Vous êtes sur la page 1sur 23

Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

COURS
DE
TURBOMACHINES
-------
MEMENTO

PAR

Jean-Pierre DEVAUX Catherine DEVAUX


Professeur de Turbomachines Professeur de Turbomachines

© 2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX


Tous droits de traduction, d’adaptation et de reproduction,
par tous procédés, y compris la photographie et le microfilm
réservés pour tous pays.

Mémento -1-
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

SOMMAIRE

MEMENTO DE THERMODYNAMIQUE …………………………….. 3


- équations dans un plan …………………………………………………….. 3
- équations dans un mélange de deux flux ………………………………….. 4

ANNEXES :
1. CONVERSIONS ………………………..………………………………….. 5

2. PRECISION DES CALCULS ET DES MESURES ………………….. 6

3. CAPACITE CALORIFIQUE MASSIQUE A PRESSION Cste Cp ... 7

4. CONSTANTE ADIABATIQUE  …………………………………..…... 

5. ENTHALPIES MASSIQUES H(T, ) ET Hr(T, ) ……………….…. 11

6. FONCTION (T, ) …………………………..…………………………... 13

7. DEBIT REDUIT Dr ET DEBIT REDUIT STATIQUE Drs ……….. 15

8. EVOLUTION DE Ps0(Z, M0) ……………………………………………. 18

9. EVOLUTION DE Ts0(Z, M0) ……………………………………………. 19

10. METHODES D’INTERPOLATION SIMPLE ET DOUBLE ………… 20

11. RAPPELS DE TRIGONOMETRIE ……………………………………… 21

12. NOTATIONS NORMALISEES …………………………………………… 22

Mémento -2-
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

MEMENTO

Equations dans un plan


Ps
. équation des gaz parfaits :   R  Ts avec : R = 287,04 J/(kg . K)

Cp
. relation de Mayer : Cp  Cv  R avec :  
Cv

(Cp, Cv et  se calculent à partir de la température T – voir annexes 3 et 4)

. équation de la vitesse V : V  M    R  Ts

D T D T
. équation du débit réduit : Dr  . équation du débit réduit statique : Drs 
PA avec annexe 7 Ps  A
avec annexe 7

D  T P
. équation du débit corrigé : Drc  avec :   et :  
 Tref Pr ef

V2
. calcul de la température totale : . gaz réels : H (T,  )  H (Ts,  ) 
avec annexe 5 2

 V2  T (   1)
. gaz parfaits : T  Ts   
 soit  1  M2
 2  Cp  Ts 2
avec annexe 8

P
. calcul de la pression totale : . gaz réels :  10   ( T, )  ( Ts, ) 
avec annexe 6 Ps
 
P  T    1        1
avec annexe 8 . gaz parfaits : =   1 +  M2 
Ps  Ts    

. équation de la dynalpie : Dyn  A  ( Ps    V2 )  Ps  A  (1    M 2 )  ( D  V )  ( Ps  A )

Mémento -3-
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

MEMENTO (suite)

Equations dans un mélange

. calcul à iso-section : AC = AA + AB

. conservation du débit : DC = DA + D B

(D A  H(TA )) + (D B  H(TB ))
. enthalpie d’un mélange : . gaz réels : H(Tmél ) =
(D A + D B )
(calcul de Tmél)
(D A  Cp A  TA ) + (D B  Cp B  TB )
. gaz parfaits : Tmél =
(D A + D B )  Cp mél

. condition de Kutta : Ps A = Ps B

. dynalpie d’un mélange : DynC = Dyn A + Dyn B


(calcul de Psmél puis Pmél)
avec : Dyn  A  ( Ps    V2 )  Ps  A  (1    M 2 )  ( D  V )  ( Ps  A )

Mémento -4-
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 1

CONVERSIONS
ENTRE
UNITES SI ET UNITES ANGLO-SAXONNES

atmosphère (atm) : 1,01325 . 105 Pa


bar (b) : 105 Pa
BTU (British thermal unit) : 1055,06 J = 2,93 . 10-4 kW.h
calorie (cal) : 4,1855 J
cheval vapeur (ch) : 735,5 W
foot (ft) : pied : 0,3048 m
US gallon (USg) : 3,785 litres
horse power (hp) : 745,7 W = 1,025 ch
inch (in) : pouce : 0,0254 m
kgp (kgf) : 9,81 N = 0,981 daN
kg/(kgp.h) : 1,019 kg/(daN.h)
knot (kt) : noeud : 1,853 km/h = 0,5148 m/s
pound (lb) : livre : 0,4536 kg
pound-force (lbf) : livre-force : 4,448 N = 0,4448 daN
lb/(lbf.h) : 1,019 kg/(daN.h)
mile ou status mile (stm) : 1609,3 m
nautical mile US (nm ou nmi) : 1853,25 m
ounce (oz) : 28,35 g
Pascal (Pa) : 1 N/m²
pièze : 103 Pa
psi : 6,895 . 103 Pa
thermie : 1000 kcal = 106 cal
yard : 0,9144 m

degré Celsius (°C)


Kelvin (K) : TK  TC  273,09
9
degré Fahrenheit (°F) : T F   TC  32
5
9
degré Rankin (°R) : T R  T F  459,56   TK
5

Mémento -5-
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 2

PRECISION DES CALCULS ET DES MESURES

PRECISION PRECISION
DES CALCULS DES MESURES

Débit (D, Da, Dc, Drc) 10 g/s 1%

Richesse () 10-4 2%

Pression (P, Ps) 1 Pa 0,1 %

Masse volumique () 0,001 kg/m3 -

Température air : T < 200°C 0,1°C 0,5 %


(T, Ts)
T < 800°C 1°C 1%

T > 800°C 1°C selon

Cp et Cv 1 J/(kg.K) -

 10-3 -

Distance 1 mm selon

Section (A) 1 cm² -

Volume 1 cm3 -

Vitesse (V) 0,1 m/s selon

Nombre de Mach (M) 10-3 -

Puissance (W) 1 Watt -

Mémento -6-
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 3

CHALEUR SPECIFIQUE A PRESSION CONSTANTE :


Cp (T, )

Cp
1440
1420
1400

1380
1360
1340

1320 
1300
0,000
1280
0,010
1260 0,020
1240 0,030
1220 0,040
1200 0,050
1180 0,060
0,068
1160

1140
1120
1100

1080
1060
1040

1020
1000
Ts (K)
200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000 2100 2200 2300 2400 2500

Cp(T)AIR    Cp(T) CARB


Formulation : Cp(T, ) 
1 

2
 Cp(T)   3090  a
avec :    3,5  (2,8  105  T)  (2,24  108  T2 )    
 R  AIR  T   a  12

 Cp(T) 
   4,47659  (8,01994  10 3  T)  (1,8373  10 6  T 2 )
 R  CARB

3090
T
et : ae

Mémento -7-
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

CHALEUR SPECIFIQUE A PRESSION CONSTANTE :


Cp (T, )

