar eorum, quae fecerat in
:

Salvatoris, quae Constantiniana dicta est, juxta La-

teranense patriarcliium posita, officium celebra-

Basilica S. Petri, fecit delpbinos argenteos

cum
.

co-

ronis, pensantes libras

post aliqua

cenlum octuaginta

Et

Fecit et in Confessione beati Pauli Apostoli

matutinam horam, Primam, Tertiam, et Nonani etiam et vespertinam et quidem ab uno choro monachi monaslerii S. Pancratii ibidem posito, ab altero monachi monasterii sanctorum Andreae et Bartholomaji , Honorii papa?,
rent, hoc est,

Sextam, sed

ex auro purissimo imaginem in modum Evangeliorum (seu Evangelistarum) intus super ejusdem

quatenus
ris

sanctissimum corpus, pensantem libras viginti . Hic idem eximius papa altare beati Pauli Apostoli una cum ejusdcm Confessionis foribus auro mundo sacrasdesignans historias, mirificeornavit, pensantes libras centuni triginta . Et paulo
Et post mulla
:

laudibus pariter psallentes hymniferesonarent cantus, reddentes Domino gloriosos melos, persaepius memorantes venerandi
piis

choris

laeti

Pontiflcis

nomen,
et

scilicet

in

herula memoriale

ejus pangentes carminibus . Haec de his ibi.

24.

Sed

de restituta ab eodem Pontifice

aqua Claudia
bet
:

post
B.

Hic ipse almificus prEesuI

fecit

in Basilica

Dum

Pauh

Apostoli patenam ex auro obrizo ct calicem,

annorum

Lateranensem hffic havero Forma, quae Claudia vocatur, per spatia demolita esse videretur, unde in
in Baeilicam

pensantes simul libras viginti .

balneis Lateranensibus de ipsa

et in baptisterio Salvatoris
sti,

De his vero, quK spectant ad restauralionem ejusdem Basilicae, idem auctor ex ordine, quo sunt
facta, scribens, haec

aqua lavari solebat, Domini nostri Jesu Chride praedicta

et in plnres Ecclesias in die sancto Pascha} de-

superius habet

Restauravit

currere solebai, et

cum modica aqua

:

Basilicam S. Pauli

cernens ibidem existentes tra-

Forma decurreret

proflciscens prcipuusetcoan-

hes e priscis temporibus

jam

ruituras, fecit, sicut

gelicus prfesul aggregans multitudineni populi a

superius dictum est in Basilica principis Apostolo-

partibus Campaniae, per semetipsum ad fabricanet restaurandam eanidem Formam totis viribus properavit, et tantam curam et solhcitudinem in ejus Formae fabrica exhibuit, et eam noviter re-

rum, cuncta disponens per Januarium vestiarium

dam

suum

cuni multitudine populi. Sed

et ipse ter

bea-

tissimus pastorper

noviter restauravit, in
bes

semetipsum frequentans, totam qua et mutavit ibidem tra-

vocavit et restauravit

atque confestim ex eadem

fecit. Haec

majores triginta quinque, et per circuitum eanidem Basihcam renovavit. Et post plurima: a Porticum \ero quae dncit ad B. Apostolum a ,
porta una cum Ecclesia S. Eupli usque ad prtcdictam Ecclesiam S. Pauli, de novo restauravit 23. De his vero qua? spectant ad Basilicam Lalcrancnsem, idem auctor 1::l'C habet In Basi:

Forma aquam
ibi.

in pra^fata balnea, et intus civitatem,

sicut antiquitus,

abundanter decurrere

Et post aliqua de
ista
:

Forma aquaj Virginis habet Hic idem almissimus pra?sul divina inspiraet

tione

repletus,

misericordia motus,

quae Yirginis appellalur. quce per

Formam, annorum spalia

288

HADRIANI

ANNUS

24.

CHRISTI 795.
Similiter et in Ecclesia beati Laurentii

tlemolita atque ruinis plena existebat, perspiciens

liic

mar-

benignissimus

et

pius pastor, noviter

eam

res-

tyris foris

murum

fecit

ex auro purissimo patenam

libras
:

iaura\it,
fluxit,

qum

in

tantam abundantiam aquae pro-

cnm

calice,

pensanlem simul

ut totam psene civitatem satiaret. Etdealia Forma Jovia nuncupata, hsec ait Iteni ipse san:

Item de
ducit ad

jiorticu sancti Laurentii

quindecim . Porticum, quae

,

ctissimus prcesulFormani, quae Jovia vocatur, qua?

porla usque ad
struxit, et

evoluta viginti

annorum

spatia confracta jacebat,

sanctum Laurentium foris murum a eamdem Basihcam de novo conipsam Basilicam S. Laurentii restauravit

a fundanientis restaurare fecit .

25. Jani vero qua' in Basilica Dei Genitricis,

imo

et

Ecclesiam sancti Stephani juxta

Leonis episcopi

eam

sitam,

Ad

ubi corpus sancti

requiescit, similiter

et confessoris

prsesepe dicta,
facta

apud eumdem Anastasium leguntur

imdique renovavit una cum

fecit vela

ab Hadriano Pontifice, hic reddamus. In primis habet hac de vestibus allaris, velis atque
cortinis
:

ccemeterio beata; Cyriacae et ascensum ejus. Insu-

per in dicta Ecclesia

ginti, linea viginU .

ex palhis sericis vi-

a In Ecclesia sanctae Dei Genitricis

Ad

praesepe fecit vestes duas super altare majus,

unam

27. Qua3

autem

fecerit in Basiiica S.
Callisti, haBC

Mariae

exauro

[)urissimo, atque

sancta; Dei Genitricis,

habentem Assuniptionem etaham destauracio ornatam

Transtiberim, titulo

ab eodem auctore

notantur diversis in

locis,

aitque

primum

Item-

in circuitu blattis. Fecit et in ea Ecclesia cortinas

que titulum
novo
in

sanctae Dei Genitricis

semperque Vir-

majores cx palliis quadraplis (quadruplis) ad similitudinem earum, quas fecit in Ecclesia S. Petri, sed et per diversos arcus ejusdem Basilicfe vela fecit ex palliis quadraplis, numero quadraginta duo . Et post multa In Basilica sancfa} Dei Ge:

ginis Mariffl, qua3 vocatur CallisU Traustiberim, a

nitricis,

quaj est

Ad

prajsepe, in altare ipsius pra3-

integrum ex omni parte restauravit . Et Fecit in ea canistra quinque argentea, pensantia simul libras quindecini. Et de Ecclesia S. Maria3 Ad martyres habet ista In Basilica Dei Genitricis Ad martyres siraili modo fecit vela de
inferius
: :

sepii fecit

laminas ex auro purissimo historiis de-

palliis sericis,

numero

viginti, et linea viginti .

cenlum quinque. Et intra supra Confessionem tabulas duas ex argento pensantes libras quindecim . Et paulo post In Basilica beats Dei Genitricis Ad prasepe fecit delphinos argenteos per diversas coronas, peusantes
pictas, pensantes libras
:

Et inferius

In

Ecclesia S. Maria;, quae

Admartyeo ar-

res vocatur, renovavit

ciborium de argenlo, quod

erat, et addidit in

ex velustate

consumptum

genti libras sexaginta, et in pristinum erexit

eum

noviter locum. Sed el

arcum

in

eadem

venerabili

libras viginti qualuor.

Ecclesia fecit de argento, pensantem hbras duode-

Sed et de his, qua3 spectant ad sacrarum laudum functionem a monachis exhibendam idem Monasterium sanctorum Hadriani hfec habet atque Laurentii, quod in ruinis marcescebat, et a priscis temporibus tanquani erepta (sejita cry[ta)
, :

cim

saecularibus

inhabitabatur
et

ipse

vero egregius

antistes a

novo reslauravit,

praedictorum sancto-

rum
auro

videhcet Hadriani atque

aedificavit (dedicavit), in

Laurentii nomine quo mulla donavit tam in

De Ecclesia autem S. Marci haec in eam ab Pontiflce collata idem auctor affirmat Ecclesiae vero beati Marci, cujus tectum erat jam vetustate putridum, vicinum ruinae, depositis vetustissimis trabibus, et aliis impositis noviter, ipsum tectum atque porticus in circuitu fecit, eamque Ecclesiam reslauravit. Arcus vero tres, qui vetustis-

eodem

simi erant, addens ipse Pontifex beatissimus libras

argenti duodecim, noviter
sia
fecit.

quam

in argento

seu agris atque familiis,

:

Et iu

eadem

Eccle-

diversisque [teculiis et monilibus

Basilica Dei Genitricis Maria;
cffitcris

et constituit in

super aitare majus

fecit

vestem de stauracio ex

Ad

pra;sepe, sicut in
,

palliis

quadraplis. Fecit et in ea vela

numero
:

vi-

monasleriis ibidem constitutis

noctuque canentes solitas dicere laudes . reparatione ejusdem Ecclesiae haec inferius
Basilica sanctae Dei Genitricis

Deo diu Sed et de

:

ginU septem, similiteret

corUnam

cx iisdem palliis

qnadrupUs sub trabe

fecit .

Et inferius

In prae-

In

dicta Basilica S. Marci fecit alios arcus argenteos,

Ad prssepe,

posuit

numero

sex, pensantes

simul libras quinquaginta

aCatholica
,

trabes majores,
26.

numero

viginti .
S.

quinque, pariter
esse

et calices ministeriales

In

Basilica

autem

Laurenlii ha^c ab

[)rocedentes ex auro purissimo restauravit sautes libras

|)en-

eodem Hadriano
ros scihcet, ubi

Pontifice facta

narrantur

novem

et

semis

Et in fine

In litulo

Fecit in Basilica B. Laurentii martyris, foris

mu-

beati Marci nutritoris sui fecit

patenam

et

calicem

sanctum corpus ejus

requiescit,

ex auro obrizo, pensantes pariter libras undecim,

et calices

vestem de stauracio;
altari similiter fecit

et in ejus Ecclesia

majori

argenteos quatuor, pensantes libras duoBasilica vero SS.

vestem. Sed ettectumejusdem

decim
bet
:

beati Laurentii Basilicae, quae

Iraljos ejus confractae,

jam

distecta erat, et

28.

De

Apostolorum

isfa

ha-

noviter fecit. Etpostmulta

Basilica

quoque Apostolorum

in Via lata

rursum

ha;c habet

Fecit

idem

praefatus antistes

porticus in circuitu renovavit, quas antea iniUaverat ejus praedecessor

in Confessione B. Laurentii martyris foris

niurum,

dominus Paulus papa,

et

non

imaginem exauro purissimo in moduni Evangeliorum, ejusdem B. Laureutiieffigiem continentem. Ac rursus inferius
:

compleverat onmia, Deo pro[>itio, reparavit pra^fatus Pontifex simul et tectum. Sed etapsidemipsius
Ecclesiae cernens

jam

ruinae vicinam existere, can-

HADRIANI
canis ferreis
ita

AXXUS
fecit, ct

24.

CHRISTI 795.

289
libras

eamdem apsidem

confirmare

offertoriam

unam, pensantes omnes

sexa-

eam

renovavit. Fecit et vestem in

eadem Eccle:

ginta septem . Et de iisdem diaconiis inferius:

sia

Fecit in

super altare majus de stauracio d. Et inferius eadem Basilica vela de palliis sericis nuet linea viginti .

mcro viginti,

Et post

ista

Item ter beatissimus proesul in Basilica majore, qua; appellatur sanctae Dei Genitricis, quae est juxta Basilicam B. Laurentii martyris et levitae, ubi corpus ejus re^juiescit foris niuros hujus civitatis Romana;, obtulit vela de stauracio, sive quadrupli numero quindecim .

beatorum Cosmae et Damiani patenam de auro obrizo, pensantes omnes libras undecim. Vcrum et in diaconia sancti Hadriani patenam et calicem ex auro mundo obtulit, pensantes item libras undecim. Fecit et in diaconia S. Hadriani arcus argen

Item

et in Basilica

similiter

obtulit

calicem et

teos duos, pensantes libras viginti . Et de

eadem

Eidem

altari

vestem de stauracio

fecit,

simul et

De
mili

Basilica vero S. Pancratii haec

idem

Si-

cortinam ante Basilicam ex palliis de quadraplis, necnon vela ex eisdem quadraplis uuraero viginti,
linea viginti.

modo

fecit et in Basilica beali Pancratii

mar-

muros hujus civitatis Romana;, vela de stauracio seu Tyria numero triginta octo . Et inferius Item in Basilica S. Pancratii monasterium, una cum mouasterio S. Victoris, ibidem
tyris, quffi est foris
:

Et in Ecclesia sancti Martini

tres,

fccit

arcus ar-

genteos

pensantes libras triginta.

tituli

Tectum vero
Necnon

beati

Clementis,

quod

jamcasurum erat,posituminregione
ravit.

tertia restau-

situm reparavit.
a

in Basilicam beati Silvestri confes-

In Basilica

autem

beati Valentini simili

.

modo

soris

atque Pontificis sitam in Orpliea,

qux

in ruifacto
ali-

fecit

vestem de stauracio
Basilicffi beati

Et inferius

Tectum

nis posita erat, et tectura ejus dirutura erat,

tecto,

vero

Laurentii ad Taurellum,
esset,

dum

ipsam Ecclesiam renovavit

Et post

nimis vetustissimum

omnes

ejus trabes novas

qua:

ibidem posuit, eumque restauravit, simulque et vestem de quadraplo super altare ejusdem Ecclesiae
fecit et obtulit.

Teclum denique
restauravit.
in

Basilic;e

beati

Januarii

martyris ad portara beati Laureutii martyris et

levitae

29. Basilicam vero beati Felicis positam in

Pinciis, quae in

a Itera

coemeterio
foris
fecit

beatorura
.

martyrum
Et inferius:

ruina erat, et tectum ejus discoo-

pertum

existebat, facto

eodem

tecto, noviter

ipsam

Abdon et Sennen tem de stauracio

portara Portuensem, ves-

atque obtulit

Ecclesiam reparavit,

et

vestem super altare ejus

Simulque etiara Basilicara sanctorura

de quadraplis faciens obtulit.

Fienovavit etiam et tectum Basilicae S. Laurentii,

Sennen, atque beatai Candidae,

Abdon et una cum caeteris

Priscae,

sanctorum

coeraeteriis pariter renovavit.

tituli S.

quam Damasi

dicunt, ubi et vestem super

31. Tectura deuique

quod
fecit,
:

de stauracio obtulit ; simulque et aliam vestem post altare fecit , ubi requiescit corpus
allare ejus
S.

jam casurum

erat, in ruinis

positum noviter

Damasi Et paulo post Ccemeterium item Petri

.

ubi et vestem de stauracio fecit . Et inferius Stephani protomartyris in In Basilica S.

Coelio

et

Marcellini via

monte,
:

fecit vela

de stauracio, seu Tyria nu-

Lavicana juxta Basilicam beatae Helenae renovavit,

et

raero viginti . Et post multa de

haec addit

eadem

Basilica

tectum ejus, id

est,

S.

Tiburtii et

eorumdem

Pariter et in Basilica beati prinii niar-

SS. Petri et Marcellini

lus erat

noviter fecit, quoniara nulipsa sancta corpora.

fecit cerostrata

tyris Stephani, sita in Coelio

monte, quae per

porlicu

oli-

jam descensus ad

tana terapora raarcuerat,

tara

maximas deferens
renovavit .

trabes,

Item jn Basilica B. Hadriani

vastara
et

molem

Basilicaj

mirifice

argentea, pensantia libras duodecim, simul et lau-

intrinsecus

extrinsecus

Et rur-

danas duas ex argento, pensantes libras octo, quas posuit super rugas presbyterii, ubi arcus de argento

sum

In Basilica beati

Apollinaris
et

simili

modo
decem

duas de stauracio,unam super altare B. Hadriani, et aham super

existit. Fecit

etiam

et vestes

vela de octaplo
fecit .

numero decem,

linea

Et inferius:

allare S. Martinai, sed et vela de

palliis

quadraplis

numero quindecim
post

in

eadem

Ecclesia fecit . Et

Item in Basilica beati Valentini martyris, sita est foris nmros hujus civitatis Romana; qua;

multa
30.

similiter fecit vela de stauracio, seu octaplo

praesul Basilicam B. viginti duo, et linea viginti

numero
:

Hadriani martyris, et SS. Cosma; et Damiani, quas de novo restauravit, diaconias coustituil, in quibus et multa bona fecit per suam sempiternam raemoriam, concedens
et
eis

Idem egregius

duo

Et inferius

duas domos sitam juxta S. Quiriacum, cujus tectum

Titulum

beatae Susanna; marlyris inter

jam casurum

erat, et in ruinis positura noviter re-

agros, vineas, oliveta, servos

stauravit. Sirailiter et tituluni beati Quiriaci

tyris, et Ecclesiara sancti

mar-

ancillas, et peculia diversa

atque res mobiles,

Laurentii ad

Formosam

ut de redditibus

eorum

crebris exactionibus dia-

pariter restauravit .

Sed

conia; proUcientes, pauperes Christi reficerent. In

rentii in Palatino sita, et

ita subjicit cti

et de alia Ecclesia S. Laude monasterio ibi posito

pnefala vero diaconia S. Hadriani obtulit ex ar-

gento canistra duodecim,

amam unam, scyphum

calicem unam,

unum, patenam unam,

ToMcs XI n.

amulam

Laurentii,

Ilem hic almificus praesulmonasteriumsanquod in Palatinis desertis reperit, no37

290

HADRIANI

ANNUS
alio nio-

24.

c(

CHRISTI 795.
aliis requiescit,

viter restaurans et ditans, conjunxit

cum

tyris

cum

a ruinis

prajventam reest,

nasterio juxta

ipsum posito S. Stepbani, quod cognominatur Baganda, et ordinavit monachos, et

constituit,

stauravit.

Item

et

titulum Pudentis, id

Ecclesiam

ut in titulo

beati

Marci Pontiflcis et
id est, Matutiiia

sanctie Pudcntianae iu ruiuis positam, noviter re-

confessoris officio fungerentur,

paravit.

hora, Prima, Tertia, Sexta atque Nona, et Vespertina psallerent pro requie animae

Sed

et

Basilicam S. Theodori, sitam intra

sux

Et iufe-

Velum
ravit.

juxta

Domum

cultam Sulpicianam restau-

rius:

32.

Diaconiam vero sanctaj Dei Genitricis

semperque Virginis Mariae Scbolae Graecae, quae appellatur Cosmediu, dudum brevem in aediflciis existentem, sub ruinis positam, restauravit nam maxi:

Item Basihcam S. Petri positam in Massa Merulana, per vetusta tempora dirutam, renova-

vit .

Et inferius Hic

fecit in Basilica beatre Petronilla;

ad bea-

mum monumentum

de Tiburtino tufo super

eam

tum Petrum Apostolum

arcus argenteos sex, peuPraxedis ex parte ruen-

dependens super amnem Circi, plurimam multitudinem populi congregans, multamque lignorum struem incendens, demolitus est simulque collectionem ruderum mundans, a fuudamentis aedifl:

santes libras quinquaginta.

Titulum

vei'o sancta;

tem
foris

restauravit.
34.

Basilicam S. Eugeniae tam intus

quam

cans praedictam Ecclesiam ultro citroque spaciose

dilatans, tresque apsides in ea constituens praeci-

de novo restauravit
:

De qua

Basilica rursus
S. Eugeniae,

inferius haec habet

Porro iuBasilica

puus

autistes, vere

Cosmedin amplissimam a novo

ut jugiter

illic

Domino cantarent

laudes, videlicet

restauravit.

Pariterque restituit titulum beati Laurentii

hora Prima, Terlia, Sexta, Nona, Vespertina et Matutina. In qua et plura dona obtulit, id est,
agros, vineas, domos, servos et ancillas
versis peculiis et cseteris mobilibus rebus.

martyris,

quem

Lucinai

dicunt,

seu Ecclesiam

cum

di-

beati Martini sitam juxta titulum beati Silvestri. beati Agapiti martyLaureutium positam, reparavit quae a priscis temporibus marcescens, ia ruinis defecerat eam vero una cum porticibus ideni antistes, fervens amore Dei, e novo miro de

Simili

modo Ecclesiam
S.

Simili
et

modo

Basilicam

S.

Gordiani atque

ris foris

muros, juxta
:

Epimachi,
vavit.

coemeterium ejusdem Ecclesise reno-

core restituit.

Item titulum
S. Eusebii

S. Sixti renovavit.

Itemque
.

ti-

tulum
post:

undique renovavit

Et

paulo

Coemeterium sanctorum Simplicii et Serviet Quinti martyrum, et beatae Sopliiae uua cum coemeterio sancti Tertullini foris portam Latinam renovavit. Necnon et Ecclesiam beatorum Tiburtii et Valeriaui atque Maximi reuovavil.
liani,

atque Quarti

Verum etiam
sita est,

Basilicam Hierusalem, quae in

in
est,

Item Basilicam S. Zenonis una

cum

ccemeforis

Sessoriano
veteres)

qua trabes olitanaj (id marcuerant, mutaus eas, in omnibus

terio

sanctorum Urbani

Pontiflcis,

Felicissimi et

re-

Agapiti atque Januarii et Cyrini

martyrum

stauravit.
33. Pariter

portam Appiam uno cohaereutes

loco, renovavit.

templum

Apostoli,

quod

appella-

Simili

modo titulum

S. Marcelli, in Via lata

tur Eudoxiffi, ad Vincula totum restauravit . Et

inferius
:

situm, de novo restauravit.

Basilicam coemeterii sanctorum martyrum Hermetis, Protiet Hyacinthi, atque Basilicam mirae

In titulo Eudoxiae, videlicet beati Petri

Apostoli ad Viucula fecit canistra duodecim,

sautia simul libras triginta sex,

pen-

et delphinos per diversas coronas triginta quinque, pensantes libras

maguitudinis renovavit.

Coemeterium

sanctae

Felicitatis via

Salaria,

octo.

una cum
Item Basilicam sanctarum Rufflna;
et Sefacii

Ecclesiis S. Silvani martyris, et S.

Pontificis,

Boui-

coufessoris atque

uno hsrentes

cunda>, quae ponitur in episcopio Siivaj Candidae,

qua; olitana vetustate marcuerat,
sterio,

solo,

mira magnitudine restauravit.

35. Basilicam S. Saturuini, in prffidicta via

uua cum

bapti-

summo

studio renovavit.
in Via

Salaria positam,

una cum coemeterio sanctorum

Sicut et Basilicam beati Petri, sitam

silice ultra

Chrysanti et Dariae renovavit.

Appia in

S.

Thomam

Apostolum, non

procul a trigesimo, desolatione et ruinis praeventam de novo una cum baptisterio restaura,

Item

Atque cojmeterium sanctaeHilariaeinnovavit. et coemeterium Jordanorum, videlicet

et

sanctoruiu Alexaudri

Vitalis

et Martialis

et

vit

mole magnitudiuis decoram. Et post non:

nulla
a

Ecclesiam beati Joannis Evangelist, sitam juxta portam Latinam, ruinis praiventam, in om-

sauctarum septem virginum a novo restauravit. Coemeterium S. Silvestri confessoris atquc Pontiflcis, aliorumque multorum sanctorura foris portam Portuensem iu ruinis positum restauravit.

nibus renovavit.

Verum

ctiam Ecclesiam Apostolorum

foris

Similiter et
Cceteris

portamAppiam

milliario tertio, iu loco qui appel-

una cum
novavit.

sanctorum Abdon et Seunen sanctorum ccemeteriis pariter re-

latur Catacumbas, ubi corpus beati Sebastiani

mar-

HADRIANI

ANNUS

24.

CHRISTI 795.

291

Ecclesiam
sitas foras

beatse

Afrnetis,

seu

Basilicam
et

nis emptis, ct

beatsc Emerentiana;, jiariter et Ecclesia?n S. Nico-

Quam

videlicet

eidem Domuicultaeadditisconjunxit. Domum cultam Capreorum (Capramassis, fundis, casalibus, vineis,

et

medis,

portam Numentanam, simul

:

corum) cum
olivetis,

aliis

cremeterium

beali Hippolyti martyris similitcr rea

aquimolis (seu molendinis)

omnibus

ei

Sed et sarta tecta tituli sanctorum Quatuor Coronatornm, qusc in ruinis existebant, tral)es pUires imponens, restauravit . Pariter inferius a Ecclesiam sanctoi Sabina;, sitae in territorio Ferentillo, de novo rcstaunivit . Et Item diaconiam sanctorum Sergii paulo post et Bacchi restauravit . Sed qua) subjicit de Ecclesia sancti Anastasii, videamus.
stauravit . Et inferius
:

pertinentibus statuit per privilegium Apostolicum

sub magnis anatbematis obligationibus, utin usum fratrum nostrorum Christi pauperum perenniter

permaneat et triticum et bordeum, quod annue in locis cjusdem Domus cults fuerit, diligenter in
;

horrca saucta; nostra) Ecclesia; deferantur, el sequestrata reponantur.

Vinum

etiam

et

diversa

legumina, qua3 in pradiis

fatac

et locis

ejusdem ante-

311.

Basilicam vero beati Anastasii Christi

Domus

culta)

annue nata
et

fuerint, simili

modo

martyris una

cum

baptisterio

et

egumenarchio
in

curiose in paracellario praenotata; sancta; nostrae

Ecclesia!

caeterisque sedificiis, per

incuriam monacborum

deducantur

separatim reponantur. Sed

nocturno

silentio

summum, cum

exustam, a fundamcnto usque audivit misericordissimus pracsul

ex porcis, qui

annue

in casalibus sapius dicta;

Do-

mus

cultae inglandati fuerint, capita

centum exinde

valde diluculo velocitercurrens, reperiteam adbuc

occidant, et in

ardentem, et solummodo arcam ejusdem martyris erutam in media curte jacentem. CcEtera vero sanctuaria

eodem paracellario reponantur. Decernens ejus ter beatitudo atque promulgans sub
vahdissimis obbgationibus
,

interdictionibus

ut

seu ministeria, tam in Ecclesia

affeclus,

quam

in

omni

die

centum

fratres nostri

pauperes, etiamsi

vestiario,

ab ipso igne conflagrata sunt. Qui nimio

plures fuerint, congregati in Lateranensi palriarcbio constituantur in porticu, quae est juxtascalam

una cum sanctoruni ministris certatim exstinguere ignem curavit. Atque confestim viribus totis a flammae ruinis erutam de novo ia meliorem statum praedictam Ecclesiam cum vestiario et egumenarchio et caeteris acdificiis renomoerore
vavit

qua; ascendit in patriarchium, ubi et ipsi pauperes

depicti sunt
,

et

perunumquemque
cimatam
niento
:

quinquaginta panes , pensantes libras duas, simulque et deci-

niatas vini duas, pensantcs per

unamquamque

de-

atque restauravit. Et amplins in ea Ecclesia

quae

libras sexaginta, et caldaria plena de pul-

sanctuaria atque ministeria et ornamenta majora,

erogenturque omni die per manus unius

quam

De

combusta sunt, contulit . diaconiis autem ab ipso restitutis

ibi
:

fidelissimi paracellarii

eorumdem pauperum,

acci-

haec

Restituit diaconias tres foris ibidem leguntur portam beatorum Apostolorum principis id est,
,

unam quidem

sanctae et gloriosae

semper Virginis
sita est

eorum portionempanis et portionem vini, id est, cuppam capientem calices duos, necnon et carnem de pulmento. Ita videlicet statuens ejus beatitudo promulgavit, una cum sapiens unusquisque
cerdotali collegio, ut in nullis aliis utilitatibus fru-

Dei Genitricis Mariae Dominaj nostraj, quae

tri

in atrio, aliam, qua; sita est foris portani beati Pe-

ges ex redditibus, et diversa peculia antefatffi

cultae

Domus

Apostoli, in caput portici item

et intemerataj

Dominfe

nostra>,

nomine sanctae necnon aliam dia-

erogentur aut expendantur,

nisi

solummodo

in propriis subsidiis et quotidianis alimentis prae-

coniani, qua2 appellatur S. Sylvestri, juxta bosi)itale

S. Gregorii.
vit,

et

Quas suprascriptas diaconias restauradoua plurima mobilia et innnobilia pro

;

dictorum fralrum nostrorum Christi pauperum, quibus cuncta proficiant et perenniter erogentur.
38. Alias vero
tres

Domos

cultas, videlicet

constituitque per remedio animac suac obtulit liebdomadaraquinta feria cum psalunamquamque ut a diaconia pauiieres leutio (cantu psalmorum) usque ad balneum pergerent, et ibi per dispensationem eleemosynas fleri . 37. Quod vero spectat ad eleemosynas in pauperes erogandas, quaenam baruni causa idem ob,

Urbe plus minus decimo ad sanctam Ruffinam cum fundis et casalibus, vineis, aquasmolis, olivetis et omniGaleria, posita via Aurelia, milliario ab

bus ei pertinentibus, reliquas vero duas, id est, aliam Galeriam positam in Portuensi, milliario ab Urbe plus minus duodecimo cum fundis et casalibus, vineis, aquaemolis, seu monasteriura beati
Laurentii, positum in insula portus
vineis perlinentibus,
:

lulerit Basilicae Vaticanse,

villis

ita

idem auctor docet de

Romani, cura

ab eo constructis, ex quibus annona pau[)e;

simulque

et lecticariam quae

ribus miuistrari posset

aitenim:
:

Hic bealissi-

mus
tas

praesul

fecit

et conslituit noviter

Domos

cul-

quatuor

(ita villas

nominat)

unani quidem quce

vocatur Asprula verum etiam aliara Domuni cultam, quae vocatur Calvisianum, cura fundis et casalibus, vineis et olivetis, aqua^molis et ahis oni-

vocatur Capreorum,
tano, niilliario ab

positam in terrilorio Vigen-

nibus
tres

ei

pertinenlibus, positavia Ardeatiua millia-

Urbe ])lus minus quinto decimo, atque primitus funduni ii>sum Capreoruin cuni
aliis

ribus ab Urbe plus minus quindecim, quas videlicet

Domos

cultas, scilicct

Galeriam, Calvisianam

pluribus fimdis

ei

cobairentibus ex lucredita-

et aliara Galeriara statuit ejus beatitudo per

Apo-

ria

parentum suorum successione, ejus propriis

exislentibus, et aliis pluribus fundis casalibus et

stolicum privilegium sub validis anatbeniatis obligalionibus, ut iu usu proprio et ulilitate sancltc
nostrae Ecclesiae

massis, data justa compensationc a divcrsis pcrso-

permaueant.

292

HADRIANI

ANNUS

24.

CHRISTI 795.

o Et inferius de Ecclesia erecta ab eodem in Capracoro villa, ista habet Hlc item sanctissimiis
:

die creatus est ejus successor Leo, hujus nominis

tertius.

De quo
:

haec

Capracorum appellatur, quam obtulit pro alimoniis pauperum beato Petro Apostolorum principi nutritori suo, a solo fundavit Ecclesiam, simulque speciose ornavit, et in noniine ejusdem Deo factori suo dicavit, reconPontifex in
culta qute

Domo

guutur Asuppio
cani

o
:

Leo

tertius natus est

apud eumdem Anastasium leRomaj ex patre

qui a parva aetate in vestiario patriarchii

enutritus et educatus, in

omnemque

Ecclesiasti-

disciplinam

spiritualiter

educatus, tam in

psalterio

quam

in sacris divinis Scripturis pollens,

dens in ea reliquias ex vestimentis Salvatoris Domini nosfri Jesu Cliristi , et ejusdem Genitricis seniperque Vii-ginis Mariaj, atque duodecim Apostolorum
et

subdiaconus facfus, in presbyterii honorem proest. Erat enim vir castus, loquela facuudus, animo constaus. Ubi inveniebat ahquem prfecipuum monachum, vel servum Dei, in colloquiis divinis et orationibus cum eo penitus vacare non cessabat. Et valde nimisque hilaris in eleemosynis existebat verum etiam et infirmorum maximus

vectus
et

aliorum venerabilium martyrum. In

quam sancfissimam Ecclesiam cum clero senatuque Romano pergens cum mira gloria et exultatione,

ac jtariter ovanfes, et in pauperes Christi

magnam consuetam eleemosynam faciens, translatavit et introduxit in eam corpora sanctorum martyrum simulque Pontificum, videlicet
ibidem
corpus S. Cornelii martyris afque Pontificis, pariterque S. Innocentii confessoris atque Pontificis,

fuit visitator,

rum animas
Christo

praedicans illis scripturaliter, ut eoeleemosynis redimerent. Plures ejus

praadicationibus

annuentes

quicquid

ille

pro

commendabat, die nocfuque pauperibus erogabant fructum anim.arum crebro offerens sa:

quos ut pafronos in Domino almus sacer Pontifex, ob amorem sanctai Sedis Apostolicae, iu qua pra;sederunt, sicut decuit, honoravit.
39.
et

lubriter Deo. Et

dum

taliter in ipso vestiario

,

prac-

cipue docens splenderet

et

cjus

solertissimam

curam
collapsis
:

ipse vestiarius diligeret: ab

omnibusaman-

Ad postremum de muris Urbis

ibidem leguntur

tissime dihgebatur. Quapropterdivina inspirafione,

ufia concordia,

ab eo

resfifutis, hcec

Ipse vero

eadem

voluntate, a cunctis sacer-

a Deo protectus praesul, conspiciens

civifatis
sitos,

muros hujus

Romaufe per
:

olitana tempora iu ruinis po-

et

per loca plures turres usque ad terram

tafes

suum solemne studium omues civiquam Campanife congregansuna cum populo Romano ejusque suburbanis, necnon
eversas

per

omni clero, necnon ab cuncto populo Romano, Dei nutu, in natali die beati protomartyris Sfephani elecfus esf, et sequenti die in natali S. Joannis Aposloli et
dofibus, seu proceribus et
et

optimatibus

fam

Tusciffi,

Evangelista;

ad laudem et gloriam omnipotentis

est.

Dei in Sede Apostohca ordinatus

Erat

enim

et tofo Ecclesiastico

patrimonio, omnibus praedi-

Ecclesiaslicarum

rerum

defensor, et contrariorum

cans, dividens ex sumptibus, et dapibus Apostolicis

forfissimus expugnator et mitissimus, et Ecclesiae

totam

Urbem

in circuitu resfaurans, universareno-

benevolus

et praeclarus araator,

tardus ad irascen-

vavit afque decoravif . Habet superius

idem auctor
:

dum

et

velox ad miserandum, nulli

malum

pro

expensas esse in opus mille centum auri libras, se-

cundum veriorem
synis

lecfionem. In flne vero

Hic

beatissimus Ponfifex omnia ufiliter

tam

in eleemo-

malo reddens, neque vindictam secundum merita tribuens, sed pius ac misericors a tempore ordinationis suai omnibus studuit justitiam facere .
Ha;c
ibi.

pauperum quam in ornamentis Ecclesiarum cursum consummans, atque fidem Orthodoxam solerfissime servans, Dei vocatione vitam
perflciens,
finiens,

41. Probat

quidem insignem Leonis

sanctita-

ad ffiternam requiem migravif. Qui

fecit

consensu elecfio quam celerrime tem ipsa ufpote qui eximio virtutum fulgore mox omfacta,

omnium

ordinationes duas per mensemMartii, creans pres-

nium
(si

oculos in se convertit, neque

filii

tenebrarum

byteros viginti quatuor, diaconos septeni, episcopos

qui essent inter eos) ausi sunt resistendo tanejus gloriam obscurare. Electus plane a Deo,
sicut de Paulo'

per diversa loca

numero centum

ocfoginti quinque,

fam
ut

et sepultus est in Dasilica B. Petri Apostoli,

septimo

kalcndas Januarii, Indictione quarfa. Fuit autem tumporibus Caroli Magni regis. Hucusque apud Auastasium. Non praitermiftendum quod ulfimis
Hadriani temporibus
'

magna pateretur, Ananiam a Domino

:

Ostendam
pati
)>.

illi

dictum est ad quanta eum

0|)ortcat i)ro

nomine meo

Electus pariter,

ut

magna

prastaret, qui ^idelicet Apostolica aucforestitueret

Offa rex Anglorunij reperto

rifate

imperium

Occidentalibus oris,

corpore sancti Albani niartyris cum aliis reliquiis, Romam venit, ul probarentur ab Hadriano, privi-

sed de bis fusius suo

loco

dicendum. Rejicitur

vero, quae nulla subsisfit firmitatefabelladeLeone,

legiumque acciperet pro monasterio ejus nomine utque suorum peccatorum Verolumii erigeudo remissioncm a Christi vicario conseiiueretur. Quibus omuibus accepfis, est reversus iu Angliam. 40. Leo papa sanctitate insignis. Postobitum vero Hadriani Pontiflcis, neque die integra Sedes ipsa vacavit, si([uideni eadeni qua obiit lladrianus
,

quod sui exordio Pontificatus passus carnis incendium, ob mulierem ejus manum exosculantem, eam ipse sibi prteciderit, statueritque ne manus,
sed

pedes

quis

deberet osculari

Pontifici

cum
sint

ante hacc fempora reperiatur moris pedes, manus nunquam. Multaque

(lULC

fuisse osculari
alia

cum

repugnent, prorslis

sif

ut audiantur indigna

'

Matt. Wesl.

mouast.anuo 7D4.

Acl. V.

HADRIANI
qusc
alii

ANNTJS 24,
Lcoui

CHRISTI 795.
in

293
monachos cum relegavit apud

(ut
Ita

dictum

est superius)

affijiunt

quod

est

palatio, rcliquosque

Maguo.
que.

inconslans

mendacium

invenitur ubi-

nepotibus
toris,

ejus

pcrcussos,

exilio

42. Constmitimis, repiuUata legitima,

uxorem

Thessalonicam, quibus auxiliabatur mater imperatanquam quia filio rcsistcbant et eum con-

ducit Theodotem, unde dissidia et persecutiones in

ad res pertinet Orientalis iniperii, hoc anno Constantinus sine matre regnaus, juvenili temeritate, ardore libidinis, abdicata jam Maria legitima conjuge, Theodotem cubiculariam
oppugnatores.
ducens,

Quod

fundebants. Hacc Annales ex Theophane, et nihil praeterea. Cajterum ex Theodoro Studita luculcntissimo hujus temporis rerum gestarum scriplore peteuda sunt multa, quae ad deformcm tragcediam istam spectare noscuntur, qui in primis in rebus
gestis S. Platonis ista haliet
:

Augustamque coronans mense Augusto,

Hffic

Theophanes anno hoc ipso sexto (ut ait) ejusdem imperatoris. Apud queni corrigas, dum ejusdem sextus annus signatus Indictione prima reperitur, cum tertius ipsius imperii annus ab eodem auctore sunuptias in palatio S. Mennfe celebravit.
perius consignetur

43.

Tempus

igitur,

quo
cst,

praesidendi

munus

pater exercuerat,

jam absolvimus, orationem demconvcrtcmus. Sed

re-

ceps ad
in

id,

quod celcbrius

mcntem mihi

venit ingemiscere, quae vera sunt

dicere aggredienti

quidem, sed harum tamen

fieri

nota
sit

Indictionis

prima;,
est)

ut
la-

rum

narrationem recusanti eorum causa, qui ea

plane hic signandus

dictione tertia. Hasc
ris

(ut superius

dictum

quidem

in his qua3 ad

tempovertitur

notani spectant, super

quam omnis
Porro
ex

cardo historicte veritatis.

sunt in Ecclesia
cordiae, turpi

Constantini imperatoris scelere

illa

hujusmodi pcrpetrato, magnje

probantibus nefa-

non possit, ut aliter non dcbent (quamvis ubique ea vulgatasint) veniam tamen ad eorum narrationcm non quod velim his qui hfec egefeccrunt.

Verum cum
fiant,

manifesta

qua3 occultari

inter Catholicos conflatae dis~

aliis
aliis

adulatione

rium

scelus imperaforis,

vero quibus Eccle-

sed ut viri beatissimi virtulem monunientis litterarum consignem. Vae tibi, civiidquod tas, inquit' Salomon, cujusrex juniorest a litteris divinis olim audieram, nunc etiam ex-

ruut obtrectare,

siastica disciplina cordi erat, illud

ipsum magnopere
;

pcrtus

sum

Constantinus Ircnes

filius,

cujus qui-

detestantibus et execrationibus insectantibus

cu-

dem

fides recta fuit, vita

vero perversa ex imperii

jus rei causa et persecutionem ab eodeni principe

passi sunt.

potcstate,

intempcrantia velut

stimulo

quodam
uuper

Ut igitur rerum gestarum series omni-

excitabatur.

Cum enim

pubescente

aetate,

bus legentibus pateat, primumquse de his breviter Theophanes habet, in medium adducamus, qui
ait

imperium habere
renticB
et

partim maternae revecustodiae freno abjccto, partim divinis

coepisset,

legibus pro nihilo habitis,

a

uxorem

sibi

legitime

Constantinus odio habens Mariam

suam, summissione matris suoe

tentis, et

uxorem imperium appe-

copulatam
factus cst.

ejecit,

et

Herodis exemplo moechus

(quod ab omnibus rcprebensibihs judica-

Sed quorsumnam haec spectat historia? ut nosscilicet,

retur) affectantis, coegit ut fleret

monacha
;

quam

trum hunc magistrum, Platonem

soris illius

prsecurfuisse

cum

inflexisset, totondit

mense Januario

et Aprili

Joannis imitatorem

quodammodo
fere

mense movit exercitum adversus Arabes, et mense Maio bellum iniens cum uno cursu ipsorum, in
loco qui dicitur

intelligatis.

Cum

enini

omues

imquo

illi

facto

assentirentur, solus

hic (ut ita dicam)

cum

suis

secutus est

Amusam, vicit, usque ad amnem.

vertit, et

hoc invenisset
fecisset,

pueris, hoc est, discipulis, stabilis permansit.

Ob

Et

cum

idque quot

et qualia

pcr totum annuni certamina

nuntiis, minae

Ephesum,

et

apud Dei locum orationes

eum

subiisse

pulamus? Nuntia

commercium nundinarum, quod centum

stoli.

esset auri

nis addcbantur, flagella, exilia,

membrorum
possct,

mimuti-

librarum, iudulsit ad famulatum S. Joannis Apo-

lationes proponebantur.

Cum

vero nihil eorum,

Augusto vero mense coronavit imperator Thcodotem cubiculariam in Augustam, et desponsavit eam imperator anno sexto imperii sui (solius regnantis), Indictione prima (tertia) celebravit imperator nupliarum principia in palalio S. Mennai . Haec de nuptiis, sed audi dissidia, de quibus idem auclor hoc eodem anno inferius Iiabet his verbis Eodem quoque anno Sccundionis abbas abs:

quaj Csesar ipse

studebat,

perflci

verbo

quidem
ratoris

alii

pcrsequebantur, re autem vera impeilli

manus

infesta

erat.

Nostis

monachos

illos et litteras

ad

eum

missas. Postremo

cum

ea

ipsa inania atque iufirma deprehensa essent, viro

sancto quod dicebat, faciente, et contrarias littunc imperatoris persona detecta tcras mittente
illo
:

fuit,

cum nou

amplius

flcla

species

locuni habere

cidit se a

communione

Tarasii patriarchae, pro eo

potuisset.

Rem quidem

aperte ostenderunt, quje a

quod imperatorcm
permiseril

communionem, et tondere uxorem suam Mariam, et Josepho monacho et abbali monasterii, quod aprcceperit in

eum

duobus illis exercitus ducibus, ab eo veluti hostibus quibusdam, ad inermem Christi monachum
sola divina lege

armatum
aliis

missis, facta sunt.

est, et

pellatur Concarata, coronare

rit.

Theodotem

praecepe-

44. Pastor igitur e

mediosublatus

oves

Quod cura

didicisset imperatoi-t niisso

Barda-

gregis dispersoe suut,

verberatis, aliis iu exi-

nio

|)alricio et scholarum domestico, cum Joanne comitc obsequii, Platoncm introduxit in urbem, et

lium missis,
'

aliis

persecutores fugientibus. Quod-

rctrusit iulra ciaustra iu temi.lo

jirincipis miUliee,

Ecclcs. X.

294

HADRIANI

ANNUS

24.

CHRISTI 795.

que miserabilius est, regium edictum prohibebat ne quis eorum, qui Dei causa persccutionem patiebaiitur, alicubi reciperetur. Ejusmodi edicto monasteriorum prsefecii obtemperaverunt; nec quotusquisque inventus est, qiii virum iilum accipere ausus fuerit. Interea Cbristus dormiebat ob

eam quam

ipse novit rationem,

probans

et ex-

generosum hominem adulterorumcomprobatores, quod mente delira esset falsaj gloriaj studiosum esse jactabant eum, qui proCbristi gloria certamen subierat; illi nimirum homines bajc dicebant, qui cum ad Caesaris voluntatem omnia loquerentur et faccrent, a Deo ipso Domino exciderant. Ejus temporis calamitosam inhumanitatem Christi cultor
;

plorans aliorum

animum,num

firmior esset; alio-

ferebat, veritatem
et

ipsam solam nropositam habens,

rum

vero inbumanitatem patientia sua Qectens ad

atbleta sponte a propriis

quaj

veritatem defendenti retribuenda sunt,

tranquillitate in aliquibus locis occultus

misericordiam, et ad poenitentiam provocans. lUe

igitur Cbristi

secum
ut
si

cogitans. Itaque eerumnas illas ita transegit,

membris

cum

abscinditur, atque

omnino

solus relinquitur, ani-

requiesceret. Cujus

enim

viri

studium Deus

est,

mam
ut in
*

pro ovibus suis exponens, vere bonus Pastor,

ejus religionem ct in

Deum

charitatem nihil suspatio perdu-

Evangelio dicitur.

perare potest. Haec Tbeodorus Studita de certa-

aldem ad CesaremBriareimanuductus,coram prostitit (audeo dicere velut praecursor Domini Joannes) nisi quod ille ultro, hic ab abo ductus,
id fecit.

mine
ravit.

S. Platonis,

quod anni unius

46. Quce fuerint Tarasii partes in hoc scelere

foitem

illius viri

mentem

et

animum,
cessit,

imperatoris.

Sed quse in
:

hoc certamine fuerunt

:

qui non imperium formidavit, non minis

non
illi

iliecebris fraclus est,

cum

prsesertim cognata

esset femina, qua3

:

Herodiadis

mentem babe-

quinimo intrepida oratione usus, ac nihil veritus, id quod verum erat, confessus fuit. Non
bat
licet tibi (inquit*

a Non sic quod ipse probaverit scelus imperatoris id quidem nequaquam acciditunquam, neque quod coronaverit Theodotem peUi-

Tarasii patriarcha^ partes, dicendaj sunt

eum

aversatus est Plato,

prsecursor)

uxorem babere Pbi-

lippi fratris tui. His similia et prajcursoris imitator dixit

illi,

qui Herodis erat similis.

Non

iste

quidem

: et ab hoc longe longius i^emotus fuit. Probaturipse quidem de abjecta conjuge acerrime redarguisse imperatorem, et detestatum esse novum contra leges sacras initum conjugium, neque

cem nam

percussus, quoniam martyrem eum virum esse, qui animo et proposito jam fuerat, et iis quai dixerat ante, se certasse, satis ostenderat sed imprudens tamen Christi confuit securi

noluit Caesar ipse

coronare uUo

modo

voluisse

novam

pellicem ab

fessorem

eum

esse probavit,

cum

in cellula qua-

nominatam Augustam. Verum eo quod redargutum imperatorem nequaquam ab Ecsed cum illo communicaret clesia separasset neque eum, qui adulteram coronasset, ab Ecclesia
ipso imperatore
,

dam, ut maleficum
ac
a

hominem,

illum
aliis

veritatis

abjecissel

idcirco ipse Plato ab ejus se

commu-

thesaurura conclusisset, clavibus

cibum per foramen quoddam ei nuUo prorsus videri posset, qui a Deo
4S. Ha?c
prajfecli

ahas addens, dari jubens, ut

ipse vide-

nione abstinuit.
toris in
(ut testatur

Cum

vero post obitum imperaPlato reslituius fuisset

suum monasterium

batur.

idem qui supra, Theodorus Studita), idem Tarasius se apud Platonem purgans, cum eo
est

una cum Cajsare agebant monachoquidam , quos pudet me nomiquodque miserabile est. Carcer natim proferre erat monasterium iniperatoris palatio adhrerens,

communione
c(

conjunctus.

rum

Gravis angustia premebat

animum

patriar-

chffi

cum

vereretur ne nimis exasperando ani-

mum

imperatoris, et ab Ecclesia removendo,

:

eum

ejusmodi custodia^ princeps erat is, qui adulteros coronaverat. Hei mihi (ut cum Propheta clamem) quoniam periit vir Deum timens a terra,
et

faceret fldei Calhohca? desertorem

adhuc recentia

Ecclesia3 vulnera, et vix obducta erant per Concilium ejus opera celebratum Nicsefc adversus Ico-

qui recta faciat in hominibus non est! Quid dicam de illo , qui sanctum virum custodienet

dum
vit?
nullis

ei

tradidit
illo,

qui

adulteros viros coiijuga-

adhuc vigebant hostes Ecclesia; erat animo mobilis et instabilis, et haereticorum parentum mala propago, perfacilisque
noclastas
: :

ipse adolescens

Quid de

qui mandato imperatoris viruni

ut levi flatu in ha;resini pra^ceps imi^elleretur

hffic,

rationibus reddendis

obnoxium tanquani

inquam, etaliahujusmodi
licct

alto mentisconsilio

reum

conquisivil? Quid eos in

medium

atferam,

vcrsans Tarasius, sic erroris redarguere voluit im-

quos Cffisar ipsos sacrorum ministros insignes in carcerem misit ad persuadendum justo illi viro, ut verbo tantum assentiretur iis, quaj fiebant, si a carcere dimitti vellet, et omnibus suis dominari ?

peratorem, ut tamen eum,

noluerit

pccna

illa

dignuni,
tanti
viri

ab Ecclesia separare.

Verum

Quid denique illos proferam, qui ei valde illudequam bant et obtrectabant tam consanguinei alieni, tam qui eodem, quam qui diverso habilu induebantur? rem absurdissimam, imo vero, o factum contia veritalem iiijuriosuml Insimulabaiit
,

digna audi iu hac pugna exantlata certamina. In rebus enim ab eo praeclare gestis, hsec ab ejus temporis scriptore Ignatio monacbo narrata leguutur his verbis,

dum

agit de Constantino

imp.

solo

sine matre Irene regnante.

47. a Is aS:greditur infirmare leges et

quod

Domino dictum
suse potentiai.

est in Evangeliis,

patrocinio ulens

Et

cum
et

statuisset a

sua conjuge

'

Joan. X.

'

Mattli. iv.

Marc. vi.

^ .Mich.

vii.

facere

divorUum,

aliam in animo haberet extol-

HADRIANI
Icre

ANNUS

24.
tur
:

CHRISTI 795.

295

ad imperii

altitiitlinem

juvenis, adornat fafuit,

mortem

potius et gravia

ciuus indignum sua potestate. Id autem

quod
,

plicia,

quam

in rebus

mortifenc

insiditc

aconjuge imperatrice
id

ei parata;

mus

inscrvire.

subibimus supejusmodi ci ullo modo veliAudiat impcrator nos huic im-

dicuntur. Affirmabat autem

esse

venenum

probabili consilio

non

esse pariluros.
is

quod cum polu Iiaustum, mortem siinul ottrahebat, quod quideni conabatiu' probare et cuilibet perputabat enim fieri non posse, ut fides suadere sibi nou haberetur, cum esset imperator, et verba faccret apud eos, qui subjecti erant ejus imperio.
:

His verbis CKlestibus attonilus

qui impc-

ratoriis scrviebat responsis, vullu tcgens tristiliam,

venit

quam

citissime ad

eum

qui miserat,

quaj

ille

sperabat, nihilquodei essetcordi,

eorum omnino

afferens. 1'ostquam

autem

sacrosancti pastoris con-

NuIIus vero persuadebatur, nisi qui gratificans imperatori, propter gloriam in animum inducebat
justo jus adimere.
Iioc transmisit

stantiam vidit impcrator quercu firmiorem esse,

quffi

Postquamautem,

excitata fama,

niirationc habuit
inclyti [)atris

ab impetu vcntorum non concutitur in adquod factum fucrat, timens ne

:

usque ad atria Ecclesia;, et nefaria usque ad aures pontificis id eum reddidit valde dubium et perplexum, dum apud se cogitat quomodo se arniaret adversus hanc decertationem, et in ipsum imperatorem rei bellica; peritissimum et fortissimum pugnatorem ex ]iharetra et arcu telum jacularctur, jam olim honoratus sacerdotali horum omniuni nuditate. Cum autem h3ec apud se magnus mcnte versaret Tarasius, et pararet se ad congrediendum cum imperatore et decertandum arniis sacerdotalibus ecce quidam ex iis, qui gerebant magistratuSj ab imperatore instructus, nuntians quod factum et comparatum inanitcr diccbatur veneaclio pervenit
: :

mens
si

inflcxibilis nullo

strcpilu tcr-

rerctur.

Rursus ergo mittens, jubct adcssc san-

clum, credens,
49.

coram

affuisset, fore

ut se sub-

mitteret potestatis austeritati.

Cum

ergo venissct in regiam

et

ad

ipsum imperatorem, et cum eo de more consedissct, habens secum senem illum Joannem, quem cum in Synodali versaretur expositione, admonuit oratione fuisse legatum dioecesis Oricntalis multisque salutaribus admonitionibus apud imperatorcm esset usus princeps pastorum, et non persuaerat enim (ut in proverbio est sisset hydram scindere) ,ipsum a lapsu hberare, qui jam suis inimpulsus enim star volutabalur in fornicalione
:

ficium, accessit ad
id,

gnomonem

castitatis

cumque
nullam

ab impudentia, his verbis usus

est ad Pontificem

quam

potuisset accuratissime et subtilissime

contexuisset,

omnia esse verissima,

et qute

cidit,

quod jam pridem mihi acad vestram retuli sauclitatcm. Nihil enim te

Ego quidcm

id

admittant calumniamaffirmabat; etutconsentiret,

ut imperator possct venire ad
nionii

volui celare, alfectionem ac benevolentiam patris

secundum matridixissct,

contractum, instabat.

Hkc cum

exspectabat, ut de his
48.

responsum

acciperet.

Cui

cum cx

imosuspirasset et lacrymabi:

porro autem nunc quoque per linguam imperatoriam statui clarius agcre causam meam. Meo enim imperio insidiantem, qua; non exDeomihi unitafuerat adjutricem, cum
iu
te

judicans

meam

liter subrisisset

sanctus, respondit

Si hffic (ut tu

lex aperte jubeat, quin ab ea

possim divertere,

nemo
per

dixisti) cogitavit

impcrator, et carnem divina lege

nescio
in
;

contradicet.

Nam cum

sint manifesta crimina, aut

conglutinatam, et qua; una

statuit

exscindere

cum ipso facta est, quemadmodum feret

inferen-

mors eam

excipiet, aut

(quod

cst benignius)

totara vitam aget poenitcntiam.

Non enim

ad

quemet

gravissimum quod

dum
testas

est

probrum

aut

eum a gentilibus quemadmodum

piam ex vulgo

erat transiturum,

quod ab ea ador-

ejus po-

natum

erat scelus, sed ad

germanum conjugem,

gregeni coget ad temperantiam, et fornicationcm puniet ct adultcrium, cum ipse sit tam

fidehssimum imperatorem et gentibus tcrribilcm, et ad universum orbem terraj pervasurumeratmaleficium.

turpium convictus fiagitiorum. rimus fide digna esse, qute a

csset mulieris evidens
terct id cavere propter

Nam
te

eliamsi dede,

Quo quid
?

esse potuerit pcriculosius

et

adducuntur

et

magis horribilc

maleficium ; sic etiam oporreverentiam vocis Domini,

adco ut ipsa deinccps ad nullam est enim privata possit confugcre defensionem
:

omni

oralione, et qua; ipsam

et

commendare

possint

Qui dimittit uxorem suam, praeter(juam propter fornicationem, moechatur. Quemquae dicit
'
:

probahonibus,

qua; argumcntorum, qua; evitari

se veritatem ad per-

non possunt, habeant contra

fectam condemnationcm.
50.

nam autem
cessil

imijcrio excellentiorem sibi societatc

malrimonii voluit conjungere, quaiadtantum proflagitium? Scd hocideo prstcxitur, ut honoet thorus inuiiaculatus violelur : inlroducalur vero dedecus lornicationis, et gcrfiat

rabiles nuptia;

nianum semen
est

adulterinum,

et alienctid

quod

cognatuni, introducto furtivo ct turpi concubitu. lianc ergo a uobis, el iis qui sunt noslri

similes, accipe responsioneni, ct

eam

aperi
tc

iis

qui

miserunt

non eniui ccdcnius

iis

qucc a

jactan-

'

MallU. V.

autcm vocat tempus, ut ipsa levenena aperiam, utsancta vestra paternitas jam viderit sceleris magnitudinem, id certum habens et exploratum, non amplius dubitet, ncque ullam exs[)ectet morani, aut temporis dilationem, sed quamprimum eam legibus subjiciat canonicis, et persuadeat ei vitam eligere quictam ac monasticam, si velit eam manere inter vivos. Nam cum hoc maleficium mihi sit positum ante oculos, fieri non potest, ut cum ea servem amplius jura conjugii, aut amicc amplius cum ca conjungar et
De
ca;tcro
thifcree potionis

296
fopdus iiieani.

HADRIANI
Nocentem enim
(ut dicit

ANNUS

24.

CHRISTI 795.

proverbium)

nuntiasset in cordis contritione, orationemconclusilentio. Pra^dictus autem Joannes cum ipse quoque ad imperatorem multis usus esset admonitionibus, sustinuit maximos fluctus ignominiaj ab
sit
iis,

Deus quoque persequitur.

Innuit ergo, et allata sunt vasa vitrea cum liquore turbido, curiose composito ad falsam accu

sationem

quas aute faciem ejus et

magni

patris

qui prseturae dignitate gloriabantur et honore

statuerunt qui atferebant, quibus dicebat, conju-

patriciatus; qui etiam

minabantur, se ensem adcilo

gem

vel

mortem

ei

esse

macbinatam, vel mentis

acturos per intestina senis, ut qui imperatoria; potestati

emotionem. Videns ergo magnus Tarasius, iis qui nequaquam conveniebant, nexibus captum imperatorem,
et falsis labyrintbis ita

verba expueret contraria, et non

acquies-

ceret voluntati imperatoris.

dere non possit, labi

iuvolutum, utevain peccati periculum : acercorde ejus,

sic

ac stabilem
Iiis

flrmam manere utriusque sententiam imperator

;

Cum autem

verbis sensisset

et minis, fervente ira,

succen-

rimuni telum

inflgit in

dicens

sus, sciens se

non posse contra

haec dicere, jussit

51. Ne moveas, o imperator, arma surda adversus Dei leges, neque propter horum transgres-

eos a se expelli, victores sine vibicibus et martyres,

quod ad

se attinet, proclamans,
'

corona redimitos.

sionem clanculum contra

i'atoriai potestatis

milites. Est

enim impelibera fa-

indicium, omnia

cum

cere conscientia, et nihil tectum ac dissimulatum

mente
et

agitare adversus

eum, qui

dedit coronam,

Ille enim Herodem, qui post mortem fratris sui sponsae insano amore tenebatur, arguit hic autem cum adhuc esset superstes uxor imperatoris, et cum ea

Quid hoc abest

a Joannis miraculo?

maxime evertendo diviuum

voluntatem.
sisse scelus

ejus maudatum et Neminem enim latet, nullum interces-

ornata esset imperii diademate,

esset,
fuit

et

deinde expulsa

ad ea, qute nunc nefarie struuntur,

et

non ferendum esseratus quod factumfuerat convenienter " Psalmographo ad matutinum

:

adversus imperatricem,

qui

maleficorum

veneficiis, et

eam volunt subjicere affirmant eam machi-

acutissima reprehensio

etiamsi cribro (ut dicitur)

inflarit,

aquam

liauserit, et

acinum

cum

saucia

natam esse mortem majestali tuse incomparabili. Quis enim (ut prius dixi) glorians specie juventutis
comparari poluerit
fraude incscata
et se

esset et perflueret

mens

imperatoris.
sibi

53.

Etenim cum statim eam, quae

ma-

cum

tua pulchritudine, ut a
praeberet muliercula,

trimonii jure conjuncta erat, a se amandasset, et

tibi

venenum

ab imperatoria aula alienasset,

et loco

et privato

habitu

ab ea, quae est in te abduceret amicitia et germano ardore ? Quisnam apparet majori glorians
excellentia,

eam

circumscripsisset, a tempestate et ca-

liginoso illo salo,

quod

subierat, animo, destitit per

quam vestri imperii quadruplici purpura? quem oculis et nutibus pellectum summae
prffiliis

separationem a germano suo membro. Cum vero volutaretur in coeno introducti illius concubitus,
et

vestraj praetulit dignitati?Quis contra adversarios

maxima

vi ei illata, crebro

Pontificem incitasset,
illius

in tot

tam

praeclare se gessit supra vestram

ut cjus vertici contexeret coronam tenebrosi

et occulti contractus
:

plusquam Davidicam fortitudinem, utabipsaamaretur plusquam tua impcratoria dominatio? Non est, non est ita. Fuerunt haec inventa et excogitata,
ut praetenderentur ad
tibus, et

omne

vitium proposita, ut
in gen-

non fuit, quod volebat, assecutus. De caetero autem huc obibat, qua;rens sacerdotem, qui coi'onam coutexeret, ut turpem illum celebraret hymenaeum. Et de imperatoris quidem
inflrmando pra^cepto, recusatione, et divini patris generosa conslantia hactenus. Neque enim

labem inurant sceptro imperii, parabolam

commotionem

capitis in

populos vos po-

forti ac

nere, graviter urgentia.

52. B Propterea legitima jura vestra; conjugalis

fas est res illius ultimis

mandare monimentis

lit-

terarum, quae
utilitatem.

iis,

qui audiunt, nullam afferunt

et

imperatoria; unionis

non audemus

dissol-

Dei legislatoris timentes sententiam. Neque verbis, quaj spectant ad accusandam tuam coujuvere,

gem, credere sustinemus, etiam

si

mille mortibus

Hoc autem oportet commemorare, quod a tempore illius lapsus imperator magnum oppressit Tarasium multis tentationibus ei adhibens custo,

atque tormentis subjecti fuerimus, ut qui sciamus, diuturna inflammatione teneri tuam affectionem in

des, qui iiomine

quidem

usi sunt syncellorum,

pietate
:

moribus vero longe aberant a

assumpsisset, et nisi per

quos

nisi

mulierculam illam fornicatricem. Quin etiam hoc quoque notum facimus coram Deo in primis honoranda; tua; purpuraj, quod intra cancellos incruenlaj mensa;, in qua sacriflcium magnae hostias Christi venerabiliter peragitur, non sinemus amplius nobiscum ingredi vestram potentiam ne nos quoque audiamus, quod in execrationibus jam olim dicitur ad sacerdotes Calcare atrium meum non adji: '
:

non

licebat

eorum cuiquam ad divinum

oculos transiisset,
et

sapientem

pastorem principem accedere, et ea quae videbantur eloqui. Taceo quantam imperator ostenderit crudelitatem in eos, qui illi appropinquabant et
observabant germana servitute, plagis affligens et coudemnans exiliis nuUa justa de causa, studens eum dejicere de cura rerum divinarum,
et tentans

eum

cielis.
Hffic

eum

afficere tristitia

ille

autem

forti

Tarasius, qui primi pastoris Chrisli oves

et constanti

excelsoque et infracto animo ea quae

regebat spiritualiler,

cum coram

im[)eratore pro-

accidebanl

tanquam qua; erant

Psal. c.

utilia

reputans

Ezech. XLiv.

Malth. XIV.

HADRIANI
graves
illos praefectos,

ANNUS

24.

CHRISTI 795.
ipse

297
,

tanquam

'

^gyptiacos opc-

idem
saltem

rum

cxactoros sustinuit,et in onini tentatione et

tribuit,

Theodorus recenset certamen atque victoriam

praleclura; ratione
,

omnia
;

Platoni
vel

cum tamen

labore se ])romptum esseosteiidit, adamanlina Jobi

ratiocinatione

tanquam armis munitus, et illius inexpugnabilem imitatus patientiam; adeo ut ignave

ipsum Theodorum oporfuerit adversus hostes progredi antesignanum.

Quffi igitur ipse

modestia; causa de se tacuit, Miita describit

:

verbum insipientia; e labiis suis nunquam cmitteret. Neque enim habebat humilem et abjcctum

chael discipulus spectator rcruni

Sed

animum

vir

ille

justus in
et

iis

quae accidebant;
,

sed

jam tempus admonet, ut ad strenui athleta; certamina transeamus, quo cjus animi robur, et in
adversis [)atientia magis eluccat. Per id ergo tempus Constantinus, piic Irenes filius, audacium et projectorum homiuum collecta manu, et quem
juvenilis a;tatis impetus agebant, et
pellens, ejus

excelsum et pontiticalibus canonibuset legibuspulchre erectum,et plane expertem omnis limosaj nequitiaj . Hucusque de rebus Tarasii cum imperatore Ignatius monachus
virtutibus

sublimem

matrem regno

horum
5-4.

inspeclor.

imperium occupavit,
et effrenati

et

summa

vit;e

His consentientia Michael monachus,

rerum
Catho-

licentia, indomiti

equi more, totum

legitima

ipse

quoque

sui temporis scriptor in rebus gestis

Studittt!,

se dedidit voIu|)tati. Hic ad ctetera, quae perpetravit,

illius

Theodori

magni pro

flde

nihil flagitii intentalum ri;Iinqucns,

ejccta,
et

lica et Ecclesiasticis legibus

adversus ha;reticos et

coDjuge

sceleratos principes agonista;, de quo jam dicturi sumus; sed quaj primum de Tarasio patriarciia habet , hic describamus Neque enim inquit
:

ad monachalem habitum vi compulsa, alteram duxit Theodotem nomine, etgenere (ut feruul) patri propinquam quam in Au:

gustae

thorum

induxit, fornicationem ausus infelix,

vel patriarcha ipse

quantum in eo erat , aut faapprobabat, aut non absurdum illud et alieuum ab Ecclesia judicabat, aut Patrum a;rumnis non compatiebatur. Sed sapiens quoddam con,

ctum

id

mente qualis ejus fuit dignum aginon habuittum ulciscendi auctores facultatem temporis injuria qufe vellet agere, non permiltente. Quamobrem regina ipsa utriusque prudentiam ampleclens, et magnoperc collaudans summani utriusque virtutem et in utili dijudicando intelligentiam boni consulebat quod patriarcha quidem de summo jure nonnihil remittens, vesanum imperatorem a graviori malo revocasset, minantem jam se, majorum exemplo sacrarum imaginum bostem fore, nisi quod animo conceperat, peragere sineretur. Pater autem (Theodorus videlicet), llagitium propalam arguendo, et acri reprehensione
silium, et alta
taus,
,
,
:

etfornicationempessimamac penitus detestandam. 5G. Qua; ceruens patriarclia Tarasius, nec manus illis imponere voluit, nec ulla prorsus ratione factum approbavit; qui cuique nefariam esse hancconjunctionem et sacris legibus vetitam sciebat. At repertus est presbyter quidam, Joseph nomine, gradu vero ceconomus Ecclesiae, qui plus illo sapiens, divinaque omnia contemnens, illicitarum nuptiarum (quod minime debuit) lenonem se pncstitit
,

obsequentem
fide

initiatoremque et conciliatorem conjugii, se per omniaimperatori prajbens, vir

voluntate.

servus a;que ac
jiost

Quanquam
poenam

ilie

haud multo

temeritatis suae

sensit,

sacris templi septis

ob

ea, quaeconfldentius egerat,

exturbatus. Fuit

autem ea

res

pessimi excmi)Ii,

viamque multis ad gravia quaeque aperuit non solum in regia aliisque civitatibus, verum etiam in
remotis quocjue regionibus. Sic Bosphori,
thia^, sic reliqui

atque objurgatione longius progredi prohibendo,

sic

Go-

tum

eos, quisimile aliquid medilabanlur, onmes afTectibus suis non intemperanter uti edocuisset. Prorsus autem et relaxare

eos, (|ui peccarant,

tum

proviuciarumduces,quiqueaIiqua
uxoribus partim
ejectis,

cum

potestale pra;erant civitatibus, impuneflagilia

,

committebant

partim
ejus

Interduin aliquid iu judicio, bonumest, etexactum jus uon prajlcrire, utilissimum; unum in flnem

novis inductis, impurasque animi libidines,

qui viam ostenderat exemplo et patrociuio defcndebant.

utrumque

spectans, ut

uata praistetur.
cinantes, altiore
silio

quod melius est, id pro re Quod nimirum divini ambo ratio-

quam

captus noster fuerat, conita

praesentia administrabant,

ut charitatis

Quibus cognitis, magnus Theodorus inangebatur auimo, graviter iugemiscens, et talium hominum sortem miserans,
57. credibili dolore tactus

vinculum nulla ratione solverent, quo conjuncli semper fuerant, et divino inter seSpiritucoIIigati.

qui tanto scelere tam multi se obstrinxissent

reforniidans veliementer
,

id

ne ad omnes tandem

Quod nos

recte nobis

debemus,

et

opportune de his

permanaret malum,

et in

qua; opporlune gesta sunt, judicare,et propositum utrique fliiem laudenuis el amplectamur, el eos

auctoris sui viribus et potentia subnixuui.

legem abiret flagitium, Quarc

versans,

omnes animo
pit

cogitationes

qui ahter sentiunt, vel affectl sunt, desententiadi-

coercendi mali rationescircumspiciens,

omnesquc rem susce-

moveamus
dita.

Ha;c de hisMichael in Theodoro Stu-

peccarat

53. Theodori el monachontm imperatori obsistentium rjloriosa certamina. Sed res admira-

tione

plane digna, quod

cum eosdem

couflictus

'

Eiod. V.

Imperatorem, qui excommunicat, in ipsura ejus(|ue factum invehitur, ipsumque omnibus monachis lapsum denuntiat . Quod autem audis Thcodorum archimandritam excommuuicasse impcratorcm, non sic accipias, ut quai sunt cpiscoporuni sibi usurparet jura, scd ob flagitium

dignissimam suae
,

virtutis.

in

omnium

oculis

ToMiJS XIII.

38

298

HADRIANI

ANNUS

24.

CHRISTI 795.
,

eum a Deo separatuin exclamarei, indignunifjue quocum quis suorum communicaret, denuntians scilicet suis monacbis imperatorem ob scelus aDeo
sejunctum et ab Ecclesiastica communicatione ob iacinus separatum ne quis cum eo ut publice peccante abquo symbolo communionisEcclesiasticce jungeretur. Sed pergit auctor 58. Cujus rei fama evulgata ipsius quoque imperatoris aures attigit; qui tametsi acerrima ira exarserat serenitatis tamen speciem induendam
, :

audientes
intrepido

et

quemadmodum magnus Tbeodorus

nefariaj
libidini se opposuisset:
ipsi

animo

beatum virum, ejusque exemsequentes, imperatorem excommunicatum plum

ffimulantur et
vel minis cedentes, vel
lientes.

pronuntiant, et a sorte sua alienum, nullis illius muneribus aniilium emolUtrisque

siquidem
et

eorum constantiam
flecti

impius exploravit:
patriis

cum

posse diffideret,

tandem

finibus exularejussit, boc

nimirum
nequitiani

spectans,

ut bonis omnibus remotis,

sibi existimavit,

ut remisisse

animum

placatusque

suam

videretur.

Cum enim

sanctum virum timeret, ut

animis
teneret
,

latius, nullo reclamante, propagaret. Quid ergo inde consecutum est?fiduciam sumpserunt

qui

primas in

omnium
,

suam
ipsum
ratione

plurimi,

et

pro veritate adeo fortiter loqui ccepeiis,

statim acerbitatem prodere potius blande aggredi

non

placuit, sed

runt, ut terrorem injicerent

qui talia facere

ita

si

qua

forsitan

audebant, vel ausi jam fuerant, atque

paulatim

demereri queat
si

sic

enim

facile caeterispotiturum, id iile prorsus

minui ac reprimi
ejus turpitudine,

malum

coepit

damuata palam

bunc unicum devinceret. Stulte

nuillisque in

et

valde absurde conjectans, attamen

omniasecum

venientibus quae incaute commiserant.

trior facta

eorum sensibus Quo illuspatris

atque omnes macbinas frustra parans, vitiumque animi et vitia patefaciens. Quin et conjugem ipsam ad captandum sanctum virum submisit quffi viri consiliis parens multo illum auro
agitabat,
:

apud omnes
est
;

et clarior
tot

divini

fama

qui ne

quidem gerumnis

atflictus

egregium conatum
sceleris

remisit,

ultionem exsuscitans,

tum alios plures ad tum exules litteris

muneribusque tentare adorta est et quod precum omnium vim baberet, generis propinquitatem opposuit (erat enim Tbeodote ipsi Tbeodoro sanguine conjuncta). Postquam vero irrita ha;c omnia animadvertit, mauente nibilominus firmo ac stabiii, aliud mox promptus mali artifex consilium exco;

suis confirmans,
viriles potius

60.

ne laboribus succumberent, sed animos demonstrarent. Misit eliam ad Romanae Urbis Anhstitem
et

Epistolas

tabellarios,

ei

quae

gesta

fuerant

indicans, et quaj ab imperatoribus pertulerat,

illorum refrenare vellet intemperantiam.

et

cum A quo

gitat.

responsa vicissim accepit, quibus ipsius prudentiam

a Proficiscitur

ipsemet ad ea loca, iu quibus

quideni repentini
aliillic

constantem atque

invictum

animum

divinis

sanctus habitabat, specie

laudibus efferebat. Sed quoniam rex ferus incidit

in

cujus urgentisque
in patris

negotii, revera

congressum
alios

venii-et,

eumque

sibi

autem, ut adjunerat

mala

(sicut ait Propbeta) et viai ejus tenebrosse

geret,

quorum
ipse,

quoque habiturus

cum

ubi nec alius quispiam ex sociis repertus est, qui ad imperatorem propius accederet, vel cum eo colloqueretur, vel usitatam salutationem impertiret tunc ille ira incensus ardentiore, celeriter rediit ad palatium, accitoque uno ex dome-

ipso

jam animo

factisque conjunctos.

Verum

hoc ipsura sensit impudens Constantinus, etpoenas iniquitatis suee aequissimas persolvit, imperio brevi orbatus, atque ante imperium oculis, in quibus
videns improbe usus erat, eorum lumine privaretur . Plane accidit misero

nec pater

secundum

illud sacro-

Qui expellit mulierem boQui autem tenet adulteram , nam, expelht bonum. stultus est et impius . Quanta post haec illi mala?

rum Proverbiorum

'

sticis,

qui scholarum ordines regebat, flagellis cadi sanctum jubet, et simul e raonachis eos, quos
constantiores norat firmioresque in sententia persistere.

sed de his pluribus suo loco inferius agendum.

61. Theodori Episloke supe?' eadem re. Optassemus Tbeodori Epistolam scriptam ad Ro-

manum

autem, qui gratificari et placere cuperet imperanti, nullasanctorum nec reverentia nec misericordia motus, atrociter eos flagellavit, ut
59. IUe

Pontificem hic tibi reddere: sed quajsitam diu inter multiplices ejusdem Theodori Epistoias, quai iu diversis bibliotbecis Romaeextant, bactenus
invenire rainime concessum
est.

Sed loco ipsius

carnes passim dissecarealur,

et

sanguinis rivi

dif-

fluerent. Sic porro vexatos, verberibusque concisos Thessalonicam extemplo relegat, et addicit, prout

duas hic reddemus ejusdem eodem argumento alteram ad Stephauum a secrelis, conscriptas
,

alteram adNicephorumconsobrinum
praefectum. Aulicorum
tori

eumdemque

fuerat

imperatum. Undecim numero erant

qui

cum

enim

et

aliorum impera-

patre vincti,

cum

eo certaminis
et alacri

societatem

coeuntes, dura
ferebant .

omnia sereno

Verum exilium

contigit

animo peranno sequenti,

dicenuis de eo suo loco fusius. Pergit vero auctor

concertatio,

Caeterum quid boni attulerit haec sauctorum perspicuum multis postmodum evasit.

Etenim Cbersonesi ac Bosphori sacerdotes et monaclii,etquotquoti)er vicinus circumorasatque insulas populos regebant, ea quai sauctis acciderant

Theodorum et quod nonnisi oblaesam Catholicam fidem communicationem Catholicara liceret dirumpere, deque his coram egerat cum post quara concertaTbeodoro idem Stephanus tionem idem Theodorus ad ipsum istam rescripsit Epistolam, quae apud ipsum in Codice Columnensis
adulantium
illa

erat adversus

alios accusatio, sive querela,

<

Prov. xviii.

HADRIANI
bibliothecae

ATOfUS 24.
sic sc

CHRISTI 795.

299

numeratur ordine quinta, atque

babet
Hesterno die cum gloriosa pra?sentia tua frueremur, post alia qua^dam coUoquia quorum causa huc veneras, devenimus tandem ad Scri-

impari amicitice nostrae solutiones propositionum nostrarum, tum clariores contrarias opposiliones eoruni qua? adstruis. Utinam vero suppetant, et

ambigua hferenlesdisputasumus. Et nos quidem, domine, rudes et ignari, sapientiaj tua; minime pares sumus. Ne tamen eorum, quce dici debent,
ptura2 qiiccstiones, et in
tione, re infecta, digressi
silentio

nos silebimus, veniamque contentionis nostra>, quamvis cum zelo conjunctae, postulabimus. Relirebendere enim tantummodo, facile est, et cuilibet volenti promptum, ut legisti suam vero sententiam sacra Scripturac testimoniis conflrmatam inducere, hominis est sana; mcnlis ac judicii. Ne crgo in immensum crescat Epistola, flnem hic fa;

nobis judicium accersamus

(Arguendo

enim,

ait',

argues

bis super illo

proximum tuum, et non habcpeccatum, maxime cum sapientem'

ciemus, adjectis quoque magni Basihi sentenfiisad pleniorem demonstrationem. Salvus sis cum tota
familia,
lens.
et

arguentes magis diligamur) necessariiim duximus, congruentia tibi commemorare. Tu, domine mi (ut

domine
scribentes

dilectissime,

utrinque bene vaet scribentes

Nos enira

charitatis tua;

bonum

compendio dicam), interrogationes multas responsionesque prrecidens

,

non

cupimus

retinere . Subjiciun-

hrec dixisti
,

Non debere

antislitem, qui gregi praesit

si

extra fldei causam,

tur iis in Codice loca S. Basilii, quibus quae dicta sunt conflrmautur, qua) brevitatis causa praeter-

quid in ahis Domini mandafis vel imprudens, sua faciet quod vetitum sit, ab ullo admoneri.Nobiscontra afGrmantibus, omnino devel sponte

mittimus.
63. In ea autem, quam ad Nicephorum consobrinum suum, eumdemque prwpositum Epistolam'

bere, sed ab

iis,

qui inter alios sapientia et prudentia

emincnt.
tibi

Undenam vero dicti liujus absurditatem ostendemus? Primum quidem ex Veteri Testa'

mento. Quid enim de Daniele censes

res,

Num

senio-

quamvis nondum ea

fetate,

loquendi libertatem daret, in

legitimam divinBB Susannreconquae

versaturineotantumargumento, perperam factum ab imperatore, dimittendo uxorem et aliam ducendo contra Apostoli Pauli praeceptum et sanctorum Patrum doctrinam - ait enim post alia
scripsit, post alia

ut demonstret

Quod ergo
id nos

me

indocto discere voluisti

sic

demnatione praevaricantes, non solum admonens, verum etiam condemnans, laudatus est, annon? Deinde non animadvertis Joab*in populi enumeratione,

penitus habet, ut dictum est a

domino diacono.

Neque

temere afflrmavimus, aut locuti superscrutandis sacris

mus

sed

investigandis et

cum

in Dei tentationem res vergeret, sup-

litteris

confirmati et corroborati, iisque etiani in-

plicantem, obtestantem, persuadere Davidi conantem, ne id faciat? nota enim tibi est historia. Me vero movet et Jethro ^ magnum Mosem admonens
et
sic regere populuni, hominemque quodammodo instituens, traducensque ad consilium suum et quidnam ipse ? alienigena,

terrogatis,
est,

quos conveniebat. Et profecto ea veritas

exhortans non

rudimentis
etsi

socer.

Cui Ioquens?ei qui omnia ex divina

relalione agebat.

Atque ha!C quidem paucis, ne

nou per Paulum Apostolum modo, sed per alios etiam Theologos Patres, qui hoc ipsum dijudicant et declarant, et consentiunt cum Apostolico mandato. Et quorsum ego amplius absurde dissimulabo, ac non potius retraham meipsum, et subducam ab iis, qui infelicem animam nieam opprimunt ?
divina lege manifeste vetante
64.

longiores

Transeundum est ad Novum Testameutum scilicet. 62. Revereamur, si placet, gloriosissime,

simus.
clarissimi orbis terrae prsconis

Quantum

porro est periculum,

cum

Pa-

tremo revelatum

fuerit,

edictum primus sileat

'
;

Si

possicut

non

objicit charitas tua de flde sola.

Et quod

me

pro-

pemodum

fugiebat,

magnus
:

prreco veritatis Joan-

nes ' Ilerodem reprehendit qua;so, respondeniihi. Sed explodar (ut video) et deridebor, quod aequipa-

trum summus vociferetur et dicat: Si quid sit prffiter maudatum, aut mandato offlciens, nequaquam fereudum est, quamvis promissionem vitae, quamvis mortis minas habeat? Millo dicere quam multas aliae siut sententiEe, quoe nos vel mininuuu a mandato discedere prohibent, cuni Magui iterum Basilii edictuni habeamus: Quod omnia prorsus per Evangelium et Apostolos a Domino tradita,
servanda
tefacere
sint. Ha!C ego tibi ut patri et amico panon dubitavi, quaudoquidcm nos (ut testis est cordium inspector Deus) neque prffidicamus, non enim praeeminentes sumus; ne(|ue odia profitemur. Sed ct imperatorem i|)suiu, regemquc

rem me

non ita est, optime. Haec ad correctionem nostrani. Et iterum Paulus ' Imitatores mei estote, sicut et ego Christi. Qui autem fleri potest, ut reclc
Propbetse. Absit,
vero, inquit

scripta suut
:

quis sentiat, agens perverse, divino Jacobo

'

affir-

mante, ex operibus oslendi fldem,

et iis

qui circa

uuum

neque alterum inesse ? Tot igitur et tanta cum siut testimonia, nou puto habere nobihlatem tuam quid contradicat. Sic autem mittat
abcrrent,

piissimum in pectore gerimus, cliaritate et sanguiue mihi conjunctos omnes, cum necessariorum
studiosus sim, ut ipsi nostis;
et

menfionem

ejus

fecimus etiam in divina liturgia, et pro illo precamur privatim ac publice Et Ecclesia; comuiu:

Lcvit. xts. Exod. xviii.

'

1. Cor. XI.

sprov. Dan xm. _ cor. xiv. Mallh. xiv. " Jacob. n.

IX.

6 I. '

* 2.

Rcg. x.\iv.
1. Cor. x.

nionis participcs sumus. Absit ul ab ea

uuquam

'

Tlicod. Ep. IV. ex Cod. Columnens.

Ibid.

300

HADRIANI

ANNUS

24.

CHRISTI 795.
sive Avares

separemur. Ignoscite milii soli peccatori. Delegi liunc milii angulum, ut defleam peccata mea, et ne miscear cum mundo. Quodnam hoc crimen
est? Concede hoc mihi, dilectissime consobrine,
potes enim,
sat
scio,

Bellum vero adversus Hunnos,

per Henricum
tatur

ducem Forojuliensem gestum, tesAdo, per eumque debellatos, atque avitis

(ideni

tbesauris spoliatos, quos

inquit)

pio regi
refe-

ut quietus hic

agam, ab

Carolo
rens,

omnibus quoad

licet segregatus.

Et acri solertia

postmodum misit. Et ille Deo gratias ad memoriam sanctorum Apostolorum

misit,

par-

tua obliqua dirige, et aspera coniplana, pacisque

nostrae concilialor esto, et quietis adjutor.

tem inde
siis aliis

partem

officialibus regni, et Eccle-

Ut

si

distribuit. Hcec Ado. Est de his mentio

quid hinc nobis commodi extet, juste atque ex ratioue dispensetur . Ha3c Theodorus, cujus Yerbis
etiam inteUigas quo sensu
sit

in EpistoIaAIbini Flacci

ad Paulinum patriarcham
'

accipiendum quod
Ecclesiastico,

In cujus poAquileiensem, ubi bsec leguntur tentia et gratia (Dei scilicet), mirabihter de Ava:

dicunt ab eo excommunicatum fuisse Coustanti-

num

imperatorem,
vel

non

more

ut

rorum gente triumphatum est. Quorum missi ad domnum regem directi subjectionem paciflcam,
et Christianitatis

communione precum privatarum

privaret illum
paraverit,
et
;

vel publicarum quod seipsum Theodorus seab Ecclesia, quod omniuo factum

fidem promittentes. Et

si
:

hoc, diquis se
subtraChristi

vina eos praeveniente gratia,

verum

est

servorum Dei tam pio

et laudabili labori
ssevitia,
et

negat; sed negaverit imperatori

communis
et

vita;

here debet, ut diaboli diruatur

usum, cujus
Porro
affines,
ratoris

rei

causa (ut

ait)

latebat in angulo.

Domini

crescal servitium ? Sed

quamplurimorum
;

consobrinus Theodori quod ex hujusmodi

Nicephorus

alii

in te, pater optime, oculi respiciunt

quid veslra

cum
:

matrimonio impeTheodote ipsorum propinqua jam

veneranda sanctitas facere

velit

quia et vicinitas

locorum
et

tibi

competit, etsapientia) decus suppetit,

appetit
,

Augusla creata corradere

magnum

sperarent eniofacientem,
his

auctoritatis cxcellentia tibi

tali

et

cuncta

lumentum
salis.

in

Theodorum

ista nihili

conveniunt, quae
tur, etc.

operi necessaria esse viden-

sed adversantem

commovebautur. At de

modo

G6. Conversos vero post hffic

Hunnos ad Chri-

Hoc eodem anno, ut habetur ex Theophaue,

Joannes prajficitur episcopus Ecclesia> HierosolymitanEc.
03.

stianam fldem, ab eisque primam erectam Ecclesiam sanctffi Dei Genitricis Marise, produnt Annales Hungarici. Oblationem vero Caroli ex thesauro

Be Himnorum

Carolum. Quod vero spectat ad res Occidentales, hoc ipso anuo Carolus Magnus desertores Christiana; religionis Saxones rebellanles, adversus eos profectus coercuit. Ubi

rjente

novi

trmmphi per

cnm exercitu

dum

nianet,
regis

Hunnorum ad Basilicam sancti Petri Romam missam, in annum sequentem rejiciunt. Sed et hoc ipso anno primum episcopum datnm Paderburnensi Ecclesise in Saxonia Harimarum (Hathumarum ), Saxonem hominem, disciS. Burchardi virum sanctitate clarum, produnt- Annales Saxonum.Vcrumqui prosecutus est res Saxonum, et ipse Saxo autiquior scriptor res S. Liborii prosecutus, non hoc anno , sed longe postea, paucos ante annos obitus ipsius Ca,

excipit

legatos

Hunnorum

sive

Avarum

pulum

Theodonis sive Thudiiini, qui se cum suis subjiceret Carolo, spondens etiam fidem Christiariam omnes suscepturos. Addit his hBec Ado Viennensis Thuduin princeps Avarum ad pium Carolum regem secontulit: et cum populo suo credens,
baptizatus,

roli

Magni, factum esse testatur.

muneribus

regiis

donatus,

fidelis re'

diit . Sed id in annum scquentem rejiciunt alii, defecisseque euni a Chrisliana fide suscepta, confirmant.

Albin. Ep. LSi. lom.

c. 11.

i.

auliq. lect.

Crant. bis!. Eccl. Sax.

1. 1.

HADRIANI

ANNUS

24.

CHRISTl 795.

301

Anno periodiGrKCO-Romanffi G28S. Anno

Jlra; Hispan.
III

S33. Anno

Ilegira; 1"9,

inchoalo dio 27 Martii,Fer.

6.

JesuChrisli 793.

Leonis

papae 1.

Constantini 20

et 16. Solius 6.

A num. 1 ad 40. 1. Morihtr Eadrianns PP. Morluus est liocanno Hadriaiius jiapa in Nativitate Domini, ut habent Marianus Scotus, Lambertus
Scbafnaburgensis,
sta?,

et

onines iUi Francorum annaliuccxcvi alligant,

Cliristi

qui ejus
scilicet

mortem cum anno

quo animam efflabant, sepulturac mandabantur, vel saltem uno aut altero post die. Quod mirum videri non debet cum ipsemet Carolus Magnus, die quo vitam cum morte commutavit, terra; mandatus f uerit, ut infra videbimus. Solemnes itaque exsequia;
;

quia

annum

a die Nativitatis

auspi-

Pontiflcum
flctitiee

Romanorum, quas

pluribus ab

eorum

canlur, uti Marianus Scotus, annalista Fuldensis,

aliique.

morte diebus celebratas

raro detegere potuerit.
2.

fuisse putavit Papebrocius,

Ad

hcec auctor Vila3 bujus Pontificis,

quam
xxv

sunt, et effecere ut

diem eorum obitualem

et
,

recitat Mabillonius
dil,

tom.

Musa;i Italici part. 2 tra-

eum

obiise

VIII

kal. Januarii, seu die

Eadrianics Collectionem Conciliorum

,

Epide-

mensis Decemb. Nativitati Christi sacra. Denique Lambecius lib. 2 Bibhoth. Caes. cap. o, refert Annales Francorum ab anno Christi dccxciv usque ad annum dccciii perductos, et tempore Caroli Magni
conscriptos, ut ait manifeste liquere ex cliaractere,

tomen canonum Carolo

dit,

quarum argumentum Baronius tantum viderat, et num.2et seqq. refert, suis annis reddidimus, quia post ejus mortem ea;
Litteras

dum

Rotyice esset

Hadriani

aiinum dccxcv legitur: DieVIII kal. Jaiiuarii sanctae memoria; domnus Hadrianus Sumnius Pontifex Romanus obiit, pro quo domnus rex poslquam a planctu cessavit, orationes per universuni Christianura populum infra terminos fleri rogavit, et eleemosyna sua pro eo multipliciter transmisit, et Epitaphium aureis litteris in marmore conscriptum jiissit in Francia fleri, ut illud partibus Romffi transmitteret ad sepulturam Sumnii
iu quibus ad
Poiitiflcis

a Gretzero, et postea a Duchesnio tom..iii Script. Franc. publicata; sunt. Conciliorum vero volumen

quod Baronius num. 10 dicit, Carolo Magno, dum Romee esset, oblatum fuisse ad Occidentalium Ecclesiarum usum, post Baronii obitum primus publicavit Henricus Canisius

tom. vi Antiq. lect. leConciliorum. At non Epitomen, sed integram CoIIectionem canonum, ex quibus illa Epitome deinceps conflata est, tum Decretalium a Siricio ad Gregorium II Carolo Magiturque
etiam

tomo

vi

Hadriani ornandam
illud,

. Transcripsit

ha;c

gno oblatam
tom.
II

fuisse

recte

existimat

verba chronographus Moissiacensis. Recitat Epi-

Concil. GaU. qui addit, illum

Sirmondus ipsum datum

a Nicolao

taphium
nius
dit beatae

quod adbuc Roina;

legitur, Baro:

Carolo esse librum, qui Codex

canonum

num.

12 cui subjuncta est haic clausula

Se-

memoriffi Hadrianus papa annos xxiii.

papa dicitur dislinct. 19, cap, Si Romana Ecclesia, quique Moguntiae primum excusus est anno mdxxv,
et in

M. XD. XVII. Obiit Vllkal. Jan. , in Vila Hadiiani

quod

et

Anastasius

editione postea Parisiensi inscriptus

habet. Quare

cum

die

nona Feex
in

canonum

vetus Ecclesice Romance. IIoc

Codex enim in:

bruarii anni dcclxxii Pontifex consecratus fuerit,

Baronius num.
eo

aliique plures
,

viri doctissimi

dicant plura, qua; in bibhotbecis Galliarum supersunt, hujus CoUectionis exemplaria, quorum in
fronte, velut oblati

Epitaphio

deduxere

mortem

Iladriani

muneris dedicatio

praeflxa est,

diem

VH

kal. Januar. seu

diem xxvi mensis Decem-

Hadriani ad Carolum Epistola.

ter iu

Cum

vero Carolus Hadriani

bris incidisse, non auimadvertentes per obi.tum, Carohun Magnum Epitaphii conditorem, diem sepulturicintelhgere, quiloquendi modusseepe etiam

Urbem

venerit,

annis

nimirum dcclxxiv,
Co-

dcclxxxi et DCCLXxxvii, Sirinondus

a scriptoribus usurpatus reperitur. Papebrocius in

Conalu Chronico-Historico,
loquilur, ait:

dum de Hadriano primo

eo die

Necdum agnoscimus

qucmdicit .

quain inortuum, quo sepullum Anastasius

dicem ad postremam profectionem, alii ad alterutram exduabus prioribusreferendumcensent.Sed nullus hactenus certum rei gestse lempus e tenebris eruere potuit. In ea Epitome continentur canones Aposlolici xlv, Ancyrani xxiv, Neocaesarienses XV, Gangrenses xx, Antiocbeni
Lviii,

Vurum diem quidem sepultura;

Anastasius de

more

memorat, sed is dies plerumque etiam Pontiflcum Romanorum emorluahs est. II enim vel ipso die,

xxv, Laodiceni Sardicenses xxi, Cartbaginenses xxxiii, Africani cv. CoIIeclio vero complectitur viginti canones

302

HADRIANI

ANNUS

24.

CHRISTI 795.

Nicsenos, Constantinopolitanos, Epliesinos, Chalce-

transtulerat.

donenses,
3.

Epitome desunt. Leo III Badriano succedit.

qiii

in

Ad num. 40

Quare hoc tempore alieno subjectus sed, ubi vidit Constantinum imp. legifimam conjugem repudiasse, boc ei non licere
imperio vivebat
;

etseq.Anastasiusin VitaHadriani docet Leonemlll, natione Romanum, postridie mortis Hadriani elec-

imperterritus pronuntiavit, et oblatus imperatori ei in facie restitit. Carceri quidem inclusus est, sed
in proposito perstitit.

dieque insequenti ordinatum a Divina, eademque inquit, inspiratione, una concordia proceribus et voluntate, a cunctis sacerdotibus seu

tum

fuisse,

Intcrim pueri ejus seu socii

necnon ab optimatibus, et cuncto populo Romano, Dei nutu in natali die beati proto-

omni

clero,

non est, quando Irene rursusimperare coepit, ut narrat Barouius ex Theodoro Studita in ejus Vita. Restitit
relegati sunt, ipseque carcere liberatus
nisi

et imperatori

Tarasius patriarcha Constantinopoli-

martyris Stepliani electus est, et sequenti die in natali sancti Joannis Apostoli et Evangelista; ad

tanus, ut liquet ex ejus Vita ab Ignatio ejus disci-

laudem et gloriam omnipotentis Dei in Sede ApoSed Baronius, qui Hadriastolica ordinalus est
.

Decembris demortuum existimabat, num quidem diem integram Sedem ipsam vacasse ne credidit, ipsumque passini alii exscripsere. 4. Constantinus imp. legitimam conjugem diA num. 42 ad 65. mittit, et aliam sibi copidat.
die xxvi

pulo scripta, cujus verba recitat Baronius num. 47 Denique imperatori etiara restitit sanctus Theodorus Studita, ut narrat Michael Theodori discipulus in ejus Vita, cujns verba recitat Baronius
et seqq.

nura. 55
6.

et seqq.

S. Tarasius utitur temperamento in reproCur vero Tabatione nuptiarum imperatoris.

rasius se a

communione

imperatoris, Platonis et

Tiieophanesan.Incarn.secundumAIex.DCCLXxxvii,
choatur,

qui kalend. Septemb. superioris Christi anni inait : Hoc anno imperator uxoris Mariae
consortii pertasus, matris consilio, quoe ut imperandi potestatem ad se traduceret, cunctorum odiis

reddit Baronius

Theodori exemplo, non segregarit, hanc rationem num. 40, quae, quia in editione

Coloniensi.

qua

utor, scripta cst charactere italico,

uti sunt verba,

quaeanum. 43 ad 46 ipsemetrefert
in Vita sancti Platonis, et haec

ex

eodem Theodoro

exponere satagebat, monialem eam compulit ac propositum hujnsmodi persuasam in monasterio capillis abdicavit mense Januario, Indictione tertia . Paulo post Mense vero Augusto Theodotem cubiculariam imperator coronavit Augustam, et illegitimoeam sibicopulavitconjugio. Tum anno Incarnat. dcclxxxviii lial. Septembris
filium
fleri
: :

characteris similitudo lectorem facile in errorem

impellere potest, hic earum partem recitabo, eoque

magis quo anno dcccviii, num. 9, hac in re constare non videatur

:

sibi

Baronius

aversatus est Plato , inquit

Non sic eum Baronius, quod ipse

quara accidit unquara

hujus Christi anni inchoato

scribit:

Hoc anno,

mense Septembri,
in sancti
:

Indictione quarta, feria hebdo-

madis quarta, imperator, conjuncta sibi Tlieodote, Mamantis palatio nuptias celebravit . Saccun Eodem etiara anno Plato Snbdit
dionis praepositus a Tarasii
:

id quidera nequaneque quod coronaverit Theodotem pellicem, etc. Verum eo quod redargutum iraperatorera nequaquara ab Ecclesia separasset, sed cum illo communicaret, neque eum qui

probaverit scelus imperatoris

,

adulterara coronasset ab Ecclesiaabjecisset: idcirco

ipse Plato ab ejus se

communione

abstinuit, etc.

patriarchae

commusua>

Gravis angustia preraebat

animum

patriarchae

nione se segregavit quod ille parlicipem redderet imperator, et catechistse imet abperatricis tondendffi potestatem fecisset, bati Joseph Catliarorum prajposito , ut eum cum Theodote ad nuptiales corollas admitteret, pa-

communionis

cum

vereretur ne nimis exasperando aninmni im-

peratoris et ab Ecclesia removendo,

fldei CathoIiCcB
siEC

eura faceret

desertorera

adhuc recentia Eccle-

vulnera, et vix obducta erant per Concilium

ejus opera celebratum Nica?ae adversus Iconoclastas

:

rem

dcdisset

veniam. Imperator accepto nuntio

adhuc vigebant hostes

Ecclesiae

erat

ipse

Bardanium patricium et scholarum domesticum, et Joannem opsicii comitem misit, qui Platonera in urbem inductum , in ergastulo ad Michaelis cselestis

adolescens animo mobilis et instabilis, et hajreti-

corura parentum raala propago, perfacilisque ut

haec, praceps impelleretur aliahujusmodi alto mentis consilio versans Tarasius, sic erroris redarguere voluil imperatorem, ut tameu eum licet poena illa dignum, noluerit ab Ecclesia separare. Verum tanti viri digna audi in bac pugna exantlata certamina. In rebus enim ab eo prseclare gestis hcEC ab ejus temporis scriptore Ignatio monacho narrata leguntur his verbis, dum agit de Constantino imp. solo sine matre Irene regnante . Haec scite prudenterque Baronius, idque juxta Michaelem discipulum sancti Theodori Studitae in ejus Vita, cujus verba recitat Baronius uum. 54, imo et juxla Ignatium diaconum, cujus narrationem anno dcccviii, num. 2 et seqq. referemus. Porro de Ignatio tradit Suidas:
levi flatu in haeresim
:

militiEe principis

in palatio

erectam a-dem
ciira Pla-

inquam,

et

inclusit. Reliquos

autem monachos uua

tonis

nepotibus ca;sos Thessalonicam relegavit qnos Irene ideo defendendos suscepit, quod fllio adversarentur, et eum probris incesserent . Anastasius et auctor Miscellse loco, Indicti07us iv, ha-

bent

lndictio7iem

quem

errorera

Baronius

agnovit; sed quia

Indictionis
i,

raensem praetermiltunt, loco reponendam dicit Indictionem iii.

illi

Verum

cura res mense Septeinbri contigerit, recte

Theophanes liidictionem quartam habet.

Sanctiis Plato 5. Ei viri sancti restiterunt. anno superiori praetecturam monasterii Sacundionis abdicarat, eamque in Theodorutn nepotem

HADRIANI
Ignatius

ANNUS

24.

CHRISTl 795.
et hi,

3o;i

diaconus

et

vasorum custos magnrc

:

jam supra commemoravimus,

(

qui trans Albe

pleniter

Ecclesia) Constantinopolitanac, dein factus Nicccnus

scripsit Vitas Tametropolitanus Grammaticus rasii et Nicephori sanctoruni et beatorum patriar-

charum
habet
7.

Epitymbios, Elegos, Epistolas, iambos in

Antarten, et alia multa . Quce Baronius
47
et

Thomam

num.

seqq. scripta sunt ab

eodem

adhuc non venerunt, eo quod vassum domni regis seu Wizzin regem Abotridavassallum ac clientem rum occiderunt ideo non credebant, quod in gratia ejus pervenire potuissent. Caiteri autem ad eura omnes paciflce venerunt, et jussionem suam proid est,

Albim

erant

ipsi

ad

eum

Ignatio in Vita Tarasii.

mittentes implere, et

ita

domnus

rex iterum cre-

Elias in patriarchalum Eierosohjmitanum

restitutus.
cellae,

Neque Anastasius, neque auctor Mismulto minus Theoplianesasserunt, Joa???e?w hoc tempore Ecclesiaj HierosoiymitanEB priTfectuni fuisse, quod tamen memoriae lapsu Theophani Ba-

dens^is nullum voluutalc interflciens fldem suam servando. Tunc ad Aquis-Palatio ( id est, ad Aquisgrani palatium ) de terra Avarorum regulus qui-

dam, nomine Todanus

niens

ad
;

domnum regem
quem domnus
et

ve-

cum

comitibus suis

rex ho-

ronius adscribil. Erat his diebus Elias patriardia

noriflce suscepit, et baptizarijussit, et eos qui

Hierosolymarum, ut colligitur ex Theoctisto in Vita sancti Stephani Sabaitae, ubi postquam locutus est de morte Theodori, qui eo in exilium per Saracenos ejecto, sedem Hierosolymitanam occupavit, et post breve tempus male vitam finivit, ait Sanctissimus patriarcha domnus Elias ad proprium remeavit thronum, festive honorificeque remissus
:

eo venerunt, et

cum magno honore

donis

cum eum
;

remeare

fecit

adpropria. Et in eo anno a parte Ava-

rorum venerunt thesauri magna multitudo pro quibus domnus rex omnipotenti Regi gratias agens,
distribuit

ipsum thesaurum
et

iuter Ecclesias, epi-

scopos seuabbates
fldeles suos de

comites, necnon et universos

mirifice honoravit.

eodem thesauro
iste

et

patriarchali diguitate multipliciter fruens per

Postea auctor

barbarus, sed coaevus

mortem

annos complures sancte ex liac vita migravit, successoremque in Theadelphico throno accepit syncellum suum domnum Georgium . Tempus restiex Elia; ejusque mortis incompertum tamen sauctorum viginli monachorum Sabaitarum anno sequenti passorum, ut ibi videbimus, liquet biennio post illorum martyrium Eliam adhuc in vivis fuisse, cum scilicet Lauras monatutionis
;

Hadriani papai narrat. Porrohujusannalista; verba

exscripsit

et

chronographus Moissiacensis. Hunni, seu Avares Baptismum suscipiimt. Eginhardus in Annalibus hac addit: Quan9.

Actis

quam

Saxones

aestate praeterita

etobsides dedissent,

secundum quodjussierantsacramentajurassent, rex tamen ilIorumperfldia;nonimmemor, conven-

chorum Hiei"osolymitanorum Barbari iuvasere. Ad num. Go et 8. Annus xxv belli Saxonici. seq. Hunni jam paene a trecentis annis Romanos

tum generalem trans Rhenum in villa CufTeustein, qute super Moenum contra Mogunciacum urbem
sita
est,

more solemni

habuit,

atque inde

cum

exercitu

afflixerant et exspoliarant, sed

visset eos debellare,

cum

Carolus decre-

Theodo vel Thudo aut Todanus eorum rex ad eum venit, seque cum suis fidern Christianam suscepturum spopondit, ut narrant
chronograpluis Moissiacensis, etannalistse Loiselianus, Bertinianus, aliique
uscjue ad

Saxoniam ingressus, pcene totam populando peragravit . Ad bellum illud provocatus est Carolus, quod Saxones ei auxilium contra Sclavorum,
aut

Hunnorum

gentes praestare noluissent.

Rerum

in Saxonia praeclare

gestarum audita relatione, Alin

cuinus Epistolam cxii ad Paulinum Forojuliensem

cum Eginhardo in Annal.

patriarcham

scripsit,

qua

ait:

Mirabiliter de

Audiendus annalista anonymus, qui ab an. dccxciv

aunum
est,

dccciu res a Carolo Magno gestas

rex celebravit Pascha, et

Avarorum genere triumpliatum est, quorum missi ad domnum regem directi subjectionem paciflcain
et Christianitatis

prosecutus

extatque lib. 2 Biblioth. Caes. cap. 3

fidem promittentes. Et,

est,

si

hoc,

Aquis-Palatio

domnus

divina eos prseveniente gratia, veruin

quis se

infldelitas,

(pro

unde consueverat, a parte Saxanorum Saxonum) exorta est; quia, cum domnus rex
ipsi

servorum Dei tam

pio etlaudabili labori subtrahere

debet, ut diaboh diruatur stevitia, et Christi

Do-

super alias gentes venire voluisset, nec

ad

eum

pleniter veuerunt, nec ei solatium, ut ipse

mini crescat servitiuin nus eidem Paulino bis

testatur
:

In iisdem iitteris Alcni-

se paulo ante scripsisse sic

jusserat, trausmiseruut.
delitate

Tunc iterum cognita

infl-

Binas vestr paternitatis paulo ante di-

eorum, rex
alii

cum

exercitu suo super eos ve-

rexi chartulas,

unam

per sanctum episcopum Hi-

obviam venientes ex parte Saxanorum, et cuni eo in solatio suo ipsum iter expleverunt et ipse cum exercitu suo ad Albiam (id est, ad Albim fluvium) pervenit, sed alii circa
niens,
ei

pacifice

striensem, aliam per virum venerabilem /Ericum

duceni
10.

seu Henricum ducem, de quo anno seerit.

quenti sermo

paludes Albia;
ter

et iu

Wihmuodingas ad eum

pleni-

non veneruut. Domuus rex tameu resedens apud Bardunwich tautam mullitudinem obsiduui indc tulit, quautam uunquam iii diebus suis, aut
in diebus patris sui, aut in diebus

Episcopatus Paderbornensis instituittir. Eadumarius sive Hatumarus, aut Eerimarus lioc anno priuius Paderbornensis episcoi)US apud Go-

regum Franco)

rum inde aliquando tulerint. Sed et tunc omnes ad eum venieQtes, excepto his pro exceptis his quos
(

belinum Personam offlcialem Paderborneusem in Cosmodromio /Et. 6, cap xxsviii, sic constituitur Anno Domiui dccxcv, Carolus Ecclesi;r, quam in Paderborne fundavit, quemdam canonicum Ecclesiae Wirziburgensis Hatumarum nomine, de Sa-

304

LEONIS

III

ANNUS

CHRISTI 796.
nova in episcopatus et diceceses coepta distributio, et certi cuique limites designati. Baronius sermonem bic babet de bello ab Henrico duce Forojuliensi adversus Avares gesto, sed illud ad annum sequentem differimus. Praeterea dicit, anonymum
scriptorem
translationis sancti

xonia ortum, et teiiipore superiorum bellorum sibi aparentibusobsidem datum, prffifecitepiscopum.

Idem

cum

liabet Krantzius lib. i Metrop. cap. 2, porro Paderbornensis episcopatus erectus est, Buradesiit, vel in

burgemis

illum potius coaluit, ut inuti

quit Serarius Notat. 29 in Vitam sancti Bonifacii.

Liborii

Cenoma-

Postquam Carolus Magnus,

fatione sui operis,

scribitFerdinandus

nensis episcopi auno dcccsxxvi peractte, indicare

Furstenbergius episcopus Paderbornensis in Prai-

gentem

in avita superstitione

tam

Paderbornensisepiscopatus fundationem serius facesse. Verum nibil in hujus anonymi narra-

pertinacem, non sine multis expeditionibus et maximo labore ad religionem Cbristianam perduxit,

tione babelur,

quod Krantzii

et

Gobelini Personaj

relationi adversetur.

LEONIS

III

ANNUS

1,

CHRISTI

796.

Theodori Studitce in exilium pidsi

cum mo-

coni infirmitas. Atque hoc

iter

nachis ab imperatore, Epistolce liortatorice.

Qui

modo

tristcs et

exhausti

confecimus.
2.

sequitur annus Redemptoris seplingentesimus no-

Mansiones autem hse fuerunt, a Catharis

nagcsimus sextus Indictione quarta signatur, cujus initio ab

exiliuni
chis, a
esset,

ad Libiana, inde ad Leucas,

loco lugubre

tum

Phyrffium.

Quo

in

imperatore Constantino decernitur

Studitae, et aliis
(

quiddam nobis

accidit.

Cuni enim cx

Theodoro

sanctis
)

mona-

quibus justissime

ut par erat

redargutus

improviso se obtulissent novem ex primariis fratribus, ovium instar dispersarum, circumsederunt nos flentes
ct

quod dimissa legitima conjuge,aliam prEter jus fasque sibi matrimonio copulasset. Scribit ipse
Tbeodorus ad Platonem de suo
nensis bibliolhecse
quae ad
exilio

corda nostra conficientes. At ductor

eos
sinebat. Ita

noster nec alloqui

miserum

in

Epistolam

modum
lacrymis

adspectantes niutuo, et valc dicentes,

cum

tertiam ordine positam in antiquo Codice Colum,

ex qua hic describamus ea,

:

rem

spectare videntur. Incipit ipsa

Pro-

fluunt mihi lacryma! ante verbaj etc Quibus declarat Lttitiam,

litteris.

quam
:

acceperat exejusdem Platonis

a

Et post alia

Et quoniam distincte nar-

tandem diviilsi et separati fuimus. Deinde Paulam ducti, invenimus venerandam sororem tuam cum domino Sabba, et clam venimus totamque noctem congruo serin conspectum nione duximus tum invicem tanquam morti addiscessimus cum gemitu et dictos salutantes
;
:

rare

qua luctuosam separationem sustinuimus, totum iter nostrum, tum quaj in eo nobis contigerunt, equidem impar sum aggrediar tamen impigre quod jubes. IUo ergo die, quo abiisli tu quidem, pater, ad mortem tua voluntate niissi et nos in exilium sumus, obviis ut res tulit) jumentis subvecti. Et primum quidem, tanquam harum rerumrudes atque inexperti,nonnihil animo consternati sumus. Appulimus enim ad pagos quosdam, spectaculnm facti omni hominum sexui et a;tati ubi tumultu clamoribusque
jubes ab
illa

me

die,

ejulatione.
fatiscentia
,

Ac tunc videre

erat convulsa pectora et

cum

decenter victa cederet natura. Ex

Lupadio, ubi perhoc amanter ab hospite habiti fuimus, balneoque usi

loco digressi substitimus in

propter vibices

nonnullis enim pKne insanabiles

evaserunt ex itinerisagitatione. Etdivertimus Tilin. Ilhc ergo assecutus nos abbas Zacharias cum Pio-

animi ardore nobiscum venire cupiebant, permissum id eis non fuit. Inde Alcerizam, tum ad Anagegrammenos, deinde Perperrinam, atque illinc Parium, cum episcopis communicantes, et
nio, prae

sed

impletffi nobis aures

fuerunt,

cum

solverent,

et

de jurejurando modeste

admonentes. Post hajc

nacti,

comparanda victui necessaria, qui nos ducebant. Postquam assuefacti tandem fuimus,
subsisterent ad
facilius et lenius ferre

Horcum, inde Lampsacum, ubi Heracleotas triduo hajsimus, navigare non valentes.
3.

coepimus adversa.
patris et

Omnium

porro

maxime nos angebat

domiui dia-

prEeside

humaniter excepti

Deinde solventes appulimus Abydum, a cumque ibi usque ad ;

LEOXIS
sabbatum octo dierum
spatio

rir

ANNUS

1.

CHRISTr 796.

305
sumus, qui pro ejus

mansissemus, vela fecimus ad Eleuntes, nbi hebdomadem commorati, (juod navigari non posset, secundo vento flante,
perveninuis in
tione.

tuali patre nostro digni habiti

mandato

haec pateremur,

tuaque secundum carnem

ore

consuctudine privaremur. Cceteroqui enim nobis-

Lemnuni novem horarum

velifica-

cum

sem()er

es, pater, in oculis at(|ue

omnium

Orationem hic moralur pietas episcopi, qui me (si quis aUus) benigne suscepit, consolatus est, ct viatico instruxit. Inde ergo soluta navi, non sme metu propter finitimam gentem, in adversam oram, valido spirante Borea, transmisimus, centum quinquaginta miUium pelagus duodecim horis emensi, appulimus Canastrum in finibus Thessalonica}, deinde Palenam Sinui contiguam. Tum ad
,

nostrum. Ecqui

aliter vivere

possimus, nisi a te

sanctarum precum praesidio tegamur, et a malo servemur innoxii ? Seorsim abjuncti ac segregati

omnes fuimus,

tamen omnes atque integri ac stabiles permansimus. Et quanquam parva qusedam incommoda in via pertulimus, nonunUis
salvi

nostrum etiam morbo

qui dixit qui
:

affectis

ille

nihilominus
lilia

Res[>icite
fallit

volatilia caih et

agri

urbem

portum, ex quo in animahbus iterum sedentes, in ingressi sumus sabbato dic, festo Annuntiationis, hora tertia. Qualis vero ingressus? neque hoc
prffiterire fas est.

minime

in

promissis suis,

incolumes
perduxit,
-

nos tandem praeter

spem nostram huc

Praemissus a prsefecto unus ex primoribus cum militum manu ad Orientalem portam exspectabat. Et appropinquantibus nobis, occurreruntrecta acie, silentio, etclausis post ingressum nostrum pora
,

ad aerunma; nostrae commiserationem incolarura corda inflecfens, sed potissimum archiepiscopi. S. 9 Reliqua vero una est cura nostra, et assi-

dua meditatio,

cum

prolixis precibus et immeritis,

ut ipse corroboreris, pater desiderabilissime, et in

instituta pro veritate Dei confessione fixus

atque

tis,

per fornm nos duxerunt celebri pompa, in oculis

eorum, qui ad spectaculum accurrerant, perduxeruntque ad praesidem. plaiirspclarum virum cidum enim vultum nobis exhibens, cum prostratus salutasset, miti nos sermone affatus est, misitque
!

immobihs maneas, nibil trepidans, aut animum conturbans ad eorum insultus, qui certaminum
gIoriam,quffi pro pietate

cum

divina gratia obiisti,

evertere conantur. Sparsa

ad archiepiscopum, precibus ante fusis in S. Sophiae. Ubi ergo in oratorio suo precatus est sanchssimus, excepit nos et opipare tractavit, consentaneis verbis alloquens,

enim ubique fama est, omnesque propemodum homines stupore complevit, tt cornu salutis erexit in Christianis, infamiam
auferens ex ordine

monachorum. Atque hoc, scio, unusquis(iue fatebilur compos recta; mentis vivere

tumbalneo cibisque reficiens ac restituens. Postridie mane abducti sumus, et per speciem quasi ad S. Demetrii precum causa duceremur separaverunt nos omnes, orantes mutuo et vale dicentes. Nos vero fratres duos, cum in hunc, in quo nunc dego, locum perduxissent, sejunxerunt, flebiliter amplectentes mutuo, adeo
:

Christum iu nobis et regnare, eique obedire nos magis, quam hominibus, quos creavit, ut non contemnatur, sed glorificetur ab eis. Omnia ergo tibi commoniperspecta sunt scis quid facto opus
:

tione nostra

non

eges,

scribere praecepisti.

verumtamen haec Quare noli hominem

ita

nos

timere,
,

ut spectantium nonnulli misericordia

commove-

pater, aut hominum vexatioues. Nosti sanctos cum urabram et somniura haec ducerent, admirabiles cslo terrisque extitisse.

rentur. Sic se habent res nostrae, pater, et ego vi-

Modicum,

quaeso,

tam hic ago luctuosam et lamentabilem, etc. 4. Porro non his tantum cruciabatur Theodorus, sed maximopere eum angebat cura suorum ,
quos
reli(juerat
:

laboremus: raodicum adhuc sustineamus, et egregiura cursum consummabimus. Jam corona texitur, raerces aeterna pra?paratur, et ca;Iestis Regis

quorum muniendorum causa

commoneri po-

araicus sanctorumque particeps vocabere

et

apud

sanctus Plato monuit ipsum, ut hortatorias litteras

ad seipsum

daret, quibus reliqui

tuissent, ne timore velblanditiisacoeptisaliquando

desisterent, et imperatori assentirentur. Pra^stitit

homines confessor. Sic, sic, oro atque obtestor paterna viscera mea. Esto nobis fortitudo, patientia, constantia. Tu enim, pater, si steteris, nos imbecilles fllii tui valentiores mox reddemur, et vianimos capiemus, casus omues pariter feremus, Dei virtute ac precibus tuis: a Deo siquidem
riles

Theodorus, ad eumdem Platonem eo argumento Epistolam verbis islis conscribens

id egregie

Platoui patri spirituali Theodorus

'.

est hic secessus,

sic

approbante omnino res noste

sanctis visceribus tuis orbati ?

Quibusverbis teaffabimur, pater dulcissime, Quid laeti aut jucundi loquemur ? neque enim luctuosa et tristia,
quasi acerbe ferentes hoc, (luod exilium existima-

tras, viresque suppeditante. 6.

Facundiara eorum qui

a veritate di-

raovere conantur,

haudquaquam

formides, pater.
S.
sit

lur

quod nos a

te

didicimus non agnoscere, ut

Simplex sermo. Ait enim uspiam oratione sua de Paschate, qualis

ea quae in divinis
litteris scripta

Epiphauius in

homo,

praeter

qui incolae simus universa; terrae; sed illud solum, quo quis a Deo per cujuslibet ejus mandati prte-

suut, consulens,

ex corde loquitur et enarrat mandata

et

hominum
:

varicationem excidit

Quapropter gaudemus sane et Ia3tamur, quod quamvis iadigni ca;lo et terra simus , tecum tamen spiri,

longeque projicitur.

de his

ipsis Apostoli

verba producens

Licet',

inquit,

Angelus de

cajlo sit,

anathema
'
:

illi.

Quo

autera nuraero illud censebiraus

Sacerdotes mei

'

Theod. Ep.

i.

ex Cod. Columnens.

'

Gal.

I.

-Ezech. sxii.

Touus

XIII.

39

306

LEONIS
et

iri

ANNUS

1.

CHRISTI 796.

contempserunt legem meam,

ctuaria

polluerunt san-

mea
iu

Quod

proplietae

dictura usurpans
:

Theologus

niaguo Apologetico haec addit

Proillis

vidicum': Beatus homo quem tu erudieris Domine, et de lege tua docueris eum, ut niitiges ei a diebus malis, donec fodiatur peccatori fovea .

fana et sacra non distinguebant, sed

omnia
si

Quod

perflcere

haud diu moratus anno

est.

commuuia
audire

erant.

Quam multa

suut aha,
falsis

quis

velit ?

Desinant ergo, qui

sermonibus

Hoc siquidem
imperatori

8. Ccept(B insidice Irenis in filium

imperatorem

a matre Irene Constantino

])ervertunt Dei veritatem, sibique ipsis atlendaut.

parantur

insidiae,

quibus taudem sevita fuit.

Nos euim cum perspicuum sit mandatum, et ignem seternum praevaricantibus minetur, nequaquam cedemus humauis terroribus, autsuppliciis, per suscepta pro veritate cerlamiua. Quiu si sau,

queutiannotentus, orbatusoculis ac simul

excusant) justitiae
tasset,

Scelus plane execraudum, nisi (quod mihi multi

eam

zelus ad id faciendum exci-

guinem profuudere opus

lares

sit,

lubentes alque hi-

profundemus. Deo nos per sanctas preces tuas

Viriliter age, et tu

corroboraute.

post ha?c meruit commendari. Atnonfuit matris jussio, ut istapateretur, sed ut teueretur, nec amphus imperaret, tanquam si emanu furiosi gladium auferret. Docuit Christus

quo nomine eadem

domiue

bonum

certa certamen, ne

frater Euthymi, deseramus nos, lux mea

verbis suis

summai

pietatis

genus

esse in

versus filium esse crudelem, ipso diceute'

diligit fllium

hoc ad Qui
:

nc pro exiguo et brevi lcetitite fruclu beatam vitam amittamus, ne prtcseutium rerum jucuuditate capiaris, neve ad tribulationes
et viscera
,

mea

suum plusquam me, non

est

me

di-

gnus.

Nou veui pacem

mittere, sed gladium, veni

separare filium a matre ,

cepto justse sint armatae

succumbas,

frater, noli

terga dare. Gavisus est

Cum jam olim Dei manus pareutum in

:

praefllios

Christus, videus te sua causa flagellatum. Cave

illum contristes, dilecle mi, vel collajtantes angelos, vel Dominum Patrem, vel quai nos Spiritu
saucto enixa est,
tuos

abeuntes post deos alienos, illisque necatis, qui hoc feceruut Moysis ore laudati, ita dicentis^ Consecrastis

manus
.

vestras hodie

Domino unusquisque

veneraudam niatrem,

vel fratres

in fllio et patre beneiiictio

suo (quos occideruut) ut detur vobis

omnes meque praecipue, quemamare te dicis. Tres sumus carue fralres, simus et spiritu, ne violemus sacrum et diviuum numerum. Exponamus nos ipsos pro Dei mandato ad supplicium, ut in
aeteruum vivamus.
7. a

aliquid

Plurimum quidem interest quo quis animo agat. Si enim regnandi cupidine
f uisset,

Irene in filium molita esset insidias, detestabilior

Agrippina Neronis matre

cum illa
si
:

suae

quo:

que
solliciti

vitae

dispendio filium imperare maluisset

praediceuti, fore, ut

Quod

superest,

etiam, pater,

sumus

nam

illa fatidico

imperaret,

de reliquis fratribus nostris dulcissimis,

illos

quam recte

Dominus
,

direxerit,

Hoc euim peccatores orasit,

uiatrem occideret, respoudisse fertur Occidat, modo imperet . Contra vero quod ista religiouis
causa,

mus

ut ipse illorum curator

dispensator et

amore

justitiae in

flflum perpetrata credanpost baec meruitpraeconio

ductor, prout ipse novit et jubet, res illorum ad-

tur, ab Orientalibus nonnullis, qui facto aderant,

viris sanctissimis

ministrans. Revera euim uberes lacrymas pro illis fundimus, semper in ocuiis uostris illorum vultus versantur, duni eorum preces imploramus subsidio uegligentiaB uostrae.

eadem

celebrari, ut suis locis dicturi

sumus. Modo autem

rei gestae
:

exordiuni magnaj tragcediae, seriem

anni

Verumtamen

tu pro

om-

nibus precare, pater, ut patientiam adipiscamur, felicitatem, praesidium a Deo, et auxilium adversus diaboli tentationes, et

quod Deo

placuerit, ut te

in carne, aut alios fratres nostros videamus. Fiat,

Quaesumus, etaudemus, ex nobis salutare dulcem fratrem nostrum, si tecum est, aut si quis ahus fratrum nostrorum, quisquis erit, cui nuntiabis. Salutat mecum sanctam auimam tuam dominus diaconus, et pater uoster, egregius fraler
fiat.

hujus a Theophane narratam sic accipe 9. Anno septimo imperii sui, mense vero Septembri, ingressus est imperator cum matre sua, ut calefieret apud Prusam (erant ibi baluea ad opus parata) Octobri vero meuse natus est imperatori fllius, quem coguominavit Leonem. Quae cum cognovisset imperator, derelicta matre apud

Thermas uua cum ordine regio universo atque principibus, cursim iu urbem regressus est. Quapropter hujus maler spatio reperto
et subtraxit
,

allocuta est

meus

et filius

tuus ceconomus,

caeteri

honorandi

muneribus

et

promissionibus agmi-

fratres et desiderandi.
et incessanter .

Ora pro nobis, paler, enixe

uum

principes, ut deponeretur flliusejus, et ipsa

Hucusque Theodori ad Platouem Epistola. Cui et aliam addidit haud absiuiihs argumenti, cum responsum ad priores litteras noudum accepisset. Est ipsius exordium ejusmodi
B Jam iterum scribo ad domiuum et patrem meum nec scio an litteras meas acceperis , etc. Sic Theodorus, qui suo exemplo alios docuit, quid

siugulariter imperaret: et alios

et alios

horum

per seipsam,

per homiues suos blaudiens, attraxit ad se

omnes, et praestolabatur congruum invenire diem Hactenus de his, quae praesenti anno sunt inchoata,
quae vero sequenli sunt consunmiata, suo loco dicturi

sumus.

Deo grotum
ris

facere

debereut

eosdem
ipse

suis litte-

10. Reliquice S. Euphemice repertce et ConstanHoc eodem auno, ludictione tinopolim relatce.

Deo quousque in sacrarum legum contemptorem imperalorem Deus ulciscerelur, secundum illud Daofficio.

coutinet

iu

Protectus

quarta, qui et vicesimus secundus iuchoatus uu-

'

Psal. xciii.

Malth. x.

'

Exod. xxxii.

LEONIS

III

ANNUS

1.

CHRISTI 796.
12.

307

meratur ab obitu Copronymi, delatum estConstanLemno insula corpus S. Eupbemia;, quod ipse testatur qui interfuit Tbeophanes qui Hoc stupendum et dignum scriptura miraait culum post viginti duos annos post iniqui principis
tinopoiim ex
,

Sed quoniam ubi vult Deus, vincitur

ordo natura;, et perit omnis humana ratio et inventio, hoc accidit. Contigit enim ut per successionem ad quemdam virum bonum perveniret benedictae Eupbemiae babitaculum et oratorium, in

mortem (Copronynii
imperatoribus
et

scilicet)

una cum

piissimis

quo
ilii

positcc

erant venerandffi liujus martyris

reli-

Tarasio
eis

sanctissimo

patriarcha

quise. Erat
pii

autem

eis

marmor impositum, quod

tali

nos vidimus,
gni,

et

phanes post

magnam annum vicesimum secundum cjusdem

quo ejusdem martyriscap,

amplexi sumus, licet indigratiam promerentes . Hjec Tbeo-

cum

naucleri imposuerant, inscriptum

:

in-

scriptione

Constantini Copronymi,

sam venerandum corpus continentem in mare fuisse projectam afQrmat. Qui autem rem gestam
fusius descripsit
rat
' :

NOS SERGIVS ET SERGONAS NAVIGANTES PER HELLESPONTVM CVM EX PROFVNDO SVSTVLISSEMVS RELIQVIAS BENEDICT/E ET SANCTJ3 MARTYRIS CHRISTI EVPHEMIjE
EIVS JLSSV HIC DEPOSVIMVS.

Post ejus

ejusdem temporis auctor, sic narprojectionem in mare, el deiatio-

in insulam Lemni enarratam, sic prosequitur de translatione facta Constantinopolim bistoriam Ubi pia imperatrix divino zelo incitata, coepit fractum templuni benedictae omnia refedificare
: :

nem

fuisset

ergo per successionem hujus loci ba?res Anastasius comes clarissimus, accidit, ut quorumdam a?mulatione falsis appeteretur male

Cnm

dictis, et

Eupbemia; ante
ficare et ornare.

alia

omnia contendit rursum adiQuod etiam fecit et cum id omni

:

a sua dignitate excideret. Is vero nihil cunctatus, venit Constantinopolim, volens in suum
restitui

comitatum.

Cum autem

(ut solet

pietate ornasset, effecit, ut in eo offerretur incruen-

que)

qua^reret aliquem invenire,

qui

unusquiseum sua
:

tum

sacrificium. Et Cbalcedone statuitepiscopum

intercessione defenderet

apud imperatorem

qui-

erat enim ad hoc usque tempus vidua propter injuriam ei illatam ab impiis imperatoribus, qui beate Euphemiae memoriam et civitatem delere statuerant. Atque divmo quidem zelo mota pia iUa imperatrix de reliquiis beatffi Euphemife satagebat, et erat sollicita. Et cum omnes ad quserendam hanc

dam

ei

dixerunt, Chalcedonensem metropolitanum

,

ad id fore idoneum
loqui, et
13.

ut qui possit libere et fidenter

et

majora sustineat

defendat negotia.

lum
ut

ergo deeo interrogasset, invenit ilin palatio. Et cum ad ejus pedes procidisset,
ei

Cum

renuntiavit
sit ei

propter

quam causam

adsit,

rogans
di.

rem

sanctara adhortaretur

ei,

qui

facit

volunta-

intercessor et adjutor. Contra

autem

tem eorum qui ipsum timent, et implet consilia eorum qui ipsum invocant, placuit benedicta; Euphemiae aperire reliquias eo modo, qui est a nobis
declarandus.
11. 8
culfje et

cebat metropolitanus, se id non posse facere. Postquam ergo eum dimisit, ingressus est in partem
ajdis episcopatus, in
dictae

qua

est

etiam

templum bene-

Euphemiae. Prope autem

eum

secutus est

Annis

praeteritis

fuerant in eo loco ocinsulaj incolis

vir, divina

motus

providentia.

Templum

vero co-

tedx

silentio

omnibus

etbocarcanum conservautibus, partim propter tyrannorum insolentiam, partim autem ne agnoscerentur, et ab eis
in eis fidem habentibus,

maximam

mes ingressus, cum Deo divinam emisisset orationem, sedit in quodam loco. Ad eum autem accedens supradictus vir, qui erat unus ex clericis templi, et cui sua vice creditum erat officium, ro-

auferrentur bujus quae multa

et praeclara subiit

certamina reliquiae. Cum autem insignis et benedictaj martyris Euphemiae miracula in omnem par-

tem pervaderent, magnaque advenarum multitudo ad reliquias conveniret : repente quidam ex proceribus, nempe ex apocrisiariis, iis, inquam, qui
daut responsa, mittitur ab imperatore in Occidentem, venitque Lemnum, et contemplatus populi

quisnam esset. Ille autem ei illico cujasnam esset, et quae ei molesta acciderant. Rogavit autem comes clericum, cujusnam esset boc templum. Is vero dicit, benedictse Euphemiae. Hle autem respondens, et sincerissime manum meam omni ex parle pectori admovens, inquit
gavit cujas et

exposuit,

benedictam Eupbemiam
ricus
:

Ei vero rursus dicit cle-

Quemadmodum

dixisti,

tuam

esse benedi-

multitudinem,
veluti

et

ea qu^e fiebant miracula,

cum

quaedam
:

bostilis invidia illuni

scelestum in-

vasisset
gatio, et

rogavit

quaenam

haec esset populi congrefiebant.

quaenam ea quae
sic

Cum autem recte

:

didicisset, ccepit vociferari et tenere eos, qui illic

conveniebant populos,

dicens

Ossa rursus ha-

bentur in bonore? sic docent imperatores? et multum minatus, diruit domuncuiam, in qua jacebat loculus benedictae Euphemiae. Cumque haec fecisset, fremens recessit. Illinc factuni est, utdamnum marlyr acciperet et ejus corpus vilipenderetur.
Apud
Melaplir. die xi Jul.Lip. tom. vi.

ctam Euphemiam? Ille autem respondens, dicit Domi mea; et in oratorio meo ejus venerandas teneo reliquias. Et is rursum Quomodo, inquit, fieri poterit? Vide, o homo, ne forte loquaris contra teipsum, nec eas possis ostendere nam Augusta ct imperator eas curat diligenter qusrendas. Quarc metropolitano quoque ea de causa jussere facere supplicationes. Ille autem rursus Pro certo habeat tua reverentia, quod reliquia; beata; Eupbemiae, quae erant Chalcedone, sunt apud me.
:

14. Sic confirmatus clericus et Ia;tuset exul-

tans renuntiat Andrea; sanclissimo metropolitano

'

eadem

die.

gratulans, et Dei praedicans magnalia. Qui

cum

308
statira accersisset

LEONIS

III

ANNUS

CHRISTI 796.
siae,

comitem, et ab eo fuisset factus Deo omnipotenti. Surgens autem profectus est ad Tarasium sauctissimum pacertior
:

dedit gloriam

anni hujus principio, Leo Romanus Pontifex ubi sedere ccepit, nihil antiquius habuit quam ad Carolum Magnum legationem decernere. Mittens
itaque ad
ex

triarcham,

et ei

narravit

omnem

rei

seriem.

Tunc

eum

legatos,

eisdem ad ipsum munera

profectus est sanctissimus patriarcha ad imperatricem et ejus fllium Constantinum, qui erat Ortho-

dedit, claves scilicet aureas ex S. Pelri Confessione

more

acceptas,

necnon vexillum Romana; Urbis.

doxus

et

amicus martyrum,

et

exposuit

omnia

quae facta fuerant. Qui

rem

admirati quse erat pra?-

Hic tu rideas opus est, lector, novatorum deliria, dum quamlibet occasionem captantes, per claves
ex

ter opinionem, laudibus et hymnis Deo emissis, magno sunt affecti gaudio. Et scapha quamprimum

legum

praescripto tradunt,

Carolum

in posses-

sionem immissum Romanoe

Ecclesise, el per vexil-

expedita miserunt

comitem

suse dignitati restitu-

lum Romanaj
dona

Urbis. Ignorantes miseri ejusmodi

tum donatumque muneribus,

clericos ex

etinsignes

quosdam

milti consuevisse a Pontificibus Christianis

templo benedictfe Euphemiae.

descendissent
:

Cum

ipsi

principibus, ut quae dicta sunt saepe superius de

autem
illlc

in

Lemnum

congregati sunt

clavibus itidem ex sepulcro sancti Petri missis a

qui circumcirca habitabant, iu ira et indignatione, nolentes dimittere eis, qui missi erant ab

sancto Gregorio papa

Francorum
;

regibus, et

aliis

principibus, et viris clarissimis

factitatumque id-

imperatore, reliquias benedicta? Euphemiae. Qua de re cum non levis exorta esset perturbatio : videns Lemni sanctissimus episcopus populi motum progredi, surrexit, et ingressus est in

ipsum ab ejus successoribus Pontificibus, quod hic a Leone factum vidimus. Et ne de vexillo misso anno invenies inferius habeas quod objicias
:
,

vociferans

et dicens

Cedite,

mediuni eorum, o homines eorum

:

octingentesimo in fine, a patriarcha Hierosolymitano ad eumdem Carolum Magnum miasas pariter

loco benedictionis claves locorum sanctorum

enim quoe fiunt, nihil fit sine Dei nutu. Sic omnino Deo visum est. Vitemus itaque regis indignationeni Ira enim regis est tanquam ira leouis.
' :

una

15. a Hsec
vit

cum
,

dixisset et plura alia, vix seda-

ejusmodi munera mitti consuevisse regibus ab episcopis. Honorasse vero Leonem Pontificem ipsum Carolum Maguum dono

cum

vexillo, ut intelligas

multitudinem

ne

iis

qui venerant, aliquid

In

vexilli, 80

mali facerent

et dicto coniiti.

eum enim
:

conci-

tatus erat populi

proditus est noster thtsaurus.

et traducti

Per ipsum animus clamantis Tunc ergo cesserunt sunt ad pacem, et Deo dederunt gloriam

et

laudem martyri, concedentes volentibus beneEuphemiaj venerandas reliquias. Quas cum accepissent, qui ad eas missi fuerant, tulerunt Condictae

stantinopolim, tota civilate et imperatrice et sanctissimo patriarcha egressis obviam.

quod potentissimus esset Ecclesiaj Roquoque possumus. 17. Rursum vero hoc eodem anno ab ipso Christianissimo priucipe Carolo Magno Engelbertum abbatem monasterii S. Richarii missum esse ad legatum ad Leonem Romanum Pontificem thesauro Hunnorum munera deferenda, quae ex erepto idem rex fuerat consecutus, Annales Francorum affirmant. De quo bello cum meminit Egin-

manm

defensor, dicere

Cum

eis

ergo

hardus,
illo

hffic

ait

Maximum omnium

quae ab

obviam processissent, et complexi essent cum ea, cum qua par est glorificatione, deposueruntinejus lemplo, et in ea arca, in qua prius martyr fuerat, unde profauus et exsecrandus imperator eam ablatam immisit in profundum. li autem, quieasinlulerunt Byzanlium et proceres, et qui primas oblinebant apud Arlabastinem et filias imperatoris, et ahi plurimi diripuere reliquias. Quando etiam manum sanctam, qua; librum accepit, sublatam a Niceta patricio cognomine Monomacho qui in
,

gesta sunt bellorum, pra?ter Saxonicum, huic

sive

quod contra Avares Hunnos susceptum est b. Et inferius de theaNequeuIlum bellum contra sauris ab eo ereptis
bello successit, illud videlicet,
:

Francosexortumhumanapotestmemoriarecordari, quo illi magis ditati et opibus aucti (luippe cum usque ad id temporis psene pauperes videreutur, tan:

tum

auri et argenti in regia repertum, tot spolia

pretiosa in proeliis sublata, ut merito credi posset,

hocFrancosHuuniseripuissequodHunni priusaliis
gentibus eripuerant
.

Sicilia insula martyris teniplum exstruxit, dicunt

Haec ipse.

Hiuc itaque factum est, ut pauca quffidam ossa capitis, qus remauserunt, in ea qua olim fueraut arca clauderentur cum aliis reliquiis quee etiam in hodiernum usque diem scimus servari in arcula. Arbitror autem in dicta
illic

fuisse repositam.

Dedit insuper eidem legato Engelberto, seu

Engilperto ad

eumdem Leonem papam

Albinus

Flaccus, qui et Alcuinus, Epistolam dignam quidem multiplici nouiine ut hic describatur, sic se habet '

quoque insula Lemno relictas esse quasdam partes corporis . Hucusque de his auctor hisloriam prosecutus, consentientem
bit,

minando Leoni

Doniiuo beatissimo, atque omni honore nopapaj humilis levita Albinus aeternae

qua; Theophanes scrigloriatus se non solum vidisse. sed etiam easiis,

in Christo gloriae salutem. a Suscipiat, obsecro, sanctissima pietas vestra,

pater gloriosissime, benigno

tatis litterulas,

animo

nostra; parvi-

dem venerandas
rolum.
'

reliquias esse

complexum.
inter

et

me devotum

vestrae dilectionis

d6. Lerjationts et

Quod ad res pertiuet Occideutalis Eccle-

munera

papam

et

Ca-

famulum

aguosce. Semper sancts Romauic Sedis

beatissimos,

quautum
om.
i.

valui, priucipes et i^astores

Prov. XIX.

Albiu. Ep. sxvii.

antiq. lect.

LEONIS

ril

ANNDS

1.

CHRISTI 796.

309
nostrae parvitatis
et

amavi, cupiens illorum sanctissimis intercessionibus inter oves Cliristi numerari, quas Dominus
Cbrislus post resurrectionis
suffi

gilpertus vobis patefacere valet

erga Apostolicam

Sedem devotionem, eliam

vo-

gloriam beato

luntatis nostrs petitiones,

quem

vestra; paternitati

Pelro
davit.

principi

Apostolorum pascendas commenesse fateor,

Quod vere dignum

omnem

illius

valde fidelera esse agnovi, et ideo nostra; necessitatis causas illi injunximus, ut per os illius pietatis
vestrae aures

gregis nmltitudinem suo paslori, licet in diversis terrarum pascuis commorantem, una charitatis fide subjeclam esse, et sicut pio pastori concedat magnam sibi commissi gregiscuram babere, etsedula pietatis admonitione, et sanctitatis intercessione

mei cordis audiant obsecrationes . Hucusque Albinus ad Leonem Pontiflcem. 18. MeQis Merciorum et Leonis papm litterce utrinque datce. Insuper vero eodem anno missa

providere, ne aliqui ex

illis

per prEecipitia errorum

vita;

ad eumdem Leonem Pontificem ex Britannia a rege Merciorum , qui Offa; successerat,

est legatio

a via veritatis, vel perpetuaj pascuis

exorbitare

incipiant. Gregis sanitas gloria est pastoris, et

tiplicatio illius

mul-

Kemulpho nominato. Hic ubi audisset defuncto Hadriano Pontifice, in locum ipsius subrogatum
esse

merces aterna. Ecce tu, sanctissime pater, Pontifex a Deo

,

Leonem
et

Pontificem, legationem ornavit suo

nomine

episcoporum

regni

sui

qua3

cum

Apostolorum, ba;res Patrum, princeps Ecclesiae, unius immaculatae columba)

electus

vicarius

baud, quem putavit, effectum esset consecuta, mox aliam direxit cui bas quas subjungimus litteras
dedit, dignas

nutritor.

In

te

fldes

resplendet

devotio fulget,
sanctcC Dei

quippe pietate sanctorum Anglorum

'

charitas abundat.

Congrega nos

filios

regum

sic

Ecclesia;, et paternae miserationis affectu, tuis san-

18.

euim se habent Domino beatissimo

(Kenulfus) gratia

et

vere amantissimo

ctissimis orationibus et dulcissimis

sacrarum

lilte-

Leoni sanctae

et Apostolicaj Sedis

rarum

exhortationibus, intrafirmissimumEccIesiae

Kemulphus

ovile, ne abquis ex nobis errabundus lupina rapacitate foris inveniatur devorandus. Nam splendenlia ca^Iestis mandrae agmina Navitatis Dosoliditatis

cum

episcopis et ducibus, et

Romana; Pontiflci Dei rex Merciorum omni sub nostra di-

tione dignitatis gradu, sincerissimae in Christo dilectionis salutem.

Gratias omnipotenti Deo agimus, qui Ecclesiam suo pretioso sanguine acquisitam, inter diversas muudi bujus procellas, novis semper prioribus ad vifaiu sumptis suescit ducibus ad portum

niini noslri jesu Chrisli gaudia primo pastoribus, qui supra suos devote vigilarant greges, nuntiare

venerunt. Ecce tuis sanctissimis

vigiliis,

ac pastorali

sollicitudini probatissime arcbimandrita, angelicas

non dubitamus, quarum auxilio quajcumque divinam poposceris pielatem, impetrare te posse credimus.
a supernis sedibus visitationes adstare

salutis

attrahere,
sit

eamque nova

quatenus nullo
rito

luce infundere, tenebrarura errore fuscata, sed

Unde ego
culus
,

ultimis sacratissimi ovilis verna,

viam veritatis inoffenso pede gradiatur. Uude raeomnis per orbem exultat Ecclesia, quia cum

et

niorbida peccatis ovicula

spe

pace

omnium
mura

verus remunerator bonorum

gloriosissi-

bonitatis vestraj
nitatis

animatus ante sanctissimos pater-

tuae

pedes animo prostratus, suppliciter

gregis sui pastorera Hadrianura perpetuoreraunerandura super ajthera duxisset suis tamen
:

deposco, quatenus durissima peccatorum

meorum

ovibus pia erexit providentia praevium

ovile

qui

scit

vincula per Ecclesiasticam Apostolicaj auctoritatis

poteslatem solvere digneris; et paternae pietatis precibus cursum vitae mea;, qui restat, ad perpetua^
portas civilalisdirigere studeas. Grandia posco qui-

Dominicura ad caulas non inferius vita; (inferior vita) agitare. Nos quoque merito, quos extreraitas orbis tenet,

eodeni

modo

pra; caiteris glo-

riamur, quia
tatio.

dem, sed
pro
filia
' :

cbarilas grandia novit dare, poscentem

nostra salus est illius proceritas (prosperitas) nobis perennis exul-

illius subliraitas

viduam

Christi clementia

non

spernit,
fiat tibi
:

Quapropter opportunum arbitror tuis sanctis

sed ait

mulier,

magna
:

est fides tua!

sicut vis. Fides

me

hortatur hfec poscere

spes

jussionibus aurera obedientia; nostrae humiliterinclinari ; et quae tuae pietati rite nobis sequenda vi-

conflrmat impetrare

cbaritas, credo, negare

non
pater

deantur, toto nisu implenda

quae vero rationi

prsEsumit. Christus pro nobis,

cum

ininiici essete,

mus^ mori non dubitavit

8

quanto magis

conlraria deprehensa fuerrat, citius declinanda ac iuterim a nobis omnimodis resecanda.

19.

sancte, pro aniicis velle orare,

credendum

est?

Sed

modo ego Kenmli)hus

exoro, ul

gratia Dei rex

Sub

te

pastore augeatur grex Christi.

Tu

excellenliara

consolator mcerentium, adjutor laborantium, spes

te sine offensione animi vestri de profectu nostro, ul optamus,

tuam humilis

ad
in

te clamantium, lux vitae, religionisdecus. Locus quo slas, omnibus te bonorabilem facit, et mo-

liceat aIlo(iui,

quatenus nie iu gremium

pace recipias
:

pietatis

tuae tranquilla

et

quem meritorum
tu;c ubertas

rum

nobilitas laudabilem, ct pietatis devotio

amaillis

bilem.

Et qui sedem sanctorum tenes Patrum,

exem[)Iis

nuUa facultas erigit, larga benedictionis ad plebem suam regendam locupletet,

ut

una rae-

eorum

inha;reas semper,

ut

cum

mullipbci laboris uiercede Domini Dei tui gaudia iutnire merearis. Isle filius meus charissimus En'

gentem, quam vestra Apostolica auctoritas fidei rudimentisimbuit per intercessionera tuara contra impelus exterorum omnipoleus erigat, et
:
'

cum

Mallli.

XV.

De Geslis Angl. continuat.

1.

l.

c. 12.

310

LEONIS

III

ANNUS

1:

CHRISTI 796.
(

per se regnum, quod ipse Deiis dedit nobis, dilatare dignetur. Hancbenedictionem omnes, qui ante

quod Christus utcredimus) aeterna

phat.

victoria trium-

me

sceptro prcefuereMerciorum,
:

meruerunt abanhumilis pelo

,

tecessoril)us tuis adipisci

et a vobis,

hanc

ipse

o sauctissime, impetrare cupio, quatenus

in primis adoptionis sorte

sicuti te
tiae

me

tibi

filium suscipias,

mihi patrispersonadeligo, ettotisobedienviribus semper amplector. Debet enim inter

21. Sed tamen excellentiam vestram humiles exoramus, quibus a Deo merito sapientia? clavis collata est, ut super hac causa cum sapientibus vestris quaeratis, et quicquid vobis videatur, nobis postea servandum rescribere dignemiui, ne tunica

Chrish inconsutilis alicujus inter nos dissensionis

schismapatiatur,sed per vestram sanam doctrinam,
ut desideramus, ad verae pacis unitatem dirigatur.

tantas personas fides servari, et inviolata charitas

quia paterna pietas filiorum felicitas in ; credenda est, secundum illud Ezechiai ' Pater Chis notam faciet veritatem tuam, Domine. In quibus verbis te, amande genitor, imploro, ut
custodiri

Deo

esse

Magna enim humilitate simul

tibi

et dilectione

haec

scripsimus, papa beatissime, clementiam

tuam

profusius precantes, quatenus ad ea qua; a nobis

necessario explicata sunt, benigne et juste respondeas. Sed et illara Epistolam,

indigno veritatem Domini tuis verbis sacrosanctis notam facere non deneges, ut per tuam
filio

tuo

etsi

quam

Ethelardus

Deo adjuvante, ad melioris vitse propositum merear pervenire. Quin etiam dulcissime, cum omnibus episcopis nostris et quibuscumque apud uos dignitatis personis deprecor, uti uobis de multimodis inquisitionibus, superquibus maximam sublimitatem vestram dignum duximus perquirere, benigne respondeas, ne sanctorum tradilio Patrum, et ab illis tradita nobis regula
,
,

sanam eruditionem

(Athelardus) archiepiscopus noster

coram cunctis

provincialibusepiscopisnostris multiphcius de suis

ac totius Britanniae causis

scripsit
:

et

necessitatibus tibi

prae

amore

perscrutari digneris; et quid-

quid de rebus quae in ea scripiae sunt, fidei formulam poscat, pagina nobis veritatis patefacere memineris.
Ego praeterito anno legationem meam etiam episcoporum per Wadam abbatem misimus. At ille accipiens ipsamlegationem, segniter, imo insipienter deduxit. Sed modo modicum, amoris gratia, misimus per Byrne presbyterura et Phildas et Cheolleres ministros meos, raittoque centum viginti mancusas cum litteris, precantes te ut benigne suscipias, et benedictionem tuam nobis donare digneris. Omnipotens Deus te longaevo tem-

quasi incognita per aliquid vitietur in nobis ; sed sermo tuus directus nobis in charitate et mansue-

et

tudine veniat, ut per Dei misericordiam profuturum

in nobis percipiat fructum.

20.
stri

Primum namque est, quod Pontifices noquod

,

ac peritissimi quique in nobis dicunt,

contra canones et Aposlolica statuta

patre beatissimo Gregorio

quag nobis a

dirigente statuta sunt

(sicutvos

scitis

auctoritas Dorovernensis metro-

pore ad laudem sua? sancfa; Ecclesiae custodiat in-

politani in duas scindatur paroecias, cujus,

eodem

patre mandante, ditioni subjacere debent episcopi

duodecim, sicut per Ecclesias nostras legitur in Epistola, quam fratri coepiscopo Augustino direxit, de duobus Luudouite et Eboracse metropolis episcopis, quam etiam apud vos haberi non dubitamus. Sed ipse primum Pontificalis apex Lundoniae sub honore et ornamento paUii f uerat conscriptus pro eo
:

columera . Hactenus litterae Keraulphi regis Merciorum. Porro et Athelardus ipse archiepiscopus Dorovernensis Romam se contulit ad Leonera Pontificem.

22. His acceptis a rege litteris,

eodem rege ad ipsum

datis, rescripsit

necnon aliis ab Leo papa

;

quas his jungimus litteras, sed miuime integras aHqua enim ipsis deessenoscuntur ; sic se habent:
a

Dorovernensis oblatus est, atque concessus nam, quia beatae recordationis Augustinus, qui verbum
:

Domino

excellentissirao

Kemulfo

regi pro-

vinciae Saxoniae

Leo papa.
et Pauli,

Dei, imperante Gregorio,

Anglorum

genti mini-

Veniens ad sacratissima limina beatorum

strabat, et gloriosissime prsstitit Ecclesiis Saxonia;,

Apostolorum Petri
fldeliter solvens.

tam

orationis vota

diem obiit, et corpus illius in Basilica B. Petri Apostolorum principis, quam successor ejus Laureutius sacravit, conditum fuisset viin
civitate
:

eadem

quam

nostrae Apostolica; Sedi cau-

sam

sui sacerdotii suggerens

reverendissimus

et

sauctissimus frater noster Athelardus archiepisco-

sum est cunctis

in illa civitate

gentis nostrae sapieutibus, qualenus metropolitanus honor haberetur , ubi corpore pausat,qui his partibusfidei veritatem
inseruit. Cujus itaque, sicut vos scitis, dignitatis

pus Dorovernensis Ecclesiae, obtulit nobis vestra;

duabus Epimagnani vestram reperientes, omnipotenti Deo humiUtatem

regalis excellentiae syllabas, quibus in
stolis a vobis directis plenis fidei rectaj

honorem primum

rex Offa, propter inimicitiara

referimus grates

qui vestram

prudentissimara

cum

venerabili Lamberto et gente

Cantuariorum

acceptam, avertere, et in duas parcecias dissipare nisus, et piissimus coepiscopus et antecessor vester Hadrianus rogatu praidicti regis facere coe|)it, quod prius nenio prajsumpsit, et Merciorum pra?suleni
pallio extulit.

excelleuUam in omnibus adornavit et decoravit erga beatura Petrum Aposlolorum principem, et nobiscum habere dilectionem, et in omnibus Apostolicis humiliter consenUre censuris. Porro in una ex illis Epistolis reperimus
gratia nostrae Apostolica; functionis,
tis,
si

Neutrum tamen

in his

culpamus

justa fecisse-

animara vestram pro nobis posuissetis benigne.

nostrae prosperitati

'

Isa.

xxsviii.

Tmo

multum

in

Domino con-

LEONIS
gaudentes
tionis
:

III

ANNUS

1.

CHRISTI 796.
iUicite,

311
ut vos cogno-

et

litteraj

aures,

cum

quando nostra dulcissim?c admoniad vcstra? humanitatis perveniunt omni suavitate cordis de gaudio spirifllii

quam monachorum, quibus

vistis,

expoliatus est, et a venerabili sede ejus,

tenuit, ablatae sunt
:

quam

dudum

nos per omnia enu-

tuaii, quasi

parentum muuus suscipere

fate-

cleatius trutinantes, in sacro scrinio nostro reperi-

mini. Ferebatur vero et hoc quod aliquantula ex

vestra benedictione nobis oflerri demandasti, id est,

cenlum

viginti

mancusas, quas

cum magnoamore

mus, sanctum Gregorium praidecessorem nostrum in ipsa sancta Sede omnia in integro ipsam parccciam numero duodecim beato Augustino syncello
suo archiepiscopo tradidisse, etconflrmasseepiscopos consecrandi jus. Unde et nos, veritate ipsa reperta, ordinationes, seu conflrmationes Apostolica
auctoritate eas
fuerit,
ilh

pro anima; vestrae salute suscepimus. Et praedictus archiepiscopus cum sociis suis honoriflce ac beni-

gne a nobis susceptus

23.

esl

et

adjuvari

eum

in suis

necessitatibus fecimus libenter.

in

integro,

sicut

antiquitus

Interea credentes vestra^ prudentissimae excellentiaj, ubi ferebatur in ipsis tuis apicibus,

constituentes reddidimus, et privilegium conflrmationis secundum sacrorum canonum cen-

quod

nostris

quidem
quae

Apostolicis sanctionibus nullus

:

suram
2o.

Ecclesiai suae

observandum tradidimus
satis.

Christianus contraire prajsumit

nostris

ideo totis viribus

reliqua desunt . At de rebus Anglicanis

ea

regno tuo expediunt,

emittere

Mimera Caroli

alque prffidicare
frater noster

conamur

ut ea quaj praelatus

rum

a Leone impensa.

Eodem anno idem sanctus

adjecit, ut Caroli

in

ornamentum EcdesiaMagni de

Athelardus archiepiscopus, seu tota

Pontifex Leo

animum

Synodus Evangelicae et Aposlolicae doctrinae sanctorumque Patruni, necnon praedecessoruni sanctorum nostrorum Pontificum, canonica censura pra3dicante vestrae regali excellentice, seu principibus
gentis vestraj
et

missam largissimam oblationem ad sacra limina Apostolorum, in ornamenta

thesauris

Hunnorum

Ecclesiarum converteret,

et in clericos

erogaret

omniaque

perfecit, qua; ante persecutionemillatam

universo populo Dei edisserit

nequaquam
piam

in

Orthodoxa eorum doctrina quip-

Anastasius recenset seorsum ab aliis, qua3 post quadriennium addidit, cum est reversus ex Germania,
quffi

resistere debeatis,

Domino Redemptore
'

nostro

hic describenda

putamus ex

Anastasii Codice

in Evangelio dicente, ubi ait

Qui vos

recipit,

me

valde

mendoso
:

licet, et

obscuritatibus involuto. Ait

recipit; et qui recipit

phetae,

Prophetam in nomine Promercedem Prophetae recipiet quantomagis

:

Hic vero rogam (stipendium scilicet) clero suo in presbyterio maxime ampliavit. Fecit etiam

enim

pro ipso saepe dicto archiepiscopo,

quem

nobis valde

in Basilica B. Petri principis

ris sui

Apostolorum nutrito-

nimisque collaudasti, sicuti et est, videlicet clarissimus, dignissimus, charissimusatque peritissimus, etquia ilknn scitis prudentem et bonorum ornatum moribus, Deoque et hominibus dignum. 24. B Ecce, fiii dulcissime et amantissime
atque pra^stantissime, rex bone, in his tuis assertionibus collaudavimus

thuribulumaureumanfevestibulum.altaris,
et

pensans libras decem

septem, imo et in Confes-

sione ejusdem Apostoli rugas ex auro purissimo cum gemmis diversis , pensantes libras quadraginta et
tres,

novem. Item coronas majores argenteas

Dominum omnipotentem,
:

pensantes libras trecentas et septem. Verum etiam cortinas albas holosericas rosatas, habentes in

qui talem nobis demonstravit antistitem

qui sicut verus Pastor inducere verbis secundum doctrinam

sanctarum Scripturarumdignam poenitentiam valet, et eruere, qui sub ditione sacerdotali ejus existunt, animas eorum ab inferno inferiori et ab igne iuextinguibili, deducens eos et introducens in porlum salutis, et oflerre pro illis hostiam dignam
,

medio crucem de chrysoclavo et periclysin de fundato unam. Sarta vero tecta Basilica; beati Petri Apostoli, id est, navem majorem, ct aliam navem
super altare,
et

cum quadam

porticu, simuletfontes,

ante fores argenteas,

verum etiam cum cameris,

et

immaculatam

in

conspectu divinae Majestatis

ab inio usque ad summumomniain omnibus noviter restauravit. Praesertim vero imaginem Salvatoris cum reliquis in fastigio sub arcu majori
scilicet

multum nobis praenomiuatus archiepiscopus in omni sanctitale sua et vitae conversatione ullro citroque placuit, ut valde nimis ei credentes,ex auctoritate beati Petri Aposlolorum
omnipotentis Dei.Et quia

posuit. Pari

modo

etin Basilica B. Pauli Apostoli, et

in Basilica Salvatoris instar (hoc est similes imagines),

fecit et constituit.

26. Sarta tecta vero tituli beatae Anastasia;,

vicem gerimus, talem praibuimus prasulatum, ut si quispiam ex subjeclis suis tam regibus et principibus, quam uuivcrso populo transgressus fuerit Dominica mandala excommunicet eum usquedum pceuiteat et si
principis, cujus vel immeriti
:

quae a priscis temporibus per incuriani marcuerant, et paene casura erant, suo almo studio noviter
instauravit. Similiter et S. Sabina; studiose renovavit.

In quo vero templo

idem cgregius

pra^sul fecit

impcenitens fuerit , sit vobis sicut ethnicus et publicanus. Secuudo de Athelardo jam fato archiepiscopo Dorovernensis Ecclesia; , sicut a nobis
poposcit vestrorum praisulum exccllentia,
justitiara

ex argento coronas quinque pensantes libras quatuordecim , canistra duo pensantia libras tres et semis (tredeciin), gabathas intersatiles novem, peusantes libras undecim.

ut ei
cis,

Fecit auteni el in Basilica beatae Dei Genilri-

de

ipsis dicecesibus suis

tam episcoporum,

qua; appellatur

Ad

praesepe,

ciborium ex ar-

Matlh. X.

gento purissimo, pensans librassexcentasetdecem, simul et rugas argenteas in ingressu presbylerii,

312

LEONIS

III

ANNUS

1.

CHRISTI 796.

pensantes libras odoginta, et cortinas majores sericas albas, habentes periclysin et

rotas chrysoclavas

cum

cruce

et

periclysin, blat-

crucem de fundato.

thin et chrysoclavum.

Imo
S.
et

chrysoclavo

majori fecit vestem de habentem historiam Nativitatis et Simeonis, et in medio Cheretismon. Simuletiam in camera ejusdem Ecclesia?, et in quadam por,

et in sacratissimo altari

Hic autem praecipuus prsesul

fecit in Basilica

B. Petri

pharum argenteum ante presbyterium cum

gabathis argenteis triginta, et canistrum octogoni

in medio, pensans libras sexaginta tres, et in cantharis argenteis

ticu

coronas argenteas

tres,

pensantes libras argenet

tam

in circuitu altaris,

quam

pres-

teas

centum quinquaginta quinqiie

uncias no-

byterio posuit cerostrata argentea, pensantia libras

vem.
Item
et

in

Basilica beati

Christi martyris

ducentas duodecim. In altare B. Petronillae posuit vestem de stauraci, unam habentem periclysin de
hlatthis seu chrysoclavo.

Laurentii, sita forismuros, fecitimaginesargenteas

tres, Salvatoris,

B. Petri Apostoli et S. Laurentii,

Fecit etiam in Basilica Salvatoris,

quae et

pensantes simul libras quinquaginta quatuor et remis, et in sacro altari vestem sericam chrysocla-

Constantiniana, vestem habentem historiam Crucifixi, et

Besurrectionis Domini nostri Jesu Christi,

periclysin

vam, habentem historiam Dominicae Passionis

Resurrectionis.
27.
Felicis et

et

habentem
Basiiica

de chrysoclavo. Sed

et

in

beati Clementis fecit

vestem de stauraci

Item renovavit sarta tecfa beatorum Adaucti martyrum juxta sanctum PauBasilicam sancti Mennse, B. Vitalis Christi martyris, necnon et
et

etiam habentem periclysin de chrysoclavo.

Fecit etiam per arcus Ecclesiae beati Petri Apostoh vela alba Paschalia. Et in natali ejusdem Apostoli vela de stauraci valde pulcherrima. Ipse vero beatus Ponlifex titulum beatae Susannae, ubi Pontifex ordinatus fuerat, ob amorem ipsius ampliavit, renovans firmissima posuit cum abside fundamenta aedificavit Ecclesiam
,

lum Apostolum. Sed

atque tituli ccemeterium beati Sixti atque Cornelii Via Appia, simul et ccemeterium S. Zolici via Lavicana; pariter et Ecclesiae sanctaj Dei

Genitricis
,

semperque

Virginis Maria;

quae per
cuerat.

Dominae nostrae sitae iu Fonticana, olitana hoc est antiquitatem ) mar(

amplissima,

et picturis

ram
autem idem
praesul in Basilicce Doctoris
beati Pauli Apostoli Confessione simul et

et presbyterii

de musivo decoravit, camepavimentum pulchris ornavit

Fecit

mundi

rugas ex auro obrizo, habentes

ginta sex, et super

gemmas

pretiosas

instar beati Petri ApostoIi,pensantes libras quadra-

habentem

Salvatorem

ipsum altareimaginem auream, et duodecim Apostolos

pensantemlibras septuaginta quinque,et vela holoserica majora sigillata , habentia periclysin et

crucem de fundato numero quindecim vela promiscua majora de quadraplo in vestibus, quapendent per arcus quadraginta quatuor. Vela modica
;

verum dextra liEvaque porticus cura columnis marmoreis exstruxit, sed et baptisterium ibi constituit, ubi et dona obtulit, videlicet gabathas aureas fundatas tres, pensantes libras quatuor et semis. Cruces aureas duas cum gemmis pensantes libras undecim, virgas argenteas pensantes libras tres et semis... lucernam argenteam pensantem libras quinque, imagines argenteas tres pensantes libras triginta quinque. Fecit
niarmoribus,

sigillata, qua^ pendent per arcus minores, ornata quadraplo viginti. Item alia vela modica de stauracio, quae pendent per annulos decem et aha decem, ex quibus tria habent periclysin de chrysoclavo. Item vela quatuor filo pari Alexandrina. Item vela alythino rotatu habentia periclysin,
,

Confessionem ejusdem altaris ex argento purissimo pensantem libras centum tres et unciasduas, columnas argenteas octo et gammadias duas et arcus duos cum cruce ex argento, et gabathas quindecim pensantes libras centum quinquaginta. Crucem dia pensantem libras quatuordecim,
ct

canistrum de
semis,

pensantem

libras

duodecim

et

rotas

cum

cancellis, et in

medio crucem

cum gem-

quatuor rotas de Tyrio filo paria. Item fecit in Basilica beati Andrese ad beatum Petrum Apostolum rugas argenteas penrais, et

28.

coronam majorem duobus pensantem libras triginta duas, necnon canistrum de argento pensans libras decem et octo. Vasa colatoria argentea
de argento
cura
delphinis triginta

unam

deaurata pensantia libras quatuor

et

uncias tres,

santes libras octoginta et semls.

Verum

etiam ia

gabathas

Basilica Salvatoris, quae appellatur Constantiniana,

fccit

gryphos deauratos pensantes libras duas, coronas argenteas duas cura

argenteas habentes
delphinis

cameram

mirae magnitudinis.
fecit in

decem

et

octo pensantes libras

decem

Hic almificus pra^sul

altare

majore

beati Petri Apostolorum principis vestem chrysoclavam pretiosam gemmis ornatam , habentem

Item vero idem praecipuus antistes fecit in cadem Ecclesia vestem de chrysoclavo cum periet octo. clysi,
et

historiam tam Salvatoris, B.Petro Apostolo ligandi solveudique polestatem tribuentis, quamque prin-

medio crucem

aliam vestem de blatthi habentem in in chrysoclavo, et tabulas chryso-

cipum Apostolorum
rcsplendentem.

Petri et Pauli passionem figu-

rantem mirse magnitudinis in natah Apostolorum

Item
fecit

clavas quatuor cum gemmis ornatam, atque gammadias in ipsa veste chrysoclavas quatuor, cura periclysi de chrysoclavo. 29. Fecit et in patriarchio Laleranensi triclinium majus super omnia triclinia nominis sui

vestem in

titulo Eudoxia;

super

altare

Tyriam, habentem gryppas majores,

et

duas

magnitudine decoratum, ponens in eo fundamenta

LEONIS

II r

ANNUS

1.

CHRISTI 796.

313

firmissima, et in circuitu laminis marmoreis ornavit,

atque marnioribus in exeniplis

stratis,

et di-

columnis tam porphyreticis, quamque alliis cum vasis et liliis simul poslibus decoravit cameram cum abside de musivo, et alias
versis
et sculptis

tres, unam babentem delphinos decem, duas numero novem, et gabathas octo, pensaiites simul libras viginti novem, et vestem aliam holosericam ornatam incircuitu blatthi byzantio.

et

coronas

alias

Hisenarratissubjiciuntur quae ab adversariis passus

est,

duas absides diversis

liisloriis

pingens,

et

marmo-

quaj suo loco inferius

enarrabimus, quibus
or-

ruin incruslatione pariter, et in circuitu decoravit,

30. Et in Ecclesia beata; Prisctc fecit idera
antistes calicem

exacte descriptis,
diue,
set,

idem auctor reliqua eodem

reditum

quo sunt

facta post

Romam,

recen-

fuudatum

superauratum

unum

quiE suo loco dicturi sumus.

Anno periodi Graco-Romanifi 62S9. Anno

jErse Hispan. 834.

III

Anno

negira; 180, inclioito die 15 Mart., Fer.

3,

Jesu

Cliristi

79G.

Leonis

papa; 2.

Conslautiui imp. 21 et 17. Solius 7.

1.

luim.

S. Theodorits Studita in exilium missus. 1 ad 8. Saiiclus Theodorus Studita, qui

sibi copulassel,

locum autem expurgatum et expialum denuo Ecclesiam consecraverunt, cum arguenda;

dicaverat;

redarguerat inq)eratorem, quod dimissa legitima

Conslantini unius impietati, tuin alterius in

religionis

Deum

conjuge aliam

missus

est,

hoc auno in exilium ut recte ostendit Baronius ex ejuslitteris

datis,

demonstrandai monimeutum. Hoc porro

et relatu

mirandum
una cum
cha nos

dignum portentum amorte

ad sanctum Platonem
possunt.
2. Inventio

qua; apud

eum

legi

nefarii istius

imperatoriscircaaniiosduosetviginti

reliquiarum S. Euphemice. A num. 10 ad iC. Theophaaes anno Incarnat. secundum Alex. dcclviii, qui kalendis Septemb. anni Christi dcclxv inchoatur, scribit de Coustautino Copronymo In eos, qui venerarentur sanctorura
:

pieutissiinis iinpp. et sanctissiino ()atriaripsi

conspeximus,

et

quamvis

iudigui, ea

tainen gratia a Deo cuinulati, illud venerati

Sanctte Euphemiic tenipli reslitutioaem,

sumus

reliquias vtlut in iinpios,

exilia,

bonorum

proscriptiones,

ejusque reliquiarum ConstantinopoUm relationem recitat Baronius ex auctore coa3Vo, qui extat apud Metaphrasten ad dieai xi mensis Julii.
3. Carolus Angilbertum ad Leonem mittit ad confirmationem pracedentium foiderum. Ad num. 16 et seq. Carolus uno eodeaique temporeet

comminabatur. Ubicumque rehquiffi Dei quam maxime favorem couciliaates, tanquam pretiosus possidenlium thesaurus habebantur, eas quam citius de relicjuo non videndas e medio toUebat. Quidpiam hujusmodi in pretiosissinium celeberriinaj martyris Euphemiae corpus irreligiosus iniperator exercuit, ubi niinirum illud
su[iplicia

Hadriani papee mortis,

et

Leonis

III

eleclionis

nun-

tiura accepit, ut deinonstrat

ejusdein Caroli ad

Leouem

Epistola, quae est ordine lxxxiv inter Epi-

stolas Alcuini.

Ex ea etiam

intelligimus,

Leonem III,

in maris

profundum cum

ipso

loculo demersit,

ubi Pontificatum suscepit, certiorem ea de re reddidisse

martyrem sub Christianae plebis conspectum sanctis unguentis exsudantem videre, ac ita deliria contra sanctorum preces dehlalerata coarguentem non ferens. Deus autem, qui ex Scripturae verbis ossa
sibi

Carolum, huncque de Angilberto

Romam

cum cum

munei'ibus ad Hadrianum mitleado cogitasse,

lugubri mortis ejus nuntio repente tardatum

est iter illius.

Subdit Carolus

Sed

modo

Ia;tiores

placilorum custodit, illiesum illud servavit,

de vestra; sanctitatis successione

facli,

quod deside-

ipsuin ad

Lemnum

Utlus quippe projectum per

tolli

cominonuit, et mis vero impp. Constantino et Irene, ludiclione quarta (a kalendis Septemb. superiorisChristi anni inchoata) cum debito honore in propriumsibi templum denuo relatum est. Iste quidem connnunis Ecclesiarum hostis a;de illa sacra profanata, arma-

insulam enatare faciens. Ad nocturnam visionem occultum teneri. Sub pientissi-

ravimus in illo pio patre agere, in vobis perficere studemus. Illique omnia iujunximus, qujE vel nobis
voluntaria, vel vobis necessaria esse videbantur, ut

ex collatione

mutua

conferatis

quidquid ad exal-

tationem sanctoe Dei EcclesicE vel ad stabilitatem honoris vestri, vel patriciatus nostri firmitatem

necessarium
inii

intelligeretis. Sicut eaiin

cum

beatis-

simo pra;decessore vestne saacta; paternitatis pactum

;

lueutum

fecerat, et stercoribus excipiendis

male

sic

cum

bealitudine vestra ejusdeni fidci et

TOMUS

XIII.

40

314

LEONIS

III

ANNUS

1.

CHRISTI 790
III

charitatis inviolaliile fcedus statuere flesidero.

tenus Apostolicc-e sanctitatis

gratia,

Quadonante sanctorum advocala precibus, me ubique

vestrfe, divina

gorius enim

Carolum Martellum Romanorum

ijtsi

patricium
Petri misit

eligens
,

claves Coiifessionis sancti

iis
,

imo

et

vexillum, ut ex

que in

Apostolica benedictio consequatur, et sanctissima

Romanfe
jier

Ecclesias Sedes, Deo donante, nostra semdevotione defendatur. Nostrum est, secundum

auxilium divinae pietatis, sanctam ubique Christi Ecclesiam ab incursu paganorum et ab inQdelium devastatione, armis defendere foris, et intus Catholicae fldei

4.
tit.

agnitione muuire . Leo 111 vexillum S. Petri ad Carolum mitEx his Caroli Magni litteris liquet primo,

Romanos post suam ordinationem legatos ad Fraucorum reges tanquam ad Romanorum patricios ac defensores misisse. Secundo, Carolum a Leone III per Angilbertum legatum suum postuPontiflces
lasse, ut patriciatum

suum

confirmaret, quoEccle-

deduximus. Badrianus etiam papa vexillum Carolo regi deferendum voluit, ut anno dcclxxiv probavimus nec alio modo erga eum sese gerere debuit Leo, quando ille ab co postulavit, ut idem pactum secum statueret, quod jam cum Hadriano inierfit. Obtinuit itaque Carolus a Pontifice quod petebat, confirmationem nemiie sui patriciatus ac tituli protectoris Ecclesiae Romana?, non vero dominium Urbis, quod non petebat, et de quo in ultimis foederibus cum Eadriano sancitis actum non fuerat, ut Marca et Cointius fatentur, qui ideo alias vocis xb vexillum citati significationes ad id quod hoc anno peractum, transferre non debuere cum eae compati non
simili postea facta,
;

siam

ab

incursu

paganorum armis defendere

possint

cum

his Caroli in

sua ad Leonem

III

Epi-

posset, et Christianos in Catholica fidei

commu-

stola verbis, vel

ad stabilitatem honoris

vestri, vel

nione continere. Tertio, vexillum Romanaj Urbis

patriciatus nostri firmitatem necessarium intelligerelis .

6.

a Leone papa ad

eum missum,

et

subjectionem

Romanorum
Carolum
et
,

per sacramenta firmatam demonslrare quae per AuQilbertum legatum suum

obtinuisse,
in

Leo

et

diversa ratione.

Carolus Urbis domini dicti sed x\t , inquit Marca, nullus

petierat, a Pontiflce

Carolum patriciatum

non vero Leonem dominationem vertisse,

Pontificum ante Leonem

scriptus est, ut fatetur

III dominus 7ioster inAlemannus (nempe Dissert.

et

supremae jurisdictioni,

quam
lib.

exercebant, propatricios

prietatem et

dominium Urbis tauquam

de Lateranensibus Parietinis cap. 12) post illum, eo titulo in scriptis et in acclamationibus Pontifices

adjunxisse, ut putavit Marca cap. 11, num. 9, et cum eo

3 de Concordia

Cointius hoc anno

mim. 26 et seqq., qui addunt Romam iisque ad praesentem annum imperatoribus Constantinopolifanis

domini nostri apud Romanos audire cceperunt. Ad perpetuam hujus rei mcmoriam, numismaquoque cusum est in cujus altera facie simulacrum Petri
:

cum

clavibus

humero
:

impositis
d. n.

in aversa

haec

Eginhardus in Annal. haec de legatione Leonis papaj ad Carolum scribit Leo

paruisse.
:

inscriptio expressa est

leoni vxvm. Titulus

possit, ut placuerat

dominii vetat, ne Leoni Itribui

illustrissimo

per legatos suos claves Confessionis sancti Petri, ac vexillum Romante Urbis cum aliis muneribus
regi misit, rogavitque
ui,

aliquem de suis optima-

Annalium conditori (an.nempe cdlxi, num. 12). Dominus quoque dicitur Carolus in hac inscriptione, unde fluxit, ut Paulus diaconus, cum
festi Carolo nondum imperatori deRomuleam vestram civitatem diceret . Ita Marca. Verum ante Leonem III siinilia numismata

tibusRomam mitteret, qui populum Romanum ad suam fldem atque subjectionem per sacramenta firmaret. Missus est ad hoc Engilbertus abbas monasterii saucli Richarii. Per quem etiam tunc ad sanctum Petrum magnam partem thesauri, quem Ericus dux Forojuhensis, spoliata Hunorum regia,
quae Ringus vocabalur,

breviationem
dicaret,

cudere potuere Stephanus II et ejus successores, quia ii non minus quani Leo III supremi Urbis domini fuere, quod non video in posterum in du-

eodem anno de Pannonia

bium

revocari posse.
alio

regi detulerat, misit; reliquum vero inter optimates

et aulicos,

latus, sed

titulo, quia
,

Dominus etiam Carolus appelnempe Romanorum

titulo

caeterosque in palalio suo militantes,

distribuit . Est haec
III

patricius

erat

et

eo

jurisdictionem

in

liberali
berti

manu

ad Leonem

legatio,

secuuda Angiluno eodemque auno

ac prior obita.

Leonem vero vexillum Urbis Romanee

Carolo transmisisse scribunt etiam annalistce Loiselianus, Tilianus, Bertiuianus et Metensis, ac Re-

gino in Chronico, incertus auctor et monachus Egolismensis , uterque in Vita Caroli. Claves ex Confessione seu ex sepulcro sancti Pelri acceptae
Chrislianis principibus olim mitti consueverant a

Urbe exercebat. Quod si verba Pauli diaconi in sensu a Marca intento interpretanda sint, Carolus jam ab anno dcclxxiv, aut saltem ante an. dccxci, cum Hadriano papa Urbi dominatus fuerit, quod tamen Marca et Cointius negant. Paulus enim diaconus in libello de Metensibus episcopis, Angilramno episcopo Metensi post annum dccxci demortuo, dicato de regni Longobardici eversione loquens

PontiGcibus Romanis, ut docent Epistola; Gregorii

Magni

vexillum ab

aliorumque Pontificum Romanorum. Sed illis tantum mittebatur ad patricios

qui adversus infideles schismaticos

Romanos praeterea, ipsamque Urbem Romujam pridem ejus (nempe Caroli) praesentiam desiderantem, quccaliquando mundi totius domina
ait
:

leam,

Romanorum,
5.

aut hirreticos pugnaturi erant, ut supra osteudimus.

Idque exemplo decessorum suorum.

Gre-

Langobardis oppressa gemebat, cunctaque nihilominus Italia miti domiuatione potitus est , Rhetoricatur itaque Paulus et hyperbolice
fuerat, et tunc a

duris angustiis eximens suis addidit sceptris

LEONIS

ANNUS

\.

CHRISTI 796.

315

quandoque loquitur, cum anno dcclxxiv Roma nequc oppressa a Langobardis fuerit, neque a Carolo cum ditionibus suis unita, sed a Langobardo-

dine decoralum, ponens in eo fundamenta firmis-

sima, et in circuitu laminis marmoreis ornavit, atque marmoribus in exemplis stravil. Et diversis

rum

insullibus liberata, et Carolo jure patriciatus

sulidita (i).

columnis
ptis

tam. porphyreticis,

quamque

albis etscul-

tantum
7.

tum.

Triclinmm Leoninum diversimode explicasuse opinionis fundautentum deducit Marca ex pictura illa, qua Leo III triclinii a

Alterum

cum vasis et liliis simul positis decoravit. Canieram cum absida de musivo, et alias duas absidas diversas historias pingens marmorum in,
,

crustatione pariler in circuitu decoravit .

Idem

se in Lateranensi

palatio sedificati

cameram

exor-

Anastasius in Leone IV testatur, Pontificem illum

in die Natali Christi epulari solilum fuisse inaccu-

navit.ExtantexoperevermiculaloimaginesS.Petri, Leonis papfe, et Caroli. Sed et Petrus in solio dextra

porrigeus stolam seu orarium Leoni, et sinistra

bitu seu triclinio a Leone

desiere, in adjuuctis ad
bratge sunt.

III

papa constructo, quia

nempe postquam solemnes

epulae in Ecclesiis fieri

vexillum Carolo. Adsunt quoque inscriptioneshujus

negotii interpretes
;

hiuc,

sanctissimus d. n. leo

hunc usura aedibus celeAlemannus capp. 9 et 10, quid dexlrai

quid
sinistra;

PAPA. Illinc, D. N. CARCLO REGi.

Hanctabulam

posteris

partis absidis,

musivum

Leonis

III

designare innovationem, quge post colloquium

gilberti

An-

cum Leone in Romanae civitatis impcrio Marca arbitratur, et cum eo Cointius. Aleaccidit, mannus in lib. de Lateranensibus Parietinis cap. 3 et seqq. pluribus disserit de isto triclinio, quod ab aliquibus Aida Leonina, vel Dasilica Leoiiina appellatur, contenditque Pontifices Romanos a Gregorio II Urbe potitos esse, nunquam vero Carolum, sed hunc tantum patricium et defensorem Ecclesite agnitum esse, ac denique Leoncm anno DCCC,quando Carolum imperatorem et Augustum appellavit
monumentum
denotaret.
8.

duabus musivi tabulis delineatis investigat, ailque Geminaj tabula; sunt; altera dextrorsum sinistrorsum altera collocala. Tres in
reprsesentet,
:

utraque tabula personaj;

aliae

nituntur genibus,

duo pro

tribunali sedent, Christus videlicet parte

dextera, sinislra Petrus

Apostolorum princeps. Suus

utrique Pontifex hinc, inde imperator submittit genua, Christo Sylvester et Conslantinus, Petro Leo et Carolus. Horum pro sua quisque conditione ab
illis

sumit iusignia imperatores

;

vexilla,

Pontificum

alter sinu claves, alter pallium accipit.

illud posuisse, ut Caroli

imperium

Quce in eo

triclinio reprcesententur.

Sed haj
si

Alemannus

doctissiuiorum virorum conjecturae evanescent,

qua; de eo triclinio Anastasius iu Vita Leonis
refert, in

III

Utraque pictura male a plerisque explicata. arbilratur praefatas imagines depictas non fuisse, antequam Leo III Sedi sucB ope Caro// restitueretur, et hic Augustus nuueuparetur; vexillum iliud denotare imperium a Leone
9.

medium adducamus,

et

servatum,

dum

narrat gesla ab eo

ordinem ab co tam in Basilica

an. Dccc Carolo regi datum. Et ut probet regis

ti-

tulum

Vaticana sancti Petri,

quam

in aliisEccIesiis, obser-

vemus. Anastasius itaque maguirica dona, quaj Leo III in Ecclesias contulit, ejusque publicaopera, servato ordinis lempore, describit, ut anuo dccci, num. 3, moustrabimus. Cum autem de iis loquilur, quae ab eo prsestita sunt, antequam Romani in eum saevirent, quod anno dccxcix- contigit
ait
:

etiam postquam imperator reuuntiatus fuit, recte a Leone attributum, in exemplum adducit alteram imaginem, in qua Clu-istus claves Ponei
tifici,

cujus

nomen non
:

indicatur, sinistra vexillum

porrigit imperatori,cujus
sic
sit,

innuitur

R.

nomen majusculis Utteris CONSTANTINUS. At cuin certuin

Fecit et in patriarcbio Laterancnsi triclinium

triclinia,

monunientuin hoc a Leone III positum statim ac pacta Badriani cuin Carolo confirmavit, aut saltem antequam Urbem deserere cogerelur, Caro-

majus super omnia

Summum
in

nominis sui magnitu-

lumque imperatorem
oppidis imperium post

renuutiaret, haec interpreta-

(1)

Urbe, et finitimis Romani ducatus

locis, aliisque

annum
est,

Cliristi

dux, eorumque postremus, qui ad euraudam

Urbem

a Gra;cis

imperatoribus mittebantur, pulsus

dccxxvi, quo a Romanis BiwiVizis Romanos Pontilices Gregorium II et III,

S. Zttchariam, ac Stephanum II, vel ante Pippini donationem obtinuisse, ex Anastasio Bibliothecario docemur. Exlant pra;terea posl Pippini donationem de eodem summo imperio monumcnta, nimirum veteres Hadriani Pontificis hujus nominis I denarii a Jobanne Vignolio editi, ac nuper iterum recusi, ubi in anlica legitur uadrianvs papa, in postica scs petrvs. Perperam vero Sedis Apostolica; hostes, bujusmodi denarios, seu nummos ad Hadrianum II delorquere conantur. Mabillonius enim Musei Italici tom. i, pag. 18, inler prailiosa cimelia Musei Comitis Mediobarbffi, <ereum numisma Zackaria: papa; se vidisse testatur, ex una parte Zacharia; nomen, ex altera Papai litulum exhibeus.

Hoc autem numisma ad

hoc loco
fatetur,

Zacharias perlrabi non potesl, quia unus tantum Zacharias inter Romanos Pontifices receusetur. Pagius quidem II et ejus successores supremos Urbis dominos, non minus ac Leonem III fuisse, idque in posterum in dubium revocari non posse, et infra num. contra Coinlium docet, Romanos ab an. dccliv Gra;corura juijum excussisse, ac Rempublicam insliluisse, cujus caput fuit Romanus Pontifex, defensor vero el proteclor Pippinus Francorum rex, qua in re Stephani II et Pauli I Romanorum PontiBcum testimonia ex eorumdem Epistolis afferl. Iloc eliam an. dccxcvi, num. 10 habet, penes Gregorium II et ejus successores summam Romrr et exarchatus administrationem fuisse,Urbem defendisse, hostes propulsasse sed tunc licet re, necdum lamen nomine principatus penes illns eral qua verba ex Ludovico Thoraassino tom. iii, lib. 1, cap. 29 veteris et nova; Ecclesia; disciplin.-B hausit. Ea tamen viliose exscripsit. Legitur enim apud Thomassinum lla jam re, nedum nomine principatus peues illum (Roraanum Pontilicem) erat, moderante his omnibus numinis providenlia iuter tanlas bellorum terapestates . At mox Pagiiis sui ipsius immemor, parum aut nihil sibi constat ; nam ad an. Dcccxvii, num. 7 veluli commentiliam Ludovici Pii donationem traducil ; ad an. dcccxxiii, num. i scribit, imperatores Francicos pra;ter defensionem et prolectionem Ecclesia;, supremo dominio Urbe politos esse ex concessione Romanorum Pontilicum, ad quam rem quorumdam Romanorum insolenlia Pontifices adegit. Id autem arguit ex supplemento Historia; Pauli diaconi, cujus locum dejurisdiclione ex titulo defensoris ct advocati liomana; Ecclesia;, qua imperatores poliebanlur, et ex potestale, quam ad reprimendam Roinanorum audaciam PoutiOces illis
alios

Stephanum

contulerant, Apostolica; Sedis defensores nonnulli qui ejnsdera SeJis jura tuentur, solerter inlerpretautur ; alque in hanc sentenliam accipienda essfi docent, qua; apud Pagium habentur ad an. dcccxxiii, num. 3, ad an. dcccxxiv, num. 3, et ad an. dccclxxv, num. 1 et quibusin
5,

locis mnnet, imperalores ex concessione Pnnlifii-um Roraang; Urbi dominatos esse.

Georgius.

316
tio stare

LEONIS

Iir

ANXrS

'I.

ejus

CHRISTl 796.

tini

non jiotest. Neque littcra R supra Constannonien posita regem significat, sed Romam, de qna Constantimts bene meritns est ejusque exemplo Carolus. Quo enim in nummo, quave in inscripfione, et aquo scriptore Latino Constantinus
,

ab imperalore extundi posset vel sperari auxilii, jugum a Romanis excussum. Antea quidem
II

penes Gregorium

et

ejus

successores

summa
ii

Roma;

et

exarchatus administratio fuerat;

urbes

rex appellatus reperitur? Grtcci qnideni imperatores ScEpe reges appellant, sed Latini

dcfenderant, et hostes propulsarant, sed tunc licet re, nccdum tamen nomine principatus penes illos
erat, ut ex
iis,

nunquam. Aleimperatore

qua3 suis locis dixi, evidens

est.

Porro

mannus, ne
dicatas

inscriptiones, in quibus Carolus rex

appellatur, fateri cogalur, eo

esse
,

nondum

recjem et imperatorem

synonymas

voces cap. 13 probare nititur. Deinde Caroli

mo-

desliam his verbis laudat

Leonem, qui eos in triclinio nime latebat imo Pontifex ita

:

Sane Caroli modestia, titulos inscripsit, miinscripsit, ut Carolo

animi sententia omnino esse noverat. At prseterquam quod hoc monumentum ante annum dccxcix constructum, ut ordo servatus ab Anastasio in narratione rerum ad Leonem III pertinentium demonstrat, in nummisetinscriptionibus verba tantum apponi sohta juxta genuinum, obvium et planum eorum sensum, ideoque ad
placere, atque ex ejus

quod diximus de musivo in parte absidis dextera posito, supponit illud antiquum esse. Alemannus enim cap. 9 fatetur novitium opus esse, recentioris manus. inquit, est imitalio. Quare nihil ex eo certi deduci potest. Verum quidem est Alemannum subjungere, qustamen opus exprimit illud antiquum, quod Leo III in conspectu olim posuerat . At non solum id non probat, sed nec ullus
post

eum
1
1
.

probare poterit.

Refellitur opinio docens

Romam

usque ad

hunc annum
seqq., et

Grcecis impp. paruisse.

Valde etiam

rem

islam non

facit,

quod

regis et imperatoris no-

men quandoque promiscue a scriptoi'ibus usurpetur; cum a simili usu inscriptionum conditores
semper abhorruerint. Denique iucredibile est, Carolum eo anno, quo a Leone III acclamatus est imperator, ab eodem regem tantum appellatuni, idque in monumento pubhco in ejus honorem posito, ac ut ei magis placeret; cum in omnibus suis htteris

num. 6et Marca cap. citato, qui arbitrati sunt, imperatorcs Graicos usque ad praesentem annum Romoe dominatos esse. Romani enim anno septingentesinio quinquagesimo quarto, quo Pippinus exarchatum Ravennatem principi Apostolorum ejusque successoribus concessit, Constantini Copronymi imperatoris ha?rehci, qui eos adversus Longobardos defendere non poterat, dominationem penitus exnieo judicio falluntur Cointius hoc anno

cussere

et

Rempublieam

instituere

cujus caput

scriptisve aliud ei

nonien
si

quam

imperatoris

nunquam
tio

tribuat.

Quod

intempestiva illacogita-

imperatoreni

tunc menti Pontificis injecta fuisset, eum nec nec regem, sed tantum Carolum
,

nominare debuisset. Leo itaque 10. Vera earum interpretatio. hoc anno posteris notum esse voluit se Carohim eamEcclesiae Romana? defensorem conshtuisse que ob rem illi sancti Petri vexillum misisse ac

Ronianus Pontifex, defensor vero ac protector Pippinus Galliarum rex dich sunt. Hinc Stephanus II papa, quando in suis litteris de Aistulpho Longobardorum rege et de vexatione Urbis Romanaj sermonem habet, nusquam meminit imperatoris, Romanosque populum suumappellat. InEpistolaiu ad Pippinum ejusque filios reges data, dum Ai,

stidphus rex novis infestationibus Ecclesiam vexabat, et Pippinus auxilium diiferre videbatur, Ste-

Romanos
fuisse
in

ei

vitam

et

victoriam, ut alias factum

honorem imperatorum anno dcclxxiv,

,

phanus II ait Quod nullus de vestris parentibus meruit suscipere, vos suscepistis, et priuceps Apostolorum "iira) caeteris regibus et gentibus vos suos
:

num.

2 et seq. diximus

adprecatos esse. Et quia

quai ejus

peculiares faciens,
niisit, etc.

omnes

suas causas vobis

com-

tunc opinio erat sancti Sylvestri papfe tempore Con-

Cunctus namque noster populus Reipudolore et amarissimis

stantinum auctorem

fuisse donationis

bhca;

Romanorum magno
et

nomine
vestrum
liltera

circumferebatur, in altera ex tabelhs Sylet

lacrymis una nobiscum tribulanfur pro eo,

ad tam longam

dum

Constantinum depingi,

et

Romam

hac

spatiosam provinciam properavacui

et infructuosi sine elTectu

R exprimi voluit. Sic supersunt Ludovici nummi Romaj cusi, in quibus legitur, Roma Pii LuDOVicus. Nec magis mirum videri debet, Leonetn 111 diA donationem Constantini, quam suppositiliam esse constat, respexisse, quam Hadrianum I
cjus decessorem in Epistola Codicis Caroiini ad Ca-

vimus minuata
,

et

prae fatigio validi itineris caro nostra

sic

est;

juslitia;

reversi

sumus.Et

in tota

illa

Epistola

de Romanoimperio, sedsemperdecausa beati Petri verba facit. In E|)istola iv ad eumdem Pippiuum scripta, in qua pluribus describit obsi-

nunquam

rolum M. anno dcclxxvi dafa

sicut

scripsisse

Et

diouem Urbis pcr Aistulphiun factam, nullum un-

temporibus R. Sylvestri Rom. Pontificis a

quam verbum
officialibus,

sanctje recordationis piissimo Constantino

magno

et
:

habet de imperatore aut de ejus de Romanis loquitur tanquam de

imperatore per ejus largitatem sanctaDei Calholica

ct Apostolica

Romana

Ecclesia elevata atque exal-

Post Dominum iu tuis manibus omnium Romanorum conmiisimus aninostrum

suo populo

tata est, et potestatem in his Hesperiee

f:iri

parhbus

lar-

mas,

etc.

Peto

te,

ne pereamus, ne quando dicant

post
etc.

dignatus

est; ita et in

his vestris felicissimis

gentes quae in cuncto orbe terrarum sunt: Ubi est

fiducia
bLis

temporibus,
putavit

etc. Denique non sub Gregorio II, ut Alemannus, sed sub Stephano II, cum nihil

Romanorum, quam

Domiiium

in rcgi-

Francorum habebant,

Considera,

fili,

con-

LEOXrS
sidora ot

III

ANNUS

1.

CHRISTI

79(3.

317
idem Desidcrius cum

conjuro

omnino quoniam
in tua a

percogita, per
et nostra et

Deum vivum te omnis Romanorum

jirincipcm Apo-

ipsius exercitus, et ex alia

populi anima?, post

Deum

ct ejus

stolorum

Francorum a alio nisi taniummodo

vel dulcissimis

Deo protecta excellcnlia, et gente Deo fibi commissa pendent, etc. Nulli
tuse amantissimne excellentire,
et cuncta;
filiis,

universo Longobardorum populo, utrique dimicantes Ravcnnatium civitafem comprehenderetiueant, suamque imperator, quod Dominus non permiltat, adimplere

valeat
et

in

quocumque
Siciliaj

voluerit

voluntatem.

Nam

gcnti

Francorum
sanctam Dei
Reipublicaj

misso constituit, ut

cum eodem Dromonum

Georgio imperiali
stolus in
Graici

per

Dei prfficcpfionem et beati Petri,

Orotantina civitate dirigatur, ut tam

leant civifatcm,

quam

Ecclesiam, et nostrum
sibi persuaserit,

Romanorum

Longobardi ipsam obsidentes com|)rehendere va-

populum commisimus profcgendum

ct

. Quis ergo lunc imperatori paruisse, Pontificcm non ad eum, sed ad regem Franco-

Romam

hominibus
In Epistola

et facultalibus,

eamque concedat imperatori cum quw in ea consistunt .

rum

ejusque

filios,

qui se protegerent, confugisse,

sibi significatum,

vn ad eumdcm Pippinum scripta, ait quod nefandi Grajci, inimici

expugnasuper nos
ef

Republica
subditis?

nuUa de imperio mentione facfa, sed tantum de Romana et de Romanis tanquam sibi
12. Refellitur

sancta; Ecclesiae Dei, et Orlhodoxse fidei

tores,

secnndo.
vi

Ad
ad

btec

plianus
data, in
et

II

in

Epistola

Pippinuni

idem Steregem

Ravennafium partes irruere cupiunt, atque monitionem facere. Unde quia alibi, post Deum et beatum Petrum, nostra spes non est, nisi apud vestram nobilissimam
sibi contrario

Deo

qua ei ob liberatam Urbein gratias agit, de Aistuliibi regis morte verba facit, de Desidesuccessore
ait
:

excellentiam
te,

ideo obnixis deprecationibus petimus

fili,

excellentissime

et spiritalis

rio Aistulplii

Nobis rcddenduni

jubeas propter

Deum

et

compatcr, ut reverentiam beati Petri

spopondit civitatem Bononiam,

ct in pacis

cum

flnibus ejus,

salufem
rare,
et

istius provincicE

a vobis redemptac procu-

quiete

populo seniper

cum eadem mansurum

Dei Ecclesia et nostro professus

est,

confestim

vestrum
regi

dignemini

dirigere
si

atque

Desiderio
sione

Longobardorum

missum, ut

neces-

protectum regnum vestrum csse testatus est. Et petiit nos quatenus bonitatem iuam deprecaremur, ut cum eo et cuncta gente
fidelem erga a Deo

sitas fuerit signiflcata,

eorumdem

auxilium nobis pro incurinimicorum impertire debeat.

scribit, o

Paulo infra de Graecis

ut

eorumdem

ini-

Longobardorum magnam
flrmare jubeas.
litas,

pacis

concordiam con-

micorum ad nihilum

redigatur vesania .

Nam

et

Spoletani ducatus genera-

14. Refellitur quarlo.

Mitto alia, .qua;

litteris

ex

tuum fortissimum brachium, constituerunt sibi ducem et tam ipsi Spoletani quamque etiam Beneventani, omnes se commendare per nos a Deo servafae excellentiai tu8B cupiunt, etc. Unde petimus te, ut si praedictus
per
beati Petri et
:

manus

ejusdem Pauli ac successorum

testimonia

adduci possunt, ad Marcaj et Cointii opinionera confutandam, cum ista sufficiant ad omnem dubitationem tollendam, demonstrandumque a veritate manifeste abhorrere, quod ipsi asserunt, imperatores

Dcsiderius,

quemadmodum

spopondif, justitiam

nempe, usque ad hunc annum Romee

praefec-

sancta? Dei Eccfesiai, sive Reipublica?

Romanorum,
si-

tos suos habuisse,

eamque eisdem

paruisse. Tan-

beato Petro protecfori tuo, plenius restituere, et in

[lacis

quiete

cum cum

Ecclesia Dei et nostro populo,

cut iu pactis a tua bonitate conflrmatis continetur,

permanserit

universa sua gente, jubeas in id

quod petiit, tuas a Deo inspiratas aures inclinare. Suntne ba;c indicia subjectionis Romani Pontiflcis
populique
sine
illis

foedera

Romani imperatoribus Gracis; cum sanciant, et tanquam supremi

tertio.

domini sese gerant?

13.

RefellUnr

Roma in potestate imperatoHadrianus papa in Epistola ad Carolum Maguum anuo dcclxxv data, quae ordine quarfa est, testetur eos de ea vi occupanda cogitasse et ad eumdem flnem cum quafuor Italiaj ducibus fcedus iniisse. De iisdem enim ducibus loquens ait Adfiibentes adversus nos perniciosum consilium, qualifer Deo eis contrario, proximo Marfio mense advenieute, utrosque se iu unum
tum enim
abest, ut

rum

fuerit, ut

Paulus Stephani

II

conglobarenf,
Desiderii
filio,

cum
;

caterva Gra;corum et Adalgiso

ad Pippinum regem, in qua accusat Desiderium Longobardorum regem, quod promissas Ecclesiae Romanffi civitates non restituat, adbuc expressius loquitur, seque imperatoris hostem, non vero subditum ostendit Desisuccessor in Epistota n
:

ut terra marique ad

super nos irruant

cupientes hanc nostram

dimicandum Roma-

nam

invadere civitalem, et cunctas Dei Ecclesias

denudare, afque ciborium fautoris vestri beati Petriauferre; velnosmetipsos,

captivos deducere,

derius rex accersivit

sum, qui ad vos in quo nefarie clani locutus

Georgium imperialem misFranciam directus fuerat: cum

est,

quod avertatDivinitas, necnon Longobardorum regem

regali
potentia;
resistcre .

integrare

ct

vestraj

iniens

cum

eo consi-

Utrumque \irum doctissimum decepere

ptiones

subscri-

lium, atque suas imperatori dirigens lifteras, adborfans eum ut suos imperiales dirigat excrcitus
in

litterarum Stepbani

II,

quem

ipsi

Sfepba-

num
et

III

juxfa vufgarem errorem appellant, Pauli

hanc Ifaliam provinciam

et

ipse

Desiderius

Hadriani, quai dicuntur datae a imperante do-

cum
cst,

universo Longobardorum

populo professus

Deo sibi contrario, auxilium praefatis imperiaUbus exercitibusimpertire quatenus ex uua parte
:

mino piissimo Augusto Constanfino a Deo coronato, magno impcratore, anno xxxnB,veI aliquo alio inde enim intulere, hos cjusdem imperatoris
;

318
Pontifices

LEONIS
imperafores
Urbis

III

ANNUS
semper

1.

CHRISTI 796.

doininos

Chronos-raplius Moissiacensis
psit,

aguovisse, hujusque subjectionis similes subscriptiones notas certissimas existere.Verumtomo superiori,

sed
16.

hunc locum exscriiUum interpolavit. Annus vi belli Hunnici. Quoad bellum

cum

de Conciliis Gallicis regnantibus Cloet

doveoej usque filiis celebratis egimus, monstravimus

Ilunicwn, de eo etiam loquuntur Eginhardus in Annalibus et in Vila Caroli, nionachus Egolismensis,

Francos, Visigothos
sulatus usurpasse,

Burgundos

in Conciliis con-

annalista Metensis et Regino, sed plerique eo-

Septimania et Burgundia ab imperatoribus, ad quos consulum creatio pertinebat, minime tunc penderent. Prselicet

Francia,

fati

itaquc Pontifices

Romani

iis

formulis tunc usi

sunt tanquam notis temporariis, quoe uullam subjectionem inferebant. In Concilio Romano anno

quid Hringe significet, non intelligunt. Est autem juxta Lambecium virum doctum ac Germanum lib. 2. Biblioth. Cses. pag. 379, vocabulum mere Germanicum, et hoc in loco significat locum rotundum sive oi'bicuIatum, in meditullio castrorum vel munimenti, vel consessus alicui situm,

rum

apud Baronium Faclum est hoc Concilium anno secundo (legendum, anno tcrtio) Artabasdi
DCcxLiii habito legitur, ut ibidein

quem

honoris et securitatis causa rex

cum

suis

num.

17 videre est

optimatibus obtinet.

Eodem fere modo

voceui illam

Gerinanicam explicat Ducangius in Glossario suo

ex eaque intelligimus laudatum annalistam
fuisse

imperatoris, necnon Luitprandi regis anno trige-

simo secundo, Indictione duodecima . Sed inde non sequitur Romam Luitprando Langobardorum regi subditam fuisse; aUoquin uno eodemque tempore duos supremos dominos agnovisset, Artabasdum nempe imperatorem et Luitprandum regeni cum tamen certum sit, Luitprandum nunquam in Urbem Romanam dominationem exer;

hominem Gerinanum,

curadicat

quem

et in

nostra

lingua Hringe nominant.

annalista Loiselianus de
didit
:

Hciricus (seu

Huc referendum quod eodem bello litteris proHenricus) dux Furiulensis

hominibus
suis

(id est,

Forojuliensis) missis

cum

Wonomiro Sclavo in Pannonias Hrigum gentis Avarorum longis retro temporibus quietum, civili
bello fatigatis inter se

cuisse.
13.

Tria bella a Carolo suscepta.

Caroli

Angil-

principibus, spoliavit (ubi

;

Hrigum pro rege Avarorum

bertus

nomine

magnam partem

thesauri ex

Hunnorum

sive

Avarorum regione
et annalista sive

delati ad limina

sumit) Chagan et Viguro intestina clade addictis et a suis occisis, thesaurum priscorum regum mulla sgeculorum pro-

Ai)ostoloruni tulit, uti refert Baronius ex Annali-

bus Fuldensibus
tradit.

Loiselianus etiam

Verum Hunnorum

Avarorum

clades a

collectum domno regi Carolo ad AquisPalatium misit. Quo accepto, peractis Deo largitori omnium bonorum gratiarum actionibus, idem vir
lixitate

Baronio non satis explicata, ideoque tria, quae hoc anno Carohis bella gessit, hic accurate narranda.
superiori

prudentissimus atque largissimus,

lor,

et

Dei dispensa-

magnam

inde partem

Anonymus itaque a Lambecio editus, de quo anno num. 8 locuti sumus, hoc anuo scribit
In ipsa aestate

stolorura raisit

ad limina Apoper Angilbertum dilectum abbatem

Romam

suuin. Porro reliquam partem optimatibus clericis

sive laicis, ca:terisque fldelibus suis largitus est.

transmisit rex Carolus Pippinum

suis,

filium

suum cum
(id est,

quos in

Italia

secum habe-

bat, et Bajoarios

cum

aliiiua parte

finibus
est

ad

fiiies)

Avarorum;

Alamannia?, in et coadunatus
pater ejus
ci

Pippinus

cum omnibus, quos

Idem habent varii alii annahstoe ad hunc annum, et Ado in Brevlario de sex Mundi ^tat. cum quo Baionius bellum illud anno superiori nura. 63 recitat. Distinguenda autem expeditio Hunica ab
Henrico duce Forojuliensi suscepta, cujus annahsta Lambecianus citatus anno superiori merainit,

transniisit in solatium (id est, auxilium), et transito

Danovio (pro Danubio) cum exercitu suo pervenit ad locum ubi reges Avarorum cum principibus
suis sedere consueti erant,

ab expeditione

Piiipini Italise regis, quae post prio-

quem

et in nostra lin-

rem

peracta

est,

ut docent Eginhardus iu
alii,

Anna-

gua Hringe nominant,

exercitu suo et

et

inde

tulit

Ihesauros mul-

libus, annalista Melensis et

qui etiam tradunt,

tiplices, et transmisit patri suo, et ipse postea

cuni

magnis thesauris Avarorum pervenit in Franciam. (Hac de primo bello hoc anuo in Avaros gesto) et ipso anno ipse rex Carolus demoraius est in Saxonia cum duobus flliis suis, id est,
Carolo et Clodoveo
terrain
(id est,

Angilberlum tulisse Romam partem thesauri, quem Henricus ex Hunia miserat. Verum an haec Henrici expeditio ad praisentera, vel ad superiorem

annum
sciri

pertineat, annalistis inter se dissidentibus

potest.

non
17.

Saxaiiorum (id est, fuerunt, incendendo et vastando eam, et captivos inde ducebat viros et mulieres et parvulos, et prsdae inuumerabilem multitudiuem, (lia?c de secuudo bello adversus Saxones hoc anno suscepto). Et tertium exercilum suum Carolus rex in eadem
testate
sis suis,

Ludovico), et circuivit Saxonum), ubi rebelles

Himti^ Hunni diversis regulis parebant. seu Buni noa uni, ut ohm, regi, sed pluribus regulis seu ducibus parebant. Inde

ortum
est.

civile bel-

lum, quo pars virium consurapta

diversa gentis unius consilia, quffi
religio sic fovit, ut

Inde quoque multiplex etiam

sit

postmodum

secuta

avulsio

transmisit in fines Saracenorum cuin inisqui et ipsi ibi fecerunt similiter; vastaveillain et

provinciarum. Testis Tudun seu Todanus , qui prostratis idolis Ghristianam fidem amplexus est,
relictaque
regi se

Hiainorum

socielate Carolo
subraisit, ut

ruat terrani

redierunl

cum
.

pace ad regem

suumque populura

Francorum anno pra3-

Carolum ad

Aquis-Palatium

Haec

de

tertio.

cedeuti

cum

annalista

Lambeciauo narravimus.

LEONIS
Eginliavdus qiiiilem in Annal. Tuduni
Ijaptismuni in liunc
riori legatos

Iir

ANNUS

1.

CHRISTI 796.

319

et genlis ejus

anno supeeum ad Carolum misisse asserit, quod

differt,

annum

et

converso, ut Hnnnorum exemplo Christiani fierent seseque Carolo manciparent

:

annalista Metensis etiam habet,

isti,

verum

annalistee

Pone venit
Estque

textis ad

Christum crinibus Hunnus,

qui
fuit

quemadmodum mox
et hic locus

insinuavi,

rerum gestarum
uiunt;
18.

inter se

quoad annum quandoque non conve-

luiiuilis fidei,
;

ante ferox.
est,

Huic societur Arabs

Hic lextus crines,
Mitte celer Regi,

populus crinitus uterque

ille

solutus cat.

non

est htec scrupulosius exa-

Cordoba, prolixo collectas teiupore gazas

minandi.

quem

decet

omne

decens,

Ut veniunt Avares, Arabes Nouiadesque venite,

Eunnia

episcopo Sulisburgiensi subjecta.

Canisio tom. vi,

Regis et ante pedes

flectite colla, genis.

Auctor editus ab Henrico

solum
res in

non

Nec minus
Sed
lios

hi

quam vos

sajvique trucesque fuere,

Pannonia tam ab Henrico duce,

quam

qui domuit, vos domiturus ent.

ca;lo residens,

Scilicet in

per lartara regnans,

regit astra,

a Pippino rege feliciler gestas

commemorat; sed

Qui mare, qui terras, qui

polum.

etiamzelum, quo Pippinus Christianam religionem

propagare studuit, curatotius negotii ArnoniSalisburgensi episcopo commissa Carolus imperator
:

Domini dccxcvi, Aericumcomitem eo immensam multitudinem Hunos exterminare. Qui minime resistentes reddiderunt se per praefatum comitem Carolo imperatori. Eodem igitur anno misit Carolus Pippinum filium suum in Hunos cum exercitu multo, qui perveniens usque celebrem illorum locum, qui dicitur

anno

Nativilatis
et

destinavit,

cum

Sed Arabes seu Saraceni Hispaniarum Hunnorum exemplum secuti non sunt, ut statim videbimus. Auctor brevis Chronici in monasterio sancti Galli scripti, et ab anno dccxlvui usque ad annum
dcdxxvi perducti, utramque adversus Hunos seu

Avares expeditionem recitat, priorem ad annum Dccxcv, posteriorema Pippino rege susceptam ad cur-

rentem

annum

revocat, et utrobique sicuti et annis

consequentibus, Hunos et Avares uno Vandalorum

Rinch, ubi iterum omnes eorum principes se dederunt Pippino. Qui inde revertenspartem Pannonia?,

lacum Pelissa, inferioris, ultra fluvium, qui Rapa (id est, Arabo, vulgo le Rab), et sic ustjue ad Dravum fluvium, et eo usque Dravus fluit in Danubium, prout potestatem habuit, prajcirca
dicitur

nomine designat, quia, ut anno cdvii, num. IG et jam observavimus, medise tetatis scriptores Vandalorum nomine Hunnos intelligunt, quod hic inculcare juvat, quia cum viri doctissimi ad hunc loquendi modum animum non advertissent, quod
seq.
in

uno*tempore gestum, ad alterum magno Chro-

nominavit

cum

doctrina et Ecclesiastico oflicio pro-

nologiae

damno non
fuisse

raro transtulere. Alcuinus,

curare populum, qui remansit de Hunis et Sclavis de illis partibus, Arnoni Juvavensi episcopo usque

ad prfEsentiam genitoris sui Caroli iniperatoris Hic auclor Henricum comitem et Carolum impera-

Hunuorum curam comArnoni Salisburgiensi episcopo, ei statim prolixam de pastorali studio scripsit Epistoubi accepit erudiendorum

missam

lam, quEB inter Alcuinianas ordine

inscriptio
prffisuli

est

civ.

Ejus

torem vocat, indeque conjectura est, eum tardius scripsissc. Uterque Francorum et Hunnorum limes ab aliquot annis erant Arabo et Draviis fluvii. Dravus Francos inter et Hunnos niedius excurrebat ab anno dcclvii, sive ex quo Carantani, sive, ut nunc vocamus, Karintiani, quos Meridiem versus Longobardi, Septentrionem versus Hunni cingebant,
sponle Pippino regi Caroli patri se dediderunt.
perat anno dgcxci,

fuit

Dulcissimo

fratri et

sanctissimo
tralatitio

Aquila; , ubi Alcuinus

Arnonem

nomine per Aquilani

significat, sicuti in Epist. lxvi,

:

quam eidem sic inscripsit Charissimo germano meo Aquilae antistiti . Non desunt, qui Arnonem et Alcuinum germanos fratres fuisse, suspicentur ex
praecitatis

At, ut recte

Arabo Francorum versus Orientem limes esse coequo Carolus M. expulsis Hunnis ad illum usque amnem victor penetrarat. Hoc igisic et

hos titulos

Epistolarum inscriptionibus. observavitCointiushocanno num. 131, Alcuinus amicilia!, non agnationis ergo

videtur usurpasse, quod indicat PrEefatio ad Arno-

neni episcopum,

quam idem

Alcuinus Expositioni

fur anno, ut Francicis ditionibus,

Salisbur-

giensi dicecesi adjeclus est terraruin tractus, qui

protenditur usque ad Dravi confluentes in Danu-

bium,

et

Arabonem

eosdem fluviosDravum et Danubium atque interjacet. Abhinc amplissimus fuit SaKapars

Psalmorum Poenitentialiura, necnon Psalmi cxviii tt Psalmorum Gradualium praefixit. Ea PrtEfatio extat tom. ix Spicilegii Dacheriani. Aquilce nomine Alcuinum Arnonem designare observavit etiam
Mabillonius
20.
siec. iv

Benedict., tom.
belli

i,

lisburgiensis episcopatus, cui praeter anliquos fines

Annus xxv
et

Saxonici.

Hoc

pag. 64.

etiam

attributa sub Pippino rege tota Caranlania seu

rinlia, deinde sub Carolo ejusJem Pii)pini Hunnia; non exigua.
filio

anno gestum bellum Saxonicum, de quo

Petavianus
Masciaceusis iisdem

annalista}

pfene verbis

19.
dita

Hunnica

victoria Carolo fjloriosa.

Au-

agunt, quia qua; narrant ex uno

plari descripsere.

eodemque exem-

Refero hic verba annalistae Mascia.

Ihmnorum

sive

Avarorum

clade, Theodulphiis

Aurelianensis episcopus Carolo regi prolixum in-

Carmen, in quo victoriam adversus Hunnos, eorumdeni Hunnorum conversionem ad Christianam fldem gratulatus est, sermoneque ad
scripsit

Petavianum aliqua ex parte o Iterum domnus Carolus moto exercitu suo venit Saxoniam. Tunc cuin
censis, quia librarius
in hac narraiione corrupit
:

magna

Saracenos, qui Cordubensi regi suberaut, eliam

providentia et decertatione vastavit Saxoniam, et praeda magna acceptis obsidibus iu Drachina feceruntque Franci pontem super amuem
:

320

LEONIS in ANNUS
est Alisni.

1.

CHRISTI 796.

Wisera, in loco cujus vocabulum

perrexit

Exiude

est

ante

annum

dccci, sseculares occupationes dese-

Wimodin. Deinde

vastavit regiones illas

rere voluit, sed ipso etiam anno,

bat.

quo

hajc scribe-

cum

suis omnibiis prospere et

incolumis remeavit

ad propria

Quibus verbis Annales suos absolvit, qui ideo non longe ab hoctemporescripti videntur,
est,

Carolo passus est. Scripsit etiam Alcuinus per Angilbertum ad Leonem 111, cujus Epistolam ordine lxxii recitat Baroa

Verum semper repulsam

Annalista Petavianus tribus annis auctior

sed

nius in Appendice ad hunc

23.

aunum.

desumpti ex aliquo alio exemplari diverso a primcevo, quo usus est annalista Masciacensis, qui eosdem non omisisset. His magis explividentur
illi

Hunni

captivi opera Alcuini redempti.

cantur qute de eodem bello annalista Lambecianus

citatus refert.

21.
tatce.

Saracenorum
Ut

regiojtes

a Francis devas-

Hoc etiam anno Carolus paulo postquam Pippinus ejus fihus victor ex Hunia rediit, in morbum incidit, de quo certior factus Alcuinus statim Epistolam xc ad eum dedit, eique captivos in ea expeditione factos commendavit Domine mi, memor
:

Saxonum

in Germania, sic et Saraceno-

sit

pietas vestra captivorum,

dum est

Pippinus tuus
facit

rum

terras in Hispania vaslarunt Franci, ut asserit

tecum, propter gratiarum achones mirabilis beneficii,

annalista Lambecianus, cujus verba

mox

recitavi-

quod vobiscum de Hunis divina

clemen-

mus. Hujus

Iseni sive Hisiani

mors Saracenorum in Hispania regis, de qua Elmacinus lib. 2 Hist. Sarac. ad annum
devastatiouis occasionem praebuit
:

tia, et

propter prosperitatem imminentiuni rerum,

ut clementissiina illius potentia oiunes adversarios

sui sancti nominis vestris velociter subjiciat pedi-

Hegira3 clxxx haec habet

Obiit

Hisiamus

filius

bus, sed

et

de peccantibus in vos,

si flcri

possit, et

Abdurrahmanis Amawacus rex

verat

Hispania;, ut regna-

vestrs videatur providentiae, ahqua de aliquibus

indulgentia et remissio . Annuit postulatis Carolus, et redemptioni captivorum conseusit, ut
fiat

annos

septem

et

mensem unum, annos

filius

natus XXXI. Et creatus rex Hispania) est

ejus

Hakemus flhus Hisiami , quem Rodericus storia Arabum Alhacam appellat, aitque

in Hifratres

patet ex alia Epistola ordine xci ad

in

qua

ait

Gratias

Pippinum data, agimus benevolentiae tuae, siregis,

Hisiami e Mauritania, ubi exulabant, postejusmor-

mul
tioni

et pictati

domni

qui pie consentit petietc. Et tu,excellen-

tem in Hispaniam rediisse, et contra Alhaeam nepotem suum per aliquot annos belluni gessisse, quam occasionem Carolus non prajtermisit.* 22. Varice Epistolm ab Alcuino hoc aimo
scriptce.
et

redemptionis captivorum,

tissime juvenis, nobilitatem generatiouis,

morum

nobilitate adornare studeas. Ingressus erat Pip-

pinus

annum

Antequam Angilbertus ex
bellum
in

Ilalia redirct,

jam

duxerat,

dum

Saxonia gerebatur, Alcuirws

Laitare

aetalis vicesimum pnmum, uxorem cum illum sic alloquatur Alcuiuus cum muliere adolescentiae tuae, et non
:

scripsit

Epistolam lxv ad

episcopum, qua reliquias dem Angilbertum ex Italia transferri postulabat, et Epistolam xciu ad Damcetam, qua illum euntem in bellum egregie nionebat, absentiamque complu-

Aginum Bergamensem sanctorum sibi per eum-

sint alienffi participes tui . In

administrando Italiae rcgno Pippinus Adelhardi Corbeiensis abbatis consilio pohssimum utebatur; a Carolo enim missus
est in Italiam, ut

Pippino juniori ad regendum

magistraret, et ad stateram justitife

regnnm

Itali-

rium amicorum ac discipulorum querebatur

vero
nire
iter

Tu

cum

tuum

confessione confirmare, eleemosynis

informaret , ut in sancti Adelhardi Vita a S. Gerardo monacho scripta apud Mabilloniuin

saec. IV

roborare, orationibus servorum Dei undique

mu-

Benedict., part.

legenda videre

est.

memento,

ut Angelus

Domini

te inter

omnia

adversa tueatur et comitetur, quateuus cum securifate vadas, etcum pace revertaris. Ego pfene quasi orbatus filiis remaneo domi. DaniKta Saxoniam,

Laudatur S. Adelhardus abbas Corbeice. Fuit Adelhardus primus ex ordine Benedictino

24.

ad regni adininistrationem a Carolo Magno vocatu3, et et ejus

Candidus Britanniam i'ecessit, etc. Homeri nomine Angilbertum, Daina;tam virum quemdam. clarissimum intelligit Alcuinus,
Italiam,

Homerus

regnum italiae, quae sibi commissa fuerat, regem Pippinum juniorem ad statum Reietadrehgioniscultum
utiliter,

publicae

justeatque

discrete honestius informaret. Ubi ruit

tanlam pronieut fertur,

qui tamen alibi Riculphum Moguntiacensem archiepiscopum Dama^tam etiam appellat. Hoc veroanno

laudem, ut quibusdam,
virtutis

ita

noa

homo, sed pro

amore Angelus

praidicare-

Alcuinus abbas sancti Martini Turonis conslitutus est, ut docet Chronicon Turonense, et jam supra insinuavimus sed eo tempore de srecularibus oc:

tur , inquit sanctus Pascliasius Radbcrlus ejus discipulus in ejus Vila, quara sanctus Gerardus
citatus

tum

Corbeiensis monachus, ac dein abbas

cupationibusdechnandis seriocogitabat,ut ipsemet Epistola xxiii ad Carolum anno octingentesimo primo post ejus ex Italia reditum data, signiflcat Fere ante hoc quinquennium sfficulares occupationcs,
gitavi.

nionasterii SiIva!-Majoris, qui saeculo xi vixit, ab-

breviavit.

Postsuumexltaliareditum primusinter
habitus est, ut testatur Hinc-

consiliarios Caroli M.

marus

in Epistola de recta novi ac juvenis regis

12.

Deum
Sed

testor,

non

ficto

corde declinare cotrans-

Institutione, cap.

Adalhardum senem

et sa-

vestra; pice providentiae consilio,

latus
lica;

sum
et

in servitium sancti Martini, fidei CathoEcclesiastica;

.

pientem, doniini Caroli imperatoris carue propinquum, et monasterii Corbeia; abbatem, inter primos
consiliarios

proficuum

sanctioni, donante Deo, Et nou solum hoc anno, qui quintus

prinium

in adolescentia

mea

vidi

cu-

jus libelluni de ordine palatii legi et scripsi . Pe-

LEONIS
riit

III

ANNIIS

1,

CHRISTI 796.
ejus, et Ethelredi.

321

liber

ille,

sicuti ct ejus Epistote.

Quac ejus

scriptorum supersunt fragmenta sese publicaturum poUicetur Mabillonius in Observat. prseviis ad

ejus Vitam, a sanclo Paschasio editam. Varias dignitates pie ac feliciter gessit vir sanctus , et in
antiqua; sc. in primis abbas utriusque Corbeiaj Saxonia, cujus prfecipuus aucGallia, et nova! in
,

Epistolam

scripsit,

Sed ubi Carolus eam ad Offam Alcuinus aliam ad eumdem redigna

dirigit

gem
in

dedit, relatam a Malniesburiensi lib. 1, cap. 3,

ait
:

qua

Vestra? dilectioni

mu-

nera, et perepiscopalessedesregni vestri. Similiter

Ethelredo regi
direxit.
stolis in

et
!

Sed heu

ad suas episcoporum sedes dona proh dolor donis dahs et Epi!

tor fuit
\iro, de

cum Uvala
quo
infra

fratre

suo magnae sanctitalis

manus missorum,

supervenit

tristis

lega-

sermo

erit.

25. Ethelredus h'ortJmmhri(B

A num.
gere

rex occidltur. \% ad 2b. Quse hoc anno in Anglia contiaccurate narrat Hovedenus pagina 406
:

per missos, qui de Scotia per vos revcrsi sunt, de infldelitate gentis et nece regis. Ita Carolus, retio

tracta

donorum

largitate,
ait,

in

tantum
et

iratus

est

contra gentem illam, ut

Anno

Dccxcvr, qui est annus

vii

Etheh'edi regis,

(scihcet Northumbriae) Alric

clericus in Eboraca civitate

quondam dux, tunc

obiit
,

perversam et homicidam dominorum suorum, et pejorem eam paganis aestimans, et nisi ego intercessor esperfidam

et

paulo post

sem pro
et

ea,

quidquid

eis

boniabstraherepotuisset,

(id est, quinto kal. Aprihs) echpsis lunag facta est

inter

galhnicium

red rexoccisus

vero patricius

auroram. Eodem anno EthelapudCobreXIVkal. Maii. Osbald a qnibusdam ipsius gentis principiet
est cst constitutus,

Data ea ab AImensis ApriUs, quo cnino Epislola post diem xviii Ethelredus rex a suis interfectus est. Cum eo flnem
mali machinari,

jam

fecisset .

accepisse videtur

regnum Noi-thumbrorum. Nam,

lib. 1, cap. 26, licet
ii

bus in regnum

et post viginti

seest

ut tradit Malmesburiensis

re-

ptem

societate destitutus, fugatusque, etde

principum regno expulsus, atque ad insulam Lindisfarnensem cum paucis successit, et inde ad regem Pictorum cum quibusdies
regia? faniiliae ac

omni

ges proprios multis annis habuerint, ad regis

tamen

Saxonum Occidentalium arbitrium spectabant, et EQbertus horum rex anno dcccxxvii Northumbros sub jugum misit, et toti fere insute tanquam monarcha legem dare coepit, ut eo anno videbimus. Quare reges Northumbria; amplius non memorabimus. 27. Post Offam et ejus filium Kentdfus in Mercia rerjnat. Offa Merciorum rex Ecgfertum.

dam
filius

fralribus navigio pervenit. Eardulf

enim

Earnulfi de exilio vocatus regni infnlis est

et

sublimatus,
altare beati

Eboraci in Ecclesia sancti Petri ad

(ubi illa gens

Pauh

primum

percepe-

rat gratiam baplismi) consecratus est septimo ka-

lend. Junii. Et

non multo

post, id est, septimokal.

filium,

quemahiEgfiidum,
;

alii

Ecfreth appellant,

Augusti, Offa potentissimus rex Merciorum, post-

regni sui haeredem rehquit

obiit,

hicque in ipso anno

quam xxxix annos

regnavit, defunctus est,

cui

ut habent Etlielwerdus p. 842, et

Simeon Du-

successit in regno filius ejus Ecfreth, quique obiit

eodem anno. Kemilfus

pater Kenelmi quoque dehincdiademaregniMerciorumsuscepit, glorioseque

nelmensis, seu post quatuor menses regni, ut refert Malmesburiensis p. 33,quiaddit, eum paternae

immanitatis vestigia dechnasse,

is

et privilegia

om-

tenuit iuvicta virtute sui potentatus, et paulo post,

|d
est,

quarto idus Augusti, Eanbaldus archiepiobiit, etc.

scopus (scilicet Eboracensis)

alter
esl .

Stalim vero

prona nium Ecclesiarum, quae Ecgferto successit Kenulphus, devotione revocasse. idque ante diem nonnm mensis Novembris, ut ex
attenuaverat,

Eanbaldus ejusdem

Ecclesiae presbyter electus

dicendis in morle ejus palam

Alfordus Ethelredi Northumbrise regis caedccxciv periieram

illigavit

mesburiensis scribit

fiet. De eo idem MalKenulphus imprimis ma-

dem cum anno

met
citat, et

contra
ipse-

gnus

vir et virtutibus

auctoritateni Hunlindoniensis pag. 344,

quem
:

quod

livor digne carperet,

famam supergredieus, nihii unquam admisit, domi

praetereaannostantum quinque Ethelredo tribuit. Scribit enim Huntindoniensis a Anno Britici regis (nempe Occidentalium Saxonum) undecimo, Nordhumbri regem suum Edelred occiderunt . Ad ha?ceclipsisliuiaris, qua; sci)Umo Etlielredi regis anno, dieque xxvni mensis Martii, feria
secunda, post metliain noctem hoc anno contigit,
ut observavit Calvisius in Opere Chronologico, pertinet

religiosus, in

bello victoriosus, vir cujus merito

laudes nitentur in

altum, quandiu aequus arbiter

in Anglia invenietur . Ipso regni inilio nihil anti-

quius habuil, tiuain ut priniK sedi Cantuari;e suus honor ct locus i)ostIiminii saltem jure rediret. Le-

gaUonem
casu

itaque

Roinam

decrevit, quae

irrila luisset, aliain

cumincerto anno sequenti adornavit,

ad prffisentem Christi annum, ad

26.

quem

ideo

Ethelredus pervenit.

litteras, quas Baronius Athelardus Dorovernennum. 18 sis seu Cantuariensisarchiepiscopus nihil omitten-

scripsitque ad

Leonem

III

et seqq. recitat.

Ejus ccedes

eham
papa;

ostendit

Hoc non patrata. Cointius hoc anno num. 172 ex

citiiis

dum

ratus

Romam

anno dccxcix profectus

intellexisset, e

est;

quod cum Alcuinus

Epislola,

qnam

Carolus

post audilam

Hadriani

mortem ad Offam regem

dedit, quse habetur

Turonensi abbatia faustum ei iter precatus est, scripsitque ad eum litteras, quas refert Malmesburiensis lib. 1 de
PonUf. pag. 199. Et quia Athelardus Carolum regem adire cupiebat, Alcuinus ad eumdem regem ejus scripsit, et non solum Athelardum sed etiam
,

apud Baronium anno superiori num. 11. Carolus euim Offam sollicitat ad sutfragia pro anima Hadriani, aitque

suas vel pallia

se eam in rem misisse dalmaticas ad singulas sedes episcopales regni

socios ei

commeudavit

Hi omnes, inquit, mihi

ill

TOMLS

XIII.

322

LEONTS

III

ANXUS

1.

CHRISTI 796.

valde fuerunt fideles et adjutores itineris mei, vel

loco laudato,

nieorum deiensores puerorum hucillucquediscurrentium de quibus optimam vestram deprecor

:

eam Thomas Stubs in Actis Eboracensium episc. perperam in annum sequentem

difTert; in

Catalogo enim praesulum Eboracensium

clementiam, solita benignitate suscipere eos, quia mihi necessarii fuerunt, unusquisque in suo loco Porro ex Kenulphi et Alcuini litteris liquet, Athe-

publicato a Labbeo tom. iBiblioth. idem quod apud Hovedenum legitur Anno Incarnationis dccxcvi,
:

lardum prius episcoporum Synodum collegisse, quam Romanum iter aggrederetur. Meminit hujus Synodi Spelmannus pag. 316 eamque jam in
,

annum

dccxcviii confert; sed Alfordus ex litteris

laudatis colligit eam anno sequenti habitam esse et Ethelardum prius episcoporum Synodum collegisse, quam Romam pergeret, ut quod ipse Leoui proponeret, non tam suo, quam oinnium ordinum ore sulfragioque loqueretur. Legendus idem Alfordus anno dccxcvii, num. 10. Cevtum tamen aliam Synodum ab Athelardo archiepiscopo congregatam fuisse anno dccxcviii in loco, ubinominatur Bacanceld, ut iu ea dicilur, qua juxta Leonis III mandatum prohibelur omnibus sa^cularibus, ne super

Ecclesias
hffic

dominium

suscipere audeant. Referuntur

i

Concilia tom. vii Concil. et ab Alfordo tom.

Annal.

Actum

in priori de Dorovernensis Ecclesire

;

praerogativa revocanda et retinenda

quod

et

reapse

Eanbaldus xvii sui archiepiscopatus annomoriens, alterum Eanbaldum, qui ejusdem Ecclesiae presbyter fuerat, successorem reliquit, regnante Earduifo, nempe in Northumbria. Praeterea novus chronographus Saxonicus, et Simeon Dunelmensis eodem anno mortem ejus collocant additque Dunelmensis, Eanbaldum juniorem XVllI kalend. Septemb. ordinatum esse, die scilicet Assumptioni beatae Virginis sacra. Licet porro tam in laudato Catalogo, quam in Actis episcoporum Eboracensium citatis annixviiEanbaldosenioriassignentur, is tamen anno dcclxxviii Egberto successerat, sed quia hic biennium, postquam dignitatem deposuit, superstes fuit, Iiistorici Angiici annos Eanbaidi ab anno tantum dcclxxx deducunt de quo diverso modo numerandi episcoporum annos superius verba fecimus. Eanbaidus senior Alcuini condiscipulus fuit, junior vero ejus discipulus, ut supra ostendimus. De juuiori Malmesburiensis lib. 3 de
,
;

praestilum est.

Westmonasteriensis enim ad an:

Pontif. pag. 269, inlelligendus,

est

quando
officiis

ait

Ipse

num

dccxcvii scribit

Kenulphus missis ad Leo-

Eanbaldus, qui
Offa

cum

JCthelardo archiepiscopo

nem papam

Hadriani successorem,

suaetomnium

Cantuariensi mutuis probitatis

invasionem,

Anglorum pontificum

Epistolis, ipso archiepiscopo

quam

rex Merciorum super Cantuariensem

fecerat,

Athelardo legationein generaliter fungente, quod petiit impetravit .

28. Kenulfus rex agit apud Leonem III pro metropoli Cantuariensi. Plenius hujus legationis sumnia colligi potest e Leonis III litteris ad

Ecclesiam

ad

nihilum redegit

quod

Alcuinus significare videtur in Epistola ad

eum-

dem Athelardum
racensi episcopo
placuit
,

ita

dicens

prosperitatem vestram et conventum

filio

Audiens salutem et cum Ebomeo Eanbaldo satis mihi

:

Kenulphum regem datis, quas num. 22 et seqq. Cum tamen in

recitat
illis

Baronius

speranti ex vestras coiloquio sanctitatis

Porro in una ex

illis

Epistolis (duas

Leo dicat : enim Kenul-

unitatem sanctae Ecclesiaj recompaginari, quae partim discissa est, non rationabili consideratione,
sed

phusad ipsum

dederat) reperimus, qualiter gratia

si

quadam

potestalis cupiditate . Ita

Alcuinus

nostrae Apostohcae functionis

juxta fuissetis, ani-

mam vestram pronobis posuissetis benigne , apparet Leonis Epistolam,

apud Malmesburiensem.
30. Saraceni Palcestinam vastant et monachos Hoc anno cum dissidium S. SabcB occidimt.

qua

a Baronio refertur scri-

ptamfuisse postextremaillaquai idemLeopassusest auno Dccxcix, ad quem uterque chronologus Saxo scribit Hic Ethelheard archiepiscopus et Cinebrihtus Occidentalium Saxonum episcopus, Romam
:

inter

Saracenorum tribus exortum ad civile bellum

:

in

regione Palaestinae

processisset, bifariam

exercitibus conslitutis varias urbes Saraceni vasta-

vere

Depopulati sunt frequentissimas urbes,

:

profecti sunt .

Idem habet ad eum

Christi

annum

non paucas
Gazam,
in
et

Eleutheropoiim, abductis in capti,

Dorobernensis archiepiscopus ^thelardus, et Kinebertus Ventanae civitatis poutifex Romani adierunt , quia scilicet pendebat adhuc eo anno Dorovernensis Ecclesice causa, nec potuerat plene decidi, douec Romanus Pontifex episcoporum provinciarum sententias audisset, ideoque Athelardus rursum Romam profectus
:

Vigorniensis

vitatem universis

desertam fecere

Ascalonem,

Sariphaeam, aliasque civilates violenter

diripuerunt , inquit Stephanus monachus Sabaita Actis sanctoruni viginti monaciiorum martyPatricii et sociorum, in Joannis, Sergii Laura sancti Sabae prope Hierosolymam. Publicavit ea Acla Boiiandus ad diem xx mensis Martii, in quibus dicitur monachos, duni cuncta timoris et
, ,

rum

cum

est

secundis

litteris

Kenulphi regisad Leonem

III.

Westnionasteriensis laudatus uno tenore quae per piures annos in ea controversia

videbitur.

refert

desperationis plena essent,

deseruisse,

gesta sunt,

anno enim tanlum dcccii finem accepit, ut ubi

Moritur Eanbaldus archiep. Eborac. Quoad Eanbaldum Eboraceusein archiepiscopum,
2'J.

atque in

Lauram S. Sabac non quamvis tuto possent inde recedei^e, aiiqua urbium salvari. Taudem Barbari

tempore Quadragesimae adLauram accessere, cum-

cujus

mortem cum

que frustra peterent pecuniam, quam monachi non habebant, telorum imbrem in eos effudere,
ijuiljus

iioc

anno

alligat

IIovLdenus

patiibus trigiuta circiter sauciali simt.

LEONIS
lcthaliler plerique. Iteruiii

III

ANNUS
ir-

2.

CHRISTI 797.
anni ullimi in minori

323
numero scmper demonstravimus, ex per-

postea

in

Lauram

quarum

ruerunt, et
sos copioso

demum monachos

viginti antro inclu-

inter se conveniunt. Alibi

fumo diu cruciarunt et exanimarunt. Cseterum admiratione non caret , inquit Stephanus auctor coffivus, quod qui passi sunt, non
fuerint
:

petua methodo annis Incarnationis

xandrinos, septeni

secundum Alenumeros addendos, ut habea-

omnes
idiotffi.

scientia

et

exercitatione virtutis
inter

consummati

erant

novitii

eos

erant et

Sed nempe

perdidiscerant

omncs imperare
quidquid

affectibus, atque redigere in servitutem

in

homine
31.

carnis sapientiam reiiolens aut volupta-

iJlum Incarnationis ^rte nostra; vulquo illi kalendis Septemb. exordiuntur. Ad brec J^ram mundanam Alexandrinorum ab anno mundi 5777, cum quo alligatur initium Diocletiani imp. non differre a periodo GraBCo-Romana, nisi in eo quod anni in hac periodo a kalendis
garis, in

mus annum

teni facit aut

ipsam vitam aestimare atque diligere

an7io,

Id hoc

non

sitperiori, contigit.

Januariis,

Annum

rei gestaj

idem auctor

his verbis exprimit

in yEra vero Aiexandrina a kalendis Septembris inchoantur, certis argumentis ostendimus. Quare nullum dubium est, quin uterque

ducentesimo octogesimo octavo, juxta accuratissimam,

sexies millesimo
scilicet

Anno ab orbe condito

Ecclesiasticam

supputationem

nato

annus citatus mundiet Incarnationis initium sumat die prima mensis Septembris superioris Christi anni, ideoque quin sancti martyres currenti passi
sint

vero

secundum carnem Deo ac Domino Salvatore

nostro Jesu Christo, septingentesimo octogesimo

octavo, Indictione quinta;

cum

Hierosolymitana;
et

Ecclesise beatissimus patriarcha Elias,

magnam

hanc Lauram

sancti patris nostri divino plenus Spi-

ritu Basilius vencrabilis

gubernaret ; in regione PaIccstinorum iuter Saracenorum tribuscivile bellum

est

exortum

ingens. Ulitur Stephanus, tam

^ra

mundanaquam.-EralncarnationisAlexandrinorum,

cum Barbarorum incursio facta sit per Quadragesimam ; ac prseterea, quin loco, Indictione qidnta, legendum sit, Indictione quarta, qua; hoc anno in cursu fuit usque ad Septembrem. Sed Bollandus, quiad methodumanobis traditam animum non adverterat, etlndictionem mendosedescriptam esse non putabat, hoc martyrium in annum sequentem distulit, sicque utramque ^flram Alexandrinam cum Dionysiana maie copulavit.
;

LEONIS

III

ANNUS

2.

CHRISTI

797.

Annus sequitur Christi

esset, in

1.

Constantinus imperatorexcaicatusmoritur.
septingentesimus nona-

kalendis Maii mortuus estfilius ejus Leo, et luxit

eum

gesimus septimus quintajlndictionis, quo Constantinus imperator orbatus oculis simul et vila cum

vehementer. Porrodecimo sexto kalendasAuab equestri agone ad sanctum Mammatem transeunte, transmearunt ad eum comi)reIiendeugusti

matrem rursumimperium estdevolutum.

dum

hi,

qui erant ex ordinibus, quos mater imiie-

Rem
:

gestam idem qui supra Theophanes res sui

ratoris allocutaest.

Quo

ille

cognito, in chelandium

temporis prosecutus, et qui iuterfuit, narrat verbis Mense Marlio exiit imperator adversus Araistis

suum

ingressus

est, ct

traiismeavit ad Pylas, vo-

lens adOrientalium tiiema confugere.

Erantautem
ille

habens secum Stauratium patricium, et caeteros amicos matris suae, necnon et electam catervam peditum militum ex utrisque thematibus viginti miUia. Videntes autem, qui circaStauratiumerant, alacritatem populi et imperatoris: timuerunt, ne
bes,
forle inito bello
,

cum

eo et amici matris ejus, quos

sic

esse

iguorabat. Porro ipse et uxor ejus exivit usque ad

Tritonem.
2.

Porro consilio
:

inito,
Si

amici matris ejus diei

xerunt ad semetipsos
pulus, non
latere

coacervatus

fuerit po-

ille

vinceret, et ipsi adinventis

adversus
ratis

eum

frustrarenlur insidiis. Ergo

mune-

jam dominio constringetur, nec jam poterimus eum, et perdet nos. Materque
:

vigilibus, persuaserunt eis mentiri, perhi-

ipsius congregatis in palatio Eleutherii, qui ex or-

bendo Sarraccnos fugisse. Imperator itaque mul-

dinibus fuerant collocati, introivit in palatium

et

lum

tristalus,

inefQcax in

urbem

regressus

est.

Et

cum

didicisset populi ad

imperatorem coucursum,

324

LEONIS

III

ANNUS

2.

CHRISTI 797.
:

e\Vitimuit nimis, et tractabat qualiter milteret eum, et acciperet verbum, ut sederet scopos ad

advolassent

factum illud

piis

hominibus admira-

tioni erat, et

cum

iiiangulo.

Verum

scripsit occulte

ad amicos qui
fece-

tur.

Dicerel fortasse
sit)

cum

ipso erant, quia nisi

niodum quemlibet
illi

hoc audax
tuos
:

copulabanhoc loco (quamvis verbum Leva clarissimus ille vates Isaias

capite ipso
' :

membra

ritis et tradideritis

eum,

verba qure babetis niemetuentes,

in

in circuitu oculos tuos, et vide congregatos fllios

cum, babeo
lenuerunt

indicare imperatori. At
proceres, et

veniuut omnes

filii

tui

de longe

videbis et

enm

cbelandium de,

ducto eo, sabbato

concluserunt

uatus

est.

Et

mane venerunt ad urbem et domo Porpbyrii, in qua et eum circa horam nonam crudeliter et inin

gaudebis et metues atque obstupesces corde. Ille quidem Prophetahaec diceret: ego vero addiderim illum etiam qui sacris prfesidebat, et in ea re
,

satiabiliter oculos ejus evellunt, ita ut

mors sub-

sequens confeslim exstiugueret consilio matris suae sol et consiliariorum ejus. Obtenebratus est autem
l>er dies

septemdecim,

et

non dedit radios suos,ita

principatum tenebat (Tarasius iste erat Constantiiiopolitanus episcopus) ita affectum fuisse, ut eum, qui de quo dicimus, reverentia prosequeretur cum se illi purgasset, ad concordiam etiam ipsum invitavit. Quod factum fuit, ejecto illo, qui adulte:

ut errarent naves maris, omnesque dicerent, quod propter obcaecalionem imperatoris sol obcsecatus radios suos retraxerit. Porro nonnisi irato in
nuuiine, vindictam exposcente de fuso ab eo innocentium sanguine facta hsec esse, idem Tbeopbanes tradit, dum agit secundo anno ejus imperii

ros conjugatos coronaverat, ut dissidiuni removeretur,

facto, victoria3

eum

quod beatus ille maxime fugiebat. Quo prsemium apud universos, qui convenerant, assecutus est. Quid enim aliud Deo ipsi
concordia
ipsa
et

conjunctione carius,

modo

conjunctio

de

eorumdem innocentium uece, ista subjiciens: Non in longum Dei juslitia hanc injustam ultionem misit inultam post quinquennium namque eodem mense, et eodem die sabbati orbatus est
:

non sejungat? Sed quidnam postea factum est? E priore monasterio gentis illius causa Bysantium migravimus. Quo loco pater ipse virtufls appetens, ne monastea divinis praeceptis
rii

bominem

ocubs a propria matre idem Constantinus . Porro iu Constantino sic genus Copronymi prorsum exstinctum tradunt. 3. Theodorus
bus soluti.
el

claudens

gubernationem sustineret, intra cellulam se eani vitam amplexus est . Quod vero
,

ad initam

cum

Tarasio

communionem

pertinet

testatur ipse

Theodorus in Epistola ad Simeonem,

monachi ab

exilio et carceri-

de qua inferius, se
gesta esseut.

cum

Tarasio, ubi rediit,

com-

Quomodo autem,

ita e

medio sublalo

municare noluisse,
nera
:

nisi probasset quae

ab ipso

Constanlino imperatore, qui ab eodeportati suntin

At pergit auctor coeptam narratio-

exilium viri sanctissimi, et inter eos eminens Plato arcbimandrita sunt restiluti, audies ex Theodoro Studita qui et ipse unus ex illis et pars magna fuit,
:

res gestas

ejusdem

S. Platonis

prosecutus oratione,

5. Sed vide etiam hic admirabilis rei studium lam inulta ejus erat humilitas, ut cum fratrum societds sub duobus principibus esse non posset,
:

hsc de

bis subjicit:

Breve, inquit, tempus inter-

seipsum

vir

ille

Dei

sludiosus

atque imitator,
fecerit illis

cessit, et adulterum illud impermm, quod nokiit intelligere, ut bene ageret, de medio sublatnm

obedientiae legibus subjecerit; idque

ipsis pra^seulibus, et ejus rei testibus,

qui eo con-

fuit

non
tur.

violare,

ut et imperatores ipsi discerent diviuas leges neque iniquas persecutiones et car-

veneraut.

ceres slruere,

Tunc fldebssimus

quamvis purpura uimium elferanille divinarum legum cubravio recepto, e

exiit,

Annou peregriimm et alienuui hoc est, eum, qui antea pater dicebatur, ejus, iuquam, flhum, quem ipse iuspiritu genueral? (de
filium dici
seipso biec Tbeodorus). Quid
erat,

quod

ei

subjectus

stos, S. Plato videbcet, confessionis

cui olim imperaverat?

cum

carcere ipso taiiquam viclor

multisque lauda-

essent illius egregia facta, ut satis

esse possit,
si

prasertim tot illi ad laudem

lionibus et carminibus celebratus, febx dicebatur,

cunclarum rerum

gloria
ille

non

elatus

eorum

testimoniis comprobatus, qui antea ipsi ob(

niodesle se gesserit. Sed admirabilis

el

vir facile

trectabant atque ilUutebant. Solent enim

ut est a

Gregorio Tlieologo dictum) bomiues alicujus vir-

tutem vel bostes

i'es

ipsi

admirari,

cum furore exslincto,

ipsa per se probala fuerit. Licet boc loco, di-

non ficte quodamtantum imperanti subjectus esset, sed sincere, et eo modo, quo Deus postulat, id ipsum tuciebat. Ubi enim confessio est,
nullo negotio boc perfecit,
et

modo

adulterine, ut verbo

verso

modo
ilia,

res se habeat, ac dici possit.

Cumenim
tan-

iUic el flducia
tis

ubi flducia,

illic

propria; voluntaillic

regina
est,

quiB pacis

nomen

babens, Irene dicta

et
:

remotio

ubi propria; voluntatis remotio,

rursum imperareccepisset, quam martyrem prosequeretur

retro fluenlis,
si

virum hunc

et obedieutiae perfeclio esse solet.

Recte lactorum

tunc instar fluvii

testes

illi

sunt,

quorum

causa petitiones aliquot

cum

quis inimicusantea tuerat, in amiel laudatorem conversus est, ita ul custos car-

exUteruut.

cum

Supplicabat pro aliquo propinquo, et i>etitionem assecutus essel, ejns causa, qui
,

ceris, in terra prostratus, sibi

veniam

dari in terra

petilionem obliuuerat
petitioms
cessissel,

ipse

gaudebat.

Quod

si

supplex

aut dictis tam motus fuerat, quasi lapis sensus expers.

pelierit.

Sed vir

ille

factis,

compos non

fuisset,

sed re inlecta dis-

nequaquum

id

moleste ferebal,

uuum

4.

Postea vero

quam

ab

exiiio reversi

fuimus,
*

aliique ex aliis locis

tanquam volucres qutedam

Isai.

Lx.

LEONIS

Iir

ANNUS

2.

CHRISTI 707.
prudentiam amplectens,
et

325
magno-

illud proposilum liabens, ut re aliqua egenti utili-

ipsa utriusque

tatem

afferret,

non ut volnntatem suam

expleret.

pere coUaudans,

genuisti ? Patreni vocare

Hei niihil pater, (ut Proplieta;' voce utar) quare me non erubesco, qui dignus
filius

utriusque virtutem, et in utili dljudicando intelligenham boni consulebat, quod patriarcha quidem de summo jure nonnihil remittens,

summam

non sum, qui

tuus nominari possim. Quorextulisti,

sum me

ad lianc dignitatem

qui neque

imperio parere aptus

sum ? Novit Deus quemadmoduni et tua sancta anima hujus rei rationem, quod sciiicet amicitia ipsa, vel obedientia etiam
illa,

vesanum imperatorem a graviore malo hac ratione revocasset, niinantem jam se, majorum exemplo. sacrarum imaginum hostem fore, nisi quod animo concupierat, peragere sinerelur.
Pater autem, nempe Theodorus, flagitium propalam arguendo, et acri re()rehensione atque

potius

qua; supra vires sunt, ferre

jiotest,

ut

brevi oratione defensionem

et

meam comprehendam,

hoc loco finem faciam . Hsec Theodorus ingemiscens de collata ab eo ante bienninm monasterii praefectura, de qua superius diclum est. Pergit
vero ipse res gestas sancli Platonis, admiratione

objurgatione longius progredi prohibendo, tum eos, qui peccarant, tum caeteros, qui simile aliquid meditabantur, omnes atiectibus suis non intemperanter uti edocuisset. Prorsus autem et relaxare inierdum aliquid de judicio, bonum est, et exactum
jus non praeterire, utilissimum,

summa
satis.

dignas, reterre, sed hsec nobis ad Annales

unum

in flnem

6.

Dicendum modo de

ipso

Theodoro Studita,
;

utrumque

spectans, ut

de se adeo modeste humiliterque scribente

illa-

nata prsestetur.
cinantes, altiore

quod melius est, id pro re Quod nimirum divini ambo ratio-

que afferemus quai Michael monachus, qui fuit ejus discipulus, et res abeogestas descripsit, quam
fidelissime narrat, incipiens a Conslantini nece his

qnam

captus noster ferat, consilio

praesentia administrabant, ita ut charitatis vincu-

lum

verbis

Sed quoniam rex ferus incidet

(sicut ait propheta-) et viae

mala ejus tenebrosse, hoc

in
et
,

ipsum
brevi

sensit

imprudens Constantinus,
nequissimus
persolvit

poenas

nulla ratione solveretur, quo conjuucti semper fuerant,et divino jure inter se Spiritucolligati. Quod nos certe persuadere nobis debenms, et opportune de his, qua; opportune gesta sunt, judiut propositum utrique flnem laudemus et amplectanmr, et eos qui aliter senliunt, vel affecti
care
,

iniquitatis

suaj

imperio

imperium oculis, ut quibus vivens improbe usus erat, eorum lumine privaretur. Eo autem regia pulso, imperium iterum ejus pia mater obtiuuit, quse pacem statim comorbatus, atque ante
plexa, nomini suo

sunt, de sententia

dimoveamus Haec omnia Michael Tarasium patriarcham excusans, in quem

.

plurimi oblocuti fuissent alia occasione superius

recitata.
8. Cseterum ipse Theodorus post victoriam consecutam, haud urbis potuit retineri blanditiis,

congruentem,

nihilo illam

quam

antea segnius conservare studuit. Itaque exilium

modo, vel illis, sed omnibus in universum, atque ante omnes ei, qui virtuie omnes anteibat, pastori, inquam, nostro ac
patribus subito relaxat, non his

magistro (Theodoro videlicet].

Quem

Thessalonica

sed ardua repetit vitae monasticae, ad suum remeans monasteriuni, congregans dispersos Israel, et alios ad ejusdem vitae iustituta sectanda virtutibus pro-

redeuntem, frequeus

(ut

par erat) onuiium homiet

num
fuit,

occursus excepit. At longe clarissimus honor

vocans, prout idem Michael ejus Vitai scriptor his subjicit verbis His ergo iu hunc modum trans:

quo ingredientem patriarcha

honestarunt.

regina ipsa
disille

eum

Eam

sensionis socius et

ob rem qui ante alios parliceps fuit, Josephus

ejeclus, ex

Theodorus regia urbe relicta, rium revertitur, optimique pasloris

actis,

iu

monaste-

iustar, segre-

gatas oves convocat,

quas, se absente, praedones

et in

presbyter, qui pra?fracta temeritate inaudita peregerat,

animarum abegerant

omnes circum montes

sajcularium nuil-

sacerdotum albo expungitur, ut unius amputalione atque casu, reliqua membra coalescant et conjuncta cohoereant. Hoc enim AnguslcE sunmium sludium erat, unum
sacris
septis

disperserant. Accurrit iusuper innumerabilis alio-

rum tam monachorum, quam

litudo, et

magni

i^atris

rediiui gratulatur, divul-

tollere, ut

nec dissidio ullo vel schismate dissiderent. Quod ei sane feliciter cessit ex animi sententia: brevi enim omnes animis coujuncli ad pacem concordiamque redierunt.
consentirent,
7.

onmes

ganle illum ubique fama, Theodorumque celebranteet Sacundionem. Kespondebatautem exitus

opinioni, et

famam

res ipsa confirmabat.

Quicum-

que enim accedebant, meliores ab eo

flebaut, et

Neque enim vel palriarcha

factum id

iu eo erat, aul

quantum approbabat, aut non abipse,

:

praestantiorem iude vitam auspicabantur. Plurimi ex eo tempore Byzautio profecti, ad sanctum protinus advolarunt, ejus

surdum illud et alienum ab Ecclesia judicabat, aut Patrum Krumnis non compatiebatur sed sapiens quoddam consilium, el alta mente, qualis ejus iuit, dignum agitans, non habuit tunc ulciscendi auctores facultatem, temporis iujuria, quai vellel, agere non permitteuto. Quamobrem regina
XLv.

fallacium vocibus repeute capti, redeundi penitus ai)jecerunt.

tanquam Sirenum minime curam Obtestantes, accidcntes, omnia

sup|)licum

more

facientes, ut sibi

cum

illo

esse, el

vivere licerel; nielius longe atque utilius id existi-

mantes, quaiii in sajculo versari. Quos ille cunclos excipiens, eorumque fidem amplectens, Deo offerebat, et in virtutis

'

Itai.

EzecU. xxviii.

autem

ipsi

disciplina e.\ercebat . Quae causa fuerit illud relinquendi monaste-

326
rium,
et reverti

LEONIS
Constantinopolim, et

Iir

ANNUS

2.

CHRISTI 797.

iliic

praefectu-

ram suscipere amplissimi monasterii,

jam

diutius

Carolum

princcps in Africa a fratre pulsus, ad eumdem Magnum confugit, quem cum fdio suo

monacliis destituti, ejusdemque Studii appellati, ex quo et cognomentum illud est consecutus, ut

Tiieodorus Studita sil appellatus, idem auctor enarrat. Sed quoniam ea facta noscuntur anno sequenti,

Ludovico in Hispaniam proficisci jussit. Quo anno pariler res bellicae eidem Carolo prospere ex sententia successere. Cuni autem degerel Aquisgrani,
accepit legationem a Constantino inip. antea mis-

de bis nos siio loco dicemus. Quod spectat ad res Oc9. Res Occidentales. cidentales, Barcinona civitas, qua; a Francis defecerat, per Zatum Sarracenorum praefectum Carolo

sam. Qui ea functus

liffi

est, fuit

Theopbilus Nicetaj Sici-

prffifecti fllius,

verum annosequenti a Carolosus,

ceptam, boc vero auno missam a Constantino adbuc superstite alii tradunt. Sed ejus audita nece omnia vana cessere.

Magnoreddila

est.

Cum

et

Habdalla Sarracenorum

Anno

periodi Gracco-Romana; 6290.

Anno iErs Hispan.

833.

Anno

Hegira; 181, inchoalo die 5 Martii, Fer. 1.

iinp. 1.

Jesu Christi 797.

Leonis

III

papae 3.

Irenes iterum

orbatur. Ad
Incarnat.

d.

Constantinus imp. ab Irene matre oculis

num. 1 et secundum Alex.

seq.

Theopbanes anno

boc anno, quo ipse oculis orbatus, littera dominicalis fuit A, ideoque dies xv mensis Junii currentis
anni
iu
v. g.

dcclxxxix, qui kalend.

non

potest incidere in eanideni feriam,

Septemb. superioris Cliristi anui incboatur, refert Jrenem Augustam ordinum militarium duces induxisse, ut abrogato
filio

quam

incidit

anno

dccxcii. Auctor

quidem Mis-

cellae et

Anastasius tradunt, Constantinum patruos

sumniam

imperii

sibi

suos excaecasse

committerent

sed

censuisse

diem opportunum

exspectandum

esse. Jmiii

vero mensis die decimo

septimo, Indictione guinta, duces molitosesseCo?^stantinum imp. compreliendere, at eum conspecto

XVI kalendas Augustas, die sc. xvii mensis Jubi, sed anno dccxcii, dies ille non cum sabbato, sed cumdie Martis concurrebat. Quidquid tamensit de die ac mense, certum est Constantinum anno dccxcii, non vero anno antecedenti, ut perperam Baronius habet, in patruos smviisse ; cum ab eo anno ad currentem quinquennium, ab anno vero Dccxci sexennium effluxerit. ^.Barcinona Carolo a Saracenis tradita. Ad num.9. Eginbardus in Annal. hoc anno hajc ba-

Constantinum precibus vacantem comprebendunt, et cbelandio ab ipsis impositus, sabbato mensis ejusdem die decimo quinto in urbem summo mane deductum, in porpbyra, qna primuni in lucem propericulo Pylas trajecisse.

Tandem

duces

illi

diit,

includunt
illi

et circa

boram nonam
ut pcene

tanta im-

bet

Barcinona

civitas in

liniite

Hispanico

sita,

manitate

oculos confodere ex matris et consiejus

quai alternante

liariorum

et

sententia,

mortem

rerum eventu, nunc Francorum, nunc Saracenorum ditioni subjiciebatur, tandem

per Zatim Saracenum, qui tunc
regi
tio

materejuslrene imperium obtinuit . Quae recte boc anno Baronius ex Anastasio narrat. Tbeopbanes ad annum n C onstantini soWw?, regnantis, qui kalend. Scptemb. anni Cbristi dccxci ininferrent. Ita

eam

invaserat,

(nempe Carolo) reddita est. Nam is aestatis iniAquasgrani ad regem venit, seque cum memoCarolum, cum Aquisgranum Abdellam Saracenum, filium Ibimiregres-

rata civitate spontanea deditione iilius potestati per-

cboatur, postquam scripsit, Constantinum patruos

misit . Refert postea

venisset, ibi

suos excaecasse, subdil : Supplicium mense Augusto, sabbati die, Indictione xv, hora nona eis

nangae regis de Mauritania ad se venientem suscepisse,et

irrogatum. In spatinm tamen baud diutinum in-

Ludovicum de Hispanicaexpeditione

justum hujusmodi facinus inultum divina

distulit. Solius

Justitia

sum

ad se venire jussisse, ac

eum

ad Aquitaniam

vallo

etenim quinquennii exacto interejusdem mensis etsabbati die apropria matre

remisisse,
jussil.

Constantinus ipse oculis orbatus esta.Verum alterutro in loco error in mensem irrepsit. Etenim
Consta7itinus patruos exca:^cavit anno Dccxcn,
post bissextum lillera doniinicabs fuit

tus, et
vit,

cum quo et Abdellam Saracenuni ire Qui postea (utipse voluil) in Hispaniam ducillorum fldei, quibus se credere non dubita-

quo ettamen

est . Ludovicus Aquitaniae rex Camandatis pariturus accessit Tolosani, ul)i conventum generalem regni habuit; ibique legatos
roli patris

commissus

LEONIS
susccpit^
rat

iri

ANNUS

2.

in

CHRTSTI 797.
firmitas

327
eorum
facta fuit, et ipsa

quos ad conflrmantia pacis foedera miseAdefonsus Asluriarum et GalkTcioe rex, ubi Bahaluc quoque , ut scribit auctor Vitae cjusdem
Ludovici,

Wimuhoti, ubi

firmitate interrupta, introivit rex

cum

exercitu suo

pagum

illum, vastavit et iucendit

pagum

illum.

Saracenorum ducis, qui

locis

montuo-

sis

cem

Aquitanioe proximis principabatur, missos papelentes et dona ferentes suscepitet remisit .

3.

Et tunc denuo venerunt ad eum omnes Saxoni (pro, Saxones) de universis finibus et angulis, ubi habitabant ; et tulit inde aut obsides, aut de ipsis,

Saracenorum Christianis conduautem ut Abdalla Saracenus Abderrama7iis Abenhumeice filius, corrupte ab EginDissidia

quantum
tas

ipse voluit, et de

Fresionibus similiter
Saxonia, et

cunt. Accidit

et rex Carolus rediit in

Franciam. Et post aliquanintravit

et fecit
iii

hebdomadas iterum

ibi

hardo IbinmaugcB dictus, qui ab Issemo fratre Hispaniaruni rege, ex Hispania pulsus in Mauritaniam
trajecerat, statim

habitavit ipsam

hyemem,

ab obitu Jssemi, antequam

filii

ejus Alhacce novi

Hispaniarum regis

iuitia

firma-

rentur, in Franciam se contulerit, Caroli patroci-

nium imploraturus. Hic hominem blande exceptum Ludovico filio in Hispaniam proficiscenti
tradidit
in

Qui postea , ut inquit Eginhardus, Hispaniam, quo voluit ductus, illorum fidei quibus credere sc non dubitavit, comniissus est .
:

locum, ubi Timella fluit in Wisurgim) quem etiam Heristelli appellavit, eo quod ab exercitu suo fuerunt constructte ipstc mansiones, ubi habitabant . Haec verba transcripsit chronographus Moissiacensis. Sed de Frisionibus alii annalistae non loquuntur, qui tameu cum flnitimi Saxonibus essent, ab his in rebellionis soreversus, per aliquot

sedem suam juxta Wisaraha (id est, in

cietatem facile trahi potuerunt. Carolus e Saxonia hebdomadas A(|uis mansit,

Constat ex Roderico in Hisloria

Arabum

cap. 22,

donec in Saxoniam
suscepit.
6.

iter

mense Novembri rursum

Abdallam
et

civiuni voluntate Valentiam occupasse,

Zidema fratre ex Mauritania evocato in spem rerum novarum in vicina oppida et agros irruptio;

Carolus Capitidaria xi ad res Saxonicas

spectantia condit.

nem

fecisse, donec collatis signis duo fratres cum Alhaca Hispaniarum rege nepote dimicarunt in quo prcelio Zulema cecidit. Abdalla victus Valentiam evasit, et foedere cum Hispaniarum rege facto arma posuit, ea lege ut sibi tributum annuum penderetur quo vitam exigere posset. Qus circa annum octingentesimum Marca lib. 3. Marcae Hisp. cap. t6, acta esse recte censet. Maururura intestina dissidia rei bene gerendaeoccasionemChristianisprabuere. Ea qua? ab iliis egregie et fortiter facta sunt, accu;

in Saxoniam seconventum habuit episcopocundo proficisceretur, rum, abbatum, comitum, atque etiam Saxonum, tam Ostphalorum, quam Angariorum, et Westjihalorum, ediditque Capitulare, quod Holstenius in

Priusquam

CoIIectione

Romana
i

part. 2

publicavit,

et

post

eum

Baluzius tom.

