Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Auteurs :
ZASKE Stefanie et ATTI KALAM Hakimou
page 20 : ADAM YOUSSOUF Bouderbalah
page 21 : AMADOU BOUKARI Charif
page 22 : ALLEY ALASSANE SANGANI Abdou Raimou
Dessinateurs :
TOSSOU A. David, ZASKE Martin, FAFANA Moumouni
aaa
AAA
ǝǝǝ
ƎƎƎ
3
Bb bɔl, baba, aɖǝba, ba, boɖoboɖo, tǝb
Bashɩɖɩ, Boɖi, Bakǝmǝkar, Bafolaŋɩ
Baabaya a sɔ abʊrʊbɛ.
Ba tɩ yala abɔ́bɔ́ Barikini.
ʊbu Boɖoboɖo abʊmbɔnɔ a ɖa ŋku.
bbb
BBB
ɖɖɖ
ƉƉƉ
eee
EEE
5
Ɛɛ kɛkɛ, pɛrɛtɩ, ashɛŋɛ, ayɛɛja, gʊyɛɛ
PƐNƐLAŊ, BENƐƐ, ŊMƐƐLAŊ
Ayɛɛja a tɩ yɛɛ gʊyɛɛ.
Kɛkɛ a pɛɛpɛɛ gʊyɛɛ nɩ.
agɛɛma Agɛɛma a ɖa gashɛɩ nɩ.
ɛɛɛ
ƐƐƐ
fff
FFF
6
gafala, gawara, gɩpi, ʊligu, loŋga Gg
Ganiu, Gafaaru, GOMINA, GƆMƆ
Gabo gabʊmbɔnɔ ga ɖa gaka laŋ.
Gafaaru a fʊm gakǝmwara.
Gaɖɔŋkɛɩ kǝbaja ba rɩgɛ ŋŋmana. gʊbɔ
ɩɩɩ
ƖƖƖ
jjj
JJJ
9
Kk ɩkaka, kotoku, kulumi, ŋku, akɩ, ʊkʊl
Kafaaru, Kamaalu, KOƉOWAR
Kaafɩnta a ɖa Kolomi na kal aku.
Kamariya na Raakɩya ba ce ʊpaka.
kɛkɛ Akaka a ɖa na ka bapi.
mmm
MMM
11
Nn na, naana, nɩ, ana, gasana, ʊŋɔn
Nafiisatu, NAAGAYILE, NANJƱBƖ
Nuuru na Nʊʊra ba tɩ ŋɔn anii.
Nasɛɛr a ce gasana na lee gɩsaná.
asna Naana a mana ntǝma nɩ.
nnn
NNN
ny ny ny
Ny Ny Ny
12
ŋkala, aŋɔrɔ, bʊŋʊma, galɩŋɩ, laŋ Ŋŋ
ƉƆŊGA, ƉƐƐŊƱ, Ŋka ? MƱ LAŊ ?
Baŋɔrɩ ba ɖa ŋŋɔku na ru nrukɔ.
Gʊyà a ŋala bapi laŋ na ba ŋʊra.
Baba a ŋǝ aŋkǝtǝlǝ ŋku. abʊŋajakpa
ŋŋŋ
ŊŊŊ
Kǝ ba na wʊɖa akʊná
h h
naa akɩmbobo n râga àlaŋ na.
ooo
OOO
sh sh sh
Sh Sh Sh
16
takuku, tɩɩla, ntala, atu, atalaata Tt
Taalitu, Talaha, Taajʊ, Tairu
Taajʊ na Talaha ba tǝu ɩtantʊʊna.
Bapi ba taa tǝmatɩ ntala laŋ atɩ atǝn.
Atǝbaja ba tɔnɔ tuutuuma. toko
ttt
TTT
uuu
UUU
17
Ʊʊ ʊla, ʊlakʊ, ʊto, gʊmana, ʊŋʊrʊ
Ʊsʊmaanʊ, GƱTƱNƉONI, MƱSA
Sʊmaɩla a kʊr Mʊraaɖa ʊlɔ.
Ʊsɔlʊ ʊ ɖa Saamʊ na Mʊsa bɩfɔɔ nɩ.
abʊrʊ Ba nyaŋa sʊkʊnɩ a lee na sʊʊna
kʊjɩʊ.
h Ʊsana k’ʊ na cǝɖa ʊlanɖa na. h
ʊʊʊ
ƱƱƱ
Ʊ ta tâ akam akawɛɛ,
h h
akɩ taba nɩ akawɛɛ abʊmbɔnɔ laŋ.
www
WWW
18
yaara, ʊyɔʊ, ayɩwa, gʊyá, ayar Yy
Yaya, Yaaro, YAARƖ, BAYAAKƱ
Bayifala ba tɩ yala ɩyupi yaara nɩ.
