UNIVERSITE D’ANTANANARIVO

ECOLE NORMALE SUPERIEURE

Département de la formation initiale Littéraire
CER Langue et Lettres malgaches

Mémoire de fin d’études pour l’obtention du

CERTIFICAT D’APTITUDE PEDAGOGIQUE DE L’ECOLE NORMALE
Présenté par RANDRIAMANANTSOA Solonirina Hantalifà

NY FANABEAZANA NY ZAZAVAVY TARAFINA AMIN’NY

FIKAMBANANA SKOTISMA MPANAZAVA ETO
MADAGASIKARA AO AMIN’NY FIANGONANA
LOTERANA MALAGASY FITANDREMANA TOBY
FANANTENANA 67HA

Directeur de recherche: SOLO-RAHARINJANAHARY RAHARIMALALA Anatolie

Professeur titulaire et Directrice de recherche à l’Université d’Antananarivo

Antananarivo
06 Juillet 2015
 UNIVERSITE D’ANTANANARIVO
ECOLE NORMALE SUPERIEURE
Département de la formation initiale Littéraire
CER Langue et Lettres malgaches

Mémoire de fin d’études pour l’obtention du

CERTIFICAT D’APTITUDE PEDAGOGIQUE DE L’ECOLE NORMALE
Présenté par RANDRIAMANANTSOA Solonirina Hantalifà

NY FANABEAZANA NY ZAZAVAVY TARAFINA AMIN’NY

FIKAMBANANA SKOTISMA MPANAZAVA ETO
MADAGASIKARA AO AMIN’NY FIANGONANA
LOTERANA MALAGASY FITANDREMANA TOBY
FANANTENANA 67HA

Directeur de recherche: SOLO-RAHARINJANAHARY RAHARIMALALA Anatolie

Professeur titulaire et Directrice de recherche à l’Université d’Antananarivo

Antananarivo
06 Juillet 2015
 Teny fisaorana

Ny taotrano, hono, tsy efan‟ny irery; izao asa fikarohana izao no tanteraka dia
noho ny fifanomezan-tanana nataon‟ny sokajin‟olona samihafa niara-nifarimbona
taminay. Noho izany, fifaliana ho anay ny manao izao teny fisaorana izao.
Isaoranay ireo tomponandraikitra rehetra ao amin‟ny “Ecole Normale
Supérieure”, mampandeha an-tsakany sy an-davany ny fiainan‟ny sekoly, ka
nahafahanay mpianatra nanatontosa ny fianarana.
Tsy hainay ihany koa ny tsy hankasitraka ny Talen‟ity sekoly ambony ity sy
ianareo mpampianatra eto anivon‟ny sekoly fa indrindra ianareo mpampianatra ato
amin‟ny sampana malagasy. Ny fahalalana avy aminareo no fototra nampisy izao asa
fikarohana izao.
Toloranay fisaorana feno Ramatoa RAMANAMBELINA Henriette nanaiky ho
filoha mpitarika ny fanohanana ampahibemaso ny asa fikarohana. Raha tsy teo ny
fandavan-tenany dia ho zava-poana izao asa izao.
Omem-pankasitrahana ihany koa Ramatoa RASOLOARIVONY Theis
Voahangy nanaiky am-pitiavana hitsara izao asanay izao.
Tsy hadinoinay indrindra Ramatoa SOLO-RAHARINJANAHARY
RAHARIMALALA Anatolie, mpampianatra ny taranja Antrôpôlôjia, izay nanaiky
am-pitiavana nitantana anay tamin‟ity asa ity. Ankasitrahanay tanteraka ny
fahafoizan-tenany, nitarika sy nanoro anay ny lalan-kizorana nandritra ny asa
fikarohana, na dia maro aza ny andraikitra sahaniny.

Fa tsy azo adinoina indrindra ny « FSFLM 67ha » sy ireo mpikambana feno ao

anatiny tamin‟ny fanampiana anay. Tao koa ny “Tanora Advantista” ao Androndra
izay nandray anay, nifampidinidinika sy nifampitafa taminay ka nahatontosa izao asa
izao.
Tsy diso anjara amin‟ny fisaorana ireo fianakaviana, ireo ray aman-dreny, zoky
sy zandry, ny vadiko sy ireo namana aman-tsakaiza, ary ireo namana mpiara-
mianatra tao amin‟ ny andiany « MAMITA » izay nanohana ny tenanay tamin‟ ny
lafiny maro samihafa nandritra ny fotoam-piofanana ka hatramin‟ ny asa fikarohana.

I
 Mankasitraka sy mankatelina indrindra tompoko. Ny andon‟ny lanitra sy ny
tsiron‟ny tany anie ho amintsika rehetra.

RANDRIAMANANTSOA Solonirina Hantalifà

II
FANALAVAN-TENY
- AFA: AFovoany Adrefana
- AMGE : Association Mondiale des Guides et des Eclaireuses
- AMTD: Asa Misiona an-Tanan-Dehibe
- BiPi: Baden Powell
- BP: Boite Postal
- DDK: Departemantan‟ny DiaKona
- DFA: Departemantan‟ny Fitandremam-pananana sy fAmpitaovana
- DFF: Departemanta ho Fanasoavana sy Fampandrosoana
DFI: Departemantan‟ny Fitaizam-panahy ho amin‟ny fIombonana
masina
- DFK: Departemantan‟ny Fanabeazana Kristiana
- DFM: Departemantan‟ny Fitoriana filazantsara sy asa Misiona
- DFS: Departemantan‟ny Firaketana sy Serasera
- DHM: Departemantan‟ny Hira sy Mozika
- EUF : Eclaireurs Unionistes de France
- FBL: Fikambanam-Behivavy Loterana
- FDL: Fikambanan-Dehilahy Loterana
- FFE: Fédération Française des Eclaireuses
- FFKM : Fiombonan‟ny Fikambanana Kristiana Malagasy
- FIFIL: Fikambanan‟ny Fifohazana Loterana
- FJKM: Fiangonan‟I Jesoa Kristy eto Madagasikara
- FLM : Fiangonana Loterana Malagasy
- FMT2S: Firaisan‟ny Mpanazava sy Tily Tranainy
- FSFLM: Fikambanana Skotisma eo amin‟ny FLM
- FSM: Firaisan‟ny Skotisma Malagasy
- HA : hekitara
- JA : Jeunesse Advantista
- KL: Kômity Lehibe
- Km: Kilômetatra
- KMSL: Kômity Mpiandraikitra ny Synoda Lehibe
- KSL: Kômitin‟ny Synoda Lehibe

III
- KTLM: Kristiana Tanora Loterana Malagasy
- LMS: London Missionary society
- Logt: logement
- LS: Lohan-tSokajy
- M²: metatra tora-droa
- MEM: Mpanazava Eto Madagasikara
- MTEM : Mpanazava sy Tily Eto Madagasikara
- MV : Mpanompo Vonona
- NMS: Norwegian Missionary Society
- SCOUT : Service Croire Obéir Union Travail
- SZL : Skotisma ZazaLahy
- SLS: Solon-dohan-tSokajy
- SSA: Sampana Sekoly Alahady
- SZM : Skotisma Zazavavy eto Madagasikara.
- TEM: Tily Eto Madagasikara
- VLM: Vokovokomanga Loterana Malagasy

IV
LISITRY NY FAFANA

Laharana Karazana Takila

01 Ny isan‟ny mponina ao amin‟ny fokontany 67ha Afovoany 16
Andrefana
02 Ireo sekoly ao amin‟ny fokontany 67ha sy ny 17
mombamomba azy
03 Ireo faritra misy ny mpino ao amin‟ny FLM 67ha 28
04 Ny isan‟ny Mpanazava ao amin‟ny FLM 67HA ny taom- 65
pibeazana 2013-2014
05 Ny sakafo ara-pahasalamana: sahanasan‟ny sampana Mavo 69
ny taona 2014
06 Ny tantaran‟ny skoto maneran-tany: sahanasan‟ny sampana 72
Maitso ny taona 2014
07 Ny voka-dratsin‟ny firaisana ara-nofo aloha loatra: 74
sahanasan‟ny sampana Mena ny taona 2015
08 Ny fahavitrihan‟ireo mpikambana tonga mivory 81
09 Ireo lalàna sy voady isaky ny klioba 95

LISITRY NY SARY
Laharana Karazana Takila
01 MALINOWSKI Bronislaw 8
02 Baden Powell 39
03 Ny zatovolahy mpampita hafatra nandritra ny ady tao 39
Mafeking
04 Olave Saint Claire 52
05 Ny Mpiandraikitra sy ny Voronkely ao amin‟ny FLM 67ha 58
06 Ny Mpiandraikitra sy ny Mpanazava ao amin‟ny FLM 67ha 59
07 Ireo sampana Mena ao amin‟ny FLM 67ha 60
08 Ireo mpikambana ao amin‟ny Klioban‟ny Mpisantatra 91
09 Ireo mpikambana ao amin‟ny klioban‟ny Mpisavalalana 93

V
 10 Ireo karazana vona fampiasan‟ny skoto 101

LISITRY NY KISARY
Laharana Karazana Takila
01 Ny rafi-pitantanana ao amin‟ny fokontany 67ha Afovoany 15
Andrefana
02 Ny firafitry ny FLM 23
03 Ireo fomba fanabeazana fito 47
04 Ny firafitry ny FSM maneran-tany 53
05 Ny firafitry ny fikambanana MTEM 54
06 Ny rafi-pandaminan‟ny Voronkely 62
07 Ny rafi-pandaminan‟ny sampana Maitso 63
08 Ny rafi-pandaminan‟ny sampana Mena 64
09 Ny firafitry ny JA maneran-tany 88
10 Ny firafitry ny sampana Tanora Advantista 89
11 Ny firafitry ny klioban‟ny Mpisantatra 90
12 Ny firafitry ny klioban‟ny Mpisavalalana 92
13 Ireo fomba fiasa fiton‟ny Ambasadaoro 94

LISITRY NY SARINTANY
Laharana Karazana Takila
01 Ireo Faritra 22 Eto Madagasikara. Faritra Analamanga misy 13
ny fokontany 67 ha Afovoany Andrefana
02 Boriborintany voalohany 14
03 Ny fizarazaran‟ny synoda eran‟i Madagasikara 31

VI
FANONDROAN-TAKILA

DRAFITRY NY ASA

0. TENY
FAMPIDIRANA……………...……...…………………...…………………………1
0.1. Petrakolana…………………………...………………………...………..……1
0.2. Ny anton‟ny safidy …………………………………………...………………1
0.2.1. Teo amin‟ny sehatra irotsahana…………………………...…..………1
0.2.2. Teo amin‟ny lohahevitra……………...……………………...……….2
0.2.3. Teo amin‟ny toerana…………………………………………………..2
0.3. Petrakevitra………………………………………..……….……..…………..3
0.4. Famaritana ireo teny fototra…………………………..………………………3
0.4.1. Ny fanabeazana………………………………………..……………...3
0.4.2. Ny fanabeazana an-tsekoly……………………..…….…….…………3
0.4.3. Ny fanabeazana ivelan‟ny sekoly………………...……………….…..4
0.5. Ny lalàna mifehy ny fanabeazana……………………………..…….…..……5
0.5.1. Ny lalàna mifehy ny fanabeazana amin‟ny ankapobeny………….….5
0.5.2. Ny lalàna mifehy ny fanabeazana an-tsekoly……………….………..5
0.5.3. Ny lalàna mifehy ny fanabeazana ivelan‟ny sekoly………………….6
0.6. Ny haitsikera ………………………………….….…………………………..7
0.6.1. Ny fonctionnalisme…………………………………………….……………7
0.6.2. Ny anthropologie dynamique………………………………...………9
0.7. Ny fomba nanatanterahana ny asa…………………..………………………..9
0.8. Ny fetran‟ny asa……………………………………………………….…….10
0.9. Ny zava-kendrena…………………………………………………………...10
0.10. Olana sy vahaolana ………………………………………………….10
0.11. Drafitra ………………………………………..…………………….11

Fizarana voalohany

1. FAMPAHAFANTARANA IREO TOERANA NANATANTERAHANA

NY ASA …………………………………………………………….....…….….…12

VII
 1.1. FITO AMBY ENIMPOLO HEKITARA AFOVOANY
ANDREFANA…………………………………………………………….…….12
1.1.1. Ny toerana misy azy……………………………………………..…12
1.1.2. Ny rafi-pitantanana………………………………………………....14
1.1.3. Ny isan‟ny mponina……………………………….………………..16
1.1.4. Ny sekoly…………………………………………………………....17
1.1.5. Ny finoana eo an-toerana……………………………...…………….18
Famintinana ny toko voalohany………………………………….……………….…19
1.2. FAMPAHAFANTARANA NY FIANGONANA LOTERANA 67HA…….20
1.2.1. Ny niandohan‟ny Fiangonana Loterana tany ivelany………… ……20
1.2.2. Ny tantaran‟ny FLM teto Madagasikara………………..…………...21
1.2.3. Ny tantaran‟ny FLM 67HA…………………….……………….…...22
1.2.4. Ny firafitry ny FLM…………………………………………….…..22
1.2.5. Ny sampana………………………………….……………….……...24
1.2.5.1. Fikambanan‟ny Fifohazana Loterana (FIFIL)……..…...........24
1.2.5.2. Fikambanam-Behivavy Loterana (FBL)……………….........24
1.2.5.3. Fikambanan-Dehilahy Loterana (FDL)……………….……..25
1.2.5.4. Kristiana Tanora Loterana Malagasy (KTLM)……….……..25
1.2.5.5. Sampana Sekoly Alahady (SSA)……………………...…….25
1.2.5.6. Vokovokomanga Loterana Malagasy (VLM)………..……...25
1.2.5.7. Firaisan‟ny Skotisma eo amin‟ny Fiangonana Loterana
Malagasy (FSFLM)………………………………………........................26

1.2.6. Ny departemanta…………………………………..……………...…26
1.2.6.1. Departemantan‟ny DiaKona (DDK)…………………………26
1.2.6.2. Departemantan‟ny Fanabeazana Kristiana (DFK)…………..26
1.2.6.3. Departemanta ho Fanasoavana sy Fampandrosoana
(DFF)……………………………………………………………………....26
1.2.6.4. Departemantan‟ny Firaketana sy Serasera (DFS)…………...27
1.2.6.5. Departemantan‟ny Fitaizam-panahy ho amin‟ny fIombonana
masina (DFI)……………………………………………………………….27
1.2.6.6. Departemantan‟ny Fitandremam-pananana sy fAmpitaovana
(DFA)………………………………………………………………………27

VIII
 1.2.6.7. Departemantan‟ny Fitoriana filazantsara sy asa
Misiona(DFM)…………………………………………………………….27
1.2.6.8. Departemantan‟ny Hira sy Mozika (DHM)…………………28

1.2.7. Ny faritra……………………………………………………………28
1.2.8. Ny synodam-paritany mandrafitra ny FLM…………………………29
1.2.9. Ny mpino ……………………………………….…………………...31
1.2.9.1. Ny isany ……………………………………………………..32
1.2.9.2. Ny fiavian‟ny mpino ………………………………………...33
1.2.9.3. Ny nahatonga ny mpino hivavaka ao amin‟ny FLM
67ha………………………………………………………………………...33
Famintinana ny toko faharoa………………………………...……………………...34
Famintinana ny fizarana voalohany……………………………………………..…..35

Fizarana faharoa
2. FAMPAHAFANTARANA NY FANABEAZANA SKOTISMA
MPANAZAVA ETO MADAGASIKARA …………………………………...…36
2.1. NY SKOTISMA ……………………………………………………………36
2.1.1. Famaritana……………………………………………..…………….36
2.1.1.1. Ara-piforonan-teny……………………………………..……36
2.1.1.2. Ara-kevitra………………………………………………..….37
2.1.2. Ny tantaran‟ny skotisma……………………..………………………37
2.1.2.1. Baden Powell………………………………...………………38
2.1.2.2. Ny nisian‟ny skotisma teto Madagasikara……...……………39
2.1.3. Ireo antony mampisy ny fikambanana…………..…………..………41
2.1.3.1. Ny fototra ijoroan‟ny skotisma………………………………41
a) Ny tanjon‟ny skotisma……………………………………….…...…41
b) Ny fototra ……………………………………………………..….…41
c) Ny fomba skoto…………………………………………….………..42
2.1.3.2. Ny karazana skotisma misy eto
Madagasikara…………………………………………………..……..……47
Famintinana ny toko voalohany …………………………………………….………49

IX
 2.2. NY SKOTISMA ZAZAVAVY: MPANAZAVA ETO MADAGASIKARA
(MEM)……………………………………………………….…………………..50
2.2.1. Fampahafantarana ny MEM…………………..………………….…50
2.2.1.1. Ny mombamomba azy……………….………………………50
a) Ny kara-panondrony…………………………………………………50
b) Ny zava-kendreny………………………...…………………………51
2.2.1.2. Ny tantaran‟ny skoto zazavavy…….….…………………….51
2.2.1.2.1. Ny tantaran‟ny MEM eran-tany………………..……………51
2.2.1.2.2. Ny tantaran‟ny MEM teto Madagasikara…………..…….…52
2.2.2. Ny firafitry ny fikambanana MTEM………………….……….……54
2.2.2.1. Ny mpikambana mpanabe……………….…..………………55
2.2.2.1.1. Ny Mpiandraikitra………………………..…………….……55
2.2.2.1.2. Ny Tonia…………………………………………..…………56
2.2.2.2. Ny mpikambana fototra………………...……………………58
2.2.2.2.1. Ny sampana Mavo “petites ailes”…………………..………58
2.2.2.2.2. Ny sampana Maitso “éclaireuses”……………………..……59
2.2.2.2.3. Ny Mpanazava zokiny « éclaireuses aînées »………………59
2.2.2.3. Ny rafi-pandaminana…………………...……………………61
2.2.2.3.1. Andiany sy ny Tarika……………………………...………...61
2.2.2.3.2. Ny Antoko sy ny Sokajy……………………………...…..…62
2.2.2.3.3. Ny Fileovana sy ny Fokonolona………………………….….63
2.2.3. Ny Mpanazava ao amin‟ny FLM 67HA…………………….………65
2.2.3.1. Ny isan‟ny mpikambana………………………..……………65
2.2.3.2. Ny antony nidirany skoto………………………….……...…66
2.2.3.3. Ny fiavian‟ny mpikambana………………………….………66

Famintinana ny toko faharoa ……………………………….………………………67

2.3. FAMPIHARANA IREO FOMBA FANABEAZANA SKOTO SY NY

FAHAVITRIHAN‟NY MPIKAMBANA ………………………………………68
2.3.1. Fanabeazana amin‟ny alalan‟ny sahanasa………….……….………68
2.3.1.1. Ny sakafo ara-pahasalamana…………………...……………68
2.3.1.2. Ny tantaran‟ny skoto maneran-tany………………..…..……71

X
 2.3.1.3. Ny voka-dratsin‟ny firaisana ara-nofo aloha
loatra……………………………………………………………….………74
2.3.2. Fanabeazana amin‟ny alalan‟ny lalàna sy ny fampiharana
azy…………………………………………………………………….………77
2.3.2.1. Ny lalànan‟ny Voronkely ……………………………...……77
2.3.2.2. Ny lalànan‟ny Mpanazava………………………...…………78
2.3.2.3. Ny lalànan‟ny Afo…………………………………………...79
2.3.3. Ny fahavitrihan‟ireo mpikambana………………….……………….80
2.3.3.1. Famonjena fivoriana…………………………………………80
2.3.3.2. Hetsika samihafa……………………………..………...……82
a) Hetsika ao am-piangonana…………………………….…….………82
b) Hetsika ivelan‟ny fiangonana……………………….……………….83
Famintinana ny toko fahatelo…………………………………….…….……………84
Famintinana ny fizarana faharoa …………………………………...…………….…84

Fizarana fahatelo
3. FANABEAZANA ZAZAVAVY AO AMIN’NY MPANAZAVA
MANOLOANA NY FANABEAZANA SKOTISMA TANORA
ADVANTISTA…………………….………………………………….……………85
3.1. NY TANORA ADVANTISTA…………………………………………85
3.1.1. Ny anton‟ny safidy…………………………………..………………85
3.1.2. Ny tantaran‟ny Tanora Advantista…………………………………..86
3.1.3. Ny Tanora advantista ao Androndra
Ampamantanana……………………………………...……………………….86
3.1.4. Ny antom-pisiany……………………...………………………..…..87
3.1.5. Ny firafitry ny fikambanana Tanora Advantista…………………….87
3.1.4.1. Ny rafitra ankapobeny iarahana amin‟ny
fiangonana…………………………………………...………….……….…87
3.1.4.2. Ny rafitra anatin‟ny sampana JA………….…………………89
3.1.4.2.1. Ny tanora zandriny…………………………………......……89
3.1.4.2.2. Ny “Aînés”……………………………………… …....… …93
3.1.4.3. Ny voady sy lalàna………………………….…...…………..95

XI
Famintinana ny toko voalohany……………………..………………………………97

3.2. FAMPITAHANA NY FANABEAZANA NY TANORA

ADVANTISTA SY NY FANABEAZANA AO AMIN‟NY MPANAZAVA…..98
3.2.1. Ny itovian‟ny fikambanana roa tonta…………………..……………98
3.2.1.1. Fanabeazana skotisma ………………………………………98
a) Ny fibeazan-tenan‟ny tsirairay…………………....………………...98
b) Ny ankalamanjana…………………………………..…………….…98
c) Ny teknika skoto……………………………………….……………99
d) Ny tarazo………………………………………………..………….101
3.2.1.2. Ny “totémisme” …………………….…………..…………103
3.2.1.3. Fanabeazana mifototra amin‟ny finoana……………...……104
3.2.2. Ny fahasamihafany…………………………………………………104
3.2.2.1. Eo amin‟ny fotoana………………………………………...105
3.2.2.2. Fanasokajiana araka ny maha lahy na vavy………..………105
3.2.2.3. Ny fanasokajiana ara-pananahana……………………….…105
3.2.2.4. Ny zavatra ampianarina…………….………………………106
3.2.2.5. Ny fiainana an-dasy…………………………………...……106
3.2.2.6. Ny sedra…………………...………………………..………106

Famintinana ny toko faharoa…………………….…………………...……………107

3.3. NY OLANA SY VAHAOLANA ARY NY SOSO-KEVITRA ENTINA

MANATSARA NY FANABEAZANA SKOTISMA….………………108
3.3.1. Ny olana sy ny vahaolana…………………………….……………108
3.3.1.1. Eo amin‟ny beazina……………………………...…………108
3.3.1.2. Eo amin‟ny mpanabe……………………….………………109
3.3.1.3. Eo amin‟ny ray aman-dreny………………….……….……110
3.3.2. Soso-kevitra entina manatsara ny fanabeazana sy ny
fikambanana…………………………………………………..……111
3.3.2.1. Fanatsarana ny ara-panahy…………………….…………...111
3.3.2.2. Fahalalana ny tantara……………….………………………111
3.3.2.3. Fampivoarana ny zazavavy…………….…………..………112
3.3.2.4. Fiheverana ny amin‟ny “totémisation”…….……………….112

XII
 3.3.3. Ny anjara asan‟ny skotisma……………………………...…………113
3.3.3.1. Ara-batana…………...……………………………..………113
3.3.3.2. Ara-tsaina……………..……………………………………113
3.3.3.3. Ara-panahy……………..………………………..…………113
3.3.3.4. Ara-piarahamonina…………………………………………114
Famintinana ny toko fahatelo………………………….……..……………………114
Famintinana ny fizarana fahatelo………………………….………………………115
TENY FAMARANANA………………..…………………………………………116
BOKY SY TAHIRIN-KEVITRA………………………………………………….119
TOVANA
FAMINTINANA
RESUME
SUMMARY

XIII
TENY FAMPIDIRANA
 0. TENY FAMPIDIRANA

Rehefa tonga ao amin‟ny taona fahadimy ny sampana rehetra misy ao amin‟ny

Ecole Normale Supérieure Ampefiloha dia manomana asa fikarohana. Ahitana
sehatra samihafa azon‟ny mpianatra irotsahana ato amin‟ny sampana Teny sy Soratra
malagasy izay misy anay. Ireto avy izy ireo: literatiora, haifampianarana, haiteny ary
ny antrôpôlôjia. Ny safidinay moa dia niantefa tamin‟ity farany.

Nifototra indrindra amin‟ny “fanabeazana ny zazavavy tarafina amin‟ny

fikambanana skotisma Mpanazava eto Madagasikara ao amin‟ny Fiangonana
Loterana Malagasy Fitandremana Toby Fanantenana 67HA” ny lohahevitra
nosafidinay.

Mialoha ny hirosoana amin‟ny vontoatin‟ny asa fikarohana nataonay dia tsara

aloha ny miresaka ireto tebo-kevitra manaraka ireto.

0.1. Ny petrakolana
Sarotra ny fitaizana ny ankizy sy ny tanora manoloana ny zava-misy
ankehitriny, tsindrina manokana amin‟izany ireo zazavavy. Mety manampy amin‟ny
fitaizana ireo tanora zazavavy àry ve ny fanabeazana skotisma Mpanazava Eto
Madagasikara izay miha mahazo vahana ankehitriny? Hatraiza no mahomby io
fanabeazana skotisma io?

0.2. Ny anton’ny safidy

Tsy tongatonga ho azy akory izao asa fikarohana izao fa nilana fieritreretana
naharitra. Maro ny antony nahatonga anay hisafidy ny sehatra irotsahana sy ny
lohahevitra ary teo amin‟ny toerana.

0.2.1. Teo amin’ny sehatra irotsahana

Tamin‟ny taona voalohany hatrany amin‟ny taona fahadimy no nianarana ny
taranja antrôpôlôjia. Tsapanay tamin‟izany fa nahaliana ny fampianarana sy ny

1
fahalalana rehetra azo tao anatin‟io efa-taona io. Tamin‟izany no nitsirian‟ny hevitra
fa io sehatra io no hirotsahana rehefa tonga ao amin‟ny taona fahadimy.

0.2.2. Teo amin’ny lohahevitra

“Ny fanabeazana ny zazavavy tarafina amin‟ny fikambanana skotisma
Mpanazava eto Madagasikara ao amin‟ny Fiangonana Loterana Malagasy
Fitandremana Toby Fanantenana 67HA” no lohahevitra nofidinay. Antony maro no
nahatonga ny fisafidianana io lohahevitra io:
Efa nisy ny zoky tao amin‟ny departemantan‟ny sôsiôlôjia nialoha lalana nanao
fikarohana momba ny skotisma: Atoa SALOHIHARINAIVO Notahiny. Ny
vontoatin‟ny asany tamin‟izany moa dia hoe ny fikambanana skotisma dia an-
tsitrapo ka tao amin‟ny faritra 4 ao anatin‟ny faritany Analamanga Afovoany eo
anivon‟ny Mpanazava sy Tily Eto Madagasikara (MTEM) no nandalinany izany.
Ankoatra izay nosafidina manokana ny lohahevitra fanabeazana satria iaraha-
mahalala ny fahasarotan‟ny fitaizana tanora zazalahy sy zazavavy ankehitriny,
ohatra, eo amin‟ny resaka zava-mahadomelina sy ny firosoana amin‟ny firaisana ara-
nofo…
Eo ihany koa ny maha fanabeazana kristiana azy.
Farany, ny olona miditra amin‟ny asa fikarohana iray dia tsy maintsy mahalala
na dia kely aza ny momba ny sehatra hirotsahany; azo atao ihany koa anefa ny
mamantatra eo am-perinasa izany. Izany hoe, izahay dia efa notezaina tao amin‟io
fikambanana io ary mitana ny andraikitra mpanabe ny sampana Maitso ao amin‟ny
FLM 67ha ankehitriny ka mety tsy hanano sarotra ny fanadihadiana izay atao.

0.2.3. Teo amin’ny toerana

Matetika ny asa fikarohana ato amin‟ny sampana, eo amin‟ny sehatry ny
antrôpôlôjia dia saika fandinihana tetikasa tanterahina any amin‟ny toerana
ambanivohitra. Vitsy ireo misafidy ny toerana an-drenivohitra tahaka ity.
Nosafidina manokana ihany koa ny ao amin‟ny FLM 67HA noho izy toerana
ivavahanay. Mandray anjara amin‟ny fampahafantarana ny fiangonana ihany koa
izahay satria olona iray hatreto no hitanay nanao asa fikarohana momba azy Rtoa
HAJAMPIRENENA Norosoa Fanorenana, avy amin‟ny Ecole Normale Superieure

2
 Fianarantsoa. Ny fanampiana ireo vehivavy tsy mahay mamaky teny sy manoratra
mpikambana ao amin‟ny Asa Misiona an-Tanan-Dehibe (AMTD) ao amin‟ny FLM
67HA Antananarivo no niompanany.

Tompon‟andraikitra amin‟ity asa fikarohana ity izahay ary miezaka ny tsy

hanao toe-tsaina tsy mitanila mba haha siantifika ny asa.

0.3. Petrakevitra
Fitaovana iray entina mitaiza ny tanora zazalahy sy zazavavy ny skotisma.
Misongadina ny lafiny fanabeazana kristiana ao aminy. Izy ihany koa dia miharo
volo amin‟ny fiarahamonina malagasy. Ohatra: ny firaisan-kina amin‟ny voina
samihafa ary mitondra fanabeazana mahomby noho ny hetsika samihafa tanterahany.

0.4. Famaritana ireo teny fototra

Tsy hay ny tsy hampahafantatra antsika mialoha ny famaritana ireo teny fototra
telo ireto : ny fanabeazana, ny fanabeazana an-tsekoly ary ny fanabeazana ivelan‟ny
sekoly.

0.4.1. Ny fanabeazana
Ny fanabeazana izay nadika avy amin‟ny teny frantsay hoe “éducation” dia
midika ho famolavolana olona ho lasa olom-banona. Izany hoe, raha tamin‟ny
toerana iray heverina ho ratsy ilay olona dia esorina amin‟izany mba ho amin‟ny hafa
heverina fa tsara kokoa. Ahitana taratra izany ny famaritana ao amin‟ny Rakibolana
malagasy nosoratan-dRAJEMISA RAOLISON: “ny fanabeazana dia fanolokoloana
ny zaza mba hanomezana azy toetra tsara ka hahatonga azy ho lehibe, ho olom-
banona”.1

0.4.2. Ny fanabeazana an-tsekoly

Ny fanabeazana an-tsekoly na ny “éducation formelle” dia fampitam-pahaizana

amam-pahalalana manara-penitra. Araka ny maha manara-penitra azy dia misy ny
1
RAJEMISA RAOLISON. Rakibolana malagasy. tak. 210

3
 fepetra tsy maintsy arahina toy ireto manaraka ireto: “fianarana any an-tsekoly,
manaraka fandaharam-pianarana, sokajin-taona voafaritra, manaraka taom-
pianarana, manaraka rafitra, fanadinana an-tsoratra,…”2 tsy ny olona rehetra no
afaka manao azy. Matetika aza atao amin‟ny alalana fifaninana ny fidirana ho
amin‟izany ary misy sarany.

0.4.3. Ny fanabeazana ivelan’ny sekoly

Teny frantsay roa no azo andikana izany fanabeazana ivelan‟ny sekoly izany,
ny “éducation informelle” sy ny “éducation non formelle”. Amin‟ny mpandinika
sasany, dia samy manana ny heviny ireo teny frantsay roa ireo. Toy izao ny
fisehon‟izany:

- Education informelle: fahaiza-manao azon‟ny olona tsirairay teo amin‟ny

fiainana, izay lasa fahazarana sy miteraka fahakingana sy fahalalana ho azy ka
mitarika azy hanao zavatra iray eo amin‟ny tontolo misy azy3. Izany hoe, io traikefa
io dia azony atao fitadiavam-bola iatrehana ny fiainana. Ireto misy santionany
amin‟izany fahaiza-manao izany: zaitra, asa tanana: sary sokitra, sary hosodoko…

- Education non formelle: ny fihetsiketsehana rehetra ivelan‟ny sekoly,

maharitra ny fotoana anaovana azy ary tsy misy ifandraisany amin‟ny fampianarana
any an-tsekoly4. Azon‟ny olona sy ny sokajin-taona rehetra atao5 fa kosa atao an-
tsitrapo, toy ny skotisma.

2
RAKOTOMAVO Hanta, Libérer l’école malgache: « institution scolaire, programme, groupe
d’âge homogène, scolaire, système de validation : examen de contrôle » p85-86
3
MUSA ALOKPO Dieudonné, Education Non Formelle Dans Les Contextes Educatif Et Socio-
Economique De La Republique Democratique Du Congo. Etude Exploratoire Sur Le Statut
Légal Et Les Attitudes Des Habitants De Kinshas : « C'est un processus de toute la vie par
lequel chaque individu acquiert attitudes, valeurs aptitudes et connaissances à partir des
expériences quotidiennes, des influences et ressources de son environnement », tak8
4
Op.cit : «toute activité organisée et durable qui ne correspond pas exactement à la
définition de l'enseignement formel »
5
Op.cit : « L’éducation non formelle peut s'adresser à des personnes de tous âges »

4
 Ity farany izany no dikan-teny raisintsika mahakasika ny fanabeazana
ivelan‟ny sekoly satria mifanandrify amin‟io ny zavatra hambara mikasika ny
lohahevitra.

0.5. Ny lalàna mifehy ny fanabeazana

Ny zava-drehetra eo amin‟ny fiarahamonin‟olombelona dia fehezin‟ny fitsipika
aman-dalàna. Ny sehatry ny fanabeazana dia isehoan‟izany. Handeha àry hojerena
ireo ampahany amin‟ny lalàna mifehy ny fanabeazana amin‟ny ankapobeny, avy eo
ny lalàna mifehy ny fanabeazana an-tsekoly sy ny fanabeazana ivelan‟ny sekoly
araka ny LALANA LAHARANA FAHA-2008- 011 tamin'ny 17 jolay 2008
navoakan‟ny Ministeram-panabeazam-pirenena.

0.5.1. Ny lalàna mifehy ny fanabeazana amin’ny ankapobeny

Amin‟ireto ampahan-dalàna ireto no ahitana taratra ny andraikitry ny

Fanjakana sy ny tanjony eo amin‟ny sehatry ny fanabeazana.
And. 3 – Ny Fanjakana dia manaiky hametraka rafitra fanabeazana,
fampianarana ary fanofanana mikendry ny hahombiazan‟ny fikoloana ny saina, ny
vatana, ny fanahy, ny maha olom-pirenena ary ny fananan-talenta maha izy azy ny
tsirairay.
And. 4 – Ny fanabeazana, ny fampianarana ary ny fanofanana malagasy dia
tokony hanomana ny tsirairay hirotsaka amin‟ny asa ara-tsôsialy, ara-toe-karena ary
ara-kolontsaina ao amin'ny firenena mirindra ho an'ny fampandrosoana.

0.5.2. Ny lalàna mifehy ny fanabeazana an-tsekoly

Hamarinin‟ny Fanjakana amin‟ireto ampahan-dalàna ireto ny tokony ho fomba

fiasa eo anivon‟ny fanabeazana an-tsekoly. Tsinjarainy ho 4 ny rafitra anatanterahana
izany fomba fiasa izany.
And. 14 – Ny sekoly dia tokony hitsinjo hatrany ny fampidirana ao an-tsain‟ny
ankizy sy ny zatovo ary ny tanora ny fandraisana andraikitra sy ny fahaiza-mitari-

5
kevitra ary koa ny fanajana ny fahaiza-miaina sy ny fitsipiky ny fitondran-tena
mendrika. Ankoatra izany, dia tokony:

- hampivelatra ao anatin‟izy ireo ny fahaiza-mitondra tena sy ny lanjan‟ny

maha olom-pirenena ;
- hampivelatra ny maha izy azy ny tsirairay amin‟ny lafiny rehetra : ara-batana,
ara-pitiavana sy ara-tsaina ary ara-pitondran-tena, amin‟ny fiantohana ny zo amin‟ny
fanorenana ny maha olona azy mba hananany saina tia karokaroka sy finiavana.

And. 15 – Ny sekoly dia manome indrindra ho an‟ny mpianatra ny fomba:

- hifehezany ny teny malagasy, noho izy teny hibeazana sy tenim-pirenena ;

- hifehezany teny vahiny roa farafaharatsiny.

And. 16 – Ny sekoly dia mitandro ny hampandrosoana ny fahaiza-miasa sy ny

fahaiza-manaon‟ny mpianatra mifandraika amin‟ny taonany sy araka ny
ambaratongam-pianarany.

And. 38 – Ny fanabeazana an-tsekoly dia ahitana ireto rafitra 4 ireto:

- ny fanabeazana fototra ;
- ny fampianarana ambaratonga faharoa ;
- ny fanofanana ara-teknika sy amin'ny asa aman-draharaha;
- ny fampianarana ambaratonga ambony sy ny fanofanana eny amin'ny
oniversite.