Capitularium reg. Franc.

hoc anno num. 8, aliique. In quintum kalendas Novembris, tres chronologici characteres, annus Incarnat. DominicEe, annus Caroli regis in Francia, et annus
pag. 273, Cointius
Praefatione praeter

rate

descripsit

auctor Vitae Ludovici.

citato,

Temporum
qui priorem

ejusdem regis

in Italia

seu Longobardia,
xxii

sic

expriJ.

vero ratio petenda ex Eginhardo

muntur

Anno ab

Incaruatione Domini N.

Ludovici expeditionem Hispanicam ad huuc an-

Christi dccxcvii, et

xxx ac

regnantedomnoCa-

num

refert,

alteram ad sequentem, vel saltem ad

rolo prfficellentissimo rege, convenientibus in

unum

annum

sermo erit. Aquis4. Legatio imperatoris ad Carolum, granum quoque ad Carolum venit Theoctistus, de quo annalista Loiselianus Hluc et legatus Nicaitae,
dccxcix, de

qua

infra

Aquis-Palatio in ejus obsequio venerabilibus episcopis et abbatibus, seu illustribus viris comitibus

V kalendas Novembris, simulque congregatis Saxonibus de diversis pagis, etc. Cointius laudatus
recte advertit
loco,

qui tunc Siciliam regebat,

nit, flce

uomme Theoctislus,

ve-

errorem esse in anno regni

ItaliiE, et
;

imperatoris Epistolam portans,

quem magniIdem
et

anno

xxii,
ait

reponendum

esse

annum xxiv

sed

suscipiens, post paucos dies absolvit.

alii

habent

annalistaj,

necnon incertus auctor,

monachus Egolismensis in Vita Caroli. Sed vana fuitea legatio, quia jam Co?isaH</?is imp. oculis
orbatus fuerat, et iu ordinem redactus. Regino et
aunalista Metensis
pellant, ut etiam
nalistaj

suspectum esse characterem ab Incarnatione Dominica, quod talis annorum computus in usu non esset apud Francos aetate Caroli.
perperain

Verum cum

is

character diserte

memoretur

in

legatum

Nicetffi

Theophilum ap,

Baronius habet, sed plures auet

Concilio Germanico anuo dccxlii, et in Suessionensi anno dccxliv celebratis, minime dubium est, quin in Actis publicis annus Incarnationis, ante-

eum

Theoctistum vocant

monachus
filiurn

quam

Carolus regnaret, adhibitus fuerit, ssepeque

variis,

Egolismeusis ilium Nicetae nou legatum, sed

dicit.

etiam omissus, ut ex

qua^supersunt monu-

5.

Annus xxvi

belli

Saxonici.

Annalista
:

mentis, intelligimus. In eoConventu conditaundecim Capitula tomo vii Concil. legenda. Porro Caro-

Lambecianus ad annum dccxcvii heec scribit a Iterum eodem anno (ubi, eodem pro eo ponitur, cum ab illis verbis annalista annuin istuni
auspicetur) introivit rex Carolus Saxonia (pro, in

lum mense Novembri

Saxoniam profectum esse Rex Novembris mense mediante ad hvbernandum cura

in

narrat his verbis annalista Loiseliauus

exercitu Saxoniara intravit .

Saxouiam

et

pervenit ad

pagum

qui dicitur

328

LEONIS

III

ANNUS

3.

CHRISTI 798.

LEONIS

III

ANNUS

3.

CHRISTI

798.

1.

De monasterio cognomento Studhim,

cui

Theodorusprceficititr.

Septingentesinnis nonage-

simus octaviis Christi annus, qui sequitur, Indictione sexta signatur. Quo in Oriente Arabes Sarraceni sub duce Habdimelech Romano imperio infestissimi,

quoad Deo invisus Constantinus Copronymus, iudictonionachis bello, cum cffiteris omnibus hos pariter ejecit. Postquam vero in pristinum statumres
Ecclesife redierunt, cessavitque schismatispersecutio
:

eumdem locum monachi

(ut ferunt)

iterum sed perpauci,

in-

cum
festo

petenti

pacem Irensimperatrici negassent, inagmine progressi snnt Constantinopolim

nec plures
habitarunt.

numero quam duodecim

liis

usque, ejus suburbia deprsdantes, onustique sposunt reversi. Hac Tlieophanes pluribus. Quo-

3. Hoc ergo coenoblum pfiter cum insigni templo aptissinuim et ornatissimum naclus , ex

rum

occasione factum est, ut Theodorus, de quo anno superiori piura dicta sunt, quo ab horum infestatione monachos sibi subditos salvos redderet atque securos, eosdem Constantinopohm duxerit, atque Studii monasterium habitare cceperit. Rem

conditoris

mente

scilicet adiit,

discipulosque suos

in eo constituit. Sic

enim revera conveniebat, eum,

qui virtute omnibus antecederet,

suum

ipsiustem-

gestam Michael his prsesens sic narrat Impiis Arabibus Romanum imperium per id tempusinfestan:

plum apponere, eumdem ejus incolam ac pastorem esse, et pastorem longe praestantissimum, cujus oves et numero plurimae et virtute perinsignes essent. Cui

enim

et

cura omnis

et

studium erat

fidei

tibus,

cum
:

sedes passim servitutis

metu

verterent,

suse

creditas meliores in boras reddere, et quic-

non solum propinqui, verum etiam remoti ac procul dissiti necessario faciendnm patri visum est,
ut tenipori cederet, nec manifesto periculo se sociosque (quod amentis erat) objiceret. Quare in re-

quid pulchrum ac honestum esset, eis proponere atque inserere, earumque salutem suam salutem

ducere

hos par erat augeri maximis incrementis,

|)ropterea

et vitoe perfectionis

giam urbem
gustc-e,

se recipit, patriarchfe optabilis et

Au-

attulit.

quibus adventu suo se socium incredibilem Qui mox summis ab eo precibus contende-

runt, ut Studii moderator coenobii,

quod

in

urbe

erat, esse vellet, et in eo monastictB exercitationis

scholam collocare, ut hac ratione a tanlo viro civitatum princeps ornaretnr. Magnificum plane ac
prtecellens ejus cojnobii

apicem capessere. Quorum sane clarissimum nomen obtinuit, omniumque aliorum celeberrimum evasit, At enim cum multi, crescente ejus fama, quotidie confluerent, partim laici, partim monachi, nonnulli etiam delicata; vita; dcditi et volupluarire, quibus adeo nulla virtutis cura fuisset, benigne omnes pariter excipiebat, et diviuc^e Scripturse documentis

monasterium

templum,

et sive

pulchri-

instruebat, atque ad moliora ducebat, nullius rei

tudinem, sive ainplitudinem spectes, paucis concedens .

2. Unde autem acciderlt ut idem monasterium, Studium sitappellatum, licet nos suo loco superius diximus, rursum istud audi ab eodem
,

prseterquam virtutis studio capi docens, boni immortalis ac perpetui . Pergit auctor pluribus dicere de monasticis ab eo suis discipulis traditis iustitutis,

admiratione quidem

maxime

dignis, iisdem-

que

scriptis
4.

metro, de quibus haec

auctore

rem

breviter perstringente,

cum

pergil

Theodori insignia scripta.

institutiones

ait

Edidit prcc-

Venerat, inquit, ab Urbe

Roma

vir genere etopi-

terea

iambicis versibus couscriptas,

bus

prffistans, Studius nomine (Euprepium lingua nostra vocare solet) qui et patricii et consulis honorem fuerat adeptus. Hic cum in hac urbe domi-

quemadmodum uuumquemque imperata tacere oporteret. Quorum versuum contextus initium a prfeposito ipso duceret cum deinde caiterosomnes
;

cilium collocasset, pr;eclaruni hoctem[)lum

prcGcursori Baptistaj posuit,
habitationi. Et

magno

monachorum deputans
vitam agentes,
pra;-

quidem nnllo unquam tempore dein eo

ad inflmum usque percurrens, deflnit ac statuit quibus poenis, quibusque separalionibus aut genuqui ad divinas laudes flexionibus affici debeat
,

fuerunt, qui
clfira virtutis

conuuunem

tardius venerit, qui vas confregerit, aut temere

projecerit, ac negligentius tractarit
:

ac religionis sua; argumenta darent,

quifratrem

in

LEONIS
re

III

ANNUS

3.

CHRISTI 798.
haeresim,

329
fautores atque

quapiam

offenderit

qui in loquendo
injecerit.
delicti

modum

chorum

quosutmalorum

excesserit, et lingUcB

frenum non

omnibus congruenfes pro

posuit . Porro

Quibus modo poenas imad

auctores anathcmatis nota persfrinxit. Epistolarum

libri quinque sunt nuinero, qui apud nos hactenus asservanfur. In his et singularem pa-

autem ejus
fris

monachorum nunierum

decem

pervenisse centenaria, idem auctor

firmat, qui pariter occasione laboris

nuum

siiigulis

unus ex illis afoperum maprcescriplorum, ejusdem Theodori

:

libertafem videre
et

est,

et sollicitudinem

ac se-

dulam industriam,

quemadmodum

inter cala-

mitafes erecfus semper manserit et invictus, nullis

scripta recensuit

sed

primum
Neque

in describendis Co:

aerumnis fracfus, nihil remiffens de menlis proposito in fantis

dicibus ejus labores sic narrat

beati Pauli dicentis
cavi, sed
'

gratis

Memor autem panem mandu-

incursibus et

temporum

injuriis.
li-

7. Prseter

hos omnes dogmaticum etiam

manus
:

ista;

mihietiiSj qui

mecum

erant,

brum

continuo versans in Codicibus, operamque

manus suam ad eos adjungens ex discipulis, qui opus manu faciebant. Extant apud nos ad huuc diemejusmanuministraverunt
laborare et ipse constituit,
scripta pulcherrima.
5.

composuit, in quo validae insunt dispufationes refutatoriffi mirabilifer confextae ad dissolvenda Iconomachorum sophismata, quibus illi sic urgentur et anguntur, ut nec spirare eos sinat, verisque

dogmatum argumentis illorum mendacia expugnet ac

dejicitit.

Composuit

et libros alios

quos propria

mullis invehifur,

Contra impios autem imperatores illos parifer congruenti oratione

vitae moribusque perpeAtque hi sunt libri, quosDei-

lingua dictavit,

dam

divinse gratiae
tenet, qui

quorum sensus manifestam quamvim ostendunt. In his primum

confingens, qua; illorum

tuam notam
planavit.

inussit.

parva dicitur Catechesis, quatuor et triginta supra centnm distincta sermonibus quos quidem fratribusipsepronuntiavit, congruen-

locum

fer pater ore suo edidit ac disertissima lingua ex-

tes

cuique diei singulos, lectissimis sententiis, ver-

bisque ornatissimis sciteadmodum pertractansnunc

Semper enim praesentem habuit secum veram sapienham primam omnium infus insonantem et menfis aciem illustrantem parum aut

de animi fortitudine adversorumque contemptu,

de monasticffi observationis perseverantia
et

mem-

brorum

mortificafione

nunc de consfantiainquo-

quam contemnebat janidudum, ex quo ad sublimiorem illam oculos converterat. Quo fiebat, ut abundantis
nihil [lenitus egens

humana

sapientia,

tidianis ccrfaminibus, et praestanti adversus casus

gratiae

ope nixus, multa quotidie indefessus praefacienda prseci-

omnes animi

Ex hoc libro tres sermonum particulaj prima quaquc die hebdoraadis apudnos in Ecclesia recitari consueverunt. Alterum
confentione.

staret, scribens ipse, ahis dicfans,

piens, divinis rebus

(ut

incumbere persuadens, afque uno verbo dicam) omnibus commodans, onmes

ad salutem rebus insfituens. Hactenus de Theodori Studitae Michael ejus discipulus ,
desiderari videnfur.

deinde librum elaboravif,

tribus

magnum

Catechisficum

aptis

membris seu

parfibus

comprehensum, qui
queatutilissimam.
gratiae

scriptis

egregia coenobii insfitutasingillatim declarat, disci-

quae

quidem magna ex parte

plinam tradens supra

quam

dici

Quantum

vero ufrique

insit

caelestisque

philosophicC, cuivis
vel leviter attigurit.
tos,

notum, qui eorum lecfionem Etenim multi sane libros mulet sermomihi tamen sic persuafantum lucis fantumque com:

Quas aufem exCoIumnensiBibliothecanacti sumus Epistolas ad Annales spectantes, eas una cum Vita ipsius a dicto Michaele conscripta Sirmondus Parisiensis theologus societafis Jesu professor,

me

ro-

eosque utiles elucubrarunt elegantia

ornatu excellentes

nis

gante, latinitati fradidit, quo nomine non ego solum, sed et universa ei plurimum dehet Christiana

deo, nullo ex alio

punctionis

rehgio

nos eas suis

locis pro

temporis ratione red-

haurire animam,
et

quantum ex

patris

demus. Utinam inveniatur

aliquis vir doctus, qui

Catechesibus, qua; singularem

cum

suavifafe per-

suadendi vim habent,

tiam prEE se ferunt.

conjunctam

cum

utili

gra-

majori otio cuncta sancfissimi atque doctissimi viri egregia monumenta e bibliothecarum diverearum
latinifafi, beneficio

6. Scripsit praeterea vir

divinus panegyricum
dies festos enar-

volumen,

in

quo insignes Domini

rat, et prfficlaris

orationibus exornat, nec Domini

et praecursoris

aliquando in lucem vindicet, eademque omnium, donet. Caeferum erit ut inferius ipsum Theodorum Studifam novis auctum coronisex novis persecutionibus repetita saepe
latebris

solum, verum etiam Deiparae,

Joannis
Baptistffi,

item

confessione visurus

sis

sinas

eum

interim otio

cujus efiam solitudinem vitam-

monastico bene

que ab hominum

hymno

congressu semotam eleganti librum iambicis versibus, in quo et primi parenfis orfum, lapsumque descripsif, Cainique invidiam ac manum, qua; fracelebravit. Scripsit et
1

operosa frui quiefe una cum suis Angelicam vitam in monasterio pie sancfeque ducentibus. Jam vero, qua; anni hujus sunt reliuti, et

tri, lien injecfa caedem patravit iniquissimam. Henochi dcinde gratam innocentiam, ac Noe ejus-' que tiiiorum cxortum, vitam, conversatiouem. Ke-

qua, prosequamur. Misisse hoc annolrenem Augusfam legatos ad Carolum Magnum, veferes tradunt Annales Francorum, auditosque ab eo Aquisgrani, redditumquc ilUs ab.ipso quem petierunt Sisinnium frafrem Tarasii patriarchae olim in belio

censuil insuper

eodem opere uuiversam lconoma-

2. Thes. in.

captivum Quod 8. Alphonsi Casti mitnera Carolo. ad res Hispanicas pertinet, haec de Alphonso co-

TOMCS

XIII.

42

330

LEONIS

III

ANNU&

3.

CHRISTI 798.

gnomento Casto habent Annales Francorum, et vetus Chronicon a Pithoeo editum Hoc anno Hadofuns (quod idem est quod Adefonsus sive Al:

quibus patet
tercessisse

magnam

amicitise

inter

Alphonsum Castum

consuetudinem inet Carolum

Magnum, ambos

reges pietate insignes. Testatur et

fonsus) rex Gallfficiae

et

AsturiBe per Frojuin le-

gatum suum

papilioneni mirae pulchritudinis regi

hoc ipsum Eginhardus in Vita Caroli, cum ait Adeo namque Adelfonsum GallaiciiE atque Asturiae

Carolo misit. Et inferius

eodem anno

Hado-

regem

sibi societate devinxit,

,

ut

is

cum ad eum

funs quoque supradictus rex pra?data Ulissipoua

Hispanise civitate,- insignia victoriae suae
loricas,
et

litteras, vel legatos mitteret

apud proprium suum appellari juberet. illum, quam

non

aliter se

nmlos, captivosque Mauros per Frojum

liscuni legatos suos Carolo

Basi-

Haec ipse.

misit . Hcec

ibi.

Ex

Anno periodi Graeco-Romanae 6291. Anno

jErse Hispan.

836. Anno
pap
4.

Hegira; 182,inclioato die 22 Febr., Fer.

5.

Jesu Chrisli 798.

Leonis lU

Irenes iterum imp. 2.

runt.

Saraceni Constantinopolim usque excur1 ad 8. Theophancs anno Incarnat. secundum Alex. dccxci, kalendis Septemb, hujus
1.

gentis Barbara? incursionem ex priori monastcrio

A nuin.

migravimus Byzantium, ubi pater noster, virtutis amantissimus, ne cogeretur resumere habenas regiminis, vilani

Ciuisti anni inchoato, ait

Hoc anno Abimelech

in

Ronianiam suscepta profectionecumpraidatoriis militum expeditorum turmis ad usque Mangana penetravit. Inde vero ex improviso in Stauracii stabula irruens, ejus equis, necnon ipso, quo imperatrix vehebatur, equitatu raptis, citra

reclusam elegit . Paulo post Claudebatur pater ; cella autem angustissima erat,

et aestatis

tempore adeo calida

,

ut altera Babylo-

nica fornax videretur

propter inflammationem

damnum

plumbi, quo tegehatur, etc. Sed neque hoc praitermisero, memoria utique dignissimum, quod cate-

pedem

relulit. Caeteri

trantes,

maximam
,

vero in Lydiam usque penepradam inde reportaverunt.

Alterum autem eorum agmen excursionibus exercitatum

iucidens, mulla cade
opsicii comitem universum exercitum et et accepto belli ejus optimates debacchatum est loto apparatu , ipsum postmodum restituit et ad

iu

Paulum patricium
in

suos rcmisit
sic dictus,
licffi

Mangana locus erat Constantinopoli quod in eo asservarentur machinae bel.

totius urbis, et materiae mechanicBB, et caetera ad urbium oppugnaliones idonea instrumenta, ut docet Codinus pag. 38. mi-^^mn, tam a Gracis,

ponderosam pedi circum|)onens, quam autem niolestum fuerit cum ejusmodi vinculo dormire, vigilare, operari, facile apparet intelligenti) idque non ut clausuram ostentaret, aut velut virtutis officinam jactaret, quomodo Chiron ille antrum Thessaliciun habitans (longe enim aberat a tali vitio) sed virtutem quidem extenuabat, ut qui eam non prout [lar erat coleret, catenam vero abscondebat artificiosa humihtate, adeo ut fere cunctos lateret, quoad e
ferream
satis

nam

in tali labore perseverarit

cella egressus propter

patefecit
2.

Dominum, eam

vel invitus

quam

a Latinis recentioribus scriptoribus machi-

Legatio Irenes Aug.

ad Carolum.

Anna-

nas bellicas appellari, ostendit Ducangius in GIossario mediae latinitatis. Saraceni itaque hoc anno

hsta Loiseliauus loquens de bello Saxonico a Carolo gesto, de

quo mox,

refert,

dum

ille

ad palatium

usque ad Constantinopolim excurrere, tuncque, ut

recte observat Baronius ex Michaele

Aquisgrani
legati,
et

monacho

Grcecorum a Constaniinopoli missam suscepisse Erant enim

pergeret,

legationem

sanctus Theodorus Studita Constantinopolim se recepit, uhi rogatus est

inquit,Michael patricius
,

quondam

Phrygiae

curam

suscipere monasterii

Theoiihylus presbyter

Epistolam Irena; impera-

Studitarum, de quo alibi egimus. Ibi varia opuscula scripsit, ex quibus plura* adhuc inedita, et alia

magna

ex parte periere. Ad haic idem sanctus Theodorus Studita in Vita sancti Platonis hegumeni Propter Saccudionis cap. 5, de Platone hahet
:

ferentes. Nam fihus ejus Constantinus impeanno superiori a suis comprehensus et exca2catus est. Haec tamen legatio tantum de pace fulL Quos cum absolvisset, absolvit etiam cum eis et Sisinnium fratrem Tarasii Constantinopolitani epitricis

rator

LEONIS
scopi

Iir

ANNUS

3.

CHRISTl 798.

331

jam dudum

in proelio captuni . in

Idem habeut

flce.

Et inde rex remeavit ad Franciam, et de ipsis

tulit

Regino, Eginhardus
lista;.

Annalibus, variique anna-

Saxonibus

dimisit, et ipse pervenit

3. Duplex ad Carohtm.

legatio Adefonsi regis

Ad num.

8.

Asturiarum Adefonsus rex duas

hyemavit

..

secum, quos voluit, et quos voluit ad Aquis-Palatio, et ibi Eginhardus in Annalibus, Regino, et

Annnlistaj Bertinianus ac Metensis

hoc anno legaliones ad Carolum misit, memoratas a Reginone in Chronico, et annalistis Metensi, Bertiniano et Fuldensi. Baronius utramque refert ex annalista Fuldensi. Prior obita est per Floram vel Frolam vel Froiam, posterior per Frolam et Basiliscum vel Basilicum, postquam Ulisipona direpta
Inab Adefonso. Addit annalista Melensis sulaj Baleares a Mauris et Saracenis depraedata?

narrant, aliaque addunt quibus explicandis

rari

rem paulo aliter immo-

non possumus.
R.

Episcopatus Salisburgiensis in archiepiscoerigitur.

patum
enim
tom.

Hoc anno episcopatus SalisburRatisponensibus

a

giensis in archiepiscopatum erectus. In brevibus

Annalibus
IV Analect.

Mabillonio
:

fuit

pagina 477 publicatis legitur

sunt,quodet Eginhardus in Annal. habet. Verum hic posterioris tantum legationis meminit.
anno superiori nullam legationem ab Adefonso rege ad Carolum missam reierunt. Quare, quam anno superiori recitat Eginhardus, ab istis auctoribus cum praesenti anno coContra vero auctores
citati

Dccxcvm Arn. archiepiscopus factus est , Arno scilicet, quem anno dcclxxxv sancto Virgiho in
episcopatum Saltzburgensem successisse ostendimus. Recte itaque scripsit Aventinus lib. 4 Annalium Boiorum Archiepiscopus de Batavia Laureacoque Juvavium anno restitutse salutis septingentesimo nonagesimo octavo translatus est, ubi
:

pulatur, quia
illi

nempe

is

annum
:

incipit a Paschate,

adhuc
tam

existit B.

Idem habent Brunnerus

lib.

6, et

vero a Nativitate Christi. Haec itaque Eginhardi

dccxcvii
Ibi

Adlzreitterus part. 1, lib. 8 Historiae Boiorum. Sed

verbaadannum

(nempein Saxonia)

legatum Adefonsi regis Asturia; atque GaUiciiE dona sibi deferentem suscepit, intelhgenda de priori legatione hoc anno hyeme et in Saxonia habita per Floram, cujus nomen reticet Eginhardus. Gesta hoc 4. Annus xxvii belli Saxonici. anno in Saxonia his verbis narrat annalista Lambe Ipso anno fuit rex Carolus in Saxonia, et cianus apud Haristallio novo ipsam hyemem ibi resedit, quem locum, ut nos auet ibi celebravit Pascha ita appellavit, quia ab hoste ipso divimus, ipse rex ipsae mansiones, in quibus habitabant, constructae sunt (et tamen ipsemet anno superiori, ut ibi vidimus, fcribit eas ab exercitu Caroli fuisse constru-

Cointius hoc anno

quam Hundius in metropoli Salisburgensi, num. 46, aliique passim valde hallucinantur, cum scribunt Waldricum Patavienilli

sem episcopum

fuisse etiam metropolitam Laureacensem, eoque hoc anno demortuo sedem metropolitanam Laureaco Salisburgum in Arnonis jam a quibusdam annis Salisburgensis episcopi gratiam translatam fuisse, imo et ,jus metropolicum, quod alias ad Salisburgum pertinuerat, i-estitutum esse.
,

Saltzburgum eniin nunquam antea civitas archiepiscopalis fuerat, et ab anno circiter dclx in universa
Francia Orientah nullus archiepiscopusfuerat,uteo anno ostendi. Eo itaque sensu sedes metropolitana

ctas.

Unde

suspicor loco, hoste ipso,

legendum

esse

LaureRco Saltzbu7'gum seu Ju vaviam translata, quod alias Laureacum civitas metropolitana fuisset, non
vero quod hoc saeculo Laureacum, quod excisum
fuerat,

exercitu ipso). Et in ipsa aestate pervenit

cilu

cum

exer-

suo ad Bardunwih,

et

illi

omnes

se tradiderunt

ea praerogativa potiretur.

Quoad

Waldri-

in

manus

ejus et tulit inde illos capitanios, quos

cum episcopum

Pataviensem,

cujus

episcopatui

voluit, (sed

cum chronographo

Moissiacensi qui

hunc auctorem

transcribit, loco capitanios, legen-

unitum fuerat Laureacum, recte a citatis auctoribus creditur hoc anno vita functus, cum verosimile non
sit,

dum,

captivos), et de obsidibus

quantum

ei

voluu-

eam

translationem quae in ejus sedis preejudi-

tas fuit. Et interim congregati sunt Sclavi nostri,

cium

qui dicuntur Abotridi, (Lambecius ad haec verba ait Abotridos illos, sive Obotritos habitasse in ducatu

refert,

factam esse. Certe Hundius scriptum esse in Catalogo episcoporum Pataviensium, quod Reinharius seu Reqinarius episcoerat, eo vivente

Mechlemburgensi juxta Helmoldum presbyterum Bosoviensem et Arnoldi abbatis Lubecensis antiquum Chronicon Sclavorum) cum missis donini
regis ad illos Saxones, qui in Aquilonis parte abieranl, et vastaverunt terram illam et incenderunt;
et
illi

pus Pataviensis cum Arnone archiepiscopo Salisburgensi pro pallio decem annis contenderit. Mitto fabulas, quae in narratioue Hundii, et scriptoruin rerum Bavaricarum, cum de episcopis Laureacensibus post hunc annum sedentibus verba faciunt,
continentur; sed non dubito, quin ex hac translatione inter episcopos Patavienses et metropolitas
Saltzburgenses
lites exortaj fuerint. Poeta enim anonymus, qui versus de Ordine comprovincialium pontificum composuit, quique hoc ipso tempore vivebat, enumerat omnes metropolitas Saltzburgenses, et omnes episcopos sediumillisubjectarum, usque ad annum circiter dcccxl, quo egregiam suam opellam absolvit; sed cum loquitur de episcopis Pataviensibus Catalogum suum in Wal-

missum
tamen

Saxones congregaverunt se in unum, etcomest forte proelium inter eos, et quamvis ilh
(id

Abotridi fanatici erant

(ides

est,

Gentiles et Ethnici)

Christianorum et domni regis adjuvit eos, et habuerunt victoriam super Saxones, et ceciderunt de ipsis Saxonibus ante eos in ipsa pugna duo millia dcdi (pra^dictus chronographus habet duo niillia octingenti et unus) et in Norlli-Thuringos ibi pervenerunt ipsi Sclavi ad domnum regera,
;

el

honoravit eos

domnus

rex, ut digni erant niiri-

332

LEONIS

Iir

ANNUS

3.

cut

CHRISTI 798.
quandiu vixit. Ubi hic auctor Caro-

drico terminat, et in suis verslbus Laureaci nun-

ille fecit,

quam meminit, potest, quam quod

patu
vixerit, et
illis

cujus rei vix alia ratio assignari

is

in Saltzburgensi archiepisco-

lum imperatorem per antecessum appellat, priusquam esset imperator. Legendus Bollandus ad
diem v mensis Februarii
in Vita beati Domiliani

rantibus

de episcopis Pataviensibus, qui ducontroversiis Patavii sederunt, verba

ducis Karinthiae, ubi varia habet de conversione Sla-

non facienda esse existimarit. Illud itaque certum maneat, nullum archiepiscopum Laureaci hoc saeculo fuisse.
6.

vorum
7.

et

Karentanorum.

Felix episc. Urgelloe

ad vomitum

redit.

li-

Hoc

circiter

anno Felix Urgellitanus episcopus

Ainplitudo archiepiscopatus Saltzburg.

a Pippino

Subjugata anno septingentesimo nonagesimo sexto Italise rege Bunia, Saltzburgensis episco-

bellum, quo suam propugnabat haeresim, Alcuiuo monasterii Turonensis abbati direxit; de quo libello Alcuinus lib. 1 adversus

EUpandum

sic lo-

patus amplissimus fuit, cum ea ei attributa faerit, Postquam Carolus imp. ut eo anno diximus Hunnis ejectis, et episcopatus diguitatem Juvaven:

quitur

Felix infeliciter ad

vestras ref ugiens partes,

sopitos infldelitatis cineres vobis exhortantibus re-

suscitare intendit. Cui ego in has advenieus partes

charitatis

sis Ecclesiae

rectori

commendavit, Arnoni

scilicet

calamo Epistolam exhortatoriam, ut se

ille

archiepiscopo
puli,

et suis successoribus,
;

tenendi perpe-

Catholicae jungeret unitaU, dirigere curavi. Cui

tualiter atque regendi perdonavit

sive
illi

coeperunt po-

non

Epistolari brevitate, sed hbelli prolixitate re-

Sclavi seu Bajoarii inhabitare terram,

spondere nisus
vestrai foveas
et

unde
quit

expulsi sunl Hunni, et mulliplicari , inbeati Eberardi

anonynms, discipulus
apud Canisium tom.
:

archi-

est, atque in eo omnes perfldiae maxime aperuit, asserens Christum veterem hominem esse et nuncupativum Deum,

episcopi, inVita sancti Virgilii episcopiSalisburgensis,

et

adoptivum fihum,

et

secundaindiguisse regene-

vi Antiq. Lect. ubi

etiam

in Vita sancti Ruperti Salisburgensis episcopi primi

raUone, et alia plurima Ecclesiasticae doctrinae inconvenienUa . In Epistohs vero iv et viti Carolo
regi inscriptis ait Alcuinus
ficio
:

legitur
tis

Interim contigit aniio videlicet Nativita-

Ego

solus

non

suf-

Domini Dccxcvfii, Arnonem jani archiepiscopum, a Leone papa accepto palho, remeando de Roma
venisse uitra
roli

cum

Epistola sua,

Padum, eique obviasse missum Camandans illi ipso itinere in

ire, et

ad responsionem. Praevideat vero tua sancta pietas huic operi tam arduoet necessario adjutores idoneos, quateuus ha3c impia haeresis omnimodis
exstinguatur,
Christiani imperii,
filiis

partes

Sclavorum

exquirere voluntatem po-

illi Verbum Dei. Sed quia hoc facere nequivit antequam responsum redderet suae legationis, festine perrexit ad imperatorem, et retulit ei quidquid per eum dominus Leo papa mandavit. Postexpletam legationem ipse imperator praicepit Aruoni archiepiscopo pergere in partes Sclavorum, et pi'ovidere omuem illam regionem,

puli ilhus, et praedicare

antequam latius spargatur per orbem quod divina pietas Ubi tuisque commisit regendum, atque guberuandum .

Ita

Alcuiuus in Epistola vni, qul in Epistola iv posadjutores Paulinum patriarcham Forojuhensem, Richboldum archiepiscopum Trevirensem et
cit

libello infelicis,

et Ecclesiasticum officium

more

episcopali colere,

De non magistri sed subversoris, placet mihi valde quod vestra sanctissima voluntas et devoUo habet curam respondendi ad defensionem

Theodulphum episcopum Aurelianensem

populosque in
confortare, sicut
vit Ecclesias,

lide

et

Christianitate

praidicando

fidei Cathohcse.
tati,

Sed obsecro,

si

vestra; placeat pie-

ille fecit, illuc

veniendo consecra-

ordinavit presbyteros, populum(|ue

prffidicando docuit, et inde rediens nuntiavit

ralori,

impe-

quod magna

ibi potuissent effici, si

quis in-

imperator,

de habuisset certamen. Tunc interrogavit illum si aliquem haberet Ecclesiasticum viibi

exemplarium illius hbelli domno dirigatur Apostolico, aliud quoque Paulino patriarchae, simihter Richbono et Theudulfo episcopis, doctoribus et magistris, ut singulis pro se respondeant. FJaccus vero tuus tecum laborat in reddenda ratautum detur ei si^atium, ut tione Catholicae fidei
ut
;

rum, qui
dixit se

lucrum

potuisset agere Deo. Et ille

et
illi

quiete et diligenter liceat

illi

et pueris suis cousi-

habcre talem ut Deo placuisset,

po-

pulo paslor

fieri potuisset. Tunc jussu imperatoris ordiuatus est Theodoricus episcopus ab Arnone ar-

derare Patrum sensus, quid unusquisque diceret de sententiis, quas posuit prasfatus subversor iu

suo hbello
Alcuiuus.
8.

Ubi Alcuinus Flacci nomine seipsum

chiepiscopo Juvaviensium,

Geroldus comes perducentes in Sclaviniam, dederunt in manus principum, commendantesque illi epiet

quem

ipse

Arno

exprimit; vocabatur enim FJaccus Albinus, sive

Id contigit hoc anno

:

vel circiter.

Hunc
fidei

scopo regionem Karinthianorum, et confines eorum occidentali parte Dravi fluminis, usquedum Dravus fluit in amne Danubii, ut potestative populum

libellum Fehx Epistolam vocat in confessione

ad Urgellitanos missa

Synodus, inquit, nuperin

regeretsua priedicatione,

et

Evangelica doclrina do-

ceret servire Deo, et ut Ecclesias constructas dedicasset, presbyleros ordinando constituisset, lotum-

que EccIesiasUcum offlcium in illis partibus, prout canonicus ordo exposcit, perficeret. Dominationem et subjectionem habens Juvavensium rectorum, si-

hac iutentione, praecipiente gloriosissimo ac domino nostro Carolo adversus Epistolam meam, quam dudum venerabih viro Albiuo abbati Turonensis Ecclesiaj scripseram, congregata est . Quibus ex verbis liquet, exemplar libeUi FeJiciani,
piissimo

Roma

ut Alcuinus per litteras petierat,

Romam

a Carolo

directum

oblatumque

Leoni

Pontifici.

Pauhuus

LEONIS

III

ANNTJS 3.

CHRISTl 798.
largitati

333
fule

palriarcba Forojuliensls contra Felicem tres statim

ediilit libros; Alcuimis vero quamvis ad responsionem Febciauo bbello faciendam se solum negaret sulficere, manum tamen admovit calamo tam feliciter, ut Felicem egregie septem libris refularit.

larum
et

non consentit? Roborata vero

,

conflrmata consuetudine Christianitatis

tunc

quasi perfectis fortiora danda sunt praecepta, quae

solida

mens

religioue Cbristiana

non abhorreat.
;

Leo Romanus Pontifex

cuini scriptis,

lectis

cum
,

Paulini

tum

Ai-

Synodum auno

scquenti

Roma; conidem In qua Syeo cieteri

Petri
istas

anno num. 17 colligit Epistolam vii Alcuini boc anno datam esse ex Epistola enim xi, quam anno sequenti eidem Caillo

Ex

textu Cointius hoc

gregavit adversus libellum

quem
:

Felix Alcuino
fuerit,

rolo scriptam esse constat, ubi

sermonem de

exa-

dudum
nodo
teri

scripserat. Quis exitus

Synodi
et

ctione

decimarum

facit, testatur se

de ea materia
est,

Felix iu confessione fidei declarat

jam

scripsisse ac sensissc,

quia forte melius

praeseute

Leone Apostolico,

cum

vel aliquanto spatio ut

sitas,

remittatur publica neces-

episcopi

numero lvii

residentes, et plerique presby-

ac diaconi

Aposloli, per

cum eis, in domo beatissimi quorum omnium auctoritatem

non

jam

dictas senteutias nostras,

qualibet, ut dic-

tumest, violentia, sed ralione

verilalis, utoportuit,
lib. 1

excluseruut. Porro Alcuinus

adversus Eli-

pandum annum
dicat
:

conversionis Felicis his verbis in-

donec fldes cordibus radicitus inolescat . Alcidnus Hispanos triplicis erroris arguit. Hoc etiam anno scripsit Alcuinus Epistolas duas, alteram quae est numero lxxxvi Leidrado nuper electo Lugdunensi archiepiscopo, alteram, qus ordine est lxix monacbis Lugdunensibus. Prioris titulus est Pontifici fratri, amico Liobrado electo
10.

Idem

Felix

anno

prajfati gloriosi principis

(id est,

Leidrado) Albinus salutem. In ea testatur se

fla-

(nempe

Caroli) trigesimo

tarie veniens

secundo advocatus volunad Aquis-Palatium, etc. in pacem

flagranlissimo mutuas colloculionis desiderio

grare, sed nec quando, nec ubi haec haberi possit,

sese scire. Voti

Catholicae unanimitatis reversus est

cipulis B
,

cum

suis dis-

ideoque exeunte anno Christi seplingen-

enim

lxix,

quam
:

compos videtur factus Epistolam ad Lugdunenses fratres dedit, his

;

tesimo nonagesimo nono, quo annus Caroli xxxu die XXIV Septembris inchoatus est. Felix autem du-

verbis inchoat

Religiosae in Christo

conversa-

dum antequam Synodus

textu

illa

cogeretur, Epistolam

Laidradum electum pontiflcem, laudabilem auiHens sollicitudiuem, magno meesse

tionis vostrse, per

qua; tunc damnata est a se scriptam testatur in

hoc nempe, vel circiter anno. 9. Alcuinus Carolo suadet, iit Hunnos ad solutionem decimarum non adstringat. Inter Epiallegato,

jam

gaudio delibutum fateor . Quae tainen per litteras Leidradus Albiuo signiflcare potuit. Quo consilio
scripserit, his verbis docet
:

Novas vero,

fratres

charissimi, Hispanici erroris sectas tota vobis cavete intentione . Triplicis erroris redarguebat His-

stolas Alcuiui

septima inscribitur

domino

excel-

lentissimo et in

omni

Christi

honore devotissimo
Italiae, et

pauos, quod Cbristum Filium Dei adoptivum dicerent,

Carolo regi Germania;, Galliae atque

cti

san-

salem assererent in sacrificium corporis Christi

verbi praBdicatoribus .

In ea Alcuinus Caro-

lum

hortatur, ut erga Hunnos, qui se dediderunt

ejus ditioni,

Christianamque fldem amplexi sunt,

niitem se clemeutemque praebeat, nec illam gen-

tem ut
tiatur.

cacteras solutioni

decimarum

adstringi pa-

mittendum esse, contra universalem Ecclesiae consuetudinem iu baptismo sub invocatione sanctae Trinitatis unam inersionem agendam afflrmarent. Quidam enim Hispani salem in sacriflcio corporis et sanguinis Domini dicebant offerendum; Quam,
inquit Alcuinus
lis
,

Deinde praecones Evangelii luonet, ut bapconferant,

consuetudinem, nec universao

tismum non ante

dierint,

quam populum

eru-

observat Ecclesia, nec Roinana custodit aucto-

catechisandis rudibus
debeat,

docetque ex sancto Augustino libro de quis ab eis ordo servari ,

viros aetate perfectos instruuut. Deinde
:

ritas B.

Paulo post

Numquid
nunc
De

caro Christi com-

pntruit in sepulcro, ut

sale indigeat

corpus

cum

ejus in sacriflcio? Et inferius citat canones Car-

ex Lis Domini verbis

baptizantes eos, etc.

Ite, docete omnes gentes, servandum hunc ab eis or-

thagiuenses cap. 24

sacriflcio corporis etsan-

dinem

scribit,

ut doceant gentes, deinde doctas

Vestra sanctissima pietas sapieuti
si

aqua intingant. Quoad solutionem decimarum haec

ejus verba
:

quam quod Dominus tradidit, hoc est panem et vinum aqua mixtum . Tertio de trina in baptismo merguinis Domini nihil amplius offeratur
il)se

sione ait

Nobis de Hispania, qua; olim tyranno-

rudibus populis in principio fidei jugum imponere decimaklm , ul plena fiat per siugulas domus exactio illarum, an Apostoli quoque ab ipso Christo Deo edocti, ct ad praedicandum miindo missi, exactiones decimarum
consilio praevidet,

melius

sit

fuit, nunc vero schismaticorum, conuniversalem sanctae Dei Ecclesiae consuetudinem de baptismo quastio delata est. Affirmantes quidam sub invocatione sancta3 Trinitatisunam esse

ruin nutrix
tra

mersionem agendam. Videtur enim Apostolus huic

observationi esse contrarius, etc.
11. Inter eos errores

excgissent, vel alicubi demandassenl dari, conside-

raiidum
strae

est.

Scimus quia deciinatio subslantiaj no-

numerat unicam mersio-

quam

est, sed melius illam amittere, fidem perdere. Nos vero in fidc Catholica nati, nutriti et edocti, vix conseutimus subslautiam nostram pleniter decimare. Quanto magis

valde bona

nem
ris

in baptismo.

lu Epistola lxx, quae superiovidetur,

:

membrum
mersione

esse
facit

triua

sermonem etiain de Nobis vero juxta parvitatem

iugenioli nostri videtur, ut sicut interior

fide sanctffi Trinilalis ad

homo

in

teiierafides, ct iufautilis aniiuus, et avara

mens

il-

iinaginem sui Conditoris

334
reforniandus

LEONIS in ANNUS
est, ita et exterior

3.

CHRISTI 798.

trina mersione ab-

Quos Alcuinum merito reprehendere ostendit Cointius citatus

14..

luendns esse, tur in anima, hoc

ut quod

invisibiliter Spiritus opera-

visibiliter sacerdos imitetur in

aqua. Nani originale peccatum tribus modis actum Itaque et est, delectatione, consensu et opere.

num. 33 et seq. Felix a Paulino tribus libris, etseptem ab Has ad Paulinum patriarAlcuino confutatus.

omne peccatum
operatione

efflcitur.

aut cogitatione, aut locutione, aut Ideo triplici generi peccatoablutio convenire, vel propter

Alcuinus, postquam tres ab eo libros contra Felicem Urgellitanum cpiscopum prosa scriptos, et fidei regulam versibus exaratam

cham

litteras direxit

rum

trina videtur

accepit.

originale

peccatum, quod in infantibus valet ad

illa,

cratissimae fidei vestrae

perditionem, vel propter

aetatis

quee in provectioris

pacis

Sub initium enim Epistols ait Cum sahbellum recensui, Catholicaj ornatum, etc. totiusaniini mei habepuritate
:

bominibus, voluntate, verbo, vel facto ad.

nas in Isetitiam laxavi . Paulinus tres hos libros

dunlur
esse

Non diffitetur qnidem objectioni locum ex quibusdam Gregorii Magni litteris, sed ad
:

Carolo dicavit, qui eosdem statim Alcuino direxit, ut ex Epistola laudata liquet. Ut a

Pauhno

tres, sic

ab

eam

Epistolam vero, his verbis respondet a beato Gregorio de simpla mersione dicunt esse conscriptam, in Epistolari suo libro, qui de Roma

quam

Alcuino septem adversus Felicem libri prodiere. Causam susceptae contra Felicem scriptionis ipse-

met

aperit in libro contra

Elipandum

Felix in-

nobis allatus est, non invenimus. Alias vero omnes perspeximns in libro, quem ad Occidentaliumpar-

feliciterad veslras refugiens partes sopitos infldelitatis cineres

vobis exhortantibus resuscitare intenin

tium
dubii

Ecclesias, ponliflces velreges,scripserat. Ideo

dit

cui

ego

has adveniens partes charitatis

se Catholicae
ille

sumus an

illius sit,

an ab aliquo hujus
scripta
sit .

sectse

calamo Epistolam exhortatoriam, ut

jungeret unitati, dirigere curavi. Cui
tolari

auctore ejussub
12.

nomine

non Epi-

nis

Sed ea ex prcecepto Gregorii M. ab BispaVerum Menardusin Observat. recte adhibita.

brevitate, sed libelli prolixitate

est, ctc.

respondere
libri

nisus
tionis
illi

Cui libello ejus septem nostrae devo-

ad librum sacramentorum sancti

Mabillonius
sancti
sfEC.
i

Gregorii

papa?,

libellis

respondimus

Quare septem

Benedict.

in

Elogio historico

contra Felicem perperara alias Paulino Foroju-

Leandri Hispalensis metropolitae, et Cointius hoc anno num. 27 et seqq. hanc Alcuini opinionem validis argumentis jam refutarunt. Licet enim illa Gregorii Epistola deesset in exemplari Alcuino

liensi patriarchae attributi.

13.

Synodus ab Ethelardo archiep. Cantuarim

celebrata.

Ethelardus archiepiscopus Cantua-

riensis celebravit
celd,

Roma

allato,

ejus tamen meminit Isidorus Hispa-

lensis in lib.

Toletanum IV canone
Vita GregoriiMagni

de script. Eccles. cap. 27, Concilium v, et Joannes diaconus in

magnum Concilium apud Bacanrecitatuma Spelmanno tom. iConcil. Anglia;, Anno Dominicsc Incarnacujus hoc est initium
:

tionis Dccxcviii,

non longe post Alcuini mortem ab eo scripta. Quare perperam Alctiinus Gregorio Maguo abjudicat Epistolam , qua Ilispani innixi
simplicem
in

congregatum est magnum Concilium, in loco ubinominatur Bacanceld, prffisidente eodem Concilio Cenulfo rege, necnon reverendissimo archiepiscopo Athelardo, cum episcopis, abbatibus, et multis aliis idoneis personis In eo Athe.

baplismo mersionem tuebantur, contanti Pontiflcis, et

stanter adhajrentes et responso

lardus dixit

Sicut ego

mandatum
;

domino

canonem ex iisdem Gregorii litteris concinnatum promulgarat. Cum enim Ariani in Hisi)ania, quo ires naturas divinas in triToletauLC Synodo, quae

Apostolico Leone papa recepi

ut ex hoc tempore

nunquam
mini, id

temerario ausu super hsereditatem Dolaici

est, Ecclesias,

praesumant sa^culares

bus personis esse demonstrarent, trina mersione uterentur, visum est Gregorio M. in lib. d, Epist. xli ad Leandrum Hispalensem episcopum metropolitanum data, ut una mersio ab Ilispanis fleret;ne sequentes ritum Arianorum, sequi et doctrinam
viderenlur.
13.

dominium

suscipere,

etc Alfordus hoc onno n.3

suspicatur illud ab Ethelardo post ejus

Roma

re-

Error Bispanorutn in baptismo ab Al-

Hoc quoque anno Alcuino merito reprehensus. cuinus Epist. lxxxi Paulino patriarcha; Forojuliensi

dedit,

in

qua non tantum questus

est,

ut

qui in baptismo unica duntaxat utebantur mersione, sed etiam de aliis, qui tres quidem mersiones in Hispania adhibebant, sed tres
supra, de
illis,

diium congregatum fuisse. l(i. Synodus ab Eanbaldo jun. archiep. EboHabita et alia Synodus ab Eanracensi habita. ia/ffo juniori Eboracensi archiepiscopo, de qua loquitur Hovedenus pag. 400 postquam narravit mortem Edilberdi, Pren appellati, Cantii regis B Eodem anno , inquit Hovedenus, qui est annus tertius Kenulfl prsedicti regis, Synodo congregata in loco qui dicitur Pinchanhal, pra;sidente Eaubaldo archiepiscopo, aliisque quamplurimis prin-

cipalibus et Ecclesiasticis viris. Multa de utilitate

sancta)

personas sancta) Trinitatis ad singulas mersiones

Dei

Ecclesia;,

genhsque Northanhymbroconsiliati sunt, etc,

norainabant

Aiii vero,

inquit, trinam volentes

rum, omniumque provinciarum

Prcccei)it

facere mersionem, et in

unaquaque mersione

in-

vocationem sanctaj Trinitatis, ac per hoc totas tres personas ter nominare studentes, dum ipsa veritas
prfficiperel (Ite, docete

omnes

gentes, baptizantes

dominus antistes Eanbaldus, recitari quiaque Synodorum fidem, de quibus in Historia Anglorum sic scribit: Suscipimussanctas et universa. les quinque Synodos beatorum et Deo acceptoru m
Patrum, sicut prssentis
libri

eos in

nomine

Patris et Filii et Spiritus sancti) .

continet textus, etc.

LEONIS
17.

III

ANNUS
rcfjnum

4.

lis

CHRISTI 799.

335

Cantii.

Qiioad Edilbertum Cantii regem, MalmesCuthredum ejusdem

factionis et calamita-

Cuthredus Edilberto succedit

iyi

scilicet

lib. l de Gestis reg. |iag. 1 1 lestatur, eum biennio regnasse, diibiumque esse quo line defe-

buriensis

nomine viii annis regnasse, quia Merciorum rex supremum in Cantio imperium sibi arrogabat. Hoc etiam anno
hffiredem solo

Kenulfiis

Westmonasteriensis

et aimalista Mailrosensis Edil-

cerit, et

berli regis fiaein collocanl.

LEONIS

III

ANNUS

4.

CHRISTI

799.

1.

Leo papa iniqua

iji

Romv pasms,

mire sana-

secundum olitanam traditionem

sanctae

Romansc
:

us Carolum adit,

Urbem Iriuynphans revertitur. Septingentesimus nonagesimus nonus annus

Ecclesise

Ecclesia;, in Ecclesia beati Georgii Christi martyris,

in ejus natali, ipsa litania proedicata f uisset

Christi Redemptoris, Indictione septima inchoatur,

tam

viri

quamque

feminae devota

omnes mente catervatim

idemque valde

Romanaj lugubris, quo

sacrilegium
Ponti-

in Ecclesia beati Christi martyris Laurentii,

quam

immane

facinus

commissum atque

Lucinse dicunt, sive ad craticulam

ut hic habent

ingens perpetratum est adversus

Summum

Annales Francorum
occurrerunt. Et
tifex a patriarchio

),

ubi coUecta praedicata erat,

pr.Tdictus venerabilis

ficem a scelestis quibusdam ac prorsus impiis Ec-

dum

Ponsine

Romansc potentioribus clericis, quod nec a gentiiibus infensis nomini Christiano imperatoriclesiiB

egressus fuisset, obviam

petebat, dicens

illi

planeta Paschalis primicerius occurrit, et in hypocrisi

bus, vel ab haereticis Catholicaj fidei perduellibus

fuisset aliquando tentatum. Nepotes

veniam

illi

Quia infirmus

siquidem Hacleri

sum,

et ideo sine planeta veni.

driani Pontificis militantes in

Romani
,

primis

prfesul

veniam

illi

dedit.

Tunc sanctissimus Similiter et Campulus

ordinibus iuvidia tabescentes ob Leonis electionem,

odio implacabili

sacellarius,

qui in ipsorum dolositate pariter in

in pectore,

ipsum persecuti calumniisque tandem eo furoris et insaniae sunt perinsectati, ducti, ut non sint veriti in ipsum sacriiegas manus
injicere, eflodere ipsius oculos, atque radicitus lin-

Pontificali obsequio pergentes,et dulcia verba, quae

non habebant
sus pagani,
gentes,

cum

eo loquentes, malise satanice colli-

gni et iniqui ac perversi, falsique Cbristiani, prorfilii

diaboli, in

unum

guam

prsecidere. Accessit ad tanti sceleris

immen-

pleni

iniqua cogitatione, in ipso itinere,

silatem,

tifex esset in sacri

quod totum id factum est, cum idem Ponmuneris functioue, expiando per
ritu solemni.

ante monasterium sanctorum Stephani et Silvestri,

quod domnus Paulus papa fundaverat, clam armati

tes,

litanias

populum

Sed

et

sacrilegia

cumulata sunt, dum rursus in Ecclesia ante altare, juxta Confessionem tantum sit repetitum rabido furore flagitium. Ista autem tam nefauda tam horrenda et execranda quomodo se habuerintj prs sceleris immanitate declamato ubique facinore, tam Occidentales quam Orientales historiarum scriptores sunt prosecuti. Nos accipiemus ab Anastasio ejus sa;culi scriptore aatisacrilegiis
,

de loco iusidiarum exilienad ipsum (quod dictu nefas est) trucidandum, absque ulla reverentia confluxerunt, Paschale ad caput stante, et Campulo ad pedes, secundum

adstitere, atque repente

iniquum eorum consilium . Accidisse autem id septimo kalend. Maii Ado confirmat. Pergit Anastasius
3.

Quo

facto,

omnis qui

circa

eum

erat po-

pulus,

cum

esset inermis, et in

divino officio prae-

quiore, qui ea paulo latius narrat his verbis

qUiE ab

die quadam more solito in omnibus Major appellatur, Leo Pontifex procederet, ubi sibi populus obviam sacra religione occurrere deberet, ut secundum annuaiu consueludiuem litanias et missarum solemnia cum sacer2.

Cum

litania,

timore armorum perterritus, iu fugara conversus est. Ipsi vero insidiatores atque operatores malorum, Judaico more, sine ullo divino vel
paratus,

hiunano honoris intuitu, ferino more comprehendentes, in terram projecerunt, et absque ulla misericordia

scindendo
et et

expoliando

eum ,

crudeliter

dolibus celebraret,

et

omnipotenti Domino pro

oculos evulsere,

salule Christiani populi preces fuuderct. Et cuin

suut:

nam

ipsum penitus necare conati liugua ejusab ipsis proicisa est. Et

336
ut

LEONIS

III

ANNTJS 4.

CHRISTl 799.

ipsi omnino tunc arbitrati sunt, csecum eum et mutuni in media platea dimisere. Verum ipsi maligni Pasclialis et Campulus sicut veri pagani et

Albini fidelis B. Petri Apostoli, et ejusdem Pontificis

deprtedantes, destruxerunt.

In ipsa B. Petri Apostoli aula

cum
:

degeret

impii ad ipsius monasterii Ecclesiam ante Confes-

praefatus Pontifex, confestim Winigisus gloriosus

sionem

eum

trahentes, ante

tare ilerum oculos et

ipsum venerabile allinguam amplius crudeliter

in

Summum
qui per

eruere, et plagis euni diversis ac fustibus cEedentes

laniaverunt, et

dux Spoletanus cum suo exercitu obviavit et cum Pontificem videntem et loquentem conspexisset, venerabiliter eum recipiens, Spoletum
deduxit, glorificans
talia mirabilia

semivivum

sanguine revolutum

ante ipsum altare dimisere.

Postmodum vero sub

Deum et laudans Dominum, eum clarificavit . Habent

:

custodia in ipso monasterio dimisere.

Timore autem perterriti, ne a Christianis hominibus inde furalus esset, tunc malignum consilium adepti, sicutipse hegumenus monasterii sancti Gerasimi (Erasmi) professus est, fecerunt eum-ad se venire clam per noctem tam Paschalis malignus, qui tunc primicerius erat, quam Campulus sacellarius, et Maurus Nepesinus, et miserunt in pradictum monaslerium S. Silvestri, cum pluribus iniquis consentaneis ipsorum malefactoribus sic eum per noctem exinde abstrahentes deduxerunt in monasterium sancti Gerasimi, et iu arcta et an4.

Annales Francorum, apud sanclum Petruin tunc contigisse morari legatos Caroli Magni erat ex iis

unus Wiradus abbas, quorum ope fultus Pontifex, una cum duce Spoletano Winigiso Spoletum ( ut
dictum
sius
:

est)

perductus

fuit.

Pergit vero Anasta-

6. a

Quo

audito, per diversas civitates

Roma-

norum

fideles

ad

eum

occurrere

et

pariter

cum

aliquibus ex

ipsis civilatibus episcopis, presbyteris,

seu clericis Romanis, et primatibus civitatum ad

excellentissimum

corum
et

et

dominum Carolum regem FranLongobardorum atque patricium Roest.

gusta custodia
8

eum

recluserunt.

manorum
,

profectus

Ipse veroChristianissimus

Sed Dominus omnipotens, qui eorum maU-

tiam praesciendo, diu patienter suslinuit, ipsos eo-

rum

iniquos conatus mirabiliter destruxit. Coutigit

enim cooperante Domino, ct bealo Petro Apostolo suffragante quod antedictus papa cum ab ipsis carnificibus in monasterium S. Gerasimi in custodiam milteretur, et visum recepit, et lingua ad loquendum ei restituta est, ut cstenderet omnipotens Dominus super suum famulum sohtam misericordiam et magnum miracuhim, et divino ejus
,

Orthodoxus atque prsecipuus clemenhssimusque rex illico ut audivit, misit in obviam ejus Gildivaldum archiepiscopum et capellanum et Ascharium comitem et postmodum proprium
, ,

fllium

suum Pipinum
magnus
rex
ei

excellentissimum
ei

regem

cum

aliis

comitibus obviam

iterum, et usque
honorifice
suscepit

ubi ipse

obviavit, et sicut vicarium

B. Petri Apostoli venerabiliter et

cum
;

hymnis

et canticis spiritualibus

eum

et

l^ariter se

amplectentes,

cum

lacrymis se osculati

nutu
ipso

a fidelibus Christianis viris, videhcet

aliis

Albino

sunt. Et prtedicto Pontifice, Gloria in excelsis Deo

cubiculario, et

fidehbus

Deum

timentibus, ex

eum

claustro occulte auferentes, in

beati Petri

Basihcam Apostolorum principis, ubi ejus sacra-

inchoaute, etjuncto(cuucto) clero suscipiente, oratione super cuncto populo data tunc benignissi:

mus dominus

Carolus

Magnus

rex (ante) addictum

tissimum corpus quiescit, deduxere. 5. Qui omnes audientes et videntes mirabiha Dei, qui innocentem et justum Pontificem de manibus inimicorum eruit, glorificaverunt Domi-

Ponhficem conspiciens, gratias Deo retulit, qui tara magna mirabilia supcr famulum suum per suffragia principum A^oslolorum Petri ac Pauli operatus est, et ad nihilum praedictos viros iniquos deduxit .

num Deum,
seril

dicentes: Benedictus

Israel qui facit

mirabiha magna solus,

se,

Dominus Deus et non deet

sperantes in

sed in eo adimi^levit miseri-

num Flaccum
his habet

Porro de his omnibus Carolus Magnus Albireddidit cerhorem, qui horrendum

cordiam suam, ut manifestaretur gloria Dei

rabiha in
in
se,
illo,

mi-

facinus detestatus, rescribens ad

a

quemadmodum promisit sperantibus

'
:

Psahnista dicente
;

Dominus

ilhnninatio

rum
rum,

Carolum ha;c de Ecce in te solo tota salus EcclesiaChristi inchnata recumbit: tu vindex sceletu rector errantium, tu consolator moeren-

mea,
sor

et salus

mea quem timebo ? Dominus

;

defen:

meae a quotrepidabo? Et iterum ^ Lucerna pedibusmeis verbum tuum, et lumen semihs

vita;

meis.

Et vere a tenebris
ejus consolidatis

eum Dominus
membris,
in

eripiens,

lumenreddidit, etlinguamadloquendum restituit,

et
totis

tium, tu exaltaho bonorum. Nonne Romana in Sede, ubi religio maxime pietahs quondam claruerat, ibi extrema impietatis exempla emerserunt ? Ipsi cordibus suis excaecati, excfficaverunt caput pro-

omnibus
et fideilli

prium. Nec

operibus mirabiliter deducens, confortavit. Quan-

ritas esse vidctur.

tum gaudium habuere

les
,

Christiani

homines

horum

timor Dei, nec sapientia, uec chaQuid boni esse iioterit, ubi nihil invenitur? Si timor Dei esset in eis, non
ibi

moerore et nesciebant quid agerent ,

tantum

trislilia

angustiati

auderent.
charitas
,

Si

sapientia

nunquam

voluissent.

Si

et in

periculo se csse

nunquam

fecissent.

Tempora sunt pecapitis

existimantes, qua:rebant senietipsos interficere. At

riculosa

olim ab ipsa veritate prajdicta, quia

dum non

inveiiirent

quld aliud agerent, doinum

refrigescet charitas

multorum. NuUatenus
Anliq. lect.

Psal. xxvr.

^Psal. cxvui.

'

Albin. Ep. IV. tom.

i.

Maltb. xsiv.

LEONIS
ciira

Iir

ANNXJS 4.

CHRISTI 799.

337

omittenda
caput.
Si
fieri

quam
fando.

Levius est pedes dolere cst. Comiionatur pax cnm populo nepotest
,

quantos dies fidelissimi missi, qui

in PontiQcale

cum

eo venerunt

obsequlum,

videlicet Gildivaldus et

relincjuantur

aliquantusj^e reti-

lum

minoe, ne obdurati fugiant, sed in

neantur, donec salubri consilio ad pacem revocentur, elc.

Ita

Albinus, cujus consilium Carolus

Arno reverendissimi archiepiscopi, atcjue Cunipertus, Bernhardus, Atto et Jesse reverendissimi et sanctissimi cpiscopi, nccnon et Flaccus electus episcopus, una cum Kelmgoth, Reticario et Germano
gloriosis comitibus
,

secutus esse videtur, ut dicta declarant. Pergitvero

Anastasius, de Carolo dicens

residentes in triclinio ipsius

et

Qui

dum

in

magno honore apud

iniqui et
filii

se aliquan-

tulum tempus eum

set
:

ipse sereiiissimus rex habuis-

hffic pra;fati

diaboli audientcs,

per unam et amplius hebdomadam inquirentes ipsos nufandissimos malefactores, quam malitiam ab ipsorum Pontifice habuissent tain Paschalis, quam Campulus cum se-

domini Leonis papa>,

post dira et iniqua incendia, qus! in possessioni-

bus, seu rebus B. Petri Apostoli gesserunt, moliti

sunt Deo contraria, falsa adversus sanctissimum Pontificem imponere crimina, et post eumadpraj-

dictum mittere regem,qua! probare nequaquam potuissent, qui per iusidias et iniquitates ipsorum talia nec dicenda, sanctam Ecclesiam humiliare
Yolentes, proferebant.
7. Sed dum apud pi'aedictum clementissimum magnum regem praefatus Pontifex cum magno et

quacibus eorum et nihil habueruntadversuseum quod dicerent. Tunc illos comprehendentes pra3dicti missimagni regis,emiserunt eos in Franciam. Hajc ibi. Qua; omnia facta esse subdit ante adventum ipsiusCaroliMagni Romam, qui contigit anno sequenti, licet judicium hujusmodi pra;sentc Carolo factum alii tradant. 9. Sed dices, quomodo flori potuit, ut tam de,

formia perpetrata scelera

levi

exilio

punirentur?

Regino

satisfacit,

dum

traditpro suis persecutoribus Pontificem, ne quid de-

condecenti honore degeret, ex omni parte tam archiepiscopis,

exorasse ipsum

Leonem

quam
,

episcopis et caeteris sacerdoti-

trimenti in ipsorum

corporum membris pateren-

bus venientibus, una

cum

filio

ejusdem piissimi
,

tur; idque ipsi enixe roganti concessura esse,

cum
et in

magni

omnibusque eximiis Francis Deo praivio , illum remeantem (remeare) in suam Apostolicam Sedem honoritice cum nimio (ut decuit) remiserunt honore qui per unamquamque civitatem, tanquam ipsum suscipientes Apostolum, usque Romam deduxerunt. Quum Romani prae nimio gaudio suum recipientes Pastorem omnes generaliter in vigiliis beati Andrese Apostoli tam proceres clericorum cum omnibus clericis, quamregis
:

tamen antea
eos lege

capitis

sententiam accepissent
:

agendum

testantur Annales
Caroli

esse, definitum esset quod et Francorum sub Ludovico filio

Magni conscripti. Sed et in Vita Caroli per annos singulos scripta, haec leguntur Post pau:

cos

autem

dies jussit Carolus eos, qui

papam anno

superiori dehonestaverant, exhiberi, et habita docies

(decisione)
tis rei,

capite damnali sunt.

secundum legemRomanam, utmajestaPro quibus tamen papa

apud imperatorem
eis

que optimates et senatus, cunctaque militia et imiversus populus Romanus cum sanclimonialibus et diaconissis et nobilibus matronis cum universis feminis,

pio aflectu
et

intercessit, et vita

membra

concessa sunt, sed pro facinoris

deportati sunt , Ha;c ibi
,

maea-

gnitudine

exilio

simul etiam

et cunctac scholae pere-

demque

reliqui ejusdera saBCuIi scriptores, sed se-

num

grinorum, videlicet Francorum, Frisonum, Saxoatque Longobardorum, simul omnes connexi ad pontem Milvium cum signis et bandis et canticis spiritualibus susceperunt et in Ecclesiam beati Petri Apostoli eum deduxerunt, ubi et missarum solemnia celebravit. Et omnes communiter corpus et sanguinem Domini nostri Jesu Christi
,

quenti anno id factura tradunt, postquara Carolus acclamatus et coronatus est imperator. Nos taraen

sequimur Anastasium, indecens existimantes, quod primura de Pontifici objectis criminibus actum sit,

quam de adeo facinorosissirais delinquentibus. Porro

de causa Pontificis tractata anno sequenti, ubi Carolus Roraara venit, suo loco diceraus. Ca;terura

fideliter participati sunt, et alia die

secundum

oli-

judiciura hoc anno factum esse,

aftirmet, sententia;

tanam consuetudinem natale

celebrantes,
etlcetitia, in

beati Andrea> Apostoli

cum idem auctor autem executionem, exspectato

annum
esse dilatam,

Romam

ingrediens

cum multo

gaudio

Caroli adventu, insequentem

patriarciiium Lateranense introivit .

Porro totam hanc historiam scias tunc fuisse carmineegregie scriptam ab Alcuino (utstylusarguit), editam vero nuper a Canisio in tomo primo collectionis antiquce Lectionis in qua habentur, quic prajtermissa noscuutur ab aliis. Tu ipsam consulas,
cujus delecteris sicut veritate, tcmporis varietate.
8.
ita et

idem qui supra auctor affirmat, nosque suo loco ex eodem Anastasio dicturi sumus. 10. Quce peregerit Leo in Germania. Hisde

judicio delinquentium enarratis

ctis,

recitatisque cun-

qua; hoc anno ipsi Leoni Pontiflci contigerunt, praetermittendum non putamus quae ab ipso facta
esse narrantur,

rerum tunc

cum adhuc apud

mania

esset

et inter alia dedicatura

,

Carolura in Gerab eo altare

cante Leone.

Causa deliiiquentium acjitur, pro iis deprePost liaec autem ab eis, qui a Carolo

Paderburna;

ubi convenit ipsura Carolura Mahrcc in translatione sancti Liborii

gnum, de quo
fideliter scripla

Magno

missi sunt, quastio habita est de

iis

qui tara

leguntur'

Rcligiosuni cjus, Ca-

cnormia scelcra perpetrarant, de quibus ha;c apud eumdem Anaslasium scripta leguntur Post ali:

'

Apud

Sur. tom. iv. die xxiii Jul. in Iranslat. S. Liborii.

Toucs

XIII.

43

338
roli videlicct,
et

LEONIS

III

ANNUS

4.

CHRISTl 799.
(regi

salutare Cliristianitatis dilatandse

studium nobiliter inchoatum, Leo papa Apostolica auctoritate firmavit, atque in Ecclesia tunc ibidem
noviter
constituta

Leo servus servorum Dei, Carolo Magno Francorum) Romanorum imperatori.

quoddam

altare

consecrans,

adorandas in eo reliquias protomartyris Stephani, quas secum Roma detulerat, collocavit, fiducialiter id principi promittens, quod oralorium illud tanti
martyris patrocinio

rum

foret injuriam,

munitum non ulterius passuquam ipso referente, prius ei

in

contigisse cognovit, ut videlicet ob incolarum loci

Piae tuae petitioni per omnia congaudentes, quod jubes annuere non tardamus. Igiiur hunc montem Eresburg, quem expugnatum cum tota Saxonia Deo obtulisti, et per nos beato Pctro consecrasti, hberum ab omni humana potestate esse, et fratrum inibi ad Christi servitium adunatorum ditioni tantummodo parere censemus. Qui ne aliquid in hoc impedimenti patiantur, neve regni

perfidiam

et

odium

Cbristianam religionem

vestri invasoribus aliqua rebellandi fiducia prajpa-

aliquoties igni traderetur. Et ob

hanc maxime cau-

retur

sam easdem
didit,

reliquias ibi rogatu imperatoris recon-

interdicimus, ne quis

non

sine efTeclu congrua? fiduciai, sponsio-

sub anathemate, sancti Petri auctoritate, unquam belhca in ipso monte prsesidia collocare, aut per te collata prsedia, aut
:

nisque sua3,

cum

nihil tale

postmodum

illic

perpe-

tratum esse cerlissimum sit. Hoc igitur ordine Paderburnensis Ecclesiae sedes episcopalis tam imperatoris sanctione,

decimas circa moutem per duas Saxonicas rastas, quas illuc delegasti, audeat diripere. Hsec conservantibus sit pax a Deo Patre, infringentibus excommunicatio, et a beatorum collegio
sit

quam Apostolicse benedictionis

ob causam superius
aliquandiu tuitioni
fuit

separatio in

auctoritate primitus constituta,

seternum. Dat. Eresburg per

Januar. anno Domini

manus
III

Joannis BiblioVIII kal.

memoratam commendata

thecarii, et cancellarii Ecclesiai

Romana

mone barbaro Wirtzburg

auctor. Contigit etiam
,

praisulum capella) Orientahs Francis, quod serappellatur . Hajc de his

ut

Leonis

quarto, Indi-

ctione septima (octava), die dedicationis capellae in

cum

esset in itinere

pertransiens Coloniam, licet festinus ad

properaret, ibi

Carolum
Ec-

Eresburg. De Saxonia oblata a Carolo Magno S. Petro sunt etiam litterae Gregorii papa; septimi suo
loco
i'ecitata3

tamen

substitit, et ingressus in

clesiam S. Severini, cujus corpus haud pridcm in

12.

Claves sepulcri misscc

ad Carolum.

domum suam
enim
ista

fuerat restitutum,

illic oravit.

Habet

auctor, qui de ejus translatione scripsit

:

historiam, aitque'

Cum Roma

prafatus Pontifex

Leo profectus propter pcenas injuste sibi illatas, ad imperatorem Carolum migraret in Franciam, devenit ad locum, quo viri Dei Severini corpus venerabile requiescit, ibique prater

morem, quem
:

iu

oratum Ecclesiam introivit comites autcm ejus mirantes, causam hujusmodi sciscitabantur. Quibus ille Loci, inquit, hujus defensor domus est ideo non ausus sum illam prsterire insalutatam. Hiuc ergo consuetudo civibus inolevit, ut uno die per singulas hebdomadas ad sancti Severini sepulcrum veniant et ut per totani hebvia servaverat,
: :

misit ad Carolum Magnum Redemptoris nostri claves, quem dimiltens ipse Carolus, Zachariam presbyterum illi adjunxit, qui dona ad loca illa sancta deInnotuerat in ferret. Ha}c Annales Francorum. Oriente etiam tanti regis Cbristianissimi pietas atque potentia, adeo ut ad hunc unum respicerent omnes, tanquam unicum Christiana; religionis, temporibus istis perditissimis, quibus sub Sarracenorum jugo gemebant, decus et ornamentum. Porro
sacrosancti
sepulcri

Eodem paritcr anno per suum monachum

patriarcha Hierosolymorum

pro restauratione
Carolus collectam

Ecclesiarum

Hierosolymorum
indixit. Est

more majorum

ea de

re titulus in ejus Capitularibus his verbis inscri-

domadam

ejus patrocinio fulciantur, supplici devo-

tione deposcunt . Haec de his ibi.

Hoc codem anno idem Leo papa dedicavit capellam a Carolo Magno constructam in Eresburg, eumdemque locum ejusmodi privilegio munivit "
.

ptus ' De eleemosyna mittenda in Hierusalem, propter Ecclesias Dei restaurandas proximo Natali Domini . Ipsam vero Decretum, seu capilulum
:

excidit.

'

Apud Sur. tom.

^ Extat

v. die xxui. Oct apud Regestum Iduoc. IV.

in translat. S. Severini.

'

Capitul.

1.

"v. in

Appenl.

c.

31.

LEONIS

III

ANNUS

4.

CHRISTI 799.

339

Aimo

periodi Gr<T2co-nomana: 6292.

Anno

.Era; nispan. 837.

Anno

tlcglrK 183, inchoalo die 12 Febr., Fer. 3.

3.

Jesu Christi 79U.

Leonis

III

papaj 5.

Irenes iterum imp.

1.

nem

III.

Immane facitius Romanorum adversus Leo A nuni. 1 atl 10. Romae hoc aiiuo inest

recuperasse

Et, ut ostcnderet, inquit,

oranipo-

tens Deus super famulura

suum

solitam

suam mi-

gens facjnus coinmissum

adversus

Leonem

sericordiam

et

magnum

miraculura, divino nutu

Summum
lista

Pontificem, quod ex Anastasio in ejus

ejus a Qdelibus Christianis viris, videlicet per Al-

Vita refert Baronius. Anastasio suffragatur anna-

binura cubicularium
tuentibus, ex ipso

Lambecianus

qui

hoc tempore scrihebat

rex Carolus apud Aquiset instigante diabolo,

cum aliis QdelibusDeummeeum claustro occulte abstollentes

Apostolorum principis deipsam B. Petri Apostoli aulam

Dccxcix. Iterum

domnus

in Basilicam beati Petri

Palatio celebravit Pascha,

duxeruut,
gloriosus

etc. et in

Romani comprehenderunt domnum Apostolicum Leonem in ipsis Letaniis, quod est MI lial. Maii, et
ejus, et voluerunt eruere morti tradere. Sed juxta Dei dispensationem , malum, quod inchoaverunt, non perfecerunt. Et domuus rex eodem anno introivit

conjungente prajfato PontiQce confestim Winighis dux Spoletanus cum suo exercitu obvia-

absciderunt linguam
oculos ejus, et

vitei,quod

et annalistag Bertinianus,

Metensis,

eum

Regino cl Eginhardus in Annal. habent. Winigisus Childebrando in ducatuin Spoletanura successerat, hicque ducatus Roinano conterminus erat euin
;

Saxoniam, et resedit ad Padresbrunna, et ibi venit ad euni donmus Leo Apostolicus, quemantea
in

volebant

Romani

interficere, et suscepit
et

eum dom-

nus rex honoriQce,

multis donis et honoribus

autem Spoletura deduxit Winigisus dux ut interira Carolum regem moneret, cujus rei nuntium cum rex accepisset, ipsum quidem ut vicariuin S. Petri et Romanum Pontiflcem cura summo honoreadse
prajcepit adduci , inquit
3.

eum honoravit, et postea cum pace et honore magno eum remisit ad propriam Sedera, et missi domni regis deducebant eum IionoriQce, et eos,
qui in

Eginhardus in Annal. Prudens Alcuini consilium Carolo datum. Alcuinum de Romanorura Qagitio certiorein

mortem

ejus consihati sunt, transniiserunt

et

suntmodo, ut digni scnt, in exilio, (quibus ex verbis recte colligit Lambecius bunc auctorera eo tempore vixisse quo haec contiad

domnum

regem,

Carolus, et ab eo postulavit quid in temporibus adeo difQcilibus agendura existimaret, ut lifecit

quet ex Epistola xi Alcuini ad eura data, qua ad ejus htteras qua; periere, respondet Tres per:

domnus rex inde tulit muUitudinem Saxanorum cum mulieribus etinfantibus, etcollocavit
gere )
et

sonae, inquit, in

fuerunt, Apostolica sublimitas, quae beati Petri principis

solet.
fata)

mundo

altissimae

huc usque

eos per diversas terras in Qnibus suis, et ipsam ter-

rara eorura divisit inter Qdeles suos, id

est, episco-

pos, presbyteros, coraites et alios vassos suos, et ibi

Apostolorum Sedem vicario raunere regere Quid vero in eo actum sit, qui rector prasSedis fuerat, mihi veneranda bonitas vestra

ad Padresbrunnura BediQcavit Ecclesiam

gnitudinis, et fecit

inira3 ina-

innotescere curavit. Alia est imperialis dignitas, et

eam

dedicare, et post haec reibi rese-

secundfc
depositus

Romaj
sit,

sajcularis
illius

potentia.

Quain irapie

versus est in pace ad Aquis-Palatiura, et

gubernator iraperii
civibus, ubique
est regalis

(nerape Constantinus)

dit. Qua) verba exscripsit chronographus Moissiacensis.

2.
quffi

Leo III in Franciam

spectant ad sacrilegium

venit. Quoad ea Roma? perpetratum,

non ab alienis, sed a propriis et confama narrante crebrescit. Tertia dignitas, in qua vos Domini nostri Jcsu

Christi dispensatio rectorem populi Christiani dis-

dicm euindem
gisse a

notavit Anastasius,

cum

ait, id

couti-

posuit. Cacteris pra?faiis dignitatihus potentia ex-

cum

venerabilis et sanctissimus pra?sul die

cellentiorem, sapientia clariorem, regni dignitate

quadam
Majores
tein

raore solito in Letaniis, qua; ab oranibus

appellantur, procederet .

subHmiorem,
al)

etc.

Tempora sunt
capitis

periculosa, olim

Majores

au-

ipsa veritate praedicta, quia refrigescit charitas

(scilicet

Letania!

Addit Anastasius,

Vll kaletidas Maias celebrantur. Leonera postea singulari Dei

periculuin
positura
,

multorum. Nullatenus
PontiQcis)

Romani

beneQcio
ruin
et

extra
lingua)

et

oculo-

usum cum

prospera valctudine

cura omittenda est. Levius est pedes dolere quara caput. Componatur pax cum populo nefando ( Romano nerape si Qeri potest. Relin)

340

LEONIS

III

ANNUS

4.

CHRISTI 799.

quantur aliquantulum minge, ne obdurati fugiant sed in spe relineantur, donec salubri consilio ad pacem revocentur. Tenendum est quod habetur, ne propter acquisitionem minoris, quod majus est
(scilicet

modum

proprium

fiiiuin

suum Pippinum

excel-

lentissimum regem cum aliis comitibus obviam ejus iterum, et usque ubi ipse magnus rex obviavit, et sicut

vicarium beati Petri Apostoli venerabi-

vetur
lud

regnum Longobardicum) amittatur. Serovile proprium (ideoque Romani non erant

ne lupus rapax devastet ilinsurgat aliquis lyrannus ad quem Ro)

liter et

honorificc

cum hymnis

et canticis spiritaille alius

libus

eum

suscepit .

Hildivaldus

non

est

proprii subditi Caroli

(id est,
si

ab Hildebaldo sive Hildeboldo archiepiscopo Goloniensi et archicapellano sacri palatii. Ibi

primum

mani,
nis

nimis premantur, confugiant).

propriis

Ita in alie-

Hildeboldus archiepiscopus appellatus reperitur,

antea

suadetur (in componenda

quae ad

nempe Republica
patiatur,

enim tam

ipse

quam

ejus decessores, epiipse fuit archiepi-

Romana)utin
in
iis scilicet

damnum non

scopi appellati. Quare

primus

regnum Longobardicum perGon-

tinent.

Ex quibus

intelligimus, imperatores

stantinopolitanos Urbe Roraana hoc tempore politos

a paucis tantum annis Colonia in metropolim erecta, fallunturque qui eam ante Carolum Magnum metropolitanum fuisse crescopus Coloniensis,
et

non fuisse. Secundo, neque etiam Carolum ejus dominium habuisse, aut coUegam Summi Pontificis

in administratione Urbis cxtitisse

diceret Alcuinus tres esse in

alioquin

didere. Secundo Pippinum ex pra;cepto patris obviam Leoni processisse docet etiam Alcuinus in poemate de ejusdem Leonis adventu
,

uou

mundo supremas
Pastori,

potestates, majoremque fore regni Italici amissiouem, quam Romanaj alienaeque urbis acquisitionem. Quare vel ex hac sola Alcuiui Epistola evertitur opinio Marcte et Cointii, qui

Hinc jubet extemplo Pippinum occurrere magno pacem et placidam poitare salutem. Obvius
ire parat geaitoris jussa facescens.
laitus

volunt

domiuium
fuisse, et
5.

Pippinus centum

cum milUbus

ibat.

urbis ct exarchatus Ravennatensis ab anno dccxcvi

penes Pontificem

Romanum

et

Caroium

Leo 111

Romam

rediit.

Alcuinus vero

in

eisdem prajfuisse. Si enim hoc ita se habuisset, Alcuinus Romanos alienos non appellasset, nec Carolum mouuisset, ut caveret ne propter acquisitionem minoris, regnum iulegrum
pari jure

utrumque

eodem poemate nullam Ludovici Aquitaniae regis mentiouem facit, ubi describit vcnationem, cuiCarolum,
piain
audivisset,

cum de Romanorum tumultu nondum quidcum regina Liudgarda suisque

et
;

perderet. Reneventanus

dux hoc ipso tempore in armis crat contra Francos, et nova rerum conversio in urbe Constantiuopolitaua timendi locum dabat, ne Grajci a Francis alieni tumultus, si in
Italia exorirentur,

liberis fingit indulsisse,

eodem Carolo

foverent.

Unde Alcuinus Carolo

lit-

suasit, ut

ab

illis

scopulis caveret, et in eisdem

in

quamvis multa scribat de de Liudgarda de Caroli filiis, Carolo et Pippino juniore; de filiabus, Rotrude, Bertha, Gisla, Rothaide, Theodrada et Hildrude. Carolum filium Carolus rexad Albimtunc miseral, Habito ut prodit Eginhardus in Annal. ubi ait
:

teris iterat

quod

Hunnorum favorem anno

:

su-

periori ad

eum
de

scripserat

Olim

vestras sanctisdixi,

simae pietali
forte

exactione

decimarum

quia

conventu super Rhenuin in loco, qui Lippenheim vocatur, ibique eodem amne transmisso cum toto exercitu suo ad Padrabrunnam
generali
,

melius

est, vel

aliquanto spalio ut remittatur

accessit, ibique in castris considens, Pontificis ad

publica necessitas, donec fides cordibus radicitus

inolescat

se properantis praistolatur adventum. Misit interea Carolum fihum suum ad Albini cum parte exercitus, propter quffidam negotia
titis

lus.

CaroAquisgrancnsi palatio Paschale celebrato, pridie scilicet kalendas Aprilis, posteaque trajeclo Rheno, Padirbornam usque processit,

Carolus in

4.

Ei obviam

venit Pippinus et postea

cum

Wilsis et Abro-

disponenda, etquosdamSaxones de Nordiuidis

(id est, Transalbianis) recipiendos. Cujus reversio-

nem cum exspectat, venit Pontifex, elc. Quo dimisso,

rex paucos ibidem dics moratus legatum Michaelis
patricii

Leonem papam ex Italia venientem praestolatus Tunc Alcuino Epistolam xii direxit, eumque ad iter Romam suscipiendum iuvitavit; huic enim obsequio complures episcopos et abbates jam de De illoitislinarat. Ad eum respondit Alcuinus
ubi
est.
:

de

Sicilia,

nomine Danielem, ad
reversus
in est,

se

missum

absolvit .

Leo

Romam

delegatis a

Carolo

rege, qui

venirent

Foutificale obse-

quium

fidelibus missis, videHcetHildivaldoetArno

;

nere longo

et laborioso et

Romam

eundi, nullateuus
cor-

reverendissimis archiepiscopis
inquit Anastasius,

et

Guniberto, Bern-

iuQrmum
Desideriuni
vestrae

quotidiauis fraclum doloribus

harto, Haltonc, et Thesse sanctissimis episcopis, etc.

pusculum meaj

fragilitatis perficere posse arbilror.

si

jam habuissem,

potestas esset per-

agendi. Ideo obsecro clementissimam paternitatis

benevolentiam, ut dimittatis

me

fideliter et

instanter orationibus,

cum Deo

servieutibus apud

sanctum Marlinum, vestrum iter acijuvare . Venit Paderbornam Leo papa, quod rex illico utau divit, misit in obviam ejus Hidivaldum archiepiscopuni et capellanum etAscliariumconiiteni. El post-

Bernhartus seu Rernardus ad Worraatiensem episcopatum, Batto ad Frisingensem, et Jesse, qui corrupte dicitur Thesse, in Ambianensem nuper assumpti fuerant. Fallitur euim Coiutius hoc anno num. 45, qui existimat, Hattonem seu Attonem fuisse episcopum Pataviensem cum ex incerti poetae versibus de Ordine compi-ovincialium pontificum, a Mabillonio tom. iv Analect. editis constet, nullum hoc tempore Hattonem
;

LEONIS
Ecclesiae I'ataviensi praefuisse
;

III

ANNUS 4

CHRISTI 799.

341

contra vero Attofuisse, et

nem

quintum episcopum Frisingensem

fictitias esse agnovit, aliam falsilatis notam desumit ex eo qnod in earum inscriptione Leo nomen

ex dicendis anno dccc, eoanno adhuc vixisse. Anastasius scribit. Leonem in Vigiliis beati Andrece
Apostoli

Caroli suo poslponit;

cum

tara ipse

quam

qui eura

Romani

pervenisse, et

summo omnium

prKcessere, noraina regura aut iraperatorum, ad quos scripsere, primo loco collccarint; quam in

susceptum. Theodulfiis vero Aurclianensis episcopus lib. 3, carmine vi de Leonis III perspcutione, de recepta sanitate ac recuperata Sede
applausu fuisse

rem plura exempla

profert.

At ha;c ratio innititur

fundamento vel dubio

sert.
I,

vel falso. Cantelius

enim

in

Historia metropolitanarum

verba
6.

facit.

urbiura part. 2, Discap. i, ostendit, ante Nicolaura I, queraque

Postquam Ecdesiam Paderbornensem con-

Pontificem
vel

Romanum nomen suum

ultirao
:

pro arbitrio

secrasset.

Ad num. 10.

Recitat Baronius verba,

primo loco posuisse, vel

id

autem

sibi

qua; leguntur in libro, qui Vita; sancti Liborii Ce-

nomannensis episcopi subjicitur, et ejus reliquias Cenomanno Paderbornam translatas testatur. In 60 Leo PaderborncC consecrat altare, ibique reliquias sancti Stephani Roma delatas recondit. Subdit

sumpsisse Nicolaura, ut seraper quasi certa lege, cum episcoporura, tum regum etiam nominibus suum prajponeret; quse consuetudo nostra aetate
usurpatur. Aliquando noraen

suum
et

postponit Leo

Magnus
sio

Gloriosissimo et clementissirao Theodo-

Ido presbyter Paderbornensis illius libelli auctor

Augusto Leo
:

episcopus,

sancta Synodus

Hoc ordine Paderbornensis Ecclesiae sedes episcotam imperatoris sanctione, quam Apostolicae benediclionis auctoritate primitus constituta, ob causam superius memoratam commendata fuit
palis

aliquandiu tuitioni prffisulura capellJE Orientalis

Franciaj,

illud aliquando Leo episcopus et sancta Synodus, qua; in Urbe Roraa convenit, Theodosio seraper Augusto . Mitto alia exempla apud Cantelium legenda, qui tamen inter ea, quibus Pontifices noraen

RorafB collecta .
praeponit

Idem tamen Leo

quod sermone barbaro Wirziburg appel-

latur B. Baronius an. dccxcv,

infert, post

num.

66, ex his verbis

tutum

fuisse

eum Christi annum narimaritm constiprimum episcopum Ecclesia; Pader-

Verum Ido presbyter nou dicit, sedem Paderbornensem hoc anno primitus fuisse constitutam, sed tantum asserit Ecclesiam episcopalem,
bornensis.
qua; anlea a Carolo constructa fuerat, currenti consecratani
positas
tuitioni
;

suura praeposuere, perperani refert istud Leonis tertii, cujus Epistolain quam fictitiani essenon dubitamus, germanam et sinceram supponit Leo servus servorum Dei Carolo Magno imperatori Romanorum . Denique Epistolarum Pontificiarum inscriptiones librariorum vitio aliquando mutatae,
:

aliquando praetermisss, et postea earum loco aliae substitutae, ut infinitis exemplis raonstrari potest.

esse,

et in ea reliquias sancti Stephani

postea vero eam commendatam fuisse prajsulum capellae Francise Orientalis. De

Carolus in pauperes munificus. Ad n. 12. Baronius ex hbro 4 Capitul. in ApQuod pend. cap. 31, de eleemosyna mittenda in Hierusa8.

refert

hac consecrationc loquitur annalista Lambecianus,

cujus verba

lem a Carolo

scilicet illius Capitularis

auctore, lu-

num.

retulimus.

7. Leo III non fuit in loco EresburQ. Ad num. H. DicitBaroniusaLeonelll dedicatam quoque capellam in Eresburg, ubi Irminsul quondam

cem

accipitexiis, quae
:

Eginhardusin Vita Caroli M.

et gratui-

habet

Circa

pauperes sustentandos

tara liberalitatem,

quam

Grajci

eleemosynam vo;

celeberrimum apud Saxonia; populos idolum, de quo egimus anno dcclxxii, num. 4, et in medium alTert Privilegium, quo Lco III hunc locum munit, in Regesto Innocentii IV. HujusPrivi Leo servus servorura Dei, lcgii hoc iuitiura est
steterat,
:

et in

non in patria sua soluni suo regno eara facere curaverit verum trans maria in Syriam et iEgyptura atque Africara, Hierosolyrais, Alcxandriae atque Carthagini, ubi Chricant, devotissimus, ut qui

stianos in paupertate vivere corapererat, penuriaj

illorura corai^atiens,

pecuniam mittere solebat

Carolo
vero
:

Magno
a Dat.

Romanorum

imperatori . Finis

Eresburg. per manus Joannis Biblio-

Caeterum annalista; Berftnianus, Fuldensis et Meteusis cum Regiuone et Eginhardo in Annal. scri-

Ihecarii et cancellarii Ecclesia;

Romana!
III

VIII kal.

Januar. anno Domini

Leonis

quarto, Indi-

ctione septima, die dedicationis capellae iu Eres-

burg. Idem Privilegium ex Baronio recitat Labbeus toin. vii Concil. verum illud mere supposititium hoc eniin anno, quo Lco III ad Carolum vunit, is non vocabatur imperator, ut inlcr omues convenit. Secundo, Carolus quoad vixit nunquam cognominatus fuit Magnus, ut anno dccxxv, num. 2 dixiuius, rursumque in inorte ejus magis declarabimus. Terlio, Leo Pontificatus sui annum nun;
;

bunt hoc anno monachum quemdara de Hierosolymis venisse, et reliquias multas regi ex parte patriarcha; attulisse, nisi quod aliqui habent benedictionem et reliquias de sepidcro Domini. Baronius tameu ait Auuales Francorum asserere sacrosancti sepulcri Redemptoris nostri claves attulisse. Sed quos Annales intelligat cardinalis doctissimus non
exprirait.
9.

Synodus Romana adversus Felicem

Urgellitanum.
Pithffianis,

Tom.

episc.

vii

Concil. editionis

Lab-

beanae refertur Concilium

Romanum

ex Schedis

quam
se

litteris suis adscripsit. Quarto, nunquam Lconeiu III ajjpellavit. Quinto VIIl kalend. Januarii jam Roinam redierat, quo die xxix No,

venibris ingressus

est.

Cointius, qui has litteias

quod Baronii temporeignotumerat. Habitum illud nou auno xxxii Caroli regis, ut habet ibidem Labbeus, sed auuo xxxi ejusdem regis, die XXIV mensis Scplcrabris superioris Chrisli anni iii-

342
choato
;

LEONIS

III

ANNUS

t,.

CHRISTI 799.

cum enim

Leo

III

die

xxv mensis Aprilis

rabilis

domnus Laidracus

(seu Laidradus) episcopus

;

hujus anni a Romanis excoecatus fuerit et postea in Galliam venerit, unde Romam ante diemxxx men-

nobis in Orgello poUicitus est, accepimus

qualiter

in ejus praisentiam in conspectu episcoporum,

quos

Novembris non rediit, et Felix Urgellitanus episcopus anno xxxii ejusdem regis Aquisgrani hairesim abjurarit, ut mox ostendam, Concilium istud Romanum nonnisi ineunte hoc anno haberi potuit, ut recte vidit Cointius ibidem num. ii et seqq. Hujus itaque anni initio Leo papa Concilium illud in
sis

ad se ordinatio gloriosi principis nostri convenire

fecerat, sententias nostras,

Basilica sancti Petri

adversus libellum,

per direxerat. In pius a se damnatse capitaomnia conjecerat, ideoque

a Synodo confutatus
Felix meminit
est, et ipsi Felici,

cum episcopis lvii celebravit qucm idem Felix Alcuino nueum libellum Felix haereseos saj-

quas ex libris sanclorum habere nos de adoptione carnis in Filio Dei, seu nuncupatione in humanitate ejus credebamus, praesentaremus qualiter non in violentia, sed ratione veritatis, nostra asserlio rata judlcaretur, si ab illis per auctoritatem sanctorum Patrinn minime repudiaretur. Quod ita factum est Felix solum nomi; .

nat Leidradum

profccti

tamen suntOrgellum cum

eodem Leidrado Nefridius Narbonensis archiepiscopus, Benedictus Anianensis abbas, aliique multi

nisi resipi-

sceret, anathema dictum. Hujus Concilii ipsemet

in confessione fidei,

eum episcopi tum abbates. Quod constatex Alcuino,

qui quatuor adversus
archiepiscopis
,

quam sub huEcclesise Ca-

Ehpandum

libros iisdem

jus anni exitum eniisit,

tholica)

postquam ad
:

episcopis et abbatibus inscripsit,

gremiura

rediit

Per aucloritatem, in-

cum

in Hispaniam secunda vice pergerent, Felice

hac intentione prscipiente gloriosissimo ac piissimo Domino nostro Carolo adversus Epistolam meam, quam dudum venerabili viro Albino abbali Turonensis Ecquit, Synodi, quaj

nuper

in

Roma

ad meliorem frugem apud Aquisgranum converso, et Carolo noudum imperatore, id est, anno Ciu-isti
octingentesimo
;

quia Felix veram confessus

est fi-

dem apud Aquisgranum anno

jam
coepto, sive
est

Caroli regis xxxii

clesiff

scripseram, congregata

est.

In qua Synodo,

prffisente

Leone Apostolico,

et

cum

eo caeteri epi-

scopi

numero
per

lvii residentes, et plerique presbyteri

eis in

ac diaconi
stoli,

domo beatissinii Petri Apoquoruni omnium auctoritatem istas jam

cum

hoc anno exeunte, et Carolus acimperator anno sequenti exeunte. 12. Hujus Synodi Patres anno sequenti UrgelAlcuinus super his lam iterum sese confenmt. siugulatim audiendus. Libris adversus Elipandum
clamatus

dictas sententias nostras,

non

qualibet, ut dictum
oportuit, ex-

hanc

prajflgit

inscriptionem

Dominis

in Christo

est, violentia, sed ratioue veritatis, ut

charitate venerabihbus atque dilectissimis Laidrado

cluserunt .
iO.

Extant tantum In ea Felix damnatur. Excerpta ejusdem Synodi ex tribus prioribus Actionibus. In priori Leo papa ait Pejores hffireses, vel majores blasphemias, quam ante in ejus scriptis vel dictis unquam audissemus, ibidem cognovimus In secunda dicit Leo Felicem et semel et
: .

episcopo Lugdunensi, et Nefridio episcopo Narbonensi, et Benedicto abbati, simulque sanctissimis

nobisque valde honorabilibus Gotthiaj provinciae

partibus episcopis, abbatibus et fratribus, humilli-

mus
lice

sanctae Ecclesia? filius Albinus salutem

sic

Libro

primo

loquitur de Synodo Aquisgranensi et Fe:

haeresim ejurante in praesentia regis

praefati

Fehx

bis et tertio perjuratiim effectum esse. In primis

enim, ut ibidem explicat Leo, in Ratisponense Concilio, confessiis est se ex ipsa hceresi male dixisse. Et iterum sub Hadriano papa ad eum directus a
Carolo
;

secundo advocatus voluntarie veniens ad Aquis-Palatium,

anno

gloriosi principis trigesimo

ibique in prasentia domni regis et optimatum illius, sive sacerdotum Dei rationabiliter auditus, et

et

tertio

in Concilio

quod coram eodem

Carolo habitum

nium

libellum,

quod per suum blasphequem ad venerabilem virum Albiest, post

Deo dans gloriam, vefidem,inpacem Caiholicae unaniramque confessus

veraciter convictus, atque
mitatis reversus est

cum

suis discipulis, qui ibi

. Et in ipsa Pracfaet abbates,
:

abbatem monasterii S. Martini eniisit, in pejorem latrationem devenit, quam antea . In tertia
Actione legitur
scopo,
suo, in
rere,
si
:

num

tunc temporis erant prasentes

tione

eosdem archiepiscopos, episcopos

Felici Orgellitanae

Ecclesice epi-

quibus opus

suum

iuscribit, sic alloquitur

Per

noluerit declinare ab liaeretico dogmate

quo ausus est Filium Dei adoptivum asseanathema sit . 11. Synodus Urgellitana adversus Felicem. Interim Carolus Leidradum Lugdunensem archiepiscopum Urgellam misit, ut Felicem ab haresi revocare conaretur. Huuc autem obtinuisse commeatum ad Carolum, ut coram eodem rege in episcoporum conventu suam exponeret opinionem,

hanc nebulosam impietatis sectam clara veritatis luce pridem discutere studuistis, etiam et Deo Christo donante cceptum praedicationis opus multa ex parte perfccislis. Ad cujus piissimae praedicationis venerabile opus, mandante
divinse suffragia pietatis

glorioso principe, et devotissimo in

omni bonitale

Carolo rege, vos iteruni ituros esse audivimus. Quapropter paucorum arripui laborem dierum in solatium sanctissimi itineris vestri, quatenus haberetis in manibus cujusdam Epistolae meo noinini directae ab Elipaudo Toletano episcopo pias et pernecessarias responsiones, ne forte aliquorum ex ejusdem Epistola; lectione inentes maculentur, quiaejusdem audivimus Htteras iu ahorum prius pervenire ma-

ipsemet declarat in coufessione fidei ad Urgellitauos suos postea emissa Postquam, inquit, ad
:

praiseutiam domini nostri ac piissimi gloriosique

Caroli regis perductus

sum,

et ejus

conspectui pra;-

senlatus, licentiam ab eo secunduin

quod

et

vene-

LEONIS
mis,

III

ANNUS

4.

CHRISTI 799.
li. Felix in

343

quam nobis,
13.

cui missae sunt, redditac essent .

Libri Alcuini adversiis

scripti.

Si/nodum Ui^gellensem
Laidradus
et

Hoc itaque anno

Elipandum posi

suam

ejurat.

Exeunte
erat,

Synodo Aquisgranensi hceresim

hoc anno,

cum

Carolus

apud Aquisgranum
in

annumqueregni suixxxii
venit, et prcEsente rege

Nefridius archiepiscopi, Benedictus

jam nunierabat, Felix iUuc

episcopitnm abbatos Orgollum so contulerunt, utFe//ce?rtad Catholicam fidem revocarent. Celebratam ab iis llrgella; Synodum observant Baluzius in Notis ad Agobardum adversus Felicem cap. 18, et Marca lib. 3 Marcae
abbas, aliique coniplures
Hisp. cap.

cum

episcoporum ac procerum conventu suam rursus damnavit hacresim, ut Alcuinus lib. 4 adversus

Elipandum

testatur

Idem

Felix

anno

pracfati

gloriosi principisxxxiiadvocatus,etreliqua n. 12

a nobis memorata. Ipsemet Felix

presbyteros, diaconos,
in UrgcIIitana dicecesi

rem totam, ut

\% num.

5,

sed hic

eam

in an. dccxciv

gesta est, statim exposuit in confessione fidei ad

clericos ca;terosque fldcles

niale conjicit.

Rem

ita se

habuisse recte existimat

Caroli regis xxxi, Lei-

Cointius citatus.
draclus ahique

Hoc anno

commorantes.
:

Istius Confes-

Orgellum directi sunt couvocata Synodo Felicem damnarunt, eidemque inox liberum commeatum dederunt, ut in episcoporum ccetu, prssente rege, causam suam ageret. Hoc etiam anno, Caroli vero regis anno xxxii jam inchoato, Felix Aquisgranum perductus est, pubhcam in Synodo coram rege disputationem iniit, et veritate coactus, rediit ad Ecclesiam Catholicam.
pracsules

hoc iniUum est In Dei nomine Felix olim indignus episcopus , domnis in Christo fratribus, etc. Quibus ex verbis Baluzius laudatus colsionis

ipsummet Felicem, priusquam hanc fessionem scriberet , in Aquisgranensi

ligit

fidei

con-

Concilio

verbis

Distinguenda itaque duplex pro causa Felicis in Hispaniam profectio Laidradi et sociorum; una qua) prajcessit Aquisgranense Concilium , altera
quae suscepta
est,

depositum fuisse ab episcopatu; quod et disertis Agobardus citatus asserit. De hoc Concilio anonymus, qui Vitam Alcuini scripsit, hfcc habet Advocans Albinum (nempe Carolus) institutorem

FeHce jam

iu ea

Synodo Orthodo-

Turonis, et miserum Felicem haeresis hujus adstructorem de Hispania; parUbus, congregavit Synodum magnam episcoporum in Aquisgrani
imperiali palatio
:

suum

sam fidem amplexo. Utramque in Prtefatiouelibrorum adversus Elipandum distinxit Alcuinus priorem sic attigit Deo Christo donante cceptum
; :

in

quorum

ipse sedens medio,

Filii

Felicem,
Dei

licet

valde repugnantem, de natura

secundum carnem cum Albino doctissimo

I

dis-

opus multa ex parte perfecistis poad cujus piissimae pra;dicationis sleriorem sic
prajdicationis
; :

putando raUonabiUter confligere jussit. Tum quantum episcoporum tunc exUUt silentium quam
clara et inexpugnabilis Caroli
gistri sui fidei confessio

venerabile opus,

mandante glorioso priucipe et devotissimo in omni bonitatc Carolo rege vos iterum ituros esse audivimus . Deinde statim palam
adversus Elipanprocinctu essent

cum

auctoritate

ma-

atque defensio? per plura

autem

Felix fugiens latibula, plurioribus ab Albino

significat libros iUos a se scriptos

confossus est spiculis, in tantura ut paene

civitates Israel

omnes

dum, cum
itineris

praedicti praesules in

in Hispaniara secunda vice suscipiendi Quapropter paucorum arripui laborem dierum in solatium sanctissimi itineris vcstri, quatenus

haberetis in

mini

Epistolae meo noab Elipando Tolctano episcopo pias et pernecessarias responsiones . Imo in flneejusdera

manibus cujusdam

directffi

operis pag. 994, dicit Alcuinus se quatuor

libris

adversus Elipandum scriptis subjunxisse

Episto-

fensorem
fidei

lam iUius Elipandi ad Felicem quondam ilUus desectae, nunc vero Deo donante Christianae
praedicatorem . Addit Alcuinus:

Ejus con-

versionis ad fidein Catholicam, Epistolam

impo-

libri

nere curavimus. Qua3 utraque Epistola in flne k adversus Elipandum etiam hodie legitur.

Uuare
dus
cst,

cum certum

luijus anni

finem datam

et socii

utramque Epislolam sub antequam LaidraUrgellara redirent, nullum dubium

sit

esse, et

consummaret, quousque filius hominis veniret. Nam a secunda usque ad septimam Sabbati parvum aliud gestum est. Omnibus denique ejus patefacta socordia atque ab universis ApostoUca auctoritate haeresi confutata, soli sibi latuit deformiter, usque dum dicta Cyrilli martyris ab Albino sibi directa legit lameutabiliter. Ea natura, quae per diabolura vitiata est, super Angelos exaltata est propter triurapiiura Christi, atque ad dexteram patris collecta. Hanc ergo legens sentcntiara, tandem se recognovisse et impie egisse voce et nimio fletu testatus est . His addit Ado Felix perpetuo exilio apud Lugdunum relegatus est, quem ferunt in ipso suo errore mortuum qua de re anno sequenti nura. ultimo. 15. Alcuinus in conversione Elipandi frustra insudavit. Ante Felicis conversionem Alcuinus convenerat Elipandum Toletanura decrepitae aetaUs
: :

w^

quin Baluzius, qui accurate Synodum Urgellensem post Romanam, et ante Aquisgranensem coUocavit, perperam crediderit libros adversus Elipandum ab Alcuino transmissos esse Laidrado cajterisque praesulibus, ut eos perlegerent in itinere,

cum
bris

Felix adhuc Orgelli moraretur,

ilUs

et

haresim in
li-

Aquisgranensi conventu
Alcuini
qucnti,

nondum ejurasset. De adversus EUpaudum anno

mi^si,

hortatus fuerat, ut Ecclesiac Caunitatem prseponeret FeUci, et paucis ejus sectatoribus, ciui in montibus latitant. Contra iste hunianissimis Alcuini litteris respondit atroci stylo et novi Arrii in parUbus Austris exorti convicio virum pium proscindens, exprobrat illi divitiarura affluentiam, et viginti millium servorum famuUsenera,
tholicae

eumque

se-

tium; raonens eura interim, ne Caroli animum

quo ad Laidradum

agemus.

commovere

pergat adversus Felicem. Insinuat au-

344

LEONIS

III

ANNUS
et

4.

et

CHRISTI 799.

tcm excitatum Alcuinum suggestionibus Beali,

Bajoariae pra-fectus,
cecidit
;

ejus relatione atque eruditione instructum adversus novitatem ; cujus Beati sic dicti per antiphrasiin

Hunis prcelio, multa prcelia insignes victorias apud Tarsaticam LiburniaJ

commisso

cum

alter vero, id est, Ericus post

auctoritatem elevat, eo quod abstentus esset ob stuprum. Ha3C enim sunt ipsa Elipandi verba ca-

civitatem insidiis
interfectus est
.

oppidanorum interceptus atque

lumniae

et

irarum plena
,

Mendacio plenus esse

ostenderis

sicut

et

magister tuus Antipbrasius

Beatus, Anticbristi discipulus, carnis immunditia

foetidus et ab altario Dei extraneus, Pseudo-Cbristus,

Regino quidem, annalista Metensis, et monachus Egolismensis non Paderborne, sed Aquisgrani, Carolum legationem illam suscepisse asserunt. Verum Eginhardo in Annalibus,
Loiselianus ac Bertinianus annalistae, et incertus auctor in Vita Caroli consentiunt, aiuntque : In

Pseudo-Propbeta . Ad eumdem Beatum pertinent et sequentia Nam sicut magister tuus foetidus et borribilis maculavit Libauam; itaturegnum Cailorum Austriam . Alibi diximus Beatumobha.et
:

tem apud Astures egisse cum Etberio episcopo, quos errori suo contrarios esse Felix quoque conquestus erat in Libello ad Alcuinum, ut iste docet in libro primo adversus Folicem. Porro apud Astures erat raontana regio Liebana dicta, tum apud
Ptolemaeum, tum in veteribus cbartis. Quare significat Elipandus, sicut a Beato Asturiarum regnum infectum est hseresi; sic quoque foedari ab Alcuino
Austriani,
id est,

eadem expeditione legatus Micbaelis SicilifB praefecti nomine Danibel ad domnum regem venit etc. Recte existimat Cointius hoc anno num. 49 obitae legationis scopum esse potuisse, ut
, , ,

Francos inter ac GrcBcos pax arctius firmaretur, quod eis periculum a Saracenis Baleares insulas anno priore populatas immineret, opem
et
et Siculis, si

ferrent Franci.
1

8.

Duo Caroli

proceres in

Eunia

occisi.
:

Franciam,

quam

vocat

regnum
lib. 3

Cajlorum. Ita
superiori ad
h;ec data.

rem

narrat et explicat Marca

Marcse Hisp. cap. 12. Sed

cum
aute

sanctus Beatus anno

Regino in Chronico ad hunc annum scribit dem anno gens Avarorum a fide quam promiserat, defecit, et Henricus dux Forojulianorum post tot victorias prospere geslas juxta Tharsicam Liburniaj civitatem insidiis civium oppressus est. Peridtem

Eo-

Deum

migrarit, ut supra ostendimus,

Ebpandi Epistola
16.

praesentem

annum

Elipandus inscius comersionis Felicis ad Felix post Aquisgranense Concilium ad clerum ac populum Urgellitanum scribit de sua conversione, ut jam diximus. Extat ejus Epistolain Alcuini Operibus pag. 998, sub hoc titulo Conrgellitanae sedis episcopi Eofessio fidei Felicis dem circiter tempore Elipandus archiepiscopus

eum

scribit.

pus Geroldus, cum esset Bajoariae praefectus, commisso cura Avaribus proelio interficitur, et in Augia sepelitur de quo in visione Wetini legitur quod inter martyres sit adnumeratus . Epitapbium Geroldi i'efertur a Cauisio tom. vi Antiq.
,
:

Lect.
Mole sub hac magni servantur membra Geroldi,
IIiijus

jura loci cunctis, qui viribus auxit.

Pannoniis vera Ecciesia pro pace peremptus

Oppetiit, sajvo, Septembribus, ense kalendis,

Toletanus ea quaj gesta fuerant Aquisgrani ignorans, Epistolam Felici direxit, qua3 ibidem extat pag. 993. In ea Elipandus dicit se litteras ejus accepisse exeunte Julio, easque statim Cordubam ad
fratres (id est,
se

Sideribusque
Abstulit,

animam
retulit,

dedit

artus Saxo fidelis,

buc

dignoque bic clausit honore;

19. Carolus bello

nit.

ejusdem

bairesis consortes) misisse

auxit bello

exeunte Augusto eidem scripsisse, et novissime hanc illi mittere Epistolam, in qua etiam senem se fatetur et annorum ixxxii. Porro Alcuinus in fine

Eunico finem feliciter impomors Francis Boiisque animos hoc enim anno finis impositus est Avarico Maximum omanno dccxci inchoato
Geroldi
:

suorum librorum adversus Elipandum pag. Maxime origo hujus perfidife de Cordua ait
:

994,
civi-

tate pi'ocessit, sicut in Epistola illius Elipandi

ad

Eginbardus in VitaCaroIiM., (juaj a Carolo gesta sunt bellorum, praeter Saxonicum, bello contra Wilsos successit illud, quod contra Avares sive Hunos susceptum est, quod ille et animosius quam caetera, et longe majori apparatu
B, inquit

nium

FeUcem praifatum

directa intelligi

potest,

dum

administravit.

eumdem

Felicem adhuc sui erroris catenis con

Unam tamen per se in Pannoniam (nam hanc provinciam ea gens tum incolebat) expeditionem

slrictum esse arbitrabatur

lus,

17. Legatio Grcccorum ad Carolum. Carocum adhuc Paderbornae morabatur, legatio-

fectis

fecit, caeteras filio suo Pippino ac praeprovinciarum, comitibus etiam atque legatis perficiendas commisit. Quod cum ab his strenuis-

nem tum

Siciliaj praefecto suscepit,

et

duces Gerbol-

sime

fuisset

administratum, octavo tandem anno

est.

Bajoariae praefectum, atque

Henricum Foroju-

hensem ducem interfectos, illum in Pannonia, bunc in Liburnia, accepit. Audieudus Eginhardus in Annal. postquam narravit discessum e Galliis Leonis papae : Quo dimisso, rex paucos dies ibidem
(id

est,

Paderbornw) moratus, legatum Micbaelis

de Siciha noniine Danielem, ad se missum absolvit. Accepit etiam triste nuntium de Geroldi et Erici interitu ; quorum alter, Geroldus videUcet
patricii

Quot proelia in eo gesta, quantum effusum sit, testatur vacua omni habitasanguinis tore Pannonia, et locus in quo regia Cagani erat, ita desertus, ut ne vestigium quidem in eo bumana; habitationis appareat. Tota in hoc bello Hunorum nobilitas periit, tota gloria decidit, omnis pecunia et congesti ex longo tempore thesauri direpti sunt. Neque uUum bellum contra Francos exortum bu-

completum

mana

potest

memoria

recordari,

quo

illi

magis

LEOXIS
(lifati et

Iir

AXNUS

5.

CHRISTI 800,

345

opibus aucti sint. Quippe cum usque in id temporis psne pauperes viderentur, tantum auri et argenti in regia repertum, tot spolia pretiosa in prffiliis sublata, ut merito credi posset, hoc Francos

etiam titulum plerumque affectarunt; at eos Fran-

corum reges semper

spere gerunt.

repressere.

21. Caroli duces adversus

Saracenos rem pro-

Idem Eginhardus in Annal. ad an:

Hunis juste eripuisse, quod Huni prius aliis gentibus injuste eripueruut. Duo tantum ex proceribus Francorura eo bello perierunt Ericus dux Forojulii in Liburnia juxta Tarsaticam maritimam civitatem insidiis oppidanorum intercei^tus et Gerholdus Bajoaria; prajfectus, dum in Pannonia contra Hunos proeliaturus aciem strueret, incertum a quo, cum duobus fantum, qui eum obequitantem ac singulos horfanfem comitabantur, inferfectus est. Cajferum incruentum paene Francis hoc bellum fuit, et prosperrimum exitum habuit, tametsi diutius sui magnitudine traherefur . 20. Britanni Cismarini a Caroli ducibiis domiti. Egiuhardus in Annal. postquam Geroldi et Erici morfem narravit, subdit Rebus autem Saxonum (apud quos Paderburna sita eraf) pro rerum opportunitate , dispositis rex in Franciam
;
;

num
nona

DCCCi scribit
civitas

Ipsa a>state capta est Barci:

Hispania jara biennio obscssa Zatira prajfecfus ejus et alii coraplures Saraceni comprehensi . Quare hujus urbisobsidiohocanno inclioata. Quoad insulas Baleares, ha3c de illis habet
in

monachus Egolismensis in Vita Caroli InsuIiE Baleares, qua; anno priore deprajdatcB sunt a Sara:

cenis et a Mauris, postulato et accepto a dorano rege auxilio, Iradiderunt se illi, etdefsnsa; sunt a

prfedonibus. Nara proelio facto Franci Mauros et Saracenos prostraverunt et signa sublala domno
,

Ex quibus colligitur, Balearium insularum incolas auxilium a Carolo poregi reprffisentaverunt . stulasse
,

seseque

ei dedisse.

In

illis

insulis sedes

duce episcopales fuerunt;

una

in primariaMajorica;

urbe, cui

nomen Palma,

hodie Majorica; altera in

primaria Minoricae civitate, cui

nomen Jamma,

ho-

reversus est

et

cum

Aquisgrani hyemaret, Wido

die Citadella. Suos etiam episcopos habuit

Ebusus

comes ac pra;fectus Britannici limitis, qui eodem anno cum sociis coraitibus fotam provinciara Britonura perlustraverat, arma ducura qui se dedidere inscripfis singulorura nominibus, detulit. Videbafur enira quod ea provincia funi esset ex
,

insula, aliquot milliaribus a Majorica dissita, et ab Hispanis Yvica appellata. In Notifia enira episco-

porura Africae a Sirmondo publicata, inter episcopos, qui ab Hunerico Vandalorum rege in exilium ob fidem Orthodoxam missi sunt memorantur
,

toto subacfa, et fuisset, nisi perfidce gentis instabilitas cito

aniraum

aliorsuni, raore solito,

conver-

Macarius de Minorica, Helias de Majorica, Opilio de Evuso. Fides in iis insulis sub Saracenorum do-

tisset.

Allafa sunt et signa, qua3 occisis in Majorica

Mauris priedonibus erepfa fuerunt. Et Azan Saracenus praefectus Oscae claves urbis cura aliis donis
regi misit, promiftens

eam

se dediturura,si oppor-

tunitas eveniret .

Subdit Eginhardus Carolum

palatio

miuatu exstincta fuerat, cum Jacobus Aragoniae rex anno mccxxix Majoricara recuperavit, ibique episcopum sfatuit, cui Minoricam insulara paulo post captam subjecit. ReceptaetabeoderaannoMCCXxxy Ebusus insula, sed quia expeditionis caput fuit
Guillelmus MojiQrieu archiepiscopus Tarraconensis hancsuae dioecesi adjccit, ut videre est hb. -iMarcae
Hispanicae pag. 526 et seq.

Natalera Domini in

Aquisgranensi celebrasse. Cisraarinam Brifanniara regno Francorum

adjecit Clodoveus raagnus; sed Britanni

domiuationera excutere saspe

Francorum tentarunt, et regium

Unus itaque

Majoricce

episcopus tantum erat.

LEONIS

III

ANNUS

5.

CHRISTI

800.

venit.
cescit

Octingentesimns Redemptoris nostri

annus octava'
Indictionis, ad

Carohts per varia loca

iter

facicns

Romam
illu-

illam,

impiorum

factionibus pertnrbatam, in secu-

ritatem pristinara restitucret. Cogitans

cujusfinemCa,

mam

rolus

Magnus
TOMCS

Romam

se contulit

ut Ecclesiam

autem Rosccum ducereAlbinuniFIaccum virum prudentissiraum, qui tuncTuronensem

Carolus, optavit

XIII.

346
abbatiani curabat.

LEONIS
Sed renuit ipse
:

III

ANXUS

5.

CHRISTI 800.

eumdem rescripsit inter alia' dem mihi improperare voluistis, me fumo tia Turouorum tecta auratis Romauorum
monicum
:

hsecque ad aSedet deliocqui,

Prgefationis

more suo

distichon, de eo

quod

illo

hbello contiueretur, in

hunc

modum

sordenarcibus
Gesta sacerdotis magni tenet
iste libellus

praeponere. Scio vestram legisse prudentiam Saloillud elogium^ Melius est, inquit, sedere angulo doinatis, quam cum muliere litigiosa in domo communi, et ut pax dictat Magis ferrum iiocet oculis, quam fumus . Ila plane alludens ad Leonem Pontificem ferro excfEcatum. Pergit au-

Richarii, cujus Cenlula corpus Uabet.

in

Scripsit et

brordi, qui et

idem Albinus Vitam quoque WilemClemens dictus, quee extat, et aUa

'

plura id genus.

Turonis enim fumosis tectis conlenla, Deo donante, per vestrae bonitalis providentiam in pace

tem

permanet.
tiata est,

Roma

vero, quse fraterna discordia inidissensionis

Sed redeamus ad Carolum , qui recedens e Centulo per Uttus Oceani veuit Rothomagum, inde per Sequanara profectus est ad sepulcrum S. Martini orationis causa ubi et defunctam pridienonas
:

mixtum

venenum hucusque

Junii Luitgardera

coujugem

sepelivit, piara valde

tenere non cessat, vestrffique venerandaj diguitatis

potentiam ad hujuspartiscognoscendamperniciem
e

ferainam S. Liobae virginis observantissimam, cujus res gesta; scriptis mandata; extant. Post ha;c habuit

dulcibus Germanice sedibus festinare compeletc. Scripta,

conventum generalem Moguntiae

versus arripuit,

inde

iter Italiara

lit,

roius

inquain, videntur ista, dum CaRomani cogitaret anno superiori, cum nonfuisset,

Ravennam cum

pervenisset, ibi

ordinata expediUone in Beneventauos, post septera

dum

missus in Urbera Leo

:

de quo in fine

dierum inducias Roraam versus

misso exercitu
tanos, in

dirigit iter, prae-

Epistolse

cum Pipino filio Romanam Ecclesiam

adversus Beneven-

tunc infestos. Ro-

Qui tristis venit, redeat jam tetus ad Urbem Per pia dona patris, consiliumque sacrum.

mam

vero pervenit ad octavum kal. Decembris.

Quod

petit invenieDs, quicquid speravit adeptus,

Hinc Christo laudes hymnidicas referens.

Cum
vit.

vero accepisset Albinus

jam Carolum

Romam

Carolus magnifice exceptus adstat Synodo, Quo quomodo papce causa cognita sit. raodo autem exceptus fuerit ab ipso Leone Sumrao Pontiflce, ex Francorum sa^pe citaUs Annalibus ita Pridie, inquiunt, quara Cafideliter reddimus
3.

in qiia

versus iter arripere, ipsi in via occurrendum puta-

rolus Roraara veniret, Leo papa apud

occurrit, et eura
pit.

Numentura

quibusve itineribus se contulerit in Italiam, prirao dicendum. Habent veteres Annales Francorum in Vita ejusdem Caroli Magni, ipsum hoc anno celebrasse sacrum diera
ista praecesseriut,

Sed qua;

magna

veneratione ibidem susce-

Paschatis in Centulo, seu Centula

rium

erat iUic insigne

gener Angelbertus sive

apud S. Richamonasterium, quod ejus Engelbertus (utroquemodo

Post ccenam, qua simul refecti sunt, ibi illo manente, PonUfex ad Urbem processit. Posteroque die raissis obviam Roraanae Urbis vexillis, ordinaUs etiam atque disposiUs per congrua loca tam peregrinorum, quam civiura turmis, qui venienU laudes dicerent
ipse Leo cura clero et episcopis equo descendentem, gradusque ascendentera suscepit; dataque oratione, in BasiUcam beati Petri, psallen:

apud antiquos
prsefectus

scriptus reperitur) erexit, ubi postea

una cum Carolo tunc

qui
et

abbas vitam duxit angelicam. Aderat iuter alios Albinus Flaccus, Alcuinus, ilhcque dum degeret, scripsit Vi-

tibus cunctis introduxit. Facta sunt haec octavo kal.

Decembris. Post septera vero

vocata, cur

dies,

rex concione

tam ^ ejusdem S. Richarii confessoris, inquaitaad ipsum Carolum pra:;fatus est Epistola nuncupatoria 2. Domino semper venerabili semperque de:

Romam
iis

exinde quotidie

patefecit. Et propter quae venerat facienda

ila difest,

venisset,

omnibus

operara inipendit. In quibus ut raaximura,

siderabili, piissimo sancta; Ecclesite tutori, gratia

Dei semper Augusto Carolo vestnc salutis perpes amicus Albinus . Adjectum est postea nomen Augusti, quod consecutus est anno sequenti.

de invesUgandis videlicet, quae PonUflci objiciebantur. Qui tamen, postquara nuUus eorumdem criminum
probator esse voluit, coram oinni populo, in Basilica B. Petri Apostoli Evangelium ferens, ambo-

ficilUmum

erat,

quod prirao inchoatum

Remorante

vestrae excellentiae pietate in loco

:

sancto et merito venerabili Centula

cum
:

et eo-o

nera conscendit

invocatoque

sanctas

Trinitatis

veslraj gloriae servus, vestrae pietatisvestigiaibidera

nomine, de objecUs

se criminibus jurejurando

prosecutus
parvitatem

aliquantisper
vir

commorarer
in Chrislo,
,

oraverat

meam

magnus

dominus

purgavit . Hacc Anuales sub Ludovico Caroli Magni filio scripti, et ex alus, a quibus Vita CaroU

et venerabilis

abbas Angilbertus

Couditoris, qui mirabilis

suis,

quo in laudera semper apparet in electis

digestum

quemdam

Magni contexitur. i. Sed quod ait

tor existeret. Hsec

libelluni stylo simpliciori

de Aita sauctissinii ac vere magnifici confessoris Richarii cultius annotarera, etc. Adjecit adflnera

Postquara nullus eorumdem criminura probator esse voluit, alii habent, proba:

autem quomodo
satis

se

habuerint,

apud Anastasium
ries
:

accurate

ita

narrata repe-

Fecit

Carolus Magnus in eadem Ecclesia

Aibiu. Ep. VII. tom. i. Antiq. lect.

Prov.

sii.

Apud

Sur. die

sxvi

April.

tom.

li.

Apud Sur.

die vii Nov. tom. vi.

LEOXrs
congregare archiepiscopos
ct

III

ANNUS
abbates

5.

CHRISTI 800.

347

episcopos

et omnes nobiles Francorum atque inclytos Romanorum, et setlentes pariter tam magnus rex,

quam

beatissimus Pontifex fecerunt residere sancpiscopos et abbates, ctissimos archiepiscopos

,

stantibusreliquissacerdotibus et oiJtimatibusFran-

corum

et

Romanorum,

ut crimina, quaj adversus

ahnum

Pontificem dicta fuerant, examinarent. Qui

universi arcliiepiscopi et episcopi et abbates una-

sequentem rejiciunt annum coronationem Magni in imperatorem, qua; ipso die Natali Domini facta est qui autem a kalendis Januarii initium anni sumere consueverunt (ut et nos facimus) hoc certe anno ipsam ponere necesse habent. De qua hsec apud Anastasium leguntur Post haec adveniente die Natali Domini nostri Jcsu Christi, in jam dicta Basiiica beati Pctri Apostoli omnes iterum congregati sunt et tunc vcnesohti, in

ipsius Caroli

Nos Sedem Apostonimiier audientes dixerunt hcam, qua; est caput omnium Dei Ecclesiarum,
:

randissimus almificus Pontifex manibus suis propriis

pretiosissima corona coronavit

eum. Tunc

judicarc non
et vicario

audemus

nam

ab ipsa nos omnes

universi fideles

Romani

videntes tantani defensio-

suo judicamur, ipsa autem a nemine

judicatur,

quemadniodum

antiquitus

mos

fuit

nem nam

et dilectionem, quam erga sanctam RomaEcclesiam et ejus vicarium habuit, unani-

sed sicut ipse

beat
,

Summus
:

Pontifex

consuevit, ju-

miter altisona voce, Dci nutu atque beati Petri

clavigeri regni caelorum exclamaverunt
,

obediemus. At venerabilis vero Pra;decessorum Pontificum Leo pra>sul inquit et de laUbus falsis criminationivestigia sequor,
canonice
bus, qua; super
ficare paratus

carolo

PIISSIMO AUGUSTO A DEO CORONATO, MAGNO, PACIFICO

iMPERATORi viTA ET viCTORiA. Ante sacraiii Confes-

me

nequiter exarserunt,

me

puri-

sum.

sionem beati Petri Apostoli plures sanctos invocantes, ter dictum est ab omnibus, et constitutus
est

Alia vero die in

Apostoli, in
bilis

eadem Ecclesia beati Petri eorum prasentia amplectens veneraChristi quatuor Evangelia,
et

imperator
et

Romanorum.

tistes

Pontifex

Hlico sanctissimus anunxit oleo sancto Carolum et

Pontifex sancta

coram omnibus ascendit ambonem,

:

sub jure-

Natali

jurando clara voce dixit Quia de istis falsis criminibus, quaj super me imposuere Romani, qui inique me persecuti sunt, scientiam non habeo, nec talia egisse me cognosco. Et hoc peracto , omnes archiepiscopi
clerici litania
,

filium ejus regem in ipso die Domini nostri Jesu Christi . Theoplianes vero coronatum tradit Carolum ta Romano Ponti-

excellentissimum

fice

kalendis Januarii Indictionis nonae , verum errore labitur, Latinisomnibus adversantibus.

7.

episcopi et abbates

et

cuncti

facta,

laudes dedere Deo atque Dei

semperque Yirgini Maria; Dominai noApostolorum principi omnibusque sanctis Dei Habetur autem totidem verbis concepta ipsa formula purgationis, a Leone Pontifice facta, in hunc modum
Genitrici
strffi,

et B. Petro

omisit idem imperator juramento tunc Romanae Ecclesiai defensorem quod jusjurandum his verbis concipi a posteris etiam consuevit. In nomine Christi spondeo atque polliceor ego Carolus imp. coram Deo et beato Petro
se obligare
:

Non

Apostolo,
sancta;

me

protectorem ac defensorem fore hujus

Ecclesiaj
in

Romanne
.

omnibus

utilitatibus,

b.

Notaresest, fratrescharissimi, malosadverinsurrexisse

,

sum me homines

meque

ac vitam

meam

gravissimis criminibus infamasse. Cujus rei

quatenus divinofultus fuero adjutorio, prout sciero, poteroque Hsec in sacrorum librorituum, quem vetustas Romauum ordinem appellavit. Dum agit de eodem a Leone coronato imperatore Eginhardus, id ipso Carolo nihil praesciente, factum
:

cognoscendse gratia clementissimus hic ac serenissimus rex Carolus una cum sacerdotibus ac
principibus suis in hanc

affir-

Urbem

se contuht.

Quam-

obrem ego Leo Pontifex S. R. E. a nemine judicatus, neque coactus, sed mea voluntate impulsus,
purgo nie
,

mat atque ait Romam veniens propter reparandum qui nimis conturbatus erat, Ecclesiae statum, ibi totum hiemis tempus protraxit, quo
,

proesentibus vobis

coram Deo

et

an-

geHs ejus, qui conscientiam novit, et B. Petro principe Apostolorum, in cujus conspectu consistisceleratas res, quas mihi objiciunt, neque perpetrari jussisse, Deum testans, in cujus judicium vcnturi sumus, et in cujus conspectu consistimus. Et hoc facio, non legibus uliis obstrictus, neque hanc consuetudinom aut Decretum in sancta Ecclesia successoribus

mus, neque
perpetrasse,

tempore imperatoris et Augusti nomen accepit, quod primo tantum aversatus est, ut afflrmaret se, eo die, quamvis pra;cipua solemnitas esset, Ecclesiam non intraturum fuisse, si consilium Pontificis prajscire potuisset. Invidiam tamen suscepti nominis, Constantinopohtanis super hoc indignantibus,

magna

tulit patientia, vicilque

corum conproculdubio

tumaciam magnanimitate, qua

tiones, et in Epistolis fratres

eis

praestantior erat, mittendo ad eos crebras lega-

eos appellando .

mcis

et

fratribus coepiscopis iinponere cnpiens,

Quinam autem
8.

isti
:

fuerint,

idem auctor superius

sed ul certius iniquis vossuspicionibushberem.

Ha?c ex sacris ritibus
sunt. Porro

docet, his verbis

Romana;

Ecclesice

prodita

haec ibi gesta traduntur ante

Natalem

Imperatores etiam Constantinopolitani Nicephorus, Michacl et Leo ultro amicitiam et societatem ejusexpetcntes, complures ad

diem Domini.
C. Caroliis

Magnus coronalur imperator; de

qiiareamplissima dissertatio. Qui autem annos Redcmptoris a Natali die Domini auspicari sunt

eum misere quibus tamen propter susceptum a legatos, cum se imperatoris nomen, et ob hoc quasi qui imperium
eis

subripere vellet, valde suspecto, foedus

348

LEONIS

III

ANNUS

5.
et

CHRISTI 800.
,

lirinissimiun statuit, ut luilla inter partes cujuslibet scandali retnaneret occasio . Subjicit idem

auctor petitum tunc a Leone Pontifice, sicut antea factum fuerat ab Hadriano, ul idem Carolus imperatoria veste uteretur, cblamyde scilicet, ait enim Peregrina vero indumenta quamvis pulcber:

nonnisi divino consilio id hactenus perseveret factum esse, vel fieri potuisse, nemo prudens inficias ire poterit. Sed et quod totum id sit opus Dei,

utique ut quod factum

est, ita fieret

per

Romanum

Pontificem totius Christianai rehgionis antistitem,

ffique divina dispositio fuit.

rima

respuebat
,

nec

unquam

eis

indui

pain

dO.

Quis eniin

tiebatur

excepto quod

Romaj semel Hadriano

cbLimyde amictus,
esset a secretis
et

Cbristi Ecclesia;,

negandum putet, concessum quodscimustraditum Synagogae?

regna, novosque diviufe
creari
^

Pontifice petente, et iterum Leone successore ejus

qua Deus per ministerium sacerdotum, ut vo-

supplicante, longa tunica et

calceis

luit, abstulit et transtulit

Romano more

formatis, induebatur . Hac-

ex voluntatis arbitrio reges instituit. Ita per Sa-

tenus Eginhardus, qui

cum

eidem

muelem primum Judaeorum regem Saulem

voluit, et per
ferri.

Carolo Magno, rei gesta; interfuisse putatur. At non ipse tantum et Anastasius de coUata

eumdem
Eliam

ex ipso in Davidem
^

trans-

Leonem Romanum Pontificem imperiali dignitate Carolo Magno sunt testcs, sed et fatentur id ipsum (ut uno verbo dicani) Latini omnes et Graeci auctores, utpote de re baud intra parietes domesticos gesta, sed in ipso orbis tbeatro, Urbe Romana, in amplissima Rasilica Vaticana, non solum Romaper
nis ipsis

ElisEeum transmiiti regnum e domo Achab in Jehu, et restitui illud rursum per Joiadam ^' sacerdotem. Sic pariter etiam
Sic et per
et

externum regnum

Syrife disponi voluit per Eliam,

''

dum

jussit ei, ut

Hazael

famulum

regis

Renhadad

ungeret regem Syria>. Secundum crgo quod dictuin

est

Domino ad

prfesentibus atque spectantibus, sed quot-

Jeremiam

Constitui te bodie super gentes et

quot extoto Christiano orbe solerent illuc religionis causa confluere, peregrinis, et ipsis, quos idem Carolus secum duxerat exercitibus.

et aedifices ,

regna, ut evellas et destruas et dissipes, plantes impleri id voluit in Ecclesia sua, de

qua mystice dictum

hujus

"
:

Major

erit

gloria

domus

Reni tantam considerans, tu velira lector, in primum auctorem borum omnium bonorum conjicias oculos, in ipsuni omnipotentem Deum optimum, maximum, sciasque secundum divinum
9.

illud

oraculum

Quod dominatur

excelsus ia

primae. Nempe prsestantiorem fore Ecclesise gloriam, quam Synagoga;. Sed et ministros novcC legis longe superare gloriffi splendore ministros antiquae legis, firmissima assertione Pau Si ministratio mortis lus ' docuit verbis illis

quam

regno hominum, etcuicumquevolueritdabit illud, et bumiUimum bomiuem constituet super eum . Per me Et quod ipse verbis istis confirmat ^
:

litteris

deformata in lapidibus
filii

fuit in gloria, ita

ut

non possent intendere

Israel in faciem Moysi

:

propter gloriam vultus ejus, qure evacuatur

quo-

reges regnant, per

tera pensari, nec

me

principes imperant . hitelsta-

modo non magis ministratio

Spiritus erit in gloria ?

ligasque pariter, tanta ista gravi divini judicii

Nam si ministratio

quicquam posse
violenti, nisi
;

sibi

mines quantumlibet

sumere hoipse rerum Do-

minus
eloquia

'
'
:

dederit

de his enim heec sunt divina

a gente in

Regnum

gentem transfertur
et
(si

damnationis in gloria est, multo magis abundat ministerium justitia? in gloria. Si igitur in Veteri Testamento per sacerdotes servos suos voluit Deus reges institul, et regna transferri quomodo non et id concessum ab eo dixeri:

propter injustitias, et injurias,

diversos dolos . Et datur a
lus) optimo principi.

contumelias, et

mus

sacerdotibus novae legis ?

11. Ista

Deo

meruerit popuscri-

quidem ex convenientia

ex qua pa-

Secundum quod ibidem

ptum

est

"

In

manu

Dei potestas terra^, et utilem

rectorem suscitabit in tempus super illam . Id quod ipse Redemptor dixit ^ : a Auferetur a vobis

regnum

Dei, et dabitur genti facienti fructus

riter asserendum, quod cum in Ecclesia (ut est omnium Orthodoxorum senteutia) super omnes emineat visibile caput Romauus antistes, jureque semper prsdicatus ipse Catbolicai Ecclesiae episcopus ista per ipsum praestari conveniens fuisse,
:

ejus .

quod per ministerium hominis factum apparet, id humanitus et nondiviaitus actum puletur. Dei autem
Ha}c idcirco proposuisse voluimus, ne
id
fuisse

consentietque ajque quisque sapiens affirmabit conveniens extitisse, translationem istam, de qua est sermo, impleri potissimum debuisse per talem
,

sanctissimum Pontificein, mitissimum super om-

consilium

satis

perspicue declararunt

eventa,
cilio

secundum ' veram illam Gamalielis in conJudaorum sententiam Si est ex homiuibus

:

consilium hoc aut opus, dissolvetur

si

vero ex Deo,
igitur
id

non

poteritis

dissolvere illud .

Quod
est,

quem Deus pra) cacteris ostenomnipotentiam suam , eripiendo eum de manibus hostium, et sanando immaniter trucidatum quem et oculis orbatum, et lingua radicitus tanto miraculo videntem reddidisset prajcisum
nes boraines, super
disset
;

(|uod per

Leonem Pontificem factum

fuerit in Occidenteui, et

ut trans-

lalum aute Occidentale imperium in Orientem re-

atqueloquentem cuin alioqui etiam per miiiistros aliquando, qui male audirent, suain in his perfici
;

vocatum

semper

steterit.

'

* Prov. viii. Dan. IV. ' .\d. v. sMallh. xxi. Mbid.

'

Joan.

xix.

1.

Reg. IX. X.

'

Eccli. x.

2. Par. xxiii.

M. Reg. xvi. Reg. sis.

*

3.

Reg. xix. 4. Reg. ix.

3.

Jerein. i.

'

Agg.

11.

2. Cor. iii.

LEONIS
voluerit voluntatcm
est
;

III

AIOJUS 5.

'

CHRISTI 800.

349

uti accidit
'
:

de eo, qni missus

ungere Jeliu
et

iu

regem

insanus

diceretur falsa

enim putaretur locutus niovit tamcn

licet
:

Deus animos eorumdem, qui

talia

dc eo credereut

illud DavidiPeccator videbit et irascelur , dentibus suis fremet et tabescet , doleat infelix, obtrcctet, furat , clamet, stridat, adversariumque stylum

bono non gaudeat, sed secundum

cum

ac praedicarent, ut ejus dictis fidem adhilierent et

obedirent, et qua; essent ab eo dicta, suo ministerio

exacuat.
14. Quod autem ex convenientia, utilitatc exigente, et necessilate poscente, Deo volente, factum

adimplerent. Tanta est visdivinac potcntis, ut quse

Deus

vult, per

quem

vult (qualiscumque

is sit) iin-

diximus: idipsum ex

insita ipsi

Romano

Pontifici
,

pleri velit, frustra

omnibus repugnantibus.

12.
fuit per

Quod igitur (uti ostendimus) conveniens Leonem implcri, pariter decens fuisse in

concessa divinitus auctoritate fuisse impletum pariter affirmamus. Neget si quis ista, plane impius et infidelis ac

Carolo Jlagno expleri,

senserit,

nemo puto

erit,

qui secus

utpote viro piissimo,

fortissimo, mitis-

rerum Ecclesiasticarura penitus rudis csse convincitur. Convertat iste oculos in antiquiorera Ecclesiam, quam dicimus Synagogara,
et videbit

simo, justissimo, adjice ct doctissimo, de Ecclesia

Calholica
,

saccrdotesantiquce legis ejusmodi aucto-

et

statu

publico semper in omnibus

optime raerito, optimis Christianis principibus in omnibus corequando, et in nniltis eliam praeferendo. Si cui igitur fuit istiusmodi beneficium diTinitus conferendum, per

non caruisse, fuisseque apud eos Concilium raagnum Judaeorum pontiUcum ac primarii summique omniura sacerdotis, penes quos iater alia
ritate

potestas essel, de regibus judicare, ut

geret, e throno dimitteret, et in ejus

si

causa exialiura

quem potius, quam per Leonem, et in quem melius, quam in Carolum ? Sed et quando opportunius, quam hoc tempore ?

locum

subrogaret, quorura amplissimam potestatem Herodcs tyrannus ejus judicio postulatus aliquando
veritus, ejusraodi
suEfectis aliis,

Jacebant absque possessore titulus juraque Occidentalis imperii, a Grtecis ob haereses, quibus per-

ConciUum mutavit,

occisis

illis,

quos

sciret sibi consentientes, ut Jo-

tinacius inhaesissent

juste

Pontificia

auctoritate

sublata: nec enim dignus est habitus Constantinus,

licet Catholicus,
et

de fide Catholica bene meritus

videretur, cui reslitui deberet, utpote qui ablatosa

prffidecessoribus haereticis imperatoribus archiepi-

sepbo auctore, tomo primo Aunalium, suo loco narraviraus. Dixerisne tu, Christi Ecclesiam ejusraodi potestate caruisse, quaj etiam in Syuagoga vigebat ? cum ampliora charismatum doua collata
esse Chrisli Ecclesiae quara Synagogae, fuerit sera-

scopatus et episcopatus, qui essent immediate sub

juribus Romanse Ecclesife, et dempta ejusdem

amob

per absque controversia una seraper omniura Ortiiodoxorum sententia ?

43.

plissima patrimonia, admonitus licet per Iladriu-

Hanc

potestatera esse in Ecclesia Dei, et in

num
esset,

Pontificem,

minime

restituere voluisset,

ipso Pontifice primario residere,

si

quam causam

ejus

sententia

excommunicaudus
isla

atque hsreticus decernendus. Sunt ad Carolum

om-

posseque ipsum, causa postulet, Apostolica plenissima potestate infestum Ecclesiae regem, sive imperatorera depo-

nia expressa in fine EpistoLx ejusdem Hadriani

Pontificis

nere,

inque locura ipsius justum

et et

pium
lege

suffl-

magnum

data pro defensione

cere, ex Dei verbo, jure divino

naturae

Nicaeni secundi Concilii.

necessaria assumptione probari, exploratissimura

est.

Sed quod conveniens fuisse dictum est, idem pariter utile et necessarium etiam extitisse, si quis tempora posteriora consideret, non negabit. Quam deforme et penitus indecens esset, ut Orientali imperio in deterius, atque in ruinam penitus prolabente, posteriores qui fuerunt schismatici ab
d3.

Si enira Christi verbo unus in primis a Christo Rederaptore jussus est Petrus pascere suas * oves, pascere agnos ex ovium Christi numero demoveas
:

Occidentali Ecclesia divisi, iidem dicerentur Occidentalis orbis imperatores, cui nec religione

necesse est reges et imperalores, si a Petri eos segreges pastorali regimine atque censura ; ut opus sit inter ^ haedos colloces, quos ab ovibus segregas
nisi velis eos potius inter leones,
et alias feras beslias

com-

lupos, dracones,
et

municarent? Sed quanto deformius ut idemjus ac titulus propagaretur Turcas Chrisliana! religionis infensissimos h ostes, in quos Dei indignatione, in ultionem populorum schismalicorum, traditum est destruendum polius quam regendum

numerare: sed
:

de his aeque

Petro dictum scias

'

Occide

et

manduca. Ve-

rum

inter Christi oves recensendos esse principes

imperium? Quo nomine plurimas omnium bonorum auctori Deo optimo maximo gratias
Orientis

nemo Orthodo.vorura aut haereticorum , bactenus dubitavit, cura secus sentire uihil aliud sit, quara eos inter reprobos collocare.
16. Cura igilur superiori tomo, et aliis omnibus sequentibus, doctrina et exemplis frequentissirae ileratis sit clarissiraa luce dcmonstratura, Roraanura Pontificem prffisidere Patrem atque pastorem Ecclesiaj universa), idque semper fuerit

omnes

agendas
tifici

esse, sed et tantae rei

ministro Leoni Pon-

nemo negaNovator ha^reticus, CathoIica3 Ecclesiae perduellis, et Romanorum Pontificum infensissimus hostis, suomet judicio condemnatus extra corpus
esse pariter persolvendas, fidelis
rit, nisi

Ecclesia;

exulare, qui

communi

totius

corporis

a sanctis Patribus cognitura etdeclaratura, et prtesenti sceculo nostro plurimorura scriptione libro-

'

3. Reg. IX.

'

Psal. XI.

Joan. xxi.

Matth. xxv.

Act. x.

350

LEONIS
a veris

Iir

ANNUS

5.

CHRISTI 800.

rum

Ortbodoxis

iisdemque

doctissimis
:

adversus novatores haereticos demonstratum si Pontifex Romanus est pastor, utique et principes
oves
et
illi

judicum, ac personarum saccularium hanc Constitutiouis nostrae paginam agnoscens, contra eam
venire tentaverit, potestatis, bonorisque sui digni. Habet eadem in Privilegio concesso monasterio S. Mcdardi Suessionensi. Si igitur ob unius hospitalis domus, vel monasterii unius in-

subjici {si

nou

insanis) debeas affirmare,

tate careat

ipsum bis praiesse debere, simul asserere. Ex quo ordiue bierarcbico necessario sequitur, ut si
quaevis

ovium
sit

erret, corrigenda sit a pastore.

Et

si

vasa a regibus bona, eis S. Gregorius regno priva-

error adeo

perseverans, ut non solum nobt ipsa

,

tionem comminetur

quid agant successores ejus,

et

sanari, sed quJErat abas perdere

plane fatui et
extra

cum

viderint

reges

imperatores
vi,

universam

non prudentis

gregem abjicere. Sed da aliquem non existentem ovem, sed mentientem, oviumque pelle contectum lupum
pastoris erit,

eam non

Ecclesiam, sive bellorum

sive haeresibus pes-

sumdare? ut non mireris

incbidere, quid aget pastor

quid

ipsi

faciendum

omnes

abi suadebunt, nisi longe procul (quisquis

iste fuerit)

abjicere? nec est istud polibcum sta-

si alter Gregorius ejus nominis secundus aeque sanctus imperatorem baereticum et invasorem rerum Ecclesice Romanas in Oriente(ut vidimus) privaverit juribus Occidentalis imperii, quae hic Pontifex, de quo est sermo,

tum

destrucre, sed perficere et conservare.

17.

contulit merilissimo
fensori.

Carolo

Magno

Ecclesiae

de-

Etenim natura docet boc ipsum, ut prcesidens animus corpori, sectionem imperet putridi mcmbri, cujus sit desperata curatio \ Sumus nos
invicem membra, etomnesunum corpus inCbristo, in quo caput caeteris prsestare membris quis neget, et animani corpori imperare quis dubitet? divi-

19. His

offensum crabronum examen excita-

tum

exsurgit, et exserto aculeo

obvium quemque

pebt. Tabs est Novatorura

hujus temporis schola,

scripsit

cujus qui in bistorica facultate apud eos esse profltebatur antistes,

eos,

commentarium^

adversus

namque
met?
status
Ita

potestatem bumanae, caelestem terrena;,

qui assererent coUatum esse Occidentis impe-

spiritualem carnali praeesse debere quis

non

affir-

Paulus, qui ad conservationem

dixit
^
:

politici

bffic

Omnis anima

potestatibus

subbmioribussubdita sit , de principibus loquens. Sed idem dicit cunctis Cbrisbanis, simulque principibus'
eis
: :

rium per Romanum Pontiflcem in Carolum Magnum quam quidem scriptionem si quis mendaciorum nuncupaverit officinam proprio quidem titulo mendax opus inscripserit. Cum nescio an
:
,

quis alius

sit

inveniri bujus temporis scriptor, qui

Obedite pra;positis vestris, et subjacete

pervigilant, quasi rationem pro ani-

plura, majora, patentiora dicam et putentiora, ac

ipsi

enim

mabus

vestris reddituri .

Idemque

in

omnes

dis-

colos vigilare Apostolicam discipbnam sic docet*:

Arma

militiae

nostrae

non sunt carnaba, sed

Deo ad destructionem munitionum . Et paulo post In promptu babentes ulcisci omnem

potentia
:

magis deformia, una simul in uno volumine, mendacia coacervaverit. Qui isla non credit, et figura hyperbolis, ampliflcationis causanos utiexisbmet; inspiciat ipse oculis easdem, tanquam in nundinis palam expositas merces patentes omnibus factas. Qui enim ejusdem otDcinre abdita penetravit, veritatis

inobedientiam

etc.

Et Petrus qui dicebat

lucerna singula perscrutatus, qua; tenebra-

Subjecti estote

omni humana;

creaturae propter

rum erant offusa caligine qualia essent non omnibus

nota,

Deum,

sic regi,

quasi praecellenti, etc.

Idem ad^
:

jam adversaria
,

scriptione

palam
vir

fecit,

et

versus niale judicantes sublimiores potestates

'^

cunctis perspicue demonstravit

doctissimus
et

Oportet, inquit, obedire magis Deo, quam homi Pascite qui in uibus . Et qui dixit episcopis
:

Bellarminus
conatus
vel aliis
est,

hodie collegii Apostolici decus

est feliciter

ornamentum, cardinabs amplissimus,qui id,quod

adeo
consecutus, ut uobis

vobis est

gregem

Dei, providentes

non

coacte, sed

spontanee, et non dominantes in clero, sed forma

facti

gregis ex animo . Idem ipse' Ananiam et Sapbiram mentientes Spiritui sancto intertecit spiritu
oris sui
;

ut intelligeretuniisquisque, sic in divinis

verbis insinuari buniilitatem, ut velit Deus conser-

vatam esse in omnibus potcstatem. 18. Hinc factuni est ut Gregorius Magnus, idcmque ejus nominis primus, niitissimus super omnes bomines, et corde bumillimus, pro conservatione tamen bonorum xenodocbii et nionasterii ipsos Francorum reges regno privet, si quid ab eisdem abstulerint piis locis. Nam in privilegio concesso Angustodunensi xenodocbio, bac ad linem ipsius habet ' Si quis vero regum, sacerdotum,
:

non sit admodum laborandum, sed gratulandum potius, uti potentissimo vindici veritatis agendaeque gratiae quod labore plurimo liberaverit imnitttendi falcem in adeo densam immensamque nam contemnendus est mendaciorum silvam potius, quam confutandus ille, qui mendaciorum
:

frigidus defensor accedens, post coUapsos tuba' Josue muros Jericbo, levem maceriem excitavit,

quae sponte corruat, indigna penitus, ut ad ejus

demolitionem iterum buccina sacerdotalis insouet.

20.

Cum

igitur Dei et Apostobca; Sedis gratia

totum boc, quod acceperunt, Occidentalis orbis

imperatores se consecutos intelligant
:

par est utris-

que Deo atque Apostolicae Sedi gratos esse, non innnemores, quod cujus facultatis est dare, ejus>

Rom.

XII.

'
1.

1. Petr. II.

Rom.

xiil,

Act. V.
VI.

'1.

'

Hebr. xiii.

Petr. v.

'

Act. v.

2. Cor. x. s Greg.

Greg.
toresj et
1. XII. Ep. xxxii. Ind. vu. ~- Suggillat auetor Ceuturia^ jgs. vi. eorum priucipem .Matlhiam Illyricum.

XI. Ep. X.

IniJ.

LEONIS

iri

ANNUS

5.

CHRISTI 800.

351

dem

est potestatis

adimere,

et

pro Ecclesia sancta

Francis et Romanis, et

omnes simul exprobrantes

et operationibus,
:

sua exsurgere vindicem Ctiristum Dominum, qui estcomminatusHebrajis: Auferetur ', inquit, avobis

de malis ipsorum

consiliis

incre-

regnuni Dei,

et

dabitur genti facienti fructum

eis atque cum aliis produnt sajculis cunctis factum gentibus saepe Aunales. Sed magna Dei benignitate inde parta est imperio Occidentali securitas, ut nianeat semper, quia aedificata est supra petram tanta moles slructurae quod * Dominiverba demonstrant, et exem-

ejus .

Quod quidem cum

,

Mala hora pabat Campulus Paschalem, dicendo tuam vidi, eo quod tu me misisti in istud faciem periculum, et ca;teri similiter, alter alterum condemnans, manifestabant suum ipsorum reatum.

Quos cum

tales

iniquos cognovisset piissimus im-

perator, in partes Franciaj misit .

Hucusque de

his

apud Anastasium. Eodem autem

pulo se purgavit
'

die,
a

quo Leo Pontifex coram po-

enim immobile et inconcussum, percussum licet et exagitatumvaldeimperium Orientis quandiu ejus inhoBserunt fundamenta jtetra} ubi vero eadem sxpe nutantia sunt inde omnino dimota mox totum corruit ingenti fragore, nec amplius exsurrexil. Sedjamcoeptam historiam prosequamur.
pla declarant.
Stetit
, ;
:

Zacharias presbyter, qui anno

superiori missus fuerat ad loca sancta Hierosoly-

mam cum
versus,

eleemosynis, bene perfuncto legationis munere, cum duobus monachis, uno de monte
Oliveti, altero

Romam
misit
:

de Sabse monasterio de Oriente revenit, quos Joannes patriarcha ad

qui
benedictionis causa claves se,

regem
pulcri

i\..Carolus munificus erga Ecdesias, reoriim

punitor.

Quas

autem tunc post coronationem

:

claves etiam Dominici ac loci Calvaris vexillo detulerunt. civitatis et montis Oliveti cum

idem CarolusoblationesobluIeritRomanis Basilicis, habes apud Anastasium verbis istis Post celebrationem missarum obtulit ipseserenissimusdomuus Carolus imperator mensam argenteam cum pedibus suis, pensautem libras Sed et in Confessione ejusdem Dei Apostoli una cum praecellente filio suo rege et filiabus diversa vasa ex auro purissimo in ministerium ipsius sancti, pensantia libras sed et coronam auream cum gemmis majoribus, quae pendet super altare, pensantem libras quinquaginta quinque. et palenam auream majorem cum gemmis diversis, pensantem libras
triginta, et calicem

Quos rex benigne suscipiens, aliquot dies secum detinuit, et Aprili mense sequentis anni remuneratos absolvit . Hcec ex Annahbus Francorum in Vita
Caroli Magni.
23. Scribit Eginhardus, ipsum regem Sarracenorum, Aaron dictum, dono dedisse locum illum venerandi sepulcri ipsi Carolo. Suntenim haec verba Cum Aaron rege Persarum, qui, Egiuhardi excepta India, totum pane tenebatOrientem, talem
:

Carolus habuit in amicitia concordiam, ut

ejus

is

gratiam

omnium, qui

toto

orbe terrarum erant, re-

gum

majorem cum gemmis

et ansis

que illum honore

caret; ac proiude
riis

ac pontificum amiciha^ praeiioneret, solumet amicitia sibi colendum judi-

duabus, pensautem libras octo. Item calicem communiorem fundatum cum scyphone, pensantem triginta septem libras imo et calicem alium majorera fundatum, pensantem libras trigiutasex. a Obtulit et super altare sanctissimum B. Pauli
:

cum

legati ejus,

quos

cum

dona-

ad sacratissimum Domini ac Salvatoris nostri sepulcrum, locumque Resurrectiouis miserat, ad

eum

venissent, et ei

domini sui voluntatem indi-

Apostoli

mensam argeateam minorem cum

ad

pedi-

non solum, quae petebant, fieri permisit, sed etiam sacrum illum et salutarem locum, ut ilcassent,
lius potestati adscriberetur, concessit, et reverten-

bus, pensantem hbras quinquaginta quinque,

diversis vasis mirte magnitudinis, quae

cum

usum

tibus legatis suos

adjungens,

intei'

vestes et aro-

ipsius mensae perlinent.

mata,
tia ilh

et caeteras

Orientahum terrarum opes ingen-

Item in Basilica Salvatoris Domini nostri,

dona transmisit,

cum

ei

paucos ante annos,

quam Constantinianam vocant, obtulit Crucem cum gemmis hyacinthinis, quam almificus Poutifex in
litania pra;cedere constituit,

secundum petitionem

ipsius piissimi imperatoris. Item et altare

cum

co-

luuinis argenteis et ciborio,

verum etiam et Evangehum ex auro mundissimo cum gemmis ornatum,

pensans libras

Item

et in Basilica

Dei Genitricis

Ad

praesepe

eum, quem tunc solum habebat, mitteret elephantem B. Haec Egmhardus. Sed de his monendus lector, quod cum sit de Carolo scriptum, quod recuperaverit Terram sanctam, quod ejusmodi claves acceperit error ex eo natus, quod id factum armisdixeruntahi. Sed nonnisi donalione regis Sarracenorum id evenisseconslat. Verum non hoc anno gesta sunt ista, cum pau:

obtulit siclumaca argentea majora,

pensantia h-

hras

Hucusque de oblalionibus Caroli impede exiho perditissimorum

fuissentiniet

cos post annos a misso elephanle accidisse testetur : cum tamen elephantis donum sequenti anno conti-

ratoris. Post ha;c vero

damnatorum hominum isla subjicit 2. Poslmodumverodumdeducti

quissimi
illi

suo loco dicturi sumus, ubi et de legatione ab eodem regemissa ad Carolum agemus anno segisse,

malefactores

videlicet

PaschaUs

Hoc anno, quo expeditio Caroli Magni adBeneveutanos viguit, Grimoaldo duce eidem versus
quenti.
refragante, contigit,

Campulus,

et

sequaccs

eorum

in praesentia piissimi

quod Agobardus archiepisco-

domui
"

imperaloris,

circumslautibus

nobilissimis

pus Lugdunensis uarrat accidisse prodigiosum iu

Vita

Maiib. XXI.

Malth. VII.

'

CaroU Magoi boc aimo.

352
Galliis,
ait

LEONIS

III

ANNUS
:

5.

CHRISTI 800.
ita

quod creditum opera Grimoaldi enim

'
:

factitaturn

falsum dicere non auderent. Hoc

ab omnibus

credebatur, ut poene pauci essent, quibus absurdisest quae-

Ante hos paucos annos disseminata

simum videretur. Nec rationabiliter pensabant unde

fleri

dam
rent

stultitia,

boum, ut diceGrimoaldum ducem Beneventanorum transesset mortalitas

cum

posset talis pulvis, de

quo soh boves more;

rentur,

non

caetera

animalia

aut

quomodo

tantus

misisse bomiues

cum

pulveribus, quos spargerent

et fontes,

portari posset per

tam

latissimas regiones, quos su-

per campos,

et

montes, prata

eo quod es-

per spargere pulveribus homines non possunt, nec

sibi

setinimicusClirislianissimo imperatori Carolo; etde

ipso sparso pulvere niori boves. Propter

Beneventani

viri, et

feminae, senes et juvenes

'

quam

cau-

cum

ternis carris, pulvere

carricatis egressi de

sam muUoscomprebensos audivimus, et vidimus, et aliquos occisos, plerosque autem afQxos tabulis in flumen projectos atque necatos et quod mirum
:

regione fuissent. Tanta

serum mundum, ut

jam stultitia oppressit minunc sic absurde res credan-

tur a Christianis, quales

valde est comprehensi ipsi adversus se dicebant te-

stimonium, baberese talem pulverem,

Ita

et spargere.

namque

diabolus occulto

et justo Dei judicio,

eis

accepta in

illos potestate,

tantum

succedere (sug-

gerere) valebat, ut ipsi sibi essent testes fallaces ad

nunquam antea ad credendum poterat quisque suadere paganis, Creatorem omnium ignorantibus. Hanc itaque rem propterea ad medium deduximus, quia huic, unde loquimur, similis est et exemplum poterat vel (velut) exemplum tribuere de inani seductione, et
:

mortem
ipsa

et neque disciphna, neque tortura, neque mors deterrebat illos, ut adversum semetipsos

vera sensus diminutione.

'

Agob. codI. insulsam opin. vulgi de graud.

ct lonitr. in fin.

'

Idiotismuspro onustis.

Anno periodiGraeco-Romanai 6293. Anno

^rffi Hispan.
III

838. Anno

Hegira! 184, incboato die 31 Januar.jFer. 5.

Jesu

Ctiristi

800.

Leonis

papa

6.

Caroli imp. 1. Irenes iterum 4.

1.

Gesta hoc anno a Carolo.

Ad

num.

et

visum
sis

est et ipsi piissimo principi Carolo et univer-

Lambecianus, qui hoc tempore vivebat, ait dccc. Ipsam hyemem resedit apud AquisPalatio, et circa Quadragesimse tempus circuivit villas suas, seu etiam corpora sanctorum, usque dum post Pascha pervenit Torones, ubi corpus
seq. Annalista
:

episcopis et sanctis Patribus, qui ibi adfuerunt,

,

ut

si ejus voluntas fuisset, et ipse petiissel non tamen per eorum judicium, sed spontanea volun-

tate se puriflcare debuisset,

et ita

factum
illi

est.

Et

ipso sacramento expleto incipiebant

sancti epi-

beati Martini requiescit

et

fuerunt

cum eo fllii
(id est,

sui

scopi

cum

universo clero, seu ipso principe Carolo

Carolus et Pippinus. Sed et Clodoveus

vicus) ibi advenit
filius

Ludo-

cura devoto Christiano populo

hymnum
fldelis

Te deuu
expleto

ejus,

necnon Liudgardis
est,

laudamus, Te
et ipse rex et

Dominum

confitemur.

Quo

conjux domni regis

ibi

defuncla

et facta ibi

universus populus

cum

eo da-

oratione solemniter, et

cum

pace reversus est ad

bant laudem Deo, quia ipsum Apostolicum

et

propriam sedem. Et
optimates
et fldeles

in sestivo tenipore congregavit

suos ad Moguntiam civitatem,

et cura cognovisset

undique per omnes

fines suos

pacem

reniemoravit de injuria,

quam Romani

sanum in corpore et in ruerunt habere et ipsam hyemem Romae fecit. Idem habet chronographus Moissiacensis, nisi quod post hffic verba, et fueruul cum eo filii sui Carolus
;

Leonem animo custoditum me-

Apostolico Leoni fecerunt, et direxit faciera suam, ut iret partibus RomBe, et ita fecit. Et ibi fecit con-

et

Pippinus et Ludovicus
aliquis

, vel ipse

chronographus
,

vel potius

interpolator ista subjecit

flhis suis .

et

ventum maximum episcoporum seu abbatum cum

presbyteris, diaconibus et comitibus seu reliquo Christiano populo, et ibi venerunt in prKsentia, qui

disposuit

regnum

At de regni

illa

di-

visione tunc a Cai'oIo inter

lista

filios facta

nullus annafictitia.

mentionem
2.

fecit,

eaque sine dubio

adversus

ipsum Apostolicum condemnare voluerunt; etcum cognovisset rex, quia non propter aliam justitiam, sed per invidiam eum condemnare volebaut, tuuc

Classem

instituit

Carolus medio Martio mense Aquisgrani palatio digrediens littus Oceani Gallici
lias infestantes.

Normannos Gal-

LEONIS UI ANNUS
perlustravit, in ipso raari,

O.

CHRISTl 800.
sancti

353
morte
,

quod tunc

piratis infes-

num. 9 ostendimus, dum de hujus

tum

erat,

classem instituit, praesidia disposnit,

Pascha in Centulo apud sanctum Richarium celebravit. Indeque iterum per hflus Oceani Ratnma-

qua; anno circiter dcxlv contigit, verba fecimus. Angilbertus septimus illius monasterii abbas fuit,
teste Ariulfo,
in

ejus Vita cap. 4, sed incertum,

ibiqueSequanaamne transmisso, Turonis ad sanctum Martinum oratiocivitatem profectus est

:

gum

nis causa pervenit,

moratus

ibi

diesaliquotpropter

adversam domnosLiudgardsconjugisvaletudinem, quac ibidem et defuncta et humata cst. Obiitautem

die pridie non. Jun. lude
]ier

quo anno ad praefecturam illam evectus fuerit. In monumentis publicis non reperitur nominatus abbasantean. Dccxciv, quo in secunda sua legatione ad Hadrianum papam is eum non tantum abbatem sed etiam ministrum capellae vocat
, :

AurelianosacParisios

regressus Aquisgrani reversus est, inquit annalista

Directum a vestra clementissima prscelsa regali potentia suscepimus fidelem famiUarem vestrum,

Loifchanus, cui Metensis et Bertinianus

cum

videlicet
pella;,

Eginhardo in Annal. consentiunt, nisi hardus habet, a in ipso mari, quod tunc piratis Nordniannicis infestum erat , quse verba valde
notanda; monachusenim Fontanellensis anonymus in libello de Miraculis S. Wandragesili abbatis Fontanellensis primi a Mabillonio publicato, sacc. ii
Benedictino, cap. o, scribit

quod Egin-

Engilbertum abbatem et ministrum caqui paene ab ipsis infantiae rudimentis in

palatio vestro enutritus est, et in

vestris receptus , inquit

omnibus

consiliis

Hadrianus. Ariiilfus in Vita ejusdem Angilberti ad hsec Hadriani papae verba respiciens, dicit eum a Carolo primatem ca-

Temporibus quo gravissima Danorum piratarum lues, Deo permit:

pellanorum factum. Cointius vero anno dccxcit, num. 29 existimat, Ariulfum rccte auctorem illa-

rum

litterarum interprefatum

esse, sed

eas sup-

tente, flagitiisque exigentibus nostris, Oceani littus

posititias credit,

cum Angilbertusnunquam primas

Quis enim
,

infestum haberet,GaIliarumquequaquaversum maxime adjacentes et coutiguas fluvio Sequanse misera caede vastaret provincias, quod retroactis temporibus quando misericors Deus illius praeceptaservante suo fuit cum populo nequaquam factum audivimus, sed neque relegimus, anno videlicet irriiptionis
suae in praedictum

capellanorum
tanfa

fuerit.

inquit

nobilitate

atque

auctoritate

virum conspicuum
,

unum

ex minoribus capellanis fuisse credat ? 4. S. Angilbertus archicapellanus sacri palatii Mabillonius saec. iv Benedict. part. 1, non fuit.

in Elogio Historico sancti Angilberti

num.

20,

eam

magnum

fluvium Sequana; de-

Epistolam Hadriani sinceram esse ac germanam

quo vero Oceanum ingressi piraticam exercere aggressi fuerant, quinquagesimooctavo, regis autem prffcellentissimi Caroh (sc. Calvi) decimo septimo , sanctissima ossa piique cineres
cimo octavo
;

ex

non

dubitat,

sed arbitratur archicapellani digni-

tatem per hoc tempus divisam in duas fuisse, in honorariam scilicet ad legationes obeundas, et in
Ecclesiastica tractanda

praefati egregii confessoris Christi

Wandregisili ac ob metum et conculcationem horum nefandorum Gentilium de Fontanellae moS. praesulis Ansberti

ordinariam, ad regendum clerum palatii et negotia et priorem quidem con:

cessam
niensi
esset,

Anriilberto, Hildeboldo archiepiscopo Colo-

posteriorem

ut scilicet semper

praesens

nasterio propriis effossa sepulcris, ad

ipsorum san-

qui causas ageret, qui palatinos clericos

;

ctorum praidium, quod dicilur

portata sunt . Ita
vixit,

Bladulfi-Villa, de-

regeret, qui benediceret cibos regiae mensce

id officii archicapellano tribuat

cum

anonymus

ille,

qui saeculo nono

quique per
Christi

annum

xvii Caroli Calvi intelligit

annum

cap. 7, certo

quod ex eodem auctore argumento Mabillonius demonstrat. Quare esl hic primus annus infestationis a Nortmannis factae in httora Oceani Gallici, annusque Christi dcccxli prinius ex quo per Sequanam fl. in Gallias ingressi sunt. Aimus enim ille xvii Caroli Calvi a die xx mensis Julii, quo Ludovico Aug. padccclviii,
tri

Theodulphus Aurelianensis episcopus in lib. 3, Carmine i. Denique Baluzius in Notis ad Epistolain xcvii Lupi Ferrariensis ad Hilduinum datam existimat, munus archicapellani
ut
ei,

sic tribui solitura

a principe, ut
sit

cui

datum

erat, adimi posset pro arbitrio

ejus;
scire

cum Hilduinum moneat Lupus, non potest quam diuturna futura

,

quia
hiec

administratio

tempore bene utatur, justumque

successit, proficiscitur.

Harum duarum

epocha-

se in judiciis reddendis exhibeat.

tas perpetua non
fuit,

Quod

si

ea digni-

rum

opera irruptiones Normannicas in Galliam

3.

annis suis certius reddemus.

csse potuit.

Verum

Angilbertus archicapellanus hanc dignitatem fuisse perpe-

Pascha celebrat in monasterio S. Richarii. Centulense monasterium, quod steculo septimo

sanctus Richarius in paterno solo condidit^ Carolus

tuam et Angilbertum archicapellanum non fuisse non videtur in dubium revocari posse, post haec Hincmari verbainopusculoxiv: Tempore Pippini
et Caroli lioc

Pascha celebraref, quia Angilbertus eidem percharus ejusdem monasterii abbas erat,
elegit, ut ibi et Alcuinus abbas monasterii sancti Martini, quem eliam valde diligebat, procul hinc non aberat. Baronius num. 1 dicit Centulense monasterium ab Angilberto erectum fuisse, eumque illi postea prae-

ministerium consensu episcoporum per Fulradum presbyterum, tempore etiam Caroli

per

Engelramnum etHildiboIdum

episcopos,

tem-

pore denique Hlwdovici per Hilduinum presbyterura, et post eum per Fulcouem item presbyterura, deinde per

Drogonem episcopum
.

exlitit

hoc
ar-

fuisse.

Verum monasterium ilIudasancto^/c/(flno louge ante hiEC tempora conditum, ut anno dcxl,
TOMCS
XIII.

ministerium execulum

Ilildiboldus
tertius

enim

chiepiscopus Coloniensis

et

sacri

palatii

43

354
capellanus
tani Carolo
5.

LEONIS

III

ANNUS
tuit

5.

CHRISTI 800.
erexit Basilicas,

secundum Hincmarum, superstes Magno quam Angilberto.

Ecclesiasticas in palatio

tres enira eo in loco

ad quas per

triangulare claustrum seu dorraitoriura iter conti-

Sed summus

cancellarius archicapellanus

nuum

erat

in

qnibus AcGemetarum raore perpe-

dictus.

Res itaque
,

non

tua jugisque Psalmodia celebrabatur. Fn his

multae,

^raj

sed sfeculares, et Caroli M. cancellarius fuit. Cancellaria enim capella saepe appellabatur, quod in capella principis, seu oracuravit Angilbertus
torio,

reliquiarum sacrarum et ornamentorum

:

immensa suppellex
bertus
est
,

quiE oraniavelcontulit

^p'^'/-

vel Carolo donante proraeruit, ut videre

in

archivum, diplomata

et

regni

monumenta

apud Ariulfum monachum Centulensera

olim, ut et hodie

asservarentur, uti

Ducangius in

ejus Vita, ubi pluribus

hxc

prosequitur. PraBterea

suo Glossario verbo capella aliquot testimoniis ostendit. Hinc scribae, secretarii et amanuenses regii capellani dicti, etsummuscancellarius archicapellauus nuncupatus, ut anno dcccxxvi,

sancti Richarii Centulensis monasterii fundatoris

Vitam per Alcuinum elegantiori stylo expoliri curavit, quod ei injunxit hoc anno Carolus, cura Pascha eo iu nionasterio celebravit. Alcuinus tanien
statim

num.

9,

de Eginhardo loquentes ostendemus. In Epistola Lxxxni, apud Alcuinum vocatur a Carolo M. aurictdaritis, ab eodem Alcuino Epistola lxiii ad Ha-

nianum

operi

ipsemet in Prsefatione ad

admovere non eam Vitam

potuit

ut

testatur, et
sit

ex eo etiam liquet, cura ea Praefatio dicata

,

piis-

driauura papam regiae voluntatis secretarius, in

ejus Vita

num.

2 dicitur silentiarius, etin Epistola

Caroli regis ad
ritatis,

Leonem papam manuensis familiascilicet Leonis cum Carolo, ([uaj omnia

:

simo sanctce Ecclesice tutori gratia Dei semper Augusto Carolo ; is autem in die Nativitatis Christi currentis anni Augustus nuncupatus, ut mox videbiraus.
7.

cancellarium cadunt. Villelmus Neubrigensis lib. 3, cap. 27 o Eliensis episco[)US ad aurioflicia in

Moritur Liudfjardaregina.

egressus

Rothomagum

venit,

CarolusCentuIa iudeque Turonos, ubi

culam

principis pro officio positus

nam

cancel-

Idem itaque auricularius ac cousiliarius et amanuensis idem ac secretarius. Nec retert quod nuUa Diplomata Caroli nomine
larius erat regius .
,

Alcuiuus abbas erat monasterii sancti Martini, et moratus est ibi dies aliquot propter adversam quae doranaB Liudgardae conjugis valetudinem
,

Angilberti subsignata et recoguita extent

nulla
;

enim etiam Eginhardi nomine notata extant

ex
et
iis

et

pleraque sine subscriptione sunt

oppidi, in

in aliis

nomen tantum
aut cancellarii,

quo ea emissa exbibetur,

secretarii
,

in paucissimis

nomen

qui scripsit,

obiit autera ibidem et defuncta et huraata est pridie uon. Jun. , inquit annalistaLoiselianus. De Liudgardae obilu duas Alcuinus ad Carolum litteras dedit, qua; ordine sunt xxi et xxii, quibus afflictum ejus a mcerore animum erexit. Eginhardus in Vita Caroli M. de ejus uxoribus loquens
;

qui recognovit, annolatur. Certe

ait

Laudgardim Alemannam
tulit.

duxit, de

qua

nihil

nunquam

Diploma, in cujus fine Eginhardi nomen legatur, cum tamen certum sit eum fuisse primum cancellarium seu capellaincidi iu aliquod

liberorum
filiam

Post cujus raortera quatuor habuit

scilicet,
:

concubinas, Mathalgardim

quae peperit ei

num,
Q>.

et

postea

summum

cancellarium seu arclii-

capellanum.

Solvuntur dubia in contrarium.

Conjelau-

ctura Cointii

vim nullam habet

cum

litteraj

quibus Angilbertus dicitur m<7iister capellce, regia? scilicet, non denotent euni fuisse arcbicapellanum, ut ipseeas perperam interpretatur. Neque etiam ex eodem titulo cum Mabildatae Hadriani, in

Gersuindam Saxonici nomine Rothildira generis, de qua ei fllianoraine Adeldrudisnataest: et reginam quse ei Drogonera et Hugum genuit, et Adelluidam, ex qua Theodoricum procreavit Ubi Eginhardus non dicit, quod eas concubinas siraul habuerit, sed tantum quod eas post Liudgardae mortera habuit, sed successive et diversis temporibus. Cointius anno dccciii, nura.49 etalibi contendit, tara Himiltrudem, ex quaCaroIusPippi-

louio iuferri potest archicapellani dignitatem in

duas divisam tuisse, in houorariam scilicet et ordinariam cum hujushonorariEe dignitatis nullum
;

exemplum

afferri possit; et

quicumque

in

monu-

nura suscepit, quani quatuor praefatas feminas legilimo connubio ei copulatas fuisse. Veruin paradoxura illud contra Eginhardi et antiquoruin, qui eas serapcr concubinas appellant, fidera non est
admittendura.
8.

mentis antiquis archicapellani nuncupantur, ordiuarii fuerint et toto vita^ tempore munus illud
gesserint.

Lupus

enira in Epistola citata xcvii ad

Hilduinum, qui archicapellanus et setate provectus erat, satis ostendit, se non de diuturnitate hur
jus
dignitatis
,

Cupiebat Carolus Romam proficiscitur. Romam veniret, sed is Carolus, ut Alcuinus secum valde state provectus ad illud iter suscipiendum
Quod vestrae benignitatis litinduci non potuit inquit in Epistola xiii ad eura data, Flacco terai ,
:

sed
:

de
a

diuturnitate

vitffi

loqui. po-

Haec

ejus verba

Exercete

ubicumque
sufflcitis

testis justitiam, et

quibuscumque
:

impen-

sis

dite

misericordiam
ignoratis.

quia qui vobis bene ageudi

est,

culpam ingerunt, quem fervor menAugusti desidera, non voluntatisefficacia pigrura efficit, etc. Nos lacryrais absentiam, et precibusiter
taciturnitatis

facultatem largitus
sit,

quandiu
:

id

permissurus

Ipsius vox esl

Vigilate, quia ne.

scitis dieni neque horam. Malthaei xxv Anrjilbertus monasterium Ceutulense plurimum amplilicavit;

vestrum continuis prosequiraur, etc. Recitat eas Baronius in Appendice ad hunc annura. Carolus vero raense Augusto inchoante Mogunlitteras

tiacum veniens,

iter in

Italiam couduxit , iuquit

LEONIS
annalista Loiselianus
illas
,

III

ANNUS

5.

CHRISTI 800.

355

ideoque eo mense litteras ab Alcuino acccpit. Moguntia Carolus pro-

rat, sed

fectus

cum

exercitu

Ravennam

venit

ibique sep-

tem non amplius

:

dies moratus,

Pippinum fllium

suum cum eodem exercitu in terram Beneventanorum ire jussit movensque Ravenna simul cum filio, Anconam usque pervenit. Quo ibi dimisso,

in aliquem principem transferri non potetantum renovari quod et reapse praistitit Leo, ut demonstrantnumismataCaroii, quffi adhuc supersunt, in quibus iegitur, renovatio imperii. Quare hanc renovationcm recte explicavit Sigonius lib. 4 de regno Itaiiae ad annum dccci, ubi inquit

ideoqne

Hunc

dignitatis

imperaloriae titulum,

cum

in

Romam
iialibus
,

proficiscitur , inquit

Eginhardus in An-

qui addit Carolum

Romam

pervenisse 3 ad 22.
Nativitate

VIII kal. Decemb.

9.

Gesta Romce a Carolo.

A num.
anuum
a

Momylio Auguslulo, uitimo Occidentis imperalore, ante trecentos ferme annos sub regnum Gothorum in Italia defecisset. in eodem Occidente Pontifex
renovavit,
infideies,

ut haberet Ecciesia

Romana

adversus

Annalista Lambecianus, qui

Christi exorditur,

haereticos ac seditiosos, tutorem, cujus

de adventu Caroh

Romam

bajc

officium repudiasse jampridera imperator Orientis

videretur . Eginhardus in Annai. de Carolo

ait,

habet

dccci.

corum nomen
apud
Leoni
et

Et quia tunc cessabat a parte Graeimperatoris, et femineum imperium

omisso

patricii

nomine, imperator

et

Augustus

se babebat,

tunc visum
et,

est et ipso Apostolico

appeliatus , quia cura

Romanae

Ecciesise defensio

universis sanctis Patribus, qui in ipso

utalibi sa?pe) reliquo

in tituio imperatoris Caroio collato

comprehende-

consilio aderant, seu (loco

retur, frustra patricii tituium retinuisset.

11. Quas ditiones obtineret. Quantascumque Caroltis provincias, ut iiistorici Francici ob-

ipsum Carolum regem Francorum imperatorem nominare debuisseut qui

Christiano populo, ut
,

ipsam
soliti

Romam

tenebat, ubi

semper

Caesares sedere

servaut, intra veteres Occidentaiis imperii fines possidebat,

erant, seu reliquas sedes quas ipse per Ita-

eas partim

h;ereditaria sibi

successione

liam seu Gailiam, necnon et Germaniam tenebat quia Deus omnipotens bas omnes sedes in potesta-

devoiutas, partim legitimo beiio partas, aut spon-

tanea populorum deditione traditas acceperat. Iretie

tem ejus
ut ipse

concessit

ideo

justum

eis esse videbatur,

Augusta

praeter

Orientem nonnullas in Occidente

cum

Dei adjutorio, et universo Christiano

provincias obtinebat, atque in ipsa Italia

ducatum

populo petente, ipsum nomen haberet. Quorum petitionem ipse rex Carolus denegare noluit, sed

cum omni

bumilitate subjectus Deo et petitioni

sacerdotura et universi Christiani populi, in ipsa Nativitate Domini nostri Jesu Christi ipsum nomen
imperatoris
suscepit.

Neapolitanum, et quidquid uitra Cervarum ac Silarum fluviosadfretum usque Siculum porrigitur. Caroiusuniversara Galham in Hispania quidquid a Pyrenaeis jugis occurrit ad Rubricalum usque
;

amnem cum
tria et

Balearibus insuiis

in Itaiia quidquid

cum
ibi

cousecratione

domni Leonis

papaj

Longobardicfe ditionis fnerat,

cum

adjacentibus
;

Is-

Et

primus omnium ipsam sanctara

Ecclesiam Roraanam de ea discordia, quara inler se babuerunt ad pacera et concordiam revocavit,

et
ibi

celebravit Pascha . Quae verba exscripsit

cbronographus Moissiaceusis, paucissimis nmtatis.

Ex

his,

ahisque, quae hujus anni initio ex eodera

Rhaetiam quoque, Vindeiiciam,Noricum,et quidquid Danubium atque uitra Danubium partem et Alpes interjacet non raodicam Pannoniarum et Germaniam non tantum cis Aibim sed etiam niterius ad Oderara usque flumen, elad mare Baiticum, in sua tenebat
Liburnia, insulaque Corsica
;
;

annahsta retuhmus, lucera accipiunt quae Baronius ex Anastasio in Vita Leouis III narrat a Carolo

potestate. Carolinffi ditiones intra iimites Occidentalis

imperii,

partira erant,

partim non eraut; im-

Romee
10.

gesta fuisse.

Augusliis et imp. a Leone III dictus. Ipso Natalis Christi die Carolura a Leone papa im-

peratores eniin Occidentis ultra

Rhenum

et

Danu,

biura vix quid

unquam

possederunt. Leo

cuni

peratorem et Augustum nuncupatum esse tradunt omnes auctores Latini, nec ab eis dissentit Theophanes, qui
ait id

factum Indictione
notice

)io)ia, me)isis

Decenibris die vicesinio qui)ito, vei octavo kaloidas

Januarias Lulictiotiis
Anaslasii
et

ut legitur in versione

coronam imposuit Carolo, speravit facilius ei nupturam Irenem Augustam, si prius iraperatorem Romae coronatura resciret. Quod quanto Christianai Reipublica; foret emolumento, nemo non inteliigebat. Pippitms Caroh fllius relicto cum exercitu Winigiso duce SpoJetano, qui beiiura ad comprimenGrimoaidi ducis Beneventanirebeilionein susperflcerel, in Urbem venit, ubi unctus est in regem, Italiae sciiicet, ut habet Anastasius iu

in

auctore Misceliae.

memoriLe lapsu Barouius nura. 4

Jatmarii.

Quare nonnisi scribit, Theo-

dam

ceptum
Leone

phancm pcrperani tradere, id contigisse kaletidis Non recte etiam scribil cardinaiis doctis-

III.

simus translatum tunc fuisse a Leone III imperium in Carolum, aut, ut Beiiarminus hb. 1 de transiatione imperii cap. 4 loquitur, trauslatum fuisse Occidcntale iniperium a polestate Graicorum ad dilionem Francorum. Vox euim transiationis reni gestara non bene explicat, quia Iretie imperatrix
Orientis nihil de jure suo aut reraisit aul amisit.
Pra;terea imperiura Occidentaie exstinclura erat.

12. A)itehcec

tempora anni Incarnat. a Natali

Christi i)ichoati.

Sigebertus, Regino,

Herman-

nus Contractus in Chronicis, et pierique annalistai Francorura coronationem Caroli cum anno dccci
copuiant, quia
fuerit,

cum

die Nativitatis Christi peracta

isti annos Cbristi exorob causara tam illi, quam

ab eo

die auctorcs
etiain

diuntur,

eamquc

Marianus Scotus raorlcin Hadriani papae, quct dic

356

LEONIS

III

ANNUS

5.

CHRISTI 800.

Nalivitatis Christi anni dccxcv r.ccidit, cum anno Dccxcvi alligant. Certe ante prsesentem Christi an-

quia inter eruditos conveuit, Carolum nunquam Hierosolymam, nec Constantinopolim profectum
esse. Cointius hoc anno num. 28 et seqq. pluribus fabulam illam confutat, quibus superfluum esset aliquid addere. Is tamen perperam num. 27 fictitium illum Joannem pro vero patriarcha Hieroso-

num ^ra

Incarnationis a die Nativitatis Christi in

sola3

Francia initium sumebat, quod vel

Synodi

Germanica

et Suessionensis
illis

extra

omne dubium
ante

ponunt, ut in

exponendis ostendimus. Quoad

Indlctionis notam,

nuUus Francorum regum

lymitano habet,

et

de

isto

interpretandos esse cen-

Carolum, nec ipse ante assumptum imperatoriae

dignitatis titulum, in suis Diploraaiis et praceptis

set auctores laudatos,

qui de patriarcha Hierosoly-

mitano, ejus nomine non expresso, verba faciunt.

ea usus est

etsi

aliquando in
fuit,

iis

ea legitur, inter-

polatoribus attribuenda. V^erum Carolus statim ac

Sed ex patriarcharum Hierosolymitanorum serie a nobis in hoc opere accurate consignata, manife-

imperator acclamatus

Orientalium imperato-

stum

est,

nullum Joannem, regni

et

imperii Caroli

rum more consulem

sedixit, ei Indictionis charac:

tempore, Ecclesife Hierosolymitana) praefuisse.

14. Aaron calipha Saracenorum legatos ad Quoad claves sepulcri Dominici Carolum inittit. ad Carolum missas, Eginhardus in Vita Caroli M. de ea legatione haec habet Cum Aaron rege Per-

terem suis Diplomatis addidit

13.

quod utrumque

variis infra exemplis dcmonstrabitur.

Joannes per hcec tempora patriarcha EieAd num. 22 et seq. Morosolymorum non fuit. nachus Egolismensis in Vita Caroli Magni loquens

Romae gesta, dum ibi Carolus (nempe VIII kalend. Deesset, ait Zacharias cum duobus monachis, uno de cemb.)
de
iis,

qu8B hoc anno

:

sarum, qui excepta India, lotum paene tenebat Orienlem, talem habuit in amicitia concordiam
(Carolus scilicet), ut
in toto orbe
is

Eadcm

die

graham

ejus

omuium, qui

Monte
versus
misit.

Oliveti, altero

Romam

venit,

de sanclo Sabo de Oriente requos patriarcha ad rcgem

terrarum erant, regum ac principum amicitite prseponeret, solumque illum honore ac

uiuniflcentia sibi

colendum
quos

jiidicaret

ac proinde

Qui benedictionis causa claves sepulcri Dominici ac loci Calvarise, claves etiam civitatis et Montis Oliveticumvexillodetulerunt quos rex be:

cum

legati ejus,

cum

donariis ad sacratissinostri

mum
et

Domini ac Salvatoris

sepulcrum

lo-

cumque

Resurrectionis miserat, ad

eum
;

veuissent

nigne suscipiens, aliquot dies secum detinuit,

Aprili
.

et

mense remuneratos absolvit Refert eumdem locum Baronius, sed nactus erat Codicem interpolatum, in quo legebalur, quos Joannes patriarcha ad regem misit. Nam Joannis nomen ia eum locum intrusum cum nec in ahis exemplari;

eidem domini sui voUmtatem indicassent, non solum quae petebantur fieri permisit sed etiam sacrum illum et salutarem locum, ut ilhus potestati adscriberetur, concessit
:

et reverteutibus le-

gatis suos adjungens, inter vestes et

cffiteras

aromata

et

bus laudataj Vitae Caroli M. uec in Reginone, nec in Eginhardi Annalibus, nec in annalistis Metensi,
Bertiniano, aliisque, qui
triarchai

Orientalium terrarum opes, ingentia illi dona direxit, cum ei paucos ante annos eum, quem

eamdem rem

narrant, pa-

est, non tempora Ecclesia) Hierosolymitana; prsfuisse, sed Georgium, queni supraostendimus successisse Eliee, qui tempore septinice Synodi

uomeu exprimatur. Porro certum

haec

Joannem per

a sua Ecclesia exulabat, ad

stitutus est.

quam

ante

mortem

re-

patriarcha acceptus ex Antiquitatibus San-Dionysiauis a Doubleto editis

Fictitius iste

ubi uuilta de Carolo Magno fabulosa enim Joannem patriarcham Hierosolymitanum a Saracenis e sua sede pulsum ad Coustantiuum imp. ejusque filium Leonem Constantilib. 4, cap. 3,

habet. Ait

tuncsolum habebat, roganti mitteret elephantem. Quod hic ab Eginhardo dicitur de elephante ante 2MUC0S annos misso, locum controversiae facit, utrum Carolus ex Aaronis munificentiasepulcrum Dominicum hoc anno sub sua potestate teuere cceperit, an anno dcccvu, quo legatus Aaronis cum duobus monachis de Hierusalem ad Carolum pervenere, munera deferentes, quae Aaron cahpha Saracenorum imperatori miserat, ut eo anno dicemus. In posterioris opiuionis conflrmationem annalistae citati allegari possunt; navim enim, qua
vehebatur elephas, Portum Veneris iu ora maris Genuensis, iugressam testautur anno dccci , mense Octobri, serius videlicet quam vexillum ex Oriente Carolo delatum perhibeant, et Eginhardus laudalus
,

nopohm fugisse, conjunctimque cum utroque, quibus novissimam Christianorum in Palxstina calamitatem exposuerat, uuntios ac litteras ad Carolum imp. direxisse cum hac Epigraphe Servus servorum Dei Joannes urbis Hierusalem divinu
:

postquam

scripsit

Aaronem

califam

ultro

misericordia episcopus,

Carolitm

lectis litteris et

etc. Addit Doubletus, ab archiepiscopo Rhemensi

concessisse, ut sacratissimum Domini sepidcrum ac Salvatoris mundi sepulcrum potestati Caroli adscriberetur, proxime subjungit, elephantem eidem Carolo ante paucos annos ab Aarone missum
fuisse. Coiutius hoc anno num. 27 stat a priori opinione, totamque controversiam auctoritate eorum-

Tilpino explicatis, prfficepisse, ut

;

omnes arma su-

merent perrcxisse in Orientem, urbem Hierosolymaui, totamque lerram, quam sauctam cognominant, eripuisse Saracenis, iudeque Coustantinopolim venisse, et onustum reliquiis Aquisgranum,

dem aunahstarum
oratores in

recte dirimit,

rerum gestarum
dccxcvii
tres

ordine sic observato. Carolus anno

indcque ad monasteriumSan-Dionysianum rediisse. Milto ahas fabulas in eadem uarratione contentas,

Orientem direxit, Lanfridum, Sigismunduin atque Isaacum, et per eos elephantem ab Aarone postulavit. Eodem anno Aaron illos legatos

LEONIS
excepit, auditosque reinisit in

Iir

ANNUS
Afri-

5.

CHRISTI 800.

357

Franciam per

cani

cum
lo.

elephante, iluobusque legatis, quos ejus-

deni itineris socios adjunxit.

cum Carolus e Saxonia jam Aquisgranum morabatur, monarcversus apud clius quidam de Hierosolymis veniens, benedictiodit.

Anno

Loca sacra Hierosolymorum eidem concedccxcix,

Poeta Saxonicus eodem auno dcccii elephantem adductum tcstatur, nec sepulcrum Dominicum Caroliua; ditioni scrius adscriptum contendit; imo donationem hanc ab Aarone prius factam quain supradictus elephas in Gallia con-

dus ibidem.

spiceretur, sic insinuat

nem
(lem

et reliquias

de loco Resurrectionis Dominica;,

Hoc de longinquis elephas regionibus anno

Priniitus adductus
;

qua; patriarcha regi miserat, detulit .

Rex eum,

mira spectacula regno

sua ad illa veneranda loca differenda commisit , inquit Eginhardus in Annal. Ad illam profecto legationem referendus est su[)ra jam allegatus locus ex Eginhardo in Vita Caroli M. Cum legati ejus (nempe Caroli) quos cuni donariis ad sacratissimum Domini ac Salvatoris mundi sepulcruni locumque
Resurrectionis miserat, ad
venissent, et
ei

monachum reverti volentem Zachariam quemdam presbyterum de cum eodem ire jussit, cui et donaria

absolvens

Francorum dederat Persarum denique princeps HuncAaron.

palatio suo

Paulo post de eodem Aarone

ait

Nara ffemmas, aurum, vestes et aromala crebro,

Ac

reliquas Orienlis opes direxerat

illi,

Adscriliique locurti sanctum Ilierosolymorum,

Concessit propria; Caroli semper dilioni.

eum

(id est,

ad Aaronem)
sed

Ab
mis

domini

sui

voluntatem indicassent,
;

eo tenipore frequentiores fuerunt e remotissiproviiiciis in Palaestinam peregriuationes.

17.

non solum qua3 petebantur fleri periiiisit eliam sacrum illum et salutarem locum, ut
potestati adscriberetur
,

illius

ficiendos.
refert

concessit

VIll kal.

De-

Fabida de pidvere sparso ad boves interRaronius in Appendice adhunc annum ex Agobardo disseminatum fuisse per Gallias,

cemb.

praesentis Christi anni

Zacharias presbyter,
,

cum

quem

rex Hierosolymam

miserat

cum duobus
regem
misit,

monachis, quos patriarcha

cum

eo ad

Romam

venit, ubi

tum Carolus
li

degebat. Haec

Eginhardus in Annal.

monachi

benedictionis

gratia claves sepulcri Dominici

ac loci Calvariaj

esset mortalitas boum, Grimoaldum ducem Beneventanum transmisissc homines cum pulveribus, et de ipso sparso pulvere boves mortuos esse. Verum ha^c ad annum dcccx referenda, quo Eginhard us in Annal postquam locutus est de expeditione eo anno a Carolo habita, scribit Tanta
.

cum
Maii

vexillo detulerunt . Carolus

:

anno sequenti

fuit in

ea expeditione

boum
:

pestilentia, ut pa^ne

Pascha Roma? celebravit Post Pascha, VII kal. Roma profectus Spoletum venit. De Spoleto Ravennam venit, et aliquot dies ibi moratus, Paregis
perrexit. Ibi nuntiatum est ei legatos Aaron Persarum portum Pisas intrasse. Quibus obviam mittens, inter Versellas et Eporediam eossibi

nullus ex tanto exercitu superesset, quiu

omnes
ibi,

usque ad
et
illius

uuum

interirent

et

non solum

sed

super onines imperatori subjectas provincias,

generis animalium mortalitas immanissime

liiam

grassata est .

Ad

lia!c

in Capitulari

quod Garolus
,

promulgavit
cidiis factis

anno x,

Aqids-Palatio
:

idest,

fecit pra3sentari.

Hi Isaac Judseum,

tor ante quadrienniuin ad

quem imperamemoratum regem Per-

annoxcjusimperiijCapitetertioIegitur

De homi-

anno

praesenti inter vulgares

sarum cum Lantfrido et Sigismundo legatis suis miserat, reversum cum muneribus nuntiaverunl nam Lantfridus et Sigismuiidus ambo iu eodem ilinere defuncti sunt. Tum ille misit Encherhaldum notarium in Liguriam ad classem parandam, qua
elephas, el ea qua>

quae propter pulverem

homines, mortalem acta sunt , vel,

factis

ut habet caput 29 Appendicis secundse librorum

Capitularium
inter

Dehomicidiis

aimo

prsesenti

cum

eo afferebautur, subvehe-

vulgares homines, quasi propter pulverem mortalem . Rem clare explicat Baluzius in Notis ad illud caput tom. ii Capitularium pag. 119i>.

rentur , inquit Eginhardus in Annal.

IG. Mittit et elephantem ac alia

munera.

Anno dcccx boum mortalitas fuit iu regno Francorum. Fama vulgatum est, eam cladem ortam esse
ex pulvere veneuato,

Ex omnibus

his textibus inter so collatis liquet,

quem nonnuUi homines

et fontes.

spar-

Carolo prius elephantem , quam vexilluin ab Aarone missum fuisse, Ilcet Carolus vexillum sibi delatum prius acceperit, quam elephantem ab Aarone sibi missum norit. Praesenti anno, mense
vexillum sepulcri Dominici. a Anno dccci, mense Octobri, Isaac JudcBus de Africa cuni elephante regressus, Portum Veueris
ei

gebant per campos et montes, prata

Hinc

comniotum vulgus
Irata

boum jacturam ulturum

saniit in suspectos criminis. Homicidia itaque pa-

Decenib. oblatum

et occasio fuit

sunt propter pulverem mortalem, quae causa homicidiorum, non vero per pul-

verem, ut aliqui
cant
;

caput

illud

cum

constet

nullum

aliud

perperam exiiliauimalium

inlravit, et

quia propter nives xUpes trajicere non

poterat, in Vercellis

Annal.

Tandem

hyemavit , ait anno dcccii, meuse

elephante, et

Egiiihardus iu
Jul. XIII kal.

gcnus quam boum hac calamitale atrectum fuisse. Auctor istius interpretationis est Agobardus archiep. Lugdunensis in lib. de grandine et tonitruiscap. l(j
:

Aug. venit Isaac

cum

cfflteris

muneri-

Ante hos paucos annos dissemiuata

,

est

quaedam

bus, qua; a rcge Persaruin missa fueiaut, et Aquisgrani omnia imperatori detulit , inquit Eginhar-

stultitia

cum esset mortalitas boum, ut dicerent Grimoaldum ducem Beneventanorum transmisisse

358
,

LEONIS

III

ANNUS

5.

CHRISTI 800.
:

homlnes cum pulveribus quos spargerent per canipos et montes, prata et fontes, eo quod esset inimicus Christianissimo imperatori Carolo et de
ipso

sparso

pulvere mori boves.

Propter

quam

causam multos comprehensos audivimus et vidiuuis, et aliquos occisos, plerosque autem afflxos tabulis in flumen projectos atque necatos. Et, quod mirum valde est, comprehensi, ipsi adversum se dicebaut testimoniuni habere se talem pulverem et spargere . Et iufra Ncc rationabiliter pensabant unde fleri posset talis pulvis de quo soli boves morerentur, non cretera animalia .
:

Laidradum et socios alloquitur Ego in procinctu ob vestri itineris festinationem haec qualiacumque sunt dictavi, ita ut tempusmihi relegendi vel emendandi non fuit idoneum, vestrae charitati contentus tantummodo lectione atque
prsefati operis ita

emendatione. Si

dignum

vestrae

cousiderationi

videatur, fraterno ostendite conventu. Siu autem,

sub gremio piissimaj charitatis vestrae abscondite, donec omui consilio tractemus, quid de hoc agendum sit opere . Queni successum is couventus habuerit, incompertum.
19. Felix episc. UrgelloB in hceresi

mortuus,

Alcuinus libros suos adversus Elipandum publicat. Alcuinus hoc anno opus suum quatuor in libros divisum adversus Elipandum archi18.

Felix episcopus Urgellensis

suerat,

qui haeresim depo-

Lugdunumque
est,
Is

exul missus fuerat in suo

enini initio libri ad

errore mortuus

dum

episcopum Toletanum meminit Felicis veram

absolvit.

Nam
,

libro

primo
Aquis-

archiepiscopus esset.

Agobardus Lugdunensis Ludoscribit

confessi

Qdem apud
regis

vicum Augustum contra Felicianum dogma

granum

in

prcTsentia

Caroli

anno regni

Post obitum Felicis

illius,

qui

fnerat

quondam
nobis

ejus xxxn, exeuutis scihcet, ut annosuperiori osten-

episcopus in urbe Orgelletana, inventa

gationis et responsionis,

est a

dimus. Serius enim

libri

illi

exarati

non sunt;

quffidam schedula ab eo edita sub specie interro-

cum
per,

in

illis,

imo

et in PrEefatione

Carolus rex sem-

Laidradus archiepiscopus Lugdunensis iterum missus est in Hispaniam, ut sanam illic doctrinam populo praeappelletur.
dicaret. Additi cooperatores,

nunquam Augustus

deraremus

inspeximus

quam cum hominem

sui,

legentes considiligenter
in
se
et

fraudulenter

instaurasse

quantum
in
et
,

fuit

omnem

pravitatem dogmatis

qua duduni

A'e/?7Wm Narbonensis

fuerat detectus et convictus,

propter

quam
,

ab

archiepiscopus et Benedictus Anianensis abbas, quia iila Hispaniarum pars quam Franci subegerant, Narbonensi metropolitsesubjacebat. Alcui,

lionore episcopatus depositus

qui licet

aliqua

verba,

qua

prius

imprudenter efferebat

postea

suppresserit, aliqua
reticuit.

nus

cum

essent, itinere

num

de altero, quod in Hisi^aniam suscepturi fama jani spargebatur, calamo maadmovit, ut in utililatem causa; publicae non-

tameu nunc addidit, quae tunc Quam schedulam ego ut potui, juxta veri-

tatem

fidei

cum

repreliendissem,

vel

reprehen-

dendam publicassem, quidam

peri, indigne tulerunt
;

nihil subsidii conferret, ul ipsemet in sua Praefatione

et

utcomnon perversitate animi,

ex fratribus,

indicat; his

enim verbis utrumque

sic

alloquitur:

ut puto, sed simplicitate ingenii, arbitrati sunt

id

me

Per divinae sulTragia pietatis hanc nebulosam impietalis sectam clara veritatis luce pridem discutere
studuistis, etiani

non

fecisse zelo fldei, sed zelo invidentiae, sicul

nioris est

eorum, qui inanis

illis

gloria? cupidi, idcirco

prcEdicationis

Deo Christo donante cceptum opus multa ex parle perfecistis. Ad

et

bonis detrectant, ut se

cujus piissimffi praedicationis veneraLile opus, mandante glorioso principe et devotissimo in omni bo-

superponere nitanlur, et, si detrachonibusobtinuerint, ne illi admirentur, isti admiralionisgloriam consequantur. Etquoniam
inter nos tales,

uon desunt

quibus necesse

sit

et

iterum ituros esse audivimus. Quapropler paucorum arripui laborem dierum in solatium sanctissimi itineris vestri, quatenus
haberetis in
Epistolae meo noab Elipanto Toletano episcopo pias et pernecessarias responsioncs, etc. Alcuinus in libro primo Ehpandum, ut ad Catholicam fldem

nitate Carolo rege, vos

integritatem fldei cognoscere, per

quam

valeant

malum

perfldiae declinare, et rectis judiciis

obtem-

perare, ut mereautur in

dogmate

pietatis proflcere,

manibus cujusdam

opportunum putavi
seutit,

ea, quae praedictus vir

et

male

mini

directai

exaggeranda assumere,

verbis ejus in

quibus a veritate fldei excessit, sanctorum Patrum sententias opponere, ut qnisquis dignatus fuerit
legere, agnoscat, (jua cautela Catholicae veritatis

rediret, exem[)Io Felicis

jam conversi hortatus

est

Cujuste,
puiis,

iuquit Alcuinus,
jiater,

cum

tuis disci-

venerande
Cessit
est,

huniilitatem sectari sua,

deo

mortuus

tandem Alcuino Elipandus et pie ut testatur Tamayus in Toletanorum

purissimum sensum sequatur . His couseutientia Ado in Chronico Perpetuo exilio apud Lugduuum relegatus est, quem ferunt iu eodem ipso suo errore mortuum Felicem virum doctum
scribit
: .

archiepiscoporum Catalogo. Alcuinus quatuor suos adversus Elipandum libros inisit ad Laidradum el Nefridium, csterosque Gothiae episcopos, qui Garoli
jussu iterum conveniebant, ut Synodi provinciaiis opera haeresim Felicianam in partibus Hispania;
exstinguerent. Eos enim iUuc iterura ituros esse, supra ex eodem Alcuino monstravimus. Isveroin flue

fuisse, iudicat Alcuini Epistola

xv scripta ad Caro-

lum regem in qua loquens de dispulatioue Felicis cum quodam Saraceuo, quam Carolus petierat, eam se non habere ait, attamen dictum sibi fuisse eam apud Laidradum episcopum Lugduueusem
iuveniri posse.

LEONIS

III

ANNUS

6.

CHRISTI 801.

359

LEONIS ni ANNUS

6.

CHRISTI

801,

Terra;

motu pcr llaliam

farente, BasUlca

Apostoli donis, qui pendcnt inter arcus majorcs

S. Pauli concussa amplioribus reficitur ornamenlis. Octinpentesinnis primus aiinus sequitur no-

numero undecim,

alios qui

pendent inter colum-

nas majores dextera loevaque

numero quadraginta,

quo (ut liabent Annales ' Francorum) CaroUis Magnus imperator septimo kalendas Maias Roma firofectus, Spoletum venit
tatus

Indictione nona,

et

dum

esset ibi, pridie kalendas Maii

terrac

hora noctis

secunda

motus maximus
Rasilicse R.

factus est,

tota Italia graviter concussa est.

motu Ron) tectum

gna ex parte

quo et Quo etiam terrae Pauli Aposloli maetc.

simul pensantes libras ducentas et sexaginta septem. Fecit et ciborium (cibotium) cum columnis quinquaginta quinque super altare mira; magnitudinis et pulchritudinis ex argento purissimo, pensans duo mille et quindecim libras, necnon et cru-

cem anaglypham pendentem in pergula

ante altare,

cum

suis trabibus decidit; et in qui-

busdam
S. Pauli,

locis urbes,

montesque ruerunt,

De
:

hac vero clade,

quam tunc Roms

passa est Rasilica

Anastasius agit his verbis in ipso Leone

Indictione, peccatis nostris

pensantem libras tredecim, atque velum rubeum, quod pendet ante altare, habens in medio crucem de chrysoclavo . Et rursus Fecit ibidem idem beatissimus Pontifex canistros ex argento puro numero quadraginta septem, pensantes simul libras
:

Nona vero

im-

ducentas quadraginta
deni Rasilica Doctoris

Et inferius

Fecit in

ea-

minentibus, subito Xgxvx motus factus pridie kalendas Maii, Ecclesia beati Pauli Apostoli ab ipso

mundi

R. Pauli Apostoli an-

gelos ex argento purissimo duos, juxta

Salvatoris in ingressu veslibuli,

imaginem

motu concussa, omnia sarta tecta ruere. Quas conspiciens magnus et prsclarus Pontifex, in magnam vcnit tribulalionem, et lamentari coepit tam
terraj

pensantes libras

quani pro creteris speciebus , qua; pro argento ibidem demolitae et confracta; sunt. Sed Domino annuenle, et beato principe Apostolorum prote,

centum et semis. Verum et polycandilum pendentem iu pergula ante Confessionem cum catenulis aureis, qute pensant libram unam. Prsterea et in
ingressu Rasilica; super rugas majores
viginti
fecit

imagiante

nes ex argento quinque, pensantes libras ducentas

gente, praeclarus Ponlifex totis nisibus suis, certa-

novem.

Fecit et ubi supra

Aquamanus

ampla et maxima, fortitudine potens in meliorem deduxit statum, et in meliorem speciem eam marmoribus decoravit, et tam presbyterium quam
pctentis instar, sicut antiquitus existebat
, ,

men

deauratos duos argenteospensanteslibrasquaet super cerostratas majores veranaglyphos ex argento purissimo, pensantes simul libras octoginta sex et uncias octo, atque lucernas majores fusiles bimixas anaglyphas duas pensantes libras quinquaginta septem. Etconstituit

tuordecim. Fecit
satiles

totam Ecclesiam marmoravit, novavit simulque et navem,

:

et ejus porticus re-

qua

estsuper alfare,
:

sarta tecta
et tres

omnia noviter

restauravit

quin etiam

ejus beatitudo, ut quotidianis noctibus ante altare

ipsius Apostoli ardere debeant.
3.

imagines aureas ibidem

obtulit, scilicet Sal,

vatoris Domini nostri Jesu Christi et beatorum Apostolorum Petri et Pauli. Sed etaliam imaginem Salvatoris deauratam super postes in introitu posuit pensantem libras sexaginta sed et onme argentum ibidem, quod quassatum erat, noviter restauravit. Necnon et fenestras ipsius Ecclesiaj mine pulcbritudinis ex metallo Cyprino decoravit . Et inferius
:

Idem divina inspiratus

gratia investivit

trabem majorem, qufe est sub arcu principali ei argento mundissimo pensante uudique libras mille
trecentas quinquagiuta duas. Fecit et super altare

majus vestem chrysoclavam mira pulchritudine decoratam, habentem historiam Salvatoris Domini
nostri Jesu Christi, sanclceque ejus Genitricis, atque

de eadem Rasilica 2. a Item fecit in eadem Rasilica beati Pauli caJices majores fundatos ex argento purissimo, ex ipsius
:

duodecim Apostolorum cum periclysi de chrysoclavo, undique ex margaritis ornatam, atque ab

utroque latere blatthi

cum

cbrysoclavo, qua; in

'

Vila Caroli Magiii lioc anno.

nalalibus Apostolorum ibidem poni constituit. Fecit etiam ibi super Crucem majoreni ex auro fulvo

:m

LEONIS ni ANNUS

6.

CHRISTI 801.

nimis epanoclystum ornatani gemmis pretiosis pensantem libras quadraginta duas et uncias duas, necnon et cerostatoruni paria quatuor investita e.\
argento deaurato, pensantia simul libras septuaginta septem .
Fecit et in

a Praefatus vero sanctissimus Pontifex juxta Ecclesiam beati Petri Apostoli fecit in trichnio majori miraj pulchritudinis decoratam absidem mu-

sivo ornatam, et absides

duas dextera, Ifevaque

Ac rursum inferius haec habentur Basilica eadem Testem super altare

:

super marmore et pictura splendentes, et in pavimenfo marmoreis exemplis stratis cum ca;teris

habentem historiam Resurrectionis, et imagines Apostolorum chrysoclavam ornatam margaritis, et

imagines Apostolorum duas ex argento deaurato, pensantes libras octoginta sex . Post multa vero
aliis

amplis

coUata Ecclesiis, haec habentur ad

:

eamdem
beati

Ecclesiam pertinentia
4. Fecit et in

Basilica Doctoris

mundi

Pauli Apostoli vestem chrysoclavam

,

medio Salvatorem trum et Paulum gentibus praedicantes cum periclysi

habentem in dextera Isevaque beatum Peet

acdiflciis tam in ascensu scalae, quam post ipsum triclinium compte . 6. Qiianta decora Leo papa contulerit Ecclesiis singulis. Quod autem ad vestes pertinet et alia oruamenta hic pariler eadem ipsa in Annalibus cum caeteris superius memoratis tanquam in armario recondamus, sic fiet, ut vestes nullis tineis corrodantur, nec vasa a furibus auferantur, neque quavis temporum injuria pereant. Cum enimetin eisdem antiquarum Ecclesiarum memoria conser-

de chrysoclavo
:

gemmis

pretiosissimis .

velur, et de multis

aliis scitu

dignis

admoneamur:

Et inferius

Fecit in BasilicaS. Pauli thuribula ex

.

nequaquam
borare
:

putes in his recensendis otiose nos la-

auro purissimo duo

Fecit in

Ac rursum

sic se

habent
Apostoli vestem

eadem

Ecclesia S. Pauli crucifixum

Fecit in Ecclesia beati Petri

ex argento purissimo mira; magnitudinis decorum,

e chrysoclavo

cum

preiiosis

gemmis ornatam,

ha-

pensantem
fecit ibi

libras

quinquaginta duas, verum etiam

bentem historiam Dominicae Resurrectionis,

arcus vela serica alba,
et vela

et inter

super tetra vela alba holoserica rosata, ex

de stauraci pulcher-

quibus

unum

habens in medio crucem de chryso-

clavo, et

gammadias de chrysoclavo numero octo, quae pendent in pharo in medio Basilicaj, pensante
libras

rima. Post reversionem suani ob nimium fecit eidem nutritori suo presbyterium

amorem
noviter

duodecim. Ingressum vero corporis ejus super ex marmoribus caudidis miro decoreornavit, atque rugas ccreas ibidem posuit. Supercolumnas vero marmoreas quae stant
positae fuerant, qua;
in circuilu

totum marmoreum pulchrum sculptum erectum sed et super altare majus fecit
:

et

compte
et

tetra vela

holoserica alithina quatuor

(rotis)

cum

astillis

rosis

chrysoclavis, et in

eodem

sacro altari fecit

altaris

aliam vestem

cum

historiis crucifixi

Domini.

ipsius Doctoris nuindi, ubi trabes

quondam

ligneae

etiam nimia vetustate marcuelilia

Et in Ecclesia Doctoris mundi beati Pauli Apostoli fecit tetra velaholosericaalithinaquatuor,

et

rant
poni

hic sacer antistes super ipsas colunuias

et capitella

fecit

ex metallo, et superipsas
,

niarmoreas platonias posuit et diversis picturis opus mirae niagnitudinis decoravit, necnon ibi fecit vela Alexandrina majora numero quinque , quai pendent super rugas majores in ingressu Basilicaj
mirifice decorata . Et post

vestem super altare albam chrysoclavam, haNativitatis Domini et sanctorum Innocentium. Item et aliam vestem Tyriam haben-

bentem historiam tem

historiara caeci illuminati et Resurrectionem.

7.

silica beatac Mariae

Idemautem sanctissimuspraesul fecilin BaAd praesepe vestem albam chry-

multa

Fecit in Basi-

soclavam, habentem historiam sancta Resurrectionis,

lica beati Pauli Apostoli Doctoris

gentium phara
delphinis suis

sed et aliam vestem in orbicuhs chrysoclavis,

et SS.

canthara ex argento purissimo

cum
ibi

habeutem historiam Annuntiationis

et Annae.

Joachim

numero quinque,
tem,
et

pensantia libras sexaginta sep.

uncias quatuor

Et

supra
et

Vestivit

Fecit in Ecclesia B. Laurentii foris

muros

altare beati Pauli Apostoli ex argento

deaurato, pensante libras

centum

mundissimo novem. Nec-

non

Confessionem ipsius atque faciem altaris ipsius vestivit ex auro purissimo, pensante libras centum viginti quinque et uncias octo. 5. Fecit et super in ingressu corporis scutum argenteum purissimum, in quo OrthodoxHe Odei
et

idem praesul vestem albam rosatam cum chrysoclavo. Sed et aliam veslem super sanctum corpus ejus albam stauracinam et chrysoclavam cum
margaritis.

In titulo Callisti vestem

chrysoclavam ex

blatihi Byzanteo,

habentem historiam Natahs Do-

mini

et S.

Symbolum
duas.

scribi fecit,
ibi

quod peusat

libras triginta

desuper coronas majores tres ex argento purissimo, pensantesinunum librasnonaginta tres . Hrec omnia post terrae motum ab eodem Pontificc facta ponuntur. Qu autem ante terrae
Fecit

vestem Tyriam habcntem historiam Ascensionis Domini.

Sed et in sancta Maria ad Martyres fecit vestem Tyriam, ut supra. In titulo S. Sabinae, ut

Simeonis. Item in Ecclesia sancli Pancratii

motum,

sed

postquam ex Germania
:

est reversus,

supra. In diaconia S. Bonifacii, ut supra. In diaconia S. Mariie, quae vocatur Cosmedin, ut supra.
In Basilica SS. Cosma? et Damiani fecit vestem de blatthi Byzanteo cuni periclysi de chry-

ab ipso diversis in locis diversa Ecclesiarum ornamenta confecta sunt ex eodem auctore hic describemus. Sed primum quse ad aedificia pertinent, his
verbis
:

soclavo et margnritis.

Item in Ecclesia S. Valentini

fecit

vestem

"5

LEONIS
chrysoclavam
,

III

ANNUS

6.

CHRISTI 801.

361

et

aliam vestem de fundato pulchei-

valde diversas) cogitavit quae deerant addere, et

rimam.

discrepantiaunire, prava quoque

lata corrigere.

et

perperam pro-

In diaconia SS. Nerei et Achillei fecit vestem

de stauraci.
8. In

diaconia sancta3 Dei Genitricis, quae vofecit

catur Dominica,

vestem de stauraci.

In monasterio S. Sabae fecit

butronem
libras

ar-

genteum cum
decim,

canistro suo,

pensantem

duoet

et

vestem de stauraci

cum

chrysoclavo

margaritis.

Sed in iis nihil aliud ab eo factum est, quam quod pauca capitula, et ea imperfecta legibus addidit. Omnium tamen nationum, qua; sub ejus ditione erant, jura, qua; scripta non erant, doscribi ac litteris mandari fecit . Haec Eginhardus. Numerant viginti tria capitula legum Caroii Magni, duoque ex illis reperiuntur recitata a Gratiano, atque primum illud de Romana Eccle'

Item in monasterio

S. Gerasini fecit

vestem
fecit

sia his

verbis

de stauraci

cum

periclysi de chrysoclavo.

Necnon

in

monasterio

Clivi

Scauri

In memoriam beati mus sanctam Romanam et

Petri Apostoli honore-

Apostolicam Sedem

ut

vestem de stauraci

cum

periclysi de chrysoclavo.
fecit vestes

quae nobis sacerdotalis mater est dignitatis, esse

Verum

etiam in tiiulo Pammachii

de stauraci
supradictus
sitre

debeat Ecclesiasticae magistra rationis. Quare ser-

duas,

unam
Item

cum

periclysi

de chrysobeati

vanda

est

cum mansuetudine

humilitas

ut licet

clavo, et aliam vestem de imizino.

VIX FERENDUM AB ILLA SANCTA SEDE IMPONATUR JUEcclesiee

antistes

GUM
Si

TAMEN FERAMUS, ET PIA DEVOTIONE TOLEREMUS.

sit

Andrete Apostoli

via Appia in silice in trige-

vero (quod non decet) quilibetsive

presbyter,

simo lapide sarta tecta noviter restauravit una cum baptisterio et porticu. In qua Ecclesia presbyterium constituit, ubi et dona obtulit tam in argenlo, quam in vestibus et libris . Haec de rebus usque ad terrae motus tempus Anastasius atque de his satis, jam ad Carolum redeamus.
:

sive

9.

nibus.

De optimis Caroli Magni legibus et sanctioHoc eodem anno, ab ipso imperatore

aliquam perturbationem machinando, et nostro ministerio insidiando, redarguatur falsam ab Apostolica Sede detulisse Epistolami vel aliud aliquid, quod inde non venerit salva fide et integra circa Apostolicum humilitate, penes episcopum sit potestas, utrum eum in carcerem, aut aliam detrudat custodiam, usquequo per Epidiaconus
,

stolam

datae reperiuntur leges, quse Mutinae

adhnc legi hac

Praefatione dicuntur'

, aut per idoneos suae partis legatos Apostolicam interpellet sublimitatem, ut potissimum tam sancta legatione dignetur decernere, quid de ta-

Carolus divino nulu coronatus

Romanorum

libus justo ordine statuat lex

et is corrigatur, et caeteris

regens imperium serenissimus Augustus oninibus

comitibus, castaldis seu cunctis Reip. per provin-

Romana definire, modus imponatur

et

ut
.

Recitatum hoc ipsum capitulum

Christianissimo

ciam Italiaj a nostra mansuetudine praepositis, anno ab Incarnatione Domini nostri Jesu Christi dcccj,
Indictione ix,

repetitum apparet in Concilio Triburiensi % utpotetanto principe

dignum.

anno regni

nostri in Francia xxxiii,

in Italia xxviii, consulatus

autem

nostri

primo.

Cum
mus
de

in Italiam propter utiHtatem sanctae Dei Ec-

Caroli Magni erga Sedem Apostolicam reverentiam animique summissionem erga Romanum Pontificem, omnibus Chris11. Vidisti, lector,
,

clesiae
:

ac provinciarum

disponendarum venisse-

tianis principibus

positam in exemplum, utpote

principis
:

multa; atque diversae per urbes singulas conspectum nostrurn quffistiones venerunt, tani ante
Ecclesiasticis,

potentissimi

atque prudentissimi

cui

idcirco dederit
los,

Deus subjicere
ille se

sibi

reges et popu-

quam

de publicis
,

et privatis

rcbus,

cuni noverit

subjicere propter Christum

per ea quaj

statini recitata

ex

Romana

seu Longoaut

successori hominis piscatoris. Considerasti pariter,

barda lege competenti sententia terminata sunt,

quam modeste

agat de cognitione Apostolicarum

sint, vel falsae,

quorum

judicialis
est,

sententia a legislatoribus

litterarum, ut nolit ipse, nec aliquis ex suis pro-

penitus omissa

aut a posteris oblivioni tradita.

vinciarum praesidibus eas, an verae

cognoscere
et perscrufari,

Quocirca nos considerantes utilitatem nostram et populi a Deo nobis concessi, ea quae ab antecessoribus nostris regibus Italiae in edictis legis Longobardicae ab ipsis editte praatermissa sunt, juxta re-

etiamsi de laesa majestate

causa tractetur, sed totum judicium vult per episcopum agitai'i, et ejus sententiam exspectari. Ista

cum

egit, et

adeo se legibus Ecclesiasticis obse-

rum

ac

temporum considerationem addere

soUicili,

cura-

vimus,

ut necessaria, quaj legi defuerunt,

quentem exhibuit, bene consuluit i'egno Francorum, ut Deo protegente, licet civilibus et externis
fuerit fatigatum,permanens liberumque a gente Sarracenorum longe lateque ubique locorum terrarum orbis dominantium, atque semper divino auxilio fuerit integrum feliciter propagatum ad posteros. 12. Ex alia autein lege, quaj extat^ apud eumbellis

supplerentur, ut in rebus dubiis non quorumiibet

arbitrium, sed nostrae legis auctoritas praevaleret ,
Ha;c
ibi.

diu

multumque

semper

fuerit,

10. Sed et

Eginhardus in Vita ipsius

ista

de

le-

gibus

Post susceptum, inquit, imperiale

nomen,

cum

adverteret multa legibus populi sui deesse (nam Franci duas habent leges plurimis in locis

'

Dist.

XIX.

c.

.3.

Coac. Tribur.

c.

30.

xi. q. 1. c. 37.

Sigou.

I.

IV.

Reg.

Ital.

hoc anno.

volumus.

ToMis XIH.

46

362

LEONIS

III

ANNUS

6.

CHRISTI 801.
via indirecta

deni Gratianum mutilata, integra autem in Capitularibus*

pra3tensa,

procurant, ne

laici

ipsi

regum Francorum,

\ide

quam

faverit,

attingant limen Ecclesiastici fori.

istis,

Tiieodosii exemplo, jiidicio episcoporum.

ne quando

si

ista

Timeo, timeo facere perseverant (quod

Volunius, atque pra:cipimus, ut

omnes

di-

tioni nostrae,

Deo

auxiliante, subjecti,

tam Romani,

quam. Franci, Alamanni, Bajoarii, Saxones, Thuringii, Fresoues, Galli, Burgundiones, Brittones, Longobardi, Vascones, Beneventani, Gotlu",Hispani,
Cffiterique nobis subjecti

Deusvindextandem exsurgens virgafuroris ferrea, secundum illud Davidicum, tanquam vas figuli confringat eos . Unde et ob imminens, quod adstat, periculum wque cum eodem ipso ex Nunc, reges, intelligite et alto corde vociferor
absit)
:

omnes,

licet

quocumque

erudimini, qui judicatis terram

discite Caroli,

Et

exemplo

videantur legis vinculo constricti, vel consuetudinario more connexi, hanc sententiam, quam ex

ex obedientia et observantia erga

Apostolicam Sedem
15.

regna

et

imperia propagare
in his

decimo Theodosii imperatoris libro, capitulo videlicet undecimo ad interrogata Ablavii dncis et inter illi et omnibus rescriptam sunipsimus consultu oninostra capitula pro lege tenendam nium lidelium nostrorum tam clericorum quam laicorum posuimus, lege cunctis perpetua tenendam, id est:
sexto
,

atque firmiter stabilire.

Quod rursum ad eumdem Carolum

spectat,

quam

parcissimus

fuit in

novis condendis

legibus, adeo ut

cum tamdiu
restituendis

viserit

rex

atque

imperator, perpauca legum capita sanxisse dicatur

sed
in

veteribus

ut servarentur

mullus

fuit; hinc apparet,

43.

Quicumque

litem habens, sive possessor,

litis,

sexaginta octo capitula

sacrosanctis Conciliis

sive petitor fuerit, vel in initio

vel decursis

centum legum Ecclesiasticarum ex atque Decretis summorura

colligi jussisse

temporum
tur, sive

curriculis, sive
incoeperit

cum negotium
:

perorasi

Pontiflcum, ut per ea in Ecclesia disciplina vigeret.

cum

promi sententia,

judi-

Ne autem

vel ex hoc videri posset praescribere ipse

:

cium

elegerit sacrosanctfE legis antistitis

illicosine

leges episcopis

collectioni suee ista ipsa

quam

re-

aliqua dubiiatione, eliamsi alia pars refragatur, ad episcoporum judicium cum sermone litigantium
dirigatur.

ligiosissime praifatus est

Praefatio

domni

Caroli imperatoris.

Multa enim quaj in judicio captiosje

prsescriptionis vincula
stigat, et

promi non patiuntur, inve-

promit sacrosanctae religionis auctoritas.

Regnante Domino nostro Jesu Christo in perpetuum ego Carolus gratia Dci ejusdemque misericordia donante, rex et rector regni Franco, ,

Omnes
civili

itaque causae, quae vel prsetorio jure, vel tractantur, episcoporum sententiis terminalae

rum,

et

devotus sanctae Ecclesiae defensor, humi-

lisque adjutor

omnibus

Ecclesiasticae pietatis ordi-

Nec liceat perpetuo stabilitatis jure quod episcoporum ulterius tractari negolium sententiis deciderit. Testimoniura eliam ab uno
lirmentur.
,

nibus,seu saecularis potenlise dignitalibus in Christo

Deo
tem.

aeterno perpetuce

pacis et beatitudinis salu-

licet

episcopo perhibitum,
;

omnes

judices indubi-

Considerans paciflco mentis intuituunacum

et consiliariis nostris

tanter accipiant

nec alius audiatur,

cum

tcstimo-

sacerdotibus
nos,

abundantem
et

in

nium
sum.
illud

episcopi a
Illud est

qualibet parte fuerit repromisveritatis auctoritate

nostrumque
pietati

populum
est

Christi

clementiam,
ore

enim

flrmatum,

qua necessarium
ejus

non solum

toto corde

incorruptum, quod a sacrosancto conscientia mentis illibatoe protulerit. cdicto salubri aliquando censuimus hoc lege firmamus, malitiosa litium semina
:

homine Hoc nos

perpetua

agere gratias incessanter, sed etiam

compri-

mentes, ut miseri homines longis ac psene perpetuis actionum laqueis impliciti ab improbis petitionibus, vel acupiditate perpera maturofuie discedant. Quicquiditaquedesententiis episcoporum clementia

exercitatione ejusinquatenus qni nostro regno tantos contulit honores, sua protectione nos, nostrumque regnum in aiternum conservare dignetur. 16. Quapropter placuit nobis vestram rogare solertiam, o pastores Ecclesiarum Ghristi et ducto-

continua

bonorum operum

sistere laudibus,

res gregis ejus, et clarissima

vigili

nostra censuerat, etiam hacsumuslege complexi,

custodia et sedula admonilione

mundi luminaria, ut populum

gravitatem tuam, et ca;teros pro utililate

in

omnium,
imp.

perpeluum observarc conveniet

Dei per pascua vitfe aeternai ducere studeatis, et errantes bonorum exemplo operum, seu adhortatione

lA. Ista sunt, quie cx Theodosio Carolus

humeris

intra Ecclesiasticre firmitatis

:

muros

ab imperatore mutuatus, pius ex pio, justissimus a justissimo, utroque Christianae religionis decore maximo et ornamento, sive virtutem mihtarem spectes in eis, sive cultum fidei Orthodoxfe, vel erga subditos sibi populosrcgimenprobatissimum. Itec audiant, et ernbescant illi, qui his penitus
advcrsarias
leges

ne lupus insidians aliquem, canonicas sanctiones transgredientem, vel paternas traditiones universalium Conciliorum excedentem (quod absit) inveniens devoret. Ideo magno devoreportare satagatis
tionis studio

admonendi

et

adhortandi sunt, imo

statuunt,

et

contraria

edicta

compellendi, ut firma fide et infatigabili perseverantia intra paternas sanctiones se contineant. In

proponunt, timoribus exagitantes

adinventionibus inhibentes,

populos, novis

quacumque occasione

'Capit. Franc. I.vi.

c.

281.

quo operis studio sciat certissime sanctitas vestra nostram vobis cooperari diligentiam, Quapropter et nostros ad vos direximus missos, qui ex nostri nominis auctoritate una vobiscumcorrigerent quoe

LEONIS
corrigenda cssent. Sed

ANNUS

6.

CHRISTI 801.

363

et aliqua capitula

nicis institutionibus, quae

ex canomagis vobis necessaria

stris

videbantur, subjunxinuis.
17. Ne aliquis, quajso, hujus pietatis admonifionem esse prBesumptuosam putet, vel judicet,

aha loca aliqui ex nonequaquam hanc causam per nosmetipsos conditam (cognitam) habeamus, et ideo eam nolunt obedire ac consentire,
in lege scribi jussimus, per

ac vestris dicunt, quod nos

qua

nos errata corrigere,

superflua abscindere,
;

qualiter

recta connectere studeamus

sed ut magis bcnc-

volo charitatis animo suscipiat.

Nam

legimus in
'

Tu valde nosti quomodo, vel sumus de ipsis Capitulis. Et ideo admonemus tuam amabilem dilcctionem, ut per universum regnum tibi a Deo commissum ea
ac pro lege tenere.

tecum

locuti

Regnorum libris, quomodo sanctus Josias regnum sibi a Deo datum circumeundo, corrigendo, admonendo, ad cultum veri Dei studuit revocarc. Non
ut

nola

facias, et obedire atque impiere praecipias . Hactenus Epistola Caroli ad Pipinum.

20.
Ista

Legatio Sarracenorum

ad Carohtm.
:

me

ejus

sanctitati

ajquiparabilem faciam, sed

de legibus Caroli
haec

satis dicta suiito

prosequa-

quod nobis
bonaj

sint
et

ubique sanctorum semper exempla

mur modo ipsum

Habent

exsequenda,
vita? in

quoscumque poterimus, ad studium laudem et in gloriam Domini nostri

Jesu Christi congregare necesse est. Quapropter, ut pra;diximus, aliqua capitula notare jussimus,
ut simul haec

ex Italia in Gallias redeuntem. Annales Francorum sub Ludovico filio ipsius Caroli Magni descripti : Imperator de Spoleto Ravennam venit, et dies aliquot ibi moratus,

Papiam

perrexit. Ibi nuntiatura est legatos

eadem vos admonere

studeatis, et

regis Persarurn Pisas inti-asse, quibus

tens, inter Vercellas et

Aaron obviam mit-

quaecumque vobis aha necessaria

Ista et illa

esse scitis, ut et Kquali intentione prgedicetis. Nec ali-

quid, quod vestrse sanctitati, populoque Dei utile

omittatis, ut pio studio nos admoneatis,
et vestra solertia et
felicitate

Eporedium, vel Hipporediam, eos sibi fecit praesentari. Unus eorum erat Persa de Oriente legatus praidicti regis (nam duo

quatenus subjectorum obedientia ;cterna remuneretur . Hucusque praetatus est

fuerant) alter Sarracenus de Africa legatus Amirati

Abraham, qui
castris,

in confinio Africai Fossato, id est,

praesidebat. Hic Isaac

Judaeum,

Carolus.

perator ante quadriennium ad

quem immemoratum regem

Quod rursum pertinet ad leges ab eodem Magno pro Ecclesiaslica praesertim immuniut omnino servarentur, ita ipse tate sancitas scripsit ^ ad Pipinum filium in Italia regnantem
18.

Carolo

Persarum cum Lanthfrido et Sigismundo legatis suis miserat, reversum cum magnis muneribus
nuntiaverat
:

nam

Lanthfridus,

et

Sigisinundus

ambo

in

eodem

itinere defuncti sunt.

Tunc

ille

Carolus serenissimus Augustus a Deo coro-

misit Ercelbaldum notarium in Liguriam ad clas-

natus, magnus, paciflcus imperator, Romanorum gubernans imperium, ac per misericordiam Dei

sem parandam, qua

afferebantur, subvehi

elephas, et ea, quae

possent.

cum

eo

Ipse celebrato die

rex
fllio

Francorum

et

Longobardorum,

dilectissimo

uatalis S. Joannis Baptistae Hipporedia?, Alpes trans-

suo Pipino glorioso regi sempiternam in Domino salutem.

gressus, in Galhas reversus est . Haec de his ibi.

Porro

tum elephantem, tum

et

reliqua

munera

re-

Pervenit ad aures clementiae nostrae, quod

licta esse in Africa,

comparata

classe, illuc re-

aliqui duces,

eorumque juniores

castaldii, vicarii,

versum
21.

Isaac ac deferenda ea in Italiam,

idem au-

centenarii,

venatores et caeteri per siugula terri-

ctor inferius docet.

toria habitantes, vel discurrentes mansionaticos ct

Salvhts martyr.

Hoc eodem anno de

par

accipiunt

non solum aliberishomiuibus,

nionasteriis videlicet
et

martyrio Salvi, sive Salvii episcopi hasc refert Sigebertus : Sanctus Salvus episcopus veniens ab Aquitania ad fiscum Valentianas a Winigardo filio Genardi procuratoris ipsius flsci marlyrizatur; et

sed eliam ab Ecclesiis Dei,

virorum ac puellarum,
diversas
plebes,

xenodochiis, atque per

insuper scrvientes Ecclesiarum

Dei in
pratis,

eorum

opera, id est, iu viueis, canipis, scu

et in

eorum aedificiis illos faciunt operari, sed carnaticum et vinum contra omnem justitiam ab eis exactare (exigere) non cessant et
necnon
;

super ejus corpore requirendo Carolus magnus imperator divinitus tertio adraonitus, corpus quidera inventum honorifice sepelivit, interfectores
autera ejus gravi pcena mulctavit, nec tamen per

multas patiuntur oppressiones

servientcs.
19. Ideo, charissime
fili,

ipsi

Ecclesiae Dei

hoc in eos ultio divina cessavit . Ha>c Sigebertus. Sed corrige in ipso quod ait Salvum pro Salvio.
Fuit
iste

has litteras ad

tuam
ve-

episcopus Engolisraensis, qui praedicatio-

dilectionem direximus, ut hoc anuo, hanc causam

diligenter et prudenter inquirere facias
ritas est,
;

nis Evangelicaj causa,

una cura

socio in GaUias ve-

et si

niens, a dicto ncfario horaine clara coraprehensus

in capite securi percussus interiit.

quod ita factum sit, deiuceps omnimodis cmendare ct corrigcre studens; quatenus in die-

Qua morte

pari-

ter affectus est ejus socius, Superius nomine, quo-

rum
cat.

bus nostris citius pax Ecclesiarum Dei, sive illascrvientium in omnibus conservetur; et ut merces copiosa nobis, et tibi exinde jugiter accres-

rum

natalis

martyrii dies agitur vicesiraa sexta

Junii, elevatio

Audivimus etiam quod quKdani

xxu.
xxiii.

Capitula, quaj

autem idibus Octobris. Plura de his Molanus habet in natalibus sanctorum Belgii. De ipsorum auteni cor|)orum inventionc habet ista 9 Corpora in stabulo jumentorum sunt defossa
:

*. Beg.

Apud

Sigou. an. 802.

beati Salvii subtus, et comitis ex transverso iu for-

364

LEONIS
crucis.

ANNUS

6.

CHRISTl 801,
remissio (quanquam incomparabilis verumetiam quod injustitiae multiplex

mam

Quorum

sepulturse

locum taurus

talentorum
illa res est)

quasi dux el custos armenti a reliquis animalibus, et ab inimunclitia conservavit. Visa sunt a diversis

via hac simul ratione praecisa est, opus fuil longe

etiam luminaria in stabulo. Sed Carolus imperator ter ab Angelo admonituscst, ut corpora sanctorum quaereret. Quse inventa ex martyrum manifesto indicio, ad Ecclesiam S. Martiui sunt trauslata, ubi usque hodie signis et miraculis clara coruscant .
Hffio

sanctissimum. Sublati sunt e medio nexus violentarum lethiferarumque exactionum , qui prcedecessores tuos

omnes

latuerunt, licet ex eis nonnulli

pie sancteque imperaverint.

Hoc enim

ibi

serva-

batur. Cessit jusjurandum,

crebra dejeratio, vel

de his

ipse.

22. Irenis mwiificentia in laxandis tributis.

potius perjurium exigentium simul et debentium,

ulrisque simul pro re mala altercautibus,

celari

dum ille

Derebus Orientalibus anni hujus illud visum magni momenti, quod Theophanes ait Martio mense, nona Indictione, Irene pia imperatrix Byzantii civilia donavit tributa . Quanti autem ponderis ex Epistola Theofuerit ista Irenes munificentia
:
:

debitum exprobrat, hic conlra se opprimi, sacramenlo adjurat. Cessavit inopuni afflictio, et pauperum sollicitudo, non jam quo remedio menet

dicitatem depellant, quaerentium, sed ut praevari-

cationem,
cati

quod desursum quodammodo ut pec,

imperatricem scripta, facile cognosces, septima est ordine posita libro primo Epistolarum in Codice Columnensi, quai sic se habet Irenge Augustoe Theodorus.
dori Studitae, tunc ad
:

eamdem

fcetus

irrupit

coactoribus

persolvant.
vectigalia.

Non
Con:

pendunt nunc

viae terra

marique

sona sunt hcec magni

et sancti

Chrysostomi verbis

Non
iis,

spoliantur injuste

pecunia mediterranei ab

Vox
'

in

Rama

audita est

(ait

visionum Dei

spectator

Jeremias) ploratus et ululatus multus

Rachel tum plorans filios suos. Nunc vero qualia et cujusmodi sunt praesentia ? Undenam hesterni, domina optima, sacri palatii tui nuntii, quos vidi-

mus

et

audivimus

cum

recentes nobis
?

operum

tuorum laudes commemorarent

Personueruut re-

vera ambse aures nostrse. Quid ergo? Quia sustulisti signum ab extremis finibus tantte pietatis. Et
ecce ad te veniunt undique

qui angustos viarum aditus obsident, agrestis cujuspiam daemonis more, aut immansuetaj ferae, delibantes semper aliquid ex sarcina pauperis viatoris. Nec turpium hujusmodi qufestuum metu domi se continent egeni, neque oppida, neque maritima loca frequentantes ubique enim iniquitatis scopuli prominent. 24. Nou amplius nauttD ab Oriente et Occidente et Aquilone solventes, navigando praefocan:

tur,

tanquam ex gutture angustis faucibus portoreddituri. Liberati sunt qui venandi

nubium
,

instar advo-

rium

artem
sa-

Deum laudantes lantium preces quamplurimae pro auspicatis actiouibus tuis. Dic nobis domina ecquis ille est, qui castissimam mentem tuam
:

exercent, expedite

nunc illam obeuntes, Irene

crosancta

piscator, qui tres forte pisces traxit, id-

erexit ad altissimos sensus veritatis, ut

tanquam ex

edita

specula

et
?

sublimi hsec talia cerneres Deo

grata et sancta

amor

incessit, ut

teres, et

Doce, unde tantus tibi pietatis Deo placentia insatiabiliter expead summum culmen pertingeres saluber-

magnum prorsus laborem totius diei, pendere non cogitur. Auceps cum arcu, aut visco pauculas forte aves ceperit, ad victum sibi necessarias, rationum expers manens, beatius vi vet. Militum uxores, domesticum luctum habentes ob
que post

unum

rimse erga Christianorum tum animas, tum corpora providentise ? An ut divina intelligens et amplectens,

virorum amissionem, non acerbe insuper flebunt miserabilem et inhumanam pro mortuo exactio-

nem. Missos

facio subulcos,

ovium

institores, vini

maternum
ca;lesti

in

morem non
;

satis

duxisti,

populum
et

ore ex ^gyptiaca
fide liberasse

quadam
ad

servi-

emptores, mitto lanios, textores, ferrarios, sutores, fullones, aromatarios et architectos, atque ut paucis coniplectar,

tute, impia,

inquam,

nisi

praiterita

siderum instar varie collucentia beneflcia tua, hanc veluti quemdam virtutum tuarum colophonem, adjiceres gratiam ?
Sanctus,

in ligno, vel in alia

artem omnem. quaj in muro, vel demum materia cernitur, ne

longior sim.

Sanctus, Sanctus. Lcetetur

sacrse vocis
'

cseluni

desuper,

cum

Isaia

dicamus (tametsi

temerarium est) quia Deus per te misertus est populi sui. Impletum est ergo universum regnum tuum gaudio et exultatione, quoniam ablatum est jugum, quod premebat, et sceptrum de collo potentiffi

Ad hanc monetae sectionem, optimadomina, omnes suis manibus et gavisi sunt gaudio magno valde, dicentes Benedicam te, Domine, quoniam miserlus es mei, et factus es mihi

plauserunt

in

saluteni.

Propterea flduciam

sumam

in

hoc

divinitus datoimperiotuo. Haec

et prsedicationis,

omnia

laudis pleua

hujus. Quis talia audivit ? Eia dicite viri

Quis

sub alio imperio tale ac tantum facinus vidit ? Laudate eam omnes popuh, magnificate eam me-

Irene Deo cara, dulcis res, et nomen. Haec non solum, qua patet imperii tui potesed ad ipsos usque orbis terrae terniiuos stas celebrabuntur audientquede nobis extera3 gentes,
,
:

cum
et

principes et subditi, sacerdotes et mouachi,

23.

Christianorum natio universa.

Non enim admiranda solum

fiut tot auri

'

Jerem. xxxi

Laudaie cali,

Viilg.

-'

isai. .xliv.

mirabunlur, et obstupescent sapientissimarum actionum tuarum felicitatem.Reverenlur euim hominum virlutem etiam hostes, ait Theologorum clarissimus. Ita conservatur iucoucussum imperium tuum, ita ceduntet lubenter obediunt tibi subdili.
et

LEONIS
125.

III

ANNIJS 6,
aii-

CHRISTI 801.

365

Hac

arte

Deum

colis,

hac electos Dei

Tot aniinas et populum

omnem

servassc

quo-

gelos

laitificas,

imo

et illos,

qui sancte ac juste viin Lis pietas

tam ducunt, Ircne divinum nomen,

tua elucet, in Lis os
asserta;

omne

ct

linyua in laudcs tuas

censeatur et gloriosum, et ctelesli numificentia dignum? Tuum ergo magnum revera et efflcax nomen, imperiumcum omni Lono

modo magnum non

aperitur. Haec vera estgloriaEcclesia): Locsigillum

in te patcrna; et divinitus inspirat.;e CLri-

aggressaes: tu easdem

justitijE reliquias

semper

stianorum Ddei OrlLodoxfc, vindex Dei, etveritalis propugnatrix. Tanta sunt virtutum tuarum incre-

vigere sinas . Ha;c TLeodorus Studita de proficua valdc populo imperatricis iu remissione triLutorum
muuificentia.

Verum bene

operantes Deus ad raa-

quam magua et pneclara merces tua Quanla et quam excellens retriliutio aL universorum Deo! Magnum enim et prorsus est, vel unum
nienta
:

jorem proLationem

sa;pe aflligi, terrenisque Lonis

nudari permittit, ut majoriLus rcddantur digni muneriLus. Rcgia via ista est sanctorum attrita veper quam pariter, cum postea amLuIare Dcus Irenem concessit, non reproLationis signum, scd quod Dco gratior esset, fuit ccrlius argumentum.
stigiis,

servare Quidni enim ? cuni dicat divina Scriptura Qui educitdignum de iudigno eril sicutosmcum.
:
'

'Jerem.iv.

Auno

periodi

Graeco-RomanK 6294.

Anno Mrs; nispan.

Leonis
III

839.

Anno

Hejira; 183, inchoato die 20 Januar.

Fer.

i.

Jesu

Cbristi

801.

papa: 7.

Caroli imp. 2. Irenesiterum 5.

1. Victoria

Caroliet Leonis 111.

nos edocet

A num.
:

ad 9.

Dum

Carolus Roma? adLuc

csset,

La;c couti

gisse annalista Loiselianus

Ordinatis

hendit eos, etparictesirruerunt, inimici vero nostri manibus devenerunt, et oinnes interfecti fuerunt . Alexander IV in suis ad aLLatem fraiu nostris

deinde Romana; UrLis,

liae,

et Apostolici, totiusque Ita-

tresque monasterii saucti Anastasii

litteris

conflr-

nou tantum puLlicis, sed etiam Ecclesiasticis et privatis rcLus (nam tota Lyenie non aliud fecitiraperator),

mat Ecclesife eorum omniLus Ecclesiis et

civitatem Ansedonia

cum
in-

pertinenliis suis,

ohm

aL

missaque iterum

in

Beneventauos expedi-

tione

Maii

cum Pippino filio suo, ipse post PascLa, YII lial. Roma profectus Spoletium venit . Quare

fideULus et iniquis LominiLus possessis, sed prsterea a memorato Carolo iraperatore una cura pra;fato Leone praedecessore nostro (inquit Alexander)
meritis et auxiliis B. Anastasii martyris, ejusdera
capitis ostensione devictara et destructara, propter

per tres integras LeLdomadas in UrLe post Pascha

mansit imperator. Ad illud tempus quo res Italia) Cointius hoc anno Carolus Augustus ordinabat nura. 3 refert victoriam, quam Lco et Carolus ad
,

quam

victoriam Ecclesiae supradicti martyris prte-

fatas possessiones donavit

2. Italia terrai molu concitssa. Imperator urLe digressus Spoletura accessit. Ibi dum esset, II kal. Maii, hora noctis secunda , terra; motus

Ansidoniam urLem Tuscia; de suis LostiLusinsigni miraculo reportarunt, ut ex eorum patet Diploraate, nccnon ex alio quod in ejusdem postca coufirmationem Alexander papa IV emisit; quod utrumque recilat Ughellus in Ostiensium episcoporum Catalogo in Episc. xi. Leo III et Carolus imp. in Dominus noster suo Diplomate sic loquuntur
:

maximus factus esf, quo tota Italia gravitcr concussa est , inquit annalista Loiselianus, cui caiteri suffragantur. In AnnaliLus FuIdensiLus, Lic terr(e motits per totam Italiam tam vehemens fuisse dicitur,

Jesus Christus per angelura

videri
fecit,

suum

in visione nobis

ut in
et

quibusdam
suis

locis

urbes ruerent et
ex parte decide-

ut caput praidicti martyris (Anastasii

montes,

tectum

BasilicsB

beati Pauli Apostoli

scilicet)

ad ejus pugnam,

quam

nos ad pra?fatam

Romce cum trabibus

ret , Sigonius refert,

magna

civitatem

(nempe Ansidoniam) LaLeLamus, cum

;

Dei laudibus adveniret

bat, ut

nostris vero inimicis dice:

vincebamus, et nos ita talia fecimus ct uunc auxiliante Deo, el isto pra^fato martyre, advenienle ejus capite (quod ex monasterio prope Romani ad Aquas Salvias sito delatum est) terra; motus venit super noslris iniraicis, et terror ai^prc-

ob id institutum esse a Leone, ut praecedenliLus triLus Ascensionem dicLus, supplicationes ad diversa templa LaLerentur. Quam

rem Mamerlus episcopus Vieimensis

primus
intulerat. Et in liLro de Vitis

in Ecclesiam

Romanorum

Pontificum, qui nomine Luitprandi diaconi circumfertur, et auctorera exeunte nono saculo mo-

366
nacbum germanum

LEONIS

III

ANNTJS 6.

CHRISTI 801
dccci,
ludict.
ix,

habuisse creditur. Leo III, ante Bocap. 98 dicitur constituisse, a ut tres dies celebrarentur Maminicam Ascensionem litaniaB
.

lione D. N. Jesu Christi

anno

regni uostri in Francia xxxiii, in Italia xxviii, consulatus autem nostri primo . Quibus ex verbis patet

antemerti Rogationes, quae Domini Ascensionem appellata; sunt, quia earum cedunt, litania Gallicana
institutio a GaUia,
et Litania

eas leges hoc

datas esse;

anno post kal. circiter Junias cum Carolus anno dcclxxiv, circa Junii

Minor, ut hsc a Majori

distingueretur, qua; VII kalendas Maii celebratur. Frodoardus in Fragmento de Romanis Pontificibus

a Mabillonio

sa?c. iii

Benedict. part. 2 edito,

dum

de Leone
canis ait

III

verba

facit,

de his Rogationibus Galli-

iniUum universi regni Longobardici possessionem inierit. Liquet secundo, Carolum, Orientalium imperatorum exemplo, ipso die quo imperator acclamatus est, consulatumperpetuum capessiisse, quod Caroii exemplo a Ludovico Pio, et a quibusdam
aliis

successoribus ejus,

eUam

in

usum vocatum.

Prtefatae PrfefaUoni subjiciuntur octo capitula, quae

Haec et multa subhinc numerosis dotibns augens, Jura precum cumulat, servandaque Gallica Iradit Adscendens iter Domini prKeunlia vota.

dicuntur addita ad legem Longobardorum, et recitantur a Baluzio tom. i Capitularium reg. Franc.
pag. 346, et a Labbeo tom.
vii Concil., pag.

1159.

3. Leo}iis

recenset.

^cdi^i istum
IIl

111 opera publica Anastasiiis ordine

terra;

5.

Varii popuii Carolo subjecti.

Baronius

motuni Baroniusex
de variis
donatis.
sedifi-

num.
et

Anastasio, et ex
ciis

eodem verba

facit

gra recitatur

12 refert partem legis CaroU imp. qua; intelib. 6 Capitularium Franc. cap. 366,

Leone

constructis, Tariisque

ornamentis

Ecclesiis Urbis

Roma; ab eodem

Verum

Baronius tam de iis quse LeoIII anteterra; motum, quani de iliis qua; post illum egit, promiscue loquitur. Certuni tamen Anastasium in Vita Leonis III ejus opera publica teniporis ordine servato recen-

apud Baluzium citatum pag. 986. In ea Carolus numerat populos sibi subditos, Romanos, Francos, Alamannos, Bajuvarios, Saxones, Turingios, Fresones, Gallos, Burgundiones, Britones, Langobardos, Vascanos, Beneventanos, Gothos et Hispanos.

cere;qui ordo, cum ad graves difficultates solvendas aliquando conducat, in Annalibus minime
invertendus. Anastasius itaque pag. 121 edit. regia;

Ubi dubiuni esse non potest, inquit Baluzius in NoUs ad iUud Capitulum, quin per Gallos intelUgi debeant homines originis Gallica;, Franci quidem Francico imperio subjecti, sed qui genus repetebant a vetustis GalUae incolis ante Francorum adventum. Gothi et Hispani Francico imperio subdiU

quatuor, incipit enumerare opera publicaLeonis III ante suum ex Urbe discessum. Tum pag. 123 et
seqq. loquitur de ejus persecutione et versione. Deinde pag. 127 et seqq.

Romam

re-

eamdcm regionem

incolebant, id

cst,

eam

Hispaniae

usque ad finem Vitae Leonis III sigillatim enumerat dona ab eo variis Ecclesiis coUata, plurimaque sedificia ab eo Roma; condita. Terrae vero motum, qui hoc anno accidit, loco suo refert pag. 128. De triclinio Leonino sermonem habet pag.l23, paulo antequam de ejus persecutione sermonem habeat, ut anno superiori insinuavimus, dum refeUimus Alemannum, qui cum uon aniinadvertisset, Anastasium in hujus-

partem quae nunc Catalonia dicitur usque ad fluvium Rubricatum, ubi fuit limes regni Francici.
Gothi igiturin eaHispaniae parte habitantes
ii

erant,

qui supererant ex regno

Gothorum
orti erant,

Hispani vero

qui ex ea Hispaniae parte

quam

Saraceni

tenebant, et se in regnumFrancorumcontuIerant, ut sese Saracenorum jugo subtraherent.

6. Capitulum de honoranda Sede Apostolica. Baronius num. 15 recitat Pra;fationem libri primi Capitularium ab Ansegiso abbate coilectorum, in qua cum Carolus dicatur tantum rex et

modi operibus publicis recensendis temporis ordinem servare, arbitratus est triclinium Leoninum, in quo exhibentur varia; inscriptiones pra;sertimque una in honorem CaroU regis, ante praesentem annum aedificatum non fuisse, sicque viam sibi
,

rector regni
illam,

Francorum, apparet, tam Pracfationem

caiiitula lxxxii, qua; ei subjiciuntur,

quam

pra;clusit iisdem inscriptionibus recte explicandis, ut ibidem vidimus. Baronius an. dccxcvi, num.30, suo loco de iUo triclinio egit, uti et Cointius eo

ad hunc Christi annum, quo jam Carolus Augustus erat, non perUnere. Ea itaque edita anno dcclxxxix,

eodem anno insinuavimus. Baronius jam antea num. 10 retulerat Capitulum de honoranda Sede
ut

anno num. 104

3 de ConcorMarca animum advcrterint ad ordinem temporis ab Anastasio iu Vita Leonis III servatum, perperamque existimarint, cum vexillo sancti Petri eo anno a Leone III ad Carolum trausmisso coUatum ei fuisse dominium
et seqq. et
lib.

Marca

Apostolica

dia cap. 11, hcet nec Cointius, uec

quod ibi aunumerat legibus Caroli, quamvis ad annum dcccxcv illud attribuat cano,

nibus Synodi Triburiensis. Baluzius in Notis Capitularium tomo n exisUmat, Ivonem Carnotensem episcopum primum fui?se, qui illud Carolo tribuerit,

hinc deceptum quod apud

sit illud

Burchardum sequa;

Urbis.

Carolus addit tcges ad Longob. A num. 9 ad 20. Agit Baronius de variis iegibus a Carolo imp.,
i.

tur statim post duo capitula, quae veresunt CaroU

cum certum

dum

adhuc

in Italia versaretur, emissis.

Num.

9,

canones Synodi Triburiensis. Idem Baluzius in Additione ad lib. 2 de Concordia cap. 16, recte coujicit, Patres Synodi
reperiri inter

rcfcrt cx Sigonio Prccfationem

legum aCaroIo

iiup.

Triburiensis

CapUuIum
ita

illud ex legibus

Carolimu-

Mutinte dataruin et diiectarum

cunctis reip. per

tuatos esse, atque

suam

fecisse

legein

quam

provinciam Itaha; praeposiUs, anno ab lncai'na-

approbaverunt.

LEONIS
7.

ril

ANNUS

6.

CHRISTI 801.
sine

367

Alcuinus de negotiis scecidaribm deserendis cogitat. Ad num. 21. Imperalor cclcbrato die iiatali sancti Joannis Baptistsc apud Eporeiam, Aipcs transgressus, in Galliam reversus est , inqait Eginhardus in Annal. cui varii annalistae consentiunt. Alcuiiius, (pii Turonis fel)ri laborabat, ubi

eat,
niat

ahquo fidehum damno tuorum eve-

Zatum sive Barcino Saracenis erepta. regi ad Ilerdae expugnationem proficiscenti, et per iter publicum in
10.

Zaddo Ludovico Aquitaniaj

conspectu Barcinona) pergenti

rat ex legibus hominii
:

urbem non

tradide-

Carolum cis Alpcs reversum audivit, felicem ei reditum statim gratulatus est missis per Candidum
munusculis, ac Epistola qua? inter Alcuinianas
ordine xxiii.
teneri, ut a
est

Cui Barcinonae appro-

In ea testatur se

magno

desiderio

sa?cularibus occupationibus liber

om-

pinquanti , inquit auctor Vitaj Ludovici, Zaddo dux ejusdem civitatis tanquam subjectus occurrit, nec tamen civitatem dedidit . Quare obsidio Barcinonis anno dccxcix coepta cnm per biennium
;

nino

quinquennium sseculares occupationes, Deum testor, non ficto corde declifiat

:

Fere ante boc

prctracta aestate hujus anni finem acceperit.

Idem

auctor Vita? Ludovici prodit, Zaddo7iem mmis, cre-

nare cogitavi. Sed vestrre

translatus

pise providenticc consilio

dulum
scilicet
a

familiaris

cujusdam

sui verbis, et

jam an-

sum

in servitium sancti Martini, fidei

nonae penuria laborantem, accessisse Narbonam,

ut aequas condiliones deditionis acciperet:

Catholicos et Ecclesiastica! saiictioni,

donante Deo, proficuum. Non rccessit taniende cordeprioris vo-

luntatis effectus, sicut transacto

anno

vestrae pietati

jam

praGdixi .
8. S. Salviits episc.

facit.

Ante idus Octobris ad

;

Engolismensis martyrium

Zaddo dux Barcinonensis, inquit, suasus est a quodam sibi, ut putabat, amico Narbonam usque procedere. Qui cnmprchcnsus, Ludovico regi est adductus, et patri Carolo itidem perductus . Ludovicus capto duce,
ut faciliorem sibi capiendae

Schaldim pervenit

Carolus

illis

enim idibus

elevationi sancti Salvii

urbis occasionem paratam videbat, validum exer-

prope Valentianas interfuit. Salvius, qai Engolis-

mensem episcopatum

gessit in

Aquitania secunda,

Valentianas regium ad Schaldim fiscum adiit, ut

reliquias Ethnicaj supersfitionis in ea regione pe-

citum in Aquitania instruxit; ejus partem penesse Ruscinone commorantem retinuit, alteram, cui comes Gerundae Rostagnus prserat, ad Barcino-

nem

arcta obsidione

premendam

ac vallo fossisque

nitus cxstirparet
socio

sed

cum

ingressus

fiiisset

cum
quo

cingendam
Willel777us,

direxit; tertiam vero,

quam

ducebat

domiim Ge7iardiiiscaUs

procuratoris, a

fuerat ad epulas invitatus, supervenit ejusdem Ge-

nomine Winegrrdus, qui ut aureum indumenta pretiosa, quae beatus vir ob mysteriorum dignitatem secum ferebat, sua faceret, eum non multo post per famulos suos occinardi fllius,
et

monachus, in excubiis posuit adversus hostes, si qua subsidia obsessae urbi ferre tentarent. Alhaca rex Cordubse, seu Saracenorum
postea

calicem

Hispanias incolentium de periculo connnonitus ab

obsessis,

graves copias mittit

quae

tamen

ultra

dendum

curavit.

Carolus

caedis

auctores gravi

pcena niulctavit, et apud

Brenam

erexitEccIesiam,

Caesaraugustam non ausae progredi, in Asturum regiones incubuerunt. Tandem obsessi ad desperationem ultimam versi eum, quem pro Zaddo7ie
constitueraut, se et

quam

tertia sui flsci parte locupletavit

ad alendos

civitatem dediderunt, ut in;

canonicos. Sanctus Salvius

rologiis

Romano, Usuardi

et

memoratur in MartyMolani ad diem vi ka-

quit auctor Vitae Ludovici

lendis Julii. Caro/z Valentianis profectus est ad

Aquisgranense palatium, ubi Natale Domini celebravit, ut varii annalistae annotarunt.

9.

quod contigit post hebdomadas sex ab adventu ejusdem Ludovici in castra, declinante a^state. Vetus erat dominatio Francorum iu civitate Barcinonensi, sub pra>fecti tamen Saraceni administratione, qui regiam majestatem cole-

Bellitm Beneventanum et Saraceiiiciim.

Eginhardus in Annal. ad hunc Christi annum scribit Ipsa aestate capta est Barcinona civitas in Hispania, jam biennio obsessa. Zatim praifectus ejus, et alii compluresSaraceni comprehensi etin
:
:

Sed tandem hoc anno civitas ha>c Mauris omnino erepta est, cui regendae Ludovicus rex praefecit Beram comitem, ut scribit auctor Vita;
bat.

ejus.

ii. Cultus divinus Barci^ionce restitutus.

Teate civitas similiter capta et incensa est, ejusque prgefectus Roselinus comprehensus. CaItalia stclla

Tradita ergo et patefacta civitate,

die custodes

rex illuc destinavit; ipse

primo quidem autem ab

quae ad ipsam pertinebant civitatem, in de-

ejus ingressu abstinuit, donec ordinaret qualiter

ditionem accepta sunt . Alcuinus,

cum

de bello

Beneventano rumor spargebatur,

scripsit Episto-

lam XXIV ad Carolum,

qua meminit prioris per Candidum famulum suum missae, et Carolum roin
gavit, ut attente perpenderet,

quid

utilitatis

ex bello

cum digna Deo gratiarum actione cupitam atque susceptam victoriam cjus nomini consecraret. Autecedentibus ergo eum in crastinum et exercitum tjus sacerdotibus et clero, cum solemni apparatu et laudibus hymnidicis portam civitatis ingressus,
et

Beneventano adepturus esset orbis Christianus Optime nosti quomodo divina pro te pugnabat providentia. Patrem fratremque hujus impiissimi hominis (nempe Grimoaldi) in Lrevi tulit articulo. Sic etiam, sic faciet, credimns, si illius sancta voluntas disposuit, ut iste (nempe Grimoaldus) per-

ad Ecclesiam sanctoe

et victoriosissima)

Crucis

pro vicloria sibi collata graliarum actionem Deo

acturus progressusest, inquitidem auctor. Marca

lib.

3 Marcae Hisp. cap. 16, ubi de Barcinonensi

obsidione agit,

num. 9

scribit

Cstenim ex

nar-

ratione aucloris Vitae Ludovici patet Christiauorum

368

LEONIS

ANNUS
titulo

7.

CHRISTI 802.

Barcinonensium Basilicam ea tempestate

sancta Crucis fuisse insignitam,

quem

cathedralis

Ecclesia

etiamnum

retinet.

Ipsa

quoque sacerdo-

quia ego interfui rebus Palatinis, quae vidi et comperire potui, stylo contradidi a. Zaidus Ludovico anno dccxcix ad IlerdcE expugnationem proficiscenti, et Barcinonae appropinquanti

tum

et reliqui cleri

sacros ritus

mentio docet Christianos libere in ea civitate peregisse sub tuitione

.

jam

suhjectus

occurrit, nec

tamen civitatem
id

dedidit. Et

tamen hic
proficis-

regum Francorum
eruditissimum
falli.

Verum

existimo praesulem

auctor
cente,

dicit,

contigisse

rege

Romam

Saraceni enim ab annis circiter

ibidemque infulas imperatorias suscipiente,

nonaginta, per quos celebrem illam

urbem
et

in

lit-

tore maris positam tenuere, Ecclesias Christiano-

anno nempe dccc. Quod manifeste a veritate alienum alioquin Barcino per biennium obsessa non
;

rum

in

fana Mahumetica converterant,

mani-

fuisset,

cum

ipsemet asserat Ludovicum

aistate in

festum videtur auctorem Vits Ludovici Pii loqui de sacerdolibus et clero domestico regis, qui exercitum sequebantur et qui eo urbem ingrediente
:

non

ante

processere

eum venere, neque ex ea egressi sunt, sed cum eo ac ante illum usque iuEcclesiam

sanctae Crucis,

sic ab eodem auctore per anticipationem appellatam. Incertum vero, an Eccle-

sia illa

antequam Barcino
venisset,

in

Saracenorum potea Ludovico

statem

sancts Cruci dicata fuerit, vel

tilulum illum
acceperit.

quem adhuc retiuet, tunc

Vitce

12.

Aucto?'

Ludovici Pii in notatione

temporum non accuratus.

