Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
| Eurotherm
Hautsfourneaux
Hautsfourneaux
Lazonehautfourneaufournitlamatirepremirepourlafabricationdel'acier.Leferproduitdanslehautfourneauprsenteuneforteproportion
decarbone,engnral4%,etnecontientparlesadditifsncessairespourconfrerl'acierlespropritsspcialessouhaites.
Leprocessushistoriquedelafabricationdufer
Lesmatiresbrutesdelafabricationdufer,lemineraidefer,lecalcaireetlecoke,setrouvaientgnralementproximitdelafonderie.Les
gisementsdemineraideferdesmontagnesgalloises,quitaientvisiblesetpouvaienttreramasssensurface,taientconnussouslenomde
patches(filons).
Lafusiondumineraideferncessitaitunegrandequantitdechaleur,etilfallaitunfourneaucapabledecontenirlesmatriauxetsupporterla
tempratureleve.Lespremiersfourneauxtaientfabriqusenpierreetrevtusdebriquesrfractaires.Leferbrutenfusionseretrouvaitau
fonddufourneauavantd'treachemindansdesrcipientsappelspigs(gueuses).L'expressionpigiron(gueusedefonte)estencoreutilise
danslesaciriesmodernes.
Lesprincipesdelafabricationduferetdel'acieronttrspeuvolu,saufqueleshautfourneauxmodernes,bienplusimposants,intgrentde
nombreuxcontrlesautomatiquespouraugmenterlerendementetl'efficacitdufourneau.
Constructiondeshautsfourneaux
Danslesannes50etaudbutdesannes60,leshautsfourneauxduRoyaumeUnisecomparaientavantageusementceuxdespays
trangers.Al'poque,lesdiamtresdessolesvariaiententre8et9,5mtres,avecdescapacitsde18002000tonnesparjouretdes
volumesdetravaild'environ1500m.
Laproductivitdufourneautaitexprimesouslaforme:
Sortie(tonnes/jour)
Volumedetravail(m3)
Avecleschiffrescidessus,lesfacteursdeproductivitobtenuss'levaientde1,31,5.
Aumilieudesannes60,lesjaponaisavaientfaitdesprogrssignificatifsdanslaconceptiondeshautsfourneaux.Ledbitjournalierestpass
de3000plusde11000tonnes,avecdesdiamtresdesolede14mtresetdesvolumesdetravailcomprisentre4000et5000m3.Les
facteursdeproductivitpourcesfourneauxsesituaiententre2,0et2,5.
Encomparantceschiffresauxchiffresbritanniques,ilestclairquel'augmentationdudiamtredufourneaude814mtresaaugmentla
productivitdufourneaudeseulement50%environ.
Comprendreleseffetsdesautresparamtressurleprocessusdefabricationduferapermisd'augmenternormmentlaproductivitet
l'efficacit.Onpeutciterenexemple:
leseffetsdudbitdecombustible,avecnotammentlatempraturedefourneau,lerendementdugazetl'enrichissementenoxygne
levolumeduhautfourneauetlapressiondugazaugueulard
laqualitdelachargeetlesfacteursarodynamiques
ladisponibilit(ladured'exploitationduhautfourneauparrapportladurepotentielled'utilisation)
LeRUaprfrengnralnepassuivrel'approchejaponaiseconsistantconstruiredesfoursplusgrands,maisBritishSteelRedcar
exploiteleplusgrandhautfourneauduRUavec14mtres.D'uneperformancenominalede10000tonnes/jour,ilaenfaitproduit11135
tonnes/jour.Sadisponibilitestde97,1%,encomptantlesarrtsprogrammsetde99,9%sinon.