T Cp 
(K) AIR CARB 0,000 0,005 0,010 0,015 0,020 0,025 0,030 0,035 0,040 0,045 0,050 0,055 0,060 0,065 0,068
200 1003 1724 1003 1007 1010 1014 1017 1021 1024 1028 1031 1034 1038 1041 1044 1047 1049
210 1003 1745 1003 1007 1011 1014 1018 1021 1025 1028 1032 1035 1039 1042 1045 1049 1050
220 1003 1766 1003 1007 1011 1014 1018 1022 1025 1029 1033 1036 1040 1043 1046 1050 1052
230 1003 1787 1003 1007 1011 1015 1019 1022 1026 1030 1033 1037 1041 1044 1048 1051 1053
240 1003 1807 1003 1007 1011 1015 1019 1023 1027 1030 1034 1038 1041 1045 1049 1052 1054
250 1003 1828 1003 1007 1011 1015 1019 1023 1027 1031 1035 1039 1042 1046 1050 1054 1056
260 1003 1848 1003 1007 1012 1016 1020 1024 1028 1032 1036 1040 1043 1047 1051 1055 1057
270 1003 1868 1003 1008 1012 1016 1020 1024 1029 1033 1037 1041 1045 1048 1052 1056 1058
280 1003 1888 1003 1008 1012 1017 1021 1025 1029 1033 1037 1042 1046 1050 1054 1057 1060
288,15 1004 1905 1004 1008 1013 1017 1021 1026 1030 1034 1038 1042 1046 1051 1055 1059 1061
290 1004 1908 1004 1008 1013 1017 1021 1026 1030 1034 1038 1043 1047 1051 1055 1059 1061
300 1004 1928 1004 1008 1013 1017 1022 1026 1031 1035 1039 1044 1048 1052 1056 1060 1063
350 1006 2026 1006 1011 1016 1021 1026 1031 1036 1040 1045 1050 1054 1059 1064 1068 1071
400 1010 2121 1010 1016 1021 1026 1032 1037 1042 1048 1053 1058 1063 1068 1073 1078 1081
450 1016 2214 1016 1022 1028 1034 1040 1046 1051 1057 1063 1068 1073 1079 1084 1090 1093
500 1025 2304 1025 1031 1038 1044 1050 1056 1062 1068 1074 1080 1086 1092 1097 1103 1106
550 1035 2392 1035 1042 1049 1055 1062 1068 1075 1081 1087 1094 1100 1106 1112 1118 1122
600 1047 2476 1047 1054 1061 1068 1075 1082 1088 1095 1102 1108 1115 1121 1128 1134 1138
650 1059 2558 1059 1066 1074 1081 1088 1096 1103 1110 1117 1124 1130 1137 1144 1151 1154
700 1072 2638 1072 1079 1087 1095 1102 1110 1117 1125 1132 1139 1146 1153 1160 1167 1171
750 1084 2715 1084 1092 1100 1108 1116 1124 1132 1139 1147 1154 1162 1169 1176 1184 1188
800 1096 2789 1096 1105 1113 1121 1129 1138 1146 1153 1161 1169 1177 1184 1192 1200 1204
850 1108 2861 1108 1117 1125 1134 1142 1151 1159 1167 1175 1183 1191 1199 1207 1215 1220
900 1119 2930 1119 1128 1137 1146 1155 1163 1172 1180 1189 1197 1205 1214 1222 1230 1235
950 1130 2996 1130 1139 1148 1157 1166 1175 1184 1193 1202 1210 1219 1227 1236 1244 1249
1000 1140 3060 1140 1149 1159 1168 1178 1187 1196 1205 1214 1223 1231 1240 1249 1257 1262
1050 1149 3121 1149 1159 1169 1178 1188 1197 1207 1216 1225 1234 1243 1252 1261 1270 1275
1100 1158 3179 1158 1168 1178 1188 1198 1207 1217 1226 1236 1245 1254 1263 1273 1281 1287
1150 1166 3235 1166 1177 1187 1197 1207 1217 1227 1236 1246 1255 1265 1274 1283 1293 1298
1200 1174 3288 1174 1185 1195 1205 1216 1226 1236 1246 1255 1265 1275 1284 1294 1303 1309
1250 1181 3338 1181 1192 1203 1213 1224 1234 1244 1254 1264 1274 1284 1294 1303 1313 1319
1300 1188 3386 1188 1199 1210 1220 1231 1242 1252 1262 1273 1283 1293 1303 1312 1322 1328
1350 1194 3432 1194 1205 1216 1227 1238 1249 1259 1270 1280 1291 1301 1311 1321 1331 1337
1400 1200 3474 1200 1212 1223 1234 1245 1256 1266 1277 1288 1298 1308 1319 1329 1339 1345
1450 1206 3514 1206 1217 1229 1240 1251 1262 1273 1284 1295 1305 1316 1326 1336 1347 1353
1500 1211 3551 1211 1223 1234 1246 1257 1268 1279 1290 1301 1312 1322 1333 1343 1354 1360
1550 1216 3586 1216 1228 1239 1251 1262 1274 1285 1296 1307 1318 1329 1339 1350 1361 1367
1600 1221 3618 1221 1232 1244 1256 1268 1279 1290 1302 1313 1324 1335 1346 1356 1367 1373
1650 1225 3648 1225 1237 1249 1261 1272 1284 1295 1307 1318 1329 1340 1351 1362 1373 1379
1700 1229 3674 1229 1241 1253 1265 1277 1289 1300 1312 1323 1334 1346 1357 1368 1378 1385
1750 1233 3698 1233 1245 1257 1269 1281 1293 1305 1316 1328 1339 1350 1362 1373 1384 1390
1800 1237 3720 1237 1249 1261 1274 1286 1297 1309 1321 1332 1344 1355 1366 1377 1388 1395
1850 1240 3739 1240 1253 1265 1277 1289 1301 1313 1325 1337 1348 1359 1371 1382 1393 1400
1900 1244 3755 1244 1256 1269 1281 1293 1305 1317 1329 1340 1352 1363 1375 1386 1397 1404
1950 1247 3769 1247 1260 1272 1285 1297 1309 1321 1333 1344 1356 1367 1379 1390 1401 1408
2000 1250 3780 1250 1263 1275 1288 1300 1312 1324 1336 1348 1359 1371 1382 1394 1405 1411
2050 1254 3788 1254 1266 1279 1291 1303 1315 1327 1339 1351 1363 1374 1386 1397 1408 1415
2100 1257 3794 1257 1269 1282 1294 1306 1318 1330 1342 1354 1366 1377 1389 1400 1411 1418
2150 1259 3797 1259 1272 1285 1297 1309 1321 1333 1345 1357 1369 1380 1392 1403 1414 1421
2200 1262 3797 1262 1275 1287 1300 1312 1324 1336 1348 1360 1371 1383 1394 1406 1417 1424
2250 1265 3795 1265 1278 1290 1302 1315 1327 1339 1351 1362 1374 1385 1397 1408 1419 1426
2300 1268 3790 1268 1280 1293 1305 1317 1329 1341 1353 1365 1376 1388 1399 1410 1422 1428
2350 1270 3782 1270 1283 1295 1307 1320 1332 1343 1355 1367 1378 1390 1401 1412 1424 1430
2400 1273 3772 1273 1285 1298 1310 1322 1334 1346 1357 1369 1380 1392 1403 1414 1425 1432
2450 1275 3759 1275 1288 1300 1312 1324 1336 1348 1359 1371 1382 1394 1405 1416 1427 1434
2500 1278 3744 1278 1290 1302 1314 1326 1338 1350 1361 1373 1384 1395 1406 1417 1428 1435

Mémento -8-
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 4

FONCTION GAMMA :
 (T, )


1,400

1,380

1,360

0,000
1,340 0,010
0,020
0,030
1,320 0,040
0,050
0,060
1,300 0,068

1,280

1,260

1,240
Ts (K)
200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000 2100 2200 2300 2400 2500

Cp(T,  )
Formulation :  (T,  ) 
Cp(T,  )  R

Mémento -9-
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

FONCTION GAMMA :
 (T, )