Hancurbem prsesenti
in

anno a Ludovico captam, testantur Eginhardus

Annal. ac tam annalista Bertinianus quam Loiselianus. Verum auctor Vita3 Ludovici Pii, qui rem gestam accurate narravit, in notatione temporum,
prtesertim in
vit;
iis

Hispaniam contendisse. Tum narrat gesta a Ludovico anno dccci, aitque Redeunte temjiore cestivo Carolum Saxoniam petiisse, ettotamSaxoniamsubegisse, ac bello xxxiii annorum finem imposuisse. Et tamcn Carolus eo anno in Saxonia non fuit, bellumque Saxouicum nonnisi anno dccciv profligatum. Tertio scribit, hyeme transacta, ideoque annoDcccii Carolum ab externis bellis quiescentem loca sui regni mari contigua circuisse, et Ludovicum filium sibi Turonis occurrisse. Et tamen eo anuo Carolus Aquisgrano non discessit, et Turonos profectus non est, nisi anno dccc, ut habet Eginhardus in Annal. Subdit hic auctor, cestate sequente, anno nempe dccciii, Zadonem ducem Barcinonensem a Ludovico captum, et succedente tempore
:

visum

esse regi et consiliariis ejus,

ire deberent.
facit,

ut

ad Barci-

nonam oppitgnandam
nempe quatuor

Et deinde de

qua; in Hispania gesta, valde erra-

obsidione Barcinonensi verba

anachronismo

quod mirum videri non debet, cum ipsemet fateafur quae de Ludovico antequam imperaret, scripsit sese tantum relatione accepisse Porro quffi scripsi usque ad tempora imperii, Adhedmari nobilissimi et devolissimi mouachi relatione didici, qui ei coajvus et connutritus est. Posteriora autem
:

aut quinque annorum. Quare nec

obsidionem Barcinonensem, nec ternam Tortonae seu Dertosae aggressionem, de qua infra hic auctor,
suis aunis reddidit, et ex annalistis Francicis corrigi debet.

LEONIS

III

ANNUS

7.

CHRISTI

802.

\. Nicephorus imperium Orientale occupat, pulsa Irene. Annus sequitur Redemptoris octingentesimus secundus decima; inchoata; Indictio-

nis,

quo

(inquit

Theophanes) perveneruntConstan-

gium Irente imperatricis ipsamque a tali connubio minime abhorruisse. Porro quasi hi missi essent non ad conciliandas nuptias, sed ad spectandam tragocdiam omnia sub eorum oculis continuo
: ,

tinopolim legati sive apocrisiarii a Carolo Magno imp. et a Leone Romano Pontifice ad Irenem Au-

mutala suut
essent, ipsa

gustam missi

ineunda. Auctor

pro pace et perpetua concordia est Zonaras, Carolum imp. per

nem

nam Constantinopoli cum adhuc Augusta e solio turbata atque in ordiredacta, Nicephorus tyrannus invasit impe:

rium. Quomodo autem

ista se
:

habuerint, ex

eodem

legatos Coustantinopolim missos, expetiisse conju-

Theophaue primum audi

Sequenti autem anno,

LEONIS

Iir

ANNUS

7.

CHRISTI 802.

309

qui primus annus Nicephori, pridie kaleiidas Novembris, Indictione undecima, quarta noctis
que feria secunda lucescit, ideni Nicepliorus
csset patricins et logotlieta generalis,
liora,

sans se, quod invitus ad principatum ascenderit,

nec bunc

unquam

desideraverit

maledicebat au-

cum

tem

bis, qui se

provexcrant, et illum insidiis appe-

tyrannidem

tiverant,

ut proditor Judas

Dominum postquam
amare

adversus Irenam piissimam concitavit,

inefTabilibus

Deoquidem
ei

cnm

ipso coenaverit, quos et imitatores illius testa-

ob nostrornm multitudinem peccato,

batur. Ostensis

autem

nigris calciamentis,

rum
tricio

judiciis indulgente

cooperantibus

Niceta
pa-

se talibns uti praDterleges imperatoriasaffirmaljat;

|)atricio ac

domestico scbolarum,
ejus
,

et Sisinnio

fratre

viro perjuriis et fraudulentiis

pleno, et Niceta Tripbilio. Erant

antem

et

cum

eo

fiduciamque babere, dolose monebat eam, etiam cuni juramentis de omni corporali requie, quam consequi dominam a servo deceret, nuUamque
arbitrari

Leo patricius Mausulatii,

et

et

Tbeoclislns patricins,

Petrus patricius

et qua^stor,

seducentes

quosdam

e populo, qui erant ex ordinibus.

2.

Cumque venissent

ad portam, quae dicta est

Cbalce

custodesque falso ac subito decepissent, persuaserunt eis ut crederent, quod ab ipsa fuerant
,

a?rumnam casus iilins bortabatur. Commonebat postremo nil occulere a se imperialium tbesaurorum et damnabat avaritiae vitium, hos illam babere non ferens languebat enim eo vebementer omnia devorans, omnemque in auro spem
;

et

fiduciam ponens.
4.

destinati,

quatenus

eumdem Nicepborum

imperasibi

At vero dilecta Deo Irena quamvis con-

torem appellarent, eo quod Aetius patricius

grueret, ut passionetam repentinte commutationis,

vim inferret ad annuntiandum fralrein suum Leonem imperatorem. Quimendacio tanto credentes, imperatorem pariter iironunliavernnt eum,

utpote mulier, teneretur, forti prudentia dixit ad

eum
die

qui erat tyrannus. Taliter ergo ad

magnum
illud
;

pala-

tium iidam venientes ingressi sunt

per totam

indeqne
et custo-

urbem

ignobiles servos dirigentes, accla-

mationern fecerunt ante niediam noctem,

des in medio palatii, quod Eleutberii nuncupatur,

posuerunt, ubicontigit imperatricemesse. Dilucuio

sane accersentes eam, concluserunt
palatio, et ita

eam

in majori

processerunt ad

magnam

Ecclesiam

Qui heri quasi servus perjurus fuerat, hoet sediliosus tyrannus ac impndens babetur. Ego quidem, o bomo, Deum deputo, et pridem cum essem orjihana, exaltasse me, ac dein super solium, cum essem indigna, provexisse me: causam vero depositionis mihimet appiico, et peccatis meis adscribo. In cunctis autem, ac modis omnibus sit nomen Domini benedictum. Porro modum promotionis tuse Deo redde. Verumtamen delatas mibi contra te super dignitate, qua nunc
:

solers

ad coronandum scelestum.
et

circumdaris
;

auditiones non

ignorabam
:

quas
sed

Convenit interea universa multitudo urbis

qui-B

veras fuisse
tulissem,

rerum

flnis ostendit te

quas

si

moleste
;

super bis gerebantur moleste ferebant. Maledicebant coronanti et coronato , cunctisque congratulantibus ei. Equidem cum ratione et
religione viventes,

omnes

facile

mibi erat

interficiendi

modo juramentis

tuis fidendo,

modo tibi

parcendo,

divinum mirabantur judicium,

qualiter eani permiserit, quoB pro recta tide

more

multos mihi devotos parvipendi, Deo qute mea sunt dans, per quem reges regnant et potentes obtinent terram. Sed et nunc cum sis pius, et ab
ipso profectus, te adoro, et peto meaj parcere inflr-

martyrum
tim
cius

agonizaverat, a subulco expelli, praeserei

cum

devotissimi ejus praecipue adbaerere

scilice.t

propter avaritiam proposuerint, Leo

patri-

eunuchus
trium

et

sacellarius

synopeos, et Deo
qni

perosi

fllii

ac

patricii,

superius
sunt, et

dicti

concede mihi domum Eleutherii a me constructam in refocillationem incomparabilis caiamitatis meae. At ille Si hoc vis fieri tibi, jura mihi per omnem divinam virtutem, non absconmitati, et
:

sunt, qui donis plurimis ab

illa ditati

cum

suram

te

quicquam ex
ei

thesauris imperii, et adimet omnem placationem ad pretiosaet viviflca ligna,

:

ea sajpe convescentes, et adulationibus

cum

jura-

plebo postulationes tuas,

faciam. Quaj juravit

mentis iiorribilibus cerlam reddentes, omnibus mundi rebus se necessariorem reputare quam habereiit erga illam benevolentiam affirmaliant. Alii autem ut in exstasi facti gestorum certitudinem

fecit.

quia non movebo a te obolum unum quod et Verum ille consecutus quod desiderabat protinus exilio relegavit eam ad Principem insulam
in monasterio,

minime
sciebant,

sentientes

somnium

se vidisse

putaet

quod

ipsa aedificaverat. Haec

cum

bant. Alii autem, qui dnntaxat perpendere bene

prffiteritam

adhuc essent

felicitalem beatiticabant,

futuram infelicitatem per tyrannidem lugebant, maximc(iue bi, qui maligui voti tyranni experientlam (luamdam antea [^erceperant. Porro universos

urbe missi Caroli, et quae agebantur, adspicerent. An. ab Incarnat. Domini dcc. xcv (secundum Graecorum supputationem.) 5. Nicephorus vorax cnin rernm imperio potitus esset, nec saltem parum voluit hypocrisim
in

communiter
diei

jiossidebat caligo, et sine consolatione

tegere, sed quasi recisurus justitiam,

nequam
i[)sa;
:

in

mentis defectio, ne per singula ilbus miserandae

Magnaura
Intentio

et

iiijustum fore constituit judicium.

iiierat,

deformia verba scribens, protelem sermonem. 3. M Denique sequenti dic, sumptisquibusdam

,

namque tyranno

ut res

osten-

derunt,

ex palriciis

ascendit

ad

mancipatam, simulans
bcniguitatem, per

(ut ei
et

quam

imperatricem cuslodiae moris erat) faisam plures decepit;etexcu-

non i^auperibus jnra tribuendi sed jier boc omnes, qui magni erant, inbonorandi et caplivandi, el ad se, quajcunctorum erant, trausferendi. Videns autem adversus se omnes coutristalos, et
47

TOMOS XIII.

370
pavens
,

LEONIS

III

ANNUS

7.

dedit.

CHRISTI 802.
Porro
Paulini studium Carolum

adsciscerent

ne forte nieniores Ireua; beueQciorum eam iterum in imperium, Novembre

implorantis illud fuisse videtur, ut

sus
ret,

Magnum eum adver-

mense, hieme nimium gravi imminente, non est ipsius misertus immisericors ille, sed exilio deportari praecepit in insulam Lesbum, et cautissime custodiri, quin et a nemine contueri . Hactenus de rebus Nicephori anni hujus Theophanes.
Qui autem missi fuerant legati a Carolo Magno imperatore ad Irenem Augustam, acceptis a Nicepiioro novo imperatore htteris pacis, ad Carolum

Venetos in ullionem

tanti

sceleris provoca-

ut ejus ostendit Epistola,

qua; sic se habet

Catholico semperque inclyto triumphatori

Carolo, divina coronante clementia ' impePauliuus minimus omnium servorum servus concordi parilique devotione, cuni fratribus et
ratori,

domno

cum

consacerdotibus nostris roseo in Christo Jesu

cruore seternas multipliciter supplici concinnamus

stylisona voce salutes.

Magnum

reversi sunt
his

anno sequenti. De

una cum legatis imperatoris enim hffic Ado Irena ab

:

Et sacris paternorum

imperio deposita, Nicephorus impcrator Coustantinopoli creatur, qui legatos suos una cum legatis
imperatoris Caroli remisit.
Jesse

incitantibus documentis, et vestris (ut

canonum valenter verum reso-

nat) mellitis salubribusirrnrantibussyllabisinhac,

Nam

imperator Carolus
et

cui
latu

Deo auctore,
deservio
,

licet

indignus, indignoque famu-

Elinigaudium cornitem Constautinopolim direxerat. Susceperunt autem legati Nicephori iniperatoris Epistolam inscriptam de foedere pacis, sicque tali paclo Constantinopoli reversi sunt . Haec Ado et alii anno
sequenti de
6.

episcopum Ambianensem,

sede,

Concilium habitum Altini

sub nomine regis tranquillissimis vestrte pretium duximus humillimis horum, quamvis incultorum apicum, supplifuisse,

serenitatis auribus opera;

citer notulis
8.

intimare . Et inferius
vel
certe

eorum reditu. Quod pertinet adcjusdem Nicephori fidem

;

De sacerdotibus autem
relictis,

plagis impositis

semiquevivis

diaboMco ferve-

Catholicus licct haberctur, tamen ter impius sem-

scenle furore, per ejus satellites interemptis,

non
:

per apparuit diversis ex causis

quod

scilicet (ut

meum,
diciali

sed vestrse definitionis erit judicium

in
ju-

Theophanes auctor
ticis,

est)

faveret Iconoclastis hsere-

vestraj itaque potestatis allitudine, in

libello

quodam

probaret (ut dicetur) Manichaeorum hseresira,

ea stabilienda

a sanctis olim patribus

saluhriter

et [tro

Synodum

congregarit; quod-

prffilibato legisse

me

recolo reservatum.

Ob quam

que studeret ManichaBorum incantalionibus, quod

insuper ut adversarius Evangelii deridebatcolentes divina mandata, quod etiam sacra cuncla ul profana habebat
;

causam haec fecerint, vestris certius scio oninino non latuisse, neque latere sacris memoriis.
igitur

Neminem namque alium

Ecclesiam

arbitrati sunt

sanclam

quod

omnem
,

Ecclesiasticam

immu-

nitatem pessumdedit
episcoi>is et dericis

jubens pra;fectos suos, ut

hospitalia,

veluti mancipiis uterentur

de illatis injuriis , tam potentissime, quam regali animadversione ulcisci, vicariam ab eo vicissitudinis expetens curam, ut quemadmo-

quod itidem sanctas Ecclesias, et sacra omnesque religiosas domos sub tributo
diras ab eis exactiones extorquens
:

dum

illa

eum

et in praesenti saeculo,

et

inter beila

redigeret,

spiritualibus
caelesti

imperii

hoc enim suo anno facere aggressus est, ut ex Theophaue seuties postremo autem (quod cajteris omnibus evidentius ejusimpictatem ostendit) quod
prinio
;

non cessat coronare triumphis et regno, divinam implorando clementiam,

ila et ille

participemfieri imprecalur;

principalem
valenter

adeptus potentiam, ct ab inimicis ejus

eam

defendere, et de hostibus ejus ultrici invectio-

aversatus est

Romani

Pontificis

communionem,

nis sententia
9.

non desinat vindicare.

igitur dedignetur benignitatis vestrae

adeo ut nec passus sit Nicephorum Catholicum patriarcham recens creatum, postquam Tarasius
obiit,

Non

excellentia, sollicitudinis erga

mittere ex

Iillei'as

more pro communione Catholica ad Romanum Pontificem id enim nonuisi

:

vigilanter
sacri

eam pro hoc negotio gererecuram, rememorantes per omnia fontis utero, de quo multo longe felicius
dulcedine enutriti,

post Nicephori obitum

praestare patriarchae licuit

estis renati, fideique lactis

quam

sub Michaele imperatore, ut idem Theophanes in

prius materna bene,

quamvis vulva

generati, car-

eodem Michaele

testatur.

Omillimus autem modo

dicere ejus impietatem de his, quae ad politicum

nalibus estis uberibus ablactati. Egrediatur quapropter (si placet) una de hac re, per universam
regni veslri late difl^usam
seatentiae uUio, quae nulla

statum pertinent. Quae omniaexTheophane rerum

iuspectore cognosces.
7.

monarchiam

decretalis

unquam

possit inimica

Concilium Altinense ob necem illatam Gra-

veritafis et adversatrix justitia;, qua^libet

urgenle

densi episcopo.

Quod ad rcs Occidentales

atlinet,

refragationis instincto oblivio abolere. Valde

enim

hoc aimo celebrata reperitur Synodus Altinensis ab episcopis ejus provinciee, praesidente ipsi Paulino patriarcha Forojuliensi, siveAquileiensi,aquo scripta cxtat Epistola Syuodalis ad Carolum Magnum. Causa autem hujus celebranda) Synodi fuisse videtur immane scelus a duce Venelorum

hnjus
jiarles.

sceleris truculenta pnestigia,

ob incuriam

disciplinae, per cunctas

mundi

Ecclesias praevaluere

Unde

vestri estcensuramagisterii resecanda

haec noxialis

morbi modis omnibus

fundilus

pestis, et

polen-

tissiraa docilique

manu

exstirpanda; quapraesidiis,

leuus

sit

saucta Ecclesia veslris adjula

cum in Gradensem hoc tempore perpetratum furens episcopum, eumdem e turri prajcipitem
,

'

Regi,

alii

lextus habeot.

LEONIS
libera

III

ANNUS

7.

CHRISTI 802.

371

ab hiimano sanguine impoUuta, quse Chrisli est pretioso sangiiine purpurata quocirca ejusdem retenti feHciter greniio, et in hac vita incohniies et gloriosi, et ,x'terna bealitudine gaudebundi, semper potiamini, et fehces per Jesum Christum Do;
;

minum
vivit et

nostrum, qui cum Patre et Spiritu sancto regnatDeusin Trinitate perfecta per omnia

Secula sfficuloruni.

Amen

Uxc

sunt quae vix

eUcere poluinuis ex Vaticano mendosissimo Codice.

10.

Caeterum quod

spectat ad sacerdotes in-

Joannem ducem adversus Joannem Gradensem palriarcham ira commotum, classe comparata, ingentem patrasse
teremptos, produnt Annales Veneti,

monumentis Aquileiensis Ecclesiae ipsum, dum mortem miraculis claruisse, aque legitur. Sed ex iisdem Francorum Annalibus corrigas, qua; habentur in ejus Vita, ipsum diem obiisse anno Domini octingentesimo quarto, et quod legitur in Diplomate illo nomine Caroli imperatoris, datum ipsum anno tertio imperii ipsius, Indictione prima non enim ista sibi cohaerent de annis imperatoris et Indictionis. Porro meminit' ejusdem Paulini Walfridus Strabo, cum de hymnis Ecclesiasticis agit his verbis Traditur quidem Pauliin
vixit, et post
: :

num Forojuliensem
rum hymnos
brasse.

patriarcham sa^pius

et

maximc

in privatis missis, circa

immolationem sacramento-

csedem, ipsumque patriarcliani e celsa turri prfccipitem

dedisse.

vel ab aliis, vel a sc compositos cele-

Adversus

ista

adeo nefanda cjus

litteris scriptis

regionis episcopi in

unum

coacti

Ego vero crediderim tantum tantffiquc scientiae virum hoc nec sine auctoritate, nec sine
rationis ponderatione fecisse
.

auxilium postulavere Francorum. Porro sequenti

Haec Strabo. Lau-

anno
ritur

iu

locum

necati patriarcha) substitutus est

datissimus plane
saeculi face

vir, cui

cum

Albino Flacco hujus

:

Fortunatus, cui Leo papa pallium concessisse repe-

summafamiliaritasintercedebat

eodem anno

Indictione

undecima duodecimo

testantur plures quae

quod adhuc extant ejusdem Albini

:

kalendas Aprilis. Sed quae causa praeccsserit, ut Joannes episcopus Gradensis tam immaniter trucidaretur, sic accipe.

Christophorus

homo

Graecus Ulivolensis epi-

eum Epistolae, in quarum ultima haec ad finem* Contende meritis esse, quod nomine vocaris clama, ne cesses, exalta quasi tuba vocem tuam. Sit guttur tuum tuba Dei, pra^dica importune. Tu
ad

scopus, Joanne duce concedente, ac gratia Nice-

gallus in praedicatione, succinctus in castitate.

aries in veritate fortissimus, cui
sistere poterit.

Tu
in

phori imperatoris ea in re serviente, fucrat consUtutus.

nullus reguni reclaudit et aperit,

Quam rem cum

iniquo

animo

ferrcnt
patriar-

Tu lucerna super candelabrum

per
prffidicationis

Venetiarum tribuni, Joannem Gradensem

domo
aperit

Dei.

Tua lingua ca;Ium

cham nc illum

consecraret, orarunt. Itaque Joannes

primum

devotionem

obsecutus, Christophorum
cravit, sed etiani a

non solum non conseira,

Haec et alia ad ejus apostolatum congruentia. Coluit

piorum communione semovit.

ut

eum

Luitgardes, sive Liutgardes uxor Caroli

Quo

facto

Joannes dux usque adeo exarsit

filio

Magni, de cujus ad

duce assumpto classem Gradum adduxerit, atque oppido primo adventu capto patriarcham arreptum excelsissima turri pracipitarit. Joanne iude mortuo sutfectus est studio triMauritio
,

Albinus'

bunorum
civili

Fortunatus, sanguinis

illi

conjunctione

propincjuus.

Hic autem ob turbas inter Venetos

sus, ad

bcUo mutuo inter se concertantes abire jusCarolum Magnum in Gallias se contulil in quo securitatis suk Diploma ejusmodi retulit H. a Concedit Carolus imperator Augustus
,

eum munusculis haic idem Tertium pro filia mea Luitgarde femina religiosa, Deo devota. Nam illa sanctitati tuae duas direxit armillas auri obryzi pensantes xxiv denarios minus de nova moneta regis quam libram plenam, ut orares pro ea cum sacerdotibus tuis, quatenus divina clementia dies suos disposuisset in salutem aniraae sua3, et sanctae suae exaltationem
:

Ecclesia; .

polleyis,

Forlunato
niola
et

patriarclise

Gradi, ut

ipse

sacerdotes

servi et coloni ejus in terra sua, in Istria,

,

Romarite

Longobardia

et

ubicumque

quiete de-

ganl

jubetque, ut iu possessionibus, quibus

inveslitus est, nullus judex publicusinjustead cau-

Paulinus Forojidiensis episcopus, doctrina Carolo acceptus. Hujus si [irimordia repetas, invenies, antequam ad patriarchatum vocaretur, iuisse artis grammaticEe professorem quod ejusdem Caroli Diploma significat. Docuisse grammaticam lioc sa^culo etiam homines Ecclesiasticos tradit Eginhardus in Vita Caroli Magiii,
12.

sasaudiendas, praeda exigenda, mansiones(mansos), aut paratas faciendas, injustasredhibitiones inquirendas cxarctare audeat.

dum
habet

de Caroli eruditione scribens,

:

lu-ec

inter alia

Artes liberales studiosissiine coluit, eoaffi-

Dalum

idibus Augiisli o.

runique doctores plurimum veneratus magnis

ciebat honoribus. In discenda

hoc anno defuuctuin esse ipsum Paulinuni iiatriarcham Aquileiensem, habent veteres Annales Franciae ex Pithcei bibliotheca proditi. Porro idem (ut dictum est) Forojuliensis [jatriarcha idcirco appellatus reperilur, quod sedes AquiSed
et

grammatica Petrum Pisanum diaconum senem audivit . Testatur Lupus' abbas monasterii Ferrariensis hujus temporis auctor, se didicisse grammaticam ab Aldrico archiepiscopo Senoneiisi. Affirmat id ipse in Epistola

leiensis

Forumjulium

esset

translata,

de

quo

prima

ad

nomineForojuhensi iu nuper citatolocohajc Icguutur IIoc anuo Paulinus patriarcha Forojuliensis obiit B. Sed de eo superius pluribus dictum est.
:

Eginhardum

Einardum quem ait enim de ipso

,

ahi
:

nominant Doctorem

'Walfr. Strab. de reb

Lxii. LXiii. tom.
1.

Eccl. c. 25.

Quod rursum ad eumdem Paulinum

spectat,

Antiq. lect.

-Albia. Ep.

Albin. Ep. lxii.

li.^.
'

lx. lxi.
i.

Lup. Ep.

372
grammalicae sortitus
tis

LEONIS

III

ANNUS

7.

CHRISTI 802.
annus ejusdem regni. Haec de
spectant.
litteris

accepi sic
et

sum, prsecepta ab eo arquoniam a grammatica ad rbetori-

rari contigit octavus

his quae ad 14.

Paulinum

cam,

deinceps ordine ad caeteras liberales disciplinastransire,boc tempore fabulatantumest,etc.

Ita plane,

Carolus de bonis

optime

meritiis.

quod qui

sciret

tantum graramaticam

Ut autem dicere pergamus de Carolo, hoc nomiue etiam plurimum illi debet hoc SEcuIum, quod
bonas litteras penitus coUapsas restituit. Eo namque profundi mersa) erant, ut si quis nobilioris ingenii vellet addiscere, magistrum non inveniret,
qui doceret
scienliae
:

isto saeculo rudi,

doctissimus baberetur. Sed ad

Paulinum redeamus. Quantum autem coluerit Carolus ipsum, antequam fieret patriarcba, adlmc grammaticis facultatibus operam daulem, ejusdem
Caroli tunc de donatione ipsi facta de nobili villa

Carolus Magnus autem

'

effecit,

ut

obrutae ignoranlia surgerent. Sed audi

ista

Laberiana, Diploma declarat, quod in ejus Vita descriptum bic reddere, haud fiierit otiosum. Sic

Lupum
dum,
cretis
:

scribentem
inquit,

in Epistola ad erat

Eginharse-

sive

Einardum, qui
et

eidem Carolo a
inopia

enim

se babet

Nisi,

intercessisset

prae-

13.Carolus Dei gratia rex Francorum etLongo-

ceptorum,

longo

situ collapsa

priorum studia

bardorum
scopis,

et patricius

Romanorum, omnibus
comitibus,

epi-

paene interiissent: largienteDomino, mccB aviditati

satisfacere forsan potuissem. Siquidem veslra memoria per famosissimum imperatorem Carolum (cui litterae eousque deferre debent, ut aeternitati parent memoriam) coeptae revocari aliquantulum
;

abbatibus, ducibus,

castaldis,

omnibus fidelibus nostris prcesentibus et futuris. Merito quidem a nobis sublevantur muneribus,
vel
si

qui nostris fideliter obsequiis famulantur. Et ideo petitiones eorum, pro quibus nostras pulsaverint

aures, ad effectum perducimus, regiam consuetu-

dinem exercemus, atque illorum animum nobis deserviendo provocamus. Igitur notum sit onniium
vestrum magnitudini, qualiter cedimus
et

quidem extulere caput, satisque constitit, veritate subnixum prfficlarum dictum Honos alit artes, et accenduntur omnes ad sludia gloriae. Haec de Ca:

rolo adeo de bonis

litteris

bene merente Lupus.

dona-

Testatur idipsum Jouas Aurelianensis episcopus,

mus a nobis viro valde venerabili Pauiiuo artis grammalicse magistro, hoc est, res quondam et facultates, quse fuerunt Waldandii filii quoudam Muuoni de Laberiano, quae ad nostrum devenerunt palatium, pro eo quod in campo cum Foticauso inimico nostro a nostris fidelibus fuerit interfectus, casa videlicet in

quantum profecerint Germaniaj et Galliae Ecbonarum studio htterarum opera ejusdem Non solum apud Caroli Magni, docet his verbis Germaniam studium litterarum, et amor sanctarum Scripturarum, verum etiam apud eamdem
qui,
clesia;
:

Galliam ejus memorabilis viri solertissimo studio

et

Laberiano

gritate et soliditate sua, id est,

cum omni intecum terris, domicasis,

ferventissimo desiderio actum

est,

ut

Domino
flliis,

opem

ferente in sibi commissae Ecclesiae

et

bus,

aedificiis

ac colabiis, mancipiis,
servis
et

mas-

liberalium artium apprime disciplina, et divinarum

saritiis,

cum

aldionibus,

vineis, silvis,

Scripturarum perfecta polleret intelligentia

Haec

campis, pratis, pascuis, aquis, aquarumve decursibus, mobibbus et immobilibus, omnia etexomni-

Jonas in exordio Commentarii sui adversus Clauinferius suo loco disumus. Ansegisus insuper ha;c in eamdem sententiam Carolus siquidem constituit, in
cturi
:

dium Taurinensem, de quo

bus quantumcumque prffidictus Waldandus ibi, aut alicubi habere visus fuit tam ex domo regum, aut judicum, seu de comparato, aut de quolibet attracto, prasdicto Paulino a die praisenti tradimus atque cedimus perpetualiter ad possideudum, ita ut ab bac die pra;dictus Pauliuus suprascriptis de rebus quieto orduie teneatet possideat, et quicquid
exinde facere voluerit, liberum in omnibus perferatur arbitrium. Pra3cipientes ergo jubemus, ut niillus quembbet de fidelibus aut successoribus
nostris praedicto Pauliuo de

singulis monasteriis et episcopiis scholas esse, ubi

ingenuorum

et

servorum

fllii

grammaticam, mu-

sicam et arithmeticam doceantur . Et in Concilio' Cabilonensi, de quo iuferius suo loco, de hujusmodi Caroli Constilutione mentio habetur his verbis Oportet etiam, sicut dominus imperator Carolus
:

vir siugularis

mansuetudinis,

fortitudinis,
pra;cepit,

pru-

dentiaj, juslilicB et temperantiae

scholas

jam

dictis

rebus uUo
gelar-

coustituant, iu quibus litteraria solertia discipliuaj

et sacriB Scripturae
ibi

unquam tempore
nerare prffisumat
gitatis nostrse
:

inquielare, aut

calumniam sed oumi temporc ex dono

hffic

erudiantur, quibus merito dicatur a

ipsas

res jure proprietario valeat

prajccplio firmior
vel

possidere firmissimo. Et ut

Vos estis sal tuuc scholas

documenta discautur, ct tales Domino ' terra, etc. His addunt aUi Parisiis
:

erigi coe[)tas,

atque studio successo-

temporibus melius conservetur, manu propria in selernum decrevimus roborare, ac de annulo nostro jussimus sigillari. Data XV kal. Julii auno oclavo
, ,

Labealur

vel

nostris

futuris

rum regum

prae caiteris iu dies

;

magis majori clalitte-

ritate fulsisse

sed et constitutas esse scholas

et

rarum latinarum

grxcarum

in Ecclesia

Osna-

regni nostri e Loreia civitate in Dei

citer

nomine

feli-

burgensi in Saxonia, ut ad usum legationum in Orientem mittendarura pueri erudirentur, constat ex privilegio ab ipso Carolo eidem Ecclesia; concesso,

llactenus Diploraa

datum anno Domini

septin-

quod
I.

inferius suo loco ponetur.

gentcsimo septuagesimo tertio, quo ipse Carolus adversus Desiderium in Italiam venit, quo nume-

'

Lup. Ep.

Anseg.

1. 1.

'

Conc. Cabil.

c. 3.

Maffh. v.

LEONIS
13.

III

ANNUS

7.

CHRISTI 802.
sapientiai

373
capiunt, ahi

CKtcrum
littcris

cjiisniodi in doccndis et addis-

dignam

pahnamnon

famam

usque duni Carolus vixit post obitum vero ipsius, ipsum studium litidem qui supra terarium rcfriguisse nonniliil vclus assertor rerum suorum temporum Lui)us
ccndis
:

fcrvor viguil,

verentur indignam, a tam prreclaro opere desliterunt . Ha;c ipse.

Quibus

vides, lector,

quassuotemporeCarolus
vel saltem
;

ptene exstinctas revocavit bonas htteras, casdemquc

affirmat, probro
visse, si

quis rci

litterariai

nimirum tunc adscribi consueoperam daret nam in

:

cum

ipso ferme defunctas,

languore
ut

correptas, suo genuino

caruisse virore

non

dicla

'

ad Eginliardum Epistola

sic

ait

Amor

mirum
cilles

sit, si

eo tempore, qui doctiores esse vide-

lilterarum ab ipso fere initio pueritia; mihi est in-

nec earum, ut nunc a plerisque vocantur superstitiosa otia, fastidio sunl . Et paulo iuferius de suo tempore, nempe sub Ludovico filio Caroli imperatoris: Nunc, inquit, oneri sunt, qui aiiciuid
natus
;

% iuQrmi et imbedormierint Cceco ignorantiae somno, ut non fueriut ullatcnus assecuh, qucc dc sacris imagiuibus Nicaenum OEcumenicum Conciliuni statuisset, ct Romana Ecclesia comprobassct,
rentur, iidem juxta Apostokun
extiterint,
et

discere afTectant, et velut in edito sitos loco studiosos

eis

quosque imperiti vulgo adspectantus, si quid in culpa; doprelienderint, id non humauo vitio,
alii

ut suo loco superius de ipsis est pluribus demonstratum,et alia occasioue iterum dicetur inferius iu

Ludovico.

sed (jualitali discipliuarum assiguaut. Ita duui

'

Lup, Ferrar. Epist.

M.Cor.xi.

Aiino pcriodi Gr.xco-Romana 6295. inchoato

inno JEm Hispan. Jesu die 30 Deoemb., Fer.

6.

840.

Anno

Hegira; 1S6, inchoato die 10 Januar., Fer.

III

2. Anno
imp. 1.

Hegira; 187,

Chrisli 802.

Leonis

papa; 8.

Caroli imp.

3. Nicephori

1.

De

conjtigio Caroli et Irene irrito

actum.
nat.

ninn.

ad

7.

conahi Theophanes anno Incar-

moliti sunt. Porro apocrisiarii a Carolo et a

Leone

secundum Alex. Dccxcin, qui kalendis Sep Hoc anno Christi dccc inchoatur, ait anno, quo Indictio nona numcrata est, mensis Decembris die xxv, Francorum rex Carolus a Leone
teuib.
:

papa missi Irenem Carolo matrimonio conjungendam atque ita Orientis et Occidentis im,

papa

coronatus

est

Siciliamque classe adoriri

unum componenda postulantes advequibus ipsa assensura erat, si non Aetius ipse post imperatricem, ut saepe memoravimus, cuncta administrans,acimperiuni infratrem transperii
in
:

nerunt

meditatus, consilium mutavit,

cum

Irene conju-

ferre meditatus,

ejus

se

consiliis

opposuisset .

pacem contrahere animo gerens, cujus gratia insequente anno, Indictionc nimirum decima, legatos destinavit . Cum itaque Indictio x kalendis

gium

et

Ha;c currenti auno peracta.

pat.

Septemb. supcrioris anni Christi auspicata fuerit, eo etiam Christi anno legati illi a Carolo Constan-

anno Incarnat. sccundum Hoc anno Alex. Dccxciv, subdit Theophanes AetiuspatriciusStauracii metu Iiber(quiscihcetjam obierat), ct abea cura exoneratus, summam impcrii poteslatcm in fratrem suum transferre oninem operam adhibebal qua de causa supremum exercitus ducem per Thraciam et Macedoniam eum
liuopolim missi.
:
:

Tum

Nicephorus dejecta Ircne imperinm usurIdem Theophaues anno Incarnat. secundum Alex. dccxcv, qui kaleudis Septemb, hujus Christi anni inchoatur, ait Hoc anno mensis Octobris die trigesimo primo, Indictione undecima, hora noctis quarta illucescentis feriae secunda3, Nicephorus patricius, et generalis logotheta in piissimam Ircnem, Deo delictorum nostro2.

rum

multitudine

irritato

et

ineffabilibus

suis

judiciis ita permittente,

institui curaverat, ipse

qui Orientalium et Ojisicia-

noruni themata trans frelum posita regebat. Tali arrogantia plenus et exKstuans, proceres ad dignitates cvcctos despiciens, rcIii|uos nihil

a'stimaudos

Quare graviter irati seditionem in imperatricem parantes, oam ad finem perduccre

opinabalur.

tyrannidem cxcitavit, hoc scilicct Christi anno. Narrat postea quibus adjutoribus usus sit, additque ante noctis medium imperatoris designationem perfectam esse, et ex Eleutherii palatio Irenem sub diluculum translatam in magno palatio iuchisam fuisse. Postridie nonnullis patriciis comitatus (ncmpe Nicephorus) ad imperatricem sub custodia detentam se contulit, fami-

374

LEONIS

ANNUS
qua

7.

CHRISTI 802.

liarisque sibi benevolentiae fallacem speciem,

saeculo quinto excisa est, indeque sedes ei)iscopalis

multos decepit, pra3 se ferens, invitum omnino ad imperium (ab ejus siquidem, aiebat, cupidine alienus erat) evectum se excusabat, etc. quare eam
juramentis monitam corpori solatium omne, quale decet imperatricem a servo, a se exspectare. Irene generoso atque prudenti
sibi

ob Longobardorum nietum translata Torcellum anno dcxxxv, atque abhinc dictus episcopus Torcellanus sub Gradensi primum patriarcha, deinde
siib

confidere

cum

Veneto, cui etiamnum subditur. Ex eo vero

Altini

quod Paulinus
illud

Concilium celebravit, liquet

oppidum non ad eplscopatum Torcellanum,

animo respondit,

causam eumque tanquam a Deo delictis suis adscribere, promotum imperatorem venerari. Petiit tantumab
se

exauctorationis suse

qui patriarchae Gradensi subjacebat, sed ad Concordienscm tum pertinuisse, qui patriarchfe suberat
Aquileiensi. Interim tribunorum

Venetorum studio

eo, ut Eleutherii redem a se constructam habere permitteretur ; quod ille promisit, modo illa jura-

Joanni patriarchfe Gradensi suffectus est For/2jfl<?<s ejus propinquus, cui pallium Leo papa concessit,
ut liquet ex ejus Epistola Fortunato patriarchse quam Cointius anno sequenti Gradensi data
,

ret,'se imperii tbesaurorum nihil occultaturam. Sed postquam Irene juravit, is desideriorum

compos

in

Principi insulam, in

ipsa aedificatum, Caroli legatis iibus, et quae gerebantur spectantibus,

vit,

monasterium ab adhuc in urbe agen-

num.

\\, ex Ughello tom.

Epistola?
fine

Italiae

sacrs

recitat.

In

ejusdem

legitur:

Scriptum per

eam

relega-

manum
mense
Aprilis

Benedicti notarii et scriniarii S. R. E. in

etc.

mense Novembri,

frigore asperrimo

jam

Martio, Indict. xi, bene valete. Dat. XII kal.

terris

tate

motus,

incumbente, iuclemens ac nulla iii eam piein insulam Lesbum deportari, ef sub
custodia,

per

manum

Eustachii

primicerii

sanctee

strictissima teneri

et

nemine penitus

conspici mandavit, etc.

de Nicephori avaritia
gati

et

Fuse ibidem Theophanes crudelitate verba facit. Lelit-

domino Carolo piissimo Augusto, a Deo coronato, magno, et pacifico imperatore anno tertio, Indict. xi , ideoque
Sedis Apostolicaj, imperante nostro

sequenti Christi anno. Fortunatus

Mauritio Venetorum ducibus
ret,

cum

a Joanne et
sibi

Caroli, acceptis a Nicephoro novo Augusto

plurimum

time-

teris pacis, rediere in

Franciam cum

aliis legatis

consilium Franciam adeundi cepit, ut Caro-

ipsius Nicephori,

de

quorum adveutu

in

Germa-

niani anno sequenti agemus. 3, Joannes patriarcha Gradensis nefarie occi-

jore,

lum adversus duces incenderet, res Nicephori maquam parerat, studio complectentes. Quo excepto consilio duces subito classem Gradum
,

ad 14. Administratio reipublicaj Venetse erat hoc tempore peues Joannem ducem et annuos tribunos. Christophorus homo Graecus ,
7

sus. A num.

iterum promoverunt, ac Fortunatum et Obelerium inde excedere coegerunt. li cum se Tarvisium contulissent, Obelerius a Venetis exulibus

Olivoleusis

episcopus
,

Joanne duce Venetiarum

est.

claratus. Fortunatus in

dux est deFranciam, ut constituerat,

contendente

constitulus

Quod cum iniquo

;

properavit , inquit Sigonius laudatus.

animo ferrent tribuni, Joannem patriarcham Gradensem rogarunt, ne Christophorum consecraret quibus cum hic obsecutus esset, Joannes dux adeo
exarsit ira, ut, Maurilio filio

Porro Concilium Altinense, 5. Ejus epocha. quod Cointius in annum sequentem differt, ab boc anno, quo illud Baronius collocavit, removeri non
potest;

Gradum

adduxerit, et

duce assumpto, classem civitate primo adventu capta

cum

Pauliuus, ut statim ostensurus

sum,
mense
litteris

hoc anno ad

Deum

inigrarit, et

Leo

III

Joaunis pa-

Joannem patriarcham excelsissima turri prsccipitarit, ut narrat Sigonius lib. 4 de Regno Itahae, ad hunc Christi annum. Olivola insula est, quae partem hodiernarum Venetiarum constiluit, illam videlicet, in qua sedes primum episcopalis iuit, deiude patriarchahs ad hodiernam usque diem perseverat.
4.

triarchai Gradensis successori pallium miserit

Marlio sequentis Christi anni. Pauliuus in

Synodalibus ad Carolum

datis, postulat, ut judicet

de sacerdotibus plagis impositis, semique vivis

diabolico fervescentc furorc, per
salellites

relictis, vel certe

ejus

(nempe ducis Venetiarum)

inter-

Concilium Altinense.

Audito hoc immani

Paulinus Foro-Juliensis seu Aquileiensis patriarcha Concilium Altini mox celebravit, ut constat ex Synodalibus litteris, quarum fraginentum Baronius publicavit, per quas Carolum imperatorem Paulinus visus est ad ultionem provocare. Porro Altinum urbs olim episcopalis, ab Huunis
scelere

emptis. Baluzius in Praifatione ad lib. 1 Miscell. liollicutur se integram saucti Paulini Epistolam ad Carolum M. scriptam de rebus gestis in Concilio
Altinensi in
6.

lucem emissurum

(1).

Moritur S. Paulinus patriarcha Foro-Julii. Super anno, quo PauUnus ad Deum migravit,
est

non

una omnium

rario, qui

sententia. Coiutius cum Ferhujus sancti Vitam concinnavit exMonu-

liberavit Baluzius, nam Paulini Epislolam integram viilgavil in tomo vii Miscellaneornm eJilo anno mdccxv, pag. 6. Ibj exhibetur eorum, qua; iu Concilio Altinensi decrcta fuerunt ; actum enim in eo dicit Paulinus de causa orttiodoxffi fidei, de slalu ac formosa Ecclesiaslici culminis dignilate, de rerum quarumcumque dispeudiosa jactura ; de quibuscumque necessariis susurrantium quamquam petitionem, de quibus juste recteque conqueri potest ; quarumque querula; dispulationis exhibitio, nodusa btium allegatioue coutrita, sacerdotali nihilominus desiderabat enodatim diremptione resolvi . Hajc Epistola inscribitur Carolo, etc. Refjii unde deducit P. Rubeus

(1)

Datam fidem

vero uonnisi

summa

de schismate Aquileiensi cap. 21, datam fuisse ante assumptionem Caroli ad imperium, anno dccc. Verum id parum probat; cum extet Privilegium Caroli ad episcopum Coucordiensem, in quo se regem, non imperatorem Carolus appellat. Vide Ughelliuni tom . v, pag. 326, nova; cdit. Insuper in Codice Vaticauo, in quo exordium et finis Epistote bujus multo correclius, quani in editione
in Dissert.

eodem anno dcccii,

LEONIS

iri

ANNUS

7,

CHRISTI 802.
nostri
e

375
Loreia
civitate
.

mentis Foro-Juliensibus, eum anno dccciv mortiium existimat, utvidereesteoanno num.letseqq.

Bollandus ad diem xi Januarii in Elogio Historico Paulini num. 26, suspicatur Paulinum diemobiisse

octavo regni

Caroli

anno

dccciii,

quo Fortunatus Joannissuccessor

III

pal-

lium a Leone
Forojuliensis

impetravit.
:

Verum cum

annalista

autem regis annus viii per mensem Junium, quo boc Diploma exaratum, cum anno Christi dcclxxvi convenit; cum Carolus mense Septembri anno Dccixviii Pippino patri successerit. Loreiam Coiutius anno dcclxxvi, nuni. 8 interpretatur hodier-

Fiildensis scribat

An. dcccii Paulinus patriarcha totidemque verbis idem babeant annalista Hildesbcunensis et annabsta Cccsareus a Lambecio editus, ac etiam Hermannus Contractus juxta edilionem Canisii indubitatuni vi

num
in

Loretuni, vulgo Loredo, ad Athesim fluvium

situ fuerit
()Iane

obiit

ducatu Veneto, sed quo roli Diplomate expressa

,

urbs in Ca;

incertura

ejiis

certe Cluverius in Italia antiqua

non meminit.

Baronium accurate morlem ejus cum Iioc Chrisli anno copulasse. Jam alibi diximus, Aquiieienses patriarclias quod Forojulii domicilium lixissent, Forojulienses etiain non raro appellatos reperiri. Magna fuit Paulini cum Carolorege familiaritas is eum rebus non in Italia solum, veruni etiam in Gallia et Germania componendis prafecit ipseque variis Synodalibus conventibus sub eodem rege coactis plurimum interfuisse se profitetur in Concilio Forojuliensi, non sine querela, qui suae interim provincice, quam optabat, adhibere curam non potuerit. Fuit etiam mazna illi cum Alcuino
detnr,
,

8. Carolus liiteras in Galliis restituit. Ad num. 1-4 et seq. Ostendit Baronius ex istorum temporum auctoribus, qui Caroli studium in lilteris restituendis certatim commendant, quantum huic

principi res litteraria debeat.

Ea

in re

usus est insed etiam in

centore simui et adjutore impriinis Alcuino, qui

eas

non solum

libris

editis

docuit;

publicis scholis, iUis

maxime quas

in

Turonensi

sancti Martini coenobio, cujus abbas erat, ipse ape-

ruit

Ego Flaccus
I

vester , inquit Alcuinus in

Epistola
et

ad Carolum,

secundum exhortationem
aliis

bonam voluntatem
:

vestram,

per tecta sancti

disciplinarum
sublili-

Martini sanctarum mella Scripturarum ministrare

ipsius Caroli

magistro

auimorum

conjunctio, for-

satago

alios

vetere antiquarum
:

san

ex utriusque in litteras politiores affectu ac

mero inebriare studeo

tatis

alios
:

grammaticce

studio
et

in

num. 11 ubi Alcuini lilteras omnes memorat seqq. quibus Paulini meminit, ejusque poema re,

ut

inquit Bollandus

laudatus

enutrire pomis incipiam

quosdam stellarum

citat

in

([uo

Alcuinus se ejus precibus

et

la-

picto cujuslibet magna) domus culmine, illuminare gestio, plurima plurimis factus, ut plurimos ad profectum sanctce Dei Ecclesiae, et

oidine, seu

crymis cominendat. Scripsit Paulinus libellum de sanctissima Trinitate adversus Elipandum Toletanum et Felicem Urgellitanum antistites , et libros
tres contra eumdem Febcem ac praeterea opuscul u m De salutaribus documentis, quod inter Opera divi Auguslini ante ultimam eoruin edilionem a patribus Benedictinis curatam circumferebalur, quod illi ex flde Codicum Mss. eidem restituerunt. Dies
,

ad decorem imperialis regni vestri erudiam. Ne sit vacua omnipotentis Dei in me gratia, nec vestroe bonitatis largilio inanis. Sed ex parte desunt mihi eruditionis scholasticae libelli, quos habui in patria, per bonam et devotissimam magistri mei industriam, vel eliam mei ipsius qualemcumque sudorem. Imo haec vestraj excellentiae dico, ne forte
vestro placeat totius sapientice desiderantissimo consilio,

mortis ejus incertus,

et in

cum

nounisi in Martyrologiis

ut aliquos ex pueris nostris remittam, qui

Britanuiae, ut

recentioribus auctoribus memoretur.

7.

Carohis munificus erga S. Paulinum. CaroIusannoDCCLXXvi, cuminltalia esset, insignem donalionem bonorum cujusdam bominis privati
suo addictorum Paulino tunc grammatices professori fecit, quam Baronius hoc anuo et Bolfisco

excipiant inde nobis necessaria quaeque, et redeant

in

modo

Franciam flores in Euborica

non

sit

liortus conclusus,

sed

tantumin Tufru-

ronica, emissiones paradisi,

ctibus, etc.

cum pomorum

landus loco citato referunt, sed insigni errore cum anno dcclxxiii conjungunt. Nam bacc liujus donationis snbscriptio est
:

9. Alcuinus docuit in palatio regio. Alcuinus duobus in locis docuit, in palatio primum, deindeTuronis, ut ex ejusEpistoIisliquet. Queritur

Data

XV

kal. Julii,

anno

Epistola nona, se despectum a novissimis palatino-

Baluziana eihibenlur, non rex, sed imperalor legitur, ut ex Baronio idem exordium

referente

intelligimus

quam

leclionem

etiam

Pagias

probare videtur bic num. 4.

Concilium hoc Alliuense multo prohabilius ad sequentem annum dccciii difTerremus, facem nobis pra;ferenle P. Madrisio in Dissert. vi ad opera S. Haulim Aquileiensis nuper auno UDccsxxvn Venetiis edita. Notat ille Niceptiorum impcralorem anno dcccii, die xxxi Oclobris imperialem sedem occupasse ; hujus aulem Niccphori gratiam ut iairet Joannes Gradensis patriarcha, CUristophorum episcopum Olivolensem

electum consecrare renuit, qua de causa invidiam incurrit tribunorum Vcnetorum, quorum molilione idem patriarcha intereraplus fuit. Nefandnm hoc scelus ad ['aulmi aures delalum in causa fuit, cur Allincnse Concilium indiceret. Quis autem credat iutra duos omnino menses, quol eicurrerunt ad eiitum anni dcccii, bsc omnia pra;mitli potuisse, ac deiuJe eodem anuo Concilium celebrari 1 Hinc discimus obitum S. Pau-

dccciv, boc potissimum lini scrius aliquanto consignandum esse, quam a 1'agio hic conslituatur. Idem P. Madrisius illum revocal ad annum argumento innixus. Concilium Altinense anno dccciii, nec sane, quantum videlur, exorieule S. pra;sul celebravit. Cum autem deposilio cjus die XI Januarii in vetuslis omnibus Kalendariis exbibealur, nec ex dictis satis cedere potuerit Januarii anni dccciii, ad eumdem mensem sequeutis anui retrabeuda est, Ha:c si aon evidenti, saltem probahili argumenlo ab illo asserla retinenda sunt, quoadusque lux veritati major
alfalgeat.

Mansi.

376

LEONIS
stutliorum
magistris,
iu
qiii

III

ANNUS

7.

CHRISTI 802.
,

rum

spreta Lfitinoriim

porro verbis Epistolfe ix

volens ,
esse, uti

annum cum

nato

applausu docuit, ^gyptiorum calculos anteponunt. Eos irridet ob temeritatem, pueros per contemptum vocat, seque comparat Entello, qui Dareta fidentem viribus et
opiiiione,

quam

palatio

cum

Cluisto et cresceute luce initiare

secundum Latinos

Nativitate,

patet, Alcuinum annos Christi ab ejus non vero a kalendis Januariis exorsum in more positum erat apud Anglos, idem-

animis exultantem apud Virgilium Ego, inquit, tardus, ego mei ipsius prosternit
lib.
:

5 ^neid.

que faciendi scholares suos in Gallia docuisse. Cum vero Alcuinus in prima sua mora apud Gallos assidue in palatio versaretur, ut
ciplinis

immemor

vestrorum forsitan digne puerorum

deposuit suos, eestate florentibus seniorem inita

Carolum
;

variis dis-

sustinui flagellum. Entellus senior effeto corpore

imbueret, factum

est,

ut conditor Univer-

dudum
genti

cscstus

cedit illos iiidui, ideo aliquis illorum

pugno

percussit,

ut caligo obversaretur

sitatis Parisiensis creditus fuerit quod tamen nullo veterum testimonio probari potest. Porro Cointius anno dccxciii, num. 17 et seqq., qui duphcem Al-

Et vix resumptis viribus frigidus circa praecordia recaluit sanguis. Et, ut ad rem veniam, ac ignorantix fomentis caput percussi meoculos senioris.
dicari incipiam, ego imperitus, ego ignarus, nes-

cuini in Francia

moram

in ejus Vita diserte

memo-

ratam non animadvertit, quique eum anno illo in eam adventasse credidit, pcrperam etiam arbitratus
est,

Alcuinum

scholis palatinis tunc praBfe-

ciens iEgyptiacam

scholam in

palatio

Davidica^

versari glorire, (id est, in palatio Caroli,

quem

Da^i-

post annos Carolum Mafjnum docuisse, quod utrumque ex dictis plane

ctum

fuisse, et aliquot

dem nuncupabat). Egoabiens (scilicet e palatio seu comitatu regio) Latinos ibidimisi. Nescio quis subintroduxit .'Egyptios. Nec tam indoctus luit Memphitica2

corruif.
\i. Vniversitas Parisiensis a Carolo

fundata.
la)o,

M. non

Institutio

Universitatis

Parisiensis a

supputationis,

consuetudinis.

quam Annum cum

benevolus Romana;
nato Christo et cresvolens,

plerisque adscribitur Carolo M. ab ipso etiam Bu-

qui ejusdem Academia? Historiam nostra aetate

cente luce initiare

secundum Latinos
:

nou
olim

conscripsit.
quisit.

cum

i^gyptiis, qui tenebrs interpretantur, et su-

Verum Stephanus Pasquierus in BisRerum Francicarum, lib. 3, cap. 23, Pelib.

pervenientibus tenebris ordiri

quia scio

me

trus Bonfonsius iu Antiquit. Parisiensibus cap. 13,

et post

cum Moyse tenebras ^gyptiorum modo iu terra repromissionis, lucis

latenus

relinquere, et
et tetitiffi,

utrumque Lambecius

2 Biblioth. Caes.

cum

cap. 2,
stria,

ubi agit de Universitate Viennensi in

Jesu duce nostro libertate honoratum stare, et nul-

in cujus statutis identidem inculcatur,

Aueam

secundum quod dux meus, imo

dixit,

et

Domite-

nus noster
nebras.

iterum ad /Egyptiacas redire

timum
circulo,

Unde miror, cur pueri vestri annum legimense Scptembrio incipere velint, et

partem trausacti decennovalis sequenti connectere caudam vertentes in caput, et non magis omnibus luuse et siderum augmentis vel delrimentis

quasi fijiam ad exemplum Academiae Parisinae tan(luam matris ordinatam esse, demonstrarunt, fundationem Parisiensis Academiae (si, ut hic fit, nomine Academia; intelligatur , non quodcumque collegium htterarium, sed tale duntaxat, in quo

per specialem principalis privilegii prffirogativam

omnes quatuor
traduntur, et

facultates, theologia videlicet

et

explosis ad

novum annum,

et

ad caput super-

jurisprudentia, etmedicina, et philosophia publice

venieutis circuli
10.

moratus est. Id contigit in prima Alcuini mora apud Gallias, post annum scilicet Christi dcclxxxi quo tem\mve. Angilbertum, cuicognomen indidit Homero,
in Galliis
,

omniuo Quando primum

libere intrare .

secundum eruditionis profectum Tiquoque ac dignitates rjraduum scholasticorum publica auctoritate conferuntur) perperam attribui Carolo Magno, ac revera attribuendam
tuli

esse

aliosque viros illustres

litteris

imbuit.

Cum

vero
po-

anno mcxxxvii,

computum
clesiae

Ecclesiasticum

secundum Romanae Ectradidisset,

ii

ritum scholaribus palatinis

Ludovico VII, qui regnare coepit in Gallia et filio ejus Philippo II, qui patri in regno successit anno mclxxx. Certe in Codice Constitutionum recjum Gallice, qui sub rege Hen-

stea calculatores/Egyptiaci,

scilicet

qui calculum

rico IV in

lucem editus

esf, et in

quo Privilegia
sit

et

Alexandrinum sequebantur, admissi sunt in scholam palalinam, de quibus queritur Alcuinus. Mabillonius in Prajfatione ad saec. iv Benedict. n. 178
et seqq.

statuta Academice Parisiensis continentur, nullum

refertur privilegium

regium quod

anno mille-

suspicatur, iEgyptiacos

illos

praeceptores

simo ducentesimo antiquius. Hinc Claudius Joltjus cantor et canonicus Ecclesiae melropolitanaB Parisiensis in Tractatu Ilistorico lingua vulgari scripto

Scolos esse ex Hibernia ortos, qui olim sequeban-

tur Paschalem

circulum Aiexandrinorum , qui Pascha luuaj quaita decima die, si quando in Dominicamincidisset, celebrabanl. Theodul phus cnim

De

scholis episcopalibus et Ecclesiasticis,

exordium
illi-

Universitatis Parisiensis cum eo Christi anno gat; qua; sententia omnium probabilior.
12.

Aurelianensis episcopus in Carmine ad Angilbertum, Scotum quemdam in aula degontem ac doceutem falsis amarulentisque dicteriis impetit. Et forsan is erat Clemens Scotus, quem in Gallia ad docendum fuisse relictum a Carolo, tradit monachus San-Gallensis initio libri prinii. Ex laudatis

Nulla ibidiu alia scholafuit, quamschola

et saeculis

Ecclesice Parisiensis.
aitate,
risiis

Nulla itaque Caroli Mngni

proxime consequcntibus Pa-

imo

Universitas fuit, sed tantum schola EccIesiiE

cathedralis Parisiensis, in

qua non solum gram-

matica

sed

eham

theologia, jus civile et canoui-

LEONIS

III

ANNUS

7,

CHRISTI 802.

377

cum

ac mcdicina docebantur, ut refert Claudius

in
libro

facerent, Et

mense Octimbrio congregavit univer-

Uemeraus
Abaelardus
novefse

de Academia Parisiensi, ab

salem

annis circiter sexaginta edito. Saeculo undecimo extra civitatem in monte sanctai Ge-

Synodum in jam noniinato loco, et ibi fecit episcopos cum presbyteris seu diaconibus relegi
universos canones, quos sancta Synodus recepit, et
Decreta Pontificum,
et pleniter jussitea

scholarum suarum

castra posuit , ut ipse-

tradicoram

met
cap.

scribit in Historia calaniitatum

2.

suarum

lib. 1,

omnibus
tes et

episcopis,

presbyteris et diaconibus. Si-

laudatus,

Invenisse, denique inquit Hemeraeus locum sibi etiam in ejusdem scholse

cas

(nempe Ecclesiaj Parisiensis) pulpitis, philosophimathematicasque disciplinas, nnus Abailardus exemplo erit indubitato qui etsi sacras litteras in
:

Synodo congregavit universos abbamonachos, qui ibi aderant, et ipsi inter se conventum faciebant, et legerunt regulam sancti
militer in ipsa
patris Benedicti,

conspectu abbatum et
ejus generaliter

claustro

(scilicet

Ecclesiae

Parisiensis)

aliquando
excelle-

eam tradiderunt sapientes in monachorum, ettuncjussio super omnes episcopos, abbates,

et

docuerit, quia
ret,

tamen hac imprimis laude

ut in exponendis praeceptis dialecticae magister

presbyteros, diacones, seu universo clero facta est, ut unusquisque in loco suo juxta constitutionem

egregius haberetur, ex quo dialectici

Minervffi

nomen
,

tulit,

sanctorum Patrum

sive in episcopalibus,

seu in

obsecutus velificatusque sua;

philoso-

phica se et mathematica in schola Parisiensi tradidisse,

monasteriis, aut per universas sanctas Ecclesias, ut canonici juxla canones viverent, et quidquid in
clero aut iu populo, de culpis aut de negligentiis

non uno loco

:

testatus est. Subdit statim

Hemermus
claustrales

Aliee

porro artes humanitatis,

per

apparuerit, juxta
sent, et

canonum

auctoritatem emendas-

domos, perque scholas minores paroechiarum late fusae abierunt ne sacrarum litterarum majestati minorum artium vicinia ofQceret,
;

quidquid in monasteriis seu nionachis contra regulam sancti Benedicti factum fuisset, hoc

et

profundas meditationes supremorum magistrogramniaticalis auditorii

rum

murmur

interturba-

ret.Denique Loiselius in Tractatu de Universitate Parisiensi, cjus institutionem Carolo M. adscriptam

inter fabulas recenset.

ipsum juxta ipsam regulam sancti Benedicti emendare fecissent. Sed et ipse imperator, interim quod ipsa Synodus facta est, congregavit duces, comites, et reliquo Christiano populo (loco, reliquum Christianum populum) cum legislatoribus, et fecit omnes leges in regno suo
legi, et

Quod

si,

inquit,

Parisicnsis ab hoc imperatore condita,

fuit ihi

Academia ubinam ea
et

tradi

unicuique

regnantibus stirpis Carolina; regibus,

qui

tunc professores
civitatis

litteras

docuere

Ubinam ea
Parisiis,

fuit

regnante Bugone Capeto, qui non

emendare ubicumque necesse fuit, et emendatam legem scribere, et ut judices per scriptum judicassent et munera non accepissent, sed omnes homines, pauperes et divi-

hominum legem suam,

et

(cujus

tam

ipse,

quam

pater et avus co-

tes in

regno suo justitiam habuissent

(pro, judica-

mites et domini erant), sed Remis sub Gerberti,

rent, acciperent et haberent). Et eo

postea Silvestri
plina
iuit?

II nomine PontificisRomani, disciRobertum filium ac successoreiu erudiri vo-

elephas in Francia
14. Floret

anno pervenit Haec omnia chronographus

Moissiacensis ex hoc annalista exscripsit.

Ubinam ea fuit Henrico et Philippo, primis eorum nominum regibus in Gallia dominantibus,
quo tempore
alioe

Porro ex his ordo S. Benedicti. verbis patet, in ditionibus Caroli Magni nullos hoc

GaUiae urbes,
litteris et

non minus aut

eruditione incla-

tempore
Benedicti

fuisse

monachos

qui

ordinem

sancti

forte plus

quam

Lutetia

non

profiterentur, et

unam eamdemque

rescebant? Legendus Jolyus laudatus, qui fuse

probat Carolum

M. non solum Academiam

acibiusque ad

Pari-

siensem

non fundasse, sed nequidem scholam

instituisse,
sfficulixii

ullam Parisiis

regulam observarent. Imo longe ante haec tempora omnes in Gallia monachos regulam sancti Benedicti amplexos esse, insinuat Capitulare iuterrogationis, quod anno imperii sui xi edidit, in quo
inter plures

fmem tantum
lis

viguisse scholam Ecclesis cathedra;

quaestiones,

quas episcopis

et viris

ejusdem civitatis qus enim in medium adducit, rein mihi evincere videntur. In annalista 13. Synodus Aqiiisgranensis. Lambeciano hoc anno legitur Eo anno denioravit domnus Caesar Carolus apud Aquis-Palatium

doctis sui imperii solvendas proponit,

his verbis exhibetur
:

duodecima

chorum,
vant.

et

utrum

aliqui

De conversatione monamonachi esse possint,

quietus

cum

Francis sine hoste;

sed recordatus

misericordiae sufe de pauperibus, qui in regno suo

erant, etjustitias suas pleniter habere
rant,

qui regulam sancti Benedicti obserInquirendum etiam, si in Gallia monachi fnissent, priusquam traditio regula; sancti Benedipervenisset . Quare aUaj cti in has parochias
prffiter eos,

non pote-

noluit de infra palatio

pauperiores vassos

suos transmittere ad justitias faciendum propter

munera, sed

regno suo archiepiscopos et abbates cum ducibus et comitibus, qui jam opus non habebant super innoelegit iu

monachorum congregationes a tot annis in ordinem sancti Benedicti transierant, ut ne memoria quidem earum superesset. Eodem spectat sequens qua^stio in cap. 12 Qua regula monachi vixis:

reliquos episcopos et
centes

sent in Gallia, priusquam regula sancti Benedicti

in ea tradita fuisset
et
;

cum

legamus,

S.

MarUnum

munera accipere, et ipsos sum rcgnum suum, ut Ecclesiis,

nis, et pauperibus et cuncto

misit per univer-

viduis et orphapopulo justitiam

sub se monachos habuisse, qui multo ante sanctum Beuedictum fuit . Quod si Caroli aetate, aut prfficepto, regula BenedicUna
fuisse, et

monachum

TOMLS

XIII.

48

378

LEOXIS

III

ANNUS

7.

CHRISTI 802.

in coenobia Galliarum invecta fuisset, id ille non ignorasset; alioquin absurda fuisset interrogatio.

in

administratione ministerii nobis commissi exiut in judicio

statis,

Hujus Concilii Aquisgrauensis nullo alio in loco meutio, praeterquam in Chronico Moissiacensi apud Lambeciuni tom. ii Bibl. Cffis.
13.

vestra negligentia,

non condemnari pro nostra et sed potius pro utrorumque

bono

studio

remunerari

mereamur
fldeliter

Deinde

cap. A et 6, comites admonet, ut vicissim partem

ministerii
sibi

cium.

Cointius boc anno

Missorum dominkorum poiestas

et offi-

commissi

peragant

hoc

nuin. 9 et seq. yaria

inter episcopos et comites

discrimine constituto,
sitministerii
:

profert de missis dominicis, quibus conflrmantur quae annalista Lambecianus de Caroli zelo erga

quod

iUis a divino

Numine commissa

sui cura, comitibus vero ex regio

mandato

Sed

justitiam,

memoriae prodidit. Missi dominici

di-

quanquam summa hujus

tate, et

ministerii in nostra peret divina auctori-

cebantur, qui missi a rege erant. Provincia, seu

regio, quffi missis dominicis assignabatur, missaticus appeliabatur et missaticum. Regnum pro regis arbitrio in plura vel pauciora missatica divide-

sona consistere videatur, tamen

humana

ordinatione,

ita

per partes divisum

in

esse cognoscitur, ut

unusquisque vestrum

suo
Ca-

loco et ordine partem minipterii nostri habere co-

batur.
et ex
nici,

regui proceribus
illo

alii clerici

erant, alii laici,

gnoscatur

Quare mirum videri non debet,

impenderent;

si

utroque

ordine, qui missi fierent domi-

rolus ejusque successores adeo

Ecclesiasticis sese

diligenter rebus

sumebantur archiepiscopi, episcopi, abbates, duces, comites, abique nobiliores viri. Ad unum-

cum

eas ad
;

miut

nisterium

suum

pertinere existimarent

scilicet

quemque missaticum duo,

destinabantur
;

ut plurimum, missi
alter laicus
;

unus

clericus,

raro

plures. Missi dominici,

rege designati

postquam suis missaticis a fuerant, ab eo quoque priusquam

illuc proflciscerentur, accipiebant

Capitula, quse passim admonitiones, commonitoria, instructiones,

ordinationes dicuntur. Episcopi missos dominicos

admonitores se prastarent, quo episcopi ministerium suum juxta Canones peragerent, et in eo capite ministerii regii adjutores essent. Quae ad missorum legationem pertinerent, passim in libris Capitularium occurrunt qui a missis discurrentibus distinguendi sunt, quorum munus erat man;

data pnncifpis deferre per jirovincias. De

raro inentio in
17. S.
riensis.

illis

non

honoris gradu pra;cedebant in suis dioecesibus, potestatem tamen ac auctoritatem eorum in multis

regum Francorum

Capitularibus.

rebus agnoscere tenebantur. Praecipuum offlcium eorum eral in justilia facienda. Mittebantur in
provincias,

Sanctus

Liudgerus

hoc anno, vel

fit primus episc. MonasteLudgerus Saxonum apostolus, sub exitum superioris, Mimigarde-

ut et juslitiam

facerent,

et

ab

aliis

fordeusis in Westphalia creatus est episcopus, qui

faciendam curarent. Denique

cum

ad palatium

locus postea a inonasteno ibi a sancto viro constructo appellatus

est

redierant, rex eosinterrogabat, quid dignuin relatu ex provinciis adferrent. Si quid vero fueril,

Monasteiium, vulgo Munster.

inquit Carolus bb. 3, cap. i^,

unde dubitetur, ad

proximum Placitum nostrum, quod cumi|)sismissis habituri suinus, interrogetur . Ad eas interrogationes ac responsiones nova flebant capitula, qusB postea ferebantur in missatica. Quse Cointius
loco citato confirmat
Caroli

quidem tertius episcopus Monasteriensis qui ejus Vitam diligenter conscripsit, annum evectionis ejus ad ejnscopatum non exprimit, sed Bollandus, qui priinus eam publicavit ad diem xxvi
Altfridus

probationibus ab ejusdem
annalista

avo petitis, et patent ex iis, qua> ex Lambeciano mox in niedium adduximus.

16. Reges episcopis cooperari deient. LudoTicus Pius bb. 2 Capit., cap. 2, in Admonitione generali ad utriusque ordinis homines, id est,

meusis Martii, recte colligit ex variis donationibus mouasterioWerthinensi,cujusLudgerusabbaserat, anno pra?cedenti, mensibus Maio et Augusto illius anni factis, eum nondum episcopum fuisse. Ha;c Altfridi lib. 1, cap. l, de ejus in episcopatum evectione verba Interea per dispositionem misericordis Dei Saxones conversi sunt ad Dominum, et
:

rex Carolus

eumdem virum

Dei

Liudgerum

pasto-

episcopos et comites, docet reges a Deo constitutos, ut Ecclesiffi et regni curam gerant summam au;

rem
in

in parte Occidentah

Saxonumconstituit: cujus

parochiae sedes est principalis in pago Sudergoe,

loco cujus vocabulum est Mimigerneford, ubi Doinino ipse honestum construxit monasterium, sub regula canonica Christo famulantium. Itaque

tein ministerii

hujus

ila

in persona

regum

consi-

stere, ut divina auctoritate et

per partes divisum

sit,

humana ordinatione episcopis nempe et comiti:

bus, et unusquisque in suo loco et ordine partem

ministerii regii habeat

more
desse

solito

cum omni

aviditate et sollicitudine ru-

Unde apparet,

inquit

dibus Saxonuni populis studebat in doctrina pro:

quod ego omnium vestrum admoniomnes vos nostri adjutores esse debetis. Nec enim ignoramus quid unicuique veslrum in sibi commissa portione couveniat et ideo prsetermittere non possumus, quin unumquemque juxta suum ordinem admoneamus . Statim vero monet episcopos, ut in ministerio suo
Ludovicus,

erutisque idololatriae spinis,

Verbum

Dei

tor esse debeo, et

diligenter per loca singula serere, Ecclesias con-

struere et per eas singulos ordinare presbyteros,

quos verbi Dei cooperatores venerabiles, sibi ipse nutriverat. Cupiebat igitur in coepto evangelizandi
opere mullis subvenire gentibus, sed tamen Pontificalem

gradum humiliter
petiit

declinare

idcirco suos

accurate versentur, et subjungit, ut

quantum ad

vestrum ministerium pertinet, nobisveri adjutores

alumnos, ut ahquis ex eis pro eo episcopalem susciperet ordinem. Cui cum Hiidifrequenter

LEONIS

III

ANNUS

7.

est.

CHRISTI 802.
Fugit
illa

379

baldus archiepiscopus persuaderet, ut episcopus

ordinari debuisset, illud Apostolicum ei respondit,

postea

cum

innumerabilibus the-

dicens

At

ille,

Oportet episcopum irrcprehensibilem esse. ut erat humilis et viro Dei amicissimus,

dixit, hoc in se minime fuisse comTandeni consensu omnium superatiis et
;

Carolum regem, cui cum munera pretiosa detulisset, sic eam affatus est Elige Eadburg, quem vehs, me, vel filium meum, qui mecum
sauris ad
:

cum gemitu
pletum.

in solario adstat

qua?

cum

filium ejus elegisset,

:

quia junior
elegisses,
elegisti,

esset, ei

Carolus rcspondit

Si

me
.

niagis Dei dispositione coactus adquievit

ne phi-

haberes filium

meum,

sed quia illum

rimorum

consilio,

imo Dei

voluntati pertinaciter

nec me. nec illum propitium habebis

inobediens esse viderelur . Ludgerus Monasteriensis episcopus primustriaconstruxitmonasteria,

Itaque in monasterio locatam,

lenter degere posset,

quo vitam opu-

clericorum sub ref/ida canonica Christo famulantiiim, ut mox diximus, illudque situni erat
Mimigardevordae, ab ipso monasterio Monasteriimi

unum

ream.
ctores.

Ita

non multo post depulit stupri Malmesburiensis pag. -40 et laudati au16,

Idem Malesburiensis pag.

annos fan-

tum

XVI Brithrico assignat, quia scilicet

ultimum

Alterum Werthince ad Ruram fluvium apud Westphalos, quod adhuc subsistit. Terimm Aem(\\\e Eelsmentadiense In ducatu Drunswicensi positum, in quo identidem ex pradicationis labore fatigatus sese recreabat. lllud etiam adhuc
saeculo xr dictaj.

incompletum, ut sa?pe fit, prffitermittit. Brithricum enim lioc anno mortuum testantur etiam
Huntindoniensis pag. 344, ubi
ait

eum

defecisse

post triennium a persecutione Leonis papa3, et idem

Malmesburiensis, cujus verba statim referam.

Ina;

superest.
d8. Grimoaldiis Beneventi

dux reprimitur.

Ei succedit Erjbertus. abnepos Brithrico successit

20.

Egbertus
regnum.

regis

in

Is

dum

In ducatu Beneventano varia fortuna bellum hoc

viveret,

anno gestum, de quo Eginhardus in Annal.

scribit

medio tollere cogitabat: Quod Egbertus praisentiens ad Offam regem Merciorum

e

Egbertum

Ortona civitas in Itaiia in deditionem accepta. Luceria quoque frequenti obsidione fatigata, etipsa
in deditionem venit
;

fuga lapsus

prffisidiumque nostrorum in

ea positum. Imperatorffistatis temporein

Arduenna

est quem dum ille sedula diligentia obumbraret, consecuti sunt Brithrici nuntii qui perfugam ad supplicium repeterent, habentes ia manibus traditionis pretium. Accedebat, quod suo
;

venatibus indulgens, misso in Saxoniam exercitu

Transalbianos Saxones vastavit. Grimoaldus Bene-

regi

filice

ipsius postulabant nuptias, ut

genialis

thori foedus
cifias.

perpetuas inter eos contineret amiqui bellicis minis non cederet, ad

venlanorum dux

in Luceria

Winigisum comitem
:

Ita Offa,

Spoleti, qui praesidio pra;erat, adversa valetudine

blanditias connivente, Egberlus transnavigato

fatigatum obsedit, et in deditionem accepit

ca-

Franciam
ut vir
ille

venit;

ptumque

honorifice habuit. Imperator Aquisgrani Natalem Domini celebravit . Tum anno sequenti Winigisus a Grimoaido redditus est . Idem habent alii annaiista;. Ortona mari Adriatico adjacet, indeque cognominatur Ortona ad mare. Incertum vero an Eginhardus Nuceriam ultra Sarnum, vei Nuceriam ad Cerbalum intellexerit. Gointius hoc anno num. 5 existimat eum de ista secunda intelligendum, quia Luceria; nomen Nuceriee tantum,

mari quod Dei consiho factum intelligo, ad tantum regnum electus regnandi dis-

ciplinam a Francis acciperet, etc. Itaque defuncto Brilhrico frequentibus suorum nuntiis Britanniam
reversus,
satisfecit,

moxque imperare jussus

patrife desideriis

anno Dominicse Incarnat. octingentesimo, regnante in Francia Carolo Magno, anno xxxiv, qui
etiam xii annis supervixit inquit Malmesburiensis
,

sed loco, octingentesimo, legendum, octingentesimo

secundo, ut annus xxxiv Caroli,

ejus certo

et xii

ante

mortem

Cerbalum tribuitur, et varii annalistae de Luceria tantum verba hoc anno faciunt. Abhinc per novem annos altum de bello Beneventano apud scriptores silenlium.
quee sita est ad
19. Brithricus Occident.
tur. Brithricum Occidentalium Saxonum

suam

toti

demonstrant. Egbertus ante mortem insulae legem dedit, et sparsa per eam

sceptra in
21.

unum

collegit, ut infra

videbimus.

Saxonum

rex mori-

Ethelardus confirmatus primas Magnce Ethelardus Cantuariensis archiepiBritannicB.

regem hoc anno periisse disertc tradunt Westmonasteriensis, Hovedenus pag. 407, annalista Mailrosensis, et Ethelwerdus pag. 842. Hic narrata Leonis
papaa persecutione, quae an. nccscix contigit, scribit:

scopus,

cum

diu
III

Romanam Sedem
Ecciesias

fatigasset, tan-

deiu a Leone
Pontif. pag.

omnes

Britanniae sibi

subjici obtinuit litteris a Malniesburiensi lib.

de 210 recitatis, in quarimi fine legitur Data decimo quinto kalend. Februarii, per ma:

Transeunte triennio Brhitic rex obiit Quare perperam Alfordus niortem ejus cum anno Christi octingcutesimo alligavit, recteque Hovedenus no.

num

primicerii Eustathii sanctae Sedis Apostolicfe

tat,

eum genti suse annis xvn nobilissime firajfuisse. uxorem acceperat Eadburgam filiam Offie Merciorum regis, quai more paterno tyrannice vixit, et quorum mortem a rege impetrare non poterat, veIn

imperante domino Carolo, piissimo consule Augusto, a Deo coronato, magno paciQcoque imperatore, anno secundo, post consulatum ejusdem Domiui, Indictione decima , ideoque hoc Christi
anno, quo in cursu erant Indictio
x, et a die

xxv

mensis Decembris superioris Chrisli anni secundus

ejus consulatus. Eas litleras rccitat etiam Aliordus
in Annal. Angl.

neno cos clam necabat, Quare cuni adolescentem quenidam marito valde charum veneno exstinguere vellet, illud rex ignoranter gustavit, et mortuus

380

LEONIS

III

ANNUS

8.

CHRISTl 803.

LEONIS

III

ANNUS

8.

CHRISTl

803.

Bardanes frustra acclamatus imperator. Redemptoris annus oclingentesimus tertius Indictione undecima inchoalur, quo mense Augusto moritur in exilio Irene Augusta arumnis confecta Nicephori tyranni sajvitia. Sed et Bardanes in
1
.

2. Irenes obitus.

De

obitu autem Augustaj

ha3C habet

Verum

quis sermo enarrare sufficiet

illis

digne ca^tera, quee diebus

ab eo gesta sunt
Indictioexi-

propter indulgentiam Dei pro commissis nostris ?

Noua
lio,

vero

die,

mense Augusto undecima;

Oriente frustra suscepit

imperium

exstincti

sunt

nis defuncta est imperatrix Irene

Augusta in

ahi complures nobilesejusdem imperatoris stevitia, de quibus scribit Theophanes, qui res gestas Nicephori hujus anni ita recenset Pridie kalendas
:

in insula Lesbo, et translatum est corpus ejus

in

insulam Principis, in monasterium quod ipsa

construxerat.

Maii

morluus

est Niceta Triphilius (ut aiunt) a Ni-

cephoro veneno exstinctus. Et nouis Maii teria quinta, cum Nicephorus ad suburbana Chalcedonis exiisset,
set,

coronavit filium

Eodem anno secundo imperii sui Nicephorus suum Stauratium per Tarasium sanctissimum patriarchani in ambone majoris Ecclesia; in

equumquc mansuetissimum

ascendis-

imperatorem,
et

cum

esset

inutiUs modis

hic ipsum ex Dei providentia ejiciens,

pedem

omnibus ad tantam

dignitatem, tam

adspectu,

ejus contrivit. At vero decimo quarto kalendas Augusti, feria quarta, hora prima, Bardanes patricius
et proitor Orientahum, qui cognominatus est Turcus, appellatus est imperator ultro ab omnibus suis

quam robore
phorum
tales.
3.

seusu . HaecTheophanes, additque

in prcelio adversus Arabes

mense Augusti
inductum a

Nice-

posteriores tulisse, in discrimenque vitae

suis vix ereptum.

Sed ad res Occiden-

thematibus. Qui
illos,

multum

renitens

ut evaderet

miuime

valuit, et

descendeus usque Chryso-

polim, et
tuens
tio

cum

circuisset diebus

receptus fuisset, rediit

minime usque Malagma. Qui meocto, et

legati

Deum, et recogitans, ne forte pro se mactaChristianorum efficeretur, misit ad Nicephorum,

scriptis propria;

Nicephori legati ad Carolum. Hoc auno CaroU Magni, qui cum pace a Nicephoro imperatore dimissi fuerunt, una cum legatis ipsius ad Carolum iu Germaniam pervenere, de quibus hsc inVita ejusdem imperatoris hoc anno :Missi donuii
imperatoris de Constantinopoli revcrsi sunt,
et

et accepto in
et

manus

ejus, in

quo
pa-

vc-

sanctissimus Tarasius patriarcha et

omnes

tricii

subscripserunt

quod

illsesus et

indemnis

cum

omnibus, qui

cum

ipso erant, foret reservan-

nerunt cum eis legati Nicephori imperatoris, qui tunc rempublicam gerebat (nam Irenam post adventum legationis Franciai deposuerunt) quorum

dus, sexto idus Sci)tembris clam fugiens, descendit

in civitatem Bithynia}, in

nomiua sunt, Michael

episcopus,

Petrus abbas,

monasterium

Heraclii, et

Callistus abbas, Candidatus abbas, qui

vcnerunt

in

invento chelandio, quod ab impcratore fuerat ad hoc missum, tonsus est, et indutus stola monastica,
et ingressus illud, abiit in

Germaniam super fluvium

Sales,
et
:

Sala in loco qui dicitur

pactum

faciendae pacis in scripto susce-

insulam qus dicebatur

perunt
Ha3c

et dimissi

cum

Epistola imperatoris Ro-

Prima, in qua ajdificaverat monasteriuni, opinatus, quod foret verilurus terribile verbum, quod dederat sibi contemptibihs Nicephorus, et in nullo esset Iffidendus. At ille primum quidem denudat

mam regressi, etin Coustantinopolim reversi sunt.

ibi.

eum

thematum

omnes quosdam dc regia urbe captivavit, exercitum autem privatum toga deseruit. Addit inferius de eodem misero Bardane ab eodem Nicephoro luminibus privalo.
substantia ejus, et accepta occasione,

principes et

habitatores

Hoc' anno, IndicUone undecima, decimo kalendas Aprilis, Leo papa paUium concessil Fortunato Gradensi patriarchae in locum Joannis suffecto, qui occisus fuerat a Joanne duce Veneliarum.

'

Apud Sigon. de

reg. Ital.

I.

iv.

hoc an.

et seq.

LEONIS

ANXUS

8.

CHRISTI 803.

381

Anno periodi Graeco-Romanae 6296. Anno

Mrx

Hispan. 84!.

Leonis lU

Anno Hegira; papa; 9. Caroli imp.

188,inctioato die 19 Decemb., Fer.

4.

3.

Jesu Chrisli 803.

Nicepliori imp. 2.

1.

Moritur Irene imp.

Ad

mim.

et seq,

Nicephorus, sciens Mulismos

(ita

vocantur Saraceni

Theophanes anno Incarnat. secundum Alex. dccxcv, kalendis Septemb. superioris Christi anni inchoato, Mensis Augusti die nono, Indictione undeait cima, imperatrix Irene in Lesbum insulam relegata dieni obiit , ideoque currenti anno, ut recte
:

tanquam

recte credentes) reverh ad

eum non

posse,

vehementia. Quod audiens Rasiiudus, difficillimo tempore ad eum reversus est, eumque arcte pressit, cervici ejus immi-

prae nivis copia et frigoris

Baronius. Colitur a Graecis sancta Irene die

xiii

Augusti, cujus opera Deus cuncta, quae prior discordia , instar serpenUs lubricissimGe Ecclesiaj
irrepens distraxerat, in rectae fidei

Unde Nicephorus pacem probavit; attulitque pecuniam a se promissam. Et tunc ab eo discessit. Anno CLxxxviii (die xix Decemb. hujus Christi
nens.

unam

confessio-

nem
sife

clementissinia benignilate adduxit , inquit

Ignatius diaconus, et

vasorum custos magna;

Eccle-

anni inchoato), misit Rasiiudus exercilum belluin illatum Romanis qui regionem Romanorum ingressus est per portam Safsafae. At prodiit Nicephorus cum magno exercitu, eis in occursum, cessilque
:

Constantinopohtanffi, in Vita sancti Nicephori

victoria Muslimis, qui eos vicerunt. Et vulneratus

patriarchfe Conslantinop. loquens de septima Sy-

nodo Irenes opera congregata. Ignatius autem iioc ipso tempore floruit, et sancto Tarasio Nicephori
decessori morienti adstitit.
2.

Nicephori imp. infausta administratio

Deinde Theophanes anno Incarnat. dccxcvi kalendis Septemb. hujus Christi anni inchoato, scribit
Hoc anno, mense Decembri, Indictione duodecima, Nicephorus filium suum Stauracium Tarasii san-

Nicephorus tribus vulneribus, ac Romanorum csesa. Muslimi autem, multis acceptis spoliis, salvi reversi sunt . Quibus ex verbis intelligimus, Safsafam in Phrygia fuisse, aut saltem non longe ab ea sitain. 3. Carolo fauste omnia procedunt. Ad
fuit

XL millia sunt

num.

Annalista Lambecianus hoc anno liabet Dccciii. Ipso anno imperator Carolus celebravit
3.

ctissimi

patriarcha;

Ecclesia;

manibus in ambone magna; imperatorem coronavit hominem sive

,

apud Aquis-Palatium Pascha, et conventum habuit ad Moguntiam, et ipse sine hoste fecit (pro, fuit) eodem anno, excepto quod scaras suas (id est, cofuit ,

vultus speciem, sive corporis robur, sive denique

captum spectes, ad eam dignitatem plane ineptum . Addit Theophanes Caeterum mense
nientis
:

hortes militares) transmisit in circuitu, ubi necesse quibus verbis Annales suos decem annorum

Augusto adversus Arabes profectione susccpta ad Crasum Phrygia; obviam illis factus, cerlamine inito superatus est pluribusque suorum prostratis parum abfuit, quin hostium in nianus incideret, nisi procerum nonnulli animo etrobore prajstantes eum non sine difficultate periculo eripuissent . Sed ha;c pugna, quam Baronius cuin hoc anno conjungit, ad sequentem pertinet; cum habita fuerit mense Augusto. Elmacinus lib. 2 Hist. Sarac. ha;c accuratius refert Au.clxxxvii (Arabico scilicet, diexxx
: :

narrationem complectentes absolvit. Ea descripsit cosmographus Moissiacensis, sicuti jara aliis annis ab eodem factum. CaroIusMoguntise varia Capitula
publicavit, quae tom.
et

tom,

VII Concil.
:

anno

scribit

i Capitularium Reg. Franc, legenda. Annalista Metensis hoc Missi imperatoris a Constantinopoli

regressi sunt, et venerunt

cum

eis legati

Nicephori

imperatoris, qui tunc reinpublicam regebat, quorum haic sunt nomina, Michael episcopus, Petrus

abbas, Calistus et Candidalus (sed legendum, Calistus

Candidatus,
ut liquet ex

quem
aliis

Decemb. superioris
est

Christi anni inchoato), profectus

guit,

Rasiiudus

(ita

hfa)

cum

copiis suis

vocabatur Haron Saracenorum ca, donec imminuit porhs Hera-

ad imperatorem in

duos perperam distinQui venerunt Germania super fluvium Sala,

in
annalistis).

in loco qui dicilur Saltz, et

pactum faciends

pacis

cleae, diripiens
Petiit

omnia, incendens atque vastans,

:

in Christo susceperunt. Inde dimissi

cum

Epistola

autem Nicephorus ab eo pacem, certte summtc annuum ei poiUcens quod Rasiiudus non recusavit; eoque negotio transacto, reversus est Racain. Sed magno oborto frigore, paccm fregit
tribulum

Romam venerunt inde Constantinopolim regressi sunt. Venit quoque Fortunatus patriarcha de Graecis, afferens secum inter caitera dona duas portaseburneas.mirifico opere sculptas.
imperatoris
:

382

LEONIS

III

ANNUS

8.

CHRISTI 803.

Imperator autem Bajoariam profectus, venationem bubalorum, caeterarumque ferarum, per saltum Hircanum exercuit. Inde vero ad Regeiiesburg veniens, dispositis his, quae utilia videbantur esse,
exercitus de Pannonia redeunlis prsestoQuibus reversis ob-viam illi ad Rogenesburch venit. Ibi etiam cum illis Zodan princeps

adventum

ut videre est apud Ughellum, qui illud integrum recitat loco laudato. Carolus e 5. Carolus Pannonice consulit. palatio, quod Salae fluvio adsidebat, in Bajoariam profectus est, ut mox diximus ex annalistaMetensi,
nostri.

labatur.

ibique vastitati Pannoniarum consuluit, ut scribit Brunnerus in Historia Boiorum lib. 6, num. 4
:

Pannoniae veniens, imperatori se

tradidit.

Multi

In

Boicam

rediit, ut

quoque
et se

Sclavi et

Huniineodem conventu

fuerunt,

norum res attritae,

quando nuperis belUs Hunmagnaque Pannoniae pars cultore

cum omnibus

quae possidebant imperatoris

dominio subdidernnt. Constitulisque omnibus utilitalibus, quae in illis partibus necessaria erant, per

Alemanniam
celebravit .

et per Warmatiam hyemis tempore ad Aquis-Palatium venit, ibique Natalem Domini

Idem habent varii alii quod de Fortunato non loquantur.

4.

annalistaj, nisi

Fortimatiis patriarcha Gradensis in Fran-

sis,

Erat Fortunatus patriarcha Gradenciam venit. qui in Annalibus Metensibus dicitur patriarcha

de Grcecis, indicans eum Venetiis venisse juxta modum loquendi Leonis papaelll in Epistolaordine xi ad Carolum Magnum, in qua ait Reperimus in eis (nempe lilteris Caroli), quatenus a Gradensi
:

nudata fuerat, pulcherrimaj fertilissimfeque provinciae caveretur, ne in solitudinem abiret; quo tempore in agrum vacuum colonias ductas vicinarum gentium, Boiorum maxime, credere non abnuerim . 6. Eunnorum instructionem Arnoni archiep. Mense Octobri Carolus Salisburgensi committit. adiit Salisburgum, et Arnoni Salisbiirgensi archiepiscopo concessionem a Pippino filio quondam factam confirmavit, id est, erudiendorum Himnoruni curani, quam anno dccxcvi Pippinus post debellatam illam gentem eidem Arnoni commiserat,

iisque
est

ad prasentiam genitoris

sui Caroli, ut videre

apud anonymum

editum a Canisio tom. vi antiq.

Vitte sancti

insula, ubi Fortunatus arcbiepiscopus

suam

pro-

Lect. ubi Caroli confirmationem

perti subjicit, aitque
:

Rut-

priam sedem habere videbatur, propter persecutionem Graecorum seu Veneticorum exul esse dignoscitur . Ubi Venetici, apud quos Gradus, Greeci appellantur. Richerius tamen in Chronico Senoniensi lib- 2, cap. 6, Fortunatum Gradensem patriarcham Hierosolymitanum fecit; tradit enim :

Anno Domini

octingente-

simo
et in

tertio

Carolus imperator Bojoariam intravit,

in Saltzburg venit, et praefatam
sui iterans potestative multis ad-

mense Octobri
filii

concessionem

Tempore

Caroli Magni, vir

quidam venerabilis

Fortunatus nomine, patriarcha Hierosolymitanus, corpus sancti Joseph sepultoris Domini, paganos
qui tunc Terrani Sanctam vastabant, fugiens apportavit . Fortuuatus quippe Gradensis patriarcha

stantibus fidelibus suis afflrmavit, et in aevum inconvulsum fieri concessit . Deinde Arnonis archiepiscopi zelum in promovenda per Karinthiam et Simili modo Pannoniani religione sic laudat etiam Arno episcopus, successor Virgilii, sedis Ju:

vavensis deinceps

curam

gessit pastoralem, undiet

que ordinanspresbyteros,
noniae
illis

mittens in Sclaviniam,

ex Oriente in Franciam fugit, ut prodit Eginhardus in Annal. ad annum dcccxxiv, et multas reliquias
in
et

in partes videlicet Karintianas atque inferioris Pan-

Europam

attulit,

utdocentDandulus inChronico
Ilaliae

ducibus atque comilibus, sicut pridem Virgilius fecit, quorum unus Ingovocabatur, mul-

Ughellus tom. v

sacrae in patriarchis Gra-

tum charus
dentiam.
si

populis et amabilis propter

suam

pru-

densibus. Quare non

post

dubito, quin Richerius, qui

Ciii

tam obediens
est

fuit

suum

niedium saeculum decimuni tertium Chronicon exaravit, Fortunatum Gradensem, Hieroso-

cuique vel charta sine

litteris

omnis populus, ut ab illo directa fuit,

praeceptum.

nuUus ausus

suum negligere

Quod

lymitanum palriarcham crediderit; cum aliunde complura scribat a veritate dissentanea, et quiu
Papebrocius in Historia Chronolog. palriarcharum Hierosolymitanorum innixus libello de successoribus sancti
Hilduifi,

etiam miraluliter fecit. Vere servos credentes secum vocavit ad mensam, et eos qui eis dominabantur infideles, foris quasi canes sedere fecit,

ponendo ante

illos

panem

et

carnem,

et fusca

vasa

ex

archiepiscopo Trevi-

cum

vino, ut sic

sumerent

victus. Servis

autem

rensi abbatis Mediolanensis in

Vosago Fortunatum Gradensem iuter Hierosolymitanospatriarchasperperam numerarit. Certe ipsemet animadvertit Annales Francorum ab anno dccviii ad dcccvui deductos,
et

staupis deauratis

gantes
sic? At

primi deforis
ille
:

propinare jussit. Tunc interroCur facis nobis dixerunt

:

Non

poribus
sed
foris

cum

sacro fonte renatis

a Duchesnio tom.

ii

ex Joannis

Tillii

Ms.

domum

non ablutis corcommunicare, ut canes sumere victus. Hoc

estis

digni,

editos, post

num

Georgium patriarcham Hierosolymitamemorare Thomam, qui anno dcccvii Eccle-

facto, fide sancta instructi, certatim

cucurrerunt

baptizari, et sic
crescit
7.

deinceps religio Christiana suc-

siam Hierosolymitanam regebat, ut eo anno videbinnis. Denique Fortunatus patriarcha Gradensis hoc tempore in Franciam venit, uti anno superiori diximus, et idibus Augusti hujus anni cum in regio comitatu ad Salam esset, Diploma aCaroIo obtinuit. Dat. idibus Aug. anno tertio i?nperii

Synodus Ratisponensis adversus chorepi-

scopos.

Labbeus tom.

vii Concil.

pag 1152, Con-

cilium Ratisponense, cujus mentio lib. 7 Capitularium cap. 187, ad annum circiter dccxcix refert. Verum, ut observat Cointius hoc anno num. 64 et

LEONIS
seqq., Carolus

TII

ANNUS

8,

CHRISTI 803.
et

383
in Martii, qni par-

anno illo a Bajoaria procul abfuit, semelque deinceps illuc profectus legitur, hoc scilicetanno. Testatur Carolus loco cilato
teros,

ibidem,

BoUandus ad diem

tam presby-

quam

laicos

questos esse de cborepiscopis,

et afflrmasse

laicos,
id

quod talium ministrorum

qui a cborepiscopis erant

vel sacerdotum,

est,

Anselmi ante Mabillonium retulerat. Sancti viri corpus in monasterii Nonantulani summo altari honoriflce locatum conspicitur, hactenus(iue subsistit monasterium Nonantulanum , quod in oppidum accrevil, translatum a monacbis

tem

Vita; S.

quasi ordinati, offlcia audire noUent, nec

infantes majores vel minores. aut

eorum famibam eorum

nigris ad Cistercienses ab

per manus impositionem consignari velconfirmari usquam vellent, ne magis vubius, quam benedictionem acciperent, etc. Quapropter Arnonem arcbiepiscopum ad Leonem Apostobcum misimus,
ut inter ca;tera quae ferebat, etiam
terrogaret, ut quidquid super
iis

anno mdxiv. Mabillonius monachum Nonantulanum paulo post Anseluuim vixisse, tum quia eain fetatem sapit stylus orationis, tum quia is qui seriem abbatum Nonantulensium anno mxxxvii ordinare desiit monacbus anonymus, banc Vitam
exisbmat,

anonymum

illum

eum et boc indefiniendum esset

:

sancti
9.

Anselmi laudat.

Synodus Cloveshoensis.

Ethelardus
Romani

ma-

Apostolica auctoritate, a nostris episcopis regulariter

sopiretur. Pergit Caiolus

,

Cum eodem

gnae Britanniae primas provinciales episcopos, eos nimirum quos olim Gregorius Magnus ejus sedi
subjecerat, in

Arnone

permittente praefato
,

Apostobco, miiius
episcopos inter

unum

convocavit.

Pontiflcis

tractantes

jam

dictos

villanos

maudatum

exposuit, et cavit

imprimis ne ullus im-

presbyteros statuerunt,
scopali ministerio

ita

ut nibil

ampbus de

epi-

pncsumerent, nec ipsi deinceps a

qui gradus sui periculum vitare
est in illa

quoquam
vellet.

fierent,

Decretum namqne

Synodo,

quam
nihil

posterum inetropoIitantE sua; sedis praerogativam aut minuere aut delibare prffisumeret. Retert banc Synodum Spelmannus, et ex eo Alfordus hoc anno, ac Labbeus tom. vii Concil. In ejus flne legitur

Reginistruc pro
ex praedictis a

eadem

vel pro aliis causis Aposto-

Actum

estin celebri loco, qui vocatur Clofeshoas,

tertio,

lica auctoritate prffifato praetextu

habuimus,

anno ab Incarnatione Christioctingentesimo

Indictione undecima, die quarta id. Octob.

quoquam eorum

agere, nec facere

Angli

volentibus consentire, etc.

In

Synodo itaque Re-

ginoburgensi tres sanctiones adversus cborepiscopos

editae,

Indictionem a die xxv mensis Septemb. exordiebantur, ut alibi ostendimus. Verum, ut ex boc
Concilio variisque

prima,

ut cborepiscopi de ministerio
,

Diplomatis

regum Anglorum

episcopali nihil prcesumerent

altera ut in postetertia,

coustat, circa Sceculi noui initium Indictiones

cum

rum

cborepiscopi non fierent

ut quae gesta
irrita.

annis Incarnationis a die natali Christi

ccepere, alioquin

auspicari

fuerant a cborepiscopis, baberentur

episcopi

Cbor-

tamen mullo tardius

exstincti sunt, ut ex

infra dicendis liquebit.

8.

boc anno mense Octobri, non Indictio XI, sed Indictio xii numeranda fuisset. Porro Ethelardus seu Adelardus boc auno mortuus est,
Vigorniensi,cui sutfragantur Huntindoniensis pag. 3, et Hovedenus pag. 411, qui post(]uam asseruere Egbertum auno Cbristi octingentesimo
teste

Moritur S. Anselmits abbas primus No-

nantiilcp.

Monacbus anonymus Noiianlulanus,

qui scripsit Vitam sancti Anselmi abbatis Nonautulani in Italia primi, recitatam a Mabillonio Stcc. iv

Benedict. part.

1, refert,

sanclum abbatem mortis

suaedieai monacbis suis praedixisse,

disse regnante doniino et

eamque

acci-

subdunt: Quarto Edelred arcbiep. Kentensis, post bunc anno decessit etWilfredus successit inde vero post biennium

regnum Westsaxonum

iniisse,

maximo

Carolo impe-

ratore bic in Italia annotrigesimoreguisui, ipsius-

Cudredus rex Keutensis obiit, anno scilicet dcccv, ut infra ostendam. Alfordus Adelbardi mortem in

que magniflci Anselmi abbatia) quinquagesimo . Benedixit eos, et inter Subdit idem anonymus manus fratrum monacborum ex hoc saeculo migravit ad caelos, quinto nonas Martii, sextfe feriae die, iu qua mundi Redemptor hominem fecerat, ipsumque redemerat . Quare sanctus Auselmus hoc anno, in quem notae illae cbronologicffi conveniuut, auimam Deo reddidit, ut recte Mabilionius
:

annum sequentem
At

differt illotestimonio

Huntindo-

niensis et Hovedeni iisdem

verbis scripto ianixus.

cum ipsemet Alfordus mortem Cutbredi regis cum anno Christi dcccv recte copulet, HuntindoHovedenus de auuis
iv

niensis et

iucompletis pari-

Malmesburiensis pag. 199, Gervasius in Actis Ponlif. Cantuar. aliique annos xui sedis
ter intelligendi.

Adelhardo assignant,

eumque plurimum

laudant.

384

LEONIS

ANNTS

9.

CHRISTI 804.

LEONIS

III

ANNUS

9.

CHRISTI

804.

OctinLeo papa adit Carohim Magnim. quartus annusRedemptoris duodecima gentesimus Indictione signatur, in cujus fine Leo Romanus
i.

niens, et ab

tum ad imperatorem Carolum in Germaniam veeodem imperatore imperiahter cuni

ejusdem serenissimi imperatoris
et regis,

suis susceptus, inter multa pietatis sua; opera, instantia

Pontifexrursum in Germaniam se contulit ad Carolum Magnum, de cujus adventu et ejus ratione baec habent Annales Francorum in Vita Caroli Magni per singulos annos digesta: Medio Novembrio allatum est Carolo, Leonem papam Natalem Domini cum eo celebrare velle ubicumque hoc contingere potuisset.

Aquisgrani in palatio dedicavit Ecclesiam perpctuae Virginis Maria^, donans eamdem Ecclesiam multis indulgenliis. Deinde huniih petitione et instantia
venerabilis patris Gerbaldi episcopi Leodiensis consecravit Ecclesias
gloriosa; Virginis Mariaj

tam

in

Quem
suo,

statim, misso ad S. Mauri-

Tungris,

quam

in Viseto. Et in Colonia Agrippina,

iu Capitolio alct al-

tium Carolo
Ipse

fllio
illi

honorifice suscipere jussit.

tam ad sanctum Martinum, quam

taria consecravit,
et

obviam

ad

Rhemorum

civitatem profectus

multa

alia

monasteria
et

eum. PrimoCarisiacumvillam, ubi Natale Domini ceiebravit, deinde Aquisgranum peniuxit, et donatum magnis muneribus per Bajoariam ire volentem reduci fecit usque Ravennam,
est, ibitjue

suscepit

taria et capellas per

Alemanniam

Galliam con-

secravit,

ubique multas induigentias conferendo.

devota instautia gloriosissimi imperatoris

Tandem

Caroli, et venerabihs viri Hildebaldi archipraesidis

Causa adventus ejus ha?c erat. Perlatum est ad imperatorem, cEstate praeterita, Christi sauguinem in

Coloniensis, venit a Colonia

idem sanctus

jjapa

Leo

navigio in

Werdam

stipatus imperatoria majestate,

Mantua civitate fuisse repertum. Propter hoc misit ad papam, petens ut hujus famae veritatem inquireret. Qui accepta occasione exeundi, primo in Longobardiam quasi pro inquisitione ista profectus est, idem ad imperatorem veniens, niansit cum eo
dies octo, reversusque est

ac sacrato choro sanctorum cardinalium et

archi-

episcoporum et multorum procerum. Cui occurrunt usque ad Rhenum devoti fratres conventus
sancti Suviberti processionaliter

cum

incolis ejus-

dem
berti,

oppidi de
et

Werda
caeteris

introducentes

eum cum
illo,

Romam.

Hccc

ibi,

et

imperatore,
intravit,

in Ecclesiam sancti Suvi-

quidem summatim collecta. Cffiterum quod ad sanguinem

re

multum devote

ac honeste. Et die

quo
toto

Christi pertinet,

jejunaverunt incoiae
Altera

de Werda
fuit

cum

multum

examinata, inventusestet comprobatus

qui ex Christi corpore fluxit, tempore

conventu auctoritate Apostolica.

3.

ille fuisse,

vero die, qui

pridie nonas

Passionis ejus,

non autem

ille,

qui Beryti (ut vidi-

Septembris, tam papa sanctus Leo,

quam
et

Carolus

mus)

ex sacra Crucifixi imagine fluxerat.

De qua

imp.

et alii

convenieutes in Ecclesia

conventu

veritate extare dicuntur sacra

Diplomata Romano-

S. Suviberli, ibi oratione finita

omuium

convenien-

rum

Pontificum, ut de his non sitampliusdubitan-

tium

in Ecclesia statim celebrante solemniter

sum-

iii Germania : ubi de Quod vero speclat S. Suviberti canonizatione. ad res gestas a Leone in Germania : prolixior de cunctis narratio habelur in Epistola S. Ludgeri his

dum. Sed ego non vidi. 2. Quid Leo papa egerit

mam

missam Felice Hiidebaldo Coloniensi

archi-

episcopo, et sanctissima Vita ipsius Suviberti

cum

verbis

Idem

S.

Leo papa, anno Domiiiica2 Intertio

caruationis

octingentesimo

(quarto)

cum

magna

solemnitate

suorum cardinalium,

archiepi-

innumeris miraculis conscripta per venerabilem presbyterumMarcellinum socium el conterraneum ipsius sancti ibidem lecta, papa sanctus Leo, de assensu pariter et consensu suorum cardinalium, caeterorumque praelatorum illic coram adstantium solemniter catalogo sanctorum confessorum ipsum
adscripsit.

scoporum, episcoporura
'

et praelatorum, et

prima-

Quo

facto, pulsata

canipana, conventus
et

per aliquot
Epist. S.

horas ad honorem Dei

gloriam

Ludg.

c. 9.

apud Sur.

in Swiber. die

Marl. tom. ii.

ipsius saucli,

cum per dulcia modulamina laudum

LEONIS
fralres ilcvotissime
tantio

III

ANNUS

9.

CHRISTI 804.

385
domina Irmgardis,

Deo

re[iendissent gratias, can-

Inter quos eratqua;dam nobilis

humiliter liymniim, Te

Deum laudamus;

et

mulicr honesta
tris

et

proba, germana venerabilis pa-

reliquiaj, sive ossa ipsius

ex

monumento,

in prae-

Hildebaldi Coloniensis archiepiscopi, uxor stre-

sentia sanctissimi Apostolici Leonis el Caroli

ratoris,

impedul-

nui Bartoldi domicelli de Geinbergem habitans et

residens
illo

CcEterorumque per praifatum

tollerentur devote,

arcliieiisco-

tempore

in Troia,

sive Xantis. Qua;

pum Coloniensem
cissimi

maxima

domicella
puero, et Xantis

cum duabus solummodo

'

pedissequis, et

odoris in

eodem
ita

loco crelitus

effusa est

primogenito suo Gocellino

semiocto

annorum

fragrantia,

cujus suavitas

omnium

ora et corda
ibi-

adstantium reficiebat,
deni adesse

ut nullus ambigeret,

cum multis aliis honestis personis ex Werdam navigans eidem celebritati con-

angelorum cboros. 4. Facta sunt bsc pridie nonas Septembris, pra;sentibus ibidem victoriosissniio Carolo semper Augusto, Roraanorum imperatore et Francorum
rege, venerabilibusque Patribus, cardinalibus, arcbiepiscopis,

sensu

mariti sui interesse voluit et decrevit. Et

appropinquantes Werdee, cum nauta propter multas alias naves ibidem congregatas subito amplustre

caret

mutaret, ut convenientiuslittori navim appliGocellinus stans prope matrem in prora

:

Bernardo Ostiensi, et Fortunato Treverorum, Tbeodoro Sabinensium Nicolao tituli

,

navis ex collisione
ruit extra

navium
iu

cespitans pcdibus, coret

navim

Rhenum,

submersus

est.

S.

Crucis in Hierusalem, Eustocbio S. Praxedis,

tituli

Bonifacio

sanctorum

Marcellini,

et

Petri

presbyteris cardinalibus, Gerbaldo Leodiensi, Vol-

Quod mater ejus videns (quae etiam cecidit ex collisione navium in navim) et puerum suum juvare non valens, seipsam in Rhenum praccipitare conaper pedissequas et ahos probos homines, scisso velamine capitis sui,
batur, sed tenta et impedita
pra;

quino Normensium episcopis,

slria

et

pra;sertim Felice

Hildebaldo Coloniensi arcbiepiscopo, cujus induet pia instantia

sanctus Leo

Werdam

navigaretulit

nimio dolorc inconsolabiliter

flens,

vit, et

S.

Suvibertum

in divos (sanctos)

latu ellamentis implevit httora Rheni. Erat

magnoejuautem

cum
diem

multis

aliis prgelatis et

proceribus.

Statuit

insuper sanctissimus papa Leo illum

et

hora fere quinta vespertina. Archiepiscopus vero frater ejus illa audiens ingemuit, et multum tristabatur.

canonizalionis

exaltationis

S.

Suviberti

Pedissequa quoque concita

denuntiavit

egregii episcopi, perpetuis temporibus per totuni

oppidum a cunctis incolis Werdae celebrandum ob bonorem sancli Suviberli Apostolici episcopi. Obtulit autem idem sanctus papa eidem Ecclesiae speciales

Bartoldo discrimen submersi pueri sui. 6. Domicella itaque complosis manibus,tan-

indulgentias cunctis fldelibus celebrantibus

quam mulier vesana, intrans Ecclesiam S. Suviberti, cum magno ululatu et gemitu Dei exoravit pietatem, ut meritis S. Suviberti filium suum sibi
restituere dignaretur. Consolata

festum S. Suviberti episcopi, et ad divina confluentibus.

denique a multis

Hem idem

papa obtulit parvam aurcam cru-

honestissimis matronis, et prfficipue ab archiepi-

ccni

refertam particula S. Crucis Domini nostri

a

scopo fratre suo ducente

ut

eam

in

hospiUum suum,

Jesu Christi.

eam

refocillando consolaretur. Sed ipsa quiescere

calices ex

Hnperator vero Carolus obtulit duos aureos auro puro, et totidem ampullas ejusdem
multis
aliis

auri

cum
ut

Ecclesiarum clenodiis prein

nullatenus valens, noctem illam totam insomnem ducens, imploravit assidue devoto et contribulato corde sanctum Suvibertum, petens ut qui dudum

tiosis,

dum divinum mysterium

cum
fieret

Werdensi

conventu perageretur
toris

eisdem, ipsius impera-

multis in tribulationibus subveniebat, sibi etiam desolatae solita pietate subvenirenon dedignaretur,

memoria. Obtulerunt pariter omnes a majori usque ad minorem, juxta devotiojugis

vovensque

si

ipsum

suis suffragantibus meritis vi-

vum

r-ecipere

posset,

perpetuis temporibus suo

nem
fieret

et

inspirationem spiritus, et pro facultate, ut

et

ministerio assignaret.
Altera die

solemnis capsula,

pretiosum feretrum, in

cum

aurora eminentibus radiis

quo collocareutur sacrosancta ossa sancti Suviberti episcopi, ad laudem et gloriam Domiui nostri Jesu Christi, qui vivit et regnat cum Deo Patre in unitate Spiritus sancti

illucesceret,

quidam

honesti viri

amore Dei

et pe-

titione archiepiscopi

amotis navibus coeperunt subquaerere sagenis

mersum domicellum Gocellinum

et uncis, et aliis

per infinita soecula saECulorum.

opportunis instrumentis.

Tandem

Anien adhuc

Quid prajterea mirandum acciderit, cum esset ibidem S. Ponlifex Leo, in eadem S. Ludgeri episcopi Epistola ita narratur
.
:

hora
et

fere octava ante

dictus

missarum solemiiia, quidam Lambertus Dohel de Embrica unco sentiens,

adventus sancti Leonis papa>, et Caroli serenissimi imp. caeterorumque pra;latorum et principum in Werdam ad cauoni5. Igitur

cum

ruiiior

ter ex

tangens i[isum veste, vocatis ahis sociis, sagaciprofundo Rheni per vestem sursum trahens etelevans defunctum malri praesentavil. Quae i[)sum

defunctum videns, exsanguis

sita, stupuit.

effecta, ct in cxtasi

po-

zandum sanctum Suvibertum, ubique

ulrius(iue sexus

per vicinam

Sed ad se reversa,

puerum

ulnis

am-

provinciam pcrvolasset, conflucbant multi populi

plectens, sequentibus

eam

mullis honestis utriusS. Suviberti, facta-

cum filiis et filiabus suis Werdam, ad percipiendum a sancto papa remissionem suorum peccatorum et Apostolicam bencdictionem, et ad intuendum tanta; celebritatis actum.
ToMcs

que

sexus personis flentibus, et ei condolentibus,

deiosuit illum anlc

sepulcrum

'

Octo

cum

dimiilio.

XHL

49

386

LEONIS

IIl

ANNDS

9.

CHRISTI 804.
at-

que ab omnibus devote oratione,

rediit,

spiritus in illum

et relictis patriis coeremoniis, ChristianBe fidei

oculos aperuit

et revixit,

surgensque

stetit

que
ipse,

religionis sacrameuta susciperent, et Francis

eis

siipra pedes suos, admirans multitudineni et frequentiam populorum ipsum intuentiuni, loqueba-

adunati unus cuni

ginta tres.
9.

populus efficeretur

Ha;c
tri-

qui numerat spatiuni belli hujus annos

tur matri suse dulciter. Statimque exuentes

eum
emi-

madidis vestibus, propter compressionem homi-

Porro ex eisdem Saxonibus

Romam

quoque
:

uum, de

consiiio

quorumdam, posuerunt
omnibus

in

nentiori loco, ut ab
viso, factus est

posset videri.

Quo

directam esse coloniam, apud Anastasium leges datus illis locus prope Basilicam S. Petri Apostoli

clamor omniuni,

Deum

in sancto

ad incolendum, qui ob id nominatus est vicus Sa-

Suviberto collaudantium, de tanta tamque manifesta gratia

xonum, de quo

inferius suo loco

dicendum

eril,

ibidem meritis sancti Suviberti palam

omnibus
7.

ostensa.

hodie vero Saxia pro Saxonia idem locus appellatus, ubi nunc est celebre hospitale diclum S. Spiritus
in Saxia. Consule Notas in Marlyrologium

Eadem vero bora venil festinanler equester pater ejus Bartoldus cum decem tautum vernacubs, mullum nimirum tristis et dolens de perditione dilecti
lilii

Romahoc
esl)

nuni, ubi agitur de SS. marlyribus Tryphone, Respicio, et

est,

sui

eral

euim

praefectus impera-

in vico

Nympha, qui ponuntur Saxonum, qui nunc

in Saxonia,
(ut

dictum

toris Caroli in iliis oris. lutrans

vero Ecclesiam,

cum

Saxia pro Saxonia nuncupatur.

audisset et
gloriflcavit

vidisset

eum

a morte

resuscitatum,

Quid iusuper? constat quidem certa

sibi

fide, ip-

Deum

in sancto suo Suviberto. Igitur

sum Carolum Magnum imperatorem subjectam

Saxoniam (ut profltebatur) auxilio sancti Pelri Apostolorum principis, eidem sancto Petro Apo-

sanctissimus Apostolicus et imperator Carolus ista

percipientes ab arcbiepiscopo Coloniensi avunculo
Gocellini resuscitati,
siri et

adduci prceceperuut.

eumdem puerum adseaccerQuem vivum videntes,

stolo obtulisse. Est de his assertio Gregorii papa;

septimi in Epistola,

quam

scripsit ad P.

Albanen-

qui per quindecim fere horas sub aquis in profundo

sem episcopum,

Ubeni jacuerat, laudaverunl pietatem Dei, qui semper diversis signis dilectos suos magniflcat et honorat.

G. principem Salernitanum quos legatos misit in Gallias qua eliam innotescit

et
:

ejusdem imperatoris

pietas, qui collectam

annuam
hic
tibi

Archiepiscopus vero consensu parentum,

indixit suis provinciis Ecclesiae

Romanae exhiben-

deposita argentea torque,

quam

circa

collum

gessit

dam

est

perbrevis ipsa Epistola,

Sic se habet
'

quam
:

idem Gocellinus resuscitatus, ipsum clericum ordinavit, mutansque nomen ejus, ipsum Suvibertum nominavit qui intra monaslerium S. Suviberti intrans, eidem saucto semper humiliter servivil. Assignavitque domicelius Bartoldus eidem monasterio, amore S. Suviberti et filii sui, certa prredia
:

reddendam putaums.

dilectis

Gregorius episcopus servus servorum Dei P. Albanensi episcopo , et flliis uostris

G.

principi Salernitano legatis nostrte Apostolicae

Sedis in Galhas salutem et Apostolicam benedi-

clionem.
10. Vobis

perpetuis temporibus possideuda.

ctor.
8.
siis

llucusque auvos

commissanegotia non latent,etiam

ita,

ac

si

nostra,

imo quia

nostra ibi in vobis

Saxones in colonias

privilegia data.

missi, eorumqiie Eccte-

praesentia est, cuncta digne peragile.

Hiec

autem de tempore

autem omnibus

Gallis, et per

Diceudum est veram obedientiam

in Germania,

commorationis Leouis papae cuni Carolo imperatore cum in Aunalibus Francorum asse-

apud Caroium mansisse Leonem fortasse ad primum advenlum Leonis in Germaniam referenda commodius esseut tu conratur, nonnisi octo dies
: :

prfficipiendum, ut unaquaque donius saltem unum denarium annuatim solvant beato Petro, si eum recognoscunt patrem et pastorem suum, more antiquo. Nam Carolus imperator, sicut legitur in tomo
ejus, qui iu

sidera.

in

tribus locis

Arcbivo Ecclesiae beati Petri habetur, aunuatim colligebat raille et du-

Hoc eodem anno (utiidem AnnalesFrancorura

habent) idem Carolus imp. ob rebellantes annis ferme singuiis Saxones, consihum iniit, ut qui positi

centas libras ad servitium Apostolicae Sedis, id est,

ceret, et in

erant trans Albim fluvium, eosdem inde deduFranciam colouos duceret sicque fa:

Saxonicum bellum trigiuta anuorum spatio agitalum tandem quiesceret. De bis autem Eginbardus in Caroli Magui Vita hajc habet Om-

ctum

est,

ut

Podium S. Mariae, et apud ^gidium, excepto hoc, quod unusquisque propria devotione offerebat. Idem vero magnus imperator Saxoniam obtulit beato Petro, cujiis eam devicit adjutorio, et posuit signum devotionis et
Aquisgrani, apud
S.
liberlatis, sicuti ipsi

Saxones habent scriplum,

satis
,

et

prudentes illorum
stola

sciunt .

Hucusquc Epiprincipis

nibus, qui resistere solebant, profligatis, et in

suam
iis,

Gregorii papae

qua rehgiosissimi

potestatem redactis, decem

homiuum

millia ex

qui traus ripam Albis flumiuis iucolebaut,

cum
divi-

uxoribus
illuc per

et liberis

sublatos traustulit, ethucatque

et

Galiiam

Germaniam mulUmoda

pietatem magis raagisque commendes. Sed quod privilegiura hoc anuo quarto sui iniperii ideni Carolus dedit Ecclesiae Osuaburgensi in Saxonia videamus; integrum enim conservaium
extat

sioue distribuit, eaque conditione a rege proposita,

et

% quod
1.

sic sc

babet

ab

illis

suscepta, tractum per tot annos bellum

constat esse flnitum, ut abjecto

daemonura cullu.

'

Gregor. VU.

viii.

Ep. ull. - Apud Crant.

hist. Eccl.

Sax.

1. 1.

c. 2.

LEONIS

Iii

III

ANNUS

9.

CHRISTl 804.

387

noniine sanctae ct individuEB Trinitatis

Carolus imp. Augustus

periuni, dominus, et dorum, necnon doiiiinator

gubernans imrex Francorum et Longobaret

Romanum

latum,
his

abbatiam S. Martini nihil invenimus Alcuino colnisi cellam S. Judoci ad hospitium praeest de testimonium Lupi Ferrariensis in E|)istola ad Lotharium regem, cum eamdein ipse cellam accepissetaCaroli Magni fiiio Ludovicoimp.; ait eniin Cellam S. Judoci, quam Carolus Magnus quondam Alcuino ad eleemosynam exhibendam peregrinis commiserat, beata; memoriaj pater vester nobis ea raUone concessit (sicut edictum illius attestatur) ut
; ' :

standum peregrinis eideni commendatam

Saxonum.
Ecclesise fido-

H.

Notum

sit

omnibus sanctm

quod nos ob nostrae niercedis augmentum, Wisoni episcopo Osnaburgensi suae Ecclesiai, quam nos primam in
omiii Saxonia, in

Jibus, nostrisque pra;sentibus et futuris,

stolorum, et sanctorum
piniani
,

honorem S. Petri principis Apomartyrum Crispini et Crisconstruximus quoddam nemus \el fo-

restum intra hfficloca Farnewinchel, Rustenstheim, Angara, Osnimgsenethe, Dershosset, Egesterfeldt,

innumera collaudatione illius regionis potentum, cum omni integritate in porcis silvestribus, cervis, avibus et piscibus, omnique venatione, quae sub banno usuali ad forestum deputatur ad simihtudinem foresti nostri Aquisgrani in Silveta Osningi, in perpetuum pietatis usum donavimus, ea videhcet ratione, quod si quispiam hoc idem nemus noslro banno munitum sine pra?dictBe sedis epivel aUud agendi scopi hcentia studio venandi unquam introierit sciat se tam divinae, quam regiffi ultioiiis vindictam incursurum, necnon pro delicto sexaginta soUdos nostri ponderis, quos nobis pro banno violato debere statuimus, redditurum. 12. Insuperveroeidemepiscopo, cjusquesuccessoribus perpetuam conccdimus licentiam, Ubertatem, et ab omni regali imperio absoluUonem,
,

quod eleemosynaj superesset, in nostrum usum cederet . HcEC Lupus abbas. Caeterum quod ad tempus ejus obitus spectat, ipsum Albinum adhuc post hsc tempora fuisse superstitem, quae de eo inferius asseruntur, affirmare nos cogunt contra ipsum Oderannum.Verumde ipsiusAlbini aetate maximae insurgunt difficultates, quandoquidem si ipse idem est de quo Reda meminit, plane centenariam ajtatem longe excessisse, dicendumesset. Quamobrem
,

Albinum, cujus meminit Beda, alium omnino diversum esse ab eo, qui vixit sub Carolo Magno, ejusque hunc posterioillud potius asseruerim, aut illum

rem

fortasse fuisse discipulum; aut

certefatendnm,
:

non omnia, qua; tribuuntur Albino, ejus esse nos auiem bona fide quae accepimus, cusa illa damus.

Quod
hic

post hasceditum reperimus ejus Epitaphium, describendum non praetermisimus. Sic se

'
:

habet

contingat, ut imperator Romanorum, et rexGra!Corum conjugaUa foedera inter filios eorum contrahere disponant tunc Ecclesise illius episcopus cum sumptu a rege, vel ab imperatore adhibito,
nisi forte
:

Hic rogo pauxillum veniens subsiste viator,

Et

mea

scrutare pectore dicta tuo.

Ut tua deque meis cognoscas fata figuris, Verlilur en species ut mea sicque tua.

laborem simul et honorem illius legationis assumet. Et ea de causa statuimus, quod in eodem loco
gra3cas et latinas scholas
in

perpetuum manere

ordinavimus , nec unquani clericos utriusque lingua? gnaros deesse confidimus. Et ut hsec auctoritas firmior habeatur, et diuturnis temporibus inelius conservetur, manu propria subter ea roborare decrevimus,et annuloiiostro sigillarejussimus.
Dat. tertio kalendas Januarii,
propitio

Quod nunc es, faeram, formosus in orbe vialor Et quod nunc ego sum, tuque futurus eris. Delicias mundi casso sectabar amore, Nunc cinis, et pulvis, vermibus atque cibus. Quapropter potius animam curare memento Quam carnem ; quoniam hKC manet, illa perit. Cur tibi rura paras? quam parvo cernisin antro Me tenet hic requies, sic tua parva fict. CnrTyrio corpus inhias veslirier ostro, Quod mox esuriens pulvere vermis edet?
:

Ut flores pereunt vento veniente minaci Sictua namquecaro, gloria totaperit.

anno quarto, Christo

primo
in Italia.

Tu

mihi redde vicem, leclor, rogo carminis hujus, Et dic, da veniam, Christe, tuo famulo.

imperii nostri

trigesimo septimo rcgni

noslri in Francia, atque trigesimo

Acluin Aquisgrani in palaUo, in nomine Domini

feliciter.

Obsecro nulla manus violet piajura sepulcri, Personet Angelica donec ab arce luba. Quijaces in tumulo, lerra de pulvere surge,
Alcuine

Amen

Sic igitur Carolus

Magnus hac

donatione non solum Ecclesite ilU consuUiit, sed et

regiis legaUonibus, ut illuc

Magnusadest judex, millibusinnumeris. nomen erat Sophiam mihi semper amanli. Pro quo fuude preces mente legens tilulum.

erudirentur homines
ut utraque praeobire possent.
Post ha!C ista
a
:

tum
diti

grfficis,

tum

latinis litteris,

facultate,
13.

digne idem

Alcuini obitus.

Hoc

munus

eodem anno

AI-

Hic requiescit beattc memorioe dominus AIcuinus abbas, qui obiit in pace decimo quarto kal.
Junias.
o

cuinus, qui et Albinus Flaccus cognomento, de

quo

plura superius, idemque abbas sancii Martini ex

liac vita

migravit, ut Oderannus est auctor.

Memi-

et dicite:

Quando legeritis, o vos omnes, orate pro eo, Requiem a?teriiam donet ei Dominus.
tanli viri rediviva

nil

de ipsius scripUs Sigebertus anno Redemploris

Hactenus

memoria.
409.

septiugentesirao nonagesimo, pariterque Honoiius

Aiiguslodunensis, sed copiosiusHeUnandus. Prajter

'

Lup. Ep. XI.

-Antiq.

lect.

lOti. p.

388

LEOXrS

III

AXNUS

9.

CHRISTI 804.

Anno periodiGraco-Romanas 6297. Anno

jErae Hispan.
III

842. Anno Hegira

189, inchoato die 8 Decemb.,Fer. 1.

JesuChristi

804.

Leonis

papa; 10. Caroh

imp. 5. Nicephori imp. 3.

i.

Adventm Leonis III

1.
:

in

Fraticiam.

M
Ili

sari

vicariam operam praestabat anno dlxxxv. Anno

II

nuni.
in

Annalista Metensis de adventu Lennis

vero Dccxxix Gregorius

Pontifex a Luitprando

Frauciam haec habet

ei,

Medio INovembrio nun-

Longobardorum rege

tiatum est

eo celebrare velle ubicumque

Leonem papam NatalemDomini cum illi placuisset. Quod

exoratus, divulsam a Raveunate jurisdictionera, patriarchatui Aquileiensi, raajoris honoris ergo illius sedis, illam adjecit.

rex gratanter suscepit, et statim misso filio siio Carolo ad sanctum Mauritium, eum suscipere honorifice praecepit. Ipse

Sed ex fama reperta? spongiac anno Dccciv sanguine Chrisli imbutae, a Longino olira

cum

postea Leo

III

vero obviam

illi

apud Rhemo-

difossae,

Mantuam

vcnisset,

hausissetque oculis

rum

civitatem in Basilica beati Remigii episcopi et

:

admirabilis reliquia; veritatem,

tuae

tum primumMan-

confessoris profectus est

ibique susceptum ad Ca-

risiacum usque perductum, cum eo Natalem Domini celebravit. Inde pariter proficiscentes, perve-

ejusque praesulem Aquileiensi patriarchatui voluit sufTragari B, inquit Ughellus tom. i Ital. sacr. in episc.

episcopalem

dignitatem attribuit,

nerunt ad Suessionis civitatem in qua dimisso papa, ad colloquium germanaj suse Gisla;, quac in his diebus aegrotabat, ad Calam monasterium pervenit. Fruitusque ejus coUoquio, ad Carisiacum
,

villam

Leonem papam, quem apudsanctumMedar-

dum

dereliquerat, sibi obviamveuire fecit. Deinde

Mantuan. Pontifex et imperator Rhemis Suessionem simul profecti sunt, sed accepto nuntio de morbo, quo Gisla Caroli soror abbalissa Calensis in agro Parisiensi laborabat, relicto apud Suessionem papa, statim imperator iter Calam versus arripuit, indeque recta Carisiacum perrexit; quo se quoque
Pontifex Suessione
octo, deinde

Aquis perdujdt, et honoratum magnis muneribus per Bajoariam ire volentem a suis duci fecit usque Ravennam. Causa adventus ejus hacc fuit. Nuntia-

mox

contulit. IUic

ambo

Natadies

lem Domini celebrarunt, simulque manserunt

:

tum

est

imperatori, Jesu Christi Domini

nostri
:

Aquisgranura contenderunt. Eginhardus in Vita Caroli M. de eo ait Erat ei unica

soror,

sanguinera in Mantua civitate fuisse repertum

ct

nomine

Gisla, a puellaribus annis religiosse

imperator ad
rei

papam

direxit,

rogans ut veritatem

conversationi mancipata, quara similiter ut

matrem

perquireret.

Qui accepta occasione a

Roma
iti-

magna

coluit pietate, quae etiani paucis ante obi-

exeundij primo in Longobardiam quasi pro inquisitione praedicta profectus est

:

tuni illius auuis in eo

rio decessit
3.

quo conversata

est

monaste-

deinde arrepto
est,

nere, subito ad imperatorem usque pervenit. Man-

Leo III

sitqueapud illumdiesocto,

et

sicutdictum
alii

Ro-

lus imp.
scopis

dum
,

mam
2.

repedavit .

Eadem narrant

annalistae,

Istriae

Romam redit. Leo papa et CaroAquisgrani essent, egerunt de epiqui patriachoe Forojuliensi tunc

Regino, monachus Egolismensis,

in Vita Caroli.

et incertus

auctor

submittebantur, et statuerunt ut ad Gradensem redirent provinciam, e qua fuerant ab annis tau-

Mantua

ficitur,

Etsi

sanguinem in certum tamen

sedes episcopalis a Leone 111 efautem hi auctores scribant, Christi Mantua civitate repertum fuisse
,

tum aliquot
rant

avulsi,

postquam

Istris

Franci.

Pontifex
xi,

enim
ait
:

Caroluni,

ordine

dominari coepesua ad Reservatur in ipsis

iu Epistola

tcmporibus Mantuam titulo civitatis et episcopali sede caruisse. Urbs haec post persecutionem Diocletianam jussa est ad arbitrium Mediolanensis antistitis respicere qui, eidem
illis
;

vestris imperialibus apicibus,

quomodo

in Aqiiis-

spiritualibus attributis administris,

per plures an-

nobiscum providistis de Aquileiensi Ecclesia, velut una quae suam sedem haberet , Cum vero annalistffi afUrment, papam apud imperatorem niansisse tantum dies octo, et Natalem Domini
Palatio
siraul
initio
4.

nos
vit.

Mantuanam Ecclcsiam

suaejurisdictionis

agno-

celebrasse, apparet,

illum auni sequentis

Paruit deinde archiepiscopo Ravennati, Pelagio

Romam

accessisse.

primo

Summo

Pontiflce ita censente, adnitenteque

Canonizalio S. Suidberti commentitia.

III

A
po-

Smaragdo Ravennate exarcho Mantuaeque gubernatore, qui per id tempus Constantinopolitano Cae-

num.

2 ad 8. Refert Baronius ex Epistola sancti

Liudgeri Monasteriensis episcopi, quae Leo

LEONIS
situs
iii

iri

ANNUS

9.

CHRISTI 804.

389

Francia

egerit.

Rixfridus Trajectensis
litteras

canonizatione scribens cardinales tertio loco ponit.

episcopiis
iit

Luidgerum per

rogasse dicitur,

clcvationcni ct canonizationcm sancti Svnberti

cum

miraculis in scripta dirigeret, qua; libro de

conscripto addi possent. Liudgerus, ut

Quarto commemorat cap. 12, Severinum quemdam patrem-familias adolescentcm filium propter morbum a studio Bononiensi revocasse. Quasi vero
regnante Carolo Magno Bononia; lilterarum studia florerent, et eo ex variis provinciis confluercnt
adolescentes. Ita

illius Vita

hisce Rixfridi litteris plenissimc salisfaceret, re-

sponsum

edidisse perliibelur, in

quo multa conisancto

quidem

vivente Gregorio IX, qui

memoravit

miracula

quse a

Swiberto

Decretalium compilationem
resque Bononienses
vocat
direxit.

ad doctores scholaQuinto,
cap.

dicuntur facta.
esse,

Verum totam

illam narrationem

2 bis

Vitamqne Swibertinam

posteriorum commenta supra sa^pe insinuavimus, ct Morinus inCommentario de administratione sacramenti Pcenilen10, cap. 20, solide refutavit

Hunaldum comitem de Angiers; nominis

coepit.

provinciae formatio vernacula recens, qua; vixante

annos quadringentos usurpari

cos vocat Francigenas,

Deinde Franfrequens,
sed

tiae lib.

Epistolam illam

nomen HistoriisFrancorum
scribentiuni

Liudgeri de
et

altarium

consecratione

multarum Ecclesiarum, capellaruni per Leonem III de

;

sub

tertio

stemmate

antea inusilatum. Multa sunt aliaejusdemcriniinis

sancti Swiberti relatione in

Catalogum sanctorum

de concessionc specialium indulgenliarum in dcdicationibus pri.t'dictarum Ecclesiarum, capellarum et

argumenta, qua; longum enim rimosa est Historia

assutis fatiscit .

esset persequi.
isla, et

Undique
veritati

fabellis

altarium, atque in festo sancti Swiberti. Conflcta

est , inquit

Morinus,

Epistola ante forsan tre-

centos annos, aut, ut

maxime

ante quadringentos,

nomine

sancti Ludgeri, ab

aliquoWerdensi mona-

cbo in sui monasterii commodumet gloriam. Quaj scribit dc tempore itineris Leonis III ad Carolum,

Scripsit haic 5. Ab omnibus nunc explosa. Morinus anno mdcli, annoque mdclix, postquam anno pra;cedenti sanctus Tliomas de Villanova in Album sanctorum ab Alexandro VII relatus fuisset Josephus Maria San-Felicius ad Inferioris
;

demora

ipsius in Caroli comilatu, de variis

cum

co itineribus susceptis,

omnia ii^myhai ficla

ista

sunt, et

cum

iis,

quffi

referunt illius temporis auctores,

constare

uon possunt, ut unicuique

compa-

ranti evidens erit.

Deinde sancti Swiberti in sauctorum Catalogum relalioncm eo modo et ordine enarrat, quo nunc, et ab annis quadringentis

Rheni tractum nuutius Apostolicus, peculiari Epistola ab Henschenio ad diem xxvi Martii in Commentario pVaivio ad Vitam sancti Liudgeri paragrapbo 8 recitata, futilem quoque et commentitiam Liudgeri Epistolam rejecit ob easdem rationes, ipseque Henscheuius ibidem et Cointius auno
Dcccv,

notarunt.

num. 7 et seq. adversus eam non pauca alia Quo tempore solemnes sanctorum canocoeperint,

celebrari solet.

Certum

est

nem

ccepisse trecentis post

autem banc celebratioLeonem III annis et

fuisse,

nizationes usurpari

discutiemus anno
Udalrici

DCDXCiii occasione canonizationis sancti

amplius. Primns,

quem

perbibent antiqua docuet

Augustani episcopi, qua;

6.

facta fuit eo

menta solemniter a Pontilicibus canonizatum

est

Finis belli Saxonici.

Ad num.
:

auno.
8
et seq.

Hugo Carthusianus
;

Grationopolitanus epi-

Annalista Metensis de ultiina Caroli imp. in Saxones expeditione

ha;c
refert

scopus

secundus

est

sanctus

Bernardus.

Seil

Anno Dominicee

considera qua^ Epistola;, sive bullfe Pontiflcum de

Incarnat. dccciv, imperator Aquis hyemavit, et ab

istorum sanctorum canonizatione referunt, et ea compara cum iis qua5 auctor ille de sancti Swiberti
canonizatione scribit, deprehendesque caeremonias

Niumagum.

multo diligentius et copioII aut Alexandro III fuisse observatas quod argumentum certum cst istius Epistote auclorem post annum mcc scripsisse. Ante luuocentium II et Alexandrum III simplex admoIII

hodiernas a Leone
sius

(juam ab Innocentio
:

Aquis proficiscens venit ad palatium quod dicitur Ibique veris tempore manens, Pascha etiam ibidem celebravit. Incipienteque aistatis tempore ad Aquis-Palatium revertens, exercitum in Saxoniam misil. Transitoque Rbeno, generalem

conventum Francorum habuil juxta Lippia; fontem. Sumptoque inde itinere, per Saxoniam profectus,

caslra metatus

est

in

loco,

qui dicitur

dum

erat canonizationis ritus, ut ex Petro

Damiano

Boldonslat. In quibus castris etiam Slavorum principes adfuerunt.

constat in fine Vitae sancti Romualdi, testaturque

cardinalis

Baroniusad annum Christi msxvii. Obtinebatur ab iis, quibus erat curte illa canonizatio, a Sede Apostolica facultas altare supra defuncti corpus erigendi. Eo erecto peracta erat canonizationis
soleumitas. Post illud
illius

Quorum causis discussis et secundum arbitrium dispositis, regem illis Trasiconem constiluit. Missisque inde exercilibus suis per
diversas partes Saxonise, tain perfldos illos, quos
ultra

Albiam

transierat,

quam

illos,

qui in Wig-

tempus ceeremoniie
factcE

sanctaj

aclionis

paulatim
procercs

sunt augusliores.
archiepiscopos,
assidentes
,

moti manebant,etfrequeuflbus maleficiispopulum Saxonuin a via veritatis averterant, cum mulieri-

Terlio

sxpius recitat episcopos,

Pontifici

bus

et infanlibus

Deo auxiliante sapienflssiina

et

dis-

cardinalcs el

scd

posilione

de Saxonia per diversas vias

dirigens

semper primo loco cardinales collocat contra morcm iUius temporis et sfficulorum sequcntium. Innoceutius II trecentis et aliquot post verum Ludgeruni aunis ad Carthusiae priorem de sancti Hugonis

funditus exterminavit,
dispersit .

per Gallias CEeterasque

regiones regni sui sine ulla laesione exercitus sui

Auctor

Vita;

Ludovici Pii
et ipse se

refert,

Caro-

lum mandasse Ludovico, ut

subsequere-

390
lur, sed postea

LEONIS

rri

ANNUS

9.

CHRISTI 804.
arege proposita,
et

postquam Rhenuin transiit, ei a ut se redeuntem ibidem opeviretur Tota enim gente subacta Saxonum victor Carolus imperator jam redibat , inquit idem auctor, qui subdit Finito taudem diulino atque cruentissimo Saxouico bello, quod ut ferunt trigiiita trium annorumtempusoccupavit, Ludovicus rex a patre dimissus, in regnum proprium ad hyberna sese cum suis collegit . 7. Nulhim Carolo M. gloriosius fuit. Piacuhnn esset hic prffitermittere quod Eginhardus in Vita Caroh M. de bello Saxonico htteris mandavit Post ejus (nempe belU Itahci) flnem, Saxonicum, quod quasi intermissum videbatur, repetitum est, quo nullum neque prolixius, neque atrocius, Francorumque populo laboriosius susceptum est, Quia Saxones (sicut omnes fere Germaniam incolenles nationes) et natura feroces, et cultui daemonum dediti, nostraeque rehgioni contrarii, neque divina neque humana jura vel polluerc, vel transgredi inhonostum arbitrantur. Suberantet causae,
patre

ditione
tot

ab

illis

suscepta, tractum

mandatum,
:

per annos bellum constat esse finitum, ut ab-

jecto

daemonum
:

cultu, et relictis patriis caeremofidei

niis, Christianoj

atque religionis sacramenta

perciperent

et

Francis adunati una

cum

eis

po-

pulus efficerentur. Hoc bello, licet per multum temporis spatium traheretur, ipse non am|)Iius cum hoste quam bis acie conflixit semel juxfa montem qui Osneggi dicitur, in loco Theotmelli nominato et iterum apud Hasam fluvium, et hoc
:

uno mense
duobus

paucis quoque interpositis diebus. His

prceliis hostes

adeo

profligati

ac devicti

sunt, ut ulterius

regem neque provocare, neque

venienti resistere, nisi aliqua loci munitione de-

tameu eo bello tam ex noFrancorum, quamSaxonum etfuncti summis honoribus viri, consumpti suut tandemque ANNO TRiGESiMO TERTio fiuitum cst. Cum iuterimtot
fensi, auderent, Plures
bilitate
:

ac tanta in diversis terraruin partibus bella contra

Francos
strata,

et exorta

sint,

et

solertia regis

adminivenire

ut merito

intuentibus in

dubium

pacem conturbare poterant; termini videhcet nostri et illorum paene ubique in plano contigui, prseter pauca loca, iu quibus vel silvae
qua; quotidie

possit,

utrum

in eo aut laboruin

patientiam, aut

felicitatem polius mirari conveniat ,

8.

LitlercB Gregorii VII de denario singulis

majores, vel
et rapinffi et

montium

jugainterjecta,
:

utrorumque

in Francia domibus imposito.

Ad num, 10. Grequam

ad

agros certo limite disterminant

incendia vicissim

in

qiybus caedes

gorius VII in Epistola octavi libri ultima,

fieri

Quibus adeo Franci sunt

irritati,

non cessabant. ut jam non vices

Petrum Albanensem in Gallialegatum scripsit, jubet ut e domibus singulis denarium unum exigat,
dicens moris fuisse sub Carolo M. ut Franci singuli,

reddere, sed apertum contra eos bellum suscipere

dignum

judicarent. Susceptum est igitur contra

qui familiarum principes essent, singulos denarios

B. Petro quotannis solverent. Addit, id pluribus in

eos bellum,

quod magna utrinque auimositate, tamen majore Saxonum quam Francorum damno

tomo

ejus,

hoc

est

Caroli

M. qui
:

in archivo

Ecpe-

PER CONTINUOS TRIGINTA TRES ANNOS gerebatUF. Poterat siquidem citius finiri, si Saxonum hoc perfidia pateretur. Difficile dictu est, quoties superati,

clesice

B. Petri habetur, explicari

deinde

eam

ac supplices regi se dediderintj imperata facturos

polliciti sint,

cuniam colligi sohtam tribus in locis, Aquisgrani, apud Podiuni S, Mariae, et apud S, vEgidium. Verum nulla hujus rei apud antiquos scriptores
lis,

obsides qui imperabantur absque

di-

latione dederint, legatos,

qui mittebantur susce-

mentio. Quare ea pecunia nec tributi, nec vectigased cleemosynae nomine Romanae Sedi pietatis
ergo pro Caroli arbitrio
au. Dccxcix,
et

perint

aliquoties domiti et emolliti, ut et

cultum
se

data

est.

Certe

is,

ut

daemonum

dimittere,

et

Christianae religioni

subdere velle promitterent. Sed sicut ad haec facienda aliquoties proni, sic ad eadem pervertenda

num. 8 diximus, in Syriam, ^Egyptum Africam pauperum illarum regionum compapecuniam mittere
solebat, qui ideo erga

tiens,

EcLe-

aemper fuerunt praccipites nec sic satis aestimare, ad utrum horum faciliores verius dici possint quippe cum post inchoatum cum eis bellum, vix annus ullus exactus sit, quo non ab eis hujusmodi facta sit permutatio. Sed magnanimitas regis, ac perpetua tam in adversis quam prosperis mentis
:

clesiam

Romanam

ininus

munificus non

fuit.

gendus Cantelius iuHist. metropoliianarum urbium

part. 2, Dissert.
iii,

cap. 2, ubi de provinciis Sedi

facit.

Romana? olim vechgalibus verba

9.

gensi.

Prceceptum Caroli pro Ecclesia OsnaburAd num. dl et seq. Praeceptum Caroh

constantia, nulla
terat, vel

eorum

mutabilitate vel vinci po-

nimquam

ab iisquae agere coeperat, defatigari. Nam cos hujuscemodi aliquid perpetrantes, impune ferre passus est, quin aut ipse per se ducto, au per comites suos misso exercitu, perfidiam ulcisceretur, et diguam ab eis poenam exigeret donec omnibus qui resistere solebaut profligatis,
:

imp. de scholis graecis et latinis in Ecclesia Osnaburgensi instituendis, quod dicitur dat. XIII kal.
Januarias anno
et
Italia.

iv Christo

propitio imperii nostri,

xxxvii regni nostri in Francia atque xxxi in

Actum Aquisgrani

palatio

iu

Dei

nomine

et in

suam potestatem
ex
iis,

redactis,

decem hominum

tom.i Capit. Reg. Franc. pag. 418, descriptum ex secunda editione Monumentorum Paderbornensium eruditisfeliciter.

Amen

exliibet Baluzius

qui utrasque ripas Albis fluminis incolebant, cum uxoribus et parvulis sublatos transmillia
tulit,

simi

praisulis Ferdinandi Furslenbergii ei^iscopi Paderbornensis et coadjutoris Monasteriensis, ubi

et huc atque illuc per Galliam et Germaniam multimoda divisione distribuit. Eaque con-

adnotatum est illud editum esse ex ipso autographo Caroli M. propria manu subscripto. Attamen

LEONIS

III

ANNUS

-9.

CHRISTI 804.

391

Papebrocius in Propylaeo ad loni. n April. 28, et Cointius auno dccciii, num. 82, contendunt Praeceptuni esse falsuni
et

datam.

Verum

auctor ejus Vitae loquens de priori

ejus accessu in

Franciam

ait

Dedit

illi

(scilicet

supposititium

rationes aliis discutiendas relinquo,

eorum contentus mo,

sed

Carolus) duo monasteria, Bethlehem scilicet, quod allero nomine Ferrarias vocatur; et sancti Lupi

nere inter eruditos non convenire, an iliud genui-

nuin

et

sincerum

sit.

apudTrecas. Post secundum Alcuini adventum in Franciam Carolus abbatiain sancti Martini Turonensis, ut coUigitur ex Epistola Alcuini xxiii et

10. Aloritii?'

Alcuinus.

Ad num. i3. Anonypraeflxam

ait: Die

mus

Alcuiui fere a;qualis, qui ejus Vitam a Uuches-

iucerto tempore cellam sancti Jodoci ei tribuit. In

illa

nio editioni
scripsit,

operum ejusdem Alcuini

de ejus morte locuturus consueverat ad

igitur

Pente-

sere.

monasteria ejus disciimli viri insignes succesQuauto studio Alcuinns in rem Christianam

costes, peracto matutinali offlcio,

eadein hora qua

patente,

affectusfuerit,

etquantum debeantei
locis in

littera;,

osteu-

ingredi

missas aurora
.

dunt quae de eo variis

sicuti et ejus littera)

sancta Albini
a Discessit

anima carne solvitur Paulo post dierum plenus numero xiv kal.

medium adduximus, tum adepiscopos, tum ad moejus opera,

nachos

scri[)tae,

omniaque

quaj in

Junii,

anno ab Incarnatione Doniini dccciv. Eadein

altera editione augeri poterunt variis Epistolis et

vero nocte super Ecclesiam sancli Martini inaistimabilis visa est splendoris claritas, iu tantum ut
lailaretur a longe positis tota igne

cremari. Hoc

opuscuhs post Andreae Duchesnii obitum a viris eruditis in lucem emissis. Rabanus ejus discipulus .\Icuini nomen suo Martyrologio inseruit, quod et
in vulgalo Bedae legitur,
11. Translatio S.

anno, quo ultima die Marlii Pascha celebratuni,

festum Pentecostes in diem xix mensis Maii incidit,

ideoque mors ejus recte coUocata ab eodem

et

Quoad translationem
scripsit

Amandi
sancti

episc.

Trajectensis
de-

Amandi, eam

auonymo, quod

confirmantvariiannalistaeFran-

Milo mouachus in libello Vita; ejusdem

corum. In fine Annaliuiii Masciacensium in anno dccxcvi desinentium leguntur duo egregia
additamenla,
lucescente
inini

sancti, in

quo

cap. 7 et 8 ostendil, se vixisse

anno
esse,

Christi dccclv, et translationem illam Lothario Ecclesiae sancti

quorum alterum habet Obiit AIcuinus XIV kaleiidas Junii, feria i Pentecostes, il:

Amandi

acdituo curante

peractam

die vicesimo mensis Septembris, a transitu beatis-

die,

luna

vi,

dccciv, Indict.

xii,

anno Incarnationis Doanno xxxvi reguante

occasum, lunaxxv

simi

domno
feria

Carolo: accidente paralysi VIII idus Maii,

solis

v ad vesperum, post
,

Sed loco, Iwia vi legendum, Iwiay, quia numerus aureus vii in antiquo Kalendario cuni die xv mensis Maii copulatus, in cursu erat. Praeterea loco, VIII idits Maii, legendum, Vll idus Maii, qui dies hoc anno in feriam v conveniebat. Mabillonius,
qui
saec. iv

Amandi anno cl, anno vero Christi octingentesimo nono. Sed Milo manifeste hallucinatus est; cum ex iis quie diximus dum de morte sancti ^ma^f/nocuti sunuis, mortem hujus sancti praesulis longe post aunum Christi dclx contigisse necesse
sti
sit,

et in

nostra sententia ea in

annum

Chri-

DCLXxix conveniat. Cointius anno dcccxxviii, num. 27 et seqq. elevationem sancti Auiandi cum

Benedict. part.

1,

Vitam Alcuini

recitat,

ejus mortein in

annum

dcccxv distulerat, praser-

tim quod Milo Elnonensis

monachus

scripserit,

secundam
episcopi

elevationem

corporis sancti

Amandi

Trajectensis factani fuisse in nionasterio

Elnouensi anno Incarnationis octingentesimo nono,

et

rit,

Alcuinus carmen 54 de hac Elevatione condidequi ideo adhuc superstes erat. Imo Baronius

anno dcccxxxv, num. 45, autumat Alcuinum eo anno adhuc vixisse. Sed idem Mabillonius in addendis et corrigendis ad partein illam priorem
saec. IV,

opinionem mutavit, etaunahstis tamFranGermanicis hac in re standuui esse recte censuit.Barouius post cujusmortein Duchesnius Alcuini Vitam publicavit, dicit se non invenisse praeter abbatiam sancti Martiiii aliquid AIcicis

Verum eo anuo dies xx SepDominica non concurrebat, ideoque ea vel ad annuin dcclxxxix vel ad an. dccxcv, quibus dies xx Septembris in Dominicam incidit, et Alcuiuus in Francia erat, referenda. Incertum autem, an Arno, qui abbas Elnonensis fuit, abbatiam deposuerit, cum anno dcclxxxv dictus est episcopus Salisburgensis, an vero per aliquot annos abbatiam illam retinuerit. Holsteniusin 12. Capitulationes Saxomcce. Collectione veterum Ecclesiae Piomanfe monumentorum publicavitCaroIiMagni capitulationem, quae de partibus Saxonice inscribitur cum hoc titulo,
anno dccxciii
tembris
alligat.

cum

die

quam

Bcec

cle

xxxiii capitula dividilur, in

partibus Saxonice constituta simt, quae in qua cum nulla exlet

cultu, adunati sunt poiiulum coaluerunt.

tcniporaria nola, videtur referendaad hoc tempus,

quo Saxones abjecto da;monum

Francis, el cuin eis in

cuiiio

collatum

nisi

cellaai

saucli

Jodoci

ad

uuum

huspiliuni praistanduin peregriniseidcm

commen-

392

LEONIS

III

ANNUS

10.

CHRISTI 805.

LEONIS

III

ANNUS

10.

CIIRISTI 805.

tim.

Trilmhtm a Sarracenh Nicephoro imposiChristi aniius

octingentesimus

quintus

flecima tertia Indictione inchoatur, quo princeps Sarracenorum Aaron adversus Nicepliorum imperatorem duxit exercitum trecentorum millium ar-

Caroli impcraloris in loco, qui dicitur Kamp. Sed quse acciderint eidem imperatori, venationi operam danti liabentur in rebus mirifice gestis S. Gudilae
,

his

verbis enarrata*
extitit,

Ut Ecclesiarum amator

semper

defensorque strenuus in cunctis de-

matorum cum Nicepliorus videns se ilii resistere minime posse, legationem pacis ad eum misit, ni;

votissimus eamdeni villam Morsellensem sacrae virgini testamentis donavit legalibus et praedictum

mirum metropolitanum Synnadorum, et Petrum hegumenum Gylei et Gregorium oeconomum, qui

nomine
millia
impei'atoris pacti sunt dare
illi

praediolum Kamp, unde arbor advenerat, sub pluvilla deinceps subjecta

tributum
ettria

ribus et idoneis tradidit testibns, ut ei loco tota maneret . Et post alia haec

annuum tricenorum millium numismatum,

numismata
in

tributum capitis imperatoris, et tria filii ejus. Acquiescens itaque conditionibus his princeps Sarracenorum , ubi ab imperatore

de venatione ejusdem subjicit auctor Post haec memoratus imperator et rex Carolus venationi
:

Romanorum tributum
ex Theophane.
2.

exegit, rediit

ad suos

Ha^c

pro more, deditus, locis vicinis venationi aptis exturbabat rabidas feras a suis saltibus, inter quas miraj magnitudinis ursum insequitur, qui jam

Caroli in Sclavos victoria et alia facta. De rebus Occidentalis imperii anni hujus ha3C reddunt Annales Francorum : Non multo post Ca-

multo spatio victus, cum nuUum esset elfugium, undique campis late patentibus, ac mortem imminentem, jamjamque capiendus, crebris differret
flexibus
:

ganus princeps

Hunnorum

(sive

Avarum) propter
adiit,

in sancti Salvatoris irrupit Ecclesiam

contigit,

propere cursii recto tendit Morseliam, et ubi tum res

:

calamitatem populi sui imperatorem Carolum

quam

facilius sit

admirari,
est
-)

quam

eloqui.

postulans sibi locum dari ad habitandum Saba-

Nam

riam et Caruantum, quia propter infestalionem Sclavorum, qui Behemanni vocantur, in pristinis sedibus esse non poterant (illi enim oninem terram Hunnorum depopulantes Lichonem tunc ducem liabuerunt) hunc imperator benigne (eratenimCaganus Christianus, nomine Theodorus) suscepit, et precibus ejus annuens, muneribus donatum redire permisit, qui rediens ad populum suum, parvo tempore transacto, diem suum obiit. Et misit Caganus (successor ejus) unum de optimatibus suis, petens sibi honorem antiquum quem Caganus apud Hunnos habere solebat, cujus precibus imperator assensum preebuit, et summam totius regni juxta priscum eorum ritum habere pra;cepit. Eodem anno misit exercitum suum cum filio suo Carolo in terram Sclavorum, qui Behemanni vocan,

homines salvat etjumenta, beslialem quodammodo ursi sensum permutavit, rationemque quamdam intelligendi in
Deus, qui (nt scriplum
eo formavit. Erat
sacrse virginis

ctione a

namque cernere prope lipsana eum se inferre, et sub tanta protestrepitu insequeutium eum securum pro,

cumbere; deindeoblitum feritatissuaj, flexacervice, sanctimonialium submissoque humiliter capite advenientium vestigia lambere ac more lascivientium catulorum oninibus blandiri, et hoc ipso satis indicare, se fuisse defensum patrocinio famuls Dei, ejusque deinceps paratum esse servire obsequiis. Quod ubi nuntiatum est regi cum suis, rem, quae in bestia divinitus agebatur, inteilexit, Deique magnalia in virgine venerans recessit sine ejusdem qui-

dem

ursi laesione, sed nonsinerei,

quam videratin
e silvestri coepit
loci

urso, admiralione.

Jam vero ursus

vixit,

tur, qui

omnem

illorum patriam depopulatus, duoccidit. Ita plane

esse domesticus, et in

reliquum apud ejusdem

cem eorum nomine Lichonem

sanctimoniales non aliter

esset .
4.

quam

ab

illis

jussus

Christianissimo principi de Ecclesia jugiter benemerenti omnia dextere contigisse videmus, utdum ipse de Ecclesia laborat, Deus pro ipso pugnet.
3.

Haclenus de his

ibi.

he regno Merciorum.
Sur. die

Hoc
-

anno depres-

Subjiciunt his iideni Annales de venatione

'

Apud

vin

Jan. tom.

i.

Psal,

xxxv.

LEONIS
siim valde fuisse

III

AN>rUS 10.

CHRISTI 805.
est.

393

qui
istis
filia

prosecuti sunt res

praemissis
' :

regnum Merciorum in Britannia, Anglorum (iiiem faciunf,

tumulafus

residens, postea

virum

Uxor ejus iunc quidem in patria secuta, apud Paiiiam extrc-

Bulredus accepta Etbelspida

Egberti, affinitate illius et
et

mam
dam
et

regis Artulfl

filii

vectigalium pensionem
consolatus
est,

bostium deprcedationem

sorlem incurrit. Tunc regnum a Danis cuiCelulpbo Burredi (Bulredi) ministro traditum, ne ultra placitum teneret, juramento firmatum ,

sed postea, vicesinio secundo anno,

post paucos annos Elfridus nepos Egberti oblinuit.

Ita principatus
tilis viri

ab eisdem patria deturbatus, Romaiu diffugit, ibique apud schoiam Anglorum, in Ecclesia S. Mariae

Merciorum, qui per tumidam geninsaniam subito effloruit, tunc per miseram semiviri regis ignaviam omnino emarcuit anno Dominicae Incarnationis quingentesimo octo-

'De

reb. gesl. ADgl. continuat.

1. 1.

c. 17.

gesimo quinto

Heec auctor.

Anno

periodi

Graco-Romanae 6298.

Anno Mvir Hispan. 843. Anno Leonis m papai 11. Caroli imp.

Begirae 190, inchoalo die

G. Nicepbori imp. 4.

27 Nov., Fer.

5.

Jesu

Christi

805.

1.

Haron
1.

califa

imperinm Orientale

affligii.

illo,

Ad nuni.
dum
tis

Theophanes anno Incarnat. secunAlex. dccxcvui, qui kalend. Septemb. curren-

ne Heracleam restauraret. Deinde misit Rasiudus exercitum iu Cyprum, per mare, eamque oppugnavit et vastavit, multos ex incolis ejuscaptivos
abducens. Hinc pax facta
est,

Christi anui inchoatur, refert

Haronem

Rasii-

promisso tributo.

dum Saracenorum califam cum militum in Romanam ditionem

cisse,

trecentis millibus

impressionem fesua; Bedem consecrasse, et aliqua oppida obsidione cepisse. Addit Theophaues pacem ea conditione flrmatam, ut

Tyanam profectum blasphemife

Elmacinus vero in rerum Saracenicarum narratione Theophane longe accuratior. 2. Carolus Aug. lustrat regnum suiim. Ad num. 2. Auctor Vitae Ludovici Pii de rebus hoc anno gestis hsc habet Carolusimperator tempus

in singulos

annos triginta
filii

nummorum

capitatorum

opportunum
bellis, coepit

nactus, utpote ab externis quiescens

millia, ipsius

nimirum imperatoris efflgie exsculpta,

charactere notata Saracenis pen-

circumire loca sui regni, mari contilegalo

aliaque pariler

giia.

Quod cum Ludovicus

derentur

Sed vix Arabes discesserant,

cum

Nice-

thomagum misso

phorus castra reaedificavit contra pacta conventa. Qua re comperta Haron, classe in Cyprum destinata, Ecclesias everfit, Cyprios iu alias provincias

Aquitaniam divertere, et invisere, et ad locum, quiCassinogilusvocatur, venire. Cujus petitionem pater honorabiliter suscepit,
et filio gratias egit, petita

rex comperisset, RoHademaro, petiit eum in regnum quod sibi dederat,

transportavit, et multis captivis abductis, pacis

initEe

tameu

negavit, et ut sibi

foedera violavit

Heec Theophanes, quae Baronius ex auctore Miscellai breviter hoc anno refert. Verum hoc bellum anno sequenti gestum. Elmacinus enim
.

Turonum

occurreret, mandavit.

Quo

filius

veniens,

gratulabunde niniis ab eo susceptus, et in Franciam redeuntem Vernuin usque prosecutusest. Aquodigrediens, in Aquitaniam regressus est . Imperator Aquisgranum citissimerediit; illicenimmorabatur, cum Theodorus Caganus Hunorum ad eum venit Huuos priucipes suos api^ellasse Caganos vel Cacanos, idque jam a pluribus sa^culis variis e.xempUs
liquet.
3. el

lib. 2. Hist.

Sarac. illud narrat anno Hegiree cxc Novembris hujus Christi anni inchoato, sed paulo aliter ac Theophanes. Haec Elmacini verba Anno cxc bellum movit Rasiidus Romanis, cum centum et trigintaquinquemillibus, preeter spontaneos, atque eos qui libellum non habebant, et distribuit copias suas atque cohortem per Romanorum regionem cepitque Heracleam,etiadie XXVII
:

Carolus Aug.

Bohemos domat.

Hunorum principem tuetur Theodorum Caganum Hu:

cendio

eam

delevit. Cepit ijuoque arces

Sacaribam,

Risiam, el Safsafam itemque Colouiam. Aiunt autem

noruni hoc auno ad imperatorem veuisse, his ver Capcauus princeps bis uarrat annalista Metensis

eum exHeracIese civibus captivos abduxisse sedecim

niillia.

Hunorum

Misitque Nice(;horus tribiitLim ad Rasiu-

propter necessitatem populi sui imperatorem adiit, poslulans sibi locuni dari ad habitan-

duni, et paceiu

cum

eo fecit

qui pactus est

cum

dum

intei'

Sabaiiam (positam ad cognominem

50

TOMDS

XIII.

394
fluvium, qui in Arabonerr.
(sita

LEONIS
influit) et

Iir

ANNUS

11.

CHRISTI 806.

erat haec urbs in ripa Danubii

Carnuntum Viennam inter

et

Posonium), quia propler infestationem Sclavoin

pristinis

imperio usus totus illi exercitus, ipsam regionem invasit. Sed Sclavi in vias et saltus penetrantes, se minime ad pugnam praeparaverunt. Vastata autem
et

rum

sedibus esse non poterat.

Quem

incensa per xl dies

eadem

regione,

ducem eosuperessent,

imperator benigne suscepit, cjusque precibiis favit, Erat enim Capcanus Christianus nomine Theodorus
:

rum nomine Lechonem

pabula equis,

occidit.

Etdumnecjam
dicta regione, ad

aut cibaria exercitui

et

precibus ejus annuens, muneribus dona-

vastata et ad nihilum redacta

jam

tum redire

permisit. Qui rediens ad populum suum, pauco tempore transacto diem obiit. Et misit alter Caganus unum de optimatibus suis, petens sibi

propria reversns est

Tiieodonis
filios

Addit annalista Metensis

relicta,

imperatorem Julio mense, Aquisgrano

villam
pervenisse,
ibi

ad

ad

eum ambos

honorem antiquum
sensum
prccbuit,
et

dari,

quem Caganus apud Hutotius

nos habere solebat. Cujus precibus imperalor as-

in

summam

regni juxta

Pippinum et Ludovicum venisse, et Natalem Domini celebrasse. Idem habent Eginhardus in Anual. cujus verba resuos

eadem

villa

priscum eorum ritum Caganum habere prsecepit. Eodem anno, cum esset imperator in palatio, quod situm est Aquis, misit exercitum suum cum filio suo Carolo in terram Sclavorum, qui vocantur Be-

fert

Baronius, annalista Bertinianus

Loiselianus

aliique.
4.

Mercia.

Burhedus diu post hunc annum regnavit in Ad num 4. Narrat Baronius ex Malmes-

hemi adhuc

(qui hodie

Bohemi vocantur, quique tunc

Hunis Christianis inju-

buriensi

lib. t

de Gest. reg. Angl. cap.

4,

depres-

idololatrae erant, et

sionem principatus Merciorumj

ret

dum

in eo regna-

et per tres vias in eamdem regionem exercitum penetrare praecepit. Partem autem exercitus cum Carolo rege filio suo per Orientalem

rias inferebant),

Biirhedus. Verum longe post haec tempora regnum Merciorum iniit Burhedus, ut an. dccclii, num. 9 videbimus. Interim corrigendus error librarii,

partem Franciae seu Germanige ire praecepit, ut Hircano saltu transjecto, jam dictos Sclavos invaderet. Aliam vero partem per Saxoniam dirigens,

qui irrepsit in locum Malmesburiensis in

eciitione Baronii, etloco,

anno Dominicce Incarnat.

DCCCLXxxv, legendum, anno Dominicce Incarnat.

DCCCLXXV.
5.

cum Saxonibus et innumerabilibus Sclavis, transito ab Aquilone jamdicto saltu, in Sclavos prorumperet. Tertia quo(iue ex parte expeditionem totius BajoaricE in eamdem regionem inut ex altera parte
trare jussit. Venientes

Cantii regnum in finem vergit.

Vigor-

niensis

mortem Cuthredi

Cantii regis
lib.

consignat, et de eo Malmesburiensis

hoc anno l de Gestis

autem undique

in

planitiem

Behemi universi principes diversarum gentium in conspectu regis Caroli pervenerunt (erat autem Carolus junior rex Neustriae secundum Chronicon
San-Dionysianum). Castra metati sunt autem haud procul a se illi innumerabiles exercitus distantes.
Caroli

Rcg. pag. 11, postquam de ejus decessore locutus Deinde ejusdem factionis et calamitatis est, ait
:

autem

regis etprincipum,

quicum

eo erant

Cuthredus solo nomine viii annis regnavit. Hinc regiae dignitatis abortivum Baldredus postquam Canliam xviii annis obsederat potius, quam rexerat, ab Egberto rege West-Saxonum proelio pulsus in exilium concessit. Sed hac de re postea.
haeres

LEONIS

III

ANNUS

II.

CHRISTI

806.

1.

Tarasii obitus.

Sequitur Christi annus

Post plurima certamina, et

,

profundum
puritatem

doet

octingentesimus sextus Indictionis decimae quartac, quo mensis Februarii vicesima quinta Tarasius
Constautinopolitanus episcopus moritur sanctitate
clarus. Scripsit res ab eo praeclare gestas Ignatius

ctrinaj inflnitum

et vitas

honestae

verae fidei confessionem, et ratione praediti gregis

monachus, qui morienti praesens

ad

fuit,

et

de ejus
:

ad ea, quac sunt praistantiora et divina, ejus modeductionem, et in alendis pauperibus copiosam suppeditationem, et assiduam sanctis rebus
nitis

Deum

transitu ista scripsit

memoria digna

datam operam,

et in pastorali

munere diuturnam

LEONIS in ANNUS 11.

CHRISTI 806.

395

moram
gravem
et senio

(viginti

enim

et

duos annos pontificalem

laetitia,

quae percipilur intelligentia, ex ea, quse

decoravit cathedram) ingruens morbus, et valdc

ei

hic est, improbitate in

rens.

anima nullum signum

etc.

infe-

dolorom

afferens,

non pcrsuasit ut
officii.

obli-

Nam cum

bic ageret, virtutibus morte affeSubjicit

visceretur perpetui el divini

Nam

et

morbo

cerat mortale

hoc tabernaculum,

laborans,

nequaquam

satiatur sacrosancli

dicere de luclu jiopuli totius et imperatoris, atque

myslerii celebratione, sed iutenso

ardens, et morbi

amore ad Denm

frequenti concursu

omnium

ad corpus ejus, deque

in

ducens rationem, pectore bgnese, qua3 ponebatur ante aram innitens mensae divinam, sancta peragcbat infirmus videlicet! o fidcm, et sapientem in rebus divinis diligentiam Non enim interminatum in Deum ainorem
!
!

nuUam

sepulcro ipsius in monasterio, quod aedificaverat

in

templo

omnium martyrum

Bosphoro

nar-

ratque miracula ab eodem post obitum divinitus

edita diversi generis, quae qui cupit, legere poterit.
3.

Responsa Theodori

et

Platonis

ad Nice-

curam gerebat
euni
peret,

corporis, ut

cum

reruni divinarum

phorum imperatorem
ctione episcopi.

cef)isset satietas,

mysterla divina interrum-

ipsos consulentem de ele-

Defuncto Tarasio, imperator

successore deligendo,
in

sed laboribus corroboratus, et

' :

clamans

Cum

Paulo infirmor, tunc potenssum,acriter

cum

cogitare ccepit de ejus

vacabat diviuo cultui.

cessare faciens a

quo ut speciem saltem ostenderet pietatis, consuluit Theodorum Studitam virum quidem pietate
insignem, ut proferret in medium, quem sciret tanto sacerdotio dignum. Arte enim regnandi scelestissimus imperator, praj se ferebat pium,religio-

ergo morbus, et eum de cffitero divinorum operatione, ei paravit lectum infirmitatis quod utinain non fecisset ante oculos eorum, qui eum nunquam in lecto
2. a Invaluit
:

sum
bus,

in

omnibus, induens lupum pastoris habitu,

videlicet

conspexerant.
ribile,

Tunc

fit

miraculum novum

et ter-

tyranni diluens nomenjustis

quod

nos, qui aderamus, admiratione

imet

plevit et timore,

videntes

eum

veUit in extasi

luctantem cum adversariis, qui non cadunt sub adspectum. Non enim adversus ' carnem et san-

quibusdam rationinon liceretuni feminae Romani imperii moderari habenas, nec quidem expedire in tanto orbis discrimine, imminentibus undique Sarracenis, uni feminre creditum periclifari impequod
rium. Haec
religiosis
et alia ipse

guinem
tiae.

erat certamen, sed adversus principatus,

,

populo ingerens,
Dei,

et viris

adversus potestates
bus, qui

adversus

spiritualia

nequialiquiratio-

monachis

Tanquam enim verba

faciens

cum
vitae

nomen

abolevit,

non solum tyranni sed bonum quoque uomen fuit

servis
principis,

eum

examinabaut,
ita

et actae

consecutus, ut de eo, quae essent oplimi

praedicarent

nem ab eo Quamobrem
et

exigebant,

causam suam agebat.

multis videbatur esse reus debendi ', rationem reddere exactionis. Erat vero jus-

non adulautes aulici tantum, sed viri quoquesanctissimi, utTheodorus inter alios, quem ipse de futuro eligendo in locum Tarasii episcopo
successore consuluisset
:

tum judicium superni auxilii, omnem vita maculam eluere, et nulium illinc ferre delictum appellari autem lucis participem, et simul obire
;

ad

quem

ipse respondens,

bas ad

eum

litteras dedit'

A.

Onmino

sic

fulurum

erat, ut

bonus Deus

ca>lestibus materiae expertibus potestatibus.

Nam
,

noster Ecclesiae suse

curam

gerens, pietatem ve-

quandiu quidem babuit linguamiis, qua; audiebat,

sensa

aperta exi)licantem

verbis resistebat

et

aetate, imperio prfeficeret Christianorum, ut non saecularis solum dominatio male consti-

stram, hac

prompta dabat responsa ad

dicens se nullius

ea, quae objiciebantur,

tuta rectius

componeretur, sed Ecclesiasticusetiam

si

eorum

esse sibi conscium,

quo-

principatus,

quid desideraretur, assurgeret, et

rum eum accusare voluerant. nem cum Deo conjunctionem

Inaligui iuimici

nulli culpae affi!

Non potuerunt
ei ali-

eum

vel parva in re deprebendere

nova quaedam conspersio fieret in utroque. Quod quidem in altero membro prseclare ipsius gratia jam praeslilum est a Christi amante imperio vestro

obnoxium, vel abominaudis suis sceleribus

quid effingere, sed eos redegit ad

omnem

consilii

praestare perget caelesti numine : atque adeo corroboratum. Reliquum modo est utalterum pari

inopiam [lergeneralem
ut nec iu

et

terribileminficiationem,

eum quidem

possenl

uUam causam

in

cura frualur, parique prudentia. Id vero post Deum et cum Deo a vobis tribueretur per approbationem
legitimae electionis futuri archiepiscopi.

speciem dicere probabilem. Quando autem linguae oblorpuit instrumentum, uec se verbis poterat defendere, labro in

nulu eos evertebat, et non cessabat eos expellere. Videbatur enim nobis
et

manu

sciscitari voluisti,
est,

De quo quando ex nobis etiam peccatoribus coram Deo, qui nos judicaturus de eo, quod dicturi sumus in die judicii, hic

tanquam

in ininiicos ferociter

fremere, et eos

cum
:

est

sensus noster.

Non novimus, nec scimus ullum

viri vita
et

ira repellere,

donec sensus coeperuut connivere

(non quod defecerint

sermone

illustres,

tunc enim tranquillissimo habitu, vespcrtinas laudes celebrante Ecclesia et clamante, Inclina, Do-

sunt enim et Deo perspecti

mine,

ipse pelliceum hunc cxuit et exaudi me amictum, et relictis vinculis carneis, venit ad luminosa atria caelestium, et habitat in ineffabili
:

hominibus, impari licet ralione, atque in primis praeclarae meuti tua;) sed quia talem ratio deposcit, et desiderium imperii vestri, qui possit corde perfecto Dei justificationes
et

exquirere

qui gradu

atque ordine ab inferiore

'

2. Cor.

xu.

'

Ephes. vi.

'

Locus obscurus.

'

Cod. Columnens.

bibl.

Ep. xvi.

396

LEONIS
,

III

ANNDS
tentalus
est,

11.

CHRISTI 806.
Ille igitur

sensim ad superiorem ascenderil

fuerit per
tatis

qui

simulationem, utrumque respuendum.

sufifragium

omnia, qui ex

eis,

quae passus

tente

possit

opem
est,

ferre. Et

quid multis apud

nosti, et

verbis opus

qui

omnia

ex tui ipsius

statu ac dignitate

Prfelucere caeteris
sidera.

tantum virum tibi reprgesentas ? oportet non secus ac solem iuler

,

autem illud detulerit, oniilto dicere. Misit autem, Deo ipso teste. Quod et illi libenter acceperunt nescio quomodo, quod scriptum fuerat, confirmantes. Qui enim suffragium ipsum accepit, revolvit calculos ipsos, ac
misit. Cui
,

suum

pervertit.

talem non videamus nec suffragium ferre audemus. Hoc vero memoria; causa non sine metu et reverentia suggerimus,
5.

Cum

igitur

7.

Et Plato quidem ipse, quoniam necesse

officio,

erat,

ut pro capite proponendo, singula

suo fungerentur

ad

membra quemdam eorum, qui

quod ipsum plane non fugit peritissimam et divinam prudentiam tuam, ut ex episcopis etiam
et

eodem habitu induti erant, Caesaris ipsius propinquuui, communis utilitatis causa egredi ex eo loco,
in

ex praeposilis
perfectis

et

ex

stylitis

et

ex inclusis,
illis
,

quo

erat,

nequaquam

veritus, nocte adiit

cui

tum deinde
ip&is

ex clero delectum

habens, ex

cum
sus

ea dixisset, quae decebant, iu cellam celeriter

desumas

prudentia

vita
lita,

ca?teris praeslantioi'em.

sensu ac , Descendat enim stycst

et confer,

rediit. Ille
est,

vero

cum

haec audisset, in

ac paululum

furorem vermoratus quantum ad id,

exeat inclusus

quaudoquidem publicum
Et

commodum, quod quajritur. Discerne et cum ipsis deprehendas digniorem.

estis, et

beati

quod consultaverat, perticiendum satis essef, sanctum virum cum illo et nos una comprehendit, et quatuor et viginti dies munito quodam in carcere
detentos,

vere ter beati,

si

haec

omnia exsequamini

domum

postea redire permisit . At ista

Plato-

Domini nostri. Hinc magis magisque contirmabitur imperium vestrum, magnificabitur nomen vestrum in generationes, augebuntur denique anni principatus vestri. Duo siquidem hffic Christianis munera tribuit Deus, sacerdotium et imperium, per quae coiitur, per quac ornantur et gubernantur caelestium exemplo terrena. Utrumvis ergo praeter dignitatem se habuerit, totum una periclitari necesse est. Quare si optima imperio vestro decernere vultis, el per imperium vestrum omnibus Christianis, aequalem, quoad fieri potest, imperatoriai virtuti vestrae sortietur Ecclesia praesulem suum,
Christi imitatores

quidem, quae ingerit Theodorus de carcere

nis,

suique et aliorum post electionem patriarchae

acciderunt,

cum
ante

Plato atque

Theodorus

ipse re-

darguissent imperatorem, quod Josephum illum

damnatum

ronasset subintroductam

novem annos a Tarasio, quod cofeminam Constantini, in

statum pristinum revocasset. Sed de his dicturi postea sumus, de electione modo novi patriarchae

agendum
8.

est.

ut exultent ca-Iestia, LTtenturque terreua.

sit

Dux vobis
osten-

Nicephorus episcopits ConstantinopolitaCum autem diversa suffragia (ut dictum nus. est) in diversos pro affectione cujusque lerrentur, placuit taudem eUgere Nicephorum laicum adhuc hominem, sed quem virtutes ornabant nobilis hic

Dei manus, in qua et cor vestritm

et

est,

civis erat,

diuque

in curia

datque meliora, et ab ea recipietis ob susceptos pro

opere hoc labores, curas
sollicitudines

taverat, ministerio illo,

regnum

consuevit, de

quo

ista

apud imperatores miliquod a secretis appellari habet Ignatius monachus

his,
:

sempiternum
torem.

Hactenus Theodorus ad impera-

hujus temporis scriptor in Tarasio, ubi agit de

6. Quaesivit

idem imperator

et S.

Platonis de
:

Inqui interfuerunt Nicffino Concilio posteriori ter quos fuit Nicephorus, qui erat a secretis impe-

futuro eligendo patriarclia sententiam

quaenam

ratoris, qui

cum

vixisset in sanctitate, et esset oret

autem

ipse rescripserit ad imperatorem, accipe ab

natus

divinis

virtutibus

doctrina ac dicendi

ipso etiam

Theodoro Studita, ubi res gestas ejushaBC ait

:

dem

scriptis prosecutus,

Cum

vero e

vita excessisset divinus ille vir, qui

:

tunc episcopaquisnam patriarcha futurus esset, tui praesidebat sulfragiis queerebatur quae quidem de multis ferebantur, cum plerique alius alium coojitaret, proul benevolentia, aut veritate ducebatur. Qiwsitum est et patris nostri suflragium non solum ab
:

sedem patriarchalem suscepit scientia, post Tarasii sanctam consummationcm . Hic ipse mundi rerum inquietum ac mobilem statum, anima;que periculosum admodum esse intelligens, ut animae suaj saluti consuleret jam ante ista, nuntium remiserat saeculo, et in soUludinem se contulerat, non ut statim monachus fieret, sed ut experiretur, et assuesceret vitae monastica?, quam meByzantii
ditabatur.

iis,

qui sacerdotio insignes erant, sed ab ipso etiam

igitur (vos

Cum

ergo placuisset imperatori, illum

,

imperatore. Quid
illi

quaeso)

faciendum

deligere

erat?

Annon decebat eum, qui bonarum rerum

et accurataj vitae

causa certaverat,
se proposuerat,

legem omnibus

eum accitum, imo vi abstractum perduci curat Constantinopolim sed reclamans licet, et renuens, cogitur tamen impositum
virum
:

libere ac vere sentenliam

suam

onus episcopatus subire, qui ut uni animae

suse

profeiTe, id

quod ad

communem

vita?

utilitatem

speclaret, considerantem? Minime,inquiunt, irri-

vacaret, abdicata honorifica functione, jam (ut dictum est) aufugerat in solitudiuem. Testatur haec
ipse pluribus iu Epistola ad

sores et obtrectatores, sed vel ignorantiam simulare, vel abjeclius suflragium illud concedere opoitebat;

Leonem

Pontificem,

quorum alterummendacium

habet, alteruui

suo loco inferius reddituri sumus. Scripsit enim eam (ut ipse tradit) morluo Nicejihoro impe-

quam

LEONIS
ratore, cuin Michael

III

ANNUS

11.

CHRISTl 806.

397

imperare coepisset, testatus id faciendi sibi ob duriliam Nicepliori imperatoris libcrum non fuisse. At quanta niala passi sint servi Dci Plato et Tbeodorus, et qui cum ii>siscrantnionachi Constantinopoli, occasione restitutionis nefarii Josepbi, ideni Theodorus sic pergit in Platone
narrare
9.
:

illum, qui piam Irenem imperio spoliavit, et impe-

chos,

Nicephorus imperator persequihtr mona Quid, inquit, opus cst turbat Ecclesiam.

dicere,

quol injuriis virum illum, vel potius virtulem ipsam affecerit imperator videlicet, fratrum so-

rium ipse per vini atque injuriam invasit; hunc, inquam, ad oppugnandum sanctum virum Theodorum impudens excitavit. Quonam autem pacto, deinceps exponam. Hic ergoNicepborusspeciequidem Christianus, eamdemque nobiscum comnmnionem habens revera aulem factisque ipsis, Christi hostis (quod omnium pessimum erat) conquiescere nequibat, tanquamad malum natus, nisi omnia miscere conaretur, et quic(iuid in animum
, ,

venisset, nibil iutentatum reluniueret. Cui inter

caetera nulla cura,
siaj

cietatem furiose
alios

oppugnans atque conturbans,

aliis

et

nuUa

solliciludo fuit, res Eccle-

quidem

in carcerc servans, alios ad judicia

pertuibare, ut ad majora, et qualia ipsum de-

tanquani reos trabens, quamvis in

rebus imbellis
et

ridiculus existeret?
maliliae,

omnibus Qua? omnia

cebant, ejus malilia progrederetur.

vix fuerat, frui

eranl apparatus

quidam

labatur, et velut iniquilatis

quam ille medicujusdam exordium,

necnon ejus noniinis nugarum et apertae petulantia; significatio. Propediem vexatio isla illata est, ejusque causa fuit Joseph ille, qui aduUeros, quos conjugaverat diximus clandestinum namque malum iilud, et Ecclesia; ipsius perturbatio. Cujus
,
:

Hac enim pace, quam paulo ante adepta nou ferens, multis nuper agitatam tumultibus, alia rursum ratione conatus est in novos motus, seditionesque conjicere. Josephum siquidem illum, comniuni Ecclesiaj calculo a Tarasio jiire olim ejectum ob manifestum ab eo commissum crimen, quod nemini obscurum est non
11.
:

dubitavit iterum

tyrannice et contra canones in

quoniam tanquam serpentis cujusdain venenum,

canonice

Ecclesiam revocare, atque

ademptum

illi

sacerdo-

communionem

effugimus, a Caesare ipso

mina; nobis proponebantur; quique instabant parati

erant. Sed qui

possum paucis verbis compreterrores, quot certamina et

hendere

quam multos

Quid uovus hic dogmatum auctor nou erat dicens, quid non agens, quod denique ut cogitata et insceleris genus praeterniittens, choata perficeret? adeo ut quod omnium absurdis-

tium

restituere.

tentaiiones noi)is attulerit,

quam

saepe nos

abdu-

simum
alio

erat,

hacc

jam

dicere

non puderet

Nihil
si

cendo vexarit? scit ha;c tam qui ea passus fuit, quam qui prope illum, qui bsc patiebatur, tunc eral. Profecto militaris plialanx locum, in quo ma-

novi, inquit, aut temerarii alioqui fecerimus,

ab

nebamus,

ita cinxit,

ut

neque aliquem

hiscere, aut

omnino caput

efferre permitteretur, iutus timores,

foris lerror et niina;

proponebantur. A quibus aulem haec proposila fuerint, non dicam, eorum qui heecfecerunt, personam reveritus. Heu! quantafuit
tempuris
illius

pulsum ipsi recipiamus, quinimo charitatis legem observabinms; in quo quidem et obsequenatque tes universos habebimus et suffragatores socios. Et legem hoc loco charitatis (o legum aequitas et sacri sermones !) impudens commemorabat,
cui nec quid lex, quid cbaritas
sit,

quam

fuit.

Quem

si

nihil aliud,

exploratum unhoc certe cogitare

calamitas!

Nemo

fere

impetum

il-

lum

ferre potuit.

Nemo

fuit,

qui recta consuleret,

Quinimo optabile erat, ne quis iracuudiam principum magis excitaret. Ha;c et miserabiliora faciebant, qui ejusdem ordinis erant parlicipes , Htec de his summatim Theodorus. Quae autem de Synodo, sive potius conventu
et divinas partes sustineret.

satanico, post baec facta subdit, suo loco

dicemus,

quamvis amens et vecors iu caeteris esset. Tametsi hunc patriarcha Tarasius deposuerit, qui a nobis nuuc abiit, et ad superas scdes emigravit; tametsi suis alii eum sententiis damnaveriot at nobis nou soium quae ab illis statuta sunt transilire ncfas est, sed eadem conflrmare, vel maxime convenire cuni eadem nobis atque illis sit gratia, ne Patrum nostrorum leges mutare videamur et
oportebat,

quo

fieri contigit.

studio impii esse.

12.

Porro laudum suarum parcissimusTbeodorus, qui in his praeclare gestis rebus principem locum
tenuit, ista jejune

Quorum

ille

nihil prorsus recogitans,

admodum

percurrere visus
;

est,

patriarcham vi aggreditur (Nicephorus is erat Tarasii successor) omnibus eum machinis oppugnans, ut vel invitus voluntati ejus obsequeretur, et
sacerdotiuni redderet Josepho.

ne videri posset sua facla laudare

verum

in datis

tunc ab eo pluribus eodeni argumento Epistolis,

Quod

ille

sane vi

quantum
signiticat.

in bis

laboris insumpserit, aperte salis

tandem
vir Dei,

aegre adductus praestitit, veritus, opinor,

Sed

et

qui vitam ipsius Theodori perpe-

tuitati sacravit Micliaei

monacbus
:

ejus discipulus,

paulo fusius ista est prosecutus,

ita a Nicephoro inclioat historiam 10. Sed ferre non poterat inimicus, nec tenere se, quin Tlieodoruni ilerum aggrederelur,

dum

ne atrocius quippiam insanus ille molisi retur, Ecclesiamque vehementius exagitaret, quod tautopere concupierat, non obtinerel . Veruni hoc non sponte, neque solus fecit Nicephorus, sed adhibito episcoporum conciho, de quo modo
dicturi

sumus

at cerle

quidem

perfacile fuit laiet

tanciuani
factis

iuvideus

ipsi

perpetuo

ejusque ructe
per id

cum hominem
regimen
in

in

palatio

tantum versatum,

ad

succensens.

Eum

enim, qui sceptris

dico

tantae molis recens

assumptum
et

pertrahi

tenipus potiebatur,

Nicephorum

improbum

sententiam aliorum senioruui,

qui peritiam

398
canonum quam maxime
porum.
13.

LEONIS

III

ANNUS
episco-

11.

CHRISTI 806.

profitebantur

iis,

qn,T

cum illo dicta a nobis sunt,

:

sacras aures ve-

Conventns dictm Aflulterantium Constan-

Hoc itaque anno Synodus jussu imperatoris congregata est

tinopoli ob restituiionem Josephi.

pauconim episcoporum, qui tunc erant Constantinopoli, in

qua

ipse,

qui antea fuerat damnalus

consentaneum duximus, summatim referre totam Apologia; nostrae rationem. Nos igitur, bealissime, Orthodoxi surnus in omnibus, omnem haeresim rejicientes, omnemque OEcunicnicam et localem Synodum approbatam recijiientcs, necnon editas ab eis sacras et canonicas
stras conturbet

Josephus,

fuit

restitutus in

pristinum sacerdotii

constitutiones arcte complectiniur.

Neque enim ve-

gradum, de quo ista habet Theodorus Studita ad Nicephorum patriarcham post biennium scribens
ille
'
:

ritatem prorsus tenet

se existimans,
hffic,

is,

qui rectam fidem habere

divinis canonibus

non regatur. Ad

Cum

enim, inquit, factus

est

conventus

legitimas a sanctis

pro tempore usurpatas

parvus, et nescio quo

carcere per id

nomine appellem, ex tempus redieram. Cumque viderem

conniverant, ut Theodotem duet adulterii

dispensationes admittimus, quando et nos humiles

sanctitatem
plecti,

eos esse congregatos, qui adulterium anle susce-

non exactum jus sectantium

et

tuam per oeconomi ejectionem amest, sed admoconspirantium. Et prsede-

perant (qui

scilicet

dum

dispensantium

ceret Constantinus, episcopi)

copula-

cessoremsanctitatistuae patriarcham eadein ratione

torem aniplcxi fuerant; venitmihiin mentem illius Sapiens in illo tcmpore silebit, quoniam tempus malum est. Sed jam dicat idem ' Tacui, numquid semper tacebo? proptereatempore congruenti calumnia pressus, haec tandem prodicti prophetici
: :

suscepimus
exilio

in hoc ipso negotio, quando reversi ab sumus, disrupto adulterino conjugio, et oecouomo sacerdotii munere dejecto. Non enim (aiebamus) nobis pars tecum neque hic, neque in futuro saeculo, propterea quod adulter promiscue

fuit omni ratione cavi apertum prodiret, illud mecum volvens, quandoquidem episcopi dignitate praeditus non essem, ut arguendi habeam potestatem, sufficere si me ipse custodiam, et non participem illius communionis, eorumque qui scientes cum illo sacra faciunt, quoad scandalum de medio tollatur B. Ista quidem Theodorus, ubi vidit hominem in Synodo male absolutuni, tradit; quaj et

tuh, quia

quantum

in

me

a sanctitate tua parliciparit. Illo vero contra dicente

:

duobus

his annis, ne res in

Dispensatione usus sum, ut efiam impartiha?c subjiciente,

rem ad tempus. Deinde

manus

meae abscissae fuerunt in adulterina coronatione. Numquid ego ullarationecoronavi ? Posthacccommunicavimus usque ad obitum ipsius, et sanctitatem tuam rursus suscepimus ad dignitatem archiepiscopatus; quemadmodum ct mentiouera ejus quolidie facimus in sacrificio nec aha re
:

aliis Epistolis saepe refricat et

inculcat.

discrepamus,

quam

propter

ceconomum per

sa-

14.

Caeterum ne quis errore labatur,

dnm

cros canoues depositum multis modis, ac prsecipue

apud Theophanem, imo et apud Theodorum ipsum Studitam, necnon Michaelem in Theodoro nonnisi unius Synodi raentionem habitam esse videt, qua ipsis sanctisexilium decretum est constatejusdem
:

quod

post

novem annorum excommunicationem

id in abdito (feren-

iterum sacris operetur, neque

dum enim

id essetnobis ejus rei

minime

consciis)

sed in ipso fonte sacerdotii nostri, hoc est,

cum
sine

Theodori assertione in Epistola ad Leonem Romanum Pontificem, duplicem ab illis esse Syriodum congregatam, quarum priori receptus est Joseph,
alteram, qua anathematizati sunt, qui cum illo non communicarent, quam et secuta sunt exilia sanctorum. Dicemus nos de ea suo loco. Porro quod ad praesens pertinet conventiculum nominat id Theo:

sincera conversalione lua assidue pergens ad sa-

crificandum.
nostro,
prosiliit

iEquum
et

igitur et

sanctum ac

scandalo populo Dei fuerat, in primisque ordini

ejici
:

privari

sacerdoho, qui

indigne
servan-

nobis sanctitatis tuae

memoriam
,

dorus in Epislola ad Leoneni,

runi, vel

Synodum

hsereticoscilicet,

ab omni episcopo et sacerdote qui manifesto reprobus non sit, communicantibus juxta theologum. Quod si hoc nulla ratione factum
tibus, et

Synodum

adullerantium, eorum

qui adulterium comprobassent imperatoris. Sequenti autem die a Synodo congregata, ipse ad Nicephorum patriarcham Theodorus * scripsit Epislolam, studens avocare eum ab iis qua; statuta essent de receplione danmati, se excusans pariter, si illius

num ut aliquid (non ex commiseratione communi) ia humilitatem nostram a sanctitate tua illicituin fiat et contra canones? quoniam perferemus nos quidem, Dei virtute, atque utinam id nobis conpropter peccata nostra
sed
:

metu sermo,

tingat ejus coucessu.

communicationi minime admisceri

et
litteris

16. B

Verum

testor sanctitati tuae

coram

Christo

velit.

Epistola sic se habet

sanctis

angelis

audieutibus,

maguum

te

15.

Necesse non erat

indicare angelo

ipsojam significatasunt, quamvis per humiles nos ambos non fuissent. Attamen ne qui hesterno die jussu tuo conventus habitusest episcoporum,diversum aUquid docens ab
beatitudinis tucT, qua? ore
Theod. Slud. Ep. xxv. Cod. Colnran. 2 Eccli. xx. Theodor. Sludit. 1. i. Ep. xxx. Cod. Coluain.

Quod si potestali schisma subjicimur ut homines, atque subsacrorum et diviuorum canonum poteslate, veliinus, uolimus,
conflari iuEcclesia nostra.

'

Msa. xlii.

regimur et obsequemur. Caeterum orainus sauctitatem tuam flecte aurem tuain et audi vocein nostram, ut peritusmedicus, ut|iaslor bonus ovem unam prohibe a sacriflcio, et omues a scandalo redime, ue unius scabie tota Ecclesia nostra inficia:

LEONIS
tur,

Iir

ANNUS
uoster

11.

CHRISTI 806.
Cffisar

399

quam

acquisivit

Dominus

ot

Deus

Imperator
siinus,
et

sanguine suo. De nugis enini nugentui', qui volunt, et calumnientur sycophaniEe, parati sumus ad omnem ilefensionem refutationemque accusaloriae
objectionis.

Romani

Carolus rex Francorum invictisrector imperii, pius, felix ac

triumphator semper Augustus omnibus fidelibus sanctaj Dei Ecclesia?, ct cuncto populo Catholico
quE piicsenti ct futuro gentium ac nationum sub ejus imperio ac regimineconstituttc sunt. Siciit omnibus vobis notuiu esse et nemi,

Amici

et

laudatores

tui

sumus

in

primisque piissimorum et triumphatoruni dominorum nostrorum. Cumque tales simus, quamob-

rem

turbatio ?

Qua de causa evenient qua3 even

.

nem vestrum

latere credimus,

quomodonosdivina

turasunt, siquidem contraria Dei praBceptis?Tribue

nobis sacras preces tuas

Hactenus ad patriarcliam
rescripserit,

clementia, cujus nutu ad occasum tendentia sscula per successiones generationum reparantur,
tres nobis

Theodorus.

dando

filios,

magno

miserationis ac be-

Quid ad ha'c patriarcha

non ha-

bemus, sed potius non rescripsisse enm, verius dici potest, secundum ea qua) idem Theodorus ad Simeonem pra^positum ' scribens ait a De patriarcha enim quid attinet loqui ? Qiii nec responsa dare vult, nec admittere qui verba faciat qui in omni: :

munere, quia pcr eos, secundum vota nostra et spem nostram de regno
nedictionis
suffi ditavit

conflrmavit, et
tatis

curam

oblivioni obnoxiae posteri-

bus Caesari inservit

At

sic

licet

subduxerit se

Theodorus

cum

suis

a communicatione Joseplii

hoc vobis notum fleri volumus, quod eosdem per Dei gratiam fllios nostros regni a Deo nobis concessi, donec in corpore sumus, et post nostrum ab hac mortalitate discessum hujus a Deo conservandi regni, vel imperii nostri
leviorem
fecit. Ita et

oeconomi, secrete id quidem et sub silentio per

haeredes relinquere, sisic divina majestasannuerit,

biennium fecit, quo temporeetcum ipso fiatriarcha communicare non destitit, ut idem ipse testatur; ita lamen, quod licet in publicis precibus ipse ejus

memoriam

facerel in sua monasterii

Ecclesia, ac-

cedere tamen ad sacra ejus, qiiibus interesse soleret perditus ille

Josephus, penitus detrectaret

^
:

nam

audi quid ad Basilium scribal

i7. Nos ergo et sanctissimi patriarchae mentionem facimus (ut convenit) in Mystagogia, sicut

oplamus. Non ut confuseatque inordinate, autsub totius regni dominatione jurgii controversiam eis relinquamus; sed trina partitione totum regni corpus dividentes, quam quisquis illorum tueri, vel regere debeat, portionem distribuere et designare volumus, eo videlicet modo, ut sua quisque portione contenlus, juxta ordinationem nostram et fines regni sui, quae ad alienigenas extenduntur,

cum

Dei adjutorio nitatur defendere, et pacera at-

piorum imperatorum nostrorum et cum omni sacerdote inculpato communicare non detrectamus. Scri|)simusque ad ipsum patriarcham quod
et
: :

que charitatem

cum

fratre

custodire.

19. Divisiones vero a

Deo consecrati
et

et

con-

servandi imperii, vel regni noslri tales facere placuit, ut

et pii

imperatoresnostri sciunt, nos in nuliare dissiiniil

Aquitaniam totam

Wasconiam

(excepto

crepare prgeterquam de Josepho. Et

pulsus fuerit sacerdotio,

ac de-

cum

ipso statim

commuesse,

pago Turonico) et quicquid inde ad Occidentem atque Hispaniam respicit, et de civitate Nivernis,
qua3
sita est su[ier

nicaturos: etenim desiderabilem nobis

virum

non solum quod caput sit Ecclesiae nostrae, sed quia jam olim reverendus nobis erat, et singula ipsius bona laudare non cessamus . Haec Theodorus. Sed jam quae sunt anni hujus rehqua prosequamur, nonnisi post sequentem annum eum iterum conventuri, quando rursus adversus eum tempestas
est excitata. 18.

Nivernense,

Uuvium Ligerim cum ipso pago pagum Avalensem, atque Alsensem,

, ,

ter filios

donis.

Quod igitur pertinet ad res Occidentales

Testamentum Caroli Magni imperiiim in Synodo habita

dividentis inin villa Theo-

Matisconensem Lugdunensem, Saboiam, Moriennam, Tarentasiam, Montem Cinisium, vallem Segusiauam usque ad Clusas, et inter terminos Italicorum monliuni usque ad mare, vel usque ad Hispanias continetur, hoc est, illam portionem Burgundiae, et Provinciam ac Septimaniam, vel Gothiam, Ludovico dilecto filio nostro
Cabillionensem

consignavimus.
Italiam vero, quae et Longobardia dicitur, et Bajoariam , sicut Tassilo tenuit, exceptis duabus vilhs, quaruin nomina sunt Ingoldestat, et Lu-

produnt Annales Francorum hoc anno habitum esse conventum ab imperatore Carolo in villa Theodonis, atque ex testamento tribus flliis tripartitum esse ipsum regnum, singulassingulis partes
esse divisas,
si

trahahof, quas nos

quondam

Tassiloni benelicia-

contingeret eos post patris obilum

esse superstites.

Extatipsum quidem ejusmodi testamentum,sivedivisionisdecretum ab eodem Carolo Magno conslitutum hoc anno, appositum parergon ad vilam ijisius, atque ex Pithoei bibliotheca in lucem editum verbis istis
:

vimus, et pertinet ad pagum, qui dicitur Northgowe, et de Alemannia partem, quse in Australi ripa Danubii fluminis est, et de ipso flumine Danubii currente liinite usque ad Rhenum fluvium sursum versiis usque ad Alpes, quicquid intra hos terininos fuerit, et ad Meridiem vel Orientein respicit,

una cum ducatu Curiensi

fllio

et

pago Burgowe,

In

uomine

Patris et Filii et Spiritus sancti.

Pipino dilecto
20.

nostro.

Quic(iuid
fuerit,
illa

'Theod. Ep. XXVI. Cod. Coluuin.

in

Cod. Column.

Theod. Ep. xxvill.

in

hos terminos diam, excepta

autem de regno nostro extra id est, Franciam ct Burgun-

parte,

quam Ludovico

dediiuus.

00
Alemanniam

LEONIS
(excepta portione,

AXNUS
Pipino

11.

CHRISTI 806.

atqiie

quam

sibilitatem sive intra patriam, sive contra exteras

adscripsimus) Austriam, Neustriam, Tburingiam,

nationes.
Neque aliquis illorum hominem fratris sui pro quibuslibet causis, sive culpis ad se confugientem suscipiat, ad intercessionem pro eo facicndam
:

Saxoniam, Frisiam,
simus,
suo,
ita

et

partem
filio

Bajoariae, quae dici-

tur Norttigow, dilecto

possint in Italiam ad
si ita

nostro Carolo conces-

ut Carolus et Ludovicus viam habere

auxilium faciendum fratri necessitas extiterit, Carolus per vallem

pertinet, et

quia volumus, ut quilibet horao peccans et

cessione indigens intra

inter-

regnum domini

sui, vel ad

Augustanam, quae ad regnum ejus

Ludovicus per vallem Segusianam. Pipinus vero et exitum et ingressum per Alpes Noricas atque Curiam. Haec autem tali ordine disposuimus, ut si
Carolus, qni major est natu, priusquam Cceteri fra-

loca sancta, vel ad honoratoshominesconfugiat, et

inde justam intercessionem mereatur.

22. Similiter pra?cipimus,

ut quemlibet

li-

berum hominem,
:

qui

dominum suum

contra ejus

tres

diem

obierit, pars regni,

et

quam
et

habebat, divisicut

datur inter Pipinum

Ludovicum,
nos

quon-

dam

divisum
habeat,

est

inter

fratrem nostrum
illam portio-

Carolomannum, eo modo ut Pipinus

nem
buit,
illa

quam

frater

nosterCaroIomannus ha-

voluntatem dimiserit, et de uno regno in aliud profectus fuerit neque ipse rex suscipiat, neque hominibus suis consentiat, ut talem hominem recipiant, vel juste retinere praesumant hoc non solum de liberis, sed etiam de servis fugitivis statuimus ordinandum, ut nulla discordiis relinquatur occasio.
:

Ludovicus vero illam partem,

quam

nos in

partitione suscepimus. Si vero Carolo et

Ludo-

vico viventibus, Pipinus debitum

humanae naturae
tali

compleverit, Carolus et Ludovicus dividant inter

se

regnum, quod
fiat,

ille

habuit. Et haec divisio

Italiae

modo

ut ab ingressu

per

Augustam

ci-

vitatem accipiat Carolus Eboreiam, Vercellas, Pa-

Quapropter praecipiendum nobis videtur , hac mortalitate discessum homines uniuscujusque eorum accipiant beneficia unusquisque in regno domini sui, et non in altero, ne forte per hoc, si aliter fecerit, scandalum aliquod accidere possit. Haereditatem autem suam habeat unusquisque illorum hominum absque contradi

ut

post ab

piam, et inde perPadum fluvium termino currente usque ad fines Regiensium et ipsum Regium, et civitatem novam atque Mutinam usque ad terminos S. Petri. Has civitates cum suburbanis et territoriis suis,

ctione in

unoquoque regno, quam eum

legitime
<

atquecomitatibus, quaeadipsaspertinent,

quicquid inde Romam pergenti ad laevam respicit de regno, quod Pipinus habuit, una cum ducatu Spoletano hanc portionem, sicut praedixiet

habere contigerit. Ut unusquisque liber homo post mortem domini sui licentiam habeat se commendandi inter haec tria regna ad quodcumque voluerit, simihter et ille, qui nondum alicui est commendatus.

De traditionibus autem
fieri

et

venditionibus

mus,

accipiat Carolus.

quae inter partes

praedictis civitalibus, vel

solent

praecipimus, ut nulvel venditio,

Quicquid autem a

lus ex his tribus fratribus suscipiat de regno alte-

comitatibus

Romani

eunti ad dexteram jacet, de

rius a quolibet

homine traditionem,
,

praedicto regno, id est, portiouem, quae remansit

de regione Transpadana una

cum ducatu Tuscano usque ad mare Australe et usque ad Provinciam Ludovicus ad augmentum sui regni sortiatur. Quod
superstitibusLudovicus fuerit defunctus, Burgundiae, quam regno ejus adjunProvincia et Septimania, sive Gothia

si caeteris

eam partem ximus cum

usque ad Hispaniam Pipinus accipiat, Carolus vero Aquitaniam atque Wasconiam.

2J
.

hoc est terrarum , vinearum atque libertatem servorumque qui noa casatii sunt, sive terrenorum, quae ha;reditatis nomine censentur, auro, argento, et gemmis, armis ac vestibus, necnon et mancipiis non casatis, ethis speciebus, quae proprie ad negotiatores pertinere noscuntur. Caeteris vero liberis hominibus hoc uomine interdicendum judicavimus.
23. Si quae

nem rerum immobilium

autem

feminae, sicut fieri solet,

Quod

si

talis filius

cujuslibet istorum
eligere

inter partes etregna fuerint ad conjugia postulatae,

trium fratrum natus

velit,

fuerit,

quem populus

non denegentur

juste poscentibus, sed liceat eas

ut patri sno succedat in regni haereditate,

in

vicissim dare et accipere, et affinitatibus populos

inter se sociari. Ipsae vero feminae potestatem

volumus ut
et

hoc consentiant patrui ipsius pueri,

fratris sui in

haha-

regnare permittant filium

portione

beant

rerum suarum
in
alio

in regno,

unde

exierant,

regni,

quam

paler ejus,

eorum

frater habuit.

quando
bitant.

propter

mariti

societatem

Post hanc nostraj auctoritatis dispositionem

placuit inter praedictos filios nostros statuere atque

prcEcipere propter

De obsidibus autem, qui propter credentias

ad custodiencujus

pacem,

quam inter

eos perpetuo
fratris

dati suut, et a nobis per diversa loca

permanere desideramus, ut nullus eorum

dum

destinati sunt,

volumus, ut

ille rex, in

sui terminos, vel regni limites invadere praesumat, neque fraudulenter ingredi ad conturbandum re-

regno sunt absque voluntate fratris sui, de cujus regno sublati sunt, in patriam eos redire non permittat, sed potius in

gnum ejus, vel marcas minuendas, sed adjuvet unusquisque illorum fratrem suum, et auxilium ei ferat contra iuimicos ejusjuxta ratiouem et pos-

futurum insuscipiendis
ferat auxilium,
si

obsifrater

dibus alter

alteri

mutuum

fratrem hocfacere, ralionabiliter postulaveril. Idem

LEONIS
jubemus
Si

III

ANNUS

11.

CHRISTI 806.
si

401
et viri

et

de his, qui pro suis facinoribus in exitalis inter

getur a fratribus suis,

voluntas.

postulantis et fefuerit

liuin missi, \el mittendi sunt.

mina; consentientis honesta

et rationabilis

causa, vel intentio conlroversinc

partes propter terminos et confini.i

fuerint, quae
definiri

regnorum
,

orta;

De ncpotibus vero

nostris,

scilicet filiis prae-

hominum
possint
:

testimonio declarari
iit

vel

dictorum filiorum nostrorum, qui

sunl, vel

eis vel jani nati

non

tunc volumus,

ad declarapro
tali

tioneni rei dubiae, judicio crucis, Dei voluntas et

rerum

veritas

exquiratur,

nec

unquam

adhuc nascituri sunt; placuit uobis pra;cipere, ut nuUus eorum per quaslibet occasiones quemlibet ex illis apud se accusatum sinejustadiscussione atque

causa cujuslibet generis pugna, velcampus ad exa-

examinatione

aut occidere

aut

minationem judicetur. uno regno hominem de

contra

Si

vero quilibet

homo

de

membris mancare, aut

tres, vel

excajcare, aut invitum ton-

altero

regno de

infidelitate

dere faciat; sed volumus, ut honorati sint apud papatruos suos, et obedientes sint
subjectione,
26.

dominum suuni

accusaverit, mittat

eum

dominus suus ad fratrem suum, ut ibi comprobet quod de homine illius dixit . 24. Sed antequam ulterius progrediamur, hic considerandum est, quod sicut hic probatur judicium crucis, ita alibi ab eodem prohibilum reperitur examen crucis et sicut illud licite fieri posse demonslrat, ita hoc certum estfuisse vetitum ejus;

cum omni quam decet in tali consanguinitale esse.

videtur,

Hoc postremo statuendum nobis

ut quicquid adliuc de rebus et constitutionibus,

quac ad profectum et utilifatem

eorum

pertiiient,

his nostris Decretis atque praeceptis addere volue-

rimus,
statuta

sic

a pracdictis dilectis

filiis

nostris observe-

tur atque custodiatur, sicut ea, qua3 de his

et

jam

dem
libro

Caroli imperatoris sancito Decreto

siquidcm

descdpta sunt, custodire

ita

et

observare

primo Capitularium, capitulo centesimo oc Sancilum est, ut nullus deinccps quamlibet examinationem crucis facere praesumat ne Christi passio quoc est glorificatio cujushbet, temeritalecontemptui habeatur.Quodnam autem fuerit istud examen vel judicium crucis, nobis hactcnus est incompertum. Pergit
tavo ista leguntur
:

praecipimus.

Uxc autem omnia

disposuimus, atque ex

ut quandiu divinae , hauc corporalem agere vitam, potestas nostra sit super a Deo conservatum regnum atque imperium istud, sicut hactenus fuit in regimine atque ordinatione, et omni domi-

ordine firmare decrevimus

Majestali placuerit nos

vero

dignum

lanto principe Christianissimo pra3-

natu regali atque imperiali

ut obedientes habea-

ceptum iisdem tribus filiis ejusmodi publica solemnique testificatione insinuare, sic diceus Super omnia autem jubemus, ut ipsi tres
:

nostros atque Deo amabilem populum nostrum cum omni subjectione,

prffidictos

mus

dilectos

filios

quac paki a

filiis,

et

imperatori ac regi a suis po-

FRATRES CUR.\M ET DEFENSIONEM S. PETRl SIMCL SLSciPiANT, sicut quondam ab avo nostro Carolo et
beatae

memoriBe genitore Pipino rege,

et

a nobis

postea suscepta est, ut

eum cum

onuii adjutorio

puhs exhibelur. Hucusque Caroli de divisione Decretum , sive testamentum factum invilla Theodonis, subscriptum ab optimatibus Francorum, et Romam missum per Eginhardum a secretis ad

ab hostibus defendcre nitantur,

et juslitiam

suam,
habere

quantuin ad ipsos pertinet

faciant.

et ratio postulat,

Leonem Pontificem confirmandum atque subscriptione muniendum. Sub cujus dispositione de imperio

Similiter et de cseleris Ecclesiis, qua3 sub

discernendum

reliquisse

visus

est,

ut cui

illorum fuerint potestate, praecipimus, ut justitiam

suam

et

honorem habeant

et pastores et rectores

de eo in testamento menliouem habere voluerit, de quo ante

vellet, Pontifex daret,

cum nullam
si

venerabilium locorum habeant potestatem rerum, qUcE ad ipsa pia loca pertinent, in quocumque de
his tribus regnis

omnia

fuisset ipsi

testandum,

hajreditarium exi-

illarum Ecclesiarum possessiones

statutis

fuerint.

non potius Romani Pontiflcis arbilrio electivum. Porro iis omnibus, quai statuta fuerunt a Carolo, Leo Pontifex etassensum praebuit, et prostimasset, et

Quod

si

de his

atque convenientiis

pria

manu
27.

subscripsit. Hiec veteres Annales

Fran-

aliquid casu quolibet, vel ignorantia

(quod non

corum.

optamus) fuerit irruptum:

citissime

prtEcipimus, ut

quam
possit

Verum

etsi

dum

viveret, totius imperii et

secundum

justitiam

emendare studeant,

ne forte propter dilationem majus

accidere.
23.
licet

damnum

Francorum regni Carolus apud se retinuit plenum dominium, tamen administrationem illis concessit,
consiliarios
illis

tribuens viros prudeutes ac reli-

autem nostris, sororibus sci prajdictorum filiorum nostrorumjubemus, ut

filiabus

De

giosos.

Pipini siquidem lateribus junxit

,

Hadel-

post nostrum ab hoc corpore discessum, licentiam liabeatunaqueeque eligendi subcujus fratris tutela et defensione se conferre velit. Et qualiscumque

ex

illis

monasticam vitam

elegerit, liceat ei

hono-

rifice

vivere sub defensione fratris sui, in cujus

regno dcgere voluerit. Qua) autem juste et rationabiliter a condigno viro ad conjugium quasita
fuerit, et ei

bartum virum sanctissimum cujus vitac admirandac monumenta extant '. Quod vero ad reli(|ua ejusdem bona pertinet, idcra imperator triennio anle obitum derebus mobilibus condidit testamentum, sive donationem causa morlis, qux ad flncm Yita; ejus apud Eginhardum posita legitur, iiosque suo loco reddituri sumus.
'

conjugalis vita placuerit, non

XIII.

ei

dene-

Sur. die

ii.

Jan. tom.

ii.

TOMUS

51

402
28.
tiita

LEONIS

III

ANNUS

11.

CHRISTI 806.
est recipiendus,
et

de

Ejusdem Synodi, Carolo approbante, staclericis. Urgenfibus autem diversorum

canonice

eum cum
:

legitimo nuin

mero verorum

bonorum testium approbare

sacerdotum accusationibus, factura est ut ex Synodo per Caroluin Magnum missa fuerit cousultatio

tunc canonice conspectu episcoporum poterit dijudicetur; et si culpabilis inventus fuerit, canonice

ad

Leonem Romanum Ponlificem rogatum de

damnetur.
Si

sacerdotibus criminosis quid agendum, cum probatio certa deficeret. Est de ea mentio in Capitularibus ipsius Caroli his verbis ' Et boc voipsis
:

vero

eum

supradicto praetextu approbare

poterit
:

ipse

accusator

miuime

et

hoc cauonice

definiatur. Ipse
incredibilis

ergo sacerdos

si

suspiciosus, aut

biscum magno studio pertractandum est, quid de presbyteris criminosis, unde approbatio non est, et semper negant, laciendum sit nam hoc
illis
:

suo episcopo, aut reliquis suis consane in crimine, aut remaneat, tunc tribus, aut
:

cerdotibus, sive bonis et justis de suo populo, vel

de sua plebe hominibus fuerit

in prffidicfa suspicione

sffipissime a nobis et progenitoribus

atque ante-

cessoribus nostris ventilatum

dum

est, sed non ad liquihactenus definitum, Unde ad consultandum

quiuque, vel septem bonis ac vicinis sacerdotibus, exemplo Leonis papae, vel eo amplius, si suo episcopo visum fuerit, aut uecesse propter tumultum populi id esse prospexerit ; et cum ahis bonis et
justis

patrem nostrum Leonem papam sacerdotes nostros mittimus et quicquid ab eo, vel a suis perceperi:

mus, vobis una cum illis, quos mittimus, renunnon tardabimus. Vos interdum vicissim tractate attentius, quid ex his vobiscum constituamus una cum praedicti sancti Patris institutionibus, ut
tiare

homiuibus

se

sacramento

corani

populo

super quatuor Evangelia data, purgatum Ecclesiae reddat. Si quis autem scire desiderat, quales testes ad accusationem sacerdotum recipi
:

debeant,

et

murmur
illffisi,

cesset

populi

et

nos his satisfacientes,

Domino

auxiliante, ab utrisque
his

maneamus.

Quid autem de
29.
esse

statulum
-

fuerit,

sequens decla-

quicquid de accusatore faciendum sit pleniter in canonibus reperire poterit , Hucusque Caroli Constitutio in episcoporum Concilio comprobata,
ex sententia Leonis

rat constitutio istis verbis

Romani
:

Pontificis confirmata

Omnibus vobis visu aut auditu notum non dubitamus, quod saipissime, suadente
,

spectant ad

idem Concilium, quae

in sexto Capitula-

rium

antiquo hoste, sacerdotibus crimina diversa objiciantur; sed quouiam qualiter ex eis ab his rationabilis examinatio et satisfactio
fiat, licet

leguntur Capitularium dominicum datum anno Incarnationis Domini nostri Jesu Christi dcccvi ad
libro ita
31.

tempore
Pipini,

bonae memorite

domni

genitoris

nostri

Theodonis villam anno imperii domni Caroli vi. Ut lectiones in Ecclesia distincte legana I.
tur.
II,

sive priscis temporibus a sanctis Patribus et reliquis bona; devotionis hominibus saepissinie venti-

De cantu
tus.

ut

secundum

ordinem

et

latum

fuerit

nos tamen pleniter et ad liquidum

morem Romanae
III.

Ecclesiae fiat canta-

deflnitum reperire minime quivimus. Nostris quippe temporibus, ad i[isum a sanctis episcopis
et

De

notariis

ut unusquisque episcopus
et

reliquis

sacerdotibus et cceteris Ecclesiasticae

nostris in regnis, seu in aliis

et

abbas

singuli

comites

suum
ut sefiant.

dignitatis ministris,

notarium habeant.

Deo degentibus, nobisque una

cum

eis

agentibus,

IV.

De

caeteris disciplinis EccIesicE

et
:

saepissime propter multas et nimias reclamatio-

cundum canones

regulam

nes, quae ex hoc ad nos ex diversis partibus venerunt, ventilatum est. Sed qualiter consultu

V,
VI.

De medicinali arte ut infantes discere mittantur.

hanc

domini

et patris nostri

Leonis Apostolici, caetero-

rumque Romanai Ecclesiae episcoporum, et reliquorum sacerdotum seu Orientahum et Graecorum patriarcharum et multorum sanctorum
,

sacerdotum, necnon et nostrorum episcoporum, omniumque cajterorum sacerdotum ac levitarum auctoritate et consensu, atque reliet

episcoporum

VII.

De Ecclesiis sine honore manentibus absque offlciis et luminariis, et de his, qui decimas assumunt et de Ecclesiis non curant ut hoc omnimodis emendetur. De altaribus ut non superflua sint in
:

Ecclesiis.
VIII.

quorum

cunctorum consiliariorum est vobis omnibus utriusque ordinis ministris scire volumus.
fidelium et

De computo
nes .

ut veraciter discant

om-

nostrorum consultu definitum

30.

Statutum

est

namque
,

ratione et neces-

sitale et auctoritate praedicta

consultu
fuerif,

omnium,
ut recipi

Hactenus de his quaj spectant ad Concilium praesentis anni in Theodonis villa babitum. 32. Martyrum Scillitanorum reliquice ab
Africa translatce.

ut quotiescumque

cuiquam

sacerdoti
talis

crimen im-

Hoc insuper anno Carolum

Venetorum
et

iin-

pouitur,

s!

ipse accusator

peratorem audisse legationem

Ual-

debeat (quia quales ad accusationem sacerdotum admitti debeant, in canonibus pleniter expressum
est); si

autem, ut dictum
V. c. 33.

est, ille

accusator, qui

'

Capiliil.

1.

matarum iidem babeut Annales. Diversas insuper expeditiones hoc eodem anno a filiis ejusdem imperatoris feliciter gestas, summatim referunt numerantque ac describunt munera missa ab
Aaron rege Sarracenorum
in Oriente ad

Eod.

lib. c.

34.

Carolum

LEONIS ni ANNTJS
Magniim,
et

II.

CHRISTI 806.
Pandunl sarcophagum, sludcntque sacros Artus slringere Unteis paraiis,

403

inter alia

horologiiim
ista
:

admirando

opificio elaboratuni.

Rursnm
narrantur

ab Adone hoc

eodem anno

facta

Tunc temporis,

Commiltuntque sacro corpus

locello

Sperali quoque marlyris beati

inquit, delata sunt ossa beati Cypriani Carthagine

Necnon Pantaleonis

ossa raplim

beatorum Scillilanorum martyrum Sperati sociorumquc ejus, et posita sunt in Ecclereliquiis

sia beati

cum

Tollunt cuncta siniul, ligantque pennis (pannis).

Conscendunt celeres ralem paralam,

Nec

sa;vi raetuunt pericla Ponli,

Joannis Baptista; incivitate Lugdunensi .

sui
saeculi

Egressis Arclas opima porlu

Haec

Ado

res

gestas

Occnrrit placido, sinuque

la;to

scribens.

Extat

Fessos eicipit ac fovet benigne.

carmen Agobardi episcopi Lugdunensis de

tione

transla-

sancti

Cypriani

et

quorumdam aliorum

niartyrum sacrorum pignorum, hac inscriptione notatum Agobardi carmen post obitura Caroli et Leidradi Lugdunensis episcopi.
' :

moi cum audiit oplimus sacerdos Lngduni placidam tenens cathedram, Sanctorum eximio calore flagrans,
Ha?c

Intendensque sacris ubique rebus

Ledradus specimen, decusque

cleri,

Orat, postulat, imperatque raptim,

Ut sanclissima martyrum piorum

Nostris mojnibus ossa conderentur

Rector magnificns, piusque princeps Angusto Carolus decore fuUus, Sceptrum nobile Francicum regebat,
Sobjectos popuios pie gubernans
Lectos sequora jusserat secare.

Lugduni ad placidam Joannis aram, Qui Cbristum vitrea rigavit unda. Illic cum socus honore claro
Florens, inclyte Cypriane, dormis.

Ac jam

propitio sibi Tonante,

via;

Locupletatae sunt tunc et Venetia?

eodem

the-

Post multos nimiae

labores,

Ingressu reduci salum petentes

Intrarunt Libycos repenle fines
:

sauro sancti Cypriani reliquiis, quaslegati rcdeuntes a Carolo dono acceptas in patriam detulerunt,

Qua Carthago gravi jacens ruina

Deflel pra^terita; decus juventa;.

quibus a Venetis erecta

est in

Murano

nobilis sancti

Bic

dum

Cypriani memoria, quae hactenus perseverat.

Ex

Basilicas

Deo dicatas

Et Chrisli subeunt veneranda templa,

Adone autem

corrigitur Sigebertus, qui translatio-

Cernunt

ut lua,

Cypriane martyr,
:

nem
rati

corporis sancti Cypriani, necnonPrimi etSpe-

Pervarel loculus neglectus ossa

Tum

vero nimio dolore moli

Scillitanorum factam dicit anno octingentesimo

Et magno gemitu polum intuentes,

secundo.
est.
'

Poscunt auxilium Dei perennis, Pro quo, sancte,

Et
tibi

caput rescissum
flexis,

mox

popUtibus precando

Editnm cnm

aliis

ejusdem auctoris operibus Parisiis cusis an. 1603.

Anno

periodi Gra;co-Romanae

6299.

Anno JErx Hispan. 844. Anno Leonis papee 12. CaroU imp.
III

llegira;

191, inchoato die 16 Novemb., Fer.

7.

2.

Jesu Christi 806.

Nicephoriimp. 5.

Obitits
1

A num.
cundum

S. Tarasii Constantinop. patriarchcB. ad i7. Theopbanes anno Incarnat. seAlex. dccxcviii, qui kalendis Septemb. su:

oportere aliquem ab

imo laicorum

statu ad supre:

Hoc perioris Christi anni inchoatur, hx habet anno mensis Febriiarii die vicesimo quinto, Indictione dccima quarta, Tarasius sanctissimus Cons-

quos imperator Nicephorus urbe ejicere consiliatus, adversa nonnullorum sententia cobibitus est, qui odiosam fore patriarchse ordinationem exposuerunt, si monachi ad septingentos usque subTheodoromilitantes, ejusque

mum

episcopatus fastigium proxime evolare

tantinop. archiepiscopus gloriosam

mortem

obiit.

monasterium adeo

celebre, illa as-

Mensis vero Aprilis die duodecima, niagna Paschatis Doiuinica Nicephorus sanctissimus patriarcha, prius a secretis, populi totius, sacerdo-

Paulo post

serta dissiparentur, et a
id

tnm

tuni, atque

etiam inipp. suffragio electus

est.

Plato

autcm
rcs,

Theodorus studiorum monasterii supcrioNiccphori ordinationi non assenserunt, quinet

neque novum in fuit factum; cuni multi etiam ahi de laicis episcopi creali, Deo convenienter in sacerdotali dignitate se gesserint . Ignatius diaconus magna; Ecclesis Constantinop. et dein Nicseae metropoUtanus
in ejus Vita cap. ii, dicit etiam

iundamentis ruerent. Porro Ecclesia, neque recens excogita-

imo dissidium
runt,

a ca>teris meditati

firmiter obstite-

Tarasium

die

xxv

probabili

videlicet

argumento

ducti

rion

Februarii animara Deo reddidisse, postquam scri-

404
psit
:

LEONIS

III

ANNUS

11.

CHRISTl 806.
adduceret, ut liquet ex dictis anno dccxcv,

Viginti et duos
,

annos pontificalem decoravit

men

cathedram

narravitque varia miracula ad sepul-

crum

ejus patrata.

2. Virtutes

S. Nicephori Tarasii successoris.

,

num. 6, et ex iis, quae anno dcccvui, num. 2etseq. in medium adducemus (1). Hujus Synodi mentio in libello Synodico post Baronii mortem edito bis
verbis
:

Nicephorum

qui Tarasio

successit,

suum

appellat tgiiatius; qui

scripsit ejus

patrem Vitam a

Beatissimus Nicephorus, qui sancto Tara-

sio siiccesserat,

divinam

et

sanctam parlicularem

Bollando ad diem xiu mensisMartii primum publicatam, quod aliquando in bajreseos errorem ipse-

Synodum de consensu
gavit
:

imperatorisByzantii congre,

met

attractus fuerit, deplorat, ac ejus patrocinio et

se

exemplo
tandis

ad viam

veritatis
et

reductum

indicat.

quem et per dispensationem , Josephum defunctus Tarasius, propter conciliatas incestas nuptias Constantini imp. tilii Irenes deposuerat, in
presbyteriim recepit
:

Certe tanta Leonis Isauri

Theophili impp. exagi-

unde quidam, qui

a Christi

Ortbodoxis, qui sacras imagines daninare noUent, violentia fuit, ut pauci fuerint per Orienteni,

Ecclesia per simplicitatem abrupti fuerant, rursus

sunt uniti
discipuhis

Accuratius hac de re loquitur Michael

quos inimanis illa ruina non involverit. Nicephorus i^atriarcha a pueritia ingenuis studiis deditus fuit, grammaticis scilicet, poelicis, rhetoricis, mathematicis abisque pbilosophicis disciplinis, cum quibus ipsam rerum tlieologicarum scientiam copulavit. Ad setatem virilem provectus, Constantini

sancti Theodori Studitae in

:

qui de imperatore scribit

ditur (Nicepborus
is

hujus Vita, Patriarcham vi aggre-

erat Tarasii successor)

omnibus

eum

machinis oppugnans, ut vel invilus voluntati ejusobsequeretur, etsacerdotiumredderet Josepho.

Quod

ille

sane, vi

tandem
.

et aegre

adductus, pra3-

cum

Irene matre Constantinopoliimperantium

stitit; veritus,

opinor, ne atrocius quidpiam insa-

Synodo adhuc impp. parentum suorum vestigiis insistens, velut e sublimi specula venerabilium imaginum antiquam religioncm ac adorationem incLasecretarius fuit, et in septima

a secretis prasviis

nus ille moliretur Ubique in Ecclesia

Plura hac de re Baronius.

et oixovofiouvTa? invenias

axpigoiivTa;

viros sanctissimos, inquit Combefisius in Apparatu

ad Biblioth. Concionat. pag. 24,

dum

loquitur de

mans atque

dilucide explicans, confessor sacro con-

Josepbo arcbiepiscopo Tbessalonicensi,

sanctce Crucis affirmat.
4.

quem verum

sessui etiam ante sacras infuIasetfectusestB.Vitam

parentem esse orationis in festum Exaltationis

Carolus Aug. regnum

aulicam multis

et

molestiarum

et

vanitatum ge-

neribus obnoxiam expertus, deposito secretarii

nere, solitariam auspicatur, ad

mu-

specum contra Bosphorum Thracium sitam, monasterium constituit, et

ipse

titur.

suum

inter filios par-

num.

i7 ad 27.

Conventum habuit
optimatibus Fran-

imperator
filios

cum

primoribus

et et

monacborum
ac

junctus collegio,

diunoctuque
,

corum de pace constituenda

tes
:

conservanda iuter

precibus
ac

sacris cantibus

vacans

optima,'que

suos, et divisione regni facienda in tres par-

abstinentiae

modo sese oblectans, divinis lectionibus disciidinis animum adbibebat . Haec omnia
litteris

ut scirel unusquisque illorum

si

quam partem
illi

tueri et regere debuisset,

superstes

eveniret.

Iguatius in ejusVita, et Nicephorus in

ad

De hac

partitione et

testamentum

factuni, et jure:

Leonem III Romanum episcopum de seipso scribit M Ad lianc episcopalem sedem invitus multumque
reclamans
nide potius
(testis est

jurando ab oplimatibus Francorum confirmatum et constitutiones causa conservandae pacis facta;

atque h;ec omnia
papae, ut his sua
litteris

mibi Deus) proveclusettyran-

mandata

sunt, et Leoni

quam

consulto, aut

uUa omnino

per-

manu

subscriberet, per Einharlectis

gubernandis prsfectus sum . In eadeni Epistola a Baronio anno dcccxi, num. 20 et seqq. recitata multa refert Nicepborus exiisquae ante episcopatum a se gesta sunt.
suasione
aliis

dum

missa.
et

Quibus Pontifex
propria

et

assensum
inquit

prfebuit

manu

subscripsit ,

3.

Synodus Constantiuopolitana.

Hoc porro

auno Nicepborus patriarcha Synodum cclcbravit, quam Theodorus Studita iu Epistola ad Leoneni III
apiiellat

Synodum

hcereticorum

et

adulterantium,

quia episcopi in ea cougregali adulteriuin Constan-

imp. cuin Theodole coniprobare visisunt, Josepbuni magna) Ecclesiae Constantinopolitanffi ceconomuni, adidterii copulalorem, uteumappellatidem Tbeodorusin Epistolaxxv,iu sacerdotium restituentes. Verum actum id a sancto Nicepboro necessaria indulgentia, qui imperatori resistendum non esse arbilratus est, ne religionem Catbolicam in discrilini
(1) lu Conslantinopolitana

Eginhardus in Annal. ubi Eginhardus, ut passim alibi, appellatur. Idein habent annalistae Bertinianus, Metensis aliique. Illud Caroli imp. testamentum seu divisionis chartam i'ecitat Baronius. In ea Carolus agit tantum de regni divisione inter filios, et ubi imperiumnominatur, regnuin suum intelligit. Coucedit Ludovico Aquitaniam totain et Vasconiam excepto pago Turonico, et quidquid inde ad Occidentem atque Hispaniam respicit, pagos Nivernensem, Avalensem, Alsensem, Cabillonensein, Matisconensem, Lugdunensem, Saboiam, Morlen-

nam, Tarautasiam, Montem Cinisium, vallem Segusianam usque ad Clusas, et inde per terminos Italicorum montium usque ad mare, et quidquid

rentur, discinius ex Vila S. Hilarionis juuioris,

Ita

hac Synodo, cujns canones ignorantur, conslitutos fuisse ritus, quibus monasteriorum arcliiraandrita; consecraquam ex manuscripto Synaxario Divionensi exliibent l'P. Bollandist;c ad diem vi Junii pag. 759.
:

explicamus verba

illa

Syuaxarii
sui

Tum

vero faclus est hegumenus et archimaudrila, secundum rilus ibidem a Synodo ordinalos . Porro
cuui Leo

vir sauctus

habila fuil,

octavum pra;sulatus regimen assumpsit.

anuum agebat

Armenus imperium

capessivit;

quare ipso

anno

quo Synodus Constantinopolitana Wansi.

LEONIS

III

ANNTJS 11,

CHRISTI 806.

403

ab eis contra Meridiem et Occidentem usque ad mare, vel usqne ad Hispanias conlinetur, hoc est illam portionem Bnrgundife , et Provinciam ac Septimaniam vel Gotbiam. Donat Italiam Pippino
,

gavit in

eodem volumine scriptorum coEEtaneorum. Denique hujus divisionis a Carolo facts clara
manifesta mentio est in capite tertio Capitulostatim post imperii divisionem
. Ila vir

et

rum apud Niumaga

editorum

quce et Longobardia
villis

dicitur

et

Bajoa,

doctissimus, cui suftragantur

riam, exceptis dnabus

cl

ibidem memoratis
ipso

Cointius aliique passim erudili.

Imo Mabillonius
Germanici,
refert

Alamanniaj partom,
est,

quffi in australi ripa

Da-

tom. IV Analect., pag. 34

se in
fine

itineris

nubii fluiiiinis sita

nubii usque ad

et

de

flumine

Da-

quorumdam operum
sancti
:

Mss. Alcuini

in

Rbenuni fluvium, et quidquid inter bos termiuos fuerit, una cum ducatu Curiensi ct pago Durgouve. Quidquid autem de regno ejus extra bos tcrminos erat, id est, Franciam et Burgundiam, excepta illa parte quam Ludovico deilit,
atque Alanianniam, excepta portione

Bibliotheca monasterii

asservatorum Iiaec verba legisse Anno dcccvi ab Incarnatione Domini, Indictione xiv, anno xxxviii regnante KaGalii

rolo imperatore, VIII idus Februarii, die Veneris,

divisum

quam

Pip-

est rcgnum illius inter filiis suis, quantum unusquisque post illum habet et ego alio die
:

pino adscripsit, Austriam, Nevistriam, Turinginm,

Saxoniam
concedit.
5.

Frisiam,

et

partem BajoaricE Carolo

hoc opus (perfeci) . Ex quo et intelligimus hoc tempore in Germania Incarnatiouis epocham a die
Natali Christi, aut saltem a kalendis Januarii fuisse

Filiis

defensionem EcclesicB injungit.

ut ipsi tres fratres

deductam.
7. Varia Capitularia Caroli Aug. A num. 21 ad 32. Baluzius tomo i Capitul. Reg. Franc. sex Capitularia ad pra;sentem annbm refert. Primum complectitur divisionem regni Francorum inter

Super omnia autem jubemus

imperator,

, inquit piissimus

curam

et defensio-

nem Ecclesiae sancti Petri simul suscipiant, sicut quondam ab avo nostro Carolo, et beatse memoriee
genitore Pippino
est;

rege, et a nobis postea suscepta

Carolum, Pippinum
fihos. Tria

et

Ludovicum, Caroli Magni

ut

eam cum
et

Dei adjutorio ab hostibus defendere

sequentia constant duobus ac viginti

nitanlur, et justitiam
linet,

suam, quantum ad

ipsos per-

Capitulis,

ratio

postulaverit, habere faciant.

:

De

adauxit.
tria

Quintum

quibus Carolus M. legem Bajoariorum est Noviomagense. Sextum babet

filiabus ha;c statuit

De

flliabus

autem

nostris,

sororibus scilicet prasdictorum filiorum nostrorum,

Capitulari

jubemus, ut post nostrum ab hoc corpore discessum licentiam habeat unaqua;que eligendi sub
cujus fratris tutela et defensione se conferre
et velit,

etvigintiCapitulaexcerptade canone. Depriori mox egimus. Secundum, tertium et quartum referuntur a Cointio ad annum Christi dccxcii, et quintum ad hunc annum. Sextum denique, quod

excerptum
uti ante

est

de canone, descripsit ad an. dcccii,

qualiscumque ex
in cujus

illis

monasticam vitam elege-

eum Sirmoudus.

rit,

liceat ei honorifice

sui,

juste

viveresubdefensione fratris regno degere voluerit. Qua; autem ac rationabiliter a condigno viro ad conju-

gatos suscipit.
nal.

S.CarolusAug. Venetorumet Dalmatarum leAd num. 32. Eginhardus in Aunarrat Carolum Aug. Venetos et Dalmatas in

gium qua^sita fuerit, et ei conjugalis vita placuerit, non ei denegetur a fratribus suis, si et viri postulanlis et

suam amicitiam

feminfe consontientis honesta et rationa-

bilis fuerit

voluntas .

recepisse. Haec ejus verba: Statim postNatalemDominiveneruntWillerus etBeatus duces Venetife, necuon et Paulus dux laderae, atque Donatus ejusdem civitatis episcopus legati

6.

tima.

Hujus divisionis charla germana ac legi Hanc portionem regnorum Caroli imp.,
numerari posse inter

Dalmatarum ad praesentiam imperatoris cum magnis donis: et facta est ibi ordinatio ab imperatore
de ducibus et populis tam Veuetiae quam Dalmatite varii alii annalistoe ad hunc annum. Addit Eginbardus Classis a Nicepboro impera-

iiiqnit

Baluzius tom. iiCapitul. Bcg.Franc.p. 1068,

dubiic fidei esse ac merito

singularis otii

Idem habent

tot

sajcula

commenta, quee sequiora nobis ingeniaque pepererunt, scribit Petrus Piscriptores coaitaneos
in char-

tore, cui Nicetas patricius praeerat,

ad recuperandam

thanis

in Pra;fatione ad xii

Dalmatiam mittitur

Ab

aliquot annis Veneli do-

Historia;

Francorum, hinc persuasus quod

fuit.

taceo

exemplari Thegani opcri recentiore

manu

mestico laborabant bello, uti jam anno dccciii indicavimus. IUo anuo Fortunatus patriarcba Gradensis
et Willerus, quem Sigonius Obelerium vocat, Metamaucensis tribimus, solura vertere coacti, Tarvi-

subjuncta

piar reperi in Bibliolheca

Sed ego vetustissimum illius exemThuana, licet non intea Joanne Nauclero edita pridem

grum eadenique
;

sium

se contulerunt,
erat.

quod

ditionis Francia) oppi-

fuerat, et

Aventinus

eam memorat

in Anualibus

Boiorum. Imo Eginhardus dissertam illius mentionem facit, seque eam jussu imperatoris ad Leo-

Fortunatus, ut constituerat, ad Carolum Augustum properavit; Obelerius vero seu Willerus dux a Venetis exulibus est dcclaratus. Hoc anno
Obelerius, Tarvisio

dum

nem papam
retur,
Illi

detulisse, ut ejus subscriptione firma-

praeterea fidem et auctoritatem conciliat

egressus,

cum valida armatorum manu Metamaucum repente repetiit, ac Joanne

charta divisionis imperii facta a Ludovico

Pioanno
ista falsi

Dcccxxxvii,
sunt ad

cujus omnia ferme capita descripta

ex
illa

Mauritioque ducibus exactis, ducalem ipse coronain accepit, et consensu populi Beatum ac Valentinum
fratres honoris sibi consortes adscivit,

verbum
non

Caroli

et

tamen

accusata

fuit a

Pitba;o, qui priraus

eam

vul-

paralo

cum

tribunis exercitu,

Deinde comHeracliam , unde

406
Joannes

LEONIS

III

ANNUS

11.

CHRISTl 806.
prrefato Fortunato, ut sicut
;

et Mmiritius originem trahebant, in eorum contemptum invasit, ac funditus evertit. Heracliani, quae major erat nobilitatis Yeneta? pars, quia Hera-

mare curavimus de
seinper pro
illius

clia

per aliquot annos sedes imperii fuerat,

alii

Metamaucum, alii Torcellum, sed plerique Rivoaltum petierunt. Fortunatus efiam patriarcha reversus e Francia Gradum sub idem tempus rediit.
Porro Joannes
et

honoretemporali laboratis ita et de anima ejus curam ponatis, ut per vestrum pavorem suum ministerium mclius expleat: quia non audivimus de eo sicut decet de archiepiscopo,

Mauritius Metamauco

pulsi,

Nice-

phorum imperatorem Constantinopolitanum de tota gestarum rerum serie, deque exilio, quod patiebantur, certiorem mox fecerunt, nec omiserunt id
sibi

neque de partibus Franciae, ubi eum beneficiastis. gratias agimus Deo, quia omnia vobis incognita non erunf. Interrogate quidem fldeles vestros, et omnia vobis nota fient, eo quod illi, qui vobis eum collaudant, hoc per munera et calciaria faciunt. Quid nobis plus amabile est, quam vestra

Tamen

dedecoris atque injuriarumillatum,quod pro-

dulcissima

anima?

etc.

pensiore erga euni

animo

ac studio essent.

Rumor

paulo post increbuit,

et

Nicephonm

classem ad eos
Obelerius

reducendos missurum. Eo nuntio

Paulo duce
et

territi

Beatus, Valentino fratre domi relicto, una

cum

Donato episcopo Jadertinis, Carolum Augustum in Theodonis villa cum flliis hybernantem adierunt, ut moxdiximus ex Eginhardo.
9.

Cum

utrisque fcedus init.

Interim
in

j)ost

Aug. per Carolum et Pippinum Carolus Aug. hoc anno per filios bellum gerit. filios bellum gessit. Carolus natu maximus tumultum Soraborum ad Albim compescuit: Inde post non multos dies ( a Pa( nempe Noviomago ) schali videlicet solemnitate) Aquasgrani veniens Carolum fllium suum in terram Sclavorum, qui dicuntur Sorabi et sedent super Albim fluvium
11. Carolus

solemne Natalitium, ut Sigonius, qui prEecedcntia narrat, subjicit, Obelerius et Beatus Venetis duces

qua expeditione Miliduoch Sclavorum dux iuterfectus est, duoque castella ab

exercitu misit. In

cum

cum Dalmatarum
villa

legatis

Carolum

Theodonis

exercitu aediflcata,
Salae,

unum

super ripam fluminis

Sclavisque

magniflcis donis cultum rogarunt, ut Venetos

alterum juxta fluvium Albim.

ac Dalmatas in amicitiam reciperet, ac duces, populosque suos conflrmaret. Quibusauditis, Carolus

pacatis Carolus

cum

exercitu regressus, in loco,

haud gravate assensit, ac

Foedus illud initum
tium, aliosque
fuit

foedere concesso dimisitD.

contra Joannem, Mauri-

quoscumque Venetos, qui vel profugerant ad Graecos, vel erga Nicephorum propensiore, quam par erat, animo ferebantur. Quoad classem a Nicephoro missam, de qua Eginhardus
idem Sigonius: NiceAdriaticum sinum venit a Nicephoro ad comprimendas intestinas Dalmatarum Venetorumque discordias. Utrumque
citatus loquitur, haec habet
tas patricius

Sili, super ripam Mosa; fluminis, ad imperatorem venit, inquit Eginhardus iu Annal. cui alii annahstcC consentiunt. Addit Eginhardus Missa est et manus de Bajoaria et Alemannia atque Burgundia, sicut anno superiore, in terram Behe-

qui dicilur

cum

classe in

(id est, Bohemorum), vastataque terrae non minima portione absque ullo gravi incommodo regressa est . Eginhardus in Vita Caroli M. testatur duo bella, qus post Saxonicum an. dccciv

mannorum

tentavitNicephorusirritopseneconatu.NamNicetas, ut recte Cointius hoc anno num. 63 in Dalmatia, quidquid scribat Sigonius, parum profecit in Ve:

profligatum exorta sunt, Bohemicum videlicct et Hiliuonicum, a Carolo Caroli iinp. fllio confecla de Hiliesse. Bohemicum hoc anno terminatum
,

nonico infra agemus. Denique Pippinus in Italiam reversus classem in Corsicam iusulam, quam Saraceni exHisiiauiainvaserant, statimdirexit:

Annales anno proximo citandi tradunt, hyemem egit. Pippinus rexltaliaehocanno nihil aggressus est, variis tantum pollicitationibus et artibus videtur usus, ut socios Venetos in fide pro regia dignitate rctineret. 10. Ecclesia Polana committitur Fortunato patriarchcB Gradensi. Fortunatus patriarcha Gradensis audito Nicetce adventu rursum in Franciam navigavit, et Joannes diaconus patriarcham
netia,

ut veteres

Eodem

annoB, inquit Eginhardus

in Annal., in Corsi-

cam insulam
classis

contra Mauros, qui

eam

vastabant,

de

Italia a

Pippino missa

est.

Cujus adven-

tum Mauri non

nuffi
,

exspectantes abscesserunt.

Unus
Ge-

tamen nostrorum Hadumarus comes

est .

civitatis
,

imprudenter contra eos dimicans

occisus

12.
cipit.

apud Ughellum tom. v Ital. Sacr. in patriarch. Grad. Tunc Ecclesia Polana interponlificio laborabat. Carolus a Leone papa
sc dixit, ut videre est
petiit,

Supra

Carolus Aug, Dalmatas in amicitiam susdiximus, Dalmatas, legatos misisse

ut Fortunatus, donec Ecclesiaj Gradensi rc-

ad Carolum imp., uain Nicephori jugum excusserunt Dalmatae, qui, ut notat Joannes Lucius in Historia de regno Dalmatia;Iib. 1, cap. 15, Graecorum
viribus maritimis in Adriatico in dies decrescenti-

slilueretur,
Istriffi

Polanam

regeret,

qua;

priusquam

civitates in

potestalem Francorum deveni-

bus, splendore potentiaj

rent, ad dicecesim seu provinciam

tinebat.
lana?
;

Gradensem per-

rumque

freti vicinitate

ac

Venetorum

Caroli invitati Croatoamicitia, ad

;

Annuit Leo sed ea lege, ut Ecclesiae Pojurium facultatumque subtraheretur. Extat illa de re Leonis ad Carolum Epistola, tom. vii Concil. ordine xi, in cujus cmbolo de piv-cdicto Fortunato addit Leo a Et hoc vestrae serenitati intinihil
:

Francorum protectionem confugerunt

sed adve-

niente classe Nicephori, sub Graecorum dominiuin iterum redire coacti sunt. Hoc anno Carolus, ut Venetos, sic et Dalniatas in amicitiam reccpit.
Is, teste

Eginbardo

in ejus Vita

sub sua potestate tenuit

LEONIS

III

ANNUS
,

11.

CHRISTI 806.

407

Histriam

ct

ceplis maritimis civitatibus,

Liburniam atque Dalmatiam exquas ob amicitiam et

nempe ab eo adversus Saracenos missi) necaverunt, et lasti ad prajdam quam reliquerant, redierunt
ac tandem post dies viginti suee digressionis ad regem alacres, paucissimis suorum amissis redierunt. Rex autem Ludovicus suos laetanfer recepit, et terra hoshli usquequaque vastata domum re,

junctum cum eo fa;dus Constantinopolitanum imperatorem babere permisit Ab anno dcclxxxix,

.

pra;ter

Histriam Fraucis parebat Liburnia, quai

pars veteris erat Dalmaliaj.

Reiiquam Dalmatiam

Carolus in amicitiam hoc anno recepit rexitque, donec aliter cum Grscis convenit.
13.
tit.

diit .

Dcrtosam itaque seu Tortosam Ludovicus

non

cepit, sed

armorum

ejus terror in causa fuisse

fcedere reces-

Carolus Aurj. legatos ad Leonem III mitCarolus imp. per Helmengaudum et Hunfri-

videtur, cur Navarri a

serint

Saracenorum

seseque Francis

adjunxerint, ut

raox ex

dum

comites, quos

Romam

direxit,

Ecclesiam beati

Petri novis ditavit

muneribus,

siy nificavitque,

Pip-

pinum ad Apostoiorum limina sub mediam Quadragesimam perventurum, ut eruitur ex Epist. viii Leonis HI ad Carolum Augustum scripta, et tora. vii
ConciL recitata. In ea refert i*outifexseimperatoris
litteras

octavo kal. April. recepisse,

et

ejus missos

Eginhardo in Annal. diximus. 16. Reliquice SS. Cypriani et aliorum in Franciam deferuntur. Eginhardus in Annal. ad hunc Legati, qui ante fere quaannum etiam scribit tuor annos ad regera Persarum missi sunt, per ipsas Graecarum navium stationes transvecti, Tarvisani portus receptaculum, nuUo adversariorum

ad se pervenisse, seque nibil praitermissurum, ut

sentiente, regressi sunt . dixerat, venisse ad Carolura

et

quod imperator optet, veniat ad perfectionem, a id est, ut pax et concordia inter nos firma et stabilis Deomediante constituatur B,inquitLeo, subditque: De vero Ecclesiis Dei, ut suas habeant justitias , atque littoraria nostra et veftra ab infestatione paganorum et inimicorum nostrorum tuta reddantur
atque defensa, nos,
donaverit,

Jam ad annum dcccii Isaac cum elephanto

quantum Dominus virtutem

missis. caeteris muneribus a rege Persarum Quare legatos Caroli Aug. Isaacum coraitatos esse oportet. Hos Caroli legatos sancti Cypriani Cartliaginiensis episcopi aliorumque martyrum reliquias detulisse testatur Ado in suo Chronico, postquam munera regis Persarum ad Carolum imp. delata

filio nostro (nempe Pippino) studium ponimus, sed vestrura consiliura et vestrum solatium et nobis et illi necesse est. De autem insula Corsica, uude et in scriplis et per

cum

ipso praedicto

commemoravit

Tunc

delata sunt ossa beati Cyreliquiis

priani a Carthagine

cum

tauorum martyrum,
civitate

Sperati

beatorum Scillisociorumque ejus, et

in

posita sunt in Ecclesia beati Joannis Baptistae

niissos vestros

nobis

eraisistis,

in vestrura arbi-

Lugdunensi

Scillitani

martyres

anno

trium et dispositum comraittiraus, atque in ore posuimus Helmengaudi comitis, ut vestra donatio

Christi ccii capti,

XIV

kal.

duum

consurapti sunt, juxta

Augustas intra quatrieorum Acta a Barofuisse legi-

semper

firraa et stabilis perraaneat et insidiis ini-

nio recitata, ubi et

tur, uti etiara

numero duodecim

micorum

tuta persistat .

Leo dejustitiisnon
Corsica

factis

iterum queretur, et Carolus incursiones Sarace-

XVI

kal.

habetur in Martyrologio Usuardi ad Sextiles, et inter eos \\w.mtx^\.wx: Speratus.

iii

norum
arcebit.

a beati Petri patriraoniis in

sitis

Mabillonius tom.

Analect. pag. 398, exhibet an-

14.

conciliantur.

Navarri cum Liidovico rege Aquitania re Hoc anno Navarri in Ludovici

Eginhar:

Aquitaniffi regis araicitiara suscepti sunt.

dus enim in Annal. scribit

et

In Hispania Navarri

Pampilonenses, qui superioribus annis ad Sara-

tiquissimum Kalendarium EccIesicC Carthaginensis in quo ad XV... kal. Augustas habetur, sanctorum Scilitanorum. Sed redeo ad Adonem, qui in suo Martyrologio ad diem xiv Septemb. narrato sancti Post multa curricula Cypriani martyrio, subdit gloriosissimo Carolo Francis imperante, annorura
:

cenos defecerant, in fidera recepti sunt .

Carolo

Ad Sara-

contigit legationem

Francorum

ferentibus, illu-

cenos autem Navarri defecerant, postquam insidias

stres ac sapientia circumspectos legatos transitura

Magno

struxissent,

in Franciam reJeunti in Pyrenaji jugo regnante in Navarra Inigo Aristha de-

cessore et patre

Eximini Eneconis, cui hoctempore

regis adversus

Navarrae
io.

regnum parebat. Prima expeditio Ludovici

cum Carthaginem dirutam, sanctorum martyrum, revertentes a rege Persarura Aaron, qui excepta India totum paene teuebat Orientem, vidissent, facilesibi
per Africam fecisse. Hi
et loca venerabilia

AuctorVita; Ludovici Pii priorera exDertosam. peditionem ejus in Hispaniam, ut Tortosam sibi
subjiceret, his verbis narrat
:

conciliato principe ac favorera in re tali praestante, pro raagno munere rogaverunt, ut ossa beati Cy-

Succedente astate,

priani eis ferenda permitteret. Quod ille non magni ducens, continuo postulata concessit, utque pio imperatori, cujus gratiam

cum quanto
spaniam

visura est

ei,

bellico apparatu in Hi-

[iroficiscitur,

profectusque per Darcino,

rnm

orbe erant,
ipsi

omnium, qui in toto terraregum ac principum amicitia;

libenler
assensit .

nam

et

veniens Tarraconam

quos ibidem reperit,

prajponeret,

ea ferrent,

cepit,

ahos fugavit, universaque loca, castella, rau-

Asserit postea

Ado

legatos attulisse in Franciara

sancti
,

usque Tortesam vis militaris excidit et flamma vorax consumpsit . Pluribus postea refert quae ibidem abeodem LudovicoadversusSaracenos gesta, concluditque Quos apprehenderunt (duces
nicipia
:

inembra beati Sperati martyris, caput

taleonis martyris et ossa beati Cypriani

Pan-

et Leidra-

dum Lugdunensem episcopum oblinuisse

ratore, ut ad civitalem

ab impe-

suam

beata ossa martyrura

408
deferre liceret.

LEONIS

III

ANNUS

11.
et

CHRISTI 806.
Apostolorum, nunc autem in honorem

versibus

enarrayit Agobardus,

Horum martyrum translationem quorum partem

Appendice ad hunc Christi anet

omnium

sancti Martini recens videtur esse

fundatum jussu
simul
Ba-

recitat Bai'ouius in

domni

Caroli imperatoiis, qui ibidem praBfecit do-

num.
17.

minum Benedictum abbatem cum quo

tania.
califis

Initium principatus Africce

Africa usque ad

Mauri-

direxit suos Codices, ita restauravi,

ut, etc.

hunc

circiter

Abbasidis Bagdadi residentibus

annum paruit; cum

Earonem
is

lazius, Claudius Laborator in

sibus,

et

Cointius

citatus

Ruderibus Barbarencensent, eum locum

vero hoc

tempore Africani

adversus

interpolatum esse,
tur.

et quilibet
ita

eum restituere

cona:

Basiidim califam rebellassent^ misit

mum
cum
tanise

Aglabi filium
a
califa

cum

Ebrahiingentibus copiis, qui

Africae
et

Idem Cointius

legendum

esse existimal

eos domuisset, principatu

Mauri-

donatus

fuit.

Duravit hic Agla-

bitarum principatus ab anno Christi octingentesinio usque adnongentesinuim octavum, quo, ut habet Elmacinus libro 2 Hist. Saracen. in fine
cap. 48, prodiit in Occidente

Monasterium regale insulae Barbarae situm in medio Araris fluvii, ita restauravit, ut tecta de novo fuerint, et aliqua de maceriis a fundamentis erecta, ubi nunc monacbi secundum regularem
disciplinam

numero nonaginta habitarevidentur.

Plura de eodem monasterio Cointius.

quidam

dictus

Abufilii

Abdalla
Aglabi,et Occidente

Muhtasibus
niilites

fugavitque

exercitus

ynonachum induit. ctus Wil/elmus gestorum magnitudine et

19. S. Willelmus

Sanproelio-

ejus occidit, ac dominatus esl in

in Africaet Mauritania, ex qui-

rum

copia clarissimus

hocannomonachum

induit

nempe

in monasterio Gellonensi, sito

in Septimania ac ia

bus fundatus biennio post principatus Fatimidarum, qui Cairavani iu Africa regnarunt, ut anno cmx dicemus. Califce Fatimidoi iEgyptum postea in

urbe Lutevensi, quod ipse a paucis annis aedificaverat, eoque monachos induxerat. In ejus enim Anno ab Incarnatione Vita numero 23 legitur
:

suam potestatem redegere, annoque Christi nongcntesimo septuagesimo primo Muazzus Lidinilla Africae et jEgypti califa Josephum Bolquinum e
Africse et Mauritania) principem seu regcni renuntiavit, hujusqueposteri perannos fere

Domini octingentesimo
quinto,

sexto, imperii vero Caroli

die Natalis Apostolorum Pelri et FauU, Willelmus comes, auro textis depositis vestibus,

familia Zeiri

in eo sacer ordo perficitur, etc.

per Dei graham solemniter benedicitur, totus ille Nonduni monastetoto perduxerat
;

ducentos in minori Africa Saracenis dominatisunt. Porro Mauritania a Bugia Canarias usque extenditur, Africa vero

rium ad perfectum ex
in

sed postea

habitu

sanctffi religionis,

adjuvantibus

eum

filiis

Minor

a Bugia

usque ad Barcam.

suis

Bernardo

scilicet et

Gaucelino, quos comita-

Josephi Bolquini posteri anno Cbristi millesimo quinquagesimo octavo Mauritaniam amisere, fundatusque novus principatus ab Abubekro cujus
,

tibus praefecerat suis, comitibusque vicinis, perfecit sicut

cceperat

Sed loco, imperii vero Caroli

quinto, legendum, itnperii vero Caroli sexto a Natali Christi

successores

Marachiorum regnum condiderunt;

paulo post constitutus alius principaSitifensis. Hsec

prcecedentis Christi anni inchoato.

An-

sed

cum

Mauritania Orientalis ab Occidentali divisa

tequam sfficulum desereret, duabus sororibus suis

et Bertance sub habitu sanctcC reUgionis cupientibus construxit monasterium, easmilitare

fuisset, ex ea

Albance

tus,

nempe Mauritanio'.

sunnnarie

ex Noweirio aliisque Arabibus, qute variis Annalium Ecclesiasticorum locis lumen affundent, et suis locis magis ex|Iicabuntur. 18. Leidradus episc. Lugdunensis eas a CaAgobardus superstite Leidrado rolo M. obtinei. Lugdunensis Ecclesiae chorepiscopus fuit, deinde eidem Leidrado in archiepiscopatum Lugdunensem successit, obiitque anno dcccsl. Pontificatus sui tempore Leidradus res perfecit valde mirabiles, complures, qus pertinent ad cultum divinum et ad ornatum Ecclesiarum, perstrinxit in litteris ad Carolum imp., qnas Baluzius post Agobardi opera, Cointius sequenti anno uum. 10 et seqq. ahique

que sacrificium Deo

In suo testamento,

in odorem suavitatis obtulit. quod adhuc extat, memorat

retulerunt. Destitutai sunt eae notis chronologicis

utramque sororem, uxores itidem duas, Chunegundem et Guidburgam; liberos, Bernardum, Witchariiim, Gotcelmum et Linbruch. Perstat etiamnum Gellone7ise monasterium, vigetque sub Benedictina sancti Mauri congregatione, sed monasterium sanctinionialium in eodem loco degentium, nunc est Ecclesia parcecialis sub nomine sancti Bartholomaei. De Guillelmi virtutibus in morte ejus sermo flet. 20. Moritur Giimoaldus dux Beneventi. Annalista Caesareus a Lambecio publicatus ad annum regni Caroli xxxix scribit Grimoaldus dux

sed ex

iis

discimus, inter alia singularem Leidradi

et iu

zelum

fuisse in restaurandis Ecclesiis,

,

ceni everterant

quas Sarareparando Barbarensi mona-

sterio diligentem operani posuisse. Vulgati textus

hoc
est

est

initium

barae sitnm in

Mouasterium regaleinsuke Barmedio Araris fluvii, quod anti(juilus

:

Beueventanus nioritur . Et Peregrinius docet ante Tumulus Griejus Epitaphium haec verba legi moaldi principis in Beneventani, fllii principis Arichis, qui obiit anno dcccvi . Post illum constitutus est alter Grimoaldus dux Beneveuti cogno:

mento Storesaiz,

dedicatum in honorem sancti Andreae Apostoli

LEONIS

Iir

ANNUS

12.

CHRISTI 807.

409

LEONIS

III

ANNUS

12.

CHRISTI

807.

1.

Sarracenoriim irruptiojies
incipit

peratoris tiirpitudines et scevitia.

Decimaquinta

et

Nicephori im-

annus Redemploris Indictione octingentesimiis septimus, qiioAaron Sarracenor(im princeps in Oriente, dum comparata valida classe Riiodum pessumdat et Myram Lycis civitatem aggreditur, et arcam reliquiarum S. Nicolai disjicere parans, in aliam inlocumejussuppositam irruens, ipsam contrivit qui sic illusus dedit tamen nihilominus poenas pravae ejus animi voluntatis siquidcm turbinibus agitata classe et disjeinchoata
: :

3. Caroli in Sarracenos victoria et leges ad Ecclesiam spectaiites. Hoc eodem anno (ut attingamus res Occidentis) adversus Mauros Carolus sub duce Burchardo classe immissain Sardinia atque Corsica adversus eos pugnavit atque iterum

profligavit, qui

iidem Sarraceni et
:

aliis in locis

pu-

gnando

tulere posteriores

quae infortunia ca ex

causa sibi contigisse noverunt atque confessi sunt,

quod anno
in

su[ieriori piraticam exercentes in Pate-

laria insula sexaginta

monachos captivos duxerunt Hispaniam ac vendideruut, quorum aliquos Magnus sua liberalitate redemit, qui locum sunt reversi . Haec auctor
,

cta, fluctibus

marinis

magna

ex parte obruta

est,

postea Carolus
in pristinum

vixque ipse prteter spemevasitincolumis, poenitens

facti,

quod magno suo damno divina temerario

pariter

sui temporis scribens .\nnales

a quibus Regino et
ita et

ausu tentasset.

aHi.

Quo

anno Nicepborus iniquitates cuadjecit,

Porro idem Carolus Magnus sicut armis,

religione
bertus) ex

mulans, ad prseterita scelerahoc

utquserens

pollens,

hoc anno
colligi

(ut

aucfor est Sigelectiones

suis
ait

nxorem Stauratio
ipsi

filio

suo,

Tbeophaniam cogaatam
alii

Patribus

fecit
:

Irenesdefunctffi imperatricis,

desponsatamviro,

quasque temporibus recitandas

lus imperator per

enim

Caro-

conjunxerit, reliquas vero duas virgines ca^te-

rarum pulcherrimas inter alias ad delectum qua}sitas bomo turpissimus factus ludibrium cuncto
populo defloraverit cruentavit vero civitatem sanguine nobilium civium, qui adversus eum pro
:

manum Pauli diaconi decerpens qua?que de scriptis Catholicorum Patrum, optima lectiones unicuique festivitati convenientes per circulum anni in Ecclesia legendas compilari fecit.
Haic ipse. Sed etiam ad
haec

ipsa spectat

quod

vindicanda republica conspirassent.

plianes pluribus

HcBC

Theo-

Eginhardus, qui
Caroli hiec ait
:

fuit

illi

a secretis, in Vita ipsius

boc anno sexto Nicephori, mense

Januarii, ut affirmat.

plinam

diligentissime

Legendi atque psallendi disciemendavit erat enini

;

Mense autem Februarii (subdit Theopbanes) simultatem excogitantes adversus Nicepborum imperatorem multi ex proceribus Arsatium quaslorem et patricium virum pium et rationabilis2.
,

utriusque

admodum

eruditus,

quanquam

ipse

nec

publice legeret, nec nisi submisse et in

cantaret . Fecit et aliam iisdem

comnmne

collectionem idem Carolus ad

sinmm
phorus

elegerunt.

cognovisset,

Quod cum multiformiter Niceipsum quidem csesum ac

fecit,

fermetemporibus componendos bonos mores regularium personarum, de qua est mentio in Capitularibus ejusdem Caroli imperatoris verbis
istis
'
:

tonsum monacbum

et

exilio

relegatum in
et

Bitbyniani misit, reliquos autem ca^dibus

suris et publicationibus insuper
dit,

ton-

et

exiliis

subdised et

Quia vero canonica professio a multis partim ignorantia, partim desidia dehonestabalur
4.

non solum mundialis

vita;

participes,

operaj pretium duximus,

Deo annuente, apud

sa-

episcopos et monachos, necnon el majoris Ecclesiaj

syncellum, et saccllarium,
venerabiles
et

et

cbartopbylaccm
Htec

crumconventum ex dictis sanctorum ex diversis pratis quosdam vernantes

pendo, in

Patruni, velut
flosculos caret

viros

reverentia dignos .

unam regulam canonicorum

canoni-

Tbeopbanes boc anno sexto imperii i[)sius. Ha Nicephorus novis semper occasionibus, (|uas haud invitus captabat, acrius et acerbius semper saiviit.
ToMijs Xill.

carum congerere, etcanonicisvelsanctimonialibus

'

Capitul.