Lesfourneauxbritanniquessontconsidrablementpluspetitsquelesfourneauxjaponaismaiss'enapprochenttroitementdupointdevue
rendement.LeTableau1(page2)donnelesspcificationsdufourneauRedcar,quisecomparentfavorablementauxfourneauxjaponais,
corens,allemandsetitaliens.
http://www.eurotherm.tm.fr/blastfurnaceandstoves 1/5
12/3/2016 Qu'estce que les Hauts Fourneaux ? | Eurotherm
Aspectschimiquesetphysiquesdelafabricationdufer
LaFigure1estunschmadehautfourneauindiquantlesractionschimiques
quiseproduisentdanschaquezone.Cettesectiontraitedesproprits
physiquesdesmatriauxchaquetapeduprocessdefabricationduferet
examinelesconditionsfavorisantlesractionschimiques.
Surveillancedupassagedelacharge
Lefourneauestchargdegranulesfrittsdeminerai,defondantsetdecoke.
Engnral,lesmatriauxsontchargsparundispositiftrmierotatifetun
systmedeuxcloches,bienquedenombreuxfourneauxmodernessoient
quipsdugueulardPaulWurthsanscloche,quiutiliseunechuterotative.La
distributioncorrecteauniveaudugueularddufourneauestassureen
contrlantledbitd'alimentationdesmatiresdanslefourneau.
Enhautdelachemineduhautfourneauseproduitlarductionindirectedumineraideferparlemonoxydedecarbone:
Lemineraietlesgranulsferrifressubissentensuiteunedcompositionbassetemprature,quiapoureffetderduirelatailledesparticules.
Aveccertainescatgoriesdeminerai,cecignreunegrandequantitdematiresfines,cequidgradelescaractristiquesarodynamiques
danslacuve.Ellespeuventeneffetsefluidiseretempcherlefourneau"d'entraner"efficacementetdonccauserunebaissedudbitdesortie.
Enbasdufourneau,lestempraturesdelacuvedpassent9001000Cetlematriauferrifrepeutgonfleretentranernouveauun
ralentissementdudbit,enparticulierquanddesgranulesfrittssontutiliss.
Quandleferestassezchaudpourramollir,deuxractionssupplmentairescommencent:ladissolutionducarbone:
etlarductiondirecte
Lesmeilleuresconditionsdemiseaumilledecokesontobtenuesquandlarductionindirectemaximaleaeulieuetavantledbutdelarduction
directe.Ceciestpossibleavecunedistributiondechargecorrecteetdesmatiressuffisammentfacilesrduire.
Amesuredel'augmentationduramollissementetdelavitessederactionentre
lecokeetl'oxydedefer,laformationdulaitierprimairecommence.(Figure2
Schmadecowpers)
Lersultatfinaldumouvementdematireparlesfourneauxestl'accumulation
deferenfusionetdelaitierdanslecreusetdufour.Lelaitierestunmatriau
moinsdense,quiflottelasurfacedufer.Destrousdecouleou"chiots"sont
dispossdiffrentsniveauxdanslecreuset,pourpermettreauferetaulaitier
des'coulersparmentparlescanauxduplancherdecoule.
Unefoissolidifi,lelaitierprendlaformed'unerochedetypevolcaniqueetsevendprincipalementcommeremblai.Leferestmaintenantprt
treenvoyl'aciriepoursubirdestraitementschimiquessupplmentaires(voirlanoted'applicationsurlafabricationdel'acier).
Cowpers
Leventchaudestproduitenpassantduventfroidpardespuitsprchauffsoucowpers,etenchauffantl'airplusde1000C.
http://www.eurotherm.tm.fr/blastfurnaceandstoves 2/5
12/3/2016 Qu'estce que les Hauts Fourneaux ? | Eurotherm
Lecowperestd'abordchauffenbrlantdugazetdel'airdecombustiondanslepuitsetenlaissantlebriquetageou"ruchage"absorberla
chaleur.Cemodeestdsignparletermeaugaz.Quandsuffisammentdechaleuratabsorbe,lefourneauestmisauvent.Danscemode,
aucunecombustionn'alieumaisleventfroidestforcparlecowperetabsorbelachaleurpourdevenirduventchaud.Ilestensuitemlang
duventfroidpourl'amenerlabonnetempratureettreensuiteforcdanslehautfourneauvialestuyressituesprsdesabase,comme
indiqudanslaFigure2.
