ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΧΩΡΟΙ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

√‰ËÁfi˜ ÁÈ· ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ
¶Ú¿ÛÈÓÔ Î·È
ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ
ÛÙËÓ fiÏË
¡›ÎÔ˜ ªÂÏ·‚›Ï·˜, ºÂÚÂÓ›ÎË µ·Ù·‚¿ÏË
WWF ∂ÏÏ¿˜ / ∞ı‹Ó· 2009

¶Ú¿ÛÈÓÔ Î·È ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ
¯ÒÚÔÈ ÛÙËÓ fiÏË
¡›ÎÔ˜ ªÂÏ·‚›Ï·˜, ºÂÚÂÓ›ÎË µ·Ù·‚¿ÏË
™ÙÔÓ °ÈÒÚÁÔ ¡ÙÔ‡ÚÔ, ÌÂ Â˘ÁÓˆÌÔÛ‡ÓË

ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÂÎÙ›ÌËÙË ÚÔÛˆÈÎ‹ Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘
ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÁÈ· ÔÈfiÙËÙ· ˙ˆ‹˜ ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜
WWF ∂ÏÏ¿˜ / ∞ı‹Ó· 2009

™˘ÁÁÚ·ÊÂ›˜:
ºÂÚÂÓ›ÎË µ·Ù·‚¿ÏË, ¡›ÎÔ˜ ªÂÏ·‚›Ï·˜
∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ∞ÛÙÈÎÔ‡ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ∂ıÓÈÎfi ªÂÙÛfi‚ÈÔ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô
°ÏˆÛÛÈÎ‹ ÂÈÌ¤ÏÂÈ·:
∞ÚÈ¿‰ÓË Ã·Ù˙Ë·Ó‰Ú¤Ô˘
EÈÌÂÏËÙ¤˜ ÛÂÈÚ¿˜:
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ §È·Ú›ÎÔ˜, £ÂÔ‰fiÙ· N¿ÓÙÛÔ˘, ∏Ï›·˜ ∆˙ËÚ›ÙË˜
EÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊËÛË:
M¿ÚÈÔ˜ BfiÓÙ·˜
™¯Â‰È·ÛÌfi˜-¶·Ú·ÁˆÁ‹:
™¯‹Ì· & XÚÒÌ·, ¶·Ú·ÁˆÁÈÎ‹ MÔÓ¿‰· KE£EA
ISBN: 978-960-85918-8-2
© Copyright: WWF ∂ÏÏ¿˜
To ‚È‚Ï›Ô ¤¯ÂÈ Ù˘ˆıÂ› ÛÂ ¯·ÚÙ› Soporset / Cert no. SW-COC-1783

Premium Offset/100 gr ÈÛÙÔÔÈËÌ¤ÓÔ Î·Ù¿ FSC © 1996 Forest Stewardship Council
√ √ªπ§√™ EUROBANK EFG
√ fiÌÈÏÔ˜ Eurobank EFG, ÛÂ Û˘ÓÂÚÁ·Û›· ÌÂ ÙÔ ∫ÔÈÓˆÊÂÏ¤˜ ÿ‰Ú˘Ì·
πˆ¿ÓÓË ™. §¿ÙÛË, ·Ó·ÎÔ›ÓˆÛÂ ÙÔ 2007 ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· «∂›Ó·È ∫·ı‹-
ÎÔÓ Ì·˜» (www.inekathikonmas.gr), ‡„Ô˘˜ ú60.000.000, ÁÈ· ÙË
ÛÙ‹ÚÈÍË ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Ô˘ ÂÏ‹ÁËÛ·Ó ·fi ÙÈ˜
Î·Ù·ÛÙÚÔÊÈÎ¤˜ ˘ÚÎ·ÁÈ¤˜ ÙÔ˘ ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 2007. ¶ÂÚ›ÔÙË ı¤ÛË
ÛÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· Î·ÙÂ›¯Â Ë ÂÓ›Û¯˘ÛË ÙÔ˘ ÂıÂÏÔÓÙÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙË
¯ÒÚ· Ì·˜, ˆ˜ ÎÚ›ÛÈÌÔ˘ ˘ÏÒÓ· ÛÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜.
™ÙÔ Ï·›ÛÈÔ ·˘Ùfi, ÙÔ ÙÚÈÂÙ¤˜ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ WWF ∂ÏÏ¿˜ ÁÈ· ÙËÓ
¤Î‰ÔÛË Î·È ·ÚÔ˘Û›·ÛË ‰¤Î· «√‰ËÁÒÓ ÁÈ· ÙÔ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ» ı·
·ÔÙÂÏ¤ÛÂÈ, ÈÛÙÂ‡Ô˘ÌÂ, ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÁÈ· fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜
ÂıÂÏÔÓÙ¤˜ Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó ÙÔÓ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ ¯ÚfiÓÔ ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ ˘ËÚÂÛ›·
ÙÔ˘ ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ‡ Û˘ÓfiÏÔ˘. ∏ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· Ì·˜ ·˘Ù‹ ÂÓÙ¿ÛÛÂÙ·È, ·-
Ú¿ÏÏËÏ·, ÛÙÔ Â˘Ú‡ÙÂÚÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ ÚÔÛÊÔÚ¿˜ ÙÔ˘ ÔÌ›-
ÏÔ˘ Eurobank EFG, ÙÔ ÔÔ›Ô ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘ÌÂ ÌÂ Û˘Ó¤ÂÈ· Ù· ÙÂÏÂ˘-
Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÛÙÔ˘˜ ÙÔÌÂ›˜ ÙË˜ ·È‰Â›·˜, ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ÙÔ˘ ·ıÏË-
ÙÈÛÌÔ‡ Î·È ÙË˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜. ªÂ ÙÈ˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘-
Ï›Â˜ ·˘Ù¤˜ ÊÈÏÔ‰ÔÍÔ‡ÌÂ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÔ˘ÌÂ, ÛÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹-
ÙˆÓ Ì·˜, ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹ Â˘ËÌÂÚ›· Î·È ÛÙË ‚ÈÒÛÈÌË ·Ó¿Ù˘ÍË.
∂ÀÃ∞ƒπ™∆π∂™
Ô ‚È‚Ï›Ô ·˘Ùfi ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÛÙËÓ ÂÚÂ˘ÓËÙÈÎ‹

T ÂÌÂÈÚ›· ÙÔ˘ ∂ÚÁ·ÛÙËÚ›Ô˘ ∞ÛÙÈÎÔ‡ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÙÔ˘ ∂ıÓÈ-
ÎÔ‡ ªÂÙÛfi‚ÈÔ˘ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô˘ Î·È ÛÙÔÓ ‰È·ÚÎ‹ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎfi ‰È¿ÏÔ-
ÁÔ ÌÂ ÙÔ˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜ Ì·˜ ÛÂ ·˘Ùfi. ∂È‰ÈÎ¿ ÔÊÂ›ÏÔ˘ÌÂ Ó· Â˘¯·-
ÚÈÛÙ‹ÛÔ˘ÌÂ ÙÔÓ Î·ıËÁËÙ‹ °È¿ÓÓË ¶ÔÏ‡˙Ô, ÙËÓ Î·ıËÁ‹ÙÚÈ· Î·È ‰·-
ÛÎ¿Ï· Ì·˜ ª·Ú›· ª·ÓÙÔ˘‚¿ÏÔ˘, ÙÔÓ °ÈÒÚÁÔ ¶·ÙÚ›ÎÈÔ, Â›ÎÔ˘ÚÔ Î·-
ıËÁËÙ‹ ¢¶£ Î·È ÙÔ˘˜ Ó¤Ô˘˜ Û˘Ó·‰¤ÏÊÔ˘˜, ÂÚÂ˘ÓËÙ¤˜ ÙÔ˘ ∂ÚÁ·-
ÛÙËÚ›Ô˘, ¶·Û¯¿ÏË ™·Ì·Ú›ÓË, ∂˘·ÁÁÂÏ›· Ã·Ù˙ËÎˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È
§Ô˘Î¿ ∆ÚÈ¿ÓÙË.
∂˘¯·ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ ıÂÚÌ¿ ÙÔÓ ¢ËÌ‹ÙÚË ª¤ÏÈÛÛ·, ·Ó·ÏËÚˆÙ‹ Î·ıË-
ÁËÙ‹ ∂ª¶ Î·È ÙË ‰ÈÎËÁfiÚÔ ª·Ú›· ™Ù·ı¿ÎË ÔÈ ÔÔ›ÔÈ Û˘Ó¤‚·Ï·Ó
ÌÂ ÙÈ˜ ÓÔÌÈÎ¤˜ ÙÔ˘˜ ÁÓÒÛÂÈ˜ ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ÙÔ˘ ıÂÛÌÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘
ÁÈ· ÙÔ ·ÛÙÈÎfi Ú¿ÛÈÓÔ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜. π‰È·›ÙÂÚ· ÛË-
Ì·ÓÙÈÎ‹ ˘‹ÚÍÂ Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÛÙËÓ ¤ÚÂ˘Ó· Â‰›Ô˘, ÙË˜ ÊÔÈÙ‹ÙÚÈ¿˜ Ì·˜
ÛÙËÓ ∞Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ‹ ™¯ÔÏ‹ ¶ÔÏ›Ó·˜ ¶Ú¤ÓÙÔ˘.
∆¤ÏÔ˜, Â˘¯·ÚÈÛÙÔ‡ÌÂ ÙË Ê›ÏË £ÂÔ‰fiÙ· ¡¿ÓÙÛÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏ‡¯ÚÔÓË
Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Î·È ÙÈ˜ ÂÔÈÎÔ‰ÔÌËÙÈÎ¤˜ ÙË˜ ÂÈÛËÌ¿ÓÛÂÈ˜ ÛÙË Û˘Á-
ÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘.
√È Û˘ÁÁÚ·ÊÂ›˜
005 ➤
¶∂ƒπ∂Ã√ª∂¡A
¶ÚfiÏÔÁÔ˜ ........................................................................................ 9
∂ÈÛ·ÁˆÁ‹ .................................................................................... 11
∫EºA§AIO 1: ∆π ∂π¡∞π √π ¶ƒ∞™π¡√π ∫∞π OI ∂§∂À£∂ƒ√π

Ãøƒ√π ™∆∏N ¶√§∏ ............................................................................ 15
1.1 ∞ÛÙÈÎÔ› ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔÈ ¯ÒÚÔÈ ................................................ 20
1.1.1 ¢ÚfiÌÔÈ .......................................................................... 20
1.1.2 ¶Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ ................................................................ 21
1.1.3 ¶Ï·ÙÂ›Â˜ ...................................................................... 23
1.1.4 ¶¿ÚÎ· Î·È ¿ÏÛË .......................................................... 26
1.1.5 ∫‹ÔÈ .......................................................................... 28
1.2 π‰ÈˆÙÈÎÔ› ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ ÛÙËÓ fiÏË ................................ 32
1.3 √È ·ÛÙÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ ÂÈ‰ÈÎÒÓ Ú˘ıÌ›ÛÂˆÓ .................................. 36
1.3.1 ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ .................................................. 37
1.3.2 ∆· ÛÙÚ·ÙfiÂ‰· ÛÙËÓ fiÏË .......................................... 42
1.4 ªÂÁ¿ÏÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ› Ì¤Û· ‹ Á‡Úˆ ·fi ÙËÓ fiÏË .... 44
1.4.1 ¶ÂÚÈ·ÛÙÈÎfi Ú¿ÛÈÓÔ .................................................... 44
1.4.2 º˘ÛÈÎ¿ ˘‰¿ÙÈÓ· ÛÙÔÈ¯Â›· ............................................ 49
∫EºA§AIO 2: √π ∞¡∞°∫∂™ °π∞ ¶ƒ∞™π¡√À™ Ãøƒ√À™

™∆π™ ¶√§∂π™ ...................................................................................... 61
2.1 ¶fiÛÔ Ú¿ÛÈÓÔ; ...................................................................... 62
2.2 ¢ÈÂıÓÂ›˜ Î·È ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ ÚÔ‰È·ÁÚ·Ê¤˜ .............................. 65
∫EºA§AIO 3: ¢π∂∫¢π∫∏™∏ ∂§∂À£∂ƒø¡ Ãøƒø¡

∫∞π Ãøƒø¡ ¶ƒ∞™π¡√Y .................................................................. 73
3.1 ¶Ò˜ ˘ÂÚ·ÛÈ˙fiÌ·ÛÙÂ ÙÔ˘˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ 007 ➤
Î·È ÙÔ Ú¿ÛÈÓÔ; ...................................................................... 74
3.2 ¶ÔÈ· ‚‹Ì·Ù· ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÌÂ ÁÈ· Ó· ÚÔÛÙ·ÙÂ‡ÛÔ˘ÌÂ
Î·È Ó· ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÔ˘ÌÂ ÙËÓ Î·ÙÔ¯‡ÚˆÛË ÂÓfi˜
ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘ ¯ÒÚÔ˘; .............................................................. 76
3.2.1 ™ÙËÓ ∆ÔÈÎ‹ ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË ........................................ 77
3.2.2 ™Ù· ÀÔ˘ÚÁÂ›· ............................................................ 78
3.2.3 ™ÙË ¢ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË .......................................................... 79
3.2.4 ™ÙÔ ∫ÔÈÓÔ‚Ô‡ÏÈÔ ........................................................ 80
3.2.5 ™Â ∂˘Úˆ·˚Îfi Â›Â‰Ô .............................................. 80
3.3 ¢‡Ô ¯Ú˘ÛÔ› Î·ÓfiÓÂ˜ ÁÈ· ÙÔ Ò˜ ·Â˘ı˘ÓfiÌ·ÛÙÂ
ÛÙ· ıÂÛÌÈÎ¿ fiÚÁ·Ó· .............................................................. 81
3.4 ∆È Â›Ó·È ÌÈ· ¤ÓˆÛË ÔÏÈÙÒÓ; ................................................ 87
∫EºA§AIO 4: £∂™ªπ∫∞ ∑∏∆∏ª∞∆∞ ƒÀ£ªπ™∏™

∫∞π ¶ƒ√™∆∞™π∞™ ∆ø¡ ∂§∂À£∂ƒø¡ Ãøƒø¡ ................................ 93
4.1 ¶Ò˜ Î·ÙÔ¯˘ÚÒÓÂÙ·È ¤Ó· ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˜ Î·È Ú¿ÛÈÓÔ˜ ¯ÒÚÔ˜; .... 94
4.2 ¶ÔÈÔ˜ ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È Î·È ÊÚÔÓÙ›˙ÂÈ ¤Ó·Ó ÂÏÂ‡ıÂÚÔ ¯ÒÚÔ; .... 97
4.3 ∆È ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È Î·È ÙÈ ··ÁÔÚÂ‡ÂÙ·È;
™˘Ì‚·Ù¤˜ Î·È ·Û‡Ì‚·ÙÂ˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ Î·È ¯Ú‹ÛÂÈ˜
ÛÂ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Î·È ¯ÒÚÔ˘˜ Ú·Û›ÓÔ˘ ................ 99
4.3.1 ∆È ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È; ............................................................ 99
4.3.2 ∆È ··ÁÔÚÂ‡ÂÙ·È; ...................................................... 100
E›ÏÔÁÔ˜ .................................................................................... 103

µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· ............................................................................ 105
¶·Ú¿ÚÙËÌ· ................................................................................ 109
➤ 008
¶PO§O°O™
M ‰‡ÛÎÔÏÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ, ÙÔ WWF ∂ÏÏ¿˜

¤Û· ·fi ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙˆÓ ‰¤Î· √‰ËÁÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ˘ÔÛÙ‹ÚÈÍË ÙÔ˘
ÂÏ›˙ÂÈ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎ¿ ÛÙÔÓ ÎÔÈÓfi ·ÁÒÓ· ÁÈ· ·ÔÙÂ-

ÏÂÛÌ·ÙÈÎ‹ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙË˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ‹˜ ÎÚ›ÛË˜.
√ Ô‰ËÁfi˜ Ô˘ ÎÚ·Ù¿ÙÂ ÛÙ· ¯¤ÚÈ· Û·˜ Ú·ÁÌ·ÙÂ‡ÂÙ·È ¤Ó· ÎÔÚ˘Ê·›Ô
˙‹ÙËÌ· ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ÙË˜ ˙ˆ‹˜ ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜ Î·È
¤¯ÂÈ Û˘ÓÙ·¯ıÂ› ·fi ‰˘Ô ÂÈÛÙ‹ÌÔÓÂ˜ ÌÂ ·Ó·ÌÊÈÛ‚‹ÙËÙË ÂÌÂÈÚ›·
ÛÙ· ˙ËÙ‹Ì·Ù· ‰È·ÌfiÚÊˆÛË˜ Î·È ‰È·¯Â›ÚÈÛË˜ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙˆÓ ¯ÒÚˆÓ
·ÛÙÈÎÔ‡ Ú·Û›ÓÔ˘. ∆Ô ·ÛÙÈÎfi Ú¿ÛÈÓÔ, ÔÈ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔÈ ‰ËÏ·‰‹ ¯ÒÚÔÈ
Ú·Û›ÓÔ˘, Â›Ó·È ·ÓÂÎÙ›ÌËÙÔ˜ ÏÔ‡ÙÔ˜ ÁÈ· Ù· ·ÛÙÈÎ¿ Î¤ÓÙÚ· ÙË˜ ¯ÒÚ·˜.
ªÂ ‰Â‰ÔÌ¤ÓÔ fiÙÈ Î¿ıÂ Î¿ÙÔÈÎÔ˜ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜ ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÙË ¯·ÌË-
ÏfiÙÂÚË Î·Ù¿ ÎÂÊ·Ï‹Ó ·Ó·ÏÔÁ›· Ú·Û›ÓÔ˘ ÛÙÈ˜ ¯ÒÚÂ˜ ÙË˜ ∂˘Úˆ·˚-
Î‹˜ ŒÓˆÛË˜, Ë ·Ó¿ÁÎË ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙˆÓ Ï›ÁˆÓ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙˆÓ ¯ÒÚˆÓ
Ú·Û›ÓÔ˘ Ô˘ Ì·˜ ¤¯Ô˘Ó ·ÔÌÂ›ÓÂÈ ı· ¤ÚÂÂ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Â-
Ù·È ·fi ÙËÓ ¶ÔÏÈÙÂ›· ˆ˜ ÂÂ›ÁÔ˘Û· ÚÔÙÂÚ·ÈfiÙËÙ·. ¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ fiÌˆ˜,
·˘Ù¤˜ ÔÈ Ú¿ÛÈÓÂ˜ ÁˆÓÈ¤˜ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ fiÏÂˆÓ ÙË˜ ∂ÏÏ¿-
‰·˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙ÔÓÙ·È Ì¿ÏÏÔÓ Û·Ó ˘Ô„‹ÊÈÔÈ ¯ÒÚÔÈ ÊÈÏÔÍÂÓ›·˜
ÌÈÎÚÒÓ Î·È ÌÂÁ¿ÏˆÓ Î·Ù·ÛÎÂ˘ÒÓ, ÂÌÔÚÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È
·ıÏËÙÈÎÒÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ‹ Û·Ó ÛÎÔ˘È‰fiÙÔÔÈ, ·Ú¿
ˆ˜ ·Ó·ÓÙÈÎ·Ù¿ÛÙ·ÙÔÈ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÔ› fiÚÔÈ Î·È ÙfiÔÈ ·Ó·„˘¯‹˜ Î·È
ÍÂÎÔ‡Ú·ÛË˜ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ.
ªfiÓË ÂÏ›‰· ÒÛÙÂ Ó· ·ÓÙÈÛÙÚ·ÊÂ› ·˘Ù‹ Ë ·ÚÓËÙÈÎ‹ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Â›Ó·È
Ë Û˘ÓÂÈ‰ËÙÔÔ›ËÛË ·fi ÙÔ˘˜ ÔÏ›ÙÂ˜ fiÙÈ Ë ÚÔ¿ÛÈÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘
ÎÔÈÓÔ‡ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÔ‡ ·Á·ıÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ‰ÈÎ·ÈÒÌ·ÙÔ˜ fiÏˆÓ ÛÂ ˘ÁÈ¤˜
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Â›Ó·È ÙÂÏÈÎ¿ ‰ÈÎ‹ Ì·˜ ˘fiıÂÛË. ªÂ Î·Ù¿ÏÏËÏË, ¿ÓÙ·,
ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË ÙÔ˘ ÏfiÁÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ·ÓÙÈÏfiÁÔ˘ Î·È ÌÂ Ûˆ-
ÛÙ‹ ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ÓÔÌÈÎÒÓ ÂÚÁ·ÏÂ›ˆÓ Ô˘ Ì·˜ ·Ú¤¯ÂÈ ÙÔ ÈÛ¯‡ÔÓ ıÂÛÌÈ-
Îfi Ï·›ÛÈÔ ÔÊÂ›ÏÔ˘ÌÂ Û˘ÓÔÏÈÎ¿ ˆ˜ ÎÔÈÓˆÓ›· Ó· ·ÓÙÈÛÙ·ıÔ‡ÌÂ ÛÙËÓ
ÈÛ¯˘Ú‹ ·ÎfiÌ· ÚÔÛÎfiÏÏËÛË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÌÔÓÙ¤ÏÔ˘ ·Ó¿Ù˘ÍË˜
009 ➤
ÛÙËÓ ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹, ÂÈ˜ ‚¿ÚÔ˜, Û˘Ó‹ıˆ˜, ÙÔ˘ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘.
√ÊÂ›ÏÔ˘ÌÂ Ó· ıˆÚ·Î›ÛÔ˘ÌÂ ÙËÓ ÙfiÛÔ ·˘ÙÔÓfiËÙË ·ÏÏ¿ Î·È ÙfiÛÔ
ıÔÏ‹ ÔÈfiÙËÙ· ˙ˆ‹˜ Ô˘ ÂÓ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÙÈ˜ ·‰fiÌËÙÂ˜ Î·È ÎÔÈÓfi¯ÚË-
ÛÙÂ˜ Ê˘ÛÈÎ¤˜ ÁˆÓÈ¤˜ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ.
∆ÔÓ Ô‰ËÁfi ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ·ÊÈÂÚÒÓÔ˘ÌÂ ÌÂ Â˘ÁÓˆÌÔÛ‡ÓË Î·È Û˘ÁÎ›ÓËÛË
ÛÙÔÓ °ÈÒÚÁÔ ¡ÙÔ‡ÚÔ, ÙÔÓ ÚÒËÓ ¢·Û¿Ú¯Ë ¶¿ÚÓËı·˜ Î·È ¢ÈÂ˘ı˘ÓÙ‹
∞ÈÛıËÙÈÎÒÓ ¢·ÛÒÓ, ¢Ú˘ÌÒÓ Î·È £‹Ú·˜ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô˘ ∞ÁÚÔÙÈÎ‹˜
∞Ó¿Ù˘ÍË˜, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë Í·ÊÓÈÎ‹ ·ÒÏÂÈ· ÙÔÓ π·ÓÔ˘¿ÚÈÔ ÙÔ˘ 2008
¿ÊËÛÂ ÔÏ‡ ÊÙˆ¯fiÙÂÚÔ ÙÔÓ ·ÁÒÓ· ÔÏÏÒÓ ÔÏÈÙÒÓ Î·È ÔÚÁ·ÓÒ-
ÛÂˆÓ ÁÈ· ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙˆÓ ·ÛÙÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ Ú·Û›ÓÔ˘.
ªÂ ÙËÓ ÂÏ›‰· ˆ˜ Ô Ô‰ËÁfi˜ ·˘Ùfi˜ ı· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ÛÙËÓ ÙfiÓˆÛË ÙÔ˘
·ÁÒÓ· ÁÈ· ÔÈfiÙËÙ· ˙ˆ‹˜ ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜, ÙÔÓ ·Ú·‰›‰Ô˘ÌÂ ˆ˜ ÂÚÁ·-
ÏÂ›Ô ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÌÈ·˜ ÔÏÔ¤Ó· Î·È ÈÔ ÈÛ¯˘Ú‹˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ‹˜ ÎÔÈ-
ÓˆÓ›·˜ ÔÏÈÙÒÓ.
¢ËÌ‹ÙÚË˜ ∫·Ú·‚¤ÏÏ·˜
¢ÈÂ˘ı˘ÓÙ‹˜, WWF ∂ÏÏ¿˜
➤ 010
∂π™∞°ø°∏
· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ·, Î˘Ú›ˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ 2004, Ë ¤ÏÏÂÈ„Ë Ú·Û›-

T ÓÔ˘ ÛÙÈ˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ fiÏÂÈ˜ ·Ó·‰Â›¯ıËÎÂ ˆ˜ ¤Ó· ·fi Ù· Î‡ÚÈ·
ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ¿ ˙ËÙ‹Ì·Ù·. ∏ ÏËÌÌ˘Ú›‰· ‰ËÌfiÛÈˆÓ Î·È È‰ÈˆÙÈÎÒÓ
ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ Î·È ¤ÚÁˆÓ Ô‰ÔÔÈ›·˜ Î·Ù¿ ÙËÓ ÔÏ˘ÌÈ·Î‹ Î·È
ÌÂÙ·ÔÏ˘ÌÈ·Î‹ ÂÚ›Ô‰Ô, Ë È‰ÈˆÙÈÎÔÔ›ËÛË «·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ» ÂÏÂ‡-
ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ fiˆ˜ ÔÈ ·ÎÙ¤˜, Ù· ¿ÚÎ·, Ù· ÂÚÈ·ÛÙÈÎ¿ ‰¿ÛË, Ë ¤Î-
ÙˆÛË ÙË˜ ·Í›·˜ ÙÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, ·ÏÏ¿ Î·È
Ë ·ÒÏÂÈ· ¯ÈÏÈ¿‰ˆÓ ÛÙÚÂÌÌ¿ÙˆÓ ‰¿ÛÔ˘˜ ÛÙÈ˜ ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ˘ÚÎ·ÁÈ¤˜
ÙˆÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›ˆÓ ÂÙÒÓ ÚÔÎ¿ÏÂÛ·Ó Ì›· ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ·ÏÏ·Á‹ ÛÙË Û˘-
ÓÂ›‰ËÛË ÙË˜ ÎÔÈÓ‹˜ ÁÓÒÌË˜. ¶ÔÏ›ÙÂ˜ ¿Ú¯ÈÛ·Ó Ó· ·ÓÙÈ‰ÚÔ‡Ó, Ó·
˘ÂÚ·Û›˙ÔÓÙ·È ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜, Ó· ‰ÈÂÎ‰ÈÎÔ‡Ó ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›·
Ó¤ˆÓ ¯ÒÚˆÓ Ú·Û›ÓÔ˘. √È ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ·ÒÏÂÈÂ˜ ÔÏ‡ÙÈÌÔ˘ Ú·Û›-
ÓÔ˘ ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜ Ì·˜ Î·È Á‡Úˆ ·fi ·˘Ù¤˜ ¤¯Ô˘Ó ÙË ‰ÈÎ‹ ÙÔ˘˜ Û˘Ì-
‚ÔÏ‹ ÛÙË ÁÈÁ¿ÓÙˆÛË ·ÁÎfiÛÌÈˆÓ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÒÓ ÚÔ‚ÏËÌ¿ÙˆÓ
Î·È, Î˘Ú›ˆ˜, ÛÙËÓ ÎÏÈÌ·ÙÈÎ‹ ·ÏÏ·Á‹ Î·È ÙËÓ ˘ÂÚı¤ÚÌ·ÓÛË ÙÔ˘
Ï·Ó‹ÙË. ªÂ ·˘Ù‹Ó ÙË Û˘ÓÂ›‰ËÛË, fiÏÔ Î·È ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ¿ÓıÚˆ-
ÔÈ ÂÌÏ¤ÎÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· Î·È ‰È¿Ûˆ-
ÛË ÙˆÓ Ú¿ÛÈÓˆÓ ¯ÒÚˆÓ.
∏ Î·Ï‡ÙÂÚË, ›Ûˆ˜, ÂÈÛ·ÁˆÁ‹ ÁÈ· ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ Ô‰ËÁfi Â›Ó·È Î¿ÔÈ· ÏfiÁÈ·
ÙÔ˘ °ÈÒÚÁÔ˘ ¡ÙÔ‡ÚÔ˘, ÙÔ˘ ÚÒËÓ ¢·Û¿Ú¯Ë ¶¿ÚÓËı·˜ Ô˘ «¤Ê˘ÁÂ»
ÙÔ 2008, ·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ fiÌˆ˜ ÛÂ fiÏÔ˘˜ Ì·˜ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓÂ˜ Î·È ÙËÓ ÔÏ‡-
ÙÈÌË Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ Ê‡ÛË˜ Î·È
ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚ· ÙˆÓ Ú¿ÛÈÓˆÓ «ÓÂ˘ÌfiÓˆÓ» ÙˆÓ fiÏÂˆÓ:
«√È ‰‡ÛÎÔÏÂ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ‰È·‚›ˆÛË˜ ÛÙËÓ fiÏË Î·È Ë ·ÔÎÔ‹ ÙÔ˘
·ÛÙÈÎÔ‡ ÏËı˘ÛÌÔ‡ ·fi ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·ÓÙ·Ó·ÎÏÔ‡Ó ÛÙËÓ
˘ÁÂ›· Î·È ÛÙÔÓ „˘¯ÈÛÌfi ÙÔ˘ ·ÓıÚÒÔ˘ ÙË˜ fiÏË˜. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ¤Ó·
¤ÏÏÂÈÌÌ· „˘¯‹˜, Ì›· ·ıÔÏÔÁÈÎ‹ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË Î·È Ì›· Ù¿ÛË Ê˘Á‹˜
ÚÔ˜ ÙÔ ‡·ÈıÚÔ, ÛÂ ‚Ô˘Ó¿ Î·È ·ÎÙ¤˜, ÛÙ· ¯ˆÚÈ¿ Î·È Ù· ÂÍÔ¯ÈÎ¿
Û›ÙÈ·, fiÔ˘ Ô ¿ÓıÚˆÔ˜ ·Ô˙ËÙ¿ÂÈ ÙËÓ ·Ó·„˘¯‹. ∆· ÚÔ‚Ï‹Ì·-
011 ➤
Ù· ·˘Ù¿ ÙË˜ fiÏË˜ ÌÔÚÔ‡Ó, ˆ˜ ¤Ó· ‚·ıÌfi, Ó· ıÂÚ·Â‡ÛÔ˘Ó ‹ Ó·
ÌÂÙÚÈ¿ÛÔ˘Ó ÔÈ ˘·›ıÚÈÔÈ ¯ÒÚÔÈ Ú·Û›ÓÔ˘ ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ÈÛÙfi, Ù·
¿ÚÎ· Î·È Ù· ¿ÏÛË, Ù· ÂÚÈ·ÛÙÈÎ¿ ‰¿ÛË» 1.
√ Ô‰ËÁfi˜ ÁÈ· ÙÔ Ú¿ÛÈÓÔ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÛÙËÓ fiÏË
Ú·ÁÌ·ÙÂ‡ÂÙ·È ·˘Ù¿ Ù· ˙ËÙ‹Ì·Ù·.
∆Ô ‰ÈÎ·›ˆÌ· ÛÙËÓ fiÏË: ∫ÈÓ‹Ì·Ù· fiÏË˜

ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ·fi ÙÔ 1960 Ì¤¯ÚÈ ÙÈ˜ Ì¤ÚÂ˜ Ì·˜
√È ÛËÌÂÚÈÓÔ› ·ÁÒÓÂ˜ ÁÈ· ÙËÓ fiÏË ¤¯Ô˘Ó ÚÔ˚ÛÙÔÚ›·. ™Ù· ÌÂÙ·Ô-
ÏÂÌÈÎ¿ ¯ÚfiÓÈ·, ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË, ÛÙÈ˜ ∏¶∞ Î·È ÛÙË §·ÙÈÓÈÎ‹ ∞ÌÂÚÈÎ‹
ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎÂ ¤Ó· ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ıÂÛÌÒÓ ÚÂ‡Ì· ‰ÈÂÎ‰›ÎËÛË˜ Î·È Û˘ÌÌÂ-
ÙÔ¯‹˜ ÔÏÈÙÒÓ ÛÙ· ˙ËÙ‹Ì·Ù· fiÏË˜. ∂ÎÊÚ¿ÛÙËÎÂ ÌÂ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÂÈ˜
ÙÔÈÎÒÓ ÎÈÓËÌ¿ÙˆÓ Ù· ÔÔ›· ·ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÛÙË ‰ÈÂÎ‰›ÎËÛË Ï·˚Î‹˜
ÛÙ¤ÁË˜, ÛÙËÓ ·ÔÙÚÔ‹ ¤ÚÁˆÓ Ô˘ Î·Ù¤ÛÙÚÂÊ·Ó ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, ÛÙË
‰È¿ÛˆÛË ‰·ÛÒÓ Î·È ¿ÚÎˆÓ Ù· ÔÔ›· Î·Ù·ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·Ó ·fi ÙËÓ Î·-
Ù·ÛÎÂ˘‹ Ó¤ˆÓ ·ÂÚÔ‰ÚÔÌ›ˆÓ Î·È ·˘ÙÔÎÈÓËÙÔ‰ÚfiÌˆÓ, ÛÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô
ÙË˜ Ú‡·ÓÛË˜ ÛÂ ÔÙ¿ÌÈ· Î·È Ï›ÌÓÂ˜ Ô˘ ÚÔÎ·ÏÔ‡Û·Ó ‚ÈÔÌË¯·Ó›Â˜.
∆Ô ‰ÈÎ·›ˆÌ· ÛÙËÓ fiÏË, fiˆ˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ ·fi ÙÔ ÔÌÒÓ˘ÌÔ ‚È‚Ï›Ô2
ÙÔ˘ Henry Lefebvre, ·ÔÙ¤ÏÂÛÂ Ì›· Ó¤· ÔÏÈÙÈÎ‹ ·Í›·, ‰Ú·ÛÙË-
ÚÈÔÔ›ËÛÂ ÔÏ›ÙÂ˜ Î·È ÎÈÓ‹Ì·Ù·, Ù· ÔÔ›· ÌÂ ÙË ÛÂÈÚ¿ ÙÔ˘˜ Î·ÙfiÚ-
ıˆÛ·Ó ÌÂ ÙÔ˘˜ ·ÁÒÓÂ˜ ÙÔ˘˜ Ó· ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó ÙÈ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜ Î·ÙÔ›ÎË-
Û‹˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙˆÓ Û‡Á¯ÚÔÓˆÓ ÌÂÁ·ÏÔ˘fiÏÂˆÓ. ∆·
ÛËÌÂÚÈÓ¿ ÎÈÓ‹Ì·Ù· fiÏË˜ Î·Ù¿ÁÔÓÙ·È ·fi ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ ÚˆÙÔÔÚÈ·-
Î¤˜ Û˘ÏÏÔÁÈÎ¤˜ ‰Ú¿ÛÂÈ˜ Î·È ¤¯Ô˘Ó ÙË ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙÈ˜ ıÂˆÚËÙÈÎ¤˜
·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÈ˜ ÂÎÂ›ÓË˜ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜.
1. ∆Ô ÎÂ›ÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÙÔ˘ °ÈÒÚÁÔ˘ ¡ÙÔ‡ÚÔ˘ ÁÚ¿ÊÙËÎÂ ÙÔ 2001, ˆ˜ Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿

ÛÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ· ÙÔ˘ ¶·Ú·ÙËÚËÙËÚ›Ô˘ ∂ÏÂ‡ıÂÚˆÓ ÃÒÚˆÓ. ∂›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌÔ
ÛÙË ‰ÈÂ‡ı˘ÓÛË http://www.asda.gr/elxoroi/ntouros.htm (ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÚfiÛ‚·ÛË:
28 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 2008).
2. Lefebvre, H., ¢ÈÎ·›ˆÌ· ÛÙËÓ fiÏË. ÃÒÚÔ˜ Î·È ÔÏÈÙÈÎ‹. ∂Î‰fiÛÂÈ˜ ¶··˙‹ÛË,
➤ 012 ∞ı‹Ó· 1977. µÏ. Â›ÛË˜ ∫·ÛÙ¤Ï˜, M., ¶fiÏË Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎÔ› ·ÁÒÓÂ˜. ∂Î‰fiÛÂÈ˜
∞ÁÒÓ·˜, 1980.
∞fi ÙË ‰ÂÎ·ÂÙ›· ÙÔ˘ ’60 Î·È ÙÔ˘ ’70 ÂÌÊ·Ó›ÛÙËÎ·Ó ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
ÎÈÓ‹Ì·Ù· ÔÏÈÙÒÓ Ù· ÔÔ›· ‰ÈÂÎ‰ÈÎÔ‡Û·Ó ÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· ÛÙË ÛÙ¤ÁË Î·È
ÛÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜. ¢‡Ô ·fi ·˘Ù¿ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ıÂˆ-
ÚËıÔ‡Ó ÔÈ ÚfiÁÔÓÔÈ ÙˆÓ ÛËÌÂÚÈÓÒÓ ÎÈÓËÌ¿ÙˆÓ fiÏË˜. ∂›Ó·È ÙÔ
Î›ÓËÌ· ÛÙ¤ÁË˜ ÙË˜ ¢Ú·ÂÙÛÒÓ·˜ (1960) Î·È ÙÔ˘ ¶ÂÚ¿Ì·ÙÔ˜ (1973).
™ÙÈ˜ ‰‡Ô ·˘Ù¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ÙˆÓ Û˘ÓÔÈÎÈÒÓ ÂÌfi‰ÈÛ·Ó
ÙËÓ Î·ÙÂ‰¿ÊÈÛË ÙˆÓ Î·ÙÔÈÎÈÒÓ ÙÔ˘˜, Ô˘ Â›¯Â ÚÔÁÚ·ÌÌ·ÙÈÛÙÂ› ÌÂ
ÚfiÛ¯ËÌ· ÙËÓ «ÂÍ˘Á›·ÓÛË» ÙˆÓ ÁÂÈÙÔÓÈÒÓ ÙÔ˘˜.
∞fi ÙË ÌÂÙ·ÔÏ›ÙÂ˘ÛË ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÎÈÓ‹Ì·Ù· ÌÂ ·ÌÈÁÒ˜ ÂÚÈ‚·Ï-
ÏÔÓÙÈÎ¿ ·ÈÙ‹Ì·Ù·. ∆Ô Î›ÓËÌ· ÁÈ· ÙÈ˜ «¯·‚Ô‡˙Â˜» ÛÙÔ ∫ÂÚ·ÙÛ›ÓÈ
(1977) Î·È ÛÙÔÓ ÕÁÈÔ πˆ¿ÓÓË ƒ¤ÓÙË (1978), ÔÈ ¶ÔÏ›ÙÂ˜ Î·Ù¿ ÙÔ˘
¡¤ÊÔ˘˜ (1978-82), Ë ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛË Î·Ù¿ ÙË˜ ‰È·Ï¿Ù˘ÓÛË˜ ÙË˜
πÂÚ¿˜ √‰Ô‡ ÛÙÔ µÔÙ·ÓÈÎfi Î·È ÙË˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘‹˜ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Î‹˜ ÏÂˆ-
ÊfiÚÔ˘ ÛÙÔ ™¤È¯-™Ô˘ ÙË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜, Ë Î›ÓËÛË Î·Ù¿ ÙË˜ Î·Ù·ÛÙÚÔ-
Ê‹˜ ÙÔ˘ ¿ÚÎÔ˘ ÙË˜ ÏÂˆÊfiÚÔ˘ °ÂˆÚÁ›Ô˘ ¶··Ó‰Ú¤Ô˘ ÛÙÔ˘ ∑ˆÁÚ¿-
ÊÔ˘ (1983-1986), Ë ∂ÈÙÚÔ‹ ¶ÔÏÈÙÒÓ ∂Í·Ú¯Â›ˆÓ (1986-1988),
Â›Ó·È ÌÂÚÈÎ¿ ·fi ·˘Ù¿.
∞fi ÙÔ 2004, ÂÎ·ÙÔÓÙ¿‰Â˜ ÎÈÓ‹ÛÂÈ˜ ÔÏÈÙÒÓ ÛÂ fiÏË ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·
‰ÈÂÎ‰›ÎËÛ·Ó ÙË ÌË ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË ‰ËÌfiÛÈˆÓ Î·È È‰ÈˆÙÈÎÒÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ
¯ÒÚˆÓ, ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Û˘ÁÎÚÔÙËÌ¿ÙˆÓ, ÙËÓ ÂÏÂ‡ıÂÚË
ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÈ˜ ·ÎÙ¤˜ Î·È ¿ÏÏÔ˘˜ ‰ËÌfiÛÈÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜.
™ËÌ·ÓÙÈÎ¤˜ ÛÙÈÁÌ¤˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔÈ ÎÈÓËÙÔÔÈ‹ÛÂÈ˜ ÔÏÈÙÒÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜
ÂÚÈÊÂÚÂÈ·ÎÔ‡˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ ÛÙÔÓ ÀÌËÙÙfi, ÁÈ· ÙËÓ ·ÂÏÂ˘ı¤ÚˆÛË ÙË˜
·ÎÙ‹˜ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ªÔÛ¯¿ÙÔ˘, ÁÈ· ÙÔ ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi ¶¿ÚÎÔ
°Ô˘‰›-πÏÈÛfi˜ Î·È ÙÔÓ ∂Ï·ÈÒÓ·, ÙÔ ¿ÏÛÔ˜ ÙË˜ ¡¤·˜ ºÈÏ·‰¤ÏÊÂÈ·˜,
ÙÔ ∞ÙÙÈÎfi ÕÏÛÔ˜ ÛÙÔ °·Ï¿ÙÛÈ, ÙË ª·Ú›Ó· ∑¤·˜ Î·È Ù· ÔÈÎfiÂ‰· Ãƒø¶∂π
ÛÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿, ÙÔ ¿ÚÎÔ ÛÙ· §È¿ÛÌ·Ù· ¢Ú·ÂÙÛÒÓ·˜, ÙÔ˘˜ ÂÏÂ‡-
ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜ Î·È ÛÙÔ ª·ÚÔ‡ÛÈ, ÙÈ˜ ÚÔ-
ÛÊ˘ÁÈÎ¤˜ Î·ÙÔÈÎ›Â˜ ÙË˜ §ÂˆÊfiÚÔ˘ ∞ÏÂÍ¿Ó‰Ú·˜, ÙË ‰È¿ÛˆÛË ÙÔ˘
•ÂÓ›· Î·È ÙË˜ ÎÂÓÙÚÈÎ‹˜ Ï·ÙÂ›·˜ ÛÙ· °È¿ÓÓÂÓ·, ÙË ‰È·ÎÔ‹ ÙˆÓ ÁÈÁ·-
ÓÙÈ·›ˆÓ ÂÂÎÙ¿ÛÂˆÓ ÛÙÔ ÏÈÌ¿ÓÈ ÙË˜ ¡¿ÍÔ˘ Î·È ÙÔ˘ ∂˘‰‹ÏÔ˘ ÙË˜
πÎ·Ú›·˜ ÂÈ˜ ‚¿ÚÔ˜ ÙË˜ ·ÎÙÔÁÚ·ÌÌ‹˜ Î·È ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ
013 ➤
ÙˆÓ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÒÓ ÔÈÎÈÛÌÒÓ.
™Â ·ÚÎÂÙ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÔÈ ÎÈÓ‹ÛÂÈ˜ ÔÏÈÙÒÓ ¤Ù˘¯·Ó ÙË ‰È¿ÛˆÛË
ÌÂÁ¿ÏˆÓ ‹ ÌÈÎÚÒÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ Î·È Ú¿ÛÈÓˆÓ ¯ÒÚˆÓ. ™ÙË ¡¤· ºÈÏ·-
‰¤ÏÊÂÈ· ·Ó·ÛÙ¿ÏıËÎÂ Ë Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ¿ÏÛÔ˘˜ Î·È Ë Î·Ù·ÛÎÂ˘‹
ÁË¤‰Ô˘ ÌÂ ÂÌÔÚÈÎfi Î¤ÓÙÚÔ. ™ÙË ∑¤· Î·ÙÔ¯˘ÚÒıËÎÂ Ô ÂÏÂ‡ıÂ-
ÚÔ˜ Î·È ‰ËÌfiÛÈÔ˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙË˜ ·Ú·Ï›·˜, ÂÓÒ ·ÔÙÚ¿ËÎÂ Ë
Â¤ÎÙ·ÛË ÙˆÓ ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂÒÓ ÙË˜. ™ÙËÓ ¶ÂÈÚ·˚Î‹ ·ÔÍËÏÒıËÎ·Ó
ÔÈ ·˘ı·›ÚÂÙÂ˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ ·Ó·„˘¯‹˜ ·fi ÙÔÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ¯ÒÚÔ
ÙË˜ ·ÎÙ‹˜. ™ÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi ¿ÓÔÈÍÂ Ë ‰ËÌfiÛÈ· ·ÎÙ‹ ÎÔÏ‡Ì‚ËÛË˜ Î·È
Î·ÙÂ‰·Ê›ÛÙËÎ·Ó ÔÈ ·˘ı·›ÚÂÙÂ˜ ÂÚÈÊÚ¿ÍÂÈ˜. ∂›ÛË˜ ÔÏ‡ ÂÈÙ˘¯Ë-
Ì¤ÓË ‹Ù·Ó Ë ¤Î‚·ÛË ÙˆÓ ÔÏ‡¯ÚÔÓˆÓ ÚÔÛ·ıÂÈÒÓ ÙÔ˘ ¶ÔÏÈÙÈ-
ÛÙÈÎÔ‡ ™˘ÏÏfiÁÔ˘ ∞ÌÂÏÔÎ‹ˆÓ ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ¯ÒÚÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘
ÛÙÔÓ ÂÁÎ·Ù·ÏÂÏÂÈÌÌ¤ÓÔ ¯ÒÚÔ ÚÒËÓ ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ·ÔÎ·Ù¿ÛÙ·-
ÛË˜ ÔÏÈÙÈÎÒÓ ·Ó·‹ÚˆÓ (∫∞¶∞æ). ∆Ô ¿ÚÎÔ ·˘Ùfi ÙˆÓ 10 ÛÙÚÂÌ-
Ì¿ÙˆÓ ‰›ÓÂÈ Û‹ÌÂÚ· ˙ˆ‹ ÛÂ ÌÈ· ˘ÎÓÔ‰ÔÌËÌ¤ÓË ÁÂÈÙÔÓÈ¿! ∆Ô 2008-
2009 ÛÙÔÓ ∂Ï·ÈÒÓ· ·ÔÙÚ¿ËÎÂ Ë Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÂÌÔÚÈÎÔ‡ Î¤ÓÙÚÔ˘
‰›Ï· ÛÙÔ ˘fi Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ Ó¤Ô Á‹Â‰Ô ÙÔ˘ ¶·Ó·ıËÓ·˚ÎÔ‡, ÂÓÒ ÛÙÔ
Î¤ÓÙÚÔ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜ ÔÈ ÔÏ›ÙÂ˜ ˘ÂÚ·Û›ÛÙËÎ·Ó ÌÂ ÂÈÙ˘¯›· ‰‡Ô
ÌÈÎÚÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ú·Û›ÓÔ˘, ÛÙËÓ ∫˘„¤ÏË Î·È ÛÙ· ∂Í¿Ú¯ÂÈ·. ∆¤ÏÔ˜,
Ë ÂÓÂÚÁÔÔ›ËÛË ‰ÂÎ¿‰ˆÓ, Ï¤ÔÓ, ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ¤¯ÂÈ ‰ËÌÈÔ˘Ú-
Á‹ÛÂÈ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ¤Ó· ·ÍÈfiÏÔÁÔ ‰›ÎÙ˘Ô Û˘ÓÙÔÓÈÛÌÔ‡, ÙÔ˘-
Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÂ Â›Â‰Ô §ÂÎ·ÓÔÂ‰›Ô˘3.
3. µÏ. ¶·Ó·ÙÙÈÎfi ¢›ÎÙ˘Ô ÁÈ· ÙÔ˘˜ ∂ÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ÃÒÚÔ˘˜ Î·È ¶·Ú·ÙËÚËÙ‹ÚÈÔ