I.

I.

C.85.

52

410

LEONIS

iri

ANNUS

12.

CHRISTI 807.

servandam contradere, ut per eam canonicus ordo absqiie ambiguitate possit servari. Et quoniam illamsacer conventus ita etiam laudibus extulit, ut usque ad unum iota observandam percenseret statuimus, ut ab omnibus in eadem professione degentibus indubitauter teneatur, et modis omnibus
:

compos
tatis

hendere niteretur culmina vitae. Sed hujus voti ne fieret, obicem se prsbuit refragatio patris,

vel potius divinffi nutus voluntatis, quae tantfe pie-

virum noluit sub

per

suae cura solius salutis deh-

tescere, sed potius

eum

et

sub eo multorum
est,

salutem adolescere.
6.

sive a canonicis, sive a sanctimonialibus canonice

Et quidem multa, ut dictum

ab eo

degentibus deinceps observetur Hajc Carolus. Qui.

sunt in ejus ditione reparata. imo aedificata monapraecipue haec, monasterium sancti Phimonasterium sancti Florentii, monasterium Karoffi, monasterium Concas, monasterium sancti Maxentii, monasterium Menata;, monasterium S. Magniloci monasterium Musciacum monasterium S. Sabini, monasterium Masciacum, monasterium Nobiliacum, monasterium S. Tbeolfridi, monasterium S. Pascentii, monasterium Dosorae, monasterium Solemniacum, monasterium Puellare S. Mariae, monasterium Puellare S. Radegundis, monasterium de Vera, monasterium de Utera in pago Tolosano, monasterium Vadala in Septimania, monasterium Anianae, monasterium Galiinae, monasterium S. Laurentii, monasterium S. Mariae, quod (licitur Nirubide, monasterium Caunas, et caetera plurima, quibus veluti quibusdam lychnis totum decoratur Aquitaniae regnum. Hoc ejus exemplum non modo episcoporum multi sed et laicorum quamplurimi semulati collapsa restaurabant et nova certabant monasteria instituere, quod cernere oculis esl. In tantam deniquerespublicafelicitatem
steria, sed

bus et intelligis quomodo gerere se soleret in promulgandis legibus Ecclesiac profuturis nimirum ut nihil ageret episcopis inconsultis, eisdemque in Conciliis congregatis, quibus et porrigere soleret, quae cuperet observari, ut antequam in publicum ederentur, ab ipsis episcopis probarentur sed etsi
:
:

liberti,

res gravior esset,

ipsum consulerenl

Romanum
ut
confir-

Pontificem,

cujus auctoritatem tanti faciebat,

in filios factam

etiam partitionem regni

mari atque subscribi voluerit ejusdem manu Ponut suo loco superius dictum est. 5. Aquitania per Ludovicum, Italia per Pipinum recreantur. Interea Ludovicus Caroli filius, cui a patre anno superiori Aquitaniae regnum est traditum illuc profectus collapsam Christianam
tificis,

disciplinam restituere laboravit

erectisque in ea

provincia pluribus monasteriis, reddidit

eam

spiri-

tualium aquarum irriguo tanquam alterum Dei paradisum. De his enim haec hujus saeculi scriptor
accuratissimus
ista

habet

'

Et regis quidem ab
circa divipiis-

ineunte

retate,

sed tunc

quam maxime
;

num

cultum

et sanctfe Ecclesige
ita

exaltationem

Aquitanici profecerat regni, ut proficiscente quolibet rege, vel

sinms incitabatur animus

sed ipsius opera

ut

non modo regem,

palatio residente, vix aliquis repe-

potiuseum vociferarcutursacerdo-

riretur se conquerens aliquid injuste perpessum.

tem.

Tribus enim diebus rex per singulas hebdomadas

Nam

totius Aquitaniffi qui videbatur clerus,

rei judiciariae intererat, etc.

7. Sed et Italia sub Pipiuo rege optime per sanctum Adelhardum abbatem disposita est, quam anno superiori Pipinus a Carolo Magno in partem acceperat ita quidem testatur Paschasius ' Ratbertus hujus et ipse temporis scri[>tor, qui etdeLeoue papa eum Romae excipieute ista testatur Adelbardus ubi a domino Leone tunc temporis Aposto: :

antequam ei crederetur (utpote sub tyrannis agens), magis equitationi, bellica; exercitationi, missilium librationi, quam divino cultui operam dare noverat regis autem studio undecumque adductis magistris, tam legendi, quam cantaudi studium, necnon divinarum et mundanarum intelligentia
:

litterarum citius

quam

credi poterat coaluit. Prai-

cipue tamen aiTectu illorum ducebatur, qui sua pro

lico

tanto

familiaritatis
constiterit

officio

est susceptus,

ut

Domini amore cuncta relinquentes, contemplativa3 curabant fieri participes vitae. Nam antequam Aquitania sub eo regnaret, collapsus erat in ea hujuscemodi ordo. At sub eo adeo coaluit, ut etiam ipse
avi fraternum rabile

Francorum antea suscepisse. Unde nostrorum quidam narrant, sibi jocoso dixisse animo France, inquit, sciendo scias, quia si te

neminem
:

aliud invenero,
est

exemplum,
1.

Carolomanni imilari gestiens memoipse quoque theorica; compre-

te credo, non ultra necesse aliquem huc venire, cui credere Francorum
.

quam

debeam
'

Ha^c ipse.

'

Aimoin.

v. c. 8.

Apud Sur.

die

il

Jan. tom.

i.

LEONIS

III

ANNUS

12.

CHRISTI 807.

411

Anno periodi Graeco-Romanae 6300. Anno

Mtx

Hispan.
III

8i5. Anno

Heglraj t92,iachoalo die 6

Novemb., Fer.

7.

Jesu Christi 807.

Leonis

papsc 13.

Caroli imp. 8. Nicephori imp. 6.

Ad num. 1 Rhodus a Saracmis devastata. Theophanes anuo Incarnat. secunduin Alcx, DCCC, qui kaleudis Septemb. hujus Christi anni Hoc anno mense Decembri, Ininchoatur, ait dictione prinia, Aaron Arabum dux (id est, califa)
I
.

et 2.

magnac Ecclesiac syncellum, sacellarium et ciiartophylacem viros spectabiles omnique veneralione dignos supposuit . Ita Theophanes. 4. Haro7i Saracenorum califa ad Cai-olum
i7np.

mimera

mittit.

Ad num. 3
:

Chumid cum
struxit.
Is

valida classe adversus

Rhodum

in-

dus
est

in

Annal. hac habet

et A. EginharRadbertus legatus im-

ex

improviso

navigatione

suscepta,

peratoris, qui de Orienfe i'evertebatur, defunctus

:

Rhodum

appellens ingentem praedae copiam ex ea

et legatus

abegit, arce sola vastitatis

redeuntem sanctus
pata,

immuni servata. At certe et mirandorum opifex Nicolaus

cum monachis
patriarcha;

regis Persarum nomine Abdella de Jerusalem, qui legatione ThomsB fungebantur (quorum nomina fuere
Felix)

manifesta ultione exagitavit. Myra etenim occu-

Georgius

et

ad imperatorem pervenerunt,

cum sacram

ejus

urnam

confringere tenta-

ret, et in vicinam ex errore vim et ictus inferret, extemplo immanisventorum procella, marinorum

deferentes, quae praedictus rex imperatori miserat videlicet papilionem et tentoria atrii
:

munera

mirae magnitudinis et pulchritudinis

erant

enim

fluctuum impetui tonitruum fulgurumque promiscua tempestas adeo classem jactavit, ut pleraeque
naves conquassataj submergerentur, ipseque Dei
hostis

omniabyssina,tam
praefati regis,

tentoria,

diversis tincta coloribus.

quamet funeseorum, Fueruntpraeterea munera

multa
et pretiosa, et

pallia serica

Chumid sancti virtutem expertus, prseter spem eam potuit cifugere.

2.

vix

ac

Iiifame co7ijngium Stau7'aciiimp.

odores atque unguenta et balsamum, necnon et horologium ex aurichalco, arte mechanica mirifice compositum in quo xii horarum cursus ad clepsydram vertebatur, cum totidem asreis pilulis quae ad completionem horarum decidebant, et casu suo suhjectum sibi cymbalum tinnire faciebant additis in eodem ejusdem numeri equitibus, qui per xii fenestras completis horis exibant, et impulsu egressionis suae totidem fenestras , quas
: :

Men-

sis

autem Decembris die vicesimo Nicephorus Stauricio fiUo uxorem copulaturus, virginum Roaccurata
disquisitione

mauae ditionis

praemissa,

Theophauem Atlieniensem beatac Irenes affinem viro, cum quo frequentius decubuerat, desponsatam, el ab eo scjunctam infelici Stauracio locavit
ut qui leges

omnes violare solitus erat, etiam in hoc transgrederetur impudenter. Duas autem alias
forma longe superantes, quas una
ea delegerat, in ipsis nui>tiarum solemnibus

prius apertae

erant,

claudebant

necnon

et alia

multa erant
rare

in ipso horologio, quae

nunc enume-

puellas istam

cum

longum est. Fuerunt prajferea inter prdicta munera, candelabra duo ex aurichalco mira? ma:

diebus palam non

sinehominum

risu virexsccran-

gnitudinis et proceritatis

dus constupravit
3.

Conjuralio adversus Nicephorum imp.

:

quae in Aquensi palatio ad imperatorem delata sunt. Imperator legatum et

monachos
nens
tionis
listffi,

per aliquantuni tempus secum

reti-

Quae sequuntur pertinent ad an. dcccvui

Ciete-

in Italiam direxit,

atque eos tempus naviga-

rum mense Februario proceres haud pauci conspirationem in eum machinati Arsaberem quajstorem
patricium virum religiosum et eruditum designaverunt imperatorem. Ubi Nicephorus dolis adet

Idem habent alii annaPersarum nomine intelligunt Haronem seu Aaro7ie77i Saracenorum califain in Perside morantem. Thomas proximus successor
exspectare jussit .

qui

regis

versus alios parandis exercitalissimus insidias habuit

detectas,

fuit

Gcorgii in patriarchatum Hierosolymitauum,

Arsaberem
inter
in

vcrberibus ca;sum

et

ut supra dixiiuus adversus Papebrocium, qui For-

cai)illitio

danmatum,

mouachos reliquum
caeteros pla-

tunatum patriarcham Gradensem Georgium excepisse putavit.

5.

vilae

acturum
seccularis

Bilhyniam reiegavil;

gis iniposilis, exiliis et

facultatum proscriptionibus,
proceres,
,

Saracetii in Corsica et in Sardi/iia victi.

:

non

niodo conviclus

scd et
ipsos

Subdit Egiuhardus

Eodemque auno Burchar-

sanctos

episcopos

mouachosque

necnon

duin coinitem stabuli sui cuin classe misit in Cor-

41-2

LEONIS
,

III

ANNUS

12,

CHRISTI 807.

sicam

a Mauris, qui superioribus annis illuc praidatum Tenire consueverant, defenderet. Qui juxta consuetudinem suam de Hispania egressi,

ut

eam

distincte et absque viiiis lectiones essent. Baronius

anno dcclxxviii, uum, 22 et seq. Epigrammata de recognilione ac emendatione totius divinre Scriplurae ab Alcuino elaborata valde laudat, nec de-

primo ad Sardiniam appulsi sunt

Sardis proelio commisso, et multis

ibique

cum

suorum

amissis

sunt,

qui Homiliarii etiam

Alcuinum auctorem

(nam

tria millia ibi cecidisse

perhibentur) in Corsi-

faciant.
lib.

Verum

recte illud Baronius Sigebertum ia

c.

cam

recto cursu perveneruut. Ibi iterum in quo-

de Script. Eccles.

81 secutus adjudicatPaulo

dam

portu ejusdem insula?,

cum

classe cui
:

Bur-

chardus prajerat, prcelio decertaverunt rictique ac fugati sunt, amissis xiii navibus et plurimis

diacono ; perperam tamen id ad hfec tempora refert Alcuinus enim qui ante triennium obiit, Paulo
;

diacono superstes
teris

fuit.

In laudatis Caroli

Magni

lit-

suorum
locis

interfectis.

Adeo

illo

anno

in

omnibus

anno dcdlxxxii
i

Spirae typis datis, et postea a

accidisse testati sint, eo

tra

adversa fortuna fatigati sunt, ut ipsi sibi hoc quod anno superiore conjustitiam de Patalaria insula lx

Mabillonio tom.

Analect. a Cointio
:

anno

dccxcvii,

nuin. 38,aliisque Carolus dicit

Id opus Paulo

omuem

mona-

diacono familiari nostro elimandum injunximus,

scilicet

cbos adsportatosin Hispania vendiderunt.

loca reversi sunt.
6.

Quorum

ut studiose Catholicorum Patrum dicta per-

aliqui per liberalitatem imperatoris, itcruin ad sua

currens, veluti florentissimis

eorum

pratis certos

Pax Francos

inter et

Venetos sancita.

quosque

flosculos legeret, et in

unum

quaeque es-

sentutilia,quasisertura aptaret. Qui nostrae celsitudini devote parere desiderans, tractatus atque ser-

Nicetas patricius, qui

cum

classe Constanliuopo-

litana sedebat

in Venetia,

pace facta

cum

Pippino

rege, et induciis usque ad

tutis,
est.

mensem

Augusti consti-

mones et homilias diversorum Catholicorum Patrum perlegens, et optima qua;que decerpens, in

duobus voluminibus per
gruenter cuique
totius anni
feslivitati distincte et

statione soluta,

Constantinopolim regressus

Hoc anuo imperator Pascha Aquisgraui celebravit, necnon et Nataiem Domini . Juxta bajc ultima verba videtur Eginhardus annuni auspicari a kalend. Januarii, cum Natalem Doniini in Iiujiis anui fme inemoret. Sed quia mortem Hadriani
papae et coronationem Caroli Magni, quae utraque
contigit die Nativitatis Christi, alligat

circulum conabsque vitiis

nobis obtulit lectiones . Jara scripserat Carolus se

reperisse lectiones ad nocturnale officium compilatas

esse

siue

auctorum suorum nominibus,

ad

et

soloecismos in eis perstrepere. Prseterea eas litteras

ante

annum
:

Christi dccc,

quem Paulus non

cum

annis

videtur pervenisse, a se scriptas esse his verbis

ostondit
et

Dccxcvi

non dubito, quin a Natali Domini non vero a Paschate, ut Cointius contendit, quam opinionem plane evertit, quod Hoc anno pridie kal. antea Eginhardus habot Febr. fuit luna xvii, quando stella Jovis quasi per
et Dccci,

Karlus Dei fretus auxilio rex Francorum

ac patricius

annum

incipiat,

Longobardorum

Romanorum

reli-

giosis lectoribus nostrae ditioni subjectis , ubi se

regem Francorum, uon vero imperatorem

illud

dicit.

Mabillonius loco laudato notat insertas fuisse in

eam

trausire visa est

et III

idus Febr. eclipsis

utroque sidere iu xxv parte Aquarii. et appaIterum IV kal. Martii fuit eclipsis luuaj ruerunt acies eadem nocte mirE magnitudinis ; et sol stetit in xi parte Piscium, et luna in xi parte
solis stante
:

nempe
imo

Homiliarium homilias quasdam a posteris, Herici monachi Autisiodorensis, quem inor;

tuo Paulo floruisse constat, regnante Carolo Calvo

addita; sunt etiam
,

Virginis.

Nam

et stella

Mercurii XVI kalend. April.

visa est in sole, quasi

pai'vamaculanigrapaululum
:

homihai Haymonis episcopi Alsbertadiensis qui post Pauli diaconi morlein floruit, ex quibus colligere est, Pauli coUectioni variis temporibus additiones factas esse. Denique

superius medio centro ejusdem sideris, quae a nobis octo dies conspicitur
Iravit,

cum
legit

auctor Vitaj Alcuini fere aequalis tradat

Col-

sed quando

primum

in-

multis de Patrum operibus homiliarum duo

,

vel exivit,

nubibus impedientibus minime

volumina

Cointius laudatus recte suspicatur,

post ejus

notare potuimus .

Easdem

eclipses

cum

praeseuti

Alcuinum Paulo superstitem, opus Pauli

anno, quo eas accidissecalculus mathematicus demonstrat, copulant Regino in Cbronico, ac annalistae

Metensis et Bertiniauus, quos ideo certum

inortem recognovisse ac auxisse. Baluzius 8. Capitulare hoc anno datum. Capitul, Reg. Franc. edidit Capitulare boc tom. I

videtur,

annum

a Paschate

non

exordiri, ut aliqui
dici

anno emissum, quod eruit ex

vetcri

Codice Ms.
:

viri doctissimi
test

autumarunt. At quomodo

po,

sancti Vincenlii Metensis, cujus titulus est

Isle

Eginhardum annum a Paschate inciperc cum mortem Caroli M., quae mense Januario anni Dcccxiv contigit cum eodem etiam Christi anno
,

Capitulus fuit datus in anno septimo ad Aquis-Palatium . Tum Memoratorium qualiter ordina:

alliget.

7. Paulus diaconiis coUigit Eomiliarium. Supersunt Caroli Magni litterae, in quibus praeter utriusque testameiiti recognitionem commendalur eliaiu Homiliarium, quod ejus jussu Paulus diacouus monachus tuin Casinensis collegit, \\i per
,

vimus, propter famis inopiam, ut deultra Sequanae omnes exercitare debeant . Coutinetillud Capitula

septem ibidem legenda. Hoc 9. Lco papa apud Carolum queritur. anno Leo III apud Carolum queslus est, quod ab ejus

missis, qui justitiam facluri credebantur,

damnuin

polius accepisset, ut videre est in Epistola ejus ad

totius

anni circulum congruenter cuique

festivitati

Carolura data, quae ordine xii

est

tom.

vii Concil.

LEONIS
Inea
dicit

III

ANNUS

12.

CHRISTl 807.
pietati
illis,

413
,

Pontifex se ad

eum

misisse oratorcs siios,

placet

vestraj

missum vestrum

dirigite

Joanuem reverendissimum episcopum ct Basilium religiosum begiimcnum, subjungitque Misit pia

:

absque

qui omnialiquidiusinquirat, et vestrae

serenitas vestra missos

facere debuissent, sed

suos,

ut justitiam

nobis
pro-

impcriali potentic-c fidcliter uuntiet, quid et quomodo istis in partibus egerint, qualem profectum

magis

damnum quam

exinde sancta Dei Ecclesia mater vestra habeat.

fectum nobis fecerunt. Vcrumtamen missos vestros, qui ad nos venerunt, interrogare dignemini, et ipsi viva voce insinuare possunt ea, quaj in
nostris

Verumtamen omnia
cissimo arbitrio, etc.
11.

in vestro

committimus saga-

Synodus Salisburglensis.
est

Hoc anno

ce-

bominibus audierunt
vestrre

vel viderunt peracta.

lebratum

Salisburoiense Concilium, in quo de

Sed

et prsBsens

Joannes episcopus missus noster

potest

per singula
potentiae,

innotescere

impcriali

quia omnia, quidquid per vestrum pium

ratione decimarum potissimum disputatum, Decrctumque factum, de illis quadrifariam, more instifutoque majorum, dividendis. Actorum summam

ac legale judicium dc causa videlicet palatii Raven-

Brunnerus
psit:

lib.

6 Rer. Boicarum n. 4, sic

descri-

unde et jussistis, ut nuUus quilibet homo imposterum conquassare aut in jiidicio promovere praesumeret, tam de vulgaria, quam eliam de mansis, quos per vestrum dispositum Herminus fidelis vester nobis reconsignavit, omnia cum casis, vineis, seu laboribus atque ponatis

recollectamus,

Cum

se congregasset

Synodus episcoporum,

culiis abstulerunt, et nibil

exinde nobis remansit.

cle-

abbatum, caeterorumque clericorum Bajoaria? prometropolim Saltzburgensem, et ibidem nou pauca ufilitatis suae pertractassent, moverunt iidem episcopi, Arno archiepiscopus, Atto, Adalwinus, Emricus, Hatto, qua;stionem de decima fidelium populorum, quae ailertur ad Ecclesias lectis
vinciae ad
;

Quamobrem quKsumus vestram imperialem

mentiam, ut
sic

inde capitulis ex

canonum

auctoritate,

quid inde
fieri,

de vestra a Deo accepta donatione,

obtulistis,

agi debuisset, invenerunt

quatuor portiones

quam
10.

prajdicto Dei Apostolo

peragere

unam
ibi

episcopo, altcram clericis, tertiam pauperi-

debeatis,

quatenus in nuUa minuatur parte, etc. Itencm apitd ewndem queritur. Aliam,

bus, quartam fabricis Ecclesiae.

Tum

consenserunt

quoe in

eodem tomo vn

Concil. ordine in est

Epi-

cuncti abbates, qui prajsentes aderanl huic decreto. secundum canones, et reddiderunt portiones

stolam ad Carolum deditLeo post praedictorumlega-

torum reditum, ex quibus intelligimus non defuisse qui semina rixarum inter malignos bomines utrumque spargere conarentur. Ait Pontifex lega,

episcoporum episcopis, quae illos contigissent, id est, Meginhart, Urolf, Joannes, Wolfdrego,WoIfganhart, Kerich, Hepfldo, et cacteri, unusquisque suo episcopo, ea ratione, ut ulterius exinde nulla inter illos
discordia deinceps semiier maneret. Act. VII kal.

tos

suos

sibi cjus lilteras reddidisse,

additque

Con-

tinebatur in sexto capitulo,

valelis,

qui nobis placeant

directus, per

lur vestra serenitas, et

quod missos invenire non de qua re valde tristanuUus de ipsis, qui jam ad
:

Febr. an.

vji,

imperante Karulo glorioso Augusto,

post consulatum ejus . Ubi annus vii refertur ad

consulatum

ejus, alioqui

dicendum

f uisset

anno

vii

nos

fuit

suam voluntatem amplius

imperii ejus post consulatum ejus septimo.

Amo

quod obedientiam vcstrain vosolum missi vestri timent vestram portare legationem ad nostram pusillitatem, verum etiam alii jam non
niissus erit, excepto

luntarie uuusquisqueadimplerecupit, etnon

sunt ausi quoerere a vobis auxilium,

est,

quia uullus

qui vestram quaesivit clementiam, ut dicunt, qui postmodum ad plenam potuisset pervcnire gratiam nostram, et quia plures directos babuistis
missos fideles, ex quibus
ipsi

jam

alii

mortui sunt,

ct

primus Salisburgensis archiepiscopus fuit, Atto quintus episcopus Frisingensis, Adalwinus quiutus episcopus Ratisponensis, Emricus sive Einricus Sabionensis episcopus quintus qui Alimo successit anno incerto, ideoque poeta incertus, qui versus composuit de ordine comproviuciahum pontificum, episcopos omnes, qui quaudo opusculum suum composuit iu vivis eranl, non nominavit. Catalogum enim episcoporum Sabiouensium duobus
,

blasphemati fuere,

et

de ipsis qui vivunt nul-

his versibus claudit

lus
fili

jam

sine blasphemia esse videtur.

Unde

uobis,
Prccsul Aliuius erat mcrilis, qui et

dulcissime, quid

agendum
:

est, nisi

preces pro

dogmate quarlus.

liis

qui talia verba meatiti sunt, ad

Dominum

fun-

Quiatus bouure sedet

ill.

fultus eodeui.

damus ? Sicut scriptum est Orate pro iuimicis veCredat enim uobis vestra serenitas, quia ca, qua; ad aninite vestrcC salutem cognoverimus, nuUo modo tacemus et si ante tacuimus, nunc autem
stris.
;

Catalogum etiam cpiscoporum Pataviensium

terminat
:

sic

nou cessamus,
iulimare

sive

de bouis, sive de malis

vestraj
et

potentiaj.

Nam

qui

per

mendacium

Nuper Waldricus felix vir in ordiQe sextus. Nuncsedet antistes niaguus ill. sedis honorem.

malas machinationes vult filium separare a matre, judicium babebit cum ipso clavigero rcgni ca;Iorum beato Pelro Apostolo . Paulo post De autem accuratoribus missorum vestrorum , de
:

Et tamen liquet ex hoc Concilio Salisburgieusi "2ricum seu Einricum hoc tempore Alimo successisse, et

quibus nobis emisistis, ut aui in nostrani, aut iu veslram praeseutiam ad disculieudum veuiant, si

ex infra dicendis patebit, Reginarium, seu RcQinerium cpiscopuiu Patavienscm anno dcccxxix lilem movisse Adclramo archiepiscopo Sahsbur-

414
giensi

LEONIS

III

ANNUS

13.

CHRISTI 808.

ob regionesquasdam, quas ad suum episcopertinere contendebat. Porro hce litterae ill. alias ponebantur loco nominis proprii, uti bodie littera N.i7oepiscopuseratLaureacensis, ut interpretatur Aventinus lib. 4 Annal. Boiorum p. 210,

Bollandus ad diem xxx mensis Martii loquens de

sancto Pattone episcopo Verdensi in Saxonia inferiori, haec

patum

verba refert ex Chronico Verdensi, quod

loci iilius
:

servabatur in archivo
cathedralis

Anno

Incarnat.

Domini dcclxxxvi, fundata

D. Carolo Magno.
sanctse

est

et

instituta sedes

ubi hujus Concilii

summarium
26

recilat. Cointius

hujus Ecclesiae Verdensis a glorioso

quidem hoc anno uum.

Pataviensem

episcopatum Dccxcviii, quo existimat metropolitanam diguitatem Salisburgiensem Ecclesiam recuperasse. Ve-

Hattonem ad promotum esse anno

scribit,

anno regni

sui xix, praesidente

I,

tinae Ecclesiae Lullone, et subdjta est civitas et

rum
bat
,

versus laudati, quo tempore Cointius scribe-

Moguncommissa beato viro Suiberto hujus loci primo episcopo prffifuit sedi Verdensi viginti et uno annis

Romanae

Ecclesiae

Hadriano papa

ipseque e tenebris nondum emerserant , Btidberium anno dcxxiii e vivis excessisse existimabat; cum tanien Rudberti mors in an. dccxviii
iuciderit, et Salisburgiensis Ecclesia ante

Caelitum auxit

numerumanno

dcccvii . Haec sunt

annum

dccxcviii metropolitana

non

fuerit.

Eo
et

itaque anno

Waldrico sexto episcopo Patavieusi

clesiam Salisburgiensem trauslatus

Laureacensi
incertuin-

archiepiscopo demortuo, archiepiscopatus ad Ecfuit,

prima verba illius Chronici, quod cujus antiquitatis sit non dicit BoIIaudus. Porro non confundendus sanctus Suibertus primus episcopus Verdae ad fluvium Aleram positae cuin sancto Suiberto Frisonum Apostolo, qui vivere desiit anno dccxiii, et apud Caesaris-Verdam ad Rheiumi in episcopatu
Coloniensi sepultus est, ut suo loco ostendimus. Pace Mouasteriensi nostra ffitate sancita, episcopatus Verdensis suppressus, et civitate Suecis tradita

que, an Patavieusis a Laureacensi tunc divisus

fuerit.

12.

Moritur S. Suibertus

episc.

Verdensis.

sanclorum

reliquise alio translatae.

LEONIS

III

ANNUS

13.

CHRISTI

808.

Theodori aliorumque nolentium communipatriarcha ob restitutionem Redemptoris agiJosephi causa et disceptatio.

1
.

ipsius Theodori, quae ad

rem

pertinent, lunc scripla;

care
Inr

cum Nicephoro

ad diversos Epistolae, quas

latinitas novit, sed

nuuquam

hactenus

nunc primum ex Codice Co-

auuus octingentesimus octavus prima inchoata quo Joseph arcliiepiscopus Thessalonicensis, et Theodorus Studita ejus frater, atque S. Plato cum suis monacbis detecti non communicare cum patriarcha asserentes se non communicaIndictione,

lumnensis bibliothecac acceptae , atque latinitate donatae sunt opera et diligentia Sirmundi Parisiensis societatis Jesu professoris,

cui tu, lector,

sicut

et ego,

ob tantum elargitum

munus bene

preceris.
2.

turos fore cuni eo, nisi ejecto Josepho ceconomo, qui

coronaverat Theodotem pellicem, quam superinduxerat Constaulinus , magnam sustinuere perse-

duxit

Qui primus rem occultam in apertum deatque tumultuari ccepit , fuit logotheta

Dronii, nobilis inagistratus, qui consideraus episco-

cutiouem

qua de causa niagnaj sunt

excitatae

pum

Thessalonicensem morantem Coustantinopoli

feslis

turba; in Ecclesia Constantinopolitana.

plurimis diebus

abstinuisse ab Ecclesia, in

De
res

his dicturi,

priuium omnium, per quein

,

quam

conveniebat patriarcha

cum

reliquo clero et

lucem prodita sit diceuduni mox vero de causa ipsa erit agendum, nuu) justa fuerit propter quain sanctissimi viri isti se a comdetecta et in

populo, causam rogans invenit, se a patriarcha) abhorrere communione, propterea quod ipse cum

Josepho
rat

illo

communicaret

in sacris, qui corona-

niunicatione

separaverint patriarchoc et aliorum,

qui Josephuui cecouonium recepissenl. De quibus

singulis et aliis

dicendum cum

sit,

recitandffi

erunt

Sic igitur re jam in apertum deducta, quod non esset amplius ten^pus dissimulandi, Theodorus ipse mouuit monachos

Constantini adulterain.

LEONIS

III

ANNTJS 13.

CHRISTI 808.

415

suos monasterii Saccundionis, lianc ad eos scribens Epistolam, qua rei gestce seriem texuit, Sic enim su habet
'

exsurrexit in ultionem legis sua3, et adulteri quidera

regnum

perfudit, sicut sacerdotes Baal

B Fratribus,

qui sunt in Saccundione.

Quandiu tempus fuil dissimulandi et occultandi cousilium non communicandi cum Josepbo oeconomo , fecimus id studiose fiiii ac fratres, non metu correpti, quamvis peccatores simus, sed dispensatorie condescendenles imitantesque quo,

autem ignominia nos deniiiue humiles prffiter spera ad monasteriura nostrum reduipse quaravis ad breve xit. Ipse idera nunc adest
cajcitate perfregit, socios
;
:

spatiura

permiserit iterum nefariam conjunctio-

nem

attanien rursus improbare dignatus est lali-

dammodo

sanctos Patres nostros, quatenus et

illi

et amantium Nazaraeorum, per aequissiraum judicium piorum iraperatorum nostrorum, qui reddiderunt post mortem

tiam aduiteros copulantium

opliortuuo tempore et id observantes, subduxerunt

seipsos tentationibus
;

partim quidem, ut inlirmio-

adulterum legitima; conjugi sua^, adulteram appellantes eam, quae mcechata fuerat, et prolera ejus
adulterinam
e.xliffiredera

ribus et vexantibus parcerent, partim ut aliquan-

reiinquentes

tanquam

tulum remittentes, gubernatorum more, scopum suum postmodum attingerent. Postquam vero nunc Deo sic visum est, ut iu aperlum res prodiret, scribimus et ipsi. Quomodo autem ? per logothet;e Dromi interrogationera et archiepiscopi (Thessalonicae)

illegitimara et injustam, ut ipsimet affirmarunt,

me

audiente, juxta leges Romanas.

5. Et tamen qui scelus patrarunt non se abdunt, nec latebras quaerit, qui in sacris precibus

in

conjugum coronatione usitatis adversus sanctum

felis

responsiouem.
:

Spiritura blaspheniavit, sed insiliit

instar in

enim ille Cur hactenus, inquit, nobiscum non communicas, nec cum patriarcha, cum tot dies festi praeterierint? Dic causam confidenter. Et confessus est et non negavit. Neque
3. Sic

rursura incipit sacra polluere, et iniquitatera justitiara esse probare nititur, et quod
:

Ecclesiam Dei

dici solet,

sanctiorem.

ipsum osteudere praecursore ac Baptista Cum tamen reprehenderit ilie Herodis

;

adversus piosimperatoresnostrosquicquam habeo,

adullerium, et pro veritate mortera oppetierit

hic

neque adversus patriarcham, sed adversus oecouomum, qui adulterura coronavit, ideoque depositus
est sacris

secundura Herodem adulterio patefactum

uavit et araplexus est usque ad

et

coro-

mortem, non quier-

canonibus.

Ad

haec logotheta

Pii

impe-

dem

verbis, sed factis ipsis loquens et dicens,

ratores nostri te opus

uica;,

uec alibi. amplius datum est, nec interrogatio

non habent, uec ThessaloPost heec verba nec responsum

alia proposita,

rasse Joannera praecursorera, qui injuste et inepte

arguerit,
dico
(

cum

elapsi sint dies iredecim, nisi

quod

litteras

mortuusque sit. Quid autem Joannem maximura orauium sanctorura ? Christo ipsi quod teraerarium est dictu coutradixit repugua)

misimus ad dominum Simeonem, quas istis inseruimus, ut totius rei naturam cognoscatis. Pervenit autem res ad patriarchae aures et totius ferrae civitatis. Et sunt sane multi, qui nobiscum affligantur et consentiant, sed nocturni Dei cultores,
in sole libertatem ostendere

vitque impio ore suo. Nara cura adulterura vocet

Christus eura,

qui

legitiraara

uxorera dimittit

aduiteriumque peccatumsit gravissimum horaicidcB

par,

masculorumque

et

brutorura concubitori, ve-

qui

neflco et idololatrae, ut docet

canon divini

Basilii

non possint. Nos vero, filii et fratres, fiducia iu Deura nixi et veritatis iundamento ipsoque adeo prfeterito, et palam
,

hic illum ad altare ducens, in totius popuii corona

impias

illas

contra Spiritum sanctum voces edere

ausus est: considerate

quam
lijjro

horrendas
in

et

absur-

agnito justitiae eventu, in

iis,

quae

mundus
,

vidit

circa adulterura ejusque adjutores,

immobiles in mandato paternisque canonibus insistamus nec prodamus pietatem neque adeo destruamus qus
,

per exihi constantiam recte gedificavimus, ne legis

videamur. Divinae autem legi invincamus, ut ante vicimus, orania optantes, omnia sustinentes, si permiserit Deus, potius quara
praevaricatores
nixi

huuc modum) 6. Tu Domine, mitte mauum tuam ex sancto habitaculo tuo, et conjunge famulo tuo famulam uui tuani, connecte illos iu mutuara concurdiam eos in carnera unam, quos tibi placuit inter se cohonorabiles nuptias redde, immaculatura pulari eorum thorum custodi, sine macula ipsoruni contubernium permanere concede in puro corde.
das (videlicet ex Bituali
: :

ut illius

eorumque qui cum eo sacrificant, communionera attingamus, quoad privetur depositus

ministerio.
4.

Non

exhorruistis haec audientes ? Quantara

sancti

censetis Spiritus

hujusmodi blasphemiam

indignationem fuisse ob quara graviter una suc-

dentque

Mulla igitur blaterabunt horaines, illuet irridebunt quodque gra\ius est, ex iis,
;

qui ejusdera sunt habitus, ordinis ejusdem, et qui

censuisse angelos sanctos? Aut quomodo uon statim velut Dathan et Abiron assumpsit dehiscens terra mendacii promulgatorera ? qui tenebras luceni dicit, etChristura in contrarias sententias per-

amici esse videntnr, non pauci. Sed novura niliil. Scriptum est - Inimici hominis domestici ejus. Et
:

si

lenocinati sunt, servieruntque adulterinis

nup-

trahere conatur. Prorsus enira qua;cumque euunDeus confirraare ac rata tiat sacerdos, eadem

tiis,

una ederunt, una biberunt, et calamum tinxerunt in exilium nostrum. SedDominus, qui tum
'Theod. Ep.xsxi.Cod. Column.

habere se profitetur, juxta magnum Dionysium. Attamen qui flagitium hoc commisit, exeraplum subditis ad improbitatis imitationem prtebuit, ut
res ipsa docet
;

Malth.x.

quin etiara procul

positis principi-

416

LEONIS

Iir

ANNUS

13.

CHRISTI 808.

bus et ducibus, sicut imitando jam factum est in Longobardia et Gothia ejus confinibus neque enim apud Gentiles tale quid perpetratur. Et non
:

per poenitentiam in Ecclesiam revocari.

Non enim

erubescit miser, sed sacrificat

sicut

dictum

est

profanus: et eos, qui ipsum merito aversantur, relegare conatur. Dominus autem adjutor eorum, qui pro ejus mandato decertant; qui inflectet corda piorum imperatorum nostrorum, ut vindices se praebeant Ecclesiae suse, in adultero
:

adeo vecors Theodorus vir doctissimus fuit, ut id fieri posse negaret, ut hujusrei gratia se a patriarchae communione subduceret, licet de reshtutione illius in pristinum sacerdotii gradum, a quo
exciderat juste privatus, dubitari aliquo
tuisset.

modo

po-

9.

Sed res erat hujusmodi

scelerisque

quod nulla

praevia
et

quemadmodum

poenitentia,

admissi

detestatione

ejicique huncplaceatsacroministerio,

deploratione idem Josephus

oeconomus tanquam

prout expedit sanctissimo patriarcbae totique Ecclesiae Catliolicae.

7. B

innocens, nulliusque transgressionis reus fuerat in Ecclesiam admissus et sacerdotio restitutus, eo

Quamobrem,

confidite,

filii
:

ac fratres, ut

nimirum

ne terreamini, nec succumbite

sionis,

tempus resistentiae, aliarumque afflictionum, sed et coronarum et gloriae cailestis ait enim ' Glorificantes me gloriflcabo, et qui contenmitme, erit ignobilis. Et Beati qui non declinant a mandatis cjus. fdeo gaudete et exultate, quoniam merces vobis, cum sustinueritis, multa est in ca)lis operibus vestris intenti estote. Pro imperatoribus vestrisorate pro
fortasse
;
:

tempus confestempus certaminum

prEetextu, quod etsi factum illud ab eo perpetratum illicitum esset, tamen per dispensationem licite absque culpa dicerent fieri potuisse; sicque uti nullius criminis reus Joseph innocens

judicatus

in

commuuionem admissus
:

fuerit et

quod quidem grande piaculura fuit et satis dignum, ut ob eam causam ipse cum suis Tbeodorus ab eorum communione, qui ista fecerant, se subtraxerit, quod et fecit. Rem plane ita se habuisse, ex ejusdem Theodori Epirestitutus in sacerdotium
stola intelliges,

patriarcha, ut ejiciatur Joseph

pro pace

Ecclesiffi,

quam

ad Theoctistum scripsit his

immaculata, in mandatis ejus voleiites niniis ; in onini honesta et canonica conquoad aliquid amplius audiatis, aut a versatione
in via
;

ambulantes

verbis

'

dO.

Theoctisto magistro.
pietate sol-

Quod de nobis pro eximia sua

licita sit

nobis significetur. Christus

sit

vobiscum

Deipara

excellentia tua, declarant sane quae per

:

protegens vos

Praecursor et theologus custodien-

tes vos: Sancti

tris vestri.

onines precibus patris mei ac pasaluto nominatim. Gratia

sit

Omnes

Dofilii

mini
S.

nostri Jesu Christi

cuni omnibusvobis,

dilecti B.

Hactenus ad suos monachos monasterii Platonis Theodorus.

8.

significasti at non nunc per fratrem nostrum circa missas relationes et responsa. Et pro hac quidem tanta propeusione tua mercedem ille omnino, etiam tacentibus nobis, retribuet, qui omnia ia pondere et mensura dividit Deus. Quamnam vero

reverendissimum pra-positum

minus

illa,

quae

testatur) ad

Jam vero antequam his alligatas litteras (ut Simeonem inspiciamus, nobis praistanpolliciti

dispensationem, domine,
convenit,

fieri

pro parte noslra

?

majorem

ea,

quausisumus

qui subduet

dum, quod

sumus, inspicere

scilicet

an in

ximus nos hactenus, silentium servantes, ego

archiepiscopus (Thessalonicensis Audelicet).

Theodoro atque
cha
in sacris
:

suis causa justa fuerit, ut se sub-

quo-

ducerent vitarentque communicare

Ecclesia
tinuisse

cum

patriar-

niam tempus

est tacendi et

tempus loquendi, om-

solemnibus coram populo in magna nam privatim in monasterio se ejos rein missis ejus no-

nem operam
rel.

adhibenles, ne in apertum res veni-

communicationem, ut

dixit

Sed judicans judicavit, nec mentitus est qui 2 Nihil occultum qnod non reveletur ut
:
:

men

recitare

nunquam
usque

praitermiserit, saepe ipse

nobis etiam nolentibus,

cum

eo statu res essent,

suis litteris professus

certatio
fuit
,

est.

Magna sane de

his con-

compUires atque potissimum ipse patriarcha jactaret tani Theodorum,quam reliquos ipsum sequentes esse schismaticos, quod absque digna causa sese aconimunione ipsorum subduxissent, sicqueEccIesiamscidissent cum tamen non destiterit ipse Theodorus suam ornare defensionem apud onmes id expetentes. Ista
adeo ut
:

non diu aliud quam erant, esse viderentur. Nunc autem dispensatione quoque utenles, duo haec dicimus: Aut abstineat depositus a niunere sacerdotis, et

coufestim

communicamus cum sanctissinio

:

ut tu intelligas,
in eo
esse,

primum omnium

illud accipe,

non

quaestionem atque controversiam versatam

quod quidem expedit in commune aut si ferendum id non est, manemus et nos in eadem, qua prius, subtracUone, hujus rei vindictam Doniino relinquentes. Amplius his si quid non est, ignosce, dispensationis modus, sed est iniquitatis, et divinorum canonum transgressionis
patriarcha,
:

num delinquenti, in gravissimum quemvis errorem lapso, ab Ecclesia juste dejecto, digne
poenitenti aperienda esset Ecclesia, et in sacerdotii

crimen.
Dispensationis enim terminus est, ut neque eorum, qua3 constituta sunt, violare quicquani; neque cum parum aliquid remiUere liceat pro tempore ac raUone, ut inde quod re
dl.
nosti,

gradum, ex quo

ejectus fuerat, esset ipse recipien-

dus. Ista quidem in dubitationem

minime deduci potuerunt, nuni lapsus ab Ecclesia ejectus possit

H.
Reg. n.

ipsa quajritur, consequare, ad duriora provehi, et

'

Theod. Slud.

1.

i.

Ep. xxiv. Cod. Column.

Mattli. x.

LEONIS

III

ANNUS

13.

CHRISTI 808.
si

417
forsitan
coii-

jacturam facere potiorum. Atque hoc ipsum didicimus inter Apostolos quidem ex Paulo sanclificante et circumcidcnte Timotlieum
:

mirum

nunc quoquc quindecim

inter Patres,

cx MagnoBasilio Valentismunusacceptante, Deique

gregati hominem per canones depositum innocentem declararunt absolvcruntquc ut sacerdotio fungatur ? Synodum crgo facit, duplici ex

causa

nudam vocem

ad lempus reticente in nientionem

domine

Spiritus sancti. C.Tcterum nec

Paulus sanctificare perstititj nec Basilius Valentis dona capere, Deumque Spirituni sanctum non pradicare; qiiin ambo
conlra pro utrisque mortem pra;optasse \identur. Ad hunc modum quicumque unquam usus est

non simpliciter congrcgari cpiscopos et quamvis mulli sint Melior enim unus (ail ') faciens voluntatemDomini, quam mille praevaricatores, sed in nomine Domini ad disceptationem et observatioaem canonum, et ad ligandum solvendumque non quando libet, sed ut
,

sacerdotes,

non aberra\it, quin cilius assecutus est, quod parumpcr inlcrmisit, sicut accidere solet gubernatori, cla\um nonnihil remitdispensationc, a rccto
tenti
aliler

veritati

congruit et canoni regulic^iue exactaj dis-

cussionis.

Aut probabunt,

venerunt, et nos
tatur,

cum

propteradversam ventitempestatem. Qui vero

progressus
est,

lirobabunt, ejiciant

hoc fecisse qui conadhaeremus; aut sinon indignum, ne vitio ipsis verse
eis

aberravit a scopo, prajvari-

cationem inducens pro dispensatione. Et exempla

omnino multa
cst

sunt, qure scribere

supervacaneum

etiam apud posteros. Verbum enim Dei tale non est, ut alligari queat et potestas episcopis nullatenus data est, ut canonem

imputeturque

propter niniiam prolixitatem.

nullum trausgrediantur
sequantur, haereantque

Quod vero

a dominatione tua dictum est, in

liis,

canone Apostolorum de
videri
[>osuit
illos

qui per pccunias or-

dinant, vel ordinantur, remissione

quadam usum
quos deprivans

tantum ut Dccreta an aliquid sit, de quo canon nullus editus sit, quodque neglectum fuerit. Extat S. Basilii canon de
,

sed

cum

prioribus. Nescio

Chrysostomum erga sex

:

ei^iscopos,

presbytero, qui jurarat, se propria Ecclesia con-

nihil id discrepare vidctur,

cum
illis

tentum

fore,

neque

in alia

munus oblaturum

et

omni prorsus

sacerdotio, solam

ad altare

parlicipationem permiscrit.
pare, et
volent, nullus prohibebit

Demus autem discreremissionem inesse; imitentur hanc, qui

:

os

enim

est

ipse Dci et

Synodi Carthaginensis de iis, qui ordinant eos, qui deserunt monasteria, nec debere tales sacrificare in aha Ecclesia, praeterquam in ea, in qua habent singuli praefecturam : deponi autem eos, qui ordinarunt.
Si

Apostolorum contubcrnalis, cujns mulla memorantur in hanc diem, et nemo de hac re dissensit. At longe dispar hic ratio. Qui enim mcechum coronavit, quasi absurdi nihil egerit, sacrls iterum operatur, neque id in abdito quopiam loco, sed in ipsa Ecclesia Cathohca, tanquam egregium exemplum sacerdotibus propositus . Ista quidem ad
significandam
subjiciens
12.
illius

ergo in his parvis

et

quae vulgo nihili

inulti abibant di-

aestimantur, qui peccarunt

non

vino judicio
13.

Non

quanto minus in re praesenti ? licet, domine, non licet nec Ecclesiae

nostrae,

impoenitentiam. Pergil vero

nec alteri ulli quicquam prteter statutas quoniam si hoc leges et canones committere inane est Evangelium, incassum canones. detur, Unusquisque episcopatus sui tempore, quaudo ipsi
:

reliquis objectionibus
:

Theodorus occurrere,

ista

integrum

est

cum

suis

quod lubetfacere, novus

erit Evangelista,

alius Apostolus, alius legislator,

gamia

Queenam vobis Valentiniani ethnica biquis propterea quod illum coronarit, sanctus pra^dicatur et non injustus ? si tamen
? et

sed absit. Mandatura

stolo*, prseter id

coronatus
vivebant
prodidit,
,

ille

fuit,

et

quis

sanclis,

qui

tum
fieri

enim habemus ab ipso Apoquod acccpimus, pra;ter id quod canones sanciunt Synodorum universalium et locahum, quae diversis temporibus fuerint, si quis
dogmatizet, aut facere aliquid jubeat, recipiendum non esse, nec censendum illum in sorte sancto-

Patribus sancte fecisse Valentinianum

cum duas

uxores duxit, atque

alii,
,

ita

deinceps oportere ? Multi crgo et

quandoquised

rum, ut omittam male ominosum

stolus imprecatur.

illud,

quod Apo-

dem
et

velle ipsis lex est,

,

non divina

humana

vobis igitur, qui extra

,

mun-

reprehendenda id fecerunt facientque fortasse, quandiu res stabunt. Sed Dei Ecdesia illcEsa
perniansit, tametsi multis impetita telis, et portae
loferi pra;valere

pra^ter statutos

adversus eam non poterunt nec canones agere, aut dicerequicquam

:

dum estis, ahud nihil debetur quam ea iuvestigare et facere, ex quibus nos etiam simul extollamur, et ad aemulationem provocemur. Et si quidem in his vita ducetur, recte habebit ; sin minus,
expedire exules et extorres totum

orbem circumire
Adjuvet crgo

sustinet,

quamvis
Quippe
et

niulti

persaepe

pastores insa-

cum omni

affiidione et angusha.

nicrint.

qui etiam Synodos magnas

ac

frequentissimas coegerunt, et Ecclesiam Dei seipsos

nuncuparunt,
fuerunt,

pro canonibus in specie

solliciti

nos quoad potest Deo chara anima tua, divinorum aemulatrix . Hactenus ad Theodistum Tbeodorus. Sed videamus eas ad Simeonem scriptas litteras
a Theodoro

cum

adversus canones revera coucitali

quidem, ut

ipsc teslatur, sed

nomine
^
:

fuerunt . Accidit hoc quidem,

cum

post sextam

S. Platonis inclusi, ut in

earum

conlextu signifi-

Synodum iterum convenientes

Orientales cpiscopi

catur. Sic

enim primo

loco posila; se habcnt

cenlenos et amplius sanxerunt canones adversus anliquos et usu receptos in Ecclesia canones, ut

Ecdes.

IV.

Eccli. xvi.

'

Gal.

i.

'

ThcoJ.

i.

Ep. si.

suo loco diximus. Pergit vero auctor

Quid ergo

Cod. Column.

TOMCS

Xlll.

53

418
44..

LEONIS
Simeoni monaclio. Et aniea perspeximus
a

III

ANNUS

13.

CHRISTI 808.

dunt, et praestanti ore suo saepedenunliant. Feraiit

,

pater,

quis

qua-

sacerdotes
ipsi

more

sacro

aut persuadebitur

illis,

aut

lisve fueris erga liumilitatem nostram in omnibus adversis, qus nobis acciderunt, cum lenire ea stu-

persuadebunt; siu

horum
;

nihil; sed

nostram utilitatem. Et nunc vehementer sollicitum te esse scimus ob fratris in re prcBsenti professionem. Verum quid faciamus, cum extet Dei mandatum, et Patrum canones arderes et dirigere in
centes nos a
tali

quidem nos ferendum putant majorest nemo, cujussohusterrorestformidabilis, et tribunal illud cui sistemur omnes de omnibus
judicandi.
16.

ne mutire Deus intuetur, quo

Caeterum oramus bonitatem tuam,

et

communione

Huc

adsit velox
et

tanquam
et

sacris vestigiis tuis advoluti

obsecramus

propeusio tua, sincerusque erga

catores affectus, ut tanquani

Deum

nos pec-

obtestamurque, ut misericordiam nobis impertias,

decumanum quem-

dam fluctum removeas tentationem, trauquillesque agitationem piorum dominorum nostrorum. Non
enim adversus
illos

bus
est,

commune emolumentum tam piis impcratorinostris, quam patriarchae sanctissimo et Ecnon huic solum, quaj apud nos
ejus Ecclesia. Sin

clesiai universae,

nobis sermo est vitatse

:

com-

sed quae per totum orbem, ut desinat unus, ad

et

quin potius munionis, nec causa controversiae congressus, prout res houor, veneratio, anior et exigil sed adversus illum, qui prffiter jus fasque
;

gloriam Dei,

non perturbetur

minus

at

saltem hoc secuudum, ut

maneamus
sint epi-

nos in eodem statu, quo per decem hos annos-

omne manifestum
assertor
fieri

ex Domini sententia adulterum

vuiiverso mundo, quem Chriduorum canonum reum, ut alios

Nam

de

cajteris,

quamvis innumerabiles

coronavit, qui ausus est tanti sceleris adjutor et

scopi, sacerdotes etpraepositi, qui

cum

eo

commu-

coram

nicant
ipsi

nihil

mirandum

stus ipse deposuit

cum

adultero consenserunt, et
est.
et

quandoquidem iidem nemo quicquam

(licet

omittam. Unius quidem, qui nec epulari presbyterum in bigami nuptiis permittit (adulleri enim scribere non est ausus canon) quanto miuus coronare ? Alterius vero, quoniam qui in crimen aliac propterea excommunicatus, uisi pro reconciliatioue sua pugnet, amplius admitti ejus vocem non licet. Hic vero, qui novem annos excesserat, insihit in Ecclesiam. Si

locutus

Haec Deus per nos

et

audax

sit

dictum)

hortatur

denuntiat, et sicut jubes

quod lapsus
intra

sit,

Hactenus Theodorus Platouis nomine, ut apparet, qui cum suis inventus est solus, qui contra improbitatem surgeret ex adverso tanta boni rectique
:

anuum

penuria tunc inerat Ecclesia; Orientali.

igitur hic inuocens,

multo magis adulter

ipse

si

vero reus

iste peccati,

quis de eo ambigat, qui con-

junxit et in Spiritum sanctum blasphemavit, quia

impurior
15.

sit et

detestabilior ?

HiEC sunt pater, quae cor nostrum con-

trahunt

et

quod cum
dabat
loco
; :

isto

timorem incutiunt. Hanc ob causam nou communicarem, nec cum praj-

cedente patriarcha, qui adultero

exclusus ego

communionem
in

quidem

fui

quo resides

praepositus

autem

et reliqui

Thessalonicam

Sed cougregavit nos Deus precibus tuis. At nec sic quidem temere nos adjunximus patriarchffi, nisi postquam fassus est recte nos fecisse. Si ergo cum regnaret adulterium et canouum transgressio metu minime dissimulavimus Dei virtute
relegati.

quomodo nunc pio dominante imperio unius presbyteri causa timidiores erimus, prodemusque cum aperto animaj periculo veritatem ? Nequaquam. Sed ferenda nobis potius omnia usque ad mortem, quam ut cum eo communicemus, vel
freti
: ,

eodem quoque qua fusius adversus canonum perversorem Josephum disserit, aeque sancti Platonis tilulo, Yisum est namque Theodoro senioris uomine, viri sanctitatis fania etiam hostibus reverendi, ista peragere, quo majoris ponderis eaedem apud adversarios haberentuP^ Est ejus Epi Et iterum hortari sanctistolas hoc exordium tatem tuam, optimum factu visum est . Platonis uamque utramque esse Eijistolam ex verbis iUis intellige, quae in utraque leguntur in hunc modum luclusus ego quidem fui in quo praesides loco praepositus autem (hic erat Theodorus) et reliqui Thessalonicam relegati sub Constantino videlicet. Habet autem inter aha hanc ad eumdem Simeonem obtestationem post alia multa Propterea pietatem vestram obtestamur, accuratamque juxta sacrum habitum nostrum curam disciplinae, uti verba haec ad piorum dominorum aures perfe17. Extat

ejusdem

alia Epistola

'

argumento

conscripta,

ratis.

Confidimus enim,

si

hunc, approbante

sanctis-

simo patriarcha nostro, represserint, applausuros

omnes, exultaluram Ecclesiam universam, accessurum denique ipsorum imperio caelestis auxilii magnum incrementum; tum hostium inimicorumque compresesse angelos, laudaturos esse sanctos

cum iis, qui cum illo sacriflcant, quoad privelur, quemadmodum sub priore patriarcha, sacerdotio.
Esto oeconomus.
tur ? Desiit esse presbyter.
placent, qui se gerent
:

Cur etiam indigne Quod si

sacris opera-

htec

illis

non

sionem,

tum

pacatae diuturnffique

vita>

felicita-

eo sacrificant, videbunt quoraodo parcant humilitati nostrfe, qui uon pro-

cum

vocamus, nihilque ad hunc usque diem locuti sumus, sed biennio nos toto continuimus, ex quo iugressi sunt, ut pacatius hoc modo viveremus, domiui nostri optimi sequestres et arbitri yequitatis,

tem.Haecet alia multa per Simeonis internuutiuni agens ipse, quod imperator et patriarcha nollet quemquam ipsorum ad auditum admittere. Sed et Theodori frater Josephus archiepiscopus Thessalonicae ejus sententiaj defensor et propugnator,

eorum

fautores, qui veritatem libere defen-

<

Theod. Ep. xxii. Cod. Column.

LEONIS
nec
aiidiri potuit,

III

ANNUS
quod

13.

CHRISTl 808.

419
geri,

imo calumniani

passus,

sincere per

ipsum negotium

conquestus

est
Si-

malis artibus arcliiepiscopatumessetadeptus. Quod cum scissct ipse, istas ad eumdem Simeonem mo-

ipse Tiieodorus, scribens his diebus ad

alium

nacbum
cam

litleras reddidit

'

tunc,

cum

imperator

meonem praepositum Epistolam, in qua post alia, quibus eum laudat, ut bonarum partium studiosum,
ista

egredi coactus est adversus Bulgaros, qui Sardicivitatem excidissent

18. n In his, quffi nobis, pater sancte, significasti, nihil

habet'
aves quid novi acciderit in prae-

20. Scire
senti negotio, et

molestius

fuit,

quam quod

nolint

pii

domini nosiri nos de more accedere, dignarique veneranda ipsorum adoratione , et propempticas
ac votivas, ut cicteri
faciunl,

nos dicere non possumus, eo quod imperatores in castris nunc versautur. De patriarcha enim quid attinet loqui?qui necresponsa dare
vult,

nec admittere, qui verba

sic,

facial,

qui in omni-

in

eorum

discessu

bus

Cffisari inservit.

At dominus Simeonbillnguis,
;

voces reddere. Sed non seniper ad luuniliationem

nostram sic faciet piacabile, et injuriarum immemor, Christique aemulum coreorum, quippe quod Lostibus ipsis reconciliari novit, nedum ut uos rejiciat, qui sincero corde illos colimus et ama-

mus. BelJe autem

sacris

sanctiias tua responsa nostra

snbjecit , quibus quod annuerunt, tribuendum est magnaninife et divinsB corum prudentiffi ; optime enim de divinis judi-

illorum

auribus

nunc aliter varians nisi quod sermonem et veritatem minime dissimulavimus, et parum quidem emollitur. Caeterum idem manet, illa quajrcns et sentiens, quae omnino grata sint rerum potientibus. Cum autem egrederetur pius dominus noster, iterum scripsimus, ipso sic volente, nec tamen in conspectum venire nos voluit. Manemus autem nos
iterum contulimus
peccatores,
si

nuuc quidem

vigilautprecesvestra;,eodem in statu,
etiamsi impendeat exilium
,

cant ut sapientia pleni et Dei scienlia referti. Ju-

nolentes prodere veritatem, nec aitiugere illorum

autem interrogare, quamobrem ingesserimus cum manifestum sit vitium. Ad hoc quoque uos cum revereutla respondemus quod quantum in nobis erat, nolebamus, partim quidcm propter anceps periculuni dignitatis, parquod de ceconomo jam tim etiam propter id dicebatur. Postquam vero advenerunt Thessalonicenses supplicantes tanquam nomine totius civibel

communionem
preces
et

et

nos in episcopatum,

fulgeat gladius, et ignis accendatur

etc.

Addit

salutationes archiepiscopi

Calogeri et

abbatis Leontii.
21.

Quod autem

pertinet

ad Nicephorum impe-

ratorem, cum filio in castris existentem, qucC ipsos occasio progredi fecerit, Tlieophanes ita narrat:
Eodem anno ante solemnitatem Pascha: Crunnus Bulgarorum dux acie contra Sardicam directa, dolo hanc ce[>it. Ex militiis autem Romaicis iuterfecit sex millia absque multitudine privatorum. Nicephorus autem adversus eum tertia feria hebdomadae salutaris Passionis egressus, dignutn quidem sermone niliilgessit. Hos autem principes,

domini nostri ad decretum accesserunt: yeriti sumus, non obedire et reluctari Deo ipsisque dominis nostris, cogitaates, quod possit, cum
tatis,

et

a propriis episcopis

fit

ordinatio,

prsedictum peri-

culum

declinari.

-19. a Quod veroad alterum caput, occurrebat quod procul hinc semotus sit, flerique possit, ut peregre agens, devitetur multis modis deinde et de medio tollatur quod mortes conlingant scandalum, quemadmodum et nobis humilibus contigit, qui hic residentes hucusque conservati sumus, dispensatione utendo. Oportet enim,quoad
,
,

qui de caede Bulgarica salvati

scunt,

verbum
fuisset,

salutis depo-

cum
et

dare dedignatus

amisit, inter

quos erat

expertus. At Nicephorus

Cumatius spatharius, mechanicaj artis multo dedecore juratoriis

ut credefestivitatem

sacris regice urbi persuadere satagebat,

rent,

quod

Paschae in aula Crunni

licet,

tentationes subterfugere, illos praesertim, qui

celebraverit. HaiC de expeditione hoc anno ab eo

episcoporum dignitatem non gerunt. His de causis, existimantes (ut hoc Deo teste , nos ingessiraus etiani dicamus) haudquaquam prorsus ignotum fuisse piis dominis nostris, qui louge proculque
,

Paschali tempore inutiliter auspicata. Subdit auctor de cacdibus

et
exiliis

ab eodem hoc anno

repressit,

mandatis

cum tumultuantem populum

nollet recens
civitatis.

quod

pati

impositum vectigal

ob

posita prospiciuut
ipsi

summa cum

solertia

sed ueque

restaurationem SardiCcC
22.

patriarchae sanctissimo,

quouiam ad ipsum

Cum autem

interea

magis magisque peradversus

etiam tuuc scripsimus de ea re, quod nos propterea

severaret aversio Nicephori patriarcha;

commuuicare noUemus cum eo, qui adulterum

conoraverat, nec
ei

cum

antecedente palriarcha,
:

cum

tantummodo
,

impertiret

diversis

modis cxilium

pcrtulerimus

sum

os

corum
hoc

praeterquam quod venerandum ipsajpe discussil, et comperit hoc ita

est

Theodorum, Platonem atque Josephum archiepiscopum Thessalonicae et alios ejusdem sententiae viros, eosdemque aperte schismaticos appellaret ad tautam diluendam calumniam ipse Theodorus istam ad ipsum patriarcham Epistolam
,

sc habere:

innuis, perfcr ad

i-esponsum nostrum. Idque, ut ipsorum audieuliam. Hactenus

scripsit,

apologiam instituens, ut se suosque tanta calumuia liberaret. Sic enim se habet -

episcopus Thessalonicae ad

Simeouem monachum,

Tanquam

velo

quodam

utentes tenui Epi-

qui licct sequestrem pacis se gereret, tamen haud

Theod. Ep. sxvi. ex Cod. Column.

Theod.

1. 1.

Ep. xxv. ei

>

Tbeodor.

1.

1.

Ep. ixiu. Cod. ColumD.

Cod. Colnmii.

420
stola

LEONIS

III

ANNUS

13.

CIIRISTI 808.

nostra, angeli beatitudinis tuae reverentia,

ipsos
sacratissinio

cum
cam

eo posuerit, undeet promptus extititadpubli-

sistimus nos

ejus

culmini

inconiinentiam,

Jam enim renuntiatum nobis est a Leone conservo et discipulo nostro, quemadniodum ad venerandam tui adorationemadmissus,
necessitate cogente.

judicia.

Deum contemnens et divina Atque ut manifestius flat, quod dicimus,

studio, absit, sed renovandae

non docendi
riaj

memo-

gratia,

ipsam

si

placet, quai

dum

coronantur

aliena quaedam, nobisque

rit:

abomiuanda exeaaudiescilicet),

sponsi, usurpatur,
et perspiciet,

Aposchilae,

inquit (schismatici

vos

mystagogiam sacram resumat, quantam hic conjicere liceat Spirilus

tantis

estis

ab Ecclesia. Qui ergo poterat, beatissinie, ani-

sancti

indignationem in

contradictionibus.

raam nostram ob hanc causam non contiistari quomodo non respondere sanctitati tuae, nec silentio accusalionem conQrmare? Ego vero ante responsionem, cum reverentia hoc repraesento Non
:

Omnino enim quaecumque

impleturum

sacerdos pronuntiat, ea

se promiltit Deus,

juxtamagnum

Dio-

oportere cuilibet aures temere dare, qui aliquid

velit contra

inquit,
rit el

quempiam loqui. Num enim iex vestra, hominem judicat, priusquam illum audieet beatiludo tua,

nysium. Pro|)terea ergo roganius perfectionem tuam, ut depositum acanonibus, eta praedecessore sanctitaUs tuae prohibitum totis novem annis, practer rationem ingressum, cessare jubeas a sacerdotio.
24. Nunc siquidem humile os nostrum apernimus, quando vocati fuimus. Cum enim factus est conventus ille parvus (et nescio quo noniine

cognoscat quid faciat? Sic

cum triste istud et acerbum de nobis audisset. Quodnam enim malum gravius esse queat, quam
ut ab Ecclesia separeris, et archipastorem ovis

appellem) ex carcere per idem tempus redieram

compastorem ? Est enim etiam nobis peccatoribus, quamvis immerito, et unctio a Deo
amittat, sive
et

cumque viderem
complexi fuerant
'

eos esse congregatos, qui adulteet adulteri

rium ante susceperant,

: :

nomen

pastoris. Debuit, dicereaudeo, discutere,

arguere, qua privatim, quapublice,juxtatraditam

a Domino*, inter te et ipsum solum,

aul inter
sicut

duos, difciplinam: atque

ipse ait,
sit tibi

ita

si

persisteret,

copulationem mihi in mentem illius Sapiens in illo tempore silebit, dicti Prophelici quando tempus malum est. Sed cum dicat idem Tacui, num semper tacebo? propterea temporc
venit

tanquam ethnicus

el publicanus.

congruenti calumnia pressus hajc tandem protuli

Nos vero hactenus, nequeper intcrnuntium, neque coram tale quicquam a sancta anima tua, vel audivimuSjVelmoniti fuimus, ut sicinferreturcondemnatio. Consideret perfectio tua,

quin quanlum in me fuit, omni ratione caviduobus his annis, ne res in apertum prodiret, illudmccum
volvens,
lus

num

jure mole-

stuni id

flliis

tuis acciderit.

23. Nunc autem pergimus ad purgationem coram Deo, qui omnia cernit, et coram archiprae-

quandoquidem episcopi dignitate prajdinon essem, ut arguendi habeam potestatem, sufflcere si me ipse custodiam, et non participem illius communioni eorumque, qui scientes cum eo sacra faciunt, quoad scandalum de medio tollatur.

sulatu tuo
(id

verba facturi. Non sumus aposchitac

est,

segregati,

nempe

schismatici), o sanctuni

Hoc

igitur

oranms

et

obtestamur

ut per-

caput, ab Ecclesia Dei absit, ut id

eveniat.

unquam

nobis

suadere sibisinatsanctaanimatua, istum

hominem

Sed quamlibet

aliis

peccatis obnoxii tenea-

coerceri, ne vituperetur inculpabilis sanclitas tua,

mur, sumus attamen Orthodoxi et Ecclesiae Catiiolicaealumni, hajresimomnem repudiantes, omnemque universalem aut localem Synodum approbatam recipientes, necnon editas ab illis canonicas constilutiones. Neque enim perfectum esse Orthodoxum, sed dimidiatum, qui fldem quidemrectam
habere videatur, diviuis vero cauonibus non regatur. Beatitudinem tuam, quando proniota fuit,
suscepimus, quemadniodum |)alam ei testati sumus. Et ex eo tempore in hunc usque diem in

ne polluatur divinum allare depositihominis ministerio,

ne

denique oriantur

justai

schismatum
sciat beali-

occasiones. Vere

enim

et sincere

hoc

tudo tua, quod nisi hffic ita fiant, Dcum amanhs anima; tua3 nutu, et piissimorum ac triumphatorum imperatorun nostrorum (zelo siquidem pleni
sunt, de nobis

quidem pro mandato pugnantibus

Deusnovit) schisma quidem, Deo

quidfuturum

sit,

leste, electisque Angelis,

magnum

flet

in Ecclesia

nostra.Sed miserere, pastor bone, sed adjuva, perite

mystagogia ipso misscC Et sicut testis est Deus,

voluisset,

sacriflcio
si

commemoramus.
ipsa, niiiil

illodiecommuuicare nos
ab

medice, gregem luum,oves tuas, Ecclesias tuas sapientiae tua; modis, prudentia3 tua; verbis, remediis
artis tuae.

communicassemus plane cum

;

Ovem unam

exclude a solo

sacriflcio, et

discernentes
initio.

cum

desidcranda nobis fuerit

universas lucrare. Et ne unius scabie Ecclesiani

De ceconomo autem, cujus causa

haec jactan-

tur,

quem

obnoxium,
tor,

veritas ipsa deposuit multis canonibus cum vel ante apertumadulterium, cum

nioecharetur in variis personis praecedens imperaimpertivit, et

non solum sacrlflcavit ipse et coniinunioneni una epulatus sit, scd partem etiam
xviii.

quam acquisivit Christus et Deus nosler sanguine suo . Hasc ad palriarcham Theodorus. 25. Theodorus suam defendit caiisam per litteras datas Romam ad Basilium monachum. Accidit aulem, ut cum haec de Theodoro ac sociis extra Constantinopolim progressa, Uomam usque
inflce,

perlata audita essent, neuipc

Tiieodorum

cum suis.

iMatth.

"Eccli.

XX.

Isai.

XLil.

LEONIS in ANNUS 13.

fado schismatc, seorsum agere, uec

unius

CHRISTl 808.
plurimis obstricti simus
,

421
attamen

cum patriarcha
:

vis aliis peccatis

communicarc
in
est

ipsius

namque

patriarchaj Ulteris

id iDiiotuisse Poiitifici,

par est credere

quo cum
,

deteriorem partem accepta

ut

Romoe
ab

iis

divulgatis

factum Theodorus tam ah

ista fuerint
:

ipso,

quam

aliis

schismaticus haberetur

cujus

abbas monasterii S. Sabae Roma3 existentis, licet intima essct cum eo germanilate conjuuctus, tamen sese ab ipsiusTheodori conimunicatione subduxerit signiticans se in ipsum
rei caiisa Basilius
,

sumus ejusque alunmi el divinorum documenlorum; et canones ejuset coustitutiones servare cupimus. Turbare autem et ab illa sejungi, quao maculam revera nullani habet, neque rugam, tum in fldei ratione, tum in canonum sanctione ab omni a3V0 usque ad nostram memoriam, eorum est, .quorum fides transversum agilur et vitaexlexetsineregula, quorum ex numero
illa

cum

corporis

Joseph
eo

ille,

qui adulterum coronavit,

offerre

et

qui

cum

schismaticum ab Ecclesia separatum (ut par erat) dicere auathema. Verum cupiens amicum ad unitatem Ecclesia) revocare, uon deseruit
beus ad

tanquam innoxio

non

dubitant, quique

eum

extra
scri-

adeo illum defendunt ut sine culpa sacriGcantem. Quomodo enim si canoniceadnosscribitpietastua,

Ecclesiam esse (ut putabat) in schismate, sed

canones ignorat,
fuerit?

et

quod juxta

illos

depositus vir

eum

htteras

et

munera quoque

addidit,

Nam
:

si

in

bigami nupliis epulari presbyte-

quo eum a schismate, quo putabal revera teneri, peuitus hberaret. Quas ubi Theodorus accepit,
ingculi dolore perculsus rescribens,

rum

vctant

(luod jus in

eum, qui bigamum coro-

nat? Et quidem in adulteriuis nuptiistriginta totos

tum de

ipso,

tum etiam de Leone papaconquerilur. Istaquidem

vehemeuti animi angore turbatus paulo vero eequanimior rcdditus longe diversas ad ipsum Leouem litteras scripsit, quas suo
licentius. Postea

quod perniciosius est, etiam coronare eum, qui ex Domini sententiasitadulter?

dies convivari? Quid,

ipse tunc

sacras in conjugio preces recitare adulterii copula-

torem,

et

divinam gratiam impie pro impio invo-

loco reddituri

sumus

nunc autem

ista

audi

quae

care? Exsecrandus profccto,juxta magnumDionysium, Deo est profanusque qui ba:cfacit. Superva-

ad ipsum Basilium Theodorus amaro animo lunc

rescripsit
'

caneum

fuerit alios in

eum

canones proferre. Quod

fuit,

vero ex quo depositus ab altero patriarcha

litterastuae fraternae charitatis,

nove-

2G.

Accepimus

vem annorum spatium

exegerit, et

canon

nisi intra

miratique

sumus

ejus repentinam

mutationem.

annum
tat,

absolvatur, absolvi postea

quemquam

Prioribus siquidem verbis (ut csetera sileam) quaj

ad rem minus necessaria, Josephum

accusabas, ut qui perperam
sit

oeconomum

quo loco reponemus? At objicitur prorsus, absolutum fuisse. Verum si solutus fuerat, curnon
sacriflcabat? et
si

ingressus iu Eccle-

solutus erat, cur absolvi a Syest,

siam
et

posterioribus innocentcm plane ostendebas,

nodopetiit? plauum enim

peti,

solulionem ab co
solutus.

uunc laudas, nunc vituperas. Quod a quodam sanctorum dictunr est, scire debuisli. Sed pro nihilo id habeatur, quamvis aperta sit coutradictio. Quale vero illud est, quod adeo inconsiderate provectuses, utpriusquam exaqui
in re

eumdem

eadem

qui vinctus

sit,

non qui

Quare hic

etiam in seipsum impegit, contra veritatem erigi volens. Sacrorum enim profanatio est, frater, istum
sacrisoperari,

canonumquemagna
enim
est,

perturbaliotalia

negligere. Quid

quod

ait

Chrysostomus,

minares
latem
tende

et exacte

cognosceres, adversus humili-

uostram
tibi ipsi, ait

pronuntiaveris
Scriptura, et
:

discessionem ah

Ecclesia nostra ac proinde

-

anathematismum? Atpriusquam
inter-

non vacare, si in sacerdotem uou inquiratur, non de fide (ut male ceuses) sed de vitaj integritate?Interrogare quidem etexcutere unumpericulo

quenique,
tia

quomodo
In

se habeat, nihil est

opus

gra-

roges, ne vituperes
ripe.

Tu

vero nihil

primum cognosce, tum corhorum observans, neccogitans,

et

enim etiam super indignum per

iis

eos, ()ui accerei

dunt, descendit.

autem, qui mauifesto

posse et uos ex ratione agere ac loqui, sic

tauquam
vitae

sunt, qualis est Joseph, et

quidem magui

sceleris,

imperitos ac rationis expertes,

nastica;

tanquam
:

mo-

tyrones ac discipulos increpasti

nec hoc

solum, sed durius objurgasti. Atque utinam hoc solum egisses, quin eliam anathemati devovisti.
rcs iiunianas! et

quod in oculis omnium commisit, vetitas a Domiuo nuptias copulans, ipsoque adultero manifestior, dum eum conjunxit, quaudo^iuidem haec non discrepant, juxta Theologum, dissimulare perspicua
est proditio veritatis et

quomodo major

tibi

curanon
si

fuit

cauonum

corruptela.

amicititc jura

conservandi? Haec enim

sancte

28.

An

nescit benevolentia tua,

Deuui ipsum

coleret reverentia tua,

nunquam
si

sic

ex abrupto
his

tenuitatem nostram
digni

proscidissct.

Verum

nos

vindicem fuisse, quando non insurrexit, qui Ecclesiam tum guberuabat, ut Samueli (juondam accidit erga insanum Saulem? juniorisque Ilerodis, quod ad modum adulterii spectat, regnum everidem euim Herodis illius flagitium fuit, qui tisse
:

sumus

nec niirandum,

ab amicitia etiam

tua lacessimur. Caeterum qui simus,

Deo quideni
ape-

innotuimus
rire.

aequum autem
offenditur ct

et prudeutia) tuae,

quaudoquidem
27.

scandalizatur,

a populo suo pulsus est et occisus, quippe

Aretffi

qui

regis filiam legitimam conjugera dimisit,

Non sumus

aposchila;

o mirande, ab

injuste sibi co|juIans Philippi fratris

Herodiadem.
:

Ecclesia Dci. ALsit ut nobishoceveniat.Sed

quam-

Quod
ritalis

si hffic

viudicare

luae judicio

erravit chaJoannes ((juod temerarium est

non convenit

Tbeod.l.

I.

Ep.xxvui. exCod. Column.

^ Eccli. xi-

alfirmare)

cum Herodem

reprehendit,

morlemque

422
oppetiit

LEONIS

III

ANNUS

13.

CHRISTI 808.

ob reprehensionem. Erravit et Chrysostocum pro viduBe agrovalidum certamen instituit. Pro bono enim, inquit',audetquispiammori, iit non commemorem similes ahas sanctorum pro
miis,

nostri sciunt, nos in nulla re discrepare, pneter-

quam

de Josepho

et

simul ac depulsus fuerit sa-

cerdotio

cum

ipso statim

communicaturos. Etenim

desiderabilem nobis virum esse, non solum quod

similibus contenfiones.
tia

An

rursus ignorat reveren-

caput

tua,

cum duabus

ex rebus constel Christianis-

mus, fide et operibus, si alterum desit, alterum non prodesse? ^muletur itaque, rogamus, divina. Primum quidem ut communis patris fllius excitetur pariter ad hoaesta deinde ut a beato Saba eruditus, accuratam non sohim fidei, sed etiam canonum rationem amplectatur deinde germanus cura sit, fraternam eamdemque nobiscum sententiam teneat hortamurque propriam sedem servet, ne quo pacto inde claudicemus circa prae; :

sit Ecclesiae nostra?, sed quia jam olim reverendus nobis erat, et singula vita3 ipsius bona laudare non cessamus. Si vero contingat, quod et ipse

quoque zelum
31. B Mitto
praepositis et

accipiat.

enim de sanctis episcopis dicere, de monachis, deque laicoruni mullitudine: quid tum dicet reverentia tua? Quare scito Ecclesia; schisma nuUum esse, sed veritatis defensionem divinorumque canonum victoriam. Alte-

rum

vero illud, quodasseruit charitas tua, veritatis

et

infractionem

canonum eversionem
' :

esse

ac tibi

sicut et nos neque oportet nos monitos indignari. Ne igitur succenseat reverentia tua, sed ad charitatem potius acc.endatur, et talia scribat quotiescumque volet. Nullum enim damnum aliud capicmus, quam ut securius vivamus
tibi
:

cipua. Ignosce fraterne monentibus,

illud dici recte posse

Sacerdotes legem

meam
illis

spernebant, et profanabant sanctuaria mea, propterea et sancta non distinguebant, sed erant

quod non

29. His igitur a Tlieodoro

cum

ingenti animi

amaritudine

scriptis,

eodem

im|)etu in PontiQcem

ipsum, de quo

non

ratio, sed

falsa audierat, movet stylum, quo dolor impellit. Passi sunt iuterdum
:

iterum dicam ) sic intelligendum, impia dogmata, nec ausus illicitos et canonibus contrarios, neque adeo consentiat iis, qui vetita ipsi committunt, ut quodam loco ait divinus Basilius , de quibus el ^ Paulus, nec
(ut

communia aut rugam

oninia.

NuUam enim maculam

habere,

recipiat

edere

cum

talibus permittens.

Etenim ab Apostolis

deliquium sed sicut ille paulo [)Ost pristino radiorum fulgore mundo resplendet, sic accidit Theodoro. Nam quem atrae bilis nube ad momeutum passum eclipsim intelJigis, paulo
instar solis et sancti

et deinceps multaj persaepe in

eam

haereses irrue-

runt, et flagitia iIIicita,canonibus adversa fuerunt,

sicut

nunc sunt
cst)

illa

tum

sine

schismate et

tamen (quemadmodum dicmacula mansit, et

post clarioribus

intueberis

radiis

coruscare

ex

Epistola

quam

scripsit

ad ipsum suo loco

num

Pontiflcem,

quam

Leonem Romareddituri sumus

Sed audi modo, quae obiter suggessit ingens, quam diximus, animi qua tenebatur amainferius.

ritudo.
e

agat,
alis,

De papa autem inquit, quid ad nos, hoc an illud? qui propriis (ignosce) captus est ut dicitur. Cum enim de manifestis sacerdotii
,

permanet in aeternum, subtractis et ejectis ab ea male sentientibus maleque agentibus, tanquam fluclibus ab inconcusso maximo saxo repulsis. 32. Ad nos igitur redeamus, frater, et veritatis lucem sacrorumque cauonum adspiciamus, quemadmodum dogmata tenere videmur, uos potissimum, qui monachos agimus et ahquid esse existimamur. Si cnim ' lumeu quod in nobis tenebra; sunt: tenebrae quantce erunt
?

Et

si

sal' infa-

delictis nihil

curare

dixit,

non qualemcumque
ita derisit et

sa-

cerdotem
natus
est,

sed caput Ecclesiae o hierarchiam

asperid veet

ut vel audire nos pudeat.

!

Quod

si

rum
et

est

Caeterum prudenter

quo salientur laici? Arbitramur te (idque precamur) eorum, qua; ibi sunt, servatorem fore, et lumen et lucernam perfectionis ac pietatis, uon omnia te omnibus exhibeudo, sed virtuatum
fuerit, in tutis excellentia, vita

sobrie, qua?so,

moveamus hnguam adversus capita,

ex

cauonum

legeacta, sancta-

ne adeo acriter pronuntiemus.

30. Si vero dicturi sunt

homines, ut scribis, ab hoc patriarchatu excidissemus, ad aUud argumentum versos fuisse ne curet reverentia tua
nos

cum

novit Deus

motiouem primam

et

secundam

sed

que conversatione et cequo animo per fratris tui admonitionem ex charitate profectam, studioque vcritatis et divino judicio. Plura dicere animus desiderabat, sed Epistolce prolixitas flnem facere coegit. Accepimus eulogiara tuam prajdivitem, et

et tertiam ipse
prffisentabit

probabit, ipse redarguet, ipse reforniidando tribuuali , reddens ipse,

^
:

curam quam geris de raentura quod parcas

sidcras
,

huinili monastcrio
et

argu-

labores pro
tibi

eo.

Labor

prout tractaverimus et egerimus. IUud enim

Si
;

tuus raagnus, sed Dorainus

retribuat quae de-

hominibus placerem, Christi servus non essem non a nobis peccatoribus dictum est. Nos ergo et sanctissimi patriarchae mentionem facimus ( ut conveuitj in mystagogia, sicut et piorum imperatorum nostrorum, et cum omni sacerdote inculpato communicare non detrectamus. Scripsimus et ad ipsum palriarcham, quod et pii imperatores
1

virtutum incremeutum et perennium ipsius bonorura fruitionem. Hactenus ad Basilium Theodorus. Quae autem post haec gesta fuerint, anno sequenti, suo loco dicentur. In qua Epistola

dum

legisti

Theodorum

in

Romanura

Pontificem

oblocutuni, plane intellexisti quam verura sit, quod dicebat Thcologus, perdifficile esse raodum

Rom.

V.

Gal.

i.

'

Ezecli. xsii.

2 1.

Cor. v.

Maltb. vi.

Matlh. v.

LEONIS
tenere
in

ANNUS

13.

CURISTI 808.
:

423

justitice

litigando ac disserendo; diim quis se defensorem exhibens, quemque obvium adversarium putans, impetu quo fertur, ferit, impellit et urget ut hic vidimus factum a viro magni nominis Theodoro in Leonem papam phis a;quo commotum. Sed quiesce modo auditurus eris inferius illum longe aUter de eo sentieutem atque loquentem. 33. Chvistiani a Sajracenis ccssi rex Nordan:
:

InterearexNordhumbrorum (Nordanhunibrorum de Britannia insula veniens nomiue Ardulf, regno et patria pulsus, ad imperatorem, dum adhucNoviomagimoraretur, venit. Et

hsEC leguntur

patcfacto adventus sui negotio,

Romam

proficisci-

Romani Pontiregnum suura ficis et doniini imperatoris in reducitur. Pra^erat eo tempore Romanae Ecclesife
tur;

Romaque

rediens, per legatos

humbrornm restitiitus. Quod rursus ad Orientales res pertinet: hoc eodem anno mortuo rege Sarraceuorum Aaron, de quo superius mentio
ejus fihi
facla est,

tertius, cujus legatus in Brilauniam directus Adolfus (Aldulfus) diaconus, de ipsa Britannia Saxo, et cum ipso missiab imperatore duo abbales

Leo

est

Rathfridus notarius,

et .

Nazarius abbas de saucto

Habdalla de primatu regni certantes, non inter se solum cuncta coede miscenet
tes,

Mahumat

Othmano (Audomaro)
34. Secuta est
restitutio, nefas

Hsc

ibi.

sed Christianos ca^dibus, incendiis, rapinis in-

in regnum omnes ducentes, non parere Ro-

absque obstaculo ejus

lestantes,

magnorum malorum

causa fuere.

Ac

mano

per hoc Ecclesis (inquit Theophanes) qucS in sancta Dei

nostri

erant civitate, deserlae facta; sunt, et

monasteria
videlicet

duarum magnarum Laurarum,

et

sanctae

Pontiflci atque tanto imperatori resistere. Porro cocpta sunt ista hoc anno, sequenti perfecta, cum et reversurus Romam Adolfus Apostolica; Sedis legatus a piratis est captus, sed redemptus a

memoriffi Charitonis
et reliqua

Cyriaci

atque

Cenulpho rege, utiidem Annales testantur.

Vidisti
factis

Sabai,

necnon
pariter

sanctorum ccenobia Eudesertis Palae-

in his

Romani

Pontiflcis auctoritatem

thymii
stinse,
ipse.

et Theodosii, quje erant in

monachis

destituta

fuere b. Hcec

expressam ? Quod enim non satis sibi supperegem ejectum tere juris intelligeret imperator in regnum pristinum restituere, ab ipso Pontifice
,

Quod vero ad
hujus, illud accidit

res pertinet Occidentales anni

memoria dignum, quodinAnnalibus quibuslibet Francorum prssertim veteribus scriptum fideliter reperitur, regem nimirum Nordanhumbrorum a suis e regno pulsum, per
legatum
in

Romano id prcestari posse sciens, dimittit ipsum regem regno privatum Romani ad Leonem Pontificem, cujus auctoritate restituatur in regnum. Vidisti pariter

quantum

papte detulerint Angli, licet

fui'ore perciti et

regnandi cupidine inflammati,

Apostolicae

Sedis et

Caroll

imperatoris

ut expulsum a se regem
tate Pontificis recipere

eum

restitutum auctori-

regnum fuisse restitutum. In Annalibus enim Francorum sub Ludovico Caroli Magni filio scriptis

non
satis.

detrectarint, sed statim

paruerint? Sed de his

Hnno periodiGraco-Romanse 6301. Anno

Mm Hispan.
III

846. Anno

Hegira: 193, inchoato die 25 Octob.,Fer. 4.

Jesu

Christi

808.

Leonis

papx 14.

Caroli imp. 9. Nicephorl imp. 7.

1 SS. Thcodorus ct Plato sese segregant a communione S. Nicephori episcop. Constantinop. Anum. 1 ad 33. Theophanes anno Incarnat.
.

opi?copis et
collectis,

secundum Alex. dccci, kalcndis Septemb. hujus

Christi anni inchoato, ait Theodorus Studii praepositus et cjus frater Joseph Thcssalonicensis archicpiscopus, una cum Platone Incluso et reliquis
:

monachis, a Nicephori sanctissimi patriarchae communione, ob Joseph oeconomumcorollas nuptiales Constantino et Theodote illegilime pridem imponentem, seipsum segregavit. Imperator autem Nicephorus

monasteriorum prfcpositis in unum cujus decreto agi mandavit monasterio et urbe dejecti, mense Januario Indiclionis secundaj, in exilio pulsi sunt . De illa Synodo ac sanctorum Theodori et Platonis exilio anno sequenti cum Baronio agemus, hic vero de divisione Theodori et Platonis a patriarcha Nicephoro, quod cum Josepho illo communicaret in sacris, qui anno dccxcv illegitimam conjugem Constantini imp. coronarat, ut co auno exposuimus. In hoc

Synodum

versabatur dissidium, ut inquit Baronius

([uod milln pra;via poinitcntia Josephus

num.

9,

commodam

occasionem

nactus,

variis

occonomus

LEONIS
tanquam nullius
clesiam admissus
textu,

III

ANNUS

13.

CHRISTI 808.

transgressionis reus fuerat in Ecet sacerdotio restitutus, eo pra3-

repudium prorsus illegitimum jam ab antiquo

proscripserat, ac licet Constantinus imperator proposilis

quod

etsi

illicitum

esset,

factum illud ab eo perpetratum tamen per dispensationem licite

;

muneribus

allicere et artibus variis

et

virum

ad se pertrabere conaretur,

cum

proprio marte,

sicque uti absque culpa dicerent fieri potuisse nullius criminis reus Joseph inuocens judicatus in

tum aliorum

subsidio,

tum

ipsius sibi prster le-

gum

communionem admissus
sacerdotium
:

fuerit

et

restitutus

in

coujunctaimulierispatris adgnatae flectere nequiret, exihis, custodia,compedibus, plagistergo

fas
inflictis,

quod quidem grande piaculum fuit et satis dignum, ut ob eam causam ipse cum suis Theodorus ab eorum communione, qui ista fecerunt, se subtraxerit, quod et fecit. Ita Baronius, qui iamen aliter sentire visus est anno dccscv,

probatis etiani generis aliorum tormentis

virum cuncta patienter ferentem de divino zelo quicquam remittere, nullatenus adegit, aut instantium necessitatum vi inferiorem se reddere. Viro quippe tanta sanctitudine pra;slanti leve velmodicuni Constantini delictum non apparebat. Ab ipso siquidem imperatore ducens originem, ad inUnita-

num.

46, ut ibidem vidimus.

2. S. Tarasio episcopo Constantinop. vivente

S. Theodorus illegitimas nuptias Constantini imp. Sed prsstat audire Ignatium,queni improbarat.

rum animarum ruinam

Hominuni

jani fecerat progressum.

namque

plurimi,

maxime
et

voluptatis

Theodoro Studita, quam Combeflsius habuit ab Allatio: NeBaronius non

cessariis

viderat, in narratione de

sectandae faciliores, occasione arrepta

exemplo

dato, nefastum imperatoris factuni fas rati adiin-

quibusdam temperamentis, et in negotiis memoria dignos patriarcbasTarasium et Nicephorum usos fama est, prout alibi jam manifestavimus (in Vitascilicet utriusque
administrandis perpetua

pdendo venerecB cupiditatis ardori per ejus vestigia gradiebantur et uxoribus quondam legilime con:

junctis

domo

expulsis

alias

sponsae prioris thalamos inducebant.

quas deperirent ad Luem hujusvidere

in

Et baec sunt qusB narratione nostra aggredimur. Constantinus imperator Irenes Cbristum amantis imperatricis filius^ vitoe conjugiique consorte expulsa et iuvita reluctauteque in monasterio detonsa, uxorem aliam ejus loco
jiatriarcha?,)

illustranda

inodi in multas jam provincias grassantem magnus Theodorus non sustinuit quare
:

im-

peratorem ipsum divinum zelum, ut prsemisimus, exacuit, et in eo teneudo ad finem usque perseveravit.

(nempe Tbeodotem) ac Tarasius quidem sanctus vir, is enim tunc Ecclesiai Coustantinopolitanae clavum regebat, tali facinori nusquam praebuerat assensum; presbyter tantum fuit ejus Ecclesiae nomine Joseph, qui sceleratas hujusmodi
subslituerat
:

4. Uterc^ue

patriarcha usus est clispematione

ac oeconomia.
hic

Et

is

quidem hoc pacto

se habuit.

Patriarcharum vero, de quibus institutus sermo,

quidem nimirum Tarasius

est, et

idcirco consentire

\isus

attentatum a Constantino scelus nulla

,

nuptias contrahentes connubialibus corollis ausus

fuerat redimere. Re cognita magnus Theodorus imperatorem Ecclesiee divortio damnavit, et virum

animadversione perstringere
ritoruni haereses

quod
et

nisi placitis ac-

quiesceret patriarcha, principuni proxime prsto-

fervore

illo

caelesti

motum

principem

illegitimis

facinoribus sacras legeslaedentemcorripere aggres-

sanctarum iniaConstantinus minaretur. Hujus gratia rigoris non-

renovaturum

ginum cultum proscripturum

se imperator

sum, plures alii ejus consilio zeloque ducti secuti sunt. Theodorus ipse Ecclesiae ingressu et patriarchae congressu semet continuit quod quamvis nefandum conjugium Iiaud verbis probasset patriarcha, saeveriore tamen pocna non perslrinxerat, nec in eum, qui tam exoso sceleri pra^stiterat opem,
:

nihil laxare decrevit, ne in majoris

momenti res autem Nicephorus, in alterius Nicephori, qui postmodum imperium tenuit, sententiam obnisus, tum vero pravos ejus mores et animi perversitatem expertus,

summum

induceret discrimen,

Sanctus

et

ne ordinem Ecclesiae perturbaret,

,

et

susdeque

laesaj

majestatis divina; poenas exercuerat. His ac-

verteret

cessit,

quod

caelesti consilio

et

permissu irrogata
potestate

Constantino oculorum mulcta, et imperii

metuens assensum quoque praistitit et Joseph, queni depositum diximus, in priorem gradum restituit. At sive magnus Theodorus sacras
leges vindicaturus ac libertate sua usus ad extte-

eidem ablata, et Irene ejus matre solio dignitateque pulsa, Nicepborus, qui ex insidiis eam exauctoravit, imperiisceptrique compos, praeter alia quae
adorsus est nefaria scelera, Joseph
superius presbyterum depositione
pristinos

mum
posito

usque discrimen obsistens praeclarius se gespatriarcha; oballatas in

serit, sive

medium

rationes

memoratum damnatum ad

res difQciles prudenter attrectare maluerint, et ap-

temperamento emollire,
et

honores in

Ecclesia

i'evocandum stusuccesioris

dius mentis acunien,

aliis quibus luciad res hujusmodi discer-

duerit.
3.

Sese a

communione Nicephori

Tarasii segregat.

animi sensus vegetiores discutienduni relinquimus. Sane Epiphaniuni Cypri episcopuni

nendas
o

Nicephorus

alter sanctitate

inter

sanctos celebrem
et

parem Theodoro

nostro

conspicuus defuncti Tarasii loco suffectus imperatoris Nicephori consiliis obsecundavit, ct in Ecclesiae

invictum animi robur adversus imperatricem Eudoxiam denionstrasse novimus. Ipsi

ardorem

collegium Joseph prius rescissuni admisit

ex

namque
turam

ni
,

quo rursum magnus Theodorus ejus se communione segregavit. Is euim vere sanctus Theodorus

ejiceretur

divinus Chrysostomus in oxiliuni idolorum templa quamprimum aper-

se minitanti

nullatenus

manus

dedit, aiit

LEONIS

ANNUS

13.

CHRISTI 808.
:

425

obsequendum sanctus vir duxit: quiiiimo: Innosum ab hujusmodi judicio, exclamans, et eam in minas et furorem conversam relinquens,
cens ego

anni auspicatur, scribit

tio,
lifa)

Hoc anno, mense Marca-

Indictione secunda,

Arabum dux (nempe

generose excessit.
5.

Aaron in mortuus est

interiore Persia Chorasan agnominala Muamed autem ejus flhus ad omnia

AlterOt causa disskUi inter patriarchas et

Aliam quoque disscnsus Theodorum causam extitisse quod nimirum e iaicorum ordine ad pa-

Theodorum
ferunt
:

exorti.

prorsus ineptus imperium suscepit: adversusquem Abdelas ejus frater seditione mota, ex provincia

patriarclias inter et

Chorasan
belli

cum

paternis viribus erumpens, civilis

fuit.

per nationem illam auctor

et

Subinde qui

triarchale solium confestim evecti, nec in eis ordi-

Syriam, /Egyptum
factiones divisi
,

nandis positai ab Ecclesia leges fuerint observatae.

Libyam incolunt in varias remp. et privatos quosque pesflagitiis,

Ad

qujfi objecta,
,

qui gesta

eorum

conscripsit, res-

sumdederunt, caedibus, rapinis aliisque

pondet

sacros canones
:

promotiones

hujusmodi

cum

in se

invicem,

tum

in subditos Christianos

non omnino damnare sed ne consecrandus rerum gradus congruarum peritia privatus in periculum Ecclesiam adducat, tantum cavere. lidem vero, magnus, inquam, Tarasius et sacer Nicephorus in magnos accessus Ecclesiam progredi studuerunt, et in cunctis aequo bonoque consultum esse voluerunt. Qua de causa canonem eos carpere nulla ratione afflrmandum. Quinimo omni mentis attentione observandum, patriarchis aeterna memoria dignis et Dei motu semper actis, magnum Theo-

confuse desajvientes.
vaslitas occupavit

Isthinc

sane per sanctam

Christi et Dci nostri civitatem Ecclesias desolatio et

:

isthinc in

duarum magnarum
sanctorum
clades

Laurarum monasteria,
riaci,

sancti dico Charitoniset Cyet

atque sancti Sabaj,

et

in reliqua

Euthymii

Theodosii ccenobia

maxima

erupit. Invaluit Arabici

imperium confusio hujus-

dorum crimen impingere voluisse, et ab Ecclesiae ccetu eorum causa se segregasse, ipsius Theodori
non leve delictum a Patribus fuisse judicatum illi siquidem accurato rigore remisso, majus dam:

modi, ctedesque mutuae inter se et nobis iSIatae annos ...... deest numerus, nec suppletur ab Anastasio in sua Versione, qua Baronius usus est, in qua cum nec mensis Martius, nec Indiclio secunda

num

evitatum censuerunt.

Theodorus erratum ante mortem emendavit. Erratum sane Theodorus emendavit, ut alibi narratum est et scripta de iisdem et Theodori
6.

gestis Historia

fidem hujus

facit

et

magnus

in-

super Methodius sermone ad Studitas, de quo superius , misso testatum reliquit. Sententiam enim

quam animo
et

pra?ceps hauserat,

ipsum reprobasse

memoretur, ea omissio illum indiixit, ut Haronis seu Aaronis mortem cum hoc Christi anno alligaret, quae tamen ad sequentem referenda est. Elmacinus enim lib. 2 Hist. Sarac. scribit, Aaronera Rasiidum mortuum esse die sabbati, tertio GiumadcB posterioris, et dies iii posterioris Giumadi, anni Hegirae cxciii concurrit cum die xxiv mensis Martii anni Christi dcccix, qui in diem sabbati incidit. Praeterea Elmacinus citat chronologum, qui tradit primum diem etultimum ejus imperii fuisse sabbatum, et Haronem mortuum esse elapsis
annis Hegirae centura et nonaginta duobus, et die-

ad Ecclesiam

demum

se adjunxisse, ac vitaj terfelicis

mino propinquum cum

concordiam,

memoriae Nicephoro

dilectiouem et indivisam

animorum

unionem servasse manifesto conQrniat. In eo igitur, quod enuntiant Psalmi de viro justo, adimpietum est Si ceciderit, noii confringetur, quia Domimts supponit manum suam. Obvio namque, et e grege sacerdotum cuilibet noxam, si hsresis labe vacet, inferre si magui periculi est,quali mulcta faciuus dignum, quod ejusmodi pontiQces et pontificum principes, magis vero Apostolos ipsos,ut magni Dionysii verbis utar, aggreditur et recenset. Hoc certe dictum
:

bus centum et quinquaginta duobus . Quare regnare co^perat anno Chrisli dcclxxxvi, die deciina quarta mensis Octobris , quaj cum die sabbati
concurrit, et e vivis excessit die xxiv mensis Martii

anni Christi sequentis, in quera sabbatum ca8.

debat.

Succedit
est

ei

AlaminusseuMuhammed.

Me:

morabile

quod de Haroue prodit Elmacinus

(maxime
in poetas,

Summae,

inquit, inter califas fuit humauitatis et

liberalitatis

delectabatur bonis versibus,

imitatione) fortis et
et

divinus Methodius Studitis sancti discipulus per-

vehementer enim eorumque auditu et magnanimus, multi certarainis

etc.

peudendum jure merito objicit, his verbis utens : Tu monachus es, in sacerdotes iuquirere non tuum est, ipsis subjici te decet, ipsos tibi subjicere, vel eorum vitam perscrutari a te omnino sit alienum Temperamentum, quo usus est Tarasius,
.

peregrinationis,

cumque

peregrinaretur,
etc.

peregrinari cura eo solebant

centum docU,

ne-

que
siidi

in aula uUius califa; tot

judices, docti, eruditi et

convenerunt consiliarii, poetae, atque in aula Ra-

laudavit etiani Michael discipulus sancti Theodori

in ejusVila, cujus

n.Haroni succossit ejus fihus Abu-Abdalla Alaminus, qui et Muhammed Abu-Musa vocatus
fuit, califa vicesimus septimus.
califa

Dccxcv, nura. 34

imo

verba recitat Baronius anno et ipsemet Baroniuseo anno

Creatus fuit

tempore matutiuo ejusdem

diei,

num.

anno dccxcv, num. 6, Tarasii consilium commendat. 7. Moritur Haron Saracenorum califa. Ad num. 33. Theophanes anno Incarnat. secunduin Alex. Dccci, qui kalendis Septemb. hujus Christi
iG, cujus verba retuli

ejus vita excessit, qui sabbati fuit terlius

posterioris, anni Hegiraj cxciii ,

quo pater Giumadae

scri-

ut subjungit El-

niacinus, qni his verbis conflrmat

pserat, et Haronis initiura
tobris

quod jam

cum

die xiv raeusis Oc-

anni Christi

dcclxxxvi copulandum esse

TOMCS

XIII.

54

426
ostendit. Pluribiis narrat

LEONIS
Elmacinus

III

ANNUS

13.

CHRISTl 808.

prcElia inter

Alaminum
circa

califam

ct

Almanonem

ejus fratrem

successionem habita, sed ha!C ad

rem no-

stram non faciunt. 9. Carolus imp. Carolum filium adversus DaAd num. 34. Eginhardus norum regem 7nittit.

Pergit EginCarolo imp. \tn regnum restituitur. hardus Interea rex Nordanhumbrorum de Bri" tannia insula, nomine Eardultus, regno et patria pulsus, ad imperatorem, dum adhuc Novioraagi
:

nioraretur, venit

et patefacto adveijtus sui

:

negoUo,

in Annal. gesta

hoc anno a Carolo Aug.

his verbis

narrat

Vere inchoante imperator Noviomagum

Roraam tos Romani Pontiflcis et domini imperatoris in regnum suum reducitur. Praeerat tunc temporis
proficiscitur
Ecclesiee Roraana;

Romaque

rediens, per lega-

profectus, transactoque ibi Quadragesimali jejunio,

celebrato et sancto Pascha iterura Aquasgrani re-

gressus est

et

quia nuntiabatur Godefridum re-

gem Danorum
vium)
misit
:

in Abodritos

cum

exercitu trajecisse,
(seu

Carolum finum suum ad Albiam

Albim

flu-

cum

valida Francoruni et

Saxonum manu

jubens vesano regi resistere, si Saxoniae tertentaret. Sed ille stativis per aliquot dies in littore habitis, expugnatis etiam et manu

minos aggredi
captis aliquot

Leo III, cujus legatus ad BritanAdulphus diaconus de ipsa Briet cura eo ab imperatore tannia, natioue Saxo missi duo abbates, Rotfridus notarius et Nantharius abbas de sancto Aldomaro. Imperator vero aedificatis per legatos supcr Albimfluvium duobus castellis, pra;sidioque iu eis contra Sclavorum incursiones disposito, Aquis hyemavit Natalemque Domini et sanctum ibidem Pascba celebravit ,

niam

directus est

Sclavorum castellis, cum magno copiarum suarum detrimento revei'sus est. Nam licet Drasconem ducem Abodritorum, popularium fidei diffldentem, loco pepuUsset, Godelaibum, alium ducem, dolo captum palibulo suspeudisset, Abodritorum duas partes sibi vectigales fecisset oplimos tamen militum suorum, et manu promptissimos amisit et cum eis filium fratris sui, nomine Reginoldum, qui in oppugnatione cujusdam oppidi,
;
:

ubi loquitur de Paschate sequentis Christi anni,

cum jam

dixerit imperatorem Noviomagi hoc anno Pascha celebrasse, et annalista Loiselianus, Bertinianus aliique in tota hac narratione Egin,

hardo consentiant. NaJitharius abbas erat sancU Audomari, seu coenobii sancti BerUni, de quo rursus anno sequenti. Porro Northumbri Eardulfum regem, qui ab anno dccxcvi Ethelredo successerat,
pertaesi,

Alfwoldum regera
a

elegere, ut liquet ex

cum

pluribus

Danorum primoribus

interfectus est.

his Vestmonasteriensis verbis

Filius

autem imperatoris Carolus Albiam ponte

num
verat

Eardulfo

Northumbrorum rege

ad preesentem ana regno

junxit,

et exercitum cui praeerat in Livones et Smeldingos (qui et ipsi ad Godefridum regem defecerant) quanta potuit celeritate transposuit, po-

pulatisque circumquaque

eorum

agris,

transito

ei duobus annis successit. Fugaautem illum idem Alfwoldus, etregnum ejus occupavit. Eardulfus ad Carolumimp. in Germaniam trajecit, indeque Romam profectus causam

fugato, Alfwoldus

iterum flumine cuni incolumi exercitu in Saxoniam se recepit. Erant cum Godefrido in expeditione praidicta Sclavi
,

suam Leoni

papse permisit

qui intellecto populi

elegerat, et

suffragio, qui

eum quoudam regem

regem rem
fuisset,

qui dicuntur Yultzi

qui pro-

cognito quod ab Eanbaldo archiepiscopo et tribus

aUis consecratus in
stituit,

pter antiquas inimicitias, quas cura Abodritis ha-

bere solebant, sponte se copiis ejus conjunxerunt. Ipsoque inregnum suum convertente, cum prajda

missis hanc in

in

eum regno reBritanniam a suo la-

tere nuntiis.

quam

ab Abodritis capere potuerunt,

regressi sunt. Godefridus vero

et ipsi

do-

mum
littore

priusquam

reverteretur,

destructo emporio (quod in Oceani

constitutum lingua

Danorum

Meric dicebavecti-

tur

et

raagnam regno

illius

commoditatera,

galium persolutione,

prajstabat) translatisque inde

II. Queritur Carolus de legato Leonis IIJ. Leo Pontifex Romauus in Epistola ad Carolum Aug. data, quoe ordine x legitur tom. vii ConciL, habet aliqua singularia hic non prajtermittenda. staUm Adtdphus Audito Northumbrice tumultu diaconus illuc a Leone III directus est, iter habuit
,

negotiatoribus, soluta classe, ad portura, qui Liesthor dicitur, cura universo exercitu venit. Ibi per

per GalUas, a Carolo benigne susceptus

est,

prae-

niam

aliquot dies moratus, limitem regui sui qui Saxorespicit, vallo munire constituit, eo modo ut

paratisque navigiis in Britanniam dimissus, interposiUs Leonis et CaroU nominibus, ut auctores seditionis

Eardulfum

in

Franciam

sanum

abire

ab Orientalis raaris sinu (quera illi Ostharhsalz dicunt) usque ad Occidentalem Oceanum, totam Egidorae fluminis Aquilonaris ripara munimentum valU praetexeret, una tantum porla dimissa, per

sinerent, feliciter obtinuit.

AtcumRomam

rediret,

atque in Galliis jara esset, seque profecturum ad imperatoreiu palam diceret, Caroli nuntio, a quo

quam

carra et equites emitti et recipi possent. Diviso itaque opere inter duces copiarum, domum
reversus est . Ha3C de bello Dauico el Livonico. Porro Obotriti seu Ahodriti sedes habebant, ubi

perducendus ad comitatum erat, non exspectato, repente contendit in Italiam. Illuc quoque legatus Eanbaldi Eboracensis archiepiscopi pervenit Carolo insalutato, ad

quem

satis esse

duxit

commeniinpe-

datiUas ipsius Eanbaldi litteras misisse.

legato gravissime questus est

De utroque

nunc estducatus Mecleburgensis seu Megalopolitanus,

apud Pontiflcem

Adamo Bremensi,
10.

Krantzio, Helraodo aliisque

rator, ratus eos fraiidulenta fungi legatione,

quam

testibus.

noUent
flcisci

sibi

notam

facere, tantaque festinatione pro-

EardulfusNo7'thumbriairexaLeone Illet

Romam,

ut Eardulfi regis iter prsvenire

LEONIS
posscnt. Lcgatos
nitatis aulicee,

III

ANNUS

14,

CHRISTl 809.
)

/1.27

tanquam rudes ct expertes urbaquibus potuit vcrbis excusavit Leo,

Epislola ci:

nempe Cantuarienscm nccistum Eanbaldumitem

archiepiscopum,
ut nostra3 Apoadhortatoriam Epistolam sspe fato Eani)aIdo archiepiscopo per idoneum missum
etc. Misistisnobis, stolicrc auctoritatis

remisitque ad
tata,

eamdem Carolnm cum

cognovimus

cx qua ha?c erufa sunt. Addit Leo

Sicut

per

eorum

stultitiam
ita

in aliquod ves-

nostrum mitteremus, ut ad hanc sanctam Apostolicam

set,

trum furorem,

per infiisionem sancti Spiritus

Sedem cum

suis conscntancis venire debuis-

velocius a vobis vestram sentiamus misericordiam

Dataj sunt eae litteraj prid. kalend.

aut in vestra j^raesentia rationes

dcduccndum.

Januar. 12. Angli dolose agiint ciim Leone 111. Alia Epistola ordinc vii ad Carolum scripta istam pra;cesserat, in qua Pontifex iteruni questus cst de missis Caroli, qui Ravennam ad justitiam facien-

vcro statim ipsam Epistolam dictavimus et vobis emisimus. Sed si placct serenitati vestrae,

Nos

sum

dam

dirccti

damnum

fecerant; deinde

Eardulfi rcgis adventu in Galliam, de

multa de Cenulpho

quod ipsam nostram Epistolam per idoneum misipsis in partibus ad missum, quem itidem direximus, misissetis, ut una cum ipso praidicto misso nostro ipsum archiepiscopum adhortasset, quatenus
aut hic in nostra praesentia, aut ibidem in vestra

Eanbaldo Eboracensi archiepiscopo commemorat, aitque: Nescimussi vestra fuit demandatio, quod missi vestri, qui venerant
ad justitiam faciendam, detulerunt

rege Merciorum, et

una eum

sociis suis conjunxisset, valde nobis recte

,

visuin fuisset

quia missum nostrum

ipsi

nondum
ut

suscepimus,

et

homines

dolosi sunt,

ne

secum homines
;

plures et per singulas civitates constituerunt

quia

missos super missos suscipientes in dolositate eveniant .

13. Dertosa iterum a Ckristianis obsessa. Secunda adversus Dertosam expeditio hoc anno a Ludovico Aquitaniaj rege suscepta Sequenti tempore, inquit Astronomus in ejus Vita, iterum rex Ludovicus expeditionera in Hispaniam paravit. Sed pater ne per semetipsum illuc pergcret, eum
:

omnia secundum quod solebat dux, qui a nobis erat constitutus, per distractionem causarum tollere, et nobis more solito annue tribuere, ipsi eorum homines peregerunt, ct multam collectionem
fecerunt de ipso populo,

unde

ipsi

duces minime

possunt suifragium nobis plenissime prscsentare. Sed valde nobis gravis esse videtur, si vobis fasti-

impedivit. Prajceperat
bricari

uamque tuuc temporis

quiE
raari

fa-

de autem omnibus bonis et prosperis, quai circa missum nostrum, quem in partibus Britanniae ad Anglorum gentem direxietc.

dium facimus,

naves contra Nordomannicas incursiones,

influebant.

in

omnibus fluminibus
curara etiam

Quam

mus, omnia pro amore

ris

beati Petri Apostoli fauto-

vestri operati estis, sicut sohta est vestra cle,

mentia

magnas
etc.

agimus,

gratias vestrse pietati exinde de vero Epistolis, quibus vobis Ean-

Rhodanum et Garuranam etSilidam. Attamen raisit ei missum suum Ingobertum, qui fiUi pra?sentiam prEeferret, et vice amborum coutra hostes exercitum duceret .
filio iiijunxit

super

Tum

narratis

iis,
:

qua; Ingobertus et

alii

Christiani

baldus archiepiscopus et Cenulphus rex atque

Wado

gessere, subdit

His gestis, Christo favente, ad

et

cmiserunt, relegentes rcperimus

tem,

quam

inter se habent.

eorum dolositaUnde valdo contrista(

suos sese

magno cum gaudio

opibus college-

runt. Diu etiam simul obsessa urbe

domum

repe-

Ceuulphus rex nec suum archiepiscopum paciflcum habet archiepiscopum

inur, quia ipse prsedictus

darunt

LEONIS

III

ANNUS

U.

CHRISTI

809.

1.

Theodori Epistola

ad Nicolaum

chartula-

rium de sua circa communionem cum patriarcha Sequitur annus Redemptoris octinsententia. gentesimus nonus secunda; inchoata; Indictionis, ideuique terlius numeratus, cxquo restiluto Josepbo

ceconomo Constantinopolitana' Ecclesia;, Theodorus Studita cum suis a connnunione Nicepiiori patriarcha; abstiuuit

nodus ea dc causa celebrata

aliique ipsi

ab codem patriarcha Syest, et ipse Theodorus inhaircntes iu exilium missi sunt. De

:

cum

et

428
his singulis narrationem ex
turi,

LEONIS

III

ANNUS
institu-

14.

CHRISTI 809.

rerum ordine

aliquo, sed
Sileant

communis

utilitatis

et salutis gratia.

primo loco ejusdem Theodori hoc anno tertio areceptione oeconomi dalam Epistolam ad Nicolaum
dcinde agemus de chartularium describemus eosdem habita, deque sanctorum Synodo adversus exilio postremo loco dicturi sumus. Quod enim magis magisque increbuissent perturbationes ex separatione Tlieodori et aliorum a
;

enim lingus mendaces adversus Dei pacem incitata", ut dicant, nos postquam dejectus sacerdotio

fuerit

oeconomus,

accusationem aggressuros

patriarchae nostri, ut qui

ficavit
:

cum

deposito

jam

sacri-

deinde etiam decessoris sanctissimi patriar-

torum invidorumque inventum,

communicatione Nicephori,
jactarentque ahi, neque
fore, etiamsi receptus

et

aiii

aha dicerent,

Theodorum quieturiim

haecloquuntur, calumniaet qui sanari nolint inflicfum vulnus Ecclesiffi. Nullo modo, absit: et patriarcham, qui prajcessit, suscepimus et suschae. Labia dolosa, quae

profanus Josephus ejiciatur,

cipimus, ideoque ad

sed contra

hum

Nicephorum patriarcham denuo prceconversurum, imo et contra defunctum

mortem usque cura eo comsanctissimum, qui nunc est, patriarcham suscepimus et suscipimus : pro eo
municabimus
:

et

prcedecessorem Tarasium ajque bellum institulurum : cum ista rescisset Theodorus, ipse ad amo-

cUam
4.

offerimus quotidie.

Arceatur a sacris oeconomus, qui adulte-

vendam omnem hanc

inani studio concitatam sus-

rum

coronavit, et nos (ut ante diximus)

cum

eo

picionem, ad Nicolaum chartularium reddit Epistolam, qua in primis significat, quam maxime optet pacem Ecclesia?, quamque sit erga Nicephorum patriarcham bene affectus. Ipsa autem Epistola sic se
2.
a a

habet

'

communicabimus, si jubet, in Ecclesia Catholica juxta gradum nostrum unusquisque. Quod quidem si fiat, gaudium in caelo fuerit, pax iu Ecclesia Dei, quaj apud nos est. Cedet schisma, et concordia palam enitescet, archiepiscopusnosterlaudibusornabitur, adeo ut

Nicolao chartulario.

ad posterostranseatejusencomium

Suspicabar quodanmiodo

magnam

pietatem

potentissimi imperatores

una cum

pretiosis infulis

tuam, domine desideratissime, alienioreanimoesse ab humihtate nostra ob causffi alicujus iuterventum. Sed revera hoc tempore ostendisti, vacuam omni odio esse venerandam animam tuam, plenamque adeo omni pietate, quando te promptum ac paratum docuisti, ut pacis Ecclesiae Dei studio statim ac primum hortati sumus, applicares te ad conjunctionem sanctissimi patriarchfe nostri. Hoc indicium sincerse amicitiae hoc proprium hominis
:

suis angelica etiam laude coronabuntur. Sacerdo' induent justitiam, mulfoque magis sancti (monachicum ordinem loquor) cum exultatione exultabunt. Dominus noster quod et quale bravium accipiet? Quid jucundi non accedat? Dicamus et hoc cecouomus ipse celebrabitur et laudibus efferetur magnamque hoc pacto misericordiam consequetur

tes

lum

in hoc,

tum

in futuro saeculo. Et nos peccato-

res substrati, et adorantes, et gratias agentes re ac

Deum

timentis

hsc

aperta fidcs zeli verifatis.

Ita-

verbo
(ut

congruentia archiepiscopo

prae

que retribuet tibi Dominus, tamen si nihil fiat, integram justitiaj mercedem. Non enim ex rerum

debemus) deferemus.

Ad horum

omnibus autem facien-

dam

carum intentione, seu laudabili, seu secus, solet Deus pramia deceruere facientibus. Lucratus ergo es temporis puncto non auruni
exitu, sed ab
et
tionis.

fidem, scriptam declarationem prolixam offerimus, ut nisi postquam a sacrificio cessarit, sicut

antea, confestim accedamus et

in

communicemus.

Sit

argentum, sed juges thesauros caelestis rctribuOramus autem et hortamur amplius, ut pergas in coepto, ut tu quidem thesaurum pra;divitem acquiras, et nos humiles patriarcha; conspectu fruamur, aut potiusutEccIesiaDeituaoperapacem adepta multas tibi laudum coronas nectat. Et

quid vultis ; et nobis loqui amplius non liceat de hoc negotio. Et ecce
vestra sententia,
si

mauu

non angelus, non homo, sed Dominus

te
filius

ipse, qui ad per nos transit, et impellit et hortatur. Hajc

pacis et

pacem quaerens

pacem petens

et

quorsum plura? 3. Quoniam autem jussisti significare nos, quid sentiat humilitasnostra: jam sine fuco excellentia; tusB coram Christo, qui occulta novit, significamus.
NuIIa nobis est
dubitatio

columba. 5. Conciliabulum Constantinopolitanum dictum mcechosynodus, imde Theodorus, Plato cceterique monachi exilio et aliis pcenis mulctantur. Verum cum ista Theodorus scripserit, nullum de his responsum accepit, sed congregatum est ab
nidificans in pace

cum patriarcha de commuuione praeterquam oeconomi causa, eo quod depositus sit per sacros canones. Et quando prohibebitur a sacro ministerio, sicut ante, Dei beueplacito, et

imperatore conciliabulum, iu quo uua

cum

episco-

pis considerent magistratus, omuia in gratiam imperatoris facientes ut plane non fuerit dicendum
:

piorumque dominonimirum quia ceconomus est et honorem gerit, tum protinus et simul sacrificabimus et communicabimus, et mauum porrigemus, nihil inquireutes de triennio hoc, quo cum eo sacris operatus est pacis studio ueque id metu
sanctissimi patriarcha;,
;

rum nostrorum

Concilium iu Spiritu saucto Icgitime congregatum, sed proditorum carnificina, quam quidem et alio infami nomine ideni Theodorus in Epistola ad Euprepianum appellat moechosynodum. Sed jain accipe quid de eo idem dicat Theodorus in Historia,

quam

texuit de sancto Platone

Postremo

(ut

E.iimmatim rem perstringam) fratrum societas noctu

'

Theod. Stud.

1. 1.

Ep. xsxii. Cod. Column.

Psal.cxxxi.

LEONIS
abrepta est et in Synodi constitutus

III

ANNUS

14.

CHRISTl 809.

429
con-

carcere conclusa.
est dies, iu

simus Plato a militari velut maleficus quispiam, ad ipsam Synodum ductiisfuit. Miserabilecertes[)ectaculum,senemvidere

Quo facto, quo vir ille sanctismanu una cuiu tribus aliis,

toria ista

Synodo

fuisse decreta Novaloribus

grucntia, qui tanto legislatore, Nicephoro scelestis-

simo glorientur, ut volcnt. Scd qua; tam

delia illata iu servos Dei

fojda et

enoruiia ista decreta sint secuta tristia atque cru-

non valentem, sublatum portari catena vinctum, qua ipsius pedes circumdabautnr, et ab aliis humeris in alios, velut piaculum quoddaui iudecoratrajectionetransmitti. ha3cne fuit ordinationis Synodo couHei mibi
propter imbecillitatem ingredi
:

atquc

primum

quaj

ab imperatore audiamus, de sanclissimo sene Platonc

ipse referat Theodorus, qui ait

8. a

Sed ut quaj in medio sunt, ea velut ludi(illa

cra quffidam praitermittam

enim

historia)

mo:

dum
et

implere possunt) exilium jam decretum

iuit

gruentis ratio? Hajcne iniperii existimatio? Qua)so

pater ipse circumscriptus est in

una quadam

quain re suut ha;c illis inferiora, quae latrocinantium insidiis et tyrannice imperantium violentia olim patrata sunt? Hfec de Synodi ordinatione Thcodorus, qui et in Epistola ad Anastasium ' nuuierosam hanc Synodum appellat In qua,
:

insula ex his, qua) aute

urbem

sunt,

quemadmoaspera et

dum

et

frater in

noster (Josephus
alia

archiepiscopus

Thessalonicffi)

quadam
Monachis

valde
ipsis

raunito

quodam

carcere ad exilium accedente.

I

rerura mutationem
extiterunt hi, qui
vati

humaniores

inquit, tres

maxime

dignitates considebant

. In

communi

vila utuntur, et pri-

eadem vero Epistola plura intexit, quaj in hac etiani Synodo factasunt, quoe audies, cum inferius hoc itidem anno reddituri sumus. Intelligis quam procul a fastu Theodorus abhorruerit, cum aliena,

horaincs veriti non sunt justum ferre judi-

erat

quod judices debuissent. Manifestum enim iuiquum illud facinus. Missura facio balneura illud, in quo imperator ipse militari acie omuiura
ciura,

nempe
esset

S. Platonis

certamina describens etcoronas

fralrum societatem invadens,

illo

cum

ex monasterio

retexens, de seipso

verbum nullum
et

inseruit, licet

singulos suae voluutati subjicere conatus esset,

omnium

corypha;us

coufessorum antesi-

gnanus.
6. Quod autem ad Synodi tempus spectat (ut hoc non pra?tereat) hoc anno, raense Januarii, Indictione secuuda habitam esse Theophanes tradit, cum de Tunc Nicephorus imp. occasione ipsa ha;c ait
:

spe deceptus, suo enim imperio fortiores illos esse cognovit, qui divina lege nitebautur. Missos facio
carceres in monasteriis constitutos, et monastcrio-

rum

praefectos carceris

duces

factos,

hisque, quos

clausos tenebant, plura

quam

jussi fueraul tor-

menta
sunt
:

inferentes. Praetereo quce postea consecuta

cum episcopos et hegumenos congregasset, Synodum adversus ilios celebrari prsecepit, per quam a monasterio et urbe dejecti, exilio sunt depercepta,
stinati,

quo tempore multi abducti,

translati,

et

in

alium

locum

persecutiones, inquisitiones, dis-

junctiones, atqueexterminationespertulerunt.

Quo

mense Januario,

Indictione secunda . Ha3c

terapore multee et ingentes rainEE,

tiones et

irae,

interroga-

Theophanes.
Sed quae in hac Pseudo-Synodo statuta fuerint, videamus, et qui potuerint esse canones talis conventus. Recenset eos ipse Theodorus Epistola, quam
ab exilio scripsit adLeonemRonianuniPontificem,

responsa, multaque per omnes urbes

investigatio facta est, necubi aliquis fratrum lateret,

adeo ut nonnulli prae tiraore persequentium,

,

in terrje forarainibus sese abdiderint

ut servari

posseut.

quam suo

loco reddituri sumus, necnon in Epistola

ad Euprepianum. Porro ejusdem conventiculi Decreta ista fuere.

niati

(rursus

Ha!c autem omnia ejus rei causa facta sunt enim prae admiratione eadem tractare co-

quo anathenon adhffirescerent, quo(inquit Theodorus)canone universam Catholicam Ecclesiam condemnarunt. 7. Decretumque insuper fuit, ut conjugium Consiantini cum Theodote, vivente adhuc legitima conjnge, quam detruserat in monasterium, ex
illud,

Primumque

gor) ut qui adulteros illos contra

Evangelium

et

subjicerent omnes, qui ipsorum errori

prajcursorem Joannem corouaverat, quasi salutarem aliquam dispensationem Ecclesiae attulisset,

impune rebus
terent
,

sacris prajesse posset

quique illum

Evangelicis praeceplis obtemperantes

exleges el a

Deo
I

alieni

non admithaberentur.

divinas leges contemptas

dispensatione dici deberet legitimum.

Ad

hajc etiam

o persecutorem acerbissimum, Christiani nominis appellationera habentera, et Christi leges conculcare gestientem
1

addiderunt decretum illud nefarium plane et puden-

dum, nenipe leges

posse.
ris

divinas

senteuliam.

Hauddubium Ad hxc

adversus reges nihil fuissc Uquet istam imperatoillud adjecere

:

Quid

ila

insanus faclus

es,

stolidus atque immitis

una cum Leone

(Isaurico scilicet) tibi

compare
te

Ne qui pro
restitisseut,

Annon
quas

vides, contra iuvictas Dei leges

armari,
ut

veritate ac justitia

usque adsanguinem

nemo
tu,

ex his iraperatoribus, qui unquani fue?

eos Prjecursorem, vel

rent. Pra;ter ha;c

Chrysostomum
:

imitatos dice-

runt, superare potuit

quinimo quicumque

se,

etiam turpe iilud

episcoporum

nunc

his ipsis legibus

periit.

adversarium osteudit,
Dei servus abductus

unumquemque
in
illis

in sacros canones prseter ea, quae

jure optimo
9.

stalutasuut, dispeusando potcstatem habere,

Sed quonam
illuni

modo

pronuuliarunt. IIxc rccitat Theodorus ab imperaTheod. Ep. XLViu.

est?

'

enim ipsuni redeo. Rursus translarursus distractus, et a duobus hominibus huc lus, et illuc protrusus, eo quod non amplius progredi

Ad

430

LEONIS

III

ANNUS

14.

CHRISTI 809.
Majores
,

posset, trahebatur, et ita distractus yexabatur, ut

distribui.

et judicio

praestantes a rehquis
efita

ini(iuiim

illud facinus vel ipsis lapidibus sensus

testis testis

secerueus
flciat.

expertibus lacrymasmovereposset. Hujus rei

est celebris illius est ct

quo faciliorem sibi concertationem Atque hos quidera prius aggreditur

:

martyris Mammatis regio,

enim expedire
tabat.

sibi

exislimabat;

jam

dicti

abrupta illa insula, quoe post primam fratris custodiam, pietatls huuc custodem deti-

ut mentis acie inferiores,

quoniam cfeteros, secuturos esse non dubi-

immites et doloris sensu carentes illorum animos Sed ncscio certe, quo nomine ipsis congruente eos appellem, qui eadem opera monachi
nuit.
!

partira

et milites, et carceris erant custodes; qui juslum ilUim virum omnino desertum, tanquam in lacu

machinis adoritur, minisque interjcctis, partim blanditiis ad durissimum quemque eraolliendura idoneis, partim suppliciis cruciatibusque propositis, si qua tandem via possit a patris partibus
oranibus
rationibus
in suas pertrahere.

Hos igitur

abductos
tione

Quos ubi nulla

:

ra-

profundissimo, in cella

quadam

coucluserunt, ho-

manus

dare

sensit,

sed

generosis anirais

mineraque jam senio confectum et morbo vexatum, sub unius cujusdam servi potestate, quem illi rerum terreuarum et Caesaris servi reliquerunt, ut sanctus vir semel in die, vel bis a ministro viseretur. Quo tempore senex eum rogabat, ut ad necessarium usum corporis duceretur ct iniquus
:

omnes ipsius inanes technas eludere tum secundos conatus adraovet, faciles se adversarios nactum
ratus, ac nullo negotio expugnabiles. Sic igitur eos

alloquitur

Quicumque,

inquit, imperatori parere

vultis, et cura patriarcha cleroque

ite

sentire

transet

ad partem dexteram. Quotquot vero animis

:

ille

servus id
sua>

ei

exprobrabat. Petebat aliquid im:

senteutiis obsequi recusatis

ite

in sinistram, ut

becillitati

consentaneum

et

perversus

ille

fores claudebat.

Cumque

ha!C pateretur, nihilomi-

nus tamen stabilis permansit; quodque coram Deo et hominibus confessus fuerat, nunquam denegavit.

hinc appareat, quinam nobiscum sentiant, et quinara in nos sint contumaces. Malitiose et vafre id agens fraudulentus cavillator, ut qui hac ratione
conflderet, illos loca

commutando,
ilh

ipsas

quoque

Postea vero

lethalem

quam ejus carceris causa eum ia morbum iucidisse, Ca^sar audivit, animi
iu

mentes

et

consiha rautaturos.

12.

Verum

invicti

nihil his ejus verbis

duritiem leniorera faciens,

urbem Byzantiura

permoti, nec de animi sententia tantillum dimoti,

ipsum

traustulit.
id

Cumque

illum eo transtulisset,

uno ore omnes rerum potientem

imperator, et animos
nentes, nihil
et

affati

sunt

Nos,

quod male factura fuerat corrigendum. Sed quoniam non recto proposito ac sententia movebatur quod proposuerat ad finem non perduxit . Siquidem, Deo vindice, a Barbaris
parabat se ad
:

corpora

et

omnia

demum
po-

in patris ac magistri nostri

manu

et arbitrio

est

interemptus. Sed de his suo loco.

dO.

scribentis diram,

Prosequamur modo Theodori ipsius quam una cum suis passus

qui ejus lateri inhaerebant. Ita

ista
est,
,

rainimum aut maximum, quod illi non probetur, non modo facere, sed ne auimo quidem versare statuimus. Nunquara vobis talia intentantibus obsequemur, nec gestis vestris suffragabimur; nec quicquam prorsus eorum, quae
amplectemur, praccipue

persecutionem a Michaele monacho descriptam

per vos innovata suut,

uno ex

iis,

quidem

divina dispensatione factum, ut qui ejusmodi scribcns certamina Theodorus nihil de se magniflcum
dixerit, licet pars

a nobis sejunctum viderimus, qui et pra;sens exilium subire maluit, quam

et partes vestras sequi. Nobis vero quid accidere gravius possit, quam si canones sacros, quos tanto studio servari convenit, asperneniur, et tam noxiis et periculosis rebus nos dedamus ? non per sancta virtutis certamina patrisque praecepta, in quibus educatisumus, nou cedemus, veritatem non deseremus, vobis non adhferebimus.

cum magistrum ipsum

causam prodere

magna imo

potissima esset

alius

post ejus
rit, ita

obitum ejuspraiclarasvictoriasnon
:

silue-

narrationem instituens a Ut enim, iuquit, vidit impius impcrator, nulla in re Theodorura virum sauctum flecti, nec cedere sibi, nec factis suis assentiri : monasterio illum suo atque urbe pariter extrudit, relegatque in insulam quamdam ex iis, quae proximae sunt Byzantio, eadem poena iu Josephum fratrem Platonemque sapientem decrcta, haudquaquam una utrosque custodia includens, sed singulos seorsum, ita ut mutuus eis
conspectus negaretur, quod unicum est in carcere solatium. Reliquam vero discipulorum turbam, ut
patre suo orbatam vidit, iraporlunis raiuis aggressus,

Specimen

nostri,

quo animo ac sensu

siraus, hsec
rejicie-

postulat occasio,

quam

nos sane minime

mus, nec ignavum prorsus aliquid, aut puerile ostendemus, cura germani eorum simus, quorum periculura paulo ante fecisti, germana cum ipsis
et facere et sentire

orania parati.
illi

13.

Hffic

cum

dixissent,

obstupescere

animo imperator, illorumque constantiam atque

in adversisinsuperabilesanimosmirari (adrairanda siquidem etiam hostibus ipsis virtus est) prssertim cum imbecilles se nactum arbitratus, primoque

obscuros etiam in carceres conjecit, addita

quaestionem exerceret.

militum custodia, qui eos custodirent, quoad ipse

de
illis

H.
ram

Statuta igitur die, adduci

omnes

et co-

impetu prosternendos
et invictos

fortes contra

experiretur

sisli

jubet.

Tum

ipse prior gravi supercllio

prorsus ac cedere nescientes. Sed quo-

considens, oculisque ac vultu, totoquc corporis habitu latentem auiuii asperitatem osleutans, separari aute

niara hos onnies palam

modo

n.ulctare,

praetcr

quod
essc
:

inutileforet, stolidi
satis tuni

admoduni

consihi sciebat

omnes

illos

jubet, atque in duas partes

habuit, arcto! custodias illos addi-

LEOXIS
cere,

III

ANNUS

14.

CHRISTl 809.

431

maleomninoposteatractalurus, etperotium, non simul omnes, sed seorsum singulos quibus

vellet pcenis excruciaturus
:

quanquam

illum co-

sermonis usurpatio. Adulterini siquidem conjugii conjunctionem dispensationem esse decernunt. In rcgibus nihil posse divinas leges defmiunt. Eos,
qui pro veritate ac justitia usque ad sanguinem
restiterunt
iniitari
,

natus suus
jndicia
dicclur)

fefellit,

vindicta,

inquam (quaiDei sunt

?) illico

persequente .
est.

Cum

a Barbaris (ut

ut prajcursorem

et

Chrysostouium,
in saillis

Sed de his rursus inferius, quando et agemus de iterato congressu Imperatoris cum Thcodoro. 14. Epistolce Theodori ad Romanum PontiCum autem ficem et Basilium monachum. Tbeodorus detineretur in exilio, nihil antiquius habuit, quam ad sacram Apostolicam Sedem confiigere, eamque in primis de omnibus, quse gesta essent, reddere certiorem. Legalionem itaque ad
occisus

vetant. Ei^iscopum

unumqueraque
si

cros canones, pra;ter ea, qua; in

statuta sint,

potestatem
forte

habere

pronuntiant. Quare

quem

sacris

iniliatum coutingat, clam

palamve

canonum, per quos depositio irrogatur, reum teneri, hunc sola volentis auctoritate deposilionis
exsortem manere.Quorum omnium teslis est is, qui variis canonibus aliis obstrictus tenetur, adulteri
copulator,
tes
ii,

una cum

ipsis publice

ministrans. Tes-

ipsum Leonem
teras per
sicut CBeteraj

Romanum

Pontificem misit
:

et lit-

Epiphanium archimandritam quae cur cum aliis Epistolis non reperiantur, in posteriore Epistola ad eumdera conscripta ipse declarat; nimirum timore ne reperirentur, eas deievisse penitus. Ipse tamenTheodoruspostEpiphanium legavit ad eumdem Pontificem Eustathium
pariter

tanquam dispensationes faciunt in eo ipso tum alios, tum seipsos sanctos vocant, et eos, qui illas non admiltunt, velut a Deo alienos anathemate feriunt. Testis deraum hic nata
qui
iniquitates

dum

persecutio.

est,

monachum,

cui has litteras dedit

'

Sanctissimo et sumn:o patri Patrum Leoni domino meo papae Apostohco Theodorus minimus

Quid igitur ad hsec, o beate, dicendum Nunc Antichristi Apostolicum illud ' multi facli sunt, si divinis legibus et cauonibus omnes honiines subditi non suraus ? His ergo a
i6.
nisi
:

simplicitate nostra sine fuco expositis,

illara,

vocem nunc
Apostolis

presbyter et pra^positus Studiensis.

quam

coryphaeus

cum

reliquis

Quandoquidem Petro magno Christus Deus

:

post claves regni caelorum pastoralis etiam prin-

cipatus contulit dignitatem

vel ejus

ad Petrum utique, successorem quicquid in Ecclesia Catholica per eos innovatur, qui aberrant a veritate, necesse est referri. Quod uos quoque humiles et niinimi a sanctis olim Patribus nostris edocti, postquam in Ecclesia nostra no^vitas quaedam nupcr exorta est, et prius quidem per religiosissimum

maris fluctus excitarentur , apud Christi imitatricem beatitudinem tuam adhibemus^ Salva nos, archipastor Ecclesia;, qua; sub
Christo emisit,
:

cum

Ccelo est,

perimus. Imitare magistrum Clu-islum,

Ecclesice

manumque
Petro
;

nostra^

porrige
in

sicut

ille

archimandritam fratrem et conservum nostrum Epiphanium, et nunc per simplices litteras nostras ad supremaj beatitudinis tua^ angelum de ea re referre nos debere, arbitrati sumns. Factus est, o divinissimum omnium capitum caput, juxtaMeremiam prophetam, coetus revera pra;varicatorum et concilium aduiterantium quod enim ibi propter idolorum fornicationem dictura est, hic per adulterinje copula; confirmationem patefactum est.
:

mare mergi, tu autem jam mersa; in hairesis profundo. ^mulare, precamur, cognominera tibi papam, atque ut ille, pullulante tum haeresi Eutychiana, leoninum in niorera spiritu experrectus est, ut omnes norunt,
nisi

quod

ille incipienti

dogmaticis suis Epistolis

juxta
tius

sic et tu (dicere

audeo)

nomen, quod

geris, irrugi divinitus, vel po-

intona contra praesentem hanc ha;resim, ut

Si

decet.

enim

isti,

arrogata

sibi auctoritate, haere-

cogere veriti non sunt, qui ne Orthodoxam quidem absque cognitione vestra (ut antiquitus mos obtinet) cogere potuerunt quanto

ticam

Synodum

Utrique

eumdem Dominum
c(

spreverunt,

illi

per

aequius

usque adeo necessarium

fuerit

(cum

ti-

leges, hi per Evangelii

transgressionem.

do. Nec vero satis illi fuit, quod per priorem conventum in ejus qui moechos copularat receptione, sacrorumque cum eo coramunione Para-

more suggerimus) a divino tuo ))rincipatu legilimam Synodum convocari, ut Orthodoxum Ecclesia;
dograa haereticum excluderet et neque supreraa dignitas tua cura Orthodoxis omnibus anathemate neque iniquitatis notetur a novis nugatoribus [)orro classicum adulterinam hanc Synodum nacti, quibus id placet, in peccatum facile prolabantur.
: ;

synagogi

(ut

divinus loquitur Basilius)

facti

sunl

sed ut hajresis absolutie

allera publica
rori

nomen

adipiscerentur, in

Synodo eos, qui pravo i|)Sorum ernon adhaeserant, aut universara potius Eccle-

17.

Haec sicut parvitati nostra; conveniebat,

Ecclesia;

siam Catholicam anathemati subjecerunt. Et quotquot hactenus in conspectum venerunt, partim

ionginquis
exiliis

ut

minima

membra

repraisentantes, et di-

umlctanles, partim carceribus

iii-

vino pastorali vestro principatui parentes; obsecramusde caetero sanctam animam vestram, ut nos

cludentes, pristinam usitato hic

more

persecutio-

nem

renovarunt. Causam vero suara iraproba depra^texunt

;

ceu proprias oves re[)utet, et sacris |)recibus suis eminus illustret atque confirmet quod si etiam
:

fensione

et

justificatio

i[)sis

nefarii

documentis,

tuae

id

fuerit

divina;

benignitatis

'

Theoii.

1. 1.

Ep. xxsiii. Cod. Column.

Jerem. ix.

1. Joan.

II.

Mallh. VIII.

432

LEONIS
et Christus

III

ANNUS
scripsit,

14.

CHRISTl 809.

quemadmodum
Apostolis

ad

Abgarum
litteras.

per hunc fldissimum tabellarium nostrum, et postea per Eustathium alterum filium nostrum,
iia

et niulti etiam de subditis dipni babiti sunt, qui

ab

etiam

sanctisque

acciperent

A me

ad

eumdem
i9.

consentanea referre.
iis

autem
licet, et

solo peccatore et in carcere detento mitti-

Synodus, o beatissime, apud nos publica

etiam, qui magistratus gerunt,
,

tur haec Epistola, propterea

quod

pater, Plato sci-

celebrata est,

conservus meus inclusus, et Tbessalonica? archiepiscopus germanus noslerin aliis insulis pacustodiuntur.
Ipsi

una considentibus

et

Synodus ad condemnatio-

nem
ct

Evangelii Christi, cujus tu claves ab ipsomet

riter

niliilominus per

me

et

accepisb per intermcdiiim principem Aposlolorum

mecum eadem
vestigiis

dicunt, et sacris beatiludinis tuse

.

successores usque ad euni, qui sanctissimum

advolvuntur

Hucusque Theodorus ad

caput

tuum

antecessit. Et

quomodo

baec sustineat

Leonem Romanum
Qui

Pontificem.

Dei imilatrix Eequifastua? Incipiamus

et Prophetis, et
:

enim

a lege

quidem primuni superioribus illis ab eodem Tbeodoro per Epiphanium datis Leo Pontifex acceptis, ad eumdem Theodorum litteras reddidit Apostohcas, paterno amore plenas, licet non
quidem, sed eas ejusmodi fuisse, redditse litterse ad ipsum a Tbeodoro' declarant, quibus adversus errorem novumque dogma fortissime disputat. Datai vero ista; babentur in primis
extent
illse

quidem' Non mcecbaberis, inquit. Non loqucris falsum testimonium. Non assumes

uomeu
Stultus,

Dei in vanum. Et Jeremias (Proverbia)^:

ait, et
'
:

insipiens, qui tenet adulteram.

Ma-

lachias vcro

Labia sacerdotis custodient scientiam, et legem requireut ex ore ejus, quia angelus
Doniini exercituum

sancli Platonis
illi

uomine

et

Theodori, quantumbbet

(ut ipse testatur) essent in carcere

;

ab invicem

quod fortasse id accidit, eo quod ad amseparati bos inscriptas ipse Leo eas, quas diximus, litteras dedisset. Magni momenti rem agunt : siquidem

Transeamus ad Evangeuxorem et aliam duxerit, moecbatur. Et ^ Quos Deus conjunxit, homo non separet. Quanta vero sit differentia legis et gratiaj, ex ipsis Domini verbis discimus, qui ait Et ecce plusquam templum hic. Deinde ex verbis
est.

lium'

Quicumque,

inquit, dimiserit
:

Apostoli,dicentis

Irritam quis faciens legeniMoysi

nefandam obortam ha-resim eorunidem, qui errorem mordicus adeo tenentes, defenpatefaciunt

derent dispensationem (ut aiebant) legitime factam

super adulterio bancque Moechianorum appellant hfcresim itemque seipsos purgant apud eumdem Leonem Pontificem, de his quae accepisset ille,
: :

duobus vel tribus testibus, quauto magis putatis deteriora mereri supplicia, qui FiUumDeiconculcarit, etsanguinem Testamenti pollutum duxerit, et Spiritui gratiae contumeliam fecerit ?
sine ulla miseratioue,

moritur

20. Ha^c igitur

faria lingua
gelii

cum
est,

ita se
,

babeant,
legis

isti

ne-

ipsos
stola

cum quibusdam
autem
sic se

bffirelicis
:

admisceri.

Epi-

Domino

i"eluctantes

atque Evan-

babet-

solutionem, id

hujus nuper imperatoris

18. yEquali angelis beatissimo et

Apostohco

Patri Leoni papa; Romae, Plato

inclusus et Tbeo-

adulterium , qui legitima ejecta mcecbam induxit, et hac ipsa majorem iniquitatem, adulterorum scilicet

dorus presbyter ac prsepositus Studiensis. Magnum revera nobis humilihus et summi voti opus fuit, quod digni babiti sumus, qui ab

conjunctionem, propter falsum testimonium,

locuti sunt, ejus

quod adversus Deum

illicita

nomen

in

actione intcr sacra mysteria usurpautes,

tionem

Apostolica beatitudine vestra salutationis allocuet sacrorum ejus, qui a spiritu moventur,
significalionem acciperemus per con;

victricesque de Christo coronas adulteris

tes,

impouen-

in ipsa

divinorum

munerum

participatione,

sermonum

servum ac filium nostrum Epipbanium et haec inclusi hcet teneamur ab haereticis, atque ita ut tabellarium ipsum oculisconspexerimus. Quamobrem la;titia exultavimus gavisi sumus Domino
,

quibus quidem veluti communibus et poUutis contuineliam fecit adulteri copulator, angelum se
reipsa declarans,

gratias egimus, qui divinis illius precibus ea, quaj

non Dei omnipotenlis, sed principis mundi satauce omnesque una, qui buic transgressioni cooperando, eamqueapprobando, partem suam cum adultero et adultcri copulatore posuerunt, salutarem Ecclesiae Dei dispensationem ap-

spem nostram superabant, nobis

indignis miro

modo largitus est, ita ut propemodum sacram ejus formam per interjectas voces videre nobis videremur. Verum illa quidem ad Christi exemplum
nos bumiles aflata
est et

pellarunt adeo flrmam illam et apud Deum ratam, ut eos, qui ipsis non cesserunt, synodice ana;

thematizarint, additis carceribus aliisque

ciis,

suppli-

mentes nostras

recreavit,

propterea quod fateri nolint, sanctum opus

imbecillitate corroboravit,

languentesque confir-

fuisse istiusmodi dispeusationem. Audi,

Isaias^, et
litus est.
ille, et

calum,

ait

mavit, suis nos quasi perungens capnt nostrum

excedentibus consolatoriis monitoriis(]ue sermonibus, in fide Ortbodoxa consianter ad finem usque

auribus percipe, terra, quse satanas moSi enim ex Dei voluntate ac nutu ccetus
:

anathematis pronuntialio nec Prophetaj,

Dei profecto lex

manere persuadens, quod utinam

precihus
ita

i)ropitiis

ejus

non
tra

nobis contingat. Nos vero nibili ho-

quibus et Prajcursor, qui adulterum reprebendit, nec Evangelium, conest,

cum

munciones

recte haberi existimavimus, sicuti antea

quod

isti

suam

illam tantopere

adamatam

dis-

Theod.

1.

I.

Ep. x.kxiv. cx Cod. Column.

'^

Ep. XXXIV. ex
5

'

Exod. sx.

Cod. Column.

Mallh. XII.

'

Prov. xviii.
i.

'

Malach.

ii.

'

Mallli.

xix.

Isai.

LE0NI8

III

ANmJS

14.

CHRTSTl HOO.

m
ille

pensationem fecerunt. Namsi ejusdem esse, aiunt, alterum duoruni necesse est, aut mendacem Cliri:Jtum statuent , qui olim quidem in Prophetis locntns est et legem dedit, nunc vero per seipsum
in

aperiat. Inimici

autem Dei quae

sed non Deo

aperuit clau(lui-

serunt,

dum

innoxios deposuerunt, ut ipsis

est,
;

dem visum

qua) vero clausit,

aperuerunt, eos, qui depositionis poenam divino

judicio meruerunt, honoribus restituentes
:

Evangelio

aut veracem, uti certe est ipsa veriideo

analliematis,

at(|ue

tas,

ipsos vero meutiri et Dei criminatores conse-

ut semel dicani

sacris

canonibus
,

ad

omiiia
et

quenter ostendi, atque

contra
esse, ut

quod
,

quai arrident

et

placent

tanquam

ministris

Clnistum

sanctosque

protulerunt

reos

famulis

qui adulteriuni adulterorumque copula-

tionem
(|ue

et adultcrorum communionem, Dei cjussanctorum dispensationem esse confirment. Nec est profecto, quod aliter dici queat. 21. Non enim est personarum acccptio apud

pro arbitrio semper abusi sunt. Hi sunt Moechianae baereseos impii et injusti conatus, hrec opera ; quae nos, ut miniini filii Ecclesiae,
tibi,

primo omnium Apostolico

capiti

no-

stro

nuntiare,

necessario optavimus. Ejus est de

placita, excogitare et facere,

ca;tero, quae

Deo sunt

Deum,

sicut indicant

Mcechiani

qui ejus leges

omnibus ex aequo positas negant, sed in regibus cessare eas, comminiscuntur. Et ubinam estregum Evangelium ? Sed impie illi valde prorsus egerunt, non intelligentes quod Deus personam hominis non accipit, quemadmodum testatur' Apostolus, neque quod idem pcr unum e Prophetis ipsos increpans ait * Vos non servastis vias meas, sed accepistis faciem in lege. Numquid non Deus unus creavit vos ? numquid non Pater uuus omnium
:

ductu, a quo ut in aliis sic in hoc quoque regitur et gubernatur. Quin etiam sanctorum, quilKis idem zelus fuit, exemplo eo
Spiritus
sancti

adduci, ut a se dictatas et divinitus exaratas

teras ad nos mittere dignetur, sicut
et meritis

lit-

noslris

majora ejus

nuuc opuleuta munera eulogias-

que accepinius.
23. Retulit porro nobis
plianius, o

idem frater noster Epidivinissime vertex, se expostulahonem

ejus suscepisse propter

vestrum?SaIomonautem hisverbis': Audite,reges, et intelligite. Et post alia Quoniam cum essetis ministri regni altissimi, non recte judicastis, nec custodistis legem, neque secundum voluntatem Dei
:

Dorotheum
licis

Barsanuphium, Esaiam et quod eos scilicet pro Cathorecipiamus. Et valde mirati sumus, si nos huhaereticos
;

miles, qui pro recta fide patimur, hajreticis adhaereamus. Obturetur os omne contra nos loquens
et

ambuiastis, horrende et cito apparebit A^obis, quo-

niam judicium durissimum in his, qui prffisunt, fiet non enim subtrahet personam cujusquam omnium Dominus. Jam vero quod et totum Evan:

Ais alioqui peccatores.

calumnias submittens. Orthodoii sumus, quamNeque in hoc ab Apostolica fide ullatenus discrepamus. Omnem Synodum OEcumenicam et localem approbatam, veritatique

gelium suis

illis

nefariis ausibus violarint,

:

o sa-

congruentem cum
plectimur,

sanctis

eorum canonibus am-

crum

divinum cnput, manifestum est siquidem peccatum unum sufficit ad evertendam totam legem. Omnia enim mandata mutuo connexa sunt, et
et
sibi cohffirent (sicut ait

haeresim et hEereticum detestantes atque anathematizantes. Anathema Barsa-

omnem

nuphio, Esaias, Dorotheo

magnus

Basilius) ita
sit.

soluto, reliqua etiam solvi necesse

utuno Quod qui-

dcm
istis

ille

non ex
'
:

seipso, sed a Christo dixit in ipso

quos S. Sophronius Sed et si quis alius eorum cognominis pariter haereticus, eorum haeresim vel aliam quamlibet sequens , sive epiet Dositheo,

anathematizavit.

lo(iuente

niinimis, hic

Qui enim solverit unum de mandatis minimus vocabitur in regno cse'

:

scopus, sive monachus, vel quicumque

sit
:

demuni

Anathema
)

esto. Si quis

iorum. Et beatus Jacobus

Quicumque

totani le-

convenit

omnem

( ut haereticum non anathematizat

item opportune

gem

servaverit, offendat

autem

in uno, factus est

ejusdem

sortis esto.

Nos enim puri sumus ab omni

precibus tuis, reli-

omnium

reus. Solverunt itaque vetus et

novum

haeretica opinione sanchssimis

Testamentum, o beate, solutis non minimis, sed maximis quibusque Domini mandatis, legem adversus Evangelicam legem promulgantes miseri, regum voluntatem Deo anteferre cum voluerint. Volunt aulem alii aliud, et alias aliter, ac proinde eversio fit omnium usque ad Antichristum. Unde
merito quae apud
2.
illos

giosissime.
24. a

in Epistola,

Denique hoc etiam significamus, tametsi quam per Eustathium fratrem misi:

a satana dispensatio dicitur,

Antichristi prajcursio vocabitur.

mus, non significatum sit nos sacro vertici scripsisse per Epiphanium nequaquam mentitum fuis?e Epiphanium res enim in hunc modum gesta est. Dederamus illi revera Epistolam. Postea vero imperantium metu eam expunximus. Ipse ni: :

attinet

De canonum enini prfevaricatione quid Cum enim ab Evangelio ipso aversi discesserinl otiosum est de illis curare. Ac Deus quidem per Proplietam sic ait ' Dabo clavem do

hilominus, cuin ejus notas teneret,

illius vestigia,

loqui?
:

benevole

id agens,

attulit ad sacra post(|uam in exi-

lium acti fueramus. Est enim os humihlatis nostra;. Quare sancta anima tiia scandalum ne suspicetur
in conservo

mus David super humerum

non
erit

ejus

et aperiet,

et

nostro

per

omnia

fidelissimo. Frater

qui claudat

et

claudet, et

non

erit

qui

vester

archiepiscopus

Thessalonicaj

supplicibus

cordis
'

manibus
et

beatitudinis tuae salutationem sus-

Gl.
11.

11.

Malach. u.
XXII.

Jar.

Sapiea. vi.

Matth.

v.

cepil,

per nos

' Isai.

adorabundus

salutat .

sanctissimum verticem tuum Hactenus ad Leonem Ro-

ToMis

XIII.

434

LEONIS

III

ANNTJS 14.
litterse,

CHRISTI 809.

inanum Pontificem Theodori cum Platone

cimus infamiam, sed

nostra gloriam
litas,
:

quas dedit Epipiianio remittens eumdem iterum cui et deditEpistolamad BasiliumS. Sabaj abbatem, illum nempe, qui ignorans, zelo tamen

sed ut in

maximam et commune
;

supra merita redundet uti(ut ait est

Romam,

tametsi ex infimis simus

semper enim

Theologus) privatum

commodum spernendum

eumdem Tbeodorum (utvidimus) dixerat anatbema. Verum rei veritate comperta, erga cumdem redditus est propensissimus, ut ad eum datsB litterffi ista? tum suo, tum in primis Platonis
pietatis, in

pro utilitate multorum.

27. Utile autem fuerit (quod unum est consilium nostrum et desiderium) persupremum Apostohcum, sicut ab initio semper factum est, Synodice damnarieos, qui contra Evangelium Christi ccetum inierunt et anathemate illius defensores appetierunt; quod adulterium et adultcri conjugium,
,

nomine
25.

indicant, qua? sic se babent'

Basilio religiosissimo

praeposito

et ar-

Romae Plato humilis inclusus et Tbeodorus minimus presbyter et prsepositus Stucbimandritae

diensis.
Litteras paternse sanctitatis

et adulterii

patrocinium

mox
,

receperint

tanquam
sta-

dispensationem sanctorum
tuse

sicut Moechiani

non

aliter

tuerunt, sanctorum
tero,

nomen

dantes injustis; quoposuit

exspectabamus,

quam

terra sitiens

imbrem suum.

niam nullus sanctorum partem

cum

aduleis

Et postquam spe nostra frustrati sumus, doluimus ut parerat vehementer. Attamen cum ex Epiphanio
dilectissimo
et fidehssimo filio nostro causam cognovissemus, quod nimirum coactus id fecisses,

nedum

et

adulteros coronarit, et divina

non contemptu aliquo nostrum, (qui simplices licet, virtulem tuam nihilominus summopere observamus) animi dolorem abstersimus, summamIffititiam percepimus. Renuntiavit enim nobis, te eumdem esse , qui erga nos semper fuisses

quamvis rcges essent, impertiendos docuerunt. Quid autem quod Deum ipsum contumelia afTecerunt coronariis illis mysteriis, et anathema in eum dixerunt, eos, qui legem ejus propugnabant, anathematizantes? Quod si hfec non fiant, petimus de
dona
tradiderit,

quando nec

igni, tectove,

que

atfectu

et charilate,

quin etiani

a^ijecisse potius

cactero preeum vestrarum robur, charitatis vinculi confirmationem, rescriptorum auctoritatem quod omnino pracstare dignemini, consolando pusilla:

non parum

quem

bonitatis tuae variis modis. Zeli vero, pro pietate geris, quanta vis et constautia sit

commemorans, ambas nobis aures implevit. Etbenedictussit Dominus virtutum, qui te in prima omnium civitate collocavit lumen
sanctai anima; tuae

divinitus

accensum, verbum
:

vitge

pra?ferentem botibi dedit

norum operum abundantia

animo eloquentem.
ferre

qui linguam

divina fidei Orthodoxa; documenta libere celsoque

In

quo

et te

obtestamur,

Ecclesife nostrae,

tum

tuopte robore,

opem tum

nimes, imbecilles corroborando sanctissimi et desiderabiles et semper venerandi patres nostri . Hffic Tbeodorus una cum Platone ad Basihum, atque hacteuus de legatione Romam missa per Epiphanium. 28. Tlieodorns per alias litteras pravos sibi opCaeterum etsi vinctus in positores confundit. Domino Theodorus in carcere positus esset, litterarum tamen internuntio ubique praesens erat, hos
,

hortans, illos consolans et roborans, vel docens

apud sanctissimum Apostolicum intercedendo. Etenim virilis vestra pro veritate concertatio, universae, quae sub CceIo est, Ecclesiae est firmamentum, et qui a vobis oritur zelus, semper totum orbem solet ad fervenlem in Spiritu sancto fidei nostrae confessionem accendere. Quare conjiciatreligio
quanta vobis occasio fidei retinendae, et quanta laus a Deo cum debitis praemiis vos maneat illam conservando et profitendo: quam semper conservetis et annuntiare non cessetis, divinissimi et admirandi Patres nostri.
tua,
et

tunc enim scripsit inter

alias

Epistolam

'

ad Eupre-

pianum
nens;
et

et eos

qui

aperiens

cum eo erant, in fide stare moeorumdem haereticorum errores,

eos confutat;

sed quod eosdem refellit in dicta

posteriori Epistola

termittimus recitare. Scripsit

Arsenium

ad Leonem papam, hic eam praeet tunc pariter ad Epistolam, qua diluit argunientationes

adversariorum, quibus per dispensationem criinen

licitum factum affirmarent.

SedetadTbeophilumpraefectum eodem itidem argumento alias ' litteras dedit, quibus eum cum
in unitate persistere

26. o Pra;terea autem iterum misimus fratrem vestigiorum tuorum veneratorem Epiphanium,

cohortatur, objectioni
secreto saltem

illi

respondit, cur ipse Theodorus vocet hos haereticos,

ut renuntiet ipse de rebus nostris,

sanctis

quemadinodum
omnia,

quibuscum baud pridem

casset, ista subjiciens
:

communi-

precibus

vestris

recte

habeant

Quod

si

quaerat sanctitas

gaudentibus nobis peccatoribus et exultantibus in

persecutione et carceribus,
ita

tua,

quid causa;
,

sit,

cur haec
et

ipsi

ante dispersionem
ipsi

utdicereaudeamus^
in Christum,

non dixerimus

sed

commemoratiouem

Nobis datum

est

non solum credere

pati,

verum etiam pro ipso enixius orandum et pro

titudine, et pro

ut excitet vos ad

fecerimus in Bygantina civitate ? Hoc habeto. Synodum eo tempore nondum fuisse, nec promulga-

imbecillitatis nostrac for-

communi utilitate, pro qua nobis sermo est, et ad vos tertio jam repetita deprecafio, non ut e cuslodia hberemur, quia hanc nou du'Theod.
1.

adhuc erat pravum dogma, et anathema. Et ante haec tulum non erat discedere penitus a praevaricantibus, sed apertam illorum solum conmmtuni

I.

Ep. xxxv. tn Cod. Column.

Theod.

^ Philip. i.

od. Cod.

1.

I.

' Ibid.

Ep. xxsvi. Cod. Column. Ep. xxxix. eod. Cod.

Ibid.

Ep. xxxviu.

LEONIS

iri

ANNTTS 14.

CHRISTI 809.
:

435

nionem refugere, et congruenti dispensatione ad tempus commemorare (patriarcbtE et imperatoris nomina scilicet). At postquam in apertum nunc
erupit impietas lia;retica

falsam opinionem
legisses,
tiasli.

postea etiam

quincuplicem

cum Pentaloguin eum lucem esse, pronunimpugnandam

tibi

Nunc vero
:

(ut apparei)

per

Synodum,

oportct
li-

religionem
nec ullius

tuam una cum

ca?leris

Ortbodoxis

totam orationem tuam pristinffiillius iguorantia) tua; similem, ac multo etiam magis
infestam huniilitatis meae dictis eUutiens. Et
(|ui-

illam sumis

bere agere, nec

comniuuicando cum baereticis, nomen comuiemorando ex iis, qui

dem

si

verba

mea

essent, quia obscurus

sum,

nibil

Moecbosynodo adfuerunt, aut quicum easentiunt. Ad finem autem ejusmodi colopbonem apponens,
bortatur
29.

eum

bis verbis

mirumesset: cum vero ex Domini voce, Apostolorumque et Propbetarum, a Patribus etiam Deo plenis demonstratum sit, baeresim esse gravissi-

Quamobrem suggero ut miniraus frater Nequaquam sileamus, ne clamor Sodoet fibus niorum siraus; nequaquam terrenis parcamus, ne nequaquam scandalum deciclestia amittamus mus Ecclesiae Dei, quae vel tribus Ortbodoxis defl:

mam
enim

videat prudentia tua et (juisquis alius

sitis.

est,

qui tecum sentiat, quo redigcndi

illa,

Argumenta

quibus haBreses non csse contenditis,

non ex Domini verbis, neque ex ore sancto deprompta sunt, sed (ut cum Propbeta loignoscite,

sanctorum sententia, ne Domini sentencondemnetur, qua dixit': Ubi sunt duo vel tres congregati in nomine meo, in medio eorum ego sum. Neque mea causa infebx bac dico mibi euim (si dicere fas est) vel pro veritate mori, lucrum gaudium et vita si modo sacris precibus vestris conflrmer, sed propter veterem inter nos
nitur, ea
tia
: , ,

quar') ex
permissa.

terra clamanliura, et ex legibus alie-

nis multiludineque

omnia huraano metu loqui

pios, doctos

31. Ais

enim, araicos omnes ac

juxta et indoctos insanire,

diunt,
hasc

cum

baeresim esse au-

contra opponentes:

Cum

adversetur
absolvere
:

nemo,
sores

dicatve mcechari
baereticos illos

et sacrilegos

spiritualem dilectionera, et pro

communi

ulilitate.

quomodo

appellabimus? Transgresconculcatores
,

obtulit pro

Dominus noster seipsum omnibus Deo et Patri bostiam , quid debemus nos? Et quantum pro eo pati ac perEtenim
si

Dei Filius ac

enim mandatorum Domini et canonum divinorum et sacrilegos

scilicet,

acquum

est

appellare eos
ille
;

non autem
:

haereticos .

Hxc
quaj

ferre

nos ffiquum

est,

monaclios prajserUm
si

et re-

ad quae Tbeodorus

Qui ergo possimus non

nuntiatione ipsa cruciflxos?

modo

revera et

non

obstupescere

primum
illi

diligentiam vestram,

incassum renuntiavimus
externa

quandoquidem uon ab

solum specie

dijudicari res debet,

cum

multi personas sumant, et non sint id quod esse

\ideutur, sed ab operibus ipsis species externa. Si

identidem producit in medium, et vera inde responsa refert, quaj pueris ipsis persuadere possint? Deiude rursus eadem velut oblita,
quae prius audivit, profert
sia
et

eadem atque

temporibus , factis ostendant. Monacbi autem munus est, ut nec tantillum sinat in EvangeUo innovari ; nec exemplura laicis praebentes bfereseos atque bajreticae communionis, rationem reddaut illorum perditionis .
sunt
ulli

ergo monacbi

bis

cum acriore controverreprebensione nostra, qui ha;resim esse

Haec ipse.
30.

Verum cum ejusmodi Tbeodori

Epistolaj

immerito affirmemus? Hoc, inquam, est, in quo demirari nos cogitis. Quod vero ad ipsos adversario3 attinet, hoc dico Quo pacto, quod Synodice promulgarunt , quod confirmarunt sub eorum anathemate, ipsorum, qui dogmati se opponunt, hoc est, ipsorum dispensaboni, quod ctiamnum
:

circumferrentur, quibus Synodi illiuserroremjam

esse

quotidie factis ipsis docent, id praedicare et docere

se

conversum in baeresim, constantissime afbrniaret: non ab adversariis tautum, sed ab aliqui-

negant?

Quam

igitur

ob causam ego humilis

inclusus bic teneor? Cur inclusus pater

meus

Plato

bus ex iis, qui prius ipsi adbaerescere visi erant, contradictum est, inter quos unus Atbanasius fuit, ad quem idem Tbeodorus ea ex causa Epistolam
scripsit, bic

aerumnis affectus est, ab aliis segregatus primum, deinde in eum detrusus locum, ubi nunc est ?
32.aCurarcbiepiscopusThessalonica3,Josephus
sciiicet

necessario recitandam, quo

omnibus

ipsorum judicio depositus

ut

et

in eas

angu-

quibus niterentur adversarii rationibus ad purgandum perpetratum faciuus, quibusve Tbeodorus et factum vere baereticum, et eos, qui
innotescat,

stias redactus,

cibum

certa

mensura

caperet,

ministris imperio adstrictis,

tum

in palatio inclu-

sus ac nuper etiam in

reulia tua
nicffi, et

exdium ejectus?Cur reve-

fecerunt, baereticos esse demonslret.

ipsa,

ut

quae

Aurca quidem plurimorum confessorum coronas

palam
ipsa se babet
(fllio).
-

cum

fralribus custodia) tradila Tbessalo-

Theosostus praepositus ex eadem civitate

et

recenseat, et

docta disputatioue bojresira

pulsus cura discipulis, et alter ibidera praepositus

oslendat. Sic

enim

immodice diverberatus? Cur Naucralius

parique

Arse-

Atbanasio fratri

nius fralres arcta custodia bucusque detinentur

Magna cum

patientia legi litteras tuas, frater

charissime, et obstupui ad repentinam

mulaliouem

tuam. Milto priora

esses
,

iila,

quud coraui cum

es

mecum

modo Basihus et Gregorius ? Cur Stepbanus ille virtutis araans priepositus cum discipnlis quinquayinla sex- exactus monasterio, cum una

hacresira

esse coufessus

Moecbianicaui

cum ceulum
.XXIX.

et

decem

et

cum

eo, qui episcopus

'Mauh. xviii.

^Theod.

1.

i.Ep. xlviu. cxCod. Column.

43G
ante fuerat,

LEONIS

III

ANNUS
in-

14.

CHRISTl 809.

MoechosynodumtanquamEvangelii

adulteri copulationem prseceperit,

quanquam

iUi

fractricera anatlicmate damnasset, sicut missac ab

non

sic

eam

appellabant

eo

litterae

testantur ?

Cur Antonius religiosissimus

tibus stridebant,
rent.

cum

quin fremebant et denadulleri copulatorem audi:

prsepositus in

custodiam apud

cum eodem quo superior una cum fratrihus suis auathematizasset? Cur
^milianus
frater
est

Amorium datus modo Moechosynodum

Cur anathema iis, qui sanctorum dispensationes non admittunt, clara voce denuntiatum, et
ego

cum

patre nieo et Calogero a ducali

manu

vinctus ductus
aifectus, direpto

a Nicomediensi in Thyniam verberibusque et ludibriis ,

medio exterminati? Archiepiscopus autem derequod a me lictus atque ob eam solum causam
,

proinde ac si sone persecutionem passus Leo piissimus episcopus, Valclades cognoniento, et Antonius i'everendus prffipositus cum aliis duobus custodia septus? Cur
in Lipara insula ultra Siciliam posita fratres nostri in custodia delenti ?

ab iis qui irruperant monaslerio, hostium spolia fuissent ? Cur in Cher-

rogatus cuni Studianis celebrasset, velut

nis presbyter,

commu:

tentus, indeque sub custodia ad

sus,

Cur Laetoius in Chersone rcimperatorem mistuni Byzantii iterum in carcerem missus, et

ipsorum sententia depositus etenira a Christo ipso et sacris canonibus depositum adulteri copulatorem absolvcrunt, innoxium per omnia pronuntiantes, qui et cum ipsis antea sacrificabat. Eum vero, qui deponi per canones non poterat, depositioni addixerunt, suum illud dictum
factis

confirmantes, posse episcopos, prout eis vifuerit, uti

ita

sum

ahi pariter in monasterio detenti?

33.

petuo
tribus.

faciunt;
si ita

canonibus quod illi quidem pernec hoc saltem considerare

:

Dicam rursus de nobis

illa

Cur ad

volentes,

res se habeat, posse episcopos, qui

Agathi nobis
denuntiata
depositi.

per spatharium

ab imperatore

? Vos anathematizati estis, et a Synodo Cur illa ad S. Mamantem custodia, nobis tribus segregatis ? Cur eodem advenerunt iidem

deponunt, ab eo quem deponant, ipsosmet deponi, ut impleatur Apostolorum oraculum. Htec nos vobis, episcopi,

constituimus. Vos vero in

eis

perseve-

rantes salvi eritis et

dientes

pacem

habebitis

spatharius
nis et

cum tribus, qui ab adversario dcpositioexcommunicationis nostrfe tabulas iterum afferebant, ut audiremus, tametsi aures occludebamus ? Cur nos alii alio relegati oeconomus, tum Arsenius fratres:
et conclusi,
alii

autem puniemini,

et

non obauperpetuum inter vos

;

bellum
luentes.

geretis, abjectae obedientiae pcenas

congruas

tum

ad duodecim ab urbe Constantinopoli millia passuum pulsi, adeo ut quidam in spelunca delitescant, quo nobis ministrent, laica veste induti
:

Cur quae post Synodum gesta sunt? Fraimperatorem discussio, cum diceret, nos trura per quidein depositos, Synodura vero sanctam esse, ol a se obsignatam quandoquidem sanctorum dis35.
:

alii

toto die in spelun-

quiainterdiucomparere non audent, noctu inter se concui'sent? Cur quotquot a militibus inveniri poterant, rapti et in carceres conjecti,
cis laleant, et

pensatio esset adulterina copulatio, et inderanatus qui eara peregerat, eorumdemque cum admitteret

deinde ab urbe projech fuerunt? Atque ut

ipsa perstringam
:

initia

illum nemo, aut singulorum seorsura, aut binoruin, ternorumve simul, atque etiam plurium per monasteria et castra inclusio nonnullorum etiam
,

cur Studianum (monasterium) a milituni manu subito immissa occupatum, ita ut respirare nobis vix liceret, et Nicaece et Chrysopolis

flagella et cruciatus,

cum

haec

jam ubique

terra-

rum terra raarique nota sint, vulgoque jactata ? Quam igitur ob causani haic oninia, ut paucis complectar?

episcopi eo adventantes, ut adulteri copulato-

Nonne quod adduci non

,

possent ut dice-

rem susciperemus,

velut qui a praecedente patriar-

rent, aut assentirent, dispensationera fuisse

gelii

Evanet

cha jussus adulteri copulationem peregisset? Et quoniam, aiebant, sanctus qui jussit sicut Chrysostomus, sancti est dispensatio quare illam recipite. Cur noctu nos quatuor inde sublati per ducem ac
:

transgressionem

quam

velut salularem

sanclis

parem
ista

adversarii vociferabautur,

factis el

verbis

ehamuum

agentes
dicunt,

in eo consistunt, id loquentes, id persecutione? Quonani igitur paclo

milites atque ad

Simeonem

nescio quo

nomine

appellandum, abducti,

et quaj per illum nobis ab imperatore signiflcata, ut mutata seutentia, ab instituto desisteremus et dispensationem factam agnoscerenius? Cur ad sanctum Sergium iterum inclusi et Simeon eodem iterum profectus eamdem

quod nemine adversante, aut docente, ipsos vocemus ha^reticos? Phantasia sunt ista, qute diximus et somnia an vera ? Et quoniam vera sunt, quomodo non ubique docent et praedicant verbis factisque? Aut quomodo vos illis credentes, pro,

ob causani
34. 8

si

Cur per duces

et tres

repraesentati nos

Synodo

ipsis, qui hoc dicunt, statis? Sedct tacuerimus nos, orbis ipse veritatem testatur, horrendum silentii judicium in vos ipsos attra-

pemodum cum

numerosae, in qua

maxime

dignitates consi-

bentes.

debant ? Cur ego humilis contumeliose ibi tractalus , uudique obvallatus , illud subinde audiens : Nescis quid nugeris, quid dicas Cum ego incla:

Quamobrem
sive

ego humilis cogor non

silere,

scripto, sive sine scripto

quoad

vires ferunt
si

cum

timore ac tremore,

cum

vitae

discrimine.Et

marem
non

Concidit praecursor, solvitur Evangelium, est dispensatio. Et ille sa^pius ileraret , dis:

quispiam vestrum fortasse non necessario, dicam, et supervacanee rae facere existimct. Verum ad rem

pensaho cst alque ita sancti dispensarunl piKcedens sanctus patriarcha. En testes quod
,

et
ille

tandem veniat oratio. 36. Ais nemine adversanle, aut docente mcE-

LEONIS
chari
,

III

ANNUS
ilios

14.

et

CHRISTI 809.

437
quibusdam et iu quibusdam
nequamultis haec

sacrilcgosque absolvere

quo jure
:

gressione dispensatio est, an in

appellenius lian-eticos ? Mcecliari ergo et sacrilegos

absoivere, verbo
illi

aliqua ? Et qurenam sors

sit

ista est,

ut in

gentes quse leges

revera non docent nam nec non habent, niffichari docent.

in

aUqua,

in aliquibus et in aliquo

quam ? A quibusdam

ergo, et a

quam

Neque nos nude hoc ab illis dici, posuimus, scd quod adulterinani conjunctionem approbantes, et quaj illi annexa sunt, et per eam alias Evangelii
transgressiones

dispensatio ? ab episcopis solis, an etiam a sacerdo-

tibus? Synodice, an privatim utrumque? Et

si

in

regibus tantum?

cum canonum infractionibus, saluipsum

in dies

hbet iniquitate?

Au in adulterio solo, an in quaet quomodo a regibus cessent Dei

tarem esse dispensationem, interjecto anatheniate,

sancientes; atque lioc

per exilia
virtute
fleri

mandala? An omnino quasi finem habeat ejus imperium, quandoquidem nec imperatoris cessal
lex, uisi

carceresque quos
solverint

dixi

vindicaules,
scntentia

Evangelium
et

ex

sanctorum

38.
dicit

dispensationem in omni prtcvaricatione

struunt, immutabiliaDei
tabilia

ad-

imperator aller succedat? Sed et hoc quoque indagandum cst, cum Apostolus Viri, dihgite uxores vestras, sicut
'

mandata variantes etmu-

Christus dilcxit Ecclesiam, et semetipsum tradidit

statnentes. Et qui possint mobilia ac

muenini

tabilia

non

esse,

si

dis[)ensationem esse,

quando

pro ea, utillamsanctiflcaret, mundanseam lavacro aquoe in verbo, ut exhiberet sibi ipse gloriosam

violantur, re ac verbo Synodice docent ?

Non

tam impudenter mentientur, ut Synodum a se coactam negent, si adulterinam copulationem faturi

Ecclesiam non habentem maculam, neque rugam, aut quid hujusmodi, sed ut sit sancta et immaculata.

Quomodo,

qua;

nolint,

dispensationem sauctis parem appel-

adulterii conjunctioneni admittat, aliis

illani non recipiunt, excommuexcommunicasse negant, quorsum illud exclamarunt: lis, qui sanctorum dispensationes non recipiunt, anathema sit. Perspicuum
lasse,

nec eos, qui

temporibus similes
persistat
,

nunc quidem adulterium et autem mox alias, sine macula et sine rnga
potius et

nicasse.

Quod

si

ac

non lutulenta
dicere

sordibus

obsita,

quod

perhorresco? Decidant ha;c

nobis novi Evangelistae. Seipsos enim, qui talia

recipiunt, Ecclesiam Dei vocant, et eos, qui

est

enim,

cum

recipere illas aliqui nollent, inde

nisi ebrii

eadem
Sed

natam esse sanctionem,

teri

simus. Quaenam

non probant,
revera, juxta
et

Ecclesitc adversarios decernunt.

vero de re alia qutestio erat, praeterquam de adul-

conjunctione? propter illam ergo excommuni-

Prophetam-: Stullus fatua loquetur, cor ejus vana cogitabit, ut perflciat iniquitatem,
loquatur ad
est

catio, ut qutE juxta

sauclorum dispensationes

facta

et

Deum

fraudulenter. Pessima ita

illud beatissimi Aposloli

essel

et

quidem

si

earum

similis
:

sit,

injustce fue-

hffiresis

haec est.

Atque

runt sanctorum dispensationes

at si sancli injusti

usurpare

non sunt (uti verura est) excommunicati illi fuerunt, quod adulterinam copulationem non recipiant quantumvis artiflciose id agant, ut quaj
:

hoc loco': Miror quod sic tam cilo transferimini ab eo qui vos vocavit in gratia Christi in aliud Evangelium, quod non est aliud
,

perspicua sunt
nequit,

obscnra reddant
est.

sed occultari

nisi sunt aliqui qui vos conturbant et voluut convertere Evangelium Christi;sed hcet nos, aut

quod factum

angelus de

caelo

evangelizet vobis

aliud, praetersit.

quam immutabilia sint mandata Dei, audi Basilium magnum: Fortasse intendere animam meam, vigilantioremquein posterum
37.

Jam

vero

quam quod

evangelizavimus vobis, anathema

reddere

sed per Evangelica

homines non attendat, mandata perflciatur, quae nec temporibus, nec humanarumrerumcircumstantiis couunutantur sed eadem permanent, sicut ex beato et minime fallaci ore prodierunt, sic ia sevo
voluit, ut
,

Dominus

Prseterquam autem evangelizavit nobis non Apostolus, sed Chrislus ipse, evangelizavit nobis Moechosynodus adulteri conjunctionem, ex qua adulterium et multimodam ad moechandum inductionem, salutarem esse dispensationem, et hoc illa ubiqueevangelizat verbis factisque, quamvis callide
dissimilet
;

ut

postquam plurimos deceperit

et

perseveranlia. Contra vero, qui adulterinam con-

illaqueaverit,

tum corybanta suum iterum

exaltet,

junclionem, salutarem dispensationem esse dixerunt quid aliud dicunt, quam mulabilia esse Dei
:

a qua miser ego utinam procul fugiam, et fugere vos, ut peccator, oro, hcet auscultare mihi nolitis.
39,
phetis,

nunc quidem mutentur, nunc minime mutentur ? Sed immutabdes agant, et nonnullis temporibus atque humanis circumstantiis, sicut ipsi de imperatoribus dixerunt, mutentur et ad iniquitatem non imputentur. Rursum autem tantam vim habeant, ut qui ea non suscipiunt,
niandala, qua;

Eu

igitur, frater, ex

Evangelio et Pro-

necnon ex Patribus ostendi tibi, si inodo fldem babere vis verbis veritatis, Mcechosynodum omnis haeresis numerossine controversia explesse, tamelsi paululum quiddaui in niedio subtraxit, eo quod adullerinam tantum conjunctionem nominavit,

hoc

est,

transgressiones, qute ut ipsi aiunt, dispen-

vel potius praedicavit, dispensalionem esse in

sationes

sunt sanctorum, anathemate damnentur

et

Ecclesia Dei.
pariat
,

Nec vero mirere,

ab Ecclesia. Ex his ergo conflcitur nihil aliud,

cum Dommum

si vox una haeresim dicentem audias* : lota

quam mutabilem
dicto suo simdis
sit,

variabilem
:

Deum

esse,

ut

unum,
omnia
'

qui dixit

EtEvangelium

indif-

fiant.

aut unus apex non praeteribit a lege, donec Et cave dicas, quid opus est, nimis

ferens esse ad salutem et perditioncm.

iu

Num

cnim
transEphes. V.

omnibus honiinibus

et in

omni mandati

*lsaii.

xxxn.

Gal.

i.

Maltli.

v.

438
aiixie

LEONIS
laborare
,

III

ANNUS 14.

CHRISTI 809.

dictiouem doctas speculationes revocare, atque boc iliudve concludere ? ne forte impingas in ha?resim Gnosimachorum, de qua ha?c auctor ' Gnosimacbi sunt, qui
et

per unani

Testamento discimus,
caelesti

cum miUia multa

et
'

e populo
fuerit,

plaga caderent,

Pbiuees solus

Deumque

placavit et cessavit percussio.

:

omni Christianorum
versantur
,

agnitioni ac scientiae
et

ita

ad-

Qui ausim ergo adversus ea, multi tanto coutemptu faciunt?Qui refrager
dixisset ille

Quod si quae tam

iis,

ut

vanum

minus necessarium labo;

eorum, qui in diviuis scriptis aliquam exquirunt sententiam neque enim Deum

rem

esse dicant

decreverunt? nec egregium facinus edidisset ipse, nec cessasset malura, nec servati
qui
sic vivere

cajteri f uissent.

Optimum

ergo,

optimum vel unura

raul-

aliud a

Cbristianis

postulare

nisi

praeclaras

et

jure audere et injustorum concordiam dissolvere.

bonas actiones. Itaque aliquem simplici rudique auimo institutum suum persequi melius est, ut
aiunt,
cretis

Tu

vero,

si

videtur, servato
:

Noe submersam

quam omnem curam

atque
scientiis

in cognoscendis de-

ponere.

Ad hunc ergo

rao-

Gnosimacbi. Doce vero tu, si potes, ex divinis litteris ba;resim non esse et ne mihi multitudinem
:

dum

mihi vero permilte, ut cum paucis ad arcam convolem. Et rursum si placet, adjunge te multitudini Sodomorum, ego verocum Loth abibo, quamvissolus turbae virililersesubducat. Enimvero mihi etiani reverenda multitudo
tiludinem antepone

nec nocturnos Dei cultores jactes, doctosque quos ais et amicos. Nam si Deum colunt, ubi libertas ! Et si docti (neque ego inficior tales esse multos enim conflteor me imperito doctiores) sed
objicias,
si

non inquisitionem fugiens, sed demonstrationera praebens non araare ulciscens, sed paterne castigans non novitate gaudens, sed pateruam retinens
; ;

veritatem tenent, scienter ostendant ex ipsa veri,

tate

atque adeo ab exemplis aptis dico

,

et

non
pa-

alienis

contrariisque veritati
si

et Apostolicis

secundum Deum, quomodo baereticorum commuuioni participant? neque enim sunt tales amici veri et fideles.
ternisque canonibus. Et

amici

vero multitudinem mihi muneribus conductam ? imperitia et ignorantia captam ? metu et terrore prostratam ?quffi brevem peccati usuram ajternae vitae praitulit ? quod multi aperte confessi sunt.
haeredilateni.

Quamnam
et

praedicas blanditiis

Multitudine niendaciura defendis

declarasti
:

hinc niali vira

40. Attende itaque, frater, quid sanctus Ba-

dicat in eos, qui veritatem metiuntur ex multitudine. Qui deposila qucBslioue rationem reddere non potest, cui non suppetit demonstratio
silius

quo enim plures malum tangit, tanto majorest calamitas. De his ergo in hunc modum. Caeteras autem propositiones tuas persequi superva-

caueum

foret, charissime,

tum quiaEpistokc morecto sensu dicta acci-

dum

excedunt,

tum quia

ideoque perfugium habet in multitudine : is victum se fatetur, ut qui nullum habeat fiduciaj adjumen-

pientibus obvia erunt quae dicuntur .

Hucusque

ad Athanasium Tbeodorus.
42. Theodori scriptum adversiis Moechianos.

tum. Et post alia Ostendat miiii vel unus pulchritudinem veritatis, et prompta mox erit persuasio. Multitudo autem sine demonstratioue auctoritatem
:

At non hic

finis

stabilire conantes,

quoniam haeresim rursum aliis argumentis eumcertaminis

:

sibi

viudicans, terrere quidem potest, persuadere

potest.

dem Tbeodorum
Scriptura
petitis.

appeUvere, iisdemque ex divina

Aut quot hominum persuadeant, ut diem noctem putem, vel uta^reum

non

niyriades mihi

nummum
certoth

pro aureo habeam et accipiam ? vel venenum hauriam pro cibo congruenti? Ergo terrenarum quidem rerum causa multitudi-

Siquidera cum, ut dictum est, plurimos Theodorus haberet coutradictores etiara extra numerum eorura, qui Mcechosynodo interfuerunt, iidera potissiraum innitebantur argumento

nem

nibil

verebor,

si

mentiatur

in

cffilcstibus

ab exemplis petito, ostendentes nimirum sanctissimos Patres, ab Apostolo Paulo iucipientes, qui
ex dispensatione Timotbeura circumcidit, dispensatione aliquando usos esse. Ad horura vero

autem

decretis ad nutura sine ulla ratione sequar,

ab iis recedens, quae jam olim magno consensu ex divinorum scriptorum testimonio tradita fuerunt ? Non audivimus Dominum diceuteni ^ Multi vocati, pauci vero electi ? Et ilerum ' Angusta etarcla est via, quce ducit ad vitam, et pauci iuveniuut eam. 41. Quis ergo sauae meutis non mavult ex
: :

destruenda orania arguraenta, idem ipse Theodorus volumen de dispensatione universali couscripsit, cujus meminit in Epistola ad Naucratium, in qua et plura disseruit de iisdera. Aggressus est autem Theodoruseumdem librum scribere hortatu

paucis esse, qui per angustam introeant in salutem, quam ex multis, qui per latam ferantur ad

fratris sui Josephi archiepiscopi Thessalouicaj ad-

versus Moecliianos,
divina
ipse ad

qui scuto

illo

dispensationis
vel

perdilionem
pore

aul quis

non magis

optasset, si tera-

humanaque jura

violarent,

ab

aliis

illo vixisset,

quo beatus Stephauus certamen

ludibrio expositus erat,

violari eo falso praetextu paterentur.

Nam

audi quae

obiit,in illius parte censeri, qui solus lapidibus pe-

tebatur, qui

omnium

quam

inter multos illos, qui propter iujustam auctorita-

tem verisimilem causam obtinere videbantur ? riuris est uuus Deo placens, quam myriades sese
arrogauter jactautium,
Oamas. de haeres.

archiepiscopum germanum suura ferme exordio, ubi meminit de quaternionibus suasu sancti Platonis coguoscendis ad eura missis^ Belle autem, iuquit, accidit,
scripserit in ejus
:

eumdem

quod quaterniones
preebuil

quemadmodum

ex veteri

inspexisli occasioncm enim commonitio, seu potius jussio tua, ut

:

'

Matth. xx.

Malth. vii.

'Nnm. sxv.

Theod.

1.

1.

Ep. xlmi. exCod. Column.

LEONIS
hiijusce

Iir

ANNUS
:

14.

CHRISTI 809.

439

proposifionis refutationem aggreclerer

quam
toto

hortalu patris nostri in quaternionibus

illis

tanquani pancgyri quadam laudibus ornat Philippum atque Philonem, qui in persecutione obierant, inter sanctos confessores

misi sanctitati tuse,

nuUam meam propriam

in

opere

sententiam texens, quoniam nec lege

potest.

justius,

nec canone rectius quicquam esse

Sed divinorum
inei)te

taniummodo
et

Patrum, quamvis
proferens

documenta

praecepta

atque

ob eam rem merito connumerandos. Rursuin vero in alia ad eumdem Naucratium scrii)ta ista leguiitur ', cum agit in primis de pseudoarchiepiscojjo Thessalonicensi, qui Josephi fratris Theodori sedcm invaserat
:

connectens, prout opposita; propositionis ratio postulabat.

Tria ha'c in
:

me

effecerunt Iitter;E tuae,

fili

Ac

nisi

lectionem laboris metu refugias,

erit, ni fallor, operffi

4.3.

pretium

Ha>c ipse.

Porro Theodorus hoc tempore cseteris eminentior doctrina in Oriente fulgebat, ut Orthodoxi

omnes

ejus Ecclesife

in facultatibus theologicis

cum quid dubitationis habere contingeret, ad

solerent recurrere.

eum tanquam ad oraculum

Ipse

tamen

niliil sibi

animi demissione praeditus tribuens, sed cuncta patri sancto Platoni

summa

simul enim obstupui, admiratus sum, et cantavi. Primum propter impios, alterum propter pios, tertium propter Deum, qui corroborat eos, quiiu ejus lege innituntur. At de sacro quidem Athanasio (qui antea visus est lapsus pedibus), ejusque sociis desideralissimis, ac de fortissimo item meo Theososto, et de septemdecim ejus strenuis comitibus, cum satis dictum sit iu meis ad illos Epistolis, omittendum est hoc loco, quamdesiderate
vis longiore digni sint oratione

accepta ferens, intra septa sancta; humilitatis pro-

ac laudibus, qui

ab omni arrogantia atque fastu se liberum custodivit, Nam accipe quae de his scribat ad
cul

divinitus ac fortiter decertaruut. Venio ad colo-

phonem.
45.

Stephanum lectorem, qui cum doctrina; nomine plurimum suis litteris celebrasset. Sic enim exorAccepilitterasDeumfemulantis charitatis quidem tanquam ab uno, sententia vero tanquani a diversis missas. Seu igitur ab uno, seu a pluribus de Deo interrogatus, quoad
ditur
' :

Quis

unquam

adeo iniqua et absurda

Christianus audivit, ut gesta suut a neiariis Mcechianis,

nomine

tua; inscriptione

Aposlolico et
exciiiias ?

episcopis, re autem sacrilegis ex Patrum testimonio, etiamsi hceresim

Hominem

verberans

quis

unquam

sic

imperitia

mea

potest,

congruentissimum respon:

sum dabo. Primum ergo quibus me celeberrima

lingua tua exornavit

ab his ego laudibus louge

uon Christianam dico mauum, sed etiam barbaricam. Bis centum sexaginta sex verberum, ac non multo post, bis ducentis boiarum ictibus in humeros intlictis, uti geuerosus archiepiscopus,
cecidit ?

remotus sum,

cum

peccator sim, et vitam

agam
Dei

seu potius Allotri episcopus

id est,

aliente sedis

niinime laudabilem. Si quid vero in

me

est,

iusessor episcopus Thessalouicae,

neque gregarium
prfflpositum,

donum

est, ejus,

qui spiritu

me

genuit, patris pre-

quemquam,
et

sed

monachum, eumque

cibus tributum, etc.

quidem religiosissimum, Euthymium, securi

ca^Ium hoc spectaculo,
et ego miser audiens opinor omnes, quibus aliquis

Quam beue consuluit Deus sua providentia his temporibus perditissimis Ecclesiaj Orientali, cum
pessimorum imperatorum conatu, universum ferme Evangelium et
et

rectique animi reveranominirespondentem.Expavit

malorum episcoporum
reliqua

inhorrui, et

mecum

sensus est humanitatis et misericordiae.

Christi

Quem

ad

divina
;

Scriptura in

maximum
fieri

discrimen
assereba-

exemi)Ium componi oportebat,

repercutere;
is

et

percusextitit,

adducerentur
tur
tur,

dum quod

divina esset lege prohi-

sum non
scopi. Et

immanior

feris

bitum, id per dispensalionem posse

:

nulluui Christiaui vestigium retinens,

nedum

epi-

populus avide amplecterequi jam exemplo Constantini contra cauones et

et carnalis

quod

quamobrem

hoec dilaniatio ? Ut Chrisli

Ecclesiffi

morem veterem

inconcessa tentaret, ut

athletam eo impellat, ut ipsum commemoret tanquain episcopum. Sed fortem atque invictum

Theodorus testatur in Epistola ad ^ Naucratium sicque populus sponte etiam ad deteriora

ideni
:

animum

beati

sic

enim loqui ajquum

est,

quia
et in
ille

post tot plagas, tantamque profusi sacri sanguinis

difHueret quovis praetextu, ipsi aditu a malis sa-

copiam, ut tingerentur adstantium vestigia,

cerdotibus patefacto.

Quamobrem,

nisi

tuba Theo-

hmum quodammodo
pulvis, ad

concresceret purpureus

dori intonuisset tanto illato vuInereEvangelio, totus

Eediflcationem Ecclesia; Dei,

cum

sic

paene Oriens corruisset. Sed ejus clangore factum,

ut

jaceret

paene exanimis et ehnguis,

instarentque

quamplurimi ad resistendum noviE

44.

hseresi sese

pararint ad prcelium.

Quanta

pertulerint

iisdem Moechianis.

Sed non prcetereamus

Theodorus

et socii

ab

dicere

tortores, ut commemoraret tyraunum dixerim, non archiepiscopum Minime, aitbeatus. Eo modo ad mortem propemodum perseverans immobili animo fixoque in iis, quaj recte semel decreve:

aliis confessoribus hoc persecutionis tempore eadem ex causa coronatis, de quibus idem Theodorus in aliis duabus sequenlibus ad Naucratium datis Epistohs scribit iu prioris enim exordio,

de

rat.

46. Peene omiseram quod in primis observandum. Templum ipsum Dei praetorium factum
fuisse Pilaticum. Ibi

enim, hoc
a;de

est, in

sacra

quam

vocant
'Theod. Ep. Lin. ex Cod. Colmnn.
ColUIUD.

Archangeli

verberatum

martyrem

^Theod. Ep.

l.

ei Cod.

>Theod.

I.

I.

Ep.

u. Cod. ColumD.

m
fuispe ais,

LEONIS

ANNUS

l^.

CHRISTl 809.
si

semimortuiim reliquerunt.

qiiem implacabiles qiiidem carnifices Christi vero imitator

nobis,

perferas, utriusque rei

ipse

tamque

quidam

in

domum suam eum recepit,

cruoris

impositaque
plagas

dispersione,
legis divinae
Scito

Tommunio, tanmercedem capies in divina fratrum quantam ego nanciscar in reliquiis

:

ad defluentis

lacerteque

carnis

recens jugulati agni pellicula, virum refocillavit, viribusque paulatim confirmatis, clam emisit, evocante mandato. Ita evasit qui
mirabiliter revixit

jam mortuus
fidei

erat, et

adOrtbodoxae

decus trium-

phumque de
gis
talia

hcereticis.

Quid his impium

ma-

esse

possit ?

ad

unquam quem scribit, Naucratio, ista subjicit Tu vero, flli charissime, tametsi alibi
ut indicas,

Quis Orthodoxus in bfereticum exercuit ? Et paulo post de ipso,

custodi-

apud Tbessalonicam . Et paulo post accusatum f uisseTheosostum, quod ab eo non participaret qui sedem tuam sacrilege invasit, eumdemque strenuemonasteriosuo pulsum fuisse, etc. Extat vero et ad eumdem Josephum germanum SHum alia ejusdem Theodori ' Epistola de eadem per Moechianos persecutione excitata. Omittimus

eam

brevitatis causa.

ris,

gaude, quia plures

in

tibi

corona;

Sed quid ipse Theodorus ? Furore illo primo persecutionis effervescentis nonnihil sedato, factum est, ut iidem ipsi, qui eum fuerant perse48.
cuti, in

texuntur. Et

quanquam
:

Leontius, discipulusobm,

honore haberent,
salutatum
et

et

veneratione etiam pro-

nunc negator,
teneris, nibil

illis praesit locis,

quibus inclusus

sequerentur, ipseque Nicephorus patriarcha

mitteret
;

eum

mirere hoc enini tempus est longanimitatis Dei, ut cognoscantur electi, et* regnet filius Tabeel in Bethleem, etc. Cum in bunc modum pseudoepiscopus Thessalonicensis, dirissimus persecutor,

alii

rursus

aliis

officiis

ipsum demerere satagerent. Est de

bis

ejusdem

tam crudelia

heodori significatio in dlcta Epistola ad Josephum Thessalonicensem archiepiscopum, in qua haec leguntur ad finem - Carceris mei auctor cum
:

atque deformia ageret adversus sanctissimos

nachos, qui ejus

moij-

exiisset,

attulit
tibi

mihi

patriarcba; salutationem.

communionem
,

aversarentur,

Ignoscet

Deus, inquit,
:

hic habere te volebaabiisti,

lupus gregem ovium lamque vastans, mirum in modum pessumdaret qui vere pastor erat et pater legitimusque archiepiscopus Thessalonicfe Josephus ab liajreticis Moecbianis in
Ecclesiam

ceu

nuis ad auxilium nostrum

sedisti.

et

isthic

conrisi.

Invideo

tibi.

Quod cum audissem,

Neque enim opus

verba.

erat respondere

me

usque ad

illa

Synodo Moechiana depositus, his

pere cruciabatur, de hisque

auditis

magnoad
:

iterum

scripsit

ego Si invidet, inquam, exeat et ipse. Relaxavit porro custodiam invitans ad refocillationem. Attulit enim et Simeonis salutationem, et
:

Tum

ipsum germanum suum

ille acceptis

S.

Tbeodorum

iiuibus
lilteras,

quod imperatori dicere

rare. Et a Leoutio
:

velit,

me

in carcere labo:

consolatorias reddidit ad
*
:

eum

humilem salutationem
:

Passus

quae sic se habent

47.

Et prior Epistola fraternse ac paternae

tuse sanctitatis, tametsi

brevisnumerosyllabarnm,

abundabat tamen
rior

allegorici sensus copia, et poste-

omni scientia atque humilitate, unicum habens reprehendendum, indignas infelices laudes meas. Ego vero non per antiphrasim, absit, sed
vere prorsus elucere te his femporibus nostris in

sum, ait, necessitatem non separet me Deus a sermone tuo. Et ego Hsec ego, inquam, ab illo non requiro . Haec Theodorus de iis, qui persecutionem moverunt, quique cum adversariis communicantes poenitentia ducti, atque Theodori virtute convicti sunt. Ista tamen Theodorus usque ad biennium passus, ad obitum scilicet Nicepbori imperatoris.

At

satis

sanctorum Patrum exemaberrem, si columnam et firmamenplo dixi. Nec iini Ecclesiae te vocem, mi frater optime. Quisquis enim pro verifate deccrtat et patitur, columen ejus est et fastigium . Et post multa, cum agit de
archiepiscopali dignitate,

rum gestarum
coUecta,
praesens

notitiam

jam qus ex ejus Epistolis ad reusquead necem ipsius im-

peratoris, historia epistolari

quam

fidelissime sunt

nunquam

hactenus Latinis visa, quibus

Annalium tomus magnopere decoretur.

49. Nicephori imperatorts scevitia et tyrannicce

quaternionibus

scriptis

adversus

emergentem

exactiones.

Quae

praeterea spectant ad

ejusdem

ba?resim jussu S. Platonis, missis ad ipsum, alia-

Nicephori imperatoris adversus universum popu-

que de pace adjicit, subjicit ista autem tua, columnam accendisti

De

civitate

pietatis,

quam

lum tyrannidem, Theophanes ista babet Anno octavo imperii sui Nicephorus
:

post

obscurare nullus unquam possit. Neque est, quod Eegre feras quin lajtare potius, uti et nos in dissiquia propter patione bumilis monasterii mei
; ;

multas ftnpias animadversiones, militias prorsus

huuiiliare tractans,

Christianos

exules ex

omni

Cbristum hcec dissolutio. Neque ob eam causam, quod tamen multi steterint, qui genua nou curvaverunt, magua laus est; sed et quamvis unicus
esset

melior siquidem unus Domini faciens voluntatem, quam deceni millia praevaricantium.
:

themate in Sclavinias ferri jussit, borum autem substantias venundari. Erat autem haec res captivitate uon minor, multis ex amentia blasphemantibus, et inimicorum cursus poscentibus, aliis nihilominus circa sepulcraparentahalameutantibus, et defunctos beatos asseverantibus. Fuerunt autem
et

Nec vero

ipse causa es illorum dispersioni, licet

qui suspeudio usi sunt . Et paulo inferius, nu-

id garriant

nonnulli, sed ego infelix. Erit autem

Theod. 1. Cod. Columu
I.

Ep. xxxui. Cod. Column.

^ ibid.

Ep. XLUI.

'

Isai. VII.

Theod.

!. i.

Ep.

xmi.

Cod. Column.

LEONIS
merans reliquas
pergit
:

III

ANNUS

14.

CHRISTI

809.'

ii41

illatas

Hsec

quidem

inclioata sunt a

ab eodein calamitates, sic Septembri

laboribus suis locuples et nihil agens

sito,

omnium

vorax imperator

ait

quo accerPone manum

;

mense, porro circa Pasclia finita snnt. Secundain vero hanc afflictioneni commovens, militare pr.xcepit egenos, et armari adversus
compatriotas, conferre nihilominus etiam

decem

et

mco, et juia quantum tibi sit auri. tanquam indignus, recusans, coactus Qui parum, et centum se libras dixit haest ab eo hoc facere bere quas eadem hora auferri praecepit, dicens

tuam

in vertice

octo ac dimidium una cum omni proximilate ad tributa publica.

numisina per singulos

iiiferens,

fisco,

Tu quid opus habes

Tertiam malignilateni
jussit et augeri

perpendere

prande mecum, et tolle libras decem, ethis vade contentus . Hucusque Theophanes de iniquissimi imperatoris rebus
soUicitari ?
gestis.

horum

tributa et prsestare Caria-

citorum (Cariaticorum) causa siliquas binas. Et ad quartam nequitiam, reliquos redditus

52.

Concilmm Aquisgranense de
:

processione

Spiritiis sancti

ubi multa de Symbolo.

Quod ad

omnes augmentari

prrecepit.

res pertinet

Occidentales, produnt Annales veteres

50. Quinla vero afflictione illata venerabilibus

domorum

inquilinis, orpbanotropbii scilicet,

ac

hospitalium, gerocomiorum, Ecclesiaruni quoque ac monasteriorum regiikirium pur singulos focos

census exigi a jirimo tyiannidis ejus anno praecepit. Et quae meliora erant in rebus, in regiam curato-

Francorum, celebratum fuisse hoc anno Concilium Aquisgranense occasione mota; quaestionisde processione Spiritus sancti, de quo Annaies sub His Caroli filio Ludovico conscripti hoec habent Arduena Aqnisgranum reita gestis, imperator de
:

versus,

mense Novembri Conciliurn habuit de

pro-

riam deferri jubebat.

cessione Spirilus sancti.

praetori-

Quam quffistionem Joannes

prinio concitavit,

Suxtam commovens afflictionem, a

ab his pecunias

quidam monachus Hierosolymis

bus inspici jubet eos, qui ex paupertate repente

ditati esseiit, et

CujusdefiniendaBcausaBernarius(Berantius)episco-

exigi, quasi

ab

in-

veutoribus tbesauroriim.

pus Wormatiensis (Wangiomi), atque Jesse episcopus (Jesseepiscop. Wormatiae), etAdeihardusabbas

monasterii Corbeise

Septimam

quoque adinveniens, eos

qui

Bomam

ad

ante viginti

annos et usque ad hunc invenerant dolium, aut vas quodcunique, omnibus pro()riis

missi sunt. Agitatum est eliam in

Leonem papam eodem Concilio

jussit privari pecuniis.

de statu Ecclesiarum et conversatione eorum, qui nec aliquid tamen in in eis Deo servire dicuntur
:

Octavam,

eos, qui ex avis vel patribus

hxre-

eis

definitum

est,

propter rerum, ut videbatur,

Haec

ditaveriint, et divisa substantia

pauperes

facti fue-

magnitudinem
omnes.
53. Hic

Annales, eadem et
esse

alii

runt

ex iisdem aimis viginti siclos aerario publico

jubebat praebere. Et eos, qui emerant extra Aby-

monendum

putamus lectorem,

dum

corpora servilia, bina numismata in tribupraecepit,

non de

his

dubitatum vel tractatum,

num

Spiri-

tum dare
erant.
a

maxime

eos,

qui iu Dodecaniso

tus sanctus a Patre Filioque procederet; sed quod tum apud Hispanos (ut vidimus et suo loco plu-

bant, et

Nouam, naucleros, qui maritima inhabitamaxime eos terreno labore niinoris Asi;D
emere de rebus, quoe ab
illo

ribus diximus)

tum apud
illae

Gallos additae fuerunt

:

Synibolo quatuor

syllabae, filioque
et ita

num

id

viventes,

rapiebanlur,

bene factum
Ecclesia

cogebat,

utcumque ap[iretiarentur ab ipso. Decimam, insignibus Constantinopoleos naucollectis, dedit

auctum Symbolum in caneretur. Acceperant enim licentiam a

esset,

ut

cleris

in

usurain quatuor siliquaauri

Leone ipso Romano Pontifice Franci, Nicsnum Symbolum, sive dixerimus

:

ut liceret eis
Coiistantino-

rum numismata, cum

persolvcrent, simulet consueta

duodecim librarum commercia. 51. Haec ex niultis sumniatim pauca descripta sunt, significantia multimodum ad omnein speciem ejus moiimen. Quac enim in regia urbe
primoribus, mediocribus et exiguis ostensa sunt mala, nequeunt scribi. Ahos quidem, eo investiqualiler domi viverent, ac submittente quosdam malignorum servorum derogandi domigante,
nis
;

politanum, in Ecclesia canere. Sed cuin ipsi illud inde oborta est canerent cuin eo additamento
controversia,

num

licite

illis

appositis
;

syllabis,

legitime in Ecclesia cani posset

cum

alioqui de

ipsa processione Spiritus sancti, disputari

minime

debuit,

in

primordiisque quasi dubitante super

et

his,

quae dicebantur, deinde vero afflrmante calumnias.

Idipsum

super

ignobilibus

gerebat,

dignos

neque in controversiain adduci, cum sancti Leonis Magni auctoritate constaret (ut a nobis suo loco dictum est recte dici Spiritam sanctum a Patre Filioque procedere. Quid autem actum sit Roniffi a legatis a Synodo missis, vetera nos docent Ecclesiastica inonumenta ex Zmaragdi ad Carolum Ei)istoIa, in qua ipsa Acta ' inseruntur hac inscri)

(indignos) eos honoribus judicans. Praeterea

domo-

ptione notata

multas habitatorum a prima in tertiam generalionem subvertebat, spe fretus, ut quanto celerius ruerent, tanto has ipse haereditate citius pos-

rum

Ratio, quae habita est de Symbolo fidei in secretario B. Petri Apostoli inter D. Leonem san-

ctissimum

et

coevangeiicum papam Urbis Romae,

sessurus

esset.

Dignum

autem

est,

ut
in

et

hoc

causa voluptalis et paradigmatis memoriae

comex

'

Accepimus a Ducko Frontone Societ. Jesu, habuimus

Cod. Antonii Augustioi.

eliani

ex

mendemus, Ceruiarius quidam

ToMiis XIII.

erat

foro,

script.

56

4A2
et

LEONIS

III

ANNUS

14.

CHRISTI 809.
56,

Bernarium atque

dum abbatem
54.
R

Jesse episcopos, seu Adelharmissos D. Caroli imperatoris per

Missi

Numquid non bene idem tum

si

auctores fecissent,
labas,

quatuor tantum addendo

fidei

syl-

Indiclionem secundam.
Lectis a praedictis missis per

ordinem

testimoniis, atque a

domno

Apostolico diligentis-

sacramentum cunctis deinceps saeculis perspicuum i-edderetnr? Papa Sicut non audeo dicere, non bene fecisse, si

tam

pernecessarium

sime

auditis, ait: Ita sentio, ita teneo, ita

et

cum

his

fecissent,

quia proculdubio sicut caetera, qufe vel

et

Scriphine aucloritatibus. Si quis aliter de hac re sentire, vel docere voluerit, defendo et nisi conversus fuerit, et secundum
sacrae
:

auctoribus

omiserunt scientes utique,

non tam huniana,

:

quam

divina

illuminati

sapientia fecerunt

ita

quoque non audeo

intellexisse,

dicere, istud

eos nobis

minus

hunc sensum tenere

funditus abjicio.
runt.

voluerit, conlraria sentientem

His dictis, novi

quod nonnulla

colloquendo potius

quam

dispufando praecesse-

sensuum, seu verborum nisi tantum quod inde fuit, non satis niemorire occurrit. Cumque eadem coUatio ad boc usque procederet, ut jam magis certa disputatio, quam ut supra collocutio babenda esset et si non eadem fuit
series
:

Quorum

perpendisse, cur dimiserunt, vul cur dimissum, ne ultra mitteretur, sicutet caetera prohibuere. Tu et tui videfe quid sentiatis de vobis. Nam ut ego me illis non dico prieferam, sed etiam illud absit mihi, ut coaequare praesumam. Missi
:

Absit etiam, pater, Deo nostro prolegente, illud a

nobis, ut nos

quicquam horum cogitemus,

vel di-

proprietas
leo, iste

sermonum, in quantum recordari vatamen fuit cursus sensuum et sumnia

:

conclusio novissimarum definitionum.

Quia vero, ut dicitis, ita certissimum credendum est, credendo immutabililer tenendum, teneudo vero sicubi necesse fuerit, con53. Missi

camus, vel superbia inflati, vel in divinis rebus humanae laudis cupidine provocali, ac si nosmet illis non tantum pra.'ferre, verum etiam coaequare praesumamus sed tantum secundum Imjus temporis qualitatem, imbecillitatem fratrnm nostrorum cha:

rilate compatientes, illud

quffirimus, in eo laborain
:

mus, ut quia
ideo inter

finis

mundi appropinquat,

quo,

defendendum est numquid non id nescientes docendum, scientibus autem, ut id attentius teneamus, confirmandum est ? Papa Ita
stantissime
: :

sicut praedicta sunt,

etiam tempora periculosa caeteramaxime fratribus nostris prodesse

fldeles in

valeamus. Quo ergo

Domino
et
ita

in sacra-

est. Missi: Si ita

est,
:

si

quis boc nescierit, vel

salvus esse poterit
?

ita
:

mento

fldei

rcddere studeamus;
a

idcirco

quia

non

crediderit

num

Papa

prEefatum

Symbolum
et

quibusdam

cantari re-

Quisquis ad boc sensu subtiliori pertingere potest, et id scire, audila sciens credere noluerit, salvus
esse

non

poterit.

Sunt enim multa,

quibus istud

unum

est, sacrae fidei

altiora mysleria, subtiliora-

que saciamenta, ad quorum indagationem pertingere multi valent multi vero aut aetatis quanti:

congruere fidei, cognovimus, alque per hoc et nunc jam plurimos doctos et sine flne usque in finem sKcuIi de tanto mysterio, si ita teneatur, inslruendos esse cognovimus, qui nequaquam instruerentur, nisi cantarefur melius nobis visum
perimus,

quod

id

Ecclesiasticae

sicut sentimus, utique

tate,

aut iutelligentiae
:

qualitate

pra?pediti,

non

fuit,

cantando

tantos

instruere,
Si

quam

tacendo

valent

et

ideo (ut praediximus)

qui potuerit, et

indoctos

relinquere.

enim

sciret

paternitas

noluerit, salvus esse

8 Missi
:

non

poterit.

tua, quanta sunt hodie millia id scientium, quia cantatur, qui

Si

ergo

ita est,

non credere non licet, et licet cur non licet cantare, vel canlando docere ? Papa: Licet, inquam, licet docendo cantare,et can:

imo quia ita est, quod non tacendo docere

nunquam

scituri essent,

nisi

canta-

relur

fortasse

nobiscum
:

teneres, et id tuo etiam

consensu, ut cantaretur, acquiesceres.

57.

Papa

tando docere. Sed illicite in probibitis, nec scribendo, nec cantando licet inserere. Missi Quia ergo utrisque notum est, quod ideo a vobis, ut id
:

quaeso, responde mibi

fldei

Interim assentio verumtamen, Num universa hujusmodi

:
:

mystica sacramenta, quae Symbolo non con-

tinentur; sine quibus quisque, qui ad hoc pertin-

cantando, vel scribendo inseratur, illicitum ducatur, vel dicatur quia illi qui idem Symbolum condideruut, non indiderunt, ut caeterae
:

Symbolum

gere potest, Catholicus esse non potest, Symbolis

inserenda et propter

compendium minus

intelli-

sequentes principales Synodi, Chalcedonensis scilicet quarta, Constanlinopolitana quoque quinta,

et sexta, et novum ultra Symbolum a quoquam qualibet necessitate, seu salvandi homines, devotione condere, et in veteribus toUendo, addendo,

genlium, ut cuiquelibuerit, addenda sunt ? Missi : Nequaquam, quia non aeque omnia necessaria sunt. Papa : Et si non omnia, certe plurima sunt his
similia, quae nisi a
lici esse

capientibus credantur, CatlioMissi

:

non possunt.
:

dico sublimius, sed saltem

Dabisne aliquid, noa huic simile Symbolo

est ibi diutius

mulandove quicquam inserere probibueruut, non immorandum. Sed hoc quaero. Hoc
: :

deesse
Missi
:

Papa Nempe dabo, et nbundantcr dabo. Da primo unum, et si necesse fuerit, adde
:

ut dicatur, rogo

quia id credere bonum est bobodie sicut ad credendum, ita ad cautandum esse, si tunc ab eisinsertum fuisset. Papa Bonum

allerum.

num

Papa

agitur, et pro
lute,

Quia amica agitur contentione, quod utrarumque partium quaeritur sa-

certe et valde bonuni, utpote

tum magnum, quod non

licet

tam fidei sacramennoa credere, quis-

quod quaeritur (atque utinam quolies aliquid hujusmodi in majoribus, sen in minoribus Ecclevel
Catliolicis

quis ad hoc valet pertingere.

siasticis,

utilitalibus quaeritur,

ita

LEONIS
|icr

iri

ANNUS

14.

CHRISTI 809.

443
judicetur.

omnia

pacifice sine perversa intentione (con-

nis crimine merito culpabilis uterque

tentione)

ne qnid forte ile tam revcrendis mysteriis temere loquamur, detur consideet dabimus quicquid de liis dederit randi locus Dominus. 88. a Et nocturna dilatione congrua data, ait
qiiaereretiir)
:

Quod

te fortasse, si
;

merito tangit

non dedigneris audire, non imqui hic quod hactenus iu Ecclesia

Dei, et sihi (|uisque sapiens scire, elsine cogitatione

delicti insipienter potuit docere,

jam deinceps non

dico, stultus discere

sed nec ipse sapiens sine

Papa Numquid niagis salutare est credere, periculosumve non credere Spirituin sanctum a Filio sicut a Patre procedere, quam Filium sapientiam,
:

prajvaricatione possit cantare, cantandove, ut vultis,

quemquam

docere

et

dum

multis

alio,

quain

debetis,

tramite prodesse

eligitis,

nnllum

in hac

Deuni a sapientia Deo, veritatem Deum a verilate Deo genitum esse; ct tamen utrumque unam sapientiam, unam veritatem, cum tamen constat, id a
essentialiter

duntaxat parte

dimillitis, cui si

non

noceatis.

Nam

vos secutus fuerit, deeo, (]uod supra docuistis, non

sit ille,

Deum esse
eidem
si-

aeque judicandus, vel habendus

qui tale
;

ali-

sanclis Patribus
tia;c

Symbolo indituni non

cuti sa|)ientes decet, in

esse ? Si ergo

duo,

quid devote fructum qusrendo ageret illo qui hoc contumaci jussione prffisumeret. H;ccdefensio,
vel
si dici liceat, tergiversatio, non huc respicit, non istud intendit quia non idem Patres discernendo vel decreverunt, nec sanxerunt ut ipsum benevolus pra;sumeret, non raalevolus, sed tan:

tam

familiari disputatione

ad tioc valent, ut nobiscum sentiatis et cognoscatis,

tot

priores

Catholicos Patres, qui hoc

unde

agitur, vel

Symbolisnon inseruerunt, velinserere, queinadmodum csetera (ut supra dictum est) probibuere nou praisenti ignorantia, non futura
:

tummodo
bolum

nullus.
:

60. Missi

Numquid non

a te idipsum

negligenti provuienlia pra;termisisse

et praeter-

est data in

Ecclesiacantandi licentia?

SymNum-

missum ne
vero,

niitterelur prohibuisse, a coacervan-

dis testimoniis

libentissime quiescimus.

Sciendum

non solum secundum essentiam divinitatis, verum etiam secundum niysterium Dominicfe lacarnationis tanta, Deo auctore, et ex eorumdem Patrum auctorilate, damus et talia, quauta non solum sapienlibus satisfacere sed etiam stultos valent opprimere. Missi Non, inquam, necesse est in eo laborare, an nesciamus quod scinuis, quia quicquid exinde Cceteri sciunt, nos Deo auctore sciuius, aut scire possunius, si non scimus. 59. Papa Hoc est, inquit, quod miramur,
, :

quid a nobis huc usus ille cantandi processit ? Hinc etenim illuc, mos idem cantandi non a nobis huc advenit et quomodo illum usque hodie can:

tamus ? Papa Ego licentiam dedi cantandi, non autem cantando quippiam addendi, minuendi, seu
:

mutandi, et ut expressius aliquid, quia vos cogitis, loquar quandiu vobis in hoc satis fuit, quomodo in hujusmodi cautando, vel celebrando sacrosan:

ctis

mysteriis, sancta

Romana

tenet Ecclesia

ne-

quaquam
vero

aut nobis in talibus laborare, aut ahis

;

laborandi occasionem necesse fuit ingerere

asseritis, ideo

quod
alios
:

vos

ita

cantare,

quoniam

qui siue protectuoso labore poleslis quiescere, iaboratis ne quiescatis. Missi

:

iu istis partibus, vobis priores audistis cantasse

Non

ideo laboranius,

ue quiescamus; sedne [iropler inertiam pii laboris praennum amittamus, et salva diligeiitiore iuquisilione, declinataque pertiuaci contentione, adhuc inajus sesliiuainus lucruui, quod per hoc in coide
eo quairentium acquiritur, quani detriuienlum fieri, illorum qui addiderunt, ac si per contuuiaciaui couteniptores paternarum conslitutiouum
exislerent.

Nos enim idipsum non cantamus, sed legimus, et legendo docere, ncc tamen legendo, aut docendo addere quippiam eidem Symboloinserendo praesumimus. Quae vero praedictis Symbolis fidei tantum non congruentia deesse cognoscimus, non (ut saepe dictnin est) inserere praesumimus , sed locis, temporibusve opportunis, quibus coinquid ad nos
?

Aliud est euim per arrogantiam transilieudo boua conlenmere, aliud boua per benevolentiam meliora eflicere. Papa Islud quoque elsi
:

illud a

iu

quibusdam

ut agalur,
est.

bouum
Qua de

est

ideo ubique ageuduui

esse probantia addi

re

uou tamen multa id ita

;

curavimus. Missi: Ergo, utvideo, decernitur, ut primo illud, de quo quaestio agitur, de saepe fato Symbolo tollatur, et tunc demum a quolibet licite ac libere sive cantando, sive tradendo discatur et doceatur, Papa Ita proculdubio a nostra parte decernitur :
yietit,

rainistrare

vestra

paternitate

poteraul lestimonia

sed res
ul qlus-

per se

admodura
aut
,

patet,

quauto melius

sil,

que quodhliet boiiuin

(Jeal
;

ita

ut est, utile reddere stu-

si

forle idipsuin

bouum

nielius efficere

hoc primo caveat, hoc luagnopere perpeudat, ue et se ultra quain debuit, temerarium piiESumendo, et illud, quod per se salubre erat, reddat uoxiuui corrumpeudo. Nisi quis forte asserere velit, de praeseuti unde agitur, vel similibus tapilulis, quae sine periculo loco suo docere Iicet,
nititur
el discere,

quoque ut a vestra assentiatur, a nobis omnimodis suadetur. Missi Quanquam ergo (ul supra ipse dixisli) pro ambaruni partium quieritursaiute, quod quaeritur sublatis his, qiiae vultis, bouuni Bouura est, ut idem Symbolum cauletur. Papa saue. Quod tamen, non imperando, sed ut prius
ita
:

et

perniittendo dicimus. Qiiia ilkid, sicuh tuuc, ita nunc, si sincere agatur, utile indigentibus esse
posse,

non ignoramus.
:

61. Missi

Quia vero
cantare

(ut dicitis, et

verum

di-

ul ordo docendi hcitus dimitlatur, deserantur, ubi nunquam deinceps doceus, aut
el ibi

discens innocens, sed

semper sane

iu transgressio-

idipsum Symbolum ; citis) bonum eiiim, si sermo plenus recta fide e medio numquid tollatur, idernsermoab omnibusacsi contra fidem
est

444
sit,

LEONIS

III

ANNUS U.

CHRISTI 809.

coudemuabitur ? Quale ergo dabis consilium, ne idipsum ad aliquod trauseat exitium ? Papa Si priusquam ita cautaretur, interrogatus essem ne insereretur utique respondissem. At nunc (quod tamcn non affirmando, sed vobiscum pariter
:
:

64.

De Ludgeri

et sanctitate.

Moritur hoc eodem

Monasterieiisis episcopi obilu

kal. April. S.

anno septimo Ludgerus Monasteriensis episcopus

res gestas et

egregia sanctitate conspicuus. Cujus

tractando dico)
videtur posse
tio (quia iu

quantum meuti occurrit, ita milii utrumque fleri ut paulatim in palanostra sancta Ecclesia non cantatur)
:

miracula post obitum descripserunt monachi Werdenses omni sinceritate, extant ipsa jam cusa. Porro dies natalis ejusinEccIesiasticamonumentarelatus anniversarie in Ecclesia Catholica recolitur, atque
colitur.

cautandi consuetudo ejusdem Symboli intermittatur sicque fiat , ut quod iJipsum, ut cantaretur non qufelibet imperantis auctorilas, sed potius au:

Tradunt iidem scripta ab eo opuscula quaeBonifacio episcopo

et

dam,

et inler alia res gestas a S.

Moguntino
et Alberici.

martyre, necuou vitam SS. Gregorii

diendi id fecerat uovitas. Si dimittatur a vobis, dimittetur ab

omnibus

et ita fortasse

quantum

esse

potest, non incongrue utrumque fieri possit, ut quod jam nunc a quibusque i^rius nescientibus

Quae autem intercesserunt inter ipsum et Carolum Magnum imperatorem ultimo loco, ante

recte creditur, credatur

et

tamen

illicita

cantandi

obitum, ab eisdem ita memoria digna narrantur : n Carolus imperator eum ad se pro quadani Reipublicai utilitate evocari fecit. Qui

consuetudo sine cujusque fidei la?sione tollatur . Hacteuus babent Acta. 62. Post ba;c autem Leo papa custos antiquitatis, ab eis praesumptae absque conseusu Apostolicae

cum secundum

praeceptum ejus venisset,

sionem accepisset

palatium manprimo slatim maue, misso ad

et juxla

eum
Ea

rex cubiculario,

ipsum ad

se venire praecepit.

Sedis licentiee vindex assurgens, non solum verbis disserendo et prajcipiendo quid vellet Qeri
patefecit,
l)utavit,

ipse bora persolvendis ex

more cursibus

(con-

suetis scilicet recitandis precibus),

stebat.

cum

suis insi-

quo

sed indelebile monumentum erigendum posteris innotesceret, in sacro Sym-

Cumque
,

his expletis, se venttirum nuntio

respoudisset

et

hoc regi

ille retulisset

secunda
misit.

bolo esse nihil addendum. Siquidem in Basilica sancti Petri (non autem Pauli, ut aliquis asseruit')

quoque

vice et tertia ad

eum accersendum
,

duas tabulas argenteas, ad Confessionem ejusdem

S. Petri affigendas curavit, in

quarum

altera

Sym-

bolum

scriptum legeretur, in altera vero illarum grffice exaraium absque aliquo quatuor additamento filioque; sed illud iu suo syllabarum
latiue

Sed ille divinum servitium cunctisaliisrebus antejjonendum esse non ignorans omnino venire distulit, donec coeptam psalmodiam consummaret. Qua finita, in conspectum regis cum venisset cur ad imperium suum venire contem[)sisset, interrogavit.
stantiori
:

pdstino candore voluit

integrum permauere. Est tabularum apud Anaslasium in ipso mentio barum Leone, dum agens de Basilicae S. Petri collatis dooblatis eidem nis, baec ait, postquam de ornamentis
Hic vero, inquit, Ecclesiae nonnulla praemisit amore et cautela Orthodoxae fidei fecit ubi pro supra scutos argenteos duos , scriptos utrosque Symbolo, unum quidem litteris graecis, et alium
:

Ad haec ille vultu intrepido, mente conEgo imperator, inquit, tuum semper praeceptum ita in omnibus exsequendum putavi, ut
tamen Deuni
tarem,
pisti,

tibi

ubique praeferendum non dubiesse,

quem omnibus anteponendum

omnes

uoruut, omnes fatentur. Hoc et ipse mihi praece-

quando pastoralis curae sollicitudinem mihi commendabas, ut Deo primum serviendum scirem,
post haec tuis consequenter imperiis cognoscerera

latinis,

sedentes dextera, laevaque super ingressum

esse

obtemperaudum. Hanc

tui

maudati auctori-

corporis, pensantes argenti libras nonaginta

quaverba
in

tatem, hanc justissimae discretionis regulam secutus,

luor et uncias sex

63.

Haec

ibi.
illa

Deum

tibi

et

cunctis in terra morlalibus prae:

Quando

autem, et qua occasione

FiLiOQtE itidem auctoritate Symbolum in Romana Ecclesia sint recepta, alia

Romani

Pontificis

poscente causa, suo loco dicturi sumus, ac quando pariter coeptum sit idem Symbolum in eadem Ec-

suo loco tractatio. Walfridus hujus scriptor tradit, usum hunc StraboMemporis cantandi Symbolum a tempore damnatae Feliciaua;
clesia cani,

par

erit

ponendum non ambigo nec tutum esse credidi, quod huic jussioni et perspicacissiinae rationi contrarium esset. Ideo non regiae potestatis inhonorationeni et contemptum, ut malevoli criminantur, sed potius propter tuam salutem, qua Deo debituni exsolvere curavi, et ita consequenter ad tuum expeditior servitium veni. Hanc ejus responsionem
rex optimus amplexus
episcope
, :

Gratias
te

inquit,

habeo,

haeresis

in Gallia alque

Germania frequentatum

quia qualem
te esse

esse credidi

semper,

atque ea ratione faclum, ut Coustantinopolitanum potius quani Nicffiuum in Ecclesia caneretur, quod scilicet Coustantinopolitauum aplius videretur modulis musicis. Sed cur

talem nunc

expertus sum.

Nam

aliqui qui-

dem

fuerunt, qui hoc

et

tuum factum

aliter interpre-

tandum,

ad

meam

injuriam retorquendum pu-

non

potius,

quod boc
?

ple-

tarunt, sed utpote sanctitatis tuae invidos,

minus

nius
bolo

sit,

utpote quod de Spiritus sancti divinitate

habeat magis expressam seutentiam

satis.
x\.

Sed de Sym-

deinceps gratos babebo, et nuIliusdeca>teroconlra te accusationem auditurum me, Deo volente, promillo. Tu, ut hactenus fecisti, Dei semper operare

Mag. Sentenl.

1. 1.

dist.

Walfrid. Slrab. de

rel).

Eccl c. 22.

stri

voluntatem, etsimul nobisdevotus et fidelis pro noimperii statu orare memento,etc.B At de his satis.

LEONIS

ril

ANNUS 14

CHRISTI 809.

445

Anno

periodi

Grsco-Romana! 6302.

Anno Mtsi Hispan. 847. Anno negir 19i, Leonis papac 15. Caroli imp. 10.
III

inchoato die 15 Octob., Fcr. 7.

Jesu

Chrisli 809.

Nicepliori imp. 8.

adversiis S. monaad 49. Sanctus Nicephorus patriarcha Constantinop. postquam sancto Tarasio successit, Synoduin Byzantii congregavit : Et
\.

Synodus Co7istantinop.

chos habita.

A num.
,

monasterii Corbeiae,

Romam

ad

missi sunt. Agitatum est etiam in

Leonem papam eodem Concilio

de statu Ecclesiarum
in eis

per dispensationem

Josepliuni

presbyterum

et

ceconomum Mugnae Ecclesiae Constantinopolitanae, quem defunctus Tarasius propter concihatas incestas

in

nuptias Constantini imp. fihi Irenes deposuerat, presbyterum recepit , ut legitur in Ubello

Synodico

Synodum

Constantinop.

anno dccxcv

et conversatione eorum, qui Deo servire dicuntur nec aliquid tamen definitum est, propter rerum (ut videbatur) magnitudinem . Idem habent reliqui annahstffi ac Ado in Chronico, qui tamen loco Bernharii episcopi Wormaciensis mendose habet, episcopi Cormaricerisis. Certum enim hoc tempore Bernharium episcopatum Wormaciensem gessisse ut hoc anno
:

indictam exhibente. Alia Synodus in eadeni urbe

hoc anno celebrata adversus sanctos Theodorum,

Platonem aliosque, qui ob restitutum Josephum a conimunione Nicephori patriarchae sese segregarant. De qua phiribusagit Baronius, etquse crudelia

num. 8 et seqq. demonstrat Cointius, ubi et refeHit Sirmondum, qui tom. ii Concil. Gall. duobus JHis legahs adnumerandum cen?,ei Jessen Ambianensem
episcopum, quod Sirmondus ait constare ex Actis ipsius legationis, hoc est, ex collatione cum papa Roniffi

atque

deformia adversus

sanctos

nionachos

a legatis habita et ex Vita Caroli Mag7ii, jn

fatetur, ibi

Tbeodorus porro ahique sancti monachi ab imperatorein exilium missi, mense Ja^iuario, Indictione secunda, utanno superiori ex Theophane dixinius, quo ideo meuse Synodus ista habita. 2, Nicephorus imp. cum suis subditis tyranAd num. 49 et seq. Theophanes anno nice agit.
gesta siut, fuse ac solide enarrat.

tamen

qua depravatum ^iomen illiusAmbia-

nensis episcopi legi, et intelligit Vitam Caroli M. a monacbo Egolismensi scriptam quae etiam
,

Baronio

num. 52

imposuit.

Nam aquo

alio id acce

Incarnat.

secundum

Alex. dcccii, qui kalendis Sep-

temb.

currentis

Cbristi

anni inchoatur, scribit

non reperio. Verum in illis nulla fit mentio Ambianensis episcopi, sed in sola duntaxat inscripUone, qua Jesse episcopus cum Bernario episcopo et Adelardo abbate memoratur, ut videre est apud Barouium qui illam recitat. Ha;c
perit Baronius,

Hoc anno Nicepborus, datis in publicura veteratoriaB et a Deo penitus alienae suaj nientis per caliiditales etastulias tot indiciis,

verba inscriptionis
bolo
D.
fidei
,

Ratio quse habita

et

est

de Syminter

in

secretario B. Petri

Apostoli,

mihtares copias

affli-

Leonem sanctissimum

coevangelicum papam

gere ac deprimere meditatus, mihtes Christianos

ex

unoquoque themate patriam deserere,

et facul-

cto

Sclaviniam transmigrare edipromulgare sanxit, etc. Et hsec quidem a Seplenibri sumpseruntiuitium, et ad sanctum Pascha ad flnem perducta sunt b. Enumerat postea Theophanes tyraunicas Nicephori imp. exactiones, quas summatim ex eo indicat Baroniiis hoc anno. 3. Concilium Aquisgranense de processionc Spiritus sancti. A num. 53 ad 64. Eginhardus in Auual. de Concilio Aquisgrauensi boc anno celebrato haec habet: Imperatorde Arduenna Aquisgrani reversus, mense Noveinbrio Concilium hatalibus divenditis in

Urbis Romae, et Bernharium atque Jesse episcopos, seu Adelhardum abbatem missos D. Caroli imperatoris per Indiclionem secundam . Nomen enim
Jesse in eainscriptione ab imperito

quopiam posiprimo ex iniho Ponlificiarum liUerarum ad Riculfum archiepiscopum MogunUacensem, quas Sirmondus praedicUs legationis Actis subjecit. Hoc earumdem litterarum exordium Leo episcopus servus servorum Dei

tum

esse, ut sajpe

fit,

patet

reverentissimo

et

sauctissimo Richulfo

episcopo.

Cuin ad limina beatorum [irincipum Apostolorum Bernharius venerabilis episcopus una cum Adalhardo religioso abbate missi filii nostri domni
Caroli

buit de processione Spiritus sancti

quam

quaestio-

serenissimi

imperatoris

conjunxissent .

nem Joannes quidam

monachus

Hierosolymis

Patet secundo, inscripUonem illam

additamentum
secunda

primo conimovit. Cujus deflnieiute causa Bernliarius episcopus ^Yormacensis et Alahardus abbas

esse cujuspiam scioli, quia Indictio

cum

raense Augusto hoc anno absoluta

est, etannalistic

446

LEONIS

iri

ANNUS

14.

CHRISTI 809.

omnes testantur, Aquisgranensem Synodum mense Novembri congregatam fuisse, ideoque currente
Indictione tertia.

Gallos additae f uerunt

FiLioQiJE
;

num

id

Symbolo quatuor illae sylhibae, bene factum esset, ut et ita aurecte

clum Symbolum
Cointius laudatus

in Ecclesia caneretur .

ad Leonem 111 missi. -- Per Bernharinm Wormaciensem episcopum et

4.

E Synodo diio legati

arbitratur

Verum motam esse

quaesUonem de

ipsa

Spiritus

sancti processione,

Adelhardtim al)batem Corbeiensem Synodi Aquisgranensis legatos, Carolus imp. Leoni papae litteras dedit ab Holstenio primum publicatas, quibus hic praefixus esttitulus: aEj^istola Caroli imp. ad

utrum

scilicet Spiritus

sanctusa Patre tantum, a na

Patre Filioque procedat. Quot(]uot

enim

scriptores

Leonem

III

papam Urbis RomaB

directa, a

Zma-

ragdo edita . In Supplemento vero Conciliorum a Lalando coUecto huic Epistote hasc inscriiitio prrc Epistola Caroli Magni imp. ad Leonem III figitur
:

anUqui AquisgranensisConcilii mentionem faciunt, id manifeslissime asserunt. Ado, qui uberiorem sermonem quam cateri de hac Synodo fecit, ait 8 De processione Spiritus sancli quajstio agitatur,

utrum sicut proceditaPatre, ita procedat a Filio. Monacbus Egoiismensis in Vita Caroli M. Concilium scribit habitum de Spiritu sancto a Patre et Filio. Annalisi^e Loiselianus, Bertinianus, ac Metensis, Eginhardus necnoQ incertus auctor in Vila Caroli
cti:

papam Urbis Romae

sancti

directa, a

Zmaragdo abbate

procedente
Fuldensis,
in Aiinal.

Virdunensi edita de processione Spiritus sancti , qnam inscriptionem probat Mabillonius tom. ii Vet. Aualect. in Notis ad
Michaelis in dicecesi

Concilium

Chronicon mouasterii sancli Michaelis in pago Virdunensi. Et hitera>ita exordiuntur: Qufflstio quae de Spiritus sancU processione est nuper exorta, jamdudnm est dihgentissime a sanctis Patribus
venlilata.

testantur, celebralum de processione Spiritus san-

Sed quia janidiu a quacrenlibus negleda

ventilata, sed

nec ullus ex illis verbum facit de praeditto Symboli additameuto in Ecclesia, vel canendo vel non canendo. Secundo, qucestionem Joannes quidam tnonachiis Hierosolymis primo cotnmovit, ut
scribunt annalistae Loisehauus, Fuldensis, BerUnianus,

jacebat

non quievitquasi anliquilus

quasi quaedamhisteniporibus nobis subito emersit

occulta
;

ac Metensis, necnou incertus auctor el

iu Vita Caroli
;

quod

divinitus spiratum fideliter credens

ictibus

monachus Egolismensis
ait
:

nec ab his

non dubito. Crebris etenim quffistionum

prffisens Ecclesia

dissentiunt Eginhardus in Annal. el Ado. lUe

enim

lunditur, ut doctrinis Catholicis

erudita, sanaeque fidei confessionibus

elimata, in

EBlernum quandoque haeredilale filiorum percepta vivere cuin Domino valeat feliciter regnatura. Sed
quia, ut praefatus

QucBStionem Joannes quidam monachus Hierosolymis primo concitavit ; hic vero: Hanc quvestionem Joannes monachus Hierosolymis moverat.

Quare

quaestio, de

qua

in Aquisgranensi

Concilio

sum,

haec quaestio diu a quaeren-

tractatum, primuin Hierosolymis exorta. Quis au-

libus indiscussa jacebat, voluit oinnipotens Deus iu

eanuiem suscitare corda pastoruni,

ut negligentiae

tem sibi persuadeat, a Symbolo cantandum

Graecis disputatum, an iu
esset illud

addilamentum

torpore sublato exercitationis sanclae bracliio caele-

stem valeaut perfodere thesaurum. Sermonis etenim Dominici sarculo saepius divinaruni Scripturarum pastores debent proscindere campum, ne
zizania satoris iniqui
tritici

semenque

maUgnum
:

formosi

opprimere fructum aut volans passim volucris hferetica semen Catholicum a cordibus horridaque spinarum emersio rapiat parvulorum Domininitidam possit suffocare segetem. Lectionis etenim sacrae cogailio imbecillis baculum, nervosis arma ministrat, hostium subdolas forliter premit insidias, et victoribus aeternas feliciter promittil coronas. Ergo procul a pastoribus neghgentiae torpor abscedat procul a mentisacumine
valeat
: ;

FiLiOQDE,quod ipsi nonrecipiebant. Terlio, Carolus imp. in suis post Aquisgranensem Synodum ad Leonem papam litteris, licet bene prolixis, quarum mox initium retuUmus, nuUum verbum habet de Symbolo vel canendo vel non canendo, sed totus est in conglobandis auctoritatibus ex utroque Testamento, et ex aulhenticis PatrumscripUs, ut quamplurimis testimoniis ostendat de Spiritu sancto, quod non a Patre tantum, sed a Patre el Filio procedit. Ergo in Aquisgranensi Concilio, ut ait Ado
citatus,
sancti,

agitata

quaestio

de

processione

Spiritus

utrum

sicut procedit

a Patre,

ita procedat

Filio.
6.

Quod probatur ex Theodulpho

episc.

inerUa damnosa recedat, mollisque lascivia corporis membra relinquat, et altus sopor mollisque

lianensi.

Aure-

Denique Theodulphus Aurelianensis

episcopus hisce temporibus,

cum

qua?stio de pro-

somnus
semine
fructus.

in rigidas

lucrosasque lectionis emergat

cessione Spiritus sancti coepit agitari, libellum de

excubias, ut Ecclesiae ager opimus

doctorumque
Spiritus

ea materiajussuCaroh conscripsit. lu suo 0|iuscuIo coUegit sententias antiquorusu Patrum, qui Spiri-

satus, valeat centenos Oranipotenti reddere

Jain

nunc aggrediar de

sancU

tum sanctum
runt.

a Patre Filioque
incUculus
ita

procedere scripse-

processione
sacrffi locis

quam

pluribus postea Scripturaj

Horum

texitur: Alhanasius,

egregie probat.

In ea Synodo actum non est de additamento ad Symbolum. Raronius existimat a non dubilatum vel tractatum in Aquisgranensi Con5.

CyriUus, Hilaiius, Ambrosins, Didymus, AugusUnus, FulgLntius, Hormisda, Leo, Gregorius, Isidorus, Prosper,

Virgilius Afer

Proclus, Agnelius,

Cassiodorus, PrudeiiUus. Opusculuin ipsum consule

cilio,

num

Spiritus sanctus a Patre Filioque pro-

cum

Notis Sirmoiuli, qui Vigilinm

Thapsen-tm
Italia,

in

cederet, sed

quod tum apud Hispanos, tum apud

Africa,

AgucUum

Ravennatein in

episcopos

LEONIS
agnoscit, et abjudicat Alhanasio libros
tate,

Iir

ANNUS
de Trini-

14.

CHRISTI 809.
si

447
iioc

poribus traditum. At
iii

ullimum verum
fuisset, et

esset

qui citantiir

aTheodulplio,

et latino

tantum

Actis (>olialionis
facit,

lacitumnon

sermone inter Athanasii ojiera circumferuntur. Theodulpho in sua lucubratione mens eadeni ac Carolo in litteris ad Leonem pajiam jam memoraUterque varia i)rofert testimonia, (luibusasserit Spiritum sanctum a Patre et Filio procedere. Tbeotis.

ad rem non
illud
8.

cum
in

(iua.'stio

primuin tantum esset, an

addilamentum

missa canlandiim.
episc. Monasteriensis.

Ad num. 03
ejusdem

Moritur S. Ludrjerus

et seq. Altliidus sedis

Mimigarde-

fordensis, seu, ut hodie loquimur, Monasteriensis

tcrtius episcopus
iii

dulphus enim quid intendat in metrica operis ad eumdem Carolum Prajfatiouc sic exponit
Imperii veslri, rex inclyle, jussa secnlu?,

Vita saiicti Liudgeri cpiscopi

sedis primi,

quam

Bollandus ad diemxxvi

Martii et dein Mabillonius ssec. iv Benedicl. part. 1

recitarunt, bujus sancti anlistitis

bis

mortem

his ver-

Defero Tlieudulplms

lia;c

documeala

libeus.

nariat

Defunctus

est

anno Dominica; Incarseptimo kalendas

Quis Patre seuNalo prucedere Spiritusalinus

Adslroilur, le?is hoc rebo.inle luba.

iiationis

octingentesimo nono,
et

Hoc Evangeium,

lioc

promit Apnstolusauclor,

Aprilis

trigesimo secundo die sancti sui obitus,

lloc cauit uuduiuiis

vui pia sacia Patruiu.

hoc

est,

VII kalendas Maii, mirifice fragrans in loco

.\It-

pra;fato sepullus est s, id est, ut antea dixerat

Etpaulopost quonam temporehiBc quaesliomoveri

cceperit, ita declaral

fridus,

in

loco ubi

vivus

ipse

decreverat ,

Ejus Vitam post Altfridum,

vidit, retractavit

quem Baronius-non
noniiihil ab Alt-

monachus anonymus Werthinen-

luclyta sauclorum

mecum

est sententia vatuui,

Quos bene spiramen

sis,

qusedam subinde admiscens

flamiiiis biijus agit.

Tuque

raanuni iujicies, vegetat

quem

Spiritus

ille

fridl

narralione discrepantia. Terliam Vitam ex

Causa luo cujus tempoie cccpit agi.

eodein
rius in

monacho Werthinensi
prima

typis vulgavit

Sii-

sui operis edilione, ciijus loco tertii

7.

Additamentum ad Symbolum Leoni III

no7i

probatum.

Agitata igitur in
utrum
ita

editores Collectionis Surianae substituerunt

Vitam

Aquisgraneusi

Coucilio baec quaeslio,

procedit aPatre,

Spirilus sanctussicut
Filio, illiusquequae-

proceduta
et

stiouis detiniendcE

causa direcli

Worniaciensis eiiiscopus
abbas,

Komam Bernarius Adalhardus Corbeiensis

ab eodem monacho Werthinensi scriptam. Erat sanctus Ludgerus in Scripturis sacris non mediocriter eruditus, sicut in libro ab eo composito de Vita venerabilium ejus doctorum, Gregorii scilicet et Albrici, aperte testatur; sed et primordia sancti
Bonifacii adventus atque ordinationis, quae fuerunt
in
alio

quorum colloculio cum Romano Pontifice, quam integram Barouius uum. 54 et seqq. recitat in aunum sequentem rejici debet; cum Coucilium
Aquisgraneiise mense Novembri coactum fuerit.
Finis disputationis hic fuit.

ipse conscripsit , inquit Altfridus.

opusculo praetermissa, pulchro sermone Libellum illum

et

publicavit Mabillonius loco laudato. In eo Ludge-

niento,

Filioque,

quod
id

ei

Symbolum cum additaRomana Ecclesia noufleri

rus plura de sancti Gregorii presbyteri

jectina; Ecclesiae rectoris Vita scripsit, et

Ultra-

dum

inseruerat, a Francis decantari moleste tere-

de sanctis Atbrico
canonizatione sancti

et

non pauca Bonifacio commemoravit.

adscribitur Epistola de

bat Leo;

tameu

deinceps

nou prohibuit

Eidem Ludrjero perperam

absolute, sed rogavit

hanc iu palatio sive in regia capelia consuetudinem intermitti, ratus fore, ut morem palatii lubenter cnmis postea sequeretur Fraucia. Ipse autem, ut antiquitatis teuacissimum
se preeberet, et ue Greecos alienaret, in Basilica sancti Petri

Suiberti,

passim recitata a

Baronio, qui non animadverterateam esse spuriam

ac supposititiam, quod suis locis ostendimus.
9.

Classis Constantinopolitana

fufjam versa.
:

duas tabulas argenteas ad confessionem ejus-

dem sancti Petri affigendas prudenter curavit, in quarum altera Symbolum gncce scriptum, in altera
latine

hoc aniio Classis Constantinopoli missa, primo ad scribit Dalmatiam, deinde Venetiam appulsa est. Cumque ibi hyemaret, pars ejus Comaclum insulam accesin Annal.
:

Eginhardus

Frajicis

in

tamento, Filioque

exaratum legeretur, utrobitjuesine hocaddi(1). Meminit illarum tabularum Anastasius, cujus verba Baronius num. C-2 refert. Perperam tameu scribit Cointius citatus indicare
Patres
Concilii

sit

commissoque
recessit.

proelio contra piu'sidium,

quod
no-

in ea dispositum erat, victa atque fugata in Vene-

tiam

Dux aulem, qui

classi prajerat,

mine Paulus, cum de pace

inter Francos et Grascos

Arelatensis,

post

quinquennium

constituenda, quasisibi hoc esset injunctum, apud

celebrati,

additamentum illud, Filioque, constanter Francis in Symbolo retentum fuisse, quia hanc

Pippinum
renus
et

regem agere moliretur, WillhaBeatus Venetiae ducibus, omnes conatus

Italiae

de Spiritus sancti processione confessionem ediderunt: Siiiritum vero sanctum nec creatum, ncc
genituin, sed procedentem ex Patre et Filio profl-

ejus impedientibus, atque ipsi etiam insidias pa-

rantibus, cognita illorum fraude discessit . Qubb

verba exscripsere Regino

in

Cbronico, et annalistai

temur
(1)

ait praeterea illud eis

a Clodovei M. tem-

Bertinianus ac Metensis. Loiselianus tamen eadein

AuLeo papa addilamentum illud /-V/io^ue Symbolo factum improbaverit, nondisputo; illud tamen conslat, Leonem ipsom confessionem quam ad omnes Orientales Ecclesias Iransuiisit, in qua legitur Sjjirilus Sanctus plenus Deus a Patre et Filio procedens, Vide Baluziuru .Miscellan. Vll, qui et Epistolam monachorum Jerosolymitanorum ai eumdem Pontificem recitat, in qua monacbl illi cerliorem Mansi. ipsum reddunt de lite bac Hierosolymis pamo mota a Joaune monacho monaslerii S. Sab;e.
fidei

ordinasse,

448

LEONIS

III

ANNUS

14.

CHRISTI 809.

verba ad annum siiperiorem recitat, et scriptores Veneti decus victoriae ad Paulum traliere conantur, reclamantibus licet veteribus auctoribus. 40. Acla in Hispania inter Christianos et Sa At in Occiduis Pergit Eginhardus racenos.

quod imperator ei fuisset iratus, eo quod in Abodritos anno superiore duxit exercitum, et suas ultus est injurias addens, velle se purgare ab eo quod
:

objiciebatur

foederis

rupUonem ab
se

illis

fuisse in-

dominus Ludovicus rex cum e.xercitu Hispaniam ingressus, Dertosam civitatem in ripa consumptoque in Iberi fluminis sitam obsedit oppugnatione illius aliquanto tempore, postquam
partibus,
:

bellum. Petebat etiam, ut conventus comitum imperatoris atque suorum juxta terminos regni sui ad Albim fleret in quo res invicem gestae proferri, et emendatione digna
:

choatam prius quam a

inter

partes

enumerari

(vel

emendari) possent.

eam tam
dione,

cito capi

non posse

-vidit,

dimissa obsi-

incolumi exercilu in Aquitaniam se recepit . Quid autem hoc anno acciderit in ea Marcae Hispanicae parle, quajOscaeetCsesaraugustai
apposita est,
tractu, postea
id
est,

cum

Non abnuit imperator, colloquiumque trans Albim habitum cum primoribus Danorum in loco
qui dicitur Badenfriot, multisque hinc iude prolaUs atque enumeratis rebus , negoUo penitus
infecto discessum est. Trasco vero

in

Subrarbii et

Aragoniae
:

dux Abodrito-

ibidem explicat Eginhardus

Au-

rum, postquam

filium

suum

postulanU Godefrido

reolus comes, qui in conflnio Hispaniae atque Galliae trans Pyrenaeuin contra Oscam et Cfesaraugu-

obsidem dederat, collecta popularium manu, et auxilio a Saxonibus acceplo, vicinos suos Wltzos
aggressus, agros

stam residebat, defunctus

Caesaraugusta;

est; et

Amaroz

praefectus

eorum

ferro et igni vastat

re-

locum ejus invasit, et in casteUis ilhus praesidia disposuit; missaque ad imperatorem iegatione, se cum omnibusejus obsequio traditurum
promisit.

gressusque

domum cum

ingenti prEeda, accepto

Eadem

habet monachus Egoiismensis

in Vita Caroli,

qui addit Aureolum

iUum ortum
habet, quae

fuisse e genere Felicis Aureoli comiUs Petragoricensis, sed

iterum a Saxonibus validiori auxilio Smeldingocivitatem expugnat atque his successibus, omnes qui ab eo defecerant, ad suam societatem redire coegit. Imperator autem, cum ei nmlta de jactanUa et superbia regis Danorum nun-

rum maximam

pro confinio
in

commercium

tiarentur,

idcm ut ostendit Ducangius

dictio illa a'tate

erat ac conflnium ac limes,

ffidificare,

\oce commercium. Mo-

Uebatur Amaroz defectionem a rege Cordubensi, et exemplo Ibnalarabi ditionem Caesaraugustanam et Oscensem sub fideFrancorum retinere cupiebat. Quid autem is propterea egerit, anno sequenU di-

statuil trans Albim fluvium civitatem Francorumque iu ea ponere prtesidium. Cumque ad hoc per Galliam atque Germaniam homines congregasset, armisque ac caeteris ad

usum

necessariis rebus instructos, per Frisiam ad

cemus. Ex

Marcae Hisp. cap. 48,

quam

corruunt qute habet Marca Ub. 3 tam de anno captae Dertosce de aUis ad praecedentes expediUones Hispaliis

nicas perUnentibus.

H.

Corsica a Manris direpta

et
:

Germania

locum destinatum pergere jussisset, Trasco dux Abodritorum in emporio Reric, ab hominibus Godefridi per dolum interfectus est. Sed imperator postquam locum civitati construendae fuerat exploratus, Egbertum comitem huic negoUo exsequendo praeficiens, Albim trajicere, etlocum jussit occupare. Est autem locus super ripam Sturiae
fluminis vocabulo Eselsfelth
:

bello acjitata.

Subdit
civitas

Eginhardus

In Tuscia

et

occupatus
.

est

ab

Populonium,
bilae

maritima, a Graecis qui Orovocantur, depraedata est. Mauri quoque de

Egberto

et

comitibus Saxonicis, circa idus MarUas

(anni scilicet sequenUs) et

muniri coeptus

Popupotest

Hispania Corsicam ingressi, in ipso sancto PaschaU

sabbato civitafem

lonium
esse

civitas erat Pontificiae ditionis ex

donatione

quamdam

diripuerunt, et praeter

Carolina. Civitas a Mauris capta alia

non

episcopum

paucos senes atque inflrmos, nihil in ea reliquerunt. IntereaGodefridus rex Danorum per negoUatores quosdam mandavit , se audisse
et

quam Mariana
Magni
solae

vel Nebiiim, quEe

temporibus

Caroli

erant episcopales in Corsica.

LEONIS

III

ANNUS

15.

CHRISTI 810.

449

LEONIS

III

ANNUS

15.

CHRISTI

810.

Nicephori imperatoris impietas

Redeni[)toris
tertia inclioata,

et crudelitas.

- Sequilur

anuus octingenlesimus
cjuo Niceplio-

secundura ipsorura impietatem, suo loco superius enarratam.

3.

decimus, Indictioue
haeresini

Quam autem

fuerit

rus inip. persecutionem in monaclios damnantes

converlit
prBBsens

hostis Christianorum, vel ex

impius iste sajvissimus hoc disce, quod hoc

Moecbianorum prosequen?, iu alios etiam tyraunidem , de qua Tlieophanes, qui ista speclabat, postquam diras et recens
ait
:

anno nono ejus imperii diro supplicio complures necavit Christiauos, quos uti martyrio coroipso
natos,

ipsorum sanguine
i|)si

et victricibus laureis di-

adinventas exactiones reccnsuit, haec

pis
et

Deni-

tata illa Ecclesia, anniversaria die celebrat,

hocque

que militares priucipes more servorum

inferioris

uti episco-

ordinis

clericis jussit.

Adituris

episcopia et monasteria Iributum imposuit persol-

vendum. Aurea
babat,

et

argentea Ecclesice vasa improlicet

Menologio eorum agunt natalem diem vicesima tertia mensis Julii Commemoratio eorum, qui sunt in Bulgaria interfecti sub Nicephoro et Stauratio imperatoribus, anno nono
elogio
Graeci in
:

eadenique

sacrata pro

habebat, illud Judae de unguento exbibito

communibus Domino

iniperii Nicephori,

quoruni

alii

lelhalibus plagis

acceptis,

idem Theophanes ipsum deridere consuevisse omnera Chriusurpans

' :

Ut quid perditio ista?

Ait

stianum proximum diligeulem. 2. Sed uude (quis dicet) tanta impietas homini, in quo nec vestigium quidem Cbrisliana? pielalis
Possumus id quidem satis iutelligere ex idem Theophanes hoc pariter anno tradit ipsum fuisse nimirum studiosissimum Manichaeorum, de quibus haec idem ait Manicha;orum, qui nunc Pauliciani et Atingani dicuutur, quiiuesset?
iis,

non paterentur, multipiicibus et acerbissimis tormentis subjecti, e vita discesserunt; aliique ense obtruncati, alii fuChristuni negare

cum

quae

nibus vincli ct suflocali, ahi sagittis confossi, ahi denique carceribus et fame consumpti expirarunt et corona martyrii donati sunt . Haec Graeci. De his etiam eadem omues Latiui aguut in Martyrologio, ubi hos a Nicephoro caesos tradunt, licet
Bulgaris
alii

tribuaut. Fuisse

quidem ipsum

addi-

ctum

ManichiEoruni , Theodorus Studita hujus lemporis scriptor teslatur in Platone, sed et

secla;

que in Phrygia et Lycaonia constituli confines ejus habebantur, amicus ferventissimus erat, responsis eorum semper et immolationibus congralulatus. In quibus et cum Bardanius patricius contra eum insuiTexit, his advocatis, hunc molitiombus eorum subegit. Taurum quippe in loco quo,

favisse

Icouomachis, idem qni supra Theophanes

habet. Tot habuilcapita cornuta

monstrum uuum,

quonim
4.

singulis dire infestavit Ecclesiam.

primordia

dam, ferreo palo cornibus alligaus, ad terram sic dum mugiret et volutaretur incurvatum occidi fecit, hujusque vestem (testem, restem) in mola versa vice molens, et incantationibus usus, victoriam tulit, permitteute Deo propter mullitudinem peccatorum uostrorum. Isti locum sub imperio ejus adepti sunt intrepide conversaudi ; unde multi seniorum nefandis eoruni corrupti sunt
,
,

Sergii instaurantis ManichcBorum hceresim et progressus. Xt quouiam innovatam haeresim Manichceorura rursura in Oriente sub Constantino Herachi nepote superius pro ra-

tione temporum sumus prosecuti ex Luca Siculo, qui tloruit sub Basiho et filiis imperatoribus, qui de his scripsit historiam ad archiepiscopum Bul-

garorum hic apposite reliqua i^roseiiuamur, quae non hoc terapore solum ab iisdem nefariis fleri
:

sectis .

Hsc Theophaues. Quod

non
et

igitur occulle Ma-

contigeruut, sed ab Ireues imperio usque Michaelem et ejus successorem Leonem aunis tredecira. Sic euim ait, de Sergio inshtuensnarrationem, qui

nichaeus laveret Manichaeis,

poluit

non

odisse

eamdem
tuit
:

haeresim Paulicianorum collapsara restiinquil,

magnopere Christianos
'Mallh. xivi.

eleemosynas facientes,

Nec longum,

tempus

abiit,

cura

exortus est aller verilahs iuiniicus ex locis Tiliae civitati vicinis. Est enira iu iilo trattu Arnia diXIII.

Touus

S7

450
ctus, in

LEONIS

III

ANNUS
cujus
et

15.

CHRISTI 810.
,

eoque vico Drynus quidam tunc

Sergius,
ille

erat,

quidera

inquit

Evangelici dicti sententiam in

filius fiiit

diaboli

maximus propugnafecit
:

promptu

fuerit in
,

hunc

modum

exponere: quidam

tor

Sergius qui multos ex ovibus lupos

pelle

per eos Christi ovilia dissipavit

Sergius acer

ijise

sub ovina
bat

lupus

virtutum

fraudulentus

qui Christianam vitam colunt et pie vivere videntur; caeterum iucantamentis quibusdam et dfemones expellere et morbos cusunt hodieque
rare consueverunt, sicut olim
'

simulator, quique hac arte plurimis

:

fucum
:

facie-

Scaevae

filii,

et

Sergius Crucis Christi hostis, os impietatis in

Christi
Christi

matrem, sanctosque contumeliosus Sergius Apostolorum adversarius, qui et Prophetas

litteris
:

qui dicebantur exorcistae, qui quidem (ut in Actis est Apostolorum) a daemonibus obsessos adjura-

bant his verbis: Adjuranuis vos per Christum,

praedicat: exite ab hominibus bis. Daemones autem, Christi nomine audito, trepidi fugabantur. Hoc ipsum nunc plurimi faciunt, uon animadvertentes se hujusmodi artibus salutis suae jacturam facere. Clamabunt igitur in illa die ^ Domine, Domine., nonne in nomine tuo daemonia ejecimus, et virtutes raultas fecimus? Et respondebit Dominus Amen, amen dico vobis, non novi vos. Sunt et alii porro, qui monasticam vitam et
:
:

odio habuit, et a divinis

et

versus ad fabulas
et

quem Paulus

mendacia

se

convertit

Sergius Christi osor

Ecclesiee perduellis, qui Dei

Filium conculcavit,

sanguinem Testamenti pollutura duxit, et Spiritui gratiae contumeliam fecit Sergius, qui Paracli:

tum

se

esse

mentieus, lucidam stellam se esse

jactabat. Et

cludo

quid diutius immoror, nec paucis conAt enim opinor, nec aetas omnis ejus nesufficeret.

quitias

commemoranti

5. Hic itaque Sergius juvenilibus adhuc annis Manichffiffi cuidam femina? adhaerens, in

inculpatam
et

vitae

formam

susceperunt, sed ignavia

His ne

imperitia sua in errores prolapsi sunt; ideoque

fraudem ab

illa

erroremque perductus, praicursor

Ita

caclorum quid in

regnum mininie consequcntur.

factus est Anlichristi.

nimirum conveniebat,

illa

die ab justo judice ipsis debeatur, con-

turpissimae secta ministros, velex Sarracenis genus

ducere, vel ex servis, alios ex scortis nasci, alios ex feminis fcedo errore seduci. At ne cui torte videar

ceduntur hic dona curationum, ut quando vociDomine, Domine, nonnein nomine luo virtutes multas fecimus? audient pariter: Amice,
ferabuntur
:

immerito illum accusare, res ejus exsequar sigilprimumque exponam, qua ratione miser in hanc haeresim lapsus sit deinde ex ipsiusmet verbis ostendam qualis sit, aut polius qualis tuerit infelilatim,
:

non

facio tibi injuriam, accepisti quae tua erant in

vita tua,
7.

uunc tolle quod tuum est et vade. Enimvero haec, aut similia ignorans Ser-

gius, Evangelii codicem evolvit, et verba nactus,

illa prouuntiarat: Dic, quaeso, ait, de quibus haec Dominus dicit? Illa autem tumquidem nihil respondit, sed pergens ipsa percontari Tu vero, iuquij^ de quibusnam illud a Domino dictum

cissimus.
dixi, in

Hic igitur

cum

juvenis adhuc esset, ut

incidit

quae infelix

feminam quanidam casu

Illa

moribus

infamem, secta Manichseam.

trix,

vero diaboli secta,

ut callida erat
a

ac subdola
te

sic

juveuem

allocuta

esse censes

'':

Multi ab Oriente et Occidente venient

ia in

Audio, domine Sergi,

litterarum scientia

et eruditione prcestantem esse, ac

bonum
,

praeterea

et recumbent cuni Abraham, Isaac et Jacob ejicientur regno cailorum filii autem regni
;

cur sacra virum usquequaque. Dic ergo mihi Evangelia non legis? Quibus ille verbis illectus, nec occultum potius intuens nequitiae venenum quod latebat, ita respondit: Nobis isla legere non
licet, est,

tenebras exteriorcs?
llle

Quinam

hi sunt

filii

regni?

vero

cum

dicere uesciret, hos Israelitas esse,

filios vocat, cum Chanabonum sumere panem filio-

quorum
meae

adoptio propria fuerat et cultus et pro-

missio, quos Christus ipse

dicit ':
,

sed sacerdotibus duniaxat. At

illa

Non

ila

Non

est

iuquit,

ut

acceptio

apud

Deum

vult salvos fieri

tatis

nec enim personarum est omnes siquidem homines Dominus, et ad agnitionem veriputas
;

rum

quique propterea
Sergius,
se
et

ejecti

sunt, quia ipsum

illam
salutis
ccepit

'

cruci affixeruut. Hasc,inquam, respondere nescieus

infelix

majuadem
ratus
,

suae

venire. At sacerdotes vestri,

quoniam Dei

verin

ducem

nactum

sollicite

de his
exitii

bum

adulterant

et

mysteria occulunt, quae

omnibus interrogare.
magistra, cujus os

Tum

vero praeclara

Evangeliis continentur, idcirco vobis audientibus

sepulcri

patentis instar erat,

;

omuia non legunt, qua; scripta sunt, sed quaedam quaedam omittunt, ne possitis pervenire ad agnitionem veritatis. Scriplum enim in illis est, quod in illa die quidam dicent* Doniine, Domine nonne in uomine tuo dacmonia ejecimus et virlegunt,
:

aperte ausa est adversus sanctos debacchari

filii

regui, ait, saucti tui sunt^ qui et dajmoues pelluut,

et

hominum

sanant infirmitates, quos tu

tanquam

deos colis, relicto

bus utique die

novi vos
B

Domino vivente, immortali^ quiNunquaui illa justus Judex dicet

:

tutes niullasiecimus?et respondens rex dicet

illis

Amen, amen
et vide,

dico vobis,
ila

non novi
sit.
:

vos. Scrutare

Videant Novatores

et

recognoscant
,

suum

ip-

esse

Quosnam ergo istos putas, quibus Domiuus dicet Non novi vos ? 6. Ad ha^c stupidissimus homo, cum imjiescriptum
esset, ha^sitaus tacebat.

uum

ritus et rudis

Et uobis

sorum catechistam diaboluni qui eadem quae ipsos docuit Sergium per Manichaeam, et erubescaut suam ipsorum intuentes originem, et auctorem a quo didicerint impiam Hagiomachiam,
'

H.