0.5.3. Ny lalàna mifehy ny fanabeazana ivelan’ny sekoly

Ireto ampahan-dalàna ireto indray dia mampiseho ny zava-misy sy ny
tanjon‟ny Fanjakana ary ny fomba fiasany eo amin‟ny fanabeazana ivelan‟ny sekoly.
Mitsinjara ho 3 ny rafitr‟izany seha-panabeazana izany.

And. 25 – Ny fanabeazana ivelan‟ny sekoly dia tokony hahafahan‟ny olona

rehetra na firy na firy taona hahazo ny fahalalana ilaina, ny fahaizana amin'asa aman-
draharaha, ny fahalalana ankapobe ary ny fahafahana amin‟ny maha olom-pirenena
hampivelatra ny maha izy azy am-pahamendrehana.

6
 Manomboka eo amin‟ny fianakaviana izany ary mitohy hatrany amin‟ny
vondrombahoaka fototra ary any amin‟ireo rafitra sahaza amin‟ny zava-misy
tsirairay any amin'ny vondrombahoakam-paritra.

And. 26 – Ny fanabeazana ivelan‟ny sekoly dia tandra vadin-koditra amin‟ny

rafi-panabeazana faobe ary miankina amin‟ireo Ministera misahana ny asam-
panabeazana sy fanofanana.

And. 27 – Ny fanabeazana ivelan‟ny sekoly dia ahitana:

- ny sekolin-jaza ;
- ny fampianarana mamaky teny sy manoratra ho fampandrosoana ;
- ny fanabeazana ho olom-pirenena sy hahay miaina.

0.6. Ny haitsikera
Zava-dehibe tsy azo adinoina eo amin‟ny asa fikarohana ny lalan-tsaina, satria,
izany dia anisan‟ny arofanina miaro ny asa fikarohana tsy hivaona. Lalan-tsaina roa
no ampiharina eto amin‟ity asa ity dia ny fonctionnalisme izay adika hoe haitsikera
araka anjara asa sy ny anthropologie dynamique na antrôpôlôjia baikoin‟ny hetsika.

0.6.1. Ny fonctionnalisme
Haitsikera iray nanana ny toerany teo amin‟ny antrôpôlôjia ny fonctionnalisme
na ny haitsikera araka anjara asa. I BRONISLAW MALINOWSKI antrôpôlôgy
Pôlôney mizaka ny zom-pirenena anglisy no isan‟ny nivoy izany voalohany.
Tamin‟ny fandinihany foko iray tany Ostralia (Trobriands) nandritra ny efatra taona
(1914-1918) no nampiharany ny fandinihana ombam-pandraisana anjara na ny
observation participante. Ny boky Les Argonautes du pacifique (1922) no
nitaterany io fomba fiasa antrôpôlôjika vaovao io.

7
 Sary voalohany : I Bronislaw MALINOWSKI, raiben‟ny fonctionnalisme

Loharanon-kevitra :
https://en.wikipedia.org/wiki/Bronis%C5%82aw_Malinowski

Ny haitsikera araka ny anjara asa dia fironan-tsaina manohitra ny

evôlisiônisma. Ny fironan-tsaina evôlisiônisma izay mametraka fa ny dingana
lalovan‟ny fiaraha-monina no miteraka ny zava-misy eo anivon‟izany fiarahamonina
izany. Foto-kevitra telo no ilafihan‟ny fonctionnalisme, ireto avy izany :
Ny fonctionnalisme dia mametraka fa manana ny maha izy azy ny fiaraha-
monina iray « altérité ». Ny zavatra ataony sy iainany dia misy dikany eo amin‟ireo
mpanatanteraka azy. Mba hahafahan‟ny mpikaroka mahazo izany dia tsy maintsy
miara-miaina sy mifampitakosina amin‟ireo mponina ifampidinihany amin‟ny
alalan‟ny «observation participante» izy. I Laplantine kosa dia nahita fa : « Noho ity
fomba fiasa vaovao hitan’i MALINOWKSI ity, ny antrôpôlôjia dia lasa siansan’ny
fiaraha-monina hafa ka niamboho ny fomba fijery evôlisiônista izay mandrafitra sy
mamerina indray ny fiandohan’ny sivilizasiôna mba hifototra amin’ny fandinihana
mitombina sy manokana ny mampiavaka ny fomba amam-panao sy fiheverana ».6
Ireo rafitra mijoro eo anivon‟ny fiaraha-monina ireo dia vokatry ny filan‟ny
mpikambana ao anivon‟ny fiarahamonina. Noho izany, ny anjara asan‟ireo rafitra
ireo dia hanome fahafaham-po ireo ao anaty fiarahamonina « fonction utilitariste ».

6
LAPLANTINE (F), Clefs pour l’anthropologie, Seghers, Paris, 1987, p.77: «Avec Malinowski,
l’anthropologie devient une science de l’altérité qui tourne le dos à l’entreprise
évolutionniste, de reconstitution des origines de la civilisation et se consacre à l’étude
logique, particulière, caractéristiques de chaque culture.»

8
 ny zavatra miseho eo anivon‟ny fiaraha-monina dia vokatry ny fiaraha-
miasan‟ny singa tsirairay mandrafitra ilay fiarahamonina. Koa raha handinika ny
fiaraha-monina iray dia tsy maintsy jerena amin‟ny manontolo fa tsy misy singa
jerena manokana “analyse globalisante” na “holisme méthodologique”.
Raha izany àry dia mifampiankina sy mifameno ny rafitra tsirairay ao amin‟ny
fiarahamonina. Raha eo amin‟ny sehatry ny fanabeazana dia maro ireo singa
samihafa mandrafitra izany. Samy manana ny andraikiny sy ny anjara asany avy ireo
singa samihafa ireo. Izany indrindra no ilazana fa “ny antrôpôlôjia fonctionnaliste
dia manadihady ny antom-pisian’ny rafitra tsirairay ary ny anjara asany eo amin’ny
fiarahamonina.7” Ireo singa samihafa mandrafitra ny fanabeazana dia mety
hanatsara ny fanabeazana raha voafehy araka ny tokony ho izy. Mety hifanohitra
amin‟izany koa anefa ny zava-misy raha toa ka misy singa na dia iray aza tsy
mandeha amin‟ny laoniny.

0.6.2. Anthropologie dynamique

I Georges BALANDIER no nivoy ny antrôpôlôjia baikoin‟ny hetsika. Ity lalan-
tsaina ity dia “manasongadina ny tantara sy ny fiovana”8. Andaniny mihetsika ny
fiarahamonina, ankilany eo ny fiheverana fa tsy maintsy mitsikera ny fanambarana
ôfisialy ny mpikaroka. Ohatra miova araky ny taonan‟ny beazina ny rafi-
pandaminana, izay miteraka fahafantarana zava-baovao hatrany eo amin‟izy ireo.

0.7. Ny fomba nanatanterahana ny asa fikarohana

Dingana maromaro no nolalovanay teo amin‟ny fanatanterahana ny asa:
- Fifampiresahana tamin‟ny mpampianatra hitarika ny asa fikarohana.
Mitombina sy azo tanterahina ve ny lohahevitra?

7
http://chocdecultures.forumactif.com/t10-histoire-de-l-anthropologie-iv-le-fonctionnalisme:
« L’anthropologie fonctionnaliste recherche l’utilité de chaque institution, sa fonction dans
la société »
8
BALANDIER (G.) « Anthropologie dynamique » in Les notions clés de l’ethnologie, pp.150-156
«mettre en évidence l’histoire et le changement.»

9
 - Rehefa nekena izany dia natomboka ny firotsahana an-tsehatra ka nirosoana
ny fangatahana alalana tamin‟ny tompon‟andraikitry ny fikambanana tao amin‟ny
FSFLM 67HA
- Fidirana ho mpikambana sy fanatonana tranom-boky samihafa teto an-
drenivohitra
- Famakiana boky izay hita fa mifanandrify amin‟ny lohavevitra nofidina
- Fandrafetana ny hevitra azo rehetra ary fananganana ny drafitry ny asa
fikarohana.
- Firotsahana an-tsehatra matetika
- Fandraketana an-tsoratra ny fanadihadiana vita.

0.8. Ny fetran’ny asa

Ny zavatra rehetra dia misy fetrany, tahaka izany ity asa fikarohana ity.
Nisafidy ny tsy hanadihady afatsy ny lafiny fanabeazana izahay. Ka izay niainanay,
hitanay maso no noezahina nodinihina.
Heverinay fa misy ifandraisany amin‟ny lohahevitra ny Antrôpôlôjian‟ny
Fivavahana sy ny Miralenta kanefa niniana tsy notrandrahana mivantana izany fa
antenaina mbola azo anohizana ny fikarohana ireo any aoriana any.

0.9. Ny zavatra kendrena

Matoa nanolo-tena hamakafaka ity sehatra sy lohahevitra ity izahay dia misy
ny tanjona tiana hotratrarina. Ireto avy izany:
Fanatevenana ireo tahirin-kevitra momba ny fanabeazana sy ny fikambanana
skotisma;
Fampahafantarana ny Fiangonana Loterana, ny FLM 67HA, ny Mpanazava eto
Madagasikara, ny Mpanazava ao amin‟ny FLM 67HA, ny Tanora Advantista;
Fampahafantarana ny endri-panabeazana ny zazavavy amin‟ny fomba skoto, sy
amin‟ny fomba kristiana.

0.10. Olana sy vahaolana

Nisy karazany roa ny olana nosedraina, izay tsy maintsy nampanarahina
vahaolana, dia ireto avy:

10
 Voalohany, teo amin‟ny fotoana, isaky ny sabotsy sy alahady ihany matetika
no tena ahitana ireo sokajin‟olona hadihadiana, na ny ao amin‟ny Mpanazava ao
amin‟ny FLM 67ha izany na ny Tanora Advantista ao Androndra; ary indraindray
samy manao hetsika amin‟ny fotoana mitovy izy ireo. Vokatr‟izany dia mety nisy ny
tranga tsy hitanay. Ny vahaolana noraisinay mahakasika izany dia, izay fikambanana
mbola tsy nananana tahirin-kevitra firy no nandehanana; niezaka kosa anefa nitady
vaovao momba ilay fikambanana iray tamin‟ny alalan‟ny vaovao amin‟ny
fahitalavitra, fijerena ny pejin‟ny fikambanana any amin‟ny “Facebook” ary koa ny
fanontaniana ireo mpikambana.
Faharoa, ny olana ara-pitaovana, toy ny tsy fanananay fakan-tsary sy ny
fahasimban‟ny solosaina izay nahavery ireo asanay sy tahirin-kevitra efa azo. Soa
ihany fa nisy ireo namana tsara sitrapo nampindrana fitaovana anay. Ho fisorohana
ny amin‟ny sisa dia natao tamin‟ny fitaovana samihafa toy ny “flash, CD, mail” ny
asa izay vita.

0.11. Drafitra

Mizara telo ity asa fikarohana ity. Ao amin‟ny fizarana voalohany no

hampahafantarana ireo toerana nanatanterahana ny asa fikarohana. Ny fizarana
faharoa kosa no hijerena ny fanabeazana skotisma Mpanazava Eto Madagasikara. Ny
fizarana fahatelo farany no handalinana fanabeazana zazavavy ao amin‟ny
Mpanazava manoloana ny fanabeazana skotisma Tanora Advantista.

11
 Fizarana voalohany

FAMPAHAFANTARANA IREO
TOERANA NANATANTERAHANA NY ASA
 1. FIZARANA VOALOHANY: Ny toerana nanatanterahana ny asa
fikarohana

Eto amin‟ny fizarana voalohany no amariparitana ny toerana. Isan‟ny

mampiavaka ny fikarohana rehetra ao amin‟ny taranja toy ny toe-karena, ny siansa
ary indrindra ny maha olona ny tsy maintsy amariparitana ny toerana
nanatanterahana vao tena miresaka ny vontoatin‟ny lohahevitra, satria misy
ifandraisany amin‟ny fanadihadiana izany. Manaraka izany ny finoana na ny
fiangonana misy ny fikambanana. Hidirana voalohany àry ny toko voalohany.

1.1. Ny fokontany 67HA Afovoany Andrefana

Ny ezahina horesahina eto amin‟ny toko voalohany dia ny famariparitana ny

toerana misy ny 67ha Afovoany Andrefana. Ka asongadina amin‟izany ny toerana
misy azy, ao koa ny rafi-pitantanana ao aminy, manaraka izany ny isan‟ny mponina,
aorian‟izany kosa ny sekoly misy eo an-toerana, ary farany ny momba ireo finoana.

1.1.1. Ny toerana misy azy

Ny fokontany 67ha Afovoany Andrefana dia fokontany iray ao anatin‟ny

faritra Analamanga, distrikan‟Antananarivo I, kaominina Antananarivo Renivohitra
ary eo ambany fiahian‟ny Boriboritany I.

12
 SARINTANY I : Ireo faritra 22 eto Madagasikara. Faritra Analamanga misy
ny fokontany 67 ha Afovoany Andrefana.
Loharanon-kevitra: STEWART Alson, Fifindra-monina sy fomba amam-
panao ary fampandrosoana. Tranga misy amin’ny fianakaviana, ao amin’ny 67 Ha
Avaratra Atsinanana. Faritra Analamanga, tak 21.

13
 Sarintany faharoa : Boriborintany voalohany 2014

Loharanon-kevitra: Distrikan‟Antananarivo voalohany

Hita eo amin‟ny lemak‟i Betsimitatatra ny fokontany 67ha Afovoany

Andrefana, mirefy eo amin‟ny 90000m² ary voafaritr‟ireto fokontany ireto: avy ao
avaratra, ny fokontany 67ha Avaratra Andrefana; avy ao atsimo, ny fokontany 67ha
Avaratra Atsinanana; avy ao atsinanana, ny fokontany 67ha Atsimo; avy ao
andrefana, ny fokontany Andohatapenaka I.

1.1.2. Ny rafi-pitantanana

Raha ny lafiny jeôgrafika no resahina dia ao anatin‟ny faritra Analamanga,

distrikan‟Antananarivo I, kaominina Antananarivo Renivohitra, Boriboritany I ny
fokontany 67ha Afovoany Andrefana. Ahitana sekitera 9 ao amin‟ny fokontany.

14
 Toy izao ny kisary mamintina izany:

Kisary voalohany: ny rafi-pitantanana ao amin‟ny fokontany 67ha Afovoany

Andrefana

Faritra Analamanga

Fivondronana Antananarivo voalohany

Kaominina Antananarivo Renivohitra

Boriboritany voalohany

Fokontany 67ha Afovoany Andrefana

CITE AFA

SEKITERA9
Vavahady (6) RF2 (3)

Loharanon-kevitra: fokontany 67ha Afovoany Andrefana

Araka izany dia, eo ambany fiahian‟ny faritra Analamanga, fivondronana

Antananarivo voalohany ny fokontany 67ha Afovoany Andrefana. Raha ny eo an-
toerana kosa dia, ny filoham-pokontany no tompom-pahefana voalohany,
solontenam-panjakana eo an-toerana. Manana lefitra iray izy. Olona iray na roa isaky
ny sekitera kosa no miandraikitra ny sekitera tsirairay.

9
sekitera: fizaram-paritra ao amin’ny fokontany

15
 Mizara roa lehibe ny tanàna: voalohany, “CITE”, faharoa, ny AFA (AFovoany
Andrefana). Ity farany moa dia tsy mbola voazara ho sekitera, noho ny fahitana fa
izy ireo dia olona ambany fari-piainana ka tsy mahavita izay takin‟ny fokontany. Na
izany aza anefa dia efa eo andalam-pikarakarana io faritra io ny fokontany amin‟izao.
Iry voalohany kosa dia mizara ho sokajy roa: ny Vavahady10 (=fandriampahalemana)
izay misy sekitera 6 sy ny RF2 (= Rafitra Fahadiovana) izay misy sekitera 3

1.1.3. Ny isan’ny mponina

Toy ny fahita amin‟ny tanàn-dehibe dia tsapa fa misongadina tokoa ny

fitomboan‟ny mponina ao amin‟ny fokontany 67ha Avofoany Andrefana. Tsy ny
Malagasy ihany akory no mameno io fokontany io araka ny nambaran‟ny sefo
fokontany fa eo koa ireo avy any amin‟ny faritra Afrika sy ireo Sinoa izay tena
mihabetsaka noho ny fisian‟ny fitrandrahana harena an-kibon‟ny tany eto
Madagasikara. Hitanay tokoa ny fahamarinan‟izany nandritra ny firotsahana an-
tsehatra natao.

Miisa 4775 ny mponina ao amin‟ny fokontany 67ha Afovoany Andrefana

araka ny fanisana nataon‟ny tompon‟andraiki-panjakana tamin‟ny taona 2013. Toy
izao àry ny fafana maneho izany isan‟ny mponina izany.

Fafana voalohany: fafana maneho ny isan‟ny mponina ao amin‟ny fokontany

67ha Afovoany Andrefana.

Taona 0-9 10-17 18-29 30-39 40-49 50-59 +60 TOTALY

CITE L 143 158 279 221 170 117 107 1195
V 139 178 390 205 168 136 140 1356
Totaly 228 336 669 426 338 253 247 2551
L 198 174 290 177 105 70 29 1148
AFA V 196 198 305 172 96 69 40 1076
Totaly 394 372 595 349 201 139 69 2224
TOTALY 4775
Loharanon-kevitra: fokontany 67ha Afovoany Andrefana, 2013

10
Ho fiarovana ny tanana dia nasiana vavahady tsirairay ny fidirana mankany amin’ny
elankelan-trano rehetra.

16
 Amin‟ny ankapobeny dia hita fa maro an‟isa ny lehilahy ao amin‟ny CITE.
Mifanohitra amin‟izany kosa no hita ao amin‟ny AFA, izany hoe manatombo kokoa
ny vehivavy raha oharina amin‟ny lehilahy. Tranga tsy dia fahita firy moa izany
havitsian‟ny vehivavy izany. Araka ny hita teo amin‟ny fafana ihany, ny tanora 18
taona hatramin‟ny 29 taona no maro an‟isa raha oharina amin‟ireo sokajin-taona
hafa.

1.1.4. Ny sekoly

Saika sekoly tsy miankina amin‟ny Fanjakana no hita ao amin‟ny fokontany

67ha Afovoany Andrefana. Ireo zanak‟olona manana fari-piainana antonony eo an-
toerana sy ny manodidina moa no tena manovo fahalalana amin‟ireny sekoly ireny.
Mazàna anefa lafo hatrany ny saram-pianarana. Ho an‟ireo sahirana kosa dia na izy
ireo mankany amin‟ny sekolim-panjakana any amin‟ny fokontany manodidina na
mianatra ao amin‟ny Akany Fanantenana ao amin‟ny FLM 67ha. Ny ao amin‟ny
Môsike (na Masikiriny fiantsoana azy amin‟ny teny gasy, fampiasa any amin‟ny
faritra hafa) kosa dia ireo mpino silamo ihany no mianatra ao aminy. Fa ankoatra ireo
dia misy koa ny AKAMA izay akanin‟ny moana marenina. Araka izany dia ireo
ankizy manana fahasembanana no manovo fahalalana ao.

Fafana faharoa: fafana maneho ny sekoly misy ao amin‟ny fokontany sy ny

mombamomba azy.

Anarany Laika Miankina amina Sampam-piofanana

finoana
Nid d‟Abeilles  Fampianarana
Akama  Fampianarana, asa
Tanana
Akany Fanantenana  Fampianarana
Les Laureats plus  Fampianarana
Ptit loulou  Fampianarana
Môsike  Fampianarana

Loharanon-kevitra: RANDRIAMANANTSOA Solonirina Hantalifà, 2014

17
 1.1.5. Ny finoana ao an-toerana

Ahitana fiangonana telo ao an-toerana. Ny Fiangonana Loterana Malagasy

Toby Fanantenana 67ha, ny Môsiken‟ny 67ha Afovoany Andrefana (fiangonan‟ireo
manaraka ny finoana silamo) ary ny fiangonana advantista (fiangonana “zandriny”).

Ahitana ireo olona manaraka ireo fivavahana ireo eo an-toerana. Ao ireo mpino
silamo, porofon‟izany ny fahitana azy ireo rehefa zoma andro fivavahany miaraka
amin‟ny fitafiana miavaka mamonjy môsike. Maresaka aoka izany koa eo an-toerana
mandritra ny iray volan‟ny ramadany. Ny sabotsy kosa no korana aoka izany ny ao
amin‟ny fiangonana Advantista. Rehefa alahady indray dia saika feno hatrany ny
FLM 67ha, satria tokoa mantsy izy ihany no FLM ety amin‟ny faritra 67ha sy ny
manodidina, ka saika ao ireo manaraka io finoana io no miangona. Mora rahateo ny
fivezivezena. Ireo olona manana fahasembanana ihany koa dia manana ny
fiangonany manokana, izay loterana ihany, ary mbola ao anatin‟ny FLM 67ha.

Fanamarihana: manana ny fiangonany manokana ireo olona manana

fahasembanana satria:

- Efa maro izy ireo ankehitriny

- Sarotra ho an‟ny olona manana fahasembanana ny miara-mivavaka amin‟ny
olona tsy manana izany. Ny an‟ny olona tsy manana fahasembanana ny vava
sy ny sofina ary ny maso no miasa; ho an‟izy ireo kosa ny tanana no tena
mihetsika “braille”
- Mifantoka sy liana kokoa izy rehefa samy izy ireo no tafaraka.

18
 Famintinana ny toko voalohany
Raha fintinina ny voalaza tao anatin‟ity toko voalohany ity dia, fokontany
miorina ao anatin‟ny faritra Analamanga ny fokontany 67 Afovoany Andrefana.
Manana ny rafi-pitantanany izy izay eo ambany fahefana sy fiahian‟ny boriborintany
voalohany sy ireo rafitra rehetra eo ambonin‟izay. Hita teo ihany koa ny
salan‟isan‟ireo mponina izay betsaka tokoa, ary tsy ny Malagasy ihany no mameno
io fokontany io fa efa ahitana vahiny isan-karazany. Manoloana izay dia maro ny
foto-drafitrasa mitsangana toy ny sekoly, tsy miankina amin‟ny fanjakana avokoa izy
ireo. Eo koa ny fiangonana izay ahitana ny karazam-pinoana samihafa izay arahin‟ny
sokajin‟olona ao an-toerana sy avy aty ivelany.
Toy izay ny mahakasika ny fokontany 67ha Afovoany Andrefana fa hojerena
kosa izao ny mahakasika ny fiangonana loterana 67ha.

19
 1.2. Fampahafantarana ny Fiangonana Loterana 67HA

Amin‟ity toko ity no hiresaka momba ny fiangonana loterana, izay ao anatin‟ny

Fiombonan‟ny Fiangonana Kristiana Malagasy na ny FFKM; isan‟ny fiangonana
mitana anjara toerana lehibe eo amin‟ny sehatry ny finoana. Araka izany dia ireto ny
zavatra hovahavahana amin‟izany. Eo aloha ny tantara niandohan‟ny Finoana
Loterana tany ivelany, avy eo ny teto Madagasikara, ary ny tao amin‟ny FLM 67ha
izay misy ny fikambanana irotsahanay. Manaraka izany dia fantarina aloha ny rafi-
pandaminan‟ny FLM. Jerena ihany koa ireo sampana misy ao amin‟ny fiangonana.
Ao koa ireo departemanta izay sampan-draharaha entina mampiroborobo ny
fiangonana. Misy ihany koa ny faritra izay toerana onenan‟ireo mpino. Tsara ihany
koa ny mahafantatra ireo synodam-paritany mandrafitra ny fiangonana loterana eto
Madagasikara. Ny momba ireo mpino kosa no hojerena farany.

1.2.1. Ny niandohan’ny Finoana Loterana tany ivelany

I Martin Luther no niandohan‟ny finoana Prôtestanta “réforme Protestante”

tamin‟ny taon-jato faha XVI.Teraka tamin‟ny 10 Nôvambra 1483 tao Eisleben tao
Allemagne izy. Frera Alemana sy mpampianatra tamin‟ny oniversite tao Wittenberg.
Nodimandry izy ny taona 18 Febroary 1546.

Tamin‟io taon-jato faha XVI io dia mbola ny finoana katôlika no nisy sy

nanana anjara toerana lehibe teo amin‟ny fitondrana. Teo amin‟ny tantaran‟ny
fiangonana dia nisy ny famarotana ny famelan-keloka “indulgence”, ny fiainana
mandrakizay na ny famonjena “Salut” izay nahatonga an‟i Martin Luther hanohitra.
Nitondra fanitsiana mahakasika izany izy. “Tsy hiala amin‟ny fiangonana katôlika
akory no tanjony fa ny hiverina any amin‟ny loharano nipoirana: ny Soratra (izany
hoe ny voalazan‟ny baiboly). Noroahin‟ny fiangonana ihany anefa izy. Nanomboka
teo dia teraka ny finoana Prôtestanta Loterana”11.

11
http://www.eglisesaintconstant.ca/q1-creation-eglise-protestante.html, « À quand remonte
la création de l’église protestante ? » :« La volonté de Luther n'était pas de quitter l'église

20
 Aminy dia ny finoana irery ihany no ahazoana ny fiainana mandrakizay. Ny
baiboly no fahefana faran-tampony ambonin‟ny Papa. I Kristy irery ihany no
lehiben‟ny fiangonana.12

Tao Allemagne no niaingan‟ny finoana loterana ary nitety firenena maro izany
toy ireto: Hongrie, Bohème, Prusse, Suède, Danemark, Islande, France, Suisse,
Hollande, Norvege…. Ny taona 1866 izany no tonga teto Madagasikara.

1.2.2. Ny niandohan’ny Fiangonana Loterana teto Madagasikara

I Pastora John Engh sy Nils Hilsen ireo no misionera Norveziane mpamaky lay
nitondra ny finoana loterana teto Madagasikara ny taona 1866. Fanekena roa sosona
no nandraisana azy ireo mialoha ny hanatanterahany ny iraka nampanaovina azy. Ny
voalohany dia ny avy amin‟ny mpitondra fanjakana malagasy nisy tamin‟izany
fotoana izany; ny faharoa kosa dia ny an‟ny mpitondra Fiangonana LMS “London
Missionary society” izay efa nisy teto nandritra ny 50 taona mialoha.

Ny fivoriana niaraka nataon‟ny LMS sy ny NMS “Norwegian Missionary

Society” tao amin‟ny fiangonan‟Ambatonakanga tamin‟ny 2 Septambra 1867 no
nanaovana ny fizaram-paritra. Ka nanomboka teo Vakinankaratra no mianatsimo
rehetra dia natokana ho an‟ny loterana. Ny eveka Hans Palludan Smith Schreuder no
mpitondra teny avy amin‟ny fiangonana loterana tamin‟izay.

Nitoby sy nanorim-ponenana ary nanorina fiangonana tao Betafo izy ireo avy
eo. Ny taona 1875 vao nisy fiangonana loterana teto Antananarivo, dia tao
Ambatovinaky izany. Io fiangonana Ambatovinaky io no fiangonana loterana tokana
teto Antananarivo ka sady Fitandremana “Paroisse” izy io no Fileovana “District”.13

catholique, c'était qu’elle fasse un retour à la source : l'Écriture. Luther s'est plutôt fait
jeter hors de l'église. Le mouvement protestant est né. »

12
http://histoiredeschretiens.over-blog.com/article-la-reforme-lutherienne-
39028157.html« le salut par la foi seule, sans les œuvres. L'Ecriture est l'autorité suprême,
au-dessus du pape. Seul Christ est le chef de l'Eglise »
13
http://flm67ha.org/Toby/

21
 1.2.3. Tantaran’ny FLM TOBY FANANTENANA 67HA

Ramatoa Volahavana Germaine antsoina hoe “Mama Nenilava” no azo lazaina

fa loharano nipoiran‟ny FLM 67HA. Tao amin‟ny Cité des 67ha Atsimo tao amin‟ny
logement n°238 no trano fonenany. Tao amin‟io tranony io no fanaovana asa sy
fampaherezana nanomboka tamin‟ny taona 1971. Ka lasa vondrom-bavaka izany asa
fampaherezana izany ary taoriana kely dia lasa fiaraha-mivavaka.

Ny 28 Septambra 1975 no nambara ho FLM ny tao amin‟ny FLM 67HA.

Hatreo izy dia mbola nirafitra tamin‟ny fiangonana Ambatovinaky ihany. Io izany ny
fiangonana loterana faharoa niorina teto Antananarivo.

Rehefa nahazo tany mirefy 4900m² (toerana misy azy ankehitriny) dia
nanomboka ny asa fanorenana ny Sabotsy 04 Novambra 1978. Vita ny fiangonana ny
22 Novambra 1986 ary notokanana ny 26 Oktobra 1986. Tao anelanelan‟izany
fotoana izany dia tao amin‟ny tranon‟i Nenilava tao amin‟ny logt 238 ireo mpino no
nivavaka.

Ny nahatonga ny anaran‟ny fiangonana ho “FIANGONANA LOTERANA

MALAGASY TOBY FANANTENANA 67Ha”:

- FIANGONANA FANANTENANA 67Ha: nampientana ny fo amam-panahy

sy nitondra fanantenana lehibe ho an‟ny vaomieran‟ny fanorenana ny fandraisana
ireo fanampiana maro sesehena ho fanohanana ny asa.
- TOBY: teny avy amin‟i Mama Nenilava; fanamarihana ny firaisan‟ny
Kristiana amin‟ny Tompo; fanamafisana ny asan‟ny Fiangonana 67 ha amin‟ny maha
fiangonam-pifohazana azy.
Araka izany dia raikitra hoe: “FIANGONANA LOTERANA MALAGASY
TOBY FANANTENANA 67Ha” ny anaran‟ity fiangonana faharoa teto
Antananarivo ity.

1.2.4. Ny firafitry ny FLM

Toy izao ny firafitry ny fiangonana loterana Malagasy:

Kisary faharoa: manazava ny firafitry ny FLM

22
FIANGONANA: Fitambaran‟ny Kisary manambara ny firafitry ny FLM synodaly
Kristiana maromaro miray tanana na
fari-bohitra. Matetika Katekista no
mitondra azy ary manana kômitim-
piangonana.
FITANDREMANA: Fitambaran‟ny
Fiangonana maromaro. Pastora no
mitandrina azy ka antsoina hoe:
Fitandremam-Pastora ary manana
kômitim-pitandremana.
FILEOVANA: Fitambaran‟ny
Fitandremana maromaro. Pastora no
mitondra azy ka antsoina hoe: Pastora
mpitondra Fileovana ary manana
kômitim-pileovana.
SYNODAM-PARITANY:
Fitambaran‟ny Fileovana maromaro,
dimy fara-fahakeliny. Pastora no
mitondra azy, izay antsoina hoe :
Filohan‟ny Synodam-paritany. Manana
ny kômitin‟ny ny Synodam-Paritany
SYNODA LEHIBE: Fitambaran‟ny
Synodam-paritany rehetra, manana ny
kômitin‟ny Synoda lehibe (KSL).
Mivory isaky ny 4 taona ny KSL ary
mifidy ny Kômity Mpiandraikitra ny
Synoda Lehibe (KMSL) izay mivory
indroa isan-taona ka ny volana Mai sy
Novambra izany, ka ny volana May dia
fanaovana tatitra ara-bola ary ny
Novambra kosa dia tatitra môraly. Ny
KSL ihany koa no mifidy ny Birao
Foibe FLM izay mpanatanteraka ny
KSL sy ny KMSL

23
 Loharanon-kevitra: FLM 67ha, 2014

Ny teny hoe Synoda dia avy amin‟ny teny grika anankiroa natambatra, dia ny
„Sun” miaraka, sy ny “Odos” lalana. Ny “sunodos” izany dia midika hoe “miara-
dalana”.

1.2.5. Ny sampana ao amin’ny FLM 67 HA

Araka ny lalàm-panorenan‟ny FLM dia misy Sampana fito miasa ho fitaizana

ao anatin‟ny fiangonana. Ahitana izany ao amin‟ny FLM 67 ha. Izy ireto dia
sampana velona eo anivon‟ny fiangonana, fitandremana, fileovana, synoda ary
nasiônaly. Ary mandray anjara amin‟ny famonjena ny fivoriam-piangonana samihafa
(isan-droavolana, isan-telovolana, isan-taona, zaikakely, zaikabe). Ireto avy izy ireo:

1.2.5.1. Fikambanan’ny Fifohazana Loterana (FIFIL)

Efa hatramin‟ny nahatongavan‟i Mama Nenilava tao amin‟ny logt 238 tao 67ha
no efa nisy ny asam-pifohazana tao amin‟ny faritry ny 67ha. Ny sampana Fifohazana
dia mitantana sy mandrindra ny asam-pifohazana ao amin‟ny FLM Toby
Fanantenana 67ha sy ao amin‟ny Toby Fanantenana 238-67ha.

1.2.5.2. Fikambanam-Behivavy Loterana (FBL)

Ny Fikambanam-Behivavy dia manatanteraka ny fitoriana ny filazantsara

amin‟ny fomba takin‟ny toetr‟andro ankehitriny toy ny fanatanterahana ireo asa
sôsialy isan-karazany izay tsy mijanona ho an‟ny mambra sy ao amin‟ny fiangonana
ihany fa mivelatra ho amin‟ny sokajin‟olona samihafa sy ny fiangonana hafa ihany
koa. Amin‟izany dia manatanteraka fampianarana mamaky teny sy manoratra
“alphabétisation” ho an‟ny ankizy sahirana sy ny olon-dehibe izy ireo ao amin‟ny
FLM 67 ha sy any ivelan‟ny fiangonana. Ao koa ny famahanana sakafo isan-
kerinandro sy ny fizarana fitafiana ho an‟ireo ankizy mahantra ao amin‟ny 67ha sy
ny manodidina. Ankoatra izany dia mikendry ny fampandrosoana ny olona amin‟ny
lafiny rehetra izy ireo, indrindra ny vehivavy mba hahatonga ireo vehivavy sahirana

24
amin‟ny fivelomana hanana fahaizana sy fahalalana hahafahany mivoatra eo amin‟ny
fiainana. Tanterahina ny fampianarana asa tanana sy fampiofanana ireo vehivavy
sahirana mba hananany asa ary fanomezana azy ireo vola hoenti-mihetsika amin‟ny
tetikasa kasainy hatao.

1.2.5.3. Fikambanan-Dehilahy Loterana (FDL)

Ny Sampana FDL dia mikarakara manokana ny fitoriana ny filazantsara

amin‟ny lehilahy sy manofana azt ireo ho mpanompo mahatoky ao amin‟ny
ankohonana sy ny fiangonana ary ny firenena.

1.2.5.4. Kristiana Tanora Loterana Malagasy (KTLM)

Ny KTLM dia sady kristiana tanora no antoko mpihira “Trompetra

Fanantenana”. Raha ny tokony ho izy anefa dia ny tanora rehetra ao amin‟ny
fiangonana no tokony ho KTLM fa miankina amin‟ny safidin‟ny tsirairay izany.
Mikolo sy mitrandraka ny talenta ananan‟ireo tanora no anjara asany.

1.2.5.5. Sampana Sekoly Alahady (SSA)

Ny sampana sekoly alahady dia mitaiza ny ankizy madinika hahalala ny

tenin‟ny Soratra Masina, mampianatra azy ireo koa ny fitondran-tena kristiana ary
miandraikitra ny fitoriana ny filazantsara ataon‟ny fiangonana ho an‟ny ankizy.
Araka ny maha sekoly alahady ny anarany dia isaky ny alahady alohan‟ny fidirana
faharoa amin‟ny 10 ora izy ireo no mianatra.

1.2.5.6. Vokovokomanga Loterana Malagasy (VLM)

Ny VLM dia mampianatra sy mitarika ny Kristiana rehetra hiala amin‟ny zava-

pisotro mahamamo sy ny zava-mahadomelina rehetra izay tanterahina amin‟ny
alalan‟ny fitoriana ny filazantsara.

25
 1.2.5.7. Fikambanana skotisma eo amin’ny Fiangonana Loterana
Malagasy (FSFLM)

Ny taona 1989 no niorina ny Skoto ao amin‟ny FLM Toby Fanantenana 67 ha

rehefa notokanana ho sampana velona eo anivon‟ny fiangonana izy ny taona 1996
dia nomena ny anarana hoe: “ANDRY FANANTENANA”. Manabe ireo tanora ao
aminy amin‟ny alalan‟ny fomba skoto naorin‟i Baden Powell no imasoany.

1.2.6. Ny departemanta hita ao amin’ny FLM 67ha

Ho fanatsarana sy fampiroboroboana ny asa ao amin‟ny fitandremana dia

nanangana Departemanta 8 ny fiangonana ho fitaovana entina miasa.