Ilestassezcourantd'avoirtroisouquatrecowpers,desortequ'toutmomentuncowperestauventalorsquelesautressontaugazou
ferms.Uncowperfermatchauffjusqu'tempratureettanchis,desortequ'ilestprtpasserauvent.Siuncowperestarrtpour
rparation,ilestpossibledecontinueravecseulementdeuxcowpers.
Changementdecowper
LaFigure2prsenteladispositiond'unsystmedecowperstype.Laprocdurepourpasserd'uncowperunautreestlasuivante:
onsupposequelecowper2estauventetquelecowper1estchauffetferm,prttreutilis
lavanne1ducowper1estouverteenpremier,permettantauventfroidarrivantdanslecowperdelemettresouspression
lavanne2ducowper1estouverte,desortequelescowpers1et2sontmaintenantauvent
lecowper2quittemaintenantlemodeauventenfermantlesvannes1et2ducowper2
Lecowper2estalorsmisaugaz,pourchauffernouveau,maintenantquesonnergiestockeatutilise.Lesvannes3et4ducowper2
sontouvertespendantcettetape,cequipermetaugazetl'airdepntrerdanslecowper,etlafumedesortirunefoislegazbrl.Quand
lecowperesttemprature,cesvannessontrefermes,laissantlecowperferm.
Enrichissementengaz
Lafumeproduiteparlecowperestutilisecommecombustibledansdenombreuxdomainessidrurgiques.Cependant,sonpouvoircalorifique
estgnralementtrsbasetdemandel'ajoutd'ungaznaturelet/oudegazdecokerie.
LaFigure3prsenteunprogrammedecontrletype,oledbitdugazdehaut
fourneauestinfrensoustrayantlesdbitsdugaznatureletdugazdecokeriedu
dbitdugazmixtetotal.Cettevaleurcalculeestensuiteutilisecommepointde
consignedurapportpourlesblocsdecommandedugaznatureletdugazdecokerie,
afindemaintenirlaproportiondechaquetypedegazpntrantdanslecowper
constanteetd'obtenirlepouvoircalorifiquesouhaitpourlegazmixtetotal.(Figure3
Contrled'enrichissementengaz)
Enrichissementduventfroidenoxygne
Ilatprouvqu'unepetiteaugmentationdelateneurenoxygneduventfroid,jusqu'2224%aulieud'uneteneurenO2de21%O2dansl'air
normal,amliorelerendementdufour.
Leprogrammedecontrlecomprenduneanalysed'O2etundispositifd'arrtindpendant,
maisseullergulateuretsesE/Sserontabordsici.Lafigure4montreunschmade
cettepartieduprocessus.(Figure4Enrichissementduventfroidenoxygne)
Ledbitdeventfroidestmesuretl'oxygneestinjectdanslaconduiteprincipale,sous
lecontrled'unblocdecommandedurapportavecledbitdeventfroidcommePV
quotient.LateneurrelleenO2duventfroidestgalementmesureetcesignalestutilis
pourrgulerlerapportdel'oxygneauventfroid,envuedemaintenirunevaleur
constante.
Quandunealarmedeniveaulevd'O2estgnre,l'oprationrequisehabituelleconsistefermerimmdiatementlavannedergulationde
l'O2.Unecircuiteried'alarmesupplmentaireetsparefermelesvannesd'isolation.Lavannedergulationfermeenraisondel'actionde
poursuitedurgulateur.