Tim. II. ^Matth. vu.

Act. XIX.

Matth. VII.

3 Matth. viii.

'

Malth. sv.

LEONIS

Iir

ANNUS
et

15.

CHRISTI 810,
Christi Ecclesiae

451
partem graviter
vitae

quam eodem ferme

pariat

ordine, et verborum serie

iste

magnam

af-

magisterio alios ipsi docent. Sed et intellige qunc

flixit.

monstra

crederc

quil)uscunique

absque
:

10. Alios
et

siquidem hujusce

commodis

delectu personis etiam laicis divinam Scripturam

et

facullatibus privavit, sive illos spolians bonis et

quani i^rocul absitaCatholicaeEccIesia; moribus,

aliis

ante diem perimens, alios etiam ajterna spe ac jure

dejecit,

ut

quam
:

sacris

theologis

divina Scriplura

dum
ille

nefariis

ejus ritibus obsequuntur

committeretur legenda. Sed coejtta prosequamur. Pergit auctor 8. Eodemquefllosingula percurrens Evangelii
verba, et cujusque
vocis

nuiUos

conjuges dissocians, eorum thoros discipulis suis inquinandos objecit multos infantes ab uberibus matris rapiens perdiscipulossuospar:

sensum, prout capere

tim

occidit,

partim a genitoribus, Deoque vivente,

illum
contra
illud

videbat,

miriflce

depravans, brevi

aptum

qui suo eos sanguine redemit, abducens vendidit

reddidit diaboli

instrumentum, dirumque et ipsa genus telum exacuit, quale anle tempus nullum fuerat. Qui enim hanc pra;-

humanum
,

Agarenis formosos adolescentes, adolescentulas unigenitas a parentibus sejungens Barbarorum

addixit servituti; multos fratres et sorores, coa-

cesserunt

tametsi

propter grave intemperanlia;

sanguineosque

et

amicos
lamenta

separans,

propriisque
;

ccenum
pias in

fcedaque facinorum inquinamenta, et imvoces, malitia prcecipui et insignes

et

sedibus exturbans, in remotas oras ablegcivit

quo-

Deum

rum
quc^e

gemitus

et

ca;li

ad usque fornices

erant

attamen fugiendi hominibus

flebat,

abominandi
ab
eis

penelrarunt: monachos complures ac moniales,

virginitatem

passim judicabantur, quo

in

ut pauci
rejectis

suam

Christo devovorant, perdis-

omnibus illorum flagiUis ac libidinibus, blasphemias velut salubria dogmata complexus, virtutes nonnullas callide simulabat, pietatisque specie velut

fraudem pertraherentur. Hic vero

cipulos suos corrupit, et a monastica vita revocans

a Deo simul alienavit. Multos denique sacerdotes

et levitas

ab Orthodoxa religione avellens elexovifaciens,

et

ovina pelle

lupum

tegens, pietatis

autem abnegans

virtutem,iis qui ipsum non norant, certissimus

salutis ductor videbatur. yEmuIabatur enim virtutem improbitas, non secus ac lolium pro tritico conscri et haberi vult. Atque his illi artibus ac fuco fallunt et percellunt instabiles quod utinam a tam perniciosa fraude fucoque eruamur omnes
:

hominivoros esse docuit. Multos mori coegit alios inopes reddidit ex opulentis. Et nunc tantorum malorura auctor et artifex, adorandus scilicet erit ut Paraclein vinculis

bus lupos

custodiis

tus

ejus

namque

discipuli,

cum

in ejus

nomine

vota concipiunt, precari sic solent... Spiritus sancti

miserebitur noslri.
1 1

Verumtamen tantorum
negabat
:

iste

immaculata; sanctissima; Dominae nostrse propriae veraeque Deiparee et semper Virginis Mariae sanctorumque omnium. llli enim , quoad extremam ad perniciem miseros
precibus ac
patrocinio

sam
Ipsi

se esse

Sa;pe, inquit, eos

malorum caumonui et

hortatus sum, ut a capiendis Romanis desisterent.

vero mihi non obtemperaverunt. At qui, obse-

cro,

homines pertraxerint, nunquam mysterium suum ofl"erunt, quod

9.

eis illud

magnum

insontem te esse probas? Si enim tibi illi noa obtemperabant, cur cum pervicaci populo tibi esse
collibuerit,

est

Dei abnegatio.

quem

regere non posses? cur ad ultieis

Edoctus ergo abexitiosafemina diaboli pro-

mum

vitae

tempus cum

versatus es?
,

Quod

si

pugnator Sergius,
crederetque

cum

hseresim altius imbibisset

Christi vesligia sequi eos docebas

cur
:

et

hoc quoperse-

omnes homiues, qui sinceram et illibatam Christianorum fldem nostram ac pietatem

colunt, in pernicie, versari, zelo satanico insurgit,
et

que non docebas, quod Dominiis

quentur vosin civitate
ista,

ait'

Cum

fugite in ciIiam?Enim-

novus prteco
'

mens

Tycbici,

cognomentumque assucujus nomen est celebre in Epistolis

fit

erroris,

vero coarguam te verbis tuis atque convincam. In ea enim Epistola, quam ad Colossenses dedit, haec
ejus sunt
scientes,

verba

Probationem

fldei

vestrae prae-

Pauli, Pauli discipulum se vulgo jactavit

et

ab eo
sed

apud vos commemoramus, quod quemadpr;ecedentes Ecclesia; pastores magistros-

missum ad prtcdicandum non Dei verbum,

haeresim
perniciosam.
Itaque
civitates

modum

siugulas

regionesque in quibus Apostolus veritatis

ante octingeutos plus

verbum minus annos promulgarat,

que susceperunt (Constantinum intelligit et reliquos) ita et vos, splendidam facem, et lucidam
stellam, salutisque

impigre circumcursans, multos ab Orthodoxa fide avertit et diabolo adjunxit. Quod ipsemet in qua-

scriptum
corpus
Si 12.

est

Si

ducem excepistis, juxta id quod oculus tuus simplex fuerit, totura

erit.

tuum lucidum
ter infelix

dam

Epistola
,

gloriatur

his

verbis

Ab
,

Oriente,

cucurri

usque ad Occasum, a Borea ad Austrum nuntians Evangelium Christi genibus meis laborans. Ti'iginta enim et quatuor annorum spatio ab Irena; Augustce imperio usque ad Theophilum imperatorem persistens, conflavit illam, quoe etiamnum obtinet, defectionem, quani Paulus Apostolus' Thessalonicensibus prc-edixerat, quaque
inquit
, '

omnique scatens impietate Pauli discipuluses, cur magistrum non aemulaille

ris?

seipsum

omnium
nihil

peripsema

dixit,

aborti-

vum
mala

et

miniuium Apostolorum. Tu

vero, qui tot

perpetrasti,

unquam

recti

aut boni

Pharisaeum gloriaris, Non legistiquod in sacris lilteris prohibitum est ' Qui seipsum
egisti, ultra
:

commendat,
'

nihil

est,

etiamsi vera dicat? At tu

Ephes. VI. Coloss. iv.

1.

Tim,

iv. Tit. iii.

'

2. Tiicss. li.

Matlb. V.

'

Jlatlli.

vj.

2. Cor. x.

ij52

LEONIS

III

ANNUS

15.

CHRISTI 810.
fuerint,
et

porro cum animo tenebricosus sis totus, quare temere liicidam stellam temetipsum, et splendi-

PauH discipuh donam ab eo

quos commemoras: quanin loco edocti fuerunt, qui

quo

dam

facem, et salutis

ducem appellabas?

qui tot

animas ad interitum adegerasatqueipsumcorporis

Ecclesi Dei oculum obca?caras.

Amens

et attonite,

miser dux salutis extitisti ? Non illud legisti Si csecus caeco ducatum pra^stat, ambo iu foTeam caduut? Quonam vero illi virtutem tuam a;mulabuntur, ut dicere
qui caecus eras,
aliis
:

quomodo

Cur veritatem oppugnas? nec pudet tot gentes fucatis verbis fictisque nominibus decepisse? Cur hominum gloriam dilexisti et non Dei ? Quin etiani abomnibus recipi postulas tanquam Aposlolus Chrisli, et Leoni Monoctingentis postannis nati sunt?

tano sic scribis

Tu vero cave

tibi,

das inflexibilem.

Quam enim
;

ne fidem divibabes contra nos

possis

Imitatores mei estote, ettenete traditiones

accusationero?

Num

aliquem circumveni? aut su-

quas a me accepistis? Eu nimirum fidei doctrinaequetufefruclibusmagnam peperisti impietatem.

t3.

Discipuli tui

priusquam
te

te nossent,

oves

erant

uunc postquam

norunt, aut a

te potius

perbeegi?non potes dicere et si dicas, testimonium tuum verum non est. Mihi veroabsit, ut odio te habeam. Solum oro te, ut quemadmodum Apostolos suscepisti etProphetas, qui quidem numero
sunt quatuor,
ita

cogniti sunt, in voraces

sunt. Et post alia pauca

hominum feras conversi Nemo tos seducat ullo

pastores et magistros suscipias,

ne

feris

belluis praeda fias. Et alibi

rursum

ais

modo. Has vero promissiones babentesa Deo, confldite: nos enim flduciam babentes iu cordibus nostris, scribimus vobis, quoniam imitator et pastor bonus, ut duxcorporisCbristietlucernadomus Dei ego sum, et vobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem saeculi etsi enim corpore absum, at spiritu sum vobiscum. veritatis hostis, fili diabob, omnisque nequitise arcbitecte
:

Prima
ficium

fornicatio,
est.

quam exAdamo ducimus,

bene-

Secunda vero major est fornicatio, de Qui fornicatur in proprium corpus, peccat. Et pergens: Nos sumus, inquit, Christi cor-

qua

dicitur

'

pus.

Quod

si

quis desciscat a tradilionibus corporis

a meis, peccat,

Christi,

boc

est,

quoniam

alia

docen-

qui talia effari ausus

es,

sequalem

te faciens
:

Deo!

Qui enim se exaltat

',

humiliabitur

et

ejus qui se-

ipsum glorificat, gloria nihil est. Et qui blasphemat ' in Spiritum sanctum ei non remiltetur, neque iu boc sseculo, nequc in futuro. 14. Rursus prosequitur Sedhaecdico, Ecclesiam quidem, quae Corinthi est, condidit Paulus,
, :

sermonibus non credit. 16. Dic ergo mihi impietatis defensor Quomodo beneticium est fornicatio, qute et ab ipso, qui moechatur, post factum damnatur, et ab universa divinitus inspirataScripturapronihilo
tes sectatur et sanis
, :

ducitur, et penitus profligatur? Qiii ausus es et

eam

vero, quse est in Macedonia Silvauus et Titus,

qui Cibossce erat

quibus verbis Macedoniam appellat caecum illum, Constantinum autem et Simeo;

nem, Silvanum
inquit, lustravit

intelligit et

Titum

Acbaiam vero,

Timotheus, Achaiae nomine Manalim designans et Timothei nomine Genesium, qui revera Timotbeus. Philippensem Ecclesiam administravit Epaphroditus,ilIe

propter intemperantem tuam stupiditatem Domini verba infringere, qui fornicationem ipsam etiam adspectu definiat, cum ait ^ Qui viderit mulierem ad concupiscendameam, jammoechatus esl eam. Tu vero stabilire, ut inanem hominum gloriam aucuperis, et vilia mancipia iucontinentesque homines tibi devincias, nullarn aham fornicationem esse conflrmans, quam quis a te doctrinaque tua desciverit. Quibus ergo habenda est fides? iisne qui a veritate ducuntur, an iis qui a te
:

Joseph caprarius,

nimirum exscorto natus qui reipsa potius Apbronetes;

prceterea

plano etfallaci veritatis inimico ? Haec itaquepauca de multis ejus impie dictis coUecta hoc loco protu-

Philippensesvero appellat ejusdemdiscipulos :Lao-

limus ad
ejus,

ejiis

reprehensionem ac discipulorum

dicensem Ecclesiam ac

Colossensium

ut pravus ipsius cordis thesaurus patefiat

et innotescat.

docuil Tychicus. Hic vero Colossensesquidemvocat

omnibus
17.

Ex abundantia quippe
sibi

cor-

Argautas; Ephesios autem eos qui Mopsuestiam, Laodicenses qui Cynas incolunt, seu Caris regio-

dis os loquitur.

Cffiterum

nemo

persuadeat aliam

nem

hos autem tres

chico eruditos. Vides

cbristi

unum esse ait, et ab uno Tyquemadmodum sese in Anti-

haeresim fuisse, quani Sergius docuit, ab ea,

:

quam

catbedra magistrum constituat : atque ut plurimos decipiat, juxla cujusque Ecclesiarum

pellationem,

una enini eademque fuit. Quo Manes invexit vero tempore docere coepit hic Sergius, cum multossibi discipulos cooptare studeret, et ab Ecclesia
Christi

Cbristi, quoe in Apostoli Epistolis celebrantur, ap-

quosque passim abducere,

reslitit

bis terque in
et

nomina

insulse ac stulte locis imponat,

faciem
mystae,

Baanae spurio discipulo suo

pietatis

sym-

quae mullis ante ssecuhs proprias nuncupationes

sortita

fictaque

imagine

reprehendere

sunt ?

sycophanla, veritatis impugnator, Paulus Apostolus ^, qui ab Hierosolymis

13.

Age vero

dic,

fidei

illum coram universis auditoribus aggressus est, non nomine, sed propter immania et nefanda
aiebat, exortus, et
vidisti,

ipsius facinora. At Baanes contra, Sergio resistens

per circuitum usque in Hlyricum docuit,

solam condidit

quomodo Ecclesiam Corinthiorum ? Quod si

Tu nuper,
nostrorura

neminem doctorum
es.
;

cum

nullo versatus

Ego

autem domini Epaphrodili suni discipulus

2. Cor.x.
5

et sicuf

-Matth. XV.

l.Cor.

xi.

Matth. xviii.

M.Cor.vt.

Matlh. XII.

sMatth.v.

LEONIS
ab
iiiitio

III

ANNUS

15.
haec

CHRISTI 810.

453

tradidit milii, sic

doceo. Veriim enim-

vcro Sergiiis foednm liominis colluviem,

cebat, detestans,

quam

do-

autem contigit quod dictum est ; nempe ut legationibus intercurrentibus firmata pace inter Niet

palamque illam inccssens,

ille

ha;re-

cepliorum

sim in duas partes discidit; eosque, qui Baana;

studebant, Baanitns appellavit, ut
Sergii

Carolus Venetiam ipsi reddiderit:

Carolum Mognum imperatores, idera quod quidem

contra Ser-

giotas, Sergii liujus sectatores. Post obituin

deinde

non ferentes ejus discipuli suam ipsorum ignominiam et probra, quibus passim ab omnibus
onerabantur, Baanitis violentas

hoc anno coeptum, sequenti vero inipletum, iidem Annales docent, cum alioqui non desierint iidem impp. legationura internuntio inter se mutuo stabilire

concordiam.

manus

intulerunt,

uteorum ab

se convicia abstergerent ac delerent.

Tum
tus

ex Sergii compercgrinorum numero,Ttieodoquidam hoc spectaculo indignatus: Nihilvobis, ail, et hominibus istis: omnes enim, quoad prodiit

magister noster,
a caede facienda

unam

fidem colebamus, atque

ita

destiterunt . Haec auctor usque

ad tempus Michaelis, qui successit post

annum

se-

usque ad annura sequeninter Carolum Magnum, Nicephorura impp. atque Venetos transacta sunt eademque ex scriptoiibus ut dictum est) ejustemporis in lucem prodita, ex quibus invenias, in quo de rebus Venetis recentiores historicos erroris arguas et emendes. His adtUmus ea, quffi Eginhardus hujus etiam temporis auctor, qui
19. Haec sunt, quae

tera octingentesimum

undecimum

quentem Nicephoro. Quae autem statuerit idem Michael adversus hujusmodi nebulones, tradens omnes caedi suo loco dicturi sumus.
:

fuit

Carolo Magno a secretis, in

;

eamdem

senfen-

tiam habet
exce|)tis

nimirum Carolum Magnum

,

redegisse

sub tributo Istriam, Liburniam atque Dalmatiara,

maritimis civitatibus
et

Vidisti
et

quos audire

solitus,

quibus auscultare,
sit, si

quas, iuquit, ob

quorum
fuerit

consilia capessere consueverit perditis-

amicitiam

junctum cum eo

foedus, Constantino.

simus Nicephorus imperator, ut mirum non

falis
,

quales

nunquam
;

fuerunt

omnium
com-

ferius de concordia inita

scelestissimi principes

etsi

expers ipse fuit

,

municationis Ecclesiae Romanae

inhaerens erat. Sed quas ex
tali

qui Manichaeis

politanum imperatorem habere permisit Et incum Nicephoro et successoribus impp. firmiter conservata habet ista: Imperatores etiam Constantinopolitani, Nicepho-

semine fruges tandem messuerit, suo loco jam proxime dicturi sumus, anno nimirum sequenti. 18. Venetiarum urbs reddita Nicephoro imperatori, unde fcedus cum Carolo Magno. Quod ad res Occidentales attinet: Hoc anno (habent veteres Annales Francorum a Pithoeo editi ) veniente

rus, Michael et

Leo

ultro amicitiara et societatem

ejus expetentes, coraplures ad eumraisere legatos,

cum

quibus tamen propter suscepfum a se impeuomen, et ob hoc quasi qui imperium eis eripere vellet, valde suspectum, firmissimum foedus
ratoris
statuit,

ut nulla inter partes cujuslibetscandah re-

raaneret occasio . Hactenus Eginhardus.

legato Constantinopoli, Carolus

imp. Veneiiam

reddidit. Haec autem

:

Magnus Nicephoro ibi sum-

matim
est

perstricta

ut facilius percipiantur, altius

iis,

repetenda narralio ex

quae in Vita ejusdem

saeculi per

Pro pace confirmanda tunc misit Nicephorus imperator Arsacium ad Pipinum Italiae regem, sed eo jara proxime ex hac vita sublato, Carolus ipse imperator eamdem legationem suscepit, pacemque
rogatara concessit, hasque litteras ad Nicephorum

Caroli

magni imp. ab auctore ejus

an-

nos singulos digesta leguntur, atque in primisquae

Augustum
hoc

conscripsit, quse inter litteras Alcuini,

habenlur anno Rcdemptoris octingentesimo sexto, quod cum Carolus subegisset suo imperio Dalmatiam et ahas circumpositas regiones, a Nicephoro imperatore Constantinopoli classis missa est ad recu|)erandam ipsam Dalmatiam. Sed frustra: nam
nihil perfecit
:

utpote ab ipso Caroli

titulo praenotatae

nomine

conscriptae

habentur

Epistola nona nomine Caroli Magni ad Nicephorura imp. Constantinopolitanumi.

qute

cum
facta

continuerit se Venetiis,

sequenli

anno pace

cum

Pipino

Italiae

rege,

Constautinopolim

rediit. Post

biennium vero, anno

nimirum Redemptoris octingentesimo nono, cum iterum Constantinopoli classis in Dalmatiara missa tentasset expugnationem Comaclii insulae, a praemale habita, Venetias redire vero ejusdem classis dux Paulus interim ptacem tentaret cum Pipino Italiaj rege,
sidialibus militibus

compulsa

est.

Cum

adversos senlit Venetorum duces Guillarium et Beatum, ejus conatus impedientes eidemque insidiantes:

quamobrem

inde discessit. Cujus sceleris

ullor surrexit Pipinus, qui et

eorumdem ducum

Venetorum defectione incitatus, Venetiam ipsam bello terra marique statuit appetere. Factusque voti compos est, ut ex insperato Veneliam subigeret,

Dohoc quod modo inter nos, Deo mediante, agitur negotio, Domini et Salvatoris nostri Jesu Christi omnimodo sunt imploranda suffragia, ut qui nomine illius signati sumus, et in dispensatione Passionis ejus ab ceterno mortis periculo nos redemptos esse confidimus, ea quae ipso inspiranfe inchoamus, ad honestum et utilera perfectionis terminum perducere raereamur, in cujus nomine atque honore legafum fraternitatis fuae, quem ab bonae recordationis filium nostrum Pipinum regem misisti, Arsaciuni sciiicet gloriosum spathariura ad nos cum tuae benigne alque honoriverbis et litteris fice suscepimus. Et quamvis ad nos missus non fuisset, veluti ad nos missum, adhibita diligenti

Cum

in

omni humana)

actionis
,

initio

raini

sit

auxilium invocandum

maxime

in

eosderaque duces in deditionem acciperet. Post

'Atcuin. Ep. IX. lotn.

l.

Anliq. lect.

454

LEONIS

III

ANNUS

15.

CHRISTI 810.

cura et audivimus, et cum eo de his, quae detulit, quia prudentem animadvertimus, coHocutionem habuimus nec immerito, cum tanta esset non so:

lum
tatffi

in lifleris, quas attuht, sed etiam in verbis,

quae ex ore iUius nostris auribus insonucrunt, op-

atque semper optanda? pacis copia, ut valde

et

quod sccundum Apostolum labor noster in ipsp vacuus et inanis esse non deberet, ac desiderium nostrum, quod, ut confidimus, ipsius inspiratione concipimus, secundum divitias misericordia; suse complere, et quandocumque ad effectum perducere deberet. Idcirco audito adventu memorati legati dilectionis tuce, Arsacii

nobis

quibuscumque Deum amantibus hujuscelanto

ut in palato

gloriosi spatharii,

ma-

modi

legatio placere potuisset. Qune utique

fuit charitatis ac pacis favo res|)ersa,

cordis cujusque fidelis

veram possent sapere

dul-

gnopere gavisi sumus, confidentes nos de rebus pervenluros incertis ad optatam cerliludinem et de his, quse proedictis missis tuis ad te perferenda dedimus responsum esse recepturos : et revera ita factum est. Sensimus enim ex parte mea. quod desiderabamus, ad complectionem vo,

cedinem
talia

possetque judicari penitus insipiens, cui

videntur insipida.
Propter quod, postquam illum in fines regni

comperimus, veluti pra?scii opDeo complacitcC legalionis ejus, temperare nequivimus; opportune eum ad nostram praesentiam venire fecimus, maxime tamen, quod is, ad
nostri pervenisse

toruni nostrorum divini favorem auxilii, el in verbis ac litteris, quse per legationem

tim?e et

quem
ster

illum missum conslabat, dilectus filius noPipinus rex divino judicio jam rebus humanis
;

neque nos illum cum infecto negotio tanto, ad quod perficiendum directus erat, vacuum reverti, pati potuimus. Et non solum propter boc, sed etiam, quod ex tempore, quo primo imperii tui anno, Micbaelem metropolitanum et popuhim, Assiduum abbatem, CalHstumque gloriosum caudidatum ad constituendam nobiscuni pacem et foederanda atque adunanda haec duo in Christi
excesserat
,

memorati legati quamvis ad fihum nostrum scripta et directa essent, non minimam nos desiderata; responsionis accepisse porlionem. Proinde omnipotenti Deo non quales debuimus, sed quales potuimus, gratias agimus, quod cordi dileclionis tuai
perlata sunt,
,

quani quffisivimus ac desiderabilem pacis volunta-

tem inspirare dignatus est, orantes secundum Apostolum, ut Deus, qui vobis in hac pace velle tribuit, ipse perficere tribuisset. Propter quod nihil

morantes, sed omni cunctatione ac dubilatione

penitus abjecta, legatos nostros prseparavimus ad

charitate longaeva tua misit dileclio

veluti in spe-

tuam amabilem fraternitatem dirigendos. Hucusque Epistola Caroli ad Nicephorum, et, ut puto,
fine carens.

cula

positi,

longa fuimus exspectatione suspensi

pra!Stolanles, sive per

legatum, sive per Epistolam,

amabiiia fraterse

quando meritorum
nitatis tua)

scriptis nostris

Carolum

responsa susciperem.

Jamque ut

ha-

Porro foedus pactum cum Carolo , etiam post a Ludovico Caroli filio confirmatum perseverasse qui ejus res gestas per annos singulos
proseculus
affirmat.
est,

bet

humana;

nientis infirmitas, prope desperatio

domeslicus ejus Annalium scriptor

cordi nostro incipiebat oboriri: sed fidentes spera-

bamus

iu eo qui

nunquam

deserit sperantes in se.

Anno

periodi

Graeco-RomanK 6303.

Anno ^ra Hispan.

LeoDis ni

848.

Anno Hegira 195, inchoaio

die 4 Octob., Fer.

6. Jesu

Christi 810.

papffi 16.

Caroli imp. 11. Nicephori imp. 9.

A Nicephonis imp. publico cestuat odio. ad 18. Thcophanes anno Incarnat. secundum Alex. dcccui, qui kalend. Septcmb. bujus Hoc anno Christi anni inchoatur, haec habet
1.

prorogavit in pejus
instituta

in

quorum
futura,

narratio ex parte

num.

molesta

iis

sit

qui res gestas

Nicepliorus,

qui

lege

sancita

foenora

cxercenda

prohibuit, solitas sibi ac Dco invisasChristianorum inspectiones, bonorum omnium et animalium, pa-

compendio cognoscere student. Mensis autem Octobris die primo, hebdomadis feria tertia (ideoque hoc Christi anno littcra dominicali F insignito), quidam incognitus monastico habitu teclus, educujuspiam militis latere gladio, in palatium Nicepboro mortem inferre meditatiis. Adstantium autem duos eum iusequentes ac reticto e irruit,

bulorum
ras

et

fructuum

iniquas proscriptiones, usualiaque niala infinita

de navigiis

captalas,

LEONIS
iiere

III

ANNUS

15.

CHRISTl 810,

455

hensus itaque

contendeutes graviter vuliieravit. Compreet tonnentis examinatus nullo

,

carnificina intentatis,

neminem

impietatibus suis

dignoscendis attendere permitteret. Militares proceres episcopis etclericis herili jure, episcopatibus
et monasteriis abductis, in

criminis auctore vel conscio accusato, a dajmonio

torqueri se finxit. Imperator

iis,

virum

pedicis ligneis

servorum

modum

uti,

jussit

una cum quod gravis mali tam iniperanlibus quam

qui a dicmone exagitantur, arctari
:

eorumque bonis

abuti, jussit. Eos insuper, qui ab

antiquo aurea velargentuaqutcque vasa Deo devota

consecrassent, ipse vituperiis incessebat
:

subdito cuique impendentis portentum dari, qualc impii Nestorii temporibus visum, augurati sunt.
2.

et

quae

nunc

Manichceo7'icm

Porro Manichoeorum, quos nunc Paulicianos dicimus, et Athinganorum ex Phrygia et Lycaonia juxta patriam suam erumpentium amicus totus eorum cupidine flagrans extitionibus addictus.

et

Athinganornm

supersti-

communibus usibus deputaiida, prout Judas Dominicum unguentum deblaterabat. Ad htEC qui praecesserunt imperatores, ceu
possideret Ecclesia

rerum gereudaruin imperitos, moderantia in universum sublata, accusabat, affirnians neminem

principe potentiorem esse,

eorum vaticiniis et sui^erstitionibus omnino deditus iis enim accitus, cum Bardanius patricius seditionem movit, eorum praestigiis usus hominem
tit,

ac

nue

is

iniperium gerat
hisce suis

sed

modo caute atque strehomo divina; justitiae

quod Constantino-

victima, in

vanis comraentis deceptus

dicti,

est.Ariani Exocionitie
poli in loco

in se

rebellantem prostravit.
et in

Taurum siquidem
alligatis,

ia

foveam demissum,
cornibus ad

terram capile prochvem,

eo
pacto

palum ferreum
et in

Exocionio appellato conventus suos agerent, ut alibi diximus. Narrat Baronius ex Historia Lucs Siculi, qua3 Manichsei ab Irenes imperio usque ad
rint.
-4.

niugientem
vit
:

luto volutautem se occidi paraveste

Leonem Armenuin

aunis xiu gesse-

ejusdemque Bardanii

sub mola in reita

troactum

gyrum

contorla

conteri prjecipiens, ac

simul incantamenta effutiens, Deo

permillente,

repelluntur.

Franci subigunt Venetos, sed a Dalmatis Ad num. 18 et seq. Eginhardus in

ob iunumerutn peccatorum nostrorum numerum, victoriam retulit. Quamobrem sub ejus imperium
Manichaeis
jure citra
istis

Annal. hoc anno scribit

Pippinus rex, perfldia

ducum Veneticorum

incitatus,

Venetiam bello terra

libere cuni aliis vivendi et civilatis

luarique jussit appeti. Subjectaque Venetia, ac ducibus ejus in deditionem acceptis,

metum

utendi facultas data

ex quo

multos levioris ingenii homiues nefariis eorum opiuionibus depravaricontigit. Goarus in Notisad hunc locum dicit, Athinganos, seu eorum reliquias ac successores, Ilalis Tzyngui, nobis vero Bohenios vel /Egyptios esse
,

ad Dalmatiae

liltora

vastanda misit. Sed

eamdem classem cum Paulus

classis

Cephaleniae prffifectus
xiliuin Dalmatis

cum
.

Orientali classe ad au-

ferendum adventaret, regia

:

ad propria regreditur
loquens, subdit
tore fecit.

quod ex Oriente

profecti

iu illas partes, et inde versus nos penetrarint. Ve-

Nam

Paulo post de Carolo imp. Pacem cum Nicephoro imperaNicephoro Venetiam reddidit .

rum

Constanliuus Porphyrogennetus in chronolib. 2,

graphia

num.

3,

loquens de

Michaele

Eyinhardo rehqui annalistse et Regino in Chronico coiisentiuut. At non ita censent rerum Venetarum
scriptores
;

Amoriensi imperatore, qui ex Athinganorum secta erat, ait quidem frequeutem semper multitudinem Alhinganorum in Phrygia cunsedisse, sed eoruin sectam his verbis describit Secta haec, divinum
:

nulla enim Constantinopolitanae classis

ac Pauli prtefecti mentione facta, Francos,

cum

Oli-

vola et Rivoaltum invadere statuissent aestu decedente, caesos

quidem lavacrum ut salutare et a suis explorate agnitum probatumque, eos, qui initientur, percipere sinit in reliquo autem omnia praeter unam
:

hb. 4 de Regiio

omnes ac captos volunt. Sigonius Ital. de nomine et origine Venetota

tiarum
tinens,

ait

Urbs

Rivoallum

et

Olivolam con-

circumcisionem ex legis MosaiciE ritu servat . lisdem fere verbis hanc hceresim Cedrenus in Vita

ejusdem Michaehs depingit. Quare Goaris interpretalio rejicienda.

uno Venetiarum nomine appellata. Haec ejus urbis et reipublicae, qute ad hunc usque diem opulenlissimaatque amphssima fuit, principia fuisse feruntur . Coiiitius hoc anno n. 36 et seqq.
post

3.

Subditos suos crudeliter vexat.

:

Venetis et Francis scriptoribus simul collatis, haec

Pergit
certa esse existiinat. Pippinus rex Venetiam ingres-

Theophanes
qiiidam,

Fuil tuin

in

eremitte

nomen

Exocionio jXicoIaus falso sibi arrogans, et

ciuidam ejusdem

vitte parliceps,

adversus rectam

lidem et venerandas imagines blasphemias evomere assueti. Istos sibi devincire, Poutilicem vero

Nicephorum reliquosque vitam suam ad Dei

citum conformantes
aftligere

pla-

complures occupavit urbes, Metamauco in Venetorura aestuariis posita. NonnuIU conjugibus et liberis in lembos impositis ad Olivolam et Rivoaltum confugerunt, rati eas insulas ab hostiji impressione ob intercedentem magnum canalem securiores fore.
sus,
illius provinciae

cum

ipsa

ducum

sede

studebat.
:

Saepius

Nec eos
propter

hcec

fefellit

opinio.

Nam

Franci, quia

enim

his illos iucusautibus

succensuit

cum

ex

navium gravitatem

aditu illorum locorum

adverso inutuas ad invicem foventes ininiicitias

aniplecteretur, etdiligontesinvicem conviciis
deret,

prohibebantur,
videlicet

mor-

mus

usque erat divinorum inandatorum acerrioppugnator, in id tolo studio raptus, ut, litifas

bus per

aut nefas cuilibet Cliristiauo iu Magnaure

iter alio converterunt, ad littoralem Dalmatiam, cujus pars Nicephoro Graecoruni imperatori parcbat, et amicitiam societatemque cum Venetis inierat. Paulus autem Cephaleuiae, quae insula est maris lonii, Saraos olim dicta.

456

LEONIS

III

ANNUS

15.

CHRISTI 810.

praefectus auxilio Dalmatis fuit cutn Orientali classe. Franci Pauli adventu reversi sunt adpropria. Pippinus rex in morbum incidit, et mense Julio Me-

aggeris angustissimis claudebatur . Sed Veneto-

rum

diolani obiit, ut

mox

dicetur.

Quse excidium Metamauci secuta sunt Sigonius laudatus ex quoruradam Venetorum relatioue sic enarrat: aBeatus dux cum Metamaucum excisum videret, aniinum ad sedem in Rivoaltum et Olivolam, traducendum adjecit, eas propter magnitudinem suam satis amplas ad vicinorum populorum magnitndincm, et
5. hiitia reipublicce Venetce.

ditio post tot locorum amissionem multo magis coarctata fuit, cum in ipsis aestuariis uihil eis reliquum praeter Rivum-altum, Olivolam, Torcellum, Caprulas, ac paucas minoris nominis insulas superesset, et quidquid erat in continenti

Francis cessisset. Erat Venetia provincia liberijuris,

cum

subacta est a Pippino

Italiae

rege.

Hoc

porro anno quo Francos iuter ac GrEecos ab armis

reipublica;,

quam

sibi pollicebatur
;

dignitatem re-

cessatum est, Venetiam, seu V^netiae partem, quam Pippinus autequam moreretur subegerat, a Carolo imperatori redditam, veteres annalistaj aliique tes-

cipiendam fore arbitratus atque tribunis et primoribus insularum in consilium advocatis, ex eorum auctoritate regiam eo traduxit. Beato vero, antequam res ad exitum pcrduceretur, vita funclo, Angelus Particiacus dux substitutus incoepta persolvere institit . Veteres rerum Francicarum scriptores, necnon Ado Regino, monachus Egolis,

accipiendum putat Cointius 6, ut hoc anno, quo a Francis, Graecis, ac Venetis agi de pace coeptum, Carolus Veneliam se Venetis redditurum promiserit, servataque metropoli Grado, Cceteras quas in eadem Vetantur.
sic

Quod

anno dcccxii, num.

netia civitates occuparat, Heracliam,

et

Metamaucum

mensis,

et

incertus auctor in Vita Caroli, non tana Francis Venetiam, sed etiam duces

Equilium anno dcccxii reddiderit, quando Michael Nicephori imp. successor pacem a decessore
7.

tum subactam

incoeptam perfecit conflrmavitque.

ejus in deditionem receptos testantur.

Et Petrus
in

Moritur Pippinus
scribit,

Italice rex.
Italia;

Egiuhardus

Justinianus in Historia Veneta,

lib.

1, varias opi-

niones, quce de Beato duce circumferuntur, breviter

sil
:

complexus ad Angelum Particiacum

sic tran-

regem VIIl idus Julias de corpore migrasse. De anno et die ejus emortuali auctores conveniunt; Theganus in Gestis
Annal.

Pippinum

Defuncto auteni Beato, seu relegato, subsecutus est Angeli Participatii principatus. Qui primus in Rivalto ducalem sedem tenuit o. Qui itaque superfuerunt e Venetorum clade, cum ad Rivoaltum et Olivolam insulas se recepisseut, ducem elegerunt Angelum Participatiiim seu Particiacum, quod
,

Bivoallum diici Olivolam e/Jwco/30 deslinarit, ac prima ducalis prcetorii, quo loco nunc est, fundamenta jecerit. Venetiee bodie in regiones sex distincta;, et ex duplici uomine, quod quinta; regioni tribuitur, in qua sedes episcopi semper fuit, duplex quoque nomen accepit episcopus loci illius dictus eslenim primum episcopus Olivolensis, deinde
, ;

episcopus Castellanus. Post aliquot annos Olivensis

tilulus suppressus, et episcopus Castellanus appel-

haec de ejus morte habet (nempe Caroli imp. quadragesimo secundo obiit Pipjiinus filius ejus, anno aetatis suae xxxiii , sed annum unuin minus dicil; natus enim erat anno dcclxxvi, idque ante Pascha, ut suo loco ostendimus. Nec mirum Theganum in eum errorem incidisse cum una aut altera postea linea tradat, Eildegardam seu Hildegardem Caroli et tamen Magni uxorem sequenti anno obiisse certum est mortem ejus anno dcclxxxiii contigisse. Eginhardus in Vita Caroli M. de liberis Pippini regis ait Pippinus unum flliiim suum Bernardum, filias autem quinque Adelhaidem, Atalain, Guudradam, Bertraidem ac Thedradam superstites reliquit. In quibus rex (nempe Carolus) pietatis suae

Ludovici Pii cap.

5,

Anno regni

ejus

latus

usque ad sanctum Laurentium Justinianum,

praicipuiim

documenlum

ostendit,

cum

filio

de-

qui post Dominici patriarcha; Gradensis obitum a

Nicolao

functo nepotem patri succedere, etneptesinterfilias

suas educari fecisset .

V papa

constitutus est primus Venetiarum

Anno

dcccxiii,

Bernardus

auditum patriarchae Gradeusis aut episcopi Castellani nomen, Gradensis

patriarcha, nec deinceps

regnuin
8.

Italiae,

quod pater aunos

fere

sxx tenuerat,

a Carolo avo obtiuuit.

patriarchatus dignitate Venetias translata, et epi-

Obilus Rotrudis Caroli

M.

filicB.

Addit

scopo Castellano ad patriarchalem titulum evecto. la 6. Venetiarum pars a Francis occupata.

Venelia,

cum

Pippinus rex provinciam illam psene

integram subegit, praeter Gradensem patriarcham

sex erant episcopi, Caprulensis, Heracliensis, Meta-

maucensiSj Equiliensis, Ohvolensis

In

et

Torcellanus.

Fraucorum potestatem venerunt, Gradus, Heraclia, Metamaucus et Equilium. In Venetorum dimanserunt Olivola
,

Eginhardus in Annal. Rhodrudis filia imperatoris, qua3 natumajor erat, VIII idusJanuar. diem obiit, quod alii annalislae confirmant. Nata erat anno dcclxxiii, et vironon nupsit, etsi Conslantino Graecorum imperatori aliquaiido desponsata fuerit. Ex illicita copula peperit Ludovicum, qui nepos Caroli imperatoris ex filia majore natu Botrude nuncupatur iu Annalibus Bertinianis ad annuin
DCCCLXVII.

tione

Torcellum

et Caprulas.

Certe Fortunatus patriarcha ante quadriennium in

Franciam profugus, a Francis postea

restitutus
ait,

Ecclesise suoe

cenos.

est.

Sigonius reipublicae Veueta; flnes

Acta in Hispania Christianosinter etSaraEginhardus in Annal. hfficprodit: postquam Amoroz Ctcsaraugusla; prtefectus
9.

Idem

angustissimos a Grado ad caput aggeris hoc anno fuisse, quae tum terminis a Grado ad caput

imperatoris legati ad

eum

pervenerunt,
et

petiit ut

colloquium

fieret inter

ipsum

Hispanici limifis

LEONJS

III

ANNUS
cum
suis

15.

CHRISTI 810.
scriptores Francoruni per

457
contemptum non

custodes: promittens se in eo colloquio

quem

omnibus
Quibus
tis

in imperatoris ditionem esse

licet

venturum. imperator, utDerent, annuisset, mulcausis

nominant.
10.

Pax

intervenienlibus

remansit

infectum.

sancita.
suis

Cteterum Amoroz anno

;

inter

Francos

et

regem Cordubensem
prjcterilo

rebus

Mauri de tota Hispania maxima classe comparata, primo Sardiniam, deinde Corsicam appulerunt: nullo in ea invento praesidio, insulam pfene tolam subegerunt . Paulo post: Duas legationes de diversis terrarum partibus, unam de Constautinopoli, alteram de Cortuba, pacis faciendtc causa, adventare narratur. Imperator Aquasgrani veniens,

male consuluit occupatis enim Francorum castellis iram eorum in se concitavit, directaque postea adCarolum legatioue, venit apud Alhacam, sive Abulaz Saracenorum regem iii Hispania in
suspicionem proditionis. Isclassem instruxit adversus Francos et Abderramaniim filiuni

adversus

mense Octobris memoratas legationes audivit pacemque cum Nicepboro imperatore et cum Abalaze rege Hispaniae fecit. Nam Nicephoro Venetiam reddidil et Henricum comitem olim a Sarracenis captum Abuzale remittente recepit. Corsica insula a Mauris vastata est. Amoroz ab Adirama filio Abuzalis, de Caesaraugusta expulsus, et Oscam intrare
:

suum copiis Amorozum praefecit, qui Corsicam insulam vastavit et Amorozum Oscam intrare compulit,
ut ex Eginhardo
in Annal.

diximus. Alhaca, ne

Francos magisirritaret,

pacem cum Carolo imperaut

tore constituit, ex cujus conditionibus ab eoremis-

sus est Henricus comes, seu Adimricus, vocat

eum

monaclms Egolismensis, qui olim aSaracenis captus fuerat. Verum hacc pax haud firma fuit, ut
quae suis locis dicemus, ostendent.
11.

compulsus est. Prsecipua rei infectae causa fuit, quod Alhacan rex Cordubensis, cum Amoroz rcbellionem accepisset, misso illico filio suo Abdiramane,
de Caesaraugusta

Pax

inter

Carolum

et

Nicephorum impp.

slatuta.

Carolus imp. non tantum

cum

rege

Amorozonem

expulit, et

Oscam
et

sese recipere coegit. Interim

Alhacan ex urbe Corpax

dubensi legationem ad Carolum imp. misit,

Saracenorum Hispanias incolentium, sed eliam cum Nicephoro Graecorum imj^eratore Aquisgrani pacem sancivit. Hujus pacis meminit Porphyrogenneta in
lib.

utrumque regem sancita est. Marca in lib. 3 Marcse Hisp. cap. 18, num. d, tradit, bac pace Francis quaesitam nuper Pampelonem, et reliqua Navarrae oppida cessisse. Verum regnum Navarra;, in qno Vascones ullra Pyrenffium habiAquisgrani
inter
tantes

de Administ. imp. cap. 28, testalurprincipi, qui Italiae

que ea Francorum

regnum obtiest cxi,

est

neret, annuo vectigali pensitando seseVenetosobli-

gasse. Inter Epistolas Alcuini, quae

numero
inissa

a Carolo imperatore

Romanorum
,

Ni-

continebantur, jamdiu ante liunc Christi

has re-

annum surrexerat, Vasconesque ac Navarri rum conversiones cernentes Ludovico regi

negotium
facessiere. Contigit itaque
Pii
:

narrat auctor Vitse Ludovici

a?state (currentis

rursus hoc anno quod Succedente

sibi

Graecorum iniperatori et recilatur a Baronio in Appendice ad hunc Christi anuum. In ea Carolus duplicis legationis a Nicephoro missae meniinit prioris verba fecimus anuo dccciii, num. 3, posterior vero obita est hoc anno ab Arsacephoro
;

nempe
,

Christi anni) accito populi

retulit
eis

sui

generali

conventu

delatum

rumorem, quod quaedam Vasconum pars jam pridem in deditionem suscepta, nunc defectionem
meditata, in rebellionem assurgeret:

ad

quorum

reprimendam pervicaciam
laret.

ire

publica utililas postu-

Moto igilur etdisposito i)rout o[iortuit exercitu Aquas (nempe Tarbellorum) villam pervenit, et ut ad se venirent, qui infidelilatis insimulabantur , jussit. Sed illis veuire detrectantibus ad eorum vicinia devenit, cunctaque eorum depopu,

tio spathario, qui cum lilteris ad Pippinum Italiae regem venit, auditaque morte ejus perrexit Aquisgranum, quo vocabatur a Carolo. Utrumque docet Carolus insuis ad Nicephorum litteris a Et quamvis, inquit, ad nos missus non fuisset, veluti ad nos missum, adbibita diligenti cura, et audivimus et cum eo de his quai detulit, quia prudentem animadvertimus, collocutionem habuimus. Nec imme:

rito,
tulit,

cum

lantaesset,

nonsolumin

lilteris

quas

at-

sed etiam in verbis, quai ex ore illius nostris

lari

manu

militari permisit.

Ad ullimum

cunctis,
ipsi

auribus insonuerunt, optataj ac semper oplandae pacis copia, ut valde nobis et quibuscumque Deum

quae ad eos pertinere videbantur,

consumplis,

amaniibus
set,

hujusceniodi legatio

placere

potuis-

supplices venerunt,

et tandem veniam perditis omnibus magno pro munere meruerunt. Superalo autem paene difficili Pyrentearum Alpium Iransitu (ad transitum nenipe Roncevallensem) Pampelonam descendit et in illis quandiu visum est moratus locis, ea quae utililati lam publicae, quam pri:

quae utique tanto fuil charitatis ac pacis favo res-

persa, ut in palato cordis

cujuscumque

fidelis

ve-

ram

possentsapere dulcedineni, possetque judicari

vero
EpistoliC
ait:

penitus insipiens, cui talia videantur insipida .

Sub finem

Propter quod

nihil inorantes, sed onnii cunctatione ac dubita-

conducerent, ordinavit. Addit auctor Vitae Ludovici Pii Ludovicum regem, cum per Pyrenaei montis angustias remeandum fuit, obsides a Vasvalae

tione penitus

ai)jecta legatos

nostros praeparavi-

mus

ad tuam amabilem fraternitatem dirigendosB. In iis litleris Carolus Nicepborum /'ra/reOT

appellavit,

conibus accepisse, aquo fraus illorum nullam regi vel exercilui posset inferre jacturam . 1'rbs itaque
Pampeloneusis, quce mcenibus nuper exuta fuerat,
reniansit,

suum non semel

Orientalium

qua

arte vicit invidiam

im[ieratorum valde

indignantium,

ut antea,

in

potestate regis Navarrai,

quod imperatoris et Augusti nomen accepisset: Vicit autem eoruni invidiam magnanimitate, (jua
58

Tonijs Xlll.

ll

458

LEONIS

III

ANNUS

16.

CHRISTI 811.
;

eis proculdubio longe praestantior evat, niittendo ad eoscrebras legationes, et in Epistolis fratres eos appellando , inquit Eginiiardus in Vita Caroli M.

tione Saxonia

domum

revertitur. Godefrido Danofilius

rum
in

rege mortuo,

Hemmingus

fratris ejus

De

legatis Caroli

anuo sequenli, quo

iu

Orientem

regnum successit, et pacem cum imperatore fecit. Idem habentRegino,monachusEgoIismenplerique annalistae legendusetiamEgiuhardus in Vita Caroli M. 13. E<jbertus rex Britamios tributarios reddit. Malmesburiensis lib. 2 de Gest. reg. cap. 1, postquam narravit Efjbertum Occidentalium Saxonum regnuni iniisse, scribit Interea Egbertus cum clementia et mausuetudine subjectorum amorem redemisset, prima virium documenta in Britaunos, qui eam insulae partem inhabitant, quae quibus subjugatis, Cornugallia! dicitur, dedit
;

profecti sunt,
12.

verba faciemus.

Godefridus Danorum rex occiditur. Eginbardus in Annal. haec etiam hoc anno narrat Imperator Aquisgrani adbuc agens et contra Godefridum regem expeditionem meditans, nun-

sis, et

tium accepit classem duceutarum navium de Nortmannia in Frisiam appulsam totasque Frisiaco
:

littori

adjacentes insulas esse vastatas

:

jamque

exercitum illum in continenti esse ternaque proelia cum Frisonibus commisisse Danosque victores tributum victis imposuisse et vectigalis nomiue
; ;

Aquilonares Britannos, qui a praedictis

brachio

centum libras argenti a Frisonibus jam esse solutas regem vero Godefridum domi esse et revera ita erat. Qui nuntius imperalorem adeo concitavit, ut missis in omnes circumquaqueregionesadcongregandum esercitum nuntiis, ipse sine mora palatio exiens, primum quidem classi occurrere, deinde transmisso Rheno flumine, iu loco qui Lipcopias quae nondura convenerant, l)ia vocatur
:
:

maris dividuntur^ tributarios fecit . Cerdicus Occidentalium Saxonum rex provinciam illam, quae Cornubia, et a Malmesburiensi Cornugallia dicitur,
Britannis permiserat,
colere, ut
et

Christi

legem

impune

ostendit Alfordus auno DXix,

num.

17.

statuit opperiri.

Ubi

dum

aliquot dies morarelur,

elepbas
rat,
copiis,

ille,

quem eiAaronrexSaracenorum
periit.

mise-

subita

morte quanta poluit

:

Congregatis

tandem

celeritate ad

contendit
Wisurffi

castrisque juxta confluentem ejus,

Alaram fluvium qua

in

fluniini

conjungitur,
praestolatur

positis

vanum
rex

Quare Britauui babuerunt priucipes et reges, qui nunc forte res novas moliti, dum viderent omnem Septentrionem vario impetu, Austrum quoque et Orientem, Cantii etiani reguum inflrmiter slare, surrexerunt et ipsi in spem aliquam recuperandie jirovinciae, quam nullo juris titulo, Saxones tenebaut. Sed Egbertus, qui paulatim monarchiae Anglicffi fundamenta posuit, anno superiori, ex calculo Westmonasleriensis Cornubiam suo adjecit regno,
et currenti

Godefridi regis
ille

adventum.

Nam

Aquilonares Britannos subjugavit

et

vanissima spe victoriaj inflatus, acies se cum imperatore congredivelle jactabat. Sed dum imperator hi

idem Westmonasteriensis. Quotquot autem traus Sabrinam fluvium sedera

tributarios fecit, iuquit
fixerant, ut a posteris

memorato
nuntii

loco

stativa

haberet, diversa-

rum rerum
et

ad

eum

deferuntur.

Nam

et

classem quae Frisiam vastabat,

domum

regressam:

Walli^ sic a primis scriploribus Britanni Aquilonares a[)pellati. Eardulfus, quem nuper Leo Pontifex Romanus Northumbriae

Godefridum regem a quodam suo sitellite interfectum. Castellum vocabulo Eohbuuki, AIbi;e flumini appositum, in quo Odo legatus imperatoris et Orientalium Saxonum eratj a Vultzis captum, etc. Quibus ille acceptis, disposita pro temporis conih-

regno
riensis

reslituit,

circa haec terapora

mortuus
ut ait

vide-

tur; sed

horum regum successionem Malmesbuidem

lib. 1, cap. 3, rex Northumbriae

exemplo pnetermitlimus, quia,

Malmesburiensis

ad regis West-Saxonum spectahat arbitrium.

LEONIS

III

ANNUS 16. CHRISTI

811,

Nicephorus imperator cum sitis et toto exerBarbaris misere ccesus imde in imperium evectus Michael Curopalata. .Annus sequens ochngentesimus undecimus Indictione quarta qui
1
.

incipit, ultionis

annusDomini fuitNicephoroimpegladiis

citu a

ratori,

cum

a Bulgarisoccisus est, seseipsum dans

impellente
Ista

numine eorura quomodo sehabuerunt,

trucidandum.

a uullo fidelius,

quam

LEONIS
a

irr

ANNUS

G.

CHRISTl 811.
aures autem et caetera Christianorum

459

Theophane, qui

his temporibiis Constantinopoli

;

niens
bra,

mem-

degebat, accipere possuimis

qui res gestas ab aiini

:

si

quis saltem tetigisset ex spoliis quicqnam,

a Interca inense hujus exordio sic aiispicatur Februario ejusdem quartaG Indictionis, primo sab-

abscindebat, et aulain incendit, quaedicitur cbortis

Crunni,

cnm

ipse

Crunnus vehementeresset humidicciis

: :

obviam facti Sarraceni jienes Euchaicuni (Euchaidam) Leoni prajtori Arnieniacorumdeferenli thematis rogam (donativum mililare scilicel) hanc abslulerunt cum multitudine populi
bato jejiiniorum
copiosa. Talenta ergo erant
trecentae. In his

liatus, et significasset,

Ecce

vicisti.

Tolle

ergo quicquid
3.

tibi

placuerit

cgredere

in pacc.

Tunc

saeviens

Crunnus, regionis introitus

mittcns, niaceria cir-

et exilus, lignea

munimina

sexdecim,

libife

niille

nec

sic

avaritia sua cessavit. Igitiir

redargutus Nicephorus, ab novus Achabsignis non

cumdedit atque tulavit. Nicephorus aulem hoc comperto,moxattonitusquidnainageretcircumiens ignoravit, et iis, (|iiibus aderant, futuram perditio-

eruditus, quin e confra Phal.iride ac Midaainbitiosior factus, contra

nem

proniintiabat

asseverans

Etiamsi

pennati

cum

Bulgaros prcBUum prwparat una Staiiratio filio suo. Et Julio mense a rcgia
jiissit

fuerimus,
licet ct

nemo

speret exitium se evasurum. Haec

autein molimina erant per dies duos, quintam vide-

nrbe digressus,
ceiisus

Nicetse

patricio
et

et generali

sextam feriam.Etnocte sabbati lurbationes

circa

logothetae publicos Ecclesiarum

monasteriorum
prjEteritorum
exigere. Et erat

turbarum armatarum
qui

imponere,

et octo

annorum
domibus

cum
diei

ipso erant,

auditae

Nicephorum et eos, omnes enervaverunt.

redhibitiones a principum

Ante

vero principium supervenientes Barbari

lanientum
audiret a
licct

magnum. Cum autem qnerimoniam quodam proprio famulo, Theodosio videOmnes. o dotempore tentatio:

contra tabernaculum Nicephori et magnates, qui

cum
inter

ipso erant,

hunc

niiserabiliter interficiunt
et Sisinnius, Tri-

Salibara patricio dicente sibi

quos erant Aetius, Pelrus

mine, contra nos clamant; et in nis casui nostro congratulabuntur, sic ait ad eum Si Deus obdurans obduravit cor meum, utPharao:

pliilespatricii,atqucTheodosius Salibaras patricius,

qui contristavit etmulta niala beatac ostendit Irenae,

necnon Eparchus
et

patricius, et prstor Orientalium,

et

nis,

quid boni

erit

his,

qui siib nianu

mea sunt

mulliquc protospatharii,

cxcubitus doiuesticus,

Niceplioro? Theodosi, noli exspectare prfeter quse a

te

ordinum

principes, seu Drungarius imperialis

conspiciuntur.

HtEc (Dominus novit)

itaque militiis

ego ipse

vigilia; siniul et

Thraciae pra;tor, et multi principes

inflnitis

conscriptor
2.

horum

viva voce audivi a Theodosio.

tbematum cuni
runt
et

populis; oninisque Chri-

Collectis

non solum ex
propriis stipen-

slianorumcorruiita

est species:

Thracia,

verum etiam ex

ulterioribus thematibus,

imperii vasa.

Porro

talis

arma([uoqueperiediei deformia

cum
diis

his etiam egenos pedites

cum

verba

absit,

utChristiani ulterius audiant, utpote

contra Bulgaros fundis et virgis armatos et

blasphemantes minavit. Crunnus autem (rex Bulgarorum) inultitudines timens, cum essetMarcellis,

onine lamentum excedentia. 4. Caput Nicephori Crunnusrecisum suspendit diebus niultis in ligno, in ostentationem ad se
nationuni et confusionem nostrum. Post haec autem accipiens illud
venientiuin

pacem

petebat. At

ille

cientia, consiliariorum

nequam consiliis et conssuorum persuasionibus pro-

omnium
et

denuillo

hibitus est

multos anfractus per avia loca praecipitanter temerarius simul et pavidus ingreditur Buigariam, decimo tertio kalendas Augusli. Cum Syrius appareret cuncta coiisumens, frequenler itafatus:Quis ibit, inquiens,etdecipietAchab? Quis siveDeus,sive adversarius trahit me nolentem? Porro priusquam ingressus fuisset Bulgariam, Byzantius dilectus ejus famulus ad Crunnum confugit Marcellis, secum subrepta veste imiieriali et auri libris centum. Multi autem hujus fugam in malum Nicephori auspicati sunt. Tribus itaque diebus post primos conflictus, se prosperariopinatus, non prosperam facienti Deo
;

et post

dans, argento([ui! forinsecus iiuiuens, bibere iu

Sclavinorum principes

fecit gloriatus.

Verum

licet

multae vidu;c et orphani fuerint

uno die, et lamentatio intolerabilis haberetur, hujus tamen occisio multorum factaestconsolatio. Moduni vero hujus occisionis nuUus eorum, qui
facti

salvati fuerunt, liquidius enarravit.

Ferunt etiam

hunc cadentem lapidibus impetierunt. Ast effemiiiatorum virorum, servorum

quidam, quod
scilicet ejus

Cliristiani

cuin quibus
alii

et concuiiibebat, alii qui-

dem
ipso.

igne, vallis,

vero gladiis perierunt

cum

Hujus principatu Chrisliani graviorem nullo tcmpore suut conseculi. Omnes eniin, qui ante se
imperaverunt, ambitione
ricis et luxuriis

adscribebat victoriam, sed Stauratii solius

bonam

atque barba-

fortunam bonumque consilium prwdicat; el principibus, qui introitum inhibuerant, minabatur, et

irrationabilia

crudelitatibus superavit, de quibus persinct

gula persequi

posteris invidibile, et nobis erit

quoque auimantia,

et

infanles

et

omnem
et

ffitatem immisericorditer occidi

praecepit,

mortua comprovincialium

corpora insepulla

dimisit, solius spoliorum collectionis curain faciens

claves

autem

et

signacula peiietralibus Crunni su-

perimponebat, ea ul propria de caetero conimuxxu.

laboriosum B . Hactenus de miserando, sed digno meritoque casii hominis, qui non [losuif Deuni adjutorem suuni, sed speravit iii multitudine divitiarum suarum, et praevaluit in vanitate sua, cui et secundum illud divinum oraculum uccidit- Cor durum mala habebit in extremo .
:

3. Reg.

'Psal. Li.

' Eccli.

lu.

460
5.

LEONIS

III

ANNUS

16.

CHRISTl 811.
Constantini, a

Hic vero non prsetereunda sunt, quae MiNicephori interitu narrat his verbis:
,

tricii filius

quo etiam omnem

et

scri-

chael Studifa in Vita Theodori Studitae de prseviso

et praenuntiato

pturam

didicit

Gentilem

Christianam. Poslmopatricius.

dum

et uxori copulatus

factus est

Et

Nec vero praeteriiiiitendum quod sanguinario ilii evenlurum pater pisedixit. Hoc ipsum quippe iJIi praedixit, et imminens periculuni deiumtiavit tametsi nec sic quidem amens intellexit. Cum enim jam contra Scythas moveret, tumidosque el elatos spiritus fremens gereret, probrum sibi ducens, se a sancto vinci nec coeptum iter insistere audens,
: ,

propter fortitudinem electus familiaris luiles a Ni-

cephoro principe
ros, post ipsius

St;uiratii geiiitore.

Et ciim impe-

ratore profectus in expeditioneni adversus Bulga-

caedem,
aliis
et

et

filii

Stauratii
et

fugam

fuit

interceptus

cum

quinquagiuta,

a vinculis

nisi sibi jirius

adjungeret

misit ex

iis,

qui

cum

magistratu erant aliquot, qui vel minis, vel blanditiis

apparitionem S. Joannis liberamonasticam vitam assumpsit, et in Olympo monte cum sancto se exercuit Joannicio. Post ejus vero transitum urbem regiam petus,

per orationem

mundo

relicto,

viro persuadeant, et quce ab imperatore acta

fens, et in
siden:-, et

templo a

se in

Evandri loco exstructo

re-

fuerant, probare compeliant. At divinus

quodam zelo succensus, et numine afflatus ea vecordi prsedixit, quae timore illum ac metu concutere poterant, nisi amens prorsus et rationis expers fuisset ^quum erat, imperator, te actorum tuorum poenitenlia duci, et medicinam malo facere, ne temporis progressu difficile ad sanandum, aut penitus etiam insanabile redderetur. Sed quoniam haud ullum morbi tui sensum habes, ut non solum ipse ultro te in laqueum inducas, sed alios etiam in eumdem
ardentiore
Spiritus
:

tum tanquam
iile

onuiem obiens virtutem, multaque patrans miracula, consummatus est . Hac in Menologio. In quo pariter extat memoria eorum, qui tunc capti sunt a rege Bulgarorum ab eo cum
;

compellerenlur a fide Christiana deficere, nec acquiescerent, ab eodem necari jussi, martyrii coro-

nam
istis

sunt consecuti. De
verbis
8.

iiis

enim

in

eodem Meno-

logio Basilii iinp. die vicesima tertia Julii agitur

:

impellere conaris, ct ruinani nolentibus ac perni-

Sanctorum martyrum in Bulgaria necatorum commemoratio. Sub Nicephoro Stauratii patre imperatore gestum est bellum a Bomanis

ciem pares hsec tibi omnium vindex et spectator Scito, te quam oculus meis verbis praenuntiat viamnuncingrederis, ex ea nunquam reversurum.
:

cum

Bulgaris. Et

cum
:

imperator
deliciis
et

magnam

conse-

cutus esset victoriam

potibus populus

vacabat exullans victoria. Sed reliquiae Barbarorum

*a diabolo concitatae, in

secundum justi vaticinationem Barbaricis manibus captus, non solum vitam turpiter amisit, sed caput ipsum amputatum Bulgarorum gonti ad ludibrium reliquit, in quo illi inter potandum propinarent, et cladem suam et ignominiani in omnibus conviviis misero exprobrarent. De quo quidem apte prophetatum illud dici queat' Domus regis, erubescite, quoniam in gladio principes vestri cadent, eo quod legem meam prwvaricati sunt, et populum meum vexaverunt. Postquam igitur foedo in hunc modum exitu sublatus est, et Stauratius ejus filius cum plagis, quas in eodem
6. Itaque
:

Bomanos

in castris degentes
et

irruentes, ceperunt

imperatorem

occiderunt,

reliquorum autem alios obtruncarunt, alios duxere captivos. Hos autem Christum negare cogebant
et

quia non acquieverunt, multis tormentis excru-

ciafos, alios gladio

obtruncarunt, alios suspendio

sutfocarunt, sagittis alios transfixerunt, reliqui con-

prcelio acceperat, a^gre in regiam urbeni delalus, duobus, ut ferunt, mensibus supervixit, Michael,

qui curopalatae dignitatem habebat,

suscepit, vir imperio

tum
et in

sceptra

plane dignus

eo admi-

sumpti in carcere cursum consummarunt . Ha;c ibi. De iisdem agitur in lahno Martyrologio, sed mendose fortasse per Nicephorum, quod sub Nicephoro factum est, dicitur. Sed ad Michaelem novum imperatorem designatum redeamus. Quaj autem praecesserunt, antequam idem Michael imperium sit adeptus, ex Theophane sic accipe Postquam Nicephorus e medio sublatus est, Stephanus patricius et scholarum domesti:

nistrando a^quissimus .

Hucusque Michael Studita de interitu Nicephori atque Stauratii. Eo in proelio militans Petnis patricius, mira
:

cus,

cum

adesset

quoque Theoctistus magister,

licet

pronuntiavitStauratium imperatorem,

vivente

adhuc patre eodem

nore
:

fuisset

ab

i|)so

insignitus ho-

Dei benignitate e periculo liberatus, haud ingratus siquidem remisso nuutio sajextitit benefactori
culo, seipsum

displicuit populo, qui salvatus fuerat, qui et

jiatris

ejus interitu delectatus

est.

Michael sane Cu-

Deo totum

obtulit,

dum
in
:

quod

reli-

ropalates illaesus evadens

admodum

ab amicis ro-

quum

ejus supererat vita? tempus,

observalione

insumendum

tradidit

monastica quod adeo na-

gatus

est,

ut imperator appellarelur. Et non ad-

misit propter juramenta Nicephoro prastita atque

Stauratio.

viter prosecutus implevit, ut egregia floruerit san-

[Huic Stephanus domesticus resisfebat

atque post obitum inter sanctos in tabulis Ecclesiasticis adscribi meruerit hoc elogio die
ctitale,
,

spe vitae Stauratii.

9.

prima mensis
7.

Julii

immenso prorumpente,
tibiis

Petrus sanctus pater noster ex Constantifuit Irenffi iinperio pa-

Porro Stauratius per urinam sanguine arefactus est femoribus et adeo, ut Phorio veniret Byzantium. Hunc Ni

nopoli

quidem sub piissimo

cephorus patriarcha validiore amans

silium dabat
ei,

affectu,

con-

ut

Deum

placaret, et eos, qui in

>

Ose. vu.

avaritia prajgravati eranl a patre suo, consolare-

LEONIS
liir.

III

ANNUS

16.

CHRISTI 811.

461

paterni sensus hseres germanus non posso plus tribus reddere talentis. Haec autem eratexilis pars injustiliai illiiis :Terumtamen et circa haec pigritabatur, non vivere fidens. a Cuni autem fe^Jus illibatum, more palernaj

Ad (luem

(licebat,

riam sex sequentium imperatorum totidem ferme verbis scripsit, ac Curopalata, sed hic babetur prae manibus ille vero adhuc latet in bibliuthecis, Vaticana scilicct, et Medicaea reginae Francorum, sed
;

nobis

pliis satis

Curopalata. In his vero qua; sunt

mentis, circa

neminem

servaret, frequentius de-

temporis

liujus, prccstat audire

Tlieophanemhujus

magistrum et Ste[)hauum domesticum, et Michaelem Curopalatem avertens animo, ct Procopiam sororem suam (Michaelis uxorem) ut insidianlem sibi TheophaniLe Augusta? subniissionibus. Mox quippe
iionestationibiis

submittebat

Tiieocti^tum

temporis auctorem,qui deeodemMichaele imperatore hacc dicere pergit Donavit i^atriarchae auri
:

libras (]uin(|uaginta,

et

clero viginli quinque. Vir

eiiim

magnanimus
(]ui

et

non avarus omnes consolalaesi,

tus est,

Nice[ihori nequitia sunt

donisque

misera per beatcC

sperabat imperium,

iniitalionem

Irena)
liberis

obtinere
esset.

senatum

et

miiitiam recreavit.

cum

sine

Ast

vero Stauratius videns se insanabiliter infirmari,

12. Porro quarto idus Octobris coronata est Procopia in Triclinio Augustali (Augusteos) mul:

habitum imperii uxori

acquirere festinabat,

et

tisque donis liberalibusauxitsenatum; mulieribus

Bulgaros in Christianos excitare supra prajcedentia mala. Super quo paventes Nicephorus patriarcha,
Theoctistus magister et Stephanus domesticus ex multa inimicitia in alteram amicitiam cum Mi-

vero thematicorum militum, qui fuerant in Bulgaria perempti, auri quinque talenta dedit. Theo-

phaniam autem uxorem Stauratii, monasticam vitam amplexam, et cognatos illius, qui miserabiliter
sub Nicephoro vixerant,
ditavit.

chaele Curopalate venere.

10.

Interque

alia insi,

CircafinemSeptembrisquintalndictione,
Octobris vespere, Stauratius advocatum

gnem domum
etiam patricios

et

monasterium Thebraica dictum

illi

iialendis

ubi Stauratius est sepultus,

et

concessit.

Stephanum domesticum percontabatur, quonam modo sororis suae maritum ex propriadomo posset ducere ad oculos eruendos. Quo perhibente, hoc
impossibile fore hac liora propter virtutem,

senatores, sacerdotes,

Omnes et sumet

mos
peres

sacerdotes et militantes,

monachos

pau-

tam

in regia urbe,

quam

in thematibus de-

nempe

gentes, locupletavit,
tia

custodiam, quee circa illum

esset, et

ob munitionota quae

Nicephori, propter

adeout immensurabilis avariquam et male periit, paucis

nem domus
dicta sunt.
tlexisset

loci ejus,
ille

rogat nemini

fleri

diebus disparuisse probaretur.

8

At

cum

verbis persuasibilibus in-

Super multos praeterea optimos mores suos,

piissimus et Orthodoxus esset
his,
,

eum, ne

soUicitus esset, per totam

noctem

cum
super

tristabatur

ordinum, quaj remanserant, collegit in hippodromo una cum principibus propriis ad pronuntiandum Michaelem imperatorcm, quemadmodum in subsequentibus indicabitur. 11. a Porro Nicepborus patriarcha scriptum a
militias

cumque

qui a sancta scindebanturEcclesia, quaoccasione, sive ratione, multumque sau-

ctissimum patriarcham, ac eos, qui poterant pro

communi

pace concurrere,

rogans, non acquie-

Michaele proprise
sine sanguine
sacris

manus exegit de manus a Christianis

recta fide, et ut
servaret, ac de

hominibus, seu monachis de toto Ecclesiane percuteretur ab illo. a Anno ab Incarnatione Domiui dccciv (secundum GrBecorum supputationem) Indictioue quinta,
stico catalogo,
tertio

quos et Theodoruni hegumenum Studii, et Platonem, atque Joseph archiepiscopum Thessalonicensem fratrem Theodori in studiis detentos amaris una cum principibus monasterii sascebat, inter

tagebat unire,

quod

et

fecit .

Hajc Theophanes,
Ecclesice reddita.

qui cuncta praeseus intuebatur.

13.

mus
vit

nonas Octobris, Michael Curopalata mitissiappellatus est imperator Romanus in hippototo senatu atque ordinibus
,

De reddila autem
psit
:

Monachi

restitiUi;

pax

pace Ecclesia", pracipue vero

de restilutione S. Platonis, hac habet ipse Theodorus Studita in Vita ipsius,

dromo a

qui inipera-

quam

fidelissime scri-

annos duos. Stauratius autem acclamatione hujus audita, statim comam totondit, etmonachicis indutus est vestimentis, et per Simeonem monachum cognatum suum valde patriarcham imploraus. Qui veniens in palatium una cum imperatore
Michaele, Stauratium rogabat, ne tristaretur super
hoc,

Illum, inquit,
et

arrogantem,
Dei

Nicephorum scilicet diutius temeritate suspensum cum fortis

manus ad

Scythasexterminasset,illic
,

cum
,

toto
ter-

exercitu perdidit
ribilis et

ut posteris narratio qufedam

dictu horrenda, Deique judiciorum

qus

quod factum

est

non enim per

insidias, sed

desperatione vita ipsius id gestum asseverans. At

ille

nequitia; paterna> rabie furens,

dicens ad
bis.

eum

non acquievit, Aniicum meliorem me non habe-

comprehendi non possunt, ejusdemque sapientissimae providentiae exem[ilum relinqueretur. Enm vero, Platonem videlicet, qui antea nobiscum una clausus tenebatur, cum eorum, qui lunc imperio
potiebantur Michaele et Procopia et pie se gerebant, gratia proprio gregi restituisset, confessorem iilum

Hora vero qiiarta coronatus est MichaelaNicephoro patriarcha in ambone maguae Ecclesiae, in quo magna exultatio facta est . Hebc Theophanes. Porro ab ejusdem Michaelis imperio Joannes Curopalata suam est auspicatus historiam. Sed et Leo Grammaticus Leouis sapientis mandato histo-

seipsum esse probavit, idque quomodo factum sit dicemus: neque enimhoc prfElcrire consentaneum
est.

Eorum

cura, qui res nostras benevolo po,

tius quani inimico animo disponebant

de medio

462
:

LEONIS

III

ANNUS

16.

CHRISTI 811,
Antonio praeposito S. Petri, et
eis

sublatum fuit scandalum quo remoto, et dissidium, quod ilii cum episcopo intercesserat, subla-

qui

cum

illo, etc.

tum

fuit,

cum

principes ipsi hoc eis persiiasissent.

Cum

Itaque sanctissimus patriarclia se purgavit, quod

fuissent.

angore
ctitate

qusecumqne acciderant, imperatoris violentia facta Tunc igitur una convenerunt, et vicissim sibi satisfecerunt (quandoquidem ipsi Deo nihil ita
chariim
est

magno cum animi ad nos scriptas a paterna sanvestra accepissemus, quantopere ingemueEpistolas vestras
et afflictione

rimus, quiddicere atiinet, fraternis visceribuscom-

moti
tes
iis,

ut pax et concordia,

modo

concordia

tametsi indigni simus, et ex parili moerore dolorem vestrum restimantes, atque una sustinen,

non
tio,

sit fidei

dissensio atque divini prfecepti viola-

?Nec eniin

aliis licet

molestias aestimare,

quam
in hoc

non deniquecanonisalicujusreprobatio, quemadmodum pra^sens conjunctio se habuil) quan-

qni consimill affectu iisdem molestiis angun-

tur.

Enimvero peccata nostra usque adeo

iniquitatem

tum ad nos

pertinebat

ea quae
illis

interea

facta

fuerunt praetermiltentes, ut

simiiia, quae divi-

exaggerarunt , refrigescente juxta Domini verba charitate, ut qui offendicula

saeculo
et
sit

norum Patrum memoria facta et similiter dispensatione quadam neglecta fuerant imovero perfecta
;

scandala

omnia removere debeant,

eos videre

paria ac fortasse graviora externis magistrati-

earum rerum examinatione

illi

in futuro illo sceculo

justo atque incorrupto Judici reservata . Hiec

de restituta concordia Theodorus.

iA. Facta

bus facere. Carceres dicitis, probra, exilia, persecutiones et aerumnas sustinuisse vos, ac etiamnum sustinere ab iis, qui Ecclesias Dei moderantur, qnos non solum pro Dei mandato pugnantes, sed ne siqnidem humanis criminibus rei essetis, talia

autem cuncta

baec consensu Leonis

Romani
inita
a

Pontificis,

Michael Studita in Vita ipsius

Theodori testalur,
concordia
Michael,

cum

de restitutis Patribus,
dignitatem

et

unquam

a Dei pastoribus perpeti fas esset,

nedum

fl

ista ait

qui

curopalatae

tum

pro veritate certantes, quibus laus debetur et beatitudo, atque haec insuper monastica professione
ornati.
16. Ex operibus eorum cognoscetis eos, ait' Dominus. Haud sane taliain sanctis spectata sunt; quin ipsi contra pati potius visi sunt Apostolica voce edocti, quae de Dominosicait ^ Quicum raalediceretur, non maledicel)at, cum pateretur, non comminabatur praebebat autem placide percutienti divinam maxillam. Hinc Christi pastores noti: illinc ahcni episcopi. Sed quis sensus vester
:
:

gerebat,

sceptra suscepit, vir

imperio plane di-

gnus, et in ea administratione sequissimus. Cui

ante

omnia

res patris cura; fuerant, ut ab exiho

eum
ret.

revocaret, et honore omni reducem cumulaQuin etiam dissidentia membra mox aptissime copulavit, pulchrum Ecclesia; corpus in unum

iterum

connectens,

et

pristinam sacerdotibus ac

monachis concordiam reddens, Josepho nimiruni,

qui ejectus ab Ecclesia antea
ftierat,

ab eadeni
et

nunc tanquam
excluso, qui in
Placuit

inutili

membro

apertius reciso

esse possit de ingruente hac a?tate

nostrahominum

locum ejus

fuerat intrusus.

improbitate,

et

illi

gloriam ducentes ostentant;

per
vit
:

litteras

nam
ad

et

hoc in primis Romano antistiti, qui nunliosque suos sententiam confirmaillum scquestrem pacis et conciliato-

quod iniquum est, aequum aestimantes, auctoritatemque et imperium suum ad oppugnanda Dei
praecepta

exercentes.

Verum

illi,

quae gesserunt,

devincendum Patrum animos pius imperator adhibuerat. Exindevero sanctus etpatriarcha crescente inter illos amore mutuo, perstiterunt de caetero non tam corporibus, quam animis invicem
arctissime colligari,
ita ut alter alterius, etuterque utriusque consuetudine vehementer caperetur. Ista Michael.

rem

qua^que gerunt, aliquando inveniant, aut veniam potius consequantur a Judice incorrupto, qui nihil
inexploratum inultumque relicturus est in die judicii. Vos vero, fratres charissimi, ac Patres reverendissimi, gaudete et exultate,
titudinis

quoniam
et

divinae bea-

gloriam reportastis,
et

Christi opprobria

gloriose suscepistis,

hanc ineundam. concordiam eo usus est consilio Michael imperator, ne quid dissidii semen alicubi reliquum esset nolnit confesso15. Porro ad
:

maxima
17.

exiguis laboribus et aerumnis sempiterna praemia consequentes. Et quoniam, ut jam ante scripsimus,
est
:

optimi Dei beneficio, e medio sublatus

cujus

res

carcere liberare

nisi

prius

poUicerentur

Nicephoro amplectenti qum sunt secundoctrinam, et destruenti quae fuerant male constructa, communicarent. Qua libenter acpatriarchffi

causa dissidium in Ecclesia nostra extitit victrix pax obtinuit nutu et auctoritate et benignitate, ad-

dum sanam

dam

et hortatu

trium[)hatorum, Christique aman,

tium imperatorum nostrorum

cepta conditione a sanctis Platone, Theodoro, atque

defensione sanclissimi patriarchae nostri

necnon opera et ( sic enim

et

eidem consentirent, sequestres ipsi Epistola hoc argumento conscripta, tunc ab ipso Theodoro ad Antoninum abbatem, qui una cum suis ea de causa in carcerem conjectus fuerat, et adhuc eo detinebatur multa passus.
Josepho, ut
fuerunt,
alii

deiuceps appellare oportet) suscipiat

vestra, quae a nobis huniilibus

sanctitas

ut

declarat

'

multa cum specuinvestigatione, paternarumque actionum latione et contemplatione, ac scandalorum quoque, quae in Ecclesia interdum contigerunt, dijudicata et approbata fucrunt, ut
VII.
sic etiara in Ecclesia vestra

pax

Tbeod.

1.

I.

Ep. LV. inCoJ. Column,

Matth.

1.

Pet. ii.

LEONIS
Dei regnet ia cordibus
lioc facinnis,

III

ANXUS

1(3.

CHRISTI II.

463

omnium. Nec enim, nisi sanctum a Deo reputabitur, nec victoria nobis erit, quin amittemus forsiian, rectuni curiosius inquirentes, et quod hactenus praiteritis iaboribus bonuin exegimus. Acci[)ite ergo, vos
obtestanmr,
festa
et

suscii)ite
et

cham nostrum,
uon

sanclissimum (jatriarcommunicate, iu quibus manietiani episcopo vestro,

esl iiiiquitas,

ea,

quje intercesserunt,
et

Domino

permittentes censori

enim ipsum, precibus

Ad hoc sanctissimum patriarcbam appeliemus, ut liberemini vos(]uoque

remuneratori
factoruni dictorumque.
interpositis, et

culorum. Extat ipsu Epistola ex graeco reddita latinitali, cusaque post Epbesinum Coucilium studio Pellani viri doclissiiiii. Accepinuis nos nuper et aliud ejusdem exemplar latino idiomate scriptum ex Codice ConciUorum l)ibliotbec;B Ecclesiae Virdunensis iuLotbaringia, nobisimpertitum abinsigiiis doctrina; viro Frontone DuCcCo societatis Jesu professore, quod magis emendalum graeco exemplari se reperisse testalur. Sed expedire putavimus, ut quai in ea idem Froiito praitatus est, hic ante eamdem Epistolam describamus sic se habent
:

19. Ilaic

Ei)istola

Nicephori ConstaiilinopoCodice Conciliorum

a custodia.Pacisque tesseram inter vos constiluentes,

si

litani exscripta fuit ex

magno

siquid controversiffi subsit, illicodecidatur; aut

sit,

manuscripto

tale

ut vestro

isthi.ec

et reverendissimi epi-

scopi cougressu curari nequcunt,

coram ipso oecumenico patriarcba niorbi omnes sanentur, con-

canonicorum Ecclesiae Virdunensis in Lotharingia, anno millesimo quingentesimononagesimo quinto, latino idiomate cum
bibliotliecae

grfcco, ut apparet,

reddita a veteri interprete, qui

transtulit, ut
illius,

currantque universa ad pacis laititiam concordite(|ueunitatem . Ilucusquead AntoninumTheodorus

Studita

niinium ad verbum

mos

erat vete-

rum
nffii

illorum interpretum, ut
latinitate donavit.

qui libros Ire-

de pace suscipieuda atque coucordia ineunda. Sed qua; sunt rehqua anni hujus ipsius novi
ista

Et

quemadmodum

hujus
ele-

ipsius Irenaei interpretatio laUna, licet

gaiis, in est ipso

minus

quibusdam tamen

locis correctior reperta

exTheophane rcLJlemus, qui dictis susubjicit: Misit ad Carolum regem Francorum pro pace atque contraclu nupliarum in Theophylactum fllium suum . Agitur de hac legatione in Annahbus Francorum anno sequenli, quando videhcet pervenit in Galhas. Subdit vero Theophanes
imperaloris

exemplari graeco Epiphanii, quo loco multa

perius

capita Irenaei recitat; sic et ipsius Epistolae interpretatio, inculta licet, et

mulUs

in locis ita obscura,

ut nullus sensus appareret, emendatior

tamen

tuit

quam exemplar illud grcecum excusum apud Hieronymum Commelinum, anno millesimoquingentesimo nonagesimo primo in Germania una cum
Synodo Ephesina ex bibliotheca Rouchliniana. Quamobrem coUaUone facta utriusque libri, hanc
interpretaUonem, ubi manifeste a graoci contextus sententia aberrabat, sarcivimus et interpolavi-

48. Epistola Nicephori opiscopi Constantino-

politani

ad Leonem papani cum

fidei professione.

ctionis,

Porro octavo lialendas Januarii quintae IndiMichael tranquilhssimus imperator coronari

Yoluit

Theopbylactum filium suum imperatorem

mus,

illis

alioquin intacUs rehctis, qua; in graco

a Nicepboro patriarcba in
siiB, feria
;

ambone majoris Ecclequinta etobluiit pretiosissimum stemma

altario
in vasis aureis et lapidibus vevelis antiquitus ex auro, et

in sancto
tustis, et

ambigua erant, et utcumque ferri poterant, studio nimirum anUquitaUs, et ut ejus auctoritas major esset quamobrem et graecas vocesaliquando mar:

quadranguUs

gini attexuimus, ut ex iis posset lector,

si

vellet,

purpura clare contextis atque admirabilibus sanchs imaginibus variatuni. Donavit autemet patriarchae
auri libras viginti quinque, et venerabih clero
li-

alium sensum
accepi, ut

elicere.

Certeidem

factitasse

eos,qui

editioni Coiiciliorum Graeco-lalinae

Rom;c praesunt

quantum

fieri

poterat, interpretationem

bras centum,splendidam reddens sanctam festivitatem et Dlii pronuntiationem . lusuper hujus quoque Michaelis imperii exordio,

veterem novae praeferrent . Ista Fronto, qui liaec ad me misit una cum Epistola anUquilus laUnitate
rudi saeculo
ipse

de Nicephoro
:

patriarciia subjicit ista

Theo-

donata, et ut puto, ab Anastasio, qui in his hoc magna cum laude versatus reperilur;

phanes NicephorusquoquesancUssimus palriarcha transmisit Synodicas litteras ad Leonem sanctum papam Romanum antea quippe hoc faciendi probibebatur a Nicephoro imperatore . Simul ac igitur liberum fuit eidem patriarchae, quod
:

enim (ut dictum est) Theophanes, qua usi sumus, historiam in latinum transtulit. Porro
Epistolae sic se habet Utulus et inscriplio
:

facere tenebatur ipso suae creationis exordio, offl-

ConstanUnopohtani archiepiscopi ad Leonem papam, temporibus Caroli. In omiiibus sanctissimo et beatissimo fiatri
et

20. Epistola Nicephori

ciosissime prwstitit,
licuit,

quod aute
ad

htec implere

non

consacrificanti

domino Leoni

papa;

antiquae

prohibente id inipio imperatore, Ut

primum

vero

licuit, litteras scripsit

Leonem Romanum

Urbis Romaj, Nicephorus misericordia Dei episcopus Constantinopoleos iii Domino salutem.
Magnus quidem vere et memorabilis, et omni favore dignus est, quicumque est fidelis ille

Pontificem, quibus de sua rationem redderet electione,

eisdem
et

simulque fidei adjecit litteris eidem faceret manifestam munera, (|uibus venerari |dacuit ijisum Romasua; CalhohcsB professionem
:

ac

prudens servus, qualis in parabolis

'

sacris et

Evangelicis describitur praedicationibus, a

Domino

num

Pontificem, legatumqui^ misit, cui ea

is

omnia
'

perferenda dedit. Fuit

Michacl episcoi^ns Sinna-

Matth. XXIV.

464
constitutus in

LEONIS

III

ANNUS

16.
et

CHRISTI

8M.

domo

ejus, et dispensans in judicio

scrutatur quae nostra sunt, et ductus in flagella

mandatorum
vacue,

seriiionem, et impendens

non super-

actionum injustarum poenas sufficienter exsolvam,

ut qui in similibus rei deprebensi sunt videntes quae
patiar,

sed ad coinmodum creditis bene utens, dans opportune conservis tritici inensuram, et suppeditans unicuique et largiens proportionaliter

coerceantur,

et

correctionem suscipiant.

Quoniam

igitur permissione etomissione' Dei

sub

quod

ei

competit, et propterea
et

omnein Domiiii
conferens, et bea-

jugum

cjus sul)junctus

sum

et

hoc ministerium

gratiam
in

propitiationem in se

'

nolens suscepi

titudinem ab eo accipiens,
stituatur,

et fore,

utsuper omnia,
ordinavit, con-

quibuscumque eum procurare

^ tantum coactus, et non voluntarie, qua condilione antea fuerim et ad quem statum provectus, ut omnes ferme qui hic sunt, norunt,

promissionem obtinens. Dexter enim cum esset prope niinium et optimus, fidem simul et prudentiam accommodatissimam miscuit et exhibuit,
illic

dicturus advenio.
22. Aliis quidem ars alia et studium est aut majus aut minus, sicut unusquisque libero arbitrio ductus, et rerum gerendarum electionem in

quidem benevoleuliam

et fidelitatem

erga Doininum

suum

oslendens, et mininie
;

eorum

sua potestate habens,

forines
versi
vitae

elegit.

Eiiimvero sicut multiet consilia, di-

quicquam, quse sunt credita, subtrabens hic autem cogitatione officiosa et mentis sobrietate et
aitentione et sinceritate liberaliter quibus convenit transujiltens, quae

hoininum cogitationes sunt etiam mores et vivendi ratio

diversa, sic et

huinanae conditiones discernuntur multis mo-

expeiiduntur.

Pro quibus
(babi:

dis et dividuntur, et in infinitas varietates et inul-

jam
tus)

preefectura
*
:

tanquam dominica dignus

Euge, serve bone et fidelis, audiet quia supra pauca fuisti fidelis, super niulta te consti-

tuam;
opera.
21.

et in

gaudium Domini

sui intrarejuste ei

producuntur. Nonnulli enim hanc miseram et conculcandam eligere decreverunt mechanicarum artium conditionem, etalii agriculturae laborem exhibentes ostenduntur, quidam netiplicationes

praecipietur. Talia sunt illius servi et prcEinia et

gotiationis sortiuntur cupiditatem, lucri et divitia-

rum

ainorem, aut naviculariae

artis

amorem

pere-

Ego autem non eorum, qui possunt

hEC, sed dispositione
et

vil-

grinationis ac periculorum,

alii

per alias

manuum

licare et regere

regimine

sum, quoniam quidem pusillus nimis et omniuin minimus, et tanta parte prorsus et bona sorle deslitutus sum et ideo uequecredi Ecclesiam, quae est secundum Apostoindigentiuni particeps
,

lum
et

domus

Dei, volui infirmo et invalido natura,

initiatione indigenti, prout
est,

arlis operationes, ne singillatim omnes persequamur, incedunt. Caeteri autem qui et pauci sunt et potiores, mouasticam et philosophicam amplectcntes conversationem, animas simul et corpora purificaverunt, et in hac Deo appropinquare digni efficiuntur, et ad superiiam beatamque vitas con-

divinorum

dicere

dilionem perducuntur, aut eloquentia ex ratioualibus disci[ilinis et artibus insigniti et bonis mori-

convenientius

quia qui neque inea bene dispono, neque humilia et terrena supereniineo nec
;

bus exornati proprias animas decoraruiit

et sicut

curam gerere unquam elegi. Quibus enim in pro[iriis studium non succedit ad utilitatem, multo minus hi ad ea, quae sunt alioet

animarum regimen

unicuique denique dulce et gratum videbatur, et pro inclinatione naturae contingebat. Mihi auteni
sic praesentis vitai

negotia evenerunt.
et

Cum

igitur

ruin,
illo et

disponenda idonei erunt.

Nam

simul dono

atatem virilem attigissem,

juvenilem

|)raeteriis-

gratia indignum meipsum judicans et reputans, vellem sicuti non beatitudiue illa dignus

sem

in regalibus versatus atriis, militiam

et

quamdam

esse et pcena dignus, neque paroppositarum partiuni et adversariae prudentiae illius maligni * et male operantis servi,

sum,nec miser

ticeps

ipsam non absque opera ac remissam, sed quae [ler nianus et calamos exhibetur. Etenim inqierialibus intereram scriptoribus. A secretis auexercebam,

tem eos vocare

et

solitse, latinae

linguae scimus esse

multam segiiitiem et desidiam Domini adventum procraslinat, et gravis conservis fit, et communicat ebriis in mensa. Quae dum fiunt, superveniens Dominus (qui exspectabatur)
qui propter
separat, et dividens,

dictionem. In hac haerens quibusdam temporibus

cum

hypocritis

annumerat:

humanis rebus impeditus, in cognitionem reruin caducarum iu hac vita et non consistentium venieus, consilia volvebam et cogitationes animo versabam, quam nimirum difflcile sit et laboriosum
ibi occupatis

neque talentum
et a
est,

accipientis, et

sub terra ponentis

pigritiae accusati,

superna capessere,
illa

[iraecipue vero ut

et abscondentis, et idcirco

amare

qui spein aliquam meliorem coiicepit, ab ea non

excidat
:

quo non tantum usura et mulli[ilicatio exacta quoque detrimentum passi et tenebris traditi exterioribus. Utinam non in istis desed in sorte

nam

quidem ludentium

haec vero

seria tractantium

esse arbitrabar, illaque valere

jubebam,
rere,

et istis

([uantum in

me

situm esset adhae-

prehensus exemplar vulgo proponaret subsannatio

et irrisio his,

qui io circuitu nostro sunt, ostendar,

motionem capitis videntibus existimer; judicatus quoque et damnatus ab eo, qui omnia videt
et in

meque in iis potius excellentem cernere studebam, quam illis deince[)s condecoratum videri. 23. Me sane legislatorum ac Pro[ihetarnm*
optimus attendere mihi ipse edocuit, et*omniava-

'Eriffnw/isvsj,

allicieDS.

Matth. XXV.

-^ Coloss. IV.

'

Mattii.

XXIV.

uxpopxnt, conaivealia.
* Eccli. i.

"oti T/jdffw,

quodammodo.

'

Deul.v.

LEONIS
nitateni
esse, et
qiiac
sit

III

ANNUS

1G.

CHRISTl 811,

/.63

abunclanlia honiini in

vidorum venbar, qui omnia observare stndeut,

onnii labore sno, quolaborat

subsole, alius sa[iiens

qum

noslra sunt, sive bene. sive aliter sc habeant,

insinuavit. Pertransire autem figuram bujus sa3culi

',

Vas Dei electnni denuntiabat, et alias Scri-

nec trabes suis impositas oculis vident, neque glumam ab oculis [)urgare appetunt, et alienas festucus scrntantur, et pri>|)ter pusilla

pturas sacr'as bis simiUa pra?tiicantes andiens et

nimium

et vilis-

simul in mente babens

rum, qui

saj)ientiix;

quod apnd qnemdam eonomine celebres sunt, novimus

:

sima

et (\ux nullius

sunt

|)retii,

linguas suas adsusci-

versus praeeminentes injuste armant, et utrinque

decantatum, niebus esse plebeium \ivere,

quam

amare ac

injustissime vulnerant. Sed hoc

maguam
gnura
sit

babere polestatem eum, qui nihil ea diprsestiturus

:

piens certamen, (juo in lioc adjutore et opituLitore

indigeo, nisi
ista et

quemadmodum scenam
me-

permittente Deo, a ([uo postulo

et pro,

prffisentem deflorescentem gloriam contempsi,

increnientum
pitio

adjutorium, nt miscranti
respiciat

que ad considerationem mei extemplo converti. Idcirco re bene succedente, mihi opitulante Deo, cum dignitatis conlemptor sum factus tum ab imperialibus atriis et urbano tumultu procul abduclus, vasa collegi. SoHtudinem igitur quamdam occupo, et jugum montis, quod erat asperum et inaccessum, stadiis non paucis circa Proponticam
,

oculo in

meam

parvitatem

teneat-

que manu dextera etad snam deducat voluntatem, et eorum, quae nobis commissa snnt, gubernationem ad salutem ([ui quidem differt punire hos difficiles et aftligentes nos, aut propter nostram
:

regionem, regia distans ab urbe; et facere studebam, ut etiam si possem

illic
,

stationes

maliliam, ut ad meliora nos reducat, aut ad iliorum detegendam malitiam et |)erversitatem in nos, ne lateat amaritndo subdole in anima, et astute nidificet,

monachicam

sed in lucem prodeat et manifestetur,

est.

quod

conversationem attingerem. Ad boc enim e.\ multo jam tempore impellebar

,

occultum

25. Si

antem

frater, qui adjuvatur a fratre,

et

amor quispiam eremi

ac tranquillitatis ve-

sicut civitas firma et recte firmata est regia,

quem-

hementissinuis
illic,

me

tenebat, nec aiibi uspiam nisi

admodum Salomonicus

'

sernio

nos admonuit,

extremum \\\.x diem obeundi. Sed quoniam quidem non omnibus omnia, quse secundum voluntatem sunt,evenire possunt, et sunt qua^dam
in

aliorum etiam pluriiun precibus indigeo ad opem ferendam, prae omnibus autem vestrai maxime in
spiritu desideratissimae et sacrae fraternitatis sacris

quibus- fatum imperat,

[)onit
, :

finem incoeptis
mibi,
et

Deus, contigit utique boc etiam

et

sicut vult

orationibus, ct ad

Deum

intercessionibus ntar, tan-

quam
quffi

nobis auxilium fereutibus ac juvamen, ut

et

ab iis quae in animo statueram, excidi, nescio quibus judiciis, quaa novit, qui hsec peret misit et omisit Deus, ab amabili eremo sum abs-

Deo appropinquant.
,

ad supernum

et intelli-

gibile feruntur altare,

mundo munditer loquentibus

tractus,

quam

regiam iterum ductus sum, tansub Deo teste, decreto et judicio eorum,
et in

qui in his sedibus collocati erant, et totius Ecclesacro ac consilio senatus snffragansiae coetu
tibus absque ulla tergiversatione et excusatione,

tacentibus et clamantibus, sicutaudiebanturMoyseset Samuel, etsi quis alius eis similis in spirilu. Idcirco suffragamini mihi in infirmitate, et manus sanctas in superna levate. Certi enim sumus babere ex confidentia virlutem

vobis et audientibus

quandoquidem jam regia; urbis pra;sul vitam cum morte commutarat, ut homo humanam, me licet admodum cunclantem et non praesumentem ad hanc sacerdotalem sedem deduxerunt, quod violentia potius

desuper nobis misericordiam impetrantes, et propitium Deum reddentes ad confortandum et robo-

randum, quod infirmum

et

lassum

est

ut lorica

induti fidei, et galea salutis cooperti, stare possi-

mus

quam

persuasione confectum

est. et

rectores

adversus principatus et potestates et mundi tenebrarum ssculi bujus, adversus prin-

24.

Quia ergo nolens boc jugum subii,

vim
et

cipalia nequitiae, contra quae nobis luctatio est

sollicitudinis suscepi

conveniebat,

non digne, neque timeo quidem primum

uti gratia;

con?ervandam

item

stabilitam

et

ad inconcussam
:

varias

multi[)Iices machinatioues inventoris nequitia^, ac

animae fortitudinem, et ut adversus obedire recusantes et refragantes decenter et dextere me geram,

et

malorum

et invisibilium

spirituum insurrectioet

ad eos adoptandos in

filios

Ecdesiae, et oves ra-

nem, ne cum me nudum

sunt ex virtute,
spiritualibus et diviuis

inermem ab lis, quae deprehenderint, nondum enim me

,

tionales electi Christi gregis efficientes, et ut in di-

eruditum cognoverunt, aut adversus eos exercitatum aut concertantem luctatione

vino Ecclesiae ovili commorentur curantes, ne a lupiscrudeliter lacerantibus devorentur, concordioe

et

consensionis signaculis signatse, ut insidiis

et
illa;s;e

non

perspexerunt, peccati vulnerantes

sagittis,

appetitie

Deo electam catervam feriant, et bene ordinatam ejus phalangem exterminent, inconsulti et indocti ducis ruinae cachinnis insullantes. Deinde Tero cum me alienum a principatu , et objectum iavidise viderem, dolositatem et malignitatem inEcclesiae a

permaneant, utque omnium nostrum capiti Christo et Principi paslorum subjiciantur, ac freno ductiles cervices illi subjungant.
26.

Ad mundandos autem nos

etclariflcan-

dos, et ut flamus perfecta perfectfe lucis germina,^

sic

et
'

mundationem
Prov.

ut possimus et aUis imperlite illuminalionem ' , detur etiam sermo nobis in

1.

Cor. VII.

'

[lei

iungens,

quam quod

evitare

voluntatem fatum appellat, utrumque simul ncu possit bomo, fatum nomioat.

xvm.

Ephes. vi.

' Ibiil.

TOMUS

Xlll.

59

/i6G

LEOXIS

III

ANNUS

16.

CHRISTI 811.

aperlione oris ad implendos eos. qui audiunt, spiritu, et

per inenarrabilem dispensationem salvis et manen-

ad pra?dicanduni sine pigritia

et defectione

mysleriorum noslrorum, ejus gratia, qui linguam niutorum explicat, et rectos facere potest
\irtuteni

admodum unionem et conjunctionem retinemus, quum ad nutum unum et consensionem creatura fidei suffragetur
tibus adjunxit: hac ratione juste
:

claudicantes, ct ad beue

currendum

in prtepara:

non enim
lur.

tioneni Evangelii, tinnat et corroborat

ad multi-

Judaa tantum notus est Deus, sed in omnibus, quaecumque mens et ratio contemplanin
Nos vero, qui novum Romanorum nomen sumus, utpote super uno et eodem fundamento fidei superadificati, Apostolorum, inquam, posito et Prophetarum sapieutium artificioriim angulari lapide omnium noslrum SalvatoreCbristo

commissum talenlum, et in tempore reddendum cum usura Domino dcbilum ad operandum etiam in vinea bona, et operis approjilicandum item
:

28.

sortiti

bationem reportandam,cum sustinuerimusquidem magnanimiter laborum gravitatem etdifficillimum ponduset generose perlulerimus diei aeslum, ut

'

undecimani introierunt, absque conconnumeremur. Ad illuminandum autem nostra) mentis

his,
'

quicirca
",

et

Deo,

uulla in re, quod ad finem attinet, anti-

ductione

in distributione aucloramenti

introitum, et ut per spiritus

iit

SJoBTpsiv

dispiciamus,

ila

propbeticarum vocum auditores reddamur, et divinorum maudatorum alacresadministri, etejus

suscepto dono, id, quod

sumus inferiores. In Ecclesia enim Dei non est prajnumeratum et subnumeratum, sicut non Judgeus, non Graecus, non Scytha, non Barbarus, non servus, non liber, sed onines in Cbristo unum sumus. Igitur et in nobis divinus Paulus
quioribus
superbiat et glorietur, ac se jactet co|)uIaus veteribus nova, et

oculum mentis conturliat, etmentem nostram obumbrat^ imrgetur atque mundetur

:

comparans
et

in

dogmatibus

et pra?di-

ut undiquaque seipsos custodiant, etobser-

cationibus

cujus

nos doctrinas et admonitiones

vent, etab adversariorum ictibus maueantillaesi.

Ad

sequentes, inquibus radicatiet firmati

,

sumus con-

providendam autem frameam', cum super peccatores a Deo immissa advenerit, ut si quidem possibile sit, et dederit Deus, et qui annuntiat adventum,

Beum placans, el ipse, et ii, quibus annuntiatur, iram effugiant. Sin niinus, propriam saltem animam salvam faciam, juxla Lotii * illum justuni, qui
salvans
vestrae

fessione fidei nostrse in qua stamus et gloriamur, nostrasque sententias qufficumque sunt sane de nobilissima et immacuiata nostra religione, revelata facie clarissime pra^dicamus, cum qua Deo

servimus,
senti vila
el

et

quam

spirare

potius

quam aerem

indesinenter debemus. Cuni qua et abire de prae-

animam suam, incendium

quidem
sint.

evasil.

Et quce

contendimus, superua gratia confortati

licet

sint oralionis et spiritualis auxilii,

muniti, sicuti alia non

incedere et

ambu-

hactenus dicta
27.
talis

lare, aut qua lUTcsentis sunt vitm

Tempus autem jam adest, magnam verilubam, magniloquum Evangelii lirajconem Paulum spectare memorabilem, propter antiquos

aut quae in
trare.

bene disponere, futuro sunt reposita dignis bona impelue credere in ununi omnipotentem, omniuni faclorem et

II

29. CoNFiTEOR igitur

Romauos admodum consolatum, et velut exultantem spiritu, et ob eorum fldei studium et fervorem
confidentem atque gloriantem,
et tesiificantem.in

Deum Patrem

omnibusque mundi
tiantem
in
iniis,

finibus divulgantem, pronunquaead illos scripsisse eum constat^ Gratias ago Deo meo, quia fides vestra annuntiatur

dominatorem ac Dominum, et in Filium ejus unigenitum Dominum nostrum Jesum Cbristum verum Deum, et ante sacula Verbuni sine principio et ineffabiliter ex Deo natum, incomprebensibili
ratione,
et

quam

intelligibilis ac

sensibilis

ulla

universo mundo. Et quia nostra Evangelica

et

creatura coinplecti mente non potest. Et in Spirituni veritatis viviflcantem, ac sanctissimam Trinitateni unius substanliaj, supersubstantialem, iuvi-

immaculata fides est, et extra quam non nequeRomanis flnibus arctata circumscribitur, neque terminis mundanis finitur: in tantuniautem effunditur potius et diffunditiir, etsicut
est alia,

munda

sibilem, iucomprehensibilem,

iuseparabilem, imet

mutabilem, simplicem, indivisam

tam,
et sine intervallo

incomposi-

Propbetica3 et Apostolicffi voces incitant fari

in

oninem terram
et in

divina; praedicationis souus exivit,

fines

orbis terra;

verba prajdicantium. Si
virtulibus
fiducia-

incorpoream, sempiternam sine qualitate, sinequantitate, uniushonoris, uulus gloriffi, unius sedis, unius deitatis, intractabilem
et impalpabilein siue flgura, sine flne

autem oportet
in supernis et
liter agit.

et his dicere alliora, btec et in caelis

bonam, per-

intelligibilibus

terra, et

Si enim una est Ecclesia in ca^Io et in primogenitorum Ecclesiam in cailis exiude

petue spleudenteiu lucem, tripliciter fulgeutem, lumenomneexcedentem, semper itidein et secun-

dum eadem

se

habentem, omnia speculantem,

et et

audinuis descriptam, et est civitas " exfidejustificatorum, qute sursum est Hierusalem, cujus artifex
conditor Deus, qui et paciflcavit, quaj iu caelis et quae in tei-ra sunt% medium maceria; solvens
et

perficientem virtutem, omnibus rationabilibus

intelligibilibus repente et

parietem perditamque

ovem

in

humeris

attollens

non parlim effusione displendeutem, proportionaliter, pro facultate recipiendi quee in iis est qui illuminantur, et ad esse, et ad bene esse conservantem in
vini luminis

subsisteutibus rebus et
'.*lalth.x.
5 lioiD.
I.

non uudis nominibus

artiiicum.

co-

^'kau/ji-Mvtiui.

3 Zacli. '

xiu.

Ps. xviu'.

Rom.

X.

Hebr. .\u.

Genes. .\is.
Eplies. ii.
'

T;;vtTu/Twv, vel

Tsxjnw,

LEONIS

III

ANNUS

Ki.
et

CHRISTI 811,

467

gnitani, iina dcitate, et potestate, et regno glorifi-

inefTabilem dispensationem unius sanctac et vi-

candain
bili

et

adorandam ab omni

visibili et invisi-

vificanfis Trinifatis Christi A'eri Dei nosfri, ut

undc

creatura.
30.

esse nobis fuit per inenarrabilem ipsius bonifafem,

Pater

Ex iis, qua; in quidem sine inilio

,

Trinitatc
est
et

considerantur,

siiie

causa

non

inde et bene nobis esse daretur. Confifeor igitur et credo ipsuni unum de vivificalrice ct bcafa Trinitatc Dei

enim ex aliquo sed a seipso essc habet. Filins autem, non sine principio est, ex Patre enim est. Principium autem fiHi Patcr sicnti causacst;si autem, quod ex tempore est, accipias initinn), et sine inilio est creator enim tempnrum non est sub tenipore genitus' quidem, sed sempiterne et indi:

Filium

et

sancto sempiterne simul

Verbum cum Patrc et Spirifu adorandum et congloriet

ficandum,

sicuti

consubsfantialcm

consesso-

rem

',

iufiuita

clementia motuin ad miserandam

pro|)riam plasmationem bona voluntate paterna et

stincle

consplcndens Patri

sicnt splendor gloria?

et paterna)

figura substantia?. Spiritus

ctus ex Pafre substantiam habens, sed procedens, sempitcrne

autem sannon gcnitus^

-

autem et cooperafione sancti descendentem de ca;io, et infcr homines conversatum, ut damnatos nos dudum peccato, et
misericordia, gratia
S|iiritiis

a delectatione expulsosparadisi, etcorruptioni sub-

cum

Patre et Filio con

jecfos gratia reconciliaret, et divina; socios

perfi-

quidem propter j^rocessionem ex Patre. Principium enim et ipsius est Pater secundum causs rationem sine initio autem et ipse est sccundum tempus. Unus ergt) Deus Paterex quo omnia, et unus Dominus Jesus Chrislus per quem omnia, et unus Spiritus sanctus in quo omnia ex tribus perfcctis unum perfectum et perfectissimum, quod est divinitas, segregatis quidem et personalibus
sideratur;

non

sine principio

ceretnatura;. Inhabifansenim in ufero sanctissim;e

incontaniinata! Dei Genitricis Virginis, et in
et in

anima

carne pra;mundata Spiritu,ettotum

in scipso

suscipiens ex ipsa (juod nosfrum cst,

qucmadmo-

duin in principio plasmans et vivificans hominein, processitDeusincarnatus,manensquod erat, Deus:

Virginem postpartum siipernaturalifer

lifer

et incffabi-

Genitricem conservans: nequaquam mutata

vein-

proprietatibns ab invicem differentia.

Unumquod-

secundum naturam virginitate ad ostensionem ram, ecundum processionem nativitafis ejus,

conncxa;
ct

que enini liorum quae nutura indivisa sunl [)ropter continuitatem substantia; cum mentis contemplatione dividltur, Deus a nobis agnoscitur ct crcditur omnium plenissimum existens divinilatis proprietatum. Et hsec tria invicem copulata unus Deus

iminutabifis sempiternifatis. Qui eniin

Patri connaturalis esf, consubstantialis nobis per

omnia absque peccato

prelieiitlit,

factus,

scmen Abraha; ap-

simihter nobis particeps factus carnis et sanguinis.

32.

quidem secundum autem secundum substantiam. Et monarchia est, quod a nobis honoratur, non polyarchia, non anarchia propter inordinatam
a nobis adoratur
,

ternaliter

Carnem enim animatam

quse niillo

sufcepit

anima

personas, singulariter

intelligibili ct rationaii,

modo

subslifit

ante ultimam unitionem, sed simul caro animata

rationalis in Christi connafuralitale creditur,

non

et

seditiosam

stultitia^

ac confusionis condilionem.
circumscribit persona
Judaicse iuopia;
et litteram

Mouarchia autem,
et |)uerihtatis,

nonquam
quam

per gratiam habiians in nobis, sed totus lotain naturam complecfens inconfuse et indivise et supernaturalifer coadunationem operatus
proprietafej (|ua;
:

propter imperfectioncm
sed

ut coniii

naturaj unius honor, et

venienfes subsfantia; divinifafis et humanitatis

sententiae conspiratio, et idenlitas

et

motus

ostcndit,

sccundum naturam

est,

perma:

eorum
in

quae ex
inter

eodem sunt

in

unum

conseusus,

nerent, et nullafenus in invicem fransferrentur

licet

quod

creata natura impossibile est, velut ait

magnus

theologos Gregorius, et ncque id

vocabularafione connaturalilatis commeare pie intelligamus propter noniinum councxionem. Coii-

quod copulatum

et connaturale est in Trinitate contemplanda; divinitatis dividitur. Aheneturenim a nobis et abscindatur insani Arii non recta opi-

enim sola, etnon re ipsaseparari cxistimainus propter supernafuralem conveuienfium unihonem, singularilafem autciu et unioneiii pertcni|)Iationc

nio et rabies. Individua enini ipsaTrinitas et gloria

et sempiternitate et
liata,
tis,

son;e servari credimus inseparatani et indivisam

regno non

divisa,

neque

alie-

permanenlem. Abjiciatur enim phantastica impostoris

Iiule

neque Dei principalibus pcrsonis transmutaueque concapesccnlibus invicem *, sed in una-

Eutychis,

et Dioscori

confusio et coinmixtio.

(juatiue

propiictate.

earum inimutabih servata Procul cnim rcfutetur

et

inconfusa
ahigalur

ipsum creatumef iiicrealuni confilemur, anle saecula autem et sub tempore; caelesfem et terrestrem;circumscriptumetincircumsciiptum;passibilem et impassibilem,sine matrcetsiiie patrc; illud

et

male prudentis Sabellii Iraudulenta confusio. 31. Veneror autem et adoro quod erat ante sa;cula destinatum mysterium, novissimis autem tcmporihus revelatum iu salutem omnis generis nostri, et peraclum iiermagnam condescensionem,

quidem inenarrabilem et sinc initio et ante saecula exPalre nafivifatem, bocaufem propter cam, quae secundumnos est occultam ct inlclligibilemcoadunationem,
et

duas cjus nativitatcs [)rictlicamus,

qu<.e

'

rsvv>7rw,-,per generallonem.

Hebr.

i.

Tioptu-ui, non per generaliouem, sed per processiouem.

'ojysvvjjTws s/i'ix Kai

*

sunt iucom[)rehensibiIes et omiiem sermonem cxcedunt. Cum enim ui fonna Dei esset unigenilus

ns/st'

Xupojwj iU

ai.}r,'/.x;,

neque commeanlilju

iater se.

I'jv9/50VSV.

^G8

LEONIS

III

ANNUS
in sub-

16.

CHRISTl 811,

Dei Filius, qui est in sinu Patris, hoc

est,

stantia Patris ante saBcuIa, ex eo fulgens, in

con-

ex femineo nos nuntio incesserat, tristitiam dissipasse. Visum autem et sanctisdiscipulissuis resurrectionis suse mysteriuin confirniantem et osten-

summatione SBeculorum
et servi

semetipsum exinanivit, formam assumpsit, hoc est nostram sub

dentem

se,

sicut ipse fuerat et ante resurrectionem,

ct sapientis

stantiam.

Ergo in Christo secundum personain 33. coadunatio ahud quidem et ahud, ex quibus Salvator
ost,

Thomoe circa divinum latus palpationem. Ascendisse quoque in Ccelum, et ad

per escam,

introducit^ ut puta

invisibile et visibile,

passibile et impassibile,

absit

Deum eumdem

non alium autem etalium, perfectum vere et hominem

:

perfeclum confitemur
atlribuentes,

differentiam naturarum

unum

et

eumdem

cognoscentes. Et

post

Incarnationem, non in duahtatem filiorum dividentes propter diversitatem concurrentium in

dexteram Dei Patris sedisse cum assumpta carne, cum qua iteruin veniet in gloria Dei et potestale, qucB est super omnem creaturam, et judex sedebit, unicuique secundum opera sua reddens. Oinnes * enim nos exhiberi oportet ante tribunal Christi. Cum his credo et carnis resurrectionem cum mundi transmutatio fuerit, ut mortale nostrum
,
'^

induat immortalitatem,
in
et et

et

corruptibile incorru-

coadunationem secundum personam naturarum,

ut expellatur a divino atrio insipiens Nestorius

plione operiatur. Conflteor etiam

omnis autem

divinitatis et hunianitatis ejus

operaest

unum baptisma remissionem peccatorum, quod in Patre etFilio Spiritu sancto perficitur, secundum Evangelicam
divinam traditionem.
c<

tiones })erficientem. Sicut

Deus enim operatus

divina, per ipsa Dei signa et mirabilia operans;

sicut

Haec sunt autem Orthodoxae

fidei,

et sacrte

homo autem

ipse passiones et opprobria vo-

nostrae religionis venerandae

dogmata

et

mysteria,

luntarie suscepit. Prajterea

cum duabus

naturis

consequenter

et necessarie

numero

tEquales etiam

naturales operationes ejus prsedico,

tanquam

de-

secunduni traditam nobisa divis initiatoribus altissimam et purissimam theologiam, et salutarem circa nos Dei verbi dispensationem, et qufficumque
his conveniunt similia

monstrantes
naturas,

et

constituentes ipsas subslantias vel

pias

dogmata cum omni susceet

etDeo convenienles divina sapientia praedictorum Patrum nostrorum traditiones. Similiter autem et duas voluntates uaturales ipsius Domini et Dei nostri Jesu Cliristi confiteor. Voluntarium enim eum cognosco in utraque natura, ex quibus et in quibus est et intelligitur, sicut operantem, ita et volentem, ad passionem au-

secundum

ptione et fide conservo et ampleclor,

36. Suscipio

autem

peto intercessiones et
,

apud

Deum

interpellationes

primum quidem

et

praecipue incontaminatae et immaculatae et

semper

Virginis Dominae nostrae Dei Genitricis, deinde di-

tem voluntarie
splendet
gloria;

venisse.

34. H Credo

eum

crucifixum esse non in qua

sanctorum et et caelestium virtutum beatissimorum Apostolorum, et sanctorum Prophetarum, et gloriosiorumac triuinphatorum martyrum et deiferorum ' Patrum, et omnium san-

vinarum

cum

Patre subsiantia, etsi

fuisse,

Dominum
sermone

'

ctorum a
seinper
in

soeculo placentium

Domino, qui vivunt

cruciflxum

dicitur in

re-

tributionis", sed in terrena nostra natura, in

qua

cum eo (aninife enim justorum, iuquit *, manu Domini) sicut magnam salutem inde

terrestrem nostram

massam
est,

suscepit, et maledi-

animffi et corporis recepturus.

ctuni pro nobis factus

ut benediclionis, quae

Adoro autem

et

amplector venerandas eorum

in

ab eo

est, socios

nos

efflceret, et

malelactorum sepati,

reliquias,

tanquam

sanitatem

animarum

et

cundum carnem
aculeum
carne sua,
el

sustinuit

mortem

ut mortis
in

peccatum
est,

suslinendo condemnaret

corporalium passionum constitutas. Laudo eorum Deum conversationem, et memoveuerandam

destrueret hunc, qui habebat mortis

diabolum. Sepulturas autem conservasse iucorruptum, nequaquam ab arcana el inenarrabili divisuin unitradilum corpus
tione,

imperium, hoc

suum

randa eorum certamina et dimicationes. Glorifico thecas, et honoribus supernis corono eos, quoniam propler gloriaiu omnium nostrum Salvatoris Dei sanguinem fuderunt, et pra3seiilem vitam propter
ejus dileclionem contempserunt, imilatores vivificae et

quamvis a anima separatum

ipse et ad

ralionabili

et

intelligibili

ejus

in spatio

triduauo.
et his,

Cum qua

salularis passionis ejus facti, salutans siinul

infernum descendit,
(sicut

qui in car-

omnium nostrum
ginem,
et

Salvatoris Christi colenclam ima-

cere erant, spiritibus

dixit
'

princeps et divinus
dedit. Incorruptio-

venerandos
^

Petrus, veniens pra^dicavil) resurrectionem,

attribuens eis

et sanctos eorum vultus, secundum houorem adorationem.

et

et liberlalem et

redemplionem

37. Pra;terea venerabilitcr api^robo

ho-

quod primogenitus ex mortuis resurrexit. Surrexit enim sicul Deus calcans mortem, dux ihneris factus omni
faclus est, iu eo

uis

autem uobis principium

noro sanctas
turalia

et universales septein

Synodus,
sanclis

et qiia

in eis decreta et divulgata,

divina et
,

supernaet

sahitariaque dogmata

dei-

carni iu resurrectioue, et simul excitavil nos, qui peccati casu cecideramus.

33. Adstitisse autein posl

ferentibus Patribus nostris, quos secundum tempus posuit Spiritus saiictus regere Ecclesiam et

resurrectioneinmuqucc

moderari.

lieribus, et

gaudium

eis aiinuntiasse, et eaiu,

'

M.

Cor.

11.

2 Tiis KVTiJeiccas.

2.

Cor. V.

Ibid.

XV.

'

Qzoyopi,:

Sap.

III.

tr,'

' i. Pelr. lii.

LEONIS
a

III

ANNUS

16.

CHRISTI 811,
convenientem
nostris

469
temporibus cccl

convenientem treceiitoruni (iecem et octo sanclorum P;Urnni Synodum adversus inipium et fiiriosum Arium, queni
in Niceea

Primam quidem

sccundo

Patruin scptimam sacram Synoilum, qu;e

prrecedentes sanctas sex Synodos

omnes

confirinavit ct

de Ecclesia expellcns, fidem nobis veram

siinam,
|)er

et rectis-

divinum Symbolum expressit, Deum Yerbum et Dei Filium, non creaturam secundum se, consubstantialem autem Patri
saernm
et et coffiternum
',

earum dogmata, et venerandarum et sacrarum imaginum ab exordio Ecclesi.t! traditam adorationcni recepit, statuens eas non aliiur ac vivificam abigens de Ecclesia iii injucrucem adorari riam et excidium earum vane loquentcs etChri:

velut (vere)

Deum verum

ct

Crea-

torem

omnium Orthodoxe detinivit. Deinde post eam in hac regia urbe congregatam centum quinquaginta a Deo inspiratorum Patrum, qua) nefarium et oppuguatorem Siiiritus
Macedonium
explicavit,

stianos
sent,

accnsaiites
est,

hoc

Theodosium, Basilium,

quia sicut deos eas adoraset Sisinnium,

quiinDeum
erant.

conniventia sacerdofalem sedem adepli

his supradictis sancfis et univer-

sancti

deposuit, et sacri Symboli senet sancti Spiritus et

39.

Cum

tentiam
expressit

tbeologiam

salibus Synodis suscipio, et

omnium

sapientium

el

Deum verum

consubstantialem Patri

et Filio, et

ipso

non creaturam eum confirmans, et cum Apollinarium Laodicensem planedesipientem,

etsine intellectu, ab Ecclesia abdicavit. Post hanc et in Epheso primam congregatam

beatorum Patrumdogmata et* prceccptaamplector, sicut docfrinam irreprehensibilem et salutis fundamentum, et quos Catholica et Apostolica Ecclesia admittit, suscipio, et quos abhorret, abhorrco.
Abjicio
et

ducentorum saiictorum I\atrum, sanctam Synodum

adversus Nestorium vaniastutum ^ et ejus blasplicmias, quem deponens uuam Cbristi et Dei nostri,

autem et abhorreo omnino aSimonemago, hactenus prorsus omnes, qui a pietate recesserunt, et pravorum et pestiferorum dogmatum opinionibus inquinati fuerunt, sancforumque traditionem reprobaveruut , et amarum zizaniorum semen commiscere Orlhodoxae fideiagroausi sunt.

secundum adunationem personarum,

turas inconfuse
et indivise

et

duas na-

sapienter

decernens,

ipsum Deum et hominem pronuntiavil, sancfamque Mariam proprie ac veraciter Dei Genitricem
confessa est.
38. Post haec in Chalcedonia concurrentium Dcxxx saiictorum Patrum divorum etdeiferentium, quae impios Eutychium et Dioscorum, et caliginosam et tenebrosam eorum confusionein damnat, et hos anathematizans, perfectum Deum et perfectum hominem ipsuin Christum et Deum nostrum in duabus naturis inconfuse et indivise pie
piu'dicavit.
et iterum in hac a Deo conservata convenientem sanctam Synodum clxx sanctorum Patrum, qua) Origenis etDidymiet Eva-

Eos autem anathematizo, etomnes, quieossequuntur, et sicul pestem in Ecclesia Christi refuto el anathemati submitto. Nos quidem sententiam no-

stram beatissimis vobis et a Deo edoctis in his manifestatam nuncuiiavimus, ab initio observatam Ecclesiasticam legem sequentes, veluti quodam animato pra^coiie utentes hac nostra Epistola, dileclionis iu Chrislo ct ad invicem confessionis concordiffque

vadimonium

inferente. Vestra

autem

amabilis in Deo fraternitas vicem nobis reddat, primum quidem orationes, quse ad Deuin sunt,

Necnon

deinde sermones convenientes

et res

confirmantes

civitate

atque intellectum dantes, utvestrisexhortationibus et documentis stemus confirmati in hac Qde integre indesinenter el
solidi,

etcum ipsismale sentientiumiuipia dogmata diu quidem a multis abscongrii

(Theodoriet Nestorii),

omnia, quae in ea sunt,

conservantes,

mysteria ab
Aposfolicaj et

initio tradita inviolata

dita,

lunc autem amare renascentiaet germinantia

:

et intra ferminos atrii Ecclesis stantes, di vina fistula

^

abscidit

iu quibus ipsi erant delirantes fabulis,

et

patern;e doctrinoj insigni sibilo, et a

judaicam

gentilem magis

quam

Christianam

Deo

inspiralis sonis

omnes

ralionales sacri gregis

fideni sequentes.

oves congregare
tibus
bestiis

et servare

Deinde sextani clxx sanctorum virorum universalem Synodum, et ipc-am in hac regia urbe

illa}s:s,

valeamus ab insidiansignatas principis pastorum

Chrisli unctione et

nomine.

congregatam,
rales

et in Ctirisli naturis

proprias et natuet

40.

Et quEB in nobis desunt,

pervosadim-

operationes praidicantem et voluntales,

anathematizantem, et ab Ecclesia expellentem Theodorum Pliaran episcopum, et Honorium, Cyrum et Sergium, Pyrrhum, Pauluni et Petrum, qui per-

fratrum amafores et ad diligenduin proximum proclives, ut abundantia vestra nostra^

plefe, sicut eslis

inopiaj

sit

supplementum,
est,

et

quod

in verbis et re-

bus nobis minus

conversationis vesfrae sacra

missu Dei in Ecclesia sacerdotium ad corruptionem nacti sunt, et Macarium Antiochia; appellatum

atque veneranila fiducia Kdificetur el augeatur , cuin tamen nihilo miuore fruamini gratia vobis
dafa.

Stephanum discipulum ejus, atque Polychronium senem insipientem, qui unam opeprffisulem, et

Non

eiiim minorationem affert

iis,

qui sine

rationem et
Christo et

unam voluntatem in Salvatore nostro Deo opinabaatur. Prailer has autem et cum istis in Nicaea

livore dant, sed in mulfiplicafiouum iu tempore opporluno nobilissimos fructus optautibus reddit,

jisque qui corroborant nos sicut infirmiores sibi a Deo data virtute, el perficienlibus pedes nostros in

SKvawapxo'', siae principio iu temporc.

MxTaiop/Jowa.

novii//aTK, opera.

* nv;i/,i/.aTizi;,-, spirilualis.

470

LEONIS
qiiae

m
suiit

ANNUS
cmolu-

16.

CHRISTl 811,

Evangelii semita. Et consuiere

menti et salutis ne desinite. Ut sicut in confessione unitatem et parilitatem servamus, sic et in conjunctione dilectionis coarctati
et

quidem, quibus quEC sunt divina, non cura> sunl, propiiiL' autem gloria? causae sluduerunt, videbunt qualia eis ex divino obviabant judicio. Sicut enim

connexi, indivulin

gratum
runt.

eis fuit,

sum

pacis

donum

in credito nobis miiiisterio

nobilitatem ea,

qua

ad prfesentem vitam gloriam et ad iuvicem eraut, disposue-

nobis ipsis retineamus, ct consensus concordiaque

in Ecclesia custodiatur
tas rcgis
:

ut inde intelligibilis civi-

Ecclesiae et concordice, et

magni munita et custodita, indiruta et inpermaneat ab omni malignitale et impetu visibilium inimicorum circumeunlium et quaerenlium devorare aliquem eorum, qui in ea descripti ut signati sunt in spiritu. Adversus quos opponivaslata

Nos autem propter gioriae Dei et honoris sacrarum legum conservationem studium ponentes, ea, quae nostra sunt, exsequimur, et pro eo qni nuuc creatus est pius
potentissimus rex
et

fihus sincerus Ecclesiae

et

moribus Deo
qui
ut

placitis, etinstitutis

bonorum operum

splendidus, orationeset deprecationesintentas Deo,

mus non arma

fidei et

carnalia, sed spiritualia,

verl)i,

scutum
Dei, ad

cum
ei

coronavit et

cum
;

eo regnat, offerimus,
reportatis

gladium

quod

est

verbum
et

pacificam largiatur vitam et regnum, et in

destruendas peccati molitiones, funda spiritus procul audaciam

et

tempora longa custodiat

trophaeis

de barbaris

eorum

abigentes

persequentes,

eum
et

ornans, Christianam rempublicam

triumphalia adversiiseos jubilantes, sicut diviua

paciflcam nostram reddit conversationem, ut et

prospere gubernantem, ad zelum euin rectoe fidei

custodia et provideutia digui, quae et tranquillam

et

proinovens

nem, ut

Gliis

divinorum mandatorum observatiouna cum perenni imperio celebre no-

inregeneratioue in novissima tuba digni efficiamur

principi vitac iinpune obviare

men

acquirat.
42. a Michaeli

cum

gloria paterna

veuienti

cum

sanctis Angelis suis, et ad nuptias

et spiri-

autem sanctissimo metropolitae Sinnaculorum Christo amabilis civitatis praesentes

nostras Synodicaslitteras ferendas ad vestram dilec-

cum

prudentibus introeamus virginibus,

talibus et angelicis fnianuir epulis, hffiredes facti

repositorum diguis bonorum in ipso

Cliristo

vero
et

Deo nostro

iuterccssionibus
et

incontaminatai

immaculata; ejus Matris

omnium sanctorum.

tissimam et amabilem fraternitatem commendavimus, et certi sumus de jamdudum accepta ejus apud vos appeUalione et locutione, quod benigne a vobis videbilur et suscipietur. Rogamus autem et
propter nostrani parvitatem, ut majori

Amen.
auteinadeoseroinejusmodijam memoratis vadimonium obierimus, mirari tamen debet nemo, neque nostram seutentiam accusare, seil cognoscat quidem Dei amans fraternitas vestra quia poteslatis sententia dura et rigida gubernabat, quEc impedire polerat, ne, quod sentiremus, exponeremus, uon sacerdotalis consuetudo neglecta est et excidit, neque ex desidia quadani quse opimrtuna erant, et ad Ecclesiasticos viros pertinebant, omisinuis. Ignoscat igitur sacra auima vestra, si quidmibi tarditatis objectura sit, cum experientia com|)ererit et ipsa, quam non sit pronum ac facile
41. ciLicet

cum

bene-

volentia et familiaritate quae susceptionis suut et

honoris (requiei) ei deferantur. Eteuim erga vestram dilectioneni valde ardenti et sincero amore afficitur, et in Ecclesiasticis rebus studiosum et alacrem sese praebet, sicut et in sermone et conversatione ac virtute cajteris antecelUt, qui et debet
et vos in hoc movente dilectiosymbola, hoc est, honorandos vestros apices el syUabarum, quae in manibus sunt, rescripta ad nos ferre ad majoreni l;ctitiam nostram spirilalem et perfectionem nostra? in Domino amabilis affeclionis. Omnem vobiscum in Chri-

Deo bene juvaufe,

nis et concordiai

potestatibus obsistere
subditae,
et

iis,

quorum

voluntates sunt

sto
in

fraternitatem

plurimum salutamus. Valens

et

omnia imi)lere student, qua^ cfeteris collibuerint. Visum est enim ei, qui prohibebat,
occasioueni spetiosam objicere pro nobis, ea quae
proiiter

Domino

ora pronobis, sanctissime

beatissime

unctioiiem regis sunt facta, et quod vosistis vi

Deum communem patronum (obtiuens) ac defensoreni uostrum magnum ac principem Apostolorum, cui
pater, intercessorem (auxiliatorem) et
,

apud

nietipsos ab Ecclesia expulistis, exterrebat ct tur-

pro nobis indignis servis ipsius preces offerre non

graveris.
43. In siguum autem mediatricis iuter nos in Doiniuo dilectiouis misimus vestrae fraterua; beatitudini encolpion aureum, cujus una facies crystalluin iuclusum, altera picta nigello est, et iutus habet alterum eucolpion, in quo sunt [)artes liouorandi ligni in figura Crucis positi, tunicam candidain et penulam castaueam iuconsulilein, stolain et simichenium- auro variata; et hicc suscipiens, Deo prosperante et salvante, hanc miseram 1'enovanda; memoria.' causa missionein benigne excipies. Haec in hnteamine iiigeuiose iuvoluta prajcepimus plum'

babat. Proptereaet vos ob ea, quae in

passi estis veniani

coacti

tribuere

similia inciderint, et idcirco

iis, qiii non sponte in uon opus est, ul plu-

ribus verbis apud te nos excusemus, sed hic op-

portune
qua; coIUsa

tibi

conscribentur. Sane testificantur satis

et perliciuutur,

nunc agunlur

quoniam

clavis

est, etporta aperta est, et lapides offensionis de via ablati suut, et omnis via plana et couslrata

et

explauata

est, et

receduut jani quie sunt

tristia,

amota sunt scandala, vana sunt reddita quae iujuriam iuferebant, (\ux pauca erant inde dissoluta
et

suut, et lux libeia Ecclesiai illuxit. Ideo locus datus est dileclioui et exsequendis atque perageudis
iis,

qUtC consuetudo sacerdotalis ieiebat. Sed ilU

LEONIS
beo signacviloobsignari
stola,
i|)S0

III

ANNUS

16.

CHRISTI 811.

471

Hucusque

Nicepliori Epi-

sit,

in

qua de
sit

his, qiioe

pertinentad niuncra ab

dua; vero partes inter suffraganeos dividantur. Ilarum divisionum, qna; ex duabus primis

missa, quod adnumeratuni encolpion: signiflcari videtur eo nomine crux pectornlis nd colluni appendi solita, quod in octava OEcumenica Synodo,

ad

Leonem Ronianum Pontiflcem

parlibus facta; sunt, cl juxta metropoliticarum civitatuni

prinio loco

numerum

xxi esse noscuntur, unatiufficjue

Aclione quinta,
ratur fuisse

iliis

verbis ostendilur
.

Ini|)Osuit

ah allera sequeslrata semotim in suo repositorio cum snperscriiitione civilatis, ad quam perferenda erat, condita jacet. Nomina vuro metropoliticarum
civitatum, ad quas
:

sujier colla nostra

encolpium n Quibus pariler dcclainsigneepiscoporum, per cujus appen-

sionem sacerdotii dignitas ablata antea redderetur, inea vero lignum sanctissima; Crucis, sive sancto-

dala est, haec sunt Forumjulii, Gradus, Colonia, Moguntiacum, Vivanum, qua; ct Saltzburgum, Rotliomagus, Treveri,

eadem eleemosyna vel largitio Roma, Ravenna, Mediolanum,

rum
libus.

reliquia; (utet

nunc

flt)

includi solebant.

Senones, Vesuntium,

Lugdunum, Rhemi,

Arela-

Ai. Testamentiim Caroli

Quod ad res pertinet Occidentales, memotestamentum quod hoc anno

;

Magni

de rebns mobi-

rabile est
biliijus,

Caroli
fecissc,

Magni de rebus moauctor est Eginhar

tum, Vienna, Tarantasia, Ebrodunum, Rurdigala, Turones, Diluriges . Hic adverte, lector, Aquileiam non poni, quod ejus sedes (ut dictum est)
translata fucrit Forumjulii, hinc est, ut sa;pe repe-

Divisionem tamen thesaurorum pecuniae ac vestium, alioeque supelni

dus

Vita ipsius

ait

enim

riatur scriptus patriarcha Forijulii loco patriarchte

leclilis

coram amicis et ministris suis, annis tribus antcquam decederet, fecit, contestatus eos, ut post
obitum
diviserat

hinc legas apud Sigebertum, cum ea;dem metropoles recensentur, cum nominat Forunijulium, sicait ForumjuIiiqua;et Aquileia.
Aquileiensis
: :

suum
,

a se facta distributio per iliorum

:

suffragium rata permaneret

fieri

quidque ex
:

eis,

qua;

Sed pergit 46. Unius autem

servari voluif, talis est

partis,
ratio,

quam
ut

integram re-

vellet

brcviario comprehendit,

illis

duabus in
sigillo re-

cujus ratio ac textus

In

talis est

suiiradictas divisiones distributis et

sub

nomine Dei omnipotentis

Patris

Filii

et

Spiritus sancti. Incipit descriptio

quffi facta est a

atque divisio

gloriosissimo atque piissimo

domino

usu quotidiano versaretur, velut res, quam nulla voti obligatione a dominio possidentis alienatain esseconstaret, et hoc tamdiu
conditis, ha;c tertia in

Carolo imperatore Augusto, anno ab Incarnatione

quoad usque
ejus sibi

vel

ipse superstes esset, vel

usum

Domini nostri Jesu Christi octingentesimo undecimo, anno vero ejus regni in Francia quadragesimo tertio, et in autem undecimo
perfecit
Italia
,

trigesimo

sexto, imperii
;

necessarium judicaret; post obitum vero suuni, aut voluntariam sEecuIarium rerum abdicationem, eadem pars quatuor subdivisionibus secaretur,
et

Indictione quarta
et

quam

pia

una quidem earum

flliis

supradictis xxi
et filiabus,

consideralionefacere decrevit,

Domino annuente
qua;

partibus adderctur; altera a

nepoac
tertia

de thesauris

suis

atque pecuuia,

tibusque atque neptibus suis assumpta,

vero consueto Christiauitatis more, in

et justa
:

camera ejus inventa est. In qua illud prfficipue pra;cavere voluit, ut non solum eleemosynarum largitio, quae soleniniter apud Christianos de possessionibus eorum agitur, pro se quoque
in
illo

die in

rationabili inter eos partitione divideretur

perum erogaretur

quarta simili

usum paumodo nomine

de sua pecunia ordine atque ratione perficeretur,

sed etiam ut ha;redes sui,

eleemosynae in servorum et ancillarura usibus palatii famulantiuni sustentationem distributa veniret.

omni ambiguitate

re-

Ad hanc

tertiam tolius suuima;

portionem,

mota, quid ad se pertinere deberet, liquido cognoscerent, et sine lite atque contenlione sua inter
se

quae similiter ut ca;terae ex auro et argento constat,

adjungi voluit

omnia

ex

a;re

et

ferro aliisque
et vesti-

competenti partitione dividere possent.

metalhs, vasa atque utensilia, cuni armis

45. Hac igitur intentione atque proposito oninem supellectilem atquesubstantiam suam tam in aino quam in argento, gemmisque et ornatu regio, quffi (ut dictum est) illa die in camera ejus inveniri poterat, primoquidem trina divisione partitus est; deinde easdem partes subdividendo, de

bus aliaque pretiosa, aut

(tapetia), fulcra, coria,

vili ad varios usus facta

supellectile, ut sunt. cortinae

et

stragula, tapetes
et

sagmata,

quicquid in ca-

mera atque

vestiario ejus

eo die fuisset invenlum,

ut ex hoc majoris

illius partis divisiones fierent, et

erogatio eleemosynte ad plures pervenire posset.

47. Capellam, id est, Ecclesiasticum mini-

duabus partibusvigiuti unas

integram reservavit. Et
in XXI partes

partesfecit, et tertiam

duarum quidem parlium

Ul

sterium, tam

id,

quod

ipse fecit et congregavit,

facta divisio tali ratione consistit.

illius

quam quod

quia in regno

metropoUtana; civitates xxi unaqua;que illarum partium ad unamquamque metropolim per manus htEredum
esse noscuntur,
et

ex paterna ha;reditale provenit, ut integrum esset, neque uUa divisione scinderetur, ordinavit. Si qua autem invenirentur aut vasa, aut
ei

libri,

aut alia ornamenta, qua; liquido constaret

capella; ab eo collocata

amicorum suorum eleemosynae noinine perve-

eidem
habere

nou

fuisse

hsec qui

Et archiepiscopus, qui tunc ilUus Ecclesiae rector extiterit, partem, quee ad suam Ecclesiam
niat.

vellet, dato jujta; aestimationis pretio,

emesta-

ret et haberet. Similiter et de libris,

quorum ma,

data est, susciiuens,

tur, eo scilicet

cum

suis sutfraganeis parliasua; Ecclesia;

gnam

in bibliotheca sua

copiam congregavit,

modo, ut

(^ars tertia

tuit, ut

ab

eis,

qui eos habcre velieut

justo pretio

472
rediinerentur,
Inter

LEONIS
pretium
in

III

ANNTTS 16.

CHRISTI 811,

pauperes erogaretur.

devotione adimplere curavit . Hucusque apud

quos thesauros
esse

alijue

pecuniam

tres meiisas

Eginhardum.
48. Defiliis et nepotibus Caroli Magni,

argenteas, et

unam auream

praecipua; magniturli;

Hoc
major

nis et ponfJeris

constat

de quibus statuit

anno

pridie nonas

Decembris Carolus

filius

atque decrevit, ut una ex iis, qua; forma quadrangula descriptionem nrbisConstantinopolitanaj continet, inter csetera donaria, quge ad boc deputata
sunt,

veteres Annales
ctores.

natu Caroli iniperatoris ex bacvita migravit. Id Francorum et reliqui omnes au-

ad Basilicam beati Petri Apostoli deferatur; et allera, quac forma rotunda Romana; Urbis efligie insignita est, episcopo Ravennatis Ecconferaiur. Tertiam, qua> caeteris et operis pulcbritudine ct ponderis gravitale multura excelclesife
lit,

Romam

duos fllios Carolum et Pipinum reges ex testamento relictos baeredes, obiit etiam anno superiori primogenita flliarum ejus, quam mirifice diligebat, Rothrudis, olim Constantino imperatori desponsata. De bis agens Eginhardus
Sed
et preter
ait

qua; ex tribus orbibus connexa totius

mundi

descriptionem subtiii ac minuta figuralione coniplectitur, et

auream

illam, quae quarta esse dicta

suos, atque in
esse

Pipinus unum fibum suuiu Bernbartum, autem quinque, Adelbaidem, Atalam, Gundradam, Bertbaidem et Tbedradam superstites
:

filias

est, in tertige illius, et inter Ik-credes

reliquit. In

quibus rex
ostendit,

pietatis

sua? praecipuuni

eleemosynam dividendae partis

constituit.

augmentum

documentum
tem
patri

cum

fllio

defuncto, nepofllias

Hancconslitntionem atque ordinationem coram episcopis, abbatibus comitibusque, qui iunc

prffisentes

succedere, et neptes inter

suas

cducari fecisset. Mortes filiorum ac

gnaiiimitale,
pietate

filiae

pro ma-

esse

potuerunt,

quorum

bic

nomina

qua

excellebat, niinus patienter tulit,

scripta sunt, fecit atque constituit.

videlicet,

qua non minus

. Haec

insignis erat,

compulsus ad lacrymas
EPISCOPI.

Porro Carolo Magno

visa sunt signa

(ut

Eginbardus. Eginhardus est auctor)

tribus las annis ultimis vitae ipsius caelo terraque

Hildeboldus, Riciiolphus, Arn, Wolfarius,

atque portenta,

qus

recitat,

co-

Bernoinus, Laidradus Joannes, Tbeodulphus, Jesse, Hetto, Waltgaudus .

,

Quarumnam autem
scopi,

civitatum bi fuerint epi-

ab ipso esse ejus obitus indices, nimirum crebra lunae solisque deliquia, creber Aquensis palatii, ubi degebat tremor, fulmina, ruiua regiae,
gnita
et

Quem autem \ides nominatum Laidradum, eumdem pulamus cum

baud
facile est invenire.

incendia, et alia plura bujusmodi.

Quod autem
supra meniio

Adelaidis sive Adeleidis Pipini

facta est, bic

filioc

Ladrado, sive Lcidrado episc. Lugdunensi, cujus extant superius impressre duae Epistolae, altera ad

reddamus ejus

sepulcri

Epitapbium
:

iu monasterio S.

Arnulpbi Metis

existentis

Carolum Magnuni de functione

tera

sui episcopatus, alPerpetualis amor capienite et causa salutis

ad sororem, dignae Icctione. De eodem et Tbeodulphus Aurelianensis episco[)US bis vcrsibus

in Parainesi

Pectore

quem

viaili

huc properare

facit.

Nosse cupis cur busta sacer numerosa retenlet

Hic locus, astrigeri qua patel aula poii?
Iste sacer doaiini qui post servavit ovile

ad judices

Legitimi fuerat germinis ante pater.

hac nobis Laidradus sorle sodalis, Cederet ut niagnus hac relevantc labor, Noricus hunc genuit : hunc lu Lucdune (Lucduni) futurum
Ilaiserat

Cu.jus posleritas

abavo confisa palrono

IIoc cupit in saucto

ponere membra loco.

Pipini bic proles Adeleid pia virgo quiescit,

Pontilicem speras rehgioiiis ope.

Quani

sioiul et reliquas S. tuere paler.

Arle

sensuque vigel, virtule redundat Qui Yitam ad superam transitus iste manet.
cluit,

Ibideni et secundi Pipiui hujus avi

filia

thaides sepulta boc claret Epitapbio,

Qui practerea eidem testamento subscripti fucrlnt,

sic ubi supra.

quo

et

Rogenus

texitur

majorum

ejus

sic se

babet

ABBATES.
Fridogisus,

Hie ego quaejaceoRothaidis nomine dicor,

Qu<e genus excelso nimium de germine duco.

Adalungus, Engilbertus, Irmino.

COMITES.

Nam

mihi germanus gentes qui subdidit armis Ausonias, frelus Karolus virtute Tonanlis. Pipinus est pater Carolo de principe cretus,

Aggarenum

stravit

magna

qui clade tyrannum.

Pippinus proavus, quanquam audaclior ullus. Ast abavus Ancbise potens, qui ducis ab illo

aWalach,

Meginber, Olbulfus,

Stepbanus,

Unruchus, Burcbartus, Meginbartus, Hatto, Ricbuvinus, Eddo, Erchangarius, Getboltus, Bero, Hildegem, Rocbultus.

Hunc
Hic

Trojano .\nchise longo post tempore nomen. genuit pater iste sacer pricsulque beatus

Arnulphus, miris geslis qui fulgetubique,

me

spe cujus

freti

posuere parentes.

Hsec

omnia

filius

ejus Ludovicus, qui divina

Porro

S.

Arnulpbi causa facta

est cjus Ecclesia se-

ei

jussione successit,

inspecto

eodem

breviurio,

pultura ejus geueris

filiorum.

regum Francorum eorumque

qnam

celerriine poterat, posl ejus

obitum

summa

LEONIS

ril

ANNUS

IH.

CHRISTI

8H.

473

Anno periodiGraico-RoinanaD 6304. Anno

^ra

Ilispan.

819. AnnoIIegira;

19G, inclioato die 23 Septemb., Fer. 3.

Jesu

Cliristi

811.

Leonis

111

papa; 17.

Caroli imp. 12. Michaelis Curop. 1.

\ Nicephorus imperator occiditur. A num. 1 ad 18. Theopliaiies aiiiio liicarnat. secuiiduin Alex. Dccciii, qui kalend. Septemb. superioris Clu-isti
.

tum,

et

Platonem

et

Josephum

Thessalonica;

archiepisco|)uin Theodori fratrem arctiori custodia

mancipatos, una
nioribus,
stiulebat
:

anni inclioalur, narrat, mense Februario hulictionis

(juartce,

ad

cum Studitarum monasterii priconcordiam et unitatem revocare

ci

primo Quadragesima; sabbato, Saracenos

Nicerei

qurc res

feliciter

siiccessit .

Haec

Leoni Arineniacorum duci talenta tredecim libras

niille et trecentas conficientia abstulisse, et

suinmarie ev Theophane, qua; fuse et accurate ex Anasfasii versione rcfert Baronius. Porro Michael

pborum imp.
Theopbanes,

in

Bulgaria insigni

Romanre
ista
,

ludibrio occubuisse.

Contigerunt

inquit
iv.

mensis

Julii die

xxv, Indictione
rex)

ab avo dictus fuit Rlumrjabe. 3. Joannes Scijlitza et Leo Grammaticus Theophanis coyUinuatores. Ab hujus Michaelis iin-

Crummus autem
tum Nicephori

(erat is

Bulgarorum

amputa-

perio Joannes Curopalata

caput, adventantibus ad se variis

Historiam,

ut Baronius

suam num. 11

est

auspicatus
Fuit

notavit.

nationibus oslentandum, per diesmultos in

Roma-

norum dedecus
In eo prcelio
riit.

el vituperium in ligno suspendit.

omnis fere Gra^corum nobilitas peMensea ad diem xxiv Julii celebrant memoriain
,

eoruni qui occisi sunt a Bulgario, Nicephoro iinmenses perante. Imperavit autem annos octo totidem
et

Joannes ille Scylitza natione Tht^acesius ; Thracesium autem est pars Asise Minoris ad mare yEgeuin, teste inip. Constantino Porphyrogenito lib. 1 de Thematibus. Priusquam Joarmes Scylitza ad dignatem curopalatae perveniret, variis aliis officiis gradatim functus est inter quo! fiierunt
;

dies

xxvi.

Michael Riiangabe

ejus

protovesliar/aius, id
rialis, et

est,

prafectura vesfiarii inipevigilice, sive prae-

successor Procopiam illius filiam in conjugem ante

marjnus drungariatus

impcrium acceperat. Stauracius Procopise in monasterium relegatur.

2.

frater

fectura excubiarum.
esset,
scripsit

Cum

protovestiarius

adhuc

Michael Curopalates ei succedit. Nam Theophanes anno Incarnat. secundumAlex. dccciv, Hoc anno mensis Octob. die secundo, Inait dictione quinla, feria hebdomadis quinta, hora prima Michael piissimus Curopalates a senatu et militaribus ordinibus in liippodromo iin|jerator
:

epitomen Historiarum ab obitu imp. Nicephori, hoc est, ab hoc anno, usque ad initiura imjjerii Isaaci Comneni, qni Michaeli Stratiofico

anno mlvii

successit. Ilanc

primam

Scylifzae edi-

salutatur.

Stauracius

autein imperatoris alterius

audifa dcsignatione,

detonsis illico capiliis,

monahora

sticuin habituiii induit, etc.

in

Quarta vero

diei

ambone magn;e EcclesiajaNicephoro

patriarcha

Micliael coronatus est, cuni

tripudio, etc. Mensis subinde

maxiino civitatis totius ejusdem die xii Pro-

tionem in suam Historiarum synopsim Georgius Cedrenus verbatim trauscripsit. Fatetur hoc ijiseinet Cedrenus in sua Prsfatione, ubi refert, se primam synopseos sua; partein usque ad imp. Maximianum et Maximinum deductam, ex Georgio syncello transcripsisse, secundam usque ad Nicephorum imp. ex Theophane, fertiam deni(|ue usque ad Isaacium Comnenum ex Joanne protovestiario

cognomiue Thracesio,
de Georgiis,
Vossius

qui, ut Allatius in
lib.

nomen cum corona acce[iit in Augustei triclinio, etc. Ad innumeras autem ejus
copia August;e

Diatriba

2 de Historicis

Graecis cap. 20,

Lambecius

lib.

2 Bibliotli. Ca;s.

(neinpe Michaelis) virtutes et probos mores accessit,

cap. 7, aliique viri doctissimi affirmant, ac Joannes Scylitza. Qiiare Fabrotus in

ParisincC Cedreni Praifatione

idem

est

quod cuin
,

pietate et recta se

iii

Deum

fide excelle,

editionis

ret

eorum qui
sive

quocuinque

prxlextu

sive

Joaimem Scylifzam
,

Ecclesiae coetu sejunxea'ruinna graviter offenderetur. Quapropter sanctissimuin patriarcham, cajterosque omnes, qui

legitinio,

perverso,

Cedreni

rant,

nuncupavit et simiam magno quousque Cedreni synopsis historica nuuc pertingit, eo usqueperducfa fuit prima edilio Compendii
errore
historici

pacis

commune bonum promovere poterant, assiduis precibusethortafibusinterpellare nondesistebat.

Joannis Scylitzae.
puljlicavit

nes ex protovesfiario et

Csterum cum Joanmagno drungario evasisset

secuudam Cumpeudii
60
sui

Pnc

caiteris

vero Thuodoruni Studii piaeposi-

Curopalafa,

Touus

XIII.

LEONIS
historici

III

ANNUS

16.

CHRISTI 811,

editionem
initio

historia

suorum temporum

auctam ab
atl

imperii Isaaci Comneni usque iuilium imperii Alexii Comneni, hoc est, ab

unaqua?que illarum partium ad unamquamque metropolim per manus baredum et amicorum

anno mlvii usque ad annum jaxxxi, quo Alexius Comnenus abdicato Nicephoro Botoniataj in imperio successit. Hujus secunda?, et a Cedreno non interpolatae editionis Ms. exemplar anliquissimum extare in bibh'otheca Ca^sarea teslatur Lambecius loco laudato. Quoad Leonem Grcnnmaticum Theophaniscontinuatorem,quiBaronii tempore ineditus erat, extat nunc inter scriptores Hisforiae Byzantinse a Jacobo Goaro e graeco in latinum -versus. De eo legendns Hankius part. 2, cap. 7 de Byzanti-

suorum eleemosynae nomine perveniat , Paulo post Nomina vero metropoleorum ad quas ea:

dem eleemosyna
sunt
:

sive

largitio

facienda

est,

haec

Roma, Ravenna, Mediolanum, Forum-Julii, Gradus, Colonia, Moguntiacus, Juvavum, quae et

Saltzburgus, Trevcris, Senonas, Vesontion, Lugdu-

num, Rothoniagus, Rhemis, Arelas, Vienna, Tarantasia, Ebrodunum, Burdegala, Turones, Bituricas. Hujus Testamentl testes sunt archiepiscopi
se[)tem,
episco[)i

quatuor;

Ilildebaldus

archi-

episcopus Coloniensis;

Riculphus archiepiscopus

narum rerum
4.

scriptoribus Gracis.

Moguntinus; Arno archiepiscopus Salisburgiensis;

N icephorus episc. Constanlinop.

PP. scribit. A num. 18 ad 44. Theophanes ad annumDcccivTncarnat. secundum Alex. refert Michaelem imp. legatos ad Carolum Francoruni regeni destinasse qui de pace atque matrimonio

ad Leonem

Vulfarius archie[)iscopus Rhemensis; Bernuinusar-

chiepiscopus Vesontionensis; Laidradus archiepisco-

cum

Theophylacto ejm QUo ineundo tractarent; Nicep/(o? wm patriarcham Conslantinop. Synodicas htteras ad

pus Lugdunensis; Joannesarcbiepisc. Arelatensis; Theodulphus episcopus Aurelianensis; Jesse episc. Ambianensis; Hettoepisc. Basileensis; Waklgaudus seu Waldcandus episc. Leodiensis. Testes sunt et
abbates iv
:

Fridngisus

abbas San-Martinianus,

Leonem

IHtransmisisse, et mensis Decem-

bris die xxv, feria

hebdomadis

qtiinta, a Nice[)horo

coronatinn imperatorem, ut recte Baronius habet, qui et relert easdem lilteras Synodicas, in quibus Nicephorus docet, quod vitae genus, antequam episcopus crearetur, sectatus fuerit, tum qua ratione et
esse

patriarcha

eumdem Theophylactwn

Adulungus abbas Laureshamensis, Engilbertus abbas Centulensis, et Hirmino abbas sancti Gennani prope muros Parisienses. 6. Metropoles Galliarum tres in eo non memoratce.

Mirum

est , inquit

Baluzius in Notis

ad Capitularia regum Franc. tom. ii, pag. 1071, cur hic XXI tantum metropoles regni Francici esse
dicautur,
Caroli

occasione ad patriarchatum Constantinop. evectus sit. His subnectit suam, suaeque Ecclesiae confes-

cum

xxiv fuisse constet

nam

diu ante

sionem,

qua
esse,

declarat, se ab

omnibus erroribus
vel alibi
et

lempora, Narbo, Elusa, et Aquse-Sextiae, quarum nulla istic mentio, inter Galliarum me-

alienum

quos vel

Constantinoi)oli
ita in

tropoles numerabantur.

Elusa tamen cur

praiter-

ahquando

extiterunt;

atque

omnibus

per

missa

sit,

facile inteliigi potest.

Nam

quia excisa
dignitas

oninia sese complecti

Romanai

Ecclesia;, ut quae

fuerat a Vandalis,

ut faciunt veteres menibranae

reliquarnm mater sit, fidem. Denique sese excusat, quod justo tardius ad Romanum Pontificem scripserit,

Lascurrenses,

ac

nondum,

ut

opinor,

primae sedis ad Ausciensem Ecclesiam translata

fuerat, Novempopulaniffi

suffque

fidei

rationem reddiderit. De legatis

fiet. Ca;-

metropolis inter
est,

CtX-teras

Michaelis imperaioris annosequenli sermo

misit, inter quae fuit encolpium,

regni

Francorum nominata non

qula nuUa

terum sanctus Nicephorus munera ad Leonem

ad Actionem v Synodi VIII
tioso
:

III

dequo Anastasius Crucem cum pre-

proprium ea temmetropolitanum non habebant, sed Burdegalensi inetropoli subjecti erant, quam caput
erat, et episcopi illius provinciie

pestate

sanctorum ante pectus portare suspensam ad collum, hoc est quod vocant encolpium . De hujusmodi encolpiis leligno,

vel

cum

reliquiis

regionis

Novempopulance propterea vocat auctor

de Ecclesia AquensiNarbonensis secundae

Chronici Fontanellensis a Duchesnio editus. Idem

dici potest

gendus Ducangius ad Alexiadem Annae Comnenae pag. 247 et seq. Denique Michael Stauracium alterum ejus flliumeodem quo Theophylactum tempore coronavit, sed ille patre adhuc imperante mortuus est, teste Niceta in Vita S. Ignatii patriarchae Constantinop.

episcopo fuisse ab anno usque ad annum dccclxvi docent vulgati A(piensium antistitum catalogi; quffi vero suam dignitatem recuperare conata est in Synodo
nietropoli;
circiter dxcvi

quam absque

Francofordiensi, irrito, ut videtur, conatu. Atta-

Testamentnm Caroli M. A numero 44 ad 48. Refert Baronius testamentum Caroli imp. factum anno ab Incarnatione Domini nostri J. C. Bcccxi, anno vero regni ejus in Francia xliii et in
5.
Italia

men

ex Epistola Ludovici Pii de congregandis qua-

tuor Conciliis anno dcccxxix, manifestum est ar-

chiepisco|)um

Aquensem,

Benedictum

videlicet

aut Agericum, infer mctropolitanos recenseri, qui

XXXVI (legendum xxxvii,

et

licet Mss.

quaj conedita

ad Concilium Lugdunense conventuri erant. At illustrissima Narbonensis Ecclesia, quaj tum duo-

suluit Baluzius,

omnia exemplaria

ha-

decim Ecclesias sufTraganeas habebat, Ecclesias

nimiruni in prima Narbonensi, raconensi constitutas, omissa
aliis

beant xxxvi), imperii autem

teni

xi, Indictione iv .

Parsui

et in

Hispania Tar-

thesaurorum

suorum

Ecclesiis

regui

magnam omnino
seeam

largitur, decernitque, ut

tro|)oIitanas civitates viginti et

quiain regnoillius meuna esse noscuntur

difficultatem habet. Subditvirdoctissimus

excutiendam relinquere. Cointius, qui post

LEONIS

III

ANNUS

Ifi.

CHRISTI 811.

edita a Baluzio Capitularia regum Francorum, vii Annaliuni suorum tomuin publicavit, conatur deprelicndere cur in ea Gallicanarum metropolcon recensione omissa sit, qui ideo ad praesentem an-

num, num. 8 consulendus.

7. jfiloritur Caroliis filius

Caroli irnp.

nones appellantur in Fuldensibns aliisque , et Lanai vel Linai iii Chroiiico Moissiacensi. Elmoldusin Chronico Sclavoruin lib. 1, cap. 2 etcap. 39, docet Linones Transalbianos populos fuisse, quos ab ortii Wiltzi ciaudebant, ab occasu Warnavi,

Ad

mare

Balticuin a Septentrione. Lambecius iu Ori-

domini imperatoris, qni major natu erat, pridienonas Decemb. dicm obiit: ct imperator Aquisgrani byemavit, inquit Eyinbardus in Annal. cui reliciui annalistaj consentiunt. Nullos liberos reliquit iucertumque au uxorem
48. Carolus tilius

num.

giiiibns

Hamburgensibus

existimat

Hobbuochi
et

castellum situin fuisse, ubi bodiernum

gum, quod tunc primum

urbis acceiieril.
tO.

et

nomen

Hamburformam

duxeril.
8. Inter

utrumque imperiumpax confirmatur.

:

Idem Eginhardus in xVnnal. scribit

legato Nicephori imperatoris)

Absoluto

atque dimisso Arsacio spathario (hoc erat

flrmandae gralia, legati

nomen

ejusdem pacis conConstantinopolim ab im-

peratore mittuntur, Hatto episcopus Basileensis, et

et Aio Langobardus de Leo quidam spatharius natione Siculus et Willharius dux Venetorum. Quorum alter anle annos decem Romam ad imperatorem (iiempe Carolum) cum ibi esset, de Sicilia profugit, alter propter perfidiam honore spohatus, Constantinopolim ad dominum suum duci jubetur . Pervenerunt oratores Conslantinopolim Mi-

Opera Caroli Saxones Transalbiani ad Carolus novam hanc civitatem Ecclesia statiin decorandam curavit. Septimus tunc annus agebatur, ex quo beUiim confecerat Saxonicum, et plerosque Saxonum Transalbianorum per Gallias disperscrat. Laxata jam post septennium captivitate liberum eis in patriam reditum permisit, et curam erudiendarum gentium
fidem Christi conversi.

Hugo comes Turonicus,

Foro-Julii, el

Transalbianarum,

quam

penes vicinos episcopos

esse

cum

eis

Bremensem

ac

Werdensem

quoiidam voluerat,
,

uni commisit Amalario Gallicano episcopo quem illa de causa trans Albiin direxit. Demonstrat haec
Cointius
Pii

hocanno num. 46
:

ex Diplomate Ludovici

chaele Curopolate

jam imperanle, qui

eis in

Fran-

anno dcccxxxiv dato Genitor noster gloriosa; memorire Carolus, omnem Saxoniam Ecclesiasticae religioni subdidit, jugumque Christi ad usque terminos Danorum atque Sclavorum corda ferocia
ferro

ciam redeuntibussuosaddidit, qui de pace alque matiimonio cum filio ejus Theophylacto tractarent .

perdoinans docuit, ubi inter has utrasque

gentes
niae

Danorum

sive

Wandalorum ultimam Saxotemporali-

partem sitam

et diversis periculis

Pace cum Danis firmata Carolus prospere Condicta Pergit Egiuhardus bellum gerit.
9.

bus

videlicet et spiritualibus interjacentem perspi-

ciens,

pontificalem ibi sedem

fieri

decrevil trans

inter iinperatorem et

Hemmingum Danorum

re-

gem
tum

pax, propter hyemis

asperitatem, qua; inter

jiartes

commeandi

viain claudebat, in armis tan-

jurata servalur, donec redeunte veris tempequee immanitate frigoris clausfc

Albiam. Hnde postquain terram Nordalbingorum, laxata captivitate, quam ob multam perfidiam in ipsis Christianifatisinitiis patratam, per septenninm passi sunt,nelocus ille a Barbaris invaderetur, Ecberto comiti restituere praiceperat,
episcopis

rie, et apertis viis,

fuerunt, congredientibus ex utraque parteutrius-

que

gentis,

Francorum

scilicet

et

Danorum, xn

non jam vicinis locum illum committere voluit. Sed ne quisquam eorum hanc sibi deinceps parochiain
vindicaret, ex remotis Galliic partibus

priinoribus super fluvium Egidorani. Datis utriu-

quemdam

que secundum ritum, ac morem suum sacramentis pax flrmatur, etc. Iinperator vero cum Immingo pace firmata, et Placi to generali secundum consuetudinem Aquis habito in tres partes regni unuin trans Albim in Hitotidem exercitus misit linones, qui et ipsos vaslavit, et castelluin Hobbuochi su])eriori anno a Wilzis destructum in ripa Albis fluininis restauravit; alterum in Paunouias ad controversias Htinorum et Sclavorum
:

episcopum Amalarium nomine direxit, qui primitivam Ecclesiam ibidem consecraret. Sed et eidem
Ecclesiae

sacras

reliquias

ac plura Ecclesiastica

munera
Quis
sed
sit

pia largitate specialiter destinare curavit

ille

Amalarius, in controversia ponitur,

Amalarium archiepiscopum Trevirensem, certum est. Is enim assumptus ex partibus

esse
GalliEG

eum

remotis a Saxonia Transalbiana, non vero

finieudas

terlium iu Britones ad eoi-um perfidiam

ex partibus GaUiae reinotis ab Aquisgrano, ut pra3ceptum illud interpretatur BoIIandus iii Vita sancti

punienilam. Qui oinnes, i'ebus prospere gestis in-

Anscharii ad diem.
vicus,

iii

Februarii,

unde postea per-

columes regressi suntii. Qui dicuntur Hilinones

in vulgatis editiouibus

perani deducit Amalarium, de quo loqnitur Ludo-

Aunahum

Eginhardi, Li-

diversum

essc a Trevirensi.

476

LEONIS

III

ANNUS

17.

CHRISTI 812.

LEONIS

III

ANNUS

12.

CHRISTI

807.

ManichcBi jussii Michaelis imperatoris ad Redemptoris aiinus octingentesinecem qumsiti. mus duodecimus, Indictione quinta incipit, quo
1

missis in

omnes Romani

orbis partes litteris,

omnes

II

nefaria; sectee participesnecari jusserunt.

in

Armeniam perlatum
,

Micliael

imp. reddita Ecclesiae pace, Manichseos

Thomam

Quare ut regium edictum ad episcopum Neocajsariae, et Paracordacem

est

(qui et Pauliciani sive Atingani sunt dicti) regiones

praefectum

occidebantur
exitii

magnopere infestantes, lege adversus eos sancita, e medio auferre conatus est. Habet de his in |)riniis ista Theophanes Multo sane divino zelo imperator piissimus motus contra Manichseos, qui nunc Panliciani dicuntur, et AtinOrientis

eorum

liaeresi

morte digni
((

regio jussu quotquot duces reperiebantur.

e Sergii discipulis
,

Post htec

quidam
et

ii

ni-

mirum, qui
Cynachorita;

Astati seu instabiles appellantur, prae-

fectum per dolnm

proditionem jugularunt,

et
;

pariter

Thomam

metroi^olitannm

ganos in Phrygia et Lycaonia degentes, capitalem animadversionem, Nicepliori sanclissimi patriarchse et alioruni piorum prffidicanieutis, promulgavit (ipsis scilicet suadentibus et hortantibus). Aversus esl autem per aliosnequam

arreptaque protinus fuga, in Melitenem fugerunt. Erat tum per illam oram Sarracenorum, qui Sar-

morum

consiliarios,
illos poe-

obtentu

poenitentiffi,

cnm esset
eorum

impossibile

nitentiam agere, qui

errore decepti fuissent.

deu incolebant, Amiras Monocherates. Ab hoc accepto ad habitandum Argeo, sedem inibi Ogunt Aslati, etagmine facto inomnibus circum locispopulari, et prsdas agere per Romanam ditionem incipiunt. Sergius porro cum in Argeo annis aliquot

Dogmatizabanl autem indocte, non licere sacerdotibus promulgare contra impios mortem per om;

cum

discipulis

hffisisset,

justo

tandem Dei

judicio, securi dissectus, ut qui Ecclesiam Dei dis-

nia divinis super hoc adversantes Scripturis.

'

Si

enim Petrus vertex Apostolorum Anauiam et Saphiram ab unico mendacio tantum mortificavit
et

Paulus clamat

'

Qui

talia,

inquiens, agunt, di:

gni sunt morte,

et

haec de solo corporali peccato

contrarii erunt. qui

secuerat, in ignem missus est sempiternnm. Nam TzamioquidameNicopoIi castello hominem nactus inmonte,qui Argeosuperimminet, faciendis asseribus intentum, ascia ex ejus manibus extorta et in eum impacta ipsum interfecit. Atque in hunc
,

quomodo non horum

ritali et

omni
;

spi-

modum

erepta est vita novissimse

et

omnium

te-

corporali spurcitiadsemonibus serviunt?

terrima; belluK, anno post

orbem conditum

sexies

Ast hic novi schismahs occasio suborta est

etenim

millesimo trecentesimo
3.

tertio.

majores
tus est

nostri, ut inter alios S.

Ambrosius aversa-

Hujus

discipuli

praecipui et arcanorura

communionem

illorum episcoporum, qui

omnium
et et

participes fiierunt Michael et Canocaris,

tres hi sacerdotes,

auctores fuerunt, ut Priscilliauus

Epistola ad Possidium,

cum

suis

Maximi

Joannes cognomento Aoratus,

imperatoris gladio teriretur. Estet de his Augustini

et aliae ejiisdem adversus dictam senlentiam assertiones. At de his superius

dictum
2.

est.

Sed qure per Michaelem imperatorem adverea Lucas Siculus hujus temporis

Theodorus ille, de quo dictum est, et Basilius et Zozimus aliique complures. Hi omnes ejus discipuli, quos et com[)eregrinos appellabat, tanquam consacerdotes, populum universum, qui ad Argeum convenerat, postSergii magislri necem, ejus-

sus Paulicianos gladio feriendos lege sancita facta

sint

dem
et

et

aliorum, qui praecesserant, pravis institutis

videamus

scriptor, in libello,

quoejusdem

haeresis inipietatem

corrumpentes, pari omnes inter se in honore fuerunt nec unum amplius (ut solebant)
placitis
:

et hffireticorum res gestas est jn-osecutus, tradit his

cffiterornm

magistrum designarunt, sed

iTquali

om-

verbis

Videns ergo Michael paler piissimus im-

perator, et qui |)0steum

et indignis

regnum

tenuit Leo, variis

nes gradu constituti, aliossub se sacerdotes habuerunt, qui ab eis notarii dicebantur.

modis
^

infestari

ab hieresi Christianos,

Per

id

vero tempuseminebat gentis princeps

adauxit, ut

Carbeas, qui pestiferam plebem illam regens, usque

'

Act. jx.

Rom.

1.

adeo ejus

numerum

cum

capi

omnes

LEONIS
Arfreo

III

ANNUS

17.

CHRISTl 812.

477

non
et

possent, mutatis sedibus Tibricam ex-

Contigit hoc

aedificarit,

domiciliumque in ea

collocarit,

una

mira; sancfitatis

anno e vita migrare magnum illum virumPIatonem confessorem mulinsi-

opera

vitans, et illa sua

Melitensium Agarenorum tyrannidum deab aliorum bominum consortio

tiplicibus ex plurimis certamiuibus coronis

separatione ad
se

da?monum simibtndinem
stiidens

componens,

propius etiam Armenite \icinior

gnem, a nobis superius ordine temporum recensifis, cujus cum prosecuti simus prcelia, aequum est recitarc friumpbum, ipsius, inquam, ex hac
vifa

esse,

Romanorumque

imperio,

nimirnm ut

eos,

qui ipsius nutibus obscqui vellent, boc sibi magis

ad Deuni transitum, ab illo, qui aderat, Thcodoro Studifa acque confessore descriptum his
,

rcdderet obnoxios, baberetque ad praedas agendas

socios et participes
:

verbis

eos vero, qui parere nollent,

venundaret Sarracenis. Romanorum itaqne arces, qua; ad Pontum sitae sunt, assidue populabatur,

fr.it? (ubi

S.

Sed quidnam, inquit, consecufum posfea scilicct imperante Michaele e carcere Plato deductus suo redditus est monasterio).

tutum asylum

illic
iis

profugium et statuens, qui perRomanum imperium ad

ex loci opportunitate

Nonamplius pater ipse clausum sedctinebat; quoniam propter inQrmitatem non amplius corporis
necessarium
sed

mortem propter ba;resim istam petebantur. Neque

hoc solum, sed delicatiores insuper et infemperantes arcium illarum, quibus vicina erat Tibrica, incolas proposifa talium morum libertate atque impunitate ad se provocabat et allectabat. IIlo igitur

usum

per seipsum explere poferat

recubans superioris exercifationis et certaminis atque laboris relaxafionc, modo in humili aliqua sede requiescens, Davidis psalmos
in lecfulo

modo

adbuc

supersfite, nonnulli ex

memoratis sacerrelicti

dofibus vita migrarunt, abi penitns

tuti

ac desfi-

pronunfiabaf, et mente Deum ipsum precabatur quajque ad fratrnm societaiem adjuvandam pertinebant, omnia conferebat salutaria consiIia,admo:

manserunt. Post ejus vero mortem, excepit rursus pesfiferfe gentis tyrannidem Cbrysoctenis consobrinus ac gener ejus. Quo regnante Tibricam ipsi pervenimus, regalis obsequii causa, etc At isfa sub Basilio, de quo snb eodem auctore suo loco dicendum. Porro sub Nicepboro imp. mala
ista

nitiones, correctiones, adhorfafiones, pro vetere et

paferna benevolentia, qua uti iu cos consueverat,

Non tamen valebat opus

facere,

neque genu

flecfere,

neque lectionibus vacare,

nisi

quantum

ministri

alicujus i^rope se legentis opera utebatur. Niiiilo-

minus

his

rebus dolebat

et tristis erat,

quasi ani-

serpserunt efiam Constantinopolim.

4. AlicR hcereses et

Turpem vero faciem

sias

mali mores Constantinopoli.

Consfanlinopolitanae Eccle-

dit,

hujus temporis describens Theophanes, ostenjacta zizaniorum semina sub Nicephoro imp.

eadem excrevisse diversarum haeresum non Manichaeorum fantum, sed et Iconoclaslarum et aliorum
haereficorum
viderefur
:

eoquod divinaetsacraministeria non obiret, sed a corporeis laboribus vacaret. Ac si quem cibum sumebat morbo congruenfem, vellavacro, ut jussis pareret, utebatur, Deoquidem ipse grafias agebat, sed ajgre ferebat tamen, quod remissius viveret. Itaque vere sfadium ipsum celeberrimus ille vir el divinum cursum exegit, quod
perdidisset,
dicitur,

mam

uf

eorum expurgafio

perdifficiiis

cum
:

obedientia exoriens, et in obedienfia

adquassuccidendasimprobassegetespii Michaelis imperaloris studium vigilans non defuit in eos enim animadverfens, eorumdem compescere audaciam laboravit intcr quos (inquif Theophanes) unum ex supradicfis seductoribus falsum eremitam, qui icona sanctissimae Dei Genitricis depo:

duodecimo cnim ac diurno horarum ambitui, cum parcm annorum circulum in sindesinens
gulis cerfaminibus perfecisset, ad vitam iilam sempiternam, et perenne lumen habifaturus hinc

migravit.

Numera

certaminaipsa, etinveniesannos

octo et quadraginta, adde

duodecim
,

illos

annos,

suerat, lingua recisa mulcfavit, qui et

morfuus

est

antequam

terrenis rebus renuntiasset

ad

illa

qua-

corpore et auima. CoIIegam vero

suum Nicolaum,

promittentem se pcenifentiam acturum, omnibus publicavif, et confifenfem sua ipsius mala, tradidit illum iu monasterio custodiendum, ne libera conversatione habifu proprio abuteretur. Sed praefer hajreses, pravis quoque moribus imbutum populum sub Nicephoro ita fuisse liquet, afque boni

tuor certamina qua; in persecutionibus, decem item et novem annos, quosin infirmifate corporis transegit,
et

celebrem

virum undeoctogesimo anno

viri

hinc migrasse invenies.

6.

Sed quomodo sine lacrymisejus

?

finem
ho-

enarrabo

Jacebat senex

ilie

senio

admodum

norafo, ad migrationem ipsam

odium adeo insitum iu Christianorum animis, ut adversus Michaelem probifatem restituere satagentem, fumulluati fuerint;

ratissimam.

Illic et

pafratrum societas circumfusa

animam habens

cum

e contra gratias pfu-

rimas Deo rependere debuissent , quod sublalo tyranno omnium vifiorum satore et nufritore
misisset ad ea

purganda Michaelem angelum suum,

quem ingrafus populus diu habere non meruit nam auferens illum Deus, deteriorem Nicephoro Leonem fyrannum in eorum ulfionem immisit.
Sed haec anno sequenfi.
5.

sanctarum ejusorationumdonum postulabat. Cum igitur singulis benedixisset, eosdem amplexafus, ad sepulcrum abiit admodum lacfus, quodjam pridem vidcre concupierat, quamvis voti compos antea factus non fuisset, cum non pridem assecutus esset quod volebat. Cum igitur valde hilaris sepulcrum suum vidisset, Deo gratias agens Haec, inquit,
'
:

requies

mea
cxxxi.

in saecuiuin sajculi.

Eamque vocem

Platonis monachi sanctissimus

obitiis.

'

Psal.

478
'
:

LEONIS in ANNUS 17.

CHRISTl 812.

adjunxil Voluntatem timentium ipsum faciet Dominus. Movit eteorum, qui foris erant, nonpaucos, qui nuUain temporis rationem liabentes (erat enim sacrorum jejunioruni periodus) concursu ad eum venerunt tam monachi, quam in communi vita versantcs. Quibus cum ille benedixisset, reversi sunt, sanclam illius commendationem velut

ejus pertinent a Nicephoro patriarcha eidem sancto

extrema persoluta, narrata vero a Michacle Studita monacho in Theodoro, paucis istis Cum autem per id tempus ex bac vita excederet sanctissimus
:

Plato,

octogesimum

eetatis

uno minus agens,

vir

plurimis defunctus laboribus, egregiis virtutum

edilis

documentis, in eo etiam abundantem pa-

bonum

aliquod vialicum accipientes.

triarcha charitatis sua; vim, animique recte

posili

com-

Quin etiam sanctissimus ille patriarcha cum ad eum venisset, ejus orationum se participem fleri postulavit quarum compos foctus, amplexus illum fuit. Itaque omnis discordije suspicio remota est, cum olim tristia iila qua? inter eos acciderant, impedimento fuissent, quominus id credi posset. Omnes igituradmonuit: pro omnibus Deum oravit universis veniam dedit, qui inimice
7.
: , :

specimen cxhibuit. Accurrens ipsemet uua cum clero ad monasterium, et moribundo sancto adstitit, totus in illum deflxus, membra ejusomnia
complectens, suaviterque siugula deosculans. Cui

quidem tanquam
luminibus
segre
et

patri

Patrum cum innumei-is

justa
persolvisset

thuris

suffltu

tandem corpus sepultura!

condidit,

multis

undecumque
pro
virili

confluentibus, ejusque deposilionem

se in illum gesscrant, qui

el molestiis

eum

persecuti fuerant
ille vir,

probibentibus, ut qui ne mortuo

vellent .
praesens potuit
esse

quidem

affecerant. Ha;c fecit diviniis

sancto

privari

Hsec Michael, qui

:

cum
vero

quiChristum ipsum etiam moriens imitatus est. Quoniam vero et testamentum disponi oportebat, dicam quodnam illud fuerit, Orfhodoxa, in-

cseteris discipulis

bis

subjicit

sticis institutis,

quam,
et

fldes, et legitima vitae institutio

haec

enim

vivens et moriens servavit. Hoc autem vcl illud

studium Tlieodori in restituendis monajam diu ob illatam persecutionem collapsis, et monasterii Studii reparationem usque ad Leonem Annenum, cujus tempore iterum eos
contigil pro delensione flJei Catholicae exulare.
9.

quoniam pertinebat quicquam disponere in poteneque de amictu ipso state habebat.Tunc et a me miserabili bomine rogatus, an ali(iuid haberet quod diceret: manuvestem meam apprehendit, eamque concussit symbolum quoddam hoc est, obedientia; omnino liberse ac promptcC indicium relinqucns, vocemque vakle submissam emittens, dixit, se nihil habere. Quo dicto, ad humilitatem meam omnia referebat. Minime autem illud prajtermittam, quod praedictionis
distribuere, ad
:

eum minime

omnes

Rejecta conditio de fugitivis reddendis in

bello contra Dulgaros.

Eodem anno kal. Novem-

episcoporum et magistratuum Constantinopoli, occasione solvendae qucCstionis inter episcopos et magistratus obortse ex Imjusmodi causa. Cum pax iuter iniperatorem et Crua-

bris habitus est conventus

num Bulgarorum regem

conditiones a rege Barbaro
gitivi

tractaretur,
illa est

inter alias

apposita, ut fu-

apertam habet significationem. Ipse funebre canticum sibi ante mortem modulatus est. Cum enim
thoracis

morbo

teneretur, et assiduo anlielitu labo-

redderentur. Arbilrati sunt alii ejusmodi conditionem non rejiciendam, sed bono pacis accipiendam, adversantibus aliis atque dicentibus pe,

cxconsuetadivinorum eloquiorum meditatione movebat, submissaque voce illam Resurgent morprfficipue cantici partem canebal exsurgent qui sunt in monumentis, et la^tatui, et quem versum hortabuntur qui sunt in terra batur, ut secum una canerent qui praesto erant, quoad loqui potuit, et vocem tenuissimani emittere. Canticum autem illud ejus obitus consecutus
raret, labia ipsa
: :

nitus rejicieudam,

utpote contrariam Evangelio,

dicente

Uomino

'

Qui venit ad me, non ejiciam

eum

foras . Qui

has partes tuebantur principes

;

consiliarii ducem habebantTheodorum Studitam adversam vero partem defeudebant episcopi, quibus et assentiebalur ipse Tbeophanes abbas monasterii Agri, auctor historia-, qui rem gestam sic Kaiend. Novembris advocavit impedescribit
:

est,

qui justi Lazari ejusque diei

festi

memoriam

rator patriarcbani,

cum
:

angusliaretur, et de pace

advcntantem antecessit; ad quem Lazarum canticum illud referebatur, quocuni {lartem habiturus erat pater hic, cujus Vitam scribimus. Postremo

consilium sumpsit
cainus scilicet
et

aderant et metropolitani, Ni-

Cyzicenus, pra;sentibus quoque

pravis consiliariis(ita appcllat eosTheophanes, qui

cum
vus

insurrexisset, et

Denm

precatus esset, ut sal-

pacem ea conditioue dissuadebant) cum Theodoro

hegunieno
Sludii,

flcret,

decoro babitu jacens, caputque ad dex-

Etiam patriarcha

et metroiioli-

teram inclinans, ita leniter tacito corporis motu, tanquam in proprium locum migrandum sibi proponcret, cum oculos ea hora clausisset, qua sol occidit, sauctam aniniam angelis tradidit, (lui cam ad justitiae solem perducerent . Porro diem hanc natalem ejus coluerunt Graici pariter etLatini, quse fuit quarla mcnsis Aprilis. 8. At non prffitereanius, quE ad sepulturam
'

tani antistites

pacem cum

iniperatore amplecte-

meno

bantur, Mali vero consiliarii cuin Theodoro heguStudii hanc subvertebant, fateutes, in subversione divini maudati

nemo pacem

amplectitur.

Eum
ait
*

quippe qui venit ad me, nou ejiciam foras, Dominus . His, inquam, adversatus est Theo;

phanes mulliplici ratioue

sima, quod pluris

usus
sit

illa

vero

potis-

facieuda

muUorum

salus,

Psal.

csLiv,

Joan. VI.

2 Ibid.

LEONIS

III

ANNUS

17.

CHRISTI 812.
:

479
hi,

quam paucorum, cum

garis aliqiii ad
10.

raro acciileret, ut ex Bulconfiigcrcnt.

causa

missi

enim fuerant
et

Romanos

sileensis,

Hugo comes Turonensis,

Hatto e|)iscopus Baet Aio Longohis

De

ista

controversia his dicbus Constanti-

bardus Forojuliensis,
Hi igitur
agentes,

cum

Leo spatbarius

nopoli venlilata,

ubi Cedrenus agit, nullam de

natione Siculus, alijue ^Villuirius

dux Venetorum.
Micliaele

Theodoro Studita mentionem habet, rem gestam sic narrans Alii eam sententiam, qua decerne:

cum eum

pervenissent Constantinoiiolim, oc-

ciso Niceplioro

imperatore

cnm
est)

batur,

fugitivos
i^rinceps

esse

reddendos, iniprobaverant,

ad i)aceni capessendam
misit, (lui

rem promptum

quoruni

ctislus magister,

Nicephorus patriarcha, el Thcosua atate ^irtute et prudentia prte-

aliique non pauci. Nam hi Deo committendam suam salutem judicabant, neque perfugarum deditione Barbarorum placandam su-

stantissimus

cum eisdem suos hoc anno ad eumdem Aquisgraiuim pervenerunt, atque graeca orationelaudem ejusdem Caroli imperatoris dixerunt,
invenerunt. Qui (ut dictum
legatos ad

Carolum

et ,4.ugusti titnlo celebrarunt.

H;ec habent veteres

perbiam

omnipotentis Dei auxilio posthabito

Aimales Francorum.

H.-Ec ipse.

Nomina autem eorum,

qui fuerunt bac functi

Porro defensores adversae partis tradit fuisse magni nominis inonachos, iiiter quos hquct adnu-

legatione imperatoris, sunt Michael episcopus, Arsapbius et Theognosthus protospalbarii. Qui revertentes,

meratum ipsum Theophanem abbatem monasterii

Agri. Cseterum obtinuit pars

Romam

(ut

habuerunt

in mandatis) ve-

negantium ea condi-

nerunt ad Leonem
Basilica sancti

Romanum

Pontificem, atque in
foederis

tione pacem esse accipiendam, ex quo, inquit ipse Theophanes, maxima sunt parta imperio mala,

Petri

ejusdem

libellum,

nempe communicatorias
flce

litleras

ab eodem Ponti-

qure anno sequenti dicentur. Quae enim subsecuta sunt mabi ob pacem repulsam, etTecerunt, ut tum
in

acceperunt. Haec Annales Francorum.

13. Miserat

enim ex more Catholicus imperaPontiflcem CatholiccB

fidei pro-

Theodorum, tum in ahos fierit ab onjnibus declamatum tanquam in Reipublicae eversores, prse,

tor ad

Romanum

fessionem, ut Catholicae Ecclesiae

cessores
est,

communionem

sertim vero ab ipso Theophane, qui damna quae sunt ha'c consecuta, describit per prodigia e cselo
et

consequi mereretur, a qua divulsi fuerant praedeOrientis

datis

cometam inusitatum apparentem

il. Quae insuper in Palsestina

significata.

imperatores quam consecutus ab eodem Pontifice, ut dictum est, in

:

hoc item anno

:

Basilica S. Petri, ad

eumdem imperatorem

litteris

evenerint mala, idem

ria iu

mox

subdit his verbis

EoAra-

dem anno multi Christianorum ex Palasstina Cyprum venere, fugientes immensam

afflictionem.

a Sy-

communicatoriis. De legatione autem quam sequenti anno Carolus ad Michaelem misit, dicemus

bum
()atu

Cum enim

sine generali princi;

Syria esset et /Egyptus et Africa

et iu

onmi

principatu, qui sub ipsis est,

adulteria, et

homicidia, rapinae,

omnes Deo

odibiles actiones in civita-

tibus ac villis a divinitus peritura gente pcrpetra-

suo loco. Ponitur hoc eodem anno perperam in Concilioruin voluminibus Concilium apud Tbeodonis villam a Carclo Magno celebratum, de quo a nobis dictum est superius quod et suadetur ex Actis Conciliorum Moguntini atque Rhemensis, quaesunt
:

bantur, inque alma Dei nostri civitate colenda loca

sanctae Dei Genitricis et Resurrectionis, ac Calvaria,

anno sequenti

celebrata, in (|uibus

alii

diversi re-

seu reliqua profanata sunt. Similiter et Laurfe

S. Charitonis et S. Sabae, et re-

censentur episcopi Moguntinus etRIiemensis, abiis qui in Tbeodonis villam ad Concilium convenisse
leguntur. Sed et quod eidem subjicitur Constitutio
facta a Carolo Magno et Ludovico lilio, adversus percussores sacrorum ministrorum, longe

eremi opinatissimse
Alii
alii

liqua monasteria, et Ecclesiae desertae factae

sunt.

ibidem

autem percepto martyrio, interempti sunt vero Cyprum, et ex hac Byzantium properapatriarcha
bis,

runt; quos Michael pius imperator et Niccphorus

sanctissinius
ce[)erunt.

benigna munificentia

re-

Nam
,

qui venerunt ad iirbem, mo:

nasterium insigne donavit his vero, qui in Cypro remanserant monachis et laicis talentum auri transmisit, et hos diversis consolatiis est modis.
Erat quippe Michael circa
servilute subactus

siquidem mentio babetur Concilii Triburiensis viginti duorum episcoporum quod celebratum conslat longe post Carolum et Ludovicuni, sub ArnuIpLo iuiperatore, anno Redemptoris octingentesimo nonagesimo quinto. Haec sint dicta ad confutandos
:

abest, ut Caroli esse possit et Ludovici

in ea

errores, qui incuria exactioris

temporum

pervesti-

omnes

suavis et cle-

gationis emerserunt. Porro hoc

mens, circa negotiorum vero dispositionem iners,

Tlieoctisto magistro, et ca;teris

Carolo

Magno habitum
De tempore

esse

amio ab eodem generalem conventum

Aquis, veteres Francorum Aunales testantiir.

cladis acceptce in saltidits PyTurpiuus fabidis contexuit. Ad htcc ultima tempora Caroli imperatoris, qui prosecuti sunt res Hispanas, referuiit decantatam Francorum cladem illam acceptam in saltibus Pyre1-i.

principibus .

Hucusque Theophancs.

12.

Legatio Michaelis imperatoris

adpapam.

renceis,

quam

Hoc eodem anno, initio sui impcrii Michael imperator legatos suos misit in Occidentem ad Carolum Magnum imperatorem, et ad Lconem papam, junxitque eos legatisillis redeuntibus, quos idem Carolus imperator aiino superiori miserat ad Nicephorum imperatorem couQrmandiB pacis

naeis,

valle, in

ad Rocidam vallem, vulgo dictam Roncisqua piacter multos alios CcTsos desiderati
nominatissimi duces Rollandus Britauuiaj

suut

illi

480
comes, Anselmiis
et et

LEONIS

III

ANNUS
et

17.

CHRISTI 812.

Eginhardus, aiiinlque

Ca-

roluni ipsum fractiim viribus in Gallias rediisse,

paulo post defunctum esse, tolumque id factum per Alfonsum regem Gallseciae cognomento Castum. Hi autem quam longe in primis in his, quaj

sunt temporis,
judices.

aberrent

a veritate,

omnes

sint

Cladem namque

illam contigisse

anno Re-

demptoris septingentesimo septuagesimo octavo, chronographi omnes, qni per singulos annos res

Caroh Magni digesserunt, iidemque ejusdemque saecuh scriptores, absque dubitatione pari consensu testantur. Porro hanc non aham fuisse ab iUa, quam ipsi scriptores rerum Hispanicarum hoc

tempore ponunt, iUa necessaria demonstratio ex eorum petita officina declarat. Siquidem aque

omnes

affirmant,

in

hac clade desideratos esse

,

lum, plane declarat, nequaquara fieri potuisse his temporibus, quibus jam diu ante (ut dictum est) a bello Saxonico cessatum esset, superahs penitus illis, et ad Christianam religionem perductis. Sed et longe ante haec ultima Caex eo etiam roli tempora eam cladem contigisse demonstrat idem Eginhardus ibidem, dum eo ordine, quo sunt gesla, bella a Carolo numerans, post hujusmodi bellum Hispanicum, recenset Britones ab eodem domitos, Beneventanos sub tributum redactos, iude Bavaricum cceptum belluin, et postea Avaricum de quibus singulis dum agunt auctores veteres, qui per singulos annos eadem sunt prosecuti, aeque postHispanicum istud bellum ea omnia contigisse demonstrant. His accedunt quK de propagato ab eo imperio idem, qui supra,
ullimis Caroli
:

Kotlandum Anselmum et Eginhardum. Verum cum isti omnes reperiantur occisi in dicto proeho ante annos triginta quatuor, nihil dubii penitus remanet. Non enim puto, hos esse dicturos, eosdem praestantes viros iterum
dictos \iros

insignes

praesensreruni inspector fidelissimustestatur Egin-

hardus,
rata

dum

ait

Ipse

Carolus per bella

memo-

Aquitaniam

et

montis jugum, et

Vasconiam, totumque Pyrenrei usque ad Iberum amnem, qui

,

apud Navarros ortus

rico
liain

et

ferhlissimos Hispanise
civitatis

occisos, iterum esse mortuos. Est de his (ut ahos

agros secans sub Dortosae

totain,

omittam) ejus temporis scriptor,

qui fuit eidem

Caroli
ista

mari miscetur (subegit

etc.

scilicei),

moenia Baleadeinde Ita-

Carolo a secrells Eginhardus, qui ipsius

Plane significans ea de bello

Vitam scribenSj ejus ferme scriptionis exordio, de liis, quae tunc contigerunt, sic habet
15.

A'asconico antea contigisse,quam Carolusin Italiam

inferret

arma.
vero procul abest, ut per Alfonadversus Carolum fuerint perpe-

Cum enim assiduo psene et paene continuo

praesidiis,

cum

Saxonibus bello certaretur, dispositis percon-

Rursum sum Castum ea

17.
trata;

grua conOniorum loca

Hispaniam
(juffi

quam

maximo
jiidis

poterat beHi apparatu aggreditur, saltu-

se conjunctos fuisse

siquidemmagnaamicitiaeuecessitudine inter Carolum Magnum imperato-

([ue Pyrenaei superato,

omnibus,

adierat^ op-

rem,

et

Alfonsum cognomento Castum, nec quic-

atque castellis in deditionem acceptis, salvo

quam
ait

atque incolumi exercitu revertitur, praeter quod

in ipso Pyrenffii

discordiarum inter eos intercessisse, idera Eginhardus in ejusdem Caroli Vita demonstiat, ubi
de Carolo
:

jugo Vasconicam perhdiam parumper in redeundo contigit experiri. Nam cum in agmine longo, ut loci et angustiarum situs permittebat
,

Auxit etiam gloriam regni sui,

porrectus iret exercitus, Vascones in

vertice positis insidiis (est

summi montis

enim

loest

cus ex opacitate silvarum, quaruni

ibi cojiia, insidiis

maxima

ponendis opportunus) extremam impedimentorum partem, et eos qui novissimo agmine incedentes, subsidio prscedentes tuebantur,

desuper incursantes,
conserlot|ue
interticiunt,

et in

subjeclam

vaHem

dejiciunt;

cum

unum omnes
tis,

usque ad ac direptis impedimeneis proelio,

quibusdamregibus ac Gentibusper amicitiam concihatis adeo namque Adelfonsum Gallaecite atque Asturiee rcgem sibi societate devinxit, ut is cum ad eum litteras vel legatos mitteret, non aliter se apud illum, quam proprium suum appellari juberet B. Ha5c Eginhardus. Frequentatum namque ab eodem Adelfonso muneribus atque legationibus ipsum Carolum imperatorem, pariter Francorum Annales cdocent. Siquidem aliquando per Frojam legatum papilionem mirac pulchritudinis ad Caro:

lum Adelfonsus
exhibita per

misit; postea vero. alia legatione

noclis beneflcio,

quaj

jam

instabat, protecti,

eumdem

Frojain ac Basiliscum, maet a

summa cum
rum,
el loci,

celeritate in

diversa disperguntur.
et levitas

nubias de expugnata Ulyssipona

vindicata

Sarracenis
capfivos

Adjuvabat in hoc facto Vascones

in

armocontra

ad

eumdem Carolum
:

misit

quo

res gerebatur, silus.

Francos et armorum gravitas , et loci iniquitas per omnia Vasconibus reddidit impares. IG. a In hoc prcelio Eghartus (alias Eginhardus), regiae mensae praepositus, Anselmus comes palatii, et Rotlandus Brilannici littoris praefeclus, cum aliis compluribus interficiuntur. Neque hoc faclum ad praesens vindicari poterat, quia hostis, re perpetrata, ita dispersus est, ut ne fama quidem remaneret ubinam gentium quaeri poluisset . Hactenus de his Eginhardus. Qui cum dicat id eo tempore factum, quo juge urgebat Saxonicum bel-

Mauros, loricas atque mulos idque anno Redemptoris septingentesimo nonagesimo octavo. 18. Scd unde adeo diserUs viris, res Hispania-

rum

historia prosecutis,
:

tam graviter errandi pro-

venit origo ? dicam

(quisquis
ille fuerit)

Quod enim Turpini nomine somniorum ac fabularum va-

nus contextor, post venerandi corporis S. Jacobi Apostoli inventionem (quam etiam per ipsum Cai-olum faclam esse menlitur) ponit bellum illud contigisse, in quo Rotlandus, sive Rolandus inter
alios

viros

insignes occubuit

nulla hic habita

exacta temporis ratione, revera tunc bellum illud

LEO.VIS in
contigisse snnt arbitrati,

AXXUS

17.

CHRISTI 812.

481

ponitur

qui hoc

quo a fabnloso auctorc errore ducti sunt, antiquiores

et

tus Caroli in Pyrena}is montibus sibi finxerunt, et

Rudericus Toletanus episcopus; recenfiores vero omnes, ne singulos

adnumerantur Tudensis

hanc, de qua est sermo, posteriorem dixerunt. Sed hos oporfet suisdivinationibiis adjiciant, ut pariter
affirment,
bis

Rofiandum
esse,

et ca;teros

nominatos socios

nominem, tanquam e caelo allato oraculo firmiter eidcm inhjeserunt, uno duntaxat cxcepto, prse cunctis Hispanarum rerum scriptoribus hoc nomine
niihi

mortuos

cum

hos ipsos in posferiori clade

dicunt csse necatos, quos in eo jam diu antea flrniissima auctoritate ostendimus fuissc peremptos.

ratus,

laudando Ambrosio Morale, qui hajc odohaud imprudens est errantes secutus, sed

haerens substitit, ut

rem

accuratius consideraret.

Sed eos admirati sumus magis, qui difticultatem hanc sentientes, ut solverent, duas clades exerci'

Sed facessent haecumsuo auctbre mentito Turpino fabellse, poeticis duntaxat dignae flgmentis, ab historico stylo longe longius semovendaj. At saepe suoruni gentilium nimium ardens amor plures
fallere coegit historicos, ut

absque delectu perciipsi

perent qua^cumque scripfa, quibus

Ambros.
1.

quolibet
satis.

ui, c.48.

modo gloriam

suis

compararent. At de his

Aiino periodi Graeco-RomanE 6305.

Anno

iErae Hispan. 850.

Anno Hegirae 197,

inclioalo die 12

septemb., Fer.

1.

Jesu Cbristi 812.

Leonis UI papa 18.

Caroli imp. 13. Jlichaelis Curop. imp. 2.

1.

A num.
dum

Michoel imp. in Manichceos animadvertit. 1 ad 5. Theophanes anno Incarnat. secunAlex. Dcccrv, qui kalendis Septemb. superioris
:

in

summa Ecclesia; dignitate constitutus est

Hanc

adeptus ac digne Evaugelio a^diflcare incipieus,

fidei

crepidiuem tutam asseruit. Trauquillo namsfatu nactus Ecclesiam,

Christi anni inchoatur, ait

Zelo quoque divino

que
didi

quod jam ante Syno-

pientissimus imperator motus, in ManicbcEos, qui

Patrum

diligentia deleta esseut ac expurgata

nunc
chae

Pauliciani, et Athinganos e Phrygia et Ly-

hseresis scandala, quieta et ipse deinceps serenitate

caonia, capitis pcena Nicephori sanclissinii pafriar-

aliorum Orthodoxorum hortatibus pronuntiata aliorum male feriatorum consiliis poenitentiaeque ab istis ineundae obtentu, ne sententiani exsequeretur, impeditus est cum tamen fieri nequeat omnino, ut ii, qui in hoc errore veret
,
:

pelagus tolerabat, nullum adversus eam statum contrarium timens. Quapropter etiam zelo impuisus, aliam init viam adversus increduloruni absonas hffireses, quorum tum recens
Ecclesiffi

hoeresis

suscitata demeiitia

omni digna execrafioue mysteria

;

safi

sunt,
isti

usquam

sincera poenitentia ducantur.

Porro

sacerdotibus

dogniatum novatores palam asserebant, haud licere capitalem sententiam ad-

impudenter praesumebat celebrare adversus Judaeos, Phrygasque videlicet (Montani sectatores, quia Moutanus iu Phrygia natus est) et eos, qui Manetis (id est, Manichceorum) deliria sectantes turbi-

versus impios ferre, sed in eo divinis Scripturis adversos simul se proferebant. Etenim si 1'etrus

dum
bant.

incredulifatis calicem insipientibus propina-

Fusiori

itaque stylo librum conscribens

Apostolorum coriphseus Ananiam et Sapphiram unius mendacii reos raorti addixit necnon Paulus liquido testatur, qui falia perpelrant morte dignos esse, idque tantummodo pro corporeo delicto, nonne Apostolorum adversarii atque dissimiles erunt, qui homines, tam anima;, quam corporis impuritate scateutes, et da;monuni obsequio mancipatos, gladio divinam ultionem pcragenti eripient? Eorum tamen haud paucos pius imperator Michael capitis abscissione damnavit . 2. Nicephorus episc. Constantinop. Judceos et hcereticos oppugnat. Huc referenda quaj habet Ignatius diaconus cap. 4 Vita; sancti Niccpliori, ubi loquitur de iis, qute abeo gestasuut, poslquam
;

absonain

eorum religionem

ac

superstitionem

imperatori declaravit, et quae universum reipublicae corpus gangrajuae iustar lajdere afque inficere posset,
arrepta seraei agendi
libello

quod luberet
,

licentia

eoque
et

suppliciter

ablato

deicidas

Judaeos

Phrygum
nia

praetensas nugas,

Manich^eorumque som-

ita perculit, ut uec iabiis nefauda proferre auderent; sed ui abdito atqueanguliserroris mussarent

deliria.

Ablata esl

enim

regio edicto atque censura

palam loquendi agcndi(iue fiducia, eoque impii adducti sunt, ut ue occulfe quidem quidpiam agerent . His sectis Ecclesia Constantinopolitana
affli-

gebatur, quibus adde Iconomachos

iiifra.

de quibus

ToMcs xni.

61

48-2

LEONIS
3.

III

ANNUS

17.

CHRISTI 812.
usque ad
est in

Mortims

est

S. Plato anno dcccxiv.

posset,

illud

tempus quo sub Nicephoro

num.

5 ad 9. Sanctiis Theodorus Studita in ora-

ductus

exilium, usus est Theodorus aptissima

tione funebri,

quam

begumeni Sacudionis, ac dein

Sludii Constantinopoli
,

habuil in mortesancti Platonis inclusi monasterii

locuturus de ejus morte
vires erant vel ad

similitudine solis juxta Dei prajscriptum Orientis

Occidentisque,quod etin P/a^oefactum apparebat: qui primam ultimamque vitaj religiosai partem,
alterius iinperio subjectus transegerat
:

num. 40

ait:

Post hfec

vixit pater,

neque enim

non amplius inclusus hoc ut

:

et

cum

sic

haberet auctor, iu eo

quem

laudabat sancto,

eetatis

corporeis necessitatibus faceret per se satis

sed

partim lectulo recumbens, solabatur sese retribu-

tionem

asceticorum et atbleticorum laborum ; partim insedili requiescens, aut psalmos Davidicos

vocaliterrecitabat,autmentaIiterprecabaturDeum,
autaliquid conferebatad utilitatem fraternitatis,etc.

dignissimus sane laude, qui pulchrum

suum

sla-

dium

ac vere solarem

cursum

absolvit,

ab obe-

dientiavidelicet incipiens,etinobedientiadesinens;

annos lxxii, reliquos septem adjungeus prioribus, ad Lxxix numerando pervenit. Cum vero certissimus sit ultimus Nicephori imp. annus, idemque Christi dcccxi, cum Platonis revocatione ab exilio concurrens; ad hunc sic ascendendum, ut tunc vere annos lxxvi jetatis expleverit sanctus, post quos solum supersit morbi triennium. Si ergo sanctus Plato natus sit anno Christi dccxxxv, annum setatis xii egit, quando utrumque parentem amisit

cum enim

horarum duodecim circulo periodum in unoquoque certamine parem annorum explevisset, ad a?ternam vitam perpetuo lumine
diurno
fruiturus, emigravit.

Numera certamina,

et

inve-

eadem orat. uumero 4 dicitur. autem anno dccxlvi grassari coepit, et per triennium duravit, ut eo anno ostendimus. Alterum duodennium in avunculi sui domo explevit, usque
pestilentia, uti in

Pestis

duodecim (non vero duodecim, ut habet versio Sirleti, quam Baronius secutus est) ante abrenuntiationem saeculi actos, junge aliis quatuor annis, quos in persecutionibus, et tribus, quos in infirmitate tranies annos quadraginta octo.
bis

Tum

annos

ad

annum

dcclviii inclusive,

discendae

primum

arti notariali,

deinde

officio

patrui sui fructuose

exercendo intentus. certamina

ctisto

Tum

religiosae vit;c auspicatus

primum duodennium
hegumeni
;

dientia Theoctisti

duxit sanctus

(non vero deceni item

et

noveni
invenies

sub

annum

transegit sub obealterum eidem Theodcclxx morienti succedens in

annos, ut legitur apud Baronium):

et

virum venerabilem obiisse anno atatis undeoctogesimoB.In sancti Theodori Vita etiam legilur Ex iiac vita excessit sanctissimus Plato, octogesimum tatis annum uno niinus agens . Papebrocius ad diem iv Aprilis, quo sanctus Plato coli:

Symbolorum. Hegumenus anno dcclxxxi, quod tertium duodennium tertius Platonis agou censetur. Post haec sequitur quartum certamen, quod abdicata annoDccxciv jirffilatura, et iu neiiotem Theodorum
praefectura monasterii

electus est

translata exorsus est rursus, ut ab initio subjectus

tur,

videns
,

Sirleti

versionem multis defectibus la-

aliam apparavit, et non miratur, quod prffiscriptum lxsix aunorum calculum non inveborare
niens
Sirletus

imperio alieno ad annum dcccvii, nisi quod in exilium idem Plato actus est, sed non diulurnum
deposito intra biennium Constantino, etpatriarcha

judicaverit, vitium obrepsisse in

satagente

unionem cum monachis

redintegrare. Hi

annis infirmitatis, ideoque

immutaverit, pro tribus ponens novemdecim sed hoc jure merito miratur, quod postquam prKcedentia capita
:

numerum

sunt quatuor diversi Platonis iu religione status

ante persecutionem, quatuor duodenariis comprehensi. Duravit pcrsecutio illa per quadriennium, usque ad ultimos fere menses Vita; AVce/j/ior/imp., quare cum Plato nonnisi triennio restitutioni suae superstes fueril, obieritque, quando instabat memoria justi Lazari , ut refertTlieodorus in laudata oratione, num. 43, id est, sabbatum ante Doniinicam Palmarum, morsejus contigitannooctingentesimo decimo quarto, non vero decimo tertio, ut arbitra-

Platonem, quia in pueritia orbatus parentibus, ita nihilonnnus profecerit sapientia, ut et publicam rem laudabiliter gerere, et privatam vehementer augere potuerit
latine reddiderat, laudaveratque

sane puerili imbecillitati non conveniunt) adeo oblitus sit ante scriptorum, ut hicduodennem faciat renuntiare skcuIo. Deinde, cum quidquid
(quffi

in

hac Vita

passus legitur

sanctus,

comprehen-

datur intra
Irenes filius

dccxcv, quo Constanthins legitimae conjugi repudiatte Theodoten

annum

turPapebrocius; alioquin triennio restitutioni suae non supervixisset Plato, cum ha;c pertineat ad quo Nicephorus Aug. periit. annum dcccxi
,

superinduxit, et

annum

dcccxi,

quo mortuus

est

Nicephorus imp. qui Plalonem in exilio a?grotare intelligens, eum ad suum monasterium referri prajcc|)it: quomodo potuit illa quatuor certamina, quibus annos quadraginta octo dabat, in persecutionibus actacredere? Nunc ostendo morlcm ejus anno lantum dcccxiv contigisse, 4. Ejus Vitce chromtaxis. Hanc clironologiam Vitse sancti Platonis sic recte statuit Pafie-

sabbatum ante Dominicam Palmarum dcccxiv incidit in diem viii inensis Aprilis, et anno sanctus Plato in Menajis die iv ejusdem mensis coQuare si eo quo celebratur die spiritum Deo litur contra reddidit, revera instabat memoria Lazari vero si mortuus sit anno dcccxiii, quo Dominica l*almarum cum die xx mensis Martii concurrit,
Praeterea
. ;

brocius.
du:^,

Cum

ita ferret vitaj

a Platone acla; perio-

dies ejusobitusadieejuscultusnimisdistabit; cum tamen, licet sancti aliis plerumque diebus, quain quibus mortui sint, in Ecclesia recolantur, festum

ut fipte in sex duodcnarios

annorum

dividi

Platonis

cum

cjus Vita collatum indicare videatur.

LEONIS rn ANNTJS 17,

eiim e vita migrasse die quarta mensis Aprilis, im-

CHRISTl 812.

483

memoria sancti Lazari. Sirletus loco quando imtabat memoria jiisti Lazari, \'crld, jitsti Lazari ejiisqiie diei festi memoriam. At, ut recte
]icnclente
,

pro eo ac majoribus visum erat, Romaiii tribula pnestarent; ea demum adjecta conditione, ut et

Bulgarorum

vicissiinque

riomanorum

iini)osterum

transfugse, suoe

1'apebrocius scribit

Gra?ci

liabent, sed sim|iliciler

gulii [iridie

nullum tale festum mem.oriam occasione Evaiisoliti.

quique genti redderentur, transfugarum caput illud absurdum senatui visum est,

Domiuica?

o.

Didf/arice reop

Palmarum legi in pacem cum

Grcecis

consensit nisi transfiigce utrinc[uc reddanlur.

non

quanquam Micliael imperator totus in principis Biilgarorum senlcntiam ibat, quod ineund;t; pacis occasionem illam sibi nolebat aufugere. Oblinuit
tainen senatus sententia, quain Theoctistus magister sciiueretur, ac cui

Theopbanes auno Incarnat. secuntlum Alex. dcccv kalendis Septemb. hujus Cliristi

num. 9 ad

12.

vim ac pondus
:

auctoritale

anni inclioato, prodit

Crnmmum

seu

Crumnum

Bulgarorum princijiem legatum ad Michaelem

inip. misisse, ac pctiisse conditiones alias concessas

sua adjicercl. Iterum crgo reliclis colloquiis, ad belli aleam revocatum negotium idque magis decere merito judicutum est o. Quomodo eniin non

omnem
est,

adimpleri,
fucjitivos

quarum haecuna

erat,

exutraque parte
l.icet

utrique principi mutito restituoidos,

humaiiitatis sensum exuisse arbitiandus qui honiinein casu aliquo, aut vicis^itudine in errorem prolapsum patriaque (qua nihil dulcius
,

inremp. perduelles forent.

jungit Tlieophanes,
siliis

His acccptis , sub-

esse aiunt) contempta, ad ba;c uxore et liberis, ceu

imperator imiiroborura con-

ductus pacem admiltcre detreclavit. Falsa)

pielatis oLtentu,

ad aras inviolabiles, ad RomauiB ditionis loca confugienlem, Scylhica; genlis immanitati, cujus a
feris nihil

quippe
quae
isti

dicam melius

ignorantia;,

indoles differat, dedcndos putaverit ?

terribiles,

rem communem
:

perderet, ductu, consultores

Cura enim

sinistri

suggerebant, fugitivos
data;

dos

ac in

sententiiB

miuime restituenargumentum Evan-

suorum
tunt. a

trucesqueac feii sint, multos non ferentes, ad lenitatem et maiisuetudineiu nostram saepenumero transire animadverid

Domini auctoritate tcm, aiebant, non ejiciam

gelica

prolata, ad
foras.

me accedenMedio vero nieusis

Crummus
adver-

.Octobris decursu aciem instruxit sus

Ne igitur universa ipsorum gens in nostram paulatim sese cffundat, veriti eoruin principes, sa;piiis et ad nostram usque atatem, multos de hac
sermones moverunt.
fertur

Mesembriam, (qua

intra mensis finem potitus

re

In

vanum tamen (quod

viros
nacti

est).

Imperalor in mentis angustiam conjectus, mensis Novemb, kalendis, patriarcha ad coUoadvocato, de componenda cum bostibus cousilium quaTebat. Aderant conventui Nipace coeuus et Cyzicenus metropolitce, et ex pravis consiliariis

communi

adagio) cecinerunt;

finni propositi, ct qui a seiitentia

quium

non facile dimoverentur. Brevi itaque cessatum mora ambceque

:

niox gentes ad arina concurrere

7,

.Ha^c Constantinus.

Pax

inter utritmque imp. confirmalur.

manus baud contemnenda. Ac

et mctropolitae

patriarcha

Ad

nuni.

12

ct

seq.

Eginhardus

in Annal. ait

quidem
pacera

imperatoris sensum secuti

:

amplectebantur
seutentia}
dictis,

sed improbi consiliarii

imperator, legatos domini imperatoris Caroli, qui ad Nicephorum missi luerunt

Micliael faetus

una cum Theodoro

traria;

Studii prEeposito, eversis con-

(ut

anno superiori vidimus)

:

et Constantinopoli suset legatos

eam

rejiciebant,

confir-

cepit et absolvit
xit

cuin quibus

suos dire-

niantes pacem, quse Dei

esse
:

admittendam istud non emittam foras, Doniinus decrevit, aiebant (|ua3 proferrent; et in cujus argumenta hcEC pro(luccnda vere nescii, Primo quidem quoniam nemine ex eis ad nos trausfugiente, eos qui intra aulam erant, cum ipsos pace composita servare possemus, prodidiraus.Secundo, quia licet quidam
: :

mandata rescindat, non enim Veinentem ad me

Michaelem scilicet episcopum et Arsaphium atque Theognostum protospatharios et per eos pacem a Nicephoro incoeptara confirmavit, Nam Aquisgrani, ubi ad imperatorem venerunt, scriptuin pacti ab eo
peratorera
teiido
in

Ecclesia suscipieutes,
ei

more

suo, id est, grteca lingua, laudes

dixeruut, im-

eum et paaiXc' appellantes; etinde reverRomam venientes in Basilica S. Petri eumdem

ex

eis

pauci transfugerint, i)lurium certe potius,

et

ejusdemque nobiscum nationis

sortium satagere,

sanguinis cou-

pacti seu foederis libellum a Leone papa denuo susceperunt . Idem habent alii annalista^, mona-

quam

incertis nobis

quibusdam

propositis flcto qua;stu ditescere decebat. Plures

chus Engolismensis, incertus auctor in Vita Caroli et Regino in Cliron. Verum Micbael imp. gesta a

enim quam paucos servare Deo magis gratum

est, etc.

G.

Ea

condilio a Gi'cecis rejecta.

Imperator

non hanec eum, nec ejus successores Basilei seu imperatoris et Augusti noinen
legatis,

quoad

tiluluin illum grata ct rata

sit,

buit,

cum certum

tamen Constautinus Por|)liyrogenetus, qui Thco|)banis chronographiam coutinuavit, ejusdem sententia; est cum consiliariis, quos Theophanes reprehendit, et

Carolo M, aliisque imperaloribus Occidcntis, Francis vel

lavit

Germanis nunquaiu dedisse. Non dissimuEginhardus CaroIumConstantinopohtanis iiuMichaeli et Leoni valdc

fuisse, proptcr

cum

sanctoTheodoroStudita. Lib.
:

1,

peratoribus, Nicephoro,

uum. o, haec scribit a Cum jam Bulgarorum dux Crumuus concordiam el pacisfoedera amicitiasque
ambire
sc

odiosum
vellet B.
ct seq.

snsceptum a se imperaimperiuin
eis

toris noinen,

quasi

qiii

pra;ri[)eie
u.

simularet, ac

animum

pacis cu|iidum

Sed hac de re

pliira

anuo Dcccxxiv,

10

pra-ferret,

dummodo

annua, qua; pendi solilaerant,

484
8.

LEONIS

III

ANNUS

17.

CHRISTl 812,

In ea Veneti et Dalmatce comprehensi. Non dubitandum, quin in bac pace Venetia et Dalmatia comprebensse fuerint, uti jam anuo dcccx, num, 4 et 6 de Venetia diximus, Quoad Dahnatiani, magna ejus pars cum Islria et Liburnia mansit sub potestate Caroli, qui teste Eginbardo in ejus Vita, Istriam quoque et Liburniam atque Dalmaliam, exceptis maritimis civitatibus, quas ob
amicitiam et junctura cum eo foedus Constantinopolitano imperatori babere permisit . Joanues Lucius lib, 1 deregno DalmatifE cap, 15: De Dalmatia, inquit, sicut

albiana Saxonia reversus est, ut colbgitur ex Ludo-

quo gesta bac in provincia anno uuo tenore narrat Ludovicus, qui postquam locutus est de iis
vici

Pii diplomate, in

tam

superiori,

quam

currenti

quae ad
ibi

annum

recitavimus, statim subjicit

captivis

praecedentem pertinent, quseque Postmodum vero

:

eam partem, quam

Groati

cum

optatam ad patriam undique contluentibus, eamdem parocbiam cuidam presbytero Heridac uomine specialiter coramendavit, quem universae NordaIbingoi'um Ecclesiae, vjdehcet ne ad ritum relaberentur genlium, vel quia locus ille lucrandis adhuc gentibus videbatur
aptissimus, disposuerat consecrari episcopura, ut
ipsa occasione vel auctoritate,

(nempe hoc anno)

Liburnia occupaverant, simul

cum

reliqua Croatia

Carolum subegisse censendum est; itailla exceptio civitatuni maritimarum de civitalibus continentis
Dalmatiffi, scilicet Jadra,
tis

summa

in ipsis ter-

Tragurio

ct Spalato,

Croa-

minis gentium sedulitate praedicandi sancta multiplicaretur Ecclesia, dum vicinorum ipsius novitatis

conterminis, quai

cum

insulis Dalmatice

uomcn

episcoporura multa latitudinis cura non suf-

retinebant, intelligenda est . Quae genuina verbo-

rum Eginbardi
9.

interpretatio.

Carolus

cum

tanis pacem facit. generali conventu Aquisgrani solemniler habito,

rege Cordubensi

et

Beneven-

Legatis dimissis, iraperator

per omnia. Delegavit etiam eidem presbytero quamdara cellara Hrodnace vocatam , quatenus eidem loco periculis undique circumdato fleret supplementum . Idem Ludovicus postea quai ipsemet mortuo patre in ea proficiebat discurrere

Bernardum

fllium

Pippini nepotera

suum

in Ita-

vincia egerit enarrat

Sed quia consecrationem

pii genifieri

ham

misit:

et propter

famam

classis,

qua)

de

jam

dicti viri

velox ex hac vita transitus

Africa et de Hispania ad vastandam Italiam, ventura dicebatur, Walanem iilium Bernardi patruelis
sui

toris nostri in

diebus ejus

proliibuit,

ego auejus

tem quem divina clemenUa

adsciverat,

in

sedem regni
mei

cum

illo

esse jussit,

quoadusque rerum even-

cum

in multis regni disponendis nego-

tus securitatem nostris afferret. Htcc classis partim

in Corsicam, partim in Sardiniam venit. Classis

tiisinsisterem, boc

quoque

prtedicti patris

stu-

dium

velut regni in flnibus peractum, rainus caute

etiam

Nordmannorum Hiberniam Scotorum

insu-

ostenderera, suadentibus quibusdara

jam dictam

commissoque cum parte non modica Nordmannorum

lam

aggressa,

Scotis pro^Iio,
interfecla, tur-

cellam ad Indam monasterium contuli, vicinam vero parochiam vicinis episcopis interim commen-

Pax cum AbuSaracenorum facta. Item cum duce Beneet tributi nomine xxv ventanorum Grimoaldo
piter fugiendo

domum

reversa

est.

davi. Bremensi videlicet ac Verdensi, usque ad

laz rege

miliia solidorum auri a Beneventanis soluta. Expeditio facta ad Vultzos, et ab eis obsides accepti.
et Ragenfridus, reges Danorum, missa ad imperatorem legatione pacem petunt, et fratrera suum Hemmingum sibi remitti rogant ,

Harioldus

quo illuc S. Anscbarium Haramaburgensem arcbiepiscopum misit. 11. Enumeratio episcopatuum a Carolo M. in Apud Nicolaura SchateSaxonia institutorum. num episcopatus in Saxouia fundati ita enumeranan. Dcccxxxiv,

tur

Antiquissimus Osnabrugensis. Inde PaderMiraigardevordensis seu MonasterienHis accessere Ilamburcoepli

bornensis, Halberstadiensis, Bremensis, Verdensis,

inquit Eginbardus in Annal. qui jara scripserat,

Mindensis

Harioldum etRageniridum, mortuohocanuoHemmingo Danorum rege, a Banis reges esse constitutos. De pace facta cura Abulaz seu Albaca Cordubensi rege fusius loquitur cbronographus Moissia,

sis, Hildesiensis, fundati.

gensis et Scbildrensis,

inchoatique a Carolo

Eodera anno Abulaser i'ex Saracenorura ex Spania audiens famam et opinionem virtutum
censis
:

alterum Ludovicus Pius, alterum caeteri imperatores, dum postremo Magdenburgum transferretur, Otto Magnus absolvit . Anno dcccx Hil-

Magno

degrimus Catalaunensis episcopus

et frater sancti

domni
tulans

Caroli imperatoris, raissos suos direxit pos-

pacem facere cura eo, quam ipse piissimus impcrator denegare noluit, sed fecerunt pacem cuni eo per tres annos . Walanes seu Wala, quem
Carolus Aug. iu Italiam ire praecepit, ut consilio Bernarclum juvaret, Adelhardi Gorbeiensis tunc abbatis frater gerraanus erat, et sicut Adelhardus Pippino, sic Walanes Bernardo Pippini regis filio praecipuus fuit consiliarius, et uterque iu Italiam
a Carolo directus.
10. Carolus M. Saxonum Transalbianorum Amalharius seu Anialaconversioni incumbit.

Luidgeri episcopi Monasteriensis primi relicto episcopatu Catalaunensi renuntiatus est a Carolo Mamaniffi, aliis
riori, et in

gno episcopus SeIigenstadii,quod oppidum est GerOstrovicum dictum, in Saxonia infeHalberstadiensi principatu ad

amnem

Olsam
est

sed

cum

locus

ille

minus

placeret, translata

postea sedes episcopalis Halberstadium. Caro-

lus etlam inslituit episcopatura Aulicenseni. Au licam , inquit Krantzius lib. 1 Metrop., cap. 10.

Aulici

locum

dixere,

sissiraus (Carolus)

quod crebrius ibi rex gloriocumessetin provincia resideret.

opus esse et his populis

Circumspiciens autera

rius arcbiepiscopus Trevirensis hec

anno

e Trans-

proprio sacerdote, quod longius abesset Salingste-

LEONIS
densis
(nuiic Ilalbcrstadiensis)

III

ANNUS
,

17.

CHRISTI 812.

485

episcopus

igilur

Carolus, liqnet ex Epistoln

quam

ad Odilbcrtum,

Ecclcsiaj sua) ibi exaedilicala) pontificem jussit cou-

qua; sola superest, dedit. Post(|uam igitur Carolus

ostendit

secrari

\euerabilem

sacerdotem

Guntherum

quantum

exoptel, ul multiplicelur
:

imme-

Sedes episco()alis deiu Aulica Hildesiam translala

esl.

rus populi Christiani, scribit

tu, et suffiaganei tui

Nossc itaque per

Aulica et Hildesia duobus ab iuvicem milliaribus dissident illa sita est in loco ubi Sala rivulus
:

tua scripta aul per tcipsum volumus, qualiler et

doceatis et instruatis sacerdoles Dei ct plebcm vobis

in sinistram Leyiue

ripam

influit;

Hildesia vero

fluvio adsidet.

Ex

liis

oiiiscopatibus, qui traus Vicis

surgim fluvium Moguntiacensi, qui

eumdeni

amnem,

Coloniensi mctro[)olita; subjecti fuere, ut

ostendit Cointius lioc

amio num.

66.

12. Enajclicce litterce Caroli

niis baptismi.

Hoc circiter
archiepiscopis

M. de

cceremo-

commissam de baptismi cur primo intans catechumenus efficitur, vel quid sit catechumenus, deiude per ordineiu omuia, quiE aguulur. De scrutinio, quid sit scrutinium. De symbolo, qu;e sit ejus iuterpretaUo secundum Latinos. De credulitate, quosacrameulo;
id est,

anno Carolits encyregni sui direxit, ut

qualiter et ipsi

modo credendumsit

in

Dominum

Patrein ouinipo-

clicas

litteras

eorum
et
sibi

scriptis certior efficeretur,

tentem, et iu Jesum Gluistum Eilium ejus, el iu Spiritum sanctum, sanctam Ecclesiam Catholicam,
ct

illorum suffraganei presbyteros Dci plebemque

omnia qua3 sequuntur

pompis. Quid
sit

in

eodcm Symbolo. De

commissam

instruerent de baptismo

quibus
et

abrenuntiatioue Satanae et omnibus operibus ejus

et

litteris sollicitati

Magno

Senonensis archiepisc.

abrenuntiatio, et quaj opera

Joannes archiepisc. Arelatensis Theoclulphum Aurelianensem episcopum impuleruntad scribeudum

librum De ordine baptismi ad Magnum seu Magnonem Senoneusem archiepiscopum quem in

,

Cur insufflatur etcur cxorCur catechumeuus accipit salem. Quare tangantur nares, pectus ungatur oleo ; cur scacjus diaboh et pompse.
cizatur.

capitula

xviii

partitusest; editus est liber

ille

Sirmondo inter Theodulplii opuscula. Eo etiam tempore AmcdariuslraViv&mii archiepiscopuselucubravit librum De sacro baptismate ad Carolum Magmim imperatorem, qui falso hactenus suppositus fuerat Alcuino, inler cujus opera reperitur

lavancur sacro chrismate caput perungitur et mystico tegilur velamine et cur corpore el sanguiue Dominico confirmatur. Ha>c omnia subtili indagine per scripta
pulae signantur, et

quare pectus

et scapula;
;

tur.

Cur
;

albis induitur vestimentis

nobis, sicut diximus,

nuntiare satage
si in

et si ita tete-

neas

et prajdices,

aut

hoc quod proedicas,

sub Epistola) nomine libellus De ca;remoniis baptismi,

inscriptus

gloriosissimo et excellcntissimo

ipsum custodias. Exhis verbis iutelUgimus, Carolum ad archiepiscopos tantum, non vero ad eo-

Deo coronato Carolo serenissimo. Huuc vulgarem errorem detexit Sirmondus iu Notis ad librum laudatum Theodulphi. Ad ha;c Odilbertits
Augttsto a

rum
esse

suffraganeos litteras dedisse

et

cum

haec

Epistola generalis fuerit, similia exemplaria missa

ad Magniim archiepiscopum
testatur

Mediolanensis archiepiscopus acceptis

roli

litteris

Ca-

quod

Senonensem, Theodulphus in Pra;fatione libri De

Magni a Mabillonio

toin.

Vet. Analect. p. 21

ab eodem MaIjillonio tom. iv Vet. Anaiect. p. 317 promulgatas cum prioribus verbis singulorum capitum libelli ejus De baptismo. Continet opus illud capita xxii. Ad ha;c Mabilloniiis tom. iii Vet. Analect. p. 1, e tenebris eruit librum Laidradi episcopi Lugdunensis De saerameyito baptismi cnm prfefixa Epistola ad Carolum Magnum imperatorem. in qua
publicatis, ad
rescripsit litteras
dicit Laidradus, antequam ad ejus qucesita respondeat, sibi visum esse dc ipso baptismo in genere

eum

ordine baptismi, et ad alios regni Francici archiepiscopos licet ea exemplaria ad nos nou pervene;

rint. Intelligimus etiam,

cur Jesse Ambianensis

et

Theodulphiis Aurelianensis episcopi, non ad Caro-

lum Magnum,
Senonensem,
rat.

sed

is

ad

Magnum

archiepiscopum
scripserit,

ille

vero ad clerum

quia nempe episcopos

suum Carolus M. non

in

interroga-

Sirmondus
libri

dicit, se vidisse

quatuor divcrsa
tribus
li-

exemplaria

Thcodulphi,

quorum

ber inscriptus

est

Magno

; iu quarto

vero Joanni,
sententia

mendose tamen, ut
pag. 1071 ad

ipse opinatur, cujus

verba facere
stola

huic opusculo subuectitur alia Epi-

probatur Baluzio in Notis adCapitulariareg.Franc.

Laidradi ad Carolum imperatorem

cum

re-

nullum quippe,

inquit vir clarissimus,

sponsis ad qua;sita ejus. Denique Joanues Cordesius Lemovicensis canonicus

alium de hoc argumento scribcre potuit eo tempore Theoditlphiis,

Hincmari opusculis
sacerdotibus et in

quam

ad

Magnum

metropolita-

subtexuit Epistolam

Jesse
:

Auibianensis episcopi
nostra; digne militanh.

cum hac
Christo

inscriptione

o Sacris

omnibus

dioecesi

bus Jesse humilis episcopus in Domino salutem

Initio suce scriptionis testatur sese

a dicecesi abesse

gravjbus negotiis implicitum

vobis, iu
liter

Breviter, inquit,

quantum temjiorum sacri baptismatis unda

.

adfuit spatium, qua-

Theodulphus tam a Joanne archiepiscopo Arelatensi, quam a iMagno suo metropolitano pulsalus fucrit, ut librum laudatum De ordine baptismi scriberet, uuUum mihi videtur diibium, quin etiam utrique opusculum illud inscripserit. Denique libellus Dc cceremoniis baptismi Alcuino adscriptus, ejus essc non ()otest;

num suum. Ac cum

pervenire debeatur,

cum

in eo

illiiis

auctor dicat

Dixistis, serenis-

scribendo perstriuximus
13.

sime imperator,
suffraganei

velle vos scire,

qualiter nos et

nerent.

Quid a singulisarchicpiscopis postularit

Quid hujusmodi

litterce encyclicce conti-

uostri

doceremus

populum

Dei

de

baptismi sacramenlo

idcoquc rcclc illum

Ama-

m
lario tribuit
14.
7iis

LEONIS

III

ANNUS

17.

CHRISTI 812.

Sirmondus, Ms. Petaviano innixus (1). Privileghim a Carolo M. concesmm Bispa-

Gallias incolentibus.
reg.

Baluzius

tom.

Caiii-

Franc. pag. 499, refert ex archivo archiepiscopatus Narbonensis prfficcptum a Carolo imp.
tnl.

eum in hunc Christi annum convenit, de monasterio Fuldensi, sancti Bonifacii monasterio vulgo appellato, scribit Facta est conturbatio non minima iu monasterio sancti Bonifacii, ct
qui juxln
:

fratres xii ex ipsa familia perrexerunt simul cuin

Hispanorum, qui in ejus regnuni confugerant, emissum, in quo plures Hispani ibidem memorati qneruntur, quod multas oppressiones
in gratiam

ahbate Ratgario

(terlio

abl)ate Fuldensi)

ad judi-

cium imperatoris
illa

Karli, nec

tamen

ita

commolio

quievit, sed post Riclialfus archiepiscopus

,

sustineant, iiiseque imperator asserit,

se jussisse

guntiacensis

et

Joanni archiepiscopo misso suo,

uti se

ad Ludoviipsi

Wangionum,

et

MoBernhaiius episcopus civitatis Hanto episcopus Augusleusis, et

cum regem

conferret,

et

quomodo

Hispani

vivere debeant statueret. Inlerim Berance et aliis

eosdem Hispanos, qui ad Eispania venerant, et terras excolendas a se acceperant, nullo censu gravare ])ra;sumant, sed quoadusque, inquit, iih fideles nobis , aut filiis nostris fuerint, quod per triginta annos habuerunt per aprisionem quieti possideant, et illi et posteritas eorum. Dat. IV nonas Aprihs anno, Christo proocto comitibus mandat, ut
se de
pitio,

Wolgarius episcopusEccIesiaa Wirzaburg, cum cajteris fidelibus, qui simul ad iilud Placitum convenerunt, jussu imperatoris sanaverunt cominotionem illain iu monasterio sancti Bonifacii. Eo

anno dedicata
stfe in

est Ecclesia sancti Joannis Baptiaustrah parte monasterii juxta flumen Gi-

ralhlia . Lo(]aitur
ter et

de hoc dissidio abbatem inorto Brouverus lib. 1

monachos Fuldenses

imperii nostri

xii,

regni vero in Francia XLiv

de Antiquit. Fuldens. cap. 21,asseritque monachos obtulisse supplicem libellum Carolo Magno multa-

atque xxxviii in

Italia,

Indictione quinta, ideoque

rum querelarum plenum, quem

lib. 3,

ipsemet postea

hoc Christi anno. Joannes iUe erat archiepiscopus Arelatensis, et his verbis per aprisionem, imperator intelligit eam partem terrse inculta?, quam
Hispani ex concessione

cap. 12 recitat, et post eura Cointius

et seqq.

anno
insti-

ucccxm, num. 401

Monachi recentis

tuti zelo flagrantes perire sibi veteris disciplince ri-

regum

vel

comitum exco-

gorem nolebant,

et Ratfjarius

summo

jure nus-

lendam

sumpserant, ut interpretatur Baluzius in

quam

cessit, et

omnium

a se voluntates alienavit,

Notis ad Capitularia pag.

i080, quod pluribus

in

Quare anno dcccxvii, ut in Annalibus Fuldensibus

legitur, Ratgarius abbas Fuldensis monasterii ac-

exemplis confirmat Ducangius in sno Lexico in voce

Apprisio. Hajc
quBB citra

Hispanorum
est

regno Francorum
confir-

cusatus a fratribns
in

et

convictus, depouitur . Hinc

Privilegia, id est, in ea

parte Hispaniae citerioris,

Carminum

libro Modestus
;

eumdem Ratgarium

RubricaUtm

commorantium,

marunt Ludovicus Pius et Carolus Calvus, quorum praecepta suis locis memorabimus.

hoc scliemmate expinxit posuit enim juxla eum iinaginem monocerotis in oviuni gregem incurrentis infesto
Vitae sancti

cornu.

Anno dcccxvui

sanctus Eigil

monasterio Fuldensi exorta. Non pra;termittendum hic quod annalista Caesa15. Dissensio in

Sturmii monasterii Fuldensis condito-

ris scriptor, in

locum

Ratgarii subrogatur.

reus a Lambecio editus ad annumCaroli regis xliv,

(1) Encyclicas hasce Epistolas non ad metropolitanos tantummodo, sed et ad nonnullos etiam cpiscopos misisse Carolum apud me certo conslat, quainvis I'agius id negat. Nain in cullectione Marleuii tom. vii, cxlat Caroli Epistola ad Garibaldum Leodiensem episcopum ea de re

qua illum monet ut neminem permitlat e baptismo infantes suscipere, quin prius percunletur de Symbolo ct orationc Dominica. Si vero Epistola bac eodem ipso lempore quo Encyclica ad melropolitanos uiissa censeatur, de quo vix dubito, earumdem Encyciicaruni missio aliquot anuis quam bic flataPagio auticipanda est; nam Garibaldus seu Gerbaldus Walcaudum pra;cessit, ut e.x veteri auctore dc gestis episcoscripta,
in Collcct. Martenii tom. iv. Walcandus auteui, ex eodem scriptore cffipit anno Dcccx, et quidem sequenti anno Dcccxi, MagniTestamento subscripsit, iit eliam Pagius ad oumdem annum Dcccxi, 5,notavit. Igitur Encyclica.' dc baptismo litterai non seiius quam anno dcccix dari polueruut. In ijusdem autem Marleuii .\necdotis tom. i, col. 16, vulgataest Epistola cujusdam iucerti, sed episcopi utique vel arcliiepiscopi, qua ab imperatore per litteras requisilus doclriuain, quam subjectos sibi populos docebat quoad ritus baplismi, c.xpouit. Mansi.

porum LeoJieusium
Caroli

LEONIS

III

ANNUS

18.

CHRISTI 813.

487

LEONIS

III

ANNUS

18.

CIIRISTI

813.

Qnibifs viis et artibus Leo

Armenus impe-

equum

sedens,

et

vadit Bulgaros

debellaturus,

rium

capesserit, abdicante Michaele, et Bnlgaris

et

cimctavastantibus
tertius, sexta

Christianospersequentibus.

qui e conlrario tartarum habitat

Scquilur Christi annus octingentesimus decimus

Indictione, quo Michael imperator a Leone Arnieno proeventus deponit imperium quinto idus JuUi. Quomodo autcm ista se habuerint, et

daBmonibus. Qui ab urbis praefectocompreliensi, primo quidem mentiebantur, divinitus ultro fuisse apertas sepulcrorum portas prajsentati vero tribunali pra^fecti,
;

cum

et

circatestimoniumclaudicantes, reserationisfrau:

quse ha3c praecesserint, ex Tiieoi^hane qui praisens

aderat,

dem ante omnem pocnam confessi sunt quos merito vestibus (vectibus) pompae submisit vociferantes

audiamus

Cum

enini pax penitus irrita

reddita esset, uec

uUa amplius de ea concilianda

,

spes csset, utrinque parantur copise, progressus-

causam poenae. Sic enini nequitia; inventor diabolus suos milites erudivit, ut non pcccata sua accusent, sed Ortliodoxam a Patribus traditam fldem, sacrumque habitum monachorum, quod digymnasium. Multi autem, qui in his blasphemabant, liabitu tantum Christiani erant, veritate vero Pauliciani (nempe Manichaei), qui non valentesdetestabiliaopera suamanifestare, hujuscemodi occasione indoctosadulterabant, Constantinum, qui Judaici erat sensus, beatum dicentes, ut Prophetam et victorem, haeresimque ipsius in subversionem incarnatae dispensationis Domini uostri amplectenles . Ila perfldi isti viam patefacere conati sunt hnjuscemodi iuventionibus ejusvinae est philosophiae

que jirimum
cendens

Micbael

cum

se hostis
,

moenibus

contineret, rediit prorsus

(inquit)

iuefflcax

quando des-

ad monasterium Tarasii patriar-

cha;, celebratis ejus memoriis una cum Procopia Augusta, pelalo argenteo librarum nonaginta quia-

que sacrum ejus sepulcrum

vestivit .

Jam enim

Tarasius colebatur ut sanctus, atque ejusdem reUquiae celebri cultu frequentabantur.

2.

Egressus iteruni mense Maio Michael imp.

nihil liostibus detrimenti, suis vero

tulit

plurimum

in-

damni, depraedantibus niilitibusipsosRomano

;

imperio subditos
vertit

cujus

rei

causa suorum in se coniu rebusmililaribus

dem

haeresis consorti

Leoni

rcsque accidit ex sen-

odium, arguentiumejus

teutia,

ob novam

ipsis

accommodatam obortam

imperitiam.

occasionem,
3. a

ob egressum regis Bulgarorum mense Junii ingens pavor Constantinopolim occuparet,visume3tNicephoropatriarchpmoremajorum publicis litaniis implorare divinam clementiam cum e contra ha;retici Iconoclasta; sepulcrum adeuntcs Constantini Coi)ronymi, ipsum invocare coeperunt. Quid autem hi nebulones conflnxerint,
:

Cum autem

quam Theophanes ita describit Decimo kalend. Junii proclium ineuntibus

haud procul ab Hadrianopoli Christianis et Bulgaris, delinquunt quidem Christiani valde dire circa bellum obtinent autem inimici pugnam, adeo ut
;

plures congressionem nec intuentes

summa

fuga

uterentur,

ita

ut

natusffistimaret

Crunnus rex Bulgarorum consterinsidiarum argumentum esse quod

retineret suos ab insecuvidit sine ulla retentione

audi ex Theophane

rem gestam

ita

per singula

factum
tione.

est, et

modicum

enarrantem
stolorum

Cum aulem urbs

impiorum

litanias celebraret

cum summo
,

sacerdote in templo sanctorum Apo-

quidam
,

stantini haireseos, obserata porta

Deo perosi Conimperiahum sepropter turbae

sonitu, ut

fugere, persecutuscecidit mullitudines copiosas, et veniens nihilominus ad sarcinas, has cum exuviis abstulit.

Quia vero

Ast imperalor fugiens,

rcpedabat in urbein
principibus

cum

pulcrorum

nemine attendente
,

multitudinibus

harnmque

sumpfis,

frequentiam
facli

qui subito

cum quodam
quadam

aperiretur, egerunt, quasi ex

prodigii^ et intro

operatione

insilientes procidebant se-

insuper pollicebatur imperii depositionem dejurans, inter quos et Leonem patricium tanquam jiium et fortissimum et per omnia strenuum, in

ductoris

monumento, hunc
Surge, dicentes,

invocantes

et

non
Rei-

teuendo imperium adsciscere socium

nullatenus acijuiescens, dimisit
praeesse . Ista

Denm

et auxiliarc perdila;

eum

voluit. Qui thematibus

publica;.

Ditfamaveruntque

quia

surrexit

super

Theophanes. Verum haec diverse

488

LEONIS

III

ANNUS

18.

CHRISTI 813.

admodum ab aliis enarrantur, nimirum factani culpa Leonis Armeui fugam, prodilione captantis,
ut \ictoria e

Romanorum manibus

laberetur. Ista
:

Leonis perversitatem praesenserat, ab eo res Ecclesiae agitatum turbatumque iri. Nam quo tempore diadema capiti ejus imposuit, visum sibi fuerat,
spinis ac tribulis

Cedrenus et alii. Pergit vero Theopbanes 4. aOclavo lialendasJuuii deponere volens imperium et alium promovere, tanien ab uxore et
permissus nonest, et ab his, qui nequiter praGVerum in hoc Nicepborus sanctissimus patriarcha consentiebat Et ipse , inquiens, et filii salvandi erunt, si taliter quispromoveatur. Al ejus
filiis

manum

compungi, idque omen

interpreta-

malorum, quE postea essent eventura,

tus fuerat.
6. a

Postera vero die, Leo coronatus a Nicein

valueruut.

phoro patriarcha

anibone majoris Ecclesia;,

;

urbis prtecepit custodiri portas

spei fiduciam

et

muros

die ac

nocte circumiens, et exercitans cunctos, ac

bonam

vero

prffitores

descendentes

cum

multiludinibus in

habere commonens, eo quod Deus

urbem, imperatorem fugisse audieutes, desperati quod ab eo de cffitero imperandi forent, consiliati sunt apud semetipsos, et implorabant Leoneni, quo
auxiliaretur

celeriter foret iuopinate facturus per intercessiones

et omnium sanctorum nec omnino confundi nos esset passurus ob multitudinem culparum nostraruni. Interea novus Sen-

intemeratae Dei Genitricis

communi

reipublicffi,

etCbristianorum

religioni opitularetur. At ille aiiquandiu

quidem

nacherib
fratre

Crunnus

videlicet,

dereUcto

proprio

vehementer
lem,

differebat, temporis consideraus diffl-

cum

virtute sua ad

oppugnandam Hadriano-

cultatem, et Barbarorum incursionem intolerabiet semetipsum erga imperatores conservans

polim, post sex dies imperii Leonis superveniens in

viribus suis et equis,
juxta

regiam urbem circumivit

rectum absqueinsidiis. Quia veroad urbem properare inimicum videt, scribit Nicepboro de fide sua
recta affirmans; petens etiam, ut

muros

a Blacheruis usque ad
iu prato penes

Auream

por-

tam, ostendens virtutera suam,

et celebrato polluto

cum

oratione et

nutu ejus imperium sumeret. Et veniens ad tribunal ante urbem positum una cum praetoribus et
exercitibus,

valdelegitimusRomanorum imperator
et

ostenditur. Et die mediaConstantinopolim perCarsii

mare sito, contum suum in eamdem portam Auream quo id fieri non permittente, reversus est ad tabernaculum suum. il Cum autem admiratus fuisset muros urbis, et bene
daemoniaco
sacrificio

postulavit ab imperatore, ut figeret

:

portam ingreditur,

ad regalia pervenit. Porro

Procopia
et natissuis, de-

ordinatam imperatoris aciera,

uera,

et

super obsidio-

audita hujus acclamatione Michael ad Oratorium

quam

sperabat, desperatus esset, ad conven-

Phari accurrens una

tonsis capillis,

cum

tiones converlitur, et ante pacera teutatoria verba

faciebat. At
est

monastica induit vestimenta, quinto

. Ista

imperator accepta occasione, conatus

idus Julii,

sexta ludictione, Feria secunda

Theophaues de abdicatione Michaelis imperatoris. Pergit vero dicere de coronatione Leonis, atque ejus
in

defendenda a Barbaris urbe solertia. 3. At Cedrenus longe aliter rem se habuissc

declarat,

nimirum omnia tyrannice

quod
scilicet

per

Leonem

facta fuisse,

dictum est) dedita opera in ejusmodi discrimenimperiumadduxissel, atque etiam in Michaelem ut segnem et inertem pubJice declamasset, milites ad defeclionem sollicitasse, adegisse vero, ut imperator ipse ab omnibus acclamaretur, licet simulate reluctaretur. Quid
(ut

peccatorum huic nostrorum hoc ad finera perducere prohibitus est, administrantiura hujuscemodi rusticitate, vulnerantium quidem hunc, mortalera tamen non inferentiura plagam. Super hoc ergo insaniens nequissimus, misso cursu ad S. Maraantem, palatium illic habitum incendit, et aereo leone hippodromi
insidiari, sed a raultitudine

una cum urso moribus electis

et
7.

et

dracunculo, lateribus

et

mar-

in plaustro impositis, reversus est;

obsessam Hadrianopolim cepit

Tunc contigit et ejus civitatis episcopum Manuelem martyrio coronari, quem et ahi postea
secuti sunt ad triumpbura. In Menologio siquideni
Basilii

vero Michacl egerit depositurus imi)erium, a Cedreno sic accipe Michael, ut erat ingeuio pacis
:

imp.
:

ista

notata reperiuntur vicesima die

studiosus, conjicere se in discrimen tanta; rei nolens, acriter eos reprebendit, a

Januarii

Ccedes

dam

quibus ad civiles committeudas instigaretur etsuorumquemintimorum ad Leonem cum diademate, pur;

Sanctorura martyrum

Manuelis

Georgii,

Leonis et socioruni a Bulgaris peremptorura. Crunnus Sub Leonis Arraeni principatu

pura etcalceiscoccineis(ha;cimperii suut

imperio se vitam amittere potius censeret,
misit,
ei

insignia)

Bulgarorum princeps magno cum populo Hadrianopolim Thracia; petens, lege belli expugnavit eam, et cum urbe sauctum quoque cepit Manuelem episcopum, quem manibus (bracbiis) prius ab huraeris araputatis, mox per mediura gladio dissectum feris ad devorandum projecit. Crunnus
vero propter peccatum excajcatus est, propriique populi incurrens odium, funibus ab eo suffocatus
fuit.

cedere indicaus, quod vel

quam guttam unam

,

Cbristiani

sanguinis
ullo

euni sine

fusam cernere jubeusque metu aut dubitatioue venire et

.

regiam occupare
citu

Fecit hoc

Leo, ingressusque
excr-

Constantiiiopolim per

Auream portam cum

regiam tenuit. Quid autem sequenti die a Michaelis abdicatione factum sit, Theophanes ita
dicere pergit,

nimirum Leouem publice a Nicepboro patriarcha coronatum. De quo ista Cedrenus

:

impiissimus,

Bulgarorura vero suscipiens imperium Zocus omnes captivos congregavit Cbristia-

nos, duces, presbyteros, diaconos et laicos, et

Christi fidem negare

cum
ac-

Multo ante, inquit, Nicephorus patriarcha

eos cogeret, et

illi

non

LEOiVIS
qiiievissent
,

TII

AXXUS

18.

CHRISTI 813.

489

eosdem

diversis
.

affeclos

tormentis

criidelitcr obtruncavit
8.

Ilactenus

Porro ad iuuic usque dicm ciipta) civitatis Iladrianopnlis Tiicnpliaues perduceus historiani, eidem fiuem im[)Osuil. Nec est ut dici possit historiam intercisam esse,
Theoplianes historicus.

\b\.

Gregorii summalini quiedam et Theophanis chronographia plura scd succincte carpenda . Et [lost

multa
situm

0|)us, et nihil
.

Accipe itaque hoc, charissime, incompomeum iu iioc prorsus inser-

tum peruosce
duobus
[iliis

Et

iiiferius

illustril)us viris

Porro sic ego ex his qua;dam deflorare propo:

quod aucior iieroratiouem nuliam

(iit

moris

est)

sui, ut |);T}ne

apposuerit. Siijuidem Anaslasius, qui iu lalinum

commemorata

omnia, qna; a nominalis liistoriograsunt, a me coiuiuemoranda

usque ad Leonem hunc, ipsum eam scriptionem perduxisse. Cur autem reliqua Leouis imperii uon sit prosecutus persecutio ab eo excitata, qua et vexatus est ijise Theophanes, in causa fuisse videtranslulit, testatur

eam

qui successit

Michaeli,

tur

poenituisse

eum
)

oportuit

(si

ejus

illa

sunt

et

non ab alio addita Leonem antea laudasse ut pium, et commendasse ut justum, excusasseque ab invasioue Michaelis imperii. Fraudulentus siquidem homo ita comparatus erat, ut virtutum mentito pallio facillime quenique deciperet, ut optimus ab omnibus haberetur, qui revera om-

non duxerim. Ex cujuslibet autem gestis quaedam summatim excerpsi quamvis a Justiniano priuci|)c ac deincei)s [^auca omiserim eorum (|ua; ab liis chronogra|)his relata sunt . Hfec ipse ad Joannem diaconum. Anastasius cum meditaretur hoc ipsum, quod nos Deo adjuvante pricstamus, historiam Ecclesiaslicam texere. Cui idem Anastasiusomnem suam operam s[)ondet, tuui in redilendis Grajcorum monumentis latinitati, tum eliam ex Latinis,
:

qui inveniri possent, libentissime exhibere. C;ete-

rum ipsum integrum

tione

absque com[)endiosa brevia-

Theophanem

reperiri Parisiis, in bibliotheca

nium nequissimns
derit,

esset,

nec qualis vir esset prodi:

reginae matris accepi. Nos

quousque stabiliisse sibi videretur imperium ut non mirerissiTheophanemvirumsanctissimum

scri[itHm

autem eumdem graece dono missum consecuti sumus a viro docx sua Graccorum libroruni referta

ctissimo Aloysio Lolino VenetoepiscopoBeluuensi,

eumdem

audisU laudantem. Caeterum

ait

credimus, qui

Cedreno Theophanem usque ad exitum

si

depromplum

bibliotheca, cui perpetua graLiarum actio hic cusa

tantum Nicephori
affirmare necesse
in

suam historiam

produxisse

hunc diem additamentum, quod et existimo esse verum, factumque ut aliquis ejusdem imperatoris studiosus,
illa

cuncta quae ab eo tempore ponuntur, alterius esse aucloris

est,

permaneat. Sed ad Leoneni redeamus, qui nactus imperium haud quievit, Michaelena cum conjuge Procopia
inter
in
et
filiis

degere Constantinopoli

privatim

monachos profitentem, sed

filios

relegavit

eosdem
:

de Leonis probitate commentus

9.
siiectat,

sit.

insulam Protam, sive Principemdixeris

adjecit

Qnod autem ad ipsum scriptorem TheoAnastasius Bibliothecarius, qui in

historiani,

ad crudelitatem, ut

ejusTlieophylactuni natu

phanem

majorem, necnon Ignatium qui sedem Conslantinopolitauam postea guberuavit, castrari jusserit. Carohis legatos mitlit Constantinopolim, 1 1 Italioe praficit Bernhartum, Ludovicum coronat Quod autem imperatorem, laborat pro Ecclesia. pcrtinet ad res Occidentales, hoc anno, veris initio, Carolus Magnus dum esset Aquisgrani ad confirmandam rursus pacem cuni Michaele imperatore, ad ipsum legationem decernit. Delecti sunt legali insignes doctrina Amalharius episcopus Treverensis, atque Petrus abbas monasterii Nonantulae in Italia. Verum cuni hi Constantinopolini pervenissent, non Michaelem (cesserat enim ille), sed Leonem imperatorem invenerunt, a quo sunt au.

laliuum vertit

eam

ipsum illum

fuisse

Theopbanem magni nominis monachum

celebi'em et miraculis clarum asserit,

sanctitate

cum

de ipso

pauca

ista perstringit

De

altero,

nenipe deTheophane, quiddicam ?

qualiter videlicet

cum

et ejus conscripta vita,

am-

plius patrimoniis venditis,

crucem suam

tulerit,

qualiterve secutus Christum, abbatis in monasterio

Agri functus
coruscarit,

officio,

virtutibus fulserit, miraculis

circum quasque regiones his qui prope et his qui longe suut, clament sed et studia ejus ad uos usque perlata, quisvel quantus vir iste
et
:

fuerit, solertibus manifestant . Hsec Anastasius in

Prncfalione a se editae versionis, qua; falso

nomine

diti

atque dimissi anno sequenti

cum

legatis ejus

Pauli diaconi notatur inscriptione, qui longe anle haec tempora dictusest ex hac vitamigrasse. Porro
et

alium Theophanem aeque

monachum

et confes-

sorem constal hoc eodcm tempore claruisse, et sub eodem Leone Armeno coronatum fuisse, qui Sab;c abbatis monasterii in PaLTsiinamonachusfuitTheodori frater, de quibus simul suo loco dicluri sumus. 10. Sed de ipso Anastasio intcrprete non silendum, sic Theophanem latuiitali douasse, ut tamen que aliqua ISam accipe
(quod ipse testatur) aliqua omiserit, perstrinxeritbrevitate, addiderit vero i[)se nihil. ipsius verba Operai [)retium duxi ex
:

ad Carolum imperatorem, ut suo loco dicetur. i1. Eodem auno idem Carolus imperator habito generali conventu Aquisgrani, filium suum Ludovicum coronavit imperatorem et Bernhar,

tum nepotem suum

Pipini filium

Ilaliae

[^ncfecit,

alque regem appellari jussit. H^rc vetcres Annales Francorum. De Ludovico vero inimperium a patre Extremo vilae promoto haec Eginhardus habet
:

tempore, cum jam et morbo et senectute premeretur, evocatuin ad se Ludovicum .\quilaniie rcgem, qiii solus filiorum Ilildegardis sui^ererat, congregatis solemniter de toto reguo Francorum primoribus,

cuuctorum

concilio

consortem

sibi tolius

ToMiJS XIII.

62

490
regni

LEONIS

Iir

ANNUS

18.

CHRISTI 813.

et imperialis nominis hseredem constituit, impositoque capitieju? diademate, imperatorem et

Augustum

jussit appellari.

Susceptumque
ei

est lioc

ejus consilium ab omnibus, qui aderant,

magno
utili-

sionem palris implevit. Quo facto, audientes missarum solemnia, ibant adpalatium. Sustinuitenim filius patremeundo et redeundo, quandiu cum eo fuerat filius. Non postmultos dies magnificis donis
honoravit
se

cum

favore

nam

divinitus

propter regni

eum

pater suus, et dimisit

divisi essent,

eum

ire in

tatem videbatur inspiraturn. Auxitque majestatem ejus boc factum, et exteris nationibus non miui-

Aquitaniani.

Antequam

amplexantes

et osculantes,
.

mum

terroris incussit .

Hactenus Eginbardus.

cocperunt
addit
B
niliil
:

propter gaudium amoris flere Hactenus de coronatione. Hisvero haec

Sed qua; de coronatione Ludovici Theganus scri[itor hujus temporis (fnit iste chorepiscopus Treverensis, qui de gestis Lndovici comhabeat

Poslquam divisi fuerant, dominus imperator ahud coepit agere, nisi in orationibus et
et libros corrigere
:

mentarium scripsit, cujus et meminit Walfridus Strabo) adducamus in medium 13. Supradictus vero imperator cum jam intellexisset appropinquare sibi diem obitus sui (senuerat enim valde) vocavit filium suum Ludovicuni ad se cum omni exercitu, episcopis, abba:

eleemosynis vacare
Matthaei,

nam

qua-

tuor Evangelia Christi, quse intitulantur nomine

Marci,
Lucee,

Joannis, in

ultimo aute

ducibus, comitibus loco positis habuit grande colloquium cum eis Aquisgrani palatio, paciGce et honeste admonens, ut fidem erga flhum
tibus,
:

diem cum Grascis et Syris ojitime correxerat . Hucusque Theganus. 15. Prajter hsec autem , addunt Annales Francorum, fuisse consihumCaroh, nonsolumut
obitus sui

ilabeneconsuleret rebus imperii, sed etstatum EccJesiae relinqueret bene dispositum. Cujusrei perficiendae causa, voluit diversis in locis Concilia celebrari.

suum

ostenderent, interrogans
si

omnes

usque ad minimum,
suuni, id
disset.
est,
Illi

eis

placuisset,

ut

maximo nomcn

imperatoris,

filio

suo Ludovico tradi-

tionem
suit,

illius rei.

ornavit se

omnes responderunt, Dei esse admoniQuo facto, inprima die Dominica cultu regis, et coronam capiti suo impo-

Nam hoc eodem anno (tradunt Annales) quinque Concilia quoque jussu ejus super statu Ecclesiarum corrigendo per totam Galliam ab episcopis celebrata esse.

Quorum unum

Moguntiaci,

incedebatque clare vestitus et ornatus, sicut

decuerat. Perrexit ad Ecclesiam,

alterum Uhemis, tertium Turonis, quartum Cabiloni, quintum Arelati congregatum est. Et constitutiones,

eum

quam

ipse a

qufe in singulis factaj sunt,

in
illo

collatione

fundamentis construxerat, perven itque ante altare

et

coram imperatore
polerit,

conventu habita, qui

palatii

constructum ca?teris altaribus, consecratum in honorem Domini nostri Jesu Christi, super quod coronam aurcam aliam, quam
in eminentiori loco

nosse voluerit, in supradictis civiiatibus invenire

quanquametin archivo

exemplaria

ipse gestabat in capite suo, jussit i)oni.

Postquam diu oraverunt ipse et filius ejus, suum coram omni multitudine pontificum ct optimatum suorum, admonens eum in primis, omnipotentem Deum diligere
locutus est ad filium
et timere, ejus prfficepta

servare in omnibus, Ec-

habeantur . Extant hodie singulorura omnium canones editi in recentiori editione Conciliorum. Et (juod pertinet ad Moguntinum Concilium, quinqnagintasexcanonesextant, dequo ea, quaj ibi leguntur de certa temporis nota, quo exploratiora cuncla fiant, hic reddamus 16. Concilia Moguntitium et Rhemense.
illarum
:

clesias Dei

gubernare

et

nibus, sororibus suis et

juniores, et nepotibus et

defendere a pravis homifratribus, qui erant natu

suis
pra3-

Facta est autem ha;c Syuodus in civitale Mo-

gunlia, in claustro Basilicee sancti Albani martyris

et anno Domini octingentesimo decimo tertio imperii domiui Caroli imperatoris anno decimo
,

omnibus propinquis indeficienlem misericordiam semper ostendere

:

cepit

lum dihgere
mines
in

deinde sacerdotes honorare ut patres, popuut filios, superbos et nequissimos ho-

terho,

Indictione quinta, quinto idus Junh, ubi

viam

salutis coactos dh'igere, coenobio-

rum consolator et pauperum esse. Fideles ministros et Deum timentes constitueret, qui munera injusta
Nullum ab honore suo sine causa discretionis dcjiceret semetipsum omni tempore coram Deo et omni populo irreprehensibilem deodio haberent.
;

sederunt episcopi triginla, abbates vero viginti quinque . Complura sane in eo statuta sunt ad disciplinam Ecclesiasticamspectantia, (juae quisque

magno emolumento
cui

si

velit, inspiciat. Est et in

co illud observatione dignum, de

armorum

usu,

monstraret.
14.

Posfquam
fllio

multitudine

hsBC verba et alia mulla coram suo ostenderat, interrogavit, si

obediens voluisset esse pra;cephs suis. At ille respondit, hbenter obedire, et cum Dei adjutorio

ob bellorum frequentiam jam Ecclesiastici assueverant, quos prohibet sancta Synodus arma gestare, ejus autem familiam secus, cui armorum usus jam esset antiquitate praescriptus. Sunt ista verba canonis': Nos autem , qui relinquimus sfficulum, id modis omnibus observare volumus,
ut

arma

spiritualia

habeamus,

sajcularia dimit-

omnia praecepta, quaj mandaverat ei pater, custodire. Tuuc jussit euni paler, ut propriis manibus
coronam, quas erat super altare, elevaret et capiti suo imponeret, ob recordationem omnium pr;eceptorum, quae mandavcrat ei i^ater. At ille jus-

tamus. Laicis vero, qui apud nos sunt, arma portare

et

non prajjudicemus, quia antiquitus mos

est,

ad nos usque pervenit

. Haicibi, consideratione

'

Concil. Moguulin. sub Carol. c. 17.

LEONIS
djgna adversus eos, consueverunt.
qiii ista

ANNUS

1H.

CHRISTl 813.

491

Je

laicis

impugnare

natione ad loca saacta suscipi solita a fldelibus; et (luando probanda

sint dccernit.
illa, quando vero improbanda Quod autem essent hoc tempore ilhc

dictum esl) habita est Rbemensis Synodus, in qua canones quadraginta qualuor sanciti sunt, quibus de nota loci ct
(ut

Eodem quoque anno

inter alias celeberrimaj iu Occidente peregrinatio-

nes,

Romam

ad limiiia Apostolorum
etiis

peccatorum

temporis ejusniodi
est

pra;positus

est

titulus

Hic

remissionis

gratia coiisequenda;, atque

Turonum

ordo capitulorumbreviteradnotatiis, quEeanno Dominica; Incarnationis octingcntesimo decimo tertio notata sunt in conventu metropolitana; sedis

ad

Rbemensis
sarc,

Ecclesiae a domno Carolo piissimo Caemore priscorum imperatorum congregato,

complures diversis ex causis abuti soleren!, \vxc de his sancta Synodus statuit d8. A quibusdam, qui Romam Turonumve et alia (luaedam loca sub praetextu orationis inconS.

Marlinum,

sulte peragrant,
et

plurimum

erratur. Suntpresbyteri

ordinante Wlfario ejusdem sanctee sedi^ arcbiepiscopo,

tali

diacones

et c<eteri in clero constituti,

qui negliloca

mense Maio,

elc. luter alia

ista

autem plura
'
:

genter viventes, in eo se purgari a peccatis putant,

et ministerio

consessu digna,

habet digna niemoria de

mensa episcoporum atque abbatum Pauperes et indigentes secum ad mensam habeant, et lectio divina ibi personet, et sumant cibuni cum benedictione et laude Dei

attiiigaut.

suo fungi dcbere, Sunt nibilominus laici

si
,

j^raefata

qui putant se

impune

iteccare aut peccasse, qui hacc loca oraluri

frequentent. Sunt quidampotentes, qui acquirendi

Quod autem errore factum

tione,

est in priori Edi-

census gratia sub praBtexlu Romani seu Turonici itineris multa acquirunt, multos pauperum oppri-

villam Theodonis

habitum ad duo ista Concilia Moguntinum et Rhemense hic corrigendum est atque dicendum, primum quidem oportuisse celebrata esse dicta duo Concilia, deinde vero iliud ad villam Theodonis, eo quoil archiepiscopi Monguntinus et Rhemensis Aislulphus et Ebbo, qui interut

positum fuerit Coucilinm

,

munt;

et

quod

sola cupiditate faciunt,

orationum

ante
:

sive sauctoruin locorumvisitationis causa se facere

videri affectant; sunt pauperes, qui vel ideo id faciunt, ut

de

majorem habeaut materiam mendicandi; quorum nuinero sunt illi, qui circumquaque

fuerunt Concilio celebrato in

villa

Theodonis, post

Walferium Rhemensem qui interfuerunt dictis duobus Conciliis, sedisse legantur. Quod ex eo redditur exploratum, quod ambo hi, Aistulphus et Ebbo, nominati repeet
,

Hildebaldum Moguntinum

illo se [^ergere mentiuntur; vel quia tantum sunt vecordes, ut putent se sanctorum locorum sola visitatione a peccatis purgari, non atlendentes quod ait boatus Hieronymus, non Hierosolymam vidisse, sed Hierosolymis bene vixisse, laudandum est. Do quibus omnibus domini imperatoris, qualiter siut emendanda, sententia

vagantes,

riuntur in

quadam

constitutione Luilovici Caroli

exspectetur .
19.