Gatǝnayar a tɩ yɩɖa Yaakubu.
Ʊ yɔ Baba ayar aŋyɩɖa aa? gʊyo
Ʊmǝn ’
Gɩkɔɩ gɩjala ŋgɩɖe ’ jɩ ba na yɩɖa wàà “ʊmǝn”.
Ɩ ta wâ na gɩkɔɩ gɩɖe ʊtʊr nɩ, gɩ na faŋa wàà, gɩ
mǝn ncé nɖǝn. Gɩkɔɩ gɩɖe gɩ na ɖa gaɖuɩ ncé
nɖǝn n mana ma. Acé ɖe ɩ noo : a, ǝ, e, ɛ, i, ɩ, o,
ɔ, u na ʊ. Gɩkɔɩ gɩɖe k’ɩɩ wʊɖa ʊwǝlǝ ʊtʊr nɩ na.
Abi na Cabɩ ba ɖa afal. Abi n’Ɩsaaka ba ɖa afal.
Bapi kǝ ba yɔ na. Ʊpi k’a yɔ na.
Gʊbɔ gʊ pɛɛpɛɛ. Gʊbɔ k’ʊʊ pɛɛpɛɛ na.
h Ɩshilé ɩŋunii k’ɩ lee arɩsǝma na. h
19
Ɩgbantolo
1. Bɛrɛ akoo-na-banyɩʊ ba tɩ kǝrǝ amʊ na sir.
Arɛ n’apar ba ta wâ amalaŋ, kǝ ba kɔɔ na yɔ
bawor na. N tɩ sǝra apala ba yɔ akɩ baa ŋka na,
apala á wʊ̂ɖa ɩtanɩ. Amɩɩbii nɩ gǝŋ l, b, ɔ. Aŋa na
amʊ?
20
Gʊbɔ
AMAƉU BƱKAARƖ Sherifu Bashɩɖɩ gaja kaŋɔrɔ
Bashɩɖɩ, ŋkǝlǝ̀ Ajegulɛ tǝb-n’ʊɖǝn kaja
’ɩshilé tǝb-n’ɩkolom
AMAƉU BƱKAARƖ Kabiiru,
afaŋaka, Kparakʊ, ŋkǝlǝ̀ Taɩfa
Bɛɛrɛ Kabiiru,
n’ʊciŋkǝrka na n sǝ atǝn na ŋɔn gʊbɔ ŋgʊɖe na
shee akɩ naa naa taba akalaafɩya laŋ. Ɩ ta sâa
amʊ n ɖa alaafɩya atɩya naa akʊma Gaja.
Gaɖǝn k’aa na caarɩɩ amʊ na.
22
N’akʊná a yɛɛ gʊfaŋa. Ba kɔɔ tɩ́ jɩ ʊjɩʊ asʊl nɩ ma,
n’a lee koŋkaarɩ acuu ayɛɛ ’ʊsoro agɛɛma a tʊr
ɖaa yaashɩɩ ba sara na nɩ ma. Ba yɛɛ nɩ afar ma,
naa ari agɛɛma apɩ n’afal.
Aŋɔnka:
ALƐ ALAASAN SAŊGANƖ Abuɖu Raɩmʊ, Koɖowar
23
Ʊŋɔn
Kîɖe ma ɩbii bʊfǝlufǝlu naa aŋɔn pɩ akʊn ɩsǝna
awaɖa.
aǝ aǝ aǝ
eǝ
EƎ
ǝeɛ
oɔ
cɔ
uʊ
nm
nŋ
nh
nu
pb
24
iɩ
lɩ
rn
wy
bɖ
tl
AH
IlƖ
Tt
kh
mw
LlɩƖ
MNŊ
UŊ
25
Ʊmǝn kʊtǝwu ’
Ʊmǝn kagɩkɔɩ gɩɖe, gɩ tɩ lo jɩ gboo bʊlei bʊɖǝn
kʊsǝbʊ nɩ. Gɩkɔɩ gɩɖe ka gɩ na shee gako gaɖǝn
na. Ama ʊtʊr nɩ, gɩ na kaŋa n’atʊ gɩ yɔ̂ bʊlei bʊ‐
ɖǝn kʊyɩɖʊ, aɖʊwaa bʊlei bʊɖe kʊŋɔn ʊ lee
ʊɖɔŋkɔnɔ ma laŋ.
Ʊkɛɛshɩɩ:
abɔrɩ mouton ’abɔrɩ son mouton
26
Ɩwǝlǝ ́ ̀ ̂
Ʊtaŋʊtaŋʊ nɩ, atɩgɩkrǝ gɩ wʊɖa ɩkɔɩ ɩjala ɩɖǝn gɩ
na lo acé kaɖi laŋ ma. Kayɩɖa nɩ gǝŋ:
ʊwǝlǝtaaka, ʊwǝlǝburoka n’ʊwǝlǝtʊka.