1.2.6.1. Departemantan’ny DiaKona (DDK)

Ny DDK dia manatanteraka ny fandaminana ny fizotry ny fanompoam-

pivavahana mba hisian‟ny filaminana tanteraka. Miara-miasa amin‟ny Pastora eo
amin‟ny fandaminana ny sakramentan‟ny batisa sy ny fandraisana ny fanasan‟ny
Tompo ihany koa izy ireo.

1.2.6.2. Departemantan’ny Fanabeazana Kristiana (DFK)

Ny DFK dia misahana ny fampianarana rehetra, izany hoe, mikendry ny

hitohizan‟ny fampianarana soratra masina aorian‟ny Sekoly Alahady; mampianatra
konfirmanda, mampiofana ho mpiandry,…

1.2.6.3. Departemanta ho Fanasoavana sy Fampandrosoana (DFF)

Ny DFF dia mikendry indrindra ny hanaovana asa fampandrosoana eo

anivon‟ny fiangonana. Mirona amin‟ny fanarenana ny olona amin‟ny fahazoana

26
fanabeazana sy ny fampidirana azy hanana fivelarana ao anaty fiarahamonina. Miara-
miasa amin‟ny fikambanam-behivavy izy amin‟ny fanatanterahana izany.

1.2.6.4. Departemantan’ny Firaketana sy Serasera (DFS)

Ny DFS no mirakitra sy mitahiry ny boky feno soratra izay nampiasain‟ny

fiangonana toy ny boky ministerialy, ny diarin‟ny mpiasam-piangonana, ny
fandrindrana ny fivoriana isan-karazany, ny serasera ary koa mampahafantatra ny
zava-misy eo amin‟ny fiangonana.

1.2.6.5. Departemantan’ny Fitaizam-panahy ho amin’ny fIombonana

masina (DFI)

Ny DFI dia miandraikitra ny fitaizana ny aim-pinoana maha kristiana amin‟ny

fanompoana. Manabe ny fiangonana hitombo amin‟ny fiainam-piderana (litorjika)
anaty fitsaohana sy filaminana “adoration”.

1.2.6.6. Departemantan’ny Fitandremam-pananana sy fAmpitaovana

(DFA)

Ny DFA dia ivondronan‟ny kômitin‟ny fanorenana sy ny vaomieran‟ny vola.

Mikaroka sy mampisy loharanom-bola maharitra ho an‟ny asan‟ny fiangonana.
Mitantana sy mikajy ny volam-piangonana sy ny teti-bolany. Mitarika ny fiangonana
ho amin‟ny fanorenana trano samihafa ho/sy fampitaovana ny fiangonana.

1.2.6.7. Departemantan’ny Fitoriana filazantsara sy asa Misiona(DFM)

Ny DFM dia mitaona ny tsy mino ho tonga mpanara-dia an‟i Kristy, ary
indrindra hamerina ireo rehetra nania ho ao am-bala indray. Ka manentana sy
manomana fiofanana ho amin‟ny fijoroana vavolombelona ataon‟ny tsirairay. Mitory

27
filazantsara amin‟ny haino aman-jery. Ity Departemanta ity dia miara-miasa akaiky
amin‟ny Sampana Fifohazana eo anivon‟ny fiangonana Toby Fanantenana 67ha.

1.2.6.8. Departemantan’ny Hira sy Mozika (DHM)

Ny andraikitry ny DHM dia ny fampandehanana ara-dalàna ny fanamafisam-

peo ao am-piangonana sy fanamasahana ny hira mandritra ny fanompoam-
pivavahana ary ny fandaminana ny fitendrena zava-maneno “orgue” sy ny anjara
fotoana hiran‟ny antoko mpihira tsirairay ao amin‟ny fiangonana. Andraikiny ihany
koa ny mikojakoja sy mitahiry ny fitaovana rehetra momba ny fanamafisam-peo sy
ny mozika (Orgue, micro, sns…).

1.2.7. Ny faritra

Ny faritra dia lamina itsinjarana ny kristiana mpikambana ao amin‟ny FLM

Toby Fanantenana 67ha araka ny toerana onenany avy mba hahalavorary ny asan‟ny
fiangonana.

Misy faritra 15 ato amin‟ny FLM Toby Fanantenana 67ha:

Fafana fahatelo: ireo faritra misy ny mpino ao amin‟ny FLM 67ha, ny taona
2014

Faritra 1 Itaosy sy ny manodidina

Faritra 3 Andohatapenaka, Ankasina sy ny manodidina
Faritra 4 Anosipatrana, Andavamamba sy ny manodidina
Faritra 5 67ha Atsimo
Faritra 6 67ha Avaratra
Faritra 7 Isotry, Ampefiloha sy ny manodidina
Faritra 8 Antohomadinika, Ankazomanga sy ny manodidina
Faritra 9 Manjakaray sy ny manodidina
Faritra 10 Analakely sy ny manodidina

28
 Faritra 11 Besarety sy ny manodidina
Faritra 12 Isoraka sy ny manodidina
Faritra 13 Soanierana sy ny manodidina
Faritra 14 Mahamasina sy ny manodidina
Faritra 16 Ambanidia sy ny manodidina
Faritra 17 Ambohimanarina sy ny manodidina

Loharanon-kevitra: FLM 67ha, 2014

Fanamarihana: ny faritra 2 Anosibe sy ny faritra 15 Ankatso dia tsy misy

intsony satria efa nahavita fiangonana izy ireo, izay no antony mampisy ny faritra 16
sy 17. Ka ireo olona vitsivitsy mbola miangona ao amin‟ny FLM 67ha dia
natambatra tamin‟ireo faritra hafa akaiky azy.

1.2.8. Synodam-paritany mandrafitra ny FLM

Tsy eto Antananarivo ihany no ahitana synoda fa efa misy eran‟i

Madagasikara. Synodam-paritany 23 no hita eto, ireto avy izany:

- Synodam-Paritany Avaratry Mania (Spam)

- Synodam-Paritany Afovoany (SPA).
- Synodam-Paritany Fiherenana Toliary (SPFT).
- Synodam-Paritany Betioky Atsimo (SPBA).
- Synodam-Paritany Atsinanana (SPAts).
- Synodam-Paritany Menabe (SPM).
- Synodam-Paritany Toamasina (SPTm).
- Synodam-Paritany Boina Mahajanga (SPBM).
- Synodam-Paritany Fisakana (SPAFi).
- Synodam-Paritany Ambovombe Androy (SPAA).
- Synodam-Paritany Faradofay (SPFa).
- Synodam-Paritany Antsiranana (SPA).
- Synodam-Paritany Manakara (SPMa).

29
 - Synodam-Paritany Nosivolo (SPN).
- Synodam-Paritany Anala ((SPAn)
- Synodam-Paritany Horombe (SPH).
- Synodam-Paritany Antananarivo (SPAnta).
- Synodam-Paritany Melaky (SPMel).
- Synodam-Paritany Avaratra Atsinanana (SPAvA).
- Synodam-Paritany Alaotra (SPAI)
- Synodam-Paaritany Sofia (SPSofi)
- Synodam-Paritany Betroka (SPAB)
- Synodam-Paritany FLM Eoropa (SPFLME)

Toy izao àry ny sary maneho izany:

Sarintany fahatelo: saritany maneho ny fizarazaran‟ny synoda eran‟i

Madagasikara

30
 Loharanon-kevitra: FLM67ha, 2014

1.2.9. Ny mpino

Isan‟ny manana anjara toerana lehibe eo anivon‟ny fiangonana ny mpino na

antsoina ihany koa hoe mpivavaka. Zavatra telo mahakasika izay mpino izay no

31
 jerena eto dia ny isany, ny fiaviany ary ny nahatonga azy ireo hivavaka ao amin‟ny
FLM 67HA.

1.2.9.1. Ny isany

Isan‟ny fiangonana maro mpivavaka tokoa ny ao amin‟ny FLM67HA. Hita

izany amin‟ny alalan‟ny fotoam-pivavahana isaky ny alahady, izay misy fidirana
intelo. Saiky tsy omby hatrany mantsy ny trano fiangonana amin‟ny fidirana roa
voalohany. Firy eo àry izany ny isan‟ireo olona marobe ireo?

Raha ny tarehimarika nomen‟ny tompon‟andraikitry ny serasera ao amin‟ny

fiangonana dia miisa 10.245 ny mpino misoratra anarana ara-dalàna ao amin‟ny
FLM 67HA. Raha jerena amin‟ny ankapobeny dia ny vehivavy no betsaka, ny isa
azonay rahateo dia manamarina izany satria 5.353 ny isan‟ny vehivavy, raha 4.892
ny lehilahy. Tranga tsy dia mahagaga firy izay fahamaroan‟ny vehivavy izay
mihoatra amin‟ny isan‟ny lehilahy.

Eo amin‟ny fiainan‟ny fiangonana, indrindra ny finoana kristiana dia misy ny

fandraisana fanasan‟ny Tompo14. Isaky ny alahady voalohan‟ny volana sy ny
fahatelon‟ny volana moa no anatanterahana izany. Mahatratra 6.908 no isan‟ny
mpandray fanasan‟ny Tompo ao amin‟ny fiangonana araka ny antontan‟isa azo.
Araka ny fotoam-pivavahana intelo dia mitsinjara ho toy izao izany:

o Ny alahady maraina: 3.780

o Ny alahady antoandro: 2.072
o Ny alahady tolakandro: 1.036
Marihina fa tsy nahazoana antontan‟isa ny isan‟ny lehilahy sy ny vehivavy
mpandray fanasan‟ny Tompo.
Rehefa fotoan-dehibe toy ny krismasy, pasika, pantekôsta kosa dia mahatratra
7.158 ny fitambaran‟reo mpandray fanasan‟ny Tompo.

14
Idem

32
 1.2.9.2. Ny fiavian’ny mpino

Amin‟ny maha be mpivavaka ao amin‟ny FLM 67HA dia karazan‟olona

samihafa no hita ao; izany hoe saika ahitana ireo olona avy any amin‟ny faritra
samihafa eto Madagasikara “cosmopolite”. Kanefa araka ny fanadihadiana natao
tamina mpino maromaro dia hita fa saika olona avy any amin‟ny tapany atsimon‟i
Madagasikara no tena betsaka ao. Tsy ao amin‟ny FLM67ha irery ihany no ahitana
izany fa amin‟ny ankapobeny dia saika ny amin‟ny FLM rehetra. Ny antony
nahatonga izany moa dia ilay fifanarahana nataon‟ny NMS sy ny LMS15, ka ny
faritra atsimon‟i Madagasikara no lasan‟ny NMS.

1.2.9.3. Ny nahatonga ireo mpino mivavaka ao amin’ny FLM 67ha

Maro ny antony mahatonga ny olona hivavaka ao amin‟ny FLM 67HA.

Eo aloha ny maha fiangonam-pifohazana azy. Maro mantsy ny olona tonga

mamonjy izany na ao amin‟ny fiangonana na any amin‟ny toby 238. Amin‟ireny
famonjena asam-pifohazana na asa fampaherezana ireny dia maro ny olona nahazo
fahasoavana, ohatra, sitrana, tafita… tsy mahagaga izany satria tranga miseho
amin‟izao vanim-potoana iainantsika izao izany, ary saika hita ihany koa any
amin‟ireo fiangonana zandriny ankehitriny.
Manaraka izany ny maha fiangonan‟i Nenilava azy. Izy moa dia voalaza fa
nahazo fanomezam-pahasoavana avy amin‟Andriamanitra. Noho izy ihany koa no
nahatonga ny fiorenan‟ny fiangonana.
Eo ihany koa ny maha fiangonan-dehibe azy. Izy no FLM faharoa niorina teto
Antananarivo ka fiangonana maro no nijoro niainga avy ao aminy.
Farany, ny toerana misy azy koa dia mora ivezivezena raha oharina amin‟ny
FLM Ambatovinaky, satria tsy ahitana fiakarana, akaiky fiantsonan‟ny fiara.
Amin‟iny faritra 67ha mivelatra be iny dia izy ihany no FLM amin‟iny toerana iny.

15
Jereo : ny niandohan’ny Fiangonana Loterana Malagasy, tak 8

33
 Famintinana ny toko faharoa
Raha fintinina ny voalaza tao amin‟ity toko faharoa ity dia, ny taon-jato faha
XVI no niandohan‟ny finoana prôtestanta “reformé” izay notarihin‟i Martin Luther.
Raha tao Allemagne no nisian‟ny finoana loterana voalohany, ny taona 1866 izany
no tonga teto Madagasikara ka tany amin‟ny faritra Atsimo ireo misiônera NMS no
nanao ny asa fitoriana. Ny taona 1975 kosa no nisian‟ny FLM 67ha izay mbola tao
amin‟ny tokantranon-dRamatoa Mama Nenilava. Ny taona 1986 vao vita tanteraka
ny fiangonana izay mijoro ankehitriny. An-tanan-tohatra dimy no maneho ny firafitry
ny FLM dia ny fiangonana, ny fitandremana, ny fileovana, ny synodam-paritany ary
ny faran-tampony ny synoda lehibe. Ho fampandehanana ny asa sy ny fitaizana ao
amin‟ny fiangonana dia nisy ny sampana sy ny departemanta najoro; eo koa ny
faritra izay manamora ny fifandraisan‟ireo mpino mpiray faritra. Naseho tato ihany
koa ny momba ireo mpino izay maro dia maro tokoa ary avy foko samihafa na dia
mibahana aza ireo avy any amin‟ny faritra atsimon‟i Madagasikara. Samy manana ny
antony nahatonga azy hivavaka ao amin‟ny FLM 67ha avokoa ireo mpino.

34
 Famintinana ny fizarana voalohany

Raha fintinana ny voalaza tao amin‟ny fizarana voalohany dia, eo anivon‟ny

Boriborintany voalohany Antananarivo Madagasikara no misy ny fokontany 67ha
Afovoany Andrefana. Ahitana mponina sy foto-drafitrasa maro toy ny sekoly sy ny
fiangonana ao. Ao amin‟io fokontany io rahateo no misy ny FLM 67ha izay toerana
nanaovana firotsahana an-tsehatra. Ny finoana loterana moa dia niainga tany amin‟i
Martin Luther tany Allemagne ary tsy nitsahatra niroborobo manerana izao tontolo
izao. Niorina àry ny FLM67ha ny taona 1975 izay efa fiangonan-dehibe tokoa
ankehitriny. Sampana sy departemanta maro no manao izay hampandeha ny
raharahan‟ny fiangonana. Ahitana mpino maro ao ka ny ankamaroan‟izy ireo dia avy
any amin‟ny ilany atsimon‟i Madagasikara.

35
 Fizarana faharoa

FAMPAHAFANTARANA NY
FANABEAZANA SKOTISMA MPANAZAVA
ETO MADAGASIKARA
 2. FIZARANA FAHAROA: Fampahafantarana fanabeazana
skotisma Mpanazava Eto Madagasikara.
Ato amin‟ny fizarana faharoa no hiresaka amin‟ny antsipiriany ny fikambanana
nirotsahana. Mitsinjara ho toko telo ny asa. Ao amin‟ny toko voalohany no
hiresadresahana ny ankapoben‟ny skotisma. Rehefa izany, dia hojerena manokana
ihany koa ny skotisma zazavavy Mpanazava Eto Madagasikara (MEM) ao amin‟ny
toko faharoa. Ny hamaranana azy ao amin‟ny toko fahatelo dia ny fampiharana ireo
fomba fanabeazana skoto araka ny ahitana azy amin‟ireo sahanasa sy ny lalàna izay
andrefesana ny elanelana amin‟ny fiheverana ny lalàna sy ny zava-misy iainana
amin‟ny fandalinana fiarahamonina.

2.1. Ny skotisma
Anarana ankapoben‟ny fikambanana nirotsahanay ny skotisma. Noho izany dia
tsy azo lalovam-potsiny fa tsy maintsy fantarina ny mahakasika azy. Lafin-javatra
telo momba azy no hojerena eto. Voalohany, ny famaritana; manaraka izany, ny
tantarany; faranana kosa amin‟ny ireo antony mampisy io fikambanana io.

2.1.1. Famaritana
Alohan‟ny tena hidirana amin‟ny vontoatiny dia tsara ny hamaritana ny
skotisma eto am-piandohana. Famaritana roa no hojerena eto: voalohany, ara-
piforonan-teny; faharoa; ara-kevitra.

2.1.1.1. Ara-piforonan-teny
Ny “scoutisme” dia anarana azo avy amin‟ny teny hoe “scout”, teny anglisy izy
io, izay midika hoe “éclaireur” na “miaramila, mialoha lalana” amin‟ny dikan-teny
malagasy.

Io teny anglisy hoe”scout” io dia nalaina tamin‟ny teny frantsay tranainy hoe
“escouter” (écouter), ary io teny io kosa indray dia nalaina tamin‟ny teny latina hoe
“auscultare”.

36
 Ny skoto prôtestanta sy ny skoto laika tany Frantsa no namorona ny teny hoe
“éclaireur”. Ny skoto katôlika kosa no nisafidy ny hoe “scout”, ka toy izao ny
fanalavany izany “Service Croire Obéir Union Travail”. Nogasian‟ny Malagasy
fotsiny io teny io ka lasa hoe “skoto”

Ireto àry misy fomba fiantsoan‟ny firenena dimy ny skotisma:

Malagasy: skoto skotisma

Frantsay: scout, éclaireur scoutisme
Anglisy : scout scouting
Italianina : scout, esploratore scoutismo,
Scautismo
Espaniôla : scout escultismo16

2.1.1.2. Ara-kevitra
Ny skotisma dia firohotam-panabeazana ho an‟ny tanora izay miorina amin‟ny
fanoloran-tenan‟ny tsirairay. Fikambanana tsy manao pôlitika, misokatra ho an‟ny
rehetra ka tsy misy fanavahana ara-piaviana, na ara-pirazanana, na ara-pinoana izay
mifanaraka amin‟ny tanjona, ny fototra ary ny fomba nanorenan‟ny mpanorina azy17.

2.1.2. Ny tantaran’ny skotisma

Isan‟ny miantoka ny fijoroan‟ny vondrona iray ny fananany tantara. Manana
izany ny skotisma, izay niainga tany amin‟I Baden Powell ary noho ny
firoboroboany dia ahitana izany eto Madagasikara.

16
http://www.lexilogos.com/scoutisme.htm
17
https://www.yumpu.com/id/document/view/25255289/ndao-hanao-skoto-petit-fichier :
« Le Mouvement scout est un mouvement éducatif pour les jeunes, fondé sur le
volontariat; c’est un mouvement à caractère non politique, ouvert à tous sans distinction
d’origine, de race ni de croyance, conformément aux but, principes et méthode tels qu’ils
ont été conçus par le Fondateur et formulés ci-dessous ».(Article 1.1 de la Constitution
mondiale)

37
 2.1.2.1. Baden Powell
Hoy ny fitenenana hoe « ny isavasavana ny raviny no ahitana ny fotony» i
ROBERT STEPHENSON SMYTH BADEN POWELL (BiPi) Jeneraly anglisy no
fototra niorenan‟ny fanabeazana skotisma, teraka tao Paddington tao Londres
tamin‟ny 22 febroary 1857, zanak‟i Rev BADEN POWELL (mpampianatra
matematika) sy HENRIETTE GRACE SMYTH (mpanao sary hosodoko). Folo
mianadahy ry zareo no iray tampo ary i BiPi no farany, raha vao 3 taona monja izy
dia maty ny rainy ka ny reniny no nitaiza azy. Toro marika narahin-dreniny teo
amin‟ny fitaizana ireo zanany ny hoe “hanana fahazarana sy hakingana amin’ny
zavatra rehetra fa tsy mila fahalalana fotsiny avy amin’ny fianarana am-boky”.
Noho izany dia nentiny nivoaka sy nitsangantsangana matetika teny an-tsaha mba
handray fahalalana mivantana tamin‟ny zava-boahary manodidina azy.
Ny antony nahatonga azy hamorona ny skotisma dia:
- Ny ady faharoan‟ny Boers (1899-1902) ka nahafahany nanavotra ny tanànan‟i
Mafeking izay nataon‟ireo Holandey fahirano nandritry ny 217 andro.
- Ny fifandraisany tamin‟ireo tanora tao amin‟io tanana io izay nataony
mpampita hafatra. Nanoratany boky kely izany “Aids to scouting”, izay
mampahafantatra fa afaka manatanteraka ny adidy sy ny andraikitra ampanaovina
azy ny tanora.
- Io boky io ihany koa dia isan‟ny nanampy ireo tovolahy britanika (any
amin‟ny fireneny) ary tsy mitsahatra mangataka toro hevitra any aminy. Ireo tanora
britanika nifanerasera taminy ireo no nentiny nanao lasy andrana tany amin‟ny Nosy
Browsea ny taona 1907 ary namoahany boky mitondra ny lohateny hoe “scouting for
boys”.
- Teo koa ny fampirisihan‟ireo namany mba hikaroka hevitra amin‟ny hitaizana
ny tanora tamin‟ny alalan‟ny skotisma.
Izany hoe ny taona 1907 no nisian‟ny skoto voalohany fa ny taona 1909 no
najoro tamin‟ny fomba ôfisialy ka niorenan‟ny antoko skoto voalohany tany
Angletera.18

18
- RAJOELISOLO (J L), Ny skotisma sy ny Tily Eto Madagasikara : faha 70 taona 1924-1991.
- SALOHIHARINAIVO Notahiny, Organisation volontaire : un volontariat préparé par
l’éducation. Cas du scoutisme de la zone 4 de la région Antananarivo Afovoany de la MTEM,
tak 32-33

38
 Sary faharoa: Baden Powell Sary fahatelo : tahaka izao ny zatovolahy
mpampita hafatra nandritra izany ady tao Mafeking
izany, araka ny voalaza tao amin‟ny tak 38

Loharanon-kevitra:
http://www.lexilogos.com/scoutisme.htm

Loharanon-kevitra :
https://www.yumpu.com/id/document/view/25255289/n
dao-hanao-skoto-petit-fichier , tak 47

2.1.2.2. Ny nisian’ny skotisma teto Madagasikara

Talohan‟ny nananganan‟i Jean Beigbeder ny “Eclaireur Unioniste de France”
tao amin‟ny “Foyer Chretien des Jeunes” tao Andohalo dia efa nisy skoto teto fa
saingy mbola mpisava lalana fotsiny ihany noho izy tsy nitatra fa tao amin‟ny sekoly
Anglikana tao Ambohimanoro izay nanjary antoko faharoa teto Antananarivo. Tsy
neken‟ny fanjakana frantsay tamin‟izany ny fitsanganany amin‟ny maha mbola
zanatany antsika sady Malagasy ireo hovolavolaina dia ry RAZAFITRIMO Eugène,

39
 RATSIVALAKA Alban ary Albert Rakoto RATSIMAMANGA izay notarihin‟ny
chef RADLEY tamin‟ny taona 1922.

Ny taona 1924 kosa no nisian‟ny skoto prôtestanta voalohany tao amin‟ny

FJKM Andohalo.

Araka izany dia hita fa nifamatotra amin‟ny fanjanahan-tany ny tantaran‟ny

skotisma teto Madagasikara. Ary azo lazaina fa fikambanana mpanabe ankizy sy
tanora anisan‟ny tranainy indrindra. Toy izao ny filazan‟i Pasitora Ramino Paul
izany ao amin‟ilay boky kely Toe-tsaina Skoto: « Vao tamin’ny taona 2007 teo no
nankalazaina tamin’ny fomba manetriketrika eran-tany, indrindra tany Londres,
toerana nahaterahan’ny skotisma ny faha-100 taona nanorenan’i Baden Powell azy.
Ny skotisma no fikambanana lehibe sy tranainy indrindra natao hanabeazana ny
ankizy sy ny zatovo ary ny tanora. Sambatra isika eto Madagasikara nandray izany
skotisma izany. »19

Taorian‟ny ady lehibe faharoa (1939-1945) dia niroborobo ny fandefasana

filoha hamonjy fiofanana any Frantsa, ary izany no anisan‟ny nampihazakazaka ny
firoboroboan‟ny skotisma teto Madagasikara.

Nisy ny planina napetraka mba hanomezana tsikelikely ny fahaleovantena ho

an‟ny skotisma malagasy, nanomboka nisy tsikelikely ny boky sy toro lalana skoto
amin‟ny teny malagasy. Ka nandritra ny taona 1957, ny ankamaroan‟ny fikambanana
skoto nisy teto Madagasikara dia saika nahazo fahaleovantena avokoa ka nitondra ny
anarana malagasy.

- Ny « Scouts de France » lasa ANTILIN‟I MADAGASIKARA

- Ny « Eclaireurs de France » lasa KIADIN‟I MADAGASIKARA
- NY « Guides de France » lasa FANILON‟I MADAGASIKARA
- Ny « Eclaireurs Unionistes de France » lasa TILY ETO MADAGASIKARA
- Ny « Eclaireuses Unionistes » lasa MPANAZAVA ETO MADAGASIKARA

19
Pasitora Ramino Paul sy Ramatoa Fara Andriamanjato, fantatra amin’ny anarana skoto hoe
Railovy, Toe-tsaina skoto, Tak 1

40
 Ny firaisan‟ireo skoto ireo tamin‟izany dia mbola tao anatin‟ny « Fédération du
Scoutisme Français ». Fa niova ho FIRAISAN‟NY SKOTISMA MALAGASY
(FSM) izany rehefa nanomboka nisokatra eo amin‟ny sehatra iraisam-pirenena tany
New Delhi (Inde) ny taona 1959.

2.1.3. Ireo antony mampisy ny fikambanana

Misy ireo tokony hofantarina mikasika ny skotisma dia ireo fototra ijoroany
ary ireo karazana skotisma malagasy.

2.1.3.1. Ny fototra ijoroan’ny skotisma

Ny fanabeazana skotisma dia manana ny fototra ijoroany. Zavatra telo no
iorenany dia ny tanjona, ny fototra ary ny fomba skoto.

d) Ny tanjon’ny skotisma
Araka ny voalazan‟ny lalàm-panorenan‟ny skotisma eran-tany, ny fanabeazana
skotisma dia miezaka ny hanampy ny tanora amin‟ny fivelarany ara-batana, ara-
tsaina, ara-panahy, ara-piaraha-monina ary ara-pihetseham-po20. Izany hoe, beazina
amin‟ny lafiny rehetra ny tanora mba hahalala ny maha izy azy ary hisokatra
amin‟ny manodidina azy.

e) Ny fototra
Ny fikambanana skotisma dia miorina amin‟ireto zavatra telo ireto:

- Adidy amin‟Andriamanitra
- Adidy amin‟ny hafa
- Adidy amin‟ny tena

20
Op.cit, « Le Mouvement scout a pour but de contribuer au développement de jeunes en les
aidant à réaliser pleinement leurs possibilités physiques, intellectuelles, sociales et
spirituelles, en tant que personnes, que citoyens responsables et que membres des
communautés locales, nationales et internationales ».(Article 1.2 de la Constitution
mondiale), tak 6

41
 Adidy amin’Andriamanitra: manamafy hatrany ny firaisam-po
amin‟Andriamanitra.

Indray andro rehefa nanontaniana i Baden Powell momba ny hoe aiza ny

hampidirana ny resaka fivavahana amin‟ny skotisma, dia hoy izy: “tsy ilaina ny
mampiditra ny fivavahana, fa efa mitoetra ao izy. Isan’ny fototra lehibe iorenan’ny
skotisma sy ny fanilo izany”21.

Adidy amin’ny hafa: manampy ny vondrona samihafa eo anivon‟ny fiaraha-

monina (fiangonana, sekoly, fokontany, firenena…). Manalavitra ny fitiavan-tena fa
manisy lanja kokoa ny mahasoa ny hafa.

Adidy amin’ny tena: mitaiza vatana mba hananana toe-batana tomady, (mahay
mifantina ny sakafo hohanina, mba miala vonkina na mandeha an-tongotra rehefa tsy
maika…), mampitombo ny fahaizana amam-pahalalana, mba hibanjinana io
fanampiana ny hafa io. Vatana tsy farofy sy saina feno hakingana no afaka manampy
ny hafa fa tsy ny skoto indray no enta-mavesatra ho an‟ny hafa.

f) Ny fomba skoto
Anisan‟ny mampiavaka ny fikambanana skotisma raha miohatra amin‟ny
fikambanana hafa ny fananany fomba fanabeazana manokana dia ny “fibeazan-
tenan‟ny tsirairay” izay ampiharina amin‟ny alalan‟ireto singa fito tsy afa-misaraka
ireto izany:
 Fanabeazana amin‟ny asa tonga dia vavany (Education par l‟action)
 Fifandraisan‟ny olon-dehibe sy ny tanora (Relation adulte jeune)
 Fiainana ankalamanjana (vie dans la nature)
 Fomba sy tarazo (cadre symbolique)
 Lalàna sy fanekena (loi et promesse)
 Fiainam-bondrona kely (vie en petits groupes)

21
Op.cit : « Elle n’y entre pas du tout, elle est déjà là. C’est un des facteurs fondamentaux à la
base du scoutisme et du guidisme.» (Allocution à la Conférence mixte des Commissaires,
High Leigh, 1926), tak 5

42
  Fisondrotana isam-batan‟olona na ny fibeazan-tena eo am-
panatanterahana asa (système de progression personnelle).

 Fanabeazana amin’ny asa tonga dia vavany na ny asa firotsahana

Tsy kabary lava reny, tsy toriteny mampatory, izany hoe, tsy ilaina ny
mampiasa kahie sy penina fa tonga dia asa no atao, “tonga dia vavany” ny an‟ny
skotisma. Ao anatin‟izany asa izany no hanovozan‟ny tanora ny fahalalana, ao no
hampivoarany ny tenany, ao ny hanatrarany ny zava-kendreny. Tokony hiorina
amin‟izay hatrany ny prôgrama skoto.

 Fifandraisan’ny olon-dehibe sy ny tanora

Tsy afaka miasa irery ireo mpitarika fa mila ny fanohanan‟ny olon-dehibe izay
tsy voatery ho skoto. Ny andraikitr‟izy ireo ao amin‟ny skotisma dia ireto zavatra 3
ireto : miaro « sécuriser », manolo-kevitra « proposer », manolo-tsaina « conseiller ».
Ny olon-dehibe dia manampy ireo tanora mba hampivoarany ny tenany,
hampivelatra ny maha izy azy, hahatakatra ny zavatra andrasan‟ny fiaraha-monina
aminy. Noho izany ny olon-dehibe dia mahay miresaka sy mifanakalo hevitra
amin‟ny tanora.

 Fiainana ankalamanjana
Ny fiainana ankalamanjana dia tsy afa-misaraka amin‟ny skotisma. Ny
ankalamanjana no manamora ny fampiharana ny fomba skoto. Tsy ny vatana fotsiny
no volavolain‟ny ankalamanjana fa ny toe-tsaina, toe-panahy, ny toe-po. Ny
ankalamanjana no mahatonga ny olona hanana toe-tsaina tia mamorona. Eo amin‟ny
fiaraha-monina, ny ankalamanjana no mahatonga ny olona hiombona bebe kokoa.

 Lalàna sy fanekena
Ny firotsahana ho isan‟ny mpikambana skoto maneran-tany dia midika ho
firosoana amin‟ny fanaovana fanekena22. Ao anatin‟izany dia misy fitsipika môraly
izay antsoina hoe lalàna skoto. Na inona na inona fombafomba sy teny enti-

22
Fanekena : fanaovana voady fa hanao ny andraikitra maha skoto. Ho an’ny mpiandraikitra
dia ao am-piangonana no anatanterahana izany. Ho an’ny beazina kosa dia na amin’ny
fotoam-pivoriana aza dia mety.

43
 manonona ny fanekena dia zavatra telo no tena ifotorany dia ny adidy
amin‟Andriamanitra, adidy amin‟ny hafa, adidy amin‟ny tena, izany hoe ireo fototra
telon‟ny skotisma. Voalaza fa tsy misy fanerena ny olona hanao fanekena na amin‟ny
fomba ankolaka na mivantana. Tahaka ny tsy fisian‟ny fanerena ny olona hiditra ho
skoto, ary ny lalàna skoto dia tsy misy endrika fandrarana na fanasaziana. Rehefa
misy anefa lalàna apetraka dia efa midika sahady fa misy fanerena. Ny lalàna sy
fanekena dia miova araka ny sampana sy fikambanana.
Ny antony anaovana fanekena:
Ampatsiahivina fa nanoratra boky maro i Bipi, ny tena misongadina sy ny
hanehoany ny tena heviny mahakasika ny fiainana dia izay hita ao amin‟ny Eclaireur
sy La route du Succès. Toy izao no voalaza ao raha fintinina: te hitaona, te hiantso ny
tsirairay isam-batan‟olona izy mba hanana an‟Andriamanitra atahorana (adidy
amin‟Andriamanitra), hanasoa ny mpiara-belona (adidy amin‟ny hafa) ary hikolo ny
vatana nomen‟ilay Mpahary (adidy amin‟ny tena). Ireo no antoka hahatonga ity tany
iainantsika ity handroso ka ho lavitra ady sy feno fandriampahalemana, ho lavitry ny
aretina ary misy fifampitsimbinana23.
Ny antony anaovana fanekena skoto, dia famaliana an-tsitrapo io antso ho
amin‟ny fandriampahalemana sy ho fanasoavana ny mpiara-belona ka ilaina ny
lalàna skoto hifehy ny tena amin‟ny fiainana andavanandro. Tena misy fanerena
tokoa ny lalàna skoto raha izany.

 Fiainam-bondrona
Raha jerena amin‟ny fiainana andavanandro, ny ankizy sy tanora mitovitovy
taona dia mora miaraka avy hatrany, miara-milalao, miara-miresaka. Izay fironana
ara-boa-janahary izay no hararaotin‟ny skotisma ho lasa fomba enti-manabe ireo
tanora. Ny ankizy mpiray vondrona amin‟ny ankapobeny dia 6-12taona sy ny 12-
16taona ary ny 16-18taona. Izy no miara-mamolavola sy manatanteraka tetikasa
iombonana ka hahazoana vokatra tsaratsara kokoa. Afaka maneho hevitra malalaka
ny rehetra.

23
Op.cit

44
  Fisondrotana isam-batan’olona na ny fibeazan-tena eo am-
panatanterahana asa
Ny skotisma dia manome lanja ny ezaka vitan‟ny tsirairay. Ary manome
sehatra hahafahan‟ny tanora mamaritra ny zava-kendreny. Ny tanora tsirairay dia
samy tompon‟andraikitra amin‟ny fampivoarany ny tenany. Ny ezaka vita dia
marihina amin‟ny fanomezana ilay tanora ny talenta na ambaratonga 24 mifanaraka
amin‟izany. Hoy i Fety MICHEL: “Isan´ny fitaovana lehibe eo am-pelatanan´ny
olona ny herim-po na ny finiavana hanao zavatra. Fa miankina amin´ny fananan´ny
olona izany herim-po na finiavana izany no ahitany fahombiazana amin´izay
ataony”25

- Ny dingana
Ambaratongam-pitaizana ny dingana eo amin‟ny skotisma. Arakaraka ny
fivoaran‟ny ankizy beazina no hanaovana ny dingana eo aminy. Na izany aza dia
misy fepetra takina ihany.
Ny antony anaovana ny dingana dia mba hanaraha-maso sy handrefesana ny
fivoaran‟ny tsirairay. Ny sampana tsirairay ao amin‟ny Mpanazava dia samy
manana ny dingany.

- Ny talenta
Ny talenta indray dia fanomezam-pahasoavana ananan‟ny tsirairay. Tokony
hohatsaraina izany ary tokony hotrandrahana ihany koa. Noho izany, tsara raha
zaraina amin‟ny namana.
Ny fepetra takina hahazoana talenta:
1- Tokony hifidy ny talentany ny ankizy
2- Tokony hanao fifanarahana amin‟izay talenta nofidiny
Ny hataoko Daty Ny nataoko Zava-bita
Zaitra May 2015 Zipo Zipo didy enina ny Mpanazava.

24
Tovana
25
FETY Michel, Nahoana no avondrona ho fokonolona isika? Tak 63

45
 3- Tokony hotapahin‟ny tarika/andiany, sokajy/antoko,
fileovana/fokonolana ny talentany ; zaraina amin‟ireo ny zava-bita mba tsy
hahatonga azy hitsanga-menatra eo amin‟ny sehatra samihafa.