T 
(K) 0,000 0,005 0,010 0,015 0,020 0,025 0,030 0,035 0,040 0,045 0,050 0,055 0,060 0,065 0,068
200 1,401 1,399 1,397 1,395 1,393 1,391 1,389 1,388 1,386 1,384 1,382 1,381 1,379 1,378 1,377
210 1,401 1,399 1,397 1,395 1,393 1,391 1,389 1,387 1,385 1,384 1,382 1,380 1,379 1,377 1,376
220 1,401 1,399 1,397 1,395 1,393 1,391 1,389 1,387 1,385 1,383 1,381 1,380 1,378 1,376 1,375
230 1,401 1,399 1,397 1,394 1,392 1,390 1,388 1,387 1,385 1,383 1,381 1,379 1,377 1,376 1,375
240 1,401 1,399 1,396 1,394 1,392 1,390 1,388 1,386 1,384 1,382 1,380 1,379 1,377 1,375 1,374
250 1,401 1,399 1,396 1,394 1,392 1,390 1,388 1,386 1,384 1,382 1,380 1,378 1,376 1,374 1,373
260 1,401 1,398 1,396 1,394 1,392 1,390 1,387 1,385 1,383 1,381 1,379 1,378 1,376 1,374 1,373
270 1,401 1,398 1,396 1,394 1,391 1,389 1,387 1,385 1,383 1,381 1,379 1,377 1,375 1,373 1,372
280 1,401 1,398 1,396 1,393 1,391 1,389 1,387 1,385 1,382 1,380 1,378 1,376 1,374 1,373 1,371
288,15 1,401 1,398 1,396 1,393 1,391 1,389 1,386 1,384 1,382 1,380 1,378 1,376 1,374 1,372 1,371
290 1,401 1,398 1,396 1,393 1,391 1,389 1,386 1,384 1,382 1,380 1,378 1,376 1,374 1,372 1,371
300 1,400 1,398 1,395 1,393 1,391 1,388 1,386 1,384 1,382 1,379 1,377 1,375 1,373 1,371 1,370
350 1,399 1,397 1,394 1,391 1,388 1,386 1,383 1,381 1,379 1,376 1,374 1,372 1,370 1,367 1,366
400 1,397 1,394 1,391 1,388 1,385 1,383 1,380 1,377 1,375 1,372 1,370 1,368 1,365 1,363 1,362
450 1,394 1,390 1,387 1,384 1,381 1,378 1,376 1,373 1,370 1,368 1,365 1,362 1,360 1,358 1,356
500 1,389 1,386 1,382 1,379 1,376 1,373 1,370 1,367 1,365 1,362 1,359 1,357 1,354 1,352 1,350
550 1,384 1,380 1,377 1,374 1,370 1,367 1,364 1,361 1,359 1,356 1,353 1,350 1,348 1,345 1,344
600 1,378 1,374 1,371 1,368 1,364 1,361 1,358 1,355 1,352 1,349 1,347 1,344 1,341 1,339 1,337
650 1,372 1,368 1,365 1,361 1,358 1,355 1,352 1,349 1,346 1,343 1,340 1,338 1,335 1,332 1,331
700 1,366 1,362 1,359 1,355 1,352 1,349 1,346 1,343 1,340 1,337 1,334 1,331 1,329 1,326 1,325
750 1,360 1,357 1,353 1,350 1,346 1,343 1,340 1,337 1,334 1,331 1,328 1,325 1,323 1,320 1,319
800 1,355 1,351 1,348 1,344 1,341 1,338 1,334 1,331 1,328 1,325 1,323 1,320 1,317 1,315 1,313
850 1,350 1,346 1,342 1,339 1,336 1,332 1,329 1,326 1,323 1,320 1,317 1,315 1,312 1,309 1,308
900 1,345 1,341 1,338 1,334 1,331 1,328 1,324 1,321 1,318 1,315 1,313 1,310 1,307 1,304 1,303
950 1,341 1,337 1,333 1,330 1,326 1,323 1,320 1,317 1,314 1,311 1,308 1,305 1,303 1,300 1,298
1000 1,337 1,333 1,329 1,326 1,322 1,319 1,316 1,313 1,310 1,307 1,304 1,301 1,299 1,296 1,294
1050 1,333 1,329 1,326 1,322 1,319 1,315 1,312 1,309 1,306 1,303 1,300 1,297 1,295 1,292 1,291
1100 1,330 1,326 1,322 1,319 1,315 1,312 1,309 1,306 1,303 1,300 1,297 1,294 1,291 1,289 1,287
1150 1,326 1,323 1,319 1,315 1,312 1,309 1,305 1,302 1,299 1,296 1,294 1,291 1,288 1,285 1,284
1200 1,324 1,320 1,316 1,313 1,309 1,306 1,303 1,299 1,296 1,293 1,291 1,288 1,285 1,283 1,281
1250 1,321 1,317 1,314 1,310 1,306 1,303 1,300 1,297 1,294 1,291 1,288 1,285 1,282 1,280 1,278
1300 1,319 1,315 1,311 1,308 1,304 1,301 1,297 1,294 1,291 1,288 1,285 1,283 1,280 1,277 1,276
1350 1,316 1,313 1,309 1,305 1,302 1,298 1,295 1,292 1,289 1,286 1,283 1,280 1,278 1,275 1,273
1400 1,314 1,310 1,307 1,303 1,300 1,296 1,293 1,290 1,287 1,284 1,281 1,278 1,276 1,273 1,271
1450 1,312 1,309 1,305 1,301 1,298 1,294 1,291 1,288 1,285 1,282 1,279 1,276 1,274 1,271 1,269
1500 1,311 1,307 1,303 1,299 1,296 1,293 1,289 1,286 1,283 1,280 1,277 1,274 1,272 1,269 1,268
1550 1,309 1,305 1,301 1,298 1,294 1,291 1,288 1,284 1,281 1,278 1,276 1,273 1,270 1,267 1,266
1600 1,307 1,304 1,300 1,296 1,293 1,289 1,286 1,283 1,280 1,277 1,274 1,271 1,268 1,266 1,264
1650 1,306 1,302 1,298 1,295 1,291 1,288 1,285 1,281 1,278 1,275 1,273 1,270 1,267 1,264 1,263
1700 1,305 1,301 1,297 1,293 1,290 1,287 1,283 1,280 1,277 1,274 1,271 1,268 1,266 1,263 1,261
1750 1,303 1,300 1,296 1,292 1,289 1,285 1,282 1,279 1,276 1,273 1,270 1,267 1,264 1,262 1,260
1800 1,302 1,298 1,295 1,291 1,287 1,284 1,281 1,278 1,275 1,272 1,269 1,266 1,263 1,261 1,259
1850 1,301 1,297 1,293 1,290 1,286 1,283 1,280 1,277 1,274 1,271 1,268 1,265 1,262 1,260 1,258
1900 1,300 1,296 1,292 1,289 1,285 1,282 1,279 1,276 1,272 1,270 1,267 1,264 1,261 1,259 1,257
1950 1,299 1,295 1,291 1,288 1,284 1,281 1,278 1,275 1,272 1,269 1,266 1,263 1,260 1,258 1,256
2000 1,298 1,294 1,290 1,287 1,283 1,280 1,277 1,274 1,271 1,268 1,265 1,262 1,259 1,257 1,255
2050 1,297 1,293 1,289 1,286 1,282 1,279 1,276 1,273 1,270 1,267 1,264 1,261 1,259 1,256 1,255
2100 1,296 1,292 1,289 1,285 1,282 1,278 1,275 1,272 1,269 1,266 1,263 1,261 1,258 1,255 1,254
2150 1,295 1,291 1,288 1,284 1,281 1,278 1,274 1,271 1,268 1,265 1,263 1,260 1,257 1,255 1,253
2200 1,294 1,291 1,287 1,283 1,280 1,277 1,274 1,271 1,268 1,265 1,262 1,259 1,257 1,254 1,253
2250 1,294 1,290 1,286 1,283 1,279 1,276 1,273 1,270 1,267 1,264 1,261 1,259 1,256 1,253 1,252
2300 1,293 1,289 1,285 1,282 1,279 1,275 1,272 1,269 1,266 1,264 1,261 1,258 1,256 1,253 1,252
2350 1,292 1,288 1,285 1,281 1,278 1,275 1,272 1,269 1,266 1,263 1,260 1,258 1,255 1,253 1,251
2400 1,291 1,288 1,284 1,281 1,277 1,274 1,271 1,268 1,265 1,263 1,260 1,257 1,255 1,252 1,251
2450 1,290 1,287 1,283 1,280 1,277 1,274 1,271 1,268 1,265 1,262 1,259 1,257 1,254 1,252 1,250
2500 1,290 1,286 1,283 1,279 1,276 1,273 1,270 1,267 1,264 1,262 1,259 1,256 1,254 1,251 1,250

Mémento - 10 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 5

ENTHALPIE MASSIQUE REDUITE

H (T ,  )
Hr(T, ) 
R

H/R
12000

11000

10000

9000

8000 0,000
0,010
7000 0,020
0,030
6000 0,040
0,050
5000 0,060
0,068
4000

3000

2000

1000

0
T (K)
200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000 2100 2200 2300 2400 2500

 H (T )   H (T ) 
     
H ( T,  )  R  AIR  R  CARB
Formulation : 
R 1 

 H (T)   3090 
avec :    (3,5  T)  (1,4  105  T2 )  ( 7,467  109  T3 )   
 R  AIR  a  1