∂ÏÂ‡ıÂÚˆÓ ÃÒÚˆÓ ∞ı‹Ó·˜-∞ÙÙÈÎ‹˜ http://www.asda.gr/elxoroi/ (ÙÂÏÂ˘Ù·›·
ÚfiÛ‚·ÛË 9/5/2009).
➤ 014 ¢¤‰Â ª., ¶··ÛÙ·ıÔÔ‡ÏÔ˘ ÃÚ. (2009) ∫ÈÓËÌ·ÙÈÎ‹ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË, º¿ÎÂÏÔ˜,
∂ÏÂ˘ıÂÚÔÙ˘›·, 9/5/2009.
1
∆È Â›Ó·È
ÔÈ Ú¿ÛÈÓÔÈ Î·È
ÔÈ ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ
ÛÙËÓ fiÏË
™
Â Î¿ıÂ fiÏË ˘¿Ú¯Ô˘Ó ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ. ™Â Î¿ıÂ
fiÏË ˘¿Ú¯Ô˘Ó Ú¿ÛÈÓÔÈ ¯ÒÚÔÈ. ∞˘ÙÔ› Â›Ó·È ÔÈ
ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜ ¯ˆÚ›˜ ÎÙ›ÚÈ·, ÔÈ ‰ÚfiÌÔÈ, ÔÈ Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ,
ÔÈ Ï·ÙÂ›Â˜, ÔÈ ·È‰ÈÎ¤˜ ¯·Ú¤˜, ÔÈ ·Ú·Ï›Â˜ fiÙ·Ó ÔÈ fiÏÂÈ˜
Â›Ó·È ·Ú·ı·Ï¿ÛÛÈÂ˜, Ù· Ú¤Ì·Ù· Ì¤Û· ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜, ÔÈ ·ÓÔÈ-
¯ÙÔ› ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ, Ù· ¿ÚÎ· ‹ ¿ÏÛË, ÔÈ Î‹ÔÈ, ÔÈ
·ÓÔÈ¯Ù¤˜ Î·È ¯ˆÚ›˜ ÎÙ›ÚÈ· ·ıÏËÙÈÎ¤˜ ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜. ŸÏÔÈ
·˘ÙÔ› ÔÈ ¯ÒÚÔÈ Â›Ó·È ·ÓÔÈ¯ÙÔ›, Î·Ù¿ Î·ÓfiÓ· ‰ËÌfiÛÈÔÈ Î·È
ÛÂ ·˘ÙÔ‡˜ ¤¯Ô˘Ó ÚfiÛ‚·ÛË fiÏÔÈ ÔÈ ÔÏ›ÙÂ˜.
™Ù· È‰ÈfiÎÙËÙ· ÔÈÎfiÂ‰· ·Ê‹ÓÔÓÙ·È ˘Ô¯ÚÂˆÙÈÎ¿ ·Î¿Ï˘ÙÔÈ ¯ÒÚÔÈ.
∞˘Ùfi Á›ÓÂÙ·È ÁÈ· ÙÔÓ ·ÂÚÈÛÌfi Î·È ÙÔ ÊˆÙÈÛÌfi ÙˆÓ ÎÙÈÚ›ˆÓ Ô˘ ÎÙ›-
˙ÔÓÙ·È Â¿Óˆ ÙÔ˘˜, ÁÈ· ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ‹ Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡
¯ÒÚÔ˘ Î·È ÙË ‰È·Ê‡Ï·ÍË Ê˘ÛÈÎÒÓ ÂÈÊ·ÓÂÈÒÓ. ŸÌˆ˜ ·˘ÙÔ› ‰ÂÓ Â›Ó·È
·ÓÔÈÎÙÔ› ÛÙÔ˘˜ Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜, Ô‡ÙÂ ÚÔÛÌÂÙÚÒÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜
¯ÒÚÔ˘˜ Ì›·˜ fiÏË˜. À¿Ú¯Ô˘Ó ·ÎfiÌË Î·È È‰ÈfiÎÙËÙÔÈ ‹ ÎÏÂÈÛÙÔ›
ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ‹ Ú¿ÛÈÓÔÈ ¯ÒÚÔÈ. Ÿˆ˜, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ
·Ï·Èfi ÎÙ‹Ì· ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ì›·˜ fiÏË˜ ‹ Ô Ú¿ÛÈÓÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ Ì›·˜
·ÓÂÈÛÙËÌÈÔ‡ÔÏË˜. ∆Ô ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÂÓfi˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ fiˆ˜
Î·È Ë ‚Ï¿ÛÙËÛ‹ ÙÔ˘, ÙÔÓ Î¿ÓÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÁÈ· ÙËÓ fiÏË, ·ÚfiÙÈ
ÌÔÚÂ› Ó· Â›Ó·È ÂÚÈÊÚ·ÁÌ¤ÓÔ˜ ‹ È‰ÈˆÙÈÎfi˜.
∏ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘ Î·È ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ ÛÙËÓ fiÏË
Â›Ó·È ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ÌÂÁ¿ÏË ÁÈ· ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ Î·ÙÔ›ÎÔ˘, È‰È·›-
ÙÂÚ· ÛÂ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ fiÏÂˆÓ ÌÂ ˘„ËÏ¤˜ ˘ÎÓfiÙËÙÂ˜ ‰fiÌËÛË˜, Î·-
ıÒ˜ ·fi ÙËÓ ‡·ÚÍ‹ ÙÔ˘˜ ÚÔÎ‡ÙÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎ¿ ÔÈÎÔÏÔÁÈÎ¿ Î·È
ÎÔÈÓˆÓÈÎ¿ ÔÊ¤ÏË fiˆ˜:
- µÂÏÙÈÒÓÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎ¿ ÙËÓ ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·¤Ú·. ∆· ‰¤Ó‰Ú· ·Ú¿-
ÁÔ˘Ó ÔÍ˘ÁfiÓÔ Î·È ÊÈÏÙÚ¿ÚÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ·¤ÚÈÔ˘˜ Ú˘·ÓÙ¤˜, fiˆ˜ ÙÔ
ÌÔÓÔÍÂ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ¿ÓıÚ·Î·, ÙÔ ‰ÈÔÍÂ›‰ÈÔ ÙÔ˘ ıÂ›Ô˘ Î·È ÙÔ ‰ÈÔÍÂ›‰ÈÔ
ÙÔ˘ ·˙ÒÙÔ˘.
➤ 016
- ™˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙË ÌÂ›ˆÛË ÙË˜ ıÂÚÌÔÎÚ·Û›·˜, ÁÂÁÔÓfi˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÁÈ·
ÙÈ˜ ÌÂÛÔÁÂÈ·Î¤˜ fiÏÂÈ˜, È‰È·›ÙÂÚ· Î·Ù¿ ÙÔ˘˜ Î·ÏÔÎ·ÈÚÈÓÔ‡˜ Ì‹ÓÂ˜.
- ∞ÔÚÚÔÊÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ıÔÚ‡‚Ô˘˜ ÙË˜ fiÏË˜. ∂›Ó·È Ù· Î·Ï‡ÙÂÚ· Ê˘ÛÈ-
Î¿ Ë¯ÔÂÙ¿ÛÌ·Ù·.
- ∂›Ó·È Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· Î·Ù·Ê‡ÁÈ· ‚ÈÔÔÈÎÈÏfiÙËÙ·˜ ÛÙ· ·ÛÙÈÎ¿ Î¤ÓÙÚ·.
- ªÂÈÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ ÏËÌÌ˘ÚÒÓ, Î·ıÒ˜ ·ÔÚÚÔÊÔ‡Ó ÙÔ ÓÂÚfi
ÙË˜ ‚ÚÔ¯‹˜, ÂÌÏÔ˘Ù›˙ÔÓÙ·˜ Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ÙÔÓ ˘‰ÚÔÊfiÚÔ ÔÚ›˙ÔÓÙ·.
- ∂›Ó·È Î·Ù·Ê‡ÁÈ· ·Ó·„˘¯‹˜, ¯·Ï¿ÚˆÛË˜ ‹ ¿ıÏËÛË˜ Î·È ÎÔÈÓˆ-
ÓÈÎ‹˜ Û˘Ó·Ó·ÛÙÚÔÊ‹˜ ÁÈ· ÙÔÓ Î¿ÙÔÈÎÔ ÙË˜ fiÏË˜.
- ∞Ó·‚·ıÌ›˙Ô˘Ó ÙËÓ ¤ÓÓÔÈ· ÙË˜ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜ Î·È ÙÈ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ¤˜ Û¯¤-
ÛÂÈ˜ ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜.
- ∂›Ó·È ¯ÒÚÔÈ Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÛÂ Û˘Óı‹ÎÂ˜ ¤ÎÙ·ÎÙË˜
·Ó¿ÁÎË˜, fiˆ˜ ÛÂ ÛÂÈÛÌÔ‡˜ Î·È ÊˆÙÈ¤˜.
∂›ÛË˜, ‰ÂÓ Â›Ó·È ·ÌÂÏËÙ¤· Ù· ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¿ ÔÊ¤ÏË Ô˘ ÚÔÎ‡ÙÔ˘Ó
·fi ÙËÓ ·‡ÍËÛË ÙÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘, ÌÂ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ fiÏˆÓ ÙËÓ ÂÍÔÈÎÔ-
ÓfiÌËÛË ÂÓ¤ÚÁÂÈ·˜. ∏ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘, ·Ú¿ÏÏËÏ·, ÛË-
Ì·›ÓÂÈ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜, ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙË˜ ÂÏÎ˘-
ÛÙÈÎfiÙËÙ·˜ Î·È ÙË˜ ÂÈÛÎÂ„ÈÌfiÙËÙ·˜ Ì›·˜ ÂÚÈÔ¯‹˜.
¶Ò˜ Î·ÙËÁÔÚÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ Î·È Ú¿ÛÈÓÔÈ

¯ÒÚÔÈ;
√È ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ ÛÙËÓ fiÏË ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÌÂÁ¿ÏË ÔÈ-

ÎÈÏ›· ˆ˜ ÚÔ˜ Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙÔ˘˜ Î·È ÙË Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË
‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜. ∂È‰ÈÎfiÙÂÚ·, ÔÈ ÂÏÂ‡ıÂ-
ÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ ÌÔÚÂ› Ó· ‰È·ÎÚÈıÔ‡Ó:
➜ ªÂ ‚¿ÛË ÙË ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙËÓ fiÏË, ÛÂ ÙÔÈÎÔ‡˜, ˘ÂÚÙÔÈ-
ÎÔ‡˜ Î·È ÌËÙÚÔÔÏÈÙÈÎÔ‡˜.
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎ‹˜ ÛËÌ·Û›·˜ Â›Ó·È ÙÔ ¢¿ÛÔ˜ ™¤È¯-™Ô˘
ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË Î·È ÙÔ ¶¿ÚÎÔ «∞ÓÙÒÓË˜ ∆Ú›ÙÛË˜» ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·.
ÀÂÚÙÔÈÎ‹˜ ÛËÌ·Û›·˜ Â›Ó·È Ë Ï·ÙÂ›· ¡¤·˜ ™Ì‡ÚÓË˜ ˆ˜ ÙfiÔ˜
·Ó·„˘¯‹˜ ÔÏÏÒÓ ¢‹ÌˆÓ ÙË˜ ·Ó·ÙÔÏÈÎ‹˜ ∞ı‹Ó·˜. ∆ÔÈÎ‹˜
ÛËÌ·Û›·˜ Â›Ó·È Ì›· ÌÈÎÚ‹ ‰ËÌÔÙÈÎ‹ Ï·ÙÂ›·.
017 ➤
➜ ªÂ ‚¿ÛË ÙÔ È‰ÈÔÎÙËÛÈ·Îfi Î·ıÂÛÙÒ˜, ÛÂ ‰ËÌfiÛÈÔ˘˜ Î·È È‰ÈˆÙÈÎÔ‡˜.
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ¢ËÌfiÛÈÔ˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ‰ÚfiÌÔ˜, È‰ÈˆÙÈÎfi˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˜
¯ÒÚÔ˜ Â›Ó·È Ô ·Î¿Ï˘ÙÔ˜ Ì›·˜ ÔÏ˘Î·ÙÔÈÎ›·˜.
➜ ªÂ ‚¿ÛË ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘˜, ÛÂ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘˜ Î·È ÌË. ∏ ‰È¿ÎÚÈÛË
·˘Ù‹ Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·È ÌÂ ÙÔ È‰ÈÔÎÙËÛÈ·Îfi Î·ıÂÛÙÒ˜, ¯ˆÚ›˜ fiÌˆ˜ ·˘Ùfi˜
Ó· Â›Ó·È Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜, Î·ıÒ˜ ÌÔÚÂ› Ó· ¤¯Ô˘ÌÂ ¤Ó·Ó
ÂÏÂ‡ıÂÚÔ ¯ÒÚÔ È‰ÈÔÎÙËÛ›·˜ ÙÔ˘ ‰ËÌÔÛ›Ô˘ Ô˘ Ó· ÌËÓ Â›Ó·È ÚÔ-
Û‚¿ÛÈÌÔ˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÔÏ›ÙÂ˜ Î·È ¤Ó·Ó È‰ÈˆÙÈÎfi ¯ÒÚÔ Ô˘ Ó· Â›Ó·È
·ÓÔÈ¯Ùfi˜ ÛÂ fiÏÔ˘˜.
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ∫ÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˜ Â›Ó·È Ô ¯ÒÚÔ˜ Ì›·˜ ·È‰ÈÎ‹˜ ¯·Ú¿˜.
∫ÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˜, ·Ó Î·È È‰ÈˆÙÈÎfi˜, Â›Ó·È Ô ¯ÒÚÔ˜ ÙË˜ ·Úfi‰È·˜ ÛÙÔ¿˜
Ì›·˜ ÔÏ˘Î·ÙÔÈÎ›·˜. ªË ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ÂÚÈÊÚ·ÁÌ¤ÓÔ˜
Î·È fi¯È ÚÔÛ‚¿ÛÈÌÔ˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ fiˆ˜ Ì›· ·‰fiÌËÙË ÛÙÚ·-
ÙÈˆÙÈÎ‹ ¤ÎÙ·ÛË.
➜ ªÂ ‚¿ÛË ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙËÓ fiÏË, ÛÂ ·ÛÙÈÎÔ‡˜ Î·È
ÂÚÈ·ÛÙÈÎÔ‡˜.
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ∞ÛÙÈÎfi˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ Â›Ó·È Ë Ï·ÙÂ›· ªÈ·Ô‡ÏË
ÛÙËÓ ∂ÚÌÔ‡ÔÏË. ¶ÂÚÈ·ÛÙÈÎfi˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ Â›Ó·È Ë ·Ú·Ï›ÌÓÈ·
˙ÒÓË ÛÙ· πˆ¿ÓÓÈÓ·.
➜ ªÂ ‚¿ÛË ÙË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘˜, ÛÂ ¯ÒÚÔ˘˜ Ú·Û›ÓÔ˘, Û˘Ó¿ıÚÔÈÛË˜,
¿ıÏËÛË˜, ÂÚÈ¿ÙÔ˘, Î˘ÎÏÔÊÔÚ›·˜, ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ ‹ ÛÂ ¯ÒÚÔ˘˜ Ô˘
Û˘Ó‰˘¿˙Ô˘Ó Ù· ÈÔ ¿Óˆ.
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ŒÓ·˜ ‰ÚfiÌÔ˜ ÌÔÚÂ› Ó· Â›Ó·È ¯ÒÚÔ˜ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›·˜
Î·È ÂÚÈ¿ÙÔ˘. ª›· Ï·ÙÂ›· ÌÔÚÂ› Ó· Â›Ó·È ¯ÒÚÔ˜ ·È¯ÓÈ‰ÈÔ‡ Î·È
¯·Ï¿ÚˆÛË˜, ¯ÒÚÔ˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ ÂÎ‰ËÏÒÛÂˆÓ Î·È Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË˜
ÛÂ ¤ÎÙ·ÎÙÂ˜ Û˘Óı‹ÎÂ˜.
∆Ô Ú¿ÛÈÓÔ, ÌÂ ÔÛÔÙÈÎ¤˜ Î·È ÔÈÔÙÈÎ¤˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂÈ˜, ·ÔÙÂÏÂ›

Û˘ÛÙ·ÙÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ. ªÔÚÂ› Ó· ‰È·ÎÚÈıÂ›:
➜ ªÂ ‚¿ÛË ÙË ÚÔ¤ÏÂ˘Û‹ ÙÔ˘, ÛÂ ·˘ÙÔÊ˘¤˜ Î·È ÛÂ ·ÓıÚˆÔÁÂÓ¤˜.
➤ 018 ¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ∞˘ÙÔÊ˘¤˜ Â›Ó·È ÙÔ Ú¿ÛÈÓÔ ÙÔ˘ ∞ÈÁ¿ÏÂˆ Î·È ÙÔ˘ ¶ÔÈ-
Î›ÏÔ˘, ·ÓıÚˆÔÁÂÓ¤˜ Â›Ó·È ÙÔ ¿ÚÎÔ ∞ÏÎ·˙¿Ú ÛÙË §¿ÚÈÛ·.
➜ ªÂ ‚¿ÛË ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘, ÛÂ ·ÛÙÈÎfi, ·ÁÚÔÙÈÎfi Î·È ‰·ÛÈÎfi.
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: ∞ÛÙÈÎfi Ú¿ÛÈÓÔ Â›Ó·È ÙÔ ¿ÚÎÔ ÙÔ˘ ¶ËÓÂÈÔ‡ ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ
ÙˆÓ ∆ÚÈÎ¿ÏˆÓ, ·ÁÚÔÙÈÎfi Ú¿ÛÈÓÔ Â›Ó·È Ù· ÂÓ·ÔÌÂ›Ó·ÓÙ· ÂÏ·ÈÔ¯Ò-
Ú·Ê· ÛÙÔ µÔÙ·ÓÈÎfi Î·È ÙÔ ∞ÈÁ¿ÏÂˆ, ‰·ÛÈÎfi Ú¿ÛÈÓÔ Â›Ó·È ÙÔ Ú¿-
ÛÈÓÔ ÙË˜ ¶¿ÚÓËı·˜.
➜ ªÂ ‚¿ÛË ÙÔ ‡„Ô˜, ÛÂ ¯·ÌËÏfi Î·È „ËÏfi.
¶·Ú¿‰ÂÈÁÌ·: Ã·ÌËÏfi Ú¿ÛÈÓÔ ¤¯ÂÈ Ë Ï·ÙÂ›· ∞ÚÈÛÙÔÙ¤ÏÔ˘˜ ÛÙË
£ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË. æËÏfi Ú¿ÛÈÓÔ ¤¯ÂÈ ÙÔ ¶Â‰›Ô ÙÔ˘ ÕÚÂˆ˜ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·.
™ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·˘Ùfi ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·È Ù¤ÛÛÂÚÈ˜ ·ÚÎÂÙ¿ ‰È·ÎÚÈÙ¤˜ Î·ÙË-

ÁÔÚ›Â˜ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ, ÌÂ ‚¿ÛË ÙË ı¤ÛË ÛÙËÓ fiÏË Î·È ÙÔ ıÂÛÌÈ-
Îfi Î·È È‰ÈÔÎÙËÛÈ·Îfi Î·ıÂÛÙÒ˜ Ô˘ ÙÔ˘˜ ‰È¤ÂÈ:
ñ ∞ÛÙÈÎÔ› ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔÈ ¯ÒÚÔÈ
ñ π‰ÈˆÙÈÎÔ› ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ
ñ ∞ÛÙÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ ÂÈ‰ÈÎÒÓ Ú˘ıÌ›ÛÂˆÓ
ñ ªÂÁ¿ÏÔÈ Ê˘ÛÈÎÔ› Û¯ËÌ·ÙÈÛÌÔ› Ì¤Û· ‹ Á‡Úˆ ·fi ÙËÓ fiÏË
™Â Î¿ıÂ Ì›· ·fi ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ Î·ÙËÁÔÚ›Â˜ ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È ·Ú·Î¿Ùˆ ÔÚÈ-
ÛÌ¤ÓÂ˜ Ù˘ÔÏÔÁ›Â˜ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ, ÌÂ ‚¿ÛË ÂÈÌ¤ÚÔ˘˜ ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ Î·È ÊˆÙ›˙ÔÓÙ·È ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ ÎÚ›ÛÈÌÂ˜ Ù˘¯¤˜ ÁÈ· ÙË ‰È·¯Â›-
ÚÈÛË Î·È ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi ÙÔ˘˜.
019 ➤
1.1 ∞™∆π∫√π ∫√π¡√Ãƒ∏™∆√π Ãøƒ√π
1.1.1 ¢POMOI
¢ÚfiÌÔÈ ‹ Ô‰Ô› Â›Ó·È ÔÈ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÂ˜ ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜ Ô˘ ÂÍ˘ËÚÂÙÔ‡Ó
Î˘Ú›ˆ˜ ÙÈ˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›·˜.
™Â ¤Ó·Ó Ù˘ÈÎfi ·ÛÙÈÎfi ‰ÚfiÌÔ ÌÔÚÂ› Ó· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰È·‚¿ÛÂÈ˜ Â˙ÒÓ
Î·È Â˙Ô‰ÚfiÌÈ·, ÔÚÈÔıÂÙÒÓÙ·˜ ÙËÓ Î›ÓËÛË ÙˆÓ Ô¯ËÌ¿ÙˆÓ ·fi ÙËÓ
Î›ÓËÛË ÙˆÓ Â˙ÒÓ, Ê˘ÙÂ‡ÛÂÈ˜, ‰È·¯ˆÚÈÛÙÈÎ¤˜ ÓËÛ›‰Â˜ Ô˘ ¯ˆÚ›˙Ô˘Ó
ÙËÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚ›·, ÏˆÚ›‰Â˜ Î›ÓËÛË˜ Ô‰ËÏ¿ÙˆÓ Î·È ¯ÒÚÔÈ ÁÈ· ÙË ÛÙ¿ı-
ÌÂ˘ÛË ÙˆÓ Ô¯ËÌ¿ÙˆÓ. ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙËÓ Î˘ÎÏÔÊÔÚÈ·Î‹, ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹
Î·È Û˘Ì‚ÔÏÈÎ‹ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ‰ÚfiÌÔ˘, ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ·Ú·‚Ï¤„Ô˘-
ÌÂ ÙÈ˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ¤˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘. ∞fi ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ‹ ÛÎÔÈ¿,
Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ - È‰È·›ÙÂÚ· ÛÂ ˘ÎÓÔ‰ÔÌËÌ¤Ó· ÙÌ‹Ì·Ù· ÙË˜ fiÏË˜ -
ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙËÓ Î›ÓËÛË ÙˆÓ ·¤ÚÈˆÓ Ì·˙ÒÓ Î·Ù¿ Ì‹ÎÔ˜ ÙÔ˘, ÂÓÒ
‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ·Ú·‚Ï¤„Ô˘ÌÂ ÙËÓ ÂÈ‚¿Ú˘ÓÛË Ô˘ ˘Ê›ÛÙ·Ù·È ÙÔ
·ÛÙÈÎfi ÌÈÎÚÔÎÏ›Ì·. ∏ ¿ÛÊ·ÏÙÔ˜, Ë ·ÙÌÔÛÊ·ÈÚÈÎ‹ Ú‡·ÓÛË ·fi ÙÈ˜
ÂÍ·ÙÌ›ÛÂÈ˜ ÙˆÓ Ô¯ËÌ¿ÙˆÓ, Ë ıÂÚÌfiÙËÙ· Ô˘ ÂÎ¤ÌÔ˘Ó ÔÈ ÌË¯·Ó¤˜
Î·È ÔÈ ÌÂÙ·ÏÏÈÎ¤˜ ÂÈÊ¿ÓÂÈÂ˜ ÙˆÓ ·˘ÙÔÎÈÓ‹ÙˆÓ, ÂÈ‚·Ú‡ÓÔ˘Ó ÛËÌ·-
ÓÙÈÎ¿ ÙÔ ÌÈÎÚÔÎÏ›Ì· ÙË˜ fiÏË˜. °È· ·˘Ùfi ÔÈ ‰ÂÓ‰ÚÔÛÙÔÈ¯›Â˜ ÛÙÈ˜ ÏÂ˘-
➤ 020 Ú¤˜ ÙˆÓ ‰ÚfiÌˆÓ, ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ, ÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÙÈ˜ ·ÚÓËÙÈÎ¤˜ ÂÈÙÒ-
ÛÂÈ˜, ÚÔÛÊ¤ÚÔÓÙ·˜ ‰ÚÔÛÈ¿ Î·È ÛÎÈ¿ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Â˙Ô‡˜ ÙÔ Î·ÏÔÎ·›ÚÈ.
∏ ·‰˘Ó·Ì›· ÙˆÓ ‰ÚfiÌˆÓ, ÏfiÁˆ ÙË˜ ·ÛÊ·ÏÙfiÛÙÚˆÛË˜, Ó· ·ÔÚÚÔ-
Ê‹ÛÔ˘Ó Ù· ÓÂÚ¿ ÙË˜ ‚ÚÔ¯‹˜ ÂÓÈÛ¯‡Ô˘Ó ÙÈ˜ ÏËÌÌ‡ÚÂ˜ Î·È Î·Ù’ Â¤-
ÎÙ·ÛË Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ ÂÍ¿ÓÙÏËÛË ÙˆÓ ˘fiÁÂÈˆÓ ÓÂÚÒÓ. √È ·Úfi-
‰ÈÂ˜ Ê˘ÙÂ‡ÛÂÈ˜ ÌÂ ‰ÂÓ‰ÚÔÛÙÔÈ¯›Â˜, ÌÂÁ¿Ï· ‹ ÌÈÎÚ¿ ‰¤Ó‰Ú·, ÌÂ ı¿-
ÌÓÔ˘˜, ÂÚÈÔÚ›˙Ô˘Ó Î¿ˆ˜ ·˘Ù¿ Ù· ÌÂÈÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù·.
™ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Î·È ÛÙÈ˜ ÏÂˆÊfiÚÔ˘˜ Ù·¯Â›·˜ Î˘ÎÏÔÊÔ-
Ú›·˜ Ù· ÊÚ¿ÁÌ·Ù· Ú·Û›ÓÔ˘ ÌÂ „ËÏ¿ ·ÂÈı·Ï‹ ‰¤Ó‰Ú· Â›Ó·È ··-
Ú·›ÙËÙ· ÁÈ· Ó· ÚÔÛÙ·ÙÂ˘ıÔ‡Ó ÔÈ ÁÂÈÙÔÓÈÎ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·ÙÔÈÎ›·˜ ·fi
ÙÈ˜ ·ÚÓËÙÈÎ¤˜ ÂÈÙÒÛÂÈ˜ (¯ËÌÈÎ‹ Ú‡·ÓÛË, Ë¯ÔÚ‡·ÓÛË, ·ÎÚ·›Â˜
ıÂÚÌÔÎÚ·Û›Â˜).
¶∂∑√¢ƒ√ª√π
1.1.2
¶Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ Â›Ó·È ÔÈ ‰ÚfiÌÔÈ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ˆ˜ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎfi ‹ Î‡ÚÈÔ
ÚÔÔÚÈÛÌfi ÙËÓ Î›ÓËÛË Â˙ÒÓ, ÌfiÓÈÌ· ‹ ÂÚÈÔ‰ÈÎ¿.
ÕÏÏÂ˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÂ ¤Ó·Ó Â˙fi‰ÚÔÌÔ ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È Ë Î›ÓËÛË ÙÚÔ¯ÔÊfiÚˆÓ
ÁÈ· ÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ ÒÚÂ˜ ‹ ÌfiÓÔ Ë Î›ÓËÛË Ì¤ÛˆÓ Ì·˙ÈÎ‹˜ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜
(ÏÂˆÊÔÚÂ›·, ÙÚ·Ì). À¿Ú¯Ô˘Ó Î·È Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ ÌÂ ‹È· Î˘ÎÏÔÊÔ-
Ú›· ÌÈÎÚÔ‡ ·ÚÈıÌÔ‡ Ô¯ËÌ¿ÙˆÓ, Î˘Ú›ˆ˜ ÛÂ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·ÙÔÈÎ›·˜, ÔÈ
ÔÔ›ÔÈ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·È ÛÙË ‰ÈÂıÓ‹ ‚È‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· «woonerf».
√È Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ Û˘Ì‚¿ÏÏÔ˘Ó ÛÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙÔ˘ Î¤-
ÓÙÚÔ˘ ÙË˜ fiÏË˜, ÙˆÓ ÂÌÔÚÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ, ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ·Ó·-
„˘¯‹˜, ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Î·ÙÔÈÎ›·˜. ™Â ¤Ó·Ó Â˙fi‰ÚÔÌÔ ÌÔÚÔ‡Ó Ó·
˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰¤Ó‰Ú·, ‰ÂÓ‰ÚÔÛÙÔÈ¯›Â˜, ı¿ÌÓÔÈ, ÌÈÎÚ¿ Î·ıÈÛÙÈÎ¿, ¯ÒÚÔÈ
·È¯ÓÈ‰ÈÔ‡, ÛÙ¤Á·ÛÙÚ· ÁÈ· ÍÂÎÔ‡Ú·ÛË ·Ó ÙÔ Ï¿ÙÔ˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ô
¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ ÙÔ˘˜ ÙÔ ÂÈÙÚ¤ÂÈ. ŒÓ·˜ Â˙fi‰ÚÔÌÔ˜ ÌÔÚÂ› Â›ÛË˜
Ó· Â›Ó·È Î·Ù·ÛÎÂ˘·ÛÌ¤ÓÔ˜ ·fi ˘ÏÈÎ¿ ÊÈÏÈÎ¿ ÚÔ˜ ÙÔ ÂÚÈ‚¿Ï-
ÏÔÓ: ¢·Â‰ÔÛÙÚÒÛÂÈ˜ ÌÂ Î˘‚fiÏÈıÔ˘˜ Â¿Óˆ ÛÂ ¿ÌÌÔ Ô˘ ·ÔÚ-
ÚÔÊÔ‡Ó ÙÔ ÓÂÚfi, ·ÙËÌ¤ÓÔ ¯ÒÌ·, ‰È¿ÙÚËÙÂ˜ Ï¿ÎÂ˜, ÌÂÁ¿ÏÂ˜
Ê˘ÙÂÌ¤ÓÂ˜ ˙ÒÓÂ˜.
ŒÓ·˜ ÂÌÔÚÈÎfi˜ Â˙fi‰ÚÔÌÔ˜ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÙÔÓ ÂÚ›·ÙÔ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ
Î·È ‚ÔËı¿ÂÈ ÛÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚË ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙË˜ ·ÁÔÚ¿˜. ∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· 021 ➤
¯ÚfiÓÈ· ÔÈ Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó È‰È·›ÙÂÚ· ÛÙ· ÈÛÙÔÚÈÎ¿ Î¤ÓÙÚ·
ÙˆÓ fiÏÂˆÓ (.¯. Ô‰fi˜ ∂ÚÌÔ‡, ¶Ï¿Î·) ‹ ÛÙÔ˘˜ ·Ú·‰ÔÛÈ·ÎÔ‡˜ ÔÈ-
ÎÈÛÌÔ‡˜ (.¯. ⁄‰Ú·, ƒfi‰Ô˜, ∫¤ÚÎ˘Ú·), ·˘Í¿ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÏÎ˘ÛÙÈÎfi-
ÙËÙ· ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Î·È ÙËÓ ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎ‹ Î›ÓËÛË. √È Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ ÛÂ ˘ÎÓÔ-
‰ÔÌËÌ¤ÓÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·ÙÔÈÎ›·˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û˘¯Ó¿ ÙË ÌÔÓ·‰ÈÎ‹ Ï‡ÛË
ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛË ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÁÈ· ÙÔ˘˜ Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜. ™Â ÂÚÈÔ-
¯¤˜ Î·ÙÔÈÎ›·˜ ÔÈ Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ ‰›ÓÔ˘Ó ¯ÒÚÔ ÛÙ· ·È‰È¿ ÁÈ· ·È¯Ó›‰È,
¯ˆÚ›˜ ÙÔÓ Î›Ó‰˘ÓÔ ·fi Ù· ·˘ÙÔÎ›ÓËÙ·, ÚÔÛÙ·ÙÂ‡Ô˘Ó ÙËÓ Â›ÛÔ‰Ô ÂÓfi˜
Û¯ÔÏÂ›Ô˘ ‹ ÂÓfi˜ ·ıÏËÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘. ŒÓ·˜ Â˙fi‰ÚÔÌÔ˜ ‰›Ï· ÛÂ ¤Ó·Ó
·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ¯ÒÚÔ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙÔ ¯ÒÚÔ ·˘Ùfi ÌÂ ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ÈÛÙfi.
™ÙÔ˘˜ Â˙fi‰ÚÔÌÔ˘˜ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ÂÍ·ÛÊ·Ï›˙ÂÙ·È Ë ‰È¤ÏÂ˘ÛË
ÙˆÓ Ô¯ËÌ¿ÙˆÓ ÚÒÙË˜ ·Ó¿ÁÎË˜, Î˘Ú›ˆ˜ ˘ÚÔÛ‚ÂÛÙÈÎÒÓ Î·È ·ÛıÂ-
ÓÔÊfiÚˆÓ. °È· ·˘Ùfi ÙÔ ÛÎÔfi Ú¤ÂÈ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ ÛÂ fiÏÔ ÙÔ Ì‹ÎÔ˜
ÙÔ˘ Ì›· ÂÏÂ‡ıÂÚË ˙ÒÓË Î·Ù¿ÏÏËÏÔ˘ Ï¿ÙÔ˘˜. ∂ÔÌ¤Óˆ˜ Ë Î·Ù¿-
ÏË„Ë ÂÓfi˜ Â˙fi‰ÚÔÌÔ˘ ‹ ÙË˜ ÂÈÛfi‰Ô˘ ÙÔ˘ ·fi ÛÙ·ıÌÂ˘Ì¤Ó· ·˘ÙÔ-
Î›ÓËÙ· ı¤ÙÂÈ ÛÂ Î›Ó‰˘ÓÔ ÙÔ˘˜ Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙˆÓ ÎÙÈÚ›ˆÓ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔ-
ÓÙ·È ÛÙÈ˜ ÏÂ˘Ú¤˜ ÙÔ˘.
√ Û¯Â‰È·ÛÌfi˜ ÙˆÓ Â˙fi‰ÚÔÌˆÓ Ú¤ÂÈ Ó· Û˘ÓÔ‰Â‡ÂÙ·È ·fi Ì›·
ÔÏÔÎÏËÚˆÌ¤ÓË Î˘ÎÏÔÊÔÚÈ·Î‹ ÌÂÏ¤ÙË, Î·ıÒ˜ Î·È Ì›· ÌÂÏ¤ÙË ÁÈ·
ÙÈ˜ ¯Ú‹ÛÂÈ˜ ÁË˜, ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ÂÍ·ÛÊ·ÏÈÛÙÂ› Ë Â‡Ú˘ıÌË ÏÂÈÙÔ˘Ú-
Á›· ÙË˜ fiÏË˜4.
4. µÏ. ∞Ú·‚·ÓÙÈÓfi˜, A. (2007), ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi˜ Û¯Â‰È·ÛÌfi˜. °È· Ì›· ‚ÈÒÛÈÌË ·Ó¿-

Ù˘ÍË ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘. ∂Î‰fiÛÂÈ˜ ™˘ÌÌÂÙÚ›·, Û.462-469, Î·È ™·ÚËÁÈ¿ÓÓË˜,
➤ 022 °.ª., (2006), ¢ÚfiÌÔÈ Î·È Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ. ∫·ıÔÏÈÎfi˜ Û¯Â‰È·-
ÛÌfi˜, Â› Ì¤ÚÔ˘˜ ÛÙÔÈ¯Â›·, ÔÚÔÏÔÁ›·. ∂Î·È‰Â˘ÙÈÎ¤˜ ÛËÌÂÈÒÛÂÈ˜ ∂ª¶, ∞ı‹Ó·.
¶§ATEIE™
1.1.3
√È Ï·ÙÂ›Â˜ Â›Ó·È ÔÈ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔÈ ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ Ì›·˜ fiÏË˜.
∞fi ÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· Ì¤¯ÚÈ Û‹ÌÂÚ· ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ˘˜ ÙfiÔ˘˜ Û˘ÁÎ¤-
ÓÙÚˆÛË˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ÛÙ· Î¤ÓÙÚ· ÙˆÓ fiÏÂˆÓ, fiˆ˜ Î·È ÙÔ˘˜
ÙfiÔ˘˜ Û˘Ó¿ÓÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÛÙÈ˜ ÁÂÈÙÔÓÈ¤˜. °‡Úˆ ÙÔ˘˜ Û˘Ó‹ıˆ˜ Û˘ÁÎÂ-
ÓÙÚÒÓÔÓÙ·È Ù· ÎÙ›ÚÈ·-Û‡Ì‚ÔÏ· ÙˆÓ fiÏÂˆÓ (ÎÔÈÓÔ‚Ô‡ÏÈ·, ‰ËÌ·Ú-
¯Â›·, ÌÔ˘ÛÂ›·, ı¤·ÙÚ·, ıÚËÛÎÂ˘ÙÈÎ¿ ÎÙ›ÚÈ· Î.¿.) ÔÈ Î˘‚ÂÚÓËÙÈÎ¤˜ ˘Ë-
ÚÂÛ›Â˜, Ë ‰ÈÔ›ÎËÛË, ÔÈ ˘ËÚÂÛ›Â˜, ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ, Ë ·Ó·„˘¯‹.
√È ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ÎÂÓÙÚÈÎ¤˜ Ï·ÙÂ›Â˜ Î·Ù¿ Î·ÓfiÓ· Â›Ó·È ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ Â›-
Â‰ÔÈ ¯ÒÚÔÈ ÌÂ ÌÓËÌÂÈÒ‰ÂÈ˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜, ÌÂ ÛÎÏËÚ¤˜ ·ÓÔÈ¯Ù¤˜ ÂÈ-
Ê¿ÓÂÈÂ˜ ÁÈ· Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË ÌÂÁ¿ÏÔ˘ Ï‹ıÔ˘˜ ÛÂ ÔÏÈÙÈÎ¤˜ Û˘ÁÎÂ-
ÓÙÚÒÛÂÈ˜, ÛÂ ÁÈÔÚÙ¤˜ Î·È ¿ÏÏÂ˜ ÂÎ‰ËÏÒÛÂÈ˜. ∫·Ï‡ÙÔÓÙ·È ·fi ÔÚÁ·-
ÓˆÌ¤ÓË Ê‡ÙÂ˘ÛË ‹ ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Î·ıfiÏÔ˘ Ê‡ÙÂ˘ÛË. ∞Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙÔ
¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ Ï·ÙÂÈÒÓ Î·È ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙËÓ fiÏË ÛËÌÂÈÒÓÔ-
ÓÙ·È ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂÈ˜ ÛÙË Ê‡ÙÂ˘ÛË, ÙÔÓ ÂÍÔÏÈÛÌfi Î·È ÙÈ˜ ÂÈÌ¤-
ÚÔ˘˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ˜. °ÂÓÈÎ¿, Ì›· ÎÂÓÙÚÈÎ‹ Ï·ÙÂ›· Â›ÙÂ Ì›·˜ ÌÂÁ¿-
ÏË˜ fiÏË˜, Â›ÙÂ Ì›·˜ ÌÈÎÚ‹˜ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜ Â›Ó·È Ù·˘ÙÈÛÌ¤ÓË ÌÂ ÙËÓ È‰¤·
ÙË˜ Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË˜ Ï‹ıÔ˘˜ Î·È ÙË˜ ·Ó¿‰ÂÈÍË˜ ÂÓfi˜ ÌÓËÌÂ›Ô˘, ÂÓfi˜
Ó·Ô‡, ÂÓfi˜ ‰ËÌ·Ú¯Â›Ô˘.
ΓΝΩΣΤΕΣ ΠΛΑΤΕΙΕΣ
ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Η µεγαλύτερη και πλέον γνωστή πλατεία της Θεσσαλο-
νίκης, σχεδιάστηκε αµέσως µετά την πυρκαγιά που κατέ-
καψε το εµπορικό τµήµα της πόλης το 1917. Ο δηµιουρ-
γός του µνηµειώδους σχεδίου της ήταν ο Γάλλος αρχι-
τέκτονας Ernest Hébrard 5. Αποτέλεσε ένα από τα βασικά
σηµεία του νέου πολεοδοµικού σχεδίου το οποίο έδωσε
στην πόλη τη µορφή που έχει σήµερα.
023 ➤
Η πλατεία Αριστοτέλους είναι ένα µοναδικό για την Ελ-
λάδα παράδειγµα ενιαίου και από την αρχή σχεδιασµέ-
νου ελεύθερου αστικού χώρου. Έχει τη µορφή δρόµου µε
µεγάλο πλάτος και απόλυτη συµµετρία στις πλευρές του,
που αρχίζει από την ακτή και έχει προοπτική στις βυζα-
ντινές οχυρώσεις και την παλιά πόλη. Οι όψεις των κτι-
ρίων ακολουθούν ένα ενιαίο σχέδιο και ύψος ορόφων. Οι
αµφίπλευρες τοξωτές στοές επιτρέπουν τη λειτουργία
των εµπορικών καταστηµάτων στις δύο πλευρές της πλα-
τείας, αφήνοντας τον κεντρικό χώρο ελεύθερο για περί-
πατο. Η πλατεία έχει χαρακτηριστεί από το ΥΠΠΟ ως
ιστορικός τόπος και οι όψεις των κτιρίων που την περι-
βάλλουν ως έργα τέχνης 6.
ΠΛΑΤΕΙΑ ΜΙΑΟΥΛΗ ΣΤΗΝ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ

Η πλατεία Μιαούλη στην Ερµούπολη της Σύρου είναι µία
από τις ιστορικές νεοκλασικές πλατείες. Τα κτίρια που
έδωσαν το σχήµα στην πλατεία άρχισαν να κτίζονται στα
µέσα του 19ου αιώνα, µε βάση το πολεοδοµικό σχέδιο
του Wilhelm von Weiler του 1837. Η πλατεία ήταν ένα περι-
βόλι που αγόρασε ο ∆ήµος προκειµένου να δηµιουργή-
σει τον κεντρικό ελεύθερο χώρο της πόλης. Το µεγάλο
απόλυτο ορθογώνιο γεωµετρικό περίγραµµα και ο δρό-
µος που από το κέντρο της οδηγεί στην ακτή έδωσαν εξ
αρχής µία µνηµειώδη διάσταση στην πλατεία. Η ανέγερ-
ση εντυπωσιακών νεοκλασικών κτιρίων, όπως του δηµαρ-
χείου (1876-1889, αρχιτέκτων Ernest Ziller), της Λέσχης
«Ελλάς» (1862-1863, αρχιτέκτων Pietro Sampo), του Ιστο-
ρικού Αρχείου, του ∆ηµοτικού Παντοπωλείου κ.ά. τη
µετέτρεψαν σε έναν από τους πλέον χαρακτηριστικούς
➤ 024
ελεύθερους αστικούς χώρους του 19ου αιώνα. Η πλατεία,
ως ζωντανό σκηνικό άλλων εποχών, σώθηκε σε αυτή τη
µορφή µέχρι σήµερα. ∆ιαθέτει στην περιφέρειά της φύ-
τευση σε γεωµετρικές διατάξεις, κυρίως από φοίνικες και
νεραντζιές, η οποία τονίζει το καθαρό σχήµα της. Στο
κέντρο της διατηρείται η υπερυψωµένη µαρµάρινη εξέ-
δρα για τη µουσική µπάντα της πόλης,ενώ το ανοικτό κλι-
µακοστάσιο του δηµαρχείου αποτελεί αγαπηµένο τόπο
βραδινής συνάντησης των νέων της πόλης 7.
5. Yerolympos, A., Urban Transformations in the Balkans (1820-1920), Thessa-

loniki: University Studio Press, 1996, Û.112.
http://www.monumenta.org (18.4.2009).
6. º∂∫ 1371µ/9.11.2000.
7. ∞ÁÚÈ·ÓÙÒÓË, ÃÚ., ºÂÓÂÚÏ‹, A., ∂ÚÌÔ‡ÔÏË-™‡ÚÔ˜, πÛÙÔÚÈÎfi √‰ÔÈÔÚÈÎfi, ¢∂∞∂-
√ÏÎfi˜, ∞ı‹Ó· 1999, Û.63-81, Î·È ∆Ú·˘Ïfi˜, π., ∫fiÎÎÔ˘, ∞., ∂ÚÌÔ‡ÔÏË, ∂ÌÔ- 025 ➤
ÚÈÎ‹ ∆Ú¿Â˙· ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜, ∞ı‹Ó· 1980.
1.1.4 ¶∞ƒ∫∞ ∫∞π ∞§™∏
∆Ô ¿ÚÎÔ ‹ ¿ÏÛÔ˜ ·›˙ÂÈ ¤Ó·Ó ÔÏfiÙÂÏ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ÚfiÏÔ ·fi Ì›·
Ï·ÙÂ›· Î·È ¤¯ÂÈ Û·Ê‹ Î·È ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ ÔÈÎÔÏÔÁÈÎ‹ ·Í›·.
ªÂÁ¿ÏÔÈ Î‹ÔÈ ‹ ÙÌ‹Ì·Ù· Û˘ÚÚÈÎÓˆÌ¤ÓˆÓ ‰·ÛÒÓ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi
Ì›·˜ fiÏË˜ ‹ ‰›Ï· ÛÂ ·˘Ù‹, ÌÂ ·ÔÎÏÂÈÛÙÈÎ‹ ¯Ú‹ÛË ÙÔÓ ÂÚ›·-
ÙÔ Î·È ÙËÓ ‹È· ·Ó·„˘¯‹. Œ¯Ô˘Ó ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ‹ Î·ıfiÏÔ˘ ÎÙ›ÚÈ·. ∆Ô
¿ÚÎÔ ÌÔÚÂ› Ó· ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿Ï· ‰¤Ó‰Ú· ÛÂ ˘ÎÓ¤˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜, Í¤Êˆ-
Ù·, ÌÂÁ¿ÏÂ˜ Ê˘ÛÈÎ¤˜ ÂÈÊ¿ÓÂÈÂ˜ ·fi ¯ÒÌ· ‹ ÂÙÚÒ‰Ë ˘ÏÈÎ¿,
Ï›ÌÓÂ˜, Ú¤Ì·Ù·. ∆Ô ¤‰·Êfi˜ ÙÔ˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ› Û˘Ó‹ıˆ˜ ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi
·Ó¿ÁÏ˘ÊÔ. ∆Ô ¿ÚÎÔ, ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘ Ô˘ Â›Ó·È ÙÔ Î‡ÚÈÔ ¯·Ú·-
ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙÔ˘, ÌÔÚÂ› Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ ÂÓÂÚÁË-
ÙÈÎ‹˜ ·Ó·„˘¯‹˜, fiˆ˜ ÌÈÎÚ¤˜ ·ıÏËÙÈÎ¤˜ ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜, ·È‰ÈÎ¤˜
¯·Ú¤˜ Î·È ¯ÒÚÔ˘˜ ·È¯ÓÈ‰ÈÔ‡.
°ÂÓÈÎ¿ ¤Ó· ¿ÚÎÔ, ¤Ó· ¿ÏÛÔ˜ ‹ ¤Ó·˜ Î‹Ô˜ Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÈ ÙËÓ ÂÈÛ‚Ô-
Ï‹ ÙË˜ Ê‡ÛË˜ ÛÙËÓ Î·Ú‰È¿ ÂÓfi˜ Î·Ù’ ÂÍÔ¯‹Ó ÙÂ¯ÓËÙÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔ-
ÓÙÔ˜, fiˆ˜ Â›Ó·È Ë fiÏË.
ÕÏÛÔ˜ ‹ ¿ÚÎÔ
¶ÚÔÛÙ·ÙÂ˘fiÌÂÓ· ‰¿ÛË ‰›Ï· ‹ Ì¤Û· ÛÂ Ì›· fiÏË ˘‹Ú¯·Ó
Î·È ÛÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ·. ◊Ù·Ó Ù· ÈÂÚ¿ ‰¿ÛË Ô˘ ÔÓÔÌ¿˙ÔÓÙ·Ó
¿ÏÛË. ∞fi ÂÎÂ› ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È Î·È Ë Ï¤ÍË, Ë ÔÔ›· ÛÙË ÓÂÒÙÂ-
ÚË ÂÔ¯‹ Ù·˘Ù›ÛÙËÎÂ ÌÂ ÙËÓ ÈÙ·ÏÈÎ‹˜ ÚÔ¤ÏÂ˘ÛË˜ Ï¤ÍË
¿ÚÎÔ (parco).
➤ 026
ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΠΑΡΚΩΝ
Από τις Ηνωµένες Πολιτείες, στα µέσα του 19ου αιώνα,

ξεκίνησε ένα ρεύµα που ονοµάστηκε «Κίνηµα των Πάρ-
κων», ως απάντηση στην πληθυσµιακή έκρηξη των πόλε-
ων λόγω µαζικής αστικοποίησης και στην αποµάκρυνση
του ανθρώπου από τη φύση. Μεγάλοι πράσινοι χώροι,
µε µορφή που πολλές φορές µοιάζει µε δάσος, δηµιουρ-
γήθηκαν στο εσωτερικό των πόλεων. Εµπνευστής του
κινήµατος υπήρξε ο Fr.L. Olmsted και το πιο διάσηµο
δηµιούργηµά του είναι το Central Park της Νέας Υόρκης,
το οποίο κατασκευάστηκε το 1857. Ένα από τα πιο εντυ-
πωσιακά πάρκα-δάση στο εσωτερικό µίας πόλης είναι
το δάσος της Βουλόνης, το οποίο βρίσκεται σε µικρή
απόσταση από το κέντρο του Παρισιού και έχει έκταση
8.500 στρέµµατα.
Η ιδέα απλώθηκε σε όλο τον κόσµο. Η δηµιουργία πάρ-
κων συνεχίστηκε στην Ευρώπη και µετά το Β’ Παγκόσµιο
Πόλεµο. Σε πολλές πόλεις διαµορφώθηκαν ή επεκτάθη-
καν τεράστιες εκτάσεις
µε πυκνή δασική βλά-
στηση, οι οποίες περιέ-
βαλαν τις αστικές περιο-
χές (π.χ. Βιέννη) και
πολλές φορές εισέβαλαν
µέχρι το κέντρο τους (Σόφια,
Λιουµπλιάνα). Ονοµάστηκαν
«πράσινες ζώνες» ή «πράσινα
δαχτυλίδια» και βελτίωσαν πολύ
τις συνθήκες διαβίωσης.
027 ➤
ΑΝΑ∆ΑΣΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ
Το 1899 µία οµάδα εθελοντών µε επικεφαλής τον τότε

υπουργό οικονοµικών Φωκίωνα Νέγρη, το µεταλλειολόγο
Ανδρέα Κορδέλλα και το δασολόγο Κωνσταντίνο Σάµιο,
δηµιούργησαν τη Φιλοδασική Ένωση Αθηνών. Ανέλαβαν
την πρωτοβουλία αναδασώσεων στην Αθήνα. Το πευκο-
δάσος του Νοσοκοµείου Σωτηρία στην οδό Μεσογείων,
τα άλση του Λυκαβηττού, του Αρδηττού και του Παγκρα-
τίου γεννήθηκαν χάρη σε αυτή τη δράση. Ίσως το πιο
σπουδαίο έργο τους είναι το αισθητικό δάσος γύρω από
τη Μονή Καισαριανής, µε έκταση 6.500 στρεµµάτων, που
δηµιούργησαν µετά το 1945 στον αποψιλωµένο από βλά-
στηση κατά τον πόλεµο Υµηττό.
1.1.5 KH¶OI
√ Î‹Ô˜ Â›Ó·È ¤Ó·˜ ‰ÂÓ‰ÚÔÊ˘ÙÂÌ¤ÓÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ÌÂ ÌÂÁ¿ÏË ÔÈÎÈ-
Ï›· ‚Ï¿ÛÙËÛË˜.
™ÙËÓ ·Ú¿‰ÔÛË ÙˆÓ Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ fiÏÂˆÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÏÈÔ› Î·È
Ó¤ÔÈ ‚ÔÙ·ÓÈÎÔ› Î‹ÔÈ, fiˆ˜ ÔÈ Kew Gardens ÛÙÔ §ÔÓ‰›ÓÔ Î·È Ô Ó¤Ô˜
‚ÔÙ·ÓÈÎfi˜ Î‹Ô˜ ÙË˜ µ·ÚÎÂÏÒÓË˜. ™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰‡Ô
ÌÂÁ¿ÏÔÈ ‚ÔÙ·ÓÈÎÔ› Î‹ÔÈ Î·È ÔÈ ‰‡Ô ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·. √ ¤Ó·˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È
ÛÙËÓ πÂÚ¿ √‰fi Î·È Ô ¿ÏÏÔ˜ ÛÙÔ Ã·˚‰¿ÚÈ.
À¿Ú¯Ô˘Ó Â›ÛË˜ ÔÈ ·Ï·ÈÔ› ·Ó·ÎÙÔÚÈÎÔ› Î‹ÔÈ Ô˘ Û‹ÌÂÚ· Ï¤ÔÓ
Â›Ó·È ·ÓÔÈ¯ÙÔ› ÛÙÔ ÎÔÈÓfi Î·È ‰ËÌfiÛÈÔÈ (∫‹ÔÈ ÙˆÓ µÂÚÛ·ÏÏÈÒÓ ÛÙÔ
¶·Ú›ÛÈ, ∂ıÓÈÎfi˜ ∫‹Ô˜ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·).
∞ÔÙÂÏÔ‡Ó Û˘Ó‹ıˆ˜ ÙÔ˘˜ ÏÔ‡ÛÈÔ˘˜ Î·È ˘ÎÓÔ‡˜ ·fi ÏÂ˘Ú¿˜ Ê˘-
ÙÂ‡ÛÂˆÓ Ú¿ÛÈÓÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ì›·˜ fiÏË˜. Ÿ¯È Û¿ÓÈ· ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡Ó Î·È
➤ 028 ÏÔ‡ÛÈ· ÔÚÓÈıÔ·Ó›‰·. °ÂÓÈÎ¿, ÔÈ Î‹ÔÈ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ ÎËÔ-
ÙÂ¯ÓÈÎ‹ Î·È ÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ÙÔ˘˜ ·Í›·.
∏ Ã¿ÚÙ· ÙË˜ ºÏˆÚÂÓÙ›·˜
∆Ô 1981 ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎÂ ¤Ó· ‰ÈÂıÓ¤˜ ÎÂ›ÌÂÓÔ ·Ú¯ÒÓ ÁÈ· ÙÔ˘˜
ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡˜ Î‹Ô˘˜. ∂›Ó·È Ë Ã¿ÚÙ· ÙË˜ ºÏˆÚÂÓÙ›·˜ Ë ÔÔ›· ÂÁÎÚ›-
ıËÎÂ ·fi ÙÔ ICOMOS ÙÔ ¢ÂÎ¤Ì‚ÚÈÔ ÙÔ˘ 1982. ™ÙÔ ÚÒÙÔ ¿ÚıÚÔ
·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ «¤Ó·˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ Î‹Ô˜ Â›Ó·È Ì›· ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ‹
Î·È Ê˘ÙÔÙÂ¯ÓÈÎ‹ Û‡ÓıÂÛË Ô˘ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÂÈ ÙÔ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi Û‡ÓÔ-
ÏÔ ·fi ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ‹ Î·ÏÏÈÙÂ¯ÓÈÎ‹ ÏÂ˘Ú¿». ŒÓ·˜ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ Î‹Ô˜
ÌÂ ‚¿ÛË ÙË Ã¿ÚÙ· ıÂˆÚÂ›Ù·È ÌÓËÌÂ›Ô Î·È ÚÔÛÙ·ÙÂ‡ÂÙ·È ÌÂ
‚¿ÛË ÙÈ˜ Û¯ÂÙÈÎ¤˜ ‰ÈÂıÓÂ›˜ Û˘Ì‚¿ÛÂÈ˜. √ fiÚÔ˜ «ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ Î‹Ô˜»
ÌÔÚÂ› ÂÍ›ÛÔ˘ Ó· ÈÛ¯‡ÂÈ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÌÈÎÚÔ‡˜ Î‹Ô˘˜ Î·È Ù· ÌÂÁ¿-
Ï· ¿ÚÎ·, fiˆ˜ Â›ÛË˜ Î·È ÁÈ· Ù· Ê˘ÛÈÎ¿ ÙÔ›·.
ΠΕ∆ΙΟΝ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ
Το Πεδίον του Άρεως βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της