 Fomba aman-tarazo
Ny tarazo dia fomba fisainana na fihevitra na fanao nolovaina tamin‟ny tany
aloha. Ny fomba niampitany dia am-bava, na an-tsoratra, na tamin‟ny fomba fanao
niverimberina. Ireny tarazo ireny no miteraka ny kolontsaim-pikambanana.
Mifanandrify amin‟izany ny voalaza ao amin‟ny Rakibolana Malagasy: “ny tarazo
dia anarana ilazana zavatra efa lasa fahazarana ka mety ho tonga fomba mihitsy”26.
Mety ho tsara na ho ratsy ihany koa ny tarazo. Noho izany ny tarazo dia mety miova
ary azo ovaina, ka tsy azo atao ny mitompo teny fantatra ka hilaza fa tena tsara ny
tarazo iray na tena ratsy. Nefa azo ambara fa anisan‟ny zava-dehibe ny tarazo ato
amin‟ny skotisma.
Marihina fa tsy voatery ho hita ao anaty sahanasa iray akory ireo fomba
fanabeazana 7 ireo. Amin‟ny maha fomba azy dia ny mpiandraikitra no misafidy izay
mety aminy sy amin‟ny beaziny mba hahatrarany ny tanjona tiany hokendrena. Fa ny
zava-dehibe dia mamaly ny filàn‟ny beazina ny fanabeazana atao.
indro ny kisary mamintina ny fomba fanabeazana 7:

26
RAJEMISA RAOLISON, op.cit, tak 930

46
 Kisary fahatelo: ireo fomba fanabeazana 7

Fibeazan-tena eo am-
panatanterahana asa

Fianam-bondrona
Fomba aman-tarazo

Lalàna sy fanekena

Fiainana an- Fifandraisan’ny olon-

kalamanjana dehibe sy ny tanora

Asa firotsahana

Loharanon-kevitra: Randriamanantsoa Solonirina Hantalifà, 2014

2.1.3.2. Ny karazana skotisma misy eto Madagasikara

Ankehitriny efa maro ny fikambanana skotisma misy eto Madagasikara. Eto
dia ireo mikambana ao anatin‟ny FIRAISAN‟NY SKOTISMA MALAGASY (FSM)
no ampahafantarina, ireto avy izany:

 Ny ANTILIN‟I MADAGASIKARA : skotisma zazalahy katôlika

malagasy. Tamin‟ny taona 1923 no niforonany tany Frantsa, “Scouts de France” no
anarany taloha.

47
  Ny FANILON‟I MADAGASIKARA : iantsoana ny fikambanana
skotisma zazavavy katôlika malagasy. Ny fikambanana dia manabe zazavavy ho
matotra, kristiana, ilain‟ny firenena, afaka mandray an-tanana ny hoaviny ho
fampivoarana ny fiainany sy ny manodidina azy, ka andrin‟ny fianakaviany. Telo
amby fitopolo taona izao no niorenany, izany hoe tamin‟ny taona 1942. “Guides de
France » no anarana nentiny taloha.
 Ny KIADIN‟I MADAGASIKARA : fikambanana skotisma mitaiza
zazalahy sy zazavavy, tsy manao pôlitika, laika izany hoe tsy miankina amina
finoana ary tsy manavaka fa misokatra amina finoana rehetra27. Valopolo taona eo ho
eo izao no niforonany. « Eclaireurs de France » no anarana nentiny taloha.
 Ny TILY ETO MADAGASIKARA (TEM): skotisma zazalahy ao
amin‟ny finoana prôtestanta eto Madagasikara. Mpikambana feno ao amin‟ny
Mpanazava sy Tily Eto Madagasikara na ny MTEM. Tany Frantsa no niorenany
voalohany tamin‟ny 1910, tamin‟izany ny anarany mbola « Eclaireurs Unionistes de
France »(EUF)
 Ny MPANAZAVA ETO MADAGASIKARA: skotisma zazavavy
prôtestanta malagasy. Telo amby fitopolo taona izay no nijoroany, izany hoe
tamin‟ny taona 1942. “Eclaireuses Unionistes” no anarany taloha.

27
www.kiadin’imadagasikara « Elle a toujours été une association apolitique, laïque (ne
dépend d’aucune religion), et pluraliste (accepte toutes les religions) »

48
 Famintinana ny toko voalohany:
Ny teny latina hoe “auscultare” no niavian‟ny teny hoe “scoutisme”, izay
nogasiana ho skotisma tsotra izao. Izy io dia fikambanana naorin‟ i Baden Powell
natao hanabeazana tanora. Hita manerana izao tontolo izao ity fikambanana ity ary
tsy mitsaha-mitombo sy mivoatra ny fisiany eto Madagasikara. Mikendry indrindra
ny hanabe ireo tanora amin‟ny lafiny rehetra izy ity mba hananana tanora vanona,
mandray andraikitra sy matahotra an‟Andriamanitra. Amin‟ny alalan‟ireo fomba
fanabeazana skoto no anatanterahana izany. Efa maro karazana ankehitriny ireo
fikambanana skoto mijoro, indrindra ireo eo anivon‟ny FSM.

49
 2.4. Ny skotisma zazavavy: Mpanazava Eto Madagasikara (MEM)
Fikambanana manabe tanora zazavavy ny MEM. Araka izany dia maro ny
zavatra azo resahina momba io fikambanana io. Ireto no hojerena ato amin‟ity toko
faharoa: fampahafantarana ny fikambanana MEM, ny firafitry ny fikambanana ary
ny Mpanazava ao amin‟ny FLM 67ha.

2.4.1. Fampahafantarana ny MEM

Maro ny zavatra ho fantatra aorian‟ity fampahafantarana ny MEM satria maro
ny olona no mbola tsy mahalala izany, indrindra fa ireo tsy ao anatin‟ny finoana
prôtestanta. Ahoana àry ny mombamomba izany MEM izany? Nanao ahoana kosa ny
tantarany amin‟ny maha fikambanana skoto azy?

2.4.1.1. Ny mombamomba azy

Ny kara-panondron‟ny fikambanana sy ny zava-kendreny no jerena eto.

a) Ny kara-panondrony
Ny MEM dia fikambanana skotisma prôtestanta mandray anjara amin‟ny
fitaizana ny ankizivavy sy ny zatovovavy. Miorina ao amin‟ny:
 MTEM izay halavaina hoe Mpanazava Sy Tily Eto Madagasikara,
fikambanana skotisma prôtestanta, izay ivondronan‟ireto synodam-piangonana 4
ireto:
- Eklesia Episkopaly Malagasy (EEM) amin‟ny alalan‟ny KOmity FOiben‟ny
SKOtisma eo amin‟ny Anglikana (KOFOSKOA)
- Fiangonana Loterana Malagasy (FLM) amin‟ny alalan‟ny Fikambanana
Skotisma eo amin‟ny FLM (FSFLM)
- Fiangonan‟i Jesoa Kristy eto Madagasikara (FJKM) amin‟ny alalan‟ny
SAmpana MPAnazava sy TIly (SAMPATI)
- Misiona Evanjelika Teratany eto Madagasikara (METM) amin‟ny alalan‟ny
Sampana Fanabeazana Tily sy MPAnazana (SFTIMPA)
sy ny synodam-piangonana hafa na sekolim-piangonana manaiky ny fiorenany
ary neken‟ny fivoriamben‟ny MTEM

50
  Mpikambana feno ao amin‟ny Firaisan‟ny Skotisma Malagasy (FSM),
amin‟ny alalan‟ny MTEM.
 Mpikambana feno ao amin‟ny AMGE “Association Mondiale des
Guides et des Eclaireuses” amin‟ny alalan‟ny SZM na ny Skoto Zazavavy eto
Madagasikara (SZM).
Ny toerana misy ny foibem-pikambanana dia ao amin‟ny Akany Zazavavy
Behoririka Antananarivo III, BP 1360 ANTANANARIVO

a) Ny zava-kendrena
Ny MEM dia mikendry ny hanabe sy hanolokolo ary handray anjara amin‟ny
fampivelarana ny maha olona feno ny ankizivavy sy ny zatovovavy ao aminy ho:
vavolombelon‟i Jesoa Kristy, ho olom-pirenena vanona ary ho andrin‟ny
fianakaviana. Amin‟ny alalan‟ny fibeazan-tenan‟ny tsirairay no anatanterahany izany
fanabeazana feno ny maha olona izany.
Raha jerena dia mifanandrify tanteraka amin‟ilay fironan-tsaina momba ny
vehivavy nantsoina hoe welfare na “bien être” ny hoe “andrin‟ny fianakaviana”.
Tany amin‟ny taona 1950 no nisehoan‟izy ity, taorian‟ny ady lehibe faharoa. Rehefa
vita moa ny ady dia be ny zavatra simba; ka ny notakina tamin‟ireo vehivavy dia ny
hijanonan‟izy ireo ao an-tokantrano ary hikarakara izany sy hanatontosa ny fitaizana,
hiteraka ihany koa satria betsaka ny maty.

2.4.1.2. Ny tantaran’ny skoto zazavavy

Mampitombo ny haren-tsaina ny fahalalana ny tantara. Eto àry dia ny
tantaran‟ny MEM eran-tany sy ny teto Madagasikara no handeha hojerena.

a) Ny tantaran’ny MEM eran-tany

Tamin‟ny namoronan‟i Baden Powell ny skotisma dia saika ireo zatovolahy
ihany no nobeazina tamin‟izany. Voamarik‟i Bipi fa toa liana amin‟izany koa ireo
zatovovavy, hany ka nanorina ny skotisma zazavavy izy ny taona 1910 tany
Angletera . Rehefa nanambady an-dRtoa OLAVE ST CLAIR SOAMES izy ny taona
1912 dia nanjary io vadiny io no nandray an-tanana sy nitarika ny skotisma
zazavavy. Ny taona 1979 moa no namoronany ny fikambanan‟ny skotisma zazavavy

51
eran-tany na ny “Association Mondiale des Guides et des Eclaireuses” izay afohezina
hoe AMGE.
Sary fahefatra: Olave Saint Claire

Loharanon-kevitra:
http://www.npg.org.uk/collections/search/person/mp70488/olave-st-clair-baden-powell-nee-
soames-lady-baden-powell

Raha ny taona 1910 no nitsangana ny “Eclaireurs Unioniste de France” izay

niavian‟ny Tily Eto Madagasikara (TEM); ny “Fédération Française des Eclaireuses
de France” na ny FFE izay niavian‟ny MEM kosa dia niforona tamin‟ny taona 1920.

b) Ny tantaran’ny MEM teto Madagasikara

Ny taona 1941 no niforona ny “Fédération Française des Eclaireuses de
France” teto Madagasikara. Io no anarana nentiny tamin‟izany. Notarihin-dRtoa
RASOAMAMPIONONA Marcelline sy Melle Denise Dorian. Ity vehivavy ity dia
efa “éclaireuse” tany Frantsa. Tao amin‟ny fiangonana Prôtestanta miteny frantsay
tao Andohalo no niforona ny FFE. Saika ireo zana-bazaha sy Malagasy mpianatra

52
 tao amin‟ny Lycée Jules Ferry Faravohitra sady zanaky ny mpiangona no niditra
voalohany ho « Eclaireuses » tamin‟zany.
Niezaka ireo namorona ny fikambanana mba hanaparitaka ny fitaizana tany
amin‟ny fiangonana sy ny sekoly ary kilasimandry zazavavy Anglikana sy
Prôtestanta manerana ny nosy.
Toy izao aseho amin‟ny kisary izao ary ny rafitry ny skotisma eto
Madagasikara sy ny foibe ifaharany any ivelany.

Kisary fahefatra: firafitry ny FSM maneran-tany

OMMS AMGE

SLM : TILY, ANTILY,

SZM : Kiady,
KIADY FSM
Fanilo,
Mpanazava

MTEM

MPIKAMBANA MPIKAMBANA MPIKAMBANA MPIKAMBANA

FOTOTRA MPANABE MPITANTANA MPANOHANA

Loharanon-kevitra: FSFLM 67ha, 2014

Fanalavan-teny:
OMMS: Organisation Mondiale du Mouvement Scout
AMGE: Association Mondiale des Guides et des Eclaireuses
SLM: Skotisma ZazaLahy

53
 FSM: Firaisan‟ny Skotisma Malagasy
MTEM: Mpanazava sy Tily Eto Madagasikara
SZM: Skotisma Zazavavy eto Madagasikara

2.4.2. Ny firafitry ny fikambanana MTEM

Na eo amin‟ny MEM na eo amin‟ny TEM dia misy ambaratongana rafitra telo,
dia:
- Ny rafitra nasiônaly
- Ny rafitra faritany
- Ny rafitra fivondronana (fiangonana na sekolim-piangonana)

kisary fahadimy: firafitry ny fikambanana MTEM

Rafitra Nasiônaly

Mpikambana Mpikambana Mpikambana

Mpanohana Mpitantana Mpanabe
FMT2S28 Nasiônaly FMT2S -Fivoriamben‟ny
-Filoha foibe sy ny Nasiônaly Kômity lehibe (KL)
mpiraidia aminy -KL
-Tari-panofanana TEM -Biraon‟ny KL
-Vondrom-panofanana MEM

Rafitra Faritany

Mpikambana Mpikambana Mpikambana

Mpanohana Mpitantana Mpanabe
-Filoham-paritany FMT2S -Fivoriamben‟ny
sy ny mpiaraidia faritany - kômitim-
aminy paritany

28
FMT2S: Firaisan’ny Mpanazava sy Tily Tranainy

54
 -Tari-panofanana -Biraon‟ny
-Vondrom-panofanana kômitim-paritany

Rafitra Fivondronana

Mpikambana Mpikambana Mpikambana Mpikambana

Fototra Mpanabe Mpanohana Mpitantana
Sampana -Mpiandraikitra FMT2S Fivoriambe
Mavo -Tonia -Kômitim-
Maitso pivondronana
Mena -Biraon‟ny
Menafify (TEM) Kômitim-pivondronana

loharanon-kevitra: FSFLM 67ha, 2014

Hojerena manokana ny mpikambana mpanabe sy ny mpikambana fototra satria

izy ireo no matetika hita ety ivelany amin‟ny alalan‟ny hetsika sy ny fanamiana
anaovany. Hofantarina ato koa rafi-pandaminan‟ny mpikambana fototra.

2.4.2.1. Ny mpikambana mpanabe

Samy ahitana mpikambana mpanabe isaky ny rafitra araka ny hita teo amin‟ny
kisary. Ny ao amin‟ny rafitra fivondronana ihany anefa no jerena eto satria izy ireo
no mifandray akaiky amin‟ireo mpikambana fototra sy nanampy betsaka tamin‟ity
asa fikarohana ity. Misy roa izy ireo araka ny hita teo amin‟ny kisary teo ambony: ny
Mpiandraikitra sy ny Tonia.

a) Ny Mpiandraikitra
Izy ireo no antsoina hoe “chef” ho an‟ny TEM ary “cheftaine” ho an‟ny MEM.
Tovovavy efa nandalo na tsia tao amin‟ny fikambanana izy ireo; ary manaiky ny
antson‟ny Tompo ka vonona hiandraikitra ny sampana ary manaraka ireto fepetra
ireto:

55
 - 18 taona na mihoatra
- Mpandray ny fanasan‟ny Tompo na efa mpivavaka ao amin‟ilay fiangonana
misy ilay fivondronana raha azo ato.
- Natolotry ny kômitim-pivondronana sy nahavita fangatahana andraikitra
- Mahalala sy miaina ny lalànan‟ny MEM
- Manaiky hanaraka an-tsakany sy an-davany ary ara-potoana ny fanofanana
rehetra omen‟ny foibem-pikambanana
- Mahazo sy manaiky ny fitsipika sy ny fepetran‟ny MTEM
- Nahavita fanekena Mpanazava na miroso ho amin‟izany raha zazavao
- Miroso amin‟ny fanekena maha mpiandraikitra MEM ary manaraka ny
fepetra takina amin‟izany.
Miisa 9 ny ireo mpiandraikitra Mpanazava ao amin‟ny FLM 67ha. Eo amin‟ny
lafiny fiaviana dia saika mandray roa ny firazanan‟izy ireo amin‟ny ankapobeny, ka
ny Merina sy Betsileo izany. Misy ihany iray manana ila Betsimisaraka ankoatra ny
maha Betsileo azy. Mbola mifamatotra hatrany amin‟ny tantaran‟ny finoana loterana
moa ny maha betsaka kokoa ny Betsileo, ary tsy io foko io ihany fa izay avy any
amin‟ny tapany atsimon‟I Madagasikara. Ny antony iresahana ny firazanana amin‟ny
fandalinana antrôpôlôjika dia ahitana hoe misy fanavakavahana ve eo amin‟ireo
mpiandraikitra ireo. Raha ny fandinihana natao dia tsy nahitana taratra
fanavakavaham-pirazanana eo amin‟izy ireo. Toa miara-miaina tsara ihany ny fijery
azy ireo amin‟ny ankapobeny.
Mpitovo sy mbola mianatra avokoa ary avy amin‟ny fianakaviana manana fari-
piainana antonony ihany koa izy ireo. Noho izany mbola miankin-doha tanteraka
amin‟ny ray aman-dreny izy ireo eo amin‟ny ara-bola. Izay indrindra no antony
anampian‟ny fivondronana azy satria ilana vola ny fandehanana miofana izay atao
in-droa isan-taona.

b) Ny Tonia
Raha vao misy sampana roa mitsangana ao amin‟ny MEM ao amin‟ny
fivondronana iray (ohatra: sampana Mavo sy sampana Maitso) dia tsy maintsy
manolotra izay ho Tonian‟ny MEM ny kômitim-pivondronana araka ireto fepetra
ireto:

56
 - Vehivavy 21 taona raha kely indrindra
- Efa mpiandraikitra sampana nandritra ny roa taona
- Nahavita ny fanekena mpiandraikitra29
- Mahafantatra tsara ny andraikitry ny Toniam-pivondronana
- Manaiky hanaraka an-tsakany sy an-davany ary ara-potoana ny fanofanana
Toniam-pivondronana
- Nankatoavina ary natolotry ny kômitim-pivondronana ka nahazo fahazoan-
dalana avy amin‟ny faritany ary tendren‟ny filoha ho Tonia
- Manavao isan-taona ny andraikitra
- Mahay mifandray amin‟ny hafa.
Mandrindra ny fifandraisan‟ny sampana sy ny kômitim-pivondronana ary ny
faritany no tena andraikiny.
Vehivavy manana ra Betsileo sy Merina ny Tonian‟ny Mpanazava am-
perin‟asa. Miezaka izy ny hisokatra amin‟ny ireo mpiandraikitra rehetra. Efa manana
ny antom-pivelomany izy sady mbola manohy ny fianarany ary avy amin‟ny
fianakaviana manana fari-piainana antonony. Ny sampana Mavo no niandraiketany
talohan‟ny naha Tonia azy.
Tokony hahay mifandray amin‟ny manodidina azy rehefa mety ho mpanabe.
Ny zavatra hita nefa dia tsy mahay miara-miasa ny Tonia sy ny Mpiandraikitra
sasany. Ny antony dia, tsy iray andiany izy ireo, ny Tonia zoky kokoa. Noho izany
misy ihany ny tsy fifankahazoana satria mety nisy ny fiovana teo amin‟ny
fanabeazana azy ireo fony mbola beazina. Marihina koa fa miara-miasa akaiky kokoa
ny mpiandraikitra sampana Maitso sy Mena. Ny antony dia mifanakaiky kokoa ny
fanabeazana na fahalalana atolony ho an‟ny beazina. I TOCHON nefa dia milaza fa
“Manamora ny fifandraisana ny fahaizan’ny mpanabe mifandray sy mifankazatra
ary miserasera sy mifanaraka amin’ny manodidina azy”30. Ilaina araka izany ny
manadihady ny toetran‟ny olona iaraha-miasa ho fisorohana ny mety tsy

29
Fanekena mpiandraikitra : karazana voady atao ao am-piangonana rehefa nahavita ny
fiofanana mifanaraka amin’izay ilay mpiandraikitra.
30
TOCHON, 1992, L’enseignant expert, édition Nathan, Paris. « La capacité de relation socio-
affective et l’adaptabilité sont en corrélation avec l’éfficacité de l’enseignant(e) ». p. 144

57
 fifankahazoan-kevitra, “tokony hamantatra ny mombamomba ny rehetra ny mpanabe
mba hahafahany mandrindra ny fihetsika aseho”31.

2.4.2.2. Ny mpikambana fototra

Araka ny efa hita teo amin‟ny kisary ihany dia hita fa misokajy telo ny
mpikambana fototra ao amin‟ny MEM: ny sampana Mavo, ny sampana Maitso ary
ny sampana Mena.

a) Ny sampana Mavo “petites ailes”

Ny sampana Mavo dia sampana zandriny indrindra ao amin‟ny fikambanana
Mpanazava, antsoina ihany koa hoe “Voronkely”, “petites ailes” no anarany amin‟ny
teny frantsay. Zazavavy 6 ka hatramin‟ny 12 taona no beazina ao. Sokajin-taona
ahitana ny fivoaran‟ny sain‟ny zaza io ka ahafahany mamakafaka sy mandinika ny
zavatra hitany sy reny.

Sary fahadimy: ny Mpiandraikitra sy ny Voronkely ao amin‟ny FLM 67ha

Loharanon-kevitra: FSFLM 67ha, 2015

31
GUILHEM (M.) et MAGUERES (R.), 1966, Eduquer et enseigner, Pédagogie Pratique,
Imprimé en France, LIGEL Paris VIè. « L’éducateur se doit donc de prendre conscience de la
diversité afin d’adapter au mieux son action sur eux ». P.156

58
 b) Ny sampana Maitso “éclaireuses”
Ny teny “éclaireuses” no nadika hoe “Mpanazava”. Ny sampana Maitso dia
ireo tovovavy 12 ka hatramin‟ny 16 taona izay antsoina ihany koa izy ireo hoe
“Mpanazava”. Fanohizana ny fitaizana natao tany amin‟ny Voronkely no atao ao.
Hiditra eo amin‟ny fahatanorana ny ankizy eo amin‟io sokajin-taona io. Manana
toetra te hahavita zavatra tsaratsara kokoa noho ny namana ary tia mifaninana ny
tanora amin‟io sokajin-taona io. Manomboka amin‟io taona io ihany koa no
isehoan‟ny fahasamihafana eo amin‟ny rafi-batan‟ny zazalahy sy ny zazavavy.

Sary fahenina: ny Mpiandraikitra sy ny Mpanazava ao amin‟ny FLM 67ha

Loharanon-kevitra: FSFLM 67ha, 2015

c) Ny Mpanazava zokiny na “eclaireuses aînées”

Ny atao hoe “Mpanazava zokiny” na “sampana Mena” na “Afo” dia sampana
zokiny indrindra ao amin‟ny MEM, “eclaireuses aînées” no anarany amin‟ny teny
frantsay. Zazavavy 16 taona no ho miakatra no beazina ao. Fanohizana ny fitaizana
natao tany amin‟ny sampana Mavo sy Maitso no atao ao. Azo atao tsara anefa ny

59
tonga dia mirotsaka sampana Mena na tsy nandalo ireo sampana roa ireo aza. Ny
Mpanazava Zokiny dia mandray roa:
- Eo amin‟ny lafiny fitaizana dia beazina ny mpikambana ao. Fifampizarana
anefa no tena misongadina ao fa ny “loholona” no zoky mpitantana.
- Eo amin‟ny lafiny fiandraiketana dia taniketsan‟ny mpiandraikitra ny Afo,
noho izany, manaraka ny sahanasan‟ny mpiandraikitra izy ireo (tafasiry, lasy,
fiofanana…).
Sary fahafito: ireo sampana Mena ao amin‟ny FLM 67ha

Loharanon-kevitra: FSFLM 67ha

Ny zava-kendren’ny Mpanazava Zokiny

Ny fitaizana ao amin‟ny Mpanazava Zokiny dia mikendry izay hahatsapan‟ireo
zazavavy ireo fa manana andraikitra izy ireo eo amin‟izay rehetra miseho amin‟ny
manodidina azy (fiainana ao an-tokantrano, fiangonana, firenena, fiarahamonina…).
Izany hoe, ny Mpanazava Zokiny dia mamolavola zazavavy:
- Hahay hitantana ny tokantranony ary ho vonona hiatrika ny fiainan-
tokantrano.
- Ho olom-pirenena vanona sy vonona hatrany hiatrika ny fiainana araka ny
maha vavolombelon‟i Kristy azy.

60
 - Ho mpanentana ny manodidina azy mba hanjakan‟ny rariny sy ny hitsiny.
Mampihatra tanteraka ilay fironan-tsaina “bien être” ry zareo Mpanazava
Zokiny eto.

2.4.2.3. Ny rafi-pandaminana

Ny fandraisana andraikitry ny tsirairay no entina manabe ireo tanora. Noho

izany dia misy ny lamina napetraka ho fanatanterahana izany.

a) Andiany sy ny Tarika
Rafi-pandaminana ao amin‟ny sampana Mavo ny Andiany sy ny Tarika. Ny
fitambaran‟ny Voronkely ao amin‟ny fivondronana iray no antsoina hoe ANDIANY.
Vorona iray hita eo amin‟ny manodidina no atao anaran‟ny andiany. Ny toetra
ananan‟ilay vorona no akana ny tarigetran‟andiany.
Ny vorona atao hoe Jerika no nosafidian‟ny sampana Mavo ao amin‟ny FLM
67ha, izay manana anarana siantifika Zoestropos maderastapana. Vorona mavitrika,
somary masiaka ary tsy mba miaraka amin‟ny vorona hafa fa ry zareo iray vondrona
ihany no miaraka32. Raha ny tarigetran‟ny andiany Jerika kosa no jerena dia
manohana tanteraka ny toetran‟ilay vorona; “mavitrika no andianay, tsy mba
misitrika fa miaraka sy sahy”. Raha ny toetra sy ny fihetsik‟ireo Voronkely
Mpikambana kosa no jerena dia hita ho mavitrika amin‟ny ampahany. Izany hoe,
arakaraky ny zavatra atao, ohatra, rehefa lalao no atao dia vonona hatrany; raha
asaina mitarika fotoam-pivavahana kosa dia somary menamenatra.

Ny andiany indray dia mbola mizara ho tarika maromaro izay samy manana ny
tarigetrany. Arakaraka ny loko hita ao amin‟ilay vorona no anaran‟ilay tarika. Ny
tarika iray dia misy Voronkely 4 ka hatramin‟ny 7 izay iandraiketan‟ny zokin‟ny
tarika sy ny mpanampy azy, dia ny “solon-dohany” izany. Eto izany dia efa omena
andraikitra ny ankizy. Manana andraikitra sahady izy hitondra ny tarika keliny.
Famolavolana azy sahady ho tonga mpitarika izany no hita eto.

32
LANCRAND (O), Guides des oiseaux de Madagascar : « espèce active et peu farouche, que
l’on rencontre le plus suvent en groupe monospécifique assez lâche », tak 336

61
 Manana ny hirany sy ny hiakany ny andiany ka kendrena izany hifanaraka
amin‟ny tarigetran‟ny Voronkely “Tia fanampiana”. Toy izany koa ny tarika
tsirairay. Tsy mifanalavitra amin‟izay ny famaritan‟i Régis Rajemisa RAOLISON ny
antsoina hoe tarika: “Ny tarika moa dia antokon’olona miaraka milalao sy mihira na
mandihy, eo ambany fifehezan’ny olona iray na vondron’olona miara-mientana
amin’ny fanatontosana lalao iraisana”33.
Ny Jerika dia ahitana loko mavo, maitso,mainty, fotsy. Ireo loko ireo no
anaran‟ny tarika ao amin‟ny andiany Jerika.
Toy izao raha atao kisary izay voalaza izay:
Kisary fahenina : ny rafi-pandamin‟ny Voronkely
Voronkely

Andiany Jerika

Tarika

Mavo Maitso Mainty Fotsy

Loharanon-kevitra : Randriamanantsoa S Lifà, 2015

b) Ny Antoko sy ny Sokajy
Rafi-pandaminana ao amin‟ny sampana Maitso ny Antoko sy ny Sokajy. Ny
mpiandraikitra sy ny ankizy rehetra beazina ao amin‟ny sampana Maitso no
mitambatra ho Antoko. Zava-boary hita eny amin‟ny manodidina ny toerana no atao
anaran‟ny Antoko; arahina tarigetra sy hira izany. Tsy maintsy atao mifanaraka
amin‟ilay zava-boary ny foto-kevitra. Izany hoe, ny toetra tsara ananany no tarafina
sy alaina.
Ohatra: “Rano” ny lokony: manga sy fotsy
Tarigetrany: mitondra soa
Ny “Farihy” no anaran‟ny antoko nofidian‟ny sampana Maitso ao amin‟ny
FLM67ha. Toy izao no tarigetrany: “Antoko farihy no antokonay, antoko farihy tena
miray, vonona hatrany hiara-dia sy hanara-dia an’i Kristy”. Izany hoe

33
Régis Rajemisa RAOLISON, Rakibolana Malagasy, tak 931.

62
manasongadina ny firaisan-kina, amin‟ny ampahany ihany koa anefa izany satria eo
amin‟ny asa ampanaovin‟ny mpiandraikitra ihany no ahitana izany fa samy manao
izay mahafinaritra azy avy eo.
Ny sokajy roa no mihoatra no mitambatra ho antoko. Fitambaran‟ny Lohan-
tSokajy (LS) sy ny Solon-dohan-tSokajy (SLS) ary ankizy 4 na 5 kosa no antsoina ho
sokajy. Izany hoe, ny LS no mitarika ny sokajiny, tahaka ny hita tany amin‟ny
sampana Mavo.
Ny anaran‟ny sokajy dia zava-boary hita ao amin‟ny anaran‟ny antoko.
Manana ny hirany sy ny tarigetrany koa izy. Ny Zozoro “Cyperus
madagascariensis”, Tsiriry “Leersia hexandra”, Herana “Cyperus latifolius”, Vary
“Oryza sativa”; izay zava-maniry hita eny an-tanimboly eny, ireo no anaran‟ny
sokajy ato amin‟ny antoko Farihy. Raha ny toetran‟ireo zava-maniry ireo no dinihina
dia samy miara-maniry eny an-tanimboly izy ireo. Ny zozoro sy ny herana ohatra dia
samy azo anaovana rary, anafoana trano. Izany hoe ahitana taratra ny firaisan-kina,
fiarovana, fitaovana ampiasaina andavanandro.
Toy izao raha atao kisary ny rafi-pandaminan‟ny sampana Maitso:

Kisary fahafito : ny rafi-pandamin‟ny sampana Maitso

Sampana Maitso

Antoko Farihy

Sokajy

Zozoro Tsiriry Herana Voahirana

Loharanon-kevitra : Randriamanantsoa S Lifà, 2015

c) Ny Fileovana sy ny Fokonolona
Rafi-pandaminana ao amin‟ny sampana Mena ny Fileovana sy ny Fokonolona.
Ny Fileovana dia fitambaran‟ny Afo 2 ka hatramin‟ny 6, ary ny loholon‟ny fileovana
no mitantana azy.

63
 Fileovana 2 no ho mihoatra kosa no atao hoe Fokonolona, ary ny loholon‟ny
fokonolona no mitantana azy.
Marihina fa tsy azo atao loholona raha tsy efa vita “donak‟afo” (dingana
faharoa ao amin‟ny Mpanazava Zokiny)34. Raha tsy ampy kosa ny mpikambana dia
tsy mizara ho Fileovana akory.
Ny Fokonolona moa dia misafidy vehivavy nahavita be teo amin‟ny firenena
na fiangonana hataony anarany. Maka ny toetran‟io olona io tena nisongadina ny
fokonolona ataony tarigetra. Ary toetran‟io olona io hafa no ataon‟ny fileovana
anarany sady tarigetrany.
Ohatra: Anaran‟ny Fokonolona: RASALAMA
Tarigetran‟ny Fokonolona: Be herim-po
Anaran‟ny Fileovana: - RASALAMA MIVAVAKA
-RASALAMA MAHARITRA
Ny an‟ny sampana Mena ao amin‟ny FLM 67ha dia izany atao hoe Ranivo
izany no nofidiany. Izy io dia vehivavy nivavaka tao amin‟ny FLM 67ha izay nazoto
tokoa teo amin‟ny fanatanterahana ny asan‟ny Tompo. Izay toetran‟izay no
nofidian‟ny Fokonolona Ranivo ho tarigetrany manao hoe: “Ranivo vehivavy
mazoto, vonona hatrany hanompo an’ny Tompo”. Ny toetrany hafa izay nakan‟ny
Fokonolona Ranivo ny anaran‟ny Fileovana dia ireto: - Ranivo be fitiavana
- Ranivo be finoana
Raha ny toetra amam-pihetsik‟ireo zatovovavy kosa no jerena dia misy ny tena
mazoto ary misy kosa antonontonony.
Toy izao raha atao kisary ny rafi-pandaminan‟ny Mpanazava Zokiny:
Kisary fahavalo : ny rafi-pandaminan‟ny sampana Mena
Sampana Mena

Fokonolona Ranivo

Fileovana

Ranivo be fitiavana Ranivo be finoana

34
Tovana

64
 Loharanon-kevitra : Randriamanantsoa S Lifà, 2015

2.4.3. Ny Mpanazava ao amin’ny FLM 67HA

Amin‟ny maha fikarohana momba ny maha olona ity asa ity dia tsara raha
resahina ny mombamomba ireo olona itodihan‟ny fanadihadiana, tsy iza izany fa ny
Mpanazava ao amin‟ny FLM 67HA. Ireto zavatra telo ireto no asiana teny tena
momba azy ireo: ny isan‟ny mpikambana, ny antony nahatonga azy ireo hiditra skoto
ary ny toerana hiaviany.

2.4.3.1. Ny isan’ny mpikambana

Fiangonana maro tanora tokoa ny ao amin‟ny FLM 67Ha. Tsy vitsy amin‟ireo
tanora ireo no miditra ao amin‟ny sampana skotisma. Misy aza moa tsy mpiangona
ao fa manao skoto ao fotsiny. Mahatratra 171 eo izao ny skoto ao amin‟ny FLM
67HA; ka ny 66 amin‟ireo dia Mpanazava, ny 78 Tily ary 19 ny kômitim-
pivondronana. Izany hoe vitsy ny Mpanazava raha oharina amin‟ny Tily. Toy izao
kosa ny fafana maneho ny isan‟ny mpikambana isan-tsampana ao amin‟ny
Mpanazava.
Fafana fahefatra : mampiseho ny isan‟ny Mpanazava ao amin‟ny FLM 67HA
ny taom-pibeazana 2013-2014.

Mpiandraikitra Beazina
Sampana Mavo 5 32
Sampana Maitso 5 20
Sampana Mena 3 12

Loharanon-kevitra: FSFLM 67HA

Hita ho mihena ny salanisan‟ny mpikambana rehefa miakatra amin‟ny
ambaratonga ambony izy. Maro ny antony ka anisan‟izany ireto manaraka ireto :
- Malahelo ny tarika n any sokajy misy azy teo aloha izy
- Malahelo ny mpiandraikitra azy
- Tsy mamaly ny filany ny fanabeazana na ny fitaizana
- Mafimafy kokoa noho ny teo aloha ny fitaizana dia tsy zakany
- Tsy tantiny ny sedra nampanaovina azy tamin‟ny fampakarana azy.

65
 Marihina fa rehefa hampakatra ankizy dia tsy lazaina aminy mialoha. Azo atao
kosa anefa ny milaza mialoha amin‟ny ray aman-dreny izany mba hahafahany
miomana (ohatra: fanomanana fanamiana).

2.4.3.2. Ny antony nidirany skoto

Fikambanana isan‟ny mahasarika ny ankizy sy ny tanora ary ny ray aman-
dreny tokoa ny skotisma. Rehefa nanontaniana ireo mpikambana dia samy manana
ny antony nahatonga azy nanao skoto avokoa. Rehefa natambatra ny valin-tenin‟ny
ankizy na ny tanora nanontaniana dia manodidina ireto ny antony nahatonga azy
nanao skoto:
- Fialam-boly ivelan‟ny fianarana any an-tsekoly
- Fampirisihan‟ny ray aman-dreniny noho izy ireo efa tao anatin‟ny
fikambanana
- Fitarihan‟ny namana na fianakaviana
- Fitiavana te hifanerasera amin‟ny ankizy sy ny tanora mitovy aminy
- Fanalana tahotra sy fahasarotan-kenatra
- Fitiavana te hahalala hoe ahoana izany manao skoto izany

2.4.3.3. Ny fiavian’ny mpikambana

Toy ny fiavian‟ny mpino ao amin‟ny FLM 67HA ihany ny fiavian‟ireto
mpikambana ato amin‟ny Mpanazava ireto. Saika mpiavy avy any amin‟ny tapany
atsimon‟i Madagasikara ny ankamaroany.
Raha ny toeram-ponenany kosa indray dia saika manodidina ny 67ha ny
ankamaroany. Ka matetika ireo ankizy monina manodidina ny 67Ha ireo ihany no
marisika amin‟ny fivoriana isaky ny Sabotsy satria afaka amin‟ny saram-pitaterana.