Ʊwǝlǝtaaka ́ n’ʊwǝlǝburoka ̀
Ʊwǝlǝtaaka n’ʊwǝlǝburoka ɩ na paɖapaɖa bʊlei
bʊɖǝn kʊŋɔn ʊ lee ʊɖɔŋkɔnɔ naa kʊyɩɖʊ ʊ fǝlǝ‐
fǝlǝ ma.
Ʊkɛɛshɩɩ:
gʊromò crapeau gʊromó gri-gri
ntomò force, poids ntomó lit traditionnel
ʊshilè soleil ʊshilé jour
akʊnà fétiche akʊná singe
akʊnàkʊnà hyènes akʊnákʊná fourmi
27
“a” na “tɩ”
Ʊwǝlǝtaaka kagɩja kanɖǝnɖǝn gɩ na paɖapaɖa
“a” na “tɩ” mbaɖee gɩ na lo atǝbʊlilǝka nɩ ma.
Ʊkɛɛshɩɩ :
a - á
Baba a pala ntǝma wàà, ʊni a lêe ashee aɖe.
Baba a pala ntǝma wàà, akɩ á lêe ashee aɖe.
tɩ - tɩ́
Gɩ tɩ tɔɔ agalei.
Gɩ tɩ́ tɔɔ agalei.
Ʊwǝlǝtʊka ̂
Gɩriutaja ŋgɩɖe ̂ jɩ ba na yɩɖa wàà, “ʊwǝlǝtʊ-
ka”. Gɩni gɩ na sǝu ncé kanɖi laŋ na galei nɩ. Ɩ ta
wâ na jɩ ʊtʊr nɩ, gɩ na faŋa galei gatʊka.
Ʊkɛɛshɩɩ:
N faŋa. N tǝ ma fâŋa.
Gɩ ce ŋyɩɩ. Gɩ cê ŋyɩɩ.
A tala. Tâla ! Pàá tâla na !
28
Acémankaɖa
Acé nɖee gɩ na lo ma, ɩ lee akulo ɩnyɩʊ nɩ.
ǝ, e, i, o, u na a, ɛ, ɩ, ɔ, ʊ
Ŋkulo baa mpaŋa nɩ, kɩɩbii ɩ na kʊn ɩwor nɩ bʊlei
tuutuuma nɩ. Ama bʊlei bʊɖǝn nɩ, ŋkulo nɖǝn
kacé nɩ gɩ na tɔɔ na ŋɔn na bʊlei bʊɖe kʊsǝbʊ.
Gɩ ta ŋɔ̂n galei, ɩ tɩɩ ŋǝ̂ wàà, galei gaɖe kʊsǝbʊ
nɩ k’ɩ lee ncé nɖee n na yu ɖeiɖei ma, na gɩ ŋɔn
na ma na, ncé nɖee kaako ga sǝla na ma ma, na
gɩ na ŋɔn na ma. Acé nɖee gɩ na lo atɩgɩkrǝ nɩ
ma, ɩ na sara sara ɩnyɩnyɩʊ.
ǝ na a
e na ɛ
i na ɩ
o na ɔ
u na ʊ
30
Ʊkɛɛshɩɩ:
asǝr accrocher
asɩr couper
asir contourner
apǝl contourner
apɩl être cuit ou cuire
apil pourchasser ; faire des boules
32
Dans ce livre, nous n’avons donné que les règles
indispensables à la lecture : le ton, l’harmonie
vocalique, l’élision et les particularités de la
voyelle ǝ dans certains mots avec des prononcia‐
tions très proches les uns des autres.
L’alphabet anii
Voici les 33 lettres de l’alphabet anii dans l’ordre
alphabétique, en majuscules et en minuscules:
A a, Ǝ ǝ, B b, C c, Ɖ ɖ , E e, Ɛ ɛ, F f, G g, Gb gb,
H h, I i, Ɩ ɩ, J j, K k, Kp kp, L l, M m, N n,
Ny ny, Ŋ ŋ, Ŋm ŋm, O o, Ɔ ɔ, P p, R r, S s,
Sh sh, T t, U u, Ʊ ʊ, W w, Y y.
B b, C c, Ɖ ɖ, F f, G g, Gb gb, H h, J j, K k,
Kp kp, L l, M m, N n, Ny ny, Ŋ ŋ, Ŋm ŋm, P p,
R r, S s, Sh sh, T t, W w, Y y.
L’apostrophe
L’apostrophe ’ ne donne aucun son dans la lecture.
Elle remplace une voyelle avalée.