Magni

Dlii,

quae suo loco iiiferius recitalur,

illa dicta

quam

Quaenam

vero,

quorumve

sit

peregrinatio

editam esse post duo

Concilia,

nuUum est
:

proficua, Patres ibi ifadefiniunt : Qui vero peccata

dubium.
17. Concilia

Turonense

et

Cabillonense

ubi

Turonense multa de piis pererjrinationibus. quoque hoc eodem anno eadem ex causa est celcbratum Concilium, canones quinquaginta et unum contineus, ubi et de mensa pariter episcoporum
ista

sua sacerdotibus, in quorum suut parochiis, confessi sunt, et ab his agendae poenitentiae consilium acceiierunt, si orationibus insistendo, eleemosynas
largiendo, vitani

itidem

Peregrini et paupcres conviva; sint

episcoporum,

cum

quibus non solum corporalij

sed spirituali reficianturalimento . In Cabillonensi

vero Synodo hoc item anno celebrata in provincia

emendaudo, mores componendo, Apostolorum limina vel quorumlibet sanctorum invisere desiderant, horum est devotio modis oinnibns collaudanda . Abstiuuerunt tamen episcopi de peregrinis ilhs quicquam decernere absque Caroli ipsius scientia, eo quod scirent in colligendis hujusmodi peregrinis eumdem Carolum fuisse
studiosissimum , de cujus in his propensissimo Amabat peregrisludio ista habet Eginhardus eorum suscipieudorum maguam habebat nos, et
:

Lugduuensi, canones sexaginta septem statuti reperiuntur, in quorum tertio caiioue meniio habetur de proecepto Caroli Magui , quo voluit onines episcopos scholas erigere, in quibus bona3 littene
atque in primis theologica; docerenlur. Ad suggillandum vero curandumque simul in sacerdotibus

curam, adeo ut eorum mnltitiulo iion soluiu palatio, verum etiam regno non immerito videretur onerosa ipse autem pro magnitudine animi hu:

Oportet etiam, ut si quando sacerdotes fruges, velquosdam reditus terrae congregant ac prolelant, non ideo hoc faciant, ut carius vendant et thesauros
avaritiae

morbum, ejusmodi antidotum

parat.

juscemodi pondere miniine giavabatur,

ingentia

cum
ac

etiam
bontu

incommoda

laiule liberalitatis

famae mercede compensaret . Ha;c Eginhardus. 20. At non desiit ipse Carolus ejusmodi erro-

congregent, sed ut pauperibustempore necessitatis

subveniant . Sed illa in eodem Concilio statuta consideratione digna videntur, in quibus agitur de peregrin.

nes lucri causa peregriiiautes cohibere. Nam audi quid in ejus Capitularibus ' habeatur de Mangonibus, qui novisadinventis etiamdispendiosaiiguinis pecuiiiam corradebanl.

'Concil. Ulicjn. subCaroI. c.

'

Capitul.

l.

I.

c.

79.

i92

LEONIS
Item ut
isti

III

ANNUS
tenam

18.

CHRISTl 813.

mangones

et

cogciones, qui sine

omni

lege \agabundi vadunt,

per istam

non sinantur vagari et deccptiones hominibus agere. Nec isti nudi cum ferro, qui dicunt se data
Melius videtur, ut si aliquod iuconsnetum et capitale ciimen commisesibi poeuitentia ire vagantes.
rint,

eligantur, utexemplo et verbis sibi usquequaque prodesse valeant . 22. Quomodo autem reliquerit Carolus M. dispositioneni sedium episcopalium vacantium, secundum quod (ut vidimus) in suis Capitularibus
pientiae

donum

subjectis

testaius est,

utsecundum canones

essent electiones,

in

uno

loco permaneant laborantes et ser-

ex Epistola Hincmari ad Carolum postea scripta,

vientes, et poenitentiam ageutes,

sibi

secundum quod

possumusintelligere, quasicse habet

tres

Veuerunt

canonice impositum
ita

sit

Itemque de paupe-

clerici

et

duo

laici

Silvanectensis Ecclesiae
innotescentes,

ribus

vagantibus

'

ad indignitatem

meam,

eamdem

De meudicis, qui per patrias discurrunt, volumus, ut unusquisque fidelium nostrorum suum pauperem de beneficio, aut de propria familia nntriat, et non pcrmittat alicubi ire mendicaudo. Et
ubi tales inveuti fuerint, qui sibi nianibus laborent, nullus eis

Ecclesiam, fratre et consacerdote nostro defimcto,

viduatam esse pastore, ferentes eliam ipsius Ecclesiae tam cleri, quam plebis petitionem, utsecundum sacras regulas pastor tribuatur. Quos interrogavi,
si

verbum

erat de pace cleri ac plebis ipsius Ec-

quicquam tribuere

praesuniat . Et
dicla

quod rursum ad hospitalitalem spectat, eodem Carolo ad clerum haec " accipe
:

ab

Qui resiionderunt se non aliam petitionem ex parte sociorum

clesiae, et

aliqua designata persona.

aiTerre,
iliis

Ut de hospitalitate
sitis,

et

cura pauperum me-

nisiutapud solitammisericordiam vestram liberam ac reguiarem electionem obtinere

:

mores

ct

propter quod res Ecclesiasticae a

satagerent
iliuc

quatenus

secundum

sacras regulas

ab Ecclesia receptae sint; et eo moJo illas distribuatis, ut ab illo, cui de his rationem reddituri estis, non damnationem, sedaBterni gaudii mercedem accipere mereamini . De his
fidelibus oblalai et

canonico visitatore directo, ab omnibus Ecclesiae ipsius alumnis valeat eligi, cui debet ab

item
Hffic

alil)i % hortans omnes ad hospitalitatem, agit. de his qua> spectaut ad Concilium Cabillonense

quarlo ordine numeratum.

21. Concilinm Arelatense : et de electione epiIn quinto vero Conciho scoporum sanctiones. hoc anno Arelati celebrato canones sunt sanciti

omnibus obediri. Ego autem, licet sacerdotem vestrum Hesprinum per fratrem Hildebpldum compresbyterum nostrum VIII idus Junii defunctum audireni noii tamen slatui anlea doniiualioni vestiae quicquam inde suggerere, aut pro eadem Ecclesia postulare, priusquam secundum regularem modum ab eo
:

legatos accipercm .

Et paulo post

Dignetiir

viginti sex,

Dum

quibus nota temporis anno quadragesimo sexto

ita prsefixa

est

inclyli et

Ortho-

mihi domiiiatio vestra sive (suis) litterissignificare, quem vultis de episcopis nostris, ut ei ex moie lilteras cauonicas dirigam, ut visitatoris offlcio fun-

doxi domini ct principis nostri Caroli ini])erato-

sub die scxla idus Maias, ^Era octingentesiuia quinquagesima prima unanimitatis nostrce conventus in Arelatensium urbe in Basilica S. Stepliani niartyris primi aggregatus consisteret, etc.
ris,
lii

gens,
faciat.

in

eadem

Ecclesia electionem
se,

canonicam

Et aut per

aut per litteras suas vicario

quo

'

sicut ct in

Moguntino
:

Coucilioprfficipitur,
:

suo differente, eamdem electionem canonicam faciat. Et aut per se, aut per litteras ad me referat, et per me ipsa electio ad dominatiouis vestrac dis-

ut episcopoobediant comites, etjudices sa;culares denuim illud sic habeto niliil pa>ne pra?termis-

cretionem perveniat. Hactenus de his ad Caro-

sum

in

quinque Conciliis

istis,

quod ad optimam

institutionem spectare posse videretur. Sic igitur Christianissimus princeps proxime ex

Ecclesiae

lum Hincmarus Rhemensis archiepiscopus. 23. Ex quibus intelligis, lector, nonnisi ex praescripto canonum voluisse electiones esse liberas.

Sed visitatorem a rege

agi,

mitli,

nec ante licere

bene consuluit, de qua dum vixit, semper optime meritus fuit. Sed et in eo potissimum idem Carolus Magnus intentum aninmm habuit, ut ipsam Dei Ecclesiam
vita discessurus, Ecclesiai

hac

quicquam modi
sentia

eoquod magnae

rixacin his accidere

solerent ob

diversa diversorum sludia iu istius-

electionibus, quae
legati

omnino

cessarent,

si

pras-

regis adesset. Cseterum in omiiibus

omni ex parte liberam relinqueret, cujus rei gratia, episcoporum electionem usurpatam a pra;decessoribus iu pristinam liberiatem resliluit, ejusmodi

servata integra jura, clero, populoque in electione

archiepiscopi, cujus muneriserat dc electo reddere

legem una cum Ludovico sancitam relinquens * Sacrorum cauonum non ignari, ut iu Dei nomine
:

imperatorem cerliorcm voluisse lii|uet. Ex quibus omnibus multo magis erroris redarguas eos, qui Carolo asserunt datam facultatem ab Hadriano

sancta Ecclesia suo hberius potiretur honore, assensum ordini Ecciesiaslico jiraibuimus, ut scilicet

per electioneni cleri et populi, secundum statuta canonum, de propria dioecesi, remota personarum
et

omnes sui regni episcopos eligendi, de quibus abunde superius actum est. cum tantum mendacium patefecimus.
24. Florebat his

temporibus Florus, cujus

est

munerum

acceptione, ob vitaj

meritum

et sa-

Capilul.

1. !. c.

124.

Ibid. c. 221
1. 1.

c.

Ibid. c. Ti.

Couc.
34.

Arelat. sub Carol. c.

13. ^Capitul.

84. et

dist. LXlli, c.

mentio apud Usuardum in Praefatione ad Marlyrologium, et summa laus apud Waifddum Slrabonem in Carmine ad Agobarduin Lugdunensem episcopum. Hujus extat fragmentum apud Ago-

LEONIS
bardum,
cusiini

III

ANNUS

18.

CHRISTI 813.

193

haud pridem a Papirio Massono,

iiis

ternitatis propter
poteslatis,

tjuod pertinet ad proesentem tractationem de epi-

pacem et concordiam mundanac non tamen ad complendam veritatem

iiuae

scoporum

elcctione,

\erbis

vel auctoritatem sacr;u ordinalionis,

nequa-

Collecta

a doniino Floro ex sententiis anti-

quam

rcgio potentatu, sed solo

Dei nutu et Ec-

(juorum Patrum. Manifestum

est omnibus, qui in Ecclesia Dei

illa,

sacerdotale ofliciuni administrant, qua; sunt

consensu cuique conferri potest. Quoniam episcopatus non cst munus humanum, sed sancli Spiritus donum, sicut ostendit Apostolus,
clesia; fidei

qua) in ordinatione episcopali, ct sacrorum cano-

ubi ad episcopos Io(iuitur, dicens

et

Attendite vobis,

num

auctoritas, et cousuetudo Ecclesiastica, juxta

universo gregi, in quo vos Spiritus sanctus po-

dispositionem divinae legis, et traditionem Aposlo-

suit episcopos, regcre

sivit

licam jubeat observari

functo, et sede vacante,

viilelicet,

ut pastore deEcclesio),

unus de clero
et

ait

Ecclesiam Dei, quam acquisanguine suo. Unde iu Epistola ad Hebra^os Nec quisque sibi suinit honorem, sed qui voglorificavit, ut Pontifex fieret, sed qui locu-

quem communis
tius plebis

et

concors ejusdem

cleri, et to-

catur a Deo sicut Aaron. Sic et Christus non semet-

consensus elegerit,

publico decreto

ipsum
te et

celebriter ac solenmiler designavit, legitimo epi-

scoporum numero consecratus, locum decedentis

antistitis rite valeat

oblinere

judicio et dispositione firmatum,

nec dubitetur divino quod ab Ecclesia

ego hodie genui aeternum secunduin ordinem Melchisedech. In quibus Apostoli verbis evidentissime demonstratur, ad hoc munus
tus est ad
; :

eum

Filius

meus

es tu,

iterum

Tu

es sacerdos in

Dei

tam sancto ordine,

et in

et

legitima observatione
Sedis Pontificuni

adipisceiidum atque

sumendum

sufficere unicui-

fuerit

celebratum. Haec sunt, quae in Conciliis PaDecretis Aposlolica!

trum,

statuta i'eperiuntur, et ab Ecclesia Cbristi et initio

et

comprobata reperiuntur et comprobantur. Unde Leatus marlyr Cyprianus de sancto Cornelio Urbis Roma; Pontifice, cum episcopatum ejus adver-

que gratiam Dei, cooperante fide et devotione gratiae ejus absque his autem humano arbitrio nemini posse concedi. Unde graviter quilibet princeps delinquit, si, ul hoc suo beneficio largiri pos;

sit,

existiinat,

quod

sola divina gratia dispensat,

pofestatis in iuijusmodi ne-

cum

ministerium

siiae

sus

quosdam superbos

et invidos

calumnialores

defenderet, ba3c ipsa in testimonium sanctai et legilimae ordinationis ejus prosecutus est, dicens Factus est Cornelius episcopus de Dei et Christi
:

ejus judicio, de clericorum

omnium

testiinonio,

de plebeio suflragio, de sacerdotum antiquorum

bonorum virorum consensu, cum nemo episcopus inibi factus esset, cum gradus cathedra sacerdotali sua careret. Quo occupato, et omnium nostrorum consensionc firmato, quisquis jam epiet

gotium peragendo adjungeredebeat, non praeferre. Denique ut istius rei nonnulla proferantur exempla, puto quod de ordinatione beati Martini, quando ex monasterio sub alia occasione educlus, et a populo comprehensus, atque ad Ecclesiam productus est, et continuo ab episcopis, qui ad hoc invitati fuerant, consecratur, nemo principum hujus saeculi fuerit interrogatus. In Ecclesia quoque Lugdunensi sic ruligiosa olim et venerabilis consuetudo
fuit, sicul antiiiua narrat historia, scilicet ut defuncto pontifice, omnis in unum conveniret Ec-

scopus Deri voluerit, omnimodis necesse

clcsiac

est,

ut

Ecclesiasticam non iiabeat ordinalionem, qui Ec-

clesia, et

triduano jejunio, coinmuni vero (voto) ac

non tenet per conseusum unitatem. Post primum secundus esse non potest, quisquis enim
post

supplicatioue celebrato,

per revelationem, sive

quemcunique eis Dominus et (ex) eorum cluro, seu

dubio antistitem
praefata;

unum

qui per electionem consecratus

illc,

est, esse

aUunde

ostenderet, ipsuni sine

voluerit,

jam non secundus

sed luillus

est.

constituereut;

quod de beato Eucherio

et

Juxta haec verba beati Cypriani, ordinatos fuisse

constat, etlegitimeprffifuisse universo

urbis episcopo

doctore egrcgio,

sanctissimaj

populo dein-

omnes Eccksiarum Dei antistites, absque ullo consultu mundanae potestatis, a temporibus Apoceps

vita; ("jus liber manifeste testatur iinplelum. Qui cuin esset ex nobilissimo senatorum genere oriun-

dus, et huic sa^culo abrenuntians,

tate

omnique

facul-

stolorum

et

postea perannos fere quadringentos.

sua in pauperes ob

amorem

Christi distributa,

Ex quo auteni Christiaui jaincipes esse coeperunl, eamdem cpiscoporum ordinationibus Ecclesiasticam libertatem ex parte maxima permansisse, manilesta ratio declarat. Neiiue enimfieri poluil,

partibus provinci:u in (juodam specu retrusus, at-

que

ibi

soli

Deo jejunus
tali

(jejnniis) et

orationibus

vacans

latitaret,

revelatione

ostensus

atque
:

cum

inventus, in pontificali regiinine localus est

ex

unus imperatororbis terne monarchiam obtineret,

ut et (ex) onuiibus latissimis
videlicet,

mundi

partibus, Asiae

quo certissime constat, quod omni illo tempore, quo tantam bonitatein sive giatiam omnipotens
Deus in
ac
illa

Europie et Africa;, oinnes qui onlinandi erant episcopi, ad ejus cognilionem deducerentur. Sed fuit senipcr integra et rata ordinatio, quam
sancta Ecclesia juxta traditionem Apostolicam et
religiosaj

voluit Ecclesia demonstrare

valebat

consecrationem rectorum sola ejus gratia ct fides Ecclesia; devota. Sed et in Roniana Ecclesia usque in praesentem diemcernimus
sutficiebat ad

vero in
nuit,
fieret

observationis formam cclebravit. Quod quibusdam regnis postea consuetuilo obti-

absque intcrrogatione principis, solo disposilionis

judicio,
et

fidelium sulfragio
([ui

legitime Pontilices
ct civila-

ut consulta

(consultu) principis ordinatio

valet utique ad

consecrari,

eliam

omnium rcgionum

episcopahs

cumulum

fra-

tum

qu;e

illi

subjeclaesuul, juxta anliquum

morcm

49^

LEONIS
libertate

III

ANNUS

18.

CHRISTI 813.

eadem
dotes.

ordinant atque constituunt sacerest,

sufficere.

humanam

vero potentiam, nisi

illi

con-

\ec adeo quisquam absurdus

illic

ut putet

sonet, nibil valere. Qua|)ropter in sacris canonibus

minorem
ctoritas.

sanctificationis divinaj csse gratiain,

potestatis comitetur au-

eo quod nulla mundana;

testalem principum

Qua; onniia non ideo dicimus, quasi poin aliquo

minuendam

pule-

Patrum, ubi |)lurima3 causae commemorantur, sine quibus episcopalis ordiuatio irrita babenda est, de bac re niliil invenitur insertum . Hactenus Flori tractatio de antiqna episcoporum electione, qua
prseter illa,

mus

vel contra religiosum

niorem regni aliquid

qua

superius dicta sunt de libera in

iti-

sentiendum persuadeamus; sed ut clarissime demonstretur in re liujusmodi diviuam gratiam

,

Romana

Ecclesia papa; electioue, risdarguitur

den) meudacissimus Siaeberlus.

Anno

periodi Graco-Ronianae6306.

Anno

JErst Hispan.
111

851. Anno

Hegirae 198, inchoato dic 1 Seplemb., Fer.

5.

Jesu Chrisli 813.

Leonis

paps

19.

Caroli imp. 14. Leonis

Armeni imp.

1.

tor.

A nnm.

{.

Michaele deposito Leo Armenus

d

fit

impera-

set,

ad 11. Tbeoi^banesauno Incarnat.

dcccv, qui kalendis Septemb.

retro pedem tuht; et obsidione ad Adrianopolim posita, eamdemumarmorumvisubjngavit.

secundum Alexand.
tractafio irrita esset,

superioris Christi anui inchoatur, refert,

cum

pacis

in

Michaelem imp. exercitum Tbraciam trajici jussisse.sednequeilfoemirza??^ aggredi, neque profligandis copiis neccssarium quidpiam moliri ausum esse Mensisvero Juliidie
:

Quibus verbis Theophanes Chronograpbiam suam primo Diocleliani imp. anno inchoatam absolvit. Porro loco }7iensis Julii die vicesimo secundo quod in ejus Versione latina habetur, legendum cum
a
,

textu graeco
2.

mensis Junii die vicesimo secundo.

vicesimo secundo, Christianis siniul et Bulgaris ad

pugnam
clis,

in invicem

committendam exEequoinstruse

Christianos in proelio pessime se gessisse, ac

Theophanes Chronographiam suam usque Baronius anno dccxix, ad hunc annum perduxit. num. 20, Theophanem citaus ait: Qui graece scripsit Historiam illam, quae inscribitur Miscella, et sub

velocissima fuga pugna3

ut

subduxisse
novitate

adeo

titulo Pauli diaconi errore

circumfertur

Verum

Crummus

ipse spectaculi

deterritus,

nunc
riam,

inter

insidiarum in suos structarum, quod oculis probabat, apparatum existimaret . Ubi vero prKcipitis

scripsisse

omnes convenit, Paulum diaconum quidem Appendicem ad Eutropii Histoextat

quK adlmc

vm

libris

comprehensa, sed

ejusdem fugajveritatemanimadvertit, stragem

edidit.

Historiam Miscellaj, partim ex Theophane, partim

ex Eutropio,
sive a

Romanorum maximam
,

Imperator pariter

maximeque ex Versione Theophanis

Joanne diacono
,

fuga eIapsusZ,eo7i/ patricio regendorum tbematum Junii die xxiv imperantem urpotestate relicta

ab Anastasio Bibliothecario curata, cousarcinatam

esse,

sive a Landulfo Sa-

bem

repetiit. Interea militares copiae

omnes deim-

gace,

seu

quopiam

alio.

Qua de
:

re legendus

Leonem, ut Chrislianam Remp.erigeret.rogaverunt. Leo aliquo tempore substitit: 8 At cum hostem magnis itineribus ad urperatoris fuga certiores facta?

Labbeus in Dissert. de script. Eccl. Pra;terea Baro Si Cedreno crenius hoc aniio num. 8 inqnit dimus, qui aitTheopbanem usque ad exitum tantum
Nicephori
necesse

bem contendere animadvertit, a patriarcha Nicephoro, quem de rccta sua in Deuni fide certiorem
fecit,

suam

Ilistoriam

produxisse

affirmare

est,

cuucta quae ab eo tempore iu hunc

ut ex ipsius nutu
colligat

et ejus

prece comite proje-

imperium per litteras expetiit. Tnm vero legitimus Romanoruin imperator salutatus in regiam se confert. Postera luce, quae Julii mensis fuit undecima, ludictione sexta, feria hebdo-

ctum

diem ponuntur, alterius esse auctoris additamenlum, quod et existimo esse verum, factumque, ut aliquis ejusdem imperatoris (nempe Leonis Armeni)
illa

tain Cedrenus,

madis secunda in Maguae Ecclesia) ambone a Nicephoro patriarcha coronatus est. Crummus proprio fratre adobsidendani Adrianopohm relicto, post dies sex a demandato Leoni imperio ad urbem propius accessit, et ad pacis ineunda foedera conversus est; sed cuin a novo im[)eratore i-epulsuscs,

de Leonis probitate commentus sit . Verum quam Joannes Scylitza Curopalates, Cedreuus accepit, hac in re decepti a quo illud sunt. Ipsemet enim Theophanes in sua Proefatione
ait
:

Multis voluminibus diligentius exquisitis, et

quanium
et

nobis licuit examinatis, praesentem ChroDiocletiani temporibus ad Michaelis

filii

nographiam a

Theophylacti ejus

impcrium,

et

reges

et pa-

LEONIS
triarclias, et

III

ANNIIS 18.

CHRISTI 813.

'i95

eoruin gesta cum n^tatibus, quantum potuimus, dcscripsimus . Quare Curopaiates in

victorem fore. His Michacl verbis, a sua in diver-

snm

actus sententia,

pugnam

conseri jnssit,

mox-

mutiium Codiccm
Tiieoplianes

Tiicoplianis inciderat.
in

Quod

si

que prima
ditans,

Leonem Armenum
quia
qiiae

nograpliia} laudet, factum id, quia

fme suaj Cliroliominem non

Leo terga verlens, fugam capessit; quippe tyrannidem continue meetsi hacteiuis ejus hoc consiliuni tum Michaelem, tum hostes latuerat qiiod eniiii nihil hactenus isliiismodi coiitigerat, qnalia proelii vis
,

ipsa congressione,

hoc anno de eo haliet, ipso ejusimperii initioscripsit. De TheophanisVwiwWhni, ac morte infra sermo erit. 3. Theophanis continuatores. Chronographiam Tlicophanis continuarunt Leo Grammaticus, quem Combefisius in Notis ad ejus Historiam osnoverat,
ct

aflerre solet,

nullumquc
primus

belli faciniis ulravis acies

gesserat, sed

ipse

conflictus
i)artcs

vertebatur,

vixque
tuin

dum C0B[>isse conflictuni

Bulgaris, tuin

advurtebant

ipsis

reli([uis

omnibus
:

res

tendit,

supparem
est.

illis

fuisse

quorum

res

gestas

dolus vidcbatur, qualis hostium esse solet

a sua illas distraheulem acie,

prosecutus

Prreterea auctor incertus, coasvus,

nempe convcrsa deinum in

Ubi autem veram Roma-

qui narrat qune temporc Leonis Armeni contigere;

eos

ex fuga,

fronte

velle

irruere.

Constantinus Porphyrogenneta, qui sa;culo sequenti

ambae

acies nihil belli arte fieri, sed

ita

Constantinopoli iinperavil,

quem
;

auctor vAwi

in-

norum fugam, quod

agebalur, esse advertere,

certiis

continuavit; Syyneon Magister

et

et logutheta,

vulgo Metaphraste appellatus

Georgius Mona-

chus, qui in Constantino iterum imperante desinit.

Hos onmes historicos praiter Leonem Grammaticum et priorem auctorem incertum Combefisius e greeco in latinum vertit, horumque opera Annales Ecclesiastici

et sup[)leri ct illustrari

poterunt

fugientium slragem niultam dedere. Ipse Michael salutem expedire, nou cum paucis sibi reliclis , hostibus conatur obsistere, Sic([ue adeo [)Ugnatum, sunt quilitterarum monumentis ad nos transmiserunt. f>. Leo Armenus imperator ab exercitu acclamatur. Non desunt tamen, qui Leoni |)0tius
bostes, verso inipetu,

omnes enim
facti.

post

liaronii

mortem

publici juris

trilniant copias conservasse, ac strenue pugnasse,

cum

aulici ac [lalatina) cohortes ignavia acti ultro

Vera narratio prcelii in qua Michael imp. a Bulgaris victus. Prcelium, in quo Romani a
4.

fugam iniisseiit atquc acieni suain prodidissent non qua? ex Leonis [)artibus essent. Enimvero
Bulgari ino[)inato, ac
retur,

BuJgaris victi sunt, Constantinus Porpliyrogennetus bis verbis narrat

iantia

cum

nihilejusmodi exspecta:

Cum

ex

verborum
minis,

illa

jac-

superiorcs evadunt
attriti

gravi

autem tremenis

ac

Romanis

intentr.lis

quibus se

daque clade

Roinani, imperatorem desalute

Crumnushominum
bat, ac

stragem tacturum,etc.affirma;

sua anxium c proelio reducunt.

Verum

quidein

omnes sub jugo missurum animatus imperator, suscepta jam expeditione moduni omnem
excedentesBarbari minascomi)ressisset,vixque non suis se finibus conlinere, nec inde prorumpere,

aulam repetit, ac ceu quoddam propugnaculum, Leonem foris excubantem, ne quam liostes ultra
pra3dam abigant, ac liberius agros populentur, Leo commodum nactus tempus, militares irritat alas, et maledicta qiiffidam iu imperarelinquit. At

agrosque Romanos vastare coegisset; sa;piusque provocante Michaele, instructa in eum acie, pugnse is aleam, compressa audacia detrectasset; quinimo vires suas agnosceret, nec adversus imperatorem

toreni jactare eos cogit.

Haud e

re, aiebat,
;

ut

quod

fabula
cet

est,

leonum agmen cervus ducat

qui videli-

modo

arrepta fuga, in uxoris sinian concesserit,

in

manus
batur,

conserere auderet; sufticere Michaeli vide-

nobis in castris re/iclis, quos hostes vastitate con-

quod Barbaricam iliam ferociam, ac tenieritatem suis velut terminis, sine pugna (cujusinccrtus exitus cst)conclnsisset. Quandoenim,aiebat,

sumant. Vixdum
peroraverat,

euin

modum

socios

alTatus
in

cum

res evcntu succcdit,

s[)arsis

omnemcastrorumambitum
vocibus ac concursu, quos
ris

garrulis assentatorum

quibus

freti copiis

dani excire

non possimus,

sumus ad pugnam committenSt;d eam detrectare suis-

que

se

finibus conlinere

necesse, ut ad

cogamus, quid etiam experiendum Marlem cogamus? cum

ilaque sensim

pedem

referre,

paululimque Romavisa
res

num solum

repetere Micliael cogitaret;

nempe Orientalium thcmatum duci) nec ex imperatoris Romani majestate, terga hostibus vertere; hoc enim Leo optimum illud imperatoris consilium dicebat cjuod nimirum
indigna Leoni (Arnieno
;

ille ejusdem fere tenosermones habuerat. Postremo actutum secuta acclamatio ejusdem(|ue dici pars modicissima eumdem privatum simul et imperatorem adspexit, dies nempe x mcnsis Julii, ut ex Theophane diximus. Michaelem a Leone in hac pugna |)roditum fuisse, asserit etiain Cedrenusex Curo[)alate, et Ni:

cetas in Vita S. Iguatii [)atriarclia! Constantino[)oli.

non

recte

pleno consilio,

ac sincere sentiret; sed putri dolique unum hoc moliretur, ut in se reaiebat, imperator,

monachus. Paulo [)ost Eo rumore nuntiociue attonita civitas, ac fere mentc inota, vix se continebat, belli civilis formidine, cujus mole haud raro urbes
6.

Michacl imp.

fit

pergit Conslantiiuis

rum summam transferret. Scaie,

inlegra)

concidant.
aniino,

Vcrum imperator

ob>tu|iuit

movenda nobis in eos signa sunt ; videbisque me palam hodie robur ct vires in hostes exercere, tuoque ad fiduciam nutu precibusque fretum, in
primis ordinibm strenue dimicantcm
,

quidem

baud tamen niente lurbatus est sed viri tantum ingratos mores detcstatus, leni quasi susurro, bonum, aiens, obsequi divina; voluntati
;

praclare

[)avore

ac

turbatione urbeiu liberavit,

496
ciinctos liortalus,

LEONIS

III

ANNUS

18.

CHRISTI 813.
:

ut tyraniio venieiiti occurrant,

haeresis libello snbscripsit

totiim

nempe

se da>mo-

quo niniiruni nullo civium pollutam cruore incolumem civitatem CListotliret. Porro nonnuUis hortantibns, ut forti animo malis oljsisteret, piiguaque

Patribus ad salutem ducere studentibus magis obediens.

iis

nibus trahentibus dedens, atque

igitur,

quam

Ad magnum
bet,
et

quod

a Sapientia

nomen

ha-

cum
tis

tyranno decerneret, ac

cum

ii

firmos se ac

constantes tnendis clementissi?ni fideque prcBStayi-

tem|)Ium solemni ritu inaugurandus venit continuo Deus, cui futura prospicere insoporaoculus tribuit, niagno anhstiti, viro utique coronandi riium peracturo concessit, ut ,
ille

imperatoris partibits fore

rei

iiollicerentur, etc.

bilis

eventum praeslolabatur. Jam enini percrebuerat rumor, ingressum tyrannum per Auream portam, omnemque senatum ad sacras Praefulurum
cursoris aides, Studii opera a fundamentis exstructas,

justo

quod enim

futurus erat, certo conjiceret. Videbatur

vir

sibi

sanctus,

dum

post
in

fusas

solemni

invocatione preces,

snmptamque

manus coro-

obviam

processisse, ac supinis

manibus, plansu

nam

ejus,

qui initiabatur, caput tacturus esset,

faustisque ominibus in
cere, etc.

urbem

excipere ac dedu-

quasi in s[iinas et tribulos

manum

injicere, sicque

una cuni liberis atque uxore, delonsa conia ad Dei delubrum secedunt, quod Piiarum vocant, etc. Leonis illic
ingresso,

Tunc Michael, Leone

nianuni imponere

ideoque palam profitebatur ingenti se doloris sensu afl^ectum esse. Nempe eru;

pturam mox
ejus

in Ecclesiae

damnum

nequissimam
sancto,
illud

exoraturus clemeutiam.
ratione
su|i[ilicibus

llle

porro liaud ex honesti

asperitatem

[.racsagiebat viro

ratus religionem loci violare, aut in eo

s|)inarum
genti.

more hispidum pungensqueca[)ut

abiit ille

attan-

necem inferre, illum quidcm in insulam Platen (legendum, Proten) relegans, privatum
agere jussit, auri

CaBterum

regio diademate redimi-

illic

summam
;

quotannis in ejus

snmptus subniinistrans ubi

et

monachi assumpto

Iiabitu atque Athanasii indito nomine, ad annos duos supra triginta vixisse fertur. Erat cum eo et

Eustratius ejus filius, qui ipse Leonis jussu de-

tonsus ac virilibus orbatus est,

aetatis

anuum xx

agens. Nicetas quoque, qui prius adolescens lcana-

quo su[)remam jure plagam, qui jus omne fasque sprevisset, accepit altero autem ab assumpta purpura die, iteruin vir divinus, recens creatuin inaugnratumque imperatorem, ut rectae fidei subscriberet, urgehat, Is se facturum fortiter pernegat mendacio namque pur[)uram inficiens, et primo experimento proleum exhibens, alium se atque alium adeuntibus prffibebat Idem narrat
tus ca|ujt, in
:

torum praefecturam gesserat (qni|)pe qni hoc ageret ut mihtum, inque subdialibus stativa habeutium, gratiam iniret multaque rerum peritia polleret) ipse quoque tnnc coma posita, Ignatii nonien accepit, versansque cum patre, monachi vitam una instiluit. Uxorem vero ab illo abjunctam atque avnlsam, in monasterium, qnod Procopiae vocant, transtulit quanquam Michaele hoc
,
:

Constantinus Por[)hyrogennitus
qui
ait,

num. 16
,

et

seq.

cum

Nicephorus, ut

tur ab eo flagitaret,

Symbolum profitererespondisse Non se tunc

facturum, atque interim dilaturum,

dum

ejus in

imperatorem acclamatio perfecte rata flrmaque esset. Sic nimirum cunctando ca se haereseos labe olim, exque indole laborare ostendens. Porro Leo postera luce, quae Julii mensis fuit undecima,
Indictione sexta
,

enixe amoliente ac deprecante

Ignatius postea
est,

feria

hebdoniadis secunda, in
a Nice[jhoro patriarcha

Gonstanlinopolitante Ecclesiac praesul effectus

magnae

Ecclesiae

ambone

ut suo loco dicetur. Porro Porphyrogenneta Theo-

coronatus est
Dcccxxiii,
8.

phylactum appellat Eustratium, quia in nionachuni attonsus, Eustratius appellatus est , inquit
Nicetas in Vita S. Ignatii Eustratii fratris.
7. PrcBsacjia impietatis

Theophanes, ideoque anno Dcccxiu. De Theodosia ejus uxore agemus anno

, inquit

num.

13.

Constantinopolis a Bulgaris afflicta.

tione,

Leonis in
Michaelis
:

ejiis

corona-

Ignatius diaconus in Vita S. Nicephori

Mala, qnibus Constantinoiiolis et vicinae afflictae fuere, postquam Leo imperium

narrat coiitinuator

civitates
susce|)il,

patriarchae

Constantinop.

imperatoris

anonymus Theophanis,

iisdem-

exilio narrato,

num.

3"2 ait

Hanc itaque calami-

que verbis Synieon logotheta

Leonis Armeni nuni. 8 etseq.

in Annal. ac in Vita

tatem divinus Nice[)horus sentiens, viri(]ue versatilem

Venerunt Bulgari,
sacra pro
et

animum
codice

ac levem intelligens, attraliere cogi-

nullo ad

ipsis

occurrente vel aditum pi'ohibeute usque

tabat, ut ex niore

fldem scripto profiteretnr. Ita(jue

fldei

civitatis

portam,

et

Crnmmus
Urbem

more
et

prolato

incul[)atai

nostrae

scri|)tum

faciens ad Chrysen

portam homines

animalia
ino-

Symbolum
dain

continente, illum per episcopos quos-

plurinia niactavit, etc.

obsidione cinxit

oblulit

imperatori

hortans

ut sua

ipse

undequaque circumvallavit, diesque plurimos

manu

subscriberet. Siinulabat
|)ropensissinie

dicerentur se

ille omnibus quae prfflstare annuere

;

ratus, et urbis loca viciua depraedatus, auri pen-

sum annuuni, vestimentorumque numerum non

contemnendum non modicnm
,

tamen indicabat, duni diadematis honorem consecutus esset, rem eam uitferre. Eo factoseomnino paratum Ecclesiastico jugo collum submiltere. Interim vero couscieutiac, quo pungebatur aculeo, et mentem obscurante caligine, ceu calamo et atramento perperam usus ante etiam quam dia;

et

electarum virginum gregein

,

expetiit

etc.

positoque incendio

cunctas Ecclesias trans civitatis portum praeclaras

quasvis, et ub Irene, Nicephoro et Michaele repa-

denm solemnemque

susciperet inaugurationeni

necnon monasteria, palatia, domos, subnrbana combusserunt. Ad sanctum Mamantem pariter progressi palatiis ibidem constilutis, geminisque
ratas,

LEONIS
cubiciilis subjecerunt

ANNUS

18.

CHRISTl 813.
Cedrenus,

497
de Basilio imperatore
ser-

ignem, columnas confregerapuerunt, animantiumque statuas in circo positas tulerunt secum, captivos omnes dederunt neci, nec jumentis ipsis et animalibus peperccre. Hinc portus, cui Steni
runt,

scripsit

dum

etplumbum repertum

monem

habet, refert quae gesta sunt capta Adria:

nopoli aBulgarisannoDCccxiv, aitque

nomen,
valia

littore tractuque superiore peragrato nasuccenderunt, sublatisque secum spoliis plu-

Postquam Crumus Bulgarorum |)rinceps victoriis contra Romanos iiiflalus, Adrianopoliin obsedit, ita ut nulla ei manus resistere auderet, quod ob felicitalem

quam
inopia

diximus, intoleraudus esset, diutinaque ob-

ribus discesserunt.
parte ad

Tum

occupata dextra

civitatis

sidioue eo civitatem redegisset, ut necessariarum

Orientema portaCbrysead Regium nsque

ibi ere-

rerum

deditionis condiliones acciperet,

om-

miserunt. Atliyra deinde profecti castrum

nes qui in ipsa urbe erant,in quibus etiam Manuel

archiepiscopus iu Bulgariam transtulit. Eo igitur

ctum demoliti sunt, et [irBeclarum illum pontem quamvis fortem dejecerunt .

9.

Adrianopolis a

Bidgaris

expugnata.

tempore
(Basilii

cum

aliis

parentes

nempe Macedonis)
deferentes, in
:

lac

Enumerat postea continuator

civitates et castra

cum ipsum
abducti sunt
et

quoque imperatoris adhuc sugentem seBulgarorum regionem

Crummo,
ptas,

vel incensas, vel solo eversas, vel dire:

ubi et ipse inclytus archiepiscopus

Adrianopolim porro munitam reperientes obsederunt quam cum expugnare non possent, protractis obsidionis diebus, machinis instruxerunt et castrum oppugnaverunt

tandemque subdit

imperatoris parentes incorruptam In Christum

fidem servantes, Bulgarorum plerosque ad Orthodoxam fidem traduxere, cum nondum gens illa ad verum Dei cultum adducta esset, et in plurimis
Bulgarioe locis Christianae doctrinae semina jecere ,

civesmaliscoarctati, ope destilutietfamepereuntes hoslibus fecere deditionem. Bulgari caplivis ad

numerum immensum
eorum
supellectile in

abductis,

ablata

quoque

quod brevi temporefieri non potuit. Sed Crumum mors occupavit anno sequeuti circa festum Paschatis, ut ibi
11.

meu

deportaverunt. Haec
est Leo,

Bulgariam trans Istrum fludum gererentur, urbe

sed

non egressus

imperium tyrannice
ciim

te-

ostendam. Post aliquot annos cum sociis martyrio coronatur. Cutragon vero Pergit Curopalates

nebat. CeJebratis

autem

festis (vel,

jam

festa

illius

successor longe viucens immanitate superio-

venissent natalitiorum solemniis, ut rectius verlit

locum illum Gombetisius in Annal. Symeonis logotliela') filium adhuc pusillum Symbatem nomine, Constantinumque vocari mentitus stemmate
residuique populi multitudine ex variis urbibus congregata collegit exercitum, stipendioque dato Leonem et Constantinum faustis acclamaredimivit
:

rem, neque factum ignorans ac paulatim Bulgarorum genus ad Christianorum cultum transferri sentiens magna exarsit iracundia, sacrumque archiepiscopum Manuelem, cum eximiis illis viris,
,

qui
sine

cum ipso erant, sibi praisto esse imperavit, non magna ira; quos primum blandis ac mitibus
deducere conabatur.

verbis ab Orthodoxa et inculpata Christianorura

fide

tionibus prosequi jussit imperatores sceptra pridem

Verum

ubi pnrstantiores

consecutos,

Constantinum Isauros imitatus, quorum baeresim renovavit, sibique multos annos eorum instar, et ut laude conspicuus foret, comprecatuS cujus Deus, imminutis ejus filiique aunis, consilium confudit HtEc currenti auno peracta, ad quae reterenda haec Ignatii diaconi in Vita S. Nicephori patriarclioe Constautinop. n. 34: Non adversus reipublicai hostes, qui sub id tempus civitatem bello cinxerant, primum desudat cerlamen sed adversus eum ipsuin, qui (quibus novit judiciis) potestatis habenas concrediderat, aciem iustruit (nempe Leo). Hostes enim, uti modo dicebani, nihil parumve curans, quippe qui signa conferre ac ne contueri quidem, ob acceptae ab eis
et
:

Leonem

eos,

quam

qui pollicitationibus aut minis expu-

gnari possent, comperit, multis

primum

verberi-

bus cajsos martyrii nece interflciendos curat. Et Manuel inclytus archiepiscopus, cum illustribus illis viris qui secum erant, praeclaro martyrio vitam finivit; et multiitem illius consanguinei martyrii gloria dignati

sunt.

Cumque

oporteret,

jam
^

reliquos captivos in patriam redire, siquidem divinitus ipsis reditus parabatur,

saepe fractus,

Bulgarorum princeps

cum amplius Romanis copiis resistere

nequiret, conciliata pace captivos liberat. Quibus

nuper congregatis, jamque in patrias sedes reveret tortc suris, princeps captivorum spectator crat
:

Basilium
pueritia

puerum
excessisset,

conspicalus,

qni

cum jam

superioris cladis artiflciosum

csset,
cussit,

commentum, idoneus

adversus universorum regem bellaturus pro-

Ecclesia

nullumque non movit lapidem, quo ejus ab simulacrum proscriberet . Commenti artiflciosi nomine intelligit Ignatius stratagema, quo usus est Leo anni sequentis initio ad Mesembriam recuperandam, de quo loquitur Constanlinus Porphyrogennetus lib. 1, num. 13, ubi et meminit
et Conslantinopulitanis hoc anno illatarum, quod hic indicare sufficiat. 10. Capta Adrianopoli S. Manuel archiep. in bulgariam abducitur. Curopalates, queni cx-

pubescere incipiebat, ad se vocavit, etc. Cedrenus habet: Tunc cx i^ucrilia adolescentiam ingressum videt, eleganli vultu prajditum, etc. pomumque rarai magnitudiiiis donat, quod adolescentulussiniphciaiidaciagenibus princii)is innitens accepit Ad ha,'c Zonaras in Michaele
.

filio

Tiieophili, de Basilii natalibiis agit, aitque,

cladium

hunc infantem et lactantem adhuc in Bulgariam abductum csse. 12. Basiiius Macedo adhuc puer libertati restituitur.

uetus, qui Basilii nepos

Denique Constantinus Porphyrogenfuit, in Vita ejusdem Basilii

63

ToMis

XIII.

498
imni.
-i

LEONIS

III

ANNUS
liisto-

18.

CHRISTI 813.
prffiferant.

eamdcm

ac Ciiropalates et Cedrenus

mensem

riani narrat, aitque Basilium eo

fasciis egisse.

tempore adhuc in Et postquam de ejus Adrianopolim

refert

Baronium uum.

21,

Syuodus Arelatensis tam apud quam apud Labbeum tom. vii

sine dubio progressu

Concil. notatur etiam yfi^raDCCCLi, sed istetemporis

reditu verba ejus fortuna;,

scribit
:

fecit,

aliqua prodigia futurae

character in illam

Synodum

dum adbuc

puer

esset.

Dein num. 7

temporis intrusus,
ha3c

cum

in Synodis in Francia per

Jam vero emeusa illi pueritia, ad adoannos provecta setate, etc. Quare martyrium sanctiManuelisei sociorum, quod Barouius hoc anno num. 7 recitat, contigit aliquo exsequen

tempora habihs haec temporaria nota nunquam

fuerit. Natalis Alexandersfficulos, part. 1,

lescentia}

usurpata

cap. 4, explicat

omnes Synodos

provinciales et na-

honales, quibus hoc saeculo sancita et restaurata

est

tibus annis Leonis imp. post interitum

anno sequenti

exstincti, et

Cedrenus ballucinati Basilium dum adbuc in Bulgaria versaretur, ex pueritia adolescentiam ingressum esse; cum uter-

Crumni tam Curopalates, quam sunt in eo quod scripsere,

disciplina Ecclesiastica et Art. vi loquens de

Concilio

Turouensi, cujus canone

ix

presbyteri

admonentur, ut
municaverint,

cum missam celebraverint et compueris aut quibuslibet

personis

adstautibus corpus Domini indiscretenontribuant.

que fateatur eum adhuc lactentem in eam regionem translatum; narretque quae puero, non vero quffi e pueritia egresso conveuiunt. Denique
ConstantinusPorphyrogennetus utroque illo historico antiquior, et bac in re fide dignior, diserte asserit, Basilium adbuc puerulum fuisse, quando
patriaj reslitutus
est,

Qui
gis

si

forte

majoribus peccatis fuerint

irretiti,

ma-

sibi
.

rant

damnationem quam remedium compaNatalis inquam, observat sacrilicii reli,

,

quias olim pueris ministrari solitas in

Gallicana,

Ecclesia
II

constare

ex
;

Concilio

Matisconensi

ut liquct ex verbis
xxii

citatis.

mensis Januarii refert Elogium sancti Manuelis archiepiscopi Adrianopoleos et sociorum, ex Menais Graecorum. Adrianopoh itaque sub hujus anni fine a Bulgaris capta,
Basilius adbuc lactens, aliique captivi in Bulgariam

Bollaudus ad diem

anno dlxxxviii celebrato et Turonense hoc anno habitum morem illum tollere, sed in quibusdam locis adbuc in usu fuissecommunioneuipuerorum in Gallia saeculo xii, testari Guibertum abbatem lib. 1 de Pignoribus sanctorum cap. 2, parag. 1.
Illud coufirmat Gilbertus Porretanusiu Epistolaad

Manuel et socii occisi, tandemque dum Basihus adhuc puerulus esset, pax Romanos inler et Bulgaros facta. 13. Gesta in Francia a Carolo M. Ad num. d 1
post

abducti,

aliquot annos S.

abbatem S. Florentii, a Dacherio in Notis ad Guibertum recitata. Odo Parisiensis, qui vivebat anno
MCLXxv, in Statutis Synodalibus

Communium
:

p?'ce-

ceptorum cap.
hostias, licet

39, presbyteris praecepit,

ne pueris

et seqq.

Eginbardus in Anual. hoc anno babet: Imperator Aquisgrani hyemavit, et incipiente verna temperie Amalharium Treverensem episco-

non consecratas distribuerent qui abusus in Ecclesiam Parisiensem irrepserat, more communionis puerorumantiquato. Legendus Bona
Card.
lib.

2 Rer. hturgic. cap. 19,

num.

2.

Petrum abbatem monasterii Nonantulas, propter pacem cum Michaele imperatore confirmandam Coustanlinopolim misit. Acdeinde habito generali conventu evocatum ad se apud Aquasgrani fllium suum Ludovicum AquitauiEe regem coronam illi imposuit, et imperialis nominis consortem fecit Bernardumque nepotem suum Pippini sui filium, ItaliBe prffifecit, et regem appellarijussit. Concilia quoque ejus jussu super statu
et
:

pum,

Bernardus vero rex Italice dictus. Celebratis prajdictis quinque Synodis imperator mense Septembri conventum Aquisgrani habuit, in quo canones prKdictarum Synodorum coram se legi praecepit, et ex iisdem Cbnciliis Capi15. Ludovicus imp,

tulare in xlvi

capitula

dislinctum decerpsit,

et

deinde Ludovicum lilium consortem imperii

ut refert

fecit,

cbronographus Moissiacensis

Mandavit,

inquit, ut quidquid in

unamquamque Synodum

Ecclesiarum corrigendo, per totam Galliam ab episcopis celebrata sunt. Quorum unum Maguntis, alterum Rhemis, tertium Turonis, quartum Cabillonis,

deflnissent, ad placitum constiluti imperatoris re-

quintum

Arelati

congregatum
faclae

est

et Consti,

quod ita factum est, et in ipso anno mense Septembri jam dictus Carolus fecit conventum magnum po|)uli apudAquispalatiumde omni
nuntiassent,

tutionum, qua^ in singulis

coram imperatore

in illo

sunt collatio convcntu habita. Quas

el in .

regno vel imperio suo

et

abbates, et comites, et senatus

convenerunt episcopi, Francorum ad im-

qui uosse voluerit, in supradictis quinque civitatibus invenire poterit

palatii
:

jjeratorem in Aquis, elibidem constituit capitula nu-

quanquam

archivo

mero

xlvi, de causisquaj erantnecessariae Ecclesise

hffic

exemplaria illarum babeantur

Idem ha-

Dei etCbristiano populo. Post

habuitconsilium
comilibus,

bent anualistae Bertinianus et Metensis. Ludovici et Bernardi inauguratio mense Novembri peracta,
ut ex dicendis de

cum
et

pi\Tfatis episcopis, et ahbatibus, et

morte Bernardi anno dcccxvii,

jussii coactce.
;

num. 15
1 i.

patebit.

Synodi ejus

Concilia

illa

Francorum, ut constituerent filium suum Ludovicum regem et imperatorem. Qui omnes pariler consenserunt, etc. Commendavitque ei filios suos Drocone, Theuderico, et Huinajoribus natu

per aislatem celehrata

Arelatense sub die vi idus

gone

qui erant
,

fihi

ejus naturales.

Verum
,

loco,

Maias, Rhemense mediante mense Maio, Moguntinum V idus Junii, Turonense et Cabillonense habita sunt eadem tempeslate, licet nec diem nec

numero xlvi
videbitur.
16.

legendum, uumero xxvi

ut

mox

Conventus Aquisgranensis.

Annalista

LEONIS

III

ANNUS

18.
dine
solito.

CHRISTi 813.
in

499
Caroli

tamen CjBsareus a Lambecio editus conventum Aquisgranensem mense Augusto factum esse tradif. HcTc ejus verba ad annum Caroli regis xlv
:

conventibus avo

Magni

servari

Episcopi enim Caroli jussu congregati ca-

nones

quosdam

condidorunt

Richulfus archiepiscopus Magimtiacensis Ecclesia; defunctus cst V idus Augusti, ct Placitummagnnm

summa

diligcntia examinarant.

postquam causas Concilium Mogun-

mense Augusto ad Aquis factum est, et Karlus imperator conslituit Hlodoveum (hic locus notain
bilis,

cuni ex eo probetur

nomen Ludovici

et

CIo-

idem esse) filium suum simul imperare cura eo, imponens diadema capiti ejus; postmodum in Maio mense habitum apud Maguntiani, in quo prresederunt Riulfus (legendum,
dovei
et

unum

tinum docet eos viros, qui in eo aderant, in tres turmas fuisse divisos; quarum primam constituebant episcopi malorum remedia in sacris Scripturis et canonibus qua^rentes; in alia turma consedere abbates, rcgulam sancti Bcnedicti legentes, atque tractanles diligenter qnaliter

mona; in

chorum vitam tum cum Dci

tertia comiles,

in

meliorem statum alqueaugmenperducere potuisscnt

gratia

Richulfus) archiepiscopus et Hiltibaldus archiepiscopus Coloniensis . Sed locus mutilus est a voce

qui in

eam curam

sedulo incumperqui-

bebant, ut leges saeculares examinarent, et jus

postmodum, qua) supponit

deest

alia relata,

et

deinde

cuique
rentes,

verbum Concilium, denique nomen Arnonis

,

suum tribuerent, vulgi omniumque advenientium

,

justitias

causasdiligenter

archiepiscopi Salisburgensis
Rer. Mogunt. guntini in Cointius;

qui Concilio Mogunarchiepiscopi

et

examinantes

fiaco interfuit, ut exejusActis liquet. Serariuslib. 4

minantes
det,

modis quibus poterant justitiam terDenique Concilia ista canones Eccletradunt principi, ut eos emenfnerit
;

mortem Richolphi

Moeo

siasticos a se editos
si ei ita

annum sequentem
Christi

differt,

cum

visum

si

vero eos

ffiquitate niti

verum Lambertus Schafnaburgensisjam

anno
alligarat, et liquet

existimaverit, confirmet.
19. Carolus canones examinari jubebat confirmabatque. Obsequio illo verbis conceptis defunguntur, ad calcem canonum velut Concilium Arelatense etTuronense; aut in Pra^fatione, velut Moguntinum et Cabillonense. Hajc verba Concilii Arelatensis: Hscigitur sub brevitate, qua^ emendatione dignaperspeximus, quam brevissime adnotavimus et domino imperatori prfBsentanda decrcvimus, poscentes ejus clementiam, ut si quid hic

eam recte cum hoc

etiam ex Ms. Codice a Serario laudato, in quo Ri-

cholpho anni sedis xxvii attribuuntur, ab anno

nempe

dcclxxxvii, quo ordinatus

fuit,

deducti.

Attulit Richolphus ex Hispania juris canonici Cor-

pus ab Isidoro Mercatore collectum, ut suo loco

diximus.
17. Inaiiguratio Ludovici et

Bernardi magis

explicata.

Theganus, qui hoc tempore vivebat,

,

cap. 6 pluribus agit de iuauguratione Ludovici in conventu Aquisgrani peracta aitque , Carolum interrogasse omnes a maximo usque ad minimum, si eis placuisset, ut nomen suum, id est, im-

minus
cus
si

est,

ejus prudentia; suppleatur

se ratio habet, cjus judicio
est,

si

quid se-

quam

emendetur;

quid rationabiliter taxatum

ejus adjutorio

divina opitulante clementia perficiatur . Proefatio

respondisse,

suo Ludovico tradidisset, etomnes Dei esse admonitionem illius rei. Locum integrum recitat Baronius num. 13. Certe hoc iUi solum supererat, cum jam ab anno dcccvi omnes suas ditiones inter fllios partitus esset. Ludovicus in Diplomatibus plerumque quidem annos ab obitu patris, sed quandoque etiam ab eo die, quo consors imperialis nominis dictus est, deducit, ideoque hx duae epochae non confundenda?. Sanctus Adelhardus abbas Corbeiensis, qui Langobardiam ab obitu Pippini regis administrabat, ubi intellexit, Bernarduni hujus Glium regno Italia? a Carolo praefectum esse, accepit ei uxorem, et constituit secundum jussionem principis (nempe
peraloris,
filio

autem
ritate

Coucilii Moguntini sichabet: Quatenus ea quae paucis perstrinximus capitulis a vestra aucto-

firmentur,

si

tamen

vestra pietas ita

dignum

essc judicaverit; et quidquid in eis

emendatiouc

dignum

reperitur, vestra in eis imperialis dignitas

jubeat emendare

. Postquam canones illorum Conciliorum ad Carolum delati fuere, eos praesente se examinare jussit. In conventu generali

Aquisgranensi, ubi eos confirmavit, ut vim legum

obtinere possent. Ita

enim docent Annales EginMoissiacensis,

hardi et chronographus

quorum

Caroli)

super

omne regnum

ut in veteri

libello

verba supra recitavimus. Carolus ex iisdem Conciliis excerpsit Capitulare, quod in xxvi distinctum capitula Sirmondus publicavit. In Annalibus quidem Moissiacensibus legitur, et ibidem constituit
capitula

de Construclione Novffi Corbeia? legitur. Auctor

Vita;

monero

xlvi, et reliqua verba supra reci-

Ludovici

Pii refert, tota cestate in patris

comi-

tata; sed Cointius

vat,

talu fuisse, deiude

imperii diademate coronatum

iu

ac mense

tandem Novembri

Aquitaniam rever-

hoc anno num. 288, recteobsererrorem in eum locum irrepsisse, et charactere x in l mutato numerum xxvi in xlvi perpeabiisse. Extat

sum

esse.

ram
abbatum ac comitum
coactis.

qnidem

Ca[)itulare

18. Partes episcoporum,

xLvi constat, sed illud concinnatum

quod capitulis non est cano-

in co7xventibus sub Carolo

M.

Denique
apud

ex Conciliis hoc anno in quinque

locis, id esf,

Arclatensem urbem, Moguiitiaceusem, Rhemensem,Turonensem, et Cabillonensem cclebralis confirmantur quse superius cum Marca diximus de or-

uibus Synodorum novissimc celcbratarum, ut est quod capitulis xxvi absolvitur; hoc Capilulare cnim totuin est de causis Ecclesice Dei et Chri,

populo necessariis, illud vero versatur potissiinum in poenis, quas judex sa;cularis ex edicto
stiano

500

LEONIS

III

ANNUS

18.

CHRISTI 813.

regio constituit, ac praeterea Francis omnibus com-

mune non

est,

uti Capitulare xxvi capitulis

con-

longe a Neapolitana urbe milliaria xxx, in quo familia et peculia Neapolitanorum non parva inve-

stans. Sola utriusque Capitularis lectio

banc emen-

dationem certam esse ostendet. 20. Saraceni Francorum insulas devastant. Eginbardus in Annalibus bcoc narrat Mauris de Corsica ad Hispaniam cum multa prreda redeuntibus Irmingarius comes Einporitanus in Majorica

nerunt et fuerunt inihi a XV usque ad XII kal. Septemb. et nunquam ibi Neapolitani super eos exierunt. Cumque totam ipsam insulam depraedassent, implentes navigia sua de hominihus et ejus
:

necessariis reversi sunt post se. Cajetani

aulem
ibidem
occi-

qui post desolationem

fuerunt, dixerunt,
sos jacere, et

jam

diclae

insuloe

iusidias posuit, et octo naves

eorum

cepit

in qui-

quod iuvenissent bomines

bus quingentos et eo amplius Corsos captivos invenit. Hoc Mauri vindicare volentes, Centumcellas Tuscise civitatem, et Nicajam provinciae Narbonensis vastaverunt. Sardiniam quoque aggressi,

et caballos Mauquos in suis ducebant navigiis occisos ihidem dimiserunt In tine legitur Absol. VII id.

porlare
riscos
,

granum et scirpha, secum non potuerunt, sed

.

quae ipsi Mauri

commissoque cum Sardis

multis

proelio, pulsi

ac victi

et

Septemb.
los.

suorum

amissis recesserunt .

annalista Loiselianus, qui boc

absolvit.

Abulaz

igitur

Idem narrat anno Annales suos seu Alhacan Cordubensis

pace Saracenos inter et Sicuad eumdem Carolum Epistolam ordine iv, qua docet eum Siculos cum
22. Agitur de

Scripsit et idem Leo

:

rex pacem,
pigerat,

quam anno fregit. Cumque

superiori

cum

Francis pe-

Saracenis pacem fecisse

Tertio idus

Novemb.

comitis Emporitani Eginfaciat,

bardus disertam mentionem

Rostagniis comes esset Gerundae,

nonae, recte binc deducit Marca
cap. 18,

et

etboc tempore Bera Barci3 Marc. Hisp.

lib.

certum esse limitem Hispanicum in varios comitatus a Carolo M. distributum fuisse. 'ii. Minores etiam Grcecorum insulas deprceLeo papa in Epistola v ad Carolum dantur. August. qua3 egerint boc anno Mauri adversus Gra>cos, bis verbis narrat Vestrae a Deo dataj sapientiae incognitum non esl, quod illa nefandissima Agarenorum gens partibus Siciliae anno prBBsente venire consiiiaverat, nunc autem, sicut audivimus in quibusdam Graecorum insulis conjunxerunt. Pro quibus vero misit Michael imp.

suscepimus Epistolam Gregorii patricii Siciliensis responsum scilicet serenitatis vestrcC Epistola) quam illi per hominem nostrum emisimus. Vohis siquidem, pro qua causa ignoramus, Epistolam nomini vestro titulatam non emisit, illam tamen

quam
gillo

nohis direxit Epistolam, de qua vobis exem-

plar, aut

postquam eam legeremus, a nostro

si-

vestrae

imperiali potentiiE dirigere petivit

nos pro vestra satisfactione, neque eani ad legendum aperuimus, neque quod in ea continetur, cognovimus, nisi quod per illum missum nostrum
nobis in verbis direxit. Id
missis,
est, deillis

Saracenorum

patricium et spadarios

cum

stolo, ut contra eos

quibus |)actum contirmavit ipse patricius in annos decem dicebat enim ad praedictos Quale nobiscum pactum missos Saracenorum facere vultis, cum ecce jam anni sunt lxxxv, quod
:

cum

Christo adjuvante dimicare debuissent.

Cumque

pactum nobiscum
et

fecistis et

firmum non

fuit?

Imo

ipse patricius in Siciliam conjunxisset, direxit mis-

Constantinus patricius, qui ante

me

praefuit, in

sos suos per

num
qui

Beneventum ad Antbimum Neapolitaducem, ut cum toto ipso Ncapolitanoducatu,

obedire voluissent
,

illi

navale auxilium

ei

praebere studuissent. Qui vero

dux occasiones pro-

ponens in adjutorio ejus ire contempsit. Cajetani tamen et Amalpbitani aliquanta congregantes navigia in auxilio illius abierunt.

Postmodum
ipsi

vero,

ut audivimus

ingressi
sc.
,

sunt

nefandissimi
conslituta, et

firmavit usque ad futuram vin Indictionem sed neque ipsum pactura firmum tenuistis. Nunc autem quale vobiscum pactuni faciamus nohis incognitum est. 23. Ea in annos decem sancita. Ad bsc respondehant ipsi Saracenorum missi, dicentes Pater ipsius Amiramuni, qui nunc apud nos regnare videtur, defunctus est;et iste relictus est
;

decem annos vobiscum pactum

Mauri, tredecim
tur

navigia in insulam, quaj diciSiciliaj

parvulus, et qui fuit servus, factus est liher

liber fuit
,

et qui

Lampadusa

partibus

praedavere eam.
stolo

Cumque

de prccdicto Grfficorum
potuissent,

nullum se regem babere putabant, sed ecce nunc postquam

effectus
est
;

dominus

et

septem navigia itidem explorando perrexis-

sent, ut se verilatcm cognoscere

com-

omnia, qua3 pater suus babuit, sihi suhjecil, vult firma stabilitate boc quod paramus pactum servare

prehendentes eos Deo odibiles Mauri occiderunt

illos illos
:

et

dum exspectassent eos Graici, qui miserunt

ad explorandum, ct minime esseut reversi, abierunt generaliter super eos, et Christo miserante
ex
iis

totos illos iniquos

unum
tum

vivum
:

Mauros occiderunt, ila ut nec reliquerint. Pon^o el boc relaipsis

de Spanis vobiscum non spondemus, quia non sunt sub ditioue regni nostri sed in quautuin valemus eos superare, sicut vos, ita et nos contra illos in mare dimicare permittimus et si soli nos non valcmus, nos a parte nostra et vos a vestra
:

est

nobis

quadragiuta naves de

Mauris

venerunt in insulam, qua; Pontias vocitatur, ubi monacbi residebant, et praidaveruut eam. Postmodum vero egredientes ex ea ingressi sunl in insu-

Christianorum finibus eos ahjiciemus. Post bajc illis et conflrmavere in scripto inter se pactum in anaos decem et dedit eis missum
vero couvenit
:

nomiiie Tbeopistum notarium

et

reddidit

illis

quantos babuit comprehensos de

ipsis Saracenis,

lam quumdam

quac dicilur Isoln-Majore

aon

ut illos Cbristianos, quos de suis partibus prseda-

LEONIS
verant
,

III

ANNUS

18.

CHRISTI 813.

501

reddidissent.
se

Et postquam jam dictum

sint

Et Palajstinam

demura

alter prcedonis in

pactuni inter
patricio

firmaverurit, ct missus
cst,

ab ipso

absolutus

invenit iu catena

unum

morem depopulatus sit , uti scribit Tlicophaues ad annum ])riiuuni Miciiaclis imp. His addit Elmacinus hb. 2 Hist. Sarac.
:

iiominem sub nimia velocitate ad patricium nuntiare fesiinans, quod scplcm navigia Maurorum
prsedaverunt

Inchoato autem anno

adversata
ila

cxcviii (arabico nerape), fortuua

unum vicum

in regio, ct

dua; naves

dum
jor
git

est

Muhammedi Alamino

admoquidem utma-

ex eis post eos ad littus exierunt vacuse. Nam ct hoc nuntiavit nobis ipse missus noster, quod audissct ab hominibus Saracenorum missis, quod isto

Junio mensetransactffiscxta^Indictionis, vohiissent

militum cjus pars i])sum deserucrit . SubjunElmacinus, Alaminum captumetoccisum csse, cum advenisset dics solis, vicesimus quiiitus Muliarrami , id est, dies xxv mensis Septenibris
nostri, qui lioc Ciu'isti bat.

cum
et

aliis

centum navibus ad Sardiniam peragrare,

iiropc,

anno

dum

venissent

Sariiiniam subito aperta

Elmacinus,

j^ag. 131, citat

maris vorago
et

ct subglutivit illa sic

centum

navigia,

tradit
solis,

primum

ejusim]ierii

Dominicam incidecbronologum, qui diem et ultimum fuisse

in

postmodum
,

cum magno

timore reversi sunt

,

ipsi

Saraccni qui lioc diccbant in Africam et nuntiaverunt ad faraiham de ilhs qui suhmersi
24.

sunt.

Curamissus noster alia audisset, interrogavjt illura notarium, qui eum custodiebat, si veritas

Naves Saracenonim submerscB.

eum()ue interfectum elapsis annis Eecjirce cxcvii, et diebus xxv. Alaminus vespere diei xxv Septembris nostri interfectus fuit, idcoque illaenumeratio accurata. Subdit idem cbronologus truci-

datum

esse elapsis annis solaribus

que

ipse

diebus xxviii, JEvx

mundi 6303, et nempe mundana! Alexandrinse,

;

esset quaj

ab

illis

Saracenis audierat: et dixit ipse

quod etiara recte quadrat indeque patet, eum necatum anno mundi secundum Alexandrinos 6306,
vespere diei xxviii mensis Toth,qui concurrit
die

notarius,
set

quod

ita csset, et ipse

ore proprio legis-

ad patricium illam Epistolam,

prffidictis

quam

ei

Christianus amicus suus ab Africa direxerat,

uuus in qua

XXV Septembris
est
diei,

noslri.

Abbulabas

cum Almamon

de submersione de

centum navigiis con-

inauguratus matutino ejus

inauguratione secunda, terapore

quo

frater ejus

mensc Junio, quando illud signum igneura tanquam lampadem in cselo multi viderunt. Ipsi vero raissi Saracenorum
tinebatur. Et hoc factum est

sus

fuit, et

omnes

se ei adjunxerunt,

Muharrami anni cxcviii b, nus. Almamon numeratur inter

octavus.Denique in
litteris

Alaminus occixxv scilicet inquit idem Elmacicalifas

vicesimus

Venelicorum venerunt, et sic veniendo combusserunt igne navigia, quse de Spania veniebant Paulo post his verbis Epistola clauditur Absoluta III id. Novemb. dixit Gregorius patricius ad missura nostrum, quod Michael imperator monachus effectus est cura uxore et filiis suisB, Aliara Epistolara Pontifex ad euradem Carolum imp. scripsit de tumultu Constantinopoli excitato, et de novo irapcratore, sed ea quse ibidem narrat,
in navigiis
.
:

Leonis papae memoratis

mentio

flt

mortis Haronis, non vero mortis Alaseries ostendit, et

mini, ut

earum

Almamon

iterura

inauguratus
26.

est,

quia regnante fratre, a quo dissi-

debat, califatus insignia sumpserat.

varia opuscula scripsit.

Florus Ecclesice Lugdunensis subdiaconus Baronius in Appendice

ad hunc
sis

annum dicit Florum subdiaconum hoc tempore

Ecclesiae

Lugdunen-

floruisse, et edidisse

utpote incerto
falsa sunt.

rumore

accepta,

magna ex

parte

collectionem de Electionibus episcoporum. Baluzius

initio

Porro quod Saracenorum

scilicet nihil

raissi retule-

runt
esse
,

sibi

comraune cura Hispanis

ribuscollegit, observavitque

Bagdadi
duellis

enira, quorura regia abhorrebant a rege Saraceno, qui Hispauiis pra;erat, seque hujus tanquara per-

verura

est
,

califee

erat

operum Agobardi ejuselogia ex variis auctofragmentum deElectionibus circa annum dcccxx scri])tum iuisse. Composuit etiam Florus Commentariura in canonem
missce, cujus Mss. exemplaria in variis bibliothecis

hostes profltebantur.

Verum

pariter erat,

supersunt, ex qiiibus suppleri possunt, quae ineditis

quod priEdicU missi dixcre, patrem

ajiud cos regnaret,

principis qui

desunt, ut

ait

Boua cardinalis hb. 2

Liturgic.

mortuum esse. Haec vox arabica Amir, vel Emir significat tantum prcefectum aut regulum, sed ubi additur, Elmitmeni, Amir Almumenin denolat priucipcm fidelium ac calilam
,

Martyrologium, quod sub nomine Bedae inter ejus opera legebatur, antequam Bollandus inilio tomi ii sanctorura mensis
reruin cap.
I-i,

1. Edidit et

Marlii, qua) Flori

sunt, distinxisset ab

iis,

qua3 ad

et hic tilulus

principi

Bagdadensi
alii

solura

Bedae Martyrologium pertinent. CoIIegerat Florus

altribuebatur,

antcquam duo
erit.

in Africa et in
;

Hispania
!oco suo

eumdem
sermo

titulum usurparent qua dc re

23. Occiditiir

Post Uaronis

calilae

Alaminus Saracenoriim califa. niorlem magni tunuiltus

m.ngnam Codicum Mss. multitudinem, ut nolavit Wandelbertus, qui annoDCCCXi.ii metricum Kalendarium scrii^turus, de eo in Praefatione sua dicit Ope et pra3sidio i^riccipue usus tum sancli et nominatissiini Fiori, Lugdunensis Ecclesia; subdia-

inler Saracenos Orientis euati sunt, utroque fratre

coni

imperium sibi deberi contendente. Illud quidem tuuc Alaminus obtiuuit, sed eo res tandem proccssit, ul Damascum unusex tyrannis consccutus sit et alii duo ^gyptum et Africam inter se ])artiti

ct assiduitate, in divina;
ita

qui ut nostro tempore reverasingulari studio Scriptune scientia pollere,

libroruiu autbcnticorum non mediocri copia ct

veritate coguoscilur

abundare

De ejus

o[)eribus

()IuraOudinusinSupplementodeScript.EccIcsiast.

502
27.

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTI 814.

MoriturS. Willelmm dux et monachus GelHoc circiter anno obiit sanctus Willelmus dux ac postea monachus monasterii Gellonensis in Septimania a se fundati, certe ante Carolum Magnum, anno sequenti demortuum vivere desiit, ut liquet tam ex auctore anonynio ejus Vitaj, quam ex Ardone discipulo sancti Benedicti Anianensis, qui in hujus saucti abbatis Vita de Willelmo scri Vidimus sa^pe eum caedentem asiuum suum, bit
lonensis.

invaleludinem Benedictus pater culcitram, eo nolente licet, substerni fecit. Aiunt nonnulli, qui se ssepe pro Christi amore flagellis csedi, nullo alio
praeter

eum

qui aderat conscio, jussit, mediis fere

noctibus, glacialibus profusus rigoribus,

uno per-

raro tectus tegmine, ssepe in oratorio, quod in hosaucti Michaelis construxerat, soli Deo novacans orationibus stabat. His aliisque virtutum fructibus inlra exiguos stipatus annos, imminere sibi diem mortis cognoscens, cunctis monasteriis in
tus,

norem

flasconem vini in stratorio deferre, eumque super insedentem, calicem in terga huineris vehentem,
nostri monasterii fratribus

temporemessisad

refo-

cillandum sitim eorum occurrere. In vigiliisquoque

ita

pervigil erat, ut vinceret cunctos. In pistrino,

regno domini Caroli paene sitis per scripturam notum fleri jussit, se ab hoc jam sa?culo migrasse sicque deinceps copias viriutum reportans, Chrislo vocante migravit e munAo s ,\&qnQ quinto kalendas

nisi

occupatio aliqua pra;pedirct, aut sgritudo tar-

daret, propriis operabatiu-manibus.

Coquinamvice
humilitLitis as-

jam

sua complebat

iu habitu
;

summa^

sumpserat formam jejunii amator extitit, orationibus insians, compunctioni continuus. Vixque Corpus Christi poterat percipere, priusquam lacry-

anonymus ejus Vita^, qui Willelmum ante mortem nuntium regi Carolo delegasse, ut ei indicaret, quando ejus anima de corpore exiret. Ejus Vita ad diem xxvui
Junii, ut asserit auctor
dixerat,

marum

ejus in terram decurrerent gultaj. Lectuli

mensis Maii in Actis SS. Bollandianis et in saec. iv Benedictino part. \ Icgenda. Bernardus filius ei in ducatu Septiraania; et Arausionis comitatu successit.

quoque duritiem avide expetebat; sed propter

ejus

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTI

814.

1.

Quando

et

cur Leo Armenus in cultores

fuerit.

SS. imaginum debacchatus

Redemptoris aiinus sequitur octingentesimus decimus quartus septimae inchoatae Indiclionis, quo ab ipso Leoue imperaiore dira excitalur persecuiio adverChristi

omnium conciliassct sibi aniraos plane id esse intelligendum oportet, quinque in his mensibus
:

perseverasse,

nempe iotum quod

excurrit a quarto
est,

idus mensis Julii, quo die coronatus

usque ad

finem anni superioris.

2.

sus cultores sacraruni

imaginum. De

his acturi,

Caeterum

cum

multi velint haereseos veneno

illud

quod primum

ad temporis rationem spectat, cura constet Graecorum historicorum assertione, ipsum Leonem imperasse annos septem et menses quin-

ante

imbutum Leouem,

ipsum occultasse ad
stabilisset
;

tempus, usquequo imperium

diversa de his est sententia,

ahorum
evasisse,

nempe

ex Orthodoxo

que

cumque

testificatione Michaelis

poris scriptoris, ubi res geslas magistri sui

hujus temTheo-

deceptum fraude haereiicorum, hajreticum

remque gestam

sic

narrant'
proelio

Quo tempore, cum

recordatus

hocanno ipsum Theodorum a Leone in exilium missum utique dicendum erit, hoc ipso primo Leonis Armeni anno cceptam persecutionem fuisse numerat enim ipse septem annos exilii ipsius Theodori, quo
dori Studita; prosequitur, pariter liqueat,
: :

videlicet Bulgaros

superasset,

solutus

est,

cum
ita

occiso Leone, Michael Balbus ac-

Leo imp. monachi Philomeliensis, qui eo tempore, quo sub Bardanio duce Orientis militabat, praedixerat ipsi imperium, decrevit muneribus ac donariis compensare. Mittit ergo suorum quemdara fidelissimum, qui ad eum deferrei donaria, supellectilem, vasa argentea et aurea, ac species odora-

cepit iraperium

moderandum. Quod vero tradunt

omnes, non

primum

ac imperare ccepit,

ipsum

perturbare ac persequi coepisse Catholicos, sed ubi

Ccdren.

ia

Leon. et

alii.

LEONIS
tas, qiiales

III

ANNUS
Verum
is

19.

CURISTI 814.
obleiiiperantibus .

503

ad nos cx
ei

Iinlia alToruntur.

nionachiis jani tuin vitam cuni morte

rat,

commutaini-

rum sentcntiam Verum siiigulos

Uxc

auctor. a

ea in re progressus

audiamus

successeratque

Sabbatius quidam, totus

Michaele rerum inspeclore in Vita Theodori Studitae

locujdetius ista tractanfe, quiitaexordituriiulicfam

pia? Iconoclastife

ha;resi

immcrsus. Ad

eum cum
mu-

venisset legatus imperatoris, hortatus est, ut

nera pra^ceptori suo missa perciperet, litterisque ac precibus imperatorem remuneraretur. At Sabbatius

ab imperatore Orthodoxis persecutionem: o. Surnpto, inquit, imiierio, haud

subito proferendam censuit immanitatem,
conciliatis prius sibi atque iiiter se
baiif,
iis

omnem
verum

munera

respuere,

ipsum

retro abire jubere,

qui disside-

adeoque imperatorem dignatione ista indignum dicere, simulacrorum cultui deditum, et Irenai imperatricis, Tarasiique patriarchs slatutis obtemperanteni. Irenam inipurissiinus homo pardalim et baccham, Tarasium vero nobilem in patriarcharum numero, Taraxium, quasi perturbatorem denominabat. Celerem quoque imperii et vittc aniissionem Leoni miuari, nisi quamprimum sibi
parens, sacras dejiceret imagines.
3.

quorum mullos
esse

sentiebat infesto et alieno a

se

ob usurpatam tyrannidem, ut qui erga imperatorem suum benevoli ac fidi essent,

cuin procercsac magistratusclamac callidesensim
seduxisset,

animo

omnesque, ut
:

sibi videbatur, in

suas

parfes perfraxisset

tum demum

latens

animi
proti-

vitiiim jjiodere, in lucro posuit.

Omnemque

Imperator
in

iislitteris acceptis,

cum ex legato

nus impietatem ostentans, in hanc vocem detestandani, quam cognominis sui Leo usurparat, sceleratiis erupit Non decet, o fidi mihi comites,
:

intellexisset

qua? ex

monacho

majorem

modum

animo perturbato, Theodotum Meaudivisset,

colere, aut venerari, vel recipere prorsus, aut retieffigics sed tollere illas atque ut.qua manifesta sint idolorum simulacra. Atque haec vesana lingua effufiebat imprudens non domesticis tantum, sed omnibus, si
:

nere

imaginum
allidere,

lissenum ad se vocat, cumque eo quid agendum sit, deliberat. At vero Theodolus jam pridem haeresi ista

humo

infectus,

tem

profifendi praestolatus,

occasionemque palam impietaiioc consilii dat impemonasterio degere

ratori. In Degistensi

quemdam, mirabilia edere facinora. communicandam, ejusque sententiaj obtemperandum. Ha^c cum Leone locutus, statim ab hoc ad moiiachum eum se contulit, iudicatque imperatorem vili iiabitu ad ipsum proxima nocte venturum, et de religione consuUurum aliisque gravissimis negotiis. Proinde meminisset
ei

monachum Cum hoc rem

suam. Quare quos videbat sententiae suaj mordicus esse, atque ab eo omnino pendere (quos quidem non immerito vasairae ac nequitia; principes, dicere

posset propinare cupiens impietatem

Paulum imitando) hos ille consilii sui somalorumque omnium prsesides constituendos existimavit. Quorum omnium coryphaeus atque
liceat,
'

cios,

ductor Joannes

praisen-

ille fuit, cui Lecauomantis cognomentuin a suis inditum, quod vaticiniis (ut ego

tem imperii vitajque amissionem denuntiare, nisi ultro Leonis Isauri imperatoris decretum amplectens, idola (sic sacras imagines appellabat) divinis
ffidibus exturbaret.

arbitror) aliisque turpissimis rebus ;deditus erat,

cui

jam lingua

esset

prompfa

et exercita,

multaque

et varia

sophisticarum arfium externarumque dis-

Sin lioc fecisset, fore dominalionem vitamque ejus diuturnam atque felicem. Hoc modo subornato monaclio, et quee cum imperatore loqui deberet instructo, abiit.
4. Paulo post noctu imperatorem vili habitu velatum ad mouachum adducit. Ibi jam inito col-

ciplinarum cognitio, ob eam causam in prefio erat apud imperatorem, cujus ille velut os vulgo habebatur,

omnibusque

negotiis

rebusque

gerendis

adhibebatur.
6.

Qu cum

illi

praeclare atque ex
;

animi

loquio,
stens,

monachus
veluti

i)roxime ad imperatorem adsi-

ipsum efiam Ecclesiae archipastorem aggrediendum sibi pufavit, non assententia fluere viderenfur

qui diviuo instinctu imperatoriam

:

pere quidem
potius, afque

initio,

nec arroganfer, sed blande

majestatem adesse sentiret Non recte, inquit, abs te factum est, imperator, quod nos privato habitu
decepisti , intus occultans tuam personam. Sed quanquaiu tu hoc agis, nos lamen gratia divini Spiritus non diutius est passa a te falU. Hoc ut audivit imperator, seque frustra conatum vili habitu imperatoriam dignitatem celare putavit, aninio

adulantis in morein.

Quocum

solo

solus congressus,
berali

postquam omnes machinas illisimulatione admovens, reipsa perspexit,

;

non modo expugnari non posse verissiniuin rectae sed ipsum etiam ut iiumini adversum conviciis nonlevibus appetens,stygiamque
Cdei praeconem
ejus audaciain proscindens
:

tum

a divino viro
et illuin et

peixulsus

est,

ut par erat,

istius

macliinationis
esse
se

penifusabscessit, majoie

mox

apparafu

ignarus

monachumque divinum horainem

ita

fassus, imperata ab eo obedienter et sine

mora

adversantessimul omnesoppugnaturuSB.Subdit his Michael alia plura de congressu, quem postea idem

facturuni promittit, atque

venerabilium imagi-

imperator

habuit

cum

Orfhodoxis
:

episcopis

et

num

ab eo mandatam dejectionem suo sutfragio

monasteriorum
taxat Theodori

praepositis

probat. Principio deinde cogitavit,

inissa occulte inipleret,

quo pacto

pro-

sit

sed quod ipse res dunprosecutus, audiamus primo de

'

ne

quam

ea res in Ecclesia

excitaret seditionem.

Sed post publice quoque de-

eo congressuqua; scripseritTheostericfus in Nicefa, auclor et ipse temporis bujus. Atqueprimum unde

cretuni ea de re proposuit proceribus ct Ecclesiasticis

partim ultro, parliiu cuntra

auimorum

suo-

'

Rom.

IX.

Apud

Sur. extat. lom. u. die iii April.

504
ipse

LEONIS
exordilur dicere,

ANKUS

19.

CHRISTI 814.
:

de

praecipuis

imperatoris

triarcha

ministris, quibus est usus ad hccresim propagau-

cadere?

Quomodo, inqnit, quod non stat, Ad ha>c nihil respondit imperator,

:

potest

sed ad

dam.
ntis

Ait

enim

Patres conversus ait

7. Adhibitis sttoi impietatisministi'is

Leo Arme-

coiigresstm habet

cnm

Catholicis^ inter qiios

Coepit igitur

Theodorus eminet in defensione SS. Imaginum. Leo imperator sancta sanctorum per-

me idem sentire quod vos, simulque efflgiem quamdam, quam in sinu gestabat, extulit, et per simulationem illam adorans Sentio, inquit , quod vos, ut videtis, neque a vobis
9. Scitote, Patres,
;

sequi,

quemadmodum

et

Leo Isauricus fuerat per-

dissideo.

suorum mysteriorum duces, pravarumque rerum magistros queerebat. Invenit paucos quosdam e senatu, Joannem scilicet cognomento Spectam et Eutycbianum. Ad bgec et ex sacerdotum numero aliquos invenire cupiebal. Diabolusigitur, qui bfec in ejusmentem conjecerat, Byzantium lustrans, invenit Joannem quemdam, cognomento Grammaticum, novum TertuUum, quem manu apprebensum ad imperatorem duxit, et ait Habeas hunc honiinem tibi in eo quod cupis utilem futurum vas enim electionis est mihi
secutus. Deinde
:

centes,

Verum quidam surrexere, qui aliter doeam viam rectam esse dicunt, quam ipsi
coram
vobis, et materia
vos inquiratur. Et siquidem vobis per-

tenent. Prodeant igitur

bffic inter

suaserint,

quod

ipsi recte

dicant, neque vos

quod

bonum
fuerint,

est,

impediatis. Si vero ipsi a vobis persuasi

res novas doceant

quod
si

doctrina, et recti
antea.

desistant a prava dogmalis sententia vigeat, ut

:

Nam

de alia alicjua re minoris momenti ad

nie relatum esset,

ueque

ita

deceret

me

eani

rem

tacitam praeterire
Videri posset

quomodo de

Ecclesiastica quoe-

stione tacuerim ?

iste,

ut portet

nomen meum
igitur
est
:

contra Orthodoxos.
Cbristi vas, ita ethic

rerum Ecclesiasticarum rudibus

de dogmatis

Quemadmodum

Paulus

petitio ista imperatoris asquissima, ut

diaboh os faclum

et sicut torrens
et

ex diversis

veritate inter se conferrent corani imperatore

ad

imbribus constans maleolentes

veolentia et coenosa

perturbatas aquas
sui thesauro graeos,

veritatem conquireudam Orthodoxi atque haeretici.

defert; ita et iste ex fcedo cordis

At longe
plius

aliter res se

habet
et

ubi enim aliquid per

dogmata produxit,

quos

Synodum OEcumenicam semel

ad disserendum

deflnitum

est,

am-

prope se habebat, turbido

regale erant,

quodam potu

evertens.

contradicendum

haeretici

Habebat autem adjutores cx iis, qui infra solium Antonium Syleum, e monachis vero

Leonlium quemdam

et

Zosimum, qui

illis ipsis

diebus iu adulterio deprehensus, truncismanibus,

mortuus
gressu

est .

Hoec de adinvenlis ad scclus praeci-

puis ministris imperatoris auctor,

qui et de con:

cum

Ortbodoxis subjicit

ista

non sunt adniittendi, sed docendi, si velint. Quod pluribus docuit S. Ambrosius suis scriptis Valentinianum Augustum. Deinde quod sacerdotum est et non imperatoris, et in Ecclesia et non in palatio de fide agere, ut in Constantiuni imperatorem Mediolani a Patribus dictum est juste quidem ac probe qui et scientia et di(licet non deesseut inter eos
:
,

8.

Post hfec

omneni monacliorum multitu-

cendi facultate
ille

prsslarent, et inter alios

magnus

dinem cum episcopis et metropolitls ad sanctissimum Nicepborum patriarcham coegit. Qui per totam noctem in magna Ecclesia pernoctarunt. Mane veroipsosad se imperator accersivit. Habebat autem secum intra palatium occultos quosdam fallaces homines et malorum magistros, quos veluti gallina qucedam in regia domo fovens, et animans,
eisque dona promittens, jubebat nihil
Jussit

Theodorus Studita) noluerunt Patres id concedere imperatori illicita praesumenti. Quid autem tuucail hanc imperatoris rogationem responderint, idem dicere pergit Theosterictus
:

10.

Illi

vero, inquit,

nempe

Orthodoxi,

cum
fa-

neque

passi essent eos

,

homines, de quibus impe-

rator dixerat

coram

se prodire,

neque dicendi

metuere.

cultatem
biles

autem

introire,

et patriarcham solum in primis ad se ignoransquaenam inter ipsosseorsum dicta

dandam esse dicerent, sed velut execraquosdam eos haberent ad hfec cum certo
:

scirent imperatoris voluntatem ad

malum
ei

procli-

fuerant.
stetit

Deindeomnes accersivit. Itaqueante illum Patrum caterva lectissimorum hominum ac

vem

esse,

neque unquam

se

illi

persuasuros fore,
afferrent,
inquit,
:

quamvis totam Scripturam testem

iEmilianus Cyzici episcopus
Ecclesiaslica,
:

sanctorum, qui angelis similes erantacdivini. Aderant et imperatoris oplimates et totus senatus.
Sauctissimus igitur Nicephorus eos,
dignitate praestantes erant, affatus
dicite
:
:

Si quaestio,
est,

imperator, h^c

ut dixisti

in
a-

qui gradus

Ecclesia inquiratur, ut

mos

est.

Altius

enim

et

Agite, inquit,

principio ipso, Ecclesiasticae qua;stiones in Ecclesiis,

mihi Potestne cadere quod non est? (casui expositum scilicet). At illi cum ad ejus interrogationis obscuritatem ambigerent, et nihil responderent, sed se vicissim intuerentur
:

non

in palatiis regiis iuquiruntur. Respondit

:

impe-

rursus patriar-

cha ab eis quaesivit : Num Leonis et Constantini Isaurorum tempore sanctGe imagines cecidissent? Illi vero cum capita deorsum iuchnassent, et nutu

verum
sent,

se

quod patriarcha quaesierat, significassatis erat ad eorum quae private inter dixerant propositum coufirmaudum tum paesse

ut vos Sed et ego filius sum concihem, utrosque vestrum audiam , et utraque vicissim dijudicans, vera cognoscau). a Ad haec Michael Sinnaculorum episcopus quare non id facis, Si nos, inquit, couciUare vis quod conciliantem decet facere? Quippe qui alios quidem in palatio occultos detineset adte congrerator
Ecclesiai
;

et

quod

gas,

quibus

excitatis,

impiorum dogmatum docen:

dorum

facultatem priebes

alii

vero ueque iu an-

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTI 814.
:

505
lidei nostra^

gulis aliquid loqui audent, ubiquc edictis tuis perterrefacti.

facere

si

quis pervertendfe

causa de

Non

est lioc conciliantis, sed tyrannideni

caelo nobis ali(]uid

annuntiaverit, ipsum non au-

inferentis indicium.

sed ut prfedixi, ita ego

Non est sum,

ita

(inquit imperalor)
estis.

diemus
rectc

fantum

abest, ut te audituri simus.

Tunc

ut vos

Sed quo-

imperator furore
accipiens,

admodum

exardescens, et quod

niam ad
silentio

me de ea re provocatnm est, non decet me illa prajterire. Qnsnam causa est, quare
liominibus nolitis loqui?

cum
et

liis

An

ipsidubitatis

testimonium confirmentur?
11.

non

babelis, quibus vestra dicta

dictum fuerat, velut injuriosum quiddam omnes ejecit, sanctum vero Tbeodorum in exilium misit. Ita Theoslerictus postrema ista siquidem multa alia summalim perstringens
:

intercesserunt

antequam Theodoro decerneretur

Ad
:

baec Tbeophylactus episcopus NicoTestis

exilium, plura pra;teriens, quae adversus

eumdem

medice dixit

Cbristus est, cujus effigiem

vides anle oculos in primis

descriptam,

inflnitis

testimoniis nos abundare, quibus id confirmare

possimus, neque dubitamus, ut tu suspicaris; sed non habent isti aures audiendi, ob idque nibil illos juvaremus; poieutia enim et imperio nos oppugnamur. Post hunc et Petrus Nicajfe episcopus Quomodo, inquit, cum illis nos loqui vis, (juibus tu
:

imperatorem in hoc eodem congressu sunt dicta, cum ille exuens quani superinduxerat personam Calholici hominis, aperte coram illis ccepit haresim liropugnare. Michael enim, qui Thcodori Studitae
prolixius res gestas est prosecutus, sigillatim cuncta

recenset, quffi hic tibi labori

turi

non parcentes reddiTlieo-

sumus
13.

narrans ipse

qu tantum sunt
quadam cum

dori, sic rera

cum

ipso

gestam ab exordio incipit

incredibili

Cum

igitur die

Manichffii dicuntur, si hucducas et eorum propugnator sis, a te adjutos, potentiores quam nos faturos? Non temere sanctissimus Petrus hoc dixit ubi enim impietas ipsa cum potestate conjuncta est,
auxilium atfers?
illud ignoras, eos, qui
;

An

fastu consedisset,

nequissimorum hominum corona

cinctus, qui impietatis tutelam ac patrocinium sus-

ceperant

convocantur una omnes eodem sacer-

dotes pariter et monachi, atque ipse adeo sanctis-

illic

veritas superari videlur, et justitia tyrannide

oppressa conculcatur.

simus patriarcha magnusque Theodorus Studitarum prajfectus. Quibus audientibus irridere demens coepit atque intemperanti ore subsannare sa,

Post haec sacer Euthymius Sardensis episco-

pus liberiori usus oratione, sic imperatorem affatus est Audias, imperator. Ex quo tempore Cbristus in terram descendit, usque ad hunc diem per octingentos annos et amplius in Ecclesiis, qute ubique gentium sunt, Christus ipse depingitur et in imaginibus adoratur. Et quisnam tam arrogans est, qui audeat totam vocum traditiouem a sanctis Apostolis, martyribus ac piis Patribus profectam dis:

crarum imaginum adorationem, vecordes sensusque expertes eos vocans, qui illas erexerant Lex enim, inquit, quam magnus Moyses Dei digito
:

scriptam olim accepit, diserte ac perspicue prorsus

vetat,

ne manufactum quicquam colatur; neve

ulla, ejusve simililudo statuatur, diris eos devovens, qui tale aliquid facere prassumpserint, cum idolici cultus et stolidae illud amentias inven-

imago

solvere, vel

paululum movere? Apostolo

ipso di-

cente'

State igitur, fratres_. et tenete traditiones,

quas edocti estis sive per sermonem, sive per Epistolam nostram. Et alio loco* Quamvis angelus
:

sit, imagines fingere, divinumque nomen illis imponere, quod uon modo indecorum, sed absurdum etiam est et plane pugnans, incircumscriptum circumscribi putare, et cubiti unius tabulis eum,

tum

de

cffilo

evangelizet vobis prajter id

quod

accepistis

esto

anathema. Qiiamobrem adversus eos, qui

est

ante nos haeresim hanc excogitarunt, Synodus apud

Nicaeam urbem iterum collecta

Constantino piis
imperatoribus.
vel
ipse Dei Filius proprio digito

sub Irene

et

quera locus nullus capiat includere. Haec enim qui aute nos regnarunt imperatores perperam fieri cum cernerent, Leoncm dico etConstantinum, et qui ex iisdem natus eis successit, imagines dcjici earumque cultum explodi jusserunt. Uxc impius
,

audebit ex ipsa movere

esto.

Hanc Synodum quicumque signavit expungere, anathema

:

atque his absurdiora delirans evomebat,

et

quasi
dictis

preclarum

quiddam

diceret
illis,

turpissimis

gloriabatur, pessimis

quorum consuetudine
illorumque ante

Cum
12.

haec audisset imperalor, et simulatae

utebatur, usquequaque

fretus,

mentis esset, facile se haec pati simulavit.

omnes praside ac magistro, cujus maxime verbis

(ut

Respondit aulem etTheodorus vehemens Ecclesiae magisler, dux Studitarum Ne tentesnunc, imperator, Ecclesiasticum statum dissolvere. Ait enim Aposlolus ' Quosdam quidem posuit Deus
: :

in Ecclesia

primum

Apostolos, deinde prophetas,

dictum est) inibutus fuerat. 14. At divinus Palrum coetus nihil ad haec commotus, multiplicemque tyranni manum ac polentiam nihiU faciens, ejus orationis vanitatem redarguebat ineptamque et insanam doctrinam
multis sacrarum litterarura testimoniis confutabat Orthodoxi dogmatis eversionem, et Domini ad nos adventus negationem banc ejus fallacem et pcrni-

tcrtio pastores et doctores

rum non
;

dixit, reges. Tibi

ad perfectionem sancloquidem, o imperator,

est.

civilis status, et exercitus

conimissus

tixc igi-

tur cura. Ecclesiam

(ut ait

autem pastoribuset doctoribus Apostolus) derelinque. At si nou vis haec

II.

ciosam doctrinam vocans, ut quae infinitam absurdilatem, erroremque et improbitatem contineret. Etenim si sanctarum, aiebant, imaginum vencra-

2. Thess.

Gal.

i.

1.

Cor. xii.

tionem ejuramus, inanis ulique

fides nostra, inanis

Toucs

Xlll.

64

506

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTI 814.
illis,

prsedicatio. Frustra nobis divina olim Patres tradiderunt. Evanescet nobis omnis actio et virtus Dci-

Denuntia

ne

aliter doceant,

neque intendant

fabulis intcrminatis et quaestionibns vanis, qua; a

que coguitio, ac denique simul omnia concident et pessum ibunt. Dominicae siquidem imaginis abrogalio non solum Dei mandatornm abrogatio-

recta via aberrare eos faciunt, etfediflcationem Dei,

qua3 est iu fide, destruunt.

16.

Quod

et tibi

prorsus accidit

nem

qui futilibus

affert,

sed ipsius etiam ante imagines

Filii

sermonibus animum
idola vocare

adjiciens, et sacras imagines

Dei, qui communione caruis nobiscum conversatus, et bonio nostri similis factus et divinae sucB forma! characterem nobis ostendit quem tu, nescio quani ob causam abnegans, non tibi tan, :

non erubescens, tanquam in arcem

tibi

quamdam
nihil

ad legem veterem te convertis, utque

nihil

inde argumenta

manufactnm,

desumas, quod nihil creatum, denique ahud ex his, quae

tum pessime

consuluisti, sed

simpbciorum quoque

siniilitudine efflnguntur,

animas, ut improbitas tua notior esset, in parem fraudem et exitium induxisti.Nos vero vel assidere
aut in unum coire, longe abest, ut decere arbitremur. Suffragetur enini nobis divinus David ' non sedere docens
tales
sitis,

penitus honore colendum

amplectendum, aut ullo sit. In qno illud primum

vobis

solummodo, cum

in concilio vanitatis, et
introire, et in

cum iniqua gerentibus non Ecclesiam malignantium nou ire,

adveniente gratia, qiiam observasse nunc, snmmae dementiae foret; alioqui circumcidi nos convenit, et sabbata colere, et alia quae sunt scripta facere, ne legem videamur dimidiatam tanlum observare.
te cogitare oportebat, imperator,

legem cessasse

nec

congregari. Atque in bunc modum Patres uno simul ore talia loquentes, apostatffi senillis

cum

tentiam prima velut acie impugnabant, summam fraudem et nequitiam ostendentes. Puto quidem eum, qui haec scripsit, Micbaelem Studitam
ejus
ot

Deinde hocetiam cogitandum erat, legem hominibus datam fuisse, qui ex/Egypto nuper egressi, ad .^igyptiorum aemulationem propenso studio ferebantur.z4<]gyptii autem onmiuni,qui idola flnxerunt,
infelicissimifuerunt, ut quivilissimisrebus, etaha-

rum gentium
tribuerunt.

sensu turpissimis divinos

honores

ipsum una cum Patribus

istis

interfuisse

nam

Unde Propheta, cuni

leges daret, qui

qua; fidelissime

narrat, oeque ex Epistolis ipsius

Theodori Studitai certam sibi conciliant fidem. Pergit vero de eodem Theodoro dicere
:

At pareus noster Theodorus tenere sc non potuil, quin majorem el apertiorem dicendi fldu13.

ciam demonstraret, totumque insani hominis consilium et occultam ejus cogitationem penitus patefaceret. Quare ut primas inter eos, qui convenerant,
et

eloquentia et virtute facile tenebat, heec animo

constanlissimo

summaque verborum

libertate

dicere aggressus est

apud illos educati fuerant, omnis formae similitudinem interdixit, tanquam hominibus ad deceptionem paratissimis, et manufactoriim cultui inhiantibus. Neque tamen id sem|ierobservassevisus est, cum in tabernaculo Cherubim fabricatus sit, eademquein propitiatoriocoIIocarit.Et illis quidem magno cum honore htec erant et admiratione. Nos vero superveniens gratia ab omnibus illis abduxit, et ad meliora multoque praestantiora traduxit. Quid enim majus illustriusque esse possit, quam in carne apparuisse nobis ceternum et

imperator, quo consilio pacatam nunc et tranquillam Dei Ecclesiam turbare ac pervertere ausus es? Nec tibi illa, qua3 iis acciderunt, qui illam
ante te persecuti sunt,

incomprebensum Deum

et gloriosae

forms

suae spe-

ciemonmibusrepraesentasse? Quinimo, ut tibi rem altius explanem, postquam couditor et Deus noster,

quorum

tu

modo nomina
;

quihominembonisomnibus ornatum

creavit, vidit

commemorasti, in mentem venerunt ncc impetum tuum retardaruut? Qui cuzn paria tibi facerent, sacrasque imagines contumeliose tractarent, dici non potest, quam graves poenas dederint, ut testata htteris

eorum improbitas ad

posteros transmit-

ipsum peccato abreptum similitudinem suam amississe, libuit illi inenarrabili dispensatione carnem nostram assumere, ut lapsum erigeret, immaculatamque imaginis pulchritudinemrepararet.ldcirco naturam noslram totam sibi uniens in substantia,
inconfusas utriusque naturae, divinte scilicet et humanffl retinuit proprietates, orationem omnem excedente adinirabili earum concursu et conjunctione.

Nec te diuturna ac lougis temporibus conflrmata divinarum imaginum veneratio, deiferorumque Patrum constans de ea consensus et conteretur.

spirans sententia movet,

novorum dogmatum proistis

Hinc

et sacrie carnis suaj

figuram nobis ho-

pugnator, ut a perversis
et

et exitiosis

rcbus

abstineas et meliora secteris,

sententiam mutes

uorandam et colendam et adorandam dedit, ut in imagine stupendum Incarnationis mysterium ipsis

oculis cernamus, et a Cliristi descriptione, quae in imagine cernitur, ad intellectualem etonuiis figune expertem Dei formam mentis oculos convertamus, in eum adspirantes perpetuo, nuUique caducae rei

veritatem agnoscas?
'

B. Paulus

dicat,

aliquando
cx

te

audisti, quid Timolheo scribens? Nam et hoc tractasse arbitror, quamvis nunc illa
:

Nunquam

animo

ejeceris

Si

quis aliter docet, et

et
ei

quiescit sanis sermonibus

quae

non acsecundum

aninumi obstringentes.
17.

pietalem est doctrinae, superbus sed languens circaquajstiones et

est,

nihil sciens,

Quo
:

auteni divini characteris fides nobis

pugnasverborum ad subversionem audientium. Et rursus idem ^

: '

certior fieret

idem

ipse, qui eani gerit,

Salvator

noster suac ipsius faciei oris

formam, admoto ad
effinxit,

faciem linteo expressit atque

Psal.

petentique

XXV.

1.

Tim.

vi.

]bij.

Abgaro

(vir erat fidelis

et intcr

Edessenos prima-

LEOmS
riiis)

III

ANNUS

19.

CHRISTl

RU.

507

divinam illam effigiem complexus, vim mox sensit, omnibus(|ue patefecit, diuturno atque incurabili morbo, quo tenebatur, liberatus, nec magis corpore quam animo corroboratus. Lucas vero, qui sacrum commisit. Qiii

incredibilem

ejus

crucem colis, legem vilipendere non videare? imo vero devotus inter sc contrariis obnoxius teneris, qui nec legi usquequaque consentias, cujus tu cuhoc nobiscum media ex parte quos omnibus modis insectari decreveras; cum oporteret te, quando impiusessc statuisti, nec crucem, nec imaginein confiteri nt sic posses et
stos perpetuus, et in

sentias,

posuit Evanfielium,

cum
et

Doraini

pinxisset imagi-

nem

pulcherrimum
reliquit
:

plurimi faciendum opus

posteris

aliique

deinceps quamplurimi

consentanea
ohservas. At
ipsa

tibi

facere, et congruentia legi

quam

imagines sacras affatim ofQngendo, publice consignatum earum cultum conservarunt. Nec locus

enim

ratiocinari ncscit improbitas,

non domus, in qua divinrc imagines eorum affixse non sint. Quippe omnibus veneranda minimeque pudenda res est, cui tcmporis lapsus et auctoritas honorem conciliarunt. Annis igitur octingeutis et eo amplius promulgatani, et ab omnibus receptam atque confirmatam imaginum venerationem, jamque una cum Christianismo auclam et propagatam (uno siquidem,
ullus
est,

non

regia,

secum pugnans, et quos iraperio suo submiseab omni honeslate procul avocans. Cui tu quoque semel mancipatus, nullara postea officii nec decori rationem habuisti, ab iis solis, qui tua obrit,

scrvant, inductus adulatoribus, scurris, uni voluptati,

ventrisque

commodis servientibus. Mihi vero mirari venit in menlem, quoraodo

eos ad judicium vocaveritis, qui sic

silio

parique gressu incesserunt Cbristianismus

et

ima-

animo et concomparati cstis. Ecquis enim erit, qui inter utrosque dijudicet? Quis de victoria sententiam

ginum

etformatio) tu nunc, temporis

solaque pro animi tui libidine

censuisti, et

momcnto, tollendam e medio

ferat,

cum
et

occupati a vobis omnes,

potentiaque
partibus

perculsi fuerint suppliciorum rnetu? rainaj siqui-

cum

dedecore explodenda, qua; lau-

dem

tormenta

iis

proponuntur, qui

dem honoremque merebantur?

Neque ipsum salutare nomen reveritus verborum perversitatem I) sacras imagines appellares? unde, et a quo doctus? aut quisnam est qui te docuit, imaginis alque idoli unam esse vocem ? Hoc enim nec Patrum ullus
18.
es,

vestris

non

favent. Recte sane

quidam

e raajoribus
,

nostris

ut idola (o

longissirae recedere,
ticos

primum hoc bonum esse dixit a vobis humana specie feras Iiffirevocans, eorumque sermones atque instituta

vitare

perniciosa esse docens acpenitusexitiosa: quos deomni ope oporteat, ac ne occurrere quidem

unquamsensit, necveroresipsaeferunt, ut dicatur. Qui enim ? cum infinito spatio inter se dissideant, non nominis solum appellatione, sed multo magis archetypi substantia. Idolum enim est et appellatur, quod dajmonis aut alterius cujuspiam ex iis, quae Gentiles turpiter pro diis coluerunt specimen repra^sentat, foedifoedius, et mali deterius. Qualis enim causa, tale prorsus est causatum et cujus abominandum est prototypum, nihilominus abomiuanda est imilatio. Imaginis autera et honorandum est archetypum sancti enim alicujus, aut sanctorum Domini figuram depingit, et qu;c in tabula depicta est effigies, digna item animadvcrsione. Ha;c siquidem sinceruin verilatis simula, ; ;

iHis, si fieri potest.

Ex quo scquitur, cum eis colquoquo raodo nou solum supervacaneum, sed daranosum plane valdeque noxium esse.
loqui
20. Haec illo dicente, ira siraul et tiinor iinperatoris

aniinum

agitabat, viri sancti

:

vim

faculta-

teraque considerantis
cendi vis,

iram accendebant verba,

;

quibus perstringi se sentiebat

metum

creabat diiinpelle-

quam

in eo insuperabilem esse cernebat.

Scd

ira;

potius cedens,

qua veheineutius

batur, indecoris illuin contumeliosisque verbis asperius excepit, ad terrorein raaxime vocem suam
et

verba coraponens. Scioquidem, heus

tu, inquit,

nomine

appellans, te praefracta> adeo amentife esse,

ut nobis quicquid dicamus, aut sentiaraus,

maxi-

crura, illud vero mendacii fallacisque doli

tudo. Sic enini haruin rerura peritis

siniili-

mopere seraper

adverseris, injustos nos et stolidos

visum

est Iiaic

vocans, oraniaque in nos convitia ingerens, ut qui

colloqui nobiscum,

nomiua
dinem.

distinguere, qui idolum falsi imitationem

supervacaneum

esse dicas attibi,

esse dixerunt,

imaginem

veri expressam siraililu-

que damnosura
sed cuni infimo

quasi non

cum

imperatore
ut nos

quopiam

e vulgo res esset. Marty-

19. Sed quoniam a vobis, imperator, imagiquidem bonor odio est crux vero veneratione digna censetur primum illud capere non possum, cum jam utriusque honor conjunctus sit (simul enim imago, et siraul crux quandoquidem Doniini adventus gloriani utrique allulit) nunc a vo-

nis

rem tem
tibi

te (ut video) celebrari cupiens,

admor-

in te

decerneudam provoces, haeccontranoslo-

qui, nobisque aiisuscsreluctari.

Atnon facile adeo gloriam hanc venanti concedemus. Quin nec exilium , nec poenam aliam prius decernemus, quam iterum vos audiamus, singulorumque fidem
exploreraus, ut reetius ac verius

bis alteruin

ab altero secernitur,

ita

ut alteri sors
et

dogma

sine con-

melior obtigerit, alterum repudietur

tur.

contemna-

troversia cognoscatur, et vobis devictis nullus supersit fugae, aut defensionis locus.
Ha^c autein eo dicebatimpius, quod potentiac amplitudine frelus, in promptu haberet omnes, vel seorsum singulos, vel simul universos mulctare. Deinde ut ea ratione probahilius facti sui consilium

Deinde quajram, oveteris Scripturaj interpres, quoraodo cuiu lex execratione dignain crucem vocet
:

Maledictus enim, ait

',

qui pendet in ea

tu, qui

<

Deat. XXI.

508

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTl 814.

redderet, quasi in jiidicium prius perducti, atqne

ita

nem abditum
utilitate

damnati jam fuissent. Cum vero Patrum chorus nihil amplius tyranno respondere statueret inutile quippe, aiebant, nobis jam condemnatis loqui, ad eos praeserlim, qui occspcatis animis meliora capere

nequeant,

et insanabiles

prorsus
'

facti

sunt.

Nec vero decet nos ab humano

die, vel

saecularibus interrogatos,rationemfidei reddere. 21. Magnus iterum Tiieodorus pari fiducia ac

libertate sic exorsus est : Haud sane oporlebat, imperator, tibi a rectis omnibus, sanisque averso aut dicere quicquam amplius, aut respondere. Sed

teneamus, et populum praesenti ejus fraudemus. 23. Unde congruentia omnibus incunctanfer suggerebat, hos vocans, illos adiens, alios litteris confirraans, abjectosque et prostratos animos erigens, verbisque excitans provirili . Hactenus Michael Studita, qui, modestise causa puto, tacuit referre ea que ab aliis monasteriorum praepositis
(quod adhuc
illi

fortasse viverent, et couversi es-

sent ab errore) gesta probrose tunc essent. Siqui-

dem

illi

miseri acquieverunt jussioni imperatoris,

quoniam ad
raus
:

interrogationes
tibi

etiamnum ac responante omniaresponde-

atque etiam scripto poUiciti sunt, se de sacro cultu imaginum amphus non locuturos, aliosve docturos

sionesnos provocas: hoc

secundum prseceptum
satis

imperatoris. Ista

autem

sic

Res ecclesiasticas ad sacerdotes doctoresque pertinere imperatoris vero exterarum rerum ad;

se habuisse, ex ipsius Theodori

Studitaj Epistolis
ipsa;

expressum habetur. Extant

quideni

miuistrationem propriam esse. Hoc enim sanctus Posuit Deus in Ecclesia primura Apostolus - ait Apostolos, deinde prophetas, tertio doctores, et nus:

magno namque Dei beneficio factum est, ut ipsa?, aliasque eodem argumento, hac urgente persecunostra tempora integras serHabet eas idemqui supra sa^pe citatusest vetus Codex bibliotheca; Colunmensis, quae cardinalis Sirleti doctissimi viri cum esset, ab Ascanio
tione, conscriptai ad
vata; sint.

quara imperatorum raemiuit. Hi de dogmatibus et de fide statuere debent : Si vero, illis obsequi
oportet, et nulio

modo muuus

usurpare. Ait ilH

:

imperator, nomine rursus compellans Num igitur hodierae ex Ecclesia ejicies? Non ego, inquit sanctus, sed illius paranyraphus, diviuus ApostoUis.

Columna diacono
clesiasticis
ret,

cardinali, de antiquitatibus Ecadeo bene raerente, ut Romae consiste-

Quiu
cisti.

tu illura antevertens, te teipse factis tuis eje-

bus

Quod

si
:

est

animus

redire ad illura iteruraque ingredi, persta nobiscura, qui veritatem praj-

nec alio transferretur, erapta ab ejus hcerediReddituri sumus sic eas suis locis concinne accomraodatas, latinitati redditas (ut superius diximus) a viro valde diserto Jacobo Sirmondo Parifuit.

dicamus, Christique imaginem veneramur, sanctissiraum sequens et communera oranium patrem,

patriarchara, cujus, ut vides, oratio

siensi societatis Jesu professore.

aque acmores
non ha-

utihtatera plane spirant alque gratiam.

22.

24. Theodori Epistolce deprcepositis, qui scri Theodorus igitur pto silentiiim polliciti erant. sic videns monachorum prsfectos silentio victos,

Ad

haec tyrannus

quod

diceret

lingua vinctos, atque edicto

illo

prostratos

sciens

bens,

cum

claraore animique perturbatione a con.

spectu suo depulit, ne propius accederent, neve amphus loquereutur, magna voce, minisque interdicens

quod ununi recte diroque animo suo congruenter facerc uorat. Egressi ergo beati omnes
:

ejusmodi factura haud mediocrem caeteris monachis, imo et Orthodoxis omnibus afferre ruinam raox ex adverso consurgeus, ad tanta Ecclesiae illata damna reparanda festinans, exacuit stylum ad
:

pugnam,

litterasinfacti detestationem conscribens.

unacumpatriarcha, magnum ambiuntTheodorum, homiuem labris simul atque anirais deosculantes,

ejusque in dicendo libertatem pariter
et gratiara

Extaut ipsae quidem, qufe his ipsis diebus scriptse cognoscuntur sic enim se habet earum inscriptio
:

generalis, utpote

quod generalis

esset atque patens

coUaudautes, quod tyrannura tara

fortiter

tautoque

Epistola
rf

pudore

affecisset.

Caeterura \\x

doraum quisque

redierat,

cum
nem

afferuntur ad singulos prajfecti urbis edicta, quibus continere se jubet unumquemque, nihilque

Monasticam vitam agentibus ' In hoc temporis articulo, cum persecutioin imagine sua Christuspateretur: non solum
praecellit, certare is

qui dignitate et scientia

rectae fidei

debet,

prorsus

cum

aliis tractare,

aut docere, aut de fide

quit,

nec inter se conferre, prorsus loqui. Ita enim, in-

sed et

doctrinam proferens, etca;teristradens; discipulus quoque ipse fiduciam sumere et

ab imperatore decretum est. 8 Ut vero ad sauctura venerunt qui raissi fuerant yEquumne, illis ait, sit vobis, an Deo parere : vos ipsi rem ratione cestimantes, dicite. Nobis
:

veritatem intrepida ac libera voce profiteri. Non mea sunt hfec verba, qui peccator sum, sed divini

Chrysostomi, quinimo

et

aliorum Patrum. Quod

vero, scitote,
carere,

certum

esse, linguis potius araputatis

vero doraini praepositi ab imperatore detenti lioc minime praestiterunt, quaravis dignitatis gradu et
doctrina

quam

ut fidei nostrcC testiraonio desimus,

omnibus hujus
;

orae prajpositis auteirent,

;

qua possunms verborura ope propugneraus. Quae enim raiio est, vos deteriora defendere conari; et nos in multo meliore causa silentio uti? Quare non conmiittemus, ut vel ad horam sermonec
illara
'1. Cor. IV.

at contra potius

conticuerunt

neque

id

solum,

quod reipsa grave est se ueque congressuros muiuo, neque docturos confirmarunt
;

sed chirographo eliam suo,

id

vero est prodere veritalem et pra;-

-Ephes.

iv.

Theod.

1. II.

Ep.

ii.

ex Cod. Column.

LEONIS
fecluram abnegare,
a Judajis
et siibditos
sibi,

ANNTJS 19.
adeo

CHRISTl 814.

509

atque

Epistola Theodori, ca^tera dcsunt in Codice

E[)istoIa sequcnti.

cum

ajquales et socios subverlere. Apostoli enim,

cum

denuntiatum iUis esset, ne docerent in nomine Cbristi, sic verbis responderunt' Judicate, si justum est in conspectu Dei, vos potius audire, quam Deum. Et: Obedire oportetDeo magis quam
:

27.

Theodonis dat lUteras Nkephorn patriaralii

cha> in exilium pidso, cui siifficitur hoireticus Theo-

dotus; Niccta et
ex
lilteris

exulantur.

Quod autem, ut

bominibus. Haec et similia illos dicere oportebat, ut per eos gloriflcaretur Dens, et cedificarent Orthodoxos, ut monasteria confirmarent, et confortarent eos qui in exiliis patiuntur.
25. Sed quid, quod pluris facimus monastcriaquam Deum ? pluris commoda, quae inde capimus, quam mala, quae boni causa sustinemus ? Ubinam est illud' Loquebar inconspectu regum, et nou confundebar? et illud' Labia mea non
:
:

Theodori accepisti, Nicephorus patriarcba, et ipse quasi parens imperatoris edicto contincret se domi, et ipsa etiam sacra clam, in mul-

probibcbo, Domine, tu scisti.Ubi gloriaet fortitudo

ordinis nostri?

Quonam

pacto SabasetTlieodosius,

torum scandalum faceret non dcstitit Theodorus ipsum ita labantem statuere, ct ad publicam confessionem erigere, probe sciens, quantum esset damni allaturum fidei Orlliodoxm patriarchse silentium, et e contra quantum afferrct emolumenti ejus manifesta confessio. Quid autem hac in re Theodorus ipse praestiterit ex eodcm qui supra Michaele sic accipe Pafriarcham in primis maxime frequentabat, consiliarium se illi ad omnia
:

cum impiam
acriter

bceresim tunc temporis imperator

eos, qui perperam in Eccleexcommunicando, tum ad impera-

praebens.

Cumque

illum afflictum

admodum,

et

Auastasius amplecteretur, insurrexerunt, pro fide

pugnantes tum

sia sentiebant,

torem ipsum scribendo, semortem potius oppetere paratos, quam ut de constitutis aliquid immutarent? Et dicunt (ut fama est) domini prajpositi Quinani sumus nos?Primum Cbristiani, qui nunc prorsus loqui debeant. Deiude monacbi, quos re nulla abduci, nec abripi par sit, tanquam mundo minime adstrictos, minimeque obnoxios: denique prffipositi, qui et aliorum scandala tollunt, et in nullo dare offendiculum debent, ne vituperetur, inquit', ministerium nostrum. 2G. Cujusmodi vero scandalum et vituperationem, seu potius condescensum chirograpbo suo
:

magnitudine sui pEene oblitnm videret, saluberrimis monitis recreabat, et ad Dei oplimi benignitatem recolendam hortabatur Non enim sinet, aiebat, misericors et clemens Deus tentari nos supra id quod possumus, neque hffireditatem suam inimicis potiundam relinquet. Nec diutius qui adversus nos macbinabantur, impie agent, sed velocem ac repentinum finemaccipient, quamprac doloris
:

vis

nunc

sine sensu hebetes, sortisque suae ignari

vivant . Ha?c de rebus patriarchse Michael, deque Theodoro illi hoc tempore accedente forlissimo
adjutore

etenim egit, ut idem palara egregius progrederetur , atque ejus rei causa primus omnium poenasdarejussus, ejectus throno,
:

confessor

in exilium mitteretur. Pergit

28.

enim auctor

prsebuerint, quid altinet loqui?

Nam

si

consensui

Haud multo
:

post ejicilur e sede sua ab

par est silentium

Ecelesiffi

illum ipsum scripto in totius

,

impiis patriarcha, pulsus itidem ab urbe ob veritatis

oculis firmare

quantum

est nefas ?

At

occulte

(dicitis)

sacrificans Nicepborus,
(ut caeteros
ait

clam

offert,

et patricii

omnes

omittam) sunt Ortho-

defensionem damnantur pariter exilio quotquot erant in presbyteris Orthodoxi, quibus unicum crimen pietas fuit . Sed quoiuodo pulsus
Nicephorus patriarcha , audi ex hujus sit ipse temporis scriptore Theostericto in Niceta, qui ait

doxi.

Verum quid

Christus '? Si quis confltebi-

tur

hominibus, confitebor et ego eum coram Patre meo, qui in ca;lis est: et e contra de negatione. Quanquam enim hoc solum chirographo suo pacti sint, se mutuo non congressuros idem plane est. Quomodo enim observabunt quod Christus ait" Eum qui venit ad me, non ejiciam foras ? Veniat quispiam percontans et discere cu-

me coram

Leo tyrannus sanctissimo viro Nicephoro pascribens Descende, inquit, tu de sede ista, quoniam Ecclesia te non indiget. At ille

triarcliae

hoaesiissimis suis btterulis ad

ita
,

eum rescripsit Non

:

imperalor, ego temere descendam

in

non

enim causa ahqua

At
si

me

est,

piens veritatem, seu prsepositus

alius
:

ille sit, seu quis quid respondebit ei prspositus? Mandatum nempe, dicet, accepi, ne loquar atque ulinam id solum, sed ut te nec monasterio ipso excipiam,
:

rectae fidei gratia, et

cur deponi dcbeam. propter pietatem tyran-

nec tecum vescar. Cbristus dicit Suscipe, et doce. Quod si subtraxerit se, inquit', non placebit animic
:

nidem patior, sive per teipsum, sive per aliquem regium tuum hominem, mihi signiflces, et descendara. Tunc iraperator raisit unum ex optimatibus suis, qui tyrannico more ipsum dcposuit. Hle vero cum in magnara dcscendisset Ecclesiara
,

meae. At bi scripto fidem obstrinxerunt,

ratoris

iit

impe-

et

cereas

faces accendisset

thuraquc
illius

et

decreto

contra Christum obedirent. Ha;c

preces adhibuisset,

cum populus
,

ipse

pe-

sunt fratres ac patres, quae ab eis gesla, pro cerlo

comperi. Quae quoniam dicere me, quod scirem,

voluisti,

coram Deo

teste,

nuntiavi .

Hucusque

'

Acl. IV. V.
*

Matth. X.

Joan.

2 pjai.

cxviii.
vi.

5 psai.

sxxu.

2. Cor. vi

''

flebr. x.

hanc habuit oraregrinationem lamentaretur tionem: Filii, Christianos vos inveni, Christianos vos relinquo. Cumque ad ACTopolim descendisset, uavigium conscendit, et venit in eum locuni, in quera exul ducebatur. Illic autem in jejimiis ac precibus, silentio, tolerantia, et multa patientia

510
usque
atl

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTI 814.
Haec est gloria Ecclesiae tua^
:

eum diem
quaj
sint,

permansit, quo ad

Dominum

tuis

corroboratas.

suum

mijjravit . Ha^c Theosterictus.

29. Sed

nopoli secuta

exilium Constanlia Michaele res Theodori prosepatriarcha;

:

hoc insigne ac symboluni martyrii quod sequens aetas excipiens, Deum in te, uti nunc, glorificabit. Multa tibi pro Christi imagine pugnanti encomia
dicentur.
haec ex

quente

sic

accipe

Videres

tum impios
!

ea pa-

Sed

ignosce mihi,

Dei imitator,

quia

ipsorum excogitaret et caperet iniprobitas. Sacras enim, proh dolor et sanctas imagines impuris manibus rapientes (quam fuisse dicani tuam, Christe mi, tum temporis longanimitatem ?) solo impudenter allidebant et frangebant, alias flammis dabant, alias hito et sordibus obhniebant, nihil denique omittebant, quoJ ipsorum
trantes, quae sola

amore ausus sum quaj dixi, sacras preces tuas impertiens, ut minimus fihus tuus esse non
desinam, qui

omnium maxime
Studita.

inutilis

sum

pro-

pter peccata .

Hucusque ad Nicephorum

patriar-

cham Theodorus
31

similes

facere

conveniret . Haec auctor,

paucis

Sed quid de eo ad locum exilii pergente Cedrenus habcat, accipe Magnum quoque et inter patriarchas celebrem Nicephorum cogere
:

Hcet plurima male perstringens.

Porro exulantem ipsum, et gloria confessionis clariorem redditum patriarcham magis quani
mille thronis, ipse Theodorus, qui

eum

ad certa-

voluit, ut edicto ei subscriberet nulloque modo obteniperantemProconnesumrelegavit . Et paulo post Cum autem Proconnesum abduceretur Nicephorus, Theophanes confessor monasterii magni
: :

men eum

erexerat, et in liostes immiserat, ejusmodi ad

scriptis htteris
a

Agri pra^fectus
ipse

laudibus

est

prosecutus

'

instinctu sentiens,

eum navigfo prajtervehi divino cum in parte praedii quadam

Nicephoro sanctissimo patriarchae. Cum SEepenumero ad sacruni beatitudinis tua; verticem scribere instituissem, destiti ab incoepto, partim indignitatis mese consideratione, partim etiam ex infirmitate ex eerumnis nata prapeditus. Nunc vero utrumque parvipendens , et Gaude, vere Trinitate fretus, miser hacc dico victor impietatis , qui virtutum quadrigis fidei
o
:

ageret, suffitu et cereis profectus est. Sed et Nicephorus intensis manibus vicissim Theophanem salutavit, flexisque genibus, tum eum veneratus , benedixit , cum quidem neuter alterum

cursum consumn)as.
Orthodoxae
,

Salve,

magne

sol doctrinfe

sed acie spiritus se mutuo cernentes, dignum invicem honorem exhibuerunt. Et cum quidam una navigantium qua;reret, quemnam ita manibus in subUme elevatis salutaret Sanctissimum Theophanem confcssorem (respondit) Agri
videret
,
:

cujus confessionis
instar

radiis

universus

prsepositum, qui nos facibus et suffitu

excepit.

orbis illustratur. Salve, propugnator veritatis, ve-

Neque multo

post exitus
:

veram Nicephori
ejectus,

praedialiis

lerum sanctorum

virtutis

pulchritudine

ctionem ostendit

nam mox cum

multis

collucens. Reliquistiexcelsum thronum ejuscausa, qui semetipsum humiliavit usque ad raortem,

Theophanes quoque ab Ecclesia

tisque vexatus modis, confessoris
tavit.

inflni-

mortem autem

Crucis.

Reliquisti

ministeria et

Neque

ei

datum

est

coronam deporpatriarcham posse

oblectamenta archiepiscopalia , et variis incommodis, confessorum more, exerceri maluish, quam temporariis frui dehciis peccah. Ac certe, quoniam

videre, ne ejus vel hac in partefalleretvaticinium.

Relegato Nicephoro, solium archiepiscopale

non ex tam in

ilhs, etsi in illis

vivebas,

membra

per vi-

indigne conscendit, ipso Resurrectionis Dominicae die, Theodotus Melissenus, quem et Cassiteram di-

Chi^isto

acfam mortificans, sancta; matris

privationem pertulisti, charis fratribus, omnibus simul in omnibus spoliatus. Necdum opprobria
tua Christi opprobriis similia

commemoro, im-

missas ab imperatoribus oppugnationes, vexationes, angnstias, ac veluti suffocaliones. Noctu

cum

ctum, supramonuimus. Fuit hic ille, quem idem auctor per fraudem in haeresim perduxisseimperatorem testatur, qui et subdit Is eo evectus, et imperatoris poteutiam sibi iiabens adjumento, non jam in tenebris et anguhs, sed palam et pleno ore Iconoclastarum promulgavit ha^resim . Hactenus
:

Christo abductus es.

relcgatus es, in collis

Christi.

Etenim proditus etiam ipse confinium redactus es, martyr

ipse.

32. Atqualis istefuerit,quituncfuit patriarchae

suffectus, audi Theosterictum in Niceta, qui ait:

30. Sed euge,

quam

in

bonum

tibi

omnia

Feceruntetpatriarcham Theodotum
scilicet

quemdamex
ita

AttoUe in orbem oculos ex specula mentis, et adspice filios tuos, seu mavis, oves, pastor bone,

eorum numero, qui

spatharii dicuntur, adolescen-

tium ludibrium, eligentes

horainem

quamvis corpore
ctas,

totam pEcne
, ,

animo tamen conjunEcclesiam tuam variis locis occudispersas,

,

rudem

ac levem, ut et theatri rera ludicram

soliti siut,

eum

appellare

qui aliquid ridiculum et sal-

pantes
instar

et
iis,

confessionis tuae fulgore

stellarum

qui

in

nocturnis haereseos tenebris

sum in eum dicere volebanl. Hunc, aiunt, et servam quamdam secum habuisse eo nomine, quod
renibus laboraret, re autem vera, ut voluptateni
expleret .

versantur, Orthodoxae
alias

fidei lumen ostendentes quidem Deo immolatas per athleticam consummationem alias decertantes sine ullo praesen,

Hfec de novo et haeretico patriarcha

Theosterictus.

tium reruni metu, sed

'

Deum

flecteutibus pi-ecihus

Tunc

et Niceta patricius
:

eadem ex causa
patris

ejici-

tur in exiJium
Theud.
1.

nara in Menologio die sexta Octo:

n. Ep. xviii. Cod. Column.

bris haec de

ipso

Sancti

nostri

Nicetae

LEONIS

Iir

ANNUS

10.

CHRISTI 814.
illos

511

confessoris memoria. Hic fuit Irenes imperatricis cousanguincus, qucm non modo jier consanguinitatem suscepit, verum propter ipsius virtuiem.

enim

impietatis duces, ut in erroris sui socie.

tatem pertraherent

Siquidem indixerant

hsercsis

Tantum enim

laboravit et vircute perfecit, ut ad

propuguatores una ciun iiovo [latriarclia concilium, ail quod vocaverant Orthodoxos, quiejusniodi con-

sacram Nica^nam Synodum

iniperatricis facie missus, et

secundam

fuerit

ab

ventum malignantium

vitarc quavis artestudcbant.

secundiim Dei

placi-

Quodnam autem
Michael edocet
33.
:

fuerit

Tiieodori consilium,

ita

tum

ibi

se gesserit.

Multa vero pollens gravitale

patricius honoratus, Sicilia-

dux

fuit electus, ubi

et

Theodori Epistolce nomine prtppositoritm

cum

se

bene

gesserit

erga viduas

orphanos,

respuentis Pseudo-Synodiim.

imperium occupasse Leonem Armenum Iconomachum quamobrem relicta diguilate, factus est monachus. Quo audito imperator,
reversus reperit
:

His illo omnibus uliha pariter et congruentia persuadebat, optimum

ducens penitus abstinere, neque eo

esse posset utilitas
litterisque

ire,

ac ne ser-

monem quidem conferre cum ha^reticis, unde nulla

;

volens eum cruciare, Salvatorisimaginem, ut eam combureret, vel ad se mitteret, significavit. Sed id ille facere negans, ab ipso relegatus est. Qui multas
in exilio

excusationem pro-

ferre, cujus rei gratia vocatis adire

non

liceat.

Roet

gabant autem iUum, ut

liiteras ipse

dictaret,

passus

tentatioues,

consummationem

quod

vellet,

suis verbis exprimeret.

Itaque praj-

accepit . Hffic ibi in Menologio Basilii imp. Jussus pariter est exulare tunciEmilianus episcopus Cyzici,
Grffici agunt diem natalem octava mensis Augusti. Sed pariter in exilium actus est Michael episcopus Synnadorum (Sinnaculorum), cujus certamen pariter recolunt Grfeci vicesima tertia Maii.

scribit

ipsorum nomine Epistolam,duobusque mo-

nachis deferendam tradit his verbis:

Nos legibus divinis Ecclesiasticisque canonibus obsequentes, qui manifeste sic sanciunt, nihil pra;ter episcopi sui sententiam dicere aut agere oportere, aut de his, quae ad fidci dogma, vel ad aliam

de quo

33. Processionibus celebiat Theodorits sacras imagines. Sed ad res gestas Theodori Studitce revertamur. Quidnam ab eo factum sit, ubi demo-

quampiam divinam controversiam

vestigare aut penitus inquirere
:

spectent, in-

tus estCatholicus patriarcha, et jam

imagines sacra;

qui ejus res gestas prosecutus est Michael Studita Noster itaque Theodorus acerbe plangens, animumque despondens in tauta rerum atrocitale, dehiscere sibi tersic narrat,
:

ubique conculcarentur,

nec venire, absente patriarcha, possumus, nec vocantibus vobis parere; ne reos uos ipsi faciamus, violatajque legis culpam sustineamus. Est euim talium vindex Deus, minime

ram

optabat, ne vel audire taiia vel cernere coge-

mandata despiciunt. Quare ignoscite nobis, quod adventum refugimus, quem noxium nobis fore scimus. Quid enim respondere vobis, aut omninoloqui possimus, proprio
inultos sinens eos, qui ejus
capite destituti, cui tanquam membra copulati omnes sumus, et sine quoreliquumcorpusoperari non potest ? Parvus enim pariter et magnus, in universum omnes ac singuli privatim patriarchae nostro colligati sumus, abeoque pendemus, et pendebimus perpetuo . Hucusque Theodori Epistola apud Michaelem ad Pseudo-Synodum data nomine

Verumtamen ne doloreni solus silentio ferre nullumque mali reniedium invenire rem excogitavit, quae et hostes simul
relur.

ac lugere videretur,
:

nos magis magisque confirmare. Monachos omnes, qui in ejus monasterio erant, imagines accipere jubet, easijue manibus subhmes gestare, totumque coenobii ambitum circumire,
ulcisci posset, et

immaculatam imagiisem sequuutur hymui sacri, atque alios pariter victori Christo triumphaleshymnos. Agebatur enim tum diesfestusPalmarum, quem ante Passionem Resurrectionemque Domini fideles onines celebrare consuevimus. 34. Quamobrem indiguatus lyrannus (neque enim illum res latuit) fama jam ad omnes pervagante, injurias statim minasque, et qui easinferret, ad sanclum mittit; aut desinere illum prorsus tahacomminisci, aut ni pareat, animumque mulet,
:

hymnum

illum dicendo

TCAM ADORAMcs,

BONE, ct

(jusB

inonachorum, qui id ab eo expetierant. Cfeterum prolixiorem ipsam habemus ejus ad eamdem ha;reticorum Synodum congregatam nomine praepositorum Epistolam, quam hic tibi integram recitandam putamus. Sic enim se habet ', eodera inchoata principio. Est
iste titulus
:

3G. Iconomachicce

Synodo tanquam ex per-

sonaomnium
a

prtepositorum.

decretis obsequentes, qua> pra;ter episcopi sui sententiam in iis, qua; ad Ecclesiasticam disciplinarn pcrtinent, ne-

Divinis legibus canonicisque

pcenas dare,
ille

mortemque
nihil

referre pro praemio.

At

dum
nihil

majorem etiam fiduciam sumpsit, fidem Orthodoxam omnibus qualis esset, exponens, et imaginum venerationem
remisit, sed

non modo

quae ad dogmaticas quaestiones deducunt agi vel dici oportere definiunt. Cum ab
,

auctorilate vestra semel atque iterum ad talia evo-

caremur, ausi nou fuimus praeter ea, quaj statuta

verbis

quid contumeliosi conviciatores sui dicerent, paruni ducens. Mulli e monachis ad illum eo tempore confluebant, sua quisque tanquain apud communem patrem depofactisque

declarans

mauu Nicephori sanctissimi patriarchic divino spiritu constituti sumus. Postquam autem (juidam ex ordine
sunt, agentes accedere, ut qui sub sacra

nostro praepositi, quasi periculum ahquod facturi,

nentes, et quid in re prcesenti facere debeant, inter-

accedendum
'Theod.
1.

sibi, et oppositis

sermonibus respon-

quave ratione ad patriarchium vocati, vocationem defugere ac vilare possint. Vocabant

rogantes
:

11.

Ep.

(.

Cod. ColumD.

512
:

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTl 814.

liceat,

dendum censuerunt quid aliud audire nobis quam quac humile cor nostrum obstupcfa-

sive arte facta;

cis

ciaut? Ferunt siquidem convenlum istum ad eversionem secundse Synodi Nicajnse, id est, ad tollendam venerandam Domini noslri Jesu Chrisli et Deipara", sauctorumque omnium imaginis adorationem constitui.

quandoquidem et venerandae crutypo eadem speculatio locum habet. Cuin lypi enim adoratione vivificum simul lignum adoratur, et vice versa, ea sublata, simul tolli necesse
est.

ligni?

Nonne tyi)i confessio confessio est vivifici eodemque modo negatio juxta conversionis
,

similitudinem.
tiocinanti.

Par

ij^itur

analogia
est

in imagine
recte ra-

Etquisnam ha;c audicns, ex imo pectore non ingemiscat, lanquam eversa jam per haec ceconomia Domini nostri Jesu Christi? Audi ', caelum,
37.

Chrisli et Christo ipso

sumenda
est

omni

39.

Sed nondum
facile

tempus dogmaticae

ex-

auribus percipcj terra, et qua; sequuntur, nobiscum exclamat clarissimus Isaias *, aut potius, et
et

planationis, quae vel obscurae

admodum

mentis

homini
cere

persuadeat attollere oculos et suspiveritatis.

propriemagis exclamemus: Audi, Oriens, Occidens, Aquilo et plaga, quae ad mare est, quo nunc re-

ad splendorem
haec

Hagc peccatorum a Patribus tra-

Evangelica fides nostra: haec humiliuni Apostolica

confessio nostra
:

qua de re conventum isti agere non reformident. Nos itaque omnium minimi,quipraesentes,quiqueabsentes, utrisque euim
dactaj sint res nostraj, et

minimorum

idem est sermo, tanquam unanimis in uno eodemque divino sensu, consouam universs sub ckIo Ecclesiae fidem tenentes, diviuam Salvatoris nostri
Jesu
Christi, et sanctissimae Matris ejus, aut cu-

hanc non solum si qui, aut si quae ex his, qui nunc sunt, vel olim fuerunt sed neque si Petrus et Paulus (dicemus enim, quae evenire nequeunt, quasievenire possint) neque si ex caelis ipsis veniat quispiam aliud docens et
dita religio nostra. Prajler
;

evangelizans
tur.

illum in

communionem

recipere

juscumquc sanctorum iniaginem erigere et adorare, non solum ex sancta Nicfena secunda Synodo,
alterave, quse ante illam divinissime docuit, secu-

possunius, qui

sanam

fidei

doctrinam non sequa-

Demum
quam

rata est humilitas nostra

quicquid libet auctoritati vestrae, pausque ad mortera perpeti

ut negatores simus hujusce nostrae

rum

et tutuni esse affirmamus, sed ab ipsomet adventu Domini nostri ac Dei tam scripto quam sine scripto fundati, secure supra sedem illam consistimus, de qua Christus ait ' Tu es Peti-us, et super Iianc petram a^dificabo Ecclesiam meam, et
:

potius,

confessionis. Hactenus Theodorus

nium
rus,

praepositorum. Caeterum

etsi

nomine omneque Theodo-

poricE inferi

non prcevalebunt adversus eam

ad

. Ista

neque qui ad eum diverterant archimandritse Pseudo-Synodo interesse voluerunt, sed seipsos scriptis excusaverunt, et defensionem pro fide Catholica scripto pariter paraverunt
:

ipse alludens

Romanam
illi

munione omnes
Pergit vero
38.
:

Ecclesiam cui comOrthodoxi conjuncti erant,

,

non defuerunt

tamen Orthodoxi
aliqui ex

episcopi qui adierunt, itemque

prjepositis

monasteriorum, ut coram

Qusenam enim reperiri possit oratio, si quis tantum veritatis robur impugnandum sibi
proponat? Nam si communi omnium consensu Douiinus Jesus Christus in huraana forma nostra
congruenter profecto circumscribitur, imagine exprimitur more nostro, quamvis incircumscriptus ipse maneat secundum formam divinam : quippe qui mediator est Dei et hominum,
visus est
et
:

ipsos hEereticos redarguerent, prout quae dicentur,

ostendent. Quaj vero haec consecuta siut, audi a

Michaele ex
40.
et

eis

uno, qui his pracsto erant,

(jui ait

Ab hwreticis vafre premuntur Catholici, maxime Theodorus, qiii in exilium et carcerem

pellitur.

His ad

tumultuariam turbara
invasil,

perlatis,

effrenatus
ipsos

omnes furor

adeo ut in latores
illis

iram eifunderent, gravissimas

plagas

utriusque natura;, qua constat, proprietates integras conservans. Quod si non circumscribitur, homo
esse desineret, ac

multo magis mediator, sublatis

privatione,

quidem redierunt a conspectu impiorum gaudentes, eo quod digni habiti sint pro nomine Domini bacc pati. At rectaj fidei
infligentes.
illi

Verum

una cum circumscriptionis

ejusdern
ordiuis

proprietatibus.
est,

omnibus Etenim si cirutique

po:

lingua simul,
tisque

propugnator Theodorus haiul destitit ab instituto, manuque opportuna docens, verita-

cumscriplitius
test
:

non

nec tangi

sin tangi

potest,

utique et circumscribi
:

quibus sane contradicere, stultum esset corporis enim haec propria sunt, quod sub tactum colorenique cadit. Qnomodo non circumscriptitius,

dogma liquido declarans. luterea vero quae concilium malignantium statuerit, sunt intelligenda; paucis euim ea sigiiiQcat ipse Tbeodorus
Epistola ad patriarcham
:

quando

et passibilis,

Quod si circumscriptitius omniao etiam adorandus, secuudum eam nimirum formam, qua circumscribitur, cum prolotypi gloria (sicut magnus Basiiius docel) in similitudinis expressioue minime dividatur hoet

passibilis?

Antiochenum verbis Syuodus facta est, veterem illam iinpiain confirmaus, et Orthodoxam, Nicaenam scilicet, auathemate damnans. De eadem quoque Synodo saPotanica hsec et Theosterictus in Niceta babet
in
istis

stea,

ubi scilicet pseudoepiscopus Constanlinopoli-

nor siquidem

imaginis ad

prolotypum
sit,

transit

quascumque haud duhie

illa

sive

naturalis.

tanus in locuiu Nicephori confessoris creatus est, Judaicum quoddam Concilium iidem in magua Ecclesia coegerunt, et sub anathemate sauclos Pa-

Deut. XXXII.

2 Isai. i.

Matth. xvi.

>

Tbeod.

1. II.

Ep. XV. Cod. Column.

LEONIS
tres ejecerunt.

III

ANNUS

19.

CHRISTI 814.
Sed de
exilio

;i3

Heu

quE insania haec fuit? Sed reistis

Theodori Michacl paulo fusius

sc verteret

vertetur dolor ipsorum iu capita eoruui, et in ver-

vcrbis

Quamobreni ncscicns quo

ticum illorum anatliema ipsum descendet. Episcopos vero, qui ab ipso disseutiebant, partim iu ter-

tyrannus,

hominls libertatera ac fiduciam ferre amplius non possct, Byzantio expelli atque in
cxilium duci carcerique tnuli jussit. Hanc
enira

cum

ram

dejectos

pedibus conculcabant, partim per

facto,

posticum ejiciendoseconsessucurarunt.Quo
jussi suntintroire

insignium monasteriorum duces.

unam quasi vitalem scintillam su[)eresse videns, illam ipsam Orthodoxis eripere properabat, ne
quem
postea sententia; suac

Itaque
fuit et

omnes
est.

introierunt, e

quorum numcro unus

assentationibus
postea vero et

repugnantem haberet.
decreto, discipulos
,

divinus pater noster Nicela, do quo nobis

Acccpto igitur vir sanctus

lioc

sermo
versulo
niiuis
illos

Deinde

illos

primum
decipere
;

quodam modo

eosdem perterrefacere conabantur. Cum vero omnia contemnentes vidissent, in diversos carconjecerunt,
cogitantes

ad se omnes vocat. Quibus cum vale dixisset et apta cuique sigillalim monita proebuisset hoc ante omnia universis injunxit, ne quis post discessum suum in monasterio remaneret, sed abirent omnes,
:

ceres
fieret.

quidnam de

ipsis

quo

via cuiquc salutem ostenderet

dies

enim ma-

los essc

pcdesque iniquorum veloces. Ad extrefratribus

-il.

Tunc

et

sanctus pater noster Nicela in

fuit, ei

mum

Deo ac prwcipuis

omnes commen-

carcere maleolente et sordido clausus

idque
acces-

per multos dies,

sisset, satis

ita

ut

etsi

non

alia

poena

dans, monasterio digreditur, flens flentes et tristis Iristes relinquens. Quem mox vicinus ApoIIonia;

condemnatio
baec

haec ad

supplicium valeret.

locus in castro

quod

e paludis regione,

Mesopa

Erat

enim

vir ille, ut quivis alius, ad

pensus.

Ad

nauseam proomnia veniebant ad ipsum per sin-

nuncupatur, custodije traditum excepit.

43. An vero qui liber cum esset, liberumque indefessura docendi studium ostendebat, inclusus nunc carcere pristinam curam intermisit, statim-

gulos dies insani et imperfecti quidara homunculi, abjecti et pro nihilo faciendi et plane indigni, qui

virum appellarent. Ejusmodi tamen bomiues nugaces, maledicta et insana quajdam verba in eura jactabant, ut molestiam viro sancto afferrent. Prajter cajteros autem homo quidam Nicolaus nomine, inaniettemerariosermone ilhun saepius affligebat, quoad ejus pater, qui mortuus fuerat, in somnis fllio Nicolao apparuit eique minatus Abstine, inquit, a servis Dei. Ex illo tempore vir ille immodestus resipuit, neque amplius viro juslo molestus fuit. Cum igilur sanctus ille pater multos dies
, :

que obmutuit, tanquam si angustiis loci oppressus linguam idcirco compesceret, velut una cura
corpore vinctara et pra^peditara? minime gentiura. Quin perinde ac si novi nihil aecidisset, ita totus in docendo erat, partim bos coram allocutus et erudiens, parlim ad illos atramento

manuque stylum

tanquam ex mentis tabulis dicta promens; aliis demura aliter, prout temporis ratio dabat, omnibus autem suum fructum utilitatemexerens, et

que tribuens

vexatus fuisset; tunc imperator in Orientis parti-

bus illura exulem esse

servari,

jussit, et in castello

quodam
carceris

quod Masaleon dicebatur. Porro

ut ex ipso carcere oranes usitata cjus colloquia doctrinamque perciperent . Ha-c ipse de scriptis ab eo multiplicibus in carcere litteris, quae ferme omnes quod integrae ad haec tem:

ita

tempus ad fiuem anni hujus perdurasse, indeque

in

pora fuerint divinitus custodits,

vatcB

et in his et aliis

exihura abire jussum, idera auctor his qufe subdocet,

:

Orientalis Ecclesiaj naufragiis fuerint ilLnesae ser:

jicit

cum

ait

Erat autem raediura bierais

Deo

ipsi

optimo maxiino iterum atque

ite-

tempus itaque hcebat videre sanctum illud corpusculum frigore ac nivibus c superiore j)arte
affligi,

rura plurimas agimus gratias. 44. EpistolcB Thendori e carceribus

ad suos
et tu

ex inferiore vero,

cum

terra ipsa

humorem
multo
qui virura

monachos

scriptce.

Ut autera hisce, lector,

emitteret, et
niagis

affligebatur.

multam difficultatem Ad ha^c cum

afferret,
is,

ipse divitiis potiaris, exeis aliquas bic tibi

protem-

poris ratione describere, opera; pretium judicavi-

sanctura ad cxiliura ducere jussus fuerat, natura esset immitis, divinura illura patrem ita urgebat,
ut per septem
dies, qui

mus; utpote

eo tempore brevissimi

quas tanquara raonilibus quibusdara, auro gemraisque progrediantur dccorata;, ncmpe catenis, plagis, vibicibus, sacrisque Christi stigmatibus gloriosae; quae et Apostolico spirilu scriptaj,

erant, totam viae ilhus longitudinera transegerit.

Haec de rebus gestis

anni bujus, ex quibus qua3

idera auctor superius

reliqui confessores passi sunt, iiossumusintelligere.

rcpracsentent etiam Apostolicam diclionem. Primum omnium patentem circularem(|ue

De quibus pauca haec tantum

42. Omncs imperator ejecit, sanctura vero Theodorum (Studitam videlicet) in exilium misit,

Epistolam dograaticara, sivc catechelicam dixerim qui (sic enim ipsc eam appellat) scripsit ad eos,
causa sacrarum

imaginum
,

cultus, vel in carcerc

alii alio

ac jussit

quandiu imperator ipse viveret, in urbem Byzantinara non reverti. Monasteriorura vero
,

essent, vel in exilio longe, extorresve fach,

prajsides,

cum

pra^cepisset eos

nusquam

progredi,

neque Orthodoxai fidei veritatem docere , expulit eos ex urbc, raagnaruraque Ecclcsiarum prajfectos partim ad Orientis, partira ad Occideatis insulas
relegavit, Haec ipse.

fugientes persecutorem migrassent, qua omnes perstarc iu fide Catholica hortaretur, roboraretquc pusillaniracs, et titubantes crigeret. Hic est ejus
titulus
:

Theodorus omnibus ubique propter Chri-

stum

dispersis fratribus, et

iis,

(jui

in

carceribus

TOMCS

XIII.

63

514
et exiliis

LEONIS
detinentur in
et illud

III

ANNUS
.

19.

CHRISTI 814.
sed intima mentis praecordia.
et universali

set

utique jure

Domino salutem PotuisApostolicum usurpai'e Ego

:

loco ait Theologus)

Nos Apostolica;
(haec

Ecclesiaj conest

Yinctns in Domino.

Verum

ex pluribus

suramam

sentientes

enim Byzantina segmentum

est,

animi deraissionera in Tiro sanctissimo haud minus admiror quani eruditioneni, et in afflictionibus tolerantiam. Epistola vcro sic se habet
'

hajreticorum, cui solemne

abscindi)
porali figura

etab

aliis

frequenter
cor-

Dominum nosfrum Jesum Christum

45. Gratia Tobis et pax (ut

Apostoh verbis

Deo Patre nostro et Domiuo Jesu Christo qui est spes nostra, pro quo et propter quem persecutio, tribulatio, angustia, soUtudo, exihum, carutar
)

ceres, et

quotquot

alia in dies
et

ad

cumulum

cala-

mitatis incidunt
fratres charissimi,

occurruut. Hujus rei gratia,

depingimus, serie sursum ab ipso cjus adventu et Apostolico facto deducta, imaginera ex imagine derivanfes, quemadmodum et vivifica) crucis non autem ut hanc quidem exprimamus, quae Chrisfi armatura est adversus diabolum, ipsum aufem non exprimamus, qui armiger est, satana; interfector. Qui enim depingi queat
;

abseutiaj huraihs faciei nostrae solatium aliquod excogitautes, hanc ad vos Episto-

aruiatura vicfrix ac vera, quae arraatum quoque

quod sine intermissione memoriam vestri faciamus semper in orationibus nostris, unumquemque animo recolentes, ac privatim commemorautes, cum lacrymis
mittiraus,
facientes,

lam

nolum

ipsum ocuhs non subjicial ? Adoramus deiude sancfam ejus imaginem, tanquam expressum in ea Christum adorantes. Expressus enim et efformatus
ex utero prodiit Deiparae Matris sute
;

sin

minus
fuit,

ac gemitibus levautes

manus ad Deum

ut sicut

certameu pro veritate suscepimus, et in uno spiet anima uua, tanquara ex nido ex sacris asceteriis nostris processimus ita usque ad finem Domini virtute perseveremus eamdem fldem habentesj eamdem charifatem, unanimes,
ritu
,

conformatus iufans [irodit^ et verum est, dequo dixit ProphetaOnme masculinum adaperiens vulvam, sanctura Deo vocabitur necesse prorsus , ut exprinii natura sua
'

abortivum quiddam Theomachi. Quod

et
si

non formatus homo

:

possit eteffingi.

idem sentientes, et veritatis dogma retineutes, quod auuuntiatum est et iuscriptuni ocuhs et auribus in omni creatura, quae sub cffilo est Adorare quidem Patrem et Filium et Spiritnm sanclum, venerandam et beatam Trinitateni, sicutTheoIogiaeratio
:

47. Audite surdi, et caeci adspicite. Una in reJ duntaxat novitafem in Chrisfo agnoscimus, quod'
ft

sine semine in Virginis utero conceptus

sit, et

sine

corruptione prognatus: quippe qui peccatum^non

etin ore ejus non est iuveutus dolus. Caefera autem omnia more nostro, edit, bibit, spiritum dufecit,
xit, venit, est,

docet. Conflteri auteni

unum

e Trinitate Filium ac

Verbum Dei et Dorainum nostrum JesumChristum,

in similitudinem

mortuus

ambulavit, sudavit, laboravit, crucifixus est, etsi ut Deus tertio die resurrexit,

seipsum exinaniisse, servique formani accepisse, et hominum factum, in forma nostra efflngi, efformarique corporis figura, quatenus idem perfectus Deus simui et homo est sic iutra circumscriptionem secuudum nos, quorum foi-:

habens eliam post Resurrectiouem expressam foret immortalera in ipsa factam. Secuudum quara ut visus est ab

niam nostram jam Deificatam

Apostolis, et

cum

illis

edit et bibit redivivus, et a

Thoraa conlrectatus

est,

omnibus, qui
*
:

eum

spiri-

mam

assumpsit cousistens,

quemadmodum

ab ea

tum

suspicabantur, dicens
spiritus

Palpate et videte,

per divinae naturaj incomprehensibilitatem remoNon enim utique(ait Scriptura) angelos apprehendit (quanquam et illis efflugi convenit, ut viderunl quibus videre a spiritu concessum est)
tus est.

quoniam

carnem

et ossa

nou habet,

sicut

me

videfis habere. Sic et

assumptus

est in gloria,

sic et veniet in

forma eadem

speciei nostrae,

quem

videbit omnis caro de ceelo

ejus in

cum

angelis virtutis

sed semen Abrahse apprehendit . Versatur iu his Theodorus, quod (ut vidimus) Leo imperator cura suis hagiomachis diceret efflngi non debere Deum iucomprehensibilem tabula unius cubiti. Per"-it vero Theodorus adversus hffic disserens: 46. Dicant ergo Christomachi, quomodo potcst semen AbrahoB non effingi ? Aut quomodo per

flamma ignisviudicfamdantem iis, qui non noverunt Deum, etqui Evangelio ejus non obedierunt, sicut scriptum est % cum quibus plangeut etqui crucifixerunt eum Judaei, etqui ejuseffigiem
fieri

non

ferunt, Icouomachi.

48. Hcec est, fratres, Evangelica prajdicatio,

haec sunt Apostolica documeuta. Qui vero contra

seutiunt, ad aliud
est aliud) Dei

onmia

similis nobis erit,

quorum

frater vocatur,

si

circumscriptionis proprietatem, prout in nobis est, qui cjus fratres sumus, non sumiisisse deraonstre-

Evangehum (quod quideui uou populuni traducere conantur, adulproferentes

,

terina scripta
et

ex ventre

loquenfes
tritico

tur?

Non

igitur

frater,

proinde nec liomo. Ita gant Christum per imaginem exprimi morenostro. Ita illi salutarem ceconomiara destruunt, perinde
ac iMauichffii, Valentiniani, et Marcionisla;,

nec similis nobis est, ac coucluditur ex eo quod ne-

non ex ore Domini. Solent semper cum

zizania serainari, et veritati

mendacium
si

aspergi.

Quomodo enim
lus

veritas elucescat,
?

contradictio-

nera nullara habeat

Sed hcet uos, iuquit Apostovobis, praetersit, si-

quorum

% aut Angelus de caclo aununtiet

evangelizavi vobis
,

couinnmionem fugiamus, fratres, fanquam serpentis vcnenum, uon corpus infuscans (ut quodam
'Theod.
1.

quam quod
1

auathema

Luc.

II.
I.

II.

Ep. viii. ex Cod. Columu.

5 2,

Thes.

Exod. siii.
Gal.
i.

isai.

liii.

Luc.

.x.^iv.

LEONIS
cut pracdiximus, et
:

III

ANNUS

l9.

CHRISTI 814.

515

nunc iterum dico Si quis vobis quod acccpislis, anatliema sit. De Deipara autem et unoquoquesanctoruin, quod eorum efformanlur imagines supervacancum niibi est scrihere vobis. Slultuni quippe dixerim, quemcumquc homiiicm non effigiari. At
evangelizct prcctcr
,

Refcrt
lex

significabat,

enim nobis verum illum Agnum, quem nempe Christum Doniinum no-

qui Cbristum circumscribi negant, qui est caput

corporis Ecclesio;, inferrc

itidem Cbristi non efQngi. Corpus

nos

una voluerunt, membra enim Christi

'

omnes sumus, et membra de membro. Ipsorum autem confutatio est, Matrem quidem Dei effingi, nec tamen eum, qni ex ea natus est, qui ejus uberibus adhsesit, et quaecumque alia illius in corporc adventum secuta sunt. Aut rursum. Oculalos
tesles ac

Nos igitur vetercs figuras atque umbras, ut notas et signa Ecclesi;e tradita complcctentes, gratiam et veritatem anteponimus, quam ut plcnitudinem legis acccpimus. Uaque ut id, quod pcrfectum est, in picturis etiam oinnium oculis subjiciamus, Agnum illum, qui mundi peccatum tollit, Christum Dcum nostrum, loco veteris agni humana forma posthac exprimendum' decrevimus, ut per humilitatcm Dei Verbi celsitudiucm cogitemus, et in memoriam conversalionis ejus in carne, et cruciatuum ac salutiferae morlis ejus, ex quo mundo redemptio i)artaest, redncamur.
struni.
veritatis

famulos

statuis

cxprimi, ipsum vcro cui

51. His

ergo instructi testimoniis

charis-

serviebanl, et

quocum

versabantur, non exprimi.

simi,

Et Judmis plane deteriores se ostendunt, quia nec MoysiSj nec alterius cnjuspiam e Prophelis ima-

ab ipsa veritate minime dubia demonstratione, ut supra dcmonstratum est,

cum

illa nostra, et

vigilate, obsecro, et

statc

in

fide,

viriliter

agite,

ginem recipiunt, admittcntibus

nos.
Isti

illis

eos, qui ante

confortamini
sariis,

ne in uUo deterreamini ab adver,

gratiam fuerant seu legis cultores, et non Christiavero adeo vecordcs sunt, ut secum
ipsi ct

et in

cum

Judaeis pugnent, ut

nequc Judaei

siut legis cu-

stodes/neqne Cbristiani, qui Christi effigiem exprimi nolint, queni hominem factum agnoscunt. 49. Petri Apostoli vox est in liistoriaS. Pancratii ^ Fili Joscpb affer imaginem Domini nostri
:

ueque a falsis fratribus qui seducti fuerunt fraudem inducti. Quae est illis quidem osiensio pcrditionis, nobis autem salutis, et hoc a Deo, sicut scriptum est': Quoniam vobis donatum est pro Christo, non solum ut in eum credatis, sed ut etiam pro illo patiamini, idem certamen babentcs,
quale
vidistis in

me
,

peccatore, et nuncauditis;
,

Jesu Christ), et imprime illam in Pyrgisco, nt videat populus

idem

sentientes

unanimes
et

collaboranles

fidei

qualeni

Dei, ut videntes,

formam sumpserit Filius amplius credant, forma; typum in:

tuentes, et reminiscanlur

eorum, quaj per nos eis annuntiata sunt. Vox Pauli est ' insensati GalatEB, quis vos fascinavit non obedire veritati, ante

quorum
vobis

6culos Jesus Christus proscriptus

est^ et in
'
:

crucifixus ?

Vox

Basilii

Magni

est

Expri-

matur etiam in tabula certaminis prseses Christus.

^ Imagini babitus honor ad exemplar Vox multarum palmarum Athanasii Non tanquam deos imagines adoramus nos sed aftcChristiani, quod Grsci faciunt, absit ctum tantummodo, et chantatis nostrae studium

trcmore salutcm vestram operantes ut ipse gaudeam, cum audio de vobis. Videte satanam, videte audaciam, videte ne quis in ullo Deum irritet. Draco enim magnus, ut vafcr et callidus in varias partes se versat. Ubi enim per fidem perimere non potest, illic per lapsum eamdem perniciem afferre studet per legem peccati repugnantem legi mentis nostraj. Rugit, quajrit
Evangelii,

cum

timore

Et iterurn

sicut leo

transit.

quem rapiat, titillat, ignem accendit, inflammare cupit animaj domum. Nusquam invidia
habitet,

nec contentio, nec inanis

gloria,

ncc quic-

quam

erga figuram persona! per

imagmem
:

expressae de-

de operibus tenebrarum. Dum adbuc emergunt et oriuntur perturbationcs, arceantur; ne postquam admissaj fuerint, animamque infecerint,
difficilius expellantur.

claramus. Vox Chrysostomi est ' Ego ex cerafusam amo picturam, pietatis ergo factam. Vidi enim augelum in imagine Barbarorum copias in fugam

Qui in agone contendit, ab

Sic currite, ut
'.

omnibus
dalis
sionis
:

se abstinet^

comprchcndissen-

cedite novissimi primis

Non enim

vertentem

vidi prolritas barbaras gcntes, et Da:

Deus

sed pacis. Diligitc, sicutDeus, praeposili

videm vera voce concinentem Dominc, in civitate tua imaginem ipsorum ad nihilum rediges. Quid iu Christum hoc tempore, et in Deiparam ac sanrem auditu horrenclos faciunt Iconomacbi ?

subditos, et

non ex

auctoritate, sed ex virtutc et

bonitate subjectionem exigatis et obedicntiam.

Ne

separemini ab invicem, loca mulla mutantes, et nusquam proficientes. Marcum Evangelistam secum

dam

sanctas illorum imagiues abolendo.

50. Atque ut caetcras aliorum auctoritates praitermitlam, multa) euim suppetunl, si unam adjecero, ad alia oratiouem convertam. Vox est divinorum Patrum , qui sexta; Synodo affuerunt. In (]uil)usdam sanclarum imaginum picturis agnus exi)riniitur, quem Prajcursor digito dcmoustrat.

assumere noluit Paulus (sicut* scriptum esl) eo quod non isset cnm eis, sed domi prius remansisset. Quanlo niagis nos acquiescere debemus? UnusquisqueMn quo vocatus est, cbarissimi,inhocpcrmancat Mundemus " nos ab omni inquinamcnlo
:

corporis et spiritus, perflcientes sanctiflcationem in

timore Dei. 52. Tenete Mraditiones quas didicistis

in-

'

1.

Cor. xn.

' Gal. III.

'

^caremus nos

'

ad Antioch.

Basil.in Bailaain.

Actis
'

liis

marlyrii S. Pancratii.
Anipliilocli.

'

Basil.

ad

" Allian.

Pliilip.

1.

Cbrys. qui utriusque Tcst. idem auct.

l^sal.

Lixui.

' 1.

Cor. VII.

1.

Cor. IX.

2. Cor. vii.

' Ibid.

siv.

Act. xv.

' 2. Tliess. li.

516
struite invicetn
:

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTl 814.

mortem semper

recogifate. Orate,
'

Quam

obsecro, pro oninibus.

Benedicite

persequentes

vos, benedicite et nolite maledicere.

tes
cti,

Circumeun,

magnificata sunt opera tua, Domine, quod nunc etiam inhumili generationeistaincorruptum et hunc non ex veritatis tutc testem produxisti
:

de loco in locuni
et

egentes
et

angustiati

affli-

sapieutibus aut nobilibus raundi hujus, sed e plane

diversis, ut Apostoli
bilia

speluncas forsan

cavernas terrfe intran:

sermo complerelur

'

Ignoet

quiavotes, gloriamini, quia propter Cbrislum est mundus. Sustinete-, fllioli mei bis dignus non
filioli,

raundi et conteraptibilia elcgit Deus,

54. Et

ea

qua) non sunt, ut ea qua; sunt, destrueret.

sustinete

modicum,

et veniet

Dominus
:

co-

quonam

milii abiisti, beate fili?

Ubi

rona? dator et mercedis retribulor

cujus nos

cohaeredes fore, nobis promissum est, si taraen compatimur, ut et congloriflcemur ^ In omnibus oran-

tam cito exaltatus es in martyrum Albuiu adscriptus?Osortem tuam! o genei'ositfitera tuara o prudens consiliura tuum uno die saecula iuflnita
!

tespro

me etiam misero, ut conflrmetur cormeum ad perferenda usque ad mortem ea, quaj nobis
infliguntur
:

promeruisti. Per cruciatuum tormenta inexpugua-

bilem laetitiam adeptus

es.

Centum

et triginta

ver-

ut

uon

repellat

me

Christus propter

berum

suflragio

pleuam

laboris

raercedem a sancta

indignitatem

meam,

ut liberer a malo per omnia

Trinitate

cum

martyribus

accepisti,

nimirum

ille

usquequaque. Nunc vivo, dilectissimi, dum statis in Domino. Quk est enim noslra spes, aut gaudium, aut corona gloria;? nonne vos estis tum in hoc, tum in futurosa;culo?Vos enim etsolatiumcharitatiset consolatio mea estis. Ipse enim Deus pacis sauclificet vos per omnia, ut integer spiritus vester et anima et corpus sine querela servetur'. Fidelis

speciem numerus reprfesentat; ut vel ex ipso supplicio magniflcenliam tuam Deus ostendat. Sanguis tuus, unguentura.
perfectionis, sic Trinitatis

Rehquiae tuoe sanctificationis tangeulibus largitrices.

Oro te, sancte Thadsee, intercede pro me indigno famulo tuo neque enim audeo te filium appellare. Videtis, fratres, quid acciderit, qualem
:

Deus noster,

fratres,

qui

faciet.

ut salutetis invicem

thesaurum

et

quale

membrum

possideainus'* Suf-

in osculo sancto. Salutatio

mea humilis

Theodori,

ficitunus ad Dei gloriam, ad ostentationem nostrara,

ad omnia membra mea ex labiis cordis mei. Salutant vos qui mecum sunt, fratres. Gratia cum spiritu vestro. Amen . Quae autem idem Theodorus passus sit, cum prima ista catechesis ad manus venerit imperatoris,

ad Ecclesiae totius exultationera Dei martyr Thada;us.

Quid

csetera ? Erunt, inquit

*,

primi novis-

simi, et novissimi primi.

quando

et verberari crudeliter

Luciano. Quoruni alter

Hoc de Jacobo dixerira et quidem decertavit, et utiet

jussus

est, et arctiori stringi

hfflc

custodia, suo loco, eo

nam usque
fecit

ad finem decertasset, cura Dorotheo

anno, quo
stola,

contigerunt, dicturi

sumus

ex Epi-

Bessarione. Alter propter peccata raea naufragium

ad eosdem fratres. 53. Porro adversus Theodori monachos grave bellum excitavit tyrannus, existimaus eos a Theo-

quam idcm

tunc

scripsit

cuiu sui similibus.

'
:

quomodo

ceciderunt in

medio lura.inum
dixit

infelices ? Obliti

sunt iUius, qui

Nolite tiraere eos, qui occidunt

vires et facultatem
est,

corpus
est,

doro divulsos, a flde quoque atque ad hoc opus usus est Barda propinquo suo, ut Michael in Theodoro testatur. Hic quidem velut
Catholica posse divelli,

Annon enim
solus potens

dimensus
?

qui

et infirraos

confortans

At

testes

adsunt de propinquo.
latione,

Annon

eos eripit de tribu-

immanis
exercuit,

fera insiliens in

nactus Thadffium

eorum quem primum est monacbum, suam crudelitatem

aliorum exemplura adeo ssve

qui vires
testis

nondum

habent,

natura non

voluntate ? at
55.

Thadseus in

cffilo fidelis.
,

quem

in

Ne

igitur

terreamur

fratres

neque

verberari jussit, ut inter impacta fortiter verbera,

emiserit spiritura. Est de his ejusdem Theodori ad

anirao consternemur ob cladem eorura, qui lapsi

sunt, quasi plagas et ipsi perferre

non possimus.

Naucratium data Epistola

8

iu

hunc

modum

Naucratio

fllio

Perferemus Dei virtute, et transihemus, quamvis per ignem, quamvis per gladium. Deus est, qui
nos ducit,
tis

Nuntius supra uuntium, et sermo supra sermonem. Quid dicam? aul quid loquar? Quem sensum miser capiam in iis, quai acciderunt? Gaudium raihi, et dolor jubilatio, et luctus. In aifectuum duorum raedio positus, uec statuerc possura,
:

et invitat,

ut proraissura nobis

rcgnum

intreiuus, sicut Israel terram proinissionis. Nesci-

quid

iis

contigerit, qui
'
:

populum tunc subvertequo-

bant, dicentes

Non

poteriraus penetrare,

niam
et est ?

ad utrum

me

convertara.

Verumtamen

vincit, qui

urbes usque iu cseluiu mui'atas vidiraus, gigantes, inter quos Knac ? Quid deinde secutum
illic

satanam

vicit, ct

principes et tortores SKCuIi hujus.

Nonue ob cam causam igne succeusi suut

interiit, et

? et

Morti pro Cbristo datus est, Christi

agnus

flagellis
filius
:

raurraurator populus uuiversus

inemsit

concisus Thadffius,

ramus meus, visceramea,

bra

eorum ceciderunt

in

solitudinc ? Nullus
,

obedientite, surculus pietatis, Apostoli

cognominis

hujusmodi perturbator, nullus morosus

nullus
fratres,

Gaudiura iramensura, iusuperabihs Iffilitianon niihi tantum pusillo, sed angehs pariter et hominibus.

desperabundus. Transgredicraur omniuo

transgredieniur, sicut Caleb, inquain, et Jesu Navc

promissionis baeredes. Corruent ante nos spiritua1

Rom. sn.
1.

Hebr.

i.

3 2.

Thess. ii.

sTheoil. Coluinn.

II.

Ep. XXXVIII.

Cod. Column.

* 1.

Thess. v.

les inuri, sicut

tuin Hierichuutini

ad gratiarum

Ibid.

Ep. v, Cod.

il.Cor.i. ^.Matth.xs. ^Matth.x. 'Num. xui.xiv. sJos.vi.

LEONIS ni ANOTS 19.

actionis

CHRISTI 814.
,

517
(luinlo ivalcndas

buccinam, qua cecinit beatus Thadseus, ex

nieta

coeperat (juadragesimo septimo

ipsa
fecit

labornm Dominus.
,

personans. Haec dies

'

quam
Cbrislo

Februarii hora diei tortia . Sed quibus praeviis ad

Sic oro, sic obteslor. Pro

salutem remediis curarit animam, accipc ab auctore ejus temporis

enim legatione fungimur, tanquam Deo exhortante per nos obsecramus ne reformidetis mortem
,

monacho monasterii Engolismensis, qui ejus Vitam ajque per annos singulos
scripsit,

ipsam,

si

opus

sit

pro

illo

et

cum

illo

sustinere.

Ad omnes

haec Epistola, tametsi ad te inscri-

biturj fili optime. Propterea omnes saluto, et omnibus gratulor in aerumnis Et quis ' dignns erit adimplere ea, qua; desunt passionum Christi in carne sua ? Et va; neganti, aut succunibenti, licet niors impendat quia mors ' fcterna depascet eum
:

de quo sa;pe superius, qui ait Oleo autem sancto inunctus ab episcopis, et viatico sumpto, et omnibus suis dispositis, commendans Domino spirilum suum, oblil in pace, anno octingentesimo quarto decimo ab Incarnatione Domini
:

nostri Jesu Clu'isti

Ha^c ipse.

58. Sed et qua; de ejus ad

Deum

transitu The-

et

dominabuntur ejus

recti in

matutino. Paxvobis
pro fratribus
fra-

ganus ejus temporis

recitemus
:

testis
:

adducit in

medium,

Christi, robur, fortitudo, cousolatio,

ait

enim

universis et pro
ipse
tres
,

me

orantibus, ut ad qute hortor,

lahorare ccepit, jussit

Septimo die post((uam familiarissimum ponliQcem

ei

impleam Dei misericordia. Salutant vos

qui

suum Hiltibaldum
Dominici corporis

venire ad se, ut
et

sacramenta

Theodorus hoc auno, cum licet in carcere nondum adeo arctaretur arctiori custodia. Quando autem loco mutatus fuesunt
. Ista
rit,

mecum

sanguinis tribueret, utexitum

facto, laboravit in inflrmi-

suum
tate

confirmaret.
et

Quo

et

duriori iu custodia et diris fuerit vinculis

mancipatus, dicemus auno sequenti. 56. S. Zacharice corpus missum Veneiias.

noctem sequentem. In crastinum vero, luce adveniente, sciens quod facturus crat, extensa manu dextera, virtute qua poterat signum sanctae crucis fronti imprimens, et super pectus, et

diem illum

Quod autem rursum ad eumdem Leoueni imperatorem

imperatore
spectat, qui res
secuti, et inter alios

omne

Venetorum sunt proSabellicus, tradunt ab eodem

ad

corpus consignavit. Novissime autem colligens pedes suos, extendens brachia et manus super
corpus, clausit oculos, psallens
ter
:

hunc versum
spiritum

leni-

missas

ducem Venetiarum
ipse

(hic

In

manus

tuas

commendo

meum.

erat Angclus

Patriciacus) sacras reliquias.

Quod

mirum
aliis

videri

debet, ut quas
;

non

coleret,

Statim post haec in senectute bona plenus dierum perrexit in pace, etc. ut alii de die et aetate ipsius.

colendas mitteret
sibi

nisi

dixerimus hisce
et

mu-

neribus devincire

conatum animum externoab

illis
:

rum, quaj
fieri

ipse contemneret,

plurimi

addenda essent qua; de obitu ejusdem imperaTurpinus falso inscriptus narrat, sed fabularum contextori nec si verum dicat, fides adeo
His
toris auctor,

Sunt ha;c verba auctoris Misit, inquit, Leo publice Venetias Zacharice corpus cum
certo sciret.

tuta adhiberi potest.

59.

De ejus vero sepultura idem qui supra

:

parte sacratissimaj Crucis, ac

Dominicffi vestis, et
:

auctor Theganus habet ista

Corpus ejus aromaest in

alterius qua; Deipara) fuit Virginis

qua; Patricia-

tizatum

est,

etiu sede aurea sedens positum

cus princeps novo intulit temploj quod Zacbai'iae

nomine statuendum curavit

Par

est

credere

Venetos, qui erant Constantinopoli, hoc procurasse

curvatura sepulcri, ense aureo acciuctus, Evangelium aureum tenens in manibus, et geuibus reclinatis, humeris in cathedra et capite honeste erecto
ligalo

apud imperatorem, sigaificasseque nullo ampliori munere, quam ejuscemodi sacris pignoribus conciliare sibi ac devincire se posse animos Venetorum hocque facile persuasum principi, de Venetis bene mereri ob invidiam partam adversus Occidentis imperatores Francorum reges cupienti.
:

aurea catena ad diadema,

et in

diademate

signum sanctae crucis positum est. Et repleveruut sepulcrum ejus aromatibus, pigmentis, et balsamo, et musco, et thesauris mullis in auro.
Vestilum
est

corpus ejus vestimentis im|)erialibus,

est,

pera peregrinalis aurea posita

portare solitus erat.

.57.

Caroli

Magni

obitus et laudes.

Sed

quam Romam

res

ipsorum Francorum adeamus. Hoc anno, mense Jauuario, moritur Carolus Magnus imperator, de cujus ad Deum transitu habet ita Eginhardus
:

et scutum aureum, quod Leo papa consecraverat, ante cum posita sunt dependentia. Et clausum et sigillatum est sepulcrum ejus. Nemo autem referre potest,

Sceptrum autem

Cum

Aquisgrani hiemaret, mense Januario, febre

sibi

quantus planctus

valida correptus dccubuit. Qui statim (ut in febribus

solebal) cibi

versam terram

abstinentiam indixit, arbitratus

et luctus pro eo fuerit per unietiam inter paganos plangebatur quasi pater orbis. Ilactenus ipse. His addamus
;

hac continentia
niitigari.

morbum

posse depelli, vel certc

quaj de sepullura
(lus
:

et

iuscriptione habet

Eginhar-

Sed accedente ad febrem lateris dolore, quam Gneci pleurisim vocaut, illoquc adhuc inediam retineute, neque aliter corpus quam rarissimo potu sustentante, septimo postquam decubuit die, sacra communione percepta, decessit anno sua;
aitatis

60.

beret, eo

Dubitatum est, inquit. primo ubi poni dcquod ipsevivus nihil de hoc prajcepisset

tandem

omuium animis

sedit,

nusquam eum

honestius tuinulari posse,

septuagesuno

secundo

ex

quo regnare

quam

ipse propter

Jesu Christi, ct
'

quam in ea Basilica, amorem Dei et Domini noslri ob amorem sancta3 et ajtcrnae Virsumptu in eodem

2. Cor. V.

Coloss.

1.

Psal. xlviii.

ginis Dci Geuitricis, ejus proprio

518

LEONIS

iri

ANNUS
de^-

19.

illn

CHRISTI 814.
Tulliana, casterorumque gravitate,

vico construxit, in hac sepultus est

eadem qua

ab

quam

functus est die

ratus

cum

arcusque super tumulum deauimagine et titulo exstructus, cujus ba!c

;
:

insignes

quoque

Cbristianse religionis viri

:

sunt, abcrrarent

venit in

wmulati manus meas opus ve-

fere sunt verba

strum, quo memorati imperatoris clarissima gesta (liceat mibi absque suspicione adulationis dicere)
clarissime litleris allegastis. Ibi elegantiam

SVB HOC CONDITORIO SITVM EST CORPVS CAROLl MAGNI ATQUE ORTHODOXI IMPERATORIS QVI BEGNVM

sen-

suum,

ibi

raritatem conjunctionum,

quam

in au-

FRANXORVM NOBILITER AMPLIAVIT ET PER ANNOS XLVII

FELICITER TENVIT
(

ctoribus notaveram,

ibidemque non longissimis

,

REXIT

).

DECESSIT SEPTVAGENARIVS
VII,

periodis impeditas et imphcilas, at modicis absolutas

spatiis

ANNO DOMINI DCCCXIV, INDICTIONE

FEBRVARII.

QVISTO KAL.

sententias inveniens
et

amplexus sum.

Quare cum

ante propter opinionem vestram,

quam
carmine ejus Epitapbiuni Agobardus episcopus Lugdunensis, qui eodem tempore
Scripsit et
claruit
:

sapiente viro

dignam imbiberam
illius libri

tum

prae-

cipue propter expertam mihi

desideravi

facundiam,

deinceps

aliquam

nasci

opportunitaHaec

cui bic iuest tilulus iuscriptus

tem
de
tur,

ut vos praesentes alloqui possem, etc.

libro,

AGOBARDI

'

IN

CAROLCM MAGNCM DEFUNCTUM

EPIGRAMMA.

quo res gestae Caroli Magni scripta? legunLupus; cx quo pariter non alterius auctoris,
Albini
(ut aliquis existimavit)
satis

nempe
ditur.

sed revera
osten-

Eginhardi opus illud esse

Aurea clorum postquam de Virgine Christus
Sunipserat apta
Jani
sibi

certum

mundi pro crimine membra,

caili

decimus quartus post centies octo volabat

fluctivagi

Annus,

meruit per fervida

yEthffirei Carolus,

Francorum
et

gloria gentis,

jEquora transire,

placidum comprendere portum.

feliciler

Qui deciesque qualer per sex

annos

Sceptra tenens regni, et regno res regna rejungens, Febru migravit quinto arii ex orbe lialendas,
Septuaginta senex
vit;c

Sed re63. Ludovicus successor in imperio. vertamur ad Carolum, cujus si animfe sicut et corporis spectes formam, plane ex bis, qufede ipso scripta sunt ab eo, tum ab aliis ejus temporis scriptoribus, dignum virtutum exemplar intueberis; religionis vero omnibus absolutum numeris si-

mulacrum, cui nec, mea sententia, qui

tus ajquari valeant
;

prajces-

qui terminat annos.

si

Quapropter

flagito,

precibus

flecleris ullis,

serunt, vel postea successerunt imperatores, peni-

Quique hujus

relegis versus

epigrammata

lector,

sed nec in moribus etiam

ipse

Astriferam Caroli teneat, dic, spiritus arcem.

baberet
posterior

ajqualem,

nisi

conjugalem

castita-

tem concubinarum introductione

61. Qualis autem ejus fuerit forma corporis (si hoc cupis) idem Eginbardus ita tibi describit a Corpore fuit amplo et robusto, statura eminenti, nam septem quac tamen justam non excederet
et
: :

fcedasset.

Sed

maculas

istas poenitentia jugis abstersit,

,

dum carnem suam senilem licet, ciliciuo super nudum corpus inbeerente jugiter indumento attrivit.

suorum pedum proceritatem

ejus constat habuisse

inensuram (figuram). Apice capitis rotundo, oculis pragraudibus ac vegetis, naso pauhilum mediocritatem excedente
larl,
,

canitie pulchra, facie teta et hi-

Porro egregiarum ipsius virtutum merito Ecdiem natalem celebrat, habentque inter sanctos x'ecensitum Aquisgranensis Ecclesise tabulae. Sub Federico imperatore post
clesia Gallicana ejus

unde

formffi auctoritas et dignitas

;

tam

stauti

quam
obesa

sedenti plurima inerat

et brevior,

quanquam

cervix
:

venterque projectior videretur

annos centum sexaginta sex, Paschalis, papa dictus, ia numerum sanctorum adscripsit, cujusi'ei gesta; asservari Diploma iu Aquisgranensi Ecclesia tradunt.
zatio

tamen
htas,
virili,

haec cajterorum

membrorum

celabat asqua-

Verum quod
haud recepta
nec

Paschalis

ille

haud legitimus
,

incessu lirmo, totatjue corporis

habitudine
pi'a3ter-

Pontifex fuit, sed

scbismaticus, ejusmodi canoniest

voce clara quidem, sed quce minus corporis

antequain
decederet

ab Ecclesia Romana

ob

formse conveniret; valetudine prospera,

quam causam
clesiai

nomen

ejus illatum est in Ec-

quam

per quatuor annos

crebro febribus corripiebatur, ad extremum uno etiam pede claudicaret . Hoec Eginhardus, qui ei (ut sa?pedictum est) fuit a secretis, vitamque ejus scripsit , sed brevius mea sententia , quam par
erat.

Romana; Martyrologium. Verum quod non reperiantur legitimi Pontiflces illud Diploma
permissione sive tuleranlia perseverat, ut propria Ecclesia, ubi sepultus fuit in

abolevisse, aut impugnasse, aut prohibuisse, res

sic tacita

scilicet in

Galliis, coleretur. Ita

quidem canonum
'.

praBcipui

62. Meminit ejusmodi Eginbardi lucubrationis

interpretes

declararunt

CEeteruin

propagatus

de Vita

Caroli

Lupus abbas

Ferrariensis

magna

postea noscitur ejus cuJtus in abasEcclesias Celgii

cum

laude iu Epistola ad ipsum scripta, ubi post

:

alia ha;c ait

Cum

deinde in auctorum volumi;

tatis

atque Germania;, in quibus idem Carolus sanclititulo celebratur ac colitur. Quibus favent
scripta

nibus spatiari aliquantum coepissem

et

dictatus

plurium rerum Francorum histoiicorum.

nostra totate confecli displicerent, propterea quod

'
'

Card. Ostiens. el Joan. AnJr. in cap.

1.

de reUquiis

et

vener.

Ad finem aliornm operum

ejus Parisiis editorum.

Sanct.

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTI 81 /|.

519

Scd de his liactcnus. Jani vero ad ejus successorern filiuni se oratio conferat, de (juo isla Theganus reruin ipsius scriptor illius temporis

bus, et omnes, qui sub ditionc erant patris sui,

Ludovicum
64.

Post obitum gloriosissinii imperatoris

nuntiantes pacem et fidem erga eum observare, et spontancum obsequium non coacti ol)tulerunl. Inter eos venerunt legati Gra3corum cum Amalario
Trevircnsi episcopo, qui erat legatus pi;e nn;mori;c
Caroli ad principem Constantiiio|)olitaiuim, cujus

Caroli perrexit Ludovicus de partibus Aiiuitaniai ct venit in Aquisgrani palatium. Suscepit omnia

regna, qua; Deus Iradidit palri suo sine ulla con-

nomen modo non

occiirrit (Leo iste erat)

iili

ve-

annus Incarnationis Domini octingentesimus decimus qiiartus, qui est iirimus annus regiii ejus) post patrem sedit in supradicto
tradictione (qui
est

nientes in solio patris collocatnm

dominum Ludo-

vicum invencrunt, quia

benignecos suspiciens,

palatio. Et in primis

cum

niagna festinalione jussit

ostendi sibi

gento, in
pellectili.

galem,

et

omnes thesauros patris in auro , in argemmis pretiosissimis et in omni suDedit sororibus suis |)artem earum lequicquid remanserat dedit pro anima

Deus ordinavit. IUe dona eorum cum gratiarum actione accipiens, et colloquiam familiare, interim quousque cum eis erat, habebat. Non post multos autem dies magnis honoribus decoravit
sic
et

eos, et dimisit ire ad

patris. Maximam partem thcsauri misit Romam temporibus beati Leonis papai. Et (|uicquid super hoc remanserat, sacerdotibus et pauperibus,

propria, et ante eos misit missos suos praeparare eis quicqui(i desiderabant ad opus eorum, quousqne forent in regno. Eodem
jussit supradictus

anno

princei^s renovari

omnia
propria

praecepta, quai

sub temporibus fratrum suorum

advenis et viduis

orphanisque omnia distribuit,

gesta erant in Ecclesiis Dei, et ipse

manu

nibil sibi reservans pra)ter

unam mensam
sibi

argen-

ea

cum

subscriptione roboravit, etc.

Agit auctor

team, quse triformis est

in

in nicdio, quasi tres clypei

unum

conjuncti

patris, et

retinuitobamorem tamen eam dato prctio redemit, quod pro

:

ipsam

patre tradidit.
65. a Hoc omnibus regnis
facto legati

aliis legationibus e diversis locis ad novum imperatorem hoc eodem anno missis, aliisque quas ipse ad diversos principes niisit quaj cum ad institutum niinime spectare videantur, dicere prEe-

de

venerunt ad

eum

ex

termittimus.

et provinciis et

ex ca^teris nationi-

Addo

perioili

Grxco-Rotnana;

630T. Anno

^lira nispan.
III

802. Annonegira;

199, inclioato
et 2.

tiie

21 Aug., Fer. 2.

Jesu

Clirisli

814.

Leonis

papa 20.

Ludovici imp.

LeonisArmeni^.

1.

Anto7iius melropolita

Ad num. 1. Hoc anno anathemate percellitur. Concilium Constantinopoli h:ibitum a sancto Nicephoro iiatriarcha et episcopis cclxx adversus Antonium Sylmi Pamphylia; civitatis mctropolitam, nt liquet ex Oratione sive Epistola Synodica Oricnlaliuin aliquot episcoporum ad Theophilum imperatorem, publicata a Combefisio in Mauipulo rc-

SylmaS.

Niceplioro

patriarcha poenitentiam pelit et accipit. Acccrsit

Leo Aug. Antonium metropolitam

consilii

Syla^i
si

civitatis,

eique patriarchaiom sedem promittit,

adjulor esse velit; poihcetur

suscepti

ilio

propen-

sissime se jussa facturum, qui tamen postea

patriarciia

coram
;

negavit se

id

unquam

pronhsisse

sed

cuniinterim tam Antonius,^\\\d.mJoannes venerandas imagines idola csse obgannireut, sanctns Nice-

rum Constantinopolitauarum. Dicitur in ea Leonem Armenum imp. falsum qucmdam vatem nomine
Sabbatium consuluisse, qui ci et filio Constantino annos duos supra triginta promisit, si omnem imaginum memoriam abolerel. linperator, accersito Joanne leclore, ad euin, quae a vate acceperat,
refert
,

phorus ccLxs Patrum collecta Synodo, una quoque congregata sacerdotum ac monachorum urbis Augusta) multiludine, hajresiarcham anathemate ferit, etChristi iiostem declarat. De eodein colioquioAntonii Sylaji mctropolita}

cum

imperatore

lo^iiiitur

auctor inccrfus, qui

Theophanem

continuavit, sed

ct Joflnnes loca

librorura idola prohiben-

lium imaginibus

Christi applicat.

Nicepkorus ab

imperatorevocatns cunctaejns ratiocinia tanquam arauearum teia nuUo negotio evcrtit, ct Joannes a

Synodi mentionem non facit, et Joannem Julio mense socium impietatis Aatonium sihi adjunxisse asscrit; ex ([uo eo circiter tempore Synodum illain hahilam inteiligimus. a Ciica Decembrein vero

520

LEONIS ni ANNUS 19.

, inquit

CHRISTI 814,
:

meDsem

continuator anonymus, Leo pa-

episcopos patriarchae significat

Condescende mo:

triarchfe significat.
ditur, dicentes
:

Imaginum causa populus

illas,
;

offen-

dicum

nobis, et futilia quseque resecabimus

si

Perverse adoramus

et

pro-

nolueris, in throno te residere

scito. His spretis,

non permissuros
:

dominantur sicque impequod menle gerebat aperuit, sed ante annum sequeutem cultores sacrarum imaginum persecutus non est. 2. Cattsa imaginum anno seqiienti vexata. Baronius quidem hujus anni initio persecutionem
pterea gentiles nostri
rator paulatim

tanquam

perjuris et cruciculcis,

patriarcha imperatori denuntiat

Quod

lubet, exse-

quere

dogmafibus

quippe a Patribus pie definitis

nunquam nuntium remittam, neque contrarium

sentientibusadstipulabor. Haec

dum

gererentur, in

infirmitatem decidit patriarcha, etc. Ca;terum Dei

decretam esse arbitratus est. Verum Georgius monachus in Vita Leonis Armeni Iiaec scribit Post
:

manu
est

miraculoruin
,

efifectrice

nonnihil sublevatus

est ])atriarcha

quod cum

rescisset

chameleon

(id

alterum
faciens,
ille

anuum

ad impietatem deficiens, ac,

quam
et

rectae fidei

professionem scripto ediderat, irritam

est.

Leo imp.), quorumdam ope milites in patriarchium clam penefrare disposuit, et silenter eum
abducere. Erat porro jejuniorum initium , Graeci

haud secus ac Saul delapsus

Nam

duos annos legitime regnum administrasset, a recto deinde aversus tramite, divinaque denudatus gratia, ac nequissimo spiritui traditus, adversus Davidem, cujus cumulatus beneficiis erat, armis instructusest, ac sacerdotum patravit ceedes.

cum

anno dcccxv, die

xi

mensis Februarii jejunium

auspicati sunt, ideoque ante illum Christi

annum

Haud

aliter

etiam infelicissimus hic Deoque infen-

Leo imp. in cultores imaginum non soeviit. 4. Probatur tertio. Denique Ignatius diaconus in Vita S. Nicephori aif Nono igitur, uno mense dempto, anno, post sanctum ipsius et incul-

sus, post

annum alterum, furore accensus, actusque

divinum Nicephorum, a

rabie adversus pietatem,

quo corona donatus erat, exilio mulctavit .Prffiterea Leo Aug, circa Decembrem , anno imperii sui secundo sententiam suam de non colendis imaginibus sancto Nicephoro patefecit, ut mox diximus ex continuatore anonymo Theophanis, qui addit de Nicephoro Imminentibus porro festis (nempe
:

patum patriarchatum in supremam incidens ajgritudinem, vitffi suae finem nequaquam ignoravit. Nicetas vero in sancfi Ignatii pafriarchaj Constantinop. Vita asserit,

Nicephorum

in

monasterium

quoddam cjectum

fmsse, cumEcclesiamApostolice

per noveniiium curasset. In Tabulis Theophanis et in ipso etiam Nicephori Additamento anni novem

Nicephoro attribuuntur. Quare cimi die

Aprilis anni dcccvi ordinatus fuerit,

xii

mensis

sermonibus imperatori signiOcat, et precibus simul soUicitat patriarcha, ne depraedationibus exponatur Ecclesia. Tum de imperatore scribit: Solemni deinde pompa in Christi Natalihis procedens, Ecclesiam ingressus est, et coram altari ex imperaforum consuetudine stetit et corporale, sacra Domini nostri
Christi Natalitiorum) variis monitis ac
:

anno ochn-

gentesimo decimo quinto die xi mensis Februarii

in exilium missus est.

Theophanes quidem prestertio

byter in OrationedeTransIationeejus rehquiarum,

afflrmat,
eas

Constantinopolira translatas,

idus Martii, quo

quidem

die in exilium ejectus

fuerat. Sed dies qui a xi Februarii, quibusve Nice-

Jesu Christi Nativilate in eo depicta, iusigne adoravit et

phorus morafus
tinopoli
exilio

est in

monasterio Boni Constan-

osculatus est. Tali spectaculo cunctis

dolum

versutiam ejus ignorantibus factum satis. Deinde imperatorem ipso Epiphaniorum die, anni
et

de quo mox, a Theophane pro non hahentur. Caeterum Nicephorum die xi

vicino
,

Februarii Constantinopoli

abductum

esse,
alii.
:

pra>fer

scihcet Dcccxv, sese ab imaginibus colendis alie-

citatum continuatorem docent etiam

Ignatius

num

publice prodidisse, his verbis idem continua:

enim

in Vifa Nicephori

num. 69

scribit

Patricio

tor docet
aequali

Insequente pariter

Luminum

festo

modo

(Leo) processit, et ingressus

(scilicet

(nempe

Ecclesiam),

non adoravit
scilicet

corporale pictum)

primumque
3.

illud simuianter

haud vere exhibitum

cognoverunt,
gisse

patriarcha et episcopi.

Persecutionem sequenti tantum anno contiiterum probatur. Post hsec demum Leo anno imperii secundo, Christique dcccxv, cultorcs ima-

quo divinus pater tenebatur prajfecto, contradifa militari manu, media nocte Dominicajlucis prajcepif (nempe imperator), utvirum sanctum in exilium deportaret . Ignatio suffragatur continuator anonymus Theophanis, qui hunc patricium Thomam vocat, aitque hunc imperatori dixisse Tantum homines duos mitte, aliosque, qui efferant non enim ingravescente valetudine,
ilfius carceris,
: :

ginum, quos flectere non potuerat, cum alios, tum praesertim Nicephorum persequi coepit Peracfisqueproinde, inquitcontinuafor, festorum (Natahtiorum et Luminum) solemnibus, coepit aggredi, velut Pharao Israeleni et episcoporum quosdam
:

a se potest procedere

atque

ita

discede. Id ita fecit

submissis nocte, qui pafriarcham ejicerent Ecclesia , die scilicet XI Februarii, in

Sexagesimffi incidebat, post

quam Dominica quam Grffici inchoarunt

blauditiis

promissiscjue suffurabatur

et qui ipsi

morem

gesserunt ex eo , quem habebant ad prajsens sfficulum affectu quippe prius juramento in,

jejunium anni dcccxv, cum e contra dies xiii inensis Martii eo anno in feriam tertiam inciderit. Neuter itaque historicus errat, licet Bollandus ad

eorum verba
Martii
repetit,

haeserit.

Ignatius,

quemadmodum
xiii

terposito, et crucibus oppositis, pro veritate

mori-

Theophanes presbyter, Nicephori exilium a die

proditque

turos se affirmabant
in

singuli ferme conversi sunt

:

eum

relegatum,

nono,
dcccvi,

partem adversam

eam ob rem

per desertores

uno mense dempto, anno. Quare cum anno

LEONIS

III

ANXTIS 19.

CHRISTI 814.

521

die XII mensis Aprilis episcopus consecratus fuerit,

anno dcccxv,

die xiii Martii dignitate

motus

est,

et

Constantinopolitanum positum, relegatum fnisse. Ipsemet Nicephorus in Epistola ad Leonem III

Ecclesiam Constantinopolitanam rexitannos noveni,

mense uno dempto. Ex quibus tandem omnibus

necessario consequens est, persecutionem adversus
sacras imagines ad
5.

annum sequentem
itltra

S. Nicephorus

Stemim relegatus.

pertinere.

papam a se data, et a Baronio anno dcccxi, num. 23, quo ea scripta fuit, recitata, ait Solitudinem quamdara occupo, et juguin montis, quod erat asperum et inaccessum stadiis non paucis circa
:

Quoad locum,
Curopalates,

imp. connesum, qucc parva insula est in Propontidesita, inter Cyzicum ad Ortum et Hellespontum ad Occa-

in quem Nicepborus relegatus, tam quam Cedrenus inVita Leonis Armeni affirmant, eum fuisse Proconnesum senPree-

sum. Ulrumque alii secuti sunt; verum eos hallucinatos esse non dulMto. Nicetas enim in Vita
S. Ignafii patriarchic Constantinop.

Nicephori exi-

lium

his

verbismcmorat:

nji; J= toT; Jsv.oi; tcO sts/cs m^-

peoi XttTi Ti

0u.vicv a-JTCv c iTrr.vTi; U-Efosl^si,

((Uem lOCUUl
est,

sic vertit interpres,

ad dexteriorem Steni, id

angusti

freti

regionem, in monasterium quoddam

,

importunus

ejecit nempe Leo Armenus Nicephoruni, ubi suam interpretationem cum textu

graico miscet;

cum

vertere debuisset,
et

ad dexterio-

rem Steni regionem,

parenthesim
,

postea

vel saltem per

indicare Graecos Steni nomine angustum fretuni, quod Constantinopolim iuter et Chalcedonem situm est intelligere. Angustum illud fretum Stenum appellari, coiligitnr ex Suida in

voce

'HfixXs.c;,

idque
in
1.

variis

certisque

exemplis

probat Ducangius
lib. 4, cap. 10,

Constantinopoli' Christiana
Prajterea Porphyrogennetus
Ta>y.a).cm;vMTCJT<i>2TvJ), TOvauy_sva

num.

Proponticam regionem, regia distans ab urbe . In illud autem monasterium Nicephorus deportatus fnit, et usque ad mortem vixit. De eodem loquitur Ignatius diaconus in Vita hujus sancti praesulis , a BoIIando ad diem xiii Marlii primum publicata, et num. 72 scribit Mare dorsa explicans in hntre excepil justum (nempe Nicephorum) ad monastcrium, quod ipsecxstruxerat, Bovi nomine ablegatum, (sed loco, Bovi, legendum, Boni, iit postea monuit BoIIandus, et certum reddit textus grtccus, in quodicitur monasterium tcD xvaTcO, quod a Ducangio in Constanlinopoli Christiana lib. -4, cap. 15, num. 1, inter monasteria suburbana Constantinopoleos numeratur). Illic breves moras permissus agere, ab illius violentise auctoribus, in nionasterium longius dissitum, et ipsius quoque exstructum opera, magni martyris Theodori transportari jubetur. Haud enim ferendum pntabant, ut vicina ipsorum dementiae loca justus habitare conspicerelur . Inhoc ultimo monasterio exul ])er annos quatuordecim vixit, a die sc. xiii mensis Martii sequentis Christi anni usque ad mortem, in eoque sepultus est, ut tradit Theophanes presbyter. 7. Describitur locus exilii S. Nicephori patri:

in vita Basiiii imp. EvSi

Tou Eu^Eivcu ^ijii, TCu i-jicu

archce Constantinop.

Ignatius diaconus num. 12

Stenum
est,
;

<l>(i>xa

-avsEirrov

ot>ccv.

QUSB Verba

Sic

et seq. pluribus illud describit, aitque fuisse e re-

vertit

CombeGsius

In Steuo etiam

quod vocant
(vel

gione Bosphori Thracii, quo etiam nomine

appellabatur. Ex quo evidens

(Euxini in cervice) sancti Phocfe cedem exstruxit.

Prjeconnesum
haec

Verum verlendum, Euxini

gustiis).Nam vox graeca
ficatione usurpatur.

sc. faucibtts,
,

an-

locum
sita.

exilii

Nicephori non fuisse

,

enim non
Nicolai

aO/.cva

a Porphyrogenneta

e regione Bosphori Thracii

Studitae

sed ad ejus meridiem

Vita3 S.
ait

eo in loco non in propria, sed in metaphorica signi-

Denique auctor anonymus

dissidium

Bosphorum

itaque Tbracicum

omne

tollit;

enim,

Leone
:

Stenum
que

absolute vocabatur, et littus

tam

a dextris

Armeno mortuo,

et Ecclesia)

pace a Michaele Balbo

seu in Asia,
tractus

quam
ille

a siniftris seu in Europa, totusvarioe sedes et

ejus successore reddita, exules

domum
illa;

rediisse

maritimus in quo
interpres,

Tunc

sane, inquit,

magns quoque
,

pietatis

Ecclesiae erant, eo etiam

nomine vocabatur. Rade-

columnoe Theodorusac Nicolaus Smyrua (quo

gatifuerant) discedentes
solo utique
ni.xi

rele-

perperam etiam Theophanem Sigriani seu Agriani coenobii conditorem in eadem Vita vocat, licet in graeco dicatur lantum Sigriani coenobii conditor, et in controversia versetur, an monasterium Sigrianum idem sit ac Agriauum, quam controversiam locus ille
rus, laudatus Nicetai
Niceta> dirimeret,
retur.
si

baculo,

locum ex
tentes

loco pedibus iter carpendo mutantes, ad

Prussae partes devenerunt; atque hinc

in eo

utrumque nomen

lege-

tandem peChalcedonem, deincepsque a tropaeo appellati patriarchae (nempe Nicephori) adspectu recreati, justo satis tempore Iffiti admodum cum eo commorantur . Quare Nicephorus per annos xiv
in Praeconneso, sed iu tractu Chalcedonensi
exulavit.
8.

Sed de ea num. 12 verba faciam, contentus bic obiter monere auctores grcccos de verbo ad
fieri potest,

non

verbum, cum
lendos esse.
6.

inlinguam latinam vcr-

Bulgari Arcadiopolim deprcedantur.

coepit,

Leo

In locum circa Chalcedonem sitiim. Porro si fretum Constantinopolitanum Steni nomine aNiceta designetur, ut uullus jure in dubium revocaverit, apparet Nicephorum non in Praicounesum, ut eam insulam Porphyrogenneta, aliique auctores grteci rectius appellant, quam Cedreuus Proconnesum, sed in mouasterium trans Iietuni

Ecclesiam depopulari non

mortem Crumni Bulgarorum principis, ut testalur continualor anonymus Theophanis pag. 435, qui diserte asserit persecutionem motam anno imperii secundo, \)osUiniiini narravit iuteritumCrumni,quem
nisi post
et

eisdem verbis

refert Siineoa logotheta in .\nnal.

uum.

10 et seq. Uterque Historicus relata inaugu-

ratione

Symbatis imperatoris

lilii,

die uatah Christi

TOHGS

XIII.

66

522

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTl 814.

anni superioris perada, ut ibidem diximus, statim Subjungunt: CiTlerum sudo hyemis tempesiate
aere, inque adeo flnviatilibus aquis subsidentibus,

Eo 1 0. Leonis inanis de ea morte jactatio. successu animo elatusLeo, acsiipse, non Deus, ho-

stem

profligasset, destinatis in

omnes urbes

ac pro-

Bulgarorum ad triginta millia cataphractornm veniensque Arcadiopohm ac superato excursio Rigio (hoc nimirum fluvii nomen)inventam ingentem hominum mullitudinem sub jugummiserunt. Necdum vero transmissiscaptivis, ingenti imbrium
facta
;

vincias divalibus htteris in ha?c verba scribit

Bul-

garos offendi jam urbi imminentes, meaque solertia et robore ; facta denique impressione, eo telis confosso, qui inter eos

primus acprincepserat, omnes

:

internecione delevi

eoque vultiere , inquit, hostis

vi in dies octo, sic fluminis aqua?

intumuerunt, ut

noster occumbit.

Atque heec bactenus. Aiunt vo-

maris prope vastitatem jequare viderentur.

vis captivos

Cumque
stati-

inde permeari non posset, dies quindecim in

tenuerunt
nec

rogata

illis

frustra a

auxilia;
prodiit,

nam

auimum

attendit,

Leone nec urbe ipse

caelitus missam niox erupisse, impii regis mortis nuntiam, ipsamque uon paucis navigantibus audifam signatoque tempore et hora (cum hora
;

cem

noctis

decima ageretur) qni observarunt,

sic tan-

nec qui suppetias irent, ullos alios misit.

dem

se

rem

habuisse inveneruut

Ha;c Simeon

Jamque adeo facto sereno, atque flumine intra alveum compresso, ipsosmet captivos ligna caedere ac pontem exstruere coegerunt inque hunc modum
:

logotheta, et iisdem psene verbis continuator ano-

nymus Theophanis,
tus misscB

nisi quod hic illius vocis ccelinon meminit, et flumen quod Simeon
;

cum
runt

iisdem, ad quinquaginta circiter millia viro-

Regio, ipse Regitiam appellat

a fluvio accipere potuit.
ret,

et

revera in Notitia

rum, mulierum ac puerorum,

:

amnem transmise-

imperii Regina urbs est Moesife primre, quae

nomen

omnemque eorum

substantiam, Armeniacas

Cum

porro Leo sese jacta-

grandesque acu pictos tapetes ac nuiltam supellectilem, vasaque senea, cuncta curribus imposita, omnes denique greges et armenta, bovesque et oves convexerunt; hacque ditati pra;da, in Bulgariam intrarunt, nec qui Dei indulgentia inique sceptra moderabatur
vestes stragulas,

vestimentorum

aut ipse

opem

laturus captivis egressus

est,

aut

qui ferrent alios ullos destiuavit.

9.

igitur perlatus

Crumnus rex Bulfjarice exstinguitur. Jam ad Leonem rumor ingentem Cru,

quod Bulgaros urbi imminentes offendisset ac demortuo Leouem in Bulgariam perrexisse, et Mesembriam Bulgaris stratagemate eripuisse, quod continuator et Simeon tacent, sed quod pluribus exponit Constantinus Porphyrogcnnetus lib. 1, num. 13, qui tamen memoratas Bulgarorum devastationespra;termisit. Ait enim Constantinus, cum Leo audiisset, Bulgarorum principem' vicinam vastare regionem, domosque incendere, adeumlegalionem uiisisse, ubi autem
superasset, apparet, Crumtio
nihil Barbari iras
inflexit,

mum conflare exercitum, Avaresque et Sclabinorum

copias

diruta

mo^nium opera

omnes

adlegisse, ad ha^c instrumenla atque

machinas tormentaque expugnandis urbibus comparataomnisgeneris struere, ingentia sane illa, etc. quidquid denique machinarum quatiendis eruendisque turribus ac propugnaculis, ad urbis exci-

sua studioque instaurans, urbis res brevi in tuto posuit , et Mesembriam venit, ubi Bulgari ab eo
superali,
11.

quod Constantinus fuse

euarrat.

Decernitur persecutio adversus cidtores A num. 2 ad 42. Cedreuus et imaginum.

dium adhiberi queat. Ad urbis occiduam partem, murosque Blachernarum visum illi adbibere omnia, ubi et telo petitus fuerat (anno nempe superiori), boum decem millia cunctis his convehendis
stabulari, currns ferrovinctijussi fieri, ad

Zonaras a Baronio laudati tradunt, Leonem imp. cum Bulgaros prcelio superasset, adversus sacras imaginesexcitatum fuisse, inm^i Sabbatio monacho,
a Theodoto Melissetio jam pridem haeresi Iconomachorum infecto, ut pluribus refert Baronius num. 2 et seqq. Postea Leo socios et magistros impietatis invenit, Joannetn nominatutn Spectam et Eutychianum, et ex ordine sacerdotali Joantieiti

quam

quinqne

millia.Leo, hoslis apparatu audito, missisqueexploratoribus, ac veritate comperta, ingentibus conduclis copiis

ac artificum turba extra Blachernarum

murum, murumaliumaedificare
opere, ac
lia

coepit, vallumque iatum excisum opposuit. Jamquecoeptosolummodo

cogtiotnine Gratnmaticutn, ut docet Theoslerictus

in Vita sancti

Niceta?

hegumeni Mediciencis
iis,

iu Bi-

necdum
et

peraclo, Deus, quidissipatconsi;

thynia, qui addit ex

qui sub throno erant, adSylasi,

gentium,

reprobat cogitationes populorum

;

jutorein

ei

fuisse

Antonium

metroi)olitam

reprobatque consiliaprincipum utostenderet nihil quemquam juvare ad aliquid prffistandum, industriam propriam ac potenliam, necdum vere exorto, ut quorumdam a Bulgarica captivitate receptorum
relatu

compertum

est;

magna

scilicet feria

quinta

Paschatis, Bulgarise princeps, clarissimus

Crumus,

qui capiendam urbeni animo destinaverat, invisibili Dei potentia mactatus, fatis concessit, sanguinis

rivos ore
in

atque

eum modum animani

naribus auribusque profundens in malis abrupit .

Funibus a subditis

strangulatum fuisse legitur

in Mena^is Basilii im|)eratoris ad

diem

xii Januarii.

Leontiutn nempe, ex et Zositnum. Continuator citatus Theoquetndam phanis Joanuem Grammaticum Eylilam cognominatum et antesignanum conspirantium contra sacras imagines fuisse prodit. Tum anno sequenti Leo monachorum multitudinem cum episcopis et metropolilis apud se vocavit, primumquejussit solum Nicephorum patriarcham introire, ignorans qusenam inter ipsos secreto convenerant deinde omnes advocavit. Stetit igitur coram eo caterva electorum Patrum, sanctorum a;qualiuni angelis, et divinam speciem praBfereulium adstabant veroet
;
:

monachorum autem numero

LEONIS
imperalorismafrnates,
Theostcriclus citatus
et

iri

ANNUS
, in(]uit

19.

CHRISTI 81 /k

523

universus scnatus
37.

cx oraculis sacrarum lilterarum salutaria propina. Verum hi oinnes ab eo regia expulsi et in cxilium relogati. Eoruin inemoria in Meiiieis Grajcorum ad dies, quibus spiritura Deo reddidere,

num.

Nicephorus cgregie

runt

pro sacris iniairinibus peroravit, uohiit(iue coram judice sfficulari in colloquium venire, uti narrat

Baronius num. 8 et seqq. Tum num. SSrefert Baronius exilium sancli Nicephori, aliorumque qui

celeberrima. Baronius anno Dccxxxiir, num.2, exilium sancti Theophylacti Nicomedifc in Bilhynia
posita)

idem sentiebant. Nicephoriim tainen nonnisi anuo sequenti, dic xi mensis Febrnarii, in cxilium missiimesse, supra ostendimus.

metropolita) exponit

sed

is

non

Isauro,sed a ostcndimus.

LeoncAnneno vexatus

fuit,ut

Leone ibidem

XI.TheophanesNicephornm
elonginqito salutavit.

in exiliimi

Baronius num.

duclum

31, videns

Theophancm a Ccdreno monastorii MagniAgri, eta quibusdam ahis monasterii Sigriani prajfecluni appellari, anno dcccvi, num. 1 ex uno Theophane
fecit. Cumtimen idem monaslerium situm in Sigriana regione et in Asia Minori prope Cyzicum

14. Conciliabulum lconomachorum. Post Nicephorum in exilium deiiortatuin iutrudilnrpseudo-patriarcha in sedem Constantiiiopolitanam uti
,

habet Ignatius iu Vita sancti Niceidiori

isque alius non fuit

num.

73,

quam

Theodotus Cassitera, ut

duos

eum Leo

Graminaticus appellat. Celebrata est ordinatio ejus Paschatis festo, hominis, inquain,
qui nihil spiritualc calleret, nuUa Scriptura) parte foret eruditus, nisi forte levissima qui nullam erga Deum pietatem ostentaret, tantuin qiiod inan:

cui pra?erat S. Theophanes modo Sigrianwn, modo monasterium Magni Agri appelletur, ut os,

Theophanis ad diem xii Martii, et demonstrat hic locus Simeonis logotheta; in Vita Leonis Armeni, qui Bollandi tempore non
tendit
in Vita S.

BoUandus

suetudine prwstaret

extabat. Ille

enim num. 6

ait

Nicephorum pa-

triarcham et Theodorum (nempe Studitam) exilio

relegavit quando etiam ferunt, Nicephorum patriarcham in exilium proflciscenteni Theophanem
:

bonus hominibus appareret, inquit anonyinus continuator Theophanis. Anno vero sequenti Pascha in diem priinum inensis Aprihs incidit. Subdit Ignatius, imperalorein tumultuarium conventum in
et

commendabatur,

etc. ,

Sigrianum nuncupatuin Magni Agri

(sic dicti

mo-

Ecclesia adversus Ecclesiam coegisse, et priina die Synodum a Constantino Copronyino habitam con-

nasterii) pra3[)0situm, prospiciendi vim habentibus ocuhs procul adsi^exisse, suffitusqueaccendisse^atque precibus votisque, sublatis in cKlum inanibus, eum prosecutum esse, Deo nimirumcommendando, amplexusque atque salutes dirigendo. Ac quodam quBorente causam, dixisse Theophanem Idcirco ha;c factitare, quod magnus confessor Nicephorus patriarcha pro sanctis imaginibus agonem desudans viam transiens in exilium proficisceretur Cedrenus, cujus verba refert Baronius, dicit id contigisse, cum Nicephorus in Pra^connesum abdu:

firmatam, sequenti

falsa

imaginum

publicata esse, et

dogmata adversus cultum non multo post erasas

:

in Ecclesiis imagines,

sacraque violata
caligo

Qua)
ce-

autein exinde (post Pseudo-Syuoduin

lebratani)

nempe

noctis

atrae

incubuit

Ecclesiis

(inquit Ignatius)

profundo
lentes

occultare ? Etenim

nonneeain magis convenit silentii omnein ex picta

Evangelii historia,

decorem,

siiiit veriti.

martyrumque certaminibus abocalce subacta oblinere haud Quo autem modo eos affectos fuisse di-

eum

Verum, utmox vidinius, Praeconnesus locus exilii Nicephori non fuit. Simeon logotheta loci, ubi miraculum accidit, mentionem non facit, et neque in Vita Nicephori, neque in Vila Theophanis prspterea Nicephorus de illo miraculo sermo est
ceretur.
;

cam, qui hffireseos invento succumbentes saiiaiu nihilominus rationem in conscientiie judicio convulneratam servantes, rem absurdam maligne ju? Hi saue non raro aqua mixtam calcem perfuderunt lacrymis, quia prae sceleris iinmanitate doloreiii non poterant dissimulare. Cuique enim quidvis audeudi in sacras

bentibus addixerunt operam

urbe CyziTheophanes, sexaginta et amplius millibus transivit. Sed cum Theophanes de Nicephoritransitudivinitus monitus fuerit, eumque nonnisi acie spiritus, ut inquit Cedrenus, viderit, locorum distantiffi ralio non habeuda, quemadmoin exilium duceretur, procul ab

dum

censi, ubi tunc erat

imagines libera erat potestas ; cum alii pretiosa ac veneranda cimclia confringerent, alii sacras magni
pretii vestes iinininutas lacinias

paniiosque dissepictas tabellas se-

carent, et

humi
;

projicerent

alii

dum

auctorum citatorum cum Simeon logotheta et Cedrenus id memorent. 13. Plures SS. episcopi in exilium missi. Grseci inMenajis ad diem viii mensisMartii de episcopis, qui coram imperalore anno sequenti connec
silenlii
;

curibus excindentes medio in foro crudelissime iacenderent alii stercore, uncturisque ac tetris
odoribus priorum suffituum loco oblinerent, ac
foede deturparent.
15.
biti.

Eo

celebrato

imaginum

Vidisses velutin captivitatehostiiisacrarum

intacta
:

cultores dire ha-

venere, ha?c habent:

Sanctus Nice|ihoruspatriar-

fEdiuni couculcari donaria, et qua; vulgo

cha Constantinopolitanus

lectissimum

quemque

fuerant, atque iuaspecta profanis trahi nianibus,

episcojium ad sc cvocavit,/Emiliaiuim Cyziccnsem,

ac promiscue plebis exponi spectaculo

siis

ab Eccle:

EuthyiniuniSardium,JosephuniThessaIonicensem, Michaelem Synodensem, Eudoxium Amoriensem, etTheophylactum Niconiedienseni,alios(iuemuItos, qui omues imperaloreni couveueruut, et multa illi

fugari qui reclain doctrinain profitebantiir, quibus vero execralioni illa erat, eos in domesticos et ncccssarios iccipi. Viros innoxios seu reos tribuuah-

expelli paslores et lupos gregibus praiQci

524
bus
sisti,

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTI 814.
quibus
ista

Ticissimque flagriones prsesidere judiciis.

ergastulis
siti,

dita conscriptis,

illustrantur, ut et ilia

Clericos ludibria atque \erbera expertos, firmissi-

vicissim
17.
ditce.

istis,

ut recte observat Combeflsius.

et

mis

undequaque

detineri

Nazarseos

nostros verberibus, fame,

ricula

diuturnis carceriet

Relegantur Nicolaus
Pergit

Theodorus Stu-

anonymus
omnes

Quamobrera depor-

bus ac laboribus maceratos, ad extreuia usque peinter

alios

tatur poutifex (nempe Nicepborus), cui a victoria

cruciatus

perseverare

horum
pelago

uomen

sed et

relegantur, quotquot Christi

quidem
inclusos,

gladio vitam amittere

alios culeis
alto

vinctosque

saxorum niore
viris

rarentur. Ante

imagiuem quadam ad exemplar habitudine, veneomnes autem relegantur, ut pleomittam,

demergi. Feminas vero

dari, ac velut reas

spectantibus denu-

raque

commune
;

illud

lucentissimum

equuleo distendi ac caedi,

om-

virili sensu Cbristi causa perfereutes . Similia uarrat continuator Tbeopbanis, iu quo sequentia desunt non parvo Historia; deirimenlo cum varia

nia

nomen; Dei, inquam, munere datum, oblectamentum (nempe Theodorus) una cuni discipulo strenuoque fidei propuguatore ac confessore patre Nicolao. Vix enim ille, hic illic erranteiu sermo-

ab

aliis liistoricis

prfetermissa retulerit. Porro Conpertinent, licet tom. vii

nem
liare

ab imbecillitate, commiseratione
sibi adjuuxit
:

manum pree-

ciliabulum, ideoque et quoe post illud babitum

gesla, ad

tendens,

annum sequentem
In hac

quauquaiu is, haud pecualiquod argumeutum compleclens,commuues

CoDcil.
16.
enitiiit.

adhunc anuumreferatur.

potius

ambobus

magistris agones, hujus historia

persecutione Studitarnm virtus

A num.

42 ad 5G. Baronius plura ea-

texenda exsequitur. Ne quis vero ea nos parte vituperet. Non enim ex arte compositi suasionibus ;

que egregia exhibet de exilio saucti Theodori Studitarum praepositi, sed ea magis illustrari possunt ex Vita sancti Nicolai Studitae, qui cuni Tbeodoro confessor, ac ejus taudem successor, ad Iguatii usque ac Photii tempora, prseclarus meritis ac fide,
Ignatiique

quin potius veritate, eaque una, ejus res exornare providimus, etc. quia igitur impoleuli ira, ac contra indemnatos beatosque viros, prscdaamatus iniperator seuteutiam tulerat, extorresque in castro

quodam
Metopa,

Apolloniadis

lacui

vicino

cognomento

communione

ac

patrocinio,

insignis

annum integrum

carcere detenti egeraut,

discipulisque ac

enim successio rerum Ecclesiaj in Grajcia usque ad Pbotiauum schisma summam iude lucem accipit. Eam ConibeGsius tom. i Supplem.
pervenit. Tota
Bibliotli. Grseco-Latina! ex

eorum ubique pervagante fama,

multis ahis clauculum ad eos ingredientibus,

cum

Codice regio descriplam

exbibet, ab

auctoreanonymo scriptam.

Erat ,in-

omues fere resumptis animis ad integrandum Ortbodoxum fidei certamen animarentur re, uescio qua ratione, comperta, mittitstatim novus Amale:

quit auctor de monasterio Studii, ubi sub Theodoro

Nicolaus vivebat,

revera virtutis schola, uovus

quidam paradisus multiplici florum genere vernans. Etenim ad istos accedebant, Joseph quoque sapientissimi patris nostri (sc. Theodori) frater, ac postmodum celebris Thessalonicensium civitatis

indignusque purpura imperator, eosque ad castrum ahud in Orieutali themate noiuine Bonita transfert, jubens ut ne quem omnino videreut, ulcites,

lumve sermonem de flde miscerent.

Ut ne autem extra 18. Uterque dire vapidat. propositum ferri videamur plus justo sermouem protraheutes age, fluctus plurimos a puppi pulsantes, immanis procellae Aiolentiam edicamus.
;

factus

arcbiepiscopus
et

quiu

et

Timotheus,

Atbanasius quoque
dori successor) ac

Naucratius (proximus Theoplures, quos brevitatis causa

alii

Cum enim maguus

rum
post
tatis

Theodorus nedum

vicinos, ve-

omitto, in terrestri
stea

illo caelo

agebaut

Narrat po-

etiam multo locorum

iritervallo dissitos,

qui

Leouem Aug. congregatos sacerdotesac monaesse.

impiam haeresim abduci

ex
illis,

consensissent, ad pie:

chos Orthodoxos in suani hajresim impellere co-

iter per Epistolas postiiminio traheret

una

natum
tii

Cum,

inquit, in sacra

quadam

pala-

quadam

incerto casu ac improvise in feri

cede, sacerdotum ac patrum nostrorum, circuniquaque ipsum stipante niilite, turbam cougregasset (auno scilicet sequenti) medius ipse prsesidens, arroganti ac fremebundo sensu, adversus inagnum Poutiflcein (nempe Nicepborum) sociosquc, quod per eiTorem iu veuerabilium imaginum restilu-

ac leonino pectore hominis

,

manus

iucideute,

quam

Tumque
garum

tionem conseusissent, velut pro concione orabat. deiude videns, ut ii spiritus gladio, nuejus garrulitatem varie

is ad Christi confessores adorationem a principio describeus, ejusque dogmatis plenain contentionis ac novitalis insaniam traducens, scripsisset furore accensus, ac pro nominisratione leonis instar, scelestus rugiens, quani celerrime satellitem verbera illaturum miltit. Ve;

sanctarum imaginuiu

niens

ille

frenieus ac

minabuudus, sauctos

e custo-

mediam

secarent

diaeducit, ac iuique, iniquo ac scelerato imperatore

iuiquior, insano furore actus, laurels

quauquara uuUius periude atque herois ac magni patris nostri Theodori audaciam stuperet, ea re miser iu furorem actus, omuesad unum, multa ira
exffistuans, regia expellit, ac
lis

centum

in

oculis Theodori
reaj flagella

Nicolaum cffldit (suuttauex boum seu taurorum coriis). IUuin,

magnum

quamprimum

singu-

que rursus totidem verberat

nit,

tumque paeue voce

locum

exilii

saucit.

Multatamen

gesta post

eam

defectos pari certamine beatos viros in custodia po-

collationem, ante

auctor omittit,

coufessorum ejectiouem, quaa sed narrat Baronius ex ejusdem

ac ostium obstruens, jubensque faine euecari,

relinquit .

AUa sauctorum confessorum

flagella

Theodori Epistolis, ejusque gestis a Michaele Stu-

his priora ponit Michael in Vita Tiieodori, qui nec

LEONIS
ista

iri

ANNUS

19-

CHRISTI 814.

>25
officio

omisit,

Recitat

illa

Baronius

anno dcccxix,

que, pessimum
se provocabat.

hominem ab

vetaniem, in
a

num. 13
(livcrse

Videtur tamenhicauctornonniliil a Michaele narrare cum quo ideo confeet seqq.

,

21. Plafjas vicissim

ille

c^irant.

Eniravero

rcndusj ad Historiae ilkistrationem.

19. Nihil amittiint dicendi libertatis.

qnidem

instar aspidis ira3 prcEsens

venenura

Pro-

labiis

sequitur

anonymus

Quis vero tantos

illos

agones,
assequi

tum
et

repositum ferens, jubet ejus cum brachia, nlnas iterum flagellis, qua; rhecas dicunt (ost

illatam ea re sanctls

vim enarrans,

satis

qucat? quis iusidias, quas sunt passi a custodibus, fcralemque furorem ac penuria) necessitatem delincaverit? nec enim impiis hominibus vcneranda erat ad miserationem seuectus; uti neque juvcntutis sobrietas auimi reputabatur : quin potius odio in cos diu noctuque instar canum miseri latrantes,
nucessaria

genushaclcnus parum cognitum), caedi,sed ab uiraque manu carnivorus canis funes alligans, atque per horas plures tendens, virum sanctum
flageUi

torquebat. Tuui vero blanditiis <[uoque minas ne-

quissimus tcm[)erans, persuadere nitcbatur, ui ei fidem negarei. Uiautem conaium omnem, velut si marini fluctus petra2 allidantur, in spuniam dissolvi vidit,

quoque esca execrandi homincs

priva-

hant, altcrnis, quaternisque diebus quaiidoque per

dens, eura miser

omnino jam animum tyrannus desponuna cuni |)atre inira carcerem

hebdomadam totam

vix modici panis frustum aliet

claudens ac osiiura obstruens, tandera ei ipsc confusus abscessit. Saue vero videre erat ex vcrberura
illa

ipsam aquam, scelesti honiines, eis denegabant. Ac sane major est quam ut sermone exprimi possit, immensa illa illata vis. Num ergo ob eam vexationem haud quidem puguacem dogmatum constantiani amiserunt visi tamen sunt certaminibus impares, minuere aliquid dicendi hbertatis? Haudquaquam. Vide enim amphoreni hinc fortitudinem ac sonum praedicationis
;

quod projicientes; quin

carnificina,

martyris

Nicolai

brachia, nihil

minus tonibus

ex[iorrecta.

Veiberum siquidem

excoriatione, ac funium tensione distentis nervis, vique tanta a naturali interius motu [^rohibitis defcctisque, jacebai seu grave aliquod
difflcile,

onus portaiu spectaculum miseraLile adspectantibus in crucis modum rigentibus laccrtis, palam omnibus

. Subuotat illos pra^positos eo landem a Leone abductos, ut fldem ipsi retinerent, sed non prffidicarcnt, aut ejus pravuni dogma coarguerent, de quibus Baronius hoc anno nuni. 24 et seqq. Illis vero magno semper animo restitit Theodonis, onmes modis omnibus provocans ad liberam fidei confessionem, ac hteresim palam arguendam. 20. Iterum dire vapulant. Cum enim necdum corum corpora bene sanas a prioribus plagis cicatrices haberent, en tibi raalus alius impii imperatoris impius magis nuntius, caedes spirans, ac

majorem

factus. Plane vero

positione, nisi

mansurus erai ea corporis distandem cusiodes parum aliquid feri-

tatem animi miiigantes,

cum

natura3 vimsu|)eraii-

tem violeutiam perspicerent, cum aqua tepida, adipem quoque petenti sa^pius patri Tbeodoro ob
inopiam, prffibuissent.
Is,

adjunctis [)recibus, spon-

gia leniter demulcens, ac quotidie plagas oblinens,

paucis diebus,insanabilem illura

dissolvit, ac perfecta

manuum dolorem

Sed
pia;

et

discipulum sanitate donavit. i[isenibiIoniinusmagnus Nicolaus, id i[isura

offlcii

curationis

patri

exhibebat,

emortuas

furoris oestro

quodam

agitatus advenit,

una secum

tormentorum vicarues, acinstarmandilis jiendentes

a corpore, perite abscindens
Moritiir Carotus
,

librum inferens, apertoque carceris ostio, divinos viros incondito clamore inde educit, ac monstrans
Epistolani,

ac omiii

[)arte [latris

curam gerens. CaeteraremitUmusad

22,

quam manibus

teneret, ab eis adversus

M.

au. dcccxvi.

Ad num.

37 et

imperatorem scriptam, cogebat edicere, quando,

seqq. Eginbardus in Vita Caroli M. referi,

quomodo, et ad quos misissent. Vide ergo fortium pugilum pugnam aliara, ac certamen. Ut enim ab se compositam, missamque accujus causa
ac

Carolum, cum Aquasgrani hyemaret, mense Januario valida

febre correptura esse, et accedente ad febrera lateris

dolore decessisse,

anno

setatis suae Lxxii, et

ex

factum

sit,

confessi fuissent, in

furorem conversus

quo regnare
diei tertia .

coeperat xlvii,

kaleud. Febr. hora

execrandus homo, fortem illura Ecclesia; adaniantem, magnum imprimis Nicolaum confestim nudari jubet. Viris autem sublimem ab utraque nianu tenentibus, aliidirctaurcis csedebant.Porrodefluebat
in

Ubi Eginhardus annos regni ejus Juiii

lianos,

uiriuque incorapletos, uumerat, aGtaiisvero

ultimum etiam incoin[)letum fert cum Carolus anno dccxlu

;

sumniam conlucem
prodierit,

in

terram sanguis martyris

satis

vidensque scelestus ad
sine vocc,

longum
giiine

tempus vapulantem
sic

animo

exasperatus miserabilis, jubei

nudum

ac san-

annos lxxii, alii annos Lxx attribuuni; qnod scilicet ulliini nuiuero rotundo utantur, alii aunos coniplclos numereni,
aliqui ei
alii

annos lxxi,

commaculatum sub

dio frigore

reliiiqui.

Erat siquidem tunc

nccandum hybernum tempus,

sicque

iertia

nimirura Februarii mensis,

cum

hoc accidit

sanctis.

Mox vero

ira furens, Ecclesia; colunraara

eum annos lxxi vixisse scribani ; ahi denique annos etiain incompletos rcccnseant, indeque anuos Lxxii eidem tribuaut. Sepultusest , inquit Eginhardus laudatus, eadem, qua defunctus, die
arcusque super
jitus est
SLii

Theodorura adii, eumque rursum multis vcrbcribus cffidciis, redit vicissim ad magnum Nicolaura, multaque instar hyemaUum niraborumsermonum
jaculis miltens carmina, conabatur abstrahere a
pietate in i^alrem. Is

tumulum deauratus cum

:

iuiagine

et titulo exstructus
:

ct tilulus ille

uoc conditorio

hoc inodo descrisitum est corpus

QUI
ET PER AN-

KAUOLI,

MAGM ATQCE

OIITIIODOXI IMPERATORIS,

autem enra observansfovens-

REGNUM FliANCORLJl NOBILITER AMPLIAVlT,

526
KOS

LEONIS ni ANNUS i9.

CHRISTI 814.

ItlUS,

XLVd FELICITER TENUIT. DECES3IT SEPTUAGENAANNO DOMINI DCCCXIV, INDICTIONE VII, V KALEND. FEBRUARii . Notabile est quod scribit Egia-

In srnectute bona plenus dierum pcrrexit iu

pace, ipsoque die

clesia

humatum

est

corpus ejus in Ec-

quam
a^tatis

ipse construxerat Aquisgrani palatio,

hardus, Carolum eadem die et mortuum et sepultum indc enim discimus, quo tempore cxsc;

anno
tius

suseLXXii, Indict. vii . Respondct Coiniu textu

hoc anno,

Eginhardi

et Tliegani

men-

quitie priniis octo Ecclcsiae sajculis de

more

fierent.

dum

Certe Pontificcs
locuti

sumus
altero

vel

uno aut
ex
iis,

Romanos, de quibus hactenus eadem qua decesscrant die, vcl post mortcm die tumulatos fuisse
,

x restituendum characterem v. Sed prteterquam quod hujus correctionis suae nullam rationem profert, et

corrigendum

essc, etloco characteris

Caroli Epitaphium dissimulat, in quo Carolus se-

quse sais locis dixi, certum esse debet.

mortem attribuNotabile ctiam est, quod Carolus in suo ttim. Epitaphio Magnus non cognominctur, quia nempe tituius ille eidem nonnisi post mortem datus, ut patet ex ejus Diplomatis, in quibus dicitur quidem Magnus imperator Gra>corum imperatorum exem23.

Agnomen Magni

ei

post

ptuagenarius dicitur, a nostra computatioue non recedunt Eginhardus in Aniial., Theodulfus Aurelianensis cpiscopus, Agobardus cpiscopus Lugduncnsis,
recitat

cujusEpigramma

in laudeni Caroli

Magni

Raronius in Appendice ad hunc annum, incertus auctor et monachus Engolismensis, cum annalistis Moissiaccnsi,

Fuldensi, Rertiniano, aliisque

nunquam Carohis Magnus.\nAeq\\e.\\qaei, qufecumque Diplomata, in quibus Magnus nuncuplo, scd

antiquisscriptoribus.

Ex quo
esse in

et sequitur,

Carolum

anno

patur,

mcro

supposititia csse eique afficta

quod

de quibusdam suis locis ostendimus, cstera, quae viris doctissimis imposuere, brevitatis causa negligentes; cumex uno omnia disci possint. Hoc etiam

dcmonstrat Commcntariusin Donatum a Sniaragdo monasterii sancti Michaelis in pago Virdunensi ahbate compositus. Floruit is Carolo et Ludovico
fiho imperantibus, el pi\Tceptoris

majoratu Pippini, deccptosque scriptores Germanos, qui superiori sa3culo et pra3senti tradidere, Carolum natum csse in Germania, et in majoratu Carolomanni cum is illum tcnuerit usqueadannumDCCXLVii, quoilluni Pippino fratri resignavit.
dccxlii
;

natum

25.
justitia

Virtutes

Caroli

M.

Quanta
et quae

pietate et

exornatus fuerit Carolus, ostendunt qua)

munus aliquando
;

suis

locis

de co retulimus,

scribit

Abho-

sed gessit. Commentarius ille hactenus ineditus Mabillonius tom. u Vet. Analect. pag. 420, testatur hujus operis duoexemplaria Mss. extare in Codice Corbeiensi, quorum alterum Carolo, alterum Ludovico imperante exaratum fuit. In priori auctor plura cxempla profert de Carolo, et inter illa Ergo si placet, sic ista; quatuor propriorum istud nominum species jam hodie apud nos teneantur, ut dicamus prainomcn imperator, et sit illi proprium dignitatis, quod nulli alio in suo convenit regno dicamus karolus, et sit illi proprium quod dicamus francus, et sit illi accepit in baptismo dicamus prudens, et appellativum in genere suo
: ; ; :

Floriacensis abbas, qui ante annuni dcdxcvii

Hu-

Roberto ejus filio cum patre in Francia rcgnanti librum canonum a se editum, et a Mabillonio loco laudato publicatum, obtulit. Illius enim libri cap. 3, quod est de ministerio regis, ait Abbo : a Quale ministerium regis sit, et ipse sui
goni Capeto atque
prodit, et totius regni suscepta cura nec magis uUa sententia aniiuum regis ad bene agendum subrigit, quam diversorum prinofficii

nomine
:

innotescit

cipum clementia

proposita sub exemplis

quia et

coNSTANTiNi imperatoris mansuetudo laudatur inter

dissidentes episcopos, et marciani pura fides inter
hajreticos et Orthodoxos.

sit illi agnomen appellativum accidens ei extrinsecus. In aitero quidem Codice quod hic Carolo, quia post sed factum id Chlowico attribuitur
, ,

quor

et

Sed de externis quid loloquendo immoror ? cum ad dispensatioet utilitatem

ncm

reipublicae

Ecclesiarura tanta

fuerit pietas ac prudcntia caroli, et

obitum

Caroli,

cum

dignitas

impcratoria penes

dovici. Certe utrique pro

filii ejus HIutcmpore ac ratione nove-

Ludovicum erat, librarius, qui Codicem istum exaravit, exemplum a Karolo ad Chlowicum seu Ludovicum traduxit; de quo cumscribat ;rf/ca2?<s
FRANCUS, etc. dicamus prudens, etc. recte inde colligitMabillonius,
tribui

rant parcere subjectis, et debellare supcrbos. ex libris, qui ex Concihis sui temporis
effccti

Unde
sunt

cum
stitia

suhjcctione episcoporum

quanta

facile est

reperiri

expressum
est,

lib. 2,

cap.

post aliqua . Ju-

ncque Carolo supcrstiti agnomen solitum fuisse Magno, neque Ludovico, cogPio.

regis

neminem

injuste per potentiam

inter vi-

opprimere; sine acccptione personarum

nomen
24.

Ex

cetate

Caroli

M.

ejus patria eruitur.

rum
pillis

et

proximum suum

judicare

advenis et pu-

et viduis

defensorem

esse, etc,

ibidem

le-

Ex eodcm
DCCXLvn,
valdc

Epilaphio etiam liquet,

Cointium anno
1 et

num.

14,

et currenti

num.
scripsit,

seqq.

gcnda. Denique prseter ea quae Rarouius hoc anno de ejus sanctitate hahet, RoIIandus ad diem xxviu

deceptum natum, currentique, cum a nalivianno tate sua lxvii numeraret, vita lunctum. Eginhardus cnim hac in re falli non potuit; cum Epitajiliium Caroh ab eo recilatum conditum cssct antequani Caroli Vitam in liltcras mittcret. Secundo, Thcganus, qui huc teniporevivcbat, cap. 7 scnhit:
esse,

quando

Carolum

dccxlvii

mcnsis Januarii, cum agit de publica sancti Caroli Magni veneratione, Rrcviaria comphuium Ecclesiaruin a sc visa testatur, in quihus V kalend. Fcbruarii Carolus imp. officio novcm vel trium luctionum colitur. Citat et Wandclbertum aIios(|uc Mailyrologos, apud quos eodem diu iioiuen Caroli
legitur, rcferlque ex Rreviarjis Mindensi et Uotho-

LEONIS
inagensi publicas precationes eo
tari solitas.

III

ANNTIS 19,
die reci-

CHRISTI 814.

527

quoque

rum nomine Saracenos intelligit, quorum califa Bagdadi regiam sedem habebat. Anno autem superiori

2G. celebrat.

Annalista
i

Ludovicus

Piits

conventum Aquisgrani

Saraceni factionihus inler sc divisi Pala;stidepo|)uIati sunt,

Caesarens a Lambecio editus

nam

ut ibidem

numero 25

di-

ad
ait

annum
:

Ludovici Augusti, narrata Caroli morte

\m\>e-

ximus.

((

Eo anno Placitum suum cnni Francis

rator Hludowicluis habuit kalendis Augusti mcnsis,

Graecorum auxilium petebantab eo contra et casteras Barbarr.s gentcs. Eo tempore Hierosolyma vastata est a Persis, et persecutionem niagnam in Orientalibus partibus Cbristiani habebant. Hraban ordinatur ad presbyterum X kalend.
et legati

Bulgares

JanuariiabHeistoIfo archiepiscopoJIoguntiacensi.

Quoad Rabanum, 28. Rabanus fit presbrjter. idem annalista ad annum xxxiii Caroli regis, seu Hraban ad annum Christi dccci jam dixerat diaconus factus. Quai'e perperam Cointius Rabani ordinationem in presbyterum inannum sequentem dilTert. Neque dubitandum cam ad prffisentem pertinere cum dies XXIII Decembris, quo ordinatus dicitur ab annalisla Casareo, hoc anno in sabba:

quatuor hic nobis exponeuda. Qnoad primum, Eginhardus in Annal. hoc anno habet Habito
Quffi
:

tum quatuor temporum adventus

dies Paschatis a uobis

inciderit,

uti

memoratus

ostendit.

Rudol-

Aquisgrani generali populi

tias

s;ii

conventu, ad jusli-

fus Scholasticus, Rabani discipulus, in ejus Vita a

sa;c. iv Benedict. part. 2 recitata de Rabani patria,quae inmagna controversia versatur,

populorum sublevandas, legatos ad omnes regni sui partes dimisit . Theganus vcro cap. 13 Eodem tempore supradifaciendas et oppressiones
:

Mabillonio

mentionem non
se loquifur
:

facit, sed

Rabanus

ipse in Alcuini
,

ctus princeps misit legatos suos supra

omnia regna
invenissent,

persona libros suos de cruce papic olfereus

sic

de

sua inquirere

et investigare, si alicui aliqua insi

justitia perpetrata esset, et

ahquem

qui hoc dicere vellet, et

cum

verissimis testibus

Ipse

quidem Francas genere

est

atqae

inc<jla silvse

hoc probare potuisset, statim cum eis in provinciam ejus venire pra;cepit. Qui ingressi invenerunt innumeram multitudinem oppressorum aut ablatione patrimonii, aut exspoliatione libertatis,

Bochoniae, etc.

quod

Rabanus quippe monachus Fuldfe erat, quod oppidum est in Bochonia situm; sed non ibi, verum
in

iniqui ministri, comites

et loco-positi per

malum

urbe Moguntia, ut ipse canit

in

suo Epitaphio,

ingenium exercebant. Omnia supradictus princeps

destruere jussit acta, quje impie in diebus patris
sui per
rant.

natns est

iniquorum ministrorum ingenia

,

facta fue-

Patrimonia oppressis reddidit injusle ad servitium inclinatos absolvit, et omnibus praecepta

Urbe qiiidem hac genilns sum, ac sacro fonte reualns 1q Fulda iiost hrcc dogma sacrum didici.

jussit facere, et

manu
ad

propria

cum

subscriptione

confirmavit

27. Legatio

eian missa a Leone imp.

Nec audiendi sunt, qui interpunctionem qua; cedere debet hoc vocabulum in Fulda, post
locant, ut inde

prae-

illud

Qnoad

legalos,

Ad

suscepti regni

idem Eginhardus antea scripserat adminidrationcm cura con-

natum esse inferant. Raba7ius enim sepulturain suam designaverat Moguntiae, ac proinde verba illa, urbe quidem hac
Fuldae

eum

vei*sa,

primo legationes gentium, qus ad patrem

genitus

venerant, auditas absolvit. Alias simili

modo

ad

anno
ex

dccclvi,

sum de Moguntia num. 26,

recte explicavit Baronius

et

confinnat Mabillouius

patrum ante quidem missas, ad se vero venientes

suscepit.Inter quaspraecipuafuit legatiodeConstan-

loco laudato in Elogio Historico Rabani

nnm. 39

anonymo

inedito ante annos quadringentos de-

Leo imperator, qui Michaeli Amalhario episcopo (nempe Trevirensi) ct Petro abbate (?cilicet Nonantulano), qui ad Michaelem quidem missi ad se venerant, legatos suos Christophorum spatharium et Gregotinopoli uiissa.

Nam

successerat, dimisso

scripto. Rabammi adolescentem et litteris utcumque imbutum Radgarius Fuldensis abbas ab anno Dcccii ad Alcuinum, ut arles liberales disceret, misit, ipseque postea Fuldensis scliola; regimen

suscepit, ubi discipulos habuit permultos, et in his

rium diaconum cum eisad dominum Carolum

fcederis misit.

et

per eos descriptionem ac confirmationem pacti ac

Quibus susceptis atque dimissis, dolegatos suos Nortbertum Rhegiensem episcopum (in Insubria scilicet) et Richwinum Pictavensem comitem ad Leonem imperatorem ad renovandam secum amicitiam et prajdictum pactum conlirmandum misit. Non dubium autem, quin legati Gra;corura auxilium a Ludovico Aug. adversus Bulgares imperium Orientis hoc et superiori anno devastantes, ut supra ostendimus, postulaverint, licet hoc Eginhardussilentio prretermittat.

minus Ludovicus

Walafridum Strabum, Servatum Lupum, Otfridum monachum Wissenburgensem, et Rudolfnm ejus Vita; scriptorem, de quibus omnibus infra sermoerit, sicuti et rursus de Rabanc, viro inter
Ecclesiasticos scriptores valde celebri.

29.

Lotharius

Aquitanioe.

Rerum hoc anno in Galliis gestarum

fit

rex Bavarice

et

Pippinus

narrationem Eginhardusin Annal. sic[irosequitur

Bernardum regem Italiae, nepotem suum, ad se evocatum, muneribusdonatum inregnum dimisit. (Ludovicus Aug.) Cum Grimoaldo Beneventanorum duce pactum fecil atque firmavit, eo modo quo et paler, scilicet ut Beueveutani tributum, annis sin-

Quod

spectat ad tertium, anuiilista CcEsareus

Pma-

528
giilis
,

LEONIS

III

ANNUS

19.

CHRISTl 814.

ex

filiis

septem millia solidum darent. Tunc duos suis Hlotarium in Bajoariam, Pippinum in

ctus fuerit. Ejus

libri

nomine

cusi sunt saepe quatuor

de Ecclesiastico

officio,

necnon

liber de Or-

Aquilaniam misit . Ludovicus Pius filios tres ex Ilildegarde uxore habebat, Lotbarium, Pippinum ac Ludovicum. Lotharius hoc anno Bajoarise, et
Pippinus Acjuitaniae reges renuntiavit,

dine Antiphonarii. Sed

auctor

utriusque operis

calamo

manum

admovit, Amalhario Trevirorum

archiepiscopo jam mortuo. Hettium enim ejus in

tertium

episcopatumTrevirensem successorem an. dcccxvu,

vero Lwdovicum adhuc puerilibus consistentem in annis secum tenuit , inquit auctor Vitae Ludovici
Porro Lolharium et Pippinum hoc anno regnare coepisse, ex utriusque Diplomatis suis locis ostendemus.
Pii.

Viginti
dicli Caroli

30. Moritiir S. Angilbertus abbas Centulensis.

duobus diebus
a

elapsis post

mortem
illis

eam Ecclesiam rexisse, certo demonstrat ejus Epistola ad Frotarium Tullensem episcopum data, in qua de Ludovico Aug. loquens, ait Insidiante Satana Bernardus rex disponit rebellare illi , eam autem adversus Ludovicum Aug. conjurationem anno dcccxvii coeptam,annoque sequenti ipsius Bernardi suppIiciocompressam,inter
aut saltem insequenti
:

Magni, anno dcccxiv, XII kal. Marlii

saeculo,
et

omnes
ante

convenit. Quare

cum tam

libri

de Officiis

S. Angilbertus migravit

xxu

Ecclesiasticis,

quam

liber de Ordine Antiphonarii

diebus durantibus, die ac nocte semper et continue

existens in orationibus, de nece et
sui plorans et

annum oclingentesimum
scripti

vicesimuna septi-

morte domini jejunans, humiliter sacramenta Ecet

mum
invicte

non sint, ut infra videbimus, hinc deduxit Sirmondus distinguendos esse duos

clesiastica et necessaria requirens

suscipiens,

Amalharios,

quorum

alter

archiepiscopus Treveac

omnibus

suis fratribus in

signum
ul per

humilitatis et

rensis, et alter diaconus Metensis,

eorumdem

paupertatis sepulturam Ecclesiasticam ante portam

Magnae Ecclesiae

requisivit,

onmes
et

intrantes

pedibus conculcaretur.

Et ibidem requievit ejus

librorum scriptor extitit. Qua de re legenda quae anno dcccxxx dicemus. 32. S. Adelhardus cum fratribus in exilium
missus.
relicta

sanctissimum corpus xxvui annis,

super ejus
, inquit

Sanctus Adhelhardus abbas Corbeiensis,

Italiaj

tumulum

discipuli ejus inscripserunt, et in Epita-

Bernardi

regis aula

perrexit

Bo-

])hium composuerunt versus sequentes

niam
ut

inquit auctorlibellide constructione novae

Joannes de Capella monachus Centulensis , qui Chronicon abbatum Centulensium anno Christi

Corbeise,

non solum
et

orationis causa, sed etiam

cum

venerabili viro Leone papa conferret de

plebis.
Ibi

MCDXcn elucubravit, quique postea versns illos reHariulfus, qui sreculo xi Vitam sancti Angilberti concinnavit, mortem ejus cum eodem anno ac die alligat. An monasterium Centulense plus
citat.

necessitate regia

cum

moraretur,
nuntius luctuosam

atque simul de profectu adolescentis gauderent

(Bernardi

nempe

Italiae regis)

subito venit

penuigero volatu, alTerens Epistolam

debeat Richario conditori, quani Angilberto instauratori et ampliflcatori suo, vix statui potest,

inquit

nimis de morte Caroli imp. qua perlecta mcestus nimis venerabilis pater illo de loco abscessit, sta-

Mabillonius in Elogio Historico sancti Angilberti

sa;c. IV

Benedict. part. \.
loco addident,

Quantum

decorisetoruatres

timque ad projirium monasterium perrexit . At paulo post anno Ludovici Augusti primo pulsusest
in exilium
Vita,
;

menti

is

argumento sunt

Cen-

cum

teste Paschasio

Ratberto in ejus

tulaj erectae Basilicae,

ad quas pertriangulare clau:

per septennium exularit, suoque monasterio

reslitutus fuerit, ut legitur in Annal.

strum scu dormitorium iter continuum erat in quibusAccemetarum more perpetuajugisque psal-

anno dcccxxi
liberi fucre,

Eginhardi. Bernhardo CaroliMagnipatruoquinque

tres

modia celebrabatur. In his ara? multa3, reliquiarum sacrarum et ornamentorum immensa supellex, quae omnia vel contulit Angilbertus, vel Carolo M. donante promeruit.

mares Adelbardus, Wala, Ber-

narius ; foeminaj dua), Gundrada et Theodrada, quos

omnes apud Carolum inmagnaexistimationefuisse

asserit

Et ne quid suae in

Ratbertus citatus. Adelhardus abbas erat

sanctum Richa^ium devotioni deesset, cjus Vitam per Alcuinum elegantiori stylo expoliri curavit,
praecipiente Carolo M. 31 Moritur

i4ma//iarms Trevirensis archiepiscopus hoc anno

Joanncs enim Masenius in annotat. XVI ad Aiinales Trevirenses Broweri, hoc anno mortem ejus consignat, laudatque probatissimos
obiisse videtur
;

Amalharius archiepisc. Trevirensis.

Wala clarissimus inter iaicos, Bernarius Corbeiensis monachus. Gundrada vitam agebat in aula regia, Theodrada Suessionensis abbatissa erat. Factum est autem, cum imperator
Corbeiensis,

Carolus diem

vitce fecisset

proles ejus Augustus successissel in

diaboli agente invidia, in eo
(id est,

extremum,et Ludovicus regnum, ut

in

Adelhardo

Annales Trevirorum, quos ante annos treccntos Balduinus archiepiscopus ex archivo principali

magna cura

colligi jussit. De Amalhario muita commentitia circumferuntur, sed ha3c tria certo de

pravorum rursus solifls agitaretur insidiis . Nihil timendum erat a piissima familia; Ludovico tamen absenti suspectam Walaj potentiam quidam malevoli reddiderunt post Caroli patris obitum ut insinuat auctor Vitae Ludovici Pii.
abbate) veritas
,

eo possunt asseri, quod auctor

sit
,

libelli

Alcuino

Adelhardus

sapientia

probus mittitur, quasi unus

suppositi de CcEremoniis baptismi

bianam Saxoniam erudierit, Oricnte a Carolo Aug. pro pace conflrmauda

quod Transalquodque legatus in

dire-

ex ignobilibus ad Heri insulam. Missus vero illuc

omni humano

privatus honore, sed cajlesli interini

, inquit

undique vallo fulcitur

Ratbertus, qui de

LEONIS Wala
posse,
scribit
:

Iir

ANXUS

20.

CHRISTl 815.

529

Quem

tanta

laiis

sequebatur in

Corbcioe induit, ac toti congregationi, quaj dcflebat

onini vitae ncgotio, ut longe plus ccnseretur

amore

absentiani abbatis Adelbaidi,

fuit.

non exiguo
qiii

solalio

quam

oinniuni

fastiis,

et tyrannis rcliquo-

Bernarius monacluis eliam factus,

e Corest.

rum. Erat enim

jusfili.u ciistos ct

decus honestatis,

iiciensi

monasterio ad Lerinense relcgatus

refert,

De

op|n'essorum (|uo(|ue justus oppressor . His virtulibus csBterorum invidiam

(JundradcC et Tiieodrada; cgregiis virlutibus legendiis

fainiliam concitavit.

procerum insesuamque Ex aula pulsus monaclium

idem Uatbertus, qui

solam Theodradam

in suo monasterio remansisse.

LEONIS

III

ANNUS

20.

CHRISTI

815.

SequiturCbristi annus octingentesimusdecimus

(luintus, Indictione octava.

In Leonem Romanum Pontificem conjuralio.

Quo rursum

sancta Dei

Ecclesia

Romana

sceleratorum iiominum factione

est.

pressuram passa

Siquidem Carolo Magno im-

iis. qua; domino suo objiciebanomnia imperatori satisfecerunt. Et post nonnulla Cum autein Romani Leonem papam a^gritudine decubuisse vidercnt, coliecta manu, omnia praedia, qua in singularum civitatum di-

dux

subsecuti, de

tnr, per

peratore sublato de medio, qui ejus Ecclesiae pro-

lioiiibus sive territoriis noviter exstruxerat,

tectionem susceperat, semperque liberaverat a pra-

diripiunt, deinde iinmisso igne cremant,

primum tum Ro-

vorum hominum

in

Leonem Romanura Pontificem

:

mam
missa
fecit.

ire statuunt, et quae sibi erepta

querebantur,

insurgentium audacia

quasi ejus morte destitutus

violenter auferre.

omnino remansisset

auxilio,

rursum

facinorosi in

manu

Quo comperto, Bernhartus rex per Winigisuin ducem Spoletanum

eum

insurrexere, molientes insidias.

Quod

sciens

seditionem illam sedavit, et eos a ccepto desistere

ipse Pontifex, in eos lege agi

pra;cepit, cujus rei

concitatae, secu-

Quaeque erant gesta per legatos imperatori

Sic et

gratia

magna} sunt turbaj Roinaj

nuntiavit.

tocque sunt plurimae strages, deprsedationes, incendia aliaque

mala

adeo ut opus fuerit Ludovico

scriptores, qui res gestasLudovici sunt prosecnti,sicutauctorqui ejus

Hucusque anctor. omneshujus temporis

imperatori mittcre in
successerat in
etalia narrantur ab

Urbem qui loco Pipini fratris regnum Italiae Bernliartum. At ha^c

Annalium
scriptore hnjus temait
:

Vitam conscripsit Adhemarus,

et

apud Aiinoinuin

apposuit appendicem, res pariter geslassui temporis

prosecutus, aeque testantur legatos Apostolicos pur-

Priusquam autcm Ludovicus iliuc veniret, sed domi adhuc esset, allatnin est ei, quosdam de primoribus Romanorum ad interficiendum Lconem papam in ipsa l rbe
poris domestico Ludovici,

dum

gatiim reddidisse
ipsi objectis

hujus caiisaa judicium (indicium) ad Pontificem esset delatum,

conspirasse, ac deinde

Roma

cum

oinnes

illins

factionis auctores ipsius jussu fnisse

ferret, ordinatis

trucidatos.

Quod cum moleste

et Harioldi

tunc

Sclavorum
diraisso
,

rebus, ipso(|ue in Saxonia

cum

ad

Francofurt palatiura venisscl,

Leonem Pontificem in omnibus apud Ludovicum imperatorem. 3. Archimandritce a Leone Armeno vexantur, decepdque in apostasiam incidunt. Quod vero pertinet ad rcs Orientales, hoc eodem anno iinpius Leo imperator majori odio in Grthodoxos coeptam anno superiori perseculioncm adaugens, ut ad lai)snm cogeret, quos relcgarat episcopos et abbates eosdem Constantinopoh m revocat prajscnsque adliibet ad ruinam ipsorum omnem

Bernhartum regcm ltali;c nepotem suum, qui et ipse secum in Saxonia fuerat, ad cognoscendum quod nuntiabatur, Romam mittit.
2. Is

sollicitudinem.

ut nonnulli

Quod et ex sentenlia ipsi accidit, melu poena; iii laqueum apostasiae

abducti fuerint

magno

scandalo et ruina fidelium.

Niceta

cum

eo venisset, Kgritudine decubuit

Acta
nis,

ista (|uidein

fiiisse

res autem, quas compererat, per

Gerholtum coiniJoanncs episcopus

et Sergius

Tlieostcrictus

in

hoc anno secundo Leodemonslrat, cum

id

tem, qui ad hoc

nunliavit.

ei

legatus erat datus, imperatori

sequenti hieme a persecutione excitata id accidisse

testetur, qui

Quem

legati Ponlificis

de Niceta confessore

memoriadi-

Silva; Cauihda;,

Theodorus uomeuclator,

gnum

enarrat

Tuucs

Xlll.

67

530
4.

LEONIS ni AXXUS 20.

Ciim imperator considerasset,
iri,

CHRISTI 815.

exilio

ipso

uihil aliud perfectum

nisi patres illos alacriores

fuisse, eliam si pericula infinita proiiosita ei fuissent. Veiabatur deceptio sub dispensationis prse-

reddi, quippe qui

animos omuibus angustiis majoille

textu ab illo Josepho scelesto Joannis in impietate

'

res haberent, versutus

consilium mutavit.
illi

Cum
man-

collega

nam

et

eodem nomine probarat

est.

et

bene-

enim nondum quinque

sissent,

dies

viri in exilio

dixerat nuptias moechi Constantini imperatoris, ut

rursus majore quodam studio eosdem Byzantium reverti jussit, eadein itiueris difficultate et molestia eosque tamdiu liberos esse, quoad ipse
;

superius dictum

Hoc itaque velamento

simpli-

ciores decepti sunt, ut sua reciperent monasteria.

Pergit vero Theosterictus

7.

cogitaret,

qua ratione ad suam voluntatem

illos

Quamobrem omnes ad
,

ea qua; oratoria

pertrahere posset.

Cumque

hieniis

tempus,

et san-

dicuntur, quseque ut antea picturis exculta erant,

ctorum jejuniorum
qua
vellet ratione

dies transiissent, post

sanctum

ascenderuut

Pascha malorum inventori Joanni eos

,

tradidit, ut

manum

ipsos affligeret.

Cuni igitur eos

tali-

communicaruntque cum Theodoto, Tunc illis Theodotus Qui non adorant, inquit, imaginem Christi, anatiiemati subilli

dantes.

apprehendisset, in diversos carceres misit, et

jiciantur . Ita aslutissimus

sti

homo

adorare se Chri-

bus tormentis subjecit atque compressit, qualibus neque Gentiles olim marlyres ipsos afflixerant. Cum

imaginem

professus est, ut

res

faceret desertores,

monachos confessoeorumque communionera

:

II

enim in tristes et obscuros carcereseosconjecisset, neque stratum aliquod infra se, neque tegumenta super se habenlcs, eo modo quo singuli erant induti, sic humi prostrati sunt, testis quibusdam pro pulvinari utentes. Quibus singulis per foramen quoddam angustissimum panis ejusque putidi unciam velut cauibus projiciebant, tantum videlicet, quantum satis esse videbatur, ne fame perirent.
lisdem
et

fraude subriperet. Itaque pergit auctor

patres iu

Reliqui

suum

quisque monasterium, quod rege-

bat, abierunt. Ille vero beatus paler Niceta, cura

secum animo

cogitasset, multai ruinai

causam

esse,

cum

quis ab institutionis
et in

norma

deilcxerit, decrevit
proficisci,

aufugere,

aliam regionem

et illic

errorem, in
igitur

quem

lapsus fuerat, emendare.

Gum

parum aquae

maleolentis dabatur. Erat

vel sanctos viros ad vel vita eos privare.

enim imperatori proposituni,

suam sententiam adducere,

omnia sua in navigium conjecisset, navigavit usque Proconnesum. Sed illic sententiam mutans secumque dicens Ubi erratum connnissam fuit, illic opus esse et emendationem fieri redit
:
:

Quin etiam ut plus molestice et ajrumnarum celeberrimo patri nostro Nicetae afferret, eum qui illi ministrabat, fratrem nostrum Theoctislum nomine,
qui Christi gratia
ei

rursus Byzantium, et in priore sua confessione ac

fide

permanebat, nihil omnino metuens. 8. Quem cum imperator ad se vocasset

est,

successor

fuit,

adhucjuvenem
afflixit.

Quid

inquit,

quod cum

aiii

patres in sua

mo-

in custodia conclusit, et
5.

eadem

ratione

nasleria profecti sint, tu soius hic reiictus es, pro-

Cum

auteni adversarii

illos vidissent
:

malle

mori,

dederuntoperam, ut ipsos eo nomine deciperent, quod nihil aliud ab eis quaererent, nisi ut semel cumTheodoto patriarcha commuuicarent, neque quidpiam aUud taceveritatem prodere
rent; deinde singuli ad sua monasteria regredi possent cum ea fide et sententia, quam haberent. Hac

quam

sed, ut audivi

priamvolunlatem secutus, non edicto meo parens? cogitasti imperium nostrum aufu,

Quaraobrem nostro edicto monasterium tuum redi, sin minus BBrumnas tibi afferam, quas perferre non poferis.
gere et nos decipere.
in

cedens,

Ad

haec sanctus
,

ilie

vir leni voce respondens

Ego, inquit

imperator,

conditione exierunt palres

sunt,

illi, si

decet eos patres

meum

redibo, te

neque in monasterium jubente, neque a fide mea desci-

appellare, qui velut in palfestra quadara supplantati

scara, sed in eadera confessione raea

sum

et ero, in

ardentem quemdam fervoreiii poslerius converterint, ob idque carcere detenti fuerint. Venerunt ad sanctum Nicetam, eum hortantes, ut exiret de carcere. Cum autem ille
in

quamvis eam rem

qua patres mei

periclitati

servati sunt

et

propter quara oiim

sunt optimi Ecclesiae propugnatores. In

remoraretur, et nullo pacto

rentur, parere vellet
:

iis quae ab ipso dicepergebant ipsuni excitare,

quod
illi

dicerent, fieri

non

posse, ut iUic ipse renia-

neret, aliis exeuntibus. Nihil, inquiebant, est

a nobis quccrunt.

quod Paululum quidpiam prudenipsi totuni

qua Ecclesia nos stamus et gloriamur in spe gloscito, imperator, quod neque riffi Dei. Bene illud mortem extimescens (ad terapus enim hcEc est) neque vitam hanc appetens (Deus testis est) feci quod non decebat, sed senum illorum reverentia his me subjeci, quibus non debui. Certo igitur scias, nuilara me vobiscum habere communionem, sed in
traditione permanere,
igitur quicquid libet
:

ter eis

concedamus, ne

perdamus.

quam
nihil

6. Ita

cum

diutius

vim

inferrent, contra vo-

ab initio accepi. Fac ampiius a me te audi-

luntatem suani pater cessit, nou a^rumnas fugiens, neque quod calamitates pati recusaret (nunquam enim hoc dixerim) sed patrum exhortatione impulsus se subjecit, non animo et proposito, sed
senes reveritus,

lurum

speres.

9.

Cum

igitur imperator ea sententia illum

Nam

si

pro
:

fidei ratione vita

et

mors

proposita
fuisse

illi

fuisset

certo scio
,

futuram

optabiliorem

mortem illi neque omnino de

non posset, eum Zacharife cuidam tradidit regalium ajdiura curatori, quae Magnaura dicuntur, illicque interea jussit ab illo viro custodiendum, quoad quid de ipso agendum esset, decerneret. Cum autem Zacharias iile pietaesse vidisset, quae mutari
tis

recta fide

ac doctrina aliquid

eum remissurum

esset studiosus, nihil

mali sancto homini

fecit;

LEONIS
sed

Iir

ANNUS

20.