κεντρικής Αθήνας. Είναι ένα αστικό πάρκο µε έκταση 230
στρεµµάτων. Φύονται σε αυτό 75 είδη δένδρων µεσο-
γειακής και αττικής χλωρίδας και 60 είδη θάµνων. Το υψη-
λό πράσινο του πάρκου περιλαµβάνει δένδρα σε ελεύθε-
ρες συνθέσεις. Ανάµεσα σε άλλα, χαλέπια πεύκα, κουκου-
ναριές, κυπαρίσσια, ελιές, αριές, ευκάλυπτοι, χαρουπιές,
κέδροι, ακακίες. Οι δενδροστοιχίες του αποτελούνται από
µουριές, κουτσουπιές, ακακίες, φτελιές, φοίνικες, ουασι-
γκτόνιες. Οι φυτεύσεις συµπληρώνονται µε µεσαία και
χαµηλή βλάστηση από πικροδάφνες, µυρτιές, αγγελικές,
ιβίσκους, αναρριχώµενα γιασεµιά και κισσούς.
Ο χώρος του πάρκου, στον οποίο φιλοξενούνταν στρα-
τιωτικές εγκαταστάσεις, χαρακτηρίστηκε κοινόχρηστος
το 1887, αλλά µέχρι τη δεκαετία του ’30 το δηµόσιο και
ιδιώτες αποσπούσαν τµήµατά του µε σκοπό την οικοδό-
029 ➤
µηση κτιρίων. Ένα εξ’ αυτών είναι το συγκρότηµα της
Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού.Η κατασκευή του Πεδί-
ου του Άρεως και οι φυτεύσεις άρχισαν το 1935 σε σχέδια
του Αν.∆ηµητρακόπουλου και ολοκληρώθηκαν το 1940.
Νέες κατασκευές του αθλητικού συλλόγου «Πανελλήνιος»
προστέθηκαν µόλις πριν λίγα χρόνια σε πράσινο τµήµα
του χώρου, προκαλώντας µεγάλες αντιδράσεις από την
πλευρά των κατοίκων.
ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΠΟΣ
Ο Εθνικός Κήπος είναι ο δηµόσιος κήπος της χώρας µε

τη µεγαλύτερη ποικιλία σε είδη φυτών. Βρίσκεται στο
κέντρο της Αθήνας, µεταξύ της Βουλής και του Ζαππείου.
Έχει έκταση 158 στρέµµατα. Κατά την κατασκευή του,
το 1839-40, φυτεύτηκαν 15.000 δένδρα και θάµνοι, εισα-
γόµενοι από τη Γένοβα, 1.000 φτελιές από την Αιτωλοα-
καρνανία και άγνωστος αριθµός δένδρων από το Σούνιο
και την Εύβοια. Οι αρχικές φυτεύσεις συµπληρώθηκαν
αργότερα µε σπάνια είδη που µεταφέρθηκαν από το
Μονπελιέ και το Φοντενεµπλό της Γαλλίας. Ο κήπος συνέ-
χισε να δενδροφυτεύεται για 50 χρόνια από την ίδρυσή
του. Σήµερα περιλαµβάνει 7.000 µεγάλα και 40.000 µικρά
δένδρα, καθώς και 519 είδη και ποικιλίες θάµνων. Από
αυτά, 102 είναι αυτοφυή ελληνικά (κουτσουπιές, πικρο-
δάφνες, χαρουπιές κ.ά.), ενώ τα υπόλοιπα προέρχονται
➤ 030
από όλο τον κόσµο.∆έχεται 1 εκατοµµύριο επισκέπτες
το χρόνο. Ο Εθνικός Κήπος δηµιουργήθηκε το 1836 ως
κήπος των ανακτόρων, επί βασιλείας Όθωνος. Οι δεν-
δροφυτεύσεις ξεκίνησαν το 1839. Μέχρι το 1854 ο κήπος
είχε ολοκληρωθεί σε σχέδια του Γάλλου αρχιτέκτονα
Λουί Μπαρώ. Τη φροντίδα και τις επεκτάσεις του συνέ-
χισε επί βασιλείας Γεωργίου Α’ ο Bαυαρός γεωπόνος Φρει-
δερίκος Σµιτ. Το 1923 χαρακτηρίστηκε «κρατικός δηµό-
σιος κήπος».
Ο Εθνικός Κήπος είναι ένας πυρήνας βιοποικιλότητας
για την Αθήνα. Αν και τεχνητός, ο Εθνικός Κήπος συγκα-
ταλέγεται πλέον στις "φυσικές γωνιές" της πόλης,φιλο-
ξενεί δεκάδες είδη πανίδας, κυρίως της φτερωτής, και
αποτελεί τρανή απόδειξη της αξίας των τεχνητών χώρων
πρασίνου ως καταφυγίων βιοποικιλότητας. Από τα πιο
σηµαντικά είδη πουλιών που συναντάει κανείς σε αυτήν
την «πράσινη καρδιά» της Αθήνας είναι ο δενδροφυλ-
λοσκόπος (Phylloscopus collybita),η καρακάξα (Pica pica),
ο σπίνος (Fringilla coelebs) και ο καλόγερος (Parus major).
Σε πολλές περιπτώσεις όµως µπορούµε να παρατηρή-
σουµε και πιο ασυνήθιστους επισκέπτες, όπως ο τσαλα-
πετεινός (Upupa epops), ο χουχουριστής (Strix aluco)
και το βραχοκιρκίνεζο (Falco tinnunculus), το οποίο µάλ-
λον κατεβαίνει από τον Υµηττό. Ο Εθνικός Κήπος όµως
προσφέρει φιλόξενο βιότοπο και για δεκάδες παπαγά-
λους που έχουν δραπετεύσει από κλουβιά και πλέον έχουν
δηµιουργήσει αποικίες, δίνοντάς του µια εξωτική νότα.
031 ➤
1.2 π¢πø∆π∫√π ∂§∂À£∂ƒ√π Ãøƒ√π
™∆∏¡ ¶√§∏
™ÙÔ˘˜ È‰ÈˆÙÈÎÔ‡˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ·˘Ï¤˜,

Î‹ÔÈ, ·Î¿Ï˘ÙÔÈ, Ú·ÛÈ¤˜, ÛÙÔ¤˜ ‹ ·ÎfiÌ· Î·È ·‰fiÌËÙ· ÔÈÎfiÂ‰·.
∏ ‰È¿Ï·ÛË ÙË˜ Û¯¤ÛË˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ ‰ËÌfiÛÈÔ Î·È ÙÔÓ È‰ÈˆÙÈÎfi
¯ÒÚÔ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÔÏÏ¤˜ ·Ú·ÏÏ·Á¤˜ Î·È ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÔÏÂ-
Ô‰ÔÌÈÎÔ‡˜, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡˜, ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÔ‡˜, ıÂÛÌÈÎÔ‡˜ Î·È Ô-
ÏÈÙÈÛÌÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜.
√ ÚfiÏÔ˜ ÙˆÓ È‰ÈˆÙÈÎÒÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ ÛÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘
·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi˜, ÙfiÛÔ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË Û˘Ì-
‚ÔÏ‹ ÙÔ˘˜ ÛÙË ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙÔ˘ ÙÔÈÎÔ‡ ÌÈÎÚÔÎÏ›Ì·ÙÔ˜, fiÛÔ Î·È
·fi ¿Ô„Ë ·ÈÛıËÙÈÎ‹. ∏ ÚÔÛÙ·Û›· Î·È Î·ÙÔ¯‡ÚˆÛ‹ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È
ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹, ·ÏÏ¿ Û˘Ó¿Ì· ‰‡ÛÎÔÏË, ÏfiÁˆ ÙˆÓ Û˘Ì-
ÊÂÚfiÓÙˆÓ Ô˘ Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È ÌÂ ÙËÓ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏÂ˘ÛË ÙË˜ ÁË˜.
➤ 032 ¢‡Ô Â›Ó·È Ù· ÎÚ›ÛÈÌ· ı¤Ì·Ù· ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙÔ˘˜ È‰ÈˆÙÈÎÔ‡˜ ÂÏÂ‡ıÂ-

ÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜: ÙÔ Ì¤ÁÂıfi˜ ÙÔ˘˜ Î·È Ù· Ê˘ÛÈÎ¿ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙÔ˘˜.
∆Ô Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ È‰ÈˆÙÈÎÒÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ Â›Ó·È Ì›· ·Ú¿ÌÂ-
ÙÚÔ˜ Ô˘ ÂËÚÂ¿˙ÂÈ Î·Ù·Ï˘ÙÈÎ¿ ÙÔÓ È‰È·›ÙÂÚÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ Û˘-
ÓÔÈÎÈÒÓ ÙË˜ fiÏË˜. √È Î·Ù¿ ÙfiÔ˘˜ ÈÛ¯‡ÔÓÙÂ˜ fiÚÔÈ ‰fiÌËÛË˜ ÚÔ-
‚Ï¤Ô˘Ó ¤Ó· Ì¤ÁÈÛÙÔ ÔÛÔÛÙfi Î¿Ï˘„Ë˜ ÌÂ ÎÙÈÚÈ·Î¤˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘-
¤˜, ÙÔ ÔÔ›Ô ‰ÂÓ ÌÔÚÂ› Ó· ÍÂÂÚÓ¿ÂÈ ÙÔ 70% ÙË˜ Û˘ÓÔÏÈÎ‹˜ ÂÈ-
Ê¿ÓÂÈ·˜ ÙÔ˘ ÔÈÎÔ¤‰Ô˘. ∏ Î·Ù·ÓÔÌ‹ ÙÔ˘ ·‰fiÌËÙÔ˘ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ÛÙËÓ
¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ÔÈÎÔ¤‰Ô˘ Á›ÓÂÙ·È Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë ÂÈÏ¤ÔÓ Â-
ÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÁÈ· ÙÈ˜ ·ÔÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÎÙÈÚÈ·ÎÒÓ Î·Ù·ÛÎÂ˘ÒÓ ·fi Ù·
fiÚÈ· ÙÔ˘ ÔÈÎÔ¤‰Ô˘ Î·È ÙÔ ‰ÚfiÌÔ.
ø˜ ÚÔ˜ Ù· Ê˘ÛÈÎ¿ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙˆÓ È‰ÈˆÙÈÎÒÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯Ò-
ÚˆÓ, ·fi ÙË ÓÔÌÔıÂÛ›· ÚÔ‚Ï¤ÔÓÙ·È ÔÚÈÛÌ¤ÓÔÈ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ› ˆ˜
ÚÔ˜ ÙÈ˜ ·ÚÂÌ‚¿ÛÂÈ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Á›ÓÔ˘Ó. √È ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ˜
ÙÔ˘ Â‰¿ÊÔ˘˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È ‹ÈÂ˜, ¯ˆÚ›˜ Ó· ·ÏÏÔÈÒÓÔ˘Ó ÛËÌ·-
ÓÙÈÎ¿ ÙË ÌÔÚÊÔÏÔÁ›· ÙÔ˘. ◊ÈÂ˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ (ÛÎ¿ÏÂ˜, Ú¿ÌÂ˜,
¤ÚÁÎÔÏÂ˜, ·ÓÔÈ¯Ù¤˜ ÈÛ›ÓÂ˜, Î·ÓÔ‰fi¯ÔÈ, Î·ıÈÛÙÈÎÔ› ¿ÁÎÔÈ, ÙÚ·-
¤˙È·, ÛÙÔÈ¯Â›· ÁÈ· ¿ıÏËÛË, ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ËÏÈ·ÎÒÓ Û˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ
Î·È ÎÏÈÌ·ÙÈÛÙÈÎÒÓ) ÁÈ· ÙÔÓ ÂÍÔÏÈÛÌfi ÙÔ˘ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Î·È
ÙËÓ ÂÍ˘ËÚ¤ÙËÛË ÙÔ˘ ÎÙÈÚ›Ô˘ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÂ ·˘Ùfi ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·È
˘fi Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ˘˜ fiÚÔ˘˜. º˘ÛÈÎ¤˜ ÂÈÊ¿ÓÂÈÂ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ·ÓÙÈ-
ÛÙÔÈ¯Ô‡Ó ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÛÙ· 2/3 ÙË˜ ÂÏÂ‡ıÂÚË˜ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ Î¿ıÂ
ÔÈÎÔ¤‰Ô˘ Î·È Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ‰¤Ó‰Ú· Î·È Ê˘Ù¿.
¶·Ú·Ù˘›Â˜ ÛÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙˆÓ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ ‰È·Ù¿ÍÂˆÓ, fiˆ˜
·˘ı·›ÚÂÙÂ˜ ÎÙÈÚÈ·Î¤˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜, Î¿Ï˘„Ë ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘ ÙË˜ ·‰fi-
ÌËÙË˜ ÂÈÊ¿ÓÂÈ·˜ ÌÂ ÛÎÏËÚ¿ ˘ÏÈÎ¿ Î·È ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ˜ Ô˘ ·ÏÏÔÈ-
ÒÓÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎ¿ ÙË ÌÔÚÊÔÏÔÁ›· ÙÔ˘ Â‰¿ÊÔ˘˜, Â›Ó·È È‰È·›ÙÂÚ· Û˘-
ÓËıÈÛÌ¤ÓÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ. ŸÙ·Ó ÔÈ ·Ú·Ù˘›Â˜ ÁÓˆÛÙÔÔÈËıÔ‡Ó ·fi
ÙÚ›ÙÔ˘˜ ‹ ÂÓÙÔÈÛÙÔ‡Ó ·fi ÙÈ˜ ›‰ÈÂ˜ ÙÈ˜ ÙÔÈÎ¤˜ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ¤˜ ˘Ë-
ÚÂÛ›Â˜, ÙfiÙÂ ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È Ë ¿ÌÂÛË Û˘ÌÌfiÚÊˆÛË ÙÔ˘ ·Ú·‚¿ÙË.
øÛÙfiÛÔ, Ë ÙÚ¤¯Ô˘Û· ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹ Ú·ÎÙÈÎ‹ ÂÌÊ·Ó›˙ÂÙ·È È‰È·›ÙÂ-
Ú· ·ÓÂÎÙÈÎ‹ ÛÂ ·Ú·‚¿ÛÂÈ˜ Î·È ·Ú·Ù˘›Â˜, Ô‰ËÁÒÓÙ·˜ ÛÂ ˘Ô-
‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Û˘ÓÔÏÈÎ¿.
033 ➤
ΕΝΕΡΓΟ ΟΙΚΟ∆ΟΜΙΚΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΟ
Ένα από τα εργαλεία της ελληνικής νοµοθεσίας για οργα-

νωµένες παρεµβάσεις στον ιδιωτικό ελεύθερο χώρο είναι
το Ενεργό Οικοδοµικό Τετράγωνο.Η σχετική διάταξη προ-
βλέφθηκε µε στόχο την ενοποίηση των νεκρών ακαλύ-
πτων χώρων που βρίσκονται στο εσωτερικό ενός οικο-
δοµικού τετραγώνου µεταξύ των πολυκατοικιών. Έρευ-
νες σε ιδιαίτερα πυκνοδοµηµένες περιοχές όπως τα Πατή-
σια, έδειξαν ότι οι χώροι αυτοί, αν φυτευθούν και ενο-
ποιηθούν, µπορούν να αποτελέσουν νησίδες που θα
βελτιώσουν το µικροκλίµα µίας γειτονιάς και θα αναβαθ-
µίσουν τη ζωή των κατοίκων τους. Οι χώροι αυτοί µπο-
ρούν να φιλοξενήσουν κήπους, παιδικές χαρές και να
αλλάξουν προς το καλύτερο τις σκοτεινές και υποβαθµι-
σµένες πίσω όψεις των πολυκατοικιών 8.
Μετά από απόφαση των ιδιοκτητών, οι ακάλυπτοι χώροι
των οικοπέδων ενός οικοδοµικού τετραγώνου ενοποιού-
νται, τίθενται σε χρήση όλων των ενοίκων του οικοδοµι-
κού τετραγώνου και διαµορφώνονται κατάλληλα, χωρίς
να θίγονται τα δικαιώµατα κυριότητας. Ουσιαστικά πρό-
κειται για την ανάπλαση του οικοδοµικού τετραγώνου
µε την ενοποίηση των ακάλυπτων χώρων των οικοπέδων
του, τη διάνοιξη προσβάσεων προς τον ενοποιηµένο ακά-
λυπτο χώρο, την κατασκευή αίθουσας κοινωνικών εκδη-
λώσεων, τη δηµιουργία χώρων κοινής χρήσης για την
εξυπηρέτηση των κατοίκων του τετραγώνου και την ανα-
µόρφωση του δώµατος και των όψεων των κτιρίων. Ο
χαρακτηρισµός ενός οικοδοµικού τετραγώνου ως ενερ-
γού γίνεται µε πρωτοβουλία της αρµόδιας πολεοδοµικής
➤ 034
υπηρεσίας ή του οικείου ∆ήµου, ενώ µε απόφαση του
ΥΠΕΧΩ∆Ε γίνονται όλες οι απαραίτητες ρυθµίσεις. Ανά-
µεσα στις ρυθµίσεις αυτές προβλέπεται και η παροχή κι-
νήτρων για την υλοποίηση των απαραίτητων εργασιών,
στα οποία µπορεί να περιλαµβάνεται και επιδότηση ή άλλη
οικονοµική διευκόλυνση από το Ειδικό Ταµείο Εφαρµο-
γής Ρυθµιστικών και Πολεοδοµικών Σχεδίων (ΕΤΕΡΠΣ).
Πρόκειται για ένα εργαλείο ιδιαίτερα πολύτιµο για παρεµ-
βάσεις βελτίωσης του αστικού χώρου σε υποβαθµισµέ-
νες περιοχές της πόλης. Ωστόσο, παραδείγµατα εφαρ-
µογής του στις ελληνικές πόλεις δεν υπάρχουν, κυρίως
εξαιτίας της ολιγωρίας του ΥΠΕΧΩ∆Ε και της Τοπικής
Αυτοδιοίκησης.
8. µÏ. ∫ÔÛÌ¿ÎË, ¶., §È¿Ë˜, °., §Ô˘ÎfiÔ˘ÏÔ˜, ¢., ª·ÓÙÔ˘‚¿ÏÔ˘, ª., ¶ÔÏ‡˙Ô˜,
°., ∞Ó¿Ï·ÛË ÎÂÓÙÚÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Î·ÙÔÈÎ›·˜. ªÂÏ¤ÙË ÂÚ›ÙˆÛË˜ ∫¿Ùˆ ¶·- 035 ➤
Ù‹ÛÈ·. ∂ÚÂ˘ÓËÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ∂ª¶-À¶∂Ãø¢∂. ∞ı‹Ó· 1992.
1.3 √π ∞™∆π∫√π Ãøƒ√π ∂π¢π∫ø¡
ƒÀ£ªπ™∂ø¡
™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÈÛÙÔ‡ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û˘¯Ó¿ ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ

Ô˘, ÏfiÁˆ ¯Ú‹ÛË˜ ‹ È‰È·›ÙÂÚˆÓ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ, ˘¿ÁÔÓÙ·È ÛÂ
ÂÈ‰ÈÎfi Î·ıÂÛÙÒ˜ Ú˘ıÌ›ÛÂˆÓ. ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ, ÛÙÚ·ÙfiÂ‰·,
ÂÚÈÔ¯¤˜ ÌÂ È‰È·›ÙÂÚË Ê˘ÛÈÎ‹, ·ÈÛıËÙÈÎ‹ ‹ ÈÛÙÔÚÈÎ‹ ·Í›· Î·È Ï·ÙÔ-
ÌÂ›· Â›Ó·È ÌÂÚÈÎ¤˜ ÌfiÓÔ ·fi ÙÈ˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ
Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ‹ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÔÙÂÏ¤ÛÔ˘Ó ÔÏ‡ÙÈÌÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÛÙÔ
‰›ÎÙ˘Ô ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ·ÛÙÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ. ∏ Û˘Ó¿ÚıÚˆÛ‹ ÙÔ˘˜ ÌÂ
ÙÈ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ÙË˜ fiÏË˜ Î·È ÙÈ˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÁÈ· ÂÏÂ‡-
ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È ÂÈ‰ÈÎ‹ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË, Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë
ÙÔ È‰È·›ÙÂÚÔ ıÂÛÌÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ÈÛ¯‡ÂÈ ÁÈ· Î¿ıÂ ÂÚ›ÙˆÛË. ª¤Û·
·fi ÙËÓ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ‰˘Ó·ÙÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÚÔÛÊ¤ÚÔ˘Ó ·˘ÙÔ› ÔÈ
➤ 036 ¯ÒÚÔÈ Â›Ó·È ‰˘Ó·Ùfi Ó· ·Ó·‚·ıÌÈÛÙÂ› Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ Ë ÔÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÂÏÂ‡-
ıÂÚÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ fiÏÂˆÓ.
∞ƒÃ∞π√§√°π∫√π Ãøƒ√π
1.3.1
ŒÓ· ÌÂÁ¿ÏÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ ÛÙÈ˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ fiÏÂÈ˜
Â›Ó·È ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ, ¯ÒÚÔÈ È‰È·›ÙÂÚË˜ ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ Î·È ÔÏÈÙÈ-
ÛÙÈÎ‹˜ ·Í›·˜. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ÈÛ¯‡Ô˘Û· ÓÔÌÔıÂÛ›·, «ˆ˜ ·Ú¯·ÈÔ-
ÏÔÁÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ ÓÔÔ‡ÓÙ·È ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜ ÛÙËÓ ÍËÚ¿ ‹ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· ‹ ÛÙÈ˜
Ï›ÌÓÂ˜ ‹ ÛÙÔ˘˜ ÔÙ·ÌÔ‡˜, ÔÈ ÔÔ›Â˜ ÂÚÈ¤¯Ô˘Ó ‹ ÛÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ˘¿Ú-
¯Ô˘Ó ÂÓ‰Â›ÍÂÈ˜ fiÙÈ ÂÚÈ¤¯ÔÓÙ·È ·Ú¯·›· ÌÓËÌÂ›· ‹ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ‹ ˘¿Ú-
¯Ô˘Ó ÂÓ‰Â›ÍÂÈ˜ fiÙÈ ·ÔÙ¤ÏÂÛ·Ó ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¯·ÈÔÙ¿ÙÔ˘˜ ¯ÚfiÓÔ˘˜ ¤ˆ˜
Î·È ÙÔ 1830 ÌÓËÌÂÈ·Î¿, ÔÈÎÈÛÙÈÎ¿ ‹ Ù·ÊÈÎ¿ Û‡ÓÔÏ·. √È ·Ú¯·ÈÔÏÔ-
ÁÈÎÔ› ¯ÒÚÔÈ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó Î·È ÙÔ ··Ú·›ÙËÙÔ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ ÂÚÈ‚¿Ï-
ÏÔÓ Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÈ ÛÙ· Ûˆ˙fiÌÂÓ· ÌÓËÌÂ›· Ó· Û˘ÓÙ›ıÂÓÙ·È ÛÂ ÈÛÙÔ-
ÚÈÎ‹, ·ÈÛıËÙÈÎ‹ Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ‹ ÂÓfiÙËÙ·.»
√È ÏfiÊÔÈ ÙË˜ ∞ÎÚfiÔÏË˜ Î·È ÙÔ˘ ºÈÏÔ¿Ô˘, Ë ¶Ó‡Î·, Ë ·Ú¯·›·
Î·È Ë ÚˆÌ·˚Î‹ ·ÁÔÚ¿, Ô ∫ÂÚ·ÌÂÈÎfi˜ Î·È ÔÈ ÛÙ‡ÏÔÈ ÙÔ˘ √Ï˘Ì›Ô˘ ¢Èfi˜
ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, Ë ¶ÂÈÚ·˚Î‹ ∞ÎÙ‹ ÌÂ ÙÔ ∫ÔÓÒÓÂÈÔ ÙÂ›¯Ô˜, ÙÔ ·Ó¿ÎÙÔÚÔ ÙÔ˘
°·Ï¤ÚÈÔ˘ Î·È Ë ÚˆÌ·˚Î‹ ·ÁÔÚ¿ ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ÔÈ ‰‡Ô ·ÎÚÔfiÏÂÈ˜
ÙÔ˘ Î¿ÛÙÚÔ˘ Î·È Ù· §Èı·Ú›ÙÛÈ· ÛÙ· πˆ¿ÓÓÈÓ·, Ù· ÂÓÂÙÈÎ¿ ÙÂ›¯Ë Î·È Ë
Ù¿ÊÚÔ˜ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏÂ›Ô˘, ÙÔ ·Ú¯·›Ô ı¤·ÙÚÔ ÛÙË §¿ÚÈÛ·, Ë ·ÎÚfiÔÏË
ÛÙÔ Î¿ÛÙÚÔ ÙË˜ ∫·‚¿Ï·˜ Î·È ÙÔ ·Ú¯·›Ô ˆ‰Â›Ô ÙË˜ ¶¿ÙÚ·˜, ÙÔ ¶·Ï·-
Ì‹‰È Î·È Ë ∞ÎÚÔÓ·˘Ï›· ÛÙÔ ¡·‡ÏÈÔ Â›Ó·È ÌÂÚÈÎ¿ ÌfiÓÔ ·Ú·‰Â›Á-
Ì·Ù· ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ Ì¤Û· ÛÙÈ˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ fiÏÂÈ˜. ™˘Ó‹ıˆ˜
ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜ ÌÂ ˘ÔÏÂ›ÌÌ·Ù· ‰fiÌËÛË˜ ÛËÌ·-
ÓÙÈÎÒÓ ‹ ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ˘ÙÈÎÒÓ ÌÓËÌÂ›ˆÓ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÂÔ-
¯ÒÓ, ÔÈ ÔÔ›Â˜ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·Ó·ÁÓˆÚÈÛÙÔ‡Ó ˆ˜ ·Ó·fiÛ·ÛÙÔ ÎÔÌ-
Ì¿ÙÈ ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ·ÛÙÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ (¶·Ú¿ÚÙËÌ· - ∂ÈÎfiÓ· 5).
™˘¯Ó¿ ÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Ú¿ÛÈÓÔ, ¯·ÌËÏfi ‹ „ËÏfi, ÛÙÔ
ÔÔ›Ô Ì¿ÏÈÛÙ· ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡ÓÙ·È Î·È Â›‰Ë ÙË˜ ÙÔÈÎ‹˜ ·Ó›‰·˜. ™Â ÔÏ-
Ï¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÔÈ Ê˘ÛÈÎ¤˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÚÔ˚fiÓ Û¯Â-
‰È·ÛÌÔ‡ ‹ Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎ‹˜ ‰ÂÓÙÚÔÊ‡ÙÂ˘ÛË˜. ÕÍÈ· ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Â›Ó·È Ë
ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓË Ê‡ÙÂ˘ÛË Ô˘ ¤ÁÈÓÂ ÛÙÔ˘˜ ÏfiÊÔ˘˜ ÙÔ˘ ºÈÏÔ¿Ô˘
Î·È ÙË˜ ∞ÎÚfiÔÏË˜ ÙˆÓ ∞ıËÓÒÓ ·fi ÙÔÓ ·Ú¯ÈÙ¤ÎÙÔÓ· ¢ËÌ‹ÙÚË ¶ÈÎÈÒ-
ÓË ÌÂÙ¿ ÙÔ 1955, fiÙ·Ó Ì·˙› ÌÂ ÙËÓ Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ˘·›ıÚÈˆÓ ‰È·ÌÔÚ-
037 ➤
ÊÒÛÂˆÓ Î›ÓËÛË˜ Î·È ÛÙ¿ÛË˜, Ê˘ÙÂ‡ÙËÎ·Ó ÂÏÈ¤˜, ¯Ú˘ÛÂÏÈ¤˜, Î˘·-
Ú›ÛÛÈ·, ¯·ÚÔ˘È¤˜, ‰¿ÊÓÂ˜, ÌË‰ÈÎ¤˜, ÈÎÚÔ‰¿ÊÓÂ˜ Î·È ¿Î·ÓıÂ˜, ‰È·-
ÌÔÚÊÒÓÔÓÙ·˜ ¤Ó· ¯ÒÚÔ ÌÂ ÌÔÓ·‰ÈÎ¤˜ ÔÈfiÙËÙÂ˜.
∏ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ Î·È Ë Û‡Ó‰ÂÛ‹ ÙÔ˘˜ ÌÂ ÙËÓ
fiÏË Â›Ó·È ÔÏ‡ÌÔÚÊË. ¡ÔËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡Ó ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ, ·ÔÙÂ-
ÏÒÓÙ·˜ ÛËÌÂ›Ô ·Ó·ÊÔÚ¿˜ Î·È ÛÙÔÈ¯Â›Ô ‰È·ÌfiÚÊˆÛË˜ ÙË˜ Û˘ÏÏÔ-
ÁÈÎ‹˜ ÌÓ‹ÌË˜. ¶¤Ú· ·fi ÙÔÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi Î·È ÙÔ˘ÚÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÙÔ˘˜,
ÔÈ ¯ÒÚÔÈ ·˘ÙÔ› Â›Ó·È ˙ˆÙÈÎfi ÙÌ‹Ì· ÛÙÔ ‰›ÎÙ˘Ô ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ.
™˘¯Ó¿ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÙfiÔ ÂÚÈ¿ÙÔ˘, ·È¯ÓÈ‰ÈÔ‡ Î·È ¿ıÏËÛË˜. ∂Ó›Ô-
ÙÂ Ì¿ÏÈÛÙ· ÊÈÏÔÍÂÓÔ‡Ó ˘·›ıÚÈÂ˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ¤˜ ÂÎ‰ËÏÒÛÂÈ˜, È‰È·›-
ÙÂÚ· Î·Ù¿ ÙÔ˘˜ ıÂÚÈÓÔ‡˜ Ì‹ÓÂ˜.
∏ ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÔ˘˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Â›Ó·È Â›ÙÂ ÂÏÂÁ¯fiÌÂÓË,
ÌÂ ‹ ¯ˆÚ›˜ Î·Ù·‚ÔÏ‹ ÂÈÛÈÙËÚ›Ô˘, Â›ÙÂ ÂÏÂ‡ıÂÚË, ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙÔ Â›‰Ô˜
Î·È Ù· È‰È·›ÙÂÚ· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¿ ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘. ∞Ó¿ÏÔÁ· ‰È·ÌÔÚÊÒ-
ÓÂÙ·È Î·È ÙÔ Î·ıÂÛÙÒ˜ Ê‡Ï·ÍË˜ Î·È Ê˘ÛÈÎ‹˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙÔ˘˜.
∆Ô ıÂÛÌÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ
Î·È Ë ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ fiÛˆÓ ·˘Ùfi ÚÔ‚Ï¤ÂÈ ¤¯ÂÈ ·Ô‰ÂÈ¯ıÂ› ÛÂ ¿Ú·
ÔÏÏ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ¤Ó· ÔÏ‡ ¯Ú‹ÛÈÌÔ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·-
Û›· ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ ÛÙËÓ fiÏË. ¶·Ú¿ ÙÈ˜ ÌÂÁ¿ÏÂ˜ È¤ÛÂÈ˜
·fi ÊÔÚÂ›˜ ÙÔ˘ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ÙÔÌ¤· Î·È È‰ÈÒÙÂ˜ ÁÈ· ¤ÓÙ·ÍË Ó¤ˆÓ ¯Ú‹-
ÛÂˆÓ Î·È ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË, Ë ·˘ÛÙËÚfiÙËÙ· ÛÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙË˜ ·Ú¯·È-
ÔÏÔÁÈÎ‹˜ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ ·ÔÙÂÏÂ› ‰ÈÎÏÂ›‰· ·ÛÊ·ÏÂ›·˜ ÁÈ· ÙËÓ Î·ÙÔ-
¯‡ÚˆÛË ÂÓfi˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎÔ‡ Ì¤ÚÔ˘˜ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ ÛÙÈ˜ ÂÏÏË-
ÓÈÎ¤˜ fiÏÂÈ˜.
™ÙÈ˜ ‰È·‰ÈÎ·Û›Â˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙˆÓ ÌÓËÌÂ›ˆÓ Î·È ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ¯Ò-
ÚˆÓ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÙ·È Ô È‰È·›ÙÂÚÔ˜ ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô˘ ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡.
™˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó·, ÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡, ÌÂÙ¿ ·fi ÁÓˆÌÔ‰fiÙËÛË
ÙË˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎ‹˜ ˘ËÚÂÛ›·˜ Î·È ÙÔ˘ ∫ÂÓÙÚÈÎÔ‡ ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡
™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘:
- Ã·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ Î·È ÔÚÈÔıÂÙÂ› ‹ Â·ÓÔÚÈÔıÂÙÂ› ÙÔ˘˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜
¯ÒÚÔ˘˜ ÌÂ ‚¿ÛË Ù· ‰Â‰ÔÌ¤Ó· ÙË˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎ‹˜ ¤ÚÂ˘Ó·˜.
- ∫·ıÔÚ›˙ÂÈ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Î·È ÙÈ˜ ÚÔ¸Ôı¤ÛÂÈ˜ Â›ÛÎÂ„Ë˜ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‡
➤ 038
ÛÙÔ˘˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜.
- ∂È‚¿ÏÏÂÈ ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ‡˜ ÛÙË ¯Ú‹ÛË Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·˜
ÙˆÓ ·Î›ÓËÙˆÓ ÌÓËÌÂ›ˆÓ, Î·ıÒ˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ‰fiÌËÛË˜, Î·Ù¿
·Ú¤ÎÎÏÈÛË ·fi Î¿ıÂ ÈÛ¯‡Ô˘Û· ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹ ‰È¿Ù·ÍË.
- ∫·ıÔÚ›˙ÂÈ ÙÈ˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ¤˜ ‹ ¿ÏÏÂ˜ ÂÎ‰ËÏÒÛÂÈ˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Ó
Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÛÙÔ˘˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Î·È ÔÈ ÔÔ›-
Â˜ Ú¤ÂÈ Ó· Â›Ó·È Û˘Ì‚·Ù¤˜ ÌÂ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘˜ ˆ˜ ÌÓËÌÂ›·.
- ¶·ÚÂÌ‚·›ÓÂÈ ÛÂ ÌÓËÌÂ›· Î·È ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜, Ì¤Û· ·fi
ÙÈ˜ ÎÂÓÙÚÈÎ¤˜ ‹ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Î¤˜ ˘ËÚÂÛ›Â˜ ÙÔ˘.
- ¶·Ú·¯ˆÚÂ› Î·Ù¿ ÂÚ›ÙˆÛË ¿‰ÂÈÂ˜ ÁÈ· ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ Ô˘ ÌÔ-
ÚÔ‡Ó Ó· ‚Ï¿„Ô˘Ó ¿ÌÂÛ· ‹ ¤ÌÌÂÛ· ÌÓËÌÂ›· Î·È ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜
¯ÒÚÔ˘˜ (ÂÎÌÂÙ¿ÏÏÂ˘ÛË Ï·ÙÔÌÂ›ˆÓ, ÔÚÈÛÌfi˜ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎÒÓ ˘ÏÈ-
ÎÒÓ, ÂÎÌÂÙ¿ÏÏÂ˘ÛË ÌÂÙ·ÏÏÂ›ˆÓ, ÂÁÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ‚ÈÔ-
ÌË¯·ÓÈÎ‹˜, ‚ÈÔÙÂ¯ÓÈÎ‹˜ Î·È ÂÌÔÚÈÎ‹˜ ÂÈ¯Â›ÚËÛË˜ Î.Ï.) ÛÙÔ ¿-
ÌÂÛÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ.
∆¤ÏÔ˜, Ë ÓÔÌÔıÂÛ›· ÚÔ‚Ï¤ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ·Ó·ÁÎ·ÛÙÈÎ‹˜ ··Ï-

ÏÔÙÚ›ˆÛË˜ È‰ÈˆÙÈÎÒÓ ·ÎÈÓ‹ÙˆÓ ÛÂ ÂÚ›ÙˆÛË ·ÓÂ‡ÚÂÛË˜ ·Ú¯·ÈÔ-
Ù‹ÙˆÓ ‹ ÁÈ· ÙÈ˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ ÛÂ ÙfiÔ˘˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎ‹˜ ·Í›·˜.
™Â ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË, ÙÔ ÂÚÁ·ÏÂ›Ô ÙË˜ ··ÏÏÔÙÚ›ˆÛË˜ Â›Ó·È ÂÍ·È-
ÚÂÙÈÎ¿ ¯Ú‹ÛÈÌÔ, fi¯È ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙË˜ ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ‹˜ ÎÏË-
ÚÔÓÔÌÈ¿˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ Ï¤ÁÌ·ÙÔ˜ ÙˆÓ ÂÏÂ‡-
ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ, È‰È·›ÙÂÚ· ÛÂ ˘ÎÓÔ‰ÔÌËÌ¤ÓÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙË˜ fiÏË˜.
∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜, È‰È·›ÙÂÚË Â›Ó·È
Ë ÛËÌ·Û›· ÙË˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜ Î·È ÙË˜ ·Ó¿‰ÂÈÍË˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙ·
¯ÒÚÔ˘ ÌÂÌÔÓˆÌ¤ÓˆÓ ÎÙÈÚÈ·ÎÒÓ ÌÓËÌÂ›ˆÓ, fiˆ˜ ÚÔ·‡ÏÈ· ÂÎ·È-
‰Â˘ÙÈÎÒÓ Î·È ‰ÈÔÈÎËÙÈÎÒÓ ÎÙÈÚ›ˆÓ, Î‹ÔÈ Î·ÙÔÈÎÈÒÓ, ˘·›ıÚÈÂ˜ ‰È·-
ÌÔÚÊÒÛÂÈ˜ ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎÒÓ ÌÓËÌÂ›ˆÓ Î·È Ô ·‡ÏÂÈÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ÂÎÎÏË-
ÛÈÒÓ. √ ÂÚÈ‚¿ÏÏˆÓ ¯ÒÚÔ˜ ÙˆÓ ÎÙÈÚ›ˆÓ ·˘ÙÒÓ ·ÔÙÂÏÂ› Û˘¯Ó¿ ·Ó·-
fiÛ·ÛÙÔ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘˜ Î·È Î·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ· ·ÔÙÂÏÂ› Â›ÛË˜ ·ÓÙÈÎÂ›-
ÌÂÓÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌÔ‡ ˆ˜ ÌÓËÌÂ›Ô Î·È ÚÔÛÙ·Û›·˜.
039 ➤
Η ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ
ΧΩΡΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Η Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας

είναι ίσως η µεγαλύτερη παρέµβαση ανάπλασης ελεύθε-
ρων χώρων στις ελληνικές πόλεις. Το πρόγραµµα της ενο-
ποίησης περιλαµβάνει παρεµβάσεις σε έξι περιοχές του
ιστορικού κέντρου της Αθήνας:
1. Κεραµεικός - Πειραιώς - Ιερά Οδός - Γκάζι - Θησείο
2. Αρχαία Αγορά - Ρωµαϊκή Αγορά και Βιβλιοθήκη
Αδριανού - Πλάκα
3. Ακρόπολη - Άξονας ∆ιονυσίου Αρεοπαγίτου /
Αποστόλου Παύλου - Φιλοπάππου - Μακρυγιάννη
4. Ακαδηµία Πλάτωνος - Μεταξουργείο - Ψυρρή
5. Εµπορικό Τρίγωνο - Μοναστηράκι
6. Ολυµπιείο - Ζάππειο - Στάδιο - Αρδηττός
Στόχος του προγράµµατος ήταν η ανάδειξη των µνηµεί-

ων και των αρχαιολογικών χώρων, καθώς και η ανάπλα-
ση τµηµάτων του ιστορικού κέντρου. Κεντρική επιλογή
στο σχεδιασµό είναι η σύνδεση των µεγάλων αρχαιολο-
γικών χώρων και των πλατειών στο κέντρο της πρωτεύ-
ουσας µε ένα εκτεταµένο δίκτυο κίνησης πεζών. ∆ηµι-
ουργήθηκε έτσι ένα πλέγµα δηµόσιων χώρων, που ανα-
βάθµισε την εικόνα του κέντρου, ανέδειξε την ιστορική
του φυσιογνωµία και αύξησε την ελκυστικότητά του ως
επιχειρηµατικός και τουριστικός πόλος, αλλά κυρίως απέ-
δωσε στους κατοίκους νέους δηµόσιους χώρους, όπως
ο «µεγάλος περίπατος» της ∆ιονυσίου Αεροπαγίτου -
➤ 040
Αποστόλου Παύλου - Ερµού, η πλατεία στη θέση της Κο-
ρεάτικης Αγοράς, απέναντι από το Γκάζι και η πλατεία
Μοναστηρακίου.
Η υλοποίηση του προγράµµατος ξεκίνησε το 1998. Η ιδέα
χρονολογείται από το 1946 και τα πρώτα βήµατα έγιναν
την περίοδο 1983-1987. Πρόκειται για κοινό πρόγραµµα
του ΥΠΕΧΩ∆Ε και του Υπουργείου Πολιτισµού, για το
οποίο συστάθηκε η εταιρεία ΕΑΧΑ ΑΕ 9.
9. ∫·Ï·ÓÙ›‰Ë˜, °., «∏ ÂÓÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜», ÛÙÔ

∂ÓÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜: ∏ ‰È·‰ÈÎ·Û›· ˘ÏÔÔ›Ë-
ÛË˜ ÂÓfi˜ ÔÚ¿Ì·ÙÔ˜. ∏ÌÂÚ›‰· 15 ª·˝Ô˘ 2001, ∂ª¶, ∆Ì‹Ì· ∞Ú¯ÈÙÂÎÙfiÓˆÓ.
µÏ. Â›ÛË˜ ∆· 23 ÂÚÁÔÙ¿ÍÈ· ÙÔ˘ ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Î¤ÓÙÚÔ˘ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜. À¶∂Ãø¢∂ & 041 ➤
À¶¶√, ∂ÓÔÔ›ËÛË ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÃÒÚˆÓ ∞ı‹Ó·˜.
1.3.2 ∆∞ ™∆ƒ∞∆√¶∂¢∞ ™∆∏¡ ¶√§∏
™Â ÔÏÏ¤˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ fiÏÂÈ˜ Ù· ÛÙÚ·ÙfiÂ‰· Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÛËÌ·-
ÓÙÈÎfi ÙÌ‹Ì· ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÈÛÙÔ‡. ™˘Ó‹ıˆ˜ ÚfiÎÂÈÙ·È
ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜ ÌÂ ˘„ËÏfi Ú¿ÛÈÓÔ, ÂÓÒ Ë ‰fiÌËÛË ÂÚÈÔÚ›-
˙ÂÙ·È ÛÂ ÌÈÎÚfi ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘˜, ÌÂ ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙ· ÎÙ›ÚÈ·, ÂÓ›ÔÙÂ ÌÂÁ¿ÏË˜
ÈÛÙÔÚÈÎ‹˜ ‹ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ‹˜ ·Í›·˜. ™˘¯Ó¿, Ë ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙˆÓ ÛÙÚ·-
ÙÔ¤‰ˆÓ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ÚÔÎ·ÏÂ› Ú‹ÁÌ·Ù· ÛÙÔÓ ·ÛÙÈ-
Îfi ÈÛÙfi, Î·ıÒ˜ ·ÔÎfi‚ÔÓÙ·È Ï‹Úˆ˜ ·ÎfiÌ· Î·È ÁÂÈÙÔÓÈÎ¤˜ Û˘ÓÔÈ-
Î›Â˜. ¢Â‰ÔÌ¤ÓË˜ Ì¿ÏÈÛÙ· ÙË˜ ·ÛÊ˘ÎÙÈÎ‹˜ - ÛÂ ÔÏÏ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ -
Î·Ù¿ÛÙ·ÛË˜ Î·È ÙË˜ ÌÂÁ¿ÏË˜ ¤ÏÏÂÈ„Ë˜ ÛÂ ‰ËÌfiÛÈÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜, Ë
·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ ·fi ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ Î·È Ë ·fi-
‰ÔÛË ÙË˜ ¤ÎÙ·ÛË˜ Ô˘ Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÛÙËÓ fiÏË ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ›· ¯ÒÚˆÓ Ú·Û›ÓÔ˘ ÚÔ‚¿ÏÏÂÈ ˆ˜ ‰È¤ÍÔ‰Ô˜ ÛÂ ¤Ó· ˙‹ÙËÌ·
Ô˘ ‰‡ÛÎÔÏ· ‚Ú›ÛÎÂÈ ··ÓÙ‹ÛÂÈ˜.
√ ¡.2745/1999 ÁÈ· ÙË «Û‡ÛÙ·ÛË ÚÔÛˆÚÈÓ‹˜ ˘ËÚÂÛ›·˜ ÁÈ· ·ÍÈÔ-
Ô›ËÛË Î·È ÌÂÙÂÁÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ» ÚÔ‚Ï¤ÂÈ ÙËÓ Î·Ù¿
ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ 50% ·Ú·¯ÒÚËÛË ÙˆÓ ¯ÒÚˆÓ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ Ô˘
·ÂÏÂ˘ıÂÚÒÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ ∆ÔÈÎ‹ ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË Î·È ÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÌfi
¯Ú‹ÛÂˆÓ ÁË˜ ·ÓÂÍ·ÚÙ‹Ùˆ˜ ÙˆÓ ÈÛ¯˘fiÓÙˆÓ ‹ ÚÔ‚ÏÂÔÌ¤ÓˆÓ ¯Ú‹-
ÛÂˆÓ Î·È fiÚˆÓ ‰fiÌËÛË˜ ÙË˜ Î¿ıÂ ÂÚÈÔ¯‹˜, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ÙËÓ Â˘Î·È-
Ú›· ÁÈ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Ó¤ˆÓ ¯ÒÚˆÓ ·ÛÙÈÎÔ‡ Ú·Û›ÓÔ˘. °È· Ó· ÚÔ¯ˆ-
Ú‹ÛÂÈ Ë ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ ··ÈÙÂ›Ù·È fi¯È ÌfiÓÔ Ë Û˘ÓÂÓ-
ÓfiËÛË, ·ÏÏ¿ Î·È Ë Û‡ÌÊˆÓË ÁÓÒÌË ÙÔ˘ À¶∂Ãø¢∂, ÙˆÓ √∆∞ Î·È
ÙÔ˘ À∂£∞. ¶·ÚfiÙÈ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÊ·ÚÌÔÁ‹˜ ÙÔ˘ ¡fiÌÔ˘,
Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ¤¯ÂÈ ·ÁÒÛÂÈ.
ŸÛÔÓ ·ÊÔÚ¿ ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· Î·È ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ‰ÂÓ Â›Ó·È Ï›ÁÂ˜ ÔÈ
ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ ‹ ¿ÏÏˆÓ ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂˆÓ ÙÔ˘ À∂£∞ Ô˘
Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎ¤˜, ÙfiÛÔ ·fi ¿Ô„Ë ÌÂÁ¤ıÔ˘˜ fiÛÔ Î·È
·fi ¿Ô„Ë ı¤ÛË˜, ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙË˜ fiÏË˜. √È ÎÈÓ‹ÛÂÈ˜ ÁÈ·
ÌÂÚÈÎ‹ ‹ ÔÏÈÎ‹ ·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ ÌÂ ‚¿ÛË ÙÔ ¡.2745/1999
Â›Ó·È ÂÚÈÔÚÈÛÌ¤ÓÂ˜, fiˆ˜, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ë ÂÚ›ÙˆÛË ÙˆÓ
ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ ∫∂µ√¶ Î·È ∫∂¢µ ÙÔ˘ Ã·˚‰·Ú›Ô˘. ∂›Ó·È ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ë
➤ 042
·ÔÌ¿ÎÚ˘ÓÛË ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ ·fi ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ
Ó· ‰ÒÛÂÈ ·Ó¿Û· ÛÂ ÂÚÈÔ¯¤˜ È‰È·›ÙÂÚ· ÂÈ‚·Ú˘Ì¤ÓÂ˜ ·fi ÙËÓ ÔÈÎÈ-
ÛÙÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË fiˆ˜ ÙÔ ƒÔ˘Ê, Ë ∞Á›· ¶·Ú·ÛÎÂ˘‹, ÔÈ ÕÁÈÔÈ ∞Ó¿Ú-
Á˘ÚÔÈ Î·È ÙÔ ªÂÓ›‰È ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·, Ë ™Ù·˘ÚÔ‡ÔÏË, Ë ¡Â¿ÔÏË, ÔÈ
∞ÌÂÏfiÎËÔÈ, Ë ¶ÔÏ›¯ÓË Î·È Ë ∫·Ï·Ì·ÚÈ¿ ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, ·ÏÏ¿
Î·È ÛÂ ÌÈÎÚfiÙÂÚÂ˜ fiÏÂÈ˜ fiˆ˜ Ù· πˆ¿ÓÓÈÓ·, Ë •¿ÓıË Î·È ÔÈ ™¤ÚÚÂ˜.
∆Ô ÌÂÁ¿ÏÔ ÂÚÒÙËÌ· Â›Ó·È Ò˜ Ë ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ¡.2745/1999 ı·
Á›ÓÂÈ ÚÔ˜ fiÊÂÏÔ˜ ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Î·È ÌÂ ÛÙfi¯Ô ÙËÓ ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘
·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ÙËÓ ·‡ÍËÛË ÙÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘ Î·È Ò˜ ı·
·ÔÊÂ˘¯ıÔ‡Ó Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Î·Ù·ÎÂÚÌ·ÙÈÛÌÔ‡ Î·È «ÔÈÎÔÂ‰ÔÔ›ËÛË˜»
ÙˆÓ ÂÎÙ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ.
Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ «¯·Ì¤ÓË˜ Â˘Î·ÈÚ›·˜» ÁÈ· ÙËÓ ∞ı‹Ó·
Â›Ó·È Ù· ÛÙÚ·ÙfiÂ‰· ÙÔ˘ ∞’ ∆¿ÁÌ·ÙÔ˜ ¶Â˙ÈÎÔ‡, ÁÓˆÛÙfi Î·È ˆ˜ ¶¿ÚÎÔ
∂ÏÂ˘ıÂÚ›·˜, Î·È Ë «™ÙÚ·ÙÈˆÙÈÎ‹ ¶fiÏË °Ô˘‰›». ∞Ó Î·È ÛÙËÓ ÂÚ›-
ÙˆÛË ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙÔ¤‰Ô˘ ÙÔ˘ ∞’ ∆¿ÁÌ·ÙÔ˜ ¶Â˙ÈÎÔ‡ Ë ÛËÌÂÚÈÓ‹ ÂÈÎfi-
Ó· Â›Ó·È ·ÔÎ·Ú‰ÈˆÙÈÎ‹, ÛÙÔ °Ô˘‰› Ë ‰È·‰ÈÎ·Û›· ·fi‰ÔÛ‹˜ ÙÔ˘ ÛÙËÓ
fiÏË, ˆ˜ ÙÌ‹Ì· ÙÔ‡ ˘fi ‰ÈÂÎ‰›ÎËÛË ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎÔ‡ ¶¿ÚÎÔ˘
°Ô˘‰›-πÏÈÛfi˜, ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÂ ÂÍ¤ÏÈÍË Î·È ·Ú¿ ÙÈ˜ ÔÏÏ¤˜ ÙÚÈ‚¤˜ Î·È
ÂÓÙ¿ÛÂÈ˜, ˘¿Ú¯Ô˘Ó ·ÎfiÌ· ÂÚÈıÒÚÈ· ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÂÓfi˜ ÌÂÁ¿-
ÏÔ˘ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘ ÛÙËÓ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·. ∫·È ÛÙÈ˜ ‰‡Ô
ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ Ë ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÔÏÈÙÂ›· ¤¯ÂÈ ÚÔ‚Â› ÛÂ ÛÙ·‰È·Î¤˜ ·Ú·-
¯ˆÚ‹ÛÂÈ˜ ÙÌËÌ¿ÙˆÓ ÛÂ ÔÌ¿‰Â˜ ¿ÌÂÛ· Û˘Ó‰Â‰ÂÌ¤ÓÂ˜ ÌÂ ÙÔÓ ÂÏÏË-
ÓÈÎfi ÛÙÚ·Ùfi, ÛÂ ÊÔÚÂ›˜ ÙÔ˘ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ÙÔÌ¤· ‹ ÛÂ ÊÔÚÂ›˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó
‰È·Û˘Ó‰¤ÛÂÈ˜ ÌÂ ·˘ÙfiÓ. √È ·Ú·¯ˆÚ‹ÛÂÈ˜ ·˘Ù¤˜ ¤¯Ô˘Ó Á›ÓÂÈ ¯ˆÚ›˜
Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ¤¯Ô˘Ó ÛÙÂÚ‹ÛÂÈ ·fi ÙÔ˘˜ Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙË˜ ÚˆÙÂ‡Ô˘-
Û·˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ô˘ ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· ‚ÂÏÙÈÒÛÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎ¿ ÙËÓ ÔÈfi-
ÙËÙ· ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜.
043 ➤
1.4 ª∂°∞§√π ºÀ™π∫√π ™Ã∏ª∞∆π™ª√π
ª∂™∞ ◊ °Àƒø ∞¶√ ∆∏¡ ¶√§∏
1.4.1 ¶∂ƒπ∞™∆π∫√ ¶ƒ∞™π¡√