 H (T ) 
   149,054  (4,47659  T)  (4,00997  10 3  T 2 )  (6,12432  10 7  T 3 )
 R  CARB

3090
T
et : ae

Mémento - 11 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

H (T ,  )
ENTHALPIE MASSIQUE REDUITE :
R

T H/R 
(K) AIR CARB 0,000 0,005 0,010 0,015 0,020 0,025 0,030 0,035 0,040 0,045 0,050 0,055 0,060 0,065 0,068
200 700 902 700 701 702 702 703 704 705 706 707 708 709 710 711 712 712
210 734 962 734 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749
220 769 1023 769 771 772 773 774 776 777 778 779 780 781 783 784 785 786
230 804 1085 804 806 807 809 810 811 813 814 815 816 818 819 820 821 822
240 839 1148 839 841 842 844 845 847 848 850 851 853 854 855 857 858 859
250 874 1211 874 876 878 879 881 882 884 886 887 889 890 892 893 895 896
260 909 1275 909 911 913 915 916 918 920 922 923 925 927 928 930 932 933
270 944 1340 944 946 948 950 952 954 956 958 959 961 963 965 967 968 969
280 979 1405 979 981 983 985 987 990 992 994 996 997 999 1001 1003 1005 1006
288,15 1008 1459 1008 1010 1012 1014 1016 1019 1021 1023 1025 1027 1029 1031 1033 1035 1036
290 1014 1471 1014 1016 1019 1021 1023 1025 1027 1030 1032 1034 1036 1038 1040 1042 1043
300 1049 1538 1049 1051 1054 1056 1059 1061 1063 1066 1068 1070 1072 1075 1077 1079 1080
350 1224 1883 1224 1227 1231 1234 1237 1240 1243 1246 1249 1252 1255 1258 1261 1264 1266
400 1400 2244 1400 1404 1408 1412 1416 1420 1424 1428 1432 1436 1440 1444 1447 1451 1453
450 1576 2622 1576 1581 1586 1592 1597 1602 1607 1611 1616 1621 1626 1631 1635 1640 1643
500 1754 3015 1754 1760 1766 1772 1779 1785 1791 1796 1802 1808 1814 1820 1825 1831 1834
550 1933 3424 1933 1941 1948 1955 1963 1970 1977 1984 1991 1997 2004 2011 2018 2024 2028
600 2115 3848 2115 2123 2132 2140 2149 2157 2165 2173 2181 2189 2197 2205 2213 2220 2225
650 2298 4287 2298 2308 2318 2327 2337 2347 2356 2365 2374 2384 2393 2402 2411 2419 2425
700 2484 4739 2484 2495 2506 2517 2528 2539 2549 2560 2570 2581 2591 2601 2611 2621 2627
750 2671 5206 2671 2684 2696 2709 2721 2733 2745 2757 2769 2780 2792 2803 2815 2826 2833
800 2861 5685 2861 2875 2889 2903 2917 2930 2943 2957 2970 2983 2996 3008 3021 3034 3041
850 3053 6177 3053 3069 3084 3099 3114 3129 3144 3159 3173 3188 3202 3216 3230 3244 3252
900 3247 6681 3247 3264 3281 3298 3315 3331 3347 3363 3379 3395 3411 3426 3442 3457 3466
950 3443 7198 3443 3462 3480 3499 3517 3535 3552 3570 3587 3605 3622 3639 3656 3672 3682
1000 3641 7725 3641 3661 3681 3701 3721 3740 3760 3779 3798 3817 3835 3854 3872 3890 3901
1050 3840 8263 3840 3862 3884 3906 3927 3948 3969 3990 4010 4031 4051 4071 4091 4110 4122
1100 4041 8812 4041 4065 4088 4112 4135 4158 4180 4202 4225 4247 4268 4290 4311 4332 4345
1150 4244 9371 4244 4269 4294 4319 4344 4369 4393 4417 4441 4464 4488 4511 4534 4557 4570
1200 4447 9939 4447 4475 4502 4529 4555 4581 4607 4633 4659 4684 4709 4734 4758 4783 4797
1250 4653 10516 4653 4682 4711 4739 4768 4796 4823 4851 4878 4905 4932 4958 4984 5010 5026
1300 4859 11102 4859 4890 4921 4951 4981 5011 5041 5070 5099 5128 5156 5184 5212 5240 5256
1350 5066 11696 5066 5099 5132 5164 5196 5228 5260 5291 5321 5352 5382 5412 5442 5471 5489
1400 5275 12297 5275 5310 5345 5379 5413 5446 5480 5512 5545 5577 5609 5641 5672 5704 5722
1450 5485 12906 5485 5521 5558 5594 5630 5666 5701 5736 5770 5804 5838 5871 5905 5938 5957
1500 5695 13521 5695 5734 5773 5811 5849 5886 5923 5960 5996 6032 6068 6103 6138 6173 6193
1550 5906 14143 5906 5947 5988 6028 6068 6107 6146 6185 6223 6261 6299 6336 6373 6409 6431
1600 6119 14770 6119 6162 6204 6246 6288 6330 6371 6411 6451 6491 6531 6570 6608 6647 6670
1650 6332 15403 6332 6377 6421 6466 6510 6553 6596 6638 6681 6722 6764 6805 6845 6885 6909
1700 6545 16041 6545 6593 6639 6686 6732 6777 6822 6866 6911 6954 6998 7040 7083 7125 7150
1750 6760 16683 6760 6809 6858 6906 6954 7002 7049 7095 7141 7187 7232 7277 7322 7365 7392
1800 6975 17329 6975 7026 7077 7128 7178 7227 7277 7325 7373 7421 7468 7515 7561 7607 7634
1850 7191 17979 7191 7244 7298 7350 7402 7454 7505 7556 7606 7655 7704 7753 7801 7849 7878
1900 7407 18632 7407 7463 7518 7573 7627 7681 7734 7787 7839 7890 7942 7992 8042 8092 8122
1950 7624 19287 7624 7682 7740 7796 7853 7909 7964 8018 8073 8126 8179 8232 8284 8336 8367
2000 7842 19945 7842 7902 7961 8020 8079 8137 8194 8251 8307 8363 8418 8473 8527 8580 8612
2050 8060 20604 8060 8122 8184 8245 8306 8366 8425 8484 8542 8600 8657 8714 8770 8825 8858
2100 8278 21264 8278 8343 8407 8470 8533 8595 8657 8717 8778 8837 8897 8955 9013 9071 9105
2150 8497 21925 8497 8564 8630 8696 8761 8825 8889 8952 9014 9076 9137 9197 9257 9317 9352
2200 8717 22587 8717 8786 8854 8922 8989 9055 9121 9186 9251 9314 9378 9440 9502 9564 9600
2250 8937 23248 8937 9008 9079 9149 9218 9286 9354 9421 9488 9553 9619 9683 9747 9811 9848
2300 9158 23908 9158 9231 9304 9376 9447 9518 9587 9657 9725 9793 9860 9927 9993 10058 10097
2350 9379 24568 9379 9454 9529 9603 9677 9749 9821 9892 9963 10033 10102 10171 10239 10306 10346
2400 9600 25226 9600 9678 9755 9831 9907 9981 10055 10129 10201 10273 10344 10415 10485 10554 10595
2450 9822 25882 9822 9902 9981 10060 10137 10214 10290 10365 10440 10514 10587 10659 10731 10802 10845
2500 10045 26535 10045 10127 10208 10288 10368 10447 10525 10602 10679 10755 10830 10904 10978 11051 11095

Mémento - 12 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 6

FONCTION (T,)


14,0
13,8
13,6
13,4
13,2
13,0
12,8
12,6
12,4
12,2

12,0 0,000
11,8 0,010
11,6 0,020
11,4
0,030
11,2
11,0 0,040
10,8 0,050
10,6 0,060
10,4
0,068
10,2
10,0
9,8
9,6
9,4
9,2
9,0
8,8
8,6
8,4
8,2
8,0
T (K)
200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000 2100 2200 2300 2400 2500

[(T)]AIR    [(T)]CARB
Formulation :  (T ,  ) 
1 

avec :

 3090   a  1
TAIR  (3,5  Log T)  (2,8  105  T)  (112
,  108  T2 )     Log
 T   a  1 

 a 

(T)CARB  (4,47659  Log T )  (8,01994  10 3  T)  (9,18648  10 7  T 2 )

3090
T
et : ae

Mémento - 13 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

FONCTION (T,)