CHUTSTl 815.

531

omnino

aliter se gerens,

bencficiis niaximis
pra; reveren-

illa

custodia, Joseph, inquani, adulteri copulator,

eum

afficiebat; neqiie iu ejus

vultum
ex

IMiolinodites,

Heracleotes

Mediciotcs,
(o

Mylianus,

tia intueri

audebat.

Eum

poslea imperator
iis,

exulem
vero inde-

Hypolichniofcs, Gula;otes, et

peccalum

meum

1)

misit in

unam quamdam insulam

quae sunt

in sinu ipso posita^, Glyceria vocata.

Eam

etiam Phlubutenus stulta simplicitate captus, unanimi consensu,dispensationem sciiicetinslituentes,

abrepti ab co, qui talia patrare solct, Josepho, post

sulam detinebat Anthemius quidam

rogans
et

prajsligiis

ditus, sacrilegus, versutus, obliqiuis,

dolosus, aripsius

satanam abierunt, semeLatque iterum cum impiis

cominunicantes. Qua de causa bencvoledimissi, in

crudelis.

Hunc

propter

nimiam

malitiam, monasteriorum, qua;

iilic

crant, prnesi-

errorem suum

instabiles

impellunt. Quin ctiam,

dem

impii homines fecerunt. Talibus enim viris

ut apparet, Nicaenus
faciant.

tunc imperia in
tentia

manus

tradebantur, ut

eorum po,

quoque in ruinam positus est episcopornm. Revocantur enim ab cxiliis, ut lalia

Et
nisi

totum perverteretur. Illum propter niultam ejus ejus insaniam, arrogantiam et temeritatem loci homines Caipham nominabant. 10. Hic cum sanctum virum accepisset, et
potestalem contra
affligebat.

nos fulciens praiveniat

manus

Dei,

perimus et nos qui residui sumus. Quid ergo est, quod iterum in nos hiimiles cum paucis aliis incuinbere fabula videtur?
12. Exsurgeitaque, virDei,

eum
in

haberet, crudeliter

eum

tanquam

pontifcx

Cum enim

angusto et arcto carcere

Christi veri Principis pastorum, tantoque

sius,

ipsum conclusisset, perpetuo vexabat, neque paululum e carcere ilkun prospicere sinebat, ipse carceris clavem secum ierens, ct per foramen quoddam pauiulum. cibi ci dari juiiens. Quippe homines
inipii
ei

quanto

ca;tcris

mine
netur
tuo.

sacerdotii,
:

impenomnibus superemincs culuno dempto, quod in abdito deli-

Glorifica

'

Deum

in corpore tuo et in spiritu

Non

penilus in

insula

relinqueris: exerceri

promiserant^

si

Nicetac

persuasisset, ut

forsitan et probari te, sicut antea, oportet, ut coro-

cum

ipsis conveniret,

majore honore donandum.

affligebat, spe-

nam
quffi

inde referas illustriorem. Heu, heu frater, in

Quocirca nefarius

homo Nicetam
:

tempora
cst a

rescrvati

sumus?

sed gralia

tamcn

ei,

rans viro sancto persuasurum quod volebat s. Sed

qui reservavit. Et hoc a Deo, quoniam nobis dona-

siquidem usque ad Leonis fefellit eum spes sua obitum constans in eo jugi martyrio perseveravit. Cum enim dicat Theosterictus sex annos illic degisse usque ad necem imperatoris, utique hoc anno illuc eum amandatum, affirmare necesse est, ut intelligas omnia temporis rationicongruareddi.
Multa vero alia digna viro sancto a Niceta illic gesta esse, idem auctor commemorat, qusc brevitatis

tum

sed etiam ut pro

Christo^ non solum ut in eum credamus, illo patiamur. Non despexit Do-

minus humilitatem nostram in iis, quaj antecesserunt sed neque nunc, spero, despicietreverentiam tuam sed sicut tunc, ita et nunc magnificabitur
; ;

Chrislus in corpore tuo, faciens supra

modum
virlulis

misua;.

sericordiam

suam ad ostensionem
mihi quoque porrige
ct

Propterea
cessionis,

et

manum

inter-

causa nos prajterimus, ad Tiieodorum Studitam orationem convertentes. 1 1 . Theodori EpistolcE adhortatoria de mona-

eruar ab ingruente hieme amara. Sta, et propitium fac, ut procella

in

ut conflrmer,

chonon
alii

lapsii.

Non
:

auram

spiritus convertatur.

Utinam Fratribus
!

enim

ipse

Theodorus, ut

archimandritaj, vocatus est imperatoris ediclo

salutem plurimam dico, vos obsecrans, ut orent pro humilitate mea. Qui mecum sunt, pedibustuis

Constantinopolim, quod sciret ipsum ejus pravo

consilio obfuturum quippe quod non solum spes nulla esset ipsum a proposito divellendi, sed fore,

advolvuntur
qui

. Hactenus ad Josephum Theodorus, eodem argumento Epistolam scripsit ad Nau,

cratium

unum

ex suis discipulis

confessorem

ab imperatoris sententia, ne illi parerent, impediret. Ista igitur probe sciens imperator, absentem potius esse maluit, quam praesi

venisset, utalios

valde charum, qua etiam expostulat de lapsu prae-

positorum, plurimum detestans Josephum illum inversorem canonum, oinnium peccatorum licentiam pra^dicans ex dispensationis indulgentia. Ipsa auleni Epistola digna memoria sic se habet ' :
Naucratio filio Theodorus. Pessimus nuntius litterarum tuarum, o flli, qui simul animam meam attigit , revcra contrislavit, et cordis lacrymas elicuit, tantuni non insomnem mihi reddens noctem illam, quahtteras
13.

sentem libere ipsius vocis ictibus verberari. Porro cum scisset Tlieodorus tot pracpositorum monasteriorum naufragium, summo fuit dolore affectus, prout ejus hoc tempore scripts litterai ad germa-

num suum Josephum

censem indicant, quai
a

arciiiepiscopum Thessalonisic se

habent

'

Joseph

fratri et

episcopo Theodorus.
nostri longiora sunt

Semper mihi

optaliile scribere sanctitati tua),

exilii

accepi.

Atquc hoc quidem

ad alios

omnium

causa, qui

una

ac tanto magis, quanto

intervalla: facit

lapsi sunt,

maximc autem ob Phlubut:e

atlinet,
iis
;

prteposi-

niam

iu

enim, ut propriusquodammodo veconspectum tuum, et levamen affert ipsa

tuin

nam quod
egerunt

teritis

hic

vero ex

consentanea praeerat, qui securc

tui allocutioiie.

Quod

et

viter moerenti

ob prodilam

nunc quoque accidit graa quibusdam pra^posilis

novit sanclitas tua, velus

stare videbantur. Mirabar itaque

priusquam ruecirca adulterium

rent

illi

quod pristinam suam

veritatem. Ut eniin

jam

et adulteri

nuptias ignaviain iniuime agnoscentcs,

'

Theod.

l.

II.

Ep.

ix.

eiCod. Column.

'

1.

Cor. VI.

2 Philip.

1.

Theod.

I.

ii.

Ep. x.Cod.Column.

f
532
LEONIS
:

Jll

ANNUS
illos

20.

CHRISTI 815.

in re prsesenti aliquid auderent

cogitabamque
pocnitenlia

bantur,

privatim forsitan ot apud se

fuisse. Ideo

tactos

gaudebam miser,
,

quasi recle ambula-

cum pro Christo paterentur, sancti omnes. Delibemus et nos, charissimi, cbaritatem Christi, incedamus per sanctorum vestigia sa^cuU hujus
,

rent. Sed in marcidis (ut apparet)

gedificantes

domum suam

ingruente liajreseos turbine, rnina pessima corruerunt, dispensaliouem iterum appellantes,

omnes abjiciamus. Non habemus hic manentem civitatem , sed futuram inciuirimus.
affectus
'

Superna Hierusalem
qni peccator sum.

patria et civilas noslra est, o

ipsam

veritatis

condemnationem.

Illi

ipsi,

viri potentes in spiritu,

qui scandalo Ecclcsiac Dei antea fuerant,

eodem

o filii Dei, non enim mei, Ne iirocumbamus quamvis

,

nunc relabuntur,

et facli sui

exeniplo ad interitum

omnes subvertantur, quod

gnabimus.

absit.

Ipsi

enim, ut

provocant universos. Et quidem parati plurimi ad

criminis societatem, praitextum
cessitatibus
et

olim, a Deo corroborati, vel soli

etiamnum depuomnes, qui

quempiam

in ne-

reperire gestientes,

quo ffirumnarum

16. Stat a nobis Deus, sanctique

certamen reddatur. in negatione Cbristi, Deipara;, sanctorum omnium, communionem inieruut. Hoc siquidem perniciem o est cujuslibet imaginis negatio.
calamitatum expers
ipsis pietatis
! !

rmquam fuerunt. Nobiscum Oriens, nobiscum Occidens. Exigua pars est, quaj ab Ecclesia universa sese abrupit et sejunxit. Idque metu, et proptcr ba3C

temporaria, propter carnem

nisi

quam postmodum,
sempilernis ignibns

fallaciam

ct

quomodo cum
ffiqualibus,
1

recte coepissent, retro

veritatem defendimus

conversisunt?Heiniibi!
et subversioni,
ricis,

quam

multis fraudierunt
laicis, cle-

majoribus,

monacbis 14. At enim antiquum vulnus, intestinum

Joseph olim Moecbozeuctes, id
illusor ipse
est,

malum

adulteri
id

una cum anima ipsa trademus. Exerceamur, esto, ct flagellemur, neque id semel, sed SKpius, denique moriamur. Non post haic gaudium erit immensum, nos caelorum regnum consequi et gloriam inde referre immortalem? non contra iis, quai
dixi, vitatis,

copulator jure appellatus, nunc Cbristempaectes,

est, Cbristi

propterea irrideri perpetuo, et ignomi-

dux

fuit veteris custodise

Quid vero ad haec ? Languidioresne frangemur ? concidemus animis ad coufessionem defensionemque Christi? minime genfratres, minime. Etenim si corruentibus tium
prffipositis.

erimus

niam interminam sustinere ? Ulique vos oro, filii, quos genuiinDomino, quibus incrementum dedit Christusper ffirumnas et labores non solumasceticos, veruni etiam atbleticos explete - gaudium ineuni,ut idem sapiatis, eamdem charitatem haben,

inipiis,

justi

metu

percelluntur, et vicini lapsus

:

maxima

stemus igitur in Christo constantiores, aniplius obtestor, nec in ullo conterriti ab adversariis. Numquid propter eos, qui subversi sunt, confessio nostra?aut illorum
est stanti securitas

idipsum sentientes nihil per conteulionem, neque per inanem gloriam, sed in humilitate, supetes,
:

riores sibiinvicem arbitrantes. Apostolicahajc

nita
,

licet

me

misero in

momemoriam redu-

cantur.

stabilitate nixi,

consistebamus, ut
Absit,

eorum quoque

neque horum, neque lapsu concutiamur? Fundamentum nostrum Christus est, in aliorum. quo stamus, in quo gloriamur, cum Paulo dicentes'
:

latio,

Quis nos separabit a charitate Christi ? tribuan angustia, an fames, an nuditas, an perse-

gIadius?Sed enim in his amplius speramus propter eum, qui dilexit nos. Itaque qui accinctus pro Christo non certaverit,
cutio, an periculum, an

me, obsecro, ut detur mihi robur et sermo proptcr vos, qnamvis divina gratia indignus sim ut unanimiter iu uno spiritu glorificetur Deus in corpore et in spiritu uostro. Mitte ad archiepiscopum egregium Dionysium. SalutaPetrum abbatem, Ignatium abbatem, et Titoheu abbatem, et ostende illis hanc Episto17. Orate et pro

fortitudo,

lam. Porro accingere et paratus esto cuni

et

c;eteris,

cum

iis

maxime quos

scripsi,

quoniam cum

Christianus esse non potest.

lapsi sint, qui vicini erant, fieri nequit, ut relin-

martyrum agones? certamina?tormenta? an tandem nobiscum car45.

An

vcro incassum

quamur, ab
vires,

iUis ipsis delati.

Det autem Dominus

nem non gesserunt?aut tantis suppliciis subjecti laborem nullum seuscrunt ? Annon eos vivere
taedebat, ut ait Apostolus
-

robnr, intellectum, oculum, prudentiam, omnia recte agere, vobis in honorem et gloriam Christi, ad laudem meam et gloriationem vesfram

sed perennium poena,

rum

nielu cffilestiumque pra;miorum desiderio

sempiternam. Salutant qui mecum sunt utrosque. Dorainus vobiscum. Amen. Hucusque Epistola
ad Naucratium et alios suos discipulos per eum. Haud fruslra quidam eos roboravit ad pngnam
:

carnis

mortem, ut prudentes. quam

Niliil

a:;ternani su-

bire maluerunt.

expavescebant, niinime
et futura

om-

nino consternabantur, meditantes, laiti et alacres ad tormenta pergebaut niuneris loco habebant, plurima pati. Nobis' enim

tanquam

praiseutia

evcnit enim quod

praidixit,

ut et ipsi tentarentur

donatum

est

pro Chrislo non solum ut in

:

eum

credamus, sed ut eliam pro illo patiamur et alibi rursum * In multoexperimcnto tribulationis abun:

danlia gaudii ii^sorum

fuit. Ita

gaudebant,

ila la)ta-

ab adversariis, subjicerentur poenis. Siquidem factum est, ut ipse Naucralius cum septem aliis sociis ejusdem Tbeodori discipulis, eodem modo quo caiteri detruderentur in carcerem, et negantesipsorum bajreticorum acquiescere petitionibus, ob idque verberibus (luoque diris subjicerentur. De quibus

'

Roai. VIII.

2 2.

Cor.

l.

^ Pluli]).

i.

2. Cor. viii.

llebr. XIII.

Pliilip.I.

LEONIS
anno
seqiienti

Iir

ANXUS

20.

CHRISTI 815.
;

533

agendum

csl,

quo

ista tieri conti-

gerunt.
i8.

ne alicujus commercio frni posset sed et verberibus ca}deretur quam accrbissime, atque tandcm

Fiirens Leo

plecti jubet.

Sed quid intcr h;rc accidit?

Armenus Theodorum

flagris
DelatiT

sunt res Tiieodori per exploratores ad iniiieratorem,

ciborum inopia moii cot;crulur. H;cc omnia in Theodorum a Irucuiento Leone exhibita esse, qua3 modo dicturi sumussignificabuut, pctitaaMichaele
necnou ex ejusdem Theodori EpiSed audiamus primo loco ipsuni Michaelem res gestas ita narrantem: 20. Fieri ergo, inquit, prorsus non potuit, quin ultro citroque commeantes in hunc modum littera; ac scrmonos, ad ipsani quoiiue aulam perejus discipulo,
stolis

nimirum

ipsuni quantumlibet exulem, in insulam deportatum, carcereque detentum, atque vinculis

ad diversos accepta.
'

alligatum,

esse

nihilominus per

iitteras

ubi^iuc

praesentem.
circulares

Haud enim fieri potuit, ut qui litteras ad monachos ubique degentes daret,

scriberet

easdemque patentes, ut effidem personas ad quas non excederent, in aliorumque manus

;

venirent, atque ipsi imperatori innotescerent. Qui-

devenirent
res

vel etiam ab

illis ipsis

prsepositis
lidei

mo-

nasteriorum, ad quos scripserat,

cum

prodito-

bus ille(ut credi parest) incensus, quippe minima omnia (|Uffi gorebantur perdidicerat, Nicetam niittit,

communicationem
et

cum

patriarcha haeretico

ob eam causam ab ipso Theodoro damnati essent, ab illis ipsis, inquam, deferretnr ad imperatorem vel ab illo omnium nequissimo Josepho moechife defensore, qui conatui suo pr;G
iniissent,
;

ut sanctum
videre,

illum Alexii filium, cui Ddere omnia solebat, longius abducat ad Bonita (id loco
ita

nomen) ibique clausum

coerceat, ut

neminem
non

neminem
;

alloqui possit,

non

paucis,

pluribus
stare.

nec quidquam
ille

demum
;

aliud libere pra;-

ceeteris expertus esset adversarium Theodorum, apud imperatorem accusaretur, qnod imperatum ab eo silentium non servaret, quodque a commu-

Quai

Theodoro cum detuhsset: Locum,

nulli enini addictus
scio esse

inquit,

mutabo haud gravate

sum
nem.
sfit

meamque

terram,

quocumquo

nicatione

cum

patriarcha

suarum lilterarum mo;

devehar; atque in lucro mihi fore ipsam migratioCffiterum silere, linguamque inhibere, mihi
scio,

nitu quosque retraheret, et eos, qui communicas-

damnaret quod insuper suis litteris monachos omnes, ceu bellica tuba hortaretur ad pra'Iiuni adversus ipsum Leonem imperatorem subeundum quod eumdem imp. ejusque sectatores nominaret ha>reticos, Dei adversarios, atque pcrsecutores omnium Orthodoxorum quod e contra ei resistentes, nec obedientes nominaret et coleret confessores, et ab eo peremptos martyres nuncuparet; quod ad hujuscemodi mariyriiim
sent
ipso, Beque
; ;

cum

non expedit: nec vero inhibebo unquam,

nec adducar, ut suadentibus id vobis, consilio vestro obtemperem. Qui enini, qui propterea sortem hanc malui, ne deserere viderer quaj adamaram,
prfficlarumquc ac laudabile institutum abdicasse? 21.Audivit bancvirijusti Ubertatem erectam-

subeundum

suis litteris oranes

quam

potentissime

horlaretur, illecebrisque coronajmartyrii simplices

quosqne deciperet alliceretque ad resistendum atque contradiceudum edictis imperatorum. Adjiciebant (quod et exeju? litteris ostendebant) ipsum
,

dc civitate obloqui Constantinopohtana, ut qua2 fldem Catholicam prodidisset, praeconiis vero tolleret Romanam Ecclesiam , cui se gloriaretur esse

que in omnibus atque excelsam menteni imperator. Quare ipsum rursus Nicetam, ut erat inprocinctu, ad sanctum ablegat, dirasplagasilli inferrejubens, et carnem verberibus minutatim concidere, ac totum vibicibus opplere. Qui cum ad sanctum pervenisset, adventusque sui causam aperuisset e vestigio ille tunicam alacriter exuit, corpusque ad accipienda verbera composuit. Hoc enim aiebat optatum sibi atque exspoctatum fnisse jam pridem. At compatiens vir ille ac repente misericors, ut venerandas illas carnes nudas vidit, quas aetas et
jojunia ad

communione conjunctum.
19.

summam maciem

perduxuranf, intimis
est,

Haec et alia Leoni

,

impio suggerentes

et

sensibus indoluit. Itaque

commotus

ut nec at-

exaggerantes valde

ad postremum

rem omnem
impera-

tingere, nec propius de caetero accedere auderet,

in eo statu collocatam esse dixere, ut nisi Theodo-

nedum manibus

flagrisque

dilaniaro.

Unde

et seet

rus dc medio tolleretur,

toris

omnem conatum

cum

callidum quiddam comminiscons, quo

incassum

iri

atque penitus evanescere, calamo

peratoris jussa explesse et

imsanctum verberasse,

ipsius contra nitente, et litteris ubiqueloquentibus eidem adversantibus. His persuasiis rationibus imperator, cum in ipsum jam ante plus satis commolus esset: urgenlibus modo ejusmodi stinuilis cruentatus, impetu iracundiaj fertur incuiu;ita tamen ut invidia retraheretur a nece, ne quod ipsum sciret optare, inferendo supplicium, insigniret corona martyrii. Non occidit, ne prosit sed non quiescit, ne parcat qui exaistuabat ardore vin;

adstantibus videretur
accipit, virique

ovis pellem recens detractam

humeris imponit, atque in ea sic distringit, cum hoc ante providisset, ut verbera
solus
bat,
et

cum

solo relinqueretur, propter viri, ut aie-

reverentiam ejusque corporis extenuationem maciem. Quin ut guttas etiam ex plagarum

cruore profusas oslendere liceret , ipse sibi (o animi benignitatem) sanguinem ex brachio lanforasque

dicta;.

Verumtamen ad ulfionem

laxans habenas,

deligitad hoc lidum iiomiuem,

quieumeloco, ubi

eoque manante flagrum imbuit, progressus carnc simui ac cruore tincluni ostendit. Ipse porro anhelitu citato fatigalioceola; ictu elicuit,
Micli. in Vila

degebat, in carcere alio longiusamandaret, durio-

rique carcere coarctai'et, arctius vinculis stringorct,

'

Theod. Sludilac.

534

LEONIS
simulabat.
Ita

III

ANNUS

20.

CHRISTl 815.
quod
fecit

nem
cto

pius

ilie

benedictionem a san-

cession'?.

Ludovicus imperatorHispanis,
et Salvatoris nostri

referens, cjusque precibus comitatus rediit

qui ad se confugerant.
In

operis mercede bonestatus. Nec vero divinus pater mollior deinceps, aut verbis remissior propterea fuit, quod iisfortasse accideret, quos supplicii metus deterreret. Quia ille quo graviora se ocuiis objiciebant, tanto ani22.

maxima pulcberrimi

nomine Domini Dei

Jesu Cbristi, Ludovicus divina ordinante prpvidentia

imperator Augustus omnibus fidelibus sancta^

Dei Ecclesia, ac nostris pra;sentibus scilicet et futuris in partibus Aquitaniae, Septimanife, Provincia;
illis,

matior erat atque constantior,

tum

aliis

plurimis,
,

et

HispaniEe consistentibus . In locis scilicet

ut res ferebat, profutura documenta impertiens

quse

diximus a Francis

fuisse

Sarracenis

tum maxime

discipulis per
,

quascumque terrarum
potissimum salutaria

ablata.

oras dispersis

quibus

ille

suggerebat, atque boc in primis, ne ullo praesen-

tium malorum sensu

rent, sed intrepidis pectoribus confessionem

animos suos permitteunius rectseque fidei conservarent. Etsi enim gravis aiebat, hsec tentatio, at tanto major quaj illam
flecti
,

24. Sicut nullius vestram notitiam effugisse putamus, qualiter aliqui homines propter iniquam et crudelissimum jugum, quod oppressionem eorum cervicibus inimicissima Cbristianitati gens
,

Sarracenorum imposuit,

reliclis

propriis

habita-

tionibus et facultatibus, quse ad eos ha;reditario

excipiet remuneratio, ineffabilis illa et abdita, Deo-

jure pertinebant, de partibus Hispania; ad noscon-

que largitore digna, ut quamvis quotidie moreremur, longe minimam eorum partem inferre nobis liceat, qu8B accepturi sumus. Et quoniam nonnullos

fugerunt,

et

in

Septimania,

et

in

ea portione

Hispania?, quse a nostris marcbionibus in solitudi-

nem
et a

illorum acceperat
et

inflecti

nonnihil ccepisse
carceris diu-

animo

manus

dare, quos

nimirum

turnitas, visque illata perturbarat,

hos congruenti-

bus verbis adhortans, ad futuros casusiterum confirmavil,

stersit,

rcdacta fuit, sese ad babitandum contulcrunt, Sarracenorum potestate se subtrahentes, nostro dominio libera et prompta voluntate se subdiderunt. Ila ad oranium hominum notitiam pervenire volumus, quod eosdem homines snb protectione
et

eorumque pusillanimitatem penitus ab-

defensione nostra receptos in libertate couser;

adeo ut ipsimet veniam suis responsis eo nomine postularent, quod cessisse aliquantum animi statum exiguo tempore immutasse videren-

vare decrevimus
ieri liberi

omnes animi sensus erat ha;c omnibus cura atque sollicitudo etc. Pergit enim dicere de aliis ad diversos ab ijjso eodem argumento scriptis Epitur. Hic palris erga
:

in mediis periculis alque adversis de

,

eo videlicet modo, ut sicut csehomines cum comite suo in exercitum pergant, et in marcha nostra jnxta rationabilem ejusdem comitis ordinationem atque admonitioncm, explorationes et excubias (quod usitato vocabulo wactas dicunt) facere non negligant, et missis nostris, aut filii nostri, quos prorerum opportunitate illas in partes

stolis

sermo

erit.

de quibus inferius pro ratione temporis Quomodo etiam idem ipse Tbeodorus

miserimus, aut

legatis,

qui de

partibus Hispaniae ad nos transmissi fuerint, paratas faciant, et

jussu imperatoris ilerum revocatus ad verbera acerrime jussus sit ca;di idem quoque auctor nar:

ad subvectiones eorum veredas doeis,

nent. Alius vero census ab

neque a cbmite,

rat inferius, quac sequenfi anno,

quo accideruut,
Orientalis Eccle-

iieque a junioribusetministerialibusejusexigatur.
Ipsc vero pro majoribus causis, sicutsunt, homicidia, raptus, incendia, deprtedationes,

dicturi
sise.

sumus. Hic

status

rerum

membrorum

23. Hispani
biti.

Eodem tempore in

ad Francos

confur/ientes bene ha-

amputationes, furla, latrocinia,

iuvasiones, et

alienarum rerum
ad placi'

niae

Occidente, cum Hispadurissimo Sarracenorum jugo premerentur,

undecumque
:

a vicino suo aut crimi-

naliter, aut civiliter fuerit accusatus, et

complures populi dirajservitutis impatientes, magis

deligentes servire Christianis,

quam Christi

bostibus

Mabometanis
in Gallias.

migrarunt, bonis suis relictis, , inde At imperator maxime pius Ludovicus

omnimodis venire non recusent. Cajteras vero minores causas, more, sicut hactenus fecisse noscuntur,

tum

venire jussus

ad comitis sui

mallum

inter se

mutuo

definire

non prohibeantur. Et

si

tantum

abest, ut suscipere voluerit eos in servos,

, ,

quispiam eorum in partem,

quam

ille

ad babitan-

ut sequa conditione
voluerit esse

qua Francos

illos

omniuo

dum

sibi

occupaverat, alios homines

undecumquc
portione sua,

concedens eisdem quoque agros, quos colerent, unde viverent. Sed et quod majus est, a tributorum exbibitione voluit immunes esse. Extant de IiisDipIomata duo ejusdem imliberos

venientes attraxerit, et

secum

in

qnam
vel

ad porlionem vocant, habitare fecerit, utaet liceat

tur illorum servitio absque alicujus contradictione

impedimento
:

illi

eos distringere

ad

peratoris

nuper

a Pitboeo edita in

Annalium Fran-

justitias faciendas,

quales

ipsi
,

inter se deOnire posid

est
,

corum tomo,

qua; hic tibi rerum autiquarum avido reddemus, sic enim se habet primum eorum hoc anno kalend. Januarii datum, hacque inscriptione notatum Ex Archivismetropolitanac Narbonensis Ec:

sunt

ca!tera

vero judicia

criminales

actiones ad
25.

examen
Et
si

comitis reserventur.

aliquis ex bis
,

hominibus, qui ab
sua portione col-

corum

aliquo attractus est

et in

clesiae.
'

Hoc

Mullum idcm quod majus judicium

regum Franc.

habet Glossar.

in fine

Ub.

est

Prseceptum remissionis, sive con-

Capitul.

LEONIS
locatus

III

ANNUS
qui re-

20.
cuti
:

CHRISTI 815.

535

locum

reliquerit; locus tamen,

lictus est, a domiiio illius, qui

eum

prius tenebat,

tentiores erant, Ilispanis pati

non recedat. Quod si illi propler lenitateni et mansuetudinem comitis sui, eideni coniiti honoris et obsequii gratia quippiam de rebus suis exhibuerunt non boc eis pro tributo \el censu aliquo computetur, aut comes ille, vel successores ejus hoc in consuetudinem prajsnmant neque eos sibi vel hominibus suis aut mausionaticos parare, aut veredas dare, aut ullum censum vel tributum aut obsequium, pra;ter id quod jam superius comprehensum est praestare cogat. Sed liceat tam
: ,

iidem a suismet hominibus, qui inter eos pocoeperunt diram tyrannidein, cum ab eis cullis privarentur agris, et
Ita male suasit cajca dominandi hbido, ut comiles Hispani, qui nupcr sub jugo premebantur Sarracenorum eo liberi,
,

redigerentur in servitutem.

jam

illo ipso suoruiii colla geiitilium,

,

qui in liberpra;gravare

tatem fuerant vindicati a Ludovico

tentarent,
sibi servos.

eosdemque constituere
illi

dira

tyrannidc

Quamobrem iniseii de maiiu potentum, cum dc his

ut eri[iereiilur

quesli essent apiul

eumdem Ludovicum,

ab eodeni riusum ejusinodi

,

istis

Hispanis

qui pra;senti tempore in pradictis

locis resident,

quam

his

qui adhuc ad nostram

adversus eos rescriptum sunt consecuti quenti

28. In

anno

se-

fldem de iniquorum potestate fugiendo confluxerint et in desertis atquc in incultis locis per
;

nomine Domini Dei

et Salvatoris nostri

Jesu Christi, Ludovicus divina ordinante providentia,

nostram vel comitis nostri licentiam considentes,

aedificia fecerint, et

imperator Augustus.

agros incoluerint
residere,
et

juxtasupra-

Notum

sit

dictuni
tectione

modum
in

sub nostra defensione atque pronobis ea, qua;

clesiae et nostris,

omnibus fldelibus sancta; Dei Ectam praesentibus, quam et futuris,

hbei'tate

:superius diximus, tam

comite suo, quam cum missis ejus pro temporura opportunitate alacriter atque fldeliter exhibe:L\
26. Noverint

cum

seu etiara successoribus nostris; quia postquara Hispani, qui de polestate Sarracenorura se subtraxerunt, et ad nostrara seu genitoris nostri fldem se

contulerunt
versari, et

et

prfficeptuin

auctoritatis

nostrae

tamen iidem Hispani,

sibi licen-

qualiter ih regno nostro cura suis comiflbus con-

tiam a nobis esse concessam, ut se in vassaticum comitibus nostris more solilo commendent et si
;

beneficium ahquod quispiam eorum ab eo, cui se commendavit, fuerit consecutns sciat se de iHo
:

tale

obsequium seniori suo exhibere debere, quale nostrates homines de simili beneficio senioribus
suis exhibere solent, Idcircohasnostrae auctoritatis
litteras eis

dare decrevimus, per quas decernimus,

nostrum servitium peragere deberent, querimoniam aliqui ex his Hispanis nostris auribus retulerunt, duo capita continentem quorum unum est, quod quando iidem Hispani in nostrum regnum venerunt, et locum desertum, quem ad habitandum occupaverunt, per prEeceptum Domini et genitoris nostri ac nostrum sibi ac successoribus suis ad possidendura
scribere et eis dare jussimus
: ;

alque jubemus, ul hEC nostrte hberahtatisacmansueludinis Constitutio erga iHas tenore perpetuo ab

adepti

sunt

hi

qui inter eos majores et poten,

tiores erant,

ad palatium venientes

ipsi

praecepta

omnibus fidehbus
unaquaque

sanctiE Dei Ecclesise et nostris

regalia susceperunt; quibus susceptis, eos qui inter

illos

inviolabihter conservetur. Cnjus Constitutionis in

civitate,

ubi prjedicti Hispani habitare

noscuntur, tres descriptionesesse volumus, unam,

minores et infirmiores erant, loca tamen sua bene excoluisse videbantur; per iilorum praeceptorum auctoritatera aut penitus ab iisdera iocis depeilere, aut sibi ad serviendura

quam episcopus ipsius civitatis habeat, et alteram, quam comes, et tertiam ipsi Hispani, qui in eodem loco conversantur. Exemplar vero harum in archivo palatii nostri censuimus reponendum, ut ex
iHius inspectione,
si

subjicere conati

sunt.
29.

Aiterum

est,

quod

simili

modo de

Hispa-

nia venientes, et ad comites sive vassos nostros, vel

quando

(ut fieri solet)

aut

ipsi

se reclamaverint, aut

comes, vel quishbet alter

definitio
,

eliam ad vassos comitum comraendaverunt, et ad habitandum atque ad excoiendum deserta ioca

contra eos caiisam

possit.

habueril,

litis

lieri

Hanc quippe Constitutionem ut per diuturna tempora a fideiibus sanctse Ecclesiae Dei, et
nostris et verius credatur et dUigentius conservetur,

acceperunt quaj ubi ab eis exculta sunt, ex quibusiibet occasionibus eos inde expeliere, et ad opus propriura retinere, aut aliis propter praemium dare
:

voiuerunt.

Quorum neutrum justum

aut rationa-

manu

propria subscripsimus, et annuli nostri

bile nobis esse videtur. Et ideo

per haiic nostrcB

impressione signari jussimus Signum domini Ludovici serenissimi imp. Durandus diaconus ad

prajceptionis auctoritatera decernimus atque jube-

mus, ut
suis

hi qui vel

nostrum

vei genitoris nostri

vicem Helisachar recognovit. Datum

nuarias, anno,
Christo
propitio
(ii)....
,

kalend. Ja-

prceceptum accipere meruerunt, hocquodipsi cura

liorainibus de deserto excoluerunt, per no-

imperii

domni
fe-

Ludovici piissimi Augusti

Indictione octava.

Aclum Aquisgrani
liciter.

palatio regio in

Dei nomine

Amen

stram concessionera habeant. Caeteri vero , qui siraui cum eis venerunt, et ioca deserta occupaverunt, quidquid de incerto cxcoiuerunt, absque
uliius inquietudine possideant

27. Consulit Ludovicus Uispanls colonis per

tam

ipsi

quatn

illo-

Constitutionein.

Sed quid post haec accidit? plane

rum

posleritas; ita duntaxat, utscrvitium

nostrum

quod mireris

qui enim e sua patria extorres, a Ludovico imp. sunt tantam misericordiain conse:

cura iUo qui ipsuin praiceptura accepit, pro modo possessiouis, quam teuet, facere debeat. Hi vero qui

536
postea

LEONIS
venerunt, et
si

111

ANNUS
aut vassis
et

20.

CHRISTI 815.

aut

comitibus

nostris, aut patrilnis suis se

commendaverunt,
acceperunt, sub
possideant^ ut

ab

eis terras

ad habitaudum

tali

suos in tyrannidem conautem Ludovicus hoc anno adversus Nortmanuos misit exercitum, ([ui absque pugna
pis abusi,

eam adversus

vertisseut. Ipse

forma eas
30.

in

futurum
iiostrae

et ipsi

&ux

acceptig obsidibus rediit. Ita veteres Annales Frau-

posteritati derelinquant.

corum, cujus etiam

exi^editionis

meminit Claudiiis

Hoc

auctoritatis

Decretum non
,

Scotus Iiujus temporis scriptor, in Praifatioue suai

interpretationis in Matthaeum.

solum erga

praeteritos et praesentes
illis

veruni etiam

erga futuros, qui adliuc ex

partibus ad noslram

fldem venturi sunt, conservandum statuimus. Ac de Constitutione nostra septem pra?cepta uno tenore conscribere jussinius. Quorum unum in Narbona, alterum in Carcassona, terlium in Rosciliona,

Est enim nuncupatoria Epistola ad Justum abbalem, quai sic incipit Anno octingentesimo decimo quinto Incarnationis Salvatoris Jesu Christi
:

clesiae

postquam pius ac mitissimus princeps, sanctae EcCatholicae filius Ludovicus, anno secundo
imperii sui, caelesti fultus auxilio adversus barba-

quartum

in Empuriis, quintum in Barchinona, sextum in Geruuda, septimum in Biterris haberi praecepimus; et exemplar eorum in arcbivo palatii nostri, ut praedicti Hispani ab iiiis septem exemplaria accipere et habere possint: et per exemplar, quod in palatio retinemus, si rursum querela nobis delata fuerit, facilius possit deliniri. Et ut haic nostree

ras
et

nationes niovisset exercitum

ad

atque abeunte,

disccdente tua paternitate ex

palatio
tibi

jam

dicti

^*

princi])is

charum dilectumquc
portum
:

semper

tui

monasterii

injunxisti mihi, ut aliquod

auctoritalis
et

Coustilutio

flrmiorem

obtineat

vigorem,

a fidehbus sanctae Dei Ecclesia; ple-

nius per tem))ora

conservetur

manu

propria

subter firmavimus, et anuuli nostri impressione

signari jussimus. Dataquarto idus Februurii, anno,

dignum memoriaj opusculum in expositione Evangelii ad legendum dirigerem fratribus monasterii vestri, etc. Porro ejusdem Claudii clara est mentio apud Joaunem Trithemium istis verbis Claudius monachus ordiuis S. Benedicti, discipulus quondam (utferuut) Bedae in Anglia, et collega
:

Albini levitte et abbatis natione Scotus, vir in

di-

Chrislo
piissimi

domini Ludovici Augusti, Indictioue nona. Actum Aquispro[>itio,

tertio

imperii

vinis Scripluris valde studiosus et eruditus, et sae-

grani palatio regio in Dei

nomine
,

feliciter.

Amen.

Arnaldus ad vicem Hclisachar recognovit. Post multos vero annos ea provincia Septimania, dicta
olim a
accepit,

Sephmanorum

colonia, quae

eam colendam

ab eodem Ludovico imperatore dala est Bernardo Barchinoneusi duci sive comiti (utroque modo nominatum ipsum invenimus quem et ab Hispania accersitum, suo prsfecit cubiculo, ut suo
)

non ignarus, carmine cxercitatus multa in sacris voluminibus composuit opuscula, de quibus feruntur, in quinque libros Moysi hbri tres, in librum Judicum quoque liber unus, in librum Ruth liber unus, in Evangehura Matthaji, et alia multa. Claruit sub Carolo Magno, et ejus fiho Ludovico . Plane et ipse Claudius in dictasua ad Justum abbatem nuncupatoria tradit
cularis doctrinae
et prosa,

a se plura esse opuscula scripta,

cum

ait

Ad

loco dicturi

sumus
regi

sicque voluit per Hispanuni

hominem
ciffi

colonos His|)anos. Etenim idem

est

quoscumque sive per hoc, sive per aliud quodcumqueopusculum notitianominis meipervenerit,
intercessionem peccatorum

Bernhardus appellatus
silae in

dux Septimauia;, provin-

meorum

supplex

ab

Gallia

Narboneusi.
his, in

31.

Habes ex

quo plurimum commendes

et j^rofugos His-

Ludovici imperatoris erga exteros

omnibus exquiro, subnixa prece deposcens, ut ita a misericordissimo Domino nostro flagitetis ut in omnibus dolictis meis atque peccatis, omnibus
".

panos e manibus Sarraceiiorum se liberantes pietatem iilud implentis, quod divinisScripturis tradi-

opitulantibus
et

vobis,

consuetudinaria
deletis,
etsi

clementia

tum

reperitur

'

Occurritecum panibusfugienti.

non ad idem prteniium, saltem ad eumdem vos portum quietis

copiosa
bonitate

Cum

optimas regiones eisdem dederit incolendas, et liberaverit eos de manu potentium, suorum gentilium (|ui probrose valde tanta clementia [^rinci:

etc. Porro Claudii opus in i^ervenire, Matlhajum extat in Bibliotheca Vallicellana in Urbe posita. Haec de Claudio paulo prolixius oportuit insinuasse, ut distinguas eum ab illo, qui

videat

abbas Classeusis
'

et discipulus fuit S. Gregorii, sive

Isai.

XXI.

a Claudio Taurinensi.

LEOXIS

III

ANXUS

20.

CHRISTI 815.

537

Anno

periodi Grsco-Romanffi 6308.

Anno
Leonis

^Erae Hispan. 853.

III

Anno Hegirae 200, inchoato

iinp. 2.

die 11 Aug., Fer. 7.

Jesu ChrisU 815.

papse 21.

Ludovici

Leonis Armeniimp. 3.

I.

tur.
Pii
,

Ad

Romani contra Leonem III tunmltuanniim.

i

drium convocant,
subjiciunt,
etc.

et

sanctos

Patres anathemati

et seq.

Auctor

Vitae Ludovici

His

ita

peractis, jussit

imperafor
;

Astronomus vuigo
scribit
:

papa

Leone III Eadem tempestate Romani, cum

gravaretur adverso incommodo,
appeliant, et

dictus, haec de

introduci

illustrium monasteriorum

hegumenos
his

qui simul

omnes sunt

ingressi et

cum

venera-

Leo Apostolicus
prdedia
,

erant, sed et ea qu;e sibi coutra jus querebanfur direpta, nullo judice exspectato, diripere et sibi conatisunt resti-

omnia quae illi domocultas noviter ab eodem Apostolico instifuta

bilis pater noster Nicetas. Theodotus die prima Aprilis,inquam Paschahocanno incidit, ordinatus est, et sequenfibus diebus conciliabulum adversus sacras imagines celebratum , ut anno superiori num. 14 et seqq. ostendimus. Cum hegumeni in

tuere.

Qnorum

coeptis restitit

Bernardus rex per

fide
siuit

Winigisum ducem Spoleti, certumque rerum nuntiuni de his omnibus direxit ad imperatorem . Cousenfanea habet Eginhardus iu Aunal. cujus
verbarccifatBaronius. Domusculta, vel unica voce domoculta, significat praedium domo ad comma-

constanter essent, diversis carceribus inclusi sed cum imperator videret, se nihii per exieos reverti Byzantium,
praece-

lia lucrari, jussit

pitque quietos relinqui, usque

dum

statueret,

qua

via illos posset ad suaiu volunfatem pcrtrahere.

Transacto hyemis tempore et sacris jejunii diebus,

nendum

coIonisaptainstructum,(]uodgalIice/'e/'we
variis exemi^lis ostendit

Ducangius in Glossario suo. Iste vero Winigisus Spolefanorum dux diversus est ab alio ejusdem nominis, cujus superius meminiuuis. In Indice enim ducum Spoletanorum, exchartaceis
a Mabillonio tom.
i

vocamus, ut

sanctum Pascha malorum inveuJoanni (cognomenfo Hylilae), quem Granunaticum dicebant (ut anno superiori vidimus), qiia
tradidit illos post
tori

vellet ratione affligendos

: qui eos suscipiens in diversas coujecit cusfodias, tantisque subjecit tor-

libris

monasterii Farfensis
2 publicato,
id est,

Musaei
:

Italici part.

ad annuni dcccxiv legilur

Winif/isus
alter
;

Guinichus ditx,

mentis, quanta nec martyres ab ethnicis pertuTandem dolo impefrat, ut saltem communicent cum Theodoto, quod mulUs, ipsi eUam
lere.
sancto Nicetae persuasif.

Guinichi enim nomine eo in Indice

Verum

vir sanctus consilii

Winigisus etiam appellatur. Duces Spoletani a Carolo Magno post eversum Longobardoruin regnum, et abejussuccessoribusrenunfiari sohti, ut

pnenitens rediit CoDstautinopolim, sesequeimperatori

generose

(;iycerite

sisfiht, qui eum in insulam sanctae dicfam relegavit, quae omnia narrat Theo-

exempla a Cantelio in Historia urbium metropolitanarum Italiae part. 2, cap. 7 collecta ostendunt.
2. Persecutio

slericlus citatus, et ex eo

Baronius hoc anno, quo

an. dcccxiv,

revera contigere.

Is

quidem

num.

il,

adversus cidtores sacr-arum ima-

ginum hocanno ccepta. A num. 3 ad 11. Iconomachiam a Leone Armeno hoc tantuni anno resuscitatam fuisse, superiori num. 2 et seqq. certis
ideoque quae ibi de persecutione Orthodoxorum etsacrarum imaginuni
argumeiitis denionstraviiuus
;

ubi refert sancU Nicetae exilium, posfiiuam e carcere ductus est, ait , carceris tempus ad flnem
aiini

perdurasse

indeque in exilium abire jusiiidicare

,

suin, Theosterictum

cum

ait

sanc-

fum abducfum
Theosterictus

in

exilium hi/eme media.

Verum
,

loquitiir
ei

cultoruminmedium addiiximus, huctransferenda.

Acerbi persecutores veritatis, accepta quidhbet agendi impunitate, coeperunt libere propagare at

Primum quam scilicet

tn:!.

de dupUci exilio Niceirrogatum inedia hieme posl-

vocatus

cum

aliis

hegumenis omnes

constitueruntqne patriarcham Theodolum quenidam ex spafhario as:

que docere irapia dogmata

, in([uit

minas contempsif. Secundum passus est Nicetas ])(istquam se p(jenifuit, quod cuin Theodoto comniuiiicasset, in(|uit Theostericfus, qui ait
ligisse

hoc con-

suniptum
Nicetiu

Theosterictus discipulus sancfi

-38.

liegumeni MediciensisinejusVila, num.

:

transacto hiemis tempore et post sanctum Pascha. At ibi de unica hieme loquitur, et de iis

Subdit idein auclor

Toiits Xlll.

Postea Judaicum syue-

qute hoc anno gesta sunt,

nou vero de

gestis

anno

08

538
superiori. lis

LEONIS
tamen

III

ANNUS
Ba-

20.

CHRISTl 815.

Tlieostericti verbis nixus

Saraceni postquam Pippini et Caroli victoriis partim

pulsi,

ronius perseculionem Leonis Aug. anno iuclioatam perperam exislimavit (1).

prffiterito

partim domiti,

et

adFrancorumobsequium

redacli fuere, in

Marca Hispanica, quamplurimi ex

3. Theodorus Studita cum aliis monachis in exilium missus. A num. 11 ad 23. Scribit Baro-

Hispanis, qui in finitimis vel etiam in iuterioribus

nius
rii

num.

11

Theodornm StuJitarum
eclicto,

uionaste-

pra?positum vocatum non esse Constantinopoimperatoris

sciret,

lim

ut

alii

archimandritae,

ipsum ejus prayo consilio obfulurum. Verum memoriic lapsu cardinalis doctissimus hoc
dicit. Anuo enini superiori, nuni. 42, contrarium Ipsemet ostendit. Nequedubitaripotest, quin Theodorus Studita coram imperatore rectam fldem de-

quod

Hispaniarum provinciis gemebant sub jugo Maurorum, relictis patrimoniis suis, a lyrannoruni illorum servitute recedentes, in Golhiam se et in Septimaniam contulerunt, Caroli Magni primum, deinde vero Ludovici patrociuium implorantes, et eremas terras posiulantes, in quibus a se excuUis lares flgere possent et vitam suam tolerare. Itaque licet origine non essent subditi regi, laribus tamen et domicilio dominium regisFrancorumsorliebanin cujus arbitrio erat illis leges dare, non solum ratione contraclus emphyteutici, sed etiam ratione imiierii, quod in se ipsi larium mutatione prorogabant. Clemeutia Caroli ejusque fllii Ludovici homines oppressos et ob Ddei Christiana) causam exules indulgentissime fovit, concesso illis pri\ilegio, quo donati sunt jure Francico. In eo

rint.

cum tot auctores id memorise prodideLege quae anno superiori num. 16 et seqq. de Thcodori et Nicolai Studitarum esilio et laboribus in niedium adduximus. Porro ideo hic Barofenderit,

tur

nius scribit Theodorum Constantinopoli non fuisse, quando alii sancli monachi in exiliuni missi sunt, quod viderit eum litteras ad Orthodoxos in exilio
viveutes dedisse eosque consolatos esse. Sed ex
litteris
iis

exponit princeps negotii speciera prout illam po-

id

minime

inferri potesl,

prEeserlim

cum

suimus.

Docet autem ex Hispanis

illis

profugis

aliunde contrarium certo constet.

k.

aliquos in Septimaniam se contulisse, alios vero in

illam Hispanis!
vastata
erat,

Prcecepta

Ludovicus Pius singularem pietatem testatus est erga Christianos Hispaniarum, qui acerbissimo Saracenurum jugo
et seqq.

Hispanis.

Ad num. 23

duo

Ludovici imperatoris pro

portionem quae a marchionihus

quae continebatur
et

ea scilicet

intra

limites

comitatuum Barcinonae, Gerunda;

Em-

in

Franciam receperant. Diploma enim emisit illi simile quod Carolus pater auno dcccxii dederat quodque eo anno num. 14 exposuimus. Diploma Ludovici primum edidit Pithseus, et hoc anno ex eo recitat Baronius.
pressi sese in

poriarum. Comites hujus limitis vocatma?'c/oes, quoniam linguaTeutonicamarcasigniflcat liuiitem

provincia; unde deductum marchionis vocabulum, non autem a niari, ut visum est ineptis feudistis, qui solum orae maritima) comitem dici marcbionem pulant. Haec Marca, qui pluribus hanc primara Conslitulionem illuslrat. 6. Quid contineatur in secundo, explicatur. Exposuerunt postea Ludovico Pio miseri Hispani se una cum aliis secessisse a Mauris et Caroli M.
:

eorum favorem

Datum kalend. Januaanno, Chrislo propilio, primo imperii domini Hludovici piissimi Augusti , Indict. viii. Actum

Haec ejussubscrijitio est:

rias,

Aquisgrani palatio regio

raargine posuit

In

editione Pithiei de;

sideratur annus imperii Ludovici

Baronius in Duchesnius annum illum a margine in lextum transtuht. Sed Baluzius tora. i Capitul. reg. Franc. annuni pri-

pietatem exorasse, agros

luisse,

sibi

ab eo assignatos exco-

annum secundum,

et

nunc veroiispersummarainjuriam privari a potentioribus; qui cnm ad aulam accessissent, praecepta inde regalia retulerant, sibi quidem
illis exitiosa, ita utaut illos agris aut obsequia polenlioribus pro arbitrio solvere cogerentur. Alterum caput ciuerelarum

mum
in

recte restituit.

Anno

sequenti idem Ludovi-

profutura, miseris

cus Aug. aliud

ptio est

/'rcE?ce/3rt(/n

pro Hispanis Christianis

dedit,

cedere

Franciam confugientibus
:

cujus subscri-

Data IV

id.

Februarii, auno, Christo

eos Hispanos profugos respiciebat, quisecomitibus

propitio, terlio imiterii

dommi

Hludovici piissimi
palatio

aut vassis regiis seu vassis comitum commendaverant, id est, se in vassaticum commiserant,

Augusti, liidictione

ix.

Actum Aquisgrani

regio . Recitatur haic secunda Constitutio a Ba-

niique sponsionem

fecerant,

et

domiad habitandura
;

ronionuin. 28 et seqq. et ulraque pluribus exponilur a Marca lib. 3 Marc. Hisp. cap. 19 et seq.
5.

atque excolenduni deserta loca acceperant

quae

Quid contineatur in

p)'iori,

exponitur.

nunc

exculta eis auferebant

ii,

qui dederant, seu

aliis

ut sibi retinerent, seu etiam ut

darent. Bene-

(i) Rem chronologicam persecnlionis Iconoclastica;, quam hic Pagius nonniliil turbat et obvolvit, sic explicandam censeo. Leo Armenus anno dcccxiv mentem suam sacris imaginibus aversam Niccphnrn prodidit ilic Cliristi natalili s solemni {Gregorius in Vita Leouis). Succedeuti anno Dcccsv, haresi erumpente, Nicephoro exauctorato, Theodotus die sancta Paschte assuniptus fuit,ut ex Ignatin in Vita S. Nicephori apud Pagium ad A. Dcccsiv, 14, discimus. Tuin eodem anno His peructis, ait Theosiericlus in Vita S. iNiceta; cap. 6, dies dicta est hegumenis, inter quos S. Nicetas acquiescere sententia; imperatoris rerusans carceri raancipatus fuit. Porro diebus multis in custodia exactis, subdit
:

Theostcrictus, imperator trahi sanctum inonachum in exilium jussit, idque hieme media ; id esl, Deceinbri ejusdcm anoi Dcccxv, vel Januario aut Februario succedeulis dcccxvi. Vix aulem quinque diebus in exilio actis, revocatus fuit vir sanctus Coustantinopolim ab iuiperatore, qui transacto liiemis tempore et sucri jejunii (fteiiw [id est, Ouadragesim;e) /)oi< ie(Mm Puscha illum et socios Joanni Hyda vexandos tentan-

dosqne commisit. Ab eo decepti cum Theodoto communicaruut. Sed non diu post S. Nicetas facti pceuitens, sese coiaui luiperatore sislit, a quo eiilio damnatus fuit. Ex hac narratione ex Theostericlo summa lide expressa intelligimus, S. Nicetffi exilium secundum, et qu.-e illud prascesserunt, non auno Dccciv, sed anno Dcccivi conligisse. MaiNSi.

LEONIS ni ANNUS 20.

illud erat, iit ad haeredes non transiret domino. Scd quia beneficio adjectus erat contractus emphyteuseos perpetuaj, velsaltem noti reslricta ad tempus, recte decrevit Ludovicus hoc quoque beneficium pertinere ad posteros, et niiseficii jiis

CHRTSTI 815. quo

i

539
libros tres in Genesira

jam

effluxissent anni, ex

invito

exararat. Mabilloniiis

toiii.

Analect. Pnefationem

illam Claudii episcopi Taurinensis in libros infor-

mationum
tenebris

litterce et

spiritus super Leviticum e

eriiit,

observafiiue mnlta scripsisse Clauin sacros li-

ros illos ab agris

a se excultis et melioratis non

dium, praccipue vero Commentaria

bros,

esse pellendos. Ha;c ad

pleniorem intelligenliani secundi prscepti Ludovici Pii firo Hispanis a Baronio relati.
7.

nempe

in
et

anno dcccxxi,

Genesim hocanno;in Exodum in Leviticum anno ncccxxiii ut

,

palet ex laudata

Prapfatione. Prajterea

commeiita-

Ludovicus imp. bellum indicit Saracenis,

perfidia

Idem Ludovicus

Maurorum

per biennium

dissimulata bellum

illis Iioc anno indixit, tesle Eginhardo in Annal. Paxqua; cum Abulaz rcge Saracenorum facta est ct per triennium servata, velut inutilis rupta,et contra euni iterum susceptum est bellum b. Abulaz, qui ct Alhaca, Cordubensis rex pacem triennem cum Carolo M. pepigit anno dcccxii, sed anno postero fracta fide, Corsicam,Sardiniam, Provinciani atque Italiam aggrcssus est. Qiiare Ludovicus Pius elapso illo triennio foedus ad proximos iterum annos renovari noluit. Scribit etiam ibidem Eginhardus Legati Sardorum de Caroli civitate, dona ferentes, venerunt.
: :

tus est Evangelium Mattha;i hoc anno, cujus expositionem Mabillouius asserit, se reperisse in P.ibliotheca cathedrahs Ecclesifc Laudunensis. Disserit

ibidem vir dochssimus de aliis ejus operibus, ex quibus sola expositio in Epistolam ad Calatas typis vulgata est in Biblioth. Patrum. Scripsit denique

qusdam

cultum sacrarum imaginum piasque iis non recte sensit. 9. In Prcefatione quadam meminit belli Danici. Baronius in Appendice ad hunc aiinum refert, Claudii opus in Matthaeum extare PiomcE in Bibliotheca Vallicellana, sed perperam Claudium istiim
in

peregrinationes, sed in

a Claudio Taurineiisi distinguit.

Prfeterea refert

Sardinia,

cujus

iirimaria

civitas

etiamnum

est

partem Epistolae nuncupatoriae ad Justum ahbatem, quae praefixa est eidem Expositioni in Matlhaeum,
quffi his

Caralis seu CalarisAn Saracenorum potestatem cum Africa venit. Sed Sardi missa hoc anno hgatione ad Ludovicuni Aiig. auxilium

verbis inchoatur
J.

Salvatoris

Anno dcccxv Incarnat. C, postquam piusac milissimus prin:

ab eo postu-

ceps, S. Ecclesiae CathoIicEe fllius Ludovicus,

anno
in-

larunt adversus Saracenos, et incolarum Balearium

secuudo imperii
junxisU
iiiilii,

sui, calesti

fultus auxilio adver-

insularum exemplum imitati ei ultro sese submiserunt. Quffinam tunc in Sardinia sedes episcopales fuerint pluribus investigat Cointius hoc anno
,

sus barbaras nationes

etc.

movisset

exercitum

num.
8.

11.

num. mannos
rediit.

Quae verba Baronius in Annal. 31 interpretatur de exercitu adversus Nortmisso, qui absque pugna acceplis obsidibus
in

Floret

Taurinens.

Claudius

Claudius

presbyter

postea episc.

Quam

rem

citat veleres

Annales Francoubi
fuisse
filios

presbyter, cujus

meminit

rum, Annales

scilicet

Fuldenses

et Pithaeauos,

Baronius num. 31, quique Taurinensem episcopalum postea consecutus est. versabatur hoc tempore inLndovici Augusti comitatu, ut Jonas Aurelianensis episcopus initio libri primi de Cultu imaginum
insinuat
tus ex
fert
:

legitur exercitum

Francorum missum

auxilium Herialdi Danorum regis contra

defridi iu

ad Go-

Nortmanniam; ubi Nortmanniae nomine

ubi principes inter se de succes-

Daniam

intelligit,

Is

(nempe Claudius) de quo

agitur, exor-

sione certabant. Ex

eadem Hispania (non vero ex Hibernia, ut communis error, quem secutus est Usserius)
Felicis (Urgellensis

quo intelligimus Nort?nannos, qui postea Franciam afflixere, diversos nonfuissea

Danis.
10.

ejusdemque

quondam

episcopi)
ali-

Agobardus

fit

archiepisc. Lugdunensis.

discipulatui ab

ineunte a?tale inhaerens, per

quod tempus in palatio memorati gloriosissimi ac serenissinii Deoque amabilis Augusti (sc. Ludovici)

in

officio
utilitati
illi

presbyteratus
doclrina

nuiilavit.

aliorum
litae..

prscdicationis

Sed ut Evange-

Ad huuc vel superiorem aunum pertineut quae Ado de Leidrado et Agobardo Lugdunensibus archiepiscopis proxime post obitum Caroli M. commemorat Imperator Carolus, vir in omni dispo:

sitione imperii slrenuus

Aquisgrani moritur

et

quae

admotlum

inesse videbatur, consule-

sepelilur. Beriiardus Viennensis episcopus erat, et

ret,

ipsius ()iissinii clementia picesul Taurinensis suhrogatus est Ecclesiae . Notus fuit Ludovico uondiim imperatori sic enim scribit in litteris ad
;

Leidradus Lugdunensis, qui initio imperii Ludovici imp. Suessioiiis monasterii locum petiit, et in loco
ejus

Agobardns ejusdem

Ecclesiae chorepiscopus,
et

Dructeramnum abbalem Tres, ni fallor, el eo amplius jam pertranseunt tempore anni, quod mc
:

consentiente imperatore

universa

Gallorum

adhuc in Alvenni cespitis arvo, in palaho pii principis domini Ludovici tunc regis, modo imperatoris, deteutum socordia sensus mei, tua feivida dilectione adorsus es excitare, ut, elc. Tres abbati

episcoporuin Synodo, episcopus substilutus est. Quod(|uidaiiidefenderevoleutes, dixerunleumdem

veuerabileni

Agobardum

a tribus e[tiscopis in sede

Theodemiro
sil;
iii

libros in

Piffifatione

Geuesim hoc anno transmienim in Leviticum lcstalur, Le-

Lugdunensi, jubente Leidrado. fuisse oidinatum. Sed canonica auctoritas est, in una civitate duos episcopos uon esse, nec vivente episcopo successo-

rem

sihi

debereeligere.

Ac

idcirco

ullaquacumque
in

viticum auno dcccxxiu a se explauatum,

cum

octo

causa reguh-E Ecclcsiae

praeteriri

tanto ordine

540
fixse

LEONIS

ril

ANNUS

20.

CHRISTI 815.

non debent . Quare Leidradus boc anno Lugdunensi archiepiscopatu abdicato, Suessione monasticam vitam in sancti Medardi monasterio profiteri cccpit, et Agobardus ex chorepiscopo factus est archiepiscopus. Porro cum Flodoardus
lib. 2, cap. IH,

partibus infidelium ordinantur, et

Germanicorum

episcoporum vicibus bac nostra aetate funguntnr. Inter modernos tamen chorepiscopos seu suffraganeos,
et

antiquos chorepiscopos insignis occurrit

;

Adalmatum, rjuem
,

alii

cborepisco-

suffraganeum vocant, coepiscopum Trevirensem appellet inde intelligimus , duo genera fuisse chorepiscoporum , quornm alil vere erant episcopi, alii vero presbyteri. Primi generis exliterunt Adalmattis et Agobardus, ambo eodem temet

pum

moderni chorepiscopi titulos gerunt Ecclesiarum in partibus infidelium positarum veleres autem chorepiscopi dicebantur ipsarummet Ecclesiarum, quibusserviebant, cborepiscopi
differentia
; ;

Trevirensis cborepiscopus

Adalmatus sub Amalhario Trevirensi archiepiscopo, Lugdunensis cborepiscopus Agobardus sub Leidrado archiepiscopo
Lugdunensi. Flodoardus jam citatus Trevericce urarchiepiscopum Amalharium cum Adalmato
ipsius coepiscopo laudat.
allegato

pore chorepiscopi,
Trevirensis
;

ille

Amalharii arcbiepiscopi

bic Leidradi Lugdunensis archiepi-

bis

scopi. Multi

quod ordinatus

duas in Agobardo res improbabant, fuisset cborepiscopus, et ex Lugfieret

Ab Adone jam quoque commendantur Leidradus episcopus LugQuos autem antiqui cborepiscopos primi
cliorepisco-

dunensis Ecclesiai chorepiscopo

archiepi-

dunensis, et Agobardus ejusdem Ecclesice chorepiscopus.

scopusejusdem Ecclesis, Leidrado tnm superstite sive enim cborepiscopi titulum gereret sub arcbiepiscopo Leidrado, sive post ipsius Leidradi secessum
archiepiscopus diceretur, aiebant sacris
probibicivitate

generis appellarunt, sufi^raganeos hodie nuncupa-

mus. Adalmatum, quem Trevirensem

tum canonibus, ne duos simul

sederent episcopi.
11.

in

una

Amalharii Trevirensis arcbiepiscopi suffraganeum vocat Browerus in Annal.

fuisse diximus,

pum

Trevirens.
erat Agobardiis,

Quidam

chorepiscopi vere erant episcopi.

Chorepiscopum, qualis
esse

verum

agnoscebant episcopum, utpoteordinatum a tribus episcopis. Ideoque Ado non dissimulat reperlos

lib. 8, num. 23, et Agobardus, qui fuit Adoni Lugdunensis EcclesicB chorepiscopus, Severtio tom. I de metropolitis Lugdunens. Suffraganeus est Ltigchmensis in ult. paragrapho rerum a

Leidrado decessore gestarum.

quosdam, qui volentes Agobardum defendere,

palam assererent, eum a tribus episcopis in sede Lugdunensi, jubente Leidrado, fnisse ordinatum Quod addit Ado de duobus episcopis in una civitate non constituendis, et de successore non eligendo, censetur extra cansam prolatum; quia Leidradus

13. Duplex genus suffraganeorum. Atque inde ut cborepiscoporum, sic et sufi"ragancorum

duplex obiter acceptio observanda. Sunt enim in

altera significatione snffraganei,

quotquot arcbi-

cpiscopo snbsuntepiscopi. Sicarchiepiscopum Lug-

Agobardum,nec

sedeLugdunensi jussitordinari, nec sibi successorem elegit. Agobardus a trihus episcopis ordinatus est, non nt simul in Lugduin

dunensem sutfraganei quatuor episcopi hodie venerantur; Trevirensem vero tres episcopi suffraganei. iEtate Caroli M. suffraganeus in hac signi-

nensi cathedra

cum

Leidrado sederet, sed ut ejus-

jam sumebatur; in Synodo enim apud Arelafum annoDcccxin babita Patres canone tertio
licatione

dem
tis

Leidradi Lugdunensisarchiepisco[)isiveabsen-

sanciunt, ut imusrjuisque archiepiscopus suos suf-

morbo, vel negotiis impediti vices ageret. Nec quandiu Leidradus archiepiscopatum gessit, duo fuerunt arcliiupiscopi Lugdnnenses, sed Ijci(Iradus extitit Lugdunensis archiepiscopus, et Agobardus ejusdem Leidradi Lngdunensis archiseu vicarius fuit. Quoad episcopi cborepiscopus
sive
,

fraganeos diligenter studioseque admoneat, rpiatelicet epi71US. etc. Chorepiscopi secundi generis
,

arcbiepiscopalem dignifatem attinet, Leidradus Lugdunensis arcbiepiscopus Agobardum sibi suc-

non fueruutepiscopi, sed tantum presbyteri et episcoporum vicarii, licet postea nimia ambifione tumidi res baud paucas, qu;e solis competebant episcopis, agendas susceperint, indeque de iis aut in officio continendis, aut
scopi villani reperianfurdicti,

aholendis diutissime laborarunt episcopi. Qua;

nia recte Cointio

om-

nec eligere potuit quia tunc absque jussione vel consensu regis in Francia nullns fiebat episcopus, nec illud Ado diffitetur
cessorem nec
elegit,
; ;

anno

dcccxiii,

num.

3/to et seq.

notata. Porro Leidradus

scripsit libellum

de Sa-

scribit

enim

Agobardum

antea

cborepiscopum

Leidrado substitutum fulsse archiepiscopum, consentiente imperatore, scilicet Ludovico. Frustra

igitnr adversus
:

cramento et ritibus baptismi, ut supra diximus, et dnas Epistolas, qure leguntur tom. ii operum Agobardi juxta editionem a Baluzio curatam. Mortis

Agobardum

hsec ab

guntur Canonica auctoritas est, duos episcopos non esse, etc. 12. Discrimen modernorum et antiquonim chorepiscoporum. Morinus part. 3 de Sacris Ec-

Adone suhjnnin una civitate

annus incompertus. Annaiista Conventus Paderbornensis. Cmsareus a Lambecio editus ad annum ii Ludovici Hlwdovicus imperator suum PlaAug. scribit
ejus
14.

cifum

cum
et

Francis in Saxonia ad Pbaderoijrunncn

illuc
et

babuit,

venit fllius ejus Hhulbarins rex

id
est,

clesiae

ordinationibus Exercit.

4,

cap. 5, chorepiet

Bojarorum,

alius filins,
,

Pippinus rex

scopos prinii generis, quales Adahjiatum

Ago-

bardum
rejieriri

dicinuis in

Germania complures bodie

illos,

Aquitanorum), Bernbaitus ^quilaniornm (Inco quoqne filius Pippini rcx Langobardorum, el eral
illud Placitum kalend. Julii

observat, episcopos videlicet

qui pro

mensis

Hujus con-

LEOXIS
ventiis

III

ANNUS
ait-

21.

CHRISTI 81

fi.

541
in ipsa
I

mentionem
Ibi

facit

Eginhardus

in

Annal.,

ciendnm Leonem papam

ct cajlora a
illa

que mores
:

ad

cum

Oricntaiinni Sclavonini pri-

Baronin nnm.

iccilatn.

Urbn cnnspirasse , Qnarc scditio

et

leprati

venerunt.

veniret, ot

cum adlmc domi

Sed antequam esset, allatum

illiu^

contigit anto kalendas Julias, qiio dio Ludovi-

est ei

cns Aiigustus Pitderborna; erat.

quosdam de primoribus Romanorum, ad

interfi-

LEONIS

III

ANNUS

21,

CHRISTI

81

G.

d.

Theophanis certamen

et

beata

mors.

sex-

niint,

Annus Redemploris octingentesimus decimus

tum

tus Indictione nonaincipit. qno urtrente magis persecutione Leonis iniperatoris, Tlieoplianes prffifectus monasterii Sigriani post

etmonasteriumtuum variismuneribiis ornaet propinquos tuos maximis dignitalibus decorandos, teque primas apud me amicitiae atque
iri,

auctoritatis partes
tare fas est) studio
et

habiturum. Sin (quod vix cogituo preces meas posthabueris,

neglexeris, et qufc
:

dirum per biennium toleratum carcerem, deportatus in insulam Samoillic cito

consilium

menm

tibi

propofacies,

thraciam,
nis

reddidit Deo siiiritum confessio-

nnntur prajmia

fueris asiiernatus
et

invitiis

De quo antequam aliquid dicamus, admonendum putamus lectorem, hunc diversum ab illo Theophane, de quo primo Leonis anno dictnm est ille enim Agri abbas, et anno primo, quando Nicephorus patriarcha in exihum
gloria
insignis.
:

qua; volons recusas,

maximi
existes. vir,
:

tibi

ipse dedecoris

atque calamitatis auctor

Ad

ha?c

divinus

perspecta dictorum

missus

est,

persecutionem passus

hic nonnisi hoc

Ego nec pecunias, nec possessiones, nec reliqua hujus vitae bona iillo modo curo. Quae enim adolescens, cum his frui
stnltitia, ita

nuntio respondit

anno
graece

post biennii

carcereni. 1'orro hic qui Theo-

phanes, idem
scriptre

et Isacius dictus est,

cujus res gesta)

possem, amore Christi intlammatus repudiavi, ea jamsenex quomodo coniplectar, ab institutoquere-

extant.

Ex quibus ea quae ad con,

cedam, prcesertim
sit,

cum
?

corpus morbis confoctum

et

fessionem ipsius spectant

ha;c dicenda

erunt

ut vitae

flnis

procul abesse non possit,

ha;c

Tunc(inquitincertus sed ejusdem temporisauctor)

inania esse conslet

Qnod autem ad monasterium

ad certamen vocatur etiam Theophanes admiranuon tamen manu tyraunica aut violenta, scd blanditiis ac dohs. Adversus hostes (dicebat impodus,

propinquosque pertinet, id Deo cura; erit, cui a me commendanlur, et quibus ipse Deus melius quam

mihi pugnandum est sed antequam manum cum illis conseram, precibus tnis armari me oportet. Theophanes autcm cognita homiiiis malistor
ille)
;

quemadmodum
ctute

imperatores et principes potest consulere. Quod si, pueros parum generosos magistri

scutica perterrefaciunt, ita tu

me morbo
iri

et
:

sene-

tia,

(instrumentis
in

qnamvis renum enim

et urinae difficuhate laboraret

contectum minis territum accendatur, parentur tormenta

speras

rogus

et

omnia crucia-

per

naturalem

cuniculnm

tuum genera
in
iter facere

ut scias planissime Chrisli virtutem

vesicam admissis, quce lapides insitos constringerent, humidis excremcntis exitum pra;bebat)

meis inflrmitatibus perflci. Ego, qiii por luiinum nequeo, valetudinis infirmitate superata,

maximisque

molestiis

vexaretur,
;

et

in

lectulo

in

ignem
3.

iusiliam.

legrotus assidue decumberet

navi tamen ad urille intelloxisset,

His auditis, impurissimus illeconstantiam

bem regiam
2.

se contulit.

Quod cum

scelcstissimus
(ut
:

sancti viri

conspectum

arbitror)

veritiis,

per

quidem aninii fortis admiratus est, de victoria famen non dosperavit, hominis facinorosissimi, quem apud so habebat, frelus astutia, qui sopliislarum prastigiis
et
et

nuntium haec illi significat Si venisti, ut milii morem geras (adventus enim celeritas bonam milii spem attulit) scito tam multis te bonis friiiturum,

genlium auspiciis

et jecinoris

inspeclionibus inslructior crat

quam
infelices

disciplinis,

ad

impietatis

barathrum
tradit

quam
tati

multis eos frui par

esl, jui pioi)ri;c

volun-

trahens,

apud ipsuin valobat

,

homines plurinmm. Iluic

prssligiis

impcratoris voluntatem et consilium antepo-

bealum Theophanem

sperans

542
ipsius

LEONIS
omnino deceptum
iri
:

III

ANNITS 21.

CHRISTI 816.

sed tanquam asinus

arctiori carcere pressus.

ad lyram deprehensus est. Invictani enim viri sancti libertatem admiratus, antequam congrederetur, se victuni esse confessus est, imperatorique
annunliavit,

eum

esse

praestantiorem,
;

quam

ut
si

De his acturi in primis quod ad rationem temporis spectat, ista omnia hoc eodem anno esse peracta, ex MichaelisStuditaescriptis certum illud deducimus argumentum. Cum enim numeret ejusdem durioris carceris tempus
annos tres, et annum cum dimidio commorationis Smyrnae ejusdem Theodori usque ad obitum Leonis
imperatoris,

oratione, aut minis superari posset

ibi

quin eliam
.

diutius moraretur, fore ut aliorum animos, quos

in senteniiam

suam

adduxcrat, abalienaret

Et

paulo post: Caeierum ab impugnatione non desiit liomo tyrannica plenus crudelitate. Sed viruni san-

septem
toris

quem cum et imperasse tradat annos cum dimidio utique nd ejusdem imperaannum hunc tertium referas necesse est ejus:

ctum

in Eleutherii palatio includi

jubet, adhibitis
ei

dem Theodori

flagella. His

de tempore elucidatis,

custodibus, ne quis humanitate

ductus

propter

jam videamus quai de

ait

his ab

Christum patienti consolationem ullam afferret. Itaquecorpus ipsiusdiuturnafame confectum paulatim tabescebat, et ad acerbam mortem appropinquabat.

fide veritati cousentientia scripta sunt

eodem Michaeie omni sic enim

:

6.

Cum autem
celebritate,

multi ad

eum

obiter ventitare

Morbi enim medicorum auxilio destituti gravius sseviebant, et vitam reddebant morte ipsa

solerent, utpote sparsa

jam passim
vel

ejus

fama

et

nominis

custodibus

propter viri

longe acerbiorem. At ipse optatissimam Dei pulchritudinem mente contemplans, ea, quae ne auditu

reverentiam aditum non prohibentibus, vel pecuniae praemio custodiae curam relaxantibus accidit
:

quidem
4.

tolerabilia sunt, patienti et aequo

:

animo
car-

ut clericus quidam
patris

ex Asia illac iter faciens, in

perferebat . Et paulo post

congressum

veniret. Ejus

enim

virtute ca-

Duos
:

igitur

annos

cum acerbissimum

ptus

jam antea
et

fuerat. Ut igitur illuin vidit, ejusque

cerem
qui

pertulisset,

in

portatur
sibi

quod

ipse divino

Samothraciam insulam deanimo prospiciens ei,

colloquio fruens,
hausit.

tum

alia,

qua? usui erant, inde

adversus haereticos

ministrabat, pronuntiaverat.

Cumque

tri-

aversionemque suscepit.
alios

summum odium Demum laetus rediit, in

bus

et viginti

diebus in insula vixisset, tanquam

suavis hostia

communi Domino

oblatus est, et ejus

tradidit,

manibus sacrum atque sanctum spiritum

ut ad diu optatam haereditatem admitteretur. Neque vero corpus ejus, quod victoria; particeps fuerat, et

etiam utilitatis commoda derivaturus. Qui primum omnium amico ac familiari suo, eumdemque ordinis gradum obtinenti omnia desancto fideliter exposuit, quemadmodum in vinculis clausum viderit, ab eoque accuratius de veritate institutus atque edoclus
sit,

anima' semper in omnibus bonis inservierat, meritis muneribus caruit. Nam piorum virorum manibus in lignea arca compositum, et convenientibus cantibus (ut tempus ferebal) elatum, admirandis gratiis a Deo fuit illustratum. Cum enim luesin pecora illius insulas desseviret, adeo ut mortua derepente conciderent, aquani illius arcae admovenles (neque

prfficlaramque et eximiam

venerandarum imaginum
cerit.

adorationera

perdidi-

Quem cum
ambo

in sententiam
,

suam mox perdunec

xisset,

nullam cunctationem

uoram

inter-

ponentes,

inter se constituunt,

nec adire

amplius episcopum suum, nec

(juicquam habere,
consentire.
a

quem

scirent

commune cum illo cum Iconoclastis

enim corpus audebant

attingere) pecora peste labo-

rantia aspergebant, et periculo liberabantur . At de obitu S. Theophanis haclenus, qui contigit duo-

Quod cum

subolfecisset episcopus, ad Asiae

pra?fectum clericos defert e vestigio, et qua^nam

illis

decimo die mensis Martii, quo anniversaria memoria in Ecclesia celebratur. Tunc temporis et Stephanus (alter hic a priori) idem subiens certamen, eamdem promeruit coronam de quo Graeci agunt
;

causa fuerit discessionis. At

ilie

confestim, ne

affectus Menologio vicesima septmia Martii enim multis supphciis, relegatus, ibi Deo spiritum reddidit. Exulavit pariter et CosmasChalcedonensis
in
:

cpiscopus, qui et ipse inter sanctos confessores receptus ceiebratur de ipso enim agitur in Menologio
:

omnia per expeditos nuntios refert imperatori, convitiis sanctum onerans, aliaque addens perversi ingenii sui moribus consentanea Simul autem magistro militum Orientis Imnc enim unum cleriedicit, ut jure suo agat corum exilii causam et auctorem. Qui quidem veritus, ne quid mali hoc nomine pateretur, e suis unum mittit, qui sanctum ca^dat, et quinquagenis
horte

quidem

spatio diiierens,

decima octava Aprilis. 5. Theodorus denuo ob fidem Orthodoxam flagellatus, plures dat Epistolas.

flagris poenas reposcat.

Quo adventanteet

a dventus

Hoc eodem anno,

causam exponente, Theodoruszonam ipsesolvit illico, famuh operam minimepraestolans, positaque

sui

crescente in dies magis

persecutione, Theodorus

Studitarum prsfectus actus in exilium, rursus revocatur ad verbera in eodem carcere, ubi tenebatur inclusus, nova emergente causa ob clericum
Asiaticum ex haBretico ab eo conversum ad fldem Catliolicam, cujus rei causa ab episcopo loci illius delatus est Theodorus ad imperatorem, cujus jussu

quam

dirissime est laceratus verberibus, ac postea

Voluptati veste, nudum corpus offert ad verbera enim, inquit, mihi est, corpusculi hujusflagellatio, atque ista demum ejus suprema depositio, quo citius nuda anima evolem ad eum, quem desidero. 7. Veruni ille qui missus ad verberandum venerat, pio ac miti animo, et priori similis, justi prolinus miseretur, ejusqueconfectacorporismenibrn, adeo ut ne contueri quidem oculis, nedum
:

LEONIS

ANNUS

21.

CHRISTl 81

G.

543

manus admovere
petit
,

audoret, aut aliafacere imperata.

(o

vestra se habent, quai et cajlum laudavit et terra

audivit. Nostra vero nullius sunt
peccatis, qualia
vit
:

Quin polius veiiiam

!) ab ejusque pedibus advoluhis lacrymisqiie profusus, quod semel horum judex futurus advenisset. Cujus i)ater egregiam lideni complectens,

bonam mentem
,

illo

momenti
frater

ct

plena

nimiruui Iladrianus

nuntia-

precibusque vicem reddensatque

venerat, placide remisit.

votis, illuc,
ille

Nonduni

unde ad magislnun

cum ab imperatore nuntius alius alia via venit, nomen inipio, Auustasius, qui convitiis non lcvibus miuisque hominem incessit, quod nepervenerat,
gligentius remissiusque officio

onmino enim salvus evasit. Quod si quid adjici ojiorteat h;cc iiuoque indicabimus. Post verberum dilaniationem, incluserunt nos anilios in sublimi loco, jauuam obadditi circumquaque struentes, et scalis remotis
0.
:

custodes

fungeretur

qui

quis propius accedat contingatque domicilium. Quiu ct castrum ingredientes singulos obvii custodes observant, nec alio diverleresinunt,
,

iie

apertum imperatoris hosteni nondum dignis suppliciis affecisset. Cunique ille misisse se affirmaret,
et flagris cecidisse^ quasi sanguinis sitiens, eo ubi

sanctus custodiebatur, approperat, suis oculis plagas

quain ad proprias domos, quoad illi rursum egrediantur. Interdictum est sovere, ne quid nobis detur praiter aquam solum et lignum ila nos plane tanquam in sepulcro locarunt, ut enecent nos. At
:

conspecturus. Dclractisque

ui

vestibus, rogabat

Deus bonignitatis

sua; misericordia, per ea quffi in,

Ubinam recentia essentstigmataetvibices? El cum nusquam apparerent, queevidere optabat, profuse

cacbinnans eumque subsannans, qui flagellatum

tulimus necessaria

et

quod insuper ab

co, (|ui

manibus sanctum virum centum illi verberum ictus incutiens, semianimem humi jacentem destituens. Tum obscuro tetroque carccre inclusit, uuaque
fuisse dixerat, ipsemetsuis

admotis stata hora scalis redit, nohis tribuitur imperatum, nos susteutat. Dicere nou audemus, quod Daniel ' dixit, cum prandium ab Habacuc accepisset

crudeliter flagellat

ejus discipulum Nicolaum, qui magistro assiduus

comes

erat, et

nunquam
,

ab ejus latere discedebat,

ut fame
si

custodibus prascipicns
peresset, boc
8.

inconiiiodis vexarent, ut

quid

vitaiilli

ambos aliisque adhucsu-

ipsum brevi absumerelur. Hoc ipsum illud est tempus, cum idem Theodorus in carcerem diriorcni trusus, auditis Naucratii discipuli sui etaliorum f ustigationibus ad ipsum scripsit Epistolam ipsis in primis congaudens, simulque jungens qUcC ipse passus sit verbera, non ostentans, sed summa animi demissione

verumRecordatus enim est mei Dominus tamen recordutus est et nostri peccalorum, et miseretur, et regit, et protegit. Quaudiu igitur ali possumus, vel iis quae intus sunt, vel uno e janitoribus domo clam interdum largiente, qui et liebdomadarius est, alit nos, et Deum glorificanuis. Deficientibus autem necessariis Dei permissu, vitam uua ponemus ipsi atque in bocgaudcmus; idque ipsum est Dei munificentia. Etquis ego sum miser, qui pro ejus nomiiie in hunc modum deti: :

near, ut abundantiore post gloria, sicut jubet, in-

honoratum cum
10.

fratre

remuneret?
fratres, juvate

Obsecro ergo, vos

me pre-

cibus vestris ad nobis

Deum,

ut bemper a malo liberer

suae opus in

narrans. Epistola vero digna

sic se

sanctissimo

omnibus modis. Et qui confessionis

coeiiit,

martyre

habet

per viscera misericordiae suae,

non ex

Naucratio filio Theodorus Quid jucundius audire poteram, quam te dilectum filium meum cum aliis septem fratrlbus
'.

operibus meis ullis terra egi, sed contrarium) ipse perficiat in ambobus. Hoc etiam nos humiles pro vobis qui eadein pati,

(neque enim

bonum

aIi(|uodin

luis,

quorum nomina Uomino nostro flagris

iu libro vita',

pro Christo
ei,

mini, cuin lacrymis orainus.

cffisum fuisse? Laus

qui

Domino

electos, sed

octo tantum in abbatem quoque Petrum, et

Non

vos vocavit ad

confessionem veritatis sucE : laus ei, qui honorandas. animas veslras corroboravit ut ante alios certamen subirent, ut non reformidareut, nec refugerent a consiiectu impii, sed

pul-

egregium Laetoium, ut si quis alius, in Domino salulamus . Isla egrogius Christi contessor Theodorus aspersas dixerim suo sanguine ex arcto et duro carcere litteras dedit. Quae autem isla secula
siut,

chram confessionem

obirent, et propter

eam dorestis.

a Michaele sic accipe

sum

verberibus
in

cum

Christo praeberent. Vos chorus

adjecti

His ex aninii sententia peraclis, sceleratus

discipulos abducens,
iiide
abiit,

alius confessionis Ecclesiae Dei

fraternitalis

Yos
Beati

duos

alios sancti

Cbristo

gloriam
:

auxistis.

alios alibi in carcerem pariter conjecturus. Ul ergo

omniuo,

dilecli

mei, et ter beali

quin beati et

ventres, qui in

lucem vos ediderunt. Quod si de dicendum tst Beatus ego quoque intelix ac miser, qui tantorum audio pater filiorum, Dei filiorum et htcredum Christi. Quod-

me

aliquid etiam

ad magistrum militum veuit, et jurejurandoexprobravit, quod Theodorum ante uon verberasset. Metuens ille, ne infensuin sibi redderetimperatorem, bonumillumvirum,(|uemanteuiiserat, inmedium

nam

hoc gaudium?

bilius ?

Annon omni gaudio delectaQuaenam gloria ha;c ? Annon diadema

ceu coronas? Sic igitur

quam

producil, atquo in oculis nefarii Uagrisca;dilduplo fuerat imperatum. Ita insatiabilis voto satis-

gestautium gloriamirubilior,stigmatuferreChrisli,
vivificas ejus passiones,

eum ab se dimisit muueribus et blandiliis doHuitum. Prorsusautemtametsiegregii fucinoris, usurpatae iu justum uiisericordiae poeuas auctor
faciens,
Dan. IV.

'

Tbeod.

1.

11.

Ep.

xmv. ex Cod. Column.

544
suo corpore luerit nactus est, et ab
:

LEONIS
at

III

ANNUS

21.

CHRISTI 816.
in

majorem revera mercedem

quse passus
,

quem

stafum redactus

esset,

quemadmodum
:

iis,

est,

dissimilli-

mam

Hucusque Michael
ille, sic

qui

et

quam

asper

fuerit carcer
11.

subjicit
patris

fame aliisque gravioribus torqueretur cjus vicem dolens, Deo scilicet ad niisericordiam illum comfiduciam praebente potentia, victum movente
,

Sed transeat, inquit, oratio nd

affatim

illi

ac

discipulis

prffiberi

jussit,

aliaque

nostri in eo carcere calamitates.

Quas eiiim a^rumpossit expe-

omnia

subminisfrari, nec contemptos in posterum

:

nas, quas molestias in tenebricoso illo et angustis-

neglectosque sine cura destitui

gnitate,
git
.

atque

ila

Dei beni-

simo ergastulo
rienlia,

pertulerit, sola dicere

vinbus
Ista

confirniafis,

oratio.

nec ulla ad declarandum satis esse queat Quis enim tum frigus describat, quo tenuiset

Michael

morfem illam effuTheodori discipulus rerum

conscius.

simum

arauei instar corpusculum illud

bieme

vexabalur? Quis flagranles a>stus, quibus per sestatem sufTocabatur? ardentem ducens spiritum, et

haec ipse

Porro magna Dei providentia facfum, ut anfe Tbeodorus et Nicolaus concaptivus a san-

cum aliis incommodis colluctans? Quis pediculorum pulicumque examina, et pusilla id genus animalia, qux caliginosus hic recessus pulvere ac
sordibus obsitus parturiebat
et alebat?

cta \irgine anu jam facfa de supernis domus ejus, qua detinebautur, in carcere alerenfur, ut indicat ejusdem Theodori Epistola ad ipsain data, quae adhuc extat sine principio, quae sic se habet

Quis

(ut

quod
bent

Eudocini virgini
;

'

.
ita

acerbissimum

omnium

rum
pro

inflammationes,

commemorem) plagaomniumque niembrorum

erat
et

Caret exordio

quaj autem extant,

se ha-

inlumescentiuni dolores

cruciatus explicet, et

rei gravitate repraesentet ? Mitto

custodum

ludi-

bria et subsannafiones, famemque ab illis irrogatam, omnia deniqnc acerba adhibita, quibus natu-

14. In carcere illic detinebamur ego fraterque Nicolaus, cum ante custodise foramen positi custodes neminem, ex impiorum interdicto, projiius

contingere

sinebant.

Tum

lu (uf superiora

ram

penitus prosternerent

sic

enim illum

siti

quamvis memorabilia praeteream) Dei

mittebas,

flducia freta

atque fame cruciarunt, ut vix frustulum panis non

quotidie, sed alternis diebus injicerenl per angu-

quodammodo

lactabas,

alebas,

potum
nisi te

dabas, consolabaris, hortabaris, te ipsa in apertura

stum foramen
rant.
12.
illa

quod unicuni apertum

est,

reliqne-

mortis periculum conjiciens.

Dei

Quam quidem,
reipsa

manus
Nosti

praevertens

eripuisset,

pertu-

Quo tempore fama

fili,

patrem
:

summa
Conan-

inedia pressum discipulo haec dixisse

tur (ut video)

tates,

homines

isti

ad cfeteras acerbiesse

quas in nos exercent, eiiam fame nos exstin-

guere.

quam omnium miserrimam mortem

non
in solo

norunt. Sed collocemus

in Deo, qni

etiamnum spem nostram pane alere pofest, sed alio

quandoquidem
spiritus

vicinorum accusatioiies, exactiones magistraluum Quia a reo munera accepisti; quia aurem mandatis praebuisfi, hoc et illud. Aftamen, nec sic quidem coinmotis fidei magnitudinem illis, ullo modo destitisti. Sed quasi novi nihil accidisset, ministerio iterum insisfebas, custodes mulisses.
:

longe praesfantiori

cibo;

omnis ejus solius nutu susfentatur. Et quoniam mihi prae ca;teris Dominici corporis participafio
corporis simul et animaj alimentimi esse solet
(lia-

quod dici solet, Deo per nos quo et periculorum liberatio et praeter spem salus. Qua in re cedunt haec Priscillae et Phebae illi, aut earum in minisferio
neribus concilians,
et

])cccatores deserviens, a

aequalibuSj cujus causa celebranfur a divino Apo-

bebat enim ubique pater secum

viviflci

partes aliquas

corporis,

peragebafque divina mysteria

quandocumque celebrandi faculfas erat) hunc ego solum cibum capiam, alium penitusnullumdegustans tibi vero uni ad victum cedant,que duobus
:

Nullo modo, mea quidem senfentia, uisi quod erga indignos. Sed hoc tanfo laudabilius. Ibi enim personae amplifudo vel sensu carentia saxa
sfolo ?

ad beneficenfiam promovisset
et

hic vero

contra

etiam sensu praeditas languere cogeret despicabilis

praeberi solent
sit,

quanquam

id aegre tibi

suffecturum

spernenda condifio.

Cum

ergo haec

ifa essent, et
:

utpote perexiguum. Sed sic fortasse corpuscusustentabis hoc

levi solatio et

tu nihilominus secus agere visa fueris

considera

hun
ces
;

vitam produet

encomium.
Suscepimus itaque, egregia virgo, miseef jure fe laudamus, amplecfenfes simul et collaudantes alia tua ornamenta, femperantiam, obsitam comam, neglectam vesfein, in alios quoque beneficentiam, amorem castimoni;e, et quod de ea nunquam taxafa fiieris ab ullo morfalium. Deo cbarum et senile praeclaras acfiones fuas Effloruisfi in medio s|iinarum, sicut rosa caiiut odorem dedisti iu medio nafionis pravas afque perversae, tanquam rcctum lilium. Quid reliquum absque est ? Ut permaueas in posterum eliam
13.

excessumque
si

meum
ifa

ceconomo

frafribus
,

nunfiabis,

quidem

sfatuet

Dominus

Ferre
in

ricordiam,

secum solifos sancfos viros Eucharistiam moris fuisse olim tam in Occidenfali,
Orienfafi Ecclesia
esf.
,

in itinere,

quam

suis locis saspe superius dicfuni

Pergif auctor
13.

ctione,

Verum qui implet omne animal benedihaudquaquam famulumsuum despexit, aut

fame illum diutius exercuif, sed providenfia sua illuni dignafus est, vinctumque prater exspecfationem transmisit. Ex illustribus enim primasque apud imperaforem obtinentibus qiiidani
infolerabili

via illa iter facieus,

cum

de sancfo cognovisset.

Tbeod.

I.

11.

Ep. xciv.

LEONIS

III

ANNUS

21.

CHRISTI 81

G.

545

offensione salva, servansque ctetcra oninia Doinini

mandata. Ut nec prorsus juresDoniini nomcn, nec ullum aliuJ contemnas ex mandatis. Hoc vero
dico,

(inquit Paulus ') ad besUas pugnavi Ephesi, quid mihi prodest ? Aio et ego, si post negationein vel

coinmuuionem cum Christomachis,

tales stalim,
:

non quasi accusari

te sentiens, scd in

omni-

sententia vestra, sine pccna recipiendi sunt

cur

bus perfectam esse te cupiens, et promissa inde bona consequi. Salutat te frater Nicolaus, et ego dominum ac consobrinum tuuni . Haec ad ipsam
religiosissimam virginem.
16.

incassuin periclitor in dies, ac nou polius ad adversarios ullro occurrens, Oilhodoxis ilerum,

mox

Quomodo cum

Theodorus.
tius scribit,

Cum
iis

lapsis

igitur sic

agendum sit, docet magnus Tiicodorus

uUa me aggrego ? Nolite seduci. Corrumpunt bonos mores colloquia prava. Evigilale ^ in Domino. Qua; autem societas
ut
facti poenituerit,

sine poena

iuci ad tenebras ? ut ad res nostnc diriganlur ?

in carcere detineretur, de lapsis ad

videlicet,

ipsum Naucraqui hoc anno (ut vidiacti,

quoniam

Chiistomachoriim instar ipsi eos, qui ab

transeunt,

Orlhodoxa parte ad

illos

cum

gaudio,

mus) per hsreticos in transversum

adniissi

nulla poena irrogata, suscipiunt. Ve. Ergo et coro-

mox

sceleris pcenitentes, ad suos rediere, ab eis in Ecclesiam recipi postulantes. Quid autem de bis esset agendum, idem Naucratius consuhiit niagi-

nandi nobis sunt negatores Chrisli, et soleinni honore afflciendi, ut ab ilUs quidani eorum affecti
suut. Fratres
*,

oro vos, nolite

jjueri effici sensibus,

Theodorumipsum, qui ad eum deomnibus quffi rogasset scripsit Epistolam, in qua haec de his quasadeam reni pertinent scripta leguntur De ilhs aulemquosscribis, erroris sui pcenitentia
struni,
'
:

sed per

duci

erga eos, qui e corpore nostro sunt (nostris

monachis), medici sumus, quamvis indiigitur poenani Oresti,

scilicet

gni.

Quam

qui ad nos huc

venit,

per fratres indiximus (neque enim conve-

nire multas obcausas

visum est, ut in conspectum nostrum admitteretnr) hanc eamdemet caeleri suscipiant una cum aliis observationibus. Quousque tandem ? rogas. Quoad Orlhodoxae fidei redeattranquilhtas. Si

veram scientiam perficimini. De his autem,qui extra fraternitatem nostram sunt quis ego sum, ut verba faciam ? Si cogat tamen quispiam, quoniam, qiiaj plcniludo legis est, dilecUo suam quoque suadelam habet hoc ii^suin nam et nostri sunt etiam dico, quod de nostris illi. Presbyter, seu subscripserit, seu metu communicarit, afUictionem non ferens, a communione arceatur. Qui enim adversus Christuin commu:

nionein
care
?

iniit

qiii

potest cuin Cliristo

communi-

PrivaUonis enim

sacrificii relaxatio Synodicaj

est consultationis.

mors

interveniat,

niissum ilhs
significasti,

pcccatum arbitramur.

communicent reQuod vero

: :

vos de hac et illareinter vosdissidere

toUite qucestioncs islas, et

17.

nmluam pacem
et ilhc

habetote.

Non

sicut qui ab hteresi convertuntiir,

isli,

Qui post lapsum ad certamen iterum prius obti, absUneat ab eo loco, quein nuit alioqui quomodo innotescat tum ipsimet negatio quam passus est, tum ahis? Non possura permittcre, (]uando praeserUm iterataeoruin pugna
19.
i-evertitur
:

recipiendi sunt

quanquam

quoque non

insigui quoiiiam opere

non

cernitur,

quemadmo-

leve discrimen

qui Dei

nomen

hujus adillam; sed tanquam abnegarint, vel ad ejus abnegahosit

dum
tum

in episcopo Laodiceae.

auctor fuerim sacrificandi,

Neque enim illi ego sed communicandi tan:

communicarint, seu metu adacti, seu aUam obcausam. Ad hujus enim abnegationem manifesto communicarunt sacram ejus imaginem negantibus quia imaginis negatio ad
Christomachis
:

nem

propter celebritatem
sic in laico.

sic

in
est a

monaclio

uiio-

quoque,

Arcendus

communione,

cum aliis dignis dumque tenipus

frucUbus
fidei

po^nitentia;, exspectan-

Orthodoxa;. C;cterum quo-

prototypum

transit,

ut

clamans clamat sanctus

prius recte

Basilius, nec aliter res se habet, tametsi negatio-

niam et remitU et intendi ab eo fas est, qui pojnam imponit (de communione loquor), sioccultis justa;
Dei
ira; judiciis

nem dam

elevare

quidam vehnt. Si ergo non

hajreseos

tempora prorogentur
in

sentientes, nec \eritatem edocti, sed divina qua-

licebit

eUam

ante

Synodum

Domino

relaxare,
et

providentia veritatis himine illustrati ad nos

prout persona gravius lcvinsque lapsa

ea

est,

pro

convolassent, aha ratio

admilti oporteret, nisi

temere ex plurimorum Orlhodoxoesset

:

nec

illos

rum

consensu, ut divinus liasilius docet ad eos scnbens, qui in Mcsopotaniiam fuerunt relegali ex iEgypto. An nescis quid idem pater dicat in alia
?

rursum poeuitentia, quam pra; se fert, tumerga nostros, tum erga externos. Prohibeiulum non est quin una epulentur, non tainen ut benedicantaute
relaxationem. Hcec sunt,
fili,

quae de his habeo ia

Epistola

Nou agnosco episcopum, nec

inter

tiniorc Dei et veritale. Si quid novi vel a vobis vel ia ab aliis proferalur, discam. Fateor eniin

me

fanis est
electus.

ChrisU discipulos illum adnunierarim, qui a promanibus ad fidei destrucUonem prasul

18. Quales

nmllis [)eccare, et niulia nescire, lula, etc. Sed de his, lapsis scilicet recipieiidis, ali plures extant ejusdein Theodori Epistolu; eodem
tcinpore carceris' scriplaB.
20. Feminas, inter quas

non abnuo. Sa-

nunc
sua

sunt, qui

non per ignoranet

tiam, sed dominandi sludio in sedes insiliunt, verilatem

Mariam reginam

in

sponte

prodentes,
Si

prainUi

loco
' 1. Cor. xiv. *Theod.l. n.Ep. vi. < ' Ibid. i. Cor. XV. XIX. XX. XXXII. XL. XLV. L. LXVUI. XCV. CI. CXIX. CXXXIX. CLIV.

principatuni accipientes.

secunduni honuuem

'

Theod.

1.

n. Ep. xi. Cod. Colunm.

CCII. CCXI.

BARON.

TOMLS XHI.

69

546
/?c?e

LEONIS

ANNTJS 21

CHRISTI 816.

constantes Theodorus hortatiir. Quicumque enini suas salutis cupidi essent, ad ipsuin, uti virum

retribuliones ?
bile.

regnum

caelorum,

gaudium

ineffa-

sanctissimum, quem etsciebant esse doctissimum, confluebant. Ipse vero regulam disciplinee adhibens, ex sacrorum canonum praescripto cuncta moderari solitus
erat;
diversi
,

Nulla ergo satanae succumbens, nulla

illi

vitae

amans, sicut
riatur.
nitatis
Illi

quadraginta, in his triginta repe-

abstinentige

enim casus diversas

ad
'

simulacrum

tripliciter

symbolum, vos sanctae Tridecumatum. Talisest

ingerebant consultationes
versa manabaui. Sicut

cum
:

pulum
inquit,

inter alia scribit

si

ab eo responsa diTabalEeum disciCoutra voluutatem est,

et

infima et nihili exhortatio nostra. Vos vero preces mihi, matres ter beatae, ad saluiis compendium
rependite . Hactenus ad moniales Theodorus, qui
et alias
' ejusdem argumenti antea dederat, laudans quod hoereiicis non communiceut deinde pe:

quis Orthodoxi os violenter aperiens,

hsereticam

communionem
.

infundat. Quodfecerunt

eas,

olim

haeretici, et faciunt (ut

accepi)hujus temporis

tentibus tradidit prfficepta vitce perfeciae.

Christomachi

Ex quibus

intelligi potest,

quanta
Ista
filio,

Enituit et tunc imperatricis Marise confessio.

illa

fuerint rabie Iconomacbi in Orthodoxos, ut cogereut eos ad communicandum cum ipsis.

quidem, quaj nupta Consiantino

ipse praeter jus fasque

Irense
sibi in

cum

moecham

Sed quid accidit admiratione dignum? Quo tempore tot prcepositi monachorum etabi qui videbantur esse columnfe corruerunt, eriguut vexil-

conjugem conjunxisset,
cutionis tempore
fessione

in

monasterium detrusa,

ea occasione bene usa adeo profecit, ut hoc perse-

victricem sibi texuerit in conpassa, prout ipsius

lum

confessionis femiuEe sexu fragiles

moniales

coronam, exilium

Theosic se

siquidem triginta unius monasterii ea de causa el carcerem et verbera pertulerunt. Ad quas extat * ejusdem Theodori Epistola, qua ipsas commendat atque hortatur ad perseverantiam.
21. Monialibus.

dori ad

eam
:

Epistola scripta signiflcat,

quK

habet

23. Mariae reginse.

Quales nos

et

quinam
et

abjecti

sumus, quos
et

in occurrentibus

molestiis defendere,

laudibus
sit

Debeo
mini
dixit

si

quid aliud, humilis ego vos, Do-

supra

modum

eflerre

consecrare dignaia
?

revera sorores

matresque, ul veritas ipsa

praecellens

dominatio tua

Aitamen quod istam

verbis hortari , et monitis accendere, que , propter Christum et spiritualis matris privationem, et mutuam a vobis separationem, elsancti coenobii

pietatis tuae dignationem susceperimus, res ipsae fidem facient. Quando etiam necessarium est, mul-

tos

falsa

suspicione

liberari
solet
;

quac

hujusmodi
eflusus

ademptionem, et carceris custodiam sustinetis verbera jam anle pro veritatis coufessione per,

occasionibuE

obrepere

sermo

iu mulios dispergitur,

nimirum verum in

singulis

pessae.

Sed quid

satis

magnum

dicam, praeclarum

encomium vestrum

extollens? imius monasterii

congregationem universam, sororum numero triginta hoc tempore, cuni una deflexerunt principes
et

haudquaquam obiinens usquequaque. Nos vero quibus verbis utemur, afUictissimi cordis tui dolorem abstergere conanies? Aut quonam molliore
contactu asperrimum animi sensum lenire possinius. Pertuhsti ergo (ut ab initio provehatur oratio]

subditi

verbum Domini mortis metu

,

reji-

monachi etiam ipsi et moniales, licet pauci quidam sint reliqui sic animis conspirasse certamenque pro Christo suscepisse, hoc vero cum priscis est temporibus comparandum. Sanctorum
cientes

injustum conjugisdivoriium, abimperio simul

rei

itidem avulsa, cujus

dus.

causa concussus
I

est

mun-

Miserandum spectaculum
et

Adultera purputecta
:

ram

gerens, et regina pullo amictu

famula

quadraginta haec similitudo, aliorumve

quorum-

imperans,

domina
tibi,

serviens

atque ut caetera

piam
zelo

e beatis -sictoribus expressa imitatio.

omitiam quae

quae passa es, notiora sunt,

:

2-2.

Quam
se

beata; vos estis, alia aliam ardenti

et

quam
dolor

nobis ignoraniibus

exihuni pro veritafe

superans,

omnes

pariter ad

confessionis
angelicis

pertulisii a propriis visceribus separaia.

tibi

Ex quo

et

studium
choris,

iuvicem acuentes?

Dignum

summus

et

laus prtecipua erga Deura

est,

martyrumque coetu spectaculum, Deo in primis gratum, cujus causa ipsa; afflictiones. Adesle igitur, filia cslestis

piosque omnes. Tertia plaga haec

deceat, proferre jussi

de qua, quid
quidera
alii

sumus. Et

alia

Hierusalem, veraj

vitis pal-

pronuntiant. Filiam matri adesse,

oportere.

eamque sequi
illud Do?

mites, Verbi haud dubiaj discipulae, divinum in morera exultemus, Christo confiteamur, qui vos

Hoc enim

aiunt, videre est in belluis na-

tura fixum instiucium. At nos tenues,

ad haec toleranda confirmavit. Deinde ad futura quoque accingamur. Quidnam hoc rei est? Etsi rur-

mini

'

Quae est mater mea, et qui sunt fratres mei

:

atque iterum
filiam,

Si

quis venit ad
:

me

et

non

odit

sum

verbera,

nullo

modo

etsi vincula, etsi ignis, etsi gladius : refugere, sed latis animis perferre

tuara
in

omnia cupere cum Christo. Enimvero poterimus. Quandoquidem dixit ^ Omnia possibiha credenti.
:

religiosam pietatem non est me dignus domi manere, Augusta palatium obiinente, quo cernitur Evangehcus gladms sectionem inHaec ignosce, domina,

ducere.

Cernitis qualia sint

encomia? Quid

demum
lib.
ii.

futuraj

attentione et sollicitudine ausi

cum multa cordis sumus, tanquam in

ii.

'

Theod.

lib.

ii.

Ep. xsxii,

Theod.

Ep. lix.

Marc. IX.

' Tbeod. Column.

1.

II.

Ep. xix.

'

Theud.

1.

Ep. CLXxxil.

ei

Cod.

Mattti. ix.

LEONIS
aurem loquentes,
meliora
Hffic

III

ANXUS

21.

CHRISTl 816.

547

scribere, pro

ambabus orantes
ct in

et saliiti

propioraet nunc

versus fluentes ex ojus corporc rivos sanguinis

fnturuni .

Tbeodorus ad Mariani, cum ejus filiaAugusla tunc regnans, niatreni Mariam ad se studeret, ut secum degeret, evocare quod fieri non debere, cx Evangelica lege admonuit, ne cuni ba^reticis communicaret aliquo niodo, velconHiiunicantibuscum haereticis communicatioue uilatenus jungeretur. 24. Quot scripserit Epistolas Theodorus. Vides ex his, lector^ Orthodoxos onines in unum
;

Sed jam reliqua, quae sunt ejusdera Theodori anni Imjus rerum gestarum et scripliomanifestent,

num

monuinenta reddamus.
fide confirmat.

26. Confessores ubiqiic existentes per Epistolam

Theodorus in
neris

Hostis

humani

ge-

cum plurimum
:

sanctorum

cruciaretur ipsecruciamentis ad fraudes ex more confugil, si quo-

modo
biles,

posset rol)uslos Christi atbletas reddere de-

Theodorum ad consulendum eum

in Ecclesia illa,
clia,

respcxisse, etde

rebus dubiis habuisse confugium, rehctum ipsum cui incubabat haireticus patriarinterrogantibus,

atque a certamine revocare. Quid agit? Ore nGgantium loquitur,et ha;reticorum lingua viperea
sibilans, illud asserit etevulgat: frnstra gloriari in confessione fideles, et exultare de corona martyrii Orthodoxos, longe procul abesse significans, ut pro Christo pati dicantur, qui pro imaginibus subeant
illata

tanquani divinum oraculum vocale omnibus jam et voce sanguinis vehementius clamans. Ut plane vel in Theodoro Apo-

eum

stolica

sententia appareat
'

experiniento

probata,
:

qua Paulus Apostolus de seipso dicit Pro Evangeho laboro usque ad vincula, quasi male
operans, sed

susceptum certamen, praemio consequendo.

occurrens, ad

supphcia: sed sicut pro imaginibus fuisset ita imaginaria spes esset de
Ista

audiens Theodorus, niox

omnes

Christi confessores
',

verbum Dei non

ubique de-

est

alligatum . Et-

gentes hanc scribit Epistolam

laudat, qui talia paterentur

qua primum eos

enim ncque carcere, neque

vinculis,

neque custo-

dibus valuit impediri vel pra^pediri, neque comminationibus vel pcenis potuit prohiberi, terrori-

27. Tbeodorus iis, qui propter Dominum in diversis carceribus detinentur dilectis fratribus sa-

busque

vetari,

neque verberibus

iteralis contiueri,

lutem.

vel iuedia arctari

nimum

atque constringi, vel quid midelineri, quo niinus hber aninio persevelateque per uniSpiritus
"

Quidnam

hfec rei sunt, qua;

dium

et exultatio,

videmus? Gauquoniam martyria pro Christo

:

raret et hbere curreret, longe

versum Orientalem orbem excurreret

inire dignati fuimus, quia carceribus et tormentis

traditi sumus quia plagis et contupropter Cbristum, qui pro nobis verbera, opprobria, mortem denique passus est, subditi su-

pro Dei verbo

meliis

verbum Dei quocumque velit pro

pennis

instar

columbae deargentatae

voluntate volautis.

25. Credi vix potest, quot

scripserit hortatorias ad

hoc tempore litteras martyrium catecbeticas

,

mus. Quis non laudet? Quis non

Oriens laetatur, gaudet Occidens
;

glorioB

ducat

universae

per

ad iustructionem, dogmaticas adversus hfereticoruni objectioues, consolatorias ad concaptivos, luctuosas ad lapsos, canonicas ad resipiscentes, re-

quatuor mundi cardines exultant Ecclesiae. Etquid terrenum orbem loquor? clum ipsum gaudio repletum est. Quod non solum supremus antistituni nostrorum,
episcopi ac sacerdotes, praesides

media ex

pra.'Scripto

plane in sunimo otio et

ut canonum continentes maxima libertate eum

:

coeuobiorum,

et discipuli,

sed monacha; etiara ipsae

constitutum fuisse quis dixerit, qui cuncta ab eo

hoc tempore scripta consideret,

servisse notarios,
fertis

et

plures

illi

in-

famulos

adstitisse tabulas ex

con-

moderatricibus suis martyrii scammata ingressa; sunt : mitto illos dicere, qui in desertis et monlibus, in speUmcis et cavernis terrcB exules
affliguntur, et tur. Merito itaque,fratres

cum

armariis ministrantes, et ad scriptionem ccparanles, tabellariosque crediderit etiam plu-

ram

rimos singuhs diebus ad iter accinctos, expeditos indiversas orbis partes mittendos pro foribussemper adstilisse paratos.
Dei, qui

gaudium
bis.

et

dura pro Cbristo persecutione vexanmei dilecti ac dcsiderandi, corona mea, gaudeo et congratulor vo^

Idipsum autem et vos gaudete

:

Summa ha!C est potentia verbi

voluit fecit in cselo

niihi

B. Pauli
:

et congratulamini sunt ha;c verba, sed tempori con-

omnia
et
;

qutEcumque
vocat ea quee
excedit

gruentia
28.

omnia siquidem ad doctrinam nostram

etinterra;

'

non

sunl,

tauquam

scripta sunt, et imitatores sui nos esse obtestatur.

ea qua; sunt

et

voluisse tantum, perfecisse est.

Primum

ergo illud vere

ii,

dixit,

non quau-

ducentarum Epistolarum summa, quas Theodorus persecutionis tempore

exulj et in carcere constitutus conscripsit
ipsffi
:

Numerum

tum
nis

volunt cupiuntque
et

qui nos vexant, airum-

afflictionibus nos

premi

sic

enim

into-

extaut

lerabilis foret tcntatio, qualis qua> a daaiionibus

singulae

ex quibus paucas, qua) magis ad

spectare noscuulur,
hic tibi

occulte nobis infertur, sed

quantum

permittit cer-

conlexlum

historiae

annis singulis, quibus sunt scripta?, curaviuuis describendas, Apostolici

taminis praeses et particeps nobiscum Christus, qui pro cujusque virium modulo ac mensura justo
judicio agones inmiittit, vel ad delictorum vindictam, si modo sponte ad id patiendum accedimus,
vel ad victricium
ria
in

quidem

spiritus odore

fla-

grantes
rentes,

eorumdemque
legentibus

gloriosa

sligmata

refc-

dum

quotapices, tot vibices gloriosa) coureprassentent

,

coronarum retributionem,

e glo-

fessionis

et

in

charta

glorium progrcdieutibus. Non enim iisdem

1.

>

2.

Tim.

II.

Psal.

Lxvn.

3 Psal.

csxxiv.

Roni. iv.

'

Theod.

II.

Ep. xxi. ei Cod. ColumD.

Philip. n.

548
nos, quibus Petrus et Paulus

LEONIS

Iir

ANNUS

21

CHRISTl 816.
in eo,

cum

fequalibus, aut

stantiaj differentiam, varietas

est.

de quo sermo
:

Georgius aut Demetrius cum similibus, aut Thecla cum Febronia cuni paribus affecti tormentis fui-

Ait Judajus aut Ethnicus Christiano

ait et

Nega

Christum, nega Mariam. Hoc ipsum

Icono-

mus, quibus, cum multum

charitas,
iis

diligerent,

abundarunt

etChristi concessse passiones. At quibus exigua est

rninora etiam pati conceditur; ut do-

lere atque a^gre ferre,

quod multa non patimur,

non

turl)ari

nos deceat, neque frangi ob mediocria

haec supplicia, quae sustinemus.

Quod si ccciderimus (quod absit vel coginon ad divini judicii permissionem, sed ad ejus, qui emollitus est, remissionem, ignaviam impietatemque referendum. Deus enim vires dedit
29. n
tare)

machus. Imago enim Christi et Deiparae eodem nomine Chrislus et Deipara nuncupatur. Quare qui imaginem negari jubet, eum cujus imago est, negari haud dubie jubet. Non mea hfec sententia, audi quid Moysi dicat universorum Deus Fac Cherubim et tamen Cherubim imagines fieri jussit. Nec enini Cherubimnaturam designasse,nientiscompos ullusdicet. Rursum ^ Fac serpentem fflneum: et hic quoque serpentis imaginem exprimi jubet.
'
:

Verum
ducti,

ha?c est natura prototypi et exempli ab eo

adversus dsemonis
athletam
tientiae

potentiam
:

victorem

volens qui

ut exeniplum archetypi
tollatur,

nomen

suniat, et

suum
:

fieri

hic vero negligentia sua pa-

uno sublato alterum

sint.

arma
'

projiciens periit. Testis

horum

Erat angelus, ideo et

et

tanquam qui simul angeli imago erat ser:

clamal

Fidelis Deus, qui

non patitur vos

faciet

tentari

pens, ideo et imago serpentis, atque ita rei cujus-

supra id quod potestis, sed

cuni tentatione

que

vocantur interdum quidem imagines,

reipsa sunt, interdum vero propter habi-

etiam proventum, ut possitis sustinere. Ne igitur

quorum

erubescamus
Christi
:

testimonium Domini nostri Jesu nec vinci nos patiamur a Thadaeo martyre

novo, iisque qui una confessi post

eum

abierunt,

quorum
irrigata

nomina tenetis. Martyrum sanguine est etiamnum Ecclesia Dei, atque adeo irriipsi

gatur per eos, qui decertant, et variis ferumnis

afflictantur.

tudinem, tanquam archetypa ipsa nuncupantur, et non imagines eorum. Hoc modo divinus Apostolus ' Super eamque (inquit) Cherubim gloriai obumbrantia Propitiatorium prototypi nomen tribuens imaginibus. 32. Audi et Basilium Magnum Exprimatur
:
: :

Sanguinem fundit qui inclusus

aliis

tene-

etiam in tabiila certamiuis praeses Christus

non

tur, qui

ab

sejunctus

est,

qui inangusliis coaqui solis

enim,

ctus, qui

ab omni conspectu remotus, qui rebus

sitit,

exprimatur imago praesidis certaminum Chrisli. Audi et Nyssenum Gregorium Praesto est
ait,
:

necessariis destitutus, qui esurit, qui

radium non
:

videf, quotidie

'

moriens, ut loquitur

Paulus et tota die mortiflcatus, ut canit ^ David. Sed si commortui erinius, convivemus; et si sustinuerimus, et conregnabimus cum eo. Superioribus saeculis elegit gratia quos elegit ad Christi testimo-

imaginem Isaac appellantem. Audi Chrysostomum Vidi angelum in imagiue non enim imaginem angeli a se visam dixit, sed angeIsaac, Isaac
:

lum. In imagine quippe prototypum reprssentatur, sicut a typo Crucis,Cruxipsa vivifica. Quate-

nus iuscparabile

est

unum

ab altero ia adoratione,

nium

exoriuntur per
,

aetates singulas

martyres.
,

Necesse enim esse

Christus
',

ut veniant

scandala

dixit

ut solis ritu resplendeant electi, et ziza-

nia nocturna sua obscuritate manifesta fiant.

30.

Simus,

fratres, in natione
stella?

hac prava

et

obtinet imago. Crux enim Crucis typus appellatur. Sic de rege omnique homine, et de omni aliarcveredicereliceat, regem dici etiam regis imaginem, ait divinus BasiUus, et Petrum Petri imaginem, et Paulum Pauli imagi-

propterea et archetypi

nomen

perversa tanquam
reseos
:

lucentes in tenebris has-

sicut elegit nos Christus in gloriam

suam,

nem (dicam aliquid sublimius) ct Deum quoque hominem dici, tanquam Dei imaginein. Ergo juxta
ea,

ii,

ad laudem fidei Orthodoxae. Quemadmodum nobis qui olim fuerunt, ita et nosposterisstabilimento

quae BasiHus docuit, etiam Christus imago

Clu'isti. Dixit

enim (iterum
si

dico)

Exprimatur

in

atque exemplo simus, ut in die Domini exultantes reperiamur. Et vero clarius atque manifestius, quam

tabula non iniago Christi, sed Christus.

33.
a

Quod

haec

non ferunt

contentiosi,

majores nostri, testimonium habemus. Non enim de Christi naturis, aut voluntatibus, et cateris, quae
in quaestionem vocata fuerunt,

primum divinas vocesimprobant, deindeChristum hominem non esse, si non verbo, reipsa docent. Si
cnim
tur,
est

quorum

altercatio

homo, depingitur utique

:

hominis enim

quoniam

in

notionibus ipsis posita erat,

nullam

proprietas prima est depingi

si

vero non depingi-

sub scnsus demonstrationem dabat, sed dc iis, quae cogitationes simul atque oculos feriunt, dubiiatio est, seu potius impia negatio. Christum siquidem

homo non
et

est,

sed carnis expers; et

nondum

venit Christus, sicut Judaei nugantur.

Hanc ob cau-

non solum efflngi posse negant, eodemque modo Deiparam atque sanctos, verum expresadversarii
sos etiam abolent, errorem ac perniciem

animarum

sacras imagines esse afflrmantes.

riter et

Judaicam pa-

Deiparam quoque depictam delcnt, et sanomnes, quasi non Mater Chrisli, nec famuli Christi essent. Exclamat vox aurea Verbis tuis opera mihi credibiliora sunt. Consequitur ergo jadaizare revera Iconomachos. Etqiii ab eis pati-

sam
ctos

Elhnicam impietatem

tur propter Christum,

et

pro Christo patientem,

31. a Nulla igitur universe, aut

quod ad sub-

propter Deiparam

el

pro Deipara, propter sanctos

2. Cor. X.

2 1.

Cor. xv.

' Psal.

XLiii.

' Mallli.

xviii.

Exod. sv.

Num. xxi,

Hebr. ix.

LEONIS
et

III

ANNITS 21.

CHRISTI 816.

5A9

pro sanctis quibiiscumque, martyrem irrcfraga-

bileni et confessorem Cliristi esse qui decertat et

resistit.

proculque a vobis fralribus ac patribus meis circumcluso recte facturum nie existimavi,
juncto,
:

Nec opponi contra quicquam

potest.

si

a Macliaba^ii martyres facti,quod suillas carnes edere abnuerenf, pracursor Cliristi propter juili-

supremam veluti vocem banc Epistolam vobis commendarem, et per vos universae fraternitati.

Melius enini est sacpe testari et exs|)ectare,

vita;

quam

cium enim

veritatis, alius,
idolii
:

qui obolum olferre nollet ad

longiorisexspcctationesubitoabri[)i, et intesla-

structuram

alius aliud ob mandatum. Quid multa loqui? Et bic, qui manifostc decertat, martyr non erit, ut miseri (juidam alfirniant? Martyr plane verus, nulla re discrepans ab
attinct

tum

inconsulto relinqui.
3G.

quos Etbnici vel Jud?ci martyres fecerant martyr ac testis in ccelo fldelis. Omnino ergo,
illis,
:

et
si

Quid ergo nunc reslaf, quandoquidem qua^cumque diccrc conveniebat, vel gravi qnopiam morbo decumbens vel instante persecutione recensui, memoriffiquesuggessi ncqucnunc
sa)()e,
, ;

opus

est,

qua; dicta sunt, iternm

repetero? Iloc

typum spernit, in Cbristum ipsum contemptum bunc torquet multo mngis qui imaginem Cbristi negat, negationem in Cbristum refert. Sic qui martyrium pro alterutro suffert, marquis Crucis
:

primum, fratresmei,utveniam mibidetisonmiiun,

qu;c praeter rationem in gubernafione

adversuni
Deiicta
'

vos dixi
cgoiiue

vel egi

tum verbo tum

'
:

factis.

enim quis
mus. Unde

intelliget? et

OlfL-ndimus omnes,
nequissi-

tyr verissimus, ac magis etiam in imagiue, quia

pra^sertim

omnium bominum

typus signum, imago forma

34. Obsecro, fratres

est Cbristi.

mei

sancti,

cselestis

vonul-

dam

imploro ad consequensalutem a;rumnosa! anima) mea;. Deindc pro

et preces vestras
,

cationis

participes,

primum quidem memoriam

,

iis, qiii

mei
lis

faciatis orantes, ut qu;c dico, re praestem,

proi)ter peccata mea segregati avulsique a nostra in Spiritu sancto congregatione sunt fra-

cedens nec apertis nec occultis insultibus. Deinde vobis ipsis attendalis et prffisenti certamini. Nec vero cogitationibus uramini ex inopiascienti
in

harum rerum contemplatione,

qua; a providen-

gubernantur, quod assequi nequit humana intelligentia, nec vobis id contingat, quod canitis Mei autem pffine moti sunt pedes, pa^ne effusi sunt gressus mei, quia zelavi super iniquos, hoc et illud videns. Sed audite potius dicentem Dominum ': Exspecta in die resurrectionis mea^. Et': Qui sustiiuierit usque ad flnem, bic salvuserit. Ha!c Theodorus, qui et eodem etiam argumento aliani ipso quoqne tempore scripsit * Epistolam ad
tia alto consilio
'

Est quidem, est plane omnibus patefactum, quod eis impendet justum Dei judicium. Vcrumtamen quia flbisuntetmembra, condolendum illis est et amplius coiitestandum. Dico autem fratri Leontio, Maximo, Clementi, aliis omnibus, qui
tres.

seipsos

quacumque
nunc
dico,

inauis praetextus specie segre-

garunt. Et qua; in
dixi, et

me quidem

admiserunt,

et

olim

ignoscendum illis est. Sed quoniam quse in Deum commissa sunt, hominis non
est, si

tem nondum

abbatem qucmdam in carcere constitutum, ostendens imaginem ad prototypum relationem habere, ita omnibus ubique in omnibus consulens, invigilans cujuscumque saluli. 35. Tlieoduri Teslamentum. Quod autem ita, ut vidisti, Tbeodorus in carcere constilutus, confectus a^rumnis, baud diu vivere se posse putaret, et hoc providit, ut quasi proxime moriturus vice testamenti Epistolam scriberet, qua veniam

absque poenitentia maneant, solvere illi aupcenitentia tacti videntur, quin alia insuper hffic et illa egisse, quae ipsi norunt obsecro, ut per vos sive nunc, sive post mortem meam hoc illis denuntietur. Videlis, fratres, terribile et
; :

inevitabile judicium, nisi digna

placaverilis;

Deum

pcenitentia

quautum enim ad me peccatorem,

est.

ignosccndum vobis

Hoc

erat, qiiod

nonnibil
.

me

contristat,

et

menti occurrit, quod ut erga

omnes
stolce.

perflciatis vos oro. Valete in

Domino

37.

Qui ergo modo pressus angustiis ejusmodi

admodum
majori
per
litteras

Ad

episcopos confessores

Theodori Epi-

breve
psit,

peteret,
et

si

quem

ex fratribus otfendisset, significans

illis,

postea

testamentum conscriproxime moriturus, aliud

ipsum

pariter ignoscere

a quibus esset of-

longe prolixius confecit, quod suo loco inferius ponetur.

fensus,

moneus tamen
peragere

lapsos de perpetrato delicto

dcberc
habet

poenitentiam.

Epistola

sic

se

Quod ad hoc ipsum quoque tempus

spectat,

post clapsum scilicet persecutionis bieunium,

idem

Fratribus absentibus

'.

Cbristianum oportet
nis
igitur

Semper quidem ad mortem omnia disponere sed tum maxime cum a>riuumortis minas intentantibus urgetur. Quando
:

Theodorus litteris veneratus est Tbeopbylactum episcopum Nicomediensem egregium confessorem. Etsi enimmaximaepiscoporum parstempori inserviens perfidiam secuta est imperatoris, vel saltem
nefariee
facta est

hoc in statu sunt res nostrae, saevientc persecutorum rabie, ob Cbristi cbaritatem, prasensscinec scirc poslicet testimonium confessionis ejus sum, quid subito eventurum sit mihi ab aliis se;

ejus (ut vidisti)

:

communionis particeps non defuerunt tamen,Iicet paucissimi

(jui

numero
lium
pati

ex episcopis,
,

carere sedibus, iu exi-

deportari

aliaque grandia
,

quantumlibet
:

delegerint potius

'

Psal. Lxxii.

Marc. x. Luc. ix.

1.

II.

Ep. xxiii. ex Cod. Column.

'

Marc. xxiv.
1.

'Theod.

iuter

quos

iste (ut

(luam misceri scelestis diximus) Tbeopbylactus enituit

m.

Theod.

u.

Ep. xxu. ei
'

Cod. Column.

Psal. xviii.

' Jac.

550

LEONIS

III

ANNUS

21.

CHRISTI 816.

episcopusNicomedisequein vocibus triumphalibus

jure meritoque Theodorus est proseculus, hanc

ad

eum
38.

e vinculis Ei)istolam scribens

'

tam conversationem, afTabilitatem in congressibus, su;i;a omnia beneficentiam, ex quibus sacraj anima; tua; character, etsi non inspectus, ornatus
et

Theophylacto episcopo Nicomediae. Biennium est, cum in hac cura et cogitatione et versor, ut scribam ad sacrum verticem tuum
:

visus est virtutum varietate. Sed de hac re satis

nunc tandem impleo desiderium buniilitatis mee. Sed recte, quod dignus habeor, qui per 11 1vix
teras sahitem
rectae
clesiae

nec enim tempus est encomiorum. Quid vero tibi, o beate, visa sunt haec, qufB geruntur? Annon prope Judaismus aut paganismus? Detractus est
ornatus Ecclesia;, sacrarum a;dium facies, igni tradita sunt sancta. Alia

palrem

meum, columnam
,
,

veritatis,

fidei

fundameutum firmamentum victorcm virum

,

custodeni pietatis, Ec,

Christianismo,

si

quaedam forma cernitur in Christianismum dicere fas est et

:

Christife-

rum
pter

pontiflcem

confessionis Dei

martyrem. Anqui pro-

non euim martyrii corona

Christum exul
et

tibi praesto est,

peregrinus graves aerumnas

sustines, idque in corpore

cillo,

tum natura sua imbelaboribus

Ise-

tum

prislinis, satscio, asceticae vitse

attrito? Gloriatur in te

Orthodoxorum chorus,
civitas, et
et

Nicomediensium terrarum te ostentans,

tatur

triumphat orbi vetera olim decanlata

si

praesulum suorum probra depeliens. Ac

proprie

magis loquendum
ex caula,

est

exultat

auimo

S. Tarasius,

manuque

sua prius ovem,

tum pastorem

inclytum videns, depugnantem modo, et discrimen omne petentem pro fide Orthodoxa, cui quod in se erat, per Synodum Dei gratia contulit temporibus Augustffi, qua; pacis
paceni dedit,
gruerent.
ita

cognomen
sic

gessit et

ut res ipsae nominibus apte conilla

non potius Judaismum. iO. Nunc opportunum est utdicatur' Domine, prophetas tuos occiderunt, et altaria tua destruxerunt. Et quidem occiderunt, et quidem destruxerunt, Eradere enim et effodere faciem eorum, quid aliud est quam aperte destruere ? Aufer hominis faciera, non jam homo erit, sed abortivum quiddam, si tamen vivere possit ^ Incenderunt igni sanctuariuni tuum et hoc vere iteni. Onmem divinam imaginem quacumque materia expressam concremantes. Apertum est os blasphemum, Christum idolum appellans, et Deiparam et sanctos archetypi siquidem nomen retinet etiam exemplum quando et adorationem quoque idcirco typum omnem crucis crucem appellamus, et vivificam crucem adorantes amplectimur. Verum hfEc ego humilisdeploravi, nonquasi erroris perniciem
;
: ,

Verum

quidem

fuerunt; praialiter?

sentia vero aniara et luctuosa.

Qui enim
et

ignoret exacta sapientia tua (ne stultus videar) sed ut cordismei dolorem ipseleniamcommemorando.

altaribus exterminatis, eversis Ecclesiis,

deorsum, omnia miscente bairesi Matre et servis suis persequente.

39.

sursum, Christum cum

Solent siquidem narrationes

cnltas levare moleslias.
tein ad

cum

efferuntur, oc-

Deum

Atque ut illam una excicnixius deprecandum, ut celerem

An

vero persecutionem passi non sunt,

dejectis et

prostratis

ipsorum imaginibus?

Num

vindictam pravae huic haeresi reddat ad populi sui salutem. Ora etiam pro me minimo filio tuo
pater sanctissirae . Ha;c ad episcopuni Nicomedia;.
41.

ergo

si vivifici

hgni typus abolcalur, sublatam e

medio crucem quis neget? Quod si iu typo dici hoc nullo modo potest cur non idem etiam iu imagine fateudum sit? Imago siquidem et typus ipse est, ac vice versa recurrit oratio. At quisnam ego sum miser, et sacrorum imperitus, qui hcec divino Pa:

Quod vero ad
:

reliquos confessores episco-

pos pertinet

enituit

hoc

quoque tempore,

et

Theophili episcopi Ephesi decorata sanguine clara

confessio, quo noniine ab eodem Theodoro pluriraum commendatur, cum ab exilio scriptam ah eo

tri

etmagistro edisseram? Tu ipse nos, sanctissime, perfectiora doce, ut divinis imbutus. Tu factis instrue ad fortiter fereudani prajsentem seu castiga-

accepisset Epistolam

cum

eulogia

diguam quidem,

ut hic perenne ejusgloriffimonumentumintexatur

in tanti

tionem seu probationem,

quorum
,

illud prius in nos

te

quadrat propter peccata, posterius in

propter

divinam

cbarilatem

Christi

quem
.

tu orare nc

memoriam confessoris. Sic enim se habet Theophilo episcopo Ephesi ^ Et sacram Epistolam tuam accepi tauquam divinitus scriptum libellum, et eulogiam simul

cesses, ut impietatis

umbram

discutiat, et sereno
Ita

suscepi, veluti amoris igniculum. Et quis ego

sum

tranquilla; fidei diluculo pcrnuitet

modo

sed

miser, qui a sancto ore tuo sic lauder, qui ueccor-

eumdem rursus eodem argumeuto' scribens, statum deformem Ecclesia; temporis praesentis dead
ploral
a

rigiam calceameuti tui solvere dignus

humililatis

Deum

aBmulantis

proprietates

sum? En Tu
!

beatissime pater, qui

magnus

et diceris, et extol-

Jamdudum optabambeatitudini tuoe scribere,

:

leris, et prsedicaris Orienti

atque Occidenli, maximi

sed defuit mihi copia tabellarii

nactus, expleo desiderium,

nunc Dei voluntate

in te jure suscepi,
,

quod

non solum ob tuam

tuos et suavitatem
,

in

Domiuo confessioncm
et

sed

thronum digne condecorans per ea quae passus es, et pateris etiam nunc, carnis tute sanguine vitam illustrans, et
Apostoli, EvangelistcC ac Theologi

peculiariter etiam ob egregios praj multis

mores
melli-

pingi Ciiristum confiteus ut corporeum,

uon

sicut

candorem, gratiam,

impii faciunt, negaus, quando depingi

eum non
Ep. xli. ex

'

Theod.

1.

u. Ep. IV. Cod. ColuniD.

Tbeod.

n. Ep. XXVI.

'

3. Reg. six.

Psal.

Lssni.

Theod.

!.

ii.

Cod. Column.

Cod. Coluuin.

LEONIS

III

ANXUS

21.

CHRISTI 816.

551

admiHunt. Qiiod enim non exprimiturimagine, nec corporeum quideni est. Mitto dicere quod angelus incorporeus

])lane piis lectoris

auribus dignae, his verbis confratri

scriptae

'

cum
et

sit,

per sensibiles imagiues exprimi

est.

4i.

Josepho

archiepiscopo.

a theologis traditum

Hi vero etiam corporeum

Quantum quidem

ex

litteris,

de valctudine
meis,
est
:

Domiimm,

incorporeum famulum, Deique Matrem cura omnibus Domini ministris depingi negarunt, per imagines videlicetprototypaipsa simul
negantes.

tua

niliil

cognovi. Sed heu peccatis

quod
a frahtec

hffic ila

evenerunt. Indicatum enim mihi

tribus de aliorum atquc aliorum inleritu

et

Neque hoc

inteiligentes,

ca

propriiB
et sta-

(juidera diaboli vis. Sed laus Deo, qui hicc eos ce-

figurae ac characteris susceptione

vim suam
afficitur

tum
vis

obtinere, tiuo sublato, vel dedecore affecto,

tollitur

proculdubio

et

dedecore

eorum

multis enim impenqui rerura potiuntur debat pericnlum. Quin eliam periissesimul iambos, oninino quos contra lconomachos scripseras
lavit,
:
:

omnis

et dignitas.

Attamen

intelligere nolunt,

autem

sine

exemplo

et

nota eos mittere non de-

ut benefaciant et meliores

fiant. Illisvero

adversus

bueras. Hjec sane contrislaverunt nos, ut par erat

stimulum

calcitrare licet.

Te vero potens manus

custodiat ad gloriam Ecclesirt suae, ut columen, ut

fundamentum,
te

ul [iropugnaculum,

videamusque

ego vero iterum alloquor sanctitatem tuani, faciem videre desiderans cujus enim potius? aut uon seraper? neciue id ex natura tantura sed ex actio:
,

humiles, aut
,

deuntem

Evangelii

terram resicut illi olim ex Pathmi custodia solem aut in caelis ' supra decem civitates
inde
in

Asiaticam

num

pontiflcaliter glorificatum . HcBc ad

Theopbilum,
'.

ad

quem

hsec breviter

rursum

42. oTheophilo episcopo Ephesi

non humi nata, sed caelitus profecta, a primis fere carceribus in hanc diem, ut sciuntomnes; ac formaverunt parentes corporaliter dicam ac spiritualiter. lUinara autem sic maneamus etiam in posterum, utatenon divellarpeccatorummeorum multitudine.Exdivinaproconspirante societale,
videntia consentientes, et ex

Cum Epistolam foenori dedissem, exspectabam

ut debitum charitatis reciperem; sed quia non

qui genuerunt

ac vota

eorum consuetudine, quidem nostra talia sunt.

dulce mihi valde hoc foeuus, hoc est, cum sacro capite tuo coUoqui pro Christo patiente, vel potius confessoris instar
:

accepij cupio iterum foenerari

Caetera autera qualiaet

quam

niulta inEccle-

sia

Dei

geraitu

ac lacrymis digna,
prisci

audisti. Qua;

enim ne

et exornato. Non enim quibus oculis videt mundus, iisdem mens cernit, Deum ac divina

coronato

stum egerant
trata sunt. Et

hacretici,

jam prorsus quidem coutra Chriea nunc majori rabie pa-

conspicieus. Illesiquidemconuptibiliaet pereuntia

bonorum noraen
perverse
:

oblinere censet, male judicans et

hfec vero illud ac

solum beatum

ducit,

dormit Chri<tus, et falsum increduinturaescit, extremara perniciera atfelitatis raare rens. Sed adsuut tecum geruiani discipuli, qui Christum ad increpationem periculique depulsio-

quod non
futuro

his regionibus definit voluptatem, sed

nem

exsuscitent. Abiitet

meus

in

habitu susceptor

sfficulo

repositum

est

ad interminum gau-

ac sponsor, vir
ipse versare

bonus,

confessionis

praemium
?

dium animi

jucunditatis.

Hoc modo

sanclitatis

reportans in molestissima (adeo ut iu lectulo se

tuce res intuens,

gaudeo

et gratulor,

desideratiselegisti

non

posset) infirmitate.

Quo modo

sirae. Contempsisti

gloriam tirrenam,

cum

Resistens, abductus est et custoditus, deinde etiam

Christo huraiiia et coutemptibilia,

lationera etangustias, verberaetexilia.

imo vero tribuQuambeata

qu<E passus es,

relegatus, atque ita martyrium consummans. Itaque nondespexit Dominussubjectionisejuslabores,

sunt

quffi

egisti?

quam iaudanda

Orienti Occideutique celebrata, in cajlis descripla,

quantos nosti tametsi propter peccata mea inter mcechianos deprehensus fuerit, corpori parcens,
;

angelos exhilarantia, confessores acmartyres oble-

non animo item abreptus,

victoriam
ctus
vertit,

ut res ipsa declaravit.

daemones et his sensu ac moribus sirailes Iconomachos pungentia ? Merito igitur tibi congaudeo, princeps Patrum (utpote archiepiscope). Sed peto, utpromeetiamoresraiseroundequaque, ut non excidam a vestigiis constantiae vestrae . Ista ad Theophilum Ephesi archiepiscopuni. Sed recenseamus caeterorum corouas episcoporuni.
ctautia,

Propterea coelui a Deo subductns, in alteram partem

quemadmodum

et

Mediciotes,

atque adeo NicKUUs quoque, ut

litteris ipsis

edo-

sum. Et quid hunc aut illum dico? Mihi enim persuadeo, sic afifectos esse omnes, qui restiterunt. Quin et ipse verus patriarcha noster veritafem
profitetur, ut ex ejus ore didici, qui illuui audie-

43. Inter aliosepiscoposconfessoresnobilitatus

est

valde Josepbus ipsius Theodori gernianus ar-

chiepiscopus Thessalonicensis, de quo etiani scepe

superius, qui

ejusque defensionem laudabat. tixc omnia tum ut defunctum merito laudorem, tura ut sanctitati tuai vota facerem, quac debebam.
rat,
dixi,
Sed non ignoras inteslinum malum, 4.5. Lcontium illum quondam nostrum, qui et antea niffichianis adha;sit, et nunc princeps est Iconomachorum, eam ob causani ct Studianura obtinuit

tum

verbis,

tum

scriplis

fidem Ca-

Iholicam adversus Iconomachos fortissime propugnavit, ut indicaut ejusdem ad eum redditai Tiieoquod plura dori litterae; describemus hic eas babeaut, qu;e ad praesentis temporis stalum et in,

et

Sacundioni

injuste

dorainatur
spectantia,

Monasteria

grueulis persecutionis tragcediam spectent, Sunt

haec erant ad

Theodorum

quorum alteri

'

Luc. xix.

TheoJ.

1.

n. Ep. lxx. ci CoJ. Colomn.

<

Theod.

I.

II.

Ep. xxxi. Cod. Columo.

552
ipse, alferi sancfus Plato

LEON-IS
prc-pfiierat.
:

III

ANNUS
:

21.

CHRISTI 816.
,

Sed pergit

divissem

pafres

desideratissimi,

gavisus

sum

Ex inipuro

niiiil
:

|iuruin

qualis genitor carnalis,

magnopere Deumque collaudavi. Quod vero non

etiain videre vos,

falis ef fllius

queni Deus convertat sanctis pre-

cibus tuis, et me peccaforem in timore suo contirmet. Saluto eos, qui reverentiaj tuce famulantur.

sunt, frui licuit,

nec gratite donis, quae in vobis tuli permoleste.Visurus siquidem

Qui

mecum

est

(Nicolaus videlicef), ut famulus

.

supplex venerafur

Quod autem
etsi

hic

tantum

aftigit

de NicEeno,

antea visus

sit,

in naufragio illo

una cum mo-

nasferiorum

praefecfis

ad boram communicasse,

resipiscens statim pro Ortbodoxis stetit iu defensio-

eram homines Dei, episcopos Domini,beafos viros, mundi luinina, fidei fulcimenta, et si quid aliud est honesti, ejus rem ac nomen obtinentes. jacfuram, o calamitatem Sed multa nimirum peccafa nostra hujus nobis casus causa fuerunt. Nec jam miramur inforfunium, sed offerimus supplicalionem. Quidnam taudem? Ut defectum litteris so!

nem

Catholica; fidei. Cujus rei causa episcopalus

lemini, instruentes, illuminantes

conflrmante^,

sui jacturam

passus

fuit,

dato

illo

Iconomacho

ostendentes quEecumque vera sunt, quae honesfa,

quae jusfa, quae ad fldei defensionem et certamen

cuidam lusco. Hinc pleuo (utdicitur) ore ab eodem Theodoro laudatus Epistola reperitur, qua omnis
illa

idonea. Si qua virtus,

si

qua

est laus confessionis,

prior ex ea contagione infamia prorsus abster-

gitur, atque

ob

eam causam
' :

hic raerito recitauda.

Sic enim' se babet

46. Petro Nicffffi episcopo.

quomodo adorandus sif imagiue expressus Cbristus, bomonyme, an synonyme quoniam quidem hoc Orlhodoxae, illud vero contraricE est senfentiae et quomodo intelligatur
hanc
perscribite, et
:

Sciens

tibi

cordi esse, ut

tecum

nihili

homo

adoratio erga Christum ejusque

ne, an dua;
;

ioquar
tatis

cum

sacro capite, amoris ergo

non

necessi-

causa ea loquar. Et quidem

jam

ante locutus
acce-

per alferam Epistolam videor,

peris, nescio. In

quam utrum
veritafis

utraque autem eadem vox mihi

ut corpore valeas, mi pater,

firmum

fun-

damentum ob multorum
naculum, ad laudem
Ecclesiae.
ris

slabilitatem, ad fldeisig-

imaginem unaquandoquidem hoc nostrum, illud vero Iconomachorum quorum enim una est et hypostatica similitudo, horum una et eadem est adorafio, praeterquam quod imaginis substantia nequaquam adoratur. Hic tenuis est sermo noster commonitovestra autem rius, nonad docendum comparatus
:

Cbristi, ad

gloriam uuiversae

tanto prorsus perfecfiora, quanfo supereminet dignitas unctionis, in

Quoniam conspicuus

tu oculus prae ccte-

qua praesentem cursum

viri-

Orienti et Occidenti notus, habens

unacum

vita
et

sancta orafionem

quoque multiplicem. Unde

es,
,

litcr peragife, saucfissimi, tanquam justitiae coronam percepturi . Hucusque ad episcopos exules

imperatoribus charus facfus

Ecclesiae

et

principibus

Theodorus. At de rebus Orientalibus anui hujus

amabilis, et monachis laudabilis

proprice vero
te

quid dicure opus est?

cum beatum

jam hactenus. 48. Leo papa moriiur

sedes in

qito

praedicet, te exjjetat,
trasti

ametque ob plurima quae pa-

Bispania fuit

erecta.

Quod vero ad res

pridie idus

Compostellana

egregia facinora, ut infantes ubera materna,

Occidentales pertinet, hoc

eodem anno

ut pulli nufricem, utagni

verum pastorem. Quidni

viviflca

Jun. Leo papa,

cum

sedisset
et

aufem? cum auribus insonantia habeant

verbatua
:

quinque

et dies

decem

aunos viginfi, menses septem, ut Anastasius

prae oculis erecta per te Dei

dum

dico eleemosyna;

copias et

templa; necreliqua opera

habet, ex hac vita migravit.

Quod vero

sint nonnullai

sancla.

Nec vero arbitrere amicitiae me grafiflcari. Nam etsi oculis non usurpavi, audivi nihilomiuus ex iis, qui viderant. Quod si nunchaec occupatpiaculum,vere luscus iile ef infernis et exfernis ocune confristeris, beate, neque adeo mireris. lis
:

res gestae quae ignoranfur,

ejusdem Pontificis quo potissimum auno

:

ejus Pontiflcatus

fleri

configerint

hic ad finem
erit.

ejus sedis de singulis ex

more agendum

Scri-

ptores omnes, qui res Hispaniarum sunt prosecuti

(liaud singulos recensere

morabor) aeque testantur,

factum, ut sedes epiConipo-

Aposfoli in coenaculo erant, et celeberrimum tem-

hujus aucforitate
scopalis Hiriensis

Pontiflcis

plum Deicidffi occupabant. Eadem nunc Iconomachorum ratio et Judaica sentientium quos couvertat Dominus, et te custodiat orantemprome
:

Ecclesiae transferretur

filio

tuo
47.

Quod veroperdifficileessef.quotreperireutofidem ad singulos scribere uuas communesomnibus dedit, consolafus

,

cognomento Casto, per Carolum Magnum ab eodem Leone Romano Ponfifice. Rerum autem novandarum illara omnes pariter causam adstruunt, quod reperto
stellam, id exposcente Alfonso rege,

tur episcopi exules

htferas,

ComposteliaB venerando corpore sancti Jacobi Apostolifrafris Joannis,

strato, Aposfolici

atque miraculis insigniter

illu-

eos

bortatus pariter, ut sua auctorifate alioscoufirmarent; sunt dignai plane, quae sicut reliquae
et

culminis reverentia dignum visum,

ut locus

ille
:

episcopalis sedis insigniri deberetur

eodem argumento
bus
;

conscriptae inserantur Annali'

sic

enim

se

babent

quod per eumdem Leonem tertium Romaiium Ponfiflcem feliciter impletum afflrmant,
bonore
hisque
inifiis

Episcopis proijter Chrislum exulibus.

jacfa esse

Compostellanae
illic

Ecclesiae

Cum
1.

de beatifudinis

vesfi'a3

rebus nuper au-

fundamenta, nempe ex reperto Apostoli corpore. Sed longe post

sanctissimi

'

Tlieod.

II.

Ep. XXIV. Cod. Col.

Ib.

Ep. lxsxviii. Cod. Col.

quaudo

accidit, ut praesul

ista fempora aliejusdem Ecclesiae Com-

LEONIS
postellanoe sibi

III

ANNUS
,

21.

CHIUSTl 816.

553
Ilispania;

sumeret majora concessis

erigens

principis et

popuiorum

metropoliticum
Eincrilcnsis

sc adversus archiepiscoiium Toletauuni.

jus anti(|u;c et cclebcrriintc

in

civitatis

49. Qua; res tanta dcclaniata est

al) ii)SO
'

postellano episcopo in
illo

plena Synodo

Commagno
non

Conciiio Lateranensi, (|uadringentoruni oclo-

ginta trium episcoporum, vindicaute sibi jus

parendi arcliiepiscopo Toletano, eo quod

stellana Ecclesia esset super

Compo-

Ecclesias, duplici ratione, ut aicbat

sanctus Jacobus

ibi

quiescat

omncs Hispaniarnm tum quod corpore; tum etiam

:

quod

in

Hispania pranlicaverit Evangelium. Sed

sibi

Composlcllam transtulit, anno Doniini niilhisinio centesimo vicesimo quarto tum quia civitas Emeritensis eratsub dominio Sarracenorum constitula tum quia percgrinantium dcvolio ob rcv(!r(;nti;rm beati Jacobi, cujus corpus ibidem creditur esse scpuilum, in melius semper crcsccret nam us(nic ad liKc tempora oratorium ([uoddam admoduni parvum cratiocus iile,in quo nuncsita estComposteiiana i''cciesia . Hrt'c tunc ijise in plena Synodo.
: :

adversantem

Ximenium archiepiscopum Toletanum, Synodo, coram ipso prajsidente Uomano

Innocentio tertio
Si, inquit,
ista

acerrime expertus eslRudericum in plena

Pontifice

Quod

si

tum

cxtitisscnt ea, qu;e

pajia;

duntur,

(^allisli

nunc eade re pronomine monumenta, certe

;

erubuissct tantus vir propositis a CompostcIIano

rationibus adco iibcre adversari

iocutum post aha dc corpore

Compostellanus

sed advcrsus Totanti

Apostoli ibidem collocato.

lelanum
,

idem
ea in

Compostelianus

auctoritate

inducat etiain

I^ontificis,

medium prodens
:

scrii)ta Callisli,

antistes scilicet,

primam

divini verbi promulgiitio-

vehementiori impetu, ut potenti armatus telo in

nem, et plurimorum conversionem ad tidem Cluisti inHispania per Jacobum Apostolum factam (lui divinam paginam noverunt, testimonium perhibeant. Ego tantum iegi datam ei fuisse potestatem pra;di:

adversarium
ipsa Acta

insiliissct

ardcnti enini

animo

(ut

recitata declarant) rein

Compostellanus

agebat.

Verum

succubuit,

sed nec aliqucm alium haberet,

tione sancti J;icobi in

candi in Hispania. Sed interim,

et

cum

per

Judsam

cum nedum Cailistum, quem de pncdicaHispania in medium afTcrrct

Samariam divinam iegem seminaret, sub Herode capite exhaiavit animam, et Domino reddidit. Quomodo ergo ibi prffidicavit, quo nondum ingressus est? Aut sine praedicatione
Hierosolyniis tnuicato

auctorem, quantumlibet bene venisset instructus,

ut in tanta Synodo adversus tantum adversariuin

causam
pini
(si

sua;

Ecciesiae

ageret

quem

eliam

et

sponte, puto, abstinuisse a citatione fabulosi Tur-

quos, obsecro, converlit ad Dominum? Ha;c ipse. Qui subdit, de ejusdem Apostoh proedicatione
in Hispaniis in
esset, a reiigiosis

tanien

illo

tempore comnientitiusiiber

ille

scriptus erat) vel a Pseudo-Isidori sentenlia, vel

tantum se accepisse, cum junior quibusdam feminis; indignumque

quod

faiso atfertur

nomine

Bede, vel

aliis,

quos

assertores ejus sententia; postea prodidere.

51. Cffiterum si consulatur anhcjuitas, unde omnino proveneril Evangeiii praedicatio in Ilispaniara duo id sanctissimi atque doctissimi Romani
:

putans, ut in re ianta iisdem fules adhiberetur,

nuliam de
ille fuit

mentionem haberi voiuit in historia, quam conscripsit rerum Hispaniarum. Hic enim
his

insignis Rudericus archiepiscopus Toletanus

historiae scriptor ore
,

Pontifices, Innocentius

primus

et

Gregorius septiepisco-

rerum Hispanarum
prffidicatus
:

omnium
dubium

mus

conscripscrunt. Habet ista

quidem Innocen-

cujus

fateor,

perculsus auctoritate

tius in Epistola

ad Decentium
si

Eugubinum

substiterim aliquanlisper, et rcvocarim in

qua; in Notis ad

pum

Legant, inquit,

in his provinciis,

nempe

Romanum Martyrologium de adventu Jacobi in Hispanias dixisse meminerim, atque onuiia aitiori indagine, graviorique expendenda esse lance putarim, ob ea, quaj a tanto viro in
tanto Concilio sine
tanti

Itaiia, Gaiiia, Hispaniaet Africa, alius

invenitur, aut legitur docuisse.

Quod

si

Apostolorum non iegunt,

quia

nusquam

invenitur

oportet eos hoc sequi,

adversarii

redargulione
cxagitavit

quod Ecclesia Romana custodit, a quo eos principium accepisse, non dubium cst . Ha:c ipse. Quibus
et illud

reperiuntur asserta. 50. Hic rursus

est illa,

iuce clarius demonstratur, ante ipsius

meam mentem

illa

Innocentii tempora nec

quicquam de

S.

Jacobi

inde etiam manans suggestio. Si vera

quae de

Callisti papae
:

acccssu in Hispaniamesseconscriptum, dicam

plius,

am-

eadem

re pra;dicatur, asserfio

cur

Compostelianus arcliicpiscopus eam in sacro iilo celeberrimoque Patrum conventu ad redarguen-

dum

Toletanum non produxit

in

medium?cum
papa rem proverbis

prsesertim contra ex

eodem

Callisto

positam potius refeileret Toietanus Compostellanum compelians

:

istis

ipsum
facere

Si, inquil, anti|)ro

quitatem Compostellana)
cxistimas; antiquitas
ista

EcclesicE

te

novem) annorum spatio dominus Caliistus papa ad instantiam suadeo

:

centum etnovem (minus continetur, quod sic per-

neque cognitum, vel si cognitum, certe non creditum, neque post muita temporum soecula. Siquidem Gregorius hujns nominis papa seplinius in Epistoia data ad Hispaniarum reges Aifonsum et Sancium, quiB scripta reperitur quarto kalendas Apriiis, Indictione xu, qui numeiatur annusRedemptorismiilesimusseptuagesimusquartus, ha;c ipso sui cxordio habet Cum beatus Apostolus Paulus Hispaniam se adiisse (adire voiuisse) significet, ac postea septem episcopos ab Urbc
'
:

Roma

ad instruenda; Ilispania; populos a Petro

et

Pauio Apostolis dircctos fuisse, qui destructa idolo'

Recilat Gars. Loaisa in Collect. Conc. Hisp. in decreto Gundemari,

'

pag. 291.

Greg. VII.

lib.

i.

Ep. lsiv.

Bauon. Touus

Xlii.

70

554
latria,

LEONIS
Christianitatem

111

ANNXJS 21,
stoli,

CHRISTl 816.

fundaverunt, religionem

plantaverunt, etoificium in divinis cullibus agendis ostenderunt, et sanctas Ecclesias

hoc ipso tempore sub Alfonso Casto principe niaxime pio in lucem emerserit, lucis signis super
vepres in loco, ubi erat abditum,pIuribusnoctibus

suo sanguine
,

dedicavere
tuisset,

vestra diligentia

non ignoret
effiitiisse

etc.

Inferius Tero, ne quid temere

videri po-

norum

testimonium adducit prasdecessorum RomaPontiflcum, et sacrorum Conciliorum Hissic

panorum,

dicens

Unde enim non

:

dubitatis

non uni, sed multis, praecipue vero Theodomiro episcopo Iriensi. Cujus cuni rem investigandi divinam prKcipua cura esset, summa religione, ut alter Moyses ad ardentem rubum reverenter accedens, non voce repulsus, ut ille, sed impulsu
visis
,

vos suscepisse religionis exordium restat etiam, ut inde recipiatis in Ecclesiastico ordine divinum offieium, Quod Innocentii papae ad Eugubinum

spiritus etiam invitatus est. Nec ut Nehemias' quaerens sacratum ignem in alto et sicco puteo,

episcopum tos docet Ep^istola quod Hormisdffi ad Hispalensem missa Decreta insinuant quod Toletanum et Bracarense demonstrant Condirecta
:

invenit, sed accensum virfulmineum ignem nactus est, i[)sum dico Filium - tonitrui , ita a Domino nominatum Jacobum opportuno tempore i'evelatum, ad fa-

aquam crassam tantum

fute potentem

cilia, etc.

ratum

Quis igitur non intelligat ex his, ignohactenus, septem illos (quod recentiores
?

tradiderunt) Jacobi Apostoli fuisse discipulos

non

quos unius Jacobi, sed principum Apostolorum

ciendam ^vindictam in nationibus et increpaliones in populis; ad vindicandam scilicet Hispaniam e manibus iinpiornm et liberandos fideles a dira
,

Ij

infidelium servitute

prout abunde

satis

felicia
ille

Petri et Pauli fuisse, ex antiquitatis proniptuariis

declararunt eventa. Porro ex hoc tempore

tius orbis

to-

Gregorius prodit

unde magis magisque Hispania-

rum rum

Ecclesia illustretur, ut qua; ab ipsisApostolo-

concursu sacer locus, quod ingentibus coruscaret miraculis, coeptus est frequentari ;adeo
ut qui patens
orbi

principibus sacrum acceperit Evangelium.

et

Haec nos docent Patres,

Acta magni Concilii

affir-

ipsum venerandum sepulcrum universo miraculorum promptuarium nomiveritatis

mare suadent. 52. Quod auteni

venerandi corporis
citatur

narit, puto,

scopum
scriptis,

attinget; ut

plane

spectat ad translationem ejus

minimum
hactenus.

sit

probare

qua

tot

gratiarum

Hierosolymis
tertii

in

Hispaniam,

acceptarum

jugiter voces

insonant.

Sed de his

ejusdem Leonis

papce Epistola,

qua

asseritur,
gisse,

capite

translationem eodem anno fieri contiquo idem sanctus Aposlolus truncatus est tunc et fuisse sublatum corpus, quod canibus
fuit,

ficis

Ut autem ad res gestas ejusdem Leonis Pontiredeamus, Tudensis sicut et Rudericus est

auclor, obtinuisse
Ecclesia,

eumdem

qui supra Alfonsum

ul Ovetensis

atque volucribusexpositum

navigioque imposi-

regem ab eodem Leone

Pontifice,

tum
sti,

Iriam Fiaviam delatumadoctavum kal. Auguinde vero Compostellam. Factum yero ut urgen,

quam

ipse tot religionis

monumenlis illuet

stravit, archiepiscopatu insigniretur.

tibus in Christianos persecutionibus

illis,

mortuisque

54.

Bes gestcB Leonis papce

qui tantum thesaurum detuleruntet occuluerunt, ut locus penitusremanserit incognitus, omnis-

collata Ecclesiis et nionasteriis.

Quod

munera ab
:

eo

insuper

que ejusreimemoriaomninoperierit. Fuisseautem id quidem penitus ignoratum, in argumentum deduci potest, quod Venantius Fortunatusin carmine de Bodegisilo duce, cum relegit cujusque provinciaj
vel civitatis celebriores in
illis

ad ejusdem Leonis papee res gestas pertinet ad bunc spectare potius, quaui ad alium aliquem ejusdeni nominis PontificemRomauumcertumesl,
quae Walfridus Strabo scribit in libro de rebus
Ecclesiasticis his verbis'
:

Fidelium relatione

vi-

positos, et cultui

expositos sanctos,

primum
:

de Joanne atque Jacobo,

sanctis fratribus, nesciens

Hierosolymishunctrans-

rorum ad nostram usque pervenit notiliam, Leonem papam (sicut ipse fatebatur) una die septies vel novies missarum solemnia saepius celebrasse,
Bonifacium vero archiepiscopum et raartyrem semel tantum per diem missas fecisse qui et nou
:

latum, hos habet versus

Prfficipuum merilis Ephesus veneranda

Dirigit, et

Jacobum

lerra

Joannem beata suum.

longe ante nostra fuerunt teinpora,

scientia,

et

ambo tam

quara gradu prajcipui

:

ipse sentiat, ista adjicit

At qua; de his Itaque unusquisque ia

.

Cum

vero ad Hispaniam idem auclor pervenit, qui in ea celebrior haberetur, Viucentiumnominat isto

suo sensu abundet, duin fides concordet, ut nec

saepius oiferentes aestiraent
;

Deum

aliter

petitiones

versu
Vincenti Hispana surgit 4b arce decus,

non posse discernere nec semel hostias pcr dieni' immolantes putent sua; fidei subtilitatem potius,

quam superiorum devotionem

divinis

acceptam

quod

illo

aliquis

esse sciretur
jacuisse,

nullus clarior in ea provincia sanctus ut plane appareat, adhuc

;

conspectibus. Haec Strabo, quae admiranda cuique videri possunt. Sed de pluralitale missaruin una
die

agendarum
;

tractatio prolixioremrequirit dispu-

occultum

qui delitescebat

magnus sub

tationem

haec

autem modo tantum

occasione

terra Ihesaurus.
53. Quid tandem ? Magno Dei beneficio factum, ut quod post tot soicula tanti latuisset corpus Apo

2. Macb. I.

Marc.

iii.

Psal.

cxnx.

Walt. Strab. de

reb. Eccl. c. 21.

LEONIS

III

ANNUS
esset

21.

CHRISTI 8IG.
fecit

555

rcriim gfistariim S. Leonis papae, qui

gravissimis afflictionibus vexalus
,

cum

confessionem
libras viginti

ex auro purissimo pensantem

:

frequentiorem
cele-

novcm

verum etiam

et

imagines ar-

adhihnit ad

implorandum divinum auxilium

genteas deauratas diias superrugasmajoresposuit,

bralionem missarum. 55. Sed jam ad ea, qn<T de ejusdem Pontificis munificentia apud Anastasium lcguntur, vcniamus.

pensantes libras nonaginta, iino et canthara argentea

duo

in presbyterio fecit, pensantia libras quin-

Quod enim

tot annis,

quil)us in Ponfificatu vixit,

quaginta. Necnon et fenestras ipsius Ecclesia) ex metallo Cyprino decoravit, et alias fenestras de vitro
diversis coloribus dccoratas.
57. a

multiplicibus oblationibus Caroli Magni ct alio-

rum regum Romana locuplctata Ecclesia admodum

fuerit;

Super altare

beati Andreae Apostoli fccit

et pres-

necnon ex peregrinantiuni jugiter freqnen-

lissimo ccetu ad sacra limina ex remotissimis re-

margaritis. Sed byferium ex marmoribus sculptis ornavit.

vestem chrysoclavam

cum

gionibus populorum muneribus totius Occidentalis

orbis Christiani divitia^ in

Et in altare beatfe Pefronillai

et

fecit

vestem

unum

velMl a^rarium, in

albam holosericam cuni

cruce;
sculptis ornavit.

tabulis de chrysoclavo et

ipsam

Romanam

Ecclesiam congestai cssent: idem

Pontifex Leo quicquid superesset cleri atque pau-

perum alimoniis, accresci voIuitornamentisEcclesiarum, de quibiis scripta htcc reperiuntur apud

ipsum quem diximus Anastasium, eodem ordine, quo diversis temporibus diversis in locis ab eo oblata sunt ut non mireris, si saepius et interpo:

ibidem presbyterium ex marmoribus Fecitetcolumnas argenteas sex, et regulares duos ex argento purissimo, pensantes simul libras octoginta.
Pontificis fecit

Super corpus B. Gregorii confessoris atque vestem albam iiolosericani cum tabulis de chrysoclavo et cruce.
a

latis

vicibus de

iisdem Ecclesiis contingat

fieri

Ifemqiie fecit in Basilica S. Dei Genitricis

Ad

mentio. Pra;ter
rius,

iila igitur,

qua; recensuimus supe-

prffisepe

corfinam Alexandrinam
et

cum

periclysi de

tum

quae sedis suse exordio,

tum efiam

quaj
Basi-

stauraci,

alia

alba

cum

pcriclysi

de blatthi,

post reditum ex
licaj sancti

Germania ante

terra;
:

motum
hic

Pauli ab eo sunt donata

quaj per

diversa post ha?c tempora ab

tradita in diversis Ecclesiis

eodem

Pontifice siint

necnon intra regias majores atque ante secretarium numero duodecim, el intus pra;sepe fecit vestem de alythino cuin chrysoclavo.

auctorc describamus, quae

56.

ornamenta, ex eodem sic se habent

:

Itidem

et in

Basilica B. Laurentii marfyris

foris

muros,

fecit

corlinam regiam

cum

periclysi

Fecit pra;fatus Pontifex in Basilica Sal-

de stauraci,
Item in Basilica S. Pancratii fecit ciborium argenteum pensans libras trecentas sexaginfa sep-

vatoris, qua? appellatur Constantiniana, vestes duas,

exquibus

unam cum
et

chrysoclavo

et

gemmis

liaben-

tem

liistoriam Salvatoris introeuntem in

sanctam

tem.
tricis

civitatem,

aliam chrysoclavam

cum gemmis

pretiosissimis,

habeQtem historiam Resurreclionis

quatuor

Dominicse. Et in circuitu altaris vela rubra serica quatuor, et alba

et tres

ad honorem Dei Genisemperque Virginis Mari fecit ciborium argenteum pensans libras quingentas quatuor et
58. In fitulo Callisfi

cum
,

chrysoclavo,
alias albas

semis.
In titulo Eudoxiffi fecit

antc imagines

cum

lisfa

et

vestem albam cuin

vestem de stauraci.

sericas

numero

triginta septem, et in altare beati

periclysi de chrysoclavo.

a.

Venantii fecit vestem de

et in oratoriis S.
gelistae fecit vestes

lundato

et vela

duo,

In titulo S.

Cfficilia; fecit

Joannis Baptistaj et Joannis Evan-

In tilulo S. Eusebii fecit vestem de fundafo.

duas de stauraci

cum chrysoaltare beati

In titulo S. Vitalis fecit

a

vestem de stauraci.

clavo et vela duo.

lu titulo S. Pudentianaefecitvestem utsupra.

Idem vero beatus Pontifex super

vestem

In fitulo S. Anastasiajfccitvestemdefundato.

Petri Apostoli fecit

cum

vite ex
et

auro pu-

In titulo S.

Praxedis fecit vestem de sfauraci

rissimo

et

gemmis

pretiosissimis

margaritis,
et sanctae

cum

periclysi de blatthi.

habentcin in medio vultum Salvatoris

Dei Genitricis Mariae
et

In titulo B. Laurentii in

Formoso

fecit

vestem

duodecim Aposfolorum,

ubi et misit auri libras viginti quinque. Fecit et

de quadraplo. In monasterio S. Anastasii

chrysoclavo
cta,

fecit

vestem de

aliam vestem chrysoclavam habentem hisloriam Litanire majoris. Et aliam vestem habentem tabulas
chrysoclavas tres, et in
eis

martyris passione depiet pharuni de argento cuni canistro de octo59.

cum ejusdem

historiam Dominicac

goni, pensanUa libras vigintiquinque.

In monasterio S.
iii

Passionis, legentem, hoc est corpvs

mevm QvoDfRO

Silvestri

fecit

vestes

voBis TRADETVR, ctc. Similifer etiam et corlinam

duas,

unam

Basilica

majoriByzanfea

cum

chry-

majorem de fundato. Verum

fecit vela

et

per arcus argenfeos per arcus majorcs

soclavo, et aliam de fundalo in oratorio.

a In monasterio S. Luciae in Rhenatis fecit vestem de fundato cum chrysoclavo. In S. Angclo in Fabiano fecit vestem de fuii-

Pascbalia

cum

pcriclysi de stauraci, et
et

quinque cum chrysoclavo,

fecit

vela alba quadraginta et octo, necnon gabafhas ex auro purissimo quindecim

cum gemmis

dato.

pendentes in pergula ante altare, peusanfes libras

sexaginta quinque et semis. Sed et tabulam aute

In diaconia S. Lucia; in

Septem

viis fecit

ve-

stem de fundalo.

566

LEONIS

III

ANNUS

21.

CHRISTI 816.
In Ecclesia S. Clementis posita Velitris
fecit

In diaconia SS. Sergii et Baccbi fecit vestem

In

destauraci.

vestem de stauraci.
S.

diaconia

Eustacbii

fecit

vestem de
fecit

In Ecclesia S. Cbrysogoni fecit vestem de

fundato.

stauraci

cum

periclysi de blattbi.
fecit

In diaconia S. Lucise in Orphea

Ipse item a

vestem
alnii-

In tilulo S. Laurentii in Lucina

vestem

de fundato.

de stauraci

cum

periclysi deblattlii.

Deo protectus venerabilis et

In titulo S. Marci fecit vestem

de stauraci

ficus Ponlifex fecit in Basilica B. Petri Apostoli

nu-

cum

periclysi.
lu titulo

tritoris sui in medio ejus Crucifixum ex argento purissimo pensantem libras septuaginta duas. Item fecit in Triclinio Lateranensi mirfe ma-

B. Laurentii in Damasofecitvestem

simililer.

lu titulo B. Sixti fecitvestem destauracicum

periclysi de blatthi.
lu

gnitudiuis alias

decem absides

dextra

leevaque

diversis bistoriis depictas, babentes Apostolos

Gen-

diacouia beati Hadriani et in Ecclesia

tibus prffidicantes,
linianae, in

coha;rentes Basilicse Constan-

beatae Martinae, et iu diaconia antiqua fecit vestes

quo loco et accubita coUocavit, et in medio concbam porpbyreticam aquam fundentem. Necuon et pavimentum ipsius marmoribus
diversis stravit.

de stauraci
62.
tres,

cum

periclysi.

In diaconia beati Arcbangeli fecit vestes

blattbi, et alias

Fecit et in titulo S. Quiriaci vestem de staupericlysi de blattbi, et iu gyro cbrysoet in

raci

cum

de stauraci cum periclysi de duas de Tyrio cum periclysi de fundato cum Iiistoria de In diaconia B. Sergii fecit vestem de funex quibus

unam

clavum,

medio crucem de margaritis.

dato, etin gyro vestis stauracis periclysindeblatthi.

In coemeterio S. Sixti via Appia fecit vestem

In diaconia sanctaj Agatbae fecit vestem de

de stauraci babentem in medio crucem de cbrysoclavo.

60. In titulo
S.
Callisti

stauraci

cum
fecit

periclysi

de blatlhi.

In Basilica B. Arcbangeli, quae ponitur in

super altare post

scplimo,
blattbi.

vestem de stauraci

cum

periclysi

de

absidem

fecit

vestemde

stauraci, et in

medio cru-

cem

de chrysoclavo, ibidem et similiter vela fecit

In monasterio S. Agapiti,

quod ponitur, Ad

de stauraci.
Fecit et in titulo SS. quatuor Coronatorum vestem de stauraci habcntem in medio crucem de

vincula, fecit vestem de stauraci.

In Ecclesia B. Agnetis marlyris, ubi ejus corfecit

pus requiescit,
clysi

vestem de fundato

cum

peri-

cbrysoclavo.

Similiter in Ecclesia S. martyris Sabinaa fecit

de blaltbi. Item fecit in Ecclesia sancti Apollinaris.

63.

cum periclysi de blattbi babeumedio crucem de cbrysoclavo, necnou in Basilica sancti Laurentii in Formoso fecit vestem
vestem de fundato
teni in

In titulo SS. Martini et Sihestri fecit ves-

de fundato.
latur conventus,

Ecclesiam vero B. Pauli ApostoU, quEeappelsitam in territorio Urbevetano (Orbetano) inter fines Suauenses et Clusinos seu

tes duas de stauraci, e quibus unam cum periclysi de fundato, aliam vero de blattlii. In diaconia S. Viti fecit vestem de stauraciet periclysi de fundato.

In Ecclesia B. EugeniEe, in
fecit

qua sanclum cor-

pus ejus requiescit,

periclysi

vestem de stauraci

cum

Tuscianenses, atque Castrilana, quae uimia velustate marcuerat, atque in ea pecudes refugium faciebant, ex

Item

fecit in Ecclesia S.

qua

et reliquiae ablata^ fueraut,

idem
sarta

monte
ciani.

vestes de stauraci duas,

unam

Stephani in Ca;lio super allare

ct Feli-

sanctissimus Poutifex
tecta ipsius

mundari

fecit, et

omuia

majus, alteram super corpora SS. Prinii

In
Basilica

cum

porticibus

noviter

restauravit,
et

atque inaltare ejus vestem de stauraci posuil,

reliquias recondi pracepit.
61. Pari

B.

EuphemitE

fecit

vcstem de
Patricii

stauraci.

modo

et Basilicam S. Petri

sitam in
fecit

In

Basilica B.

Arcbangeli in Vico

Albano, qua; pra; nimia vetustate jamruitura erat,

omuia
tate

sarta tecta reslituens resiauravit.

Et in Basilica B. Hippolyti martyris in civiPortuensi fecit vestes de stauraci duas, unani

vestem de slauraci. llem fecit super sepulcrum B. Sebastiani niartyris, via Appia, ad Catacumbas vestes majores duas, uuam de slauraci, et aliam de fundato, el
inibi

super caput ejus, aliani inaltare niajore. In titulo S. Sabinae tetravila de stauraci pul-

supcr tuuibas Apostolorum Petri

et Pauli fecit

vestes duas de stauraci, et de fundato

In Basilica S.

cum

blattbi.

cberrima.
Fecit in titulo SS. quatuor Coronatorum vestem de stauraci habentem in medio crucem de

Laurentii martyris

sila infra

civitatem Tiburtiuam vesteni de stauraci. In oratorio S. Stepbani in sancto Petro, qui

cbrysoclavo.

appellatur Major, fecit vestem de slauraci.

In Basilica S. Agapiti mai'tyris in civitate

lu Basilica beati Hyacintbi sita in Sabinis,

Prscnestina tecil vestem de slauraci

cum

|)ericlysi

ubi cl corpus ejus requiescit, fecit vestem de stauraci pulclierrimam.

de lundato,

et in

medio cruceni de

cin-ysoclavo.

LEOXIS

Iir

ANNUS

21.

CHRISTI

8lfi,

557
S.

Item

fccit

super altare beati Petri fautoris sui

tera

de chrysoclavo, habentem historiam

et

Dci

vestein clirysoclavain niirae magnitudinis lialicntem

historiain Dominica? Nativitatis cuin
tiosissimis et inari;aritis

Genitricis Maria; mirai magnitudinis et pulchritudinis,

gcmmis

pre-

ornalam.

decoratam gcminis pretiosis ornatam periclysi de chrysoclavo,

lista

margaritis

et in circuilu

64. a Fecit et in supradicla Ecclcsia vela de

de chrysoclavo.

atque fnndato pendcntia inlus inter columnas majores dextra la?va(|ue numero sexagiuta
stauraci

quinque, et alia vela alba holoserica majora, quae pendent ante regias in introitu. Atque ibidein fecit. Crucifixum ex argento purissimo juxta altare majus, peusantem libras quinquaginta duas cui desuper fecit gabathas sex, cunctas ex argento puris:

Sed et in diaconia S. Mariaj Dei Genitricis Domin;e nostra;, qua; appellatur Domiaica, fecit vestem rubeam alythinara habentem in medio ta-

bulam de chrysoclavo cum

de chrysoclavo.

tricis,

historia

ejusdem

sancta)

Dei Genitricis ex margaritis ornatam, et pcriclysin

Fecit

autem

et in

diaconia sancta? Dei Geni-

simo quaj pendent ante arcum inajorem dextra hcvaque, pensantes simullibrasduodecimetsemis. Ibidem fecit vela de stauraci, qufe pendent inter
,

qua; appellatur Antiqiia, super altare majus

ciborium ex argcnto purissimo, pensans libras ducentas duodccim.

67. Fecit et in Basilica S. Petri nutritoris sui

arcus argenteos in circuitu altaris numero decem, ex quibus duo habentia in medio crucesde chrysociavo

gabathara ex auro

purissirao

anaglypham

cum

cum

orbiculis, et alia octo

cum

periclysi de

gemmis

chrysoclavo; arcus vero cum columnis suis ex argento purissimo pensantes libras ducenlas quinquaginta uiiam et semis. Ibidem super crucem fecit anaglyphum intersatilem ex auro mundissimo, pendentcm iii pergula ante altare cum candelis duodecini pensantem libras tredecim.

nem
tem
ris

ornatam, quae pendet ante imagiipsius Apostoli in ingressu vestibuli, pensanpretiosis

libras sciitem et semis. Faciein

et ipsius

autem Salvato-

Aposlolorum principis ab imo usque ad summum cum luminaribus inferius et superius honoravit; necnon et intra Confessionem Salvatorera
stantem dextra, Iscvaque ejus B. Apostoli Petri et Pauli imagines, habentes pariter coronas ex gemmis pretiosis. Atque paviinentum ipsius confessionis vestitura ex

63.

In Basilica

sancta; Dei

Genitricis

Ad

praesej^e, fecit gabatbas quiuque ex auro purissimo peusantes libras octo et seinis, alque crucem ex

auro purissimo pensantem libras decem, atque coronam majorem ex argento purissimo pensantem hbras triginta sex. Fecit et ibi vela alba boloserica
iuter

quadringentas

auro fulvo peusante siraul libras quinquaginta tres et uncias sex.

Verum etiam

sni)er ipsum sacrum altare fecit vestem chrysoclavam habcntem bistoriara Dominicae

columnas majores dextra Ifevaque numero quadraginta duo, ex eisque undecim rosata. Fecit eliam in introitu altaris alia vela boloserica rosata,
qua; pendent iuter arcus ciborii

Ascensionis et Pentecosteu,
soclavo. Pari

cum

periclysi de chry-

modo

ubi supra

fecit

imaginera ipsius

aumero quatuor,
et

Apostolorum principis in porta virorum ex auro purissimo, pensantein libras decem et octo el uucias tres.
fecit

ex quibus

unum

de

cbrysoclavo

margaritis,

Idem vero bealissimus

fusiles

Pontifex ubi supra

presbylerii

atque aliud velum majus album, quod pendetante

regias majores iu introitusartatecta.

cancellos

in ingressu
et in

dextra IcEvaque,

necnon

ingressu vestibuli

clesife S.

Item sanctissimus Pontifex sarta tecta EcAureae sitaead ostia Tiberina noviterrepa-

ex argento raundissirao , pensantes siraul libras mille quingentas septuaginta tres. Simulque et co-

ravit.

lumnas

versatiles (tornatiles) in ingressu corporis

Ecclesiam beati Marcelli, sitam in quartodecimo, qute ab igne fuerat exusta, idem almiflcus

dextra laevaque ex parte

octo, simul

virorura ac

mulierura

Pontifex in

omnibus

noviter restauravit.

Fecit et in Basilica Salvatoris, quae appellatur

pensantes libras centuin uonaginta tres. Necnon et arcus argenteos octo, pensantes siraul libras centum quadraginta.
Fecit S.

Conslantiniana, tetravila in circuitu altaris alba

idem beatissimus Pontifex

in Basilica

quibus unuin habet iu medio tabulam cum cruce de chrysoclavo. Sed et renovavit altare majus mira; magnitudinis decoratum ex arlioloserica, ex

Andrefe ubi supra, regnura ex auro purissimo cum gemrais pretiosis, pensans libras duas et uncias

qninque.

geuto purissimo pensante libras sexaginta octo.

66. a Fecit et in Basilica S. Dei Genitricis
riffi

Necnon super

altare beataB Petronillae, ubi

pretio-

Ma-

suiira, fecit

regnum aureum cum gemmis

Ad

prBBsepe,

veslem chrysoclavam
,

cum marDoniinicaj

garitis

ornatam

habentem

historiara

Nativitatis, similiter et

arcus duos ex argenlo in

presbyterio

cum

colunuiis qualuor, et alios arcus

quinque pensantes libras cenlum triginta. Idem vero prtecipuus praisul fecit ibidem vestemrubram alythinam, babentem in medio tabulam cum chrysoclavo
S.

pensans libras duas et uncias tres. 68. Siinili niodo super altare sanctac Dei Genitricis, ubi supra, quae appcllatur Mediana, fecit vestem de fundalo cum peridysi dc chrysoclavo, habentem historiam Annuntialionis Dominicaj.
sissimis,

In monasterio sanctfe Agathffi super Subur-

ram

cum

historia Doniiui nostri Jesu Christi et

est praeseutatus, et in

vestem rubeam alythinam babenlem in medio tabulam de chrysoclavo cura periclysi de

fecit

Simeouis, quando in templo

chrysoclavo.

circuitu listaiu de chrytoclavo.

Necuon

aliain ves-

Necuou

in

monaslerio sancli Paucralii

sito

558

LEONIS

ANNUS

21.

CHRISTI 816.

post Basilicam Salvatoris, quae Constantiniana dicta

est, fecit

ex argento purissimo super altare majus pensans

libras hocentas

vestem de fundato.
fecit

quinque. Idem Pontifex divinitus

Hic

beato Petro nutritori suo Evangelia

prasinis

baptisterium ejusdem EcclesisB

tustate

jam

prce

nimia velocus

aurea

cum gemmis

ac

hyacintliinis

et

ruinse

proximum

(quia

angustior

albismirae magnitudinis in circuitu ornata, pensantia libras decem et septem et uncias quatuor. Hic
fecit

exisfebat

populo, qui veniebat ad baptismum) a

fundamentis ipsum

amplum

et

rotundum

in

me-

calicem

aureum praecipuum

diversis

ornatum

liorem erexit statum, atque sacrum fontem in medio largiori spatio fundavit,

lapidibus pretiosis, pensantem libras viginti et octo,

eumque

in circuitu

patenam auream pensantem libras viginti octo et uncias novem. Pari modo in eadem Bnsilica ipsius Apostoli fecit Cherubim de argento
siniiliter et

purissimo deauratos quatuor, qui stant super capita columnarum argentearum sub ciborio, pensantes libras nonaginta tres. Fecit

quoque imagiauream, quae siat in nem Salvatoris, ubi supra trabe super ingressum vestibulij pensantem libras septuaginta novem.

columnis porphyreticis decoravit et in medio fontis.columnam posuit, et super columnam agnum pensantem libras ex argenlo fundentem aquam necnon altare majus viginto octo et uncias decem super abside constituit, cujus faciem atque confessionem, seu rugas ad decorem ipsius sacri altaris investivit ex argento mundissimo pensante simul libras quadraginta octo. Verumetiam et vestem de
,
:

stauraci super

ipsum

posuit, atque

regularem ubi

Idem

prffifatus Pontifex fecit super aitare

beata; Petronillae ciborium

cum columnis

porphy-

supra investitum ex argento purissimo fecit, et super ipsum regularem posuit arcura et gammadias
ex argento pensantes simul libras octoginta, necnon imagines tres ubi supra posuit ex argento, pensantes libras triginta

reticis, ex argento purissimo mira; niagnitudinis, pensans libras trecenias quadraginta octo, et ima-

ginem argenteam slantem sub arcu ipsius pensantem libras decem et semis.

ciborii,

septem

et

uncias decem

ipsum

vero baptisterium diversis in circuitu decoravit

picturis.
lia-

69. Ita fecit in Basilica sanctae Dei Genitricis

Ad

pra?sepe, super altare vesteni

chrysoclavam

bentem historiam Dominicae Resurrectionis mirce

magnitudinis
periciysi
et

pulchritudinis
et

de chrysoclavo,

decoratam cum undique margaritis or,

natam

Callisti, fecit

In titulo S. Dei Genitricis, quae appellatur rcgnum ex auro purissimo pendens

Oratorium vero sanctnc Crucis prae nimia ruiturum a fundamento simul cuni abside novo aedificio erexit, et ad perfectum usque perduxit, atque ipsam absidem ex musivo diversis decoravit picturis atque marmoribus miro splendore, ubi obtulit hcBc, ciborium super altare cum coatque faciem altaris investivit ex arlumnis
71.

vetustale

super altare majus ex gemmis pretiosis ornatum.

In diaconia S. Dei Genitricis, quae appellatur

gento purissimo pensante libras

centum

viginli

unam

et

uncias duas,

regnum epanoclistum ex

Dominica,

fecit

regnum
majus

ex auro

mundissimo penpretiosis or-

auro purissimo

cum

cruce in medio pendente su-

dens super altare

cum gemmis

per ipsum altare pensans libram

:

nnam

et uncias

natum, pensans libras duas.

Fecit et in Basilica sanctae Dei Genitricis

undecim necnon aliascolumnas argenteasquatuor,

Ad

praesepe, in ingressu praesepis regias vestes exauro

purissimo pensantes simul libras centum viginti

septem, et super ipsas regias modicum fundatum, habeus in circuitu listam de chrysoclavo; necnon
alia vela

super ipsius regularem investitum ex argento purissimo pensantem libras sexaginta quatuor et uncias tres, arcus argenteos tres pensantes libras
et

quadraginta tres
teas

et

uncias octo

imagines argenlibras

deauratas

tres

pensantcs

triginta
libras sep-

majora Tyriasuper regias majores

tria iu

canistra argentea

duodecim pensantia

ingressu Basilicae

cum

periclysi de fundato.

tuaginta octo, gabathas argenteas intersatiles fundatas viginti

Idem egregius

praesul in Ecclesia beati Fetri

Apostoli fecit calices majores exargento purissimo,

unas, et crucem unam pensantes simul libras quinquaginta vestem vero super al:

qui ponuntur super trabes argenteos

cem

et octo,

pensantes simul libras

fecit cerostrata

numero decentum octofusilia

ginta

duo

necnon

majora

ex argento purissimo, quae stant aute Confessionem,

pensantia libras centum nonagiuta octo. Investivit

fundatam unam et aliam de blalthi cum chrysoclavo, necnon aliam vestem rosatam cum chrysovelum modicum chrysoclavatum cum clavo Crucifixo et margarilis ornatum,vela modica, quaj pendent in regulare ante imagines. Tyria sex, vela
tare
,

vero ipsam crucem ex argento mundissimo, quae

est

alba rosata serica ornata in circuitu de fundato

super imaginem auream in ingressu vestibuli, pensantem libras centum viginti sex et semis. Verum ctiam ibi fecit lucernas fusiles duas ex argento purissimo pensantes simul libras vigiuti septem, et
constituit ut diebus Dominicis et in sanctis solem-

duodecim. Velum majus album rosatum ornatum

desuper de quadraplo

unum

et

aliud

rubeum cum
jores, vela

tabula,

quod pendet ante

regias

velum ma-

modica de stauraci quatuor, quae pen-

dent in regulari anteimagines, sed et alia vela profontes vela Tyria tria, quae

nitatibus hinc inde juxta lectorium consisterent,

et

ad legendas sacras lectiones luminis s{ilendore

70.

miscua serica numero undecim. Fecit ubi supra ad pendent in regulari anle
et alia

refulgerent.

imagines,
fecit

velaserica

numero

viginti ununi.

Hic

ad beatum Andream ciborium

72.

Hic

fecit

beato Petro Apostolo nutrilori

LEONIS

III

AiSrXUS 21.
di-

CHRISTI 810.

559

suo caliccm aiircum ju-fccipuum epauoclistum

versis
,

libras

ornatum lapidibu? preliosis ()ensantcui viginti quinquc fccit vero super ciboriuni
:

drinam Iiolosericam ornatam de fundato unaui. 74. Ilic idcm vero priccipuus [)r;csul cx largitate

omuipotentis Dci

et B. Petri Apostoli

clavi-

canthara majora (|uatuor ex argento purissimo babentia in

santia libras

geri regni ca^Iorum oblulit per univcrsas sancto-

mcdio cereos ex argeuto diademata, pencentum quadraginta. Fccit ct tburiex auro purissimo pensans

rum

vel etiam canistros ex argcnto

bulum Apostolicum

Roma; coronas, purissimoobveniam peccalorum suorum, videlicet, in Ecclesia Domini

Ecclesias hujus alnuc llibis
nostri Salvatoris, qua; ap|)cllatur Constantiniflna,
fecit

libras duas et uncias quinque. Fecit vero vestem

super altare majus cbrysoclavam diversis ornatam picturis, quam constituit quatuor temporibus per

coronam ex argento purissimo pensantem

li-

bras viginti tres.

In Basilica sancta; Dei Genilricis

annum

in

duodecim

lec

ibidem iionere. Fecit

libras

Ad

praesepe

ubi supra coronas majores ex argento purissimo

similiter fccit

coronam cx argcnto purissimo penS.

quatuor pensantcs simul

ccntum quinqualibras

santem libras tredecim.

In

ginta et semis.Fecitct lectorium exargento purissi-

Ecclesia

Dei Genitricis

Ad martyres

momira; maguitudinis pensans

tres,

quadraginta nccnou cerostrata ex argento purissimo ma-

fecit

coronam pensantemlibras duodecimct uncias

tres.

nentia juxta lectorium, pensantiasimul libras qua-

In Ecclesia S. Dei Genitricis tituli

Callisti

dragiuta octo,
fecit

vcrum etiamsuperscriptacerostrata

fecit

coronam argenleam pensantem

libras trede-

lucernas fusiles bimixas duas ex argento puro

cini et uncias tres.

pensantcs libras vigiuti septem, et constituit, ut

In Ecclesia S. Dei Genitricis, quae appellatur

fecit

Dominicis dicbus vel sanctis solemnitatibus binc

inde juxta lectorium consisterent,
et

Antiqua,

coronam ex argento pensantem

libras

ad legendas

tredeeim.

sacras lectiones luminisspleiidore fulgcrcnt. Pliara

In diaconia ipsius Dei Genitricis, quse appel-

quatuordecim ex argento mundissimo pensantia simul libras quatuor centum triginta tres,*necnon columnas octo et arcus quatuor ex argento pensante libras centum septuaginta tres. Fecit ibidem calices fundatos ex argento, qui pendentinter columnas majores dextra loevaque Basilicse numero SLpluaginta quatuor ex argento, pensantes libras centum sexagintaunam*, 73. Item beatus antistes ad beatum Andream Apostolum vestivit altare majus ex argento puriscanthara
fccit

in

prcsbyterio

latur Cosmedin,

eodem modo

fecit

coronam ex

ar-

gento pensantem librasduodecim.

Necnon in diaconia sanctse Dei Genitricis, quac appellatur Domiuica, similiter fecit coronam de argento pensantem libras novem.

75. In diaconia S. Dei Genitricis, quse appel-

latur Vla lata, fecit

Iibras

coronam ex argento pensantem

fccit

novem.
Item in diaconia sanctaB Mariae in Cyro
libras octo.

coronam cx argento pensantem

simo deaurato pensante libras centum triginta quinque, canthara ex argento purissimo duodecim pensantia libras quinquaginta duas, canistra duodecim ex argento purissimo pensantia libras septuagiuta octo.
Vestivit altare S. PetronilL-c ex

In diaconia sanctae Dei Genitricis, quae appel-

lalur foris portam, fecit

coronam pensantem

libras

quatuor

et

uncias duas.

Similiter fecit in monasterio S. Silvestri co-

ronam
argento puristres.

ex argento pensantem libras sex et uncias

In monasterio S. Laurentii dicti Pallaciani
fecit

simo deaurato diversis ornatum picturis undique pensans libras centum sexaginta duas. Necnon vestivit altare B. Gregorii confessoris atque PontiQcis cx argento deaurato undique pensante libras
Fecit

(Pallacini),
libras

canistrum de argento pensans

duas
In

et

uncias septem.

centum

viginti octo.

juxta Basilicam Salvatoris,

insuper in greuiio Basilica; B. Petri

Apostoli cortinam

majorem Alexandrinam holosericam babentem in medio adjunctum fundatum, et in circuitu ornamenta de fundato. Verum etiam idem pracipuus praesul fecit thuribula A[)OstoIica duo ex auro purissimo, ex quibus unum misit intus super corpus ejus, pensans librasquinquaginta

monasterio S. Pancratii, quod ponitur fecit canistrum de argento pensans libras quinque et semis. Fecit etiam in monasterio SS. Andreae et

Bartholomaei, quod appellatur Honorii, canistrum ex argento pensans libras trcs.

In

monasterio

S.

Stepbani,

quod ponitur

juxta Lateranas, fecitcanistrumdeargento[)ensans

libras duas.

duas, alterum pensans libras duas et uncias ocio,

In monasterio primi martyrisStephani,

fecit

quod

quod

preecedit pcr stalioncs.

ponitur ad B. Petrum Apostolum,

canistrum

Idem Poutifex

investivit faciem allaris sanctae

ex argento pensans libras tres et semis.

76. a In monasterio SS. Joannis et Pauli,

Dei Genitricis

Ad

pra;sepe cx argento

mundissimo
ibi

quod

deaurato pensante libras

octoginta sex. Fccit

positum
In

est

juxta B.

Petrum Apostolum,
fecit
ct

fecitcani-

coronas duas exargento purissinio pcnsantcs libras quinquaginta quatuor; cortiuam majorem Alexan-

struui ex argento pensans libras tres.

monasterio S. Martini

canistrura ex

argento [)cnsans libras quatuor

U61.

uncias duas.

In monasterio S. Stepbani, quod appellatur

560
Cara Galla patricia,
fecit

LEONIS

III

ANNUS

21.

CHRISTI 816.
78. In

canistrum pensaus libras

geli,

mouasterio
est

S.

EuphemifE

et Arcliap-

duas
B.

et

semis.

quod positum

juxta

titulum Pudentis,

In monasterio S. Csesarii,
fecit

quod posiium ad

fecit

cauistrum ex argento peusaus libras quin

Paulum Apoftolum,
tres.

canistrum ex argento

que.
In monasterio S. Seridonis fecit similiter. In oratorio sanctae Agathae,

pensans libras
fecit

In nionaslerio S. Stephani

apud

S.

Paulum,

qnod positum

in

canistrum ex argento pensans libras duas. In monasterio SS. Cosniaj et Damianijuxta

et

monaslerio Tempuli,

fecit similiter.

In oratorio S. Cssarii ad

monasterium de

Praesepe fecit canistrum ex argeuto pensans libras

Corsas,similiterfecitcanistrum pensans librasduas

et

duas

uncias duas.

uncias tres.
In

In monasterio S. Andreas,
fecit

quod appellatur

monasterio S. Semitrii

fecit similiter.

Massa Juliana,
libras duas.

canistrum ex argento pensans

S. Hadriani,

In monasterio S. Mariaj ad Aquas Salvias feIn monasterio S. Donati,

cit similiter.

lu monastcrio
fecit

quod ponitur

juxta Praesepe,
libras duas.

cauistrum ex argento pensans

juxta titulum S. Priscae, fecit canistrum

quod positum est argenteum

pensans libras duas

et uucias

quiuque.

lu monasterio S. Cassini (Cassii),

quod poni-

lu

mouasterio

S. Joannis,

quod positum
qnod posilum

est

lurjuxtaB. Laureutium foris muros, fecit canistrum

in Aventino, fecit similiter.

B

ex argento pensans libras duas. In mouasterio sancti Stephani fecitcauistrum ex argento pensans libras duas.
B

In oratorio sanctse Mariac,

est

in monasterio de Lutara, fecit canistrum argenteum

pensans libras duas

et

semis,

In nionasterio S. Victoris ad S. Pancralium

In monasterio Hierusalem,

quod positum

est

fecit

canistrum pensans libras

duas

et

uncias

ad

S.

Petrnm Apostolum,

fecit similiter.

septem.
In monasterio S. Chrysogoni fecit canistrum

In monasterio S. Agnetis posito foris portam

fecit canistra

Numentauam,
lil)ras

ex argeuto pensantia

ex argento pensaus libras tres.

77. In monasterio S. Mariae,

quinque.
In monasterio S. Eugeniae foris portam Lati-

quse appellatur

Ambrosii,
duas.

fecit

canistrum ex argento pensans libras

S.

nam

pari

modo

fecit canistra

ex argento peusantia

libras

quinque.

In

monasterio

Maria^,

quae appellatur

79. In oratorio S. Gregorii,

quod positum

in

Juliae, fecit similiter,

Campo
,

Martis, fecit canistrum pensans libras tres .

In monasterio S. Andreai

quod posilum

est

juxta Basilicam Apostolorum, fecit similiter.

In oratorio S. Stephani, quod positum est in mouasterio Dulcifii , fecit cauistrum ex argento pensans libras duas et uncias quiuque.

Hactenus de douis in monasteria collatis, qua; uumerata hic habes quadraginta quatuor, ut non te
pigeat prolixae lectiouis,
liabeas
et

cum

repraesentatam in his

hujus temporis in nuuiero cullu diversorum nominum Ecclesiarum. Sed

,
;

veterem

Romam

In oratorio SS. Sergii et Bacchi,

quod

posi-

tum

est in Callinico, fecit similiter. In

sit earum quamplurimas excidisse gaudendum tamen, vel earum saltem nomina su-

dolendum

monasterio S. Agapiti, quod positum

est

peresse. Pergit vero de aliis donis ad alia loca sacra

juxta titulum Eudoxiae, fecit similiter.

In oratorio sanctae Agnetis,
in monasterio

missis Anastasius coeptam semel orationem

Fecit in titulo beatse Sabinte

quod appellatur
et

quod positum est Duo furna fecit

,

coronam ex

ar-

gento purissimo pensantem libras octo.

cauistrum peusans libras duas

B

uncias octo.
est

In diaconia SS.

Silvestri

et Martini posita

Necnon in oratorio S. Viti, quod positum in monaslerio quod appellatur ad Surdas, fecit nistrum pensans libras duas et uncias novem.
8

juxta

Orpheam, fecitcoronam ex argento pensantem

In oratorio S. Luciai, quod est positum in
fecit

ca-

libras sex et uncias duas.

In monasterio S. Bibianae fecit similiter caet uucias

xenodochio,

canistrum ex argento pensans

li-

nistrum de argento pensaus libras duas

bras duas el uucias quatuor.

In

novem.
Fecit in oratorio S. Luciffi,

oratorio S. Abbachyri,
fecit

quod

est in xe-

quod positum

est

nodochio,

simihter canistrum pensans libras

in monasterio Recanati (Reuati), cauistrum pensans

libras duas.

duas.
o SS. Cosmae et Damiani positum quod appellatur Tucium, fecit canistrum pensans libras duas et unciam unam.
In oralori

Fecit in oratorio S. Mariae,

quod positum

est

in xenodochio,

in monasterio S. Michaelis, canistrum peusans libras

duas

et

uncias duas.

In oratorio S. Peregrini posito iu hospitale

In raonasterio sancti Sergii fecit canistrum

similiter ex argento pensans libras tres.

lu oralorio S. Agatha;,

quod ponitur

in

mo-

Domiuico ad Naumachiam fecit canistra pensantia libras quinque et unciam unam. 80. Fecit idem Poutifex in Basilica Domini
nostri Jesu Christi, quaj appellatur Constautiuiaua,

nasterio ad caput Alrici, fecit canistrum ex argento

pensans libras

tres.

super altare majus vestes chrysoclavas duas, ex

LEONIS

III

ANNUS

21.

CHRISTI 816.

561

quibns iinam liabentem historiam Dominicic Rcsnrroctionis. aliam babcntem liistoriam vivificfe et vencrandffi Dominicoe Crncis. Canfharos cx nrjjfento

ginti

quatuor. Item coronas argcnteas quatuor pcnsantcs libras f|uinqnaginta scptem. Canislra octo
8^. Hic vero pro

pensantia simul librns (|undraginta.

mundissimo octo

pensant(^s

siniul

libras

viginli

amore

et cautcla

Orthodoxaj

septem et uncias sex. Investivit snpcr rugns ante ingressum altaris ex argento purissimo pcnsante
libras (|uadraginta octo et uncias octo. Fecit ccft-o-

fidci,

fecit

ubi supra scuta argcntca duo scripta

utraquo symbolo,

unum

qiiidom

litteris gra^cis et

nliud latinis, sedentia (pondontia) dcxtra iDCvaque

naiu ex argento purissimo pensantem librns duo-

decim. Fecit ubi supra ad Fontes vela alba holoserica ornata in circuitu de fimdato atqne

super ingressum corporis, pcnsnntia libras nonaginta quatuor et unciasscx. Hujusautem facicndi
operis
S.

quadraplo

tam

in

Basilica S. Pctri,

quam
:

in Basilica

numero decem.

Sarta tecta ipsius Ecclesiaj

cum

Pauli

quffi prcocesscrit occasio,

superius dictum

quadriporticu simul ad fonlem omnia, et in omnibus noviter rcstauravit. Qn;t enim intactaet inconcussa reliquerat terremotus? simnl et fenestras iu
apside ex vitro ex diversis coloribus conclusit at-

est

suo loco. Pcrgit idem auctor

Focit

nbi supra in greinio Basilicaj cortinam

majorem holosericam fundalam unam. Velnm album holosericum rosatum majus unuin, quod
pendet in trabc majore supor imagines
aurcas
focit

que decoravit

et alias fenestras Basilicaj

ex mctalio

gypsino reparavit. Et in medio Basilicse

fecit corti-

ornatum

iu circuitu dc fundato.

Super fontes

nas duas, ex quibus

unam majorem fundatam

al-

vcla serica alba

numero novem ornata

in circuitu

bam,
a

et aliani

Fecit

Genitricis,

minorem albam rosatam. idcm Pontifex in Basilica sanct-e Dei quae appellatur Ad praisepe, cortinam
:

dc funilato.
fessoris

canthara de rosatam cum periclysi de fundato argento purissimo duo pensantia librasviginfi tres, columnas duas pensantes libras viginti unam, uncias quinque crucem cum gabatba ex argeuto mundo pensantem libras quinque.
:

vero investivit altare beati Leonis conatque Pontiticis ex argento mundissimo deaurato pensante libras centum ct novcm.
Ilic

Item inveslivit altare B. Gregorii confcssoris

atque Pontificis ex argento mundissimo deanrato

pcnsante libras centum viginti septcm. Etpostilla

de cultu Basilicoe

S. Pauli,

quiedictasuntsuperius,
Basilica concussa est,

In diaconia ipsius Dei Geuitricis, quse appclfecit

dnm

de terrae motu, quo

est, ista

illa

latur Anliqua,

tetravila alytbina ornata in

actum
in

addit:

circuitu de quadraplo.
81.

83. Hic fecit in Basilica B. Sabinae martyris

In oratorio S. Andreae vela holoserica

ipsius Dei Genitricis, quae appella-

ornata, ut supra.
In titulo

gremio Basilicae cortinam majorem holosericam de quadraplo et fundato pulcherrimam.

Prgefatus
tifex
fecit

vero venerabilis
bcati

et praeclarus

Ponsui

vestem albam holosericam rosatam, habentem in medio tabulam de chrysoclavo cum historia de Praesentatione Domini nostri Jesu Christi et sancti Simeonis, cum periclysi de Tyrio tetravila rubea alythina quatuor, liabentia crucem cum gammadiis, et in circuitu periclysin de Tyrio. Velum Tyrium majus, quod pendet ante imaginem cum periclysi de blatthi unum. Vela modica rubea
tur
Callisti, fecit
:

in

Basilica

Petri

nutritoris

super altare majus ciborium unum cum columnis quatuor ex argento purissimo deaurato cum diversis historiis

mirae magnitudinismiriticedecoratum,

alylbina

cum

stauraci in

medio numero

tria,

quce

quod pensat undique libras septingentas quatuor et uncias tres. Ciborium vero, quod inde abstulit, posuit super altare majus in Basilica Dei Genitricis, quae appellatur .\d prresepe, et crucem argenteam fecit inibi, pensantem libras duodecim et uncias
tres.

pendent ante imagines argenteas cum periclysi de blatthi. Cortinam majorem holosericam in gremio Basilicae unam. Fecit et imagines argenteas deauratas, e quibus unam cum gemmis: arcum argenteum unum cum gammadiis. Supra cerostrata pharum unum, thuribula duo, pensantia simul libras nonaginta quinque et uncias septem. Fecit vero idem pra^fatus antistes B. Petro Apostolo calicem aureum diversis ornatum lapidibus preliosis, qui procedit per stationes peusantem
libras tredecim etsemis.

Quadriporticum

Basilicae

sanctorum Aposto-

lorum

in Via lata intus et foris restauravit.

Sarfa tecta S. Agatae

martyris sitain Suburra

fecit in patriar-

noviter restauravit.

Hic vero sanctissimus prajsul

chio Lateranensi oratorium a fundamentis in ho-

nore beati Archangcli, quod etiam musivo divcrsis picturis ornavit undique, et omnia cimilia tam
aurea,

quam

argentea, atque etiam vela obtulit.

ipsius Lateranensis

Mancronam vero

patriarchii

Hic

fecit

in Basilica ipsius Apostoli

velum

quffi

extenditur a

campo

ct ultra iinagines

Aposto-

chrysoclavum, quod i)endet super ingressum vesitem aliud velum majus chr^soclavum tibuli quod pendet in trabe argentea ante imaginem Salvaloris super ingressum vestibuh. Coronam majorem ex argento purissimo pensantem libras quinquaginta tres et uncias octo, pharum argenteum pendens infra ipsam coronauij pensans libras vi,

loruin, qute prac nimia vctustate ruiturae eranl, a

fundameutis restauravit, et solaria restituit, marmoribus stravit , et cameram ipsius mancionai

noviter fecit, et divcrsis historiis pictura mirifica
decoravit.
84.

Idcm

Deo protectns venerabilis

fecit in circuitu

et

pnePetri

clarus Ponlifex

allaris B.

Baron.

ToMCS

XIII.

562

LEONIS

III

ANNUS

21.

CHRISTI 816.
In

Apostoli nutritoris sui tetravila rubea holoserica

alylliina,

diaconia vero ejusdem Dei Genitricis,

fecit

habentia tabulas, seu orbiculos de chrystcUis

quae appellatur Dominica,

vestem albam hoet

soclavo diversis historiis depictos cuni

pulchritudinis decorata,

de

losericam rosatam habentem in medio tabulas de

chrysoclavo ex margaritis ornata mirsE magnitudinis

festis

Tyrio

cum

historia Crucifixi

nccnou

rotam de

et

quae in diebus

chrysoclavo ornatam
cuitu de blatthi.
In

in

circuitu

dc quadraplo.

ibidem ad decorem emittuntur. Pari

et alia tetravila
et

modo

Fecitubisupracortinam fuudatam ornatain in cirdiaconia ejusdem Dei Genitricis,

fecit

et

desuper

alba holoserica rosata

orbiculos de chryso-

Paschaha, habentia tabulas

clavo et margaritis,

quae

cum

periclysi de chrysoclavo.
ibi

appellatur Cosmedin,

vestem albam holoseri-

Item etiam alia vela modica quatuor

supra in

singuiis columnis ciborii fecit, habentia tigres de

chrysoclavo, et in circuitu ornata de blatthi. Item

et

aha vela modica quatuor

eamdem

habentia

similitudinem eorum,

quce in Basilica Docloris

mundi Pauli Apostoli in columnis ciborii fecit. Idem Pontifex sarta tecta restauravit sancti
Agapiti martjTis, quae sitaest inPrt-cnestino
tecta alterius Basilicaj
posita;
:

cam cum tabula de chrysoclavo, habentem historiam Dominica; Resurrectionis, et in circuitu hstain de chrysoclavo. Fecit ad S. Mariam Ad martyres vestem albam holosericam rosatam cum tabula de Tyrio, habentem historiam Crucifixi, et rotam de chrysoclavo ornatam in circuitu deTyrio.

necnon
reforis

In diaconia antedictae Dei Genitricis, posita

Petri, fecit

juxta

eamdem

portamB.

vestem de Tyrio mirifice

stauravit.
a

decoratam.

Pari

modo sarla tecta

Basilicse beati

Stephani

87. Idem prajclarus et venerabilis Pontifex fecit

primi martyris positaj via Latina milliario erat ruinte proxima, reparavit.

tertio,quffi

in Basilica B. Petri Apostoli nutritoris sui canistra

intersatilia ex

argento purissimo, tam in quadriin

Item Basilicam B. Basilidis martyris sitam in Merulana noviter restauravit.

porticu,

quam

gremio Basilics numero

viginti

Item in Basihca Salvatoris Domini nostri

quae appellatur Constantiniana,

duo, pensantia simul libras ceutum viginti quinque. Gabathas signatas signo crucis, qua; pendent

Jesu Christi,

de
del-

proprio argento ipsius Basilicee coronas

phinis quiuque, cauistra

cum

numero

trigintaquinque,

tam in grandi porlicu, quam iu pharo, icreas iu medio Basilicae uumero quadraginta octo, pensautes hbras centum unam et semis. Phara argentea
tria,

gabalhas

numero

octo de argento purissimo pen-

quae stant super trabes argenteas, pensantia

santes simul libras ducentas septuaginta sex.

83. Fecit etiam iu Basilica sauctae Dei Genitricis,

libras nonaginta tres.

Arcus argenteos duos pen-

santes libras quadraginta

unam,

et

uncias novem.

quae

vocatur

Ad

prassepe

cortinam de

Vela de blatthi niajora, quae pendent in trabibus

argenteis dextra tevaque presbyterii,
in circuitu Sedis

fundato, et in circuitu ornatam de blatthi, quae

uecuon

et

pendet in pertica super sedem mirifice decoratam. Vela promiscua tam de fuudato quam de stauraci
et

numero

triginta,

ornata de qua-

draplo. Vela modica de fundalo quadraginta septem

quadraplo, ornata incircuitu de blatthi,

numero

quadragiuta. Fecit vero ubi supra ante ingressum

prcEsepis

pharum

in

modum
libias

relis

ex argento pusepteni

ornata in circuitu de blatthi Byzanteo, etinvestivit de blatthi Nea|)oIitano : necnon et in gremio Ecclesiae fecit cortinam Alexandrinam in circuitu de
Tyrio. Vela alba modica holoserica rosata
viginti

rissimo

cum

canistris

quinque de argento puristriginla

et

numero

simo

pensans simul

quinque oruata

in

circuitu de blatthi, ex

semis.
B

Idem vero sanctissimus

Pontifex fecit rursus

beato Petro Aposlolo nutritori suo calicem aureuin praecipuum tetragonum epanoclistum diversis ornatum pretiosis lapidibus, pensantem libras triginta duas necuon patenam auream spauoclistam mirae magnitudinis decoratam, pensantem libras viginti quinque et uucias novem. Fecit et pharum
:

quibus unum ornatum de stauraci. Super altare vero B. Andrea; fecit vestem albam holosericam rosatam cum tabula de chrysoclavo, habentem historiam Dominicaj Resurrectionis, ct in circuitu ejus listam de chrysoclavo.
In

aliare B. Petronillse fecit

vestem albam

holosericam

cum

tabula de chrysoclavo, liabentem

in

modum retis cum canistro et cruces de argento purissimo, quaj pendent sub arcu priucipali nec:

pariter historiam Dominicae Resurrectionis, et iu

circuitu ejus listam de chrysoclavo.

88. In oratorio S. Dei Genitricis in

non et alium pharum niajorem cum canistris peudentem sub trabe majore argeutea, ad ornatum S. Dei Ecclesiae, peusautem hbras mille centum
qualuor
et uncias

Mediana

fecit vestein albam holosericam rosatam, habentem in medio crucem de chrysoclavo, et in circuitu

septem.

ornatara de Tyrio.

sanctissimus Pontifex in Basilica sancta; Dei Genitricis Maria; Ad prBese[)e tetravila alba holoserica rosata, ornata in circuitu de
fecit

86.

Idem

lu oratorio ipsius sanctae Dei Genitricis, qua;

domni Pauli papai, fecit vestem albam holosericam in circuitu de suizilo.

dicitur
In

chrysoclavo,
albas rosatas

et

iutra

prasepe idem

fecit

vestes

monasterio

S. Martini fecit

numero quatuor, ornatas

in circuitu

holosericani rosatam, habeutem in

vcstem albam medio crucem

de Tyiio.

de chrysoclavo,

cum

periclysi de Tyrio.

LEONIS
a

III

ANNUS

21.

CHRISTI RI6.

563

Fecit in

Basilica

Apostoloriim in Via lata

aU)ani
liolosericam

simo

super altare majus

vesteni

inibi fecitcum catenulis supra, pensans libras quindocim.

rosatam, habentem in medio tabnlam cuni hisloria

91.
clesia,

Episcopium Albanense simul

cum
est,

Ecper

Dominica; Resurrectionis,

et in circuitu

vestem de
in circuitu

qufe nominc B. Pancratii fundata

vel injuriam, per

chrysoclavo, necnon et orbiculos

de chrysoclavo

cum

periclysi de Tyrio, tetravila

media

de fundato, ex quibus una cum chrysoclavo. Veia modica Alexandrina duo ornata in circuitu de
stauraci, et in

medio

Basilicae fecit

cortinam majoin

rem de fundato

mirifice decoratam,

circuitu de Tyrio, elin

ornatam medio cruces de Tyrio.

a Fecit in titulo S. Sabinae

martyris super al-

tare

majus vestem albam holosericam rosatam, habentem in medio tabulam de stauraci, et in mcdio historiam Dominica) Resurrectionis, et in
circuitu listam de chrysoclavo.
Pari modo et in titulo S. Susanna? martyris super altare majus vestem albam fecit de holosehabentem in medio tabulam de rico rosatam chrysoclavo cum historia DominiccC Resurrectio,

immissioneni dial)oIicam post matulinas laudes cxustam a fundamentis usque ad tectum, clementissimuset solertissimus Pontifex, Deo inspirante , firmum jaciens fundamcntum, mirum in modum noviter resfauravit, et sarta tecta in meliorem statum deduxit, et fccit super altare majus vestes duas, c quibus unam cum rosis majoribus habentem gryphes, ornatam in circuitu de fundato, et aliam vestem de fundato, sed et tetravila serica alythina
ornata de Tyrio optimo in circuitu ejusdem altaris fecit numero quatuor.

qiiamdam negligentiam

fecif

Verura etiara in Ecclesia B. Petri Apostoli vestem rosatam habentem historiam Domini
Jesu Christi,

nostri

appreliendit
92.

nis, et in circuitu lisfam

de chrysociavo.

quando exteuitit raanus, et Petrum Apostolum de fluctibus maris. Idem beatissimus ct pra>clarus Pontifex

89. Fecit in Basilica S. Stephani primi

tyris in CGelio

mar-

monte vestem albam holosericam habentem in medio tabulam de stauraci rosatam, cum historia Dominica} Resurrectionis et crucem
,

vestem albam holosericam, habentem in gyro periclysin de fundato, et in medio historiam Resurrectionis, et in circuitu
altaris tetravila alba,
Fecit

fecit in Basilica S. Cyriaci

habentia periclysin de Tyrio.

Vitalisvestem

de chrysoclavo.
In

autem

et in titulo sancti

diaconia B. Georgii martyris super altare

albara holosericara,
dato, et in

habentem

periclysin de fun-

majus fecit vestem albam holosericam rosatam, habentem in medio tabulam de stauraci cum historia Crucifixi, ornatam de Tyrio, et rosas de
chrysoclavo.

medio historiam Resurrectionis. Necnon et in diaconia sancfi Archangeli posuit vestem albam holosericam, habentem periclysin de Tyrio, et in medio historiam Resurrectionis.

Idera vero protectus a Deo venerabilis et Dei Genitri-

Item super altare S. Abbachyri

fecit

vestem

prajclarus Pontifex in Basilica sanctfe

cis,

similem.

qufc appellatur
ipsius

Ad

prtesepe,

ob nimium amo-

Porro in diaconia

S. Agatha; martyris fccit

rem

Dominae

nostrfe, fecit

pharumexargento
:

purissimo cum lucerna et cerapto suo, pensante simul libras quadraginta et semis et constituit ejus beatitudo, ut in Dominicis diebus, vel in sacris solemnitalibus juxta

idem Pontifex vcsfem albam holosericam, habentem in gyro periclysin de Tyrio, el in medio historiam Rcsurrectionis.
a

Verum

et in titulo S.
fecit

lectorium consisterct, et

SS. Joannis ef Pauli

vestera

Pammachii super altare albam holoseri-

ad legendum sacras lectiones iuminis splendore

fulgeret.

cam, habentem

in gyro periclysin de fundato, hisforiam Crucifixi, Ascensionis et Pentecostes.

In Ecclesia B. Pctri pari

modo
et

fccit

pharum

Pariter in Ecclesia beati Clementis martyris

fecit

ex argento purissimo cuni lucerna

cerapto suo,
et

atque Pontificis
clavo,

vestem albam

cum

chryso-

pensantem

libras nonaginta

etsemis;

sub ima-

habenfem

historiara

Resurrectionis et As-

giue Salvatoris Crucifixi in

modum,

fecit

coronam

censionis et Penfecostes.

ex argento purissimo pro lurainarium splendore,

In Ecclosia S. Cyriaci posita via Ostiensi fecit

pensantem
90.

libras....

In Basilica S. ApoIIinaris martyris atque

Pontiflcis, que fundata est juxta civitatem

nara, jara

prae

restauravit, et

Ravennimia vetuslate ruinco proximam in raeliorem deduxit statum. Super

numero quinque, habentia hisforiam Salvatoris vocanfis discipulos de nave, et super altare ipsius marfyris posuit vestcin de funvela c quadraplo
dato.

93. In Basilica sanctae Dei Genitricis

semper
praj-

altare vero ipsius sacrtc Basilica? in

honorem omdouis ac

Virginis Mariae

Dominaj

nostra;, quae est

Ad

nipotentis Dei et B. Petri Apostoli de ejus

datis tecit vcstera sericara rosatani

scpe, fccit coronas argenteas

cum

albam, haben-

dccim, pensantcs libras centum

:

delphinis duoel duas, ct uncias

tem

in

medio crucem de chrysoclavo cum orbicurosas sericas, habenlcs historias Annuntiaet

lis, ct

quatuor et phara canthara argentea cum delpliipensanfia librasoctoginfaetsemis. nis niimero

Idem bcafissimus Pontifex fecit in Basilica B. Petri Aposfoli nutritoris sui ante presbyterium

tionis

Nalalis

Doraini

atque
ccelos

Passionem

et

Resurrectionem, necnon in
Pentecosten
ornatas
:

Ascensioncni et

in

circuitu simili raodo de

chrysoclavo

scd et cauistrum ex argenlo puris-

pharuin volubilem ex argcnto purissimo cuni coronis etcrucibus, peusantem librascentumtrigiufa

564

STEPHANIIV ANNUS

1.

CHRISTl 816.

quinque et uncias sex. Verum et idem ipse et deorsum ubi sacratissimum corpus ipsius principis Apostolorum requiescit, renovavit imaginem auream habentem Tullum Salvatoris Domini nostri Jesu Christi, ac sauctai Dei Genitricis DominEe nostrse et beatorum Apostolorum Petri et Pauli atque Andreae, necnon et B. PetronilIa3 virginis, ubi et
addidit auri obrizi libras viginti
tres et semis.

injuria, ut de

omnibus rebus mundi hujus

ista

accidit,

suut consumpta.

Ad postremum autem

habet de ordinatio-

nibus ab eo habitis: Fecit autem ordinationes tres per mensem Martii , in quibus creavit presbyteros
triginta,

diaconos undecim, episcopos per diversa

loca viginti sex. Sepultus

autem

est iu

Basilica

unam

et uncias

B. Petri Apostoh pridie idus Junii,Indictione nona,

et cessavit episcopatus dies
licet alii

decem.

Ita Aoiastasius,

94. Vestivit altare sancti Marlini confessoris

Christi

habeant dies viginti Sedem vacasse, sed

ex argento purissimo
Fridigisii abbatis,
et semis.

deaurato ex terra

Anastasio magis creditur.

96. Stephatius quintus papa, qui Ludovicum imperatorem adit. Sic igitur vicesima secunda ejusdem niensis Junii creatus est in locum ipsius Stephanus papa ejus nomiuisquintus, dictus quar-

quondam
et

pensante libras decem

septem

Idem prajclarissimus Pontifex conspiciens Ecclesiam beatorum martyrum Nerei et Achillei pra3 nimia jam vetustate deflcere, atque aquarum
inundatione repleri
viter a
,

tus.

juxta

eamdem

Ecclesiam no-

Qui autem Sedem Leonis dies viginti vacasse ponunt, creationem Stephani ad quintum nonas

construxit

fuudamentis in loco superiore Ecclesiam mira) magnitudinis et pulchritudinis

Julii collocant.

stasium

De Stephano autem ista apud AnaSfephanus natione Romanus ex patre

decoratam. In quo etiam loco haec oblulit dona, ciborium ex argento purissimo pensans libras ducentas quindecim, canistra ex argeuto numero
sex pensantia simul libras quindecim. Calicem et

Marino a primaeva cEtate in patriarchio Laterauensi sub sanctEE memoriae domno Hadriano nutrilus atque educatus, nobili prosapia atque praeclarissimo genere ortus, adhuc in parva aetate ad discendam
sacrae discipliufe scientiam studiosus invigilabat.

palenam ex argento purissimo deauratos pensantes libras duodecim et uncias decem. Reguum super
ex auro purissimo, pensans libras duas et unciassex, vestes duas, ex quibus unam albam
altare,

Defuucto vero sanctae memoriffi praefato domno Iladriano papa, qui in ejus locum successit domnus
humilitatis,

holosericam, habentem historias Dominicae Nativitatis, Resurrectionis,

stes,

Leo Stephanum conspiciens bonae conversationis et eum ad subdiaconatus ordinem pro-

Ascensionis atque Penteco-

movit, et

cum magis

spirilualibus studiis vacare

ornalam

iu circuitu de chrysoclavo, et aliam

conspiceret, ad diaconatum
ritualibus pollens studiis,
prEedicatione, et in

ipsum

provexit. Et spi-

de Tyrio. In restauratione autem ejusdem Ecclesia; recens factai reperimus ejusdem instauralionis
Sixtus enim a Leone facla aliqua nionumenta papa quartus, qui restauravit, et ipse breviori am:

maxime vero Evangelica

bilu ipsam icontraxit et obtexit,

vidit vetus

quod labefactatum

pavimentum.
fccit

omnibus bonis operibus efflcax factum est, ut cum migraret e vita prffifatus domnus papa Leo, illico ferventissimo afifectu a populo Romano deligeretur ipse praecipuus et sanctissimus vir Stephauus ad sacri Pontiprobatus
esset,

Item

iu Basilica beatae Dei Genitricis

Ad

praesepe

reguum

ex auro purissimo spanoclisto,

culmeu. Qui omnes uno affeclu, parique amore eum ad Ecclesiam Petri Aposloli perducenficatus
tes,

diversis in circuitu de chrysoclavo

ornatum
et

lapi-

Dei ordiuante pi'ovidenlia papa Urbis est con97.

dibus pretiosis, pensaus libras quatuor septem.

8 Fecit

uncias

secratus,

vero communicales ex argento puris-

positus, pro

Hic sauctissimus vir conflrmanda pace

in

pontiflcatu

jam

et uuitate

sanctae

simo per singulas urbis regiones, quae praecederent stationes per manus acolythorum numero viginti quatuor, pensantes simul hbras
95. Pari
fecit

Dei Ecclesiic , Frauciffi arripuit

et

iter

ad piissimum

modo

in Basiiica B. Petri fautoris sui

regnum
a

ex auro purissimo diversis pretiosis

ornatum

lapidibus, pensaus libras septem.

Fecit etiam iu diaconia SS.

martyrum Nerei

serenissimum domnum Ludovicum imperatorem. Qui cum in Franciam pervenisset tanto houorc atque exultatione a praedicto piissimo principe atque Francorum populo susceptus est, quantam vix liugua narrare potest. Et tantam gratiam largitus est ei Dominus , ul omnia quae ab eo po,

ct Achiilei vela

promiscua holoserica uumero Qua; autem hoc tempore diaconia erut, postea
transiit in titulum.

poscisse

diguoscitur

in

omnibus impetrarit

in

Itemque

sila juxta

fecit sarta lecta B. Agapiti martyris Ecclesiam beati Laureutii foris juurum

tantum ut idem serenissimus priuceps pro illius amore in flnibus Franciae super omnia dona, quae curtem de suo proprio flsco beato ei largitus est Petro Apostolo perpetuali usu perceptiouis pagi,

et quffi prae

nimia vetustate emarcuerant noviter

restauravit.
Imo et in titulo B. Pudentianae fecit vestem albam holosericam ornatam in circuitu deTyrio.

nam concessit. Idem vero sacer antistes exemplum sumens Redemptoris nostri, qui pro nobis de caelis
dignalus est descendere,
et

de captivitate diaboli

Hactenus Anastasius de Ecclesiarum oruamentis. Sic igitur in chartis saltem fulgeaut, quse temporis

nos eripere, omnes exules, qui illic captivitate tenebantur propter scelera et propter iuiquitates suas,quasiu sauctam Romanam Eccleoiam etin

STEPHANI IV ANNUS

1.

CHRISTI 810.
ct illuxil nobis.
sit

565
Et respondil Pontifex
:

domnum Leonem papam

gessere, pro pietate I\o-

minus
dictus
uostris

Bene-

mam
dem

recluxit. Htec de eo

apud Anastasium. Scd

quse ab

eodem sunt prffltermissa, quae habent ejustemporis scriptores bic reddamus. 98. Auctor incertus, sed qui sui temporis res

Dominus Deus uoster, qui Iriliuit oculis secundum David regem videre. Amplexantes
perrexerunt ad Ec-

enim

se et osculantes pacifice

clesiam, qui
et excelsa

gestas conscripsisse cognoscitur, domesticus Ludo-

cum diu oraverunt, erexitse Pontifex, voce cum clero suo fecit ei laudes re-

per anuos singulos vitani ipsiusLudovici iniperatoris conscribens bfEC de bis babct Impe\ici,
' :

gales.

100. a Poslea Pontifex honoravil

rator Slepbani papjE adventu prjrcoguito, Bernbar-

honoribus

et multis et

cum magnis reginam Irmingardam, et

uni quidem ne[iotem, regcm

Italia;,

Pipini filium

omnes optimates
coram
clcro et

et ministros ejus. Et in ()roxima

eum

comitari jussit. Sed eo appropinquaute, alios

missos, qui
direxit
:

eum cum

debito bonore perducerent,

ipse

nere

statuit.

autem adventuni ejus Rbemis susliCui etiam obviam Hildebalduni

sacri
palatii,

archicapellanum

Tbeodulpluun

epi-

scopum Aurelianensem, Joannem Atrebatensem,

aliorumqueministrorum Ecclesifficopiam procedere
jussit, infulis indutos sacerdotalibus.

Ad ultimum

missarum solemnia onmi populo consccravit eum, et uuxit ad imperatorem, et coronam auream mira; pulchriludinis et pretiosissimis gemmis ornatam, quam secum apporlaverat, posuitsupra caput ejus et Irmingardam reginam appellavit Augustam, et posuitcoronam auream supercaput ejus. Quandiu ibi erat beatissimus papa, quolidie coUoquium
habebat de utilitatesancta; Dei Ecclesiae. Postquod dominus imperalor eum honoravit magnis et innumeris donis tripliciter etamplius quam suscepisset
ab

die Dominica in Ecclesia ante

imperator milbarium equo excejiit, et Ecclesiam intrantem manu propriasustentavit, praecinentibus pro tanta exultatione variis Ecclesiee ordiuibus Te
:

Quo bymno flnito, laudes imperatori debitas clerus Romauus conclamavit, quaruni finem dominus Apostolicus oratione complevit. His expletis intra domus penetralia
laudamus,
et

Deum

reiiqua.

concessum

est,

expositisque causis sui adventus, et

benedictione panis et vini simul participata, imperator ad civitatem rediit,

semper solebat agere magis dare Dimisiteum ire Romam cum legabs suis, quibus praecepit ubique in itinere suo honestum exbibere servitium. Postquam Romam venit non post multos dies, claruil Dei nianifestatione in nonnullis miraculis, quod ipse verus erat vivens
eo,
sicut
,

quam

accipere.

dominus Apostolicus
de prima
die.

ibi-

dem remansit.
his plura alia

Haec

ille

Habet de

Dei cultor . Hacc ipse, agens de ejus obitu post reditnm ad Urbem, nos vero dicemus de eo suo
loco, sequenti anno.

ejusdem temporis, rerumque a Lu-

dovico gestarum scriptor certus auctor Tbeganus

Trevirensis chorepiscopus, de cujus fide ne quid
dubites, babes Walfridi Strabonis,

quieidem operi
,

praefatiouem praeposuit, testimonium

ait
:

Hoc opusculum

in

cum morem Annalium

baec

Hoc anno tertio Ludovici, ab eo celebratum couventum provincialem Aquisgrani in eoque sanctum Meinulpbum accepisse licenliam aedificandi monaslerium virginibuscanonicis reguconstat
,

Tbe-

laribus, babent Vitae ejus Acta a Gobelino couscripta. Fuit hic

gam

natione Francus, qui eidem operi praefalionem

quidem et breviter potius, quam lepide composuit, etc. Idem igilur auctor Theganus rem gestam sic aggreditur '
Ecclesia; chorepiscopus
:

diaconus Ecclesiai Paderbornensis, qui egregia claruit sanctitate, ut ejus Vilae Acta
significant.

101.
ficis.

99. Stephanus statim

suscepit, jussit

postquam Pontificatum omneni populum Romanum fidelisoliti

Stephani Decretum de electione Ponti-

Quod vero ad rerum gestarum tempus

aliis,
:

spectal hic dicemus,

tatem

cum

juramento promittere Ludovico . Id

quae desiderantur in atque ex auctore sui temporis res scribente

ita
:

uam

ea de causa, ut tumultuari

Romani

in

Roma:

num
modo

Pontificem (ut vidimus in Leone) eo saitem

coerceri posseut. Sed pergit auctor

Et

dirigens legatos suos ad supradictum principem,

uuntians
loco

ei,

ut bbenter

eum

videre voluisset in

ubicumque sibi placuisset. Quod audieus, magno tripudio repletus coepit gaudere. Et confestim

jussit missos suos obviaiu ire sancto Pontifici

cum

salutatiouibus maximis et servitia pneparare. Perrexit post

apud Aimoinum ista narrantur a Stephanus nou duobus post consecrationein suam exactis mensibus, quani maximis ilineribus ad im[)eratorem venire contendit . Et inferius de reditus tempore Tertio, postquam Romam venerat, mense nondum exacto circiter octavum kalcndas Februarii diemobiit. Ex quibus |)atet ipsum hoc anno ex Galliis Romam rediisse, mense Octobris. Stephani autem ipsius |)a[);c apud' Gratianum
:

niissum dominus Ludovicus obviam suei iu

de Romani Pontificis electione in ha;c verba Decre-

pradiclo Pontiflci, obvians

campomagno Rbe-

tum

extat

mensium. Descendit uterque de equo suo. Et princeps se prosternens omui corpore in terram tribus
vicibus ante pedes tanti Pontiflcis, et tertia vice
erectus salutavit Poubficem
istis

Quia sancta

Romana

Ecclesia

cui auctore

Deo praesidemus, a pluribus i)atitur violeutias, Ponqua; ob bocinferuntur, quiaabsque tifice obeunte
:

verbis, diceus

imperiali notitia Pontificis

fit

consecralio

uec

ca-

Benedictus qui venit iu nomine Domiui, Deus Do-

uouico ritu

et

consuetudine, ab imperalore directi

Viia Ludoy. c. 38. 39.

Tliegan. de

gestis

Ludov.

c.

IG. 17.18.

'

Dist.sxxiu.

c.

28. Quiasancla.

566
intersunt nuntii
,

STEPHANI IV ANNUS
qui scandala
fleri

1.

CHRISTI 816.
;

veleut

volu-

coronationem Romani Pontificis

neri, qui creatus est

nec ad aliud

te-

nius, ut ciim instituendus est Pontifex, convenientibus episcopis et universoclero, eligatur prcGsente

Ponlifex, nisi ubi est conse-

cratus, legationem niittere ad

ipsum imperatorem,

senatu et populo qui ordinandus

est.

uibus electus
consecretur.

pra?sentibus

legatis

Et sic ab omimperialibus

Nullusque sine periculo sui, juramenta vel promissiones aliquas, nova adinvenlione, audeat extorquere, nisi quffi antiqua exigit consuetudo, ne Ecclesia scandalizetur, et imperialis honoriflcentia

qua eum de sua promotione faciat certiorem, prout et successor Slephani hujus Paschalis papa fecisse conspicitur. Adeout autnonsancitum ejusmodiDecretum, vel ab ipso Ludovico non acceptatum opus
sit

afflrmare,

his conlraria

cum (ut dictum esl) anno sequeuti ab eo constitata noscantur. Recitat

eham' Gra-

minuatur

Hactenus Stephani papa;

revera ejusdem Ste-

illam ipsam Ludovici Constitutioncm

tianus,

Decretum assertum.

An enim

simulque ea", quLB coutigeruut ineleclione

phani sit, aUx plures recitata! et confutatse superius schismaticorum imposturaj, ut de hoc eliam dubitari possit, efllciunt. Cum praisertim Ludovicus

Hadriani papa; secundi, cum nec (jui aderant tuuc Romaj legati ej usdem imperatoris vocali sunt.

imperator anno scqueuti, ut suo loco apparebit, in Constitulione a se edita de donatione facta Romanaj Ecclesiffi, liberam esse velle declarat electiouem et

'Dist. LXiii. c.

SO.Ego Ludovic.

Disl. lxjii.

c.

29. Cuui Ha-

drianus.

Anno periodiGraeco-Romana>6309.

Annn 30 Hispan. 834. Anno Hegirrc201, Stephani IV papa; Ludovici imp. Leonis Armeni imp.
jErae
inclioato die
1.

Julii,

Fer.

4.

JesuChrisli 816.

3.

4.

1.

num.

A Viia S. Theophanis tenebris obsita. i ad 5. Sancti Theophanis abbatis monasterii

quod ex

HleDffiis

affertur Elogio,

aut

cum

Vita>

Actis; ideoque exishmat Bollaudus,

psisse in Mena?a, et loco xxi

mendum

irre-

Marjni Agri seu S/Qriani, quod

uuum

et

idem

est,

ut supra osteudimus, Chronographiam

e grreco in

seu zi proAa;
et

latinum
habet de

vertit post Baronii

illustravit.

mortem Jacobus Goainitio varia

legendum esse xxxi, enim nalus fuerit anno dccxlviii, uxorem duxerit primo Leonis anno, qui Christi
sic

rus, notisque
aliis

Harum autem

ejusJem nominis, qua

sanctis,

qua

scriptoribus, ac de rebus, quai ad

Theophauem no-

octo annos natus. Cajtera autem, qucC postea contigere, justum obtinebunt temporis spatium. Verum cum hoc divinare sit, iis hic
est DCCLXxvi, viginti

strum speciatim pertinent. Post eum BoIIandus ad diem xii Martii , quo sauclus Theophanes colitur, eadem pluribus retractavit; sed iu hujus sancti Vita a saucto Theodoro StiuUta, aut ab alio monacho
forte coaevo conscripta, pauci

non immorabor, sed tantum quaj

paucis explicabo.

certiora sunt,

Cum cerlum sit, 2. Ejus exilmm et mors. Leonem Armenum anno superiori hegumenos seu
sitos

tcmporis characteres
est.

reperiuntur, et aliunde ea mutila

Exhibet et aliam Theophanis Vitam ibidem Bollaudus, a Metaphraste aut ab alio concinnatam sed major lux ex
,

monasteriorum Constantinopoli positorum praipohyberno tempore congregasse, uteosadsuam

et

seutentiam pertraheret,

cum

id

ab

eis

extorquere

uon

posset, in varia loca relegasse,

non dubium,

ista

Chronotaxim statuendam. Quare tam annus matrimonii ejus et monachatus, quam annus ejus mortis ac exilii certo

uou

ailulget ad vitte Tlieophauis

tenebris

erui

non possunt. Senectute gravem

fuisse,

Leoni Armeno sistendus auferretur ex monasterio, Acla insinuant; sed controversum hoc
faciunt

cum

quiu vicinorum urbi locorum celebriores abbates, qualis erat Theophanes, ad se evocarit, ut eos in suam partem minis vel blanditiistraducere conaretur. Quare anno superiori vel saltem praisenti contigit quod Baronius de Theophane narrat ex auctore prioris ejus VitaD, quod nempe Constantinopolim
venire coactus fuerit, ubi
cliinis

Mena, cum asserunt, vicesimum primum Theophanem, cum Leo imp. Coprouymi fllius mortuus est, anno scilicet Christi dcclxxix. Non ajiparet tamen, quomodo tantilla Ectas temffitahs egisse

cum

nullis cederet

ma-

veritatem oppugnanlibus, conjcctus est in

:

carcercm. Addit auctor Vitae cap. 3 Duos anuos acerbissiuio defunctus carcere iu Samothracem
,

pore morieutis Lconis cousistere possit

cum

eo

iusuiam deportatur

quod

ipse mentis oculo pro-

STEPIIANI IV

ANNUS
:

1.

CHRI8TI 81 G.

307

spiciens, ei qui siLi niinistrabal, iir.xnuntiavcral

ubi

cum

trcs

supra vigiuti dics

cgisset,

tanciuani

communi Domino oblatus cst, die et anno incertis, ante tamen annum dcccxx, quo Leo Armenus exstinctus est; ei enim imperatorcm
suavis hostia

cuni sancto Nicolao socio, postquam annum integrum carcere detenti egerant transluti sunt ad quoddam castrum lionitam appcllatum ubi ob
,

Epislolam Tbeodori ad confessores datain, utenjue

dire in carcere vapulavit, ut ex auctore Vita; sancti

idcm auctor. Est porro Samos, seu Samothracia, insula Tbracia) in mari ^g.TO,
supervixisse docet

Nicolai

({uibns narratis ideni auclor scribit

anno dcccxiv, nuni. lCetseqq. ostendimus; Quas vcro

:

contra ostia Hebri. Barouius

num.

1,

putat, Theo-

ac (]uantas necessilales loto

tulerint,

illo

tricnnii spatio per-

phanem abbatcm Agri diversnm esse a Theophane Sigriani abbate. Vcrum idem monasterium modo Magni Agri, modo Sigriani dicitur, quod positum
prope Cyzicum regione. Pncterea Baronius , Tlieophaiiem nostrum Isaacium etiam appellatum fuisse. Sed deceptus fuitaTbcoesset in Sigriana
scribit

anguslo illo ac lcnebricuso detenli carceris angulo , nc dici quideni facile queat. Nani quis, rogo, etiam paulo plcnius, eam corporis inflationem
dcscribat, qua; ex tormentis vere gravis
ilia

ac in-

curiosa sanclis accidit? Neduin enini conlrasolum

pbanis interprcte, qui baec verba

pic5 ita

soyavou; toO

\aoMWi

reddidit

Tlieophaiiis, rjin el Isaaciusdictus

est

Vita; cura vertere debuisset, Theophanis Isaacii

Vita, pbrasi Gra3cis usitata
,

iniquum imperatorem impiosque prafectos decertabant; verum etiam ipsi quoque legi iiaturffi viin inferebant, depugnautes adversus famem et sitini, frigusque ac nuditatem. Ac sane, cum non modicuni perfluxissettemporis spatium, iteruni crudelis

filii

qnibns insolens nonien in recto cognomenti vice adjungere filio, ut observat Goarus loco laudato. In versione tamen Anastasii post Analecta ex Georgio syncello descripta, ad annum primum Diocletiuni imp. seu ad annum mundi 5777 legitur Abhinc
est patris
:

imperator ab eo loco ad Sujyrna; metro|)olim traducit,

quos exceperunt custodia atque verbera, am-

bo(|ue utrisque pedibus ligno revincti erant. auteni viginti

Cum

denuo

ineiises in eo

carcere morati

essent, corporisque affectionibus superiores facti,

Isaurius

(alia in

margine

lectio,

Hijsaucius) qui et

virtutem, uti probante tormentoruin igne insupe-

Theophanes

unde, inquit Bollaudus, vel Anastasio ita intellectus est textus graecus, ut Isaacium quoque vocari Theophanem putarit, pro quo transcribenlium vitio irrepserit Hysaucius, vel idem Theopbanes cognominatus fuit, Isaurius. Sed quidquid de bac conjectura sit, Theophanes in Menais
;

rabilem,
sent ,

ita et

adversus morlein audere ostendis,

imperator miserabiliter cecidit

occisus

neinpe post diem natalein Cbrisli anni dcccxx. Ex

bis patet, Theodorum et Nicolaum meuse circiter Maio anni dcccxix Smyrnam translatos esse et triennalem custodiam que eam translationem
,

Isaaci filius dicitur.

prfficessit,

boc anno
Theodorus,

coepisse.

Quas Epistolas ad
illo

Cosmce episc. Chalcedon. Meminit Baronius num. 4 S tephani hegmwQvl, et Cosmce Chalcedouensisepiscopi, qui ob defensionem sacrarum imaginum in3.

Exilium SS. Stephani hegumeni

et

sanctos confessores in exilio positos

scripserit

tricnnio

recitat Baronius.

IIuc refe-

renda, quae loco laudato de utriusque flagellatione

diximus, de qua boc anno Baronius

5.

agit.

ter sanctos confessores in Menologiis

ille

ad diem xxvii mensis Martii, bic

Aprilis.

mensis

De

priori tanien agit

,

memorantur, addiemxxvui BoUandus ad

S. Theodorus scribit ad

Mariam

imperatri-

diem xxvi

Martii

quod

in

plerisqne Graecorum

Fastis eo die memoretui*, licet in Menologio Basilii

imp. quo utebatur Baronius inscriptus sit ad diem xxvii ejusdem mensis. Ubique autem dicitur Trigliensis monasterii hegumenus, qui cum advocatus cogeretur, sacrarum imaginum adorationem
,

cem. Ad num. 23. Epistoia a Theodoro ad Mariam reginam data, et boc anno a Baronio rclata, pertinet ad aniiuin dcccxxiv aut insequentem, nibilque commune habet cum persecutione a Leone Arnieno adversus sacrarum imaginum cultores excitata. Fuerat Maria uxor Constantini inip. Irenes filii ab
eo repudiata, ut Tbeodotam
sibi copularet.

Ex ea

Constantinus

Enphrosynam

susceperat, qua; tonsa

ejurare

et

adversam Ortbotloxae

fidei

manu

sua

signare sententiam, nullis cruciatibus adid adduci

potuit,

inter monaclias iu iusula Principis, a primo capillo vitam agebat, inquit Zonaras in Michaele Balbo,

demum

ideoque carceribus primuni mancipatus, ac ejectus in exilium est, ubi animam Deo

qui

cam

ex

codem monasterio

extractain

uxorem

duxit.

Theodorus itaque

in Epistola

ad Mariam
conjugis

reddidit. In Menologio Basilii imp. ad

Aprilis, de

diem

xviii

data dicit,
fuisse
:

eam

tribus
,

persecutionibus afflictam
,

Cosma Chalcedonensi episcopo

legitur,

Pertulisli

inquit
:

iiijustum

quod jussus abnegare venerationem sacrarum imaginum, cum id recusasset, in exibnm relegatus est. At denuo ab exilio rcvocalus et vehementer compulsus, ut cuni ipsorum bajresi conveniret, cum
ipsos

divortium. Paulo post

pertulisti

Exilium pro veritate

separata, a
fiiia

a propriis

visceribus

audire constanter respuissct,

niultiplicibus

nempe Euphrosyua tunc Augusta.Tertiam plagam addit Theodorns, (juod nempe ea prenieretur, ut ad filiam imperatricem vcniret, etcum ca coiniiioraretur,
ba^reticos in aula
fieri nou poterat ob dominantes qui, ut cain a rccta fide averterent , omnes macbinas adbibuissent. Theodorus, ()uem illa bac de re consulucrat, auctor ei est, ut domi maueat, Augusta palatium odtinente

ajrumnis subjectus fuit, etc. Ac tandem victor evadens cmigravit ad Dominum . De utroque legendus Bollandus citatus.
4.

quod

sine [)ericulo

Triennalis carcer

Stiiditarum,

A num. o ad

SS. Theodori

et

Nicolai

23. Sanclus Theodorus

568

STEPHANI IV ANNUS

1.

CHRISTl 816.
:

Baronius existimans filiam Marirc fuisse Theodosiam Leonis Armeni uxorem, hanc Epislolam cum prffisenti anno copulavit. Verum Leonis Armeni
uxor, Theodosia appellata
prodit Cedrenus pag. 492,
,

quo

legitur

Capsa rubro serico

tecta,

conhnel
tertii

reliquias

SS.

Leonum

primi,

secundi,

et

quarti

Summorum Pontificum, quorum

:

sacra cor-

Arsaberi

lilia

erat, ut

pora in Vaticana Basilica requiescunt

quaj qui-

ac patricius, et
appellatus, et

Arsaberus fuit quaestor Nicephoro imperante imperator

el

dem

reliquife in

magno

involucro sericoalbo asser-

vantur.
Basilicae

ab eo tonsis capillis in Bilhjniam relegatus, ut discimus ex Theophane in sua Chronographia pag. 409. Cum itaque Maria imperatrix Evphrosynam pepererit, ha^cque post occisum Thomam tyrannum aMichaeleBalboemonasterio edu-

Ex libro rerum memorabilium Vaticanae abanuoMDLxxv habeturinstauratio altaris

seu oratorii dictorum sanctorum, apertio sei)ul-

corporuni eorumdem die prima Augusti anno mdlxxx, Gregorio XIII Summo Ponchri, et inspectio
tifice, etc.

muUisque

pnElatis prajsentibus.

Tum

de

ab eo in uxorem accepta, manifestum Theodori ad Mariam Augustam Epistolam est, eam pertinere ad annum pcccxxiv aut insequentem cum
cta fuerit, et
;

translatione Leonis primi haec habentur:

ipsum corpus, una cum ossibus

Sacrum aliorum Leonum,

nuptise
fuerint,

illae

circa initium anni dcccxxiv celebratae

quemadmodumanno

dcccxxvi,

numerolO

ostensuri sumus.
6.

Anastasius

Moritur Leo III papa. A num. 48 ad 96. postquam aediticia publica Romae a Leone III papa constructa, donaque Ecclesiis ejus,

dem

Urbis facta enarravit, quae omnia ex eodem

sigillatim

Baronius recenset,

ait:

Qui beatissimus

Pontifex,

cam annos

postquam Sedem Romanam et Aposloliviginti, menses quinque et dies sederexit,

cim gioriosissime
aeteriiam migravit

ex hac luce subtractus, ad

.

secundi, tertii et quarti, solemni ritu in novum templumtranslatumfuit, memoratadie xxvii Maii, Dominica infra Octavam Ascensionis mdcvii, post cantatas vesperas. Huic translationi prresentes fuerunt, etc. Sanctissimus dominus noster Paulus papaVvoluit videre corpora eorumdem sanctorum, viditque illa multo animi sui soiatio, etc. 8. Stephamis IV papa in Franciam venit. A num. 96 ad tOl. Cum post mortem Leonis III Sedes dies decem vacaA'eril, ut mox diximus ex Anastasio, Stephanus hujus nominis IV, die vicesima secunda mensis Junii, in quam Dominica ca-

requiem

Paulo post

Sepulpridie

debat, consecratus est, ut recte asserit Baronius,

tus vero est in Basilica beati

Petri Apostoli

idus Jun. Indict. nona, et cessavit episcopatus dies

Quare cum Leo ordinatus fuerit die xxvii mensis Decemb. anni dccxcv, ejus mors in diem undecimum mensis Junii currentis anni incidit. Anastasius diem sepulturaj, non vero mortis, et Sedis durationem accurate notavit, et ab hac diem emortualem exclusit. Anastasio in omnibus consentit Luitprandus.Erravit itaque auctor Vitte Ludo-

decem

tamen eum Stephanum V perperam appellat, iis, quae anno dcclii, num. 13 diximus, certo constat. Theganus de Stephano IV scribit Stephanus slatim postquam Pontificatum suscepit,
qui ut ex
: ,

jussit

omnem po|)ulumRomanum
:

fldelitatem cuin

juramento promittere Ludovico et dirigens legatos suos ad supradictum principem, nuntiavit ei,
ut Hbenler
sibi placuisset.

vici Pii,

qui de

stente scribit: Imperatoridomini Leonis

antistitis

eodem imperatore Aquisgraui exiRomani

in Annal.

eum videre voluisset in loco ubicumque Quam etiam in rem Eginhardus ait Nondum duobus post consecratio:

nem suam

exactis

mensibus, quani maximis potelegatis,

dormiho nuntiatur, quae evenit octavo kalendas Junii, anno vicesimo primo episcopatus sui Stephanique diaconi in locum ejus subrogatioB. Erravit et Eginhardus in Annal. quiait: Dominus Leo papa anno Pontificatus sui circi;

rat itineribus

ad imperatorem venire contendit

missis interim

duobus

qui quasi pro sua

consecralione imperatori suggererent.

Quod ubi
occurrere.

imperator audivit, Rhemis

ei statuit
illo

Missisque obviam his qui eiuu

deducerent, ad-

ter XXI,

V Ivalend. Junii decorpore migravit b. Alemannus in Parietinis Lateranensibus cap. 10 de

Leone
III ait
:

ventum
sui

ibidem honore suscepit. Qui statim imperatori adventus

ejus praeveniens,

cum magno eum

venerati sunt, ut ad ejus

Virum Deo gratum majores adeo monumentum aram Dco

adscriberentur,

causam insinuans, celebratisex more missarum

solemniis

eum

diadematis imposihone coronavit.

(quem cultum antiquitus iistantum,qui insancto-

Multis deinde inter eos rauneribus et datis ac acceptis,

rum numerum

adhibere
et

fas fuit)

conviviisque opipare celebratis, et amicitia

in sacraVaticanaPelriBasilica exstruxerint, et

cum
II

vicissim firinissimo robore conslituta, aliisque utilitatibus sanctae Dei Ecclesiaj pro

sanctitate paribus

Leone

I,

II
;

IV uno in loco
a Paschale

temporis oppor,

eum

condi colique voluerint

quod

tunitate

dispositis

Pontifex

Romam

imperator

inscriptus lapidi titulus hic docet.: Slb uoc altare

SS. LEOISIJM I, II, III ET IV PONTIFICCM ET cosFEssoRUM. lu Martvrologio tamen Romano nulia fit Leonis tertii memoria, hcet alii tres eidem inscribantur. 7. Inter sanctos numeratur. AtHenschenius ad diem xi mensisAprilis, quosanctus Leo Magnus

Compendii

f)alatiuni petiit.

Theganus congressio-

SDNT CORPORA

nem
:

Pontificis et imperatoris fuse describit, addit-

colitur, recitat Historiam elevati et transJati corporis ejus

ex Ms. Catalogo Ecclesiae sancti Petri, in

que In proxima die Dominica in Ecclesia ante missarum solemnia coram clero et omni populo consecravit eum, et unxit ad imperatorem, etc. Et Irmingardam reginam appellavit Augustam. Auctor Vitae Ludo9. Eonorifice recipitur. vici Pii peculiaria scribit de Bernardo Italiae rege, qui Stephanum papam comitatus est; de Hilde-

STEPHANI IV ANNUS
baldo archiepiscopo Colonicnsi, de Joanne Arclatensi melropoiila, et Tiieodiilpho Aurelianensi cpi-

CHRISTI 81 6.

569

primarius auctor fucrit, menseni Augustum conventu Aquisgrancnsi et mensem Oclobrem

Stcphani

cum cum

scopo, quos impcrator

obviam papa;
disUilil.

direxit

a Ste-

phanus
exactis

post sui consccralionem ad

dominum imoccur-

peratorem venire non

Vix cnim duobus

mensibus

summa cum

fcstiiialione ei

tamen lcgationem, quie super ordinatione cjus imperatori satisfaceret. Imperator autem ejus adventu pra;cognito, Bcrnardo quidem nepoti eum comitari jussit. Sed et approrere festinavit. Pra;misit

papa3 adventu por errorem copulavit; mcnsein Augustuin ad Pontificis adventum, cum Octobrem Tero ad convcntuni Aqiiisgrancnsem referre debuisset. Certe iti Necrologio Rhemcnsis Ecclesiaj de Vulfario archiepiscopo Rhemensi Icgi-

tur

aAniinam Deo

virtutibus

plenam reddidit

XV
lib.

kalend. Sepemb. , ut videre est apud Marlotum .], cap. 18, et Carolus Calvus in suis ad Nicolitteris

pinquanti alios niissos, qui

ducerent,direxit. Ipse

eum

debito honore per-

laum pa[)am

tom.

iii

Concil. GalL meino-

autcm adventum ejus Rhemis sustinere statuit. Cui etiani obviam Hildebalduni archicapellanum sacri palatii, Theodulfum episco-

rans adventum Stephani papas ad urbem Rhcmenscm ait: Eo tempore Wulfarius pra;fata> urbis vcnerabilis archiepiscopus valida vcxabatur infirmitate,

pum

Aurelianensem

vero Atrebatcnsem, ut habet Baronius

Joannem Arelatensem (non num. 98,

qua

et

mortuus est

12. Diversus ab eo qui

errorevel librarii veicxemplariscorrupti) aliorum-

tus est.

Stephanus Roinam, imperator

profectus
et
est,

anno sequenti

celebra-

Coinpcncomi^Ie-

que ministrorum Ecclesise copiam procedere j ussit

dium
ad

profeclus est, ut supra diximus,

Tunc archiepiscopus Rhemensis erat Ebo, de quo Flodoardus lib. 2, cap. d9 Hic Ebo prsesul supra raenioratum papam Stephanum cum Ludovico rege Rhemis suscepit, poslquam rex idem Sclavos in Oriente
et caDtera

a Baronio ibidem recitata.

tisque ibi xx vel co amplius diebus Aquisgraiii

hyemandum

ut totidein vcrbis

annalista

Bertinianus

Eginhardus in

Annal.

asscrunt. Quare conventus Aquisgranensis, de quo loquitur annalista Ctesareus citatus, ullimis hujus

positos directo devicit et oppressit exercitu .

Stephamis papa
tur,

10.

Palliiim dat Theodulpho episc. Aurelian.

anni mensibus congregatus. Referuntur tom. vii Conciliorum, pag.1307 etseqq. duo libri conventus
Aquisgranensis,

[^riusquam Rhemis digredere-

quorum

alter de Institutione ca-

Theodulpho Aurelianensi episcopo tribuit, unde illud distichon ejusdem Theodulphi in Carniine ad Modoinum episcopum Augustodunensem quod quintum est lib. 4.
pallium
,

nonicorum,
tur

aller

inscribitur, ct
:

de Institutione sanctimonialium prioris Praefatio his verbis inchoa-

Cum

in

nomine

sanctae et individuaj Trini-

tatis, Christianissimus ac gloriosissimus Hludowicus superno munere Victor Augustus, anno Incar-

Solius illud opus

Romani prsesulis

extat,

nationis

D.

N.

J.

C. dcccxvi, Indictione x,
tertio,

anno

Cujus ego accepipallia saucta manu.

siquidem imperii sui

neralein
Dicitur postea in
jussisse

Aquisgrani palatio ge-

Pallium archiepiscopis tribui proprie solet non desunt tamen cxempla, qua; ostendunt, illud ante et post Theodulphi tempora cpiscopis concessum esse, qui non erant metropolitani. Accepto pallio deinceps Theodidphus archiepiscopus Aurelianensis dictus est, ut patet ex Diplomatis Ludovici Pii, hoc
;

sanctumque convocasset conventum, etc. eadem Prffifatione, imperatorem

aliquam ex
canonicis,
sacris

canonibus

et sancto-

rum Patrum
tam pro

dictis Institutionis

formam

excerpi,

quam

pro sanctimonialibus.

Libellus pro canonicis compositus constat capitibus cxLV. Libellus vcro pro sanctimonialibus capitulis xxviii, et in PrEefatione
prffifixa

anno num. 20, a Cointio recitatis. Annalista 11, Conventus Aquisgranensis Ca)sareus a Lambecio editus hoc anno habet Anno iii Hludowichi factum est Concilium magnum in Aquisgrani in mense Augusto, et praeceptum est, ut monachi omnes cursum sancti Benedicti cantarent ordine regulari, et duo Codices scripti sunt, unus de Vita clericorum, et alter de Vita nonnarum (id est, sanclimonialium). Eo anno Leo papa obiit, et ordinatus est Stephanus pro eo in episcopatum Romanre Ecclesiaj; qui in mense Octobre venit ad Hludowichum imperatorem civitate Rbemis,et reversus est in pace. Piccopinus
.

huic secundo

libello

tione ad

iidem teinporum primum exprimuntur. Falsus est itaque

characteres, ac in Pra;fa-

hunc conventum Aquisgranensem cum altero anno sequenti in eadem urbe habito coufundit, eosdemque libellos in eo editos arbitratur, eo innixus fundamento, quod apud antiquos
Cointius, qui

auctores ad

annum

dcccxvi nulla

sit

mentio con-

ventus Aquisgranensis, sit autem ad an. dcccxvii. Nam licet annalistam Cajsareum iion legerit, nec tomum secundum Biblioth. Gesareaj a Lambccio
editum, id tamen videre potuil in annalista Hildensheimensi tom. iii Duchesnii recitato, qui dc verbo ad verbum exscripsit quidquid fere in annalisla

de amicis regis, qui et filiam imperatoris duxit uxorem, defunctus cst. Transcripsit ha3C verba annalista Hildensheimensis, ut in more positum
habet, nisi quod loco, Piccopiniis
,

Caesareo continetur.

Pra;terca deceptus est

in co Icgitur

Biego, et loco, filiam imperatoris duxit uxorem, habetui', filiam imperatnris nomine Elpheid duxerat uxorem.

Ludovici Pii, qui non solum conventus Aquisgranensis hoc anno indicti nuilam mentionem facit, sed etiam duos praefatos
Cointius ab auctore Vita;

Vcrum

(juisquis
XIII.

Annalium illorum

libcUos editos tradit in eo conventu Aqnisgranensi, in quo uniforniis vivendi norma statula est pro cun-

BaRON.

TOMLS

72

570
ctis

STEPHANI IV ANNUS
monasteriis ordinis sancti Benedicti.
ut ex dicendis liquebit

1.

CHRISTI 816.
;

Qua

ta-

templativa

ex ConciliisNicaeno, Ancyrano, Neocaj-

inen in re aiictor Vitae Liidovici Pii vaide halluciuatus

estj
;

sariensi, Gangrensi, Antiocheno, Laodicensi, Chal-

jamque

obser-

vavimus, euni in ratione temporum sajpe parum accuratum esse. Hujus etiam conventus Aquisgranensis non
Vitae

cedonensi, Sardicensi, Carlhaginiensi et Africano ex Decretis Leonis Magni et Gelasii Romanorum

;

Pontificum diligenter
est

collegit. Posterior pars

opus

meminit Baronius, ab eodem auctore Ludovici Pii in errorem inductus, ut anno

videbimus.

Patrum Aquisgranensium, qui priorem partem

duobus

seu collectionem Amalarii diaconi lectam Synodahter approbarunt, auxeruntque capitibus

actriginta.
15.

sequenti

Horum

igitur

libellorum

epocha certa

et indubilata.

13. Regulce in eo libus conditce.

Ademarns

pro canonicis
in

et

pro monia-

suo Chronico ad
di-

currentem

annum

de Ludovico Augusto scribit:

Regula canonicarum ex Palribus et DeSynodi conflata. Institutio seu regula sanctimonialium cauonice viventium, quam primus
cretis

Jussit fieri

reguJam canonicis, excerptam de

Sirmonduspublicavit, constat articulisxxviii, duas-

versis Patruni scripturis, decrevitque

eam

obser-

que
ptis

vandam

a cauonicis, ut sicut

monacbi respiciunt
sic

ab librum regula3 sancti Benedicti,

perlegant
;

in partes dividi potest, quarum prior ex scriPalruni, posterior ex Decrctis conventus Aquisgranensis sumitur. Sex prima capita primam Insti-

canonici inter se librum Vilae clericorum

quem

librum Amalerius diaconus ab imperatore jussus

collegit ex diversis doctorum sententiis. Dedit ei imperator copiaui librorum de palatio suo, ut ex ipsis ea quse viderentur congrua excerperet, et ita

partem conficiunt, transcriptaque sunt ex Hieronymi ad Eustochium, ad Demetriadem, ad Furiam ex Epistola sancti Cypriani
tutionis
Epistolis sancti
;

de habitu virginum

ex sermone saucti Cajsarii

;

sanctimonialibus directo

et

ex sermone sancti

cum

decretis

episcoporum

qui

ibi

fuerunt, vita

Athanasii ad sponsas Christi. Postsexillos articulos

fit

clericorum roborata est

. Hic textus, ut recte observat Cointius anno dcccxvii, num. 87 et seqq., ubi utramque regulam seu institutionem explicat,

trausitus ad Aquisgranenses bis verbis

Dili-

genter itaque
tentiis

eorumdem sanctorum Patruin senprajlibatis, dignum ct necessarium judica-

institutionem

seu regulam canonicorum duas in

vimus per singula

tis,

partes distinguit,

unam

ex scriptis

Patrum

collegit

Amalcriits diaconus, alleram episcopi condiderunt,

adjccfis aliis decretis.

Quis

ille

diaconus
:

fuerit,

capita distiuguere, quid prailaquidve subditis observandum sit. Et quoniam subditarum vita prffilatarum est exemplis informanda, primum quales debeant abbatissfe con-

proxima periodo sic idem Ademarus docet Scripsit eidem imperatori supradictus Amalerius librum de Officiis divinis, et de varietatibiis eorum, et de ordine psalmorum juxta clcricorum usum antiquum . Ademarus per librum De divinis
officiis intelligit libros

qualiter eis vivendum qualiter subditas gubernandum, qualiterve in monasteriis residendum, et instanter Domino tota mentis et corporis
stitui,
,

devotione serviendum, dein quid subjectis specialiter

observandum
illas

sit,

ponendum censuimus
vii, viii et

Et

quatuor, qui

De

Ecclesia-

postea sequuntur capita

reliqua.

Canofuisse,

officioiaicvM solent, et per librum De ordine psalmorum designat librum De ordine Antiphoara;quod utrumque opus Amalario arcbiepistico

nicas

voto paupertatis adstrictas

non

docet cap. ix, et caput xxi eas ancillas habuisse.

scopo Trevirensi perperam adscribitur Dcccxxx et Dcccxxxi ostendemus.

ut annis

Regula canonicorum immerito a quibusLudovicus imperator utramque regulam in singulas provincias ad metropolitas,
16.

dam reprobata.
seu Concilio
perferri jussit.

i4. Regida canonicorum partim ab Amalario, partim a Synodo composita. Hic tantum observandum, quomodo duae distinguuntur partes, in quas regula canonicorum distribuitur. Prima ca-

interfuissent

seu non

adfuissent

Earum Epistolarum tria supersunt exemplaria. Primum inscribitur Sichario archiepiscopo, uempe Burdigalensi secundum il/rt^wo
;

pitibus constat cxiii

lerii

altera xxxii. Prior est A)7ia-

Senonicce

urbis archiepiscopo

tertiuni

Arnoni

seu Amalarii diaconi, qui capita cxiii ad vitam moresque clericorum spectantia, partim ex scriptis Patrum, partim ex Codice canonum ad usuin Ecclesiarum Occidentalium tunc recepto;
id est, ex sancti

Saltzburgensi archiepiscopo.
vici Pii

Tam
alii

laudabile Ludo-

consilium, quod auctores illorum tempocelebrarunt,

re

rum summopere

minus consiut

derata reprobarunt posterioribus sajculis, et

Hieronymi Commentariis in Epistolam ad Titum, et ex Epistolis ad Oceanum, ad

Nei)otiaaum, ad Heliodorum et ad Paulinum presbyterum, ex duobus saucti Augustini sermonibus XLix et L de diversis, ex sancti Gregorii libro de Cura pastorali, ex libris 5 et 19 Moralium, ex homiliis in Evangelia, et ex homilia xii libri primi super EzecLielem ; ex variis sancti Isidori libris, ex secundo officiorum Ecclesiasticorum, ex tertioSentenliarum, et ex septimo Ethymologiarum,
ex
li-

opinioni suse potiorem fidem conciliarent, finxerunt

quidam

vocem

insigni
,

prodigio caelitus eidem

exprobrasse Liidovico
seqq.
psit

addidisset; quapropter Cointius citatus

venenum num. 140 et examiuat, quid Petrus Damiani (qui scriquod

Ecclesiaj
licet

opusculum xxiv contra canonicos, qui

in

commune

fructibus Ecclesiarum alerentur, pe-

cuniam aliaque bona seorsum possidebant), quid Joannes Mauburnus (qui Liuriacensi monasterio
dicecesis Parisiensis prseerat

bris i)rimo et

secundo Juliani Pomerii de Vita con-

Aquisgranensem

et in

anno md) in regulain ipsum Ludovicum scripsit,

STEPHANI

IV

ANNTIS

I,

CHRISTl KI6.
19.