66
 Famintinana ny toko faharoa
Skotisma zazavavy miorina eo anivon‟ny synodam-piangonana 4 ny
Mpanazava Eto Madagasikara. Ny tanjony izay iarahany amin‟ny Tily Eto
Madagasikara momba ireo tanora taizana ao aminy dia ny mba ho vavolombelon‟i
Jesoa Kristy, ho olom-pirenena vanona sy ho andrin‟ny fianakaviana. Ny vadin‟i
Bipi no vehivavy nitondra ny skotisma zazavavy voalohany raha i Melle Denise
DORIAN kosa no isan‟ny nisahana voalohany ny Mpanazava teto Madagasikara.
Mba hahatrarana ny zava-kendrena dia misy ny lamina najoro, toy ny rafitry ny
mpikambana mpanabe izay ahitana ireo Mpiandraikitra sy Tonia; eo koa ny rafitry
ny mpikambana fototra izay ivondronan‟ny Voronkely sy ny Mpanazava ary ny Afo.
Ankoatra izay dia misy koa lamina natao hanaraha-maso akaiky ny beazina toy ny
andiany sy ny tarika, ny antoko sy ny sokajy ary ny fileovana sy ny fokonolona.
Nojerena manokana teo koa ireo mpikambana ao amin‟ny Mpanazava ao amin‟ny
FLM 67ha. Ka ny salanisany sy ny lafiny fiaviany ary ny antony nahatonga azy ireo
nirotsaka tao anaty fikambanana no nohalalininay tamin‟izany. Izany dia tafiditra ao
anatin‟ny asan‟ny mpandalina fiarahamonina.

67
 2.5. Fampiharana ireo fomba fanabeazana skoto sy ny fahavitrihan’ny
mpikambana
Ny sahanasa ary ny lalàna mifehy ny mpikambana isan-tsampana no handeha
hijerena ny fampiharana ny fomba fanabeazana skoto. Mety amin‟ny alalan‟ireo no
ahitana ny fahavitrihan‟ireo mpikambana.

2.5.1. Fanabeazana amin’ny alalan’ny sahanasa

Ny fampiharana ny fomba fanabeazana dia amin‟ny alalan‟ny fanaovan‟ny
mpiandraikitra ny fandaharana asa mandritry ny herintaona, izay mizarazara ho
telovolana telo. Izany hoe mitovy tanteraka amin‟ny taom-pianarana any an-tsekoly.
Misy ny tanjona kendrena amin‟ny fanaovana ny sahanasa izay atao fa ny fomba
entina hanatanterahana ilay sahanasa dia amin‟ny alalan‟ny fomba fanabeazana fito.
Ny tanjona mantsy, araka ny voalazan‟i Jacques BESSE dia “ny zava-kendrena
voasoritra mazava eo amin’ny fanatanterahana ny asa fanabeazana eo amin’ny
fampianarana”35

Tsara homarihina fa mialoha ny anaovana ny sahanasa dia tsy maintsy misy ny

fifamoriana “rassemblement” amin‟ny fomba skoto. Avy eo ny fanompoam-
pivavahana “culte”. Rehefa vita ny sahanasa dia tsy maintsy asiana lalao ary faranana
amin‟ny fifamoriana indray.

Ireto misy sahan‟asa telo isan-tsampana ahitana hoe ahoana ny fizotran‟ny

fanabeazana ny ankizivavy sy ny zatovovavy ao amin‟ny Mpanazava: ny sakafo ara-
pahasalamana, ny tantaran‟ny skoto maneran-tany ary ny voka-dratsin‟ny firaisana
ara-nofo aloha loatra.

2.5.1.1. Ny sakafo ara-pahasalamana

Sahanasa iray amin‟ireo notontosain‟ny Voronkely ny taona 2014-2015 ny
momba ny « sakafo ara-pahasalamana ». Ny voankazo no tena noresahiny. Ny
tanjona dia ny mba hahafantaran‟ireo Voronkely ireo ny atao hoe sakafo ara-

35
J.M. BESSE, “Vers une pédagogie par objectif ”, Bulletin Sté et Th. Simon n° 556-III, 1977 :
« L’objectif est le but precis d’une action éducative d’un enseignement ».

68
 pahasalamana sy ny mba hahaizany manadio voankazo ary koa mahafantatra ny hery
entin‟ny voankazo. Toy izao ny fisehon‟ny takela-panomanan-desona « fiche
technique » ataon‟ny mpiandraikitra.

Fafana fahadimy: sahanasan‟ny sampana Mavo ny taona 2014

MPANAZAVA ETO MADAGASIKARA
FARITANY ANALAMANGA AFOVOANY “Mifikira amin’ny tsara”
FARITRA VOALOHANY Rom 12:9d
FIVONDRONANA FLM 67HA
ANDIANY JERIKA

Daty: 15-03-14
Mpitarika: Berthine
Sahan’asa:SAKAFO ARA-PAHASALAMANA
Zava-kendrena:
d) Voronkely mahafantatra ny atao hoe sakafo madio
e) Voronkely mahay manadio voankazo
f) Voronkely mahafantatra ireo hery entin‟ny voankazo
Toerana ivoriana: eo an-tokotanim-piangonan‟ny FLM 67HA
Isany mpandray anjara: 32
Faharetany: 01 ora
Fitaovana: kahie, penina, koveta, rano, voankazo, epaonja, fanadiovana rano “sûr‟eau”, savony,
boatina ronono, antsy, sotro, sotrokely
Fizotrany:
Faha Fizarana Vontoatiny Fitao Fanamarihana
reta vana
ny
5mn Fampaha Sahanasa: ny sakafo ara-pahasalamana. Izaho mpandinika
fantarana Anontaniana ny ankizy hoe: dia manao
ny lohahe F: Inona ny atao hoe sakafo ara- fanamarihana fa ny
vitra pahasalamana? sakafo ara-
Valiny andrasana: sakafo madio pahasalamana koa

69
 dia sakafo
voalanjalanja,
ampy fatra ary
ahitana ireo sokajy
3 ao anatin‟ny iray
andro.
10mn Ny sakafo F: inona kosa indray ny atao hoe sakafo Atambatra ny
madio madio? hevitra mitovy ary
Valiny andrasana: ny mpiandraikitra
- sakafo voasasa mameno izay tsy
- voavaofy tsara voalaza.
- masaka tsara Hazavaina tsirairay
- rano avy nampangotrahana na voadio ny hevitra. Tsara
tamin‟ny fanadiovana rano “sûr‟eau” raha ny ankizy
- madio tsara ny tanana rehefa mihinana ihany no asaina
sakafo manazava azy.
- sakafo mifono tsara na anaty “vitrine”
raha eny amin‟ny mpivarotra
- amidy eny amin‟ny toerana azo antoka
- sakafo tsy nialin‟andro
-fitaovana fikarakarana madio tsara
10mn Fomba F: ahoana ny fomba fanadiovana Koveta, Ny ankizy ihany
fanadiovana voankazo fantatrareo? rano, no manao azy fa
voankazo Valiny andrasana: alaina ny koveta misy epaonja, ny mpiandraikitra
rano, epaonja, savony. Alaina ny savony, manara-maso.
voankazo (manga, akondro, mananasy, sur‟eau
voatango). Sasana ohatry ny manasa
lovia. Ary atao tsara kobana tsara
amin‟ny rano misy su‟eau fahefany ny
sarony (arakaraky ny fatran‟ny rano).
10mn Fampaha . F: inona avy ny hery entin‟ny Tokony hisy
fantarana voankazo? fanazavana ny

70
 ny hery Valiny andrasana: voka-tsoa entin‟ny
entin‟ny - ireo voankazo mitondra ny vitamine A: voankazo na ny
voankazo papay, manga sakafo manana ireo
- ireo voankazo mitondra ny vitamine C: hery A sy B ireo.
voasary , mananasy
Ary marihina fa ny voankazo rehetra dia
mahasalama rehefa masaka sy madio
tsara ary hohanina amin‟ny antonony.
25mn Fanaovana Atao « salade de fruit » ilay vonkazo avy “Saladier”,
“salade nosasana. voankazo,
de fruit” Ny sasany mamaofy, mitetika. Ny antsy,
mpiandraikitra manao azy anaty boatina
« saladier ». ronono.
Zaraina amin‟ny beazina rehefa vita.

Loharanon-kevitra: ny sampana Mavo ao amin‟ny FSFLM 67ha.

Fanazavana ireo voka-tsoa entin‟ireo sakafo:

- Manana hery A: mahatsara ny fahitana, manamafy ny taolana, manafaingana
ny fahasitranan‟ny hoditra…
- Manana hery B: ny sokajy B dia mitsinjara ho valo dia ny B1, B2, B3, B5,
B6, B8, B9, B12. Toy izao ny santionany amin‟ny asany eo amin‟ny vatantsika:
manampy amin‟ny fiasan‟ny ati-doha, mitana ny hatsaran‟ny hoditra, manampy
amin‟ny famadihana ny sakafo ho otrikaina mahavelona…36

2.5.1.2. Ny tantaran’ny skoto maneran-tany

Iray amin‟ireo tsy maintsy atao sahanasa ho an‟ny sampana rehetra ny
fianarana ny tantaran‟ny fikambanana skotisma. Ny fampianarana ny tantaran‟ny

36
http://isikavehivavy.blogspot.com/2012/09/ny-asanny-vitamines.html, « Ny asan’ny
vitamines »

71
 skoto maneran-tany ato amin‟ny sampana Maitso no hojerena. Natao karazana lalao
ny fanatanterahana azy, toy izao àry ny fisehon‟izany.

Fafana fahenina: sahanasan‟ny sampana Maitso ny taona 2014

MPANAZAVA ETO MADAGASIKARA
FARITANY ANALAMANGA AFOVOANY “Mifikira amin’ny tsara”
FARITRA VOALOHANY Rom 12:9d
FIVONDRONANA FLM 67HA
ANTOKO FARIHY

Daty: 03/05/14
Mpitarika: Nizah
Sahan’asa:TANTARAN’NY SKOTO MANERAN-TANY
Zava-kendrena:
- Mpanazava mahafantatra mombamomba ny olona namorona ny skotisma
- Mpanazava mahafantatra ireo daty manan-tantara
Toerana ivoriana: eo an-tokotanim-piangonan‟ny FLM 67HA
Isany mpandray anjara: 19
Faharetany: 01 ora
Fitaovana: taratasy, balaomina
Fizotrany:
Faha Fizarana Vontoatiny Fitao Fanama
Retany vana rihana
5mn Fanazavana Misy dingana maromaro hataon‟ny ankizy
ny fande ka isaky ny mahavita dingana iray ny
han‟ny ankizy dia mahazo fanontaniana izay
lalao hanampy azy ireo amin‟ny fahalalana ny
tantaran‟ny skotisma.
10mn Dingana 1 Samy mitondra taratasy iray avy ny ankizy Taratasy Ny isan-
ao anatin‟ny sokajy. Hiampita rano izy ireo tsokajy no
ka iny taratasy iny no ahafahany miampita. mitady ny
Mirefy 10m ny halavan‟ny rano hiampitany fomba

72
 ka tokony hovitaina ao anatin‟ny 2mn. hiampitana
Rehefa vitan‟ny sokajy tao anatin‟ny ny rano
fotoana notakiana ny dingana dia omena ny amin‟ny
fanontaniana voalohany. alalan‟ny
F1: iza no namorona ny fitaizana skotisma? taratasy.
(anarana ,daty nahaterahana sy
nahafatesana)
10mn Dingana 2 Milahatra mahitsy ny isan-tsokajy ary
soratan‟ny mpiandraikitra ao amin‟ny
lamosin‟ilay ankizy any amin‟ny farany ny
hoe VONONA. Iny ankizy iny no mampita
izany amin‟ny eo alohany, toy izay hatrany;
ka ny any amin‟ny farany aloha no
miteny amin‟ny mpiandraikitra izany
hafatra izany.
Raha marina ny hafatra dia omena ny
fanontaniana faharoa.
F2: Iza no anaran‟ireo olona namorona ny
skoto zazavavy voalohany?
10mn Dingana 3 Mandefa solontena roa avy ny isan-tsokajy. Balaomina
Omena balaomina 1 misy rano. Asaina
manao tsipy balaomina mandritra ny 2mn.
Raha tsy vaky ilay balaomina dia mahazo
ny fanontaniana fahatelo.
F3: Taiza ny lasy voalohany nataon‟ny
skoto?
10mn Dingana 4 Afenina eo amin‟ny manodidina ny daty Daty
izay efa voasoratra ao anatin‟ny taratasy
kely ka amin‟ny alalan‟ny mari-dalana na
“signe de piste” no hanoroana azy (taona:
1857, 1889, 1903, 1907, 1908, 1910, 1912,
1979, 1926, 1941, 1977). Samy milaza ny

73
 valin‟ny daty izay hitany ny isan-tsokajy.
10mn Dingana 5 Fanomezana ny valim-panontaniana.
Mandray an-tsoratra ny tsirairay.

Loharanon-kevitra: ny sampana Maitso ao amin‟ny FSFLM 67ha

Mampazoto ny ankizy hatrany fanaovana ny sahanasa amin‟ny alalan‟ny lalao ,

izay atao lalao miharo fifaninanana. Arak‟i MACAIRE sy RAYMOND dia
« mampirisika ny ankizy ny fifaninanana, manamora ny asa atao, mampifantoka,
mampiezaka, manazatra azy hanao asa mihoatra ny hafa »37

2.5.1.3. Ny voka-dratsin’ny firaisana ara-nofo aloha loatra

Nofidiana manokana ho aseho ato amin‟ny asa fikarohana ity sahanasa momba
« ny voka-dratsin‟ny firaisana ara-nofo aloha loatra » ity satria zavatra izay tena
ironan‟ny sain‟ny tanora tokoa izy ity ary ilàna fitandremana mba tsy hiteraka voka-
dratsy eo amin‟ny fiainana. Eto dia ny fomba hampitana izany amin‟ireo tanora
zazavavy sampana Mena no ndeha hojerena.

Fafana fahafito: sahanasan‟ny sampana Mena ny taona 2015

MPANAZAVA ETO MADAGASIKARA
FARITANY ANALAMANGA AFOVOANY “Asehoy ny tenanao ho
FARITRA VOALOHANY fianarana ny asa tsara”
FIVONDRONANA FLM 67HA Titosy 2: 7b
FOKONOLONA RANIVO

Daty: 24/01/2015
Mpitarika: ZOHORA
Sahan’asa: horonan-tsarimihetsika: NY VOKA-DRATSIN’NY FIRAISANA ARA-NOFO

37
MACAIRE et RAYMOND, 1975, Notre beau métier, manuel pédagogique : « L’émulation
encourage, facilite la tâche, rend attentif, pousse à l’effort habitue l’enfant à compter sur
son travail personnel, tout en tenant compte de celui des autres ». p. 34

74
ALOHA LOATRA
Zava-kendrena:
Afo mahafantatra ny voka-dratsin‟ny firaisana ara-nofo aloha loatra
Afo mahay manatsoaka lesona avy amin‟ny tantara
Afo mahay mamintina tantara iray
Toerana ivoriana: Mahamasina
Isany mpandray anjara: 12
Faharetany: 01 ora sasany
Fitaovana: horonan-tsarimihetsika mikasika ny voka-dratsin‟ny firaisana ara-nofo, hira
mahakasika ny fitandrovana ny fiainana amin‟ny maha vehivavy ny tena mba tsy hiharan‟ny
herisetra, solosaina na “lecteur” sy fahitalavitra, taratasy fotsy, penina
Fizotrany:
Faha Fiza Vontoatiny Fitaovana
Retany rana
5mn Filazana ny Mialoha ny hijerena ny horonan-tsary dia
fepetra lazaina ny zavatra tokony hatao:
rehetra - Jerena ny horonan-tsary ary tsy misy
mahazo mitabataba
- Alefa ny hira ary ampahafantarina azy ireo
ny dikany (satria amin‟ny teny anglisy)
- Manao ny tatitra ny zavatra izay voarainy
amin‟ny taratasy fotsy misy anarana ny
tsirairay
1ora Fijerena Alefa ny horonan-tsary rehefa samy mahazo Horonan-tsary
horonan- toerana tsara daholo ny rehetra. mahakasika ny voka-
tsarimihe Tsy misy mahazo mitabataba na manao dratsin‟ny firaisana
tsika fanamarihana fa mijery tsara daholo ara-nofo sy hira
3mn Fijerena Rehefa vita ny horonan-tsary dia miala voly mikasika ny
ny kely amin‟ny fijerena raki-ttsary, hira fitandrovana ny
raki-tsary mitondra hafatra ho an‟ny vehivavy ihany fiainana amin‟ny
“clip” koa izy ity. maha vehivavy ny
tena

75
10mn Fanaovana Rehefa avy mijery hira dia samy maka Taratasy fotsy,
tatitra taratasy fotsy iray avy ary asiana anarana. Ao penina
anatin‟iny no anoratana izay lesona azo
tsoahina tamin‟ilay tantara teo. Atao ao
anatin‟izany ny olana, ny vahaolana ary ny
fihetseham-po
12mn Fizarana Rehefa vita ny tatitra dia angonina ny
taratasy ary manomboka ny fampizarana izay
zavatra voaray, ny olana nisy, ny vahaolana,
ny lesona azo notsoahina.

Loharanon-kevitra: ny sampana Mena ao amin‟ny FSFLM 67ha

Marihina fa tsy nanatrika io sahanasa io izahay. Araka izany ny tiana

hasongadina dia ny fomba hampitana ny lesona amin‟ireo zazavavy. Hitanay anefa fa
mety ny paika nitondrana izany satria manaraka ny toetrandro ary mamaly ny
filan‟ny tanora, mora tadidy ihany koa satria azo tsapain-tanana ary izy ireo ihany no
nanatsoaka ny lesona.
Ity ary misy lesona kely avy aty aminay mikasika izany voka-dratsin‟ny
firaisana ara-nofo izany:
Tokony hiandry aorian‟ny faha 20 taona ny fanaovana firaisana ara-nofo satria
izany dia ilana fahamatoran-tsaina. Fa raha alohan‟izay dia mety hiteraka voka-
dratsy, toy ireto:
- Mahatonga ny vehivavy tsy hiaina anaty fahasambarana
- Miteraka fahadisoam-panantenana, ny antony dia:
Tsy fahampian‟ny traikefa ka lasa manaotao foana
Tsy te hiherika firaisana ara-nofo intsony
Maharary rehefa manao firaisana amin‟ny manaraka
Tsy mety mahazo fahafinaretana
Mitarika tsy fahatokisan-tena

76
 Ny vohoka tsy niriana sy ny aretina azo avy amin‟ny firaisana ara-
nofo dia efa tsy lazaina intsony38.
Ilaina tokoa ny firesahana an‟ity lohahevitra ity satria rivotra mitsokan‟ny
tanora ankehitriny izany. Manamafy izany ny voalaza ao amin‟ny « Ecoles des
Parents » manao hoe : «Amin’ireo resaka mikasika ny fahafinaretan’ny nofo rehetra
ireo(…) : miainga amin’ny fiterahana, mankany amin’ny fivarotan-tena ka
hatramin’ny fanalan-jaza, dia misy anankiray izay ilaina ny iresahana azy, amin’ny
zaza na manontany izy na tsia : dia ny fialana sakana. (…)»39

2.5.2. Fanabeazana amin’ny alalan’ny lalàna sy ny fampiharana azy

Ny lalàna dia isan‟ny fitsipika fototra entina manabe ny tanora ao amin‟ny
skotisma. Samy manana ny lalànany ny isan-tsampana izay mifanaraka amin‟ny
taonan‟izy ireo. Manamafy izany ny voalaza ao amin‟ny « Ecoles des Parents »: « Ny
fitsipika asaintsika arahin’ny zaza no ianarany mahaleotena. Tsy maintsy ataontsika
mifanaraka amin’ny taonany ireny ary ovaintsika miandalana rehefa miha lehibe
izy.»40

2.5.2.1. Ny lalànan’ny Voronkely

Mba hahamora ny fitaizana izay atao sy mba hamolavolana sahady ny toe-
tsain‟ireo zaza beazina dieny mbola kely izy dia nasiana ny lalàna mifehy azy ireo sy
harahiny, mba hitiavany sy hiainany ny filaminana ary mba hahaizany mifehy tena
ka hahay hiatrika ny hoaviny.
Misy roa izany lalànan‟ny voronkely izany:
1- Tsy miadiady fa mifankatia toy ny mpirahavavy ny Voronkely
2- Mihaino ny mpiandraikitra sy ny lehibe ny Voronkely

38
http://jejooweb.com/pages/modules.php?id=6903&idcat=15, « tsy mahasambatra ny
manao firaisana ara-nofo aloha loatra »
39
« Ecoles des Parents », Les difficultés de votre enfant, na « Ny olana mety ho tojo ny
toa
zanakao » Dikan-teny nataon’A Randriamasinoroarimanana Jacques Baingan
‘Ambozontany-Fianarantsoa 1996 ; tak 245
40
« Ecoles des Parents », op.cit, tak 11

77
 Araka ny nambaran‟ny mpiandraikitra dia tsy tanteraka zato isan-jato akory io
lalàna io na dia atao filamatra aza. Amin‟ny maha ankizy ireo dia tsy maintsy misy
ny adiady; adin‟ankizy ihany anefa izany ka vetivety dia miombona. Miezaka kosa
nefa ny mpiandraikitra mba iainan‟izy ireo izany amin‟ny alalan‟ny sahanasa atao.
Lohahevitra saro-pady ny firazanana sy ny an-tanan-tohatra nefa zava-misy eo
amin‟ny fiarahamonina ka atrehina amin‟ny fandalinana antrôpôlôjika. Nahitana
firazanana samihafa izay manome ny sokajin‟ny fotsy sy ny mainty mantsy ato
amin‟ny Voronkely. Eto anefa tsy ahitana olana izany, izany hoe, tsy nahitana taratra
fanavakavahana; fa ny an-tanan-tohatra no misy manahirana. Hita ho miavaka tokoa
mantsy ny fiarahan‟ireo ankizy lehibebe (10-12taona) ka rehefa misy asa iarahany
amin‟ny tarika misy azy vao miaraka amin‟ny rehetra izy. Izy ireo izay vitsy an‟isa
raha oharina amin‟ireo kelikely (-10taona). Ireo kelikely kosa indray dia somary tsy
dia be teny, miova izany toetra izany rehefa lehibe sy maharitra ao amin‟ny
fikambanana izy hoy ny mpiandraikitra azy.
Tefena sy volavolaina dieny mbola zaza ihany koa izy ireo mba hanana tanjona
sy tarigetra eo amin‟ny fiainana, ka ny tarigetra napetraka iainan‟ireo Voronkely ireo
dia hoe “Tia fanampiana” ny hafa. Miainga amin‟ny zavatra kely indrindra no
ampiharana izany. Ohatra: raha manadino penina ny namana dia ampindramina.

2.5.2.2. Ny lalànan’ny Mpanazava

Toy ny sampana Mavo dia beazina ao anatin‟ny lalàna ihany koa ny sampana
Maitso. Misy 10 izany lalàna izany:
1- Mahatoky ny Mpanazava
2- Mahafehy tena ny Mpanazava
3- Tony sy mahatsindry fo ny Mpanazava
4- Mahery fo sady tia asa ny Mpanazava
5- Tsara fanahy ny Mpanazava
6- Sakaizan‟ny olona rehetra ny Mpanazava
7- Tso-piaina ny Mpanazava
8- Sakaizan‟ny biby sy ny zava-maniry ny Mpanazava
9- Falifaly mandrakariva ny Mpanazava

78
 10- Madio eritreritra, madio fiteny ary madio fitondran-tena ny
Mpanazava
Io lalàna io moa dia nalaina avy amin‟ny lalàna iombonan‟ny skoto eran-tany,
ary koa mifandray amin‟ny lalàna nomen‟Andriamanitra hoentina mitia Azy sy ny
namana. Ny tarigetra iainan‟ireo Mpanazava ireo dia ny hoe “VONONA”. “Fitsipika
sy fepetra tsy natao hangeja nefa hiezahana ny iainana isan’andro”41 araka ny
ambara ao amin’ny Taratra. Iaraha-mahalala nefa fa tena mangeja ny lalàna satria
mitaky fifehezan-tena hentitra.
Nandritry ny fotoana nirotsahana an-tsehatra anefa dia hita ho tsy voahaja ny
ampahany amin‟ny lalàna. Araka ny sokajin-taonan‟izy ireo dia taona eo amin‟ny
fahamenaran‟ny ankizy tokoa ka tsy mahatoky tena firy izy rehefa manao zavatra.
Tsapa ho misy fanavakavahana eo amin‟ireo beazina, satria, ohatra, misy
mpikambana iray toa mitokantokana. Izy ve no manava-tena sa ny ankizy no
manilika azy? Mety ny maha vaovao azy ao anaty fikambanana ihany koa satria vao
haingana no nidirany tao ka tsy mbola niara-niaina tsara tamin‟ireo mpikambana, izy
rahateo tsy dia miteny firy. Mety ho noho ny fihodirany ihany koa angamba. Ny
skoto anefa malaza ho mandray ny olona rehetra.
Ity sampana Maitso ity no tena manahirana ny fitaizana ny ankizy satria
taonan‟ny fialana sakana, izay ifohazan‟ny fitiavana. Noho izay fifohazam-pitiavana
izay indrindra no lazain‟ny mpiandraikitra fa mahasarotra ny fanabeazana.
Nanambara tokoa mantsy i Daniel GAONAC‟H sy i Caroline GOLDER fa “Amin’ny
sakanjazan’ny tovolahy sy ny tovovavy no tena mivelatra ny fifankatiavana eo
amin’ny olona”42

2.5.2.3. Ny lalànan’ny Afo

Misy 10 ny lalànan‟ny Mpanazava Zokiny, toy ny an‟ny sampana Maitso:
Mpanazava Zokiny manoloana ny tenany
1- Marina, sariaka ny Mpanazava Zokiny
2- Mandray ny olon-drehetra ny Mpanazava Zokiny
41
Mpanazava Eto Madagasikara, Taratra, tak 22
42
Daniel GAONAC’H et Caroline GOLDER, Manuel de psychologie pour l’enseignement :
« C’est à l’adolescence que les individus, garçons et filles, possèdent le réseau d’amitié le
plus étendu », p.214

79
 3- Mahay mandini-tena ny Mpanazava Zokiny
4- Misedra ny zava-manahirana ny Mpanazava Zokiny
5- Tia ny natiora ny Mpanazava Zokiny
Mpanazava Zokiny manoloana ny hafa
6- Miaina sy manome aina ny Mpanazava Zokiny
7- Matoky sy mendrika ny Mpanazava Zokiny
8- Mizara ny ezaky ny rehetra ny Mpanazava Zokiny
9- Mpanampy olona ny Mpanazava Zokiny
Mpanazava Zokiny manoloana ny finoana an’Andriamanitra
10- Miara-miaina amin‟Andriamanitra ny Mpanazava Zokiny

Izany hoe, tompon‟andraikitra sahady amin‟ny zavatra ataony ny zazavavy eto.

Afaka miatrika ny zava-miseho rehetra ary mahafantatra ny andraikitra raisiny avy
hatrany. Tsapa nefa fa tsy misy ny fahafehezana sy ny fanajana tanteraka ny lalàna.
Nefa kosa misy amin‟ireo zazavavy ireo miezaka manakaiky izany amin‟ny
alalan‟ny fandraisana andraikitra samihafa. Rehefa misy fivoriana ohatra dia tonga
foana izy ary miezaka izy mizara izay fahalalana ananany.

2.5.3. Ny fahavitrihan’ireo mpikambana

Ahoana no andrefesana ny fahavitrihan‟ireo mpikambana amin‟ny fanaovana
skoto satria tsy mitsaha-mitombo ny isan‟ireo tanora miroso ho amin‟izany. Ireto
zavatra roa ireto no mety hahavaly izany fanontaniana izany: ny famonjena fivoriana
sy ireo hetsika samihafa.

2.5.3.1. Famonjena fivoriana

Amin‟ny maha fanabeazana ivelan‟ny sekoly ny fanabeazana skotisma dia
amin‟ny fotoana tsy hianarana any an-tsekoly ny fotoam-pivoriana; na izany sabotsy
tolakandro na alahady tolakandro. Raha ny Mpanazava ao amin‟ny FLM 67HA dia
ny andro sabotsy no feno skotisma zazavavy mivory eo an-tokotanim-piangonana.
Ny Tily Maitso sy ny Tily Mavo ihany koa dia mivory eo amin‟io fotoana io.
Toy izao hita amin‟ny fafana izao ny isan‟ny beazina sy ny mpiandraikitra
tonga mivory:

80
 Fafana fahavalo: ny fahavitrihan‟ireo mpikambana tonga mivory.
Ny isan‟ny beazina sy ny Ny tonga mivory
mpiandraikitra
Sampana Beazina Mpiandraikitra Beazina Mpiandraikitra
Mavo 32 5 20 2 na 1
Maitso 20 5 8 2 na 1
Mena 12 3 5 2 na 1
Loharanon-kevitra : FSFLM 67ha

Ny antony mahavitsy ny mpiandraikitra tonga mampivory dia noho ny

fizarazarana andraikitra. Izany hoe efa samy manana ny fotoana hampivoriany ny
tsirairay ka izay mitarika amin‟iny no tsy maintsy tonga fa tokony hisy kosa hafa
manampy azy.
Ho an‟ny beazina kosa ny mampavitrika azy mivory dia:
Eo aloha ny fiarahana amin‟ny namana, indraindray koa noho ny
fampirisihan‟ny ray aman-dreny, ary ny fanabeazana ataon‟ny mpiandraikitra izay
arahina lalao.
Ny antony tsy mampavitrika ny ankizy mivory:
Noho ny fianarana; ny tsinjaran-taona ny isan-tsampana dia eo amin‟ny fotoana
fanalana fanadinam-panjakana ka ahitana ankizy maro miatrika izany ny isan-
tsampana. Eo koa ny hakamoana madinidinika.
Na eo aza izany rehetra izany dia mandrisika ny ankizy hivory hatrany ireo
mpiandraikitra. Ireo izay tonga mivory matetika dia atao ho fakan-tahaka ho an‟ny
rehetra; ireo izay tsy tonga matetika kosa dia andehanana any an-tranony anaovana
“visite des parents” mba hahalalana ny antony tsy mahatonga azy mivory. Mandray
ny andraikiny ihany koa ny sokajy tsirairay ka mampirisika ny iray sokajy aminy
mba hazoto mivory. Misy mantsy ny valisoa azo ho an‟ireo izay sokajy mazoto
mivory indrindra (ohatra: mihena ny saran-dasy).
Samy ahitana ny fahavitrihana sy ny tsy fahavitrihana mivory eo amin‟ny
Mpanazava sy ny Tily fa hita ho maro kokoa ny Tily mazoto mamonjy fivoriana. Izy
ireo rahateo ihany koa no maro an‟isa ao amin‟ny fikambanana. Matetika mantsy dia
ny zazalahy na ny tovolahy no liana amin‟ny skoto noho izy mifanakaiky amin‟ny

81
tafika (ohatra: miaramila, zandary, pôlisy) ny fombafombany. Amin‟ireny rahateo
dia ny lehilahy no maro an‟isa.

2.5.3.2. Hetsika samihafa

Raha hivory fotsiny no hanaovana skoto dia mety tsy ahitana fahavitrihana fa
misy ny hetsika izay tanterahina. Eo ny hetsika ao am-piangonana, ary koa ny hetsika
ivelan‟ny fiangonana.

c) Hetsika ao am-piangonana
Amin‟ny maha sampana velona ny skotisma ao amin‟ny fiangonana dia tsy
afa-miala amin‟ny adidy aman‟andraikitra ao am-piangonana izy. Ny krismasy, ny
vokatra isan-tsampana sy ny hetsika maro hafa. Amin‟ireny hetsika ireny dia efa
voazara ny andraikitra.
Eo amin‟ny vokatra ohatra, manomana sakafo ny skoto ary hamidy eo an-
tokotanim-piangonana izany. Misy ihany koa ny valopy zaraina amin‟ny mpiangona.
Ny vola azo amin‟ireny dia misy mankany amin‟ny fiangonana ary misy ny ho
an‟ny fikambanana. Samy manana ny sakafo hamidiny ny isan-tsampana ary samy
mandamina ny fikarakarana azy.

Sampana Mavo: “sandwich”. Miara-miantsena amin‟ny mpiandraikitra izay

lehibebe izany hoe ireo zokin‟ny tarika fa ny mpiandraikitra ihany no manomana azy
any an-tokantrano. Ireo zokinjokiny no noraisina noho izy ireo mahazaka entana;
raha ireo katitakely mantsy no entina dia manjary izy ireo indray no enta-mavesatra
ho an‟ny mpiandraikitra eny an-tsena.

Sampana Maitso: “composé”. Miara-miantsena sy miara-manomana azy

amin‟ny alina any an-tranon‟ny mpiandraikitra izay afaka. Fotoana iray ihany koa io
alina io mba hahafahan‟izy ireo mifankahafantatra bebe kokoa.

Sampana Mena: “lasopy”. Amin‟ny maha zokiny azy sy efa azo atokisana azy
dia zaraina ny andraikitra (“pate”, totonkena sy ny hanitra samihafa, atody…) samy
maka izay hataony ny tsirairay.
Fampianarana azy sahady izany rehetra izany hiatrika ny fiainana ary
hifankahalalany misimisy kokoa.

82
 d) Hetsika ivelan’ny fiangonana
Ireto rantsana efatra ireto no andraisan‟ny MEM anjara amin‟ny hetsika
ivelan‟ny fiangonana
- Eo ny faritra misy azy: faritra I
- Eo amin‟ny faritany: faritany Analamanga Afovoany
- Eo amin‟ny faritanin‟Analamanga
- Eo amin‟ny FSFLM, MTEM, FSM, SZM, AMGE
Ireto ny santionany amin‟ireo handraisana anjara ao: fifaninana ara-teknika
“concours technique”, ny noely, ny fiarahabana noho ny fahatratrarana ny taona
vaovao…
Any am-piandohan‟ny taom-panabeazana dia efa tokony ho fantatry ny
fivondronana izay hetsika misy amin‟ireo ka manao izany ao anaty fandaharam-
potoanany ny isan-tsampana. Raha sanatria misy tsy fahafahan‟ny fivondronana na
ny sampana dia mandefa solontena vitsivitsy avy amin‟ny Tily sy ny Mpanazava ny
fivondronana.

83
 Famintinana ny toko fahatelo

Ho fanaporofoana fa tena fanabeazana skoto marina no misy ao amin‟ny MEM

dia nojerena ny fampiharan‟ireo mpikambana isan-tsampana ny lalàna najoro. Hita
teo fa tsy tanteraka zato isan-jato ny fampiharana izany na dia hita aza fa mangeja
tokoa ilay lalàna. Nisy kosa nefa fiezahana nataon‟ireo mpanabe mba hampiharan‟ny
tsirairay izany. Nandray ihany koa isika sahanasa telo isan-tsampana: ny sakafo ara-
pahasalamana, ny tantaran‟ny skoto maneran-tany ary ny voka-dratsin‟ny firaisana
ara-nofo aloha loatra. Natao hifanaraka amin‟ny taona sy ny filan‟ny beazina ireo ary
hita fa tsy mifanalavitra amin‟izay takin‟ny vaninandro ankehitriny. Na dia eo aza
izany dia hita ho vitsy ny fahavitrihan‟ireo mpikambana noho ny antony samihafa.
Miezaka hatrany kosa anefa izy ireo hamita ny adidy aman‟andraikiny eo anivon‟ny
fiangonana sy any ivelany.

Famintinana ny fizarana faharoa

Toy izao ny raha fintinina ny voalaza tao amin‟ny fizarana faharoa. I Baden
Powell no niandohan‟ny fikambanana skotisma izay tsy mitsahatra mirobororobo
ankehitriny. Mikendry indrindra ny hanabe ireo tanora amin‟ny lafiny rehetra izy ity
mba hananany tanora vanona, mandray andraikitra sy matahotra an‟Andriamanitra.
Amin‟ny alalan‟ireo fomba fanabeazana skoto no anatanterahana izany. Ny
Mpanazava Eto Madagasikara ao amin‟ny FLM 67ha no nijerena ny fampiharana
izany. Izy io dia fikambanana skotisma zazavavy eo anivon‟ny finoana Prôtestanta.
Ny rafi-pandaminana sy ny sahanasa ary ny lalàna no isan‟ny fomba skoto
ampiasaina entiny hanabeazana ireo tanora zazavavy ao aminy. Ankoatra izay anefa
dia nampahafantarina tao koa ireo mpikambana zazavavy ao amin‟ny FSFLM 67ha
sy ny fahavitrihan‟izy ireo tarafina eo amin‟ny hetsika ataony.