∆Ô ÂÚÈ·ÛÙÈÎfi Ú¿ÛÈÓÔ Â›Ó·È Ì›· ¤ÓÓÔÈ· Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÂ ÂÏÂ‡ıÂ-
ÚÂ˜ ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÂÎÙfi˜ Û¯Â‰›Ô˘, ÛÙÔÓ ÂÚÈ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ
ÙˆÓ fiÏÂˆÓ. ∞Ó Î·È ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ Û¯ÂÙÈÎfi˜ ÓÔÌÈÎfi˜ ÔÚÈÛÌfi˜, ÚfiÎÂÈ-
Ù·È ÁÈ· Ì›· ¤ÓÓÔÈ· Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Â˘Ú¤ˆ˜ ÛÂ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ¿, Ú˘ı-
ÌÈÛÙÈÎ¿ Î·È ¯ˆÚÔÙ·ÍÈÎ¿ Û¯¤‰È·. ¶ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ Û˘Ó‹ıˆ˜ ‰·ÛÈÎ¤˜,
ÁÂˆÚÁÈÎ¤˜ ‹ ¯¤ÚÛÂ˜ ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÔÚÂÈÓÔ‡˜ fiÁÎÔ˘˜.
∏ ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ÂÚÈ·ÛÙÈÎÔ‡ Ú·Û›ÓÔ˘ Â›Ó·È ÔÏÏ·Ï‹. ∞ÔÙÂÏÂ›
ÎÚ›ÛÈÌÔ ·Ú¿ÁÔÓÙ· ‰È·ÌfiÚÊˆÛË˜ ÙÔ˘ ÎÏ›Ì·ÙÔ˜ ÙË˜ fiÏË˜, ·Ú¤-
¯ÂÈ ÛÙ·ıÂÚ‹ ËÁ‹ Ê˘ÛÈÎÔ‡ ‰ÚÔÛÈÛÌÔ‡ Î·È ·Ó·Ó¤ˆÛË˜ ÙÔ˘ ·¤Ú·, ÂÓÒ
ÚÔÛÊ¤ÚÂÈ ÎÚ›ÛÈÌÔ Ê›ÏÙÚÔ ÁÈ· ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ÔÛfiÙËÙÂ˜ ·¤ÚÈˆÓ Ú‡ˆÓ.
∂›ÛË˜, ·›˙ÂÈ È‰È·›ÙÂÚÔ ÚfiÏÔ ˆ˜ ¯ÒÚÔ˜ ·Ó·„˘¯‹˜ Î·È ÂÚÈ¿ÙÔ˘
ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÓıÚÒÔ˘˜ Î·È ˆ˜ Î·Ù·Ê‡ÁÈÔ ÙË˜ ¿ÁÚÈ·˜ ˙ˆ‹˜.
∏ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ÂÚÈ·ÛÙÈÎÔ‡ Ú·Û›ÓÔ˘ ˘¿ÁÂÙ·È Î·Ù¿ ÂÚ›ÙˆÛË
ÛÙËÓ ÈÛ¯‡Ô˘Û· ÓÔÌÔıÂÛ›·. ™˘¯Ó¿ ÛÙÔ ¯ÒÚÔ Á‡Úˆ ·fi ÙÈ˜ fiÏÂÈ˜ ˘¿Ú-
¯Ô˘Ó ÂÚÈÔ¯¤˜ È‰È·›ÙÂÚË˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ‹˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÌÂ ÂÈ‰ÈÎfi Î·ıÂ-
ÛÙÒ˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜, fiˆ˜ ‚ÈfiÙÔÔÈ, ‰Ú˘ÌÔ›, ÔÙ¿ÌÈ·, Ú¤Ì·Ù· Î·È ·ÎÙ¤˜.
∏ ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ·˘ÙÒÓ Á›ÓÂÙ·È ÌÂ ‚¿ÛË Ù· ÚÔ‚ÏÂfi-
ÌÂÓ· ·fi ÙÔ ¡.1650/1986 «ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜»
‹ ÌÂ fiÛ· ÚÔ‚Ï¤ÔÓÙ·È ·fi ÂÈ‰ÈÎ¤˜ Ú˘ıÌ›ÛÂÈ˜. ∏ ÁÂÈÙÓ›·ÛË ÙˆÓ Â-
ÚÈÔ¯ÒÓ ·˘ÙÒÓ ÌÂ Ù· ·ÛÙÈÎ¿ Î¤ÓÙÚ· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ› ÔÏÏ·Ï¤˜ È¤ÛÂÈ˜
ÂÍ·ÈÙ›·˜ ·ÓıÚÒÈÓˆÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ (ÔÈÎÈÛÙÈÎ‹ Â¤ÎÙ·ÛË, ÌfiÏ˘Ó-
ÛË ˘‰¿ÙˆÓ, Ú‡·ÓÛË ˘Â‰¿ÊÔ˘˜, Ë¯ÔÚ‡·ÓÛË, ·ÓÂÍ¤ÏÂÁÎÙË ı‹-
ÚÂ˘ÛË Î·È ·ÏÈÂ›· Î.Ï.), Î·ıÈÛÙÒÓÙ·˜ ÂÂ›ÁÔ˘Û· ÙË ‰È·ÛÊ¿ÏÈÛË ÙÔ˘
Î·ıÂÛÙÒÙÔ˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜ Î·È ÙËÓ Î·Ï‹ ÔÈÎÔÏÔÁÈÎ‹ Î·Ù¿ÛÙ·Û‹ ÙÔ˘˜.
➤ 044
ΥΜΗΤΤΟΣ
Ο Υµηττός αποτελεί το ανατολικό ορεινό όριο του Λεκα-

νοπεδίου που χωρίζει την Αθήνα από τα Μεσόγεια. Η ψη-
λότερη κορυφή του φθάνει στα 1.026 µ. Στα νότια φθά-
νει σχεδόν µέχρι τη Βάρη και τις παρυφές της Βουλιαγ-
µένης, ενώ στα βόρεια µέχρι την Αγία Παρασκευή και το
Γέρακα. Ο ορεινός όγκος έχει έκταση 80.000 στρεµµά-
των. Το µεγαλύτερο µέρος του καλύπτεται από φρύγανα
και θαµνώδεις εκτάσεις.Στη δυτική του πλευρά υπάρχουν
δασικές εκτάσεις πεύκων και το αισθητικό δάσος της
Καισαριανής. Στο βουνό συναντώνται επτά είδη πουλιών.
Μία σηµαντική έκταση 20.000 στρεµµάτων αποτελεί κα-
ταφύγιο άγριας ζωής. Στον Υµηττό ανήκει και το αισθη-
τικό δάσος γύρω από την ιστορική µονή Καισαριανής.
Οι δυτικές πλαγιές του δέχτηκαν από το µεσοπόλεµο
µέχρι τη δεκαετία του ’80 οικιστικές επεκτάσεις της Αθή-
νας. Σε ορισµένα σηµεία (Αργυρούπολη, Ηλιούπολη,
Βούλα) η δόµηση έφθασε σε αρκετά µεγάλο υψόµετρο
στο βουνό. Με το τελευταίο µεγάλο τεχνικό έργο, την
περιφερειακή λεωφόρο ταχείας κυκλοφορίας, η οποία
άρχισε να λειτουργεί το 2003, άλλαξε η µορφή του ανα-
γλύφου, µε τις διανοίξεις και τις σήραγγες, ενώ χιλιάδες
στρέµµατα δασικής
βλάστησης έδωσαν
τη θέση τους σε
οδικές υπο-
δοµές.
045 ➤
ΠAPNHΘA
Η Πάρνηθα είναι το βορειοανατολικό ορεινό όριο του Λε-

κανοπεδίου της Αθήνας.Η ψηλότερη κορυφή της έχει ύψος
1.413 µ. Στα ανατολικά φθάνει µέχρι το Μενίδι, τη Βαρυ-
µπόµπη και τον Άγιο Στέφανο, στα δυτικά µέχρι το Θριά-
σιο, ενώ στα βόρεια αγγίζει τα όρια του νοµού Αττικής.
Το βουνό έχει έκταση 300.000 στρεµµάτων. Τα υψηλό-
τερα τµήµατά του καλύπτονται από δάσος έλατου και οι
χαµηλότερες εκτάσεις µε πευκοδάση, µακκία βλάστηση
και φρύγανα. Στα δάση των κωνοφόρων και τους ορει-
νούς θαµνώνες ζουν πολλά είδη πουλιών και ζώων. Πιο
χαρακτηριστικό είδος είναι τα κόκκινα ελάφια. Ο πλη-
θυσµός τους φθάνει τα 400 περίπου ελάφια.
Μεγάλο τµήµα της Πάρνηθας (35.000 στρέµµατα) έχει κη-
ρυχθεί Εθνικός ∆ρυµός και καταφύγιο άγριας ζωής, ενώ
το 2007 χαρακτηρίστηκε ως «Εθνικό Πάρκο», όχι όµως
βάσει του Ν.1650/1986 «για την προστασία του περιβάλ-
λοντος», αλλά στο πλαίσιο του πολεοδοµικού δικαίου. Ση-
µαντικό θεωρείται το ∆ασόκτηµα Τατοΐου, το οποίο απο-
τελεί το πιο πυκνό περιαστικό δάσος της Αθήνας.
Το δάσος της Πάρνηθας υπέστη µεγάλη καταστροφή από
την πυρκαγιά του Ιουνίου 2007. Η πυρκαγιά ξεκίνησε
από το χωριό Στεφάνι, περίπου 15 χλµ. δυτικά του πυρήνα
του εθνικού δρυµού. Έφτασε στην καρδιά του δάσους και
κατέκαυσε τουλάχιστον 25.000 από τα συνολικά 38.000
στρέµµατα του πυρήνα ενός από τα σηµαντικότερα δασι-
κά οικοσυστήµατα της χώρας. Ο συνδυασµός του ελλι-
πούς συντονισµού από την πλευρά των αρχών, µε τις µε-
γάλες πιέσεις για οικοπεδοποίηση και οικοδοµική ανά-
πτυξη, συνετέλεσαν στην απώλεια του µεγαλύτερου και
σηµαντικότερου πνεύµονα πρασίνου στην Αττική, µε
σοβαρές και άµεσες επιπτώσεις στις τοπικές κλιµατικές
συνθήκες της πρωτεύουσας.
➤ 046
ΑΙΓΑΛΕΩ ΚΑΙ ΠΟΙΚΙΛΟ ΟΡΟΣ
∆ύο συνεχόµενα βουνά,το Αιγάλεω και το Ποικίλο Όρος,

διαχωρίζουν το Λεκανοπέδιο της Αθήνας από το Θριά-
σιο. Οι πλαγιές του Αιγάλεω στα νότια καταλήγουν στο
Πέραµα και στο θαλάσσιο στενό της Σαλαµίνας. ∆ύο
κοιλάδες, η µία στο Σχιστό και η άλλη στο ∆αφνί, δια-
κόπτουν τη συνέχεια του ορεινού όγκου. Στα βόρεια το
Ποικίλο φθάνει µέχρι το Ζεφύρι και το Καµατερό. Η
οροσειρά αποψιλώθηκε από τα πευκοδάση της κατά τη
διάρκεια του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου.
Στις ανατολικές και στις νότιες πλαγιές του βουνού ανα-
πτύχθηκαν πολλές συνοικίες του Πειραιά και της Αθή-
νας όπως το Πέραµα, ο Κορυδαλλός, το Χαϊδάρι, το Αιγά-
λεω, το Περιστέρι, οι περισσότερες µετά το 1949. Στις
δυτικές πλαγιές, από την πλευρά του Θριασίου και του
Σχιστού έχουν εγκατασταθεί βιοτεχνίες, βιοµηχανίες,
λατοµεία, στρατιωτικές εγκαταστάσεις, το νέο νεκρο-
ταφείο και το βιοτεχνικό πάρκο Σχιστού και στα βόρεια
η χωµατερή των Λιοσίων.Στα νότια,στο Σχιστό,υπάρχουν
δύο ανενεργές και εν µέρει αποκατεστηµένες χωµατερές.
Το συγκρότηµα του Αιγάλεω και του Ποικίλου είναι χα-
ρακτηριστικό παράδειγµα ενός πολύτιµου για την Αθήνα
ορεινού όγκου που δεν αποκαταστάθηκε ποτέ ως φυσι-
κό οικοσύστηµα και που συνεχίζει να πολιορκείται από
τη δόµηση και τις ρυπαίνουσες χρήσεις. Χαρακτηριστι-
κό σπουδαίο οικοσύστηµα που δέχεται τέτοιες πιέσεις
αποτελεί η λίµνη Κουµουνδούρου. Οάσεις, στην απογοη-
τευτική έρηµη εικόνα του ορεινού όγκου, αποτελούν οι
πλούσιες σε µεσογειακή βλάστηση δασικές εκτάσεις στις
πλαγιές του Σχιστού και του Σκαραµαγκά, αυτές γύρω
από τη Μονή ∆αφνιού, όπως και ο «∆ιοµήδειος» Βοτα-
νικός Κήπος, στα νότια όρια του Χαϊδαρίου.
047 ➤
∆ΑΣΟΣ ΣΕΙΧ-ΣΟΥ
Το Σέιχ-Σου (το «νερό του σεΐχη») είναι το δάσος που

περιβάλλει τη βορειοανατολική πλευρά της Θεσσαλονί-
κης. Στα βυζαντινά χρόνια ονοµαζόταν Κεδρηνός λόφος.
Λόγω της υπερβόσκησης και της εκχέρσωσης, το αρχαίο
δάσος καταστράφηκε. Το 1917, στο νέο σχέδιο της Θεσ-
σαλονίκης, ορίστηκε ως περιαστικό δάσος. Από το 1929
προστατεύθηκε µε απαγόρευση της βόσκησης και της
υλοτοµίας, ενώ παράλληλα έγιναν εκτεταµένες αναδα-
σώσεις. Το 1973 µία µεγάλη περιοχή 30.000 στρεµµάτων
κηρύχθηκε αναδασωτέα. Όµως το 1997 πυρκαγιά έκαψε
τα 2/3 της δασικής έκτασης. Η διάνοιξη περιφερειακών
λεωφόρων στο Σέιχ-Σου δηµιούργησε νέες πληγές στο
τραυµατισµένο τοπίο του µοναδικού αυτού περιαστικού
δάσους της Θεσσαλονίκης.
Τα είδη της πανίδας που φιλοξενούνται στο περιαστικό
δάσος της Θεσσαλονίκης είναι λαγοί, αλεπούδες, νυφί-
τσες, ασβοί, κουνάβια, σκίουροι και σκαντζόχοιροι, περί-
που 80 είδη πουλιών, καθώς και σαλαµάνδρες, φρύνοι,
χελώνες και νερόφιδα.
Από τη δεκαετία του ’80 τοπικές οµάδες και οικολογι-
κές οργανώσεις έχουν κινητοποιηθεί πολλές φορές για
την προστασία του δάσους του Σέιχ-Σου.
➤ 048
ºÀ™π∫∞ À¢∞∆π¡∞ ™∆√πÃ∂π∞
1.4.2
√È ·ÎÙ¤˜ ÙˆÓ ı·Ï·ÛÛÒÓ, ÔÈ fi¯ıÂ˜ ÙˆÓ ÔÙ·ÌÒÓ Î·È ÙˆÓ ÏÈÌÓÒÓ, Î·ıÒ˜
Î·È Ô ‚˘ıfi˜ ÙÔ˘˜, ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÔÏ‡ÙÈÌÔ˘˜ Ê˘ÛÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜, ÛÙÔÈ¯Â›·
Û‡ÓıÂÙˆÓ ÔÈÎÔÛ˘ÛÙËÌ¿ÙˆÓ Î·È ·Ó·fiÛ·ÛÙ· ÎÔÌÌ¿ÙÈ· ÙÔ˘ ÙÔ›Ô˘ Î·È
ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÔÙÂÏ¤ÛÔ˘Ó ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ· ÚÔÛÙ·Û›·˜ Î·È ‰È·Ù‹ÚËÛË˜.
™ÙË Û¯¤ÛË ÙÔ˘˜ ÌÂ ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó ÁÚ·ÌÌÈÎ¤˜ ˙ÒÓÂ˜,
fiÔ˘ Û˘Ó·ÓÙÈ¤Ù·È ÙÔ ·ÓıÚˆÔÁÂÓ¤˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÌÂ Ù· Â˘·›ÛıËÙ·
˘‰¿ÙÈÓ· ÔÈÎÔÛ˘ÛÙ‹Ì·Ù·. ∏ ‰È·Ê‡Ï·ÍË ÙˆÓ ÈÛÔÚÚÔÈÒÓ ÛÙË Û˘Ó¿-
ÓÙËÛË ·˘Ù‹ Â›Ó·È ‰‡ÛÎÔÏË Î·È ··ÈÙÂ› È‰È·›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹. §fiÁˆ ÙˆÓ
È‰È·›ÙÂÚˆÓ ·ÈÛıËÙÈÎÒÓ Î·È ÎÏÈÌ·ÙÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ, ÔÈ ˙ÒÓÂ˜ ·˘Ù¤˜
ÚÔÛÊ¤ÚÔÓÙ·È ÁÈ· ˘·›ıÚÈÂ˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ ·Ó·„˘¯‹˜ (ÂÚ¿ÙË-
Ì·, Ô‰‹Ï·ÙÔ, ÎÔÏ‡ÌÈ, ·È¯Ó›‰È). ∂›ÛË˜, ÏfiÁˆ ÙˆÓ È‰È·›ÙÂÚˆÓ
Û˘ÓıËÎÒÓ, ÚÔÛÂÏÎ‡Ô˘Ó ÔÈÎÈÛÙÈÎ¤˜ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ fiˆ˜ ˙ÒÓÂ˜
Î·ÙÔÈÎ›·˜, ÏÈÌÂÓÈÎ¤˜ Î·È ‚ÈÔÌË¯·ÓÈÎ¤˜ ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜, Î·Ù·ÛÙ‹Ì·-
Ù· ˘ÁÂÈÔÓÔÌÈÎÔ‡ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙÔ˜ Î·È ·ıÏËÙÈÎ¤˜ ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜, ÔÈ
ÔÔ›Â˜ Û˘¯Ó¿ ÂÂÎÙÂ›ÓÔÓÙ·È Î·È ÛÙÈ˜ ˘‰¿ÙÈÓÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. ∞Ó¿ÏÔÁ·
ÌÂ ÙËÓ ÎÏ›Ì·Î· Î·È ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘˜ ÌÔÚÂ› Ó· ·ÛÎ‹ÛÔ˘Ó ÛËÌ·-
ÓÙÈÎ¤˜ È¤ÛÂÈ˜ ÚÔ˜ Ù· ˘‰¿ÙÈÓ· ÔÈÎÔÛ˘ÛÙ‹Ì·Ù·, ˘Ô‚·ıÌ›˙ÔÓÙ·˜ ‹
·ÎfiÌ· Î·È Î·Ù·ÛÙÚ¤ÊÔÓÙ¿˜ Ù·.
™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ÂıÓÈÎfi Î·È Â˘Úˆ·˚Îfi ‰›Î·ÈÔ, Ô ·ÈÁÈ·Ïfi˜, Ë ·Ú·-
Ï›·, Ë fi¯ıË Î·È Ë ·Úfi¯ıÈ· ˙ÒÓË Â›Ó·È ˙ÒÓÂ˜ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÂ˜ Î·È ·Ó‹-
ÎÔ˘Ó Î·Ù¿ Î˘ÚÈfiÙËÙ· ÛÙÔ ¢ËÌfiÛÈÔ, ÙÔ ÔÔ›Ô ÔÊÂ›ÏÂÈ Ó· ÙÈ˜ ÚÔÛÙ·-
ÙÂ‡ÂÈ Î·È Ó· ÙÈ˜ ‰È·¯ÂÈÚ›˙ÂÙ·È. ∫ÔÈÓfi˜ ÚÔÔÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ˙ˆÓÒÓ ·˘ÙÒÓ
Â›Ó·È Ë ÂÏÂ‡ıÂÚË Î·È ·ÎÒÏ˘ÙË ÚfiÛ‚·ÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ÚÔ˜ ·˘Ù¤˜,
ÂÓÒ ‰ÂÓ ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È Ë Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÎÙÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ÁÂÓÈÎ¿ Î·Ù·ÛÎÂ˘ÒÓ.
∏ Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÂÚÈÊÚ¿ÍÂˆÓ ‰ÂÓ ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È ÛÂ ·fiÛÙ·ÛË 500 Ì.
·fi ÙËÓ ·ÎÙ‹, fiÌˆ˜ ÔÈ ÂÍ·ÈÚ¤ÛÂÈ˜ Ô˘ ÚÔ‚Ï¤ÂÈ Ë ÓÔÌÔıÂÛ›· Â›Ó·È
ÙfiÛÂ˜ ÒÛÙÂ ·Ó·ÈÚÂ›Ù·È Ë ‚·Ú‡ÙËÙ· ÙË˜ Ú‡ıÌÈÛË˜.
∏ ·Ú·¯ÒÚËÛË ÙË˜ ·Ï‹˜ ¯Ú‹ÛË˜ ·ÈÁÈ·ÏÔ‡ ‹ ·Ú·Ï›·˜ ÚÔ˜ È‰ÈÒ-
ÙÂ˜ ‹ ÊÔÚÂ›˜ ÙË˜ ÙÔÈÎ‹˜ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË˜ ÌÔÚÂ› Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ-
ËıÂ› ˘fi Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Î·È ˘fi ÙËÓ ÚÔ¸fiıÂÛË fiÙÈ ‰ÂÓ
·Ú·‚È¿˙ÂÙ·È Ô ÚÔÔÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ·ÈÁÈ·ÏÔ‡ ˆ˜ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘, 049 ➤
Ô‡ÙÂ Â¤Ú¯ÂÙ·È ·ÏÏÔ›ˆÛË ÛÙË Ê˘ÛÈÎ‹ ÌÔÚÊÔÏÔÁ›· Î·È Ù· ‚ÈÔÙÈÎ¿
ÛÙÔÈ¯Â›· ÙÔ˘. øÛÙfiÛÔ Û˘¯Ó¿ ·Ú·ÙËÚÔ‡ÓÙ·È ·ÔÎÏ›ÛÂÈ˜ ·fi ÙÈ˜ ÈÛ¯‡-
Ô˘ÛÂ˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜, ÁÈ· ÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ¿ÏÏÔÙÂ ÔÈ ÂÓ‰È·ÊÂÚfi-
ÌÂÓÔÈ Â·ÁÁÂÏÌ·Ù›Â˜ Î·È ¿ÏÏÔÙÂ Ë ÙÔÈÎ‹ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË.
∏ ÔÚÈÔı¤ÙËÛË Î·È ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ˘‰¿ÙÈÓˆÓ ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓ Î·È
ÙˆÓ ˙ˆÓÒÓ Û˘Ó¿ÓÙËÛ‹˜ ÙÔ˘˜ ÌÂ ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ÈÛÙfi ˘·ÎÔ‡ÂÈ ÛÙÔ ÁÂÓÈ-
Îfi ıÂÛÌÈÎfi Ï·›ÛÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ
Ê˘ÛÈÎÒÓ ˘‰¿ÙÈÓˆÓ ÛÙÔÈ¯Â›ˆÓ, ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙËÓ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹ ÓÔÌÔ-
ıÂÛ›·. ªÂÙ¿ ÙËÓ ÂÎfiÓËÛË ÂÈ‰ÈÎÒÓ ÌÂÏÂÙÒÓ, ıÂÛÌÔıÂÙÔ‡ÓÙ·È Î·Ù¿
ÂÚ›ÙˆÛË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÂ˜ Ú˘ıÌ›ÛÂÈ˜ Î·È ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ› ÁÈ· ÙÈ˜ ¯Ú‹ÛÂÈ˜
Î·È ÙË ‰fiÌËÛË, Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·˜ ˘fi„Ë Ù· ÙÔÈÎ¿ Ê˘ÛÈÎ¿ Î·È ÎÔÈÓˆ-
ÓÈÎÔ-ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ¿ ‰Â‰ÔÌ¤Ó·. √È Ú˘ıÌ›ÛÂÈ˜ ·˘Ù¤˜ ÌÔÚÂ› Ó· ·ÚÔ˘-
ÛÈ¿˙Ô˘Ó ‰È·‚·ıÌ›ÛÂÈ˜ ÛÂ ÂÈÌ¤ÚÔ˘˜ ˙ÒÓÂ˜.
™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ÈÛ¯‡ÔÓ ÓÔÌÔıÂÙÈÎfi Ï·›ÛÈÔ, Ë Ú¿ÍË ÔÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘
·ÈÁÈ·ÏÔ‡ ‰ÂÓ Â›Ó·È Û˘ÛÙ·ÙÈÎ‹, ·ÏÏ¿ ‰È·ÈÛÙˆÙÈÎ‹. ∫·Ù¿ Û˘Ó¤ÂÈ·
Ë ‰ÈÔ›ÎËÛË ÂÚÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÙÔ Ó· ‰È·ÈÛÙÒÛÂÈ ÌÈ· ˘ÊÈÛÙ¿ÌÂÓË Ú·Á-
Ì·ÙÈÎ‹ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË. ∆· Ì¤Û· fiÌˆ˜ Ô˘ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· ÙËÓ
ÔÚÈÔı¤ÙËÛË ‰ÂÓ Î·ıÔÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙË ÓÔÌÔıÂÛ›·. ™ÙËÓ Ú¿ÍË, Ô Û˘-
Ó‹ıË˜ ÙÚfiÔ˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ·ÈÁÈ·ÏÔ‡, ÙË˜ ·Ú·Ï›·˜ Î·È ÙÔ˘
·Ï·ÈÔ‡ ·ÈÁÈ·ÏÔ‡ Â›Ó·È ÌÂ ·˘ÙÔ„›· ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ ÙË˜ ÂÈÙÚÔ‹˜, ¯ˆÚ›˜
fiÌˆ˜ Ù· Ì¤ÏË Ó· ‰ÂÛÌÂ‡ÔÓÙ·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘Ó Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤-
ÓÂ˜ ÙÂ¯ÓÈÎ¤˜ Î·È ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ¤˜ ÌÂıfi‰Ô˘˜, ÔÈ ÔÔ›Â˜ Ó· ·Ô‰ÂÈ-
ÎÓ‡Ô˘Ó ÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹ ÙÂÎÌËÚ›ˆÛË ÙË˜ ·fiÊ·Û‹˜ ÙÔ˘˜. ∏ Ú·-
ÎÙÈÎ‹ ·˘Ù‹ Ô‰ËÁÂ› ÛÂ Û˘ÓÂ¯Â›˜ ·ÌÊÈÛ‚ËÙ‹ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ ÙÔ˘ ·ÈÁÈ·-
ÏÔ‡, Î˘Ú›ˆ˜ ·fi È‰ÈÒÙÂ˜. ∂›Ó·È Û‡ÓËıÂ˜ Ó· ÚÔÛÎÔÌ›˙ÔÓÙ·È ·fi
·˘ÙÔ‡˜ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ¤˜ ÌÂÏ¤ÙÂ˜ ÛÙÔ ÛÙ¿‰ÈÔ ÙË˜ ‰ÈÎ·ÛÙÈÎ‹˜ ‰ÈÂÎ‰›-
ÎËÛË˜ Î·È Ó· Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ˘fi„Ë ·fi ÙÔ ‰ÈÎ·ÛÙ‹ÚÈÔ. º·›ÓÂÙ·È ¤ÙÛÈ
Ó· ÌÂÙ·Î˘Ï›ÂÙ·È Ë Â˘ı‡ÓË ·fi ÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË ÛÙÔ˘˜ ÂÓ‰È·ÊÂÚfiÌÂ-
ÓÔ˘˜ ÔÏ›ÙÂ˜10.
➤ 050 10. ™˘Ó‹ÁÔÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÔÏ›ÙË (2005), ∫·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ˙ˆÓÒÓ ·ÈÁÈ·ÏÔ‡, ·Ú·Ï›·˜
Î·È ·Ï·ÈÔ‡ ·ÈÁÈ·ÏÔ‡. ¡ÔÌÔıÂÙÈÎ‹ ÚfiÙ·ÛË, ÂÙ‹ÛÈ· ¤ÎıÂÛË 2005.
ƒ¤Ì·Ù·
ƒ¤Ì· Â›Ó·È Î¿ıÂ Ê˘ÛÈÎ‹ ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙÔ˘ Â‰¿ÊÔ˘˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘Ú-
ÁÂ› ˆ˜ ·Ô‰¤ÎÙË˜ Î·È ·ÁˆÁfi˜ ÙˆÓ ÓÂÚÒÓ ÙË˜ ‚ÚÔ¯‹˜, ÙÔ˘ ¯ÈÔ-
ÓÈÔ‡ (ÌÂÙ¿ ÙËÓ Ù‹ÍË) Î·È ÙˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ËÁÒÓ Î·È ÂÍ˘ËÚÂÙÂ› ÙËÓ
·ÔÚÚÔ‹ ÙÔ˘˜ ÚÔ˜ ¿ÏÏÔ˘˜ ·Ô‰¤ÎÙÂ˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË˜ ¯ˆÚËÙÈÎfi-
ÙËÙ·˜, Ê˘ÛÈÎÔ‡˜ ‹ ÙÂ¯ÓËÙÔ‡˜ (¿ÏÏ· Ú¤Ì·Ù·, ÔÙ¿ÌÈ·, Ï›ÌÓÂ˜, ı¿-
Ï·ÛÛ·, Î.Ï.) Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÂ ¯·ÌËÏfiÙÂÚÂ˜ ÛÙ¿ıÌÂ˜.
∆· Ê˘ÛÈÎ¿ Ú¤Ì·Ù· ¯ˆÚ›˙ÔÓÙ·È ÛÂ ÙÚÂÈ˜ Î·ÙËÁÔÚ›Â˜:
1. ™Ù· ÂÊ‹ÌÂÚ· Ú¤Ì·Ù·, Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÓÂÚfi ÌfiÓÔ fiÙ·Ó ‚Ú¤¯ÂÈ.
2. ™ÙÔ˘˜ ¯ÂÈÌ¿ÚÚÔ˘˜, Ô˘ Ë ÚÔ‹ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È ÂÔ¯ÈÎ‹ Î·È ÔÈ ÔÔ›ÔÈ
¤¯Ô˘Ó ÔÚÌËÙÈÎ‹ ÚÔ‹ ÓÂÚÒÓ.
3. ™ÙÔ˘˜ ÔÙ·ÌÔ‡˜, Ô˘ Ë ÚÔ‹ ÙÔ˘˜ Â›Ó·È Û˘ÓÂ¯‹˜, ·ÏÏ¿ Ë ÔÛfi-
ÙËÙ¿ ÙÔ˘˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÂÔ¯ÈÎ¤˜ ‰È·Î˘Ì¿ÓÛÂÈ˜.
™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, Ù· Ú¤Ì·Ù· Î·È Ù· ÔÙ¿ÌÈ· Ô˘ ‰È¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ÙÔÓ ·ÛÙÈ-
Îfi ¯ÒÚÔ Â›Ó·È ·Ô‰¤ÎÙÂ˜ ÌÂÁ¿ÏˆÓ È¤ÛÂˆÓ ·fi ·ÛÙÈÎ¤˜ ¯Ú‹ÛÂÈ˜
Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜. ∞ÛÙÈÎ¿ Ï‡Ì·Ù· Î·È ·ÔÚÚ›ÌÌ·Ù·, Î·Ù··Ù‹-
ÛÂÈ˜ ·fi È‰ÈÔÎÙ‹ÙÂ˜ fiÌÔÚˆÓ ÔÈÎÔ¤‰ˆÓ ÌÂ ·˘ı·›ÚÂÙÂ˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘-
¤˜ Î·È ·Ú¿ÓÔÌÂ˜ ÂÈ¯ˆÌ·ÙÒÛÂÈ˜, Â›Ó·È ÌÂÚÈÎ¤˜ ·fi ÙÈ˜ ÂÂÌ‚¿-
ÛÂÈ˜ Ô˘ fi¯È ÌfiÓÔ ÛÙÂÚÔ‡Ó ·fi ÙÔ˘˜ Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜ ÙË˜ fiÏË˜ ÙË ‰˘Ó·-
ÙfiÙËÙ· Ó· ·ÔÏ·‡ÛÔ˘Ó ÙÔ Ú¿ÛÈÓÔ, ·ÏÏ¿ Î·Ù·ÛÙÚ¤ÊÔ˘Ó ÙÔÓ Ê˘ÙÈÎfi
Î·È ˙ˆÈÎfi ÏÔ‡ÙÔ, Ú˘·›ÓÔ˘Ó Ù· Â›ÁÂÈ·, ˘fiÁÂÈ· Î·È ı·Ï¿ÛÛÈ· ‡‰·Ù·,
ÚÔÎ·ÏÔ‡Ó ¤ÓÙÔÓË ‰˘ÛÔÛÌ›· Î·È ·˘Í¿ÓÔ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎ¿ ÙÔÓ Î›Ó‰˘-
ÓÔ ÁÈ· ÏËÌÌ‡ÚÂ˜11.
™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ÈÛ¯‡Ô˘Û· ÓÔÌÔıÂÛ›·, ··ÁÔÚÂ‡ÂÙ·È Ï‹Úˆ˜ Ë ‰fi-
ÌËÛË ÂÓÙfi˜ ÙË˜ fi¯ıË˜ ÙˆÓ ÚÂÌ¿ÙˆÓ. ¶ÂÚÈÔÚÈÛÌÔ› ÈÛ¯‡Ô˘Ó Î·Ù¿ ÂÚ›-
ÙˆÛË Î·È ÁÈ· ÙË ‰fiÌËÛË ÂÎÙfi˜ ÙË˜ ÔÚÈÔÁÚ·ÌÌ‹˜. √ Î·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÙË˜
fi¯ıË˜ (ÔÚÈÔÁÚ·ÌÌ‹˜) ÙˆÓ ÚÂÌ¿ÙˆÓ, ¯ÂÈÌ¿ÚÚˆÓ ‹ Ú˘·ÎÈÒÓ ˘¿ÁÂÙ·È
ÛÙÈ˜ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙÂ˜ ÙÔ˘ À¶∂Ãø¢∂ ‹ ÙˆÓ Î·Ù¿ ÙfiÔ˘˜ ¶ÂÚÈÊÂÚÂÈÒÓ.
11. µÏ. ¶·ÚÂÌ‚¿ÛÂÈ˜ ÛÙ· Ú¤Ì·Ù·. ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈÎ¤˜ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜ Û¯Â‰È·ÛÌÔ‡, ∂ÈÛÙ.

ÀÂ‡ı˘ÓË: ª¿¯Ë ∫·Ú·Ï‹, ∂ÚÂ˘ÓËÙÈÎfi ¶ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ∆Ì‹Ì· ∞Ú¯ÈÙÂÎÙfiÓˆÓ 051 ➤
ªË¯·ÓÈÎÒÓ ∂ª¶, ∞ı‹Ó· 2000.
™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ·Ú. 5 ÙÔ˘ ¡.3010/2002 «∂Ó·ÚÌfiÓÈÛË ÙÔ˘ ¡.1650/1986
ÌÂ ÙÈ˜ √‰ËÁ›Â˜ 97/11 ∂.∂. Î·È 96/61 ∂.∂., ‰È·‰ÈÎ·Û›· ÔÚÈÔı¤ÙËÛË˜
Î·È Ú˘ıÌ›ÛÂÈ˜ ıÂÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· Ù· ˘‰·ÙÔÚ¤Ì·Ù· Î·È ¿ÏÏÂ˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜»,
«Ë ÔÚÈÔı¤ÙËÛË Û˘Ó›ÛÙ·Ù·È ÛÙÔÓ Î·ıÔÚÈÛÌfi Î·È ÂÈÎ‡ÚˆÛË ÙˆÓ Ô-
Ï˘ÁˆÓÈÎÒÓ ÁÚ·ÌÌÒÓ ÂÎ·Ù¤ÚˆıÂÓ ÙË˜ ‚·ıÈ¿˜ ÁÚ·ÌÌ‹˜ ÙÔ˘ ˘‰·ÙÔ-
Ú¤Ì·ÙÔ˜, ÔÈ ÔÔ›Â˜ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔ˘Ó ÙÈ˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜ ÏËÌÌ‡Ú·˜, ÙÈ˜ fi¯ıÂ˜,
Î·ıÒ˜ Î·È Ù· Ù˘¯fiÓ Ê˘ÛÈÎ¿ ‹ ÙÂ¯ÓËÙ¿ ÛÙÔÈ¯Â›·, Ô˘ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·Ó·-
fiÛ·ÛÙÔ Ì¤ÚÔ˜ ÙÔ˘ ˘‰·ÙÔÚ¤Ì·ÙÔ˜».
√ Î·ı·ÚÈÛÌfi˜ ·fi ·ÔÚÚ›ÌÌ·Ù· Î·È Ì¿˙·, Ë Û˘ÓÙ‹ÚËÛË ÙÔ˘ ¯ÒÚÔ˘
ÙˆÓ ÚÂÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÔÙ·ÌÒÓ Î·È Ë Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ¤ÚÁˆÓ ·ÓÙÈÏËÌ-
Ì˘ÚÈÎ‹˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙÈ˜ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙÂ˜ ÙˆÓ ¢‹ÌˆÓ Î·È
ÙˆÓ ¡ÔÌ·Ú¯ÈÒÓ. ™Â fi,ÙÈ ·ÊÔÚ¿ ÙËÓ ∞ı‹Ó·, Ë ∂À¢∞¶ Â›Ó·È ˘Â‡ı˘ÓË
ÁÈ· ÙÔÓ Î·ı·ÚÈÛÌfi ÙˆÓ ÚÂÌ¿ÙˆÓ ·fi ÊÂÚÙ¤˜ ‡ÏÂ˜, Î¿ÙÈ Ô˘ Ú·Á-
Ì·ÙÔÔÈÂ›Ù·È ÛÂ ÂÙ‹ÛÈ· ‚¿ÛË ÁÈ· Ù· ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚ· Ú¤Ì·Ù· (¶Ô‰ÔÓ›ÊÙË˜,
¶ÈÎÚÔ‰¿ÊÓË˜, Ã·Ï·Ó‰Ú›Ô˘, ™·ÊÔ‡˜), ÂÓÒ ÛÙ· ÌÈÎÚfiÙÂÚ· Ú¤Ì·Ù·
Á›ÓÔÓÙ·È ·ÚÂÌ‚¿ÛÂÈ˜ ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙÈ˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜ Ô˘ ÚÔÎ‡ÙÔ˘Ó12.
™˘Ó‹ıË Â›Ó·È Ù· Ê·ÈÓfiÌÂÓ· Î·Ù··Ù‹ÛÂˆÓ Î·È ·˘ı·›ÚÂÙË˜ ‰fiÌËÛË˜
ÛÙ· Ú¤Ì·Ù·. ∏ ‰È·‰ÈÎ·Û›· Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· ÎÈÓËıÂ› ÁÈ· ÙËÓ Î·ÙÂ‰¿-
ÊÈÛË ·˘ı·›ÚÂÙˆÓ Î·Ù·ÛÎÂ˘ÒÓ ÂÍ·ÚÙ¿Ù·È ·fi ÙËÓ ‡·ÚÍË ·ÁˆÁÒÓ
ÔÌ‚Ú›ˆÓ. ™ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Î·Ù·ÛÎÂ˘·ÛÙÂ› ·ÁˆÁÔ› ÔÌ‚Ú›ˆÓ,
ÂÂÌ‚·›ÓÂÈ ÙÔ ∆Ì‹Ì· ∞Î›ÓËÙË˜ ¶ÂÚÈÔ˘Û›·˜ ÙË˜ ∂À¢∞¶. ™Â ·ÓÙ›ıÂÙË
ÂÚ›ÙˆÛË Ú¤ÂÈ Ó· Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈËıÂ› ·ÔÙ‡ˆÛË ·fi ÙËÓ ∆ÔÔ-
ÁÚ·ÊÈÎ‹ ÀËÚÂÛ›· ÙË˜ ∂À¢∞¶, Ë ÔÔ›· ·ÔÛÙ¤ÏÏÂÙ·È ÛÙÔ ¶ÔÏÂÔ‰Ô-
ÌÈÎfi °Ú·ÊÂ›Ô ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘ ‹ ÙË˜ ¡ÔÌ·Ú¯›·˜, ÌÂÙ¿ ÙÈ˜ ÂÓ¤ÚÁÂÈÂ˜ ÙÔ˘
ÔÔ›Ô˘ ÚÔ¯ˆÚ¿ÂÈ Ë Î·ÙÂ‰¿ÊÈÛË ÙˆÓ Î·Ù·ÛÎÂ˘ÒÓ Î·È Ë ·ÔÎ·Ù¿-
ÛÙ·ÛË ÙÔ˘ Ú¤Ì·ÙÔ˜. ™Â ÂÎÙÂÙ·Ì¤ÓÂ˜ Î·È ÌË ·Ó·ÛÙÚ¤„ÈÌÂ˜ ÂÚÈÙÒ-
ÛÂÈ˜ ÂÈ‚¿ÏÏÂÙ·È Ë ÂÎfiÓËÛË ·ÓÙÈÏËÌÌ˘ÚÈÎÒÓ ¤ÚÁˆÓ.
¢˘ÛÙ˘¯Ò˜ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó Î·Ù·ÁÚ·ÊÂ› ÂÈÙ˘¯ËÌ¤Ó· ·Ú·-
‰Â›ÁÌ·Ù· ÂÂÌ‚¿ÛÂˆÓ ·ÔÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË˜ ˘Ô‚·ıÌÈÛÌ¤ÓˆÓ ÚÂÌ¿ÙˆÓ
Î·È ÔÙ·ÌÒÓ Ô˘ ‰È¤Ú¯ÔÓÙ·È ÂÓÙfi˜ ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÈÛÙÔ‡, ÌÂ ÂÍ·›ÚÂÛË
ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË ÙË˜ §¿ÚÈÛ·˜ Î·È ÙˆÓ ∆ÚÈÎ¿ÏˆÓ.
➤ 052
12. ∂À¢∞¶ http://www.eydap.gr
ΠΟΤΑΜΟΣ ΠΗΝΕΙΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΚΟ ΑΛΚΑΖΑΡ
ΣΤΗ ΛΑΡΙΣΑ
Ο ποταµός Πηνειός διασχίζει την πόλη της Λάρισας. Στις

όχθες του διαµορφώθηκε από το 1905 το άλσος του Αλκα-
ζάρ. Στα σύγχρονα χρόνια το άλσος αναµορφώθηκε, όπως
και η κοίτη του ποταµού. Σήµερα το πάρκο του Αλκα-
ζάρ είναι ένας µεγάλος πνεύµονας πρασίνου. Οι όχθες
του ποταµού µε την υψηλή και πλούσια βλάστηση, όπως
και η τεχνητή λίµνη αποτελούν τόπο περιπάτου για τους
κατοίκους. Μέσα στο πάρκο βρίσκεται ένα µεγάλο αι-
σθητικό άλσος, ενώ υπάρχουν ελάχιστες κτιστές εγκα-
ταστάσεις. Το καλοκαίρι στο πάρκο Αλκαζάρ φιλοξενού-
νται υπαίθριες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Στο ∆ήµο Λαρισαίων έχει ακολουθηθεί µία πρωτοπορια-
κή στρατηγική για τους ελεύθερους χώρους. Σήµερα η
πόλη διαθέτει διπλάσιους ελεύθερους και πράσινους χώ-
ρους από ό,τι τη δεκαετία του ’80. Μέσα σε αυτούς περι-
λαµβάνονται οι όχθες του Πηνειού, το αρχαίο θέατρο, το
κάστρο, οι µεγάλες πλατείες και ένα δίκτυο δενδροφυτε-
µένων πεζοδρόµων µε µήκος 6 χλµ. (Παράρτηµα - Εικ. 3).
053 ➤
ΤΟ ΡΕΜΑ ΠΕΝΤΕΛΗΣ-ΧΑΛΑΝ∆ΡΙΟΥ
Το ρέµα Πεντέλης-Χαλανδρίου, στη βόρεια Αθήνα, πηγά-