571
statiut ut Pontifex elcctus

eosque hac in re deceptos esse ostendit, ut ibidem

legere
est.

Stephanus VI

coram
a cahimnia.

17. Vindicatur

Ignoravit Petrus

lcgatis Cccsareis consecretur.

Ad

nume-

rum

Damiani, inquit Nicolaus Desnosius in lib. 2 de Canonicis scecidaridus, cap. 13, regulam, qua so canonici tuebantur, ipsummet Aquisgranensis Coucilii textum esse, atque ex eodem Concilio de
verbo ad verbum decerptas fuisse periochas, quae canonicis proprietatem permittunt, utex capitecxx
hquet. Illud certe
tot
si

Decretum Stcphani papffi, quo statuitur, ut Romani Pontificisordinationonnisicoram lcgatis iin|)eria]ibus fiat, tam a Catholicis quam a Proles101.

tantibus Stephano IV, vulgo V, hactenus attribu-

tum

fuit

imo Baronius, Papcbrocius

in

Conatu

Ciironico-Historico, Natalis Alexander sa3C. ix et x,

part. 1, ahique plures illud figmentum esse schismaticorum arbitrati sunt. Veruin Steplianum papam hujus nominis sextum, vulgo septimum, illud condidisse, et paulo post Concilium Romanum a Joanne IX indictum illud totidcm verbis confir-

novisset, canonicos, quibus

Patres iiidulgentiam proprietatis concesseraut,

haud adeo severe

vitiis in

carpissef, abstinuissetque a conipsam regulam, ratus in ea nec abstirdum quidquam, aut inepttim ac frivolum inveniri, nec esse reptantium portenta verborum, et ignominiosce atque confusoe locutionis opprobrium ; ipsas

masse, annoDCccxcvii demonstrabo, et errorem, qui tot aliorum causa fuit, eliminare conabor. Videantur itaque ea, qua? eo anno de co Decreto dixi, et
qua; anno dcccxxv de primo hujus consueludinis auctore in luedium protuli.
20. Tumultus Soraborum et Vasconum. Hoc anno domestici tumultus in disjunctissi-

'

quoque
Concilio
set.

sententias, quffi passim in praedicto sparsaj

reperiuntur, ineptias

nusquam

appellas-

Interpolatam putavit illam regulam, qua; canoplus indulgebat,

nicis

quam
At

textus Prosperi seu

Jiiliani

Pomerii

ferret.

bffic

indulgentia prius

mis Francia;
narrat

locis orti cito

Vitai

compressi sunl.

Rem

concessa legitur in regula canonicis Metensibus a

sancto Clwodegango pra^scripta, imo in regula Ro-

mana quam idem

sanctus

bat Cointius anno dcclvii,

Romae consuluit, ut pronum. tSetseqq., et

Ludovici Pii iiis verbis Postquam imperator hyemis inclementiam serena valetudine et tranquillo successu transegit,
succedente
aestivi

auctor

temporis gratissima blandiiie,

anno dcccxvii, nurip. 146. Liber Mauburni, qui Venatorium canonicorum inscribitur, extat Parisiis

missi sunt ab eo, qui dicuntur Orientales Franci, sed et Saxonici generis comites, contra Sorabos
Sclavos, qui ab ejus imperio dicebantur defecisse.

Ms. in Bibliotheca Victorina.

18. S.

Meinidphus monasterium Budicce conBaroiiius

Quorum

conatus

quam

struit.

brevissime ac facillime,

num. 100 perquambreviter

attigit,

Christo donante, compressus est. Sed et

citimi, qui

Vasconum

conventum Aquisgranensem

aitque, in eo

S. Meinidphum accepisse licentiam sedificandi monasterium virginibus canonicis regularibus. Verum Gobeliuus Persona in Vita hujus sancti, quee extat

Pyrensi jugi propinqua loca incolunt, eodem tempore juxta genuinam consuetudinem levitatis, anobis omnino desciverunt. Causa autem
rebellionis fuif, eo

apud Surium addiem v mensis Octob., asserit quidem anno iii Ludovici imp. conventum illum habitum, sed non dicit, monasleriuin Budicce eo anno conditum fuisse. Ilaec Gobelini verba Ea
:

quod Sigwinum eorum comitem propter morum pravorum casUgationem, quibus paene erat importabilis, ab eorum removit praelatione imperator. Qui tamen adeo sunt duobiis
expedilionibus incoepU
sui,

edomiti,

ut

sero poenituerit

eos

tempestate Ludovicus flliusCarohM. imperii habe-

nas moderabatur, et in Concilio provinciali apud

Aquisgranum annotertio imperii

ejus habito, ordo canonicarum, quas sajculares vocant, tum recens constitutus erat . Canonica) itaque illac tunc sae-

deditionemque magno expeterent voto . Qua; hoc anno contigisse testanturannalista Berlinianus et Eginhardus in Annal. ^l. Si/nodus Anglicana.WidfredusJ)oro\eTnensis archie[)iscopus Ethelhardi successor, AngloSaxonum Ecclesias componere, et monasteriorum
quieti
in

culares erant,
rccte observet,

nou vero
collapsa

regulares, licet Krantzius

virginum
Pontificis

disciplina, avo-

rum suorum memoria,

tate
priis

maximi

auctoriex pro-

commodisque prospicere studens Synodum Merciorum provincia, hoc cst, ipsius diceceseos
,

monasterium

illud,

quod Meimdphus

meditullio,
gregavit,

in loco

quem

Celchylh vocant, conet

bonis condiderat, traditum fuisse caiionicis

recens

quo Kemdphiis Merciorum rex

procc-

regularibus. quiethodie locum incolunt. Prteterea

illud adverbiuni

res plurimi

cum

episcopis, abbatibus, et

monaste-

magnam

habet lalitudi-

riorum

praefectis

convenere;
et

fldem Orthodoxam

nem,

et

ad plures annos extendi potest, uec aliud

retinuere

ac pra;cepta canonica, et.novos aliquot

annuit Gobelinus, quam Meinulphuin anno quo ille conventus congregatus, vei potius quo Ludovicus Caroli M.
filius

canones edidere, ad res

327, et

spectantes, ut videre est

mores Ecclesiasticorum apud Spelmannum pag.

imperabat, et ordo canonicainstitutus jam florere coeperat,

rum

in eo

conventu

canae hoc anno.

consilium cepisse de monasterio in ejiiscopatu Paderborncusi, quod nomen traxit a villa propinqua,
aediflcando.

revocat

ad

aunum

Quare ejus conditum dcccxxxii, quo

recte Cointius

apud Alfonhim in Annal. Ecclesiac AngliSynodus dicitur in Actis habita anno Dominica; Incarnationis ocUngentcsiiiio dccimo sexto, Indiclione nona, die sexto kal. Augusti, Kenulfl regis Merciorum anno vicesimo .
Decreta in ea statula fuse ab Alfordo exponuntur.

ideo

de

illo

agemus.

572

PASCHALIS

ANNUS

1.

CHRISTl 817.

PASCHALIS

ANNUS

1.

CHRISTI

817.

Mortiio Stephano Paschalis

qni

lerjatos mittit

ad Ludovicum.

Sequiluraunus

papa

creatur,

diaconus quidcm factus,

et

poslmodum

diaconus,

Redemptoris octingentesimus decimus septimus Indictione decinia, quo Stepbanus papa cum sedisset menses septem et dies tres, octavo kal. Februarii (sive nono, ut babent aUi) ex bac vita solvitur, sepebturque in Basilica S. Petri, cum mense

atque preshyter consecratus est. Erat autem vir sanctus, castus, pius et innocens, magnanimus, loquela devotus, pudicitia plenus. Sed et nimis hilariter, jucundequeineleemosynis

pauperum cuncta, quae habebat, opportune

distrihuens. In coUoquiis divinis frequentius

rebgiosis ac sauctis

cum

Decembri ordinationcni babuissct,

in

qua

creavit

monachis sedula observatione,

et

presb^ieros octo et diaconos quatuor;

episcopos

diu noctuque insistebat ia oratiouibus ac vigiUis,

vero pcr diversa loca quinque . Hac Anastasius, apud quem error irrepsit nani cum septem nien:

quoUdianisque jejuniis bumiliter

bat.

boneste vigeter

Quem dum

praedecessor ejus

domuus Leo

ses ipse sedisse dicatur, errore librarii factum, ut

loco septem

mensium, septem

positi

babeantur

beatissimus papa tantis studiis pervigilem et religionis devotum conspexisset , tunc ei monasterium
B. Stephani primi martyris juxta Ecclesiam B. Petri
principis

anni

sed et irrepsit error pejor priore,

aliquis, qui postea exscripsit,

dum
et

eumdem
reddidit

apud utrumque
septem

numerum, nempe septem annos

menses;sed redarguitur quam apertissime error ex bujus temporis rerum Francorum scriptoribus, cum omnes a^que testeutur post reditum ex Galliis Stepbanum tribus mensibus tantum fuisse superstitem. Ipsum insuper Stephauum fuisse illustratum miraculis, ex Thegano bujus temporis fldelissuno scriptore dictum est anno superiori. Sunt multa in Anastasii Codice, quo utimur, de ornamenhs a
Stepbano papa in diversas Ecclesias
tauratione
collatis, et res-

Apostolorum ad regendum commisit, Nemo luccrnam accendit et ' ponit in abscondito neque suh modio, sed super candelabrum, ut qui ingrediuntur lumen videant. Unde qui suimct vitaj hujus temporalis lucra pro
quia scriptum est
:

aeterna sohrie atque utiliter

moderaudo
et
.

correxit,
.
.

ad exemplum bene vivendi subditis

pietatis religiosius exornavit.
3.

ctione

earum

et a^diliciorum structuris, sed

ad

Leonem

esse refei-enda,

pagina; ipsaj transpositae

docent; cum alioqui nec temporis angustioB taha tantaquc adscribi Stephano patiantur, cum pluriuni

Qui etiam gratiam hospitalitaUs peregriob amorem beati Petri Apostoli de longinquis regiouihus ad ejus limina accurrehant, utiliter prsparans necessaria, ministrabat, et occulte quibus egebant bilariter erogahat. Et seniper quoUdie in Dei operatione crescebat, usquequo prsedenis, qui

annorum ad

ea

consummanda

oportuisset spatia

cessor ejus domnus Stephanus papa de bac lucead cBternam beatitudinem migrasset. Dum ergo per

iutercessissc. His igitur praitermissis, ad successo-

rem Stepbani convertamus oratiouem.

2.

tanta honai opcrationis exempla prscipua longe lateque fama discurreret et oninipotens Deus in
:

Cum

vix biduo (ut habet Anastasius) Sedes

vacasset, Paschalis

miro

totius populi et cleri con-

regimen Ecclesiffi sua; sub pia; gubernationis cura annueret apte moderateque disponere; una concordia,

sensu papa creatur, quinto kal. Februarii.

natalihus et vita

De cujus

eademque
,

voluntate, divino interveniente

bene a pueritia instituta ista apud Anastasium leguntur Paschalis nationc eumdem Romanus, ex patre Bonoso a primaevo a;tatis suai
:

consultu

cunctis sacerdotibus et proceribus

,

atque omni clero

necnon

et

optimatihus atque

cuncto populo
et

Romauo

consentientihus, ad laudeni

divino cullui uiancipatus, atque sacrosancta) Ecclepalriarchio studiis divina; salutifereeque ScripturcB imbutus, tam in psalterio, quam in sacris
siffi

gloriam omnipotentis Dei iu Sedcm Apostolicam

et

Poutifex elevatus est. Erat

rum,

enim Patrum pra;ceptoPonUficum insUtutorum atque canouum,

paginis novi et veteris Testamenti spiritualiler cruditus, elegans et in

omni

honitate perfectus, suh-

Maltli. V.

PASCHALIS
legum
et

ANNUS

1.

CHRISTl 817.
vita;

573

sanctionum diligentissimus observator.

que lihrum canonica;

normam

gestantem, in

Et cuique justiliai norma} a temporc ordinationis sua; nobilissimus promulgator, tardus ad irasccndum, vclox ad miserandum, nulli nialum pro nialo
reddens, sed semper misericors omnibus civibus,
a Deo sibi commissi populi Romani amator et gubernator existcbat . II;cc apud Anastasium, et alia, quaj opportunius suo loco diccntur interius.
ct 4. Cum igitur Paschalis ad Ponlificatum csset assumptus ex monasterio licet invitus ac renitens, placuit de sui electione certiorem rcddere Ludovicum imperatorem, ad eumque legationem mittere, qua significaret, se invitum ac rcluctantem fuissc coactum subire munus tanti Apostolatus. Hujus legationis ac litterarum Paschalis papaj men,

quototiusilliusordinisperfcctiocontinelur, sicutre-

clususipsc fatclur.In(|uoctiam inscrijussitcibi po-

tusqueat(|ue omniuni neccssariorum

summam,

ut

onmes tam

viri,

quam

sanctimonialcs, sub hoc

ordine Christo servientes nullis pra^pediti ncccssitatibus, libera servitutc

mcminissent.

Quem

Domino omniuiu militare librum per omnes civitatcs et

monasteria canonicl ordinis sui imperii misit pcr manus missorum prudentium, qui illum in omnibus supradictis locis transcribi facercnt, dcbitaque atque conscripta cxigerent stipendia ministrari.

Quae

res

magnum

Ecclesitc

contribuit

cxultationis tripudium, et piissimo impcratori debita

tio
a

cst in Vita

Ludovici Pii imperatoris his verbis

demque

Post explelam consccrationcm

Epistola

solenmcm

legatos

cum

apologetica

ct

imperatori Paschalis misit,

tione

maximis muneribus insinuans non sc ambi-

immortale monimentum. Itiidem Deo amabilis imperator Benedictum abbatem, ct cum co moiiacbos strenuae vitae per omnia, qui per onmia monasteria monacliorum euntes redcuntesque uniformem traderent
laude
consliluit
,

cum

tionc ac voluntate, scd electione ct populi acclama,

cunctis monasteriis

taiii viris,

quam sancliinoniali-

huic succubuisse potius

quam

insiluisse

dignitati.

Hujus bajulus

fuit

Theodorus Nomenclasupcr
prae-

bus feminis vivendi secundum rcgulam S. Bcnedicti incommutabilem morem Habes ista oinnia, prout
.

tor, qui pcracto negotio, et petitis impetratis

a Ludovico constituta leguntur, capitibus octoginta

distincta in additione

confirmationc

scilicet pacti et amicitia;

more

prima post sejitimum libruin

dccessorum suorum, reversus est . Ha!C auctor ejusdem temporis. Eadem alii cjusdcm quoque
saeculi

Capitularium Francorum, hac inscriptione notata hlteris grandiuscuUs.

7,

historiam prosecuti veteres ejus a>quales

Anno

Incarnationis Domini nostri Jesu

,

scriptorcs babent.
5.

Ludovicus invitce dismmen addtictus.

Quae

dccimo septimo imperii vero gloriosissimi principis Ludovici quarto, scxto

Christi octingentesimo

tori,
:

autem post lucc acciderint \\m Ludovico imi>craidcm Vitffi ejus auctor et rerum iuspector sic a Sub eodem anno, QuadragesimBC paene exacto ait tempore, ultinia; bcbdomadis, quinta fcria, qua Doniinica! Coena! cclcbratur mcmoria, dum peractis
omnibus, quae tanta3 diei solemnitas exigcbat, imperator ab Ecclesia in rcgiam sc recipere vellct,
porticus lignea,

idus Julii.

Cum

in

domo Aquisgrani

palatii,

qua)

Lateranis dicitur, abbates

suis resedissent pitula
biliter

cum quampluribus una

monachis, quae subscquuntur caconsilio ac pari voluntate inviola-

communi
a

regularibus

conservari

decreverunt

Sequuntur post haec dicta Capitula de regularibus statuta etiam, ut diclum est, in
Ita inscriptio.

pcr
et

quam redeundum

erat, caric

his

quae ad cibuni ct

potum

siicctare

videren-

senioque confecta,
trefacta,

humcctatione continua pufatisccntibus inferioribus, sub imperatoris

illius

tur,

secundum
,

ca,

qua; in Ludovici edicto esse

est.

sancita

ex auclore Vita; ejus narratum

At
in-

pedibus, comitumque
fragore sui

collapsa

magnum
verenti-

vcro

ita ista

tribuuntur Ludovico

ut quia

omni

palatio incussil

metum,

tcrfuit,

et

harum scribcndarum legum

:

fuisset

bus singulis, ne ruinse illius evenlus imperatorem oppressissel, sed a Deo, cui erat dilectus, a praescnti discrimine est protectus.

auctor et promulgator

tamen non ab
nuper

ipso

vico constituta fuisse, sed ab ipsis abbatibus

siniul considcntibus, recitata
nifestat.

Ludouna

Nam cum

viginti,

inscriptio

ma-

vcl eo amplius comites cum eo ad terram usque deciderint, variasquc incurrerint calamitates: ille
nihii tristioris
ris

Tu vero

ipsa octoginta cafiita,

qux

cxtant,

incurrit jacturae, pratcr imi pecto-

pro arbitrio consulas. 8. De aliis etiam, qua3 in

locum, cui illisus est capulus ensis, ultimaque auris cutis ])aululum expoliata, sed ct crus illius
citissimc cst

Ludovicum
cere pergit
:

constituta

eodem couventu per idem auctor affirmat, sic diConsiderans etiani idem piissimus
;

juxta inguina cuidam

hgno impactum, cui lamen subventum. Adhibito enim medico-

imperator non deberc Christi ministros obnoxios

esse

humanae
:

servituti

sed

multorum avaritiam
servili conditione,

runi studio,
tus. Viginti

quam brevi pristina; saluti est reslitunamque peractis diebus, Noviomagum

abuti ministerio Ecclesiaslico ad proprium qua;-

slum

statuit, ut

quicumque ex

venatum
6.

petiit.

Concilium Aquisgranense.

conciliante scicntia, ct

morum

probitatc, ad mini-

negotio, imiicrator gencralem habuit

Quo peraclo convcntum

sterium

altaris adscisceretur,

primum manumittcjirivatis,

retur a propriis dominis, vel

siasticis, el

vel Eccle-

Aquisgrani, in quo

quantum
enim

fervoris circa divi-

tuucdcmunigradibus

altaris induatur.

num
que

cultum in arca

pectoris gestaret, tanto adnisu

cpiscopis, nobilifsinio-

Volens

ctiam

unamquamquc
:

Ecclesiam habere

dcclaravit. Congregatis

proprios sumptus, ne pcr ejusccmodi inopiam divini cultus uegligerentur

sancta; Ecclesia} clero, fccit componi, ordiuari-

inseruit pnedicto edicto,

574
iit

PASCHALIS

ANNUS

1.

CHRISTl 817.

per singulas Ecclesias mansus tribueretur unus

pensatioue legitima et servo et ancilla. Ha;c

cum

erat sancti imperatoris exercitatio, hic quotidianus

ludus, haec patestrica agonia, spectante Deo, quo

ejus vita in sancta doctrina et operatione clarius

qui in pomparum sublimitate conslitutus, imitando Christum humilitate altius eminebat. Deeniteret,

id est, Portum, Centumcellas, Ca;re, Bledam, Marturanum, Sutrium, Nepe, Castellum Gallesii, HorPerutani, Pohmartium, Ameriam, Tuderlum sium cum aliis tribus insulis suis, id est, Majorem et Minorem, Pulvensem et Lacum, Narniam Otriculum (Otriculos) cum omnibus finibus ac territo, ,

riis

ad supradictas
et in partibus

civitates

pertinentibus. Simili
,

nique tunc cceperunt deponi ab episcopis

cis

et

cleri-

modo

cingula baltheis aureis

exquisitjeque
vestes

et
,

gemmeis
sed
et

cultris

onetalos

rata,

calcaria

Gampania;, Signiam AgnaFerentinum, Alatrum, Patricum, Frusiuogniam, nem, cum aliis partibus Campania;, necnon et Ty-

onerantia relinqui. Monstro enim simile ducebatur, si Ecclesiasticse familiae deputatus, conaretur

bur

cum omnibus

finibus et territoriis ad easdeni

civitates pertinentibus.
11. Necnou et exarchatum Ravennatensem sub integritate cuni urbibus (suburbanis), civitati-

aspirare ad sscularis
9.

gloriffi

ornamenta.

(ne

eodem conventu Aquisgranensi praetereamus rem magni momenti ) quod ApoIn hoc

bus, oppidis et castellis, quae piae recordationis

Ludovicus imperator coufirmavit qurccumque a prsdecessoribus

stolicae Sedis legatione petebatur,

domnus Pipinus

rex, ac bonae memoria;

genitor

noster Carolus imperator B. Petro Apostolo et prae-

suis donata, velrestilutafuissentRomanseEccIesia?,

decessoribus vestris

jamdudum

per donationis pa-

de his scribens publicam Constitutionem, quam tum sua, tum suorum subscriptionefirmavitatque
sigillo

raunivit.

Meminit hujus Leo Oslieusis

in

Chronico Gassinate, cum ait ': Ultimo hujus abbatis (Theodomari scilicet) anno Ludovicus imperator, qui cognomiuatus est Almus, vel Sanctus, hujus Caroli fihus, quarto imperii sui anno Aquisgranis in
palatio

cum

pluribus totius Fraucioe

nostri

abbatibus (episcopis) religiosisque monachis Conci-

lium
tioni

faciens,

utilissima

ordinis

observa-

ginam restituerunt, hoc est, civitatem Ravennam et ^miliam, Bobium (Robium), Crosenam, Forum Pompilii, Forum Livii, Faventiam, Imolam, Bononiam, Ferrariam, Gomiaclum (Comaclum) et Adriam, et Gabelum cuni omnibus finibus, territoriis atque insulis in terra marique ad praedictas civitales ])ertinentibus. Simul et Pentapolim videlicet Ariminum, Pisaurum, Fanum, Senogalliam, Anconam, Humanani, Aesium, Forum Sempronii, Montem Feretri, Urbinum et territorium Valven, ,

Lxxx (lxu) generalia Capitula constituit, qua; omnia apud nos perinde fere, ac si regula S. Benedicti,

se (Balnense), Galles,

Luceolos,

Eugubium cum
civitates per-

omnibus

finibus ac terris ad

easdem

observantur.
fecit

Hic pactum constitutionis

et

tinentibus.

confirmationis
cario

B. Petro Aposiolo, ejusque vi-

Eodem modo

territorium Sabinense

sicut a

domino Paschali, parentes suos Pipinum et Carolum imitatus, manustjue sua3 ac filiorum subdecem episcopos, octo scriptione corroborans,
abbates, et comites

genitore nostro Garolo imperatore B, Petro Apostolo

per donationis scriptum concessum est sub integritate

,

quemadmodum

ab Itherio

ct

Macenario

quindecim, bibliothecarium,
ostiarium

abbatibus, missis

illius inter

idem territorium Sa-

mansionarium
fecit,

et

unum

subscribere

per legatum sanclse Romanse Ecclesiee Theodorum Nonienclatorem domno Paschali papae
et

transmisit . Haec Leo.

Eamdem

Constitutionem ex

parte tantum, quae scilicet inservirent argumento,

nempe principium et finem ^ Gratianus posuit in suo, quem coUegit, libro Decretorum nos autem hic reddimus integram ex monude quo ageret,
:

mentis Vaticanis his verbis

10.

In nomine Domini Dei omnipotentis,

Patris, et Filii, et Spiritus sancti.

Ego Ludovicus iniperator Augustus statuo concedo per hoc pactum confirmationis nostra; tibi B. Petro principi Apostolorum, et pro te, vicaet

rio tuo

domno

Pascliali

sunimo

Ponlifici et uni-

et Reatinum defiuitum est. Item in partibus Tuscia; Longobardorum castellum Felicitatis, Urbevetum, Balneum Regis, Ferenti castrum, Viterbium, Martam, Tuscaniam, Populoniam, Soanam, Rosellas. Et insulas Corsicam et Sardiniam et Siciliam sub integritate cum omnibus adjacentibus et territoriis maritimis, littoribus portubus ad supradictas civitates et insulas pertinentibus. Item in partibus Gampanice, Soram, Arces, Aquinum, Arpinum, Thuanum, Gapuam, et patrimonia ad potestatem et ditionem nostram perlinentia, sicut est patrimonium Beneventanum et Salernitanum, et patriuiouium Calabria; inferioris et supcrioris, ct patrimonium Neapolitanum, et ubicumque in partibus regni atque imperii a Deo nobis commissi pa-

binense

versah papa2, et successoribus ejus in perpetuum,

sicut a praedecessoribus vestris

trimonia nostra (vestra) esse noscuntur.

12.

usque nunc in vestra

Has omnes supradictas provincias, urbes,

oppida
et et castella, viculos et territoria,

potestate et ditione tenuistis, ac disposuishs civita-

civitates,

tem Romanam cum ducatu suo et subnrbanis alque viculis omnibus et lerriloriis ejus, montanis, et maritimis littoribus et portuhus, seu cunctis civitaLi-

simulque
patri

patriinonia

jam

dictae Ecclesiae tua;,

beate Petre Apostole, et per te vicario tuo spirituali

nostro

domno

Paschali

summo

Pontifici et

bus,

castellis,

oppidis ac viculisinTuscia; parliLus,

18.

universali papae, ejusque successoribus usque ad

Leo

Osliens.

1.

1. c.

* Dist.

LSiii. c.

Ego Ludovicus.

finem sa;culi eo modo confirmamus, ut iu suo delineant jure, principatu ac ditioue. Simili modo per

PASCHALIS

ANNUS

1.

CHRISTI 817.

575

hoc nostrum confirmationis decretum, firmamus

donationes, quas
rex,
piae

iL

Et quando divina vocatione hujus sacraiioc

recordationis

domnus Pipinus

tissima; Sedis Pontifex de

mundo

migravcrit,

avus noster, el postea doninus et gonitor noster Carolus imperator B. Petro Apostolo spontanea
volnntate contulerunt. Necnon et
siones
,

nnllus ex regno nostro aut Francus, aut Longobardus, aut de qualibet gente homo sub noslra
potestate constitutus licentiam habeat contra

censnm et penseu caiteras donationes, quoe annuatim in palatinm regis Longobardorum inferri solcbant,
Longobarc! rum, sive de ducatu

Ro-

manos aut

publice, aut privatc veuiendi, aut ele-

sive de Tuscia

clionem faciendi ; nuUusque in civitatibus vel terriloriis ad Ecclesiam B. Petri pertinentibus, aliquod

Spoletano, sicut in supradictis donationibns continetur, et inler sanctje memoriae Hadrianum papam,

malum

Romanis cum omni veneratione,

sepulturam,
et et

propter lioc facere pra;sumat, sed liceat et sine aliqua

domnnm et genitorem noslrnm Carolum imperatorem convcnit, qnaniio eidem Pontifici idem de
et

perturbalione honorificam Pontifici suo exhibere

B. Petri intcrcessione

snprascriptis dncatibus, id est, Tuscano et Spoletano, suse auctoritatis praeceptnm confirmavit, eo

scilicet

eum, (luem divina inspiratione et omnes Romani uno consilio

;

modo, ut annis

siniriilis

supradiclus census

ficatus
et

una concordia sine aliqua promissione ad Pontiordinem elegerint sine aliqua ambiguitate
contradictione

Ecclesise beati Petri Apostoli persolvatur, salva su-

more canonico

consecrari.

Et

per eosdem ducatus nostra in omnibus dominatione, et illorum ad nostram partem (dilionem)
subjectione.
13. Cffiterum, sicut diximus,

cum

consecratus fuerit, legati ad nos, vel ad successores nostros reges Francorum dirigantur, qui
inter nos et inter illum

omnia snperins

uominata,
in

ita ad nostrani partcm (potestatem) per hoc nostrse confirmationis Decretum roboramus, ut

pacem domni
nostri,

socient, sicut

amicitiam et cbaritatem et temporibus piai recordationis

Caroli atavi nostri, sive

vel
et

domni

Pipini avi

Caroli

imperatoris genitoris connostris

vestro vestrorumque nostro nostrorumque) successorum permaneant jure, principatu atque ditione, ut ne^iue a nobis neque a fihis et succes(
,

suetudo erat faciendi. Hoc autem, ut ab omnibus

fidelibus sanctffi Dei Ecclesiae et

firmum

esse credatur, firmiusque per futuras generationes

et ScBcuIa

soribus nostris

per quodlibet
in

argumentum
parte

sive

machinationem

quacumque

minuatur

ve-

stra (nostra) potestas,

aut nobis de snprascriptis

ventura custodiatur, propricC manus signaculo et venerabilium episcoporum, atque abbatum, vel optimatum noslrorum sub jurejurando
et subscriptionibus

omnibusvcl successoribusvestris inde aliquid subtrahatur de suprascriptis viielicet urbibus, provinciis,

tionis

roboravimus,

civitatibus, oppidis, castris, viculis (villis),

territoriis

Ecclesia;

pactum istud nostrae confirmaet per legatum sanctae Romana) Theodorum Nomenclatorem domno Pas-

insulis,

atque patrimoniis, necnon et

ita

chali papae direximus.

pensionibus atque censibus,

ut neque nos ea

Ego Ludovicus misericordia Dci imperator

filii

subtrahamus, neque quibuslibet subtrahere volentibus consentiamus sed potius omnia, quae supe;

subscripsi. Et subscripserunt tres

ejus et cpi-

scopi decem, et abbates octo, et comites quinde-

rius leguntur, id est, provincias, civitates

urbes,

cim, et bibliothecarius unus, etmansionarius unus

et ostiarius

oppida, castella, territoria, patrimonia atque insulas,

unus

Haec ex parte tantum apud

'

census ac pensiones, Ecclesiae B. Petri Apostoli

et Pontiflcibns in sacratissima illius

Sede in perpedefenillius

Gratianum, atque ex Codicibus Vaticanis quatuor exemplarium facta simul mutua collatione consignalis litteris alphabeti A. B. C. D.

tuum

residentibus, in

qnantum possumus,

dere nos proraittimus ad hoc, ut omnia ea in

ditione ad

utendum

et

dum

firmiter valeat

fruendum atque disponenobtinere nullamque in cis

:

nobis partem aut potestatem disponendi aut judicandi, snbtrahendive aut minorandi vindicamus
nisi

quando ab illo, qui co tempore hujus sanctae Ecclesioe regimen tenuerit, rogati fuerimus. Etsi
quilibet

Bernhardus cum primoribits Italice rebela Ludovico reprimiintur et pimiuntur. Quae post hac fuerint ejusdcm Ludovici res gestae anni hujus, idem qui supra auctor pergit his verbis At vero non tulit hanc sanctam Deoque dignam imperatoris devotionem humani generis inimicus, undique se impetentem ct ab omnibus
15.

lantes

homo de

supradictis civitatibus ad vestram

Ecclesiffi

ordinibus sibimet bella indicentem

scd

Ecclesiam pertinentibus ad nos venerit, subtrahere

se volens de vestra jurisdictione vel potestate, vel

ccepit totis

virium copiis

se

expugnantem oppu-

quamlibetaliam iniquam machinationem metuens,

aut culpam
aliter

commissam
nisi
ita

fugiens, uullo

modo eum

gnare, et per membra sua Christi fortissimum bellatorem vi et astu, quo potuit, lacessere. Nam his rite ordinatis, postquam imperalor in codeni placito filium

recipiemus,

ad jnstani pro eo faciendam

si

primogenitum Lotharium imperatorem

intercessionem^

duntaxat

culpa,

quam comcompre-

appellari et esse voliiit, et

duorum

filiorum

snorum

misit, venialis fuerit inventa; sin aliter,

hensum vestrae potestati eum trademus,exceptis his,

qui violentiam vel oppressionem potentium passi, ideo ad nos veniant (venerint), ut per nostram inlercessionem justitiam accipere mereanlur, quorum
altera conditio est, et a superioribus valde disjuucta.

alternm Pipinum in Aquitaniam, Ludovicum in Bajoariam misit ut scilicet sciret populus, cujus
:

deberet potestati parere

defectio nuntiatur, qui

statim
filiis

ei

Abodritorum

cum

Godefridi amici-

'

Dist.

LXiu.

c.

Ego Ludovicus.

576
tias jiingentes,

PASCHALIS

ANNUS

CHRISTI 817.
.

Saxoniam Transalbianam vexabant,

contra quos imperator sufficientes copias dirigens,

ccepta hoc anno in

eorum

niotus Deo favente compressit.

autem Vosagi lustra sectaturus venatum peliit. luterea venatione ibidem juxta morem Francorum expleta, cum hiemem exacturus Aquisgranum reverteretur, nuntiatum est ei, Bernhardum {Bcrnhartum) nepolem suum Italioe regem, cui ipse maxime, ut rex fieret, apud patrem causa fuerat, consiliis quorumdam pravorum hominum adeo dementatum, ut ab eo desciverit, omnes civitates regni et principes Italiae in haec
16. Ipse

Hactenus de his auctor, quEe sequentem sunt propagata. 18. Porro Bernhardi corpus delatum fuisse Mediolanum, sepultumque in Ecclesia sancti Amattondi (attonderi)
inscriptio
illic

brosii,

posita

docet,

quae sic se

habet

BERNHARDrS CIVILITATE
VIRTUTIBDS REX
HIC

MIR-IBILIS

CiETERISQCE PIIS

REQUIESCIT.

REGNAVIT ANNOS
INDI-

QCATUOR MENSES QUINQ. OBIIT XV. KALEND. MAII CTIOKE XI. FILIUS VIM MEMORI^ PIPINI.

verba conjuraverint
serarint.

sed et onines aditus quibus

nuntiis referentibus

Factum autem opera Anselmi Mediolanensis

episcopi ejus studiosissimi; ut transferretur

in Italiam intratur, positis obicibuset custodiis ob-

ejus

Quod cum
:

certis

corpus Mediolanum, existimarepossumus. At Ludovicus ubi ejus obitum accepit, molestissime lulit, doluit permisisse judicibus

maxime vero Rathaldo

tissime cognovisset

episcopo, et Sappone cer-

contractis

uudique

copiis

tam

eam
si

in

ex Galliis

quam

ex

Germania, cum maximo

exer-

ipsum auimadversionem,
operibus expiare curavit;

et

perinde ac

reus

Cabillonum usque pervenit. At Bernhardus cum se cerneret viribus imparem, et ad coepta imfficacem, utpote a quo plurimi suorum quotidie deficerent, desperatis rebus, ad imperatorem venit, armisque depositis, pedibus se ejus prostravit, confessus perperam se egisse. Cujus exemplum primores ejus sunt secuti, et armis decitus robore
posilis, se ejus potestati et judicio

ejus obitus esset, poenituit, pcccatumque sanctis

temporis auctor

enim Theganus ejus amissionem luminum Bernhardus obiit. Quod audiensimperator, magno cum dolore flevit multo tempore, et confessionem dedit coram omnibus episcopis suis, et
ait
:

Tertio die post

judicio

eorum poeuitentiam

suscepit, propter

hoc

subdiderunf.

rebellionem,

quomodo cceptam quare iuchoavcrint, et ad queni finem inchoatam perducere voluerint, quosve complices sibi allexerint ad primam prodiderunt interrogationem. Fuere sanehujusconspirationisauctores Egiddeo regalium amicorum primus, RegineSed
et

concinnationes,

et

tantum, quia non prohibuit consiliarios hanc crudelitatem agere : ob hanc causam multa dedit pauperibus propter purgationein animae suae . Haec
ipse.

19.

Pallium

rius olini

comes

palatii

imperatoris,

et

filius

Reginerii comiiis, sed et

camerffi regahs. Erant

Reginardus praepositus
conscii

Detrusos pariter narrant in monaepiscopum. sterium filios Caroli Magni naturales in ejusdem criminis suspicionem adductos Drogonem, Theodoricum et Hugonem, interquos Drogo laudatissi-

mittitiir

ad Viennensem,

archi-

autem hujussceleris
laici,

mus

quamplures

clerici,

seu

inter quos aliquos

episcopos hujus tempestatis procella involvit,

An-

selmum scilicet Mediolaneuseni, Wolfoldum Cremonensem, sed et Theodulphum Aurelianensem.

17.

Postquam vero

defectionis prolati sunt

principes et cuslodiae mancipati, sicut decreverat,

regreditur, ibique usque dum sacram solemnifatem celebraret, remoratur. Post cujus festivitatis trausactam celebritatem, Bernhardum hactenus regem ejusque fautores iu supradiclo scelere , cum lege judicioque Francorum

hiematum
Paschffi

quod et liberalibus disciplinis imbutus esset, de quo Angelomi in Epistola nuncupatoria ad Lotharium est insigne testimonium. Sed et Adelhardus quoque consobrinus Caroli nescitur causa, cum Magni jussus est exulare tamenvir esset sanctitate conspicuus, dequo inferius dicendum. Misit hoc anno Paschalis papa paliium ad Viennensem archiepiscopum, praesentesque littcras
habebatur,
:

ad

eum

dedit,

quibus praeter

alia,

notas temporis
'
:

exploratasostendit. Sic

enim

se

habent

Paschalis episcopus servus servorum Dei

deberentcapitali invectione
sententia,

feriri,

suppressa

tristiori

luminibus orbari consensit, licet multis obnitentibus, et animadverti in eos tota severitate legali cupientibus. At vero licet imperator indulgentius ageret, ultio tamen eliminata ad
effe-

reverendissimo et sanctissimo fratri Bernardo sanctae Vienneufis Ecclesiae archiepiscopo. Quia sanctitatem tuani in Ecclesia Viennensi

gubernationem suscepisse cognovimus, in Domino Deo nostro plurimum inde gaudemus. Unde Apostolica vice

ctum
et

in aliquos est perducta.

At enim Bernhardus

monemus,

ut in custodia gregis Dei

Reginerius
et

dum

impatientius oculorum amis-

studium

tua; dilectionis prudenter invigilet. Pallii

officii

sionem

ablatiouem tulerunt, mortis acerbitaEpiscopos porro hac immanitate constrictos ab episcopis reliquis depositos

usum, quem ad sacerdotahs

honorem,

et

tem

sibi consciverunt.

monasteriis mancipavit, caterorum autem

vel vita privari jussit, vel

nuUum

ad ostendendam unanimitatem, quam cum beato Petro Aposfolouniversus grcx Dominicarumovium, qufc ei commissae sunt, vini habere non dubium
est
:

membrorum amputaexigente culpa

alios

ab Apostolica, sicut decuil, Scde poposcisti.

tione mulctari, sed

secundum quod
exiliari

visum

est,

alios

(exulare),

jussit

'Bibl. Flor. edit. a Joan. a Bosco Caelest. par. ult. pag. 49.

PASCHALIS
Ipsum
igiliir
tibi

ANNUS

1.

'

CHRISTI 817,
fidei gratia

577
expulsornm. Quaj
sic se

Vieniu;iisi(|ue

turc

Ecclesi;e,

nasleriorum
habet
:

utpote ab eistleni Apostolis fuiidatge uiajorum niore libenter indulsimus, ad ostendendam in te tuani-

21. Paschali papae Romae.

B In

que Ecclesiam ejusdem Sedis Apostolicac charitatem,utque secundum morem Ecclesia? eo utaris
benigne designamus, fraternitatem tuam neccssario
ita

omnibus summa
i)rinci[)i

virtute praidito, luniini

niagno,

sacerdotum primo, doniino nostro

Pasciiali
,

Ai)Ostolico

papa;

Joannes, Theodosius,

commonentes, ut credits tibi Ecclesia^ opus, Deo favente, exsequi studeas, ut adepta, cujus
studio,
dignitate
et probitate

Atlianasius, Joannes, Tiicodorus

et pra.'sides
trii,

minimi presbyleri

eorum

qui Cathara>,Pieridii, Paulope-

ornaris

morum,

Eucffiriae et Studiani.

et vivacitate sollicitudinis,
fidei

et custodita integritate
stra;

Jam

fere audita sunt

omnino

suiirema; ve-

amplius studeas adornari. Omnia etiam pri\ilegia, quae tuse pridem concessa sunt a praedecessoribus nostris Ecclesia?,
(inconcussa)
tibi et

beatitudini ea qua; propter peccata nostra in

volumus inconversa

nostram Ecclesiam invascre. Etenim facti sumus in parabolam et proverbiuni omnibus gentibus,
ut
est

successoribns tuis permanere.

Tlieopliylacti notarii et scri-

secundum Scripturam
renuntiaUo, quae
fit

lo(|uar

non tamen

jiar

Scriptum
niarii

permanum
mense

exiliter et

per Epistolas.

in

Decembris, Indictionc decima.

Bene
rii

valete. Data per

manum

Georgii Bibliotlieca-

Quare nos minimi, etsi membrum corporis Christi ullimum sumns, lamencapite nostro comprehenso,
atque
iis

sancta; Sedis ApostoliccB, nonis Decembris, imperante domino piissimo Augusto Ludovico a

qui

iu fraternitate excellunt,

illuc dissipatis,

huc atque potuimus quodaimmodo ex eoqnod

per

Deo coronato, magno pacifico imperatore, cjus imperii anno iv et patriciatus ejus iii. Jam ad res Orientales convertamus orationem. Hoc eodem anno legatio missa est a Leone imperatore ad Lndovicum Augustum. Quisnam autem Iioc functus sit munere, et quid nuntian-

prope simus,

et

muluam

significalionem

in

unum
Deo

fieri et

spiritum et verbum, scribentes ha;c,

tametsi confidenter. Audi, Apostolicum caput, a

pra;posite pastor

ovium
snper

Cliristi,

janitor regni
a;dificala
est

ca;Iorum, petra

fidei,

quam
tu,

Catholica Ecclesia. Petrus

enim

Petri

Sedem

dum

Ludovico in mandatis legatus acceperit, Theganus in rebus gestis Ludovici sic narrat In
:

exornans

et

gubernans.

22. Lupi graves irrnperunt in

caulam Do-

eodem commorans

palatio ad se venienteni mis-

mini, portae inferi, ut

ohm,

rnpta; sunt iu ipsam.

sum
ris

suscepit Leonis Conslantinopolitani imperato:

autem, excepta amicitia et societate, erat de flnibus Dalmatiarum, Romanoruni et Sclavorum. At quia nec hi prsesentcs erant, nec Cbadalo finium proefectus, neque
legatio

nomine Nicephorum

Quid hoc? persecutionem patitur Christns cnni Matre et ministris. Siquidem conlra imaginem incursus, prototypi est persecutio.

Hinc detentio paet et

triarchalis capitis, et exilia, et relegationes archi-

episcoporum
tormentaque auditionem
Dei,

et

sacerdotum
et

monachornm
vincula ferrea,

sine

illis

ha;c dirimi poterant, missusestin

Dalma-

monacharumque,
et
!

compedes

liam ad hsec paciflcanda et componenda Abigarius cumChadalone coi'umdem finium principe. Ha>c
de legatione Leonisimperatoris.

quam

et

ad extremnm mors. horrihilem veneranda imago Salvatoris nostri da;mones perhorrescunt, contumeliis
in
est, non solum in regia omni regione et oppido. AI-

Theodori Studitce ad Paschalem papam Quod ad religionis statum pertiiiet, Epistola.

20.

afi^ecta, et

ludibrio habita

urbe,

verum etiam

ubi innotuisset

in

Oriente Paschalem Pontificem

taria deleta sunt,

templa destructa, sacra profa-

in Apostolicum esse

thronum evectum
:

Theodolitteras

nata, effusus est sanguis et effunditur

eorum qui
i)ium

rus Studita clarissimus confessor ad scripsit, necnon ad alios patriarchas

eum
ita

retinent Evangelium. Persecutiones et exilia eo-

quidem

rum
os

quiadliuc reliqui sunt. Conticuit

:

omne

lestatur Michael ejus discipulus in ipsius Vita,

ait
:

cum

Misit etiam vir egregius quatuor patriarchis

metu mortis aperta est adversaria et blasphema commota est omnis caro in ambiguitate lingua
:

Epislolas, prudenter

admodum
Quse

atque ojiportune,

versans.
B

antiquioris dico Roma!, et Hierosolymorum, Antiochia;

et Alexandrise.

Hei mihi, inqnit propheta

ut qui colligit
in vindemia,

',

quia

facti

su-

singulfe

commemora-

mus

calamum

in
sit

messe

et

race-

bant,

quemadmodum

Christi

imago contumeliose

mum
autem

cum non
f;)cta

botrus. In nos, o

omnes tum deinde unumin carcerem et exilium missi quemque excitabat ad defensionem opemque ferendam periclitanti fidei ac verilati, quam falsitas sic opprimeret . Extant ipsae Epistola; mngno Dei beneficio hactenus conservalee, digna; quidem quae
a persecutoribus tractala esset, et Orthodoxi
:

beate, ha;c

omnia

sunt. Quae quis

non ;egre

tulerit in seipso proxiini

damna consideraus ? Quis

adventus Anti-

tlon ratiocinalus

fuerit, esse

chrisli pra;Iudia,

exemplari

tantum difi^erentia, quantum ab imago in quani eliam insauitur ?

,

Huc
stus
*

igitur

ab Occidente

Christi

imitator

singula; audiantur.

Ac priuium quod

spectat ad
:

resurge, et ne repellas in finem. Tibi dixit Cliri-

datam ad Paschalem
sus esl ad
ejus

Romanum Pontificem miseum cum ipsa a Theodoro Dionysius discipulus una cum aliis sociis non suo tansed quinque aliorum prajsidum

Deus nosler

Et tu aliquando conversus con-

'

Theod.

tum nomiue,

mo-

3 Jlich. VII.

I.

II.

Ep.

xii.

Cod.

Column.

Num. ssiv.

Luc. sxi.

Baron.

Tojius XIII.

578

PASCHALIS

ANNUS
:

1,

CHRISTI 817.
Pontificem
scriplae,

firma fratres tuos. Ecce tempus, ecce locus

tulare nobis, qui es a

opi-

eumdem Paschalem
rursum
legatione

missa alia

Deo ad hoc ordinatus porrige mauum, quantum fieri potest. Habes poteslatem a DeO, eo quod omnium princeps es, in quo
:

positus es. Terreto, supplicamus, baereticas feras

anno sequenti per Epiphanium, ut suo loco dicturi sumus. Sed videamus quae hoc eodem tempore ab eodem Tbeodoro litterae sunt scriptajad patriarcbam Alexandrinum. Extantipsoe,
at(iue

calamo

divini verbi tui. Pastorbone,

pone animam

plura babent de
aliis

ScBvitia

persecutorum, qua}

pro ovibus, su[)plicamus.

23. Audiat Ecclesia quse sub cselo est,

desiderantur in

ab eo datis Epistolis.

Quamobno-

quod a

rem

ut hic

eam describamus,
:

historiae ratio a
'

vobis anatlieraatizanlur per

Synodum

qui baec ausi.

Et

jam

sanctos Paires nostros analbematizant.

et sanctis

fuerit

Deo acceptum, angelis

Hoc gaudium,
la-

sic euim se habet bis id exigit Theodori Epistolce ad patriarchas Alexan23.

:

drinum, Antiochemim

concussis firmamentum, fundatis stabilimen,

psis resurrectio,
tatio, et tute certe celsitudini

antiquitus

omni Ortliodoxorum Ecclesiae exulsecundum eos, qui pra^cesserunt, aiternum monimentum.

et Hierosolymitamim. Per oninia sanctissimo patri patrum, lumini iuminiim, domino meo beatissimo papae Alexandriae

Tiieodorus
diani .

minimus presbyter, et praepositus StuQuod autem aeque ac Romanus Pontifex

Qui similibus temporibus

nobis peccatoribus

cum

fecerint ea, qua? a

nunc petuutur, Spiritu sancto afflati, et commemorantur, et beati babiti sunt. Prorsus autem credimus et confidimus, quod misericordia miserationum flexus, uostram tenuem scripturam accipies, Cbristum imilatus, qui Deus omnium non recusavit ab Abagaro (Abgaro) Epistolam accipere, et accepta rescribere Hfec Tbeo.

Alexandrinus episcopus papa dicatur, a Cfflestino PontificeCyrillo concessum est, cum illi legationem
a latere credidit tempore Concilii Ephesini, ut suo
loco superius dictum
est.

Sed atlende differentiam:

Ronianus Pontifex supremum lumen in Ecclesia prffidicatur, alii vero patriarchae non supremum
lumeu, sedlumen luminum, utpote qui secundum a Dionysio descriptam Ecclesiasticam hierarcbiam
tali sit

dori et

collegarum ad Paschalem papam Epistola per Dionysium (ut dictum est) missa, ut indicant aba; ejusdem Theodori litterae' ad Epiphanium datae, de quibus suo loco inferius diejus
Citat

aliorum

nomine dignus, ut lumen luminum

dicatur,
ijjsi

qui eos illustrat, qui sunt

in Ecclesia positi et

limiina, minores episcopi. Habet

autem amplius
quod

in

superius posita inscriptione,

Romanus

Pontifex, ut
alicui

cetur.

dicatur princeps sacerdotum primus,

Gennadius

Scholarius patriarcha Con-

stantinopolitanus in espositione pro Concilio Fio-

alteri patriarcbarum rainime concessum ad Epistolam, quae sic se habet :

'-

est.

Sed

rentino hanc Theodori Sluditae ad Paschalem Romanum Pontificem Epistolam, recitatque totideni

habentur in laudem Apostolicae Sedis quibus jungit quBejunguuturin aliaEpistola abeodemTheodoro ad ipsum Paschalem scripta. Sed de
verbis, quse
his

anno sequenti.
24. Theodoti psendopatriarchce legatio rejecta
Pontifice.

Romano

Accidit

humihtatis mea; munus et opus erat, ut dignus fierem, qui per summi voti litteras coUoquerer cum Apostolico vertice tuo, non solum ob tenuitatem parvitatismece,quae imparest, ut ad squales scribat, nedum ad tam magnum et diviuum caput verum etiam ob difficilem in tanto inlervallo accessum, quem Etbnica prscipue inbi2G. 9

Maximum

vero, ut et creato

bet obstruclio, (mediis positis Sarracenis regnanti-

Romae eodem Paschali

Pontifice, ex veteri consue-

tudine, ipse eliam Theodotus pseudopatriarcha Constantinopolitanus ad eum milteret apocrisiarios pro
responsis Ecclesiaslicis,

bus etiam in^gypto): attamen Dei benignitate niibi altera ut obligit, ct nunc scribo duabus de causis
:

quo jamdudura teneor

doquidem
quae.

desiderio, id explicem intel-

natus subripere ab ipso

audisset Pascbalis in

communionem bac via coRomano Pontifice. Quos cuin Urbem adventare, eosdem ne

lectuali contactu sacrorura

aliter

pedum tuorum, quannon

liceat
;

votum

explere

altera,

magis urget, ut notiora

fiant,

qua; bic dire

propiusaccederent, eos execratus valde, probibuit. Contra vero missum nuntium a Tbeodoro et aliis
archimandritis
litlerasque

acciderunt divinissimo vertici tuo, ut qui totius corporis Ecclesia; membris condoleat quai qui:

quam benignissimo animo excepit datas cum legisset, magno animidolore

dem

vel in ultimis terra; finibus audita existimo.

Invasit

nos persecutio, beatissime,

et

perse-

ex compassione affectus est, et quibus potuit, studuit periclitantibus praesto esse, reddens ad eos affeclus paterni plenissimas Apostolicas litteras,

cutio gravissima.

Olim quidem

'

Achab Eliam qua;-

rens Proi^hetam, loca orania incendisse dicitur, incendio illo impii iram et furorera demonstrante.

tum Theodorus, tum reliqui magna sunt consolatione affecli, et

quibus
borati.
tiflce

eas accipieutes,

Nunc vero

et

dignitate

et

fortitudine roa Pascbali

Eliam solum
,

depictura, sed

corde Achabites, non hujusquoque Dominu m

Caremus tamen

litteris illis

Pouita,

ad arcbimandritas redditis. Cajterum haec

ut narrata sunt, se habuisse, fidem faciuut

htteraj

aliae

Dorainum Jesum Christura et Deum nostrura, Deiparam et sanctum unumquemque quajrens quaerit, iuventumque magna ira delet ex omni civitate
et regione ditionis suae
:

ab iisdem

monasteriorum

praepositis

ad

hinc eversa altaria, templa

'

Theod.

!.

n. Ep. sxxv. Cod. ColumD.

Gennad. expos. pro

>

Theod. Slud.

Conc. Flor.

c. 0. sect. 16.

Colunin.

3 3.

- Theod. 11. Ep. xiv. 1. Reg. xviil. secundum 70.

1.

II.

Ep. XIV. Cod.

PASCHALIS
Domini

ANNUS
quam
I

1.

CHRISTI S17.
et

579
:

vastata, et privata et pnblica, qiinc in viro-

nium
si

rum

et

feminarum
exstructa.

habitaculis,

tam

vctcra,

juvare

miserationem implorantcs. Scimus cnim aliter non possit, precumsaltemsubsidio

nobis
,

recens

Miserabile

spectaculum

tan-

magnum

cum

propitium

Deum

habeat

quam facic deformatos homines, et ostenta (\\\xdam sic Dci Ecclesias ornatu suo destitutas ct informes relictas contemplari. Quis
vidit
talia audivit,

emolumcntum allaturum. Quo autem

gnoscat, qualia sint
teris
:

ex parte cohis ea lit-

impiorum dogmata,

aut

cxemphs?llle incumbit Arabs, rnitius forsitan hac in parte erga Christum se gcrit at non sic Tabeel noster. Parcc, Dominc, ne dcs ha;reditalem tuam in opprobrium.
in prisca; improbitatis
ipse, qui cervicibus vestris
:

unquam

adjunxi in quaternionibus qua3 et piorum rogatu, refutanda imperitus susce|)i. Oro autcm
sapientiam tuam, ut onuiia videat, et veniam mihi tribuat crratorum, mcique et inutilis Olii inDeuni
flectentibus precibus suis recordetur . Hactenus
Epistola, qua; missa cst ctiam ad patriarcham
tiochiae,

'

An-

27.

Cum

ergo pictas in tabulis imagines e

et libros qui mentioncm earum continent, proscindit, irridet, subsannat tanquam abominanda et Deo invisa piacula, quaj Deo accepta sunt et mundo salutaria. Heu quis lacrymas teneat? quis gemitus ex imo pectore non edat? Via; Sion- lugent, eo quod non sint qui pie ambulent in eis. Et vere omncs declinavcruut',

sacris donariis sublatas,

eodem Codicc expressum habetur; diversam vero ab his licet eodcm argumento scripsit ad patriarcham Hierosolymorum his verut in
, '

bis

30. Quis annuntiabit'

puerum Sara?

ait

Abraham, quod lactat uspiam sermo divinus et indi:

gno mihi quis nuntiet humilcm Epistolam

ad sacras Apostolici culminis vestri
nisse?

meam

siniul inutiles facti sunt.

Qui episcopi videbantur

et sacerdotes,

mona-

chi et Sfficulares, omnis sexus et omnis setas; alii quidem circa fidem naufragium passi sunt, alii si minus mente et cogitatione demersi et ha;retica saltem communione mortis metu contracta eadem ex parte periculo involuti. Relicti tamen sunt qui non curvaverunt genua ante Baal siquidem tot numero, quot numerati sunt a Deo.
,

Attamen perveniet, ut spero. sana cupiditate, sed necessaria causa impulsus et Epistolam mittere ausus sum, et latorem una fratrem charissimum Dionysium destinare, fidelem prorsus, et qui supplere per se omnia queat, qua)
Epistolae desunt. Itaque velut absens corpore, pra;-

manus pcrveNon enim ve-

autem spiritu, primum quidem ejus pedes secundum Deum ambulantes amplector. Hinc enim mihi benedictio et sanclificatio deinde tanquam
sens
:

omnes, qui primus est inter nos, sacrum caput nostrum ct ejusdem tccum dignitamonachi et tis, episcopi et sacerdotes Domini monachas, quorum ludibriis ct verberibus tentati fueruut; illi vincuhs et carceribus pane modico et aqua vitam trahentes, alii exiliis rclegati, ahi in
28. Ante
,

ab ea jussus, ad sancta loca proficiscor, adveneror sacrum locum, quod divina vestigia calcarunt, vivificum
fuit,

monumentum,
Jcsu

in

quo sanctissimum Dei

corpus depositum

et Salvatoris nostri

Clu'isti

desertis et montibus, in speluncis et cavernis terrce

versantes

quidam insuper

flagellis

cffisi,

martyres

emigrarunt. Sunt qui sacco inclusi in mare demersi nocte fuerunt, ut ab iis, qui viderunt, relatum est. Quid csetera? Anathemate feriuntur sancti Patres nostri. Prjedicantur qui impii
ad
fueruut. Infantes impietatis dogmata, tradito
gistris

Dominum

sacrum Calvaris locum, ubi Dominus gloria; crucifixus. Alio pergo sanctam Betblehem quasi Edem conspicio, divinum adoro praesepe supra urnam auream, in qua non manna, sed panis vitae conditus est. Video etiam sacrum montem, in quo
:

divinissima

transfiguratio

olivarum

montem
:

tomo,

docentur.

proiugium inter non hcet. Mox instant

maNon est usquam salutis mortales. Pium verbum profcrre

insidiaj,
ita

unde ad cselos omnium Dominus evolavit sacram Gethsemanem ubi sepulcrum omni honore colendse Deipara; Domina; nostra;. Hocatque illud, ne loDgam texam orationem. quanta vel ex ipsa commemoratione manat satisfactio quot et quan, I

ut vir a conjuge

tis

culturis pra;est beatitudinis tua; vertex!

Tu

pri-

sua caveat. Judices et pittaciorum oblatores ad hoc ipsum ab imperatore raercedem capiunl, ut observent, ubi quisque quid dicat a Caesare discrepans,

patriarcharum (quod scihcet prima Ecclesia esse coeperit Hierosolymis), licet quintus numereris. Ubi enim Episcopus animarum, et Pontifex omnium
natus
est, et

mus

aut impietati non communicet, aut librum liabcat de imagine tractantem, vel imaginem ipsam, aut

divina omnia operatus, ct passus et

sepultus, ubi resurrexit et vixit, et assumptus est

exulem

recipiat, aut captivis

pro Christo ministrcf.

Quod

si

deprehendatur,

illico rapitur, ca;ditur, rc-

legatur,
judicii

unde

et

dominos videas servis supplicantes

:

suprema omnium dignitas proculdubio. Sed de his hactenus, desiderio obscquens, loqui ausus sum. Nunc ad alteram narrationem me converto.
illic

metu. 29. Nobis illud dicere fas est * Non est in tempore hoc princeps, et dux, et propheta, ncque locus primitiarum coram Domino, ut possimus invenire misericordiam. Proptcrea haec apud sanctam

animam tuam
'

indigni lamentamur, ejus patroci-

31. Invasit nos persecutio , beatissirae, et persecutionum omniura Elhnica; simillima. Postquara enim sensit satanas, in januis esse beatam spem, et adventum gloria; magni Dei et Salvatoris nostri Jesu Cbristi , majores hctreseos faces accendit, pra;ludia adventus Anticbristi. Quid hoc rej

Joel. II.

Thren.

i.

^ Psal. lii.

Dan. in.

'

Theod.

1.

ii.Ep.xv. Cod.

Column. '

Genes. xsiv. secundum 70.

580
est?

PASCHALIS
Exortam olim sub Leone

ANNUS

1.

CHRISTI 817.

et Constantino impie-

tatem, diuque debacchatara, sed divina vindicta

compressam, nunc iterum coguominis

et

seque

tua sumus, quandoquidem fideles omnes corpus sunt Christi et membra de membro. Pra?cipe et aliis sanctis Patribus vestris intercessoriam

membra

impius imperator renovavit tanto conatu, ut illorum i'abiem obscuret. Expressnm |iictura Christum
insectatur

manum

porrigant, ut

multorum

interpositu,

nobis Deus misericordiam impertiat.

Epislola, et tabellarius ab
tus, etsi a nobis solis

suam Hunc in flnem

destina-

cum

Matre

et ministris.

Ubicumque

nac-

omnibus animo

tus eas est, delet, exurit. Hinc eversa altaria , ffides

sacrse deformatae, sacra vasa

illorum vicem agentibus mis-

concremata. Quin
occultasse, aut

si

sus.
34.
vestra,

repertus quis fuerit

imaginem
omnia

11-

brum, qul de ea

re traclet, rapitur e vestigio, verperpetitur. Hinc ter-

Ut autem ex parte cognoscat celsitudo cujusmodi sint dogmata impiorum, ea in

beratur, et dlra aha

quateruionibiis descripta Epistolae adjeci, quaj et

rores ac trepidationes, stuporesque

omuium ho-

niinum

adeo ut fraterfratri, Vale dicat, et amicus

aversetur.

amicum

32.

Synodus

facta est

veterem impiam illam

confirmans, et Orthodoxam anathemate condemnans. Sacerdotes quisierunt

:

sed

non intellexerunt, Deum uon requod Achab placuit, comprobarunt.

,

Omnes decUnaverunt
paucis

simul inutiles
;

facti

sunt
epl-

aliorum rogatu refutanda imperitus suscepi. Oro autem, ut ea iuspiciat divina tua sapientia quod deest suppleat et veniam tribuat erratis. Atque adeo conservum fratrem nostrum, et htteras aliis, quas accepit, reddere, et huc postea, Deo volente, redire [lermittat . Hoec ad patriarcham Hierosolymitanum Theodorus, qui his addidit' alias ad abbatem Laurae S. Sabae hac iuscriptione notatas
:

admodum
gratia,

exceptis

quibusnam

illis?

A Deo

honorato, dileclo, et spirituali patri,

celebris Laurae beatissimi patris

scopis et prsBpositis,
Ipso,

Dei

monachis et monlahbus, et supremo archiepiscopo nostro.

affecti

meo moderatori
uostri Sabs, et

Quorum quidem
legatl

alii flagellis

sunt,

alii

re-

atque

in carcerem detrusi, alil per hasce

pccnas ad

Dominum

migrarunt, atlileticam coro-

iis, qui sub eo sunt, sanctis palribus Theodorus minimus presbyter et praepositus Studiani . Alias quoque his adjunxit ad moderatorem ejusdem pariter arguLaurffi saucti Charitonis
,

nam

reportantes. Quid deblasphemiaIoquar?Irri-

menti.
33. At quid profecerit his litteris datis ad pa-

detur veneranda et tremenda imago Cbristi tan-

quam

abominatio desolationis, idolumque erroris, eodem modo quaelibet alia Domince nostrae et san-

triarchas,

nuUa

est afflrmatio

Theodori

imo que-

rela in Epistola postea, occiso Leone,

tempore Mi-

ctorum

Nunc,
:

inquit, sincera et inculpata fides.

Nunc Dominus'
tuntur ad cor
Chrislus dixit
:

locutus est

pacem

iis

qui conver-

quasi sublata pax esset, ex quo

ad eumdem HierosolymitaThomam, in qua hac ex parte tantummodo laudat navatam operam a Romano
chaelis imp. scripta

num

patriarcham

Pacem meam do

vobis, ad hoc

usque lempus, et ejus Ecclesia contamiuata, quam beatus ^ Paulus uon habentem maculam praedicat, aut rugam aut aliquid hujusmodi, sed sanclam et immaculatam. Et alii quidem ullimum circafldem naufragium fecerunt. Alii quamvis mente et cogiipsa tamen hffiresis tatione submersi non sint communioue una perierunt. Euimvero etiam ii,
,

Quid hoc reiest?quod fervente hceresis persecutione, conveniebat sublimium sedium antistiles, tanquam

Pontifice. Scribit

enim

haec his verbis

spiritus adjutores, et Apostolici consilii plenos, fra-

teruo animo commoveri,

titur,
alia

manumquo
:

pro veritate

certantibus compatieudo porrigere

inquit',
:

et si

quid pa-

membra

unum membrum compatiantur sive gloriatur unum membrum,

,

qui recta seutiunt, persecutionis diuturnitale

;

titu-

bant circa veritatem quemadmodum iis conhgit, qui ad decumanos maris fluctusuavigatiouisrudes caligant. Miseranda nobis omnia luctuque digna. 33. Sublrahuntur cantica ab antiquis accepta,
in quibus

congaudeant omuia menibra; quianimirum caput est totius Ecclesiastici corporis Christus verus Do-

minus ac Deus
licus

noster.

Quod

sane Occidentis Aposto-

cum prsestitisset, quantum profuerit,quid opus

imaginum

flt

menflo. Canuntur pro eis

ipsis

impia nova dogmata palam exposita, quaj et pueris traduntur a magistris. Omnium rerum impia
est couversio. Facti

est loqui? partim quidem resistentium mentes summopere conflrmans (vel exiguum quippe momeutum vim ac robur fessis ac laborautibus addere solet) j)artini

iinpioruminsolentiamaspiritu profecta

sumus

sicut
:

Sodoma
:

et

Gomor-

rha propter peccata nostra et procella hajresis altius in dies assurgens nos operit nec inventus est qui Christum Deum nostrum expergefaciat, ut increpet turbulcntum hoc mare. At tu esto nobis

reprehensione profligans. Quo quid esse potuit salutarius? At vero qui idem fucere cum posseiit, dicere ininiiniine praestiterunt, sed contrarium
:

ser nequeo, beatitudinis vestraj augeli reverentia,

unus

duodecim

Apostolis,

beatissime.

Excita e

quanta illis debeatur reprehensio Haec Theodorus. Sed hajc ex aliis ejusdem ad Paschalem redditis
.

dispensative dormitantem, quia perimus omnino. Si quod estaliudauxilii pharmacum, ad sanandos infini:os, ut peritus,

somno insomnem oculum

litteris,

manifesliora fient.

36. Duo monachi Constantinojiolim missiacriter

decertant pro fide Catholica.

Ca^terum querela

exsurge

deprecamur
-

sanctissimc

obteslamur

Theod.

1.

11.

Ep.xvi. xvii. Cod. Column.

Cor. XII.

'-Theod.

1.

ii.

Joan.

siiv

Ephes. v.

Ep.

cxsi.

s 1.

PASCHALIS
ista

ANNUS

CHRISTl 817.

581

Theodori de patriarchis, niagis pertinet ad

et

populum impie per fraudem evertat. Deinde etiam

adiiortatur, ut rclicta
iiac

Antiochenum, quam ad ipsum Ilierosolymitanum. Siquidem nondcfuit patriarclia Hierosolymorum succurrere, ut potuit, periclitanti sub impio Leone Ecclesia) Constantinopolitana) etenim selegit ex S. Sabtu Laura a Sarraconis tunc temporis aftliclata duos egregios mouachos, sancti-

Aiexandrinum

profana

et

impia opi-

nione, cjus loco ediscat pietatem. Fortasse enim,

inquit, tibi

Deus placabitur, et non Domiui tanquam facem aliquain ipse

38.

omnem
bibes.

iram

Quamobrem

imperator,

cum

etviri esset

libertatein admiratus,

tate claros, doctrina

conspicuos, Christiana con-

tunitatem, et

etprietereaverborum oppormoruin modcrationem, et (|ute ex

illius,

stantia firmos, revera

duo

belli

fuhnina adversus

animo ad vultum emanabat

madvertisset alacritatem,

ut poterat, anireveritus,
et

grassantem impietatem, et sagittas acutas in manu Dei omnipotentis. Hi Constantinopolim missi, nou solum sub Leone Armeno, sed et sub Michaole

eum

est

moderate

tulit ejus re|)rehoiisiones.

Deinde ctiam
est
:

cum

accersit,

ct faniiliaritor

eum

allociilus,

quam

sub Theophiio imperatore Iconomacho marlyriumcgregie consuinmaverunt. Sed de eorum modo \noCoustautinopolim, el confessione coram Leoue hic agendum. Auctor ejus temporis, qui
lectione

strenuissime certaverunt, ac

demum

rogans quisnam
vellet illa

esset,

etunde veniret
et

et

quid

sibi

mira

et

incauta dicendi libertas. IUe autem

ct sigiiificat

patriain,
:

suuin esse cx Pala;stina

adventum renuntiat
tere vel

quod statuebat non oporapud iin[)eratorem seadiccndo reprimere,

et
est in cailis, affectuiu

amborum
lacta

certamina est prosecutus

ista

quam

sin-

quando videret regom, qui

injuria.

cerissime, ubi de grassatioue

Sarracenorum tunc

mentiouem habuit,

mox

subdit:

Deinde aperil dogmata, docet houorem divinarum imaginum ;etcum aliadixissct, etadjehoc esse indiciuiii nostri in Christuin dcsiconfessionem ab eo suscepta; carnis. Deinde destruit propositas ab illo quastiones fide Ciiristi et virtute sermonis et spiritus. Postquam autem, ])0st nuilta, quffi inter eos dicla sunt, Theodori oratio victoriam est adepta, primuin iniratur imperacisset,

37. a Haec videns divinus ille antistes et pastor

HierosolymitauaBEcclesia.',etscienshaecessepcEnam
peccati et ira;

derii, et

poculum, piopterea quod despicatui

habetur

et

aboletur divinarum adoratio imagi-

uum, excilatur prolinus ad zelum, el quffirit niodum, quo poteril tautum exstiuguere inceudium, et
ostendere eos male facere, qui sunt parati uova
iutroducere, et prompti ad transmovendos
liniites.

tor,

deinde etiani

ei incipit

blandiii, toto

animo

contendens, talem virum in

statem, per
39.

suam

redigere pole-

Sic revocabuutur captivi et cousequentur misericordiam sauciatee anmite. Ad haec ergo admodum aptum sanclum iuveuit Theodorum, ut qui et vir-

quem multos
tale

esset suporaturus.

Postquam vero

vidit

posse: dicens
:

nam

quid etiam apud

eum a se capi non eum adjecerat,

magnus
ponti-

tute esset celebratus, et

in dicendo exercitatus,
et
:

Oblitus es eoruin, qua; Deo promisisti, o

etzelum spiraret acrem Ecce me, dicit poatihci

et tuis

juvenilem.

flle

autem:

imperator,
fex,

quorum

iutercessor fuit

mitte me, et proficiscar,

quando tuocapitiimperatoriam imposuitcoro,

adjutus precibus, pudore afficiam impie-

nam
tum
rat

(cuni

videlicet

promisisset fidem servare

tatem. Ipsum ergo mittit patriarcha,

cum

preci-

Catholicam). Parce anima) tuaB, et prius ornamenrestitue Ecclesia;, et noli

bus eum undique muniisset, tolum curroborassct.

serunt

et

spe in Christum

pugnare
Haec

cum Deo
ille sic

justo Judice et forti, etianisi iion quotidie iram infe-

Ut autem prcetermittamus ea, quaj interces-

proptersummam benignitatem.
:

ad

cum

venisset in

regiam secum fratrem

scquei'etur, et qutc

eiim libero est locutus

imperator vero, soluto

firae-

habeusTheophanem, qui eum

co conspirabat
iuvaserat,
:

textu lenitatis, iu iram el furorem erupit; et rogavit,

erant fraterna, seutiebat, et in zelo pro pietate cuni

an

esset aliquis

ejusdem

aniini et sontentiie in

prinmm quidem

sicintrepide

sistit

in conspectu ejus,

qui Ecclesiani

more

praidouis

(Theodotum pseudopatriarcham intelligit). Ubinam enim ille se gessit morc sacordotali, et libere arguit quod eos pervertat, quos pascit, et
haeresim
ei

cujuseratTheodorus. Postquam vero intelloxit de fratre ejusTheophaue, et quod nou minus quam naturam conservat in dogmatibus cognatiopietate,

nem,

et fiaternitatem

ambos diu

llagcllis

cssos

condomnat, ut rologentur ad ostium Pouti. Jubens

acerbe exprobrat? Deinde

ipsi

quo(|ue

nemiuem

eis

importirenec cibuin, ncc potuin, nec

(iiuiuit)

imperatori ex adverso occurrit

tanquam acutus

vestiinontum, utmali

sicinaleattorantur .

quidam gladius; et non solum eum criniinatur, quod suam perdat auimam, sed etiam quod Dci

Hacteuus de cerlamine sub Leone. Quod autom cxanllavit sub Michaole, suo loco dicturi sunms.

582

PASCHALIS

ANNUS

1.

CHRISTI 817.

AnDO

periodi Graeco-ROBian 6310.

Anno JErx Hispan.

Paschalis
I

855.

Anno Hegirae 202, inchoalo

die 20 Julii, Fer. 2.

Jesu

Cbristi 817.

papa; 1.

Ludovici imp. 4. Leonis Armeniimp. S.

A num 1 ad 5. 1 Moritur Stephamis IV PP. Stephanus papa, tertio postquam Romam venerat mense, sed nondum exacto, circiter VIII kalend,
.

Colbertinus
Catalogi

num.

417, Ordericus
vi,

lib.

2,

Hermanannalista
edi-

nus Contractus, Martiiius Polonus, Luitprandus et

Colbertiui
ii

et

et

tam

Februarii

diem obiit, cui Paschalis successor electus , post completam solemniter ordinationem suam, et munera et excusatoriam imperaiu qua sibi non solum tori misit Epistolam
;

Fuldensis,

quam Hermannus Contractus juxta

plurimum renitenti Poutiticatus honorem -velut impactum asseverat. Missa tamen alia legatione, pactum quod cum praedecessoribus suis factum fuerat, et secum fleri et firmari rogavit. Hanc legationem Theodorus Nomenclator et
nolenti, sed etiam
detulit,
et ea

tionem Canisianam, diserte affirment, eum IX kaleiulas Februarii, seu die xxiv mensis Januarii defunctum, manifestum est, Eginhardum et annalistani Bertinianuni de die scpulturai Stepbani interpretandos, quem passim auctores cum die obitus confnndunt. Papebrocius quidem in Conatu
Chronico-Historico ejus
Februarii seu
nectit; veriun

mortem cum

die xi kalend.

Eginbardus

in Annal. et

quse petierat, inipetravit , inquit iisdem verbis auualista

cum eum

die xxii mensis Januarii condie insequenti adliuc in vivis

Bertinianus. Auctor Vitfe Ludovici Pii tradit etiam

Stephanum

tertio

mam

rediit,

mense, postquam e Francia Roultimum diem clausisse. Quare cum

Stephauus IV die xxi mensis Januarii supremum diem obierit, circa initium meusis Octobris anni elapsi e Francia digressus est, et circa inilium mensis Novembris ejusdeni anni
2.

demonstrat subscriplio Rcscripli ab eo dati, quae extat in Excerptis Chronici monasterii Farlensis apud Duchesnium tom. iii, pag. 655, in qua legitur Scriptum per manus Cbristophori scriniarii, in mense Januarii, Indictionex; beue valete. Datum X kal. Februarii, per inanus Tlieodori.... sanctseSedisApostohcae, iniperante doinino
fuisse
:

Romam

pervenit.

Succedit

ei

Paschalis. In

Anastasio edi-

Hludovico piissimo Augusto a Deo coronato, magno, pacifico imperatore, anno ui et patr. ejus

emortualis Stepbani non memoratur. Eginhardus in Annal. et annalista Bertiniauus tradunt eum obiisse circa VIII kcdend. Februarii. AuctorChroniciFoiitanellensis, cap. 16,
tionis

Parisiensis

dies

ait

eum

decessisse VIII kalend. Febr.

:

Verum cum
menses seillos se-

Anastasius dicat

Cessavit episcopatus dics duos,

(legendum P. C. ejus, seu, post consulatum ejus) anno iii, Indictione x . Indeque iutelligimus, Stepiianuin subita morte sublatum esse, et Ludovicum Pium ipso, quo imperium iniit, die consulatum perpetuum capessiisse, uti iu more positum erat. Obiit itaque Stephanus papa die xxiv mensis
Januarii, sequentique sepullus, et Paschalis ejus

asseratque

eum

sedisse a7inos septem,

est,

ptem, manifestum

librarium annos

successor,

eadem
fuit.

die, qua; in

Dominicain cadebat,

ptem maguo errore Stephanu lY attribuisse, cum ex eodem constet eum die xxii meusis Juuii anni elapsi ordinatum esse, et ex antiquis Francorum aunalislis, illmn hoc anno vivere desiisse. Quare cum menses septem sederit, ut habeiit Codex Ms.

consecratus

Paschalis legalum statim ad

misit,

Luel

dovicum imp.
et amicitia;

qui

negotio peracto,

petilis iuipetratis, su[ier

confumatione

scilicet pacti

moie prLtdecessorum suorum reversus

auctor Vitae Ludovici Pii
(1).

est , iuquit

(1) Ut aliquid epocha; Pontificatus

in unum volumen compacta; quod quidem ex autographis descripta sunt, nonnulla quoque eu deinceps multa, cum suis spuria et schismatica in eo deprehendi arbitramur. Ha:c de eo Regesto pra;moaita esse voluimus, quomam ex mendis et najvis a nobis ex eodem Regesto descripta dabimus. In eo igitur pag. 01, recensetur locatio qua,'dam, cujus imtium est : Anno Deo sacratispropitio Pontificatus dorani Paschali summi Pontifici et universali PP. (super geminatam PP. aliena manu scriptum est primi) in in sima Sede B. Petn Apostoli sexto, ludictione xv, mense Septembrio die iv, Palumbus presbyter ibi est, et abbas monasterii S. Erasrai illustrissim;u femma; jugalibus perCa:lio monte locat ad tertiam generationem Trasmundo secuudicerio sancla; Sedis Apostohca;, seu Philipp;e re, et sonis fundum, qui appellatur Ad seplem arbores, positum via Tiburtina, milliario ab urbe Roma plus minus quinto . Infra : De qua

et Scholastica;

Paschatis I ex veteribus monumentis addatur, apud Sublacum asservalur adhuc etiam veterum documentorum magna
Christi sa;culum xii scriptum est. Multa quideiu oscitanter a

in Regesto Sublacensi, sciUcet monasterii SS. Benedicti

collectio

volumen ante medium

librario

PASCHALIS
3.
.

ANNUS

1.

CHRISTI 817.

583

ad 19. Annalista
vcrbis opiis

Convcntus Aquisgranensis A numero 5 Cffisareiis a Lambecio ediliis liis

Capilulare
prffibuit, ut

institutum imperatori confirmandum oninibus in regno suo positis mona:

suum claudit: a Anno quarlo (scilicct Ludovici Aug.) conventum suiim habuit Hluduwichus imperator cum Francis in Aquisgrani mense
Junio, et
indicto

steriisobservare priccipercl
praeluiit .

cui protinus imporator

(adde jejunio ex chronograitho

cst

Hildcn3heimcnsi)ordinatus

fihusejus Hludarius

in imperatorem, ut consors regni fieret

cum

patre.

Eo anno Stephanus papa

Paschahs
in

deccssit,

cui

successit

Pontificatu.
leravit

Bernardus quoque rex

contra imperatorem, et

asscnsum Ea capi5. Capitida eam in rem condita. sed lxxii tula numerari consuevcrc octoginta tantum habct Leo Ostiensis in Chronico Casinensi lib. I, cap. 10, Lxxii. Ludovicus imperator, qui cognominalus est Almus vel Sanclus, hujus KaroU filius, quarto imperii anno Aquisgrani in palatio

Itaha) seditionem

cum

plurimis totius Franciaj abbatibus

rehgio-

Hhiduwichus Augustus Itaham cum exercilu perrexit. Eodem anno Piatgarius abbas (scilicet Fuldensis) depositus est . Quae verba ex eo cxscripsit

sisque monachis

conventum
qua;

faciens

utilissima

nostri ordinis observationi septuaginta et

ralia capitula constituit
iios,
;

ita fere

duo geneomnia apud

usque ad depositionem
heimensis

annaUsta Hildensqui suos Annales ab anno dccxiv , quemadmodum Cssareus , auspicatur, huncque modo integrum describlt, modo mutilat, et quanRatgr^.rii
,

ac

si

beati Benedicti

regula observantur .

Iluic Capitulari Aquisgranensi haec prcTfigitur in Anno Incarnahonis Domini nostri Jesu scriptio
:

Ciiristi

Dcccxvii, imperii vero gloriosissimi prinJulias,

doque amplificat. Quod

si

Lambecius ad

id

animum

cipis

Hludowici quarto, VI idus

palatii ,
asserit,

cum

in

domo
7

Casareo Hildensiieimensem tantum supplevisset ac emendasset. Is postea vel quispiam alius eosdem Annales Caisareos usque ad annum Christi cmxcv peiduxit, ut notavit Duchesnius tom.
exhibet; ahus
iii,

advertisset, ex annalista

Aquisgrani
recilata,

et ca;tera a

Baronio

num.

ubi

ea

legi

in

Additione prima
extant
inter

post

septimum librum Capitularium Francorum.

editione
Pii

Quae tamen in
capitula

Baluziana
i

ubi Chronicon Hildensheimense

Ludovici

tom.

Capitul, reg. Franc.

anonymus eosdem usque ad annum

usquc ad

pag. 580, variis Notis illustrata.

6.

circiter mxl, aliusque

annum

Mcxxxvii

Quce uniformitatem

vitce

respiciunt.

continuavit, ut suis locis indicabo.

-i. Ordo S. Denedicti ad unitatem redactus. Ludovico Pio imperante regula sancti Benedicti adeo propagala erat, ut is cunctorum monachorum pater appelletur ab Ardone monacho in Vita sancti

Non

desunt, qui sanctum Denedictum Anianensem

ordinis
refellit

abbatem propagationis auctorem faciunt, quos

fatione

sancti

Benedicti

Mabillonius in Praj-

ad

saec. iv

Benedict.,

part. 1,

num. 73

et

seqq.

Ardo enim laudatus, qui LudovicoPiofcquaprodit condita esse capitula Synodi Aquis-

Benedicti Anianensis abbalis,

quod ante eum AI-

lis fiiit,

cuinus ad ipsum iisdem fere verbis tradiderat in Epigrammate cxii, sed cum in eo celeberrimo ordine disciphna jam collapsa esset, gloriosissi-

granensis,

non ut regula
;

sancti Benedicti primitus

satis

inveheretur

sed ut consuetudines, quas ipsa

assentientibus cunctis,

non

explicat,

ratae

habe-

mus

Ludovicus, tumrexAquitanorum,

bus in regno suo monasteriis

praefecit, ut

eumomninormam

rentur etsusciperentur:

Judicia igitur regulae,

inquitArdo,
tudines

saluliferam cunctis ostenderet , inquit idem Ardo

cunctaque dubia ad proficuum deducta effectum, quas minus regula pandit consuea
,

de sancto Benediclo Anianensi abbate, qui eliam

loquens de
in
iis

assentientibus

cunctis
:

protulit

(nempe
Capiprae-

quce hoc anno idem Ludovicus Pius

:

Synodus Aquisgranensis)
buit, ut
riis

de quibus

eUam

conventu Aquisgranensi egit, haec scribit Mulla monasteria erant, quae quondam regulariter fuerant inshtuta sed paulatim tepescente rigore, regularis pa>ne deperierat ordo. Ut autem
,

tulare institutum imperatori

confirmandum

regno suo posltis monasteobscrvare praeciperet, ad quem scire cupientem

in

omnibus

dirigiinus . Post haec totius negotii

summam
;

ila

sicut

una omnium erat omnium monasteriorum

bus una

professio,

fieret

quoque

concludit Ardo

Perfectum itaque propagatum-

salubris

una consuetudo,
per [dures

jubente imperatore aggregahs ccenobiorum patri-

cum quampluribus monachis

resedit dies. Omnibus ergo simul positis regulam ab integro discutiens, cunctis obscura dilucidans, dubia patefecit, priscos errores ahstulit, utiles con-

suetudiues affectusque confirmavit. Judiciu igitur

regulae cunctaque

dubia ad proficuum deducta

protulit,

effectum, quas niinusregula panditconsuetudines,

asseutieutiijus cunctis

de quibus etiam

que est opus, divina opitulante misericordia et una cunctis generaliter posita observatur regula cunctaque monasteria ita ad formam unitatis reducta sunt, ac si ah uno magistro, et in uno imbuerentur Ioco,nempe uniforniis mensura in potu, in cibo, in vigiliis, inmoduIaUonibus,cuncUs ohservanda cst tradita. Qua; fusius in consequentibus explicat Argo. His consonat quod in Vila Ludovici Pii de hac Synodo memoriae proditum est, nempe Ludovicum constituisse Benedictum
:

de quibus omuibus suprascriplis juratus dico per

Bios

Deo coronalo domno lacbdovico, et loihadomni Paschali summi Pontifici et universalis PP. SicDum man. Palumbi Secundoceren banc chartam facla raihi Trasmundo et Philipp;i' jugalibus subscripsi, ettestes etc. Sequunturduo sexlus Ponttficatus Paschalis, et Ego Zacharia chartuiarius et ma^ister ceusi Urbis Roma; coraplevi et absolvi . Annus testes. In line

Deum

etc. Saucla; Sedi Apostolici principi a

niagnis imperatonbus, seu salutem viri bealissimi, et Aposlolici

Indiclio

XV

conveaiuul in

annum

Cbristi

Dcccxxii.

Georgics.

584
abbatem,
et

PASCHALIS
cntn eo monachos strenuaB

ANNUS
qui

1,

CHRISTl 817.

vitae,

per omnia monasteria eiintes, redeuntesque uni-

tam viris, quam sanctimonialibus, \ivendi secundum regulam sancti Benedicti incommutabilem morem .

formem

traderent cunctis monasteriis,

nostros reges Francorum diriganquod nierum commentum est cum ipso Ludovico Pio vivente Eugenius 11 papa ad

snccessores

tur, etc.

postulationem
statuerit, ut
nisi

Lotharii imperii paterni

coUegae

Pontifex

Romanus non

consecretur,

Jam

itaque cunctis monasteriis

;

imposita fuerat
a Ludovico

regula sancfi Benedicti

varios ritus

scd

cum eam secundum

Aua

monachi observarent,
est,

gusto provisum
ria

ut missi

per omnia monaste-

(monachi)

uniformem

traderent,

tam

viris,

legatorum imperialium, quod tofo hoc sajcnlo et ultra in usu posilum fuit, absque eo quod clerus Romanus illam donationem in mediuin attulerit, hcet sese ab ea lege abhorrere non semel ostenderit imo et Hadrianus 111
in
prffisentia
;

quam sanctimonialibus incommutabilem vivendi morem secundum regulam sancti Benedicti

:

papa illam resciderit, cujus tamen decretum executioni mandatum non fuit. Nullum itaque de
ejus
tiensis sa?culi
fuit,

Ideoque in Synodo Aquisgranensi, non de novaj

regute susccptione, sed de uniformi ratione vivendi

est,

secundum regulam
aliis

sancti Benedicti

actum
de-

dubium superesse potest. Leo Osduodecimi initio demortuus, primus qui ejus meminerit, ideoque non multo antea
falsitate

ut

argunientis, et
loco

quidem
citato.

invictis,

excogitata fuerat,

monstrat Mabillonius

In

conventu

Aquisgranensi anno superiori congregato, regubTe

pro canonicis

et

sanctimonialibus canonice viven-

tibus condita; sunt, scd in conventu

abbatum ac

monachorum

anno habito pra>scripta sunt abbatibus ac monachis laudata capitula lxsx vel lxxii, perperamque Cointius hoc anno nnm. 135 et seqq. hrec omnia ad unam eamdemque Synodum Aquisgranensem refert, secutus auctorem VitcB Ludovici Pii cujus verba recitat
in
;

eadem urbe hoc

Ludovicus Aug. monasteria in tres classes Ad hunc Aquisgranensem conventum pertinet etiam Constitutum, quo Ludovicus Augustus monasteria regni sui tres in classes ita distribuit, ut regi nonnulla militiam et dona, quajdam non militiam, sed dona tantum, alia nec militiam, nec dona, sed solas orationes debeant, juxta Notitiam quam Sirmondus tom. ii Concil. Gall.
8.

dividit.

publicavit, ex exemplari,

quod mendis

scatet, in

quo

legitur

Anno

Incarnationis Domini nostri

Baronius num.

6, qua? hunc etiam impulere, ut anno superiori prioris conventus Aquisgranensis in quo hbelli pro Institutione canonicorum et canonicarnm editi, nullam mentionem fecerit. At duas Synodos Aquisgranenses distinguendas esse, anctoremque Vitae Ludovici Pii eas in unam eamdemque male confndisse, argumenta a nobis pro-

Jesu Christi ncccxvii, Ludovicus serenissimus Augustus

fecit,

diviua ordinante

providentia

conventum

quae monasteria in regno vel imperio suo

et

dona

militiam facere debent

lata certo ostendunt.

7.

Donatio Ludovici Pii

siipposititia.

Do-

etc. Quae dona et suntnMmeroxiv, qufi' ibidem memorantur. Quae tantum dona dare debent sine militia , sunt numero xvi, ibidem etiam commemorata. Quae nec dona nec militiam dare de-

militiam facere possunt,

,

beant, sed solas orationes pro salute imperatoris,

vcl filiornm ejus et stabilitate imperii , sunt

natio qua; a Gratiano dicitur facta EccIesisB

a

Romanae

nu-

LudovicoPionon minus commentitia, quam quaj Constantino Magno aftingitur, ut jam aliqui viri eruditi viderunt, qui hoc tamen omnibus pcrsuadere non polucre. Ex tot enini PontiGcibus Romanis, qui dona a Pippino et Carolo M. facta memorarunt, nnllus est qui donationis Ludoviei Pii meminerit, quia nempe justissimum habentes titulum rerum ab Ecclesia possessarum, fictitium contempsere. Praiterea Otto primus, et Henriciis primus imperatores singillatim enumerant, quai Pippinus et Carolus M. Ecclesia; Romanae donarunt, eaque Diplomatis suis confirmant, sed donationis Ludovicianae

7nero xviii,
sunt.
in
ct

quorum nomina ibidem etiam

illis

expressa

Agunt de omnibus

monasteriis Baluzius
et

Notisad Capitul, reg, Franc. pag, 1092

Cointius hoc anno nuin, 238 et seqq,

seqq.

Cum

porro

Notitia

monasteriorum a Sirmondo edita vakle corut ipsemet fatetur,

rupta
aliud

sit,

nullumque hactenus
;

mentionem non

fecere, ut viet seqq.

dere
et

est

apud Baronium annocsiLxii, n. 3

n. 7 et seqq. Tertio,

anno mxiv,

Ludovicus ea

donatione concedit Apostolicte Sedi insulas Corsicam et Sardiniam et Siciliam sub integritate ciim

omnibus adjacentibus

lerritoriis ; et

tamen

Sicilia

successorum fuit. Denique, in ea donatione Ludovicus slatuit, ut mortuo Pontifice Romano, quem omnes Roin potestate Caroli M. nec

nunquam

mani

elegerint sine aliqua ambiguitate et conlra-

exemplar ejusdem Notitia; inventnm sit, existimo Sirmondianuni non esse antiquum cum in eo bis hffic verba legantur, in Bamria. Hoc cnim nonien recens, el Bavaria apud antiquos nisi vel Bagoaria semper appellata Bajoaria qnod hoc SKCulo Bagarria saepe nuucupata reperitur, ut alibi ostendimus. Post omnia illa monasleria sequuntur iu eadem Notitia monasteria xxxvi, in Aquitania nempe xiii, in Septimania xiv, in Tolosano iv, in Vasconia v, sed incertum, cur haec ponantur exlra tres pra;fatas classes, qui; regi vel militiam et dona, vel dona tantum, vel solas orationes debent. Dicit Cointius num. 290, non defuisse rationcs, cur ab istis monasteriis orationes tantum postulentur, quod scilicet a Saracenis diruta fuissent. Sed hfec conjectura non satisfacit
, ;

more canonico consecretur. Et cum cousecratus fuerit, inquit, legati ad nos, vel ad
dictione

cum

ea monasteria xxxvi non colloceutur intcr ea a quibus oraliones tantum imperator petebat.

PASCHALIS
9.

ANNUS

1,

CIIRISTI 817.

585

Lotharhts

fit

consors imperil.

Praeterca

eadem Aqiiisgranensi Synodo filiuin suuin primogenitum Lolharium coronavit, et nominis

in

atque iniperii sui sociuin

reges
joaria;

sibi

constituit.

Cixjteros

cominoratus Icgatos Abodritorum, et de Abdirhamam filii Abnlaz rcgis, ad se missossuscepil,inquitEginhardus in Annal. anno DCC('.xvi.Tnm hocanno: LegaUAbdirhamam
pctiit, ibi

Hispania legatos

appcilalos,
pra'fecit ,
in

unum

Aqnitania;, alterum Bainquit Egin-

nempe imperator,

Annal. Quare Ludovicus Pius, qui anno Bcccxiv filios suos Lothariwn et Pippinum regos

hardus

appellarat, illum Bajoariaj,

in

hunc vero

Aquitania>,

hoc conventu consiUum

illud mutavit;

Pippino

enim Aquitania) rege confirmato, Liidovicum Bajoariae rcgem institnit, et Lotharium Bajoaria
exauctoratum
iecit.

Abulaz rcgis Saracenorum de cffisarangusta, et compendii, ab impcratore auditi Aquasgrani eum pra!cedere sunt jussi.Quo cum imi^erator pervenisset, legatum Leonis imperatoris de Constantinopoli prp DelmaUcorum causa missum,Nicepboruin nomine suscepit.Quem ctiam, quia Cadolach, ad quem illorum confinium cura perUncbat, non aderat, et tamen
filii

missi pacis petenda) gratia venerunt

imperaloria!

dignitatis

consortem
sit

brevi venturus putabatur,

opperiri.

adventum

illius jussit

Ludovicus in Lothario imperatore renuntiando, doaLudovicet annalista Moissiacensis hoc anno cus imp. apud Aquis-Palatium celebravit Pascha.
:

Quam

inaturo tamen consilio usus

Quo

veniente, ratio inter euin et legatum

iinperatoris de qucestionibus, qnas

idem

detulit, et

habita

est.

Et quia res ad plurimos et

Romanos

Sclavos perUncbat, neque sine illorum prassentia

finiri
illo decernenda differtur. Cadolach et pra;dicto lcgato in Delmatiam Albigarius Unrochi nepos. Legati etiam Abdirhamam, cum tribus mensibus detenU

Et in ipsa a?state jussit esse

ibi

conventum populi

posse videbatur,

de omni regno vel imperio suo apud Aquis sedem

regiam, id
est,

Missisque ad hoc

cum

episcopos, abbates, sive comites, et

eis

majores natu Francorum. Et manifestavit sterium

tueret
cousilii sui,

my-

quod
suis

cogitaverat, ut consti-

essent, et

jam de

reditu desperare coei^isscnt, re-

unnm

de

filiis

imperatorem. Habebat

missi sunt. Baronius

num. 19 de hac
Iiabet

legatione

enim

uxore Hermengarda regina. Nomen uni Clotarius nomen secundi Pippinus, et nomen terUi Ludovicus. Tunc omni populo placuit,
tres fiUos ex
,

Grfficorum et controversia, quaj de finibus Dalma-

tarum
Vita;

erat,

paucis
Pii,

sermonem
fuit.

cnm

auctore

Ludovici
12.

qua; ideo ex Eginhardo in

AnnaL

ut ipse, se vivente, consUtueret

unum

ex

filiis

suis

distinctius

narranda

impcrare, sicut Karoliis paier ejus fecerat ipsum.

Pacem cum

utrisque sancit.

JoannesLuet

jejunatum est ab omni populo, ac letanise facta?. Post boc jam dictus imperator Clotarium, qui erat major natu, imperatorem elegit, ac per coronam auream tradidit ei imperium,
tribus diebus

Tunc

cius

meus, dum

viveret, amicus, lib. 1 Hist. Dal-

maliffi cap. 13,

Slavos seu Sclavos in Orientalos

Scptentrionales separat; bosque ad inareBaUicum,

populis acclamantibus et dicentibus, vivat impeRATOit cLOTARiLS. Facta cst

autcm

Uetitia

magna

in

popnlo die

illo.

Et ipse impcrator benedixit Donii-

Francorum diUouibus sitos Deinde Dalmatiam dnas in partes dividit, quaruin una Francis, alteraque Gra;cis parebat. Ideoque duplex tunc habebatur Dalmatia. Dalillos

in Orientalibus

fuisse docet.

num

dicens: Benedictus es

Dominus Deus

noster,

matae

alii

vocantur Sclavi seu Franci,

(|uia Sclavis

qui dedisti hodie ex semine

meo consedentem

in

solio nieo, vidcntibus oculis meis.

Audicns autcm Bernardus Qlius Pippini regis rex Ilalise quod factum erat, cogitavit consilium pcssimum, voluitque in imperatorem et in filios suos insurgere, et per tyrannidem imperium usurpare.

Hanc

10.

Quod

offendit

Bernardum

Italice rer/em.

inauguratiouem paucis verbis narrat Baronius num. 15 exauctore VitseLudovici Pii, quam Bernardo Italiae regi causam novandarum rerum
fuissc, recte scribit annalista Moissiacensis. Balu-

sub Francorum potestate constituUs annumerantur; alii cognominantur Romani scn Gra^ci, quia subsunt imperatori Graicorum, quiseRoinanorum impcratorem dicit. Controversia igitur erat de finibus Dalmatorum Romanorum et Sclavorum, ut ait auctor Vilae Ludovici Pii, id est, de finibus inter Dalmatas Romanos, qui morem Leoni Armeno gerunt, imperatori Romanorum nuncupato, et /)/-

matas Sclavos, qui pertinebant ad regnum Fran-

corum

et attributi

erant ducatui seu praefecturaj

vertebatur, ex nuituo partium
,

Forojuliensi, cui praecrat Cadolachus. Tota itariue

quaislio quae

zius in Notis ad

Agobardum

Lothariuin III kal.

,

tum

Augusti dictum imperatorem testari auctorem ineditum Annalium Anianensium affirmat. Vcrum cum hoc anno feria quinta in diem illum incidorit, eosi 60 die Lothariits imperatof nuncupatus sit dem tamen coronatus non est; cum hujusmodi cairemoniffi per hcEC tempora nonnisi Dominicis diebus aut festis solemnibus fieri solitae essent. 11. Lxidovicus Aufj. legatos Grcecorum et SaVenio nunc ad ea qua; post racenorum suscipit. cclebratum conventum Aquisgranensem peracta
,

consensu pacifice composita est terminis inter utrosque Dalmatas constitutis. Quoad legaUonem Saracenorum Hispaniensium, eis praeerat Abulaz
califa,

cujus fiUus
successit.

era.i

Abderamen, qui

ei

postea in

regnum

Cum

his itaque pax, quai

et

anno

Dcccxv rupta fuerat, redintegrata,

Franciae a
13.

Christiani

sunt.

Imperator

Stephani papa; e Francia

anno supcriori post discessuin Compendii palalium

Saracenorum metu respirarunt, Bernardus Italia; rex adversus Ludovicum Exeunte anno, dum impeAug. tumidtuatur. rator venatione peracta, de Vosego Aquasgrani reverteretur, nuntiatum cst ei Bernbardum ncpo-

tem suum

Ualiai

regem quorumdam pravorum ho74

Baron.

ToMus XIH.

586

PASCHALIS
consilio

AXXUS

1.

CHRISTI 817.
et
:

mimim

tyrannidem meditatum, jam onines

Hugone,
i'at,

aditus, id est, Clusas, cjuibus in Italiani intratur,

ait(jue

Theodorico aliqua ab aliis omissa narTertio die post amissionem luminum

obiit.

impositis fimiasse prasidiis, atque

ciTitates in illius

omnes

Italice

Bernardus

Quod audiens imperator magno

,

verba jurasse, quod ex parte ve-

cum

dolore detlevit.

rum, ex parte falsum erat. Ad quos motus comprimendos cum ex tota Galiia atque Germania congregato cum summa celeritate maguo exercitu imperator Italiam intrare feslinasset, Bernhardus rebus suis difOdens, maxime quod se a suis quotidie deseri videbat, armis depositis apud Cabillonem imperatori se tradidit, inquit Eginhardus iu Anual.
Conforniia narrat Baronius
Vitae

suos tousurari,

Eodem tempore jussit fratres Drugonem Hugonem, et Theodo-

ricum, ad discordiaui mitigandam, et liberalibus disciplinis jussit instrui. Baronius num. 19 dicit,

Adhalardum quoque consobrinum Caroli Magni jussum esse exulare. Verum sanctus Adhalardus anuo Dcccxiv in exilium missus fuerat, ut eo anno
ostendimus.
IS. Ludovicus imp. fratres suos in clericorum Bernardus sepultus fuit monasteria mittit. Mediolani in Ecclesia sancti Ambrosii, ubi extat Inscriptio a Baronio nuni. 18 recitata, in qua lcgitur: Regnavit annos quatuor, menses quinque,

num.

16,

ex auctore

Ludovici

Pii,

sed qua? subdit numeris sequen-

tibus, pertinent

ad

annum

Christi

sequentem, quaB
puniuntur.
:

hic

tamen explicabimus.
14. Bernardiis et conjiirati varie

Subdit
(scilicet

itaque

Eginhardus hoc anno Quem Bernardum) cffiteri secuti non solum

,

OBiiT

XV

kalend.

mah

indictione

XI,

ideoque

sequenti Christi anno, et

armis depositis se dediderunt, verum ultro et ad primam interrogationem omnia uli gesta erant, aperuerunt. Hujus conjurationis principes fuere

Novembri anni
strant
(1).

dcccxiii,
iste

Habuit

mense demonBernardus filium nomine

inierat

regnum

ut ha?c verba

Pil^pinum, qui tres liberos genuit,

etc.

inquit

Eggideo inter amicos regis primus, et Rheginaldus camerarius ejus el Rheginharius Meginharii comitis filius.

Cujus maternus avus, Hardradus, olim in Germania, cum multis ex ea provincia nobilibus, contra Carolum imperatorem conjuravit. Erant
praeterea et
alii

Regino adannum dcccxviii. HuncPippinumLudovicus Aug. in Galliam adduci jussit. Propter eamdem conjurationem tres in judicium vocati sunt antistites, ex quibu.s Theodulphus episcopus Aurelianensis,

cum

patria Italus esset, in proditionis

multi pra?clari

et nobiles viri,
:

qui
et

in

eodem

scelere deprehensi sunt

inter
,

quos
et

aliqui episcopi,

Anselmus Mediolanensis
Detecta fraude
et

Wol-

foldus Cremonensis, etTheoduIfus Aurelianensis.

Tum

anno

Dcccxviii:
,

conjura-

tione patefacta

ac seditiosis onmibus in potestapaucis

Is tamen constanter innocentem se dixit, ut constat ex ejus carminibus ad Ajulfum Bituricensem archiepiscopum, et ad Modoinum episcopum Augustodunensem. Quin et extat Modoini carmen, in quo frustra spes venise fit eidem Theodulpho, si se reum objecti criminis

susiiicionem facile veuit.

tem suam
post

redactis, imperalor A(|uasgraui reverli,

fateri velit.

Ludovicus imp. Bernardiregis ditionem

et,

tur. Transactoque Quadragesimali jejunio

bello partam retinuit,

ut

novandarum rerum

sanctum Pascha diebus conjurationis auctores (qui superius nominati sunU simul et regem judicio Francorum capitali sententia condemnatos, luminibus tantum jussit orbari episcopos Synodali
:

occasionem prajscinderet, Drogonem, Hugonem et Theodoricum fratres iu monasteria clericorum

misit.

Sed ha>c anno sequenti peracta, ut jam mo-

nuimus.
IG. Cultores

Decreto depositos, monasteriis mancipari. Caeteros (prout quisque vel nocentior, vel innocentior apparebat) vel exilio deportari, vel detondi atque in
nasteriis conversari. Siuiilia narrat

tur.

Ad num. 20
et

sacrarum imarjinmnmalehabenet seqq.

Refert Baronius

litte-

mo-

ras sancli Theodori Studitae datas

ad Paschaleni

auctore Vitae Ludovici

Pii,

qui addit

Baronius ex Bernardiim

Pontificem

num
eis

luminibus amissis vitam quoque prs tristitia paulo post aimsisse. Idem habet Theganus qui de Bernardi morte, et de Ludovici fratribus, Drogone,
,

Romanum, ad patriarcham Alexandriad patriarcham Hierosolymitanum, quibus significat quauta patiantur in Oriente sacrarum
cultores.

imaginum

Ex quibus intelligimus omnes

patriarchasOrientishoctempore Catholicosextitisse

(l)Bernar(Ii regis Epitaphium legere InJictionem x, non vero xi, teslafur Muratorius rerura Italio. tom. ii, part. i, pag. 220.Exlioc autem sequeretur rcgni Bernardi exordium anticipandum fuisse ad annum dcccxii et obitum ad anuum dcccsvii. Nec sane abs re existimaretur liernardus jam inde ab obitu patris .sui Pipini deslinatus a Carolo avo rex Italiffi fuisse, ut innuere videtur Eginhardus verbis illis a Pagio recitatis

ad annum Dcccx, 1. Cum auteui deslinatus ille rex Italia; eo niissus fuerit a Carolo anno Dcccxil, ut historici omnes admitlunt ; ab eo forte tempore regni sui italici epocham capessivit. Quod si Carolus anno Dcccxiil in conventu Aijuisgranensi regem Italia! illum renuutiavit; ha;c forle renuntialio, nonnisi confirmatio rei aulea faclie existimanda est. Hoc ego probahilius censeo, (Juam sive lapsum scriptoris comminisci, sive suspicari Indictionura signandarum morcm alium tunc Mecliolani obtinuisse, quod Muratorio visum cst. Conlirmari nostra haic conjectura ulcum(]ue potest ex Alberico monacho Trium Fonlium, ciijus Cbionicon cx auliquis fere totum contextum. et ad annum mccxli perductum
vulgavit Cl. Lebinilius in

rrgem

Italia; facit .

Accession. Ilislor. tom. ii : ille enim ad aunum Dcccxii scribit Carolus imperator Bernardum fiUura Pipini regis Insuper Muratorius in opere, ciijus prior tomus nuper prodiit Mediolani, inscripto de antiquH. lialiw, in Disserlatione x,
:

liiplomata sat multa producit, qua: liernardi

luisse demonstrant.

Hac

si

regoum anie Octobrim anni Dcccxii exordiuntur, idenique vero Octobri ejusdem anni jara cmplnm statuerimus, sepulcralis Beruardi inscriptio ferens obiisse illura die svii Aprilis, Indictione x, post regni annos iv et

gandum

inenses v, explicanda est dequinque mensibus integrisneglecto priori et posteriori incomplelis. Denique anno dcccxii, Bernardi exordium illiesse colligo ex Chronico Andrea: presbyteri a Menkenio prius in voluminibus rcr. Germanicarum vulgalo, dein a Muratorio in antiqiiit.
:

42, recnso; ait enim de Bernardo Quinque rcgnaverat annos, duos sub Carolo, tres sub niudovico . Profecto si Beruardi regnum a Novembri anni Dcccxiii ducendum esset, ne integrum quiJem aomim siib Carolo egisset, cum Carolus anno sequenti dcccxiv Januano mense obient. Andreas autem iste circa medium sxculi hujus Mansi. vivebat, ut ex codem Chronico hquet.

Ital. to. i, col.

PASCHALTS

ANISrUS 1.
scrilis

CHRISTI 817.
cura eo quo
S. Joseplius

587
vehebatur,

cum

alias

ad Antiochcniim eodom argiunciito

navigiis

omnibns eorum nomine prailermisso dignitatem tantum exprimit. Certnin tanien

pserit, in quibiis

ipse capfivus in

Thomam
ex
iis,

Ecclesiani Hierosolymitanam rexisse. ut

Cretam abducitur, ibique gravissiinis catenis vinctns in carcercm conjicitur . Eo in carccrc concaptivos ad constantiam cxcitavit,
episcopura carccristicdio vacillantem corroboravit,

quaj suis locis diximus, liquet.

SS. Theodorus Graptm et Theophanes relegantur. Tum num. 3G et se(|<[. agit Baronius
17.

de

exilio sancti

Theodori Grapti, cisancti Theopha-

aUumque ad dofeclionem promptum allexit ad mortcm pro Christo gloriose a[ipetendam, quod postmodum pncstilit. Posl Leonis Armeni raortem
exiUo revocatus

nis Cantoris ejus fratris, qui missi a patriarclia

Hierosolymorum ad Leonein Aug. coram eo cultum sacrarnm imaginum egregie tuili snnt. Extat S. Tbeodori Grapti Vita apud Surium ad diem xxvi Decemb. Sed cum Surius eam tantum laline relulisset, Combeflsius iii Manipulo originum Conslantinopolitanarum

admovit,
vit

et

manum ad versus scribendos universam fere Ecclesiam suis illustraet

hymnis

canonibus,
(a

quorum

aliqui

adhuc

supersunt.

Josei)hus

sua captivitate reversus)

cognoscit Grcgorium,

liominem plane divinum,

spirans virtutum

commune omnium

solatium, Ecclesiarum solidis-

eamdem

ex Codice regio graece

simara gloriara, actuosum ac

Theodoro Palaestina patria fuit, cujus frater Theophanes a>tate quidem junior fuit, sed yirtute ininime secundus. a Arabes , inquitauctoranonymusVita; Tbeodori Grapti, deserlum quod est ad Orientem colentes, educto adversus Romanos exercitu, multas eoriini populati sunt provincias, multaquc etiain prajsidia
edidit, et meliori versionedonavit.

omnium simulacrum,
periculis

infinih's

prope laboribus ac
vita

dcfunctum, cx hac

ad optatos Dei

sui excessissecomplexus,inquitJoannesdiaconus in Josephi Vita, qui addit

hunc postea adhssisse

Joanni Magni Gregorii a^mnlo atque sectatori, nec

Thessalonica discessisse, donec Joannes ad
migravit.
venit in

Deum

Tunc enim sumphs utriusque

in
icdificavit, et

reliquiis

diripuerunt, monasteriis quoque in PaUcstina in-

locum vastum desertumque,

quo mo-

gruebant ac incursabant

mumque

divini sc.

quorum primuin inaxiSabaj erat, in quo magnus hic

;

nasterium

sacras D. Gregorii ejus-

que
dixi

socii

Joannisreliquias coUocavit. Colitur Gre-

Theodorus exercebatur. Haec videns divinus ille Hierosolymorum antistes et pastor; esseque hoc peccatorum pcenam ctfuroris poculnm intelligens, idcirco niniirum quod divinarum cultusimaginum aboleretur, ad zelum prolinus excitatur, mittitque Theodorum ad imperalorem cum Theophane fratre, qui illum monuit, ut relicta profana illa ac mala opinione, ejus loco pietatem condisceret. Veruiu imperator in irara furoremque erupit, et

gorius in Menaeis die xx

Novemb. Vide

quae de eo

anno Dccxxxi, num. 1. Infra videbimus Josephum rursus sub Theophilo imperatore propter
19.

sacras imagines exulasse.

Pax

Graicos inter et Btdgares sancita.

Hoc

circiter

stituta,

anno Gi\'ccos inter et Bulgares pax conde qua Constantinus Porphyrogennetus in

lib. 1,

sua Chronographia

num.

20, haec habet

Cum

tricennales
illi

cum Hunnis

(quos

Bulgaros
firmanda;

ambos diu

flagris csesos
.

ad Ponti ostia exilio releinfra rursus serrao

vocant) ineundae

(nempe Leoni Armeno) essent

gandos decernit
erit.

De utroque

induciae, pacisque fcedera jurejurando

non quibus
18.

Christiani solent sacramentis usus est

Josephus Hymnographus

Romam

toribits

sacrarum

imaginum misius.

Eadem
religio,

a cid-

ad nirairum Deura cajlcstesque virtutes, sive quae Ciiristi Deique parcns carne fuit, dictorum gesto-

persetutione sa^viente,

quibus Christi vera

rumque

iuspectores, testesqueadhiberet; sed velut

quam

CcEsaris gratia fuit antiquior, toto orbe dis:

persiacfusivagabantur acnonnulli iuBosphorum, pars iu Siciliam migrarunt, alii in summa mon-

Barbarus quidam, omnisque religionis expers, canes, ac quibus gens iinproba immolat, iis gestorum testibus utcns, et dissecabat; ncc quibus illi
lubenter ingurgitantur,
ha;c ipse ad firmandam fldem ore gustare exhorrebat; quod vero Christianain fidem eis concredidit, ad quam a nobis ali(juando, ut videbatur, essent tiaducendi ne sic
;

tium egredientes,efferatamrabiem truculentissima; bellua) fugiebant , inquit Joannes magna) Ecclesia;

Constantinopolitanffi diaconus in Vita S.
.losephi
iii

Hymnographi

in Aclis SS. Bollandianis

ad dieni

mensis Aprilis. Tunc S. Gregorius Dccapolitanus, qui relicta Thessalonica Constantinopolim cuin Josepho propter qucedara negotia venerat, rogatus cst ab inflnita prope monachoruin mulliludineConstantinopoli simul congregata, ut Roniain mittat Josephum, quipapi.e Ronianisque omnibus nuntiet,

(iuidem impictali litare eum puduit. Tum enim in eo, quod fidei margaritas, juxta Doraini sententiam,
miltcbat ante porcos, hisque
illos, vir

im|)ius vere

execrandus, ore lenus

eo rursus, quod ipse in publico convcntu,

uU compellebat; tumque ia Romani moderator imperii,

iii

thealro promiscua infldc-

([uanto

malorum

turbiuc ea civitas vexetur,

vides, dicebant,
pater, qua;
in

simul aliquid opis afferant Dei Ecclesia; graviter

laboraiiti.

lium, fideliumque multitudine rcferto iniUari non erubuit ac consecrari, non alio plane praeraio,

Jam enim

quam

ajterno verrae et igne dignus fuit .

nialorum

tragcediae hic

agantur

vides quanto

20. fmpietas Leonis

discrimine versetur Christi oviie, cura non sit, qui illatam nobis injuriam ulciscatur . Millitur slalim

ciendo.

Aug.

in illo fcedere reji-

Rem eamdein
:

clarius narrat Ignatius

Romam

Josephus a Gregorio, sed

captis

nonuul-

diaconus in Vita sancti Nicephori patriarchffi Con Quis amicitias atque stantinopoli nuniero 80

588
foedera turpiter ac indecore
illo

PASCHALIS

ANNUS
ab

-2.

CHRISTl 818.

cum

Yicinis Hiinnis

Adde aerem

inila

fervidissimis

lacrymis

noii
ipsi

deploret?
illi

Nempe
et

illorum supcrsiitiones Leo,

erat

nostra
:

similes virgis igniculos cmittentem et terrorem videntibus inferentem. Adde iufoecundum mare, salumque ac fluctus absoniorum more visum

usurpantes letiitima,
videre

aquam
que
in

e calice

mutuo flrmaverunt pacta imperatorem Ronianum libare in terram, equorumque clitellas

et se

elTundere.

Adde cognationis

ac necessitudinis obh-

versare manibus, dein terna lora tani^ere, foenum-

altum

attollere,

omni

liac

ceremonia

vionem apud omnes pervagatam, tumultusque ac bella intestina in omnibus provinciisatque urbibus progignenlem. Exinde enim hactenusque conligit, ut civilinm armorum morbus ubique obtineretB.
Obiter observabis Ignatium,

rituque devovere. Gentes vero divina nostra Symbola scelestis contrectare manibus, ac per illorum

quemadmodum

et

virtutem sacrilego

se

obstringere

sacramento.

Nonne

haec crudelitatis fuere

germina? Nonne

auctorem anonymuni Vita; sancti Nicolai Studitaj apud Combeflsium tom. i Supplementi Biblioth. PP. Graeco-Latinae pag. 903, Bulgaros Hitnnomm
vocabulo
designare,

apertus in Christum furor et execratio?

Nonne

qui loquendi

modus

viros

hujusmodi ut Dei ultiouem inducant, fidem sane abunde faciunt cjus temporis portentosa eventa,
videlicet concussiones ac terrfe

doctos irretitos tenuit. Christiani, qui a Bulgaris

captivi detinebantur, et qui

nondum raartyrium
quos

motus, cor secun-

passi erant, tunc in libertatem asserti, inter

fuit Basilius

dum

prophetam confringentcs, urbesque populosas exitio obrutas ? Ad ha?c annon penuria famem
super faciem terra; seminans,

dum

agricolai spicas

Hlacedo adhuc puer, qui postea imperavit. Vide qua; de eo et de Cutragone Bulgarorum rege, quituuc regnabat,diximus an. dcccxiu,

uon

falcibuSj sed

manibus

et saccuiis colligunt ?

uum.

10 et seqq.

PASCHALIS

ANNUS

2.

CHRISTI

818.

LiltercB Theoclori et legatio per

Epiphaniiim

Qui sequilur anmissa ad Paschalem papam. nus octingentesimus decimus octavus, Indictione undecima inchoata, quintus idem numeratur persecutionis

mam
sic se

legatum. Porro Epistola ad Paschalem

habet
' :

papam

2.

Respexit nos Oriens ex alto Christus Deus

in Occidente beatitudinem,

noster,

tuam

tanquam

Leonis imperatoris, quo acceptis jam autea litteris per Dionysium a Paschale Romano
Pontiflce

Theodorus

Studitarum

praipositus

in

carcere consistcns,

rursum

legat ad

Occidentem

Epiphanium discipulum suum ad eumdem Roma-

num

Pontificem, cui et litteras dedit, quae sic se

facem quamdam divinitus lucentem ad Ecclesitc, quce sub caelo est, illuminationera, in Apostolica prima Sede constituens. Etenim spirituale lumen percepimus, qui in tenebris et in umbra mortis improbae haereseos tenebaraur, ettristitiaenebulam deposuimus, atque in spem optimam emersimus,
cura didicissemus ex fratribus
et

habent ' : Per omnia religiosissimo patri , supremo Apostolico lumini, universah domino nostro Athanasius, Theodopapa;, Joannes, Theodosius, rus, minimi presbyteri et pra;positi Catharorum,
,

conservis nostris,
et dixerit

quos misimus, qualia

sancta celsitudo vestra.

et

quanta egerit

Quando
ue
in

ha^reticos

quidem

sacrum quidcm conspectura admisit sed cum procul adhuc essent,

apocrisiarios, velut fures,
;

Pieridii, Paulopetrii et Studiani .

Unus autem, qui

Paschalem

raerito rejecit

nostris vero calamitatibus ex littera-

hic deest e
Epistolae

numero
lapsus

in praicedentis ad
,

rum

auditione et missorum relalione compatiens,

inscriptione

pra;positus

est,

nempe Joannes Eucaeria; ac propterea nequaquam

Testatur id

indoluit atque
propriis

cum

cseteris recensitus.

quidem

ipse

ingemuit Dei exemplo tanquam membris. Ac re ipsa cognovimus, manifestum Apostolorum principis successorem Romauaj
;

Theodorus
Theod.
1.

in Epistola

ad ipsum Epiphanium Ro-

Ecclesice praesidere

certoque nobis persuasimus.

'

II.

Ep, xiii. Cod. Column.

Theod.

1.

II.

Ep. XXXV. ex Cod. Columu.

PASCHALIS

ANNUS

2.

CHRISTI 818.

589

Dominiim Ecclesiam nostram minime deseruisse, cui unum solumque a vobis auxiliuin hactenus
alque ab ipso exordio iu occuirentibus niolestiis
Dei providentia concessum
est.

propter arctam custodiam id facere non potui , attamen veluli jam consciitientibus utrisque, eorum

eliam ha;c est Epislola. Fortasse autem postea continget, ut et ipsi certiores fiant.

Vos

igitur illimis ac sincerus ab initio fons

veritatis.

Vade

igitur, egregie Epiphani, 'Enl^avov, id est,

Orlhodoxa;

Vos adversus

omnem

h;ereli-

camprocellam tranquiilnssepositus portusEcclesiaj universse. Vos a Deo electa civitas refugii saUitis. Sed quoniam temerarium est a nobis misoris ac indignis encomia congeri divino nomini vestro, quod divinai olim lingUcC beatum pra^dicarunt, pra;stat ut ad aerumnas uostras veniamus.
3.

appareOccidenti nuntius fidelis, prudens, jam olim probatus, reddc Epistohuu, et juxta ca quae diviuo
instinctu impressa sunt in sancto Apostolico, sug-

gestione
episcopi,

vcrbisque S. Methodii

et S.

MouabasiJB
ora,

ut ad finem hicc perducantur Dei voluntate, qui polestet

simul intercede

ct i|)se,

ct

salvum

te servare, et sistere sacro

ac beato vertici.

Impii ergo consueta sibi

vesania facere non cessant,

pientes. Necesse
nolit,

omni conatu ac omnes, qui niortis mctu

et abriest,

franguntur, iu ha^resis barathrum trahentes

siquidem

eum, qni cedere

poenis

verberum alioruuique suppliciorum

;

subjici

ita

ut diffluant sensim aliqui

)

(quod est

Ne formides, multa tibi merces, et mngnum certamen. Dominus tecum. Saluta sanctos omnes, et maxime eos, qui notissimi sunt, prtecipue sanctum ac domiuum patrem meiim archimandritam etiam meuni chartophylacem, cujus charilas est in humili corde meo . Hucusque ad Epiphanium
,

miserrimum
sustinuerunt.

etiam

ex

iis

qui certamen antea

Theodorus.
5. De Methodio apocrisiario Nicephori. Quod autem ad Methodium spectat, ad quem

Nos vero ilerum humiles et in membris postremi, tam pro sacro proprio capite,

se

quam

pro reliquis prfcsentibus partibns et

et

fratri-

scripsisse

Theodorus

testatur,

erat iste illic apo-

bus audentcs legatione fungimur

obsecramus, ut
credimus)

crislarius Nicephori patriarcha) ad

RomanumPon-

consoletur nos sancta et Apostolica anima tua.

tificem raissus, cui quid tunc accideritadmiratione

Primum

quideni (quod et facere

stabilitate et

illani

dignum Romae

raoranli, sic accipe ex Curopalata

filio,

ne suas pro
lissima

salute

omnium Deum
sancti

alque Cedreno in Michaele Theophili

narrat quae acciderunt eidem Methodio
stantinopolitano patriarcha;,
satus,

dum

flectentes preces intermittat. Ita

obtestamur sacra-

jam Convirilia
sic di-

viscera

deinde,

ut quaj Spiritns

cum

adulterii accu-

instinctu pro humilitalis noslrai utilitate ac perpe-

ob sui defensiouem coactus fuerit

tua virtutis tua; laude deliberavit et

statuit,

ad

penitus consumpta et exsiccata monstrare,

:

exitum, Deo adjuvante, perducat. Hactenus posterior ad Paschalem Epistola, ex qua a Gennadio
ia defensione

pro Concilio Florentino pra3conia

:

cens Quidam de nolioribus placide ingressus, ex eo qua3sivit, quomodovirilia ejus ita emarcuissent. Cui rem totam a principio enarravit. Se cum Romae

digna illa Ecclesiai Romana; citantur a Vos iliimis et sincerus ab initio fons Orthodoxae veritatis, etc.

degeret missus eo ad

papam ob
,

iutentata Nicephoro

sanctissimo patriarchae crimina,

Quod autem
fuit,

exigit his litteris

a papa^ illud

ut prajstaret

Theodorus quod promiserat,

:

legationem remissurum Constantinopolim

el praestitit, ut
4.

qtiod

suo loco patebit.

eis in

vexatum fuisse a sine intermissione malo genio carnis studioso dies noctesque ipsum titillante, ct rei venerea; appelitum excitante. Itaque se ardentem ea cupiditate, ac tantum non ei succumbentem, Petro Apostolorum principi
ret.

His scriplis htteris Theodorus Epiphauium,

se

dedere statuisse, mnltisquc ab

illa

quem quem
cidem

Occidentem, delegit, ad has, qua; sequuntur, litteras dedit, onus

mittat

cum

eo precibus contendisse, uti se libidine

libera-

legationis hujus injungens his verbis: Epiphanio fiho '. a Eu, dilecte mi, sicut alacri animo inslituisti, solve iu Occideutem, iilteras istas lalnrus, quas dictavi. Misi Epistolas duas ad Apostolicum et dominum Mcthodium. Frater enim Dionysius Dci uutu, et incolumis eo usque pervasit, et spem

sua manu dextera tangente combussisse, simulque dixisse Niliil esse quod in posterum sibi ab ista metueret

Hunc noctu

adstitisse

ac

virilia

ob vehementem dolorem somno excussuui, talem repertum fuisse, qualem ipsi vidissent Haec ipsa quidem Methovoluptatis concupiscentia: se
.

dius cura

jam

esset patriarcha confessus libcre ea,

quffihisipsis diebus,
contigissent.
fuissc

optiraam reportavit. Ad

quam

iteratas lilteras ad-

Romo} cum esset, divinilus Quod autem ait, eum Roraaj tunc
patriarcha ob intentata
accidisse
illi
:

dere, opera; pretiuni duxi. Scripsi

aulem nou

tan-

pro Nicephoro

quam

me

solum, sed sicut autea,

ex persona

criraina

defensorem
falsis

putamus

quod

utrorumque praipositorum quos

peccata mea, lapsus
est.

indicat Epistola,

Theodotus, quo se in throno

nera Nicepliori
teuipore ad
sluduisset. Cffiterura Epistola

stabiliret,

depositio-

prffiterquamEuca^riffi.Iseni.i;, utaccepi, secunduni

objectis criniinibus colorare

Ex coiiimuni ergo senten-

tia et scientia, tum per occultam signilicatiouem, tum per Epistolic ipsius lectionem, tunc scripsi-

mus, ut Epistola missa declarabat. Nuue vero

'

etsi

illa, quam se eodem Melhodium Romam scripsisse Theodorus ipse testatur, non est reperta in dicto Codice, quo usi sumus, Columnensi, ut hic simul eam tibi

Theod.

1.

II.

Ep. xxxv. Cud. Column.

scribere potuisfem. 6. Thcodori calechelica Epistola

ad

disper-

590
sos fratres.

PASCHALIS

ANNUS

2.

CHRISTI 818.

missam revertamur. Profectus est igitur Epiphanius Romam, exceptusque est benigne a PaschaH Ponqui et quibus \aluit remediis studuit tot tifice occurrere. Sed quid faceret, cum regnarct malis
:

Sed ad legationem a Theodoro

egregia animi constantia, et persecutioni convenientibus factis sive ex carcere, sive ex alio
fratres mei,
exilii

quovis loco post illum abierunt. Simus et nos,

imperator apostata, sederel patriarcha hjcreticus,

et

martyres ad hunc modum, ut parati nimirum semper simus, comprehendi, confiteri, flagris cffidi, mori hoc est enim quotidie martyrem
;

ciim eo clerus ejusdem communionis et

mona-

esse: hoc quotidie raori.

8.
git, et

chi

desertores?quomodo

ipsi

audituri essent, qua;

Ex hoc quidem purgari mentem continodisse,

ab eo pro eorum salute admonerentur? Nondestitit tamen ad Constantinopolitanam, aversatricem licet, Ecclesiam scrihere, et quidem gravissimas htteras.

perturbationibus abscedere, Deo appropin-

quare,

mundum

cwlum

meditari, perpetuo

TestaturMd quidem Theodorus ipse

lilteris

adamata hona, at certe trisUora. Nec enim locum menti relinquit hsec hujusmodi preeparatio, ut
volu|)tates consectetur, ut

suis suo loco reddcndis.

hoc illudve carnali

desi-

Interea vero Theodorus

non

quiescit, qui et

derio amplectatur, sed vires cordi et nervos addit,

hoc pariler anno scripsit catecheticam Epistolam ad ubique dispcrsos fratres. Cum enim in ea numeret ipse annos quin(]ue pcrseculionis, hoc plane qui numeratur quintus anno fuisse scriplam persecutionis, affirniare necesse est. Loco plane miraculi hahendam (quod saepe inculcandum
,

oculos in lacrymas solvi compellit: desiderium

injicit

ex corpore, tanquam ex gravi

quodam
;

car-

cere emigraudi. Considerantes itaque quales simus.

si quidem sic affecti , recte sane sin aliter, redeamns in viam et eraundeinur. Fiigiaraus immiteni draconem diabolum, et ignea tela amarffl et

Et

esl)

ut

in

arctissimo
vallatiis,

carcere
ei

constitutus

tot

lethiferse cupiditatis.

Non
;

est voluptas, sed dolor

custodibus
ea cogitatio
et
alios

facultas

scribendi fuerit

suppeditata. Hujus
fuit,

autem scribendae Epistolffi ipsi quod cum sciret suos monachos diversorum monasteriorum confessorcs
iis,

non benevolentia, sed odium, servitus, corruptela, deemoniaca vexalio ejus, qui secundum naturam est status imrautatio. Etenim si bona est et dulcis, quomodo quos arripuit, eos

non dulcedo, sed

fel

vagari a monasteriis expulsos, extorres, ac a per-

secutore imperatore abripi, timens

terror

ne quos

fatuosstaUm rediUt, jumentis sinUles, probrosos, serviles, desperabundos, enervatos, a^ternEe mortis
reos
tens,
?

non

snbegisset,

occasione versandi
spirituahs

mundana vokiptas vinceret, cum feminis, ut cauti esse de-

itaque fascinat, a mente alienans et perver-

non
,

id

revera existens, quod pra; se fert pra)a

beant, datis his ad eos htleris, monuitvehementer.

Sic

sUgiatrix
reptos,

tanquam energumeuos

da;mone cor-

agonis dux sapientissimus, ne ad-

qui id quod paUuntur priusquam ad se

versaricB

potestates

suos laedere
Epistola

possent milites,

redeant, nonagnoscunt.
9.

quaquaversum
se habet
7.
^

providit.

autem

ipsa sic

Vidcaraus ergo, Christiani, qua;nara sint

,

diversoria nostra
fra-

ubi et (luihuscum habitatio et

si

Theodorus omnibus ubique dispersis

consuetudo. Quod

quid

ibi

noxium

est,

migran-

ternitatibus.

Gratia vobis et pax muUiplicetur.

est

/Equura
qui pro

duin;si cum eo, qui scandalura affert, dum si cum nemine, adsciscendiira
;

abscinden;

quia exse-

onim
et

ApostoUcis verbis

alfari
'
:

eos,

crahile

Christo persecutionem patiuntur

Benedictus Deus

solum esse, quandiu necessitas non cogit. Observanda sunt et alia, cibus, potus, somnus,

Pater Domini uostri Jesu Christi, qui humilitati

nostrae

januam

aperuit,

quamvis arcte custodianostris Epistolarum

opus, ut raensura fiant orania, quaj corpori vires prsebeant, ut pareat et jussa faciat, non efferatum
reddant, nt insurgat
est, si

mur, ut \obiscum charissimis

est

et aninice

repugnet. Equnleus

colloquio congredi possimus. Vere Dei

verbum non

affatimalatur, lascivit, sessoreinqueaninium

tur.

alhgalum, etsi alligare se putent, quidorainanVere ketari pUiriinura debenius, cum divinaprcEdiclionum cventa in nobis conspicimus.

prostcrnit.

tiamus

Ex rebus nostris de vestris eUam enunomnes siquidem homiues liberi arbilrii

rum
Age,

nos separabit a cliaritate Dei ?tribulatio, an angusUa, an fames, an persecutio, an nuditas, au periculum, an gladius ? Num enim de seipso tantum ha^c
,

cum

Apostolo

dicamus

fratres: Quis

habenas a Deo pari jure acceperunt cum suniraa potestate, licet anima et corpore inter se pugnautibus, perpetuum bellum sit. De hoc igitur hactenus ha;c dicta sint. Quid caitera deinde ? Fides
flrma, immutabilis, sicut tradidi vobis et a sanctis accepi, vel

dixit, ac
sic

non etiam de nobis?et ut nos erga

istis,

Deum
susti-

poUusab uno utique

et

eodera spi-

affecU simus, ut afflictionihus

quas

nemus, minime fraugamur, sed ea, quaj desunt, passionum perferre gestiamus. Gaudium enira est inenarrabile pro Christo et cumChristo pati,queraadmodum ostenderunt sancU oinnes usque ad Thadaeura marlyrem nostrum, et confessores alios

de cultu sacraruni imaginum consimilem doctrinam, quara brevitatis superioii

ritu, etc. Adjicit

Uone

causa hic describere prffiterimus. Ac de persecuhffic rursum inferius ingerit, hortans eos ac
10.

roboraiis in fidei confessione iiersisterc.

Minime vos conturbet duratio persecuut antiqui

legi-

tionis.
'

Haud multos annos pertulimus,

Theod.

1.

II.

Ep. lxii. lsiii. lxvi. Cod. Column.

1.

II.

Ep. xxxvii.

3 2. Pei. I.

Tlieod.

olim confessores.

Nondum

examinati fuimus
:

Rom.

viii.

tiino igne probatissiinae tentationis

adhuc admix-

PASCHALIS

AXXUS
Tu
quis

2.

CnRISTl 818.

591

tum

cst

plumbum, adhuc rnga

tibi

peccatrix.

es qui

iuconipreheiisorum juJiciorum
praistita

profunda

onmes

scruteris ? Qua;

sunt ha;c cogita.

promissa Dei benedictione terrse sancta^ hncreditas fuerat, quadringentriginta annis Pharaonis manu servilutem tis servire Deus permisit. Christi Ecclesia ab Apostoillud,

Abrahse semen

cui

nunc contra fralres supra quam judices qui non simpliciter imaginem dicebat, sed sanctam imaginem sive Christi sive Deipara; etcujuslibet sanctorum nunc eas incendit, et abolet, insanieulis inslar feia; blasphemans. Unde et iintiores,
: :

pcratori

charus factus

est,

et

monasteriis nostris

lorum

prsedicatione

usque ad Constantinum

]iri-

muni Christianorum regeni supra annos

Ireccntos

omnia miser facit in contumcliam Christi. Sed lieu me mea enim liaec ejus ludibria. .\tlameu similis illi est, qui genuit secundum carpotitur, et
I

ferventem persecutionem passa est. Qui secuti sunt, remisse quidem, attamen longius tempus duxerunt, praeterquam sub Juliano Apostata. Paulus

nem

nam

et ille
:

olim primilia; fuerat

im[)ietatis,
:

sicut ct Hermia;

ambo enim

furcntes aguntur

magnus annis quiuque et triginta persecutionem

quotidie moriens. Et tu quinque anno-

nec miscet Deus cornicem columba;, sed similia simiUbus. Ergo illi uon iiunc modum, Det illis

pertulit,

Dominus agnoscere
net
stus

Teritatera

quos captos te-

runi spatio langues?Clemens

multorum certami-

diabolus

\n'o

nuni vir
fuit.

viginli

octo

annis ia perpetuo martyrio

cum
,

iis,

sua voluntale. Vos vcro Chriquos vexat apostala , conflrmet

, ,

Et tu intra paucos deficis ? El quod mihi

viresque ac robur tribuat

possitis

ut sustinere adhuc
.

tempus salis sit ad alios martyres commemorandos?Non audisti sutlerentiam Job?Nonne aunis
quindecim
atque hoc
esset,

esurientes

sitientes

nudi

colapiiis

ca?si, iustabiles,

laborantes,

maledicta

et

persecu-

et

prselcr alios, qui adjecti fuerunt,

amplius ulcere gravi vexatus est, lugubres casus?

nullius sibi mali facinoris conscius

cum

tionem patientes, blasithemati, tauquam purgamenta hujus mundi facti, omnium peri|isema, ut Paulus magnus, quocum pars vestra sit. Fratres,
'

quin potius laudabiliuin quamplurimorum. Quid autem ei respondet oraculum?Ut justus, inquit,

orate pro nobis peccatoribus ut salvemur, digni

habiti

omnium

qui restiterunt infimo gradu. SaNicolaus. Gratia

vobis.

appareas. Ita et

nunc
et

cribrat

quodammodo
,

lutat vos qui niecuin est frater

providentia
neat.
11. a

hujus

temporis

homines

ut

quaj

Dei

cum omuibus

Amen

insunt zizania

ejiciat,

frumentum purum madicat '? Mitte

Non audis quid Hieremise

eos in contlatorium,
et

et vide ;i est probatio, sicut

13. Post haec autem venerunt Constantinopolim legati, qui missi sunt a Paschali Romano Pontifice cum lilteris adversus Iconomachos, quibus erroris arguerentur. Est raentio de hac legatione

ego probatus

sum

pro

eis.

Feramus adhuc, o

in

Epistola catechetica ejusdem Theodori

-

contra

strenui milites Christi. Diessicut

umbra

trauseunt,
:

eosdem Icouoraachos
verba
:

data, in

qua

hfec scribuntur

quamvis persecutores permanere existimeut

Si
:

me

persecuti sunt, inquit, et vos persequeutur

si

Ecclesia;

Non igitur etiugerunt, quin a suprerao throuo arguerentur, sicut factuni est, et

sermonem

meum

servaverunt,

et

vcstrum serva-

bunt. Sed haec omuia facieut vobis propter

nomeu

meum,

quia nesciunt eum, qui misit me. Vere enim

et Pater misit ^ Filium suum factum ex muliere, factum sub lege, ut eos, qui sub lege erant, redimeret et Patri suo acquireret.

ignorant quod Deus

ipsi scitis. Et nobis quidem tuta et sincera erant omnia etiam ante Occideutalium advenlura, Pluriniura vero etiani inde accessit, ut cognoscamus conseutanee saeculis superioribus nostrum hoc Deo curaj esse, et ob oculos statuisse testimonium, quod ab eo alieni sunt, qui imaginera negant. Si enim a

Nisi

enim ignorarent,
possit,

illuni

pingi

non negareut
sit, talis est,

coryphffio abrupti sunt, et ab aliis tribus patrlarchis,

nemo
esset.

quippe, qui ex niuliere uatus

alioqui

ut

utique et a Chrislo, qui cuput

et

est pia?dicto-

exprimi non

abortivum quiddam

rum;
his

lugere illorum causa et mcerere convenit,

Sic itaque fratres perficimus nos ipsos, sic

nostri vero Istari

supra modura,

etc.

Apparet ex

consolationem habemus in verbis Salvatoris nostri

Jesu Christi, exspectantes remunerationem
praemissis ad
.

quidem

litteras Apostolicas Paschalis papae ejus

His

fuisse
resis

postremum mouet de Leontio persecutore. Fuerat hic monachus et discipulus Tlieodori, et sauctarum imaginum cultus assertor. Yerum infelix in veritate nou stelit, sed factus apopersequebatur Orthodoxos; de 60 enim monet his verbis 12. a Sed nostis quahs sit Lcoutius, eunuchorum genus non solum inglorium, ut quidam santtorum dixit, sed et Christum negans neque adeo
stata caeteris ardentius
:

Iconoclastarum,

argumenti, ut ab eo erroris argueretur haeipsi vero ostcnderentur sepa-

rali esse

ab Ecclesiae Romanae coramuuione. Ejus-

modi

igitur legatio et declaratio veritatis,

nntuit scissos esse ab Ecclesia

qua inomnes Iconoraachos,

plurimum
politaiiis,

attulit

cum

adjumenti civibus Constautinoab Ecclesia Catholica se esse sepadetestati

ratos audirent.

Quamobrem quamplurirai

errorera

bis fiuibus se contineus,

verum acerbe
:
:

et crudeli-

sunt veritatera professi ex omni hominura genere utriusque sexus, adeo ut et plures ex iis, qui latebant, prodeuutes iu lucem martyrio se
,

ler fratres nostros excrucians

qui antediscipulus,

objicerent;

ita

ut de civitate Constantinopolifana

nuuc nugator judaizans

>

qui inler fratres emiuen-

illud diceretur, (juod ubi abundavit deliclum, su-

Jerem.

vi.

Joan. xv.

'

Gal. iv.

'

1. Cor. IV.

'Theod.

I.

ii.

Ep. lxvi. Cod. Colamn.

592
perabundavit
et gratia.
Ita

PASCHALIS
quidem

ANNUS
idem

2.

CHRISTl 818.

testatur

PASCHALIS PRAESVLIS OPVS, DECORA FVLGET IN ACLA

ipse Tlieodorus

Studita sua Epistola ad Naucra-

QVAE PIA OBTVLIT VOTA STVDVIT REDDERE DEO.

Pergit de

tium

'

data suo loco inferius recitanda.

iA. Paschalls

papa

extorres

monachos

excipit,

eadem

ha?c Anastasius

monasterium
dis

ipsis oedificat,

instaurat.

Ecclesiam S. PraxeQuando autem pervenerit Con-

16. Hic enini

beatus

et praeclarus

Pontifex

multa corpora sanctorum

centia, pia sollicitudine,

dirutis in ccemeteriis ja-

stantinopolim legatio Paschalis

Romani
:

Pontificis,

ne remanerent neglecta,

in fine anni luijus, vel seqnentis initio

exploratnm haberi potest. ubique locorum Orientalis Ecclesise ingens ejusdem Paschalis papae studium in juvandis Graecis Orthodoxis laborantibus, quod et ex aliis ab eo rebus gestis esl declarandum. Siquidem idem sanctissimus Pontifex interea nihil antiquius habens,

haud satis Enituit quidem maxime

quaerens atque inventa colligens,

tionis affectu in
dis Ecclesia,
rat,

magno

venera-

jam

dictae Christi

martyris Praxe-

quam mirabiliter renovans construxecum omnium admiratione Romanorum, episcodiaconibus et clericis laudem Deo

pis, presbyteris,

psallentibus, deportans recondidit. Quae

dum

san-

ctissimi atque coangelici praesidis haec intima cordis vigilantia gererentur, ut reconditorum ibidem sanctornm corporum, Domino indesinenter super astra placentium precibus apud omnipotentem Do-

quam de
omnes
Orientis excepit
struxit
;

fide Catholica

bene mereri

Orthodoxos

extorres, Constantinopoli vel aliis partibus

Romam
quin

confugientes

quam

benignissime

et Grajcis

monasterium

monachis egregium conapud sanctam Praxedem

minum

juvaretur

construxit in
et

fundamentis coenobium, quod

eodem loco a nomine sanctae

sanctam Grae-

presbyteralem titulum miriflce exornavit donisque quampluribus auxit. Ne igitur confugientes ad Romanae Ecclesiae gremium nionachi
Orientales incertis sedibus per

quem

Praxedis virginis titulavit, in quo

et

corum congrcgationem aggregans, qute diu noctuque grscaj modulationis psalmodia laudes omnipotenti Deo, sanctisque illis ibidem quiescentibus sedulo persolveret, introduxit. Siquidem in eodcm
monasterio plurima conferens pra^dia,
et possessio-

Urbem vagarentur

ipsisdictam monasterium erexit, de quo Anastasius meminit, dum agit de eodem S. Praxedis titulo ab

eodem
rare
:

Paschali sanctorum
;

locupletato

his

martyrum corporibus enim v^erbis rem aggreditur enarChristi virginis

num

loca

urbana

et ruslica, affluenter

atque abun-

danter ditavit.
17. Quiu etiam in eadem Ecclesia fecit oratorium beati Zenonis Christi martyris, ibi et sanctissimum ejus corpus ponens, musivo ami^lianter ornavit. Fecit etiam in eadem Ecclesia ciborinni ex argento pensans libras octingentas et decem. Item
et

15.

Ecclesiam beatissimca

Praxedis, quae

quondam

priscis a;dificata

tempori-

jam laxata senio ila ut a fundamentis casura ruinam sui minarelur, idem venerabilis Pontifex illius ruinam ante prsevidens, ejusdemque Ecclesiae curam adhibens, illic pervigil saepius existens, in alio non longe demutans loco, in meliorem eam, quam dudum fuerat, erexit statum. Abbus, nimio
sideni vero

propitiatorium sacri altaris ex argenteis lamiiiis

mirifice exornavit. Confessionem deniqueejus

cum

rugalis (regulis) suis interius exteriusque vallans,

ejusdem

Ecclesia)

musivo opere exormetallis nii-

natam

variis
et

decenter coloribus decoravit. Simili

Exlat adhuc musivo elaboratis cujus fronte ejusdem Paschain ab-

modo

runi in
decora
lis

arcum principalem ejusdem moduni proficiens compsit .

pulcherrime compsit atque deauravit, qua; simul pensant libras Irecentas. Supra ejusdem venerabili altare fecit regnum spanoclistum ex auro fulvo, ex diversis lapidibus exornatum, pensans libras quinuncias duas et semis. In eodem sacro altari vestem de chrysoclavo cum diversis historiis mirffi magnitudinis alque pulchritudinis cxornatam. Item ubi supra obtulit aliam vestem cin-ysoclavam ex auro gemmisque confectam, habentera historiam virginum cum accensis fascibus mirifice comptam atque decoratam. Ad sacrum denique ejusdem virginis corpus obtulit imaginem ex laminis argenteis prffifigiiratis pensantem libras

que

et

ipsa apsis sacris imaginibus ex

et integra, in

fecit

nomen eadem

arte exscriptum legitur his inter

isti

se complexis elementis,

1 atque versus CAL side eodemopere exarati leguntur:

EMICAT AVLA PIA E VARIIS DECORATA METALLIS

PRAXEDIS DOMINO SVPER ETHRA PLACESTIS nOKORE
POJiTIFICIS

nonagintaocto.

SVMMI SnniO PASCHALIS ALVMNI

Hic benignissimus

prfflsul fecit in

jam

dicto

SEDIS APOSTOLICAE. PASSIM QVI

CORPORA CONDENS PLVRIMA SANCTORVM SVPTER HAEC MOEXIA PONIT FRETVS VT HIS LIMEN MEREATVR ADIRE POLORVM

monasterio Graecorum oratorium sanct;^ Agnetis

Clu'isti virginis miraj pulchritudinis exornatum . Hactenus Anastasius do titulo S. Praxedis el de Graecorum mouasterio a Paschali papa constructo, ut Graecis monachis Romam fugientibus digne prospiceret. Erat enim extorrium haud exiguus

coUimna
ista

Ibidem in sacro cubiculo, ubi nunc colitur flageilationis Jesu Christi, super limen leguntur
Ep.Lxxi. CoJ. Column.

numerus monachorum, ut non

sufficerent alia,

quae in urbe erant Graecorum monasteria, 18. Persecutionerecrudescente Theodorus totus

in Epistolis et laboribus
:

'

Theod.

1.

II.

plures martyres.

lu

PASCHALIS
eos autein
,

ANNUS

2.

CHRISXl 818.

593

qiii remanserant (lirain fuisse renovatam |iersecutionem ex litteiis magni Tbeodori cognovimus occasionem autem recrudespersecutioiiis eam diximus pr?Rccssisse, centis quod cjusdem Poiitificis legatione missa iioc aiino
, :

negant, sustinebunt, a quibus libercnuir, frater, pro nobis invicem oraiilcs . Ita Thcodorus, cjui

tunc etiam et hortatus est suos, cum in eos crudelius Leontius persecutor ille exmonachus ssviret. Sic se habct
'
:

Constantinopolini,compIiiriuinconcaluerui)taniini

20. a Fialribus Studianis.

Salvete in

civium ad ha?resim respuendam,

et

veritalem pro-

Domino,
:

fratres acpatres: salvete,

fitendam, excitalique pariler ad crrorem puhlice

militcs Christi

salve,

fratrum ternarius sanctaj

digni talibus saluta-

detestandum, palamque cultum sacrarum imaginuin confitendum. Factum est eiiim, ut ob excitatum in cives spirituin confessionis, sffivirct maj;is
ac recrudcsceret persecutio, et compliires ex
iis,

Trinifatis gratia dives, vere

lionibus, quia propter

Christum generose durissisi

,

mum
safiari

carcercm patimini a Leontio nefario vexati.

!

Judaicain apostasiam

agrcslis

fera

esset,

qui lapsi erant, rursus confessionis ingrederentur

utique jain

posset

agonem adversus Icouomachos

slringerentur
carcere
;

certaturi

dum

et

tamdiu
tiaiiilis

poenis fundens et

sanguincm vestrum hauriciis at nunc insa;

;

qui delinebantur in carcere, arctioribus vinculis

manet sanguinis potor d;enioniacus

nullaiii

nul-

atque

ipsi regii

impietatis ministri

luin

sensuin miseiicordia!,

humanifatis

in eos acrius saivirent. Extant

autem plera^que

ab ipso Theodoro Studita littcra; ad hos consoiandos et roborandos. Tuiic teniporis

dafce

tum

commiserationem erga vos suscipiens agnos Cliristi sed affligens, omni modo devorans vos, cum
;

enim ab eodem Theodoro scripta est Catechesis ad Simeonem ' et alios novem de his ]ni seipsos ultro objecerunt martyrio. Tunc et data videtur Epistola ad Leonem patricium " et sacellarium, qua deplorat acerbitateni perseculionis, quam et
,

Safana inoliens, ut glorietur draco, ut per vos nos Fidelis enim etiam perterrefaciat sed frustra ^
: :

Deus, qui non

sed facit
sitis

sinit

vos tentarisupraquam potesfis,

cum

tenfafione etiam provcntum, ul pos-

sustinere.

sseculo fuerunt, quia

Recordamini sanctoruin qui a nemo tentationum et tribu,

ille

dolebat, necnon illa ad Iienam ' [latriciam post lapsum confessam et flagella atque exilium passam, bortans eam, ut forti animo a>rumnas perferat, nec frangatur. Extat pariter ad Gregoram laicum hominem, qui primus tunc ex imperatoris
est,

lationuni exi^ers, placuit

ille

'

hic quidein sectus est,

alii disfenli

lapidatus, alius igne consumptus,

sunt. Et

quod tempus

sufficiat recensendaj

nobis

circumposita; nubis
participessitiset
niei

martyrum? quoruin vos cuin

socii,

certaminum

gaudete fratres

aula ad

qua) sic se

stadium persecutionis progressus habet perbrevis satis *

:

gaudio
21.

ineftabili

contra hffiresim, contra aCfexapTsooV/.o?) id est,

ctus

19. Gregorae laico.

Salve,

regnum obtinentes. Tu nomini congrueuter

fortis, Carterius,

confessor Christi. Merito Dei homi-

animo
i-yaTTT,,

tu in patientia dives a'/jMw-

nem

te ohm appellavi. Ennonmentitusesthumilis sermo meus,qui sublimis in teapparuit. Quomodo

Ta-o;, idest,

id

est,

abundantissimusApiithonius. Tudivina charitale corroboratus verissimus

et inac-

carcer? Ferrea etiam vincula susiines, ut audio,

Agapius. Carceris obscurifas icterna; vobis

cessibilis lucis
delicia;
:

corpore

constriclus, res laboriosa.

confortare in Domino, sancte, et

Verumtamen martyrum more

Qualis eluxisti?

est

conciliatrix.
pallii

Fames
:

paradisi

nuditas

immortalitatis
:

solitudo

depugnans. Belle,

belle,

frater.

conversationis

cum Deo

coma

intonsa decoraj

Quantum
iis

unus ex omnibus laicus (de loquor, qui sub hoc imperio) tu solus Deo conexaltatus es ?
es
et angelis et

venustatis, ut revelata facie Dei gloriain consiii-

fessor oslensus

hominibus. Cernis
palatio,

ubinam
sentiant.

te detineant persecutores ? In

ceu

margaritiim, ceu regem cffectum,quamvisifa non

Num gaudium sunt ista? Nuin exultatio omni exultatione niajor?^greforsan laturisiinius, quod non inditus pes ligno, non imposita catena. Quo enim magis abundant Eerumna;, tanto abunciatis.

Ne

timeas, amice, ne tcrrearis ob iinmi-

nentia verbera. Sustine, Christus

una sublevans,
et

dantior consolatio gloria; Dei. Ha;c paucis, sciens vos a vobis ipsis habere patientiam, vos horfatus

simul percusimpeet inter verbera ratorem haberes defensorem tecum et animo et affectu verberatum nonne pati gauderes, ornamenfum amplecteos, quasi [)atiendo
sus, Si ergo a

simul adjuvans, ut simul pugnans,

sum, charissimi. Vos vero rependite mihi cuin

Nicolao,

quopiam

e subdifis detentus,
,

qui

mecum

est,

fratre

nostro, qui vos

salutat, sacras preces vestras, ut salvi

Quod
est)

vero persecutorcs ipsi (ut sa?pe

:

simus dictum

Orthodoxis martyrium inviderent

haud mor-

perciperes quas desiderabas opes, gloriam, princi-

patum ? Quanfo vero magis hoc iu re praesenti sentiendum? quod etamplectcndum nobis necessario, ut non somni similia ha;c et iuania, sed senipiterna et vera et ineffabilia bona consequamur, a;terna
supplicia declinantes
,

tem violentam palam intulerunt, sed fatigationibus eos frangi, et ajrumnis confici voluerunt, ul longiore
ita

ducto martyrio, ipsorum constantiam

emollirent.

Verum cum
illis
,

in carcerc consfitutos cer-

nerent,

haud

permoveri posse suppliciis: illud

diversa Iongin(|uaque
:

quai qui pingi Christura

excogitarunt

ut eos per

itinera et aspera fatigarent

Theod. I. II. Ep. XLiv. Ibid. Ep. Lvi. 'Ibiil. Ep. LV. ex Cod. Column.

quod vidimus

in ipso

' Ibid.

Ep. lxviii.

Theod.

1.

II.

Ep. Lviu. Cod. Column.

M.Cor.s.

'

Heb. xi.

Baron.

ToMCS

XIII.

75

594

PASCHALIS
;

ANNUS

2.

CHRISTI 818.
facta versibus conscripsit, aposteris
;

aliis

Theodoro Studifarum omnium patre sed et de monachis confessoribus id faclum, ipsius ad

tum verba tum

canticis

Simeonem monachum data; litterpe docent, cum alias ab eo de his omnibus certum nuntium accepisset
:

prosequenda testatur id ipse quidem in sua Epistola, iisdem ferme diebus ad Naucratium
data
',

ubi post alia

sic

enim

se

habent

'

Reddita mihi Epistola sanctitatis tuic. Ubi eam lepi, et singula didici, quce cffiteris, qui
22.

cum

ea

sunt, sanctis patribus nostris,

iu libro vitae, acciderant,

quorum

et qualerniones quatuordecim, in quibus sunt sermones et vita fratrum metricis versibus. Quae legens tu, et aliqui e fratribus fidis, dili genter abscondito. Equidem nihili
Misi

ad

te

libellum

nomina

sacram

omnium

expulsionem, longinquam deportationem, molestam illam et gravem, propter variam hinc iude

abductionem et duram impiorum custodiam ingemui simul, in cujusmodi tentationes Dei Ec, :

quod ullius momenti sint. Sed quandoquidem otium suppetit, et exstimulor quodammodo a sancto patre meo, rursumque audiens beatum Paulum dicentem Noli negligere gratiam qua3 in te est, tanquam indignus cum tiinore et
facio, frater,
:

clesias

tenipus

perduxerit

animo considerans.

tremore
qui
et

facio quie facio

HcBC de his Theodorus,

Epistolis,

Simul etiam beatam duxi persecutionem pro Christo ferentium certamina. Teque pariter, qui gesto-

soluta

oratione,

scriptis

eorum

rum omnium nuntius noLis fuisti; nec reinisisti erga me nihili hominem, et manuni movere ad
scribeudum,
percensere.
et

encomia prosecutus, idipsum prastitisse coguoscitur, ut vidimus de ThadcPO, et nunc dicendum

de Jacobo, cujus pra!Coniacelebravitlitteris ad Hypatium datis his verbis*
23. Nec nos sine dolore, mitiouem Jacobi confessoris
fratris uostri,
fili,

totam aftlictionisseriem, singulatim

Quo nomine benedicat tibi Dominus, ac magis magisque confirmet, et corroboret in

ista

accepimus doret

Christi

amabilis

acerba
istam,

testimonii Christi dimicalione.

Enim-

nec porro siue

ItXtitia.

lllud

quidem
filius,

vero cognovi

quamadmodum
cesseris,

post diniicationem

ex spirituali affectu (quid enim

talis filius,

ille nisi

et

cum

Joanne impiorum duce congressus,

nec inferiorsermonis

cujus ego propter peccata ne

filius

qui-

haudquaquam metu
eviceris,
veritatis
et

dem

dici

merebar) hoc vero spei causa, uec nostrae

conflictu ex litteris, sed fortiter obsistens

ipsum

duntaxat,

elinguem juveniU vigore reddideris, verbo subnixus, quam tibi Spirilus sancti
Nulla videlicet in
;

tus futurus erat,

quorum ille velut membrum sacer oruaverum etiam totius Dei Ecclesia;.
?

Quid enim ?qualem virum censes

annon confesso-

operatio suggerebat.

iis

qui

rem ? non martyrem? non sanctum? A primis annis

in ascetiCcB vilse laboribus desudavit, legitimesubditus, obediens,

decepti sunt, residet vis sermonis quoniam nec lumen, nec veritatis si)ecimcn nec rectum aliquid, aut sanctum, in tenebris ambulantibus stulto
,

adversus animi motus

viriliter

pu-

gnans, incorruptum corpus affiictationibus custodiens, quibus illud continebat, et in servitutem redi-

corde
et

et

evanida sapienlia, seu ut verius dicam,

iusipientia, imperitia, ca?citate.

Unum autem

inest,

gebat, sine apparatu comedens, sic dormieus

cum

prinium
illis
-.

et

postremum

potestas

tenebrarum,

hffic

et

sermo,

et definitio,

et fides, et gloria,

Ex operibus eorum cognoscetis eos, dicit Domiuus. 23. Quid enim impium, aut Judaicum non egerunt? Christum contumelia alTecerunt, Deiparam et sanctos quorum enini corporea; figurffi
et

arnia

ignominia afficiuntur, in prototypa ipsa transmittitur contumelia. Ideoque Antichristi merito dici possunt Iconomachi cjuandoquidem uti ii theologo et Evangelista scriptum est % nunc multi sunt Antichristi. Haec parva quidem ad prudentiam tuam, sed charitatis, qua^ nobisaDeo in uno sensu
:

admirationem raperet inluentes, secessum colens, ut plurimum quoad poterat, et ad seipsum refiectens, atque ad diviuum amorem inde assurgens. Ac ne quis fingi ameboc existimet animi gratia propler audientes testis est Deus, et qui ejus padagogus fuit Joannes, a quo mihi eorum quai nesciebam explicatio. Atque ha?c velut rude quoddam specimen asceticae disci1)Iin<B. 26. In coufessione autem quot et quanta ? Spectaculum factus est angelis et hominibus. forte Deoque charum cor! Ingressus est stadium,
esset, ut in
:

adhuc sanus

tanquam Dei miles inipavidus,

ruut, pectora, brachia,

intrepidus,

hinc
car-

inde tenebrarum ministri terga verberibus lania-

et

anima una douata

frater egregie pro

decertem.

Symbola sunt. Tu vero ora, ut pari tecum pugna Et indicare porro nou graveris, quoest,

sanguiuem hauserunt,

me

nes conciderunt,
runt,

humi stratum sanctum reliquesaevam vocem nullam prorsus mittentem

modo

et ipse agas, et

quomodo

se habent et habi-

sed martyrium Deo perfectum explentem, et hoc

turi sunt sacri comiles tui .

Hasc ad

Simeonem

pro Christo Filio Dei ac Deo nostro.

pali.

Nam

pro sacra

confessorem.
24. Ipse vero

ejus imagine decertare, pro eo ipso est

ribus

ista et alia

ad

eum

Theodorus de fratribus confessoaudiens per litteras diversorum scribentium; eadem ut pretiosa monilia
bene usus, eorumdem

Audiaut mansueti

et laetentur:

martyrium exultent mar-

custodiens, auro ea vestieuda et ornanda suscepit,

tyrum amatores et tripudient. Confundatur diabolus: concidat Iconomachorum caterva. Ex utrorumque operibus , juxta divinum ' maudatum ,
' Theod. Columa.

cum

videlicet otio carceris

'Theod.

1.

u. Ep. sxi. Cod. Column. ^Matth. vu.

1.

11.

'

1.

Joan.

ii.

Ep. LXi. CoJ. Column.

'

Theod.

I.

ii.

Ep. c. Cod.

Matth. xx.

PASCHALIS

ANNUS

2.

CHRISTI 818.

595

utrosque agnoscite. Hi enim non hiinc solum, sed multos e nostris, et non noslris, imo et nostris
(siquidem omnes
Jesu, qui
est

Coanobium Cassinense sanclilate floret. Ut autem de rebus Occidcnlalibus aliquid attinga28.

nius, dicenda sunt alii|ua de cccnohio Cassinate, nbi vigebat his temporihus monaslica observantia,

unum

corpus suuuis
et

in Ciiristo

caput omniuni)
Ille

pariter divcxarunt,
;

occiderunt, inedia peremerunt

quai aiia his

ex quo
])lin;c

tanquam ex

fonte

flucnta rcgularis disci-

consentanea sunt.
vulneribus,

vero ex intolorandis ilUs

solutus, et exani-

manahaiit, cuni

tlnrr retviris sanctissimis, et

membris omnibus

interalios quicreatus fnit

bii

hocanno ejusdem

coeno-

matus, etcorpus acerbissimis doloribus chirurgicaj curationi subjccit, et fractus inde ad finem usque tanquam ([uotidie moriens yitam traxit, et quidem

abhas noniine Apollinaris, (|ui ca miraculorum gratia est sublimatus, ut Lirim amnem sicco vestigio pertransirct, ut Leo Ostiensis est auctor. forro
'

cum

gratiarum aclione, etquidcm

27.

praBdixit,

Quod si (ut scribis) hocipsum consequens

cum humililate. suum etiam obitum

erat ex certamini-

dictum coenobium haud pridem sanctus AdclhardusconsobrinusCaroliMagni petiitdiscipUnamonastica imbuendus, ut Paschasius in rebus ah co
prseclare gestis- enarrat. Sed et

bus. Quia vero adjecisti,

maximum

ad funus con-

cursum fuisse etiam illustrium in utroque genere: id quoque facit ad orationis testimonium. Neque enim ad hominem obscurum secundum carnem,
nisi Dei

imperatore Carolo Magno etiam

sub eodem quoque ille sanctitatis no-

nutu

talis

faclus concursus esset. Ille igi-

tur in cielum abiit, et apposilus est ad commilitones,

mine insignis primus Monasteriensis cpiscopus, Ludgerus nomine in idem sancti Benedicti monasterium peregrinatus, illic annis duobus et sex mensibns excolcndusmonaslicis iiistitutis permansit,

auctusque

est

rum priorum,
laetitia,

ex qno

chorus confessorum ac martygaudium estin caelo, et animi

qute postea propagavit in Frisios atque Saxo:

nes

nam

Frisiorum

est

delegatus A|)Oslolus. Te-

cujus precibus salvemur, fratres, ipse au-

slantur ha^c Acta ipsius a monachis Werdensibus

ciscatur.

condignam obsequii sui mercedem nanBeati autem et qui convenerunt, revcra pii, revera martyrum amatores, quorum pars cum eo sit, quem extulerunt. De venerandis ejus relitem
quiis, sicut scripsi decauone,
si

quam

fidelissime scripta'. Licet

orbis partibus

autem de remotis addictum coenobium frequens esset

Deo

placet, faciam.

Salutate invicem in osculo sancto. Etenim omni-

bus fratribus
qui
fratres.

legi

debet.

Salutat vos

dominus
et reli-

archiepiscopus, protopresbyter, ceconomus,

illorum tamen, qui ex diversis regionibus Ilaliffi tanquam ad civilatem refugii, atque ad asylum Chrisliana! libertatis illuc confluere solerent, seque iliic cum suis diviUis Deo otTerreut, frequentior erat advenlus, ut ex Leone Osliensi res ejusdem monasterii describente quisque poterit
accessns
:

Doniinus

sit

vobiscum.

Amen

. Hacte-

ntelligere.

nus ipse. Sed ex multis paucos recenset, cum tamen Grsecorum Menologia suis quibusque diebus, quibus ex carne solutisunt, contineant plures
sanctos martyres in hac persecutione passos in Ecclesia celebrandos.

'

Leo
^

Osliens.

1.

i. c.

21.

Apud

Sur. die

u Jan.

in Adelhardo.

Exlant apud Sur. die xxvi Martii.

ADno periodiGraco-Romanes 6311.-Anno

Ar^
1

Hispan.

856.-Annonegira; 203,

inclioato die 9 Julii, Fer. 6.

- Jesu

Clirisli

818.

Paschalis

papa; 2.

Ludovici ioip. 5. Leonis Armeni 6.

1.

Cidtores sacrarum
\

imafjimm

vexanttir.

tum

csse.

Prfeterea Baronius aliquosconfcssores,

A num.

ad 28. Baronius varias sancli Theodori

qui sub Leonc

Armeno

claruerc, sub Leone Isauro

et

Studitw Epistolas repra^sentat, ex quibus intelligijnus, quam male habcrentnr sacrarum imaginum cultorcs in iniperio Orienlali. Sed quod ait num. l, annum hunc quarlum esse persecuUonis, ex dictis
subsistere

vixisseexisUmavit; quod in Meuologiis

Menaeis

dicantur a Leone, vel a Leone lconomacho afflicU, aut in exilium niissi, quod tam de Leone Isauro,

quani de Leone Armeno inlerprctari potcst,

nisi

non

polcst-,

cum

constet,

cam anno

tan-

tum

Dcccxv,

et

quideni mense Februario, iuchoa-

tcmpus quo sancli in illis qua circumstantia nobis

passi

dicuntur, ex ali-

innotescat.

Hinc anuo

596

PASCHALIS

ANNUS

2.

CHRISTl 818.

Dccxxxv Baronius aliquos memoraTit, quos eo anno ad Leonis Armeni tempora revocandos esse

monuimus.
2.

ApolUnaris

fit

abbas

Casinensis.

num. 14 et seq.; quomodo persuasum habere potuere, Ecclesiam Laureacensem tunc temporis metropout ostendimus an. dclx,
doctissimi
igitur viri
litico

Ad

jure potitam esse ?

nuni. 28. In controversia versatur, an Apollinaris abbas Casinensis xiv, cujus initium refert Baronius, hoc vel superiori anno Gisulfo in regimen

5.

stincta fuerat.

Bcec metropoUs anno circiter dlxviii exAd hsc Agapitus papa hujus

ejusdem monasterii successerit; qua de re legendus Mabillonius sa^c. iv Benedict. part. 2, p. 463,
ubi exislimat, Apollinaris institutionem ad prsecedentem annum referendam esse. Eum tamen hoc anno prffifecturam iniisse demonstrant quaj

num.
dandus
esse.

7 in

lib. 1, cap. 19, uarrat,

esset, et

medium adducimus. Leo Osticnsis in cum ei Liris fluvius transva-

Apostoli

navis deesset, ad ulteriorem ripam exemplo siccis pedibus advectum Hujus miraculi meminit Victor papa III in
Pelri

nominis II, qui Pontificatum Romanura suscepit anno cmxlvi, inlitteris ad Geraldum Laureacensera archiepiscopum datis, scribit Laureacensemurbem antiquitus metropolitanam fore et archiepiscopii (ut liabet Codex Csesareus apud Lambecium tom. II Biblioth, Caes. pag. 631, noay&vo, archiepiscopi, ut habet Labbeus tom. ix Concil. pag. C29) sedem, cui sanctitas tua praeesse dignoscitur, sicut in privilegiis ad nos usque a te directis legimus (nempe in Epistola Symmachi papm bujus nominis
:

primi)

ita

quoque

inventis

quibusdam exemplarialtritis,

hb.

Dialogorum,uiji ApoUinarisabbatis

sancti-

bus chartae vetustate

sancti

admodum

in archivo

tatem, benignitatem, largitatem omnibus pasne in

Petri reperimus.

bac provincia commorantibus latissime patuisse test;tur. Additidem auctor eura jam vita functum
Bassatio Casinensi abbati ostento prsenuntiasse, Agarenos, quitumteniporis Italiam late vastabant,

nascentis Ecclesige, et

Hanc etiam in exordio immanissima Christianorum

persecutione a doctoribus istius sedis CatholicaB

fidei

novimus rudimenta percepisse, et exinde a succedentibus pradicatoribus in superioris atque

inferioris

Casinensique monasterio inhiabant, ab ejus clade temperaturos ob merita et virlutem sanclissimi patris Benedicti. Idem Leo tradit eura obiisse V kal.

Pannoniae provincias ejusdera

fidei

ema-

nasse gratiam. Quibus etiam duabus provinciis,

illarumque pontificibus, usque ad tempora Hun-

Decemb. post regiminis annos

3.

xi.

norum,

non

alius,

Floret Sednlius Scottus.

quam

sanctaj

Lauriacensis

In Annalibus
iii

prffifuit

archiepiscopus; quorura barbarica feritas

ve-

Hepidamni monachi apud Duchesnium tom.

editis, legitur
:

non solum pra^dictam Lauriacenseincivitatem,

dcccxvui Sedulius Scottus clarus habetur . Quinto seeculo de Sedalio seniore egimus, et de juniore disserit Labbeus in Dissert. de script. Eccles. cum de seniore sernionem habet.

etiam in circuitu adjacentes regiones depopulavit, atque funditus desolavit. Inde quidem contigit,

rum

ut episcopi hac

necessitate

compulsi,

sede

illa

deserta, atque alio translata, simul etiam ar-

Scripsit ille

CoUectaneum

sive

Explanationem in

cliiepiscopalem ipsius sedis desererent bonorera.

onines Epistolas sancti Panli, ex Origene, Hieronymo, aliisque Patribus excerptam, cui etiam Col-

Modernis autem nec raultum retro elapsis teinporibus, vacante ab Apostolico vicario

Bawariorum

lectaneum in Matthceum eodem altribuendum censet Labbeus, apud quem plura de Sedulio juniore. 4. Laureacimi rursus in mctropoUm erigitur. Hoc circiter anno Urolphus Laureacensis
filo

contextura

regno, Arno primus sancta; Saltzburgeusis Ecclesiae

subrogatur archiepiscopus. Haec tesfatur annosa

memoralis

sacri

scrinii

Ilistoria .

Ita

Agapitus

archiepiscopus creatus perrexil in Avariam

et

Mo-

ad tempora Hunnorum, intelligit annum Christi circiter quingentesimum sexagesimum octavum, quo Ilunni seu Avares coepapa, qui his yerhis usgue
pere occupare loca in Pannonia a Langobardis

raviam, ut illarum provinciarum populos fide Cliristiana imbueret, sicut anno dcccxxiv ex litteris

Eugenii

II

papiB constabit.

Laureacum antiqua
imo
et

Noricorum

civitas

ad Anasi confluentes in dexteepiscopos habuit,

quando in Italiam, ubi sedes fixere, proanno div, num. 6 jain ostendimus. Ab eo enim tempore Laureacum ab Huunis excirelicta,
fecti sunt, uti

ram Danubii ripam,

excisa, exstincta

me-

sura, et episcopatus cura Pataviensi saeculo oclavo

tropolitica fuit priorilnis Ecclesiaj sseculis. Civitate

conjunctus,

eique

Vivohis primus

episcopus a

quoque
falsi

fuit sedes metropolitica,

sancto Bonifacio prccfectus, ut suo loco dixi.

C. Ludovicus imp. rebeUes domat et amittit Annalista Moissiacensis Iiis verbis conjugem. opus suum absolvit Anno dcccxviii, Ludovicus imperator apud Aquis celebravit Pascha. Et festivo

nec ea huic

civitati

restituta ante h8ec tempora.

Summopere enim

sunt Hundius in metropoli

Sabsburgensi, Coinlius in Annal. Ecclesiast. Francorum, aliique viri doctissimi, qui Laiireacum

duobus
litteris

sa?culis elapsis

metropolim Ecclesiasticam

terapore introivit
nia. Et occiso

cum

exercitu
illius,

magno
illi.

in Britan-

fuisse existimarunt.

Sanctus enira Bonifacius in

rege terra;

venerunt majores
Et acceptis
vicre-

ad Zachariam papam anno dccxlii datis

natu Britannorum, tradiderunt se

obsidibus, reversusestprospere
toria)

nempe, nec archiepiscopum habuisse, nec Synodum fecisse plusquam per tempus octoginta annorum, ideoque ab anno circiter dclx ad tempus, quo eas litteras scribebat,
testatur Francos, Orientales

cum triumpho
quem

ad propria. In

i[)SO

itinere

Ermeugarda

gina obiit.

Nam

et exercitus ejiis,

miserat
est

in partibus Orientis, cura

triumpho reversus

PASCHALIS
et

ANNUS

2.

CHRISTl 818.
8. Eigil fit quartiis

597

ipsc

ad imperatorein. Similiter
sunt,

et

ojus exer-

citus,

quem miscratsupcr Wascones

et terra quievit .

rcbcllcs,

cum

triumpiio victoriae reversi

occisis tyranni-

abhas Ftddensis. AnnaFuldensis ad Iiunc Christi annum ait Monasterio Fnldensi Eigil abbas electus et ordinatus
lista
:

bus
Vitffi

Eanidem Britannorum deet

est B. Celebris

feclionem narraiit Eginhardus in Annal.

Ludovici
Pii.

auctor

hujus abbatis Vitam a Candido ejus discipulo prosa ct metro scriptam recitat Mabillosa!C. iv

Civitates
ct

Venetum, Coriosopi-

nius

Benedict. part.

1.

Anno

dcccxii, dixi-

tum, Ossismorum

Diablintum, regnum Britan-

mns magna
densi inter

exorta esse dissidia in monasterio Ful-

nicuiii in Arniorica constiluerant,

antequam Ciodo-

veusMagnusilludpenitus
prajler

exstinxisset, et Britannis

regio
cap.

Venetum csteras civitates concessisset, modo nomine abstinerent, seqne regum Franciaj

beneficiarios dicerent, ut docet Turonensis lib. 4,

-4.

Verum non

defuerc e Britannis qui regium

nomen

postea aHectarint, uti hoc tempore

et

Murin

mannus, ut eum vocant Eginhardus

Ludovici
Pii
citati,

auctor Vitge

qui et asserunt,

eum

hoc

Ratgarium abbatem et monachos, et anno superiori Ludovicum Auguslum itcratis Fuldensium querelis motum Ratgariiim relegaii jussisse, elalium inejuslocumsubrogari. QimveEigil abbas Fuldensis hoc anno electus est, qui monasterium illud nobilissime rexit. Erat patria Noricus, et adhuc puerulus, a parentibus oblatus sancto Sturmioni consanguineo suo et primo abbati Fuldensi in discipulatu illius plusquam xx annos vixit et
eruditus
est,

mortem Britannos Ludovico Pio paruisse. Dum autem hic Aquisgranum rediret, Hermengardis vcl Emmergarda regina
bello jieriisse, et post ejus

ut ipsemet Eigil asserit. Factus abbas

iinp.

V no7i.
bardus,

Octob. decessit, utliabentefiam idem Eginet

auctor Vita; Ludovici

Pii.

Quoad Vascoaliis

num

rebellionem, ea

inaunum sequentem ab

rogavit, ut Ratgarium ab exilio quod mansuetudinis Christiana? documentum Candidus in ejus Vita commeiulat. Ratgarius ab exilio reversus ccenobium beatissimsB Virgini inchoavit in monte sancti Bonifacii, et Iioc

Ludovicum
revocaret
;

dilala, ut ibi
7.

videbimus.

Eedificio

Sico dux Beneventi constituitiir.

Impecum
eumque

adminislrationismale gestae invidiam abo-

rator

Aquasgraniad hybernandum reversus,

Beneventanornm, dona
ferentes,

Heristalliiim venisset,
nis ducis

obvios habuit, legatos Sigo-

enim supplici adversus eum a monachisFuIdensibus CaroloAug. oblatocap. 12 dicitur Ul aedificia immensa atque superflua, et ca;tera
lcvit. In libcllo
:

inutilia

opera omittantur

quibus

fratres

ultra

de nece Grimoaldi ducis, antecessoris sui, excusantes, inquit Eginhardus in Annal. Occisns est

niodum fatigantur, et familia; foris dispereunt, sed omnia juxta mensuram et discretionem fiant . A
Ratgario abbate
cella;

Grimoaldus Beneventanorum dux insidiis Badechis comitis Consini seu Compsani in Hirpinis, qui Siconem loco illius in principem subrogavit, hicque
suscepto principatu fcedns
inquit Erchempertus, qui

plures crectfe fuerant, eaeque

magnificentiusadornate,quamfacuItatesmonasterii
ferebant, indequedatusquerelis locus, quodhospitalitas et

cnm

Francis innovavit,

inopum peregrinorumque cura multum

ibi

tamen duces Beneventanos male fingit supremos dynastas Beneventi; cum ex quo Carolus M. Longobardiam subegit,
ciijus pars erat
Franciffl

remilteretur, ut ibidem legitur. Cellce rei rustica)

ac familiaris erant offlcinae, et monachis

degen-

tibus qui prserant, prcepositi vocabantur.

Horum

ducatus Beneventanus, fuerint duces

mnnus

erat servos in ofiicio continere, colonosrite

Ludovicus ca;de Grimoaldi prudenter dissimulata, ipsum Siconem seu Sigonen ducem Beneventanum coustituit. In Clironico
beneficiarii.

gubernare, monasterio ministrare sumptum, pra;bere ad victum cultumque necessaria , reficerc

domesticos ultro cilroque commeantes,
hos()itio

Beneventano an. xir, mens. di. x, Grimoaldo attribuuntur, et quidem accurate; anno enim dcccvi ducatum illum susceperat. Eo anno quo ha;c coiitigere, Gisulfus Casinensis abbas obiit, eiqne successit Apoliinaris, ut his verbis Leo Ostien. lib. 1, cap. 18 prodit Apollinaris abbas qnartodeciino loco in abbatiam prailatus sedit annis xi. Fuit autem temporibus Romanorum Pontificum Paschalis et Eugenii, et Siconis qui eodem anno
:

peregrinos excipere. Recte autem in celebri abba-

anno superiori habita, usus cellaxlii his verbis Abbatibus liceat habere cellas, in quibus aut monachi sint, aut canonici, et abbasprovideat, ne minus de monachis ibi habitare perniittat, quam sex . Si enim pauciores essent, in illis studium regularis
collatione

tum

riim

commendatur capitulo

disciplina; tepescei"e,
facile potuisset.

aut etiam penitus exstingui

Benevenli princeps eflectus est

598

PASCHALIS

ANNUS

3.

CHRISTl 819.

PASCIIALIS

ANNUS

3.

CHRISTI

819.

Ex

singulas Ecclesias.

conventu Aquisgratiensi legationes ad Annus Redemptoris octin-

transcribi

faciant,

et

in suis

comitalibus coram

omnibus

relegant,

ut cunctis nostra ordinatio et

Cancellarius autem noster comitum, qni ea accipere ad nostram notitiam perferat,
et

gentesimus undevicesimus sequitur, Indictionis duodecima3, quo Ludovicus impei'ator (ut veteres Annales Francorum produnt) bieme conventuni
habuit Aquisgrani, in quo multa de statu Ecclesiarum et monasteriorum tractata atque ordinatasunt,
legibus etiam capitula quaedam pernecessaria, quia
deerant, addita sunt .

voluntas nota

fierl possit.

nomina episcoporum
curaverit, notet, et

ut nuUushocprffitermittere pra^sumat . His habet

addila

nomina episcoporum

et

comiLum. Porro

hi

appellari consueverunt legati domiuici.

Nam

'

sub-

ditur:

In Vesontio,

quae est dioecesis

et

Bernoini

Porro ejusdemconventus habendi occasionem eani praecessisse , auctor ejns temporis in Yita a Qua hieme imperator ipsius, narrat his verbis
:

archiepiscopi,

Hemoinus

Monogoldus comes. In
et

Moguntia, quae
In Treviris

est dioecesis Heistulphi archiepiscopi,

idem Heistulphus episcopus

Hetti

Doutbertus comes.

in

eodem

palatio

celebravit: et

conventum publicum populi sui renuntiantes sibi missos de omni

et Adalbertus comes. In Colonia Hadaboldus archiepiscopus et

archiepiscopus

regno suo, quos pro statu sanctEe Ecclesiae restaurando dejecto vel confirmando miserat, audivit: quicquid utile judicavit, sancta impellente devotione superaddidit , nihilque intactum reliquit,
quicquid
posse

^Emundus comes.
quando
potuerit, et

In

Rhemis Ebo archiepiscopus quando non licuerit Rhuothar-

dus episcopus ejus vice et Rhuofridus comes, sint super sex videlicetcomitatus, id est, Rhemos, Cata-

adhonorem
fuit.

sanctaj DeiEcclesiae perficere

visum

Interea capitula quffidam legibus

launem, Suessionem, Silvanectem Belluacum et Laudunum. Super quatuor vero episcopatus, qui ad
,

superaddidit, iu quibus causae forenses claudicare

videbantur, quae hactenus veluti pernecessaria servantur . Hactenus de his ibi.

eam dio^cesim pertineut, id esl, Noviomacensem Ambianensem , Tervanensem et Cameracensem,

,

Imperator siquidem juaxime pius Apostohcce Sedis auctoritate (utdicetur mferius)quibus valuit,

Rangarius episcopus et Berengarius comes. Senones Hieremias archiepiscopus et Donatus comes.

Rothomagum
bertus comes.

Willebertus archiepiscopus et Jagiarchiepiscopus,

Tarantasia,
et .

ope et consiliis consulere laborans Ecclesiis Gallicanis, per singulas provincias legationes instituit
singulas, mittens episcopum
et

Turonem Landranus Rhoutbertus comes. Lugdunum,

Vienna Albericus episcopus
et

cum

eo comitem,

Richardus comes

una cum legum Ecclesiasticarum

vare deberent
in Gallicanis
:

capitibus, quai

Quae vero hi, qui missi sunt, agere deberent,

qua3 subjiciuntur, declarant his verbis^

ista

singuhs darent describenda Ecclesiis, quaj obserin

hoc laborans, ut vigeret ubique

et

Ecclesiis cultus pietatis

sacrorum

canonum
2.

observantia.

3. Commemoratio. Quid ad prffidictorum niissorum legationem pertineat. Primum ut couventum in duobus aut tribus locis congregent,

Extant ipsa Capitula Ludovici, imo et ipsa missio legatorum per diversas provincias, qua sic sehabent': Yolumus etiam ut Capitula, quae

ubi omnes ad
possint,
et

qualis

sit

eorum legationem pertinentes venire omnibus generaliter notum faciant, eorum legatio, scilicet ad hoc esse se a
si

nunc

et alio

tempore consultu fidelium nostrorum

uobis niissos conslitutos, ut

aut comes ministerium

quilibet episcopus,

a nobis coustituta sunt, a cancellario nostro archiepiscopi et comites

suum

propter quodlibet

eorum dc

propriis

civitatibus

modo

aut per se aut per suos missos accipiant, et

cacteris episcopis,

unusquisque per suam dia?cesim

abbatibus,

impedimentum implere non possit, ad eos recurrat, et cum eorum adjutorio ministerium suum adimpleat. Et si talis causa fuerit, quaj per eorum
admonitionem emendari non
Eod.
1.

comitibus, et aUis fidelibus nostris ca

possit

per eos

ad

'

Lib. II. Capitul. Franc. c. 24.

'

II. c.

25,

2 Lib. II. Capitul.

Franc.

c.

26.

PASCIIALIS
iioslram nolitiam deferatur. Et
si

ANNUS

3.

CIIRISTI 819.

599

forte episcopus

lum
et

Capitula, quicconstituitdomnusLudovicus
Salicis legibus

aut comes aliquid negligentius in ministerio cgerit,

imperator

addenda

'

qua; et missi

per

istorum

admouitionem

corrigatur;

et

comites habere, et caeteris nota facere debent .

fi.

omnis populus

sciat

ad lioc cssc constitutos, ut

lu (jua

quidem functione cum

ipse testctur

(juicumque per negligentiam aut incuriam, vel

impossibilitatcm comitis justitiam

Ludovicus imperator,

non
sit

potuerit, ad eos

suam acquirere primum querelam suam poscoruin

auxiliuin
justiliam
aliquis ad nos necessitatis

plum

deferre,

et

per

bene (quod ipse pra;fando

;

liis exemquo studuerat rebus Ecclesiasticis consulere constefciue Carolum Magnum

se genitoris sui in

sectari,

priori

Iil)ro

testatur) iu eo

acquirere. Et

quando

invigilasse,

omneque studium

adhibuisse, ut Con-

causa reclamaverit, ad

eos possimus

relatorum

ciliorum Decreta ab omnibus servarentur, sinml-

querelas ad deiiniendum remittere. Ipsi vero missi

qne Romanorum Ponlificum Constitutiones, ut

eliam in
ipsis

non que

sine cerlissima causa \el necessitate luic illuc-

Capitularibus saepe invenitur expres-

discurrant, nisi forte

quando

tale aliquid

in

sum,

dum Romanorum

Pontiflcum Decreta

citat
:

cujusliliet miuisterio ad legationem suam pertinente ortum esse cognoverit, quod eorum pra?sentia indigeat, et siue

Leonis, Innocentii, Gelasii, Hadriani et aliorum

plane apparet
citas esse

eorum

consilio vel adjulorio

non novas in Ecclesia eumdem Ludovicum imperatorem sancivisse leges, sed sanservandas suis legibus statuisse,
et si
illas

emendari non
solliciii,

possit.

Inde tamen

debent

esse

ut propter illorum negligentiam nibil in

quae novae addito} esse reperiuntur, easdem

scripsisse, atque per dictos legatos servandas

sua legatione

incorrectum

rcmaneat

sed ubi

omnes, episcoporum conspirante sententia, con-

certam

et

jussioneni implere
4.

veram necessitatem cognoverint, nostram uon negligant. Volumus etiam ut omnibus notum sit,
'

maaet

dasse

7.

alque auctoritate Pontiflcia roborasse. Nihil aclum ab imperatoribus Carolo

inconsulta Sede Apostolica.

quia ad hoc constituti sunl, ut ea, quae per Capitula nostra generaliler de quibuscumque causis statuimus, per illos nota flant omnibus, et in corum
procuratione consistant, ut ab omnibus implean-

Ludovico,

Ne tu

igitur existimes, lector,

dum

audis singulis ferme

annis collcctas per eosdem imperatores Synodos

et sancitas leges Ecclesiasticas, id

absque Romani

impedimento, quod per eos emendari non possit, aliquid de his, quaj constituimus ac jussimus, remanserit imperfectum, eorum relatu nobis ad tempus indicetur, ut per nos corrigatur, quod per eos corrigi non potur. Et ubi forte aliquo
tali

Pontiflcis

auctoritate ab

eis

esse

pra;sumptum

plura hic voluimus congessisse loca, quibus osten-

datur
legit

nihil

ab

ipsis

absque

Sedis

Apostolicaj

auctoritate esse tentatum. Qui Ludovici leges col-

Benedictus

levita,
:

in Prxfatione ipsis praepo-

tuit, etc. B

Dat enim in mandatis, ut quique lega-

sita, haec

habet

Agnoscant omnia haic pra^dictopost istaquoquequae sequuntur,

torum

in sua provincia

medio mensis Maii conventus

rumprincipumCapituIamaxime Aposlolicaauctoritate fore

agant, in quibus quaj sunt Ecclesiastica

primum
inde
reli-

flrmata

perquirantur, ne quis desit officio suo

eadem

auctoritate,

maxima
.

(ut diximus) ex parte, et

qua
ibi

quffi

ad

optimum

populi

totius

regimen

omnium Francorum

utriusque ordinis virorum

Recitat

spectant, investigent atque

componant. Recitantur

assensu sunt roborata

idem ejusdem

singula

cai)ita,

quse in publico conventu tractata

cum

idem imperator sua Conslitutione promulganda per eosdem legatos ubique sancivit primoque loco illud positum, ne loca sacra, vel ad
episcopis

Ludovici imperatoris Decretum de custodiaPontiflciorum Decrelorum his verbis ' Ita unanimes
:

divinis et Apostolicis constitutionibus serviatis, ut

iii

nullo patiamini pia

canonum Decreta violari. Ut

sui

ea speclantia aliquo

modo

alienari possint, idque

nuili fas sit,

sine status

periculo vel divinas

ex praescripta Constitutione Leonis papa; ea de re

edita
*.

Constitutiones, vel Apostolica; Sedis Decreta teme-

rare .

5.

Principibus vero illud tantum esse concesliceat,

8.
ritate

Sed
in

et

consuevisse

sum, ut permutatione

dando immobilia, reciperc pariter Ecclesiae immobiiia. Sunt alia plurima, quae Ausegisus abbas Lobiensis (ut i[>se
testatur in' Prfefatione, in
:

primis Pontificia

clericis et laicis

Ludovicum imp. auctoejusmodi una cum conventus cogere, idem collector

librum) collegit
stica,

ait

secundum Capitularium Ea vero Ecclesiaenim

:

^ secundo a se addito Capitularium libro testatur, nempe hoc ipsum de auctoritate Apostolica in his agendis a Ludovico imperatore

Benediclus levita in

quai

domnus

ac piissiums Ludovicus imp. et

Ipsa vero qua;
et

impelrari

solita, afflrmat his

:

verhis in titulo suljse-

Lotharius Caesar Dlius ipsius cdiderunt, in secup.do

descripsi libello . Et paulo post
:

quentium Capitularium
synodali sanclione
laicoruni

Ex

Capitulis

domni

Ludovici in Ingelheim Apostolica

auctoritate et

domnus Ludovicus
Cae... filius
illius

prajclarus

imp.

Lolbarius
In

omnium

videlicetclericorum et

fecerunt ad
in

augmentum mun.

generaliter consensu atque hoiiatu De-

dana; pertinentia legis,

quarto congessi

cretis . Hajc ibi.

quo hanc affixam habes inscriptionem seu

titu-

corum
'Eod.
Capitul.
c. 27.

Porro non auctoritate solum id eosdem Franreges agere consuevisse, sed et hortatu

2 Ibid.

c.

23. 30.

' Prafat. in

1.

n.
'

Capilul.

1.

IV. c. i3.

sCapilul.

1.

vi.c. 2G7.

sEod.

1.

c.

96.

600

PASCHALIS

ANNUS

3.

CHRISTl 819.
:

eliam Apostollcjn Sedis, testalur ejusmodi Caroli Magni ad legem, quara de militari expedilione
sanxit prselocutio gratia rex, regnique

ApostoliccB Sedis quibuslibet ex causis cogeretur

quod

et bis

ingenue sunt verbis professi

'

Nul-

verbis

istis

'

Carolus Dei

lus episcopus nisi canonice provocatus, et in legi-

Francorum

rector, et devolus

Ecclesiae defensor atque adjutor in

stolicae Sedis bortatu,

omnibus, Apofideliumnostro-

omniumque

tima Synodo suo tempore Apostolica auctoritate convocata (cujus jussione Domini et raeritis beati Petri Apostoli singularis Conciliorum congregan-

rum

et

maximc episcoporum

ac reliquorum sacer-

dotum consullu, servus Dei, etc. idem imperator affirmat, cum de iisdem agens baec In quantum valemus et possumus, adjunait '
:

Sed bnec ipsa

dorum auctoritas, et sanctorum canonum ac venerandorum Patrum Decretis multipliciter tradita est
potestas)
cst,

super quibuslibet criminibus pulsetur, id

judicetur, audiatur vel impetretur, etc.

11. At

cto Leonis papa^ et

omnium

consilio nsi

boc egimns,

elc.

episcoporum, quorum Itemque rursum '

:

non

satis

visum Chrislianissimis impe;

ratoribus, nihil inconsulta Apostolica Sedetentare,

Omnibus vobis tam prasentibus, quam

et

futuris

decernere, vel definire

ccepta atque perfecta
visa sunl indigere

sed quae ejus auctoritate

scire cupientibus,
licas,

quia ideo consultu Sedis Apostoet reli-

essent,

adhuc tamen

ipsis

omnium noslrorum episcoporum

Romanorum

Pontificum confir-

quorum sacerdotum atque maxirae cunctorum fidelium nostrorum, etc. 9. Quin etiam et illud noscitur essefactum, ut licet auctoritate Romanorura Pontificum iidem ab cum imperatoribus celebrati fuerint conventus vero in rerum consullationibusaliquid quodvideri
:

matione, anlequara in publicura edereutur. Teslatur haec

quidem
:

fine libri septimi

ipse Denedictus levita, qui in Capitularium a se collectorura

hrec babet
istorura
tate

Maxime trium ultimorum capitula librorum Apostolica sunt cuncta auctoriroborata quia his cudendis maxime Aposto:

posset arduura, vel quid niagui moraenti consu-

lica interfuit legatio.

Nam eorum nomina

pra^ter

lendura esset
certura

id

nequaquam nisicousulta rursum

iis

trium, id

est,

Leonis, Sergii et Gregorii, hic

vitantes
Si

non

Apostolica Sede dcfinire pra^sumpserint. Est de

inserviraus, licet ea per singulos conventus inserta

auctoritate

exeraplum in eorum couvenlu, cura de cborepiscoporum est dubitatum. Ubi

ba^c iraperator
:

invenisseraus,
tiuni
faslidia.

legentium atque scriben-

quis

autem plenius ea nosse

authentica,

post

'

alia

Quod
:

jurgiura

cum

voluerit,

illorum legat

quibus

illa

enucleatius discutere voluisseraus

ex boc Apostolicara

placuit uobis

iuserta reperiet. Haec Denedictus collector ipso-

Sedem

consulere,
:

jubente

rum Capitulorum

canonica aucloritate,

atque doceute

Si

majores

causa; iu raedio fueriut devolutuj, ad Sedera

Apo-

Caroli Magni et Ludovici imperatorum. Isfaquidem tam exacte et copiose notata de Capitularibus sanctionibus Francorura princi-

stolicam, ut sancta Synodus statuil, et beata con-

suetudo

exigit,

incunclanler referatur. Quapropter

Arnonera arcbiepiscopum
Apostolicum, ut inter

misimus ad Leonem
qua; ferebat, etiam

puni dicta sunto ad confutandam novatorum perfidiam, qui exemplo Caroli, Ludovici et aliorum Cbristianorum principum, juscondendarum legura
Ecclesiasticarum tribuunt regibus
bus. Tantura
et

cffilera,

imperatori-

eum

boc interrogaret, ut quicquid super bis definiendum esset, Apostolica auctoritate a nostris
et

enim

abfuit Ludovicus a condendis

legibus ad Ecclesia;

personas et res spectantibus,

sibi,

episcopis regulariter

sopiretur. Et

inferius

de

ut etiara nec putaret licere

suisque episcopis

eadem Apostolica auctoritate in cogendis Synodis

Gallicanis
:

Decretum namque

est in illa

Synodo,

quam
sis

Reginisbure pro eadeni, vel pro aliis cauApostolica auctoritate praifato pratextu babuietc.

mus,

absque auclorifate Roraani Pontificis de his, quce spectant ad Ecclesiasticas controversias, vel tantum pertraclare atque disserere, uisi priuium de bis liceutiara accepisset ab ipso Romanae Sedis episcopo, ut tum ex ipsius Ludovici, tum etiam ex

dO.

Et quid

amplius

NuIIius prorsus esse

sanci-

auctoritatis,

quod contra Apostolica Decreta

retur,

idem
:

ipse imperator constituit eo Capitulo,

ubi ait^

Constitutiones conlra canones et Decreta

preesulum Romanorura, seu reliquorura Pontiticum, vel bonos mores nullius esse raomenti. Quin etiam statutas ab eis Synodos per ipsos Ro-

episcoporum litteris inferius suo loco recitandis apparebit. Sed de his jam satis. Hoc 12. Conventus in villa Engelheim. eodcm anno Ludovicus imperator duxit uxorem Juditb filiam Huelphi comitis, quara creavit Au gustam, cum jam anno superiori quinto nonas

Octobris

mortua

fuisset Irraingardis

conjux inipe-

manos
reddi
,

Ponlifices atque ejus vicarios irrilas posse

idera
:

sancita

lege decrevit

qua; sic se

ratrix. Ha;c veteres Francorura Annales. De uobilissima stirpe Davarorum fuisse Juditb, Tiieganus
affirraat.

habet

Ut comproviucialis Syuodus retractetur

Quanta hiuc mala in ipsura Ludovicum

esse a

per vicarios Urbis Roma; episcopi, si ipse decreverit . Noverunt quippe iidem imperatores nullius
esse

emerserint, vix dici potest.

momenti Synodum, quaj absque

auctorilate

conventum

'

Capit.

1.

c.
1.

205.

VII. c. 104.

Eod.

'

Eod.

1.

VII. c. 1S7.

I.

c.

91.

Ludovico dictaEngelheim iidem Annales habeut, in quo praeter illa quae ad res belUcas spectantia tractata sunt, actum est de
Kstatis

Eodem anno alium babitum

tempore iu

villa

Eod.

1.

c.

Capit.

1.

vii. c.

265.

lOi. et
'

Eod.
'

VII. c. 267.

Addit. IV. ad

1.

VII. c. 12.

PASCHALIS

ANNUS
:

3,

CHRISTl 819.

r.01

his, qui res sive personas Ecclesiasticas infeslant de quibus ajjrens Benedictus levita in collectione Capitulariuni liaec habet sub hoc titulo De his qui rapinas intra regnum facinnt.
'
:

dique imperat. Deindeque sanclum ipsum exuens,

ctnluni
illi verberum plagas imponit. omnia propeniodum membra dissecans, ossiumque i[)sorum

nexus

et

colligationes

destruens, qua; sola;

illi

Ex

Capitulis

domni Ludovici

in

Engelheim

supereranf. Transit indo rursusad Nicolaum,ratus

Apostolica auctoritale et Synodali sanctione

om-

nium

videlicet ciericorum ac laicorum generaliter

.

consensu atque hortatii decretis

hEC habentur

Ubi

mox

in finc
,

iilum proptor verbera molliorem factum verbisque asperrimis ad sacrarum imaginum magistrique ejurationem instigat. Ut vero forliorem illum
;

Decreti adversus eos, qui res furantur Ecclesiic

:

quam

antea esse sensit,

excisis,

cum

loris inlexlis,

vimireli-

Qui de rebus Ecclesiasticis aliquid abstulerit, gravius inde judicetur, quia sa-

nibusque recens

manus

ac pedes,

quumquc
vexandum

cori)US dilanians, ileratis plagis exulce-

crarum rerum
gus vocatur
puerit.

ablatio sacrilegium est, et sacrile-

rans, sub dio sic afTectum reliquit, duplici

frigoris

tormcnto
:

(|ui

cx his aliquid abstulerit aut ratales persona)

ac

verberum

doloris

tum

Infames quoque
.

usque ad

satisfactionem Ecclesioe,

quam

Isserint, sint iia-

enim Februarius mensis agebatur. Quo autem tempore ha;c sanclus

discipulo patiebatur,

illic
,

cum
(|uam

bendcE

Pergit dicere subsequenlibus capitibus

mulier

in Bilbynia

de

his,

qui appetunt armis personas Ecclesiasticas,

quae tu otiose consulas.
et

dLemon obsederat, vehementius ab

ore despuens,

infesto spiritu

ac de

aliis,

agitari ccepit, oculos indecore torquens,

spumasque

13.

Nova

tormenta.
schalis

Hoc eodem anno, mense Julio Papapa de confirmatione privilegiorum PiaEccIesicC,

scevissima in

Theodorum Studitam

atque hujnsmodi verba intercisa

:

voce proferens
quit, et afferle
lite

Leo meus verbera iterum misit

Ite, in-

ad Theodorum, cjusque carnes laceravit.

ad

vennatis Ecclesiae, Apostolicas litteras dedit ad Pe-

tronacem archiepiscopum ejusdem

quas

corrosas nonnihil, vindicalas a tineis, cusas habes

apud Rubeuin*.

Jam vero ad

res Orientis recurrat oratio,

in

his qua) spectant ad Constantinopolitanfe Ecclesiee statum persecutione Leonis imperatoris vehemen-

gerit. Deinde interposito brevi siiterum vociferabatur Quid boc rei est ? Nihil eorum factum est, quod volebamus. Sciebam illum propter plagas minime flectendum, ut qui
rat,

eum quam ore

mihi responsum. Verumtamen nopropius accedore, ne vos flanuua exu-

lentio,

auxilio habet praesentcm, et

humeris

suis insiden-

tissime

jjerturbatum. Absolvilur hoc anno

diri

dem

virtutem.

Et

liaBC

quidem mulier energu-

carceris Theodori Studit;e, de

annus
sione,

quo multa superius, quo mense Februarii idem rursus ad acriora revocatur tormenta qua autem occatertius,
:

niena, procul licet posita, longeque ab illo distans,

enuntiabat; indicans, opinor, eximiani qua; sancto

inerat virtutem at^jue gratiam,

eumque

in

omni-

tum ex

Micliaelis ejus discipuh scriptis,

tum

bus tormentis insuperabilem

festos spiritus

fore,

ipsos adeo in-

ex ipsius Theodori Epistola palam flet. Michael enim hsec ait Triennio autem integro post id
:

frustra infrementes,

cladem suam

cognoscere, et ministros socios adversus invictum

tempus in eo carcere perseverans, permultis incommodis conflictatus est, prKcipue ob stomachi intumescentis dolores, qui ei morbus assuetus ac
vclut collactaneus erat.
respirabat,
dicia
!

athletam armare
13. Ita

Necdum

vero ab his malis

aliis,

cum

acrioribus

rursum

o Dei ju-

ex insucco ac sohs ossibus haerente corpus-

quidem divina sapientia factum quis neget? nimirum ut omnibus praesentis saeculi et sequentium etiam pariler innotesceret, in hacdogmatum pugna, a qua parte adstaret diabolus, a qua vero contra Deus summa virtute suis assisteret
:

culo exercetur. Inciderant in manus imperatoris, nescio unde, liltera?, quas sanctus dictarat, et im-

ut in tanto certamine, veluti ex

quadam

'

tes-

sera militari qui veritatem defenderent, qui vero

illum immenso furore accenderant, ut quse illius amentite, stuporisque notam, indiciumque continereut. Has ergo mittit e vestigio ad eum quem diximus magistrum militum Orientis, ad-

manem

mendacium, tum illis, qui tunc vivebant, tuni posteris, cum idem rursus certanien exoriretur, omnibus palam fieret sicque vel ex hoc sciant infe:

mandato, ut ad sanctum ipsemet proficiscatur, eumque ad extremum usque spiritum acerrime diverberct, ut tandem, inquit,
dito
litteras ostendat,

Iconomachi, sub cujus principis vexillis militent; gaudeant vero Ortbodoxi , se una cum Deo proveritate tuendaadversus da;mones prceliari:
licissimi

pergit vero Michael

desistat a

contumacia.
a

At divinus
illis

ille

pater intolerabiies dolores ex

i4.

Qui simul ac advenit, primum

illud

acerbissimis

verberibus sustineus,

humi

jace-

interrogat: ejusne litterae vel alterius essent, quas manibus gerebat ? Patre auteni suas esse nec alterius aflirmanle,

hatexanimis prorsus, omnisque sensus expers, nisi quatenus dolores ipsos sentiebat, non cibum, uon
l)otum, nec brevissimum
rat,

colaum prius
notarium,

ejus discipulum,

nullum aliud verbum addens, Nitanquam Epistolae

somnum
iis,

accipere pote-

nec aliud

demum

ex

qu;c moribundis ac

in oculis magistri

imdum
hist,

extendi, ca;-

deficientibus dari solent.

Quem sic affectum cerncns

discipulus, sui ipsius

Capilul. lib. vi,
c.

%.

'

Rub.

Raven.

lib.

v.

sub boc

et ipsc

curam omittens, quanquam pessime habebat, tolus iu illius curam conaliquantulum deposcens,
ri-

anno.

vertitur, ac iitisan;c

Baron. Touis

XIII.

602

PASCHALIS
coepit,

ANNITS 3.
in

CHRISTl 819.

gare arentem patris linguam

os infuso potu, nonnihil

modicoque

militate se custodientes in
sic se

omnibus

repraesentet

eum

refocillavit,

ac veluti

habet

'
:

Ut vero vilalem ei vim read marcida jam membra medicanda se convertit, pleraque enim carne penitus corrupta et graveolente tabo ac sanie confecta putruerant, et cernere erat partes alias ab aliis pendentes, omnes
vitae restitnit.

morluum

18.

Theodorus ubique

dispersis fraternitati-

diisse sensit,

bus.
Gaudete, fratres mei ac patres desiderandi, quoniam gaudii adsuut nuntia. Digui rursushabiti fuiuuis indigni, qui pulchram confessionem confl-

ad

usum jam

factas inutiles

quam ob causam

cul-

teremin-.

Rursum

plagis affecti

ambo fuimus

pro

delruncat et a sanioribus avellit: si hoc forte pacto reliqua cohffirere possint cicatricemque

tello eas

nomine Domini. Etenim

et frater

Nicolaus puicher-

obducere.

Nonaginta totos dies intolerabili dolore perfunctus pater, nulla prorsus vel temporis puncto percepta requie, in mediis adhuc laboribus la16.

bores

alios, et

duriores carceres, et longiora itinera

rime et fidelissime decertavit. Vidimus ex carnibus noslris fluentem in terram sanguinem conspeximus vibices, saniem,et qufehis adjuncta. Annon haec gaudii sunt? Sed quis ego sum infelix. qui vobiscum dignis Christi confessoribusadnumerer omnumi hominum inutilissimus ? Causa autem,
:

limen egredi vixpoterat, nanciscitur, saevissimo tyranno novos ei cruciatus affatim suppeditante.

ipse, qui ostii

cujus gratia haec contigerunt, pristina fuit catechesis,

quae

cum

in

manus

venisset imperatoris, ad

Mox enim ab

illo citatis

itineribus adfuit

barbarus homuncio, ferox atque intractabilis, pecu-

magistrum militum eam misit, comitem cohorlis ad nos venire jubens. Qui cum ducibus ac militibus intempesta nocte adveuiens, et domunculam, qua eramus, repente obsidens cum clamore, veluti feram nactus objectum septum per fossores
in
:

mancipium, pecuniamque animo et voto sibi enim esse oportebat, qui impii jussa exsequerentur. Qui simul ac ad locum pervenit, hoc sibi primum proposuit, rimas et angulos
niae

prsesagiens. Tales

celerrime perfringit
cisse, sicut

deinde protulit

cxcussit
fe-

omnes carceris perscrutari, parietes effodere, terram egerere, sicubi aurum reperiret, manibus explorans. Existimabat euim scelestus adventantes
doctrinam pecunia redimere, patremque
auri
esse.
sit

ostendit catechesim. Confessi

sumus, nos eam

Deus

voluit.

magnam

vim repositam babere, animoque

quamvis
cfeteris

insatiabili

rebus iudigeret. Ut vei-o sense frustra laborare, ac stulte sibi persuasisse

iilic

(ubienim

auri

quod

dicitur
:

malam meutem
gisque affectum
ejicicns,

in aliis explet

injuriis

umbra?) tum enim pla-

cum discipulo sanctum e carcere ambos, assectantibus famulis, tradidit Smyruam (illuc enim destinarat) omni festiuatione ducendos. Qui igitur menseFebruarii verberibus est aflectus, et nouaginta diebus in eodem carcere aegritudine post verbera confectus jacuit, mense Maii inde translatum Smyrnam perducenduiu ad arctiorem custodiam et graviores poenas subeundas, possumus intelligere. \~.Ejusdem alia Epistola hortatoria ad dispersos
fratres. Est de his omnibus, qu<E in eo loco novissime passus est, egregia ejusdein Theodori Epistola ad dispersos fralres; quos ipse ad

ille unum hoc petebat solum, ut ad impevoluntatem descenderemus. Respondimus, quod veritas postulabat Absit. Deum nostrum non rejicimus, et alia, qute consentanea erant, respondere. Tum acriter ab eo verberati sumus. Et frater quidem nihil hujusmodi post primam comprehensionem et inscriptionem in aerumnis passus est. Ego vero humilis febribus immensis correptus et intolerandis doloribus, parum adfuit quin vita privarer. Attamen bonus Deus sensim misertus est mei, adjuvante fratre in quibus decuit, etsi adhuc maneant plaga? ad integram sanitatem nondum perductae. Hirc igitur sic se habent vim mali vobis exposui (id cupere vos sciens) ad coudolendum. 19. Quid autem post hac? minae graviores,

Et

ratoris

custodia arciior;

nam

et

todia; praefeclo proposita.

verbera custodibus etcusUt nec mutire nobis, ne-

dum

alicui scribere liceat.

Deterrebimur ergo,

et

silebiuius, obedientes prae timore

hommibus

et

non

coutineudum
fessione

in otficio, et

perseveraudum

in conillis

aperit Deus,

Deo? nequaquam sane. Sed quandiu januam nobis non desistemus, quod in nobis est, ofsilentii

plurimum

laboravit,

cum

plerique ex

flcium praestare, reformidantes ac tiraentes impen-

fractojam inciperent esse aninio, et diffluerent a prisliuo illo menlis proposito atque constantia. Videre est ex ea
iteratis saepe

deus
quit
lus

judicium. Quod

si
:

subtraxerit se, in-

quam

celso esset in cruciatibus per-

ferendis mentis proposito Theodorus, quauique ex

et rursum ApostoNos vero non sumus subtractionis filii in perditiunem, sed fldeiiu acquisitionem animae. Hauc ob

% non

[)Iacebit aninitC

meae

tormentis vegetior factus spiritu, surgeret ad consulendum aliorum saluti, quorum infirmitas ipsi

causam

htec Epistola

mea

ad omnes quidem disper-

sos fratres, qui

persecutionis tribulationem susti-

majorem cruciatum afferretquibusvis

rur-

plagis impositis. Qui igitur propter scriptas superius a se iitleras tauta nuper jiassus est, alias

nent, pracipue autem ad vos confessores Christi. Sustiueanms, fratres mei charissimi, magis ac magis corroborati, et

uon

conterriti iu afflictionibus.

non detrectat. Epistola autem ipsa plurima commendatione digua, utpote qus vere Apostohcum in omnibus spirilum spiret, et
antiquos martyres in tormentis exultantes, el

sum

scribere litteras

Carues sunt, ne parcamus. Pro Christo tormeutis subjecti, exultemus. Cui abuudant labores, aniplius
Theol

bu

'

I.

Ji.

l"p.

\xxvin. Cod. Column.

nebr. X.

PASCHALIS
gaiuleat,

ANNUS

3.
ita

CHRISTI 819.

603

tanquam pra;miis abundans. Qui verbc-

ut cenlenos pcr vices ictus pertulerit, discipulo

;

riim poenas reformidat,

metum

excutiat, sempilersi

ejus pari poena decertante

nos cruciatus recogitans. IJIorum enim piagie,

gratiasque [iro his omnibus etiam agens vir patientissimus, Apostoli verba
lacto animo secum occincbat* Non sunt condignis passiones hujus temporis ad futuram gloriam, quae revelatur in nobis et si compatimur, et conglori:

cum

his

conferantur,

somnium

sunt, et sagiltae

pu'vuloruiu. Ne, quaso, obteslor. In ajrumnis pro

Chrislo delectemur, quantumvis
sint amarae.

secundum carnem

Contemplemur futura et permanentia, non pra?sentia et pra;tereuntia. Expetamus sanguinem nostrum martyrum saiiguini admiscere, partem nostram confessorum parti, ut cum eisexulte20.

ficabimur proculdubio et patientia nobis necessaria est, propter eam, quam speramus, beatitudi:

nem,cujusadeplio exsuperat omnem sermonem sensum . Ista Michael. Quid insuper ?

22.

et

Rursum

vero
ibi

magna

Dei largitate concessa

nius in reternum. Quis prudens? Quis sapieus?

eidem Theodoro
sus
lilteris

degenti lurtim scribendi ad

praetermisit, scribens post

Quis bonus negotiator, ut det sanguinem

et spiri-

suos monachos facultate, ea bene usus, ipsos rur-

carnem aspernetur, et regnum Dei consequatur? Qui amat animam suam, perdet eam (ait Domnius) et qui odit animam suam in hoc mundo, in vitam Eeternam custodiet eam. Audiamus verba illius, et sequamur eum. Ubi ego sum, inquit, illic erit et minister meus. Ubinam ille? in Cruce. Et nos ergo humiles tanquam ejus discipuli ibidem. Obsecro vos, fratres, ut suiferatis verbum

tum

accipiat

monere non

'

verbera ad eos Epistolam catecheticam, quce sic se habet

Nuper

a vobis lectus ex Orientalibus,

ex Thracensibusadvenio.

nunc Smyrnaiu enim nostrans-

tulerunt

principes sa;culi bujus, et arctius (}uam

in priori carcere

bum
nec

Dei
silet

non

est alligatum,
:

severiusque custodiunt. Sed vernec quiescit amor

,

etenim perpaucis scripsi vobis. Scitote nos gaudere, et animum non despondere, quandiu statis iu Domino. SalutatvosNicolausconcaptivus meus el laboris socius etcommilito meus, vester autem frater verissimus. Salutate invicem in osculo sancto ; persecutionem iiassi, eos, qui perseculionem passi suut universi omnes , qui
exhorlationis
:
;

mandatum

propterea humiiis iterum

loquor. Gaudete in Domino, fratres et patres, gaudete qui perseculionem propter justitiam patimini.

Gaudete, qui in montibus et speluncis versamini, sed et qui in urbibus, et desertioribus locis abditi
latetis. Si

nuit Apostolus':

enim semper gaudere nos oportere, moquauto nunc magis cum pro

in fide. Si quis non confltetur Domicorpore depicnostrum Jesum Christum tum, analhema sit a Triuitatc. Gratia Domini nostri Jesu Christi vobiscum. Ameu . lifflc Theodorus in carccre autequam Smyrnam transferretur, quo post tres menses acriori custodite maucipandus

vos

amant

num

Christo patimiui, qui in tabula depictus est, qui in imagine sua cernitur, qui per eam honoratur?

Non mea sunt

infelicis haec

verba. Dionysii sunt

sanctissimi et Basilii Magni.

Nec jam tempus

lilteris

est,

aliorum sanctorum sententias his

litanam civitatem
in
cives,

His pra;missis rursus iuveiiitur in

,

apponere Constanlinopoillos,

adductus
21.

est.

inquam,

qui

Smijrnam ddalus,
litleras
,

alacrior ex critciatibus,

sprevissent monita

alias dat

multa patitur Theodorus.

gum

Romani

PontiQcis, sicdicens:

23. Audi, ca;Ium, et auribus percipe, terra:

pauca de ejus itiqua; habet idem nere et de Smyrnensi carcere supra auctor hujus temporis Michael Studita qui reddamus Divinus ergo pater, inquit ille, cui
est igilur, ut hic tibi
, :

Rehquum

Moab

sprevit, Byzantina videUcet,

angelicum ju-

excussit, velut

vitula

insaniens,

impeiium
verbisque

detrectavit. Vias tuas scire nolo, factis

pronuntiavit.

Corybantum more

agitur, furit, san-

vires

jam

penitus exhausta>,

illo

tus, qui spiritum dat mortuis,

nihilominus freimmites illos seque-

guinem

quidem et hunianiter imvero tanquam fugilivum cippo alligahant. Postquam vero maximis cum laboribus
batur, qui

eum

iuterdiu

pellebant, uoclu

bibil ut Iea3ua, utaspisauresobturat, reprehensa reluctatur. Venit ad eam vox cominonitona vehit e ca;Io missa a supreino, a Romano throno : Quid fecisli, clamans, Christum negasti, Christi abrogans imaginem et Deipara;, et sanctorum

vix tandem Smyruam attigit, ejus urbis autisliti una cum discipulo traditur, viro iuter hffiresis patrouos principi, impielatisque magistro, a quo in obscurum sub terra carcerem retrusus, ineomansit, uni omniuni inspectori Domiao inteudens;

omnium?
lica,

Aperi obedientem aurem, audi Evange:

Apostolica, Prophetica, Paterua verha

etnon

admisit, ct

non

suscepit, sed avellens seipsam a

primi verticis

corpore Ecclesiae

(vivit

si^iuidem

etiamnum

Nicepliorus sacer) adversus

Deum oinni-

quem unum
custodeni
:

in

a;rumnis consolatorem habebat

et

et

quando

propter ipsum solum tot

potentera cerviceserigit, Cliristo insultans, sancta proculcans. Talia sunt ejus facinora, desideratissimi. Et

suppliciis allectus fuerat. Brevi post ha;c

tempore

supervenit iterum ipse Anaslasius, irafervens, martyrisque sr.nguinis sitibundus, qui verbera priori-

Mare
eos,

nobiscum Deus, Orieus, Occidens, Aquilo, gaudium. Sin luctus etiam pro[)ter qui pereunt. Age ergo, stale fortes, gratis ani:

in his

bus acriora sancto

peratorem,

intlixit,

hetusque rediit ad imcecidisset,

mis has pro

abripientes.

Clirislo

acrumnas, quasi thesauros

certantibus sua.

cum

tertio

jam Theodorura

Tempus opportunum
Lxii.Cod.

'

Joan. XII.

'Rom.

VIII.

-Tlieod. l.u. Ep.

Column. ^

Philip. iv.

G04
\iter

PASCHALIS
spirans,

ANNUS

3.

23.

CHRISTl 819.

iinguentis

flagrans

tribulationum

Naucratio

filio '.

supra omnia aromata. Fkiit martyrum sanguis in Ecclesiam, irrigans eam ultra quam Eden quadruplicis fluminis fonte perfusam. Accedunt

Non sahatur
Necessaria

auris

mea vocum tnarum auet

ditu.

enim loqueris

0|)portuna

mar-

tyrum chori, qui omni Ectate fuerunt et confessorum. Qua; beata olim prcedicabantur, ca nunc
oculis cernuntur.

nunc audiens, o fili egregie, charisteria decantavi, quoniam non dereliquit in finem Dominus Ecclesiam suam, sed illam vires suas adhuc
qualia et

An

igitur

non

festines ad certa-

men
aut

ha?c audiens,fastidiensmontanam autdcserti,

habere docuit, fratres noslros excitans ab occasu ad reprehcnsionem teinulenhiTi nostratium el illu-

qualemcnmque occultationem? Attamen mane

:

minationem

in

hffiresis

caligine

dimicanhum.

ora beatitudinem ingentem percute mihi inaspectabilem et lauda beatiores debella intestinum carnis bellum draconem
ubi es

habes

et tu

Quanquam
papa;

rejeccrunt pra-fracli, et cordis oculos

.

non aperuerunt
litteris

vincat spiritus

serviat corpus, utlibertate fruatur

anima tanquam hera ac domina, pacem habcns cum Deo. Hoc si fiat, quotidianum marlyrium. A Deo texta) corolltc. 2i. De nobis peccatoribus ne torqueamini,
licet

audieritis nos flagellis

vestris

Tulimus precibus
hilariter, etsi

ilerum cajsos fuisse. gratiarum aclione ad modicum acrimonia. Tanlum ne

cum

Loquitur istadicens dePaschalis fide Orthodoxa adversus Iconomaclios nupcr allalis, quibusoptime Testor nunc cocongruunt, qua? mox subdit ram Deo et hominibus. Seipsos avulserunt a corpore Christi et supremo verticali throno in quo Christus fidei claves posuit, advcrsus qucm non prffivaluerunt unquam , ncc praivalebunt usque ad consummationem porta; inferi, ora scilicet haeConstantinopolim pro
:

sanctas

manus

vestras cxtendere cessate.

Speramus

enim, quamvis imbecilles, de Abimclechislospoha relaturos. Satutat vos plurimum Nicolaus frater \ester. Salutate invicem in osculo sanclo, socii otque in primis vicinos socios, parvi magnos
,

jiollicitus est qui non menhtur. Gaudeat igitur beatissimuset Apostolicus et nomine suo dignus Paschalis, quoniam Pelri opus implevit.

reticorum, sicut

Exultet

omnis

Orthodoxorum chorus

quia ob

oculos vidit episcopatum Christi,

secundum sanctos
Nau-

olim Patres nostros

patres.

Cumque
apud

a vobis lccta fuerit Epistola, ne

illos

26. Citatur locus iste Theodori EpistoIfE ad

pigeat et

legi,

si

modo digna

fuerit

cratium totidem verbis a Gennadio jiatriarcha Constantinopolitano, (|uibus

iiise

quandoquidem unanimcs omnes, et unum corpus, quamvis diversa membra. Dominus Jesus Christus vobiscum et nobiscum pcccatoribus. Amen . Ista quidem Theodorus, ut ai^paret, [lost Smyrnensem
verberationem.

subjicil ista

compel-

lans adversarium

'

Audis quo pacto

et

ea,

nempe

Romana

Ecclesia, caput est Ecclesiai Christi, cujus

Petrus csl [irinms praeses;

valuerunt, neque praevalebunt usque ad

quod nunquam praeconsumnuner-

Sed quid accidit?

Cum
:

neque verbcribus, ne-

mationem
quain

Sceculi

haeieticorum effrenata ora, severacis Salvatoris? Si

ha;retici

que
iste

alis attlictionibusflecti posse videretur

magnus

cundum promissionem
praevaluerunt
:

Theodorus confessor

prajfectus blandimentis

adversus
,

Christi

studuit

cum

allicere, visitans

educensque de carccre
hffic

omnia

frustra,

potum dans, eum. Sed perstans semper ipse eadem

ac
at(|ue lionorans

eum

Ecclesiam

quomodo

audetis dicere

eam

rare? etc. clegantem

animi fortitudine, ut cx his quae ipse in Epistola hoc tempore ad Naucratium data declarat, cum aliam ipse accepisset ab co Epistolam. Sic igitur
litteras scribebat

Sed ctidem exeodem capite^ superius citat ejusdem Theodori locum, cuni iu eodem argumeuto versatur, sic dicens de eadem Romana Ecclesia Ergo ibi Ecclesiam confitebimur, ubi non est haeresis, ncc iniquitas, neque

ad confessores e carcere, a con-

infidelitas,

fessoribus et ipse in carcere accipiebat e carcere

pariter,

Deo

id largicnte, ut

mutuo

se

sancti jter

htleras consolarentur alloquio. Acceperat, in(|uam,

his fernie diebus litleras
(|ui

aNaucratio discipulo suo,

detinebatur Constantinopoli vinctus in carcere,

qiiibus certior redderetur de rebus gcstis Conslantinopoli, et inter alia de litteris illuc missis a Pas-

chali

Romano

Pontifice atque de

igitur, et ipse pariler de his,

Respondens quse nuper accidisaliis.

,

imo vero Qrma fldes et inconcussa. At apud Orientem, ubi abundat iniquitas et iufidelitas. Necmeus sernio hic est, sed Theodorus Studites prodeat, et dicat testiinouium, quod nemo poterit inflciari. In decima quiiita catechesi, quani legitis quidem, at non intelligitis, quia non vullis. Vidctur enim doctor hic advcrsus impugnalores imaginum pugnare, quando dicil Aiidio autem quod Roma; principis Apostolorum claves proponnntur ad adoraudiim, alque in honore haberi,
non
ita
:

sent, litteras dedit, de congressu videlicet

quem

quanquam
At

nonclavesseusibiles Doniinus

ei tradidit,

habuisset

cum

magistro militum,
est
,

quocum

ea dis-

sed intellectuales ad ligaiulum atque solvendum.

illi argenteas populo proponuut ad adorandum. Tanta igitur apud eos est fides, et ibi solida pelra

pensatione

usus

iit
,

salutalus
et

ab eo ipsum
acceperit.

eodem modo

resalutarit

poculum

Sed qui tunc inter eos sermoncs intercesscrint, ex ipsa Epistola ad Naucratium reddita , intel-

fidei

secundum

Dei

verbum

fundata. Hic vero, ut

videtur, abuudat infidelitas ac improbitas. Vides

hgemus
ruin
tiueat.

nobis hic integrc recitanda,

cum

re'

gcslarum tunc temporis narrationcm con-

Theo(J.

II.

proConc. Klotent.

- Gennad. in eipos. Ep. LXiu. Cod. Column. ^ Ibid.Sect. ii. c. 5. Scct. svil.

PASCHALIS
quod
ct

ANNUS

3.

CHRISTl 819,

605

beatus

liic

ibi

confitetur

solidam esse

fldem, nec in Petro tantum, sed el in cjus successoribus ? Haec ibi tunc- Gennadius ex Theodori scriptis, quse sunt prcc manibus. Pergil vero idcm

mus una cum co scmel atque iterum, nequaquam tamen comedimus, obleslante scrpente, etinsusurrante fraudulcnta. Hac moderatione usi sumus, cum abducti inde fuissemusaddraconem, ([uocum
hic versamur.
nihil

Tiieodorus in dicta
27. Caetera

Epistola ad
:

Naucratium

iu

eosdem Constantinopolitanos
rantur. Irriget

enim, ut Deo visum

fuerit, fe-

Qui cum seriem ante didicisset, amplius ursit, ut qui persuadere non posset. Injecit tamen, ut vidit nos, de argumento sermo-

martyrum sanguis Ecclesiam, au:

nem, quia

nihil esl,

inquit,

aut

perexiguum
:

id,

gescat confessorum chorus

hoc Deo gratum

hoc

gaudium
sarii?

et exultatio,

quamvis propler eos, qui

[irivali

de quo est quaistio. Ad quae respondimus Vel ex longe maximis esse. Quod si jubes, inquam, dic,
vicissim et audi. Sed
et

pereunl, miserrimum. Quid dicere possint adver-

omiltamus

in pra^sentia

quod

Orientem non habent, Occidente

sunt,

factum

est.

Alia

quidem

dicere

longum

sit.

Ad

a quini verticis Ecclcsiastico corpore (vivit enim etiamnum Nicephorus sacer) avulsi sunt (sic intelligens illos a quatuor patriarchis alque Romano igitur a Christo alienali Pontifice esse divisos) sunt igitur morlui igitur in tenebris ambulant.
: : :

Cnem

tendit oratio, cujusgratiaexorsussum.

Putabat callidus se nos scnsim pellecturum,

non sermone de imaginibus conferendo, sed benefaciendo fortasse, et amice

fectura;

Quod

si h.cresis principalum tenet in solitudine hoc laciunt et latrones, quippe qui occidunt eliam, ut isti, sanguinem, ut uno verbo dicam, fundeutes.
:

colloquendo, et pra3nientionem inserendo (thematibus enim quinque pncfeclus est) quinet im|)eratorem divinis laudibus exloUendo. Venit, hujusmodi colloquia

De

his

autem

in

hunc

modum

tione?

Quantum vero conciuam in Leontii mutamaxima Dei prodigial Tu quidem amice,

et illud Chrisli

movet et quod ne semel quidem tecerat in carcere, potum pncbuit. Anxius accepi, ebibi, ter obsiguans, factum extimui paulo post clam abducit
; :

Injeci

sermonem de

veritate

incitabatur et

ille

ad hoc

hostem transformasli. Ego

sententiisultro citroquedepugnavimus, illoquidem

vero cyprianizare illum in negotio arbitratus suni

pleno ore ridicule effutiente,

tenderet sermo, et ne

me

vero remisse in

extrusum ab imperatore, ad certantes et in agone versantes accurrere, juxta celebrem Justinam. Det Dominus, ut in ulrisque tandem utraque conspiciantur. Alludit ad Cyprianum atque Justinam celebres martyres. Verum hunc iterum lapsum, ex ejusdem Theodori scriptis colligitur. Pergit Custodia tua quod interius reducta est, grave mihi est propter inflrmitatem tuam. Csterum conforlare et sustine, confessor Chrisli,

quibusdam procedente, eo quod ad imperatorem

cum tumultu

sejungere-

ut anle signihsBc

flcavimus. Ut

autem

clarius

adhuc cognoscas,

addo. Clausos etiam nunc tenet nos carceris pra;fectus. Quare, et

quomodo? quoniam

oportet dis-

pensatione uti in rebus necessariis.

28. Quae

dispensalio

temporis

spatium,

ista, qua ad modicum impulsore spiritu, usus est

mur. Postquam sane propositionem meam et ipse objeci non habuit quod responderet et dixi Quaenam est ha;c blasphemia ? Pater et Spiritus sanctus communicarunt in nos qua) Chiislus humanitus gessit, an non ? et ille annuit, et affirmavit, ita rem habere. Pro|)ter haccremissacontentio, et quasi a pugna discessum est. At ille discedens Ita putabam, inquit, hunc penitus nihil scire, sed et eiinguem eum reddidi. Ego vero noram(|uidem illum ralione carentem, et fatuum quam maxime cuni impietate. Unum aulem qua^sivi, utaclionem deponerem, et aliam personam agerem, qualein
:
:

decet adversus

ducem

impietatis; quia nefas est,

Theodorus?ut lucrari pra;fectum posset, a quo ad congressum vocaretur, et sermouibus tentaretur,

ut aliquis in eo esset locus auditus fldei, ne austerilate discipliii;u jienitus

anle porccs mittere margarilas.

stodiae cura, et interdictum,

Hinc magna cune hominem ullum

ubsterreretur

veuientem
exem[)Io et

salutavit, et bibit

cum

eo, ita ex Pauli

'

doctrina, absque fidei praejudicio, et cessante scanda!o, factus onniibus onmia, ut

ret.

videamus, tametsi aliter dispenset Deus. Ha;c licet [)cr digressionem, necessario tamen dicta sunt, quod euixe postules, ut ab impii insidiis liberemur. Frater tuus salulem dicit , Hactenus de his
Theodorus. At([uid
|)ost

omnes

lucriface:

ha;c?
in

Sed audi ipsum res geslas prosequenteia Quando in conspectum venimus Chonarum
;

Idem
ubi

ipse

Orientaliuui

omne suum studium

copiarum praefectus, dimovendo Theodoro

:

haeresiarchac
ciae [illuc

(sic a|i|iellat [)r;efectum illius [iroviuiis,

a confessione fidei Orthodoxae evanescere didicit

quip[)e deducti [)rimum fuinms ab

desperatione ^ictus, Conslanlinopolim se contulit,

qui nos ex OrieulaUbus abduxeranl]) etgenuflexi-

acturus apud

mus, geuuflectente [)ariter illo, et am[)lexi eum sumus:et poslquam [leruiisit ut ununi in locum
conveniremus, ego
ct

nece

ipsi

Theodoro

Leonem imperatorem de inferenda qui ista sciens, Iffitus mortem

:

quotidie erat exspectans, Scd Deus consilium adver-

doiniuus Alhauasius, bibi-

sariorum irrilum reddidit. Est de his ipsius Theodori Epistola ad eumdem Naucratium, qux suo loco sicut lemporc, aiuii sequcnlis exordio rod-

'

1. Cor. IX.

deuda

pariter erit.

606

PASCHALIS

ANNUS

3.

CHRISTI 819.

Anno

pcriodi Gmco-Roraana; C312.

Anno ^r<B Hispan. 837. Anno Paschalis papa; Ludovici imp.

I

Uejira: 204, inchoato die 28 Junii, Fer. 6. Leonis

3.

Je5u Chrisli 819.

3.

Armeni

irap. 7.

1.

CapUulare Aqidsgranense.

nuni.

tor

celebravit
Julio, et

Convenlum apud Hingelhcimium

ad 12. Coinlius an. ncccxxv,

num.

G etseqq. refert

mense

ad conventum Aquisgrancnsem eo anno habitum Capitulare Ludovici Pii, quod in capitula xxviii

bellum per legatos gcssit ad\ersus Liudeivitum Pannoniaj ducem rebellem, ut pluri-

CoUectione dat initium secundo Capitularium, et revocatur ad hunc libro annum a Baronio nuni. 2 et seqq. Rationem, qua ad id motus est Coinlius, in medium adducit anno
dislribuitur; in

Ansegisi

Dcccxxii,

num. \% ubi
ordinis

legi

poterit. Continet illud

Capitulare

generalem adnionitionem ad honiines

utriusque
provincias

cum

instruL'tione

missorum
regni

dominicorum, quos imperator

deslinat.

in diversas

In capitulo xxv,

Baronium niim.2
vincias, in

legitur,

quod apud Ludovicm undecim pro-

quibus missi dominici legatione functuri sunt, enumerat, ulramque videhcet Cermanicam, utramqueBelgicam et quinque Lugdunenses, quarum primae Viennensem ac Darantasiensem conjungit, insinuatque

Vernuinum

fuisse lunc

Veson-

bus narrat idem Egiuhardus in Annal. ubi et serinonem habet de motibus in Vasconia excitatis, de quibus tamen annalista Moissiacensis mentionem facit anno superiori. 4. Ultimus carcer SS. Theodori et NicoAd num. 13 et seqq. Absolvitur hoc anno lai. mense Maio vel Aprih (riennalis carcer sanctorum Tlieodori et Nicolai Studitarum propter sacrarum imaginum cultum immaniter vexatorum. In Vita enim sancti Nicolai, utanno dcccxvi, num.4ostendimus, dicitur utrumque in metropoli Smyrna! viginti denuo menses in carcere moratos esse. Michael quidem Studita Theodori discipulus in ejus Vita decoait: Christi vero famulus annum integrum ac dimidium Smyrna? degens in carcere, etc. ullegere est apud Baronium an. dcccxx,

tionensem arcbiepiscopum, tlaistulphum Moguntinum, Hettium Trevirensem, Hadaboldicm sive

num.

sanctiNicolai

Hadebaldum Coloniensem, Ebonem Rbemensem, Jeremiam Senonensem, Willebertwn Rbotoiuagensem et Landramnum Turoneusem. Vorro Ansegistim, non Lobiensem, ut eum Baronius uum. 5 appellat, sed Fontanellensem abbatem fuisse, anno
DCCCXLV ostendam. 2. Ludovicus Aug.Juditliam uxorem ducit. Ad num. 12. Proceres Francorum veriti, ne Ludo-

verum ea in re ab auclore anonymo Vitai non discrepat;cum quod ille signanter, ii)se rotundo numero exprimat. Inter utrumque euim in eo egregie convenit, quod inense Maio
8
;

Smyrnensem

vicus regno se penitus abdicaret, assiduis apud eum precibus hortatiouibusque contenderunt, ul uxo-

Nicolaus in carcerem usque ad mortem Leonis Arineni passi sunt persecutionem hajreseos atrocitati congruentem. 5. Dedicatur Ecclesia cathedralis Urgellensis. Hoc anno die kal. Novembris, quod est omnium sanctorum Festivitas, anno vi regnante serenissimo AugustoLudovicoimperatore, Sisebntus (epil>ra?sentis
et

anni Theodorus

translati sunt, ubi

rem duceret. Tandem , inquit auctor Vitaeejus, et undequaque volunlati satisfaciens eorum
,

sco|)US Urgellensis) consecravit

suam

catliedralem
:

adductas procerum

filias

inspiciens, Judith liliam

Ecclesiam in loco, qui dicitur Vicns qua? antiquitus a hdelibus constructa, et ab inlidelibus deatque a parentibus nostris , inquit Sisebutus in instrumento donationis suae, inAi^pendice ad Marcain Hispanicam pag. 762 , temporibus
structa,

Welfonis nobilissimi comitis in matrimonium junxitB.Quodhoc anno peractum csse docent Egin-

hardus in Annal. et annalista Fuldensis Theganus cap. 26Judithte genus sicdeclarat: Accepit Qliam Welfi ducis,qui erat de nubilissima stirpe Bavaro:

domni

et piissimi

staurata

esse

imperatoris Karoli Augusti revidetur. Adfuit huic solemnitati

Cerdaniensi, Bergitanensi, Pallia-

rum,

ei

nomen

virginis Juiiith, quiB erat ex parte

ingens coelus \irorum princi])um aliorumque ex

l)agis Urgellensi,

matris nobilissimi generis Saxonici, eamque reginam constitnit. Erat enim pulclira valde .
3.

rensi, el Riparcuciensi, qui ad

Ludovicus Aug. rebelles domat.

Impera-

tiuent.

eain dioecesim perEt quoniam, ut iu conventu disseruit Sise-

PASCHALIS

ANNUS

3.

CHRISTI 819.

607

butus, nemo, ut in libro caiionum et iu Decrelis Pontificum sancitum tst, debet construere ac deciicare Ecclesiam, (|uin prius dotem
ei
ei

sanctus Benedictus
istius
bis,
libri

scribendi
frivola

suam fere deflorasset. Priorem causam aperit Ardo his vercassaque a B. Benedicto edita
recitata.

constituat, ilie

7iulla

ante omnia contribnit

omnem

episcopatum

fore, et ca:tera
7.

mox
rem

Urgellensem at(]ue Cerdaniensem vel Bergitanensem, sive Palliarensem atciiie Ripacurciensem , ei(jue prfcterca tribuit qua^dam loca (]ua3comniemorantur iii inslrumento inox memoralo. Plura hac de re Baluzius lib. A Marca; Hispanicaj ad hunc Christi annum. Recte itaque in Urgellensium episcoporum Catalogo proxime posl Felicem ob ha^resim depositum coUocatar Sisebiitus, qui dioecesim
illam
iii

Eam

in

regularum. Pra;miserat Ardo Benedictum anlea composuisse alium librum ex regiilis diversorum

edit

Codicem

et

Concordiam

Patrum collectum, qui Codex regidarum appellatur: in quo praicederet sancti Bencdicli regula,
subsequerenlur; tamelsi aliusordo extet in Hunc libruni ad Cullectam matutinam, id est, ad communem lectionem inane fieri solitam, legi jussit. Cum vero monachi nonnulli aliani sibi
ca'tera2
editis.

integrum reslituere conatus

est.

6.

S. Bcnedictus Aniancnsis incumbil refor-

mationi ordinis sui. Divus Benedictus Anianensis abbas incerto tempore composuit Codicem regularum, earumque cum regula sancti Benedicti

prajlegi, quam S. Benedicli regulam indigne ferrent; alterum composuitlibrumde Co?icor(://a alia-

rum regularum cum

lectionem
(ciuae

Benedictina, ut

altera

earum etiam hujus operis occasio est)

ejus Vita scribit

Concordiam. De utroque opere heBC Ardo ia Fecit librum ex regulis diver:

monachis
sancli

suis approbaret.
in

Eam
et

porro fuisse viri

docet
ijise

mentem
:

boc

])osteriori o|)ere,

sorum Patrum collectum

regula cuuclis esset
ostenderet
;

ita

ut priorB. Benedicti

in Prologo,

quein ahbatibus

monaclus omnibus
utilius pos-

quem omni tempore

jussit.

ad Colle-

nuncupavit

Dum communi,
;

inquit, utilitati con-

ctam matutinam legere

contentiosis

Ex quo rursus, ut

siilens, attenlius

qusrerem, quomodo

nuila frivola cassaque a

sein cunctis prodesse

ccepi sanctoruni Vitas regu-

B. Benedicto edita tore, sed

esse

suam ex aliorum fultam

lasque legerePatrum: quas

dum

sagaci intentione

regularum sententiis com|iosuit librum, cui nomen Concordia rerjularegulam, alium ex

Ita

collectis

percurrerem,

et

eadem

]ia?ne,qua! asancto Benedi-

runi dedit.
ret

duntaxat ut B. Benedicti praecedesententia, ei vero rationabiliter convenientes

jungerentur deinceps . Priorem librum Holstenius anno mdclxi, ex veteri Coloniensi Ms. a Fabio
Chigio
stea

quibusdam locis, in quisensum eumdem cognoscerem occurrerunt animo ea, qua; a segnibus tepidisque monachis dici assolent Quid cajterae huic conferunt regula}? Quid ad me quas non promisit, perticto prodilasunt, verba in

busdam

vero

Germania nuntio Apostolico et poRomano Pontifice sub nomine Alexandri VII

in
:

tum

descriptum publicavit. Tres in partes liber disliuguitur in priori sunt Patrum Orientalium regulae
ad monachos
regulse ad
;

Ergo ab aliarum Icclione regularum monachi ideo avertebantur, pro[)terea quod de eis servandis non fecissent promissionem, sed de una sancti Benedicti regula, quam proinde

net legere ?
illi

tepidi

in

secunda Patrum Occidentalium

;

unam

sibi praelegi et inii^oni

)>,

patiebantur. Et baec

monachos

et in tertia

Palrum
e

regulaj

quidem dicunt

subdit Concordiajauctor Benedi-

ad virgines. Concordiam

ngularum Hugo MenarBibliotheca

ctus, ignorantes B.

Benedictum suam a
.

caeteris

dus

jam antea

anno mdcxxxvui
;

assumpsisse regulam, etveluti ex manipulis

strenue contraxisse manii^ulum

unum

Floriacensi eriierat

extantque in eo opere regula?

Hacergo ratione

omnino sexac viginti. Suntquiexistiment, Concordiam illam a sancto Benedicto Anianensiconditam, ut ad suscipiendam sancli Benedicti regulam omnium animi niagis benevoli redderentur. Verum, ut Mabillonius saec. iv Benedict. in Praefatione prioris partis num 76 ostendit, alias ob causas opus illud editum. Eranl quippe tunc temporis duo
.

Concordiae scriptor aliarum lectionem regularum,

tamelsi eis non sese addixissent monachi, nequa-

quam
dicti

insuper

habendam
illis

dicit,
sit

quod

sancti

Bene-

Non itaque ad hoc conditaConcordiaregularum, ut monachoregula ex

regulis
conflala.

rum animi dam magis

gallicano
regiila;

benevoli redderentur;

ad regulam Benedictinam suscii^iencum quotquot

monachorum

genera,

alii

prorsus dissoluli, histi-

tuta canonica servantes, ut scribit Ardo laudatus,

regulae prscepta iere ignorabant
sticas leges
;

vixque ad mona-

tum imperiosubjacebaut monachi, eidem nomen jam dedissent sed, ut ad ipsius praxim et usum dissoluli i)oslIiminio revocaren:

regularesque mores a Benedicto Ania-

tur, et tepidi

nensi reduci poterant. Alii tepidi ac scQnes,

regiilae Benediclina)

cum

mentem
8.

sancti

ad lectionem aliarum regularum, ut Benedicti Anianensis Mabillonius

usus et officiautcumque exsequerentur, ad subiimiora qua^dam aliarum regularuni capita provehi se non ferebant, allegantes
promissioneni ab se f.ictam unius regula; servandffi,

recte exposuit.

Hildcboldus ^eu Hiltibaldus

sti,

Moritur Uildeholdus archiep. Coloniensis.

Coloniensis archi-

ej^iscopus et archicapellanusi^alatiiLudovici

Augu-

nempe
quanU
non

Benedictinae. In

dictus scripsit

utiorumque graliam BeneConcordiam rcfjularum ut dissoluli,

:

hoc anno ad Deum migravit. In Brevibus enim Annalibus Ratispouensibus a Mabillonio tom. iv
Analecl. pag. -i76 publicatis legitur
:

sint facienda S. Benedicti inslituta, discei ent

:

HiUibaldus
in

ex aliarum comparatione ivgularum

rejicerent
alias

tepidi vero

episcopiis obiit . Scriptoresquidem qui res Ecclesiae

Patrum regulas, cx quibus

Coloniensislitteris

mandarunt, ejus morlem

I
608
PASCHALIS
praecedentem
conferunt, sed
I

ANNUS
teste.

3.

CHRISTI 819.
1 5,

annum

siiie

rolo M. et sub Ludovico Pio cap.

his verbis exhi-

Geleniiis in Fastis Agrippinensibus

eam

inscribit

ad diem nonas Septemb. Hildeboldo in arcbiepiscopatum Hadedaldusseu Baffedaldus successit, arcbicapellanus vero palatii coiistitutus est Hilduimis, ut liquet ex

Tempore Pippini et Caroli Iioc ministerium consensu episcoporum perFuIradum presbyterum,

bet:

Hincmaro, qui

in opusculo

ad

proceres regni pro Institutione Carolomanni regis,

arcliicapellanorum seriem sub Pijipino, sub Ca-

tempore etiam Caroli per Engelramnum et Hildeboldum epiicoposjtempore deiiique Hludowici per Hilduinum presbyteram, deinde per Drogonem episcopum extitit hoc ministerium exsecutum . De Hilduino infra sermo erit.

FINIS TOMI DECIMI TERTII.

DOMINICI GEORGII MONITUM.

Qui sseculo Christi xvi Novalores Ecclesiam Calholicam et Apostolicam Romanam scriplis proscindere, susque deque pessumdare conati sunt, ea eliam quae pie aique ac rnunillce olim a Francorum regibus iisdemque imperatoribus, ac subsecutis inde Augustis de donatis in perpetuum Apostolo Petro, Romanis 1'ontificibus et Ecclesiffi Buman;e mullis provinciis, ditionibus, ac lalifundiis, iisdemque donationibus identidem rite amplissimis diplomatibus confirmatis, gesla sunl, veluti spuria et commentitia damnare, ac In primis Ludovici Pii ea de re sanclionem impetere sunt ausi. His (beus pudor !) malis aus[)iciis, succenturiatus est Pagius, cui nimirum praeclarae dudum Gallorum quorumdam pro eadem sanctione lucubrationes ante oculos observabantur. Quid ? quod ipsemet Pagius ad an. dcc.lxxxvh, n. 7 et8, ut genuinara agnoscit Luduvici Pii donationem ac paulo post sui oblilus, eam veluli conficiam traducit. Pagii vestigiis nonnuUi in S. R. E. male feriali honiines adhaeserunl, quorum cornmentaalii justis vindiciisdiluerunt. Nos in Pagii hallucinationibus confiiiandis non immoramiir, satis erit indicasse, hujusmodi Liulovici Pii donalionem, puctum a veteribus fuisse appellalam, de quo jxuto meminere Ludovico Pio suppares scriptores, nimirum Astronomus in ejusdem Ludovici Vila apiid Duchesuium tom. ir, pag. 2'J7, Annales Berliniani apud eumdem Uucliesnium tom. iii, pag. 174, et ChroniconS. Vincentii ad Vullurnum, ibidem pag. 681, ut subsequentes prielereamus. At Chronici Vultiuuiensis verba pertransire non possumus, cujus chronographus exVita Josue abbatis, qui conventui Aquisgranensi A. D. bcgcxvii, in quo conventua LudovicoPio donatio lacta cst, intcrfuit, de hac ipsa donalione hajc habet Tunc quoque beatissimo ssepe Paschali paclum Constitutionis et conlirmationis faciens , etiam propri* manus, et trium filiorum suorum signaculo illud corroborans, per legalura S. R. E. Theodorum nomenclatorem prfedicto papEe Iransmisit, in quo decem episcopos, octo abbates, comites quindecim, bibliothecarium, mansionarium, et ostiarium subscribere fecil . Haec appiime conveniunt cum his, quaa in fine Constitutioois Ludovici Pii leguntur. Exemplar donationum Liidovin Pii, Ottoiiis letS. Ilenrki Romanorum imperatorum in summam contractarum nos nacti sumus in Codice Vaticano n. 1984, eetate Gelasii elCallisti II exarato, in quo multaa schismaticis,etproschismaticissceculi xiscriptasunt. Hincnullasuspicio eritApostolicEe Sedishostibus, easab impostore aliquo fuisse conficlas. Hujusniodi exemplarhabelur etiam apud Cencium camerariuni in libro Censuuni S. R. E. sed quum Cencii apographum non sit tanta; vetustatis, nos easdem donationes ex Vaticano Codice, sic in summam redactas,cum suis nsevis orthographicis, barbarismis, ac solcecismis, ut mos illius cetatis ferebat, hic subjicere maluimus. Ad orthographice ac barbarismi i'ationem, quod attinet, Baronii inonitum ad an. irxix, n. 5 secuti sumus, qui docet soldecismos et barbarismos in veteribus monumentis edendis relinendos esse ; nam sciendi curiositas , inquit, quceque aspera condiens , siuwia reddit. Adde, quod ex barbaro, ac mendoso scribendi genere, barbara quoque tempora dignoscuntur. Discrepat aulem hoc nostrum exemplar in plurimis ab editis apud Baronium ; nonnulla etiam praetermittuntur, qus in editis habentur. De his ratio prfesertim de Ludovici Pii Diplomate, si quteratur ea partim amanuensium oscitantiae, partim injurice temporum adscribenda est. Ludorici Pii autographum periit ; hinc iUius exemplaria saepe mendosa. Baronius ad exemplar a Gratiano in Decretum relatum, ulpote vetustius confugit, atque cum quatuor aliis apographis collatum edidit. Exemplar vero nostrum ante Gratiani lempora exaratum est, ideo Gratiano ipso antiquius. Epitomator noster praeterea, instar omnium, Ludovici Fii Constitutionem iiabet, idcirco eam aliis priemisit, ut exemplum cjelerarum, integramque edidit. Hinc exordia Constitutionum Ottonis l et S. Eenrici, ac alia multa, quae in Ludoviciana continentur, omisit; ac ea tantummodo, quae posterioribus addita sunt, litteris mandat;non aliam ob causam, nisi quia Ludovici Constitutio aliarum prototypon, ac fundamentum fuerit. De his te monitum esse voluimus, lector, aulequam ad Epitomen liarum donationum, quam ex memorato CodiceVaticano damus, legendam accederes. !n Codice autem pag. 190 sic habelur
; :
:

PACTUM CONSTITUTIONIS IMPERATORim PRIMl HLUDOVICI ET PRIMI OTTONIS ET PRIMI HENRICI CUM ROMANIS PONTIFICIBUS.
Ego Ludovicus imperator Augustus statuo et concedo per hoc pactum confirmationis libi B. Petro principi Apostolorum et pro te vicario tuo domno Paschali summo Pontiflci et universali pap;e et successoribus cjus in perpetuum sicut a praedecessoribus veslris usque nunc in vestra potestale et ditione tenuistis et disposuistis civitalem Romanam cuni ducalu suo et suburbanis atque viculis omnibus et territoriis ejus montanis ac marltimis, litloribus ac portubus seu cunclis civitatibus, castellis, oppidis ac viculis. In Tusci;e parlibus, id est, Porlum, Centumcellas, Chere, Bledam,Marturanum, Sutriura, Nepe, Castellum, Galllsem, Hortem, Polimartium, Arneriam, Todem, Perusiam cum tribus insulis suis, id est, majorera et minorem, Pulvensim, Narniam, Llriculum cum

oranibus flnibus ad supradictas civitates pertinentibus. Simili inodo in partibus Campani;e Segniam, Anagniam, Ferentinum, Alatrum, Patricum, Frisilimam (Frisilunam) cum omnibus finibus Campaniae. Necnon exarchatum R;iveunatem sub (cum) integritate, cum urbibus, civitatibus, oppidiset caslellis quae piae recordationis dominus Pipinus rex ac bonai memoriae genilor noster Karolus imperator beato Petro Apostolo et hoc est civitatem Ravennam et praedecessoribus vestris jamdudum per douationis paginam resliluerunt Emiliam, Bobium, C;esenam, P^orum Pompilii, Forum Livii, Faventiam, Immolara, Bononiara, Ferrariara, Comiacclura Adrianisque et Gabelum cum omnibus finibus territoriis atque insulis in terra raarique ad supradictas civitates pertinentibus. Simulque et Penlapolira videlicet Ariminura, Pisaurum, Fanum, Senegalliam, Anconam, Hausimum, Humanam, Hesim, Forum Sempronii, Montem Feretri, Urbinum et territorium Valvense,
:
:

B.4R0S.

TOMLS XIII.

610

CONSTITUTIONES

Kallem, Luciolis, Egubium cum omnibus finibus ac terris ad easdem civitates pertiuenlibus. Eodera modo lerritorium Sabinense sicut a genitore nostro Karolo imperatore per donalionis scriptum concessum est sub iutegritate quemadmodum ab Itherio et Mageuario abbatibus missis illius inter idem territorium Sabinense atque

Reatinum dilfinitum

est.

Item in partibus Tusciae Longobardorum castellum Felicitatis, Urbivelum, Balneum regis, Ferenti, Castrum, Vilerbium, Orclas, Martam, Tuscanam, Suanam, Populonium, Rosellas, etinsulas Corsicarn, Sardiniam etSiciliam sub integritate, cumomnibus adjacentibus et lerritoriis raaritimis, littoribus, portubus ad suprascriptas insulas
et civitates pertinentibus. Item iu partibus Campanise

Soram, Arces, .\quinum, Arpinum, Theanum etCapuam, et patrimonia ad potestatem vestram et ditionem pertinentia, sicut est patrimonium Beneventanum et Salernitanum, et patrinionium Calabriaa inlerioris et superioris, et patrimonium Neapolilanum, et ubicumque in partibus regni atque imperii a Deo nobis commissipatrimonia vestra esse noscuntur. Has omnes suprascriptas provincias, urhes el civitates, oppida et castella, viculos et territoria, simulque et patrimonia jam dictae Ecclesiaj tuae, beale Petre Apostole, et per te vicario tuo spirituali Patri nostro domno Paschali Summo Pontilici, et universali papje ejusque successoribus usque in finem seeculi eodem modo confirmamus, ut in suo detineant jure, principalu ac dilione. Eodem modo perhoc nostrum confirmalionis Decretum firmamus donationes quas piae recordalionis domnus Pipinus rex avus noster, et postea doranus et genitor noster Karolus imperator beato Petro Apostolo spontanea Toluntatecontulerunt. Necnon et censum et pensiones, seu ceeteras donationes, qua3 annuatim in palatium regis Longobardorum inlerri solebant, sive de Tuscia Longobardorum, sive de ducatu Spolelino sicut in suprascriptis douationibus conlinelur et inler sanctae memoriae Adrianum papam et dominum ac genitorem nostrum Karolum imperatorem convenit, quando idera Ponlifex eidera de suprascriptis ducatibus, id est, Tuscanoet Spoletino suffi auctoritatis praeceptum confirmavit. Eo scilicet modo ut singulis annis praedictus census Ecclesiae beati Petri Apostoli persolvatur, salva semper super eosdem ducatus nostra in omnibus dominatione et illorum ad nostram partem subjectione. Caeterum, ut diximus, omnia superius uorainata ila ad vestram partem per hocnostrae confirmationisDecretum roboramus, utin vestro vestrorumque successorum permaneant jure,principatu,alqueditione, ut nequeanobis, neque a flliisvel successoribus nostris perquodlibet argumentum sive machinationem in quacumque parleminuatur vestra potestas, aut vobis de suprascriptis omnibus vel successoribus vestris in aliquid subtrahatur de suprascriptis Tidelicet provinciis, urbibus, civitatibus, oppidis, castris, viculis, insulis, territoriis atque patrimoniis, uecnou et pensionibus ac censibus. Ita ut neque nos ea subtrahamus, neque quibuslibet subtrahere volentibus consenliamus : sed potius omnia qute superius leguntur, id est, provincias, civitates, urbes, oppida, castella, territoria et patrimonia, atque.insulas, censusque el pensiones Ecclesiae B. Petri Apostoli, et Pouiificibus in sacratissima illius Sede in perpetuum residentibus, io quantum possumus, nos defendere promittimus ad hoc ut omnia ea in illius ditione ad tenendum et fruendum, atque disponendumfirmiter valeanl obtineri. Xullamque ineisnobis partem aut potestatem disponendi, aut dijudicandi subtrahendive, aut minorandi Tindicanius, nisi quando ab illo qui eo tempore hujus sancta; Ecclesiae regimen tenuerit rogati tuerimus. Et si quilibet homo de supradiclis civilalibus ad vestram Ecclesiam pertinenlibusad nos venerit subtrahere se volens de vestra ditione vel potestate, vel aliam quamlibet iniquam machinationem meluens, aut culpam commissaiu fugiens, nullo modo eum recipiemus, nisi adjustara pro eo faciendam intercessionem ita duntaxat, si culpa quam commisit veuialis fuerit inventa : sin aliter, comprehensum vestra3 potestati eum remittamus. Exceptis his qui violentiam vel oppressionem potentiorum passi, ideo ad nos venerint, ut per nostram intercessionem justiliam accipere mereantur. Quorum allera conditio est, et a superioribus valde disjuncta. Et quando divina vocaiione hujus sacratissimce Sedis Pontifex de hoc mundo migraverit, nuUus ex regno nostro, aut Francus, aut Longobardus, aut de qualibet gente homo sub noslra potestatc constiiutus licentiam habeat contra Romanos aul publice aut private veniendi, aul electioneiu faciendi nullusque in civilatibus vel terntoriis ad Ecclesiee beaii Petri Apostoli polestatem pertinentibus aliquod malum propier hominem facere praesumat. Sed liceat Romanis cum omni veneratione et siue aliqua perlurbatione houonficam Pontifici suo exhibere sepulturam, et eum quem.diviDa inspiralione, et B. Petri intercessione omnes Romani uno consilio atque concordia, sine aliqua promissione, ad Pontificatus ordinem elegerint, sine qualibet ambiguitate vel contradictione, more canonico consecrari, et dum consecratus fuerit, legaii ad nos vel ad successores noslros reges Francorum dirigantur, qui inter nos et inler illos amicitiam et charitatem et pacem socient sicut temporibus piaj recordationis domni Karoli atavi nostri, sive dorani Pipini avi nostri, vel eliam domini Karoli imperatoris geni:
:

"

toris

consuetudo erat faciendi. Hoc aulem ul ab omnibus fidelibus sanclae Dei Ecclesiae et nostris firmum esse credatur, firmiusque per futuras generationes et sscula ventura custodiatur, propriae manus signaculo et venerabilium episcoporum alque abbatum, vel optimaium nostrorum sub jurejurando promissionibus et subscriptionibus pactum istud nosiiie confirmaiionis roboravimus, et per legatum S. R. E. Theodorum nomenclalorem domno Paschali papai primo

direximus.
Ego Ludovicus misericordia Dei imp. subscripsi, et subscripserunt tres filii ejus et episcopi x, et abbales viu, et comites xv, et bibliothecarius unus, etmansionarius unus, el ostiariusunus. Ex pacto Constitutionis imperalorum primi Ottonis et primi Henrici cum Romanis Pontificibus. Caetera ut supra. Item in partibus Tusciae Langobardorum Castellura Felicitatis, Urbivetura, Balneum regis, Fereutum, Viterbum, Ortem, Martam, Tuscanam, Suanam, Populonium, Rosellas, cum suburbanis atque viculis oranibus, el territoriis, ac maritimis oppidis, ac viculis, seu finibus omnibus. ItemqueaLuniscuminsulaCorsica. Deinde in Suriario, deinde in monte Bardonis, deindein Berceto, exinde in Parma, deinde in Regia, exinde in Mantua atque in monte Silicis, atque provincia Venetiarum, Heisiriae, necnon et ducatum Spoletinum, seu Beneventanum, una cura Ecclesia sanctae Chrislinae posita prope Papiam juxta Paduui quarto milliario . Et infra De civitate autem ISeapoIitana cum castellis, et terriloriis, et Cnibus et insulis suis sibi pertinentibus, sicul ad easdem adspicere videtur, necnon patrimouium Siciliae. Simili modo civitatem Gajetam, et Fundum cum omnibus earum pertinentiis. lusuper offerimus tibi, B. Petre Apostole, vicarioque tuo domno Joanni XII papae et successoribus ejus pro noslraj animaj remedio, nostrique filii el nostrorum parentum de proprio nostro regno civitates et oppida cum piscanis suis, id est, Reate, Auriternum, Forconem, Nursiam, Balvam, et Marsira, et alibi civitatem Interamnem cum pertinentiis suis. Has omnes suprascriptas civitates, urbes, et provincias, oppida et castella, viculos et territoria, simul et patrimoniapro remedio animae nostrae et filii nostri sive parentum ac successorum nostrorum pro cuncto Francorum populo jam dictae Ecclesiae tuae, B. Petre Apostole, et per te vicario tuo spirituali Patri nostro domno Joanni Summo Pontifici et universali papae ejusque successoribus usque ad finem saeculi, eo modo conflrmamus, ut in suo detineatjure, principatu atque ditione . Et inlra In electione vero Romani Pontiflcis neque liber neque servus ad hoc venire praesumat, ut illis Romanis quos ad hanc electionem per Constitutiouem sanctorum Patrum antiqua admisit consuetudo, aliquod faciat impedimentum.
:

LUDOVICI

PII,

OTTONIS

I,

ETC.

611

Quod si quis contra hanc nostram Constitutionem prtesumpserit, exilio tradatur. Insuper etiam ut uuUus missorum nostrorum cujuscumque impeditionis augmentum componere in priefata eleclione audeat, omnibus modis proiiibemus. Nam et hoc omnimodis inslituere placuit, ul quod semel sub speciali defensione domini apostoici. Sive uostra fuerint suscepti, impetrata juste utantur defensione. Quod si quis in quemquam illorum qui boc
promeruerunt, violare prsesumpserit, sciat se periculum vilffi suas incursurum. Et subscripsit imperator Otto, et episcopi x, abbates ii, comites v, optimates ix. Anno Dominicie Incarnalionis hcdlxii. Indict. v. Super hoc conlirmamus tibi, B. Petre Apostole, el per te vicario luo domno Bonedicto Summo Ponlifici et universali papac Fuldense monaslerium, et abbalisejus consecralionem atque omnia monasleria curtes et villas quas in ultramontanis partibus sanctus Petrus habere dignoscilur absque anthesna guinneringa. Sive Wilinbacli, quK a sancii Petri Ecclesia per commutalionis paginara episcopo nostro Balebemburgensi collaUc sunt, pro quibus Sffipe dicta; Ecclesiae B. Petri concedimus et conlirmamus omnem illam terram qua) inter Narniam Teramnem vel Spoletum habuimus. Sub tuilionem B. Petri et veslra veslrorumque successorum prietaxatum episcopum Babembergeusem oflerimus, unde sub pensione equum unum album faleratumexejusdem loci episcopo vos annualiter suscepturos sancimus. In Codice sequitur In electione vero PontiOcis elc. nt supra in donatione Ottonis, usque, incunnirmn. Deinde Codex Et subscripsitHeinricusimperator, el episcopixiii, et abbates iv, et duces iii, comites ix, optimatesix.
:

FINIS.

Barri-Ducis. Typis LudoviciGoERiN

cl

Sociorum.