Exemple:
abɔrɩ mouton ’abɔrɩ son mouton
34
Voyelles longues et brèves
Si on voit une voyelle écrite une seule fois, on la
prononce comme voyelle brève :
Exemples: na, ama, ana
Exemple:
gʊyà père gʊyá marché
35
Exemples:
a-á
Ʊ ce gʊyá. Tu es allé au marché.
Á ce gʊyá aa? Vas-tu au marché?
A ce gʊyá. Il est allé au marché.
A ce gʊyá aa? Est-il allé au marché?
tɩ - tɩ́
Gɩ tɩ tɔɔ agalei.
Nous sommes en train d’accepter sa parole.
Gɩ tɩ́ tɔɔ agalei.
Finalement nous avons accepté sa parole.
Exemple :
Gɩ ce gʊyá. Nous sommes allés au marché.
Gɩ cê gʊyá! Allons au marché!
Voyelles similaires
Les voyelles anii se regroupent par paires que l’on
peut considérer comme jumelles et dont la
36
prononciation est très proche.
Harmonie vocalique
Les voyelles se répartissent en deux séries :
ǝeiou et aɛɩɔʊ
apǝl contourner
apɩl être cuit ou cuire
apil pourchasser ; faire des boules
39
Comment utiliser ce livre pour la révision
• Étudiez et révisez une lettre après l’autre.
• Regardez le dessin et prononcez le mot clé
associé.
• Trouvez la lettre soulignée dans le mot et étudiez
le son qu’elle donne.
• Puis, lisez les mots et les phrases à haute voix.
• Ensuite, cherchez la lettre clé dans chaque mot et
phrase, montrez-la ou soulignez-la. Cherchez aussi
d’autres mots avec le son de la lettre clé.
• Après cela, entraînez-vous à l’écriture de la lettre
en traçant les lettres grises avec un crayon. Puis,
complétez la ligne avec la lettre.
• Veillez à bien respecter la position de la lettre
sur la ligne. Regardez bien si elle reste sur la ligne
ou si une partie descend en dessous de la ligne ou
encore si une partie de la lettre monte tout en
haut.
• Comme exercice d’écriture avancé, recopiez les
mots et les phrases dans un cahier.
• Entraînez-vous à prononcer les sons de l’alphabet
à haute voix en ordre alphabétique (page 33).
• Après avoir révisé l’alphabet en détail, la chose
la plus importante est de continuer à lire
régulièrement. Vous trouverez des documents anii
chez SIL à Bassila ou sur www.revue-gugu .org
40
N'atʊsɔlʊ na gɩ pala mbʊsaʊ́ nnɖe n ɖa ŋkɔnɔ.
Gɩ lêe ma koŋkaarɩ ashee ɩkrǝ kaŋyɩɩ kʊceu
Mbʊpá ncereka nɖe n tɩ faŋa anii kɩɩbii baŋunii. Ʊ taa
sǝ̂ra alige anii kʊtʊr na kʊŋɔn na mbʊpá nɖe. Anii ka‐
gɩkrǝ gɩ wʊɖa ɩbii akoo-na-tǝb-n’ɩriu. Ʊ ta cêre ɩbii
baŋunii, ʊ taa sǝ̂ra atʊr anii kɩfaawɩɩ baŋunii. Abʊsaʊ
ɖe laŋ, ɩ tɩɩ ŋǝ̂ ɩfoto na bʊlei bʊɖǝn na ŋkɔ́lɩ nɖǝn ashee
gɩbii baa gɩpaŋa kanɖi laŋ. Mbʊpá nɖe n wʊɖa gaɖu
ŋgaɖee ɩ naa cere ʊŋɔn ncǝn ma. Ɩni kaŋkǝm, ɩ tɩɩ ŋǝ̂
ɩgbantolo banan, gʊbɔ gʊɖǝn na mpǝrǝ nɖǝn atʊr. Kʊ‐
boŋu nɩ, ɩ tɩɩ sǝ̂ra acere atɩgɩkrǝ kʊŋɔn kapɔ ɩ na kaŋa
n’arɛ́ a yɔ̂ atʊr gɩshɛbʊ ma.
Na gʊbʊtʊrka!
—————
Ce livre présente toutes les lettres anii. Il vous aidera à
réviser la lecture et l’écriture anii. Si vous maîtrisez les
33 lettres de l’alphabet anii, vous pouvez lire tous les
textes anii. Chaque lettre est présentée par une image
avec un mot-clé, quelques mots, plusieurs phrases et un
proverbe. Il y a également un espace pour réviser l’écri‐
ture. Ensuite, quatre devinettes, une lettre et un conte
vous invitent ensuite à la lecture. À la n, vous pouvez
étudier les règles d’orthographe essentielles à la
lecture. Bonne lecture!
Dépôt Légal :
6055 2ème
trimestre 2012
Bibliothèque Nationale du Bénin
ISBN : 978-99919-890-6-8
BLO L33 600 F CFA