T  
(K) AIR CARB 0,000 0,005 0,010 0,015 0,020 0,025 0,030 0,035 0,040 0,045 0,050 0,055 0,060 0,065 0,068
200 8,048 11,868 8,048 8,067 8,086 8,105 8,123 8,142 8,160 8,178 8,195 8,213 8,230 8,248 8,265 8,282 8,292
210 8,122 12,039 8,122 8,142 8,161 8,180 8,199 8,218 8,236 8,255 8,273 8,291 8,309 8,327 8,344 8,361 8,372
220 8,193 12,206 8,193 8,213 8,233 8,252 8,272 8,291 8,310 8,329 8,347 8,366 8,384 8,402 8,420 8,438 8,448
230 8,260 12,368 8,260 8,281 8,301 8,321 8,341 8,360 8,380 8,399 8,418 8,437 8,456 8,474 8,493 8,511 8,522
240 8,325 12,527 8,325 8,346 8,366 8,387 8,407 8,427 8,447 8,467 8,486 8,506 8,525 8,544 8,563 8,581 8,592
250 8,387 12,682 8,387 8,408 8,429 8,450 8,471 8,491 8,512 8,532 8,552 8,572 8,591 8,610 8,630 8,649 8,660
260 8,446 12,834 8,446 8,468 8,489 8,511 8,532 8,553 8,574 8,594 8,615 8,635 8,655 8,675 8,694 8,714 8,725
270 8,503 12,983 8,503 8,525 8,548 8,569 8,591 8,612 8,634 8,655 8,675 8,696 8,716 8,737 8,757 8,777 8,788
280 8,558 13,128 8,558 8,581 8,604 8,626 8,648 8,670 8,691 8,713 8,734 8,755 8,776 8,797 8,817 8,837 8,849
288,15 8,602 13,245 8,602 8,625 8,648 8,670 8,693 8,715 8,737 8,759 8,780 8,802 8,823 8,844 8,865 8,885 8,897
290 8,611 13,272 8,611 8,635 8,658 8,680 8,703 8,725 8,747 8,769 8,791 8,812 8,833 8,854 8,875 8,896 8,908
300 8,663 13,412 8,663 8,687 8,710 8,733 8,756 8,779 8,801 8,824 8,846 8,867 8,889 8,910 8,932 8,953 8,965
350 8,897 14,083 8,897 8,923 8,949 8,974 8,999 9,024 9,048 9,073 9,097 9,120 9,144 9,168 9,191 9,214 9,227
400 9,101 14,709 9,101 9,129 9,157 9,184 9,211 9,238 9,265 9,291 9,317 9,343 9,368 9,394 9,419 9,444 9,458
450 9,284 15,300 9,284 9,313 9,343 9,372 9,402 9,430 9,459 9,487 9,515 9,543 9,570 9,597 9,624 9,651 9,667
500 9,449 15,862 9,449 9,481 9,512 9,544 9,575 9,605 9,636 9,666 9,696 9,725 9,754 9,783 9,812 9,840 9,857
550 9,601 16,401 9,601 9,635 9,669 9,702 9,735 9,767 9,799 9,831 9,863 9,894 9,925 9,956 9,986 10,016 10,034
600 9,743 16,918 9,743 9,779 9,814 9,849 9,884 9,918 9,952 9,986 10,019 10,052 10,085 10,117 10,149 10,181 10,200
650 9,877 17,417 9,877 9,914 9,951 9,988 10,025 10,061 10,096 10,132 10,167 10,202 10,236 10,270 10,304 10,337 10,357
700 10,003 17,900 10,003 10,042 10,081 10,120 10,158 10,196 10,233 10,270 10,307 10,343 10,379 10,415 10,450 10,485 10,506
750 10,123 18,369 10,123 10,164 10,205 10,245 10,285 10,324 10,363 10,402 10,440 10,478 10,516 10,553 10,590 10,626 10,648
800 10,238 18,824 10,238 10,280 10,323 10,365 10,406 10,447 10,488 10,528 10,568 10,607 10,647 10,685 10,724 10,762 10,784
850 10,347 19,267 10,347 10,392 10,436 10,479 10,522 10,565 10,607 10,649 10,690 10,731 10,772 10,812 10,852 10,892 10,915
900 10,452 19,699 10,452 10,498 10,544 10,589 10,634 10,678 10,722 10,765 10,808 10,851 10,893 10,935 10,976 11,017 11,041
950 10,554 20,120 10,554 10,601 10,648 10,695 10,741 10,787 10,832 10,877 10,921 10,965 11,009 11,052 11,095 11,137 11,163
1000 10,651 20,531 10,651 10,700 10,749 10,797 10,844 10,892 10,939 10,985 11,031 11,076 11,121 11,166 11,210 11,254 11,280
1050 10,744 20,933 10,744 10,795 10,845 10,895 10,944 10,993 11,041 11,089 11,136 11,183 11,230 11,276 11,321 11,366 11,393
1100 10,835 21,325 10,835 10,887 10,939 10,990 11,040 11,091 11,140 11,190 11,238 11,287 11,334 11,382 11,429 11,475 11,503
1150 10,922 21,710 10,922 10,976 11,029 11,081 11,134 11,185 11,236 11,287 11,337 11,387 11,436 11,484 11,533 11,580 11,609
1200 11,006 22,085 11,006 11,061 11,116 11,170 11,224 11,277 11,329 11,381 11,432 11,483 11,534 11,584 11,633 11,683 11,712
1250 11,088 22,453 11,088 11,144 11,200 11,256 11,311 11,365 11,419 11,472 11,525 11,577 11,629 11,680 11,731 11,782 11,812
1300 11,167 22,813 11,167 11,225 11,282 11,339 11,395 11,451 11,506 11,561 11,615 11,668 11,721 11,774 11,826 11,878 11,908
1350 11,243 23,166 11,243 11,303 11,361 11,420 11,477 11,534 11,591 11,647 11,702 11,757 11,811 11,865 11,918 11,971 12,003
1400 11,318 23,511 11,318 11,378 11,438 11,498 11,557 11,615 11,673 11,730 11,787 11,843 11,898 11,953 12,008 12,062 12,094
1450 11,390 23,850 11,390 11,452 11,513 11,574 11,634 11,694 11,753 11,811 11,869 11,926 11,983 12,039 12,095 12,150 12,183
1500 11,460 24,181 11,460 11,523 11,586 11,648 11,709 11,770 11,830 11,890 11,949 12,007 12,065 12,123 12,180 12,236 12,270
1550 11,528 24,506 11,528 11,592 11,656 11,719 11,782 11,844 11,906 11,966 12,027 12,086 12,146 12,204 12,262 12,320 12,354
1600 11,594 24,824 11,594 11,660 11,725 11,789 11,853 11,916 11,979 12,041 12,103 12,163 12,224 12,283 12,343 12,401 12,436
1650 11,658 25,135 11,658 11,725 11,792 11,857 11,922 11,987 12,051 12,114 12,176 12,238 12,300 12,361 12,421 12,481 12,516
1700 11,721 25,440 11,721 11,789 11,857 11,923 11,990 12,055 12,120 12,185 12,248 12,312 12,374 12,436 12,497 12,558 12,594
1750 11,782 25,739 11,782 11,851 11,920 11,988 12,055 12,122 12,188 12,254 12,319 12,383 12,446 12,509 12,572 12,634 12,670
1800 11,841 26,032 11,841 11,912 11,982 12,051 12,120 12,187 12,255 12,321 12,387 12,452 12,517 12,581 12,645 12,707 12,745
1850 11,899 26,319 11,899 11,971 12,042 12,112 12,182 12,251 12,319 12,387 12,454 12,520 12,586 12,651 12,716 12,779 12,817
1900 11,956 26,599 11,956 12,029 12,101 12,172 12,243 12,313 12,383 12,451 12,519 12,587 12,653 12,719 12,785 12,850 12,888
1950 12,011 26,874 12,011 12,085 12,159 12,231 12,303 12,374 12,444 12,514 12,583 12,651 12,719 12,786 12,853 12,919 12,958
2000 12,066 27,143 12,066 12,141 12,215 12,288 12,361 12,433 12,505 12,575 12,645 12,715 12,783 12,852 12,919 12,986 13,025
2050 12,118 27,406 12,118 12,194 12,270 12,344 12,418 12,491 12,564 12,635 12,706 12,777 12,846 12,915 12,984 13,051 13,092
2100 12,170 27,663 12,170 12,247 12,324 12,399 12,474 12,548 12,621 12,694 12,766 12,837 12,908 12,978 13,047 13,116 13,157
2150 12,221 27,914 12,221 12,299 12,376 12,453 12,529 12,604 12,678 12,751 12,824 12,897 12,968 13,039 13,109 13,179 13,220
2200 12,270 28,160 12,270 12,349 12,428 12,505 12,582 12,658 12,733 12,808 12,882 12,955 13,027 13,099 13,170 13,240 13,282
2250 12,319 28,401 12,319 12,399 12,478 12,557 12,634 12,711 12,787 12,863 12,937 13,011 13,085 13,157 13,229 13,300 13,343
2300 12,367 28,635 12,367 12,447 12,528 12,607 12,686 12,763 12,840 12,917 12,992 13,067 13,141 13,215 13,287 13,359 13,402
2350 12,413 28,865 12,413 12,495 12,576 12,656 12,736 12,814 12,892 12,970 13,046 13,122 13,197 13,271 13,344 13,417 13,461
2400 12,459 29,088 12,459 12,542 12,624 12,705 12,785 12,865 12,943 13,021 13,099 13,175 13,251 13,326 13,400 13,474 13,518
2450 12,504 29,307 12,504 12,588 12,670 12,752 12,833 12,914 12,993 13,072 13,150 13,227 13,304 13,380 13,455 13,529 13,574
2500 12,548 29,519 12,548 12,632 12,716 12,799 12,881 12,962 13,042 13,122 13,201 13,279 13,356 13,433 13,509 13,584 13,629