ζει από το όρος της Πεντέλης και χύνεται στην κοιλά-
δα των Χαλανδραίων. Έχει µήκος 6,6 χλµ. και διασχίζει
έξι ∆ήµους (Χαλανδρίου, Βριλησσίων, Μελισσίων, Αµα-
ρουσίου, Πεντέλης και Νέας Πεντέλης). Η βλάστηση
που αναπτύσσεται στις όχθες του είναι αρκετά πυκνή, µε
αυτοφυή και µη είδη όπως πεύκα, ευκαλύπτους, καλά-
µια, πλατάνια, πικροδάφνες, δάφνες, σκίνα, αµυγδαλιές
και αγριαχλαδιές. Επίσης στο ρέµα συναντώνται αρκετά
είδη πανίδας όπως δεκοχτούρες, σπίνοι, βατράχια, χελώ-
νες, σκαντζόχοιροι, καρακάξες, κοτσύφια, κίσσες, γκιό-
νηδες κ.λπ. Παρά τις ασθένειες των πεύκων, τις κατα-
πατήσεις, την πληµµελή συντήρηση της κοίτης και της
όχθης και τις ελλείψεις στο σύστηµα πυροπροστασίας,
το ρέµα αποτελεί έναν σηµαντικό πνεύµονα πρασίνου,
τοπικής και υπερτοπικής σηµασίας13.
Το 1995 το ρέµα Πεντέλης-Χαλανδρίου χαρακτηρίστηκε
ως προστατευόµενο τοπίο και προστατευόµενος φυσι-
κός σχηµατισµός, λόγω της ιδιαίτερης οικολογικής και αι-
σθητικής του αξίας14. Καθορίστηκαν δύο ζώνες προστα-
σίας, η Ζώνη Α’ µε αυστηρότερους περιορισµούς και η
Ζώνη Β’. Συγκεκριµένα, η Ζώνη Α’ χαρακτηρίστηκε «προ-
στατευόµενος φυσικός σχηµατισµός», όπου επιτρέπο-
νται µόνο ειδικές χρήσεις και σε καµία περίπτωση δεν
προβλέπεται ανέγερση νέων οικοδοµών ή υγειονοµικές
χρήσεις. Η Ζώνη Β’ χαρακτηρίστηκε «προστατευόµενο
αστικό τοπίο» και σε αυτήν επιτρέπεται η χρήση αµιγούς
κατοικίας και µόνο σε συγκεκριµένα οικόπεδα η χρήση
γενικής κατοικίας.
➤ 054
Σοβαρές είναι οι παραβάσεις που παρατηρούνται, χωρίς
ωστόσο να λαµβάνονται τα απαραίτητα µέτρα από την
πλευρά των αρµόδιων αρχών για την εφαρµογή των θε-
σµοθετηµένων ρυθµίσεων. Η ύπαρξη αυθαίρετων κατα-
σκευών και η λειτουργία καταστηµάτων υγειονοµικού
ενδιαφέροντος είναι ένα θέµα ιδιαίτερα κρίσιµο για την
προστασία του ρέµατος.Η αδράνεια των αρµόδιων αρχών
έχει ενεργοποιήσει πολίτες και φορείς που πιέζουν προς
όλες τις δυνατές κατευθύνσεις για την ορθή εφαρµογή του
ισχύοντος θεσµικού πλαισίου.
13. µÏ. ™˘Ó‹ÁÔÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÔÏ›ÙË (2004), ∂Ê·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ¶¢ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘
¯ÂÈÌ·ÚÚÈÎÔ‡ Ú¤Ì·ÙÔ˜ ¶ÂÓÙ¤ÏË˜-Ã·Ï·Ó‰Ú›Ô˘, ¶fiÚÈÛÌ·, ÀfiıÂÛË 11802/1999.
™‡ÏÏÔÁÔ˜ ¶ÚÔÛÙ·Û›·˜ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î·È ƒÂÌ·ÙÈ¿˜ ¶ÂÓÙ¤ÏË˜-Ã·Ï·Ó‰Ú›Ô˘
http://rematiasos.blogspot.com
14. ¶.¢. 659/¢/1995 «Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ¯ÂÈÌ·ÚÚÈÎÔ‡ Ú¤Ì·ÙÔ˜ ¶ÂÓÙ¤ÏË˜-Ã·Ï·Ó-
‰Ú›Ô˘, ˆ˜ ÚÔÛÙ·ÙÂ˘ÔÌ¤ÓÔ˘ ÙÔ›Ô˘, Î·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ Î·È ˙ˆÓÒÓ ÚÔ- 055 ➤
ÛÙ·Û›·˜ ·˘ÙÔ‡, ÂÈ‚ÔÏ‹ fiÚˆÓ, ··ÁÔÚÂ‡ÛÂˆÓ Î·È ÂÚÈÔÚÈÛÌÒÓ ÂÓÙfi˜ ·˘ÙÒÓ».
∞ÈÁÈ·Ïfi˜ Î·È ·Ú·Ï›·
∞ÈÁÈ·Ïfi˜ Â›Ó·È Ë ˙ÒÓË ÙË˜ ÍËÚ¿˜ Ô˘ ‚Ú¤¯ÂÙ·È ·fi ÙË ı¿Ï·ÛÛ·, ·fi
ÙÈ˜ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚÂ˜ Î·È Û˘Ó‹ıÂÈ˜ ·Ó·‚¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ Î˘Ì¿ÙˆÓ ÙË˜, ÂÓÒ ·-
Ú·Ï›· Â›Ó·È Ë ˙ÒÓË ÙË˜ ÍËÚ¿˜ Ô˘ ÚÔÛÙ›ıÂÙ·È ÛÙÔÓ ·ÈÁÈ·Ïfi ÚÔ˜
ÂÍ˘ËÚ¤ÙËÛË ÙË˜ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙË˜ ÍËÚ¿˜ ÌÂ ÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È ·ÓÙ›-
ÛÙÚÔÊ·. √ Î·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÔÚ›ˆÓ ÙÔ˘ ·ÈÁÈ·ÏÔ‡ Î·È ÙË˜ ·Ú·Ï›·˜
Â¿Óˆ ÛÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ˘˜ ¯¿ÚÙÂ˜ Á›ÓÂÙ·È ·fi ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜.
§fiÁˆ ÙË˜ È‰È·›ÙÂÚË˜ ÁÂˆÌÔÚÊÔÏÔÁ›·˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜, ¤Ó·˜ ÌÂÁ¿ÏÔ˜
·ÚÈıÌfi˜ fiÏÂˆÓ Î·È ÔÈÎÈÛÌÒÓ ¤¯ÂÈ ·Ó·Ù˘¯ıÂ› ÛÂ ·Ú·ı·Ï¿ÛÛÈÂ˜
ÂÚÈÔ¯¤˜. √È È¤ÛÂÈ˜ ÚÔ˜ ÙÈ˜ ı·Ï¿ÛÛÈÂ˜ ·ÎÙ¤˜ ·fi ÙËÓ ÔÈÎÈÛÙÈÎ‹ ·Ó¿-
Ù˘ÍË Â›Ó·È ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Â˜ ÌÂ ·˘Ù¤˜ Ô˘ ·ÛÎÔ‡ÓÙ·È ÛÙ· Ú¤Ì·Ù·. ∞ÛÙÈ-
Î¿ Ï‡Ì·Ù· Î·È ·ÔÚÚ›ÌÌ·Ù·, ·Ú¿ÓÔÌÂ˜ ÂÈ¯ˆÌ·ÙÒÛÂÈ˜, ·˘ı·›-
ÚÂÙÂ˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜, ˘ÂÚÛ˘ÁÎ¤ÓÙÚˆÛË Ô¯ÏÔ˘ÛÒÓ ¯Ú‹ÛÂˆÓ Â›Ó·È ÔÈ
Î‡ÚÈÂ˜ È¤ÛÂÈ˜ Ô˘ ˘Ê›ÛÙ·Ù·È Ô ·ÈÁÈ·Ïfi˜ Î·È ÙÔ ·Ú·ÏÈ·Îfi Ì¤ÙˆÔ
ÙˆÓ ·ÛÙÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ ÙË˜ ¯ÒÚ·˜.
ºÔÚÂ›˜ ·ÚÌfi‰ÈÔÈ ÁÈ· ÙË Ú‡ıÌÈÛË ÙË˜ ·Ú¿ÎÙÈ·˜ ˙ÒÓË˜ ÙˆÓ ·ÛÙÈÎÒÓ
Î¤ÓÙÚˆÓ Â›Ó·È ÔÏÏÔ› Î·È Û˘¯Ó¿ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ·Û¿ÊÂÈ· ˆ˜ ÚÔ˜
ÙÈ˜ ÂÈÌ¤ÚÔ˘˜ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙÂ˜, Ô˘ ÛÂ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÂ Èı·Ó‹ Û‡-
ÁÎÚÔ˘ÛË Û˘ÌÊÂÚfiÓÙˆÓ, ÚÔÎ·ÏÂ› ÁÂÓÈÎ‹ Û‡Á¯˘ÛË. °ÂÓÈÎ¿ Ô Î·ı·-
ÚÈÛÌfi˜, Ë Ê˘ÛÈÎ‹ ‰È·ÌfiÚÊˆÛË Î·È Ë ·Ú·¯ÒÚËÛË ¯Ú‹ÛË˜ ÙÔ˘ ·È-
ÁÈ·ÏÔ‡ ˘¿ÁÔÓÙ·È ÛÙÈ˜ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙÂ˜ ÙˆÓ ¢‹ÌˆÓ. °È· ÙÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi
ÙˆÓ ÏÈÌ¤ÓˆÓ, ÒÛÙÂ Ó· ·ÓÙ·ÔÎÚ›ÓÔÓÙ·È ÛÙÈ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ¤˜ ÙÔ˘˜ ·Ó¿-
ÁÎÂ˜, ·ÚÌfi‰È· Â›Ó·È Ë °ÂÓÈÎ‹ °Ú·ÌÌ·ÙÂ›· §ÈÌ¤ÓˆÓ Î·È §ÈÌÂÓÈÎ‹˜ ¶Ô-
ÏÈÙÈÎ‹˜ Ô˘ ˘¿ÁÂÙ·È ÛÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ∂ÌÔÚÈÎ‹˜ ¡·˘ÙÈÏ›·˜, ∞ÈÁ·›-
Ô˘ Î·È ¡ËÛÈˆÙÈÎ‹˜ ¶ÔÏÈÙÈÎ‹˜, fiˆ˜ Î·È ÙÔ §ÈÌÂÓÈÎfi ™ÒÌ· Ô˘ Â›Ó·È
˘Â‡ı˘ÓÔ ÁÈ· ÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË ÙˆÓ ÏÈÌ¤ÓˆÓ Î·È ÙËÓ ·ÛÙ˘ÓfiÌÂ˘ÛË ÙˆÓ
·ÎÙÒÓ. √È √ÚÁ·ÓÈÛÌÔ› §ÈÌ¤ÓˆÓ Î·È Ù· §ÈÌÂÓÈÎ¿ ∆·ÌÂ›· ¤¯Ô˘Ó ÛÙËÓ
È‰ÈÔÎÙËÛ›· ÙÔ˘˜ Î·È ÂÎÌÂÙ·ÏÏÂ‡ÔÓÙ·È Ù· ÏÈÌ¿ÓÈ· ÙË˜ ¯ÒÚ·˜. ∂È-
Ì¤ÚÔ˘˜ ÊÔÚÂ›˜, fiˆ˜ ÙÔ À∂£∞ Î·È Ë ∫∂¢, ÌÔÚÂ› Ó· Â›Ó·È È‰ÈÔÎÙ‹-
ÙÂ˜ Î·È ‰È·¯ÂÈÚÈÛÙ¤˜ ·Ú¿ÎÙÈˆÓ ÂÎÙ¿ÛÂˆÓ.
ŒÓ· ÊÏ¤ÁÔÓ ı¤Ì· Ô˘ ÚÔÎ‡ÙÂÈ ‰È·ÚÎÒ˜ ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙÈ˜ ·ÎÙ¤˜ ˆ˜
ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ ÙË˜ fiÏË˜ Â›Ó·È Ë Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ·˘ı·›ÚÂÙˆÓ Î·Ù·-
➤ 056
ÛÎÂ˘ÒÓ Î·È ÔÈ Î·Ù·Ï‹„ÂÈ˜ ÂÎÙ¿ÛÂˆÓ.
§›ÌÓÂ˜
§›ÌÓË Â›Ó·È Ô ‚ÈfiÙÔÔ˜ Ô˘ ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi Ì¿˙Â˜ ÓÂÚÔ‡, ÁÏ˘-
ÎÔ‡ ‹ ·ÏÌ˘ÚÔ‡, Û˘ÁÎÂÓÙÚˆÌ¤ÓÂ˜ ÛÂ ÎÔÈÏfiÙËÙÂ˜ ÙË˜ ÁË˜, Ê·ÈÓÔ-
ÌÂÓÈÎ¿ ÛÙ¿ÛÈÌÂ˜ Î·È ¯ˆÚ›˜ ¿ÌÂÛË ÂÈÎÔÈÓˆÓ›· ÌÂ ÙË ı¿Ï·ÛÛ·.
π‰È·›ÙÂÚ· Û˘Ó‹ıË˜ Â›Ó·È ÛÙÔÓ Â˘Úˆ·˚Îfi ¯ÒÚÔ Ë ‡·ÚÍË ÔÈÎÈÛÌÒÓ
Á‡Úˆ ·fi Ï›ÌÓÂ˜. ™ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎ¿ ·Ú·‰Â›ÁÌ·Ù· fiÏÂ-
ˆÓ Ô˘ ·Ó·Ù‡¯ıËÎ·Ó ÛÙÈ˜ fi¯ıÂ˜ ÏÈÌÓÒÓ Â›Ó·È Ù· πˆ¿ÓÓÈÓ· Î·È Ë
∫·ÛÙÔÚÈ¿, ·Ó Î·È Ë ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ˘‰¿ÙÈÓÔ˘ ÔÈÎÔÛ˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜ Î·Ù¿ ÙÈ˜
ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ‰ÂÎ·ÂÙ›Â˜ ¤¯ÂÈ «ÛÙÈÁÌ·ÙÈÛÙÂ›» ÌÂ ÛÔ‚·Ú‹ Ú‡·ÓÛË ·fi
·ÛÙÈÎ¿ Ï‡Ì·Ù·.
∆Ô ıÂÛÌÈÎfi Ï·›ÛÈÔ Ô˘ ÈÛ¯‡ÂÈ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ÏÈÌÓÒÓ Î·È
ÙË˜ fi¯ıË˜ ÙÔ˘˜ Ù·˘Ù›˙ÂÙ·È ÌÂ ÙË ÁÂÓÈÎ‹ ÓÔÌÔıÂÛ›· ÁÈ· ÙÔÓ ·ÈÁÈ·-
Ïfi Î·È ÙËÓ ·Ú·Ï›·.
Η ΛIΜΝΗ ΠΑΜΒΩΤΙ∆Α ΣΤΑ ΙΩAΝΝΙΝΑ
Η λίµνη Παµβώτιδα ή λίµνη των Ιωαννίνων, µε µήκος

7,5 χλµ., πλάτος 1 - 4,2 χλµ. και επιφάνεια 22 τ.χλµ., κα-
τέχει κεντροβαρική θέση στο λεκανοπέδιο των Ιωαννί-
νων. Αποστραγγίζεται από τους ποταµούς Άραχθο και
Λούρο. Η οικολογική της αξία αποδεικνύεται άµεσα
από τον πλούτο της χλωρίδας και της πανίδας που φιλο-
ξενεί, εντάσσοντάς τη µάλιστα στο δίκτυο περιοχών
Natura 2000 και στο δίκτυο των Σηµαντικών Περιο-
χών Πουλιών.
Το κύριο εργαλείο προστασίας της λίµνης από τις οικι-
στικές και παραγωγικές πιέσεις είναι η ΚΥΑ 649/2003
«Χαρακτηρισµός της χερσαίας και λιµναίας περιοχής
057 ➤
της λίµνης Παµβώτιδας Ιωαννίνων ως περιοχή οικοα-
νάπτυξης, καθορισµός περιφερειακής ζώνης προστα-
σίας αυτής, χρήσεων, όρων και περιορισµών δόµησης».
Με αυτήν επιδιώκεται ο καθορισµός των χρήσεων γης
και των όρων για την άσκηση των δραστηριοτήτων σε
µία µεγάλη ζώνη γύρω από τη λίµνη,µε σκοπό την ενσω-
µάτωση της πολιτικής της προστασίας του βιοτόπου
στο συνολικό αναπτυξιακό σχεδιασµό.
Παρά τις διαφορετικές εκφάνσεις της, η σχέση της πό-
λης των Ιωαννίνων µε τη λίµνη διατηρείται σταθερή
µέσα στο χρόνο. Εκτός από τη σύνδεσή της µε παρα-
γωγικές δραστηριότητες (αλιεία, παρόχθιες καλλιέργει-
ες, βυρσοδεψία), η λίµνη αποτελεί τόπο αναφοράς για
όλους τους κατοίκους της πόλης, ενώ µεγάλη είναι η
επίδρασή της και στη συγκρότηση του αστικού ιστού
και των χρήσεων.
Τα µεταπολεµικά χρόνια πραγµατοποιήθηκε σειρά τεχνι-
κών έργων, µετατρέποντας ένα µέρος της παραλίµνιας
ζώνης σε ένα µεγάλο γραµµικό πάρκο, µε µοναδική
φυσική, πολιτιστική και αισθητική αξία. Η ζώνη αυτή,
από την πλατεία Μαβίλη έως τη Σκάλα, αποτελεί µία
ζώνη περιπάτου, άθλησης, παιχνιδιού και πολιτιστικών
δραστηριοτήτων. Από τη δεκαετία του ’90 εµφανίστη-
κε έντονο ενδιαφέρον για την ανάπτυξη χρήσεων ανα-
ψυχής και διασκέδασης, προσελκύοντας ακόµα περισ-
σότερους επισκέπτες. Οι τοπικές αρχές, αναγνωρίζο-
ντας τη σηµασία του γραµµικού αυτού πάρκου έχουν
επιδιώξει την επέκτασή του κατά µήκος της όχθης της
λίµνης, µε την κατασκευή χώρου περιπάτου και ποδη-
λατοδρόµου. Ωστόσο, η µεγάλη πρόκληση για τις αρχές
➤ 058
είναι ο έλεγχος των πιέσεων από τη συγκέντρωση υπερ-
τοπικών χρήσεων αναψυχής και τουρισµού, η ρύθµιση
της κυκλοφορίας και της στάθµευσης των οχηµάτων,
αλλά κυρίως ο φυσικός σχεδιασµός και η εξασφάλιση
του δηµόσιου χαρακτήρα αυτής της ζώνης µε τις µο-
ναδικές οικολογικές και αισθητικές ποιότητες (Παράρ-
τηµα - Εικόνα 4).
059 ➤
2
√È ·Ó¿ÁÎÂ˜
ÁÈ· Ú¿ÛÈÓÔ˘˜
¯ÒÚÔ˘˜
ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜
2.1 ¶√™√ ¶ƒ∞™π¡√;
∏ Â˘Úˆ·˚Î‹ ÂÌÂÈÚ›· ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ÔÈ ÌÂÛÔÁÂÈ·Î¤˜ fiÏÂÈ˜ Î·Ù¿ Î·Ófi-

Ó· ˘ÛÙÂÚÔ‡Ó ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÈ˜ Ú¿ÛÈÓÂ˜ ÂÈÊ¿ÓÂÈÂ˜ ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙÈ˜ fi-
ÏÂÈ˜ ÙË˜ ÎÂÓÙÚÈÎ‹˜ Î·È ‚fiÚÂÈ·˜ ∂˘ÚÒË˜. ∞˘Ùfi ÔÊÂ›ÏÂÙ·È ÛÂ ÌÂÁ¿-
ÏÔ ‚·ıÌfi ÛÙË ‰È·ÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ÎÏ›Ì·ÙÔ˜. ŸÌˆ˜ ÛÂ ÔÏÏ¤˜ ÌÂÛÔÁÂÈ·Î¤˜
fiÏÂÈ˜ ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ ·ÔÏ·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜ Ú·Û›ÓÔ˘.
µ·ÛÈÎfi˜ ‰Â›ÎÙË˜ ÔÈfiÙËÙ·˜ ÙË˜ ˙ˆ‹˜ Î·È ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÛÙÈ˜
fiÏÂÈ˜ Â›Ó·È Ë Î·Ù¿ Î¿ÙÔÈÎÔ ·Ó·ÏÔÁ›· ¯ÒÚˆÓ Ú·Û›ÓÔ˘. ø˜ Ú¿ÛÈ-
ÓÂ˜ ÂÈÊ¿ÓÂÈÂ˜ ÙË˜ fiÏË˜ ÔÈ ÔÔ›Â˜ ÌÂÙÚÔ‡ÓÙ·È Î·È Û˘ÁÎÚ›ÓÔÓÙ·È
ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙË Û˘ÓÔÏÈÎ‹ ÂÈÊ¿ÓÂÈ· ÙË˜ fiÏË˜ ‹ ÛÂ ·Ó·ÏÔÁ›· ·Ó¿
Î¿ÙÔÈÎÔ ÓÔÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÂÈÊ¿ÓÂÈÂ˜ ÔÈ ÔÔ›Â˜ ¤¯Ô˘Ó ıÂÛÌÔıÂÙËÌ¤ÓË
Î·È Î·ÙÔ¯˘ÚˆÌ¤ÓË ·˘Ù‹Ó ÙË ¯Ú‹ÛË Î·È Ì¿ÏÈÛÙ· ˆ˜ Î‡ÚÈ· ¯Ú‹ÛË,
Â›Ó·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎ¤˜ (‰ËÏ·‰‹ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ˆ˜ Ù¤ÙÔÈÂ˜), ¤¯Ô˘Ó
Ì›· ÎÚ›ÛÈÌË Ì¿˙· ÈÎ·Ó‹ Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÂÈ ¤Ó· ¿ÚÎÔ ‹ ¤Ó·Ó Î‹Ô Î·È
¤¯Ô˘Ó ÛÙË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ¤ÎÙ·Û‹ ÙÔ˘˜ Û˘Ì·ÁÂ›˜ Ê˘ÙÂ‡ÛÂÈ˜ Î·È Ê˘ÛÈ-
➤ 062
Îfi ¤‰·ÊÔ˜. ∏ ÔÈfiÙËÙ· ˙ˆ‹˜ Ì›·˜ Û˘ÓÔÈÎ›·˜ ‹ Ì›·˜ fiÏË˜ Î·ıÔ-
Ú›˙ÂÙ·È ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi Î·È ·fi ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÚfiÛ‚·ÛË˜ fiÏˆÓ
ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ ÛÙÔ˘˜ Ú¿ÛÈÓÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜. ∫Ú›ÛÈÌË ıÂˆÚÂ›Ù·È Ë ·fi-
ÛÙ·ÛË 15 ÏÂÙÒÓ ·fi Ù· ¿ÚÎ· Î·È ÙÈ˜ Ï·ÙÂ›Â˜, Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÙË ‰˘Ó·-
ÙfiÙËÙ· ÛÙÔÓ Î·ı¤Ó· Ó· ÌÔÚÂ› Â‡ÎÔÏ· Ó· Êı¿ÛÂÈ ÛÂ ·˘Ù¿. ∂Í›ÛÔ˘
ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ Â›Ó·È Î·È Ë ÁÂÓÈÎ‹ ‰È¿Ù·ÍË ÙˆÓ ˘ÂÚÙÔÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ ÛÙË
Û˘ÓÔÏÈÎ‹ ¤ÎÙ·ÛË ÙË˜ fiÏË˜, Ë ÔÔ›· fiÌˆ˜ Ú¤ÂÈ Ó· ¤¯ÂÈ Ì›· ›ÛË
Î·Ù·ÓÔÌ‹, ·ÏÏÈÒ˜ ÙÔ ÏÂÔÓ¤ÎÙËÌ· ÙË˜ ‡·ÚÍ‹˜ ÙÔ˘˜ ·ÔÙÂÏÂ› ÚÔ-
ÓfiÌÈÔ Ï›ÁˆÓ ÌfiÓÔ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Î·È fi¯È ÙÔ˘ Û˘ÓfiÏÔ˘.
√È ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ fiÏÂÈ˜ ˘ÛÙÂÚÔ‡Ó ÂÌÊ·ÓÒ˜ ¤Ó·ÓÙÈ ÙˆÓ ˘fi-
ÏÔÈˆÓ Â˘Úˆ·˚ÎÒÓ fiÏÂˆÓ ÛÙËÓ ·Ó·ÏÔÁ›· ‰È·ı¤ÛÈÌˆÓ ¯ÒÚˆÓ
Ú·Û›ÓÔ˘ ·Ó¿ Î¿ÙÔÈÎÔ. ™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÈ˜ Î·Ù·ÁÚ·Ê¤˜ ÙÔ˘ À¶∂Ãø¢∂ ÙÔ˘
1994, Ë ∞ı‹Ó· ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ Â˘Úˆ·˚ÎÔ‡ Î·Ù·ÏfiÁÔ˘
ÌÂ 2,55 Ù.Ì. ·Ó¿ Î¿ÙÔÈÎÔ, ÂÓÒ ÛÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË Î¿ıÂ Î¿ÙÔÈÎÔ˜ ·Ô-
Ï·Ì‚¿ÓÂÈ ÌfiÏÈ˜ 2,73 Ù.Ì. ¯ÒÚˆÓ Ú·Û›ÓÔ˘15. ∆· ÂÏÏËÓÈÎ¿ ÌÂÁ¤ıË
·˘Ù¿ fi¯È ÌfiÓÔ ˘ÛÙÂÚÔ‡Ó Î·Ù¿ ÔÏ‡ ·fi Ù· ıÂÛÌÔıÂÙËÌ¤Ó· ÂÈı˘-
ÌËÙ¿ ÚfiÙ˘· ÙË˜ ÂÏÏËÓÈÎ‹˜ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜, ·ÏÏ¿ ·¤¯Ô˘Ó ÂÍ·ÈÚÂ-
ÙÈÎ¿ ·fi ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÙ·È ÂÎÙfi˜ ∂ÏÏ¿‰·˜.
∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎ¿ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È fiÙÈ ÛÙÔ ÕÌÛÙÂÚÓÙ·Ì ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Ó 27 Ù.Ì./Î¿ÙÔÈ-
ÎÔ, ÛÙÔ µÂÚÔÏ›ÓÔ 13 Ù.Ì., ÂÓÒ ÛÙÔ §ÔÓ‰›ÓÔ, ÙË ƒÒÌË Î·È ÙÔ ¶·Ú›ÛÈ
9 Ù.Ì. ™ÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ ÙÔ˘ Î·Ù·ÏfiÁÔ˘ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ÌÂ Ú¿ÛÈÓÔ ÛÂ Â˘Úˆ-
·˚Îfi Â›Â‰Ô ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÔÈ fiÏÂÈ˜ ÙˆÓ ™Î·Ó‰ÈÓ·‚ÈÎÒÓ ¯ˆÚÒÓ,
ÙË˜ ∫ÂÓÙÚÈÎ‹˜ ∂˘ÚÒË˜, ÙË˜ πÚÏ·Ó‰›·˜ Î·È ÙË˜ ªÂÁ¿ÏË˜ µÚÂÙ·-
Ó›·˜, ÌÂ ÔÛÔÛÙ¿ Ô˘ Î˘Ì·›ÓÔÓÙ·È ·fi 16% ¤ˆ˜ Î·È 46% ÙˆÓ ·ÛÙÈ-
ÎÒÓ ÂÎÙ¿ÛÂˆÓ Î·È ÂÈÊ¿ÓÂÈÂ˜ Ô˘ Î˘Ì·›ÓÔÓÙ·È ·fi 38 Ù.Ì. ¤ˆ˜
246 Ù.Ì. ·Ó¿ Î¿ÙÔÈÎÔ16.
15. √ Û¯ÂÙÈÎfi˜ ›Ó·Î·˜ Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌÔ˜ ·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰· ÙÔ˘ À¶∂Ãø¢∂ ÛÙË
‰ÈÂ‡ı˘ÓÛË http://www.minenv.gr/4/44/4401/440102/44010201/
g4401020102.html (ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÚfiÛ‚·ÛË: 4 πÔ˘Ó›Ô˘ 2009).
16. Fuller, R.A. & Gaston, K.J., The scaling of green space coverage in European
cities, Biology Letters, The Royal Society, 2009. 063 ➤
http://www. rsbl.royalsocietypublishing.org (27.3.2009)
∞fi ÙÔ 1994 Ô˘ ˘‹ÚÍÂ Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· Â›ÛËÌË Î·Ù·ÁÚ·Ê‹ ÁÈ· ÙËÓ
∞ı‹Ó·, Ù· ÔÛÔÛÙ¿ ·˘Ù¿ ¤¯Ô˘Ó ÌÂÈˆıÂ› Î·ıÒ˜ ÛÙËÓ fiÏË ‰ÂÓ ÚÔ-
ÛÙ¤ıËÎ·Ó ¿ÚÎ·, ·ÏÏ¿ ·ÓÙ›ıÂÙ· ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹ıËÎÂ ¤Ó· ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Ì¤ÚÔ˜
ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ Î·È ·˘Í‹ıËÎÂ Ô ÏËı˘ÛÌfi˜.
Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÙË˜ ·Û¿ÊÂÈ·˜ Ô˘ ÂÈÎÚ·ÙÂ› ÛÂ Û¯¤ÛË
ÌÂ ÙÈ˜ ·Ó·ÏÔÁ›Â˜ Ú·Û›ÓÔ˘ ·ÔÙÂÏÂ› Ë ‰ËÌÔÛÈÂ˘Ì¤ÓË ÙÔ 2008, ·fi
ÙÔÓ ¢‹ÌÔ ∞ıËÓ·›ˆÓ17, ·Ó·ÏÔÁ›· Ú·Û›ÓÔ˘ ·Ó¿ Î¿ÙÔÈÎÔ, Ë ÔÔ›· ·Ó¤Ú-
¯ÂÙ·È ÛÙ· 6,84 Ù.Ì. ·Ó¿ Î¿ÙÔÈÎÔ. ∞˘Ùfi ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ fiÌˆ˜ ‰ÂÓ Ê·›ÓÂ-
Ù·È Ó· ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Â› ÛÙËÓ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfiÙËÙ· ÁÈ· Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‰ËÌÔ-
ÙÈÎ¿ ‰È·ÌÂÚ›ÛÌ·Ù· ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎ¿ ÛËÌÂÈÒÓÂÙ·È fiÙÈ Û‡ÌÊˆ-
Ó· ÌÂ Û¯ÂÙÈÎ‹ ¤ÚÂ˘Ó· Ô˘ ‰ÈÂÓ‹ÚÁËÛÂ ÙÔ ∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ∞ÛÙÈÎÔ‡ ¶ÂÚÈ-
‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÙÔ˘ ∂ª¶ ÙÔ 2009, Ë ·Ó·ÏÔÁ›· ÛÂ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÈÎÔ‡˜ Î·È
ÚÔÛ‚¿ÛÈÌÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ú·Û›ÓÔ˘ Ô˘ Â›Ó·È ‰È·ı¤ÛÈÌÔÈ ÛÙÔ˘˜ Î·ÙÔ›-
ÎÔ˘˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ¿ ˘Ô‚·ıÌÈÛÌ¤ÓÔ˘ 4Ô˘ ¢È·ÌÂÚ›ÛÌ·ÙÔ˜
(™ÂfiÏÈ·-∫ÔÏˆÓfi˜) ·Ó¤Ú¯ÂÙ·È ÛÂ ÂÚ›Ô˘ 1,68 Ù.Ì. ·Ó¿ Î¿ÙÔÈÎÔ.
™·Ê‹˜ Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓË ·¿ÓÙËÛË ÛÙÔ ÂÚÒÙËÌ· «ÔÈÔ Â›Ó·È ÙÔ
‚¤ÏÙÈÛÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ ÛÙËÓ fiÏË;» ‹ «ÔÈ· Â›Ó·È
Ë ‚¤ÏÙÈÛÙË ·Ó·ÏÔÁ›· ·Ó¿ Î¿ÙÔÈÎÔ ÛÂ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Î·È
¯ÒÚÔ˘˜ Ú·Û›ÓÔ˘;» ‰ÂÓ ˘¿Ú¯ÂÈ. √ÔÈÂÛ‰‹ÔÙÂ ÚÔ‰È·ÁÚ·Ê¤˜ Î·È
ÔÛÔÙÈÎ¿ ÚfiÙ˘· ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ‰ÂÓ ÌÔÚÂ› Ó·
¤¯Ô˘Ó ÁÂÓÈÎ‹ ¯Ú‹ÛË. √È ÙÔÈÎÔ› ·Ú¿ÁÔÓÙÂ˜ Â›Ó·È Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi ÛÙÔÈ-
¯Â›Ô ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÈ˜ ÔÈÔÙÈÎ¤˜ Î·È ÔÛÔÙÈÎ¤˜ ··ÈÙ‹ÛÂÈ˜. ∏ ‡·ÚÍË È‰È-
·›ÙÂÚˆÓ Ê˘ÛÈÎÒÓ ‹ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ fiÚˆÓ ÂÓÙfi˜ ‹ Á‡Úˆ ·fi ÙÔÓ ·ÛÙÈ-
Îfi ¯ÒÚÔ, ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙË˜ fiÏË˜, Î·ıÒ˜ Î·È Ù· È‰È·›ÙÂÚ· ÔÏÈÙÈÛÌÈ-
Î¿ ÛÙÔÈ¯Â›· ÁÈ· ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Â›Ó·È ·Ú¿ÌÂÙÚÔÈ
Ô˘ Ú¤ÂÈ ¿ÓÙ· Ó· Û˘Ó˘ÔÏÔÁ›˙ÔÓÙ·È.
➤ 064 17. ¢‹ÌÔ˜ ∞ıËÓ·›ˆÓ http://www.cityofathens.gr/files/Xarta_Prasinou_Final.pdf

(11.6.2009)
¢π∂£¡∂π™ ∫∞π ∂§§∏¡π∫∂™
¶ƒ√¢π∞°ƒ∞º∂™ 2.2
√È ÚÔ‰È·ÁÚ·Ê¤˜ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÈ˜ ÂıÓÈÎ¤˜ ‹ ÙÔÈÎ¤˜ ÓÔ-

ÌÔıÂÛ›Â˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜, ÙÔ Ú¿ÛÈÓÔ Î·È ÙÔ˘˜ ˘·›-
ıÚÈÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ¿ıÏËÛË˜ Î·È ·È¯ÓÈ‰ÈÔ‡ Â›Ó·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÛÂ Â›Â‰Ô
Î·ÙÂ˘ı‡ÓÛÂˆÓ. ŒÙÛÈ, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÙË ªÂÁ¿ÏË µÚÂÙ·Ó›· ‚·ÛÈÎ‹
Î·ÙÂ‡ı˘ÓÛË ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚÊˆÛË ÙˆÓ ÂÈÌ¤ÚÔ˘˜ ÔÏÈÙÈÎÒÓ Â›Ó·È ÔÈ
ÚÔ‰È·ÁÚ·Ê¤˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‰È·ÌÔÚÊˆıÂ› ·fi ÙÔ National Playing
Fields Association, ÙÔ ÔÔ›Ô ÚÔ‚Ï¤ÂÈ 24 Ù.Ì. ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ
·Ó¿ Î¿ÙÔÈÎÔ. ∞˘Ùfi Î·Ù·Ó¤ÌÂÙ·È ÛÂ 16 Ù.Ì. ÁÈ· ˘·›ıÚÈÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜
¿ıÏËÛË˜ Î·È 8 Ù.Ì. ÁÈ· ¯ÒÚÔ˘˜ ·È¯ÓÈ‰ÈÔ‡18. ∂›ÛË˜, ÛÙËÓ √ÏÏ·Ó-
‰›· Â›Ó·È ÎÔÈÓ¿ ·Ô‰ÂÎÙ‹ Ë ÂÈÊ¿ÓÂÈ· 75 Ù.Ì. ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ‹ ËÌÈ‰Ë-
ÌfiÛÈÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘ ·Ó¿ Î·ÙÔÈÎ›·19.
18. Minimum Standards for Open Spaces http://www.scotland.gov.uk/

Publications/2005/07/18104215/42356 (23.3.2009)
19. Environmental Data Compendium http://www.mnp.nl/mnc/i-en-0299.html 065 ➤
(23.3.2009)
™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÓÔÌÔıÂÛ›·20, ÙÔ ÂÈı˘ÌËÙfi Ì¤ÁÂıÔ˜ ÂÏÂ‡-
ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ ·Ó¿ Î¿ÙÔÈÎÔ ÔÚ›˙ÂÙ·È ÛÂ 8 Ù.Ì. ∂Èı˘ÌËÙfi Â›Ó·È ·˘Ùfi
Ó· Î·Ù·Ó¤ÌÂÙ·È ÛÂ ÓËÛ›‰Â˜ Ú·Û›ÓÔ˘, Ï·ÙÂ›Â˜, ·È‰ÈÎ¤˜ ¯·Ú¤˜, ¿ÚÎ·
Î·È ¿ÚÎ· fiÏË˜, Ù· ÔÔ›· Ó· Î·Ù·Ó¤ÌÔÓÙ·È ÌÂ Ù¤ÙÔÈÔÓ ÙÚfiÔ ÛÙÔÓ
·ÛÙÈÎfi ÈÛÙfi, ÒÛÙÂ Ó· Â›Ó·È ¿ÌÂÛ· ÚÔÛ‚¿ÛÈÌ·. √ ÂfiÌÂÓÔ˜ ›Ó·Î·˜
·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ·Ó·Ï˘ÙÈÎ¿ ÙÈ˜ ÂÈı˘ÌËÙ¤˜ ÂÈÊ¿ÓÂÈÂ˜ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯Ò-
ÚˆÓ ·Ó¿ Î¿ÙÔÈÎÔ Î·È ÙÔ ‚ÈÒÛÈÌÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ.
ŒÓ· ·‰‡Ó·ÙÔ ÛËÌÂ›Ô ÙÔ˘ ÈÛ¯‡ÔÓÙÔ˜ ıÂÛÌÈÎÔ‡ Ï·ÈÛ›Ô˘ Â›Ó·È fiÙÈ Ù·
ÌÂÁ¤ıË ·˘Ù¿ Â›Ó·È ÂÈı˘ÌËÙ¿ Î·È fi¯È ˘Ô¯ÚÂˆÙÈÎ¿, ÌÂ ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·
ÙfiÛÔ ÔÈ ˘ÊÈÛÙ¿ÌÂÓÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ fiÛÔ Î·È ÔÈ Ó¤Â˜ ÂÂÎÙ¿-
ÛÂÈ˜ Ó· ˘ÛÙÂÚÔ‡Ó ÛËÌ·ÓÙÈÎ¿ ˆ˜ ÚÔ˜ ·˘Ù¿.
∆¤ÏÔ˜, Ú¤ÂÈ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÔ˘ÌÂ fiÙÈ ·ÎfiÌ· Î·È Ë ·˘ÛÙËÚ‹ ÂÊ·ÚÌÔ-
Á‹ ÙˆÓ ÚÔÙ‡ˆÓ ·˘ÙÒÓ ‰ÂÓ ı· ‹Ù·Ó ÈÎ·Ó‹ Û˘Óı‹ÎË ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈ-
Ô˘ÚÁ›· ÙÔ˘ ‚¤ÏÙÈÛÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜. √ ·Ú¿ÁÔÓÙ·˜ ÙË˜
ÔÈfiÙËÙ·˜ Â›Ó·È Î·ıÔÚÈÛÙÈÎ‹˜ ÛËÌ·Û›·˜ ÁÈ· ÙË Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙÔ˘ ÔÏÂ-
Ô‰ÔÌÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘. ªÔÚÂ›, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÛÂ Ì›· fiÏË Ó· ¤¯Ô˘-
ÌÂ Ï›ÁÔ˘˜, ÌÈÎÚÔ‡˜ ·ÏÏ¿ ÔÈÔÙÈÎÔ‡˜ ¯ÒÚÔ˘˜, ÂÓÒ ÛÂ Ì›· ¿ÏÏË ÔÏ-
ÏÔ‡˜, ÌÂÁ¿ÏÔ˘˜, ·ÏÏ¿ ·ÊÈÏfiÍÂÓÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜. ∞˘Ùfi ‚¤‚·È· ‰ÂÓ ÛË-
Ì·›ÓÂÈ fiÙÈ Ë ÔÛÔÙÈÎ‹ ‰È¿ÛÙ·ÛË ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÌÂÁ¿ÏË ÛËÌ·Û›·, ·ÏÏ¿ fiÙÈ
Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Ó‰˘¿˙ÂÙ·È ÌÂ Î·Ù¿ÏÏËÏÔ Û¯Â‰È·ÛÌfi Î·È ÔÚı‹ ‰È·¯Â›-
ÚÈÛË ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ.
20. º∂∫ 285/5.3.2004 «ŒÁÎÚÈÛË ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ ÛÙ·ıÂÚfiÙ˘ˆÓ (standards) Î·È

·ÓÒÙ·Ù· fiÚÈ· ˘ÎÓÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÎfiÓËÛË ÙˆÓ ÁÂÓÈ-
➤ 066 ÎÒÓ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ Û¯Â‰›ˆÓ, ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ ¯ˆÚÈÎ‹˜ Î·È ÔÈÎÈÛÙÈÎ‹˜ ÔÚÁ¿Óˆ-
ÛË˜ «·ÓÔÈÎÙ‹˜ fiÏË˜» Î·È ÙˆÓ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ ÌÂÏÂÙÒÓ»
¶ÚÔ‰È·ÁÚ·Ê¤˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÛÙËÓ fiÏË (º∂∫ 285/5.3.2004)
∂¶πº∞¡∂π∞ ∞¡∞ ∞∫∆I¡∞

∫∞∆√π∫√ µπø™πª√
∂•À¶∏ƒE-
™∏ª∞™I∞ - ƒO§√™ (Ì2/Î¿ÙÔÈÎÔ) ªE°∂£√™
∆∏™∏™
¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹ (Ì2)
¶fiÏË (Ì)
ÂÓfiÙËÙ·
¡ËÛ›‰Â˜ √ÚıÔÏÔÁÈÎ‹ ÔÚÈÛÙÈÎÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Û¯Â‰È·ÛÌÔ‡ 0,25 800 100-1.000

Ú·Û›ÓÔ˘ Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· «·ÓÔÈÁÌ¿ÙˆÓ» ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ÈÛÙfi
¶Ï·ÙÂ›Â˜ ∫˘Ú›ˆ˜ ¯ÒÚÔÈ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ Â·Ê‹˜ Î·È ·Ó·„˘¯‹˜ 0,50 800 1.000-5.000
¶·È‰ÈÎ¤˜ 0,25
¯·Ú¤˜ 100-1.000
¶¿ÚÎÔ ∂ÎÙfi˜ ·fi Ú¿ÛÈÓÔ ÌÔÚÂ› Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ

‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ ÂÓÂÚÁËÙÈÎ‹˜ ·Ó·„˘¯‹˜ 1,5 1.500 5.000-15.000
¶¿ÚÎÔ º˘ÛÈÎ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ˆ˜ «Ê˘Á¤˜»

fiÏË˜ ·fi ÙÔ ·ÛÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ 5,5 ¶fiÏË˜ >15.000
™Y¡√§√ 8,0
067 ➤
ΛΟΝ∆ΙΝΟ: ΣΥΣΤΗΜΑ ΙΕΡΑΡΧΗΣΗΣ ΤΩΝ
ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΧΩΡΩΝ
Το Σχέδιο του Λονδίνου έχει εισαγάγει ένα σύστηµα

ιεράρχησης των δηµόσιων ελεύθερων χώρων. Αναγνω-
ρίζει κατηγορίες ελεύθερων χώρων µε βάση τη χρήση και
τα φυσικά χαρακτηριστικά τους, το µέγεθός τους και την
ακτίνα εξυπηρέτησης των περιοχών κατοικίας, τα οποία
κωδικοποιούνται στον παρακάτω πίνακα. Οι προδιαγρα-
φές αυτές ενσωµατώνονται στον πολεοδοµικό σχεδιασµό
και στη χάραξη στρατηγικής για τους ελεύθερους χώρους.
πÂÚ¿Ú¯ËÛË ÛÙÔ˘˜ ‰ËÌfiÛÈÔ˘˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜

¯ÒÚÔ˘˜ ÙÔ˘ §ÔÓ‰›ÓÔ˘
∞ÎÙ›Ó· ÂÍ˘Ë-
∫·ÙËÁÔÚ›· ŒÎÙ·ÛË (Ì 2 )
Ú¤ÙËÛË˜ (¯ÏÌ)
¶ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Î¿ 8 >4.000.000
ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎ¿ 3.2 600.000-4.000.000
¢È·ÌÂÚÈÛÌ·ÙÈÎ¿ 1.2 200.000-600.000
∆ÔÈÎ¿ ¿ÚÎ· 0,4 20.000-200.000
ªÈÎÚ¿ ÙÔÈÎ¿ ¿ÚÎ· 0,4 4.000-20.000
¶ÔÏ‡ ÌÈÎÚ¿ ¿ÚÎ· 0,4 <4.000
°Ú·ÌÌÈÎÔ› ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ŸÔ˘ ˘¿Ú¯ÂÈ ¢È¿ÊÔÚ· ÌÂÁ¤ıË
¯ÒÚÔÈ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ·
¶ËÁ‹: Open Space Strategies. Best Practice Guidance, Draft,

Mayor of London & CABE Space, Greater London Authority,
September 2008.
http://www.london.gov.uk/mayor/strategies/sds/open_spa
ce/oss-draft-sept08.pdf (20.8.2009).
➤ 068
ΤΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΑΡΚΟ ΓΟΥ∆Ι-ΙΛΙΣΟΣ
Ο σχεδιασµός του πάρκου στο Γουδί21 ανατέθηκε από

τον Οργανισµό Ρυθµιστικού Σχεδίου Αθήνας στο ΕΜΠ
το 1997. Στόχος ήταν η δηµιουργία ενός µητροπολιτικού
χώρου πρασίνου ενταγµένου στο δίκτυο χώρων πρασί-
νου και πολιτισµού του Λεκανοπεδίου. Το πάρκο σχε-
διάστηκε από µία διεπιστηµονική οµάδα και η έρευνα
προσανατολίστηκε στη διατύπωση µίας ρεαλιστικής πρό-
τασης για:
• Τη δηµιουργία ενός ενιαίου χώρου υψηλής οικολογικής
ποιότητας.
• Τη βελτίωση του πολεοδοµικού περιβάλλοντος της ευ-
ρύτερης περιοχής και την οµαλή συνύπαρξη µε τις
γειτονικές περιοχές κατοικίας.
• Τη συνεισφορά στην περιβαλλοντική αναβάθµιση της
Αθήνας.
Η περιοχή του πάρκου καταλαµβάνει έκταση 4.500 στρεµ-
µάτων µε κεντρικό πυρήνα 1.400 στρέµµατα περίπου.
Καλύπτει τις περιοχές της πρώην Στρατιωτικής Πόλης
Γουδί, των νοσοκοµείων Παίδων, Σωτηρίας, των στρατιω-
τικών νοσοκοµείων, της Πολυτεχνειούπολης Ζωγράφου,
των αθλητικών κέντρων και των χώρων πρασίνου των ∆ή-
µων Αθηναίων και Ζωγράφου. Στο εσωτερικό του βρίσκο-
νται το πευκόδασος του νοσοκοµείου Σωτηρία και η κα-
τάφυτη κοίτη του Ιλισού.
Το ερευνητικό πρόγραµµα προσδιόρισε την ταυτότητα
του πάρκου βασιζόµενο στα έντονα ιστορικά στοιχεία
του χώρου, στους µεγάλους χώρους πρασίνου που οδη-
γούν στον Υµηττό και στην παρουσία του ποταµού Ιλι-
069 ➤
σού. Έτσι πρότεινε έναν υψηλής οικολογικής ποιότητας
χώρο µε περιορισµένες χρήσεις πολιτισµού και αθλητι-
σµού, στεγασµένες στα διατηρητέα στρατιωτικά κτίρια
του κεντρικού πυρήνα. Συγκεκριµένα στα 30.000 περί-
που τ.µ. των ιστορικών κτιρίων προτάθηκε να χωροθε-
τηθούν χώροι πολιτισµού και βιβλιοθήκη οπτικοακουστι-
κών µέσων, µουσείο στρατιωτικής ιστορίας και τεχνολο-
γίας, κέντρο για τις καλές τέχνες, κέντρα περιβαλλοντι-
κής ευαισθητοποίησης για τον Ιλισό και περιβαλλοντικής
εκπαίδευσης, συναυλιακοί και εκθεσιακοί χώροι, κέντρα
αρχείων, αθλητικά πάρκα, εκπαιδευτικοί κήποι και φυτώ-
ρια κ.ά. Στον κεντρικό πυρήνα του Πάρκου, που αποδί-
δεται στη δηµόσια χρήση, έχει σχεδιαστεί ένα σύστηµα
πεζοδρόµων, πλατειών, υπαίθριων χώρων και πορειών
που οργανώνει το χώρο. Προτάθηκε η αναβάθµιση του
συνόλου της βλάστησης της κοίτης του Ιλισού, οι εκτε-
ταµένες δενδροφυτεύσεις σε όλη την έκταση και η απα-
γόρευση της περαιτέρω δόµησης (Παράρτηµα - Εικόνα 1).
Η ερευνητική οµάδα προχώρησε επίσης στη διερεύνηση
του θεσµικού-ιδιοκτησιακού πλαισίου και τη διατύπω-
ση προτάσεων για τη λειτουργία ενιαίου φορέα διαχεί-
ρισης όπως και στην ανάλυση των χρονικών και οικο-
νοµικών στοιχείων για την υλοποίηση του έργου. Τελευ-
ταίο στάδιο του προγράµµατος υπήρξε η σύνταξη του
σχεδίου νόµου που θα θεσµοθετούσε το πάρκο.
Κατά τη διάρκεια του σχεδιασµού ακολουθήθηκε µία
µακρά διαδικασία διαβούλευσης µε τους πολίτες µε ανοι-
κτές συνελεύσεις και οµάδες εργασίας, όπως και µε τους
κρατικούς και αυτοδιοικητικούς φορείς.
Με την ολοκλήρωση της µελέτης, όλος ο φάκελος έµεινε
ανενεργός στο ΥΠΕΧΩ∆Ε για δέκα χρόνια. Οι εµπλεκό-
➤ 070
µενοι κρατικοί φορείς αντί να δροµολογήσουν το έργο,
έκαναν ακριβώς το αντίθετο. Άρχισαν να αποσπούν τµή-
µατα και να οικοδοµούν νέα κτίρια. Έτσι στο Γουδί προ-
στέθηκαν ολυµπιακά κτίρια στον πυρήνα του πρασίνου
τα οποία στη συνέχεια µετατράπηκαν σε ιδιωτικούς χώ-
ρους, νοσοκοµειακά και πανεπιστηµιακά κτίρια, χώρους
στάθµευσης οχηµάτων κ.ά.
Παράλληλα µε αυτήν την εξέλιξη, ένα σηµαντικό κίνηµα
κατοίκων των Αµπελοκήπων και του Ζωγράφου ξεκί-
νησε µία µεγάλη εκστρατεία για τη διάσωση του χώρου
και τη δηµιουργία του πάρκου. Αυτή η εκστρατεία συνε-
χίζεται και σήµερα. Στους ∆ήµους Αθηναίων και Ζωγρά-
φου, όπως και στη Νοµαρχιακή Αυτοδιοίκηση, οι πιέσεις
των κινήσεων πολιτών για τη θεσµοθέτηση και ουσια-
στική κατοχύρωση του πάρκου είναι οργανωµένες και
διαρκείς. Η περίπτωση του πάρκου στο Γουδί αποτελεί
µία κραυγαλέα απόδειξη της έλλειψης ενδιαφέροντος
από την πλευρά της πολιτείας για δηµιουργία χώρων πρα-
σίνου. Ένας πλήρως σχεδιασµένος χώρος πρασίνου, σε
µία εξ’ ολοκλήρου δηµόσια έκταση δεν κατασκευάζεται.
21. ∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ∞ÛÙÈÎÔ‡ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ∂ª¶ (1999), ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi ¶¿ÚÎÔ

°Ô˘‰›-πÏÈÛfi˜, ÂÚÂ˘ÓËÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ∞ı‹Ó·: ∆ÔÌ¤·˜ ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌ›·˜ Î·È ÃˆÚÔ- 071 ➤
Ù·Í›·˜ ∂ª¶ Î·È √ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ƒ˘ıÌÈÛÙÈÎÔ‡ ™¯Â‰›Ô˘ ∞ı‹Ó·˜-À¶∂Ãø¢∂, ∞ı‹Ó·
3
¢ÈÂÎ‰›ÎËÛË
ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ
¯ÒÚˆÓ Î·È
¯ÒÚˆÓ
Ú·Û›ÓÔ˘
3.1 ¶ø™ À¶∂ƒ∞™¶π∑√ª∞™∆∂ ∆√À™ ∂§∂À-
£∂ƒ√À™ Ãøƒ√À™ ∫∞π ∆√ ¶ƒ∞™π¡√;
¶ÔÏÏ¤˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ fiÏÂÈ˜ ˘ÔÊ¤ÚÔ˘Ó ·fi ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë ÂÏÂ‡ıÂ-

ÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ. ∏ ·ÓÂ¿ÚÎÂÈ· ÛÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ˘ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ Û¯Â-
‰È·ÛÌÔ‡, Ë ¿ÚÓËÛË ÙË˜ ÔÏÈÙÂ›·˜ Ó· ‰È·ı¤ÛÂÈ ¯Ú‹Ì·Ù· ÁÈ· ··Ï-
ÏÔÙÚÈÒÛÂÈ˜ Î·È ·ÁÔÚ¤˜ ÔÈÎÔ¤‰ˆÓ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ
Ú¿ÛÈÓÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜, Ë Û˘ÛÙËÌ·ÙÈÎ‹ Î·È ·ÓÂÍ¤ÏÂÁÎÙË Î·Ù·¿ÙËÛË
ÙË˜ ‰ËÌfiÛÈ·˜ ÁË˜, Â›Ó·È ÌÂÚÈÎ¤˜ ·fi ÙÈ˜ ·ÈÙ›Â˜ Ô˘ ÚÔÎ·ÏÔ‡Ó ·˘Ù‹Ó
ÙËÓ ˘ÛÙ¤ÚËÛË ÛÂ Ú¿ÛÈÓÔ.
∆· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÂÈ‰ÂÈÓÒıËÎÂ ÌÂ ÙËÓ ÔÈÎÔ‰fiÌË-
ÛË ÌÂÁ¿ÏˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ ·fi ‰ËÌfiÛÈÔ˘˜ ÊÔÚÂ›˜ Î·È È‰ÈÒÙÂ˜.
ÃÈÏÈ¿‰Â˜ ÛÙÚ¤ÌÌ·Ù· ÁË˜ Ù· ÔÔ›· Â›¯·Ó ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛıÂ› ˆ˜ ¯ÒÚÔÈ
Ú·Û›ÓÔ˘ ÎÙ›ÛÙËÎ·Ó Ì¤Û· ·fi ¿Ù˘Â˜ Î·È ·‰È·Ê·ÓÂ›˜ ‰È·‰ÈÎ·Û›Â˜.
∆Ô Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ‰ÈÔÁÎÒıËÎÂ Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ÚÔÂÙÔÈÌ·Û›·˜ ÙˆÓ
√Ï˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ ÙÔ˘ 2004. ™Â ˘¿Ú¯ÔÓÙ· ¿ÚÎ· ‹ ÛÂ ÂÎÙ¿-
ÛÂÈ˜ fiÔ˘ ÚÔ‚Ï¤ÂÙ·È Ó· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁËıÔ‡Ó ¿ÚÎ·, fiˆ˜ ÙÔ ™ÂÏÂ-
›ÙÛ·ÚÈ ÛÙË ¡›Î·È·, ÙÔ ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi ¶¿ÚÎÔ °Ô˘‰›-πÏÈÛfi˜, ÙÔ ∞ÙÙÈ-
Îfi ÕÏÛÔ˜ ÛÙÔ °·Ï¿ÙÛÈ, ÙÔ ÚÒËÓ ·ÂÚÔ‰ÚfiÌÈÔ ÛÙÔ ∂ÏÏËÓÈÎfi Î·È Ë
·ÎÙ‹ ÙÔ˘ º·ÏËÚÈÎÔ‡ ŸÚÌÔ˘, Î·Ù·ÛÎÂ˘¿ÛÙËÎ·Ó ÌÂÁ¿Ï· ÛÙ¿‰È· Î·È
ÎÙÈÚÈ·Î¤˜ ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜. ¶ÔÏÏ¿ ·fi ·˘Ù¿ ¯·Ú·ÎÙËÚ›ÛÙËÎ·Ó ÛÙËÓ
·Ú¯‹ Ï˘fiÌÂÓ·, ÌÂÙ¿ ÌfiÓÈÌ· Î·È ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ¿ÏÏ·Í·Ó ¯Ú‹ÛË ÁÈ·
➤ 074 Ó· Á›ÓÔ˘Ó ÛÙÈ˜ ÈÔ ÔÏÏ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÎÙ›ÚÈ· ÂÌÔÚÈÎÒÓ ‹ „˘¯·-
ÁˆÁÈÎÒÓ ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÙ‹ÙˆÓ. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ÌÂ ÙÈ˜ ÎÚ·ÙÈÎ¤˜ ·ÚÂÌ‚¿-
ÛÂÈ˜, È‰ÈÒÙÂ˜ ÂÈ¯Â›ÚËÛ·Ó Ó· ÔÈÎÔ‰ÔÌ‹ÛÔ˘Ó ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÂ˜
ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌ¤ÓÂ˜ ˆ˜ ¯ÒÚÔÈ Ú·Û›ÓÔ˘ ÛÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿, ÙÔ
ª·ÚÔ‡ÛÈ Î·È ÙÔ Î¤ÓÙÚÔ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜, ÂÓÒ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·
‰ÂÓ ÏÂ›Ô˘Ó Î·È ·fi ÙÈ˜ ˘fiÏÔÈÂ˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ ÌÂÁ·ÏÔ˘fiÏÂÈ˜,
fiˆ˜ Ë £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË, Ë ¶¿ÙÚ· (.¯. ¿ÏÛÔ˜ ∞Á. ∞ÏÂÍ›Ô˘) Î·È ÙÔ
∏Ú¿ÎÏÂÈÔ ∫Ú‹ÙË˜.
ΤΡΑΠΕΖΟΚΑΘΙΣΜΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΣ

ΧΩΡΟΥΣ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ
Η κατάληψη των ελεύθερων χώρων από ιδιωτικές χρή-

σεις αναψυχής τείνει να γίνει καθεστώς σε πολλές πόλεις.
Όχι µόνο τραπεζοκαθίσµατα, αλλά κλειστά στέγαστρα,
πολυτελή δάπεδα και ποικίλες µόνιµες ή ηµιµόνιµες εγκα-
ταστάσεις καταστηµάτων αναψυχής (µπαρ, καφέ, εστια-
τόρια) καταλαµβάνουν τις πλατείες, τους πεζόδροµους,
τα µικρά πάρκα και τις ακτές, µειώνοντας τον ελεύθερο
χώρο και αποκλείοντας τους περιπατητές.
Πρόσφατη έρευνα του Εργαστηρίου Αστικού Περιβάλ-
λοντος του ΕΜΠ (2008-09), µε περιοχή µελέτης το ∆ήµο
Πειραιά αποκάλυψε ότι 259 καταστήµατα καταλαµβά-
νουν εκτάσεις σε δηµόσιους ελεύθερους χώρους της πό-
λης. Εξ’ αυτών, το 74% έχει κατασκευές που απαγορεύ-
ονται ρητά από τη νοµοθεσία (Παράρτηµα - Εικόνα 2). Οι
αυθαίρετες αυτές εγκαταστάσεις αντιστοιχούν σε 8.000
περίπου θέσεις πελατών. Στην ακτή της Πειραϊκής, στον
ελεύθερο αρχαιολογικό χώρο του Κονώνειου τείχους, το
2005, µετά από πολύχρονες δικαστικές διαδικασίες και
κινητοποιήσεις των κατοίκων και της αρχαιολογικής υπη-
ρεσίας, αποξηλώθηκαν µόλις οκτώ από αυτά τα αυθαί-
ρετα στέγαστρα.
075 ➤
3.2 ¶√π∞ µ∏ª∞∆∞ ∞∫√§√À£√Àª∂
°π∞ ¡∞ ¶ƒ√™∆∞∆∂À™√Àª∂ ∫∞π ¡∞
¢π∂∫¢π∫∏™√Àª∂ ∆∏¡ ∫∞∆√ÃÀƒø™∏
∂¡√™ ∂§∂À£∂ƒ√À Ãøƒ√À;
∏ ÂÌÂÈÚ›· ·fi ÙÈ˜ ‰Ú¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÔÏÈÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ÂÚÈ‚·Ï-
ÏÔÓÙÈÎÒÓ ª∫√ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó fiÙÈ ·ÎfiÌË Î·È ÛÙÈ˜ ÈÔ ·ÎÚ·›Â˜ ÂÚÈÙÒ-
ÛÂÈ˜ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ·ÔÙÚ·Ô‡Ó ‚›·ÈÂ˜ ÚÔ˜ ÙÔ Ê˘ÛÈÎfi Î·È ·ÛÙÈ-
Îfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÂÂÌ‚¿ÛÂÈ˜. ∏ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË, ›Ûˆ˜, Ù¤ÙÔÈ· ÂÈÙ˘¯›·
‹Ù·Ó Ë ·ÔÙÚÔ‹, ÙËÓ ¿ÓÔÈÍË ÙÔ˘ 2007, ÙË˜ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎ‹˜ ·Ó·ıÂ-
ÒÚËÛË˜ ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘ 24 ÁÈ· ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ.
ª¤Û· ·fi ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›· Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì¤Û· ·fi ÙËÓ ÂÌÂÈÚ›·
ÙˆÓ ÙÔÈÎÒÓ ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÂˆÓ, Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Ë ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ‰˘Ó·Ù‹ Û˘-
ÛÂ›ÚˆÛË ÔÏÈÙÒÓ Î·È ÊÔÚ¤ˆÓ Ô˘ Ï·ÈÛÈÒÓÂÈ ÙË ‰ÈÂÎ‰›ÎËÛË ÙËÓ
Î·ıÈÛÙ¿ ÈÔ ÈÛ¯˘Ú‹. ∆Ô ›‰ÈÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi Â›Ó·È Ë ‰ÈÂÎ‰›ÎËÛË Ó· ·ÏÒ-
ÓÂÙ·È ÙfiÛÔ Ì¤Û· ÛÙÔ˘˜ ıÂÛÌÔ‡˜, fiÛÔ Î·È ¤Íˆ ·fi ·˘ÙÔ‡˜. ∞ÚÎÂÙ¤˜
ÊÔÚ¤˜ Ë ÔÏ˘Â›Â‰Ë ÎÈÓËÙÔÔ›ËÛË Ì¤Ûˆ ÙË˜ ıÂÛÌÈÎ‹˜ Ô‰Ô‡ ÌÂ
➤ 076 ÚÔÛÊ˘Á¤˜, ·ÚÂÌ‚¿ÛÂÈ˜, ‰È·Ì·ÚÙ˘Ú›Â˜ ÛÙÈ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ¤˜ ‚·ıÌ›-
‰Â˜ ÙË˜ ‰ËÌÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È ÙˆÓ ÂÍÔ˘ÛÈÒÓ ¤ÊÂÚÂ ıÂÙÈÎfi ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ·.
™∆∏¡ ∆√¶π∫∏ ∞À∆√¢π√π∫∏™∏
3.2.1
√È ‚·ıÌ›‰Â˜ ·˘Ù¤˜ ÛÙÔ Â›Â‰Ô ÙË˜ ÙÔÈÎ‹˜ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË˜ Â›Ó·È:
¢È·ÌÂÚÈÛÌ·ÙÈÎfi ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ
Œ¯ÂÈ ÁÓˆÌÔ‰ÔÙÈÎfi Î·È fi¯È ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ. ŸÌˆ˜ ÂÂÈ‰‹ Ù· Ì¤ÏË
ÙÔ˘ Â›Ó·È «¿ÓıÚˆÔÈ ÙË˜ ‰ÈÏ·Ó‹˜ fiÚÙ·˜», ‰‡ÛÎÔÏ· ı· Û˘Ó·ÈÓ¤-
ÛÂÈ ÛÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÂÓfi˜ Ú¿ÛÈÓÔ˘ ¯ÒÚÔ˘. ŒÓ· „‹ÊÈÛÌ· ÙÔ˘ ¢È·ÌÂ-
ÚÈÛÌ·ÙÈÎÔ‡ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ «Ù·Ú¿˙ÂÈ Ù· ÓÂÚ¿» ÛÙÈ˜ ·ÓÒÙÂÚÂ˜ ‚·ıÌ›‰Â˜.
¢ËÌÔÙÈÎfi ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ
Œ¯ÂÈ ÙËÓ ·fiÏ˘ÙË Â˘ı‡ÓË ÁÈ· ÙÈ˜ Î·Ù··Ù‹ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯Ò-
ÚˆÓ Î·È ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ¤ÁÎÚÈÛ‹ ÙÔ˘ ‰ÂÓ ÌÔÚÂ› Ó· ˘¿ÚÍÂÈ ·ÏÏ·Á‹ ¯Ú‹-
ÛË˜ ÂÓfi˜ Ú¿ÛÈÓÔ˘ ¯ÒÚÔ˘. ∂›Ó·È Â›ÛË˜ ÙÔ ÚÒÙÔ fiÚÁ·ÓÔ Ô˘ ·Ô-
Ê·Û›˙ÂÈ ÁÈ· Ì›· ··ÏÏÔÙÚ›ˆÛË.
¡ÔÌ·Ú¯È·Îfi ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ
Œ¯ÂÈ ÁÓˆÌÔ‰ÔÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙÈ˜ ÂÁÎÚ›ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ªÂÏÂÙÒÓ ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔ-
ÓÙÈÎÒÓ ∂ÈÙÒÛÂˆÓ Ô˘ Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÂ˜ ÁÈ· Î¿ıÂ ÌÂÁ¿ÏÔ ¤ÚÁÔ.
∏ ·ÚÓËÙÈÎ‹ ‹ ıÂÙÈÎ‹ ÁÓÒÌË ÙÔ˘ ÁÈ· ¤Ó· ¤ÚÁÔ ÌÔÚÂ› Ó· ÌË ÏËÊıÂ›
˘fi„Ë ·fi ÙÔ À¶∂Ãø¢∂, ·ÏÏ¿ ÌÂÙÚ¿ÂÈ È‰È·›ÙÂÚ· ÛÂ ÂÚ›ÙˆÛË
ÚÔÛÊ˘Á‹˜ ÛÙË ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË.
¶ÂÚÈÊ¤ÚÂÈ·
∆¤ÏÔ˜, ÛÙÈ˜ ¶ÂÚÈÊ¤ÚÂÈÂ˜ Î·È Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó· Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ °ÂÓÈÎÔ‡ °Ú·Ì-
Ì·Ù¤· ÙË˜ ¶ÂÚÈÊ¤ÚÂÈ·˜ Î·È ÙË˜ «∂ÈÙÚÔ‹˜ ÙÔ˘ ÕÚıÚÔ˘ 7» ˘¿Ú-
¯ÂÈ Ë ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÚÔÛÊ˘Á‹˜ Î·Ù¿ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ÙˆÓ √∆∞. ™·ÓÈfiÙ·-
Ù· fiÌˆ˜ ÔÈ ÂÚÈÊÂÚÂÈ·Î¤˜ ÂÈÙÚÔ¤˜ ‰ÈÎ·ÈÒÓÔ˘Ó ÙÈ˜ ÚÔÛÊ˘Á¤˜ Ô-
ÏÈÙÒÓ. ™˘Ó‹ıˆ˜ ÙÈ˜ ·ÔÚÚ›ÙÔ˘Ó «ÁÈ· Ù˘ÈÎÔ‡˜ ÏfiÁÔ˘˜».
077 ➤
3.2.2 ™∆∞ À¶√Àƒ°∂π∞
°È· ÙÔ˘˜ Ú¿ÛÈÓÔ˘˜ Î·È ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜, ‰‡Ô ˘Ô˘Ú-
ÁÂ›· Î·È ÔÈ ˘ËÚÂÛ›Â˜ ÙÔ˘˜ ¤¯Ô˘Ó ÙÔÓ Î‡ÚÈÔ ÏfiÁÔ.
ñ ∆Ô ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÃˆÚÔÙ·Í›·˜ Î·È ¢ËÌÔÛ›ˆÓ ŒÚÁˆÓ
(À¶∂Ãø¢∂) ÌÂ ÙÈ˜ ÎÂÓÙÚÈÎ¤˜ ÙÔ˘ ˘ËÚÂÛ›Â˜ Î·È Ù· ÙÔÈÎ¿ ÔÏÂÔ-
‰ÔÌÈÎ¿ ÁÚ·ÊÂ›·. ÀËÚÂÛ›Â˜ ÌÂ ÎÔÌ‚ÈÎfi ÚfiÏÔ Â›Ó·È Ë ∂À¶∂ ÁÈ· ÙËÓ
¤ÁÎÚÈÛË ‹ fi¯È Ì›·˜ ªÂÏ¤ÙË˜ ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÒÓ ∂ÈÙÒÛÂˆÓ, Ë ¢√∫∫
ÁÈ· ÙËÓ ÂÔÙÂ›· ÙˆÓ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ ÁÚ·ÊÂ›ˆÓ Î·È ÙËÓ ÂÚÌËÓÂ›·
ÙË˜ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹˜ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ Î·È Ë ∂È‰ÈÎ‹ ÀËÚÂÛ›· ∂ÈıÂˆÚË-
ÙÒÓ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜.
ñ ∆· ¢·Û·Ú¯Â›· Ù· ÔÔ›· ˘¿ÁÔÓÙ·È ÛÙÈ˜ Î·Ù¿ ÙfiÔ˘˜ ¶ÂÚÈÊ¤ÚÂÈÂ˜
Î·È ÛÙÔ ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ∞ÁÚÔÙÈÎ‹˜ ∞Ó¿Ù˘ÍË˜ & ∆ÚÔÊ›ÌˆÓ (ÁÈ· ÙÔ˘˜ Â-
ÚÈ·ÛÙÈÎÔ‡˜ ÔÚÂÈÓÔ‡˜ fiÁÎÔ˘˜ Î·È Ù· ÂÚÈ·ÛÙÈÎ¿ ‰¿ÛË) ÌÂ ÙÈ˜ ÎÂÓÙÚÈ-
Î¤˜ ÙÔ˘˜ ˘ËÚÂÛ›Â˜ Î·È ÙÈ˜ ÙÔÈÎ¤˜ ‰ÈÂ˘ı‡ÓÛÂÈ˜.
™Â ·ÚÎÂÙ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÂÌÏ¤ÎÔÓÙ·È ·ÎfiÌË:

ñ ∆Ô ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡ (ÁÈ· ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ô˘ ÂÚÈ-
Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ó ‹ ÁÂÈÙÓÈ¿˙Ô˘Ó ÌÂ ÚÔ˚ÛÙÔÚÈÎ¿, ÎÏ·ÛÈÎ¿, ÚˆÌ·˚Î¿, ‚˘-
˙·ÓÙÈÓ¿, ÓÂÒÙÂÚ· Î·È Û‡Á¯ÚÔÓ· ÌÓËÌÂ›· ‹ ÌÔ˘ÛÂ›·). ∂ÎÙfi˜ ·fi ÙÈ˜
ÎÂÓÙÚÈÎ¤˜ ‰ÈÂ˘ı‡ÓÛÂÈ˜, ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË, ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÏfiÁÔ
¤¯Ô˘Ó ÔÈ ÙÔÈÎ¤˜ ‰ÈÂ˘ı‡ÓÛÂÈ˜ ÌÓËÌÂ›ˆÓ, Ù· ÙÔÈÎ¿ Û˘Ì‚Ô‡ÏÈ· ·Ú¯·È-
ÔÙ‹ÙˆÓ Î·È Ù· ‰‡Ô ÎÂÓÙÚÈÎ¿ Û˘Ì‚Ô‡ÏÈ·: ÙÔ ∫ÂÓÙÚÈÎfi ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ
∞Ú¯·ÈÔÙ‹ÙˆÓ (∫∞™) Î·È ÙÔ ∫ÂÓÙÚÈÎfi ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ¡ÂˆÙ¤ÚˆÓ ªÓË-
ÌÂ›ˆÓ (∫™¡ª).
ñ ∆Ô ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô √ÈÎÔÓÔÌ›·˜ Î·È √ÈÎÔÓÔÌÈÎÒÓ Î·È Ë ∫ÙËÌ·ÙÈÎ‹ ∂Ù·È-
ÚÂ›· ¢ËÌÔÛ›Ô˘ (∫∂¢), ÛÙÈ˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ·ÈÁÈ·ÏÔ‡ Î·È ÙˆÓ ‰ËÌÔ-
Û›ˆÓ ÎÙËÌ¿ÙˆÓ.
ñ ∆Ô ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ∂ÌÔÚÈÎ‹˜ ¡·˘ÙÈÏ›·˜, ∞ÈÁ·›Ô˘ Î·È ¡ËÛÈˆÙÈÎ‹˜
¶ÔÏÈÙÈÎ‹˜, ÛÙÈ˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ·ÈÁÈ·ÏÔ‡ Î·È ÙˆÓ ÏÈÌ·ÓÈÒÓ, Ë °ÂÓÈ-
Î‹ °Ú·ÌÌ·ÙÂ›· §ÈÌ¤ÓˆÓ Î·È §ÈÌÂÓÈÎ‹˜ ¶ÔÏÈÙÈÎ‹˜ Î·È Ù· ÙÔÈÎ¿ §ÈÌÂ-
➤ 078
Ó·Ú¯Â›· ÛÙÈ˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÏÈÌ·ÓÈÒÓ.
™∆∏ ¢π∫∞π√™À¡∏
3.2.3
™Â ÔÏÏ¤˜ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÚÔ¿ÛÈÛË˜ ¯ÒÚˆÓ Ú·Û›ÓÔ˘, Ë ÚÔÛÊ˘-
Á‹ ÛÙË ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË ·ÔÙÂÏÂ› ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ô‰fi. ™ÙË ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË ‰È-
Î·ÈÔ‡Ù·È Ó· ÚÔÛÊ‡ÁÂÈ ÔÔÈÔÛ‰‹ÔÙÂ ÔÏ›ÙË˜ ¤¯ÂÈ «¤ÓÓÔÌÔ Û˘Ì-
Ê¤ÚÔÓ». °È· Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ‰ÈÎ·ÛÙ‹ÚÈ· ·˘Ùfi ÛËÌ·›ÓÂÈ fiÙÈ Ô ÂÓ¿ÁˆÓ
Ú¤ÂÈ Ó· Î·ÙÔÈÎÂ› ‹ Ó· ÂÚÁ¿˙ÂÙ·È ÔÏ‡ ÎÔÓÙ¿ ÛÙÔ ÛËÌÂ›Ô Ô˘ ‚Ú›-
ÛÎÂÙ·È ÙÔ Úfi‚ÏËÌ·, Î·È Ó· ı›ÁÂÙ·È, ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ¿ÌÂÛ· ·fi
ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹ ÂÓfi˜ ¿ÚÎÔ˘. ŸÌˆ˜ ÙÂÏÂ˘Ù·›· Ù· ‰ÈÎ·ÛÙ‹ÚÈ· ‰¤¯Ô-
ÓÙ·È ÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ Ó· ÚÔÛÊÂ‡ÁÔ˘Ó ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›·
ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ·ÎfiÌË Î·È ·Ó ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ¿ÌÂÛÔ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓ.
√È ÚÔÛÊ˘Á¤˜ ÛÙË ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË ÎÏÈÌ·ÎÒÓÔÓÙ·È ÌÂ:
- ∞Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ ∂ÈÛ·ÁÁÂÏ¤·
- ∞›ÙËÛË ·ÛÊ·ÏÈÛÙÈÎÒÓ Ì¤ÙÚˆÓ
- ª‹Ó˘ÛË ‹ ·ÁˆÁ‹
- ¶ÚÔÛÊ˘Á‹ ÛÙ· ¢ÈÔÈÎËÙÈÎ¿ ¢ÈÎ·ÛÙ‹ÚÈ· (¢ÈÔÈÎËÙÈÎfi ¶ÚˆÙÔ‰ÈÎÂ›Ô,
¢ÈÔÈÎËÙÈÎfi ∂ÊÂÙÂ›Ô, ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙË˜ ∂ÈÎÚ·ÙÂ›·˜).
∏ ÚÔÛÊ˘Á‹ ÛÙÔ ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙË˜ ∂ÈÎÚ·ÙÂ›·˜ ‹ ÛÙÔ ¢ÈÔÈÎËÙÈÎfi ∂ÊÂ-
ÙÂ›Ô Â›Ó·È Ì›· ‰‡ÛÎÔÏË Î·È ÛÔ‚·Ú‹ ˘fiıÂÛË Ô˘ Ú¤ÂÈ Ó· Á›ÓÂÙ·È
ÌÂ È‰È·›ÙÂÚË ÚÔÛÔ¯‹. ∆Ô ∂’ ∆Ì‹Ì· ÙÔ˘ ™Ù∂ ¤¯ÂÈ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ÛÂÈ Ì›·
ÈÛ¯˘Ú‹ ·Ú¿‰ÔÛË ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ Î·È
Ê˘ÛÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜. ª›· ÚÔÛÊ˘Á‹ fiÌˆ˜ ÎÂÚ‰›˙ÂÙ·È fiÙ·Ó Â›Ó·È
ÔÏ‡ Î·Ï¿ ÙÂÎÌËÚÈˆÌ¤ÓË ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔ ÓÔÌÈÎfi, ÙÔ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎfi Î·È
ÙÔ ÙÂ¯ÓÈÎfi ÙË˜ ÛÎ¤ÏÔ˜.
∞ÚÌfi‰ÈÔ ‰ÈÎ·ÛÙ‹ÚÈÔ ÁÈ· ÙÈ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó ·˘ı·›ÚÂÙË ÌÂÙ·-
‚ÔÏ‹ ¯Ú‹ÛË˜ Â›Ó·È ÛÂ ÚÒÙÔ ‚·ıÌfi ÙÔ ¢ÈÔÈÎËÙÈÎfi ∂ÊÂÙÂ›Ô. ∏ ÚÔ-
ıÂÛÌ›· ÁÈ· ÙËÓ ¿ÛÎËÛË ÙË˜ ·›ÙËÛË˜ ·Î‡ÚˆÛË˜ Â›Ó·È 60 ËÌ¤ÚÂ˜ ·fi
ÙË ÁÓÒÛË ÙË˜ Ú¿ÍË˜ Ô˘ ı· ÚÔÛ‚ÏËıÂ›. ∂›ÛË˜, Ú¤ÂÈ ·˘Ùfi˜
Ô˘ ÚÔÛÊÂ‡ÁÂÈ Ó· ·Ô‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ fiÙÈ Ë ÚÔÛ‚·ÏÏfiÌÂÓË Ú¿ÍË ÙÔ‡
ÚÔÎ·ÏÂ› ÌÈ· ˘ÏÈÎ‹ ‹ ËıÈÎ‹ ‚Ï¿‚Ë ÁÈ· Ó· ¤¯ÂÈ ¤ÓÓÔÌÔ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓ
Î·Ù¿ıÂÛË˜ ·›ÙËÛË˜ ·Î‡ÚˆÛË˜.
079 ➤
3.2.4 ™∆√ ∫√π¡√µ√À§π√
™Ù· Ï·›ÛÈ· ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ‚Ô˘ÏÂ˘ÙÈÎÔ‡ ÂÏ¤Á¯Ô˘, Ì¤Ûˆ ÂÓfi˜ ‹ ÂÚÈÛÛÔ-
Ù¤ÚˆÓ ‚Ô˘ÏÂ˘ÙÒÓ, ¤Ó· ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎfi ˙‹ÙËÌ· ÌÔÚÂ› Ó· Êı¿ÛÂÈ
ÛÙË µÔ˘Ï‹ ÌÂ ÌÔÚÊ‹ ÂÚÒÙËÛË˜ ‹ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÔÏÈÙÒÓ ÚÔ˜ Û˘ÁÎÂ-
ÎÚÈÌ¤ÓÔ ˘Ô˘ÚÁfi. ∆fiÙÂ Ô ˘Ô˘ÚÁfi˜ Â›Ó·È ˘Ô¯ÚÂˆÌ¤ÓÔ˜ Ó· ··-
ÓÙ‹ÛÂÈ ÛÂ Û‡ÓÙÔÌÔ ‰È¿ÛÙËÌ· ÛÙÔ˘˜ ÂÚˆÙÒÓÙÂ˜ ÁÈ· ÙÔ ÙÈ ÛÙÔÈ¯Â›· ¤¯ÂÈ
Î·È ÙÈ ¤¯Ô˘Ó Î¿ÓÂÈ ÔÈ ˘ËÚÂÛ›Â˜ ÙÔ˘ ˘Ô˘ÚÁÂ›Ô˘ ÙÔ˘ ÁÈ· ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ-
Ì¤ÓÔ ˙‹ÙËÌ·. ∏ ÂÚÒÙËÛË ÛÙË µÔ˘Ï‹ Â›Ó·È ¤Ó· Ì¤ÛÔÓ Ô˘ Ô‰ËÁÂ› ÛÂ
Â›ÛËÌÂ˜ ··ÓÙ‹ÛÂÈ˜, ‰›ÓÔÓÙ·˜ ·Ú¿ÏÏËÏ· ‰ËÌÔÛÈfiÙËÙ· ÛÙÔ ı¤Ì·.
3.2.5 ™∂ ∂Àƒø¶∞´∫√ ∂¶π¶∂¢√

∆Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô Ì¤ÛÔÓ Â›Ó·È Ë ÚÔÛÊ˘Á‹ ÛÙ· Â˘Úˆ·˚Î¿ fiÚÁ·Ó·. ŒÓ·˜
ÔÏ›ÙË˜ ÙË˜ ∂∂ ‹ Ì›· ¤ÓˆÛË ÔÏÈÙÒÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ˙ËÙ‹ÛÔ˘Ó ‰ÈÂ˘-
ÎÚÈÓ›ÛÂÈ˜ Î·È ‚Ô‹ıÂÈ· ·fi ÙË °ÂÓÈÎ‹ ¢ÈÂ‡ı˘ÓÛË ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜
ÙË˜ ∂˘Úˆ·˚Î‹˜ ∂ÈÙÚÔ‹˜, Ó· Î·Ù·ı¤ÛÔ˘Ó Ì¤Ûˆ Â˘Úˆ‚Ô˘ÏÂ˘ÙÒÓ
ÂÚÒÙËÛË ÛÙÔ ∂˘Úˆ·˚Îfi ∫ÔÈÓÔ‚Ô‡ÏÈÔ Î·È Ù¤ÏÔ˜ Ó· ÚÔÛÊ‡ÁÔ˘Ó
ÛÙÔ ∂˘Úˆ·˚Îfi ¢ÈÎ·ÛÙ‹ÚÈÔ ∞ÓıÚˆ›ÓˆÓ ¢ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ (∂¢∞¢), ÙÂÎ-
ÌËÚÈÒÓÔÓÙ·˜ ÓÔÌÈÎ¿ ÙËÓ Î·Ù·¿ÙËÛË ·ÙÔÌÈÎÒÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ Ì¤Û·
·fi ÙËÓ ˘Ô‚¿ıÌÈÛË ÙˆÓ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÒÓ Û˘ÓıËÎÒÓ ‰È·‚›ˆÛË˜
Ì¤Û· ÛÙËÓ fiÏË. ∞Í›˙ÂÈ Ó· ÛËÌÂÈˆıÂ› ˆ˜ ÙÔ ∂¢∞¢ Â›Ó·È ‰È·ÊÔÚÂ-
ÙÈÎfi˜ ÔÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ·ÔÓÔÌ‹˜ ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË˜ ·fi ÙÔ ¢ÈÎ·ÛÙ‹ÚÈÔ ÙˆÓ ∂˘-
Úˆ·˚ÎÒÓ ∫ÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ (¢∂∫). ∆Ô ¢∂∫ ‰ÂÓ ‰ÈÎ¿˙ÂÈ ·ÙÔÌÈÎ¤˜ ÚÔ-
ÛÊ˘Á¤˜, ÂÓÒ ÙÔ ∂¢∞¢ ‰¤¯ÂÙ·È ÌÂÓ ·ÙÔÌÈÎ¤˜ ÚÔÛÊ˘Á¤˜, ·ÏÏ¿ ÂÛÙÈ¿-
˙ÂÈ ÛÙËÓ Èı·Ó‹ ·Ú·‚›·ÛË ÙË˜ ∂˘Úˆ·˚Î‹˜ ™‡Ì‚·ÛË˜ ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚÔ-
ÛÙ·Û›· ÙˆÓ ¢ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘ ∞ÓıÚÒÔ˘ (1950). ™›ÁÔ˘Ú· ¿ÓÙˆ˜
Ë ÚÔÛÊ˘Á‹ ÛÙ· Â˘Úˆ·˚Î¿ fiÚÁ·Ó· ‰ÂÓ ı· ¤ÚÂÂ Ó· ·ÔÙÂÏÂ›
Î‡ÚÈ· ÂÈÏÔÁ‹ ‰Ú¿ÛË˜, Î·ıÒ˜ ÙÔ ·ÛÙÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ, Ë ÔÏÂÔ‰Ô-
Ì›· Î·È Ë ¯ˆÚÔÙ·Í›· Â›Ó·È ÙÔÌÂ›˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÂÎÙfi˜ ÙÔ˘ ÎÔÈÓÔ-
ÙÈÎÔ‡ ‰ÈÎ·›Ô˘.
➤ 080
¢À√ ÃƒÀ™√π ∫∞¡√¡∂™ °π∞ ∆√
¶ø™ ∞¶∂À£À¡√ª∞™∆∂ ™∆∞
£∂™ªπ∫∞ √ƒ°∞¡∞
3.3
√ Î¿ıÂ ÔÏ›ÙË˜ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎ·›ˆÌ· Ó· ·Â˘ı˘ÓıÂ› ‹ Ó· ÚÔÛÊ‡ÁÂÈ

ÛÂ ÔÔÈÔ‰‹ÔÙÂ ıÂÛÌÈÎfi fiÚÁ·ÓÔ, ÛÙËÓ ÙÔÈÎ‹ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË, ÛÙÈ˜
˘ËÚÂÛ›Â˜ ÙˆÓ ˘Ô˘ÚÁÂ›ˆÓ, ÛÙË ‰ÈÎ·ÈÔÛ‡ÓË.
√ ÚÒÙÔ˜ ¯Ú˘Ûfi˜ Î·ÓfiÓ·˜ Â›Ó·È: «Ë ÈÛ¯‡˜ ÂÓ ÙË ÂÓÒÛÂÈ». ¢ËÏ·-
‰‹ fiÛÔ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ Â›Ó·È ·˘ÙÔ› Ô˘ ‰ÈÂÎ‰ÈÎÔ‡Ó ‹ ÚÔÛÊÂ‡ÁÔ˘Ó,
ÙfiÛÔ ÈÔ ÈÛ¯˘Úfi Á›ÓÂÙ·È ÙÔ ·›ÙËÌ·. °È· ·˘Ùfi Û˘ÏÏ¤ÁÔ˘ÌÂ ˘ÔÁÚ·-
Ê¤˜, Û˘Ó˘ÔÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ fiÛÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔÈ ÌÔÚÔ‡ÌÂ ÙÈ˜ ÚÔÛÊ˘-
Á¤˜, Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡ÌÂ ÂÓÒÛÂÈ˜ ÔÏÈÙÒÓ Î·È ÚÔÛ·ıÔ‡ÌÂ Ó· ‰ÈÂÎ‰È-
ÎÔ‡ÌÂ ·fi ÎÔÈÓÔ‡ Î·È Î·Ù¿ ÚÔÙ›ÌËÛË, fi¯È ·ÙÔÌÈÎ¿!
√ ‰Â‡ÙÂÚÔ˜ ¯Ú˘Ûfi˜ Î·ÓfiÓ·˜ Â›Ó·È Ë ¿ÚÙÈ· ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹ ÙÂÎÌËÚ›ˆ-
ÛË Î·È ıˆÚ¿ÎÈÛË ÙË˜ ‰ÈÂÎ‰›ÎËÛË˜, Î˘Ú›ˆ˜ ÙÂ¯ÓÈÎ‹ Î·È ÓÔÌÈÎ‹.
ª¤Û· ÛÙÔ Ï·‚‡ÚÈÓıÔ ÙË˜ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ Î·È ÙË˜ ‰ËÌfiÛÈ·˜ ‰ÈÔ›ÎË- 081 ➤
ÛË˜, ¤Ó·˜ ÔÏ›ÙË˜ ‹ Ì›· ÔÌ¿‰· ÔÏÈÙÒÓ Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ Ù˘ÊÏ‹ ¯ˆÚ›˜
ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÂÓfi˜ ÙÂ¯ÓÈÎÔ‡ Î·È ÂÓfi˜ ÓÔÌÈÎÔ‡ ÂÈÛÙ‹-
ÌÔÓ·. ¶ÔÏÏÔ› Î·È ÔÏÏ¤˜ ‰ÈÎËÁfiÚÔÈ, ÌË¯·ÓÈÎÔ›, ÁÂˆfiÓÔÈ, ÂÈÛÙ‹-
ÌÔÓÂ˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ Î.¿. Â›Ó·È ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÂıÂÏÔÓÙ¤˜ ÙÔ˘ ÂÚÈ‚·Ï-
ÏÔÓÙÈÎÔ‡ ÎÈÓ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ÛÙËÚ›˙Ô˘Ó ÙÈ˜ ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÂÈ˜ ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜ Î·È
ÙÈ˜ ÁÂÈÙÔÓÈ¤˜.
∂›ÛË˜ ·ÚÎÂÙÔ› ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ› ÊÔÚÂ›˜, ÂÈÌÂÏËÙ‹ÚÈ· Î·È ª∫√, ÌÂ ÙÔ
Î‡ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓ¤˜ ÙÔ˘˜, ¤¯Ô˘Ó ‰ÒÛÂÈ ÔÏ‡ÙÈÌË ‚Ô‹-
ıÂÈ· ÛÂ ÙÔÈÎ¤˜ ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÂÈ˜. ∂Ó‰ÂÈÎÙÈÎ¿ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ë ¡ÔÌÈÎ‹ √Ì¿-
‰· ÀÔÛÙ‹ÚÈÍË˜ ¶ÔÏÈÙÒÓ ÙÔ˘ WWF ∂ÏÏ¿˜. ¶ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ÔÌ¿‰· Ô˘
·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi ÂıÂÏÔÓÙ¤˜ ‰È·ÊfiÚˆÓ ÂÈ‰ÈÎÔÙ‹ÙˆÓ, Î˘Ú›ˆ˜ ÓÔÌÈ-
ÎÔ‡˜, ‚ÈÔÏfiÁÔ˘˜ Î·È ÌË¯·ÓÈÎÔ‡˜, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ÂÂÍÂÚÁ¿˙ÔÓÙ·È ÙÈ˜ ‰ÂÎ¿-
‰Â˜ ·Ó·ÊÔÚ¤˜ - Î·Ù·ÁÁÂÏ›Â˜ ÁÈ· ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ‹ ˘Ô‚¿ıÌÈÛË Ô˘
˘Ô‚¿ÏÏÔÓÙ·È ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î¿ıÂ Ì‹Ó·. ∏ ¡ÔÌÈÎ‹ √Ì¿‰· ÙÔ˘
WWF ∂ÏÏ¿˜ ÂÍÂÙ¿˙ÂÈ ÛÂ ÏÂÙÔÌ¤ÚÂÈ· Î¿ıÂ ·Ó·ÊÔÚ¿ - Î·Ù·ÁÁÂÏ›·
Î·È ‚ÔËı¿ÂÈ ÙÔ˘˜ ÂÓ‰È·ÊÂÚfiÌÂÓÔ˘˜ ÔÏ›ÙÂ˜ ‹ ÔÌ¿‰Â˜ ÒÛÙÂ Ó· ‰Ú¿-
ÛÔ˘Ó ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎ¿.
➤ 082
ΜΙΑ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΥΣΑ ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΗ
ΙΣΤΟΡΙΑ: Η ∆ΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥ ΕΡΓΟΥ
ΣΤΗ ΜΑΡΙΝΑ ΖΕΑΣ ΤΟ 2004
Το Πασαλιµάνι είναι το δεύτερο φυσικό αγκυροβόλιο

του Πειραιά. Η ακτογραµµή του έχει διαµορφωθεί από
τα τέλη του 19ου αιώνα µε τη δηµιουργία ενός µεγάλου
πεζοδροµίου. Αυτό το «πέταλο» αποτελεί τον περίπατο
της πόλης. Το λιµάνι µετασχηµατίστηκε ξανά το 1972. Ο
ΕΟΤ µετέτρεψε το ανοργάνωτο αγκυροβόλιο - κυρίως
αλιέων - σε µαρίνα σκαφών αναψυχής. Ο χώρος λειτουρ-
γούσε επί 33 χρόνια ως δηµόσιος χώρος µε ενοικιαζό-
µενα από τον ΕΟΤ καταστήµατα χαµηλής όχλησης και
µε µία σειρά ναυταθλητικούς οµίλους. Όλη η περιοχή προ-
στατεύεται ως αρχαιολογική22. Εκτός από το Κονώνειο
τείχος το οποίο εµφανίζεται σε πολλές θέσεις, στο βυθό
κρύβεται ο αρχαίος ναύσταθµος του 5ου αιώνα π.Χ. Στο
ΡΣΑ προσδιορίστηκε ως χώρος τουρισµού και αναψυ-
χής και στο ΓΠΣ Πειραιά ορίστηκε ως τµήµα του ιστορι-
κού κέντρου, δηµόσιος χώρος αναψυχής και περιπάτου 23.
Η Μαρίνα Ζέας ως το 2002 αποτελούσε µία από τις κερ-
δοφόρες θέσεις του ΕΟΤ. Όταν ο ΕΟΤ µετασχηµατίστη-
κε σε ΕΤΑ ΑΕ,η Μαρίνα Ζέας αποτέλεσε τη ναυαρχίδα του
εγχειρήµατος της ιδιωτικοποίησης της περιουσίας του.
Στα πλαίσια αυτά δροµολογήθηκε η εκχώρησή της µαζί
µε άλλους τέσσερις λιµένες τουριστικών σκαφών (Ζέα,
Νέο Φάληρο, Φλοίσβος, Άλιµος, Άγιος Κοσµάς) και 9 από
τις 16 ακτές κολύµβησης οι οποίες απλώνονται από τον
Άλιµο έως τις Καβοκολώνες 24.
Στο διαγωνισµό προσφορών για την ιδιωτικοποίηση της
Ζέας, η ΕΤΑ έθεσε όρους επεκτάσεων και νέων έργων
για τη µεγιστοποίηση της επένδυσης.Ζητήθηκε από τους
επενδυτές να κατασκευάσουν ένα πλωτό εστιατόριο,
083 ➤
ένα ξενοδοχείο στη θέση του Ναυτικού Μουσείου, εκατο-
ντάδες µέτρα νέους προβλήτες και έναν σταθµό καυσίµων.
Ο χώρος του Πασαλιµανιού - Ζέας, χώρος ευθύνης του
ΕΟΤ ως το 2002, ορίστηκε ως ιδιωτικό οικόπεδο µαζί µε
τις αρχαιότητες,τη θάλασσα και τους κοινόχρηστους χώ-
ρους. Το 2003 ενώ η ΕΤΑ διαπραγµατευόταν µε τον ∆ήµο
Πειραιά τα όρια ευθυνών και τις χρήσεις του αιγιαλού
του ∆ήµου, οι διαπραγµατεύσεις διακόπηκαν.Tο master
plan της επέµβασης ενσωµατώθηκε χωρίς δηµόσιο διά-
λογο στον Ολυµπιακό Νόµο του 2003 25 µε τη σφραγίδα
του ΥΠΕΧΩ∆Ε, ως τροποποίηση πλέον του ρυµοτοµι-
κού σχεδίου της πόλης.Παραχωρήθηκε επίσης στην ανά-
δοχο κοινοπραξία ο έλεγχος της τήρησης των πολεοδο-
µικών και κτιριοδοµικών κανονισµών καταργώντας τον
έλεγχο τον οποίο ασκούσαν έως τότε το ΥΠΕΧΩ∆Ε και
οι διευθύνσεις πολεοδοµίας του ∆ήµου και της Νοµαρ-
χίας Πειραιά. Το µοντέλο αυτό της µεταβίβασης σε ιδιώ-
τες του πολεοδοµικού ελέγχου και του δικαιώµατος έκ-
δοσης οικοδοµικών αδειών, το οποίο περιορίζει τη δυνα-
τότητα ελέγχου από την πλευρά των πολιτών και της το-
πικής αυτοδιοίκησης, εφαρµόστηκε για πρώτη φορά
στην Ελλάδα από τότε που υπάρχει πολεοδοµική νοµο-
θεσία στην περίπτωση της Αττικής Οδού και στη συνέχεια
προτάθηκε για τη λειτουργία των «Ολυµπιακών Ακινήτων».
∆ιατηρήθηκε ο έλεγχος των περιβαλλοντικών όρων από
το ΥΠΕΧΩ∆Ε και ο έλεγχος των αρχαιοτήτων από το
ΥΠΠΟ. Η µεταβίβαση και αυτών των αρµοδιοτήτων στους
ιδιώτες ήταν σχεδόν αδύνατη, δεδοµένης της κοινοτι-
κής οδηγίας περί ΜΠΕ και της κήρυξης του αρχαιολο-
γικού χώρου. Η εταιρεία στην οποία παραχωρήθηκε ο
χώρος για 45 χρόνια επιχείρησε αµέσως να φράξει τις
εισόδους προς την ακτή µε µπάρες και φρουρούς ασφα-
λείας.Υπέβαλε την απαραίτητη MΠΕ και ξεκίνησε τα έργα
➤ 084
τον Ιανουάριο του 2004 µε στόχο την ολοκλήρωσή τους
µέχρι τον Αύγουστο των αγώνων. Η πρώτη διαδήλωση
για το Πασαλιµάνι έγινε τον Οκτώβριο 2002, πριν το
διαγωνισµό. Οι έντονες αντιδράσεις έκαναν την ΕΤΑ να
αποσύρει από το σχεδιασµό το πλωτό εστιατόριο και το
ξενοδοχείο στη θέση του µουσείου.Λίγο µετά την έναρ-
ξη των έργων, το Φεβρουάριο 2004, ιδρύθηκε η Επιτρο-
πή Κατοίκων Καστέλλας - Πασαλιµανιού - Φρεαττύδας.
Η εκστρατεία που ακολούθησε τους επόµενους µήνες
είχε ως αποτέλεσµα τη συγκέντρωση 3.500 υπογραφών
διαµαρτυρίας στις οποίες περιλαµβάνονταν όλοι οι πολι-
τιστικοί και οι µεγάλοι επαγγελµατικοί φορείς της πόλης.
Ακολούθησε µία πλειάδα λαϊκών συνελεύσεων, εκδηλώ-
σεων και διαδηλώσεων. Η επίδραση της καµπάνιας στους
φορείς της πόλης υπήρξε καταλυτική. Το Νοµαρχιακό
Συµβούλιο απέρριψε τη ΜΠΕ, υιοθετώντας την επιχει-
ρηµατολογία των κατοίκων. Ακολούθησε το ∆ηµοτικό
Συµβούλιο και το σύνολο των βουλευτών της πόλης. Συ-
νέχισε η Αρχαιολογική Υπηρεσία η οποία σε πολλά ση-
µεία έκρινε τα έργα επικίνδυνα για τον αρχαίο ναύσταθ-
µο. Οι κάτοικοι αποµάκρυναν τις µπάρες, καταργώντας
τον έλεγχο της εισόδου στο λιµάνι.∆ύο προσφυγές στο
ΣτΕ και άλλες τρεις σε δικαστήρια προκάλεσαν τη δια-
κοπή των έργων. Ενώ πλησίαζε η έναρξη της ολυµπιάδας,
η εταιρεία έδινε µάχη µε το χρόνο για να κατοχυρώσει
το έργο ως ολυµπιακό. Η έντονη διαµαρτυρία της Επιτρο-
πής µαζί µε το Νοµάρχη Πειραιά στο γραφείο του υπουρ-
γού ΠΕΧΩ∆Ε έναν µήνα πριν τους αγώνες, «πάγωσε»
την υπογραφή της ΜΠΕ.Λίγες µέρες πριν την τελετή
έναρξης των αγώνων, σε µία θυελλώδη συνεδρίαση του
Κεντρικού Αρχαιολογικού Συµβουλίου και παρά τις αντιρ-
ρήσεις των Εφορειών Εναλίων και Κλασσικών, εγκρίθη-
κε µέρος του έργου. Ο χρόνος όµως είχε τελειώσει. Το
085 ➤
φθινόπωρο εγκρίθηκε εκ των υστέρων συνολικά η ΜΠΕ
περιορίζοντας το έργο στο ήµισυ και ξεκαθαρίζοντας ότι
η Μαρίνα Ζέας είναι δηµόσιος χώρος αναψυχής και περι-
πάτου26. Λίγες εβδοµάδες αργότερα το ΥΠΕΧΩ∆Ε µε
«διορθωτική» εγκύκλιο διευκρίνισε ότι ο πολεοδοµικός
έλεγχος επανέρχεται στις διευθύνσεις πολεοδοµιών και
στη συνέχεια το ΣτΕ το Φεβρουάριο του 2005 σταµά-
τησε το έργο στο σύνολό του δεχόµενο τις ενστάσεις και
υιοθετώντας την επιχειρηµατολογία της Επιτροπής Κατοί-
κων και της Νοµαρχίας Πειραιά. Το έργο των επεκτάσε-
ων στη Μαρίνα Ζέας και της κατάργησης του δηµόσιου
χαρακτήρα του ελεύθερου χώρου εν τέλει ακυρώθηκε.
18. º∂∫ ¢23/16.1.1973 Î·È ¢'27/1.2.1973

19. °ÂÓÈÎfi ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi ™¯¤‰ÈÔ ¶ÂÈÚ·È¿, º∂∫ ¢79/1988
20. ∂ÊËÌÂÚ›‰Â˜ ∏ ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹ - ¤ÓıÂÙÔ √π∫√, 13.8.2005 Î·È ∫˘ÚÈ·Î¿ÙÈÎË
∂ÏÂ˘ıÂÚÔÙ˘›·, 14.8.2005.
21. ¡. 3207/2003 (º∂∫ 302/24.12.2003)
➤ 086
22. ∫À∞ 123240/1.9.2004 (À¶∂Ãø¢∂, À¶¶√, À∂¡, ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ∆Ô˘ÚÈÛÌÔ‡)
∆π ∂π¡∞π ªπ∞ ∂¡ø™∏ ¶√§π∆ø¡;
3.4
ª›· ¤ÓˆÛË ÔÏÈÙÒÓ ÌÔÚÂ› Ó· ¤¯ÂÈ Â›ÛËÌË ÌÔÚÊ‹, Ó· Â›Ó·È ‰Ë-