Contrledelacombustiondescowpers
Troismodulesdecontrlesontncessairespourassurerlesaspectssuivants:
contrledelatempraturedelacoupole
contrledudbitd'air
contrledudbitdegaz
Ledbitdegazdanslescowpersestmesuretcontrlparrapportunpointdeconsignelocal.Lamesuredudbitdegazestutilisecomme
pointdeconsignepourlergulateurdurapportdedbitd'air.Lemcanismedecontrledelacombustionestsimilaireceluidcritdanslanote
http://www.eurotherm.tm.fr/blastfurnaceandstoves 3/5
12/3/2016 Qu'estce que les Hauts Fourneaux ? | Eurotherm
pointdeconsignepourlergulateurdurapportdedbitd'air.Lemcanismedecontrledelacombustionestsimilaireceluidcritdanslanote
d'applicationssurlesfoursPits.
Lamesured'O2rgulelerapportair/combustible,jusqu'cequelatempraturedelacoupoleapprochelavaleurrequise.Lasortiedurgulateur
detempraturedelacoupoleremplaceensuitelesignaldergulationd'O2activparlatempraturehautecibledurgulateurdelacoupole.
Cetteactionaugmenteledbitd'airverslecowper,toutenmaintenantledbitdegazconstant.Cemodeestappelairenexcsetapoureffet
d'augmenterladiffusiondechaleurdanslecowpertoutenrefroidissantlacoupole.Unetempraturestableestmaintenuedanslecowperetla
chaleurestabsorbedansleruchage.
Cettephaseaugazcontinuejusqu'cequelecowperaitabsorbassezdechaleur,quandilpeuttrefermouremisauvent.
Contrledelatempratureduventchaud
Aprsavoirquittlescowpers,leventchaudpntredanslabaseduhautfourneauvialestuyres.Ilremonteparlefourneau,ragitavecle
coke,lesmineraisetlesfondants,etmergecommegazdegueulard,composprincipalementdeCOetCO2.Lapressionascendantedesgaz
supportelacharge,desortequ'ilyaunechutedepressionde1,4barsurl'ensembledelacharge,quellequesoitlapressiondegazdu
gueulard.Cettediffrencedepressionassureunebonnepermabilitdufouri.e.lesmatiresdescendentdanslefourneau,labonnevitesse.
Latempratureduventchauddoitresterconstantepourmaintenirunbonrendementdufourneau.Latempratureduventchaudquittantle
fourneaudiminueaufuretmesurequelefourrefroidit,etdoncpourobtenirunetempratureconstanteleventchaudestmlangavecduvent
froiddanslachambredebrassage(voirlaFigure2).
Laproportiondeventchaudetfroidestcontrleparunmoduledecommandequi
rgulegalementleventfroidverslescowperspartranglement.Amesureque
l'nergieducowperestutilise,latempratureduventchauddiminueetlaquantitde
ventfroidmlangavecestrduite.Ledbitdeventfroiddanslefourestgalement
rduit,pourquelesgazpassentplusdetempsdanslecowperafind'absorberla
chaleur.
LeschmadecontrledelatempratureduventchaudestillustrdanslaFigure5.
(Figure5Contrledelatempratureduventchaud)
Contrledesdbitsdestuyres
L'airduventchaudetlegaznaturelsontinjectsdanslehautfourneauparlestuyres
rpartiesautourduprimtre,gnralementaunombrede24ou36.(Figure6Contrle
destuyres)
Figure6illustrel'utilisationd'unmoduledecommandepourrgulerledbitdugaz
naturelparrapportl'airduventchaudpourunetuyre.
Desentresanalogiquessupplmentairessontutilisespourvrifierl'absencedefuite
d'eaudanslatuyreencomparantlesdbitsd'eaul'entreetlasortie.
EurothermbySchneiderElectric2016
http://www.eurotherm.tm.fr/blastfurnaceandstoves 4/5
12/3/2016 Qu'estce que les Hauts Fourneaux ? | Eurotherm
http://www.eurotherm.tm.fr/blastfurnaceandstoves 5/5