Mémento - 14 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 7

DEBIT REDUIT : Dr
DEBIT REDUIT STATIQUE: Drs

Dr (10-3)
42
40
38
36
34
32
30
28 
26
1,40
24
1,35
22
1,30
20 1,25
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
Mach
0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 1,9 2,0

Drs (10-3)
200

180

160

140

120 1,40
1,35
100 1,30
1,25

80

60

40

20

0
Mach
0,0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 1,9 2,0

 1

   1  2(  1)
Formulations : Dr  M   1   M ²
R  2 

    1 2
Drs  M   1  M 
R  2 

Mémento - 15 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

DEBIT REDUIT ET DEBIT REDUIT STATIQUE :


Dr ET Drs

Dr (10^-3) Drs (10^-3) Dr (10^-3) Drs (10^-3)


GAMMA GAMMA GAMMA GAMMA
Mach 1,40 1,35 1,30 1,25 1,40 1,35 1,30 1,25 Mach 1,40 1,35 1,30 1,25 1,40 1,35 1,30 1,25
0,00 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1,00 40,4 39,9 39,4 38,8 76,5 74,3 72,2 70,0
0,02 1,4 1,4 1,3 1,3 1,4 1,4 1,3 1,3 1,02 40,4 39,9 39,4 38,8 78,3 76,1 73,8 71,6
0,04 2,8 2,7 2,7 2,6 2,8 2,7 2,7 2,6 1,04 40,4 39,9 39,3 38,8 80,1 77,8 75,5 73,1
0,06 4,2 4,1 4,0 4,0 4,2 4,1 4,0 4,0 1,06 40,3 39,8 39,3 38,7 81,9 79,5 77,1 74,7
0,08 5,6 5,5 5,4 5,3 5,6 5,5 5,4 5,3 1,08 40,2 39,7 39,2 38,6 83,8 81,3 78,8 76,3
0,10 6,9 6,8 6,7 6,6 7,0 6,9 6,7 6,6 1,10 40,1 39,6 39,1 38,5 85,6 83,0 80,5 77,9
0,12 8,3 8,2 8,0 7,9 8,4 8,2 8,1 7,9 1,12 40,0 39,5 38,9 38,4 87,5 84,8 82,2 79,5
0,14 9,7 9,5 9,3 9,1 9,8 9,6 9,4 9,3 1,14 39,8 39,3 38,8 38,2 89,4 86,6 83,9 81,1
0,16 11,0 10,8 10,6 10,4 11,2 11,0 10,8 10,6 1,16 39,6 39,1 38,6 38,0 91,3 88,4 85,6 82,7
0,18 12,3 12,1 11,9 11,7 12,6 12,4 12,1 11,9 1,18 39,4 38,9 38,4 37,8 93,2 90,2 87,3 84,4
0,20 13,6 13,4 13,2 12,9 14,0 13,8 13,5 13,2 1,20 39,2 38,7 38,2 37,6 95,1 92,1 89,1 86,0
0,22 14,9 14,7 14,4 14,1 15,4 15,2 14,9 14,6 1,22 39,0 38,5 37,9 37,4 97,1 93,9 90,8 87,7
0,24 16,2 15,9 15,6 15,3 16,9 16,5 16,2 15,9 1,24 38,7 38,2 37,7 37,1 99,0 95,8 92,6 89,3
0,26 17,4 17,1 16,8 16,5 18,3 17,9 17,6 17,2 1,26 38,5 37,9 37,4 36,8 101,0 97,7 94,4 91,0
0,28 18,7 18,3 18,0 17,7 19,7 19,3 19,0 18,6 1,28 38,2 37,7 37,1 36,5 103,0 99,6 96,1 92,7
0,30 19,9 19,5 19,2 18,8 21,1 20,7 20,3 19,9 1,30 37,9 37,4 36,8 36,2 105,0 101,5 98,0 94,4
0,32 21,0 20,7 20,3 19,9 22,6 22,1 21,7 21,3 1,32 37,6 37,0 36,5 35,9 107,1 103,4 99,8 96,1
0,34 22,2 21,8 21,4 21,0 24,0 23,6 23,1 22,6 1,34 37,3 36,7 36,1 35,6 109,1 105,4 101,6 97,8
0,36 23,3 22,9 22,5 22,1 25,5 25,0 24,5 23,9 1,36 36,9 36,4 35,8 35,2 111,2 107,3 103,4 99,6
0,38 24,4 24,0 23,6 23,1 26,9 26,4 25,8 25,3 1,38 36,6 36,0 35,4 34,8 113,3 109,3 105,3 101,3
0,40 25,4 25,0 24,6 24,1 28,4 27,8 27,2 26,7 1,40 36,2 35,7 35,1 34,5 115,4 111,3 107,2 103,1
0,42 26,4 26,0 25,6 25,1 29,8 29,2 28,6 28,0 1,42 35,9 35,3 34,7 34,1 117,5 113,3 109,1 104,9
0,44 27,4 27,0 26,5 26,1 31,3 30,7 30,0 29,4 1,44 35,5 34,9 34,3 33,7 119,6 115,3 111,0 106,6
0,46 28,4 27,9 27,5 27,0 32,8 32,1 31,4 30,8 1,46 35,1 34,5 33,9 33,3 121,8 117,3 112,9 108,4
0,48 29,3 28,8 28,4 27,9 34,3 33,6 32,9 32,1 1,48 34,8 34,1 33,5 32,9 123,9 119,4 114,8 110,2
0,50 30,2 29,7 29,2 28,7 35,8 35,0 34,3 33,5 1,50 34,4 33,7 33,1 32,5 126,1 121,4 116,7 112,0
0,52 31,0 30,5 30,0 29,5 37,3 36,5 35,7 34,9 1,52 34,0 33,3 32,7 32,0 128,4 123,5 118,7 113,9
0,54 31,8 31,3 30,8 30,3 38,8 38,0 37,1 36,3 1,54 33,6 32,9 32,3 31,6 130,6 125,6 120,7 115,7
0,56 32,6 32,1 31,6 31,1 40,3 39,4 38,6 37,7 1,56 33,2 32,5 31,8 31,2 132,8 127,8 122,7 117,6
0,58 33,3 32,8 32,3 31,8 41,8 40,9 40,0 39,1 1,58 32,7 32,1 31,4 30,7 135,1 129,9 124,7 119,4
0,60 34,0 33,5 33,0 32,5 43,4 42,4 41,5 40,5 1,60 32,3 31,7 31,0 30,3 137,4 132,0 126,7 121,3
0,62 34,7 34,2 33,7 33,1 44,9 43,9 42,9 41,9 1,62 31,9 31,2 30,5 29,8 139,7 134,2 128,7 123,2
0,64 35,3 34,8 34,3 33,7 46,5 45,4 44,4 43,3 1,64 31,5 30,8 30,1 29,4 142,0 136,4 130,7 125,1
0,66 35,9 35,4 34,8 34,3 48,1 47,0 45,8 44,7 1,66 31,1 30,4 29,7 28,9 144,4 138,6 132,8 127,0
0,68 36,4 35,9 35,4 34,8 49,6 48,5 47,3 46,2 1,68 30,6 29,9 29,2 28,5 146,8 140,8 134,9 128,9
0,70 36,9 36,4 35,9 35,4 51,2 50,0 48,8 47,6 1,70 30,2 29,5 28,8 28,0 149,1 143,1 137,0 130,9
0,72 37,4 36,9 36,4 35,8 52,8 51,6 50,3 49,0 1,72 29,8 29,1 28,3 27,5 151,5 145,3 139,1 132,8
0,74 37,8 37,3 36,8 36,3 54,4 53,1 51,8 50,5 1,74 29,4 28,6 27,9 27,1 154,0 147,6 141,2 134,8
0,76 38,2 37,7 37,2 36,6 56,1 54,7 53,3 51,9 1,76 28,9 28,2 27,4 26,6 156,4 149,9 143,3 136,8
0,78 38,6 38,1 37,6 37,0 57,7 56,3 54,8 53,4 1,78 28,5 27,8 27,0 26,2 158,9 152,2 145,5 138,8
0,80 38,9 38,4 37,9 37,3 59,3 57,9 56,4 54,9 1,80 28,1 27,3 26,5 25,7 161,4 154,5 147,7 140,8
0,82 39,2 38,7 38,2 37,6 61,0 59,5 57,9 56,3 1,82 27,7 26,9 26,1 25,3 163,9 156,9 149,9 142,8
0,84 39,5 39,0 38,4 37,9 62,7 61,1 59,4 57,8 1,84 27,2 26,5 25,7 24,8 166,4 159,2 152,1 144,9
0,86 39,7 39,2 38,7 38,1 64,3 62,7 61,0 59,3 1,86 26,8 26,0 25,2 24,4 169,0 161,6 154,3 146,9
0,88 39,9 39,4 38,9 38,3 66,0 64,3 62,6 60,8 1,88 26,4 25,6 24,8 23,9 171,5 164,0 156,5 149,0
0,90 40,1 39,6 39,0 38,5 67,8 66,0 64,1 62,3 1,90 26,0 25,2 24,3 23,5 174,1 166,4 158,8 151,0
0,92 40,2 39,7 39,2 38,6 69,5 67,6 65,7 63,8 1,92 25,6 24,8 23,9 23,0 176,7 168,9 161,0 153,1
0,94 40,3 39,8 39,3 38,7 71,2 69,3 67,3 65,4 1,94 25,2 24,3 23,5 22,6 179,4 171,3 163,3 155,2
0,96 40,4 39,9 39,3 38,8 73,0 70,9 68,9 66,9 1,96 24,8 23,9 23,1 22,1 182,0 173,8 165,6 157,4
0,98 40,4 39,9 39,4 38,8 74,7 72,6 70,5 68,4 1,98 24,4 23,5 22,6 21,7 184,7 176,3 167,9 159,5
1,00 40,4 39,9 39,4 38,8 76,5 74,3 72,2 70,0 2,00 23,9 23,1 22,2 21,3 187,4 178,8 170,3 161,6