Ï·‰‹ ¤Ó· ·Ó·ÁÓˆÚÈÛÌ¤ÓÔ ÛˆÌ·ÙÂ›Ô ÌÂ Ì¤ÏË, Î·Ù·ÛÙ·ÙÈÎfi Î·È ·Ó·-
ÁÓÒÚÈÛË ·fi ÙÔ ¶ÚˆÙÔ‰ÈÎÂ›Ô. ™ÙË Û‡ÓÙ·ÍË ÂÓfi˜ Ù¤ÙÔÈÔ˘ Î·Ù·ÛÙ·-
ÙÈÎÔ‡ ÌÔÚÂ› Ó· ‚ÔËı‹ÛÂÈ ¤Ó·˜ ‰ÈÎËÁfiÚÔ˜ ‹ Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘-
ÌÂ ˆ˜ ‚¿ÛË ¤Ó· ·ÚfiÌÔÈÔ ·fi Î¿ÔÈ· ¿ÏÏË ¤ÓˆÛË, Û‡ÏÏÔÁÔ,
ÛˆÌ·ÙÂ›Ô. ª›· ¤ÓˆÛË ÔÏÈÙÒÓ ÌÔÚÂ› Ó· ¤¯ÂÈ Û˘ÛÙ·ıÂ› ÌÂ ÛÎÔfi
ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ‹/Î·È ÌÂ ¿ÏÏÔ ÛÎÔfi. ∞˘Ùfi ‰ÂÓ
Â›Ó·È Úfi‚ÏËÌ·. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, Ô Û‡ÏÏÔÁÔ˜ ÁÔÓ¤ˆÓ ÂÓfi˜ Û¯Ô-
ÏÂ›Ô˘ ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Û˘ÛÙ·ıÂ› ÌÂ ÛÎÔfi ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿Ï-
ÏÔÓÙÔ˜, ¤¯ÂÈ ‰ÈÎ·›ˆÌ· fiÌˆ˜ Ó· ·Ó·Ï¿‚ÂÈ Ì›· ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›· ÁÈ·
ÙÔ ¿ÌÂÛÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÂ›Ô˘ Î·È ÙÈ˜ ÂÈÙÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÛÙÔ˘˜
Ì·ıËÙ¤˜ ‹ ÌÔÚÂ› Ó· ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜ ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙÔ
ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ.
¢ÂÓ Â›Ó·È ‰ÈfiÏÔ˘ Û¿ÓÈÔ Ì›· Ù¤ÙÔÈ· ¤ÓˆÛË Ó· ÌËÓ ¤¯ÂÈ ÌfiÓÈÌÔ Î·È
Â›ÛËÌÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·. ªÔÚÂ› Ó· ÔÓÔÌ·ÛÙÂ› ∂ÈÙÚÔ‹, ∫›ÓËÛË, ¶Úˆ-
ÙÔ‚Ô˘Ï›·, ŸÌÈÏÔ˜, ŒÓˆÛË, ™˘ÛÂ›ÚˆÛË. ∞˘Ù¿ Â›Ó·È ÔÓfiÌ·Ù· Ô˘
¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·fi ¿Ú· ÔÏÏ¤˜ ÂÓÒÛÂÈ˜ ÛÂ fiÏË ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·.
™˘ÁÎÚÔÙÂ›Ù·È ÌÂ ·ÊÔÚÌ‹ ¤Ó· Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ ·›ÙËÌ· ‹ Ì›· ÂÎÛÙÚ·- 087 ➤
ÙÂ›· - .¯. ÁÈ· ÙË ‰È¿ÛˆÛË ÂÓfi˜ Ú¿ÛÈÓÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ - Î·È ‰È·Ï‡ÂÙ·È
ÌÂ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙË˜. ™Â ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÂÚ›ÙˆÛË Ë Û˘ÁÎÚfiÙËÛË ÙË˜ ¤Óˆ-
ÛË˜ ÌÔÚÂ› Ó· Á›ÓÂÈ ÌÂ Û˘ÏÏÔÁ‹ ˘ÔÁÚ·ÊÒÓ Î·È Ì›· Û˘ÁÎ¤ÓÙÚˆ-
ÛË fiÛˆÓ ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓÙ·È. ∂›Ó·È Î·Ïfi ÔÈ ÂÓ‰È·ÊÂÚfiÌÂÓÔÈ ÔÏ›ÙÂ˜ Ó·
Û˘ÓÂ‰ÚÈ¿˙Ô˘Ó Ù·ÎÙÈÎ¿ Î·È Ó· Û˘Ó·ÔÊ·Û›˙Ô˘Ó. ∆·˘Ùfi¯ÚÔÓ· fiÌˆ˜
Â›Ó·È ··Ú·›ÙËÙÔ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ Ì›· Û˘ÓÙÔÓÈÛÙÈÎ‹ ÔÌ¿‰· ‹ Ì›· ÁÚ·Ì-
Ì·ÙÂ›· Ô˘ ı· ÂÈ‰ÔÔÈÂ›, ı· ÂÓËÌÂÚÒÓÂÈ Î·È ı· ‰È·ÙËÚÂ› ÙË Û˘Ó¤-
¯ÂÈ· ÙË˜ ÚˆÙÔ‚Ô˘Ï›·˜.
°È· Ó· ÂÙ‡¯Ô˘ÌÂ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È Ó· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÔ˘ÌÂ fiÏ· Ù· Ì¤Û·
ÙË˜ Û˘ÏÏÔÁÈÎ‹˜ ÙÔÈÎ‹˜ ‰Ú¿ÛË˜. ∏ ÂÓËÌ¤ÚˆÛË ÙˆÓ Û˘ÌÔÏÈÙÒÓ
Ì·˜ ÂÙ˘¯·›ÓÂÈ ÌÂ ‰‡Ô ÙÚfiÔ˘˜. ∏ ÂÓËÌ¤ÚˆÛË «fiÚÙ·-fiÚÙ·», ÔÈ
Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÈ˜ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜, Ë Û˘ÏÏÔÁ‹ ˘ÔÁÚ·ÊÒÓ Â›Ó·È ¤Ó· fiÏÔ
·Ó·ÓÙÈÎ·Ù¿ÛÙ·ÙÔ. ™˘ÌÔÏ›ÙÂ˜ Ì·˜ Ô˘ ‰ÂÓ ‰È·‚¿˙Ô˘Ó ÂÊËÌÂÚ›-
‰Â˜ Î·È ‰ÂÓ ¤¯Ô˘Ó ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô, ı· ÂÓËÌÂÚˆıÔ‡Ó ÌÂ
·˘ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiÔ. ∫·È ÂÈÏ¤ÔÓ ı· ·ÓÙÈÏËÊıÔ‡Ó fiÙÈ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì·
·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È fi¯È Î¿ÔÈÔÈ ·ÓÒÓ˘ÌÔÈ, ·ÏÏ¿ ÔÈ ÁÂ›ÙÔÓ¤˜ ÙÔ˘˜.
ªÂ ÙËÓ ÂÎÙ‡ˆÛË Î·È ÙÔ ÌÔ›Ú·ÛÌ· ÂÓfi˜ Û‡ÓÙÔÌÔ˘ Î·È Î·Ù·ÙÔÈ-
ÛÙÈÎÔ‡ Ê˘ÏÏ·‰›Ô˘, ÙË ‰ËÌÔÛÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ·ÈÙ‹Ì·ÙÔ˜ Ì¤Ûˆ ÙˆÓ ÙÔÈ-
ÎÒÓ Ì¤ÛˆÓ Î·È ÚÔÊ·ÓÒ˜ Ì¤Ûˆ ÙÔ˘ ‰È·‰ÈÎÙ‡Ô˘ ÌÂ ÙË ‰ËÌÈÔ˘Ú-
Á›· Ì›·˜ ÈÛÙÔÛÂÏ›‰·˜ ‹ ÂÓfi˜ ÈÛÙÔÏÔÁ›Ô˘, ÙÔ ·›ÙËÌ· Ì›·˜ ¤ÓˆÛË˜
ÔÏÈÙÒÓ ÌÔÚÂ› Ó· Êı¿ÛÂÈ ÛÂ ¿Ú· ÔÏÏÔ‡˜ ·Ô‰¤ÎÙÂ˜.
∞˜ ı˘ÌfiÌ·ÛÙÂ fiÙÈ Ù· ÙÔÈÎ¿ Ì¤Û· (ÂÊËÌÂÚ›‰Â˜, ÂÚÈÔ‰ÈÎ¿, ÙÔÈ-
ÎÔ› Ú·‰ÈÔÊˆÓÈÎÔ› Î·È ÙËÏÂÔÙÈÎÔ› ÛÙ·ıÌÔ›) Â›Ó·È Û˘Ó‹ıˆ˜ ÈÔ
ÊÈÏÈÎ¿ Î·È ·ÓÙÈÌÂÙˆ›˙Ô˘Ó ÈÔ ÚÔÛÂÎÙÈÎ¿ Ù· ÙÔÈÎ¿ ÚÔ‚Ï‹Ì·-
Ù· ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ·fi fi,ÙÈ Ù· ÂıÓÈÎ‹˜ ÂÌ‚¤ÏÂÈ·˜ ªª∂. ∞Í›-
˙ÂÈ Ó· Ú›ÍÔ˘ÌÂ ÙÔ ‚¿ÚÔ˜ ÂÎÂ› ·ÓÙ› Ó· ·Ó·˙ËÙÔ‡ÌÂ Î¿ÔÈ· «·Ô-
Î·Ï˘ÙÈÎ‹» ÂÎÔÌ‹ ÙË˜ ÙËÏÂfiÚ·ÛË˜, Ë ÔÔ›· Û˘¯Ó¿ ÂÎÙÚ¤ÂÈ
ÙÔ ı¤Ì·. ∞˜ ı˘ÌfiÌ·ÛÙÂ Â›ÛË˜ fiÙÈ ÙÔ ‰È·‰›ÎÙ˘Ô Â›Ó·È ¤Ó· ÂÏÂ‡-
ıÂÚÔ Ì¤ÛÔ ÂÈÎÔÈÓˆÓ›·˜. ªÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ÙÔ ·ÍÈÔÔÈ‹ÛÔ˘ÌÂ ÚÔ˜
fiÊÂÏÔ˜ ÙÔ˘ ·ÈÙ‹Ì·Ùfi˜ Ì·˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÈÛÙÔÏfiÁÈ· ‹ ÈÛÙÔÛÂÏ›-
‰Â˜ Ô˘ ı· ·Ú¤¯Ô˘Ó fiÏË ÙË ‰È·ı¤ÛÈÌË ÏËÚÔÊÔÚ›·, ÌÂ fiÛÔ ÙÔ
‰˘Ó·ÙfiÓ ÈÔ ·ÓÙÈÎÂÈÌÂÓÈÎfi ÙÚfiÔ.
➤ 088 ∞˜ ÌËÓ ÍÂ¯Ó¿ÌÂ Â›ÛË˜ fiÙÈ Ë ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ‹ Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË

ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÂ ÛÙ·ıÂÚ¿ ·ÓÔ‰ÈÎ‹ ÔÚÂ›·. ∞ÎfiÌ· Î·È ·Ó
‰ÂÓ ÂÈÙÂ˘¯ıÂ› ÛËÌ·ÓÙÈÎ‹ Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÛÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓË ÚÔÛ¿-
ıÂÈ·, Û›ÁÔ˘Ú· Ë ·‹¯ËÛË ÙÔ˘ ·ÈÙ‹Ì·ÙÔ˜ ÁÈ· Î·Ï‡ÙÂÚË ÔÈfiÙËÙ·
˙ˆ‹˜ ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÂ› ÔÏÏ·Ï·ÛÈ·ÛÙÈÎ¿ Î·È ·È‰Â˘ÙÈÎ¿,
·Ê‹ÓÔÓÙ·˜ ·Ú·Î·Ù·ı‹ÎË ÁÈ· ÙÔ Ì¤ÏÏÔÓ.
∏ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ÛÙ· ‰È·ÌÂÚÈÛÌ·ÙÈÎ¿, ‰ËÌÔÙÈÎ¿ Î·È ÓÔÌ·Ú¯È·Î¿ Û˘Ì-
‚Ô‡ÏÈ·, fiÔ˘ ··ÈÙÔ‡ÌÂ Ó· Ì·˜ ‰ÔıÂ› Ô ÏfiÁÔ˜ Î·È ÂÍËÁÔ‡ÌÂ ÙÈ
‰ÈÂÎ‰ÈÎÔ‡ÌÂ, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÂ› ¿ÓÙ· ÂÈ˜ fiÊÂÏÔ˜ ÙË˜ ‰ÈÂÎ‰›ÎËÛË˜. ∆Ô
·›ÙËÌ· Î·Ù·ÁÚ¿ÊÂÙ·È ·ÎfiÌË Î·È ·Ó ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô Û˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ¿ÚÂÈ
·ÚÓËÙÈÎ‹ ı¤ÛË. ªÂ Ù· ÂÈ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù¿ Ì·˜ Î¿ÔÈÔÈ ÂËÚÂ¿˙ÔÓÙ·È
ıÂÙÈÎ¿, ¿ÏÏÔÈ ¿ÏÈ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È ÛÙË ‰‡ÛÎÔÏË ı¤ÛË Ó· ˘ÂÚ·ÛÈ-
ÛÙÔ‡Ó ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ‹. ∏ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ì›·˜ ÂÓËÌÂÚˆÙÈÎ‹˜ ÂÎ‰‹Ïˆ-
ÛË˜ ÌÂ ÂÈÛÙ‹ÌÔÓÂ˜ Ô˘ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙÔ ı¤Ì· ‹ ÂÎÚÔÛÒÔ˘˜ ¿Ï-
ÏˆÓ ÚˆÙÔ‚Ô˘ÏÈÒÓ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ÂÌÂÈÚ›· ÛÂ ·Ó¿ÏÔÁÂ˜ ‰ÈÂÎ‰ÈÎ‹ÛÂÈ˜
Ì¿˜ ÔÏ›˙ÂÈ ÌÂ ÂÈ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù·, ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÂ› Î·Ù·Ï˘ÙÈÎ¿ ÛÙËÓ ÎÔÈÓ‹
ÁÓÒÌË, ·Ê·ÈÚÂ› ÂÈ¯ÂÈÚ‹Ì·Ù· ·fi ÙÔ˘˜ ·ÓÙÈ¿ÏÔ˘˜. ∆Ô ›‰ÈÔ ·Ô-
ÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎ¿ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÂ› Î·È Ë ‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË Ì›·˜ Ï·˚Î‹˜ Û˘Ó¤ÏÂ˘-
ÛË˜ Î·È ‰ËÌfiÛÈ·˜ Û˘˙‹ÙËÛË˜ ÛÂ ·ÓÔÈ¯Ùfi ¯ÒÚÔ. ™˘ÛÂÈÚÒÓÂÈ Î·ÙÔ›-
ÎÔ˘˜, Ï‡ÓÂÈ ·ÔÚ›Â˜, ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÂ› ÊÈÏÈÎ¤˜ Î·È Û˘ÏÏÔÁÈÎ¤˜ ‰ËÌÔ-
ÎÚ·ÙÈÎ¤˜ Û¯¤ÛÂÈ˜ ··Ú·›ÙËÙÂ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÈÙ˘¯›· Ì›·˜ ÚÔÛ¿ıÂÈ-
·˜ Ô˘ Û¯ÂÙ›˙ÂÙ·È ÌÂ ÙÔÈÎ¿ ·ÈÙ‹Ì·Ù· 27.
27. ÃÚ‹ÛÈÌÂ˜ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜ Û˘ÏÏÔÁÈÎ‹˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ‹˜ ‰Ú¿ÛË˜ ÂÚÈ¤¯ÔÓÙ·È ÛÙÔ:

™˘Ú·ÎÔ‡ÏË˜, ∫., ºÂÊ¤˜, ª., ¶Ô‡ÏÈÔ˘, ∞. (2009), √‰ËÁfi˜ ÁÈ· ÙÔ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ: 089 ➤
√ÚÁ¿ÓˆÛË Î·È §ÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ¶ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÒÓ √ÚÁ·ÓÒÛÂˆÓ, WWF ∂ÏÏ¿˜, ∞ı‹Ó·
∆ΥΟ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΠΟΛΙΤΩΝ ΚΑΙ ∆ΥΟ ΠΑΡΚΑ
ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Στην Κυψέλη, στη συµβολή των οδών Κύπρου και Πατη-

σίων, υπάρχει ένα µικρό τοπικό πάρκο. Είχε βλάστηση
µε ψηλά δένδρα και µία παιδική χαρά. Το χρησιµοποι-
ούσαν κυρίως οι κάτοικοι της γειτονιάς, µικροί και µεγά-
λοι. Τον Ιανουάριο του 2009 ο ∆ήµος Αθηναίων, θέλο-
ντας να κατασκευάσει έναν υπόγειο χώρο στάθµευσης
οχηµάτων, προχώρησε στην καταστροφή του χώρου και
στην κοπή 44 µεγάλων δένδρων που υπήρχαν εκεί. Ση-
µειώνεται ότι γύρω από το µικρό πάρκο λειτουργούσαν
ήδη έξι οργανωµένοι χώροι στάθµευσης. Οι αντιδράσεις
των περιοίκων ήταν άµεσες. ∆εκάδες πολίτες εγκατα-
στάθηκαν στο χώρο, οργάνωσαν εκδηλώσεις, ξαναφύτευ-
σαν δένδρα και µε έρανο εγκατέστησαν παιδική χαρά.
Παρενέβησαν στο ∆ηµοτικό Συµβούλιο Αθήνας επιχει-
ρηµατολογώντας για την αδικαιολόγητη καταστροφή του
πρασίνου. Εντοπίζοντας παρατυπίες στην οικοδοµική ά-
δεια του υπόγειου χώρου στάθµευσης, προσέφυγαν στη
δικαιοσύνη και πέτυχαν την αναστολή του έργου. Σηµα-
ντική συνεισφορά στην προσπάθεια αυτή των κατοί-
κων προήλθε και από τη σθεναρή αντίρρηση της ∆ιεύ-
θυνσης ∆ασών Αθηνών, η οποία διατύπωσε την άποψη
ότι η καταστροφή των δασικών δέντρων συνιστά ανε-
πίτρεπτη µεταβολή χρήσης που αντίκειται στο άρθρο 24
του Συντάγµατος.
Στα Εξάρχεια,στην οδό Ναβαρίνου και Ζωοδόχου Πηγής,
υπήρχε ένας υπαίθριος χώρος στάθµευσης σε οικόπεδο
ιδιοκτησίας του Τεχνικού Επιµελητηρίου Ελλάδας. Όταν
έληξε η µίσθωση από την εταιρεία στάθµευσης και προ-
κειµένου να µην οικοδοµηθεί το οικόπεδο, κάτοικοι των
➤ 090
Εξαρχείων, φοιτητές και φοιτήτριες της Αρχιτεκτονικής,
νέες και νέοι κατέλαβαν το οικόπεδο στις αρχές Μαρ-
τίου 2009 µε σύνθηµα «Το πάρκινγκ πάρκο». Μέσα από
διαδικασίες αυτοδιαχείρισης, µε εκσκαπτικά µηχανή-
µατα, πολλή εθελοντική δουλειά και κέφι, έσπασαν την
άσφαλτο, φύτεψαν δένδρα, διαµόρφωσαν παρτέρια και
κατασκεύασαν παιδική χαρά. Ανταποκρινόµενο στο
αίτηµα για χώρους πρασίνου, το ΤΕΕ αποφάσισε να πα-
ραχωρήσει στον ∆ήµο Αθηναίων το χώρο ώστε να λει-
τουργήσει ως πάρκο.
091 ➤
4
£ÂÛÌÈÎ¿ ˙ËÙ‹Ì·Ù·
Ú‡ıÌÈÛË˜ Î·È
ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙˆÓ
ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ
4.1 ¶ø™ ∫∞∆√ÃÀƒø¡∂∆∞π ∂¡∞™ ∂§∂À£∂ƒ√™
∫∞π ∂¡∞™ ¶ƒ∞™π¡√™ Ãøƒ√™;
√È ·ÓÔÈ¯ÙÔ›, ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ, ‰ËÌfiÛÈÔÈ Î·È Ú¿ÛÈÓÔÈ ¯ÒÚÔÈ ÙË˜ fiÏË˜ ¯·-

Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙË ÓÔÌÔıÂÛ›· ÌÂ ÙÔÓ ÂÓÈ·›Ô fiÚÔ «ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔÈ
¯ÒÚÔÈ»28. ∂›Ó·È ÔÈ Î¿ıÂ Â›‰Ô˘˜ ‰ÚfiÌÔÈ, Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ, Ï·ÙÂ›Â˜ Î·È
¿ÏÛË. ∫¿ÔÈÔÈ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ ÌÂ È‰È·›ÙÂÚÔ Ê˘ÛÈÎfi ÂÓ‰È·Ê¤ÚÔÓ ‹ ÈÛÙÔ-
Ú›· (.¯. Ï·ÙÂ›Â˜, Î‹ÔÈ, ÚÂÌ·ÙÈ¤˜, ‰ÂÓ‰ÚÔÛÙÔÈ¯›Â˜ Î.¿.) ÚÔÛÙ·-
ÙÂ‡ÔÓÙ·È fi¯È ÌfiÓÔ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ Î·È ‰ËÌfiÛÈÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·
ÙÔ˘˜ Î·È ÙËÓ ··ÁfiÚÂ˘ÛË ÙË˜ ‰fiÌËÛË˜, ·ÏÏ¿ Î·È ˆ˜ ÚÔ˜ ÙË ÌÔÚ-
Ê‹ ÙÔ˘˜29, Î·ıÒ˜ Û˘¯Ó¿ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó ÛÙÔÈ¯Â›· ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ‹˜ Î·È
Ê˘ÛÈÎ‹˜ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜.
28. ¶¢ 14.7/27.7.1999, º∂∫ 580¢/1999, ∫Ò‰ÈÎ·˜ µ·ÛÈÎ‹˜ ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹˜ ¡ÔÌÔ-

ıÂÛ›·˜ (∫µ¶¡) ¿ÚıÚÔ 241, ·Ú.2,4,5.
➤ 094
29. ∫µ¶¡, ¿ÚıÚÔ 110, ·Ú.1,2.
√È ¯ÒÚÔÈ ·˘ÙÔ› ˆ˜ ¯Ú‹ÛË ÁË˜ ÛÙ· °ÂÓÈÎ¿ ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ¿ ™¯¤‰È· ·Ô-
ÙÂÏÔ‡Ó ÍÂ¯ˆÚÈÛÙ‹ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÌÂ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi
ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ-·ÛÙÈÎfi Ú¿ÛÈÓÔ, ÂÓÒ ÙÔ˘˜ Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ Â›ÛË˜ ˆ˜
ÂÈ‰ÈÎ¤˜ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ¤˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›Â˜ ·Ó¿ÏÔÁ· ÌÂ ÙÔÓ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘˜
Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ ÙÔ˘˜: ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔÈ ¯ÒÚÔÈ (Ï·ÙÂ›Â˜, ¿ÚÎ·,
¿ÏÛË, Ô‰Ô›, ·È‰ÈÎ¤˜ ¯·Ú¤˜ Î.Ï.)30.
ø˜ ÚÔ˜ ÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜, fiˆ˜ Î·È ÁÈ· Î¿ıÂ ¿ÏÏË ÔÏÂÔ‰Ô-
ÌÈÎ‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›·, ÈÛ¯‡ÂÈ Ô Î·ÓfiÓ·˜ ÙË˜ ··ÁfiÚÂ˘ÛË˜ ÙÚÔÔÔ›Ë-
ÛË˜ ÙˆÓ ¯Ú‹ÛÂˆÓ ÁË˜ Ô˘ ÂÈ‰ÂÈÓÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ ‰È·‚›ˆÛË˜. ™Â
Î¿ıÂ ÂÚ›ÙˆÛË ÔÈ ¯Ú‹ÛÂÈ˜ ÁË˜, fiˆ˜ ¤¯ÂÈ ÎÚ›ÓÂÈ Î·È Ë ÓÔÌÔÏÔÁ›·,
ÂÓÙ¿ÛÛÔÓÙ·È ÛÙË Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎ‹ ÂÈÙ·Á‹31 ÁÈ· ÙËÓ Â›ÙÂ˘ÍË ÙˆÓ Î·Ï‡-
ÙÂÚˆÓ ‰˘Ó·ÙÒÓ fiÚˆÓ ‰È·‚›ˆÛË˜, ˘fi ÙÔ Ú›ÛÌ· ÙË˜ Î·ÙÔ¯‡Úˆ-
ÛË˜ Î·È ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙÔ˘ ‚ÈÒÛÈÌÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜. ŒÙÛÈ ÔÈ
¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌ¤ÓÔÈ Ú¿ÛÈÓÔÈ Î·È ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ Ì›·˜ fiÏË˜ ‰ÂÓ
ÌÔÚÔ‡Ó Ó· ·ÏÏ¿ÍÔ˘Ó ¯Ú‹ÛË ÚÔ˜ ÙÔ ¯ÂÈÚfiÙÂÚÔ. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·,
‰ÂÓ ÌÔÚÂ› ¤Ó·˜ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ Ú·Û›ÓÔ˘ Ó· ÌÂÙ·‚ÏËıÂ› ÛÂ
¯ÒÚÔ ÁÂÓÈÎ‹˜ ¯Ú‹ÛË˜ ¯ÔÓ‰ÚÂÌÔÚ›Ô˘ ‹ Î·ÙÔÈÎ›·˜32, Î·ıÒ˜ Ë ÔÈÎÔ-
‰fiÌËÛË ÂÓfi˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ ıÂˆÚÂ›Ù·È ÂÓ Á¤ÓÂÈ fiÙÈ ÚÔÎ·ÏÂ›
ÂÈ‰Â›ÓˆÛË ÙÔ˘ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜. °È· Î¿ıÂ ÁÂÓÈÎ‹ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹ ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ›· ÚÔ‚Ï¤ÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ÓfiÌÔ ÔÈ ÂÈÌ¤ÚÔ˘˜ ÂÈ‰ÈÎ¤˜ ÏÂÈÙÔ˘Ú-
Á›Â˜ Ô˘ ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È Ó· ·Ó·Ù˘¯ıÔ‡Ó, ¿ÓÙ· ˘fi ÙËÓ ÚÔ¸fiıÂ-
ÛË fiÙÈ Ô ÙÚfiÔ˜ ÂÌÊ¿ÓÈÛË˜ Î·È Ë ¤ÓÙ·Û‹ ÙÔ˘˜ ‰ÂÓ Î·Ù·Ï‹ÁÔ˘Ó Ó·
·ÏÏÔÈÒÛÔ˘Ó ÂÓÙ¤ÏÂÈ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙË˜ ÁÂÓÈÎ‹˜ ¯Ú‹ÛË˜, ‰ÂÓ ·Ú·-
‚Ï¿ÙÔ˘Ó ÙËÓ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÙË˜ ÔÈÎÂ›·˜ Î·ÙËÁÔÚ›·˜.
ŒÙÛÈ, ÛÙÔ˘˜ Ú¿ÛÈÓÔ˘˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÌÈ·˜ fiÏË˜ ÌÔÚÔ‡Ó
Ó· Î·Ù·ÛÎÂ˘·ÛÙÔ‡Ó ÌÔÓ¿¯· ·Ó·„˘ÎÙ‹ÚÈ·, ·ıÏËÙÈÎ¤˜ ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜,
30. ¶¢ 23.2./6.3.1986, º∂∫ 166¢/1986 Î·È ª¤ÏÈÛÛ·˜, ¢.∫., √È ¯Ú‹ÛÂÈ˜ ÁË˜ Î·È ÙÔ
°ÂÓÈÎfi ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi ™¯¤‰ÈÔ, ∂Î‰fiÛÂÈ˜ ™¿ÎÎÔ˘Ï·, ∞ı‹Ó· 2007, ÛÂÏ.281-282.
31. ÕÚıÚÔ 24 ™˘ÓÙ¿ÁÌ·ÙÔ˜, ·Ú.2.
32. ª¤ÏÈÛÛ·˜, ¢.∫., √È ¯Ú‹ÛÂÈ˜ ÁË˜ Î·È ÙÔ °ÂÓÈÎfi ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi ™¯¤‰ÈÔ, ∞ı‹Ó· 095 ➤
2007, Û. 70.
ÔÏÈÙÈÛÙÈÎ¿ ÎÙ›ÚÈ· Î·È ¯ÒÚÔÈ Û˘Ó¿ıÚÔÈÛË˜ ÎÔÈÓÔ‡33 Î·È ÌfiÓÔ ÂÊfi-
ÛÔÓ Â›Ó·È Û˘Ì‚·Ù¿ ÌÂ ÙËÓ Î·Ù¿ ÚÔÔÚÈÛÌfi ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘˜, ‰ËÏ·‰‹
ÙËÓ ·fiÏ·˘ÛË ÙÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘ ·fi ÙÔ ÎÔÈÓfi.
√ Î¿ıÂ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˜ ¯ÒÚÔ˜ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ °ÂÓÈÎfi ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi
™¯¤‰ÈÔ Ì›·˜ fiÏË˜ Î·È ÛËÌÂÈÒÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜ Û¯ÂÙÈÎÔ‡˜ ¯¿ÚÙÂ˜ ÌÂ ÙÔ
Û¯‹Ì·, Ù· fiÚÈ¿ ÙÔ˘ Î·È ÙË ¯Ú‹ÛË ÙÔ˘. ™ËÌÂÈÒÓÂÙ·È Â›ÛË˜ ÛÙ· ‰È·-
ÁÚ¿ÌÌ·Ù· ÙÔ˘ ™¯Â‰›Ô˘ ¶fiÏË˜ (ƒ˘ÌÔÙÔÌÈÎfi ™¯¤‰ÈÔ) Î·È ÙÔ˘ °ÂÓÈ-
ÎÔ‡ ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ™¯Â‰›Ô˘. ∂›ÛË˜, ÁÈ· ÙÈ˜ fiÏÂÈ˜ Ô˘ ‰È·ı¤ÙÔ˘Ó
ƒ˘ıÌÈÛÙÈÎfi ™¯¤‰ÈÔ (∞ı‹Ó·34, £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË35 Î·È ÚÔÛÂ¯Ò˜ ¶¿ÙÚ·,
µfiÏÔ˜, §¿ÚÈÛ·, ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ, πˆ¿ÓÓÈÓ·), ÂÈ‰ÈÎ‹ ·Ó·ÊÔÚ¿ Á›ÓÂÙ·È ÛÙÔ˘˜
ÌÂÁ¿ÏË˜ ÛËÌ·Û›·˜ Î·È ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜, ÙfiÛÔ ÁÈ· ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi,
fiÛÔ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ÂÚÈ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ (ÌÂÁ¿Ï· ¿ÚÎ·, ·ÎÙ¤˜, ÂÚÈ·ÛÙÈ-
ÎÔ› fiÁÎÔÈ ·ÁÚÔÙÈÎ‹ ÁË Î.Ï.).
¢ÂÓ Â›Ó·È Û¿ÓÈÂ˜ ÔÈ ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜ ÛÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ ÂÈÎÚ·ÙÂ› ·Û¿ÊÂÈ· ˆ˜
ÚÔ˜ ÙÔ ıÂÛÌÈÎfi Î·ıÂÛÙÒ˜ Ú‡ıÌÈÛË˜ ‹ ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ
¯ÒÚˆÓ. ¶ÔÏÏ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ˘¿Ú¯ÂÈ Û‡Á¯˘ÛË ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙËÓ ÔÏÂÔ‰Ô-
ÌÈÎ‹, ÙËÓ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ‹ Î·È ÙËÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎ‹ ÓÔÌÔıÂÛ›· ‹ Î·È
ÛÙÔ ÂÈ‰ÈÎfi Î·ıÂÛÙÒ˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜ Ô˘ ÈÛ¯‡ÂÈ ÁÈ· ¤Ó·Ó ÂÏÂ‡ıÂÚÔ ¯Ò-
ÚÔ, Ô‰ËÁÒÓÙ·˜ ÛÂ ÔÏÏ·Ï¤˜ ÂÚÌËÓÂ›Â˜. ∏ ÔÏ˘ÓÔÌ›· ¤¯ÂÈ ·Ô-
‰ÂÈ¯ıÂ› ¿ÏÏÔÙÂ ÛˆÙ‹ÚÈ· Î·È ¿ÏÏÔÙÂ Î·Ù·ÛÙÚÔÊÈÎ‹ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÂÏÂ‡-
ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Î·È Ì·ÎÚÔÚfiıÂÛÌ· ı· ¤ÚÂÂ Ó· ·ÓÙÈÌÂÙˆÈÛÙÂ›
ˆ˜ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ÚÔÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ó· ˘¿Ú¯ÂÈ Û·Ê‹˜ Î·È Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ‹ Î·ÙÔ-
¯‡ÚˆÛ‹ ÙÔ˘˜.
33. ¶¢ 23.2./6.3.1986, º∂∫ 166¢/1986 Î·È ª¤ÏÈÛÛ·˜, ¢.∫., √È ¯Ú‹ÛÂÈ˜ ÁË˜ Î·È
ÙÔ °ÂÓÈÎfi ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi ™¯¤‰ÈÔ, ∂Î‰fiÛÂÈ˜ ™¿ÎÎÔ˘Ï·, ∞ı‹Ó· 2007, ÛÂÏ.286.
34. ƒ˘ıÌÈÛÙÈÎfi ™¯¤‰ÈÔ ∞ı‹Ó·˜, ¡.1515/1985
➤ 096
35. ƒ˘ıÌÈÛÙÈÎfi ™¯¤‰ÈÔ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜, ¡.1561/1985
¶√π√™ ¢π∞Ã∂πƒπ∑∂∆∞π ∫∞π ºƒ√¡∆π∑∂π
∂¡∞¡ ∂§∂À£∂ƒ√ Ãøƒ√; 4.2
∆ËÓ Â˘ı‡ÓË ÁÈ· ÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË, ÙËÓ Î·ı·ÚÈfiÙËÙ· Î·È ÙË ÊÚÔÓÙ›‰·

ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ Ì›·˜ fiÏË˜ (‰ÚfiÌÔÈ, Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ, Ï·ÙÂ›Â˜)
¤¯Ô˘Ó ÔÈ ¢‹ÌÔÈ. ∆Ô ›‰ÈÔ ÈÛ¯‡ÂÈ Î·Ù¿ Î·ÓfiÓ· Î·È ÁÈ· Ù· ¿ÚÎ·, ÌÂ
ÂÏ¿¯ÈÛÙÂ˜ ÂÍ·ÈÚ¤ÛÂÈ˜. √ ∫Ò‰ÈÎ·˜ ¢‹ÌˆÓ Î·È ∫ÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ36 ÔÚ›˙ÂÈ
ÙÔÓ ÙÚfiÔ ‰È·¯Â›ÚÈÛË˜, fiˆ˜ Î·È ÙÈ˜ ˘Ô¯ÚÂÒÛÂÈ˜ ÙˆÓ ¢‹ÌˆÓ. √Ú›-
˙ÂÈ Â›ÛË˜37 ÌÂ ÔÈÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Î·È ÚÔ¸Ôı¤ÛÂÈ˜ ÂÁÎ·ı›ÛÙ·ÓÙ·È ¿Ï-
ÏÂ˜ ¯Ú‹ÛÂÈ˜ (Ï·˚Î¤˜ ·ÁÔÚ¤˜, Î·Ù·ÛÙ‹Ì·Ù· ·Ó·„˘¯‹˜ Î.¿.) ÛÂ ÎÔÈ-
Ófi¯ÚËÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜.
ªÂ ÙÈ˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜ ÙÔ˘ ¿ÚıÚÔ˘ 79 ÙÔ˘ ∫Ò‰ÈÎ· Î·È ÙËÓ Úfi‚ÏÂ„Ë ¤Î‰Ô-
ÛË˜ ÙÔÈÎÒÓ Î·ÓÔÓÈÛÙÈÎÒÓ ·ÔÊ¿ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙË Ú‡ıÌÈÛË ıÂÌ¿ÙˆÓ
Ô˘ ÂÌ›ÙÔ˘Ó ÛÙËÓ ·ÚÌÔ‰ÈfiÙËÙ¿ ÙÔ˘˜, Ê·›ÓÂÙ·È Ó· ‰ÈÂ˘Ú‡ÓÂÙ·È Ë
‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· ÙˆÓ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ·Ú¯ÒÓ Ó· ı¤ÙÔ˘Ó Î·ÓfiÓÂ˜ Ô˘ ÌÔÚÂ›
Ó· ·ÊÔÚÔ‡Ó ÛÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘ Ê˘ÛÈÎÔ‡, ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈÎÔ‡ Î·È ÔÏÈ-
36. ¡.3463/8.6.2006 «∫‡ÚˆÛË ÙÔ˘ ∫Ò‰ÈÎ· ¢‹ÌˆÓ Î·È ∫ÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ»

(º∂∫ 114∞/2006).
097 ➤
37. fi.. ¿ÚıÚ· 79 Î·È 80.
ÙÈÛÙÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ·fi ÙË Ú‡·ÓÛË, ÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙË˜ Î·ı·ÚÈfi-
ÙËÙ·˜ ÛÂ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘˜ ˘·›ıÚÈÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜, ÙÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Î·È ÙÈ˜ ÚÔ-
¸Ôı¤ÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙË ¯Ú‹ÛË ÙˆÓ ·ÏÛÒÓ Î·È ÙˆÓ Î‹ˆÓ, ÙˆÓ Ï·ÙÂÈÒÓ,
ÙˆÓ ·È‰ÈÎÒÓ ¯·ÚÒÓ Î·È ÙˆÓ ˘fiÏÔÈˆÓ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙˆÓ ¯ÒÚˆÓ.
∏ ¯ÚËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛË ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Î·È ·Ó·‚¿ıÌÈÛË ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ
¯ÒÚˆÓ Ú·Û›ÓÔ˘ ·ÔÙÂÏÂ› ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ, ÌÂÙ·Í‡ ¿ÏÏˆÓ, ÙÔ˘ ∂È‰È-
ÎÔ‡ ∆·ÌÂ›Ô˘ ∂Ê·ÚÌÔÁ‹˜ ƒ˘ıÌÈÛÙÈÎÒÓ Î·È ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ ™¯Â‰›ˆÓ
(∂∆∂ƒ¶™) ÙÔ˘ À¶∂Ãø¢∂. ∆Ô Ù·ÌÂ›Ô ·˘Ùfi ÂÈÛÚ¿ÙÙÂÈ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ-
ÎÔ‡˜ ÊfiÚÔ˘˜ Î·È ÚfiÛÙÈÌ·, Ù· ÔÔ›· ÔÊÂ›ÏÂÈ Ó· ·Ô‰›‰ÂÈ ÛÂ ÂÚÈ-
‚·ÏÏÔÓÙÈÎÔ‡˜ ÛÎÔÔ‡˜. øÛÙfiÛÔ Ì¤¯ÚÈ ÛÙÈÁÌ‹˜ ÙÔ ∂∆∂ƒ¶™ ÏÂÈÙÔ˘Ú-
ÁÂ› ˘fi Î·ıÂÛÙÒ˜ ·‰È·Ê¿ÓÂÈ·˜ Î·È ¤ÏÏÂÈ„Ë˜ Î·ÓfiÓˆÓ ÔÚı‹˜ ÏÂÈ-
ÙÔ˘ÚÁ›·˜ Î·È ÏÔÁÔ‰ÔÛ›·˜38.
™ËÌ·ÓÙÈÎ‹ Â›ÛË˜ ËÁ‹ ¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙ‹ÛÂˆÓ ÁÈ· ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· ÂÏÂ‡-
ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ Ú·Û›ÓÔ˘ ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜ Â›Ó·È Ë ∂˘Úˆ·˚Î‹ ŒÓˆÛË,
¯ˆÚ›˜ fiÌˆ˜ Ó· ·ÍÈÔÔÈÂ›Ù·È Â·ÚÎÒ˜ ·fi ÙÈ˜ ·ÚÌfi‰ÈÂ˜ ·Ú¯¤˜. ÿÛˆ˜
ÙÔ ÈÔ ÂÙ˘¯ËÌ¤ÓÔ ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· Â˘Úˆ·˚Î‹˜ ¯ÚËÌ·ÙÔ‰fiÙËÛË˜ Â›Ó·È
ÙÔ ÌËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi ¿ÚÎÔ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ‹˜ Â˘·ÈÛıËÙÔÔ›ËÛË˜ «∞ÓÙÒ-
ÓË˜ ∆Ú›ÙÛË˜», ÁÓˆÛÙfi Î·È ˆ˜ ¶‡ÚÁÔ˜ µ·ÛÈÏ›ÛÛË˜, ÛÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜
∞Ó·ÚÁ‡ÚÔ˘˜ ∞ÙÙÈÎ‹˜.
¶Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘ÌÂ fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È Î·ıfiÏÔ˘ Û¿ÓÈÔ Ê·ÈÓfiÌÂ-
ÓÔ Ë ·ÏÏËÏÔÂÈÎ¿Ï˘„Ë ·ÚÌÔ‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙË ‰È·¯Â›ÚÈÛË
ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ. ∂›ÛË˜, Û˘¯Ó¿ ˘¿Ú¯ÂÈ Û‡Á¯˘ÛË ·Ó¿ÌÂ-
Û· ÛÙÈ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙÂ˜ ·Ú¤Ì‚·ÛË˜ ÙˆÓ È‰ÈÔÎÙËÙÒÓ Î·È ÙˆÓ ÙÔÈÎÒÓ
·Ú¯ÒÓ. √È ·Û¿ÊÂÈÂ˜ ·˘Ù¤˜ ¤¯Ô˘Ó Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ ÔÏÏ¤˜ ÊÔÚ¤˜ ÛÂ ÂÎÚË-
ÎÙÈÎ¤˜ Î·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÛÂ ‚¿ÚÔ˜ ÙÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘ Î·È ÙˆÓ ÂÏÂ‡ıÂÚˆÓ ¯Ò-
ÚˆÓ. Ã·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎ‹ Â›Ó·È Ë ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎÔ‡ ¶¿Ú-
ÎÔ˘ «°Ô˘‰›-πÏÈÛfi˜» ÛÙËÓ ∞ı‹Ó· ÌÂ Î·Ù·ÎÂÚÌ·ÙÈÛÌfi ·ÚÌÔ‰ÈÔÙ‹ÙˆÓ
·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙË ¡ÔÌ·Ú¯›·, ÛÙÔ˘˜ ¢‹ÌÔ˘˜ Î·È ÛÙÔ˘˜ È‰ÈÔÎÙ‹ÙÂ˜ ÙˆÓ
ÂÈÌ¤ÚÔ˘˜ ÂÎÙ¿ÛÂˆÓ.
➤ 098
38. µÏ. Û¯ÂÙÈÎ¿: ¡¿ÓÙÛÔ˘ £ÂÔ‰fiÙ·, 2008.
∆π ∂¶π∆ƒ∂¶∂∆∞π ∫∞π ∆π ∞¶∞°√ƒ∂À∂∆∞π;
™Àªµ∞∆∂™ ∫∞π ∞™Àªµ∞∆∂™ ∫∞∆∞™∫∂À∂™
∫∞π Ãƒ∏™∂π™ ™∂ ∂§∂À£∂ƒ√À™ Ãøƒ√À™
4.3
∫∞π Ãøƒ√À™ ¶ƒ∞™π¡√À
∆π ∂¶π∆ƒ∂¶∂∆∞π;
4.3.1
∞fi ÙËÓ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹ ÓÔÌÔıÂÛ›·39 fiˆ˜ Î·È ·fi ÙË Û¯ÂÙÈÎ‹ ÓÔÌÔ-
ÏÔÁ›· ÙÔ˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ ÙË˜ ∂ÈÎÚ·ÙÂ›·˜ (™Ù∂) Â›Ó·È ÍÂÎ¿ı·ÚÔ fiÙÈ
ÛÙÔ˘˜ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·È ÌfiÓÔ ÌÂÚÈÎ¤˜ Î·ÙËÁÔ-
Ú›Â˜ ÂÏ·ÊÚÒÓ Î·Ù·ÛÎÂ˘ÒÓ. ™˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó· ÂÈÙÚ¤ÂÙ·È Ë Î·Ù·ÛÎÂ˘‹
ÛÎ·ÏÔ·ÙÈÒÓ, ¯·ÌËÏÒÓ ÙÔ›¯ˆÓ, ÎÂÎÏÈÌ¤ÓˆÓ ÂÈ¤‰ˆÓ. ∂ÈÙÚ¤Ô-
ÓÙ·È Â›ÛË˜ ÛÙ¤Á·ÛÙÚ·, ·Ô¯ˆÚËÙ‹ÚÈ·, ÂÚ›ÙÂÚ·, ÎÈfiÛÎÈ·, Ù¤ÓÙÂ˜,
ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ·È‰fiÙÔˆÓ Î·È ¿ıÏËÛË˜ (¯ˆÚ›˜ ÎÙ›ÚÈ·), ¿ÁÎÔÈ, ÛÈ-
ÓÙÚÈ‚¿ÓÈ·, Ê·ÓÔ›, ÁÏ¿ÛÙÚÂ˜ Î·È ÛÙËÚ›ÁÌ·Ù· ÙˆÓ Ê˘ÙÒÓ. √È Î·Ù·ÛÎÂ˘-
¤˜ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙÔ ¢‹ÌÔ ‹ ·fi ¿ÏÏÔ˘˜ ‰ËÌfiÛÈÔ˘˜ ‹ È‰Èˆ-
ÙÈÎÔ‡˜ ÊÔÚÂ›˜ ‡ÛÙÂÚ· ·fi ¿‰ÂÈ· ÙÔ˘ ¢‹ÌÔ˘.
∂ÈÙÚ¤ÂÙ·È Â›ÛË˜ Ë Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ‰ÈÎÙ‡ˆÓ ˘Ô‰ÔÌ‹˜ Î·È ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿-
ÛÂˆÓ ÎÔÈÓ‹˜ ˆÊ¤ÏÂÈ·˜ (ÛˆÏËÓÒÛÂÈ˜ Î·È ÊÚÂ¿ÙÈ· ÓÂÚÔ‡, Î·ÏÒ‰È·
ÚÂ‡Ì·ÙÔ˜ Î·È ÙËÏÂÊÒÓÔ˘), ¯ˆÚ›˜ ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎ‹˜ ¿‰ÂÈ·˜.
∂ÈÙÚ¤ÔÓÙ·È Â›ÛË˜ ÚÔÛˆÚÈÓ¤˜ Ï˘fiÌÂÓÂ˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ ÁÈ· ÁÈÔÚ-
Ù¤˜ ÌÂ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ, Û‡ÓÙÔÌÔ ¯ÚfiÓÔ ·Ú·ÌÔÓ‹˜.
¶Ú¤ÂÈ Â‰Ò Ó· ÛËÌÂÈˆıÂ› ˆ˜ Ù· ÚÔ·Ó·ÊÂÚfiÌÂÓ· ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·È
ÛÂ ÂÎÂ›ÓÔ˘˜ ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Ú·Û›ÓÔ˘ Ô˘ ‰ÂÓ ‰È¤-
ÔÓÙ·È ·fi ÂÈ‰ÈÎfiÙÂÚÂ˜ Ú˘ıÌ›ÛÂÈ˜ ÚÔÛÙ·Û›·˜ Î·È ‰È·¯Â›ÚÈÛË˜, fiˆ˜
ÁÈ· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ· ÔÈ ÎËÚ˘ÁÌ¤ÓÂ˜ ÚÔÛÙ·ÙÂ˘fiÌÂÓÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Î·È Ù·
ÎÏËÚÔ‰ÔÙ‹Ì·Ù· Ô˘ ‰È¤ÔÓÙ·È ·fi fiÛ· ÚÔ‚Ï¤ÂÈ Ë ‰È·ı‹ÎË ÙÔ‡
Î·Ù¿ ÂÚ›ÙˆÛË Â˘ÂÚÁ¤ÙË.
099 ➤
39. ∫µ¶¡, ¿ÚıÚÔ 246, ·Ú. 1 ¤ˆ˜ 4
4.3.2 ∆π ∞¶∞°√ƒ∂À∂∆∞π;
∞·ÁÔÚÂ‡ÂÙ·È40 Ë Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÎÙÈÚ›ˆÓ, ÂÚÈÙÔÈ¯ÈÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ÂÚÈ-
ÊÚ¿ÍÂˆÓ, ÎÏÂÈÛÙÒÓ ÛÙÂÁ¿ÛÙÚˆÓ ÌÂ ÌfiÓÈÌÂ˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ Ô˘ ÂÍ˘-
ËÚÂÙÔ‡Ó È‰ÈˆÙÈÎ¤˜ ¯Ú‹ÛÂÈ˜ fiˆ˜ ·Ó·„˘ÎÙ‹ÚÈ·. ∞·ÁÔÚÂ‡ÔÓÙ·È
Â›ÛË˜ fiÏÂ˜ ÔÈ È‰ÈˆÙÈÎ¤˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜. °È· ·Ú¿‰ÂÈÁÌ·, ÔÈ «¤Ú-
ÁÎÔÏÂ˜-·Ó·„˘ÎÙ‹ÚÈ·» ‹ Ù· Ï·ÛÙÈÎ¿ ÎÈfiÛÎÈ· ÌÂ ÙÚ·Â˙ÔÎ·ı›-
ÛÌ·Ù· Ô˘ ¤¯Ô˘Ó Î·Ù·ÎÏ‡ÛÂÈ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÙÈ˜ Ï·ÙÂ›Â˜ Î·È
ÙÔ˘˜ Â˙Ô‰ÚfiÌÔ˘˜ Â›Ó·È ÌÂ ‚¿ÛË ÙË ÓÔÌÔıÂÛ›· ·˘ı·›ÚÂÙ· Î·Ù·-
ÛÎÂ˘¿ÛÌ·Ù·41.
∞·ÁÔÚÂ‡ÔÓÙ·È, Ù¤ÏÔ˜, ÔÈ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Î¿Ùˆ ·fi ÎÔÈ-
Ófi¯ÚËÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜. ŒÙÛÈ, ÁÈ· Ó· Î·Ù·ÛÎÂ˘·ÛÙÂ› ¤Ó·˜ ¯ÒÚÔ˜ ÛÙ¿ıÌÂ˘-
ÛË˜ Î¿Ùˆ ·fi Ì›· Ï·ÙÂ›· ‰ÂÓ ·ÚÎÂ› Ë ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎ‹ ¿‰ÂÈ·, ·ÏÏ¿ ··È-
ÙÂ›Ù·È Î·È Ë ·ÏÏ·Á‹ ÙÔ˘ °ÂÓÈÎÔ‡ ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ™¯Â‰›Ô˘ ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜.
ªÂ ·fiÊ·ÛË ÙÔ˘ 2007 ÙÔ˘ ™˘Ì‚Ô˘Ï›Ô˘ ÙË˜ ∂ÈÎÚ·ÙÂ›·˜ ÎÚ›ıËÎÂ
fiÙÈ ÔÈ ÌfiÓÈÌÂ˜ ‹ ÎÈÓËÙ¤˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜42 Ô˘ ·Ó·Ù‡ÛÛÔ˘Ó Î·ÊÂÙ¤ÚÈÂ˜,
ÂÛÙÈ·ÙfiÚÈ·, Ì·Ú Î.Ï. ÛÂ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Â›Ó·È ·Ú¿ÓÔ-
ÌÂ˜ Î·È ·ÓÙÈÛ˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎ¤˜.
™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ·ÓÒÙ·ÙÔ ‰ÈÎ·ÛÙ‹ÚÈÔ, ÚÔÛÎÚÔ‡ÂÈ ÛÙÔ ™‡ÓÙ·ÁÌ· Î¿ıÂ
Î·Ù·ÛÎÂ˘‹ ÚÔÛÙÂÁ·ÛÌ¿ÙˆÓ Î·È ÙˆÓ ÛÙËÚÈÁÌ¿ÙˆÓ ÙÔ˘˜, ÂÊfiÛÔÓ
·Ú¤¯ÂÈ ÛÙÔ˘˜ È‰ÈÔÎÙ‹ÙÂ˜ ÙˆÓ Î·Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ ÙË ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ· Ó· ÌÂÙ·-
ÙÚ¤Ô˘Ó ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ ¯ÒÚÔ ÛÂ ÎÏÂÈÛÙfi ‹ ËÌ›ÎÏÂÈÛÙÔ, ·ÚÂÌÔ‰›-
˙ÔÓÙ·˜ ÙËÓ ÂÏÂ‡ıÂÚË Î˘ÎÏÔÊÔÚ›· ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ. √È √∆∞ Â›Ó·È ˘Ô-
¯ÚÂˆÌ¤ÓÔÈ Ó· ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÔ˘Ó Ù¤ÙÔÈÂ˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ ‹ Ó· ·Ó·Î·Ï¤-
ÛÔ˘Ó Û¯ÂÙÈÎ¤˜ ¿‰ÂÈÂ˜, ÂÓÒ ÔÈ ·ÚÌfi‰ÈÂ˜ ·Ú¯¤˜ Ô˘ ·Ó¤¯ÔÓÙ·È Ù¤ÙÔÈ-
Â˜ ·Ú·ÓÔÌ›Â˜ ÛÂ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÌÔÚÂ› Ó· ˘¤¯Ô˘Ó ÔÈ-
ÓÈÎ¤˜ Î·È ·ÛÙÈÎ¤˜ Â˘ı‡ÓÂ˜.
40. fi..
41. µÏ. Â›ÛË˜ ™˘Ó‹ÁÔÚÔ˜ ÙÔ˘ ÔÏ›ÙË (2005), ∫ÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔÈ ¯ÒÚÔÈ, ÂÈ‰ÈÎ‹ ıÂÌ·-
ÙÈÎ‹, ∂Ù‹ÛÈ· ŒÎıÂÛË 2005 Î·È http://www.synigoros.gr/perivallon/index.htm
➤ 100
42. ™Ù∂ 3447/2007
™˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤Ó·, ÙÔ ™Ù∂ ıÂˆÚÂ› ·Ú¿ÓÔÌÂ˜ fiÏÂ˜ ÙÈ˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ Ù¤ÙÔÈ-
Ô˘ Ù‡Ô˘ ¤Ú· ·fi ÙÔ˘˜ ÓfiÌÈÌÔ˘˜ ÂÍÒÛÙÂ˜ Î·È Ù· ÔÚÈ˙fiÓÙÈ· ÎÈÓË-
Ù¿ ÚÔÛÙÂÁ¿ÛÌ·Ù· ÛÂ ‡„Ô˜ ÙÔ˘Ï¿¯ÈÛÙÔÓ ÙÚÈÒÓ Ì¤ÙÚˆÓ. ¶·Ú¿ÓÔÌ·
ıÂˆÚÔ‡ÓÙ·È ·ÎfiÌ· Î·È Ù· ÛÙËÚ›ÁÌ·Ù· (‰ÔÎ¿ÚÈ·) ÙˆÓ ÓfiÌÈÌˆÓ ÂÍˆ-
ÛÙÒÓ Î·È ÙÂÓÙÒÓ, ÂÊfiÛÔÓ ·˘Ù¿ Ì·›ÓÔ˘Ó ÛÙÔÓ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ ¯ÒÚÔ Î·È
fi¯È ÛÂ ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ Î·Ù·ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜.
¶·Ú¿ÓÔÌË Â›Ó·È Â›ÛË˜ Ë ÌÂÙ·ÙÚÔ‹ ÙˆÓ ÚÔÛÙÂÁ·ÛÌ¿ÙˆÓ ÛÂ ÎÏÂÈ-
ÛÙfi ¯ÒÚÔ, Â›ÙÂ ÌÂ Ï·ÛÙÈÎ¿ Ê‡ÏÏ· (Ó¿ÈÏÔÓ) Â›ÙÂ ÌÂ Ù˙¿ÌÈ Â›ÙÂ ÌÂ
ÔÔÈÔÓ‰‹ÔÙÂ ¿ÏÏÔ ÙÚfiÔ Ô˘ ÂÂÎÙÂ›ÓÂÈ ÙÔÓ ÎÏÂÈÛÙfi ¯ÒÚÔ ÙˆÓ
Î·Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ ÛÂ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ (.¯. Â˙Ô‰ÚfiÌÈ·, ·Ú·-
Ï›Â˜ Î.Ï.).
™‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÔ ™Ù∂, ÔÈ ‰ËÌÔÙÈÎ¤˜ ·Ú¯¤˜ ¤¯Ô˘Ó ˘Ô¯Ú¤ˆÛË Ó· ·Ô-
Ì·ÎÚ‡ÓÔ˘Ó Ù¤ÙÔÈÂ˜ ·˘ı·›ÚÂÙÂ˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ (Ù¤ÓÙÂ˜, Ù˙¿ÌÈ·, Ó¿ÈÏÔÓ,
‰ÔÎ¿ÚÈ· Î.Ï.), Ô˘ ÌÂÈÒÓÔ˘Ó ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ Î·È ÂÊfi-
ÛÔÓ ¤¯Ô˘Ó ‰ÒÛÂÈ ¿‰ÂÈÂ˜ ÁÈ· Ù¤ÙÔÈÂ˜ ÂÁÎ·Ù·ÛÙ¿ÛÂÈ˜ ÔÊÂ›ÏÔ˘Ó Ó· ÙÈ˜
·Ó·Î·Ï¤ÛÔ˘Ó ÁÈ· ÏfiÁÔ˘˜ ‰ËÌÔÛ›Ô˘ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓÙÔ˜ Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡Ó
ÛÙËÓ Ù‹ÚËÛË ÙÔ˘ ™˘ÓÙ¿ÁÌ·ÙÔ˜ Î·È ÙˆÓ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ ‰È·Ù¿ÍÂˆÓ.
101 ➤
∂¶π§√°√™
ÙÈ˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ fiÏÂÈ˜ ·Ú·ÙËÚÂ›Ù·È ÛÙ·ıÂÚ¿ ÔÛÔÙÈÎ‹ Û˘Ú-