84
 Fizarana fahatelo

FANABEAZANA ZAZAVAVY AO AMIN’NY

MPANAZAVA MANOLOANA NY SKOTISMA
TANORA ADVANTISTA
 4. FIZARANA FAHATELO: fanabeazana zazavavy ao amin’ny
Mpanazava manoloana ny fanabeazana skotisma Tanora Advantista

Ato amin‟ity fizarana fahatelo farany ity no handraisana fikambanana skotisma

iray izay mbola vitsy mpahafantatra, dia ny Tanora Advantista izany. Fikambanana
skotisma efa ela nijoroana ary manana ny maha izy azy eo amin‟ny sehatry ny
fanabeazana ny tanora. Hotsinjaraina ho toko telo ny asa fanadihadiana eto.
Voalohany, ny mahakasika ny Tanora Advantista. Manaraka izany, fampitahana ny
fanabeazana ny Tanora Advantista sy ny Mpanazava. Farany, nandritry ny fotoana
nanaovana ity asa ity sy nirotsahana an-tsehatra dia nisy ny olana sy vahaolana ary
ny soso-kevitra entinay manatsara ny sehatry ny fanabeazana.

4.1. Ny Tanora Advantista

Ny fikambanana Tanora Advantista na “Jeunesse Adventiste” (JA) dia
sampana iray mijoro ao amin‟ny fiangonana advantista mitandrina ny andro fahafito.
Manana ny mampiavaka azy ny fikambanana izay hovelabelarina eto ny
sasantsasany izay mifandraika amin‟ity asa fikarohana ity. Voalohany aloha, hilaza
izahay ny antony nifidiananay ny Tanora Advantista. Manaraka izany, ny tantarany
sy ny mahakasika ny Tanora Advantista Ao Androndra Ampamantanana, eo koa ny
antom-pisiany. Faranana kosa izany amin‟ny firafitry ny fikambanana.

3.1.6. Ny anton’ny safidy

Nahoana tokoa moa no Tanora Advantista no nofidiana anaovana fampitahana

amin‟ny MEM. Raha ny marina nefa dia skoto laika no tokony horaisina amin‟izay
mety ho hita ny anjara toeran‟ny finoana eo amin‟izy ireo. Nisafidy manokana ny
Tanora Advantista izahay satria:

- Fikambanana efa ela nijoroana nefa azo lazaina fa mbola vitsy mpahafantatra;
- Noho izy tsy ao anatin‟ny Firaisan‟ny Skotisma Malagasy (FSM);
- Skoto amin‟ny fiangonana zandriny izy
- Manambatra ny fitaizana ny zazalahy sy ny zazavavy izy.

85
 3.1.7. Ny tantaran’ny Tanora Advantista
Tamin‟ny taona 1878 dia niezaka nanangana fikambanan‟ny tanora tao
amin‟ny fiangonan‟ny Hazelton any Michigan Etats-Unis i Luther WARREN
(14taona) sy i Hary Fenner (17taona). Nanam-paniriana ny hanangana izany
fikambanan‟ny tanora izany koa ry zareo advantista tany Australie ny taona 1892. Ny
taona 1893 izany vao tafatsangana tao amin‟ny Lincoln College (Nebraska).
Nanomboka teo dia maro ny fikambanana tanora advantista niorina tamin‟ny
firenena maro.
Ny taona 1901 vao notoavina tao amin‟ny “Conférence générale” (rafitra faran-
tampony) ny handrindrana ny asan‟ny fikambanan‟ny tanora ka ny Departemanta
iray ao amin‟ny fiangonana antsoina hoe sekoly sabata no niandraikitra izany.
Ny taona 1907 kosa vao nahaleo tena tanteraka ny departemantan‟ny tanora.
Mpanompo Vonona (MV) na “Missionnaire Volontaire” no niantsoana azy
tamin‟izany. Taty aoriana vao novana ho “Jeunesse Adventiste” (JA) na Tanora
Advantista. Tamin‟izany mbola nitambatra ny ankizy sy tanora fa ny taona 1909 vao
nosarahina izany.
Raha ireo daty ireo no jerena dia efa ela no nijoroan‟ny JA raha oharina
amin‟ny skotisma naorin‟i BiPi tamin‟ny 1907. Ny taona 1909 kosa nefa vao
natsangana ny antoko voalohany ary nanaovana ny lasy andrana tany amin‟ny Nosy
Brownsea. Ny taona 1922 kosa ny JA vao nanao ny lasy lehibe voalohany tany
Michigan. Ny lasy izay isan‟ny kolontsaina skoto.
Izany hoe, mbola fikambanana tsotra fotsiny ny JA tamin‟izany. Taty aoriana
vao hita fa mifanakaiky amin‟ny fomban‟ny skoto ny zavatra ataony ; ka ilazana azy
fa skotisma izy.

3.1.8. Ny Tanora Advantista ao Androndra Ampamantanana

Ny fiangonana Advantista ao Androndra Ampamantanana dia ao anatin‟ny
Boriborintany Antananarivo fahefatra.
Marihina fa rehefa misy fiangonana iray mitsangana dia atsangana avokoa ny
sampana rehetra misy ao amin‟ny fiangonana advantista.
Niara-nitsangana tamin‟ny fiangonana advantista Androndra izany ny JA tao
amin‟io fiangonana io. Ny 31 Mars 1991 kosa vao notokanana tamin‟ny fomba

86
ôfisialy ny fikambanana. Mahatratra hatrany amin‟ny 75% ny mpiangona ao dia JA
avokoa. Saika ny 66% dia vehivavy avokoa.

3.1.9. Ny antom-pisiany
Isan‟ny fikambanana mandray anjara amin‟ny fampivelarana ny tanora
amin‟ny ara-tsaina, ara-batana, ara-piarahamonina, ary ara-panahy ny JA. Ireto
teboka telo ireto ny fototra ijoroany:
- Ny teny baiko: “ny fitiavan‟i Kristy no manery anay”
- Ny tarigetra: “ny hafatry ny fiverenan‟i Kristy ho maneran-tany
amin‟izao taranaka misy izao”
- Ny tanjona: “hamonjy ny olona ho afaka amin‟ny fahotana, hitarika ho
amin‟ny fanompoana”
Ireo teboka telo ireo no iainana ary dia voizina isaky ny manao fifamoriana
amin‟ny fomba skoto. Raha dinihina dia hita fa mitovy amin‟ny fototra telon‟ny
skotisman‟i Bipi hoe ny adidy amin‟ny tena, ny adidy amin‟ny hafa ary ny adidy
amin‟Andriamanitra. Fa mifototra kokoa amin‟ny ara-panahy ny JA.

3.1.10. Ny firafitry ny fikambanana Tanora Advantista

Toy ny fikambanana rehetra dia manana ny firafetany ny fikambanana Tanora
advantista. Mizara roa ny rafitra aseho eto satria misy ny rafitra ankapobeny iarahany
amin‟ny fiangonana; misy kosa anefa ny rafitra anatin‟ny sampana Tanora
Advantista. Ankoatra izay dia aseho ato koa ny voady sy lalànan‟ny Tanora
advantista satria araka ny rafitra anatin‟ny sampana dia samy manana ny lalànany sy
ny voadiny ny isaky ny klioba.

3.2.4.1. Ny rafitra ankapobeny iarahana amin’ny fiangonana

Manana ny firafetany ny JA, izay miainga any amin‟ny faran-tampony ary
mipaka hatrany amin‟ny farany ambany. Toy izao hita amin‟ny kisary izao:

87
 Kisary fahasivy: ny firafitry ny JA maneran-tany
Conférence générale

Division

Union

Fédération

Région

District

Eglise
Loharanon-kevitra: JA Androndra

Toy izao kosa ny fanampim-panazavana mikasika ireo:

Ny « conférence générale » izay nogasiana hoe Kaonferansa jeneraly no
rafitra faran-tampony. Any Battele Creek, Etats-Unis ny foiben-toerany.
Ny “Division” na Diviziona dia fizarazarana isaky ny kaontinanta: Amerika,
Afrika, Asia, Eoropa. Any Afrika Atsimo no misy ny foibeny.
Ny“Union” na Iniona dia fizarazarana isaky ny fari-dranomasina. I
Madagasikara ohatra dia tafiditra aty amin‟ny vondron‟ny “Ocean Indien”.
Ny “Fédération” na Federasiona kosa dia isaky ny firenena. Ny eto
Madagasikara izao dia misy ny “Fédération Madagascar centre”, ka mitsinjara isaky
faritany enina.
Ny “Région” na Faritra indray dia rafitra isam-paritra roa amby roapolo.
Ny “district” na ditrika kosa dia rafitra ao anatin‟ny Faritra. Ka ao anatin‟ny
faritra tsirairay dia ahitana distrika maromaro.
Ny “Eglise” na Fiangonana indray dia rafitra ao anatin‟ny Fiangonana. Ka
Distrika iray dia ahitana Fiangonana maromaro.

88
 Raha izay àry ny rafitra ankapoben‟ny JA izay isolony tena amin‟ny alalan‟ny
fiangonana. Izao kosa isika dia hiditra amin‟ny rafitra anatin‟ny JA.

3.2.4.2. Ny rafitra anatin’ny sampana Taora Advantista

Tahaka ny hita tany amin‟ny Mpanazava dia ahitana sampana maromaro ihany
koa ny JA. Klioba “club” no iantsoany azy. Ahitana klioba 4 ao amin‟ny JA izay
mitsinjara araky ny taona, toy izao hita amin‟ny kisary izao:

Kisary fahafolo: ny firafitry ny sampana Tanora Advantista

SAMPANA TANORA
ADVANTISTA

TANORA
AINE
ZANDRINY

MPISANTA 4. MPISAVALA AMBASADA

TRA LANA ORO TANORA
6–9 10 – 15 16 – 21 ZOKINY
TAONA TAONA TAONA 22 – 30
TAONA +
Loharanon-kevitra: JA Androndra, 2015

Marihina fa tsy misy fanasokajiana ny maha lahy na ny maha vavy fa miaraka

daholo ny rehetra.

Handeha indray àry hovahavahantsika ny isaky ny klioba tsirairay.

a) Ny tanora zandriny
Araka ny teo amin‟ny kisary dia hita fa mizara roa ny tanora zandriny, ny
Mpisantatra sy ny Mpisavalalana.

89
  Ny Mpisantatra
“Aventurier” no fiantso azy amin‟ny teny frantsay. Dingana voalohany ho
an‟ireo ankizy beazina ao amin‟ny JA ny klioban‟ny Mpisantatra. Natao ho an'ireo
ankizy 6 ka hatramin'ny 9 taona. Manana ny fanamiany, ny mari-pandrosoany, ny
voady sy ny lalànany, ny marika famantarana ary fampianarana mampiavaka azy
manokana ny fikambanana. Ao anatin‟ity klioba ity dia ahitana kilasy 4, araky ny
taona moa ny fandaminana nanaovana izany, ireto avy izany:
Kisary faharaikambinifolo: ny firafitry ny klioba ny Mpisantatra

KLIOBAN'NY
MPISANTATRA

6 TAONA 7 TAONA 9 TAONA

8 TAONA
TANTELY TANAMASOAN TANANA
MPANORINA
MAZOTO MIASA DRO MANAMPY

Loharanon-kevitra: JA Androndra, 2015

Isan-taona, misy ny fanadinana alohan‟ny iakaran‟ny ankizy amin‟ny kilasy
manaraka. Rehefa mahatanteraka izay takin‟ny kilasim-pandrosoana ny mpisantatra
dia mahazo ny famantarana ny mari-pandrosoany. Kilasim-pandrosoana apetaka eo
amin‟ny paosy.

90
 Sary fahavalo: ireo mpikambana ao amin‟ny Klioban‟ny Mpisantatra.

Loharanon-kevitra: JA Androndra, 2015

 Ny Mpisavalalana
“Explorateur” no iantsoana azy amin‟ny teny frantsay. Ny fikambanan'ny
Mpisavalalana dia natokana ho an'ny ankizy 10 ka hatramin'ny 15 taona, ka natao
indrindra mba hahamora ny fandrosoana ara-panahy, ara-batana ary ara-piaraha-
monina. Manana ny mari-pandrosoana, fanamiana sy marika mampiavaka azy, ny
voady sy ny lalànany. Misy kilasy 6 mitsinjara araka ny taona ao amin‟ny klioban‟ny
Mpisavalalana, ireto avy izany:

91
 Kisary faharoambinifolo: ny firafitry ny klioban‟ny Mpisavalalana

KLIOBAN'NY
MPISAVALALANA

MPISAVALALANA
MPISAVALALANA ZOKINY
ZANDRINY

13 TAONA 14 TAONA
10 TAONA 11 TAONA 12 TAONA 15 TAONA
MPAMAKY MPANDEHA
SAKAIZA NAMANA MPANAZAVA MPITARIKA
LAY LAVITRA

Loharanon-kevitra: JA Androndra, 2015

92
 Sary fahasivy: ireo mpikambana ao amin‟ny klioban‟ny Mpisavalalana

Loharanon-kevitra: JA Androndra, 2015

b) AINES
Misokajy ho roa ny klioban‟ny “AINE”, ny Ambasadaoro sy ny Tanora
Zokiny.

 Ny Ambasadaoro
Ny Ambasadaoro dia ireo miofana hanao asa fitoriana fotsiny, ary misahana ny
raharaha ao am-piangonana. Manana fomba fiasa voarafitra sy voalamina tsara ny
Ambasadaoro mba hahatonga azy ireo handray anjara mavitrika ao amin‟ny
fiangonana misy azy eo an-toerana sy maneran-tany. Toy izao hita amin‟ny kisary
izao izany.

93
 Kisary fahateloambinifolo: ireo fomba fiasa fito ny Ambasadaoro

KLIOBAN'NY
AMBASADAORO

1. MAHA IZY NY TENA (PERSONALITE)

2. FITARIHANA ( LEADERSHIP)
3. FITORIANA (EVANGELISATION)
4. ASA FANASOAVANA ( ŒUVRE COMMUNAUTAIRE)
5. ASA MAHAVELONA ( JEUNE AU TRAVAIL)
6. FANAMBADIANA ( LA VIE DES JEUNES)
7. FAHAIZA-MANAO ( DISTINCTION / BADGES / ASA
MANAVANANA)

Loharanon-kevitra: JA Androndra

 Ny Tanora zokiny
Ity klioba dia natao ho an‟ireo izay maniry ho tonga Filoha Mpitarika ka
mandray anjara mavitrika ao amin‟ny sampana tanoran‟ny fiangonana eo an-toerana
ary miomana ho mpitarika ireo ankizy ao amin‟ny tanora zandriny. Ireto taranja fito
ireto no imasoany amin‟izany:
- Fandaminana “organization”
- Fitarihana “leadership”
- Fanoloran-tena “commitment”
- Ny maha mpianatra “discipleship”
- Fanompoam-pivavahana “worship”
- Fijoroana vavolombelona “witnessing”

94
 - Fisakaizana am-pirahalahiana na fifandraisam-po “fellowship »

3.1.4.3. Ny voady sy lalàna

Samy manana ny lalàna sy ny voadiny ny klioba tsirairay tahaka ny hita tany
amin‟ny MEM. Ny klioban‟ny “AINE” kosa dia mitovy ny lalàna sy ny voadin‟ireo
klioba roa ao aminy.

Fafana fahafolo: ireo lalàna sy voady isaky ny klioba

Voady Lalàna
Satria tia ahy Jesosy dia 1. Mankatoa
sitrako ny hanao ny 2. Madio am-po
tsara indrindra 3. Marina
mandrakariva. 4. Maha te ho tia Ny Mpisantatra
5. Malina « Aventurier »
6. Mahalala fomba
7. Tia manampy
8. Faly mandrakariva
9. Miahy
10. Mahay manaja
Noho ny 1. Mandinika fiambenana maraina
fahasoavan‟Andriamani isan‟andro
tra, dia sitrako ny 2. Manao izay anjara asako am- Ny
toetrako : ho madio, pahatokiana Mpisavalalana
marina, maha-te ho tia, 3. Mitandrina sy mikarakara tsara ny « Explorateur »
mahatoky. Sitrako ny vatana
hitandrina ny 4. Manaja olona sy Mankato
lalànan‟ny 5. Mijery olona manatrika tsara
mpisavalalana. Sitrako 6. Mamindra moramora ao am-
ny ho piangonana
mpanompon‟Andriama 7. Mihira mandrakariva ao am-po
nitra sy hihavana 8. Mikarakara ny

95
 amin‟ny olona rehetra. raharahan‟Andriamanitra

Noho ny fitiavako an‟i 1. Mandinika fiambenana maraina Ainés : ny

Jesosy Tompo, dia isan‟andro Ambasadaoro sy
mivoady aho ny 2. Manao izay anjara asako am- ny Tanora Zokiny
handray anjara pahatokiana
mavitrika amin‟ny asa 3. Mitandrina sy mikarakara tsara ny
fikambanan‟ny tanora vatana
Advantista, sy hanao 4. Manaja olona sy Mankato
izay azoko atao 5. Mijery olona manatrika tsara
hanampiana ny hafa, (fiheverana vazaha)
ary hamita ny asa 6. Mamindra moramora ao am-
fitoriana ny filazantsara piangonana
maneran-tany. 7. Mihira mandrakariva ao am-po
8. Mikarakara ny
raharahan‟Andriamanitra

Loharanon-kevitra: JA Androndra

Ny voady dia atao aorian‟ny fisoratana anarana hiditra ho mpikambana ao

amin‟ny JA. Marihina fa misy fampianarana sy torolalana alohan‟ny hanaovana
voady satria eo anatrehan‟Andriamanitra sy ny fiangonana no anatanterahana izany.
Mitovy tanteraka amin‟ny voalaza ao amin‟ny Rakibolana Malagasy ny heviny
“fianianana na fanomezan-toky eo imason’ny Eglizy”43. Fanekena izy raha any
amin‟ny Mpanazava.
Ny lalàna kosa dia fitaovana iray entina ifehezana ny ankizy sy ny tanora.
Olombelona tahaka ny rehetra ny JA ka tsy tanteraka. Izany hoe tsy voahaja an-
tsakany sy an-davany io lalàna io. Ny mpiandraikitra kosa anefa dia miezaka ny
manitsy izay hitany fa tsy mety.

43
Op.cit, tak 1032

96
 Famintinana ny toko voalohany
Maro ny antony nanosika anay nisafidy ny skotisma Tanora Advantista. Teo
ohatra ny fisian‟io fikambanana io izay efa ela tokoa raha ny hita teo amin‟ny
tantarany. Nahalalana ny momba an‟io fikambanana io bebe kokoa ny fanaovanay
firotsahana an-tsehatra tao amin‟ny Tanora Advantista tao amin‟ny fiangonana
mitandrina ny andro fahafito ao Androndra Ampamantanana. Ka fantatra
tamin‟izany ny antom-pisian‟ny fikambanana sy ny fananany rafitra miavaka, na eo
anivon‟ny fiangonana izany na eo anivon‟ny sampana Tanora.

97
 3.2. Fampitahana ny fanabeazana ny Tanora Advantista sy ny
fanabeazana ao amin’ny Mpanazava
Maro ny fikambanana skotisma ankehitriny, izay tsy mitsaha-mitombo na ny
fikambanana na ny mpikambana. Izany indrindra no tokony hanaovana fampitahana
amina fikambanana skotisma hafa. Eto dia ny Mpanazava Eto Madagasikara sy ny
Tanora Advantista no ampiharana izay. Lafin-javatra roa no dinihina amin‟izany dia
ny fitoviany sy ny fahasamihafany.

3.3.4. Ny itovian’ny fikambanana roa tonta

Na dia fikambanana samy manana ny hanitra ho azy aza ny MEM sy ny JA dia
tsapa ihany fa misy teboka iraisany. Eo aloha ny maha fanabeazana skotisma azy,
manaraka izany ny fanomezana solon‟anarana ary indrindra ny maha fanabeazana
ara-pinoana azy.

3.3.4.1. Fanabeazana skotisma

Samy mitonona ho fikambanana skoto ny roa tonta. Ireto no teboka iraisany
mahakasika izay fanabeazana skotisma izay: ny fibeazan-tenan‟ny tsirairay, ny
ankalamanjana, ny teknika skoto ary ny tarazo.

a) Ny fibeazan-tenan’ny tsirairay
Hanamarihana ny fivoaran‟ny ankizy tsirairay sy ho fandraisany anjara
amin‟ny fampivoarany ny tenany dia misy ny fanomezana azy mari-pankasitrahana.
Ny ao amin‟ny MEM dia amin‟ny alalan‟ny dingana sy talenta izany.
Raha ny ato amin‟ny JA indray dia amin‟ny alalan‟ny fanomezana mari-
pankasitrahana amin‟ny alalan‟ireo asa manavanana sy ny kilasim-pandrosoana.
Samy ho hitantsika ao amin‟ny tovana ny andinindinin‟izany.

b) Ny ankalamanjana
Raha vao miresaka hoe fanabeazana skoto, dia teny tsy azo ialana mihitsy ny
hoe « ankalamanjana ». Fomba iombonan‟ny skoto maneran-tany io ary toerana tsy
maintsy lalovan‟izay rehetra milaza fa nanao skoto.

98
 Eny ankalamanjana no ifandraisana bebe kokoa amin‟ny natiora, maro ny
voka-tsoa entiny eo amin‟ny vatana:
- Ny Vokatra ara-tsaina.
Mitarika ny beazina hanana toe-tsaina matanjaka, tia karokaroka, tsy
mihemotra ary manana faharetana.
- Ny Vokatra ara-batana
Matanjaka ara-batana ny ankizy zatra miaina ankalamanjana, izany hoe zaza
manana taova salama vokatry ny fihenjena sy fifohana rivotra madio eny an-tsaha
rehetra eny.
- Ny vokany ara-panahy
Manampy tsara ny fahatsapan‟ny ankizy ny fisian‟Andriamanitra ny
fahafantarana ny zavatra hitany eny ankalamanjana. Mila ampahitana ny karazan-
javaboary sy ny fiainan‟ireo biby samihafa ny ankizy. Ireny no manamafy ny zavatra
efa nampahafantarina azy mikasika an‟Andriamanitra. Izany hoe hitan‟ny ankizy
amin‟ny alalan‟ny asa tanany ilay Andriamanitra.

c) Ny teknika skoto
Ny teknika skoto no isan‟ny mahaliana ny ankizy sy ny tanora hirotsaka
amin‟ity fikambanana ity, ireto misy santionany telo izay isany mampalaza ny
skotisma.

 Môrsa
I Samuel Finley Breese no niandohan‟ny môrsa na “morse”. Ny taona 1837 no
namoronany ny ABD môrsa, izay niarahany tamin‟i VAIL ka nampalaza azy
maneran-tany. Ity môrsa ity dia kaodina telegraphy amin‟ny alalana marika lava sy
fohy. Navadiky ny skoto ho azo ampiasaina amin‟ny alalan‟ny teboka sy tsipika izy
io ka toy izao no fivaokany.
A: . - J: . - - - S: . . .
B: - . . . K: - . - T: -
C: - . - . L: . - . . U: .
D: - . . M: - - V: . .
E: . N: - . W: . - -

99
 F: . . - . O: - - - X: - . . -
G: - - . P: . - - . Y: - . - -
H: . . . . Q: - - . - Z: - - . .
I: . . R: . - .

Ataon‟ireo skoto fomba fampitana hafatra izy ity, izany hoe karazana lalao.
Amin‟ny ankapobeny dia sarotra ny miezaka mitadidy azy ity ary tsy mbola nahita
izahay olona nahafehy izany.

 Ny mari-dalana
Ny mari-dalana na « signe de piste » dia kaody fanaon‟ny skoto eny amin‟ny
lalana. Amin‟ny alalan‟ny mari-dalana no amantarana ny toerana aleha sy ny fomba
tokony hatao. Ireto misy ohatra vitsivitsy:

# × →
Manomboka ny lalana Lalana mitohana Lalana haleha

Azontsika jerena any amin‟ny tovana ireo mari-dalana hafa.

 Vona

Ny vona dia haitao na fomba famatorana zavatra amin‟ny alalan‟ny tady ho

amin‟ny zavatra iray voafaritra mazava tsara. Tena ilain‟ny skoto ny vona, indrindra
rehefa eny ankalamanjana, entina anamboarana koja. Misy karazany maro ny vona,
ary mandeha araka ny ambaratonga misy ny tsirairay ny fianarana azy. Indreto aloha
misy ohatra vitsivitsy mahakasika izany:

100
 Sary fahafolo: ireo karazana vona fampiasan‟ny skoto
Vona fisaka: natao hampifandraisana tady roa, azo atao fitaovana fametrahana
zavatra toy ny borosy nify.

Vona baraingo: natao ho fanantonana zavatra toy ny fanantonana akanjo (porte

manteau).

Loharanon-kevitra:
https://www.google.com/search?q=noeud+vona&tbm=isch&tbo=u&source=un
iv&sa=X&ei=aUqRVdaDFsKsU6XahcgF&ved=0CE4Q7Ak&biw=1280&bih=
91

d) Ny tarazo
Ireto ny tarazo iombonan‟ny MEM sy ny JA: fifandraisana amin‟ny tanana
havia sy ny fanamiana.

 Mifandray amin’ny tànana havia :

Nandritra ny fampandrian-tany nataon‟i Baden Powell tany Afrika dia nihaona
tamin‟ny lehiben‟ny foko Ashanti izy izay nanolotra azy ny tanana ankaviany. Izany
dia mariky ny fifampitokisana sy filazana hoe mahery fo. Ankehitriny kosa dia
mariky ny fifampitokisana sy firahalahiana amin‟ny skoto maneran-tany ny

101
 fifandraisan-tanana ankavia. Hoy i BiPi hoe: « raha misy vahiny mampiseho ny
marika skoto, dia atolory azy avy hatrany ny fiarahabany ka mifandraisa amin‟ny
tànana havia »44.

 Fanamiana :
Ny fanamiana dia anisan‟ny tarazo skoto tranainy sy lehibe indrindra. Saika ny
fikambanana skoto maneran-tany dia manao fanamiana daholo fa ny lokony sy ny
bikany no misy fiavahany kely indraindray.
Manana anjara asa telo ny fanamiana, ireto avy izany:
1- Mariky ny fiombonana: Ny fanamiana no marika hifankahafantaran‟ny
skoto samy skoto; ny fivondronana misy azy, ny fikambanana misy azy Mpanazava,
Tily, Antily, Kiady, Fanilo, JA sns …Ny fanamiana no manala ny tsy fitovian-
tsaranga, ny fihodirana sy ny firazanana. Ny fanamiana no marika mampiray sy
mampiseho ny firahalahian‟ny skoto eran-tany.
2- Seho ivelany eo imasom-bahoaka: Ny fanamiana no hahafantaran‟ny
vahoaka mpiray monina ny skoto.
3- Fampiasa amin‟ny andavanandrom-piainana: Ny fanamiana dia azo
ampiasaina amin‟ny zava-mitranga rehetra fa tsy akanjo fitondra mianjaika fotsiny
akory. Ka tsy maintsy tsara zaitra tsara, azo hiatrehana tsara ireo sahanasa rehetra sy
voina mety mitranga. Ny folara ohatra dia azo anaovana bandy “bandage” sy tohatra,
ny lobaka kosa azo anaovana fitondrana marary “brancard”.
Ny loharano niavian’ny fanamiana:
Tany am-piandohan‟ny lasy natao tany amin‟ny nosy Brownsea tamin‟ny taona
1907, dia tsy nisy nitondra fanamiana ireo zatovo nanatrika ny lasy. Mba hanavahana
ireo sokajy kosa dia nasian‟i Baden Powell vona teo amin‟ny sorok‟ireo zatovo ireo,
ary “fleur de lys” vita tamin‟ny varahina teo amin‟ny tratra ankavia. I Baden Powell
kosa nanao lobaka, ary miforitra ny tanan‟akanjony, Kravaty ary satroka bory sofina,
Pataloa hatreo ambony lohalika, ba kiraro lava sy kiraro maity. Taona vitsivitsy taty
aoriana dia nanome toro marika amin‟izay i Baden Powell ny amin‟izay tokony ho
endriky ny fanamiana, izay nalainy tahaka tamin‟ny pôlisy miaramila“police

44
Ndao hanao skoto : «Si un étranger vous fait le signe scout, rendez-lui tout de suite son
salut et tendez-lui la main gauche.», tak 45

102
 militaire” afrikana tatsimo tamin‟ny fiandohan‟ny taon-jato faha XX. Ireto kosa ny
loko izay natolotr‟i BiPi azo hisafidianana: kaki, volon-davenona, manga, maitso. Ny
fanamiana dia afaka miaro amin‟ny hafanana sy ny hatsiaka.

3.3.4.2. Ny “totémisme”
Raha vao miresaka hoe “totémisation” dia tonga ao an-tsaina avy hatrany ny
foko Indiana izay nipetraka any Amerika sy ny “mât-totem” na tsato-kazo misy
sarim-biby vita sokitra.
Voasokajy ao anatin‟ireo teôria diso momba ny fivoaran‟ny fivavahana ny
« totémisme », izay nahazo vahana tamin‟ny tapany faharoa ny taon-jato faha XVII,
mifanandrify indrindra amin‟ny toe-tsaina evôlisiônisma. Taterin‟i PANOFF (M) sy i
PERRIN (M) ao amin‟ny bokiny mantsy fa : « misy ifandraisany amin’ny tarika
amam-poko mitsitokotoko ny biby na zava-maniry. Ka io biby na zava-maniry io no
antsoina hoe « totem », mety hivavahana sy hatahorana izy io na heverina ho razam-
ben’ilay vondrona »45.
Aty amin‟ny skotisma dia fanomezana solon‟anarana olona iray na
vondron‟olona iray ny “totémisme”.
Ara-tantara, tamin‟ny taona 1896 nandritra ny fanafahana ny Matabélés (foko
iray ao afrika) dia nomen‟ireo anaram-bositra hoe “Impeesa” na “Ambodia tsy mba
matory” (Le loup qui ne dort jamais) i Baden Powell. Izany hoe, anaram-biby ny
solon‟anarana omena. Amin‟izany dia tokony ho hain‟ilay tompona anararana ny
toetra sy fihetsik‟ilay biby. Izany hoe raha misy toetra ratsy nataonao dia tokony tsy
hatao intsony fa soloina ny toetran‟ilay biby izay heverina ho mety. Toa manamafy
ilay famaritana nataon‟i Lévi-Strauss izany fanazavana izany. Izy izay nanambara fa
hevi-dravina (illusion) ny antsoina hoe “totemisme”. Aminy “ny totemisme dia
fomba fijery ivelan’ny fiarahamonina ka miendrika fanalana fanahy ratsy, izay tsy
afa-miaraka amin’ny fiheverana fa tsy maintsy misaraka ny olona sy ny zava-boary,

45
PANOFF (M) & PERRIN (M), Dictionnaire de l’ethnologie : « Ce systèma repose sur la
relation existant, dans une société segmentée, entre un ensemble d’animaux ou plus
rarement de végétaux ou de phénomènee naturels et un ensemble de groupes humains. ( )
L’animal ou le végétal associé à chaque groupe est appelé « totem ». Souvent, mais pas
toujours, le totem est l’object d’un culte, d’une vénération. ( ) Soit considéré comme
l’ancêtre du groupe. », tak 257.

103
 fiheverana izay takian’ny fisainana kristiana.”46 Iraha-mahalala fa manankina ny
fitaizana amina fivavahana ny skotisma, ary misy amin‟izy ireny manaraka ny
finoana kristiana. Ny skotisma nefa dia miezaka mifandray akaiky amin‟ny zava-
boary rehetra.
Nanolo-kevitra i BiPi mba tsy hanaovana ny anarana ho rajako satria ny rajako
dia tsy manana fandanian‟andro afa-tsy ny mibitabitaka fotsiny47. Ny ao amin‟ny JA
indray dia ny liona no tsy azo atao solon‟anarana, satria misy ilay teny hoe “le lion
est le roi”. Noraisiny amin‟ny finoana izany ka i Jesoa Kristy irery ihany no
mpanjaka. Iaraha-mahalala fa isan‟ny fady ny finoana advantista ny kisoa. Io biby io
anefa dia azo atao “totem” ao aminy. Lazainy moa fa ireo kisoa namindran‟i Jesoa ny
fanahy ratsy namatotra ny olombelona dia efa maty nivarina any an-kady. Araka ny
voka-pikarohana vao haingana dia azo hitsaboana ny hoditry ny olombelona ny
hoditra kisoa. Azo heverina fa isan‟ny toetra tsara ananany izany fiarovana ny olona
izany.
Ity resaka “totémisme”, dia azo heverina ho kolontsaina nindramina tamin-dry
zareo Indiana izany.

3.3.4.3. Fanabeazana mifototra amin’ny finoana

Amin‟ny maha sampana ny MEM ao amin‟ny fiangonana dia tsy afa-misaraka
aminy ny fivavahana. Tsy ampy ny ankizy anefa ny 10 minitra isaky sabotsy
ianarana ny soratra masina, ka ho fampiainana izany dia tsy maintsy mianatra sekoly
alahady ny ankizy.
Tena zava-dehibe ny fianarana soratra masina ato amin‟ny JA, ny fiangonana
mihitsy no mirotsaka an-tsehatra mampianatra izany. Ny sabata hariva rahateo dia
efa natokana ho amin‟izay fotsiny.

3.3.5. Ny fahasamihafany
Maro ny zavatra tsy hitovian‟ny fikambanana JA sy ny MEM. Lafiny enina no
aseho eto, ireto avy izany: eo amin‟ny fotoana, ny fanasokajiana araka ny taona, ny

46
Op.cit : « le totemisme est d’abord la projection hors de notre univers, et comme par un
exorcisme, d’attitudes mentales incompatibles avec l’exxigence de discontinuité entre
l’homme et la nature, que la penséé chrétienne tenait pour essentiel.» tak 258
47
Ndao hanao skoto, tak 47

104
fanasokajiana ny maha lahy sy ny maha vavy, ny taranja ampianarina, ny fiainana
an-dasy, ary ny sedra.

3.3.5.1. Eo amin’ny fotoana

Isaky ny sabotsy na alahady dia tsy maintsy misy fivoriana ka amin‟io no
anabeazana ny ankizy ireo fandaharan‟asa novolavolain‟ny mpanabe, ankoatra ireo
fotoana izay efa misy hetsika iarahana amin‟ny skotisma na ny fiangonana.
Ny sabata hariva amin‟ny 3 hatramin‟ny 4ora dia fotoana natokan‟ny
fiangonana ampianarana ny soratra masina. Ny fotoana fivoriana kosa dia miankina
amin‟ny fandaminan‟ny fiangonana, amin‟iny no ampianarana ilay antsoina hoe asa
manavanana sy ny resaka teknika skoto. Izany hoe tsy misy fotoam-pivoriana
raikitra.

3.3.5.2. Fanasokajiana araka ny taona

Na dia samy mizara telo aza ny Mpanazava sy ny Tanora Advantista dia
ahitana tsy fitoviana betsaka eo amin‟izy ireo. Araka ny hita tery ambony, na dia efa
voasokajy isaky ny klioba aza ny JA dia mbola misy fanasokajiana araka ny taona
indray.

3.3.5.3. Ny fanasokajiana araka ny maha lahy na vavy

Hatramin‟ny niforonan‟ny skotisma dia tsy nakambana mihitsy ny zatovolahy
sy ny zatovovavy. Manamafy izany ny nandraisan‟ny vadin‟i BiPi ireo zatovovavy
izay nitarika ho amin‟ny fananganana ny fikambanan‟ny skoto zazavavy AMGE izay
mbola mijoro mandraka androany. Niezaka ny MTEM tsy hanova izany rafitra izany
ka dia misaraka miavaka tsara ny zatovolahy sy ny zatovovavy: ny zazavavy
antsoina hoe Mpanazava Eto Madagasikara, ny zazalahy kosa Tily Eto
Madagasikara.
Isan‟ny zavatra tsy nitovian‟ny JA amin‟ny MTEM ny fanasarahana ny
lehilahy sy ny vehivavy. Tsy voatery ho arahina avokoa aminy izay nataon‟i BiPi,
izany hoe misy ny azo ovaina na hatsaraina arakaraka izay takin‟ny finoany. Ao
amin‟ny JA izany dia miara-miaina malalaka ny lehilahy sy ny vehivavy. Tsy ny ara-

105
pananahana aminy no hitondrana ny fanabeazana fa ny taona dia efa mety ho ampy
amin‟izany.

3.3.5.4. Ny zavatra ampianarina

Miovaova isan-taona ny zavatra ampianarina ao amin‟ny MEM fa ny
tantaran‟ny fikambanana no tsy maintsy misy hatrany. Atao mifanaraka amin‟ny
zava-misy ankehitriny sy ireo takin‟ny ambaratonga sy talenta ny sahanasa atao.
Ankoatra ny fampianarana soratra masina ao amin‟ny JA dia misy ny atao hoe
asa manavanana, izay arakaraka ny taona ao anatin‟ny klioba tsirairay.
Fandaharan‟asa tsy miova iny, iny no tsy maintsy arahina amin‟ny fotoana
voatondron‟ny foibe anatanterahana azy.