Mémento - 16 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

DEBIT REDUIT ET DEBIT REDUIT STATIQUE :


Dr ET Drs

Dr (10^-3) Drs (10^-3)


GAMMA GAMMA
Mach 1,40 1,35 1,30 1,25 1,40 1,35 1,30 1,25
2,00 23,9 23,1 22,2 21,3 187,4 178,8 170,3 161,6
2,02 23,6 22,7 21,8 20,9 190,1 181,4 172,6 163,8
2,04 23,2 22,3 21,4 20,4 192,9 183,9 175,0 166,0
2,06 22,8 21,9 21,0 20,0 195,6 186,5 177,3 168,2
2,08 22,4 21,5 20,6 19,6 198,4 189,1 179,7 170,4
2,10 22,0 21,1 20,2 19,2 201,2 191,7 182,2 172,6
2,12 21,6 20,7 19,8 18,8 204,0 194,3 184,6 174,8
2,14 21,3 20,3 19,4 18,4 206,9 197,0 187,1 177,1
2,16 20,9 20,0 19,0 18,0 209,7 199,6 189,5 179,4
2,18 20,5 19,6 18,6 17,6 212,6 202,3 192,0 181,6
2,20 20,2 19,2 18,3 17,3 215,5 205,0 194,5 183,9
2,22 19,8 18,9 17,9 16,9 218,5 207,8 197,0 186,2
2,24 19,5 18,5 17,5 16,5 221,4 210,5 199,6 188,6
2,26 19,1 18,2 17,2 16,2 224,4 213,3 202,1 190,9
2,28 18,8 17,8 16,8 15,8 227,4 216,1 204,7 193,3
2,30 18,4 17,5 16,5 15,5 230,4 218,9 207,3 195,6
2,32 18,1 17,1 16,1 15,1 233,5 221,7 209,9 198,0
2,34 17,8 16,8 15,8 14,8 236,5 224,6 212,5 200,4
2,36 17,4 16,5 15,5 14,4 239,6 227,4 215,2 202,8
2,38 17,1 16,2 15,2 14,1 242,7 230,3 217,8 205,3
2,40 16,8 15,8 14,8 13,8 245,9 233,2 220,5 207,7
2,42 16,5 15,5 14,5 13,5 249,0 236,2 223,2 210,2
2,44 16,2 15,2 14,2 13,2 252,2 239,1 225,9 212,7
2,46 15,9 14,9 13,9 12,9 255,4 242,1 228,7 215,1
2,48 15,6 14,6 13,6 12,6 258,6 245,1 231,4 217,7
2,50 15,3 14,3 13,3 12,3 261,9 248,1 234,2 220,2
2,52 15,0 14,1 13,0 12,0 265,2 251,1 237,0 222,7
2,54 14,8 13,8 12,8 11,7 268,5 254,2 239,8 225,3
2,56 14,5 13,5 12,5 11,4 271,8 257,2 242,6 227,9
2,58 14,2 13,2 12,2 11,2 275,1 260,3 245,5 230,4
2,60 14,0 13,0 12,0 10,9 278,5 263,4 248,3 233,1
2,62 13,7 12,7 11,7 10,6 281,9 266,6 251,2 235,7
2,64 13,4 12,5 11,4 10,4 285,3 269,7 254,1 238,3
2,66 13,2 12,2 11,2 10,1 288,7 272,9 257,0 241,0
2,68 12,9 12,0 10,9 9,9 292,2 276,1 260,0 243,6
2,70 12,7 11,7 10,7 9,7 295,6 279,3 262,9 246,3
2,72 12,5 11,5 10,5 9,4 299,1 282,6 265,9 249,0
2,74 12,2 11,2 10,2 9,2 302,7 285,8 268,9 251,7
2,76 12,0 11,0 10,0 9,0 306,2 289,1 271,9 254,5
2,78 11,8 10,8 9,8 8,8 309,8 292,4 274,9 257,2
2,80 11,5 10,6 9,6 8,5 313,4 295,7 278,0 260,0
2,82 11,3 10,4 9,4 8,3 317,0 299,1 281,0 262,8
2,84 11,1 10,1 9,1 8,1 320,6 302,5 284,1 265,6
2,86 10,9 9,9 8,9 7,9 324,3 305,8 287,2 268,4
2,88 10,7 9,7 8,7 7,7 328,0 309,2 290,3 271,2
2,90 10,5 9,5 8,5 7,5 331,7 312,7 293,5 274,1
2,92 10,3 9,3 8,4 7,4 335,4 316,1 296,7 277,0
2,94 10,1 9,1 8,2 7,2 339,2 319,6 299,8 279,8
2,96 9,9 9,0 8,0 7,0 343,0 323,1 303,0 282,7
2,98 9,7 8,8 7,8 6,8 346,8 326,6 306,3 285,7
3,00 9,5 8,6 7,6 6,7 350,6 330,1 309,5 288,6