™ Ú›ÎÓˆÛË Î·È ÔÈÔÙÈÎ‹ ˘Ô‚¿ıÌÈÛË ÙÔ˘ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘
¯ÒÚÔ˘, Â›ÙÂ ÚÔ˜ fiÊÂÏÔ˜ È‰ÈˆÙÒÓ, Â›ÙÂ ÏfiÁˆ ÙË˜ ·‰È·ÊÔÚ›·˜ ÙˆÓ
·ÚÌfi‰ÈˆÓ ·Ú¯ÒÓ. √È Ï·ÙÂ›Â˜ Î·Ù·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ·fi ÙÚ·Â˙ÔÎ·-
ı›ÛÌ·Ù· Î·Ù·ÛÙËÌ¿ÙˆÓ, ÎÈÓÔ‡ÌÂÓ· Î·È ÛÙ·ıÌÂ˘Ì¤Ó· ·˘ÙÔÎ›ÓËÙ·
Î˘ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó ÛÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜, ·ÎÙ¤˜ Î·È ¿ÚÎ· ·ÔÎÏÂ›ÔÓÙ·È ·fi
ÙËÓ ÂÏÂ‡ıÂÚË ÚfiÛ‚·ÛË, ·‰fiÌËÙÂ˜ ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜ ‰›ÓÔ˘Ó ÙË ı¤ÛË ÙÔ˘˜
ÛÂ ÎÙÈÚÈ·Î¤˜ Î·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ ÙÂÚ·ÛÙ›ˆÓ ‰È·ÛÙ¿ÛÂˆÓ. ∞ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ë ˘Ô-
‚¿ıÌÈÛË ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ È‰ÈˆÙÈÎfi ÂÏÂ‡ıÂÚÔ ¯ÒÚÔ, Ô ÔÔ›Ô˜ Á›ÓÂ-
Ù·È ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓÔ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ‹˜ ÂÎÌÂÙ¿ÏÏÂ˘ÛË˜ ÛÂ ‚¿ÚÔ˜ ÙË˜ ÔÈfiÙË-
Ù·˜ ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ Ô˘ ·Ú¿ÁÂÙ·È. ∏ ÎÏÈÌ¿ÎˆÛË ÙˆÓ Ê·ÈÓÔ-
Ì¤ÓˆÓ ·˘ÙÒÓ ¤¯ÂÈ Ô‰ËÁ‹ÛÂÈ Ù· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚfiÓÈ· ÛÂ ·ÛÊ˘ÎÙÈÎ¤˜ Û˘Ó-
ı‹ÎÂ˜ ‰È·‚›ˆÛË˜ ÛÙÈ˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ fiÏÂÈ˜.
ªÂÁ¿ÏË ÂÏ›‰· ·Ó·‰‡ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ÔÏÔ¤Ó· ·˘Í·ÓfiÌÂÓË ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹
ÂÁÚ‹ÁÔÚÛË Î·È ‰Ú·ÛÙËÚÈÔÔ›ËÛË, ÂÈ‰ÈÎ¿ ÛÙ· ˙ËÙ‹Ì·Ù· ÚÔ¿ÛÈ-
ÛË˜ ÙË˜ ÔÈÎÔÏÔÁÈÎ‹˜ ·Í›·˜ Î·È ÙÔ˘ ‰ËÌfiÛÈÔ˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙˆÓ ÂÏÂ‡-
ıÂÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ Î·È ÙÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘. √È È¤ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÎÈÓ‹ÛÂˆÓ ÔÏÈÙÒÓ
Î·È ÔÈ ÂÓÙ˘ˆÛÈ·Î¤˜ ÂÈÙ˘¯›Â˜ Ô˘ ¤¯Ô˘Ó ‹‰Ë Î·Ù·ÁÚ·ÊÂ› Î·Ï‡-
ÙÔ˘Ó ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÙÔ ÎÂÓfi ÙË˜ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎ‹˜ ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈ-
Î‹˜ ÔÏÈÙÈÎ‹˜ ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜. ª¿ÏÈÛÙ·, ÛÂ ÔÏÏ¤˜
ÂÚÈÙÒÛÂÈ˜, Ë ·Ú¤Ì‚·ÛË ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ ¤¯ÂÈ ·Ó·ÙÚ¤„ÂÈ ÙËÓ ÚÔ-
‰È·ÁÂÁÚ·ÌÌ¤ÓË ÔÚÂ›· ·ÒÏÂÈ·˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ Ú·Û›ÓÔ˘.
∂Ï›˙Ô˘ÌÂ fiÙÈ ·˘Ùfi˜ Ô Ô‰ËÁfi˜ ·Ó·‰ÂÈÎÓ‡ÂÈ ÙÈ˜ ÌÂÁ¿ÏÂ˜ ‰˘Ó·ÙfiÙË-
ÙÂ˜ ·ÔÙÂÏÂÛÌ·ÙÈÎ‹˜ ÎÔÈÓˆÓÈÎ‹˜ ‰Ú¿ÛË˜ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙË˜ ÔÈ-
fiÙËÙ·˜ ˙ˆ‹˜ ÛÙÈ˜ fiÏÂÈ˜ Î·È ‰È·ÙËÚÔ‡ÌÂ ·ÎÏfiÓËÙË ÙËÓ ÂÔ›ıËÛË
fiÙÈ ¤Ó· ·fi Ù· ÎÏÂÈ‰È¿ ÁÈ· ÙË ‚ÂÏÙ›ˆÛË ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜
‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÛÙ· ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ.
103 ➤
µπµ§π√°ƒ∞ºπ∞
∞ÁÚÈ·ÓÙÒÓË, ÃÚ., ºÂÓÂÚÏ‹, ∞. (1999). ∂ÚÌÔ‡ÔÏË - ™‡ÚÔ˜: ÈÛÙÔÚÈ-

Îfi Ô‰ÔÈÔÚÈÎfi. ∞ı‹Ó·: ¢∂∞∂-√ÏÎfi˜.
∞Ú·‚·ÓÙÈÓfi˜, ∞ı. (2007). ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi˜ Û¯Â‰È·ÛÌfi˜: ÁÈ· Ì›· ‚ÈÒ-
ÛÈÌË ·Ó¿Ù˘ÍË ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘. ∞ı‹Ó·: ™˘ÌÌÂÙÚ›·.
∞Ú·‚·ÓÙÈÓfi˜ ∞ı., ∫ÔÛÌ¿ÎË, ¶. (1988). À·›ıÚÈÔÈ ¯ÒÚÔÈ ÛÙËÓ fiÏË:
ı¤Ì·Ù· ·Ó¿Ï˘ÛË˜ Î·È ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛË˜ ·ÛÙÈÎÒÓ ÂÏÂ‡ıÂ-
ÚˆÓ ¯ÒÚˆÓ Î·È Ú·Û›ÓÔ˘. ∞ı‹Ó·: ™˘ÌÂÒÓ.
¢¤‰Â, ª., ¶··ÛÙ·ıÔÔ‡ÏÔ˘, ÃÚ. (2009, 9 ª·˝Ô˘). ∏ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÛÙÈ˜
ÁÂÈÙÔÓÈ¤˜ - º¿ÎÂÏÔ˜ ∫ÈÓËÌ·ÙÈÎ‹ ·˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË. ∂ÏÂ˘ıÂÚÔÙ˘›·, ÛÂ-
Ï›‰Â˜ 17-18.
¢Ú·ÁÔ‡ÌË˜, º. (1988). ∏ ∞ı‹Ó· ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ. ¡¤· √ÈÎÔÏÔÁ›·, 50, Û. 16-19.
∂ÓÔÔ›ËÛË ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ÃÒÚˆÓ ∞ı‹Ó·˜ - ∆· 23 ÂÚÁÔÙ¿ÍÈ· ÙÔ˘
ÈÛÙÔÚÈÎÔ‡ Î¤ÓÙÚÔ˘ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜ (¯.¯.). ∞ı‹Ó·: À¶∂Ãø¢∂ - À¶¶√.
∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ∞ÛÙÈÎÔ‡ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ∂ª¶ (1999). ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi
¶¿ÚÎÔ °Ô˘‰›-πÏÈÛfi˜, ÂÚÂ˘ÓËÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ∞ı‹Ó·: ∆ÔÌ¤·˜ ¶ÔÏÂ-
Ô‰ÔÌ›·˜ Î·È ÃˆÚÔÙ·Í›·˜ ∂ª¶ Î·È √ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ƒ˘ıÌÈÛÙÈÎÔ‡ ™¯Â‰›Ô˘
∞ı‹Ó·˜-À¶∂Ãø¢∂.
∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ∞ÛÙÈÎÔ‡ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ∂ª¶. ∆ÂÏÂ˘Ù·›· ÚfiÛ‚·ÛË 9
ª·˝Ô˘ 2009 ·fi http://www.arch.ntua.gr/envlab.
∫·Ï·ÓÙ›‰Ë˜, °. (2001). ∏ ÂÓÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ ÙË˜
∞ı‹Ó·˜. ™ÙÔ ∂ÓÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜: Ë
‰È·‰ÈÎ·Û›· ˘ÏÔÔ›ËÛË˜ ÂÓfi˜ ÔÚ¿Ì·ÙÔ˜. ∏ÌÂÚ›‰· 15 ª·˝Ô˘ 2001.
∞ı‹Ó·: ∆Ì‹Ì· ∞Ú¯ÈÙÂÎÙfiÓˆÓ ÙÔ˘ ∂ıÓÈÎÔ‡ ªÂÙÛfi‚ÈÔ˘ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô˘.
∫·Ú·Ï‹, ª. (ÂÈÛÙ. ˘Â‡ı.) (2000). ¶·ÚÂÌ‚¿ÛÂÈ˜ ÛÙ· Ú¤Ì·Ù·: ÂÓ·Ï-
Ï·ÎÙÈÎ¤˜ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜ Û¯Â‰È·ÛÌÔ‡, ÂÚÂ˘ÓËÙÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ·, ∆Ì‹Ì· ∞Ú¯È-
ÙÂÎÙfiÓˆÓ ªË¯·ÓÈÎÒÓ ∂ª¶. ∞ı‹Ó·: ∂ıÓÈÎfi ªÂÙÛfi‚ÈÔ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô.
∫ÔÛÌ¿ÎË, ¶., §È¿Ë˜, °., §Ô˘ÎfiÔ˘ÏÔ˜, ¢., ª·ÓÙÔ˘‚¿ÏÔ˘, ª., ¶ÔÏ‡- 105 ➤
˙Ô˜, °. (ÂÈÛÙ. ˘Â‡ı.) (1992). ∞Ó¿Ï·ÛË ÎÂÓÙÚÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ Î·-
ÙÔÈÎ›·˜: ªÂÏ¤ÙË ÂÚ›ÙˆÛË˜ ∫¿Ùˆ ¶·Ù‹ÛÈ·, ÂÚÂ˘ÓËÙÈÎfi ÚfiÁÚ·Ì-
Ì·, ∆Ì‹Ì· ∞Ú¯ÈÙÂÎÙfiÓˆÓ ªË¯·ÓÈÎÒÓ ∂ª¶-À¶∂Ãø¢∂. ∞ı‹Ó·: ∂ıÓÈÎfi
ªÂÙÛfi‚ÈÔ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô.
§·ÙÛÔ‡‰Ë˜, ¶. (2009). ∆· Ô˘ÏÈ¿ ÙÔ˘ ∂ıÓÈÎÔ‡ ∫‹Ô˘. ∂ÏÏËÓÈÎ‹
√ÚÓÈıÔÏÔÁÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›·. ∆ÂÏÂ˘Ù·›· ÚfiÛ‚·ÛË 12 ª·˝Ô˘ 2009 ·fi
http://www.ornithologiki.gr/gr/hos/grkhpos.htm.
ª¤ÏÈÛÛ·˜, ¢.∫. (2007). √È ¯Ú‹ÛÂÈ˜ ÁË˜ Î·È ÙÔ °ÂÓÈÎfi ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi
™¯¤‰ÈÔ. ∞ı‹Ó·: ∂Î‰fiÛÂÈ˜ ™¿ÎÎÔ˘Ï·.
ª¤ÏÈÛÛ·˜, ¢.∫. (2007). ∆Ô ¤ÓÓÔÌÔ Û˘ÌÊ¤ÚÔÓ Î·È Ë ÚÔıÂÛÌ›· ÛÙÈ˜
ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ¤˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜. ∞ı‹Ó·: ∂Î‰fiÛÂÈ˜ ™¿ÎÎÔ˘Ï·.
ªÈÛÈ·Îfi˜, ∫., ™‚ÔÚÒÓÔ˘, ∂. (2000). ŒÓ·˜ ÔÈÎÔÏÔÁÈÎfi˜ ÂÚ›·ÙÔ˜
ÛÙÔÓ ∂ıÓÈÎfi ∫‹Ô. ∞ı‹Ó·: WWF ∂ÏÏ¿˜.
ªÂÏ·‚›Ï·˜, ¡. (2005). ∆fiÔÈ ·ÓıÚÒˆÓ. ™¯fiÏÈ· ÁÈ· ÙÔ ¯ÒÚÔ Î·È
ÙËÓ ÔÏÈÙÈÎ‹. ∞ı‹Ó·: ∂Î‰fiÛÂÈ˜ Ô ¶ÔÏ›ÙË˜.
¡¿ÓÙÛÔ˘, £. °È· ¤Ó· Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi ‘¶Ú¿ÛÈÓÔ’ ∆·ÌÂ›Ô ÁÈ· ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ.
√ÌÈÏ›· ÛÙËÓ ÂÈÛÙËÌÔÓÈÎ‹ ‰ÈËÌÂÚ›‰· ÙˆÓ ¢‹ÌˆÓ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡, ∞ÚÁ˘-
ÚÔ‡ÔÏË˜ Î·È °Ï˘Ê¿‰·˜ ÁÈ· ÙÔ ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi ¶¿ÚÎÔ ∂ÏÏËÓÈÎÔ‡.
∂ÏÏËÓÈÎfi: 18-19 π·ÓÔ˘·Ú›Ô˘ 2008. ∆ÂÏÂ˘Ù·›· ÚfiÛ‚·ÛË 13 ª·˝Ô˘
2009 ·fi http://www.koinidrasi.gr/article.php?id=154.
¡ÔÌ·Ú¯È·Î‹ ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË ∞ı‹Ó·˜-¶ÂÈÚ·È¿ (2009). ∞ÙÙÈÎfi ¶Ú¿ÛÈÓÔ.
∆ÂÏÂ˘Ù·›· ÚfiÛ‚·ÛË 12 ª·˝Ô˘ 2009 ·fi http:// www.attiko-prasino.gr.
¶¿ÓÙÔ˜, ¶. (2001). ∫ˆ‰ÈÎÔÔ›ËÛË ÓÔÌÔıÂÛ›·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÔÏÈÙÈÛÙÈ-
Î‹ ÎÏËÚÔÓÔÌÈ¿. ∞ı‹Ó·: À¶¶√.
¶··ÁÈ¿ÓÓË˜, £., µÏ·ÛÙfi˜, £., ¶ÔÏ‡˙Ô˜, π., ∞ı·Ó·ÛÔ‡ÏË - ƒÔÁÎ¿ÎÔ˘,
∞ı., ∞Ú·‚·ÓÙÈÓfi˜, ∞., ∫ÔÛÌ¿ÎË, ¶., ªÈÚÌ›ÏË, ∫., ™Ù¿ÌÔ˘, ∞., ™Î›-
ÎÔ˜, °. (1999). ™¯Â‰È·ÛÌfi˜ fiÏÂˆÓ Î·È ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎ¤˜ ÂÈÙÒ-
ÛÂÈ˜. ¶¿ÙÚ·: ∂ÏÏËÓÈÎfi ∞ÓÔÈ¯Ùfi ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ.
¶·Ú·ÙËÚËÙ‹ÚÈÔ ∂ÏÂ‡ıÂÚˆÓ ÃÒÚˆÓ ∞ı‹Ó·˜-∞ÙÙÈÎ‹˜. ∆ÂÏÂ˘Ù·›· Úfi-
Û‚·ÛË 9 ª·˝Ô˘ 2009 ·fi http://www.asda.gr/elxoroi/.
➤ 106 ¶·˘ÏfiÔ˘ÏÔ˜, ¢. (2003, 23 ºÂ‚ÚÔ˘·Ú›Ô˘). ∆Ô ¶Â‰›ÔÓ ÙÔ˘ ÕÚÂˆ˜

[∂Ù¿ ∏Ì¤ÚÂ˜]. ∫·ıËÌÂÚÈÓ‹ ÙË˜ ∫˘ÚÈ·Î‹˜, ÛÂÏ›‰Â˜ 25 - 28.
™·ÚËÁÈ¿ÓÓË˜, °.ª. (2006). ¢ÚfiÌÔÈ Î·È Â˙fi‰ÚÔÌÔÈ ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ¯ÒÚÔ:
∫·ıÔÏÈÎfi˜ Û¯Â‰È·ÛÌfi˜, ∂› Ì¤ÚÔ˘˜ ÛÙÔÈ¯Â›·, √ÚÔÏÔÁ›·. ∞ı‹Ó·: ∂ª¶.
™Ù›ÁÎ·˜, £.¡. (ÂÈÌ.) (2004). ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹ ÓÔÌÔıÂÛ›·. ∞ı‹Ó·: ¡ÔÌÈ-
Î‹ µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË.
™˘Ó‹ÁÔÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÔÏ›ÙË (2005). ∫ÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔÈ ¯ÒÚÔÈ, ∂È‰ÈÎ‹ ıÂÌ·-
ÙÈÎ‹, ∂Ù‹ÛÈ· ¤ÎıÂÛË 2005. ∆ÂÏÂ˘Ù·›· ÚfiÛ‚·ÛË 30 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 2009
·fi http://www.synigoros.gr/perivallon/index.htm.
™˘Ó‹ÁÔÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶ÔÏ›ÙË (2005). ∫·ıÔÚÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ˙ˆÓÒÓ ·ÈÁÈ·ÏÔ‡,
·Ú·Ï›·˜ Î·È ·Ï·ÈÔ‡ ·ÈÁÈ·ÏÔ‡, ¡ÔÌÔıÂÙÈÎ‹ ÚfiÙ·ÛË, ∂Ù‹ÛÈ·
¤ÎıÂÛË 2005. ∆ÂÏÂ˘Ù·›· ÚfiÛ‚·ÛË 30 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 2009 ·fi http://
www.synigoros.gr/perivallon/index.htm.
™˘Ú·ÎÔ‡ÏË˜, ∫., ºÂÊ¤˜, ª., ¶Ô‡ÏÈÔ˘, ∞. (2009). √‰ËÁfi˜ ÁÈ· ÙÔ Â-
ÚÈ‚¿ÏÏÔÓ: √ÚÁ¿ÓˆÛË Î·È ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· ÂÚÈ‚·ÏÏÔÓÙÈÎÒÓ ÔÚÁ·ÓÒÛÂ-
ˆÓ. ∞ı‹Ó·: WWF ∂ÏÏ¿˜.
∆Ú·˘Ïfi˜, π., ∫fiÎÎÔ˘, ∞. (1980). ∂ÚÌÔ‡ÔÏË. ∞ı‹Ó·: ∂ÌÔÚÈÎ‹ ∆Ú¿-
Â˙· ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰Ô˜.
∆ÛÔ‡ÓË˜, °Ú. (2007). ∂ıÓÈÎfi˜ ∫‹Ô˜: ∏ Ú¿ÛÈÓË Î·Ú‰È¿ ÙË˜ ∞ı‹-
Ó·˜. Greenapple. ∆ÂÏÂ˘Ù·›· ÚfiÛ‚·ÛË 13 ª·˝Ô˘ 2009 http://
www.greenapple.gr.
Ã·Ù˙ÔÔ‡ÏÔ˘-∆˙›Î·, ∞. (2003). ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi ‰›Î·ÈÔ. ∞ı‹Ó·: ¶·ÓÂ-
ÈÛÙËÌÈ·Î¤˜ ∂Î‰fiÛÂÈ˜ ∂ª¶.
Fuller, R.A., Gaston, K.J. (2009). The scaling of green space cov-
erage in European cities, Biology Letters. The Royal Society.
MONUMENTA. ∆ÂÏÂ˘Ù·›· ÚfiÛ‚·ÛË 18 ∞ÚÈÏ›Ô˘ 2009 ·fi http://
www.monumenta.org.
Yerolympos, A. (1996). Urban Transformations in the Balkans
(1820 - 1920). Thessaloniki: University Studio Press.
WWF ∂ÏÏ¿˜ (2004, ºÂ‚ÚÔ˘¿ÚÈÔ˜). ∞ÛÙÈÎfi Ú¿ÛÈÓÔ: H ·Ó¿Û· ÙË˜
fiÏË˜ ¯¿ÓÂÙ·È: ÎÂ›ÌÂÓÔ ·Ú¤Ì‚·ÛË˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜
Ú·Û›ÓÔ˘. ∞ı‹Ó·.
107 ➤
¶·Ú¿ÚÙËÌ·
£∂™ªπ∫√ ¶§∞π™π√
∞™∆π∫√π «∫Ò‰ÈÎ·˜ µ·ÛÈÎ‹˜ ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹˜

∫√π¡√Ãƒ∏™∆√π ¡ÔÌÔıÂÛ›·˜» ¶¢14.7/27.7.1999,
Ãøƒ√π º∂∫ 580¢/1999 Î·È ¡.1577/1985
«°ÂÓÈÎfi˜ √ÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi˜ ∫·ÓÔÓÈÛÌfi˜»
ÕÚıÚÔ 2: √ÚÈÛÌÔ›
ÕÚıÚÔ 19: ∫·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ ÛÂ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘˜
¯ÒÚÔ˘˜
À.∞.285/2004 «ŒÁÎÚÈÛË ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ

ÛÙ·ıÂÚfiÙ˘ˆÓ (standards) Î·È ·ÓÒÙ·Ù·
fiÚÈ· ˘ÎÓÔÙ‹ÙˆÓ Ô˘ ÂÊ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·È
Î·Ù¿ ÙËÓ ÂÎfiÓËÛË ÙˆÓ ÁÂÓÈÎÒÓ
ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ Û¯Â‰›ˆÓ, ÙˆÓ Û¯Â‰›ˆÓ
¯ˆÚÈÎ‹˜ Î·È ÔÈÎÈÛÙÈÎ‹˜ ÔÚÁ¿ÓˆÛË˜
«·ÓÔÈÎÙ‹˜ fiÏË˜» Î·È ÙˆÓ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈ-
ÎÒÓ ÌÂÏÂÙÒÓ»
ÕÚıÚÔ 5: ∫ÔÈÓˆÓÈÎ‹ - ∆Â¯ÓÈÎ‹ ˘Ô‰ÔÌ‹
¡. 3208/2003 (º∂∫303 ∞) ÁÈ· ÙËÓ

«¶ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ‰·ÛÈÎÒÓ ÔÈÎÔÛ˘ÛÙË-
Ì¿ÙˆÓ, Î·Ù¿ÚÙÈÛË ‰·ÛÔÏÔÁ›Ô˘, Ú‡ıÌÈÛË
ÂÌÚ·ÁÌ¿ÙˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ Â› ‰·ÛÒÓ
Î·È ‰·ÛÈÎÒÓ ÂÓ Á¤ÓÂÈ ÂÎÙ¿ÛÂˆÓ Î·È
¿ÏÏÂ˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜»
ÕÚıÚÔ 1, ·Ú. 5: «™ÙÈ˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜ ÙÔ˘
·ÚfiÓÙÔ˜ ÓfiÌÔ˘ ˘¿ÁÔÓÙ·È Î·È Ù· ÂÓÙfi˜
ÙˆÓ fiÏÂˆÓ Î·È ÙˆÓ ÔÈÎÈÛÙÈÎÒÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ
¿ÚÎ· Î·È ¿ÏÛË, Î·ıÒ˜ Î·È ÔÈ ÂÎÙ¿ÛÂÈ˜
Ô˘ ÎËÚ‡ÛÛÔÓÙ·È ‹ ¤¯Ô˘Ó ÎËÚ˘¯ıÂ› ÌÂ
Ú¿ÍË ÙË˜ ·ÚÌfi‰È·˜ ·Ú¯‹˜ ˆ˜ ‰·ÛˆÙ¤Â˜
➤ 110 ‹ ·Ó·‰·ÛˆÙ¤Â˜»
π¢πø∆π∫√π «∫Ò‰ÈÎ·˜ µ·ÛÈÎ‹˜ ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹˜
∂§∂À£∂ƒ√π ¡ÔÌÔıÂÛ›·˜» ¶¢14.7/27.7.1999,
Ãøƒ√π ™∆∏¡ º∂∫ 580¢/1999 Î·È ¡.1577/1985
¶√§∏ «°ÂÓÈÎfi˜ √ÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi˜ ∫·ÓÔÓÈÛÌfi˜»
ÕÚıÚÔ 8: ∫¿Ï˘„Ë ÙÔ˘ ÔÈÎÔ¤‰Ô˘
ÕÚıÚÔ 13: ∂ÓÂÚÁfi ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ
ÕÚıÚÔ 17: ∫·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ ÛÙÔ˘˜ ·Î¿Ï˘ÙÔ˘˜
¯ÒÚÔ˘˜
ÕÚıÚÔ 27: ∞ÚÌfi‰È· ·Ú¯‹ ÁÈ· ÙËÓ ÂÊ·ÚÌÔÁ‹
ÙÔ˘ ÓfiÌÔ˘
√π ∞™∆π∫√π ¡.3028/2002 «°È· ÙËÓ ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ

Ãøƒ√π ∞Ú¯·ÈÔÙ‹ÙˆÓ Î·È ÂÓ Á¤ÓÂÈ ÙË˜ ¶ÔÏÈÙÈÛÙÈ-
∂π¢π∫ø¡ Î‹˜ ∫ÏËÚÔÓÔÌÈ¿˜».
ƒÀ£ªπ™∂ø¡
¡.5351/1932 «¶ÂÚ› Îˆ‰ÈÎÔÔÈ‹ÛÂˆ˜
ÙˆÓ ‰È·Ù¿ÍÂˆÓ ÙÔ˘ ¡fiÌÔ˘ 5351 Ò˜ Î·È
ÙˆÓ ÂÓ ÈÛ¯‡˚ Û¯ÂÙÈÎÒÓ ‰È·Ù¿ÍÂˆÓ ÙˆÓ
¡fiÌˆÓ µÃª™∆', 2447, 491, 4823 Î·È
ÙÔ˘ ¡.¢. ÙË˜ 12/16 πÔ‡ÓÈÔ˘ 1926 ÂÈ˜ ÂÓ
ÂÓÈ·›ÔÓ ÎÂ›ÌÂÓÔÓ ÓfiÌÔ˘, Ê¤ÚÔÓ ÙÔÓ ·Ú›ı.
5351 Î·È ÙÔÓ Ù›ÙÏÔÓ ¶ÂÚ› AÚ¯·ÈÔÙ‹ÙˆÓ».
¡.µƒ•∑/1893 «¶ÂÚ› ·Ó·ÁÎ·ÛÙÈÎ‹˜

··ÏÏÔÙÚÈÒÛÂˆ˜ ·ÎÈÓ‹ÙˆÓ ÚÔ˜
Û˘ÓÙ‹ÚËÛÈÓ ‹ ·ÓÂ‡ÚÂÛÈÓ ·Ú¯·ÈÔÙ‹ÙˆÓ».
¡.2745/1999 «ÁÈ· ÙË Û‡ÛÙ·ÛË ÚÔÛˆÚÈ-

Ó‹˜ ˘ËÚÂÛ›·˜ ÁÈ· ·ÍÈÔÔ›ËÛË Î·È ÌÂÙÂ-
ÁÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙÚ·ÙÔ¤‰ˆÓ»
111 ➤
ª∂°∞§√π ¡.1650/1986 «ÁÈ· ÙËÓ ¶ÚÔÛÙ·Û›· ÙÔ˘
ºÀ™π∫√π ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜»
™Ã∏ª∞∆π™ª√π
ª∂™∞ ◊ °Àƒø ¡.998/1979 «¶ÂÚ› ÚÔÛÙ·Û›·˜ ÙˆÓ
∞¶√ ∆∏¡ ¶√§∏ ‰·ÛÒÓ Î·È ÙˆÓ ‰·ÛÈÎÒÓ ÂÓ Á¤ÓÂÈ ÂÎÙ¿-
ÛÂˆÓ ÙË˜ ÃÒÚ·˜»
¡.2971/2001 «∞ÈÁÈ·Ïfi˜, ·Ú·Ï›· Î·È
¿ÏÏÂ˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜»
¡.1337/1983 «∂¤ÎÙ·ÛË ÙÔ˘ ÔÏÂÔ‰Ô-
ÌÈÎÔ‡ Û¯Â‰›Ô˘, ÔÈÎÈÛÙÈÎ‹ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È
Û¯ÂÙÈÎ¤˜ Ú˘ıÌ›ÛÂÈ˜»
¶.¢.236/1984 «¶ÂÚÈÊÚ¿ÍÂÈ˜ ·Ú·ÏÈ·-
ÎÒÓ ÔÈÎÔ¤‰ˆÓ»
¡.880/1979 «¶ÂÚ› Î·ıÔÚÈÛÌÔ‡ ·ÓˆÙ¿-
ÙÔ˘ ÔÚ›Ô˘ Û˘ÓÙÂÏÂÛÙÔ‡ ‰ÔÌ‹ÛÂˆ˜, ÂÈÛ·-
ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ıÂÛÌÔ‡ ÌÂÙ·ÊÔÚ¿˜ Û˘ÓÙÂÏÂ-
ÛÙÔ‡ ‰ÔÌ‹ÛÂˆ˜ Î·È ÂÙ¤ÚˆÓ ÙÈÓÒÓ ‰È·ÚÚ˘ı-
Ì›ÛÂˆÓ ÙË˜ ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹˜ ÓÔÌÔıÂÛ›·˜.»
¡.2052/1992 «ª¤ÙÚ· ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒ-
ÈÛË ÙÔ˘ Ó¤ÊÔ˘˜ Î·È ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ¤˜ Ú˘ı-
Ì›ÛÂÈ˜»
¡.3010/2002 «∂Ó·ÚÌfiÓÈÛË ÙÔ˘ ¡.1650/
1986 ÌÂ ÙÈ˜ √‰ËÁ›Â˜ 97/11∂.∂. Î·È
96/61 ∂.∂., ‰È·‰ÈÎ·Û›· ÔÚÈÔı¤ÙËÛË˜ Î·È
Ú˘ıÌ›ÛÂÈ˜ ıÂÌ¿ÙˆÓ ÁÈ· Ù· ˘‰·ÙÔÚ¤Ì·Ù·
Î·È ¿ÏÏÂ˜ ‰È·Ù¿ÍÂÈ˜».
➤ 112
∆π ∂¶π∆ƒ∂¶∂∆∞π «∫Ò‰ÈÎ·˜ µ·ÛÈÎ‹˜ ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎ‹˜
∫∞π ∆π ¡ÔÌÔıÂÛ›·˜» ¶¢14.7/27.7.1999,
∞¶∞°√ƒ∂À∂∆∞I; º∂∫ 580¢/1999 Î·È ¡.1577/1985
«°ÂÓÈÎfi˜ √ÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi˜ ∫·ÓÔÓÈÛÌfi˜»
ÕÚıÚÔ 19: ∫·Ù·ÛÎÂ˘¤˜ ÛÂ ÎÔÈÓfi¯ÚËÛÙÔ˘˜
¯ÒÚÔ˘˜
¶ø™ ¡.3463/2006 «∫‡ÚˆÛË ÙÔ˘ ∫Ò‰ÈÎ·

∫∞∆√ÃÀƒø- ¢‹ÌˆÓ Î·È ∫ÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ»
¡∂∆∞π ∂¡∞™
∂§∂À£∂ƒ√™
∫∞π ∂¡∞™
¶ƒ∞™π¡√™
Ãøƒ√™;
113 ➤
∞∫ƒø¡Àªπ∞
¢∂∫: ¢ÈÎ·ÛÙ‹ÚÈÔ ÙˆÓ ∂˘Úˆ·˚ÎÒÓ ∫ÔÈÓÔÙ‹ÙˆÓ

¢∂À∞£: ¢ËÌÔÙÈÎ‹ ∂È¯Â›ÚËÛË ∞Ô¯¤ÙÂ˘ÛË˜ £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË˜
¢√∫∫: ¢ÈÂ‡ı˘ÓÛË √ÈÎÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ Î·È ∫ÙÈÚÈÔ‰ÔÌÈÎÔ‡ ∫·ÓÔÓÈÛÌÔ‡
∂¢∞¢: ∂˘Úˆ·˚Îfi ¢ÈÎ·ÛÙ‹ÚÈÔ ∞ÓıÚÒÈÓˆÓ ¢ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ
∂∂: ∂˘Úˆ·˚Î‹ ŒÓˆÛË
∂ª¶: ∂ıÓÈÎfi ªÂÙÛfi‚ÈÔ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô
∂∆∂ƒ¶™: ∂È‰ÈÎfi ∆·ÌÂ›Ô ∂Ê·ÚÌÔÁ‹˜ ƒ˘ıÌÈÛÙÈÎÒÓ Î·È
¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ ™¯Â‰›ˆÓ
∂À¢∞¶: ∂Ù·ÈÚÂ›· ⁄‰ÚÂ˘ÛË˜ ∞Ô¯¤ÙÂ˘ÛË˜ ¶ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜
∂À¶∂: ∂È‰ÈÎ‹ ÀËÚÂÛ›· ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜
∫∞¶∞æ: ∫¤ÓÙÚÔ ∞ÔÎ·Ù¿ÛÙ·ÛË˜ ¶ÔÏÈÙÈÎÒÓ ∞Ó·‹ÚˆÓ æ˘¯ÈÎÔ‡
∫∞™: ∫ÂÓÙÚÈÎfi ∞Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎfi ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ
∫∂µ√¶: ∫¤ÓÙÚÔ ∂Î·›‰Â˘ÛË˜ µ·Ú¤ˆÓ ŸÏˆÓ ¶˘ÚÔ‚ÔÏÈÎÔ‡
∫∂¢µ: ∫¤ÓÙÚÔ ∂Î·›‰Â˘ÛË˜ ¢È·‚È‚¿ÛÂˆÓ
∫∂¢: ∫ÙËÌ·ÙÈÎ‹ ∂Ù·ÈÚÂ›· ¢ËÌÔÛ›Ô˘
∫¶™: ∫ÔÈÓÔÙÈÎfi ¶Ï·›ÛÈÔ ™Ù‹ÚÈÍË˜
∫™¡ª: ∫ÂÓÙÚÈÎfi ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ¡ÂˆÙ¤ÚˆÓ ªÓËÌÂ›ˆÓ
ª∫√: ªË ∫˘‚ÂÚÓËÙÈÎ‹ √ÚÁ¿ÓˆÛË
ªª∂: ª¤Û· ª·˙ÈÎ‹˜ ∂ÓËÌ¤ÚˆÛË˜
¡: ¡fiÌÔ˜
√∆∞: √ÚÁ·ÓÈÛÌfi˜ ∆ÔÈÎ‹˜ ∞˘ÙÔ‰ÈÔ›ÎËÛË˜
115 ➤
¶¢: ¶ÚÔÂ‰ÚÈÎfi ¢È¿Ù·ÁÌ·
™Ù∂: ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ ÙË˜ ∂ÈÎÚ·ÙÂ›·˜
∆∂∂: ∆Â¯ÓÈÎfi ∂ÈÌÂÏËÙ‹ÚÈÔ ∂ÏÏ¿‰Ô˜
À∞: ÀÔ˘ÚÁÈÎ‹ ∞fiÊ·ÛË
À∂£∞: ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ∂ıÓÈÎ‹˜ ÕÌ˘Ó·˜
À¶∂Ãø¢∂: ÀÔ˘ÚÁÂ›Ô ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ÃˆÚÔÙ·Í›·˜
Î·È ¢ËÌÔÛ›ˆÓ ŒÚÁˆÓ
º∂∫: º‡ÏÏÔ ∂ÊËÌÂÚ›‰·˜ ∫˘‚¤ÚÓËÛË˜
➤ 116
EIKONE™
∂ÈÎfiÓ· 1: ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎfi ¶¿ÚÎÔ °Ô˘‰›-πÏÈÛfi˜. ™¯¤‰ÈÔ ÁÂÓÈÎ‹˜ ‰È¿Ù·ÍË˜,

∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ∞ÛÙÈÎÔ‡ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ∂ª¶, 1999
117 ➤
∂ÈÎfiÓ· 2: ∫·Ù¿ÏË„Ë ‰ËÌfiÛÈˆÓ ¯ÒÚˆÓ ·fi ¯Ú‹ÛÂÈ˜ ·Ó·„˘¯‹˜ ÛÙÔÓ ¶ÂÈÚ·È¿,
∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ∞ÛÙÈÎÔ‡ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ∂ª¶, 2009
➤ 118 ∂ÈÎfiÓ· 3: √È ‹ÈÂ˜ ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ¿ÚÎÔ˘ ÛÙÔ ∞ÏÎ·˙¿Ú ÙË˜ §¿ÚÈÛ·˜ ÌÂ ÙÔ ¯ÒÌ·
Î·È ÙÔ ˘„ËÏfi Ú¿ÛÈÓÔ ÂÈÙÚ¤Ô˘Ó ÙÔ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ ·È¯Ó›‰È ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ
∂ÈÎfiÓ· 4: ¶·Ú·Ï›ÌÓÈÔ˜ ÂÚ›·ÙÔ˜ ÛÙÈ˜ fi¯ıÂ˜ ÙË˜ Ï›ÌÓË˜ ¶·Ì‚ÒÙÈ‰·˜ ÛÙËÓ fiÏË
ÙˆÓ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ
∂ÈÎfiÓ· 5: ¢È·ÌfiÚÊˆÛË ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ ¯ÒÚÔ˘, ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘ ¯ÒÚÔ˘ Ú·Û›ÓÔ˘ 119 ➤

Î·È ÌÈÎÚÔ‡ ¯ÒÚÔ˘ ·Ó·„˘¯‹˜ ÛÙÔ ∫¿ÛÙÚÔ ÙˆÓ πˆ·ÓÓ›ÓˆÓ
∏ ·ÚÔ‡Û· ¤Î‰ÔÛË ¤ÁÈÓÂ ÌÂ ÙËÓ Â˘ÁÂÓÈÎ‹ ¯ÔÚËÁ›· ÙË˜
ISBN: 978-960-85918-8-2

ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΧΩΡΟΙ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

ΠΡΑΣΙΝΟ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΧΩΡΟΙ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

√‰ËÁﬁ˜ ÁÈ· ÙÔ ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ

WWF ∂ÏÏ¿˜ / ∞ı‹Ó· 2009

™ÙÔÓ °ÈÒÚÁÔ ¡ÙÔ‡ÚÔ, ÌÂ Â˘ÁÓˆÌÔÛ‡ÓË

WWF ∂ÏÏ¿˜ / ∞ı‹Ó· 2009

© Copyright: WWF ∂ÏÏ¿˜

To ‚È‚Ï›Ô ¤¯ÂÈ Ù˘ˆıÂ› ÛÂ ¯·ÚÙ› Soporset / Cert no. SW-COC-1783

Ô ‚È‚Ï›Ô ·˘Ùﬁ ‚·Û›˙ÂÙ·È ÛÂ ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌﬁ ÛÙËÓ ÂÚÂ˘ÓËÙÈÎ‹

∫EºA§AIO 1: ∆π ∂π¡∞π √π ¶ƒ∞™π¡√π ∫∞π OI ∂§∂À£∂ƒ√π

∫EºA§AIO 2: √π ∞¡∞°∫∂™ °π∞ ¶ƒ∞™π¡√À™ Ãøƒ√À™

∫EºA§AIO 3: ¢π∂∫¢π∫∏™∏ ∂§∂À£∂ƒø¡ Ãøƒø¡

∫EºA§AIO 4: £∂™ªπ∫∞ ∑∏∆∏ª∞∆∞ ƒÀ£ªπ™∏™

E›ÏÔÁÔ˜ .................................................................................... 103

M ‰‡ÛÎÔÏÔ˘ ¤ÚÁÔ˘ ÙË˜ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ ÙˆÓ ÔÏÈÙÒÓ, ÙÔ WWF ∂ÏÏ¿˜

ÂÏ›˙ÂÈ Ó· Û˘Ì‚¿ÏÂÈ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎ¿ ÛÙÔÓ ÎÔÈÓﬁ ·ÁÒÓ· ÁÈ· ·ÔÙÂ-

· ÙÂÏÂ˘Ù·›· ¯ÚﬁÓÈ·, Î˘Ú›ˆ˜ ÌÂÙ¿ ÙÔ 2004, Ë ¤ÏÏÂÈ„Ë Ú·Û›-

∆Ô ‰ÈÎ·›ˆÌ· ÛÙËÓ ﬁÏË: ∫ÈÓ‹Ì·Ù· ﬁÏË˜

1. ∆Ô ÎÂ›ÌÂÓÔ ·˘Ùﬁ ÙÔ˘ °ÈÒÚÁÔ˘ ¡ÙÔ‡ÚÔ˘ ÁÚ¿ÊÙËÎÂ ÙÔ 2001, ˆ˜ Û˘ÓÂÈÛÊÔÚ¿

3. µÏ. ¶·Ó·ÙÙÈÎﬁ ¢›ÎÙ˘Ô ÁÈ· ÙÔ˘˜ ∂ÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ÃÒÚÔ˘˜ Î·È ¶·Ú·ÙËÚËÙ‹ÚÈÔ

¶Ò˜ Î·ÙËÁÔÚÈÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ÔÈ ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ Î·È Ú¿ÛÈÓÔÈ

√È ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ ÛÙËÓ ﬁÏË ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÔÓÙ·È ·ﬁ ÌÂÁ¿ÏË ÔÈ-

∆Ô Ú¿ÛÈÓÔ, ÌÂ ÔÛÔÙÈÎ¤˜ Î·È ÔÈÔÙÈÎ¤˜ ‰È·ÊÔÚÔÔÈ‹ÛÂÈ˜, ·ÔÙÂÏÂ›

™ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·˘Ùﬁ ÂÈÛËÌ·›ÓÔÓÙ·È Ù¤ÛÛÂÚÈ˜ ·ÚÎÂÙ¿ ‰È·ÎÚÈÙ¤˜ Î·ÙË-

4. µÏ. ∞Ú·‚·ÓÙÈÓfi˜, A. (2007), ¶ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎfi˜ Û¯Â‰È·ÛÌfi˜. °È· Ì›· ‚ÈÒÛÈÌË ·Ó¿-

ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΠΛΑΤΕΙΑ ΜΙΑΟΥΛΗ ΣΤΗΝ ΕΡΜΟΥΠΟΛΗ

5. Yerolympos, A., Urban Transformations in the Balkans (1820-1920), Thessa-

Από τις Ηνωµένες Πολιτείες, στα µέσα του 19ου αιώνα,

Το 1899 µία οµάδα εθελοντών µε επικεφαλής τον τότε

ΠΕ∆ΙΟΝ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ

Το Πεδίον του Άρεως βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της

Ο Εθνικός Κήπος είναι ο δηµόσιος κήπος της χώρας µε

™ÙÔ˘˜ È‰ÈˆÙÈÎÔ‡˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜ ¯ÒÚÔ˘˜ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ·˘Ï¤˜,

➤ 032 ¢‡Ô Â›Ó·È Ù· ÎÚ›ÛÈÌ· ı¤Ì·Ù· ÛÂ Û¯¤ÛË ÌÂ ÙÔ˘˜ È‰ÈˆÙÈÎÔ‡˜ ÂÏÂ‡ıÂ-

Ένα από τα εργαλεία της ελληνικής νοµοθεσίας για οργα-

™ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎﬁ ÙÔ˘ ·ÛÙÈÎÔ‡ ÈÛÙÔ‡ ˘¿Ú¯Ô˘Ó Û˘¯Ó¿ ÂÏÂ‡ıÂÚÔÈ ¯ÒÚÔÈ

∆¤ÏÔ˜, Ë ÓÔÌÔıÂÛ›· ÚÔ‚Ï¤ÂÈ ÙË ‰˘Ó·ÙﬁÙËÙ· ·Ó·ÁÎ·ÛÙÈÎ‹˜ ··Ï-

Η Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων της Αθήνας

Στόχος του προγράµµατος ήταν η ανάδειξη των µνηµεί-

9. ∫·Ï·ÓÙ›‰Ë˜, °., «∏ ÂÓÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ·Ú¯·ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ ¯ÒÚˆÓ ÙË˜ ∞ı‹Ó·˜», ÛÙÔ

1.4.1 ¶∂ƒπ∞™∆π∫√ ¶ƒ∞™π¡√

Ο Υµηττός αποτελεί το ανατολικό ορεινό όριο του Λεκα-

Η Πάρνηθα είναι το βορειοανατολικό ορεινό όριο του Λε-

∆ύο συνεχόµενα βουνά,το Αιγάλεω και το Ποικίλο Όρος,

Το Σέιχ-Σου (το «νερό του σεΐχη») είναι το δάσος που

11. µÏ. ¶·ÚÂÌ‚¿ÛÂÈ˜ ÛÙ· Ú¤Ì·Ù·. ∂Ó·ÏÏ·ÎÙÈÎ¤˜ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜ Û¯Â‰È·ÛÌÔ‡, ∂ÈÛÙ.

Ο ποταµός Πηνειός διασχίζει την πόλη της Λάρισας. Στις

Το ρέµα Πεντέλης-Χαλανδρίου, στη βόρεια Αθήνα, πηγά-

Η ΛIΜΝΗ ΠΑΜΒΩΤΙ∆Α ΣΤΑ ΙΩAΝΝΙΝΑ

Η λίµνη Παµβώτιδα ή λίµνη των Ιωαννίνων, µε µήκος

∏ Â˘Úˆ·˚Î‹ ÂÌÂÈÚ›· ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ ÔÈ ÌÂÛÔÁÂÈ·Î¤˜ fiÏÂÈ˜ Î·Ù¿ Î·Ófi-

➤ 064 17. ¢‹ÌÔ˜ ∞ıËÓ·›ˆÓ http://www.cityofathens.gr/files/Xarta_Prasinou_Final.pdf

√È ÚÔ‰È·ÁÚ·Ê¤˜ Ô˘ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È ÛÙÈ˜ ÂıÓÈÎ¤˜ ‹ ÙÔÈÎ¤˜ ÓÔ-

18. Minimum Standards for Open Spaces http://www.scotland.gov.uk/

20. º∂∫ 285/5.3.2004 «ŒÁÎÚÈÛË ÔÏÂÔ‰ÔÌÈÎÒÓ ÛÙ·ıÂÚﬁÙ˘ˆÓ (standards) Î·È

∂¶πº∞¡∂π∞ ∞¡∞ ∞∫∆I¡∞

¡ËÛ›‰Â˜ √ÚıÔÏÔÁÈÎ‹ ÔÚÈÛÙÈÎÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ Û¯Â‰È·ÛÌÔ‡ 0,25 800 100-1.000

¶¿ÚÎÔ ∂ÎÙﬁ˜ ·ﬁ Ú¿ÛÈÓÔ ÌÔÚÂ› Ó· ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ

¶¿ÚÎÔ º˘ÛÈÎ¤˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Ó ˆ˜ «Ê˘Á¤˜»

Το Σχέδιο του Λονδίνου έχει εισαγάγει ένα σύστηµα

πÂÚ¿Ú¯ËÛË ÛÙÔ˘˜ ‰ËÌﬁÛÈÔ˘˜ ÂÏÂ‡ıÂÚÔ˘˜

¶ËÁ‹: Open Space Strategies. Best Practice Guidance, Draft,

Ο σχεδιασµός του πάρκου στο Γουδί21 ανατέθηκε από

21. ∂ÚÁ·ÛÙ‹ÚÈÔ ∞ÛÙÈÎÔ‡ ¶ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓÙÔ˜ ∂ª¶ (1999), ªËÙÚÔÔÏÈÙÈÎﬁ ¶¿ÚÎÔ

¶ÔÏÏ¤˜ ÂÏÏËÓÈÎ¤˜ ﬁÏÂÈ˜ ˘ÔÊ¤ÚÔ˘Ó ·ﬁ ÙËÓ ¤ÏÏÂÈ„Ë ÂÏÂ‡ıÂ-