3.3.5.5. Ny fiainana an-dasy

Ny lasy dia karazana fivoahana an-tsaha, atao indray isan-taona farafahakeliny.
Ho an‟ny MEM dia any amin‟ny lasy no ampiharana izay rehetra nianarana
tany am-pivoriana ary indrindra ny iainana eny ankalamanjana.
Ny lasy kosa ho an‟ny JA dia fotoana hanaovana asa fitoriana amin‟ny
mpikambana sy ny olona any an-toerana.

3.3.5.6. Ny sedra
Maro ny tanora amin‟izao no matahotra hirotsaka ho skoto, sao hono
hosedraina. Anisan‟ny endrika mahaliana ny maro koa anefa io resaka io, antsoin‟izy
ireo hoe “sedra”. Noho ny tsy fahafantarana nefa dia maro ny manely tsaho momba
azy ka lasa miteraka laza ratsy amin‟ny skotisma. Tsy inona io antsoin‟ny olon-tsotra
io hoe sedra io fa lalao ihany. Saingy lalao mijanona ho tsiambaratelo ka tsy iarahana
na tantaraina amin‟ny daholobe. Matetika ity lalao iray ity dia atao any an-dasy ary
amin‟ny andro alina, indrindra koa rehefa hampiakatra ankizy ho amin‟ny
ambaratonga manaraka.
Tamin‟ny fanabeazana nentin‟i BiPi anefa dia nisy ny tsy nankatoavin‟ny JA,
isan‟izany ny sedra. Amin-dry zareo JA dia tsy ny fampitahorana ny ankizy no entina
hanalana ny fahatahorany fa amin‟ny alalan‟ny fampianarana azy soratra masina.

106
Misy ihany anefa sedra ataon‟izy ireo fa ireo filoha mpitarika izay hotolorana
solon‟anarana ihany no miroso ho amin‟izany sedra izany.
Amin‟ny MEM kosa, isaky ny misy lasy dia misy sedra. Ny rehetra dia tsy
maintsy sedraina fa arakaraky ny taonan‟ny ankizy sy ny tanora ny sedra
ampanaovina azy.

Famintinana ny toko faharoa

Fampitahana ny fanabeazana ny zazavavy tao amin‟ny Tanora Advantista sy
ny Mpanazava Eto Madagasikara no nojerena teo. Hita taratra tamin‟izany ny
fitoviana eo amin‟izy ireo. Eo aloha ny maha fanabeazana skoto azy, teo koa ilay
mampalaza ny skoto amin‟ny fanomezana solon‟anarana antsoina amin‟ny teny
vahiny hoe “totémisme”. Tsy nohadinoina ihany koa ny maha samy fanabeazana ara-
pinoana azy.

Maro koa ny fiavahana fa ny tena nanamarika anay dia ireto lafiny enina ireto:
teo amin‟ny fotoam-pivoriana, ny fanasokajiana araka ny maha lahy sy vavy, ny
zavatra ampianarina ireo tanora, ny fiainana an-dasy ary ny sedra skoto.

107
 3.4. Ny olana sy vahaolana ary ny soso-kevitra entina manatsara ny
fanabeazana skotisma
Ny Mpanazava Eto Madagasikara tao amin‟ny FLM67HA sy ny Tanora
Advantista tao amin‟ny fiangonana advantista tao Androndra Ampamantanana no
fikambanana nofidiana nanaovana ity asa fikarohana ity, izay nijerena ny mikasika
ny fanabeazana ny ankizy sy ny tanora, indrindra fa ny zazavavy. Toy ny
fikambanana rehetra dia misedra olana izy ireo. Manoloana izany anefa dia tsy
miraviravy tanana izy ireo fa miezaka ny mitady vahaolana maharitra. Eo
anatrehan‟izany koa dia tsy niraviravy tanana izahay ka dia niezaka ihany koa
nitondra tolo-kevitra entina hanatsarana ny lafiny fanabeazana ireo tanora zazalahy
sy zazavavy ao amin‟ny fikambanana hoentina hampandrosoana ihany koa ny
fikambanana skotisma.

3.4.1. Ny olana sy ny vahaolana

Ny zava-drehetra dia tsy maintsy ahitana olana ary tsy maintsy hitondrana
vahaolana. Nahitana taratra izany ireto sokajin‟olona telo ireto: ny beazina, ny
mpanabe ary ny ray aman-dreny.

3.4.1.1. Eo amin’ny beazina

Matetika vitsy ny ankizy tonga mivory. Maro ny antony, mety noho ny
fianarana, ny hakamoana, ny raharaham-pianakaviana…ka ny fahitan‟ny ankizy
sasany izany fahavitsian‟ny mpivory izany no isan‟ny sakana mahatonga azy tsy
hivory.
Raha mitohy ny tsy fahampian‟ny ankizy mivory dia mety hiteraka voka-dratsy
eo amin‟ny fanabeazana skotisma izany. Noho izany dia tsy maintsy misy fepetra
raisina. Alohan‟ny fiandohan‟ny taom-pitaizana, sy alohan‟ny handehanana milasy
dia tsy maintsy mitsidika ny ray aman-drenin‟ny beazina ny mpiandraikitra.
Ankoatra izay koa raha matetika tsy tonga na elaela tsy tazana ilay ankizy dia tsy
maintsy fantarina ny antony ka aleha any an-tranony. Ankoatra izay, apetraka
amin‟ny tarika, ny sokajy, ny fileovana ny fanentanana ny ankizy isam-bondrona
mba hahavitrika amin‟ny famonjena fivoriana izy. Misy ihany koa ny valisoa ho
an‟izay sokajy mazoto indrindra (ohatra: fihenan‟ny saran-dasy).

108
 Indraindray tonga mivory ny ankizy fa ny mpiandraikitra no tsy tonga ka
miverina mody izy ireo. Isan‟ny miantoka azy ho lasa kamo mivory ihany koa izany.
Mahatonga fahasorenana ho an‟ny ray aman-dreny koa izany satria miteraka
fahadisoam-panantenana eo aminy sy ho an‟ny zanany.
Ho fisorohana izany tranga izany dia nohamafisina ny serasera eo amin‟ny
samy mpanabe. Ka mpanabe roa hatrany no tokony hampivory, ary izy ireo no
mifandamina raha misy ny tsy fahafahan‟ny iray. Raha sanatria ka tsy afaka
mampivory ny mpiandraikitra rehetra ao amin‟ny sampana dia izay vao mampilaza
amin‟ny beazina ny amin‟ny fiatoan‟ny fivoriana.

3.4.1.2. Eo amin’ny mpanabe

Ny isan‟ny olana eo amin‟ny mpanabe na ny mpiandraikitra dia ny tsy
fahampian‟izy ireo, ny ao amin‟ny skotisma Mpanazava no tena ahitana izany. Tao
amin‟ny sampana Mavo, nisy fotoana nahavitsy ny mpiandraikitra satria mpanabe
iray monja no nisahana ireo ankizy tsy latsaky ny 30; ka rehefa misy fivoahana
ivelan‟ny fiangonana dia manahirana ny misahana azy ireo eo amin‟ny lafiny
fandriam-pahalemana.
Soa ihany fa misy ireo mpanazava zokiny izay antsoina hoe taniketsan‟ny
mpiandraikitra, izay efa miomana sahady amin‟ny fiandraiketana sampana iray. Ireo
no antsoina hanampy ny mpiandraikitra amin'ny fitondrana sy ny fanabeazana ny
ankizy, sady fanomanana azy sahady amin‟ny andraikitra miandry azy. Izay no
vahaolana noraisin‟ny mpanabe sy ny fivondronana manoloana ny tsy fahampian‟ny
mpiandraikitra.

Eo koa ny olana ara-bola amin‟ny fandehanana miofana. Indroa isan-taona

mantsy ny fiofanana farafahakeliny (amin‟ny fialan-tsasatry ny pasika sy ny noely).
Mbola mpianatra sy miankin-doha amin‟ny ray aman-dreny avokoa moa ny
ankamaroan‟ireo mpanabe; ny fiofanana anefa misy vola aloa ka manahirana azy ireo
indraindray ny mitaky izany any amin‟ny ray aman-dreniny.
Toy izao ny vahaolana ara-bola mikasika ny fandehanana miofana. Ny 75%
amin‟ny fitambaran‟ny vola aloa rehetra amin‟ny fiofanana dia raisin‟ny

109
 fivondronana an-tanana. Raha misy ankizy mbola tsy mahaloa ny 25% ambiny
kanefa hitan‟ny fivondronana fa tena mazoto dia ampiany manokana.

Ny fikambanana roa dia samy misedra olana eo amin‟ny fanabeazana ny

zazavavy 12-17taona. Miova ny toe-batan‟izy ireo eo ka indraindray dia tsy fantany
ny tokony hataony, eo koa ny fotoana ifohazan‟ny fitiavany.
Ny vahaolana hita ho an‟ireo zazavavy ireo dia:
Ho an‟ny MEM dia ny fanaovana sahanasa mahakasika ny filan‟ireo ankizy
ireo no vahaolana, toy ireto: ny fomba fidiovana, ny voka-dratsin‟ny firaisana ara-
nofo aloha loatra…
Ho an‟ny JA indray dia ny fakana azy ho namana amin‟ny ilay ataony hoe “trio
de prière”. Izany hoe misy ankizy telo asaina mifampivavaka ary misy
mpiandraikitra iray manampy azy, manao izay ifandraisana am-po amin‟ireo ankizy
ireo.

3.4.1.3. Eo amin’ny ray aman-dreny

Ny olana ho an‟ireo ray aman-dreny manan-janaka misahana ny andraikitra
mpanabe. Indraindray dia miankin-doha tanteraka amin‟ny skotisma sy ny
andraikiny ao ny zanany ka tsy miraharaha na manao ambanin-javatra ny ao an-trano
sy ny fianarana. Ka indraindray izany dia mitarika ny ray aman-dreny hanala ny
zanany tsy ho ao anaty fikambanana intsony.

Manana andraikitra ny hiteny ny zanany ny ray aman-dreny araka ny hevitr‟i

BUICK, hoy izy: « Ry ray aman-dreny sy mpanabe, aoka tsy hohadinoina ny
andraikitrareo.... »48
Ny fepetra raisin‟ny fivondronana manoloana ny tsy fahavitan‟ny raharaha any
an-tokantrano dia hoe raha tsy milamina ny an-trano tsy mahazo mamonjy fivoriana.
Ny mahakasika ny fianarana indray, miezaka mifampianatra ny samy mpikambana,
izany hoe, izay taranja manavanana ny iray dia ampianariny ny hafa, eo koa ny
fampindramana kahie sy boky, ny tahirin-kevitra samihafa.

48
R.BUICK, … et mes parents, « Parent et éducateurs, n’oublient pas votre rôle.… » 1972

110
 Ahitana fahasahiranana ara-bola koa eo amin‟ny ray aman-dreny. Misy
mantsy ray aman-dreny manana zanaka roa sy telo manao skoto. Ankoatra ny vola
aloa amin‟ny fianarana sy ny sisa dia adidy iray lehibe ihany koa ny skoto.
Indraindray misy ireny fitadiavam-bolan‟ny fikambanana ireny ka matetika tapakila
iray an‟ankizy iray.
Isan‟ny jeren‟ny fivondronana manokana ihany koa ireny ray aman-dreny
manan-janaka maro manao skoto ireny. Ka rehefa misy ireny fitadiavam-bola ireny
dia atonina manokana izy ireny ka raha mahazaka ilay tapakila iray isan‟ankizy izy
dia tsara, raha tsy vitany kosa dia asaina manao izay zakany izy.

3.4.2. Soso-kevitra entina manatsara ny fanabeazana sy ny

fikambanana
Ho anjara biriky entina ato amin‟ity asa fikarohana ity, indrindra ny lafiny
fanabeazana ny zazavavy dia hitondra tolo-kevitra entina hanatsarana ny fanabeazana
ny zazavavy izahay. Ireto singa efatra ireto no soso-kevitra entinay: ny fanatsarana
ny ara-panahy, fahalalana ny tantara, ny fomba fampivoarana ny zazavavy, ary ny
fiheverana ny amin‟ny “totémisation”.

3.4.2.1. Fanatsarana ny ara-panahy

Amin‟ny maha fanabeazana ara-pinoana ny skotisma dia tokony ho mafy orina
ny ara-panahy, indrindra ho an‟ireo mpanabe. Ny JA tsy dia manana olana amin‟izay
firy noho izy ireo miara-miasa akaiky amin‟ny fiangonana ary efa misy ny lamina
fianarana ny soratra masina. Fa ny ao amin‟ny Mpanazava manokana dia somary
latsa-danja izay ara-panahy izay. Ny soso-kevitra arosonay eto dia ny fiaraha-
miasan‟ny fikambanana roa tonta. Izany hoe miantso ny olona avy ao amin‟ny JA
hampiofana ireo mpiandraikitra ao amin‟ny Mpanazava Eto madagasikara momba ny
ara-panahy. Izany dia tokony hatao indroa isan-taona farafahakeliny.

3.4.2.2. Fahalalana ny tantara

Nandritry ny fotoana nirotsahana an-tsehatra ka nanadihadiana ny tantaran‟ny
JA dia hita fa tsy voafehin‟ireo mpiandraikitra ny tantaran‟ny fikambanana. Ny

111
mpiandraikitra aza moa tsy mahafehy koa vao mainka fa ny beazina. Ny fianarana ny
tantaran‟ny fikambanana rahateo tsy ao anaty fandaharan‟asa.
Ny tiana tsindrina dia izao: ny zavatra rehetra dia tsy maintsy miainga avy any
amin‟ny fototra avokoa. Izany hoe tokony ho any am-piandohan‟ny taom-pibeazana
dia ny fianarana ny tantaran‟ny fikambanana no voalohan-daharana. Tsy voatery atao
amin‟ny alalana sora-tononina hatrany izany; fa azo atao ihany koa ny manao azy
amin‟ny alalana tantara kely, lalao, tsara ihany koa raha ny ankizy mihitsy no asaina
mikaroka azy ka ataony karazana famelabelarana.

3.4.2.3. Fampivoarana ny zazavavy

Ireo zazavavy 12-17 taona no singanina eto, satria hiditra amin‟ny
fahatanorany izy eo ka miova ny toe-batany ary miova manaraka izay koa ny toe-
tsainy. Izany hoe lasa mirona ho amin‟ny fitiavana. Voajanahary izany ka tsy azo
sakanana.
Ny tokony hataon‟ny mpiandraikitra manoloana izany dia tokony hahafantatra
ny toetran‟ireo tanora ireo, ny zavatra tiany, ny zavatra tsy tiany. Izany indrindra no
anaovana fifampahalalana “prise de contact” any amin‟ny fiandohan‟ny taom-
pibeazana. Tokony hahalala ihany koa ny rivotra mitsoka ny tanora ankehitriny
(ohatra: “facebook”, ny lamaody, ny hira sy ny gadona malaza…). Ka rehefa
miresaka momba ireo ry zareo dia mba mandray anjara amin‟izany koa ny
mpiandraikitra ka miteny lafy tsara sy ny lafy ratsin‟ireny. Amin‟izay dia mora ny
mifandray am-po aminy ny mpiandraikitra. Ny ray aman-dreniny rahateo mety tsy
maharaka ireo ka masiaka aminy. Ny ankizy amin‟izao fotoana mantsy, olona
maharaka ny toetrandro no tadiaviny fa tsy olona ilaozan‟ny toetrandro.
Ny farany, ny fanabeazana atolotra azy ireo dia tokony hatao mifanaraka
amin‟ny vaninandro ankehitriny ary indrindra mamaly ny filany.

3.4.2.4. Fiheverana ny amin’ny “totémisation”

Tokony hilana fiheverana ity resaka fanomezana solon‟anarana ity ho an‟ny
skotisma rehetra. Misy mantsy amin‟ireny solon‟anarana biby na zava-maniry ireny
mety tsy hifanaraka amin‟ny toetran‟ilay olona na koa toa manamafy ny toetra ratsy
ao aminy ny fihetsik‟ilay biby ho tahafiny. Efa nisy mantsy olona niharan‟izany ka

112
nitarika azy hiala ao anaty fikambanana. Ny tiana ambara dia izao, tsy foanana akory
io kolontsaina io fa asiana fiheverana, izany hoe, tokony ireo zava-manan‟aina hita fa
tsara ary mitondra soa eo amin‟ny fiarahamonina no atao solon‟anarana, toy ny
tantely, omby…

3.4.3. Ny anjara asan’ny skotisma

Na dia eo aza ny tsy fahatanterahana isan-karazany notanisaina teo aloha dia

tsy mampidina velively ny anjara toeran‟ny skotisma izany, satria maro ireo nahita
tombontsoa tao. Mandray anjara amin‟ny famolavolana ny tanora amin‟ny lafiny
rehetra izy ity; eo ny ara-batana, ara-tsaina, ara-panahy ary ara-piarahamonina.

3.4.3.1. Ara-batana
Manabe ny ankizy mba ho tompon‟andraikitra amin‟ny fikoloana sy ny
fanabeazana ny vatany ny skotisma. Tsy ny hanana bika tsara fotsiny anefa fa ny
hanana vatana salama mba hiatrehana ny asa andavanandro. Ka ampianarina ao
anatin‟izany ny fomba sy fihetsika atao manoloana ny tranga mety hiseho. Ohatra, ny
fianarana ireo vonjy taitra amin‟ny loza isan-karazany.

3.4.3.2. Ara-tsaina
Beazina ny ankizy mba hanana toe-tsaina tia karokaroka, afa-mamaha olana,
miala amin‟ny mety ho sakantsakana rehetra. Mahay maka fanapahan-kevitra
samirery, tanterahiny amin‟ny fahaiza-manao izay ananany. Ohatra, asaina
manomana seho na lalao ao anatin‟ny 15minitra.

3.2.1.1. Ara-panahy
Manampy ny olona amin‟ny fahalalana bebe kokoa an‟Andriamanitra ny
skotisma. Amin‟ny alalan‟ny zava-misy manodidina toy ny zava-boary no
ampiainana izany. Izany no atao dia mba hahafantaran‟ny tanora izay inoany ka
hikatsaka an‟Andriamanitra hatrany ary hiaina izany amin‟ny fiainana andavanandro
amin‟ny alalan‟ny fanokanana fotoana iresahana Aminy sy ny fanampiana ny hafa.

113
 3.2.1.2. Ara-piarahamonina
Mampandray anjara mivantana ireo tanora skoto amin‟ny hetsika ao amin‟ny
fiarahamonina ny skotisma. Tamin‟ny rivo-doza tamin‟ny fiandohan‟ny taona 2015
teo ohatra izay nisehoan‟ny tondra-dranobe teto Antananarivo dia tsy niraviravy
tanana ireo skotisma fa nanolo-tanana mba ho fanampiana ireo traboina. Tsy voatery
ho nanolotra zavatra izy fa nampihatra izay fahaiza-manaony, ohatra : fananganana
trano lay, fampianarana manasa tanana sy ny fomba fanadiovana rano.

Famintinana ny toko fahatelo

Sarotra ny manatanteraka asa fanabeazana. Misy hatrany ny olana atrehin‟ireo
mpanatanteraka izany sy ny manodidina azy. Noho izany dia nolazaina teo ny olana
natrehin‟ireto sokajin‟olona telo ireto : ny mpanabe, ny beazina ary ny ray aman-
dreny. Narahin‟izy ireo vahaolana hatrany anefa izay mety ho sakantsakana amin‟ny
mety tsy ho fahatanterahan‟ny asa fanabeazana izay. Izahay koa dia nitondra ny
anjara birikinay ho soso-kevitra entina hanatsarana ny lafiny fanabeazana. Na dia eo
aza izany rehetra izany, dia manana anjara asa lehibe tokoa ny skotisma eo amin‟ny
fitaizana ireo tanora.

114
 Famintinana ny fizarana fahatelo

Toy izao raha fintinina ny voalaza tao amin‟ny fizarana fahatelo. Noraisinay ho
ato anatin‟ity asa fikarohana ny Tanora Advantista satria izy io dia fikambanana
skotisma efa ela niorenana nefa mbola vitsy mpahafantatra. Tao amin‟ny fiangonana
mitandrina ny andro fahafito ao Androndra Ampamantanana no nanaovana ny
firotsahana an-tsehatra ka nanadihadiana ny firafitry ny fikambanana ary
nahafantarana fa ny hanabe ireo tanora amin‟ny ara-panahy no tena imasoany. Ny
antony nandraisana ity fikambanana iray ity koa dia ny hanaovana fampitahana azy
amin‟ny MEM eo amin‟ny fanabeazana ny zazavavy. Hita nandritra izany fa samy
fanabeazana skoto, mampiasa ny “totémisme”, ny fiainana ara-pinoana. Ny
mampiavaka azy ireo kosa ny eo amin‟ny fandaharam-potoana, ny fanasokajiana
araka ny maha lahy na vavy, ny zavatra ampianarina ireo tanora, ny fiainana an-dasy
ary ny sedra skoto. Samy misedra olana ireo fikambanana ireo eo amin‟ny fitaizana
ireo tanora ireo. Notaterina tao ireo olana misy eo amin‟ny mpanabe, ny beazina ary
ny ray aman-dreny ary ny vahaolana nentin‟izy ireo. Nanolotra soso-kevitra koa
izahay mba hanatsarana izany fanabeazana izany. Misahana anjara asa lehibe ny
fikambanana skotisma satria manabe ireo tanora amin‟ny lafiny rehetra.

115
TENY FAMARANANA
 Teny famaranana
Eto am-pamaranana no anaovana jery todika ary amintinana izay rehetra
voalaza. Tsiahivina fa ny fanabeazana ny zazavavy ao amin‟ny fikambanana
skotisma Mpanazava Eto Madagasikara izay rafitra ivelan‟ny sekoly no
niompanan‟ity asa fikarohana ity, izay misy fizarana telo mandrafitra azy, ary ahitana
toko maromaro avy. Tao amin‟ny fizarana voalohany no nampahafantarana ireo
toerana nanatanterahana ny asa fikarohana dia ny fokontany 67ha Afovoany
Andrefana sy ny Fiangonana Loterana Malagasy Toby Fanantenana 67ha.
Nolazaina tamin‟izany fa ny fokontany 67ha Afovoany Andrefana dia
fokontany ao anatin‟ny faritra Analamanga, Boriborintany Antananarivo I, hita eo
amin‟ny lemak‟i Betsimitatatra, mirefy eo amin‟ny 90000m². Ahitana mponina miisa
4775 sy foto-drafitrasa maro toy ny sekoly sy ny fiangonana. Ka ao anatin‟izany ny
FLM 67HA. Ny finoana loterana dia niseho tamin‟ny taon-jato faha XVI izay
notarihin‟i Martin Luther tany Allemagne. Ny taona 1866 izany no nentin‟ireo
misionera “Norwegian Missionary Society” na NMS teto Madagasikara izany. Ny
taona 1975 kosa no nisian‟ny FLM 67ha izay mbola tao amin‟ny tokantranon-
dRamatoa Mama Nenilava tao amin‟ny logt 238. Ho fampandehanana ny asa sy ny
fitaizana ao amin‟ny fiangonana dia nisy ny sampana sy ny departemanta najoro; eo
koa ny faritra izay manamora ny fifandraisan‟ireo mpino mpiray faritra. Miisa
10.245 ny mpino misoratra anarana ara-dalàna ao izay avy amin‟ny foko sy faritra
samihafa fa ny tena betsaka dia ireo avy any amin‟ny faritra Vakinankaratra
mianatsimo.
Tao amin‟ny fizarana faharoa kosa no nandalinana ny fanabeazana skotisma
Mpanazava Eto Madagasikara. Fantatra àry fa i Baden Powell no niandohan‟ny
fikambanana skotisma. Mikendry indrindra ny hanabe ireo tanora amin‟ny lafiny
rehetra izy ity mba hananany tanora vanona, mandray andraikitra sy matahotra
an‟Andriamanitra. Amin‟ny alalan‟ireo fomba fanabeazana skoto no anatanterahana
izany. Ny Mpanazava ao amin‟ny FLM 67ha no nijerena ny fampiharana izany. Izy
io dia fikambanana skotisma zazavavy eo anivon‟ny finoana Prôtestanta. Ny rafi-
pandaminana sy ny sahanasa ary ny lalàna no isan‟ny fomba skoto ampiasaina entina
manabe ireo tanora zazavavy ao aminy. Samy manana ny lalànany ny isan-tsampana
ary tsapa fa tsy voahaja tanteraka ilay lalàna fa amin‟ny ampahany fotsiny ihany.

116
 Raha 171 ny isan‟ny skotisma ao amin‟ny FSFLM 67ha dia ny 66 amin‟ireo no
Mpanazava. Ny ankamaroan‟izy ireo dia avy amin‟ny faritra manodidina ny 67ha.
Antony maro ny nahatonga azy ireo hiditra skoto, toy ny: fitarihan‟ny namana na
fianakaviana, fanalana tahotra sy fahasarotan-kenatra, fitiavana te hahalala hoe
ahoana izany manao skoto izany.

Tao amin‟ny fizarana fahatelo sady farany kosa no nandalinana fanabeazana ny

zazavavy ao amin‟ny Mpanazava manoloana ny fanabeazana skotisma Tanora
Advantista. Noraisinay ho ato anatin‟ity asa fikarohana ity ny Tanora Advantista
satria izy io dia isan‟ny fikambanana skotisma efa ela niorenana nefa mbola vitsy
mpahafantatra. Ny antom-pisiany dia ny hanabe ireo tanora amin‟ny lafiny rehetra fa
indrindra ny ara-panahy. Rehefa natao ny fampitahana ny Tanora Advantista
amin‟ny MEM eo amin‟ny sehatry ny fanabeazana dia hita fa samy mitana ny anjara
toerana fanabeazana skoto izy ireo, mampiasa ny fanomezana solon‟anarana
“totémisme”, ny fitaizana mifototra amin‟ny ara-panahy. Ny mampiavaka azy ireo
kosa ny eo amin‟ny fandaharam-potoana, ohatra, efa fotoam-pivoriana raikitra ny
sabotsy na alahady ny an‟ny Mpanazava ka amin‟io no hanatanterahana ireo
sahanasa efa nomanina. Teo koa ny fanasokajiana araka ny maha lahy na vavy, ao
amin‟ny Mpanazava dia efa voatokana ho an‟ny zazavavy tanteraka, mifanohitra
amin‟izany kosa ny ao amin‟ny Tanora Advantista. Ny fiainana an-dasy ny an‟ny
Mpanazava dia natao ampiharana ireo nianarana tany am-pivoriana toy ny vona izay
anamboarana koja; fotoana iray kosa io ho an-dry zareo Tanora Advantista
hanaovana asa fitoriana amin‟ny mponina any an-toerana. Tsy mba misy ny sedra
atao amin‟ireo beazina ho an‟ny Tanora Advantista.

Matetika misy hatrany ny olana sedrain‟ny tsirairay eo am-panatantetrahana

asa iray. Teo amin‟ny mpanabe izao dia vitsy izy ireo ka indraindray dia tsy misy
mpampivory ny ankizy. Miteraka fahasorenana ho an‟ireo beazina izany ka
mampihena ny fahavitrihany. Rehefa misy hetsika atao toy ny fandehanana milasy
dia mahatsapa fahasahiranana ireo ray aman-dreny satria lasa andraikitra iray hafa
sahaniny indray izany ankoatra ny any am-pianarana. Manoloana izany rehetra izany
dia mijery akaiky izany ny fivondronana ary mitady vahaolana maharitra.

117
 Izay ny masaka azonay naroso. Heverinay anefa fa tsy ireo voalaza ireo fotsiny
no tokony ho noresahina tato amin‟ity asa ity fa mbola maro ny zavatra azo
trandrahina ao, ohatra, ireo hira sy lalao sy ny « totem »… koa manantena izahay fa
tsy hitsahatra hatreto ity lohahevitra ity fa ao ianareo zandry hanohy izany.

118
BOKY SY TAHIRIN-
KEVITRA
 Boky sy tahirin-kevitra

A) Boky

BALANDIER (G.) « Anthropologie dynamique » in Les notions clés de

1998 l’ethnologie, Armand colin, Paris

BUICK (R) … et mes parents, édit I.A. Tananarive, 151 tak

1972

BESSE (J.M) «Vers une pédagogie par objectif ?» in Bulletin Sté A Binet
1977 et th Simon n° 556.III

Departemanta tanora Lovan’ny fiangonana, fampianaran’ny fiangonana

1994 mikasika ny tantaran’ny fiangonana, Imprimerie
adventiste, Antananarivo, 195tak

Distrikan‟Antananarivo I, Monographie d‟Antananarivo I, de Fokontany 67ha Centre

2014 Ouest

Encyclopédie Universalis
2010

FETY Michel Nahoana no avondrona ho fokonolona isika?, Ed Salohy,

1975 78tak

GAONAC‟H (D) & Manuel de psychologie pour l’enseignement, HACHETTE

GOLDER (C) Education, Italie, 576p
1995

GERAUD (M-O) &

LESERVOISIER (O) Les notions clés de l’ethnologie : Analyses et textes,
& POITTIER (R) Armand Collin, Paris, 365p

119
2007

GUILHEM (M.) & Eduquer et enseigner, Pédagogie Pratique, Imprimé en

MAGUERES (R.) France, LIGEL Paris VIè, 533p
1967

HAJAMPIRENENA Pour une meilleure integration des femmes analphabetes.

Norosoa Fanorenana L’exemple des femmes membres de l'Asa Misiona anTanan-
2010 Dehibe (amtd) de l’eglise FLM 67ha. Antananarivo, 46p

LANCRAND (O) Guide des oiseaux de Madagascar, Delachaud et Nestlé,

1995 415p

LAPLANTINE (F) Clefs pour l’anthropologie, Ed. Seghers, Paris, 226p

1987

MACAIRE & RAYMOND Notre beau métier, manuel pédagogique, édition saint
1970 Paul, Issy les Moulineaux, France, 55p

MALINOWSKI (B) Les Argonautes du Pacifique Occidental, Paris :

1922 Gallimard, 608 p

1968 Une théorie scientifique de la culture, Paris: MASPERO,

183p

MALZAC (R P) Dictionnaire Français-Malgache, Ambozontany,

2003 Analamahitsy, 860p

Microsoft Encarta
2007

MINISTERAN‟NY LALANA LAHARANA FAHA-2008- 011 tamin'ny 17

120
FANABEAZAM- jolay 2008 manova ny fepetra sasantsasany ao amin'ny
PIRENENA Lalàna laharana faha-2004-004 tamin'ny 26 jolay 2004
2008 mamaritra ny sori-dàlana ankapoben'ny Rafitra
Fanabeazana sy Fampianarana ary Fanofanana eto
Madagasikara

Mpanazava Eto Madagasikara Taratra, 36tak

1994-1998

MUSA ALOKPO Education Non Formelle Dans Les Contextes Educatif Et

Dieudonné Socio-Economique De La Republique Democratique Du
Mai 2005 Congo. Etude Exploratoire Sur Le Statut Légal Et Les
Attitudes Des Habitants De Kinshas, Universite De
Kinshasa Faculte De Psychologie Et Des Sciences De
L'education Departement Des Sciences De L'education, 94p

PANOFF Michel & Dictionnaire d’Ethnologie, Petit Bibliothèque Payot, Paris

PERRIN Michel
1973

Pasitora RAMINO Paul & Toe-tsaina skoto, 80tak

ANDRIAMANJATO Fara
Mars 2008

RAJOELISOLO (J L) Ny skotisma sy ny Tily Eto Madagasikara :

faha 70 taona 1924-1991, 35tak

RAJEMISA-RAOLISON Rakibolana Malagasy, Ambozontany, Madagasikara,

Régis 1067 tak
2003

RAKOTOMAVO Hanta Libérer l’école malgache, l‟Harmattan, 131p

121
2009

SALOHIHARINAIVO Organisation volontaire : un volontariat prépéré par

Notahiny l’éducation. Cas dus scoutisme de la zone 4 de la région
2014 Antananarivo Afovoany de la MTEM, 149p

SIMS (J) & KINGEZTT (JC) Dictionnaire Français-Malgache, TPFLM,

Août 2006 Antananarivo, 359tak

STEWART Alson Fifindra-monina sy fomba amam-panao ary

2012 fampandrosoana. Tranga misy amin’ny fianakaviana, ao
amin’ny 67 Ha Avaratra Atsinanana. Faritra
Analamanga, Antananarivo,147p

TOCHON (F V) L’enseignant expert, édition Nathan, Paris, 932p

1993

B) Ny tahirin-kevitra nalaina tamin’ny tranokala

http://chocdecultures.forumactif.com/t10-histoire-de-l-anthropologie-iv-le-
fonctionnalisme, « Histoire de l'anthropologie : IV - Le fonctionnalisme »,
2014

http://histoiredeschretiens.over-blog.com/article-la-reforme-lutherienne-
39028157.html, « Histoire des chretienne, La Réforme Luthérienne », 2014

http://www.lexilogos.com/scoutisme.htm, « Scoutisme origine », 2014

www.kiadin‟imadagasikara, « Kiadin’i Madagasikara, Nankalaza ny faha 80

taonany », 2014

http://isikavehivavy.blogspot.com/2012/09/ny-asanny-vitamines.html, “Ny asan‟ny

vitamines”, lundi 10 septembre 2012, 2015

122
http://jejooweb.com/pages/modules.php?id=6903&idcat=15, “Tsy mahasambatra ny
manao firaisana ara-nofo aloha loatra”, 23 janvier 2013, 2015

http://flm67ha.org/Toby/ , “Tantara, sampana, departemanta, faritra”, 2014

https://www.yumpu.com/id/document/view/25255289/ndao-hanao-skoto-petit-
fichier, « Ndao hanao skoto”, 2014

http://tomima.unblog.fr/2008/09/05/ny-tantaranny-scoutisme-malagasy/, « Ny
tantaran’ny scoutisme malagasy, ny tantaran ny scoutisme eto madagasikara », 5
septembre 2008, 2014

https://sites.google.com/site/fanilonimadagasikara/

https://sites.google.com/a/antily.org/antilin-i-madagasikara/home

http://tilyetomadagasikara.blogspot.com/p/blog-page.html

http://fr.scoutwiki.org/Mpanazava_sy_Tily_Eto_Madagasikara, « Mpanazava sy Tily

eto Madagasikara », 2014

http://www.toujourspret.com/techniques/jeux/observation/signes_de_piste/, « Signes
de piste, Les signes usuels pour indiquer le chemin », 2014

123
TOVANA
 TOVANA I
1. Ireo karazana famantarana “Insigne”
Maro karazana ny marika ahafantarana ny Mpanazava fa ny tena malaza dia
ireto: ny “isigne” Mpanazava sy ny AMGE.

1.1. “Insigne” Mpanazava

Ito “insigne” ito dia apetaka eo amin‟ny paosin‟ny lobaka havia. Ireo kisarisary
sy loko eo aminy dia misy dikany avokoa.

1. “Croix huguenotte” mariky ny maha prôtestanta, maneho fa fikambanana

mivavaka ny Mpanazava
2. Mariky ny maha skoto zazavavy
3. Lalàna skoto
4. Manondro ny lala-mahitsy, manambara ny avaratra, manondro hiakatra
hatrany, hisondrotra ambony hatrany
5. Fahadiovana, herim-po, firaisan‟ny skoto eran-tany (fleur de lys)

3 4
1

5
2

Loharanon-kevitra: http://fr.scoutwiki.org/Mpanazava_sy_Tily_Eto_Madagasikara

i
 - Loko mavo: masoandro= fahazavana
- Loko manga: lanitra= firaisan‟izao tontolo izao
- Loko mavo maitso mena: sampana telo ao amin‟ny Mpanazava
- “Trèfle 3”: fanekena sy fiarahabana
- Ny tongony: fifankatiavana sy firahalahiana ary fahavononana

1.2. Insigne AMGE

Marika ahafantarana fa mambra ao amin‟ny AMGE amin‟ny alalan‟ny SZM.
Eo amin‟ny paosy havanana no ametahana azy.