Mémento - 17 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 8

EVOLUTION DE
LA PRESSION STATIQUE ATMOSPHERIQUE Ps0 (Pa)
EN FONCTION DE L’ALTITUDE Z (m)
AVEC Ps0(Z = 0) = 101325 Pa (en condition ISA)

Formulations :


 Ps 0 ( Z)  Ps 0 ( Z  0)  1  22,557  10  6  Z 5,25604 pour Z  11000 m

 Ps 0 ( Z)  Ps 0 ( Z  11000)  e 157,696 10  ( Z 11000) 


6
pour 11000 < Z  20000 m

Ps 0 ( Z  20000)
 Ps 0 ( Z)  pour 20000 < Z  30000 m
1  4,6157 10 6
 ( Z  20000) 
34,1656

110

100
PRESSION AMBIANTE (kPa)

90

80

70

60
50

40

30

20
10

0
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30

ALTITUDE (km)

Mémento - 18 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 9

EVOLUTION DE
LA TEMPERATURE STATIQUE ATMOSPHERIQUE Ts0 (K)
EN FONCTION DE L’ALTITUDE Z (m)
AVEC Ts0(Z = 0) = 288,15 K (en condition ISA)

Formulations :

 Ts 0 ( Z)  Ts 0 ( Z  0)  0,0065  Z pour Z  11000 m

 Ts 0 ( Z)  216,65 pour 11000  Z  30000 m

290
285
TEMPERATURE AMBIANTE (K)

280
275
270
265
260
255
250
245
240
235
230
225
220
215
0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30

ALTITUDE (km)

Mémento - 19 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 10

METHODES D’INTERPOLATION
SIMPLE ET DOUBLE

METHODE D’INTERPOLATION SIMPLE

T Cp 
(K) AIR C AR B UR ANT 0,000 0,005 0,010 0,015 0,020 0,025 0,030 0,035 0,040 0,045 0,050 0,055 0,060 0,065 0,068

50 0 10 2 5 2304 10 2 5 10 3 1 10 3 8 10 4 4 10 50 10 56 10 6 2 10 6 8 10 74 10 8 0 10 8 6 10 9 2 10 9 7 110 3 110 6


550 10 3 5 2392 10 3 5 10 4 2 10 4 9 10 55 10 6 2 10 6 8 10 75 10 8 1 10 8 7 10 9 4 110 0 110 6 1112 1118 112 2
600 10 4 7 2 4 76 10 4 7 10 54 10 6 1 10 6 8 10 75 10 8 2 10 8 8 10 9 5 110 2 110 8 1115 112 1 112 8 113 4 113 8
6 50 10 59 2 558 10 59 10 6 6 10 74 10 8 1 10 8 8 10 9 6 110 3 1110 1117 112 4 113 0 113 7 114 4 1151 1154
70 0 10 72 2638 10 72 10 79 10 8 7 10 9 5 110 2 1110 1117 112 5 113 2 113 9 114 6 1153 116 0 116 7 1171
750 10 8 4 2 715 10 8 4 10 9 2 110 0 110 8 1116 112 4 113 2 113 9 114 7 1154 116 2 116 9 1176 118 4 118 8
800 10 9 6 2 78 9 10 9 6 110 5 1113 112 1 112 9 113 8 114 6 1153 116 1 116 9 1177 118 4 119 2 12 0 0 12 0 4
8 50 110 8 2861 110 8 1117 112 5 113 4 114 2 1151 1159 116 7 1175 118 3 119 1 119 9 12 0 7 12 15 12 2 0

- interpolation simple : calcul de Cp pour T = 620 K et = 0,020

T (K) Cp
 620  600 
600 1075
X  1075  1088  1075   
620 X = 1080  650  600 
650 1088

METHODE D’INTERPOLATION DOUBLE

T Cp 
(K) AIR C AR B UR ANT 0,000 0,005 0,010 0,015 0,020 0,025 0,030 0,035 0,040 0,045 0,050 0,055 0,060 0,065 0,068

50 0 10 2 5 2304 10 2 5 10 3 1 10 3 8 10 4 4 10 50 10 56 10 6 2 10 6 8 10 74 10 8 0 10 8 6 10 9 2 10 9 7 110 3 110 6


550 10 3 5 2392 10 3 5 10 4 2 10 4 9 10 55 10 6 2 10 6 8 10 75 10 8 1 10 8 7 10 9 4 110 0 110 6 1112 1118 112 2
600 10 4 7 2 4 76 10 4 7 10 54 10 6 1 10 6 8 10 75 10 8 2 10 8 8 10 9 5 110 2 110 8 1115 112 1 112 8 113 4 113 8
6 50 10 59 2 558 10 59 10 6 6 10 74 10 8 1 10 8 8 10 9 6 110 3 1110 1117 112 4 113 0 113 7 114 4 1151 1154

- interpolation double : calcul de Cp pour T = 620 K et = 0,022

T (K) Cp Cp Cp
0,02 0,022 0,025
600 1075 - 1082  0,022  0,020 
620 X Z Y Z  X  Y  X    
650 1088 - 1096  0,025  0,020 

avec par interpolation simple :


. X = 1080 et Y = 1088 d’où : Z = 1083

Mémento - 20 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 11

RAPPELS DE TRIGONOMETRIE

hypothénuse
côté opposé

côté adjacent

cot é adjacent
cos() 
hypothénuse

cot é opposé
sin() 
hypothénuse

cot é opposé sin()


tg()  
cot é adjacent cos()

Mémento - 21 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

ANNEXE 12

NOTATIONS NORMALISEES

A : section (m²)
C : consommation (kg)
CH : consommation horaire (kg/h)
CS : consommation spécifique (kg/(h . daN))
Cp : capacité calorifique massique à pression constante (J/(kg . K))
Cv : capacité calorifique massique à volume constant (J/(kg . K))
Cx : coefficient de traînée
Cz : coefficient de portance
D : débit de gaz, somme du débit d’air et du débit de carburant (kg/s)
Da : débit d'air (kg/s)
Dc : débit de carburant, produit de la richesse par le débit d’air (kg/s)
Dr : débit réduit
Drs : débit réduit statique
Drc : débit corrigé (kg/s)
Dyn : dynalpie (N)
E : énergie totale (J)
F : poussée (N)
FS : poussée spécifique (m/s)
g : accélération de la pesanteur (m/s²)
H : enthalpie massique (J/kg) ou H : enthalpie (J)
Hr : enthalpie massique réduite (K)
L : portance (N)
m : masse (kg)
M : nombre de Mach (adimensionnel)
n : facteur de charge
N : régime moteur (0 à 100 %)
P : pression totale, d’arrêt ou d’impact (Pa)
Ps : pression statique (Pa)
Q : quantité de chaleur (J)
q : pression dynamique (kg/(m . s²))
R : constante des gaz parfaits (J/(kg . K))
S : entropie massique (J/(kg . K)) ou S : enthropie (J/kg)
ou
: surface alaire (m²)
t : temps (s)
T : température totale, d’arrêt ou d’impact (K)
ou
: traînée (N)
Ts : température statique (K)
U : énergie interne (J)
V : vitesse (m/s)
W : puissance (W)
Z : altitude (m)

Mémento - 22 -
Cours de Turbomachines -  2021, Jean-Pierre et Catherine DEVAUX MEMENTO

NOTATIONS NORMALISEES
(suite)

 : richesse ou viciation de l'air : débit de carburant rapporté au débit d'air


 : proportion de débit d'air prélevé pour les besoins avionneur
 : pression corrigée
 : constante adiabatique
 : proportion de débit d'air prélevé pour les refroidissements turbine
 : coefficient de masse
 : taux de dilution, rapport du débit d’air secondaire au débit d’air primaire
 : rendement (efficacité) d’un composant
ou
: viscosité dynamique (Pa .s)
 : rapport de pression (taux de compression ou taux de détente) ou efficacité
(1 - ) : perte de charge, souvent exprimée en %
 : température corrigée
 : masse volumique (kg/m3)
 : rapport de température
 : travail (J)
 : volume (m3)
 : position manette, entre 0 et 1 ou 0 et 100%
 : viscosité cinématique (m²/s)

Mémento - 23 -

Vous aimerez peut-être aussi