Loharanon-kevitra: http://fr.scoutwiki.org/Symboles_des_mouvements_scouts

TOVANA II

2. Ireo teknika skoto fanampiny

Ireto misy karazana teknika entina hanamafisana ireo tany aloha na dia efa
nolazaina aza ny ampahany sasany

2.1. Ny fifamoriana “rassemblement”

Toy izao no atao rehefa manokatra ny fotoana amin‟ny fomba skoto eny
ankalamanjana. Ka arakaraka ny fihetsiky ny tanan‟ny mpiandraikitra ny laharana
atao. Ary amin‟ny kiririoka no iantsoana ireo ankizy.

ii
 Ny beazina

Ny
mpiandraikitra

Ny lohan-tsokajy

Loharanon-kevitra:
http://www.toujourspret.com/techniques/jeux/observation/signes_de_piste/

2.2. Ny mari-dalana
Efa nanome santionany amin‟ny mari-dalana ihany izahay tany amin‟ny
fizarana fahatelo. Ireto kosa ny fanampin‟izany izay mahaliana tokoa satria tsy
voatery hampiasa fitaovam-panoratana foana akory rehefa hanao mari-dalana fa na
ny vato sy ny bozaka ary nykakazo aza dia mety amin‟izany avokoa.

iii
 Loharanon-kevitra: op.cit

2.3. Ny vona
Na dia efa nisy santionan‟izy ity aza tany amin‟ny asa dia mbola atolotray eto
izay mba hitanay tany ho any.

iv
 Vona sy ny anjara asany Ny fanaovana azy
« Noeud d‟arrêt » na « nœud
simple » na koa vona tsotra : natao
hamaranana tady, miaro ny tady tsy
hivaha

« Noeud en huit » na vona valo :

Fanidiana tady, tsy manidy mafy
loatra nefa mora vahàna.

« Noeud de jonction » na vona

fisaka : natao hampitohy na
hampifandraisana tady roa tsy
mitovy.

« Noeud de pêcheur » na vona

mpanjono : natao hanohizana tady
roa mitovy na tsy mitovy habe

« Noeud de bonnet turc » na « tête

de turc » : azo anamboarana “bague
de foulard”. Tsy mila mamatotra
fehitenda intsony fa ampidirina
amin‟io fotsiny.

Loharanon-kevitra: NOEUDS / VONA, navoakan‟ny Conférence Générale

tamin‟ny taona 1975

Toy izao kosa ny famatorana fehitenda skoto:

v
 Loharanon-kevitra: op.cit
Mbola maro izy ireo fa ireo aloha ny masaka azo natolotra.

TOVANA III

3. Ny hira
Ireto hira rehetra ireto dia nalaina avy tao amin‟ny boky Taratra izay
navoakan‟ny foibe am-perinasa tamin‟ny 1994-1998.
 “Manaparasaka” hira filamatry ny MEM, atao rehefa manokatra ny
fotoana amin‟ny fomba skoto.

Manaparasaka fiainam-pifaliana Entanin’ireo lalàna, fanekena

Ny Mpanazava no miantrana eto izao
Ty Nosinay sy ny fianakaviana
Nomena hery sy aina vaovao
Fa saina matotra anaty herin-tena
Fanahy vonona hanao asa soa
No hampijoro antsika tokoa
Reo andro soan’ny ho avim-pirenena
Ny mpanazava no antok’izy ireo
Matoky isika satria manantena
Homban’i Kristy hitaratra eo.

 Ity kosa indray dia hira famaranan‟ny Mpanazava amin‟ny fomba

skoto.

N’aiza n’aiza Tadidio izay nekenao

Mpanazava Tadidio izay nekenao Isan’andro tanisao
Ampiasany lalanao Isan’andro tanisao Na dia reraka aza izao
(2*) Na dia reraka aza izao Mandrosoa
Dia ho faly lalandava Mbola hahazo hery Mpanazava mandrosoa
Ny manaodidina anao vao Mijoro

vi
  “Afo mamelona” hira filamatry ny Mpanazava Zokiny. Aorian‟ny
manaparasaka no ataon‟izy ireo ity. Marihina fa samy Mpanazava Zokiny ihany no
fanaovana an‟io.

Afo mamelona no irina Dina lalàna fanekena Mampandefitra ny

Miredareda anaty fo Hamily lalana ahy am- mahasoa ny tena
Hajaiko sy lalaiko ireo pahendrena Manoloana ny
dina mahasoa ny maro
Hanitsy izany dia Mahatoky tsara toetra Hikaroka sy hitolona
hatrany koa amam-panahy ho an’ny
Ary mahafantatra ny fahasambaran’ny
Afo mamelona no irina andraikitra omena ahy olona (2*)
Miredareda anaty fo

 “Voronkely samihafa” hira fanevan‟ny sampana Mavo. Tahaka ny

an‟ny sampana Mena, rehefa fivorian-dry zareo manokana ihany ny fanaovana azy.
Voronkely samihafa
Samy manana ny akany
Efa vonona hitafa
Hiara-hiasa sy hifaly
Hakingàna, fiasana
Tsiky, korana
Lalao sy lalàna
No foto-piainanay
 Rehefa misy fanekena mpiandraikitra atao ao am-piangonana dia ity
no hira atao entina manamafy ny fanekena.
Eo anatrehanao ry Ray Dia ho Anao Hibanjina ilay aina
No ekeko izao Nomenao ahy
Hanompo Anao Ny tena sy ny saina
mandrakizay Sy ny fanahy Ho tia ny fireneko

vii
 No ekeko izao No ekeko izao No toviko
Ny antsony dia reko Na ory na ny manana Izao no hijoro
Miantso izao Mitovy izao Tsy laviko

Fitiavana ny namana Ireo lalàna folo

 Ity kosa dia Hiran‟ny SZM na Skotisma Zazavavy eto Madagasikara,

atao rehefa misy ny fiarahan‟ny Mpanazava Eto Madagasikara (MEM), ny Fanilon‟i
Madagasikara ary ny Kiadin‟i Madagasikara.

Hiaraka handeha izahay Amin’ny feonay tafatambatra

Amin’ny ho avy hiaraka Hamakivaky ny lanitra
Hiaraka hanampy koa Fitiavana, fifaliana
Ireo namanay No iainanay (2*)
Hiaraka han deha iza hay Amin’ny feonay tafatamba tra
Amin’ny ho avy hiaraka Hamakivaky ny lanitra
Hiaraka han ampy koa Fitiavana, fifalia na
Ireo namanay No ia inanay (2*)

TOVANA IV
1. NY FANAMIANA
Ny fanamiana dia mariky ny fitoviana, firaisana, fahatsorana ary fahavononana.
Koa ireo rehetra manelingelina izany dia tsy azo anaovana rehefa manao fanamiana:
kavina, peratra (afa-tsy ny peratra mariazy), kiraro sy fatoram-bolo marevaka, lokomena
sy manjamaso. Samy manana ny didin‟ny fanamiany ny sampana tsirairay fa ireto kosa
no iraisany.
- Ny lokon’ny fanamiana
Volombatolalaka “gris”: maneho ny endriky ny vato mafy.
Fotsy: mitory ny fahadiovana sy fahazavana

Akanjo ba: manga antitra “bleu marine”, anaovana rehefa mangatsiaka.

Karazany sampana Mavo sampana sampana Mena

Maitso
Akanjo Akanjo tohitena, miloko volombatolalaka. Ny ambony: lobaka fotsy
Ny ambony: -lobaka fotsy, fohy tanana, “col

viii
 - Vaky anoloana, mihidy bokotra chemisier”
- Misy “col Claudine” fotsy (mety miala fa Misy paosy havia tsy misarona,
apetaka amin‟ny “presse”) tsokoloha (eo no ametahana ny
- Misy “epaulette” asiana bokotra marika maha Mpanazava)
- Misy paosy havia misarona, asiana Misy “epaulette” misy bokotra
bokotra hametahana marika “insigne” Misy didy mananjara ao an-
Mpanazava. damosina, tsokoloha
Ny ambany
- Didy enina Ny ambany: zipo
- Misy paosy roa misarona sy mihidy volombatolalaka
bokotra - Didy enina tsotra (tsy tery
- Misy fitoerana hetra 6 “porte ceinture” loatra (serré) na malalaka be
manaraka ny didiny (cloche)
- Ny halavany hatreo amin‟ny lohalika - “Fermeture” eo amin‟ny
(tsara raha be ny miforitra ahazoana havia
manalava azy any aoriana). - Paosy misitrika eo amin‟ny
ankavanana
Fanamarihana: ny bokotra rehetra dia “gris” - Misy “porte ceinture”
avokoa, tsy misy fotsy afatsy ny vozon‟akanjo. manaraka ny didiny
- Ny halavany: ambany
Fehikibo: lamba tenany (lamba toy ny lohalika
akanjo=gris) mihidy amin‟ny bokotra iray - Fehikibo: 3cm raha lehibe
(tsara raha asiana bokotra miafina iray ao indrindra, hoditra mainty na
anatiny). “marron”
- Kiraro petaka tsy marevaka
Fehitenda « Noeud de rosette » Cravate: 1m ny Cravate mena
Refy: 80cm*4cm; vanditra: 0,5cm, halavany 1m ny halavany
tazonina amin‟ny « elastique » Vanditra: 0,5cm; Miala rantsana
Loko 2: arakaraka ny lokon‟ny lokony: arakaraka ny telo avy eo
fivondronana lokon‟ny amin‟ny zipo
Apetaka rehefa mahavita Vikina I fivondronana Famatorana azy:
(Mavo vava) Miala rantsana telo “cravate simple”

ix
 avy eo amin‟ny zipo
Famatorana azy:
cravate simple

Loharanon-kevitra: Taratra, 1994-1998

TOVANA V

4. Ireo ambaratonga sy talenta

Samy manana ny ambaratonga sy talentany ny isan-tsampana.

4.1. VIKINA

Vikina no iantsoana ny anaran‟ny dingam-pivoaran‟ny sampana Mavo. Misy

ambaratonga telo izany Vikina izany:

- Vikina I na Mavo vava “bec jaune”: tanterahana ao aorian‟ny fahatelo volana

nivoriany voalohany, izany hoe raha nivory in-6 misesy izy.
- Vikina II na Manitsan‟elatra “bec dur”
- Vikina II na Hary elatra “aile rapide”

Ny vikina II sy III dia tanterahana amin‟ny fotoana hitan‟ny mpiandraikitra fa

maha mety azy, na izany aza anefa dia tsy azo atao mirotoroto loatra.

Tsy atao fanadinana ny fakana vikina fa arakaraka ny fanaraha-maso ataon‟ny

mpiandraikitra ny ankizy tsirairay no ahitany ny fivoarany. Ireto kosa anefa misy
zavatra tsara ho fantatra sy hain‟ny ankizy alohan‟ny hanomezana azy vikina:

Dingana Tanjona Ny takina Marika

Vikina I “mitsikitsiky Mahay: “noeud”
Mavo falifaly” - Hiram-pivavahana
vava - Vavaka nampianarin‟ny Tompo
- Andinin-tsoratra masina fohy

x
 - Mitady hira
- Tsiambaratelon‟ny Voronkely
- Hiran‟ny Voronkely sy ny Andiany
- Miarahaba ara-dalàna (fomba skoto, olona samihafa)
- Mahay manazava ny fiarahabana
- Mamono fanomezana “cadeau”
- Ny adiresiny
- Ny lalànan‟ny Voronkely
Mivory in-6 misesy
Tsy diso fidirana amin‟ny fivoriana
Manao asa soa
Mamola-tena mianatra adin‟iray isan‟andro
Vikina I “kingakinga, Mahay: “barette
Manitsan‟ milaza ny - Mitarika fotoam-pivavahana fohy orange”
elatra marina” - Manazava ny lalànan‟ny Voronkely apetraka
- Hira telo manomboka ny andininy iray farany amin‟ny
- Mitsambikina amin‟ny tady “epaulet
- Mamatotra entana Te”
- Manao “couvert” havanana
- Mametaka bokotra mirefy
- Mijery famataranandro 0,5 cm
- Manao sarin‟ny andiany
- Mitsabo ratra kely
- Manadio trano
- Mifoha maraina
- Mikarakara ny fianarany
- Tantaran‟ny Voronkely
- Mitantara sombin-tantara
- Mahafantatra anaram-boninkazo dimy sy vorona dimy
Vikina III “mihevitra ny Mahay: “barette
Hary hafa” - Fanekem-pinoana marron”
elatra - Mampianatra hiram-pivavahana ivelan‟ny ao amin‟ny

xi
 fihirana
- Mitantara tantara ao amin‟ny baiboly
- Manao angano sy ankamantatra
- Mahay vonjy taitra: kaikitry ny biby, ditsoka,
ran‟orona, may
- Manasa fanamiana
- Mampilalao
- Mampianatra hira skoto
- Koja madinika
- Mipasoka
- Manazava ny atao hoe Voronkely
- Misoron‟afo
- Manjaitra kitapo kely asina fitaovana
- Manao lasopy sy “confiture”
Mahafantatra ny fetim-piangonana
Loharanon-kevitra: op.cit

Marihina araka ireo zavatra takina sy hain‟ny Voronkely ireo alohan‟ny

hanomezana azy ny Vikina fa tsy any am-pivoriana ihany no tokony hahalalana azy
fa hatrany an-tokantranony, any am-pianarany sy izay rehetra tokony hahitana azy.
Na tsy atao amin‟ny alalan‟ny fanadinana aza anefa ny hanomezana ny Vikina dia
tokony mba hisy zavatra iray na roa hampanaovina azy amin‟ireo zavatra takina, ny
tsara sy mety indrindra dia ampiharina ao anaty lalao.

Ny fotoana hanolorana azy kosa dia ao anatin‟ny fifamoriana.

Marihina fa tsy tokony hisy Voronkely mitondra ny Vikina III mandritry ny

herintaona satria amin‟ny maha Hary elatra azy dia efa mananontanona ny faha 12
taonany, izany hoe tsy ho ela dia hisidina any amin‟ny sampana Maitso.

4.2. Tsiry, fanja, voa

Tsy fanadinana akory ny dingana fa fanaraha-maso ny fivoaran‟ny tsirairay ao

amin‟ny sampana Maitso. Ny mpiandraikitra sy ny ray aman-dreny ary ny lohan-
tsokajy no miara-manao izany.

xii
 Ahitana dingana telo ato amin‟ny sampana Maitso:

Dingana I: TSIRY
Dingana II: FANJA
Dingana III: VOA

Ireto no fepetra takana amin‟ny dingana tsirairay

Fepetra Tsiry Fanja Voa

takina
Fahavitr Namonjy fivoriana tsy Namonjy fivoriana Namonjy fivoriana
ihana latsaky ny in-6 misesy farafahakeliny 12 volana farafahakeliny 12
Mahay ny tarigetra sy ny aorian‟ny dinagana I volana aorian‟ny
lalàna Efa nanatrika fivoahana an- dingana II
Mahay ny hiran‟ny tsaha, lasy tselatra 2, lasy Mahay mitarika lasin-
Mpanazava lehibe 2. tsokajy
Mahay manavaka ny Mamakafaka ny lalàna sy Mahalala ny
sampana telo fanekena tantaran‟ny skotisma
Mahafantatra ny marika Mahay manangan-tsaina
maha Mpanazava amin‟ny lasy
Manana bokin-kira
voaravaka
Finoa Mahay tsianjery: Mahay tsianjery: Manazava soratra
na sy Boky ao amin‟ny Boky ao amin‟ny masina fohy amin‟ny
fahalala testamenta vaovao testamenta taloha sokajy
na Vavaka nampianarin‟ny Fanekem-pinoana Mitarika fotoam-
an’And Tompo Hira roa pivavahana eo amin‟ny
riamanit Hira iray Andinin-tsoratra masina 3 antoko
ra Andinin-tsoratra masina Mitarika fotoam-pivavahan- Maka ny hevitry ny
roa tsokajy vavaka nampianarin‟ny
Tompo
Fitand Mahalala ny fampiasana Mahay ly lalàna 10 ny Mahay “bandage” sy
roana ny ny fanafody 5 ao fahasalamana famelomana aina

xiii
fahasa amin‟ny “boîte à Mahay mitarika ala vonkina Mahafantatra fomba
lamana pharmacie” Vonjy taitra: may “2 ème fiarovana amin‟ny
Vonjy taitra: ratra degré” MST/SIDA
madinika sy may “1er Mahalala ireo sokajin- Mahafantatra ny aretina
degré” tsakafo ara-pahasalamana azo avy amin‟ny tsy
Mahafantatra ravina Dia an-tongotra 5km fahampian-tsakafo
dimy fanao fanafody
Toetra Miaina ny lalàna eo Miaina ny lalàna eo Miaina ny tarigetra sy
anivon‟ny antoko anivon‟ny fianakaviana ny lalàna ary fanekena
Mahay mitarika ny Mitana bokim-bolan‟ny
fivorian‟ny sokajy sokajy
Fampias Kitapo mofo Mahay manamboatra Mandidy akanjo,
ana ny Lava-bokotra “trousse de toilette” *, fanamiana
tanana mahay peta-kofehy Manao “couvert” sy
Mamalona « serviette de mandahatra ny
table » amin‟ny fomba toeran‟ny vahiny
maro amin‟ny fanasana ao
an-trano
Fanamp Manadio fiangonana Mandefa taratasy Manao asa mivaingana
iana ny Manao zaridaina Mamboly hazo iray
hafa Mahay mandefa taratasy Manao asa soa Manaja ny tontolo
Mahita toeram- Mahay ny tantaram- iainana
pitsaboana sy biraom- pirenena Mahay fitaovam-
panjakana pifaneraserana
Mahay miarahaba olona
Teknika Mahay mari-dalana Mahay “morse” sy mamaly Mahay « sémaphore »
Vona 5 farafahakeliny hafatra sy hafatra hafa
Manavaka ny karazana « Orientation, estimation » Mahay « topographie »,
teknika skoto (tombana: lanja, refy…) tsongodia, « cuisine
Vona tsy latsaky ny 10 trappeur », vonjy taitra
Marika “Cravate” “Barette rose” “Barette verte”
Loharanon-kevitra: op.cit

xiv
 4.3. Rehitra, Donak’afo, Redareda
Toy izao kosa ny endriky ny dingana ao amin‟ny sampana Mena.

Dingana Tanjona Zavatra takina Marika

Rehi Sampana Manaraka fivoriana ara-dalàna mandritry ny 3 volana Fehitenda
tra Mena Mahalala ny fototra dimin‟ny skotisma ary miaina izany mena
amin‟ny Mahay “solfa”
maha manatsoaka ny hevitry ny boky iray ao amin‟ny baiboly
Mpanazava Mahavita mikarakara sakafo iray: « entrée, résistance,
azy dessert »
Mahazaitra akanjo : zipo didy enina
Donak’a Sampana Manaraka fivoriana ara-dalàna mandritry ny herintaona Lamboridy
fo Mena Mahay milomano mena
manoloana Mahay mamoron-kira na lalao ho an‟ny afo “cordelièr
ny tenany Mahay mitandrina ny tenany sy ny fihetsiny manoloana re”,
ny fitiavana mihodidina

Mandray andraikitra hafa ao am-piangonana (ohatra: ny vozona

mampianatra sekoly alahady) ary
mitsofoka
eo amin‟ny
fehitenda
Redared Sampana Miaina ao amin‟ny Afo 2 taona farafahakeliny Lelafo dimy
a velona ho Mahay manindrona mariky ny
an‟ny hafa Mamorona teknika iray apetraka ho an‟ny Afo (koja, tarigetra
fifandraisan-davitra…) dimy

Mahay “tricot” ary mahavita ho an-jaza farafaharatsiny (apetraka eo

Efa vonona ny hiandraikitra mahalala amin‟ny

ary efa
ankapobeny mikasika ireo sampana (Mavo sy Maitso) tanan‟akan
jo havia)
Loharanon-kevitra: op.cit

xv
 Izay no azonay ambara mikasika ireo izay mbola tsara ho fantatra tao amin‟ny
Mpanazava Eto Madagasikara. Mbola maro no azo lazaina fa ampahany ihany ireo
voalaza ireo.

Misy koa ireo tsara ho fantatra ao amin‟ny Tanora Advantista

TOVANA VI

5. Asa manavanana

Ity dia mitovy karazana amin‟ireo ambaratonga sy talenta tao amin‟ny

Mpanazava. Ny mampiavaka azy fotsiny, dia ny fifantohana amina zavatra iray tiana
ho hay. Ny asa manavanan‟ny Mpisantatra sy ny Mpisavalalana no aseho eto.

5.1. Asa manavanan’ny Mpisantatra

Ampahany fotsiny ihany aloha ireto aseho ireto satria mbola mahatratra
hatrany amin‟ny 80 mahery izy ireo.

Sokajy Tantely mazoto Tanamasoand Mpanorina Tanana

miasa (6taona) ro (7taona) (8taona) manampy
(9taona)
Ara- Bible I Bible II Disciple Bible royality
panahy
« Spritu
el »

Zava- Voninkazo Ami de la nature Astronomie Environme/IST

xvi
boaary
« Nature »

Asa Home helper Mahandro Mpanjaitra Hygienne

an-trano

Arts Mpanaomozika Lakaoly Andrem-By I Sy II Mpandrafitra

sycraft

Recreati Healthspecialist Mpilasy Milomano II Informaticien

on

Loharanon-kevitra: Tanora Advantista Androndra Ampamantanana, 2014

Toy izao ireo Mpisantatra vahiny rehefa misalotra ireo:

xvii
 Loharanon-kevitra: op.cit

5.2. Asa manavanan’ny Mpisavalalana

Mahatratra hatrany amin‟ny 300 mahery ny asa manavanan‟ny Mpisavalala
izay misokajy ho 9.

Sokajy Lokony Ohatra

1 -fanompoana - Fitoerana masina (sanctuary)
sy fv - Art de raconter
(witnessing) - Asa ataon‟ny tena manokana
- Mpiara-monina kristiana
- Fimpikri
- Fahalalana onony

xviii
2 – natiora - Saka (félidés) / alika (canidés)
- Vorona fiompy / insectes
- Voninkazo / voan-javatra
- Toetrandro / mineralogie
- Geologie / oceanographie
- Ecologie / environnement
- Astronomie
3 – siansa sy - Reanimation cardiopulm.
fahasalamana - Premiers secours
- Sécourisme 1 & 2
- Digestion
- Hozatra sy taolana
- Atidoha & fahaiza-miaina

4 – asa fanao ao - Nettoyage

an-trano (w - Lessive
domest.) - Patisserie
- Nutrition
- Vennoiserie
- Fandrahoana @ lafaoro

5 – asa tanana - Photographie digitale

(arts) - Mozika 1 & 2
- Sculpture
- Collectionneur
- Tricot
- Modelisation (miniature)

xix
7 – fialamboly - Securite de camp
(recreation) - Camping 1 / 2 / 3 / 4
- Drill et manœuvres
- Fooball / basketball
- Nœuds
- Orientation

7 – asa fanao - Internet

andavandro - Infomatique
(vocational) - Dactylographie
- Coiffure
- Teaching (fampianarana)
- Videaste
8 – fambolena sy - Fiompiana akoho
fiompiana - Fambolena
(outdoor ind.) - Jardin potager
- Fiompiana omby
- Famokarana ronono
- Fiompiana tantely
9 – adra - Service communautaire
- Alphabetisation
- Resolution de conflits
- Response disaster
- Community development
- Community assessment
Loharanon-kevitra: op.cit

TOVANA VII
7.1. Ny endriky ny taratasy fangatahana andraikitra
Ireo Mpiandraikitra sy ny Tonia dia tsy maintsy manao taratasy fangatahana
andraikitra mba hanamarinana fa tsy noterena izy hanao ny asa maha mpanabe fa

xx
 tena vokatry ny fanoloran-tenany. Atao dika 3 izy ity ka alefa any amin‟ny
filohan‟ny faritra (faritra 1), faritany (Analamanga Afovoany) ary ny fivondronana.

MPANAZAVA ETO MADAGASIKARA “Mifikira amin‟ny tsara”

FARITANY ANALAMANGA AFOVOANY Rom 12:9d
FIVONDRONANA FLM 67 HA
FANGATAHANA ANDRAIKITRA HO MPIANDRAIKITRA - TONIA (1)

VAO MANGATAKA – FANAVAOZANA (1)

ANARANA:
FANAMPINY:
TOTEM:
TERAKA TAMIN’NY:
TAO:
ASA NA FIANARANA ATAO:
TOERANA:
RAY:
RENY:
ADIRESY:
LAHARANA AZO IANTSOANA:
ADIRESY MAILAKA:
FIANGONANA:
FIVONDRONANA:
SAMPANA:
FARITRA:
MPANDRAY SA MPANATONA (1)
TAONA NIDIRANA:
VORONKELY: AFO:
MPANAZAVA: MPIANDRAIKITRA:
DATY NANAOVANA FANEKENA MP:

FIOFANANA NARAHINA:
DINGANA DATY SY FILOHAN’NY VOKATRA FANAMARIHA
TOERANA FIOFANANA NA

xxi
 TSIMOKA

MAMONTSI
NA

MAMONY I

MAMONY II

MAMELANA

TENY FANOLORANA ATAON’NY KOMITIM-PIVONDRONANA:

ANARANA SY FANAMPINY (KP manolotra):

DATY: ………/…………/…………….
SONIA SY FITOMBOKA:

FANAMARIHAN’NY FARITANY:

VOARAY ANIO: …………/…………/………….

ANARANA SY ANDRAIKITRA+SONIA SY FITOMBOKA:

(1): tsipiho izay tsy izy

Loharanon-kevitra: FSFLM 67HA, 2014

7.2. Ny taratasy fampahafantarana ny mpanabe

Fampahafantarana ny mpanabe rehetra eo anivon‟ny fiangonana ity taratasy
ity. Noho izany dika iray ihany no atao.

xxii
MPANAZAVA ETO MADAGASIKARA
FARITANY ANALAMANGA AFOVOANY “Mifikira amin‟ny tsara”
FARITRA VOALOHANY Rom 12:9d
FIVONDRONANA FLM 67 HA

I- MIKASIKA NY TSIRAIRAY MANOKANA :

ANARANA :
FANAMPINY :
TOTEM :
DATY NAHATERAHANA :
TAO :
TERATANY :
ADIRESY :
FINDAY :
ADIRESY MAILAKA :
FACEBOOK :
SITUATION MATRIMONIALE:
ANARAN’NY VADY :
FINDAY :
SITUATION PARENTALE:
RAY :
ASANY :
ADIRESY :
FINDAY :
RENY:
ASANY :
ADIRESY :
FINDAY :
MPIANTOKA / MPITAIZA:
ASANY :
FINDAY :
ADIRESY :
ISAN’NY MPIRAY TAMPO :

MPIRAY TAMPO AO ANATIN’NY FIKAMBANANA :

xxiii
 ANARANA VONDRO SAMPANA
NA

II- MIKASIKA NY FITAIZAM-PINOANA :

FOTO-PINOANA :
FIANGONANA :
MPIANATRA SEKOLY ALAHADY : DINGANA/KILASY :
MPAMPIANATRA SEKOLY ALAHADY :
MPANATONA/MPANDRAY : MPIOMANA/MPIANDRY :
DIAKONA:

ANDRAIKITRA HAFA AO AM-PIANGONANA:

III- MAHAKASIKA NY TOE-BATANA SY NY FAHASALAMANA :

ARETINA MPISEHO NA MPITAIZA :
ARETINA MPAHAZO FANAFODY FAMPIASA FITAIZAN-TENA
FANAO/FITSABOAN
A

GROUPE SANGUIN :
SAKAFO TSY ZAKA :
FANAFODY TSY ZAKA :
ZAVATRA TSY ZAKA :

IV- TOETRA AMAM-PIHETSIKA FOTOTRA :

TOETRA TOETRA NOFINOFY SY ZAVATRA ZAVATRA
MAHAFIN MANAHIR FIKASANA TIANA TSY TIANA
ARITRA ANA

V- MIKASIKA NY FIANARANA :

DATY FIANARANA TOERANA DIPLAOMA

NIANARANA

xxiv
VI- MIKASIKA NY FIKAMBANANA :
TAONA NIDIRANA SKOTO
SAMPANA MAVO SAMPANA MAITSO SAMPANA MENA
NIDITRA : NIDITRA/NIAKATRA : NIDITRA/ NIAKATRA :

NATAO FANEKENA : NATAO FANEKENA : NATAO FANEKENA :

TOERANA : TOERANA : TOERANA :

NIALA : NIALA : NIALA :

ANTONY : ANTONY : ANTONY :

DATY NIANTSOANA MPIANDRAIKITRA :

SAMPANA IANDRAIKETANA :
FIVONDRONANA NIANDRAIKETANA :
FIVONDRONANA
DATY SAMPANA
NIANDRAIKETANA

VII- FANARAHA-MASO NY FIVOARAN’NY TSIRAIRAY :

DINGANA :
SAMPANA MAVO SAMPANA MAITSO SAMPANA MENA
MAVOVAVA : TSIRY : REHITRA :
TOERANA : TOERANA : TOERANA :

MANITSAN’ELATR FANJA : DONAK’AFO :

A: TOERANA : TOERANA :
TOERANA :

HARY ELATRA : VOA : REDAREDA :

TOERANA : TOERANA : TOERANA :

TALENTA :
 SAMPANA MAVO
ANARANA DATY

xxv
 SAMPANA MAITSO
ANARANA FAMPIHARANA DATY NANKATOAVANA
NATAO

VIII- MIKASIKA NY FIOFANANA MPIANDRAIKITRA SY MPANAZAVA MENA :

FORMATIO TSIMOK MAMONT MAMONY MAMON MAMELA
N A SINA I Y II NA
FILOHA
MPAMPIOF
ANA
DATY

TOERANA

ANARAN’N
Y LASY
SOKAJIN-
DASY
SOKAJY

IX- ANDRAIKITRA HAFA IVELAN’NY MPANAZAVA SY NY FIANARANA ARY

ASA:
SEHATRA ANDRAIKITRA TAONA

Loharanon-kevitra: op.cit

xxvi
FAMINTINANA
 FAMINTINANA

Ity asa fikarohana ity dia fandalinana antrôpôlôjika natao mikasika ny

fanabeazana ny zazavavy ao anatin‟ny fikambanana skotisma Mpanazava Eto
Madagasikara izay eo anivon‟ny finoana prôtestanta. Ireo Mpanazava tao amin‟ny
FLM67ha ao amin‟ny fokontanin‟ny 67ha Afovoany Andrefana no nijerena akaiky
izany. Fantatra àry fa i Baden Powell no namorona sy ny nitondra an‟io fomba
miavaka entina hamolavolana ny tanora io. Maro ny zavatra natao hampihodina sy
hanaraha-maso akaiky an‟io fikambanana io sy ireo beazina ao, teo ohatra ny rafi-
pandaminana samihafa, ny fanaovana sahanasa, ny lalàna. Nisy koa ny fampitahana
izany tamin‟ny fikambanana skotisma miorina eo anivon‟ny finoana zandriny, dia ny
Tanora Advantista ao amin‟ny fiangonana mitandrina ny andro fahafito ao
Androndra Ampamantanana izany. Maro ny fitoviana sy ny fiavahana hita tao. Na
dia eo aza ny olana samihafa dia voaporofo fa manana anjara asa lehibe teo amin‟ny
fanabeazana ny tanora ny skotisma, indrindra ireo zazavavy.

Teny fototra : fanabeazana, fanabeazana ivelan‟ny sekoly, skotisma,

zazavavy, Mpanazava Eto Madagasikara, Mpanazava, finoana, Tanora Advantista.
Fiangonana loterana malagasy 67HA.

RESUME

Cette recherche est une analyse anthropologique concernant l‟éducation des

filles chez le Scoutisme « Mpanazava » dansa la religion protestante à Madagascar.
Pour mieux contrôler la situation, une enquête a été menée chez les Mpanazava du
FLM 67ha dans la commune de 67ha Centre-Ouest. C‟est Baden Powell qui a
fondé et a apporté cette méthode spécifique pour éduquer et élever ces jeunes scouts.
Pour faire fonctionner cette communauté et contrôler de plus prés les élèves qui s‟y
trouvent, nombreuses étaient les procédures à suivre ainsi que les conditions requises
à l‟instar des différentes hiérarchies, les différents travaux pratiques ainsi que les
lois et les disciplines à respecter. On a aussi recours à la comparaison de cette
communauté avec le scoutisme de l‟Eglise du septième jour à Androndra
Ampamantanana. De ce fait, nombreuses sont leurs ressemblances voire leurs
différences. Malgré les différentes péripéties, il est prouvé que le scoutisme tient une
place importante dans l‟éducation des jeunes surtouts les jeunes filles.

Mots clés : éducation, éducation non formelle, scoutisme, jeune fille,

Mpanazava Eto Madagasikara, Mpanazava, croyance, Jeunesse Adventiste. Eglise
Luthérienne Malgache 67HA.

SUMMARY

This research is an anthropogical study concerning the young girls education

through the girl Scouts Association ef the Malagasy protestant Churches. This study
focuses more on the girl scouts association in the FLM Churh in 67ha. It was sir
Baden Powell who founded and brought this original method to prepere young
people for life. Many things such as different structures, activitis, or disciplines were
done in order to run and to control this association as well as the young people. Apart
from that, there was also comparison of this scout association with another
association similar to it that is from the Seventh Day Adventist Church in Androndra
Ampamantanana. From this comparaison, similarities and diferences were noticed. In
spite of some difficulties and obstacles, i twas proved that the Scouts takes a very
important place on the education of young people especially young girls.

Key words: education, no formal education, scouting, young girls, Mpanazava

Eto Madagasikara, Mpanazava, faith, Young Adventist. Malagasy Lutheran Church
67HA.
 “NY FANABEAZANA NY ZAZAVAVY TARAFINA AMIN’NY
FIKAMBANANA SKOTISMA MPANAZAVA ETO
MADAGASIKARA AO AMIN’NY FIANGONANA
LOTERANA MALAGASY FITANDREMANA TOBY
FANANTENANA 67HA”
RANDRIAMANANTSOA Solonirina Hantalifà
Lot II O 25 G BIS A Mananjara Antananarivo IV
(Tél : 033 13 049 00 / 034 85 775 00)
(Email : lifarojo@yahoo.fr)

FAMINTINANA : Ity asa fikarohana ity dia fandalinana antrôpôlôjika natao mikasika ny fanabeazana ny
zazavavy ao anatin‟ny fikambanana skotisma Mpanazava Eto Madagasikara izay eo anivon‟ny finoana prôtestanta.
Ireo Mpanazava tao amin‟ny FLM67ha ao amin‟ny fokontanin‟ny 67ha Afovoany Andrefana no nijerena akaiky
izany. Fantatra àry fa i Baden Powell no namorona sy ny nitondra an‟io fomba miavaka entina hamolavolana ny
tanora io. Maro ny zavatra natao hampihodina sy hanaraha-maso akaiky an‟io fikambanana io sy ireo beazina ao,
teo ohatra ny rafi-pandaminana samihafa, ny fanaovana sahanasa, ny lalàna. Nisy koa ny fampitahana izany
tamin‟ny fikambanana skotisma miorina eo anivon‟ny finoana zandriny, dia ny Tanora Advantista ao amin‟ny
fiangonana mitandrina ny andro fahafito ao Androndra Ampamantanana izany. Maro ny fitoviana sy ny fiavahana
hita tao. Na dia eo aza ny olana samihafa dia voaporofo fa manana anjara asa lehibe teo amin‟ny fanabeazana ny
tanora ny skotisma, indrindra ireo zazavavy.
TENY FOTOTRA : fanabeazana, fanabeazana ivelan‟ny sekoly, skotisma, zazavavy, Mpanazava Eto
Madagasikara, Mpanazava, finoana, Tanora Advantista. Fiangonana loterana malagasy 67HA.
ISAN’NY TAKILA : 123 ISAN’NY FAFANA : 09 ISAN’NY
KISARY : 13 ISAN’NY SARINTANY : 03 ISAN’NY SARY : 10

RESUME : Cette recherche est une analyse anthropologique concernant l‟éducation des filles chez le Scoutisme
« Mpanazava » dansa la religion protestante à Madagascar. Pour mieux contrôler la situation, une enquête a été
menée chez les Mpanazava du FLM 67ha dans la commune de 67ha Centre-Ouest. C‟est Baden Powell qui a
fondé et a apporté cette méthode spécifique pour éduquer et élever ces jeunes scouts. Pour faire fonctionner cette
communauté et contrôler de plus prés les élèves qui s‟y trouvent, nombreuses étaient les procédures à suivre ainsi
que les conditions requises à l‟instar des différentes hiérarchies, les différents travaux pratiques ainsi que les lois et
les disciplines à respecter. On a aussi recours à la comparaison de cette communauté avec le scoutisme de l‟Eglise
du septième jour à Androndra Ampamantanana. De ce fait, nombreuses sont leurs ressemblances voire leurs
différences. Malgré les différentes péripéties, il est prouvé que le scoutisme tient une place importante dans
l‟éducation des jeunes surtouts les jeunes filles.
MOTS CLES : éducation, éducation non formelle, scoutisme, jeune fille, Mpanazava Eto Madagasikara,
Mpanazava, croyance, Jeunesse Adventiste. Eglise Luthérienne Malgache 67HA.
NOMBRE DE PAGES : 123 NOMBRE DE TABLEAUX : 09 NOMBRE DE
CARTES : 03 NOMBRE DE FIGURES : 13 NOMBRE DE PHOTOS : 10

DIRECTEUR : Madame SOLO-RAHARINJANAHARY RAHARIMALALA Anatolie,

Professeur titulaire et Directrice de recherche à l‟Université d‟Antananarivo